PPC / ppc

text_structure.xml 1.3 MB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616 3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663 3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 3829 3830 3831 3832 3833 3834 3835 3836 3837 3838 3839 3840 3841 3842 3843 3844 3845 3846 3847 3848 3849 3850 3851 3852 3853 3854 3855 3856 3857 3858 3859 3860 3861 3862 3863 3864 3865 3866 3867 3868 3869 3870 3871 3872 3873 3874 3875 3876 3877 3878 3879 3880 3881 3882 3883 3884 3885 3886 3887 3888 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898 3899 3900 3901 3902 3903 3904 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3934 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 3944 3945 3946 3947 3948 3949 3950 3951 3952 3953 3954 3955 3956 3957 3958 3959 3960 3961 3962 3963 3964 3965 3966 3967 3968 3969 3970 3971 3972 3973 3974 3975 3976 3977 3978 3979 3980 3981 3982 3983 3984 3985 3986 3987 3988 3989 3990 3991 3992 3993 3994 3995 3996 3997 3998 3999 4000 4001 4002 4003 4004 4005 4006 4007 4008 4009 4010 4011 4012 4013 4014 4015 4016 4017 4018 4019 4020 4021 4022 4023 4024 4025 4026 4027 4028 4029 4030 4031 4032 4033 4034 4035 4036 4037 4038 4039 4040 4041 4042 4043 4044 4045 4046 4047 4048 4049 4050 4051 4052 4053 4054 4055 4056 4057 4058 4059 4060 4061 4062 4063 4064 4065 4066 4067 4068 4069 4070 4071 4072 4073 4074 4075 4076 4077 4078 4079 4080 4081 4082 4083 4084 4085 4086 4087 4088 4089 4090 4091 4092 4093 4094 4095 4096 4097 4098 4099 4100 4101 4102 4103 4104 4105 4106 4107 4108 4109 4110 4111 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 4121 4122 4123 4124 4125 4126 4127 4128 4129 4130 4131 4132 4133 4134 4135 4136 4137 4138 4139 4140 4141 4142 4143 4144 4145 4146 4147 4148 4149 4150 4151 4152 4153 4154 4155 4156 4157 4158 4159 4160 4161 4162 4163 4164 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4171 4172 4173 4174 4175 4176 4177 4178 4179 4180 4181 4182 4183 4184 4185 4186 4187 4188 4189 4190 4191 4192 4193 4194 4195 4196 4197 4198 4199 4200 4201 4202 4203 4204 4205 4206 4207 4208 4209 4210 4211 4212 4213 4214 4215 4216 4217 4218 4219 4220 4221 4222 4223 4224 4225 4226 4227 4228 4229 4230 4231 4232 4233 4234 4235 4236 4237 4238 4239 4240 4241 4242 4243 4244 4245 4246 4247 4248 4249 4250 4251 4252 4253 4254 4255 4256 4257 4258 4259 4260 4261 4262 4263 4264 4265 4266 4267 4268 4269 4270 4271 4272 4273 4274 4275 4276 4277 4278 4279 4280 4281 4282 4283 4284 4285 4286 4287 4288 4289 4290 4291 4292 4293 4294 4295 4296 4297 4298 4299 4300 4301 4302 4303 4304 4305 4306 4307 4308 4309 4310 4311 4312 4313 4314 4315 4316 4317 4318 4319 4320 4321 4322 4323 4324 4325 4326 4327 4328 4329 4330 4331 4332 4333 4334 4335 4336 4337 4338 4339 4340 4341 4342 4343 4344 4345 4346 4347 4348 4349 4350 4351 4352 4353 4354 4355 4356 4357 4358 4359 4360 4361 4362 4363 4364 4365 4366 4367 4368 4369 4370 4371 4372 4373 4374 4375 4376 4377 4378 4379 4380 4381 4382 4383 4384 4385 4386 4387 4388 4389 4390 4391 4392 4393 4394 4395 4396 4397 4398 4399 4400 4401 4402 4403 4404 4405 4406 4407 4408 4409 4410 4411 4412 4413 4414 4415 4416 4417 4418 4419 4420 4421 4422 4423 4424 4425 4426 4427 4428 4429 4430 4431 4432 4433 4434 4435 4436 4437 4438 4439 4440 4441 4442 4443 4444 4445 4446 4447 4448 4449 4450 4451 4452 4453 4454 4455 4456 4457 4458 4459 4460 4461 4462 4463 4464 4465 4466 4467 4468 4469 4470 4471 4472 4473 4474 4475 4476 4477 4478 4479 4480 4481 4482 4483 4484 4485 4486 4487 4488 4489 4490 4491 4492 4493 4494 4495 4496 4497 4498 4499 4500 4501 4502 4503 4504 4505 4506 4507 4508 4509 4510 4511 4512 4513 4514 4515 4516 4517 4518 4519 4520 4521 4522 4523 4524 4525 4526 4527 4528 4529 4530 4531 4532 4533 4534 4535 4536 4537 4538 4539 4540 4541 4542 4543 4544 4545 4546 4547 4548 4549 4550 4551 4552 4553 4554 4555 4556 4557 4558 4559 4560 4561 4562 4563 4564 4565 4566 4567 4568 4569 4570 4571 4572 4573 4574 4575 4576 4577 4578 4579 4580 4581 4582 4583 4584 4585 4586 4587 4588 4589 4590 4591 4592 4593 4594 4595 4596 4597 4598 4599 4600 4601 4602 4603 4604 4605 4606 4607 4608 4609 4610 4611 4612 4613 4614 4615 4616 4617 4618 4619 4620 4621 4622 4623 4624 4625 4626 4627 4628 4629 4630 4631 4632 4633 4634 4635 4636 4637 4638 4639 4640 4641 4642 4643 4644 4645 4646 4647 4648 4649 4650 4651 4652 4653 4654 4655 4656 4657 4658 4659 4660 4661 4662 4663 4664 4665 4666 4667 4668 4669 4670 4671 4672 4673 4674 4675 4676 4677 4678 4679 4680 4681 4682 4683 4684 4685 4686 4687 4688 4689 4690 4691 4692 4693 4694 4695 4696 4697 4698 4699 4700 4701 4702 4703 4704 4705 4706 4707 4708 4709 4710 4711 4712 4713 4714 4715 4716 4717 4718 4719 4720 4721 4722 4723 4724 4725 4726 4727 4728 4729 4730 4731 4732 4733 4734 4735 4736 4737 4738 4739 4740 4741 4742 4743 4744 4745 4746 4747 4748 4749 4750 4751 4752 4753 4754 4755 4756 4757 4758 4759 4760 4761 4762 4763 4764 4765 4766 4767 4768 4769 4770 4771 4772 4773 4774 4775 4776 4777 4778 4779 4780 4781 4782 4783 4784 4785 4786 4787 4788 4789 4790 4791 4792 4793 4794 4795 4796 4797 4798 4799 4800 4801 4802 4803 4804 4805 4806 4807 4808 4809 4810 4811 4812 4813 4814 4815 4816 4817 4818 4819 4820 4821 4822 4823 4824 4825 4826 4827 4828 4829 4830 4831 4832 4833 4834 4835 4836 4837 4838 4839 4840 4841 4842 4843 4844 4845 4846 4847 4848 4849 4850 4851 4852 4853 4854 4855 4856 4857 4858 4859 4860 4861 4862 4863 4864 4865 4866 4867 4868 4869 4870 4871 4872 4873 4874 4875 4876 4877 4878 4879 4880 4881 4882 4883 4884 4885 4886 4887 4888 4889 4890 4891 4892 4893 4894 4895 4896 4897 4898 4899 4900 4901 4902 4903 4904 4905 4906 4907 4908 4909 4910 4911 4912 4913 4914 4915 4916 4917 4918 4919 4920 4921 4922 4923 4924 4925 4926 4927 4928 4929 4930 4931 4932 4933 4934 4935 4936 4937 4938 4939 4940 4941 4942 4943 4944 4945 4946 4947 4948 4949 4950 4951 4952 4953 4954 4955 4956 4957 4958 4959 4960 4961 4962 4963 4964 4965 4966 4967 4968 4969 4970 4971 4972 4973 4974 4975 4976 4977 4978 4979 4980 4981 4982 4983 4984 4985 4986 4987 4988 4989 4990 4991 4992 4993 4994 4995 4996 4997 4998 4999 5000 5001 5002 5003 5004 5005 5006 5007 5008 5009 5010 5011 5012 5013 5014 5015 5016 5017 5018 5019 5020 5021 5022 5023 5024 5025 5026 5027 5028 5029 5030 5031 5032 5033 5034 5035 5036 5037 5038 5039 5040 5041 5042 5043 5044 5045 5046 5047 5048 5049 5050 5051 5052 5053 5054 5055 5056 5057 5058 5059 5060 5061 
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia a godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Teresa Dobielińska-Eliszewska, Olga Krzyżanowska i Tadeusz Fiszbach).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Dzień dobry. Proszę o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Edwarda Müllera i Barbarę Blidę.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Barbara Blida.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc za stołem prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Protokół 67 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Sejm na 66 posiedzeniu postanowił o rozpatrzeniu w drugim czytaniu projektów ustaw dotyczących radia i telewizji w czasie dzisiejszego posiedzenia. Komisje jednak nie przedstawiły sprawozdania o tych projektach ustaw. Natomiast Komisja Kultury i Środków Przekazu przedstawia projekt uchwały w sprawie sytuacji w radiu i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">W związku z tym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby punkt 4 porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia otrzymał brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">„Przedstawiony przez Komisję Kultury i Środków Przekazu projekt uchwały w sprawie sytuacji w radiu i telewizji (druk nr 980)”.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Ponadto informuję, że punkt porządku dziennego dotyczący interpelacji i zapytań zostanie rozpatrzony w dniu dzisiejszym od godz. 15 do 16.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje również, aby Sejm na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu przystąpił do rozpatrzenia na obecnym posiedzeniu tych punktów porządku dziennego, do których druki zostały doręczone w terminie późniejszym niż to przewiduje art. 43 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełJacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jacek Soska, PSL. Na 66 posiedzeniu Sejmu została odłożona dyskusja na tematy rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a głównie na temat sprawozdania ministra rolnictwa odnośnie do realizacji uchwał przyjętych przez Sejm w czasie trwania tej kadencji. Wysoka Izba przyjęła, ażeby ta dyskusja odbyła się za dwa tygodnie, czyli na tym posiedzeniu, tymczasem to zostało z porządku dziennego wyeliminowane. W tej sytuacji protestuję. Wczoraj na posiedzeniu komisji rolnictwa mieli być przedstawiciele strony rządowej, aby przedstawić szczegółowo informację na te tematy. Niestety, tak się nie stało, resort był w stanie szczątkowym i po prostu nie otrzymaliśmy należytej odpowiedzi na interesujące nas zagadnienia. Jeszcze raz stawiam wniosek formalny, ażeby na tym posiedzeniu Sejmu ta dyskusja miała jednak miejsce.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Proszę, poseł Wiesław Woda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełWiesławWoda">Wiesław Woda — PSL. W imieniu Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego zgłaszam wniosek o uzupełnienie porządku obecnego posiedzenia o informację ministra spraw wewnętrznych na temat sytuacji organizacyjno-kadrowej w policji.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełWiesławWoda">Krótkie uzasadnienie. W ciągu ostatnich dni jesteśmy świadkami akcji protestacyjnych, zapowiedzi takich akcji, niepokojów w policji związanych z obsadą personalną. Słyszymy również o rezygnacji niektórych komendantów wojewódzkich policji z zajmowanych stanowisk. Dzieje się to wszystko w sytuacji, kiedy w wielu miejscowościach panuje prawie że anarchia, a przy małym zaangażowaniu policji na drogach giną dziesiątki ludzi.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Pani poseł Barbara Labuda, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełBarbaraLabuda">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Ja również chciałam prosić o poszerzenie porządku obrad obecnego posiedzenia Sejmu o ewentualną wypowiedź pana premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego w związku z następującą kwestią. Z informacji prasowych dotyczących niedawnej wizyty w Stanach Zjednoczonych sekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej pana Macieja Zalewskiego wynika, że w rozmowach z przedstawicielami władz USA poruszał on tematy, które należą do kompetencji rządu.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełBarbaraLabuda">Dlatego zwracam się do pana premiera z prośbą o ustosunkowanie się do takich oto nasuwających się pytań i wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełBarbaraLabuda">Po pierwsze, czy przebieg wizyty w Stanach Zjednoczonych i treść rozmów prowadzonych tam przez sekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta, pana Macieja Zalewskiego, była uzgodniona z panem premierem, a także z właściwymi ministrami MSZ, MSW, MON, gdyż jak wynika z informacji prasowych pan Maciej Zalewski omawiał problemy, które leżą w gestii rządu i wyżej wymienionych ministerstw. Dotyczy to w szczególności stosunków Rzeczypospolitej Polskiej ze Związkiem Radzieckim, sprawy wycofywania wojsk radzieckich z naszego kraju, a także wewnętrznych spraw Polski.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełBarbaraLabuda">Po drugie, co panu premierowi jest wiadomo na temat wizji Rady Bezpieczeństwa Narodowego przy Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej jako — cytuję za „Życiem Warszawy” z 11 lipca br. — „organizacji zastępczej na wypadek rozpadu demokratycznych struktur rządzenia w Polsce”.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełBarbaraLabuda">Po trzecie, czy rzeczywiście istnieje w Polsce takie zagrożenie i czy organy rządowe nie są w stanie spełniać roli, którą zgodnie z Konstytucją winny wykonywać, ma to natomiast czynić Rada Bezpieczeństwa Narodowego, ciało niekonstytucyjne i pozaustawowe.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełBarbaraLabuda">Zwracam się do pana premiera z prośbą o udzielenie odpowiedzi na te pytania, jako że pan jest odpowiedzialny za politykę zagraniczną i wewnętrzną Polski, w przeciwieństwie do urzędników Kancelarii Prezydenta, którzy nie odpowiadają za swą działalność ani przed parlamentem, ani przed rządem, ani przed ciałami powołanymi przez parlament do takiej odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełBarbaraLabuda">Do pana marszałka oraz do Wysokiej Izby zwracam się z prośbą o przychylenie się do mojej prośby.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Poseł Jerzy Rusecki, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełJerzyRusecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym wyrazić swoje zdziwienie i zaniepokojenie zmianą porządku obrad w punkcie 4. Chodzi o usunięcie projektu ustawy o telewizji i zastąpienie go uchwałą. Ta sama Komisji Kultury i Środków Przekazu, która o to wnosi, zaledwie kilka dni temu zapewniała na tej właśnie sali, że wszystko będzie gotowe na najbliższym posiedzeniu Sejmu. Przypomnę, że właśnie na poprzednim posiedzeniu Sejmu w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego zgłosiłem wniosek o wprowadzenie do porządku obrad właśnie projektu ustawy. Jedynie na wyraźną prośbę posłów z Komisji Kultury i Środków Przekazu, posłów, którzy pracują nad projektem ustawy, zgodziliśmy się na przesunięcie tej sprawy na następne posiedzenie, bowiem obiecywano solennie, że komisja będzie gotowa i że projekt będzie dostarczony przed posiedzeniem. Dzisiaj słyszymy, że projekt ustawy nie jest gotowy.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełJerzyRusecki">Chciałbym bardzo uprzejmie prosić odpowiedzialnych za to posłów, żeby szerzej wyjaśnili, dlaczego projekt ustawy nie jest gotowy. Przypomnę, że projekty — bo było kilka ustaw — wpłynęły do laski marszałkowskiej latem 1990 r. Pierwsze czytanie było w listopadzie 1990 r. Myślę, że w dobie przyspieszenia prace nad projektem ustawy trwają trochę za długo. Chciałbym usłyszeć bardziej szczegółowe wyjaśnienie tej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełWładysławSerafin">Poseł Władysław Serafin. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie tak dawno Wysoka Izba zakończyła debatę nad wynikami pracy Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działań policji wobec rolników protestujących w Mławie oraz w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a także w stosunku do obecnych w gmachu ministerstwa posłów. Nie zakończyliśmy tej debaty odpowiednią uchwałą i w związku z tym zdarzyło się coś, z powodu czego wnoszę, aby na tym posiedzeniu Sejmu minister sprawiedliwości złożył informację na temat fazy postępowania toczącego się w sprawie naruszenia immunitetu poselskiego w ministerstwie rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełWładysławSerafin">Wysoka Izbo! Otóż postanowienie prokuratury wojewódzkiej mówi o tym, że funkcjonariusze policji nadużywając immunitetu poselskiego w stosunku do posłów Jana Kowalika, Bogdana Łukasiewicza, Jaska Soski, Wojciecha Mojzesowicza, Władysława Serafina, Ryszarda Smolarka, Włodzimierza Wiertka i Wojciecha Zarzyckiego działali w ramach obrony koniecznej. Mało tego, prokuratura stwierdza, że to posłowie dokonali rzeczywistego bezpośredniego i bezprawnego zamachu na określone dobro chronione prawem.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełWładysławSerafin">Wobec sprzeczności ustaleń Wysokiej Izby, jak również orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 28 stycznia, uważam, że agenda rządowa w ten sposób kpi z prawa, kpi z parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełWładysławSerafin">W związku z tym żądam na ten temat wyjaśnień ministra sprawiedliwości przed Wysoką Izbą z tego tytułu, że jest to pierwszy w historii polskiego parlamentaryzmu tego typu przypadek i sprawa określenia powagi immunitetu, jego nietykalności ma ważne znaczenie, tym bardziej że w terenie, w prokuraturach wojewódzkich działanie prokuratorów w swoim orzecznictwie również często jest niezgodne z prawem, tendencyjne i wydawane pod wpływem wielu organizacji politycznych.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełHenrykKomar">Henryk Komar. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Poselski Klub Pracy proponuje uzupełnienie porządku obrad bieżącej sesji o informacje ministra finansów, ministra pracy i polityki socjalnej dotyczące informacji o polityce płacowej wobec zatrudnionych w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełHenrykKomar">Ostatnie dni przynoszą wiele i to bardzo różnych informacji. Na przykład z rozmów prowadzonych na linii rząd — związki zawodowe wynika, iż realizacja ustawy ze stycznia 1989 r. jest zagrożona. Spotkanie premiera z wojewodami co prawda jakąś iskierkę większego optymizmu dostarczyło, ale to nie jest zupełnie to.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełHenrykKomar">Proszę Państwa! Chodzi o realizację ustawy sejmowej, chodzi o korzystanie przez nas z funkcji kontrolnych, po które rzadko sięgamy obarczeni tak poważnymi zadaniami z dziedziny sfery ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PosełHenrykKomar">Wreszcie wielokrotnie w tej Izbie dawaliśmy dowody, iż patrzymy i oceniamy inaczej sferę budżetową, inaczej postrzegamy ją w procesie przeobrażeń i rozwoju. Źródłem informacji nie mogą być dla nas li tylko publikatory.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PosełHenrykKomar">Stąd nasza prośba, aby Wysoka Izba raczyła się przychylić do tejże propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Proszę bardzo posła Stefana Myszkiewicza-Niesiołowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Składam wniosek przeciwny wobec wniosków posła Wody i posłanki Labudy. Uzasadniam to względami formalnymi. Przyjęcie tych wniosków oznacza utrwalanie się precedensu, że punkt — Interpelacje i zapytania poselskie i te sprawy, dla których przeznaczone są te właśnie punkty porządku obrad, będzie obchodzony i te sprawy będą wprowadzane do porządku dziennego w inny sposób.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Na poprzedniej sesji był już taki precedens w postaci zapytania o sytuację w Radiokomitecie. Przerodziło to się w gruncie rzeczy w debatę nad telewizją, dziś nam również grozi taka debata w związku z uchwałą. Jest to obchodzenie punktu, który jest przewidziany. Jest punkt — Interpelacje i zapytania poselskie i proszę, aby te sprawy w tym punkcie były realizowane.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">W związku z tym mój wniosek jest przeciwny tym dwóm wnioskom.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełBolesławTwaróg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tylko na poparcie wypowiedzi pana posła Niesiołowskiego chciałbym przypomnieć zapis art. 64 regulaminu Sejmu, który mówi, że zapytania składa się w formie pisemnej na ręce marszałka Sejmu najpóźniej na 24 godziny przed rozpoczęciem posiedzenia, na którym chce się na zapytanie uzyskać odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełBolesławTwaróg">Tymczasem utrwala się tu praktyka, że w czasie debaty nad porządkiem dziennym posłowie nie dość, że wnioskują o zmianę porządku dziennego poprzez umieszczenie w nim odpowiedzi na złożone zapytanie, to jeszcze właśnie w czasie tej debaty motywują swoje zapytanie i niejako rozpoczynają debatę nad czymś, co jeszcze nie zostało wprowadzone do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełBolesławTwaróg">Dlatego proszę pana marszałka, aby pilnował regulaminu w ten sposób, aby nie dopuszczał do łamania przebiegu posiedzenia Sejmu takimi wystąpieniami.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełRyszardZieliński">Panie Marszałku! Ponieważ zamierzałem wnieść wniosek niemal identyczny z wnioskiem posła Wody, a zatem rezygnując z osnowy tego wniosku, chciałem tylko dodać jedno zdanie motywacji, prośby o rozszerzenie porządku dziennego, nic innego, o wystąpienie ministra spraw wewnętrznych. Otóż zwykle zmiany kadrowe w policji nie interesują opinii publicznej. Tym razem zaowocowały niepokojem nie tylko w środowisku policyjnym.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełRyszardZieliński">Oficjalne rozproszenie czyichkolwiek niepokojów mających głębsze podłoże byłoby bardzo wskazane. Rzeczowych wyjaśnień ministra Izba słucha zawsze z uwagą i znaczną życzliwością. Popieram wniosek posła Wody.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#Marszałek">Możemy skończyć dyskusję? Może najpierw do sprawy zasadniczej, do tego, że zapytania poselskie muszą być składane na piśmie na 24 godziny przed rozpoczęciem posiedzenia. Absolutnie z tym się zgadzam. Ciągle mamy praktykę taką, że wpływają zapytania, ciągle mamy interpelacje. W praktyce prac Sejmu pojawiła się pewna, szczególna kategoria pilnej informacji. Przy czym byłoby tylko wybiegiem formalnym gdybyśmy dzisiaj napisali takie zapytanie, zamiast informacji przyjętej przez Izbę i doręczyli z prośbą o odpowiedź jutro, tj. za 24 godziny. Czyli właściwie musimy dyskutować przy niektórych informacjach dotyczących rzeczy naglącej i nie cierpiącej zwłoki jako o czymś odrębnym w praktyce Sejmu. Najpierw odpowiem posłowi Sosce, że przesunięcie o tydzień odpowiedzi ministra Tańskiego było wywołane jego prośbą ze względu na to, że minister też jest człowiek, może się źle czuć i może mieć potrzebę kilku dni wypoczynku. Nie sądziliśmy natomiast, Prezydium Sejmu, wobec trudnej sytuacji rolnictwa, jaka jest obecnie, siedmiodniowa różnica w terminie odpowiedzi może mieć wpływ na bieg spraw w rolnictwie. Z kolei sądziliśmy też, że komisja będzie miała czas na lepsze przygotowanie tego tematu.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#Marszałek">Wniosek jednak został zgłoszony, więc muszę go poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#Marszałek">Kto jest za tym, aby zgodnie z wnioskiem posła Jacka Soski, wbrew decyzji Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów, zamiast na następnym posiedzeniu Sejmu, gdzie jest już zaplanowana wypowiedź ministra i uzgodniony z nim termin, podjąć ten temat w trybie natychmiastowym, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (71) Kto jest przeciw? (85)</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? (83)</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek posła Soski nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#Marszałek">Drugi jest wniosek posła Wiesława Wody o zwrócenie się do rządu o pilne informacje o sytuacji w policji, która wywołuje wiele niepokoju i która budzi zainteresowanie społeczne.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#Marszałek">Kto jest za tym wnioskiem, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (165) Kto jest przeciw? (41)</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? (38)</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#Marszałek">Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#Marszałek">Jest jeszcze propozycja poseł Barbary Labudy, aby poprosić premiera o wypowiedź na temat pobytu sekretarza stanu Macieja Zalewskiego w Stanach Zjednoczonych.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#Marszałek">Kto jest za tym wnioskiem, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (165) Kto jest przeciw? (54)</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? (29)</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#Marszałek">Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#Marszałek">Poseł Rusecki prosił, aby komisja kultury wyjaśniła, dlaczego dotąd nie ma gotowej ustawy. Mogę prosić pana posła?</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Łapicki: Pani posłanka)</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#Marszałek">Słucham?</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#komentarz">(Poseł Stanisława Krauz: Wniosek trzeba przegłosować.)</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#Marszałek">Nie ma wniosku, jest tylko zapytanie.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na pytanie pana posła Ruseckiego w imieniu Klubu Poselskiego SD czuję się zobowiązana tak Klubowi SD, jak i koleżankom i kolegom posłom złożyć następujące wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Teraz?)</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Zgodnie z obietnicą — tak, teraz, panie pośle, musi pan to wytrzymać przez chwilę —</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">— jaka została złożona Wysokiemu Sejmowi, podkomisja zakończyła obrady. Odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej, na którym posłowie w związku z ogromnymi wątpliwościami i rozbieżnościami co do proponowanych rozwiązań, przyjęli w głosowaniu skierowanie pytań i prośbę o dwie ekspertyzy prawne.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Komisja Kultury i Środków Przekazu oraz Komisja Ustawodawcza przegłosowały to. Obecnie eksperci przygotowują ekspertyzy. Proszę wierzyć, że naprawdę przyspieszyliśmy prace i bardzo prosiłabym, abyście państwo nie ponaglali nas jeszcze bardziej. Staramy się, żeby w najbliższym czasie odbyło się ponownie posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej i żeby komisje przystąpiły po prostu do czytania projektu tej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#Marszałek">Padł zatem wniosek…</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Geremek: Proszę o głos)</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełBronisławGeremek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po wyjaśnieniu, w ślad za głosem pana posła Ruseckiego wnoszę, ażeby punkt 4, przewidziany w dzisiejszym porządku brzmiał: Sprawa projektów ustaw o telewizji, o Komitecie ds. Radia i Telewizji oraz uchwała w kwestii… przy czym zapowiadam, że Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna przyłącza się do wniosku zgłoszonego przez Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, ażeby określić termin, w którym Izba otrzyma projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#Marszałek">Czy ktoś w sprawie wniosku posła Geremka chce zabrać głos? Czyli możemy przyjąć, że wniosek zmiany redakcji punktu porządku dziennego nie może być głosowany, gdyż nikt się nie zgłasza z głosem przeciw. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#Marszałek">Propozycja posła Władysława Serafina dotyczy sprawy Mławy. Chodzi o zwrócenie się do ministra sprawiedliwości o wyjaśnienie stanowiska władz wobec naruszenia immunitetu, które tam miało miejsce. Chodzi też o naruszenie immunitetu, które miało miejsce podczas wydarzeń w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#Marszałek">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (125) Kto jest przeciw? (71)</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? (45)</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#Marszałek">Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#Marszałek">Wniosek posła Henryka Komara dotyczy zwrócenia się do ministra finansów i ministra pracy i polityki socjalnej o informację na temat założeń polityki płacowej w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#Marszałek">Kto jest za tym wnioskiem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (73) Kto jest przeciw? (61)</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? (95)</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma quorum)</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#Marszałek">Dlaczego nie ma quorum?</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#Marszałek">Przed chwilą było 241 posłów. Powtórzmy głosowanie jeszcze raz zakładając, że winna jest tylko aparatura. Stawiam ponownie pytanie:</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#Marszałek">Kto jest za wnioskiem posła Henryka Komara o informację ministra finansów oraz ministra pracy i polityki socjalnej na temat założeń polityki płacowej w sferze budżetowej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (142) Kto jest przeciw? (54)</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał ód głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek Sejm przyjął.</u>
          <u xml:id="u-24.17" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, wszystkie sprawy zostały przegłosowane.</u>
          <u xml:id="u-24.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny Sejm zatwierdził ku mojemu zmartwieniu, bo to jest poszerzenie i tak nabitego bardzo porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-24.19" who="#Marszałek">W związku z tym apeluję o bardzo dużą dyscyplinę pracy, o stałą frekwencję, ponieważ właściwie całe posiedzenie poświęcone jest uchwalaniu ustaw, czyli w pewnych momentach będziemy głosowali bez przerwy.</u>
          <u xml:id="u-24.20" who="#Marszałek">Informuję, że w sali nr 67 w starym Domu Poselskim działa rządowy punkt konsultacyjny do spraw projektów ustaw: o systemie oświaty, o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-24.21" who="#Marszałek">Przystępujemy obecnie do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej:</u>
          <u xml:id="u-24.22" who="#Marszałek">1) o rządowym projekcie ustawy o systemie oświaty (druki nr 814 i 956),</u>
          <u xml:id="u-24.23" who="#Marszałek">2) o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania (druki nr 524 i 956).</u>
          <u xml:id="u-24.24" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Romualdę Matusiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, a także Komisji Ustawodawczej, mam zaszczyt, ale także i trudny obowiązek złożyć państwu sprawozdanie z wyniku prac komisji nad projektami dwu ustaw: rządowym projektem ustawy o systemie oświaty (druk nr 814) oraz senackim projektem ustawy o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania (druk nr 524). Komisje przedkładają Wysokiej Izbie załączony w druku nr 956 jednolity tekst projektu ustawy o systemie oświaty, który jednocześnie zawiera treść projektu ustawy senackiej.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Szanowni Państwo! Przystępując do prac nad projektem ustawy komisje stanęły przed trudnym zadaniem, bowiem z bogatej i w przeważającej części bardzo krytycznej dyskusji dotyczącej tak projektu ustawy, jak i sytuacji panującej w polskiej oświacie, jaka toczyła się w trakcie pierwszego czytania w tej Izbie, a także z licznych opinii kierowanych do Sejmu przez różne środowiska, wynikały dwa bezsporne fakty:</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po pierwsze — konieczność uchwalenia nowej ustawy oświatowej. Zbliża się kolejny rok szkolny w zmienionej zupełnie rzeczywistości politycznej, społecznej i gospodarczo-ekonomicznej a rozwiązania prawne, regulujące funkcjonowanie polskiej oświaty są stare, przystają do już wprowadzanych zmian, a także oczekiwań społecznych.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełRomualdaMatusiak">I fakt drugi — Polsce potrzebny jest narodowy program edukacyjny, niosący ze sobą zasadnicze i systemowe rozwiązania, mające na celu kształtowanie i przekształcanie umysłów i osobowości Polaków. Tylko społeczeństwo wykształcone, otwarte na zmiany jest w stanie pomyślnie kontynuować zapoczątkowane reformy i budować państwo oraz jego gospodarkę odpowiadającą wyzwaniom współczesnego świata.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełRomualdaMatusiak">Opowiadając się za koniecznością podjęcia takich właśnie prac komisje podzieliły pogląd autorów rządowego projektu, a także wielu posłów, że już dziś polskiej oświacie potrzebna jest ustawa porządkująca jej stan prawny, zgodna z innymi nowymi aktami, w tym z ratyfikowanymi przez Polskę prawami międzynarodowymi. Ustawa czysta, jasna i zrozumiała dla wszystkich zainteresowanych stron.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełRomualdaMatusiak">Ustawa, która może nie tyle radykalnie reformuje system oświaty, bo opracowywana w tak przełomowym okresie dokonać takich zmian chyba nie powinna i nie jest w stanie, ale ustawa stwarzająca możliwości dalszych zmian. Ustawa, która będzie niejako początkiem drogi ku edukacji odpowiadającej nowej filozofii i nowemu ładowi społecznemu.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełRomualdaMatusiak">Zdaniem obydwu komisji przedłożony Wysokiej Izbie projekt takie właśnie cechy posiada. Unikając szczegółowych uregulowań, ograniczając się właściwie do państwowego systemu oświaty, zostawia cały szereg zagadnień do rozstrzygnięcia. Jest ustawą otwartą i od możliwości finansowych państwa, a także aktywności środowisk oświatowych i zrozumienia rangi oświaty przez całe społeczeństwo zależeć będzie jej realizowanie w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PosełRomualdaMatusiak">Panie i Panowie Posłowie! Komisje rozpatrzyły wszystkie uwagi i wnioski zgłoszone do projektu. Wiele z nich wykorzystano w pracy, były one inspiracją do wprowadzonych do projektu zmian i uzupełnień.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#PosełRomualdaMatusiak">Inne, acz zasadne i pożądane dla oświaty, nie mogły być uwzględnione z powodów, o których przed chwilą mówiłam, a także po prostu dlatego, że nie są materią ustawową (np. szczegółowe postulaty dotyczące treści programów nauczania i wychowania) lub po prostu nie są materią tej właśnie ustawy (np. wysokość nakładów na oświatę w dochodzie narodowym podzielonym). Sporo także zgłaszano spraw kontrowersyjnych i nie zawsze udało się komisjom doprowadzić do kompromisowych zapisów, stąd przedkładamy do rozstrzygnięcia dość dużo wniosków mniejszości. Zmiany, których komisje dokonały w projekcie rządowym, aczkolwiek liczne, często ważne merytorycznie, nie naruszyły jednak głównej filozofii tego projektu. Sprowadzić ją można, proszę państwa, do kilku najważniejszych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po pierwsze, ustawa porządkując status prawny i nazewnictwo różnego typu szkół i placówek oświatowo-wychowawczych wprowadza pojęcie szkoły publicznej, której główne zadania określa i precyzuje jasno art. 6 i 7 ust. 1 i 2, oraz pojęcie szkoły niepublicznej określone w art. 7 ust. 3. Szkoła niepubliczna po spełnieniu warunków tam właśnie określonych może uzyskać uprawnienia szkoły publicznej.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#PosełRomualdaMatusiak">Dużo dyskusji i sporów wzbudziło pojęcie minimum programowego przedmiotów obowiązkowych, którego realizacja jest jednym z głównych kryteriów szkoły publicznej, i o uprawnieniach szkoły publicznej. Mimo to komisje uznały za zasadne pozostawienie tego zapisu, ponieważ:</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po pierwsze, jest to pojęcie używane w wielu systemach oświatowych różnych krajów;</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po drugie, wcale nie musi kojarzyć się z minimalizmem dydaktycznym, a raczej z podstawowymi treściami kształcenia;</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po trzecie, ramowe plany nauczania określone w art. 64 zobowiązują szkołę publiczną do realizacji różnych form działalności dydaktyczno-wychowawczej, w tym nie tylko obowiązkowych zajęć lekcyjnych, ale także zajęć lekcyjnych fakultatywnych, pozalekcyjnych zajęć nadobowiązkowych czy zajęć wspomagających rozwój dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi;</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#PosełRomualdaMatusiak">I po czwarte wreszcie, ustawa zobowiązuje ministra edukacji narodowej do ustalenia nie tylko jednego, ale zestawu dopuszczonych do użytku szkolnego programów, a także umożliwia wprowadzanie programów autorskich.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#PosełRomualdaMatusiak">Tak więc, zdaniem komisji, wystarczające jest ustawowe zabezpieczenie przed minimalizmem kształcenia, a jednocześnie jest to otwarcie na próbę wychodzenia ze sztywnych, zuniformizowanych i tak często krytykowanych ram programowych przy równoczesnym zabezpieczeniu tego, co bardzo istotne — porównywalności kształcenia w zakresie treści podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#PosełRomualdaMatusiak">Drugą istotną sprawą, którą podnosi ustawa, jest pozbawienie państwa monopolu w oświacie. Szkoły i placówki, jak mówi art. 5, mogą zakładać i prowadzić różne podmioty, w tym osoby prawne i fizyczne, które także mają prawo zakładania i prowadzenia szkół publicznych. O charakterze szkoły decyduje więc nie organ ją prowadzący, ale zasady i kryteria jej funkcjonowania, przy założeniu że:</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po pierwsze, szkoła publiczna finansowana w 100% przez państwo jest ogólnodostępna i bezpłatna;</u>
          <u xml:id="u-25.18" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po drugie, szkoła podstawowa, w zakresie której realizowany jest obowiązek szkolny, może być tylko szkołą publiczną lub szkołą o uprawnieniach szkoły publicznej;</u>
          <u xml:id="u-25.19" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po trzecie, Obowiązkiem państwa jest prowadzenie publicznych szkół ponadpodstawowych, przedszkoli i szkół Specjalnych oraz placówek publicznych, obowiązkiem zaś gminy (od 1994 r. zresztą zgodnie z ustawą kompetencyjną) jest prowadzenie publicznych przedszkoli i szkół podstawowych;</u>
          <u xml:id="u-25.20" who="#PosełRomualdaMatusiak">I po czwarte, stworzona została prawna możliwość likwidacji szkoły, bądź przejęcia jej przez państwo, jeśli podmiot ją prowadzący narusza zasady określone w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-25.21" who="#PosełRomualdaMatusiak">Duża rozbieżność poglądów dotyczyła tylko zasad finansowania szkół i placówek niepublicznych. Zgłaszano, proszę państwa, tak skrajne rozwiązania, jak wprowadzenie bonów oświatowych, co byłoby rewolucją w finansowaniu kształcenia, 100% refundację dla każdego typu szkoły czy placówki, a także zupełne ograniczenie udziału budżetu państwa w ich finansowaniu.</u>
          <u xml:id="u-25.22" who="#PosełRomualdaMatusiak">Uznając zasadność wielu przytaczanych tutaj argumentów, komisje jednak opowiedziały się za rozwiązaniem proponowanym w projekcie rządowym. Uznaliśmy bowiem, że przy katastrofalnym stanie budżetu państwa eksperymentować środkami budżetowymi nie wolno, ponadto niemożliwy jest także pełny udział w kosztach kształcenia alternatywnego, skoro drastycznie brakuje środków na ogólnodostępne szkolnictwo, a utrzymywanie go jest przecież konstytucyjnym obowiązkiem państwa.</u>
          <u xml:id="u-25.23" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejną ważną kwestią, na którą chciałam zwrócić państwa uwagę, jest demokratyzacja i uspołecznianie szkoły. Swoje prawa, ale także i płynące przecież z nich obowiązki, obok administracji oświatowej i nauczycieli, uzyskują uczniowie, rodzice i społeczności lokalne. Mówi o tym rozdz. 4 zatytułowany „Społeczne organy w systemie oświaty”, i nie tylko ten rozdział.</u>
          <u xml:id="u-25.24" who="#PosełRomualdaMatusiak">W sprawie tej także zgłaszano liczne i bardzo rozbieżne opinie i postulaty. Komisje dokonały wnikliwej analizy zakresu kompetencji i obowiązków organu prowadzącego szkołę, dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu szkolnego, a więc wszystkich podmiotów działających w szkole, ponadto zakresu kompetencji i obowiązków ministra edukacji narodowej oraz kuratora oświaty i wychowania, a także wojewódzkiej i krajowej rady oświatowej.</u>
          <u xml:id="u-25.25" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po wielu korektach i uzupełnieniach dokonanych przez komisje, których niestety w całości przytoczyć nie jestem w stanie, uznajemy, że zaproponowane rozwiązania są do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-25.26" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kompetencje niekiedy zazębiają się, bo nie są możliwe do uniknięcia, skoro dotyczą tej samej szkoły i tej samej polityki oświatowej, ale nie powinny prowadzić do konfliktów, co często było właśnie w tej Izbie podnoszone, a raczej do konstruktywnej współpracy tak w kształtowaniu swoistej autonomii szkoły jako integralnej społeczności uczniów, rodziców i nauczycieli, jak i kształtowania jej swoistego oblicza.</u>
          <u xml:id="u-25.27" who="#PosełRomualdaMatusiak">Ustawowe możliwości takiej współpracy, proszę państwa, są, ale wiele zależeć będzie od aktywności i dobrej woli wszystkich tych instytucji, na co ustawa decydującego wpływu już chyba nie ma.</u>
          <u xml:id="u-25.28" who="#PosełRomualdaMatusiak">Szanowni Państwo! Proponowane w projekcie rozwiązania wprowadzają ponadto wiele innych istotnych zmian, których ze względów czasowych nie jestem w stanie szczegółowo wymienić i omówić. Pozwolę sobie niektóre z nich tylko zasygnalizować.</u>
          <u xml:id="u-25.29" who="#PosełRomualdaMatusiak">I tak na przykład ustawa, po pierwsze — uznaje prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie ze swymi przekonaniami religijnymi i filozoficznymi (art. 12 i 13).</u>
          <u xml:id="u-25.30" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po drugie — umożliwia uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej (art. 13).</u>
          <u xml:id="u-25.31" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po trzecie — umożliwia pobieranie nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną i niedostosowaną społecznie; wprowadza pojęcie szkoły integracyjnej (art. 22 ust. 2 pkt 9).</u>
          <u xml:id="u-25.32" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po czwarte — wprowadza obowiązek posiadania przez szkoły i placówki statutu opracowanego przez radę pedagogiczną i uchwalonego przez radę szkoły.</u>
          <u xml:id="u-25.33" who="#PosełRomualdaMatusiak">I po piąte — umożliwia tworzenie i gospodarowanie środkami specjalnymi, stanowiącymi pozabudżetowy sposób finansowego wspierania oświaty.</u>
          <u xml:id="u-25.34" who="#PosełRomualdaMatusiak">Spośród licznych zmian, jakich komisje dokonały w projekcie rządowym, większość z nich, jak już wspomniałam, ma charakter porządkujący, usuwający niejasności czy możliwości różnej interpretacji zapisów, często także charakter czysto redakcyjny. Ale są także zmiany merytoryczne, z których wymienię najważniejsze.</u>
          <u xml:id="u-25.35" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pierwsza zmiana. Zaproponowano nowe brzmienie art. 1 ust. 1, który pełni rolę niejako preambuły do ustawy i formułuje przesłanki, na jakich opiera się system oświaty. Dość liczne i burzliwe spory dotyczyły nie samych wartości etycznych, ale na które z nich ustawa powinna się w tym miejscu powołać. Trzeba byłoby z konieczności wszystkie te powszechnie uznawane wartości potraktować w sposób wybiórczy i kierować się trudną, co więcej, chyba niemożliwą do ustalenia hierarchią ważności.</u>
          <u xml:id="u-25.36" who="#PosełRomualdaMatusiak">Sformułowanie, że wykształcenie w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro jednostki, rodziny, społeczeństwa i państwa, że system oświaty służy wszechstronnemu rozwojowi osobowości oraz przysposobieniu człowieka do życia w społeczeństwie i działalności obywatelskiej oraz powołanie się w tym sformułowaniu na Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, a także na ratyfikowane przez Polskę pakty międzynarodowe, czyli dokumenty stanowiące powszechnie akceptowany zbiór praw, zasad i ogólnoludzkich wartości o walorach uniwersalnych, jest, zdaniem komisji, zapisem wystarczającym. Ponadto jest to zapis zwięzły i konkretny, zapis stojący ponad podziałami ideologicznymi i politycznymi.</u>
          <u xml:id="u-25.37" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejna, druga zmiana. Pozbawiono gminy i związki komunalne prawa zakładania i prowadzenia szkół innych niż publiczne (art. 5 ust. 3). Skoro na gminach (podobnie jak i na organach państwa) ciążyć będzie obowiązek prowadzenia szkół publicznych, a więc tych ogólnie dostępnych i bezpłatnych, nie można im stwarzać prawnych możliwości przekształcania tych szkół w inne, tym samym przerzucania części kosztów kształcenia na barki rodziców.</u>
          <u xml:id="u-25.38" who="#PosełRomualdaMatusiak">Trzecia zmiana. Dość dużo zmian wprowadzono w rozdz. III mówiącym o zarządzaniu szkołami i placówkami publicznymi. Wszystkie one dotyczą zakresu obowiązków i uprawnień na różnych szczeblach zarządzania, trybu powoływania kuratorów i dyrektorów szkół i placówek — na przykład zaproponowano zupełnie inne brzmienie art. 36 mówiącego właśnie o powoływaniu dyrektorów szkół, co stanowiło rzeczywiście pole do burzliwych dyskusji — a także zakresu prowadzonego nadzoru pedagogicznego.</u>
          <u xml:id="u-25.39" who="#PosełRomualdaMatusiak">Czwarta zmiana. W podobny sposób komisje potraktowały rozdz. IV dotyczący społecznych organów w systemie oświaty. Uściślono tryb ich powoływania, przedstawicielstwo tych organów oraz zakres działalności (np. wyraźnie poszerzono zakres kompetencji Krajowej Rady Oświatowej). Uznaliśmy, proszę państwa, że jeśli te organy mają być głównym czynnikiem autentycznego demokratyzowania i uspołeczniania oświaty, nie powinny działać iluzorycznie, czy w sposób formalnoprawny, ale mieć rzeczywisty wpływ na funkcjonowanie szkoły i szeroko rozumianej polityki oświatowej.</u>
          <u xml:id="u-25.40" who="#PosełRomualdaMatusiak">Po piąte wreszcie, zaproponowaliśmy rozwiązanie podobne jak w ustawie o szkolnictwie wyższym, i przy zdecydowanym proteście Ministerstwa Finansów, zwolnienie szkół i placówek z podatków oraz opłat za użytkowanie gruntów (art. 80 i 89 ust. 7).</u>
          <u xml:id="u-25.41" who="#PosełRomualdaMatusiak">I no szóste, postanowiliśmy także odmiennie jak to proponował projekt rządowy, że domy małego dziecka, podobnie jak żłobki pozostaną w gestii Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Tutaj dylematów komisja miała bardzo dużo. Przytaczano sporo argumentów za takim i za innym rozwiązaniem. W tej sprawie zgłoszony jest zresztą wniosek mniejszości i Wysoka Izba podejmie decyzję.</u>
          <u xml:id="u-25.42" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę państwa, mimo licznych zmian, które rodziły się w toku żmudnej pracy oraz przy długich i burzliwych dyskusjach, nie zdołaliśmy usunąć z projektu ustawy wielu braków i przedłożyć rozwiązań takich, na jakie czeka polska oświata. Mamy tego pełną świadomość. Na przykład z ostrą krytyką spotkał się sposób potraktowania w ustawie szkolnictwa zawodowego, które obejmuje w szkolnictwie ponadpodstawowym przeważająca część młodzieży i które obecnie jest w bardzo złym stanie. Ze względu jednak na fakt, że szkolnictwo to kształci na potrzeby gospodarki znajdującej się obecnie w głębokiej recesji i przebudowie, trudno byłoby już dziś formułować jakieś konkretne rozwiązania i perspektywiczne kształty, tym bardziej że nie wpłynęły do komisji żadne propozycje. Trwają prace nad koncepcja przebudowy szkolnictwa zawodowego. Ustawa dając delegację rządowi i różnym resortom nie zamyka drogi do sukcesywnego wprowadzania jej w życie. W ogóle, proszę państwa, mankamentem tej ustawy jest duża ilość delegacji dla rządu i ministra edukacji narodowej, przy jednoczesnym braku, jako załączników, projektów aktów wykonawczych. Komisie wyrażają jednak nadzieję, że powstaną one możliwie szybko, a Sejm, już może nie tej, ale następnej kadencji, oprócz swej funkcji ustawodawczej, pełnić będzie w równym stopniu funkcję kontrolną i będzie analizować, czy akty wykonawcze zgodne są z duchem i intencją ustawy.</u>
          <u xml:id="u-25.43" who="#PosełRomualdaMatusiak">Szanowni Państwo! Na życzenie wnioskodawców komisje przedkładają do rozstrzygnięcia 14 wniosków mniejszości. Jeśli będzie taka konieczność i pan marszałek pozwoli, dokładniej omówię skutki wprowadzonych zmian wynikających z wniosków mniejszości w trakcie głosowania. Jednak w tym miejscu zobowiązana jestem chociażby je państwu zaprezentować.</u>
          <u xml:id="u-25.44" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pierwszy wniosek mniejszości dotyczy art. 1 ust. 1 i proponuje inne jego brzmienie (dokładny tekst wniosku zawiera sprawozdanie komisji, druk nr 956, str. 1 i 2). Wnioskodawcy uznali, że zaproponowany przez komisję zapis jest merytorycznie niewystarczający, że w tym właśnie miejscu ustawa powinna powołać się także na niektóre wartości etyczne i moralne, w tym na chrześcijański system wartości.</u>
          <u xml:id="u-25.45" who="#PosełRomualdaMatusiak">Drugi wniosek mniejszości dotyczy, proszę państwa, art. 2 pkt 3 i wnioskodawcy proponują uzupełnienie tego punktu o zapis: „w tym wypoczynku organizowanego w różnych formach wyjazdowych — kolonie i obozy — oraz w miejscu zamieszkania”. Intencją wnioskodawców było włączenie do systemu oświaty, oprócz wszystkich wymienionych w art. 2 szkół i placówek oraz innych instytucji, także zorganizowanych form wypoczynku dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-25.46" who="#PosełRomualdaMatusiak">Trzeci wniosek mniejszości dotyczy art. 7 ust. 3. Ustęp ten określa warunki, jakie musi spełnić szkoła niepubliczna, by otrzymać uprawnienia szkoły publicznej. Są tam wymienione dwa warunki: realizacja minimum programowego i stosowanie zasad określonych przez ministra edukacji narodowej klasyfikowania i promowania uczniów. Wnioskodawcy proponują uzupełnienie o trzeci warunek, mianowicie, że szkoły te powinny zatrudniać nauczycieli posiadających kwalifikacje podobne jak w szkołach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-25.47" who="#PosełRomualdaMatusiak">Czwarty wniosek mniejszości dotyczy art. 12 i do tego artykułu są aż trzy wnioski mniejszości. Dwa z nich dotyczą ust. 1 i proponują dwie zmiany. Mianowicie w pierwszej części sformułowania tego ustępu wnioskodawcy proponują zastąpienie słów „uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci szkoły publiczne umożliwiają naukę religii”. Wnioskodawcy proponują zastąpienie słów „umożliwiają” słowami „organizują naukę religii”. I druga poprawka dotycząca tego samego ustępu: Przedłożenie komisji jest takie, że rodzice wyrażą takie życzenie, jeśli chodzi o szkoły podstawowe, a w szkołach ponadpodstawowych uczniowie mają prawo wyrażenia takiego życzenia. Wnioskodawcy proponują zmianę brzmiącą: „a w szkołach ponadpodstawowych uczniom lub rodzicom, którzy wyrażą takie życzenie”.</u>
          <u xml:id="u-25.48" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wniosek mniejszości numer pięć dotyczy także art. 12 i proponuje jego nowe brzmienie. Komisje uwzględniając wnioski płynące pod jej adresem zaproponowały rozwiązanie tego ustępu takie, że pozwolę sobie państwu przytoczyć: „minister edukacji narodowej po zasięgnięciu opinii władz kościołów i związków wyznaniowych określa w drodze rozporządzenia warunki i sposób wykonywania przez szkoły zadań, o których mowa w ust. 1.”. Wnioskodawcy proponują zmianę tego zapisu w brzmieniu: „po zasięgnięciu opinii Kościoła katolickiego oraz władz innych kościołów i związków wyznaniowych”.</u>
          <u xml:id="u-25.49" who="#PosełRomualdaMatusiak">Szósty wniosek mniejszości dotyczy art. 14 ust. 5. Artykuł ten mówi o wychowaniu przedszkolnym. Wnioskodawcy proponują uzupełnienie tego artykułu o ust. 5 w brzmieniu: „Minister edukacji narodowej określa w drodze rozporządzenia zasady tworzenia sieci przedszkoli publicznych”.</u>
          <u xml:id="u-25.50" who="#PosełRomualdaMatusiak">Siódmy wniosek dotyczy art. 50. W ust. 2 wnioskodawcy proponują skreślenie pkt 3. Artykuł ten w kolejnych punktach mówi o kompetencjach rady szkoły. Wnioskodawcy proponują rezygnację z pkt 5, który daje uprawnienia radom szkoły występowania z wnioskiem do organu prowadzącego nadzór o przeprowadzeniu kontroli działalności szkoły, a także pracy jej dyrektora i nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-25.51" who="#PosełRomualdaMatusiak">Do art. 50 jest następny wniosek mniejszości, ósmy, który proponuje skreślenie ust. 3. Komisje na życzenie większości swoich członków wprowadziły właśnie ten ust. 3, który daje podobne możliwości radzie szkoły jak komitetom rodzicielskim, czyli uprawnienia dotyczące gromadzenia w różny sposób funduszu i korzystania z nich przy organizacji różnego typu imprez i wspomaganie uczniów. Wniosek mniejszości sprowadza się do tego, że dublowanie tego typu uprawnień chyba nie jest zasadne.</u>
          <u xml:id="u-25.52" who="#PosełRomualdaMatusiak">Dziewiąty wniosek mniejszości dotyczy art. 68. Ust. 3 proponuje się nadanie nowego brzmienia. I tutaj może kilka słów wyjaśnień. Mianowicie komisie także na życzenie większości swoich członków wprowadziły zapis mówiący o tym, że minister edukacji narodowej może określać w drodze rozporządzenia pobieranie opłat za naukę w szkołach dla dorosłych. Komisie uznały taki wniosek za zasadny tylko w części, gdy dotyczy kształcenia zawodowego w ośrodkach doskonalenia zawodowego i w ośrodkach kształcenia ustawicznego. Natomiast nie podzieliły poglądu wnioskodawców, że takie opłaty należy także pobierać we wszystkich typach szkół, w tym w kształceniu ogólnokształcącym, oczywiście w szkołach dla dorosłych. W związku z tym jest ten wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-25.53" who="#PosełRomualdaMatusiak">Dziesiąty wniosek mniejszości dotyczy art. 89 ust. 3 i sprowadza się do tego, że wnioskodawcy nie podzielili w całości poglądu komisji dotyczącego wysokości finansowania szkół i placówek niepublicznych i proponują wprowadzenie zmiany polegającej na tym, że w szkołach ogólnokształcących, podstawowych i liceach ogólnokształcących ta refundacja odpłatności powinna sięgać 50%, natomiast w szkołach innego typu do 50%, tak jak brzmi rozwiązanie całościowe zaproponowane przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-25.54" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wniosek jedenasty dotyczy art. 102 mówiącego o tym, że w przyszłości wychowanie przedszkolne stanie się obowiązkowym zadaniem gmin. Propozycja komisji mówi o terminie tej zmiany, to znaczy określa termin z dniem 1 stycznia 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-25.55" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wnioskodawcy uznają, że ze względu na niebezpieczną sytuację w przedszkolach i częste likwidacje wielu przedszkoli należy przyspieszyć termin tej zmiany i proponują wprowadzenie jej od 1 stycznia 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-25.56" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejny, dwunasty wniosek mniejszości dotyczy art. 103. Proponuje się, by do tego artykułu dodać nowy ust. 2 mówiący o tym, że z chwilą wejścia w życie ustawy szkoły ponadpodstawowe publiczne mogą być przekształcane w szkoły podstawowe niepubliczne. Wnioskodawcy nie podzielili zdania większości komisji mówiącego o tym, że wprowadzenie takiego zapisu będzie stworzeniem ustawowej możliwości, z chwilą wejścia w życie ustawy, przekształcania szkół ponadpodstawowych publicznych, czyli ogólnodostępnych i bezpłatnych w placówki innego typu.</u>
          <u xml:id="u-25.57" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wniosek trzynasty proponuje dodanie nowego art. 103a w brzmieniu przytoczonym w sprawozdaniu, mówiącym o tym, że domy małego dziecka powinny jednak przejść z dniem wejścia w życie ustawy w gestię Ministerstwa Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-25.58" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę Państwa! Mówiłam, że były przytaczane bardzo ważne argumenty za takim i za innym rozwiązaniem. W tym miejscu chciałam także zgłosić autopoprawkę komisji. W sprawozdaniu jest propozycja wprowadzenia artykułu z oznaczeniem art. 103a. Jeśli wniosek mniejszości byłby przyjęty i ten nowy artykuł mocą Wysokiej Izby zostałby wprowadzony, komisie proponują oznaczenie go nr 104 i wynikającą z logiki zmianę numeracji kilku jeszcze końcowych artykułów.</u>
          <u xml:id="u-25.59" who="#PosełRomualdaMatusiak">I ostatni wniosek mniejszości. Dotyczy on art. 104 i mówi o tym, żeby temu artykułowi no prostu nadać nowe brzmienie. Jest ono także przytoczone w sprawozdaniu, a wniosek mniejszości sprowadza się do tego, by z mocą ustawy w różnym czasie wygasła funkcja kierownicza osobom, którym dotychczas powierzono funkcje kierownicze w szkołach i placówkach. Wnioskodawcy proponują, by w szkołach podstawowych termin ten upłynął z dniem 31 sierpnia 1994 r., co jest związane z przekazywaniem szkół w gestię samorządów terytorialnych, natomiast w szkołach ponadpodstawowych pozostawienie tego w takim rozwiązaniu, w jakim proponowała komisja.</u>
          <u xml:id="u-25.60" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kończąc, w imieniu komisji pracujących nad projektem ustawy pragnę gorąco podziękować wszystkim ekspertom i przedstawicielom różnych instytucji pozaparlamentarnych pracujących z nami bardzo aktywnie na wielu posiedzeniach.</u>
          <u xml:id="u-25.61" who="#PosełRomualdaMatusiak">Ponadto chciałam, proszę państwa, wyrazić nadzieję, że mimo wielu niedoskonałości, które były sygnalizowane w trakcie pierwszego czytania, a których nie udało nam się z powodów, o których mówiłam, usunąć do końca, zdołałam państwa przekonać o pilnej konieczności uchwalenia tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-25.62" who="#PosełRomualdaMatusiak">W imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, a także Komisji Ustawodawczej wnoszę więc, by Wysoki Sejm raczył uchwalić załączony w sprawozdaniu projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-25.63" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#Marszałek">Informuję, że Prezydium Sejmu, po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów, na podstawie art. 74 ust. 1 regulaminu Sejmu określiło czas przemówień posłów w tym punkcie porządku dziennego na 7 minut. Ograniczenie to nie dotyczy wystąpień w imieniu klubów poselskich. Mamy zapisanych w tej chwili 34 dyskutantów i skracając czas wystąpień to mieliśmy na myśli.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#Marszałek">Jako pierwsza w imieniu OKP zabierze głos poseł Grażyna Langowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełGrażynaLangowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Te 34 osoby zapisane do głosu to troszkę przeraża, ale z drugiej strony świadczy jednak o zainteresowaniu Wysokiej Izby ważnym w końcu tematem edukacji i wychowania, problemami zawsze istotnymi, szczególnie istotnymi w okresie przejściowym, w okresie, który kiedyś został nazwany między epoką. To określenie pojawiło się dość wcześnie, gdy przeczuwano, czy też gdy występowały pierwsze symptomy kryzysu nie tylko oczywiście ekonomicznego, bo te symptomy występowały wcześniej, ale także kryzysu cywilizacyjnego, bo ten kryzys dotknął nie tylko kraje wysoko uprzemysłowione, bogate kraje Europy Zachodniej, ale dotknął również nas, kraj biedny, któremu daleko do standardów europejskich, niemniej te symptomy są widoczne.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełGrażynaLangowska">Dlatego w tym trudnym okresie chyba ważną sprawą jest wychowanie, edukacja, a wiec przystosowywanie ludzi do nowej rzeczywistości. Trudnej dla dorosłych, jeszcze trudniejszej dla dzieci i młodzieży, trudnej dla nauczycieli, bowiem nie zawsze są przygotowani do tego, by takie zadania wziąć na własne barki.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełGrażynaLangowska">Dlatego projekt ustawy, który otrzymaliśmy do ręki, po wielu, wielu miesiącach pracy nad nim zespołu ekspertów, przedstawicieli resortu, przedstawicieli związków zawodowych, nie wywołał entuzjazmu. Projekt, który odleżał się, nabrał mocy urzędowej, wielokrotnie przerabiany, nie sprostał chyba wyobrażeniom i zadaniom, które społeczeństwo chciało postawić ludziom przygotowującym tę ustawę.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PosełGrażynaLangowska">Nie formułuję oczywiście tego rodzaju opinii w formie oskarżenia, ponieważ mam pełną świadomość, mamy wszyscy pełną świadomość, kiedy rozmawialiśmy w klubie czy w czasie prac komisji, że i sytuacja jest w czasie, w którym ten projekt się rodził, kiedy był poprawiany, kiedy był dostosowywany do różnych propozycji często sprzecznych, wysuwanych przez związki zawodowe, organizacje społeczne, struktury samorządowe — wyjątkowa. Mnóstwo było życzeń, ogromnie trudno było zatem napisać ustawę spójną, która spełniałaby te wszystkie oczekiwania.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#PosełGrażynaLangowska">To długie oczekiwanie zrodziło również pewne nadzieje, które niestety pewnie nie będą spełnione, u tych, którzy nie znają dokładnie tekstu ustawy, czyli najistotniejszych podmiotów, to znaczy uczniów i rodziców. Zniecierpliwienie i wydłużające się oczekiwanie zrodziło nadzieje, że powstanie jakiś wspaniały projekt, który pokaże nam, powie nam, wskaże w jaki sposób zmienić to, co w oświacie było złe, a było złe niewątpliwie.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#PosełGrażynaLangowska">Otóż chciałabym tutaj odwołać się do pewnego dość opasłego dokumentu, to jest do Raportu o stanie oświaty. Paradoksalnie właśnie do tego raportu, który zaczął powstawać w momencie powołania w lutym 1987 r. komisji ekspertów. Dokonano w nim kompleksowej oceny tego, co jest w oświacie i zaproponowano kierunki rozwiązań w nowej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#PosełGrażynaLangowska">Odwołuję się do tego dokumentu dlatego, bo z dyskusji, które toczyliśmy w komisji nad zaproponowanym przez resort projektem, jak by go nieco ulepszyć, wynikało, tak mi się wydawało, że nie wszyscy zajrzeli do tego dokumentu. Dokumentu, który zawiera sporo cennych myśli. Gdy przejrzy się kilka, zwłaszcza tych wstępnych rozdziałów, uświadomić sobie można to, co oczywiście istnieje już w świadomości, ale może nie tak do końca precyzyjnie jest ujmowane, że dotychczasowy system niezwykle się przeżył, że to jest już relikt. To spostrzeżenie dotyczy nie tylko obowiązującego do tej pory ustawodawstwa z lat sześćdziesiątych, ale również doktryny kształcenia.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#PosełGrażynaLangowska">Autorzy raportu piszą, że źle się stało, i to niestety owocuje do dzisiaj, iż ponad 50% młodzieży kształcono w tzw. zawodówkach i często kończyła ona swoją edukację na tym poziomie. Zaledwie 10% młodzieży szło na studia. Chciałoby się oczywiście tę sytuację poprawić, ale tutaj natychmiast wraca świadomość kryzysu ekonomicznego, w którym funkcjonujemy i piszemy tę ustawę. Zatem, jak powiedziała pani poseł sprawozdawca, my nie możemy tworzyć ustawy, która byłaby jakimś rejestrem życzeń nie do zrealizowania.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#PosełGrażynaLangowska">Niemniej wielu ekspertów, w tym prof. Kwieciński, sygnalizuje rzecz ważną, mianowicie chciałoby się wyczytać w tej ustawie zapis, który przedstawiałby perspektywę zmian koniecznych, zmian systemowych, natomiast tego w tej ustawie nie ma. Rzeczywiście ona w tym momencie jest dosyć niespójna i rejestruje oczywiście istotne zjawiska nowe, które już zaistniały, zapisuje, sankcjonuje i w jakiś sposób porządkuje, to jest ważne i bardzo korzystne, niemniej szerszej perspektywy, zwłaszcza dotyczącej nowej doktryny kształcenia, nam nie daje.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#PosełGrażynaLangowska">Z jednej strony ustawa odleżała się, nabrała tak zwanej mocy urzędowej, co mówię troszkę żartobliwie, używam tego określenia w takiej właśnie formie, a także, na co z kolei należy także zwrócić uwagę, że gdy otrzymaliśmy ją do ręki, to zarówno podkomisja, jak i połączone Komisje Ustawodawcza i edukacyjna pracowały jednak w pośpiechu. Czasami brakowało czasu na to, ażeby jeszcze raz pewne sprawy przedyskutować, skonfrontować opinie. Nie zawsze te podziały przebiegały według linii podziałów politycznych. Często spory dotyczyły kwestii stricte merytorycznych.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#PosełGrażynaLangowska">Te uwarunkowania ekonomiczne, o których tutaj wspomniałam, spowodowały, że autorzy projektu ustawy wybrali wariant przejściowy, na tę między epokę. Tak pewnie musiało być, dlatego że wielu zjawisk nie jesteśmy w stanie przewidzieć, zwłaszcza w dziedzinie rozwoju polskiej gospodarki, która, jak wiemy, jest w tej chwili niezwykle zagrożona. I także koncepcję rozwoju szkolnictwa zawodowego, o którym mówimy, że jest kulawe, że źle funkcjonowało, a teraz staje pod jeszcze większym znakiem zapytania, trudno było w jakiś sposób wpisać do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#PosełGrażynaLangowska">Zjawiska negatywne, które spowodowały zarówno w środowisku nauczycieli, jak i podmiotu, jakim jest uczeń czy nauczyciel, trwają nadal. Negatywna selekcja do naszego zawodu nauczycielskiego, przecież potrzebnego, którego prestiż niestety ciągle spada, trwa nadal.</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#PosełGrażynaLangowska">Wydawało się zatem, że w tej ustawie może znajdzie się jakiś zapis, który wskazywałby, w jaki sposób kształcić inaczej nauczycieli, w jaki sposób przygotowywać ich do nowej rzeczywistości, jakie wprowadzić formy kształcenia. Niestety, te kilkanaście wersów, które zostały poświęcone kształceniu i dokształcaniu nauczycieli, wyobrażenia o tym, co będzie się działo z kształceniem i dokształcaniem nauczycieli, nie dają.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#PosełGrażynaLangowska">Chciałam również dotknąć tego, co tutaj zostało sformułowane przez panią poseł sprawozdawcę jako problem kontrowersyjny, do dyskusji, problemu tzw. preambuły. Nie używałabym tego określenia. Mnie się wydaje, że jakkolwiek w założeniu projektodawcy nie wpisali w oświatę — wychowania, bo tytuł brzmi wyraźnie: „O systemie oświaty”, to jednak problem wychowania jest bardzo ważny, zwłaszcza w kryzysie cywilizacyjnym, dlatego że młodemu pokoleniu jest szczególnie trudno się odnaleźć, nauczycielom, niestety, także. Ten kryzys cywilizacyjny i ta cywilizacja w wydaniu zachodnioeuropejskim powinna spotykać się w procesie wychowania, w procesie edukacji z krytyczną oceną, z krytycznym odniesieniem.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#PosełGrażynaLangowska">I stąd wydaje się konieczne wpisanie w ustawę systemu wartości, do którego musi odnosić się uczeń i nauczyciel, który też często poszukuje i niewątpliwie nie potrzebuje dyrektyw, od tego powinniśmy odejść, jednak potrzebuje drogowskazów. Użył ktoś kiedyś na spotkaniu, w którym niedawno uczestniczyłam, takiego określenia, ono wydaje się nadawać sens propozycji, które się pojawiły i które zostały wpisane jako wnioski mniejszości. Wchodzimy do Europy, przepraszam, że użyję tego wyświechtanego określenia, wracamy do niej, czy też jesteśmy tą Europą?</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#PosełGrażynaLangowska">Niezależnie od tych dość wytartych, irytujących niejednokrotnie określeń, jest pytanie: w jaki sposób wychowywać, kształtować postawy młodych ludzi? I wydaje się, że w ustawie o systemie oświaty, dodam jeszcze, choć nie ma tego w tytule — i wychowania — to powinno być w jakimś rozdziale zawarte, omówienie tego rodzaju drogowskazów powinno się jednak znaleźć.</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#PosełGrażynaLangowska">Nie jesteśmy społeczeństwem, myślę, zamkniętym na rzeczy nowe. Ten Sejm również daje tego dowody, jakkolwiek czasem bywa i kontrowersyjny w dyskusjach i sporach, które toczy.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#PosełGrażynaLangowska">W związku z tym chciałabym jeszcze raz odwołać się czy też skierować tych z państwa, którzy byli przeciwni wpisaniu systemu wartości chrześcijańskich jako podstawy wychowania, pewnego systemu wartości — nie w znaczeniu konfesyjnym, w konkretnym odniesieniu do religii — jako sprawy, którą można różnie przecież traktować, nikt nie usiłuje tu niczego narzucać, do raportu. Chciałabym zasygnalizować, że właśnie ci, którzy pisali ten raport w 1987 r., używają takich określeń, jak cywilizacja miłości, jak konieczność krytycznego spojrzenia na to, co gigantyczny rozwój cywilizacji i dobrobytu na Zachodzie spowodował również w postawach młodych ludzi, w wychowaniu, w reakcjach na świat zewnętrzny, na drugiego człowieka. Cytuję takie określenia dokładnie z któregoś tam rozdziału grubej, przeszło czterystustronicowej książki. Powołuję się również na spostrzeżenie, że taka dość naiwna trochę wiara, a może nie naiwna, nie wiem, może wyrozumowana wiara w to, że jeżeli wyjdziemy z tzw. kryzysu ekonomicznego i wypełnimy lukę cywilizacyjną, i dogonimy lub trochę zbliżymy się do Europy, to ten kryzys nas nie dotknie, że poradzimy sobie z nim, że automatycznie nastąpi coś dobrego, postawy ludzkie, postawy ludzi młodych, dzieci, młodzieży automatycznie się naprawią.</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#PosełGrażynaLangowska">Otóż nie, nie, mówią autorzy tego raportu. I w zależności od tego, kto jakich szuka doświadczeń i w jakim kręgu kulturowym, w kręgach jakich wspólnot się obraca, może sięgnąć i do tego dokumentu, i na przykład do dokumentów papieskich, choćby ostatniej Encykliki Centissimus Annus, czy do społecznej nauki Kościoła, ale także do tego raportu, bo przecież tam są zawarte podobne spostrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#PosełGrażynaLangowska">Występujące zjawiska negatywne, z którymi nie możemy sobie poradzić w procesie edukacji, w procesie wychowania i kształcenia, jak narkomania czy rozpad rodzin młodych, bardzo młodych ludzi, brak odpowiedzialności za innego człowieka, pasywna postawa, odsunięcie się od życia społecznego, przecież są aż nadto widoczne również w naszym systemie. Zatem nie jest to funkcja dobrobytu lub biedy, systemu kapitalistycznego, socjalistycznego czy wręcz komunistycznego. Nie. Jeżeli eksperci tak mocno to podkreślali w raporcie z 1987 r. powinniśmy i my mieć tego świadomość.</u>
          <u xml:id="u-27.20" who="#PosełGrażynaLangowska">A więc kosmopolityczna postawa, wiara w to, że nauka, technika i tzw. cywilizacja wszystko za nas załatwią, jest, myślę, przeświadczeniem błędnym.</u>
          <u xml:id="u-27.21" who="#PosełGrażynaLangowska">Także w tym raporcie znajdujemy takie oto spostrzeżenie, że traktowanie człowieka jako istoty li tylko społecznej, podjęcie próby spojrzenia na człowieka jako podmiot transcendentny może doprowadzić nieuchronnie do takiej oto koncepcji kształtowania cywilizacji, kultury, edukacji, oświaty, że przede wszystkim panujemy nad światem, rozwijamy gospodarkę, panujemy nad przyrodą także w sensie pozytywnym, chronimy tę przyrodę, ale i tak się stało chyba na Zachodzie i tak się stać może u nas, że człowiek, który jest cząstką tej przyrody, w takim oto rozumieniu będzie chciał zapanować nad człowiekiem. I to zjawisko jest nam znane w różnych systemach, niezależnie od opcji politycznych. Nad tym powinniśmy się również zastanowić.</u>
          <u xml:id="u-27.22" who="#PosełGrażynaLangowska">Stąd nie było przypadkowe i nie wypływało z jakiejś nierozumnej postawy upierania się przy jakimś tam broń Boże zapisie, który klerykalizowałby nasze życie, wpisanie w tę ustawę jako fundamentu wychowania etyki chrześcijańskiej, systemu wartości uniwersalnych, uniwersalnych zasad etyki. Zapis ten proponujemy w art. 1. Zachęcam zatem do lektury tego czy innego dokumentu, w którym te problemy można znaleźć i jakoś sobie ułożyć, uładzić, jeszcze raz je przemyśleć. Bo niezależnie od tego, co uchwalimy, choć ustawa powinna to stymulować, powinna pomagać, powinna właśnie wskazywać, a nie instruować, to tak naprawdę będziemy realizować to w kontaktach z dziećmi i z młodzieżą.</u>
          <u xml:id="u-27.23" who="#PosełGrażynaLangowska">Mówimy o systemie oświaty a nie o systemie edukacji, bo przecież pojęcie — system edukacji jest pojęciem szerszym, zawierającym czynniki, które edukują i mają szczególny wpływ na ludzi młodych, na dzieci, na młodzież, również przez kulturę, środki przekazu, tego oczywiście nie ma, to wymagałoby szerszego spojrzenia, koncepcji, której nie ma w tej ustawie. Jesteśmy świadomi tych mankamentów, a przecież ogromny wpływ na wychowanie ma to, co proponujemy w książce, a zwłaszcza w środkach przekazu, w prasie, czy też w telewizji. Bowiem od postawy, jaką uda nam się ukształtować czy też pomagać wydobywać z człowieka to, co dobre, będzie zależało to, czy poradzimy sobie z obecnym kryzysem, w którym wszyscy tkwimy. Złotówka zainwestowana w człowieka i czas mu poświęcony często skutkują dobrym, wielkim, znacznie większym sukcesem niż ten pozorny, na krótką metę, np. korzyść ekonomiczna.</u>
          <u xml:id="u-27.24" who="#PosełGrażynaLangowska">Proszę Państwa! Jeszcze jeden cytat. Otóż mieliśmy przestrzeń pewnego kłamstwa, niedomówienia, przeinaczenia. Otóż w tę pustkę, która powstała, bo odrzuciliśmy to kłamstwo, proponuje Jan Paweł II wpisać przestrzeń prawdy. Co to znaczy? To znaczy, że zamiast pustki duchowej, powinniśmy w procesie wychowania, kształcenia, przekazywania wiedzy i wychowania, które powinno być procesem ciągłym, a nie oddzielonym od przekazywania wiedzy i wychowywania, wpisać także naszą własną tożsamość narodową.</u>
          <u xml:id="u-27.25" who="#PosełGrażynaLangowska">I z kolei inny już dokument, raport ekspertów z 1987 r., który mówi, że niezwykle ważne jest w tym procesie kształtowanie wrażliwości na lokalne tradycje historyczne, na myślenie, które wynikałoby ze znajomości historii i jej realiów, skutków społecznych, skutków kulturowych, które ona niosła.</u>
          <u xml:id="u-27.26" who="#PosełGrażynaLangowska">Nie oznacza to oczywiście zamknięcia się na wartości innych kultur. Marksizm, który z grubsza znamy, znamy też jego skutki, nie tylko w odniesieniu do naszego kraju, zakładał wykorzenienie wartości chrześcijańskich. Rzeczywistość zaprzeczyła temu. Świadectwem mylnych rachub tych, którzy głosili te prawdy jest dzisiejsza rzeczywistość, niełatwa i trudna.</u>
          <u xml:id="u-27.27" who="#PosełGrażynaLangowska">Ksiądz prymas, który napisał list do posłów, wprawdzie tylko do komisji, niemniej wydaje mi się, że warto o tym wspomnieć, bo jest to pewien dokument oficjalny, prosi o to, byśmy potraktowali chrześcijaństwo — i tak je przecież należy traktować, wydaje się to być oczywiste — i wartości, które ono niesie jako wartości trwałe. Nie jako ideologię. Wartości, na których budowaliśmy, „wolność, tradycję narodową, kulturę, historię, tolerancję, patriotyzm”, bez oderwania oczywiście od światowego dziedzictwa kulturowego.</u>
          <u xml:id="u-27.28" who="#PosełGrażynaLangowska">Proszę państwa, ta ustawa to oczywiście nie tylko ogólne wartości dotyczące wychowania, którym poświęciłam tyle czasu, a które zaledwie zasygnalizowano w ustawie, którym jednak za mało miejsca poświęcono. To nie wszystko.</u>
          <u xml:id="u-27.29" who="#PosełGrażynaLangowska">Ta ustawa, jak powiedziałam, usiłuje zapisać to, co już się dzieje w naszej rzeczywistości. Treści i wartości zapisane w ustawie w odniesieniu do nowych zjawisk w oświacie będziemy wypełniać naszym działaniem, tzn. resort, przedstawiciele ministerstwa, kuratorzy, administracja, także samorządy, które przecież niedługo przejmą około 50% wszelkich szkół; wszystko to będziemy wypełniać pewną treścią. I tu się jakby koło zamyka. Albo nastąpi identyfikacja społeczeństwa, które zechce zrezygnować z postaw biernych, roszczeniowych i rzeczywiście skorzysta z propozycji, które są wpisane w tę ustawę. I albo nastąpi identyfikacja z tym procesem uspołecznienia, tzn. wpływania na kształt szkoły poprzez radę, na poziomie szkoły, na poziomie województwa, na poziomie ministerstwa, albo nastąpi ucieczka.</u>
          <u xml:id="u-27.30" who="#PosełGrażynaLangowska">Dlatego tak ważne jest to, jakie postawy będziemy kształtować w procesie wychowania, bo oczywiście nie jest prawdą, że edukacja zamyka się na poziomie tylko szkoły podstawowej, średniej czy wyższej, ona powinna trwać. Tylko ona powinna być spójna z tym wszystkim, co proponujemy poprzez media, także telewizję, żeby nie było jakiegoś rozziewu. Tak jak w procesie wychowania potrzebna jest jedność między podmiotami, a więc rodzicami, szkołą czy kościołem, także innymi instytucjami młodzieżowymi, które wychowują, jest to potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-27.31" who="#PosełGrażynaLangowska">W rozdz. IV ustawy społeczne organy oświatowe funkcjonują. One zostały tam wpisane i one powinny być oczywiście żywe. I od tego, jak będziemy to realizować, jak będziemy docierać z tym do ludzi, będzie być może zależało, czy zmieni się nieco oblicze naszej szkoły.</u>
          <u xml:id="u-27.32" who="#PosełGrażynaLangowska">A więc przez rzeczywiste zaangażowanie możemy stworzyć szkoły społeczne lub uspołecznione poprzez udział rad społecznych, obywatelskich, jeżeli dokona się rzeczywista zmiana w świadomości. Jeżeli nastąpi współudział ludzi w budowaniu demokracji poprzez współdecydowanie o tym, jaka będzie ta szkoła. Możliwości jest wiele. Tylko pytanie, czy to znowu będzie fasada, coś takiego jak martwy komitet rodzicielski, czy też będzie to rzeczywiście ciało, które zechce decydować o kształcie szkoły?</u>
          <u xml:id="u-27.33" who="#PosełGrażynaLangowska">Proszę państwa, jest to oczywiście pewne wyzwanie w niedoskonałej ustawie, które możemy podjąć bądź też możemy przyglądać mu się z boku. Dyrektorzy, rady pedagogiczne mogą podejść poważnie do wyboru nowych dyrektorów, którzy będą tworzyli klimat w szkole, organizowali życie placówki, o czym ustawa również mówi, bądź też stać z boku i przyglądać się. I wówczas nie będzie się do kogo odwołać, ażeby wyłonić nowego szefa placówki. Jest propozycja, ażeby to wszystko zmienić. Na ile dorośliśmy do tego, na ile zechcemy rozpropagować tę ustawę, ożywić ją, wpisać ją w rzeczywistość, okaże czas.</u>
          <u xml:id="u-27.34" who="#PosełGrażynaLangowska">Natomiast wydaje mi się, że niezależnie od tego, przypuszczam, że uchwalimy tę ustawę, istnieje potrzeba stworzenia nowej ustawy o systemie edukacji, bo na razie mówimy tylko o oświacie, wprowadzamy korekty do Karty nauczyciela, która jest osobnym dokumentem i te niezbędne korekty zostały wprowadzone, one są wpisane w tę ustawę. Natomiast te najważniejsze zmiany powinny zostać opracowane przez zaproponowanie zupełnie nowej wizji, wizji systemu kształcenia, tak żeby tę złą doktrynę kształcenia, niedobrą, która w jakiś sposób ograniczała możliwości młodzieży i przypisywała do zawodu często nie chcianego, zmienić, żeby raczej tworzyć możliwości wyboru zawodu, wyboru kierunku dalszego kształcenia niż zamykać tę możliwość na bardzo niskim, prymitywnym poziomie, bo od tego przecież poziomu zależy, jakimi będziemy ludźmi, jakimi współuczestnikami tworzenia nowego systemu politycznego, gospodarczego, wreszcie kulturowego.</u>
          <u xml:id="u-27.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#Marszałek">W imieniu PKLD głos zabierze poseł Piotr Lenz. Przygotuje się poseł Bożenna Kuc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełPiotrLenz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po uprzednim przygotowaniu w społecznej dyskusji, po pierwszych ocenach w pierwszym czytaniu w tej Izbie, po kilku miesiącach intensywnej pracy komisji sejmowych i resortu edukacji, stajemy dzisiaj wobec perspektywy postawienia pierwszego w nowej rzeczywistości społecznej kroku w dość szczególnym obszarze, w obszarze narodowej edukacji.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PosełPiotrLenz">W istocie kształcenie i wychowanie, a w ich efekcie postawy, umiejętności i wiedza człowieka, to najaktywniejsze czynniki procesów dziejowych, niezwykle trudno poddające się opisowi, pomiarom, kodyfikacji kontroli, a jednocześnie z całą pewnością decydujące o powodzeniu wszelkich zamierzeń gospodarczych, politycznych, społecznych.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#PosełPiotrLenz">Stojące przed społeczeństwami zadania edukacyjne, z uwagi na ich podmiot — człowieka — i rezultat, jakim jest decydujący wpływ człowieka na kształt otaczającej nas rzeczywistości, są niezwykle złożone w warunkach normalnych, w warunkach stabilizacji, względnej trwałości reguł organizujących życie zbiorowe. Zatem jakże trudne i złożone są one w sytuacji burzliwych przemian, zasadniczych zmian reguł rządzących życiem zbiorowości, narastających zagrożeń ekonomicznych tak charakterystycznych dla polskiej współczesności, a dodatkowo przecież tylko nakładających się na ogólnoświatową potrzebę zharmonizowania cywilizacji naukowo-technicznej z cywilizacją humanistyczną, z koniecznością przystosowania człowieka do nowoczesnych, pięknych, ale i groźnych warunków życia, ale także przystosowania tychże warunków do spełniania i rozbudzania wyższych, duchowych potrzeb człowieka.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#PosełPiotrLenz">Użyłem przed chwilą zwrotu: postawienie pierwszego kroku. Wskazuje to, że dzisiejszą decyzją dostosujemy zaledwie prawne podstawy systemu oświatowego do nowych warunków naszego zbiorowego życia i stojących przed nami wyzwań przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#PosełPiotrLenz">Jaka zatem jest nasza ocena dyskutowanego dzisiaj projektu? Jak on odpowiada na społeczne oczekiwania? W jakim stopniu projekt może skutecznie uregulować prawnie system oświatowy na dzisiaj i na jutro?</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#PosełPiotrLenz">Zanim przedstawię szczegółowe uwagi Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, w którego imieniu mam zaszczyt występować, przekażę opinię ogólną, mającą, sądzę, przede wszystkim istotne znaczenie dla społecznego odbioru i akceptacji projektowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#PosełPiotrLenz">W trakcie roboczych dyskusji nad projektem, szczególnie na spotkaniach z naszymi wyborcami, dostrzegamy, że była i nadal jest oczekiwana ustawa — program, ustawa ustrojowa, doktryna pedagogiczna zarysowująca kierunki rozwoju polskiej szkoły, określająca jej przyszłą wizję. Oczekiwana jest ustawa, która określałaby trwałe i sprzyjające rozwojowi podstawy materialne i organizacyjne działania szkoły, pozwalająca na twórcze wykorzystanie dorobku polskiej i światowej myśli pedagogicznej, umożliwiająca czerpanie z osiągnięć współczesnej nauki i techniki, wzbogacania treści kształcenia i wychowania ogólnoludzkim dorobkiem sztuki i kultury, sprzyjająca wreszcie prawidłowemu, psychofizycznemu rozwojowi człowieka.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#PosełPiotrLenz">Tych, mamy wrażenie, bardzo powszechnych oczekiwań, omawiana dzisiaj ustawa nie spełnia, bo nie takie było jej założenie. Ustawa kreśli konstrukcje systemu oświatowego, stanowi zbiór potrzebnych niewątpliwie dzisiaj zapisów o charakterze techniczno-organizacyjnym i porządkującym, jest swoistą „ramą” obrazu polskiej oświaty oczekującą dopiero wypełnienia jej treścią.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#PosełPiotrLenz">Zasadne jest w tym momencie pytanie, czy urządzając inaczej nasz polski dom nie powinniśmy najpierw stworzyć obrazu, a potem dopiero dobrać do niego odpowiednią ramę? Tak, taka byłaby właściwa kolejność rzeczy, ale tak się niestety nie stało. Dlaczego?</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#PosełPiotrLenz">To prawda, że życie jak zwykle w ostatnim czasie wymusiło zmianę tej kolejności, wywołało potrzebę „uporządkowania” zjawisk i tendencji występujących już w oświacie. Zbyt późno zorientowaliśmy się, że oświata jako system wyławiania i promowania talentów powinna być potencjalnym „mózgiem” reform, obszarem intensywnego, szybkiego, skutecznego inwestowania, polem działań przygotowujących z wyprzedzeniem społeczeństwo do zmian gospodarczych, politycznych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#PosełPiotrLenz">Zasadnicza jednak przyczyna tej odwróconej kolejności to, naszym zdaniem, brak w zestawie działań reformatorskich rządu przemyślanej, zgodnej z oczekiwaniami i potrzebami polityki społecznej, w tym polityki w dziedzinie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-29.11" who="#PosełPiotrLenz">Przyjmijmy jednak, że chociaż niedoskonała, ale powstała już rama oczekująca wypełnienia jej obrazem. Jaki będzie ten obraz? Czy „krajobraz po bitwie”? Martwa natura, pejzaż zimowy odpychający chłodem, zmrożony, w tonacji tylko czarno-białej? A może wypełnimy ową ramę zamazaną, nieostrą, szarą, gazetową fotografią? Oby tak się nie stało!</u>
          <u xml:id="u-29.12" who="#PosełPiotrLenz">Dzisiaj potrzeba czegoś innego, naszym zdaniem, wykorzystania całej palety barw, harmonii i ładu, nasycenia ciepłem i radością, zaklęcia w kształt obrazu uczuć i marzeń twórcy i widza. Taki obraz może być tylko efektem mądrego zamysłu, uznania dzieła za godne najwyższego wysiłku woli, zaangażowania serca i talentu.</u>
          <u xml:id="u-29.13" who="#PosełPiotrLenz">W Polsce jest liczna rzesza twórców gotowych taki właśnie obraz, taki kształt polskiej szkoły tworzyć. To nauczyciele i ludzie nauki, rodzice i uczniowie. Nie widać tylko zachęty ze strony mecenasa, jakim ma obowiązek być państwo. Bo jeśli nawet dzisiaj, teraz, potrafiliśmy przedłożyć nawet najpiękniejszą wizję oświaty, jak byłaby ona postrzegana? Jak mobilizowałoby do czynnych postaw, do włączenia się do jej realizacji już od dzisiaj?</u>
          <u xml:id="u-29.14" who="#PosełPiotrLenz">Między pierwszym a drugim czytaniem Ministerstwo Edukacji Narodowej wydało tzw. propozycje działań dostosowawczych w sferze oświaty i wychowania do możliwości finansowych. Kuratorzy nadali im formę wytycznych do pracy szkół w przyszłym roku.</u>
          <u xml:id="u-29.15" who="#PosełPiotrLenz">Nie można rozpatrywać ustawy w oderwaniu od tego, co się stało. W odbiorze społecznym ustawa zeszła na dalszy plan, bardzo daleki plan. Ludzi zajmuje rzeczywistość, do której ich dzieci, lub oni sami, nauczyciele, powrócą po wakacjach, a ta rysuje się w smutnych barwach. Program dostosowawczy, mimo deklarowanego „przejściowego charakteru” bardzo niebezpiecznie oscyluje na granicy naruszenia niezbędnego minimum warunków funkcjonowania szkoły.</u>
          <u xml:id="u-29.16" who="#PosełPiotrLenz">Jakie zatem byłoby dzisiaj, gdyby nawet ustawa kreśliła wizję szkoły, spojrzenie na jej przyszłość? Skąd miałby brać się zapał i energia twórcza do pracy? Nasuwają się tutaj niewesołe odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-29.17" who="#PosełPiotrLenz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy dokonuje niezbędnych na dzisiaj regulacji podstawowych kwestii związanych z funkcjonowaniem oświaty. Praktycznie martwa już od prawie trzech lat ustawa z 1961 r., przy jednoczesnym występowaniu tendencji i zjawisk wymuszonych przez życie, uzasadniają potrzebę jej przyjęcia. Nie powinno to jednak przesłaniać jej braków i mankamentów, w tym przede wszystkim jej zawieszenia w swoistej „próżni ustrojowej”.</u>
          <u xml:id="u-29.18" who="#PosełPiotrLenz">Klub nasz wskazuje dzisiaj na potrzebę pilnego opracowania ustrojowych podstaw systemu oświatowego, słowem, opracowania narodowego programu edukacyjnego. Jesteśmy przy tym zdania, że nie tylko w formie haseł, lecz w rzeczywistych działaniach państwa edukacja stać się powinna narodowym priorytetem. Zasadne przy tym wydaje się oczekiwanie, że edukacja nie będzie jednym z wielu, chociażby tym bardzo ważnym, ale tylko jednym z wielu, trybem skomplikowanego mechanizmu życia społecznego, lecz stanie się jednym z podstawowych celów jednostek, grup społecznych i państwa. Lakonicznie określa to tytuł raportu UNESCO z 1975 r., który brzmi: „Uczyć się — aby być”. Tak; Właśnie żyć! Żyć pełniej, głębią wszystkich dostępnych człowiekowi i pożądanych przez niego doznań. To przecież jest motyw wszelkich ludzkich działań.</u>
          <u xml:id="u-29.19" who="#PosełPiotrLenz">Wśród bogatego dorobku społeczności międzynarodowej obejmującego również i koncepcję nowoczesnej oświaty, w obszernym i wartościowym dorobku polskiej myśli pedagogicznej oczekującej nadal sensownego wykorzystania, zwracamy przy tej okazji uwagę również na raport komitetu ekspertów z 1989 r. Zawarte w nim są godne uwagi propozycje nadające się do realizacji również w obecnych zmienionych warunkach. Oczekujemy podjęcia prac nad narodowym programem.</u>
          <u xml:id="u-29.20" who="#PosełPiotrLenz">Panie i Panowie! Oczywista dla nas pilna potrzeba chociażby wycinkowych regulacji niektórych elementów funkcjonowania oświaty zmusza do rzeczowej dyskusji nad przedłożonym projektem, mimo jego „grzechu pierworodnego”, tzn. braku umocowania w programie edukacyjnym. Projekt jest, jak to już stwierdziłem, porządkujący, określa językiem prawa te zjawiska, które już w szkole występują. Należy mieć nadzieję, że powstrzyma tworzenie nowych, nie zawsze dobrych tzw. praw zwyczajowych, zapobiegnie dowolności w rozumieniu nieprecyzyjnych a nader powszechnie i radośnie ostatnio wydawanych „powielaczowych” aktów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-29.21" who="#PosełPiotrLenz">Projekt cechuje znaczna „otwartość” zapisów poszczególnych artykułów. Jest to jednocześnie, naszym zdaniem, zaletą i wadą tego projektu. Z jednej strony bowiem pozostawia możliwość elastycznego wpisania systemu oświatowego w realia zmieniającej się rzeczywistości, z drugiej zaś stwarza ryzyko i pokusę nadmiernej dowolności interpretacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-29.22" who="#PosełPiotrLenz">Walorami ustawy są też niewątpliwie: swoista demonopolizacja oświaty, czyli otwarcie nowych możliwości udziału innych niż państwo i gmina podmiotów w systemie; zapoczątkowanie — podkreślam ten wyraz — zaledwie procesu uspołecznienia oświaty przez otwarcie możliwości powstawania społecznych organów; i co dla mnie, Kaszuba, jest bardzo cenne, uznanie praw mniejszości narodowych i etnicznych do podtrzymywania własnej tożsamości.</u>
          <u xml:id="u-29.23" who="#PosełPiotrLenz">Jednak te rozwiązania obciążone są wysokim ryzykiem powstawania sytuacji konfliktogennych. Chociażby wielość ośrodków decyzyjnych i opiniujących, zacieranie granic odpowiedzialności przy tej liczbie ciał. Ryzyko to jednak, sądzę, ulec może zminimalizowaniu w sytuacji, w której oświata stanie się faktycznym priorytetem zarówno dla całego państwa, jak i dla środowisk lokalnych, dla bezpośredniego i pośredniego otoczenia szkoły. Wykorzystanie stworzonych ustawą możliwości w dobrze pojętym interesie szkoły to przede wszystkim problem odczytania przez jej otoczenie intencji ustawodawcy i rozumienia bardziej ducha niż litery tych zapisów.</u>
          <u xml:id="u-29.24" who="#PosełPiotrLenz">Podstawowe mankamenty ustawy, o których już tutaj była mowa, to zdawkowe, enigmatyczne potraktowanie takich kluczowych zagadnień, jak szkolnictwo zawodowe, kształcenie i doskonalenie nauczycieli, zasady finansowania oświaty. Ustawa zawiera zbyt wiele delegacji dla resortu, a w tych właśnie ważnych dziedzinach szczególnie niepokoi brak projektów podstawowych aktów wykonawczych. Wychodząc jednak z założenia, że Sejm następnej kadencji będzie w stanie efektywnie wypełniać swoje funkcje kontrolne, zgadzamy się z poglądem komisji, która uznała, że to właśnie może być gwarancją prawidłowego wykorzystania przez resort owych licznych delegacji i upoważnień. Domniemanie to opieramy również dodatkowo na posiadanych przez nas informacjach o już prowadzonych kompleksowych pracach nad koncepcjami kształcenia zawodowego, ogólnego i kształcenia nauczycieli. Kontrolą prawidłowości tych koncepcji będą, jak sądzę, konsultacje społeczne tych opracowań, co do których mam nadzieję, że zostaną one przez resort zaniedbane.</u>
          <u xml:id="u-29.25" who="#PosełPiotrLenz">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Klub nasz świadom niedostatków projektu, uznając potrzebę uchwalenia ustawy traktuje ją jako ustawę przejściową, na czas do opracowania pełnego programu edukacyjnego. Liczne będą oczywiście jeszcze krytyczne głosy posłów, również posłów naszego klubu. Będzie to świadectwem zarówno złożoności regulowanej tą ustawą materii, jak i różnych punktów widzenia, różnych sposobów pojmowania interesu oświaty, a także często będzie to wynikiem dylematów związanych z dokonaniem osobistego wyboru.</u>
          <u xml:id="u-29.26" who="#PosełPiotrLenz">Przeważa jednak w klubie pogląd zbliżony do stanowiska komisji pracujących nad ustawą. Liczna grupa posłów zamierza jednakże zdecydowanie poprzeć co najmniej dwa wnioski mniejszości: wniosek nr 11, w którego przyjęciu dopatrujemy się możliwości położenia kresu lawinowo narastającemu procesowi likwidacji przedszkoli w gminach (w przypadku tego wniosku niech mi wolno będzie zaapelować do wszystkich członków Wysokiej Izby o jego pełne poparcie); wniosek nr 14 zmierzający do przedłużenia kadencji dyrektorów szkół podstawowych do momentu zmiany organu prowadzącego szkołę, tj. do 31 sierpnia 1994 r. Mógłbym tutaj dokonać obszernego uzasadnienia potrzeby przyjęcia tego wniosku, ale zredukuję to uzasadnienie tylko do jednego problemu praktycznego. Według zaproponowanego przez komisje zapisu w najbliższym roku szkolnym należałoby przeprowadzić kilkanaście tysięcy konkursów na dyrektorów. Trudno nie widzieć za tym zapisem ogromnych kosztów społecznych i finansowych. Trudno nie widzieć straty szkół.</u>
          <u xml:id="u-29.27" who="#PosełPiotrLenz">Nie znajdujemy natomiast racjonalnych powodów, dla których należałoby zmienić, zgodnie z wnioskami mniejszości nr 1, 4 i 5, zapisy proponowane przez komisję w art. 1 i 12. Zapisy te wzbudzające najwięcej emocji i kontrowersji w postaci przedstawionej przez komisję, są, naszym zdaniem, zapisami uniwersalnymi, traktującymi jednakowo wszystkie kościoły i związki wyznaniowe, nie preferującymi żadnego określonego światopoglądu. Ustawa przecież zapisem art. 1 w brzmieniu proponowanym przez komisje oparta jest na Konstytucji i wiąże system oświatowy z uznanym przez społeczność międzynarodową pakietem konwencji traktujących o prawach człowieka. Tak właśnie my widzimy nowoczesną szkołę, mając przekonanie, że niezadekretowanie określonych zasad, a ich żywe stosowanie i przestrzeganie — w czym ta ustawa nie przeszkodzi — jest gwarancją autentyczności ich akceptacji przez społeczność szkolną. Pogląd taki jest zresztą logicznym następstwem naszego postulatu wzywającego do przygotowania narodowego programu edukacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-29.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#Marszałek">Jako ostatnia przed przerwą głos zabierze w imieniu Klubu Poselskiego PSL pani poseł Bożenna Kuc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PosełBożennaKuc">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Klub Poselski PSL zdaje sobie sprawę, że przedstawiony projekt ustawy o systemie oświaty nie uwzględnia licznych wniosków merytorycznych zgłoszonych w trakcie pierwszego czytania w Sejmie, a także przedstawionych przez naszych posłów w trakcie prac w komisjach. Stwierdzamy także, że nie udało się w czasie wielu przecież posiedzeń komisji w pełni sformułować zasad, na których opiera się system oświaty w Polsce oraz skonkretyzować tego, co on zapewniać powinien. W czasie prac w Sejmie nie zdołano uzgodnić także poprzez jakie działania ma następować zmniejszanie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza ośrodkami wielkomiejskimi i wiejskimi. Pozostał więc zapis deklaratywny, który należy rozpatrywać w kontekście wyrażanych obaw o przyszłość szkół, kiedy ich prowadzenie, zgodnie z art. 101, przejdzie do obowiązkowych zadań własnych gmin.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#PosełBożennaKuc">Mimo tych uwag w imieniu Klubu Poselskiego PSL opowiadam się za przyjęciem projektu ustawy. Wnikliwego jednak rozpatrzenia dziś wymagają, naszym zdaniem, załączone wnioski mniejszości. Zdecydowanie opowiadamy się za wnioskiem pierwszym dotyczącym redakcji ust. 1 art. 1. Zwracamy się do pań i panów posłów o wzięcie pod uwagę przy głosowaniu faktu, że określenia zawarte w zapisie proponowanym we wniosku mniejszości nigdzie więcej nie pojawiają się w projekcie ustawy, a dotyczą spraw zasadniczych: uniwersalnych zasad etyki, miłości ojczyzny, polskiego dziedzictwa kulturowego, otwarcia się na wartości kultur Europy oraz zasad solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#PosełBożennaKuc">Trudno sobie wyobrazić, aby w ustawie o systemie oświaty w Polsce nie znalazły się te wartości i zasady, na których opiera się nauczanie i wychowanie. Jest to tym bardziej istotne, że treść tego wniosku w pełni koresponduje z art. 13 proponowanej ustawy do tyczącym poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności nauki języka oraz własnej historii i kultury w odniesieniu do mniejszości żyjących na polskiej ziemi.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#PosełBożennaKuc">Popieramy również drugi wniosek mniejszości, dotyczący art. 2. Wniosek ten, naszym zdaniem, należy rozumieć jako troskę o szerokie widzenie funkcji szkoły i ich wypełniania w środowisku, mimo że dotyczy jedynie organizowania wypoczynku.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#PosełBożennaKuc">Popieramy także wniosek szósty, aby do art. 14 dodać ust. 5 zobowiązujący ministra edukacji narodowej do określenia w drodze rozporządzenia zasad tworzenia sieci przedszkoli publicznych. Wniosek ten nakazuje przeciwdziałanie złym zjawiskom, które wystąpiły już w bieżącym roku. Likwidacja przedszkoli, szczególnie w gminach wiejskich i małych miastach, ze względu na brak środków finansowych, łamie jednolitość systemu oświaty i godzi w ducha rozpatrywanej dziś ustawy. W takim rozumieniu problemu zawartego we wniosku szóstym udzielimy także poparcia wnioskowi jedenastemu, dotyczącemu art. 102 proponowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#PosełBożennaKuc">Opowiadamy się również za wnioskiem dziewiątym, aby w art. 68 nadać szersze brzmienie ust. 3. W istocie chodzi tutaj o to, aby proponowane rozporządzenie Rady Ministrów określiło także zasady odpłatności za naukę w szkołach dla dorosłych. Przy występujących różnicach w warunkach kształcenia w szkołach wielkomiejskich i wiejskich wniosek ten ma głębokie uzasadnienie.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#PosełBożennaKuc">Nie podzielamy natomiast rozwiązań proponowanych w pozostałych wnioskach mniejszości i opowiadamy się za ich oddaleniem oraz przyjęciem unormowań proponowanych przez komisje.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#PosełBożennaKuc">Wysoka Izbo! Klub Poselski PSL wnioskował przy pierwszym czytaniu projektu ustawy, a także w czasie prac w komisjach, o określenie w pkt. 9 ust. 2 art. 1 poprzez jakie działania dążyć będzie do zmniejszania różnic w warunkach kształcenia, zwłaszcza między miastem a wsią. Wnioski nasze nie zostały uwzględnione.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#PosełBożennaKuc">By nie burzyć jednolitej redakcji ust. 2 art. 1, gdyż pozostałe punkty zostały również przeredagowane w czasie prac komisji, wnoszę w imieniu Klubu Poselskiego PSL o dodanie w rozdz. 9 art. 94a o następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#PosełBożennaKuc">„Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia przedsięwzięcia i środki dla zmniejszania różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza między ośrodkami wielkomiejskimi i wiejskimi. Uważamy bowiem, że w warunkach reformowania naszego kraju, mimo przyjęcia ustawy wprowadzającej jednolity system oświaty, różnice występujące dotychczas będą się jeszcze pogłębiać.</u>
          <u xml:id="u-31.10" who="#PosełBożennaKuc">Konieczne są więc konkretne przedsięwzięcia, by wieś i małe miasta nie stanęły wobec niemożliwości pokonania barier własnymi siłami. Myślenie o przyszłości to przecież troska o stan i rozwój oświaty, przedszkola i szkoły, bo inwestycja w człowieka to najcenniejsza ze wszystkich inwestycji”.</u>
          <u xml:id="u-31.11" who="#PosełBożennaKuc">W tym duchu Klub Poselski PSL opowiada się za przyjęciem projektu ustawy z proponowanymi zmianami.</u>
          <u xml:id="u-31.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#Marszałek">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Posiedzenie Podkomisji do Spraw Projektu Prawa Ruchu Drogowego odbędzie się w sali konferencyjnej w Nowym Domu Poselskim po ogłoszeniu przerwy;</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej odbędzie się zebranie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Posiedzenie zespołu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich do rozpatrzenia projektu uchwały Prezydium Sejmu odbędzie się bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w pokoju przy sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów; Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Ustawodawczej w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Jako pierwsza po przerwie głos zabierze pani poseł Anna Urbanowicz z Unii Demokratycznej, jako druga poseł Zofia Wilczyńska.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Ogłaszam przerwę do godziny 11 min 30.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 do godz. 11 min 33)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zajmowanie miejsc. Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kontynuujemy dyskusję o projektach ustaw o systemie oświaty oraz o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu panią poseł Annę Urbanowicz z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Jest to wystąpienie klubowe. Jako następna zabierze głos pani poseł Zofia Wilczyńska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałam się skoncentrować wyłącznie na przekazaniu państwu, że zdaniem mojego klubu najważniejszą rzeczą jest, by ta ustawa została uchwalona i jak najszybciej mogła wejść w życie, ponieważ wrzesień zbliża się nieubłaganie i oświata nie może zostać bez swojego ustawodawstwa.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Klub zdaje sobie sprawę z ułomności wielu zapisów ustawy, ale jednocześnie rozumie, że ustawa nie może być oderwana od rzeczywistości. I tak jak może nie w każdej ustawie odczuwalne jest piętno trudnych ekonomicznie czasów, tak właśnie w ustawie o systemie oświaty ono jest bardzo widoczne.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Doskonale wiemy, że chcielibyśmy, aby szkoła miała oddziały klasowe liczące 25 uczniów, żeby w szkole był możliwie indywidualny tok pracy z uczniem. Zdajemy sobie jednak sprawę, że na razie jest to niemożliwe. Po prostu szkoła naszych marzeń — dzieci i rodziców jest niestety jeszcze długo przed nami.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Natomiast szalenie ważne w tej ustawie jest to, że ustawa dostrzegając ogromne problemy dnia dzisiejszego otwiera możliwości na „wypełnienie” dotychczasowej szkoły środowiskiem, które ją otacza. W tym też właśnie celu wprowadzono zapisy dotyczące otwarcia szkoły na ciała społeczne, które od tej pory mogą funkcjonować w szkole i wokół szkoły na mocy tej ustawy. Są to wszystkie rady szkoły, rady rodziców, wojewódzkie rady oświatowe, Krajowa Rada Oświatowa.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Jednocześnie chciałoby się, żeby z tego otwarcia korzystać w sposób bardzo mądry, bardzo rozważny i bardzo rozsądny, żeby nie sprowadzić tej możliwości do konfliktów.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Ustawa podejmuje problem społecznych szkół oświatowych, które istnieją od 2 lat i niestety do tej pory nie miały możliwości prawnej zabezpieczenia swojego istnienia.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Nie będę się odnosić szczegółowo do wszystkich problemów, zaznaczę tylko najważniejsze. Ustawa odpowiada również na wezwanie dzisiejszych czasów dotyczące szkoły i placówki integracyjnej, że dzieci niepełnosprawne muszą funkcjonować w normalnym środowisku. Takie możliwości ustawa otwiera.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Wreszcie jest ewenementem, że ustawa odnosi się w sposób bezpośredni do ucznia. W art. 4 — może ten zapis nie jest aż tak bardzo czysty legislacyjnie, ale z punktu widzenia jego wartości jest szalenie ważny — mówi się, że w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych nauczyciel ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów i szanowania ich godności osobistej. Jest to punkt odnoszący się bezpośrednio do ucznia.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#PosełAnnaUrbanowicz">O czym jeszcze mówi ta ustawa? Mówi o stworzeniu w tych dzisiejszych trudnych czasach możliwości gromadzenia specjalnych funduszy na koncie przyszkolnym; rady szkoły są wyposażone w takie możliwości.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Mówi również o tym, że szkoły mogą zakładać i ministrowie, i gminy, i związki gmin, czego do tej pory praktycznie nie było.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#PosełAnnaUrbanowicz">I wreszcie ustawa chce, żeby dyrektor w szkole był autentycznym gospodarzem szkoły i żeby odpowiadał za swoje decyzje. Stąd ograniczenie dominującej roli rady pedagogicznej.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Żeby nie było sytuacji, że w obawie przed utratą stanowiska dyrektor będzie musiał zawierać szkodliwe kompromisy dla społeczności szkolnej, ale właśnie z radą pedagogiczną. Ma on odpowiadać za wszystkie podejmowane przez siebie decyzje.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Chciałoby się również powiedzieć o tym, o czym ustawa nie mówi, a co było już tu wielokrotnie podkreślane, o problemie szkolnictwa zawodowego, o rozszerzeniu obowiązku szkolnego do szkół ponadpodstawowych, do stworzenia sieci szkolnictwa ponadpodstawowego. Niemniej tego powiedzieć nie można, dlatego że oświata jest w trakcie wielkich przemian, wielkiego przebudowania, stąd nacisk na otwarcie się w tym kierunku, natomiast w tym momencie ustawa nie może zawierać zamkniętych zapisów, właśnie ze względu na niedookreśloność sytuacji w szkolnictwie uzależnionej od przemian, w których uczestniczymy i jakich jesteśmy świadkami.</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Są propozycje wniosków mniejszości. Ponieważ część z nich jest również i mojego autorstwa, w wystąpieniu klubowym nie będę się odnosić do wniosków mniejszości, natomiast pozwolę sobie jeszcze, skracając tę wypowiedź, zabrać państwu czas i już merytorycznie odnieść się do tych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna opowiada się za jak najszybszym uchwaleniem ustawy o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję uprzejmie pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo o zabranie głosu panią poseł Zofię Wilczyńską z Poselskiego Klubu Pracy i jako kolejnego pana posła Mariana Popisa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PosełZofiaWilczyńska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! podobnie jak Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna, klub w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, również opowiada się za tym, ażeby ustawa została dzisiaj przyjęta przez Wysoką Izbę. Ale każda dobra ustawa to nie tylko sukces podkomisji czy komisji nadzwyczajnej opracowującej daną ustawę. Dobra ustawa to przede wszystkim rozwiązanie problemów natury organizacyjnej, strukturalnej. W przypadku projektu ustawy o oświacie to problemy i sprawy merytoryczne, sprawy programu, dostosowanie do dzisiejszych realiów funkcjonowania placówek, szkół podstawowych, ponadpodstawowych, szkół zawodowych i innych, prawidłowego wypoczynku, właściwego działania ochotniczych hufców pracy, dobrej pracy ośrodków adopcyjno-wychowawczych i innych związanych z tym problemów.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#PosełZofiaWilczyńska">Na projekt ustawy o oświacie czekaliśmy, wszyscy wiemy, bardzo długo. Tych projektów było bardzo wiele i żaden z pierwszych nie był rozpatrywany. I wreszcie upragniony druk nr 814 został przez Wysoką Izbę w pierwszym czytaniu rozpatrzony i przesłany do powołanej Komisji Nadzwyczajnej. Po pełnych dwóch miesiącach pracy nad projektem — trzeba powiedzieć bardzo konkretnej, a jednocześnie dyskusyjnej, wręcz kontrowersyjnej — został on przedłożony paniom i panom posłom do akceptacji wraz z wnioskami mniejszości, czy też jak wolą inni, z wariantami.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#PosełZofiaWilczyńska">Szanowni Państwo! Ustawa o oświacie powinna przede wszystkim widzieć dziecko, a dziecko jest dość osobliwym obiektem zainteresowania ustawy, a tym samym prawa. Jest ono oczywiście najważniejszym podmiotem w stosunkach cywilnoprawnych, ale niekiedy traktuje się je jakby nie dostrzegając jego odrębności, osobowości, nawyków czy zachowań. Dotyczy to dzieci zwłaszcza młodszych, nie mających w ogóle zdolności do czynności prawnych. Zatem projekt ustawy odnosi się do dzieci w wieku od 3… no, do momentu ukończenia szkoły ponadpodstawowej, czyli jakby do pierwszego właściwie momentu usamodzielniania się.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#PosełZofiaWilczyńska">Bardzo istotny postęp w regulacji praw dziecka z punktu widzenia ochrony interesów politycznych polega na tym, że właśnie Konwencja o Prawach Dziecka traktuje dziecko nie tylko jako przedmiot ochrony i wolności, ale jako podmiot praw i wolności, jest wyrazem dokonujących się w świecie zmian cywilizacyjnych. To właśnie na gruncie konwencji obowiązuje zasada, że dziecko, które jest zdolne do kształtowania własnych poglądów powinno mieć prawo i ma prawo do ich swobodnego wyrażania we wszystkich dotyczących go kwestiach. Poglądy dziecka stosownie do wieku i dojrzałości powinny być we właściwy sposób respektowane przez pierwszą jednostkę społeczną, jaką jest rodzina, opiekunów i przede wszystkim szkołę. Stanowić to będzie gwarancję pewnego rodzaju uczestnictwa dzieci w odpowiednim stadium rozwoju w sprawach państwa i społeczeństwa. To również nasza powinność, by przez właściwe sformułowanie w ustawie sprawić, by najmłodsze pokolenie włączyło się w nasze życie, w życie państwa.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#PosełZofiaWilczyńska">Szanowni Panie i Panowie Posłowie! Posłowie z Poselskiego Klubu Pracy, jak i Międzykomisyjnego Zespołu do Spraw Dzieci są za tym, by właśnie dzieci i młodzież będące w odpowiednim wieku mogły wypowiadać się w kwestiach bezpośrednio z nimi związanych. Trzeba też powiedzieć, że obecny projekt wchodzi w nowych warunkach, zarówno politycznych, społecznych, jak i ekonomicznych. Dotyczy to szczególnie zadań i funkcji, jakie powinien spełniać system oświaty właśnie w państwie demokratycznym, właśnie w świetle praw obywatelskich, samorządności i — powiedzmy sobie prawdę — realiów dzisiejszego życia codziennego.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#PosełZofiaWilczyńska">W skład tego systemu oświaty, jak wspomniałam, wchodzą placówki dla dzieci najmłodszych, najpierw od 0 do 3 lat; będą to domy małego dziecka. Druga grupa wiekowa to dzieci od 3 do 6 lat. I jest to pierwszy stopień edukacji. Bardzo źle się stało, że w art. 14 pominęliśmy słowo „prawo”, że dziecko ma prawo do uczęszczania do przedszkoli, do tzw. pedagogiki przedszkolnej. W dotychczasowych warunkach, z ogromnymi przeszkodami i trudnościami zostały utworzone przedszkola i działają one. Jak wynika z ogólnej opinii uczęszczających do nich dzieci i ich rodziców, przedszkola te działają bardzo dobrze, są podstawową podporą dla rodziców pracujących i nie tylko, rodziców pracujących szczególnie na wsi i w mieście.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#PosełZofiaWilczyńska">Szanowni Państwo! Dla setek, dla tysięcy dzieci ten pierwszy stopień edukacji przedszkolnej, podkreślę tu z całą odpowiedzialnością, że szczególnie dla dzieci z rodzin biednych, wiejskich, a tych jest coraz więcej, ten dom, który się nazywa przedszkole, to nieraz pierwszy dom. Tam jest dobry posiłek i tam jest dobra opieka. Dziecko w przedszkolu uczy się, rozwija i przygotowuje do szkoły, poznaje społeczność. Na ten temat wypowiadali się najsławniejsi psychologowie amerykańscy i niemieccy, francuscy i belgijscy.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#PosełZofiaWilczyńska">Szanowni Państwo! Tu, na tej sali, w dobie ogromnych przemian, nie możemy zaprzepaścić naszych dotychczasowych starań i miejmy na uwadze właśnie dobro małego dziecka, które nie ma osobowości prawnej, aby wypowiadać się w swoim własnym imieniu. Zresztą kierujemy się tym i zawiera to wszystko art. 2 ust. 1, art. 6 ze sformułowaniem „powinny mieć prawo”, w rozdziale 2 art. 14 i 16. Zawarte jest tu wszystko co dotyczy podstawowego, pierwszego stopnia edukacji. I dobrze się stało, że tak jest.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#PosełZofiaWilczyńska">Dobrze się też stało, że klasy zerowe, będące przy szkołach, są integralną i nierozerwalną częścią tej szkoły. Popieram po prostu poprawkę 6 do art. 14. Rzecz jednak i w tym, by innym klasom zerowym, będącym w przedszkolach, jak i samym przedszkolom nie groziła formalna zagłada, szczególnie zaś przedszkolom wiejskim (ratujmy co możemy), a tego typu placówek przedszkolnych szacuje się w roku przyszłym do zamknięcia — 827. A zatem około 15 tys. dzieci w wieku przedszkolnym pozostaje bez jakiejkolwiek opieki. Czy tak być może?</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#PosełZofiaWilczyńska">Dlatego posłowie Poselskiego Klubu Pracy, Międzykomisyjnego Zespołu do Spraw Dzieci i Koła Parlamentarnego Kobiet będą głosowali za przyjęciem poprawki 11 do art. 112, o co Wysoką Izbę, kłaniając się bardzo nisko, również pięknie proszę.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#PosełZofiaWilczyńska">Panie i Panowie Posłowie! System oświaty zawsze obejmował i obejmuje swym zasięgiem przedszkola, szkoły podstawowe i ponadpodstawowe, specjalne i artystyczne, rozwija zainteresowania i uzdolnienia, prowadzi poradnie zawodowo-wychowawcze, poradnie specjalistyczne, placówki opiekuńczo-wychowawcze, ośrodki adopcyjne, resocjalizacyjne, ochotnicze hufce pracy i mówi o zasadach kształcenia nauczycieli. Ale i również oświata musi być koordynatorem wypoczynku organizowanego i to w różnych formach wyjazdowych, takich jak kolonie, obozy czy bardzo dotychczas cenione nieobozowe akcje letnie w miejscu zamieszkania. W ustawie musi być zawarty zapis odnoszący się do tego problemu. Młodzież i dzieci nie mogą być segregowane, a głównie nie mogą być segregowane i traktowane według uważania, jak to się mówi, organizacje harcerskie. Muszą być traktowane finansowo w jednakowych rozmiarach, a tak nie jest.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#PosełZofiaWilczyńska">Mieliśmy w tym roku okazję niejednokrotnie słyszeć w środkach masowego przekazu ile to dzieci biorących udział w różnych dobrze zorganizowanych i również niewłaściwie zorganizowanych formach wypoczynku poniosło śmierć. Ile było innych, bardzo bolesnych wypadków. Musi być główny organizator i koordynator zamierzeń wypoczynkowych.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#PosełZofiaWilczyńska">Po raz pierwszy w projekcie ustawy pojawia się zapis o szkołach i placówkach niepublicznych, społecznych, zakładanych przez osoby prawne i fizyczne, o zasadach funkcjonowania i finansowania. Projekt ustawy odnosi się również do tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, w szczególności zaś mówi się o nauce języka ojczystego (przepisy art. 13).</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#PosełZofiaWilczyńska">Pozwolę sobie jednak na pewną małą, uważam, nieelegancję wobec Komisji Nadzwyczajnej, w której również pracowałam, i wnoszę małą poprawkę do art. 31 mającą w zasadzie znaczenie językowe. Chodzi o sformułowanie, że kurator oświaty kieruje realizacją polityki oświatowej. Proponuję wykreślenie słowa „realizacja”. Tekst będzie brzmiał następująco: „Kurator oświaty kieruje polityką oświatową państwa na terenie województwa…” itd.</u>
          <u xml:id="u-37.14" who="#PosełZofiaWilczyńska">Projekt utrzymuje status kuratorów oświaty będących właściwymi terenowymi organami rządowej administracji specjalnej podporządkowanej Ministerstwu Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-37.15" who="#PosełZofiaWilczyńska">W przepisach określony jest również długo oczekiwany nadzór pedagogiczny, o którym wspomniała pani poseł Anna Urbanowicz. Długo oczekiwany, ponieważ rola dyrektora nie była dotąd jasno określona.</u>
          <u xml:id="u-37.16" who="#PosełZofiaWilczyńska">Określona jest również funkcja i rola dyrektora szkoły czy placówki, jego kwalifikacje, zasady powoływania na stanowisko dyrektora z odpowiednim stażem pedagogicznym. Wszystkim nam na tym zależało, by dyrektor miał odpowiedni staż pedagogiczny. Bardzo dobrze się stało, że w składzie komisji konkursowej — i to na różnych szczeblach — będą brać udział przedstawiciele organizacji związkowych i rad pedagogicznych. Ale bardzo kontrowersyjny jest zapis w art. 104, w którym to określa się czas trwania funkcji dyrektora. Przychylamy się w całym tego słowa znaczeniu do wniosku pana posła Piotra Lenza o przyjęcie poprawki do art. 104. Po raz pierwszy w oświacie powołuje się Krajową Radę Oświatową będącą społecznym organem opiniodawczym i wnioskodawczym, w skład której wejdą między innymi przedstawiciele struktur związkowych, utworzą się przez to wojewódzkie rady oświatowe i rady szkoły. Wiem natomiast, że na pewno dyskusyjna będzie nazwa rad szkoły czy rad oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-37.17" who="#PosełZofiaWilczyńska">Projekt ustawy swym zasięgiem obejmuje również zasady podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dla dorosłych. Odnosi się to do art. 68 ust. 1 i 2 i proponuje się zmiany do ust. 3 mówiącego o częściowej odpłatności za naukę w szkołach dla dorosłych. Powinniśmy chyba zapytać nasze społeczeństwo, czy jest na to przygotowane, czy jest to właściwe, czy rodziny będzie stać na to, żeby kształcić na studiach wyższych swoje dzieci? W głosowaniu wypowiedzą się na ten temat posłowie. Poselski Klub Pracy opowiada się również za poprawką do art. 89 dotyczącą 50% finansowania szkół i placówek niepublicznych.</u>
          <u xml:id="u-37.18" who="#PosełZofiaWilczyńska">I mała, w zasadzie techniczna, jest następna poprawka do art. 84 ust. 3 w końcowym brzmieniu. Chodzi tu chyba o art. 7, ale ust. 3 nie ust. 2. Nastąpiła podobna, myślę, pomyłka i w kolejnych artykułach — art. 80 ust. 1, to samo i w art. 82. Natomiast art. 7 ust. 3 mówi, że szkoła niepubliczna może uzyskać uprawnienia szkoły publicznej wymienionej w ust. 2 jeśli realizuje minimum programowe itd.</u>
          <u xml:id="u-37.19" who="#PosełZofiaWilczyńska">Szanowni Państwo! Wysoka Izbo! Prace nad projektem były długie i naprawdę żmudne, ale podczas tych prac jakby nie zostały zauważone, według mnie, dwa jeszcze problemy. Po prostu umknęły zwykłej uwadze podczas ogromu tych prac.</u>
          <u xml:id="u-37.20" who="#PosełZofiaWilczyńska">Pierwsze, to zbyt ogólnie potraktowana sprawa ośrodków adopcyjno-wychowawczych, chociaż tym problemem zajęła się Komisja Polityki Społecznej wspólnie z Międzykomisyjnym Zespołem do Spraw Dzieci. Chcę powiedzieć, że dotyczy to jednak materii prawnej i zmiany kodeksu rodzinno-opiekuńczego, czyli sądownictwa, ale niezwykle ważnym jest dla procesu właśnie oświatowego wniesienie jasnego zapisu o ośrodkach adopcyjnych. Dlatego proszę przyjąć wnioski, które będą się odnosiły do art. 71 i przedkładam je pod uwagę Wysokiej Izby. Tak więc art. 71 proponuję nieco rozbudować o ust. l i 2 i wnieść następujący zapis:</u>
          <u xml:id="u-37.21" who="#PosełZofiaWilczyńska">Ust. 1: „Ministerstwo Edukacji Narodowej, w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, określi w drodze rozporządzenia podmioty uprawnione do zakładania i prowadzenia ośrodków adopcyjno-opiekuńczych oraz zasad ich działania”.</u>
          <u xml:id="u-37.22" who="#PosełZofiaWilczyńska">Mogłaby się wytworzyć, szanowni państwo, taka sytuacja, że osoba (nie chcę tu nikomu coś ująć i dodać), sprzedająca dosłownie pietruszkę, nie mająca nic wspólnego z pedagogiką, z psychologią mogłaby prowadzić taki ośrodek, co byłoby zabójstwem dla dziecka, które czeka na przysposobienie czy adopcję.</u>
          <u xml:id="u-37.23" who="#PosełZofiaWilczyńska">Ust. 2: „Ministerstwo Edukacji Narodowej, w porozumieniu z Ministerstwem Finansów, ustali zasady utrzymywania ośrodków adopcyjno-opiekuńczych”.</u>
          <u xml:id="u-37.24" who="#PosełZofiaWilczyńska">Sąd ustanawia prawa rodzicielskie albo je odbiera, natomiast ośrodki adopcyjne wynajdują odpowiednich rodziców wychowankom i wychowanków do odpowiednich rodzin. Jest to problem niezwykle istotny w dobie zapowiadających się u nas przemian.</u>
          <u xml:id="u-37.25" who="#PosełZofiaWilczyńska">Szanowni Państwo! Problem drugi, bardzo ważny. Początkowo również byłam za tym, ażeby małe domy dziecka były w gestii Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Rozważaliśmy ten problem na posiedzeniu Międzykomisyjnego Zespołu do Spraw Dzieci pozostawiając te domy w gestiach resortu zdrowia. Jednak bardzo proszę o przyjęcie poprawki, która mówi, że małe domy dziecka z dniem 1 stycznia 1992 r. powinny przejść do Ministerstwa Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-37.26" who="#PosełZofiaWilczyńska">Tragiczna jest sytuacja, kiedy oddawane przez rodziców rodzeństwo jest rozłączane, jedno „idzie” do Ministerstwa Edukacji, drugie do Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Ten jeden może fakt i ten jeden moment przemówi za tym, ażebyście państwo przychylili się do tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-37.27" who="#PosełZofiaWilczyńska">Chciałabym równocześnie, żeby Ministerstwo Edukacji Narodowej w jak najbliższym czasie przeprowadziło tak zwane właściwe sposoby prawne usytuowania domów dziecka wydzierżawianych dotychczas od innych instytucji, a mam tutaj na myśli już legendarny dom dziecka we Wronkach, gdzie sytuacja dzieci jest tam wręcz dramatyczna i to z dnia na dzień.</u>
          <u xml:id="u-37.28" who="#PosełZofiaWilczyńska">Wysoka Izbo! Doskonałych ustaw ani też innych dokumentów prawnych nigdy nie ma. Zawsze będą zastrzeżenia. Ale ta ustawa obejmuje ogólne i podstawowe zagadnienia światowe, organizacyjne i zdrowotne może w mniejszym stopniu, chociaż ma to ogromne znaczenie. Daje jednak dużą autonomię szkołom, dyrektorom, dlatego też będziemy głosować i proszę o głosowanie za przyjęciem ustawy z przedstawionymi przeze mnie przed Wysoką Izbą wnioskami.</u>
          <u xml:id="u-37.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Popisa ze Stronnictwa Demokratycznego; jako kolejny głos zabierze pan poseł Józef Wójcik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PosełMarianPopis">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Mijają dokładnie trzy miesiące od długiej i burzliwej debaty sejmowej odbytej podczas pierwszego czytania rządowego projektu ustawy o systemie oświaty oraz senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#PosełMarianPopis">Jak czas ten wykorzystała podkomisja nadzwyczajna powołana do rozpatrzenia wyżej wymienionych projektów ustaw i Komisje: Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Ustawodawcza przyjdzie dzisiaj Wysokiej Izbie ocenić i rozstrzygnąć w głosowaniu nad sprawozdaniem.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#PosełMarianPopis">Przedłożony Wysokiemu Sejmowi projekt ustawy o systemie oświaty jest efektem kilkumiesięcznych konsultacji z różnymi środowiskami nauczycielskimi, organizacjami, stowarzyszeniami społecznymi, Kościołem i związkami wyznaniowymi oraz daleko idącym kompromisem różnych podmiotów zajmujących się sprawami oświaty i wychowania. Ustawa budziła i nadal budzi wiele emocji i kontrowersji. Jest ona bowiem jednym z fundamentalnych ustrojowych aktów prawnych uchwalanych przez Sejm X kadencji. Przyjęcie tej ustawy jest jednak koniecznością, gdyż jeszcze obowiązująca z 1961 r. ustawa o rozwoju oświaty i wychowania zupełnie nie przystaje do obecnej polskiej rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#PosełMarianPopis">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego uważa, że modernizacja systemu oświaty nie jest możliwa bez wzrostu nakładów budżetowych. Zapewnienie materialnych warunków funkcjonowania oświaty musi się wiązać ze zmianą systemu finansowania i wprowadzeniem elastycznych rozwiązań umożliwiających szkołom i placówkom pozyskiwanie środków. Możliwości takie dają m.in. zapisy w rozdz. VII dotyczące finansowania szkół i placówek publicznych.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#PosełMarianPopis">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zdaniem posłów SD do najbardziej kontrowersyjnych należą: art. 1 projektowanej ustawy dotyczący generalnych zasad, na jakich powinna opierać się polska oświata i wychowanie oraz art. 12 mówiący o nauczaniu religii w szkołach publicznych. Te dwie proponowane poprawki każdy z posłów SD rozstrzygnie zgodnie z własnymi poglądami i sumieniem.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#PosełMarianPopis">Jesteśmy za utrzymaniem zapisu w art. 68 dotyczącym oświaty i kształcenia ustawicznego dorosłych oraz art. 89 mówiącego o dotacjach dla przedszkoli i szkół niepublicznych.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#PosełMarianPopis">Wyrażamy niezadowolenie z braku zapisów w projekcie ustawy dotyczących kształcenia uczniów w prywatnych zakładach rzemieślniczych oraz marginalnym potraktowaniu roli i znaczenia kultury fizycznej w wychowaniu zdrowotnym dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#PosełMarianPopis">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego mając świadomość, że ustawa ta ma charakter przejściowy i nie rozwiązuje wszystkich problemów polskiej oświaty (chociażby tylko z tego powodu, że aktualna sytuacja gospodarcza nie pozwala zwiększyć nakładów finansowych na oświatę) będzie głosował za przyjęciem projektu ustawy, gdyż zmiany w oświacie powinny rozpocząć się z nowym rokiem szkolnym 1991/92.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos zabierze pan poseł Józef Wójcik z „Pax” i jako kolejny głos zabierze poseł Stanisław Rogowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PosełJózefWójcik">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W pierwszym czytaniu wskazywaliśmy na wiele mankamentów i jednostronności projektu ustawy. Sprowadzały się one przede wszystkim do redukowania sensu szkoły przeważnie do zadań kształceniowych, a przecież szkoła jest nade wszystko środowiskiem wychowawczym.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#PosełJózefWójcik">Ponadto wskazywaliśmy na nieuwzględnienie specyfiki tradycji i ideałów polskiej kultury i wychowania, tego że szkoła musi pozostać po prostu integralnym ogniwem, elementem polskiego systemu edukacji narodowej. Niejasne były też ujęcia dotyczące problematyki światopoglądowej, te definicje humanizmu chrześcijańskiego czy uniwersalności etyki w połączeniu z uzasadnieniami światopoglądowymi chrześcijańskimi.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#PosełJózefWójcik">Niestety, projekt przedstawiony przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą nie uwzględnił szerokiego nurtu krytycznego, bo przecież nie tylko my mówiliśmy na ten temat, który pojawił się w pierwszej debacie, w tym tego, co nastąpiło po tej debacie.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#PosełJózefWójcik">Oczywiście nie chcę nie dopowiedzieć, że widzimy cały szereg walorów ustawy i doceniamy je. Ta rozbieżność jest przykładem właśnie tego, nie po raz pierwszy zresztą, że debata plenarna sobie, a prace komisji sobie, bez uwzględnienia dostatecznie argumentów, które padały w debacie.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#PosełJózefWójcik">Postulaty zgłoszone w poprzedniej debacie znalazły natomiast wyraz w dużej mierze właśnie w odpowiednich wnioskach mniejszości. Z upoważnienia kolegów posłów z klubu „Pax” chcemy dać wyraz zdecydowanego poparcia dla wniosków mniejszości, zwłaszcza odnoszących się do art. 1 ust. 1 oraz do art. 12, w tej redakcji wniosku drugiego.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#PosełJózefWójcik">Ujęcia te, proszę państwa, mają bardzo szerokie poparcie społeczne, przede wszystkim środowisk nauczycielskich, opowiada się za nimi Konferencja Episkopatu Polski. Uważam, że nazbyt powierzchownie poseł sprawozdawca potraktowała tę sprawę, bo należałoby jednak bliżej ją naświetlić. Nie chcę tu szerzej rozwijać uzasadnień, ale stwierdzam, że w ujęciu sprawozdawcy znalazły się sformułowania bardzo nieprecyzyjne i — że tak powiem — ze starego arsenału językowego. Na przykład chodzi tu o to, że zapis, który proponuje komisja, jest zapisem właśnie ponad ideologicznym. Przypomina w argumentacji ks. Prymas, że chrześcijaństwo nigdy nie było (to marksizm traktował chrześcijaństwo jako ideologię) ideologią. Owszem, w różnych okresach historycznych, w różnych formacjach ideologicznych mogło się rozwijać. Jest to jednak dyskusja, która zaprowadziłaby nas być może, zbyt daleko w tej chwili. Poza tym określeń typu, że w ustawie przejawia się jakaś nowa filozofia radziłbym nie używać, bo jest to nadużywanie sformułowań, kiedy zwykle nic za tym nie stoi.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#PosełJózefWójcik">Szanowni Państwo! Przypomina mi się wywiad, którego w swoim czasie udzielił były prezydenta Francji Giscard d'Estaing. Jego sens, przytaczam fragment wywiadu z pamięci, sprowadzał się do stwierdzenia, że Polska przetrwa burzę dziejową, odbuduje swoje zdolności rozwoju gospodarczego, pokona trudności przede wszystkim dlatego, że ma dwa silne spoiwa, jak on wtedy mówił, Kościół w jego funkcji życia duchowego i wojsko w jego funkcji wychowania patriotycznego.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#PosełJózefWójcik">Tak nas postrzegają inni. Intuicji tej daje wyraz bardzo silnie opinia społeczna. Nie od dzisiaj wszystkie sondaże i ankiety na czoło autorytetów, instytucji godnych zaufania wysuwają Kościół katolicki oraz wojsko.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#PosełJózefWójcik">Wiedzieli o tym przeciwnicy i wrogowie Polski, dążąc do jej osłabienia. Tak było w dziejach Polski, że przede wszystkim uderzano właśnie w Kościół, w katolicyzm, a także w wojsko czy patriotyzm Polski, siejąc lekceważenie i pogardę dla dziejów narodu oraz kwestionując zdolności polskiego społeczeństwa do samodzielnego rządzenia się.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#PosełJózefWójcik">Proszę państwa, sprawę musimy traktować nadzwyczaj poważnie, bo odnosi się do niezwykle doniosłego zagadnienia. Chodzi tutaj po prostu o odpowiedzialność za życie Polski i Polaków. Sytuacja młodego pokolenia jest dramatyczną. Można przewidywać również olbrzymie trudności wychowawcze na przyszłość. W jednym z dokumentów opracowanych obecnie przez młodych ludzi, którzy próbują się angażować politycznie i którzy podkreślają, że ani władze państwowe, rząd, ani partie polityczne nie mają nic do powiedzenia młodemu pokoleniu, czytam: „Owocem tego jest też znana z lat minionych wewnętrzna emigracja ludzi młodych”. Jest to tragiczne stwierdzenie i, jak sądzę, dosyć ścisłe.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#PosełJózefWójcik">Edukacja narodowa powinna zapewnić ciągłość międzypokoleniowych doświadczeń i tworzyć platformę porozumienia między kolejnymi generacjami Polaków. Jest to nam potrzebne. Nie można jednak tego osiągnąć w oderwaniu od wartości i od szacunku dla polskiej kultury narodowej, które to podejście zawsze może być krytyczne i powinno być krytyczne, ale ten szacunek jest niezbędny. Wychowawczo może oddziaływać na młodzież tylko taki człowiek i takie środowisko, które samo jest autentyczne, ideowe i zaangażowane w tę zasadniczą odpowiedzialność. Szczególnie destruktywny w tej mierze jest właśnie wpływ wszelkiego rodzaju oportunizmu i konformizmu wyrastających także właśnie na gruncie światopoglądowego i moralnego indyferentyzmu.</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#PosełJózefWójcik">Napór młodego pokolenia, które w tej chwili, jak twierdzą przed chwilą cytowani autorzy, emigruje wewnętrznie, które nie będzie się odgradzać barierą indyferentyzmu od inspiracji światopoglądowej i od inspiracji patriotycznej najlepiej rozumianej, właśnie w kategoriach nowoczesności, jest niezwykle nam potrzebny po prostu dla odrodzenia moralnego i odrodzenia narodowego. Natomiast nie sądzę, aby to mogło nastąpić znowu w oderwaniu już nie tylko od kultury narodowej, ale od docenienia wartości chrześcijaństwa.</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#PosełJózefWójcik">Proszę państwa, jeden z ekspertów sejmowej podkomisji nadzwyczajnej zadawał dramatyczne pytanie, państwo chyba otrzymali jego tekst w skrytkach. Najpierw stwierdza on, że gdyby zapis — chodzi o zapis art. 1 pkt 1 — nie uzyskał sankcji w ostatnim stadium trybu legislacyjnego, oznaczałoby to, że szkoła nasza ma się odciąć od zrośniętego z naszą świadomością etosu chrześcijańskiego oraz od korzeni wielowiekowej tożsamości narodu. I pyta ekspert, ja zapytuję ustawodawców, kto miałby dać im prawo moralne do odrywania młodzieży polskiej od więzi z dziedzictwem, które jest jej największym bogactwem? I sądzę, że nawet jeśli to pytanie brzmi nazbyt dramatycznie, jeśli usiłuje zapobiec tylko pewnej tendencji, to jednak trzeba je tu po stokroć powtórzyć, dlatego że jest to sprawa najwyższej doniosłości i nie wolno jej lekceważyć, co się niekiedy zdarza. Jestem wdzięczny mówcom wcześniejszym, zwłaszcza pani poseł Kuc, która szeroko uzasadniła poparcie dla nowej redakcji zapisu. Bardzo proszę o uwzględnienie tej redakcji.</u>
          <u xml:id="u-41.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Stanisław Rogowski z Unii Chrześcijańsko-Społecznej i jako następny pan poseł Aleksander Małachowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PosełStanisławRogowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Na ustawę, która została nam dzisiaj przedstawiona oczekiwano z dużą nadzieją zmian początkujących reformę polskiego szkolnictwa. Czy oczekiwania te zostaną w pełni zrealizowane? Wydaje się, że nie. Przede wszystkim dlatego, że najlepsza nawet ustawa nie zmieni od razu systemu funkcjonującego bez większych zmian od kilkudziesięciu lat, nie zmieni mentalności i przyzwyczajeń, nie zawsze najlepszych, kadry nauczycielskiej, administracji, nie stworzy wreszcie w pełni zadowalających warunków materialnych, w jakich powinna funkcjonować oświata. Jest to stwierdzenie banalne, ale wciąż pokutuje jeszcze, szczególnie w środowiskach nieprawniczych, przesadna wiara w omnipotencję przepisu prawnego, który automatycznie zmieni rzeczywistość. Oczywiście nie oznacza to, że nie należy starać się o uchwalanie jak najlepszych ustaw. Ta, niestety, taką nie jest.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#PosełStanisławRogowski">Przede wszystkim razić może, z jednej strony, zbyt szczegółowa, a niekiedy nawet drobiazgowa regulacja niektórych kwestii, szczególnie w rozdziałach 3 i 4. Z drugiej zaś wiele ważnych spraw potraktowanych zostało zbyt pobieżnie, jak np. status szkół specjalnych, szkół dla dorosłych, kształcenia i doskonalenia nauczycieli, a przede wszystkim zasad finansowania szkół i placówek publicznych.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#PosełStanisławRogowski">We wszystkich tych sprawach, poza bardzo ogólnymi, żeby nie powiedzieć, ogólnikowymi stwierdzeniami, zawarte są delegacje dla Rady Ministrów, czy też Ministerstwa Edukacji Narodowej. Taka sytuacja nie jest pożądana nie tylko z punktu widzenia prawidłowej legislacji, ale przede wszystkim ze względu na duży margines dowolności uregulowań aktami niższego rzędu, co przy naturalnych przecież zmianach kierownictwa resortu spowodować może niestabilność sytuacji, a oświacie potrzebna jest stabilność reguł działania, bo tylko to zapewni jej właściwe funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#PosełStanisławRogowski">Dobrze byłoby więc, aby z tego względu, ale także i z powodu wprowadzenia nowych rozwiązań, dotyczy to przede wszystkim szkół i placówek niepublicznych, minister edukacji narodowej co roku składał Sejmowi sprawozdanie z realizacji ustawy zawierające m.in. analizę odpowiednich aktów wykonawczych. Dlatego wnoszę o wprowadzenie nowego artykułu, z prowizoryczną numeracją 109a o następującej treści: „Minister edukacji narodowej składa Sejmowi corocznie, w terminie do 30 września, sprawozdanie z realizacji ustawy za ubiegły rok szkolny”. W przypadku nieprzyjęcia przez Wysoką Izbę powyższej propozycji, wnoszę o podjęcie stosownej uchwały podobnej treści.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#PosełStanisławRogowski">Jak wspomniałem, istotnym novum tej ustawy jest stworzenie szerokich możliwości powoływania szkół i placówek niepublicznych. Możliwość taką należy powitać z zadowoleniem. Złamanie każdego monopolu przyczynia się bowiem zawsze do rozwoju danej dziedziny. Wyda je się jednak, że przesadne są nadzieje na szybką zmianę kształtu naszej oświaty, co miałoby zostać osiągnięte tą właśnie drogą. Długo jeszcze, ze względów materialnych, kadrowych i organizacyjnych, szkoły te stanowić będą znaczną mniejszość w systemie ustawy w Polsce, podstawą będą jednak szkoły publiczne. Przykłady tzw. szkół społecznych, jak dotychczas, nie napawają zbytnim optymizmem, także i z powodu niewłaściwego podejścia do nich części rodziców oraz uczniów oczekujących, ze względu na znaczne opłaty, niższych wymagań, według zasady — płacę i wymagam. Jest to opaczne rozumienie tej pięknej idei. Potrzebne są tu istotne zmiany w mentalności i podejściu do nauki oraz zrozumienie wartości płynących z wiedzy, a nie tylko ze świadectwa ukończenia szkoły.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#PosełStanisławRogowski">Z tych względów, a także z braku bardziej znanych wzorców w naszym kraju, przesadnym wydaje się znaczne zliberalizowanie warunków powstawania i funkcjonowania tego typu szkół i placówek, co szczególnie w pierwszym okresie przynieść może spore szkody tej słusznej przecież idei. Dlatego m.in. celowym wydaje się przyjęcie trzeciego wniosku mniejszości wprowadzającego wymóg zatrudniania nauczycieli o odpowiednich kwalifikacjach w szkołach niepublicznych uzyskujących uprawnienia szkoły publicznej.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#PosełStanisławRogowski">Nieuzasadniona jest również, zdaniem wielu pedagogów, rezygnacja z wymogu realizacji minimum programowego w niepublicznych szkołach ponadpodstawowych. Dlatego proponuję wprowadzić do art. 81 ust. 2 nowy pkt 6 o następującym brzmieniu: „Zobowiązanie do stosowania minimum programowego określonego dla odpowiedniego typu szkół publicznych”, a dotychczasowemu pkt. 6 nadać numeracje 7 i brzmienie: „W przypadku szkoły podstawowej zobowiązanie do stosowania zasad klasyfikowania i promowania uczniów określonych dla szkół publicznych”.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#PosełStanisławRogowski">Wreszcie niebezpieczna wręcz jawi się rezygnacja w art. 57 ze stosowania przepisów dotyczących organów społecznych i samorządowych w szkołach niepublicznych (art. 50–56). Przecież większość zawartych w tych artykułach norm ma charakter bądź fakultatywny, np. w art. 50, bądź też stwarzający bardzo szerokie ramy, w których dyrekcje szkół niepublicznych mogą wprowadzać rozmaite treści i formy organizacyjne, jak np. w art. 55 o samorządzie uczniowskim. W tym ostatnim przypadku, notabene, przepisy są na tyle ogólne, że można wyobrazić sobie w krańcowych przypadkach zupełnie iluzoryczna rolę samorządu. Stosowanie się do tak sformułowanych przepisów w niczym nie przeszkodzi szkole niepublicznej w tworzeniu własnych form wychowania i samorządności, a zapobiegnie możliwym przecież, chociaż jak wydalę się nie przewidywanym teraz, tendencjom skierowanym w druga stronę. Czy naprawdę chcemy, aby w jakichkolwiek szkołach mógł nie funkcjonować samorząd, albo też mogły działać Partie polityczne? Dlatego wnoszę o skreślenie art. 57.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#PosełStanisławRogowski">Ustawa, poza wprowadzeniem szkół niepublicznych, nie zmienia w zasadzie struktury i usytuowania innych placówek, a szkoda, bowiem na przykład podporządkowanie poradni wychowawczo-zawodowvch, niektórych poradni specjalistycznych różnym podmiotom, na przykład także Ministerstwu Zdrowia i Opieki Społecznej jest na ogół krytycznie oceniane przez kadrę pedagogiczną. Tym bardziej poprzeć więc należy jeden z nielicznych przykładów zmian organizacyjnych zawarty we wniosku mniejszości trzynastym. Chodzi o tzw. domy małego, dziecka.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#PosełStanisławRogowski">Dotychczasowy stan polegający na mechanicznym, uzależnionym od wieku dziecka, zróżnicowaniu statusu placówek, podległości tych placówek — jest niepożądany także z przyczyn pedagogicznych, naruszając i dzieląc proces wychowania.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#PosełStanisławRogowski">Na koniec kilka słów o kwestiach finansowych. Jak już wspomniałem, zbytnia ogólnikowość zasadniczych unormowań w tym względzie nie napawa optymizmem. Odnosi się to również do zasad kształcenia i doskonalenia nauczycieli, o czym tu już wspomniała pani poseł Langowska, jeżeli za enigmatycznymi sformułowaniami rozdz. VI, składającego się aż z 2 artykułów, nie pójdzie konkretne, materialne zabezpieczenie funkcjonowania tego systemu, nie łudźmy się, że będzie on spełniał swe zadania, a nauczyciele ze swoich skromnych środków będą w stanie ponosić związane z tym znaczne obciążenia finansowe.</u>
          <u xml:id="u-43.11" who="#PosełStanisławRogowski">Tak trudno przebija się w praktyce prosta prawda, że jednym z podstawowych obowiązków nauczyciela jest ustawiczne podwyższanie swoich kwalifikacji, ale również obowiązkiem państwa jest odpowiednie zabezpieczenie finansowe, a przede wszystkim — co wykracza już poza ramy tej ustawy, lecz ściśle z nią się wiąże i warunkuje jej powodzenie — troska o właściwy poziom materialny życia nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-43.12" who="#PosełStanisławRogowski">W innym przypadku najlepsze nawet ustawy nic tu nie pomogą, bo po prostu nie będzie miał kto w tych wspaniałych i naukowo zorganizowanych szkołach uczyć. Wydaje się również słuszne poparcie dziewiątego wniosku mniejszości, dającego Radzie Ministrów prawo określania warunków odpłatności w szkołach dla dorosłych. Wychowani na hasłach bezpłatnej nauki przyjmujemy oczywiście takie propozycje z oporami. Ale w obecnej sytuacji finansowej szkoły te w wielu wypadkach znajdują się na krawędzi finansowej wydolności. Opłaty, oczywiście w rozsądnej wysokości, mogłyby może zahamować nieco ten regres i, co paradoksalne, podbudować byt tych szkół oraz zapewnić im dalsze funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-43.13" who="#PosełStanisławRogowski">Należałoby też — tu zwracam się do kierownictwa resortu edukacji narodowej — nie stwarzać żadnych barier, a wręcz przeciwnie, popierać wszelkie formy oddolnej aktywności ekonomicznej szkół, które mogłyby poprawić ich kondycję finansową i jednocześnie wpłynąć na ich możliwości dydaktyczne.</u>
          <u xml:id="u-43.14" who="#PosełStanisławRogowski">Dróg poprawy sytuacji materialnej nauczycieli jest wiele i nie wszystkie polegać muszą na podwyżkach pensji, lecz na przykład również na udogodnieniach finansowych w budownictwie mieszkaniowym, czy też w nabywaniu gruntów pod to budownictwo. Poddaję to pod rozwagę nie tylko resortowi edukacji narodowej, ale również Ministerstwom: Finansów oraz Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa. Wydaje się, że pogląd skądinąd przyjmowany teoretycznie, że inwestowanie w edukację jest jedną z najbardziej opłacalnych form inwestowania, oczywiście, nie dającą zaraz efektów, ale w przyszłości, nie może się przebić do naszej praktyki ustrojowej i legislacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-43.15" who="#PosełStanisławRogowski">W niniejszej ustawie słusznie zwolniono szkoły i placówki z podatków i opłat za użytkowanie gruntów. Zwolnienie to powinno objąć wszystkie użytkowane przez nie nieruchomości, w tym także zabudowania, i to powinno być wyraźnie zapisane. Dlatego proponuję zmodyfikować art. 80 przez zmianę wyrazu „gruntów” na wyraz „nieruchomości”, który jest prawnie wyraźnie określony i nie będzie rodził żadnych wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-43.16" who="#PosełStanisławRogowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mimo tych braków ustawa powinna jednak zostać uchwalona, oby w jak najkorzystniejszym kształcie. Wymagają tego względy organizacyjno-prawne. Trzeba mieć jednak świadomość, że jest to zaledwie pierwszy krok w reformowaniu systemu edukacji narodowej i dlatego zarówno przyszły Sejm, jak i rząd — oba wyczulamy na tę problematykę — wspólnie z zainteresowanymi środowiskami dążyć muszą do stworzenia takiego systemu odpowiadającego wyzwaniom czasów, w których żyjemy, i potrzebom edukacyjnym nowoczesnego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-43.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos zabierze pan poseł Aleksander Małachowski z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”. Jako kolejny głos zabierze poseł Stanisław Wiąckowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PosełAleksanderMałachowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Trwające od kilkudziesięciu lat stałe niedofinansowanie oświaty zaowocowało w tym roku tragedią, dramatem, tragedia to za duże słowo — tysiąca rodzin, których dzieci zdały egzamin do szkół ponadpodstawowych, a nie ma dla nich miejsc w szkołach średnich, w szkołach ponadpodstawowych. W dużych miastach to jest parę tysięcy dzieci, w małych miastach, w moim okręgu wyborczym jest to 100–200 dzieci w małym mieście. Dlatego jeśli taka sytuacja będzie trwała jeszcze dosyć długo, a trwa już długo, to najlepsza ustawa nie zmieni zasadniczych problemów, które nękają oświatę, że potrzeby oświatowe są zawsze jak gdyby potrzebami drugiego, trzeciego czy nawet czwartego rzędu. I to będzie wywierać piętno na poziomie naszego rozwoju i na poziomie naszego życia, szkoły są ciągle za biedne, by naprawdę dobrze mogły uczyć.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#PosełAleksanderMałachowski">Dlatego klub nasz nie uważa za celowe powtarzanie różnych wielkich słów na temat oświaty. Chcemy się skupić po prostu na wnioskach mniejszości i zwrócić państwa uwagę na kilka wniosków mniejszości, które wydają się nam istotne.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#PosełAleksanderMałachowski">Pierwszy wniosek mniejszości dotyczy art. 2 i proponuje, by w pkt 3 dopisać prawo do organizowania kolonii i obozów oraz form wczasowych w miejscu zamieszkania. Jeśli nie zostanie wprowadzone tutaj jakieś ograniczenie, że dotyczy to kolonii i obozów organizowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, to nam się wydaje, że jest to dosyć szerokie uprawnienie, stworzenie szerokich możliwości rozwoju wszystkich form wypoczynku młodzieży, nawet dla dzieci zamożnych, które stać byłoby na kolonie czy inny wypoczynek bez pomocy państwa, wydaje się, szczególnie w tej sytuacji uprawnieniem idącym zbyt daleko.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#PosełAleksanderMałachowski">Druga sprawa dotyczy wniosku mniejszości do art. 7. Chciałbym się chwilę skupić nad tą bardzo istotną dla szkół kwestią, szkół, które już w poprzednich wystąpieniach wzięliśmy pod szczególną ochronę. Myślę o szkołach prywatnych, o szkołach niepublicznych, a szczególnie o szkołach prowadzonych przez tzw. STO.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#PosełAleksanderMałachowski">Proszę Państwa! Uprawnienia szkoły publicznej może zyskać szkoła niepubliczna pod warunkami omówionymi w ust. 3 art. 7. Wniosek mniejszości proponuje, by dopisać, że szkoła może otrzymać te uprawnienia, jeśli zatrudnia nauczycieli posiadających odpowiednie kwalifikacje. To nam się wydaje bardzo niebezpieczne. Jesteśmy za nieprzyjęciem przez Izbę tego wniosku, ponieważ te stosowne kwalifikacje oznaczają kwalifikacje formalne.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#PosełAleksanderMałachowski">Podam państwu przykład. Była szkoła w rejonie Natolina-Ursynowa w Warszawie, która źle prosperowała, znaleziono wspaniałego człowieka, który w przeciągu kilku miesięcy postawił ją na nogi. Gdyby więc przyjąć ten przepis, człowiek ten nie mógłby zostać dyrektorem tej szkoły, gdyż nie posiada formalnych uprawnień. Był fizykiem, miał wyższe wykształcenie, to nie był człowiek przypadkowy, ale po prostu nie posiadał uprawnień pedagogicznych do pracy w tej szkole.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#PosełAleksanderMałachowski">Myślę, że cała istota sprawy polega na tym, że szkoły, o których mówił przed chwilą pan poseł, budzą wątpliwości z uwagi na to, że dzielą one jednak dzieci na bogatsze, biedniejsze, takie, które stać i nie stać na naukę w nich, ale one wnoszą jakiś nowy, świeży powiew do systemu szkolnego, rozbijają pewne układy, dzieciom, które się nie mieszczą w starych, tradycyjnych strukturach szkolnych dają pewną szansę. I dlatego — jest to w gruncie rzeczy zjawisko marginalne — warto te szkoły ochraniać i popierać.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#PosełAleksanderMałachowski">Dlatego wydaje mi się, że propozycja mniejszości mówiąca o kwalifikacjach, może bardzo poważnie zaważyć na tym, że te szkoły będą musiały zatrudniać określony gatunek ludzi, nie tych, którzy mogą wnieść do nowego systemu nauczania nowe wartości, świeże spojrzenie. Dlatego bardzo namawiamy Wysoką Izbę, by nie przyjmować wniosku mniejszości, nie dopisywać zaproponowanego w art. 7 uzupełnienia.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#PosełAleksanderMałachowski">Trzecia sprawa, proszę państwa, dotyczy kwestii najważniejszej — bycia i niebycia tych szkół. Jest to wniosek mniejszości do art. 89. Proponuje się w nim przyznanie tym szkołom dotacji w wysokości do 50%. Są to dotacje wynikające z wyliczenia, ile szkoła publiczna wydaje na jednego ucznia. Po pierwsze, dotacje te są bardzo różnorodne. W niektórych miejscowościach szkoły wyliczają je bardzo wysoko, w innych wyliczane to jest bardzo nisko. Ogólnie można powiedzieć, że w rzeczywistości dotacje pokrywają około 20% rzeczywistych wydatków szkoły, bo po prostu inaczej się kształtują wydatki dwóch systemów szkolnych; w szkołach prywatnych jest drożej. Tak że dotacja 50% jest w rzeczywistości dotacją około 20%. Klub nasz uważa, że jest to minimalna dotacja, jaka może być i dlatego popieramy wniosek mniejszości, iż dotacje przysługują w wysokości 50%, nie do 50%. Do 50% to jest 5, 10 i 15%, a więc wysokość 50% dotyczyć powinna szkół podstawowych i liceów ogólnokształcących, a dopiero w przypadku pozostałych szkół, bo istnieje możliwość organizowania także innych szkół, nie tylko podstawowych i ogólnokształcących, byłby zastosowany wskaźnik do 50%.</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#PosełAleksanderMałachowski">Jest to bardzo ważne. Chcę zwrócić państwa uwagę, że już dzisiaj w wielu miejscowościach, mogę wskazać takie rejony w Warszawie, pełnią one rolę szkół zastępczych. U nas nie funkcjonuje takie pojęcie, niemieckie ustawodawstwo je zna, że w sieci szkolnej funkcjonuje właśnie szkoła zastępcza prowadzona przez prywatne instytucje.</u>
          <u xml:id="u-45.10" who="#PosełAleksanderMałachowski">Dlatego klub nasz opowiada się za poparciem wniosku mniejszości, ażeby dać tym szkołom 50% dotacji, bo jak mówiłem te 50% w rzeczywistości pokrywa 20% wydatków. Dalsze podnoszenie kosztów utrzymania tych szkół będzie bowiem miało bardzo negatywne skutki — zawęzi klientelę tych szkół do dzieci z bardzo bogatych rodzin. A przecież nie o to chodzi, żeby organizować szkoły dla bogatych, tylko dla dzieci jakby nie mieszczących się w tym dotychczasowym systemie, bez względu na to, czy ich rodzice mają pieniądze czy nie. Dlatego bardzo popieramy wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-45.11" who="#PosełAleksanderMałachowski">I wreszcie mała sprawa. Art. 54 mówi o tym, że mogą działać rady szkół i placówek i mogą gromadzić środki finansowe. Otóż wydaje nam się — może zgłoszę w tej sprawie dodatkowy wniosek — że należałoby jednak zastanowić się, czy jeśli te pieniądze są zbierane przez radę szkoły, to czy rada szkoły nie powinna mieć decydującego głosu w wydatkowaniu tych pieniędzy? Z dotychczasowego sformułowania art. 50 wcale to nie wynika. Powstaje dodatkowy problem; oprócz rad szkół działają rady rodziców, czyli te dawne komitety rodzicielskie, które także zbierają pieniądze. Wydaje mi się, że może tu dojść do jakichś konfliktów.</u>
          <u xml:id="u-45.12" who="#PosełAleksanderMałachowski">I wreszcie na zakończenie mam pytanie do pani senator lub do pana ministra, jak to jest z art. 46 i 49? Jest w nich mowa o sfinansowaniu działalności różnego rodzaju rad, a więc wojewódzkiej rady oświatowej, krajowej rady oświatowej. W końcowych ustępach obu tych artykułów jest powiedziane, że obsługę administracyjną krajowej rady zapewnia minister edukacji narodowej, a w art. 49, że obsługę administracyjną w działalności wojewódzkiej rady oświatowej zapewnia kurator oświaty.</u>
          <u xml:id="u-45.13" who="#PosełAleksanderMałachowski">Pytanie, kto to finansuje, bo działalność administracyjna to jest określenie bardzo ogólne. Jeżeli te rady nie dostaną jakiegoś wsparcia finansowego… Boję się, że one nie będą miały nawet za co się zebrać. Stąd prośba o wyjaśnienie tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-45.14" who="#PosełAleksanderMałachowski">Proszę państwa, to wszystko. Proszę Wysoką Izbę szczególnie o poparcie w sprawie sztywnego określenia dotacji dla szkół, by nie czynić z nich szkół dla dzieci bardzo bogatych.</u>
          <u xml:id="u-45.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Stanisław Więckowski z Parlamentarnego Klubu Ekologicznego, następny będzie pan poseł Marian Szatybełko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#PosełStanisławWiąckowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przemawiając w imieniu Parlamentarnego Klubu Ekologicznego w debacie nad systemem oświaty i wychowania będę koncentrował uwagę Wysokiej Izby na problemach edukacji ekologicznej.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#PosełStanisławWiąckowski">Zmieniając ustrój polityczny, przestrajając gospodarkę z systemu centralnie sterowanego na gospodarkę rynkową, mamy do odrobienia olbrzymie zaległości. Przez 45 lat konsumpcja zasobów przyrody odbywała się w Polsce zgodnie z obowiązującą w krajach komunistycznych teorią ekonomiczną, która nie uznawała obiektywnych wartości zasobów naturalnych. Ocenianie ich tylko przez wartość włożonej w ich pozyskanie pracy ludzkiej, otwierało drogę do rabunkowej eksploatacji zasobów przyrody.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#PosełStanisławWiąckowski">Obecnie musimy nie tylko dostosować się do praw rządzących w systemie kapitalistycznym, ale i odrobić olbrzymie zaległości w ochronie środowiska, i tam, gdzie to możliwe, szkody naprawić. Bez zdrowej żywności, wody, gleb i powietrza nie ma bowiem mowy o zdrowej gospodarce. Wykonanie takiej pracy nie byłoby możliwe bez odpowiedniego systemu edukacji i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#PosełStanisławWiąckowski">W kształtowaniu świadomości w tej tak podstawowej dla życia ludzkości sprawie, pierwszoplanową rolę powinna odgrywać edukacja ekologiczna. Dramat zrozumiano już znacznie wcześniej, świadczą o tym dwie konferencje międzynarodowe, a mianowicie w 1977 r. w Tbilisi, a następnie w Moskwie w 1987 r., zorganizowane przez dwie organizacje międzynarodowe — UNESCO i UNEP, poświęcone wychowaniu i kształceniu środowiskowemu. Również i dokument pt. „Światowa strategia ochrony przyrody”, opracowany przez 700 uczonych pod protektoratem Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody położył szczególny nacisk na potrzebę edukacji o środowisku.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#PosełStanisławWiąckowski">Pomimo wielu wysiłków, zmierzających choćby do ograniczenia zagrożeń, podjęte działania okazały się niewystarczające. Do konkretnych zmian w tej tak ważnej dziedzinie życia, bez której trudno byłoby mówić o możliwości przetrwania, były potrzebne zmiany ustrojowe. Wszystkie kraje postkomunistyczne zdają sobie sprawę, że w Europie, do której dążą, obowiązuje zasada ekorozwoju. Określa się to dzisiaj na Zachodzie terminem sustainable development, co dosłownie oznacza „zasada trwałego i zrównoważonego rozwoju”. Bez przyjęcia tej zasady w gospodarce, Europa nas nie zaakceptuje. Jest to szczególnie ważne w Polsce, kraju o najwyższym stopniu zagrożenia środowiska w Europie i na świecie, w kraju, gdzie 1/3 ludności żyje w warunkach zagrożenia zdrowia i życia, gdzie następuje wzrost zachorowań na schorzenia wywołane złym stanem środowiska i gdzie powiększa się liczba dzieci o obniżonej sprawności umysłowej, a nawet notuje się zmiany w kodzie genetycznym.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#PosełStanisławWiąckowski">Ciężar gatunkowy zagrożeń ekologicznych, zwłaszcza w 27 regionach naszego kraju, ma charakter klęski ekologicznej. Świadomości ekologicznej nie traktuje się w Polsce jako trwałej inwestycji, która będzie procentować w przyszłości. Inaczej postępują kraje rozwinięte, które uwzględniają uwarunkowania ekologiczne w rozwoju społeczno-gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#PosełStanisławWiąckowski">W roku szkolnym 1986/87 w planach nauczania wprowadzono m.in. przedmioty: w szkołach podstawowych — środowisko społeczno-przyrodnicze; w szkołach ogólnokształcących — ochrona i kształtowanie środowiska; w szkołach zawodowych — biologia z ochroną środowiska.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#PosełStanisławWiąckowski">Zanim jednak wdrożono nauczanie tych przedmiotów, już od 1988 r. zaczęto je ograniczać. Zarządzeniem nr 17 z 1988 r. ministra edukacji narodowej wycofano z planów nauczania dla szkół zawodowych przedmiot biologia z ochroną środowiska, przenosząc przedmiot ochrony środowiska do grupy przedmiotów uzupełniających, a więc do wyboru przez uczniów jednego spośród 9 różnych przedmiotów. W 1990 r. wprowadzono kolejne ograniczenie w edukacji ekologicznej w szkolnictwie. Zarządzeniem nr 5 z 1990 r. ministra edukacji narodowej dotyczącym zmian w planach nauczania w szkołach zawodowych skreślona została biologia z ochroną środowiska, z pozostawieniem możliwości realizacji nauczania treści ochrony środowiska w kołach zainteresowań, a więc w ramach zajęć pozalekcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#PosełStanisławWiąckowski">Te decyzje Ministerstwa Edukacji Narodowej uważam za niebezpieczny krok wstecz. Za nieporozumienie uważam tłumaczenie, że treści ekologiczne można znaleźć w programach nauczania wielu przedmiotów, nie odpowiada to bowiem prawdzie. Na przykład nie wykorzystuje się zupełnie możliwości nawiązania do zagrożeń ekologicznych podczas lekcji chemii, kiedy jest mowa o tlenkach siarki, pomimo że emitowane związki siarki powodują straty równe sporej części naszego dochodu narodowego. Fizycy na przykład bardzo niewiele wiedzą o działaniu w środowisku nawet czynników fizycznych, takich jak hałas czy promieniotwórczość. Na wielu innych kierunkach studiów trudno jest znaleźć słowo na temat ekologii. Ostatnio przy „odchudzaniu” programów nauczania z podręczników skreślono bardzo niewiele haseł, zrezygnowano jednak z ponad 50% ćwiczeń. Wynika z tego, że uczniowie będą nabywać jedynie wiedzę teoretyczną, zupełnie oderwaną od praktyki.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#PosełStanisławWiąckowski">Z prac Instytutu Badań Problemów Młodzieży, prowadzonych w 1989 r., wynika, że 75% młodzieży ma niedostateczną podstawową wiedzę o ochronie środowiska. Obserwuje się także pogarszający się stan kultury ekologicznej.</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#PosełStanisławWiąckowski">Do podstawowych czynników wpływających ujemnie na efekty kształcenia środowiskowego można zaliczyć: zbyt małe nasycenie programów nauczania i studiów poszczególnych przedmiotów problematyką ochrony i kształtowania środowiska oraz nieodpowiednie umieszczenie tych haseł w strukturze treści; brak dostatecznej korelacji pomiędzy programami nauczania a podręcznikami dla ucznia, nauczyciela i studentów; ubogą bazę dydaktyczną szkoły, a głównie złe wyposażenie pracowni w środki dydaktyczne; niezadowalające przygotowanie kierunkowe i dydaktyczne nauczycieli; małą aktywność instytucji i organizacji wspomagających pracę szkoły.</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#PosełStanisławWiąckowski">Polska nie wypełnia rekomendacji międzynarodowych konferencji dotyczących wzmożonego kształcenia ekologicznego na wszystkich szczeblach edukacji. Taki stan nie może trwać nadal, zwłaszcza że cofamy się nie tylko w przekazywanej wiedzy, ale maleje również etyka ekologiczna.</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#PosełStanisławWiąckowski">Obecny stan edukacji środowiskowej w szkołach wyższych analizowany był również na pierwszym Forum Edukacji Ekologicznej. Bardzo negatywnie oceniano programy nauczania w naszych szkołach wyższych. Z tego względu wśród wniosków przyjętych na forum należy wymienić potrzeby: powołania placówek edukacji ekologicznej, wprowadzenia do szkół średnich przedmiotu „Ochrona i kształtowanie środowiska”, wprowadzenia na uczelniach pedagogicznych przedmiotu „Dydaktyka ekologii”, nasycenia programów radiowo-telewizyjnych blokami tematycznymi poświęconymi ekologii.</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#PosełStanisławWiąckowski">Odpowiednie postawy i działania można wywołać poprzez szerzenie powszechnej edukacji ekologicznej, kształtowanie świadomości o tym, co dzieje się na świecie. W tym należy upatrywać nadzieję wybrania przez nas właściwej drogi, która zapewni trwałe i zdrowe warunki egzystencji. Musimy upowszechniać w społeczeństwie pogląd, że walka o zdrową wodę i czyste powietrze to nie tylko walka o nasze zdrowie, ale także o pomyślne efekty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#PosełStanisławWiąckowski">Ważnym elementem koncepcji kompleksowego systemu edukacji ekologicznej jest podjęcie programu wydawnictw naukowych i popularnonaukowych. Obecnie liczba tych wydawnictw jest niewielka. Należy opracować odpowiedni plan wydawniczy, który objąłby najważniejsze zagadnienia z dziedziny ekologii. Żywe zainteresowanie sprawami ekologicznymi demonstrują ruchy młodzieżowe; podejmują różnego rodzaju akcje, ale pozbawione są dostępu do materiałów, które ułatwiałyby im zrozumienie stanu faktycznego. Należałoby w różnych ośrodkach uniwersyteckich powołać centra edukacji, które organizowałyby i wspierały społeczną działalność proekologiczną. Przede wszystkim powinniśmy inwestować w naszą młodzież, a więc w tych, którzy niebawem przejmą odpowiedzialność za nasz kraj.</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#PosełStanisławWiąckowski">Dlaczego nikogo nie dziwi już, że młodych trzeba uczyć informatyki, a zdziwienie budzi edukacja ekologiczna w przedszkolu, szkole czy na wyższej uczelni? Należałoby zorganizować kształcenie w dziedzinie ekologii dla wyższych urzędników administracji państwowej, dla menedżerów przemysłu i dziennikarzy. Wiemy, jak bardzo niski jest poziom świadomości ekologicznej naszych decydentów gospodarczych i politycznych. Bardzo często różnego rodzaju inicjatywy i programy ekologiczne dochodzą do wysokiego szczebla decyzyjnego i tam są blokowane. Nasi decydenci są po prostu nie przygotowani do myślenia kategoriami ekologicznymi.</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#PosełStanisławWiąckowski">Konieczne jest podjęcie studiów nad stanem edukacji ekologicznej na wszystkich szczeblach kształcenia. Wysoce niepokojąca sytuacja jest w uczelniach wyższych. Zmiany programowe w nauczaniu akademickim wyraźnie nie nadążają za zmianami w sytuacji ekologicznej na świecie i w Polsce. W programach studiów uniwersyteckich na kilkudziesięciu kierunkach nauczania nie posiadamy…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, bardzo przepraszam na momencik. Jest to niezwykle ciekawe, ale w gruncie rzeczy odbiega od tego, co mamy…</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Wiąckowski: Właśnie przechodzę do edukacji w szkołach wyższych.)</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Ustawa o oświacie — o tym mamy w tej chwili mówić, tak że proszę łaskawie przejść do rzeczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PosełStanisławWiąckowski">Proszę państwa, chciałbym powiedzieć, że na przeszło 60 kierunkach nauczania uniwersyteckiego nie mamy żadnego kierunku związanego z ochroną środowiska. Na 11 uczelniach pedagogicznych…</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Janowski: Mamy, mamy na kilku kierunkach.)</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#PosełStanisławWiąckowski">Panie profesorze, ja nie mówię o technicznych. Pan profesor nie słucha mnie, za chwilę będę mówił o technicznych.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#PosełStanisławWiąckowski">Na 20 uczelniach technicznych…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, proszę o spokój. Kontynuujemy dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PosełStanisławWiąckowski">…ochrona środowiska jest znacznie lepiej reprezentowana, brak jest jednak aspektów przyrodniczych, bez których technika jest niebezpieczna, panie profesorze. W niektórych uczelniach myli się ekologię z ergonomią. Na 10 uczelniach rolniczych problematyki środowiskowej praktycznie nie ma. Oprócz ekologii i ochrony środowiska, które trzeba wprowadzić, trzeba znacznie poszerzyć tematykę rolnictwa ekologicznego, ochrony wód, ochrony roślin uzupełnić o metody biologiczne czy o programy integrowane.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#PosełStanisławWiąckowski">Na 17 uczelniach ekonomicznych żaden z 15 kierunków nie jest związany z ekonomiką przyrody. Bez tego nawet nie można myśleć o mariażu ekologii z ekonomią, bez którego nie można realizować przyjętej przez rząd polityki ekologicznej państwa. Na 11 akademiach medycznych problematyka ekologiczna prawie nie istnieje. Wskazuje to na brak zrozumienia powiązań, jakie mają miejsce między zdrowiem człowieka a zagrożeniami środowiskowymi. Brak jest uczelni, która zajęłaby się nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska. Wydaje się, że powinna się tym zająć Szkoła Główna Służby Pożarniczej. Wiemy, że już dzisiaj ponad 50% akcji straży pożarnej, np. na Górnym Śląsku, wiąże się z inną działalnością niż gaszenie pożarów.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#PosełStanisławWiąckowski">Edukacja ekologiczna na studiach dziennych wygląda źle, natomiast na studiach zaocznych czy wieczorowych prawie nie istnieje.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#PosełStanisławWiąckowski">Ten krótki przegląd wskazuje wyraźnie na fakt, że nie przygotowujemy naszej młodzieży do zadań, które ma ona podjąć w najbliższym czasie. Do konkretnych działań w dziedzinie edukacji ekologicznej zobowiązuje nas nie tylko dążenie do Europy, ale konkretne akty prawne: przyjęcie przez rząd polityki ekologicznej państwa, dwie uchwały Sejmu i jedna uchwała Senatu. Realizacja zasad ekorozwoju przyjętych przez rząd i parlament wymaga wysokiej świadomości ekologicznej społeczeństwa. Dlatego to właśnie ustawa sejmowa dotycząca polityki ekologicznej państwa poleciła rozwijanie edukacji ekologicznej w szkołach podstawowych, średnich i wyższych. Zdecydowana potrzeba edukacji ekologicznej powinna znaleźć swój wyraz w projektowanej ustawie o systemie oświaty. Stawiam więc wniosek formalny o uzupełnienie wniosku mniejszości dotyczącego art. 1, aby po słowach, „zasady etyki” były słowa „potrzeby powszechnej edukacji ekologicznej i kształtowanie właściwych postaw wobec problemów ochrony środowiska”. Jeżeli wniosek mniejszości nie przeszedłby, wówczas proponuję, aby to uzupełnienie nastąpiło w ustawie w art. 1 ust. 2 jako pkt 11.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu pana posła Mariana Szatybełkę z PZKS i jako kolejna zabierze głos pani poseł Dorota Kempka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#PosełMarianSzatybełko">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w sprawie projektu ustawy o systemie oświaty odczuwam ciężar odpowiedzialności za każde wypowiedziane słowo. Bo oto wiele lat temu ideologowie PRL posłużyli się osiemnastowiecznym, jakże mądrym zawołaniem: „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#PosełMarianSzatybełko">Potrzebna ona im była do przeobrażenia sposobu myślenia i odczuwania narodu polskiego na modłę marksistowsko-leninowską. Wiele bowiem może przemoc administracyjna, wiele może propaganda, ale nie zdoła ona wykoleić ludzi w sposób trwały, jak to można uczynić poprzez wychowanie dzieci i młodzieży, ponieważ ich związek z zasadami etyczno-moralnymi i tradycją jest najsłabszy.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#PosełMarianSzatybełko">Dlatego też do ostatecznej rozprawy z katolickim narodem, wiernym cywilizacji łacińskiej, a więc i Europie, w dobrym tego słowa znaczeniu, potrzebny był przemyślany od podstaw całościowy system oświaty, prowadzący do zamierzonego celu. Cel ten osiągano przez odpowiednie treści w nauczaniu i zarządzenia administracyjne. Do takich m.in. należy zaliczyć wyrzucenie religii ze szkół, które jednocześnie oznaczało zepchnięcie katolickiego światopoglądu religijnego Polaków do wielkiego getta, o którym mówił Ojciec Święty Jan Paweł II podczas czwartej pielgrzymki do ojczyzny. Symbolem tamtego okresu stało się liczenie czasu od początku tak zwanej naszej ery, zamiast od narodzin Chrystusa.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#PosełMarianSzatybełko">Wysoki Sejmie! Tu rodzi się pytanie, czy w oświacie będzie dążyć się do rozliczenia nieludzkiej ideologii, która wyprowadziła na manowce tysiące młodych Polaków, czy też zastosuje się metodę grubej kreski wobec tej ideologii i przejdzie się do porządku dziennego nad zafałszowanymi programami, treściami nauczania i metodami wychowania.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#PosełMarianSzatybełko">Jak wynika z analizy projektu ustawy, wybrano w nim rozwiązania drugie, a wskaźnikiem tym jest stosunek do nauki religii w szkole, który jest nieokreślony do końca. Za odcięcie się od niechlubnej przeszłości nie można również uznać powołania się w art. 1 projektu ustawy na międzynarodowe antytotalitarne akty prawne oraz odwoływanie się do współpracy między szkołą i rodziną, tym bardziej że ta deklaracja jest pusta, ponieważ już w art. 12 ust. 2, według sprawozdania komisji, nie respektuje się praw rodzicielskich w wyrażaniu życzenia, aby ich dzieci uczące się w szkołach ponadpodstawowych pobierały naukę religii.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#PosełMarianSzatybełko">To ograniczenie woli i roli wychowawczej rodziny może powodować nadal fatalne skutki społeczne. W sytuacji, gdy około 95% społeczeństwa przyznaje się mniej lub bardziej stanowczo do rzymskokatolickiego dziedzictwa, gdy dziedzictwo to stanowi o tożsamości narodu i o jego wczoraj i dziś, to jak mogą znaleźć się ludzie, którzy nie znają tego dziedzictwa, jego najgłębszej istoty, gdy przypadnie im rola, ze względu na ich zalety umysłowe, na określonych stanowiskach kierowniczych w państwie. Ich ignorancja religijna może być źródłem konfliktów i napięć społecznych.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#PosełMarianSzatybełko">Rozwiązaniem i tego problemu jest powrót do powszechnego i obowiązkowego nauczania religii w szkole jako normalnego przedmiotu wykładanego na wysokim poziomie i egzekwowanego w sposób przyjęty dla innych przedmiotów.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#PosełMarianSzatybełko">Uprawnienie to powinno też przysługiwać innym religiom. Kolejną niezwykle ważną kwestią jest samookreślenie się szkoły. Nierozliczenie się z deprawacyjną rolą ideologii w szkole projekt ustawy usiłuje zrekompensować wprowadzając w miejsce szkoły państwowej tak zwane szkoły publiczne, posiadające własny statut, a zarazem zakazując działania na jego terenie partii i organizacji politycznych (art. 56).</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#PosełMarianSzatybełko">Zrywając ze sztywnym gorsetem niedawno obowiązującej ideologii, projekt popada w drugą skrajność, a mianowicie narzuca w sposób obligatoryjny eksperymentowanie i innowacje.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#PosełMarianSzatybełko">W art. 22 ust. 2 pkt 6 czytamy, że minister edukacji narodowej ustala zasady i warunki prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez szkoły i placówki. Wobec faktu, że minister wraz z kuratorami koordynuje i realizuje politykę oświatową państwa — art. 21, 30 i 31 — należy brać poważnie art. 33 ust. 1 pkt 4, który zobowiązuje te organy administracji państwowej do inspirowania nauczycieli do innowacji pedagogicznych, metodycznych i organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-53.10" who="#PosełMarianSzatybełko">A więc jak wynika z powyższego, projekt ustawy poprzez pozorne uspołecznienie oświaty państwowej wprowadza bodźce administracyjne i finansowe do demontażu modelu szkoły sprawdzonego w okresie międzywojennym i wiele setek lat wcześniej. Aby nie pozostać gołosłownym, posłużę się dodatkowymi przykładami.</u>
          <u xml:id="u-53.11" who="#PosełMarianSzatybełko">Otóż art. 85 ust. 1 głosi, że minister może w drodze decyzji nadać uprawnienia szkoły publicznej szkole, która nie spełnia warunków określonych w art. 7 ust. 2, to znaczy takiej, która nie umożliwia uzyskania świadectwa lub dyplomów państwowych. Oznacza to, że taka szkoła zamiast co najmniej 50% dotacji budżetowych, przysługujących jej dotychczas jako niepublicznej, otrzyma jako szkoła publiczna 100% takiej dotacji (art. 89).</u>
          <u xml:id="u-53.12" who="#PosełMarianSzatybełko">Tę kosztowną swobodę ministra podkreśla ust. 2 wspomnianego art. 85, który mówi, że minister nadając uprawnienia, o których mowa w ust. 1, może także określić warunki funkcjonowania szkoły jako eksperymentalnej. Może, ale nie musi. Tak właśnie wyrażona jest cała ta swoboda ministra nie tylko w dysponowaniu budżetem, ale i w manipulowaniu nieodwracalnym dobrem, jakim jest ufność dziecka i jego rodziców wobec każdej szkoły.</u>
          <u xml:id="u-53.13" who="#PosełMarianSzatybełko">Mógłby ktoś tutaj bronić projektu, ponieważ zawiera on jeszcze jeden bardzo mocny rys, mianowicie wysoki stopień uspołecznienia. System oświaty nakreślony w nim jest jednak w dużej mierze systemem rad. Mamy tu do czynienia jakby z dalekim echem sowietyzacji kraju sprzed ponad 40 lat, z owym słynnym leninowskim hasłem: „cała władza w ręce rad”, bo cóż innego ma oznaczać delikatna, ale stanowcza sugestia powoływania rad rodziców oraz rad szkoły, obok dobrze sprawdzonej merytorycznie, kompetentnej rady pedagogicznej oraz samorządu uczniowskiego.</u>
          <u xml:id="u-53.14" who="#PosełMarianSzatybełko">Z rozdz. 4 poświęconego społecznym organom w systemie oświaty, dowiadujemy się, że projekt zapala zielone światło przed tendencją do sowietyzacji oświaty w znanym nam dobrze pionowym układzie: od centrali w dół, czyli od Krajowej Rady Oświatowej przez wojewódzkie rady oświatowe, aż po rady szkół. Obsługę administracyjną, a należy domyślać się, że i finansową, zapewnić ma temu systemowi rad resort edukacji narodowej (art. 46 ust. 5 oraz art. 49 ust. 3).</u>
          <u xml:id="u-53.15" who="#PosełMarianSzatybełko">Kompetencje systemu rad są bardzo szerokie i całkiem od innej strony mogą być wykorzystane do demontażu sprawdzonego systemu oświaty. Weźmy oto na przykład radę szkoły, w skład której mają wchodzić w 1/3 nauczyciele, w 1/3 rodzice oraz w 1/3 uczniowie. Rada taka nie tylko uchwala statut szkoły, ale także może wystąpić do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą o zbadanie i dokonanie oceny działalności szkoły, jej dyrektora lub innego nauczyciela, przy czym wnioski te mają dla organu charakter wiążący (art. 50). Co za raj dla ludzi pasjonujących się działalnością bliźniego swego.</u>
          <u xml:id="u-53.16" who="#PosełMarianSzatybełko">Szczęście w nieszczęściu, że omawiany projekt sam plącze się w swoich artykułach. Z jednej strony bowiem art. 59 ust. 2 pkt 1 głosi, że rada szkoły uchwala statut szkoły, z drugiej zaś w art. 51 ust. 3 czytamy, że tryb wyboru rad szkoły określa statut szkoły. Mamy tu zatem typowy problem, co powinno być najpierw, kura czy jajko?</u>
          <u xml:id="u-53.17" who="#PosełMarianSzatybełko">Zostawmy jednak żarty na boku. Społeczny system oświaty cechują ponadto pewne niekonsekwencje. Otóż rada szkoły może zakwestionować dyrektora, wojewódzka rada oświaty może zakwestionować kuratora, aż do odwołania włącznie, natomiast Krajowa Rada Oświaty jest bezsilna wobec ministra.</u>
          <u xml:id="u-53.18" who="#PosełMarianSzatybełko">Gdyby rzeczywiście omawiany projekt, zachowując swoją istotę, został przez Wysoką Izbę uchwalony i wszedł w życie, to należy spodziewać się takiego rozwoju wypadków w oświacie, z jakimi mamy do czynienia obecnie w całej gospodarce narodowej, gdzie nikt nie wie do końca, o co naprawdę chodzi.</u>
          <u xml:id="u-53.19" who="#PosełMarianSzatybełko">I znów muszę usprawiedliwić się z powodu mocnego oskarżenia projektu i konsekwencji, które może spowodować. Dlatego przyjrzyjmy się kim jest nauczyciel w świetle omawianego projektu. Mówi się o nim niewiele, bo poświęcono mu wprawdzie osobny rozdział 6, zatytułowany „Zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli”, ale za to składający się z dwóch artykułów. Art. 77 używa tajemniczego określenia „Zakłady kształcenia nauczycieli — które, jak czytamy dalej — przyjmują kandydatów posiadających świadectwo dojrzałości, a jeżeli są organizowane na podbudowie programowej szkoły innej niż średnia, umożliwiają uzyskanie świadectwa dojrzałości”. Po czym dowiadujemy się, że uprawnienia absolwentów zakładów kształcenia nauczycieli określają odrębne przepisy.</u>
          <u xml:id="u-53.20" who="#PosełMarianSzatybełko">Tu miejsce na dygresję z najnowszej historii Polski. Otóż rewolucyjne przemiany w Polsce w duchu marksizmu-leninizmu wymagały, jak wspomniałem wyżej, nasycenia systemu oświaty tą ideologią, a w konsekwencji rozprawienia się z religią na terenie szkoły. Jednak trzeba było jeszcze do tego nowego nauczyciela, wolnego od klerykalizmu, od przestarzałego światopoglądu. Temu zadaniu miały służyć masowo powoływane tzw. licea pedagogiczne, cała sieć kursów ideologicznych, a następnie powoływane tzw. wyższe szkoły pedagogiczne. W ten sposób sprawdzone przez wieki źródło kadr nauczycielskich, jakim był uniwersytet, zostało praktycznie wyeliminowane na długie lata.</u>
          <u xml:id="u-53.21" who="#PosełMarianSzatybełko">Aby jednak nauczyciel nigdy nie czuł się pewnie, oprócz starannie zaniżonej pensji, maskowanej orderami i Kartą Praw Nauczyciela, poddano go i nadal poddaje się obróbce tzw. doskonalenia. O tym nie zapomnieli twórcy omawianego projektu. Art. 77 głosi, że minister edukacji narodowej w drodze rozporządzenia określa rodzaje, zasady tworzenia, przekształcania i likwidowania oraz zasady działania placówek doskonalenia nauczycieli. Już z samego tego sformułowania wynika, że placówki takie są to twory płynne, wobec których resort nie zakłada ze swej strony żadnych zobowiązań.</u>
          <u xml:id="u-53.22" who="#PosełMarianSzatybełko">Nic dziwnego, że kariera nauczyciela była, jest i będzie, w świetle projektu, wybitnie odpychająca, że zaczną z tego i tak sfeminizowanego zawodu uciekać także kobiety. U źródeł tego jawnego lekceważenia nauczyciela leży, jak wolno przypuszczać, wspomniana już wyżej przeze mnie gruba kreska dla ideologii marksizmu-leninizmu. Ideologii głoszącej pogardę jednostki i uwielbienia mas. Jednostka zerem, jednostka bzdurą, pisał Włodzimierz Majakowski.</u>
          <u xml:id="u-53.23" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o spokój, proszę państwa, jest to klubowe wystąpienie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#PosełMarianSzatybełko">I nie wytrzymał tego zakłamania, mimo iż dla zamaskowania właściwego celu lansowano od czasu do czasu inne hasło Maksyma Gorkiego: „Człowiek to brzmi dumnie!”. Bez Boga, bez zdrowej moralnie rodziny, było to hasło najwyższego zakłamania. Czytając projekt ustawy o systemie oświaty, widać ten źle ukrywany nurt antyludzkiej ideologii, jeszcze jednej kreski niejako prawem absurdu umieszczonego między jego paragrafami. Absurdu, bo tytuł ustawy mówi o oświacie, zaś art. 72 ingeruje w kwestie wychowawcze w sposób niedopuszczalny. Mianowicie sugeruje on rodzicom dziecka dobrowolne oddawanie go rodzinie zastępczej na podstawie — uwaga — umowy zawartej na piśmie między tą rodziną zastępczą a kuratorem oświaty. Umowa taka miałaby stanowić podstawę przyznania pomocy pieniężnej rodzinie zastępczej. Ponieważ nie określa się tu żadnych warunków dobrowolnego pozbywania się dziecka przez jego rodziców, jak również zwalnia się ich z obowiązku bycia stroną w przedmiocie umowy, wystarcza bowiem ich wniosek lub nawet tylko zgoda na czyjś inny wniosek, to należy przypuszczać, że chodzi tu o zaangażowanie budżetu i autorytetu państwa na rzecz demontażu naturalnej rodziny niejako na marginesie tematu oświaty, pod ogólnym hasłem dobra człowieka i społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#PosełMarianSzatybełko">Wysoka Izbo! Przyjęcie przez Izbę projektu ustawy w swej istocie oznaczać będzie przekształcenie szkoły państwowej w publiczną w nieokreślonej do końca formule obciążonej natomiast bagażem ideologicznym minionego czterdziestolecia, do którego usiłuje się zastosować metodę grubej kreski. Jest to dostateczny powód do postawienia wniosku o odrzucenie projektu ustawy przez Wysoką Izbę. W związku z tym, z upoważnienia klubu, w imieniu którego występuję, stawiam formalny wniosek o odrzucenie rządowego projektu ustawy o systemie oświaty (druk nr 814), łącznie ze zmianami wprowadzonymi przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą (druk nr 956). Odrzucony zaś projekt ustawy wnioskuję przekazać do ponownego, gruntownego przepracowania przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą. Wniosek ten nie dotyczy senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania (druk nr 524) i stawiam wniosek formalny o kontynuowanie drugiego czytania tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pani poseł Dorota Kempka z Koła Parlamentarnego Kobiet.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PosełDorotaKempka">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Zaledwie 6 tygodni dzieli nas od nowego roku szkolnego, w którym po raz pierwszy będzie funkcjonowała nowa ustawa o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#PosełDorotaKempka">Nie ukrywam, że ta ustawa spotkała się z dużą krytyką środowiska oświatowego rodziców, gdyż nie stanowi w żadnej mierze oczekiwanego rozstrzygnięcia podstawowych problemów ustroju oświaty, a ogranicza się do zestawu zapisów o charakterze techniczno-organizacyjnym i porządkowym.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#PosełDorotaKempka">Niemniej Koło Parlamentarne Kobiet, które reprezentuję, widzi również w tej ustawie kilka walorów. Chciałabym do nich wrócić.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#PosełDorotaKempka">Po pierwsze, podkreślamy, że ustawa demokratyzuje oświatę, otwiera możliwość udziału innych niż państwo i gmina podmiotów w systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#PosełDorotaKempka">Po drugie, zapoczątkowanie procesu uspołecznienia oświaty przez otwarcie możliwości powstawania społecznych organów szkolnych.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#PosełDorotaKempka">Chciałabym również w imieniu naszego koła zwrócić uwagę na pewne ograniczenia.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#PosełDorotaKempka">Po pierwsze, najmniej miejsca w ustawie poświęca się dwóm głównym podmiotom systemu oświaty — uczniowi i nauczycielowi. Niepokoi nas, że nauczycielowi poświęca się tylko dwa artykuły. Jeden dotyczy trybu kształcenia i jest bardzo enigmatyczny, drugi traktuje o obowiązku kierowania się dobrem ucznia i nauczania, i godności osobistej. Ten drugi punkt praktycznie wypełnia jeden z pierwszych artykułów ustawy.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#PosełDorotaKempka">Rozumiem, że poszanowanie godności partnera to niezwykle ważny składnik każdej działalności, a zwłaszcza działalności dydaktycznej, ale — by nie zejść na manowce — konieczna jest tutaj wzajemność i zrozumienie. Tymczasem w projekcie ustawy uczeń nie ma ustawowego obowiązku poszanowania godności nauczyciela, w ogóle nie ma żadnych obowiązków, bo nawet pełnienie obowiązku szkolnego jest nakazem rodziców, ma natomiast liczne prawa do angażowania się w działalność publiczną i organizacyjną na terenie szkoły. Może pracować w samorządzie, w radzie szkoły, oraz w stowarzyszeniach i organizacjach.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#PosełDorotaKempka">Nasz niepokój budzi co innego. Ramy ustawy nie pokazują uczniom — tym wybitnie zdolnym i tym, którzy mają pewne predyspozycje osobowe do rzetelnej nauki — również możliwości większego rozwoju. Niepokoi nas, że w tej ustawie nie ma specjalnej, uprzywilejowanej ścieżki także finansowej, dla uczniów wybitnie zdolnych i tych, którzy chcą robić więcej niż tylko się uczyć. Ustawa nie zachęca do promowania talentów i nie rozlicza z tego. Uważamy, że sito oświatowe może nadal bezkarnie gubić diamenty.</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#PosełDorotaKempka">Po drugie, ustawa nie przewiduje żadnej zachęty ani ułatwień z korzystania przez uczniów z dóbr kultury — żadnych zniżek cen biletów do kina, teatru, muzeów, nie ma nawet zniżek komunikacyjnych, które przewidywała jedna z poprzednich wersji projektu ustawy. Jest to wyjątkowo lekkomyślne odrzucenie szans taniej edukacji pozaszkolnej, a pośrednio sprzyja nierównościom, które w nowej sytuacji ekonomicznej i gospodarczej kraju będą coraz częściej powstawały. Uczeń ze środowiska, które do tej pory nie miało nawyku korzystania z kina, teatru, czy nawet z muzeum, w dalszym ciągu nie będzie korzystał z dóbr kultury, właśnie między innymi dlatego, że jest zbyt duża bariera finansowa i nie będzie posiadał na ten cel środków.</u>
          <u xml:id="u-57.10" who="#PosełDorotaKempka">Po trzecie, ustawodawca z dużą nonszalancją traktuje rozwój fizyczny, zdrowie i wypoczynek uczniów. Minimalne gwarancje w tym zakresie dotyczą letniego wypoczynku, i nie tylko. Ponadto uważamy, że w projekcie ustawy w dalszym ciągu nie gwarantuje się tego wszystkiego, co powinno być związane z opieką nad zdrowiem dziecka. Przewiduje się zamykanie gabinetów lekarskich i dentystycznych w szkołach, a co gorsza wiąże się to z polityką resortu zdrowia, gdyż tak zwany nowy system opieki zdrowotnej przewiduje wszak definitywne wyprowadzenie ze szkoły lekarza, szczepień zdrowotnych, a generalnie „znaczne zmniejszenie wydatków służby zdrowia na opiekę zdrowotną nad dziećmi i młodzieżą podyktowane zostało względami ekonomicznymi”.</u>
          <u xml:id="u-57.11" who="#PosełDorotaKempka">Cóż więc warte są zapisy art. 64 i 67 ustawy? Co wart jest art. 91 ustawy o prawie uczniów do korzystania z bezpłatnych świadczeń służby zdrowia, skoro powszechna odpłatność za te świadczenia wisi w powietrzu?</u>
          <u xml:id="u-57.12" who="#PosełDorotaKempka">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Koło Parlamentarne Kobiet, mimo wielu krytycznych uwag, popiera projekt ustawy i dlatego — zgodnie z Konwencją Praw Dziecka, z prawami cywilnymi dziecka, a zwłaszcza prawem do jego rozwoju, do korzystania z najwyższego osiągalnego standardu zdrowia, do nauki, uczestnictwa w kulturze — popiera wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-57.13" who="#PosełDorotaKempka">Po pierwsze, popieramy uzupełnienie art. 2 o następujące brzmienie: „Organizowanie wypoczynku letniego, kolonii i obozów oraz w miejscu zamieszkania”.</u>
          <u xml:id="u-57.14" who="#PosełDorotaKempka">Po drugie, popieramy również stanowisko komisji zawarte w art. 12 i występujemy przeciwko wnioskowi mniejszości, gdyż treść wniosku mniejszości przeczy gwarancjom poszanowania wolności rodziców w sprawie religijnego i moralnego wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, które to gwarancje znajdują się w ratyfikowanych przez Polskę Paktach Praw Człowieka ONZ.</u>
          <u xml:id="u-57.15" who="#PosełDorotaKempka">Po trzecie, opowiadamy się również za art. 102, aby zapis z dniem 1 stycznia 1994 r. zastąpić zapisem „z dniem 1 stycznia 1992 r.”. Dotyczy to sprawy przedszkoli; wielu posłów i posłanek na ten temat mówiło.</u>
          <u xml:id="u-57.16" who="#PosełDorotaKempka">Jesteśmy również za dodaniem art. 103a. Na ten temat też już niektóre osoby się wypowiadały. Chodzi nam o pełną opiekę nad domami małego dziecka, ponieważ uważamy, że właśnie w ustawie oświatowej powinny się znajdować wszystkie te kwestie.</u>
          <u xml:id="u-57.17" who="#PosełDorotaKempka">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! W wystąpieniu swoim podkreśliłam przede wszystkim problemy, które szczególnie mocno były akcentowane w dyskusji na ostatniej konferencji organizowanej przez Koło Parlamentarne Kobiet w lipcu br. w gmachu Sejmu. Pragnę państwu przypomnieć, że właśnie ta konferencja w swojej uchwale zawarła wniosek, który został skierowany do rządu RP. Cytuję fragment tego wniosku: „Chodzi o pilne podjęcie działań zmierzających do ochrony grup szczególnie zagrożonych, jakimi są u nas dzieci i kobiety”.</u>
          <u xml:id="u-57.18" who="#PosełDorotaKempka">Jesteśmy przekonane, że ta ustawa nie pozwoli resortowi wprowadzać programów oszczędnościowych i przyczyni się do likwidowania źródeł niepokojów, poczucia niepewności i zagrożenia w lokalnych środowiskach oświatowych. Jesteśmy również przekonane, że właśnie ta ustawa pomoże dzieciom żyć spokojniej, chociaż, jak wiemy, żeby prawidłowo funkcjonowała, muszą być zapewnione środki finansowe. Bez nich nawet najlepsza ustawa nie zagwarantuje tego, o czym niektórzy posłowie dzisiaj mówili.</u>
          <u xml:id="u-57.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Na tym zakończyliśmy wystąpienia klubowe. Przypominam uprzejmie, że rozpoczynamy teraz wystąpienia indywidualne i przyjęliśmy 7-minutowy czas wystąpień.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu pana posła Ignacego Czeżyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Moi przed mówcy scharakteryzowali, słusznie moim zdaniem, projekt ustawy jako projekt okresu przejściowego, niezbędnych regulacji na dziś i jako projekt porządkujący. W świetle przedłożonego projektu oświata nie stanie się chyba mózgiem reform, choć sprawi, że sito szkolne będzie gubiło mniej diamentów, pani posłanko Kempka.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Mówi o tym zapis w art. 1 ust. 6 pkt 6, że oświata zapewni opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi przez umożliwienie realizowania indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie. Myślę, że jest to istotny zapis, który nawiązuje do podejmowanych przez wiele szkół wysiłków w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Ustawa nie zapewni wyrównania różnic między edukacją w mieście i na wsi. Wyrównywanie ich będzie trwało całe lata, tak jak przez całe lata będzie kształtował się zdrowy, wolny rynek w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Projekt ustawy jest jednak kaleki i to kaleki z innego względu — z braku humanizmu chrześcijańskiego. Na szczęście to kalectwo Wysoka Izba może dziś usunąć. Zasygnalizowali taką możliwość posłanka Irena Kuc w imieniu PSL oraz poseł Jan Wójcik w imieniu „Pax”. Jest to dobry prognostyk.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Przedłożony do drugiego czytania przez sejmową Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego projekt ustawy o systemie oświaty nie zawiera treści określających rangę wartości chrześcijańskich w kształceniu i wychowaniu. Treści te zawarte są w alternatywnym wniosku mniejszości komisji przygotowującej projekt. Zdaniem większości komisji nie zachodzi potrzeba takiego zapisu, dlatego że wskazanie w ustawie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela zabezpieczy edukację polską przed dyktatem jakiejkolwiek ideologii. Tak więc nie jest praktycznie możliwe przedłużanie systemu indoktrynacji realnego socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Wysoka Izbo! Jest to błędne założenie. Po pierwsze, w Polsce do dziś obowiązuje system oświaty rozumiany jako dźwignia socjalistycznego rozwoju — rozwoju gospodarki, kultury narodowej poprzez aktywnie działające elity zwane świadomymi budowniczymi socjalizmu. Mówi o tym preambuła dotychczas obowiązującej ustawy o rozwoju oświaty z 1961 r. Po drugie, w szkole jeszcze przez długi czas będą w użyciu marksistowsko-leninowskie podręczniki. Nie ma bowiem środków na to, by szybko napisać i wydać nowe podręczniki. Po trzecie, nauczyciele do pracy w szkole byli przygotowywani jednostronnie, w duchu realnego socjalizmu, w tym prób powszechnej ateizacji.</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Niebezpieczeństwo faktycznego trwania systemu, który chcemy odrzucić jest z powyższych powodów duże, tak duże, jak duża jest moc przyzwyczajeń. Brakuje wyraźnego stwierdzenia o oparciu oświaty polskiej na uniwersalnych zasadach etyki, a nadto brakuje propozycji prymasa Polski, ks. kardynała Józefa Glempa, że system oświaty, respektując chrześcijański system wartości, służy realizacji uniwersalnych zasad etyki, budzi uzasadniony niepokój o możliwość występowania w wychowaniu szkolnym tendencji antychrześcijańskich. Jako suwerenny naród przyjmujemy w edukacji młodego pokolenia nasze dziedzictwo duchowe. Jako naród chrześcijański uznajemy jednocześnie za fundament zasadę wolnego wyboru. Chrześcijański system wartości w tej ustawie powinniśmy co najmniej respektować, bo pomógł on przeżyć narodowi dramatyczne i mroczne czasy, i pomógł w tym, że naród nie utracił swojej tożsamości. Bez tego instrumentu nie zrozumiemy naszej historii, zarówno w wymiarze społecznym, jak i indywidualnym.</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Podkreślam, iż z zasady wolności człowieka wynika możliwość oparcia przez niego swego życia na dowolnie wybranym systemie wartości. Człowiek ten jednak właśnie dlatego, że uznaje zasady pluralizmu, właśnie dlatego, że żyje w społeczeństwie chrześcijańskim, winien respektować, podkreślam, respektować chrześcijański system wartości, którym — a to już jest fakt obiektywny — kieruje się co najmniej katolicka większość społeczeństwa polskiego. Nie można nie respektować najpiękniejszej księgi, jaką jest Ewangelia, bo ona kształtowała pokolenia bohaterów, świętych męczenników i ona podjęła program zmiany oblicza ziemi.</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Panie i Panowie Posłowie! Nie apeluję o poparcie wniosku mniejszościowego naszej Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego w omawianej sprawie, bo on nie dotyczy jakiejś banalnej, drugorzędnej sprawy. Wstydzę się i dziwię, jak to się stało, że w narodzie prawie w całości chrześcijańskim, zapis o wartościach chrześcijańskich jawi się jako zapis mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-59.9" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Wysoki Sejmie! Kto tu jest na służbie? Naród w służbie Sejmu, czy Sejm w służbie narodu?</u>
          <u xml:id="u-59.10" who="#komentarz">(Pojedyncze oklaski)</u>
          <u xml:id="u-59.11" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Dziedzictwo duchowe i wolny wybór to dwa fundamentalne dobra, które nie mogą nie znaleźć prawnego umocowania w ustawie o systemie oświaty, jeśli ta ustawa ma być adresowana do suwerennego polskiego społeczeństwa, do narodu, z którego wywodzi się papież Jan Paweł II.</u>
          <u xml:id="u-59.12" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Chciałbym teraz przedstawić kilka wniosków konkretnych do tej ustawy. W art. 12 zapis proponowany przez komisję pomniejsza rolę rodziny, której w art. 1 przyznano należną jej rangę, że „system oświaty zapewnia wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny”. Nie może więc tak być, by rodzina nie miała wpływu na swoje dzieci, jeszcze nie ukształtowane do końca emocjonalnie ani umysłowo i które nie widzą świata poznania przez wiarę w pełni. Tymczasem taki zapis pomija rolę rodziców. Bardzo gorąco zachęcam do przywrócenia roli rodziny w tym zakresie, wskazując wniosek mniejszości w wariancie drugim (poprawka nr 4).</u>
          <u xml:id="u-59.13" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Chciałbym również zwrócić uwagę na art. 80, który, moim zdaniem, należy wykreślić.</u>
          <u xml:id="u-59.14" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Mianowicie chodzi o artykuł, który mówi, że szkoły, i placówki publiczne są zwolnione z podatków oraz opłat za użytkowanie gruntów. Rozumiem intencję tego zapisu, natomiast nie mogę się zgodzić, że nie rozpatruje się w sposób całościowy spraw podatków od nieruchomości i opłat za użytkowanie gruntów w całej sferze budżetowej, systemowo. Jeśli ten zapis przyjmiemy, naruszymy pewną zasadę, pewną strukturę, i będzie wyglądało, że szkoły nie płacą podatków, a szpitale takie podatki będą płaciły. Myślę, że do tej sprawy należy powrócić, ale nie przy tej ustawie, trzeba to zrobić systemowo.</u>
          <u xml:id="u-59.15" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Taki sam wniosek składam do art. 89 ust. 7, że zwolnienia z podatków i opłat, o których mowa w art. 80, stosuje się również do szkół i placówek niepublicznych.</u>
          <u xml:id="u-59.16" who="#PosełIgnacyCzeżyk">I jeszcze na zakończenie chciałbym powiedzieć o art. 103. W przedłożeniu, które państwo posiadacie, ma on tylko jeden ustęp. W poprawkach mniejszości jest propozycja drugiego ustępu, który właściwie ma dość enigmatyczny zapis, ale który jest bardzo istotny ustrojowo. Mianowicie, że publiczna szkoła podstawowa, o której mowa w ust. 1, może być zlikwidowana w celu przekształcenia w szkołę o uprawnieniach szkoły publicznej. Warunki i zasady przekształcenia określa w drodze rozporządzenia Rada Ministrów. Taki zapis otwiera system oświaty na prywatyzację szkół ponadpodstawowych. Jest to furtka ustrojowa. To po pierwsze. Z drugiej strony praktyka wymaga uratowania znacznej liczby szkół zawodowych przyzakładowych, które po prostu zostaną zlikwidowane, jeżeli tej furtki nie pozostawimy. Wydaje mi się, że z tych dwóch względów artykuł ten jest szczególnie gorąco polecany w tej ustawie. Rzeczywiście wychodzi on naprzeciw duchowi reform w gospodarce narodowej. Dziękuję za uwagę i przepraszam za przedłużenie czasu wystąpienia. Proszę mi wybaczyć.</u>
          <u xml:id="u-59.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się następujące posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#SekretarzposełEdwardMüller">— Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej,</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#SekretarzposełEdwardMüller">— posiedzenie podkomisji do rozpatrzenia projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy niektórych służb państwowych w saloniku nr 75,</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#SekretarzposełEdwardMüller">— posiedzenie Komisji: Handlu i Usług; Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Ustawodawczej w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim,</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#SekretarzposełEdwardMüller">— posiedzenie Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 217,</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#SekretarzposełEdwardMüller">— posiedzenie międzykomisyjnego zespołu ds. polityki energetycznej kraju w sekretariacie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w sali nr 234,</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#SekretarzposełEdwardMüller">— posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego w sali nr 101, a nie jak podano w zawiadomieniu, w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-61.7" who="#SekretarzposełEdwardMüller">O godz. 14 odbędzie się zebranie zespołu senacko-sejmowego ds. kontaktów z Litwą, Łotwą i Estonią w sali dębowej starego Domu Poselskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#Wicemarszałek">Proszę państwa, przypominam, że po przerwie, którą zarządzam do godz. 15, będą interpelacje i zapytania poselskie do godz. 16. O godz. 16 wznawiamy dyskusję nad projektami ustaw o systemie oświaty oraz zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania. Pierwszym mówcą będzie pani poseł Józefa Hennelowa.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#Wicemarszałek">Zarządzam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godz. 13 min 30 do godz. 15 min 30)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zgodnie z decyzją Sejmu, przeznaczamy na ten punkt jedną godzinę, z tym że odpowiedziom na interpelację poświęcimy 45 minut, a przez ostatnie 15 minut wysłuchamy odpowiedzi na zapytania.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pierwsza interpelacja. Pan poseł Antoni Furtak z grupą 27 posłów oraz pan poseł Józef Sałata złożyli interpelację w sprawie zaocznego karania grzywną pieniężną rolników z woj. kaliskiego za udział w akcji protestacyjnej, blokadę dróg w dniu 22 marca 1991 r., organizowanej przez NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W związku z powyższym posłowie zapytują, dlaczego w państwie prawa, którym podobno jesteśmy, za akcję protestacyjną organizowaną przez związek karani są wybiórczo i indywidualnie uczestnicy tej akcji?</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Po drugie, dlaczego wzorem lat stalinowskich wyda je się wyroki zaoczne bez zapewnienia uczestnictwa obwinionego w rozprawie i zapewnienia mu prawa do obrony?</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Po trzecie, czy przywrócono szczególny tryb postępowania z okresu stanu wojennego, kiedy można było skazać człowieka zaocznie bez jego udziału w procesie, czy też być może ostatnio bez wiedzy społeczeństwa zostały wprowadzone prawa stanu wojennego?</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Posłowie oczekują pilnej interwencji ministra sprawiedliwości w tej sprawie i wnioskują o poinformowanie Sejmu, kto personalnie podjął decyzję o skierowaniu wniosków o ukaranie rolników, mimo że akcję organizował związek zawodowy, oraz kto personalnie odpowiada za złamanie podstawowego prawa człowieka, prawa do obrony.</u>
          <u xml:id="u-63.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabiorze minister sprawiedliwości pan Wiesław Chrzanowski. Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na interpelację panów posłów pragnę wyjaśnić, że na podstawie informacji otrzymanych od prezesów wszystkich sądów wojewódzkich ustalono, że wnioski o ukaranie związane z akcją protestacyjną rolników w marcu br. wpłynęły jedynie do kolegiów do spraw wykroczeń w woj. kaliskim. Wszystkie pochodziły od właściwych organów policji. Ogółem skierowano 60 takich wniosków.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">Dotychczas, może w ostatnim tygodniu liczby się zmieniły, ale do początku tego miesiąca kolegia wydały następujące orzeczenia. W Krotoszynie, w którym 19 orzeczeń zapadło pod nieobecność obwinionych, a jedno w obecności obwinionego, we wszystkich wypadkach uznano ich winnymi, ale odstąpiono od wymiaru kary. W Ostrzeszowie wydano 6 nakazów karnych, którymi wymierzono grzywny w wysokości po 110 tys. zł. Od wszystkich nakazów rolnicy złożyli sprzeciwy, w następstwie których zostali uniewinnieni. W pozostałych sprawach terminy rozpraw dopiero zostały wyznaczone, odbędą w tym czasie albo się odbywają obecnie.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">Ustalono, że orzeczenia pod nieobecność obwinionych zapadły zgodnie z obowiązującymi przepisami, przy wydaniu nakazu bowiem nie ma obowiązku wzywania obwinionego na posiedzenie, natomiast należy jemu nakaz doręczyć. Miało to miejsce we wszystkich przypadkach: mówi o tym art. 64 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, z kolei zgodnie z art. 52 § 1 tego kodeksu o ile obwinionemu doręczono wezwanie, a nie stawił się na rozprawę, przeprowadza się ją zaocznie, chyba że skład kolegium uzna jego obecność za konieczną.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">Jeśli chodzi o poszczególne pytania zawarte w interpelacjach, należy stwierdzić po pierwsze, że akcja protestacyjna, w tym również prowadzona przez związek zawodowy w ramach uprawnień statutowych, może odbywać  się w ramach obowiązującego porządku prawnego. Ten przepis znalazł się również w nowej ustawie, która wchodzi w życie w tym miesiącu.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">Żaden z wymienionych w interpelacjach podmiotów — ani prezes sądu, ani przewodniczący kolegium — nie jest uprawniony do cofnięcia wniosku. Wniosek składała policja, co miało miejsce we wszystkich sprawach, i w zasadzie tylko miejscowa policja, która przeprowadziła akcję mogła ten wniosek cofnąć, bo do niej należą uprawnienia w tym zakresie. Natomiast po wszczęciu postępowania przez przewodniczącego kolegium cofnięcie wniosku nie wiąże tego kolegium.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">Wszystkie osoby odpowiadały bądź będą odpowiadały na podstawie art. 90 Kodeksu wykroczeń, w którym ustawodawca stanowi, że kto tamuje lub utrudnia ruch na drodze publicznej podlega karze grzywny albo nagany. Jak wiemy, w ostateczności nikomu ta kara nie została wymierzona.</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">Trudno jest ocenić, jakie były kryteria kierowania wniosków o karanie przeciwko tym, a nie innym konkretnym osobom. Mogło to wynikać z różnych przyczyn, to jest sprawa policji.</u>
          <u xml:id="u-64.7" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">Jak już wspomniałem, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia przewiduje możliwość, w sprawach nakazowych, wydania orzeczenia pod nieobecność obwinionego. Tego rodzaju przepisy przy tego typu sprawach obowiązywały również w II Rzeczypospolitej, podobne rozwiązania są przewidywane również w projekcie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia; chodzi o sprawy mniejszej wagi. Znają je i inne ustawodawstwa europejskie, np. ustawodawstwo niemieckie i austriackie.</u>
          <u xml:id="u-64.8" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">Istnieją jednak określone gwarancje dla obwinionego, który nie był obecny na posiedzeniu. Zarówno nakaz, jak i orzeczenie wydane zaocznie muszą być obwinionemu doręczone ze stosownym pouczeniem o możliwości złożenia sprzeciwu bądź złożenia żądania skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Również wezwanie obwinionego na rozprawę jest połączone z pouczeniem o skutkach jego nie usprawiedliwionego niestawiennictwa oraz jego uprawnieniach.</u>
          <u xml:id="u-64.9" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">O ile chodzi o te przepisy, nie były one wprowadzone do Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w związku ze stanem wojennym, a stanowią jego część od chwili uchwalenia, to znaczy od dnia 20 maja 1971 r., i weszły w życie z dniem 1 stycznia 1972 r.</u>
          <u xml:id="u-64.10" who="#MinisterSprawiedliwościWiesławChrzanowski">Chciałem raz jeszcze podkreślić, że jak dotychczas, żadne orzeczenie prawomocne skazujące nie zostało utrzymane w mocy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał w tej sprawie zabrać głos? Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#PosełMarianStarownik">Marian Starownik, PSL. Nie usłyszałem od pana ministra wyczerpującej do końca odpowiedzi na postawione przez składających interpelację pytanie. Jasno było postawione pytanie, kto personalnie podjął decyzję, żeby dokonać tego typu działań, bo z tego co wiem, w Kaliskiem została podjęta taka akcja przez policję, tak wynikało z odpowiedzi pana ministra. Czy była to suwerenna decyzja komendanta policji w Kaliszu, czy było to jakieś polecenie wydane ze szczebla centralnego przez ministra spraw wewnętrznych bądź przez resort? Było to chyba jedno z najważniejszych pytań postawionych panu ministrowi. Dlatego chciałbym otrzymać na nie odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PosełWiesławWoda">Wiesław Woda. Wprawdzie nie podpisywałem tej interpelacji, niemniej odpowiedź uważam za niewyczerpującą z następujących powodów. W kraju obowiązuje to samo prawo, akcja protestacyjna miała charakter ogólnopolski, stąd trudno się zgodzić z tego typu odpowiedzią, że tylko w wybranych województwach postępuje się w ten sposób z rolnikami. Skoro nastąpiło naruszenie prawa, a nastąpiło w całym kraju, wobec tego w całym kraju powinny mieć miejsca określone czynności organów ścigania. Po prostu nie rozumiem tej odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Proszę bardzo, pan minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#WiesławChrzanowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o to, kto wydał tego rodzaju dyspozycje, to wydaje mi się, że na to odpowiedziałem. W tym zakresie wniosek kieruje określony policjant, który stwierdza, że doszło do tego rodzaju akcji. Oczywiście w przypadku takim policję kierują tam jej przełożeni, czyli odpowiedni komendant takiego czy innego szczebla. Nie mogę się do tego ustosunkować, bo kwestia policji nie leży w zakresie działania Ministerstwa Sprawiedliwości, ale wniosek, jak powiedziałem, kieruje personalnie ten policjant, który ustali, że jego zdaniem istnieją podstawy i warunki.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#WiesławChrzanowski">Czy obowiązują tu jakieś generalne wytyczne? Wytyczne są zawsze takie, że o ile policjant stwierdza wykroczenie, to obowiązany jest wyciągać z tego konsekwencje. Czy robi to trafnie, czy nietrafnie, to o tym orzeka kolegium. I o ile chodzi o wyniki tych kolegiów, to mamy obraz, który z punktu widzenia obwinionych nie jest przecież obrazem groźnym, wręcz przeciwnie, co zresztą rzuca pewne światło na skierowane wnioski.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#WiesławChrzanowski">Druga sprawa, że ten protest miał miejsce w różnych częściach kraju. Można z tego wyciągnąć tylko jeden wniosek, że przedstawiciele policji, którzy byli przy innych tego rodzaju protestach nie stwierdzili wykroczenia polegającego na tamowaniu lub utrudnianiu ruchu. Może być na drodze akcja protestacyjna, która nie równa się zahamowaniu ruchu. W wypadkach, gdy doszło do uniewinnienia kolegium też uznało, że do tego rodzaju wykroczenia nie doszło. Nie znaczy, że wszędzie gdzie były protesty, musiały być wykroczenia, ale to jest sprawa oceny policji. W to nie może się wdawać oczywiście władza wykonawcza, to jest kwestia kolegium do spraw wykroczeń. W tej sprawie tyle mogę wyjaśnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#PosełMarianStarownik">Nie chciałbym przedłużać tej interpelacji, ale miałbym prośbę do pani marszałek, żeby w tej sytuacji na dalszą część tej interpelacji odpowiedzi udzielił minister spraw wewnętrznych, bo pan minister nie jest w stanie odpowiedzieć, jak doszło do tego, że wnioski zostały skierowane do kolegium do spraw wykroczeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czyli rozumiem, że jeśli chodzi o odpowiedź ze strony ministra sprawiedliwości, Sejm ją uznaje za wystarczającą, natomiast zwrócimy się jeszcze do ministra spraw wewnętrznych o wyjaśnienie części problemów, które leżą w jego gestii, tak?</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uznał wypowiedź pana ministra za wystarczającą, z zastrzeżeniem wniesionym przez pana posła, które skierujemy do ministra spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Następna interpelacja. Pani poseł Dorota Kempka w swojej interpelacji zwraca uwagę na potrzebę usprawnienia odpraw celnych samochodów sprowadzanych z zagranicy. Liczne przykłady z terenu kraju świadczą o przedłużających się okresach oczekiwania na odprawy celne do ponad 3 miesięcy. Zdaniem wyborców z woj. bydgoskiego, których posłanka reprezentuje, należałoby w trybie pilnym poprawić organizację odpraw celnych i uregulować okres obowiązkowego ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W związku z powyższym postuluje się rozważenie możliwości uruchomienia nowych placówek celnych, okresowego zwiększenia zatrudnienia lub też wprowadzenia wydłużonego czasu pracy dla osób obecnie pracujących w urzędach celnych. Posłanka uważa, że podjęcie takich działań, poza usprawnieniem odpraw celnych, może mieć korzystny wpływ na dochody budżetu państwa. W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, pan Wojciech Okoński. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Odpowiadając na przysłaną do wicepremiera Leszka Balcerowicza interpelację pani poseł z 7 czerwca 1991 r. uprzejmie informuję, że występujące w przejściach granicznych oraz urzędach celnych wewnątrz kraju trudności powodujące opóźnienia, w dokonywaniu odpraw celnych wynikają ze złego stanu infrastruktury przejść granicznych i urzędów celnych, poważnych braków w wyposażeniu technicznym, niedostatecznego poziomu komputeryzacji pracy organów celnych i niewystarczającej liczby funkcjonariuszy celnych. Z tych powodów napływ w ostatnim okresie dużej liczby samochodów, a także zwiększony w sposób znaczny import innych towarów powoduje, że powstają duże zaległości w dokonywaniu odpraw celnych. Wieloletnie zaniedbania w tym zakresie spowodowały obecną sytuację i wywołały niezadowolenie osób zainteresowanych importem towarów. Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą wspólnie z Głównym Urzędem Ceł podejmują działania zmierzające do poprawy tej sytuacji. Po pierwsze, z dniem 1 stycznia 1991 r. administracja celna otrzymała 1000 dodatkowych etatów, co zwiększyło dotychczasowy stan zatrudnienia do 5 523 pracowników. Zaspokoiło to tylko część potrzeb. Dnia 22 lutego br. Główny Urząd Ceł został powiadomiony o podwyższeniu liczby etatów o dalsze 1500 — z możliwością wykorzystania tego w trzech etapach — 500 etatów od 1 stycznia, następnie 500 od 1 maja i ostatnie 500 od 1 września br.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Przydzielenie dodatkowych etatów nie oznacza jeszcze stworzenia możliwości natychmiastowego wykonywania zwiększonych zadań. Proces wykształcenia celnika trwa co najmniej 12 miesięcy, zaś możliwości jednoczesnego szkolenia nowo przyjętych do pracy są ograniczone. Dotychczas w pierwszym półroczu 1991 r. zorganizowano i przeprowadzono Pełny tekst interpelacji w załączniku nr 2 do Sprawozdania Stenograficznego z 61 posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">10 zasadniczych kursów celnych, na których przeszkolono 480 nowych pracowników.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Po drugie, w bieżącym roku administracja celna otrzymała środki finansowe na inwestycje w wysokości 70 mld zł. W ramach tych środków przewidywana jest m.in. budowa w rejonie najważniejszych drogowych przejść granicznych baz odpraw celnych dla samochodów ciężarowych. Podjęto konkretne przygotowania do budowy takich baz w rejonie Świecka i Olszyny. Roboty budowlane w Świecku rozpoczną się w lipcu br. Budowa wspomnianych baz przyczyni się pośrednio do poprawy warunków odpraw celnych samochodów osobowych na przejściach granicznych.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Dokonywanie kontroli celnej i odpraw celnych będzie w rosnącym stopniu przenoszone z granicy do wnętrza kraju, tak jak to jest rozwiązywane w innych krajach o sprawnych systemach odpraw. W związku z tym podjęto przygotowania w celu utworzenia trzech nowych urzędów celnych: w Lublinie, Toruniu i Kaliszu. Planuje się dalszą rozbudowę i modernizację wewnętrznej sieci urzędów celnych. Wymaga to zabezpieczenia i przygotowania niezbędnych kadr.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Po trzecie, jeśli chodzi o usprawnienie procedur odpraw pojazdów samochodowych w urzędach celnych, to w Głównym Urzędzie Ceł został opracowany program komputerowy do naliczania cła i podatku obrotowego oraz wydruku dowodu odprawy celnej pojazdu samochodowego. Dokonano rozpoznania punktów, w których zostanie on zainstalowany. Równocześnie prowadzone są działania organizacyjne, w których wyniku zostanie zainstalowanych 60 stanowisk w najbardziej obciążonych punktach odpraw. Rozwiązania te przyczynią się do likwidacji poważnych kolejek osób oczekujących na odprawę celną samochodów osobowych, ponieważ zastosowanie nowej techniki skraca o ponad połowę czas dokonywania odpraw celnych. Program komputerowy został już wdrożony w urzędach celnych w Krakowie, Warszawie i Poznaniu.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Po czwarte, wprowadzone z dniem 6 czerwca br. zmiany stawek celnych od przywożonych samochodów osobowych przyczyniły się do zmniejszenia napływu do kraju tych pojazdów, a tym samym ułatwiają rozładowanie trudnej sytuacji powstałej w niektórych urzędach celnych, szczególnie w wyniku spiętrzonego, zmasowanego importu w maju br.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">W chwili obecnej praktycznym sposobem na usunięcie zaległości w odprawach celnych samochodów zgłoszonych już w urzędach celnych było uruchomienie stanowisk pracy w godzinach nadliczbowych oraz w dniach wolnych od pracy. W tym celu prezes Głównego Urzędu Ceł podjął decyzję o zwiększeniu bezosobowego funduszu płac w 6 urzędach celnych o największej liczbie zaległości i najdalej wyznaczonych terminach odpraw w celu wynagrodzenia funkcjonariuszy celnych za odprawy celne samochodów w ramach umowy-zlecenia.</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Dodatkowe wynagrodzenie będzie wypłacane za pracę ponad wyznaczoną normę dzienną, wykonywaną poza normalnym czasem pracy. 11 urzędów celnych otrzymało polecenie przeprowadzenia akcji informacyjnej przy wykorzystaniu lokalnych środków masowego przekazu i w miarę możliwości indywidualnego trybu, w celu powiadomienia interesantów o konieczności skontaktowania się z danym urzędem dla wcześniejszego dokonania odroczonej odprawy celnej.</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Odpowiednie komórki Głównego Urzędu Ceł zostały zobowiązane do niezwłocznego załatwienia zgłoszonych przez część urzędów potrzeb, m.in. w zakresie przydzielenia dodatkowych etatów w najbardziej obciążonych oddziałach i posterunkach, zwiększenia stopnia prowadzonej obecnie komputeryzacji stanowisk odpraw celnych.</u>
          <u xml:id="u-74.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Wyżej wymienione działania pozwolą na zlikwidowanie wszystkich zaległości w tym zakresie do 31 sierpnia br.</u>
          <u xml:id="u-74.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Chciałbym podać liczby pokazujące, jak w przeciągu niecałego miesiąca zaległości te zostały już „spracowane”, mówiąc nieładnie. Mianowicie na dzień 18 czerwca ogólna liczba zaległych, nie wykonanych odpraw celnych wynosiła 51 816 samochodów osobowych. Na dzień 11 lipca zmniejszyła się ona, czyli tydzień temu liczba zaległych odpraw wyniosła 22 tysiące, 22 433 samochody, czyli nastąpiło zmniejszenie o prawie 30 tysięcy. Skuteczność podjętych działań jest więc udowodniona. Jesteśmy przekonani, że zaległości te zostaną „spracowane” do końca sierpnia.</u>
          <u xml:id="u-74.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-74.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Czy ktoś z państwa chciał w tej sprawie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-74.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Pani poseł, proszę bardzo, potem pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PosełDorotaKempka">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Szanowni Państwo! Przyjmuję to systemowe wyjaśnienie pana i z nim się zgadzam. Natomiast nie mogę się zgodzić z odpowiedzią na drugą część mojej interpelacji, ponieważ prosiłam o wyjaśnienie, jakie są możliwości wprowadzenia odpraw warunkowych. Z wypowiedzi pana ministra wynika, że ponad 22 tysiące samochodów czeka na oclenie. Czy w tej sytuacji nie można byłoby wprowadzić warunkowego oclenia, żeby po prostu pieniądze, które mogą w dniu dzisiejszym wpłynąć do budżetu państwa, wpływały, bo one mają zupełnie inną wartość niż te, które będą wpływały za 3 czy 4 miesiące. Dlatego bardzo pana proszę o dopowiedzenie, jakie są możliwości wprowadzenia warunkowej odprawy celnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PosełAndrzejBorowski">Poseł Andrzej Borowski — PSL. Chciałbym zadać dodatkowe pytanie również dotyczące możliwości odprawiania samochodów. Czy samochód, który został przekazany listem przekazowym do urzędu celnego musi być bezwarunkowo dostarczony do urzędu celnego? W jednym z urzędów wielokrotnie miała miejsce tego typu sytuacja, iż niedostarczenie samochodu do momentu jego oclenia powodowało odsunięcie tych czynności do czasu, gdy ten samochód zostanie dostarczony. Z uwagi na dużą kolejkę, jaka w tym momencie była, spowodowało to wiele perturbacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Może pan minister chciałby udzielić odpowiedzi?</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Jeśli pani marszałek pozwoli, to może poproszę prezesa Głównego Urzędu Ceł, który jest ekspertem od tych spraw, i na bieżąco ma do czynienia z takimi przypadkami, ponieważ jest to sprawa techniczna. Czy można odprawić warunkowo? Według mnie nie za bardzo, bo jeżeli już się odprawia, a czekamy na tę odprawę ostateczną, więc kto miałby tę warunkową odprawę przeprowadzić?</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Jeżeli pani marszałek pozwoli, poprosiłbym może, żeby konkretnie odpowiedział na to, jak również na drugie pytanie, prezes Zieliński z Głównego Urzędu Ceł.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWspółpracyGospodarczejzZagranicąWojciechOkoński">Tak, proszę bardzo, pan prezes będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#PrezesGłównegoUrzęduCełMirosławZieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Odprawa warunkowa zajmuje prawie tyle samo czasu, co odprawa ostateczna, tak że gdybyśmy mogli wcześniej odprawiać warunkowo, to oczywiście nie. byłoby problemu. Natomiast chciałbym zwrócić uwagę, że jeszcze 6–7 tygodni temu te zaległości w odprawie wynosiły około 50 tysięcy samochodów, w tej chwili zmniejszyły się do 20 tysięcy. Sądzimy więc, że za 3–4 tygodnie w ogóle nie będzie problemu, wszystkie odprawy będą dokonywane na bieżąco.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#PrezesGłównegoUrzęduCełMirosławZieliński">Natomiast jeżeli chodzi o dostarczenie fizycznie samochodu do odprawy, niestety, tutaj występuje sprzeczność między pragmatyką i szybkością działania a koniecznością dokonywania pewnej kontroli. Z jednej strony chcielibyśmy jak najszybciej odprawiać, a z drugiej strony istnieje konieczność sprawdzania numerów nadwozia, numerów silnika, współpracujemy z niemiecką służbą celną, jesteśmy zaangażowani w poszukiwanie samochodów skradzionych. Tak że jako regułę musimy traktować dostarczanie samochodu fizycznie do odprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie prezesie.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację pani poseł Doroty Kempki.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Następna interpelacja. Pan poseł Zbigniew Balik oraz posłowie pan Antoni Żelazny, Mieczysław Brudniak w swej interpelacji ponownie poruszają problem świadczeń pieniężnych wypłaconych w 1990 r. pracownikom przedsiębiorstw państwowych z zakładowego funduszu socjalnego i mieszkaniowego oraz podjęcia prób nadania tym świadczeniom charakteru wynagrodzeń i obłożenia ich podatkiem od ponadnormatywnych wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Posłowie w dalszym ciągu uważają, że decyzje wydane przez resort finansów w przedmiotowej sprawie są sprzeczne z takimi aktami prawnymi, jak ustawa o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym w jednostkach gospodarki uspołecznionej; ustawa z dnia 27 grudnia 1989 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń w 1990 r.; ustawa o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej; uchwała nr 33 Rady Ministrów w sprawie klasyfikacji wynagrodzeń w jednostkach gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Posłowie oczekują wyjaśnienia i odpowiedzi na pytanie: Dlaczego i na jakiej podstawie prawnej zalecono organom podatkowym w kraju zaliczanie wspomnianych wypłat do wynagrodzeń z wszystkim konsekwencjami podatkowymi.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze Ryszard Pazura, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Odpowiadając na interpelację poselską pana posła Zbigniewa Balika i grupy posłów zarzucającą ministrowi finansów naruszenie ustawowych przepisów przez wydanie wytycznych dla organów podatkowych polecających kwalifikowanie niektórych wypłat z funduszy: socjalnego i mieszkaniowego dokonanych w 1990 r. — do wynagrodzeń, pragnę złożyć następujące wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Rozpocznę od tego, że dla pracowników organów skarbowych Ministerstwa Finansów jest to problem niezwykle trudny, ale jest to także problem bolesny. Jak państwo pamiętacie, w 1990 r. ani wypłaty z funduszu socjalnego, ani wypłaty z funduszu mieszkaniowego, ani też odpisy na te fundusze z zysku nie były opodatkowane.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Rzeczywiście ustawa o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń nie opodatkowywała tego typu wypłat, nie zaliczała do podstawy opodatkowania. Przypomnę, że do 1990 r. obowiązywała zasada opodatkowania odpisów z zysku ponad ustaloną wielkość; jeśli odpisy te przekraczały tę wielkość, były zaliczane do podstawy opodatkowania, a więc odpisy były opodatkowane.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Liberalizację zasad gospodarki funduszami: socjalnym i mieszkaniowym wprowadzono w 1990 r. i rząd poparł ideę tej liberalizacji w dobrej wierze.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Przypomnę też, że już na początku drugiej połowy 1990 r. do Ministerstwa Finansów, ale nie tylko, wpływały informacje o symptomach niewłaściwej i niezgodnej z ustawowymi przepisami gospodarki środkami funduszów: socjalnego i mieszkaniowego. Zjawisko to polegało na finansowaniu z tych funduszy, praktycznie rzecz biorąc, dodatków do płac, zamiast autentycznych zapomóg, pożyczek i innych świadczeń, których finansowaniu służą te fundusze.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Wyjaśniam więc, że podstawą do podjęcia decyzji, o których mowa w interpelacji, są przepisy ustawy z 24 października 1986 r. o zakładowych funduszach: socjalnym i mieszkaniowym w jednostkach gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">I tak, zgodnie z art. 6 tej ustawy, finansowanie usług i świadczeń socjalnych z zakładowego funduszu socjalnego powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej, materialnej osoby uprawnionej do tych usług. Chcę podkreślić, że ustawa mówi o sytuacji konkretnego pracownika i jego rodziny.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Podobnie art. 8 określa, że przy przyznawaniu świadczeń z funduszu mieszkaniowego także powinno brać się pod uwagę sytuację rodzinną, życiową, materialną osoby uprawnionej (znowu chodzi o konkretną sytuację konkretnego pracownika). Przepisy te wyraźnie wskazują, że wysokość świadczenia, tj. komu się należy świadczenie, powinna być uzależniona w sposób indywidualny od sytuacji życiowej pracownika, z uwzględnieniem jego warunków rodzinnych. Tymczasem okazało się w praktyce, że część wypłat miała całkowicie inny charakter, zresztą bardzo trudno ocenić, jaka część.</u>
          <u xml:id="u-82.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po pierwsze, chciałbym zwrócić uwagę na fakt, że wypłacane kwoty bardzo często były przyznawane w jednolitej kwocie na pracownika, bez rozróżnienia zróżnicowanej sytuacji pracowników, bez uwzględnienia rzeczywistej sytuacji materialnej pracowników. Były to, w zależności od przedsiębiorstwa, kwoty różne, od kilkuset tysięcy, do kilku a nawet kilkunastu milionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-82.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po drugie, bardzo często wysokość przyznawanych kwot w ogóle nie była uzależniona od sytuacji materialnej pracownika, ani od żadnych kryteriów socjalnych, a od zgoła innych kryteriów, to znaczy od kryteriów typowo zatrudnieniowo-wynagrodzeniowych, na przykład stażu pracy, liczby i czasu spóźnień do pracy, nieobecności w pracy itp.</u>
          <u xml:id="u-82.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po trzecie, często wypłaty tych świadczeń były dokonywane mechanicznie, to znaczy bez oceny sytuacji pracownika na przykład wszystkim wypłacało się w relacji do ich indywidualnych wynagrodzeń, proporcjonalnie — im wyższe wynagrodzenie, tym wyższe świadczenie otrzymywał pracownik.</u>
          <u xml:id="u-82.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po czwarte, przyznawane „zapomogi” i tzw. pożyczki zwrotne lub bezzwrotne nie wykluczały, i to były częste sytuacje, dobrze a nawet bardzo dobrze sytuowanych pracowników osiągających dochody, które w efekcie były poddane później opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym.</u>
          <u xml:id="u-82.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Pragnę ponadto zwrócić uwagę, że bez żądanych problemów środki te mogły być, i były, lokowane na oszczędnościowych rachunkach bankowych, co przysparzało dodatkowych korzyści tym, którzy takie środki otrzymywali. Natomiast bulwersowało to opinię społeczną i pracowników tych zakładów, gdzie zapomogi i pożyczki były przyznawane według indywidualnych kryteriów, tak jak ustawa o tym mówi, na rzeczywiste cele socjalne, albo tych zakładów, których sytuacja finansowa nie zezwalała na wypłaty wysokich zasiłków bądź pożyczek.</u>
          <u xml:id="u-82.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Były przecież, o czym donosiła prasa, wypłaty, które opinię społeczną bardzo bulwersowały. Na tle tego co powiedziałem powstał problem, jak ocenić i jak zakwalifikować te wypłaty, tym bardziej że w IV kwartale roku ubiegłego skala zjawiska była bardzo duża i dotyczyła kilkuset przedsiębiorstw. Mamy rozeznanie co do ok. 800 przedsiębiorstw, gdzie racjonalność i prawomocność wypłat została zakwestionowana.</u>
          <u xml:id="u-82.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Aby ocenić to zjawisko organy podatkowe otrzymały polecenie zbadania wszystkich okoliczności związanych z tymi wypłatami w celu stwierdzenia, czy postępowanie jednostki, przedsiębiorstwa miało charakter czynności pozornej, zmierzającej do obejścia przepisów podatkowych, w szczególności podatku od płac, ale nie tylko, również podatku dochodowego, bo wypłaty o podobnym charakterze dokonywane były także przez inne instytucje, niż fundusz zakładowy i mieszkaniowy, przez tak zwane spółki pracownicze, przez fundacje, a także przez związki zawodowe. Mówimy tutaj jednak tylko o dwóch instytucjach — instytucji funduszu socjalnego i mieszkaniowego. Analizy potwierdziły i wskazały, że w wielu przypadkach, nie wszystkich oczywiście, tak było, były to działania pozorne, a wypłaty ostatecznie zakwalifikowano jako dodatki czy jako elementy wynagrodzeń. Skoro tak, to w przypadku stwierdzenia pozornych działań zmierzających do obejścia przepisów podatkowych minister finansów i jego organy, zobowiązał organy podatkowe do zaliczania wyłącznie tego typu wypłat zgodnie z ich charakterem i rozliczania ich na równi z wynagrodzeniami, ze wszystkimi oczywiście tego konsekwencjami.</u>
          <u xml:id="u-82.15" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Ten problem zresztą był przesłanką przyjęcia w ustawie funkcjonującej w bieżącym roku zasady, że powyżej pewnych kwot, pewnych norm, wypłat pieniężnych i wypłat w naturze z funduszów: socjalnego i mieszkaniowego cała reszta wypłat podlega dzisiaj opodatkowaniu. Należy zaznaczyć, iż w przypadkach niewielkich naruszeń i niewielkich kwot ten podatek nie jest pobierany. Ministerstwo Finansów rozpatruje odwołania przedsiębiorstw, powstają sytuacje, gdy podatek ten jest rozkładany w czasie.</u>
          <u xml:id="u-82.16" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Chciałbym też powiedzieć, że z tytułu tego opodatkowania 1/24 opodatkowanej wysokości podwyższa normę bieżącego roku, a więc nie są to tylko same niedogodności. Chcę stwierdzić, że wiele przedsiębiorstw wpłaciło ten podatek, jest trochę przedsiębiorstw, które złożyły odwołanie.</u>
          <u xml:id="u-82.17" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Na zakończenie chcę powiedzieć, że poważnie bierzemy pod uwagę wnioski formułowane przez Wysoką Izbę, a wręcz mogę użyć słowa nacisk na ministra finansów i jego organy, gdy chodzi o poprawę dyscypliny i egzekucji należności publicznych, jakimi są podatki. Myślę, że organy skarbowe i minister finansów nie może (nie wolno mu z racji spełnianych funkcji) być obojętny na próby, na tolerowanie prób czy czynności pozornych, które zmierzają do obejścia i łamania ustaw podatkowych. Inaczej nie zbudujemy w Polsce dobrych finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał zabrać głos w tej sprawie? Proszę, pan poseł, potem pan poseł. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#PosełZbigniewBalik">Zbigniew Balik. Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Dziękuję panu ministrowi za odpowiedź, jednak nie mogę uznać jej za wyczerpującą. Moim zdaniem pan minister jednak nie zaprzeczył całkowicie, nie udowodnił, że wydane przez Ministerstwo Finansów decyzje organom podatkowym były zgodne z obowiązującym ustawodawstwem. Dopiero, jak sam przyznał, w 1991 r. ta sprawa została prawnie uregulowana. Spadek płacy realnej w 1990 r. o 27% oraz znaczny wzrost kosztów wypoczynku, kosztów budownictwa i eksploatacji mieszkań, w sposób zasadniczy ograniczył możliwości finansowe pracowników w zakresie wypoczynku, budownictwa oraz remontów mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#PosełZbigniewBalik">Przedstawioną sytuację organy samorządu pracowniczego, dyrekcje i związki zawodowe, panie ministrze, tylko częściowo zdołały zniwelować, podejmując decyzję o dopłatach zarówno z funduszu socjalnego, jak i mieszkaniowego. Udzielenie tej pomocy, uważam, było uzasadnione, celowe i słuszne oraz, co też bardzo istotne, było zgodne z obowiązującymi w 1990 r., to podkreślam, przepisami prawa. Podejmowane decyzje organów finansowych o próbach obciążenia tych wypłat w 1991 r. uznaję za sprzeczne z prawem. Naruszają one bowiem postanowienia wielu ustaw, tych ustaw, które wymieniliśmy w naszej interpelacji, podważają samodzielność przedsiębiorstw, jak również prawomocność uchwał i opinii organów przedsiębiorstw oraz związków zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#PosełZbigniewBalik">Rzeczpospolita Polska, wedle Konstytucji, jest państwem prawa i w żadnym wypadku naczelny organ finansowy nie może działać wbrew obowiązującym przepisom prawa.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#PosełZbigniewBalik">Wyrażam pogląd i przekonanie, że zwiększenie dochodów do budżetu należało przede wszystkim zapewnić przez właściwą politykę celną i podatkową, a nie przez stosowanie, i to po fakcie, prób obciążeń zakładów pracy, i w konsekwencji ich załóg, dodatkowymi podatkami, pomimo że i tak ponoszą one właśnie ciężar ponad 80% wpływów do budżetu. Dziura w budżecie nie może być łatana z krzywdą załóg pracowniczych przedsiębiorstw państwowych, których obciążenie wyniku finansowego podatkami i dywidendą przekracza i 80%, a jak popatrzymy na 5 miesięcy obecnego roku — co też jest istotne, bo w tym roku te wypłaty są realizowane — praktycznie zysk netto jest ujemny.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#PosełZbigniewBalik">Uwzględnić należy fakt, że wielu pracowników fabryk, które zostały obciążone w ostatnich latach, niejednokrotnie w ogóle nie korzystało z wypoczynku, gdyż zakłady często ponad 75% zysku netto przeznaczały na rozwój, na inwestycje. Ponadto nie uwzględniano specyfiki wielu zakładów, szczególnie tych, które zatrudniają chłopów-robotników nie mogących wyjechać na zorganizowany wypoczynek (muszą oni korzystać z innych form) i to należało uwzględnić, a nie automatycznie obciążać zakłady wszystkimi konsekwencjami.</u>
          <u xml:id="u-84.5" who="#PosełZbigniewBalik">W odczuciu wielu załóg postępowanie ministra finansów jest po prostu krzywdzące, panie ministrze, zabiera się bowiem wypracowany zysk. A zatem nie mogę uznać odpowiedzi na interpelację za wystarczającą. Skutkiem kwestionowanych decyzji na pewno będzie wiele procesów sądowych. Ufam, że stanowisko prezentowane przez ministra i postępowanie resortu finansów będą zgodne z postanowieniami ustaw, bowiem „czego przepisy prawne nie przewidują jako obowiązku finansowego ciążącego na określonym podmiocie, to obowiązek taki nie może być na podmiot ten nałożony w drodze aktu administracyjnego, jakim jest decyzja administracyjna”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#PosełAntoniŻelazny">Antoni Żelazny. Jest mi bardzo przykro, panie ministrze, że załogi zakładów sprawiły taką przykrość i naraziły na taką bolesną konieczność ściągania podatków z zakładów. Proszę sobie wyobrazić, jak bolesna jest to operacja dla tych, z których te podatki się ściąga.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#PosełAntoniŻelazny">Wyjaśnienie pańskie jest dla mnie niewystarczające, przychylam się tu do stanowiska pana posła Balika, jako że w swoich uzasadnieniach używał pan sformułowań sloganowych, których pełno w gazetach. Natomiast prawo mówi całkiem co innego. Uważam, że zostało naruszone przez ministerstwo prawo przez nakazanie izbom ściągnięcia podatków z tego, co nie powinno być opodatkowane. Naruszono prawo załóg do dysponowania funduszami, bo ustawa na którą się pan powoływał mówiąc o indywidualnym rozpatrywaniu uwzględniającym sytuację rodzinną itd., itd., wcześniej mówi, że podziału tych funduszy dokonują załogi według opracowanych u nich regulaminów. Jeżeli w świetle prawa załogi dokonały tego, dzisiaj spotkały się z tym, że prawo w kraju jest różnie pojmowane, w zależności od potrzeb ministra finansów. Potrzebuje pieniędzy, to najchętniej dobiera się do zakładów pracy, które mają wszystkie sprawy uporządkowane. Nie chcę wymawiać, ale w innych sprawach, w których trzeba było wykazać trochę inwencji, poszukać pieniędzy — patrz różne afery, o których się już głośno mówi, na tej sali też ministerstwo wykazało kompletną bezradność. Natomiast argumentacja, że trzeba byłoby rozpatrywać indywidualne podania… Czy pan minister sobie wyobraża, że czterotysięczne załogi, a takim też wypłacano te nagrody, piszą podania, bo trzeba indywidualnie napisać? Każdy pisze w podaniu o swojej trudnej sytuacji, bo tego, że sytuacja jest w kraju trudna to chyba tylko Ministerstwo Finansów nie wie, bo wszystkie statystyki GUS podają, jak spada stopa życiowa i że ludziom żyje się coraz ciężej. Dlatego każdy pieniądz, jaki teraz ludzie dostają, to są praktycznie zapomogi, więc od razu wiadomo, że jest to zapomoga. Natomiast kwestia indywidualnego rozpatrzenia to tylko biurokratyczny zabieg, bo ile papieru trzeba było zapisać — 4 tys. podań, a ponieważ są 2 fundusze, to 8 tys. podań. Potem trzeba to rozpatrzyć bez względu na to, to by kto tam napisał, i tak pieniądze by dostał. Kwestia braku zróżnicowania… Przecież łatwiej jest dać po równo, niż różnicować każdemu po złotówce. Wymóg formalny stawiany przez ministra finansów byłby spełniony, przy 4 tys. pracowników różnica w wypłatach między pierwszym w alfabecie a ostatnim byłaby 4 tys. zł. Czy warte to jest tej pracy? Nie widzę żadnych uzasadnień tego. Była to po prostu próba ściągnięcia pieniędzy, ukarania załóg, że wykorzystały fundusze, bo tego się nie ukrywa, była luka w przepisach, ale z winy ministerstwa. Dopiero w tym roku ministerstwo zapobiegło temu i wszystko jest już w normie. Karanie zaś załóg za to, że okazały się troszkę mądrzejsze od Ministerstwa Finansów jest, moim zdaniem, nietaktem w stosunku do nich. Poza tym pan minister wspominał, że to tak bulwersuje ludzi. Uważam, że ściągnięcie pieniędzy jeszcze bardziej ich bulwersuje.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#PosełAntoniŻelazny">Poza tym nie chodzi już o przekwalifikowanie z jednego funduszu na drugi, ale za tym poszły restrykcyjne podatki od popiwku wynoszące po 500%. I teraz niektóre zakłady mają płacić — wypłacając np. 8 mld wszystkich świadczeń po 40–50 mld kary… One i tak tego nie zapłacą w sytuacji, w jakiej znalazł się przemysł. Jest to tylko złudne handryczenie. Radziłbym generalnie — pan minister mówi, że rozpatruje się te sprawy — odpuścić załogom, one i tak nie mają z czego zapłacić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan minister? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Nie chcę prowadzić polemiki na tematy prawne, bo nie jestem prawnikiem. Chcę jednakże wyraźnie zdementować tezy, które padły z ust panów posłów, że jakoby przesłanką takich decyzji ministra finansów były dochody budżetowe. Prawdopodobnie taki sposób kojarzenia wynika z faktu, że rozliczenia prowadzi się w ostatnich miesiącach 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Otóż chcę stwierdzić, że ta decyzja w żaden sposób nie była rozważana z punktu widzenia uzyskania jakichkolwiek dodatkowych dochodów budżetowych, a była rozpatrywana wyłącznie z punktu widzenia dyscypliny w zakresie regulacji środków na wynagrodzenia i dyscypliny podatkowej w ogóle. Niezależnie od tego, jak byłby doskonały system podatkowy, wszelkie próby jego obejścia we wszystkich nowoczesnych systemach podatkowych podlegają tego typu, bądź podobnej, kontroli i w pewnym sensie karaniu. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po drugie, co do meritum sprawy, to przypomnę, że w czwartym kwartale w Polsce przedsiębiorstwa prześcigały się, ale nie tylko przedsiębiorstwa, w wynajdywaniu furtek, obchodzeniu ustawy o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń. Rozmawiamy tu o dwóch furtkach, ale było ich więcej, zresztą służę materiałami. Przecież opodatkowane są te przedsiębiorstwa, w których gospodarka funduszami uznana została za wadliwą, te, które stosowały ustawowe zasady w zakresie funduszu socjalnego i mieszkaniowego w ogóle nie były przy tym brane pod uwagę. A więc to nie jest tak, że problem dotyczy wszystkich przedsiębiorstw i że odbywa się to mechanicznie. Dotyczy to sytuacji, w których te wypłaty wyraźnie potraktowano jako uzupełnienie płac, o czym zresztą mówił pan poseł, jako instrument ratowania płacy realnej, ale te fundusze naprawdę nie temu służą.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Czy ktoś jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#PosełZbigniewBalik">Zbigniew Balik. Dwa zdania. Panie ministrze, zgodziłbym się z pana argumentami, gdyby zakłady wiedziały o tym w 1990 r. Natomiast takie podejście do tego i cios poniżej pasa, który otrzymały w 1991 r. i to jeszcze dość późno, bo praktycznie decyzje wasze docierały do zakładów w końcu pierwszego półrocza, a zatem powstały zobowiązania z tytułu PPW i z tytułu nieterminowego wpłacania podatku, czyli zakłady zostały obciążone podwójnie — uważam to za działanie wobec nich naprawdę nie w porządku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że na tym wyczerpaliśmy czas przeznaczony na interpelacje. Nie mogę stwierdzić, w związku z oświadczeniami panów posłów, że Sejm uznał odpowiedź za wystarczającą. Po prostu pozostaniemy z różnicą zdań między Ministerstwem Finansów a posłami. Natomiast tę interpelację na tym zakończymy.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przejdziemy jeszcze do zapytań, bo czas przeznaczony na interpelacje wyczerpaliśmy i może zdążymy jeszcze omówić choć dwa zapytania.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł Aleksy Siemieniuk i grupa posłów zapytują o sprawę zmiany okresów ochronnych i ochrony polowań na poszczególne gatunki zwierząt łownych. Odpowiada podsekretarz stanu w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, pan Bogusław Mozga. Czy pan minister ma treść pytania? Proszę bardzo, może będzie pan tak uprzejmy powtórzyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W zapytaniu panów posłów poruszone są dwie kwestie. Pierwsza jest szczegółowa i dotyczy jednostkowej sprawy — odpowiedzi udzielonej przez ministerstwo ochrony środowiska PBP „Orbis”. Druga jest natury bardziej ogólnej, i dotyczy kierunków rozwoju oraz zasad prowadzenia łowiectwa i działań w tym zakresie Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">W pierwszej sprawie fakty są następujące. Polskie Biuro Podróży „Orbis” wystąpiło do ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa o rozważenie możliwości przyspieszenia o dwa dni terminu rozpoczęcia polowań na sarny — kozły, tj. od 9 maja br. Sprawy te jednoznacznie rozstrzyga rozporządzenie ministra leśnictwa i przemysłu drzewnego z 30 grudnia 1981 r. Dopuszcza ono możliwość wcześniejszego rozpoczęcia polowań, ale tylko w przypadku, jeżeli początek okresu polowania przypada na dzień następny po dniu lub po dniach uznanych za wolne od pracy. W br. nie wystąpiła więc sytuacja umożliwiająca wcześniejsze niż 11 maja rozpoczęcie polowań.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">W świetle przedstawionych faktów składam następujące wyjaśnienie. Odpowiedź Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa udzielona Polskiemu Biuru Podróży „Orbis” 3 marca br., zawierała jedynie informację, że wcześniejsze rozpoczęcie polowań umożliwia określony wyżej przepis wymienionego rozporządzenia. W piśmie poinformowano dodatkowo, że przygotowywana jest zmiana tych przepisów zmierzająca do wydłużenia okresu polowań na niektóre gatunki zwierząt łownych.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Odpowiedź ta była więc informacją, a nie zgodą na wcześniejsze o dwa dni rozpoczęcie polowań; resort bowiem w żadnym wypadku nie ma upoważnień do wydawania takich zezwoleń.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Po stwierdzeniu, że Polskie Biuro Podróży „Orbis” mylnie zinterpretowało tę odpowiedź, ministerstwo skierowało do „Orbisu” dodatkowe wyjaśnienie. Muszę w tym miejscu jednak przyznać, że istotnie pismo ministerstwa napisane zostało bez należytej dbałości o jednoznaczność sformułowań i stało się dość niezręczną informacją o zakresie obowiązującego prawa. Za tę niezręczność przepraszam wszystkich zainteresowanych tą sprawą.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Pragnę przy tym dodać, że w resorcie trwają prace nad zmianą rozporządzenia ministra w sprawie okresów polowań. Prace prowadzone są w normalnym trybie legislacyjnym, a proponowane w nim zmiany uwzględniają liczne uwagi i postulaty zgłaszane przez terenową administrację rządową, samorządy terytorialne, leśników, przyrodników oraz Polski Związek Łowiecki. W sprawie tej odbyła się przed dwoma dniami konferencja uzgadniająca i do zaproponowanej, poprawionej wersji rozporządzenia ministra ochrony środowiska nie zostały zgłoszone żadne dodatkowe uwagi.</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Co do drugiej kwestii zawartej w zapytaniu, a dotyczącej kierunku rozwoju oraz zasad prowadzenia łowiectwa, uprzejmie informuję, że stanowisko resortu w kilku podstawowych sprawach jest następujące.</u>
          <u xml:id="u-91.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Łowiectwo jest ważną dziedziną ochronnego i gospodarczego oddziaływania na znaczną część dziko żyjących zwierząt. W naszym kraju byt zwierzyny związany jest nierozerwalnie z leśnictwem i rolnictwem, w związku z tym jej populacja powinna być m. in. uzależniona od poziomu szkód w plonach rolnych oraz w lasach. Właściciele gruntów powinni mieć więc istotny udział w ochronie i rozwoju populacji zwierząt łownych. Rolę administracji państwowej należałoby widzieć wyłącznie w tworzeniu warunków do rozwoju łowiectwa oraz ogólnym nadzorze nad przestrzeganiem ustalonych zasad gospodarki łowieckiej.</u>
          <u xml:id="u-91.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Panie i Panowie Posłowie! Chcę na zakończenie wyjaśnić, że resort nie podejmował działań, o których wspominają w zapytaniu poselskim panowie posłowie. Tak więc resort nie kreuje nieskrępowanej intensyfikacji polowań dewizowych, ani nieograniczonej możliwości dzierżawienia obwodów łowieckich przez zagraniczne osoby fizyczne i prawne.</u>
          <u xml:id="u-91.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Projekt ustawy łowieckiej przygotowany w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa przewiduje dopuszczenie do dzierżawy obwodów łowieckich jedynie tych obywateli innych państw, którzy posiadają kartę stałego pobytu w Polsce i dodatkowo tylko wówczas, jeśli występuje zasada wzajemności.</u>
          <u xml:id="u-91.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Nie forsujemy również nowych uregulowań prawnych w zakresie łowiectwa, nastawionych wyłącznie na partykularne interesy zarządców terenów łowieckich.</u>
          <u xml:id="u-91.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Prace nad projektem ustawy o łowiectwie obecnie trwają. Oprócz uzgodnień przewidzianych w normalnym trybie legislacyjnym zebrano uwagi i opinie łącznie, co szczególnie podkreślam, od kilkuset jednostek administracyjnych, gospodarczych i społecznych, a także zainteresowanych sprawami łowiectwa osób prywatnych. To ogromny materiał. Zebrane w ten sposób informacje zostały wykorzystane przy tworzeniu projektu nowego prawa łowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-91.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaBogusławMozga">Dziękuję paniom posłankom i panom posłom za możliwość — dzięki temu zapytaniu — przedstawienia niektórych problemów związanych z łowiectwem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł chciał zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PosełAleksySiemieniuk">Dziękując panu ministrowi za udzielenie odpowiedzi na zapytanie, chcę jednocześnie zgłosić uwagi do poszczególnych, poruszonych tu kwestii, które wyjaśnione zostały w sposób niedostateczny, bądź też zostały całkowicie pominięte.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#PosełAleksySiemieniuk">W odniesieniu do poruszonej przez nas sprawy stanowiska resortu ochrony środowiska…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! Bardzo przepraszam, to jest zapytanie poselskie, a nie interpelacja. Pan poseł ma prawo zadać dodatkowe pytanie, a pan minister na nie odpowiedzieć. Niestety, jesteśmy ograniczeni czasem zapytania, tak że bardzo proszę wziąć to pod uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PosełAleksySiemieniuk">Dziękuję uprzejmie, będę się starał bardzo skrótowo wyrazić nasze stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#PosełAleksySiemieniuk">Jeśli chodzi o pierwszą kwestię, wyjaśnienie pana ministra przyjmujemy jako w zasadzie wystarczające. W przypadku drugiej, niestety, nie mogę podzielić stanowiska pana ministra, jako że całkowicie została pominięta poruszona w zapytaniu sprawa używania przez resort sprzecznej, wykluczającej się argumentacji w zależności od tego, jakie poczynania ma ona uzasadniać.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#PosełAleksySiemieniuk">Nie uzyskaliśmy zatem odpowiedzi na pytanie, dlaczego resort raz używa argumentacji, mam na myśli uzasadnienie resortowego projektu ustawy, że stan zwierzyny, tak zwanej drobnej, jest katastrofalny, drugi raz natomiast w tej samej sprawie używa się określenia, że stan tejże zwierzyny jest bardzo dobry i dlatego wychodzi się z propozycją rozporządzenia dotyczącego przedłużenia okresu ochronnego.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#PosełAleksySiemieniuk">Również jeżeli chodzi o następne kwestie, dotyczące interesów dzierżawców, mamy odmienne zdanie i wydaje mi się, że stanowisko resortu jest inne niż przedstawione przez pana ministra, reprezentowane w projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#PosełAleksySiemieniuk">Z zadowoleniem natomiast chcę stwierdzić, że przyjmujemy zapewnienie pana ministra w kwestii dotyczącej zasad postępowania przy opracowaniu nowego prawa łowieckiego, nowej ustawy, i mam nadzieję, że te zasady będą przestrzegane zarówno przez resort, jak również znajdą odzwierciedlenie przed Wysoką Izbą w dyskusji, która będzie tu prowadzona.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#PosełAleksySiemieniuk">Jeszcze raz dziękuję za udzieloną odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym wyczerpaliśmy czas przeznaczony na interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Powracamy do punktu 1 porządku dziennego, to jest do dyskusji nad sprawozdaniem komisji o projekcie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chciałam państwa poinformować, że do głosu zapisanych jest jeszcze 24 mówców i przypomnieć, że czas wystąpień został ograniczony wolą Wysokiej Izby do 7 minut.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu panią poseł Marię Czenczek z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Zbigniewa Drelę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PosełMariaCzenczek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wszystko wskazuje na to, że nowy rok szkolny uda się rozpocząć opierając się na nowych przepisach zawartych w ustawie o systemie oświaty. Czy jednak spełni ona oczekiwania szerokiej rzeszy pracowników oświaty, rodziców i uczniów? I chociaż wypracowany przez komisje sejmowe projekt, który dzisiaj omawiamy, jest znacznie lepszy w porównaniu z wersją pierwotną, jednak i tutaj więcej jest zapisów sankcjonujących zjawiska funkcjonujące już w oświacie od kilkunastu miesięcy, niż propozycji zmian przyszłościowych, rozstrzygających podstawowe problemy oświatowe.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#PosełMariaCzenczek">Z zadowoleniem należy odnotować fakt, że komisje uwzględniły w swych pracach przynajmniej część z licznie zgłaszanych w pierwszym czytaniu wniosków i postulatów. Niemniej jednak są jeszcze zapisy budzące niepokój i obawy, dlatego o niektórych z nich pozwolę sobie raz jeszcze z tej trybuny powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#PosełMariaCzenczek">Z niepokojem odnoszę się do zapisu art. 14 niniejszej ustawy, który co prawda daje sześciolatkom prawo do rocznego przygotowania przedszkolnego, ale nie daje gwarancji, że wszystkie dzieci z tego prawa skorzystają. Ponieważ program wychowania przedszkolnego w zerówkach stanowi integralną i fundamentalną część wychowania i nauczania w klasach pierwszych, istnieje zagrożenie nierównego startu dzieci, które z różnych względów z zerówek nie skorzystają, szczególnie dzieci z ośrodków wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#PosełMariaCzenczek">Mimo sygnalizowania tego problemu, wolą komisji zapis pozostał jaki jest. W związku z tym zwracam się do resortu edukacji, aby przy zmianie programów nauczania, szczególnie w klasach najmłodszych, skonstruować je tak, aby wyeliminować ewentualne dysproporcje pomiędzy starem dzieci z zerówki i bez zerówek.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#PosełMariaCzenczek">W poprzedniej wersji ustawy wyraźnie dawało się odczuć ograniczenie roli związków zawodowych w systemie oświaty. Uwzględniając ten fakt komisje uzupełniły niektóre zapisy o udział właściwych związków zawodowych m. in. w składzie Krajowej Rady Oświatowej, wojewódzkiej rady czy w komisjach konkursowych wyłaniających dyrektorów Natomiast, chyba przez zwykłe przeoczenie, pominięto udział związków w radach szkół. Wnioskuję zatem o uzupełnienie art. 51 o udział w składzie rady szkoły również przedstawicieli właściwych związków zawodowych. Co prawda w ust. 3 tego artykułu przewiduje się możliwość rozszerzenia składu rady o innych przedstawicieli, niemniej uważam, że byłoby chyba logiczną konsekwencją zapisanie udziału związków zawodowych w składzie rady, podobnie jak to uczyniono w radach wyższego szczebla.</u>
          <u xml:id="u-97.5" who="#PosełMariaCzenczek">Również w art. 39 pominięty został udział związków zawodowych przy podejmowaniu przez dyrektora szkoły decyzji dotyczących samych nauczycieli, ich zwalniania, karania, nagradzania i odznaczania. Wnioskuję zatem, aby i w tym artykule, w ust. 4 dopisać, iż dyrektor szkoły wykonując swoje kompetencje współpracuje — co już zostało zapisane — oprócz rady szkoły, rady pedagogicznej, rodziców i samorządu uczniowskiego, również ze związkami zawodowymi.</u>
          <u xml:id="u-97.6" who="#PosełMariaCzenczek">Wysoka Izbo! Po raz kolejny chciałabym odnieść się do art. 104 niniejszej ustawy dotyczącego wymiany kadry kierowniczej w szkołach. Podczas pierwszego czytania postulowałam skreślenie tego zapisu argumentując, że ten obligatoryjny, ustawowo określony termin kierowania placówkami oświatowymi przez dotychczasowych dyrektorów, nie będzie sprzyjał prawidłowemu funkcjonowaniu placówek w tym jakże trudnym okresie przejściowym.</u>
          <u xml:id="u-97.7" who="#PosełMariaCzenczek">W ostatnich miesiącach sytuacja w oświacie znacznie się pogorszyła z powodu ogromnych trudności finansowych państwa i aby ten trudny okres przetrwać potrzebna jest, jak nigdy dotąd, stabilność w szkołach i wzmożony wysiłek zarówno kadry kierowniczej, jak i pracowników administracji szkolnej, w poszukiwaniu środków zaradczych na przetrwanie.</u>
          <u xml:id="u-97.8" who="#PosełMariaCzenczek">Dlatego ponawiam swój wniosek i proponuję skreślenie art. 104, co wcale nie musi oznaczać, że takich kadrowych zmian nie będzie. Doskonale zda je sobie sprawę, że wielu dyrektorów nie przystaje już do nowego ducha dokonujących się zmian i ci, prędzej czy później, muszą odejść, ale pozostawmy te decyzje kuratorom, czy aż tak mało im ufamy? To oni wiedzą najlepiej kogo, gdzie i kiedy należy zmienić. W przeciwnym wypadku narzucamy kuratorom zadanie, którego realizacja pochłaniać będzie znaczną część kadr oświatowych i sporo czasu, nie mówiąc o spadku zaangażowania kadry kierowniczej oczekującej w kolejce na swoją weryfikację.</u>
          <u xml:id="u-97.9" who="#PosełMariaCzenczek">I na koniec chciałabym jeszcze wyrazić swój pogląd na temat art. 12. W pełni popieram zapis ust. 1 tego artykułu, przedstawiony w wersji podstawowej, mówiący o tym, że szkoły umożliwiają uczniom naukę religii. Moje wątpliwości budzi jednak ust. 2 tegoż artykułu mówiący o tym, że warunki i sposób wykonywania przez szkołę zadań wynikających z nauki religii określa minister edukacji po zasięgnięciu opinii władz kościołów i związków wyznaniowych. Nie wiem, czy — obiektywnie rzecz ujmując — słusznym jest stawianie Kościoła katolickiego na równi z innymi, zważywszy na ogromny wkład kulturowy tego Kościoła i znaczny procent wyznawców. Dlatego opowiadam się za wnioskiem mniejszości do ust. 2 art. 12 w brzmieniu: „Minister edukacji narodowej, po zasięgnięciu opinii władz Kościoła katolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych, określa w drodze rozporządzenia warunki i sposób wykonywania przez szkoły zadań, o których mowa w ust. 1”. Wyda je się bowiem, że kto jak kto, ale Kościół katolicki w Polsce zasłużył sobie na ten drobny gest z naszej strony i wyróżnienie go przed innymi kościołami i związkami wyznaniowymi.</u>
          <u xml:id="u-97.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Drelę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Marka Rutkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PosełZbigniewDrela">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pod koniec maja br. drugi program telewizji nadał reportaż z demonstracji ulicznej przeprowadzonej przez kilkudziesięciu młodych anarchistów. Rzecz działa się w styczniu i lutym br. w Warszawie. Młodzi ludzie rzucali w oddział policji kamieniami i butelkami z benzyną, wywrócili policyjny samochód, wznosili okrzyki przeciw burżujom i komunistom. Wyglądało na to, że jest to ich zabawa, niestety, zabawa brutalna.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#PosełZbigniewDrela">Najbardziej niepokojące było jednak to, że w wypowiedzi dla reportera jeden z tych młodych ludzi za ideał życiowy uznawał postać bezwzględnego rewolucjonisty, bez wyrzutów sumienia mordującego przeciwników, drugi marzył o dostaniu się do Legii Cudzoziemskiej w jednym z krajów Ameryki Środkowej, gdzie podobno uczą zabijać i mordować na różne sposoby, trzeci zwierzał się z doznawanej satysfakcji, jaką przeżył, gdy widział podczas akcji wystraszonych i trzęsących się możnych tego świata, z których każdego mógł opluć i kopnąć.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#PosełZbigniewDrela">Wypowiedzi tych dwudziestoletnich mężczyzn nie mogą być uznane za młodzieńczą fanfaronadę, brutalna akcja uliczna z oznaką ukształtowania się u tych młodych ludzi antyspołecznej postawy jest dowodem klęski systemu wychowawczego, który formował tych ludzi. Jeżeli nawet część tej młodzieży pochodzi z rodzin określanych jako margines społeczny, pozostaje pytanie, co mogła zrobić, a czego nie zrobiła szkoła w odniesieniu do tych ludzi, gdy byli jej uczniami. Jest też drugie pytanie, jaki był w tym udziału mass mediów? W psychice młodego, dorastającego człowieka trwa intensywna walka, trwa zmaganie między natarczywymi, egocentrycznymi potrzebami gwałtownie rozwijającej się natury, a potrzebami wyższymi, duchowymi, wśród których wybija się potrzeba służenia takim ideałom, jak sprawiedliwość społeczna, równość, prawda, humanitaryzm.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#PosełZbigniewDrela">O zwycięstwie egocentrycznych, aspołecznych lub prospołecznych nastawień decyduje wychowanie, decyduje przykład i oddziaływanie rodziny, środowiska społecznego, w tym szkoły oraz środków masowego oddziaływania, przesądzając tym samym o obliczu osobowym jednostki, o jej postawie i kierunku podejmowanych działań.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#PosełZbigniewDrela">Ideały, o których wyżej wspomniałem, były kiedyś ozdobą sztandarów ugrupowań lewicowych walczących o sprawiedliwość społeczną. Pod tymi właśnie sztandarami gromadziła się młodzież walcząc o lepsze jutro. Komunizm w wydaniu sowieckim sprzeniewierzył się tym ideałom, czyniąc z haseł symbolizujących je, parawan, kamuflaż dla działań sprzecznych z tymi ideałami. Obecne próby nawrotu do tych ideałów podejmowane przez ugrupowania lewicowe nie zyskują w oczach młodzieży wiarygodności, postrzegane są przez młodzież jako dalsze, instrumentalne wykorzystywanie wzniosłych haseł dla zyskania popularności i poparcia. Miną lata zanim uda się zmienić ten stan. Pozostają nam, jako wartości niezmienne i wiarygodne, i jako istotny element wychowania, zasady społeczne chrześcijaństwa i cały uniwersalny system wartości moralnych głoszonych poprzez te zasady przez Kościół.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#PosełZbigniewDrela">Nasze dzieje dowodzą, że wyższe morale społeczne znacząco wpływało na kulturę społeczną i na losy społeczeństwa i narodu. Stopniowy upadek moralny społeczności szlacheckiej i rodów magnackich w XVII i XVIII wieku prowadził w prostej linii do rozregulowania organizacji państwa, a w konsekwencji do jego upadku. Jeden prosty zabieg, jakiego dokonał ksiądz Stanisław Konarski, przez utworzenie Collegium Nobilium i wychowywanie w nim synów magnackich i szlacheckich w innym duchu, w konsekwentnej izolacji od złego środowiska, pozwolił na wychowanie — nielicznej wprawdzie, ale skutecznie działającej — elity, która odegrała znaczącą rolę w pracach komisji edukacji, a przede wszystkim w pracach i uchwałach Sejmu Czteroletniego. Temu człowiekowi i jego wychowankom naród w głównej mierze zawdzięcza duchowe odrodzenie się u schyłku XVIII w.</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#PosełZbigniewDrela">Kto bacznie obserwuje nasze codzienne życie, też dostrzeże łatwy do odczytania związek między poziomem wychowania dzieci w rodzinach, a wynikami w nauce u tych dzieci, niezależnie od stopnia ich zdolności.</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#PosełZbigniewDrela">Myślę, że błąd popełnili ci posłowie z Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego i z Komisji Ustawodawczej, błąd o poważnych konsekwencjach sięgających w naszą przyszłość, którzy odrzucili z projektu ustawy o systemie oświaty zapis odwołujący się w procesie wychowania do chrześcijańskiego systemu wartości i do dziedzictwa kultury narodowej. Czysta europejskość, którą chcą niektórzy widzieć jako efekt docelowy wychowania, prowadzi do pozbawienia społeczeństwa jego tożsamości, a tym samym do eliminacji czynnika integrującego to społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#PosełZbigniewDrela">Odwołując się do sumień pań posłanek i panów posłów proponuję rozważyć przyjęcie w głosowaniu wniosku mniejszości do art. 1 i wniosków mniejszości do art. 12 omawianej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-99.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Rutkowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie panią poseł Izabellę Sierakowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#PosełMarekRutkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wszyscy ci, którym leży na sercu rzeczywiste dobro polskiej oświaty, wiedzą, że wymaga ona głębokich przemian. Wiedzą też, że nie dokonają się one jedynie na mocy ustawy; zresztą omawiana dziś ustawa nie ma ambicji dokonania rewolucji w naszym systemie oświatowym. Przemiany, jakich wymaga ten system, muszą mieć charakter procesów długotrwałych i angażujących różne środowiska społeczne.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#PosełMarekRutkowski">Wielką wartością w polskim szkolnictwie jest powstanie w ostatnich latach szkół społecznych. Są one miejscem wzajemnego wspierania się twórczych i aktywnych nauczycieli oraz zaangażowanych i pełnych troski o los swoich dzieci rodziców. Doświadczenia, jakie tutaj się rodzą, mogą z czasem posłużyć całej polskiej oświacie. Szkoły społeczne bez wątpienia mają szansę silnego oddziaływania na pozostałe szkolnictwo, wskazując mu kierunek przemian bądź przestrzegając przed niebezpieczeństwami.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#PosełMarekRutkowski">Szansa ta może być jednak zaprzepaszczona, szkoły te bowiem borykają się z ogromnymi trudnościami finansowymi i wymagają wsparcia z budżetu państwa. Zapis art. 89 ust. 3 mówiący, iż przysługują im dotacje w wysokości do 50% wydatków bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu, w przeliczeniu na 1 ucznia, takiego wsparcia im nie gwarantuje.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#PosełMarekRutkowski">Dlatego wnoszę o zastąpienie wyrażenia „do 50%” wyrazami „nie mniej niż 50%”. Jest to także inne rozwiązanie, niż zaproponowane we wniosku mniejszości. Oczywiście przeciwnicy tej poprawki odpowiedzą krótko: resort nie ma na to pieniędzy. Otóż resort często ma pieniądze na to, co jest w oświacie zupełnie nieefektywne, bądź co wprowadza w niej zmiany jedynie pozorne.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#PosełMarekRutkowski">Poza tym, jak można mówić o braku pieniędzy na oświatę, kiedy na przykład wojewoda łomżyński, co oświadczam jako przedstawiciel tego województwa z pełnym oburzeniem i jednocześnie przykrością, kupił ostatnio ze środków finansowych Urzędu Wojewódzkiego samochód służbowy — ford scorpio za 270 mln zł. Gdyby te pieniądze otrzymały dwa istniejące w moim woje wódz wie licea społeczne, pewnie znacznie poprawiłoby to ich finansową kondycję.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#PosełMarekRutkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Poprawa sytuacji w naszym szkolnictwie wymagać będzie w przyszłości niebagatelnych środków i nie dokona się bez finansowego zaangażowania całego społeczeństwa, w tym również i rodziców. Szkoły społeczne już dziś przełamują pewien stereotyp, że oto szkoła jest czymś, co nam się od państwa należy. One angażują do współpracy i współfinansowania tak pewne środowiska społeczne, jak rodziców. Nie można jednak na barki tych ostatnich przerzucać całego ciężaru materialnych kłopotów, gdyż nie są w stanie im podołać, ponadto narusza to zasady społecznej sprawiedliwości. Przecież obciążeni są oni podatkami na oświatę tak samo jak ci rodzice, którzy posyłają swoje dzieci do szkół publicznych.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#PosełMarekRutkowski">Chcę podkreślić, że wbrew rozpowszechnionym często opiniom szkoły społeczne, którym w ustawie proponuje się status szkół o uprawnieniach szkół publicznych, to nie są szkoły dla elit społecznych i tylko elit społecznych i finansowych. Przeciwnie, zainteresowanie nimi przejawiają także ludzie niezamożni, którzy gotowi są do wielu wyrzeczeń, by zapewnić swoim dzieciom lepszą szkołę. Przekrój społeczny i zawodowy rodziców, którzy zdecydowali się posłać swoje dzieci do szkół niepaństwowych, odpowiada w moim okręgu wyborczym strukturze społeczno-zawodowej całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#PosełMarekRutkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wsparcie szkół społecznych to, w moim głębokim przekonaniu, najmniej kosztowna, gdyż angażująca społeczny zapał i pieniądze, droga do poprawy funkcjonowania polskiej oświaty.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Izabellę Sierakowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Franciszka Rusnarczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#PosełIzabellaSierakowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mówimy dziś o projekcie ustawy, która ma określić system oświatowy na najbliższe lata. Nie wiem, czy wszyscy zdajemy sobie sprawę, że dyskutujemy stojąc może jeszcze nie nad trumną, ale na pewno nad łóżkiem bardzo ciężko chorego — głównego zainteresowanego wynikiem dzisiejszego posiedzenia — oświatą. Nie ukrywam, że najchętniej zwróciłabym się w tej chwili do Wysokiej Izby o odrzucenie projektu ustawy w całości jako niedobrego i chwilami nierozsądnego. I to z zupełnie innego powodu, o którym mówił poseł Szatybełko. I nie jest to wina pani poseł Matusiak i jej komisji, ale projektodawców z Ministerstwa Edukacji Narodowej. Komisja i tak zrobiła co mogła, aby z tego nieeleganckiego i niemodnego materiału uszyć cokolwiek.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#PosełIzabellaSierakowska">Zdając sobie jednak sprawę z sytuacji wymagającej uregulowania pewnych problemów, nie postawię takiego wniosku. Nie zmienia to jednak mojego stanowiska w wielu sprawach. Mam nadzieję, że Wysoka Izba przychyli się do niektórych wniosków mniejszości przedstawionych przez posła z PKLD Piotra Lenza i że podzieli w pewnych kwestiach moje opinie.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#PosełIzabellaSierakowska">Szanowni Państwo! Twierdziłam i twierdzę, że placówki oświatowe powinny być podporządkowane Ministerstwu Edukacji Narodowej i tworzyć jednolity system edukacyjny. Wiem, że to bardzo chwytliwe z propagandowego punktu widzenia, gdy za oświatę, jej finansowanie, odpowiadają samorządy. Ale już dziś wyraźnie widać, że ten system się nie sprawdzi w najbliższym czasie. Świadczy o tym m.in. poruszany na tej sali wielokrotnie przez panią poseł Zofię Wilczyńską problem likwidacji przedszkoli wiejskich czy fakt w ogóle braku zainteresowania tworzeniem placówek oświatowych przez władze samorządowe; podam tu przykład Wronek, które borykają się z takim problemem. Do sprawy Wronek zresztą jeszcze wrócę.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#PosełIzabellaSierakowska">Dalsze obciążanie samorządów może doprowadzić do sytuacji, w której Sejm kolejnej kadencji będzie miał na głowie o jeden problem mniej. Nie będzie musiał zajmować się oświatą, bo coś takiego po prostu przestanie istnieć, a chyba nie o to nam chodzi.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#PosełIzabellaSierakowska">Twierdziłam i twierdzę, że nie można czynić z kuratora pana życia i śmierci nauczyciela. Proponowany w ustawie zapis sprzeczny jest już w tym wypadku tylko ze zdrowym rozsądkiem, bo zapis w Karcie Nauczyciela został zmieniony. Cóż to bowiem znaczy, że rady pedagogiczne mogą wyrazić swoją opinię.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#PosełIzabellaSierakowska">Wyrażą, ale pan kurator i tak nie musi się z nią liczyć. No cóż, jest to specyficzne podejście do demokracji, chyba że chodzi tutaj o tzw. demokrację sterowaną.</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#PosełIzabellaSierakowska">Twierdziłam i twierdzę, szanowni państwo, że odejście od kształcenia dzieci w klasie „zero” i zakończenie procesu kształcenia obowiązkowego na klasie ósmej, kompromituje Polskę i tworzony przez nas system edukacyjny, zaś określenie dla szkół publicznych i przedszkoli tzw. programu minimum nie usatysfakcjonuje nikogo. Nawet jeżeli doda się do tego ramowy program nauczania, przy drastycznych cięciach budżetowych, niemożliwa jest jego realizacja.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#PosełIzabellaSierakowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Twierdziłam i twierdzę, że ustawa oświatowa nie może służyć do sankcjonowania — wprowadzanych już kuchennymi schodami, a może raczej należałoby powiedzieć wejściem od zakrystii — zmian, a takie cechy w wypadku podziału na szkoły niepubliczne i publiczne itp., czy nauki religii, o czym za chwilę, właśnie nosi ten projekt.</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#PosełIzabellaSierakowska">Szkoła nie może być miejscem polowań na czarownice, niezależnie od ich koloru, a nauczyciele, miast godziwych warunków pracy i płacy, nie mogą otrzymywać niesmacznych i ciężko strawnych igrzysk. Niestety, art. 104 wskazuje na to, że wszystko będzie po staremu, to znaczy rady pedagogiczne będą wbrew swojej woli uszczęśliwiane dyrektorami fachowcami. Przykłady takie mamy w rządzie. Przypomnijcie sobie państwo fachowców w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej, szykują się kolejne zmiany fachowców w Ministerstwie Obrony Narodowej, a mamy takie również problemy w kuratoriach oświaty i wychowania. Nic dziwnego, że nauczycielska „Solidarność” — dziwię się, że koledzy z „Solidarności” tego wniosku nie podnieśli — domaga się wprowadzenia kadencyjności kuratorów. I mówi to opierając się na działalności obecnie wybranych kuratorów.</u>
          <u xml:id="u-103.9" who="#PosełIzabellaSierakowska">Szanowni, państwo, uważam, że takich zmian i takich rewolucji w oświacie być nie może, na to nas po prostu nie stać.</u>
          <u xml:id="u-103.10" who="#PosełIzabellaSierakowska">Twierdziłam, szanowni państwo, i twierdzę nadal, że w sytuacji ekonomicznej, w jakiej znalazła się Rzeczypospolita, konieczne jest wyznaczenie za wszelką cenę obszarów chronionych. Jasne jest, że jednym z nich powinna być właśnie oświata. Z projektu ustawy nie wynika takie podejście do problemu. I tu, panie i panowie posłowie, nie może być żadnego programu „minimum”. Oszczędzać można na podróżach pana prezydenta, oszczędzać można na funduszach reprezentacyjnych, ale nie na wychowaniu młodego pokolenia. I to nie tylko dlatego, że Jan ma być wykształcony maksymalnie, a nie według jakiegoś programu „minimum”, ale także ze względu na fakt, iż nie możemy do Europy, o której ciągle mówimy, wracać, ciągnąć za sobą miliony niedouczonych.</u>
          <u xml:id="u-103.11" who="#PosełIzabellaSierakowska">Natomiast jeżeli chodzi o problem pieniędzy, to z tej trybuny powtarzaliśmy już kilkakrotnie, skąd mogą być brane. Przypomnę tylko afery — alkoholowa, papierosowa, benzynowa, lekowa, nie kontrolowany import wielu towarów, od którego nie opłaca się cła i podatków, a handel tymi artykułami na rynku niszczy skutecznie rodzimy handel i przemysł, na których barkach oparto główne wpływy budżetowe z tytułu podatków. Również planowe niszczenie przedsiębiorstw państwowych doprowadziło do powiększenia luki — mówimy już o dziurze budżetowej. Nawet dziecko doskonale wie, że 80% wpływu do budżetu pochodziło z gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-103.12" who="#PosełIzabellaSierakowska">Twierdziłam, szanowni państwo, i twierdzę nadal, że gdy oszczędzamy na oświacie, co już jest ogromną pomyłką, to musimy czynić to w sposób szczególnie rozważny. Gdy bowiem ktoś już decyduje się na zabawę odbezpieczonym granatem, powinien robić to bardzo ostrożnie. Tymczasem w opracowanym przez MEN programie „minimum” ogranicza się ze względu na brak pieniędzy zajęcia obowiązkowe, a, jak sądzę, przez przeoczenie, w dalszym ciągu finansuje nadobowiązkowe lekcje religii. Nie chcę w tym miejscu mówić, że lekcje religii należy usunąć. Ale w tym miejscu bardzo proszę pana ministra edukacji, aby był uprzejmy wyjaśnić, jak doszło do tak paradoksalnej sytuacji, że gdy olbrzymie parafialne domy katechetyczne mogłyby spokojnie zapracować na naukę religii, nie otwiera się w nich przecież ani domów samotnej matki, ani bezpłatnych przedszkoli, czy domów dziecka. Wprost przeciwnie, likwiduje się placówki oświatowo-wychowawcze obecnie zajmujące pomieszczenia kościelne — na przykład dom dziecka we Wronkach — po to, aby tworzyć kolejne seminarium. Tak pomaga się oświacie.</u>
          <u xml:id="u-103.13" who="#PosełIzabellaSierakowska">Wronki są niespokojne. Prawdopodobnie ma być zlikwidowane przedszkole znajdujące się w obiektach będących własnością plebanii. Natomiast z Szamocina dochodzą niepokojące wieści o podobnej sytuacji tamtejszego domu dziecka. Podobne przykłady można mnożyć, choćby Lublin — przedszkola, zespół szkół pedagogicznych i technicznych. Najprościej przenieść, pozbyć się odpowiedzialności. A gdzie w tym wszystkim jest skrzywdzone dziecko. Kolejny raz pozbawiane domu, a w przypadku Wronek i wychowawcy, bo dla nich nie ma już możliwości pracy z tymi dziećmi? Przy okazji proszę MEN o zbadanie tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-103.14" who="#PosełIzabellaSierakowska">I, o ironio, ostateczne decyzje, podpisywane przez ojców franciszkanów kończą się pięknym pozdrowieniem: Pokój i Dobro.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pani poseł, przepraszam bardzo, czas, niestety, mija.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#PosełIzabellaSierakowska">Już kończę, zresztą cały czas mówię na temat.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#PosełIzabellaSierakowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nadal twierdziłam i twierdzę, że polska szkoła nie może być instytucją wyznaniową, że musi być w pełni wolna. O taką szkołę walczono w 1980 r. i przy okrągłym stole. Dlatego wnoszę o odrzucenie wniosku mniejszości do art. 1 zgłaszanego m.in. przez posła Czeżyka.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#PosełIzabellaSierakowska">Projekt ustawy nie przynosi środowisku, z którego się wywodzę, żadnych istotnych zmian na lepsze. Przeciwnie, pogłębia jego trudności, uboży, a nauczycieli coraz bardziej spycha do roli murzyna, który ma zrobić swoje, a potem może odejść na emeryturę, ewentualnie na zupki pana Jacka, pod warunkiem, że jeszcze uda mu się je ugotować.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#PosełIzabellaSierakowska">Szanowni Państwo! Jeżeli mamy przyjąć omawiany projekt ustawy, to tylko z uwzględnieniem niektórych wniosków mniejszości i tylko jako swoiste prowizorium. Uważam, że już dziś należy rozpocząć pracę nad ulepszeniem ustawy tak, aby Sejm Rzeczypospolitej XI kadencji mógł na jednym ze swoich pierwszych posiedzeń przyjąć dokument będący naprawdę dokumentem określającym system edukacji.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Franciszka Rusnarczyka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Jana Knoppka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Gorąco pragnę przekonać Wysoki Sejm w dwóch sprawach, które pojawiały się w wystąpieniach klubowych. O jednej z nich, związanej z wnioskiem mniejszości do art. 7 ust. 3 i dotyczącej wprowadzenia do wymienionego artykułu zapisu stawiającego wymóg posiadania przez nauczycieli szkół o uprawnieniach szkół publicznych odpowiednich kwalifikacji, mówił pan poseł Małachowski. Chciałbym zaprezentować stanowisko zupełnie odmienne.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">W dyskusji podczas pierwszego czytania projektu ustawy przytaczając pewne prawdy oczywiste stwierdziłem, że szkoła nauczycielem stoi. Jest wiele czynników decydujących o wartości nauczyciela. Tkwią one m.in. w cechach osobowości, w warunkach pracy, w poziomie i środowisku, w jakim nauczyciel żyje. Na pierwsze miejsce wysuwają się jednak kwalifikacje, w tym poziom i wiedza ogólna, ale przede wszystkim wiedza psychologiczna i pedagogiczna, bo ta dotyczy podmiotu pracy, czyli dziecka, który wymaga głębokiej znajomości jego psychiki, faz i poziomu rozwoju oraz wynikających stąd odpowiednich metod postępowania. Psychologia i pedagogika od wieków stanowią samoistne dziedziny nauki i nawet największy talent pedagogiczny nie zrekompensuje braku wiedzy w tym zakresie. Jest to wiedza, którą po prostu trzeba zdobyć i nie wolno tego uczyć się na dzieciach metodą prób i błędów. Zapis ten nie zamknie dostępu do szkół współczesnym Korczakom, ale ma na celu uchronienie dzieci przed stresem, załamaniami psychicznymi i niepowodzeniami szkolnymi.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">Jeżeli już o dzieciach mowa, to warto by je zapytać, co sądzą o umiejętnościach pedagogicznych nauczycieli bez odpowiedniego przygotowania. Znam takie opinie. Kowal musi znać właściwości metali, krawiec tkanin, sprzedawca towaru. Wobec tego, czyż nauczyciel, którego podmiot i przedmiot pracy jest najdelikatniejszy, może o nim nic nie wiedzieć? Pomijam już kwestię deprecjacji zawodu nauczycielskiego, bo cóż to za zawód, który nie wymaga posiadania wiedzy specjalistycznej i do którego nie trzeba się przygotowywać.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">Kwestia ta była tutaj łączona, myślę, dość niezręcznie, z pewnym jakby blokowaniem rozwoju kadry w szkołach społecznych. Otóż nie o tym jest ten wniosek i nie tego dotyczy. On nie blokuje dostępu do szkół tym, którzy w tych szkołach chcą pracować, ale stawia wymóg, aby ci, którzy w szkole chcą pracować, posiadali odpowiednie do pracy z dziećmi przygotowanie, kwalifikacje.</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">Przywołam tu jeszcze dyskusję, toczoną na tej sali, gdy pewna grupa zawodowa bardzo zdecydowanie walczyła o czystość swojego zawodu. Myślę, że takim zawodem, o którego — przepraszam, użyję tutaj cudzysłowu — „czystość” trzeba walczyć, na pewno jest zawód nauczyciela. Myślę, że jestem dobrze zrozumiany, mówiąc o tej czystości.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">Sprawa druga dotyczy art. 68 ust. 3, a w szczególności zapewnienia możliwości bezpłatnego kształcenia się w szkołach dla dorosłych. W związku z tym proszę pozwolić, że zwrócę uwagę pań i panów posłów na sprzeczność zgłoszonego wniosku mniejszości do tego art. z art. 1 ust. 2 pkt 4 — już kończę — który mówi o upowszechnieniu dostępu do szkół ' średnich, oraz z art. 7 ust. 1 pkt 4 zapewniającym bezpłatne nauczanie w szkołach publicznych, ponadto z pkt 8 ust. 2 art. 1 zapewniającym dorosłym możliwość kształcenia się.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">Pragnę również powiedzieć, że możliwość pobierania nauki w szkołach dla dorosłych ma szczególne znaczenie dla absolwentów szkół w małych ośrodkach oraz dzieci z rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, gdzie szybkie usamodzielnienie się jest koniecznością ekonomiczną. Tym uczniom nie wolno zamykać drogi do dalszego kształcenia, a wprowadzenie odpłatności za naukę znacznie takie możliwości ograniczy.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">Nie bez znaczenia jest również fakt, że obecnie wielu absolwentów szkół zawodowych pozostaje bezrobotnymi i zapewnienie im możliwości dalszego kształcenia ma znaczenie nie tylko ekonomiczne, ale również społeczne. Dodam jeszcze, że w systemie szkół dla pracujących tysiące osób zdobyły wyższe wykształcenie i to nie tylko ekonomiczne, ale również społeczne. Dodam jeszcze, że w systemie szkół dla pracujących tysiące osób zdobyło wyższe wykształcenie i że była to dla nich jedyna droga awansu. Jestem przekonany, że są tacy wśród nas na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-107.8" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">Jeżeli panie i panowie posłowie podzielają zawarte w moim wystąpieniu racje, to bardzo proszę o głosowanie za przedstawionymi propozycjami, czyli za wnioskiem mniejszości zgłoszonym do art. 7 i za propozycją komisji w art. 68.</u>
          <u xml:id="u-107.9" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">Jeżeli pani marszałek i Wysoki Sejm pozwolą, jeszcze tylko jedna kwestia związana z zaprezentowanym pod koniec wystąpieniem klubowym.</u>
          <u xml:id="u-107.10" who="#PosełFranciszekRusnarczyk">Nigdy nie należałem i nie należę do obrońców starego systemu. Ale myślę, że uczciwość ludzka, prosta uczciwość ludzka każę powiedzieć, że wśród nauczycieli, którzy pod rządami ustawy — którą przez uchwalenie nowej, mam nadzieję, zniesiemy — pracowali, dali wyraz najwyższego poświęcenia i należy im złożyć uszanowanie. Chciałbym to uczynić w stosunku do swoich nauczycieli. I powiem jeszcze, że według mnie, wolności każdy ma tyle, ile sobie jej sam wyznaczy. A jeżeli ktoś ma duszę niewolnika, to niewolnikiem zostanie bez względu na to, w jakim systemie będzie żył. Wiem, że nauczyciele to są ludzie-charaktery i wiem, że bardzo trudno było z nich uczynić niewolników, i dzięki temu właśnie jesteśmy tutaj, i ja, i pan poseł, który mówił o tych sprawach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Knoppka ze Stronnictwa Demokratycznego, a następnie panią poseł Danutę Grabowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#PosełJanKnoppek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zapewniam na wstępie, że nie wykorzystam limitu czasu. Ośmielam się zabrać głos w sprawie, która w przedstawionym projekcie ustawy o systemie oświaty nie znalazła należytego uznania. Mam na myśli wychowanie zdrowotne, a w nim pełne uczestnictwo w szeroko pojętej kulturze fizycznej.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#PosełJanKnoppek">Jedynie w czterech artykułach projektu zasygnalizowany jest w sposób marginalny, niezadowalający, problem wychowania zdrowotnego, tak ważnego w całym procesie wychowania i kształcenia.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#PosełJanKnoppek">W art. 1 ust. 2 pkt 10 istnieje zapis, że system oświaty zapewnia w szczególności „utrzymanie prozdrowotnych warunków życia i pracy ucznia i nauczyciela w szkole i w placówce”.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#PosełJanKnoppek">W art. 2 ust. 3 mówi się, że system oświaty obejmuje „placówki oświatowo-wychowawcze umożliwiające kształtowanie i rozwijanie zainteresowań i uzdolnień, uzupełnienie wiedzy i zdobywanie umiejętności oraz korzystanie z różnych form wypoczynku”. Wniosek mniejszości rozszerza ten zapis.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#PosełJanKnoppek">Natomiast art. 22 pkt 11 mówi, że minister edukacji narodowej określa w drodze rozporządzenia „zasady organizacji wypoczynku dzieci”. Należałoby tu dodać „i młodzieży”, wszak dotyczy to również uczniów szkół ponadpodstawowych.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#PosełJanKnoppek">W art. 67 ust. 1 pkt 5, który dotyczy bazy, stwierdza się, że do realizacji celów statutowych szkoła publiczna powinna zapewnić możliwość korzystania z „zespołu urządzeń sportowych”. Wypadałoby tu dodać słowo „i rekreacyjnych”, bo przecież i one są niezmiernie ważne dla uczestnictwa dzieci i młodzieży w szeroko pojętej kulturze fizycznej.</u>
          <u xml:id="u-109.6" who="#PosełJanKnoppek">Nasuwa się także pytanie, dlaczego nie muszą być spełnione te wymagania w szkołach dla dorosłych, ust. 2 tegoż artykułu.</u>
          <u xml:id="u-109.7" who="#PosełJanKnoppek">I to, Wysoka Izbo byłoby wszystko, czyli bardzo mało. Społeczeństwo niesłychanie mało wie o faktycznych potrzebach i własnych możliwościach kształtowania zdrowia i podnoszenia ogólnej sprawności fizycznej. Stosowane dotąd upowszechnienia zasad zdrowego życia i ich treści są ubogie i przestarzałe. Nie mamy w gruncie rzeczy żadnego poważnego, racjonalnego, nowocześnie realizowanego planu w tym zakresie. W całej rozciągłości dotyczy to też systemu szkolnej edukacji zdrowotnej i społecznego udziału w tym procesie. Odnosi się wrażenie, że projektodawca a zarazem podkomisja i komisje sejmowe zostali przytłoczeni ogromem problemów edukacyjnych i organizacyjnych, stąd nie znalazły one odpowiedniej formuły na właściwe usytuowanie problemów wychowania zdrowotnego i kultury fizycznej w przedstawionym projekcie.</u>
          <u xml:id="u-109.8" who="#PosełJanKnoppek">Istnieje zatem pilna potrzeba uregulowań prawnych w tym zakresie w ustawie o kulturze fizycznej, która z różnych przyczyn — obiektywnych i subiektywnych — nie została jeszcze uchwalona przez Wysoką Izbę. Żywię nadzieję, że stanie się to jeszcze przed upływem kadencji tego Sejmu, a gdy znajdzie się już w porządku obrad, uzyska poparcie Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-109.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Danutę Grabowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#PosełDanutaGrabowska">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Z pewnym zażenowaniem zacznę od tego, że jako członek podkomisji pracującej nad ustawą powinnam była w stosownym czasie poprzeć wniosek pani poseł Wilczyńskiej. Tak się jednak składa, że konsultując dosyć szeroko treść tej ustawy, po prostu jak gdyby nie dopatrzyliśmy sprawy niezwykle ważnej, którą chciałam dodatkowo naświetlić. Chodzi mi o rozszerzenie art. 71 w ust. 1 i 2 w brzmieniu podanym przez panią poseł, a rzecz uzasadniam następująco:</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#PosełDanutaGrabowska">Otóż zgodnie z art. 2 projektu ustawy ośrodki adopcyjno-opiekuńcze zostały objęte systemem oświaty. Jest to rozwiązanie słuszne i prawidłowe. Jednak zadania ośrodków adopcyjno-opiekuńczych są szczególnie doniosłe. Przygotowują one zastępcze rodzicielstwo w fazie poprzedzającej złożenie wniosku do sądu o orzeczenie przysposobienia lub rodziny zastępczej.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#PosełDanutaGrabowska">Od właściwego doboru rodziny dla dziecka, prawidłowo przeprowadzonych badań diagnostycznych tak rodziców, jak i dziecka, przygotowania przyszłych rodziców adopcyjnych do pełnienia bardzo odpowiedzialnej i trudnej funkcji społecznej zależy powodzenie całej adopcji. Sąd ma ograniczone, nawet mimo najlepszych oczywiście chęci, możliwości sprawdzenia, czy wnioskodawca będzie dla dziecka najlepszym z możliwych rodziców adoptujących.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#PosełDanutaGrabowska">Trzeba jeszcze dodać, że często wniosków jest więcej niż dzieci, które można przysposobić. Z reguły do sądów wpływa bowiem wniosek tylko jednej osoby lub małżonków o przysposobienie konkretnego dziecka. Zarówno przygotowanie przysposobienia, jak i przygotowanie i właściwy dobór rodziny zastępczej jest zadaniem niezwykle trudnym i skomplikowanym, odpowiedzialnym, wymagającym odpowiedniego przygotowania zawodowego, praktyki i poświęcenia się sprawie osieroconych dzieci. Może być przeprowadzone przez osoby legitymujące się fachowością i nieskazitelną postawą moralną. Nie jest dopuszczalne prowadzenie takiej działalności w celu uzyskiwania z niej korzyści majątkowych, nawet po pokryciu uzasadnionych wydatków.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#PosełDanutaGrabowska">W związku z tym budzi sprzeciw postanowienie projektu ustawy, które zezwala na zakładanie i prowadzenie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych każdej osobie fizycznej i prawnej, która będzie w stanie zapewnić tej placówce utrzymanie i kadrę. Projekt ustawy nie wymaga nawet obywatelstwa polskiego od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-111.5" who="#PosełDanutaGrabowska">Różnymi formami pośrednictwa adopcyjnego zainteresowanych jest wiele osób, ja już kiedyś tu o tym mówiłam, że często bywa tak, że łatwiej jest rodzinie niepolskiej zaadoptować polskie dziecko, niż odwrotnie, i to jest błąd. Dobrze, że nad Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym rozpoczęły się już prace; mam nadzieję, iż będą one dosyć intensywne. Osoby zainteresowane pośrednictwem nie mają często właściwego przygotowania zawodowego do prowadzenia tego typu spraw, natomiast dysponują pewnym kapitałem, który, dzięki tej formie działalności zarobkowej, pragnęłyby pomnożyć. Są wśród nich cudzoziemcy i osoby pracujące lub pragnące pracować na zlecenie agencji adopcyjnych zamożnych krajów Europy Zachodniej, USA, Kanady. Tytułem przykładu mogą służyć nawet oferty, które wpływają do Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, ministra pracy, a nawet „Gazety Wyborczej”. W sposób nieoficjalny, anonimowy działają obecnie różni prywatni pośrednicy wykonujący zlecenia osób pragnących dziecka i gotowych dobrze zapłacić za wykonanie tzw. zamówienia.</u>
          <u xml:id="u-111.6" who="#PosełDanutaGrabowska">Wydaje się oczywiste, że w takiej sytuacji dobro kandydatów na przysposabiających, a często ich zachcianka, a nie dobro dziecka potrzebującego opieki, staje się najistotniejsze dla podmiotów organizujących adopcję. Sąd zaś nie w każdej sprawie jest w stanie to ujawnić i w konsekwencji oddalić wniosek o przysposobienie.</u>
          <u xml:id="u-111.7" who="#PosełDanutaGrabowska">Dodatkowo skreślenie w Kodeksie cywilnym, na mocy ustawy z 28 lipca 1990 r. art. 36, który przewidywał tzw. specjalną, a więc związaną z zadaniami, zdolność prawną, powoduje, że każda, a więc np. prowadząca działalność przemysłową lub handlową osoba prawna, mogłaby założyć i prowadzić ośrodek adopcyjno-opiekuńczy.</u>
          <u xml:id="u-111.8" who="#PosełDanutaGrabowska">Takie zapisy ustawowe stwarzają możliwość powstawania trudnej do akceptowania sytuacji mnogości ośrodków, prowadzących ze sobą walkę konkurencyjną o dzieci, które mogą być przysposobione, zwłaszcza zaś dzieci małe, zdrowe, o dobrym rokowaniu rozwojowym. Liczba ośrodków adopcyjno-opiekuńczych i ich rozmieszczenie powinna być dostosowana do rzeczywistych potrzeb, powinny to być placówki wyspecjalizowane, diagnostyczno-konsultacyjne, powstające w ściśle określonym trybie, współdziałające ze sobą, przestrzegające jednolitych zasad postępowania i poddane kontroli organu państwowego szczebla centralnego, a więc Ministerstwu Edukacji Narodowej. Placówki, które nie byłyby powołane przez ministra edukacji narodowej, lub nie działałyby na jego zlecenie, powinny uzyskać zezwolenie na prowadzenie takiej działalności. Wydaje się, iż uprawnienia do ich zakładania powinny mieć tylko osoby prawne, cieszące się dużym autorytetem, powołane do udzielania pomocy dzieciom i rodzinom, i mające w tym zakresie niezaprzeczalny dorobek i doświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-111.9" who="#PosełDanutaGrabowska">Myślę, że jest to problem na tyle ważny, iż starałam się przedstawić go Wysokiej Izbie nieco bardziej szczegółowo i przekonać Wysoką Izbę do konieczności wprowadzenia do ustawy odpowiedniego zapisu — krótkiego, zwięzłego. Natomiast oddzielne rozporządzenie, wydane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w porozumieniu z innymi ministerstwami, tylko umocniłoby motywację, którą przedstawiłam Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-111.10" who="#PosełDanutaGrabowska">I druga kwestia, na której temat czuję się zobowiązana również bardzo krótko powiedzieć, tym bardziej że w poprzedniej debacie przekonywałam Wysoką Izbę, iż domy małego dziecka winny zostać w gestii Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-111.11" who="#PosełDanutaGrabowska">Po bardzo dokładnej analizie tej sprawy, po bardziej szczegółowym zapoznaniu się z tą problematyką, zmieniłam krańcowo zdanie. Przytaczano tu argumentację, że nie wolno rodzeństwa rozdzielać tylko dlatego, że jedno jest w wieku poniżej trzeciego roku życia, inne, starsze dzieci są w domach dziecka podległych resortowi oświaty, że jest to z punktu widzenia wychowawczego wysoce niestosowne. Nie należy robić tego, tym bardziej że nie w każdym województwie są domy małego dziecka i często bywa tak, że dziecko do trzeciego roku życia jest w domu małego dziecka podległego resortowi zdrowia w jednym województwie, a jego rodzeństwo nieco starsze jest w innym województwie. I zdarza się, że nawet jak dziecko kończy trzy lata, przez niedopatrzenie nie wysyła się go do tego samego domu dziecka co jego rodzeństwo. Nie dość, że dziecko odtrącone jest przez rodzinę, to bywa jeszcze i tak, że ci, którzy są mu najbliżsi, a więc jego rodzeństwo, również nie są z nim razem. Stąd gorąco popieram wniosek mniejszości w tej sprawie i do takiej motywacji chciałbym również przekonać Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-111.12" who="#PosełDanutaGrabowska">Czuję się zwolniona z obowiązku omawiania innych kwestii, jakkolwiek przygotowałam się do nich, dotyczących całości ustawy. Omówione już zostały w wystąpieniu klubowym, z którym w pełni się solidaryzuję.</u>
          <u xml:id="u-111.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie podkomisji do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi, w sali nr 118. Posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego odbędzie się w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Przed ogłoszeniem przerwy chciałam państwa poinformować, że do głosu zapisanych jest jeszcze 20 mówców.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Dzisiaj planujemy jeszcze dwie, że tak powiem, tury obrad, to znaczy od godziny wpół do szóstej do wpół do ósmej, potem pół godziny przerwy, i od godziny ósmej do dziewiątej. Chcielibyśmy dzisiaj skończyć debatę na temat ustawy o oświacie, potem opracowywać wnioski, a jutro przejść do następnych punktów porządku dziennego i ewentualnie wrócić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Ogłaszam przerwę do godziny 17.30</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 do godz. 17 min 30)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#Wicemarszałek">Proszę o zajmowanie miejsc na sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#Wicemarszałek">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#Wicemarszałek">Wznawiamy obrady.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#Wicemarszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego dotyczącego sprawozdania komisji o projekcie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#Wicemarszałek">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#Wicemarszałek">Proszę uprzejmie o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Grzebyka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej; jako kolejny głos zabierze pan poseł Janusz Dobrosz. Przypominam o przestrzeganiu siedmiominutowego czasu wystąpień.</u>
          <u xml:id="u-114.6" who="#Wicemarszałek">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym swą wypowiedź skierować także do pana posła Szatybełki, ale go nie dostrzegam na sali. Chciałbym odnieść się do czterech konkretnych problemów zawartych w projekcie ustawy oraz we wnioskach mniejszości, ale nim przejdę do meritum, to zmuszony jestem, tak jak powiedziałem, powiedzieć kilka słów na temat wystąpienia mojego zacnego kolegi.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Nieobecny panie pośle Szatybełko, pan mnie po prostu przeraża. Pan poseł kilku Sejmów minionych 45 lat proponuje naszym dzieciom model szkoły jezuickiej sprzed paru stuleci. Pan pokazuje, że wzniosłe chrześcijańskie wartości wprowadzane nadgorliwie mogą zaowocować obowiązkową, jak pan chce, nauką religii i szpicrutą na oporne dzieci. Pan jakby zupełnie nie zrozumiał istoty samorządności i chciałby ubezwłasnowolnić nawet szesnasto- czy siedemnastolatków. Pan chyba naczytał się dużo klasyków zaangażowanej literatury, zamiast przeczytać dokładnie projekt ustawy. Pojęcie rady, panie pośle, które pan tak skrytykował, nie ma bynajmniej bolszewickiej proweniencji, a znaczeniem tym operuje i Rada Ministrów, i bodajże rada pańskiego stowarzyszenia, nie mówiąc już o jej wcześniejszym historycznym określeniu.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">W jednym mnie pan tylko, szanowny, nieobecny panie kolego, utwierdził — w konieczności jednoznacznego opowiedzenia się za projektem komisji, określającym cele systemu oświaty oraz źródła wartości. Jestem zaś przeciwny sformułowaniom zawartym w pierwszym wniosku mniejszości i respektowaniu w nauczaniu i wychowaniu chrześcijańskiego systemu wartości, mimo jego poparcia przez niekwestionowany autorytet społeczny ks. prymasa.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Chcę być dobrze zrozumiany. Nie jestem przeciwnikiem tychże zasad, ale boję się koszmarnej wizji wprowadzania tych wartości na siłę, pod presją, zaczynając od szkoły, a kończąc być może na Konstytucji. Szkoła publiczna jako dobro wspólne, jako źródło kształtowania osobowości naszych dzieci musi, w moim odczuciu, nie tylko zresztą moim, pozostać neutralna światopoglądowo. Nawet najbardziej szlachetne intencje mogą przegrać w konfrontacji z prozą życia, z przejawami nietolerancji, zdarzających się, niestety, szykan moralnych czy fizycznych wobec dzieci innej wiary lub bezwyznaniowców. To są realia wielu polskich szkół. Nie chowajmy głowy w piasek.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">I dlatego przyjęcie wniosku mniejszości byłoby cofnięciem systemu oświaty o lat kilkadziesiąt, odejściem od standardów światowych i w perspektywie grozić może szkółką niedzielną w wydaniu pana posła, którego chciałbym prosić, by nie odbierał tych spraw osobiście, a zechciał spojrzeć na intencję i sens mojej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Po wtóre, opowiadam się za ustawowym umożliwianiem nauczania religii, przeciw zaś wnioskom mniejszości do art. 12 o organizowaniu nauczania religii przez szkoły. Takie swoiste ustawowe przymuszanie, wpisanie religii w siatkę godzin, traktowanie jako kolejnego przedmiotu będzie, bo jest już dzisiaj, źródłem napięć, uczenia swoistego konformizmu, wreszcie stanie się przyczyną uczniowskich, ale i nauczycielskich podziałów.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Wszyscy moi rozmówcy z wczorajszego dyżuru poselskiego opowiedzieli się jednoznacznie za prawem dzieci i młodzieży do swobodnego korzystania z nauczania religii, umożliwianego przez szkoły, nie zaś organizowanego, bo od tego już tylko krok do obowiązku nauczania, do przymusu, do religii traktowanej jako źródło nacisku światopoglądowego.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Po trzecie, proszę o odparcie drugiego wniosku mniejszości rozszerzającego pojęcie placówki oświatowo-wychowawczej o zadania organizacji wypoczynku wakacyjnego. Ta sfera wychowania musi obejmować większość dzieci i pozostać integralnym elementem systemu oświaty. Już dzisiaj obserwujemy niepokojącą skalę regresu w pomocy państwa dla realizacji niezbywalnego prawa dziecka. Tysiące małych, smutnych obywateli III Rzeczypospolitej, dla których wyjazd na obóz czy kolonię to, niestety, już tylko wspomnienie, znaczy swoje wakacje gonitwą między blokami miast z kluczem na szyi czy pracą w gospodarstwie rolnym rodziców. I do tego dochodzą zawiedzeni rodzice, których po prostu nie stać finansowo nawet na zakładowe kolonie czy tani obóz harcerski, rodzice, którzy czytają ze wzrastającym gniewem o zagranicznych wojażach synów i córek panów włodarzy naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Ten obraz trzeba zmieniać. Dzieci bezrobotnych, dzieci z regionów ekologicznej klęski, Śląska czy zagłębia siarkowego, dzieci rolników nie rozumieją pana Balcerowicza, one też chcą prawdziwych wakacji. I ten kontrowersyjny dla niektórych zapis art. 2 stwarza właśnie ramy prawne, i nic więcej, by problemy wypoczynku najmłodszych nie pozostały ustawową sierotą, obszarem niechcianym i skazanym przez rząd na zagładę.</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">To nie jest zapis, jak zarzucono mi na posiedzeniu komisji, utrwalający stare myślenie, lecz raczej prawo władz oświatowych do przeciwdziałania negatywnym zjawiskom dzikich kolonii, na których nie dba się o bezpieczeństwo i zdrowie dzieci, nie przestrzega elementarnych zasad higieny sanitarnej, których programem jest wszechogarniająca nuda, a jedynym wyróżnikiem horrendalne koszty takiego pseudowypoczynku. Ten zapis ma umożliwić władzom oświatowym rolę koordynatora w realizowaniu zapisów zawartych i w Konstytucji, i w Konwencji Praw Dziecka. Stąd jeszcze raz proszę o jego poparcie.</u>
          <u xml:id="u-115.10" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">I po czwarte, wnoszę o zmianę art. 104, który w majestacie prawa przewiduje totalną wymianę dyrektorów w ciągu najbliższego roku szkolnego. Nie stać nas na kolejną, zakamuflowaną formę powszechnej weryfikacji, na kolejną odsłonę, użyto już dzisiaj tego określenia, polowania na czarownice wobec ofiarnych, uczciwie pracujących nauczycieli, których jedynym przewinieniem był fakt, że zostali dyrektorami wcześniej, ze nosili legitymacje partyjne miast rzucić je w odpowiednim momencie i zamienić na legitymację jedynie słusznego związku zawodowego. Strona moralna, organizacyjna i materialna tego zabiegu budzą nie tylko mój sprzeciw. Złych dyrektorów można zwolnić w inny sposób, dobrzy muszą mieć zapewnione poczucie stabilizacji.</u>
          <u xml:id="u-115.11" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Stąd ponownie proszę, w zasadzie po raz pierwszy proszę, chociaż mówiłem o tym także na posiedzeniu komisji, o przyjęcie nowego brzmienia art. 104 w następującej redakcji: „Nauczyciele, którym przed dniem wejścia w życie ustawy powierzono funkcję dyrektorów w szkołach lub placówkach publicznych, wykonują tę funkcję nie dłużej niż 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-115.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#Wicemarszałek">Głos ma pan poseł Janusz Dobrosz z Polskiego Stronnictwa Ludowego, następna będzie pani poseł Marianna Borawska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#PosełJanuszDobrosz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Perspektywiczne, dalekosiężne decyzje co do systemu oświaty, które ma ambicje określić projekt dyskutowanej dziś ustawy, przychodzi nam podejmować w czasie, kiedy wśród środowisk nauczycielskich panuje atmosfera zagrożenia, kiedy stan finansowania szkoły jest bardzo zły. Bieżące problemy, które są nieraz automatycznie łączone z przypadkami wypłacania nauczycielom 70% płacy zasadniczej, nie służą myśleniu dla przyszłości. Nie budują wzajemnego zrozumienia również skrajne poglądy głoszone zarówno przez przedstawicieli resortu edukacji, jak i zacietrzewienie niektórych nauczycieli związkowców. Granicą dyskusji winno być dobro dzieci i młodzieży oraz regulacje prawne, choćby prawo pracy. Nie ma zatem wytłumaczenia dla faktów łamania jego zasad zarówno w kwestiach płacowych, jak i swoistym polowaniu, o którym tu już dzisiaj mówiono, wśród kadry kierowniczej, tym bardziej że nagonce w tych swoistych łowach przewodzą często ci, którzy w czasach największej politycznej represji również weryfikowali. Temu złemu procesowi przygląda się krytycznie młodzież. Jakie wzorce zachowań, jaki system wartości serwują im źle bawiący się w demokrację dorośli?</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#PosełJanuszDobrosz">Tych, którzy indoktrynowali dzieci i młodzież, którzy represjonowali swych podwładnych, trzeba rozliczyć, ale nie można przenosić odpowiedzialności na tysiące uczciwych pedagogów, którzy musieli uprawiać prawdziwą wielką grę, by zachować twarz i zdrowy rozsądek.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#PosełJanuszDobrosz">Przechodząc do treści projektu ustawy trzeba stwierdzić, że szereg rozwiązań wychodzi naprzeciw życiowym potrzebom, choćby art. 10 i 16, w których przewiduje się eksternistyczną formę ukończenia szkoły, dopuszcza się zarówno wcześniejsze rozpoczęcie, jak i odroczenie nauki przez dzieci. Za zbieżne z życzeniami mniejszości narodowych i etnicznych, artykułowanymi często przez naszą komisję sejmową, uznać należy rozwiązania art. 13, zwłaszcza zapis dotyczący nauki języka ojczystego, własnej historii i kultury nawet tam, gdzie są małe skupiska mniejszości, w międzyszkolnych zespołach nauczania. Jest to rozwiązanie zbieżne z wzorcami skandynawskimi, będzie aktem dobrej woli większości wobec mniejszości, choć trudne organizacyjnie i kosztowne daje wzorce naszym wschodnim sąsiadom: Litwie, Białorusi, Ukrainie, gdzie na takie rozwiązania oczekują tysiące naszych rodaków.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#PosełJanuszDobrosz">Za deklaratywne, niestety, należy uznać zapisy zarówno art. 1 ust. 9, gdzie postuluje się wyrównywanie różnic pomiędzy szkołą wiejską a miejską w czasie, gdy w praktyce różnice się pogłębiają, a ustawa nie stwarza mechanizmów pozytywnych, jak i art. 17 słusznie zresztą ograniczający drogę wiejskich dzieci do szkoły do 3 km w klasach I — IV, i 4 km w klasach V — VIII. Nałożony jednak na samorząd obowiązek realizowania transportu bezpłatnego w czasie, gdy duża część gmin jest w fatalnej sytuacji finansowej, budzi wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#PosełJanuszDobrosz">Słusznie projekt ustawy podnosi rangę problemu kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą, zwłaszcza w zakresie wspomagania nauki historii, geografii i języka polskiego. Skala nowej polskiej emigracji wymaga intensywnego zainteresowania się tą problematyką, by nie tracić dla Polski tysięcy młodych Polaków, by w przyszłości nie zdarzały się przypadki, że dzieci kandydata na prezydenta RP nie znały słowa po polsku, a wielu nowych emigrantów posługuje się językiem ojczystym zdecydowanie gorzej niż emigracja przedwojenna.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#PosełJanuszDobrosz">W związku z faktem ciągłego ograniczenia ilościowego wakacyjnego wypoczynku dzieci i młodzieży, była dzisiaj o tym mowa, postuluję, by w art. 22 ust. 2 pkt 11 wyraźnie określić, że minister edukacji narodowej określa w drodze rozporządzenia zasady organizacji, dofinansowywania i kontroli wypoczynku dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#PosełJanuszDobrosz">Głębszego zastanowienia wymagają regulacje dotyczące szkolnictwa zawodowego, gdyż przeżywa ono ostatnio prawdziwy regres, a przecież szkolnictwo to obejmuje połowę absolwentów szkół podstawowych. Szereg zagrożeń istnieje zwłaszcza wobec szkół zawodowych prowadzonych przez zakłady doskonalenia zawodowego. Resort edukacji narodowej nie ma dziś po prostu jasnej koncepcji organizacji i finansowania kształcenia zawodowego. Potwierdzają to zapisy projektu ustawy, które wszystkie ważkie problemy delegują do rozwiązania Radzie Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#PosełJanuszDobrosz">Obecnie sytuacja ekonomiczna zakładów, doskonalenia zawodowego nie jest dobra, co przy braku zainteresowania i braku czytelnego systemu wzajemnego finansowania edukacji w tych typach szkół powoduje, że szereg z nich podjęło decyzję o zawieszeniu naboru do pierwszych klas, a co gorsza w wielu przypadkach istnieje zagrożenie, że będą podejmowane decyzje o przerwaniu nauki w klasach wyższych.</u>
          <u xml:id="u-117.8" who="#PosełJanuszDobrosz">Szkoły i warsztaty w zakresie realizacji programu praktycznej nauki zawodu są utrzymywane przez ZDZ oraz przez budżet państwa w zakresie płac nauczycieli przedmiotów teoretycznych. Nierozwiązanie wyżej wymienionych problemów grozi całkowitym załamaniem systemu szkolnictwa zawodowego ZDZ i, oczywiście, nie tylko.</u>
          <u xml:id="u-117.9" who="#PosełJanuszDobrosz">Podobna do stanu polskiego rolnictwa jest kondycja szkolnictwa rolniczego. Tylko dzięki wielkiemu samozaparciu, kadry.dydaktycznej oraz sprawnej strukturze zależności ten typ szkół nie uległ degradacji. Jak wszędzie i tu potrzebne są pieniądze, ale przykład pozytywnych wewnętrznych rozwiązań z mojego województwa wrocławskiego świadczy o tym, że można liczyć na poprawę, istnieją możliwości pomocy dzięki współpracy zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-117.10" who="#PosełJanuszDobrosz">W procesie wychowawczym młodzieży duża rola przypadać będzie organizacjom młodzieżowym, w innym zupełnie niż niegdyś stylu. Wiem z własnych doświadczeń, jak pozytywną rolę odgrywała działalność młodych. ludzi z ZMW „Wici”, zwłaszcza w szkołach rolniczych, gdzie takie formy działania, jak Wszechnica Rodziny Wiejskiej, uczyły młodzież przyszłego, dorosłego życia — od zasad etyki, seksuologii do gotowania i szycia. Z takich form działalności nie można rezygnować w czasie, gdy do niepokojących rozmiarów urasta problem alkoholizmu i narkomanii wśród młodzieży szkolnej.</u>
          <u xml:id="u-117.11" who="#PosełJanuszDobrosz">Projekt ustawy trudno jest ocenić jednoznacznie. Daje on jednak pewną nową perspektywę. By mogła ona zaowocować w praktyce, potrzebny jest wytężony wysiłek nas wszystkich: resortu, nauczycieli, młodzieży, dzieci, rodziców, Kościoła katolickiego i innych kościołów, związków wyznaniowych oraz organizacji młodzieżowych. Jest to gigantyczne zadanie, zwłaszcza że podejmując dziś decyzje, nie znamy rozwiązań szczegółowych, do których tak często deleguje projekt ustawy. Jest to grzech główny ustawy, którą jednak ze względów praktycznych, z wyżej wymienionymi uwagami, należy uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-117.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#Wicemarszałek">Głos ma pani poseł Marianna Borawska z Parlamentarnego Klubu Pracy, kolejny będzie pan poseł Bolesław Twaróg.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#PosełMariannaBorawska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Omawiany dziś projekt ustawy oświatowej porządkuje struktury i organizację systemu placówek oświatowo-wychowawczych, których działalność, zasady organizowania i przekształcania były coraz bardziej niespójne z obowiązującym systemem samorządności terytorialnej, z ustawą kompetencyjną i innymi aktami prawnymi.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#PosełMariannaBorawska">Dlatego tak ważne jest, abyśmy dzisiaj przyjęli tę ustawę, gdyż w obecnej rzeczywistości organizuje ona porządek prawno-strukturalny współczesnego systemu oświatowego. I na szczęście co do tego w zasadzie wszyscy jesteśmy zgodni.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#PosełMariannaBorawska">Zdając sobie sprawę z niedoskonałości, mankamentów tego projektu, jego rozwiązań systemowych, na podstawie licznych spotkań z profesjonalistami administracji szkolnej, z nauczycielami, dyrektorami szkół, uważam, że projekt ten jest, szansą na szybkie uregulowanie i umocnienie prawne oświaty w kontekście dokonanych już przemian.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#PosełMariannaBorawska">W wielu kwestiach jednak niezwykle ważne jest ujęcie zaproponowanych poprawek. Na przykład dotyczy to poprawki nr 11, za którą się opowiadam, ponieważ ma ona znaczenie nie tylko z tego względu, że z dniem 1 stycznia 1992 r. gminy poczują się prawdziwym gospodarzem odpowiedzialnym za przedszkola, ale także dlatego, że na przykład będzie ona pomocna w sprawie zatrudniania doradców metodycznych, którzy jako nauczyciele przedszkoli są przecież ściśle związani z samorządem terytorialnym. To samorząd powinien ich zatrudniać i płacić im.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#PosełMariannaBorawska">Podobnie zasadne jest przyjęcie poprawki nr 14, którą z kolei obliguje, żeby dyrektorzy publicznych szkół podstawowych, którym powierzono te funkcje, pełnili je do 31 sierpnia 1994 r., gdyż wówczas samorządy terytorialne, po przejęciu szkół i włączeniu ich do swoich zadań, będą miały bezpośredni i liczący się wpływ na obsadę dyrektorów.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#PosełMariannaBorawska">W art. 36 poddaję pod rozwagę, czy nie można by ewentualnie dokonać małej zmiany w składzie komisji konkursowej powołującej dyrektora, gdyż tak się złożyło, że w jej skład wchodzi po dwóch przedstawicieli każdego organu, a ponieważ poza Szczecińskiem, gdzie są trzy związki zawodowe, wszędzie występują w szkołach dwa związki zawodowe, liczba członków komisji będzie zawsze parzysta, co nie jest zbyt wygodne w uzyskiwaniu 50%.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#PosełMariannaBorawska">Wysoką Izbo! Wśród 10 wymienionych podmiotów systemu oświaty wchodzą także Ochotnicze Hufce Pracy (art. 2). W wymienionych na przykład poradniach, bibliotekach pedagogicznych kurator mą wpływ na powołanie lub bezpośrednio powołuje dyrektora. Natomiast tak się składa, że komendanta wojewódzkiego OHP powołuje Komenda Główna OHP, co wyklucza, niestety, wpływ kuratora na obsadę osobową, a pośrednio nie tylko na egzekwowanie zadań w stosunku do komendanta. OHP, ale i określanie działalności, realizację kierunków prący. Mówię o tym, ponieważ czasami zdarzają się różnego rodzaju konflikty na linii współpracy z OHP. Jest to niespójne z jednolitością systemu, oświaty i dlatego poddaję to pod rozwagę Wysokiej Izby, gdyż wiemy, że w OHP występują często różnego rodzaju trudności wynikające z ich specyfiki. Dlatego niezbędny wydaje się bezpośredni wpływ kuratora także na obsadę kadrową OHP. Chciałabym także prosić pana ministra o ustosunkowanie się do, tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#PosełMariannaBorawska">Na zakończenie uwaga dotycząca poprawki mniejszości do projektu. Otrzymałam bardzo liczne listy, w tym także stanowisko oficjalne Klubu Politycznego „Wolność Sumienia” z Poznania, które odnoszą się do następujących spraw.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#PosełMariannaBorawska">Po pierwsze, ustawowego zagwarantowania neutralności światopoglądowej systemu oświaty, bez preferowania wybranego systemu wartości chrześcijańskiej. Ustawa oświatowa musi odzwierciedlać pluralizm systemu wartości, równoprawnie traktując rozmaite światopoglądy, tak jak jest to zapisane w art. 12 i 13.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#PosełMariannaBorawska">Po drugie, pozostawienie uczniom szkół średnich pełnej swobody decyzji uczestniczenia w lekcjach religii.</u>
          <u xml:id="u-119.10" who="#PosełMariannaBorawska">Po trzecie, ustawa musi także zagwarantować powszechną dostępność alternatywnych wobec nauczania religii programów nauczania etyki świeckiej, elementów religioznawstwa, które to treści widzimy jako niezbędne do uwzględniania w przygotowywanych programach nauczania różnych przedmiotów.</u>
          <u xml:id="u-119.11" who="#PosełMariannaBorawska">Ustawa winna także, po czwarte, zagwarantować, by umożliwione przez szkołę nauczanie religii nie było z tą szkołą instytucjonalnie związane, zgodnie z zasadą rozdziału Kościoła od państwa. Przytaczałam tu stanowisko Klubu Politycznego „Wolność Sumienia”.</u>
          <u xml:id="u-119.12" who="#PosełMariannaBorawska">Przyłączam się do zaprezentowanych racji wnioskodawców w przekonaniu, że zapewniają one nienaruszenie prawa obywateli do wolności przekonań i życia według własnego światopoglądu, wynikającego najczęściej z kulturowych tradycji rodzinnych, z poziomu wykształcenia, z wolnego wyboru, i wcale nie pozostają w sprzeczności z cywilizacją miłości, co sugerowała pani poseł Langowska, ani z kształtowaniem pożądanych wartości ogólnoludzkich, postaw odpowiedzialności społecznej i odpowiedzialności człowieka. Nie bałabym się też wolności wyboru religii, o czym świadczyć mogą m.in. postawy młodzieży podczas organizacji obozu letniego wypoczynku, gdy młodzież jest „na luzie”, do niej należy wybór chodzenia do kościoła, a nawet zapraszanie księży na msze połowę, które są odprawiane na terenie obozów.</u>
          <u xml:id="u-119.13" who="#PosełMariannaBorawska">Z całym przekonaniem popieram także konieczność uzupełnienia zapisu art. 71 o wyraźne określenie podmiotów kompetentnych do powoływania i organizowania działalności ośrodków adopcyjnych. Od sposobu pracy, przygotowania ludzi zatrudnionych w organizowaniu adopcji zależy przecież szczęście tysięcy dzieci i ich los. Dlatego sprawy te nie mogą być nam obojętne, co szeroko Uzasadniała pani poseł Grabowska.</u>
          <u xml:id="u-119.14" who="#PosełMariannaBorawska">Opowiadam się także za przyjęciem poprawki nr 2 do art. 2, aby System oświaty, panie ministrze, obejmował koniecznie różne formy wypoczynku, w tym obozy i kolonie. Gdyby posłowie, którzy mają do tej poprawki zastrzeżenia, wiedzieli o tym, że na obozach pracują społecznie, w ramach własnych urlopów, instruktorzy harcerstwa, na obozach zdrowotnych dziesiątki lekarzy i pielęgniarek (na przykład z Akademii Medycznej z Łodzi, z Jarosławca i w innych ośrodków), dzięki czemu obozy te są najtańszą formą wypoczynku, podobnie jak kolonie i obozy organizowane przy pomocy jednostek wojskowych, o czym nigdy się nie mówi, uznaliby, że poprawka ta jest konieczna.</u>
          <u xml:id="u-119.15" who="#PosełMariannaBorawska">Dzięki wsparciu finansowemu resortu i słupskiego kuratorium oświaty zarząd chorągwi zorganizował 51 placówek, na których może wypoczywać około 3 tysięcy dzieci. Dzięki wsparciu finansowemu na tych obozach wypoczywają dzieci specjalnej troski ze Szklanej Huty, w ramach tzw. nie przetartego szlaku dzieci z rodzin wielodzietnych, wychudzone, zaniedbane, które często od miesięcy nie jadły słodyczy, dla których harcerze zorganizowali akcje zbierania odzieży i słodyczy.</u>
          <u xml:id="u-119.16" who="#PosełMariannaBorawska">Dzięki pomocy Ministerstwa Edukacji Narodowej i akcji harcerskiego obozowego lata mogły przyjechać ze Śląska nad morze i nad jeziora dzieci z rodzin najgorzej sytuowanych, z domów dziecka, które po raz pierwszy mogą odpoczywać w sosnowych lasach, chłonąc zdrowe powietrze, korzystając z kąpieli morskich i słonecznych.</u>
          <u xml:id="u-119.17" who="#PosełMariannaBorawska">Dzięki możliwości zorganizowania obozów i kolonii przebywa w zdrowym nadmorskim klimacie grupa kilkudziesięciu dzieci wyłonionych w ramach akcji pana posła Kuronia. Gdybyście państwo zobaczyli radość na twarzach tych dzieci, pełen relaks i odprężenie w ich zachowaniu, entuzjastyczny udział w zajęciach i zabawach, wtedy nikt nie miałby wątpliwości, że poprawka w art. 2 jest konieczna, bo daje szanse tysiącom dzieci, i to z rodzin najgorzej sytuowanych, na pożądany wypoczynek i poprawę stanu zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-119.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#Wicemarszałek">Głos ma pan poseł Bolesław Twaróg z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Jako kolejny głos zabierze pan poseł Andrzej Wybrański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#PosełBolesławTwaróg">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W swojej wypowiedzi zajmę się tylko jednym problemem — ochroną ucznia przed negatywnymi skutkami oddziaływania szkoły, a przede wszystkim ochroną zdrowia. Gdy w czasie dyskusji związanej z pierwszym czytaniem projektu ustawy wypowiedziałem się w dosyć ostrych słowach o skutkach powodowanych u uczniów przez dotychczasowy system oświaty, podkreślając utratę zdrowia dzieci i młodzieży, z jaką mamy do czynienia we wszystkich typach szkół, spotkałem się co prawda z krytyką ze strony niektórych nauczycieli, ale także z szerokim zrozumieniem wyrażonym przez uczniów, przede wszystkim przez ich rodziców.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#PosełBolesławTwaróg">Nie chcąc jednak być posądzony o szermowanie stwierdzeniami bez pokrycia, dla bardziej konkretnego zorientowania się w tej materii, przeprowadziłem w Tychach ankietę wśród tegorocznych absolwentów szkół średnich. Celem tej ankiety było uzyskanie od dojrzałych już osób, ale dysponujących świeżym, szkolnym doświadczeniem, oceny dotychczasowego systemu kształcenia, a także szacunkowego określenia liczbowego rozmiaru szkód, jakie dla zdrowia uczniów powoduje ten system.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#PosełBolesławTwaróg">Jak państwo się domyślacie, ocena ta nie wypadła dla oświaty zbyt pochlebnie. Dowiedziałem się z niej m.in., że uczniowie szkól średnich pracują 10–12, a czasem nawet 14 godzin dziennie, że ponad połowa uczniów pobiera korepetycje, których przeciętny koszt, wraz z kosztem zajęć dodatkowych, kształtował się w granicach od 125 tys. zł miesięcznie w technikach, do 250 tys. zł miesięcznie w liceach ogólnokształcących. Maturzyści wyrażali też swoje osobiste opinie o złym sposobie traktowania uczniów, wśród których najczęściej powtarzające się dolegliwości to: zastraszanie uczniów przez nauczycieli, poniżanie, udowadnianie swojej przewagi, narzucanie przez nauczyciela własnej hierarchii wartości, używanie wyzwisk, faworyzowanie uczniów ze względu na rodziców, wywoływanie lęku i strachu u ucznia, wyładowywanie na nim własnych nerwów i nastrojów oraz wiele tym podobnych.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#PosełBolesławTwaróg">Ale najbardziej zasmuciły mnie dane o zdrowiu absolwentów naszych szkół. Na pytanie o choroby, jakie pojawiły się w trakcie nauki, otrzymałem odpowiedzi, z których wynika, że około 57% młodzieży cierpi na nerwicę, 27% ma osłabiony wzrok, 31% skrzywienie kręgosłupa, 16% uskarża się na wrzody układu pokarmowego, a 40% na migrenę. Przy czym u ponad połowy uczniów występuje więcej niż jedno schorzenie. Być może część tych chorób wystąpiła w związku z ogólnym stanem zdrowia, a liczba 50 ankietowanych jest zbyt mała, aby dane te uogólniać. Niemniej, znając warunki pracy szkół, śmiało można powiedzieć, że u około 1/3 uczniów szkoła powoduje trwały uszczerbek na zdrowiu wskutek stosowania np. ławek i pulpitów nie dobranych do wzrostu ucznia, wadliwych krzeseł, złego oświetlenia w postaci migoczących lamp fluorescencyjnych używanych prawie powszechnie w szkołach jako oświetlenie ogólne, przy zupełnym braku tzw. oświetlenia stanowiskowego, że już nie wspomnę o ciasnocie sal lekcyjnych, czy stresogennym sposobie prowadzenia zajęć, wywołującym nerwicę i choroby wrzodowe.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#PosełBolesławTwaróg">W tej sytuacji konieczne jest wprowadzenie do ustawy takich regulacji prawnych, które jeśli nawet od razu nie poprawią warunków pobierania nauki, to przynajmniej zapoczątkują zmiany, które w przyszłości zapewnią naszym dzieciom w szkołach bezpieczeństwo i ochronę zdrowia. Zmiany takie chciałbym Wysokiej Izbie zaproponować w formie następujących poprawek do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#PosełBolesławTwaróg">Pierwsza poprawka ma charakter ogólny i zmierza do nałożenia na nauczycieli, jako jednego z podstawowych obowiązków, także konieczności zadbania o zdrowie swoich wychowanków. Proponuję, aby w tym celu zmienić zapis art. 4, który łącznie z poprawką brzmiałby następująco: „Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, a także szanowania godności osobistej ucznia”. Sądzę, że taki zapis ustawowy przyczyni się chociażby do zastanowienia i refleksji nauczyciela nad skutkami, jakie dla zdrowia ucznia mają podejmowane przez niego decyzje. Chciałbym, aby nauczyciel mając w pamięci ten przepis, zadbał o bezpieczniejsze warunki pobierania nauki, o wygodniejszą ławkę, lepsze oświetlenie, a przede wszystkim aby pomyślał, że nadmiar zadawanej pracy domowej, zmuszającej do wielogodzinnego ślęczenia nad książkami, prowadzi w prostej linii do utraty zdrowia, co przecież jest niczym innym, jak przysłowiowym „wylewaniem dziecka z kąpielą”.</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#PosełBolesławTwaróg">Druga poprawka jest dla mnie najistotniejsza. Dlatego gorąco apeluję, aby bez względu na dzielące nas różnice polityczne, większość posłów zechciała się za nią opowiedzieć. Chodzi tu bowiem o nałożenie na szkołę obowiązku zadbania o bezpieczeństwo uczniów. Zgodnie z Kodeksem pracy każdy zakład jest zobowiązany do zapewnienia swoim pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Ustawa ta daje też ministrom delegację uprawniającą ich do określenia ogólnych przepisów bhp w poszczególnych branżach przemysłu. Co więcej, istnieje szereg państwowych organów kontrolnych, takich jak np. Państwowa Inspekcja Pracy, Urząd Dozoru Technicznego, czy Wyższy Urząd Górniczy, które kontrolują i wymuszają na dyrektorach przedsiębiorstw obowiązek dostosowania stanowisk pracy do wymogów bhp. Także związki zawodowe mają szerokie uprawnienia w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#PosełBolesławTwaróg">Jeśli natomiast idzie o uczniów, którzy nie będąc pracownikami nie mogą korzystać z tego arsenału ochronnego, jakimi w zakresie bhp dysponują dorośli, to dla nich nie ma ani zapisu ustawowego zobowiązującego szkoły do tworzenia bezpiecznych warunków nauczania, ani też nie ma w ustawie delegacji upoważniającej ministra edukacji do określenia ogólnych przepisów bhp w szkołach.</u>
          <u xml:id="u-121.8" who="#PosełBolesławTwaróg">Jedyne istniejące w tej materii rozporządzenie ministra oświaty i szkolnictwa wyższego z 15 grudnia 1971 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych oraz w szkołach wyższych, wydane na podstawie ustawy o bezpieczeństwie i higienie pracy z 1965 r., która od dawna już nie obowiązuje, oraz ustawy z 1961 r. o rozwoju systemu oświaty, którą właśnie uchylamy, straci zupełnie rację bytu, i słusznie zresztą, bo jest ono przestarzałe i koniecznie trzeba je zastąpić nowym. Ale żeby wydać nowe rozporządzenie, minister musi mieć do tego ustawową podstawę, i także w tym kierunku zmierza moja druga poprawka. Jest ona następująca.</u>
          <u xml:id="u-121.9" who="#PosełBolesławTwaróg">W art. 39 ust. 1 pkt 4 otrzymuje zapis zobowiązujący dyrektorów do „zapewnienia uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki oraz pobytu w szkole lub placówce”. W art. 22 ust. 1 dodaje się też nowy pkt 5, w myśl którego minister edukacji narodowej, w porozumieniu z ministrem pracy i polityki socjalnej, określi ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny obowiązujące w szkołach i placówkach, a także sposób wykonywania przez dyrektorów szkół obowiązku zapewnienia uczniom właściwych warunków bhp.</u>
          <u xml:id="u-121.10" who="#PosełBolesławTwaróg">Ostatnia poprawka, którą chcę zaproponować Wysokiej Izbie jest już nieco kontrowersyjna. Chodzi mi w niej o to, aby czas pracy ucznia, podobnie do czasu pracy robotnika, był ograniczony do maksimum 8 godzin dziennie. Szeroko argumentowałem ten wniosek w czasie pierwszego czytania ustawy. Poprawka ta zmierza do umieszczenia nowego ustępu w art. 65 o następującej treści: „Łączny czas pracy ucznia przeciętnie zdolnego, przeznaczony na obowiązkowe zajęcia szkolne oraz pracę domową, nie może przekraczać 6 godzin dziennie w szkołach podstawowych, 8 godzin dziennie w szkołach ponadpodstawowych, z wyjątkiem niedziel, świąt i okresów ferii szkolnych, które są dla uczniów dniami wolnymi od pracy”.</u>
          <u xml:id="u-121.11" who="#PosełBolesławTwaróg">Wykonanie tego zapisu wyobrażam sobie w ten sposób, że wychowawca, wspólnie z samorządem uczniowskim klasy, koordynowałby działania poszczególnych nauczycieli tak, aby łączna ilość czasu potrzebnego na odrobienie zadań domowych, wraz z czasem przeznaczonym na zajęcia lekcyjne, nie przekraczała ustawowo określonej dziennej normy godzin pracy ucznia. Jest bowiem tragedią, że młodym ludziom, których fizjologicznie dojrzewające organizmy są szczególnie mało odporne na zmęczenie fizyczne i intelektualne, nie zapewnia się ochrony przed przemęczeniem co najmniej taką barierą, jak dzienny wymiar czasu pracy, mimo że do ochrony takiej mają prawo wszyscy dorośli w ramach uprawnień pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-121.12" who="#PosełBolesławTwaróg">Gdyby jednak Wysoka Izba nie podzieliła mojego poglądu na właściwość formy zapisu chroniącego uczniów przed przemęczeniem, proponuję od razu drugą wersję zmiany art. 65 Co prawda nie zapewnia ona pełnej ochrony ucznia przed przeciążeniem pracą, ale jest pierwszym krokiem idącym w tym właśnie kierunku. W drugiej wersji tej poprawki ust. 2 art. 65 brzmiałby następująco: „Czas trwania obowiązkowych zajęć lekcyjnych wraz z czasem przeznaczonym na praktyczną naukę zawodu nie może przekraczać: w klasach I — IV szkoły podstawowej — 20 godzin tygodniowo, w klasach V — VII szkoły podstawowej — 25 godzin tygodniowo, w klasach szkół ponadpodstawowych — 30 godzin tygodniowo”.</u>
          <u xml:id="u-121.13" who="#PosełBolesławTwaróg">Wersję tę zaczerpnąłem z pierwotnego stanowiska Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”. Sądzę, że nawet brak nowych programów nie powinien być przeszkodą do jej wprowadzenia. W końcu, to programy trzeba będzie dostosować do ustawy, a nie odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-121.14" who="#PosełBolesławTwaróg">Pragnę też podkreślić, że ograniczenie tygodniowego wymiaru czasu pracy dotyczy tylko zajęć obowiązkowych, co nie przeszkadza, aby szkoły pragnące wprowadzić dodatkowe lekcje, mogły to uczynić w ramach zajęć fakultatywnych.</u>
          <u xml:id="u-121.15" who="#PosełBolesławTwaróg">Na zakończenie raz jeszcze gorąco proszę Wysoką Izbę, aby w trosce o dobro, a zwłaszcza zdrowie naszych dzieci, zechciała przyjąć zaproponowane przeze mnie poprawki, a szczególnie te, które regulują i porządkują stronę prawną zagadnień bhp w szkołach.</u>
          <u xml:id="u-121.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#Wicemarszałek">Głos ma pan poseł Andrzej Wybrański z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, jako kolejna głos zabierze pani poseł Janina Kuś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#PosełAndrzejWybrański">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przychodzi nam, panie i panowie, uchwalić ustawę o systemie oświaty. Oświaty indoktrynowanej przez wiele lat i tym samym kaleczonej, wychowującej młodych ludzi w sprzeczności z tym, co niosła tradycja, historia, kultura. Nie dało się jednak pokonać w nas tego, co przechodziło z mlekiem matki, z ojca na syna, co nazywa się po prostu miłością ojczyzny wolnych ludzi. Po raz kolejny nasz naród walcząc o swoją tożsamość, o swoje miejsce na świecie, dał tego dowód.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#PosełAndrzejWybrański">Co sprawiało, że przez setki lat byliśmy dla tej ziemi gotowi na tak wiele? Kiedy mówimy o patriotyzmie, mówimy najczęściej o martyrologii, to piękne, ale nasze dzieje to nie tylko męczeństwo, to także długie lata stabilizacji, pokoju, wolności, tolerancji i trwania przy najistotniejszych wartościach. Co sprawiało i sprawia, że wśród ludzi, którzy kraj opuścili, naszej Polonii, także zamożnej, tyle nostalgii i tęsknoty? Widać stworzyliśmy coś, czego nie ma gdzie indziej — naszą tożsamość związaną z wartościami chrześcijańskimi od zarania naszej państwowości. One właśnie kształtując naszą obyczajowość, kulturę, stanowiły siłę motoryczną przetrwania. Trzeba więc, byśmy dziś dali świadectwo, spłacili dług wobec pokoleń i tak jak one czyniły — przekazali dziedzictwo następnym pokoleniom.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#PosełAndrzejWybrański">Mamy szczęście móc to zrobić jawnie, umieścić w ustawie drogowskaz dziejowy. Myślę oczywiście o wniosku mniejszości dotyczącym art. 1.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#PosełAndrzejWybrański">Jeśli pani marszałek pozwoli, aby wszyscy słuchacze z pewnością zainteresowani dzisiejszą dyskusją, mogli w pełni wziąć wraz z nami w niej udział, pozwolę sobie drugą część wniosku mniejszości tę rzekomo kontrowersyjną, zacytować: „Nauczanie i wychowanie — respektując chrześcijański system wartości — za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#PosełAndrzejWybrański">Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultury Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności”.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#PosełAndrzejWybrański">Wprawdzie treść wniosku broni się sama, ale podzielę się z państwem uwagami na tle powstałych tu zarzutów i innych znanych mi, które dziś jeszcze nie zostały wypowiedziane z tej trybuny.</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#PosełAndrzejWybrański">Otóż pierwszy zarzut dotyczy tego, że przeczytana przeze mnie treść będzie zawarta w Konstytucji, i drugi, że wyliczanie pewnych wartości zagraża pozostałym, nie wymienionym. Przejrzałem projekty Konstytucji, żaden nie zawiera treści wniosku mniejszości, gdyby jednak nawet tak było, to przecież niekiedy stosujemy w ustawach powtórzenia, gdy uznajemy je za ważne. Poza tym wyliczanie pewnych wartości nie zagraża innym, a wręcz zachęca do poszukiwania ich, mają być tylko zgodne z uniwersalnymi zasadami etyki.</u>
          <u xml:id="u-123.7" who="#PosełAndrzejWybrański">Chciałbym także ustosunkować się do kilku dzisiejszych wypowiedzi na ten temat. Chrześcijaństwo to nie ideologia, ono cementowało nasz naród, pozwalając mu twórczo przetrwać, a nie dzieliło go, co można, być może bez intencji, odczytać w słowach pani poseł sprawozdawcy, iż zapis art. 1 w wersji podstawowej stoi ponad podziałami. Ten zapis także. Ten cementuje nasz naród.</u>
          <u xml:id="u-123.8" who="#PosełAndrzejWybrański">Zapis we wniosku mniejszości zmierza do zadbania o poczucie tożsamości, poczucie wspólnoty. Nie jest też tak, że proponujemy kultywowanie niektórych wartości, jedynie niektóre z nich się wymienia zachęcając do poszukiwania innych, o czym przed chwilą wspominałem. Sprowadzanie zapisu art. 1 do tworzenia tak zwanego światopoglądu jest dużym nieporozumieniem. Uważam, że trzeba w sposób zdecydowany odróżniać pojęcie światopoglądu i tożsamości narodowej.</u>
          <u xml:id="u-123.9" who="#PosełAndrzejWybrański">Pozwolę sobie prosić o przyjęcie dwóch jeszcze wniosków mniejszości. Są to wnioski nr 4 i nr 5, które dotyczą art. 12.</u>
          <u xml:id="u-123.10" who="#PosełAndrzejWybrański">Nie można powoływać się na międzynarodowe prawa, jak to czyniono, jednocześnie ich nie uwzględniając. Pozwolę sobie powołać się na pewną kwestię. Bogate orzecznictwo Komisji Praw Człowieka i Trybunału Praw Człowieka w Strassburgu (do art. 2 pierwszego protokołu dodatkowego) wyjaśnia, jakie są główne składniki treściowe prawa do nauczania i wychowania dzieci zgodnie z przekonaniami religijnymi rodziców. Wskazuje w tym kontekście powinności państwa zobowiązanego do zagwarantowania realizacji prawa do wolności religii w formie wolności nauczania religijnego, zgodnego z przekonaniami rodziców. Nie powołujmy się zatem na prawa międzynarodowe nie znając ich.</u>
          <u xml:id="u-123.11" who="#PosełAndrzejWybrański">Kształcenie dzieci jest naturalną powinnością rodziców, to oni bowiem mają pierwotne prawo wychowania i nauczania swoich dzieci, i oni także są pierwszymi podmiotami odpowiedzialnymi za edukację dzieci. Dlatego proszę o przyjęcie drugiego wniosku mniejszości, w poprawce nr 4.</u>
          <u xml:id="u-123.12" who="#PosełAndrzejWybrański">Pani poseł Kempka, chyba wynika to z nieporozumienia, odwoływała się do zapisu podstawowego, a właśnie to drugi wniosek mniejszości uznaje prawo rodziców do kształtowania dzieci. Nie będę, podobnie jak posłowie zabierający głos przede mną, uzasadniać miejsca Kościoła katolickiego w tworzeniu naszej narodowej tożsamości, ale odwołam się do tego, co stwierdziłem czytając projekty Konstytucji, iż w naszym zapisie ustawowym przyjęto, wymieniając Kościół katolicki, i inne wyznania. Gdybyśmy więc nie przyjęli zapisu nr 5 w art. 12, to uczynilibyśmy odstępstwo od zapisów, jakie we wszystkich dotychczasowych ustawach były stosowane.</u>
          <u xml:id="u-123.13" who="#PosełAndrzejWybrański">Ośmielam się raz jeszcze powtórzyć i prosić o przyjęcie następujących wniosków mniejszości: nr 1 do art. 1, nr 4 do art. 12 i wniosku nr 5 także do art. 12.</u>
          <u xml:id="u-123.14" who="#PosełAndrzejWybrański">W swoim wystąpieniu ograniczyłem się do trzech tylko wniosków mniejszości, co nie oznacza, że bagatelizuję pozostałe. Chciałbym wspomnieć o jeszcze jednym. Pan poseł Lenz mówił, że oświata przypominała barwny krajobraz, nie czarno-biały, i ja się z tym zgadzam, ale, panie pośle, w tym właśnie wniosku mniejszości, powołując się na tolerancję, sprawiedliwość, demokrację, solidarność, chcemy zadbać o poczucie naszej narodowej tożsamości (art. 13). Gdy pan wystąpił o uszanowanie tożsamości mniejszości, nie było ani jednego głosu sprzeciwu. To także jest przejaw naszej kultury, naszej tożsamości. Proszę jednak, by zechciano w Sejmie uszanować tożsamość większości.</u>
          <u xml:id="u-123.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu panią poseł Janinę Kuś z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej i jako kolejny głos zabierze pan poseł Michał Caputa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#PosełJaninaKuś">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przysłuchując się dzisiejszej dyskusji dochodzę do wniosku, że nie możemy oddzielić nauczania od wychowania, jak i wychowania od nauczania. Mogą być w ustawie piękne zapisy, ale jeżeli nie będą one respektowane w codziennej praktyce, to na pewno zostaną tylko zapisane, ale nie wcielane w życie. Dlatego bardzo dobrze jest, że tak dużo wypowiedzi słyszymy z tej trybuny. Pozwólcie państwo, że ustosunkuję się do wniosku mniejszości nr 11 do art. 102 dotyczącego zakładania, prowadzenia i utrzymywania przedszkoli jako zadania własnego gmin w r. 1991. Chodzi o to, aby to jako obowiązkowe zadanie mogło być realizowane już z dniem 1 stycznia 1992 r. Po rocznej działalności samorządu terytorialnego możemy wyciągnąć pewne wnioski. Chodzi o to, aby osoby, które w tych samorządach pracują według nowego systemu, nowego sposobu, i zdarza się, że popełniają błędy, każdemu się to zdarza, mogły te błędy naprawić, bo w 1994 r. mogą już nie mieć co naprawiać. Warto bowiem wiedzieć, że łatwo się coś likwiduje, zaś trudniej z powrotem zorganizować. Szanujmy pracę wszystkich, którzy włożyli dużo serca, zaangażowania i w skompletowanie pomocy naukowych, i w zabawki, i w różne urządzenia, a w tej chwili niektóre samorządy lekką ręką pozbawiają społeczeństwo placówek przedszkolnych.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#PosełJaninaKuś">Dlatego uważam, że jeżeli każdy z nas będzie myślał o przyszłości, to może te trudne dni i tego roku, i następnych, będą lepsze. Myślmy zawsze o tym, że to my gotujemy los ludziom młodym, którzy kiedyś po nas przyjdą.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#PosełJaninaKuś">Tak jest, że zwykle w rozgrywki dorosłych wtajemniczamy dzieci i młodzież, a chyba nie o to chodzi, abyśmy kłócąc się wciągali w to najmłodszych. A tak to czasami wychodziło, że kiedy był protest rodziców, musiały być włączone do tego również dzieci. Dlatego bardzo proszę o poparcie wniosku mniejszości i takie przegłosowanie zapisu, aby z dniem 1 stycznia 1992 r. zadanie prowadzenia przedszkoli mogło być obowiązkowym zadaniem gmin.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Michała Caputę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, jako kolejny głos zabierze pan poseł Władysław Krzyżanowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#PosełMichałCaputa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po wypowiedziach wielu przedmówców trudno już coś nowego powiedzieć na temat ustawy, zwłaszcza że brałem udział w pracach nadzwyczajnej podkomisji, która opracowała tej ustawy projekt. Mówiąc o dotychczasowych wypowiedziach, mam szczególnie na myśli rzeczowe i wyważone omówienie naszego stanowiska przez koleżankę poseł Langowską, wzbogacone wypowiedzią kolegi Wybrańskiego. Na pewno jeszcze wiele innych, ale nie w całości podzielanych przez mnie sądów zawartych w wypowiedziach posłów.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#PosełMichałCaputa">Jeżeli zabieram głos jako 27, to chcę się przede wszystkim skupić na dwóch wnioskach mniejszości. Nie jestem zwolennikiem powtarzania tych samych argumentów, dlatego podam inne uzasadnienie do dwóch wniosków mniejszości, o których uchwalenie będę prosił, i których będę bronił.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#PosełMichałCaputa">Punktem wyjścia mojego wystąpienia jest przede wszystkim przeświadczenie, że młodzież nasza jest dobra. Młodzież w ogóle jest dobra, bo człowiek rodzi się dobrym, a złem nasącza go świat dorosłych. I dlatego bronię poprawki do art. 1 i do art. 12. Bronię dlatego, żeby nie zamykać młodzieży drogi do dobra, do którego powinna mieć dostęp.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#PosełMichałCaputa">Dlaczego uważam, że dobro to zawarte jest w tych poprawkach? Nie będę ich czytał, ponieważ kolega Wybrański odczytał przed chwilą poprawkę do art. 1 i poprawkę drugą do art. 12. Proszę mi pozwolić, że przypomnę pewne fakty, które utwierdzają mnie w przekonaniu, że te poprawki winny być włączone do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#PosełMichałCaputa">Otóż w nieodległej przeszłości, na przełomie XIX i XX w., panował kryzys wartości.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#PosełMichałCaputa">Wówczas bardzo modne były hasła, że „życie nasze splunienia niewarte, eviva lʼarte”. Mnożyły się postawy pesymistyczne, katastroficzne. I wówczas niektórzy uczeni i politycy szukali wyjścia z tej sytuacji, z apatii. I wówczas pojawiła się teoria Fryderyka Nietzschego, który, jak wiemy, „uśmiercił” Boga i stworzył nadczłowieka, übermenscha. Ale zanim to zrobił, dokonał analizy współczesnej jemu moralności. Jak stwierdził w swym dziele „Genealogia moralności” na przeszkodzie w rozwijaniu nadczłowieka stoją przede wszystkim zasady etyki chrześcijańskiej, które on wywodził aż z filozofii antycznej, bo z wykształcenia był filologiem klasycznym. I Nietzsche zakwestionował zasady, jak prawo równości wszystkich ludzi, wolności, prymatu dóbr duchowych nad dobrami materialnymi, prymatu dóbr powszechnych nad dobrem jednostki, i litość, i współczucie. Proszę sięgnąć do tego dzieła, względnie do „Historii filozofii” Tatarkiewicza, III tom, gdzie wszystkie zasady są wymienione.</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#PosełMichałCaputa">Rodzący się w tym czasie młody system faszystowski przyjął teorię Nietzschego jako swoją ewangelię i co zgotował światu, to w tej Izbie nie muszę mówić, bo fabryki śmierci i wszystko to, co faszyzm przyniósł Europie i w szczególności Polsce, są to rezultaty odejścia, zakwestionowania uniwersalnych wartości etyki chrześcijańskiej.</u>
          <u xml:id="u-127.7" who="#PosełMichałCaputa">Po II wojnie światowej świat był zaszokowany tym, co się stało. Próbowano to ocenić, próbował tego Mieczysław Jastrun, gdy szukał odpowiedzi, jak uczcić tych, dla których „trumną był piec krematorium, z powietrza przejrzyste wieka, i dym z żywego człowieka, wywiany kominem historii”. I co skonstatował? Nie znalazł odpowiedzi, i powiedział: „Jest milczenie olbrzymie na ziemi jak sztandar zdeptany, w trupów zadusznym dymie i w krzyku ukrzyżowanym”.</u>
          <u xml:id="u-127.8" who="#PosełMichałCaputa">To lekcja historii, którą przeżyła Europa, a którą zaserwował faszyzm, który zniszczył wszystkie wartości etyki chrześcijańskiej.</u>
          <u xml:id="u-127.9" who="#PosełMichałCaputa">Za wschodnią granicą naszego państwa utworzono system, który również był zaprzeczeniem wszystkich wartości etyki chrześcijańskiej. Ludzi tego systemu najtrafniej określił twórca filmu „Pokuta” przez usta negatywnego bohatera, który powiedział: „My potrafimy znaleźć czarnego kota w ciemnym pokoju, nawet jeżeli go tam nie było”. Co zgotował narodom Rosji, później Związku Radzieckiego, i narodom oddanym w tę orbitę po Jałcie i Poczdamie, ten ustrój, też wiemy. To nie tylko „Na nieludzkiej ziemi”, „Archipelag Gułag”, Katyń, oczywiście Kuropaty „Droga śmierci”, ale przede wszystkim kryzys moralny. I ponieważ mam to wszystko świeżo w pamięci — należę do pokolenia, które broniło się przed tym, co niósł faszyzm, broniło się również przed tym, co niósł totalitaryzm ze Wschodu — oczywiście bronię tej preambuły i proszę o jej poparcie.</u>
          <u xml:id="u-127.10" who="#PosełMichałCaputa">Zapis podstawowy wymienia akty międzynarodowe i Konstytucję, której jeszcze ostatniego kształtu nie znamy, o czym mówił kolega Wybrański. Ale w naszej preambule nie znosimy tych aktów międzynarodowych, tylko proponujemy otwarcie na uniwersalne wartości etyki chrześcijańskiej i na nasze dziedzictwo, o którym tutaj już też dobitnie mówił kolega Wybrański.</u>
          <u xml:id="u-127.11" who="#PosełMichałCaputa">Jak możemy się wycofać z tego, jak możemy stawiać bariery w dopuszczeniu naszej młodzieży do poznania naszego dziedzictwa patriotycznego, naszego dziedzictwa kulturowego? Przecież nasza kultura decyduje o naszym bycie narodowym. To Mickiewicz i wielu innych poetów uczyło nas, że każdy naród przez wieki buduje kościół narodowej pamięci i dzięki temu trwa. Dlatego proszę o poparcie również poprawki nr 1.</u>
          <u xml:id="u-127.12" who="#PosełMichałCaputa">Jeżeli chodzi o art. 12, ten, o którym mówił kolega Wybrański, nasza poprawka była na początku zapisem rządowym. I w głosowaniu zdecydowano, że stał się on właśnie poprawką. O co tu chodzi? Kiedy na posiedzeniu komisji zapytałem, do którego roku życia rodzice odpowiadają za dziecko, prawnicy odpowiedzieli, że do 18. Z punktu widzenia prawnego nie umiem sobie tego wytłumaczyć. Z jednej strony prawo nakłada na rodziców odpowiedzialność do 18 roku życia, a z drugiej strony po 15. roku życia odbiera się rodzicom prawo decydowania, jak dziecko ma być wychowane.</u>
          <u xml:id="u-127.13" who="#PosełMichałCaputa">Dlatego również proszę o poparcie drugiej poprawki. W moim bowiem przekonaniu wychowanie powinno być takie, żeby naszą młodzież „skąpać” w całym dziedzictwie naszej przeszłości, a więc w tym, co było szczególnie szlachetne, i również dopuścić, aby poznała błędy. Tak wychowana młodzież będzie miała punkt odniesienia do tego, co niesie życie współczesne. I wtedy nie będzie jej można wmówić, przepraszam za określenie, byle czego i bylejakości. Dziękuję za cierpliwość i proszę o poparcie naszych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-127.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Krzyżanowskiego z Parlamentarnego Klubu Pracy; kolejny będzie pan poseł Zenon Pigoń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po takim, niezwykle głębokim, wielowątkowym wystąpieniu mego przedmówcy, proszę wybaczyć, że rozpocznę bardzo osobistą refleksją. Otóż z domu rodzinnego wyniosłem szacunek, niezwykły szacunek do trzech zawodów. Jednym z nich jest zawód nauczyciela. Stąd być może z pewnym kompleksem zabieram głos w sprawie oświaty, w sprawie szkoły, w sprawie nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Ale jeszcze jedna refleksja. Szanowni państwo, ja zdecydowanie rozgraniczam system od ludzi. Oczywiście system tworzą ludzie, część z nich tworzy, a część z konieczności w nim żyje. Stąd jestem bardzo ostrożny w uogólnianiu, z czym niekiedy mieliśmy do czynienia w tej sali. Na wsi podlaskiej miałem szczęście mieć w szkole podstawowej i średniej wspaniałych nauczycieli. Część z nich dzisiaj to nauczyciele akademiccy. Korzystając z tej debaty, chylę przed nimi czoło.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Nauczyciele przy wykonywaniu swoich obowiązków są często entuzjastami. Są to ludzie, którzy oddają z siebie wszystko, to są heroiczni ludzie. Od ćwierć wieku obserwuję warunki, w jakich pracują nauczyciele w moim skromnym, biednym województwie ostrołęckim. Oczywiście w każdej grupie zawodowej są różni ludzie. Ale jeszcze raz podkreślam, jestem bardzo ostrożny w uogólnieniach. Te uogólnienia niekiedy niezwykle krzywdzą, wyrządzają niepowetowane szkody.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Wszyscy jesteśmy świadomi, jak wielkie zmiany nastąpiły w otoczeniu szkoły. Dlatego ustawę oświatową musimy uchwalić, mimo że niewątpliwie jest ona niedoskonała i na swej drodze legislacyjnej została jakby, w moim przekonaniu, okrojona. Świadczy o tym chociażby jej obecna nazwa, inna w stosunku do pierwotnej.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Traktując tę ustawę jako niezwykle ważną, i słysząc wypowiedzi kontrowersyjne na temat niektórych jej postanowień, 18 maja zorganizowałem w mym województwie spotkanie z nauczycielami z całego województwa. Nieoczekiwanie na to spotkanie przybyło — z tego małego, skromnego województwa — ponad 300 nauczycieli. Jest to także przykład — poświęcili oni swój czas prywatny, okazali swe niezwykłe zainteresowanie. Jest to także dowód zaangażowania tych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">To spotkanie zaszczyciła swoją obecnością pani senator Anna Radziwiłł, wiceminister edukacji narodowej, za co jej z tego miejsca w imieniu nauczycieli i własnym serdecznie dziękuję. I kilka wątków z tego spotkania. Wiele spraw było poruszanych na tym spotkaniu, ale chcę wrócić do trzech wątków odnoszących się właśnie do ustawy. Otóż dwa wątki wynikające z tejże dyskusji zawarte są we wnioskach mniejszości. Jest to wniosek mniejszości dotyczący sprawy żłobków i odnoszący się też do przedszkoli… przepraszam, słusznie, do przedszkoli, i wniosek nr 10 odnoszący się do wysokości dotacji, które będą kierowane do szkół podstawowych i liceów ogólnokształcących.</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">I wreszcie sprawa trzecia. Otóż, proszę państwa, jak słusznie chyba zauważyła pani poseł Langowska, tę ustawę tworzy się na okres przejściowy, na okres między epokami. I jeśli nie ma środków, aby dokonać w oświacie generalnych przemian, to zapewne o wszystkim zdecydują ludzie. I myślę, że zapisy w tym projekcie ustawy, na mocy których będą powoływani kuratorzy i dyrektorzy szkół, są zapisami fikcyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Proszę państwa, co stanowi art. 30? Mówi o tym, że kuratora oświaty powołuje minister edukacji narodowej po zasięgnięciu opinii wojewody. Natychmiast w ust. 2 mówi się o tym, że tego kandydata wyłania się w drodze konkursu. Następnie jednym tchem mówi się, kto będzie wchodził w skład tej komisji. Wyraźnie widać, że konsekwencją tego, że powołuje właśnie minister w porozumieniu z wojewodą, jest układ matematyczny składu komisji, że przynajmniej 50% stanowić mają przedstawiciele ministra i wojewody. Czy to jest prawdziwe?</u>
          <u xml:id="u-129.8" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Nie jestem przeciwko konkursom, tylko jeżeli konkurs rozstrzyga, kto ma być powołany na stanowisko, to znaczy, że w tajnym głosowaniu rozstrzyga się, kto tę funkcją obejmuje. A pan minister, czy pan kurator, podobnie jak z dyrektorem szkoły, niejako, przepraszam za to stwierdzenie, jak sekretarka podpisuje dekret powołania w najmniejszym stopniu nie oddziałując na to poprzez swoich ludzi w głosowaniu. Rozumiem, że konkurs powinien być jedną z form pomocniczych wyłaniania kandydata. Jest to formuła ogłoszenia, że wakuje takie stanowisko, ale również inne gremia powinny mieć prawo do zgłaszania kandydatów w sposób czytelny, absolutnie czytelny, i tę oczywistą, ostateczną decyzję ma podjąć minister w stosunku do kuratora i kurator w stosunku do dyrektora szkoły.</u>
          <u xml:id="u-129.9" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Proszę Państwa! Chciałem przywołać w tej Izbie wypowiedź rzecznika praw obywatelskich. W tej sali są posłowie, którzy są przeciwni osobie pani rzecznik, i są tacy, którzy podpisywali wnioski, by osoba ta nadal pełniła swą funkcję. Rzecznik w tej Izbie mówiła, że jeśli trzeba przeprowadzić weryfikację, to trzeba to zrobić czytelnie, jasno, wyraźnie, by była to weryfikacja zrozumiała, a procedura przyzwoita. Pani rzecznik praw obywatelskich powiedziała w tej Izbie, że nie wolno administracji chować się za plecy ciał społecznych, bowiem to właśnie administracja, nie ciało społeczne, jak dawniej komitety partyjne, wydaje własną decyzję i do wydania tej decyzji administrację zobowiązuje prawo. To wygodnie się jest schować za cudze plecy oczywiście. Nie zawsze przesłanki te są spełnione… I mówiła jeszcze z tej trybuny, że „procedura rzetelna zapewnia równość i bezstronność traktowania niejako sama w sobie”, wymusza jednakowe traktowanie niezależnie od tego, w jakim celu się jej używa i wobec kogo.</u>
          <u xml:id="u-129.10" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Apeluję zatem, by konkurs był czynnością pomocniczą, a nie rozstrzygającą przy powoływaniu na stanowiska kuratorów czy dyrektorów szkół. I pozwolę sobie na przytoczenie jeszcze jednego wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-129.11" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Proszę Państwa! W gremium komisji konkursowej zasiadają osoby, które co najmniej warte są stanowiska, na które ogłoszono konkurs, bądź z wyższymi kwalifikacjami. Doc. Jan Kaczyński z Olsztyna pisał w ten sposób: „Gdyby pominąć fakt, że kandydatem na dyrektora może być osoba dobrze obeznana w problemach edukacyjnych współczesnego świata, i że członkowie komisji powinni czuć zakłopotanie wobec konfrontacji z kimś takim, a tym bardziej wobec sytuacji zmuszającej do oceny czyichś kompetencji, i że konkurs taki nie da satysfakcji temu, kto się mu podda — to zostaje zasadnicza wątpliwość: czy dyrektor oceniony takim familijnym, a nie merytorycznym wymogiem, będzie miał poczucie satysfakcji, że jest dyrektorem, bo on jest lepszy, bo jest dyrektorem z konkursu. I rzecz główna. Czy familijnym sposobem wybrany dyrektor może być dyrektorem skutecznym?” Pani poseł Urbanowicz nawoływała, iż w obecnej sytuacji słuszne jest, że dyrektor powinien mieć umocowanie. Myślę, że nie będzie ono mocne, jeżeli rozstrzygnięcie komisji jest ostatecznym werdyktem. Czy ten kurator lub minister niejako automatycznie podpisując podsunięty przez pracownika kadr lub sekretariat dekret o powołaniu na dane stanowisko, powoła osoby najlepsze?</u>
          <u xml:id="u-129.12" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Stąd, być może, już dzisiaj są absurdalne chyba sygnały, by także kuratorom określić czasowy limit zatrudnienia na zajmowanym stanowisku.</u>
          <u xml:id="u-129.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#Wicemarszałek">Głos ma pan poseł Zenon Pigoń z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Następnie głos zabierze pani poseł Maria Sielicka-Gracka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#PosełZenonPigoń">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Do zabrania głosu skłoniło mnie wystąpienie pana posła Grzebyka, choć miałem zamiar zrezygnować z wystąpienia, ponieważ wielu posłów przedstawiło już argumenty, które i ja mógłbym przedstawić. Nie zgadzam się z poglądami posła Grzebyka, ale jako człowiek po staroświecku wychowany, pana posła szanuję. Panie pośle Grzebyk, obecny na sali sejmowej, zdarzało się, że i pan nie był obecny na tej sali, ale wówczas nikt z tego powodu nie robił donosu z tej trybuny, tak jak pan to uczynił kilkakrotnie w stosunku do posła Szatybełki.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#PosełZenonPigoń">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedstawiony dziś projekt ustawy o systemie oświaty w toku pracy legislacyjnej uległ znacznym przemianom. Jednakże od razu trzeba powiedzieć, że ten twór ustawodawczy jest aktem cząstkowym i dalekim od doskonałości, gdyż rozwiązuje problemy oświatowe doraźnie i w stopniu niezadowalającym zarówno podmioty oświatowe, jak i członków komisji pracującej nad projektem.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#PosełZenonPigoń">Kilkanaście wniosków mniejszościowych, to wynik kompromisu między posłami, gdyż rozbieżności było znacznie więcej. Konieczne jest uświadomienie sobie faktu, że w obecnych warunkach ustrojowych oświata w systemie dotychczasowych norm ustawowych nie może już prawidłowo funkcjonować i musi być reformowana w oparciu o nowe, adekwatne do sytuacji ustrojowej, uregulowania prawne.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#PosełZenonPigoń">W tworzeniu ustawy, oprócz sporów natury ideowopolitycznej, dodatkowym utrudnieniem stał się niedowład finansowy państwa, które w sytuacji kryzysu gospodarczego nie może w sposób zadowalający dotować z budżetu wszystkich podmiotów systemu oświatowego. Tak więc mimo oczywistej słuszności uznania potrzeby wspomagania z budżetu państwa szkolnictwa niepublicznego, czy finansowania szkolnictwa dla dorosłych, komisja edukacji przyjęła niepopularne zapisy bardzo ograniczonego ze strony państwa wspierania materialnego tych obszarów oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#PosełZenonPigoń">Stając przed nowymi zadaniami w kształceniu i wychowaniu młodego pokolenia dla społeczeństwa obywatelskiego, oświata uzyskuje znaczną autonomię, odpowiedni do sytuacji ustrojowej system wartości, ale także dźwiga zwiększony ciężar odpowiedzialności przed tym społeczeństwem, oraz zwiększoną troskę o swój byt materialny.</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#PosełZenonPigoń">Trwający od początku spór o zapis w art. 1 ust. 1 dotyczący systemu wartości, nie został rozstrzygnięty do chwili obecnej i znalazł swój wyraz we wniosku mniejszościowym, który złożyli posłowie z OKP. W gruncie rzeczy spór dotyczy chrześcijańskiego wyartykułowania systemu wartości. Zapis mniejszościowy dostrzega ponadto potrzebę rozwijania u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny i poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, co jest przeciwwagą dla postaw jedynie roszczeniowych, które może stworzyć system odwołujący się wyłącznie do uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#PosełZenonPigoń">Trzeba także dodać, że art. 1 ust. 1 projektu, pełniąc funkcje preambuły we wniosku mniejszości, tworzy bardziej wyrazisty zespół wartości oddziałujących na sferę intelektualną, moralną i uczuciową, niż wprowadzony przez komisję do projektu lapidarny racjonalizm osadzony w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i międzynarodowych dokumentach prawnych.</u>
          <u xml:id="u-131.8" who="#PosełZenonPigoń">Unikanie zapisu dla respektowania chrześcijańskiego systemu wartości stwarza sytuację paradoksalną. Otóż u podstaw takiego przemilczania znajduje się, jak sądzę, obawa przed dyskryminacją obywateli Rzeczypospolitej Polskiej zaliczanych do mniejszościowych grup wyznaniowych. Zabezpieczenie ich przed domniemaną nietolerancją narzuca zdecydowanej większości chrześcijańskiej rezygnację z afirmacji kulturowej, co właśnie ma cechy dyskryminacji. I tak to zostanie zrozumiane, jeśli Wysoki Sejm nie przyjmie proponowanego wniosku mniejszości. Opowiadam się za jego przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-131.9" who="#PosełZenonPigoń">Gdyby jednak został odrzucony, wówczas wnoszę. poprawkę do art. 1. Rozpoczynające ten artykuł słowo „wykształcenie” proponuję skreślić, a w jego miejsce wpisać słowo „oświata”. Zmianę tę uzasadniam tym, że wykształcenie swoim zakresem obejmuje nie tylko system oświaty, ale również szkolnictwo wyższe.</u>
          <u xml:id="u-131.10" who="#PosełZenonPigoń">Ponadto dostrzegam zagrożenie we wspólnocie posiadania takiego dobra, jak wykształcenie, przez jednostkę i państwo zarazem. Bywało już w przeszłości, że państwo czujące się współwłaścicielem wykształcenia serwowało absolwentom nakazy pracy. Lepiej więc będzie, jeśli wspólnym dobrem jednostki, rodziny, społeczeństwa i państwa będzie oświata, jako system służący tym podmiotom.</u>
          <u xml:id="u-131.11" who="#PosełZenonPigoń">Z podobnych powodów przeciwny jestem wnioskowi mniejszości do art. 2, w którym organizowane formy wypoczynku, na przykład kolonie letnie i obozy, włącza się obligatoryjnie w system oświaty, w gruncie rzeczy pod kontrolą państwa. Ogranicza to prawo organizatorów społecznych i prywatnych, którzy chcą organizować za własne pieniądze wypoczynku dla dzieci i młodzieży, to jest to sprawa między nimi a rodzicami, a ich działalność może być poddana jedynie kontroli prawa.</u>
          <u xml:id="u-131.12" who="#PosełZenonPigoń">W naszym ustawodawstwie nie należy wracać do centralizmu i dominacji państwa w kształceniu i wychowaniu. Uspołecznienie oświaty to nie tylko powoływanie społecznych organów oświatowych, które w tym projekcie mają niezbyt duże uprawnienia, ale przede wszystkim ma to być oddawanie przez państwo swoich kompetencji słusznym inicjatywom obywatelskim zmierzającym do zaspokojenia pluralistycznych aspiracji społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-131.13" who="#PosełZenonPigoń">Omawiany przez nas projekt wyznacza w wielu zapisach właściwe ukierunkowanie działań oświatowych na społeczeństwo. Dlatego uważam za konieczne obronę art. 50 przeciw wnioskowi mniejszości, który zmierza do pozbawienia rad szkolnych uprawnień kontrolnych (ust. 2 pkt 3) oraz inicjatyw finansowych — ust. 3. Pozbawienie rad szkolnych kompetencji kontrolnych wobec szkoły i wpływu na gromadzenie i wydatkowanie funduszy spoza budżetu może całkowicie wyhamować inicjatywę tworzenia tych rad, a to byłoby sprzeczne z założeniami reformy. Zwracali na to uwagę przedstawiciele Krajowego Sejmiku Samorządowego w czasie przeprowadzania przez podkomisję nadzwyczajną konsultacji społecznej.</u>
          <u xml:id="u-131.14" who="#PosełZenonPigoń">Pragnę jeszcze zwrócić uwagę na wniosek mniejszości do art. 104. Wnioskodawcy przedłużając w szkołach funkcjonowanie kadry dyrektorskiej, powoływanej na starych zasadach przez nie istniejącą już administrację oświatową, nie przyczyniają się do szybkiego uporządkowania prawnego spraw kadrowych w oświacie.</u>
          <u xml:id="u-131.15" who="#PosełZenonPigoń">Wszystkim przecież wiadomo, że nowe zadania oświatowe w demokratycznym państwie prawnym powinny być podjęte przez kierownictwo rozumiejące ducha nowego czasu; na uwagę zasługuje fakt, że dotychczasowi dyrektorzy mogą na równi z innymi kandydatami ubiegać się w konkursach o stanowiska kierownicze. Uważam zatem wniosek mniejszości za działanie hamujące reformę i będę głosował przeciw.</u>
          <u xml:id="u-131.16" who="#PosełZenonPigoń">Jeśli chodzi o sprawy szczegółowe, zwracam jeszcze uwagę na art. 15, według którego obowiązek uczęszczania do szkoły podstawowej trwa do 17 roku życia. Wszyscy pedagodzy praktycy wiedzą dobrze, jak wielką dla ucznia i szkoły udręką jest przymus uczęszczania i uczenia się tak zwanych przerośniętych uczniów, którzy nie są wcale zainteresowani nauką. Szkoła w takim przypadku staje się przechowalnią młodego człowieka, a on sam nie uczestnicząc aktywnie w procesie dydaktyczno-wychowawczym — demoralizuje się.</u>
          <u xml:id="u-131.17" who="#PosełZenonPigoń">Dlaczego młodzieniec, który nie chce się uczyć, a chce pracować i ma do tego warunki fizyczne, zamiast marnotrawić czas w szkole nie miałby podjąć pożytecznego dla siebie i społeczeństwa zajęcia? Przysposobienie zawodowe, nauka prostego rzemiosła nie przekracza możliwości wyrośniętego piętnastolatka. Wnoszę zatem poprawkę do art. 15 ust. 3, aby liczbę „17” zmienić na „15”. Konsekwencją tej poprawki jest skreślenie ust. 9 w art. 16 uprawniającym kuratora do zwolnienia od obowiązku szkolnego dziecka, które ukończyło 15 lat.</u>
          <u xml:id="u-131.18" who="#PosełZenonPigoń">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy reguluje powstałe już zmiany w systemie oświatowym oraz w znacznym stopniu wprowadza nowe regulacje. Nie obejmuje on i nie może objąć wszystkich zjawisk reformującej się oświaty, nie usytuował na przykład rad oświatowych przy samorządach terytorialnych, co pewnie już wkrótce ujawni się jako luka prawna. Nie rozwiązał wielu kwestii nauczycieli i ich dążeń samorządowo-zawodowych. Projekt ten pozwala doraźnie na prawidłowe funkcjonowanie oświaty i da je początek ustawodawstwu edukacji narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. Po jego uchwaleniu najpilniejszym zadaniem będzie stworzenie nowego statusu prawnego nauczycieli i izb nauczycielskich, które przejmą część kompetencji administracji państwowej dając początek emancypacji zawodowej nauczycieli i oświaty, ale tym zajmować się będzie Sejm następnej kadencji Wybrany w demokratycznych wyborach.</u>
          <u xml:id="u-131.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu panią poseł Marię Sielicką-Gracką z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, następnie pana posła Stanisława Cieślę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#PosełMariaSielickaGracka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! O zdrowiu mówiło już kilku mówców, ja natomiast chciałam powiedzieć jeszcze raz, że taka ustawa nie może pominąć szeroko pojętej problematyki zdrowia. Kwestia ta musi w ustawie zaistnieć i musi być respektowana, żeby w ogóle system oświaty mógł być w pełni zrealizowany.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#PosełMariaSielickaGracka">Nie wdając się w szczegółowe uzasadnienia, wnoszę o wpisanie do art. 1, zarówno w wersji przyjętej przez komisję, jak i we wniosku mniejszości „harmonijnego rozwoju psychofizycznego”, bo to musi zapewnić każda szkoła i każdy system oświaty. Do art. 1 ustawy proponuję dodać zapis „służy harmonijnemu rozwojowi psychofizycznemu, wszechstronnemu rozwojowi osobowości oraz przysposobieniu człowieka do odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu rodzinnym i społecznym”, a we wniosku mniejszości: „szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do harmonijnego rozwoju psychofizycznego, przygotować do odpowiedzialnego wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich”.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#PosełMariaSielickaGracka">Proszę państwa, tego nie można pominąć, bo ci, których chcemy wychowywać, nie dadzą się wychować, jeżeli będą krzywi, chorowici i jeżeli nie będą mieli zapewnionego prawidłowego rozwoju fizycznego. Wtedy nie można też mówić o prawidłowym rozwoju psychicznym. Wobec tego w art. 13, w miejscu, w którym mowa jest o tym, co szkoła umożliwia, proszę o wpisanie, że stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne. Tego obowiązku nie wolno zdjąć ze szkoły.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#PosełMariaSielickaGracka">Druga sprawa, którą chciałam poruszyć, dotyczy wychowania. Sprawa ta nie znalazła zrozumienia w komisji, natomiast chciałam prosić Wysoką Izbę, żeby ten element, jako novum, jako spojrzenie zupełnie inne na proces dydaktyczny, zostało w tej ustawie wprowadzone.</u>
          <u xml:id="u-133.4" who="#PosełMariaSielickaGracka">Otóż chodzi mi o to, żeby dotarło do nas wszystkich, a za naszym pośrednictwem do tych, którzy dzieci wychowują, że proces wychowania, to nie są tylko — jako to zostało zapisane w ustawie — zajęcia lekcyjne, zajęcia fakultatywne itd. Otóż proces wychowania toczy się bez przerwy, toczy się i na przerwach, i od momentu, kiedy uczeń przekracza próg szkoły. Za to odpowiedzialna jest szkoła i najważniejszym elementem jest osobisty kontakt nauczyciela i ucznia. I, proszę państwa, czy ten osobisty kontakt będzie na przerwie, czy też w czasie lekcji, to jest nieważne. Wszyscy doskonale wiemy, że o wiele większe zasługi wychowawcze mają uwagi nauczyciela „na luzie”, pozwolę sobie tak to sformułować, niż belferskie przemówienia zza katedry nauczycielskiej. I, proszę państwa, jest to element, którego nie można pominąć, jeżeli stawiamy takie wysokie wychowawcze wymagania.</u>
          <u xml:id="u-133.5" who="#PosełMariaSielickaGracka">Proponuję zatem, żeby w art. 64 napisać, że formą wychowania jest bezpośredni kontakt nauczyciela z uczniem. W tymże artykule jest też zapis dotyczący zajęć korekcyjnych i wyrównawczych, i także chciałam go zmodyfikować, bo uważam, że mógłby ten zapis zabrzmieć znacznie prościej, że „zajęcia korekcyjno-wyrównawcze oraz inne zajęcia wspomagające rozwój dzieci i młodzieży…” Taki zapis wystarczy, bo zrozumiałe jest, że zajęciami tymi będą objęte dzieci, które tego będą potrzebowały; nie trzeba pisać, że te, które się gorzej uczą itd., itd.</u>
          <u xml:id="u-133.6" who="#PosełMariaSielickaGracka">Następną kwestią, wydaje się ważną, o której chciałam powiedzieć, jest potraktowanie w ustawie ośrodków adopcyjnych. W związku z tym przychylam się do zmian w art. 71, które wniosła pani poseł Wilczyńska, i po uważnym przeczytaniu wnoszę jeszcze o uzupełnienie w art. 72, żeby wszystkie orzeczenia, które są poza sądem opiekuńczym, były do tego sądu zgłaszane; szczegółowy zapis przygotuję do poprawek.</u>
          <u xml:id="u-133.7" who="#PosełMariaSielickaGracka">W art. 73, jest to zupełny drobiazg, dotyczy rodzin zastępczych, proponuję wykreślić „co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim”. Jest tam mowa o chorobie uniemożliwiającej sprawowanie opieki nad dzieckiem i nie jest potrzebny zapis: „co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim”, jako że w innej formie nie może być to stwierdzone, tylko przez lekarza.</u>
          <u xml:id="u-133.8" who="#PosełMariaSielickaGracka">Popieram także wszystkie wnioski mniejszości, z tym że sprawę art. 103a dotyczącego przejścia domów dziecka w gestię Ministerstwa Edukacji Narodowej poruszałam już w debacie w pierwszym czytaniu. Prosiłam wtedy o przedłużenie terminu przekazania domów dziecka do stycznia 1993 r., czyli o rok. Uważam, że opieka nad dzieckiem zdrowym nie powinna obciążać służby zdrowia. Mam jednak obawy, i te obawy podtrzymuję, czy nie lepiej dokonać zmian, a potem przepisu prawnego, bo chodzi tu o żywą materię, i myślę, że jakieś łagodniejsze przejście z jednego systemu do drugiego byłoby dla dzieci korzystniejsze. Przystosować najpierw domy dziecka do tego, żeby mogły przyjąć niemowlęta, domy małych dzieci, żeby mogły przyjąć starsze dzieci, a dopiero następnym pociągnięciem dokonać przesunięcia finansów.</u>
          <u xml:id="u-133.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Cieślę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego; jako kolejny głos zabierze pan poseł Kazimierz Woźniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#PosełStanisławCieśla">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W moim wystąpieniu chcę ustosunkować się do kilku rozwiązań zaproponowanych w przedłożonym nam projekcie ustawy o systemie oświaty. Pierwszym z nich jest zakładanie, prowadzenie i utrzymywanie szkół i placówek. W art. 5 jest mowa o tym, że zakładanie, prowadzenie i utrzymywanie przedszkoli i szkół podstawowych publicznych, z wyjątkiem przedszkoli i szkół specjalnych, należy do obowiązkowych zadań własnych gminy.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#PosełStanisławCieśla">Można ostatecznie zgodzić się z taką propozycją w odniesieniu do przedszkoli, ale w stosunku do szkół podstawowych jest ona, moim zdaniem, błędna. Wspomniany zapis art. 5 pozostaje w jawnej sprzeczności z jednym z zapisów art. 1, stanowiącego, że system oświaty zapewnia w szczególności zmniejszenie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza ośrodkami wielkomiejskimi i wiejskimi.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#PosełStanisławCieśla">Wprowadzenie zasady utrzymywania szkół podstawowych przez gminy nie będzie sprzyjać pomniejszaniu różnic na polu edukacyjnym między poszczególnymi regionami kraju oraz między miastem a wsią. Wręcz odwrotnie, istniejące już znaczne różnice będzie w dalszym ciągu pogłębiać.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#PosełStanisławCieśla">Istnieją wprost przepastne różnice w liczonych na głowę ludności dochodach poszczególnych gmin. Całe obszary kraju i grupy ludności doznają różnego rodzaju dyskryminacji cywilizacyjnej, kulturalnej i materialnej. Niech zatem chociaż w dziedzinie oświaty nie będzie dyskryminowania tych, którzy już w innych dziedzinach są upośledzeni.</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#PosełStanisławCieśla">Przeto koniecznym jest, aby utrzymywanie również szkół podstawowych należało do obowiązków państwa. W tym celu składam formalny wniosek, aby w art. 5, w ust. 2 wykreślić pkt 2, w ust. 3 wykreślić wyrazy „gmina oraz związek komunalny”, wykreślić również ust. 4, a w ust. 5 po wyrazach „publicznych szkół” dopisać wyraz „podstawowych”.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#PosełStanisławCieśla">Wysoka Izbo! Odnośnie do treści, jaka powinna się znaleźć w ust. 1 art. 12, popieram drugi wniosek mniejszości stanowiący, że „Uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci, szkoły publiczne organizują naukę religii uczniom, których rodzice wyrażą takie życzenie, a w szkołach ponadpodstawowych — uczniom, których rodzice albo sami uczniowie wyrażą takie życzenie”. Wydaje mi się, że zdanie brzmiałoby poprawniej, gdyby jego zakończenie byłoby następujące: „a w szkołach ponadpodstawowych — uczniom, którzy sami albo ich rodzice wyrażą takie życzenie”.</u>
          <u xml:id="u-135.6" who="#PosełStanisławCieśla">W projekcie ustawy jest zapis, że szkoły publiczne „umożliwiają” naukę religii, a w obu wnioskach mniejszości wyraz „umożliwiają” zastąpiono wyrazem „organizują”. O różnicy semantycznej istniejącej między tymi dwoma wyrazami nie trzeba państwa przekonywać. Pozostawienie proponowanego przez większość obu komisji zapisu mogłoby w praktyce być tu i ówdzie źródłem niepotrzebnych nieporozumień w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-135.7" who="#PosełStanisławCieśla">Ograniczenie prawa decydowania o tym, czy uczniowie szkół ponadpodstawowych mają uczęszczać czy nie na lekcje religii do samych tylko uczniów — tak jak to jest w projekcie ustawy oraz w pierwszym wniosku mniejszości — wydaje mi się niewłaściwe i sprzeczne nawet z początkiem zdania uznającym prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci.</u>
          <u xml:id="u-135.8" who="#PosełStanisławCieśla">Piętnasto- czy szenastoletnie dziecko nie jest jeszcze na tyle dorosłe, aby mogło samo decydować o ewentualnym nieuczęszczaniu na lekcje religii. Z przedstawionych wyżej względów głosował będę za drugim wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-135.9" who="#PosełStanisławCieśla">Wysoki Sejmie! Krótkiego chociażby zastanowienia się wymaga rozdział 4 projektu zatytułowany „Społeczne organy w systemie oświaty”. Z jednej strony wydaje się słusznym demokratyzowanie systemu oświaty, powoływanie różnych organów społecznych, trzeba jednak postawić pytanie, czy i jaki pożytek łączył się będzie z funkcjonowaniem tych organów? Śmiem twierdzić, że żaden, albo prawie żaden. Powstawać będą natomiast koszty wynikające z oderwania się sporej liczby ludzi od pracy, do tego dołączą się koszty przejazdów i obsługi administracyjnej. W czasie powszechnych braków materialnych w sferze budżetowej, na tego rodzaju zbędne wydatki nie powinno się pozwalać.</u>
          <u xml:id="u-135.10" who="#PosełStanisławCieśla">Dlatego stawiam formalny wniosek o wykreślenie z projektu ustawy art. 45–52. W przypadku nieuwzględnienia powyższego, popieram wniosek mniejszości o wykreślenie z art. 50 ust. 2 pkt. 3 stanowiącego, że rada szkoły lub placówki może występować do organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami o zbadanie i dokonanie oceny działalności szkoły, jej dyrektora lub innego nauczyciela. I że wnioski te mają dla organu charakter wiążący.</u>
          <u xml:id="u-135.11" who="#PosełStanisławCieśla">Nietrudno jest sobie wyobrazić, jak ujemne skutki może mieć działanie takiego przepisu, jaka atmosfera nerwowości może panować wśród nauczycieli. Warto mieć na uwadze, że wśród rodziców często szczególnie uaktywniają się ci, których dzieci osiągnęły nieodpowiednie oceny. Podobny mechanizm działa również wśród uczniów. Z tych względów poprzez działalność rad szkół, z przewagą w nich rodziców i uczniów, na szykany narażeni byliby nauczyciele wymagający, a chyba nikomu myślącemu nie powinno zależeć na obniżaniu poziomu wykształcenia. Funkcjonowanie takiego przepisu mogłoby poczynić szkody podobne w części do tych, jakie zaistniały na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych, kiedy to uczniowie zrzeszeni w różnych organizacjach młodzieżowych donosili na swoich nauczycieli gdzie było trzeba, kiedy to w szkołach panowała atmosfera nieufności i obawy, i kiedy to wielu wartościowych pedagogów na skutek takich donosów utraciło pracę, a nawet i wolność.</u>
          <u xml:id="u-135.12" who="#PosełStanisławCieśla">Wysoka Izbo! Na koniec chciałbym poruszyć sprawę, moim zdaniem, najważniejszą, a i mianowicie, jaka powinna być treść ust. 1 w i art. 1 ustawy. Opowiadam się tutaj całkowicie za wnioskiem mniejszości, tzn. żeby na początku ustawy było miejsce na podkreślenie, iż w nauczaniu i wychowaniu respektowany ma być chrześcijański system wartości i za podstawę przyjęte uniwersalne zasady etyki.</u>
          <u xml:id="u-135.13" who="#PosełStanisławCieśla">Trudno sobie wytłumaczyć, dlaczego niektórzy posłowie tak bardzo boją się wprowadzenia do ustawy zapisu o chrześcijańskim systemie wartości, skoro ten system zakłada supremację miłości nad nienawiścią, dobra nad złem, solidarności nad walką. Tego systemu nikt nie ma powodu się obawiać, zarówno wierzący, jak i niewierzący. Na tym systemie opiera się cała cywilizacja światowa. To co postępowe w najszerszym i najgłębszym tego słowa znaczeniu opiera się właśnie na tym, a nie innym systemie. Dlatego gorąco proszę o poparcie wspomnianego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-135.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#Wicemarszałek">Głos ma obecnie pan poseł Kazimierz Woźniak, nie zrzeszony; następny będzie pan poseł Jan Rzymełka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#PosełKazimierzWoźniak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Stowarzyszenia naukowo-techniczne, sfederowane w Naczelnej Organizacji Technicznej, skupiające kilkusettysięczną kadrę inżynieryjno-techniczną, w imieniu której mam zaszczyt przemawiać, z wielką uwagą śledzą i analizują wszelką działalność parlamentu, szczególnie gdy dotyczy ona problemów z zakresu ich merytorycznego działania. Do takich problemów zalicza się także ustawę o systemie oświaty — przedmiot toczącej się dzisiaj debaty sejmowej, a przede wszystkim te jej zapisy, które dotyczą kształcenia i doskonalenia zawodowego mającego tak istotne znaczenie zarówno dla środowiska technicznego, jak i dla reformowanej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#PosełKazimierzWoźniak">Szkolenie, a przede wszystkim doskonalenie zawodowe, przy zastosowaniu różnych form oświatowych, było i jest statutowym obowiązkiem stowarzyszeń naukowo-technicznych. Na przykład Stowarzyszenie Inżynierów, Techników i Mechaników Polskich już w pierwszym programie opracowanym w 1926 r. przez prof. Mierzejewskiego, współzałożyciela stowarzyszenia, preferowało działalność oświatową w formach pozaszkolnych. Obecnie od kilkudziesięciu już lat jedno z haseł programowych naszego stowarzyszenia głosi: „SIMP wychowawcą mechaników i organizatorem ich ciągłego doskonalenia zawodowego”.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#PosełKazimierzWoźniak">Dlatego w opinii naszego środowiska, w tym zajmujących się problematyką szkoleniową komitetów naukowo-technicznych i głównych komisji stowarzyszeń federacji NOT, proponowane regulacje prawne, zawarte w projekcie ustawy, nie gwarantują prawidłowego funkcjonowania szeroko pojmowanego systemu oświaty uwzględniającego również procesy ustawicznego kształcenia i doskonalenia zawodowego, w tym także w formach pozaszkolnych.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#PosełKazimierzWoźniak">Projektowane zasady funkcjonowania systemu zostały, zdaniem naszego środowiska, nadmiernie zdominowane przez administrację państwową. Dotyczy to m.in ustalania zawodu i specjalności szkolnictwa zawodowego, programowania kierunków tego szkolenia oraz działania rad oświatowych, co prowadzi do oderwania tego systemu, szczególnie w obszarze szkolnictwa zawodowego, od praktyki zawodowej i gospodarki. W działaniach tych pominięto zupełnie rolę opiniodawczo-doradczą społecznych organizacji zawodowych i gospodarczych, których udział zapewniałby ścisłe powiązanie tego systemu z życiem gospodarczym kraju.</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#PosełKazimierzWoźniak">Pragnę zwrócić także uwagę na brak konsekwentnej realizacji zapisu zawartego w art. 1 ust. 2 pkt 8 mówiącego o możliwości uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólnego, zdobywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych. W związku z powyższym zgłaszam wniosek, by w art. 2 dopisać punkt o treści: „System oświaty obejmuje ośrodki doskonalenia zawodowego, ośrodki doskonalenia kadr i inne placówki ustawicznego kształcenia dorosłych”. Zaś w art. 22 ust. 2 proponuję dopisać punkt o następującej treści: „Minister edukacji narodowej ponadto ustala zasady doskonalenia zawodowego i ustawicznego kształcenia i dokształcania dorosłych”.</u>
          <u xml:id="u-137.5" who="#PosełKazimierzWoźniak">Kończąc, pragnę przedstawić naszą wątpliwość, być może wynikającą ze złej interpretacji treści art. 68 ust. 2, kto ma określać organizację i zasady działania ośrodków doskonalenia zawodowego i ośrodków doskonalenia kadr, i innych placówek ustawicznego kształcenia dorosłych, prowadzonego przez różne organizacje społeczne, w tym również przez Federację Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT i zrzeszone w niej stowarzyszenia naukowo-techniczne. Czy należy ten zapis rozumieć w ten sposób, że ma to czynić minister edukacji narodowej, że w tym przypadku, jak to napisano w projekcie ustawy, będzie to właściwy dla tych organizacji minister?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#Wicemarszałek">Obecnie głos zabierze pan poseł Jan Rzymełka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego i jako następna pani poseł Anna Urbanowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#PosełJanRzymełka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pragnę skoncentrować się tylko na jednym zagadnieniu, mianowicie na kształceniu dorosłych, a właściwie na ustawicznym dokształcaniu się dorosłych obywateli. Ustawiczne dokształcanie obywateli, zapewnione ustawowo, jest cechą wysoko rozwiniętych państw. Obecnie Konstytucja polska nie ma zapisu o ustawicznym dokształcaniu się obywateli, a rozpatrywany projekt ustawy przemilcza ten problem. Nazwa ustawy — „o systemie oświaty” — jest jakby na wyrost. Można by właściwie dodać, że nazwa powinna odnosić się do systemu oświaty zbliżonego do dotychczas funkcjonującego, gdzie głównym przedmiotem kształcenia są dzieci i młodzież. Natomiast jeśli termin „system” rozumiemy szeroko, to system oświaty powinien obejmować przyszłe formy kształcenia. Społeczeństwa europejskie i wysoko cywilizowane starzeją się. Ludzie dorośli, nawet w podeszłym wieku, zaczynają poświęcać wolny czas dokształcaniu się oraz zdobywaniu dodatkowej wiedzy. Ustawa ta pomija więc aspekt tego typu dokształcania, ustawicznego dokształcania obywateli bez względu na wiek, płeć i zdobyte wcześniej wykształcenie. Jeśli mówi o kształceniu dorosłych, to ma na myśli dokształcanie nauczycieli. Natomiast współczesny świat, nowoczesne technologie informacyjne, nowinki techniczne wymagają, a właściwie wymuszają systematyczne dokształcanie się dorosłych obywateli. Jest to warunek dostosowania się obywateli do współczesnego świata — nowoczesnej informacji i standardów ekologicznych, o czym już dzisiaj było powiedziane. Tworzy się grupa dorosłych obywateli, którzy posiadają wolny czas, a nawet pieniądze, i którzy pragną dokształcać się, poszerzać swoją wiedzę, traktując to jako przyjemność wieku dojrzałego, i o tym ta nasza ustawa nic nie mówi, nie przewiduje pewnej furtki dla tego typu obywateli.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#PosełJanRzymełka">Przykłady systemu oświaty dorosłych mamy w większości krajów zachodnich. Funkcjonuje on doskonale w Stanach Zjednoczonych, jest bardzo rozbudowany u naszych zachodnich sąsiadów.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#PosełJanRzymełka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozpatrywana ustawa przemilcza aspekt ustawicznego dokształcania się dorosłych obywateli, w naszej Konstytucji nie mamy takiego zapisu, podczas gdy jest on w większości konstytucji krajów wysoko rozwiniętych, a przecież mamy w Polsce piękne tradycje uniwersytetów ludowych, uniwersytetów otwartych, szkół trzeciego wieku.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#PosełJanRzymełka">Wprawdzie ustawa, o której mówimy, w art. 1 w ust. 2 w pkt. 8 mówi o możliwości uzupełniania wiedzy, ale mówi tylko o uzupełnianiu wykształcenia ogólnego. Również art. 9 ust. 2 daje ministrowi pewną furtkę do otwierania tego typu szkół, jest to jednak za mało.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#PosełJanRzymełka">Nazwa ustawy o systemie oświaty powinna oznaczać zaprojektowanie takich form kształcenia, których obecnie w Polsce nie ma, a które w przyszłości, i to w najbliższej, mogą tworzyć system permanentnej oświaty, zarówno dla dzieci i dorosłych, jak i ludzi z wykształceniem podstawowym, a także dla profesorów wyższych uczelni.</u>
          <u xml:id="u-139.5" who="#PosełJanRzymełka">Dlatego zgłaszam uzupełnienie do art. 1 ust. 2 ppkt 8; po ostatnim przecinku proszę o uzupełnienie tego punktu o słowa: „a także uczestnictwo w kształceniu ustawicznym”. Da to w przyszłości możliwość stworzenia na podstawie tej ustawy różnych form kształcenia ustawicznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Urbanowicz z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bardzo przepraszam, że po raz drugi zabieram głos, ale jak państwo pamiętacie, poprzednie swoje wystąpienie ograniczyłam do zachęcenia państwa do głosowania za tą ustawą, natomiast teraz chcę się odnieść merytorycznie do wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Popierając w całej rozciągłości argumentację oraz bardzo mądre, piękne i wyważone słowa pana posła Wybrańskiego, opowiadam się za wnioskiem mniejszości do art. 1. W przypadku, gdyby ten zapis wariantowy nie uzyskał akceptacji Wysokiej Izby, stawiam wniosek o umieszczenie go jako preambuły w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Następna kwestia to wniosek mniejszości do art. 7, który dotyczy szkół społecznych. Proszę Państwa! Nie jest tak zupełnie jednoznaczne zapisanie w ustawie, że nauczyciele pracujący w szkołach społecznych muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje. Co to znaczy w przypadku nauczyciela?</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Karta nauczyciela mówi, że nauczycielem może być osoba, która ukończyła studia wyższe z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub odpowiednią szkołę pedagogiczną. Tymczasem w szkołach społecznych uczą ludzie o wysokim stopniu fachowości, nie mający cenzusu nauczyciela. Zresztą i tacy ludzie uczą w innych typach szkół. Tyle tylko, że w tabeli uposażeniowej mają płace o szczebel niżej. Czym to grozi? Mianowicie tym, że przedmiotów, które mogą określić jako deficytowe z powodu braku nauczycieli z odpowiednimi kwalifikacjami — mam tu na myśli wychowanie fizyczne, zajęcia praktyczno-techniczne, muzyczne — w tym momencie szkoły społeczne albo nie będą mogły prowadzić ze względu na brak nauczycieli z odpowiednimi kwalifikacjami pedagogicznymi, albo też zacznie się wchłanianie nauczycieli ze szkół publicznych skuszonych może innymi uposażeniami.</u>
          <u xml:id="u-141.4" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Ponadto w szkołach społecznych istnieje bardzo silny rygor sprawdzalności wyników nauczania, mianowicie oprócz obowiązku realizowania minimum programowego przedmiotów obowiązkowych, w każdej chwili jest możliwa kontrola kuratora oświaty i wychowania sprawdzającego wyniki nauczania i efekty nauczania. Wydaje się więc, że zabezpieczenie jest tutaj bardzo silne.</u>
          <u xml:id="u-141.5" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Drugi wniosek mniejszości do art. 12 dotyczy kwestii o znaczeniu, powiedziałabym, zastępczym. Chodzi tu o różnicę w sformułowaniu polegającą na zastąpieniu słów „szkoły umożliwiają naukę religii” słowami „szkoły organizują naukę religii”. Co to oznacza w gruncie rzeczy? W przypadku kiedy uczniowie albo rodzice wyrażą życzenie uczęszczania na lekcje religii, szkoła ma obowiązek zorganizowania takich zajęć, bo jest to po prostu podstawowy obowiązek szkoły. Natomiast kwestia „umożliwiania” jest kwestią fakultatywną i może tak to w gruncie rzeczy realizować, że te lekcje religii staną się niedostępne z najróżniejszych obiektywnych powodów.</u>
          <u xml:id="u-141.6" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Oprócz tego, jeżeli strona kościelna zapewnia nauczycieli prowadzących lekcje, zapewnia program zajęć z lekcji religii, to cóż w tym przypadku oznacza słowa „organizują” czy też „umożliwiają”? Zastępczy spór. Nie unikniemy też konfliktów przy zapisie, że albo uczniowie, albo rodzice wyrażają takie życzenie. Przepraszam, źle powiedziałam, kiedy w szkołach ponadpodstawowych uczniowie wyrażą życzenie, natomiast wola rodziców jest tu pomijana. W każdą stronę, zarówno przy sprzeciwie rodziców, że nie chcą żeby dziecko uczęszczało na lekcje religii, albo też przy sprzeciwie ucznia, a woli rodziców, żeby dziecko uczęszczało na lekcje religii, mamy do czynienia z konfliktem. Tyle tylko, że tak jak już tu słusznie powiedział jeden z posłów, odpowiedzialność za wychowanie dzieci spoczywa na rodzicach i zostawianie wyboru dzieciom, kiedy mamy obowiązek zapewnić im pewien system wartości, żeby potem mogły dokonać wyborów, niestety, spoczywa na rodzicach i nikt i nic tego obowiązku z rodziców nie zdejmie.</u>
          <u xml:id="u-141.7" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Ostatnia sprawa dotyczy finansowania szkół społecznych. Również i ja podpisuję się pod słowami pana posła Małachowskiego. Nie będę powtarzać tych samych argumentów, ale chciałabym zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt tego zagadnienia. Otóż zabieramy tym szkołom dotacje, które miały do tej pory. Ponadto, jeżeli z podatków każdego rodzica część pieniędzy przeznaczane jest na oświatę, to dlaczego rodzice, posyłający dzieci do szkół o uprawnieniach szkół publicznych, muszą jeszcze raz ponosić koszt na oświatę? Ponadto te szkoły zdejmują tylko częściowo z państwa obowiązek systemu szkolnego. Czy pan poseł Soska ma coś do mnie?</u>
          <u xml:id="u-141.8" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: A czy ja coś mówiłem?)</u>
          <u xml:id="u-141.9" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Tak, doskonale słyszę, ale przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-141.10" who="#PosełAnnaUrbanowicz">I, proszę państwa, art. 103. Jest dużym niebezpieczeństwem umieszczanie zapisu, że publiczna szkoła ponadpodstawowa może zostać przekształcona w szkołę o uprawnieniach szkoły publicznej. Jest to niebezpieczeństwo, które, po pierwsze, w sytuacji dużego, krachu finansowego w oświacie powoduje łatwość decyzji, poprzez ciała uprawnione do jej podjęcia, przekształcenia szkoły, bez woli rodziców, w szkołę, w której od 1 września rodzice będą musieli dopłacać odpowiednią kwotę.</u>
          <u xml:id="u-141.11" who="#PosełAnnaUrbanowicz">W ustawie jest mowa o zakładaniu szkół ponadpodstawowych o uprawnieniach szkół publicznych, i każdy to może zrobić, natomiast przekształcanie takiej szkoły, a już są doświadczenia z przedszkolami, powoduje tę pozorną łatwość zadecydowania za rodziców. W tej sprawie jestem przeciwko.</u>
          <u xml:id="u-141.12" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Argumentacja dotycząca domów małego dziecka została przedstawiona tutaj bardzo szeroko i ja jej nie będę powtarzać. Mam przed sobą pismo Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, które potwierdza to, co było postanowione na spotkaniu 15 listopada 1990 r. w Domu Małych Dzieci w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej, że w zasadzie resort edukacji narodowej powinien przejąć domy małego dziecka.</u>
          <u xml:id="u-141.13" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Kwestia podatków dotyczy art. 80, który nie jest uwzględniony we wnioskach mniejszości. Sytuacja wygląda w ten sposób, albo tworzymy zapis fikcyjny, albo dążymy do zmiany systemu w tym zakresie. Został zrobiony wyłom i na mocy ustawy o szkolnictwie wyższym uczelnie są zwalniane z podatku. Tymczasem w oświacie sytuacja wygląda tak, że gminy naliczają te podatki i odsetki od nich rosną, a resort edukacji w roku bieżącym nie otrzymał ani jednej złotówki na opłacenie podatków. I w zasadzie koło się zamyka, przecież komornik nie przyjdzie do szkoły i nie zajmie nieruchomości z powodu niezapłacenia podatku. Ten wniosek ma na celu doprowadzenie do uporządkowania systemu podatkowego w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-141.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#Wicemarszałek">Zarządzam przerwę do godziny 20. Pozostało nam jeszcze 9 mówców.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 28 do godz. 20 min 07)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego dotyczącego sprawozdania komisji o projekcie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Informuję, że jest jeszcze 9 zgłoszeń do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Zdzisława Czarnobilskiego, nie zrzeszonego. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Maria Gomola.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PosełZdzisławCzarnobilski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nasz wielki Polak, Wincenty Witos, powiedział, że chłop polski w najtrudniejszych chwilach zachował trzy wartości: wiarę, ziemię i narodowość.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#PosełZdzisławCzarnobilski">Przedłożony Wysokiej Izbie do drugiego czytania przez komisję projekt ustawy o systemie oświaty nie uznaje prawa tych ludzi, tak na wsi, jak i w mieście, do religijnego wychowania dzieci i młodzieży w szkole. Nie daje im również prawa kształcenia i wychowania w miłości do ojczyzny i do naszej polskiej ziemi, i odpowiedzialność za nią. W założeniach nie mówi też o obowiązkach rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#PosełZdzisławCzarnobilski">Projekt ustawy chce po prostu odciąć od naszej szkoły zrośnięty z naszą świadomością etos chrześcijański i patriotyzm, a więc te wartości, o które walczyły i które budowały od wielu pokoleń miliony Polaków; za te wartości ginęły również tysiące, a nawet w przeszłości, jak również w okresie powojennym miliony ludzi.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#PosełZdzisławCzarnobilski">W dniu dzisiejszym dwie komisje przedstawiają nam te, tak dla nas bardzo cenne, wartości jako wnioski mniejszości, a nie wnioski komisji. Trudno w to nawet uwierzyć. Ale, niestety, jest to prawdziwe. Nie mogę się z tym zgodzić.</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#PosełZdzisławCzarnobilski">Dlatego w imieniu większości w Polsce prostuję tu, z wysokiej trybuny, publicznie, ponieważ nie odzwierciedlają one potrzeb społecznych, a więc tego, czego oczekuje społeczeństwo. Nikt nie dał nam prawa moralnego do odrywania naszych dzieci i młodzieży od tego dziedzictwa, jakim są wartości chrześcijańskie i przywiązanie do ojczyzny, do naszej, polskiej Zwracam się do Wysokiej Izby z prośbą — głosujcie za wnioskami mniejszości do art. 1 oraz art. 12, ponieważ zapisy te preferują tak drogie nam wartości chrześcijańskie i patriotyczne.</u>
          <u xml:id="u-144.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Marię Gomolę z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Wiktor Dys-Kulerski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PosełMariaGomola">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szkoła jest tą instytucją, o której każdy może coś powiedzieć, ponieważ każdy gdzieś się uczył, ukończył lub nie jakąś szkołę czy uczelnię, dobrą względnie mierną. Funkcjonują więc w naszym społeczeństwie różne opinie na temat dzisiejszej polskiej oświaty. Cokolwiek jednak nie sądzilibyśmy, wymaga ona głębokich zmian. Nowa ustawa o systemie oświaty jest potrzebna, a nawet, twierdzę, konieczna. Stanowi bowiem dokument podstawowy dla rozwoju polskiego systemu edukacyjnego. Czy jednak proponowana ustawa spełnia ten warunek, czy gwarantuje oczekiwany rozwój? Obawiam się, że, niestety, nie!</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#PosełMariaGomola">W zarządzaniu oświatą na przykład nie planuje się żadnych zmian. Szkoła nadal zarządzana będzie centralistycznie. Zarówno bowiem programy nauczania, plany nauczania oraz system klasyfikacji i promowania, stanowiące podstawę działalności szkoły, są w sposób arbitralny określone do realizacji czy wykonania przez ministerstwo. Nadzór wprawdzie nazywa się pedagogiczny, ale ma wyegzekwować czy skontrolować decyzję ministra.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#PosełMariaGomola">Nie uwzględniono w ogóle rozwoju dziecka, jego potrzeb i aspiracji edukacyjnych, a powoływane nowe ciała, rady oświatowe, nie mają również decyzyjnego wpływu na podstawowe sprawy funkcjonowania szkoły. „Społeczne” pozostały tylko z nazwy.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#PosełMariaGomola">Wysoka Izbo! W zakresie organizacji nauczania i wychowania wprowadza się dla ośmioklasowej szkoły podstawowej nazwę „szkoła publiczna”. Już sama nazwa sugeruje istnienie w naszej oświacie szkół elitarnych. Dla kogo więc będą szkoły publiczne? Przede wszystkim dla biedaków, dla dzieci, których rodziców po prostu nie stać na opłacenie pełnowartościowej edukacji.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#PosełMariaGomola">W szkołach publicznych ma być realizowany program minimum i ramowy plan nauczania. Jeżeli rodzice będą chcieli zapewnić swoim dzieciom pełnowartościową edukację, muszą zapłacić. Czy będą w stanie?</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#PosełMariaGomola">Tak więc już na szczeblu szkoły podstawowej projektuje się selekcję materialną — szkoły dla „biednych” i „bogatych”. Wartością najwyższą nie jest już rozwój dziecka, ale kryterium posiadania, z czym trudno się zgodzić. Dla większości polskich dzieci oznacza to bowiem odebranie możliwości edukacyjnego awansu. A czy o to chodzi?</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#PosełMariaGomola">Szanowni Państwo! Decydującą rolę w procesie nauczania i wychowania spełniał oraz spełniać będzie nadal nauczyciel. Dobrze przygotowany zarówno pod względem merytorycznym, jak i metodycznym. Problematyka kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli powinna zatem być w projekcie ustawy szczególnie eksponowana. Niestety, nie znajdujemy w nim przejrzystej, całościowej koncepcji w tym zakresie. System kształcenia nauczycieli powinien mieć charakter akademicki. Im więcej bowiem nauczyciel wie, tym lepiej funkcjonuje w szkole, a w szeroką wiedzę może go wyposażyć jedynie wyższa uczelnia.</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#PosełMariaGomola">Powszechnie uważa się, że uczyć w klasach I — III może prawie każdy, a tylko nauczycielom klas starszych lub szkół ponadpodstawowych potrzebne są wyższe studia. Proszę Państwa! Nic bardziej błędnego! To właśnie nauczyciel najmłodszych klas ma do spełnienia rolę najtrudniejszą w całym systemie edukacji. Musi to być człowiek wszechstronnie przygotowany, o głębokiej wiedzy psychologiczno-pedagogicznej, aby nie popełnił błędu, ponieważ decyduje o dalszym powodzeniu w nauce swojego wychowanka, o jego stosunku do życia, ludzi i wielu innych cechach charakteru oraz osobowości.</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#PosełMariaGomola">Będąc dyrektorem szkoły podstawowej powierzałam pracę w klasach najmłodszych, a szczególnie w klasie I, bardzo dobrym, najlepszym nauczycielom, jakimi wówczas dysponowałam. Ponieważ każdy przechodzi przez szkołę podstawową, a niektórzy na tym kończą swą edukację, ta podstawa powinna być doskonała. A może być taka dzięki doskonałemu nauczycielowi.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#PosełMariaGomola">Wątpię, czy takiego właśnie nauczyciela zdołają przygotować planowane kolegia nauczycielskie.</u>
          <u xml:id="u-146.10" who="#PosełMariaGomola">Sądzę więc, że sformułowanie zawarte w komentarzu do ustawy — „szkoły publiczne muszą zatrudniać wysoko kwalifikowaną kadrę” — pozostaje kolejnym pustym zapisem tego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-146.11" who="#PosełMariaGomola">Szanowni Państwo! O finansowaniu oświaty w kontekście bieżących programów oszczędnościowych funkcjonujących w szkole nie zamierzam się wypowiadać. Przez wszystkie lata mojej pracy nauczycielskiej oświata borykała się z trudnościami finansowymi. Wielu wartościowych nauczycieli, w tym szczególnie mężczyzn, których teraz odczuwamy brak w tym zawodzie, odeszło, nie mogąc zapewnić rodzinie godziwych warunków życia. Dyrektorzy szkół zdobywali sojuszników do tworzenia bazy dydaktycznej szkoły, przeprowadzania bieżących remontów, organizowania szkolnych i pozaszkolnych imprez dla uczniów, tworzenia klas sportowych, organizowania śródrocznego wypoczynku dzieci itd., itd. Wiele zakładów pracy pomagało szkole, ale to się skończyło w związku z trudną sytuacją finansową w tych zakładach. Zresztą nie o to chodzi.</u>
          <u xml:id="u-146.12" who="#PosełMariaGomola">Go będzie dalej, skoro ustawa przewiduje w szkołach publicznych finansowanie z budżetu państwa lub gmin jedynie obowiązkowych zajęć lekcyjnych opartych na ramowym planie nauczania i programie minimum? Co będzie z uposażeniem nauczyciela?</u>
          <u xml:id="u-146.13" who="#PosełMariaGomola">Szkoła nadal pozostanie petentem, żebrakiem proszącym o materialne wsparcie. Tylko kogo? Dopóki nie zapewni się oświacie odpowiedniego finansowania, dopóty będzie kulała. Nie pomogą nawet najlepsze ustawy, deklaracje, hasła. Może faktycznie jest to okres przejściowy, jaki przeżywamy, wskazywało na to wielu posłów w swoich wystąpieniach. Chcę w to wierzyć, gdyż dobrze życzę polskiej szkole i nauczycielom.</u>
          <u xml:id="u-146.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Wiktora Dys-Kulerskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Rusznica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PosełWiktorDysKulerski">Panie Marszałku! Wysoka, choć niezbyt już liczna, Izbo! Długa jest ta dyskusja nad projektem ustawy i wiele w niej wątków jest poruszanych. I w samym projekcie, i w propozycjach zmian są rozwiązania lepsze, gorsze, mniej lub więcej złe, wiele jest bardzo kontrowersyjnych.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#PosełWiktorDysKulerski">Jednak nie o nie idzie, dlatego że będą zdawały egzamin, albo go nie zdawały w praktyce, jeśli nie będą nowelizowane.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#PosełWiktorDysKulerski">Nie odnosząc się do ważnych, czy mniej ważnych detali, chciałem więc zająć państwa uwagę dwoma rozwiązaniami, które figurują w projekcie. Jeden w podstawowym zapisie, drugi natomiast w wariantach. Szczególnie chodzi mi o te dwa rozwiązania, dlatego że wydają mi się one bardzo groźne dla przyszłości wszystkich podmiotów, które będą podlegały regulacjom ustawy. Są one bowiem czymś podobnym do niszczącego ładunku, ale o spóźnionym zapłonie, który wyzwalał się będzie, zresztą w niewiadomym czasie, w sposób zupełnie nie kontrolowany.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#PosełWiktorDysKulerski">Niszczący potencjał jednego z tych rozwiązań z czasem uderzy w szkoły, a drugiego — w nauczycieli, choć być może nieco bardziej selektywnie. Pierwsze rozwiązanie jest w zapisie podstawowym (art. 80 na str. 31) i w uzupełnieniu odwołującym się do niego (ust. 7 w art. 89). Otóż rozwiązanie to, podobnie zresztą jak i drugie, o którym chcę mówić, jest szczególnie niebezpieczne, bo pozornie wyda je się bardzo korzystne, proszę państwa. Powiedziałbym, że urzeka właśnie pozorami pozytywnego rozwiązania. Chodzi mi o zwolnienie szkół od podatku gruntowego, na pozór ze wszech miar słuszne, proszę państwa, ale proszę Wziąć pod uwagę, że jeśli tego zapisu nie będzie, to i tak i tak gminy, które będą chciały to uczynić, mogę zwolnić od tego podatku szkoły, przynajmniej podstawowe, a i inne, które będą się znajdowały na ich terenie.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#PosełWiktorDysKulerski">Jeśli natomiast utrzymamy ten zapis, to proszę pamiętać, że będzie to wyjątek, bo nawet placówki służby zdrowia nie są zwolnione od podatku gruntowego. Jaka powstanie sytuacja? Jeśli chodzi o szkoły podstawowe, to gminy będą płaciły ten podatek jak gdyby do własnej kieszeni. Natomiast co się będzie działo ze szkołami ponadpodstawowymi, a szczególnie takimi, do których w ogóle nie uczęszczają, albo uczęszcza zaledwie kilku uczniów z terenu gminy, np. szkoły specjalne, albo inne placówki? Gmina, która znajduje się w trudnych warunkach, a wszystkie gminy są ubogie, będzie przede wszystkim dążyła do tego, żeby takich placówek się pozbyć, bo może dużo korzystniej zagospodarować ten teren. Proszę pokazać mi gminę, która zamiast przeznaczyć nową placówkę na choćby ośrodek zdrowia, z którego ma pieniądze, nie mówię już o przedsiębiorstwach, będzie wołała otworzyć taką szkołę?</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#PosełWiktorDysKulerski">Uważam, że ten bardzo miły i sympatyczny na pozór gest — zwolnienie placówek oświatowych od podatku gruntowego, wróci bumerangiem i po jakimś czasie będzie kolejno uderzał właśnie w te placówki, proszę państwa. Dlatego uważam, że jest to zapis wysoce niebezpieczny, tyle, że te niebezpieczne efekty w skali całego kraju odczujemy z pewnym opóźnieniem, początkowo zauroczeni euforią, że właśnie oto udało się zrobić taki cudowny wyjątek, że placówki oświatowe zwolniliśmy od podatku gruntowego. Dlatego prosiłbym, żeby nie pozwolić się uwieść tym pozorom. Składam więc wniosek — a jeśli został już złożony, to popieram go — o całkowite wykreślenie art. 80. Jest to jednozdaniowy artykuł, a także odwołującego się do niego ust. 7 w art. 89.</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#PosełWiktorDysKulerski">Drugi element uważam za równie niebezpieczny, bo też w opóźnionym terminie może — i jest duże tego prawdopodobieństwo — uderzyć w samych nauczycieli. Proszę państwa, odwołam się tu do okrągłego stołu. Tak, o Jezus, ale to jest sytuacja dokładnie ta sama, tylko odwrócona à rebours. Proszę państwa, przy okrągłym stole żądano od nas zapisu o wychowaniu socjalistycznym i uznaniu katalogu wartości z tym wychowaniem związanych. I oponowaliśmy przeciwko temu? Nie dlatego, żeby idea socjalizmu, czy wartości przezeń, że tak powiem, podkreślane, katalog tych wartości, były zdrożne, niesympatyczne. Były wysoce szlachetne, proszę państwa, wysoce szlachetne, nie mogły być inne. Przecież korzenie socjalizmu, co byśmy nie mówili, biorą się z Ewangelii, socjalizm wyrósł na gruncie europejskim i na podłożu chrześcijaństwa, jeśli chodzi o całą jego ideologię.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#PosełWiktorDysKulerski">Jeśli tak, to dlaczego był taki właśnie protest? Proszę państwa, z zasadniczego powodu, te zapisy były wykorzystywane instrumentalnie do tępienia ludzi niewygodnych. Sam byłem. trzykrotnie wyrzucany ze szkoły właśnie w związku z wychowaniem socjalistycznym, bo zarzut taki można było każdemu postawić. Dlaczego?. Bo to były sprawy nieskodyfikowane. Proszę mi powiedzieć, kto to mógł rozsądzać i na podstawie jakiego zapisu? Całkowita dowolność interpretacji.</u>
          <u xml:id="u-148.8" who="#PosełWiktorDysKulerski">I wtedy udało nam się wprowadzić prawa człowieka, które właśnie chronią wszelkie wartości, poglądy, stwarzają klimat stosowny do kultywowania tych wartości. I teraz paradoksalne, ale znalazłem się w podobnej sytuacji. Proszę państwa, w ust. 1 art. 1 rozdz. I jest w zapisie podstawowym odwołanie wyłącznie do rzeczy skodyfikowanych, do dokumentów pisanych, do Konstytucji, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, międzynarodowych paktów i Konwencji Praw Dziecka. I w takiej sytuacji, jeśli komuś stawia się zarzut, to ponieważ są zapisy, pewne kwestie są skodyfikowane, można wskazać, których zapisów się nie dotrzymało, które się złamało. Oczywiście jeśli jest to zapisane w ustawie, władza szkolną jest powołana do tego, żeby to określać.</u>
          <u xml:id="u-148.9" who="#PosełWiktorDysKulerski">I jeśli teraz chce się wprowadzić w Zapisie mniejszości sformułowanie na temat wartości chrześcijańskich, czy uniwersalnych zasad etyki — to bardzo piękne, proszę państwa, w stu procentach podkreślam, że to jest godne szacunku i uznania, ale pytam, jeśli to nie jest jednoznacznie skodyfikowane, to w razie sporu, w razie zarzutu wobec nauczyciela czy wychowawcy, czy dyrektora, czy kierownika szkoły, czy placówki, kto i na jakiej podstawie będzie to rozsądzał? Do czego się ma odwołać oskarżony? Nie musi tak być, ale nie jesteśmy, jak każde społeczeństwo, społeczeństwem idealnym. I nie wolno nam dopuszczać do zapisów, co do których jest wysokie prawdopodobieństwo, że będą traktowane w sposób instrumentalny, z ujmą, dla chrześcijaństwa, tak samo jak z ujmą dla idei socjalizmu były wykorzystywane jego wartości i jego idee.</u>
          <u xml:id="u-148.10" who="#PosełWiktorDysKulerski">Otóż uważam ten zapis za wysoce niebezpieczny, za zapis, co do którego powinniśmy wyciągnąć wnioski z przeszłości nie tylko niedawnej, i nie tylko naszej, polskiej, proszę państwa. Uważam, że w prawie nie można się odwoływać do rzeczy niesprecyzowanych, nieskodyfikowanych, co do których nie wiadomo, kto będzie arbitrem, kto będzie je rozstrzygał i do czego ma się odwołać człowiek, który będzie się bronił przed zarzutami.</u>
          <u xml:id="u-148.11" who="#PosełWiktorDysKulerski">Rozumiem powody wprowadzenia tego zapisu, ale zadaję pytanie, czy. chodzi nam o nazwy, czy o same wartości? Powtarzam, jeśli chodzi nam o same wartości, to przecież Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, nasza Konstytucja — jest jaka jest, będzie nowa — a także Pakty Praw Człowieka, Konwencja Praw Dziecka wyrosły także na gruncie europejskim, a więc na gruncie cywilizacji chrześcijańskiej, czy judeochrześcijańskiej, jak kto woli. Inaczej to sobie trudno wyobrazić.</u>
          <u xml:id="u-148.12" who="#PosełWiktorDysKulerski">Dlatego wyda je mi się, że odwołanie się do tych zapisanych praw, pisanych. dokumentów — nawet tylko do jednego z nich — wystarczy, żeby chronić wartości i tworzyć klimat należyty do ich rozwoju. A przecież to jest sprawa najważniejsza.</u>
          <u xml:id="u-148.13" who="#PosełWiktorDysKulerski">Proszę Państwa! Nie mówieniem wbudujemy te wartości w człowieka, nie mówieniem go wychowamy. Wiemy, ile jakich pięknych słów było zapisywanych i powtarzanych, i co z tego? Natomiast z człowiekiem jest podobnie jak z rośliną, należy tworzyć klimat, w którym pozytywne cechy będą się rozwijały; podstawowy zapis w projekcie ustawy służy właśnie tworzeniu tego klimatu.</u>
          <u xml:id="u-148.14" who="#PosełWiktorDysKulerski">Rozumiem, dlaczego OKP ufne, że nie popełni błędów poprzedników, opowiada się za tym, żeby te sprawy, o których mówimy, wprowadzić do ustawy. Rozumie także polityczne podstawy decyzji poparcia wariantów mniejszości przez „Pax” i ZSL, przepraszam, PSL, które tradycyjnie orientują się obecnie na jedynie słuszną linię.</u>
          <u xml:id="u-148.15" who="#PosełWiktorDysKulerski">Jednak chciałbym, żeby ten mój głos potraktować jako swego rodzaju ostrzeżenie, że nie można instrumentalnie traktować wartości, idei, bowiem zwraca się to przeciwko nam wszystkim. Opowiadam się więc przeciwko tym wariantowym zapisom, i mówię to pomimo że tak niewielu jest nas w tej Izbie, chociażby po to, żeby nie w annałach, a chociaż w zapisach stenograficznych, zostało to ostrzeżenie, że o tym było mówione. Powtarzam jeszcze — skutki tego przyjdą za rok, dwa a może trzy, i wtedy my będziemy odpowiedzialni, my, którzy dopuściliśmy do wprowadzenia takich zapisów w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-148.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jana Rusznicę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Marek Jurek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PosełJanRusznica">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Niektórzy moi poprzednicy mówili pięknym, barwnym i płomiennym językiem. Ja niestety ograniczę się do suchych, sztywnych ustępów i punktów.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#PosełJanRusznica">Moje wystąpienie w pierwszym czytaniu zainspirowane zostało stanowiskiem „Solidarności” Pracowników Oświaty i Wychowania, nauczycieli praktyków z południowej części Polski, skupionych wokół Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, do którego dzisiaj włączam również stanowisko Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” w Bydgoszczy, które to prawie w całości zgadza się z moim stanowiskiem przedstawionym w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#PosełJanRusznica">Dzisiaj w ogromnym streszczeniu poddaję Wysokiemu Sejmowi pod rozwagę wyszczególnione w punktach konkretne uwagi nie uwzględnione w projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#PosełJanRusznica">Po pierwsze, niepokoje wzbudza polityka kadrowa w projekcie ustawy, która serwuje nam w skrajnych przypadkach dożywotnich kuratorów i wicekuratorów, być może zmieniających się wraz ze zmianą ministra edukacji narodowej, względnie całego rządu. Proponuję, aby kuratorzy i dyrektorzy szkół powoływani byli na czteroletnią kadencję, która może być przedłużona tylko jeden raz na następne 4 lata.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#PosełJanRusznica">Po drugie, proponuję również jasno określić w ustawie, ilu uczniów może liczyć klasa, by nie było tu samowoli dyrektorów. W tym przypadku opowiadam się, aby liczbę tę ustalić maksymalnie do 25 uczniów.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#PosełJanRusznica">Po trzecie, w art. 15 proponuję skreślić wyraz „ośmioklasowa” i nadać mu brzmienie: „Podstawę kształcenia w systemie oświaty stanowi szkoła podstawowa”. Wówczas stworzylibyśmy elastyczny system reagujący na potrzeby rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#PosełJanRusznica">Po czwarte, składam wniosek o wprowadzenie zapisu w postaci oddzielnego ustępu w art. 1 następującej treści: „Na potrzeby oświaty przeznaczone zostanie co roku nie mniej niż 12% podzielonego dochodu narodowego”.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#PosełJanRusznica">Po piąte, popieram wnioski mniejszości do art. 1 i 12, w których zawarte są uwzględnione propozycje dotyczące nauczania i wychowania w duchu chrześcijańskim, według projektu Konferencji Episkopatu Polski.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#PosełJanRusznica">Uprzejmie proszę o pozytywne ustosunkowanie się do moich uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Marka Jurka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Edward Rzepka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#PosełMarekJurek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu przede wszystkim chciałbym się zająć dwoma sprawami.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#PosełMarekJurek">Sprawa pierwsza. Pewne zdziwienie wywołała we mnie lektura tego tekstu, dlatego, że wychodząc z założenia, że prawodawca jest podmiotem działającym racjonalnie, starałem się zrozumieć logikę zaproponowanej nam ustawy.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#PosełMarekJurek">Otóż w art. 13 tego projektu ustawy czytamy, że szkoła publiczna umożliwia uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości m.in. religijnej. Tymczasem, jak państwo wiecie, art. 1 ust. 1 tej ustawy wywołał jakiś dziwny spór. Dlaczego? Dlaczego? Myślę, że w tym miejscu trzeba — bardzo krótko, dlatego że przede wszystkim chcę mówić o drugiej sprawie, z powodu której zabrałem głos — przestrzec przedstawicieli mniejszości wyznaniowych i narodowych, a przede wszystkim mniejszości wyznaniowych, żyjących w naszym państwie. Nasi bracia, nasi współobywatele, tu nie o waszą religię chodzi. Tu nie chodzi o tożsamość religijną, bo człowiek, który wie, czym jest religia dla wierzącego, szanuje tożsamość mniejszości i szanuje tożsamość większości. Tutaj religia, Wysoka Izbo, w art. 13 jest postawiona właśnie obok tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej. Tutaj religia jest potraktowana jako element folkloru. Jaka logika kryje się Wysoka Izbo za tymi, tak sprzecznymi, dwoma sformułowaniami, art. 1 i art. 13? Dlaczego w państwie demokratycznym naród, który zgodnie z zasadą suwerenności narodu jest podmiotem, ma pełnię odpowiedzialności za państwo, nie ma prawa — szanując prawa mniejszości — chronić dóbr dla siebie najważniejszych, tak jak szanuje to prawo i troską otacza prawo mniejszości zamieszkujących w narodzie.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#PosełMarekJurek">Dlatego proszę państwa, że za tym się kryje pewna logika konfliktu społecznego, logika charakterystyczna dla wszystkich filozofii lewicowych stawiających nie na solidarność, a na konflikt jako na czynnik rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#PosełMarekJurek">Dobre jest to, co społeczeństwo dzieli. To nie jest fakt, który należy uznać. Dobre, bo dzieli. Złe jest to, co społeczeństwo łączy, to co buduje więź społeczną, bądź więź człowieka z prawem, należy uznać za zagrożenie, ograniczyć, a nawet represjonować.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#PosełMarekJurek">Dlatego, proszę państwa, jak zapewne Wysoka Izba się domyśla, będę przemawiał przeciwko przyjęciu w obecnej formie art. 1. Jeszcze raz powiem, dlatego że tu nie o religię chodzi. Zresztą wystarczy wsłuchać się w atmosferę naszego życia intelektualno-publicznego, żeby wiedzieć, że o mniejszościach narodowych w naszej historii mówi się zawsze wtedy, gdy chodzi o konflikt. Dlaczego się tak mało mówi o ewangelikach ze Śląska Cieszyńskiego? Przecież my wszyscy możemy tylko być bardzo wdzięczni ich społeczności za dzieło odrodzenia narodowego, które w ogromnym stopniu Polska zawdzięcza im właśnie na Śląsku Cieszyńskim.</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#PosełMarekJurek">Dlaczego o tym się tak mało mówi? Dlaczego temat mniejszości powraca wtedy, kiedy trzeba przedstawiać naród, suwerena Rzeczypospolitej Polskiej, jako podmiot zagrażający prawom obywatelskim, czy prawom mniejszością a tu, jak mówię, nie chodzi nawet o prawa narodu. Tu chodzi o coś, co jest istotą tożsamości, czymś więcej niż sama tożsamość, bo religia dla człowieka wierzącego, szczególnie religia monoteistyczna, czy chodzi o żyda, muzułmanina czy chrześcijanina, jest zawsze prawdą, którą się traktuje jak coś, co ma wymiar uniwersalny.</u>
          <u xml:id="u-152.7" who="#PosełMarekJurek">Człowiek wierzący traktuje swoją przynależność do wyznania nie jako coś, co jest powodem do dumy, raczej do pewnego zażenowania, bo po ludzku biorąc to jest przypadek, że te dobra otrzymaliśmy, ale jest rzeczą najzupełniej naturalną, że przede wszystkim te dobra naród chce swoim dzieciom przekazać.</u>
          <u xml:id="u-152.8" who="#PosełMarekJurek">Ja panu, panie pośle Kulerski, odpowiem, dlaczego ten zapis o wartościach czy zasadach chrześcijańskich jest w tym miejscu potrzebny. Nie dlatego, żeby czegokolwiek wymagać, ale dlatego, żeby chronić prawa obywatelskie, prawa polskich rodzin, prawa naszych współobywateli, dlatego że mimo że mamy od dwóch lat ustrój demokratyczny, czy raczej budujemy demokrację, to, jak wiadomo, w poprzednim składzie władz MEN — mimo że pan wie, jak dzisiaj wyglądają sondaże opinii publicznej na temat katechizacji w szkole — większość z państwa podsekretarzy stanu w tym ministerstwie, łącznie z ministrem, była przeciwna zagwarantowaniu tego prawa rodzinie katolickiej w Polsce, i dlatego właśnie, że taka jest atmosfera mass mediów, taka jest atmosfera ogromnej części klasy politycznej, dlatego zapis w tym miejscu jest nam potrzebny, żebyśmy my, zwykli obywatele, mieli do czego się odwołać. To jest potrzebne nie państwu, nie władzy, nie kuratorom, jest potrzebne obywatelom i rodzinom.</u>
          <u xml:id="u-152.9" who="#PosełMarekJurek">Dziwny też, proszę państwa, w tym miejscu, dla mnie cokolwiek ideologiczny, byłby zapis o Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych, Konwencji Praw Dziecka. Rozumiem, są one jak najbardziej na miejscu, dlatego że, proszę państwa, wychowanie ma przede wszystkim wytworzyć w człowieku stosunek do innych wspólnot ludzkich, do rodziny, do ojczyzny, do sąsiada, do rodaka i do cudzoziemca, i formy życia ludzkiego, do pracy, do zabawy, do miłości, do wielu rzeczy. To jest zadaniem wychowania, które ma zorientować człowieka na pewne powinności, a nie na rewindykację praw. Traktuję te zapisy w tym miejscu jako wyraz właśnie pewnej nowej religii, która jest zaprzeczeniem, nawet jakiejkolwiek bezstronności państwa. Religii, która w miejsce Boga stawia człowieka, a na miejsce najświętszych tekstów ludzkości, czy będzie chodziło o Torę, Ewangelię czy Bhagawadgitę, stawia właśnie to, co uchwalone przez ludzi 40 czy 200 lat temu. Przed taką również ideologią musimy się bronić, chociaż rozumiem, że w tej sprawie, w tej Izbie nikt nie zaprotestuje, że nie może być głosowania na temat moralności, nie może być głosowania na temat praw człowieka, nie może być takiego szantażu moralnego, bo kto się odważy to powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-152.10" who="#PosełMarekJurek">Otóż, panie pośle, odważę się powiedzieć, i zaproponuję alternatywny do wniosku mniejszości tekst art. 1, ale to na końcu. To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-152.11" who="#PosełMarekJurek">Druga sprawa, drobna, na którą chciałem zwrócić uwagę Wysokiej Izby, to art. 12. Widzę tu nie tyle sprzeczność wewnętrzną w zapisie ustawy, ile sprzeczność między środowiskami, które bronią obecnego zapisu tego artykułu, i niedawną dyskusją, jaka toczyła się również w naszej izbie i w całym społeczeństwie na temat ochrony życia poczętego. To na tej mównicy jedna z posłanek występująca ze stanowiskiem przeciwnym, niż to, którego bronię, była oburzona, powiedziałbym zgorszona w swojej liberalnej pobożności tym, że szesnastoletni uczennice czy uczniowie mogą w szkołach podpisywać petycje w obronie życia, mogą w ten sposób dawać wyraz swojej wierności zasadom chrześcijańskim, czy po prostu zasadom ludzkim. Bo nagle okazuje się, że jeżeli młody człowiek mówi, że „niezależnie od tego, co sądzą moi rodzice, ja im na złość”, albo na przykład „dlatego nie będę chodził na lekcje religii, bo tak sobie życzą koledzy”, to ma do tego prawo, tylko jeżeli podpisuje petycje w obronie życia, to jest przedmiotem manipulacji, działa pod wpływem księdza, nie wiadomo kogo. Wtedy się mówi o zagrożeniu wolności. Jest to, proszę państwa, jakaś bardzo, bardzo dziwna logika.</u>
          <u xml:id="u-152.12" who="#PosełMarekJurek">Myślę, że każda rodzina ma swoi własny, wewnętrzny ustrój, odmienny w każdej rodzinie, i bardzo rzadko zdarza się, żeby rodzice coś narzucali siedemnastoletnim dzieciom, ale nie ingerujmy tą ustawą w przedwieczny ustrój rodziny, bo żadne państwo nie ma do tego kompetencji.</u>
          <u xml:id="u-152.13" who="#PosełMarekJurek">Człowiek jest pełnoletni od 18 roku życia i myślę, że jeżeli chodzi o prawdziwe sprawy światopoglądowe, to w każdej rodzinie rozstrzyga się to z pewną dozą delikatności, wszyscy jesteśmy dziećmi społeczeństwa pluralistycznego i swojej epoki. Chcę jeszcze powiedzieć o tym, dlaczego wariant drugi poprawki 4 jest w tym artykule bardzo na miejscu. Dlatego, że przyjmujemy jako zagrożenie dla wolności, dla tożsamości człowieka jedynie rodzinę — skąd ten nastrój antyrodzinny? — a nie bierzemy pod uwagę tego, że często młody człowiek znajduje się pod wpływem innych konformizmów, innych grup socjalizujących, czy może anty socjalizujących, niż rodzina, że młody człowiek — uczeń znajduje się pod wpływem grupy kolegów, którzy mogą wytworzyć modę na niechodzenie na lekcje religii. Wtedy przynajmniej ma to usprawiedliwienie, że robi to dla swoich rodziców, że oni sobie tego życzą. Może więc zrobić to, z czym w gruncie rzeczy wewnętrznie się zgadza. Ma jakąś inną alternatywną grupę odniesienia, w tym wypadku rodzinę, wobec na przykład presji otoczenia.</u>
          <u xml:id="u-152.14" who="#PosełMarekJurek">To tyle uwag na temat spraw zasadniczych dla ustawy.</u>
          <u xml:id="u-152.15" who="#PosełMarekJurek">Teraz, jeżeli pan marszałek pozwoli, powiem dwa słowa na temat art. 89 i na temat statusu szkół niepublicznych w naszym państwie, w naszym systemie oświaty. Bardzo się cieszę, że usłyszałem to co usłyszałem od pani poseł Kempki, z którą się zgadzam w tym, że objęcie w polskim systemie oświaty finansowania szkół niepublicznych, to wyraz demokratyzacji tego systemu i postęp, tylko chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na połowiczność tego rozwiązania, dlatego że jeżeli będziemy płacili szkołom niepublicznym nie połowę kwoty przypadającej na jednego ucznia w szkołach publicznych, to te szkoły w sposób oczywisty będą szkołami elitarnymi, szkołami dla bogatych, to nie będą szkoły dla przeciętnych rodzin, dlatego że wystarczy; proszę państwa, prosty rachunek, żeby wiedzieć, że wtedy ten system będzie tym bardzie! systemem szkolnictwa prywatnego. Będzie demokratyczny, im bardziej zachowamy zasadę równości i dofinansowywania szkół prywatnych na równi z państwowymi, szanując zresztą podatki rodziców.</u>
          <u xml:id="u-152.16" who="#PosełMarekJurek">Proszę państwa, ostatnie dwa lata, jak poda je prasa, to był okres, kiedy w Polsce zakupiono najwięcej magnetowidów, najwięcej sprzętu elektrotechnicznego, dużo więcej niż poprzez wszystkie poprzednie lata. Chcę jednak państwa zapewnić, że znam bardzo wiele rodzin, kiepsko, czy przeciętnie sytuowanych, których jedyną ambicją jest posłać dziecko do dobrej szkoły i wychować w otoczeniu sprzyjającym wartościom, które głosi rodzina, a które nie mają ani środków, ani ambicji, żeby kupić sobie magnetowid, nowoczesny magnetofon itd.</u>
          <u xml:id="u-152.17" who="#PosełMarekJurek">Jeżeli chcemy, żeby szkolnictwo niepubliczne było szkolnictwem dostępnym dla każdego, dla każdej rodziny, która aspiracie życiowe wiąże z wychowaniem dzieci, a nie na przykład z życiem konsumpcyjnym, to zagwarantujmy równe prawo dofinansowywania tych szkół na równi ze szkołami publicznymi. To jest postulat demokratyczny, a nie postulat elitarny. Lepiej znieść dofinansowanie, jakie jest, niż ze względów materialnych pozbawiać dużą część naszych współobywateli prawa tworzenia szkół niepublicznych.</u>
          <u xml:id="u-152.18" who="#PosełMarekJurek">Teraz, jeżeli pan marszałek pozwoli, odczytam tylko dwa teksty poprawek. Bardzo dziękuję, znam państwa tolerancję i kulturę polityczną, no ale czego oczekiwać od ugrupowania, którego organem jest „Nie”, które tak często można w przerwach, czy w czasie obrad oglądać na tej sali. Pani Sierakowskiej o ile pamiętam państwo nie przerywali.</u>
          <u xml:id="u-152.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę do rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi i proszę o zabranie głosu posła Edwarda Rzepkę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego; kolejnym mówcą będzie pani poseł Stanisława Krauz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#PosełEdwardRzepka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z zażenowaniem muszę wyznać, że znowu będzie o art. 12, ale proszę się nie obawiać, nie będę usiłował państwa ani przekonać, ani wzruszyć. Będę stał mocno na gruncie prawa, ponieważ chcę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na pewien niewielki, ale istotny aspekt prawny ustawy, nad którą w tej chwili debatujemy.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#PosełEdwardRzepka">Myślę, że w tej podzielonej światopoglądowo Izbie nikt nikogo chyba już nie przekona, każdy ma swój system wartości, ja taki system mam również, i w oparciu o ten system wartości, którym się kieruję, będę odpowiednio głosował, będę głosował za poprawkami mniejszości do art. 1 i 12.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#PosełEdwardRzepka">Ale sprawa dotyczy czegoś zupełnie innego. Art. 12, którego dotyczy moje wystąpienie, zawiera istotną logiczną sprzeczność i prowadzi do bardzo poważnego błędu prawnego, przed którym chcę państwa ostrzec. Ta logiczna sprzeczność, o której wspomnę tylko mimochodem, to jest literalne porównanie pierwszych słów propozycji komisji z ostatnimi słowami tej propozycji: „Uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci” — to są te pierwsze słowa, a w ostatnich słowach odda je się decyzję w ręce dzieci, uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci. To jest logiczna sprzeczność, która, jeśli zostanie uchwalona, może budzić najwyżej uśmiech. Ale jak powiedziałem, sygnalizuję to tylko na marginesie.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#PosełEdwardRzepka">Natomiast błąd prawny, którego się bardzo obawiam, dotyczy czegoś zupełnie innego. Jest bardzo ważny akt prawny, który się nazywa Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Pozwolę sobie przybliżyć państwu dwa jego artykuły. Art. 92 mówi: „dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodziców”, a art. 95 § 2 tegoż kodeksu mówi: „dziecko pozostające pod władzą rodziców winno rodzicom posłuszeństwo”.</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#PosełEdwardRzepka">A więc rysuje się oczywista sprzeczność między propozycją komisji do treści art. 12 ustawy, a istniejącym prawem o bardzo wysokiej randze — Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym. Zapis art. 12 ogranicza pełnię władzy rodzicielskiej istniejącej z mocy kodeksu rodzinnego.</u>
          <u xml:id="u-154.5" who="#PosełEdwardRzepka">Rozumiem, że jesteśmy organem ustawodawczym, prawodawcą, i jako prawodawca możemy wszystko. Możemy na przykład zmienić Kodeks rodzinny i opiekuńczy eliminując z niego zapis o władzy rodzicielskiej, eliminując posłuszeństwo dzieci wobec rodziców. Wolno nam to zrobić, oczywiście. Ale dopóty, dopóki istnieje ustawa pod nazwą Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie wolno nam stanowić prawa, które byłoby z tą ustawą sprzeczne. Można mieć taki czy inny światopogląd, ale nie wolno nam w tej Izbie popełniać błędów prawnych. I przed tym pragnę państwa ostrzec. A inna rzecz, że zabawnie byłoby wyobrazić sobie konsekwencje praktyczne uchwalenia art. 12 w brzmieniu proponowanym przez komisję. Oto do dyrektora szkoły przychodzi piętnasto- czy szesnastolatek i mówi: „nie będę się uczył religii”. Zapewne, gdyby mu było wolno, powiedziałby tak samo o języku polskim i o matematyce. I za chwilę przychodzi ojciec i mówi: „mój syn będzie się uczył religii”. Dziecko powołuje się na art. 12 tej ustawy, a ojciec powołuje się na art. 92 i 95 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Czy nasi biedni dyrektorzy szkół...</u>
          <u xml:id="u-154.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-154.7" who="#PosełEdwardRzepka">...mają za mało problemów, żebyśmy jeszcze stawiali ich przed koniecznością rozstrzygania takich dylematów prawnych?</u>
          <u xml:id="u-154.8" who="#PosełEdwardRzepka">A rozwiązanie jest proste. Rozwiązaniem jest przyjęcie drugiego wariantu wniosków mniejszości do art. 12. Jest to wariant, który zapewniając pełnię praw dzieciom, nie odbiera jednocześnie tych praw rodzicom. I te uwagi dedykuję Wysokiej Izbie, a w szczególności pani poseł sprawozdawcy, która jako gospodarz tej ustawy do tak istotnej perspektywy błędu prawnego nie może się nie ustosunkować.</u>
          <u xml:id="u-154.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Stanisławę Krauz z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego; kolejnym mówcą będzie poseł Andrzej Bajołek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#PosełStanisławaKrauz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam, że tak późno występuję, ale tyle słów zostało wypowiedzianych w obronie nauczycieli polskich, że ja stanę w obronie nauczycieli, o których się nie mówi w ustawie, nauczycieli katechetów, którzy właśnie kryją się za wartościami, o których tak się mówi.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#PosełStanisławaKrauz">W swoim wystąpieniu chcę się skoncentrować na dwóch problemach, które zostały zawarte w omawianej ustawie jako wnioski mniejszości, czyli art. 1 i drugi wariant wniosku mniejszości do art. 12. Czytając projekt ustawy, a konkretnie sprawozdanie komisji, zdziwiło mnie, iż komisja miała wątpliwości dotyczące umieszczenia w art. 1 tych wartości, które mają być podstawą wychowania dzieci i młodzieży. Dyskusja nad kształtem obecnej i przyszłej Polski jest, i musi być, dyskusją nad kształtem polskiej szkoły, która ma kształcić i wychowywać, i nie może pominąć wartości chrześcijańskich, które sięgają tysiąclecia.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#PosełStanisławaKrauz">W podejmowaniu tego zadania nie wystarczy patrzeć tylko na wyimaginowaną przyszłość, ale już teraz trzeba ją tworzyć. Trzeba mieć przed oczyma całą tradycję narodu, społeczeństwa i państwa. Słusznie ktoś powiedział, że narody, które tracą pamięć, schodzą do rzędu plemienia. Tego chyba nie chcemy.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#PosełStanisławaKrauz">Drugim problemem, mówię problemem, jest dla wielu powrót nauki religii do szkoły. Przez wiele lat podstawowa katecheza była z konieczności prowadzona w naszym kraju poza szkołą, w punktach katechetycznych i w pomieszczeniach prywatnych organizowanych przez Kościół.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#PosełStanisławaKrauz">I oto dzięki przemianom, jakie dokonują się ostatnio w naszej ojczyźnie, katecheza wróciła do sal szkolnych i znalazła swoje miejsce i odbicie w systemie wychowania. Jednak nie wszyscy są z tego zadowoleni, a na dowód przytoczę cytat z pewnej gazety. „Czy to przeoczenie programu, czy wśród sposobów ograniczenia wydatków poza absurdalne minimum, łącznie z redukcją godzin lekcyjnych przedmiotów obowiązkowych, nie ma rezygnacji z finansowania przedmiotu nieobowiązkowego, jakim jest nauczanie religii? Jeżeli Kościół dawał sobie z tym radę przez tyle lat, to mógłby, jak sądzę w obecnej sytuacji przejąć pokrywanie płac katechetów na przykład na zasadzie refundacji, nawet przy pozostawieniu religii w szkole. Część środków na ten cel mógłby przeznaczyć z zysków za wynajem parafialnych sal katechetycznych. Byłby to dowód chęci przyjścia z pomocą państwu w tym wyjątkowo trudnym okresie, gest prawdziwego patriotyzmu”.</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#PosełStanisławaKrauz">O tym samym mówiła pani poseł Sierakowska z PKLD. Komentować tego nie sposób, ale bulwersujące jest to, że ci, którzy głoszą takie tezy, winni z pokorą przeprosić społeczeństwo za ponad czterdziestoletnie zniewolenie.</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#PosełStanisławaKrauz">Mam pytanie, czy katecheci nie są nauczycielami i nie zasługują na takie samo traktowanie, i wynagrodzenie, jak pozostali nauczyciele w szkole? I tu refleksja. Czy nauczyciele katecheci znajdą miejsce z dziećmi w tej obecnej szkole?</u>
          <u xml:id="u-156.7" who="#PosełStanisławaKrauz">I jeszcze jeden cytat, który kieruję do wszystkich, którzy w tej Izbie powołują się z taką łatwością na naukę społeczną Kościoła, aby dali wyraz w głosowaniu nad przyjęciem wspomnianych wniosków mniejszości. „Pod względem moralnym polityk katolicki powinien na wszystkich szczeblach i we wszystkich dziedzinach życia państwowego urzeczywistniać ideały etyki chrześcijańskiej. Katolicki obywatel, robotnik, urzędnik, oficer, żołnierz, poseł, senator, członek rządu nie mogą mieć dwu sumień — katolickiego dla życia prywatnego, a niekatolickiego dla spraw publicznych”.</u>
          <u xml:id="u-156.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Andrzeja Bajołka z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Tadeusz Dziuba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#PosełAndrzejBajołek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przyznam się od razu, że nie miałem zamiaru zabierać głosu w bardzo ważnej kwestii, dotyczącej omawianej dzisiaj ustawy, zresztą nie tylko, bo zajmującej państwa uwagę od 2 miesięcy. Słuchając wspaniałych wystąpień pań i panów posłów mniej lub bardziej merytorycznych, wystąpień, które częściej są oświadczeniami albo raczej deklaracjami ideowymi poszczególnych mówców, muszę zadać pytanie, czy ta ustawa jest dobra czy zła? Muszę znać odpowiedź na to pytanie w momencie głosowania. Oświadczam, że nie jestem lekarzem, nie jestem nauczycielem, jestem tylko rolnikiem i posłem, ale muszę znać odpowiedź tych, którzy bezpośrednio merytorycznie nad ustawą pracowali.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#PosełAndrzejBajołek">Muszę znać odpowiedź na pytanie, czy szkoły mają być powszechne czy społeczne? A właściwie to powinienem zadać pytanie, czy szkoły mają być w ogóle?</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#PosełAndrzejBajołek">Szanowna Izbo! Posiadam dramatyczny list społecznego komitetu budowy szkoły w miejscowości Smroków w woj. krakowskim. Komitet, który wbrew wielkim trudnościom w ciągu ostatnich 2 lat doprowadził do wybudowania wspaniałego budynku szkoły, który mógłby zacząć funkcjonować jako szkoła od nowego, tj. 1991 roku szkolnego, mógłby, ale nie zacznie, bo zabrakło pieniędzy na wykończenie budynku i wyposażenie sal. Autorzy listu piszą, że w najbliższym czasie będą zmuszeni nowo wybudowany budynek szkoły wystawić na licytację. I dokonają tego, mimo że panie i panowie posłowie włożyli tyle wysiłku w długie dyskusje nad nadaniem ustawie odpowiedniego kształtu.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#PosełAndrzejBajołek">Od omawianej ustawy nie przybędzie ani izb lekcyjnych, ani pomocy naukowych, a życzenie „obyś cudze dzieci uczył”, może stać się faktycznie przekleństwem.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Tadeusza Dziubę, nie zrzeszonego. Kolejnym mówcą będzie poseł Ignacy Czeżyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#PosełTadeuszDziuba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabieram głos w dwóch sprawach. Pierwsza dotyczy ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, a właściwie problematyki rodzicielstwa zastępczego. Jedną z cech projektu jest objęcie jego postanowieniami różnych instytucji, zarówno szkół, jak i na przykład wspomnianych ośrodków czy hufców pracy. Ustawa podejmuje więc ambitną, aczkolwiek, moim zdaniem, dość beznadziejną próbę uregulowania jednolitymi przepisami bardzo rozmaitych instytucji. W ogólnym pośpiechu przeoczono wątpliwości, jakie może budzić zastosowanie owych ujednoliconych przepisów do ośrodków adopcyjno-opiekuńczych.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#PosełTadeuszDziuba">Nie miejsce tu na rozważanie szczegółów, o jednej sprawie trzeba jednak powiedzieć. Otóż przepisy są tak skonstruowane, że istnieje możliwość prowadzenia wspomnianych ośrodków przez osoby fizyczne. Byłoby to rozwiązanie do zaakceptowania, gdyby istniała pewność, że zainteresowane osoby nie nadużywałyby ustawowych możliwości, czy to do prowadzenia poprzez wspomniane ośrodki działalności zarobkowej, czy to do osiągnięcia tytułu dla działań na rzecz agencji krajów zamożnych, czego mogą nie być świadome organy nadzorujące bądź kontrolujące te ośrodki.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#PosełTadeuszDziuba">Moim zdaniem, bez precyzyjnego rozpoznania tego, jakie skutki może wywołać dopuszczenie każdej osoby fizycznej do prowadzenia wspomnianych ośrodków, lepiej takiego liberalizującego przepisu nie wprowadzać. W ostatecznym rachunku mamy tu bowiem do czynienia z dzieckiem dotkniętym smutkiem sieroctwa społecznego. Aby nie wzruszać konstrukcji opracowanego projektu, proponuję wykreślenie po prostu z tego projektu możliwości prowadzenia przez osoby fizyczne omawianych ośrodków przy pomocy zabiegów technicznych, bardzo podobnych do tych, jakie proponowała pani poseł Wilczyńska, więc może literalnie nie będę ich tutaj przedstawiał.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#PosełTadeuszDziuba">A teraz sprawa druga. Bardzo żałuję, że w dyskusji nad projektem stosunkowo mało miejsca poświęcono rozdziałowi o finansowaniu szkół i placówek publicznych. Istota proponowanych rozwiązań jest całkowicie zachowawcza. Szkoły i placówki uznaje się za jednostki lub zakłady budżetowe, co w istocie na instytucje te narzuca gorset nie tylko finansowy, lecz również, można powiedzieć, organizacyjny. Przede wszystkim przepisy takie skutecznie zapobiegają naturalnemu różnicowaniu się oświatowych instytucji oraz zniechęcają ich kierownictwa do aktywności, tłumią pomysłowość itd.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#PosełTadeuszDziuba">Tymczasem była okazja rozluźnienia tego gorsetu poprzez nadanie szkołom i placówkom specjalnego statusu finansowego, zbliżonego do takiego, jakie nadano w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych szkołom wyższym. Po głębokim przemyśleniu tej sprawy i będąc świadom tego, że czynię to zbyt późno, ośmielam się zaproponować Wysokiej Izbie zmianę treści całego rozdz. VII dotyczącego finansowania szkół i placówek publicznych. Istota zmian sprowadza się do przyznania szkołom większej samodzielności w gospodarowaniu pieniędzmi będącymi w zasięgu szkolnych instytucji, tzn. nie tylko pieniędzmi budżetowymi. Oto tekst propozycji.</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#PosełTadeuszDziuba">Proponuję, aby art. 78 otrzymał następujące brzmienie: „Szkoły i placówki publiczne mogą uzyskać środki finansowe z budżetu państwa, budżetów gmin bądź ich związków, darowizn, zapisów, spadków oraz ofiarności publicznej także pochodzenia zagranicznego. Szkoły i placówki publiczne mogą uzyskiwać środki finansowe także z innych tytułów, a w szczególności z opłat za zajęcia dydaktyczne, z wyjątkiem zajęć objętych minimum programowym i ramowym planem nauczania. Dalej — z tytułu wynajmowania obiektów będących w użytkowaniu szkół i placówek lub innej działalności usługowej oraz wydzielonej działalności gospodarczej. Nie wykorzystane w danym roku środki finansowe pozostają w dyspozycji szkół i placówek publicznych”.</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#PosełTadeuszDziuba">„Art. 78-A (według numeracji roboczej) Szkoły i placówki prowadzone przez ministrów lub inne organy administracji rządowej otrzymują z budżetu państwa dotacje na działalność dydaktyczną i opiekuńczo-wychowawczą oraz na ich utrzymanie, dotacje na inwestycje budowlane, dotacje na pomoc materialną dla dzieci i młodzieży, środki na prowadzenie działalności innowacyjnej i eksperymentalnej. Szkoły i placówki wymienione powyżej mogą otrzymać inne dotacje celowe z budżetu państwa. Dotacje i środki te przyzna je właściwy minister”.</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#PosełTadeuszDziuba">„Art. 78-B Gospodarka finansowa szkół i placówek wymienionych powyżej jest prowadzona na podstawie planu rzeczowo-finansowego uchwalonego przez radę szkoły. Bilanse szkół i placówek podlegają weryfikacji na zasadach określonych odrębnymi przepisami. Kurator oświaty może zarządzić weryfikację bilansu szkoły lub placówki, niezależnie od weryfikacji, o której mowa powyżej”.</u>
          <u xml:id="u-160.8" who="#PosełTadeuszDziuba">„Art. 78-C Zasady gospodarki finansowej szkół i placówek wymienionych w art. 78-A oraz zasady i tryb uzyskiwania wpływów, o których mowa w art. 78 ust. 2 określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia”.</u>
          <u xml:id="u-160.9" who="#PosełTadeuszDziuba">Sens propozycji, które odczytałem, jest taki, że nadany jest specjalny status finansowy instytucji oświatowych. Przestają one być jednostkami i zakładami budżetowymi, w istocie przestają podlegać prawu budżetowemu, zyskują pewną swobodę w zakresie działalności finansowej.</u>
          <u xml:id="u-160.10" who="#PosełTadeuszDziuba">Art. 79 musiałby pozostać bez zmian. Natomiast należałoby nieco zmodyfikować art. 80. Wniosek w tej sprawie przekażę posłowi sprawozdawcy. Liczę na poparcie zgłoszonych przeze mnie propozycji. Są one ważne, bo dotyczą pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-160.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Ignacego Czeżyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Marek Jurek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie i mój kolego z komisji edukacji, panie pośle Kulerski! Znając pana życiorys, nie mogę zrozumieć, dlaczego właśnie pan stanął w poprzek drogi ku wartościom chrześcijańskim. Dlaczego m.in. pan sprawił, że zapisu o randze wartości chrześcijańskiej nie ma w przedłożeniu komisji edukacji? To pana, jako przedstawiciela Unii Demokratycznej, postawa sprawiła, że poseł Pigoń wskazał podczas pracy komisji tylko OKP jako jedynego promotora wartości chrześcijańskiej. Przeciw takiemu zawężeniu protestowała posłanka Urbanowicz, również członek Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Panie pośle, zgadzamy się tylko co do systemowego rozwiązania sprawy podatków od nieruchomości i opłat za użytkowanie gruntów w całej sferze budżetowej. Powołuje się pan na skodyfikowane dokumenty, które tylko powinny być zawarte w preambule ustawy, a co z kartą praw rodziny, panie pośle? Dlaczego tej propozycji nie przyjęto, dlaczego pan nie poparł koła Porozumienia Centrum, by i ten dokument wpisać w art. 1, w preambule? A przecież ten dokument Kościoła jest wyjątkowo dobrze skodyfikowanym dokumentem, wspaniale zredagowanym. I dlaczego pan, panie pośle, socjalizm wywodzi z chrześcijaństwa, to już zupełnie nie wiem.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#PosełIgnacyCzeżyk">Wysoki Sejmie! W systemie oświaty nie możemy gwałcić wolności młodego człowieka. Ale przez rzetelne ukazywanie autentycznych wartości kształtować w nim poszanowanie dla człowieka, jego wyborów, postaw i tym samym wychowywać go do akceptacji reguł gry pluralistycznego społeczeństwa. Jestem przekonany, że solidne wypełnienie w oświacie, zarówno przez szkołę, jak i przez Kościół, tego zadania uchroni polskie społeczeństwo przed wszelkimi przejawami fanatyzmu i nietolerancji.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę posła Marka Jurka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego o zabranie głosu. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Emilia Pogonowska-Jucha.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#PosełMarekJurek">Korzystając z głosu udzielonego mi przez pana marszałka pozwolę sobie tylko odczytać obie propozycje.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#PosełMarekJurek">Propozycja pierwsza odnosząca się do art. 1: „Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa. Stoi na gruncie Konstytucji RP i kieruje się troską o prawa dziecka i rodziny, zapisane w polskim systemie prawnym.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#PosełMarekJurek">Nauczanie i wychowanie za podstawy przyjmuje zasady etyki chrześcijańskiej, przywiązanie do polskiej tradycji narodowej, poszanowanie swobód należnych rodzinie i szerszym wspólnotom tworzącym społeczeństwo Rzeczypospolitej, szacunek dla osobowości dziecka i troskę o jej rozwój”.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#PosełMarekJurek">Myślę, że zarówno poszanowanie podmiotowości dziecka, jak i wszystkich wspólnot, które tworzą Rzeczypospolitą, również mniejszości, w tej propozycji się znajduje.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#PosełMarekJurek">I propozycja druga. Art. 89 ust. 3 w tej propozycji otrzymywałby następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#PosełMarekJurek">„Dotacje, o których mowa w ust. 1 i 2, przysługują w wysokości odpowiadającej wydatkom na jednego ucznia ponoszonym w szkołach lub przedszkolach publicznych tego samego typu pod warunkiem, że…” I dalej jest to zastrzeżenie o konieczności informowania o przewidywanej liczbie uczniów. Oczywiście zmianie ulega kolejność numerów.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#PosełMarekJurek">Chciałbym tylko zapowiedzieć Wysokiej Izbie, że Koło Parlamentarne ZChN, jako kierujące się zasadą solidarności i kompromisu, traktuje to jako swoje propozycje, i będą one uchwalone albo nie będą.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#PosełMarekJurek">Natomiast jeżeli zostanie przeforsowany obecny kształt ustawy bez jakichkolwiek poprawek mniejszości, w kształcie, jaki nadała jej komisja, zapowiadam, że zarówno w Sejmie, jak i w wyższej izbie będziemy głosowali przeciwko przyjęciu tej ustawy jako w istocie rzeczy antypolskiej, antykatolickiej i godzącej w prawa rodziny.</u>
          <u xml:id="u-164.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Emilię Pogonowską-Juchę.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie ma ad vocem, dopuszczę panią do głosu, ale proszę się zapisać.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przysłuchując się dyskusji nad projektem ustawy, którą przyjdzie nam prawdopodobnie w następnych dniach uchwalić, nie zauważyłam rozwiązań, które całkowicie regulowałyby sprawy umowy powierzenia dziecka, którą, zgodnie z art. 72 ust. 3, miałby zawierać kurator oświaty właściwy dla miejsca zamieszkania rodziny zastępczej, bo chodzi o umowę pomiędzy kuratorem a rodziną zastępczą dotyczącą powierzenia właśnie dziecka.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Sprawa ta była dotychczas regulowana w rozporządzeniu Rady Ministrów z 26 stycznia 1979 r. w sprawie rodzin zastępczych. I słusznie, moim zdaniem, w tej chwili do tekstu ustawy, mianowicie do cytowanego już art. 72 ust. 3, przenosi się warunki, na podstawie których taka umowa może być zawarta. Luka polega na tym, że o ile wspomniane już rozporządzenie, zresztą kilkakrotnie nowelizowane, ale nie w tym zakresie, o którym tutaj mówię, regulowało w sposób bezpośredni rozwiązania takiej umowy, umowy z rodziną zastępczą, umowy powierzenia dziecka, o tyle w tekście ustawy, w rozdziale, który reguluje właśnie tę materię, nie ma takich warunków rozwiązania umowy.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Wydaje się, że one powinny być zawarte w tej ustawie, ponieważ, jak wszyscy wiemy, starą zasadą jest, że umów należy dotrzymywać. Jeżeli będzie mogła być taka umowa rozwiązana, to należy wprost i wyraźnie zapisać w ustawie warunki, na podstawie których będzie mogło to nastąpić.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Proponuję zatem, aby uzupełnić tekst ustawy o art. 74. Gdyby to nastąpiło, artykuły, które następują po proponowanym art. 74 zmieniłyby oczywiście numerację i art. 74 mógłby otrzymać brzmienie: „Rozwiązanie z rodziną zastępczą umowy powierzenia dziecka, o której mowa w art. 72 ust. 3 następuje po upływie 3 miesięcy od wypowiedzenia dokonanego na piśmie przez jedną ze stron”. To byłby ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Natomiast ust. 2 miałby brzmienie: „Kurator oświaty, właściwy dla miejsca zamieszkania rodziny zastępczej, może rozwiązać z rodziną zastępczą umowę powierzenia dziecka, bez wypowiedzenia, ze skutkiem natychmiastowym, w razie rażącego niewywiązywania się rodziny zastępczej z przyjętych zadań (ust. 1). I ust. 2 „ustania warunków wymaganych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej wymienionych w art. 73 ust. 1 i 3”.</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Ustęp 1, przypomnę państwu, kto nie ma tekstu przed sobą, mówi o rękojmi należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej, a zatem w wypadku właśnie utraty tej rękojmi, mogłoby nastąpić natychmiastowe rozwiązanie takiej umowy, natomiast ust. 3 mówi o pełni praw rodzicielskich i opiekuńczych po stronie tych, którym dziecko zostaje powierzone.</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">A zatem jeżeli odpadłby ten warunek, kurator oświaty i wychowania mógłby ze skutkiem natychmiastowym rozwiązać umowę powierzenia dziecka.</u>
          <u xml:id="u-166.7" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">I następny ustęp proponowanego art. 74: „W razie rozwiązania z rodziną zastępczą umowy powierzenia dziecka, kurator oświaty i wychowania właściwy dla miejsca jej zamieszkania ma obowiązek zapewnienia dziecku dalszej pieczy i wychowania”. Oczywiście kurator doskonale będzie zorientowany, że trzeba podjąć odpowiednie kroki, aby dziecko nie pozostało bez zapewnienia mu należytej pieczy.</u>
          <u xml:id="u-166.8" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Jak już wspomniałam na wstępie, sądzę, proszę państwa, że nie jest dopuszczalne, aby ustawa z jednej strony regulowała warunki zawarcia umowy, natomiast całkowitym milczeniem pomijała warunki jej rozwiązania i nie przewidywała na tę okoliczność żadnych rozwiązań. Dlatego zgłaszając tę poprawkę, wnoszę o jej uwzględnienie w toku dalszych prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-166.9" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-166.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Urbanowicz z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie poseł Henryk Wujec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Do wypowiedzi pana posła Czeżyka. Panie Pośle! Rozmowa nie była prowadzona z panem, była to rozmowa prywatna, nie upoważniałam pana do zajęcia stanowiska, to po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Po drugie, myślę, że różnica między Obywatelskim Klubem Parlamentarnym a Klubem Parlamentarnym Unia Demokratyczna polega właśnie na tym, że przy różnicy poglądów członków klubu Unia Demokratyczna nie przypisujemy sobie intencji, jakich nie mamy, tylko szanujemy swoje własne poglądy i tym bardziej cenię sobie obecność swoją w tym klubie.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo o zabranie głosu posła Henryka Wujca z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#PosełHenrykWujec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie zabierałbym głosu gdyby nie sformułowanie posła Marka Jurka o tym, że gdyby ta ustawa została przyjęta bez poprawek, uznałby ją za antypolską i antykatolicką.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#PosełHenrykWujec">Chciałem zaprotestować przeciwko takim sformułowaniom. Mój kolega klubowy, poseł Kulerski, popiera tę ustawę, i nie wiem, dlaczego poseł Kulerski ma być gorszym katolikiem i gorszym Polakiem niż poseł Jurek. Wydaje mi się, że niecelowe jest używanie tego typu sformułowań. Tego typu sformułowania m.in. przekonują do tego, żeby nie głosować za poprawką posła Marka Jurka.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#PosełHenrykWujec">Osobiście jestem za wprowadzeniem poprawki, która mówi, że nauczanie i wychowanie, respektując chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Odpowiada to mnie i nastrojom społecznym. To w niczym nikomu nie przeszkadza, dlatego że podstawą są uniwersalne zasady etyki, natomiast respektuje się powszechnie przyjęte w społeczeństwie chrześcijańskie zasady wartości. Natomiast skrajne sformułowania będą tylko utrudniać przyjęcie tego typu poprawki, stąd wydaje mi się to niecelowe.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#PosełHenrykWujec">Jeszcze druga sprawa. Rozumiem posła Rzepkę, który wskazał na sprzeczności z punktu widzenia prawnego, gdybyśmy przyjęli rozwiązanie dopuszczające tylko zgodę dzieci na nauczanie w szkołach ponadpodstawowych. Te sprawy można rozstrzygać nie przy pomocy prawa. Jeden z naszych królów powiedział, że nie jestem królem waszych sumień i to było właśnie mądre powiedzenie. I tutaj też, jeżeli dochodzi do konfliktu wartości, do konfliktu sumień, to przecież nie kodeks będzie to rozstrzygał. W większości wypadków i tak obecnie dzieci rozmawiają z rodzicami na temat nauki religii, natomiast w wypadku konfliktu nie wyobrażam sobie, żeby można było dziecko przymusem uczyć religii. Jest to szkodliwe i dla dziecka, i dla rodziców, a zwłaszcza dla religii. Dlatego opowiadam się za sformułowaniem, które pozostawia swobodę dzieciom, tym właśnie dorosłym dzieciom, które potrafią takie decyzje podejmować.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pani poseł Romualda Matusiak. Jeszcze pan poseł? Ale pani już dwukrotnie zabierała głos. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę państwa, wiem, że pora jest bardzo późna, więc króciutko. Uznałam, że obowiązkiem moim, jako posła sprawozdawcy, a także przewodniczącej Komisji Nadzwyczajnej pracującej nad tymi projektami, jest może nie tyle ustosunkowanie się do wypowiedzi pana posła Wójcika, ile sprostowanie jego wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">W swoim wystąpieniu oceniając subiektywnie, do czego ma prawo każdy poseł, zawarł ocenę nie tyle merytorycznych wyników pracy komisji, ile metodologii pracy nad ustawą, mówiąc między innymi, że debata w czasie pierwszego czytania była sobie, a prace komisji sobie.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wyjaśniam panu posłowi Wójcikowi i Wysokiej Izbie, że nim komisje przystąpiły do prac nad projektami obydwu ustaw, zażyczyliśmy sobie stenogram z tej bardzo długiej i burzliwej dyskusji, poprosiliśmy prawników ekspertów o wyciąg wszystkich zgłoszonych wniosków, a także wyciąg intencji, nawet jeśli te wnioski nie były sformułowane. Wypisaliśmy je, materiał jest do wglądu w sekretariacie komisji, powieliliśmy i każdy z członków obydwu komisji miał te wnioski w ręku. Były one przedmiotem wnikliwej analizy, a to cośmy przedłożyli Wysokiej Izbie, niejednokrotnie I było wynikiem trudno rodzących się kompromisów. Dlatego wyda je się, że w tym miejscu powinnam przekazać tę informację.</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zgłasza się jeszcze poseł Marek Jurek w celu wyjaśnienia pewnych sformułowań zawartych w swoim wystąpieniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#PosełMarekJurek">Chcę tylko wyjaśnić panu posłowi Wujcowi, że nigdy nie stanę do konkursu na temat tego, kto jest lepszym katolikiem. Od pana na pewno jestem gorszym, ale to nie zmienia faktu, że ta ustawa w ten sposób traktując prawa Kościoła i wiary katolickiej w Polsce będzie antykatolicka, jeżeli wszystkie wnioski mniejszości zostaną zignorowane. Proszę jeszcze raz potraktować ten głos jako głos kompromisu, dlatego że możemy zgłaszać różne propozycje, ale uwzględnijmy jakiekolwiek minimum, dlatego że projekt w wersji przedłożonej przez większość komisji — jest projektem skrajnym.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu panią podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Annę Radziwiłł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Widocznie jest już taka tradycja, że debata o oświacie kończy się bardzo późno, wobec czego obiecuję, że na końcu będziemy sobie życzyć dobranoc. Przedtem chciałam jednak powiedzieć, że kiedy w marcu zaczynaliście państwo prace nad tym projektem, i ponieważ był to projekt rządowy, to kończąc swoje wprowadzenie do niego, pozwoliłam sobie wtedy powiedzieć, że cieszę się, że tyle osób będzie czytać ten projekt, patrzeć na niego z różnych punktów widzenia i jakoś wzbogacą ten dokument.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Myślę, że rzeczywiście to się sprawdziło. Patrząc nawet bardziej jednostronnie, bo jednak okiem autora, kierownictwa MEN, na obecną wersję tej ustawy i porównując ją do wersji, która została przedstawiona w marcu, myślę, że wiele dobrych rozwiązań zostało do niej wprowadzonych.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Rozumiem, że w tej chwili nie jest ani czas, ani możliwość ustosunkowania się do poszczególnych, zgłoszonych dzisiaj na sali uwag.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Zgłaszam prośbę do pana marszałka, żeby jutro przed głosowaniem, kiedy już zgłoszone dzisiaj wszystkie poprawki będą zredagowane, pan marszałek był łaskaw udzielić mi wtedy na krótko głosu.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Natomiast dzisiaj chciałam na koniec powiedzieć, że na samym początku tej debaty ze strony przedstawicieli dwóch niezupełnie jednorodnych klubów, padły bardzo do siebie podobne myśli. Mianowicie i pani poseł Langowska, jako przedstawicielka OKP, i pan poseł Lenz, jako przedstawiciel lewicy, powiedzieli, że tak naprawdę to jest to ustawa, w której bardzo dużo zależy od sposobów jej realizowania. Ustawa tworzy ramy obrazu, jak to było powiedziane, który dopiero ma być namalowany. Chciałam powiedzieć, że rzeczywiście taka była intencja projektanta, żeby tworzono pewne ramy, które dopiero się będą zapełniać, i więcej, żeby ta ustawa była właśnie czymś, jak wtedy mówiłam, zbliżonym do programu. Zauważcie państwo, że tu kilka osób pytało, dlaczego ta ustawa nie jest deklaracją ideową czy programem, z drugiej strony, inni mówcy martwili się, żeby nie była to ustawa ustalająca czysto formalistycznie, sztywno, wszystkie szczegóły.</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Myślę, że tak jak każda ustawa i ta budzi kontrowersje z obu stron. Z kolei były tu głosy, że jest ona zbyt realistyczna, zarazem za szczegółowa czasem, bardzo różnie mówiono. W każdym razie, myślę, że rozwiązanie wielu sporów, które ona wywołuje, przyniesie dopiero jej realizacja. I myślę, że będzie ona nowelizowana, tak jak będzie nowelizowane całe ustawodawstwo obecnej Polski, bo w jakiejś mierze stale nowelizuje się polską rzeczywistość i pod nią przez najbliższy okres nowelizować się będzie akty prawne.</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">I może jeszcze na koniec króciutko chciałam powiedzieć — oczywiście nie jest moją sprawą ustosunkowywać się do toczonych przez państwo sporów o art. 1 — że tak się przydarzyło, że wspólnie z panem posłem Kulerskim, dobrze to czy źle, byliśmy tymi, którzy w ówczesnym resorcie edukacji niemal do rana toczyli ogromny spór, żeby w ówczesnym mini ustawodawstwie szkolnym, wypływającym z I okrągłego stołu, było jak najmniej deklaracji ogólnoideowych. I tak to po prostu pamiętam.</u>
          <u xml:id="u-176.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Nie wiem, czy to dobrze, że pamiętam, czy to źle, że pamiętam? Ale dokładnie tak wtedy było.</u>
          <u xml:id="u-176.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">I teraz rzeczywiście już — dobranoc państwu.</u>
          <u xml:id="u-176.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję pani minister za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jeśli idzie o prośbę i propozycję, którą była pani uprzejma przedłożyć, uważam ją za zasadną, z tym że nie wiem, czy to będzie w punkcie pierwszym, czy rozpoczniemy kolejny dzień obrad od tej właśnie sprawy. To zależeć będzie od komisji, która sygnalizuje gotowość pracy nad tym, wraz z zespołem, jeszcze dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kwestia, czy Kancelaria Sejmu owoce tej pracy zdąży wydrukować. Ale nie zamykamy tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Mam prośbę do pani poseł sprawozdawcy oraz posłów, którzy zgłosili propozycje poprawek do projektu ustawy, o zebranie się, po zakończeniu obrad, w sali nr 101, aby uściślić sformułowania i propozycje, które zostały przedstawione w dzisiejszej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W celu złożenia oświadczenia zgłosiło się 6 posłów.</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Obecnie zabierze głos pan poseł Janusz Dobrosz z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego; następnie pan poseł Stanisław Stasiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#PosełJanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Trudno już dziś zliczyć, ile spraw dotyczących fatalnej sytuacji polskich producentów rolnych powodowało wzburzenie wsi. Kwestie dotyczące rolnictwa są po prostu dyżurnym tematem Wysokiej Izby. Występuje dziwna zależność, czym częściej i mocniej mówimy o tych tematach, następuje jakby odwrotny skutek. Oby to zjawisko nie trwało do czasu, gdy nie będzie już odwrotu, a w oczy narodu zajrzy prawdziwy głód.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#PosełJanuszDobrosz">Na terenie woj. wrocławskiego i całego Dolnego Śląska w dramatycznej sytuacji znaleźli się wyspecjalizowani producenci drobiu. Po hodowcach bydła i trzody chlewnej i ich dosięgnął woluntaryzm celny rządu. Dochodzi do absurdalnych zdarzeń. W związku z faktem braku zbytu, co zamyka cały krąg zależności, na którego początku jest spływ do Polski tysięcy ton gotowego drobiu zza granicy, wylęgarnie piskląt zagazowują nowo wyklute kurczęta. Z kolei nie ubite w odpowiednim terminie brojlery doprowadzają do ruiny polskich producentów. Coraz częściej zdarzają się podpalenia farm drobiu.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#PosełJanuszDobrosz">Jeżeli mamy zamiar być nowoczesnymi producentami żywności, a tak deklaruje swe działanie resort rolnictwa, co powiemy na fakt, że podwrocławski producent jaj zarodowych duńskiej wysoko kwalifikowanej rasy kur — 17 tys. w cyklu produkcyjnym — zabiega o likwidację całego stada, a nie ma chętnych, by kupić je nawet po bardzo niskiej cenie.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#PosełJanuszDobrosz">Pytam decydentów, kto będzie ponosił odpowiedzialność za totalne zniszczenie kolejnej gałęzi naszej narodowej produkcji? Co będzie, gdy manewry w kursach waluty z wizerunkiem Jerzego Waszyngtona przestaną być możliwe i będziemy skazani na rodzime produkty rolne, a zostaną tylko jelenie, zające i dziki, choć i tu mogą nas wyręczyć myśliwi z bogatego Zachodu.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#PosełJanuszDobrosz">Wzywam tą formą resort rolnictwa oraz Agencję Rynku Rolnego do interwencji. Każda godzina jest droga, nie ma czasu na interpelację, kiedy nawet z humanitarnego, ludzkiego punktu widzenia niedopuszczalna jest masowa zagłada drobiu w czasie, gdy dużej części narodu nie stać, metaforycznie rzecz ujmując, na rosół.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Stanisława Stasiaka z Klubu Poselskiego PSL. Kolejnym mówcą będzie poseł Wojciech Zarzycki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#PosełStanisławStasiak">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Jednym z ważnych czynników gwarantujących stabilność ustrojową i powagę urzędów państwowych, a także sprawną realizację polityki gospodarczej i społecznej państwa, jest przejrzysta polityka kadrowa.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#PosełStanisławStasiak">Polskie Stronnictwo Ludowe stoi na stanowisku, że każdy pełnoletni obywatel ma prawo do piastowania wszelkich stanowisk i że jedynymi kryteriami oceny w polityce kadrowej powinny być kwalifikacje fachowe.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#PosełStanisławStasiak">Uważamy za niedopuszczalną i destabilizującą państwo praktykę zmian kadrowych na podstawie ocen politycznych, co niestety ma miejsce w rządowej praktyce. Jak bowiem można inaczej wytłumaczyć fakt odwołania przez pana premiera wojewody włocławskiego, członka PSL, gdy tenże ma pełne poparcie Wojewódzkiego Sejmiku Samorządowego? Natomiast od ponad pół roku oczekują bezskutecznie na ustosunkowanie się pana premiera do umotywowanego wniosku o odwołanie wojewody łomżyńskiego, złożonego przez Prezydia: Rady Wojewódzkiej NSZZ RI „Solidarność”, Rady Wojewódzkiej KiOR i Zarządu Wojewódzkiego PSL.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#PosełStanisławStasiak">Politykę kadrową premiera, w dobie rodzącej się demokracji w kraju, chciałbym przedstawić dokładnie na przykładzie woj. włocławskiego. Do 15 lipca br. funkcję wojewody włocławskiego sprawował, jako jedyny i ostatni już w kraju, członek Polskiego Stronnictwa Ludowego, powołany na ten urząd w marcu 1990 r. Od pewnego czasu siły polityczne uznające się, wzorem minionej epoki, za reprezentantów całego społeczeństwa, kierownicze w kraju i w województwie, to jest Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność”, a następnie Zarząd Wojewódzki Porozumienia Centrum uchwałami swoich kierowniczych gremiów postawiły wniosek o wotum nieufności dla wojewody włocławskiego. W uzasadnieniu wniosku obradujący z braku quorum w drugim terminie zjazd „Solidarności” zwrócił się do uczestników życia społecznego i politycznego w województwie o zbieranie merytorycznych zarzutów i argumentów potwierdzających zasadność wotum nieufności. To nie pomyłka. Tak, zbieranie i dostarczanie do zarządu regionu, gdyż poza demagogicznymi, merytorycznych zarzutów nie było.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#PosełStanisławStasiak">Czy o zasadności wniosku o wotum nieufności świadczyć mogą: udzielone przez Wojewódzki Sejmik Samorządowy absolutorium dla wojewody oraz pozytywna ocena administracji rządowej w województwie; pozytywna ocena większości samorządów terytorialnych; wynik kontroli NIK był również pozytywny dla wojewody i administracji rządowej w województwie.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#PosełStanisławStasiak">Na drugiej szali, wśród zarzutów, faktów i argumentów merytorycznych uzasadniających wotum nieufności, znalazły się „zarzuty dotyczące stylu, metod i form pracy wojewody”: to, że jest z okresu poprzedniego rządu i że nie było zmiany od ponad roku; jest z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a więc partii opozycyjnej; jest z nomenklatury, nie jest z obozu „Solidarności”, nie był internowany i nie siedział w więzieniu.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#PosełStanisławStasiak">Panie i Panowie Posłowie! Jak w związku z tym reaguje liberał, premier polskiego rządu, z chwilą, gdy wniosek o wotum nieufności znajduje się na jego biurku? Wniosek złożony jest dwukanałowo, przez dwie siły obecnie z sobą wcale nie współpracujące w województwie. Obie też przedłożyły swoich kandydatów na urząd wojewody. Z jednej strony Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność”, z drugiej zaś strony Zarząd Wojewódzki Porozumienia Centrum, liczącego około 300 osób, inspirowany i wspierany przez obóz belwederski.</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#PosełStanisławStasiak">Ten drugi wniosek znalazł zwolenników w kilkuosobowej grupie PSL „Solidarność” oraz utworzonym przed kilkoma tygodniami dwunastoosobowym Kongresem Liberalno-Demokratycznym. W tej sytuacji pan premier postanawia uwzględnić wniosek i odwołać wojewodę włocławskiego. Decyzja, jaką pan podjął, a może jaką pan musiał podjąć, ewidentnie zmienia optykę sprawy, gdyż zadziałał pan pod naporem nowej nomenklatury obozu belwederskiego. To powrót do znanych z niedawnej przeszłości form mówienia głosem mniejszości za całe społeczeństwo. Dla pana opinia kilkuset nawet osobowej grupy politycznej, to więcej niż opinia ponad trzy i pół tysięcznej rzeszy grupy ludowców popartej przez kilkutysięczną grupę członków NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność Chłopska”.</u>
          <u xml:id="u-180.8" who="#PosełStanisławStasiak">Przedstawione wcześniej argumenty mówią same za siebie, nie będę ich po raz drugi przedstawiał. W tym miejscu ciśnie się na usta jeszcze jedna uwaga. Sytuacja gospodarcza, nastroje społeczne w naszym województwie nie odbiegają od tego, co się dzieje w kraju. To, że nie zalewają nas fale akcji protestacyjnych i strajków, mimo złej kondycji ekonomicznej wielu przedsiębiorstw państwowych, 27 tys. rzeszy bezrobotnych, co stanowi około 13% ogółu zatrudnionych, oraz groźby dalszego bezrobocia, jest m.in. zasługą dotychczasowego wojewody, jego taktu, kultury osobistej, odpowiedzialności politycznej. Jak będzie później, nietrudno przewidzieć. Jedno jest pewne, nastroje społeczne są złe, a zatem w przypadku fali akcji protestacyjnych i strajków, który z wojewodów ponosił będzie odpowiedzialność — stary, czy nowy? Już dzisiaj znam odpowiedź, panie premierze, na pewno ten stary.</u>
          <u xml:id="u-180.9" who="#PosełStanisławStasiak">Jak odczytać pańską decyzję w odniesieniu do głoszonych haseł o demokracji, pluralizmie i stawianiu na ludzi kompetentnych?</u>
          <u xml:id="u-180.10" who="#PosełStanisławStasiak">W związku z tym oświadczam, że grupa 25 posłów pozwala sobie zwrócić się do pana premiera z następującymi pytaniami, z prośbą o przekazanie odpowiedzi na nie Wysokiej Izbie. Chodzi, po pierwsze, o kryteria, którymi kieruje się rząd w polityce kadrowej; po drugie, o nominacje i odwołania wojewodów w okresie po objęciu swojego urzędu wraz z dokumentacją opinii sejmików samorządowych i przynależności partyjnej wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-180.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Wojciecha Zarzyckiego z Klubu Poselskiego PSL; kolejnym mówcą będzie poseł Zdzisław Domański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#PosełWojciechZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu rolników województwa sieradzkiego, jak też niewątpliwie wszystkich rolników naszego kraju — sprawa jest ważna dla całego rolnictwa — chciałbym zaprotestować przeciwko zjawisku braku polityki eksportowo-importowej dotyczącej rolnictwa. Chodzi głównie o brak kontroli nad wielkościami importu poszczególnych asortymentów produkcji rolniczej, w porównaniu do działań wewnętrznych mających na celu łagodzenie zjawiska nadprodukcji rodzimego rolnictwa. Na przykład w bieżącym roku Agencja Rynku Rolnego, aby ratować w tragicznej sytuacji polskich rolników, zmierza interwencyjnie skupić 40 tys. ton żywca. W tym samym czasie wpłynie do kraju około 50 tys. ton mięsa i jego przetworów z Rumunii. Posłużę się w tym miejscu informacją prasową pt. „Na zdrowie (polskim rolnikom)”, którą przedstawię w całości: „Do Polski wjeżdżają śladowe, według oficjalnych informacji rządu wobec protestów rolników, ilości importowanego mięsa. Zgodnie z zezwoleniem wydanym 20 czerwca br. przez departament ministerstwa rolnictwa (nr zezwolenia 1326/91) spółka „Bardo” z Katowic, ul. Korfantego 83 via Świnoujście, serwuje nam z Rumunii: 14,5 tys. ton półtusz wieprzowych, 4 tys. ton żołądków wołowych, 13,5 tys. ćwierć tusz wołowych, 4,5 tys. ton wołowiny bez kości, 2,5 ton lekko już gnijących podrobów wołowych, 1 tys. ton boczku wieprzowego, 1,5 tys. ton głów wieprzowych, 3 tys. ton łopatki wieprzowej, 3 tys. ton szynki wieprzowej, 3 tys. ton karkówki, 1 tys. ton drobiu, 2,5 tys. ton podrobów drobiowych. Smacznego!” Cytowana notatka dotyczy części problemu. Jak wygląda on w ogólnej skali, niech przemówią liczby.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#PosełWojciechZarzycki">Z biuletynu statystycznego wynika, że w pierwszych pięciu miesiącach br., w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego, odnotowujemy 39,8% wzrost eksportu mięsa. Jednakże w tym samym czasie import mięsa wzrósł aż o 6433%. Jeśli przełożylibyśmy to na bardziej wymowne wielkości wagowe, to nietrudno wyliczyć, że na jeden wyeksportowany kilogram mięsa przypada ponad 151 kg mięsa z importu. Myślę, że nie wymaga to specjalnych komentarzy, tym bardziej że konsumenci nic na tym nie zyskują, bowiem cena mięsa i jego przetworów w detalu nie ulega zmianom, a niszczone jest polskie rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#PosełWojciechZarzycki">Kolejny raz żądam więc określenia przez rząd potrzeb naszego kraju na produkcję rolną, a więc konsumpcję wewnętrzną oraz eksportowo-importową, aby uniknąć m.in. dramatycznych sytuacji występujących na punktach skupu płodów rolnych w obecnej chwili i w najbliższej przyszłości, które nie mają nic wspólnego z prawami rządzącymi wolnym rynkiem.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#PosełWojciechZarzycki">Tenże postulowany od dawna przez nas posłów PSL, a jak życie wskazuje nieodzowny interwencjonizm państwa, i odpowiednia polityka rolna, chroniąca polskie rolnictwo, staje się w chwili obecnej jedną z najważniejszych potrzeb, jako problem nie cierpiący zwłoki.</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Zdzisława Domańskiego z Klubu Poselskiego PSL; kolejnym mówcą będzie pani poseł Wanda Sokołowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#PosełZdzisławDomański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W oświadczeniu swym pragnę poinformować Wysoki Sejm o bardzo trudnej sytuacji w kopalnictwie soli, a dotyczy to kopalni soli w Kłodawie. 16 lipca br. załoga tej kopalni podjęła strajk okupacyjny. Podłożem ogromnego niezadowolenia załogi są sprawy ekonomiczne. Średnia płaca górników dołowych w ostatnim miesiącu wynosi 1 mln 200 tys. zł. Kopalnia ta była kopalnią rentowną, posiadała niskie koszty wydobycia i należała do jednej z lepszych kopalń soli w kraju.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#PosełZdzisławDomański">Przyczyną tej trudnej sytuacji jest systematycznie zawężający się eksport i spadek popytu na rynku krajowym. Sól z kopalni w Kłodawie była jednym z głównych komponentów kwasu solnego produkowanego w zakładach chemicznych Oświęcimia i Tarnowa i eksportowanego na rynek wschodni. Przyczyną trudnej sytuacji jest również niepłacenie przez odbiorców za zakupioną sól kwoty ok. 40 mld zł. Załoga kopalni we własnym zakresie, bez pomocy rządu, problemów tych nie jest w stanie rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#PosełZdzisławDomański">Wczoraj biorąc udział w rozmowach pomiędzy przedstawicielami Federacji Związków Zawodowych Górników i przedstawicielami Ministerstw: Przemysłu, Finansów oraz Pracy i Polityki Socjalnej z niepokojem odebrałem stosunek ministerstw do upadającej kopalni, poprzez stwierdzenia, że należy zwolnić kilkaset robotników, co przedłuży funkcjonowanie zakładu na najbliższe miesiące.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#PosełZdzisławDomański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Trudno jest przeżywać dramat finansowy swojego zakładu, ale jeszcze trudniej jest być lekceważonym i czuć się niepotrzebnym dla własnego ministerstwa i własnego rządu.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#PosełZdzisławDomański">W odniesieniu do oświadczenia składam następujące wnioski do Rady Ministrów:</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#PosełZdzisławDomański">1. Złagodzenie podatku od wzrostu wynagrodzeń określonego w ustawie z 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wynagrodzeń, Dziennik Ustaw nr 1, poz. 1 z 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#PosełZdzisławDomański">2. Opracowanie programu potrzeb surowcowych soli.</u>
          <u xml:id="u-184.7" who="#PosełZdzisławDomański">3. Stworzenie możliwości poprawy kondycji finansowej kopalń, ze szczególnym uwzględnieniem kopalni soli, przykład Kłodawa.</u>
          <u xml:id="u-184.8" who="#PosełZdzisławDomański">4. Utrzymanie odrębnego uregulowania zaopatrzenia emerytalnego górników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-184.9" who="#PosełZdzisławDomański">5. Wyłączenie z podstawy średniej płacy służącej do waloryzacji emerytur i rent, wynagrodzeń wypłaconych.</u>
          <u xml:id="u-184.10" who="#PosełZdzisławDomański">Dziękuję bardzo i proszę pana marszałka o przekazanie moich wniosków.</u>
          <u xml:id="u-184.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wandę Sokołowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej; następnie głos zabierze pan poseł Witold Chrzanowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#PosełWandaSokołowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oświadczenie składam w imieniu grupy 9 pań i panów posłów: Joanny Proszowskiej, Izabelli Sierakowskiej, Waldemara Tokarza, Andrzeja Sidora, Zbigniewa Sobotki, Sławomira Wiatra, Wiesława Kaczmarka, Romana Norberta, Mieczysława Brudniaka i moim własnym.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#PosełWandaSokołowska">Kilka tygodni temu mówiliśmy na tej sali o prywatyzacji Polskich Linii Lotniczych LOT. Niestety, zabrakło wówczas czasu, a może zainteresowania, aby zająć się także sytuacją zatrudnionych tam ludzi.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#PosełWandaSokołowska">Nikt nie prowadzi statystyki ludzkich istnień uratowanych dzięki fachowości i sprawności stewardes. Wiadomo jedynie, że jest to liczba ogromna, gdyż każdy zawał, atak wyrostka robaczkowego czy duszności, które spotykają pasażerów samolotu, bez ich pomocy mogłyby zakończyć się tragicznie.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#PosełWandaSokołowska">Piloci zatrudnieni w PLL LOT posiadają tzw. licencje, a co za tym idzie, dysponują określonymi prawami. Stewardesy z niewyjaśnionych dotąd przyczyn takiej karty praw i obowiązków nie mają.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#PosełWandaSokołowska">Dlatego kierownictwo LOT może pozwolić sobie na przykład na wydanie sprzecznego z Kodeksem pracy zarządzenia, w myśl którego personelowi pokładowemu, jak w oficjalnej nomenklaturze określa się stewardesy, przysługują dwa dni wolne w miesiącu, tzn. że za prace w pozostałe soboty, niedziele i święta, personel nie otrzymuje żadnego dodatkowego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#PosełWandaSokołowska">Dlatego kierownictwo LOT może pozwolić sobie na ograniczanie stewardesom tzw. dni aklimatyzacyjnych, tzn. określonych w przepisach ATA, dni wolnych za każde 3 godziny zmiany czasu w czasie lotu.</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#PosełWandaSokołowska">Dlatego kierownictwo LOT może pozwolić sobie na kwaterowanie personelu pokładowego w podrzędnych hotelach, w warunkach dalekich nie tylko od komfortowych, ale od tzw. minimum. Tak jest np. w wypadku Moskwy.</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#PosełWandaSokołowska">Dlatego LOT może pozwolić sobie na wysyłanie na pokładach swych samolotów lotnych kontroli, które nie tylko oceniają prace personelu, co jest rzeczą normalną i oczywistą, ale także punktują, np. aparycję. Ma to potem bezpośredni wpływ na ocenę merytoryczną stewardesy.</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#PosełWandaSokołowska">Dlatego LOT może pozwolić sobie na wypłacanie personelowi pokładowemu głodowych pensji, stanowiących zaledwie 10% pensji pilotów, i takich samych diet w czasie lotów pobytowych.</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#PosełWandaSokołowska">Dlatego LOT może pozwolić sobie na wymaganie od personelu pokładowego Wzorowego umundurowania, mimo iż nie jest go w stanie zapewnić. Np. bluzki szyte są z materiału nie odpowiadającego normom międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#PosełWandaSokołowska">Dlatego kierownictwo LOT może pozwolić sobie na reagowanie na wszelkie pretensje personelu w symptomatyczny sposób: bądźcie grzeczne, bo wam zabierzemy dodatki kaloryczne (kilkadziesiąt tysięcy miesięcznie) i, obozy kondycyjne, a dyrektor przedsiębiorstwa pozwala sobie na stwierdzenie, że jemu stewardesy nie są potrzebne, bo „kawę to i małpa może podać”.</u>
          <u xml:id="u-186.11" who="#PosełWandaSokołowska">Zwracamy się do ministra transportu i żeglugi o pilne wyjaśnienie sprawy statusu personelu pokładowego. Prosimy o wyjaśnienie, jak długo jeszcze wykwalifikowany personel traktowany będzie w sposób sprzeczny nie tylko z obowiązującymi w Rzeczypospolitej Polskiej przepisami, ale także podstawami kultury i współżycia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-186.12" who="#PosełWandaSokołowska">Zgodnie z regulaminem Sejmu składamy niniejsze oświadczenie na ręce pana marszałka i prosimy o traktowanie go jako nagłego zapytania poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-186.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Witolda Chrzanowskiego z Klubu Poselskiego PSL. Kolejnym mówcą będzie poseł Włodzimierz Wiertek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#PosełWitoldChrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu własnym oraz posłów ludowców zwracam się do pana marszałka, Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów o wprowadzenie do porządku obrad jednego z najbliższych posiedzeń Wysokiej Izby punktu — podjęcie uchwały w sprawie politycznej rehabilitacji premiera Rzeczypospolitej Stanisława Mikołajczyka.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#PosełWitoldChrzanowski">O taką uchwałę postulowałem w wystąpieniu w trakcie pierwszego czytania senackiego projektu ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń, wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego. Dziś, w historycznym dniu 90 rocznicy urodzin Stanisława Mikołajczyka, ponawiam tę prośbę.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#PosełWitoldChrzanowski">Merytorycznym uzasadnieniem jest to, że Stanisław Mikołajczyk, wybitny obrońca demokracji i suwerenności Polski, stał się ofiarą walki politycznej prowadzonej przez totalitaryzm komunistyczny w Polsce. W walce przeciwko niemu, jego ideom i zwolennikom stosowano wiele wyrafinowanych metod działania, uciekając się nawet do sfałszowania wyników referendum w 1946 r. i wyborów w 1947 r.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#PosełWitoldChrzanowski">W walkę tę angażowali się także „przedstawiciele ludu” z Sejmu i następnych kadencji. Wszakże to Sejm w 1949 r. wystąpił do Rady Ministrów z wezwaniom o pozbawienie Stanisława Mikołajczyka obywatelstwa polskiego, a w 1952 r., wraz z Konstytucją, przyjął haniebny referat Bolesława Bieruta opluwający Stanisława Mikołajczyka, nazywając go i jego wiernych działaczy szkodnikami Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#PosełWitoldChrzanowski">Stanisław Mikołajczyk nie potrzebuje przywrócenia mu dobrego imienia, bo w oczach Polaków i opinii międzynarodowej nigdy tegoż imienia nie utracił. Swego rodzaju oczyszczenia wymaga natomiast instytucja Sejmu, która przyłożyła swoją rękę do jego zniesławienia. Rada Ministrów już w dniu 15 marca 1989 r. dokonała właściwego kroku przywracając Stanisławowi Mikołajczykowi, słudze narodu i państwa, obywatelstwo polskie. Jedynie Sejm na ten temat milczy, mimo że jego poprzednicy przyłożyli rękę do tych znieważeń, oraz mimo oczekiwań społecznych w tym zakresie. Następstwem tego milczenia jest cisza w środkach masowej informacji, czego przykładem może być radiowy przegląd historyczni, który dostrzegł m.in. rocznicę urodzin Dickensa, a o premierze Rzeczypospolitej zapomniano.</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#PosełWitoldChrzanowski">Stosowny projekt uchwały nasz klub przedstawi w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-188.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Włodzimierza Wiertka z Klubu Poselskiego PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#PosełWłodzimierzWiertek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wieś polska i my posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego z niepokojem obserwujemy działania rządu na płaszczyźnie gospodarczej i politycznej wymierzone w żywotne interesy nie tylko wsi, ale także całego społeczeństwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#PosełWłodzimierzWiertek">Program gospodarczy, zwany programem Balcerowicza, realizowany jest w interesie międzynarodowego kapitału. Jest to program antypolski, a zwłaszcza antychłopski. Bo jak inaczej można nazwać taką politykę kolejnego rządu „Solidarności”, która powoduje, że bezrobocie zbliża się do 2 mln, a 40% spadek produkcji jest ewenementem w skali światowej.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#PosełWłodzimierzWiertek">Ta polityka w najbliższym czasie doprowadzi do masowych bankructw zarówno na wsi, jak i w mieście. Podważa się trwałość dekretu o reformie rolnej i powrót do latyfundiów ziemiańskich. Mamy na to dowody. Np. wyrokiem jednego z sądów Rzeczypospolitej Polskiej odebrano rolnikom ziemię nadaną im z reformy rolnej. Jak to nazwać? Przecież jest to zwykła prowokacja polityczna, a może próba sondażu, jak na to zareaguje wieś polska i jej przedstawiciele w Sejmie. Póki co, to jeszcze w tym Sejmie są posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego, którzy nie dopuszczą do nadawania polityce rolnej takiego kierunku. Taka polityka nie leży w interesie narodu i państwa. Niestety, niektórym wąskim elitom politycznym śni się odtworzenie dyktatury sanacyjnej II Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#PosełWłodzimierzWiertek">Dlatego te siły — tak samo jak przed II wojną światową — nazywają nas, członków Polskiego Stronnictwa Ludowego — komunistami, oczerniają poprzez swoje agenturalne partie i organizacje. Próbują rozbić lub podporządkować sobie nasze stronnictwo.</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#PosełWłodzimierzWiertek">Oświadczam, że my, posłowie i członkowie Polskiego Stronnictwa Ludowego ataki te przetrwamy, bo prawda obroni się sama, a chłopi i wieś polska jeszcze potrafią rozróżnić ziarno od plewy, pomimo że środki masowego przekazu, a zwłaszcza telewizja, manipulują i blokują prawdę o Polskim Stronnictwie Ludowym.</u>
          <u xml:id="u-190.5" who="#PosełWłodzimierzWiertek">Jak za dobrych komunistycznych czasów, z drobną różnicą, że zmieniła się tylko nazwa jedynie słusznej i przewodniej siły.</u>
          <u xml:id="u-190.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#SekretarzposełEdwardMuller">Panie marszałku, pozwolę sobie mimo wszystko na uwagę do kolegi posła, który przed chwilą zabierał głos.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#SekretarzposełEdwardMuller">Mam nadzieję, że dokładnie sprawdzi, kto był agentem, czyim, z kim i gdzie kto współpracował. To się odnosi do wypowiedzi posła na temat agenturalności obecnie działających niektórych partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#SekretarzposełEdwardMuller">Proszę o odczytanie komunikatów, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#SekretarzposełEdwardMüller">W dniu jutrzejszym o godz. 8 odbędzie się posiedzenie Komisji Zdrowia w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Co to jest?)</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Proszę to zaprotokołować jako oświadczenie, a nie jako wypowiedź, bo udzieliłem panu posłowi głosu, aby odczytał komunikaty. Proszę tego w przyszłości nie robić.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Zarządzam przerwę do jutra, tj. do 19 lipca 1991 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#SekretarzposełEdwardMüller">Życzę wszystkim dobrej nocy.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 22)</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska i Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#Marszałek">Dzień dobry. Proszę o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Krzysztofa Grzebyka i Adama Grabowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Krzysztof Grzebyk.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#Marszałek">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#Marszałek">Wnioski do ustawy oświatowej nie są jeszcze uporządkowane i powielone.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej:</u>
          <u xml:id="u-194.7" who="#Marszałek">1) o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (druki nr 844, 844A i 965);</u>
          <u xml:id="u-194.8" who="#Marszałek">2) o poselskim projekcie ustawy o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń, ustawy o przedsiębiorstwach państwowych i ustawy o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (druki nr 938 i 965);</u>
          <u xml:id="u-194.9" who="#Marszałek">3) o poselskim projekcie ustawy o zasadach reprezentowania skarbu państwa w spółkach z jego udziałem oraz o przeznaczeniu dywidend pochodzących z podziału zysku tych spółek (druki nr 937 i 969);</u>
          <u xml:id="u-194.10" who="#Marszałek">4) o poselskim projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady gospodarki finansowej i opodatkowania przedsiębiorstw państwowych (druki nr 922 i 970).</u>
          <u xml:id="u-194.11" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Edwarda Nowaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#PosełEdwardNowak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiaj chyba przyjdzie nam spędzić cały dzień nad tymi sprawami. Proszę państwa, zgodnie z zaleceniem Komisji Nadzwyczajnej sprawozdanie o projektach, które odczytał pan marszałek, chciałbym zdać w ten sposób, że najpierw przedłożę łączne sprawozdanie komisji z prac nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, a także o poselskim projekcie ustawy o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń, ustawy o przedsiębiorstwach państwowych i ustawy o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego, a następnie przedstawię jako oddzielne sprawozdania zawarte w ppkt. 3 i 4 — o poselskich projektach ustaw: o zasadach reprezentowania skarbu państwa w spółkach z jego udziałem oraz o przeznaczeniu dywidend pochodzących z podziału zysku tych spółek a także o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady gospodarki finansowej i opodatkowania przedsiębiorstw państwowych. Takie było zalecenie. Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#PosełEdwardNowak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych pragnę zdać Wysokiej Izbie sprawozdanie z prac komisji nad kolejnymi projektami ustaw. Niejako poza sprawozdaniem chcę podkreślić, że Komisja Nadzwyczajna powołana przez Wysoką Izbę w ramach proponowanej przez OKP tzw. szybkiej ścieżki legislacyjnej pracuje bardzo solidnie i szybko, co nie oznacza, jak twierdzą niektórzy, automatycznego i bezkrytycznego przyjmowania inicjatyw rządowych. Najlepiej mogliby o tym zaświadczyć przedstawiciele rządu broniący projektów przed komisją. O rzetelności podejścia komisji świadczą także same projekty. W dzisiejszym na przykład sprawozdaniu — co postaram się uwypuklić — znalazły się propozycje nowe jakościowo, których inicjatywa wyszła od posłów.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#PosełEdwardNowak">Niniejsze sprawozdanie dotyczy rządowego projektu ustawy o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (druki nr 844 i 844 A) a także poselskiego projektu ustawy o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń, ustawy o przedsiębiorstwach państwowych i ustawy o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (druk nr 938). Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej zawarte jest w druku nr 965. Projekt tej ustawy składa się z art. 1, w którym zawartych jest 16 proponowanych zmian w ustawie z 25 września o przedsiębiorstwach państwowych, z art. 2, w którym zawartych jest 11 proponowanych zmian w ustawie z 31 stycznia 1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, oraz z kilku kolejnych artykułów bądź I o treściach merytorycznych, bądź zawierających przepisy przejściowe, bądź administracyjne, jak: data wejścia ustawy w życie, zobligowanie do wydania jednolitych tekstów ustaw itp. Ze względu na czytelność sprawozdania i wiele istotnych poprawek, omówię je kolejno.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#PosełEdwardNowak">Najpierw przedstawię poprawki dotyczące ustawy o przedsiębiorstwach państwowych zawarte w art. 1.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#PosełEdwardNowak">Poprawki nr: 1, 2 a, b, d (poza zmianą 2c), 3, 4, 5, 6a, b, c precyzują i opisują likwidację przedsiębiorstwa państwowego zarówno jako likwidację w celu zadysponowania mieniem, zaspokojenia wierzycieli i wykreślenia z rejestru, a więc prowadzącą do faktycznego zlikwidowania przedsiębiorstwa, jak również jako prywatyzację poprzez sprzedaż przedsiębiorstwa w całości. W art. 19 uzupełnia się — wobec praktycznych doświadczeń — katalog powodów likwidacji przedsiębiorstwa o te przedsiębiorstwa, którym po zapłaceniu podatków obciążających zysk nie wystarcza na opłacenie dywidendy oraz na te, które pomimo zwolnienia z dywidendy prowadzą działalność gospodarczą ze stratą. W ust. 2 tego artykułu wprowadza się prawo ministra przekształceń własnościowych do wniesienia sprzeciwu wobec decyzji o likwidacji przedsiębiorstwa. Poszerzenie prawa veta także na ministra przekształceń własnościowych wynika zarówno z jego odpowiedzialności za przebieg procesu przekształceń, jak również — bywało — wątpliwych przesłanek likwidacji przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#PosełEdwardNowak">W poprawce trzeciej mówi się o prawie rady pracowniczej i dyrektora do wniesienia sprzeciwu wobec decyzji organu założycielskiego o likwidacji. Zmiana ta powiązana jest jednak z zapisem art. 4 ustawy o zmianie omawianych ustaw, w którym proponujemy zawieszenie prawa sprzeciwu do końca br. Rząd proponował wykreślenie art. 20, a więc prawa sprzeciwu rady pracowniczej i dyrektora w trybie art. 63.</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#PosełEdwardNowak">Kolejna poprawka, czwarta, jest doregulowaniem spraw kompetencyjnych i ich jednoznacznym rozstrzygnięciem. Proponujemy, aby z chwilą postawienia przedsiębiorstwa w stan likwidacji rozwiązaniu uległy organa samorządu załogi przedsiębiorstwa, dyrektor został odwołany, a jego miejsce zajął wyznaczony likwidator.</u>
          <u xml:id="u-195.7" who="#PosełEdwardNowak">W kolejnej, piątej poprawce komisja proponuje zobligowanie tzw. zespołu przygotowawczego do przedstawienia programu likwidacji przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-195.8" who="#PosełEdwardNowak">Dalsza, szósta poprawka upoważnia Radę Ministrów, aby w drodze rozporządzenia określiła tryb łączenia i podziału, sposób likwidacji przedsiębiorstwa państwowego, w tym szczególnie jak będzie zadysponowane mienie, jak będą zaspokojone i zabezpieczone prawa wierzycieli. Komisja zapoznała się z projektowanym tekstem wzmiankowanego rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-195.9" who="#PosełEdwardNowak">Ogólnie oceniając omówione powyżej poprawki, uznać trzeba, że umożliwią one sprawniejsze przeprowadzenie zmian w przedsiębiorstwie państwowym. Dotychczas bywało na przykład tak, że przedsiębiorstwo państwowe funkcjonowało źle, straty się pogłębiały, a pomiędzy radą pracowniczą i organem założycielskim krążyły kolejne dokumenty, odwołania, trwały spory kompetencyjne. Samo trwanie procesu likwidacyjnego także przysparzało znacznych strat, lecz nikt nic nie mógł zrobić wobec ograniczeń ustawowych. Proponowane zapisy ujednolicają wreszcie różne — dotychczas — rozumienie procedury likwidacyjnej w oparciu o ustawę o przedsiębiorstwie państwowym bądź o ustawę o prywatyzacji czy o prawo budżetowe. Majątek likwidowanych przedsiębiorstw wreszcie może być szybko i racjonalnie zagospodarowany na przykład poprzez sprzedaż w całości.</u>
          <u xml:id="u-195.10" who="#PosełEdwardNowak">Następna istotna poprawka (siódma), dotycząca składu komisji konkursowej, jest także bardzo ważna. Odwraca ona proporcje w komisji konkursowej na korzyść organu założycielskiego. Proponujemy, aby w skład komisji konkursowej wchodziło trzech przedstawicieli organu założycielskiego oraz dwóch rady pracowniczej. Było odwrotnie. Pragniemy w ten sposób zdecydowanie podkreślić odpowiedzialność organu założycielskiego jako reprezentanta interesów skarbu państwa i zniwelować zdarzające się przypadki rozstrzygania konkursu przed konkursem. Ponadto pragniemy w ten sposób silniej związać dyrektora z interesem skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-195.11" who="#PosełEdwardNowak">Poprawka ósma jest kolejną likwidującą rozmyte kompetencje, precyzującą warunki odwołania dyrektora.</u>
          <u xml:id="u-195.12" who="#PosełEdwardNowak">Poprawka dziewiąta jest bardzo ważna, gdyż rozszerza możliwość odwołania dyrektora przez organ założycielski, przy tym bez prawa sprzeciwu rady pracowniczej. Zgodnie z propozycją art. 37a dyrektora można odwołać: po pierwsze, gdy w związku z pełnioną przez niego funkcją dopuszcza się rażącego naruszenia prawa jest to określenie z orzecznictwa sądowego; po drugie, gdy wynika to z przesłanek Kodeksu pracy na zasadach bez wypowiedzenia; po trzecie, gdy przedsiębiorstwo państwowe nie płaci podatków i dywidendy.</u>
          <u xml:id="u-195.13" who="#PosełEdwardNowak">Z poprawką tą wiąże się propozycja skreślenia art. 62 mówiącego o zawieszeniu dyrektora. Wobec istotnych powodów odwołania komisja uznała za stosowne zrezygnować z prawa sprzeciwu rady pracowniczej.</u>
          <u xml:id="u-195.14" who="#PosełEdwardNowak">Poprawka dziesiąta obejmuje propozycje całego rozdziału. Jest to inicjatywa poselska z druku nr 938 częściowo akceptowana przez komisję, częściowo, bo tylko w zakresie propozycji związanych z tzw. kontraktami menedżerskimi. Tytuł rozdziału 8a brzmi: „Umowa o zarządzaniu przedsiębiorstwem” i wprowadza zupełnie nową jakościowo propozycję tzw. kontraktów menedżerskich (lepiej oddaje to angielski termin management contract). Idea polega na tym, że organ założycielski zawiera umowę o zarządzanie przedsiębiorstwem z osobą fizyczną lub osobą prawną. W przypadku osoby prawnej jest ona zobowiązana do wyznaczenia imiennie osoby zarządcy. Owa umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem może być zawarta na okres nie krótszy niż 3 lata. Umowa może być zawarta w dowolnym zakresie, przy czym w art. 45a określa się pewne istotne wymagania, jakie w umowie winny się znaleźć. Bardzo istotne jest to, że z chwilą objęcia obowiązków przez zarządcę przejmuje on kompetencje dyrektora i organów samorządu załogi. Dyrektor zostaje odwołany, zaś organa samorządu załogi ulegają rozwiązaniu. Ta, wydawać się może, radykalna koncepcja likwidująca samorząd załogi jest zupełnie uzasadniona, gdyż w ust. 1 art. 45a przydajemy prawo inicjatywy tylko radzie pracowniczej i to za zgodą ogólnego zebrania pracowników lub delegatów. A zatem, jeśli rada pracownicza w sposób wolny może wystąpić z taką inicjatywą, to przy świadomości, że samolikwiduje się. Aby zabezpieczyć konieczny nadzór interesów skarbu państwa, powołuje się w takim przedsiębiorstwie państwowym (zgodnie z art. 59) radę nadzorczą i w jej skład wybiera się 1/3 składu spośród pracowników przedsiębiorstwa. Jest to formuła zwana na Zachodzie participation, czyli uczestnictwo, partycypacja w zarządzaniu przedsiębiorstwem i w nowocześnie zarządzanych firmach dosyć powszechnie stosowana, lecz to już temat na osobny referat. W art. 45c zawarte są przypadki, w których organ założycielski rozwiązuje tego typu umowy ze skutkiem natychmiastowym. Są one pewnym powieleniem przyczyn odwołania dyrektora, a więc może to nastąpić w przypadkach: rażącego naruszenia prawa przez zarządcę w związku z zarządzaniem przedsiębiorstwem, niewypełniania zobowiązań wobec skarbu państwa, istotnego naruszenia umowy o zarządzaniu.</u>
          <u xml:id="u-195.15" who="#PosełEdwardNowak">Ponieważ tego typu rozwiązanie jest zupełną nowością w Polsce i próbą nowoczesnych metod, komisja powierzyła Radzie Ministrów prawo określenia trybu zawierania umowy w drodze rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-195.16" who="#PosełEdwardNowak">W tym miejscu winienem odnieść się do całej inicjatywy grupy pogłów reprezentowanych przez posła Wiesława Kaczmarka, opisanej w druku nr 938.</u>
          <u xml:id="u-195.17" who="#PosełEdwardNowak">Otóż idea kontraktów menedżerskich została, chociaż ze zmianami, zaakceptowana. Wnioskodawcy uważają jednak, że umożliwienie tego typu kontraktów nie będzie dosyć atrakcyjne dla załogi, jeśli nie będą im towarzyszyć dodatkowe zachęty. Dlatego też zaproponowali — i jest to wniosek mniejszości — aby podatnikom będącym spółkami prawa handlowego i spółkami cywilnymi, w tym więc spółkom skarbu państwa, a także przedsiębiorstwom państwowym, w których zawarto kontrakty menedżerskie obniżyć podatek zwany popularnie popiwkiem o 50% stawki. Propozycja ta nie została zaakceptowana ani przez rząd, ani przez komisję. Wrócę jeszcze do tej kwestii przy omawianiu wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-195.18" who="#PosełEdwardNowak">Kolejna poprawka, jedenasta jest poprawką stylistyczną.</u>
          <u xml:id="u-195.19" who="#PosełEdwardNowak">Poprawkę dwunastą stanowi kolejna inicjatywa zabezpieczająca majątek państwowy przed jego nie kontrolowanym często uzasadniającym sprzeciw, przepływem w ręce prywatne.</u>
          <u xml:id="u-195.20" who="#PosełEdwardNowak">W art. 46a stwierdza się, że zamiar dokonania czynności prawnej polegającej na zadysponowaniu mieniem przedsiębiorstwa przez: wniesienie do spółki lub fundacji, dokonanie darowizny, nieodpłatne oddanie do używania musi być zgłoszone organowi założycielskiemu. Odmowa wyrażenia zgody nie jest zaskarżalna. Jeśli jednak taka czynność prawna zostanie dokonana, jest ona zgodnie z art. 46b nieważna z mocy prawa i ten kto chciałby wejść w posiadanie tak nabytych praw musi się liczyć z ich bezskutecznością ze wszystkimi tego konsekwencjami.</u>
          <u xml:id="u-195.21" who="#PosełEdwardNowak">A zatem w dobrze pojętym interesie ewentualnych nabywców, dzierżawców, najemców, obdarowanych itp., leży uzyskanie dokumentu stwierdzającego, że organ założycielski wyraża na dany zamiar dokonania czynności prawnej zgodę. Podkreślam to, gdyż zapewne wiele osób, przedsiębiorców pragnie dopełnić wszelkich zasad prawnych i często nie z ich winy było to niemożliwe. Świadomość tego jest także ważna dla organów załogi oraz przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-195.22" who="#PosełEdwardNowak">Bardzo ważna jest poprawka trzynasta, dotycząca art. 49, polegająca na dodaniu nowych ust. 2 i 3. Zmiana ta jest ważna szczególnie dla PGR. Istniejące obecnie bariery prawne i w ustawie o prywatyzacji, w zakresie obrotu ziemią, wreszcie brak ustawy o PGR spowodowały, że nieruchomości rolne i mienie na nich znajdujące się nie mogły być zagospodarowywane racjonalnie i skutecznie. Wobec zdecydowanych w tej mierze oczekiwań społecznych komisja przychyliła się do inicjatywy wniesienia pewnych uregulowań w omawianych ustawach, które otwierają, jak sądzimy, nowe możliwości gospodarskiego stosunku do mienia rolnego. Zgodnie z propozycją uzgodnioną z podkomisją komisji rolnictwa reprezentowaną przez pana posła Pilarczyka stanowimy: Nieruchomościami rolnymi pozostającymi w zarządzie likwidowanego przedsiębiorstwa państwowego organ założycielski dysponuje zgodnie z ustawą o prywatyzacji. Ta dyspozycja dotyczy nieruchomości rolnych wraz z innymi składnikami majątkowymi. Zgodnie z nią można tę nieruchomość oddać w dzierżawę osobie fizycznej, przekazać do Państwowego Funduszu Ziemi lub oddać w administrowanie.</u>
          <u xml:id="u-195.23" who="#PosełEdwardNowak">Pojawia się tutaj nowa formuła prawna: administrator państwowej nieruchomości rolnej. Opisana została ona szerzej w art. 3 ustawy o zmianie ustaw. W myśl tej propozycji administratorem może być zarówno osoba prawna, jak i fizyczna. Przedmiotem umowy, która musi mieć formą aktu notarialnego, określa się wzajemne zobowiązania stron, a więc administratora i organu założycielskiego reprezentującego interes skarbu państwa. Wprowadzenie tej nowej formy zarządu, zdaniem komisji, ułatwi gospodarskie wykorzystanie nieruchomości rolnych i majątku z tym związanego, szczególnie do czasu zasadniczych unormowań tej sfery.</u>
          <u xml:id="u-195.24" who="#PosełEdwardNowak">Poprawka czternasta polega na skreśleniu art. 52, 57 i 62. Propozycja skreślenia art. 62, w którym mówi się o zawieszeniu dyrektora, była już omawiana przy okazji poprawki 9.</u>
          <u xml:id="u-195.25" who="#PosełEdwardNowak">Komisja proponując skreślenie art. 52 i 57 uznała, że zapisy te są puste i nic konkretnego nie wnoszą do przedmiotu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-195.26" who="#PosełEdwardNowak">Kolejna bardzo istotna poprawka — piętnasta. Proponujemy pozostawienie tytułu rozdz. 13 ustawy w brzmieniu: „Postępowanie naprawcze”, wyrażając w ten sposób intencje. Równocześnie chcemy jednak gruntownie zmienić sposób wykonywania „naprawiania przedsiębiorstwa”. Praktyka wykazała bowiem, że liczna komisja naprawcza była ciałem niemobilnym, mało zainteresowanym faktyczną naprawą firmy. Najczęściej działanie tej komisji zmierzało do zaspokojenia wierzycieli i kończyło się faktyczną likwidacją przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-195.27" who="#PosełEdwardNowak">Inicjatywa poselska pana posła Jacka Bujaka polega na wprowadzeniu jednoosobowego, imiennie wyznaczonego zarządu komisarycznego. Osoba sprawująca zarząd komisaryczny przejmuje uprawnienia organów przedsiębiorstwa; dyrektor zostaje odwołany. Ta osoba jest zobowiązana do przedstawienia programu naprawy przedsiębiorstwa, a także zdawania regularnego sprawozdania organowi założycielskiemu. Zarząd komisaryczny wprowadza się, jeśli przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze stratą lub uzysk po opłaceniu podatków nie wystarcza na dywidendę. Ponownie mamy więc do czynienia z aktywnym wejściem organu założycielskiego, nie dla zlikwidowania przedsiębiorstwa, lecz dla jego naprawy i efektywnego wykorzystania jego majątku.</u>
          <u xml:id="u-195.28" who="#PosełEdwardNowak">Zarząd komisaryczny ustanawia się na czas określony i po ustaniu jego przyczyn zostaje uchylony.</u>
          <u xml:id="u-195.29" who="#PosełEdwardNowak">I wreszcie poprawka szesnasta, polegająca na skreśleniu art. 71, 72, 73, będąca konsekwencją i ściśle związana z przy jęciem poprawki poprzedniej. Z poprawkami 15 i 16 należy łącznie rozpatrywać poprawkę 2c.</u>
          <u xml:id="u-195.30" who="#PosełEdwardNowak">Przechodzę do poprawek zawartych w art. 2. Poprawka pierwsza dotyczy art. 1 ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstwa państwowego. Precyzuje ona przedmiot regulacji niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-195.31" who="#PosełEdwardNowak">Zmiany druga i trzecia są ze sobą powiązane i dotyczą majątku przedsiębiorstwa i relacji pomiędzy funduszem założycielskim, który winien odzwierciedlać wartość wniesioną z mienia ogólnonarodowego, a funduszem własnym przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-195.32" who="#PosełEdwardNowak">W ust. 2 art. 4 uściślono np. datę, według której wyznacza się proporcje wyżej wymienionych funduszy, w wyniku aktualizacji wyceny środków trwałych.</u>
          <u xml:id="u-195.33" who="#PosełEdwardNowak">Kolejne ustępy art. 4 mówią o obowiązku zwiększenia lub zmniejszenia funduszu założycielskiego z tytułu otrzymania bądź przekazania mienia, w tym także nieodpłatnie, regulują kwestie związane z trwającym procesem reprywatyzacji, przekazywania mienia np. gminom, lub wynikające z obowiązku wykupu na podstawie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-195.34" who="#PosełEdwardNowak">Projektowane zmiany w art. 4 i będące ich konsekwencją w art. 6, wprowadzają pewien ład, eliminują wiele niejasności, regulują w wyniku doświadczeń pewne absurdy, jakie miały miejsce, na przykład przedsiębiorstwo musiało wykupić majątek na mocy ustawy, a równocześnie od własnego funduszu płaciłoby dywidendę.</u>
          <u xml:id="u-195.35" who="#PosełEdwardNowak">Proponuję zmiany drugą i trzecią głosować łącznie, chociaż możliwe jest też ich rozłączne potraktowanie.</u>
          <u xml:id="u-195.36" who="#PosełEdwardNowak">Poprawka czwarta dotyczy art. 12. Wprowadza nowy ust. 4, w którym stwierdza się, że przedsiębiorstwo państwowe, jeśli postanowiono rozpocząć jego likwidację, płaci dywidendę do czasu zakończenia statutowej działalności gospodarczej, a ponadto moment ten winien być określony w zarządzeniu o otwarciu likwidacji, a więc przedsiębiorstwo płaci dywidendę dopóki ma wpływy z działalności gospodarczej, a nie np. ze sprzedaży swego majątku.</u>
          <u xml:id="u-195.37" who="#PosełEdwardNowak">Poprawki piąta, szósta i ósma mogą być rozpatrywane łącznie i ich wprowadzenie jest konieczne w związku z likwidacją budżetów terenowych w wyniku nowego prawa budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-195.38" who="#PosełEdwardNowak">W poprawce siódmej precyzuje się wykaz przedsiębiorstw zwolnionych z wpłacania dywidendy: okręgowe zarządy Lasów Państwowych, przedsiębiorstwa dróg publicznych, dla których anulowano podstawę prawną zwolnienia, wreszcie przedsiębiorstwa budownictwa wodnego, dla których zmniejszono podstawę naliczania dywidendy o specjalistyczny sprzęt pogłębiarski.</u>
          <u xml:id="u-195.39" who="#PosełEdwardNowak">Poprawka dziewiąta jest czysto stylistyczna.</u>
          <u xml:id="u-195.40" who="#PosełEdwardNowak">Kolejna proponowana poprawka dziesiąta w art. 19 obliguje przedsiębiorstwo do zmniejszenia funduszu własnego przedsiębiorstwa o kwotę niezapłaconej części dywidendy, jeśli osiągnięty po zapłaceniu należnych podatków zysk nie wystarcza na zapłatę należnej dywidendy w całości.</u>
          <u xml:id="u-195.41" who="#PosełEdwardNowak">Ostatnia, jedenasta poprawka została wprowadzona przez komisję na wniosek Narodowego Banku Polskiego. Chodzi o to, aby zweryfikowany roczny bilans i rachunek wyników przedsiębiorstwa państwowego był jawny i dostępny, podobnie jak jest jawny i dostępny w przypadku spółek prawa handlowego. Postulat ten związany jest z dążeniem do zwiększenia bezpieczeństwa obrotu na rynku.</u>
          <u xml:id="u-195.42" who="#PosełEdwardNowak">Na tej poprawce wyczerpują się proponowane zmiany w omawianych ustawach. Natomiast sama ustawa o zmianie powyżej omawianych ustaw zawiera kolejne artykuły.</u>
          <u xml:id="u-195.43" who="#PosełEdwardNowak">I tak art. 3 precyzuje już omawianą funkcję administratora państwowej nieruchomości rolnej.</u>
          <u xml:id="u-195.44" who="#PosełEdwardNowak">Art. 4 zawiesza prawo sprzeciwu rady pracowniczej oraz dyrektora, w trybie art. 63, wobec decyzji organu założycielskiego o likwidacji przedsiębiorstwa państwowego. Zawieszenie tego prawa obowiązywać będzie tylko w bieżącym roku, dlatego zapis ten umieszczono w tym miejscu, aby podkreślić jego przejściowy charakter.</u>
          <u xml:id="u-195.45" who="#PosełEdwardNowak">Art. 5 nawiązuje do zmian funduszu założycielskiego przedsiębiorstwa państwowego i obliguje przedsiębiorstwa do przeprowadzenia tego zmniejszenia, jeśli przekazanie mienia nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-195.46" who="#PosełEdwardNowak">Art. 6 jest zobowiązaniem ogłoszenia jednolitych tekstów ustawy o przedsiębiorstwie państwowym oraz ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstwa państwowego. Zobowiązanie to jest ważne ze względu na wagę tych aktów prawnych oraz zakres dokonanych zmian.</u>
          <u xml:id="u-195.47" who="#PosełEdwardNowak">W art. 7 proponuje się wejście w życie ustaw tak, aby ustawa weszła pierwszego dnia miesiąca i nie skomplikowała rozliczeń w przedsiębiorstwie państwowym.</u>
          <u xml:id="u-195.48" who="#PosełEdwardNowak">Wysoki Sejmie! W trakcie prac Komisji Nadzwyczajnej zgłoszone zostały dwa wnioski, które nie uzyskały poparcia większości członków komisji. Zgłaszam je więc jako poprawki mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-195.49" who="#PosełEdwardNowak">Pierwsza poprawka mniejszości dotyczy art. 1, a więc ustawy o przedsiębiorstwie państwowym, zmiany 9 — a nie zmiany 8, jak jest w druku sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-195.50" who="#PosełEdwardNowak">W art. 37a w ust. 1 proponuje się skreślić pkt 3, a więc wyłączyć możliwość odwołania dyrektora, jeżeli przedsiębiorstwo państwowe przez co najmniej trzy kolejne miesiące nie wypełnia wobec skarbu państwa zobowiązań z tytułu podatków lub dywidendy.</u>
          <u xml:id="u-195.51" who="#PosełEdwardNowak">Druga poprawka mniejszości była już przeze mnie omawiana przy okazji kontraktów menedżerskich. Pragnę dodać, że przeciwko tej poprawce zdecydowanie występował rząd, w tym obecny na posiedzeniu komisji pan wicepremier Leszek Balcerowicz. Wnioskodawcy uważają, że tez tej zachęty sama idea kontraktów pozostanie na papierze.</u>
          <u xml:id="u-195.52" who="#PosełEdwardNowak">Szanowni Państwo! Wysoki Sejmie! Zdałem stosunkowo szczegółowe sprawozdanie z prac Komisji Nadzwyczajnej, zdając sobie sprawę z wagi omawianych ustaw, a także z zakresu zmian. Chcę dodać, że Komisja Nadzwyczajna posiłkowała się opiniami podkomisji powołanej w ramach Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów do rozpatrzenia tych ustaw, biorąc te opinie w istotny sposób pod uwagę. Na posiedzenie komisji został zaproszony wicepremier Leszek Balcerowicz, aby przedstawił swoje opinie dotyczące omawianych problemów, w tym szczególnie w związku z inicjatywami poselskimi. Stenogram wystąpienia pana wicepremiera komisja otrzymała do wglądu.</u>
          <u xml:id="u-195.53" who="#PosełEdwardNowak">Także na żądanie komisji rząd zaprezentował propozycję rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie warunków i zasad działania przedsiębiorstw użyteczności publicznej, warunków i trybu łączenia, podziału i likwidacji przedsiębiorstwa państwowego oraz zasad zbywania mienia zlikwidowanego przedsiębiorstwa. Uważamy więc, że komisja wszechstronnie zanalizowała zawartą w omawianych projektach problematykę.</u>
          <u xml:id="u-195.54" who="#PosełEdwardNowak">Szanowni Państwo! Nawet z pobieżnego oglądu dokonanych przez Komisję Nadzwyczajną zmian wyraźnie widać ich niemałą rozległość, wprowadzenie nowych i nowoczesnych rozwiązań, często pragmatyczne podejście komisji do problematyki tych ustaw. Ten pragmatyzm zaowocował działaniem na rzecz rozwiązań racjonalnych. Spowodowało to niewątpliwie ograniczenie praw samorządu załogi i przeniesienie większej odpowiedzialności na organ założycielski i inne organy reprezentujące interesy skarbu państwa. Takie podejście komisji podyktowane zostało doświadczeniami i praktyką naszego życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-195.55" who="#PosełEdwardNowak">Dla Komisji Nadzwyczajnej nie ulega wątpliwości anachronizm ustawy o przedsiębiorstwie państwowym. Ponadto w związku z dokonanymi zapisami wiele pozostałych tam sformułowań wydaje się być mocno wątpliwymi. Od pierwszych chwil pracy komisji potrzeba gruntownej zmiany ustawy o przedsiębiorstwie państwowym nie ulegała wątpliwości. Mówiliśmy o potrzebie zupełnie odmiennej filozofii przedsiębiorstwa państwowego, o potrzebie napisania nowego kodeksu przedsiębiorstwa lub, jak mówili niektórzy, konstytucji przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-195.56" who="#PosełEdwardNowak">Komisja Nadzwyczajna rozumiejąc te uwagi i zastrzeżenia uznała jednak, że zarówno tryb jej pracy, jak i cel, do jakiego została powołana, nie upoważniają jej do podejmowania tak zasadniczych prac. Uznaliśmy, że prace nad nową konstytucją przedsiębiorstwa są niezbędne, lecz w normalnym trybie legislacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-195.57" who="#PosełEdwardNowak">Wobec powyższego Komisja Nadzwyczajna, po rozpatrzeniu przedstawionych projektów ustaw na posiedzeniach w dniach 3, 4, 5 i 10 lipca, wnosi, aby Wysoki Sejm uchwalił raczył załączony projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-195.58" who="#PosełEdwardNowak">Wysoki Sejmie! Chciałbym, już poza sprawozdaniem komisji, dodać kilka słów we własnym imieniu. Podczas przygotowywania sprawozdania komisji nasunęło mi się kilka, jak sądzę, istotnych uwag dotyczących niniejszych ustaw, z których dwie pragnę zgłosić jako poprawki.</u>
          <u xml:id="u-195.59" who="#PosełEdwardNowak">Poprawka pierwsza. W art. 5 proponowanej ustawy na końcu zdania skreśla się kropkę i uzupełnia zdanie o słowa: „ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstwa państwowego”. Uważam, że przywołanie tylko numeracji ustawy może wprowadzać bałagan, gdyż dotyczy to innej ustawy, a więc należy przywołać właściwą ustawę.</u>
          <u xml:id="u-195.60" who="#PosełEdwardNowak">Poprawka druga. W art. 3 ustawy opisuje się funkcję administratora państwowej nieruchomości rolnej. Przepis ten jest integralnie związany z art. 49 ustawy o przedsiębiorstwie państwowym. Ponieważ umieszczony jest w ustawie o zmianie ustaw, a komisja proponuje wydanie jednolitych tekstów ustaw o przedsiębiorstwie państwowym oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstwa państwowego, przepis o administratorze nie znajdzie się w jednolitym tekście ustawy o przedsiębiorstwie państwowym. Ponieważ jest to jednoznacznie merytoryczny przepis, do tego wprowadzający zupełnie nowe rozwiązanie w ustawie o zmianie ustaw, proponuję przeniesienie go do ustawy o przedsiębiorstwie państwowym. Zgłaszam więc poprawkę o następującej treści: w ustawie o zmianie ustaw o przedsiębiorstwie państwowym i gospodarce finansowej przedsiębiorstwa państwowego skreśla się dotychczasowy art. 3, numerację art. 4–7 zmienia się na numerację 3–6. Dotychczasową treść art. 3 przenosi się jako ust. 4 do art. 49 w ustawie o przedsiębiorstwie państwowym, opisany w art. 1 ustawy o zmianie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-195.61" who="#PosełEdwardNowak">To wszystko, co chciałem powiedzieć. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-195.62" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#komentarz">(Poseł Edward Nowak: Panie Marszałku! Powstanie teraz problem, czy będziemy pracować nad tą ustawą, czy zdawać sprawozdanie z kolejnych dwóch ustaw, które…)</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#Marszałek">Właśnie chcę zaproponować w tej chwili… Może pan wrócić spokojnie na miejsce. Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm rozpatrzył łącznie punkty 3 i 4 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#Marszałek">Jednak powiadają, że jeżeli pan chce teraz odnieść się do drugiej ustawy, to proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#PosełEdwardNowak">Proszę państwa, zalecenie Komisji Nadzwyczajnej było jednoznaczne. Miałem zdać łączne sprawozdanie z dwóch pierwszych niejako projektów, a więc rządowego przedłożenia i jednego poselskiego, i zupełnie osobno zdać sprawozdanie z kolejnego poselskiego, i z kolejnego poselskiego. Ale jeżeli państwo życzą sobie słuchać mnie tak na okrągło jeszcze długo, to proszę bardzo, chociaż uważałbym za bardziej fortunne rozpatrzenie jednak ustawy o przedsiębiorstwie państwowym i gospodarce finansowej przedsiębiorstwa państwowego. Potrzebne jest tutaj dokonanie pewnych rozstrzygnięć, głosowań itd., a następnie zdawanie kolejnych sprawozdań. Uważam, że to jest bardziej…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#Marszałek">Była przewidziana łączna debata nad punktem 2 i 3.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#PosełEdwardNowak">Dobrze, to w takim razie zdaję kolejne sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#PosełEdwardNowak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przechodzę do zdania sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych, w imieniu których występuję, sprawozdania z prac nad poselskim projektem ustawy o zasadach reprezentowania skarbu państwa i w spółkach z jego udziałem oraz o przeznaczeniu dywidend pochodzących z podziału zysku tych spółek.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#PosełEdwardNowak">Sprawozdanie zawarte jest w druku nr 969, natomiast projekt ustawy w druku nr 937.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#PosełEdwardNowak">Przedstawiony przez grupę posłów, których reprezentuje pan poseł Wiesław Kaczmarek, projekt ustawy proponuje kilka zasadniczych zmian w ustawodawstwie dotyczącym spółek z udziałem skarbu państwa utworzonych po 1 stycznia 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#PosełEdwardNowak">Kwestia pierwsza dotyczy jasnego określenia, kto reprezentuje interes skarbu państwa w spółkach z jego udziałem. Zdaniem wnioskodawców reprezentantem interesu państwa w spółce winien być właściwy „branżowo” minister — art. 2 ust. 1. Do jego kompetencji należałyby więc sprawy wynikające z gestii własności w bieżącym niejako funkcjonowaniu spółki oparte o przepisy Kodeksu handlowego. Wymienić tutaj należy przede wszystkim prawo wyboru rady nadzorczej, podział zysku, w konsekwencji ustalenie wysokości dywidendy.</u>
          <u xml:id="u-199.5" who="#PosełEdwardNowak">Właściwy „branżowo” minister widziałby przedsiębiorstwo w szerszej skali danej branży, w tym także jako element świadomej polityki przemysłowej, jej struktury, procesów restrukturyzacyjnych. Byłby on niejako z założenia nastawiony nie na drenaż przedsiębiorstwa, lecz jego rozwój. Tak twierdzą wnioskodawcy.</u>
          <u xml:id="u-199.6" who="#PosełEdwardNowak">W art. 2 ust. 2 cytowanego projektu zaznacza się, że oddanie nadzoru właściwemu ministrowi nie narusza uprawnień ministra przekształceń własnościowych wynikających z ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego. Oznacza to, że w pierwszym niejako etapie przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę, ą następnie w drodze do prywatyzacji, skarb państwa reprezentuje minister przekształceń własnościowych, a później tego typu reprezentacja jest merytorycznie nieuzasadniona.</u>
          <u xml:id="u-199.7" who="#PosełEdwardNowak">Propozycja jednoznacznego uregulowania tego zagadnienia wynika z kilku przesłanek. Po pierwsze, ustawa o prywatyzacji rozstrzyga w niektórych kwestiach, że reprezentantem skarbu państwa jest minister przekształceń własnościowych, w innych zaś nie dookreśla tego, a powinno to być jasne.</u>
          <u xml:id="u-199.8" who="#PosełEdwardNowak">Po drugie, istnieje obawa, że gestia ministra przekształceń własnościowych mogłaby się rozszerzać na strefę działania, którą nie powinien on się zajmować, miast skupiać się nad sferą przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-199.9" who="#PosełEdwardNowak">Po trzecie, istnieje obawa, że funkcję reprezentanta skarbu państwa mógłby pełnić minister finansów, który mógłby traktować przedsiębiorstwo wyłącznie jako źródło dochodów budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-199.10" who="#PosełEdwardNowak">Kwestia druga, którą proponują wnioskodawcy, zawarta jest w propozycji art. 3. Stanowi ona, że dywidendy przypadające skarbowi państwa z tytułu partycypacji w zyskach spółki, w której jest udziałowcem lub akcjonariuszem, w 50% są dochodem budżetu państwa, natomiast w 50% jest ona przeznaczana na zwiększenie kapitału akcyjnego Agencji Rozwoju Przemysłu SA.</u>
          <u xml:id="u-199.11" who="#PosełEdwardNowak">Propozycja ta wiąże się z rolą nadzoru właściwego ministra, o której już była mowa. Projektodawcy uważają, że w ten sposób pieniądze pochodzące z dywidendy, z tych spółek, mogłyby być ważnym elementem wspomagania restrukturyzacji przemysłu, wykonywania analiz, studiów sektorowych itp. Agencja uległaby wówczas stałemu zasilaniu finansowemu i mogłaby znacznie efektywniej i szerzej zajmować się działaniami restrukturyzacyjnymi i strukturalnymi.</u>
          <u xml:id="u-199.12" who="#PosełEdwardNowak">Kwestia trzecia proponowana w niniejszej ustawie zawarta jest w art. 4 i odnosi się do ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego, w której w art. 17 ust. 2 proponuje się skreślić słowa: „w okresie, gdy ponad połowa akcji pozostaje w ręku skarbu państwa”.</u>
          <u xml:id="u-199.13" who="#PosełEdwardNowak">Merytoryczny sens tej zmiany polega na zapewnieniu uczestnictwa załogi w składzie rady nadzorczej spółki bez względu na wysokość udziałów lub akcji skarbu państwa. Jest to nawiązanie do podobnych uregulowań w niektórych firmach na Zachodzie. Określa się to w tych krajach terminem „partycypacja”, o którym już mówiłem, co można przełożyć na udział załogi w zarządzaniu.</u>
          <u xml:id="u-199.14" who="#PosełEdwardNowak">Tego typu rozwiązania są stosowaną zarówno w przedsiębiorstwach, które były poprzednio państwowe, lecz także spotyka się je w firmach prywatnych. Obecny stań prawny jest taki, że w spółkach z udziałem skarbu państwa, w jej radzie nadzorczej gwarantowana jest 1/3 miejsc dla przedstawicieli załogi, lecz tylko do czasu, gdy więcej niż 50% akcji bądź udziałów jest własnością skarbu państwa. Jeśli ten udział spadnie poniżej 50%, załoga traci miejsca w radzie nadzorczej.</u>
          <u xml:id="u-199.15" who="#PosełEdwardNowak">Szanowni państwo, przedstawiciele rządu w sposób zdecydowany przeciwstawili się propozycji tej ustawy. Ze szczególną krytyką spotkała się propozycja podziału dywidendy pomiędzy budżet państwa oraz Agencję Rozwoju Przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-199.16" who="#PosełEdwardNowak">Pan premier Leszek Balcerowicz stwierdził na posiedzeniu komisji: „…udało nam się wspólnie zlikwidować zasadniczo liczbę parabudżetów i przywrócić należną rangę budżetowi państwa, jako całościowemu planowi finansowemu. Teraz szlibyśmy w przeciwnym kierunku w złudnym, jak sądzę, przekonaniu, że jest jakiś jeden cząstkowy cel, któremu trzeba zapewnić odrębne źródło finansowania…” Krytyka powyższej propozycji dotyczyła także innego wymiaru rozproszenia aktywności. Otóż niewątpliwa jest potrzeba ustawy o skarbie państwa. To, że nie ma formalno-prawnego właściciela majątku państwa, nierozdzielenie skarbu państwa, budżetu, rodzi wciąż nowe problemy. Propozycja poselska niewątpliwie wyprzedza tutaj realne potrzeby i wypływa w dużym stopniu z powodów braku tych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-199.17" who="#PosełEdwardNowak">Niestety, projekt ustawy wyprzedzając potrzebne uregulowania prawne, wydaje się, zmierza w kierunku przeciwnym. Projektuje się bowiem dążenie do konsolidacji uprawnień wynikających z prawa własności w jakimś jednym ośrodku. Tymczasem propozycja poselska zmierza w kierunku zasadniczo przeciwnym, gdyż tworzy zręby rozproszenia.</u>
          <u xml:id="u-199.18" who="#PosełEdwardNowak">Z punktu widzenia psychologicznego jest to zrozumiałe, gdyż wyselekcjonowanie istotnego celu musi w sposób naturalny prowadzić do wniosków o potrzebie specjalnego zasilania tak szczególnie wyznaczonego celu. Wkrótce jednak ilość ważnych celów może niebywale urosnąć i wracamy do niemobilnego, poszatkowanego budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-199.19" who="#PosełEdwardNowak">Taka była mniej więcej główna oś krytyki niniejszego projektu na posiedzeniu komisji. Były także inne głosy krytyczne podnoszące np. chęć zasilania agencji, która nie wyróżniła się niczym szczególnym w sensie podjęcia aktywnych działań restrukturyzacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-199.20" who="#PosełEdwardNowak">Posłowie wyrażali pogląd, że jeśli-istotą idei jest aktywne, inwestycyjne wykorzystanie dywidendy, to dlaczego środki zabierane są z przedsiębiorstwa wypracowującego ten zysk i przeznaczane nie na jego cele rozwojowe, tylko na jakieś inne cele, innych podmiotów. Dlaczego jednym się zabiera, aby dawać innym.</u>
          <u xml:id="u-199.21" who="#PosełEdwardNowak">Ogólnie rzecz biorąc, komisja uznała, że przyjęcie tego projektu ustawy byłoby zrobieniem groźnego wyłomu, incydentu, którego skutki mogłyby być groźne dla budżetu i roli, jaką winien spełniać.</u>
          <u xml:id="u-199.22" who="#PosełEdwardNowak">Doceniając wielce niedoskonałą rolę dywidendy, szczególnie w firmach, które przeszły na formułę spółki prawa handlowego lub komercjalizują swoją działalność w innej formie, lecz także zdając sobie sprawę z potrzeby doskonalenia instrumentarium ekonomicznego, szczególnie wobec szybko zmieniających się pewnych uwarunkowań i pojawiających się nowych elementów, często nieprzewidywalnych; wreszcie rozumiejąc potrzebę prawnych uregulowań kwestii skarbu państwa, a także budżetu i ich relacji, uznano potrzebę wnikliwej dyskusji nad problemem dywidendy i funkcji z nią związanych.</u>
          <u xml:id="u-199.23" who="#PosełEdwardNowak">W obecnej sytuacji nie można jednak pójść na zbyt ryzykowne i niepewne rozwiązania, dlatego komisja w głosowaniu odrzuciła projekt poselski i zwraca się do Wysokiej Izby o odrzucenie projektu ustawy zawartego w druku nr 937.</u>
          <u xml:id="u-199.24" who="#PosełEdwardNowak">Pragnę dodać, że w trakcie prac komisji nie sformułowano żadnych wniosków mniejszości związanych z niniejszym przedłożeniem.</u>
          <u xml:id="u-199.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#komentarz">(Poseł Edward Nowak: Niestety, jeszcze jedno.)</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#Marszałek">No właśnie, to niech pan kontynuuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#PosełEdwardNowak">Przepraszam bardzo. Szanowni państwo, chciałbym przejść do kolejnego sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej, które tym razem zajmu je się rozpatrzeniem prac nad poselskim projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady gospodarki finansowej i opodatkowania przedsiębiorstw państwowych zawartych w druku nr 922.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#PosełEdwardNowak">Przedstawiony przez grupę posłów — znów ukłon w stronę pana posła Wiesława Kaczmarka — projekt zmian wprowadza niezwykle doniosłe rozwiązania. Proponuje się zniesienie tzw. dywidendy obligatoryjnej i zastąpienie jej podwyższonym podatkiem dochodowym od osób prawnych i fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#PosełEdwardNowak">Wnioskodawcy motywują, iż wprowadzona w styczniu 1989 r. dywidenda jest tworem sztucznym i utworzonym w oparciu o arbitralną konstrukcję funduszu założycielskiego przedsiębiorstwa państwowego. Aktualizacja wartości środków trwałych przedsiębiorstwa państwowego, dokonywana przy pomocy współczynników przeliczeniowych, nie była adekwatna do ich wartości rynkowej. Spowodowało to dalszą deformację funduszu założycielskiego, a zatem dywidendy. Autorzy projektu podnoszą nie tylko sztuczny sposób określania funduszu założycielskiego, lecz także sprzeczny charakter dywidendy obligatoryjnej z pojęciem dywidendy określanej przez Kodeks handlowy. Zgodnie z Kodeksem handlowym dywidenda jest bowiem wypłacanym zyskiem udziałowca lub akcjonariusza przyznanym po rozliczeniu rocznym. Bywa, że udziałowcy lub akcjonariusze rezygnują z otrzymania dywidendy, przeznaczając ją na powiększenie kapitału zakładowego (aby uwiarygodnić firmę) lub na cele rozwojowe. W myśl Kodeksu handlowego dywidenda jest więc zyskiem dla właścicieli jako skutek działania przedsiębiorstwa i jego efektywności. Wprowadzenie dywidendy jako z góry określony procent od kapitału włożonego przez państwo w przedsiębiorstwo, w rozumieniu projektodawców kłóci się z wynikowym i racjonalnym efektem, jakim winna być dywidenda.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#PosełEdwardNowak">Wnioskodawcy twierdzą, że wprowadzenie dywidendy obligatoryjnej przeczy podstawowemu prawu równości podmiotów gospodarczych. Powoduje, że firmy prywatne płacą 40% podatek dochodowy, zaś firmy państwowe ponad ten podatek płacą około 7–8% obciążeń z tytułu dywidendy.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#PosełEdwardNowak">Utrzymanie dywidendy, twierdzą posłowie wnioskodawcy, stawia wiele przedsiębiorstw państwowych w sytuacji dramatycznej, gdyż prawie cały zysk netto muszą przeznaczyć na spłatę dywidendy obligatoryjnej i nic już prawie nie pozostaje na rozwój, na inwestycje.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#PosełEdwardNowak">Przepraszam, ale już trochę długo gadam.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#PosełEdwardNowak">Zdarza się coraz częściej, że przedsiębiorstwa państwowe nie są w stanie spłacić należnej budżetowi dywidendy, o czym świadczy fakt niskiego procentowo wykonania budżetu w tym tytule za pierwsze półrocze br. Suma obciążeń publicznych, w tym na rzecz dywidendy obligatoryjnej, przekracza średnio 90% zysku przedsiębiorstw państwowych. Wnioskodawcy rozumiejąc, że zniesienie dywidendy obligatoryjnej spowodowałoby znaczne naruszenie i tak już zachwianej równowagi budżetowej, proponują, aby planowane dochody z tytułu dywidendy zostały pokryte przez podniesienie podatku dochodowego od osób prawnych i fizycznych o 6 pkt. a nie o 7–8, jak wynikałoby z planowanego przeciętnego udziału dywidendy w zyskach, gdyż pozostałą kwotę uzyskano by od sektora prywatnego wskutek wzrostu stopy podatku dochodowego.</u>
          <u xml:id="u-201.7" who="#PosełEdwardNowak">Według wnioskodawców takie rozwiązanie jest bardziej poprawne systemowo, zrównuje faktycznie podmioty gospodarcze, wyzwala inicjatywę do kreowania zysków, otwiera więc przed przedsiębiorstwem państwowym możliwość rozwoju, wreszcie eliminuje sztuczny i powszechnie krytykowany twór dywidendy obligatoryjnej.</u>
          <u xml:id="u-201.8" who="#PosełEdwardNowak">Szanowni Państwo! Stanowisko przedstawione przez wnioskodawców zostało stanowczo odrzucone przez rząd. Pan minister Podsiadło omówił szczegółowo kwestię wpływów do budżetu z tytułu dywidendy obligatoryjnej. W pierwszym półroczu wpływy z dywidendy są zawsze mniejsze, gdyż do czasu przeszacowania majątku przedsiębiorstw państwowych, co ma miejsce w czerwcu, dywidendy płaci się niejako zaliczkowo. Dopiero więc od czerwca następuje jakby prawidłowe naliczanie i płacenie dywidendy. Średnia roczna wartość dywidendy jest więc wyższa niż średnia za pierwsze półrocze. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-201.9" who="#PosełEdwardNowak">Po drugie, technika płacenia dywidendy jest taka, że budżet otrzymuje ją z miesięcznym opóźnieniem. W pierwszym półroczu wpływa więc faktycznie 5 rat, a w drugim półroczu — 7 rat.</u>
          <u xml:id="u-201.10" who="#PosełEdwardNowak">Po trzecie, na wniosek sejmowej Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów dokonano zmiany zasad przeszacowania majątku trwałego; nastąpiło odejście od tzw. metody uproszczonej. Przedsiębiorstwa mogły i winny stosować tzw. metodę szczegółową, która pozwala na wyszacowanie majątku w oparciu o kryteria rynkowe. Jeśli tego nie zrobiły, świadomie wyrządziły sobie szkodę. W związku z możliwością zmiany zasad przeszacowania wskaźnik przeszacowania obniżył się z 2,9 do poniżej 2,5 pkt., co skutkuje zmniejszeniem podstawy obliczania dywidendy.</u>
          <u xml:id="u-201.11" who="#PosełEdwardNowak">Takie są według rządu powody mniejszych wpływów do budżetu z tytułu dywidendy w pierwszym półroczu. W związku z tym rząd przewiduje, że w drugim półroczu powinno wpłynąć około 12 bin zł z tego tytułu. Tymczasem z podatku dochodowego przewiduje się wpływy rzędu 40 bin zł, co oznacza wpływ kwoty około 1 bin za 1 pkt. podatku dochodowego. A więc wzrost podatku o projektowane 6 pkt., jak postulują posłowie wnioskodawcy, daje kwotę około 6 bin zł. Pozostaje więc dziura budżetowa; 12 minus 6, czyli około 6 bin zł.</u>
          <u xml:id="u-201.12" who="#PosełEdwardNowak">Rząd uważa, że ten deficyt w rzeczywistości będzie jeszcze głębszy, gdyż wycofanie się z dywidendy i przejście na podatek dochodowy spowoduje spadek rentowności przedsiębiorstw państwowych. Ten spadek rentowności wyniknie z nieuniknionego, jak się wyda je, wzrostu kosztów. Przedsiębiorstwo państwowe nie posiada jeszcze dostatecznych mechanizmów wymuszających minimalizowanie kosztów. Zarówno warunki wewnętrzne, jak i zewnętrzne przedsiębiorstwa, takich mechanizmów jeszcze nie uruchomiły, można się spodziewać, że nie będzie wzrostu wpłat z tytułu podatku dochodowego.</u>
          <u xml:id="u-201.13" who="#PosełEdwardNowak">W tej sytuacji dywidenda obligatoryjna, chociaż, jak podkreśla rząd, konstrukcja niedoskonała, zapewnia jednak realne wpływy do budżetu. Według przedstawicieli rządu argumenty wnioskodawców w istocie skierowane są przeciwko ich wnioskowi. W sprawie obciążeń podatkowych przedsiębiorstw państwowych pan minister Podsiadło wyjaśniał, że działa tutaj jakby gra liczb. Przedstawię możliwie wiernie tę argumentację, bo wyda je mi się ona istotna.</u>
          <u xml:id="u-201.14" who="#PosełEdwardNowak">Jeżeli założymy, że część przedsiębiorstw — jak wyjaśniał pan minister Podsiadło — osiąga 10 jednostek zysku, zaś pozostałe wykazują 5 jednostek strat, to sumaryczny zysk wynosi 5 jednostek. Od tych, które mają straty, nie pobiera się podatku dochodowego, od tych, które mają zysk, pobiera się 40%, a więc 4 jednostki. Stosunek tych 4 jednostek z tytułu podatku do sumarycznego zysku 5 jednostek daje stopę 80% obciążenia podatkiem dochodowym.</u>
          <u xml:id="u-201.15" who="#PosełEdwardNowak">Jeśli więc podniesiemy podatek dochodowy, to ilość przedsiębiorstw pracujących ze stratą wzrośnie, zaś zmaleje ta wypracowująca zysk. Gdy dodamy do tego zmniejszenie wpływów z tytułu spadku rentowności i wreszcie podniesiony procent podatku dochodowego, to udział podatku w zysku sumarycznym tym bardziej wzrośnie, a wpływy do budżetu per saldo spadną.</u>
          <u xml:id="u-201.16" who="#PosełEdwardNowak">Polemizując z tezą, że fundusz założycielski jest tworem sztucznym, nie sparametryzowanym przez rynek, a w wyniku tego i dywidenda obligatoryjna, przedstawiciele rządu zauważyli, że: po pierwsze, fundusze majątkowe tworzone były kilka lat temu i nie tylko w oparciu o wartość środków trwałych, lecz także częściowo o środki obrotowe; po drugie przeszacowania wartości zbliżały, urealniały wartość funduszu założycielskiego, jeśli firmy stosowały ceny rynkowe, a takie ceny mogły i winny stosować.</u>
          <u xml:id="u-201.17" who="#PosełEdwardNowak">Szanowni Państwo! Na zaproszenie komisji w posiedzeniu wziął także udział Leszek Balcerowicz — wicepremier i minister finansów. Pan premier oświadczył, iż nie kwestionuje dobrych intencji projektodawców. Oświadcza jednak, że w sferze przewidywanych skutków jego i rządu opinie są zupełnie przeciwne niż wnioskodawców. Pan Balcerowicz stwierdził, że propozycje te, jak się wyraził, znalazły się na bardzo wyraźnym kursie kolizyjnym z projektami rządowymi. Trzeba dodać, że premier odnosił się do 3 projektów poselskich, w tym do omawianego teraz o zniesieniu dywidendy i zastąpieniu jej podwyższonym podatkiem dochodowym, do wniosku o 50% obniżkę tzw. popiwku rozpatrywanego przy okazji ustaw o przedsiębiorstwach państwowych, wreszcie do projektu tzw. podatku majątkowego, który będzie omawiany przy okazji sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej dotyczącego oprocentowania spółek jednoosobowych skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-201.18" who="#PosełEdwardNowak">Waga propozycji poselskich jest taka, stwierdził pan premier, że rząd musiałby zgłosić stanowczy sprzeciw wobec projektowanych rozwiązań, gdyż zmieniają one zasadniczo i tak niezwykle trudne warunki działania sprowadzając je wręcz do punktu zerowego.</u>
          <u xml:id="u-201.19" who="#PosełEdwardNowak">Przechodząc do meritum sprawy pan Balcerowicz mówił o napięciach budżetowych i możliwości ich utrzymania się, wobec czego rząd zamierza zgłosić propozycje ubezpieczające. To ubezpieczenie jest konieczne także wobec zamierzonego, znacznego przyspieszenia komercjalizacji. Propozycja poselska występuje więc także w sferze strategii przeciwko tym działaniom, gdyż wprowadza nowe, radykalne rozwiązania co najmniej wątpliwe czy pożądane.</u>
          <u xml:id="u-201.20" who="#PosełEdwardNowak">Pan Leszek Balcerowicz wyrażał także przekonanie, że obecnie w przedsiębiorstwie państwowym nie ma układu, który tworzyłby zainteresowanie zyskiem. Przeciwnie, jest parcie na płace, a więc powiększanie kosztów. Zdjęcie zapór, choć niedoskonałych, takich jak dywidenda, uniemożliwia przeciwdziałanie temu. Jeśli są nawet pozytywne przykłady działania w poszczególnych przedsiębiorstwach, to w skali szerszej nie można się tego spodziewać, póki nie dojdzie do przekształceń strukturalnych, instytucjonalizacji przekształceń. Dywidenda obligatoryjna spełnia więc rolę zabezpieczenia jakichś kwot zysku i wpływów do budżetu. Wymusza niejako myślenie o zysku. Zastąpienie dywidendy podatkiem dochodowym miałoby dwa główne skutki:</u>
          <u xml:id="u-201.21" who="#PosełEdwardNowak">Po pierwsze, zwiększyłoby obciążenie wielkości, co do której nie ma zainteresowania w przedsiębiorstwie, a przy usunięciu pewnego pułapu efektywności, który tworzy dywidenda, zwalniałoby wszelkie hamulce.</u>
          <u xml:id="u-201.22" who="#PosełEdwardNowak">Po drugie, rozszerzenie podniesienia podatku dochodowego na inne podmioty gospodarcze, a więc również prywatne przedsiębiorstwa zagraniczne, byłoby poważnym zaburzeniem stabilności ich funkcjonowania oraz zaufania do rządu i realizowanej reformy.</u>
          <u xml:id="u-201.23" who="#PosełEdwardNowak">Wreszcie za niedopuszczalną uznaje rząd tak poważną zmianę w trakcie roku podatkowego; skutki tego mogłyby być bardzo niekorzystne. Do katalogu spraw krytycznie podnoszonych przez rząd można dodać jeszcze argumenty członków Komisji Nadzwyczajnej, które powtarzały argumenty już tutaj przytoczone, lecz dodawały ich nowe aspekty. Wymienię tylko najważniejsze.</u>
          <u xml:id="u-201.24" who="#PosełEdwardNowak">Otóż przeciwko podniesieniu podatku dochodowego przemawia, jak się wydaje, ustabilizowana stopa podatkowa. Dokonaniem teraz jej zmiany działałoby się przeciwko, z takim przecież trudem powstającej, prywatnej inicjatywie i przedsiębiorczości. Zagraniczni inwestorzy, którzy działają w Polsce lub zamierzają działać, zapewne odebraliby tę zmianę jako odwrót od naszej, powszechnie deklarowanej otwartości i chęci utrwalania pozytywnych, liberalnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-201.25" who="#PosełEdwardNowak">Posłowie komisji podnosili także pozytywne aspekty działania dywidendy, która wymusza bardziej racjonalne, oszczędne gospodarowanie majątkiem. W wyniku działania dywidendy wiele przedsiębiorstw zdecydowało się jednak sprzedać, oddać, wydzierżawić, wynająć posiadany majątek. Takie są fakty.</u>
          <u xml:id="u-201.26" who="#PosełEdwardNowak">Podsumowując obszerne argumentacje i dyskusje członkowie Komisji Nadzwyczajnej, wnioskodawcy, a także rząd wyrazili opinię o potrzebie dalszych prac nad doskonaleniem instrumentów ekonomicznych, w tym dywidendy. Wszyscy zgodzili się, że niewłaściwe byłyby tak poważne zmiany w toku roku podatkowego, a tym bardziej w trybie pracy Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-201.27" who="#PosełEdwardNowak">Przedstawiciele rządu wyrazili gotowość do dalszej dyskusji nad kwestią dywidendy obligatoryjnej w kontekście zamierzeń i rozwiązań przyszłorocznych, poszukiwania innych skutecznych rozwiązań ekonomicznych i instytucjonalnych. I tę deklarację chciałem z tej trybuny powtórzyć.</u>
          <u xml:id="u-201.28" who="#PosełEdwardNowak">Wysoka Izbo! Panie i Panowie! Komisja Nadzwyczajna, po rozpatrzeniu poselskiego projektu ustawy, o którym była mowa w niniejszym sprawozdaniu, postanowiła w wyniku głosowania zwrócić się do Wysokiej Izby o odrzucenie w całości projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady gospodarki finansowej i opodatkowania przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-201.29" who="#PosełEdwardNowak">Równocześnie informuję państwa, że w trakcie posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej nie zgłoszono żadnych innych wniosków mniejszości związanych z tym problemem. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-201.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#Marszałek">Dyskusji teraz nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#komentarz">(Poseł Norbert Lysek: Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#Marszałek">Tylko pytanie? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#PosełNorbertLysek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem powiedzieć, że odnoszę wrażenie, jakby poseł sprawozdawca był pracownikiem Ministerstwa Finansów. Bez przerwy sugeruje…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#Marszałek">Proszę pana, czekamy na pytanie, tylko pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#PosełNorbertLysek">Oczywiście, przepraszam. W każdym razie odnoszę takie wrażenie, że poseł sprawozdawca dawno nie był w przedsiębiorstwie państwowym lub spółce jednoosobowej skarbu państwa, sugerując Wysokiej Izbie, że tylko rozwiązania rządowe są jedyne i słuszne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#Marszałek">To nie było pytanie, bardzo pana przepraszam. Debata będzie po następnym punkcie. Teraz powinienem odczytać to, co odczytałem poprzednio.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm rozpatrzył w debacie łącznie punkty 3 i 4 porządku dziennego. Czyli będzie jeszcze jedno sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa w 1991 r. (druki nr 875 i 971).</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Leonarda Szymańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#PosełLeonardSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Z upoważnienia Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw gospodarczych mam zaszczyt przedłożyć Wysokiej Izbie sprawozdanie z wyniku prac komisji nad rządowym projektem ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#PosełLeonardSzymański">Podczas prac komisji projekt rządowy został znacznie przepracowany i ostateczna jego forma jest załączona do druku nr 971, w którym jest sprawozdanie komisji.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#PosełLeonardSzymański">Wysoka Izbo! Przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę skarbu państwa nie oznacza jeszcze przemian własnościowych, a tylko zmianę formy organizacyjno-prawnej podmiotu. Właścicielem spółki jest bowiem nadal skarb państwa. Proces komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych powinien przede wszystkim przyczyniać się do zwiększania sprawności zarządzania, bowiem to warunkuje podniesienie efektywności gospodarowania spółek, a tym samym stworzenie w miarę szybko warunków umożliwiających sprzedaż akcji i właściwą prywatyzację.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#PosełLeonardSzymański">Tymczasem wiele przedsiębiorstw dąży do komercjalizacji głównie dlatego, żeby uniknąć płacenia dywidendy obligatoryjnej. Powstaje wówczas sytuacja nienormalna, w której podmioty gospodarcze posiadające tego samego właściciela nie są traktowane w sposób identyczny w zakresie świadczeń na rzecz skarbu państwa. Jest jeden właściciel, są różne obowiązki. Ponadto zmniejszenie wpływów do budżetu z prawie ponad 600 komercjalizowanych w najbliższym czasie przedsiębiorstw, a do końca roku, myślę, jeszcze przybędzie tych przedsiębiorstw pogorszyłoby i tak trudną sytuację kraju. Gdyby więc te dywidendy nie wpływały do skarbu państwa, to dziura budżetowa znacznie powiększyłaby się, a o trudnościach wszyscy posłowie są poinformowani.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#PosełLeonardSzymański">Dlatego, aby nie wypaczać sensu ekonomicznego procesu komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych i nie dopuścić do dalszego pogorszenia sytuacji w budżecie, rząd proponuje przyjęcie rozwiązań w zakresie ustalania odsetek od kapitału wniesionego przez skarb państwa.</u>
          <u xml:id="u-207.5" who="#PosełLeonardSzymański">Wysoka Izbo! Projektowana ustawa będzie dotyczyła wszystkich jednoosobowych spółek skarbu państwa, które powstały w wyniku przekształcania przedsiębiorstw państwowych na podstawie ustawy z 13 lipca ub.r. W projekcie został wprowadzony obowiązek tych spółek wobec skarbu państwa polegający na comiesięcznym przekazywaniu odsetek od wniesionego przez skarb państwa kapitału akcyjnego lub zakładowego w wysokości 0,5% podstawy.</u>
          <u xml:id="u-207.6" who="#PosełLeonardSzymański">Przy ustalaniu wysokości oprocentowania przyjęto, że obciążenie spółek z tytułu odsetek od kapitału powinno być zbliżone do obciążenia przedsiębiorstw państwowych dywidendą obligatoryjną. W wyniku przeprowadzonej symulacji otrzymano stopę procentową, która spełniałaby założone wyżej warunki w wysokości 7%. W ustawie proponuje się przyjęcie niższej skali oprocentowania — w wysokości 6% w skali rocznej, tj. 0,5% w skali miesięcznej.</u>
          <u xml:id="u-207.7" who="#PosełLeonardSzymański">Jednocześnie dla spółek powstałych z przedsiębiorstw, które na mocy ustawy z 31 stycznia 1989 roku o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych korzystały ze zwolnień i obniżek w dywidendzie obligatoryjnej, przewiduje się identyczne ulgi w oprocentowaniu kapitału.</u>
          <u xml:id="u-207.8" who="#PosełLeonardSzymański">Projektowana ustawa przewiduje możliwość zatrzymania w spółce naliczonych odsetek, jeżeli spółka przedstawi odpowiednio przygotowany program restrukturyzacji działalności gospodarczej. Oznacza to, że nie we wszystkich wypadkach odsetki stanowić będą dochód budżetu państwa; będą one mogły być kapitalizowane w spółce w celu przeorientowania dotychczasowej działalności gospodarczej na prorynkową. Powyższą decyzję podejmuje w uzgodnieniu z ministrem finansów organ reprezentujący w spółce skarb państwa. Na podkreślenie zasługuje fakt, że kapitalizowane w spółce odsetki nie podwyższają podstawy oprocentowania, ponieważ zwiększają one kapitał rezerwowy, lub inny kapitał o podobnym charakterze.</u>
          <u xml:id="u-207.9" who="#PosełLeonardSzymański">Jednocześnie ustawa przewiduje możliwość, a nie obowiązek, comiesięcznego wpłacania odsetek od kapitału wniesionego nie przez skarb państwa a przez jednoosobową spółkę skarbu państwa. Nie wiem, czy państwo się orientują, że jednoosobowe spółki skarbu państwa często są zaliczane do nowych spółek, tzw. spółek-córek i to dotyczy właśnie tych spółek.</u>
          <u xml:id="u-207.10" who="#PosełLeonardSzymański">Stąd art. 6 projektu ustawy mówi, że walne zgromadzenia tych spółek mogą uchwalić obowiązek wpłacania odsetek od kapitału określając jednocześnie zasady ich ustalania i tryb wpłacania. Do tego projektu ustawy zostały wniesione dwa wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-207.11" who="#PosełLeonardSzymański">Pierwszy wniosek mniejszości dotyczy art. 4, który brzmi: „odsetki mogą być przeznaczane ma powiększenie kapitału rezerwowego, gdy spółka wykonuje inwestycje mające na celu restrukturyzację działalności gospodarczej”: tak brzmi ten artykuł. Otóż wniosek mniejszości mówi, że po wyrazie „odsetki” należy dodać wyrazy „stanowiące dochód budżetu państwa”.</u>
          <u xml:id="u-207.12" who="#PosełLeonardSzymański">Większość członków komisji nie podzieliła tu tego stanowiska, dlatego, że art. 1 tego projektu ustawy wyraźnie mówi: „jednoosobowa spółka skarbu państwa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, zwana dalej spółką, jest obowiązana wpłacać skarbowi państwa odsetki od wniesionego przez skarb państwa kapitału, zwany dalej odsetkami”. W ust. 1 art. 3 mówi się, że odsetki te stanowią dochód budżetu państwa. Większości członków komisji wydawało się, że właściwie jest to wystarczające.</u>
          <u xml:id="u-207.13" who="#PosełLeonardSzymański">Drugi wniosek komisji dotyczy propozycji wprowadzenia po art. 4 nowego artykułu, mianowicie „wpływy z odsetek stanowią w 50% dochód spółki utworzonej na podstawie art. 14 w ustawie z 14 grudnia 1990 r. o zniesieniu i likwidacji niektórych funduszy, a w pozostałej części dochód budżetu państwa”. To brzmi może trochę zawile, ale chodzi tutaj wnioskodawcom, żeby te odsetki w 50% zasilały istniejący w tej chwili Fundusz Agencji Rozwoju Przemysłu, a w 50% zasilały budżet państwa.</u>
          <u xml:id="u-207.14" who="#PosełLeonardSzymański">Otóż większość członków komisji tego poglądu również nie podzieliła, dlatego że dochody i wydatki budżetu państwa określa ustawa budżetowa i trudno w tej chwili właściwie stworzyć przyszłym posłom ograniczenia przy zatwierdzaniu ustaw budżetowych w następnych latach. Dlatego większość komisji nie podzieliła wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-207.15" who="#PosełLeonardSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Biorąc pod uwagę: istniejące dotychczas nierówne traktowanie w zakresie należności wobec skarbu państwa podmiotów gospodarczych różniących się formą organizacyjno-prawną, ale będących własnością skarbu państwa mówiłem, że są one nierówno traktowane; występującą bardzo często presję na komercjalizację przedsiębiorstw tylko ze względu na złagodzenie obciążeń; fakt, że proponowane rozwiązanie będzie mobilizowało jednoosobowe spółki skarbu państwa do dalszych przemian własnościowych, a o to nam chodzi; grożące w związku z komercjalizacją takiej ilości przedsiębiorstw obniżenie wpływów do budżetu państwa — Komisja Nadzwyczajna wnosi do Wysokiej Izby o uchwalenie ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-207.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#Marszałek">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#Marszałek">Otwieram obecnie łączną debatę nad punktami 3 i 4 porządku dziennego — o projektach ustaw dotyczących przedsiębiorstw państwowych oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstw, opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń, o samorządzie załogi przedsiębiorstwa, zasadach reprezentowania skarbu państwa w spółkach oraz o przeznaczeniu dywidend i o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#Marszałek">Mam w tej chwili zapisanych 9 mówców. Jako pierwszy głos zabierze poseł Wiesław Kaczmarek z PKLD; przygotuje się poseł Józef Zych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#PosełWiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Myślę, że klucz do wczorajszej dyskusji, która odbyła się tu w sprawie oświaty, leży przede wszystkim w dzisiejszej debacie o gospodarce. Wiele problemów poruszonych wczoraj byłoby łatwiejszych do rozwiązania, gdybyśmy potrafili rozwiązać problemy gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#PosełWiesławKaczmarek">Mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi wystąpienie w imieniu Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. To wystąpienie sprowadza się tylko do projektu ustawy o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych i gospodarce finansowej, natomiast do drugiego istotnego projektu pozwolimy sobie przedstawić stanowisko już w debacie poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#PosełWiesławKaczmarek">Wysoka Izbo! Rozpatrywany dziś projekt ustawy o przedsiębiorstwie państwowym i jego gospodarce finansowej tylko z pozoru dotyczy kwestii instrumentalnych. W istocie rzeczy poprzez konkretne rozstrzygnięcia finansowe i organizacyjne dotykamy ponownie sprawy koncepcji statusu i warunków działania przedsiębiorstwa państwowego w gospodarce rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#PosełWiesławKaczmarek">Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej od dawna sprzeciwia się dyskryminacji przedsiębiorstw państwowych i traktowaniu ich jako przejściowe zło konieczne. W filozofii polityki gospodarczej rządu nie dostrzegamy wystarczającego realizmu, wynikającego choćby z faktu, iż 80% dochodu narodowego i tyleż samo dochodu budżetu państwa płynie właśnie z sektora państwowego. „Ideologiczny wstręt” do tego co państwowe fałszuje obraz rzetelnych poszukiwań prawdziwej sanacji gospodarki. Jeszcze rok temu rząd niefrasobliwie zapewniał o możliwej prywatyzacji 50% przedsiębiorstw państwowych w ciągu 3 lat. Dziś wszyscy widzą, że jest to niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#PosełWiesławKaczmarek">Ogłoszona przyśpieszona powszechna prywatyzacja obejmie 400 przedsiębiorstw, czyli około 5–6%. Pozostanie około 8 tys. przedsiębiorstw, które będą państwowe niezależnie od politycznej do nich niechęci.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#PosełWiesławKaczmarek">Rozum dyktuje więc, by równolegle z prywatyzacją stworzyć nowe warunki dla równoprawnego z innymi, konkurencyjnego egzystowania na rynku również tego co państwowe. Zabawne jest ubolewanie nad deficytem budżetu w części zaległych podatków i jednocześnie wyrazy „zadowolenia” z bankructw kolejnych przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#PosełWiesławKaczmarek">Docelowy, upragniony przez rząd „model prywatności gospodarki” nie może przesłonić roztropności w uzyskiwaniu efektów z tego, co istnieje i lepiej czy gorzej funkcjonuje. Nie będę daleki od prawdy, gdy stwierdzę, że polskie przedsiębiorstwa państwowe płacą najwyższe podatki na świecie: Są to: podatek obrotowy, dochodowy, „parapodatek” zwany dywidendą obligatoryjną, podatek od płac, od ponadnormatywnych wynagrodzeń, od nieruchomości itd., itd. Swoistym fiskalnym obciążeniem jest także wysokie oprocentowanie kredytów bankowych.</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#PosełWiesławKaczmarek">Znając wiele wadliwych mechanizmów w firmach państwowych, mamy wątpliwość, czy przy tak drenażowej polityce finansowej realizowanej przez rząd, przedsiębiorstwo państwowe ma szansę na rozwój? Uważamy, że ta dyskryminacja sektora publicznego stanowi przyczynę przedłużającej się recesji w gospodarce. Cytuję za prof. Kaletą: „Nawet najbardziej dynamiczny rozwój sektora prywatnego nie zrekompensuje ubytku dochodów państwa z sektora państwowego. W 1990 r. mimo znacznego rozwoju sektora prywatnego o ponad 17% zmniejszył się jego udział w dochodach państwa”.</u>
          <u xml:id="u-209.8" who="#PosełWiesławKaczmarek">Zagrożenie jest tym większe, że upadek sektora publicznego grozi poważnym regresem w samym sektorze prywatnym; ulegną likwidacji i tak już wątłe układy np. kooperacyjne. Wiadomo również, że gdy firmy państwowe staną się masą upadłościową, ich wartość w postępowaniu prywatyzacyjnym będzie się stale zmniejszać. Zapyta ktoś, czy rzeczywiście obraz sektora państwowego rysuje się tak czarno? Odpowiedzią bezstronną jest kilka danych Ministerstwa Finansów z czerwca br. Oto one:</u>
          <u xml:id="u-209.9" who="#PosełWiesławKaczmarek">— spadek produkcji przemysłowej w okresie 4 miesięcy br. wskutek spadku popytu o 5,1% w stosunku do analogicznego okresu 1990 r., w sektorze budowlano-montażowym o 12,5%, — wzrost poziomu kosztów w porównaniu z 1990 r. o 9,9%, — w końcu 1990 r. stratę wykazywało 2113 firm, po I kwartale br. — 5857 firm, — nasiliły się obciążenia podatkowe przedsiębiorstw: cztery miesiące 1990 r. podatek zapłacony — 27,6 bin zł, cztery miesiące br. — 30,9 bin zł. Dwukrotnie wzrosło obciążenie wyniku finansowego przedsiębiorstw podatkami na rzecz budżetu — z 47,6% w okresie czterech miesięcy 1990 r. do 98% w roku bieżącym — podkreślam, są to dane pochodzące z Ministerstwa Finansów, — zysk netto, w ujęciu saldowym, pozostający w dyspozycji przedsiębiorstw na potrzeby rozwojowe w okresie czterech miesięcy br. stanowi zaledwie 2,1% zysku netto z okresu czterech miesięcy 1990 r. i stanowi również 2% wyniku finansowego osiągniętego w bieżącym roku.</u>
          <u xml:id="u-209.10" who="#PosełWiesławKaczmarek">Wielu ekonomistów twierdzi, że słabością naszej reformy jest brak alternatywnych programów, opartych nie na liście pobożnych życzeń, lecz zawierających konkretne propozycje. Istnieje, choć się o niej milczy, socjaldemokratyczna alternatywa w podejściu do modelu i instrumentarium przemian.</u>
          <u xml:id="u-209.11" who="#PosełWiesławKaczmarek">Wysoka Izbo! Podstawowe dziś pytanie to sposób pobudzenia rozwoju przedsiębiorstw państwowych. Są możliwe różne ścieżki.</u>
          <u xml:id="u-209.12" who="#PosełWiesławKaczmarek">Ścieżka pierwsza, to operowanie stopą procentową kredytu bankowego. Mając świadomość ograniczonej zdolności kredytowej przedsiębiorstw państwowych kredyt bankowy pobudzi firmy wówczas, gdy stopa osiągnie poziom 10–15%. Oznacza to jednak odejście od doktryny realnej stopy w warunkach inflacji. Można sobie również wyobrazić różnicowanie stopy kredytu zależnie od branży. Nie da się jednak tego stosować bez konkretnej polityki makroekonomicznej, czyli wizji rozwoju. Takiej wizji nie ma.</u>
          <u xml:id="u-209.13" who="#PosełWiesławKaczmarek">Ścieżka druga, to „cieniowanie” słynnej dywidendy obligatoryjnej, lub inaczej to nazywając — dywersyfikacja obciążenia podatkiem majątkowym, na przykład w celu ochrony lub promocji niektórych dziedzin gospodarki. Byłoby to rozwiązanie najlepsze, gdyż przy drogim kredycie jest szansa, że pojawi się zapotrzebowanie na kredyt z przeznaczeniem na rozwój. Według badań Instytutu Gospodarki Narodowej 50% badanych przedsiębiorstw państwowych ma plany rozwojowe, szczególnie te o najmłodszym i najnowocześniejszym majątku. I tu barierą staje się brak polityki przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-209.14" who="#PosełWiesławKaczmarek">Ścieżka trzecia, to powszechne częściowe obniżenie dywidendy obligatoryjnej, które przez zmniejszenie obciążeń mogłoby, choć nie musi, prowadzić do wykorzystywania szansy rozwoju przez przedsiębiorstwa państwowe. Z powodu uniwersalności tego rozwiązania nie ma gwarancji, że pobudzone zostaną firmy o najmłodszym majątku i trzeba by, rzecz jasna, pogodzić się z pewnym obniżeniem dochodów państwa na rzecz przyszłych dochodów ze wzrostu produkcji.</u>
          <u xml:id="u-209.15" who="#PosełWiesławKaczmarek">Ścieżka czwarta, rozwiązania radykalne, to likwidacja dywidendy obligatoryjnej w przedsiębiorstwie państwowym i jednocześnie podwyższenie podatku dochodowego. Gwarantuje rekompensatę budżetowi, odblokowuje zdolności rozwojowe firm państwowych, szczególnie tym o najmłodszym majątku, jest więc możliwy manewr strukturalny. Ewentualnym mankamentem mógłby być sprzeciw, zwłaszcza sektora prywatnego, który na ogół nie akceptuje wzrostu podatku dochodowego.</u>
          <u xml:id="u-209.16" who="#PosełWiesławKaczmarek">Przechodząc do rozpatrywanego dziś projektu, trzeba odpowiedzieć na pytanie, na ile sprzyjać on będzie procesowi pobudzenia gospodarki, zwłaszcza jej sektora państwowego?</u>
          <u xml:id="u-209.17" who="#PosełWiesławKaczmarek">Projekty, którymi zajmowała się Komisja Nadzwyczajna, nazywa się często ustawami gospodarczymi. Owszem, dotyczą one gospodarki, ale proponowane zmiany służą przede wszystkim zabezpieczeniu dochodów budżetu państwa. Proponowany pakiet ustaw, niestety, pogłębi procesy upadłościowe i likwidacyjne w sektorze publicznym. Celem projektów jest stworzenie sprawnego i bezwzględnego systemu egzekwowania należności państwa od przedsiębiorstw państwowych. Nie podlegałoby to dyskusji przy założeniu, że jednocześnie państwo stwarza firmom takie warunki rozwoju, że przedsiębiorstwa będą mogły wypełnić nałożone na nie zobowiązania. Takich warunków ustawa nie proponuje.</u>
          <u xml:id="u-209.18" who="#PosełWiesławKaczmarek">Jest to polityka samobójcza ze względu na udział sektora państwowego w gospodarce. Nie mamy wątpliwości, wbrew prymitywnym niekiedy pomówieniom, że zdecydowana większość przedsiębiorstw państwowych musi ulec prywatyzacji. Procesem tym trzeba jednak kierować tak, aby minimalizować straty gospodarcze i ograniczyć konflikty społeczne, na przykład aby inflacja bezrobocia nie zastąpiła inflacji pieniądza. Nawet przy najszybszym tempie prywatyzacji, jeszcze przez kilka lat sektor państwowy będzie dawał większość produkcji przemysłowej, o ile przeżyje.</u>
          <u xml:id="u-209.19" who="#PosełWiesławKaczmarek">Trzeba zatem stworzyć taki system prawno-finansowy, aby ludzie tam pracujący chcieli dawać z siebie maksimum wysiłku, a będą chcieli, jeżeli zobaczą jakąkolwiek perspektywę, bo w końcu zbliżamy się albo wręcz osiągnęliśmy stan determinacji czy rezygnacji. Niestety rządy od początku wdrażania tzw. planu Balcerowicza wykazują w tej kwestii daleko posuniętą niechęć do jakichkolwiek inicjatyw.</u>
          <u xml:id="u-209.20" who="#PosełWiesławKaczmarek">W tej sytuacji Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej zaproponował pakiet ustaw zmierzających do: równoprawnego traktowania sektora państwowego; stworzenia ram dla prowadzenia polityki sektorowej, a zwłaszcza polityki przemysłowej; oparcia na, podkreślam, zdrowych zasadach partycypacji załóg w zarządzaniu.</u>
          <u xml:id="u-209.21" who="#PosełWiesławKaczmarek">Dyskusja w Komisji Nadzwyczajnej upewniła nas, że rząd nadal nie ma w powyższych sprawach żadnych koncepcji, oprócz oczywiście jednej, dobrze znanej, wstrzymywania się od wszelkich działań na rzecz ożywienia sektora państwowego, a sektorowi prywatnemu próbuje rzucać się liczne koła ratunkowe. Nasze propozycje kwitowane były w końcu stwierdzeniami, cytowanymi zresztą przez pana posła Nowaka: może i to dobre propozycje, rozumiemy dobre intencje, ale są to propozycje przedwczesne lub zbyt radykalne.</u>
          <u xml:id="u-209.22" who="#PosełWiesławKaczmarek">Traktujemy to jako kolejny unik. Przeciwnie do rządu uważamy, że sytuacja gospodarcza kraju wymaga działań szybkich i radykalnych. Tymczasem propozycje, które są efektem trudnych i szybkich prac Komisji Nadzwyczajnej nie tylko nie gwarantują poprawy funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych, ale mogą ich sytuację w niektórych przypadkach nawet pogorszyć.</u>
          <u xml:id="u-209.23" who="#PosełWiesławKaczmarek">Jakie jest zatem nasze stanowisko? Odnośnie do druku nr 970, który stanowi sprawozdanie komisji, proponujące Sejmowi odrzucenie poselskiego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady gospodarki finansowej i opodatkowania, które przedstawiał pan poseł Nowak, chciałbym przedstawić następujące stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-209.24" who="#PosełWiesławKaczmarek">W projekcie tym zaproponowaliśmy zniesienie dywidendy obligatoryjnej i stosowne podwyższenie podatku dochodowego. Chciałem podkreślić, że proponowaliśmy tam w tym projekcie 6% jako wyjście do negocjacji.</u>
          <u xml:id="u-209.25" who="#PosełWiesławKaczmarek">Chciałem powiedzieć z tej trybuny, że rząd takich negocjacji w ogóle nie podjął, stąd łatwo dziś powiedzieć, że 6% to strata 6 bin zł, jeżeli nie prowadzi się żadnych dyskusji, symulacji, negocjacji. Bez takiej regulacji nie może być mowy o równych szansach uczestnictwa w grze rynkowej. Nie może być na przykład równości sektorów.</u>
          <u xml:id="u-209.26" who="#PosełWiesławKaczmarek">Rząd nie przedstawił żadnych innych propozycji gwarantujących takie równouprawnienie (i zaczyna, moim zdaniem, jak patrzę na niektóre działania, na przykład program powszechnej prywatyzacji, budować kapitalizm państwowy) i dlatego podtrzymujemy nasz projekt. Jest on ważny nie tylko dla przemysłu, budownictwa, transportu, ale również ważny dla rolnictwa. Łagodzi obciążenia fiskalne państwowym gospodarstwom rolnym.</u>
          <u xml:id="u-209.27" who="#PosełWiesławKaczmarek">Druk zasadniczy nr 965 — sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych i gospodarce finansowej.</u>
          <u xml:id="u-209.28" who="#PosełWiesławKaczmarek">Wysoki Sejmie! Przedstawiony w sprawozdaniu Komisji Nadzwyczajnej projekt ustawy oznacza radykalną centralizację i biurokratyzację nadzoru nad przedsiębiorstwami państwowymi. Pozwala na woluntarystyczne działania urzędników organów założycielskich, eliminując drogę sądową rozstrzygania sporów, co uważamy za tendencję niebezpieczną.</u>
          <u xml:id="u-209.29" who="#PosełWiesławKaczmarek">Czy są dowody na tak przedstawioną ocenę?</u>
          <u xml:id="u-209.30" who="#PosełWiesławKaczmarek">Oto one. W art. 1 zmiana siódma — projekt proponuje odwrócenie dotychczasowych proporcji w komisji konkursowej na rzecz przewagi przedstawicieli organu założycielskiego — trzy osoby, przedstawicieli załogi — dwie osoby; dotychczas proporcje były odwrotne.</u>
          <u xml:id="u-209.31" who="#PosełWiesławKaczmarek">Wnosimy poprawkę proponując, żeby również rada pracownicza była reprezentowana przez trzy osoby. Uważamy, że układ parytetowy w komisji to najlepsze rozwiązanie dla unikania sporów i zmusza do przyjęcia rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-209.32" who="#PosełWiesławKaczmarek">Art. 1, zmiana dwunasta. Propozycje nowego art. 46a ust. 1 i 2 są skrajnym przykładem ograniczenia samodzielności przedsiębiorstwa. Naszym zdaniem decyzji z zakresu najlepszego wykorzystania majątku przedsiębiorstwa państwowego nie może podejmować urzędnik organu założycielskiego. A jeśli już państwo chce mieć 100% kontrolę nad majątkiem, to przedsiębiorstwo musi mieć prawo sądowego dochodzenia swoich racji Jakie są przesłanki do podejmowania decyzji chociażby przy braku polityki przemysłowej; czy będzie obowiązywała zasada widzimisię?</u>
          <u xml:id="u-209.33" who="#PosełWiesławKaczmarek">Proponujemy zatem nowe brzmienie ust. 2 w art. 46a: „W przypadku nie wyrażenia przez organ założycielski zgody na dokonanie czynności prawnych, o których mowa w ust. 1, organom przedsiębiorstwa przysługuje sprzeciw w trybie art. 63”.</u>
          <u xml:id="u-209.34" who="#PosełWiesławKaczmarek">Art. 4 tejże ustawy: „pozwala organowi założycielskiemu likwidować przedsiębiorstwo państwowe do końca 1991 r. bez prawa sprzeciwu, które zwykle w takich przypadkach przysługuje organom przedsiębiorstw”. Propozycja klubowa, wniosek jest, aby art, 4 skreślić'.</u>
          <u xml:id="u-209.35" who="#PosełWiesławKaczmarek">Przyglądając się skutkom niektórych norm prawnych proponowanych w projekcie zapisu art. 1 ustawy o przedsiębiorstwie państwowym, mówiącym, że przedsiębiorstwo jest samodzielne, samorządne i samofinansujące, twierdzimy, że będzie to zapis niedługo nieprawdziwy, będzie to ustawowa fikcja.</u>
          <u xml:id="u-209.36" who="#PosełWiesławKaczmarek">W projekcie ustawy w części zmieniającej ustawę o przedsiębiorstwie państwowym znalazła się propozycja ustanowienia nowego rozdziału — 8a: umowa o zarządzaniu przedsiębiorstwem. Należy stwierdzić, że w pewnej części jest to zrealizowany projekt poselski ustawy zawarty w druku nr 938, który zakładał wprowadzenie do zarządzania przedsiębiorstwem państwowym instytucji kontraktów menedżerskich.</u>
          <u xml:id="u-209.37" who="#PosełWiesławKaczmarek">Trzeba jednak ujawnić, że rząd przejął z naszych projektów te rozwiązania, które były mu wygodne i mogą służyć do biurokratycznego nadzoru, pomijając lub osłabiając rolę załóg pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-209.38" who="#PosełWiesławKaczmarek">W idei kontraktów menedżerskich proponowanych w projekcie poselskim druk nr 938, nie chodziło o wyeliminowanie rad pracowniczych, ale o ich samoograniczenie i tym samym zracjonalizowanie działania. Nie może więc być tak, że rada pracownicza może zgłosić wniosek o zawarcie umowy na zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym, co proponuje art. 45a ust. 1, nie mając jednocześnie żadnego wpływu ani na treść kontraktu ani na przebieg jego realizacji. Stąd zgłaszamy 3 poprawki, które uważamy za konieczne.</u>
          <u xml:id="u-209.39" who="#PosełWiesławKaczmarek">W art. 45a w ust. 2 na końcu proponujemy dopisać słowa: „w porozumieniu z radą pracowniczą”. Chodzi o to, żeby kontrakt był podpisywany przez organ założycielski i zarządcę, ale w porozumieniu z radą pracowniczą.</u>
          <u xml:id="u-209.40" who="#PosełWiesławKaczmarek">W art. 45b w ust. 3 proponujemy nowe brzmienie składu rad nadzorczych. Proponujemy, aby rada nadzorcza składała się w równej liczbie z członków powołanych przez organ założycielski i wybranych przedstawicieli pracowników przedsiębiorstwa oraz wspólnie uzgodnionego przewodniczącego. Przepisy o wyborze członków rady nadzorczej stosuje się odpowiednio; w obecnej propozycji proponuje się 1/3 przedstawicieli załogi.</u>
          <u xml:id="u-209.41" who="#PosełWiesławKaczmarek">I trzecia propozycja zmiany w art. 45c. Obecny ust. 2 zapisać jako ust. 3 i wprowadzić ust. 2 w nowym brzmieniu: „Umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem może ulec rozwiązaniu, jeżeli z takim wnioskiem wystąpi rada nadzorcza przedsiębiorstwa”.</u>
          <u xml:id="u-209.42" who="#PosełWiesławKaczmarek">Zgłoszone poprawki są tylko dowodem myślenia, że bez aktywnej i świadomej postawy pracowników bardzo trudno będzie wyjść z zapaści gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-209.43" who="#PosełWiesławKaczmarek">Oczywiście o powodzeniu tej ścieżki zarządzania, jak i prywatyzacji, decyduje wiele innych czynników. Jednym z nich jest słynny tzw. popiwek. Uważamy, że należy niezwłocznie przystąpić do stopniowego znoszenia popiwku. Takim doraźnym rozwiązaniem byłoby zastosowanie łagodniejszego popiwku wobec przedsiębiorstw państwowych przekształconych w spółki akcyjne skarbu państwa lub tych przedsiębiorstw państwowych, gdzie wprowadzono kontrakty menedżerskie. Obecne ulgi istniejące w ustawie popiwkowej mają charakter czysto teoretyczny. Natomiast jeżeli mówimy o działaniu w konkurencyjnym otoczeniu, które nie pozwala na dowolne windowanie płac, to takimi kandydatami do ulg w popiwku mogą być na przykład PGR. Stąd zwracamy się o wsparcie wniosku mniejszości nr 2, który proponuje złagodzenie działania ustawy popiwkowej, wprowadzając ulgę w podatku polegającą na obniżeniu o połowę stawek podatku dla spółek akcyjnych powstałych z przedsiębiorstw państwowych i przedsiębiorstw państwowych, które zawarły długoterminowe umowy na zarządzanie.</u>
          <u xml:id="u-209.44" who="#PosełWiesławKaczmarek">Oczywiście można twierdzić, jak jeden z byłych ministrów rządu pana Mazowieckiego, że w stosunku do przedsiębiorstw państwowych „zeszłoroczna kuracja nie wystarczy”. Jawi się jednak pytanie, co to znaczy „nie wystarcza”? Czy to oznacza brak leków, czy ich przedawkowanie?</u>
          <u xml:id="u-209.45" who="#PosełWiesławKaczmarek">Przedsiębiorstwa, jak oceniał rząd w przedłożonym Sejmowi materiale, zareagowały nieprawidłowo i zbyt wolno. Zamiast poszukiwać nowych produktów, rynków zbytu, rozwijać marketing i przystępować do modernizacji, gwałtownie ograniczyły produkcję i zaczęły zwalniać ludzi.</u>
          <u xml:id="u-209.46" who="#PosełWiesławKaczmarek">Otóż uważamy, że rząd, dotyczy to również Sejmu, podejmując konkretne decyzje, musi jednak liczyć się z tym, jak zachowają się firmy. I nie można narzekać, że są głupie, nieruchawe i ociężałe, i na dodatek jeszcze nie rozumieją naszej finezyjnej gry ekonomicznej.</u>
          <u xml:id="u-209.47" who="#PosełWiesławKaczmarek">Jeżeli rząd nie potrafi przewidzieć reakcji to znaczy, że popełnia błąd. Myślę, że proponowana Sejmowi w takiej postaci ustawa jest bardzo bliska popełnienia błędu, który w konsekwencji grozi dalszą degradacją przedsiębiorstw państwowych i ich masowym bankructwem. Rząd nadal nie posiada filozofii i metody sanacji przedsiębiorstw państwowych w warunkach gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-209.48" who="#PosełWiesławKaczmarek">Konkluzja: dzisiaj jak najszybciej należy przystąpić do prac nad sformułowaniem polityki przemysłowej, która będzie zawierać kierunki promocji i protekcji w polskiej gospodarce, a nie angażować wielu środków w działania eksperymentalne typu program powszechnej prywatyzacji. To też, ale troszeczkę później. Dzisiaj, aby dożyć wspaniałej przyszłości, trzeba przeżyć, trzeba obudzić zasadniczą część gospodarki, dać jej realną szansę rozwoju. Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-209.49" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#Marszałek">W imieniu Klubu Poselskiego PSL głos ma poseł Józef Zych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#PosełJózefZych">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przystępując do kolejnej nowelizacji ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, powinniśmy postawić pytanie — czy w warunkach polskich istnieje koncepcja trwałej, w pełni uzasadnionej, organizacyjnej przebudowy przedsiębiorstw państwowych, i to takiej przebudowy, która zabezpieczając interesy społeczeństwa, prowadziłaby w pełni do gospodarki rynkowej? Należy także zadać pytanie — czy proponowane rozwiązania będą uzupełnieniem takiej koncepcji?</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#PosełJózefZych">Przyjmując, że zasadniczy kierunek polityki w stosunku do przedsiębiorstw państwowych to: urynkowienie, prywatyzacja, dodatni wynik ekonomiczny, należy uznać, że jest to koncepcja słuszna i perspektywiczna. Aby jednak taką koncepcję realizować, trzeba nie tylko czerpać z wzorów zachodnich, ale przede wszystkim liczyć się z polskimi uwarunkowaniami i możliwościami.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#PosełJózefZych">Uczestnicząc w przebudowie przedsiębiorstw państwowych, bo uczestniczymy jako Sejm tworząc prawo, i jako poszczególni posłowie realizując je w praktyce, zauważamy, że nie ma koncepcji, które grupy przedsiębiorstw państwowych, czy też poszczególne przedsiębiorstwa państwowe ze względu np. na ich szczególne znaczenie, a kryteria można ustanawiać różne, powinny być traktowane perspektywicznie jako państwowe, a tym samym w pewnym sensie chronione. Wszyscy, którzy zajmują się zawodowo przedsiębiorstwami państwowymi i w ogóle przedsiębiorstwami, doskonale wiedzą, że tak dzieje się na całym świecie, że obok dobrze prosperujących przedsiębiorstw państwowych działają prywatne. Niezbędny proces prywatyzacji w Polsce powinien być poprzedzony także taką selekcją.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#PosełJózefZych">Dotychczasowa praktyka w postępowaniu z przedsiębiorstwami państwowymi, bo dla nas jest to na razie postępowanie, a nie danie szansy przedsiębiorstwom państwowym w zakresie przekształceń własnościowych i ich równoprawnego rozwoju, wskazuje na to, że wbrew założeniu, iż era rewolucji, w tym naukowo-technicznej skończyła się, próbujemy dokonania rewolucyjnego skoku w organizacyjnych przekształceniach przedsiębiorstw. Do czego to już doprowadziło, widzimy na co dzień: nieuzasadniony i szkodliwy upadek przedsiębiorstw państwowych, szczególnie o znaczeniu kluczowym dla kraju; spadek produkcji; bezrobocie; istotna niemożliwość wywiązania się przez wiele przedsiębiorstw z zobowiązań finansowych wobec państwa, o czym wkrótce przyjdzie nam debatować przy okazji analizy wykonania budżetu państwa za pierwsze półrocze.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#PosełJózefZych">Co w takiej sytuacji powinien robić dobry gospodarz — mam tu na myśli rząd? Szybko wyciągać wnioski, wprowadzać uzasadnione zmiany, korygować, a przede wszystkim ustalać właściwy kierunek przemian w przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#PosełJózefZych">Wysoki Sejmie! Klub Poselski PSL postawił sobie pytanie, czy proponowane rozwiązania ustawowe zmierzają we właściwym kierunku, czy dobrze będą służyć dalszemu rozwojowi przedsiębiorstw państwowych? Niestety, próba odpowiedzi na postawione pytania wywołała wiele wątpliwości. Za sprawdzoną na przykład można uznać zasadę, że tylko osoba związana emocjonalnie, znająca problemy przedsiębiorstwa, przygotowana organizacyjnie i zawodowo, i co jest oczywiste, zainteresowana finansowo, może dobrze pokierować przedsiębiorstwem.</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#PosełJózefZych">Jest zatem zrozumiałe, że powinno się dążyć do trwałego związania kierownika przedsiębiorstwa z tymże przedsiębiorstwem. Nauka organizacji i zarządzania dawno już wykazała, że najtrafniejszym rozwiązaniem jest stwarzanie szans awansu własnym, najzdolniejszym i najlepiej przygotowanym pracownikom, także w drodze konkursu. A co proponuje się w rozdziale 8a pt. „Umowa o zarządzaniu przedsiębiorstwem”? Proponuje się powierzenie zarządzania w drodze umowy na czas oznaczony osobie fizycznej lub prawnej. Rzecz jasna jest to jedno z możliwych rozwiązań o charakterze organizacyjnym, ale rozwiązań, które w Polsce powinny mieć zastosowanie ostatecznie. Można przecież wyobrazić sobie, jak na dzisiejszym etapie wyglądać będzie zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym przez osobę prawną, np. spółkę, której zlecimy takie zarządzanie.</u>
          <u xml:id="u-211.7" who="#PosełJózefZych">W tym momencie chciałbym nawiązać do wystąpienia pana posła sprawozdawcy Edwarda Nowaka. Wszystkie wnioski zasługują na wnikliwe rozważenie, ale gdyby przyjąć rozwiązanie, że w przypadku powierzenia zarządu przedsiębiorstwem na przykład osobie prawnej, należałoby stosować obniżkę popiwku, to przecież w prostej drodze prowadzi to do obejścia prawa, jeżeli zamiast starać się pomóc przedsiębiorstwu państwowemu prowadzimy do sytuacji takiej, kiedy obchodzimy obowiązujące przepisy albo stwarzamy absolutnie nieuzasadnione preferencje.</u>
          <u xml:id="u-211.8" who="#PosełJózefZych">Wysoki Sejmie! Warto zwrócić uwagę, o czym była już tu mowa, że zgodnie z propozycją dotyczącą umowy o czasowy zarząd, z chwilą przejęcia obowiązków przez zarządcę, organy samorządu załogi ulegają rozwiązaniu z mocy prawa. Powstaje pytanie, czy na czas wykonywania zarządu czy na zawsze? Jeżeli na czas wykonywania zarządu, to właściwsze byłoby rozwiązanie, iż organy samorządu zawieszają działalność na czas wykonywania tegoż zarządu.</u>
          <u xml:id="u-211.9" who="#PosełJózefZych">Oddzielnym problemem, który na tle omawianych projektów ustaw powinien być dostrzeżony, to zagadnienie techniczno-legislacyjne dotyczące treści tych ustaw. Nie od dziś występuje problem, jaka materia powinna być regulowana w ustawie, a jaka w innych aktach prawnych, np. w rozporządzeniach Rady Ministrów, oraz jaka szczegółowość powinna cechować ustawę. Problem ten wystąpił także w omawianych projektach ustaw. Przykładowo, art. 45d projektu ustawy o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych stanowi, że „Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określi tryb zawierania umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem”, natomiast w art. 3 projektu, str. 9, w części dotyczącej administrowania państwową nieruchomością rolną wymienia się w 6 punktach, co należy w szczególności określić w umowie. Wydaje się, że tryb zawierania umów, który ma określić Rada Ministrów i o których mowa w art. 45d jest zagadnieniem ogólniejszym od treści umowy, którą zakreśla ustawa w art. 3. Akurat według zasady szczegółowości treść art. 3, a zwłaszcza ust. 3, kwalifikuje się do uregulowania w rozporządzeniu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-211.10" who="#PosełJózefZych">W tym miejscu chciałem wykazać, jak w sensie techniczno-legislacyjnym powinno się właściwie tworzyć projekty ustaw. Nie zgłaszając w tym przedmiocie wniosku formalnego po raz kolejny sygnalizuję pilną potrzebę podjęcia prac nad projektem ustawy „o zasadach tworzenia prawa”. Co najmniej od 30 lat mówią o tym organizacje prawnicze.</u>
          <u xml:id="u-211.11" who="#PosełJózefZych">Wysoki Sejmie! W pakiecie projektów ustaw, które Izba rozpatrzy na tym posiedzeniu, od projektu dotyczącego przedsiębiorstw państwowych począwszy, a na projekcie ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa kończąc, znajdujemy propozycje zapisów odnoszących się do ochrony interesów majątkowych skarbu państwa. Niektóre zapisy, jak np. art. 37a ust. 1 pkt. 3 ustawy o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych, przewidujący możliwość odwołania dyrektora, jeżeli przedsiębiorstwo państwowe przez co najmniej trzy kolejne miesiące nie wypełnia wobec skarbu państwa zobowiązań z tytułu podatków lub dywidendy obligatoryjnej, w obecnej sytuacji przedsiębiorstw państwowych budzą uzasadnione wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-211.12" who="#PosełJózefZych">Pomimo optymizmu projektodawcy, najczęściej to nie od dyrektora przedsiębiorstwa państwowego zależy, czy on ma z czego zapłacić należny skarbowi państwa podatek czy dywidendo, być może do takiego idealnego stanu kiedyś dojdziemy. Póki co potrzebne są pilnie inne instrumenty prawne zabezpieczające skuteczne dochodzenie roszczeń skarbu państwa i troska samego skarbu państwa o te interesy. Takim instrumentem prawnym może być projektowana przez rząd ustawa o Prokuratorii Generalnej. Trzeba jednak wyraźnie powiedzieć, że jej uchwalenie, pomimo dobrych intencji rządu w tym względzie, jest niemożliwe bez równoczesnej zmiany ustawy o radcach prawnych i prawa o adwokaturze. Prace nad tymi ostatnimi ustawami, a ściśle rzecz biorąc nad projektem unifikacyjnym, wyraźnie się przedłużają.</u>
          <u xml:id="u-211.13" who="#PosełJózefZych">Sądzę jednak, że skoro chodzi o tak ważną sprawę, jak ochrona interesu skarbu państwa, Sejm i rząd w zgodnym współdziałaniu poradzą sobie z tym problemem.</u>
          <u xml:id="u-211.14" who="#PosełJózefZych">Wysoki Sejmie! Projekt zmiany ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, któremu głównie poświęciłem czas swojego wystąpienia, stanowi dalszy postęp w porządkowaniu organizacyjno-prawnym tej dziedziny działalności.</u>
          <u xml:id="u-211.15" who="#PosełJózefZych">Nie może on jednak, jak tu już trafnie podkreślono, zamykać poszukiwań ostatecznych rozwiązań dotyczących przedsiębiorstw państwowych w sytuacji, w jakiej znajduje się polska gospodarka. Z tymi realiami należy się liczyć.</u>
          <u xml:id="u-211.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#Marszałek">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#Marszałek">Jako pierwsza po przerwie głos zabierze pani poseł Wiesława Ziółkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">— wspólne posiedzenie Komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów; Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Ustawodawczej w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">— wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej dotyczące projektu ustawy o podatku od towarów i usług zostało odwołane.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Na liście mówców jest jeszcze 8 posłów, tak że proszę o przybycie na głosowanie, rozpocznie się seria głosowań.</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Ogłaszam przerwę do godz. 11 min 30.</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min. 55 do godz. 11 min. 36)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy łączną dyskusję nad sprawozdaniami komisji dotyczącymi punktów 3 i 4 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wiesławę Ziółkowską z Parlamentarnego Klubu Pracy, jest to wystąpienie klubowe, a następnie panią poseł Alicję Kornasiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jest ich prawie 8600. W gruncie rzeczy są niczyje i niechciane, najczęściej krytykowane, zrujnowane i jeszcze wiele przymiotników można by było znaleźć na określenie przedsiębiorstw państwowych. Trzeba jednak pamiętać o tym, co już dzisiaj z tej trybuny było mówione, że to właśnie one w 80% mają napełniać budżet państwa, który determinuje funkcjonowanie całego państwa. I trzeba pamiętać, że z przedsiębiorstw tych utrzymuje się przeszło 60% społeczeństwa. Już chociażby te ostatnie wskaźniki świadczą, o jakiej skali problemu mówimy.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#PosełWiesławaZiółkowska">To z czym mamy obecnie do czynienia, to olbrzymia degradacja przedsiębiorstw państwowych, która jest ceną płaconą za proces transformacji ustrojowej w obecnym jego kształcie i to ceną zbyt wysoką, ceną, którą można by było znacznie obniżyć, gdyby polityka zarówno rządu pana premiera Bieleckiego, jak i Mazowieckiego, w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych, była inna.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Po dwóch latach sytuacja jest taka, że produkcja w tych przedsiębiorstwach spadła o prawie 40%, a one zamiast produkować nowoczesne wyroby i świadczyć usługi, praktycznie biorąc produkują bezrobotnych. Mam pełną świadomość tego, że bezrobocie różnie rozkłada się w poszczególnych regionach kraju, że łączy się z szeregiem zjawisk patologicznych, że zbyt późno, to trzeba krytycznie powiedzieć, zarówno rząd, jak i Sejm reagują na sprawy nieprawidłowości w zakresie bezrobocia, ale trzeba pamiętać o jednym — w stosunku do analogicznego okresu r. ub. bezrobocie wzrosło trzykrotnie, a w czerwcu, w stosunku do maja, aż o 10%. Tak że jest to zjawisko, które wymaga aktywnej ingerencji ze strony rządu.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Wreszcie trzeba powiedzieć, że zamiast zysku, przedsiębiorstwa te przynoszą straty. Wszystko wskazuje na to, że przeszły one z okresu gwałtownego spadku rentowności, w okres strat. Od stycznia do kwietnia za każde 1000 zł przychodu przedsiębiorstwa te przynosiły jeszcze złotówkę zysku, natomiast już w okresie od stycznia do maja za każde 1000 zł przychodu przynoszą 3 zł strat.</u>
          <u xml:id="u-215.4" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Mamy więc bardzo złą sytuację i mamy już przyczynę występowania olbrzymiej luki w budżecie państwa. Problem więc jest niezwykle ważny i chyba nie czas teraz, i nie sposób, poszukiwać z trybuny sejmowej przyczyn głębokiej recesji, w jakiej znalazły się przedsiębiorstwa. Uczciwie trzeba powiedzieć, że są takie przyczyny, które należy zaakceptować, na przykład spadek produkcji z tytułu ograniczenia, jeszcze niestety nie wyeliminowania, produkcji tzw. bubli. Istnieją również takie przyczyny, które w trakcie opracowywania ustawy budżetowej trudno było dokładnie wyszacować. Chodzi tu np. o skutki całkowitego załamania się handlu ze Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-215.5" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Jasno jednak trzeba powiedzieć, że główną odpowiedzialność za obecną, złą, wręcz kryzysową sytuację przedsiębiorstw ponosi rząd. Nie mówię tego po to, aby szukać winnych, nie w tym rzecz. W tej debacie mówię o tym dlatego, abyśmy uświadomili sobie jednoznacznie, że to na rząd i jego politykę spada główna odpowiedzialność i to rząd musi przyjąć na siebie odpowiedzialność za wychodzenie tych przedsiębiorstw z recesji, z sytuacji kryzysu, w jakiej się one znalazły.</u>
          <u xml:id="u-215.6" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Wszystko więc wskazuje na to, według mnie, że rząd liberalny musi ode iść od nadmiernie liberalnej polityki, że trzeba poszukiwać równowagi między liberalizmem i interwencjonizmem, że wiara w „niewidzialną rękę rynku” jest nadmierna, ona jest odwrotnie proporcjonalna do rzeczywistych możliwości tego rynku. Myślę, że ostatnie miesiące ewidentnie wskazały, że ani twarda polityka fiskalna, ani oczyszczające działanie recesji nie doprowadziły do upadku tych przedsiębiorstw, które powinny upaść. W gruncie rzeczy upadają wszystkie — i dobre i złe, i te, które nie powinny już dawno istnieć, i te, które powinny mieć stworzone szanse rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-215.7" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Bardzo wiele świadczy o tym, że przedsiębiorstwa państwowe, które przez 45 lat nie miały kontaktów z rynkiem, nie miały doświadczeń rynkowych, nie miały informacji, które w większości pracują w oparciu o przestarzałe technologie, które są płaszczyzną rozgrywek politycznych, w których funkcjonuje już dla wszystkich jednoznaczny „trójkąt bermudzki”, postawione są w sytuacji ostrej blokady zbytu, bardzo ostrej konkurencji zagranicznej. Tutaj tylko wspomnę, że efektywna stawka celna w II półroczu r. ub. nawet w krajach zachodnich gospodarczo rozwiniętych wynosiła zaledwie 3%. Każdy kraj szanuje jednak swoje rynki, swoje wyroby i ta ochrona ma zupełnie inny wymiar. W tej sytuacji, dodając jeszcze do tego bardzo wysoko oprocentowane kredyty, przedsiębiorstwa te same nie ruszą i trzeba mieć pełną świadomość tego faktu. Trzeba mieć również pełną świadomość faktu, że sama prywatyzacja, a na dodatek jeszcze powszechna i darmowa, też nie wyprowadzi nas z kłopotów, w których jesteśmy. Nie wyprowadzi nas dlatego, że główna przyczyna, która leży po stronie naszych obecnych trudności finansowych, to po prostu fakt niewpływania do budżetu środków z tytułu braku efektywności funkcjonowania podmiotów gospodarczych. I aby one efektywnie zaczęły funkcjonować, to oprócz zmian strukturalnych, zmian własnościowych, muszą do tych przedsiębiorstw wpłynąć środki finansowe, muszą być zastosowane nowoczesne technologie, muszą być wreszcie pomysły na to, co w tych jednostkach produkować.</u>
          <u xml:id="u-215.8" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Sądzę, że w tej sytuacji rząd musi jednoznacznie przejąć na siebie cały ciężar związany z inspirowaniem i koordynowaniem polityki zmian strukturalnych w gospodarce. Modernizacja naszego przemysłu musi być selektywna, trzeba wyłonić takie jednostki, które mają szanse rozwojowe w kontaktach z rynkiem zagranicznym i takie, które muszą się rozwijać ze względów ekonomiczno-strategicznych.</u>
          <u xml:id="u-215.9" who="#PosełWiesławaZiółkowska">T wreszcie trzeba sobie jasno powiedzieć, że państwo musi mieć prawo do ingerowania w przedsiębiorstwa w sytuacji, w jakiej te przedsiębiorstwa się znajdują. Musi mieć prawo ich likwidowania, musi mieć prawo wpływu na obsadzanie stanowiska kierowniczego w tym przedsiębiorstwie, musi mieć prawo i obowiązek tworzenia nie tylko warunków dla powstawania nowych miejsc pracy, ale również tworzenia nowych miejsc pracy, bo w przeciwnym razie nie ma szansy na pokojowy proces transformacji ustrojowej.</u>
          <u xml:id="u-215.10" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Tak samo ten rząd musi zmienić politykę podatkową i kredytową. Bez tych zmian szans na to, żeby przedsiębiorstwo zaczęło inaczej reagować, nie ma. Nie zgadzam się z opinią dotyczącą dywidendy, którą bardzo wiernie przekazał poseł sprawozdawca. Jest to w istocie rzeczy bardzo duży problem. Dywidenda, sądzę, w dłuższym okresie przynosi więcej strat niż korzyści. Owszem, ona w tym momencie pozwala napełnić budżet, ale w dłuższym okresie jest, niestety, jednym z czynników również degradujących i niszczących przedsiębiorstwo. Konieczny jest więc jasny i szybki zwrot w polityce gospodarczej rządu i w rozwiązaniach systemowych, i stworzenie takich warunków, aby przedsiębiorstwa państwowe mogły normalnie funkcjonować. I konieczne jest przestrzeganie zasady równości.sektorów; jest to bardzo istotna sprawa, jeśli faktycznie chcemy budować gospodarkę wielosektorową. Jest to również konieczne dlatego, że jeżeli jeszcze ten rząd nie rozpocznie procesów zmian w swojej polityce dotyczącej przedsiębiorstw państwowych, to stanie się ona płaszczyzną rozgrywek politycznych w akcji przedwyborczej. Uważam, że jeśli chodzi o sytuację i działania podejmowane dla ratowania firm państwowych byłoby to niewskazane i na pewno w dłuższym okresie również niekorzystne.</u>
          <u xml:id="u-215.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Alicję Kornasiewicz z Polskiego Stronnictwa Ludowego; następnie proszę pana posła Norberta Lyska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedstawione przez posła sprawozdawcę pierwsze sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej, druk nr 965, o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych można podzielić na trzy zasadnicze bloki tematyczne plus wniosek mniejszości, który wprowadza dodatkowo zmianę do ustawy z 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">W swoim wystąpieniu będę starała się ustosunkować do każdego tematu oddzielnie.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Temat pierwszy. Projekt ustawy zmieniający ustawę o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych uściśla sprawy, które do tej pory budziły kontrowersje. Obecny projekt precyzyjnie określa rodzaje przedsiębiorstw, których ustawa dotyczy, gdyż dotychczasowe sformułowanie art. 1 mogło spowodować rozszerzające interpretacje o przedsiębiorstwa, które mają ustawowo nałożony odrębny system finansowy.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Następną bardzo ważną kwestią jest dostosowanie niniejszej ustawy do zmian zachodzących w porządkowaniu form własności w naszym kraju. Dotychczasowa ustawa przewidywała, że przedsiębiorstwo może zwiększyć lub zmniejszyć fundusz założycielski o nieodpłatnie przekazane lub otrzymane budynki i związane z nimi budowle od innej lub do innej jednostki państwowej na podstawie decyzji organu administracji państwowej. Pozostałe wypadki nieodpłatnego przekazania lub otrzymania środków trwałych stanowiły stratę nadzwyczajną dla przedsiębiorstwa przekazującego, a zyski nadzwyczajne dla przedsiębiorstwa otrzymującego, czyli wpływały na wynik finansowy.</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Uregulowanie to było dobre do pewnego okresu, ale obecnie, kiedy zachodzą procesy reprywatyzacji mienia, dotychczasowe uregulowana powodowałyby dwa negatywne skutki odnośnie do nieodpłatnego przekazywania mienia reprywatyzowanego. Po pierwsze, jak już wspomniałam, wpływałyby na wynik finansowy; po drugie, brak korekty funduszu założycielskiego spowodowałby niewłaściwe ustalenie bazy do naliczania dywidendy.</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Podobnie wygląda sprawa w przypadku mienia będącego do tej pory w zarządzie przedsiębiorstwa, a obecnie wykupionego przez nie na własność od państwa. Gdyby zachowano stare przepisy, przedsiębiorstwo nie mogłoby zmniejszyć funduszu założycielskiego i płaciłoby dywidendę na rzecz budżetu państwa od własności przedsiębiorstwa, a nie jak ustawa reguluje, od własności wniesionej przez skarb państwa.</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Słusznie zaproponowano zapis stwierdzający, że przedsiębiorstwo postawione w stan likwidacji nie płaci dywidendy. Zadaniem likwidatora jest likwidować. Natomiast zysk w likwidowanych przedsiębiorstwach powstaje w wyniku wyzbywania się majątku, a nie w wyniku produkcji i sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-217.7" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Zmiana art. 13 i art. 15 jest konsekwencją zmiany ustawy Prawo budżetowe likwidującej podział budżetu na budżet centralny i terenowy. Obecnie dywidenda stanowi dochód budżetu państwa i utrzymywanie dotychczasowych przepisów jest bezprzedmiotowe.</u>
          <u xml:id="u-217.8" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Ustawa o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych jest jedyną ustawą, w której mówi się o instytucji dyplomowanego biegłego księgowego. Ustawa określa warunki uzyskania tytułu biegłego księgowego, prawa i obowiązki biegłych. Niemniej jednak obowiązek weryfikacji bilansu nakładają na różne podmioty gospodarcze inne ustawy, np. Kodeks handlowy na spółki. Nie należy również zapominać o wymogach weryfikacji sprawozdań finansowych w procesach prywatyzacyjnych, a szczególnie przed dopuszczeniem do emisji na giełdzie papierów wartościowych.</u>
          <u xml:id="u-217.9" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Powstaje więc pytanie, czy uregulowania tej ustawy są wystarczające do wyżej wymienionych potrzeb? Korzystając z okazji, iż omawiany projekt ustawy dotyczy ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, jak również z obecności pana ministra finansów, proszę o odpowiedź, kiedy wpłynie do Sejmu, projekt ustawy regulującej zasady badania sprawozdań finansowych, sprawy auditu, instytucji auditora, oddzielenie zakresu kompetencji izb skarbowych i auditu dla potrzeb właścicieli firmy.</u>
          <u xml:id="u-217.10" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">To, że brakuje kompleksowych uregulowań i sprzeczne są ze sobą informacje płynące z różnych środowisk księgowych, jak również z samego Ministerstwa Finansów, powoduje bezwład organizacyjny. Ponadto od inwestorów zagranicznych napływają powtarzające się ciągle pytania o zakres uregulowań na ten temat, jak również dostosowanie czy wprowadzenie VII i VIII dyrektywy EWG do systemu księgowego i zasad auditu, Zmieniająca się struktura form własności wymaga niezwłocznego prawnego uregulowania tych problemów. Trzeba oddzielić problem badania rozliczeń podatkowych z budżetem przez izby skarbowe, od auditu dokonywanego przez niezależnych biegłych dla zupełnie innych celów.</u>
          <u xml:id="u-217.11" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Zwracając się z pytaniem do pana ministra, mam nadzieję, że jeszcze Sejm tej kadencji będzie miał szansę uchwalenia tak niezbędnej dla prawidłowego funkcjonowania wcześniej uchwalanych ustaw wprowadzających zasady gospodarki rynkowej — ustawy.</u>
          <u xml:id="u-217.12" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Omawiając korekty do ustawy o gospodarce i systemach finansowych przedsiębiorstw państwowych, chciałabym jeszcze ustosunkować się do poprawki w punkcie 11, która mówi, że podstawowe dane wynikające ze zweryfikowanego rocznego bilansu i rachunku wyników finansowych przedsiębiorstwa są jawne i dostępne. Należy odpowiedzieć na pytanie, dla kogo są dostępne i na ile są jawne, gdzie będą publikowane, czy jest to obowiązek, czy będzie to dowolność. Kodeks handlowy mówi o publikowaniu wyników finansowych dla właścicieli firmy. W tym przypadku właścicielem firmy jest skarb państwa, a izba skarbowa, działająca w imieniu skarbu państwa, otrzymuje takie dane.</u>
          <u xml:id="u-217.13" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Kwestia druga. Korekty do ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, oprócz zmian o charakterze porządkowym, mają na celu wzmocnienie uprawnień w zarządzaniu przedsiębiorstwem organów założycielskich czyli właścicieli działających w imieniu skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-217.14" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Ponadto w przedsiębiorstwie państwowym zostaje wzmocniona rola jednoosobowego kierownictwa. Pozwoliło to ustalić jasno, kto pełni funkcję decyzyjną. Do tej pory ważne decyzje związane z rozwojem przedsiębiorstwa, inwestycjami, restrukturyzacją, były rozkładane pomiędzy dyrektora i samorząd pracowniczy. Bardzo często spotykano się z krytycznymi uwagami, że w przedsiębiorstwie jest kilka organów decyzyjnych i dlatego nie może być podjęta żadna decyzja.</u>
          <u xml:id="u-217.15" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Projekt ustawy określa jasno, kto podejmuje decyzje i kto za nie odpowiada, i w jaki sposób, w przypadku złego stanu finansowego przedsiębiorstwa. Ponadto ustawa usuwa wszelkie wątpliwości, co dzieje się z przedsiębiorstwem w momencie postawienia przedsiębiorstwa państwowego w stan likwidacji, reguluje sprawy łączenia i podziału przedsiębiorstw państwowych, dając Radzie Ministrów uprawnienia do wydania rozporządzenia określającego szczegółowo procedurę.</u>
          <u xml:id="u-217.16" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">W art. 65–70 projekt ustawy reguluje procedurę postępowania w przypadku, gdy przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze stratą, jak również wprowadzenie zarządu komisarycznego i jego zasady sprawowania.</u>
          <u xml:id="u-217.17" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Zaproponowany nowy rozdział 8a — „Umowa o zarządzaniu przedsiębiorstwem”, wprowadza po raz pierwszy umowę o zarządzaniu przedsiębiorstwem, która będzie określała: obowiązki zarządcy w zakresie bieżącego zarządzania; kryteria oceny efektywności zarządzania oraz odpowiedzialność za powierzone mienie. Przyjęcie takiego rozwiązania wzmocni funkcję menedżerską zarządcy, tak niezbędną dla prawidłowego kierowania podmiotem gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-217.18" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Budzić może jednak kontrowersje zmiana 12 do art. 1 i art. 4 niniejszej ustawy. W zmianie 12 proponuje się dodanie art. 46a, który nakłada na przedsiębiorstwa obowiązek otrzymania zgody od organu założycielskiego na: wniesienie mienia do spółki lub fundacji; dokonanie darowizny; nieodpłatne oddanie mienia do użytkowania innym podmiotom na podstawie umów z prawa cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-217.19" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Przepis ten dotyczy wszystkich środków trwałych. Rozumiem intencję ustawodawcy. Chodzi o to, aby majątek państwowy nie dostawał się po zaniżonych cenach do rąk prywatnych. Należy jednak pamiętać, że będzie to rodziło następujące konsekwencje: pracownik administracyjny nie znający zakładu, jego problemów oraz wartości będzie głównie podejmował decyzję administracyjną, bardzo uznaniowo, na podstawie informacji pisemnej, którą otrzyma od tego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-217.20" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Natomiast w celu zabezpieczenia prawidłowego wykorzystania majątku przedsiębiorstwa państwowego proponuję zamiast przerzucenia odpowiedzialności na pracowników administracyjnych, zwiększenie kontroli NIK w tym zakresie, jak również rzeczywiste wymierzanie kar materialnych kierownikom jednostek państwowych, kar adekwatnych do wyrządzonej szkody, a nie tylko zwalnianie ze stanowisk.</u>
          <u xml:id="u-217.21" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Z art. 1 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych stoi w sprzeczności zapis art. 4 niniejszego projektu mówiący, że „W odniesieniu do decyzji organów założycielskich, podejmowanych na podstawie art. 19 ust. 2 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych w okresie do dnia 31 grudnia 1991 r. prawo sprzeciwu nie przysługuje”. Zgłaszam wniosek o skreślenie art. 4.</u>
          <u xml:id="u-217.22" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Następna grupa tematyczna. Zmiany do art. 49 umożliwiają państwowym gospodarstwom rolnym prywatyzację poprzez likwidację przedsiębiorstwa. Jak dotąd, ani ustawa prywatyzacyjna, ani ustawa o przedsiębiorstwach państwowych nie uwzględniała specyfiki państwowych gospodarstw rolnych. Szczególnie godny poparcia jest zapis pozwalający oddanie nieruchomości w administrowanie. Jest to nowy typ umowy. Szkoda tylko, że zapis jest bardzo ogólny i w ustawie jest delegacja do aktu niższego rzędu. Świadczy to o braku koncepcji rozwiązania tego problemu w fazie tworzenia ustawy. Mam nadzieję, że przyszła nowelizacja Kodeksu cywilnego pozwoli na dalsze uszczegółowienie warunków tego typu umowy.</u>
          <u xml:id="u-217.23" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">W ustawie zabrakło propozycji uregulowania sposobu pozbywania się przez przedsiębiorstwo państwowe majątku nieprodukcyjnego, takiego jak, obiekty wczasowe, domy kultury, żłobki, przedszkola, a problem ten nabiera coraz większych rozmiarów nie tylko w momencie likwidacji przedsiębiorstw, ale również w przedsiębiorstwach dobrze prosperujących, ale koncentrujących się obecnie tylko na produkcji.</u>
          <u xml:id="u-217.24" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Popierając zaproponowaną nowelizację i przedstawiając sprawy jeszcze nie uregulowane uważam, że ustawy zarówno o przedsiębiorstwie państwowym, jak i o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych wymagają generalnej zmiany, która uwzględniałaby wszystkie procesy zachodzące w gospodarce, jak i kompleksową koncepcję rządu, która, jak do tej pory, nie została przedstawiona Wysokiej Izbie we wszystkich omawianych problemach. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-217.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Norberta Łyska z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie panią poseł Barbarę Blidę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#PosełNorbertLysek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie jest celem mojego krótkiego wystąpienia krytyka prób ratowania budżetu. Nie mogę jednak przejść do porządku nad faktem, że konstruując budżet fachowcy z Ministerstwa Finansów nie przewidzieli skutków przyspieszenia. Inną sprawą jest rzucenie hasła, a inną jego realizacja. Ten ostatni element winien być kompleksowo przygotowany, łącznie z pozytywnymi i negatywnymi skutkami dla dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#PosełNorbertLysek">Wiem, że rząd liczył na dochody ze sprzedaży akcji i przedsiębiorstw. Mimo to powinien zwrócić uwagę na fakt, że w okresie między utworzeniem spółki a sprzedażą przedsiębiorstwa lub akcji, pozbawia się wpływów budżetowych z tytułu dywidendy. Tego faktu w procesie decyzyjnym nie zauważono.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#PosełNorbertLysek">Dziś, po upływie połowy roku, proponuje się wprowadzenie przepisu o miesięcznym oprocentowaniu kapitału akcyjnego w jednoosobowych spółkach skarbu państwa. Podejrzewam, iż taki zapis skutecznie zniechęci przedsiębiorstwa do komercjalizacji.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#PosełNorbertLysek">Wysoka Izbo! Podejmując decyzję o komercjalizacji, gremia kierownicze przedsiębiorstw państwowych kierowały się najczęściej wymiernymi korzyściami, jakie taka decyzja może przynieść załodze i firmie. Słusznie zauważył to poseł Leonard Szymański. Chodziło przede wszystkim o obniżenie obciążeń finansowych oraz możliwości przeznaczenia uzyskanych w ten sposób środków na nowe technologie, gdyż luka technologiczna w naszym przemyśle sięgnęła już dna. Chodziło o poprawę warunków pracy oraz możliwości częściowej rezygnacji z drogich kredytów. Te przewidywane korzyści po uchwaleniu ustawy zostaną zlikwidowane.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#PosełNorbertLysek">Projektodawca nie precyzuje co z odsetkami od kapitału za okres od przekształcenia do dnia wejścia w życie ustawy — czy będą one rozliczane po zamknięciu rocznego bilansu spółki, czy w jakiś inny sposób skarb państwa będzie chciał je ściągnąć zaraz po wejściu w życie ustawy, traktując je jako zaległości wobec budżetu. I ten element także dodatkowo może skomplikować sytuację spółek skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#PosełNorbertLysek">Uważam, że niedopuszczalne jest, aby walne zgromadzenie spółki podejmowało decyzje, których skutkiem jest zwiększenie obciążenia podatkowego spółek. Taką propozycję mamy właśnie w art. 6 ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa. Myślę, że takie działania są niezgodne z zasadami prawa podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-219.6" who="#PosełNorbertLysek">Na zakończenie mojego wystąpienia stawiam pytanie — dlaczego rząd nie chce wprowadzić zasady obowiązującej w Kodeksie handlowym, tzn. płacenia dywidendy należnej skarbowi państwa, ale z zysku netto spółki? Takie dowolne ustawienie systemu opodatkowania spółek jednoosobowych skarbu państwa, wzbudza moje głębokie oburzenie.</u>
          <u xml:id="u-219.7" who="#PosełNorbertLysek">Pracując w Komisji Przekształceń Własnościowych zachwycaliśmy się sformułowaniami Kodeksu handlowego z 1934 r. Jest to dzieło elementarne, które dobrze służyło gospodarce rynkowej. Oczywiście my zabraliśmy się do naprawy Kodeksu handlowego proponując zmiany art. 190 i 354. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-219.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Barbarę Blidę z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Jerzego Pilarczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#PosełBarbaraBlida">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zainteresowanie Izby sprawami gospodarczymi po raz kolejny jest odwrotnie proporcjonalne do wagi tych spraw w życiu społeczeństwa. Ale do rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#PosełBarbaraBlida">Sytuacja gospodarcza kraju stała się dramatyczna. Pogłębiająca się recesja konsekwentnie przeniosła się już ze sfery produkcyjnej na budżetową, grożąc zupełnym załamaniem finansów państwa. Rośnie społeczny niepokój. Źródłem tych wszystkich negatywnych i niebezpiecznych zjawisk jest, moim zdaniem, dogmatyczna, nie uwzględniająca realiów polityka gospodarcza rządu, szczególnie w stosunku do przedsiębiorstw państwowych. Potrzebne są konkretne, alternatywne propozycje ustawowych rozwiązań, które umożliwią rozpoczęcie procesu wydobywania naszej gospodarki z zapaści. Potrzebna jest ustawa na kształt konstytucji dla przedsiębiorstwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#PosełBarbaraBlida">W gronie posłów PKLD wystąpiliśmy z trzema inicjatywami ustawodawczymi mającymi na celu budowanie podstaw dla rozwoju przedsiębiorstw. Mówił o nich szczegółowo pan poseł sprawozdawca i pan poseł Wiesław Kaczmarek.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#PosełBarbaraBlida">Wychodząc z założenia, iż kluczowym czynnikiem mającym wpływ na funkcjonowanie firmy jest zarząd, pierwsza z inicjatyw dotyczyła zmiany struktury decyzyjnej w przedsiębiorstwie państwowym poprzez ustabilizowanie pozycji zarządu w formie tzw. kontraktu menedżerskiego. Propozycje rozwiązań zawarte w poselskim projekcie ustawy, druk nr 938, zostały częściowo uwzględnione poprzez wprowadzenie do rządowego projektu ustawy możliwości zawierania takiego kontraktu. Niestety, nie ma bodźca motywującego organy samorządowe i dyrekcję do zawierania takich kontraktów. Stąd drugi wniosek mniejszości w sprawozdaniu komisji druk nr 965.</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#PosełBarbaraBlida">Najogólniej mówiąc kontrakt menedżerski jest umową między radą pracowniczą przedsiębiorstwa a osobą fizyczną lub prawną, której powierza się zarządzanie firmą na okres nie krótszy niż 3 lata. W przypadku zawarcia takiej umowy organy samorządowe są rozwiązane a dyrektor zostaje odwołany. Oceny zachowań stron dokonywałaby powołana wspólnie rada nadzorcza.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#PosełBarbaraBlida">Oczywiste są dwie kwestie. Po pierwsze, kontrakt menedżerski stwarza możliwość operatywnego, odpowiedzialnego zarządzania przedsiębiorstwem na wzór kultur o wyższym stopniu przemysłowego i gospodarczego rozwoju. Decyzję i odpowiedzialność za nią podejmuje ta sama osoba. Po drugie, nikt dobrowolnie, nie mając zagwarantowanych pewnych przesłanek zapowiadających powodzenie, nie podejmie ryzyka i nie zrzeknie się przysługujących mu uprawnień. Motywacją taką jest dla firm, które zdecydują się na zawarcie kontraktów menedżerskich, obniżenie popiwku. Jest sprawą ogólnie znaną, że popiwek utrudnia prowadzenie aktywnej polityki zatrudnieniowo-płacowej, zniechęca do racjonalizacji zatrudnienia, a co najważniejsze, hamuje skutecznie inicjatywy proprodukcyjne. Podatek ten stał się narzędziem dyskryminowania przedsiębiorstw państwowych. Kontrakty menedżerskie upodabniają strukturę decyzyjną przedsiębiorstwa państwowego do spółek skarbu państwa, nie odbierając równocześnie samorządowi załogi prawa do wyboru długofalowych kierunków rozwoju tego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-221.6" who="#PosełBarbaraBlida">Nie można również zgodzić się z twierdzeniem, iż jedynym winnym niewywiązywania się przedsiębiorstwa państwowego z obowiązku płacenia dywidendy i podatków jest dyrektor. Istnieją bowiem przyczyny niezależne od przedsiębiorstwa i od dyrektora, które mogą doprowadzić przedsiębiorstwo do upadłości. Jest to wadliwa polityka fiskalna, dotykająca jedynie przedsiębiorstw państwowych, może to być również wadliwa polityka monetarna, celna i bankowa. A już zupełnym bezprawiem, moim zdaniem, jest pozbawienie dyrektora możliwości odwołania się od decyzji organu założycielskiego. Skutecznie zapobiega temu pierwszy wniosek mniejszości — druk nr 965.</u>
          <u xml:id="u-221.7" who="#PosełBarbaraBlida">Przedstawiając powyższe, zwracam się do Wysokiej Izby z gorącym apelem o przyjęcie obu wniosków mniejszości, druk nr 965, oraz zgłoszonych przez pana posła Kaczmarka poprawek.</u>
          <u xml:id="u-221.8" who="#PosełBarbaraBlida">Szanowni Państwo! Analiza sposobu podejścia do form własności wskazuje, że przedsiębiorstwa państwowe są ewidentnie dyskryminowane. Na taki stan rzeczy wpływa przede wszystkim stosowanie obligatoryjnej dywidendy i popiwku. Polityka wobec sektora państwowego ma charakter destrukcyjny i pozbawiona jest jakiejkolwiek koncepcji długofalowej. Jedyny wyraźnie widoczny zamiar, to jak najszybciej sprywatyzowanie tego sektora, również w sytuacji bankructw, drastycznego obniżenia stopy życiowej i niewydolności ekonomicznej kraju, czyli za wszelką cenę. Plan taki z każdego — ekonomicznego, społecznego i politycznego punktu widzenia jest nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-221.9" who="#PosełBarbaraBlida">Ogranicza się leasing pracowniczy mnożąc bariery finansowe. Realizuje się również masową komercjalizację większych przedsiębiorstw państwowych. Ta ostatnia operacja jest desperacką próbą przekonania załóg, że rząd ma koncepcję podźwignięcia sektora państwowego. Trudno w to jednak uwierzyć, skoro nowo powstałe spółki skarbu państwa będą płacić niezmienioną dywidendę obligatoryjną na odmianę nazwaną odsetkami od wniesionego przez skarb państwa kapitału, a jednocześnie nie ma dla nich, bo w tej skali być nie może, żadnych źródeł zasilania kapitałowego z zewnątrz.</u>
          <u xml:id="u-221.10" who="#PosełBarbaraBlida">Proponowane rozwiązanie ma jedną zasadniczą wadę — wprowadza podatek majątkowy wobec podmiotu gospodarczego pozostający bez związku z działalnością gospodarczą. Oprocentowanie wartości majątku wniesionego przez skarb państwa do jednoosobowej spółki tworzy taką konstrukcję, że skarb państwa sam sobie pożycza czy dzierżawi majątek i sam sobie płaci odsetki, niezależnie od tego, czy majątek ten nadaje się do prowadzenia działalności gospodarczej, czy też nie. Jest to konstrukcja stojąca w całkowitej sprzeczności z deklarowanym przechodzeniem do gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-221.11" who="#PosełBarbaraBlida">Bez wątpienia motywem takiego kroku jest szukanie dochodów dla budżetu. Dywidenda czy odsetki; podatek majątkowy w obecnej postaci jest rozwiązaniem bardzo złym, tym bardziej że skarb państwa jest instytucją nie mającą w zasadzie nic wspólnego ze swoją nazwą, bo pobierane przez tę instytucję należności nie tworzą skarbu państwa, a wędrują do budżetu i są przejadane. Dlatego w sprawozdaniu Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa, druk nr 971, zgłoszono wniosek mniejszości, przeniesiony z projektu poselskiego, umożliwiający skierowanie połowy wpływów z tytułu odsetek płaconych przez jednoosobową spółkę skarbu państwa na fundusz restrukturyzacji przemysłu; druga połowa stanowiłaby dochód budżetu. Na pewno jest to rozwiązanie pozwalające na zwiększenie dochodu budżetu w sposób wspomagający równocześnie przekształcenia gospodarcze i na pewno nie stojący z nimi w sprzeczności.</u>
          <u xml:id="u-221.12" who="#PosełBarbaraBlida">Recesyjna polityka gospodarcza, brak koncepcji wobec sektora państwowego tworzą szczególnie niebezpieczną, wybuchową mieszankę. Przedstawiając powyższe, proszę Wysoką Izbę o poparcie wniosku mniejszości — druk nr 971.</u>
          <u xml:id="u-221.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Pilarczyka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Wiesława Kaczmarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#PosełJerzyPilarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na uchwałę Wysokiej Izby z 9 maja br. w sprawie programu działań doraźnych i systemowych dla państwowych gospodarstw rolnych, Rada Ministrów na posiedzeniu w dniu 11 czerwca postanowiła wnieść autopoprawkę do projektu zmiany ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, która została skierowana do Komisji Nadzwyczajnej i przedstawiona przez pana posła sprawozdawcę. Dotyczy ona art. 49 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#PosełJerzyPilarczyk">Podkomisja powołana do rozpatrzenia projektu ustawy o państwowych gospodarstwach rolnych, której przewodniczę, rozpatrzyła tę inicjatywę rządową i uznała, że jest to propozycja, którą należy poprzeć, mimo że jest to tylko częściowe ustosunkowanie się rządu do problemów występujących w państwowych gospodarstwach rolnych.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#PosełJerzyPilarczyk">Proponowane zmiany w art. 49 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych dają szansę prywatyzacji nieruchomości rolnych po zlikwidowanych państwowych gospodarstwach rolnych. Rząd nie zaproponował jednak żadnych innych zmian w warunkach funkcjonowania państwowych gospodarstw rolnych. Należy przypuszczać, że rząd nie podejmując innych problemów, które występują w państwowych gospodarstwach rolnych przewiduje, że obecna polityka rolna i polityka pieniężno-kredytowa doprowadzi do sytuacji, w której podstawowym problemem może być sposób zagospodarowania mienia i nieruchomości rolnych po zlikwidowanych, najczęściej z przyczyn ekonomicznych, państwowych gospodarstwach rolnych.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#PosełJerzyPilarczyk">Prawdą jest, że proces likwidacji PGR z przyczyn ekonomicznych już się rozpoczął, i faktycznie pilne jest uchwalenie ustawy o zagospodarowaniu, tzn. prywatyzacji tego majątku.</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#PosełJerzyPilarczyk">Pragnę zwrócić uwagę, że przy obecnej polityce rolnej, stawiającej pod znakiem zapytania rentowność produkcji rolniczej, prywatyzacja mienia po zlikwidowanych państwowych gospodarstwach rolnych może napotkać brak zainteresowania, szczególnie w rejonach, gdzie państwowe gospodarstwa rolne stanowią w strukturze wysoki procent. Doprowadzenie do likwidacji, zamiast spodziewanych szybkich zmian własnościowych, przysporzyć może właścicielowi, jakim jest skarb państwa, dodatkowych problemów związanych ze wzrostem bezrobocia i spadkiem rodzimej produkcji rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-223.5" who="#PosełJerzyPilarczyk">Dlatego akceptując proponowane przez rząd zmiany, przynoszące tylko częściowe rozwiązania likwidowanym przedsiębiorstwom gospodarki rolnej, w imieniu grupy posłów wyrażam pogląd, że pilne jest kompleksowe ustawowe rozwiązanie problemów, z jakimi borykają się jeszcze istniejące państwowe gospodarstwa rolne. Tymi problemami są: system ekonomiczno-finansowy; system zarządzania oraz uporządkowanie kwestii własnościowych w zakresie nieruchomości rolnych będących obecnie w zarządzie państwowych gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-223.6" who="#PosełJerzyPilarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wśród spraw dotyczących prywatyzacji majątku po zlikwidowanych państwowych gospodarstwach rolnych pilny do rozwiązania jest problem mieszkań zakładowych. Problem ten trzeba również rozwiązać w istniejących gospodarstwach państwowych. Oświadczam, że grupa posłów pracujących nad poselskim projektem ustawy o państwowych gospodarstwach rolnych dysponuje propozycjami rozwiązań prywatyzacji mieszkań zakładowych.</u>
          <u xml:id="u-223.7" who="#PosełJerzyPilarczyk">Licząc na poparcie rządu i Wysokiej Izby w sprawie kompleksowego rozwiązania spraw związanych z państwowymi gospodarstwami rolnymi, które niebawem zostaną przedstawione Wysokiej Izbie w sprawozdaniu, w imieniu grupy posłów pracujących nad poselskim projektem ustawy o państwowych gospodarstwach rolnych, pragnę wyrazić jeszcze raz aprobatę dla propozycji rządu dotyczących art. 49 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, przedstawionych przez pana posła sprawozdawcę, choć są to tylko rozwiązania częściowe.</u>
          <u xml:id="u-223.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiesława Kaczmarka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Krzysztofa Grzebyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#PosełWiesławKaczmarek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przepraszam, że występuję po raz drugi, ale teraz chciałem skorzystać z prawa uczestnictwa w debacie w ramach indywidualnego wystąpienia i chciałem je poświęcić projektowi ustawy o oprocentowaniu kapitału spółek skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#PosełWiesławKaczmarek">Już na wstępie projekt ten kłóci się z zaprezentowaną przez pana ministra Podsiadłę tezą, że w trakcie roku podatkowego nie można istotnie zmieniać warunków finansowych działania firm. Tymczasem według tego projektu, niestety, warunki te mogą się zmienić, oczywiście jeżeli Sejm uchwali projekt tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#PosełWiesławKaczmarek">Chciałem przedstawić tylko kilka uwag, bo nie sposób szczegółowo odnieść się do projektu, zwłaszcza do jego skutków, z racji czasu, którym dysponowaliśmy, jak i w pewnym sensie nieznanej materii, której ten projekt będzie dotyczył. Stąd parę uwag.</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#PosełWiesławKaczmarek">Przygotowując projekt ustawy nie znaliśmy, po pierwsze, jako Komisja Nadzwyczajna, firm, których ten instrument fiskalny będzie dotyczył. To zwykle bardzo utrudnia jakąkolwiek symulację skutków ustawy. Z drugiej strony, firmy nie znają projektu a decydują się na przykład na udział w powszechnym programie przekształceń, który był przedstawiany przez pana ministra Lewandowskiego i dotyczy tzw. listy 400.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#PosełWiesławKaczmarek">Chcę tylko powiedzieć, że z tak zaproponowanego oprocentowania kapitału akcyjnego wynika, że w 80 firmach na 130, wskutek działania tej ustawy nastąpi zwiększenie obciążenia, natomiast w 60 — zmniejszenie. Opieram się na danych ministra finansów, które zostały załączone do tego projektu, w których jest przedstawionych 130 firm, danych, które bazują na efektach ekonomicznych uzyskanych w 1990 roku, przy czym bada się tu jak gdyby dwie relacje — obciążenie dywidendą, którą płaci przedsiębiorstwo państwowe do zysku wypracowanego w 1990 roku i obciążenie w wysokości 6% oprocentowaniem kapitału akcyjnego, również do uzysku wypracowanego w 1990 r. (przy czym Sejm musi mieć na uwadze fakt, że wyniki finansowe w 1990 roku były trochę lepsze niż w tym roku).</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#PosełWiesławKaczmarek">To jest jedna istotna uwaga. I druga, myślę, o bardziej zasadniczym znaczeniu. Otóż zaproponowanie ściągania odsetek od kapitału akcyjnego przy stopie 6% rocznie oznacza mechaniczne ściąganie należności do budżetu od angażowanego kapitału skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-225.6" who="#PosełWiesławKaczmarek">Użyję tu, niestety, nieładnego sformułowania — poborca podatkowy nie różnicuje wielkości podatków od sfery gospodarki, w którą skarb państwa angażuje kapitał. Tnie po prostu jak gilotyna, a przecież trzeba mieć świadomość, że różne dziedziny gospodarki mają różną produktywność i złamanie tej zasady albo nie zauważenie jej stanowi, moim zdaniem, jeden z najistotniejszych i kardynalnych błędów, albo coś, co może okazać się błędem i będzie bardzo źle wpływało na kondycję tych firm i spółek akcyjnych, które już są spółkami, albo tych firm, które w przyszłości, w ramach projektu powszechnej prywatyzacji, mają stać się spółkami akcyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-225.7" who="#PosełWiesławKaczmarek">Nie będę powtarzał tego, co próbowaliśmy zamieścić w idei projektu poselskiego, natomiast aby być konsekwentnym, jeśli chodzi o propozycje, które przedstawiliśmy w tym projekcie, chciałbym zaproponować jedną poprawkę. Chodzi o wniosek polegający na tym, aby w art. 4 ust. 2 słowo „organ” zastąpić słowami „właściwy minister”, ponieważ dalej jest mowa o kompromisowym rozwiązaniu, że skarb państwa reprezentuje organ, nie do końca nazwany. Stąd proponuję wprowadzić taką krótką poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-225.8" who="#PosełWiesławKaczmarek">I jeszcze kilka słów o drugiej jak gdyby stronie medalu. Rozumiem genezę tego projektu. Wynika ona z ubytku w dochodach budżetu państwa na skutek niepłacenia dywidendy przez przekształcone w spółki przedsiębiorstwa państwowe. Myślę, że to nie usprawiedliwia jednak kontynuacji myślenia o przepoczwarzonej dywidendzie obligatoryjnej w państwowych spółkach. Dlatego sugerowałbym odesłanie projektu ustawy do komisji do ponownego opracowania.</u>
          <u xml:id="u-225.9" who="#PosełWiesławKaczmarek">Ustawa ma również drugi wymiar związany z pro-gramem powszechnej prywatyzacji. Sam jej fakt podważa, moim zdaniem, lansowaną przez pana ministra Lewandowskiego tezę uczciwości samego projektu powszechnej prywatyzacji, zresztą w programie telewizyjnym sponsorowanym przez spółkę „Universal” SA. Wydaje mi się, że ta uczciwość obowiązuje w obie strony, w stosunku do obywateli, którzy mają korzystać z tego programu, jak i w stosunku do firm, które w tym programie będą uczestniczyć a nic nie wiedziały i nie miały prawa wiedzieć o takim rozwiązaniu.</u>
          <u xml:id="u-225.10" who="#PosełWiesławKaczmarek">Wielokrotnie stawiałem zasadnicze pytania dotyczące programu powszechnej prywatyzacji. Jedno z decydujących to pytanie, czy rząd zamierza przestrzegać ustawy prywatyzacyjnej, a zwłaszcza art. 25? Takim obrazowym pytaniem jest też pytanie, czy program zaczynamy od decyzji rządu, czy od decyzji Sejmu?</u>
          <u xml:id="u-225.11" who="#PosełWiesławKaczmarek">Myślę więc, że konieczne jest, liczę na to publiczne zaprezentowanie Sejmowi projektu powszechnej prywatyzacji. Ponieważ najgorszą sytuacją jaka może powstać, byłoby to, że jeżeli zostanie uruchomiony cały proces prywatyzacyjny Sejm znajdzie się jak gdyby pod ścianą, będzie musiał podjąć decyzję żeby nie występować wbrew rozbudzonym już nadziejom wielu ludzi. W tym programie jest jeszcze wiele innych spraw, o których trzeba publicznie powiedzieć, choćby to, że dana procedura dochodzenia do programu, jak selekcja firm uczestniczących w programie, jak i zasady wyboru firm consultingowych prowadzących ten program, budzą duże wątpliwości i wymagają publicznego wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-225.12" who="#PosełWiesławKaczmarek">I ostatnia wątpliwość, która pojawia się w kontekście planu powszechnej prywatyzacji. Mam nadzieję, że autorzy tego programu obalą tezę, która będzie odpowiedzią na pytanie, czy jest to program o kwalifikacji ekonomicznej, czy politycznej? I jak powiedziałem na posiedzeniu Rady Przekształceń Własnościowych, jeżeli jest to program, który ma cechy programu politycznego, to w kontekście obecnych wydarzeń w kraju, należałoby go ocenić bardzo wysoko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Grzebyka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie panią poseł Alicję Kornasiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Moje wystąpienie będzie zbieżne z wypowiedzią poprzedniego mówcy, mimo że nie jestem ekonomistą, jednak obowiązek poselski zmusza mnie do zabrania głosu w dyskusji nad projektem ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa (druk nr 971).</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Podaję przykład: W Rzeszowie funkcjonują nowoczesne zakłady przemysłu odzieżowego „Conres”, w których niemal cała produkcja ma charakter eksportowy. Przedsiębiorstwo sensownie zarządzane ma perspektywy rozwojowe. Upoważnione podmioty wyraziły zgodę na przystąpienie do prywatyzacji zakładu, a pierwszym etapem tego miało być przekształcenie przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę skarbu państwa. Zakład jest wśród 400 wytypowanych do szybkiej prywatyzacji. I cóż się nagle okazuje? Przeprowadzony w zakładzie rachunek symulacyjny w oparciu o art. 2 odmawianego projektu ustawy wyraźnie pokazuje zastraszający wzrost obciążeń finansowych przedsiębiorstwa. Dywidenda, która wynosi około 600 min zł wzrasta w jednoosobowej spółce skarbu państwa, jako odsetki wpłacane z zysku, do kwoty 2 mld zł, a więc jest to ponad 300% wzrost haraczu na rzecz państwa, co w tym konkretnym wypadku oznacza prostą drogę do upadku.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Pytam więc Wysoką Izbę i pana premiera Balcerowicza, czy możemy się zgodzić na tak drastyczny wzrost fiskalizmu? Czy i tak już upośledzone podatkowo przedsiębiorstwa państwowe mają być w majestacie prawa zmuszane po prostu do likwidacji? Dochodzi tu do swoistego paradoksu — dobry zakład przekształcany w jednoosobową spółkę skarbu państwa musi upaść, bo nie będzie go stać na zapłacenie odsetek aż trzykrotnie większych od dywidendy.</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Z rozmów z kolegami z klubu wynika, że rzeszowski przykład nie jest, niestety, odosobniony i znaczna część przedsiębiorstw państwowych po przekształceniu w jednoosobowe spółki skarbu państwa będzie skazana po prostu na zagładę. Nie sądzę, by była to właściwa droga do przekształceń systemowych polskiej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Dlatego proszę Komisję Nadzwyczajną o naprawienie błędu popełnionego w art. 2 ust. 2 poprzez przyjęcie zapisu ograniczającego wielkość płaconych odsetek, maksimum do poziomu płaconej dotychczas dywidendy. Ponieważ projekt tej ustawy spotkał się z wieloma krytycznymi uwagami, a niezbędne jest racjonalne wyważenie nie tylko racji rządu, ale i tysięcy przedsiębiorstw państwowych, stawiam wniosek formalny o odesłanie sprawozdania do ponownego rozpatrzenia przez komisję. Inaczej bowiem proces prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych już na starcie może się okazać totalną klęską i plajtą dobrych zakładów przekształcanych w jednoosobowe spółki skarbu państwa, właśnie z powodu nadmiernych obciążeń podatkowych. Z listy 400 zakładów wytypowanych do prywatyzacji odejdą dobre, prorynkowe przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Alicję Kornasiewicz z Polskiego Stronnictwa Ludowego, następnie pana posła Jerzego Koralewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeszcze nie tak dawno pracowaliśmy nad ustawą prywatyzacyjną, która miała być jedną z najważniejszych ustaw ekonomicznych tego Sejmu, ustawą, przy pomocy której mieliśmy wprowadzić przejrzyste reguły ekonomiczne i stopniowo uzdrawiać naszą chorą gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Zastanawialiśmy się nad procesami tzw. „przyspieszenia” prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, wprowadziliśmy nawet zachęty w ustawie z 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Ostatnio rząd przedstawił w środkach masowego przekazu koncepcję tzw. „masowej komercjalizacji”, która ma obejmować 400 przedsiębiorstw państwowych. Równolegle rząd I przesyła, do Sejmu do rozpatrzenia w Komisji Nadzwyczajnej projekt ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa, który, jak wynika z uzasadnienia, jest tylko dlatego zaproponowany przez rząd, bo pierwszy etap prywatyzacji, czyli komercjalizacja przebiega znacznie szybciej niż przewidywano.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Nie chcę powiedzieć, że jest to śmieszne uzasadnienie, ale na pewno nie przekonuje do uchwalania tak karkołomnej ustawy, która zaprzecza całemu procesowi wprowadzania jasnych reguł gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Ustawą o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych przywróciliśmy stosowanie w życiu gospodarczym na większą skalę przepisów Kodeksu handlowego, w którym zawarte są reguły działania spółek niezależnie od tego, kto jest ich udziałowcem i z jakim udziałem. Teraz chcemy inaczej postępować z niektórymi spółkami, tzn. spółkami, których udziałowcem jest skarb państwa. Przypomina mi to powrót do ręcznego sterowania gospodarką, jak również zaskakiwania podmiotów gospodarczych ustawami działającymi wstecz, gdyż dotyczą zaszłości nieodwracalnych dla podmiotów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-229.5" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Projekt ustawy przedstawił Wysokiej Izbie poseł sprawozdawca, ja natomiast chcę Wysokiej Izbie przedstawić, jak ustawa będzie odbierana przez podmioty gospodarcze. Mianowicie przedsiębiorstwo państwowe przekształcone w spółkę skarbu państwa przyjmuje wszystkie reguły gry rynkowej, kończą się przywileje przedsiębiorstwa państwowego. Nowa forma prawna bazująca na regułach Kodeksu handlowego da je nowemu ekonomicznie podmiotowi wszelkie zagrożenia i pozytywy gry rynkowej, dokładając jednocześnie obciążenia dotyczące przedsiębiorstwa państwowego, na przykład podatek od wzrostu wynagrodzeń i proponowane niniejszym projektem „odsetki od kapitału”, które zmieniły tylko nazwę, a właściwie są dywidendą, jaką płacą przedsiębiorstwa państwowe.</u>
          <u xml:id="u-229.6" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Nie będę omawiała zasad Kodeksu handlowego, który prawnie wyraża reguły gospodarki kapitałowej. Chcę jednak powiedzieć, że zgodnie z zasadami Kodeksu handlowego właściciele spółki mają prawo do dywidendy od zysku, po opodatkowaniu. Zainwestowany czy wniesiony w działalność gospodarczą kapitał daje odsetki od wypracowanego zysku, a nie ód swojej masy. To nie jest działalność bankowa. Lokat bankowych dokonuje się na stały procent. Ponadto dywidenda dzielona jest raz w roku, po zweryfikowaniu bilansu, gdyż wtedy dopiero istnieje realny zysk. Natomiast proponowane rozwiązanie jest oderwane od zysku, ustanawia stały procent opłat od wniesionego kapitału przez skarb państwa.</u>
          <u xml:id="u-229.7" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Chciałabym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na art. 7 niniejszego projektu ustawy o treści następującej:. „Do skarbu państwa i jednoosobowej spółki skarbu państwa, jako jedynego wspólnika, nie stosuje się art. 190 i 354 Kodeksu handlowego”. Art. 190 i 354 Kodeksu handlowego mówią natomiast: „Wspólnikom nie wolno pobierać odsetek od udziałów, akcjonariuszom nie wolno pobierać odsetek od akcji”.</u>
          <u xml:id="u-229.8" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Myślę, że powyższe cytaty nie wymagają komentarza. To co proponuje projekt niniejszej ustawy jest to nowa forma dodatkowego podatku od spółek skarbu państwa, tym bardziej że objęta rygorami ustawy o zobowiązaniach podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-229.9" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Jeśli rząd chce opodatkować spółki skarbu państwa, to znacznie łatwiej i bardziej logicznie będzie zaproponować zmiany do niedawno uchwalonej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, niż tworzyć jeszcze jedną ustawę, w gruncie rzeczy podatkową i dokonującą wyłączenia w Kodeksie handlowym. Przyjęcie za podstawę naliczenia odsetek od wartości kapitału akcyjnego czy zakładowego natychmiast spowoduje zmniejszenie zainteresowania prywatyzacją — to po pierwsze. Po drugie, będzie rodziło skutki negatywne przy wycenie przedsiębiorstwa. Tendencją będzie maksymalne zaniżenie wartości kapitału.</u>
          <u xml:id="u-229.10" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Art. 4 niniejszego projektu ustawy mówiący o zaniechaniu poboru odsetek do budżetu w przypadku restrukturyzacji działalności gospodarczej daje tylko daleko idącą uznaniowość ministrowi finansów i ministrom resortowym, nie mówiąc już o całym koszmarze administracyjnych podań, uzasadnień i udowodnień ze strony aplikanta, który będzie musiał prosić o swoje pieniądze, bo przecież przeprowadza restrukturyzację przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-229.11" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Ponadto bardzo niejasny jest zapis w pkt. 2 art. 5, a mianowicie, że kapitał zapasowy nie może być pomniejszony poniżej jednej części kapitału akcyjnego lub zakładowego spółki. Nie mówi się tu jednak o konsekwencjach płynących z tego zapisu. Czy oznacza to, że poniżej tej kwoty należy zaniechać poboru odsetek przez budżet? Czy rodzi to negatywne konsekwencje dla zarządu spółki i spółki jako takiej?</u>
          <u xml:id="u-229.12" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Niedopuszczalne są uprawnienia nadane w art. 6 spółkom skarbu państwa tworzącym inne jednoosobowe spółki akcyjne. Artykuł ten nadaje uprawnienia organu podatkowego innym podmiotom do określenia wymiaru i poboru podatku. Można domniemywać, czy na swoje własne cele, ponieważ ustawa, poza uprawnieniami podatkowymi, nie określa nic więcej.</u>
          <u xml:id="u-229.13" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">W gorączce poszukiwania pieniędzy dla budżetu państwa minister finansów zapomniał o budżetach komunalnych. Gmina, zgodnie z cytowaną ustawą, w art. 1 niniejszego projektu ma prawo przekształcić przedsiębiorstwo komunalne w spółkę ze 100% kapitałem gminy. Dlaczego nie zastosowano powszechnie przyjętej zasady równości lub nie dano gminie uprawnień do możliwości skorzystania z tej ustawy?</u>
          <u xml:id="u-229.14" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Nim przejdę do wniosków formalnych, jeszcze jedna generalna uwaga. Minister finansów w uzasadnieniu do niniejszego projektu ustawy pisze o konieczności prowadzenia spójnej polityki w zakresie wykonania uprawnień z tytułu posiadania akcji i udziałów skarbu państwa w dużym rozproszeniu organizacyjnym. Powstaje więc pytanie, dlaczego oprocentowaniem nie objęto również fundacji prowadzących w dużym zakresie działalność gospodarczą, a których założycielem jest skarb państwa, utworzonych na podstawie ustawy z 14 grudnia 1990 r. o zniesieniu i likwidacji niektórych funduszy.</u>
          <u xml:id="u-229.15" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Biorąc pod uwagę przedstawioną przeze mnie argumentację, wnoszę o odrzucenie przez Wysoką Izbę omawianej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-229.16" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Gdyby jednak ustawa została przyjęta przez Wysoką Izbę, chcę zgłosić do niej następujące poprawki merytoryczne: Wariant 1. W ust. 2 art. 5 proponuję zapis: „Zwalnia się z obowiązku, o którym mowa w art. 1 spółki, których kapitał zapasowy i inne o podobnym charakterze wynoszą 1/3 części kapitału akcyjnego lub zakładowego spółki; lub poprawka 1a — w tym samym ustępie i w tym samym artykule proponuję zapis: „Spółka zostaje postawiona w stan upadłości, jeśli kapitał zapasowy zostanie pomniejszony poniżej jednej trzeciej części kapitału akcyjnego lub zakładowego spółki”.</u>
          <u xml:id="u-229.17" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Przedstawiam dwa warianty — 1 i 1a, ponieważ nie wiem, jakie są intencje projektodawcy w omawianym artykule.</u>
          <u xml:id="u-229.18" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Poprawka druga. W art. 6 proponujemy zapis: „Przepisy niniejszej ustawy stosuje się odpowiednio: a) w spółkach powstałych w trybie art. 16 ustawy wymienionej w art. 1, b) fundacjach powstałych na podstawie art. 14 (Dz. U. nr 89, poz. 517).</u>
          <u xml:id="u-229.19" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Poprawka trzecia. Ponadto proponuję nowy artykuł po art. 7 w brzmieniu: „Rady gmin mogą zastosować przepisy niniejszej ustawy w stosunku do spółek powstałych na podstawie ustawy z 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych”.</u>
          <u xml:id="u-229.20" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Ustosunkowując się do wniosku mniejszości chcę powiedzieć, że rozumiem intencje wnioskodawców. Chcę jednak zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że sformułowanie zaproponowane w sprawozdaniu komisji może doprowadzić do tego, że podatek jednego podmiotu gospodarczego będzie dochodem drugiego podmiotu i to będzie następnie podlegało ustawie o podatku dochodowym, czyli będziemy mieli podatek od podatku. Wnioskodawcy mieli na pewno dobre intencje, ale merytorycznie, uważam, że wniosek jest nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-229.21" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Zwracam się z prośbą do Wysokiej Izby o przyjęcie proponowanych poprawek do ustawy, gdyby wniosek o odrzucenie ustawy nie uzyskał wymaganej liczby głosów.</u>
          <u xml:id="u-229.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Koralewskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a następnie pana posła Ryszarda Bugaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#PosełJerzyKoralewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Posłowie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna generalnie popierają koncepcje zawarte w zmianach ustaw o przedsiębiorstwach państwowych i gospodarce finansowej. Oczywiście, można mieć szereg pytań do autorów, można mieć też podziw dla rządu, który bierze obecnie na siebie — jeśli te ustawy wejdą w życie — odpowiedzialność za całość gospodarki państwowej, w związku z tym że ciężar decyzji przesuwa się, co byśmy jednak nie mówili, jest to centralizm, w kierunku organów założycielskich. Jeżeli udźwigną one ten ciężar, to można im tylko życzyć — wszystkiego najlepszego. Natomiast sądzę, że bardzo trudno będzie znaleźć kilka tysięcy menedżerów z prawdziwego zdarzenia, jak dziś trudno było znaleźć kilka tysięcy dobrych dyrektorów; tyleż rad pracowniczych czy związków zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#PosełJerzyKoralewski">Jeśli zaś chodzi o ustawę o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa, mamy kilka podstawowych pytań do rządu i w tej chwili chcę je krótko sformułować.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#PosełJerzyKoralewski">Jak by nie było jest to jednak zmiana reguł gry w połowie roku. Reguł gry, które leżały u podstaw programu prywatyzacji, które leżały u podstaw motywacji wielu załóg, wielu działaczy do wejścia w proces prywatyzacji, jak również u podstaw rachunków i planów tych jednostek, które są już skomercjalizowane.</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#PosełJerzyKoralewski">Jest to oczywiście duży cios w prywatyzację, tak to można ocenić, gdyż jedna z „marchewek”, to znaczy brak tego podatku, będzie zabrana. Po dyskusji można pytać, czy druga „marchewka” — ulgi w podatku w tzw. popiwku, to znaczy 20% ulgi z 500%, a więc praktycznie pozostaje podatek 400%, czy to jest rzeczywista „marchewka”? Tak że ja po prostu obawiam się, że „wylewamy dziecko z kąpielą”. Oczywiście można uwierzyć, ale nie wiem, czy ktoś z państwa uwierzył wczoraj ministrowi Pazurze, że to tylko czystość legislacyjna powodowała takie czy inne zachowania Ministerstwa Finansów, a nie problem budżetowy. To już pozostanie naszą słodką tajemnicą.</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#PosełJerzyKoralewski">Dla nas w klubie niewiadomy jest fakt przyjęcia takiej legislacji, że na przykład sprzedanie jednej akcji to jest jakiś uroczysty moment, z powodu którego skarb państwa może praktycznie zrezygnować z tego podatku, bo przecież to w tej chwili komercjalizacja czy sprzedaż przedsiębiorstw odbywa się w taki czy inny sposób. Natomiast jak to będzie dalej, czy będą chętni, czy to będzie 1%, jedna akcja, 20%, to jest przecież sprawa zupełnie otwarta. I ten moment zwolnienia akcji do sprzedaży jest momentem, który cofa ten podatek, powoduje, że znowu są równi i równiejsi. Zresztą trzeba przypomnieć, że ten moment zależy, zgodnie z przepisami ustawy z 13 lipca, dokładnie od woli ministra przekształceń własnościowych, a nie od skomercjalizowanych przedsiębiorstw. Załóżmy, że będzie ona taka, żeby przyspieszać prywatyzację, to dobrze, ale jeśli nie? Dziś mamy ten rząd, w przyszłości będziemy mieli inny.</u>
          <u xml:id="u-231.5" who="#PosełJerzyKoralewski">I jeszcze jeden argument. Otóż mówienie, że skarb państwa nie ma dywidendy od skomercjalizowanych przedsiębiorstw jest przewrotne, bo przecież właściciel ma prawo poboru tego podatku na końcu roku budżetowego i na pewno to uczyni. W istocie w tej chwili wymierza się podmiotom gospodarczym dwa podatki.</u>
          <u xml:id="u-231.6" who="#PosełJerzyKoralewski">Wracając do pytań, sądzę, że rzetelna odpowiedź rządu na nie sprawi, że członkowie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna będą mogli głosować z czystym sumieniem.</u>
          <u xml:id="u-231.7" who="#PosełJerzyKoralewski">Natomiast jeśli Wysoka Izba pozwoli, chciałbym jeszcze nawiązać do poprzednio omawianych ustaw. Otóż przedsiębiorstwa i, przypuszczam, spółki powszechnie będą chciały pozbywać się tzw. zbędnego majątku. Takim majątkiem są choćby szkoły zakładowe, przedszkola, domy kultury, stadiony itd.</u>
          <u xml:id="u-231.8" who="#PosełJerzyKoralewski">Otóż w świetle dzisiejszych przepisów i w świetle tego, co dziś proponuje się w zmianach ustawy o przedsiębiorstwach i gospodarce finansowej przedsiębiorstw, ten składnik majątkowy, jeśli zostanie darowany czy przekazany, może być odpisany od funduszu założycielskiego. Ale to jest naprawdę za mało, chociażby dlatego że w świetle ustaw podatkowych dany podmiot gospodarczy, przedsiębiorstwo może przekazać nieodpłatnie bez strat, bez skutków finansowych wyłącznie do 10% swojego zysku. A często te elementy, o których mówię, przekraczają tę wartość. I cóż? Przecież takiej szkoły nie kupi kuratorium, takiego przedszkola nie kupi gmina. Tak że brakuje regulacji w tej sprawie i będzie to utrudniało odchudzanie rzeczywistych struktur przedsiębiorstw i spółek. Tego nam brakuje w tych rozwiązaniach.</u>
          <u xml:id="u-231.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”, następnie pana posła Edwarda Nowaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#PosełRyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiaj debatujemy nad bardzo długą listą przedłożeń ustawowych, zarówno z inicjatywy rządu, jak i z inicjatywy poselskiej. Myślę także, że poza dyskusją nad konkretnymi przedłożeniami, naszym obowiązkiem jest próbować spojrzeć i na sytuację przedsiębiorstw państwowych nieco szerzej.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#PosełRyszardBugaj">Otóż, w moim przeświadczeniu, suma przedłożeń rządowych wzbogaconych o przedłożenia posłów, często sprzeczne z intencją, którą prezentuje rząd i rezultatami prac komisji, nie dają nam podstaw do żadnego optymizmu. To co może wyniknąć z naszej dzisiejszej pracy — sytuacja w jakiej zostaną postawione przedsiębiorstwa państwowe, niezależnie od tego, czy Izba przychyli się wyłącznie do przedłożeń rządowych w jej zasadniczym zrębie, czy też przyjęłaby znaczną część uregulowań, które proponują posłowie — nie zmieni, moim zdaniem, dramatycznej i tragicznej sytuacji, w jakiej znajdują się obecnie przedsiębiorstwa. Trzeba stwierdzić z całą przykrością, że z punktu widzenia ustrojowych decyzji dotyczących funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych dwa lata, są, niestety, latami straconymi. Myślę, że główną tego przyczyną są: fałszywa filozofia przekształceń własnościowych w naszej gospodarce, przyjęcie przez rząd założenia i takiego ukształtowania prawa gospodarczego, iż sprawa przekształceń własnościowych jest sprawą krótkiego w istocie horyzontu czasowego i że nie ma powodów, by w sposób fundamentalny dostosowywać przedsiębiorstwa państwowe do reguł rynkowych. Główny kierunek, w jakim zmierza rząd, to segmentacja państwowego sektora na przedsiębiorstwa państwowe i przedsiębiorstwa mające charakter jednoosobowych spółek skarbu państwa, czyli komercjalizacja. Myślę, że jest to kierunek, generalnie rzecz biorąc, raczej fałszywy. Komercjalizacja taka jaka jest w dokumentach rządowych stanowi, sądzę, w znacznym stopniu zaprzeczenie idei dyskutowanej w środowiskach ekonomicznych — traktowanie przedsiębiorstwa skomercjalizowanego przede wszystkim w ten sposób, by stało się ono przedsiębiorstwem bardziej samodzielnym.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#PosełRyszardBugaj">Są dwie cechy komercjalizacji, którą proponuje strona rządowa. Przede wszystkim jest to usuwanie z przedsiębiorstwa państwowego elementów samorządności. Systematycznie — nieraz szybciej, nieraz wolniej.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#PosełRyszardBugaj">Nie chcę bronić obecnej ustawy o samorządzie pracowniczym. Wydaje się, że z pewnością powinna ona ulec istotnym zmianom. Niemniej myślę, że fałszywa jest idea, iż w przedsiębiorstwie należącym do sektora państwowego można ustanowić zarząd, który nie będzie w żaden sposób, lub tylko pozornie, zależał od załogi i od jej interesów. Myślę, że w skomercjalizowanych przedsiębiorstwach, jednoosobowych spółkach skarbu państwa tworzymy systematycznie i powoli bardzo niekorzystną relację między pracownikiem i zarządem. Relację, która potencjalnie rodzi konflikt nie sprzyjający współdziałaniu pracowników z zarządem przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-233.4" who="#PosełRyszardBugaj">Naiwna jest idea, że w dużym, państwowym przedsiębiorstwie można postawić kilku ludzi z zewnątrz nie znających tego przedsiębiorstwa i że oni zastosują sanację, a także podejmą różne, często dramatyczne decyzje, np. zmniejszające zasadniczo zatrudnienie.</u>
          <u xml:id="u-233.5" who="#PosełRyszardBugaj">Sądzę, że wkrótce przekonamy się, iż proces ten nie będzie tak przebiegał. Nie wystarczy coś uchwalić ustawą, trzeba mieć także siłę egzekwowania tej ustawy. I to jest pierwsza moja wątpliwość do tego kierunku.</u>
          <u xml:id="u-233.6" who="#PosełRyszardBugaj">Druga wątpliwość związana jest z faktem, iż w jednoosobowych spółkach skarbu państwa struktura własnościowa, wiązka praw własnościowych jest uwikłana. Prowadzi to w prostej linii do możliwej recentralizacji w jednoosobowych spółkach skarbu państwa. Na jakich przesłankach mają się opierać, w oparciu o jakie interesy zasadza się działanie członków jednoosobowych spółek skarbu państwa. Nie zmienia się przecież ich status jako urzędników zależnych tym razem nie od organu założycielskiego tylko od superministerstwa, jakim jest Ministerstwo Przekształceń Własnościowych. Ten proces trwa zbyt krótko, nie widać jeszcze skutków tego, ale sądzę, że w najbliższym czasie, niestety, je dostrzeżemy.</u>
          <u xml:id="u-233.7" who="#PosełRyszardBugaj">Wysoka Izbo! Problem przedsiębiorstw państwowych jest dzisiaj problemem ich głębokiej dyskryminacji. Gdy w Polsce było tak, że przedsiębiorstwa prywatne były dyskryminowane, jeśli chodzi o dostęp do źródeł zaopatrzenia, do źródeł kredytu, gdy były dyskryminowane niesłychanie brutalnie, jeżeli chodzi o możliwość ich ekspansji, po prostu o ich wielkość, sytuacja rzecz jasna była inna. Dzisiaj globalne obciążenia podatkowe przedsiębiorstw państwowych są oczywiście wielokrotnie wyższe niż przedsiębiorstw prywatnych i rosną z roku na rok. Są na ten temat dane statystyczne pochodzące m.in. z Instytutu Finansów.</u>
          <u xml:id="u-233.8" who="#PosełRyszardBugaj">Po drugie, nie chodzi tylko o globalną wielkość tych obciążeń. Chodzi także o ich formę, chodzi o to, że są pewne formy obciążeń, które nie uniemożliwiają racjonalizacji działania i są takie formy obciążeń, które uniemożliwiają racjonalizację tego działania. Sądzę, że oczywiście klasycznym tego typu obciążeniem jest dywidenda, o czym za chwilę chciałbym jeszcze powiedzieć kilka słów. Taką formą, która nie tylko zmniejsza przecież ekspansję płacy, a ściślej biorąc jest instrumentem obniżania płac realnych, jak popiwek, który także utrudnia elastyczne gospodarowanie. Ten drugi czynnik, czyli ta forma obciążenia także uniemożliwia działanie racjonalne.</u>
          <u xml:id="u-233.9" who="#PosełRyszardBugaj">Nie znaczy to, i chciałbym to od razu powiedzieć, że wyobrażam sobie, iż można to I po prostu znieść. Ale myślę, że trzeba było poszukiwać perspektywy przekształceń w kompleksowym, spójnym systemie działań, nie przez doraźne ruchy, które są czynione bądź to w związku z budżetem państwa, bądź to z takim lub innym kłopotem związanym z prywatyzacją naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-233.10" who="#PosełRyszardBugaj">Przedsiębiorstwa państwowe są oczywiście w zasadniczo gorszej sytuacji także ze względu na ogromne obciążenia socjalne, zupełnie nieporównywalne z sektorem prywatnym. I w końcu, w przedsiębiorstwach państwowych istnieje dzisiaj skrajna niepewność sytuacji. Jeżeli przedsiębiorstwo państwowe nie wie, czy będzie za tydzień, za miesiąc, za trzy lata skomercjalizowane, sprywatyzowane, nie można jednocześnie oczekiwać od niego, że wytworzy się w nim jakaś orientacja rozwojowa, przyszłościowa. To jest po prostu absolutnie niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-233.11" who="#PosełRyszardBugaj">No i w końcu, myślę, że brak jakiejkolwiek polityki przemysłowej ma, rzecz jasna, dla przedsiębiorstw państwowych nieporównywalnie większe znaczenie niż dla przedsiębiorstw prywatnych, które ciągle jeszcze są w Polsce przede wszystkim przedsiębiorstwami drobnymi, przenoszącymi się z sektora do sektora. Z natury rzeczy mobilnymi i łatwo dostosowującymi się do krótkookresowych warunków działania.</u>
          <u xml:id="u-233.12" who="#PosełRyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na koniec chciałbym jeszcze wrócić do sprawy dywidendy. Ten instrument, kiedy był ustanawiany przez rząd Mieczysława Rakowskiego, był przedmiotem powszechnej krytyki w środowiskach ekonomicznych. Wystarczy zajrzeć do prasy ekonomicznej z tamtego okresu, by się przekonać, że tak było. Wydawało mi się, muszę powiedzieć; że jedną z pierwszych rzezy, którą będziemy robić, to pozbywać się tego instrumentu. Stało się dokładnie odwrotnie. Po pierwsze, jak wszyscy wiemy, umocniono ten instrument poprzez likwidację bariery pobierania części zysku, która jest wpłacana z tytułu dywidendy. Po drugie, trzeba pamiętać, że przecież równolegle z tym, od początku 1990 roku dokonują się w naszej gospodarce zupełnie zasadnicze przekształcenia jeżeli chodzi o strukturę popytu, i mamy do czynienia z ogromną recesją. Wszystko to powoduje, iż ogromna ilość przedsiębiorstw, zupełnie bez wcześniejszego wpływu na swoje decyzje, posiada ogromny, niewykorzystany majątek. I nie ma, wbrew temu, o czym tu mówił pan poseł Nowak, realnych możliwości pozbycia się tego majątku. Pan poseł Nowak, o ile wiem, jest także prywatnym przedsiębiorcą. Proszę sobie wyobrazić, że rozmawiam z prywatnymi przedsiębiorcami i pytam — jaka byłaby wasza sytuacja, panowie, gdybyście musieli płacić dywidendy? Przecież jest naturalne, że w warunkach głębokiej recesji…</u>
          <u xml:id="u-233.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-233.14" who="#PosełRyszardBugaj">...gwałtownie musi spadać wykorzystanie majątku produkcyjnego, środków trwałych. Jeżeli tak się dzieje, to oczywiście w normalnej sytuacji powoduje to normalny skutek, że nie ma na ogół dywidendy, ą jednak trzeba ją oczywiście płacić.</u>
          <u xml:id="u-233.15" who="#PosełRyszardBugaj">Sytuacja jest więc dzisiaj taka, że instrument dywidendy jest naprawdę instrumentem „mordowania” przedsiębiorstw państwowych. Nie twierdzę, że można zrobić…</u>
          <u xml:id="u-233.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-233.17" who="#PosełRyszardBugaj">...tak jak proponowali koledzy w swoim projekcie ustawy i po prostu znieść nagle ten instrument. Sprawa jest niesłychanie złożona. Chociaż, jak złożona, na to nie potrafię odpowiedzieć. Argument pana posła Nowaka przytaczany za rządem, jakie będą skutki finansowe zniesienia dywidendy jest, niestety, argumentem, który musimy traktować ze znaczną dozą sceptycyzmu. Pragnę przypomnieć, że jeszcze na początku tego roku rząd miał pewną prognozę dotyczącą sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Przecież ta prognoza w ciągu dwóch, trzech miesięcy legła kompletnie w gruzach. Dlaczego więc musimy tę prognozę i następne traktować jako bezsporne, jako ściśle profesjonalne. Nie ma powodów, by tak robić. Ale zgadzam się, problem jest niesłychanie złożony i nie można go po prostu tak szybko rozwiązywać.</u>
          <u xml:id="u-233.18" who="#PosełRyszardBugaj">Wysoka Izbo! Chcę zakończyć, niestety, refleksją bardzo pesymistyczną. Nie sądzę, by Izba, by posłowie mogli w drodze swoich własnych inicjatyw wywodzących się z różnych stron tej sali przedkładać ustawowe projekty, które w sumie złożą się na spójny projekt nowego ładu gospodarczego dotyczącego państwowego sektora i sytuacji przedsiębiorstwa państwowego. To jest po prostu niemożliwe. Jeżeli takich spójnych z perspektywą projektów nie przedłoży rząd, to my tego nie zrobimy. I myślę, że w najbliższych miesiącach sytuacja przedsiębiorstw państwowych pozostanie dramatyczna.</u>
          <u xml:id="u-233.19" who="#PosełRyszardBugaj">Zgadzam się, niestety, z tym, o czym na jednym ze spotkań mówił pan minister Zawiślak. Obecny system to nie jest system, w którym przedsiębiorstwa słabe się wykruszają, że działa mechanizm rynkowy. Niestety, w jego ocenie wypadają przede wszystkim najlepsi, a dywidenda jest jednym z powodów, dlaczego tak się dzieje. Gdyby jednak nawet nie. wypadały najlepsze, to na pewno nie ma mechanizmu racjonalnego, w najlepszym razie działa tu mechanizm loterii.</u>
          <u xml:id="u-233.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo! Chciałam państwa zawiadomić, że naszym obradom przysłuchuje się delegacja Izby Deputowanych Kongresu Argentyny, z jej pierwszym wiceprzewodniczącym, panem Augusto Jose Maria Asino. Serdecznie witam i życzę udanego pobytu w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jako ostatniego ze zgłoszonych mówców proszę o zabranie głosu pana posła Edwarda Nowaka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#PosełEdwardNowak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pozwólcie państwo, że nie związany dyscypliną posła sprawozdawcy chciałbym powiedzieć kilka słów po prostu od siebie, wyrazić swoje osobiste poglądy. Pozwólcie państwo również, że nieco sięgnę do wspomnień.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#PosełEdwardNowak">Otóż mniej więcej 10 lat ternu wraz z grupą osób, które dzisiaj niewątpliwie zaliczają się do bardzo prominentnych w naszym życiu, mogę tu wymienić panów Milewskiego, Merkela, Gila, Balcerowicza, Stankiewicza, Gruszeckiego, pracowaliśmy w tzw. sieci wiodących zakładów NSZZ „Solidarność”. I ta sieć, proszę państwa, jako jedno z podstawowych swoich zadań wyznaczyła sobie opracowanie ustawy o przedsiębiorstwie i samorządzie, i program reformy gospodarczej „Solidarności”. Nazwaliśmy to projektem ustawy o przedsiębiorstwie społecznym. Wracając do tych wspomnień, chciałbym państwu powiedzieć, że nazwa „przedsiębiorstwo społeczne” miała dla nas niezwykle ważne i doniosłe znaczenie. Ale rozumieliśmy tę nazwę „przedsiębiorstwo społeczne” jako przeciwwagę do upaństwowienia majątku narodowego, odebrania tego majątku narodowi i oddania go w pacht wąskiej grupie decydentów. Tak rozumieliśmy termin „przedsiębiorstwo społeczne”. Dla nas uspołecznienie było stworzeniem przeciwwagi do upaństwowienia, a de facto do zawłaszczenia przez wąską grupę prominencką.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#PosełEdwardNowak">Proszę państwa, to my rzuciliśmy również hasło potrójnego „S”, że przedsiębiorstwo powinno być samodzielne, samorządni i samofinansujące się. Ale w tym samym zdaniu dodawaliśmy, że działalność przedsiębiorstwa musi być oparta na prawie i musi się posługiwać kryteriami ekonomicznymi, i rachunek ekonomiczny powinien być podstawą oceny działalności tego przedsiębiorstwa. Tak było.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#PosełEdwardNowak">A więc, proszę państwa, mógłby ktoś powiedzieć: wy byliście twórcami tego samorządu pracowniczego, przynajmniej w poważnej jego części. Tak. I równocześnie śmiem państwu powiedzieć z tej trybuny, że dzisiaj nie jestem gorącym zwolennikiem rad pracowniczych. A dlaczego? Otóż w zupełnie innej sytuacji politycznej, społecznej, gospodarczej budowaliśmy ten system. I nie ma co ukrywać dzisiaj, również inne powody nam przyświecały, w tym polityczne. Nie ma co się oszukiwać. Tak było.</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: To było zakłamanie.)</u>
          <u xml:id="u-235.5" who="#PosełEdwardNowak">Nie, to nie było zakłamanie. To była po prostu świadoma walka ze złym systemem. Sięgaliśmy po narzędzia, które były nam dostępne. Mało tego, chcę państwu powiedzieć, że robiliśmy to metodami parlamentarnymi. Opracowaliśmy projekt ustawy, złożyliśmy go tutaj w Sejmie i tutaj w Sejmie po raz pierwszy w życiu miałem możność dyskutowania nad tymi projektami. Była to więc metoda ze wszech miar godna szacunku. I, proszę państwa, ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego i przedsiębiorstwie państwowym nie została przyjęta w naszym przedłożeniu. Przeciwnie, w ogóle została oddalona i tylko niektóre jej elementy udało nam się włożyć do projektów tamtego rządu. Tylko niektóre, a jednak mimo wszystko uznaliśmy, że jak na tamte czasy jest to kompromis sensowny. I ta ustawa, co by o niej nie powiedzieć, lepsza, gorsza, przetrwała do dzisiaj. I dzisiaj śmiem występować przeciwko temu. Dlaczego?</u>
          <u xml:id="u-235.6" who="#PosełEdwardNowak">Otóż, proszę państwa, zdecydowanie zmieniły się warunki. Z czasu, że tak powiem, okoliczności monokultury politycznej przeszliśmy w czas pluralizmu. Tak, dzisiaj tworzymy program, jakby go nie nazwać, zmierzający ku gospodarce rynkowej, ku gospodarce liberalnej. I, proszę państwa, nie wierzę w to, aby sensowni przedstawiciele załogi, a takich jest zdecydowana większość, popierali coś, co my nazywamy „trójkątem bermudzkim”. Przecież, proszę państwa, to nas obezwładnia. Ja nie mówię, że załoga nie powinna mieć swoich przedstawicielstw. Jestem za budową systemu jak najszerzej rozumianej samorządności obywatelskiej, ale nie może to być budowane tak, żeby nas obezwładniało. A niestety, państwo pracujący w zakładach doskonale wiecie, jakże często dyrektor ma absolutnie związane ręce, jakże często minister nie może zrobić żadnego ruchu. No to zdecydujmy się na coś. Albo idziemy z tym samorządem i udajemy, że wszystko jest dobrze, bo jest demokracja, każdy ma prawo mówić, albo zdecydujmy się na wybór drogi bardziej racjonalnej. Być może dzisiaj potrzeba jakby przeniesienia pewnych wartości i pewnych akcentów w zupełnie drugą stronę. Być może trzeba nam właśnie takiego postanowienia.</u>
          <u xml:id="u-235.7" who="#PosełEdwardNowak">Ogólnie nie jestem przeciwko samorządom pracowniczym, natomiast jestem przeciwko samorządom pracowniczym w takim rozumieniu i w takiej formie działania, w jakiej one dzisiaj występują. I twierdzę, że zdecydowana większość załóg też jest przeciwko takim samorządom. Natomiast nie możemy być przeciwko istocie idei samorządu. Przepraszam, będę już zmierzał do finału…</u>
          <u xml:id="u-235.8" who="#PosełEdwardNowak">Proszę Państwa! I jeszcze jedna uwaga. Otóż padło dzisiaj na tej sali wiele słów, w tym wypowiedzianych przez kolegę, z którym przez lata współpracuję również nad ideą samorządności pracowniczej, o dyskryminacji przedsiębiorstw państwowych. Zadaję sobie pytanie, czy faktycznie dyskryminujemy przedsiębiorstwa państwowe, czy też wrzuciliśmy je jakby na głęboką wodę i powstał problem, jak sobie poradzić z tym, że zostały one wrzucone na głęboką wodę a pływać, niestety, nie umieją.</u>
          <u xml:id="u-235.9" who="#komentarz">(Głosy protestu z sali)</u>
          <u xml:id="u-235.10" who="#PosełEdwardNowak">Proszę Państwa. Mimo wszystko będę chciał powiedzieć, co myślę…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przepraszam, proszę państwa, debata nie jest zamknięta. Proszę zapisywać się do głosu, natomiast proszę pozwolić mówić posłom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#PosełEdwardNowak">Proszę Państwa. Ktoś z państwa mówił tu, że przedsiębiorstwa państwowe zobowiązane są płacić dywidendę. No ale przecież dywidenda… następuje tu jakby odwrócenie problemu. Mówi się — muszą płacić dywidendę. Przepraszam bardzo, dywidenda jest to część zysku, który należy się właścicielowi po dokonaniu rozrachunku. I tu zaczyna być problem, czy tę dywidendę właściciel powinien otrzymywać wcześniej tytułem zaliczki, czy po rozliczeniu wyniku finansowego? I tak, proszę państwa, w przypadku firmy działającej na zasadach tylko i wyłącznie rachunku ekonomicznego, a więc nastawionej na maksymalizację zysku, uważam, że rozwiązanie Kodeksu handlowego jest normalne, ale uważacie państwo, że w przedsiębiorstwie państwowym są dzisiaj mechanizmy, które zapewnią, że nie będzie się dążyło do zwiększenia kosztów, czyli płac, że nie będzie pieniędzy dla budżetu.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#PosełEdwardNowak">Ktoś dzisiaj powiedział tu, że myślimy kategoriami budżetu, że wszystko jakby dla budżetu. Ale wczoraj, proszę państwa, cały dzień były wystąpienia, w których mówiono o potrzebie pieniędzy na oświatę, a nie tak dawno były wystąpienia, na temat tego, że potrzeba nam ich na służbę zdrowia. A niby skąd to ma być, jak nie z tego budżetu? No więc myśleć kategoriami budżetu, czy nie myśleć?</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#PosełEdwardNowak">To wszystko, co chciałem powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, przepraszam, Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”, stare przyzwyczajenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#PosełRyszardBugaj">Nie szkodzi, pani marszałek. Chciałbym nawiązać pewien dialog z panem posłem Nowakiem. Może taki dialog jest jednak możliwy, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#PosełRyszardBugaj">Co do początków, otóż rzeczywiście byliśmy dokładnie w tym samym miejscu. I problem polega nie na tym, jak sądzę, by w sytuacji kiedy przedsiębiorstwo państwowe staje się przedsiębiorstwem prywatnym, obstawać przy mniej więcej zbliżonym zakresie partycypacji załogi w zarządzaniu przedsiębiorstwem, jak to jest w przedsiębiorstwie państwowym. Problem sprowadza się do tego, czy istnieje program, który prowadzi do prywatyzacji 50% majątku w ciągu 3 lat? Moim zdaniem taki program nigdy nie został przedstawiony. Jest to, proszę mi wybaczyć, ale najbardziej populistyczna teza, jaka została w sprawach gospodarczych postawiona przez najbardziej odpowiedzialnych polityków rządowych.</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#PosełRyszardBugaj">Jeżeli proces przekształceń własnościowych będzie długotrwały, to musimy odpowiedzieć sobie na pytanie, jaka będzie w tym czasie sytuacja przedsiębiorstw sektora państwowego. Czy rozwiązaniem lepszym jest właśnie jednoosobowa spółka skarbu państwa, w której członkowie rady nadzorczej mianowani są przez jednego ministra, który ma do dyspozycji kilka tysięcy przedsiębiorstw?</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#PosełRyszardBugaj">Pan poseł Nowak nie podjął polemiki w jednej, jak sądzę, kluczowej sprawie, jakie będą przesłanki działania, podejmowania decyzji przez uczestników rady nadzorczej mianowanych przez ministra? Twierdzę, że muszą oni I pozostać urzędnikami państwowymi ze wszystkimi tego konsekwencjami, albo — i to także jest niestety możliwe — może się tutaj otworzyć dość spora furtka dla swego rodzaju patologicznej prywatyzacji, to znaczy dla działania tych urzędników w istocie rzeczy na swój rachunek i w swoim imieniu, dla różnych drobnych interesów. Taka możliwość, niestety, istnieje i nasz spór nie dotyczy tego, czy rezygnować z formuły wpływu załogi na powoływanie dyrektora w prywatyzowanych przedsiębiorstwach, chociaż znane są przykłady z gospodarki niemieckiej, gdzie w ogromnej części przemysłu załoga w radzie nadzorczej ma po prostu 'połowę miejsc. Jak zauważyliśmy, nie przeszkadza to rozwijać się temu przemysłowi.</u>
          <u xml:id="u-239.4" who="#PosełRyszardBugaj">Ale mówimy o sytuacji, która obecnie istnieje. Moim zdaniem trzeba także pamiętać o jednej jeszcze okoliczności, ów „trójkąt bermudzki”, o którym mówi pan poseł Nowak i o którym w ogóle mówi się tak szeroko, nie jest rezultatem strukturalnego ulokowania pozycji przedstawicielstwa pracowniczego. Jest rezultatem przede wszystkim obecnej sytuacji, w przedsiębiorstwach, sytuacji, która jest wyznaczona, musimy sobie niestety to powiedzieć, przez spadek płac realnych o 1/4, napięć społecznych, jakie związane są z bezrobociem. W tej sytuacji rada pracownicza staje się oczywiście instrumentem działania różnych grup w przedsiębiorstwie, także często związków zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-239.5" who="#PosełRyszardBugaj">I powstaje pytanie, czy jeżeli usuniemy ten organ, który jest przecież swego rodzaju amortyzatorem w tym układzie społecznym przedsiębiorstwa państwowego, to sytuacja stanie się lepsza, czy gorsza? W moim przeświadczeniu, jak powiadam, złudzeniem jest, że jeżeli formalnie da się kompetencje radzie nadzorczej, nie będzie ona musiała pytać żadnego formalnego przedstawicielstwa, że będzie ona mogła podejmować decyzje takie jakie chce. Nie, musi się liczyć jeszcze z postawą załogi i to całkiem zdecydowanie.</u>
          <u xml:id="u-239.6" who="#PosełRyszardBugaj">Na koniec jeszcze jedna uwaga do pana posła Nowaka. Pragnę przypomnieć, że nie tylko w roku 1980 mówiliśmy o tej formule, która, jak powiadam, wymaga przewartościowań, ale także w naszym programie wyborczym, który razem podpisywaliśmy w 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-239.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bohdana Osińskiego z Parlamentarnego Klubu Ekologicznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#PosełBohdanOsiński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Miałem nie występować, ale sprowokował mnie nieco poseł Nowak, który w pewnym sensie mówił o historii. Nie będę mówił o sprawach historycznych, nie będę krytykował sposobu realizacji planu przekształceń naszej gospodarki, bo robiłem to na początku lat dziewięćdziesiątych, kiedy byłem uważany za jakiegoś dziwnego osobnika. Obecnie, kiedy wszyscy krytykują premiera Balcerowicza, uważam, że to jest już zupełnie niemodne. Natomiast chciałem zwrócić państwa uwagę na pewnego rodzaju inną filozofię, którą w tej chwili stosuje rząd. Przecież wszyscy wiemy, że wraz z zakończeniem naszej kadencji ten rząd odejdzie. Przy tak silnej krytyce pewnych przemian nie ulega wątpliwości, że część obecnych ministrów czy wicepremier nie będą w nowym rządzie.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#PosełBohdanOsiński">Każdy człowiek dąży do tego, żeby okres, w którym rządzi, wypadł jak najlepiej i wyda je mi się, że obecnie rządowi chodzi o to, żeby te dziury budżetowe w pewnej mierze załatać.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#PosełBohdanOsiński">Jeszcze dwa miesiące temu, kiedy w dyskusjach mówiliśmy, że w dochodach będzie brakowało 40–50 bln zł, rząd mówił, że panuje nad sytuacją. W tej chwili rząd mówi już oficjalnie, że dochody będą mniejsze o 40 ton zł, a jakie będą, to się okaże.</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#PosełBohdanOsiński">W związku z tym, że wpływy są tak wysoce niewystarczające, nie wydaje mnie się, żebyśmy mieli do końca rozkładać spółki jednoosobowe skarbu państwa, dlatego że uratujemy kilka bilionów. W przyszłym roku, kiedy niewielu z nas będzie w tej Izbie, a zostaną w niej również niektórzy nasi koledzy, to będą musieli się tłumaczyć, dlaczego bezkrytycznie uchwalali wszystko to, czego sobie życzył rząd. Dla mnie nie ulega wątpliwości, że należy odrzucić projekt ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-241.4" who="#PosełBohdanOsiński">Pragnę Wysokiej Izbie przypomnieć, że nasza filozofia wielogodzinnych dyskusji sprowadzała się do tego, aby przejście przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobowe spółki skarbu państwa odbywało się w stosunkowo krótkim okresie potrzebnym do przygotowania przedsiębiorstwa państwowego do prywatyzacji. Zakładaliśmy, że przeszkoleni członkowie rad nadzorczych, powoływani przecież w dużej mierze przez organy założycielskie, dopilnują sanacji podległych im jednostek, aby one mogły to wykonać. Zdaję sobie sprawę, że jest to zadanie bardzo trudne, ale jakieś możliwości trzeba im dać. Moim zdaniem należy absolutnie odrzucić projekt o oprocentowaniu kapitałów w jednoosobowych spółkach skarbu państwa i taki wniosek formalny popieram.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym lista zgłoszonych mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przed ogłoszeniem przerwy chciałam poprosić posłów sprawozdawców oraz posłów, którzy zgłosili poprawki, o zebranie się w przerwie w pomieszczeniu na zapleczu sali plenarnej w celu uściślenia brzmienia poprawek i przygotowania ich do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie podkomisji do rozpatrzenia projektów ustaw o adwokaturze i radcach prawnych w sali nr 217, natomiast 15 minut po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Regulaminowej, i Spraw Poselskich w pokoju nr 75, przy sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Wspólne posiedzenie Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej odbędzie się w przerwie ok. godz. 17 w sali nr 101; posiedzenie dotyczyć będzie przegłosowania ustaw: prawo bankowe oraz o Narodowym Banku Polskim.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Ogłaszam przerwę do godziny 15, z tym że proszę o punktualne przyjście na salę, gdyż bezpośrednio po przerwie przystępujemy do głosowań. Tak że proszę wszystkie komisje pracujące w czasie przerwy, aby przerwały pracę punktualnie o godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Ogłaszam przerwę do godziny 15.</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 17 do godz. 15 min 05)</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Wznawiam obrady. Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Zgodnie z decyzją Sejmu z dnia wczorajszego przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Informacja ministra spraw wewnętrznych o sytuacji organizacyjno-kadrowej w Policji.</u>
          <u xml:id="u-243.7" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Proszę o zabranie głosu ministra spraw wewnętrznych pana Henryka Majewskiego.</u>
          <u xml:id="u-243.8" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zgodnie z wczorajszą decyzją Wysokiej Izby, chciałbym złożyć informację dotyczącą obecnej sytuacji w policji. Limit etatów w policji, zgodnie z ustawą o Policji, ustala każdego roku ustawa budżetowa. Wynosi on w tym roku 109 tys. 500 osób. Stan zatrudnienia w policji jest niższy od przewidywanego i wynosił w dniu 30 czerwca br. 91 tys. 724 policjantów i urzędników państwowych, w tym 89 tys. 873 policjantów.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Ponadto policja zatrudnia 17 tys. 46 pracowników cywilnych, nie mających statusu urzędników państwowych. Liczba wakatów wynosi obecnie ponad 15 tys., czyli około 14% stanu etatowego. Prawie 2 tys. etatów znajduje się w rezerwie komendanta głównego policji, nie są one obsadzone. Przed rokiem liczba wakatów sięgała blisko 20 tys. Najwięcej wakatów jest w jednostkach dużych aglomeracji miejskich: w Warszawie blisko 30%, w Katowicach — 25%, w Gdańsku około 21%. Głównie jest to wynik sytuacji ha rynku pracy. W dużych aglomeracjach możliwość uzyskania zatrudnienia jest większa, a płace w policji. Jak to już powszechnie wiadomo, choć stosunkowo wysokie jak na sferę budżetową, są jednak mało konkurencyjne w porównaniu z sektorem prywatnym. W małych województwach rolniczych liczba wakatów jest znacznie mniejsza.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">W ciągu ubiegłych 12 miesięcy liczba wakatów ze wspomnianych 20 tys. spadła do ok. 15 tys. W okresie od 1 sierpnia 1990 r. do 30 czerwca 1991 r. przyjęto do policji łącznie około 19 tys. kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Największe tempo przyjęć było w okresie od października do grudnia 1990 r., później w lutym 1991 r. W ostatnich miesiącach daje się jednak zauważyć systematyczny spadek liczby przyjęć. W tym samym czasie, kiedy do policji przyjęto około 19 tys. kandydatów, ze służby zwolniono 11 tys. 342 policjantów, z czego większość — na własną prośbę. Ogólnie bilans jest wprawdzie korzystny, jednakże tendencją niepokojącą jest to, że w II kwartale 1991 r., po raz pierwszy w ciągu ostatnich 12 miesięcy, liczba odchodzących była wyższa od liczby wstępujących. Do policji przyjęto 4207 kandydatów, zwolniono 5434. Jeśli tendencja ta nie zostanie zatrzymana, liczba wakatów w policji zacznie się znowu zwiększać.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Główną przyczyną odchodzenia z policji jest przygotowywana ustawa emerytalna, generalnie mniej korzystna od obecnie obowiązującej. Musimy mieć świadomość, że ok. 26% funkcjonariuszy ma staż pracy dłuższy niż 15 lat i ma już pierwsze uprawnienia emerytalne. Wielu z nich rozważa obecnie możliwość odejścia na emeryturę i skorzystania z uprawnień emerytalnych według dotychczasowych zasad. Odejście większości doświadczonej kadry skończyłoby się katastrofą dla bezpieczeństwa i porządku publicznego. Moim obowiązkiem jest wyraźnie to tu powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-244.5" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Projektowana zmiana ustawy emerytalnej, groźba utraty kolejnych uprawnień socjalnych wywołuje w społeczności policjantów zrozumiały niepokój. Dodać do tego trzeba coraz trudniejsze warunki służby i systematyczne pogarszanie się sytuacji materialnej funkcjonariuszy i ich rodzin. Wreszcie trudna sytuacja materialna resortu, wynikająca z trudnej sytuacji państwa, ma wpływ m.in. na zaległości w wypłatach odpraw, nagród, równoważników za umundurowanie, w zakupie sprzętu. Sytuacja ta spowodowała, że działacze NSZZ policjantów w ciągu ostatnich kilku tygodni podrywali trzy razy związek do akcji protestacyjnych. O. tej ostatniej akcji powiem za chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-244.6" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Wysoka Izbo! W nowo tworzonej policji prowadzona jest bardzo konsekwentna polityka kadrowa. W czerwcu 1990 r. przy organizowaniu nowej policji powołano 47 nowych komendantów wojewódzkich. Zmiany przeprowadzono także na innych stanowiskach kierowniczych. W sumie w ciągu kilku tygodni lata 1990 r. podjęto przy obsadzie stanowisk kierowniczych kilkaset decyzji kadrowych. Ówczesne kierownictwo resortu było świadome, że wśród takiej liczby decyzji, podjętych z konieczności w krótkim okresie czasu, musiały, być także decyzje błędne. Mój poprzednik, minister Kozłowski, był tego świadom. Uważał jednak, że weryfikacją tych decyzji będzie służba. Uważał, że poza przypadkami skrajnymi, nominacje trzeba będzie poddać ponownej ocenie po roku. Uważał, że nowo mianowanym trzeba dać rok czasu na sprawdzenie się.</u>
          <u xml:id="u-244.7" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Podzieliłem jego pogląd w tej sprawie i dlatego począwszy od 25 maja tego roku zarządziłem kompleksową ocenę wszystkich komendantów wojewódzkich, ich zastępców i komendantów rejonowych. Kryterium oceny była przede wszystkim praca komendanta i jej efekty. Nie weryfikowaliśmy po raz kolejny policyjnych życiorysów. Ocena była czysto fachowa, a nie polityczna.</u>
          <u xml:id="u-244.8" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">W wyniku tej oceny, na wniosek komendanta głównego, odwołałem 6 komendantów wojewódzkich; kilku innych odchodzi na emeryturę po osiągnięciu wysługi lat. Łącznie zmiany na stanowiskach komendantów wojewódzkich obejmą około 17 województw. W wyniku tej samej oceny 6 komendantów wojewódzkich awansowano i nagrodzono. Raz jeszcze podkreślam, że zmiany te nie są podyktowane żadnymi względami natury politycznej, a jedynym kryterium jest tu fachowość i umiejętność kierowania jednostką.</u>
          <u xml:id="u-244.9" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Jak to wielokrotnie deklarowałem, policja służyć ma całemu społeczeństwu. Policja ma być apolityczna i do tej apolityczności bezwzględnie będę dążyć.</u>
          <u xml:id="u-244.10" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Niewątpliwie sprawą najbardziej bulwersującą i niepokojącą jest ostatnia zmiana na stanowisku komendanta głównego policji. Nadinspektorowi Leszkowi Lamparskiemu powierzono w maju 1990 r. obowiązek zorganizowania policji, powołując go na stanowisko komendanta głównego. Zadanie swoje komendant Lamparski wypełnił. Nowe od lata 1990 r. kierownictwo resortu było świadome, że główny trzon kadry policji, tzn. ok. 80 tys., odziedziczony po dawnej MO, dobierany był według określonych kryteriów światopoglądowych i politycznych, poddany był silnej indoktrynacji, czemu służył specjalny pion polityczno-wychowawczy, choć oczywiście nie wszyscy milicjanci akceptowali to.</u>
          <u xml:id="u-244.11" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Program uzdrowienia policji, przywrócenia jej społeczeństwu, mógł być tylko programem długofalowym. Obejmował on wybranie na stanowiska kierownicze najlepszych ludzi, gruntowną reformę szkolnictwa policyjnego, uruchomienie szkoleń za granicą i w kraju przez zagranicznych instruktorów, propagowanie nowej filozofii policji. Działania te, a równocześnie nabór nowych kandydatów, zmierzające konsekwentnie do budowania nowej policji, zostały jednak zahamowane. Przyczyną stała się sytuacja finansowa resortu jako pochodna sytuacji finansowej państwa. Narastały wspomniane nastroje frustracji i pojawiały się pierwsze symptomy anarchizacji służby. Komendant Lamparski, którego zasług w pierwszej fazie budowy policji nie można negować, nie był w stanie zdecydowanie się im przeciwstawić, nie mógł kontynuować reform polegających na doskonaleniu struktur, ucywilnieniu etatów w służbach logistycznych. Są to reformy konieczne, choć dla części środowiska niepopularne. Tak na przykład, mimo uzgodnień, przez ostatnie pół roku nie potrafił zorganizować i zmniejszyć Komendy Głównej Policji.</u>
          <u xml:id="u-244.12" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Jego miejsce zajął młody oficer, podinspektor Roman Hula, dotychczasowy komendant wojewódzki w Katowicach, jeden z sześciu najlepiej ocenionych komendantów wojewódzkich. Człowiek, który sprawdził się jako śmiały reformator policji w Katowickiem, nawiasem mówiąc, największym garnizonie policyjnym w kraju. Za swoją pracę w Katowicach uzyskał najwyższe oceny służbowe, a także znakomite oceny sejmiku samorządowego, sejmiku wojewódzkiego, wojewody i zarządu regionu „Solidarności”. Roman Hula znany jest sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych z racji aktywnego uczestnictwa w pracach nad ustawami policyjnymi wiosną 1990 r. Byłbym wdzięczny, gdyby komisja zechciała się z nim spotkać, wysłuchać jego planów i zamierzeń jako komendanta głównego.</u>
          <u xml:id="u-244.13" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Po tym wszystkim, co o Romanie Huli powiedziałem, dziwić może protest policyjnego związku zawodowego. Otóż wyjaśniam, że tryb powoływania komendanta głównego określa ustawa: „Powołuje go prezes Rady Ministrów na wniosek ministra spraw wewnętrznych” zaopiniowany przez Polityczny Komitet Doradczy” przy ministrze spraw wewnętrznych. Związek zawodowy policjantów nie przyjmuje tego do wiadomości. Uważa, że kandydaturę komendanta głównego miałem obowiązek skonsultować ze związkiem. To przekonanie związku nie znajduje oparcia w żadnym przepisie prawa. Żądanie, abym uwzględnił opinię związku pod rygorem akcji protestacyjnej, uważałem za szantaż i kategorycznie odrzuciłem. Związek ma oczywiście prawo wyrażenia swych opinii, ale sprawa powołania komendanta głównego nie może być przedmiotem sporu zbiorowego, negocjacji, a w konsekwencji akcji protestacyjnej. Dlatego akcję tę uważam za niezgodną z prawem. Związkowcy, jak sądzę, obawiają się głównie tego, że komendant Hula przesunie na etaty cywilne wiele osób pracujących w administracji policyjnej i w służbach pomocniczych, wzorem tego, jak to zrobił w Katowicach. Komendant Hula zapewnił mnie, że będzie działał ostrożnie i w sposób wyważony. Przedstawił program, zasady ucywilnienia niektórych służb i gotów jest przedyskutować je ze związkiem i z całym środowiskiem policyjnym. Zasady i tempo realizacji tego programu będą ogłoszone i nikogo nie zaskoczą. Zresztą przy tak wielkiej liczbie wakatów na stanowiskach liniowych zawsze będzie istniała możliwość przemieszczenia na te stanowiska i zachowania etatu policyjnego.</u>
          <u xml:id="u-244.14" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Myślę, że policjanci związkowcy szybko przekonają się, że Roman Hula działać będzie na rzecz interesów policyjnego środowiska. Jestem przekonany, że konflikt szybko wygaśnie.</u>
          <u xml:id="u-244.15" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Chciałbym w tym miejscu dodać, że odbyło się spotkanie, które zakończyło się godzinę temu, w którym uczestniczyli pan premier Jan Krzysztof Bielecki, sekretariat związku i komendant Hula. O godzinie 16 będzie wydany na ten temat komunikat i sądzę, że wtedy akcja protestacyjna zostanie zatrzymana.</u>
          <u xml:id="u-244.16" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Przez cały czas trwania protestu policja pracuje, wykonuje swoje ustawowe zadania. Wierzę, że policja kierowana przez komendanta Hulę szybko stanie się aparatem sprawnym, zdyscyplinowanym i skutecznym, służącym zgodnie z treścią ślubowania całemu społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-244.17" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">W policji jest także miejsce dla związku zawodowego, który może być twórczym partnerem dla komendanta i dla ministra w rozwiązywaniu trudnych problemów policyjnego środowiska. Trudnych, bo trudne są czasy, w których żyjemy.</u>
          <u xml:id="u-244.18" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Optymistycznym akcentem jest wzrost zainteresowania szkołami policyjnymi wśród młodzieży. Tak np. o przyjęcie na studia stacjonarne do Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie nie ubiegało się ponad 1000 kandydatów cywilnych. W wyniku egzaminu konkursowego, poprzedzonego sprawdzianem fizycznym, przyjęto 221 chłopców, a więc na jedno miejsce przypadało 5 kandydatów. Przyjęto też 56 dziewcząt, czyli prawie 7 kandydatek przypadało na jedno miejsce. Jest to młodzież ze środowisk, które dotąd nie dostarczały kadry policji, a więc są to osoby nie z rodzin policjantów. Musimy być świadomi, że szkołę ukończą oni za cztery lata, zaś pełnowartościowymi oficerami staną się w kolejnych następnych dwóch lub trzech latach.</u>
          <u xml:id="u-244.19" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Wysoka Izbo! Zostałem także zobligowany do odpowiedzi na pytanie w sprawie kierowanych do kolegiów przez policję wniosków dotyczących rolników blokujących szosy. Ponieważ jednak dane w tej sprawie należy ściągnąć ze wszystkich 49 województw, to jeżeli moja odpowiedź ma być rzetelna, uprzejmie proszę o przesunięcie jej na następne posiedzenie Sejmu. Dziękuję Wysokiej Izbie za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-244.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle, może do mównicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#PosełJózefOleksy">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie zabierałbym głosu, gdyby nie stwierdzenie pana ministra w końcowej części jego wystąpienia, iż jest głęboko przekonany, że wraz z nominacją nowego komendanta, policja w Polsce stanie się sprawna, skuteczna i dobrze zorganizowana.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#PosełJózefOleksy">Panie ministrze, to jest stwierdzenie na wyrost. Problemy policji i jej sprawności zależą od znacznie większej ilości czynników aniżeli tylko zmiana personalna na stanowisku komendanta głównego.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#PosełJózefOleksy">Po drugie, chciałem zapytać, ponieważ mnie, to zainteresowało, czy pan minister mógłby przytoczyć, wedle jakich kryteriów i jakie namacalne wskaźniki brane są pod uwagę przy ocenie, że praca policji w jakimś województwie znacznie odstaje in plus od innego województwa. To nigdy nie było łatwe do uchwycenia, ale jest taki zestaw wskaźników. Gdyby pan minister zechciał uzupełnić tę informację, to uważałbym ją za pełną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#PosełRomanNorbert">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mnie osobiście bardzo odpowiada jedno ze stwierdzeń pana ministra, że pewnych spraw i decyzji kadrowych nie potrzeba uzgadniać z organami związkowymi, ze związkami zawodowymi. Dobrze byłoby, aby praktyka ta była stosowana we wszystkich resortach, a nie tak jak jest wygodniej, albo uzgadniać ze związkami, albo niech poszczególne resorty podchodzą do tej sprawy swobodnie. Dobrze byłoby, żeby pan premier ujednolicił politykę uzgadniania z organami związkowymi kwestii kadrowej.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, może pan minister będzie uprzejmy odpowiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie pośle, odpowiadając na pytania dotyczące oceny, które województwa są lepsze lub gorsze, lub też którzy komendanci są lepsi albo gorsi, braliśmy pod uwagę co najmniej 5 elementów. Jednym z nich była ocena współpracy z wojewodami, z samorządami, z sejmikami. A więc z tymi, którzy bezpośrednio stykają się ze społeczeństwem i przedstawicielem rządu, którym jest wojewoda: Mógł on wyrazić opinię, jak ta współpraca się układała, jaka jest skuteczność działalności policji.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Drugim elementem oceny komendanta wojewódzkiego, zastępców i komendantów rejonowych była analiza skuteczności ich działania, a więc wskaźniki wykrywalności, liczba przestępstw, stan zorganizowania policji, skuteczność tej policji.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Trzecim wskaźnikiem była po raz pierwszy ocena prowadzona od dłuższego czasu — tzw. pełne badania psychologiczne. A więc można było otrzymać obraz komendanta, czy na to stanowisko się nadaje, czy ma predyspozycje do kierowania zespołem ludzkim, jakim jest organizatorem, czy jest pobudliwy czy też nie i wszystkie inne wskaźniki, które mają znaczenie w ocenie psychologicznej każdej osoby, a chodzi tu konkretnie o testy na możliwość kierowania zespołem ludzkim w warunkach ekstremalnych.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Dalej — była koncepcja danego województwa pod względem strukturalnym policji. Wysoka Izba orientuje się, że dąży się do tego, żeby współpraca pomiędzy wojewodą i policją układała się dobrze, aby te dwa jakby piony współpracowały ze sobą. Tak jak zaistniały samorządy, tak również zaistniały komisariaty, komendy rejonowe, które będą jak najbliżej społeczeństwa. Każdy z komendantów ma ogromną autonomię, możliwość pełnej realizacji swojej koncepcji, jak ta komenda ma wyglądać. I w zależności od tego, jak tę komendę widział w perspektywie można było dojść do wniosku, czy będzie on rozwijał i usprawniał działanie policjantów, czy będzie im pomagał w organizowaniu służby oraz dbał o zaplecze.</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Ważna dla nas była również znajomość przepisów prawa, to co wyniosło się ze szkoły policyjnej lufo studiów cywilnych, bo i po takich szkołach są komendanci. Chodzi tu o znajomość w zakresie jaki obowiązuje kierownika, w tym przypadku akurat komendanta komendy wojewódzkiej.</u>
          <u xml:id="u-250.5" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Na tej podstawie oraz na podstawie ocen bieżącej współpracy pomiędzy różnymi biurami ocenialiśmy, który z komendantów lepiej mieści się w naszych kryteriach, a który gorzej. Na tej podstawie ustaliliśmy listę 49 komendantów.</u>
          <u xml:id="u-250.6" who="#MinisterSprawWewnętrznychHenrykMajewski">Czy to wystarczy panu posłowi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął informację pana ministra spraw wewnętrznych do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-251.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego dotyczącego sprawozdania Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o projekcie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-251.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pomoce do głosowania, że tak powiem, zostały państwu już dostarczone na piśmie. Jest to głosowanie dość trudne, bo jest wiele wniosków mniejszości i są poprawki do wniosków mniejszości. Tak że do głosowania będziemy musieli podejść bardzo spokojnie i precyzyjnie.</u>
          <u xml:id="u-251.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej panią Annę Radziwiłł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bardzo serdecznie dziękuję, zgodnie z moją wczorajszą prośbą, za udzielenie mi dzisiaj głosu przed przystąpieniem Wysokiej Izby do głosowania. Chciałabym ustosunkować się do jednej tylko ze zgłoszonych poprawek, ale za to obejmującej najszerszy chyba zakres, mianowicie do poprawki zgłoszonej we wczorajszej debacie przez pana posła Dziubę, a wprowadzającej całkowicie nowy system finansowania oświaty w miejsce dotychczasowego.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">W imieniu kierownictwa resortu chciałam króciutko przedstawić nasze stanowisko wobec, powtarzam, zupełnie fundamentalnej zmiany systemu finansowania zawartej w tej poprawce.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Po pierwsze, chciałam powiedzieć, że oświata, o czym nam wszystkim wiadomo, będąc i tak w bardzo trudnej sytuacji finansowej, w ciągu ostatniego roku szkolnego przeżyła tak naprawdę już trzy zmiany, może mniej fundamentalne, systemu finansowania. Od stycznia 1991 r. przeszła z budżetów terenowych, które na ogół ją finansowały, do budżetu centralnego, skąd jest finansowana za pośrednictwem ministerstwa. Na przełomie maja i czerwca nastąpiła zmiana systemu finansowania, która polega na odejściu od systemu kredytowania.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Po drugie, w oświacie, jako jednym z trzech resortów, od kwietnia wprowadzono najpierw dzienny, potem dekadowy system zaopatrywania. Jeżeli dodamy do tego nowy system administrowania oświatą, wiążący się z tym, że był to pierwszy rok szkolny, w którym zaczęła funkcjonować tzw. ustawa o kuratorach, to i tak z ogromnym trudem próbujemy stabilizować nowy system finansowania. Stąd wydaje się, że zaproponowana tu tak fundamentalna zmiana doprowadziłaby w obecnej sytuacji do ogromnego nieporządku, bałaganu i destabilizacji rodzącego się systemu finansowania.</u>
          <u xml:id="u-252.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Po trzecie, poprawka ta oznacza przeniesienie systemu finansowania stosowanego w wyższych uczelniach, czyli plus minus z około stu dużych instytucji do systemu złożonego z ponad 50 tys. małych jednostek. Całkowicie inna jest jakość materii, która składa się na system oświatowy, a inna na system finansowania szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-252.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Po czwarte, zaproponowana tu formuła oznacza wyrwanie ogromnej dziedziny z ogólnego systemu budżetowego i finansowania części jednostek budżetowych w sposób zupełnie odrębny niż pozostałe.</u>
          <u xml:id="u-252.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Dalsza kwestia. Szczególnie w ust. 2 w proponowanej wersji art. 78 jest tu właściwie, otworzenie furtki do odpłatności szkolnictwa. Sformułowanie o opłatach za zajęcia dydaktyczne, z wyjątkiem zajęć objętych minimum programowym i ramowym planem nauczania, prowadzi na co dzień do ogromnych perturbacji. Jeżeli zakładamy bowiem, że minimum programowe są to treści obowiązujące wszystkich, to np. nie wiem, czy mówienie o „Panu Tadeuszu” jest bezpłatne czy nie, jeśli znów na lekcji zacznę mówić o II części „Dziadów”, to mam poprosić uczniów o opłatę, jakieś tam 5 zł za każdą anegdotę o Mickiewicza, bo to się nie będzie łączyć z minimum programowym?</u>
          <u xml:id="u-252.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Kolejna sprawa dotyczy propozycji prowadzenia przez szkoły i placówki publiczne wydzielonej działalności gospodarczej. Czyli chodzi tu o stworzenie szkołom i placówkom oświatowym, możliwości bycia przedsiębiorstwami z wejściem jednocześnie w cały system podatkowy. Według regulacji wprowadzonych rozporządzeniem ministra finansów z maja bieżącego roku, obecnie każda szkoła i placówka może gromadzić i zdobywać, że tak powiem, środki specjalne, i to jest zwolnione z opodatkowania. Te środki specjalne w stanie prawnym obowiązującym od maja br. mogą być zarówno przeznaczane na daną szkołę i placówkę, a nie odprowadzane, jak dotąd, do wyższych szczebli administracji, jak i mogą być, według ust. 3 art. 78, „zmagazynowane” czy zaoszczędzone na następny rok, jeżeli nie zostaną wykorzystane w danym roku szkolnym.</u>
          <u xml:id="u-252.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejAnnaRadziwiłł">Nie przedłużając, zwracam się do Wysokiej Izby z prośbą, żeby system, który być może jest przyszłościowy, nie został wprowadzony obecnie. Tak jak wczoraj mówiłam, ustawa o systemie oświaty rzeczywiście będzie, przypuszczam, nowelizowana przez następne kilka lat, tak jak w pewnym sensie będzie się „nowelizować” rzeczywistość gospodarczą i finansową Polski, i wtedy można do tego wrócić. W tym momencie w imieniu kierownictwa resortu z całą odpowiedzialnością stwierdzam, że wprowadzenie tego systemu finansowania byłoby rozbiciem obecnego, tak trudno budowanego, systemu finansowania oświaty.</u>
          <u xml:id="u-252.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani minister.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania. Czy przed rozpoczęciem głosowania pani poseł chciała zgłosić…? Proszę bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chciałam przypomnieć, że nie ma debaty, wypowiedzi mogą dotyczyć tylko tego, co ma ścisły związek z głosowaniem.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#PosełMariaSielickaGracka">Bardzo przepraszam, ale na ostatniej stronie została dopisana treść poprawki. Jest tam zapisane „obowiązków rodzinnych i obywatelskich” i koniec, a poprawka ma do końca brzmieć tak, jak jest to zapisane we wniosku mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na str. 12, pani poseł, o ile ja rozumiem, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#PosełMariaSielickaGracka">Na str. 12 zamieszczonych poprawek tekst kończy się słowami „rodzinnych i obywatelskich”, a chodzi o to, że…</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Błąd jest w druku.)</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#PosełMariaSielickaGracka">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Jeśli pani marszałek i Wysoka Izba pozwolą, chciałam w imieniu obydwu komisji, w imieniu których składałam sprawozdanie, wnieść dwie autopoprawki do sprawozdania. Poprawki te są porządkujące, wynikają z błędu drukarskiego i pominięcia jednej logicznej konsekwencji, mianowicie w art. 84, 85 i 88 załączonego projektu ustawy jest błąd w druku, powołano się na art. 7 ust. 2, a powinno być: art. 7 ust. 3.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pani poseł, art. 85, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">W art. 84, 85 i 87 są powołania na art. 7 ust. 2. Jest błąd, powinien być ust. 3. Uprzejmie proszę o przyjęcie sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">I jeszcze jedna poprawka, jeśli pani marszałek pozwoli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Komisje proponują w art. 31 dodać nowy pkt 1 w brzmieniu: „Wydaje akty prawne w formie zarządzeń”. Proszę państwa, jedno zdanie komentarza. Znawcy, kompetentni prawnicy dokonali poprawki prawnej w jednym z zapisów, w wyniku której minister edukacji narodowej ma prawo kontrolować akty wykonawcze, to znaczy akty prawne kuratora i tam zrezygnowano ze sformułowania: „akty prawne” na rzecz „zarządzenia”. Wobec tego logiczną konsekwencją jest wniesienie tej poprawki, żeby nie było prawnych niekonsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę uprzejmie w imieniu komisji przyjąć łaskawie te dwie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pani poseł! O ile rozumiem, to w takim razie punkty te muszą wtedy zmienić numerację, bo jeżeli w art. 31 doda jemy pkt 1 w brzmieniu: wydaje akty prawne w formie zarządzeń, i to będzie pkt 1, to potem zmieniamy numerację następnych punktów w art. 31, tak?</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#komentarz">(Poseł Romualda Matusiak: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania jeszcze pan poseł chciał zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#PosełJanKisiliczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przepraszam, że dopiero teraz się z tym zgłaszam, ale widzę potrzebę sprecyzowania zapisu w art. 80, który brzmi: Szkoły i placówki publiczne są zwolnione z podatków oraz opłat za użytkowanie gruntów. Jest tutaj pewna nieścisłość, dlatego, że szkoła państwowa będąca państwową jednostką organizacyjną, nie posiadającą osobowości prawnej, grunty posiada w zarządzie, a nie w użytkowaniu. Użytkowanie może dotyczyć szkół niepaństwowych.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#PosełJanKisiliczyk">W związku z tym, gdyby taki zapis miał pozostać, wszystkie szkoły państwowe w dalszym ciągu będą płacić opłaty za zarząd gruntami, na których znajdują się szkoły. Nie wiem, czy to mogę zgłosić teraz jako poprawkę, czy komisja potraktuje to jako swoją autopoprawkę, ale jest to, wydaje mi się, niezbędne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Poprosimy posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#PosełJanKisiliczyk">Jeszcze tylko słowo. Wydaje mi się, że należałoby do tego artykułu dołączyć słowa: „lub zarząd” po słowie: „użytkowanie”, czyli byłoby: „szkoły i placówki publiczne są zwolnione z podatków oraz opłat za użytkowanie lub zarząd gruntów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy pani poseł sprawozdawca chciała się do tego odnieść?</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, może sekundkę, załatwimy tę sprawę, a potem udzielę głosu panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł sprawozdawca na temat poprawki, którą wniósł poseł Jan Kisiliczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Jeśli prawnicy uważają, że jest to niezgodne z prawem, to nie mam nic przeciwko temu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, to w takim razie zanim przystąpimy do głosowania, poprosimy jeszcze o opinię prawników, bo to jest sprawa dość ważna w sensie formalnym, czyli zostawiamy ją tymczasem jako sprawę otwartą.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie przejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#PosełAndrzejWybrański">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Wydaje mi się, że otrzymaliśmy poprawki dopiero w tej chwili. Wiele z nich, nie tylko ta, którą zgłaszała pani minister, ma znaczenie fundamentalne. Dostaliśmy te poprawki dopiero w tej chwili i okazuje się, że wiele spraw trzeba sprostować. Składam wniosek formalny o odłożenie głosowania, aby wcześniej mogły spotkać się kluby i jeszcze raz poważnie przedyskutować te poprawki.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jest to wniosek formalny, jak państwo usłyszeliście, który pan poseł uzasadnił ze względu na wagę sprawy i na liczbę poprawek, to i technicznie będzie bardzo trudne głosowanie, poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wniosek pana posła brzmiał, żebyśmy przystąpili, ja dodaję, do następnych punktów porządku dziennego, odłożyli to głosowanie i żeby w czasie przerwy, jeżeli kluby tak zadecydują, odbyło się spotkanie klubów.</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wniosek formalny dotyczy odłożenia obecnie głosowania, a nie w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku formalnego pana posła Wybrańskiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (120) Kto z państwa jest przeciwny temu wnioskowi? (84)</u>
          <u xml:id="u-271.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa wstrzymał się od głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-271.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że wniosek pana posła został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-271.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przechodzimy więc do następnego punktu porządku dziennego. Jest to… przepraszam, teraz ja muszę poszukać… Proszę państwa, będzie to też głosowanie, tak że bardzo proszę o pozostanie na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-271.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawa projektów ustaw dotyczących radia i telewizji oraz projekt uchwały w sprawie sytuacji w radiu i telewizji (druk nr 980).</u>
          <u xml:id="u-271.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu panią poseł Dobrochnę Kędzierską-Truszczyńską w imieniu Komisji Kultury i Środków Przekazu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z upoważnienia sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu przedstawiam Wysokiej Izbie projekt uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Propozycja tekstu jest następująca:</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">„Sejm RP wyraża najwyższe zaniepokojenie sytuacją w radiu i telewizji, a zwłaszcza prowadzoną polityką informacyjną naruszającą wiarygodność publicznych środków przekazu. Za niedopuszczalne uznajemy praktyki zmierzające do ograniczania swobody prezentowania różnych stanowisk, czy wręcz stosowanie swego rodzaju cenzury politycznej. I Przypominamy, że publiczna radiofonia i telewizja zobowiązana jest do rzetelnego ukazywania zjawisk i wydarzeń oraz przedstawiania różnorodnych ocen i opinii.</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Z niepokojem obserwujemy, że telewizja stała się w ostatnim czasie narzędziem walki z Sejmem (nieprawdziwe informacje dotyczące pracy Sejmu przy jednoczesnym blokowaniu informacji, a nawet wypowiedzi składanych w imieniu komisji sejmowych).</u>
          <u xml:id="u-272.3" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Sejm RP zwraca uwagę na nasilające się, zwłaszcza w telewizji, zjawisko nierzetelnego i nieobiektywnego informowania społeczeństwa o życiu politycznym kraju. Jest to szczególnie niebezpieczne w obliczu zbliżających się wyborów parlamentarnych. Niedopuszczalne jest, by kierownictwo Komitetu do Spraw Radia i Telewizji kierowało się własnymi sympatiami politycznymi, preferując jedne siły polityczne, a pomijając i lekceważąc inne.</u>
          <u xml:id="u-272.4" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W tej sytuacji Sejm uważa za konieczne jak najszybsze dokonanie przez rząd oceny pracy kierownictwa Komitetu do Spraw Radia i Telewizji i przedstawienie jej Sejmowi”. Tyle projekt uchwały.</u>
          <u xml:id="u-272.5" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Komisja Kultury i Środków Przekazu przedkładając projekt uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie sytuacji w radiu i telewizji informuje, że na swoim posiedzeniu 11 lipca I br. uchwaliła i skierowała do prezesa Rady Ministrów opinię następującej treści:</u>
          <u xml:id="u-272.6" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">„Komisja Kultury i Środków Przekazu na swoim posiedzeniu w dniu 11 lipca 1991 roku wyraziła zaniepokojenie z powodu rozbieżności prawnych dotyczących podstaw postawienia w stan likwidacji państwowej jednostki organizacyjnej Polskie Radio i Telewizja zarządzeniem numer 24 przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-272.7" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Zważywszy na skutki prawne i finansowe podjętych działań wynikających z realizacji wyżej wymienionego zarządzenia komisja uprzejmie prosi o jak najszybsze zajęcie stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-272.8" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pragnę także Wysoką Izbę poinformować, że komisja w sprawie sytuacji w radiu i telewizji wyraziła swoje zaniepokojenie już 22 lutego uchwalając i kierując do prezesa Rady Ministrów opinię następującej treści:</u>
          <u xml:id="u-272.9" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">„Sejmowa Komisja Kultury i Środków Przekazu, po zapoznaniu się z sytuacją w radiu i telewizji oraz po wysłuchaniu informacji wiceprezesów Komitetu do Spraw Radia i Telewizji, panów Marka Markiewicza i Jana Owsińskiego, wyraża najwyższe zaniepokojenie stanem i przebiegiem coraz liczniejszych konfliktów pojawiających się ostatnio zarówno w Centralnym Ośrodku Programowym, jak i w ośrodkach regionalnych. Spory te szkodzą polityce informacyjnej, pluralizmowi w radiu i telewizji oraz naruszają wiarygodność publicznych środków przekazu.</u>
          <u xml:id="u-272.10" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Komisja uważa, że zmiany w instytucjach podległych Komitetowi do Spraw Radia i Telewizji muszą być przeprowadzone z pełnym poszanowaniem niezależności dziennikarstwa, godności osobistej pracowników oraz powszechnie obowiązujących w tym środowisku obyczajów”.</u>
          <u xml:id="u-272.11" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! A teraz wracając do historii projektu ustawy chciałabym Wysokiej Izbie przedstawić tylko fakty.</u>
          <u xml:id="u-272.12" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pierwszy projekt poselski ustawy o radiu i telewizji wpłynął do Sejmu 21 czerwca 1990 r. W Izbie miał go przedstawić pan poseł Jerzy Ślęzak. 20 lipca 1990 r. wpłynął do laski marszałkowskiej projekt rządowy, podpisany przez pana premiera Tadeusza Mazowieckiego, zaś pogląd rządu miała prezentować pani minister kultury i sztuki Izabella Cywińska. 11 września 1990 r. wpłynął do laski marszałkowskiej kolejny projekt poselski, a do prezentowania stanowiska posłów upoważniono posła Jana Krzysztofa Bieleckiego. 26 października ub. r. rząd skierował do Sejmu kolejny projekt ustawy o radiu i telewizji z licznymi autopoprawkami. Pierwsze czytanie wszystkich tych projektów odbyło się 10 listopada 1990 r. 14 listopada powołano podkomisję, na czele której stanął pan poseł Aleksander Małachowski; powołano też ekspertów. 12 grudnia z inicjatywy podkomisji odbyło się całodzienne spotkanie ze wszystkimi środowiskami związanymi zawodowo z radiem i telewizją. Na spotkaniu przedstawiono wiele wniosków, z reguły ze sobą sprzecznych.</u>
          <u xml:id="u-272.13" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">29 marca 1991 r. Urząd Rady Ministrów pisemnie poinformował marszałka Sejmu o wycofaniu projektów rządowych dotyczących radia i telewizji, jednocześnie informując, że w przypadku projektu poselskiego następuje zmiana osoby prezentujące rozwiązania — zamiast pana posła Jana Krzysztofa Bieleckiego, będzie to robił pan poseł Jacek Merkel, i tak się stało. Podkomisja zakończyła prace.</u>
          <u xml:id="u-272.14" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Tak jak informowałam Wysoką Izbę wczoraj, członkowie Komisji Kultury i Środków Przekazu, a także członkowie Komisji Ustawodawczej zdecydowali w głosowaniu o zleceniu kolejnych ekspertyz prawnych, licząc, że po ich otrzymaniu będziemy mogli Wysokiej Izbie przedstawić projekt ustawy o Radiu i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-272.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Do dyskusji zgłoszonych jest czterech mówców. Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Andrzeja Grzyba z Polskiego Stronnictwa Ludowego, jest to wystąpienie klubowe, następnie pana posła Jerzego Ruseckiego…</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Grzyb: ale ja nie w tej sprawie)</u>
          <u xml:id="u-273.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">…w sprawie sytuacji w radiu i telewizji, mam zgłoszone pana nazwisko, i odczytuję listę zgłoszonych mówców do tego punktu porządku dziennego, chyba że jest jakaś pomyłka. Przepraszam bardzo, widocznie jest pomyłka w druku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#PosełAndrzejGrzyb">Pani Marszałek! Chciałbym poinformować, że jestem zapisany do dyskusji, ale w sprawie następnego punktu, dotyczącego ochrony środowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przepraszam pana posła za pomyłkę, ja to wyjaśnię.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Jerzy Rusecki ze Stronnictwa Demokratycznego już do tego punktu porządku dziennego, jest to wystąpienie klubowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#PosełJerzyRusecki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Kreśląc wizję demokratycznej Polski często akcentujemy potrzebę rozwijania pluralizmu politycznego, istnienia wielu partii i orientacji politycznych.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#PosełJerzyRusecki">Ostatnio w czasie gorących debat nad ordynacją wyborczą wskazywano na istotny wpływ prawa wyborczego na kształtowanie się wielokierunkowego i zróżnicowanego systemu politycznego. Myślę, że równie ważne, jak istnienie dobrej ordynacji wyborczej, jest istnienie prawdziwego pluralizmu informacyjnego. Aby życie polityczne w Polsce mogło się rozwinąć w całej swojej krasie i rozmaitości jest to dla nas, posłów Stronnictwa Demokratycznego, warunek sine qua non. Prawdziwa demokracja wymaga bowiem rzetelnego, obiektywnego i aktualnego informowania obywateli, a więc potencjalnych wyborców, o podstawowych sprawach kraju. Tylko bowiem przy rzetelnej informacji wyborca jest w stanie dokonać rzetelnego wyboru opcji politycznej i osób. Kiedy informacja jest fałszywa, nieprawdziwa, to również wybór obywatela będzie fałszywy, niezgodny z jego prawdziwymi przekonaniami.</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#PosełJerzyRusecki">W projekcie uchwały sejmowej podkreślono nasilające się, zwłaszcza w telewizji, zjawiska nierzetelnego, nieobiektywnego informowania społeczeństwa o życiu politycznym kraju. Zarzuca się obecnemu kierownictwu Komitetu do Spraw Radia i Telewizji, że kieruje się własnymi sympatiami politycznymi, preferując jedne siły polityczne, a pomijając i lekceważąc inne. Są to bardzo poważne zarzuty. Znając ogromną siłę oddziaływania telewizji, nie można stanu tego nadal tolerować, przekreśla to bowiem równość szans podmiotów wyborczych. I dlatego trzeba bić na alarm, i właśnie dla pro publico bono, nie dla jakichś osobistych fobii, trzeba zmienić obecne kierownictwo Radiokomitetu, i to możliwie szybko. Uprzejmie sugerowałem panu prezesowi Terleckiemu dżentelmeńskie podanie się do dymisji, ale nie wydaje się, żeby zechciał z tej uprzejmej propozycji skorzystać.</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#PosełJerzyRusecki">Wysoka Izbo! Zamiast projektu ustawy o radiu i telewizji, która zmieniłaby radykalnie status prawny i unowocześniła metody kierowania tą instytucją, komisja proponuje nam typowy erzac, czyli środek zastępczy, a mianowicie uchwałę, która mimo że zawiera wiele słusznych sformułowań i stwierdzeń, niczego w istocie nie rozstrzyga, bo nie ma takiej mocy prawnej.</u>
          <u xml:id="u-276.4" who="#PosełJerzyRusecki">Tłumaczenia, że po roku pracy nad projektami ustawy konieczne są dodatkowe ekspertyzy, brzmią dla mnie mało przekonywająco. Czy to eksperci dyktują rytm pracy Sejmu, czy też właściwe organy Sejmu? Czy tabakiera jest dla nosa, czy nos dla tabakiery?</u>
          <u xml:id="u-276.5" who="#PosełJerzyRusecki">Faktem jest, że komisja ustawy nie przygotowała, proponuje w zamian uchwałę. W tej sytuacji w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego chciałbym zaproponować konkretne poprawki do projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-276.6" who="#PosełJerzyRusecki">Poprawka pierwsza, proponujemy, aby akapit drugi uchwały rozpoczynającej się od słów: „Z niepokojem obserwujemy…” miał brzmienie — jest to drobna poprawka — „Z niepokojem obserwujemy, że telewizja stała się w ostatnim czasie narzędziem walki z Sejmem podając nieprawdziwe informacje dotyczące pracy Sejmu, przy jednoczesnym blokowaniu wyjaśnień i rzetelnych informacji, nawet składanych w imieniu komisji sejmowych względnie klubów poselskich”.</u>
          <u xml:id="u-276.7" who="#PosełJerzyRusecki">I poprawka druga. Proponujemy inne zakończenie uchwały przez dodanie po słowach „…i przedstawienie jej Sejmowi” ostatniego zdania, które brzmiałoby następująco: „Jednocześnie Sejm zobowiązuje Prezydium Sejmu do wprowadzenia do porządku obrad pierwszego posiedzenia Sejmu w sierpniu br. sprawozdania o projektach ustaw o telewizji i radiu, a Komisje: Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą do przygotowania tego sprawozdania w terminie do 1 sierpnia br.”. Uchwała ma wtedy bardziej konkretny wymiar i stwarza określone zobowiązania dla rządu, Prezydium Sejmu oraz właściwych komisji sejmowych. Będziemy wtedy mogli na naszym pierwszym, sierpniowym posiedzeniu przeprowadzić drugie czytanie projektu ustawy o radiu i telewizji i wreszcie sprawy do końca załatwić i rozstrzygnąć, bo czas ogromnie nagli.</u>
          <u xml:id="u-276.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zenona Złakowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Zenona Pigonia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#PosełZenonZłakowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W Komisji Kultury i Środków Przekazu byłem przeciwny projektowi uchwały w sprawie sytuacji w Polskim Radiu i Telewizji. Sprawa Radiokomitetu co pewien czas powraca na forum Sejmu, wzbudza dyskusje, namiętności. Dzieje się tak z reguły w okresach ożywienia politycznego, a już szczególnie w czasie kampanii wyborczych. I nic w tym dziwnego, telewizja jest bowiem narzędziem o potężnej sile społecznego oddziaływania, stąd każde z ugrupowań politycznych w Polsce, a jest tych ugrupowań w 'kraju bardzo dużo, chce z tego narzędzia korzystać. Spory i namiętności wokół telewizji wybuchały zarówno w okresie kierowania Radiokomitetem przez prezesa Andrzeja Drawicza, jak i obecnie — przez Władysława Terleckiego.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#PosełZenonZłakowski">Trzeba jednak zauważyć, że główne uderzenie wychodzi obecnie z innego niż dawniej ośrodka politycznego, wraz ze zmianą rządu zmienił się bowiem układ sił w Polsce. Pamiętam, jak w okresie prezesury pana Andrzeja Drawicza trudno było zaistnieć w telewizji ludowcom, ale także takim partiom, jak UPR czy KPN, a nawet niektórym opcjom z nurtu solidarnościowego. Pod tym względem, według mojej oceny, zmiana prezesa uczyniła naszą telewizję bardziej pluralistyczną.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#PosełZenonZłakowski">Nie można się zgodzić również z twierdzeniem, że obecna telewizja, jak to zostało sformułowane w projekcie uchwały, prowadzi wręcz wojnę z Sejmem. Zarzut zresztą także nie nowy, gdyż w roku ubiegłym podnoszony on był niejednokrotnie, mimo iż u władzy było inne kierownictwo. I wówczas Sejm formułował konkretne zarzuty pod adresem dziennikarzy obsługujących obrady. Pamiętamy też, z jak wielkim trudem udało się Sejmowi doprowadzić do zdementowania niektórych fałszywych informacji podawanych w telewizji, chociażby odnośnie do diet poselskich. Zarzuty więc co do walki telewizji z Sejmem nie są nowe, na ile zatem są one uzasadnione?</u>
          <u xml:id="u-278.3" who="#PosełZenonZłakowski">Myślę, że należałoby odróżnić te zabiegi i techniki stosowane przez telewizję, które zmierzają do przedstawienia parlamentu w krzywym zwierciadle, od krytycznych wypowiedzi różnych polityków na temat pracy Sejmu. To, że telewizja przedstawia krytyczne uwagi pewnych polityków o działalności Sejmu nie oznacza jeszcze, że sama prowadzi z tym Sejmem walkę. Przecież ta sama telewizja prowadzi obszerne transmisje z obrad Sejmu i Senatu, a więc daje relację dostatecznie obiektywną.</u>
          <u xml:id="u-278.4" who="#PosełZenonZłakowski">Nie można się również zgodzić z twierdzeniem, że telewizja jest zdominowana przez obóz prezydencki, jak sądzą niektórzy. Ja przynajmniej tego nie zauważyłem. Nie zauważyłem przede wszystkim jakiegoś radykalnego dyskryminowania poglądów członków Unii Demokratycznej czy też ugrupowań lewicowych. Wprost przeciwnie, zauważyłem, że to osoba prezydenta w wielu programach, szczególnie podczas relacji z jego spotkań ze społeczeństwem, jest pokazywana w krzywym zwierciadle. Relacje te były dalekie od obiektywizmu.</u>
          <u xml:id="u-278.5" who="#PosełZenonZłakowski">Nie zamierzam jednak prowadzić tutaj jakiejś licytacji, wyważania takich czy innych racji. Podzielam bowiem również pogląd, iż nasza telewizja powinna się zmienić. Twierdzę jednak, że w niewielkim stopniu zależy to od kierownictwa radia i telewizji. Radiokomitet jest to bowiem instytucja szczególna, potężny kombinat, zatrudniający kilkanaście tysięcy osób, z których większość została dobierana w minionych dziesięcioleciach według szczególnych kryteriów, wśród których rzetelność dziennikarska i kwalifikacje zawodowe nie należały do najważniejszych. Ta instytucja, o wynaturzonych strukturach, obrosła w różnego rodzaju działy, komórki, a ostatnio również spółki, które niewiele mają wspólnego z tworzeniem programów, i to programów przynoszących rzetelną informację; ta instytucja stała się w ogóle niewydolna i niesterowna. Rozmycie kompetencji i odpowiedzialności oraz zatrzymanie przytłaczającej większości ludzi dobieranych w dawnym okresie, często mało kompetentnych lub wręcz niepotrzebnych, da je złe efekty. W wielu wypadkach podzielałbym pogląd niektórych pracowników Radiokomitetu, iż nawet kierownictwo czy też osoby pełniące bezpośredni nadzór nad realizacją poszczególnych programów są zaskakiwani ostatecznym kształtem audycji, jaka jest emitowana na antenie.</u>
          <u xml:id="u-278.6" who="#PosełZenonZłakowski">Istnieje więc pilna konieczność zmiany struktur, a w wielu wypadkach i ludzi. Samo kierownictwo Radiokomitetu działając jednak w najlepszej wierze, niewiele może tu pomóc, ma bowiem ręce związane dotychczasowymi regulacjami prawnymi. Stąd pilna konieczność uchwalenia nowej ustawy o radiu i telewizji. Na szczęście Komisja Kultury i Środków Przekazu wraz z Komisją Ustawodawczą niedługo zakończą pracę nad projektem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-278.7" who="#PosełZenonZłakowski">Apelowałbym jednak o pewną cierpliwość. Zgadzając się, że nowa ustawa jest pilnie potrzebna, jednocześnie trzeba dążyć do tego, aby była to ustawa dobra. Dotyczy ona bowiem niezwykle ważnej, doniosłej społecznie materii. Nie dziwmy się więc, że komisje, mając pewne wątpliwości, zdecydowały się zasięgnąć opinii ekspertów. Jak tylko będzie to możliwe, komisje przedstawią projekt tej ustawy pod obrady plenarne. Myślę, że odbędzie się to wkrótce.</u>
          <u xml:id="u-278.8" who="#PosełZenonZłakowski">Jestem więc za reformami w Radiokomitecie i za nową ustawą, jestem jednak przeciwny uchwale Sejmu, której ostrze jest skierowane przeciwko obecnemu kierownictwu Polskiego Radia i Telewizji. Kierownictwo to ma również związane ręce, próbuje sterować tym bardzo trudno sterowalnym molochem i nie zawsze z najlepszym skutkiem. Co więcej, próby bardziej energicznych zmian spotykają się z atakiem ze strony części posłów.</u>
          <u xml:id="u-278.9" who="#PosełZenonZłakowski">Nie utrudniajmy więc tych procesów.</u>
          <u xml:id="u-278.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zenona Pigonia z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Aleksandra Małachowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#PosełZenonPigoń">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rezygnuję z wypowiedzi, chciałem, biorąc pod uwagę wypowiedź mojego przedmówcy, postawić wniosek formalny o odrzucenie projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Aleksander Małachowski z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#PosełAleksanderMałachowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z telewizją jest ten kłopot, że wszyscy się na niej bardzo dobrze znają i wobec tego dochodzi do bardzo Wielu — radia to też dotyczy — spiętrzeń różnych poglądów. Mam przed sobą surrealistyczną wypowiedź kogoś, kto, wydawałoby się, powinien coś na ten temat wiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#PosełAleksanderMałachowski">Proszę państwa, jak było naprawdę? Klub Poselski SD szalenie atakuje naszą komisję za to, że to rok już się ciągnie. To się rok nie ciągnie, jest to nieprawda. Prace nad tą ustawą trwają 4 miesiące, właściwie 3,5, bo w zasadzie uchwalone jest 80% tekstu. Pierwsze projekty ustaw, przedłożone w zeszłym roku, były raczej demonstracjami politycznymi i rząd przedłożył wtedy taką prowizoryczną ustawę, która była skrótem tego, co było przygotowywane, jak gdyby po to, żeby coś przeciwstawić projektowi poselskiemu, który był niedobry.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#PosełAleksanderMałachowski">Pierwszy, poważny projekt jaki wpłynął, był to projekt zwany potocznie „projektem gdańskim”; pierwszy poważny projekt ze strony poselskiej, sygnowany przez obecnego premiera Bieleckiego oraz posła Merkla, był on potem obrońcą tego projektu na posiedzeniu podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#PosełAleksanderMałachowski">I rząd skierował dwa projekty — jeden, dotyczący władz Krajowej Rady Radia i Telewizji, i drugi, dotyczący publicznej radiofonii.</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#PosełAleksanderMałachowski">Kiedy nastąpiła zmiana rządu, został wstrzymany bieg prac ustawodawczych, legislacyjnych nad tymi projektami, ponieważ nie było wiadomo, jak się do nich ustosunkuje nowy rząd. Po zmianie rządu przewodniczący komisji kultury wysłała w styczniu list, na który odpowiedź nadeszła w kwietniu. Prace nad tą ustawą faktycznie trwają od kwietnia. Te prace szły jakby dwoma torami. Pierwszy — to była koncepcja porządku informacyjnego, ustanowienia Krajowej Rady Radia i Telewizji, która normowałaby sprawy prywatnych radiostacji i prywatnych telestacji.</u>
          <u xml:id="u-282.5" who="#PosełAleksanderMałachowski">Ta część ustawy w zasadzie jest gotowa w 99%.</u>
          <u xml:id="u-282.6" who="#PosełAleksanderMałachowski">Natomiast spór zaczął się wtedy, kiedy przyszło postanowić o przyszłości Polskiego Radia i Telewizji, o dużym majątku gromadzonym przez kilkadziesiąt lat istnienia Polskiego Radia i Telewizji. Są to nie tylko urządzenia, ale to są archiwa, to są prawa autorskie. Jeśli to zebrać, jest to gigantyczna fortuna gromadzona od bardzo wielu lat. I o to rozpoczął się spór do tej pory nie zakończony. I to zostało poddane ekspertyzie.</u>
          <u xml:id="u-282.7" who="#PosełAleksanderMałachowski">Pytania prawne sformułowane przez pana posła Sikorę dotyczą tego, czy zaproponowana w projekcie ustawy, przeciwko czemu zresztą zgłosiłem projekt mniejszości, koncepcja przekształcenia Polskiego Radia i Telewizji w 31 niezależnych spółek zagraża skarbowi państwa, interesom skarbu państwa, czy nie zagraża. Czy nie jest, dzięki specyficznym postanowieniom Kodeksu handlowego, inną formą rekonstrukcji Radiokomitetu, ponieważ przewodniczący Krajowej Rady Radia i Telewizji byłby organem założycielskim dla 31 spółek i pełniłby funkcję przewodniczącego walnego zgromadzenia, co wedle Kodeksu handlowego oznaczałoby nie spotykany chyba na całym świecie stopień koncentracji władzy.</u>
          <u xml:id="u-282.8" who="#PosełAleksanderMałachowski">I to jest przedmiotem sporu prawnego. Tu nie rzeczoznawcy rządzą komisją, tylko komisja dotarła do pewnego punktu, kiedy trzeba ostatecznie coś postanowić. Istniałaby możliwość rozdzielenia tych dwu spraw, tak jak to rząd pierwotnie zrobił, by uchwalić ustawę o Radiu i Telewizji, o władzach Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz o Telewizji i Radiofonii Publicznej. Ale do tej pory sprawa ta nie jest jeszcze przez komisję rozstrzygnięta.</u>
          <u xml:id="u-282.9" who="#PosełAleksanderMałachowski">Natomiast, jak mówię, wyda je mi się, że wszelkie przyspieszanie tej sprawy, wyznaczanie jakichś konkretnych terminów odbije się negatywnie na przyszłości tej dziedziny życia w Polsce, ponieważ tu są bardzo trudne problemy, tu narastają nowe problemy, tu są bardzo trudne problemy ochrony praw autorskich, tu są bardzo trudne problemy wszystkich tych postanowień międzynarodowych, do których to musi być dostosowane.</u>
          <u xml:id="u-282.10" who="#PosełAleksanderMałachowski">I przestrzegam, jako człowiek, który życie spędził w tej instytucji, przed zbyt pospiesznymi zmianami. Już mieliśmy kilkanaście pośpiesznych, gwałtownych, nerwicowych zmian w tej instytucji, które za każdym razem odbiły się negatywnie na słuchaczach. Za każdym razem widzowie i słuchacze zapłacili słoną cenę, że za ich pieniądze podawany im był gorszy program. Dlatego radziłbym, by państwo byli uprzejmi jeszcze trochę poczekać. Przyjdą te ekspertyzy, one są w tej chwili trudne do zdobycia, bo cywiliści nie bardzo się w okresie letnim podejmują tych prac, ale jakieś tam w końcu ekspertyzy, oczywiście nie jakieś tam w sensie bylejakości, znajdą się, już jeden ekspert jest powołany. Myślę, że znajdzie się też szybko drugi ekspert. Dlatego namawiałbym, aby powściągnąć temperamenty i trochę poczekać. Nie wypowiadam się w sprawie tej uchwały, jestem członkiem Komitetu do Spraw Radia i Telewizji, więc trudno mi się na ten temat publicznie wypowiadać.</u>
          <u xml:id="u-282.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana poda Stefana Niesiołowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Jana Czaję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym poprzeć wniosek posła Zenona Pigonia głosując na rzecz odrzucenia w całości proponowanej uchwały. Czynię to przede wszystkim z powodów politycznych, ponieważ dopatruję się w tej uchwale przejawów prowadzonej tu pewnej gry politycznej, która była nazwana właściwie, ale może nie tak jasno i wyraźnie. Dlatego chciałbym to określić. To jest gra prowadzona ze strony PKLD i Unii Demokratycznej, która zmierza do zablokowania przemian w telewizji, które obecnie mają miejsce, a także do utrudnienia, uniemożliwienia czy wręcz zmiany, co właściwie nie było tu nawę specjalnie ukrywane, obecnego kierownictwa Radiokomitetu. Jestem także przeciwny tej uchwale z powodów merytorycznych, z powodu jej treści. Uchwała zawiera np. sformułowanie ewidentnie nieprawdziwe, jakoby telewizja w ostatnim czasie stała się narzędziem walki z Sejmem, o czym już tu mówił i odparł ten zarzut tydzień temu prezes Marek Markiewicz w swoim bardzo ładnym wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Prezentowane są różne opcje polityczne, różne ugrupowania, różne partie. Myślę, że mamy do czynienia z na pewno niedoskonałym, ale jednak pewnym procesem pluralizacji telewizji. W każdym razie obraz życia politycznego w Polsce jest dziś barwniejszy w telewizji i na pewno bardziej bezstronny niż był podczas prezesury Drawicza. Boleję więc nad tym, że koledzy, którzy obecnie wnieśli tę uchwałę, milczeli wówczas. Jestem, przeciwny tej uchwale także z powodu dalece niejasnych sformułowań. Na przykład co to znaczy „swego rodzaju cenzury politycznej”. Trzeba to sprecyzować. Jeżeli jest cenzura, to istnieje albo nie istnieje polityczna cenzura, a nie jest to cenzura „swego rodzaju”.</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Wskazane byłoby także, aby autorzy uchwały wykazali odwagę i sprecyzowali, o jakie siły polityczne chodzi, ponieważ im nie bardzo, jak widzę, odpowiada, kiedy po imieniu nazywam siły polityczne prowadzące tutaj określoną grę. I to jest zrozumiałe i oczywiste. I to jest prawo parlamentu. Ale byłoby dobrze, żeby autorzy uchwały określili, jakie siły polityczne preferuje się w telewizji. Bo w tej uchwale mamy sformułowanie o lekceważeniu sił politycznych.</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Z tego też względu jestem za odrzuceniem tej uchwały w całości. Przy tej okazji popieram opinię pana posła Małachowskiego, aby z powodów, które przedstawił, nie popędzać komisji pracującej nad ustawą, ponieważ jest to bardzo skomplikowana materia. I lepiej poczekać trochę, aby ta ustawa była dobra, niż w pośpiechu uchwalić złą ustawę.</u>
          <u xml:id="u-284.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Czaję z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie pana posła Jacka Soskę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#PosełJanCzaja">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Jestem przeciwko tej uchwale z całkiem innych powodów niż te, o których mówił pan poseł Niesiołowski. Otóż uważam, że nie można dalej tolerować sytuacji, która jest w telewizji, i w związku z tym prace nad nową ustawą trzeba maksymalnie przyspieszyć. Jeśli uchwała jest niedoskonała, to mam nadzieję, że w dyskusji na tej sali można ją udoskonalić. Otóż wydawało się, że wszystko sobie powiedzieliśmy dwa tygodnie temu podczas debaty nad telewizją. Ale to co obserwowaliśmy po tej debacie, jasno pokazuje, że właściwie widmo telewizji w dalszym ciągu krąży po kraju, aby sparafrazować znane skądinąd powiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#PosełJanCzaja">Otóż wydaje mi się, że nowa władza czy każda nowa władza przejmuje telewizję z dobrodziejstwem inwentarza. Wola zmiany, mimo że być może istnieje, nie neguję tego, jest jednak zbyt słaba w konfrontacji z politycznymi korzyściami, które może przynieść czy też przynosi kontrola nad tym ciągle najpotężniejszym środkiem masowego przekazu, ale na nieszczęście dla władzy ta telewizyjna dialektyka jest daleko bardziej skomplikowana. Przypomnę tylko pytanie, które z tej trybuny sformułował pan prezes Terlecki, komu, jeśli nie wybranemu w demokratycznych wyborach prezydentowi, ma służyć telewizja?</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#PosełJanCzaja">W obliczu skargi pana prezydenta, którą słyszeliśmy chyba wczoraj podczas spotkania w Belwederze, to nawet to sprzyjanie nie jest jednoznaczne. Myślę, że problem nie na tym polega. Słowa pana prezesa potwierdzają, że ma on koncepcję telewizji z poprzedniej epoki. Telewizja ma sprzyjać władzy, z tą tylko różnicą, że tym razem demokratycznie wybranej. Ponieważ jednak w polityce, zwłaszcza w okresie przemian, a w takim okresie ciągle jesteśmy, sytuacje nie są jasne, a więc to zaangażowanie nawet na rzecz takiej czy innej siły też nie jest sprawą prostą i dla telewizji bezbolesną.</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#PosełJanCzaja">Niemniej schemat myślenia prezentowany przez kierownictwo radia i telewizji to, moim zdaniem, całkowite nieporozumienie. Telewizja nie może i nie powinna nikomu sprzyjać. Telewizja nie jest dworska, czy też nie powinna być dworska, nawet jeśli jest państwowa. Telewizja jest głównym środkiem masowego przekazu, głównym kanałem informacji i powinna dawać informację obiektywną. Jest problem, jak tę informację obiektywną zdobyć. Otóż jest to kwestia podawania faktów, a więc nad doborem faktów składających się na taką czy inną informację powinno czuwać ciało niezależne od rządu i sił politycznych, oparte o pluralistyczną platformę, podporządkowane parlamentowi.</u>
          <u xml:id="u-286.4" who="#PosełJanCzaja">W układzie, który istnieje dotychczas, za telewizję odpowiada rząd, bez względu na to, czy rząd ma wpływ na tę telewizję. Ocena telewizji to w praktyce ocena polityki informacyjnej rządu. Negatywna ocena to wotum nieufności dla tej polityki, o ile oczywiście Sejm przyjąłby w głosowaniu taką ocenę.</u>
          <u xml:id="u-286.5" who="#PosełJanCzaja">Wysoka Izbo! Dwa tygodnie temu wyraziłem w debacie opinię, nieodosobniona na tej sali, że na podstawie tego, co prezentowała telewizja w ciągu ostatnich tygodni, a mogę powiedzieć, że również w ciągu ostatnich dwóch tygodni, łatwo zauważyć, że kierownictwo tej instytucji weszło lub dało się wprowadzić w rozgrywki polityczne. Stało się więc stroną tych rozgrywek i musi się liczyć ze skutkami tego zaangażowania. Te skutki to wyrażony, również na forum Komisji Kultury i Środków Przekazu, nieformalny wniosek o wotum nieufności dla kierownictwa telewizji. Aby miał on skutki prawne, musiałby być formalnie wnioskiem o wotum nieufności dla polityki informacyjnej rządu, musiałby być na tej sali przegłosowany.</u>
          <u xml:id="u-286.6" who="#PosełJanCzaja">Konsekwencją uchwalenia takiego wniosku musiałaby być dymisja członka gabinetu odpowiedzialnego za sprawy informacyjne. Notabene, ja nawet nie wiem, kto w gruncie rzeczy jest w rządzie za sprawy informacyjne i politykę informacyjną rządu odpowiedzialny. To też jest jakieś nieporozumienie.</u>
          <u xml:id="u-286.7" who="#komentarz">(Poseł Stefan Myszkiewicz-Niesiołowski: Podpowiadam, minister sprawiedliwości.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł nie ma w tej chwili głosu, proszę nie podpowiadać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#PosełJanCzaja">Mówię tutaj o procedurze, która jest niejasna i, myślę, że dla rządu wygodna. I nie stawiam wniosku. Nie stawiam go tylko dlatego, ponieważ rozumiem, że w najbliższym czasie odbędzie się dalsza debata i nad telewizją, i nad prawnym usytuowaniem telewizji w systemie Rzeczypospolitej, telewizji jako głównego środka masowego przekazu. Projekt uchwały uważam nie tylko za niedoskonały, bo takim on jest w istocie, ale w gruncie rzeczy za — nie chcę powiedzieć próbę, bo jest to w jakimś sensie pluralistyczny efekt pluralistycznej pracy — nie załatwiający sprawy absolutnie do końca.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#PosełJanCzaja">W związku z tym obciąłbym się przyłączyć do wniosku zgłoszonego przez pana posła Ruseckiego, że sprawę ustawy o telewizji należy załatwić definitywnie, zakończyć prace. Nie może być bowiem tak, abyśmy weszli w kampanię wyborczą do pierwszych wolnych i demokratycznych wyborów do parlamentu w tym stanie radia i telewizji, chociaż w mniejszym stopniu dotyczy to radia, w jakim obecnie się znajdujemy.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Soskę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#PosełJacekSoska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! O telewizji mówiono wiele i długo. Głosu na ten temat nie zabierałem. Wyda je mi się, że dzisiaj mamy rozpatrzyć projekt uchwały Sejmu, który przygotowała Komisja Kultury i Środków Przekazu. Przyglądając się temu projektowi i wysłuchując głosów w dyskusji, nie mogę zrozumieć, dlaczego komisja, biorąc różne głosy pod uwagę, opracowała uchwałę, z której w zasadzie nic nie wynika. Nie wiem, czy przewodniczący komisji, aktor Andrzej Łapicki, poseł, miał jakieś wątpliwości, czy było mu niezręcznie sprecyzować uchwałę na miarę uchwały sejmowej i powagi tej Izby…</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#PosełJacekSoska">Patrzę na akapit środkowy. Dla mnie niezrozumiałe jest sformułowanie „Z niepokojem obserwujemy…”, czyli Sejm i komisja obserwują z niepokojem, „…że telewizja stała się w ostatnim czasie narzędziem walki z Sejmem…”. I potem jest nawias, w uchwale Sejmu nawias… Nie wiem, czy ma on być przyjęty, i czy sformułowanie „nieprawdziwe informacje dotyczące pracy Sejmu…” itd. itd. mają być przyjęte. Mnie się wydaje, że jeżeli mówimy o telewizji, to komisja powinna wziąć pod uwagę, że trzeba służyć przede wszystkim płatnikom abonamentów, a nie Sejmowi, i tu zgadzam się z niektórymi posłami: ten akapit jest dla mnie w zasadzie do wykreślenia, nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#PosełJacekSoska">I ostatni akapit, który brzmi: „W tej sytuacji Sejm uważa za konieczne jak najszybsze dokonanie przez rząd oceny pracy kierownictwa Komitetu do Spraw Radia i Telewizji i przedstawienie jej Sejmowi”. Skoro telewizja jest rządowa i komisja kultury zwraca się do rządu o ocenę tej telewizji i tego Radiokomitetu, to ta ocena zawsze będzie pozytywna i Radiokomitet zawsze się będzie starał, żeby ocena rządu była pozytywna i telewizja będzie służyła rządowi.</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#PosełJacekSoska">Wyda je mi się, że zdanie to powinno brzmieć inaczej, że Sejm negatywnie albo pozytywnie opiniuje pracę Radiokomitetu. Należałoby tu jeszcze rozgraniczyć radio od telewizji, jest tu jakaś różnica. Jeżeli radio podaje informacje obiektywnie, to telewizja może traktować je wybiórczo.</u>
          <u xml:id="u-290.4" who="#PosełJacekSoska">Patrząc na projekt tej uchwały, Wysoka Izbo, wnioskuję, tak jak inni posłowie, o odrzucenie projektu uchwały o zaproponowanej nam treści.</u>
          <u xml:id="u-290.5" who="#PosełJacekSoska">Jeżeli chodzi o komisję rolnictwa, to mnie się wydaje, że łatwiej jest komisji kultury opracować uchwałę, bo zajmuje się węższym zakresem spraw niż komisja rolnictwa, która ma tych problemów więcej. Nie chcę dyskutować na tematy rolnicze, bo jestem umówiony z prezesem Terleckim w przyszłym tygodniu i nie zabierałem głosu w tej Izbie…</u>
          <u xml:id="u-290.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-290.7" who="#PosełJacekSoska">…o ile prezes Terlecki będzie jeszcze na swoim dotychczasowym stanowisku, a wydaje mi się, że Wysoka Izba nie jest w stanie go zmienić, czego dała dowód w projekcie uchwały i w sprawozdaniu komisji, mówiąc o słabości komisji i całego Sejmu. I wydaje mi się, że my te sprawy poruszymy…</u>
          <u xml:id="u-290.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-290.9" who="#PosełJacekSoska">Przepraszam, pani marszałek przekroczyłem czas wystąpienia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę panu posłowi dać mówić.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#PosełJacekSoska">Wniosek końcowy. Wysoka Izbo, proszę o odrzucenie projektu uchwały Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#PosełBożennaUrbańska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Będąc członkiem podkomisji do spraw radia i telewizji, wypowiadałam się kilkakrotnie na temat prac tej podkomisji i wobec tego pozwolę sobie dzisiaj powiedzieć tylko kilka zdań na temat krytykowanego projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#PosełBożennaUrbańska">Po pierwsze, nie chciałabym polemizować z panem posłem Soską, jeżeli chodzi o wartości językowe tej uchwały. Jednocześnie przykro byłoby mi na tak dostojnym i godnym forum wyjaśniać, co oczywiście znaczy nawias.</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-294.3" who="#PosełBożennaUrbańska">Dlatego będę prosiła państwa i apelowała o to, abyśmy jednak przegłosowali i przyjęli tę uchwałę, skoro na kilku kolejnych posiedzeniach poświęconych radiu i telewizji wypowiadaliśmy się niezwykle krytycznie zarówno o programach radiowych, jak i telewizyjnych, skoro jako członkowie komisji otrzymujemy sporo listów dotyczących pracy radia i telewizji i właśnie manipulowania przekazami z obrad Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-294.4" who="#PosełBożennaUrbańska">Nie chciałabym tutaj przytaczać fragmentów tych listów, ale dzisiaj otrzymałam z Krakowa list datowany 7 lipca, w którym, przepraszam, nie mogę przeczytać nazwisk, piszą nadawcy, iż niezwykle stronniczo przedstawione zostały informacje z posiedzeń niektórych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-294.5" who="#PosełBożennaUrbańska">Sądzę, proszę państwa, że przedmówcy, którzy wypowiadali się w takim trochę nostalgicznym tonie, aby nie popędzać komisji i nie przyspieszać jej prac nad ustawą o radiu i telewizji, nie czynili tego z dobroci serca.</u>
          <u xml:id="u-294.6" who="#PosełBożennaUrbańska">Myślę, że również w tych apelach zawarte są głębsze podteksty, o których nie chciałabym tutaj głośno mówi. Natomiast komisja w miarę możliwości i w zgodzie z prawem oczywiście prace te przyspieszy. Jeżeli jednak członkowie komisji, w tym członek Komisji Ustawodawczej, na ostatnim posiedzeniu, kiedy właściwie prace zostały zamknięte, zgłasza niepokoje dotyczące kwestii prawnych, to nic dziwnego, że komisja obawiając się, że uchwalimy kolejną ustawę, która będzie rozmijała się z prawem, woli odwołać się do ekspertów, aniżeli przedstawić państwu tak bardzo niedoskonałą ustawę.</u>
          <u xml:id="u-294.7" who="#PosełBożennaUrbańska">Natomiast z ogromnymi wątpliwościami odniosłabym się do apelu pana posła wyznaczającego termin zakończenia prac. Zależy to przecież od oceny ekspertów. Dzisiaj jest 19 lipca…</u>
          <u xml:id="u-294.8" who="#PosełBożennaUrbańska">Jeżeli więc mamy dać znowu zły projekt, to myślę, że lepiej poczekać, aby był on naprawdę na miarę naszych oczekiwań.</u>
          <u xml:id="u-294.9" who="#PosełBożennaUrbańska">Dlatego chciałam zgłosić wniosek przeciwny. Mając świadomość pełnej niedoskonałości projektu tej uchwały, chciałabym prosić państwa o opowiedzenie się za nią. A jeżeli chodzi o to zdanie, może nie bardzo zręczne, to przecież komisja nad tym zdaniem także debatowała. Myślę tutaj o zdaniu dotyczącym swego rodzaju cenzury politycznej. Nie można było tego zdania sformułować inaczej. Formalnie przecież cenzura polityczna nie istnieje, a każdy z nas doskonale wie, że swego rodzaju cenzura w telewizji i radiu istnieje, inaczej tak wiele programów nie zostałoby po prostu zdjętych z anteny.</u>
          <u xml:id="u-294.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#PosełJuliuszBraun">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałem poprzeć projekt uchwały, nie rozwijając już tego poparcia. Chciałem również poprzeć wniosek pana posła Ruseckiego o wyznaczenie terminu zakończenia prac komisji. Wysoki Sejm często już bowiem wyznaczał terminy w sprawach bardzo skomplikowanych i komisja musiała się dostosować do tego, i zakończyć pracę. Myślę, że komisja kultury, korzystając z posiadanych ekspertyz, również zakończy te prace, jeśli będzie zobowiązana przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#PosełJuliuszBraun">Chciałem jeszcze użyć jednego argumentu, który, jak sądzę, będzie istotny dla tego, by szybko zakończyć prace nad ustawą. Chciałbym mianowicie odwołać się do tego, co na niedawnym spotkaniu z panem prezydentem Wałęsą powiedział doradca prezesa Mariana Terleckiego, pan Maciej Strzembosz. Otóż zreferował on panu prezydentowi treść projektu ustawy i wniosków mniejszości. Zreferował w sposób, oczywiście, nieprawdziwy, ale mniejsza o to. Pan Strzembosz powiedział jednak, jako zarzut pod adresem Sejmu, że oto Sejm podejmuje próbę wyjęcia wpływu na kształt radia i telewizji z systemu władzy wykonawczej. Właśnie o to chodzi, w każdym demokratycznym kraju wyjmuje się władzy wykonawczej wpływ na kształt radia i telewizji. Właśnie ustawa ma zadecydować o tym, żeby ciało niezależne od władzy wykonawczej miało wpływ na kształt radia i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#PosełJuliuszBraun">Jednocześnie pan Maciej Strzembosz mówi, że telewizja musi mieć jakiś punkt oparcia. Poszukuje tego punktu oparcia zwracając się do prezydenta, mówiąc jednocześnie, że na pewno tym punktem oparcia nie będzie kontraktowy Sejm. Oczywiście nie ma być Sejm, ale potrzebny jest jasny system prawny i dlatego tak bardzo pilną sprawą jest ustawa. Sądzę więc, że decyzja Sejmu ustalająca dzisiaj termin zakończenia pracy komisji jest bardzo na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-296.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Andrzej Kern z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#PosełAndrzejKern">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! We wszystkich cywilizowanych ustawodawstwach jest taka zasada, że obwinionemu albo oskarżonemu gwarantuje się prawo do obrony. I żeby to prawo do obrony mogło być zrealizowane, to zarzut powinien być przedstawiony nie na poziomie ogólności, ale zarzut powinien być konkretny. Wtedy dopiero można mówić o obronie.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#PosełAndrzejKern">Jeżeli przeczytacie państwo bardziej uważnie projekt uchwały, to zarzuty stawiane są na takim poziomie ogólności, że obrona przed nimi jest niemożliwa. Dyskusję można prowadzić tylko na poziomie tak, nie, a przecież nie o to chodzi.</u>
          <u xml:id="u-298.2" who="#PosełAndrzejKern">Po ostatniej debacie telewizyjnej poprawiłem się trochę i zacząłem częściej oglądać telewizję. I co zauważyłem? Mianowicie, w telewizji dostrzegłem bardzo interesującą polemikę pana posła Niesiołowskiego z panem sekretarzem SdRP Leszkiem Millerem. Widziałem też bardzo interesującą, bardzo kulturalną polemikę Jacka Kuronia z Jarosławem Kaczyńskim. Widziałem program, w którym pan poseł Michnik z Ewangelią atakował prezydenta. Widziałem wreszcie pana profesora Geremka, jak wyjaśniał, że nie jest prawdą, że Unia głosuje tak jak lewa strona sali, tylko lewa strona sali głosuje tak jak Unia,</u>
          <u xml:id="u-298.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-298.4" who="#PosełAndrzejKern">...a więc nastąpiła zmiana kierowniczej siły chyba, tak to może należy rozumieć.</u>
          <u xml:id="u-298.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-298.6" who="#PosełAndrzejKern">I teraz, proszę państwa, pani, która przede mną zabierała głos — przepraszam, że nie pamiętam nazwiska — cytowała list. Ja też dwa dni temu dostałem od łódzkiej robotnicy, ta pani nazywa się Bursiewic. Pisze ona do mnie, poza komplementami, które sobie daruję, żeby się nie czerwienić…</u>
          <u xml:id="u-298.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie, prosimy o nie…)</u>
          <u xml:id="u-298.8" who="#PosełAndrzejKern">Ale ten fragment dotyczy tego tematu. Ta pani pisze tak: „Ratuj się telewizjo i nie daj się temu Sejmowi. Przecież Sejm jest powołany do ustanawiania dobrych praw i niech najlepiej tego pilnuje. U siebie nie mają porządku, a chcą gdzieś rządzić, pouczać i mącić. Życzę telewizji sukcesów w reorganizacji i dziękuję za programy katolickie oraz transmisję z pobytu Ojca Świętego. Było to dla mnie ogromne i niezapomniane przeżycie”.</u>
          <u xml:id="u-298.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-298.10" who="#PosełAndrzejKern">List ten, jako swoisty też przykład opinii publicznej, dedykuję tym z państwa, którzy zamierzają głosować za tą uchwałą, a również ku pokrzepieniu pana prezesa Terleckiego i pana prezesa Markiewicza.</u>
          <u xml:id="u-298.11" who="#PosełAndrzejKern">I na koniec może do tych panów prezesów. Nie słuchajcie panowie apelu, żeby się podać do dymisji, rozpoczęliście swoją pracę niedawno, przed wami wielkie zadania, a organizacja, która to proponuje dawno powinna się podać do dymisji, a tego nie zrobiła. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-298.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zanim przystąpimy do głosowania projektu uchwały, chciałam przedtem wyjaśnić jedno nieporozumienie. Pan poseł Rusecki zaproponował zmianę tekstu projektu uchwały; poprawkę w zakończeniu projektu. Chodzi o dodanie zdania: „Jednocześnie Sejm zobowiązuje Prezydium Sejmu do wprowadzenia do porządku obrad pierwszego posiedzenia Sejmu w sierpniu br. sprawozdania o projektach ustaw o telewizji i radiu, a Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą do przygotowania tego sprawozdania w terminie do 1 sierpnia br.”.</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, to nie może zmieścić się w projekcie uchwały, to projekt ten odnosi się do zdania Sejmu na temat radia i telewizji, a to są zalecenia, które Wysoka Izba, Prezydium Sejmu i komisja sejmowa dopiero wezmą pod uwagę. Tak więc co do tego terminu, to musimy podjąć osobną decyzję, niezależną od przyjęcia lub nie przyjęcia projektu uchwały, której tekst macie państwo przed sobą.</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chciałam przypomnieć, że mamy dwa wnioski. Jeden wniosek o odrzucenie projektu ustawy, jest to wniosek najdalej idący i pierwszy będzie poddany pod głosowanie. Jeżeli ten wniosek nie będzie przyjęty, to poddamy pod głosowanie projekt zmiany tekstu zaproponowany przez pana posła Ruseckiego i ewentualnie wtedy poddamy pod głosowanie projekt uchwały razem ze zmienionym tekstem.</u>
          <u xml:id="u-299.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania ktoś z państwa chciał jeszcze zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-299.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania wniosku pana posła Pigonia o odrzucenie projektu uchwały dotyczącego sytuacji w radiu i telewizji. Przystępujemy do głosowania tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-299.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (84) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (168)</u>
          <u xml:id="u-299.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (12)</u>
          <u xml:id="u-299.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek o oddalenie projektu uchwały oddalił.</u>
          <u xml:id="u-299.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępu jemy teraz do głosowania poprawki w tekście, którą zgłosił pan poseł Rusecki. Może pani poseł będzie uprzejma przedstawić ten projekt zmiany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pan poseł Rusecki proponuje zmianę w drugim akapicie projektu ustawy, wiersz 3 i 4. Akapit ten brzmiałby w sposób następujący: „Z niepokojem obserwujemy, że telewizja stała się w ostatnim czasie narzędziem walki z Sejmem podając nieprawdziwe informacje dotyczące pracy Sejmu, przy jednoczesnym blokowaniu wyjaśnień i rzetelnych informacji nawet składanych w imieniu komisji sejmowych, względnie klubów poselskich”. W ten sposób uniknęlibyśmy tłumaczenia na sali sejmowej kwestii używania nawiasu. Myślę, że dobrze by było, gdybyśmy zechcieli przyjąć tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł Jerzy Rusecki zgadza się z takim tekstem poprawki? Tak.</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania zmiany tekstu projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem zmiany tekstu projektu uchwały zaproponowanej przez pana posła Ruseckiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (171) Kto jest przeciwny tej poprawce? (8)</u>
          <u xml:id="u-301.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (27)</u>
          <u xml:id="u-301.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, ponieważ nie mogę powiedzieć, że nie ma quorum — widzę na oko, że mniej więcej posłowie są obecni na sali, jak poprzednio — ale ze względu na to, że część posłów nie brała udziału w głosowaniu, nie możemy tego przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-301.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł chciał się wypowiedzieć w tej sprawie? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Proszę państwa, z góry widać lepiej, chciałbym zaprotestować przeciwko tego typu praktykom, jeśli mamy efektywnie pracować jeszcze trzy miesiące.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Rozumiem jedność moralno-polityczną pana posła Niesiołowskiego i pana prezesa Terleckiego, czego wyrazem jest wzajemne promowanie się w Sejmie i w telewizji, ale nie potrafię zrozumieć — w wypadku przyjęcia, a przyjęliśmy przed chwilą wniosek, że będziemy głosowali nad tą uchwałą — tego typu zachowania, że chodząc po sali wzywa się do niegłosowania.</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Być może jest taki zwyczaj parlamentarny, ale jest to dla mnie przejaw naprawdę destrukcyjnej działalności w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-302.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, czy ktoś chciał jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#PosełAnnaDynowską">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Kongres Stanów Zjednoczonych w wypadkach, gdy jego kongresmeni nie uczestniczą w pracach tego kongresu, sprowadza posłów siłą i wymusza na nich głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#PosełAnnaDynowską">Nasza ustawa o prawach i obowiązkach posłów nakłada na posłów obowiązek aktywnego uczestnictwa w pracach Sejmu. Każdy, kto nie głosuje, po prostu nie spełnia warunków ustawy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów. Pani marszałek, mnie się wydaje, że ponieważ to nie jest pierwsza sytuacja, w której Obywatelski Klub Parlamentarny niezadowolony z przebiegu głosowania, w ogóle nie bierze udziału w głosowaniu, stawiam wniosek, aby przez sekretarzy liczyć posłów, spisać wszystkie osoby nie biorące udziału...</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#PosełAnnaDynowską">...w głosowaniu, albowiem, proszę państwa, oni uchybiają w sposób wyraźny, najbardziej ewidentny z możliwych obowiązkom poselskim, powstrzymują się od aktywnego uczestnictwa w pracach Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chwileczkę, pani poseł, to nie jest Kongres Stanów Zjednoczonych i my nie będziemy,...</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#komentarz">(Burzliwe oklaski)</u>
          <u xml:id="u-305.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">...nie mówiąc o tym, że nie mamy po prostu technicznych możliwości, siłą zmuszać posłów do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-305.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-305.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#PosełBolesławTwaróg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Musiałbym złożyć wniosek przeciwny z tego prostego względu, że jestem przeciwnikiem stanu wojennego, ale oprócz tego chciałbym powiedzieć wszystkim słuchającym tej transmisji, że posłów Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego jest w tej sali około 100. Gdyby zatem pozostali posłowie wykonywali tak swoje obowiązki, jak o tym mówią, że wykonują, mogliby z powodzeniem wszystkie ustawy przegłosować, byłoby ich 360 na sali.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, uchwała nie jest w tej chwili przegłosowana. Chciałam wrócić…</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chwileczkę, proszę państwa, sekundkę, może pozwolicie mi państwo powiedzieć, co mam do powiedzenia. Chciałam, żeby przed ogłoszeniem przerwy sprawdzić obecność państwa na sali i jeżeli okaże się, że jest quorum, będziemy mogli przystąpić do głosowania, powtórzymy głosowanie, jeżeli nie, nie będziemy powtarzać dzisiaj tego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, wzywam wszystkich państwa obecnych na sali do naciśnięcia przycisku w celu sprawdzenia liczby posłów na sali, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-307.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, jest 240 posłów.</u>
          <u xml:id="u-307.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jest quorum, w takim razie powtórzymy głosowanie nad projektem uchwały na temat radia i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-307.7" who="#komentarz">(Poseł Marian Orzechowski: Poprawka nie była przyjęta, nie było quorum.)</u>
          <u xml:id="u-307.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przepraszam, ale poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-307.9" who="#komentarz">(Poseł Marian Orzechowski: Nie, nie była przyjęta, nie było quorum.)</u>
          <u xml:id="u-307.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">To ja się zgubiłam, przepraszam, może pani poseł sprawozdawca mi przypomni, chwileczkę Proszę o ciszę, proszę państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie przegłosowaliśmy poprawki dotyczącej drugiego akapitu, poprawki zaproponowanej przez pana posła Ruseckiego. Treść pozostaje ta sama, natomiast jest rozszerzenie treści projektu uchwały i jednocześnie pominięcie nieszczęsnego nawiasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki zgłoszonej przez pana posła Ruseckiego.</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (186) Kto jest przeciwny? (9)</u>
          <u xml:id="u-309.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-309.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-309.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-309.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania całości projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-309.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem w całości projektu uchwały na temat sytuacji w radiu i telewizji, z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (181) Kto jest przeciwny? (23)</u>
          <u xml:id="u-309.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (26)</u>
          <u xml:id="u-309.9" who="#komentarz">(Śmiech na sali)</u>
          <u xml:id="u-309.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Se im podjął uchwałę na temat sytuacji w radiu i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-309.11" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chciałam jeszcze wrócić do sprawy poruszonej przez pana posła Ruseckiego, to jest propozycji, żeby Sejm zobowiązał Prezydium Sejmu do wprowadzenia do porządku obrad pierwszego posiedzenia Sejmu w sierpniu sprawdzania o projektach ustaw, ale przede wszystkim zobowiązał Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą do przygotowania tego projektu, gdyż Prezydium Sejmu nie może tego wprowadzić do porządku, jeżeli projekt nie będzie gotowy.</u>
          <u xml:id="u-309.12" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, poddam ten wniosek pod głosowanie, bo nie było to uzgadniane ani z Konwentem Seniorów, ani z klubami, więc muszę to poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-309.13" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za tym, żeby Wysoka Izba takie zalecenie przekazała Komisji Kultury i Środków Przekazu i Prezydium Sejmu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (182) Kto jest temu przeciwny? (15)</u>
          <u xml:id="u-309.14" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (34)</u>
          <u xml:id="u-309.15" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Wysoka Izba wyraziła wolę, żeby Komisja Kultury i Środków Przekazu opracowała do dnia 1 sierpnia br. projekt uchwały, a następnie Prezydium Sejmu umieściło to w porządku obrad najbliższego posiedzenia, które odbędzie się w sierpniu, to będzie pewnie w drugiej połowie sierpnia.</u>
          <u xml:id="u-309.16" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy ten punkt porządku dziennego. Przed ogłoszeniem przerwy proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Wspólne posiedzenie Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej odbędzie się w przerwie w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się: posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej; posiedzenie Klubu Poselskiego PSL w sali nr 106; posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palami; posiedzenie Poselskiego Klubu Pracy w sali nr 150; posiedzenie Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej w sali nr 18.</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Proszę państwa, ogłoszę dłuższą przerwę, dlatego że chciałam przypomnieć, że jest to nie tylko przerwa w pracy Sejmu, ale jest to przerwa na zebranie klubów w związku z głosowaniem ustawy o oświacie, a poza tym dostaliście państwo materiały do głosowania tych ustaw z Komisji Nadzwyczajnej, równie ważnych jak ustawa o oświacie.</u>
          <u xml:id="u-310.3" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Chciałam ogłosić w takim razie dłuższą przerwę, do godz. 18. Bardzo proszę o punktualne przybycie na salę po zakończeniu przerwy.</u>
          <u xml:id="u-310.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min 50 do godz. 18 min 07)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posłów o zajmowanie miejsc na sali obrad. Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktów 3 i 4 porządku dziennego dotyczących sprawozdań komisji o projektach ustaw: o przedsiębiorstwach państwowych, gospodarce finansowej przedsiębiorstw, opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń, samorządzie załogi przedsiębiorstwa, o reprezentowaniu skarbu państwa w spółkach oraz przeznaczeniu dywidend, a także o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Przekształceń Własnościowych Tomasza Stankiewicza.</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Podsekretarz Stanu w Ministerstwie</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#TomaszStankiewicz">Wysoki Sejmie! Chciałbym powiedzieć kilka słów o projekcie ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa. I to przede wszystkim nie z punktu widzenia finansowego, tylko ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#TomaszStankiewicz">Chciałem zwrócić uwagę, że ustawa jest niezbędna Ministerstwu Przekształceń Własnościowych do wykonywania naszych codziennych funkcji. Mianowicie ustawa o prywatyzacji pozwala przekształcać przedsiębiorstwa w jednoosobowe spółki skarbu państwa jedynie w celu prywatyzacji. Komercjalizację przewiduje ona na krótki, przejściowy okres. Tak ustawa została skonstruowana i tego w naszym ministerstwie staramy się trzymać. Nie przewidywano tam dywidendy ani oprocentowania, bo zakładano, że w krótkim okresie po sprywatyzowaniu dywidendę będzie pobierał prywatny właściciel czy prywatni akcjonariusze. Tymczasem wystąpiło zjawisko, którego nie przewidywano, zjawisko masowego nacisku przedsiębiorstw o złej kondycji finansowej, które dostrzegły szansę w samej komercjalizacji, takich przedsiębiorstw, które nie zamierzają się prywatyzować bądź się do tego zupełnie nie nadają. One chcą skorzystać z faktu, że nie określono dla nich dywidendy, że „schodzą” z obowiązku płacenia obligatoryjnej dywidendy. Dostrzegają chwilowe korzyści finansowe.</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#TomaszStankiewicz">Ten nacisk, któremu musimy sprostać, powoduje, że mamy coraz więcej spółek skarbu państwa już przekształconych, których stan finansowy utrudnia lub wręcz uniemożliwia prywatyzację, drogą kapitałową oczywiście.</u>
          <u xml:id="u-312.3" who="#TomaszStankiewicz">Oprocentowanie kapitału jest nam niezbędne jako dodatkowe, ustawowe wsparcie, pomagające przestrzegać ustawy o prywatyzacji w tym punkcie, w którym ona mówi, że komercjalizować możemy jedynie w celu prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-312.4" who="#TomaszStankiewicz">W Ministerstwie Przekształceń Własnościowych oczywiście rozumiemy potrzeby budżetowe. 400 przedsiębiorstw, które szykujemy do masowej prywatyzacji, to są właśnie te dobre przedsiębiorstwa, w tym szereg najlepszych, które płaciły dywidendę obligatoryjną. Jeśli nie płaciły, to staraliśmy się takie przedsiębiorstwa usuwać z tej listy, bo chodzi o to, aby podczas powszechnej prywatyzacji, gdy obywatele dostaną udziały, mogli za te udziały nabywać akcje przynoszące dywidendę.</u>
          <u xml:id="u-312.5" who="#TomaszStankiewicz">Gdyby tych 400 przedsiębiorstw nie było obciążonych obowiązkiem oprocentowania kapitału, to oczywiście byłaby to wyrwa dla budżetu państwa. Tu nie chodzi tylko o 400 przedsiębiorstw. W przyszłym miesiącu spodziewamy się, że skomercjalizowanych będzie ok. 700 przedsiębiorstw, do końca roku planujemy skomercjalizować 1000 przedsiębiorstw. A więc skala tego problemu rośnie.</u>
          <u xml:id="u-312.6" who="#TomaszStankiewicz">Naciski jakie wywierają przedsiębiorstwa o złej kondycji na komercjalizację, kompromitują samą ideę komercjalizacji. Komercjalizacja wprawdzie nie oznacza zmiany właściciela, mogłaby jednak zapoczątkować przemiany strukturalne, ale nie w wypadku, gdy zbiór przedsiębiorstw komercjalizowanych oznaczałby zbiór przedsiębiorstw o złej kondycji.</u>
          <u xml:id="u-312.7" who="#TomaszStankiewicz">Mamy liczne przypadki, że przedsiębiorstwa chcą się skomercjalizowć tylko po to, żeby chociaż na miesiąc, czy chociaż na dwa miesiące „zejść” z dywidendy i nie płacić jej. Przy czym najczęściej środki te przeznaczane są na płace. To jest główny cel.</u>
          <u xml:id="u-312.8" who="#TomaszStankiewicz">Brak ustawy o oprocentowaniu szkodliwie odbija się na samej pracy prywatyzacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-312.9" who="#TomaszStankiewicz">Przedsiębiorstwa stosują szereg trików, aby wprowadzić w błąd ministerstwo. Te właśnie, które nie zamierzają się prywatyzować, tylko chcą się jedynie skomercjalizować, przedstawiają rzekome listy intencyjne, które po skomercjalizowaniu okazują się bez pokrycia. Listy, które rzekomo wyrażały intencje inwestorów dotyczące zakupu udziałów czy akcji. Przedsiębiorstwa te ukrywają swój stan finansowy, ukrywają swój stan prawny.</u>
          <u xml:id="u-312.10" who="#TomaszStankiewicz">Stąd odczuwamy głęboką potrzebę zrównania dwóch sektorów — państwowego i skomercjalizowanego, w ramach tej samej przecież własności państwowej, zrównania w obowiązkach finansowych. Odczuwamy potrzebę zniesienia nieuzasadnionych preferencji dla przedsiębiorstw skomercjalizowanych, co usunęłoby źródło obchodzenia prawa, łamania ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Takiemu obchodzeniu prawa postawiłaby tamę ustawa o oprocentowaniu kapitału od jednoosobowych spółek skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-312.11" who="#TomaszStankiewicz">Wysoka Izbo! Proponowaną ustawę zamierzamy stosować tak, by przedsiębiorstwa na tym nie ucierpiały, tak, aby oprocentowanie nie było wyższe od poprzednio płaconej obligatoryjnej dywidendy. Gdyby taka groźba się pojawiała, wówczas stosować pragniemy art. 4, tak aby nadmierna część kwoty pozostawała w spółce.</u>
          <u xml:id="u-312.12" who="#TomaszStankiewicz">Jednocześnie pragnę zapewnić, że po wejściu w życie tej ustawy Ministerstwo Przekształceń Własnościowych, jako przedstawiciel skarbu państwa, nie pobierałoby więcej dywidendy od spółek skarbu państwa, tej, którą kodeks pozwala pobierać pod koniec roku, gdy sporządzony jest bilans i dzielony zysk. Te sumy pozostałyby już w spółkach. Podkreślam to, bo pytano o te kwestie.</u>
          <u xml:id="u-312.13" who="#TomaszStankiewicz">Wyjaśnić też pragnę, że choć formalnie wystarczy, by spółka sprzedała jedną akcję, aby już nie dotyczyła jej ustawa o oprocentowaniu, to jednak problem jest bardziej złożony, bo z kolei, według ustawy o prywatyzacji, musiałoby się to łączyć z natychmiastowym udostępnieniem pracownikom 20% akcji po cenach preferencyjnych. Tak że nie byłoby to takie proste i tutaj stosowanie jakichś manipulacji jest ograniczone. Zresztą nawet tą jedną akcję spółka może sprzedać jedynie za zgodą Ministerstwa Przekształceń Własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-312.14" who="#TomaszStankiewicz">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie jeszcze powiedzieć, że 400 przedsiębiorstw, które chcemy wybrać, to są przedsiębiorstwa nie tylko te, które płaciły najczęściej regularnie, i to wysoką dywidendę obligatoryjną, ale także te, które nie boją się opłat oprocentowania kapitału; znają projekt ustawy o oprocentowaniu. Lista 400 przedsiębiorstw jest nadal otwarta. Jeszcze dziś i jeszcze przez pewien czas przedsiębiorstwa same będą mogły wykreślać się z tej listy, jeśli będą miały takie życzenie. Z tego co obserwujemy, przypadków takich jest niedużo, są to przypadki nieliczne. Natomiast przedsiębiorstwa znajdujące się na tej liście, zwłaszcza dobre, prawie wszystkie liczą głównie na to, że już wkrótce, po kilku miesiącach, zostaną przejęte przez zarządy majątku narodowego i zostaną w ten sposób sprywatyzowane i wtedy nie będzie ich już dotyczył ani popiwek ani ustawa o oprocentowaniu kapitału. Ta ustawa o oprocentowaniu pozwoli nam zamknąć „listę 400” i rozpocząć powszechną komercjalizację. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-312.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-312.16" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ad vocem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie ma ad vocem.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#komentarz">(Poseł Wiesław Kaczmarek: Co znaczy, nie ma?)</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chwileczkę, proszę mi pozwolić dokończyć. Jeśli pan poseł chciałby zapytać pana ministra, to proszę bardzo. Bo chodzi o to, że zamknęliśmy dyskusję i nie chciałbym przedłużać.</u>
          <u xml:id="u-313.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#PosełWiesławKaczmarek">Panie marszałku, dyskusja, o ile pamiętam, chyba nie została zamknięta.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Została zamknięta.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Mam informację, że tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#PosełWiesławKaczmarek">Powiem otwarcie, panie marszałku, Wysoki Sejmie, że trudno jest o cokolwiek zapytać, ponieważ wystąpienie pana ministra nazwałbym wystąpieniem dramatycznym. I muszę powiedzieć, panie premierze, że jestem przerażony, ponieważ nie można w ten sposób argumentować. Co ma dywidenda do działania Ministerstwa Przekształceń Własnościowych, kategoria ekonomiczna do ministerstwa, które zajmuje się procesem legislacyjnym w przekształceniach własnościowych. Jak można z trybuny sejmowej mówić, że ustawę o oprocentowaniu kapitału, którą przyjmujemy, to przyjmujemy tylko po to, żeby postawić tamę prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#PosełWiesławKaczmarek">Natomiast pan minister Stankiewicz nie odpowiedział na pytanie zasadnicze, które postawiłem w debacie, odnośnie do tej ustawy, czy dopuszczalnym jest — co traktuję jako kardynalny błąd tej ustawy — oprocentowanie jednakową stopą 6% kapitału akcyjnego, czyli kapitału założycielskiego spółek, niezależnie od branży, w którą ten kapitał jest angażowany. Przecież każda branża ma różną produktywność, różny obrót kapitałem itd. itd. To jest kardynalne i zasadnicze pytanie w stosunku do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#PosełWiesławKaczmarek">Natomiast, żeby trzymać się ściśle tego projektu, to art. 4 tej ustawy mówi owszem, że odsetki od tego kapitału tak liczone mogą pozostać w przedsiębiorstwie, ale decyzję tę podejmuje minister finansów w porozumieniu bodajże z organem reprezentującym skarb państwa, ale pod jednym warunkiem, że przedsiębiorstwo przedstawi program restrukturyzacji. Tak że to, o czym mówił pan poseł Grzebyk, przykładowo w ogóle nie wchodzi w grę.</u>
          <u xml:id="u-316.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy byłyby jeszcze zgłoszenia, zapytania?</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł Krzysztof Grzebyk, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chciałbym dodać, że uściśliłem informację na temat zamknięcia dyskusji, że została zakończona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Bardzo państwa przepraszam, ale głos zabieram wyłącznie dlatego, że nie zostałem precyzyjnie zrozumiany i to pomoże panu posłowi Szymańskiemu w sformułowaniu wniosku. Ponieważ ze stenogramu wynikało, iż nie sformułowałem wniosku merytorycznego, to uprzejmie proszę o jego uwzględnienie, by w art. 2 w ust. 2 dopisać na zakończenie tegoż ustępu: „jednak w wysokości nie większej niż dotychczas płacona dywidenda”.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Nie będę uzasadniał, ale z tego co wiem, to z takim zapisem pokrywałaby się intencja rządu i komisji. Chodziłoby o to, by skomercjalizowane przedsiębiorstwa nie musiały płacić — pokazywałem to na jednym przykładzie, tych przykładów jest więcej — większej kwoty odsetek niż dotychczas płacona dywidenda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy byłyby jeszcze zgłoszenia? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę pana… Są?</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Ad vocem nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-319.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Ad vocem nie ma.</u>
          <u xml:id="u-319.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę pana posła o podejście do mównicy i o krótką wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#PosełLeonardSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Naprawdę prosiłbym bardzo o większą odpowiedzialność. Przecież było powiedziane przez panią marszałek, że wszyscy posłowie, którzy złożyli wnioski, mają się spotkać w pokoju na zapleczu sali posiedzeń. Zebraliśmy się i pracowaliśmy. W całym Sejmie szukaliśmy pana Grzebyka i nigdzie go nie było. Stąd jest to wszystko. I teraz zobaczcie państwo, jaka jest sytuacja, że ileś osób znowu będzie musiało czekać, ponieważ będzie musiało się zebrać znowu to grono ludzi, będzie musiał być prawnik, który to wszystko pozbiera. Nie można tak pracować. Naprawdę bardzo proszę o większą odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy jeszcze byłyby zgłoszenia? Nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę pana ministra o ustosunkowanie się do tych wypowiedzi. Czy pan minister będzie teraz w stanie odpowiedzieć na te pytania?</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W takim razie, jeśli pan minister za chwilę odpowie, poprosiłbym o wypowiedź kolejnego przedstawiciela rządu.</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów Ryszarda Pazurę.</u>
          <u xml:id="u-321.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym krótko tylko ustosunkować się do propozycji mniejszości dotyczącej proponowanych zmian w ustawie o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń. Zmierzają one do tego, żeby bez względu na relacje udziału kapitału państwowego w spółce, po pierwsze, dla wszystkich zwiększyć dopuszczalną obniżkę podatku do wysokości 50% aktualnych stawek; po drugie, zmierzają do tego, żeby rozszerzyć ten przywilej również na te przedsiębiorstwa państwowe, których rady pracownicze podpiszą tzw. kontrakty menedżerskie, i jednocześnie uchylają warunki umożliwiające zastosowanie obecnie funkcjonującej ulgi podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Chciałbym rozpocząć od informacji następującej treści. Ostatnio rząd prowadził bardzo trudne, ale w zakresie podatku od wzrostu wynagrodzeń skuteczne, jak sądzę, rozmowy z centralami związkowymi. W czasie tych rozmów wypracowano pewne rozwiązania, decyzje, które obecnie są realizowane. Generalnie decyzje te polegają, po pierwsze, na tym, że dla przedsiębiorstw znajdujących się w najtrudniejszej albo trudnej sytuacji płacowej i często w trudnej sytuacji finansowej, podniesiono minimalne normy grudnia do wysokości 1100 tys. złotych, a więc bardzo zbliżono tę normę, jako podstawę rozliczania podatku, do normy przeciętnej, jaka była w grudniu w 6 działach gospodarki narodowej. To oczywiście znacznie łagodzi ostrze tego podatku.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po drugie, chciałbym poinformować, że podjęto też decyzję na korzyść przedsiębiorstw, umożliwiającą od 1 stycznia 1991 r. pozostawienie 50% oszczędności z tytułu zmniejszenia zatrudnienia, poza oczywiście zmniejszeniem zatrudnienia w wyniku zwolnień grupowych, których to koszty zwolnień są i tak wyłączone z podatku od wzrostu wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po trzecie, umożliwiono bezpodatkowe wypłaty z funduszu socjalnego na tzw. akcję wypoczynku dzieci i młodzieży. Jest to znaczący odsetek wypłat z funduszu socjalnego, w niektórych przedsiębiorstwach sięgający nawet ponad 50%. Różnie jest w różnych przedsiębiorstwach.</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po czwarte, Rada Ministrów może wyłączyć niektóre składniki wynagrodzeń z opodatkowania. Podjęto decyzje, że kilka istotnych składników wyłączy się z opodatkowania. Dotyczy to m.in. dopłat do biletów za dojazdy do pracy środkami komunikacji miejskiej, PKS, PKP, dopłat do żywienia przyzakładowego, dopłat do czynszów mieszkań hotelowych, zakładowych, służbowych, a także dopłat do mieszkań prywatnych.</u>
          <u xml:id="u-322.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Ponadto pragnę poinformować, że podejmowane są decyzje indywidualne zmniejszające podatek w sytuacji przekazywania mniej efektywnych części majątku, często majątku usługowego, socjalnego, poza zakład pracy bądź odsprzedawania tego majątku. Wówczas następuje korekta podatku.</u>
          <u xml:id="u-322.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">W związku z tymi decyzjami mielibyśmy sytuację taką, że gdyby Wysoka Izba tę poprawkę, o której mowa w projekcie, przyjęła, praktycznie rzecz biorąc te dwie decyzje nałożyłyby się na siebie, tak że w efekcie mogłoby dojść do sytuacji, że podatek byłby faktycznie w wielu przypadkach zniesiony.</u>
          <u xml:id="u-322.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Jakie byłyby tego skutki? Można bardzo łatwo przewidzieć, że w drugiej połowie bieżącego roku z dużą dozą prawdopodobieństwa wystąpiłaby sytuacja z drugiego półrocza ubiegłego roku, kiedy to wzrosty płac znacznie wyprzedziłyby wzrost cen i oczywiście wzrost produkcji, i stałyby się impulsem wzrostu cen.</u>
          <u xml:id="u-322.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">A więc gdyby doszło do przyjęcia proponowanej poprawki, to po prostu mielibyśmy chyba do czynienia z powtórzeniem się bardzo niedobrej sytuacji roku ubiegłego.</u>
          <u xml:id="u-322.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Chciałbym też powiedzieć, że skomasowanie tych decyzji spowodowałoby następujące skutki. Ponieważ dzisiaj ok. 40 przedsiębiorstw opłaca podatek od wzrostu wynagrodzeń, 60% przedsiębiorstw opodatkowanych w ogóle nie „wchodzi” w ten podatek, w związku z tym doszłoby do sytuacji, w której budżet państwa musiałby zwracać dotychczas zarachowane i wpłacone pieniądze z tytułu tego podatku. Przy czym zwroty te mogłyby sięgnąć nawet około 5–6 bln zł. Pragnę bowiem przypomnieć, że rozliczenie tego podatku ma charakter narastający, a więc każda decyzja dotyczy całego okresu jego stosowania.</u>
          <u xml:id="u-322.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Na marginesie chciałbym powiedzieć jeszcze o dwóch bardzo istotnych sprawach. Z punktu widzenia systemu finansowego i jego logiki, nie jest do przyjęcia usunięcie warunku korzystania z ulgi podatkowej, przyznania tej ulgi podatkowej przedsiębiorstwu, które i tak nie opłaca podatku w terminach. A taka jest ta propozycja, która polega na tym, że jeśli nie płacisz w terminie, to daje ci się nagrodę w formie ulgi podatkowej. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-322.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Po drugie, w mojej ocenie tak zwane kontrakty menedżerskie, powiązane z ulgami w podatku od wzrostu wynagrodzeń, doprowadzą w wielu przypadkach przynajmniej do kompromitacji instytucji kontraktu menedżerskiego. Można bowiem bardzo łatwo przewidzieć, że te kontrakty będą podpisywane na siłę.</u>
          <u xml:id="u-322.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy byłyby zapytania do pana ministra w związku z wypowiedzią?</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, posłanka Barbara Blida.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#PosełBarbaraBlida">Panie Marszałku! Panie Premierze! Szanowni Państwo! Ja w sprawie formalnej, panie marszałku. Zmuszona jestem z przykrością zaprotestować. Posłowie mają argumentacje z uwagi na tak prowadzony tryb pracy parlamentu, z uwagi na to, że posłowie pracują w komisjach. My argumentujemy swoje zgłaszane poprawki czy inne kwestie do projektów ustaw, wobec prawie pustej sali, natomiast rząd ma możliwość zaprezentowania swojego stanowiska do sali pełnej przed samym głosowaniem. W związku z tym poseł nie ma możliwości skonfrontowania jednych argumentów z drugimi, ponieważ debata poselska jest zamknięta. Zgłaszam wniosek, żeby w następnych debatach, szczególnie jeżeli dotyczyć one będą spraw gospodarczych, odbywało się to jedno za drugim, w jednym ciągu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Podzielam ten pogląd. To od nas wszystkich zależy, czy to jest możliwe. Obecność na sali obrad warunkuje zakończenie punktu, który rozpoczynamy. Miejmy to na uwadze.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">I teraz już poproszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Przekształceń Własnościowych pana Wojciecha Góralczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym odnieść się do niektórych poprawek zgłoszonych w dzisiejszej debacie dotyczących ustawy nowelizującej ustawę o przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Najpierw poprawka do art. 45a ust. 2, gdzie zaproponowano, aby kontrakty menedżerskie były zawierane w porozumieniu z radą pracowniczą. Poprawka ta wydaje się niesłuszna i apelowałbym o jej nieprzyjmowanie, a to z tego powodu, że gwarancje praw samorządu pracowniczego przy zawieraniu tego typu kontraktów zawarte są w ust. 1 tego artykułu. Każdy kontrakt menedżerski może być zawarty tylko na wniosek rady pracowniczej, i to wyrażony w kwalifikowany sposób, bo za zgodą zebrania delegatów załogi.</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Wprowadzenie tego rodzaju poprawki prowadziłoby do udziału w negocjacjach nad kontraktami menedżerskimi trzeciej strony, rady pracowniczej, która jest organem kolegialnym i mogłoby to doprowadzić do rozmycia owych kontraktów, bądź w ogóle do wybitnej rzadkości zawierania tego typu kontraktów.</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Druga moja uwaga będzie dotyczyła art. 45b ust. 3. Chodzi o skład rady nadzorczej w przedsiębiorstwach, w których zostanie zawarty kontrakt menedżerski. Padła propozycja, aby ten skład był oparty na podobnych zasadach, jak niemieckie Mitbestimmung, czyli po połowie z każdej strony — organ założycielski i reprezentacja załogi.</u>
          <u xml:id="u-326.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Otóż tego rodzaju poprawka byłaby, po pierwsze, niezgodna z przyjętą już w tej chwili symetrią odnośnie do jednoosobowych spółek skarbu państwa, po drugie, nie bardzo odpowiada funkcji kontraktu menedżerskiego, gdzie przedsiębiorstwo państwowe zostaje powierzone określonej osobie prawnej lub fizycznej i ten, kto powierza, w tym wypadku organ założycielski, musi mieć swoje ramię kontrolne, które będzie badało, w jaki sposób kontrakt jest wykonywany. Powierzenie tej funkcji przedstawicielom pracowników utrzymywałoby sławetny „trójkąt bermudzki”, przeciwko któremu zresztą został wymyślony kontrakt menedżerski.</u>
          <u xml:id="u-326.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Padały tutaj głosy, że sam kontrakt menedżerski wyklucza czy podważa prawa pracownicze, że art. 45c ust. 2 tego projektu przewiduje natychmiastowe przywrócenie samorządu załogi, czyli procedurę przywrócenia po zakończeniu kontraktu menedżerskiego. Tego rodzaju obowiązek został tutaj zawarty. Chciałbym też zwrócić na to uwagę.</u>
          <u xml:id="u-326.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Kolejna sprawa dotyczy art. 46a ust. 2. Chodzi o przepisy, które mają zapobiegać atrofii majątku przedsiębiorstw państwowych i przewidują obowiązek zgłaszania do organu założycielskiego pewnych transakcji. W rozpatrywanym projekcie jest, że tego rodzaju rozstrzygnięcia organu założycielskiego nie podlegają procedurze sprzeciwów, natomiast pan poseł zaproponował, aby zastosować tu art. 63.</u>
          <u xml:id="u-326.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Również przeciwko temu chciałbym protestować i zachęcać państwa do niegłosowania za tą poprawką, bowiem, po pierwsze, jej stosowanie przedłużałoby i tak skomplikowaną procedurę podejmowania rozstrzygnięć i negocjacji, a po drugie, prowadziłoby do tego, że w ostateczności sąd mógłby rozstrzygać o tym, czy może być zawarty kontrakt czy nie. Dla sądu jest to niezwykle niewygodna sytuacja, bowiem sąd nie jest powołany do oceny merytorycznych rozstrzygnięć gospodarczych. Znacznie lepiej, jeżeli to robi urzędnik, ten krytykowany urzędnik, niż ma to czynić niezawisły sąd, który orzekać powinien o prawie, a nie o merytorycznych rozstrzygnięciach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-326.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Chciałbym jeszcze, proszę państwa, odnieść się do ustawy, której projekt został zawarty w druku 937. Chodzi o zasady reprezentowania skarbu państwa w spółkach. Ten projekt zawiera bardzo liczne wady, na które chciałbym zwrócić państwa uwagę.</u>
          <u xml:id="u-326.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Po pierwsze, art. 1 wprowadza podział spółek na dwie kategorie: na spółki utworzone do 1 stycznia i po 1 stycznia. Można by tu wytoczyć zarzut, że prawo to działałoby wstecz, bo te spółki już istnieją, chodzi o 1 stycznia br., i drugi zarzut, że wówczas stworzylibyśmy dwa portfele — stary i nowy portfel spółek — których status różniłby się nieco ze względu na moment, w którym spółka powstała.</u>
          <u xml:id="u-326.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">W art. 2 widziałbym sprzeczność między dwoma ustępami, bowiem według ust. 1 skarb państwa ma być reprezentowany przez właściwego ministra, wedle ust. 2 nie narusza się uprawnień ministra przekształceń własnościowych. Szkoda, że tego rodzaju sformułowania zostały zaproponowane bez odniesienia do jeszcze innej grupy przepisów, które regulują uprawnienia ministrów do reprezentowania skarbu państwa w spółkach, a mianowicie do ustaw ustrojowych tworzących urząd odpowiednich ministrów. Wprowadzenie takich przepisów, jakie tu są zaproponowane, wywołałoby bardzo duże trudności i komplikacje interpretacyjne.</u>
          <u xml:id="u-326.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Gdy chodzi o samą ideę powierzenia poszczególnym resortowym ministrom sprawy reprezentowania skarbu państwa, chciałbym przypomnieć, że jest to dokładnie powrót do systemu resortowo-gałęziowego, który był charakterystyczny dla gospodarki planowej. To znaczy w gospodarce planowanej centralnie, taki podział był logiczny i konieczny, bo to wynikało z logiki tej gospodarki. W gospodarce rynkowej decyzje o charakterze kapitałowym muszą być skoncentrowane w jednym miejscu, a nie można doprowadzić do tego, że różne polityki kapitałowe będą prowadzić różni ministrowie, niejako ze sobą konkurując.</u>
          <u xml:id="u-326.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">Przyjęcie tego przepisu byłoby bardzo niewygodne i szkodliwe dla działania rządu, każdego rządu, bo tu chodzi o technikę administrowania. Wreszcie chciałbym zwrócić uwagę, że propozycja przeznaczenia 50% pobieranej dywidendy na kapitał akcyjny Agencji Rozwoju Przemysłu jest również propozycją budzącą wiele wątpliwości. Nie chcę rozwijać aspektu finansowego, że jest to ponowne odtwarzanie parabudżetów, funduszy pozabudżetowych, które dopiero co Wysoka Izba zniosła, natomiast istotne jest, że zastosowanie tego przepisu mogłoby się kłócić z Kodeksem handlowym, bowiem jest tu mowa o podwyższaniu kapitału akcyjnego, a przecież Kodeks handlowy przewiduje określone procedury i formalności podwyższania kapitału akcyjnego, do których ten projekt ustawy się nie odnosi.</u>
          <u xml:id="u-326.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieWojciechGóralczyk">I wreszcie w art. 4 jest propozycja, aby utrzymać na zawsze zasadę, że w spółkach utworzonych z przekształcenia przedsiębiorstw państwowych 1/3 składu rady nadzorczej jest wybierana przez pracowników. Odnośnie do tego przepisu, zwróciłbym tylko uwagę na stan obecny. Obecnie statuty jednoosobowych przedsiębiorstw, jednoosobowych spółek skarbu państwa, zawierają zasadę, że 1/3 składu rady nadzorczej jest wybierana przez pracowników. Taki statut musi być ustanowiony, bo wymaga tego ustawodawca, natomiast ewentualna przyszła zmiana statutu nie jest taka prosta i do tej pory nie ma praktyki, aby od tej zasady odstępowano. Stąd też ustawowe narzucanie tej formuły nie wyda je się być konieczne.</u>
          <u xml:id="u-326.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Trwają jeszcze uzgodnienia dotyczące spraw zgłoszonych na początku, więc poprosiłbym może pana premiera Leszka Balcerowicza o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem powiedzieć na początku, że z wielką satysfakcją przyjęliśmy fakt powołania Komisji Nadzwyczajnej i sądzimy, że komisja ta ma rezultaty bardzo dobrej pracy i bardzo dobrej współpracy z przedstawicielami rządu.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Sądzimy, że projekty, które zostały przez nią przedłożone, pozwalają na osiągnięcie znacznego przyspieszenia i znacznego usprawnienia ważnych procesów w gospodarce. Przede wszystkim chodzi tu o proces, który może niesłusznie, nazywany jest likwidacją przedsiębiorstw państwowych. Chodzi bowiem, jak wiemy, w wielu przypadkach o to, aby w miejsce dotychczasowej osoby prawnej, przedsiębiorstwa państwowego, pojawiły się inne organizmy będące w stanie sprawniej gospodarować i będące w stanie dawać również zatrudnienie ludziom z poprzedniego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Z tym większym niepokojem — chciałbym to powiedzieć i sądzę, że mam obowiązek to, państwu powiedzieć — przyjmujemy pewne propozycje mniejszości. Na tych właśnie punktach, chciałbym się skupić. W moim przekonaniu, w przypadku ich przyjęcia, podważałyby one rezultaty pracy i bardzo komplikowałyby dalsze prowadzenie polityki gospodarczej, jak wiemy, w trudnych czasach, w czasach próby, ale w czasach, w których jednocześnie pojawiają się pozytywne sygnały.</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Prawdopodobnie jesteśmy w takim punkcie przegięcia i od nas samych zależy, w jakim kierunku pójdą procesy gospodarcze. Mamy inflację, która spada do zera, praktycznie w lipcu, mamy do czynienia z prawdopodobnym zatrzymaniem się spadku produkcji i mamy do czynienia z odwróceniem się tendencji spadkowej, jeżeli chodzi o rezerwy zagraniczne, czyli mamy coś, co nas tak bardzo niepokoiło.</u>
          <u xml:id="u-328.4" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Oczywiście bieg dalszych spraw nie może być przepowiedziany gospodarce ze 100% pewnością. Wiele zależy od tego, co będzie się działo poza sferą gospodarki. Z całą pewnością dużo zależy od tego, przy jakim systemie finansowym pozostajemy. Chciałem powiedzieć ogólnie, że dokonywanie bardzo wyraźnych zmian w toku roku podatkowego — niezależnie od intencji, których ja osobiście nie kwestionuję, uważam, że one są bardzo dobre i zasługują na dalsze prace — w bardzo delikatnym punkcie gospodarki, uważam za niepożądane ze wszech miar.</u>
          <u xml:id="u-328.5" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Teraz chciałbym się konkretnie odnieść do propozycji, które, w moim przekonaniu, byłyby propozycjami niebezpiecznymi dla biegu spraw gospodarczych, dla projektowania zweryfikowanego budżetu, który zostanie państwu przedstawiony, i dla ogólnego stanu gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-328.6" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Po pierwsze, chciałbym powiedzieć, że propozycja wydatkowych modyfikacji, właściwie zredukowania zakresu siły obowiązywania przykrego, ale niezbędnego mechanizmu opodatkowania ponadnormatywnych wynagrodzeń, narażałaby nas na dwa niebezpieczeństwa. Pierwszym niebezpieczeństwem byłoby powtórzenie się rzeczywiście tego, co zdarzyło się w roku ubiegłym. Byliśmy w bardzo podobnym punkcie, zbliżaliśmy się do stabilizacji i w tym momencie nastąpił splot czynników zarówno gospodarczych, jak i pozagospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-328.7" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Doszło rzeczywiście do rozluźnienia na krótki czas, III kwartału ub.r., polityki makroekonomiczne i, to w splocie z czynnikami zewnętrznymi — przypominam 100% wzrost cen ropy na świecie — doprowadziło nas na ścieżkę rosnących cen. Ceny rosnące, płace rosnące szybciej niż ceny — - to w rezultacie doprowadziło nas do spadku rentowności przedsiębiorstw. To była sytuacja, w jaką weszliśmy w roku obecnym, jeden z czynników, który przyczynił się do obniżki rentowności i jeden z czynników, który miał wpływ na sytuację budżetu.</u>
          <u xml:id="u-328.8" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Dlatego zdając sobie sprawę z niewątpliwych, dobrych intencji projektodawców, zwracamy się do państwa z prośbą o nieprzyjmowanie poprawki, która łączyłaby kontrakty menedżerskie z możliwością zredukowanego opodatkowania od ponadnormatywnych wynagrodzeń i która rozszerzałaby to również w sposób bezwarunkowy na jednoosobowe spółki skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-328.9" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Jest też drugi powód, który, w moim przekonaniu, wystarcza, aby nie robić takiego ryzykownego dla wszystkich ruchu. Jest to mianowicie powód fiskalny. Wiem, że nikt nie lubi podatku, wszyscy lubią wydatki, ale musimy widzieć obie strony budżetu. Chciałem państwu powiedzieć, że wedle naszych szacunków, dokonanie tej zmiany doprowadziłoby do dalszego ubytku po stronie dochodów i zaostrzyło jeszcze problem, przed którym wspólnie staniemy — jak utrzymywać dyscyplinę fiskalną w gospodarce, jak w dalszym ciągu utrzymywać coś, co będzie, z czym wspólnie będziemy musieli sobie niebawem poradzić.</u>
          <u xml:id="u-328.10" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Zwracam się do państwa z wielką prośbą o nieprzyjmowanie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-328.11" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Z taką samą prośbą zwracam się, jeżeli chodzi o proponowane w toku roku podatkowego zasadnicze przecież zmiany w systemie opodatkowania przedsiębiorstw. I znów rozumiem intencje, ale przy ocenie propozycji musimy kierować się naszym rozeznaniem skutków. Chciałem państwu powiedzieć, że wniesiona tu propozycja zniesienia w toku roku podatkowego dywidendy i wprowadzenia odpowiednio podwyższonego podatku dochodowego od wszystkich podmiotów gospodarczych, wedle naszego rozeznania, miałaby następujące negatywne skutki.</u>
          <u xml:id="u-328.12" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Po pierwsze, miałaby znów negatywny wpływ na budżet od strony dochodu. Przyznaję, że tutaj nie możemy dać bardzo precyzyjnych szacunków, ale z faktu, że kiedyś popełniono pomyłki, nie można czynić argumentu dla podważania szacunków, według nas jest to rząd wielkości kilku bilionów złotych utraty wpływów budżetowych. Myślę, że na to nie możemy sobie po prostu pozwolić.</u>
          <u xml:id="u-328.13" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Drugim argumentem na rzecz odrzucenia tej poprawki jest to, że taka zmiana w toku roku podatkowego, zwłaszcza podniesienie podatku dochodowego od wszelkich przedsiębiorstw, jest poważnym zamieszaniem w całym systemie podatkowym. Utrudnia stabilne działanie.</u>
          <u xml:id="u-328.14" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">I wreszcie jest trzeci argument, natury może ogólniejszej. Otóż sądzę, że przy projektowaniu i utrzymywaniu rozwiązań ekonomicznych trzeba uwzględniać pewne osobliwości różnych rodzajów przedsiębiorstw. Jest faktem niezaprzeczalnym, że przeciętnie biorąc przedsiębiorstwa publiczne, do których zaliczam zarówno przedsiębiorstwa w obecnej formie państwowe, jak i spółki, są w mniejszym stopniu zainteresowane zyskiem, dążeniem do zysku. W związku z tym z mniejszą siłą przeciwstawiają się tendencji do wzrostu kosztów, w tym wzrostu płac, kosztów płacowych.</u>
          <u xml:id="u-328.15" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">W takiej oto sytuacji potrzebne są dodatkowe mechanizmy, które uwzględniałyby te osobliwości. Jednym z takich mechanizmów jest opodatkowanie wzrostu wynagrodzeń, drugim mechanizmem jest podatek, pewne obciążenie fiskalne, które dotyczyłoby majątku przedsiębiorstwa, a nie zysku, skoro zysk nie jest przedmiotem największego zainteresowania tam, gdzie dominują interesy pracobiorców.</u>
          <u xml:id="u-328.16" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Stąd jest, jak sądzę, uzasadnione ekonomicznie, aby jakaś forma opodatkowania majątkowego pozostała, i jest ze wszech miar nieuzasadnione, aby dokonywać w tej chwili wyłomu w opodatkowaniu przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-328.17" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">I wreszcie, proszę państwa, trzeci punkt wiązałby się też z dywidendą, a mianowicie, przepraszam, tym razem z dywidendą od jednoosobowych spółek skarbu państwa i z propozycją, aby, po pierwsze, połowa należnej dywidendy przekazywana była na rzecz Agencji Rozwoju Przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-328.18" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Chciałbym powtórzyć to, o czym mówił pan minister Góralczyk, mianowicie, że to prowadziłoby nas prostą drogą do odtworzenia czegoś, w co z wielkim trudem wspólnie weszliśmy, mianowicie prowadziłoby nas do ponownego dezintegrowania od razu finansów publicznych. Mieliśmy przecież jeszcze niedawno kilkadziesiąt różnych parabudżetów plus taki okrojony budżet. To oznaczałoby powrót do tej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-328.19" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Ponadto byłoby to, i proszę wybaczyć, że to powiem, wyrazem takiego magicznego myślenia, takiego myślenia, że jak damy pieniądze specjalnej agencji, to łatwo rozwiąże się problem. Otóż w moim przekonaniu, problem nie polega tu na braku pieniędzy tej agencji, a polega przede wszystkim na tym, że ona ma ograniczoną zdolność działania i jeszcze bardziej na tym, że brakuje umotywowanych wniosków o pomoc finansową uzależnioną od przedstawienia wiarygodnego programu naprawy. W trudnych czasach, czy w czasach trudnych wymagań stawianych przedsiębiorstwom, i wiele z nich próbuje iść starą drogą, to znaczy próbuje zmiękczyć te wymagania, próbuje uzyskiwać rozmaite ulgi za pośrednictwem rządu. Skutki tego musiałyby spadać przecież na innych, na społeczeństwo, bo te pieniądze I komuś trzeba zabrać.</u>
          <u xml:id="u-328.20" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">W sumie więc bardzo prosiłbym państwa o niewprowadzenie tej trzeciej zmiany. Jednocześnie opowiadałbym się za przyjęciem projektu ustawy o oprocentowaniu kapitału w spółkach skarbu państwa, z tym dodatkiem, o którym mówił pan poseł Grzebyk. Chodzi o to, aby rzeczywiście nie było tak, że przedsiębiorstwo w porównaniu z sytuacją poprzednią straci na tym. I uznajemy, że jest celowe, aby wprowadzić ograniczenie, z którego wynikałoby, że nowa płatność nie będzie wyższa od płatności poprzedniej dywidendy.</u>
          <u xml:id="u-328.21" who="#WiceprezesRadyMinistrówLeszekBalcerowicz">Bardzo państwu dziękuję i pragnę wyrazić nadzieję, że podobnie jak i poprzednio, tak w przypadku trudnych, ale niezbędnych projektów, uda nam się uzyskać wymaganą wspólnotę działania.</u>
          <u xml:id="u-328.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Poproszę jeszcze pana ministra Tomasza Stankiewicza, aby udzielił odpowiedzi na pytanie, które zadał poseł Wiesław Kaczmarek; pan poseł to podtrzymuje. Następnie przystąpimy do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieTomaszStankiewicz">Wysoki Sejmie! Krótko ustosunkuję się do tej uwagi. Chciałem jeszcze raz powtórzyć intencję, którą wyraził wicepremier Balcerowicz, że chcielibyśmy i zamierzamy stosować ustawę tak, aby przedsiębiorstwa na tym nie ucierpiały, i wykorzystywać art. 4 tak, że jeśli okazałoby się, że to oprocentowanie jest wyższe od poprzednio płaconej dywidendy obligatoryjnej, to by ta nadwyżka pozostawała w spółce skarbu państwa. Wszystkie spółki skarbu państwa, zarówno tych 400, które teraz będą komercjalizowane, jak i tych już prawie 170, które w tej chwili zostały skomercjalizowane, zamierzamy poddać procesom restrukturyzacji i zamierzamy negocjować z każdym zarządem tych spółek proces i program restrukturyzacji. I dlatego ten artykuł będzie się mógł odnosić praktycznie do każdej spółki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zapytuję posła sprawozdawcę, czy możemy przystąpić do głosowania? Tak, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#komentarz">(Poseł Edward Nowak: Tak, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-331.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-331.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania projektu ustawy o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-331.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W sprawozdaniu komisja przedstawia dwa wnioski mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-331.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">We wniosku mniejszości do art. 1, w zmianie 9 dotyczącej art. 37a, wnioskodawcy proponują skreślenie pkt. 3, który zawiera upoważnienie dla organu założycielskiego do odwołania dyrektora, jeżeli przedsiębiorstwo państwowe przez co najmniej trzy kolejne miesiące nie wypełnia wobec skarbu państwa zobowiązań z tytułu podatków lub dywidendy obligatoryjnej.</u>
          <u xml:id="u-331.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy pan poseł sprawozdawca w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#PosełEdwardNowak">Nie sądzę, sprawa jest ewidentna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 1, zmiana 9 dotycząca art. 37a, polegającego na skreśleniu pkt. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (80) Kto jest przeciw? (145)</u>
          <u xml:id="u-333.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (45)</u>
          <u xml:id="u-333.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 1, zmiana 9 dotycząca art. 37a, polegający na skreśleniu pkt 3 — odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-333.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W drugim wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują w nowym art. 3 wprowadzenie zmian w ustawie o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń zmierzających do obniżenia stawki podatku od wynagrodzeń dla spółek prawa handlowego, spółek cywilnych oraz dla przedsiębiorstw państwowych, w których rady pracownicze zawarły z dyrektorami długoterminowe umowy o zarządzaniu tymi przedsiębiorstwami. W przypadku przyjęcia tego wniosku, ulegną zmianie oznaczenia pozostałych artykułów; to jest uwaga robocza. Czy pan poseł sprawozdawca?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#PosełEdwardNowak">Nie, dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie ma potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości, polegającego na dodaniu art. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (76) Kto jest przeciw? (151)</u>
          <u xml:id="u-335.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (46)</u>
          <u xml:id="u-335.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości polegający na dodaniu art. 3 — odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-335.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W dyskusji zgłoszono dodatkowe poprawki, których tekst posłowie otrzymali w zestawieniu poprawek. Proszę posła sprawozdawcę Edwarda Nowaka o kolejne ich referowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#PosełEdwardNowak">Proszę państwa, pierwsza proponowaną poprawką jest poprawka w art. 1 ustawy o zmianie ustaw, w zmianie 7. Wyraz „dwie” zastępuje się wyrazem „trzy”. Idea poprawki polega na tym, że tekst Komisji Nadzwyczajnej przewiduje w składzie komisji konkursowej do wyboru dyrektora przedsiębiorstwa państwowego dwie osoby z rady pracowniczej i trzy osoby z organu założycielskiego. Tymczasem projektodawcy proponują zrównoważenie tego układu, a więc trzy osoby z przedsiębiorstwa i trzy osoby delegowane przez organ założycielski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (86) Kto jest przeciw tej poprawce? (130)</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#PosełEdwardNowak">Następna poprawka dotyczy zmiany 10 w art. 45a w ust. 2 i polega na dodaniu słów „w porozumieniu z radą pracowniczą”. Istota tej poprawki polega na tym, aby, w myśl projektu Komisji Nadzwyczajnej, umowa zawierana pomiędzy tym, komu powierza się zarządzanie, a przedstawicielem reprezentującym interes skarbu państwa, odbywała się w porozumieniu z radą pracowniczą. Projekt, aby umożliwić uczestniczenie rady pracowniczej w podpisywaniu tej umowy, jest projektem zgłoszonym w debacie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki, do art. 45a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (97)</u>
          <u xml:id="u-339.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (137)</u>
          <u xml:id="u-339.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (42)</u>
          <u xml:id="u-339.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-339.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#PosełEdwardNowak">Następna poprawka również dotyczy zmiany 10, a więc rozdziału o umowie o zarządzaniu przedsiębiorstwem, art. 45b. W czasie debaty zgłoszono propozycję zastąpienia obecnego zapisu komisji innym zapisem. Istota poprawki polega na tym, aby przedłożenie komisji, że 1/3 składu rady nadzorczej stanowią pracownicy przedsiębiorstwa, zastąpić propozycją, aby pracownicy stanowili połowę członków rady nadzorczej i wspólnie wybierali przewodniczącego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 45b, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (91)</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest przeciw tej poprawce? (149)</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (46)</u>
          <u xml:id="u-341.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-341.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#PosełEdwardNowak">Następna, czwarta poprawka dotyczy również zmiany 10 w art. 45c. Proponuje się tu dodanie nowego ust. 2 i renumerację dotychczasowego ust. 2. Istota merytoryczna tej poprawki polega na tym, że wnioskodawcy w trakcie debaty zaproponowali, aby z wnioskiem o rozwiązanie umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem mogła wystąpić także rada nadzorcza. A więc poza trzema powodami, które tam są wymienione — rażące naruszenie prawa, niepłacenie zobowiązań wobec skarbu państwa lub istotne naruszenie umowy — także rada nadzorcza miała takie prawo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-343.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 45c, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (44) Kto jest przeciw? (158)</u>
          <u xml:id="u-343.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (74)</u>
          <u xml:id="u-343.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-343.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#PosełEdwardNowak">Następna poprawka w zmianie 12 dotyczy problemu ochrony mienia państwowego. Otóż zaprojektowaliśmy tam taki zapis, aby w momencie zamiaru dokonania czynności prawnej polegającej na wniesieniu mienia do spółki, fundacji, dokonania darowizny, albo nieodpłatnego oddania mienia w użytkowanie, gdy organ reprezentujący interes skarbu państwa odmówi wyrażenia zgody na dokonanie przez przedsiębiorstwo takiej czynności prawnej, aby ona nie podlegała zaskarżeniu. Wnioskodawcy proponują, aby w przypadku niewyrażenia przez organ założycielski zgody na dokonanie tej czynności prawnej, organom przedsiębiorstwa przysługiwał sprzeciw w trybie art. 63.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-345.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 46a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (114)</u>
          <u xml:id="u-345.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (111)</u>
          <u xml:id="u-345.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (53)</u>
          <u xml:id="u-345.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-345.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#PosełEdwardNowak">Poprawka 6 polega na tym, że dotychczasową treść art. 3 zastępuje nowy art. 49a. Chodzi o to, aby funkcja administratora państwowej nieruchomości rolnej, która opisana jest w tym artykule, znalazła się w jednolitym tekście ustawy o przedsiębiorstwie państwowym, żeby po prostu była w tekście, który jest dla niej właściwy, a nie znajdowała się w ustawie o charakterze zdecydowanie przejściowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki o dodanie nowego art. 49a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (223) Kto jest przeciw? (12)</u>
          <u xml:id="u-347.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (44)</u>
          <u xml:id="u-347.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-347.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#PosełEdwardNowak">Następna poprawka polega na skreśleniu art. 4. Jaka jest istota tej poprawki? Otóż decyzje o likwidacji podejmuje organ założycielski z własnej inicjatywy lub na wniosek rady pracowniczej, o ile minister finansów i minister przekształceń własnościowych nie zgłoszą sprzeciwu w ciągu 2 tygodni.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#PosełEdwardNowak">Rząd proponował, aby w ogóle uniemożliwić sprzeciw wobec takiej decyzji. Tymczasem w trakcie posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej pani poseł Ziółkowska, o ile pamiętam, zgłosiła propozycję, aby art. 20, który mówi o uniemożliwieniu sprzeciwu, zawiesić to prawo, tzn., że prawo sprzeciwu nie przysługuje tylko do końca tego roku.</u>
          <u xml:id="u-348.2" who="#PosełEdwardNowak">Wydaje się, że trochę mętnie wyjaśniłem, więc jeszcze raz powtórzę.</u>
          <u xml:id="u-348.3" who="#PosełEdwardNowak">Otóż w związku z decyzją o likwidacji przysługuje prawo sprzeciwu w trybie art. 63.</u>
          <u xml:id="u-348.4" who="#PosełEdwardNowak">Art. 4, który proponuje się skreślić, zawiesza jakby prawo sprzeciwu do końca tego roku. Propozycja polega na wykreśleniu art. 4, a więc mówiąc wprost umożliwieniu prawa sprzeciwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 4 zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (125) Kto jest przeciw? (117)</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (36)</u>
          <u xml:id="u-349.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#PosełEdwardNowak">I, proszę państwa, ostatnia już propozycja o charakterze czysto redakcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#PosełEdwardNowak">Otóż na końcu art. 5 prosimy o dodanie słów: „ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych”. Chodzi po prostu o to, żeby redakcja tego ustępu była czytelna i wiadomo było, do jakiej ustawy, wymieniając artykuły, odnosi się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (246) Kto jest przeciw? (8)</u>
          <u xml:id="u-351.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (21)</u>
          <u xml:id="u-351.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-351.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">To są wszystkie poprawki. Możemy przystąpić do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-351.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem całości projektu ustawy o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, oraz ustawy o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną (z przyjętymi poprawkami), zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (152) Kto jest przeciw? (72)</u>
          <u xml:id="u-351.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (64)</u>
          <u xml:id="u-351.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-351.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania projektu ustawy o zasadach reprezentowania skarbu państwa w spółkach z jego udziałem oraz o przeznaczeniu dywidend pochodzących z podziału zysku tych spółek.</u>
          <u xml:id="u-351.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że Komisja Nadzwyczajna wnosi o odrzucenie tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-351.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-351.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za odrzuceniem projektu ustawy o zasadach reprezentowania skarbu państwa w spółkach z jego udziałem oraz o przeznaczeniu dywidend pochodzących z podziału zysku tych spółek — zgodnie z wnioskiem Komisji Nadzwyczajnej — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (197) Kto jest przeciw? (10)</u>
          <u xml:id="u-351.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (69)</u>
          <u xml:id="u-351.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm odrzucił projekt ustawy o zasadach reprezentowania skarbu państwa w spółkach z jego udziałem oraz o przeznaczeniu dywidend pochodzących z podziału zysku tych spółek.</u>
          <u xml:id="u-351.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady gospodarki finansowej i opodatkowania przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-351.16" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że Komisja Nadzwyczajna wnosi o odrzucenie tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-351.17" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-351.18" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za odrzuceniem projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady gospodarki finansowej i opodatkowania przedsiębiorstw państwowych — zgodnie z wnioskiem Komisji Nadzwyczajnej — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (198) Kto jest przeciw? (25)</u>
          <u xml:id="u-351.19" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (54)</u>
          <u xml:id="u-351.20" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm odrzucił projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady gospodarki finansowej i opodatkowania przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-351.21" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania projektu ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa w 1991 roku.</u>
          <u xml:id="u-351.22" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że w dyskusji poseł Alicja Kornasiewicz zgłosiła wniosek o odrzucenie tego projektu ustawy, natomiast poseł Krzysztof Grzebyk zgłosił wniosek o powtórne przekazanie tego projektu ustawy do komisji.</u>
          <u xml:id="u-351.23" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania, jako pierwszego, wniosku poseł Alicji Kornasiewicz.</u>
          <u xml:id="u-351.24" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za odrzuceniem projektu ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (62) Kto jest przeciw? (136)</u>
          <u xml:id="u-351.25" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (74)</u>
          <u xml:id="u-351.26" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie projektu ustawy oddalił.</u>
          <u xml:id="u-351.27" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o powtórne przekazanie komisjom projektu ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa — dla złożenia dodatkowego sprawozdania na najbliższym posiedzeniu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (114) Kto jest przeciw? (139)</u>
          <u xml:id="u-351.28" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (30)</u>
          <u xml:id="u-351.29" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
          <u xml:id="u-351.30" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W sprawozdaniu komisja przedstawia dwa wnioski mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-351.31" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W pierwszym wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują w art. 4 ust. 1 po wyrazie „odsetki” dodać wyrazy „stanowiące dochód budżetu państwa”.</u>
          <u xml:id="u-351.32" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-351.33" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#PosełLeonardSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ten zapis właściwie jest skonsumowany w art. 1 projektowanej ustawy oraz w ust. 2 art. 3. Jest tam wyraźnie powiedziane, jak te odsetki powstają i jakie jest ich przeznaczenie. Tak że większość komisji uważała, że jest to już niepotrzebne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-353.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 4 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (21) Kto jest przeciw? (172)</u>
          <u xml:id="u-353.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (79)</u>
          <u xml:id="u-353.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 4 ust. 1 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-353.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W drugim wniosku mniejszości wnioskodawcy w nowym art. 5 proponują, aby wpływy z odsetek od wniesionego przez skarb państwa kapitału stanowiły w 50% dochód Agencji Rozwoju Przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-353.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#PosełLeonardSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mówiłem już przedtem, że większość komisji uważała, że sprawy dochodów i wydatków z budżetu powinna określać ustawa budżetowa i nie powinniśmy ograniczać w następnych latach przyszłego Sejmu. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#PosełLeonardSzymański">Po drugie, pani poseł Kornasiewicz uprzytomniła nam, że jeżeli pieniądze z odsetek poszłyby do agencji, stamtąd trafiły do innego podmiotu gospodarczego, nastąpiłoby podwójne opodatkowanie tych pieniędzy, co jest nielogiczne, dlatego większość komisji głosowała przeciwko temu wnioskowi mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-355.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości polegającym na dodaniu nowego art. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (26) Kto jest przeciw? (208)</u>
          <u xml:id="u-355.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (41)</u>
          <u xml:id="u-355.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości polegający na dodaniu nowego art. 5 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-355.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W dyskusji zgłoszono dodatkowe poprawki, których tekst posłowie otrzymali w zestawieniu.</u>
          <u xml:id="u-355.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posła sprawozdawcę Leonarda Szymańskiego o kolejne referowanie tego, co jeszcze wymaga uściślenia czy dodania.</u>
          <u xml:id="u-355.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#PosełLeonardSzymański">Z wszystkich poprawek, które wpłynęły podczas debaty, właściwie zostały dwie i trzecia, która ostatnio została dopisana.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#PosełLeonardSzymański">Pierwsza poprawka pani poseł Alicji Kornasiewicz, pamiętamy, mówiła o dwóch poprawkach:1a i 1b.</u>
          <u xml:id="u-356.2" who="#PosełLeonardSzymański">Poprawka, pkt. 1 zestawienia, konsumuje te dwie poprawki i jest ona uzgodniona z rządem. Przypominam, że art. 5 otrzymuje wtedy brzmienie: „Jeżeli zysk po jego opodatkowaniu jest niższy od należnej kwoty odsetek, spółka wpłaca odsetki pomniejszając kapitał zapasowy lub inne fundusze o podobnym charakterze”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-357.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (184) Kto jest przeciw? (16)</u>
          <u xml:id="u-357.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (77)</u>
          <u xml:id="u-357.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-357.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#PosełLeonardSzymański">Druga poprawka, również pani poseł Alicji Kornasiewicz, brzmi w ten sposób, że art. 6… zresztą tekst państwo mają przed sobą — tekst ten jest również uzgodniony z rządem, nie ma żadnych uwag.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali i oklaski)</u>
          <u xml:id="u-358.2" who="#PosełLeonardSzymański">Proszę państwa, myślę, że po to się zebrali przedstawiciele rządu i przedstawiciele komisji, żeby doszli do jakiegoś wspólnego wniosku i trzeba się cieszyć, że doszliśmy do wspólnego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-358.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (200) Kto jest przeciw? (22)</u>
          <u xml:id="u-359.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (48)</u>
          <u xml:id="u-359.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-359.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#PosełLeonardSzymański">Jest tekst trzecie i poprawki, którego państwo nie mają, prosiłbym albo zapisać, albo wysłuchać. Po art. 7 dodaje się nowy art. 8 w brzmieniu: „Wysokość odsetek, o których mowa w art. 2 ust. 2, w 1991 roku nie może być wyższa niż dywidenda za ostatni pełny miesiąc funkcjonowania przedsiębiorstwa państwowego przed jego przekształceniem”. W wyniku tego, dotychczasowy art. 8 otrzymuje oczywiście nr 9.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#PosełLeonardSzymański">Myślę, że po wysłuchaniu wypowiedzi pana premiera Balcerowicza nie będę już zabierał głosu w sprawie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">To jest poprawka zgłoszona — przypominam — przez posła Krzysztofa Grzebyka.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki o dodanie nowego art. 8, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (221) Kto jest przeciw? (15)</u>
          <u xml:id="u-363.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto wstrzymał się od głosowania? (40)</u>
          <u xml:id="u-363.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-363.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">To wszystko, panie pośle? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-363.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-363.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa w 1991 r. w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (163) Kto jest przeciw? (72)</u>
          <u xml:id="u-363.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (42)</u>
          <u xml:id="u-363.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-363.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego dotyczącego sprawozdania Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o projekcie ustawy o systemie oświaty oraz o rozwoju systemu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-363.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-363.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że poseł Marian Szatybełko w imieniu Klubu Poselskiego Polskiego Związku Katolicko-Społecznego zgłosił wniosek, aby Sejm na podstawie art. 43 ust. 3 powtórnie odesłał projekt do komisji, które w terminie do końca 30 sierpnia br. złożyłyby dodatkowe sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-363.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-363.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku posła Mariana Szatybełki o powtórne odesłanie projektu do komisji i złożenie dodatkowego sprawozdania w terminie do 30 sierpnia, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (40) Kto jest przeciw? (164)</u>
          <u xml:id="u-363.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (34)</u>
          <u xml:id="u-363.16" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
          <u xml:id="u-363.17" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do kolejnych głosowań.</u>
          <u xml:id="u-363.18" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że komisje przedstawiły w sprawozdaniu 14 wniosków mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-363.19" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W pierwszym wniosku mniejszości dotyczącym art. 1 wnioskodawcy proponują w nowym brzmieniu ust. 1 szersze określenie celów oświaty i wychowania oraz zadań szkoły.</u>
          <u xml:id="u-363.20" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posła sprawozdawcę, panią Romualdę Matusiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sądzę, że komentarz czy dodatkowe objaśnienie do tego wniosku mniejszości jest zbędne, dlatego że debata nad sprawozdaniem wykazała argumenty „za” i „przeciw”.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Chciałabym tylko prosić pana marszałka i Wysoką Izbę o przyjęcie propozycji, ponieważ zarówno do tego wniosku mniejszości, jak i do wersji zaproponowanej przez komisję w toku debaty zgłoszone zostały poprawki, aby po rozstrzygnięciu tego właśnie wniosku mniejszości przejść do głosowania poprawek dotyczących tak pierwszego wariantu, jak i drugiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 1 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (119) Kto jest przeciw? (121)</u>
          <u xml:id="u-365.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (19)</u>
          <u xml:id="u-365.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 1 — oddalił.</u>
          <u xml:id="u-365.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W drugim wniosku mniejszości, chwileczkę, może pani poseł sprawozdawca powie.</u>
          <u xml:id="u-365.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pan poseł Pigoń w swojej poprawce proponuje — poprawka ta jest zamieszczona w zestawieniu poprawek doręczonym państwu — by w przypadku odrzucenia wniosku mniejszości do art. 1 ust. 1 wnieść poprawkę, aby brzmienie tego ustępu proponowane przez komisję zmienić, zamieniając pierwsze słowo „wykształcenie” na słowo „oświata”. Proszę uprzejmie zerknąć na zestawienie poprawek. Poprawka ta zamieszczona jest pod nr II, liczba porządkowa 1. Pan poseł proponował tę poprawkę w wypadku odrzucenia wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Najmocniej państwa przepraszam. Zapomniałam państwu zaproponować w pierwszej kolejności przegłosowanie poprawki idącej znacznie dalej, mianowicie poprawki zaproponowanej przez panią poseł Annę Urbanowicz. Poprawka pani poseł Urbanowicz wydrukowana jest w zestawieniu poprawek na stronie 11 w punkcie 2 i sprowadza się do tego, by odrzuconą treść wniosku mniejszości przenieść jako preambułę do ustawy, oczywiście z konsekwencją skreślenia ust. 1. Czyli z chwilą przyjęcia poprawki pani poseł ustawa miałaby preambułę w brzmieniu, jakie jest we wniosku mniejszości, i wówczas art. 1 nie miałby ustępu. Ust. 2 byłby po prostu art. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki poseł Anny Urbanowicz do art. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (123) Kto jest przeciw? (120)</u>
          <u xml:id="u-367.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (13)</u>
          <u xml:id="u-367.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-367.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Teraz wrócimy do pierwszej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Tak. Teraz, proszę państwa, zasadne jest głosowanie tej poprawki, którą zgłosiłam pomyłkowo jako wcześniejszą, mianowicie poprawki pana posła Pigonia, który proponuje, by — w konsekwencji takiego naszego głosowania ust. 1 — art. 1 zaczynał się nie od słowa „wykształcenie”, tylko od słowa „oświata”. Treść tego ustępu podana jest w projekcie ustawy załączonym do sprawozdania, druk nr 956, str. 1, art. 1 ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chwileczkę, pani poseł. Proszę się zastanowić. Odrzuciliśmy ust. 1, więc uważam, że jest to poprawka bezprzedmiotowa.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#komentarz">(Poseł Romualda Matusiak: Przepraszam, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-369.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o chwilę uwagi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę państwa, jeśli państwo pozwolicie, sprostuję te niejasności. W związku z tym, że poprawka pani poseł Urbanowicz została przyjęta, wobec tego ustawa w wyniku takiego naszego głosowania posiada preambułę i znika ust. 1. Tak jest. W związku z tym poprawka pana posła Pigonia jest bezprzedmiotowa.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję i proszę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę państwa, ale jest jeszcze w wyniku takiego głosowania poprawka pani poseł Sielickiej-Grackiej, która modyfikuje treść przyjętej przez nas preambuły, ponieważ ta preambuła będzie miała treść wniosku mniejszości — żebyście państwo byli zorientowani, pozwolę sobie przypomnieć, że wniosek pani Sielickiej-Grackiej wydrukowany jest w zestawieniu poprawek pod nr 3.</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-371.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie, jest przedmiotowa, proszę mnie wysłuchać do końca, jest tylko troszeczkę nie tak wydrukowana ta poprawka. Pani poseł Sielicka-Gracka proponuje w tekście przyjętym przez nas w głosowaniu, proszę uprzejmie otworzyć właśnie ten tekst, (druk nr 956) gdzie jest wniosek mniejszości pod numerem 1. W ostatnim zdaniu, które brzmi: „Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania…” itd., pani poseł Sielicka-Gracka proponuje wprowadzić uzupełnienie przez określenie wyrazu „rozwoju”: „do harmonijnego rozwoju psychofizycznego”, dalej jak w brzmieniu.</u>
          <u xml:id="u-371.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy pani poseł Sielicka-Gracka wnosi uzupełnienie? Czy właściwie wyjaśniłam intencje pani poseł?</u>
          <u xml:id="u-371.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, pani poseł, może pani poseł wyjaśni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#PosełMariaSielickaGracka">Ponieważ przeszło to do preambuły, wycofuję tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W drugim wniosku mniejszości dotyczącym art. 2 wnioskodawcy proponują w pkt. 3 tego artykułu, zawierającym określenie placówki oświatowo-wychowawczej, wymienić wyjazdowe oraz organizowane w miejscu zamieszkania formy wypoczynku dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-373.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy możemy przystąpić do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-373.2" who="#komentarz">(Poseł Romualda Matusiak: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-373.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępu jemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-373.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (133) Kto jest przeciw? (103)</u>
          <u xml:id="u-373.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (22)</u>
          <u xml:id="u-373.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-373.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W trzecim wniosku mniejszości dotyczącym art. 7 wnioskodawcy proponują, aby w ust. 3, określającym warunki przyznania szkole niepublicznej uprawnień szkoły publicznej, dodać warunek zatrudniania nauczycieli posiadających odpowiednie kwalifikacje.</u>
          <u xml:id="u-373.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W razie przyjęcia tego wniosku takie samo uzupełnienie należy dodać w art. 81 ust. 2 pkt 6.</u>
          <u xml:id="u-373.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Nie wiem, czy potrzebne jest dodatkowe wyjaśnienie?</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 7 ust. 3 oraz art. 81 ust. 2 pkt 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (102) Kto jest przeciw? (100)</u>
          <u xml:id="u-375.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (38)</u>
          <u xml:id="u-375.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 7 ust. 3 i art. 8 i ust. 2 pkt 6 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-375.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Do art. 12 ust. 1 zgłoszono dwa wnioski mniejszości, które zmierzają do nałożenia na szkoły publiczne i ponadpodstawowe obowiązku organizowania nauki religii, zamiast tworzenia możliwości tej nauki, jak proponują komisje.</u>
          <u xml:id="u-375.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę państwa, prezentując sprawozdanie z prac komisji objaśniałam właśnie te wnioski mniejszości. Ponieważ do ust. 1, jednozdaniowego, wnioski wprowadzają dwie poprawki merytoryczne, proponowałabym panu marszałkowi i państwu głosowanie tych poprawek merytorycznych oddzielnie.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pierwsza poprawka sprowadza się do zastąpienia w ust. 1 tegoż artykułu słów: „umożliwiają naukę religii” słowami: „organizują naukę religii”.</u>
          <u xml:id="u-376.2" who="#PosełRomualdaMatusiak">Czy potrzebne są dodatkowe wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-376.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-376.4" who="#PosełRomualdaMatusiak">Nie ma tu dalej idących wniosków. Jest w tym samym wniosku mniejszości zaproponowana druga poprawka, proszę państwa, która zmienia meritum tego właśnie ustępu. W drugiej części zdania tegoż ustępu druga poprawka dotyczy zastąpienia słów: „umożliwiają — czy «organizują», zależnie od tego, jak Wysoka Izba zadecyduje — naukę religii uczniom, których rodzice wyrażą takie życzenie, a w szkołach ponadpodstawowych — uczniom, którzy wyrażą takie życzenie”. Taka jest propozycja komisji. Wniosek mniejszości proponuje zmianę właśnie ostatniej części. Dotyczy to uczniów szkół ponadpodstawowych i sprowadza się do sformułowania: uczniom szkół ponadpodstawowych, których rodzice albo sami uczniowie wyrażają takie życzenie.</u>
          <u xml:id="u-376.5" who="#PosełRomualdaMatusiak">Ze względu na to, że w tym wniosku mniejszości Wysoka Izba musi rozstrzygnąć dwie kwestie, proponuję przegłosować pierwszą część tego wniosku, która jest tylko w pierwszym wniosku i oddzielnie drugi wniosek, który zmienia tę drugą sprawę, o której mówiłam.</u>
          <u xml:id="u-376.6" who="#PosełRomualdaMatusiak">Czy potrzebne są dodatkowe wyjaśnienia? Dlatego to moje wyjaśnienie, że wniosek mniejszości jest pod jednym numerem, natomiast zawiera dwa wnioski różne merytorycznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-377.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosków mniejszości do art. 12 ust. 1 zmierzających do nałożenia na szkoły obowiązku organizowania nauki religii, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (114) Kto jest przeciw? (134)</u>
          <u xml:id="u-377.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (13)</u>
          <u xml:id="u-377.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wnioski mniejszości zmierzające do nałożenia na szkoły obowiązku organizowania nauki religii oddalił.</u>
          <u xml:id="u-377.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W drugim wniosku mniejszości do art. 12 ust. 1, poza rozstrzygniętą już sprawą obowiązku organizowania nauki religii wnioskodawcy proponują, aby w szkołach ponadpodstawowych o uczestnictwie uczniów w nauce religii decydowali rodzice lub uczniowie, a nie tylko uczniowie, jak proponują komisje.</u>
          <u xml:id="u-377.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-377.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem drugiego wniosku mniejszości do art. 12 ust. 1, zmierzający do tego, aby w szkołach ponadpodstawowych o uczestnictwie uczniów w nauce religii decydowali rodzice lub uczniowie, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (109) Kto jest przeciw? (135)</u>
          <u xml:id="u-377.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (17)</u>
          <u xml:id="u-377.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości zmierzający do tego, aby w szkołach ponadpodstawowych o uczestnictwie uczniów w nauce religii decydowali rodzice lub uczniowie oddalił.</u>
          <u xml:id="u-377.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">We wniosku mniejszości dotyczącym art. 12 ust. 2 wnioskodawcy proponują, aby minister edukacji narodowej określał warunki i sposób wykonywania przez szkoły zadań dotyczących nauczania religii, „po zasięgnięciu opinii Kościoła katolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych”, a nie jak proponują komisje, „po zasięgnięciu opinii władz kościołów i związków wyznaniowych”.</u>
          <u xml:id="u-377.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-377.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 12 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (111) Kto jest, przeciw? (134)</u>
          <u xml:id="u-377.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (14)</u>
          <u xml:id="u-377.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 12 ust. 2 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-377.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W szóstym wniosku mniejszości dotyczącym art. 14 wnioskodawcy proponują dodanie ust. 5 zawierającego upoważnienie dla ministra edukacji narodowej do określenia zasad tworzenia sieci przedszkoli publicznych. Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę państwa, przy prezentowaniu sprawozdania również wyjaśniałam ten wniosek mniejszości. Sprowadza on się, analogicznie, do zobowiązania ministra edukacji narodowej do określenia sieci przedszkoli na wzór sieci szkół podstawowych, gdzie jest obowiązek szkolny. W wychowaniu przedszkolnym takiego obowiązku nie ma. Wnioskodawcy uznali jednak, że mimo to minister powinien być zobowiązany do wydania tego typu rozporządzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 14, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (88) Kto jest przeciw? (137)</u>
          <u xml:id="u-379.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (18)</u>
          <u xml:id="u-379.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 14 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-379.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W siódmym wniosku mniejszości dotyczącym art. 50 ust. 2 wnioskodawcy proponują skreślenie pkt. 3 dającego radzie szkoły prawo występowania z wnioskami o zbadanie i dokonanie oceny działalności szkoły lub placówki.</u>
          <u xml:id="u-379.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Konsekwencja przyjęcia tego wniosku byłaby zmiana numeracji pozostałych punktów.</u>
          <u xml:id="u-379.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-379.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 50 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (3) Kto jest przeciw? (201)</u>
          <u xml:id="u-379.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-379.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 50 ust. 2 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-379.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W ósmym wniosku mniejszości dotyczącym art. 50 wnioskodawcy proponują skreślenie ust. 3 dotyczącego uprawnienia rady szkoły do gromadzenia funduszy z dobrowolnych składek oraz innych źródeł.</u>
          <u xml:id="u-379.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Może tylko przypomnę, że kiedy prezentowałam ten wniosek mniejszości, informowałam Wysoką Izbę, że jest to przeniesienie takich samych kompetencji, które ma rada rodziców, zwana komitetem rodzicielskim, do rady szkoły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 50 o skreślenie ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (61) Kto jest przeciw? (159)</u>
          <u xml:id="u-381.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (22)</u>
          <u xml:id="u-381.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 50 o skreślenie ust. 3 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-381.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W dziewiątym wniosku mniejszości dotyczącym art. 68 wnioskodawcy proponują w nowym brzmieniu ust. 3 upoważnienie Rady Ministrów do wprowadzenia odpłatności za naukę w szkołach dla dorosłych.</u>
          <u xml:id="u-381.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Myślę, proszę państwa, że dosyć dużo czasu zajęłam w swoim sprawozdaniu właśnie tą kwestią i jestem chyba zobowiązana poinformować Wysoką Izbę przed głosowaniem, że w projekcie rządowym takiej propozycji, w tym brzmieniu, nie było. Na wniosek niektórych posłów pracujących w Komisji Nadzwyczajnej zaproponowano delegację dla ministra edukacji narodowej do określenia odpłatności za naukę dla dorosłych. Komisje podzieliły w części tylko tę propozycję, mianowicie, że może ta odpłatność dotyczyć tylko i wyłącznie nauki w ośrodkach doskonalenia zawodowego bądź w innych placówkach kształcenia ustawicznego. Natomiast komisje nie podzieliły poglądu, że taką odpłatność można określać w każdym typie szkoły dla dorosłych, w tym szkoły np. ogólnokształcącej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 68 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (51) Kto jest przeciw? (164)</u>
          <u xml:id="u-383.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (30)</u>
          <u xml:id="u-383.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 68 ust. 3 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-383.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W dziesiątym wniosku mniejszości dotyczącym art. 89 wnioskodawcy w nowym brzmieniu ust. 3 proponują dodanie postanowienia, w myśl którego szkołom podstawowym i liceom ogólnokształcącym przysługują dotacje w wysokości 50% wydatków.</u>
          <u xml:id="u-383.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Komisje proponują przepis stanowiący, że dotacje przysługują w wysokości do 50% wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach lub szkołach publicznych tego samego typu w przeliczeniu na jednego ucznia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Myślę, proszę państwa, że znów stoję przed bardzo trudnym zadaniem zaproponowania państwu przegłosowania najpierw poprawek zgłoszonych przede wszystkim do wniosku mniejszości, czyli w ogóle do problemu dotowania szkół niepublicznych.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proponuję, by w pierwszej kolejności przegłosować poprawkę pana posła Jurka znajdującą się w zestawieniu poprawek pod numerem 28, sprowadzającą się do tego, że wszystkie szkoły niepubliczne otrzymują dotacje w wysokości takiej, jak wynosi koszt kształcenia uczniów w porównywalnych szkołach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proponuję przegłosować w pierwszej kolejności tę poprawkę, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">To jest na str. 10 zestawienia poprawek pod numerem 28 punkt a. A pozostałe punkty b i c?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Gdyby ta poprawka została przyjęta, to punkty b i c są konsekwencją jej przyjęcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-387.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 89 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (41) Kto jest przeciw? (170)</u>
          <u xml:id="u-387.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (32)</u>
          <u xml:id="u-387.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następna poprawka dotycząca tej właśnie problematyki, rozstrzyganej tym wnioskiem mniejszości, zgłoszona została przez pana posła Rutkowskiego. Wydrukowana jest ona w zestawieniu poprawek pod numerem 27, czyli wcześniej, ale jest to wniosek nie tak daleko idący.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pan poseł Rutkowski proponuje, aby zrównać wszystkie szkoły w dotacjach — a nie jak proponuje wniosek mniejszości — i określić, że dotowanie z budżetu wszystkich tych typów szkół i placówek powinno być w wysokości nie mniejszej niż 50%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 89 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (36) Kto jest przeciw? (177)</u>
          <u xml:id="u-389.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (32)</u>
          <u xml:id="u-389.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-389.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wobec tego, proszę państwa, stanęliśmy przed koniecznością rozstrzygnięcia wniosku mniejszości. Wniosek mniejszości do art. 89 proponuje, by ust. 3 tegoż artykułu miał brzmienie podane tak, jak w wydruku tego wniosku. Mianowicie sprowadza on się do tego, w przeciwieństwie do propozycji komisji, by zróżnicować w dotacjach szkoły podstawowe i ogólnokształcące — którym wnioskodawcy proponują dotację w wysokości 50% kosztów kształcenia — i szkoły pozostałe, dla których, tak jak proponują komisje, przysługują dotacje w wysokości do 50%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 89 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (97) Kto jest przeciw? (136)</u>
          <u xml:id="u-391.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (15)</u>
          <u xml:id="u-391.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 89 ust. 3 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-391.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W jedenastym wniosku mniejszości do art. 102 wnioskodawcy proponują, aby zadanie prowadzenia przedszkoli stało się zadaniem obowiązkowym gmin z dniem 1 stycznia 1992 r., a nie z dniem 1 stycznia 1994 r., jak proponują komisje.</u>
          <u xml:id="u-391.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-391.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 102, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (136) Kto jest przeciw? (97)</u>
          <u xml:id="u-391.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (16)</u>
          <u xml:id="u-391.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 102 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-391.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W dwunastym wniosku mniejszości dotyczącym art. 103 wnioskodawcy proponują dodanie ust. 2 stanowiącego, że działająca w dniu wejścia w życie ustawy publiczna szkoła ponadpodstawowa może być zlikwidowana w celu przekształcenia w szkołę o uprawnieniach szkoły publicznej.</u>
          <u xml:id="u-391.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-391.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 103, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (44) Kto jest przeciw? (144)</u>
          <u xml:id="u-391.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-391.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 103 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-391.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W trzynastym wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują dodanie nowego art. 104, oznaczonego w sprawozdaniu jako art. 103a, dotyczącego przekształcenia i podporządkowania ministrowi edukacji narodowej domów małego dziecka.</u>
          <u xml:id="u-391.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przyjęcie tego wniosku spowoduje zmianę numeracji dalszych artykułów w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-391.16" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę państwa, zobowiązana jestem w tym miejscu złożyć dodatkowe wyjaśnienie w imieniu komisji. W swoim sprawozdaniu mówiłam o bardzo różnych argumentach przemawiających za takim rozwiązaniem, czyli za rozwiązaniem proponowanym ostatecznie w sprawozdaniu komisji, żeby domy małego dziecka zostały w gestii Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-392.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wniosek mniejszości sprowadza się do tego, żeby domy małego dziecka były przejęte przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. W dyskusji padło wiele dodatkowych argumentów — m.in. związanych z właściwym prowadzeniem adopcji maleńkich dzieci — przemawiających za tym, że te ośrodki powinny znaleźć się w gestii Ministerstwa Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-392.2" who="#PosełRomualdaMatusiak">Chcę powiedzieć, że pani poseł Sielicka- -Gracka, a także wielu innych posłów w dyskusji proponowało, by — jeśli ten wniosek mniejszości zostałby przyjęty — zmienić datę — nie z dniem 1 stycznia 1992 r., ale z dniem 1 stycznia 1993 r., ze względu na to że byłby zbyt krótki czas na tego typu organizacyjne zmiany.</u>
          <u xml:id="u-392.3" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proponuję, abyśmy najpierw przegłosowali zgłoszoną poprawkę, czyli przesunięcie daty o jeden rok.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Może pani poseł pozwoli na chwilę zastanowienia.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Najpierw trzeba przegłosować przejście z jednej gestii w drugą, a później datę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Tak jest, oczywiście. Dziękuję uprzejmie za zwrócenie uwagi. Najpierw trzeba rozstrzygnąć, czy wprowadzamy ten artykuł, a potem zmiany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości polegającym na dodaniu nowego art. 104, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (140) Kto jest przeciw? (51)</u>
          <u xml:id="u-395.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (52)</u>
          <u xml:id="u-395.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości polegający na dodaniu nowego art. 104 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-395.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Teraz przegłosujemy poprawkę poseł Marii Sielickiej-Grackiej dotyczącą przesunięcia daty z 1 stycznia 1992 r. na 1 stycznia 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-395.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-395.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki poseł Marii Sielickiej-Grackiej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (192) Kto jest przeciw? (22)</u>
          <u xml:id="u-395.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (24)</u>
          <u xml:id="u-395.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-395.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W czternastym wniosku mniejszości dotyczącym dotychczasowego art. 104 wnioskodawcy proponują, aby obecni dyrektorzy pełnili funkcje w szkołach podstawowych nie dłużej niż do 31 sierpnia 1994 r., a w pozostałych szkołach i placówkach nie dłużej niż do 31 sierpnia 1992 r., podczas gdy komisje proponują jednolity termin dla wszystkich dyrektorów, tj. do 31 sierpnia 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-395.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Przepraszam bardzo. Sądzę, że trzeba rozstrzygnąć wniosek najdalej idący. Wniosek mniejszości proponuje zmianę treści artykułu. Natomiast pani poseł Czenczek zgłosiła w poprawce wykreślenie tego artykułu. Sądzę, że należy to przegłosować w pierwszej kolejności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Która to jest poprawka, na której stronie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">To jest poprawka 31 zestawienia poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Poprawka poseł Marii Czenczek dotyczy skreślenia dotychczasowego art. 104.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-399.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (48) Kto jest przeciw? (155)</u>
          <u xml:id="u-399.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (27)</u>
          <u xml:id="u-399.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-399.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Została zgłoszona jeszcze jedna poprawka, też idąca dalej merytorycznie niż proponowany wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-400.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pan poseł Grzebyk zgłosił poprawkę, która nie jest wydrukowana w zestawieniu poprawek. Po prostu było to przeoczenie zespołu pracującego. Zgodnie z tą poprawką art. 104 — powinien otrzymać brzmienie: „Nauczyciele, którym przed dniem wejścia w życie ustawy powierzono funkcje dyrektorów w szkołach lub placówkach publicznych, wykonują tę funkcję nie dłużej niż 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do dotychczasowego art. 104, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (71) Kto jest przeciw? (144)</u>
          <u xml:id="u-401.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (31)</u>
          <u xml:id="u-401.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki. Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wobec takiej decyzji Wysokiej Izby zachodzi konieczność przegłosowania wniosku mniejszości, który różni się od propozycji większości komisji tym, że różnicuje czas. Mianowicie jeśli chodzi o szkoły podstawowe — nie dłużej niż do 31 sierpnia 1994 r.; w pozostałych szkołach i placówkach publicznych — nie dłużej niż do 31 sierpnia 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wnioskodawcy uzasadniali tę datę i to zróżnicowanie faktem, że rok 1994 będzie zgodnie z ustawą kompetencyjną rokiem przejęcia szkół podstawowych przez samorządy terytorialne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-403.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 104, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (106) Kto jest przeciw? (126)</u>
          <u xml:id="u-403.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (17)</u>
          <u xml:id="u-403.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 104 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-403.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W czasie dyskusji zgłoszono szereg dodatkowych poprawek zawartych w doręczonym zestawieniu, które obecnie rozpatrzymy. Proszę posła sprawozdawcę o kolejne ich przedstawianie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Poprawka zawarta w punkcie pod numerem 1 jest już nieaktualna, ponieważ została rozstrzygnięcia przy rozpatrywaniu wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Jeszcze raz chciałam państwa przeprosić — - dwie poprawki nie zostały wydrukowane, po prostu dlatego że ten zespół pracował do rana i przeoczył te dwie poprawki. To była poprawka pana posła Grzebyka i w tej chwili zgłaszam poprawkę także nie wydrukowaną, zgłoszoną przez pana posła Wiąckowskiego, dotyczącą art. 1 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-404.2" who="#PosełRomualdaMatusiak">Art. 1 ust. 2 mówi o tym, co zapewnia system oświaty w szczególności. Pan poseł Wiąckowski proponował uzupełnienie go o pkt 11 w brzmieniu: „Upowszechnienie wiedzy ekologicznej wśród dzieci i młodzieży i kształtowanie właściwych postaw wobec problemów ochrony środowiska”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki posła Stanisława Wiąckowskiego do art. 1 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (210) Kto jest przeciw? (7)</u>
          <u xml:id="u-405.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (20)</u>
          <u xml:id="u-405.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pozostałe poprawki są wydrukowane, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następna poprawka, oznaczona numerem 2, proponuje, by w art. 1 ust. 2 pkt 8 po przecinku dodać wyrazy: „a także uczestniczenie w kształceniu ustawicznym”.</u>
          <u xml:id="u-406.2" who="#PosełRomualdaMatusiak">Chcę tylko poinformować, że komisje rozpatrywały problem kształcenia ustawicznego, jest to materia, która powinna być uregulowana rzeczywiście w postulowanym przez komisję programie edukacyjnym czy w szerszej ustawie o edukacji narodowej, natomiast zdecydowały, że nie w tej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-407.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 1 ust. 2 pkt 8, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (19)</u>
          <u xml:id="u-407.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (178)</u>
          <u xml:id="u-407.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (41)</u>
          <u xml:id="u-407.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-407.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następna poprawka, nr 3, dotyczy art. 2. Wnioskodawca, pan poseł Woźniak proponuje, by dodać do tego art. nowy pkt 11 w brzmieniu: „Ośrodki doskonalenia zawodowego…” itd.</u>
          <u xml:id="u-408.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Chcę tylko poinformować, że regulacja tego typu ośrodków, które znajdują się w systemie oświaty, zawarta jest w art. 68.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-409.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (16) Kto jest przeciw? (190)</u>
          <u xml:id="u-409.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-409.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-409.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejna poprawka pana posła Twaroga i pani poseł Sielickiej-Grackiej proponuje uzupełnienie art. 4 wyrazami: „i troską o ich zdrowie”.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Ze względów stylistycznych proponuję skreślić spójnik „i” i postawić przecinek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (164) Kto jest przeciw? (25)</u>
          <u xml:id="u-411.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (42)</u>
          <u xml:id="u-411.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-411.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Poprawka następna dotyczy art. 5 i jest podana w brzmieniu: „W ust. 2 po wyrazie: „placówka” dodać wyrazy: „z zastrzeżeniem ust. 4”. I dodać nowy ust. 4 w brzmieniu: „Minister edukacji narodowej, w porozumieniu z ministrem sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia…” itd.</u>
          <u xml:id="u-412.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Chciałam tylko powiedzieć, że ta poprawka konsumuje zgłaszane przez wielu posłów poprawki wprowadzenia innego nowego artykułu regulującego właśnie ośrodki adopcyjne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-413.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (208) Kto jest przeciw? (3)</u>
          <u xml:id="u-413.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (30)</u>
          <u xml:id="u-413.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-413.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejna poprawka, zgłoszona przez pana posła Rusznicę, prowadzi do tego, by ustawa określiła górną granicę liczebności klas i oddziałów. Problem ten także był rozpatrywany przez komisje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-415.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (30) Kto jest przeciw? (165)</u>
          <u xml:id="u-415.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (45)</u>
          <u xml:id="u-415.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-415.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejna poprawka, zgłoszona przez pana posła Pigonia, sprowadza się do tego, wbrew opiniom, jakie napływały do komisji i wbrew zdaniu komisji, że należy ograniczyć obowiązek szkolny tylko do 15 lat.</u>
          <u xml:id="u-416.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-416.2" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 15, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (26) Kto jest przeciw? (199)</u>
          <u xml:id="u-416.3" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kto się wstrzymał od głosowania? (20)</u>
          <u xml:id="u-416.4" who="#PosełRomualdaMatusiak">Stwierdzam odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-416.5" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-416.6" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wobec nieprzyjęcia poprzedniej poprawki bezzasadne jest głosowanie nad poprawką 8, która proponuje skreślenie ustępu, dającego możliwość podejmowania decyzji przez kuratora w wyjątkowych wypadkach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Poprawka 9 dotyczy art. 22 i została zgłoszona przez pana posła Twaroga. Z tym, że, proszę państwa, pod numerem tej poprawki zgłoszone są dwie sprawy, jedna w punkcie a, druga w punkcie b, które dotyczą różnej materii i obydwie powinny być głosowane oddzielnie.</u>
          <u xml:id="u-418.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Poprawka oznaczona punktem a, zgłoszona przez pana posła Twaroga, sprowadza się do tego, żeby zobowiązać ministra edukacji narodowej, by w porozumieniu z ministrem pracy i polityki socjalnej określił ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny, obowiązujące w szkołach i placówkach. Autor poprawki zrezygnował z dalszej części, czyli zobowiązania do określania sposobu wykonania. Autor poprawki uzasadniał jej wniesienie tym, że nie ma w tej chwili przepisów, które do tej pory obowiązywały, określających właśnie tę sprawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-419.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 22 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (142) Kto jest przeciw? (38)</u>
          <u xml:id="u-419.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (61)</u>
          <u xml:id="u-419.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-419.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">W poprawce oznaczonej nr 9 punkt b pan poseł Twaróg proponuje, by w ust. 2 tego artykułu w pkt. 11 po wyrazach: „wypoczynku dzieci” dodać wyrazy: „i młodzieży”. Z tym że pan poseł wniósł poprawkę do swojego wniosku i proponuje zastąpić wyrazy: „dzieci i młodzieży” słowem: „uczniów”. Chodzi o to, że ten punkt zobowiązuje ministra do określania zasad organizowania wypoczynku. Sformułowanie „młodzieży” byłoby za daleko idące, bo jest także młodzież pozaszkolna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-421.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 22 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (167) Kto jest przeciw? (45)</u>
          <u xml:id="u-421.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (27)</u>
          <u xml:id="u-421.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-421.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następna poprawka do art. 30, oznaczona numerem 10, wniesiona została przez pana posła Krzyżanowskiego. Jestem zobowiązana w imieniu komisji do jednego zdania komentarza. Do tej poprawki i do poprawki 12. Komisje bardzo długo pracowały nad zapisem kompromisowym dwóch artykułów, jednym dotyczącym sposobu powoływania kuratorów i następnym art. 36 dotyczącym trybu powoływania dyrektorów szkół. To co proponują komisje, jest daleko idącym kompromisem. Pan poseł proponuje zupełnie inny tryb powoływania tak kuratora, jak i dyrektorów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-423.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 30, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (11) Kto jest przeciw? (209)</u>
          <u xml:id="u-423.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (21)</u>
          <u xml:id="u-423.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-423.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejna poprawka dotyczy art. 31. Pani poseł Wilczyńska proponuje, by zastąpić słowa, „kieruje realizacją polityki oświatowej” (kurator) słowami: „kieruje polityką oświatową”.</u>
          <u xml:id="u-424.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Komisje proponowały inaczej, ponieważ kurator nie formułuje polityki, zatem powinien tylko kierować realizacją tej polityki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-425.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 31, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (8) Kto jest przeciw? (196)</u>
          <u xml:id="u-425.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (31)</u>
          <u xml:id="u-425.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-425.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-425.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Następna poprawka dotyczy art. 36 i została zgłoszona przez pana posła Krzyżanowskiego. Pokrótce już ją omówiłam.</u>
          <u xml:id="u-425.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-425.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 36, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (7) Kto jest przeciw? (197)</u>
          <u xml:id="u-425.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (31)</u>
          <u xml:id="u-425.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-425.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następna poprawka zgłoszona przez panią poseł Sielicką-Gracką dotyczy art. 39. Pani poseł proponuje, by w ust. 1 tego artykułu pkt. 3 nadać brzmienie: „Sprawuje opiekę nad uczniami oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju…” itd. Jest to uściślenie opieki, do jakiej zobowiązany jest dyrektor szkoły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-427.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki poseł Sielickie j-Grackiej do art. 39, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (102) Kto jest przeciw? (95)</u>
          <u xml:id="u-427.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (42)</u>
          <u xml:id="u-427.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-427.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następna poprawka oznaczona numerem 14 dotyczy art. 39 ust. 1 i została zgłoszona przez pana posła Twaroga. Pan poseł proponuje, by pkt. 4 nadać brzmienie takie, jak jest podane w zestawieniu poprawek. Konsekwencją przyjęcia tej poprawki będzie zmiana numeracji punktów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-429.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki posła Twaroga do art. 39, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (98) Kto jest przeciw? (105)</u>
          <u xml:id="u-429.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-429.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-429.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Jest jeszcze jedna poprawka do art. 39 zgłoszona przez panią poseł Czenczek, mówiąca o konieczności współpracy dyrektora z zakładowymi organizacjami związkowymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-431.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki poseł Czenczek do art. 39, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (19) Kto jest przeciw? (184)</u>
          <u xml:id="u-431.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (32)</u>
          <u xml:id="u-431.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-431.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-432">
          <u xml:id="u-432.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pan poseł Cieśla w swojej poprawce proponuje wykreślenie art. 45–52, czyli prawie wszystkich artykułów dotyczących rozdziału o społecznych organach w systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-432.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Chodzi o rady szkoły, wojewódzkie i krajową.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-433">
          <u xml:id="u-433.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-433.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">I Kto jest za przyjęciem poprawki dotyczącej skreślenia art. 45–52, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (35) Kto jest przeciw? (168)</u>
          <u xml:id="u-433.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (38)</u>
          <u xml:id="u-433.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-433.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-434">
          <u xml:id="u-434.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następna poprawka, którą państwo macie w materiałach pod numerem 17, została wycofana przez posła.</u>
          <u xml:id="u-434.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejna poprawka, oznaczona nr 18, dotyczy art. 64 została wniesiona przez panią poseł Sielicką-Gracką. Proponuje ona uzupełnienie treści o ust. 2 w brzmieniu podanym w zestawieniu poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-435">
          <u xml:id="u-435.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-435.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 64, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (13) Kto jest przeciw? (192)</u>
          <u xml:id="u-435.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (34)</u>
          <u xml:id="u-435.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-435.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-436">
          <u xml:id="u-436.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następna poprawka została zgłoszona przez pana posła Twaroga i dotyczy art. 65. Sprowadza się ona do określenia ustawą obowiązkowego czasu pracy uczniów różnego typu szkół.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-437">
          <u xml:id="u-437.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-437.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 65, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (32) Kto jest przeciw? (184)</u>
          <u xml:id="u-437.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (26)</u>
          <u xml:id="u-437.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-437.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-438">
          <u xml:id="u-438.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pan poseł Knoppek w swojej poprawce do art. 67 proponuje w ust. 1 w pkt. 5 dodać wyrazy: „i rekreacyjnych”, dotyczy to urządzeń funkcjonujących przy szkole.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-439">
          <u xml:id="u-439.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-439.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 67, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (170) Kto jest przeciw? (40)</u>
          <u xml:id="u-439.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (31)</u>
          <u xml:id="u-439.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-439.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-440">
          <u xml:id="u-440.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę państwa, następne dwie poprawki są dość ważne merytorycznie. Tutaj komisje rzeczywiście może nie dopatrzyły od strony prawnej konsekwencji zawierania umów między kuratorem a rodzicami, którzy chcą pełnić funkcje rodziny zastępczej. Pani poseł Sielicka-Gracka proponuje uzupełnienie art. 72 w ust. 3 o obowiązek powiadamiania przez kuratora o zawieraniu takich właśnie umów sądu opiekuńczego. Proszę o przegłosowanie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-441">
          <u xml:id="u-441.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-441.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 72, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (236) Kto jest przeciw? (4)</u>
          <u xml:id="u-441.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (8)</u>
          <u xml:id="u-441.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-441.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-442">
          <u xml:id="u-442.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pani poseł Pogonowska-Jucha w swojej poprawce proponuje sformułowanie nowego artykułu mówiącego o trybie rozwiązywania umów o rodzinę zastępczą. Komisje zaproponowały tryb zawiązywania tych umów, natomiast jest tutaj pewna luka i proponuję uzupełnić ustawę o nowy artykuł.</u>
          <u xml:id="u-442.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Jeszcze jedno słowo, proszę państwa. Konsekwencją przyjęcia tej poprawki będzie konieczność zmiany numeracji artykułów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-443">
          <u xml:id="u-443.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-443.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki dotyczącej dodania nowego art. 74a, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (238) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-443.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (9)</u>
          <u xml:id="u-443.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-443.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-444">
          <u xml:id="u-444.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">W swojej poprawce pan poseł Dziuba proponuje zupełnie nowe brzmienie całego rozdziału 7, który poświęcony jest finansowaniu szkół i placówek. Komentarz i konsekwencje takiego rozwiązania przedstawiła państwu pani minister. Proponuję przegłosować poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-445">
          <u xml:id="u-445.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-445.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki o nadanie nowego brzmienia rozdz. 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (10)</u>
          <u xml:id="u-445.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (218)</u>
          <u xml:id="u-445.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (24)</u>
          <u xml:id="u-445.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że poprawka ta została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-445.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-446">
          <u xml:id="u-446.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następne poprawki dotyczą art. 80, mówiącego o zwolnieniu szkół z opłat i podatków.</u>
          <u xml:id="u-446.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Najdalej idącą poprawką dotyczącą tego artykułu jest poprawka zgłoszona przez panów posłów Kulerskiego i Czeżyka, by skreślić ten artykuł. Należałoby ją przegłosować łącznie z poprawką pod numerem 29, analogicznie zrezygnować z nadania takich uprawnień szkołom niepublicznym określonym w poprawce pod numerem 29. Proponuję łączne przegłosowanie poprawki 25 z poprawką 29, bo byłaby to konsekwencja jednakowego potraktowania różnych typów szkół.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-447">
          <u xml:id="u-447.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-447.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawek posłów Kulerskiego i Czeżyka do art. 80 oraz do art. 89 ust. 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (21) Kto jest przeciw? (184)</u>
          <u xml:id="u-447.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (39)</u>
          <u xml:id="u-447.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-447.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-448">
          <u xml:id="u-448.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pan poseł Rogowski w razie nieprzyjęcia poprawki skreślającej ten artykuł proponuje wnieść do tegoż art. 80 poprawkę oznaczoną numerem 24.</u>
          <u xml:id="u-448.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Przypominam także poprawkę zgłoszoną jeszcze przed rozpoczęciem głosowania przez pana posła, który mówił o konsekwencjach, ujednoliceniu prawnym, tam chodziło o wzięcie także w zarząd. Proponuję przegłosowanie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-449">
          <u xml:id="u-449.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępu jemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-449.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki posła Rogowskiego do art. 80, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (142) Kto jest przeciw? (38)</u>
          <u xml:id="u-449.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (67)</u>
          <u xml:id="u-449.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-449.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-450">
          <u xml:id="u-450.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejna poprawka oznaczona numerem 26 została przez pana posła Rogowskiego wycofana.</u>
          <u xml:id="u-450.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-451">
          <u xml:id="u-451.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie następnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-452">
          <u xml:id="u-452.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następne dwie poprawki oznaczone numerami 27 i 23 zostały rozstrzygnięte przy głosowaniu wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-452.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejna poprawka oznaczona numerem 30 dotyczy art. 94a i została zgłoszona w imieniu Klubu Poselskiego PSL przez panią poseł Bożennę Kuc. Zmierza ona do tego, by dodać po art. 94 nowy artykuł w brzmieniu zaproponowanym. Proponuję przegłosować tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-453">
          <u xml:id="u-453.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-453.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki o dodanie nowego art. 94a, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (148) Kto jest przeciw? (56)</u>
          <u xml:id="u-453.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (38)</u>
          <u xml:id="u-453.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-453.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-454">
          <u xml:id="u-454.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Następna poprawka, oznaczona numerem 31, także została rozstrzygnięta przy głosowaniu wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-454.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Kolejna poprawka dotyczy art. 109a. Pan poseł Rogowski proponuje dodać po artykule 109 nowy artykuł w brzmieniu zaproponowanym. Chcę tylko dodać w imieniu komisji, że konsekwencją przyjęcia tej poprawki byłoby ograniczenie funkcji kontrolnej Sejmu tylko do jednej daty, a nie do kontroli realizacji ustaw w każdej chwili, do czego Sejm ma prawo.</u>
          <u xml:id="u-454.2" who="#PosełRomualdaMatusiak">Przepraszam, jeśli zmieniłam czy wypaczyłam intencje pana posła Rogowskiego, wycofuję te zdania, które powiedziałam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-455">
          <u xml:id="u-455.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Myślę, że pan poseł wyjaśnił.</u>
          <u xml:id="u-455.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-455.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 109, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (78) Kto jest przeciw? (136)</u>
          <u xml:id="u-455.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (40)</u>
          <u xml:id="u-455.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-455.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-456">
          <u xml:id="u-456.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">To są wszystkie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-456.1" who="#PosełRomualdaMatusiak">Pani poseł Urbanowicz zgłasza pomyłkę dotyczącą poprawki 8.</u>
          <u xml:id="u-456.2" who="#komentarz">(Poseł Anna Urbanowicz: Poprawka 8 została pominięta.)</u>
          <u xml:id="u-456.3" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę państwa, poprawka 8 nie została pominięta, mówiłam, ona jest bezzasadna w związku z odrzuceniem wniosku pana posła Pigonia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-457">
          <u xml:id="u-457.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-458">
          <u xml:id="u-458.0" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Pani poseł, nastąpiło pewne nieporozumienie. Mianowicie poprawka do art. 16 w ust. 9 mówi, że kurator w szczególnie uzasadnionych przypadkach może zwolnić od spełniania obowiązki szkolnego dziecko, które ukończyło 15 lat. My przegłosowaliśmy utrzymanie obowiązku szkolnego do 17 roku życia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-459">
          <u xml:id="u-459.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Tak jest, dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-459.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-460">
          <u xml:id="u-460.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Proszę państwa, intencją projektodawcy, a także komisji, utrzymanie takiego zapisu — zdaniem i strony rządowej, i komisji — jest konieczne. Są przypadki, kiedy rzeczywiście kurator taką decyzję musi podjąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-461">
          <u xml:id="u-461.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Ponieważ są różnice poglądów, proponuję, żebyśmy to przegłosowali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-462">
          <u xml:id="u-462.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Wobec tego proszę o przegłosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-463">
          <u xml:id="u-463.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chodzi o poprawkę 3 zgłoszoną przez pana posła Pigonia.</u>
          <u xml:id="u-463.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-463.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk…</u>
          <u xml:id="u-463.3" who="#komentarz">(Poseł Zenon Pigoń: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-463.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy coś istotnego, panie pośle? Jeszcze nie ma wyniku. Wycofuje pan poseł?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-464">
          <u xml:id="u-464.0" who="#PosełZenonPigoń">Tak jest, panie marszałku. Wycofuję, bo to miało sens…</u>
          <u xml:id="u-464.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-465">
          <u xml:id="u-465.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-466">
          <u xml:id="u-466.0" who="#PosełRomualdaMatusiak">Przepraszam państwa najmocniej, pan poseł Pigoń, wnioskodawca, potwierdził moje rozumowanie, że głosowanie było sensowne w innym przypadku.</u>
          <u xml:id="u-466.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-467">
          <u xml:id="u-467.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy, wyjaśniliśmy tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-467.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-467.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-467.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o systemie oświaty w brzmieniu proponowanym przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (135) Kto jest przeciw? (82)</u>
          <u xml:id="u-467.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-467.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-467.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę państwa, chciałbym teraz ogłosić półgodzinną przerwę. Po przerwie jeszcze godzinę poświęcimy na dwie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-467.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-467.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W przerwie odbędzie się zebranie Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-467.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Ogłaszam półgodzinną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-467.10" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 20 min 35 do godz. 21 min 15)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-468">
          <u xml:id="u-468.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady. Informuję, że pozostało nam jeszcze 12 punktów porządku dziennego na dziś i jutro.</u>
          <u xml:id="u-468.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (druki nr 819 i 955).</u>
          <u xml:id="u-468.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Stefana Kozłowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-469">
          <u xml:id="u-469.0" who="#PosełStefanKozłowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W maju tego roku Sejm podjął uchwałę w sprawie polityki ekologicznej państwa. Pierwszym projektem ustawy, jaką rząd przedstawia Wysokiej Izbie z zakresu ekologii jest właśnie projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska. Jest to projekt ściśle nawiązujący i chcący realizować przyjętą przez nas politykę ekologiczną państwa i stanowi niezbędny element konieczny do sprawnego gospodarowania zasobami przyrody.</u>
          <u xml:id="u-469.1" who="#PosełStefanKozłowski">Projekt ustawy rządowej został przez komisję wzbogacony i rozszerzony o dwa elementy dotyczące systemu monitoringu i nadzwyczajnych zagrożeń środowiska. Wychodziliśmy z założenia, że tworząc koncepcję Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska jest niezbędne zawarcie w tej ustawie pełnego zakresu jej działania, a ma ona m.in. prowadzić państwowy monitoring środowiska oraz zajmować się problematyką nadzwyczajnych zagrożeń środowiska.</u>
          <u xml:id="u-469.2" who="#PosełStefanKozłowski">Podstawową ideą jest utworzenie jednolitego systemu kontroli w postaci Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, która w nowej strukturze obejmować będzie cały potencjał kontrolno-pomiarowy przez połączenie z ośrodkami badań i kontroli środowiska, które dotychczas w każdym z województw były związane z wojewodą, tym samym system ten był niespójny w zakresie metodyki badań.</u>
          <u xml:id="u-469.3" who="#PosełStefanKozłowski">Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska ma stanowić organ administracji specjalnej podległy ministrowi ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa. Ma pełnić podstawowe funkcje w zakresie kontroli i przestrzegania prawa, czyli ma stanowić policję ekologiczną. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska ma zajmować się badaniami środowiska i rejestrowaniem zachodzących w nim zmian, czyli tym, co nazywamy monitoringiem środowiska oraz ma zajmować się nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska.</u>
          <u xml:id="u-469.4" who="#PosełStefanKozłowski">Ukształtowanie specjalistycznego aparatu kontroli, jakim będzie PIOŚ pozwoli na udzielanie pomocy w realizacji zadań, które stoją przed organami samorządu terytorialnego. Dotyczy to zarówno sfery doradztwa metodycznego, organizacyjnego, jak też fizycznej pomocy w realizacji kontroli użytkowników środowiska. Powoływany w duchu tej ustawy organ Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska nie narusza zakresu działań urzędów wojewódzkich, wydziałów ochrony środowiska w tychże urzędach. Wiele podnoszono kwestii w tej sprawie. Chcę jednoznacznie powiedzieć, że działalność i zakres działania wydziałów ochrony środowiska w zasadniczym układzie zostaje bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-469.5" who="#PosełStefanKozłowski">Widzimy liczne korzyści z przyjętych rozwiązań, a więc tworzenie podstaw dla bardziej efektywnej kontroli użytkowników środowiska i badań stanu środowiska. Wobec postępującej prywatyzacji, wobec coraz większej liczby podmiotów gospodarczych, w ogromnej mierze i często naruszających stan środowiska, posiadanie dzisiaj sprawnej policji ekologicznej jest niezbędne, wzorem innych krajów Europy Zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-469.6" who="#PosełStefanKozłowski">Następną sprawą jest stworzenie zabezpieczeń przed dominacją partykularnych interesów lokalnych nad ekologicznymi interesami ogólnospołecznymi. Musimy wyraźnie powiedzieć, że zanim samorządy terytorialne okrzepną i nabiorą umiejętności i wprawy, będziemy mieli do czynienia z wieloma zakusami i niszczeniem naszych najcenniejszych elementów środowiska przyrodniczego w imię doraźnych interesów, jak np. sprzedawanie najcenniejszych działek w systemach obszarów chronionych. Znamy tę presję, można podać bardzo wiele przykładów, bardzo groźnych, gdyby dalej miały one miejsce.</u>
          <u xml:id="u-469.7" who="#PosełStefanKozłowski">Chcemy zapewnić optymalizację wykorzystania potencjału kadrowego i technicznego, a szczególnie w zakresie aparatury kontrolno-pomiarowej. Mamy dzisiaj ogromną liczbę placówek stacji badawczych. Pierwszy rejestr wykazał 60 takich stacji, które są zupełnie niespójne. Na każdą wyda jemy znaczne środki finansowe, a efekty tych prac są bardzo ograniczone. Widzimy więc możliwość potanienia układu badawczego, jeżeli będzie on sprzęgnięty w jeden klarowny system i związany z jednym układem aparatury kontrolno-pomiarowej.</u>
          <u xml:id="u-469.8" who="#PosełStefanKozłowski">Konieczne jest ujednolicenie metodyk oraz unifikacja aparatury. Bardzo wiele wykonywanych dzisiaj pomiarów jest mało przydatnych, gdyż są wykonywane różnymi metodami, na różnej aparaturze i nie da się potem tego wspólnie zestawić. Polska na mapie stacji badawczych w układzie europejskim jest prawie białą plamą. Mamy szereg zobowiązań międzynarodowych nakładających na nas obowiązek prowadzenia badań wedle międzynarodowych układów i standardów. Zatem stworzenie jednolitego systemu pomiarowo-kontrolnego jest niezbędne dla realizacji zadań, które stoją przed nami w ramach realizacji państwowej polityki ekologicznej.</u>
          <u xml:id="u-469.9" who="#PosełStefanKozłowski">I w tym duchu jest skonstruowana ustawa o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, którą prezentują dzisiaj obie komisje, zgodnie z drukiem nr 955 przedstawionym Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-469.10" who="#PosełStefanKozłowski">Na tym chciałbym zakończyć moje sprawozdanie w imieniu obu komisji, natomiast w imieniu własnym chciałbym prosić o uwzględnienie możliwości wprowadzenia trzech poprawek redakcyjno-stylistycznych, które zostały przygotowane w ostatniej chwili i nie mogliśmy już umieścić ich w druku, który został doręczony.</u>
          <u xml:id="u-469.11" who="#PosełStefanKozłowski">W art. 2 w pkt. 2 wyraz: „przestrzegania” proponujemy zastąpić wyrazem: „realizowania”. W art. 2, w pkt. 4 wyrazy: „w przekazaniu” proponujemy zastąpić zwrotem: „w procesie przekazania”. W art. 12 ust. 1 pkt 1 wyrazy: „do kierownika” proponujemy zastąpić wyrazem: „kierownikowi”. Wreszcie, proponujemy, aby tytuł rozdziału V brzmiał: „Wykonywanie zadań związanych z nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska”.</u>
          <u xml:id="u-469.12" who="#PosełStefanKozłowski">Gdyby Wysoka Izba zechciała uwzględnić te czysto językowe poprawki, mielibyśmy zwarty projekt ustawy, bez wniosków mniejszościowych, przedstawiony w druku nr 955.</u>
          <u xml:id="u-469.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-470">
          <u xml:id="u-470.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-470.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję. Są cztery zgłoszenia do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-470.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Stanisława Wiąckowskiego z Parlamentarnego Klubu Ekologicznego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jerzy Hopfer.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-471">
          <u xml:id="u-471.0" who="#PosełStanisławWiąckowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na marginesie dyskusji o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska muszę przypomnieć, że Polska należy do krajów o najbardziej dramatycznej sytuacji ekologicznej na świecie. Zagrożone jest zdrowie, gleby, wody, powietrze, lasy i agrocenozy.</u>
          <u xml:id="u-471.1" who="#PosełStanisławWiąckowski">Olbrzymia ilość zanieczyszczeń dopływa do nas z zagranicy. Sprawą absolutnie podstawową dla naszej gospodarki jest podniesienie świadomości ekologicznej i odpowiedni nadzór państwa nad prawidłowym korzystaniem ze środowiska. Nadzór ten jest, jak dotąd, niedostateczny. Brakuje organizacyjnych i prawnych form skutecznej koordynacji działań służb ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-471.2" who="#PosełStanisławWiąckowski">Dotychczas podstawowe funkcje ochronne w zakresie ochrony środowiska sprawują wojewodowie przy pomocy podległych im wojewódzkich ośrodków badań i kontroli środowiska, a więc kontrola przestrzegania prawa i podstawowa ocena stanu środowiska prowadzona jest w każdym województwie odrębnie, często różnymi metodami i przy pomocy różnego sprzętu pomiarowo-kontrolnego. Przy braku centralnego sterowania systemem i dużym stopniu jego rozczłonkowania pełna unifikacja metodyki i sprzętu jest praktycznie niemożliwa, w niektórych terenowych służbach kontrolnych pracuje wiele bardzo dobrych specjalistów i zarazem ludzi bardzo zaangażowanych, których nie zniechęciły ich mizerne warunki finansowe, jak i niedocenianie przez wiele lat efektów ich pracy. To właśnie ci ludzie domagają się od wielu lat zmiany struktury służb ochrony środowiska w Polsce i to przede wszystkim oni są rzeczywistymi współautorami tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-471.3" who="#PosełStanisławWiąckowski">Obecny projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska proponuje w miejsce rozdrobnionego, niespójnego systemu utworzenie jednolitego organu kontroli przestrzegania prawa o ochronie środowiska i oceny stanu środowiska w Polsce w postaci Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-471.4" who="#PosełStanisławWiąckowski">Podstawową wadą naszego systemu prawnego w tej dziedzinie jest brak egzekucji przepisów. Istniejący dziś aparat kontroli jest mało efektywny. Dlatego pilną sprawą wielkiej wagi jest utworzenie sprawnej policji ekologicznej w naszym kraju. Taka policja środowiskowa musi mieć nie tylko władzę i kompetencje, ale musi być wyposażona w nowoczesną aparaturę kontrolno-pomiarową.</u>
          <u xml:id="u-471.5" who="#PosełStanisławWiąckowski">Dramatyczna sytuacja ekologiczna i gospodarcza nie daje szans na wielkie nakłady na ochronę środowiska. Natychmiastowe stworzenie silnej policji ekologicznej jest jednak możliwe przez połączenie wszystkich sił i środków, tak jak proponuje to projekt proponowanej ustawy. Powstałe inspektoraty ochrony środowiska będą zabezpieczać zarówno interes wojewodów, jak i samorządów. Stworzy to korzystne warunki do wprowadzenia ujednoliconych metodyk pomiarowo-kontrolnych przez skoncentrowanie w jednej instytucji potencjału technicznego i kadrowego oraz rozmieszczenie aparatury zgodnie z potrzebami. Projektowane zmiany spowodują zatem zwiększenie efektywności kontroli i wiarygodności wyników.</u>
          <u xml:id="u-471.6" who="#PosełStanisławWiąckowski">Jednym z warunków prawidłowego funkcjonowania monitoringu środowiska jest ujednolicenie metod analitycznych w badaniach stanu środowiska. Obecnie tylko około 30% zanieczyszczeń emitowanych do środowiska jest objętych znormalizowanymi metodami pomiarowymi. Uważamy to za podstawowy błąd istniejącego systemu w tej dziedzinie. Kontrola w ochronie środowiska jest wyraźnie specjalistyczna, wymaga aparatury kontrolno-pomiarowej i zaplecza laboratoryjnego, w większości bowiem wypadków udokumentowanie naruszenia prawa czy skażenia środowiska wymaga skomplikowanych oznaczeń fizykochemicznych i biologicznych. Główny inspektorat będzie sterował tym systemem, aby ujednolicić metody pomiarowe i zapewnić lepsze niż dotąd wykorzystanie aparatury i ludzi. Będzie to organizacja podobna do systemów kontrolnych Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, krajów skandynawskich i wielu krajów europejskich. Przyczyni się to do dalszego uwiarygodnienia Polski w ekologicznych kontaktach międzynarodowych. Ma to istotne znaczenie w związku z naszymi nadziejami na współpracę z krajami EWG, a przede wszystkim na ich pomoc w technicznym wyposażeniu naszych służb.</u>
          <u xml:id="u-471.7" who="#PosełStanisławWiąckowski">Ustawa nie narusza w niczym interesów wojewodów, które nie mogą być przecież sprzeczne z interesami Polski. Zapisy ustawy gwarantują wojewodom stały dopływ informacji o wynikach kontroli prowadzonej przez PIOŚ, jak też i odpowiednią pomoc merytoryczną.</u>
          <u xml:id="u-471.8" who="#PosełStanisławWiąckowski">Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska będzie organem kontroli przestrzegania prawa ustanowionego zarówno przez organy centralne, jak i decyzje wojewodów, jak również organów samorządowych. Jest to bardzo istotny element tej ustawy, w sytuacji przekazywania samorządom coraz to większych kompetencji, również i w dziedzinie ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-471.9" who="#PosełStanisławWiąckowski">Dotychczasowy system kontroli środowiska jest niespójny, rozczłonkowany, badania są prowadzone zazwyczaj nieporównywalnymi metodami, a ich wyniki często trafiają do szuflady, a nie do wiadomości publicznej. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska ma być nie tylko stróżem przestrzegania prawa, ma również koordynować państwowy monitoring środowiska, czyli system zapewniający przekazywanie władzom rządowym i samorządowym, a przede wszystkim społeczeństwu miarodajnych informacji o stopniu zanieczyszczenia środowiska. W tym kontekście bardzo istotna staje się wiarygodność tej instytucji w społeczeństwie. Będzie to jednak tylko pierwszy krok na drodze do przestrzegania prawa ekologicznego, ekologicznej polityki państwa, którą powinniśmy stale doskonalić. Taki prawdziwy monitoring marzeń, do którego powinniśmy dążyć w przyszłości, widziałem w Japonii, gdzie mierzy się na terenie całego kraju co najmniej kilkadziesiąt substancji. W razie awarii bądź przekroczenia dopuszczalnych norm dyrektorzy danej fabryki są natychmiast zawiadamiani, że wykryto negatywne jej działanie na środowisko, że grozi zamknięcie zakładu. Jest to system niezwykle skuteczny i dzięki niemu tak wielki potentat przemysłowy jak Japonia jest krajem o czystym środowisku.</u>
          <u xml:id="u-471.10" who="#PosełStanisławWiąckowski">Kończąc, pragnę wyrazić głębokie przekonanie, że tylko pilne stworzenie silnego aparatu kontrolnego pozwoli na przestrzeganie prawa ekologicznego w Polsce. Dlatego zwracam się do Wysokiej Izby o uchwalenie ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-471.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-472">
          <u xml:id="u-472.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-472.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jerzego Hopfera z Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Kościelniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-473">
          <u xml:id="u-473.0" who="#PosełJerzyHopfer">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Poselski Unii Chrześcijańsko-Społecznej, w imieniu którego mam zaszczyt występować, z zadowoleniem wita fakt, że projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska doczekał się w końcu drugiego czytania i ma szansę na uchwalenie. Jest to, można powiedzieć bez przesady, jeden z wielu fundamentalnych projektów ustaw ekologicznych. Projekt, który rodził się w bólach i odleżał się, gdzie tylko mógł. Chciałoby się zapytać, czy idea powołania policji ekologicznej jest tak groźna dla niektórych, że znalazło się jakieś lobby, które ją skutecznie do tej pory blokowało.</u>
          <u xml:id="u-473.1" who="#PosełJerzyHopfer">W przekonaniu posłów z Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej, porządkowanie ekologii po przyjęciu programu polityki państwa w tej dziedzinie -powinno rozpocząć się właśnie od powołania Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, rozumianej jako silny, sprawny i operatywny urząd mający niezbędne instrumentarium do skutecznego działania.</u>
          <u xml:id="u-473.2" who="#PosełJerzyHopfer">Przedłożony Wysokiej Izbie projekt te warunki spełnia. Przewiduje powołanie jednolitej sieci inspektoratów na szczeblu wojewódzkim, kierowanych centralnie przez głównego inspektora w randze wiceministra. W naszym przekonaniu, taka właśnie organizacja Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska zapewnia obiektywne rozstrzygnięcia oraz należytą jakość podejmowanych decyzji. Wspomniane przeze mnie instrumentarium będą stanowiły przyporządkowane Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska ośrodki badań i kontroli środowiska oraz państwowy monitoring środowiska. Inaczej mówiąc, PIOŚ będzie dysponowała bieżącą informacją na temat stanu środowiska i będzie mogła reagować we właściwym czasie, a nawet wyprzedzająco w wypadkach zagrożeń. Wydaje się, że obecne podporządkowanie ośrodków badań i kontroli środowiska wojewodom odpowiedzialnym za stan ekologiczny województwa nie zapewnia podstawowego wymogu sprawowanych badań, a mianowicie obiektywności.</u>
          <u xml:id="u-473.3" who="#PosełJerzyHopfer">Nie mniej ważnym uprawnieniem Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska będzie możliwość ingerencji w wypadku podejmowania produkcji według nieprzyjaznych dla środowiska technologii. Uprawnienia i zadania stawiane przed Państwową Inspekcją Ochrony Środowiska są możliwe do wykonania tylko wówczas, kiedy będzie ona dysponowała kadrą merytorycznie dobrze przygotowanych ludzi o odpowiednich walorach moralnych. Należy wyrazić nadzieję, że wynagrodzenia proponowane kandydatom do pracy w Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska będą na tyle atrakcyjne, że umożliwią zatrudnienie właściwych osób.</u>
          <u xml:id="u-473.4" who="#PosełJerzyHopfer">Reasumując, powołanie Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska spełnia oczekiwania społeczne oraz wysuwane od lat postulaty i z tego względu zasługuje na poparcie. Klub Poselski Unii Chrześcijańsko-Społecznej będzie głosował za przyjęciem przedstawionego Wysokiej Izbie projektu.</u>
          <u xml:id="u-473.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-474">
          <u xml:id="u-474.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-474.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jana Kościelniaka z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Kolejnym mówcą będzie poseł Andrzej Grzyb.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-475">
          <u xml:id="u-475.0" who="#PosełJanKościelniak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Trudno przeceniać znaczenie, jakie ma dla ochrony środowiska w Polsce wniesiony pod obrady Wysokiej Izby projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska. Tworzy on podstawy dla organizacji jednolitej, sprawnej i wyposażonej w niezbędne uprawnienia służby ekologicznej. Po wielu latach pustych i jałowych deklaracji o potrzebie i znaczeniu ochrony środowiska ustawa ukonkretni wreszcie działania w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-475.1" who="#PosełJanKościelniak">Organizując od nowa Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska, uzasadnione wydaje się być wyciągnięcie właściwych wniosków z dotychczasowej działalności kolejnych resortów ochrony środowiska. Nie przywiązywały one należytej wagi do skutecznej kontroli i nadzoru nad korzystaniem ze środowiska przez różne podmioty społeczne i gospodarcze. Rozproszenie uprawnień i kompetencji, a także nieprzemyślane zmiany organizacyjne doprowadziły w konsekwencji do osłabienia i dezorganizacji istniejących służb. Stało się to jedną, i to nie błahą, z przyczyn katastrofalnego stanu środowiska, w jakim znajduje się obecnie nasz kraj.</u>
          <u xml:id="u-475.2" who="#PosełJanKościelniak">Przedłożona nowa wersja ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, uwzględniająca zgłoszone uwagi przez różne instytucje, organizacje i wyborców, zawiera uzupełnienie poprzedniego projektu o dwa nowe rozdziały dotyczące nader ważnych zadań państwowej inspekcji, jakimi są państwowy monitoring środowiska i wykonywanie zadań w zakresie nadzwyczajnych zagrożeń tegoż środowiska.</u>
          <u xml:id="u-475.3" who="#PosełJanKościelniak">Sprecyzowano też zakres stałej, systematycznej współpracy z organami samorządu terytorialnego, organami celnymi oraz strażą graniczną. Jest to bardzo ważne dla skutecznego działania inspekcji nie tylko w układzie regionalnym, ale i ogólnokrajowym.</u>
          <u xml:id="u-475.4" who="#PosełJanKościelniak">Uważam, że uzupełnienia wymagają jeszcze dwa artykuły ustawy, a mianowicie art. 21 i art. 37.</u>
          <u xml:id="u-475.5" who="#PosełJanKościelniak">Art. 21 w jego dotychczasowym brzmieniu uprawnia wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska do wydawania decyzji administracyjnych zakazujących sprowadzania z zagranicy lub wprowadzania do obrotu surowców, paliw, maszyn i wyrobów nie spełniających wymogów ochrony środowiska. Ze względu na celowość ujednolicenia kryteriów oceny tego zagadnienia oraz podejmowanych decyzji we wszystkich województwach proponuję, aby artykuł ten otrzymał następujące brzmienie: „Wojewódzki inspektor ochrony środowiska w porozumieniu z głównym inspektorem ochrony środowiska” — i to jest właśnie ta proponowana przeze mnie zmiana — „zakażę w drodze decyzji administracyjnej produkcji, sprowadzania z zagranicy lub wprowadzenia do obrotu surowców, paliw, maszyn i innych urządzeń technicznych oraz innych wyrobów nie spełniających ustalonych norm ochrony środowiska”.</u>
          <u xml:id="u-475.6" who="#PosełJanKościelniak">Druga kwestia dotyczy sprawy podstawowej dla działalności przyszłej inspekcji ochrony środowiska, zagadnienia jej finansowania. Trzeba tu wyraźnie powiedzieć, że reorganizacja PIOŚ musi wiązać się z kosztami wynikającymi m.in. z potrzeby wyposażenia tych służb w drogą aparaturę pomiarowo-kontrolną, rozbudowania pionu inspekcyjnego oraz utrzymania służb tej inspekcji. W aktualnej sytuacji budżetu państwa, znanej nam doskonale, istnieje realna groźba ograniczenia działalności policji ekologicznej, którą tworzymy uchwalając tę ustawę, przez brak stosownych środków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-475.7" who="#PosełJanKościelniak">Zaprzeczeniem idei ustawy byłoby poszukiwanie doraźnych źródeł finansowania państwowej inspekcji np. przez tworzenie gospodarstw pomocniczych lub spółek świadczących usługi na rzecz podmiotów gospodarczych stanowiących jednocześnie obiekty kontroli inspekcji. Dla uniknięcia tego niebezpieczeństwa proponuję przyjęcie zasady finansowania działalności Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.</u>
          <u xml:id="u-475.8" who="#PosełJanKościelniak">W związku z tym proponuję nadanie nowej treści art. 36 ustawy. Winien on brzmieć: „Główny inspektor ochrony środowiska oraz wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska prowadzą działalność na zasadach jednostek budżetowych finansowanych ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej”. Jestem przekonany, iż takie rozwiązanie stworzy właściwą podstawę finansową dla działalności Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-475.9" who="#PosełJanKościelniak">Reasumując, pragnę wyrazić w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego przekonanie, że powołanie przez Sejm od dawna postulowanej Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska jako swoistej policji ekologicznej, przyczyni się wreszcie do skutecznej egzekucji zobowiązań i należności finansowych od poszczególnych podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska naturalnego naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-475.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-476">
          <u xml:id="u-476.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-476.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Andrzeja Grzyba z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Jako ostatni głos zabierze poseł Lech Kozaczko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-477">
          <u xml:id="u-477.0" who="#PosełAndrzejGrzyb">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawioną do drugiego czytania ustawę o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska należy ocenić jako jedną z ważniejszych ustaw, która może zadecydować o poprawie jakości życia w tym kraju. Jej uchwalenie, w moim przekonaniu, będzie przejawem zdecydowanej woli nas wszystkich dla ratowania środowiska, a nie tylko werbalnych deklaracji.</u>
          <u xml:id="u-477.1" who="#PosełAndrzejGrzyb">Jesteśmy po debacie nad polityką ekologiczną państwa, która przewiduje, że w ciągu najbliższych trzech lat dokona się likwidacji większości ekstremalnych zagrożeń. Jednocześnie wiele trzeba nakładów na to, i dobrej woli wszystkich, aby osiągnąć ratyfikowane w konwencjach międzynarodowych wielkości redukcji emisji zanieczyszczeń.</u>
          <u xml:id="u-477.2" who="#PosełAndrzejGrzyb">W tej Izbie stwierdziliśmy również, że możliwy jest postęp gospodarczy, który nie powoduje degradacji środowiska. Wymaga to jednak realizacji koncepcji ekorozwoju i połączenia myślenia ekonomicznego i myślenia ekologicznego. Wspomniana już tutaj zła kondycja finansowa wielu przedsiębiorstw, jak również proces zmian strukturalnych, pojawianie się nowych podmiotów gospodarczych, które często chcą szybko osiągnąć zysk przy minimum nakładów, nie sprzyjają oczywiście tej koncepcji. Zagrożenia te narastają wraz ze zmianą systemu, który często przybiera postać procesów nie kontrolowanych.</u>
          <u xml:id="u-477.3" who="#PosełAndrzejGrzyb">Wspomniane przeze mnie zagrożenia, które niesie gospodarka rynkowa, liberalizacja handlu, przy jednocześnie niedostatecznym przygotowaniu służb celnych, import odpadów na teren Polski, import brudnych technologii wyeksploatowanych maszyn i pojazdów wręcz domaga się takiej służby, wyposażonej w instrumenty prawne, ludzkie i techniczne. Uważam również, że jest ostatni moment na włączenie w skład Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska bazy materialnej i ludzi wojewódzkich ośrodków badania i kontroli środowiska. Stan ich jest różny, są to zakłady budżetowe, jednostki budżetowe, a czasami i przedsiębiorstwa, które, kontrolując, zarabiają u tych samych podmiotów na własny budżet. Przeciwdziałanie tym zjawiskom przemawia za uchwaleniem takiej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-477.4" who="#PosełAndrzejGrzyb">Jednocześnie należałoby zgodzić się ze stwierdzeniem, które pojawiło się m.in. w ustawie senackiej, że spójny system praw ekologicznych winien rozpocząć się od ustawy zasadniczej, ustawy podstawowej o ochronie środowiska, i o ochronie przyrody, ustawy matki, a następnie byłyby inne ustawy, w tym o PIOŚ, dalej akty wykonawcze i równocześnie zawarcie umów międzynarodowych, w szczególności o skażeniach transgranicznych.</u>
          <u xml:id="u-477.5" who="#PosełAndrzejGrzyb">Wskazane wcześniej zagrożenia zmuszają jednak do odwrócenia tej kolejności. Najważniejsze, moim zdaniem, jest to, że Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska będzie łączyła dwie niezbywalne funkcje: funkcję przestrzegania prawa oraz badania stanu środowiska, w tym również atestowania laboratoriów zajmujących się pomiarami stanu środowiska — ten stan jest do tej chwili nie uregulowany — przy jednoczesnym wyposażeniu w prawne instrumenty zmuszające do usunięcia przyczyn szkodliwego oddziaływania, kar za przekroczenie dopuszczalnych warunków korzystania ze środowiska, aż do zamknięcia zakładów włącznie.</u>
          <u xml:id="u-477.6" who="#PosełAndrzejGrzyb">Podnoszony jest często argument, że ustawa nie w pełni wykorzystuje współdziałanie z samorządem, nie tylko w zakresie jego informowania, ale również aktywnej roli samorządu w przeciwdziałaniu zagrożeniu. Powstają również pytania o relacje: administracja wojewody — Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, w szczególności ze strony tejże administracji. Wiele odpowiedzi na pytania, które mogą się tutaj rodzić, mogą przynieść rozstrzygnięcia związane z docelową strukturą władzy ekologicznej.</u>
          <u xml:id="u-477.7" who="#PosełAndrzejGrzyb">Dlatego podkreślamy, że wymaga to zasadniczej odpowiedzi na temat kształtu państwa, a następnie usytuowania w tej koncepcji zarządzania gospodarką wodną, leśną, ukształtowania władzy ekologicznej w zakresie ochrony powietrza, ziemi, ochrony przyrody i geologii.</u>
          <u xml:id="u-477.8" who="#PosełAndrzejGrzyb">Również w trakcie konstruowania tej ustawy szereg pytań rodziły wzajemne relacje między Państwową Inspekcją Ochrony Środowiska a Państwową Inspekcją Sanitarną, Komisją Analizy Skażeń przy ministerstwie zdrowia, Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej, Strażą Pożarną, jak również Inspektoratem Obrony Cywilnej, szczególnie w zakresie współdziałania z tym ostatnim, tzn. z Inspektoratem Obrony Cywilnej w zakresie nadzwyczajnych zagrożeń ochrony środowiska. Wiele działań podejmowanych przez wymienione przeze mnie organizacje i instytucje niejako nakłada się na działania, które podejmie Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska. Zdajemy sobie sprawę, że relacje te, być może, nie do końca są jasne czy rozstrzygnięte. Jednak ważność tej decyzji oraz wola współdziałania wyżej wymienionych instytucji i organów z Państwową Inspekcją Ochrony Środowiska sprawia, że Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego popiera treść ustawy i wnosi o jej uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-477.9" who="#PosełAndrzejGrzyb">Mając na względzie podkreślenie niezależności Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska i jej precyzyjne usytuowanie wobec administracji wojewody, wnosimy o drobną zmianę zapisu art. 5 pkt 2 przez skreślenie w tym punkcie treści „zaopiniowany przez wojewodę”. Treść tego artykułu w punkcie 2 miałaby następujące brzmienie: „Wojewódzki inspektor ochrony środowiska jest powoływany i odwoływany przez ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa na wniosek głównego inspektora ochrony środowiska”.</u>
          <u xml:id="u-477.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-478">
          <u xml:id="u-478.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-478.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Lecha Kozaczko z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Wróbel.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-479">
          <u xml:id="u-479.0" who="#PosełLechKozaczko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziś mamy uchwalić ustawę o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska. Dotyczy ona dziedziny, której stan coraz liczniejsze grono polityków uznaje za największe zagrożenie współczesnej cywilizacji.</u>
          <u xml:id="u-479.1" who="#PosełLechKozaczko">Wobec powszechnie zauważalnych efektów skażeń już nie lekceważy się ostrzeżeń przed skutkami uszkodzenia osłony ozonowej Ziemi, ocieplenia się klimatu Ziemi, zamierania życia biologicznego na coraz większych obszarach mórz i oceanów, pozbawienia kuli ziemskiej znacznych obszarów lasów tropikalnych, ginięcia gatunków roślin i zwierząt, a wraz z nimi zasobów genetycznych pozwalających na odtwarzanie użytecznych gospodarczo odmian roślin i zwierząt, wówczas gdy w toku udoskonalenia ich walorów użytkowych zabrnęliśmy w ślepą uliczkę bez odwrotu. A ile informacji inspirujących do innych zastosowań odchodzi wraz z tymi gatunkami, zanim je poznamy. Na tle tego mało napawającego optymizmem obrazu Polska jawi się jako kraj szczególnie zagrożony. Tylko 5% rzek polskich ma wody I klasy czystości, podczas gdy w nie najczystszej przecież Europie — 50%. Aż 79% biegu polskich rzek to ścieki poniżej 3 klasy czystości wód. Skutkiem tego w 35% ponosimy odpowiedzialność za skażenia Bałtyku, który na powierzchni blisko 120 tys. km2 jest już martwy.</u>
          <u xml:id="u-479.2" who="#PosełLechKozaczko">Gleby Polski gromadzą, ze wszystkimi tego konsekwencjami, 15% europejskiej emisji kadmu, 6% chromu, 6% rtęci, 4% ołowiu oraz 10% dwutlenku siarki i 8% tlenków azotu, przy tylko 3% udziale powierzchni kraju w powierzchni Europy. A przecież zanieczyszczenia te nie są równomiernie rozlokowane na terytorium kraju. Jesteśmy krajem, w którym przy tak nieefektywnej gospodarce, rocznie gromadzi się 120 mln ton odpadów przemysłowych, gdy dla porównania w RFN — 20 mln ton, tworząc przy tym 11-krotnie wyższy dochód narodowy w przeliczeniu na jednego mieszkańca.</u>
          <u xml:id="u-479.3" who="#PosełLechKozaczko">Polska to kraj, gdzie 50% lasów zagrożonych jest stopniowym wymieraniem, zapoczątkowanym już na dużą skalę w Sudetach. To wreszcie kraj, w którym na 11% powierzchni w 27 obszarach zagrożonych klęską ekologiczną żyje 35% jego obywateli; wskutek skażeń nieraz setki razy przekraczających maksymalne dopuszczalne normy częściej rodzą się dzieci martwe lub kalekie, a ludzie częściej chorują i częściej umierają niż gdziekolwiek indziej w Europie.</u>
          <u xml:id="u-479.4" who="#PosełLechKozaczko">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Wszystko to jest dziedzictwem tzw. socjalistycznej industrializacji, w ramach której przez 40 lat rozwijano bez oczyszczalni ścieków i spalin przemysł, którego wyrobów nie da się obecnie sprzedać po opłacalnych cenach, a jakakolwiek krytyka tego stanu traktowana była jako godzenie w fundamenty ustroju. Obecnie ponosimy tego konsekwencje, zarówno w dziedzinie gospodarki jak i stanu środowiska.</u>
          <u xml:id="u-479.5" who="#PosełLechKozaczko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przechodząc po tym wstępie do meritum sprawy, chcę w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego powiedzieć, że z zadowoleniem przyjmujemy projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, która — mimo że nie jest pozbawiona również pewnych ułomności — nadaje wreszcie instytucjonalne ramy nadzorowi państwa nad przestrzeganiem norm korzystania ze środowiska.</u>
          <u xml:id="u-479.6" who="#PosełLechKozaczko">Do ułomności tych zaliczyłbym zbytnią ogólnikowość niektórych sformułowań, których w toku prac nad ustawą nie udało się uniknąć. Na przykład w art. 2 ust. 4 i w art. 20 ust. 1 i 3, gdzie mówi się o obiektach, które mogą pogorszyć stan środowiska oraz w art. 13 ust. 1 pkt 3, gdzie mówi się o wstrzymywaniu działalności, jeżeli zachodzi bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia ludzkiego albo zagrożenie zniszczenia środowiska w znacznych rozmiarach. Czytając te artykuły nasuwa się pytanie, kto będzie arbitrem rozstrzygnięć przy takich wieloznacznych sformułowaniach?</u>
          <u xml:id="u-479.7" who="#PosełLechKozaczko">Również budzi wątpliwości zapis w art. 10, gdzie jest mowa o obowiązku udostępniania zakładu w celu przeprowadzenia kontroli. Kierownik zakładu, zgodnie z zapisami w tym artykule, może powołując się na tajemnicę państwową lub służbową, i to według własnej interpretacji sytuacji, nie dopuścić do kontroli. Także wątpliwości budzi art. 13 ust. 4, gdzie jest mowa o tym, że wojewódzki inspektor w sytuacji gdy zachodzi bezpośrednie zagrożenie życia, swoją decyzję musi uzgodnić z dyrektorem właściwego urzędu górniczego. Ponadto obowiązek uzgadniania planów kontroli z organami administracji państwowej zawarty w art. 17 ust. 1 i 2 rodzi niebezpieczeństwo wyłączania spod kontroli obiektów finansowanych z budżetu państwa, by nie narażać ich na koszty z tytułu kar. Także art. 21, w którym jest mową o tym, że wojewódzki inspektor, także w województwie odległym od granicy państwa i z tej racji nie wyposażony w odpowiednią aparaturę, ma orzekać o zakazie wprowadzania do obrotu surowców sprowadzanych z zagranicy. Wydaje mi się, że należałoby takiej kontroli oczekiwać na granicy czy na lotnisku przy okazji odprawy celnej.</u>
          <u xml:id="u-479.8" who="#PosełLechKozaczko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mimo tych niedoskonałości, które — mamy nadzieję — zostaną złagodzone w toku opracowywania aktów wykonawczych, Obywatelski Klub Parlamentarny, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, będzie głosował za przyjęciem projektu ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska w kształcie przedstawionym przez Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisję Ustawodawczą w druku sejmowym nr 955, z nadzieją, że jest to jeden z aktów prawnych, które łącznie stworzą jednolity system sprzyjający poprawie stanu środowiska naturalnego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-479.9" who="#PosełLechKozaczko">O wiele większą jednak wagę przywiązujemy do tego, by jak najszybciej włączyć wartość zużywanego w toku działalności gospodarczej środowiska w koszty tej działalności gospodarczej, a tym samym w sferę działania praw ekonomicznych, które nie ulegają korumpowaniu, działają automatycznie i zawsze wymuszają stan równowagi między potrzebami a społecznymi kosztami. Gdyby taki stan prawa w tej dziedzinie udało się w krótkim czasie osiągnąć, byłbym o wiele spokojniejszy o skuteczność jego wpływu na poprawę sytuacji w naszym środowisku naturalnym, skuteczność o wiele większą od najbardziej sprawnego systemu nadzoru administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-479.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-480">
          <u xml:id="u-480.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-480.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jana Wróbla z Poselskiego Klubu Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-481">
          <u xml:id="u-481.0" who="#PosełJanWróbel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jednym z elementów zarządzania jest aparat kontroli i nadzoru. Projektowana dzisiaj i dyskutowana ustawa spełnia ten wymóg i minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa będzie rzeczywiście wyposażony w odpowiednie służby. Spełnia to oczekiwanie nie tylko ekologów, ochroniarzy, ale na pewno i całego społeczeństwa. Sądzę, że ustawa generalnie jest należycie dopracowana i zasługuje w pełni na jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-481.1" who="#PosełJanWróbel">Chciałbym natomiast Wysokiej Izbie przedstawić pewne wątpliwości, które przedłożyła mi pani posłanka Teresa Woźniak, nie tyle jej, ile niektórych służb w terenie.</u>
          <u xml:id="u-481.2" who="#PosełJanWróbel">Czy Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska rzeczywiście zabezpieczy potrzebę kontroli również i w mniejszych ośrodkach, m.in. w Ełku? Sądzę, że tak. Jeżeli wojewódzki inspektorat ochrony środowiska będzie miał siedzibę w Suwałkach, to struktura organizacyjna i statut będą tak dopracowane, że zabezpieczą funkcjonowanie służb podległych temu inspektoratowi w tych ośrodkach, gdzie rzeczywiście zajdą szczególne potrzeby ich usytuowania, bez nadmiernej administracji oczywiście, ale służb fachowych, które to zabezpieczą. Wskazuje się, że te służby powinny być przede wszystkim blisko źródeł powstawania zagrożeń dla bieżącego prowadzenia kontroli.</u>
          <u xml:id="u-481.3" who="#PosełJanWróbel">Sądzę, że propozycja jednego z kolegów posłów, żeby w art. 5 wykreślić w ust. 2 słowa: „zaopiniowany przez wojewodę”, chodzi o powoływanie wojewódzkiego inspektora, jest słuszna. Minister ma odpowiadać za podległe jemu służby, więc niech sam dobiera w sposób przez niego ustalony i sprawdzony kandydatów na te stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-481.4" who="#PosełJanWróbel">Mam prośbę do pana posła Kościelniaka, żeby zechciał może przeanalizować swoje poprawki formalne, tutaj zgłoszone. Mamy akurat przedstawiciela Ministerstwa Finansów. Sądzę, że ta poprawka może budzić wątpliwości. Celowo staraliśmy się wprowadzić do projektu ustawy art. 36, który mówi, że Główny Inspektorat Ochrony Środowiska oraz wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska są jednostkami budżetowymi. Jeżeli tak, to gwarantem finansowania jest budżet państwa. Zapisanie, że są to jednostki budżetowe, ale utrzymywane z Funduszu Ochrony Środowiska, właściwie jest sprzeczne z ustawą Prawo budżetowe. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby inspektoraty uzyskiwały dotacje z Funduszu Ochrony Środowiska, niemniej są to jednostki budżetowe i podlegają prawu budżetowemu. Tak że prosiłbym o przeanalizowanie tej sprawy przez pana posła Kościelniaka i ewentualne wycofanie tego wniosku, lub jego sprecyzowanie, że inspektoraty mogą uzyskiwać dotacje z innych źródeł, m.in. z Centralnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.</u>
          <u xml:id="u-481.5" who="#PosełJanWróbel">Poza tym pan poseł był uprzejmy w trosce o dobro sprawy zgłosić poprawkę formalną, chyba do art. 21, że wojewódzki inspektor ochrony środowiska wydaje swoje zakazy w drodze… itd. — po uzgodnieniu z głównym inspektorem ochrony środowiska. Myślę, że jest to sprawa wewnętrzna tych służb należytego ustawienia w strukturze organizacyjnej i w statucie, nadawanie im takich czy innych uprawnień. I sam minister czy główny inspektor ochrony środowiska powinni uznać, w jakich przypadkach te decyzje, o których tu jest mowa w art. 21, wymagają uzgodnienia, a w jakich po prostu będzie podejmował decyzje samodzielnie. Sądzę, że nie we wszystkich przypadkach zachodziłaby potrzeba uzgodnienia. Wydłużałoby to często sprawę, a problemów, zdarzeń będzie tak dużo, że trzeba by chyba to pozostawić. Stąd prośba do pana Kościelniaka o przeanalizowanie, czy rzeczywiście ten wniosek formalny trzeba podtrzymywać.</u>
          <u xml:id="u-481.6" who="#PosełJanWróbel">Może by jednak pan poseł mógł zrezygnować.</u>
          <u xml:id="u-481.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-482">
          <u xml:id="u-482.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-482.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-482.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-482.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa pana Andrzeja Walewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-483">
          <u xml:id="u-483.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaAndrzejWalewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę w imieniu ministra ochrony środowiska i w swoim własnym bardzo serdecznie podziękować Wysokiej Izbie za wysoką ocenę projektu rządowego ustawy i głosy poparcia, które tutaj zostały wygłoszone.</u>
          <u xml:id="u-483.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaAndrzejWalewski">Chcę ustosunkować się do poszczególnych uwag czy propozycji poprawek zgłoszonych przez mówców.</u>
          <u xml:id="u-483.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaAndrzejWalewski">Najpierw ustosunkuję się do poprawek zgłoszonych przez pana posła Kościelniaka. Bardzo serdecznie dziękuję za intencje, bo one są słuszne, ale niestety, panie pośle, z punktu widzenia prawnego te poprawki będą trudne do wprowadzenia, tzn. poprawka dotycząca art. 21, że wojewódzki inspektor ochrony środowiska w jakiejkolwiek sprawie działa w porozumieniu z głównym inspektorem ochrony środowiska. Z punktu widzenia Kodeksu postępowania administracyjnego jest to niemożliwe. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska i główny inspektor ochrony środowiska są to dwa organy administracji państwowej. Wojewódzki inspektor jest organem podstawowym, główny inspektor ochrony środowiska jest organem wyższego stopnia, odwoławczym w stosunku do decyzji inspektora wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-483.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaAndrzejWalewski">Organ podstawowy, wydając decyzje, nie może działać w formalnym, powtarzam, w formalnym porozumieniu z organem, który jest w stosunku do niego organem odwoławczym. W związku z tym porozumienia robocze są możliwe, natomiast taki formalny zapis o konieczności porozumienia, to tak jak byśmy dzisiaj napisali, że wojewoda wydaje decyzje o pozwolenie wodno-prawne na przykład w porozumieniu z ministrem ochrony środowiska. Z formalnego punktu widzenia uważam, że jest to niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-483.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaAndrzejWalewski">Co do art. 37 mam, niestety, podobne zastrzeżenia. Otóż wyraźnie jest napisane, że Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska jest organem administracji państwowej i jest jednostką budżetową, to przesądzą o źródłach jej finansowania. Administracja państwowa, jednostki budżetowe administracji państwowej finansowane są z budżetu państwa. Natomiast niewątpliwie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i fundusze celowe mogą służyć jako cenne źródło dofinansowania działalności Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska. Finansowanie tylko z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska wymagałoby zmiany i ustawy budżetowej, i ustawy o Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska, która nie przewiduje takich możliwości, zwłaszcza w zakresie finansowania płac — z narodowego funduszu płac pracowników finansować nie można.</u>
          <u xml:id="u-483.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaAndrzejWalewski">Poprawka zaproponowana przez pana posła Grzyba, do art. 5 pkt 2, dotycząca powoływania wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska bez uzgadniania z wojewodą. Propozycja, aby wykreślić słowa dotyczące uzgadniania z wojewodą jest z punktu widzenia formalnego możliwa, natomiast chciałbym prosie państwa o zastanowienie się nad tym, czy nie zostawić jednak formuły zaproponowanej w projekcie rządowym. Dlaczego? Otóż wojewoda w ramach swoich kompetencji, które są określone ustawą o organach administracji rządowej, jest koordynatorem na terenie swojego województwa administracji rządowej, zarówno zespolonej jak i specjalistycznej. Myślę, że dla zapewnienia właściwej współpracy między administracją zespoloną na terenie województwa a administracją specjalistyczną, jaką będzie Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, nie zaszkodzi, jeżeli uzgodnimy kandydaturę wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska z wojewodą. Oni po prostu muszą się dogadywać na bieżąco i na bieżąco współpracować.</u>
          <u xml:id="u-483.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaAndrzejWalewski">Podobną uwagę mam w stosunku do poprawki zgłoszonej przez pana posła Kozaczko, dotyczącej uzgadniania planów. Uzgadnianie planów z wojewodą jest właśnie praktycznym wyrazem kooperacji między wojewódzkim inspektoratem ochrony środowiska a służbami wojewody i praktycznym wyrazem koordynacyjnych funkcji wojewodów w stosunku do administracji rządowej na terenie województwa. I prosiłbym o pozostawienie tego punktu.</u>
          <u xml:id="u-483.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaAndrzejWalewski">Uzgadnianie decyzji z Wyższym Urzędem Górniczym dotyczy wyłącznie kopalni w ruchu. Uzgodnienia z Wyższym Urzędem Górniczym decyzji o ograniczaniu produkcji lub zamykaniu kopalni są bezwzględnie konieczne z uwagi na bezpieczeństwo ludzi, którzy pracują w tej kopalni. Tu Wyższy Urząd Górni czy jest organem administracji szczególnej, o bezdyskusyjnych właściwościach.</u>
          <u xml:id="u-483.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaAndrzejWalewski">I jeszcze jedna sprawa, dotycząca przypisania wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska zakazu sprowadzania materiałów i dopuszczania surowców i produktów naruszających wymogi środowiska. Otóż wydaje mi się, że właściwa jest ta propozycja, aby takie uprawnienia w pierwszej instancji miał wojewódzki inspektor ochrony środowiska, zwłaszcza że w innym artykule tej ustawy jest powiedziane, że jeżeli główny inspektor ochrony środowiska uzna to za celowe, to z uwagi na obszar, jakiego dotyczy decyzja, wykraczający poza jedno województwo, główny inspektor ochrony środowiska może przejąć uprawnienia i kompetencje wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. I to w wystarczający sposób zabezpiecza, by w wypadku występowania zagrożeń przekraczających granice jednego województwa właściwą decyzję podejmował główny inspektor ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-483.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaAndrzejWalewski">Na ostatnie pytanie zadane przez posła Jana Wróbla — czy Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska zabezpieczy kontrolę ochrony środowiska w Ełku — odpowiadam twierdząco.</u>
          <u xml:id="u-483.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-484">
          <u xml:id="u-484.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-484.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę Stefana Kozłowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-485">
          <u xml:id="u-485.0" who="#PosełStefanKozłowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od strony formalnej zostały zgłoszone trzy poprawki. Myślę, że argumentacja Głównego Inspektora Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska była przekonywująca i zasadna. Nie chciałbym powtarzać wszystkich argumentów. Sądzę, że relacja między wojewódzkim i głównym inspektorem wynika z pragmatyki służbowej i nie musimy dopisywać: „w porozumieniu”.</u>
          <u xml:id="u-485.1" who="#PosełStefanKozłowski">Uważam, że PIOŚ musi być jednostką budżetową. Sprawa narodowego funduszu jest regulowana zupełnie innymi przepisami. Fundusz ma własną radę nadzorczą, która jest w pełni samodzielnym dysponentem, i nie możemy oddawać tak istotnej sprawy, jak organizacje PIOŚ w ręce bardzo zacnej instytucji, ale mającej inne cele i inny statut. To ma być policja ekologiczna. Policja jest budżetowa, na to musimy się zgodzić. Zresztą i w tej chwili utrzymujemy te ośrodki i od strony dodatkowych wydatków finansowych nie przewidujemy tutaj wzrostu, nie ma więc w ogóle sprawy zagrożenia finansowego. Ustawa bezpośrednio nie pociąga za sobą jakichkolwiek kosztów. Tak że problem finansowy nie jest tutaj istotnym elementem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-485.2" who="#PosełStefanKozłowski">Myślę, że poprawka dotycząca konieczności skreślenia opiniowania przez wojewodę byłaby źle odbierana w województwach. Z wielu punktów kraju docierały już głosy zaniepokojenia, że tworzymy policję ekologiczną i jak to wpłynie na współpracę z województwami. Gdybyśmy jeszcze i to wykreślili, to powiedzieliby, że tworzymy coś wbrew układom wojewódzkim.</u>
          <u xml:id="u-485.3" who="#PosełStefanKozłowski">Tak więc nie widzę uzasadnienia dla wszystkich trzech zgłoszonych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-485.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-486">
          <u xml:id="u-486.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-486.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-486.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o przygotowanie odpowiednio tych poprawek, aby jutro jeszcze przed głosowaniem je przedłożyć.</u>
          <u xml:id="u-486.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u>
          <u xml:id="u-486.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W celu złożenia oświadczenia zgłosił się poseł Jerzy Pietkiewicz z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-487">
          <u xml:id="u-487.0" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Swoje wystąpienie zamierzam poświęcić sprawie naszego rolnictwa, a w szczególności potrzebie koniecznych zmian w polityce rolnej.</u>
          <u xml:id="u-487.1" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Pochodzę z regionu północno-wschodniego Polski, szczególnie silnie związanego z rolnictwem, z woj. suwalskiego. Liczni moi rozmówcy, rolnicy z mojego województwa, jak również z innych części kraju, na przykład z ziemi nowotarskiej, Ochotnica, poznańskie, i nie tylko, oceniają stan naszego rolnictwa jako katastrofalny — brakuje zbytu na płody rolne, monopolistyczne struktury otoczenia rolnictwa przyczyniają się do dysproporcji cen skupu płodów rolnych i cen detalicznych na przetworzone produkty. Uderza to nie tylko w producentów rolnych, ale także w konsumentów w mieście.</u>
          <u xml:id="u-487.2" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Nie sposób z taką oceną się nie zgodzić. Tę sytuację trzeba zmienić, trzeba pomóc polskim rolnikom. Dlatego czuję się zobowiązany jako poseł zabrać jeszcze raz głos w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-487.3" who="#PosełJerzyPietkiewicz">W nawiązaniu do powyższego, pozwolę sobie sformułować uwagi i wnioski. W warunkach odzyskania wolności, niepodległości Polski, nasza gospodarka, w tym rolnictwo, okazały się niewydolne ekonomicznie, niekonkurencyjne w stosunku do krajów gospodarczo rozwiniętych. Funkcjonowała — ale tylko na niskim poziomie — gospodarka niedoborów. W epoce minionej, tj. w ramach imperium sowieckiego, którego PRL była li tylko częścią, prowincją, peryferium, nawet de facto nie była państwem.</u>
          <u xml:id="u-487.4" who="#PosełJerzyPietkiewicz">System komunistyczny zawalił się nie tylko u nas, wali się też w ZSRR. A więc powrót do status quo ante wyrażany czasem przez niektórych w haśle: Wróć, komuno, nie ma przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-487.5" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Nie da się już gospodarować na dawną modłę, dlatego ludziom trzeba powiedzieć prawdę, że do fatalnego stanu gospodarki i rolnictwa doprowadziły przede wszystkim 45-letnie rządy partii komunistycznej, jej agend w postaci tzw. stronnictw i organizacji sojuszniczych, w tym ZSL,...</u>
          <u xml:id="u-487.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-487.7" who="#PosełJerzyPietkiewicz">... które jej pomagały będąc pasem transmisyjnym do mas, do środowisk, jak się wówczas mawiało.</u>
          <u xml:id="u-487.8" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Proszę Państwa! Mówiłem o okresie minionym, jeśli chodzi o ZSL.</u>
          <u xml:id="u-487.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-487.10" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Mam nadzieję, że teraz PSL, który przekształcił się z ZSL, już do tej tradycji nie będzie chciał nawiązywać, jesteście ponoć inną partią.</u>
          <u xml:id="u-487.11" who="#PosełJerzyPietkiewicz">W ostatnich 2 latach nałożyły się także na to błędy w polityce rządu. Chodzi o brak skutecznych działań, które zahamowałyby degradację polskiego rolnictwa. Wszyscy musimy jeść, a więc rolnictwo powinno być szczególnie chronione, podobnie jak w innych krajach Zachodu, np. w Szwajcarii, w krajach europejskich Wspólnot Gospodarczych. Winno ono pełnić rolę strategiczną, ważną ze względu na bezpieczeństwo żywnościowe kraju. Tak jest w normalnym świecie.</u>
          <u xml:id="u-487.12" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Co należy robić, aby zmienić sytuację na lepszą w polskim rolnictwie? Państwo nie może być pasywne, potrzebny jest interwencjonizm państwowy, polegający nie na zastępowaniu podmiotów gospodarczych w ich działaniu, ale na pomocy państwa dla tychże podmiotów, głównie prywatnych producentów, w szczególności, po pierwsze, przez zorganizowanie informacji i prognozowania potrzeb rynku krajowego i zagranicznego, a po drugie, pomoc w organizacji handlu krajowego i zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-487.13" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Na marginesie, partner zagraniczny jest świetnie zorganizowany i wykorzystuje wszystkie słabości i błędy partnerów polskich, ponieważ partner polski jest niedoinformowany, niezorganizowany — żywiołowa sprzedaż i robienie sobie samemu konkurencji za granicą, są często takie przypadki. Bez kapitału, często bezradny, bez znajomości języków obcych, bez doświadczenia. To wszystko decyduje o tym, że transakcje są prowadzone niewłaściwie i często ze stratą dla polskiego producenta rolnika.</u>
          <u xml:id="u-487.14" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Stąd wniosek, że państwo powinno pomagać zorganizować się polskim producentom żywności, w szczególności w tworzeniu ich przedstawicielstw handlowych. Jest oczywiste, że własna aktywność producentów w tym względzie jest nie do zastąpienia.</u>
          <u xml:id="u-487.15" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Po trzecie, rozwój bazy przechowalniczej i przetwórstwa rolno-spożywczego. Należy w pierwszej kolejności odpowiednio wykorzystać dotychczasowe zasoby, choćby przez małą modernizację, zmiany organizacyjno-kadrowe, koszty przy tym byłyby niewielkie.</u>
          <u xml:id="u-487.16" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Na niską rentowność naszego rolnictwa w dużej mierze wpływa brak właściwej bazy przetwórczej oraz nieumiejętność wykorzystania bazy istniejącej. Dlatego koniecznością staje się potrzeba większego inwestowania w przemysł rolno-spożywczy, co da dodatkowe stanowiska pracy, zmniejszy bezrobocie na wsi i w mieście.</u>
          <u xml:id="u-487.17" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Po czwarte, prowadzenie właściwej polityki celnej, odpowiedniej do polityki państw zachodnich. Polityka celna winna być elastyczna, selektywna, symetryczna. Powinny być mniejsze cła na towary, których brakuje na naszym rynku. Pozwoli to na nasycenie w pierwszym rzędzie rynku krajowego produktami krajowymi, na obronę naszego producenta i kraju. Nie należy dać się omamić ładnymi opakowaniami produktów z Zachodu, które często są gorsze, tutaj kłaniają się wyniki badań Sanepidu. Nie znaczy to, że nie powinniśmy dbać, aby nasze produkty były w odpowiednich opakowaniach, które by odpowiadały normom dobrej reklamy.</u>
          <u xml:id="u-487.18" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Po piąte, w handlu z Zachodem należy wykorzystać szansę zdrowej żywności, której produkcja jest możliwa, głównie w rejonie północno-wschodnim i w części Podkarpacia. Tereny te posiadają także potencjalne możliwości rozwoju zaplecza turystycznego ze względu na swe walory przyrodnicze.</u>
          <u xml:id="u-487.19" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Po szóste, zmiana dotychczasowej polityki kredytowej w taki sposób, aby opłacało się brać kredyt inwestycyjny.</u>
          <u xml:id="u-487.20" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Po siódme, intensyfikacja działań rządu, aby przełamać impas w stosunkach gospodarczych z ZSRR i republikami wchodzącymi w jego skład, przede wszystkim z Rosją. Rynek wschodni byłby wielką szansą dla naszej gospodarki, głównie dla polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-487.21" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Po ósme, korzystne angażowanie kapitału zachodniego, kredytów, nie tylko dla partnera zachodniego, ale przede wszystkim dla strony polskiej.</u>
          <u xml:id="u-487.22" who="#PosełJerzyPietkiewicz">Powyższe uwagi i wnioski kieruję do rządu i parlamentu RP oraz wszystkich tych, którzy mają wpływ na los polskiej gospodarki i polskiego rolnictwa. W moim przekonaniu, wskazują one właściwy kierunek. Wyrażam nadzieję, że zostaną wzięte pod rozwagę i uwzględnione w konkretnych działaniach, w tym także w zbliżającej się debacie nad zmianami w ustawie budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-487.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-488">
          <u xml:id="u-488.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-489">
          <u xml:id="u-489.0" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">W dniu jutrzejszym odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-489.1" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">— o godz. 8 wspólne posiedzenie Komisji: Spraw Zagranicznych, Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Ustawodawczej w sali kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-489.2" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">— o godz. 8.30 posiedzenie Komisji Zdrowia w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-489.3" who="#SekretarzposełAdamGrabowiecki">Zarządzam przerwę do jutra, tj. do 20 lipca 1991 r. do godz. 10. Życzę wszystkim dobrej nocy.</u>
          <u xml:id="u-489.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 22 min 25)</u>
          <u xml:id="u-489.5" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 10 min 10)</u>
          <u xml:id="u-489.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Tadeusz Fiszbach i Teresa Dobielińska- Eliszewska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-490">
          <u xml:id="u-490.0" who="#Marszałek">Dzień dobry. Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-490.1" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Ziemowita Gawskiego oraz Radosława Gawlika.</u>
          <u xml:id="u-490.2" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Ziemowit Gawski.</u>
          <u xml:id="u-490.3" who="#Marszałek">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-490.4" who="#Marszałek">Przystępujemy obecnie do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku wyrównawczym (druki nr 861 i 949).</u>
          <u xml:id="u-490.5" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Mariana Kowala.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-491">
          <u xml:id="u-491.0" who="#PosełMarianKowal">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W dniu 3 lipca na połączonym posiedzeniu Komisje: Ustawodawcza oraz Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów postanowiły zaproponować Wysokiej Izbie odrzucenie uchwały Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku wyrównawczym. Ustawa ta zwalnia od podatku wynagrodzenia otrzymywane przez lekarzy z tytułu dodatkowej pracy w pogotowiu ratunkowym, jak również za dyżury pełnione w szpitalach. Tym samym połączone komisje nie podzieliły poglądu Senatu, że wynagrodzenia te powinny być opodatkowane na zasadach ogólnych, tak jak inne wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-491.1" who="#PosełMarianKowal">W trakcie obrad komisji przedstawiciele Ministerstwa Finansów nie wnieśli nowych argumentów ponad te, które prezentowali Wysokiej Izbie w czasie debaty plenarnej w dniu 2 maja, to jest w dniu, w którym Wysoka Izba przyjęła tę ustawę. Również w swoim uzasadnieniu do uchwały Senat nie wniósł żadnych nowych elementów.</u>
          <u xml:id="u-491.2" who="#PosełMarianKowal">Biorąc pod uwagę fakt, że: po pierwsze, czas pracy za dyżury jest opłacany niezgodnie z Kodeksem pracy, a doprowadzenie zasad wynagradzania do zgodności z nim kosztowałoby budżet państwa wielokrotnie więcej niż zwolnienie z tego podatku; po drugie, rozwiązanie to jest rozwiązaniem czasowym, obowiązującym tylko do 1991 r., gdyż jak pamiętamy, z dniem 1 stycznia 1992 r. będą obowiązywać już nowe zasady podatkowe przyjęte już przez Wysoką Izbę, połączone komisje postanowiły zaproponować Wysokiej Izbie odrzucenie uchwały Senatu.</u>
          <u xml:id="u-491.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-492">
          <u xml:id="u-492.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-492.1" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-492.2" who="#Marszałek">Do głosu jest zapisany poseł Jan Sroczyński. Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-493">
          <u xml:id="u-493.0" who="#PosełJanSroczyński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Ponieważ pan poseł sprawozdawca obszernie i bardzo rzeczowo uzasadnił stanowisko, które Sejm zajął na poprzednim posiedzeniu przy uchwalaniu omawianej ustawy, rezygnuję z mojego wystąpienia, natomiast zwracam się z gorącą prośbą do Wysokiego Sejmu o przyjęcie wniosku pana posła sprawozdawcy i oddalenie uchwały Senatu.</u>
          <u xml:id="u-493.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-494">
          <u xml:id="u-494.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-494.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-494.2" who="#Marszałek">Przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-494.3" who="#Marszałek">Senat w swym stanowisku zaproponował odrzucenie ustawy o zmianie ustawy o podatku wyrównawczym a komisje wnoszą o odrzucenie stanowiska Senatu. Głosować będziemy przedstawiony przez komisje wniosek dotyczący propozycji Senatu.</u>
          <u xml:id="u-494.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-494.5" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o odrzucenie stanowiska Senatu zawierającego propozycję odrzucenia ustawy o zmianie ustawy o podatku wyrównawczym, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (178) Kto jest przeciw? (41)</u>
          <u xml:id="u-494.6" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania? (15)</u>
          <u xml:id="u-494.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm odrzucił stanowisko Senatu wymaganą większością 2/3 głosów Powracamy obecnie do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej o projekcie ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-494.8" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-494.9" who="#Marszałek">W pierwszej kolejności głosować będziemy poprawki zgłoszone przez posłów Jana Kościelniaka i Andrzeja Grzyba Proszę posła sprawozdawcę Stefana Kozłowskiego o ich przedstawienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-495">
          <u xml:id="u-495.0" who="#PosełStefanKozłowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W czasie debaty zostały zgłoszone dwa wnioski, gdyż trzeci został wycofany. Pierwszy wniosek dotyczy art. 5 ust. 2, w którym poseł Grzyb proponuje skreślić wyrazy: „zaopiniowany przez wojewodę”. Przypominam, że chodzi tutaj o tryb powoływania wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-496">
          <u xml:id="u-496.0" who="#Marszałek">Poddaję wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-496.1" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku do art. 5 ust. 2 zreferowanego przed chwilą przez sprawozdawcę, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (89) Kto jest przeciw? (114)</u>
          <u xml:id="u-496.2" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania? (40)</u>
          <u xml:id="u-496.3" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek nie został przez Izbę przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-496.4" who="#Marszałek">Proszę bardzo, pan poseł sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-497">
          <u xml:id="u-497.0" who="#PosełStefanKozłowski">Druga poprawka dotyczy art. 21, gdzie po wyrazach: „wojewódzki inspektor ochrony środowiska” proponuje się następujący zwrot: „w porozumieniu z głównym inspektorem ochrony środowiska”. Wczoraj była ta sprawa wyjaśniana, że relacja pomiędzy wojewódzkim a głównym inspektorem jest określona pragmatyką służbową i w związku z tym minister Walewski przedstawiając to, informował, że nie ma potrzeby wprowadzania dodatkowego zapisu o porozumieniu między tymi dwoma instancjami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-498">
          <u xml:id="u-498.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-498.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Kościelniak: Proszę o głos, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-498.2" who="#Marszałek">W jakiej sprawie? Już głosujemy w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-498.3" who="#komentarz">(Poseł Jan Kościelniak: Tylko w sprawie wyjaśnienia.)</u>
          <u xml:id="u-498.4" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-499">
          <u xml:id="u-499.0" who="#PosełJanKościelniak">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Zmieniłem tekst mojego wniosku, dodając po stwierdzeniu, że „wojewódzki inspektor ochrony środowiska zakażę w drodze decyzji administracyjnej produkcji, sprowadzania z zagranicy lub wprowadzania do obrotu surowców, paliw, maszyn i innych urządzeń technicznych oraz innych wyrobów nie spełniających ustalonych wymagań ochrony środowiska” następujące słowa: „zawiadamiając o tym głównego inspektora ochrony środowiska”. Uzgodniłem to z przedstawicielem resortu ochrony środowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-500">
          <u xml:id="u-500.0" who="#Marszałek">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby coś dodać?</u>
          <u xml:id="u-500.1" who="#komentarz">(Poseł Stefan Kozłowski: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-500.2" who="#Marszałek">Zapytuję więc, kto jest za przyjęciem poprawki do art. 21 w ostatniej wersji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (171) Kto jest przeciw? (22)</u>
          <u xml:id="u-500.3" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-500.4" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-500.5" who="#Marszałek">Czy mamy jeszcze jakieś poprawki?</u>
          <u xml:id="u-500.6" who="#komentarz">(Poseł Stefan Kozłowski: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-500.7" who="#Marszałek">Wobec tego przechodzimy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-500.8" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem całości projektu ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska w brzmieniu proponowanym przez Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z poprawkami posła sprawozdawcy oraz z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (224) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-500.9" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? (13)</u>
          <u xml:id="u-500.10" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm ustawę uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-500.11" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Dodatkowe sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej oraz Komisji Ustawodawczej o przedstawionym przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie ustawy o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem skarbu państwa lub innych państwowych osób prawnych (druki nr 911, 911-A i 934-A).</u>
          <u xml:id="u-500.12" who="#Marszałek">Przypominam, że Sejm na 66 posiedzeniu w dniu 4 lipca 1991 r. na podstawie art. 43 ust. 3 regulaminu Sejmu przekazał powtórnie komisjom sprawozdanie o powyższym projekcie ustawy w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania po rozpatrzeniu wniosków zgłoszonych w czasie dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-500.13" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Jerzego Dynera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-501">
          <u xml:id="u-501.0" who="#PosełJerzyDyner">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisje: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej oraz Ustawodawcza po powtórnym rozpatrzeniu projektu ustawy o zmianie ustawy o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem skarbu państwa lub innych państwowych osób prawnych oraz dyskusji nad wszystkimi zgłoszonymi wcześniej wnioskami i zastrzeżeniami przedstawiają tekst jednolity projektu ustawy wraz z 3 wnioskami mniejszości. Uzasadnienie projektu dotyczy zatem tekstu z druku nr 934-A przedłożonego Wysokiej Izbie pod dzisiejsze obrady.</u>
          <u xml:id="u-501.1" who="#PosełJerzyDyner">Poprawka pierwsza wykreślająca w art. 1 ust. 3 wyrazy: „a przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy”, ma na celu zrównanie stanu prawnego w stosunku do tych samych kategorii nadużyć, tak aby o możliwości dochodzenia roszczeń decydowała kwalifikacja prawna, a nie dość przypadkowa data wejścia w życie ustawy. W tej sytuacji przepisy o przedawnieniu będą stosowane na ogólnie obowiązujących zasadach, czyli zgodnie z art. 18 Kodeksu cywilnego: „termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata”. Nie może mieć zatem miejsca zarzut o naruszenie pewności obrotu prawnego czy działaniu prawa wstecz. Zgodnie z powyższą argumentacją pierwszy wniosek mniejszości zastępujący jedynie termin wejścia w życie ustawy terminem „31 lipca 1991 r.” wydaje się bezzasadny.</u>
          <u xml:id="u-501.2" who="#PosełJerzyDyner">W zmianie drugiej dotyczącej treści art. 2 ust. 1 proponuje się określenie terminu przedłużenia działania ustawy w sposób jednoznaczny, to znaczy „do dnia 31 grudnia 1992 r.”. W drugim wniosku mniejszości proponuje się termin „31 grudnia 1994 r.”. Komisje uznały, że termin do końca 1992 r. da je dostatecznie dużo czasu na zaproponowanie na przykład przez Komisję ds. Reformy Prawa Cywilnego działającą przy ministrze sprawiedliwości innej regulacji prawnej umiejscowionej w prawie cywilnym, jak również da je czas przyszłemu Sejmowi, na podjęcie wszelkich innych stosownych działań.</u>
          <u xml:id="u-501.3" who="#PosełJerzyDyner">Bardziej szczegółowego uzasadnienia wymaga kwestia dopisania związków zawodowych do listy uprawnionych do wystąpienia z żądaniami przewidzianymi w art. 1 ustawy. Ściśle z tym zagadnieniem wiąże się zaproponowany ustęp 2 — zapis określający, że „do związków zawodowych i organów samorządu terytorialnego występujących do sądu z żądaniami, o których mowa w art. 1, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o prokuratorze”. Jak pamiętamy był to najbardziej kontrowersyjny bodajże zapis w poprzedniej dyskusji. Po dokładnej analizie skutków prawnych tego zapisu zarzut o nadanie związkom zawodowym uprawnień prokuratora okazał się o tyle nieprawdziwy, że obowiązujący system prawa cywilnego wyposażył już organizacje społeczne, czyli również związki zawodowe, w takie uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-501.4" who="#PosełJerzyDyner">Art. 62 Kodeksu postępowania cywilnego mówi, że „do organizacji społecznych wnoszących powództwa na rzecz obywateli, jak również do uczestnictwa takich organizacji w postępowaniu dla ochrony praw obywateli, stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze”.</u>
          <u xml:id="u-501.5" who="#PosełJerzyDyner">Natomiast art. 8 Kodeksu postępowania cywilnego mówi, że „organizacje społeczne…, których zadanie nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, mogą w wypadkach przewidzianych w ustawie dla ochrony praw obywateli spowodować wszczęcie postępowania, jak również brać udział w toczącym się postępowaniu”.</u>
          <u xml:id="u-501.6" who="#PosełJerzyDyner">Z przytoczonych artykułów wynika, że i tak przez zapis o organizacjach społecznych doszlibyśmy do przepisów o prokuratorze. W przeciwieństwie jednak do prokuratora organizacje społeczne nie mogą brać udziału w każdej sprawie cywilnej, lecz jedynie „w wypadkach przewidzianych w ustawie”. Chodzi zatem o rozszerzenie katalogu spraw, w których związki zawodowe będą mogły występować do sądu, a nie o nadanie im nowych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-501.7" who="#PosełJerzyDyner">Należy ponadto stwierdzić, że właśnie zapis ust. 2 przywołujący przepisy o prokuratorze będzie obligował związki zawodowe do dawania wyjaśnień oraz przedstawiania dowodów, co w znacznym stopniu eliminuje obawę przed nieodpowiedzialnym występowaniem do sądu.</u>
          <u xml:id="u-501.8" who="#PosełJerzyDyner">Reasumując, można stwierdzić, że dopisanie w art. 2 związków zawodowych nie burzy systemu prawnego, a nowy ustęp 2, odwołując się do Kodeksu postępowania cywilnego, eliminuje potencjalne wątpliwości procesowe.</u>
          <u xml:id="u-501.9" who="#PosełJerzyDyner">W związku z tym trzeci wniosek mniejszości o skreślenie ust. 2 z powrotem te wątpliwości by przywrócił. Pominę uzasadnienie zapisu ust. 3, gdyż proponowane obecnie brzmienie nie powinno budzić dalszych zastrzeżeń. Treść zmiany trzeciej w obecnym brzmieniu jest na tyle oczywista, że powstało pytanie, czy w ogóle istnieje potrzeba jej zapisania w tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-501.10" who="#PosełJerzyDyner">Art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o prokuratorze do zadań wykonywanych przez prokuratora wpisał również wytaczanie powództw oraz składanie wniosków, jeśli tego wymaga ochrona interesu społecznego i własności społecznej. Ze względu jednak na wątpliwości wyrażone między innymi w opinii prokuratury co do możliwości stosowania przepisów ogólnych o prokuraturze, w sytuacji wyczerpującego wyliczenia podmiotów mogących wystąpić z żądaniem w proponowanym poprzednio ust. 1 art. 2, komisje uznały za celowe wskazanie wprost również prokuratora wśród podmiotów wymienionych w ust. 1, jak też zapisanie w sposób jednoznaczny, w proponowanym nowym artykule 2a, czyli właśnie w poprawce 3, możliwości występowania do sądu za pośrednictwem prokuratora organizacji wymienionych w ust. 1 art. 2 w przypadku, gdyby same nie chciały tego uczynić.</u>
          <u xml:id="u-501.11" who="#PosełJerzyDyner">I ostatnia poprawka, czwarta, dodająca artykuł 3a zwalniający podmioty wymienione w ust. 1 art. 2 pkt. 1–4 od uiszczania opłat sądowych. Należy zaznaczyć, że powstało ogólne nieporozumienie, o jakich w ogóle mówimy opłatach sądowych. Wprowadzenie tego zapisu zwalnia te podmioty wyłącznie z opłat sądowych, nie zwalniając tym samym z kosztów procesu sądowego, czyli również nie zwalnia to tych podmiotów od opłat w sytuacji, gdyby chciały prowadzić bardzo kosztowne postępowanie, między innymi przez żądanie opinii biegłych w sprawie.</u>
          <u xml:id="u-501.12" who="#PosełJerzyDyner">Panie i Panowie Posłowie! Stanowimy prawo, które miało w swych ambitnych założeniach nadążyć za dynamiką zmian w nowo powstającej gospodarce rynkowej. Za jedną z naczelnych zasad przyjęliśmy ochronę praw własności, zapominając w praktyce o równorzędnej ochronie własności majątku skarbu państwa. Teza o pewności obrotu prawnego nie może stać się przeszkodą w nowelizacji prawa stworzonego w innych realiach ustrojowych i gospodarczych, nie przewidującego tak różnorodnych form działalności gospodarczej oraz stopnia komplikacji, w obliczu których stoimy.</u>
          <u xml:id="u-501.13" who="#PosełJerzyDyner">Należy również zaznaczyć, że świadome pominięcie możliwości usunięcia luk w prawie będzie właśnie obciążało ustawodawcę nadużywaniem tego prawa. I to nie Sejm powinien mieć skrupuły przed bardziej precyzyjną nowelizacją prawa, ale ci, którzy bez skrupułów wykorzystują luki w dotychczasowym prawie, licząc na niczym nie ograniczoną swobodę w jego interpretowaniu ze szkodą dla majątku skarbu państwa, czyli, jak to niektórzy usiłują twierdzić, własności niczyjej. Chcąc budować państwo prawa, musimy przekonać niektórych o niecelowości jego omijania.</u>
          <u xml:id="u-501.14" who="#PosełJerzyDyner">Wnoszę o przyjęcie projektu ustawy w wersji przedłożonej w sprawozdaniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-501.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-502">
          <u xml:id="u-502.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-502.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z państwa chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-502.2" who="#Marszałek">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-503">
          <u xml:id="u-503.0" who="#PosełAnnaDynowską">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na poprzednim posiedzeniu Sejmu, kiedy omawialiśmy projekt tej ustawy — przyznaję, że obecnie jest on w wersji nieco zmodyfikowanej — złożyłam masę uwag, wniosków i zastrzeżeń. Nadal pozostaję z tymi zastrzeżeniami i uwagami, i nie zmieniam ani słowa w zarzutach, które sformułowałam pod adresem tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-503.1" who="#PosełAnnaDynowską">Proszę państwa, uważam, że niedopuszczalne jest w państwie prawa woluntarystyczne i akcyjne posługiwanie się prawem. Po prostu szkodzi to temu prawu, szkodzi to dyscyplinie społecznej i państwowej, ale chciałam, proszę państwa, dzisiaj tylko usłyszeć stanowisko strony rządowej co do przedstawionego Wysokiej Izbie projektu ustawy, albowiem na posiedzeniach komisji rząd nie był reprezentowany, przedstawiciele projektodawcy — Kancelarii Prezydenta powoływali się tylko na list ministra sprawiedliwości do Kancelarii Prezydenta. Nie wiem, czy minister sprawiedliwości był przedstawicielem rządu na etapie tworzenia tego projektu ustawy, albowiem rząd jest uprawniony do składania inicjatywy ustawodawczej i gdyby z takowej chciał skorzystać, z takiego prawa, to prawdopodobnie przedłożyłby Wysokiej Izbie ten projekt.</u>
          <u xml:id="u-503.2" who="#PosełAnnaDynowską">Chciałabym posłuchać także i dowiedzieć się, jak są zaawansowane prace nad ustawą o skarbie państwa i ustawą o Prokuratorii Generalnej, i ewentualnie po uzyskaniu odpowiedzi rządu na te pytania, chciałabym postawić wnioski co do projektu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-503.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-504">
          <u xml:id="u-504.0" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-505">
          <u xml:id="u-505.0" who="#PosełRyszardZieliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wchodząc na tę trybunę staram się zwykle nie poddawać rosnącej gorączce, to znaczy staram się nie doszukiwać żadnego innego podtekstu w każdym projekcie przeciwnym moim upodobaniom. Jednak w wypadku ustaw nadzwyczajnych, a mamy do czynienia z taką ustawą, w wypadku ustaw nadzwyczajnych wybiegających poza ramy ordynaryjnego prawa na ogół niczego nie trzeba się doszukiwać, wszystko bywa jasne.</u>
          <u xml:id="u-505.1" who="#PosełRyszardZieliński">Wybaczy Wysoka Izba, koń jaki jest, każdy widzi — jeżeli chce — okrzyki typu: „łapaj złodzieja” czy: „dołuj odmieńca”, tam, gdzie wystarczy wyciągnięcie ręki przez stójkowego, to taktyka znana od wieków w różnych społeczeństwach i walkach.</u>
          <u xml:id="u-505.2" who="#PosełRyszardZieliński">A mówiąc poważnie, moja Unia Chrześcijańsko-Społeczna wołałaby od specustawy intensywne, może nawet znacznie intensywniejsze niż obecnie, wykorzystywanie istniejących procedur polskiego prawa, które są na tyle pojemne, że mogą zabezpieczyć każdy interes społeczny. Obawiamy się destabilizacji obrotu prawnego w imię tworzenia iluzji, tyle razy już aplikowanych społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-505.3" who="#PosełRyszardZieliński">Co do korupcji, przeciw której jest wymierzony omawiany projekt nowelizacji, warto by przed sięgnięciem po środki nadzwyczajne ustalić, czy korupcja istnieje w wymiarze większym niż propagandowy, większym niż schorzenia normalnie towarzyszące każdemu żywemu organizmowi.</u>
          <u xml:id="u-505.4" who="#PosełRyszardZieliński">Ostatnio zostały opublikowane dane wskazujące na rzeczywiste rozmiary zjawiska, dane zebrane przez znanego szeroko prawnika i publicystę Stanisława Podemskiego. Wskazują one wyraźnie, że korupcja nie urasta do rangi kataklizmu, skutki tej choroby społecznej są, oczywiście, ale nie wymagają chyba środków zupełnie nadzwyczajnych.</u>
          <u xml:id="u-505.5" who="#PosełRyszardZieliński">Rzeczywiste dane powinny uświadomić najbardziej rozgorączkowanym, że nie wystarczy nawet wyłapać wszystkich złodziei, aby uczynić z Polski eldorado. Znacznie pilniej niż praw ekstraordynaryjnych trzeba nam wielu innych rzeczy z zakresu naprawy stosunków międzyludzkich.</u>
          <u xml:id="u-505.6" who="#PosełRyszardZieliński">Stosujmy konsekwentnie istniejące prawo, miast degradować je wymyślaniem środków nadzwyczajnych. Zamiast sądów ludowych, naprawdę lepsze bywają sądy rejonowe.</u>
          <u xml:id="u-505.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-505.8" who="#PosełRyszardZieliński">Wracając do pełnej powagi...</u>
          <u xml:id="u-505.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Trzeba poważnie.)</u>
          <u xml:id="u-505.10" who="#PosełRyszardZieliński">...trzeba poważnie, tak, nie jestem ani ja. ani moi koledzy obrońcą hochsztaplerstwa. Staramy się być obrońcami państwa prawa, jakie nam świtało jeszcze tak niedawno.</u>
          <u xml:id="u-505.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Od kiedy? Od wczoraj?)</u>
          <u xml:id="u-505.12" who="#PosełRyszardZieliński">Myślę, że odkąd w ogóle powstała szansa istnienia państwa prawa, dzięki wam, panowie.</u>
          <u xml:id="u-505.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-505.14" who="#PosełRyszardZieliński">Nie można ustroju wolnorynkowego zbudować przy pomocy ludowej policji gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-505.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-505.16" who="#PosełRyszardZieliński">Zamiast ją powoływać, proponuję, by wszyscy beneficjanci dyskutowanej nowelizacji, związki zawodowe, rady pracownicze, samorządy, złożyły się i ufundowały wymiarowi sprawiedliwości czy prokuraturze parę nowych etatów, aby zwyczajnie prawo mogło działać szybciej i efektywniej, jeżeli uważają, że działa ono zbyt statycznie.</u>
          <u xml:id="u-505.17" who="#PosełRyszardZieliński">A wracając do pełnej powagi, cofamy się,...</u>
          <u xml:id="u-505.18" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-505.19" who="#PosełRyszardZieliński">...a może nie warto, cofamy się do metod właściwych ustrojom innym niż ten. który zamierzaliśmy zbudować. Będziemy głosować przeciw nowelizacji, czyli wbrew stanowisku komisji, które zajęły je odbiegając od tembru dyskusji z poprzedniego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-505.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-506">
          <u xml:id="u-506.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-506.1" who="#Marszałek">O głos prosiła pani poseł Grażyna Staniszewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-507">
          <u xml:id="u-507.0" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Jestem bardzo zaniepokojona takimi inicjatywami, które tak naprawdę są tylko i wyłącznie gestami propagandowymi zupełnie nie liczącymi się jakby ze skutkami, zwłaszcza ze skutkami gospodarczymi tychże właśnie gestów propagandowych. Bardzo mi przykro. Wiem, że nie robię sobie dobrej kampanii wyborczej, że w tej chwili każdy, kto zakrzyknie: łapaj złodzieja! czy wsadzi do kryminału każdą nomenklaturę, starą czy nową, nie dbając o dowody, to będzie rzeczywiście miał tutaj dobre notowania. Naprawdę nie dbam o to. Rozumiem, że po to przyszliśmy tutaj do tego Sejmu, aby zmienić system gospodarczy i sprawić, by jak najszybciej nowy system gospodarczy był stabilny, aby kolejne podmioty gospodarcze nie upadały czy nie rozpadały się z powodu różnego rodzaju nagonek personalnych czy domniemanych korupcji, tylko żeby po prostu stabilnie działały i zatrudniały jak największą liczbę osób, bo naszym największym zagrożeniem jest bezrobocie i frustracja, i całe zło, które po prostu pociąga za sobą bezrobocie. Z tego powodu jestem naprawdę głęboko zaniepokojona tą ustawą. Proszę państwa, to nie jest ustawa, która ściga łamanie prawa, proszę zwrócić na to uwagę. Tu się mówi, że to jest ustawa, która będzie ścigała tych, którzy niesłusznie uzyskali korzyści. Chodzi o korzyści nie bezprawnie uzyskane, ale niesłusznie.</u>
          <u xml:id="u-507.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Kto to będzie oceniał?)</u>
          <u xml:id="u-507.2" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Kto będzie oceniał? Związki zawodowe mają ocenić, które korzyści są słusznie, a które niesłusznie uzyskane, rady pracownicze, samorządy terytorialne. Rozumiem, że ma być tutaj werdykt sądowy, ale państwo doskonale wiecie, jak działają sądy gospodarcze, ile toczy się spraw...</u>
          <u xml:id="u-507.3" who="#komentarz">(Głos z sali: I niech tak działają dalej)</u>
          <u xml:id="u-507.4" who="#PosełGrażynaStaniszewska">...i jak długo to trwa. Proszę zwrócić uwagę na najgroźniejszą, moim zdaniem, zmianę pierwszą, pozwalającą mianowicie postawić w stan niepewności, zaskarżyć do sądu powstanie jakiegoś podmiotu gospodarczego — obojętnie, czy to jest sklep wydzierżawiony przez jednego pracownika czy przez spółkę pracowniczą, przez starą czy przez nową nomenklaturę i wnieść sprawę do sądu po to, żeby wlokła się ona od roku do 3 lat, a tak się to wlecze.</u>
          <u xml:id="u-507.5" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Proszę zwrócić uwagę, że będą tutaj zagrożone taką subiektywną oceną wszystkie spółki pracownicze, które przejęły w posiadanie sklepy od gmin, wszystkie spółki pracownicze i nie tylko pracownicze, które w tej chwili są jakby nawet z inicjatywy również związków zawodowych namawiane do tego, aby przejmowały ten balast obciążający duże, gigantyczne organizmy przedsiębiorstw państwowych w postaci na przykład zakładów transportu, narzędziowni, zakładów socjalnych itd. Jeżeli te spółki zaczną dobrze funkcjonować, jeżeli one zaczną przynosić dochód, stary zakład, ten trzon zakładu, który będzie się reformował jakby wolniej, bo jest ociężały, bo jest za dużą po prostu strukturą, będzie miał powody domniemywać, że celowo jakaś spółka przejęła dane mienie, na przykład narzędziownię w użytkowanie, z zaniżeniem dochodów skarbu państwa, żeby, że tak powiem, skarb państwa pognębić i ich samych też pognębić.</u>
          <u xml:id="u-507.6" who="#PosełGrażynaStaniszewska">I ten związek zawodowy z macierzystego zakładu, głowę daję, proszę państwa, że czym prędzej choćby po to, żeby sfrustrowaną załogę uspokoić, wniesie sprawę do sądu, jakby nie martwiąc się już o to, że w ten sposób zniszczy nowy organizm, do którego tworzenia w tej chwili wszystkich namawiamy.</u>
          <u xml:id="u-507.7" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Ja się tym zajmuję w moim województwie, wiem jak jest potwornie trudno namówić taką spółkę pracowniczą, żeby zechciała przejąć na własne ryzyko taki zakład transportu czy narzędziownię. Jak potwornie trudno jest namówić rodzimego kapitalistę, aby dołączył się do tej spółki pracowniczej, która ma mnóstwo dobrych chęci i zero kapitału, żeby po prostu wspomógł ten organizm. Jest to potwornie trudne. Jeszcze teraz fundujemy sobie do końca 1992 r., a według jednego z wniosków mniejszości również do 1994 r., zagrożenie dla tych nowo powstałych organizmów w postaci wniesienia sprawy do sądu. Co powoduje, proszę państwa, wniesienie sprawy do sądu? Momentalnie ten podmiot gospodarczy czuje się zagrożony, on nie będzie brał ryzykownych kredytów. Nie będzie brał, bo nie wiadomo, czy mu się tego nie zlikwiduje. Czyli zahamuje się możność ekspansji i rozwoju. Mało tego, jeżeli banki zaczną się wreszcie zachowywać jak banki, a do tego zmierzamy, też nie będą udzielały kredytu, bo ta spółka zagrożona w swoim funkcjonowaniu będzie niewiarygodna, zwłaszcza kredytów długoterminowych nikt jej nie udzieli.</u>
          <u xml:id="u-507.8" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Już nie mówię, proszę państwa, o kapitale zagranicznym, który ponoć też zachęcamy do wejścia tutaj, do przejmowania i wnoszenia kapitału, technologu i różnych cudów do naszych przedsiębiorstw. Otóż to wszystko, proszę państwa, będzie naprawdę zagrożone. Ja wiem, że werdykt może być później sprawiedliwy, po 2–3 latach. Ale za te 2–3 lata zniszczymy, jesteśmy w stanie zniszczyć wszystkie nowe podmioty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-507.9" who="#PosełGrażynaStaniszewska">I, proszę państwa, ja to mówię z własnego doświadczenia, żadnej spółki nie mam i nie zamierzam mieć. Z mojej inicjatywy na terenie mojego województwa podjęto pewne działania, po prostu poparłam starania związków zawodowych konkretnych zakładów i sprowadziłam kontrolę NIK do kilkunastu przedsiębiorstw. I wiem, co się tam teraz dzieje, proszę państwa. Tam się niszczy te zakłady, Właśnie przez to, że związki zawodowe jakby poczuły, że mogą być czymś więcej niż związkiem zawodowym i mogą tutaj udowodnić takie czy inne rzeczy; w tej chwili po prostu trwa niszczenie zakładów. Niebawem będzie w zakładzie 800 bezrobotnych wskutek właśnie takiej inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-507.10" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Dlatego naprawdę jestem poważnie tym zaniepokojona i popieram postulat pani poseł Dynowskiej, aby rząd, który w końcu realizuje politykę gospodarczą w tym kraju, planuje i publicznie ogłasza rychłe przetargi na małe przedsiębiorstwa, na małe firmy, i te przetargi mają promować nie tyle kapitalistów z Zachodu z dużą gotówką, ile po prostu ludzi nawet z mniejszą gotówką, ale z jakimiś pomysłami, i Polaków, wypowiedział się w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-507.11" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Otóż zawsze tu będziemy mieli do czynienia z zaniżeniem dochodu skarbu państwa, jeżeli się odda Polakowi z przedsiębiorstwa z niewielką gotówką jakiś wydział w użytkowanie.</u>
          <u xml:id="u-507.12" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Proszę państwa, już nie chcę mówić, że zagrożone będzie wszystko, sprzedaż wszystkich gazet, do czego doszło za sprawą Komisji Likwidacyjnej RSW. Prawie w każdym przypadku podejmowano decyzje po prostu zaniżając dochody skarbu państwa, dając grupie, która miała mniejszą gotówkę, ale nie była spółką nomenklaturową, bo właśnie Komisja Likwidacyjna próbowała nie dawać starym układom, starym spółkom nomenklaturowym, próbowała nie dawać kapitalistom zagranicznym, którzy nagle hurmem się zgłosili i postanowili całą naszą prasę wykupić.</u>
          <u xml:id="u-507.13" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Otóż, jeżeli jakikolwiek związek zawodowy będzie niezadowolony z takiego obrotu sprawy, będzie mógł sparaliżować wydawanie tych gazet. Mnie się nie we wszystkich sprawach podobają decyzje Komisji Likwidacyjnej, ale uważam, że większym złem będzie w tej chwili po prostu odgrzebywanie i ponowne roztrząsanie tych spraw.</u>
          <u xml:id="u-507.14" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Dlatego bardzo bym prosiła i przychylam się do wniosku, żeby rząd wyraził zdecydowanie swoje stanowisko w tej materii, rząd na posiedzeniach komisji unikał samookreślenia się. To jest po prostu nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-507.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-508">
          <u xml:id="u-508.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-508.1" who="#Marszałek">Głos ma pan poseł Czesław Sobierajski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-509">
          <u xml:id="u-509.0" who="#PosełCzesławSobierajski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako że byłem również członkiem komisji, kiedy obradowaliśmy, wiem, że nie było tam pani poseł Dynowskiej, kiedy słowo po słowie analizowane było bardzo dokładnie, m.in. siedzą tutaj prawnicy, niekwestionowane autorytety, jak prof. Zieliński, nie wiem, czy będzie chciał zabrać głos, tam na obradach zabierał.</u>
          <u xml:id="u-509.1" who="#PosełCzesławSobierajski">Okazuje się, że zdanie po zdaniu, słowo po słowie, były analizowane z każdej strony i w konsekwencji przyjęliśmy ustawę poza poseł Staniszewską i posłem Chałońskim jednomyślnie. Poseł Dynowskiej nie było. Nie było w ogóle już nikogo ale, po wielu — dwóch, trzech — godzinach obrad nad takim krótkim projektem. Chciałem to bardzo dobitnie państwu uzmysłowić.</u>
          <u xml:id="u-509.2" who="#PosełCzesławSobierajski">Natomiast pani poseł Staniszewska bardzo gorąco broni, jest przeciwnikiem tejże ustawy ze względu na to, że nie będziemy mogli dokonać prywatyzacji i zmiany systemu wręcz. A ją twierdzę, że nie będziemy mogli dokonać, gdy jej nie uchwalimy. Odium złodziejstwa, tak jak powiedziałem przedtem, padło na wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-509.3" who="#PosełCzesławSobierajski">Proszę państwa, ktokolwiek zbliża się z pieniędzmi do czegokolwiek, ciągnie się za nim, że na pewno ukradł. Nie możemy tego stanu nadal tolerować. Ostatni rok, pani poseł, nie potwierdził tego, co pani mówi, bo związki chociaż miały możność, to właśnie one wniosły niewiele.</u>
          <u xml:id="u-509.4" who="#PosełCzesławSobierajski">A więc ostatnio, kiedy ta ustawa obowiązywała, nie potwierdziła tego, że sytuacja będzie się zagęszczać, ale przynajmniej z grubsza te afery powinny być rozwikłane. Natomiast stałość obrotu nie na tym polega, żeby budować system na patologiach społecznych i kradzieży, jak ostatnia afera w banku w Anglii i wiele innych. Tam są też zdeponowane obroty wielu podmiotów.</u>
          <u xml:id="u-509.5" who="#PosełCzesławSobierajski">Jeżeli jest afera, jeżeli jest złodziejstwo, nadużycia, również i tam stały obrót podmiotów jest zakwestionowany i ryzykuje ten, kto lokuje. A więc nie można tak twierdzić. Dlatego sądzę również, że przyjęcie tejże ustawy pomoże właściwie zmianie systemu i przekształceniom Polski w system rynkowy i demokratyczny.</u>
          <u xml:id="u-509.6" who="#PosełCzesławSobierajski">Jeszcze chciałbym na koniec wycofać swój wniosek, bo wniosek mniejszości jest tam jeden, mój. Wycofuję go, żeby pani poseł Staniszewskiej jakby umożliwić głosowanie „za”.</u>
          <u xml:id="u-509.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-510">
          <u xml:id="u-510.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-510.1" who="#Marszałek">Kto jeszcze chce zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-510.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Rząd, rząd, rząd.)</u>
          <u xml:id="u-510.3" who="#Marszałek">Tak, rząd, tylko właśnie czekamy na ministra Chrzanowskiego, który jest w drodze do Sejmu, a jako jedyny jest upoważniony do zabrania głosu w imieniu rządu.</u>
          <u xml:id="u-510.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-510.5" who="#Marszałek">Tak że jest okazja do zabrania głosu.</u>
          <u xml:id="u-510.6" who="#Marszałek">Proszę bardzo, pani poseł Staniszewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-511">
          <u xml:id="u-511.0" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja sądzę, że zdanie pana ministra Chrzanowskiego jest bardzo cenne, ale ja bym prosiła przedstawiciela resortów gospodarczych, którzy prowadzą strategię gospodarczą, to jest po prostu nie zbędne. Pan minister Chrzanowski, z całym szacunkiem, tego nie prowadzi.</u>
          <u xml:id="u-511.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-512">
          <u xml:id="u-512.0" who="#Marszałek">Otrzymałem na razie wiadomość, że do udzielenia odpowiedzi upoważniony został minister Chrzanowski.</u>
          <u xml:id="u-512.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z przedstawicieli resortów gospodarczych jest gotów zabrać głos w tej dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-512.2" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-513">
          <u xml:id="u-513.0" who="#PosełJerzyDyner">Oczywiście, że nie w imieniu rządu, ale we własnym imieniu.</u>
          <u xml:id="u-513.1" who="#PosełJerzyDyner">Panie i Panowie Posłowie! Mógłbym użyć tutaj stwierdzenia, które padło z tej trybuny, że jeśli ktoś nie chce słuchać argumentów, to ich oczywiście nie usłyszy. Jeśli posłowie nie chcą czytać tego, co jest nam przysyłane, to oczywiście pewnych rzeczy się nie doczytają i będą nadal cieszyli się stanem niewiedzy i dobrym samopoczuciem.</u>
          <u xml:id="u-513.2" who="#PosełJerzyDyner">Pierwsza broszura, którą dostaliśmy, i to jest z tego roku, to raport NIK o wynikach kontroli powiązań przedsiębiorstw państwowych ze spółkami prawa handlowego. Nigdzie się w tych zresztą materiałach nie używa, tak jak to pani poseł Staniszewska lubi, spółki nomenklaturowe, nowe czy stare. Chodzi o bardzo konkretne konteksty naruszania prawa i sprawy gospodarcze. Jest to bardzo obszerny materiał, polecam tę lekturę tym, którzy uważają, że skala co najwyżej sięga skali propagandy, a nie problemu prawnego czy gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-513.3" who="#PosełJerzyDyner">Sprawa druga. Informacja równie poważna, bodajże czy nie poważniejsza, informacja ministra finansów, Departamentu Kontroli Skarbowej — Sejm dostał dwie takie informacje — za zeszły rok i za ten rok, właśnie o nadużyciach i również przestępstwach. Jest tu dokładnie mowa o przestępstwach gospodarczych i finansowych. Lektura równie wielce pouczająca, o jaką skalę należności do budżetu państwa chodzi. I oczywiście nie będę czytał z trybuny sejmowej całego tego materiału, gdyż uważam, że ci, którzy chcieli się z nim zapoznać i uznać jego argumentację, mogli to osiągnąć.</u>
          <u xml:id="u-513.4" who="#PosełJerzyDyner">Sprawa kolejna. Oczywiście poprzednio, przy poprzedniej dyskusji padały głównie zarzuty natury, oprócz bardziej abstrakcyjnych, natury prawnej, że ta ustawa narusza w sposób zasadniczy obowiązujący system prawny. I tu chciałem uczynić małą dygresję. Niektórzy, występują i powołują się na swoją wiedzę prawniczą, a przemilczają pewne fakty, które właśnie dzięki prawnikom podczas ostatniej dyskusji zostały nam przedstawione, czyli na ile ta ustawa jest osadzona właśnie w realiach prawnych, i czy narusza, czy nie narusza, co starałem się przez przytoczenie treści konkretnych zapisów wykazać, że wcale ona nie destabilizuje, że pewne rozwiązania są już znane w naszym systemie prawnym. I ktoś, kto chce uznać te argumenty — uzna, ktoś, kto nie chce uznać — nie uzna.</u>
          <u xml:id="u-513.5" who="#PosełJerzyDyner">Natomiast co do reszty bardziej abstrakcyjnych dla mnie argumentów. Czy ta ustawa przeszkodzi prywatyzacji? Ja mogę powiedzieć — przeszkodzi tak jak dotychczas, czyli wcale. I słyszeliśmy wczoraj dyskusję na temat problemów gospodarczych, prywatyzacyjnych, nikt, zarówno ze strony rządu, jak i z występujących nie wskazywał, że akurat te sprawy, o których mówimy dzisiaj, są zasadniczym problemem prywatyzacji czy przemian systemowych. Sedno sprawy leży gdzie indziej, ale oczywiście polityka i zwłaszcza to, co sama pani poseł Staniszewska wskazała, kampania wyborcza ma to do siebie, że używa się czasami argumentów, które po prostu w sposób szybki mają trafić do tych, do których się mówi, a niekoniecznie oddać stan faktyczny.</u>
          <u xml:id="u-513.6" who="#PosełJerzyDyner">Ja muszę powiedzieć, że sala sejmowa ma tę jedną niedogodność, iż dyskusja nad pewnymi sprawami trudnymi, na pewno rzutującymi na wiele rzeczy, jest tutaj praktycznie niemożliwa. Stąd liczyłem na to, że te osoby, które tak gorąco postulowały odrzucenie tej ustawy, pojawią się i przedstawią swoją argumentację właśnie na posiedzeniu komisji, tym bardziej że wiadomo było, że po to jest ona zwołana. I pani poseł Dynowska, nikt pani nie zabronił użycia swoich argumentów, a poświęciliśmy dużo czasu, nie skracaliśmy komisji, analizowaliśmy tak, jak powiedział to poseł Sobierajski, słowo po słowie, odwoływaliśmy się do wszystkich konkretnych zapisów kodeksowych. Większe autorytety z pewnością niż ja uznały, że ta ustawa tego prawa nie narusza. Stąd sądzę, że jeśli ktoś się powołuje na autorytety prawne czy na prawo, to proszę zrobić przynajmniej to, co ja zrobiłem, pokazać mi te zapisy, które rzeczywiście w prawie zostały naruszone.</u>
          <u xml:id="u-513.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-514">
          <u xml:id="u-514.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-514.1" who="#Marszałek">Pani poseł Anna Dynowska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-515">
          <u xml:id="u-515.0" who="#PosełAnnaDynowską">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie będę oczywiście rozmawiała o prawie z panem posłem Dynerem. Chciałam tylko powiedzieć o tym, że nie jestem członkiem komisji, które pracowały nad ustawą, o jednym terminie posiedzenia byłam zawiadomiona i byłam obecna, o drugim nie byłam zawiadomiona i nie byłam obecna.</u>
          <u xml:id="u-515.1" who="#PosełAnnaDynowską">Natomiast proszę państwa, chciałabym powiedzieć o jednym. Pan poseł Dyner po raz drugi sprawia wrażenie, jakoby poza art. 1 omawianej ustawy, który mówi o tym, co może sąd zrobić w wypadku, gdy stwierdzi uszczuplenie majątku skarbu państwa, nie było w Polsce prawa, które pozwala ścigać przestępców, domagać się zwrotu tego, co zostało zabrane — słusznie, niesłusznie, bezprawnie — i tylko z naruszeniem prawa, pan poseł bez przerwy sprawia wrażenie, jakby ta ustawa zastępowała nam cały system prawny, obowiązujący i sprawnie działający od lat.</u>
          <u xml:id="u-515.2" who="#PosełAnnaDynowską">I rzeczywiście, wszędzie są afery, wszędzie są nadużycia, wszędzie są najróżniejsze patologie, szczególnie w okresie transformacji w nowy system gospodarczy. Powoływał się pan na afery w Anglii, ale tam natychmiast parlament brytyjski nie uchwalał specustawy. Parlament brytyjski ma prawo i będzie się nim po prostu posługiwał w tej aferze. Natomiast nie tworzy odrębnego aktu prawnego dla jednej akcji, akcji o charakterze raczej politycznym niż akcji, która pociąga za sobą skutki prawne i gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-515.3" who="#PosełAnnaDynowską">Ja raz jeszcze ponaglam, bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi na skierowane przeze mnie pytania do rządu o jego stanowisko względem tej ustawy oraz o informację: jak zaawansowane są prace nad ustawą o skarbie państwa i prokuratorii?</u>
          <u xml:id="u-515.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-516">
          <u xml:id="u-516.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-516.1" who="#Marszałek">Jeżeli nie ma więcej dyskutantów, to czekając na ministra, proponuję przerwać w tej chwili dyskusję nad tą ustawą i załatwić…</u>
          <u xml:id="u-516.2" who="#Marszałek">Profesor Adam Zieliński, przepraszam bardzo, nie zauważyłem, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-517">
          <u xml:id="u-517.0" who="#PosełAdamZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie szykowałem się do zabrania głosu w tej części, ale ponieważ w pewnym sensie zostałem do głosu wywołany; pozwolę sobie kilka słów powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-517.1" who="#PosełAdamZieliński">Otóż prawo cywilne opiera się na kilku takich przewodnich ideach, które mają spowodować, żeby te normy prawne funkcjonowały zgodnie z pewnymi podstawowymi zasadami moralnymi. Jedną z takich właśnie instytucji, która służy realizacji w prawie cywilnym zasad moralności jest stara rzymska zasada, że nikt nie powinien bogacić się bezpodstawnie kosztem innego człowieka. Wymyślili to już Rzymianie i od tego czasu funkcjonuje w wielu ustawodawstwach światowych instytucja, która do 1964 roku była zwana niesłusznym wzbogaceniem. Nazywano to niesłusznym wzbogaceniem rozumiejąc, że ta niesłuszność polega na tym, że jest to brak tzw. podstawy prawnej. Nie chcę w tej chwili robić wykładu na temat tego, jak należy tę bezpodstawność, brak podstawy prawnej rozumieć. W każdym razie jest to znacznie szersze pojęcie niż naruszenie normy karnej, niż naruszenie przepisu karnego. Idzie po prostu o to, że wtedy, kiedy zachodzi z jednej strony zjawisko zubożenia jednej osoby i wzbogacenia drugiej, powinno istnieć jakieś racjonalne uzasadnienie tego, żeby jedno zdarzenie takie przesunięcia majątkowe wywoływało. W 1964 roku, kiedy opracowywano Kodeks cywilny, zdecydowano się inaczej tę instytucję nazwać i nazwano ją instytucją bezpodstawnego wzbogacenia, a nie niesłusznego wzbogacenia. Dzisiaj dyskutujemy nie tyle o nowej ustawie, co o przedłużeniu ustawy, którą Sejm już przyjął. Przyjmując tę ustawę Sejm — o ile dobrze rozumiałem jego intencje wówczas, jakby wracając w pewnym sensie do konstrukcji międzywojennych, bo taka tendencja tutaj ciągle dominuje, że tak powiem, w wielu dyskusjach, wołał jakby nawiązać do sformułowań mówiących o niesłusznym uzyskaniu korzyści, o niesłusznym wzbogaceniu. I prawdę mówiąc, ponieważ jest to pewna nowość w ustawodawstwie, sam byłem ciekaw, jak rozwinie się praktyka sądowa. W moim najgłębszym przekonaniu praktyka nie może rozwinąć się inaczej, jak tylko tak żeby temu pojęciu niesłusznego wzbogacenia, niesłusznego uzyskania korzyści, nadać taki sens, jaki Kodeks cywilny nadał pojęciu bezpodstawnego wzbogacenia. To znaczy właśnie, że tak powiem, uzyskania korzyści bez podstawy prawnej. Też oczekiwałbym na wyroki sądowe, dlatego że kiedy tutaj mówimy o tym, kto będzie oceniał to co jest niesłuszne, to odpowiedź musi być taka, że oceniał będzie, oczywiście, sąd. I oczekuję jakby na to dlatego, że na razie toczą się postępowania, na razie nie doszło do żadnych wyroków.</u>
          <u xml:id="u-517.2" who="#PosełAdamZieliński">Uważam, że rzeczywiście ta ustawa wprowadza zmiany w dwóch jakby płaszczyznach. Po pierwsze, rozszerza krąg podmiotów, które mogą występować z żądaniami. Ale mówiąc szczerze, jeżeli rozszerzamy krąg podmiotów, to przecież żadnych zasad merytorycznych nie naruszamy. To prawda, że podmiot, który nie jest wyspecjalizowany, jak choćby związki zawodowe, może mieć tendencję do łatwiejszego, że tak powiem, zgłaszania tych roszczeń przed sądem. Ale w ostateczności to sąd będzie rozstrzygał. Z drugiej strony, to trzeba powiedzieć szczerze, opinia społeczna, wy da je mi się, nie jest opinią pozbawioną podstaw. Ludzie widzą, że następują jednak przesunięcia majątkowe bardzo wątpliwe z punktu widzenia właśnie istnienia ich podstawy prawnej.</u>
          <u xml:id="u-517.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-517.4" who="#PosełAdamZieliński">Poza tym nie ma reakcji najszerzej pojętych organów państwowych na tyle, że tak powiem, przekonywających, żeby umacniały w przeświadczeniu, że rzeczywiście dzisiaj bogacą się ludzie w Polsce nie kosztem pewnych właśnie zasad, których ochronie służy ta instytucja. Reasumując, chcę powiedzieć, że w rozszerzeniu kręgu tych podmiotów osobiście nie widziałbym jakiegoś szczególnego zagrożenia dla praworządności. To znaczy nie sądzę, by na skutek tego, że zostanie wniesiona nietrafna nawet jakaś tam skarga, coś złego się stało. Natomiast być może dzięki właśnie rozszerzeniu kręgu podmiotów, które mogą zwracać się do sądu, wypłyną sprawy, które w innym trybie nie wpłynęłyby do sądów, a które wpłynąć powinny.</u>
          <u xml:id="u-517.5" who="#PosełAdamZieliński">Taki jest mój komentarz co do pierwszego punktu. Natomiast inną sprawą jest problem terminów. Otóż, na posiedzeniu komisji byłem zwolennikiem tego, żeby jednak nie uwzględniać propozycji znoszenia w tym przypadku terminów, w szczególności terminów przedawnionych. I, jak rozumiem, komisja uwzględniła to w tym sensie, że prezentuje w tej chwili pogląd o przedłużeniu do końca 1992 roku tych rozwiązań, które zostały przygotowane. Mówiąc zaś o różnych emocjach, chcę powiedzieć, że nie powinny one istnieć po żadnej stronie. Bo wydaje mi się, że względem pewnych spraw trzeba zachować określony dystans, popatrzeć, jak to w praktyce będzie funkcjonowało.</u>
          <u xml:id="u-517.6" who="#PosełAdamZieliński">Sejm, o ile rozumiem, funkcjonuje jeszcze do przyszłych wyborów, a po wyborach będzie funkcjonował jakiś następny Sejm. I znowu trudno przewidywać taką sytuację, że kiedy powstałyby jakieś zjawiska niepokojące w praktyce, nie byłoby w tym kraju podmiotu, który mógłby włączyć się do całej tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-517.7" who="#PosełAdamZieliński">A więc muszę powiedzieć dość spokojnie patrzę na całą tę ustawę. Natomiast sądzę, że rzeczywiście ma rację, do tego chcę wrócić, opinia społeczna, która uważa, że konsekwencji w dochodzeniu pewnych nieprawidłowości jest u nas ciągle za mało. Niektórzy mówią, że to polska specyfika, ale to zdaje się mała pociecha.</u>
          <u xml:id="u-517.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-518">
          <u xml:id="u-518.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-518.1" who="#Marszałek">Czy możemy zamknąć dyskusję? Mamy pana ministra Chrzanowskiego, który zechce odpowiedzieć na pytania pani poseł Dynowskiej.</u>
          <u xml:id="u-518.2" who="#Marszałek">Pan minister jest dość zdumiony.</u>
          <u xml:id="u-518.3" who="#Marszałek">Poproszę panią poseł Annę Dynowską, żeby powtórzyła swoje pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-519">
          <u xml:id="u-519.0" who="#PosełAnnaDynowską">Moje pytanie dotyczy stanowiska rządu względem projektu ustawy o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem skarbu państwa lub innych państwowych osób prawnych. Chciałabym poznać stanowisko rządu, jak ocenia przygotowany projekt w świetle ostatniego sprawozdania komisji oraz jak zaawansowane są prace rządu nad projektem ustawy o skarbie państwa i o Prokuratorii Generalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-520">
          <u xml:id="u-520.0" who="#Marszałek">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-521">
          <u xml:id="u-521.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem wyjaśnić, że rząd nie zajmował się problemami ustawy o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem skarbu państwa, a to ze względu na uzyskaną informację o inicjatywie prezydenckiej. To znaczy były przygotowania w ramach Ministerstwa Sprawiedliwości do podjęcia tej sprawy, ze względu jednak na informację, że w tej sprawie pragnie wystąpić z inicjatywą prezydent zostały zaniechane i dlatego Rada Ministrów tej sprawy nie rozpatrywała. Gdyby Wysoka Izba sobie tego życzyła, to oczywiście ten problem może być przez Radę Ministrów rozpatrzony i wtedy w imieniu Rady Ministrów mógłbym zająć stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-521.1" who="#WiesławChrzanowski">Jeśli chodzi o problem ustawy o skarbie państwa i o Prokuratorii Generalnej, to ten projekt przygotowywany jest przez Ministerstwo Finansów. Myślę więc, że tutaj wyjaśnienia pana ministra finansów mogłyby być pełniejsze. O ile wiem, projekt jest już przygotowany, ale jeszcze na posiedzenie Rady Ministrów nie był wniesiony. Ewentualnie dalsze wyjaśnienia może złożyć przedstawiciel Ministerstwa Finansów.</u>
          <u xml:id="u-521.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Prokuratura jeszcze.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-522">
          <u xml:id="u-522.0" who="#Marszałek">O Prokuraturze Generalnej było jeszcze pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-523">
          <u xml:id="u-523.0" who="#WiesławChrzanowski">Jest to projekt o skarbie państwa i Prokuratorii Generalnej, ponieważ są to dwa projekty ściśle ze sobą związane. I oba są już przygotowane, ale jeszcze nie zostały wniesione pod obrady rządu, który ostatecznie zadecyduje o ich kształcie i o kształcie zgłoszenia inicjatywy ustawodawczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-524">
          <u xml:id="u-524.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-524.1" who="#Marszałek">Poproszę jeszcze pana wiceministra finansów Andrzeja Podsiadłę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-525">
          <u xml:id="u-525.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieFinansówAndrzejPodsiadło">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem potwierdzić to, co powiedział minister Chrzanowski. Już dawno zakończyliśmy właściwie prace nad przygotowaniem projektu tej ustawy, którą skierowaliśmy w celu szerokich uzgodnień zarówno do resortów, jak i do specjalistów. Napłynęło szereg uwag. Są one często sprzeczne, bardzo daleko idące i stąd nie możemy sfinalizować tej sprawy w ciągu najbliższych dni. Sądzę, że potrzeba jeszcze kilku tygodni na uzgodnienia, by móc projekt ustawy skierować pod obrady Rady Ministrów. Niemniej jednak projekty takie są i oczywiście mogą być udostępnione zainteresowanym posłom, również z prośbą o uwagi. Sądzę, że w ciągu 3–4 tygodni zakończymy te prace i wtedy będzie można przedstawić to Radzie Ministrów, a następnie Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-525.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieFinansówAndrzejPodsiadło">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-525.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieFinansówAndrzejPodsiadło">Chcę zapytać panią poseł Dynowską, czy odpowiedź spełniła pani oczekiwania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-526">
          <u xml:id="u-526.0" who="#PosełAnnaDynowską">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! O ustawie o skarbie państwa i pracach nad nią słyszę od rządu od 1989 r. Po uzyskaniu jednak wyjaśnień, czyli informacji, że rząd nie zajmował się ustawą, którą dzisiaj omawiamy, oraz uważając, że rzeczywiście nie wiadomo, czy jeszcze przyjdzie nam uchwalić ustawy o skarbie państwa i Prokuratorii Generalnej, które są dla mnie gwarancją pilnowania należycie interesów i majątku skarbu państwa, nie wnoszę żadnych zastrzeżeń do przedstawionego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-526.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-527">
          <u xml:id="u-527.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-527.1" who="#Marszałek">Możemy zatem przejść do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-527.2" who="#Marszałek">Przypominam, że komisje przedstawiają w sprawozdaniu trzy wnioski mniejszości…</u>
          <u xml:id="u-527.3" who="#Marszałek">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-528">
          <u xml:id="u-528.0" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Być może rząd nie czuje się odpowiedzialny za politykę gospodarczą, którą jakoby prowadzi…</u>
          <u xml:id="u-528.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-528.2" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Ale ja dopóki jestem posłem, czuję się odpowiedzialna i dlatego bardzo proszę o zdanie kogoś prowadzącego, odpowiedzialnego za strategię gospodarczą, czy ustawa ta pomaga, czy też przeszkadza — i w jakim zakresie — realizowanemu programowi gospodarczemu. Bez tego nie jestem w stanie podjąć decyzji, za które mogłabym przed wyborcami odpowiadać.</u>
          <u xml:id="u-528.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-529">
          <u xml:id="u-529.0" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-530">
          <u xml:id="u-530.0" who="#PosełJanLityński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja chciałem poprzeć wniosek pani poseł Staniszewskiej. Muszę powiedzieć, że jestem zdumiony słowami ministra Chrzanowskiego, który mówi, że w momencie, kiedy prezydent zaczyna się zajmować jakąś sprawą, rząd od tego momentu umywa ręce. Jest to zdumiewające. Chciałbym usłyszeć ...</u>
          <u xml:id="u-530.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-530.2" who="#PosełJanLityński">...coś na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-530.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: To do premiera, nie do ministra.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-531">
          <u xml:id="u-531.0" who="#Marszałek">Poseł Małachowski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-532">
          <u xml:id="u-532.0" who="#PosełAleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kilkakrotnie i w komisjach, i na posiedzeniu plenarnym Izby wspominałem o konieczności przywrócenia instytucji niesłusznego wzbogacenia, o czym mówił pan prof. Zieliński. I teraz proszę mi wytłumaczyć: co szkodzi przeciwnikom tej ustawy, że przywracamy starą instytucję prawa, na której system prawny świata oparty był przez 2 tys. lat? Przecież gdyby nie ta nieszczęsna zmiana w kodeksie, która została dokonana w 1964 r., nie byłoby tej dyskusji i nie byłoby tego problemu. Instrumentarium prawne byłoby kompletne. My uzupełniamy tą ustawą niekompletne instrumentarium prawne. I to jest wszystko. Nie ma to nic wspólnego z tymi wielkimi słowami, które tutaj są wypowiadane. Naprawiamy system prawny uszkodzony w 1964 r. A tu dostatecznie wiele dowodów padło na to, że jednak w Polsce są podejmowane działania na szkodę skarbu państwa na skalę masową i trzeba temu zapobiec. Straty bowiem z tego tytułu są prawdopodobnie większe niż ewentualne ryzyko tego, że to będzie kosztować, że będą opłaty nie wniesione czy coś takiego.</u>
          <u xml:id="u-532.1" who="#PosełAleksanderMałachowski">Dlatego niepojęty jest dla mnie ten opór, żeby nie dopuścić do przywrócenia uszkodzonego, prawidłowego systemu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-532.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-533">
          <u xml:id="u-533.0" who="#Marszałek">Chcę zapytać przedstawicieli rządu, czy ktoś jest skłonny odpowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-533.1" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-534">
          <u xml:id="u-534.0" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówKrzysztofŻabiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeżeli jest takie życzenie Wysokiej Izby, aby rząd zajął stanowisko w kwestii przedmiotowej ustawy na najbliższym posiedzeniu Rady Ministrów, może się stać to przedmiotem obrad Rady Ministrów. Natomiast w dniu dzisiejszym nie ma stanowiska rządu w tej kwestii. Więc jeżeli jest takie życzenie Wysokiej Izby, aby zostało zaprezentowane stanowisko rządu, możemy takie stanowisko przedstawić w najbliższych dniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-535">
          <u xml:id="u-535.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-535.1" who="#Marszałek">Proszę bardzo, pan poseł Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-536">
          <u xml:id="u-536.0" who="#PosełJanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Rozumiem, że wniosek pani Staniszewskiej został postawiony i jest istotny dla rozstrzygnięcia losów tego projektu. W związku z tym pozwalam sobie złożyć wniosek formalny o odroczenie dyskusji nad tym punktem i podjęcie tej dyskusji po uzyskaniu stanowiska rządu w przedmiotowej sprawie. W związku z tym stawiam taki wniosek o odroczenie dyskusji i przejście do kolejnego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-536.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-537">
          <u xml:id="u-537.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-537.1" who="#Marszałek">Czy ktoś w tej sprawie chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-537.2" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-538">
          <u xml:id="u-538.0" who="#PosełJerzyŻurawiecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłaszam wniosek przeciwny do wniosku posła Szymańskiego, ponieważ uważam, że nie ma on merytorycznego uzasadnienia. Faktycznie jest to gra na zwłokę i ze względów politycznych. Poseł Zieliński przed chwilą uzasadnił merytoryczną wartość tego, że zmiana w ustawie w niczym nie zakłóca naprawienia czegoś, czego brakowało w naszym prawodawstwie. I taki wniosek, żeby zasięgnąć opinii rządu, stanowiska rządu w tej sprawie — jak często w innych sprawach, myślę że o wiele większej wagi, ignorowano stanowisko rządu na tej sali — zgłasza dzisiaj, o dziwo, właśnie poseł Szymański. I dlatego uważam, że nie ma merytorycznego uzasadnienia, żeby żądać stanowiska rządu w tej sprawie, ponieważ nie ma kolizji prawnej z tym wnioskiem prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-538.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-539">
          <u xml:id="u-539.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-539.1" who="#Marszałek">Będziemy już głosowali. Jestem obowiązany poddać wniosek posła Szymańskiego pod i głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-539.2" who="#Marszałek">Kto z Wysokiej Izby jest za przerwaniem dyskusji i odłożeniem jej do czasu otrzymania opinii rządu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (110) Kto jest przeciw? (105)</u>
          <u xml:id="u-539.3" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? (33)</u>
          <u xml:id="u-539.4" who="#Marszałek">Wniosek został oddalony.</u>
          <u xml:id="u-539.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, przyjęty.)</u>
          <u xml:id="u-539.6" who="#Marszałek">Przepraszam, wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-539.7" who="#Marszałek">Przechodzimy do następnego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-539.8" who="#Marszałek">Proszę państwa, będą głosowania, bardzo proszę nie opuszczać sali. Będą błyskawiczne głosowania, proszę posłów o nieoddalanie się z sali.</u>
          <u xml:id="u-539.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającym niezgodność z Konstytucją art. 122 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (druki nr 903 i 950).</u>
          <u xml:id="u-539.10" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Stanisława Dąbrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-540">
          <u xml:id="u-540.0" who="#PosełStanisławDąbrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W orzeczeniu z dnia 11 grudnia 1990 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 122 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin jest niezgodny z art. 1 i art. 67 ust. 2 Konstytucji. W art. 122 ust. 2 zakwalifikowane zostały do tzw. starego portfela wszystkie renty i emerytury przyznane do końca 1981 r. Zwiększono podstawy wymiaru tych rent i emerytur w stopniu odzwierciedlającym procentowy wzrost przeciętnej krajowej płacy nominalnej w okresie od roku przyznania świadczenia do pierwszej połowy. 1982 roku, jednakże nie więcej niż 100% kwoty wzrostu średniej płacy w tym czasie.</u>
          <u xml:id="u-540.1" who="#PosełStanisławDąbrowski">W konsekwencji wzrost podstaw wymiaru przekraczających średnią podlegał redukcji do jednolitego poziomu określonego przez kwotę maksymalną. Jednakże nie w spłaszczeniu świadczeń Trybunał Konstytucyjny upatruje niezgodność art. 122 ust. 2 z przepisami Konstytucji. Wskutek stale wzrastającej inflacyjnej zwyżki wynagrodzeń, stanowiących podstawę wysokości świadczeń, nastąpiła dysproporcja między świadczeniami ze starych portfeli a później przyznanymi świadczeniami. Waloryzacje świadczeń dokonane w 1989 r. i 1990 r. jeszcze bardziej zwiększyły zróżnicowanie. Pogłębienie dysproporcji między świadczeniami ze starych portfeli a później przyznanymi, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wywodzi się przede wszystkim z przepisu art. 122 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym, co uzasadnia uznanie tego przepisu za niezgodny z zasadą sprawiedliwości społecznej sformułowaną w art. 1 Konstytucji in fine oraz zasadą równości obywateli wobec prawa, wyrażoną w art. 67 ust. 2 Konstytucji. W uzasadnieniu orzeczenia Trybunał Konstytucyjny wypowiedział pogląd, że konstytucyjne zasady sprawiedliwości społecznej i równości obywateli wobec prawa wymagają, żeby skutki procesów inflacyjnych i kryzysu ponoszone były przez wszystkich odbiorców świadczeń na zasadach w miarę identycznych.</u>
          <u xml:id="u-540.2" who="#PosełStanisławDąbrowski">Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego należy uznać za trafne. Zgodzić się bowiem trzeba, że uzależnienie wysokości emerytury lub renty od daty uzyskania prawa do tych świadczeń rażąco kłóci się zarówno z zasadą sprawiedliwości społecznej, jak też równości obywateli wobec prawa. Dlatego Komisja Ustawodawcza wyraziła pozytywną opinię co do tego orzeczenia. Jeżeli Wysoki Sejm raczy podzielić opinię Komisji Ustawodawczej i uzna orzeczenie za zasadne, zajdzie bezwzględna konieczność usunięcia niezgodności z Konstytucją. W takim przypadku w myśl art. 6 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym Sejm powinien dokonać odpowiednich zmian w ustawie objętej orzeczeniem bądź uchylić ją w części lub całości.</u>
          <u xml:id="u-540.3" who="#PosełStanisławDąbrowski">Uchylenie art. 122 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym nie może wchodzić w grę, gdyż w razie braku tego przepisu odpadłyby podstawy do jakiejkolwiek waloryzacji świadczeń, których ten przepis dotyczy. Pogłębiłaby się zatem niezgodność ustawy z Konstytucją. Konieczne są zmiany w ustawię.</u>
          <u xml:id="u-540.4" who="#PosełStanisławDąbrowski">W dniu 2 maja br. rząd wniósł projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego. Projekt ten skierowany po pierwszym czytaniu do Komisji Polityki Społecznej i Ustawodawczej, nie przewiduje uzależnienia wysokości świadczeń od daty przejścia na emeryturę lub rentę i w zakresie objętym rozpatrywanym tu orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego nie zawiera niezgodności z Konstytucją. Biorąc pod uwagę zaawansowanie prac nad projektem nowej ustawy emerytalnej, Komisja Ustawodawcza zdecydowała nie przedkładać własnego projektu nowelizacji, gdyż dwutorowość prac nie przyspieszyłaby dostosowania art. 122 ust. 2 do wymogów Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-540.5" who="#PosełStanisławDąbrowski">Reasumując, wnoszę o przyjęcie wniosku Komisji Ustawodawczej zawartego w druku nr 950.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-541">
          <u xml:id="u-541.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-541.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z posłanek i posłów chce zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-541.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-541.3" who="#Marszałek">Proszę państwa, musimy zrobić przerwę, bo się Sejm rozlazł w tej chwili...</u>
          <u xml:id="u-541.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-541.5" who="#Marszałek">...i nie ma posłów na sali.</u>
          <u xml:id="u-541.6" who="#Marszałek">Proszę odczytać komunikaty.</u>
          <u xml:id="u-541.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Wszyscy są w kuluarach.)</u>
          <u xml:id="u-541.8" who="#Marszałek">Chodzono i sprawdzano. Proszę spróbować jeszcze raz wezwać. Chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-541.9" who="#Marszałek">Jeżeli nikogo nie będzie, to zrobimy oczywiście przerwę. Wbrew moim apelom posłowie wyszli.</u>
          <u xml:id="u-541.10" who="#Marszałek">Robimy przerwę. Proszę o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-542">
          <u xml:id="u-542.0" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Jest jeden komunikat.</u>
          <u xml:id="u-542.1" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">W pierwszej przerwie w obradach plenarnych Sejmu w sali nr 101 odbędzie się krótkie posiedzenie Komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Ustawodawczej oraz Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, kończące pracę nad projektem ustawy Prawo bankowe.</u>
          <u xml:id="u-542.2" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Prezydia komisji proszą wszystkich posłów obowiązkową obecność.</u>
          <u xml:id="u-542.3" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Ogłaszam przerwę do godz. 12 z absolutnym obowiązkiem przyjścia na głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-542.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 29 do godz. 12 min 15)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-543">
          <u xml:id="u-543.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-543.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jest cała seria głosowań, pozwolę sobie sprawdzić obecność na sali obrad, proszę o włączenie urządzenia liczącego.</u>
          <u xml:id="u-543.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panie i panów posłów o naciśnięcie przycisków. Dziękuję. (196) Proszę o ponowne naciśnięcie przycisków.</u>
          <u xml:id="u-543.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chwileczkę, proszę posła numer 144, aby wyłączył swój przycisk.</u>
          <u xml:id="u-543.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę nie włączać w tej chwili, jeszcze chwileczkę, jeszcze nie można. Już można, tak.</u>
          <u xml:id="u-543.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę włączyć urządzenie.</u>
          <u xml:id="u-543.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-543.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie działa? Zaraz, chwileczkę. Jeśli urządzenie nie działa to policzą sekretarze. Czy można?</u>
          <u xml:id="u-543.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo o naciśnięcie przycisków. Dziękuję. (211)</u>
          <u xml:id="u-543.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o włączenie urządzenia wzywającego posłów na salę obrad. Jeszcze posłowie dochodzą, przecież była prośba pana marszałka, abyśmy zebrali się punktualnie.</u>
          <u xml:id="u-543.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy komisje jakieś jeszcze obradują, bo nie mam informacji? Proszę sprawdzić.</u>
          <u xml:id="u-543.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, właśnie pan dyrektor sprawdził i powiedział, że komisja zakończyła obrady.)</u>
          <u xml:id="u-543.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">A czy na sali kolumnowej również sprawdzono, być może nie.</u>
          <u xml:id="u-543.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Sprawdzamy obecność, proszę o naciśnięcie przycisków. Dziękuję. (227) Czy wszyscy posłowie nacisnęli przyciski? Nie mogę sprawdzać w nieskończoność.</u>
          <u xml:id="u-543.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Mam informację, że odbywa się posiedzenie Prezydium Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Kilkunastu posłów bierze w nim udział. Poprosimy, aby przyszli.</u>
          <u xml:id="u-543.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy są członkowie Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”?</u>
          <u xml:id="u-543.16" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł Małachowski jest obecny. Miałem informację, że klub obraduje. Przepraszam, patrzyłem czy jest przewodniczący.</u>
          <u xml:id="u-543.17" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Sprawdzimy jeszcze, sądzę, że już ostatni raz, czy jest quorum. Spróbujmy.</u>
          <u xml:id="u-543.18" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę o naciśnięcie przycisków. Dziękuję. (221) Poczekamy na Prezydium Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Rozpocząć nie mogę, gdyż zaraz odbędą się głosowania, dlatego musimy poczekać.</u>
          <u xml:id="u-543.19" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-543.20" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przewodniczących komisji proszę, aby posiedzenia komisji prowadzili w czasie przerw w obradach i po prostu wszystkim nam nie ograniczali przyjętego rytmu pracy.</u>
          <u xml:id="u-543.21" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zajmowanie miejsc, posłowie podążają zbyt wolno, proszę szybciej Zdaje mi się, że siedem osób jest na tym spotkaniu, zaraz przybędą. Myślę jednak, że nie do przyjęcia jest, abyśmy czekali wszyscy na kilka osób. Najpierw brakowało kilku osób, a teraz znaczniej więcej, nie wiem, czym to tłumaczyć.</u>
          <u xml:id="u-543.22" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Raz jeszcze sprawdzimy. Proszę o nienaciskanie przycisków, blokuje się w ten sposób urządzenia. Proszę, Prezydium Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej już jest,...</u>
          <u xml:id="u-543.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-543.24" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">...ale czekaliśmy i tak być nie powinno. Proszę jeszcze o nienaciskanie przycisków.</u>
          <u xml:id="u-543.25" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Sprawdzamy obecność. Teraz proszę o naciśnięcie przycisków. Dziękuję. (235) Wysoka Izbo! Kontynuujemy punkt 10 porządku dziennego dotyczący sprawozdania komisji o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającym niezgodność z Konstytucją niektórych artykułów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-543.26" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-543.27" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że zgodnie z art. 6 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym uchwały Sejmu w sprawach oddalenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Jeżeli natomiast Sejm uzna orzeczenie za zasadne, dokonuje odpowiednich zmian w akcie objętym tym orzeczeniem bądź uchwala go w części lub całości. Głosować będziemy wniosek komisji.</u>
          <u xml:id="u-543.28" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że w orzeczeniu z dnia 11 grudnia 1990 r. (druk nr 903) Trybunał Konstytucyjny stwierdza niezgodność z Konstytucją art. 122 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Komisja wnosi o przyjęcie tego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-543.29" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-543.30" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność z Konstytucją art. 122 ust.2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (226)</u>
          <u xml:id="u-543.31" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-543.32" who="#komentarz">(Nikt)</u>
          <u xml:id="u-543.33" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (14)</u>
          <u xml:id="u-543.34" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niezgodności z Konstytucją art. 122 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin przyjął.</u>
          <u xml:id="u-543.35" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo, wobec przyjęcia przez Sejm orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm zobowiązał odpowiednie komisje do wystąpienia z inicjatywą ustawodawczą uwzględniającą treść orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-543.36" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął. Sprzeciwu… jest?</u>
          <u xml:id="u-543.37" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-544">
          <u xml:id="u-544.0" who="#PosełMariaDmochowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W obecnej chwili jesteśmy po pierwszym czytaniu nowego projektu ustawy emerytalnej, która niweluje tę niesprawiedliwość, będącą przedmiotem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Nie przesądzając wyników naszej pracy nad ustawą, proponowałabym, ażeby wnioski tego Trybunału Konstytucyjnego zostały dołączone do naszej pracy, zamiast nowelizować starą ustawę z 1982 roku, która już kończy swój żywot.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-545">
          <u xml:id="u-545.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-545.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy są inne zgłoszenia?</u>
          <u xml:id="u-545.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, pan poseł Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-546">
          <u xml:id="u-546.0" who="#PosełAdamZieliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W praktyce pewnie tak ta sprawa zostanie załatwiona, to znaczy komisje które przygotowują projekt, uwzględnią treść orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-546.1" who="#PosełAdamZieliński">Dość długo dyskutowaliśmy na ten temat w Komisji Ustawodawczej, bo jak by na tę sprawę nie patrzeć, to przecież Trybunał Konstytucyjny orzekł, że określona ustawa jest sprzeczna z Konstytucją. Otóż jeżeli mamy się mienić państwem prawa, to Sejm nie może powiedzieć, że przekazuje ją do jakichś dalszych prac, tylko że podejmuje działania, żeby jak najszybciej usunąć niezgodność z Konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-546.2" who="#PosełAdamZieliński">Jest sprawą oczywistą, że jeżeli akurat te prace, że tak powiem, toczą się i będą mogły być wcześniej wykonane, to w praktyce załatwi się to w taki sposób. Natomiast innego rozwiązania chyba jednak nie ma i sprzeczność z Konstytucją trzeba usuwać. Sejm nie może mówić po prostu, że traktuje orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jako jeden z wniosków do rozważenia w jakimś tam trybie ustawodawczym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-547">
          <u xml:id="u-547.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Panie pośle, jaka byłaby propozycja?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-548">
          <u xml:id="u-548.0" who="#PosełAdamZieliński">Mój wniosek sprowadza się do tego, żeby uwzględnić propozycję pana marszałka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-549">
          <u xml:id="u-549.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-549.1" who="#komentarz">(Poseł Maria Dmochowska: Proszę ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-549.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chciałbym zapytać panią poseł Dmochowską, czy podzieliłaby nasz pogląd?</u>
          <u xml:id="u-549.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-549.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Ona się nie sprzeciwiała.)</u>
          <u xml:id="u-549.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pani poseł, jak rozumiem, się nie sprzeciwiała, tylko poinformowała Wysoką Izbę i dlatego nie ma tu sprzeczności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-550">
          <u xml:id="u-550.0" who="#PosełMariaDmochowska">Jeśli można. Chciałam powiedzieć, że zaszło nieporozumienie. Tę niesprawiedliwość, tę nierówność trzeba natychmiast usunąć Jesteśmy tego zdania i ja się absolutnie temu nie sprzeciwiałam. Być może, że nieprecyzyjnie się wyraziłam, ale chyba państwo to rozumieją. Natomiast najrychlej można usunąć tę nierówność przez szybkie uchwalenie ustawy emerytalnej, do czego jesteśmy zobowiązani. Chodzi o nową ustawę, a nie o nowelizację starej, ponieważ jest tam tak wiele błędów, że nie wiem, czy to usatysfakcjonuje emerytów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-551">
          <u xml:id="u-551.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Utwierdzamy się w przekonaniu, że moglibyśmy propozycję Prezydium Sejmu nieco zmodyfikować i zamiast słów: „odpowiednie komisje”, powiedzieć konkretnie: „Komisję Polityki Społecznej i Komisję Ustawodawczą”, wtedy będzie całkowita jasność.</u>
          <u xml:id="u-551.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przyjmujemy zatem tę propozycję. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-551.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">I Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającym niezgodność z Konstytucją art. 19 ust. 1 ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości (druki nr 913 i 916).</u>
          <u xml:id="u-551.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Sejm w czasie 66 posiedzenia rozpatrzył już powyższe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Na posiedzeniu tym nie uzyskał wymaganej większości 2/3 głosów wniosek Komisji Ustawodawczej o odrzucenie tego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Stwierdzam, że wobec nieprzyjęcia wniosku komisji o odrzucenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, Sejm uznał to orzeczenie za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-551.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W związku z tym Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm zobowiązał Komisję Nadzwyczajną do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących spółdzielczości do wystąpienia z inicjatywą ustawodawczą uwzględniającą treść orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-551.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu…</u>
          <u xml:id="u-551.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pan poseł prosił o głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-552">
          <u xml:id="u-552.0" who="#PosełAndrzejPomirski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Andrzej Pomirski. Jest prostsze rozwiązanie, bowiem ustawa spółdzielcza nie została jeszcze zatwierdzona. W tej chwili opracowuje się poprawki w Senacie i gdyby tę poprawkę wniósł Senat, sprawa byłaby załatwiona bez żadnej inicjatywy ustawodawczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-553">
          <u xml:id="u-553.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Może to być, może nie być prawdą. Różnie to bywa, być może Senat podejmie tę inicjatywę i wtedy, oczywiście, praktycznie tę kwestię się rozwiąże. Ale proponuję przyjąć zapis: Prezydium Sejmu proponuje…</u>
          <u xml:id="u-553.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy są inne zgłoszenia? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-553.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przyjmujemy zatem.</u>
          <u xml:id="u-553.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo celne (druki nr 962 i 978).</u>
          <u xml:id="u-553.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie stanowiska komisji posła Marka Pola, z uwagi na to, że poseł sprawozdawca Andrzej Wieczorkiewicz jest w tej chwili za granicą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-554">
          <u xml:id="u-554.0" who="#PosełMarekPol">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Komisja Nadzwyczajna przed rozpatrzeniem niektórych inicjatyw ustawodawczych na swym posiedzeniu 11 lipca rozpatrzyła poprawki zgłoszone przez Senat do ustawy o zmianie ustawy Prawo celne. Najkrócej mówiąc z 4 poprawek, które zgłosił Senat, komisja wnioskuje, aby 2 poprawki przyjąć, 2 poprawki odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-554.1" who="#PosełMarekPol">Przechodząc do szczegółów, poprawka pierwsza Senatu dotyczy art. 46 i wnioskuje o skreślenie ust. 4 tego artykułu uchwalonego przez Sejm i zmianę treści ust. 3. W praktyce chodzi o przywrócenie treści ust. 3 i 4, czyli tego fragmentu artykułu, jaki był w przedłożeniu rządowym i jaki Wysokiej Izbie przedłożyła Komisja Nadzwyczajna. Chcę przypomnieć, iż kształt ustawy w tym fragmencie był wynikiem przyjęcia przez Wysoką Izbę wniosku mniejszości. Poprawka Senatu eliminuje obowiązek stosowania przepisów Kodeksu postępowania karnego w przypadku kontroli celnej, prowadzonej wewnątrz kraju, i związanego z tym wchodzenia funkcjonariuszy celnych na tereny, do pomieszczeń innych niż mieszkania i do środków transportu. Zastosowanie przepisu, który Senat, przypominam, proponuje skreślić, utrudniałoby w sposób bardzo istotny albo wręcz uniemożliwiało skuteczną kontrolę, którą niedawno uchwaliliśmy. W przypadku wkraczania do mieszkań pozostaje ustawowy obowiązek uzyskania zgody prokuratora i obowiązek stosowania odpowiedniego przepisu Kodeksu postępowania karnego. W każdym wypadku kontroli: wkraczania na teren, do budynku, środka transportu lub mieszkania, wymagane jest od kontrolera imienne upoważnienie dyrektora urzędu celnego. Komisja wnioskuje o przyjęcie poprawki Senatu. Nasze stanowisko jest zgodne w tym wypadku również ze stanowiskiem posła, który był inicjatorem wniosku mniejszości, przyjętego pierwotnie przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-554.2" who="#PosełMarekPol">Poprawka druga. Senat wnioskuje o skreślenie ust. 2 z art. 46a. Ten ust. 2 wprowadza obowiązek posiadania na towary, zgromadzone w ilościach wskazujących cele handlowe, a pochodzące z zagranicy, dokumentów wskazujących na źródło ich pochodzenia. Chodzi konkretnie o posiadanie albo rachunku, albo dokumentów odprawy celnej. Brak tych dokumentów' upoważnia do domniemania, że towary nie były poddane kontroli celnej. Gdybyśmy przyjęli poprawkę Senatu, oznaczałoby to w praktyce całkowitą nieskuteczność regulacji wprowadzonych w ustawie, jeżeli chodzi o dodatkową kontrolę wewnątrz kraju, regulacji, które miały na celu, przypomnę, umożliwienie wykrywania nadużyć celnych, z którymi mamy ostatnio do czynienia w odniesieniu do wielu osób, podmiotów gospodarczych i wielu towarów, w tym części importowanych środków spożywczych, żywności. Komisja wnioskuje o odrzucenie wniosku Senatu. Jednocześnie pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż zwróciliśmy się do przedstawicieli rządu w czasie posiedzenia komisji o przeprowadzenie w środkach masowego przekazu odpowiedniej akcji informacyjnej o nowych regulacjach w tym zakresie, by nie były one zaskoczeniem dla osób zajmujących się obrotem towarowym z zagranicą. Taką deklarację ze strony przedstawicieli rządu komisja otrzymała.</u>
          <u xml:id="u-554.3" who="#PosełMarekPol">Poprawka trzecia ma bardziej charakter formalny aniżeli merytoryczny. Jest to zmiana w art. 50 ust. 2 pkt 1 ustawy. Artykuł ten generalnie dotyczy wymogów, jakim powinien odpowiadać wniosek o wszczęcie postępowania celnego. Senat proponuje, aby zamiast sformułowania, iż „wniosek ten powinien zawierać numer rachunku bieżącego w banku finansującym podmiot dokonujący obrotu”, zapis brzmiał: „numer rachunku bieżącego w banku podmiotu dokonującego obrotu”. Wydaje nam się, iż wniosek ten należy przyjąć; sformułowanie to bardziej odpowiada rzeczywistym stosunkom podmiotów gospodarczych z bankami i istniejącym regulacjom prawnym.</u>
          <u xml:id="u-554.4" who="#PosełMarekPol">Poprawka czwarta dotyczy wprowadzonych — dzięki uchwalonej przez nas nowelizacji — regulacji w zakresie ochrony rynku przed przewozem towarów zagrażających interesom gospodarczym krajowych producentów. Otóż Senat wniósł poprawkę polegającą na wprowadzeniu do ustawy nowego art. 106f, którego treść umożliwia Radzie Ministrów nałożenie opłat specjalnych na import artykułów, które korzystały z subsydiów eksportowych. Chcę powiedzieć i podkreślić wyraźnie, iż zarówno członkowie komisji, jak i przedstawiciele rządu w całości podzielali słuszne intencje, które kierowały senatorami przy uchwalaniu tego zapisu. Pragnę jednak również poinformować, iż komisja wnioskuje, aby tę poprawkę Senatu odrzucić. Powody są dokładnie dwa:</u>
          <u xml:id="u-554.5" who="#PosełMarekPol">Pierwszy formalny i na pewno nie najważniejszy, ale na niego też zwrócono uwagę w czasie prac komisji, wynika z art. 27 ust. 1 Konstytucji, a więc jest związany z uprawnieniami Senatu do wnoszenia poprawek do ustaw, uchwalonych przez Sejm. Art. 106f jest nowym zapisem w nowelizacji Prawa celnego, a nie poprawką regulacji przyjętej przez Sejm. Chcę wyraźnie jednak podkreślić, że nie ta argumentacja zadecydowała o odrzuceniu poprawki Senatu. Zadecydowały argumenty merytoryczne.</u>
          <u xml:id="u-554.6" who="#PosełMarekPol">Głównym powodem był fakt, iż uważna lektura nowelizacji, którą uchwaliliśmy, wskazuje, że art. 106a udziela Radzie Ministrów znacznie szerszych uprawnień do nakładania opłat specjalnych, aniżeli proponuje to Senat w nowo sformułowanym art. 106f. Uprawnienia zawarte w art. 106a obejmują również ten obszar, który proponuje chronić Senat.</u>
          <u xml:id="u-554.7" who="#PosełMarekPol">Panie i panowie posłowie, proponuję, aby przyjąć w głosowaniu stanowisko komisji.</u>
          <u xml:id="u-554.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-555">
          <u xml:id="u-555.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-555.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy ktoś z pań i panów posłów chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-555.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Janusz Byliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-556">
          <u xml:id="u-556.0" who="#PosełJanuszByliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym się wypowiedzieć co do kwestii zapisu art. 106f i propozycji Komisji Nadzwyczajnej skreślenia tego zapisu, który zaproponował Senat.</u>
          <u xml:id="u-556.1" who="#PosełJanuszByliński">Myślę, że procedura antysubwencyjna może trwać zbyt długo i Rada Ministrów powinna podejmować decyzje w przypadku takich opóźnień. Jednocześnie ta procedura nakładania opłat antysubwencyjnych, kiedy wiadomo, że dany kraj dotuje dany towar w eksporcie, można by bez tej procedury spróbować zastosować inne rozwiązanie, jeżeli wymagają tego względy gospodarcze kraju. I wnioskuję wbrew stanowisku komisji o przyjęcie poprawki w art. 106f.</u>
          <u xml:id="u-556.2" who="#PosełJanuszByliński">Co się tyczy zarzutu odnośnie sprawy formalnej. Cały rozdział 7a był nowelizacją ustawy Prawo celne i w związku z tym dopisanie jeszcze jednej inicjatywy nie uważam za dodatkową inicjatywę Senatu, lecz poszerzającą nowelizację rozdziału 7a.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-557">
          <u xml:id="u-557.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-557.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Jacek Soska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-558">
          <u xml:id="u-558.0" who="#PosełJacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę poprzeć mojego przedmówcę. Wniosek Senatu w pkt. 26 art. 106f ma istotne znaczenie, jeżeli chodzi o import produktów rolnych, z czym mieliśmy i mamy do czynienia obecnie w kraju. I żeby tego uniknąć, całkowicie opowiadam się w imieniu komisji za przyjęciem tej poprawki Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-559">
          <u xml:id="u-559.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">O którą poprawkę chodzi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-560">
          <u xml:id="u-560.0" who="#PosełJacekSoska">Poprawkę 106f, dodaje się pkt 106f w brzmieniu, jak proponuje Senat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-561">
          <u xml:id="u-561.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę zapisać. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-561.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy są jeszcze zgłoszenia? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-561.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy poseł sprawozdawca chciałby się wypowiedzieć w tej sprawie, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-562">
          <u xml:id="u-562.0" who="#PosełMarekPol">Mogę tylko odnosząc się do wypowiedzi dwóch moich przedmówców potwierdzić, iż argumentacja, którą przedkładali Wysokiej Izbie, padała na posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej. Argumentacja ta spotkała się z odpowiedzią, iż praktycznie tryb, o którym mówi się w art. 106a i następnych — w odniesieniu do tego typu sytuacji, jaką proponuje Senat w art. 106f — będzie zastosowany. Rada Ministrów nie podejmie i nie podejmuje nigdy decyzji ad hoc, bez zasięgnięcia opinii odpowiednich organów, które tam są wypisane, które są w artykułach wcześniejszych podane. Stąd kwestią raczej woli rządu, a nie trybu, w jakim to się załatwia, jest czas, w jakim taka decyzja zapadnie, i nie kwestią zapisu dodatkowego artykułu, a właśnie tejże woli rządu jest to, czy ochrona polskiego rynku przed wyrobami subwencjonowanymi w eksporcie z zagranicy będzie stosowana.</u>
          <u xml:id="u-562.1" who="#PosełMarekPol">To tyle, jeżeli chodzi o informację uzupełniającą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-563">
          <u xml:id="u-563.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-563.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Ustosunkujemy się w głosowaniu do poszczególnych ujęć i propozycji.</u>
          <u xml:id="u-563.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-563.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-563.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Głosować będziemy przedstawione przez komisję wnioski dotyczące poprawek Senatu. W pierwszej poprawce — powtórzę, ale tak trzeba uczynić — dotyczącej art. 46 (zmiana 19), w nowym brzmieniu ust. 3 nadającym funkcjonariuszom celnym prawo wchodzenia do lokalu mieszkalnego, Senat proponuje dodanie przepisu, w myśl którego przepisy Kodeksu postępowania karnego o przeszukiwaniu stosuje się odpowiednio w przypadku wchodzenia na tereny i do innych pomieszczeń oraz środków transportu. Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-563.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-563.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 46, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (218) Kto jest przeciw? (7)</u>
          <u xml:id="u-563.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (12)</u>
          <u xml:id="u-563.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 46 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-563.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W drugiej poprawce dotyczącej art. 46a (zmiana 20) Senat proponuje skreślenie ust. 2 dającego podstawę do uznania, że towary nie były poddane kontroli celnej, jeżeli osoba posiadająca towary przywiezione lub nadesłane z zagranicy nie przedstawi dowodów odprawy celnej lub dowodów zakupu towarów. Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-563.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-563.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 46a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (211) Kto jest przeciw? (9)</u>
          <u xml:id="u-563.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (13)</u>
          <u xml:id="u-563.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 46a odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-563.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W trzeciej poprawce dotyczącej art. 50 ust 2 (zmiana 20) Senat proponuje w pkt. 1 zastąpienie wyrazów: „w banku finansującym podmiot dokonujący obrotu” wyrazami: „w banku podmiotu dokonującego obrotu”. Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-563.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-563.16" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 50 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (218) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-563.17" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (17)</u>
          <u xml:id="u-563.18" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 50 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-563.19" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W czwartej, ostatniej poprawce Senat proponuje dodanie nowego art. 106f dającego Radzie Ministrów upoważnienie do nałożenia opłaty specjalnej w przypadku przywozu na polski obszar celny towarów w ilościach i na warunkach mogących powodować poważne szkody dla interesów gospodarczych producentów krajowych. Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-563.20" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-563.21" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na dodaniu nowego art. 106f, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (125) Kto jest przeciw? (96)</u>
          <u xml:id="u-563.22" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (18)</u>
          <u xml:id="u-563.23" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu polegającej na dodaniu art. 106f nie przyjął, to znaczy nie uzyskaliśmy wymaganych 2/3 głosów aby ją odrzucić. I teraz będziemy głosować w układzie pozytywnym.</u>
          <u xml:id="u-563.24" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (179) Kto jest przeciw? (18)</u>
          <u xml:id="u-563.25" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (40)</u>
          <u xml:id="u-563.26" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-563.27" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-563.28" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy Prawo celne.</u>
          <u xml:id="u-563.29" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o terenowych organach rządowej administracji ogólnej (druki nr 963 i 972).</u>
          <u xml:id="u-563.30" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Władysława Skalskiego, posłów zaś proszę o niewychodzenie z sali obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-564">
          <u xml:id="u-564.0" who="#PosełWładysławSkalski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowe! Z upoważnienia powołanej przez Wysoką Izbę Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw gospodarczych pragnę przedstawić kolejne sprawozdanie. Dotyczy ono zawartego w doręczonym Wysokiej Izbie druku nr 963 stanowiska Senatu w sprawie ustawy uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 21 czerwca br.</u>
          <u xml:id="u-564.1" who="#PosełWładysławSkalski">Istotą tej ustawy było ograniczenie możliwości wstrzymywania przez wojewodów czynności egzekucji administracyjnych. Przypomnę, że Sejm postanowił pozostawić wojewodom w szczególnie uzasadnionych przypadkach prawo do czasowo ograniczonego wstrzymywania czynności egzekucji administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-564.2" who="#PosełWładysławSkalski">Wstrzymywanie mogłoby nastąpić na okres nie dłuższy niż jeden miesiąc, a wojewoda został zobowiązany do niezwłocznego powiadomienia o tym ministra finansów wraz z podaniem przyczyn wstrzymania czynności egzekucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-564.3" who="#PosełWładysławSkalski">Do ustawy tej Senat zaproponował wprowadzenie zmiany polegającej na przesunięciu terminu wejścia jej w życie na dzień 1 stycznia 1992 r. Senatowi, jak wynika z uzasadnienia, chodziło o umożliwienie Państwowym Gospodarstwom Rolnym sprzedaży najbliższych zbiorów, by dzięki temu mogły one łatwiej wywiązać się ze zobowiązań finansowych.</u>
          <u xml:id="u-564.4" who="#PosełWładysławSkalski">Przypuszczam, że wynikło tu nieporozumienie. Na początku tego roku ministrowie finansów i rolnictwa zwrócili się do wszystkich instytucji, które mają coś wspólnego z pegeerami, aby wszelkie płatności i zobowiązania, a dotyczy to przede wszystkim dywidendy, która i tak w przypadku pegeerów jest ulgowa, przesunąć na czas po zakończeniu zbiorów.</u>
          <u xml:id="u-564.5" who="#PosełWładysławSkalski">I tu zaszła pomyłka. Co innego bowiem jest zobowiązanie podatkowe, a co innego egzekucja. W zasadzie istnieje duża swoboda w zakresie przesuwania terminów płatności. Mam tu na uwadze normalną drogę jeszcze przed powstaniem zobowiązań w sensie egzekucji. Z egzekucją mamy do czynienia dopiero wówczas, kiedy to zobowiązanie podatkowe — wszystko jedno z jakiego tytułu powstałe — nie jest przestrzegane, a organ Ministerstwa Finansów, czyli Urząd Skarbowy, występuje o egzekucyjne ściągnięcie tych należności, które nie są płacone w terminie. Poprawka zatem dotyczy tylko takich przypadków, kiedy nastąpiło przesunięcie terminu płatności, upłynął czas, a jednostka w dalszym ciągu nie płaci. Dotyczy to wszystkich, w tym także pegeerów, gdyby konsekwentnie nie płaciły, pomimo upływu terminu płatności, który, jak wiemy, został ustalony na okres po zbiorach.</u>
          <u xml:id="u-564.6" who="#PosełWładysławSkalski">Na zakończenie jeszcze jedna uwaga. Wniesiona przez Senat poprawka jest tak drobna, że zdawałoby się nie ma o czym dyskutować. Senat proponuje, aby ustawa obowiązywała od 1 stycznia 1992 r., zamiast proponowanego przez Sejm wejścia w życie ustawy z dniem ogłoszenia. Pamiętajmy jednak, że mamy przed sobą całe drugie półrocze, w którym nie uniknie się nieprawidłowości, a związane z tym kwoty zaległości będą narastać.</u>
          <u xml:id="u-564.7" who="#PosełWładysławSkalski">Wspomnę jeszcze, że rząd z tego właśnie powodu w trybie nadzwyczajnym skierował tę ustawę do Sejmu i w trybie nadzwyczajnym była ona przez nas rozpatrywana, aby mogła wejść w życie jak najszybciej. Z tych powodów z upoważnienia Komisji Nadzwyczajnej wnoszę o odrzucenie stanowiska Senatu.</u>
          <u xml:id="u-564.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-565">
          <u xml:id="u-565.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-565.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-565.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-565.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-565.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Głosować będziemy przedstawiony przez komisję wniosek dotyczący poprawki Senatu. Senat proponuje, aby ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 1992 r., a nie jak uchwalił Sejm, z dniem ogłoszenia. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-565.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-565.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku Komisji Nadzwyczajnej o odrzucenie poprawki Senatu do art. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciw? (9)</u>
          <u xml:id="u-565.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (14)</u>
          <u xml:id="u-565.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 2 wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-565.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Była to jedyna poprawka Senatu do ustawy o zmianie ustawy o terenowych organach rządowej administracji ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-565.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 14 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholi (druk nr 947).</u>
          <u xml:id="u-565.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jest to kontynuacja wcześniej rozpatrywanych spraw.</u>
          <u xml:id="u-565.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że Sejm na 66 posiedzeniu wysłuchał sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej złożonego przez jej przewodniczącego posła Włodzimierza Cimoszewicza oraz odbył debatę.</u>
          <u xml:id="u-565.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Poseł Edmund Krasowski występujący w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego zgłosił wniosek o odrzucenie sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej oraz przekazanie zgromadzonej przez komisję dokumentacji Najwyższej Izbie Kontroli w celu ponownego przeanalizowania sprawy oraz przekazania Sejmowi ostatecznych wyników i wniosków do końca sierpnia br. Natomiast pani poseł Anna Dynowska zgłosiła wniosek o przyjęcie do wiadomości przez Sejm sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej z wyłączeniem rozdziału „Odpowiedzialność”, zamieszczonego na str. 14 i 15 druku sprawozdania nr 947. Jako pierwszy głosować będziemy wniosek posła Edmunda Krasowskiego.</u>
          <u xml:id="u-565.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-565.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-565.16" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej oraz o przekazanie sprawy do Najwyższej Izby Kontroli w celu ponownego przeanalizowania i przedstawienia Sejmowi wyników i wniosków do końca sierpnia br., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (107) Kto jest przeciw? (97)</u>
          <u xml:id="u-565.17" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (23)</u>
          <u xml:id="u-565.18" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Ponowimy głosowanie za chwilę. Sprawdzę obecność. Proszę o zajmowanie miejsc i niewychodzenie z sali obrad. Jeszcze kilku posłów nadchodzi. Bardzo proszę o szybsze zajmowanie miejsc. Proszę o nienaciskanie przycisków. Chcę sprawdzić obecność, bo sytuacja może się powtórzyć. Wiedząc, ilu posłów jest na sali, zarządzę głosowanie przez podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-565.19" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Sprawdzamy obecność. Proszę o naciśnięcie przycisków. (230)</u>
          <u xml:id="u-565.20" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania wniosku posła Krasowskiego.</u>
          <u xml:id="u-565.21" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej oraz o przekazanie sprawy do Najwyższej Izby Kontroli w celu ponownego przeanalizowania i przedstawienia Sejmowi wyników i wniosków do końca sierpnia br., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (114) Kto jest przeciw? (104)</u>
          <u xml:id="u-565.22" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (23)</u>
          <u xml:id="u-565.23" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek zgłoszony przez posła Krasowskiego.</u>
          <u xml:id="u-565.24" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 15 porządku dziennego: Informacja o działalności Komisji do Spraw Likwidacji RSW „Prasa — Książka — Ruch”, Proszę o zabranie głosu przewodniczącego tej komisji Kazimierza Skrzyczkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-565.25" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma pana Skrzyczkowskiego.)</u>
          <u xml:id="u-565.26" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o niewychodzenie z sali obrad. Proszę o informację w tej sprawie, czym wytłumaczyć nieobecność. Muszę wiedzieć, dlaczego nie ma przewodniczącego komisji, aby poinformować Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-565.27" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Żeby nie tracić czasu, proponuję, abyśmy przystąpili do rozpatrzenia kolejnego punktu.</u>
          <u xml:id="u-565.28" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 16 porządku dziennego: Informacja prezesa Rady Ministrów o stosunku rządu do wypowiedzi sekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta Macieja Zalewskiego.</u>
          <u xml:id="u-565.29" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu ministra spraw zagranicznych pana prof. Krzysztofa Skubiszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-566">
          <u xml:id="u-566.0" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan prezes Rady Ministrów zlecił mi udzielenie odpowiedzi na trzy pytania skierowane pod jego adresem przez panią posłankę Barbarę Labudę w dniu 18 lipca.</u>
          <u xml:id="u-566.1" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Pierwsze pytanie brzmi następująco: „Czy przebieg wizyty w Stanach Zjednoczonych i treść rozmów, prowadzonych tam przez sekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta pana Macieja Zalewskiego, były uzgodnione z panem premierem, a także z właściwymi ministrami MSZ, MSW, MON, gdyż jak wynika z informacji prasowych, pan Maciej Zalewski omawiał problemy, które leżą w gestii rządu i wyżej wymienionych ministerstw”. To pytanie przytoczyłem według doręczonego mi prowizorycznego, jak sądzę, stenogramu.</u>
          <u xml:id="u-566.2" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Odpowiedź na to pytanie jest przecząca. Przebieg wizyty i treść rozmów nie były uzgodnione ani z prezesem Rady Ministrów, ani z trzema ministrami wymienionymi w pytaniu.</u>
          <u xml:id="u-566.3" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Do tej odpowiedzi dodam uzupełniającą informację. Gdy Ministerstwo Spraw Zagranicznych dowiedziało się o projektowanym wyjeździe pana Zalewskiego, sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych powiadomił o swej gotowości spotkania się z panem Zalewskim, lecz pan Zalewski z tej inicjatywy nie skorzystał.</u>
          <u xml:id="u-566.4" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Ministerstwo dostarczyło Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej teksty informacyjne o sytuacji wewnętrznej w Stanach Zjednoczonych, polityce zagranicznej USA oraz dwustronnych stosunkach polsko-amerykańskich. Nie były to teksty związane z projektowaną treścią rozmów, ponieważ treść ta nie była omawiana z Ministerstwem Spraw Zagranicznych. Były to teksty, jakie od nas otrzymują delegacje rządowe, parlamentarne lub inne udające się do obcego państwa.</u>
          <u xml:id="u-566.5" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Ministerstwo utrzymywało także kontakt z ambasadą RP w Waszyngtonie w sprawach ściśle organizacyjnych, związanych z projektowaną pierwotnie wizytą w USA ministra stanu w Kancelarii Prezydenta RP pana Lecha Kaczyńskiego. Gdy wizyta ministra Kaczyńskiego została odwołana, siłą rzeczy przygotowania organizacyjne dotyczyły podróży pana Zalewskiego. Rzecz była załatwiana na szczeblu departamentu i niżej. Były to m.in. sprawy takie, jak rezerwacja miejsc w hotelu, wyjazd osób towarzyszących lub spotkanie na lotnisku. Ambasada ustalała także spotkania w Waszyngtonie. Wszystko to nie dotyczyło meritum.</u>
          <u xml:id="u-566.6" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Pani poseł Labuda nawiązuje do informacji prasowych i wskazuje, że sekretarz stanu Zalewski „omawiał problemy, które leżą w gestii rządu”. Rzeczywiście problemy takie omawiał. Stwierdzenie to jest prawdziwe bez względu na to, którą wersję wypowiedzi pana Zalewskiego przyjmiemy za miarodajną, a wersja jest niejedna. Relację prasową w „Życiu Warszawy” z 11 lipca albo transkrypcję wywiadu przesłaną z Kancelarii Prezydenta, Marszałkowi Sejmu i Ministrowi Spraw Zagranicznych w dniu wczorajszym, albo jeszcze inne wersje.</u>
          <u xml:id="u-566.7" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Polityka zagraniczna należy do rządu i do ministra spraw zagranicznych (art. 41 pkt 9 i art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie prezydent Rzeczypospolitej Polskiej „stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium, oraz przestrzegania międzypaństwowych sojuszy politycznych i wojskowych” (art. 32 ust. 2 Konstytucji). Ta kompetencja prezydenta obejmuje ze swej natury lub obejmować może pewne materie wchodzące w zakres polityki zagranicznej. Tyle że Konstytucja nie formułuje tutaj precyzyjnych norm. W praktyce więc w materiach tych potrzebna jest koordynacja między prezydentem a rządem.</u>
          <u xml:id="u-566.8" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Przechodzę do drugiego pytania pani posłanki Labudy. Brzmi ono: „Co panu premierowi jest wiadomo na temat wizji Rady Bezpieczeństwa Narodowego… jako organizacji zastępczej na wypadek rozpadu demokratycznych struktur rządzenia w Polsce”.</u>
          <u xml:id="u-566.9" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Otóż kwestia tak postawiona w ogóle dla rządu nie istnieje. Rząd ma swój wkład w tworzenie i utrwalenie demokracji w Polsce. Żadnej organizacji zastępczej wobec struktur demokratycznych rząd nie przewiduje i pod uwagę nie bierze.</u>
          <u xml:id="u-566.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-566.11" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Jako jeden z zastępców przewodniczącego Komitetu Obrony Kraju — Rady Bezpieczeństwa Narodowego stwierdzam, że organ ten w żadnej sytuacji nie widzi dla siebie funkcji zastępczej w stosunku do demokratycznych struktur rządzenia w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-566.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-566.13" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Trzecie i ostatnie pytanie ujęte jest następująco: „Czy rzeczywiście istnieje w Polsce takie zagrożenie (to jest zagrożenie dla demokracji) i czy organa rządowe nie są w stanie spełniać roli, którą zgodnie z Konstytucją powinny wykonywać, ma to natomiast czynić Rada Bezpieczeństwa Narodowego, ciało niekonstytucyjne i pozaustawowe”.</u>
          <u xml:id="u-566.14" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Abstrahując od używanej dziś podwójnej nazwy Komitet Obrony Kraju — Rada Bezpieczeństwa Narodowego — wyjaśnić trzeba, że odnośny organ nie jest ani niekonstytucyjny, ani pozaustrojowy. Ma on swoją podstawę prawną. Odsyłam tu do art. 32 lit. f ust. 1 pkt 5 Konstytucji oraz do norm ustawowych odnoszących się Komitetu Obrony Kraju. Nie o to jednak chodzi w pytaniu. Odpowiadając na jego meritum stwierdzam, że rząd nie widzi niebezpieczeństwa rozpadu demokratycznych struktur rządzenia. Rząd i ministrowie są w stanie spełniać swą konstytucyjną rolę i tę rolę rzeczywiście codziennie i całkowicie spełniają.</u>
          <u xml:id="u-566.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-567">
          <u xml:id="u-567.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-567.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy ktoś pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-567.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-567.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm…</u>
          <u xml:id="u-567.4" who="#komentarz">(Poseł Barbara Labuda: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-567.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pani poseł Barbara Labuda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-568">
          <u xml:id="u-568.0" who="#PosełBarbaraLabuda">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Panie Ministrze! Bardzo dziękuję za tę obszerną odpowiedź. Podzielam uwagi pana ministra między innymi dotyczące nie tyle Rady Bezpieczeństwa Narodowego, ile KOK, który w istocie figuruje w Konstytucji i w ustawie, o której pan minister mówił, natomiast Rada Bezpieczeństwa Narodowego po prostu w żadnym akcie prawnym nie figuruje.</u>
          <u xml:id="u-568.1" who="#PosełBarbaraLabuda">Natomiast chciałam się spytać w związku z tym, co pan minister powiedział, czy rząd wystąpi do prezydenta, aby dowiedzieć się, co się stanie z takim funkcjonariuszem państwa, który naruszył swoje uprawnienia i wszedł w kompetencje rządu bez uzgodnienia — mimo możliwości — tych spraw z rządem, z panem premierem i z poszczególnymi ministrami. Czy rząd wystąpił z takim pytaniem do pana prezydenta?</u>
          <u xml:id="u-568.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-569">
          <u xml:id="u-569.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-569.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy są jeszcze zgłoszenia?</u>
          <u xml:id="u-569.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, poseł Jan Czaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-570">
          <u xml:id="u-570.0" who="#PosełJanCzaja">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym w jakimś sensie dołączyć się do tego wniosku pani posłanki Labudy. Myślę, że w państwie, które jest w niezwykle delikatnym momencie reformowania się, tworzenia struktur wewnętrznych, w jakimś sensie nowej Konstytucji, choć jest to zadanie nowego Sejmu — nie byłoby dobrze, aby dochodziło do tego typu sporów kompetencyjnych między organami państwa w podstawowych w końcu sprawach bezpieczeństwa, polityki zagranicznej itd.</u>
          <u xml:id="u-570.1" who="#PosełJanCzaja">Wysłuchaliśmy wprawdzie informacji ministra spraw zagranicznych, natomiast nie znamy stanowiska Kancelarii Prezydenta, której przedstawiciele, jak mi się wydaje, bardzo lubią zabierać głos na tej sali. Składam wniosek o to, aby ta informacja ministra spraw zagranicznych została uzupełniona o informację i stanowisko Kancelarii Prezydenta w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-570.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-570.3" who="#komentarz">(Poseł Marek Jurek: Interpelacja do prezydenta — tego tu się nie stosuje.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-571">
          <u xml:id="u-571.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pani poseł Grażyna Staniszewska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-572">
          <u xml:id="u-572.0" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałabym zapytać jeszcze przedstawiciela pana premiera Krzysztofa Bieleckiego, czy jest mu coś wiadomo na temat konsultacji w sprawach kadrowych rządu Rzeczypospolitej Polskiej, o czym też donosiła prasa. Mamy już z zagranicy sygnały, że po prostu Polska traci na znaczeniu, jest źle odbierana, jeżeli takowe konsultacje w sprawach wewnętrznych, kadrowych naszego rządu są prowadzone na zewnątrz. Nie wiem, czy to jest prawdziwe. Chciałabym zapytać, co rząd na ten temat wie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-573">
          <u xml:id="u-573.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-573.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy są jeszcze zgłoszenia?</u>
          <u xml:id="u-573.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-573.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy pan minister byłby uprzejmy odnieść się do poruszonych spraw? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-574">
          <u xml:id="u-574.0" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Kwestia podniesiona przez panią posłankę Labudę, mianowicie czy tego rodzaju problem, jaki się pojawił, jest przedmiotem wyjaśnień bądź rozmów pomiędzy panem premierem a panem prezydentem. Otóż mogę powiedzieć, że w tej sprawie dwukrotnie rozmawiałem z panem prezydentem i pan prezydent Wałęsa nie pozostawia żadnej wątpliwości co do tego, iż w dziedzinie polityki zagranicznej kompetencja należy do rządu i do ministra spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-574.1" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Kwestia, którą poruszył pan poseł Czaja, nie odnosi się do rządu.</u>
          <u xml:id="u-574.2" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Trzecia wypowiedź, mianowicie, czy prawdziwe jest, iż za granicą były dokonywane konsultacje, jak pani posłanka to określiła, w sprawach kadrowych (o czym donosiła prasa). Otóż w prasie już były pewne zaprzeczenia, jednak do dnia dzisiejszego nie mamy definitywnej wersji. Cała sprawa wynikła z powodu rozmowy z dziennikarzami, lecz nie mamy definitywnej wersji, na której można by się oprzeć, dotyczącej tego, co pan Zalewski powiedział dziennikarzom. Jak już wspomniałem, mamy dwie wersje: jedna była opublikowana w „Życiu Warszawy”, w jakichś fragmentach, druga nadesłana w formie transkryptu do Sejmu. One się ze sobą nie pokrywają, czyli gdyby ktoś chciał stwierdzić, jaka jest prawda, musiałby przeprowadzić pewne dochodzenie. Nie wypowiadam się w tej kwestii, czy ono byłoby wskazane. To jest raczej sprawa Kancelarii Prezydenta. Ministerstwo Spraw Zagranicznych pochłonięte jest bardzo ważnymi sprawami codziennymi i takich dochodzeń nie prowadzimy.</u>
          <u xml:id="u-574.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-574.4" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Powiem jeszcze, że czym innym jest rzeczywista treść rozmów pana sekretarza stanu Zalewskiego w Waszyngtonie. Trzeba odróżnić, co zostało powiedziane wobec dziennikarzy, a co było powiedziane wobec rozmówców amerykańskich. W tej sprawie mieliśmy depeszę ambasadora, która kładzie nacisk na relacje o tym, jak wypowiadali się w odnośnych kwestiach interlokutorzy amerykańscy sekretarza stanu.</u>
          <u xml:id="u-574.5" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Podkreślam raz jeszcze, jeżeli pan marszałek pozwoli, skoro jestem przy głosie, iż musi być różnica między tym, co publicznie mówi lub pisze publicysta i dziennikarz, a co publicznie mówi lub pisze wysoki urzędnik państwowy, nie mówiąc o ministrze. Należy wymagać odpowiedzialności za słowo, to jest bardzo ważny wymóg, który nieraz miałem okazję akcentować. Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-574.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-575">
          <u xml:id="u-575.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł Orzechowski chciałby zabrać głos, tak? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-576">
          <u xml:id="u-576.0" who="#PosełMarianOrzechowski">Panie ministrze, chciałbym prosić o jedną odpowiedź, czy przy rozmowach pana Zalewskiego był obecny ambasador RP w Waszyngtonie. Jest bowiem zwyczaj, że w czasie rozmów przedstawiciela państwa zawsze jest obecny ambasador.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-577">
          <u xml:id="u-577.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-578">
          <u xml:id="u-578.0" who="#MinisterSprawZagranicznychKrzysztofSkubiszewski">Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Ambasador był obecny przy rozmowach z najważniejszymi osobistościami. Nie potrafię panu posłowi odpowiedzieć, czy był obecny przy wszystkich rozmowach, bo jak się wyjeżdża za granicę, to ma się często różne rozmowy, to pan poseł wie z własnego doświadczenia, z różnymi osobami Natomiast główne rozmowy, które były prowadzone z przedstawicielami Rady Bezpieczeństwa przy prezydencie Stanów Zjednoczonych, to tam ambasador Dziewanowski był obecny i przesłał nam depeszę, w której jest konkretna treść. Oczywiście szczegółowe sprawozdanie jak zwykle, dostaniemy później.</u>
          <u xml:id="u-578.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-579">
          <u xml:id="u-579.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-579.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Otrzymaliśmy tymczasem informację, bo tylko taka jest techniczna możliwość, że dzisiaj w ciągu 20 minut przewodniczący klubów poselskich otrzymają na piśmie treść wypowiedzi pana sekretarza stanu Zalewskiego. Tak, że wychodzi to naprzeciw temu, o czym mówił poseł Czaja natomiast w imieniu Prezydium Sejmu proponuję, aby Sejm przyjął informację ministra spraw zagranicznych do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-579.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, pan poseł Czaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-580">
          <u xml:id="u-580.0" who="#PosełJanCzaja">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie składałem wniosku o treść wypowiedzi pana Zalewskiego, składałem wniosek o stanowisko Kancelarii Prezydenta w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-581">
          <u xml:id="u-581.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Bolesław Twaróg.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-582">
          <u xml:id="u-582.0" who="#PosełBolesławTwaróg">Przepraszam, panie pośle, mam pytanie do pana posła, na podstawie jakiego zapisu regulaminowego taki wniosek pan składa, bo o ile poseł i Sejm ma prawo żądać interpelacji od rządu, który powołuje, to nie ma tutaj żadnego zapisu w regulaminie, aby miał prawo żądać wyjaśnień od Kancelarii Prezydenta wybranego w demokratycznych wyborach.</u>
          <u xml:id="u-582.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-583">
          <u xml:id="u-583.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chwileczkę, panie pośle, chwileczkę, bo pan poseł zgłosił się pierwszy, może jeszcze w tej sprawie, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-584">
          <u xml:id="u-584.0" who="#PosełJanCzaja">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Swój wniosek stawiam na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej, na podstawie której przedstawiciele Kancelarii Prezydenta stają przed tą trybuną.</u>
          <u xml:id="u-584.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-585">
          <u xml:id="u-585.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-586">
          <u xml:id="u-586.0" who="#PosełJanJanowski">Panie Marszałku! Chciałbym się ustosunkować do informacji, jakiej nam przed chwilą pan marszałek udzielił. Nie widzę żadnej podstawy do tego, żeby materiał był dostarczany przewodniczącym klubów poselskich na innych prawach niż wszystkim posłom i wobec tego stawiam formalny wniosek, ażeby materiał zawierający wypowiedź pana ministra Zalewskiego był udostępniony dzisiaj po posiedzeniu wszystkim posłom.</u>
          <u xml:id="u-586.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-587">
          <u xml:id="u-587.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wiem o tym, oczywiście; powiedziałem tak, bowiem jest taka, jak podkreśliłem, techniczna możliwość, żeby najpierw zapoznali się przewodniczący klubów, ale, oczywiście, nic nie stoi na przeszkodzie, a wręcz widzę taką konieczność, o której pan poseł mówił, ażeby wszyscy posłowie to otrzymali i otrzymają.</u>
          <u xml:id="u-587.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proponuję, ażeby wniosek posła Czai, skierować do Prezydium Sejmu, abyśmy się zastanowili nad sprawą i poinformowali Wysoką Izbę, jakie widzimy rozwiązanie w związku z tą zgłoszoną kwestią.</u>
          <u xml:id="u-587.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Możemy zatem przystąpić do rozpatrzenia punktu 17… ale zaraz, jest już przewodniczący komisji Krzysztof Skrzyczkowski.</u>
          <u xml:id="u-587.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy teraz do punktu 15 porządku dziennego: Informacja o działalności Komisji do Spraw Likwidacji RSW „Prasa — Książka — Ruch”.</u>
          <u xml:id="u-587.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu przewodniczącego komisji pana Krzysztofa Skrzyczkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-588">
          <u xml:id="u-588.0" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na wstępie chciałbym przeprosić za nieobecność kiedy wyczytywano moje nazwisko, proszę o wybaczenie debiutantowi, nie rozpoznałem dokładnie panujących w tym zakresie obyczajów i oczekiwałem na sygnał umożliwiający wejście w innym, niż należało miejscu. Bardzo przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-588.1" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z polecenia pana premiera, na życzenie Wysokiej Izby, mam zaszczyt przedstawić informację o działalności Komisji do Spraw Likwidacji RSW powołanej ustawą Wysokiej Izby 22 marca 1990 roku. Artykuł 3 tej ustawy nałożył na Komisję Likwidacyjną obowiązki likwidatora, w ramach których komisja ma sporządzić plan finansowy, plan realizacji zobowiązań, plan zagospodarowania majątku RSW, plan zaspokojenia roszczeń oraz bilansu na dzień zakończenia likwidacji. Obecnie komisja realizuje zatwierdzony przez Radę Ministrów 29 października plan zagospodarowania majątku RSW i pozwolę sobie przedstawić Wysokiej Izbie stan realizacji owego planu na dzień dzisiejszy, który obejmuje, i za to chciałbym przeprosić, konkretne dane statystyczne.</u>
          <u xml:id="u-588.2" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Otóż w myśl ustaleń ustawy o likwidacji, a także uchwały Rady Ministrów, komisja przekazała spółdzielniom dziennikarskim 62 tytuły prasowe. W pionie wydawniczym przekazano ponadto 6 jednostek organizacyjnych nie będących redakcjami. W pionie prasowo-wydawniczym przekazano 3 tytuły prasowe na rzecz skarbu państwa, ponadto Polską Agencję Interpress — Urzędowi Rady Ministrów, Ośrodek Badań Prasoznawczych — Uniwersytetowi Jagiellońskiemu, Centralną Agencję Fotograficzną włączono do Polskiej Agencji Prasowej a Krajowa Agencja Wydawnicza i przedsiębiorstwo Ars Polona zwiększą niebawem stan posiadania Ministerstwa Kultury i Sztuki. W pionie kolportażowo-handlowym przekazano Ministerstwu Obrony Narodowej Centralny Kolportaż Wojskowy, a także poinformowano ministra przemysłu o gotowości przekazania mu majątku jednostek organizacyjnych pionu kolportażowo-handlowego, znanego bardziej pod nazwą RUCH, z uwagi na to, iż powołał on 1 maja przedsiębiorstwo kolportażowo-handlowe Ruch, zgłoszone obecnie do rejestracji. Przekazano wreszcie inne jednostki o charakterze produkcyjnym spółdzielniom pracy.</u>
          <u xml:id="u-588.3" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Komisja sprzedała 61 tytułów prasowych w trybie sprzedaży przetargowej za łączną kwotę 111 mld zł. Dla 10 tytułów prasowych — zgodnie z decyzją komisji przetargowej, czyli po wskazaniu nabywcy — sporządza się obecnie umowy kupna — sprzedaży opiewające na łączną kwotę 62 mld zł. Ponadto poza przetargiem sprzedano 6 tytułów na łączną kwotę 27 mln zł; są to tytuły z reguły zawieszone, nie prowadzące działalności wydawniczej. Komisja nie rozstrzygnęła jeszcze o losie 10 tytułów z uwagi na postępowanie sądowe, jest kilka tytułów spornych, lub brak ostatecznych decyzji, rzecz dotyczy przede wszystkim tytułów na Śląsku. Nie sprzedano z powodu braku ofert 19 tytułów, które zgodnie z założeniami ustawy przejdą na rzecz skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-588.4" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">W pionie poligrafii sprzedano 11 z 19 zgłoszonych do sprzedaży drukarni. Do sprzedaży pozostało zatem 8 drukarni. Wpływy z drukarni wynoszą obecnie około 59 mld zł. Przewidywana łączna suma — 210 mld zł. Dwie drukarnie — w Krakowie i Gdańsku — zostaną sprzedane polsko-amerykańskiemu funduszowi przedsiębiorczości, natomiast o losie pozostałych zadecyduje analiza ofert przetargowych.</u>
          <u xml:id="u-588.5" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Ponadto sprzedano inne jednostki organizacyjne, z ważniejszych wymienię zakład transportu za 21 mld zł, Agencję Foto-Edytor, biuro ogłoszeń Wielkopolskiego Wydawnictwa Prasowego, ośrodek wypoczynkowy w Rabce. Komisja przekazuje sukcesywnie na rzecz skarbu państwa te wszystkie obiekty, zwłaszcza jeśli chodzi o ośrodki wypoczynkowe, budynki, które w momencie rozpoznania stanu prawnego okazały się własnością skarbu państwa. Te obiekty, których jest bardzo dużo, nie są objęte ani akcją przekazywania na rzecz spółdzielni, ani też akcją sprzedaży przetargowej; po prostu komisja tego sprzedać ani przekazać nie mogła i sukcesywnie przekazuje na rzecz skarbu państwa. Przykładem takich akcji jest przekazanie Domu Dziennikarza w Zaborowie, Domu Prasy w Kazimierzu i innych jeszcze obiektów.</u>
          <u xml:id="u-588.6" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Tak mniej więcej przedstawia się w zestawieniu statystycznym realizacja planu zagospodarowania majątku RSW. Chcę podkreślić, że w stosunku do założeń tego planu jesteśmy już praktycznie w końcowej fazie realizacji jego podstawowych ustaleń. W gruncie rzeczy pozostało kilka tytułów, kilka obiektów, które trzeba zagospodarować.</u>
          <u xml:id="u-588.7" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Oczywiście, że w tym momencie pojawia się kwestia kryteriów, jakimi kierowała się Komisja Likwidacyjna w swoim postępowaniu. Dotyczy to zwłaszcza dwóch podstawowych kwestii. Pierwsza, to kryteria, według których przekazywała nieodpłatnie tytuły, a także jednostki organizacyjne, tak jak zresztą przewidywała to ustawa, spółdzielniom pracy, spółdzielniom dziennikarskim, natomiast druga, to kryteria, wedle których decydowała o sprzedaży temu, a nie innemu oferentowi. Trzeba powiedzieć, że w tym zakresie komisja stała przed trudnym zadaniem wynikającym z faktu, że ustawodawca nie zorientował działań komisji w sposób szczegółowy, pozostawiając komisji pewną swobodę uznania. Tę swobodę uznania komisja, oczywiście, w ramach swojej działalności, starała się redukować i tworzyć takie procedury podejmowania decyzji, które uwzględniałyby jak najszerzej pojęte tło społeczno-ekonomiczne i polityczne.</u>
          <u xml:id="u-588.8" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Jak wiadomo, przekazywanie tytułów zwłaszcza spółdzielniom dziennikarskim, miało charakter fakultatywny i co do tego nie mamy już żadnych wątpliwości. Także dyskusja Wysokiej Izby, kiedy wystąpiono z wnioskiem o nowelizację ustawy, dowodziła, że interpretacja komisji w tym zakresie jest prawidłowa. Otóż uznaliśmy, że istnieje fakultatywność przekazywania tytułów na rzecz spółdzielni, a więc sam wniosek, a także spełnienie wszystkich wymogów formalnych, nie przesądza jeszcze o obowiązku przekazywania tytułu tym spółdzielniom. Rzecz prosta, fakultatywny charakter tych decyzji uruchomił problem kryteriów, którymi należało się kierować podejmując te decyzje o nieodpłatnym przekazaniu tytułów i składników majątkowych. Tak jak w każdym przypadku, gdzie istnieją tzw. luzy decyzyjne, oczywiście, powstaje problem kryteriów wartości, hierarchizacji tych wartości, słowem — powstaje cała aksjologia decyzji komisji w tym zakresie. Często przenosi to dyskusję na płaszczyznę sporów o charakterze ideologiczno-politycznym.</u>
          <u xml:id="u-588.9" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Chcę powiedzieć, że komisja podejmując tę grupę decyzji kierowała się następującymi założeniami. Po pierwsze, tytuły i inne składniki majątkowe nie powinny być przekazywane słabym ekonomicznie spółdzielniom. Jednostki takie nie mają większych szans przetrwania na rynku, a nieodpłatne przekazywanie tytułów, a także pewnych środków obrotowych naraża na uszczerbek skarb państwa. Zresztą praktyka później potwierdziła te obawy. Składniki majątku nie powinny być przekazywane spółdzielniom, które są prostym przekształceniem dotychczasowych struktur administracyjnych, a więc wydawnictw czy innego typu jednostek organizacyjnych. Chodzi tu zwłaszcza o to, że istnieje niebezpieczeństwo utrwalania pewnych już istniejących układów. Wreszcie wychodziliśmy z założenia, że należy wspierać te spółdzielnie, które wyróżniają się prężnością działania, są silne ekonomicznie i które rokują przetrwanie na trudnym rynku prasowym. W przekonaniu komisji należało promować powstanie czegoś w rodzaju centrów prasowych czy grup prasowych. Tam zatem, gdzie istniała realna szansa, że spółdzielnia w celu kontynuowania działalności wejdzie w takie układy, wówczas komisja podejmowała decyzje o przekazaniu tytułów i składników majątkowych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-588.10" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Co zaś się tyczy sprzedaży w trybie art. 6, to od strony uwarunkowania prawnego mamy tu do czynienia, po pierwsze, z ustawą o likwidacji, po drugie, z odpowiednim stosowaniem ustawy z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji działalności spółdzielni, zgodnie z którą zakłady oraz rzeczowe składniki majątkowe spółdzielni podlegają sprzedaży wg następujących zasad: „sprzedaż ta powinna być przeprowadzona w drodze przetargu, ale co ważne, pierwszeństwo przysługuje osobie, która zaoferowała najkorzystniejszą cenę oraz inne warunki nabycia”.</u>
          <u xml:id="u-588.11" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Zdaję sobie sprawę z tego, że w działalności komisji, jeśli chodzi o podejmowanie decyzji, zwłaszcza ten pierwszy element najkorzystniejszej ceny, nie został uwzględniony. I tu mówię z całą otwartością, że komisja odrzuciła kryterium ekonomiczne jako kryterium przesądzające o wynikach przetargów. Rezygnacja z tego kryterium podyktowana była przede wszystkim względami politycznymi, a także społecznymi. Okazało się bowiem, że najkorzystniejsze oferty pod względem finansowym napływały od podmiotów zagranicznych. Można więc powiedzieć bez ryzyka popełnienia błędu, że w przypadku gdybyśmy wprost zastosowali to kryterium ekonomiczne, to większość tytułów prasowych znalazłaby się w rękach podmiotów zagranicznych, zwłaszcza niemieckich. Rzeczywistość była taka, że te firmy oferowały najkorzystniejsze ceny, niejednokrotnie dwukrotnie przekraczające cenę wywoławczą.</u>
          <u xml:id="u-588.12" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">W związku z tym, dostrzegając wagę kryterium ekonomicznego, komisja przyjęła to drugie kryterium jakby równoważące to pierwsze, a więc „inne warunki nabycia”. W tym zakresie elementem orientującym Komisji do Spraw Likwidacji RSW w sposobie rozumienia właśnie tego kryterium było postanowienie uchwały 172 Rady Ministrów zatwierdzającej plan rozdziału majątku, które w § 2 przewiduje, że przy rozpatrywaniu ofert zgłoszonych w toku przetargów komisja likwidacyjna kieruje się jawnością zasad przetargów, przeciwdziała próbom monopolizacji rynku prasowego przez podmioty krajowe i zagraniczne oraz zapewnia dotychczasowym zespołom pracowniczym przejęcie przez nowych pracodawców, a zgodnie z § 3 komisja likwidacyjna gwarantowała udział w pracach komisji przetargowych w charakterze obserwatorów przedstawicielom sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, Urzędu Antymonopolowego oraz stowarzyszeń dziennikarskich.</u>
          <u xml:id="u-588.13" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">W ten sposób zredukowano uznaniowość działań komisji w trakcie ustalania pierwszeństwa nabycia przy pomocy określonych wymogów materialnych i proceduralnych. Wymogi te znalazły zresztą wyraz w opracowanych przez komisję regulaminach przetargowych, które, oczywiście, wprowadzały te elementy społecznego uczestnictwa w procedurach decyzyjnych, i tym sposobem uzyskano jedno, mianowicie, zawężono margines arbitralności decyzji komisji likwidacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-588.14" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Sformułowano w uchwale 172 kryteria uściślające ustawowe określenie: „inne warunki nabycia”, wskazując na polityczne implikacje procesu likwidacji RSW, którego celem było zasadnicze przebudowanie rynku prasowego w Polsce. Świadczy o tym również przebieg dyskusji w Sejmie i w Senacie oraz uzasadnienie posła Marka Dziuby, referującego założenia ustawy w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-588.15" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Kryteria społeczno-polityczne, a wśród nich opinie nadsyłane do komisji przez różne organizacje, były przez komisję brane pod uwagę już w trakcie przygotowania projektu zagospodarowania majątku RSW. Został on przedstawiony sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, a także był przedmiotem analizy specjalnej sejmowej podkomisji do spraw badania działalności komisji likwidacyjnej. Podkomisja ta uznała zasadność stosowanych przez komisję likwidacyjną kryteriów, w tym również społeczno-politycznego, co spowodowało, że szeregu spółdzielniom dziennikarskim nie zostało przyznane prawo do bezpłatnego przejęcia tytułów i majątku. Pogląd ten podzieliła również Rada Ministrów, która 27 października zaakceptowała projekt przedstawiony przez komisję w formie uchwały 172.</u>
          <u xml:id="u-588.16" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Sprawa zasadności stosowania przez komisję likwidacyjną kryteriów politycznych powróciła do Sejmu raz jeszcze, gdyż z inicjatywy grupy posłów wysunięty został wniosek o nowelizację ustawy o likwidacji RSW. Wnioskujący uzasadniali swe działanie właśnie tym, że komisja stosując kryteria społeczno-[…] i majątku wszystkim spółdzielniom dziennikarskim prawa do tytułów. Wnioskowali więc, aby odrzucić to kryterium i zobowiązać komisję do obligatoryjnego przekazania tytułów i majątku wszystkim spółdzielniom dziennikarskim. Wniosek ten został przez większość posłów odrzucony, co również oznaczało akceptację kryteriów opinii społeczno-politycznej, stosowanych przez komisję. Jeszcze przed rozpoczęciem przetargów ówczesny szef Urzędu Rady Ministrów pan minister Jacek Ambroziak przekazał komisji dezyderat nr 16 Komisji Kultury i Środków Przekazu z prośbą o uwzględnienie zawartych w tym dezyderacie wniosków. Sejmowa komisja przypomniała, że intencją ustawy o likwidacji RSW była demonopolizacja rynku prasowego oraz stworzenie warunków promujących formy różnorodnej i niezależnej działalności. Dalej komisja zalecała, aby zagwarantowana była ochrona interesu wydawców polskich w konkurencji z kapitałem zagranicznym, ochrona interesów pracowniczych i praw zespołów dziennikarskich, przeciwdziałanie monopolizacji, także w wymiarze lokalnym, oraz odtwarzaniu starych układów nomenklaturowych.</u>
          <u xml:id="u-588.17" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Od pierwszego przetargu na sprzedaż — pierwszy był sprzedany dziennik „Express Wieczorny” — wszystkie oferty składane komisji zawierały dołączone do nich dokumenty z wyrazami poparcia różnych organizacji społeczno-politycznych, NSZZ „Solidarność” oraz posłów i senatorów. Praktycznie wszystkie oferty na dzienniki lub tygodniki społeczno-polityczne były opatrzone takimi opiniami, które komisja traktowała jako integralną część tego kryterium „inne warunki nabycia”. Było to tym bardziej logiczne, że w świetle wspomnianego wyżej dezyderatu nr 16 umożliwiało to komisji przetargowej ocenę, która z ofert w sposób szczególny zapobiega przed odtwarzaniem starych układów nomenklaturowych. O tym zaś, że również parlamentarzyści uważali za stosowne przekazanie komisji przetargowej swego stanowiska, niech świadczą przykłady ofert, złożonych na zakup „Gazety Współczesnej” czy „Gromady — Rolnik Polski”, gdzie listy wspierające jedną z ofert podpisało ponad 200 posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-588.18" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Element wsparcia społeczno-politycznego oprócz ceny nabycia i opinii zespołu dziennikarskiego musiał być więc naturalnym kryterium uzasadniającym wybór komisji przetargowej. Komisja zwracała na ten fakt uwagę w czasie posiedzeń przetargowych oraz w komunikatach, które były ogłaszane po każdym z rozstrzygnięć. Z tymi kryteriami również byli zaznajomieni posłowie sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, którzy uczestniczyli w posiedzeniach komisji. Do czasu wystąpienia pani poseł Anny Dynowskiej, w maju 1991 r., kiedy właściwie zapadły wszystkie decyzje komisji, nikt z parlamentarzystów nie kwestionował tych zasad, co najwyżej, jak w przypadku „Gazety Poznańskiej”, posłowie zwracali uwagę, że komisja w zbyt nikłym stopniu uwzględnia właśnie kryteria polityczne.</u>
          <u xml:id="u-588.19" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Regulamin postępowania przetargowego w pkt. 14 mówi o tym, że: „przedstawiciele obserwatorów mogą wobec komisji w formie pisemnej wyrażać swoje opinie, poglądy, uwagi i zastrzeżenia odnośnie, złożonych ofert”. Tym bardziej więc naturalne było prawo samych oferentów do prezentowania tych dodatkowych opinii. W trakcie przetargu komisja każdorazowo apelowała o dostarczenie takich materiałów do wszystkich zainteresowanych stron. Komisja wychodziła z założenia, że stanowić one będą przesłankę dla stworzenia społecznego kontekstu każdej z ofert.</u>
          <u xml:id="u-588.20" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">W każdym przypadku złożenia oferty na zakup tytułów, w momencie ich otwarcia, nie wcześniej ze względu na tajność składanych ofert, komisja miała możność zbadania dokumentów, świadczących o sytuacji prawnej oferenta, w postaci umowy spółki, statutu spółdzielni, wypisów z rejestru, a także często w postaci dokumentów bankowych zaświadczających o ich sytuacji finansowej w celu stwierdzenia ich wiarygodności.</u>
          <u xml:id="u-588.21" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Komisja przyjęła za możliwe składanie ofert zbiorowych, tzn. ofert osób fizycznych i prawnych, a więc istniejących podmiotów, których status prawny, kondycję finansową, dotychczasową działalność gospodarczą można było bez trudu ustalić, a które to podmioty deklarowały stworzenie nowego podmiotu prawnego, np. spółki joint venture w przypadku wybrania ich zbiorowej oferty przez komisję przetargową.</u>
          <u xml:id="u-588.22" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Tego rodzaju oferty zawierały zwykle szczegółowo rozbudowaną koncepcję organizacji przyszłej działalności wydawniczej nabywcy tytułu. Stanowisko komisji przetargowej dopuszczające taką konstrukcję podmiotową składanych ofert było uzasadnione przede wszystkim znaczną wartością oferowanych tytułów, których nie byłyby w stanie zakupić oddzielne, pojedyncze podmioty. Istotne także było stosowanie elastycznych rozwiązań, a więc łączenie się oferentów, co w wielu przypadkach pozwoliło spełnić społeczne i polityczne założenia procesu likwidacji. Takie podejście komisji nie wzbudziło żadnych zastrzeżeń ze strony uczestników przetargów, nie wywoływało też zastrzeżeń formalno-prawnych. Przeciwnie, stworzyło warunki do uczestnictwa w przetargach podmiotów zagranicznych, które nie zdecydowałyby się ze zrozumiałych powodów na zawiązywanie umów typu joint venture, nie mając pewności nabycia tytułów i prowadzenia działalności wydawniczej.</u>
          <u xml:id="u-588.23" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Trzeba przy tej okazji zwrócić uwagę na rozróżnienie dwóch kwestii. Pierwsza kwestia to decyzja komisji przetargowej wskazująca na ofertę, która została wybrana przez komisję. I druga — to kwestia formy prawnej sprzedaży tytułu, a więc umowy cywilno-prawnej zawieranej między komisją a podmiotem-nabywcą tytułu. Decyzja przetargowa informowała o wyborze oferty. Jeśli zaś ta przedstawiona została przez większą liczbę podmiotów, oferta zbiorowa, decyzja ta nakładała nadto obowiązek utworzenia podmiotów w określonym składzie, zgodnie z deklaracją. Listy intencyjne były złożone w ofercie i zaaprobowane w opiniach zespołów redakcyjnych, stowarzyszeń dziennikarskich i innych podmiotów opiniodawczych.</u>
          <u xml:id="u-588.24" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Istotne jest natomiast to, że sprzedaż tytułów w każdym przypadku następowała w formie zawartej umowy kupna — sprzedaży, w której po stronie kupującego występuje ukształtowany już ostatecznie i istniejący podmiot prawa.</u>
          <u xml:id="u-588.25" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Na ogół oferenci sami przedstawiali dokumenty wskazujące na ich sytuację bankową. Były to najczęściej wyciągi z kont, promesy kredytowe czy gwarancje bankowe. W ten sposób komisja badała również sytuację finansową oferentów, a potem nabywców tytułów. Nie występowało więc w działalności komisji niebezpieczeństwo, że dojdzie do zawarcia umowy bez uiszczenia opłat zapłaty za tytuł. Wynikało to z przyjętych rozwiązań typu proceduralnego. Zanim zatem dochodziło do zawarcia umowy, nabywca musiał wykazać się odpowiednim dokumentem: wpłatą gotówki w kasie, czekiem potwierdzonym, przelewem na konto komisji. I dopiero później następowało zawarcie umowy. Nie było więc w praktyce działalności komisji zbycia tytułu bez wpłaty należności. Tak więc nie było takiej sytuacji, w której w jakimkolwiek zakresie komisja kredytowałaby albo oddalała moment wpłaty za tytuł. Do momentu, w którym nabywca nie uiścił wpłaty, nie stawał się jego właścicielem, a tytuł pozostawał nadal własnością RSW, która czerpała dochody związane z jego wydawaniem.</u>
          <u xml:id="u-588.26" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Warunki płatności z reguły były określane w umowie: przyjmowaliśmy procedurę 10% zadatku, a w umowie definitywnej, jako warunek, wpłatę pozostałej kwoty. Rzecz prosta, że część decyzji komisji, o których już wspomniałem, nie została do chwili obecnej sfinalizowana w postaci zawartych umów. Dotyczy to zwłaszcza tych sytuacji, w których sprzedaż tytułu była przedmiotem sprawy sądowej, względnie sytuacji, w której trwał proces rejestracji spółki joint venture. I tu jednak miało miejsce odroczenie zawarcia umowy, natomiast nie miał miejsca fakt odroczenia płatności sprzedanego tytułu.</u>
          <u xml:id="u-588.27" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Jeśli zaś chodzi o zakłady, sprzedaż zakładów poligraficznych, tu sytuacja wygląda nieco inaczej. Z powodu braku większej liczby ofert, z reguły wpływało po jednej ofercie, na zakup drukarni, komisja stawała przed dylematem: przyjąć tę jedyną ofertę i zawarte w niej warunki bądź uznać przetarg za nie rozstrzygnięty. Komisja zdecydowała się przyjąć to pierwsze rozwiązanie. Jednym z argumentów na jego rzecz była postawa załóg pracowniczych, które wielokrotnie zapowiadały ogłoszenie strajków lub pogotowia strajkowego w przypadku niepodjęcia przez komisję w szybkim czasie decyzji prywatyzacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-588.28" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Jednym ze źródeł niezadowolenia załóg były istniejące w strukturze RSW rozwiązania ekonomiczno-finansowe, nie pozwalające na zmianę warunków pracy i płacy. To jest kwestia popiwku. W rezultacie załogi zaczęły wywierać presję na szybką prywatyzację zakładów graficznych w trybie sprzedaży, gdyż był to jedyny sposób na poprawienie ich sytuacji materialnej, a także na rozwój i modernizację zakładu.</u>
          <u xml:id="u-588.29" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">W tej sytuacji komisja podjęła działania zakładające sprzedaż wszystkich zakładów poligraficznych wchodzących w skład RSW w przekonaniu, że jest to najskuteczniejsza droga wiodąca do prywatyzacji przedsiębiorstw z korzyścią dla skarbu państwa, który tym sposobem zostanie zasilony środkami finansowymi uzyskanymi ze sprzedaży drukarń; z 11 sprzedanych drukarń 7 sprzedano spółkom pracowniczym. W tych właśnie przypadkach komisja zdecydowała się na sprzedaż drukarni na następujących warunkach: w ustalonym terminie nabycia został zobowiązany do wpłaty 5% wartości drukarni, a pozostałą kwotę miał uiścić w ratach w ciągu 10 lat z rewaloryzacją spłaty skorygowaną o wysokość stawki kredytu refinansowanego przez NBP na rzecz skarbu państwa. W czterech innych przypadkach komisja przyjęła następujące warunki płatności: w pierwszym etapie 10% ceny wywoławczej jako wadium płatne przed przetargiem, w drugim — 40% ceny płatne do końca czerwca 1991 r. i pozostałe 50% płatne do 31 grudnia 1991 r., przy czym płatność ta była zawsze zabezpieczana stosowną gwarancją bankową.</u>
          <u xml:id="u-588.30" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Zgodnie z art. 6 ust. 3 komisja likwidacyjna ma obowiązek z dniem zakończenia likwidacji koncernu przekazać na rzecz skarbu państwa nie sprzedane i nie przekazane składniki majątkowe oraz środki finansowe uzyskane ze sprzedaży, pozostałe po zaspokojeniu wierzycieli. Proces likwidacji, jak wiadomo, jeszcze nie został zakończony. A uzyskiwane przez komisję dochody ze sprzedaży pozostają do jej dyspozycji m.in. z przeznaczeniem na bieżące zaspokajanie zobowiązań spółdzielni i finansowanie kosztów likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-588.31" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">Należy w tym miejscu wyjaśnić, że w chwili rozpoczęcia procesu likwidacji i przekształceń koncern RSW znajdował się w trudnej sytuacji finansowej. Zasadniczą przyczyną było cofnięcie z dniem 1 stycznia 1990 r. przysługujących wcześniej ulg i przywilejów fiskalnych, np. obniżonego do 1% podatku dochodowego, zwolnienia z podatku obrotowego, okresowego zwolnienia z podatku od płac. Konieczność realizacji płatności na rzecz budżetu w pełnej wysokości uniemożliwiała byłym władzom spółdzielni uregulowanie bieżących zobowiązań, w tym przede wszystkim inwestycyjnych, które to inwestycje finansowane były dotychczas ze środków tzw. centralnych. tworzonych z odpisów z nadwyżki bilansowej. Zobowiązania inwestycyjne w kwocie 45 mld zł komisja była zmuszona uregulować w pierwszej kolejności. Były to bowiem w większości przeterminowane płatności, a kwota odsetek sankcyjnych oraz opłat sądowych mogła je zwielokrotnić. Zapotrzebowanie na środki finansowe zgłaszały tzw. jednostki planowo-deficytowe, działające w strukturze byłej RSW. Komisja realizując zalecenia rządu miała za zadanie utrzymanie działalności wydawniczej, kolportażowo-handlowej, poligraficznej i usługowej koncernu do czasu zakończenia procesu przekształceń, w tym również jednostek deficytowych wykonujących ten rodzaj świadczeń. Dotacje na pokrycie strat za rok 1990 wyniosły blisko 50 mld zł. Wydatki te spowodowały nieterminowe regulowanie płatności podatku dochodowego do budżetu. Urząd Skarbowy dwukrotnie dokonał egzekucji zaległych kwot podatku, pobierając z konta komisji odsetki sankcyjne i koszty egzekucji w kwocie 11,5 mld zł, co w oczywisty sposób pogorszyło sytuację finansową likwidowanej spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-588.32" who="#PrzewodniczącyKomisjidoSprawLikwidacjiRSWPrasaKsiążkaRuchKrzysztofSkrzyczkowski">W roku bieżącym zadłużenie komisji wobec budżetu z tytułu podatku wyniosło 22 mld zł, a termin jego spłaty Izba Skarbowa za zgodą ministra finansów ustaliła na dzień 30 czerwca. Zadłużenie to komisja spłaciła z uzyskanych wpływów ze sprzedaży majątku RSW na przełomie kwietnia i maja, czyli znacznie przed ustalonym terminem. Komisja gromadzi więc wpływy z tytułu sprzedaży na rachunku bankowym w likwidacji zgodnie z przyjętymi ogólnie zasadami, które nie przewidują możliwości zakładania odrębnych kont bankowych dla tej samej instytucji, i, oczywiście, po wywiązaniu się ze wszystkich należności odprowadzi te kwoty na rzecz skarbu państwa, do budżetu państwa Na zakończenie chciałem z Wysoką Izbą podzielić się kilkoma refleksjami. Pierwsza, że założenia ustawy o likwidacji RSW w gruncie rzeczy zostały spełnione. Powstał niezależny, zdemonopolizowany rynek prasowy. Trzeba jednak podkreślić wyraźnie, że uczyniono pierwszy krok w tym kierunku, że decyzje komisji nie mają w gruncie rzeczy ostatecznego charakteru. Przekazane tytuły, bądź sprzedane tytuły, a także jednostki organizacyjne mogą być przedmiotem dalszego obrotu prawnego. Sądzę więc, że jeszcze nieco za wcześnie na formułowanie ostatecznych wniosków. Rynek prasowy jest jeszcze nieukształtowany, jest w stanie organizacji. Dopiero za jakiś czas, myślę, że za rok, nastąpi jego definitywne ukształtowanie i wtedy będzie można ocenić skutki działalności Komisji Likwidacyjnej. Dziękuję państwu za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-588.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-589">
          <u xml:id="u-589.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu przewodniczącemu.</u>
          <u xml:id="u-589.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję. Do tej pory mam dwa zgłoszenia do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-589.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Michała Górskiego z Klubu Poselskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Krzysztof Grzebyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-590">
          <u xml:id="u-590.0" who="#PosełMichałGórski">Panie Marszałku! Panowie Posłowie! Panie Posłanki! Właściwie od dawna nie zabierałem głosu, choć powinienem wypowiadać się o rolnictwie, a nie w tej dziedzinie. Moje koleżanki i koledzy z PSL co prawda dużo mówili, ale nic z tego nie wyszło. W tej dziedzinie natomiast można coś zrobić. Chciałem zwrócić się do Wysokiej Izby, żeby sprawy prasy potraktować bardzo poważnie, gdyż jeszcze można tutaj coś zrobić.</u>
          <u xml:id="u-590.1" who="#PosełMichałGórski">Część odpowiedzialności za złą pracę komisji likwidacyjnej spada na nas, gdyż uchwaliliśmy ustawę, która umożliwiła komisji podejmowanie decyzji według reguł ustalonych w zależności od koniunktury politycznej lub innych towarzyskich układów. Nie potrafiliśmy naprawić zasadniczego błędu w ustawie dotyczącego jednego słowa, które by obligatoryjnie dało możność spółdzielniom pracy podjęcia działalności na bazie przekazanego jej nieodpłatnie majątku, notabene przez lata wypracowanego przez załogi. Taki zapis pozbawiłby komisję likwidacyjną możliwości manipulacji. Dziś nikt nie jest w stanie przekonać bezrobotnych, byłych pracowników RSW, że decyzja komisji sprzedaży tytułów danym kontrahentom lub odmowa spółdzielniom pracy przyznania im praw do majątku nie nosiły piętna tzw. układów, a nawet rozdawnictwa majątku narodowego. To nie są czcze słowa. Zwrócili się do mnie dziennikarze z Warszawy i innych województw i dlatego właśnie chciałem przedstawić dane Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-590.2" who="#PosełMichałGórski">Znam przypadek spółdzielni pracy „Wydawnictwo Współczesne”, która w swym pierwotnym planie zakładała uratowanie kilku tytułów zajmujących się tematyką kulturalną. W tym celu wystąpiła o przekazanie jej dotychczas zajmowanych budynków przy ul Nowy Świat 58, Wiejskiej 12 i małej poligrafii. Żeby utrzymać pisma, część pracowników administracji miała się przekwalifikować i poprowadzić działalność gospodarczą na parterze budynku przy Nowym Świecie 58. Chcąc zmniejszyć koszty, planowali wszystkie redakcje umieścić w wyżej wymienionych budynkach. Niestety, budynek przy ul. Nowy Świat 58 w Warszawie, będący własnością skarbu państwa, już w maju zeszłego roku premier Tadeusz Mazowiecki przekazał nowo powstałej fundacji „Centrum Prasowe dla Krajów Europy Środkowowschodniej”. W związku z tym wniosek spółdzielni komisja odrzuciła, redakcje rozwiązano, a dziennikarzy zwolniono. Pozostali pracownicy wydawnictwa opracowali nowy program i zwrócili się do komisji o przyznanie im pozostałego majątku wraz z prawem zarządzania, administrowania dotychczas zajmowanym budynkiem przy ul. Wiejskiej 12. W swych założeniach proponowali podjęcie działalności gospodarczej i chcieli odbudować działalność wydawniczą, jak też wspomagać redakcje preferujące tematykę kulturalną. Niestety, ludzie ci mieli pecha, gdyż po budynek przy ul. Wiejskiej 12 wyciągnął rękę „Czytelnik” z błogosławieństwem komisji likwidacyjnej. Kto przekona tych ludzi, że komisja likwidacyjna prowadzi uczciwą grę, jeśli wszyscy wiedzą, że właśnie „Czytelnik” stoi na progu bankructwa, a komisja obdarza go prezentem w postaci kamienicy będącej własnością skarbu państwa. Ponadto „Czytelnik” zajmując sąsiedni budynek wynajmuje całe V piętro firmie „Maxwell”, IV piętro — Wydawnictwu Akcydensowemu, parter — Spółce z o.o. Juris, suterenę — prywatnej gastronomii itd. Są to przykłady konkretnej działalności komisji likwidacyjnej, która działa na niekorzyść dziennikarzy Wniosek jest jeden. Przejęty budynek Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” przeznaczy na czerpanie dodatkowych zysków z wynajmowanych w nim lokali, a nie na działalność kulturalną, jak powinno to być w programie.</u>
          <u xml:id="u-590.3" who="#PosełMichałGórski">Dlaczego komisja likwidacyjna wciąż odrzuca wnioski tej spółdzielni pracy, czyżby z braku protektora? Czy nie bierze się pod rozwagę możliwości uratowania przed bezrobociem choć niewielkiej liczby osób? Przecież dla skarbu państwa każda osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych stanowi problem. Ponadto większość ze zwalnianych pracowników to kobiety w przedziale wieku 40–50 lat. Gdzie znajdą pracę przed emeryturą? Czy my, posłowie, możemy pomóc tym ludziom, a tym samym zaoszczędzić część środków z funduszu przeznaczonego na zasiłki dla bezrobotnych?</u>
          <u xml:id="u-590.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-591">
          <u xml:id="u-591.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chwileczkę, panie pośle, należy zapisać się do głosu.</u>
          <u xml:id="u-591.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Obecnie zabierze głos Krzysztof Grzebyk, a następnie pani poseł Urbańska.</u>
          <u xml:id="u-591.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Janowski: Nie każdy obecny musi mówić, tu nie ma przymusu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-592">
          <u xml:id="u-592.0" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Pan likwidator mówił ładnie, ale tylko częściowo mówił prawdę. Właśnie dlatego zabieram głos, bo sądziłem, że obowiązkiem komisji likwidacyjnej miała być dbałość o dobro państwa, o to, żeby środki finansowe z przetargów wpłynęły do ubogiego budżetu. Mówił pan o zasadach, o tym, że miano wybierać oferty najkorzystniejsze, o tym, że należało przeciwdziałać nowej monopolizacji, odradzaniu się nomenklatury, o tym, że zasadą było zakazywanie kredytowania sprzedawanych tytułów itd.</u>
          <u xml:id="u-592.1" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Niestety, muszę sięgając do konkretnego przykładu zadać kilka pytań i prosić, żeby zechciał pan na nie odpowiedzieć. Nie jest to bowiem li tylko mój, może nawet najmniej mój, problem, gdyż wzbudził on spore zainteresowanie czytelników rzeszowskiej prasy. Chciałbym przeto zapytać: dlaczego przy przetargu na „Rzeszowskie Wydawnictwo Prasowe” i zarazem na dziennik „Nowiny” wybrano gorszą pod każdym względem, także pod względem finansowym, ofertę? I tu bynajmniej, panie likwidatorze, nie chodziło o kapitał zagraniczny. Korzystniejszą ofertę przedstawiała spółka, której udziałowcem była m.in. wtedy spółdzielnia ubezpieczeniowa „Westa”. Po wtóre, chciałbym zapytać, w jaki sposób sprawdzano wiarygodność finansową tej, założonej dopiero 6 lutego tego roku, spółki „R-Press”, skoro de facto do dzisiaj spółka nie podjęła żadnej działalności gospodarczej, poza, oczywiście, tym, co czyni, posiadając w wyniku przetargu właśnie wydawnictwo prasowe. Czy prawdą jest, panie likwidatorze, jakoby spółce „R-Press” już dwukrotnie odroczono termin płatności, a komisja likwidacyjna nie dostała kwoty przetargowej? Czy prawdą jest, że jakoby zaniżono wartość majątku trwałego objętego przetargiem?</u>
          <u xml:id="u-592.2" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Proszę Państwa! Być może byłyby to mało interesujące pytania, ale jestem w posiadaniu umowy notarialnej, być może już poprawionej. Udziałowcami tej spółki są jako osoby fizyczne między innymi pan wicemarszałek Senatu Józef Ślisz i szef Rzeszowskiego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” pan Zbigniew Sieczko, którym umowa notarialna, jako osobom fizycznym, dawała między innymi prawo dziedziczenia zapisów ich udziałów. I właśnie w trosce o dobre imię nabywców, w umowie notarialnej osób fizycznych, ale przecież osób publicznych, uprzejmie proszę o odpowiedź na postawione pytania.</u>
          <u xml:id="u-592.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-593">
          <u xml:id="u-593.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-593.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Bożennę Urbańską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Anna Dynowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-594">
          <u xml:id="u-594.0" who="#PosełBożennaUrbańska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! My, posłowie mieliśmy świadomość niedoskonałości ustawy o likwidacji RSW, kiedy tę ustawę uchwalaliśmy. O jej niedoskonałości przypomniał również dzisiaj pan likwidator.</u>
          <u xml:id="u-594.1" who="#PosełBożennaUrbańska">Chciałabym zadać kilka pytań, nie chcąc, przedłużać, oczywiście, dyskusji. Jestem członkiem sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu i chciałam przypomnieć, że nasza komisja wystosowała do komisji likwidacyjnej pismo z prośbą o szczegółową informację dotyczącą przebiegu prac komisji. Odpowiedź dostaliśmy 8 lipca i zwyczajnie podpisaną nie przez pana szefa Komisji do Spraw Likwidacji RSW, ale przez asystenta przewodniczącego komisji. Taki jakiś dziwny zwyczaj utarł się w kontaktach Sejmu z innymi instytucjami.</u>
          <u xml:id="u-594.2" who="#PosełBożennaUrbańska">Chciałam zadać 4 bądź 5 konkretnych pytań.</u>
          <u xml:id="u-594.3" who="#PosełBożennaUrbańska">Po pierwsze, jaki jest los pieniędzy, które wpłynęły z przetargów? Ile naprawdę tych pieniędzy faktycznie wpłynęło i na co je przeznaczono? Czy od tych tytułów, które nie zapłaciły pieniędzy, będą naliczane odsetki ich właścicielom? Po drugie, jaki jest rozdział polityczny sprzedanych tytułów? Interesuje mnie, które partie mają największe dzienniki w kraju w poszczególnych województwach? Po trzecie, ile zespołów protestowało przeciwko działalności komisji likwidacyjnej i które z tych protestów zostały uwzględnione? Te najgłośniejsze, oczywiście, znamy, bo podawała nam prasa. Po czwarte, jakie intencje przyświecały pismu, które pan był uprzejmy skierować do głównego kolportera a i monopolisty, jakim w dalszym ciągu jest „Ruch”, a które przedrukowała „Gazeta Wyborcza”. Pismo to zalecało wystawianie i preferowanie — może ja nie cytuję dokładnie, bo nie pamiętam — w każdym razie wystawianie i preferowanie w sprzedaży określonych tytułów. Wydaje mi się, że w tym okresie urynkowienia gazety powinny bronić się same, oczywiście, powinien decydować przede wszystkim czytelnik i odpowiednia reklama.</u>
          <u xml:id="u-594.4" who="#PosełBożennaUrbańska">I ostatnie pytanie. Jak długo, według pana — czy jest pan w stanie to przewidzieć — będzie trwało działanie komisji likwidacyjnej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-595">
          <u xml:id="u-595.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-595.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Dynowską z Koła Parlamentarnego Kobiet. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-596">
          <u xml:id="u-596.0" who="#PosełAnnaDynowską">Panie Marszałku! Moja wypowiedz ma charakter osobisty i nie mówię w imieniu Parlamentarnego Koła Kobiet, nie zapisywałam się do głosu w tym charakterze.</u>
          <u xml:id="u-596.1" who="#PosełAnnaDynowską">Panie Marszałku! Proszę Państwa! Panie Przewodniczący Komisji do Spraw Likwidacji RSW! 9 maja złożyłam oświadczenie wyrażając w nim masę wątpliwości, obaw, przekazując niejako opinie i oceny, które dotyczą prac komisji likwidacyjnej, a które praktycznie od momentu uchwalenia przez nas samych ustawy o likwidacji koncernu RSW pojawiały się tutaj w tej izbie. Otrzymywaliśmy masę protestów zarówno zespołów dziennikarskich, jak i najróżniejszych organizacji politycznych czy społecznych, które ubiegały się o tytuły prasowe.</u>
          <u xml:id="u-596.2" who="#PosełAnnaDynowską">Oczywiście problemów dotyczących tego głównego majątku RSW, czyli drukami, jednostek organizacyjnych, które może miały mniejszy bezpośredni wpływ na możliwość prezentacji swoich opcji politycznych, było mniej, ale rzeczywiście z największym zainteresowaniem z powodów politycznych, a Sejm jest instytucją sensu stricto polityczną, spotykała się sprawa likwidacji, sprzedaży czy przekazywania tytułów prasowych. Informacje na ten temat były bardzo niejasne, niepewne i praktycznie informacja, którą dzisiaj był łaskaw przekazać Wysokiej Izbie przewodniczący Komisji ds. Likwidacji RSW, jest chyba pierwszą tego typu informacją, z którą Sejm miał okazję się zapoznać. Nie wiem, na ile ona jest szczegółowa, na ile jest wiarygodna, prawdziwa i dokładna i czy rozwiewa wszystkie nasze wątpliwości, natomiast jest to już dosyć obszerna informacja.</u>
          <u xml:id="u-596.3" who="#PosełAnnaDynowską">Chciałabym w tym miejscu zastrzec się, że, oczywiście, doceniam ogrom pracy komisji likwidacyjnej, bo przecież przeprowadzana przez nią od ponad roku dopiero akcja prywatyzacyjna, jest zakrojona na wielką skalę i nie sposób było ustrzec się błędów.</u>
          <u xml:id="u-596.4" who="#PosełAnnaDynowską">Chciałabym natomiast z tej trybuny gorąco i kategorycznie zaprotestować przeciwko temu jakoby Sejm akceptował stosowanie na taką skalę i w sposób tak jednoznaczny kryterium społeczno-politycznego, którym kierowała się komisja. Gdyby była taka wola, to Sejm przyjąłby a nie odrzucił jeden z wniosków, który tu padł w czasie uchwalania ustawy o likwidacji koncernu RSW „Prasa — Książka — Ruch”, wielokrotnie podkreślaliśmy to oceniając skargi w trakcie rozmów z poprzednim kierownictwem komisji likwidacyjnej, a odrzucenie wniosku poselskiego proponującego przyznanie tytułów prasowych spółdzielniom dziennikarskim nie oznaczało wcale zaakceptowania kryterium społeczno-politycznego. Panie przewodniczący! Osobiście opowiadałam się za odrzuceniem tego projektu zmian ustawy i nie dlatego naprawdę, że akceptowałam przyjęcie kryterium społeczno-politycznego jako decydujące przy wyborze, przy podjęciu decyzji przesądzającej o losach koncernu: czy spółdzielnia, czy przetarg, czy ten lub tamten oferent w przetargu. Opowiadałam się za odrzuceniem tego wniosku z powodów gospodarczych i fiskalnych, prozaicznych, ale akurat z tych powodów.</u>
          <u xml:id="u-596.5" who="#PosełAnnaDynowską">Nie o tym jednak chciałam mówić. Myślę, że będzie jeszcze czas na ocenę tego wszystkiego. Chodzi mi o informację, którą dzisiaj przedstawił pan przewodniczący, bo przecież 9 maja, kiedy przemawiałam z tej trybuny, Prezydium Sejmu poparło mój wniosek o dokonanie oceny pracy komisji przez rząd, a nie o przedstawienie informacji, a także o wystąpienie do prezesa NIK w celu podjęcia jakichś działań wyjaśniających. To co mówię nie ma charakteru jakiejś nagonki na komisję. Wydaje mi się, że zastrzeżeń i zarzutów jest wiele.</u>
          <u xml:id="u-596.6" who="#PosełAnnaDynowską">Pierwsze pytanie kieruję do pana przewodniczącego komisji likwidacyjnej, ponieważ przedstawił tutaj informację, że do tej pory sprzedano 61 tytułów za kwotę 111 mld zł a 10 tytułów jest już po przetargu w fazie realizacji umów sprzedaży opiewających na kwotę 62 mld zł. Proszę zwrócić uwagę; tam 61 tytułów za 111 miliardów, tu tylko 10 tytułów za 62 miliardy. Czy to nie są te najważniejsze tytuły? Jakie to są tytuły? Jak długi jest w wypadku tych tytułów oraz wszystkich innych okres między przetargiem a zapłatą ceny za gazetę?</u>
          <u xml:id="u-596.7" who="#PosełAnnaDynowską">Interesuje mnie po prostu, czy nie następuje, ponieważ dochodzą do nas i takie sygnały, zmiana podmiotów między określonym w ofercie przyjętej w czasie przetargu, a tym, który staje już do zawarcia umowy? Pan przewodniczący Komisji ds. Likwidacji RSW przyznał, że podmioty, które wygrywają przetargi, składają oferty, są to bardzo często podmioty, które tylko zapowiadają zawarcie spółki. Jest ich bardzo wiele, są to osoby fizyczne, banki, podmioty zagraniczne oraz jakieś już istniejące podmioty gospodarcze. Chciałabym wiedzieć, czy zachodzi taka prawidłowość, że ten podmiot, który wygra przetarg, a więc zbiór podmiotów, które jeszcze w fazie przystępowania do przetargu nie stanowią jakiegoś datora RSW. Jest to nie całkiem prawdziwe, ponieważ zobowiązani uchwałą rady miasta posłowie i senatorowie woj. skierniewickiego z ramienia „Solidarności” 19 lutego 1991 r. wystąpili do premiera jako likwidatora spółdzielni RSW, powołanego ustawą, o wstrzymanie decyzji tej sprzedaży wiązanej. Nie podnosiliśmy żadnych innych zarzutów, poza tym, że radzie miasta uniemożliwiono występowanie o gazetę lokalną. Zarzucaliśmy naruszenie ustawy i regulaminu komisji. W odpowiedzi na to otrzymaliśmy pismo sekretarza Urzędu Rady Ministrów z dnia 2 maja 1991 r., który nie odpowiadając w ogóle na podniesione przez nas zarzuty stwierdził, że o przyznaniu spółce „Ad Novum” wyżej wymienionej gazety, czyli „Życia Żyrardowa”, zadecydowały wyłącznie względy merytoryczne, a nie kwestie formalne, związane, przepraszam, z wątpliwościami odnośnie właściwej interpretacji treści opublikowanego na łamach prasy ogłoszenia. W szczególności za wyborem tej oferty przemawiały takie istotne argumenty, jak jednoznaczne poparcie udzielone przez zespół redakcyjny „Życie Żyrardowa” i Stowarzyszenie Dziennikarzy RP oraz profesjonalne umiejętności i doświadczenie wyżej wymienionej spółki w prowadzeniu działalności wydawniczej, a także gotowość uwzględniania w piśmie wszystkich uwag, opinii i interesów rady miasta.</u>
          <u xml:id="u-596.8" who="#PosełAnnaDynowską">Jednocześnie zapewniono pana ministra, że Komisja ds. Likwidacji RSW, uznając za uzasadnione dążenie rady miejskiej do posiadania szerokiego dostępu do prasy lokalnej, gotową jest wstrzymać się z podpisaniem ostatecznej umowy o sprzedaży „Życia Żyrardowa” do czasu zawarcia stosownego porozumienia w tym zakresie między spółką „Ad Novum” a radą miejską Żyrardowa i w ten sposób zagwarantować wykonanie zobowiązania zadeklarowanego w tym przedmiocie przez spółkę „Ad Novum”.</u>
          <u xml:id="u-596.9" who="#PosełAnnaDynowską">Po pierwsze, takie porozumienie nie zostało podpisane. Po drugie, Żyrardów pozbawiony jest swojej dawnej, przedwojennej jeszcze gazety. Po trzecie, jak się to ma do korzyści ekonomicznych, jeżeli w przypadku przyjęcia oferty „Życia Żyrardowa” już od grudnia 1990 r. 350 mln zł byłoby w kasie komisji likwidacyjnej, a tym samym zasiliłoby skarb państwa. Po czwarte, jak się ma ten profesjonalizm spółki, który jest tutaj podnoszony w odpowiedzi pana ministra, wobec faktu nieuiszczenia opłaty za te 3 gazety. W świetle tych faktów, co oznacza zatem decyzja komisji likwidacyjnej uniemożliwiająca w dalszym ciągu radzie miasta Żyrardowa posiadanie swojej gazety.</u>
          <u xml:id="u-596.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-597">
          <u xml:id="u-597.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-597.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Oleksego i jako ostatnią zapisaną do głosu panią poseł Alicję Kornasiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-598">
          <u xml:id="u-598.0" who="#PosełJózefOleksy">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Poniekąd czuję się odpowiedzialny za wywołanie tego tematu tydzień temu. Uczyniłem to wówczas z uwagi na dość bezprecedensowe decyzje komisji likwidacyjnej związane z dziennikiem „Trybuna”. Sprawa miała pewien ciąg dalszy, ale nie usłyszałem dziś wyjaśnień na postawione wówczas pytanie dotyczące tego dziennika i arbitralnej decyzji komisji o przejęciu go na skarb państwa. Myślę, że zostanie ta informacja uzupełniona.</u>
          <u xml:id="u-598.1" who="#PosełJózefOleksy">Im dłużej będziemy dyskutowali i zadawali więcej pytań, tym bardziej zasadnym będzie się stawał wniosek pani poseł Dobrochny Kędzierskiej. Ja również za nim się opowiadam i uważam, że dziś ten temat nie może być wyczerpany. Pytań jest tak dużo, a mogą paść jeszcze inne, że komisja kultury powinna zająć się rozpatrzeniem tego obszernego sprawozdania, bowiem nie sposób czytając to wszystko wyrobić sobie ostateczny pogląd na sprawę.</u>
          <u xml:id="u-598.2" who="#PosełJózefOleksy">Otóż wnieść tylko chciałem kilka krótkich uwag do ewentualnej pracy tej komisji, a skierować je jako refleksje i pytania do pana likwidatora.</u>
          <u xml:id="u-598.3" who="#PosełJózefOleksy">Wspomniał pan o ustawowej zasadzie fakultatywności, jeśli chodzi o możliwość przekazywania pism zespołom pracowniczym. Zasada ta jako fakultatywna dawała swobodę komisji w działaniu, lecz bardzo rzadko zdarzało się, by zespoły rzeczywiście uzyskiwały prawo własności. Los „Expressu Wieczornego” i „Życia Warszawy” — zespoły w tym wypadku walczyły o taką właśnie kwalifikację komisji likwidacyjnej — wskazuje, że ten zapis ustawy był bardzo rzadko przestrzegany przez komisję likwidacyjną. Mówił pan też o posunięciach mających ograniczyć margines arbitralności decyzji komisji. Myślę, że tej arbitralności było bardzo dużo w tych decyzjach, przewijało się to na łamach prasy, w środowisku dziennikarskim był to przedmiot stałych sporów i dyskusji. To samo dotyczy kryterium społeczno-politycznego w działaniu komisji. Można w imię czasów pogodzić się, można zrozumieć, że ten przechył w stronę nowego obozu władzy w takiej czy innej formie musiał nastąpić czy nawet powinien był nastąpić. Pytanie jednak, jak skrajną przybrał postać, zwłaszcza w prasie terenowej, i jak dalece tendencja ta zarysowała się przy likwidacji tego monopolu prasowego, na ile uprzywilejowała, i to nie wszystkie, grupy polityczne nowego obozu rządzącego. Jest to zatem temat do rozpatrzenia, choć nie wiem, czy zmiany jakieś w decyzjach będą możliwe.</u>
          <u xml:id="u-598.4" who="#PosełJózefOleksy">Pomijam wszystkie te pytania, które miałem zapisane, ale pani posłanka Sojka je wyczerpała, dotyczące całego rachunku ekonomicznego tej operacji, a więc i wpływów, i kosztów funkcjonowania komisji. Chcę natomiast zapytać; dlaczego to akurat kapitał francuski i koncern francuski ma największy udział w przejęciu masy likwidowanej po koncernie RSW? Co leży u podstaw takiego właśnie kierunkowania kapitałowego, które wystąpiło wyraźnie w tych procesach.</u>
          <u xml:id="u-598.5" who="#PosełJózefOleksy">Do tego wszystkiego należy dodać, o czym pan likwidator nie wspomniał, że załamanie infrastruktury prasowej, rozkład i upadek kiedyś dochodowego kolportażu RSW obciąża również rachunek działania komisji likwidacyjnej. I pytanie: czy na tym ma to się zakończyć? Czy tylko destrukcja kolportażu ma być wynikiem działań komisji likwidacyjnej i co komisja o tym w ogóle myśli.</u>
          <u xml:id="u-598.6" who="#PosełJózefOleksy">Dalej, co by nie mówić o tym ocenionym już koncernie RSW, to prowadził on bardzo rozległą działalność kulturotwórczą. Na terenie gmin i w miasteczkach powstawały kluby, środki RSW przekazywano na działalność kulturalną, a dziś to wszystko uległo likwidacji, zlikwidowano czytelnie, kluby MPiK. które odgrywały swoistą rolę w środowiskach wiejskich i małomiasteczkowych. Czy komisja likwidacyjna nie widzi tu poniesionego kosztu społecznego i straty wynikającej z tego zjawiska?</u>
          <u xml:id="u-598.7" who="#PosełJózefOleksy">Pomijam już taką sprawę, jak fakt likwidacji tzw. pionu prasy młodzieżowej. Różne można mieć na ten temat zdanie, ale gdzieś ta kadra młodych dziennikarzy szkoliła się zawodowo i nie wiem, czy należało z tym tak stanowczo skończyć. Wreszcie myślę, że warto by w kontekście tak pełnej informacji poruszyć kwestię strat samego środowiska dziennikarskiego. Przecież przez cały ten rok dochodziły do nas sygnały o tym, ilu ludzi odeszło, ilu musiało odejść z zawodu, jak zaniedbane zostały sprawy socjalne, zawodowe tego środowiska. To też jest koszt, jakie środowisko dziennikarskie poniosło przy okazji tej całej działalności. Wreszcie likwidacja tego koncernu prasowego zaowocowała, wiemy o tym wszyscy, zniknięciem z rynku wielu wartościowych intelektualnie tytułów, które nie sprostały nowym wymaganiom. Lukę tę, jak dobrze wiemy, wypełnił swoisty nowy zalew periodyków o wątpliwej wartości, choćby moralnej, ale jest to już szerszy problem, który wymagałby odrębnego potraktowania.</u>
          <u xml:id="u-598.8" who="#PosełJózefOleksy">Kończąc, chcę powiedzieć, iż nie wystarczyłoby dziś przyjąć przez Izbę tego sprawozdania. Myślę, że po rozpatrzeniu go przez komisję kultury zostanie ostatecznie zweryfikowany obraz półtorarocznej działalności komisji likwidacyjnej. Na pewno dzięki tej ocenie wyłoni się wiele uwag i sugestii, może nie tyle dotyczących konkretnych spraw personalno-tytułowych i kosztowych, ile jakiejś refleksji nad tym, w jakim kierunku rynek prasowy i ta wielka siła w układzie władzy, jaką są środki masowego przekazu, zmierza.</u>
          <u xml:id="u-598.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-599">
          <u xml:id="u-599.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-599.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu panią poseł Alicję Kornasiewicz z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Marek Jurek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-600">
          <u xml:id="u-600.0" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałam się tylko przyłączyć do moich przedmówców, zadając dwa pytania, a właściwie uściślić pytania, które wcześniej padły, pytania ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-600.1" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Myślę, że przy sprawozdaniu, jakie otrzyma komisja i Sejm, znajdzie się informacja, i bardzo proszę, żeby znalazła się taka informacja, kto określał wartość poszczególnych tytułów, tzn. firma lub firmy, osoby prywatne, prywatni eksperci, jak dokonywano wycen tych tytułów. Jaką metodę zastosowano przy wycenie. Chodzi mi o nazwę metody, opis i kalkulację począwszy od wartości wyjściowej aż do wyceny końcowej. Czy przy wycenie zgodnie z metodą uwzględniano zalecenia, jakie wydało Ministerstwo Przekształceń Własnościowych w związku z ogólnie dokonywaną ewaluacją ekonomiczną w kraju.</u>
          <u xml:id="u-600.2" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Zgłaszam wniosek formalny, aby w pracach komisji kultury nad tym sprawozdaniem uczestniczyli członkowie Komisji Przekształceń Własnościowych i Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Chodzi o ocenę ekonomiczną tego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-600.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-601">
          <u xml:id="u-601.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-601.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu posła Marka Jurka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-602">
          <u xml:id="u-602.0" who="#PosełMarekJurek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja też chciałem zacząć od postawienia dwóch pytań. Pierwsze pytanie — szkoda, że nie ma pana ministra Żabińskiego — chciałem postawić premierowi, z którego osobą wiązaliśmy tyle nadziei, dlaczego obejmując swój urząd nie zmienił składu komisji likwidacyjnej i dlaczego w składzie tej komisji są ludzie reprezentujący środowisko, czołowych swego czasu dziennikarzy komunistycznych, a więc sama ich obecność jest niejako zaprzeczeniem idei, która miała przyświecać demonopolizacji polskiej prasy. Tzn. idei tworzenia w sposób wiarygodny pluralistycznego rynku prasowego. Mam tu na myśli takie osoby, jak redaktor Bijak czy redaktor Szumowski — swego czasu redaktorzy naczelni. Oczywiście, chcę zaznaczyć, że jestem czytelnikiem „Polityki” od kilkunastu lat. Uważam za rzecz do dyskusji — ze względu na to, że jest to bardzo ciekawa pozycja na polskim rynku prasowym — czy nie nadać, tak, jak zrobiono, redakcji „Polityki”, jako spółce dziennikarskiej, prawa własności do swojego tytułu. Owszem, jest to dyskusja, którą można akceptować. I na pewno jest to decyzja, którą należało dyskutować. Natomiast bezdykusyjne jest dla mnie to, że nie powinni w takiej komisji zasiadać ludzie, którzy nigdy nie walczyli w obronie prześladowanej w Polsce wolnej prasy. Tego sektora, z którego wolna prasa wyrosła. Ludzie, którzy — być może — prowadzili swoje prywatne boje z cenzurą o większy margines wolności wypowiedzi dla swojej redakcji czy dziennikarzy piszących w pierwszym obiegu, ale nigdy nie walczyli z prześladowaniami właśnie tej wolnej prasy, która powstawała poza marginesem kontroli cenzury. To jest pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-602.1" who="#PosełMarekJurek">Drugie pytanie chciałem skierować do członków Komisji Kultury i Środków Przekazu, szczególnie do tych, którzy zabierali głos w tej debacie. Dlaczego państwo decydowaliście się na polityczne ingerencje w pracę komisji likwidacyjnej. Na przykład, takie jak wypowiedź, jak stanowisko przeciwne objęciu ofertą związaną ze stronnictwem, do którego należę, „Gazety Poznańskiej”. Dlaczego Komisja Kultury i Środków Przekazu wykorzystywała swoją pozycję polityczną, wpływ określonych środowisk, żeby dyskryminować w Polsce środowiska prawicy. Akurat tej prawicy, która się nie wstydzi tego, że jest prawicą i swego istnienia. Wystarczy bowiem przejrzeć gazety, nie tylko to przysłowiowe „NIE”, żeby wiedzieć, że istniejemy. Pisze się o nas nawet aż za dużo, chcielibyśmy żeby było tego mniej na nasz temat. Dlaczego państwo zabierali w ten sposób głos? Myślę, że pan przewodniczący znalazł się w ogóle w bardzo trudnej sytuacji, jak cała komisja likwidacyjna. Zdecydował się bowiem, podobnie jak premier, który określił jej skład, poprzedni premier, prowadzić politykę, która nikogo zadowolić nie mogła. Jakie macie państwo intencje, jasno widać z tej debaty. Najchętniej państwo w zmienionych formach własności zachowaliby status quo. I zachowaniu w nie zmienionej postaci pewnych postaw, pewnych poglądów, sprzyjały właśnie różne mechanizmy na polskim rynku prasowym. Jeden z nich polegał na tym, by sprzedawać — kierując się właśnie tym kryterium merkantylnym — najlepiej kapitałowi krajowemu. A więc nie cudzoziemcom, bardzo słusznie, nie emigrantom, tylko kapitałowi krajowemu. Oczywiście, wiemy, kto przede wszystkim ma ten kapitał krajowy.</u>
          <u xml:id="u-602.2" who="#PosełMarekJurek">Drugi argument, to oczywiście walka z monopolem. I zechciejcie państwo zauważyć, że niezależnie od tego, jak nas będziecie nazywać — czy „Solidarność”, czy w inny sposób, my, stety czy niestety, żadnego bloku nie stanowimy. We wszystkich najważniejszych sprawach jesteśmy podzieleni. Ludzie, którzy wywodzą się z tej części polskiego świata politycznego, który walczył o demokrację w Polsce, są podzieleni w sprawach polityki zagranicznej, w sprawach metod prywatyzacji, 'są podzieleni, jeżeli chodzi o sympatie do tego czy innego rządu, o stosunek do prezydenta, o politykę zagraniczną, o stosunek do obrony życia poczętego. W tych wszystkich sprawach są podzieleni.</u>
          <u xml:id="u-602.3" who="#PosełMarekJurek">To wy państwo, niestety, jesteście zjednoczeni wspólnym rodowodem. I bardzo nad tym ubolewam, bo wielokrotnie przemawiając miałem nadzieję, że uda się przekonać choćby część z was w sprawach dla nas istotnych. To wy państwo, niestety, uważacie, że wspólny rodowód i wspólne interesy decydują o jedności poglądów. Na nasze poglądy, nasze stanowisko polityczne rzutują z reguły nasze przekonania. I tu nie ma naprawdę żadnego monopolu. Zechciejcie naprawdę nas odróżniać. My nawet do jednego klubu nie należymy.</u>
          <u xml:id="u-602.4" who="#PosełMarekJurek">Wreszcie prawa dziennikarzy, czemu się bardzo dziwię. Słuchałem wczoraj debaty i zastanawiam się nad tym, dlaczego środowisko, które tak krytycznie odnosi się, tzn. było wiele wypowiedzi z państwa strony, do idei powszechnej prywatyzacji i uwłaszczenia narodu, chce tak lekką ręką, uwłaszczyć część pracowników. Dlaczego z racji, że się pracuje w gazecie, ma się nagle stać właścicielem. Nie ma to być prawem całego narodu. Dziwne, że ma to być prawem komunistycznych dziennikarzy. Bardzo dobrze.</u>
          <u xml:id="u-602.5" who="#PosełMarekJurek">Państwa intencja była jasna: zachować w jak największym stopniu status quo. Ci sami dziennikarze, te same redakcje, w takim stopniu, w jakim się da. I jeżeli państwo i premier zdecydowali się również — poprzez reprezentację ludzi związanych z takim sposobem myślenia w komisji likwidacyjnej — na kompromis, to jest rzeczą najzupełniej naturalną, że nie zadowolicie państwo ani tych, którym rzeczywiście zależało na stworzeniu pluralistycznego a nie tylko prasowego rynku, ani tych, którzy się tak licznie w tej debacie wypowiedzieli.</u>
          <u xml:id="u-602.6" who="#PosełMarekJurek">Myślę, że jedno można powiedzieć o efektach pracy Komisji ds. Likwidacji RSW. Rynek, niestety, powstał, ale pluralizm, to nie wszystko. Nie trzeba było powoływać komisji likwidacyjnej, wystarczyło zlikwidować monopol, a rynku nie trzeba tworzyć. On działa sam. Co ma upaść to upadnie, co się ma utrzymać to się utrzyma. Żeby był pluralizm, to trzeba dać szansę tym, którzy wcześniej nie mieli prawa głosu. Niestety, bardzo często państwo nie decydowali się tego zrobić. I niestety, bardzo często państwo szliście naprzeciw tym rewindykacjom, o których dzisiaj było tak głośno i ustępowaliście. I dlatego dziś te rewindykacje są jeszcze większe.</u>
          <u xml:id="u-602.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-603">
          <u xml:id="u-603.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-603.1" who="#Wicemarszałek">Teraz jeszcze po raz wtóry pani poseł Józefa Hennelowa. Nie ma ad vocem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-604">
          <u xml:id="u-604.0" who="#PosełJózefaHennelowa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja dokładnie ad vocem. Uważam, że wystąpienie pana posła Jurka sprowadza sprawę właściwie do problemu generalnie polityki informacyjnej i do tego nie chcę się w tej chwili ustosunkowywać. Poza tym sądzę, że sprawozdanie rzeczywiście powinno być omówione w trakcie obrad komisji, na które można zaprosić wszystkich zainteresowanych posłów. Mogliby oni zgłosić zastrzeżenia co do profilu omawianych zagadnień czy akcentów kładzionych przez komisję. Chcę się natomiast odnieść wyłącznie do nazwiska, które tu padło. Pan poseł Jurek wymienił z zastrzeżeniem i usytuował jak gdyby w obozie minionego systemu redaktora Macieja Szumowskiego, jednego z redaktorów najbardziej zasłużonych dla niezależności prasy i uwiarygodnienia jej w okresie „Solidarności”. Nie chcę się nad tym długo rozwodzić i tym bardziej tłumaczyć tego z zacietrzewieniem. Mniemam jednak, że takie sklasyfikowanie tego nazwiska spowodowane zostało po prostu brakiem orientacji i młodym wiekiem pana posła.</u>
          <u xml:id="u-604.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-605">
          <u xml:id="u-605.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-605.1" who="#Wicemarszałek">Proszę teraz po raz wtóry pana posła Józefa Oleksego, potem panią poseł Dobrochnę Kędzierską-Truszczyńską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-606">
          <u xml:id="u-606.0" who="#PosełJózefOleksy">Ja również, pani marszałek, ad vocem wypowiedzi pana posła Jurka, bo on wykonał pewien łamaniec myślowy, który o tyle jest atrakcyjny intelektualnie, że ukazuje wysokość bariery dzielącej ludzi o różnych rodowodach w zrozumieniu się w nowych czasach. Tak ja odczytałem tę jego wypowiedź. Brakło bowiem w tej wypowiedzi właściwie tylko zarzutu — dość często się ostatnio pojawiającego w propagandzie — że oto postkomuna, lewica czy jeszcze kto inny się mobilizuje, by coś obalić, by coś zdobyć na nowo. To była tego typu tonacja. Tak się to często teraz stawia. I to jest to, co leży u podłoża naszego myślenia i stanowi przeszkodę w patrzeniu na sprawy wspólnie do przodu, a nie podejrzewania przy jakiejkolwiek merytorycznej dyskusji każdego, kto zabiera głos bądź stawia kwestie i pytania, że z całą pewnością u podłoża jego działania leży ten niesamowity zapisany gdzieś tam, wyciśnięty znak piętna, którego nie sposób już żadną drogą usunąć i przetrzeć ten szlak.</u>
          <u xml:id="u-606.1" who="#PosełJózefOleksy">Jest to niedobre. Kiedy pan poseł Jurek tak ubolewał i oczekiwał, że kiedyś uda mu się nakłonić część posłów z innej strony sali niż jego, do wspólnego rozumowania, liczyłem na to, że nie posłuży się już dziś tego typu zarzutem i argumentem. Niestety posłużył się. I wcale nie mówię tego złośliwie, tylko z pewną refleksją, jak to jeszcze głęboko w nas tkwi.</u>
          <u xml:id="u-606.2" who="#PosełJózefOleksy">Podobnie, jak i pani Hennelowa znam te nazwiska: i pana Szumowskiego, i pana Bijaka. Wyjątkowo, panie pośle, pan nie trafił, zarzucając składowi komisji likwidacyjnej istnienie postkomuny, która tam się jeszcze panoszy i na pewno wedle swojej starej miłości ideologicznej wypacza procesy likwidacyjne RSW. Tu pan strasznie chybił z tymi dwoma nazwiskami. Bo pan Szumowski od wielu już lat nie jest związany z tym obozem. A może zawinił, że nie związał się akurat z pańskim odłamem nowego obozu. Z nowym obozem się związał, i to bardzo dawno, i ponosił konsekwencje swojego zwrotu politycznego. Jest na dodatek znakomitym dziennikarzem. A pan Bijak i pismo przez niego kierowane? Chyba nikomu nie trzeba tłumaczyć, że bardziej czy mniej widocznie i w bardziej czy mniej ostrej formie prowadziło ono przez te całe lata określoną linię, którą można było wyraźnie utożsamić z żądaniem niezależności prasy, demokracji i innych nie realizowanych wówczas wartości. Chcę więc powiedzieć, że to uproszczone rozumienie odnowy, ta gotowość do kwalifikacji odnowy i szans tej odnowy tylko poprzez to, że — niezależnie jacy i jak przygotowani, ale tylko — i to najważniejsze — nowi ludzie, nowe twarze gwarantują głębokość i prawidłowość tej odnowy w Polsce, jest, panie pośle, zbyt płytkim rozumieniem.</u>
          <u xml:id="u-606.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-607">
          <u xml:id="u-607.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-607.1" who="#Wicemarszałek">Proszę panią poseł Dobrochnę Kędzierską o zabranie głosu po raz wtóry i jako kolejny zabierze głos pan poseł Władysław Serafin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-608">
          <u xml:id="u-608.0" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Muszę powiedzieć, że z dużym zdziwieniem przyjęłam akurat wypowiedź pana posła Jurka, kontekst, w którym użył nazwisk dwóch znakomitych dziennikarzy: reportera Macieja Szumowskiego i reportera, dziennikarza Jana Bijaka, redaktora naczelnego „Polityki”. Sam pan wyznał z tej trybuny, że czyta pan „Politykę”. Nam się wydawało, pracującym w redakcji „Polityki”, że coś z tego, co pisano przez tyle lat, zostaje. Okazało się, że nie każdy kto czyta, cokolwiek musi rozumieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-609">
          <u xml:id="u-609.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-609.1" who="#Wicemarszałek">Proszę bardzo pana posła Władysława Serafina z Polskiego Stronnictwa Ludowego o zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-609.2" who="#komentarz">(Poseł Władysław Serafin: Jeszcze nie — z PKLD, pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-609.3" who="#Wicemarszałek">Przepraszam najmocniej.</u>
          <u xml:id="u-609.4" who="#komentarz">(Poseł Władysław Serafin: W następnej kadencji chyba tak.)</u>
          <u xml:id="u-609.5" who="#Wicemarszałek">To wróżba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-610">
          <u xml:id="u-610.0" who="#PosełWładysławSerafin">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przepraszam bardzo, wróżba — tak, ale czasami trzeba postraszyć, przynajmniej posła Jurka.</u>
          <u xml:id="u-610.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-610.2" who="#PosełWładysławSerafin">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja już raz z tego miejsca prosiłem, żeby określić, co to jest nomenklatura. Raz określmy pewne rzeczy. Co to jest nomenklatura? Co to jest ZBoWiD? Panie pośle, załóżcie ZBoWiD — Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Na wasz wniosek skasowaliśmy tę nazwę, a pan mówi, że cierpiętnicy, męczennicy powinni mieć prawo do tego itd. Już raz Polska przeżyła zgubne skutki budowania swej polskości w oparciu o męczennictwo. Odnoszę to do okresu walki o wolność z lat czterdziestych, gdzie też ci z lewicy wywalczyli Polskę, Polskę dla socjalizmu i oni ją budowali. Dziś orzekamy, że zniszczyli. Dali panu jednak wykształcenie, a zniszczyli Polskę. To jest dla mnie nielogiczne. Ja po chłopsku rozumuję, a nie według wielkich twórczych ideologii, oszukańczych dla społeczeństwa. Nie oszukujmy narodu i społeczeństwa. Mówmy, dwa lata minęło, będą następne dziesiątki lat. Historia będzie weryfikować błędy i komuny, i „Solidarności”, i ludowców, i nieludowców. Nie zapędzajmy się, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-610.3" who="#PosełWładysławSerafin">Łączność moja jako partnera w Klubie PKLD z posłem Wiatrem, pan nam wmawia, że łączy nas pewien pokoleniowy rodowód. I to jest zakodowane. Pan to z premedytacją wmawia jako chrześcijanin. Pan nie czyni dobrze.</u>
          <u xml:id="u-610.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-610.5" who="#PosełWładysławSerafin">Chrześcijanin bliźniemu nie wyrządza zła. To jest podstawa wiary.</u>
          <u xml:id="u-610.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-610.7" who="#PosełWładysławSerafin">Jedyne co nas łączy to wspólna męskość, wcale nie ideologia.</u>
          <u xml:id="u-610.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-611">
          <u xml:id="u-611.0" who="#Wicemarszałek">Dobrze, panie pośle, ale już do rzeczy, do rzeczy, bo to była dygresja na temat wypowiedzi posła Marka Jurka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-612">
          <u xml:id="u-612.0" who="#PosełWładysławSerafin">U mnie jedna z działaczek „Solidarności” na spotkaniu mówiła wprost, że ten kto nosił legitymację partyjną, generacyjnie to pokolenie, będzie rodził komunistów.</u>
          <u xml:id="u-612.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-612.2" who="#PosełWładysławSerafin">A co powie na to poseł Gil?</u>
          <u xml:id="u-612.3" who="#PosełWładysławSerafin">Dlatego chcę się odnieść do jednej rzeczy, bardzo ważnej. Złożyliśmy swój los w ręce tego, kto decyduje o demokracji. O ukształtowaniu, bo demokrację kształtują środki masowego przekazu, decyduje zaś bardzo elitarna grupa. Jako rolnik nie włączałem się w te debaty. Mam wiele podstaw, by twierdzić, że tam są fałszerstwa, niedemokratyczne metody. Chociażby przykład z „Gromadą”, proszę państwa. Ktoś zaczyna gdzieś decydować, jakieś biura, jakieś KC się tworzą. Przy rozdziale tytułów nie kierowano się zasadą demokracji. „Gromadę” podzielono na dwa i co? Wszystkich chłopów się cygani, teraz się zdobywa „Gromadę Rolników”, „Gromadę — Rolnik Polski” czy… Na dole wariują ludzie, nie wiedzą, co jest grane. Panowie, wy to robicie. Wy, liderzy Polskiej Rzeczypospolitej, robicie taką rzecz, że społeczeństwo nie może za tym nadążyć.</u>
          <u xml:id="u-612.4" who="#PosełWładysławSerafin">Dlatego uważam, pozwólmy kształtować obraz demokracji odpowiedzialnym dziennikarzom, tym którzy mają wychowywać to pokolenie w demokratycznej wierze, że się będzie działo dobrze i jeszcze raz dobrze. Dlatego prasa jest bardzo ważnym elementem, instrumentem i zależy komu się trafi. Niech zdobywają ją ci, którzy chcą kupować nowe tytuły. Dlaczego ma się to odbywać na zasadzie kradzieży? Dlaczego spółce pana marszałka Ślisza przyznaje się prawo do tytułu? A przecież skoro tak jest, to niech założą nową gazetę, niech ją określą, niech nie wchodzą… Przecież każdy może wejść w dowolny sposób na rynek. A zniszczyć te tytuły za komuny wydawane.</u>
          <u xml:id="u-612.5" who="#PosełWładysławSerafin">Czy to jest logiczne, Wysoka Izbo, że tytuł wykształcony w komunizmie „Gromada — Rolnik Polski” zdobył opozycyjny wówczas działacz, lider „Solidarności”? Ja nie wiem, ja bym się brzydził tego tytułu do ręki… w przypadku marszałka Ślisza.</u>
          <u xml:id="u-612.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-612.7" who="#PosełWładysławSerafin">To jest nielogiczne. Ja bym stworzył nowy tytuł, zdobywałbym tę wieś, porywał, a na komunistycznych tytułach jechać dalej…</u>
          <u xml:id="u-612.8" who="#PosełWładysławSerafin">Proszę państwa, pozwoliłem sobie na bardzo agresywne wystąpienie, ponieważ patrzę na to wszystko nie jako dziennikarz-zawodowiec, tylko patrzę, jak wy intrygi w Polsce robicie. Jak raz pasuje, to znów nie pasuje, tam pasuje… Moi wyborcy mówią: panie pośle, powiedz wreszcie kiedyś w Sejmie, niech nie robią z nas wariatów, tylko niech każdy odpowiada za swoje słowa. Dziękuję, Wysoka Izbo.</u>
          <u xml:id="u-612.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-613">
          <u xml:id="u-613.0" who="#Wicemarszałek">Proszę państwa — widziałam panie pośle, bo jeszcze pan poseł Niesiołowski się zgłaszał — prosiłabym jednak o dość zwięzłą dyskusję i przestrzeganie, że tak powiem, problemu jako takiego, a nie kierowanie wzajemnie dodatkowych uwag.</u>
          <u xml:id="u-613.1" who="#Wicemarszałek">Ponieważ planuję do godz. 16 zakończyć posiedzenie Sejmu, a mamy jeszcze dwa punkty, proszę państwa, w związku z tym o zwięzłe wypowiedzi. Proszę pana posła Stefana Niesiołowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego i jako kolejnego pana posła Jana Lityńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-614">
          <u xml:id="u-614.0" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Będę się starał maksymalnie zwięźle, oczywiście, ale sprawa rzeczywiście jest poważna i nie sądzę, żeby można było ją obrócić w żart, tak jak nie sądzę, żeby te podziały między nami były aż tak daleko idące i żeby jedynym kryterium identyfikacji czy wspólnym kryterium było kryterium płci. Sądzę, że tych wspólnych elementów jest więcej. Ale dwa, że tak powiem, pytania czy dwie uwagi chciałem tu sformułować.</u>
          <u xml:id="u-614.1" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Mianowicie, niestety, nie otrzymaliśmy od pani przewodniczącej komisji czy wiceprzewodniczącej — przepraszam — Komisji Kultury i Środków Przekazu, pani posłanki Dobrochny Kędzierskiej, odpowiedzi zasadniczej, dlaczego komisja kultury jako komisja Sejmu, czyli komisja reprezentacji społeczeństwa, wystąpiła jako strona? Jako strona w pewnym politycznym konflikcie, bo to były przecież spory polityczne. I to jest jasne i nie udawajmy. W tych wszystkich dyskusjach podtekst polityczny przy nabywaniu redakcji był wyraźny. I tego, moim zdaniem, komisji kultury nie wolno było robić, ponieważ to nie jest rola komisji kultury Sejmu. I w związku z tym w jakiś sposób nawet samo sprawozdanie czy przejęcie tej sprawy dalej przez komisję kultury należy postawić pod znakiem zapytania.</u>
          <u xml:id="u-614.2" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Natomiast co do pana posła, niestety, ta zasadnicza pańska pretensja, że my — bo ja rozumiem, że zarzut przeciw marszałkowi Śliszowi jest pewną egzemplifikacją przykładu — sięgamy jako ten obóz opozycyjny po prasę, która była komunistyczna. Generalnie to się do tego sprowadza. Przecież innej prasy nie było czy prawie nie było. No ton było innego wyjścia. Ja rozumiem tę pretensję czy ten ból. Ale to by oznaczało właściwie utrzymanie monopolu. I takie widzę elementy skargi w tych głosach, że komisja nie chciała uwłaszczyć tych redakcji, w gruncie rzeczy redakcji odpowiedzialnych za okłamywanie, oszukiwanie, totalizację Polski, bo przecież cała prasa, czy prawie cała, czy znaczna jej część była instrumentem w rękach komunistów do okłamywania narodu. I teraz ci dziennikarze chcą w dalszym ciągu te redakcje utrzymać w swoich rękach i są przykłady konkretnych działań protestacyjnych w Łodzi, we Wrocławiu, kiedy te redakcje bezczelnie protestują i uważają te gazety za swoją własność. Coś, co powinno być karą dla komunistów, za to co zrobili, za kłamstwo, staje się nagrodą.</u>
          <u xml:id="u-614.3" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">I w związku z tym uważam, że te wszelkie tutaj pretensje ze strony byłych komunistów są po prostu bezczelne.</u>
          <u xml:id="u-614.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-615">
          <u xml:id="u-615.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-615.1" who="#Wicemarszałek">Proszę pana posła Jana Lityńskiego z Parlamentarnego Klubu Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-616">
          <u xml:id="u-616.0" who="#PosełJanLityński">Wysoka Izbo! Muszę powiedzieć, że jestem zdumiony tym wszystkim, co się dzieje, po raz drugi dzisiaj zresztą. Chciałem zwrócić uwagę, że jestem zdumiony dlatego, że tutaj z obu stron, tzn. ze strony pana posła Jurka i ze strony pana posła Serafina, zarysowała się taka wizja — my i wy, którą wydawało mi się, że powoli jakoś przezwyciężamy. To znaczy pan poseł Jurek boleje nad tym, że druga strona sali, czy lewa strona sali, jest taka zjednoczona. Ja tego nie zauważyłem podczas tych dwóch lat. Zauważyłem raczej różnicowanie się lewej strony i środka sali, podobnie jak prawej strony sali. Następnie pan poseł Serafin odpowiada rycząc na tę prawą stronę sali, że jesteśmy tymi, którzy mają to wszystko i biorą pod siebie. Tymczasem zauważyłem — i wyda je mi się, że większość społeczeństwa, która trochę obserwuje scenę polityczną też to zauważyła — że ta prawa strona sali też się nieco podzieliła i toczy różnego typu boje.</u>
          <u xml:id="u-616.1" who="#PosełJanLityński">Tak, że wydaje mi się, że tego typu wystąpienia, powiedziałbym, nie służą polskiemu pluralizmowi, w którym pan poseł Jurek chce pozbawić pewną część dziennikarzy prawa zabierania głosu, dlatego że byli czymś tam, kiedyś obciążeni. Jest to niebezpieczne, podobnie jak w przypadku pana posła Serafina, który chce w ogóle wykreślić polską prawicę dlatego, że chce dostać jakieś tytuły. To jest prawda, panie pośle. Te tytuły są, za tym się kryje jakiś majątek i jest zrozumiałe, że pan poseł występuje i chciałby także dostać część tej prasy. Jest to zrozumiałe.</u>
          <u xml:id="u-616.2" who="#PosełJanLityński">Natomiast wydaje mi się, że niebezpieczeństwo tkwi w pewnego typu fanatyzmie. Kiedy pan poseł Jurek mówi, że nikogo komisja nie jest w stanie zadowolić, to, moim zdaniem, jest to pozytywne zdanie o tej komisji. Ja mam pewne zastrzeżenia co do działalności tej komisji, ale to, że nie zadowoliła ona nikogo, to znaczy, że starała się jakoś tam rozdzielać po równo, to jest słuszne.</u>
          <u xml:id="u-616.3" who="#PosełJanLityński">Natomiast fakt, że przy okazji zapewniła na razie pewien monopol na polskim rynku takiemu panu jak H'ersant, to uważam za rzecz dosyć niebezpieczną; bo wchodzimy w typ monopolu kapitałowego, finansowanego przez ludzi z Polską nie związanych, kompletnie cynicznych, którzy będą tutaj wykorzystywali ten monopol do celów sprzecznych z interesami Polski. Tego się boję.</u>
          <u xml:id="u-616.4" who="#PosełJanLityński">Natomiast to, że ktoś dostał jakiś tytuł, jakieś ugrupowanie polityczne, to, moim zdaniem, powinno zostać w pewnym momencie. Tylko jedna rzecz, kiedy pan poseł Niesiołowski mówi o tym, że te zespoły dziennikarskie tak domagają się tych tytułów, zgadzam się, że prasa nie jest własnością zespołów dziennikarskich, niemniej nie można nie dostrzec, że to nie jest taka bezczelna działalność, że ci dziennikarze byli bardzo różni, że się zmieniali, że to także dzięki dziennikarzom — przy całym moim krytycyzmie do prasy polskiej lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych — istniała jakaś w miarę uczciwa prasa, od czasu do czasu ukazywały się jakieś tam artykuły i przy całym moim krytycyzmie do „Polityki”, szczególnie kiedy „Polityka” w okresie stanu wojennego poparła ten stan wojenny w imię jakiegoś pragmatyzmu, to pismo to istniało i było pismem żywym i nie warto go niszczyć.</u>
          <u xml:id="u-616.5" who="#PosełJanLityński">Przede wszystkim chciałbym, zaapelować zarówno do pana posła Serafina, nie wiem czy z lewicy czy z prawicy, jak też do pana posła Jurka, niewątpliwie reprezentującego prawicę (aczkolwiek wydaje mi się, że pewne rozwiązania pana Jurka niebezpiecznie tchną jakimiś starociami lewicowymi), żeby zobaczyli, że istnieje rzeczywistość, że ludzie są różni i że w tym kraju rzeczywiście powstaje pluralizm, który nie polega na tym, że tylko jedna strona ma rację.</u>
          <u xml:id="u-616.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-617">
          <u xml:id="u-617.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-617.1" who="#Wicemarszałek">Czy jeszcze ktoś z państwa zechciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-617.2" who="#Wicemarszałek">Proszę uprzejmie, pan poseł Władysław Serafin; który z panów był pierwszy, bo nie widziałam?</u>
          <u xml:id="u-617.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ja, ja!)</u>
          <u xml:id="u-617.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-617.5" who="#Wicemarszałek">Pan był pierwszy? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-618">
          <u xml:id="u-618.0" who="#PosełWładysławSerafin">Pani Marszałek! Ja do posła Niesiołowskiego, nie Jurka, uważam, że…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-619">
          <u xml:id="u-619.0" who="#Wicemarszałek">Ale bardzo proszę krótko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-620">
          <u xml:id="u-620.0" who="#PosełWładysławSerafin">Tak, jedno zdanie. Zgadzam się z trafną oceną mojego poprzednika, oczywiście kierują nami emocje. Natomiast chcę wyjaśnić, bo społeczeństwo musi wiedzieć o tym, że gazeta „Gromada — Rolnik Polski” została podzielona i ten sam zespół redakcyjny utworzył „Gromadę Rolników”, czyli ten zespół pracując dalej dla wsi, stworzył nowy tytuł, nową gazetę, a tytuł właśnie ten skompromitowany przejęło ugrupowanie, które kupiło tę gazetę, ugrupowanie marszałka Ślisza.</u>
          <u xml:id="u-620.1" who="#PosełWładysławSerafin">Patrząc na to z politycznego punktu widzenia, zrobiłbym odwrotnie. Nie brałbym tego tytułu, tylko postąpił tak jak ten zespół, który odszedł z tej redakcji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-621">
          <u xml:id="u-621.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-621.1" who="#Wicemarszałek">Proszę pana posła Marka Jurka o zabranie głosu, również w miarę możliwości krótko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-622">
          <u xml:id="u-622.0" who="#PosełMarekJurek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie chciałbym się z panem posłem Lityńskim licytować, który z nas jest bardziej podobny do posła Serafina, bo nie sądzę, żeby to było właściwe kryterium w tej Izbie, ale wydaje mi się, że obu panów łączy jedna rzecz, że nie potrafią słuchać tego, co się z tej trybuny mówi, jeżeli z góry mają założony pogląd na temat tego, jakie powinien mieć poglądy ten, który wchodzi na trybunę.</u>
          <u xml:id="u-622.1" who="#PosełMarekJurek">Chcę jeszcze raz przypomnieć, że jeżeli chodzi o proces likwidacji koncernu RSW, uważam za rzecz dopuszczalną, owszem dyskusyjną, jak każda inna decyzja, ale ze względu na pewną ciekawą i specyficzną rolę „Polityka” — niewątpliwie autentyczne środowisko, choć korzystające z monopolu, jak wiele nie tylko komunistycznych, autentycznych środowisk w minionych okresach — ma prawo wychodzić jako redakcja będąca własnością spółki dziennikarskiej. Nie twierdziłem, że nie i dlatego, że jest to pismo ciekawe, wielokrotnie je czytałem. Na pewno redaktor Bijak jest bardzo ciekawym dziennikarzem, redaktor Urban, który w tej arcydemokratycznej „Polityce” pracował tak długo i był w pełni akceptowany przez zespół, też jest bardzo ciekawym dziennikarzem. Chcę jednak powiedzieć, że naprawdę nie jest moją winą i bardzo państwu współczuję, że to w waszej redakcji we wrześniu 1980 r. ukazał się artykuł, za który jeden z przywódców polskiej opozycji trafił na kilka lat do więzienia. Nie twierdzę, że jest tu jakakolwiek zależność polityczna, zależność I tych faktów. Natomiast jest przykra zbieżność i myślę, że przykra również dla ludzi, którzy wtedy w „Polityce” pracowali i wcale nie zamierzam oskarżać ich o to, że jest jakakolwiek zależność polityczna między tymi dwoma faktami; między artykułem „Konfederata totalny” a tym, że ktoś potem spędził kilka lat w więzieniu.</u>
          <u xml:id="u-622.2" who="#PosełMarekJurek">I jeżeli stwierdzam, że w żaden sposób to pismo nie solidaryzowało się z nurtem prasy drugiego obiegu czy prasy wolnej, to jest to po prostu fakt. I jeżeli mówię, że coś, co istniało, co wydało wielu bardzo ciekawych dziennikarzy i publicystów, powinno mieć większą możliwość obecności na rynku prasowym między innymi dlatego, żeby budować polską demokrację, wykładać opinii publicznej w sposób kompetentny to, co się na scenie politycznej dzieje, a nie jedynie gonić za sensacjami i skandalami itd, to wydaje mi się, że jest to rzeczą ważną. Nie atakowałem redakcji „Polityki” jako takiej. Nic natomiast nie zmieni faktu, że ludzie zachowują swoje uprzedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-623">
          <u xml:id="u-623.0" who="#Wicemarszałek">Przepraszam bardzo, ale do rzeczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-624">
          <u xml:id="u-624.0" who="#PosełMarekJurek">Ja, pani poseł, naprawdę nigdy nie przerywam, naprawdę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-625">
          <u xml:id="u-625.0" who="#Wicemarszałek">Proszę uprzejmie do rzeczy panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-626">
          <u xml:id="u-626.0" who="#PosełMarekJurek">Do rzeczy, do rzeczy, tylko rzecz polega na tym, że zachowujemy swoje przekonania i swoje uprzedzenia. Doceniając autentyzm tej redakcji mogę jedynie stwierdzić, że „Polityka”, była i jest nadal pismem antykościelnym i niektóre artykuły, jakie dziś drukują, naprawdę równie dobrze mogłyby się ukazać w „Nie”.</u>
          <u xml:id="u-626.1" who="#PosełMarekJurek">To tyle tytułem sprostowania, a pana posła Serafina skierowałbym na lekcje historii najnowszej, lat czterdziestych, właśnie do pani poseł Kędzierskiej, do posła Oleksego. Macie państwo blisko. Na pewno się pan dowie, kto wtedy walczył o demokrację.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-627">
          <u xml:id="u-627.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-627.1" who="#Wicemarszałek">Proszę uprzejmie panie pośle. Jeszcze na ten temat? Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-628">
          <u xml:id="u-628.0" who="#PosełArturBalazs">Tylko dwa słowa w sprawie pana marszałka Ślisza i tych argumentów, które tutaj przytoczył pan poseł Serafin. Pan marszałek dlatego pewnie kupował ten tytuł „Gromada — Rolnik Polski”, że jest obdarzony dużym miłosierdziem. Miał nadzieję, że nawróci tych dziennikarzy. Okazało się to jednak niemożliwe I stało się tak, jak zresztą sam pan powiedział. Natomiast jeden wątek, który tu się pojawił w pana posła wypowiedzi, jest wątkiem niebezpiecznym i bezczelnym. Dotyczy on dalszego utrzymania monopolu na prasę, to znaczy postulował pan, żeby nic się nie zmieniało i nadal te same redakcje, ci sami dziennikarze, robili dokładnie to samo. Otóż właśnie po to tu, panie pośle, jesteśmy — i dobrze, że Polska nas słyszy — żeby się zmieniało.</u>
          <u xml:id="u-628.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-629">
          <u xml:id="u-629.0" who="#Wicemarszałek">Proszę państwa! Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-629.1" who="#Wicemarszałek">Pan likwidator byłby gotów odpowiedzieć na pytania, ale czy państwo w tej chwili życzycie sobie wysłuchać odpowiedzi na pytania, czy ewentualnie zaakceptujemy, to znaczy pozostawię państwu decyzję, wniosek pani poseł Kędzierskiej, abyśmy skierowali w tej chwili to obszerne sprawozdanie, łącznie z dyskusją i ze wszystkimi zapytaniami, które były zgłoszone, do Komisji Kultury i Środków Przekazu i żeby osoby z Komisji Przekształceń Własnościowych wzięły udział w tej dyskusji, jak to sugeruje poseł Alicja Kornasiewicz, i później po raz wtóry wrócimy do tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-629.2" who="#Wicemarszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała,</u>
          <u xml:id="u-629.3" who="#Wicemarszałek">I że państwo moją propozycję przyjęli.</u>
          <u xml:id="u-629.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-629.5" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-629.6" who="#Wicemarszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 17 porządku dziennego: Informacja ministra sprawiedliwości o przebiegu dochodzenia w sprawie naruszenia immunitetu poselskiego w dniu 29 czerwca 1990 r. w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-629.7" who="#Wicemarszałek">Czy pan poseł w tej sprawie chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-629.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-629.9" who="#Wicemarszałek">Proszę uprzejmie, wniosek formalny, tak?</u>
          <u xml:id="u-629.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-629.11" who="#Wicemarszałek">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-629.12" who="#Wicemarszałek">Proszę państwa o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-630">
          <u xml:id="u-630.0" who="#PosełWładysławSerafin">Jako wnioskodawca tego zapytania zwracam się do pani marszałek i Wysokiej Izby o przełożenie tego punktu na następne obrady w ramach interpelacji ze względu na późną porę i niemożność pełnego zaprezentowania poglądów w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-630.1" who="#PosełWładysławSerafin">Czy w takim wypadku pani marszałek uwzględniłaby mój wniosek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-631">
          <u xml:id="u-631.0" who="#Wicemarszałek">To znaczy ja nie — Wysoka Izba przyjęła porządek dzienny, proszę państwa, i ja, oczywiście, mogę wniosek pana posła również poddać pod głosowanie Wysokiej Izby. Mianowicie mogę zapytać, kto z państwa jest za tym, aby ten punkt 17 porządku dziennego dotyczący informacji ministra sprawiedliwości o przebiegu dochodzenia w sprawie naruszenia immunitetu poselskiego w dniu 29 czerwca 1990 r. w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej — został przełożony na następne posiedzenie, ale w ramach czasu przeznaczonego na interpelacje i zapytania poselskie, dlatego że porządek dzienny następnego posiedzenia Sejmu jest niezwykle obfity. W związku z tym nie byłoby po prostu możliwości rozpatrzenia tego na następnym posiedzeniu jako kolejnego punktu.</u>
          <u xml:id="u-631.1" who="#Wicemarszałek">Wobec tego, jeżeli… proszę uprzejmie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-632">
          <u xml:id="u-632.0" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Chciałem zgłosić kontrwniosek, wniosek przeciwny. Sprawozdanie ministra jest bardzo krótkie, poza tym minister czekał kilka godzin i zostało to wpisane w porządek dzienny, który był zaakceptowany. Z tych względów, choćby zwykłej grzeczności, ale nie tylko, stawiam wniosek przeciwny, żeby tego sprawozdania wysłuchać i tę debatę przynajmniej w tym zakresie dziś przeprowadzić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-633">
          <u xml:id="u-633.0" who="#Wicemarszałek">Ponieważ jest głos przeciwny, a ja nie mam możliwości w chwili obecnej przegłosowania tego wniosku, wobec tego przystępujemy do przedstawienia tej informacji.</u>
          <u xml:id="u-633.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu pana ministra sprawiedliwości Wiesława Chrzanowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-634">
          <u xml:id="u-634.0" who="#WiesławChrzanowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W dniu 17 lipca 1990 r. wpłynęło do prokuratury pismo posłów: Jana Kowalika, Bogdana Łukasiewicza, Wojciecha Mojzesowicza, Władysława Serafina, Ryszarda Smolarka, Jacka Soski, Włodzimierza Wiertka i Wojciecha Zarzyckiego. Posłowie ci powiadomili o naruszeniu ich immunitetu podczas odblokowywania w dniu 29 czerwca 1990 r. zajętego wówczas przez rolników gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-634.1" who="#WiesławChrzanowski">W tej sprawie Wojewódzka Prokuratura w Warszawie przeprowadziła śledztwo i śledztwo to zostało zakończone postanowieniem z 22 maja br., w wyniku którego umorzono postępowanie z powodu ustalenia, tak jak brzmi uzasadnienie, iż sprawcy nie popełnili przestępstwa, gdyż działali w obronie koniecznej.</u>
          <u xml:id="u-634.2" who="#WiesławChrzanowski">W dniu 12 lipca tego roku odpisy decyzji merytorycznej zostały wysłane do osób pokrzywdzonych, to jest do tych 8 panów posłów. Aktualnie Prokuratura Wojewódzka w Warszawie, to znaczy do czwartku tego tygodnia, otrzymała pokwitowanie odbioru postanowienia od 1 z panów posłów. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego osobom pokrzywdzonym przysługuje prawo złożenia zażalenia i o ile zostaną złożone, to będą rozpatrzone w trybie instancyjnym przez departament prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-634.3" who="#WiesławChrzanowski">Chciałem stwierdzić, że w tej chwili nie mogę dokonywać oceny tego postępowania, gdyż zgodnie z ustawą o prokuraturze, prokurator prowadzący śledztwo działa niezależnie i w tej fazie jego postanowienie może być tylko oceniane w trybie instancyjnym i jeśli wpłyną te zażalenia, dojdzie do tego rodzaju ocenienia i albo zażalenia będą oddalone, albo też nastąpi ich uchylenie i ponowne wówczas rozpatrzenie sprawy. To jest ta faza, w której jeszcze postępowanie nie zostało zakończone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-635">
          <u xml:id="u-635.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-635.1" who="#Wicemarszałek">Czy ktoś z pań i panów posłów zechce zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-635.2" who="#Wicemarszałek">Proszę, pan poseł Władysław Serafin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-636">
          <u xml:id="u-636.0" who="#PosełWładysławSerafin">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W zasadzie I podzielam pogląd pana ministra, że w tej fazie I śledztwa taka ocena organów akurat nie powinna mieć miejsca, natomiast pozwoliliśmy sobie wnieść ten temat pod obrady Wysokiej Izby z tego powodu, że był on dogłębnie analizowany przez Komisję Nadzwyczajną, powołaną do zbadania tych spraw; odbyła się również debata plenarna na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-636.1" who="#PosełWładysławSerafin">W związku z tym uważaliśmy za niezbędne wystąpić do Wysokiej Izby z tą informacją, zapytaniem, gdyż występuje dosyć wyraźna sprzeczność między orzecznictwem organów rządowych a pewnego rodzaju, może brakuje mi określenia, orzecznictwem Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-636.2" who="#PosełWładysławSerafin">Wysoka Izba uznała, że immunitet został naruszony i uważam, że wielką troską i dobrym aktem woli z naszej strony było dążenie, by debata ta nie zakończyła się ani uchwałą, ani wnioskami licząc na to, że sprawa będzie załatwiona w normalnym trybie.</u>
          <u xml:id="u-636.3" who="#PosełWładysławSerafin">Dlatego też wydaje się tutaj konieczne zgłosić szereg uwag, gdyż policja działa na polecenie rządu, co prokuratura stwierdza w swoim orzeczeniu mówiąc, że: „w późnych godzinach wieczornych 28 czerwca członkowie Prezydium Rady Ministrów po konsultacji z innymi członkami rządu — następuje wymiana nazwisk — na nie protokołowanym posiedzeniu podjęli decyzję o użyciu policji w celu umożliwienia normalnego funkcjonowania ministerstwa”.</u>
          <u xml:id="u-636.4" who="#PosełWładysławSerafin">Podnoszę ten temat jeszcze raz bardzo wyraźnie, gdyż kilkakrotnie przytaczane z tej trybuny argumenty w dalszym ciągu nie trafiają gdzie trzeba. Samo założenie prowadzenia postępowania nie uznaj e argumentów osób pokrzywdzonych i stanowiska Izby w tej sprawie. W dalszym ciągu orzekający organ przyjmuje za podstawę fakt okupacji gmachu przez posłów. Jeszcze raz zwracam uwagę, że posłowie nie byli osobami okupującymi. Okupacja gmachu trwała 3 dni, posłowie, w stosunku do których naruszono immunitet, przebywali w tym czasie w ministerstwie od 45 minut do godziny. Przybyli z wyraźną misją w imieniu Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, by poinformować o trybie rozmów w parlamencie, na które rząd się nie zgłosił.</u>
          <u xml:id="u-636.5" who="#PosełWładysławSerafin">Doszło do użycia siły na wyraźne polecenie, wynika to z postanowień prokuratora, z treści jego orzecznictwa, że dostał polecenie wyprowadzenia; policja dostała polecenie użycia siły w stosunku do posłów, czyli funkcjonariusz działał świadomie wedle rozkazu. To nie było, że poseł stawiał opór i należało go przy okazji wziąć. To nie była sytuacja, że zrządzeniem losu, przypadkowo, jeden z posłów wchodził do gmachu w momencie, kiedy padł rozkaz interwencji, a inni byli wciśnięci akurat przez chłopów w grupę. Chodzi o to, że byli posłowie, w tym i ja, którzy stali samotnie w końcu gmachu, napastowani przez 4 funkcjonariuszy. Prokurator w swoim piśmie, w swoim orzeczeniu określa to w ten sposób: „oraz Władysława Serafina, któremu wykręcono ręce, przewrócono i wyniesiono poza budynek”. Czy jest to Wysoka Izbo, działanie w ramach obrony koniecznej?</u>
          <u xml:id="u-636.6" who="#PosełWładysławSerafin">Czy zdecydowane działanie w stosunku do posła Soski, któremu wykręcono ręce i go wyniesiono, Zarzyckiego i pozostałych moich kolegów można nazwać działaniem w ramach obrony koniecznej? Nie jest to zakres obrony koniecznej. Na chłopski rozum, pewne fakty nie trafiają do przekonania pewnym ludziom. Tymczasem wskutek rozpętania kampanii po tym wydarzeniu wmówiono to społeczeństwu i większość z naszej Izby również w to wierzy. Natomiast w trakcie trwania okupacji, Wysoka Izbo, przewinęła się tam grupa ponad 60 posłów. Dlatego będę o tym mówił, że była tam pani Stolzman, był tam poseł Małachowski, był poseł Bartoszcze. Kilka dni tam przebywał, mediował, są na to dowody, były komunikaty w dziennikach, w radiu, w telewizji, meldunki, reportaże. Jeżeli okupowaliśmy, to wspólnie wszyscy. Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej odbyła swoje 2-godzinne wyjazdowe posiedzenie 29 o godz. 14 na terenie gmachu, gdzie nie doszło jednak do rozstrzygnięcia tematu, bo premier zabronił członkom rządu uczestnictwa w posiedzeniu komisji rolnej. Dlatego sporu nie udało się rozstrzygnąć, choć była taka szansa.</u>
          <u xml:id="u-636.7" who="#PosełWładysławSerafin">Powiedziano, żeby opuścić gmach: stąd wszyscy posłowie, dokładnie wszyscy — ani jeden nie został — wsiedli do autokaru i od godz. 17 do 18 czekali na członków rządu. W gmachu na posiedzeniu komisji rolnej zjawił się premier Balcerowicz na 15 minut; oświadczył, że nie ma nam nic do powiedzenia i wyszedł. Pojechała ta grupa posłów — czterech — przekazać ustalenia, że nic z tych rozmów nie wyszło. Potem jeszcze doszło czterech i w tym momencie policja wkroczyła do akcji. Przebieg faktów, te wszystkie rzeczy, o których mówię Wysokiej Izbie, są zaprotokołowane, zanotowane, były wielokrotnie poruszane w czasie przesłuchania z prokuratorem i niebranie tych faktów pod uwagę, tylko wykonywanie tych czynności w taki sposób… a jeszcze, Wysoka Izbo, stwierdzenie końcowe, że mając zatem na uwadze wszystkie fakty, interweniujący funkcjonariusze policji i wydający im polecenia — naruszając immunitet poselski — działali w celu odparcia rzeczywistego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu ze strony posłów na dobro chronione prawem.</u>
          <u xml:id="u-636.8" who="#PosełWładysławSerafin">Jest to ogromne nieporozumienie, sprawa zachowania, postawy, udziału posła we wszystkich przynależnych mu sprawach zgodnie z ustawą o prawach i obowiązkach posłów, która wyraźnie precyzuje, że poseł może przebywać wszędzie, gdzie uzna za stosowne. Nie będę cytował szczegółowo przepisów.</u>
          <u xml:id="u-636.9" who="#PosełWładysławSerafin">Byliśmy tam, wielogodzinne rozmowy z wicepremierami prowadził poseł Soska, prowadziłem i ja, stwierdza to protokół, orzeczenie jest sprzeczne z treścią faktów zawartych w protokole, w orzeczeniu prokuratora. Widzę w tym w ogóle brak logiki w końcowym wniosku.</u>
          <u xml:id="u-636.10" who="#PosełWładysławSerafin">Chcę również powiedzieć, że fakty te, które przywiodły rolników do gmachu ministerstwa, były odreagowaniem na to, że rząd nie prowadził skutecznych rozmów ze związkami zawodowymi, tak z kółkami rolniczymi, jak i „Solidarnością” Rolników Indywidualnych. Chcę powiedzieć, że na terenie gmachu w czasie akcji przebywało o wiele więcej posłów, z tym, że w momencie akcji jedni byli w gabinecie ministra, inni zaś w głębi na schodach, na korytarzu. Działanie policji było przez nas wstrzymywane, bo trwały rozmowy i stąd obecność posłów w drzwiach: bo w drzwiach stał pułkownik dowodzący akcją lub oficer, a obok niego poseł z krótkofalówką czekający na informację, czy premier każe lać, czy zaprosi na rozmowy, czy podejmie inną decyzję. Dlatego poseł stał w drzwiach. Zostało to zeznane, nie brać takich faktów pod uwagę, to w przekonaniu opinii społecznej jest jednoznaczne, że autorytet posła można podważyć, dziś mój, jutro, w następnej kadencji, innych posłów.</u>
          <u xml:id="u-636.11" who="#PosełWładysławSerafin">Mamy budować autorytet parlamentu, autorytet posła, nie jest ważne nazwisko posła ani nie są ważne jego barwy polityczne. Pluralizm i demokracja będą się nasilały, a zasady mają być szanowane w państwie prawa, prawo ma być przestrzegane.</u>
          <u xml:id="u-636.12" who="#PosełWładysławSerafin">Rolników przygnał do gmachu ten właśnie brak reakcji ze strony rządu na te wszystkie ich żądania. A włączając w to jeszcze Mławę, to przypomnieć należy stanowisko obecnego prezydenta Rzeczypospolitej, który był w Mławie. Pewne gwarancje tam padły, pewne zdania zostały wypowiedziane i to jest bardzo ważne w ocenie merytorycznej faktów, żeby uznać, że posłowie spełniali swoją misję. Dodatkowo chcę wyjaśnić, że dzień 29 czerwca nie był dniem celowego przyjazdu na protest, tylko dniem posiedzenia komisji rolnej — planowanego, na które zaproszono posłów — w przededniu posiedzenia Sejmu. Każdy poseł przyjechał na obrady tej komisji.</u>
          <u xml:id="u-636.13" who="#PosełWładysławSerafin">Wyraźne wezwania padały ze strony okupujących rolników. Wszystkie te fakty, które się wydarzyły, i tak w gruncie rzeczy, nie doprowadziły do rozstrzygnięcia sporu, choć można go było rozstrzygnąć. Rząd otrzymał o godzinie 19 informację, że rolnicy oczekują na przybycie do nich przedstawiciela, który zawrze z nimi tak zwaną umowę, brakuje mi w tej chwili określenia. Wiedzieliśmy bowiem — informacje docierały różnymi kanałami — że premier zaprasza na rozmowę we wtorek, czy tam 2 lipca, czy coś takiego. W związku z tym przewodniczący Wrona i Włodarczyk żądali potwierdzenia przybycia kogoś z upoważnienia premiera i powiedzenia, że to jest prawda, a nie tylko sygnał przez radiotelefon. Chłopi wyszli.</u>
          <u xml:id="u-636.14" who="#PosełWładysławSerafin">Wysoka Izbo! Od godziny 13 do 15, po rozmowie z pułkownikiem Turkiem, po uzgodnieniu tych wszystkich faktów gmach został odblokowany, otworzyliśmy wszystkie drzwi i wszyscy mogli wchodzić. Przybyli przedstawiciele Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej i fakt, że premier odmówił członkom rządu udziału w rozmowach z komisją rolną, mówiąc, że na terenie okupowanego gmachu członkowie rządu nie będą przebywać, a przebywali. Wicepremierowi Janickiemu odebrał prawo reprezentowania rządu, przy mnie, byłem świadkiem rozmowy telefonicznej. Nie wnoszę generalnie wobec premiera Janickiego takich zastrzeżeń, wobec jego roli i funkcji, gdyż został on ubezwłasnowolniony w tym trybie dalszego reprezentowania rządu i uzgadniania, i mediowania, jako wicepremier.</u>
          <u xml:id="u-636.15" who="#PosełWładysławSerafin">Nie będę się odnosił do wszystkich szczegółowych rzeczy, moją intencją jest obrona jednej prawdy, że naruszono immunitet, w stosunku do posłów działano bezprawnie, rola i misja posłów była zasadna i każda inna ocena będzie sprzeczna z sumieniem, z prawem i z praworządnością. Tym bardziej, że ośmiu posłów po okazaniu legitymacji poselskiej powinno być nietykalnych. Wszyscy dziennikarze — ponad pięćdziesięciu, którzy relacjonowali całe wydarzenie, wchodzili i wychodzili z gmachu i policja, co widać na taśmach video, z chwilą kiedy chwytała dziennikarza pod ręce, natychmiast go puszczała, gdyż wyjmował legitymację. A posła, jak cytowałem prokuratorskie zapisy, brano za rękę, podcinano nogi i fru za bramę. Pracowników ministerstwa po wylegitymowaniu zostawiano w spokoju, dlatego nie żądam krwi, nie żądam ofiar, nie żądam kary, żądam jedynie, żeby przestano kłamać, żeby przyznano rację, że immunitet jest naruszony.</u>
          <u xml:id="u-636.16" who="#PosełWładysławSerafin">Dlatego organy rządowe, wydając tego typu decyzje, działają w obronie rządu, a nie w obronie racji stanu państwa. I uważam, że Izba popełniła zasadniczy błąd dopuszczając do połączenia funkcji prokuratora generalnego z ministrem sprawiedliwości. W związku z tym prokuratura, jako organ kontrolny, stojący na straży prawa i praworządności w państwie, nigdy w takim kształcie nie odegra swojej roli i nie spełni swoich obowiązków. Uważam — jako wniosek wynikający z tych faktów, które przedstawiamy — za konieczne, pilne i niezbędne wydzielenie z powrotem prokuratury jako organu podległego Sejmowi i niezależnego od rządu, albowiem w przypadku konfliktów różnego rodzaju zdarzeń organ ten, nigdy nie będzie organem bezstronnym. Dowodem tego jest niniejsze postanowienie, dlatego że policja działała z polecenia rządu, a prokuratura, wydająca orzeczenie o zasadności jej działania, działa też z polecenia rządu i w ramach rządowych upoważnień. Niezależność i niezawisłość prokuratury na pewno spowodowałaby orzeczenie zgodne z prawem, zgodne z wydarzeniami. Dlatego też pozwoliłem sobie w taki sposób zinterpretować sprawę. Końcowe zdanie: posłowie występowali tam jako mediatorzy, powtarzam to po raz kolejny, żeby Polska, oszukana przez propagandę, wiedziała, że poseł ma prawo wszędzie reprezentować swojego wyborcę, w każdej sytuacji, o każdej porze i jego obecność powinna tylko wynikać z poczucia odpowiedzialności za powierzony mu mandat.</u>
          <u xml:id="u-636.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-637">
          <u xml:id="u-637.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-637.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Smolarka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-638">
          <u xml:id="u-638.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na początku swojego wystąpienia — bo być może, nie jestem tutaj do tego upoważniony — chciałbym się zapytać pana ministra i prokuratora Chrzanowskiego, czy to co otrzymałem do domu, dotyczy mojej osoby, ponieważ otrzymałem jakieś pismo mówiące o postanowieniu umorzenia śledztwa w sprawie posła Ryszarda Smolarka i to tak się powtarza chyba z 15 razy; przesłuchanie było, legitymowany owszem też byłem i nie wiem, czy to ma świadczyć, że chodzi o inną osobę, czy o niechlujstwie prowadzenia po prostu jakiejś dokumentacji w prokuraturze. Chciałbym po prostu usłyszeć odpowiedź, czy to dotyczy mojej osoby, czy też dostałem jakieś pomyłkowo wysłane pismo z prokuratury.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-639">
          <u xml:id="u-639.0" who="#Wicemarszałek">Potem pan minister odpowie. Czy ma pan jeszcze coś do powiedzenia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-640">
          <u xml:id="u-640.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Właśnie mam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-641">
          <u xml:id="u-641.0" who="#Wicemarszałek">To proszę łaskawie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-642">
          <u xml:id="u-642.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Sądzę, że tak. Może sam sobie odpowiem i ułatwię zadanie. Sądzę, że dotyczy, bo ja tam byłem w tym ministerstwie również, ale już na kanwie tego, co zostało powiedziane, chciałbym również znać odpowiedź pana ministra, w jakim czasie powinno być doręczone to postanowienie pokrzywdzonemu od momentu jego wydania, ponieważ jest ono sygnowane datą 22 maja, a otrzymaliśmy to praktycznie tuż przed przyjazdem tutaj, niektórzy jeszcze nie otrzymali. Kto zawinił za to opóźnienie, oprócz tego niechlujstwa, o którym już mówiłem, w tych dokumentach.</u>
          <u xml:id="u-642.1" who="#PosełRyszardSmolarek">Wystąpienie swoje w zasadzie skrócę do tych rzeczy, o których należałoby jeszcze powiedzieć. Bardzo podobały mi się słowa posła Serafina i podpisuję się pod treścią jego wypowiedzi, ale uważam, że tę sprawę należałoby skończyć. Z drugiej jednak strony należałoby jeszcze zaakcentować jedną rzecz, że nie może to postanowienie być ilustracją tego, jak trwonimy w Polsce autorytety. Autorytet posła, senatora, rządu, pana, panie ministrze, panie prokuratorze, to jest idealny na to przykład, jak wszyscy trwonimy swoje autorytety, a później publicznie domagamy się ich poszanowania. Jeżeli to robimy najpierw, to nikt nas szanować nie będzie i społeczeństwo słuchające nas nie będzie szanowało. I przykładów mamy na to wiele.</u>
          <u xml:id="u-642.2" who="#PosełRyszardSmolarek">Po pierwsze, brak konsekwencji w tym, co tutaj jest napisane, a pan wygłaszając to podpisuje się pod tym. Jeżeli się mówi na koniec i konkluzja jest tego typu, że posłowie byli przyczyną, a policja działała w obronie własnej, a na str. 5 jest sentencja tego typu: stojący w pierwszym szeregu osłaniali protestujących rolników przed policją (świadek — podejrzewam, że Bronisław albo Bolesław, ja jestem Ryszard Smolarek, tak że tutaj również jest błąd w imieniu) utrudniając w pierwszej fazie, wręcz uniemożliwiając, wyprowadzenie ich przed gmach. Więc jeżeli posłowie osłaniali protestujących rolników przed policją, to może są jakieś ślady lub dowody pobicia policji legitymacjami poselskimi, obdukcji, czy jakieś inne ewentualnie fakty; może by pan to przytoczył. Posłużono się tutaj jeszcze inną argumentacją — naukową, która również bardzo mnie zaintrygowała. Przytoczyliście państwo również wykładnię w ogóle Kodeksu karnego prof. Bafii, onegdaj chyba prokuratora generalnego PRL, jak dobrze pamiętam, Nieduskiego, jeżeli to jest ten prokurator z Izby Wojskowej. Interesowałoby mnie również, jakimi pobudkami moralnymi kierował się pan, panie prokuratorze, powołując się na takie autorytety, o których wiem co nieco z historii. Ja bym się jednak wahał, czy można posłużyć się nimi w wypadku takiego incydentu i przytaczać w tym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-642.3" who="#PosełRyszardSmolarek">Uważam, że cała sprawa ma aspekt wychowawczy i jest lekcją dla nas wszystkich, a przede wszystkim dla nowo kształtującej się demokracji w Polsce, że autorytetów nie należy po prostu profanować i nie należy robić tego w sposób taki, jak to zrobiono, jak to pan tutaj podpisując się pod tym dzisiejszym wystąpieniem zrobił.</u>
          <u xml:id="u-642.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-643">
          <u xml:id="u-643.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-643.1" who="#Wicemarszałek">Obecnie głos zabierze pan poseł Janusz Dobrosz z Polskiego Stronnictwa Ludowego I jako kolejny pan Michał Górski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-644">
          <u xml:id="u-644.0" who="#PosełJanuszDobrosz">Pani Marszałek! Na początku wyrażam olbrzymie zdziwienie, że aż tak długo trwało postępowanie, daj Boże prawie rok, i w tym wypadku troszeczkę opieszałości, a nawet nie troszeczkę, wykazało na pewno tutaj Prezydium Sejmu. Przecież to są kwestie związane z immunitetem, z honorem posła i ta opieszałość też powinna zostać tutaj w jakiś sposób przez nas oceniona.</u>
          <u xml:id="u-644.1" who="#PosełJanuszDobrosz">Poza tym odnosi się takie wrażenie, że całe to postanowienie jakby zachwiało pewną proporcję. Ci, którzy są poszkodowani, nagle w świetle niektórych myśli i wniosków tego postanowienia stają się jakby przestępcami. Pikanterii sprawie dodaje ponadto fakt, o którym wspominał już tutaj pan poseł Smolarek. Ja też miałem to nieszczęście, że był w moim wydziale pan prof. Bafia i znam doskonale jego opinię i naprawdę dziwię się panu profesorowi, że tego rodzaju wykładnię się stosuje.</u>
          <u xml:id="u-644.2" who="#PosełJanuszDobrosz">Chciałem się jeszcze odnieść do jednej rzeczy. Chciałem mianowicie przypomnieć coś takiego, jak znany konflikt bydgoski z marca 1981 r., kiedy to w podobny sposób tamta władza argumentowała użycie siły wobec znanego wszystkim pana Rulewskiego i „Solidarności”. Dziwię się, że się stosuje tę samą wykładnię, skoro w tamtym czasie przeciwko takiemu postępowaniu władzy wystąpił cały naród, mało tego, był proponowany i projektowany strajk generalny i tylko porozumienie ówczesnego przewodniczącego Lecha Wałęsy z tamtą władzą spowodowało, że nie doszło do wybuchu, po prostu wielkiego, politycznego. Zatem trudno po prostu dociec czy chłopski protest ma inny wymiar, czy inny wymiar ma protest posłów reprezentujących określoną grupę polityczną.</u>
          <u xml:id="u-644.3" who="#PosełJanuszDobrosz">I następne pytanie. Czy w kontekście tego postanowienia, zastanowił się pan prokurator nad tym, co jest większym zagrożeniem dla państwa: protest posłów czy fakt, że łamie się podstawową instytucję demokracji, jaką jest immunitet poselski.</u>
          <u xml:id="u-644.4" who="#PosełJanuszDobrosz">Mam też kilka innych pytań. Tutaj, na tej sali też takie pytanie zadałem. Mianowicie nie wyegzekwował pan prokurator od pamiętnej Rady Ministrów informacji, kto osobiście podjął decyzję o użyciu siły wobec posłów. Nie zostało to po prostu zaprotokołowane. Jest to niebezpieczny precedens; tego rodzaju precedensy powodują zagrożenie demokracji i, moim zdaniem, świadczą o nieodpowiedzialności. Nie wyobrażam sobie nie protokołowanego posiedzenia gminnej rady, nie mówiąc już o Wysokiej Izbie. Tym bardziej kiedy postuluje się użycie siły.</u>
          <u xml:id="u-644.5" who="#PosełJanuszDobrosz">Uważam, że to postanowienie jest krzywdzące, wadliwe w sposób wyraźny, jeśli chodzi o prawo. I tutaj posłowie, moim zdaniem, jako prawnik im radzę, powinni zażądać kserokopii akt i jeszcze raz użyć tych argumentów w postępowaniu odwoławczym. Jeszcze raz powtarzam, powinna się tutaj do tego Wysoka Izba odnieść, bo to nie jest tylko nasza kwestia, to jest kwestia przyszłości parlamentu, jego godności, a godność posła, jak było tu powiedziane, obojętnie z jakiego ugrupowania politycznego, jest jedna. I patrzę tutaj na posła Wojciecha Mojzesowicza, który też jest z woj. bydgoskiego i też wobec niego użyto siły, tak jak wobec pana Rulewskiego. Chyba miara powinna być jedna.</u>
          <u xml:id="u-644.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-645">
          <u xml:id="u-645.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-645.1" who="#Wicemarszałek">Proszę pana posła Michała Górskiego z PSL o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-646">
          <u xml:id="u-646.0" who="#PosełMichałGórski">Pani Marszałek! Panie Posłanki, Panowie Posłowie! Jestem przedstawicielem wsi polskiej, typowym wójtem i znam zagadnienia rolnictwa. Kiedy Wojtek Mojzesowicz, poseł, był w szpitalu po tym wypadku, to jako jedyny z posłów odwiedziłem go dopiero po tygodniu. I dlatego chcę, jeszcze raz z tej trybuny sejmowej, nawiązać do tej sytuacji zeszłorocznej.</u>
          <u xml:id="u-646.1" who="#PosełMichałGórski">Protest rolników w ministerstwie rolnictwa przeciwko polityce gospodarczej, dokładnie polityce rolnej rządu, po roku został potwierdzony degradacją gospodarki w poszczególnych gałęziach rolnictwa. Rolnicy i posłowie kierowali się dobrem środowisk, jakie reprezentowali, typowej polskiej wsi, która jest częścią narodu polskiego. Prokuratura Wojewódzka w Warszawie, jak za dawnych dobrych czasów, można powiedzieć, wydała wyrok tendencyjny, niezgodny z faktami, które miały miejsce.</u>
          <u xml:id="u-646.2" who="#PosełMichałGórski">Chciałem teraz przedstawić, jak to się właśnie działo z posłem. A więc w piątek była ta afera, że na siłę policjanci wynieśli rolników i posłów. Byłem w środę, czyli po tygodniu u kolegi Wojtka Mojzesowicza i stwierdziłem, co następuje: nie mógł korzystać z telefonu; pod koniec dopiero udostępnili; nie skontaktowali z rodziną; tuszowali, fałszowali dane; nikt z rządu nie przyjechał odwiedzić posła, a przecież mógł mieć zawał serca, różnie to bywało. (Okazało się, że to nie był zawał, tylko zapalenie serca, czy coś w tym rodzaju).</u>
          <u xml:id="u-646.3" who="#PosełMichałGórski">Były minister, też nasz peeselowiec, na radzie naczelnej i na radzie posłów okłamał właśnie rolników i również partię chłopską. Jestem właśnie naocznym świadkiem tego, jak było.</u>
          <u xml:id="u-646.4" who="#PosełMichałGórski">Pod koniec warunki bytowe posła poprawiły się i udostępniono mu aparat telefoniczny i, wiadomo, lepsze pomieszczenie.</u>
          <u xml:id="u-646.5" who="#PosełMichałGórski">Nie godzi się rządowi tak postępować, to po prostu nie do pomyślenia, że jesteśmy w demokracji, zaczynamy tę demokrację brać rękoma. Rząd w tym wypadku dopuścił się niegodziwości, wykazał brak poszanowania człowieka, brak poszanowania rolników i posłów. Jest to przykład łamania przez rząd podstawowych zasad respektowania prawa w stosunku do posłów i rolników.</u>
          <u xml:id="u-646.6" who="#PosełMichałGórski">Na koniec występuję z wnioskiem, zasadniczym wnioskiem: nie przyjąć informacji, dla tego że jest niepełna.</u>
          <u xml:id="u-646.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-647">
          <u xml:id="u-647.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-647.1" who="#Wicemarszałek">Czy jeszcze ktoś z państwa zechce zabrać głos? Pan poseł Waldemar Pawlak, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-648">
          <u xml:id="u-648.0" who="#PosełWaldemarPawlak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pozwoliłem sobie zabrać głos, ponieważ uczestniczyłem w pracach komisji, która wyjaśniała tę sprawę. I bardzo bym prosił pana ministra, aby zalecił swoim podległym służbom prokuratorskim zapoznać się ze sprawozdaniem komisji, bo to pozwoliłoby ustalić pewne fakty znacznie szybciej i łatwiej i zapewne nie byłoby takiego dziwnego stwierdzenia. Myślę, że warto, aby organy prokuratury odnosiły się z nieco większym szacunkiem do faktów. Papier wiele stwierdzeń przyjmuje cierpliwie, ale może także źle świadczyć o naszym szacunku dla prawa, dla organów przedstawicielskich. Czyżby ta decyzja prokuratury była powrotem do niechlubnych tradycji, że jeżeli fakty źle świadczą — to tym gorzej dla faktów.</u>
          <u xml:id="u-648.1" who="#PosełWaldemarPawlak">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Myślę, że w interesie państwa leży rzetelne wyjaśnienie tej sprawy i oczekujemy inicjatywy pana ministra w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-648.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-649">
          <u xml:id="u-649.0" who="#Wicemarszałek">Czy to był ostatni głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-649.1" who="#Wicemarszałek">Proszę bardzo, pan poseł Jan Lityński. Czy jeszcze ktoś z państwa zechce zabrać głos, bo mamy jeszcze jeden punkt i pan minister musi…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-650">
          <u xml:id="u-650.0" who="#PosełJanLityński">Ja tylko kilka słów. Nie chcę się wypowiadać co do meritum. To znaczy — wyda je mi się, że nastąpiła tutaj pewna sprzeczność interesów, co, moim zdaniem, pismo prokuratury dosyć dokładnie oddaje.</u>
          <u xml:id="u-650.1" who="#PosełJanLityński">Chciałem tylko zaprotestować przeciwko porównywaniu zachowania się policji i prokuratury z zachowaniem się milicji i prokuratury, a także sądownictwa w okresie poprzednim. Chciałem panu zwrócić uwagę, że żaden — przy całym szacunku dla posłów, dla ich immunitetu — z posłów nie został pobity tak, jak został pobity pan Jan Rulewski i pan Bartoszcze w trakcie wydarzeń bydgoskich. Poza tym ta sprawa rozgrywa się na oczach opinii publicznej. Panowie mogą przedstawić swoje racje. Swoje racje może przedstawić rząd i prokuratura. Jest kolosalna różnica pomiędzy jednym wydarzeniem a drugim. Istnieje kolosalna różnica pomiędzy jednym okresem a drugim.</u>
          <u xml:id="u-650.2" who="#PosełJanLityński">Chciałbym, żeby panowie zwrócili na to uwagę. Bo wówczas, kiedy pan Bartoszcze został pobity, żaden z posłów ówczesnego ZSL w Sejmie — przykro mi, że to muszę wspominać — przeciwko temu nie protestował. Żaden z posłów nie protestował wówczas przeciwko pobiciu Janka Rulewskiego. Tak że, panowie, przystopujcie troszkę. Rozumiem, macie pewne racje. Rozumiem, macie pewne pretensje do polityki poprzedniego rządu, a do obecnego — o rolnictwo. Na ten temat można i trzeba dyskutować. Wy możecie dyskutować. Poprzednio nie mieliśmy żadnych szans dyskutowania swoich racji ani w Sejmie, ani w prasie.</u>
          <u xml:id="u-650.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-651">
          <u xml:id="u-651.0" who="#Wicemarszałek">Proszę pana posła Wojciecha Mojzesowicza o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-652">
          <u xml:id="u-652.0" who="#PosełWojciechMojzesowicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Naprawdę nie chciałem zabierać głosu, ale sprowokował mnie poseł Lityński. Ja też w tym czasie, w 1980 roku protestowałem. Ja też, panie pośle, w 1980 roku brałem udział w strajku bydgoskim. Mój ojciec też siedział 13 grudnia. I to co jest złe, to powiem, że jest złe. Wcale nie jest takie tragiczne to, że nas usunięto, ale to, że usunięto tych chłopów i że rok temu mówiliśmy o tych problemach, a dzisiaj się one spotęgowały dziesięciokrotnie.</u>
          <u xml:id="u-652.1" who="#PosełWojciechMojzesowicz">Panie pośle, uważam, że białe to jest białe zawsze, a czarne to jest czarne zawsze, obojętnie kto by tego nie głosił.</u>
          <u xml:id="u-652.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-653">
          <u xml:id="u-653.0" who="#Wicemarszałek">Proszę panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-654">
          <u xml:id="u-654.0" who="#PosełJanLityński">Gratuluję tylko panu posłowi tak precyzyjnego widzenia świata białe — czarne. Uważam, że świat składa się nie tylko z białego i czarnego i że pewne rzeczy nie są ani wyraźnie białe, ani wyraźnie czarne. Te rzeczy trzeba dyskutować i rozwiązywać, a nie twierdzić, że zawsze się ma rację.</u>
          <u xml:id="u-654.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-655">
          <u xml:id="u-655.0" who="#Wicemarszałek">Czy jeszcze ktoś z państwa zechce zabrać głos? Proszę bardzo, pan poseł Władysław Serafin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-656">
          <u xml:id="u-656.0" who="#PosełWładysławSerafin">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Pośle Lityński! Twierdzi pan, że wtedy nie mieliście prawa mówić tego, że wyrządzono wam krzywdę. To niech pan nie zabrania nam teraz mówić, skoro nam tę krzywdę wyrządzono. Porównywanie tych okresów jest niewspółmierne.</u>
          <u xml:id="u-656.1" who="#komentarz">(Głosy: Nie zabraniamy.)</u>
          <u xml:id="u-656.2" who="#PosełWładysławSerafin">Ale to jest zabranianie prawa, bo gdyby pan powiedział, panie pośle, że… Pan nam zarzuca, że my w ogóle upominamy się o pewną ocenę faktów Jeżeli porównamy stenogramy wystąpień, to te same gesty i zachowanie cechowało wtedy tych — jak to się mówi — zwolenników ugrupowań, jeżeli wychodził jakiś sekretarz na mównicę i mówił, że tam gdzieś w Bydgoszczy jakieś warchoły rozrabiają. Też mieli takich klakierów, co siedzieli i mówili — no tak, tak, prawda. Tak że nie powielajmy takich sytuacji. Po prostu oceniamy te sprawy, że naruszono immunitet poselski, a nie patrzmy komu i gdzie, panie pośle. Te sprawy oceniajmy!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-657">
          <u xml:id="u-657.0" who="#Wicemarszałek">Proszę państwa, bardzo proszę o skondensowane wypowiedzi. Dlatego, że mamy jeszcze jeden punkt, który wypadałoby dzisiaj omówić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-658">
          <u xml:id="u-658.0" who="#PosełJanDobrosz">Dobrosz, PSL. Chcę tylko jedną sprawę poruszyć, żeby wyjaśnić panu posłowi Lityńskiemu. Tak się złożyło, że jeśli chodzi o ten protest bydgoski, to akurat poseł z mojego województwa i wywodzący się właśnie z ZSL (już później w IX kadencji posłem być nie mógł) kolega, sędzia Kupiec w tej sprawie występował. Nie głosował on również ani za stanem wojennym, ani za rozwiązaniem „Solidarności”. Tak że nie uogólniajmy. A jeśli już chcemy przytaczać fakty, ot po prostu dokładnie je sprawdzajmy.</u>
          <u xml:id="u-658.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-659">
          <u xml:id="u-659.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-659.1" who="#Wicemarszałek">Czy jeszcze ktoś z państwa zechce zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-659.2" who="#Wicemarszałek">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-659.3" who="#Wicemarszałek">Czy pan minister zechciałby jeszcze się ustosunkować do wypowiedzi? Proszę bardzo panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-660">
          <u xml:id="u-660.0" who="#WiesławChrzanowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozumiem emocje, jakie budzi ta sprawa. Myślę, że dlatego właśnie występujący panowie posłowie nie zauważyli mojego zasadniczego stwierdzenia w tej sprawie. Nie dokonywałem żadnej oceny trafności tego postanowienia, które zostało wysłane do wymienionych panów posłów. Stwierdziłem jedynie, że ta sprawa znajduje się w fazie postępowania przewidzianego w Kodeksie postępowania karnego. I działający w tej fazie prokurator, działa z mocy ustawy. Jak stwierdza ustawa, gwarantowana jest niezależność. Nie niezawisłość, co prawda, ale niezależność. I na to przysługuje zażalenie. Trudno jest przesądzić, czy w wyniku tego zażalenia postanowienie nie zostanie uchylone. Dlatego nie dokonywałem żadnej analizy. Cytowany zaś prof. Bafia nie pochodził ode mnie, bo ja na przebieg tego rodzaju postępowania, nawet jako prokurator generalny w konkretnej sprawie, nie mam wpływu, nie powinienem i nie jestem upoważniony do ingerowania. Co innego w tej chwili, kiedy sprawa przechodzi na wyższy szczebel i będzie rozpatrywana w departamencie prokuratury. Dlatego przypisywanie mi w tej chwili takiego czy innego, osobistego czy urzędowego stosunku jest przedwczesne. Sądzę, że te zażalenia wpłyną, i oczywiście będą rozpatrzone.</u>
          <u xml:id="u-660.1" who="#WiesławChrzanowski">Rzeczywiście co do jednego mogę się z panami posłami zgodzić, że postępowanie trwało bardzo długo. W tych sprawach niearesztanckich, w sytuacji kiedy w prokuraturze warszawskiej, województwa warszawskiego jest około 1/3 wakatów, tak to właśnie wygląda. Nie chcę mówić, że to w pełni usprawiedliwia, ale to są pewne tego następstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-661">
          <u xml:id="u-661.0" who="#Wicemarszałek">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął informację ministra sprawiedliwości do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-661.1" who="#Wicemarszałek">Jest sprzeciw? W takim razie rozstrzygniemy tę sprawę na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-661.2" who="#Wicemarszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 18 porządku dziennego: Informacja rządu o realizacji przepisów dotyczących płac w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-661.3" who="#Wicemarszałek">Bardzo proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Wojciecha Misiąga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-662">
          <u xml:id="u-662.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym prosić o potraktowanie mojej dzisiejszej informacji jako informacji wstępnej, będącej odpowiedzią na zgłoszone tutaj dwa dni temu zapotrzebowanie na takie dane. Decyzje, które rozstrzygną, w każdym bądź razie posuną do przodu sprawę, mają być podjęte przez Radę Ministrów w nadchodzącym tygodniu.</u>
          <u xml:id="u-662.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Zgodnie z ustawą budżetową na rok 1991 ustalono dla sfery budżetowej normatywną relację przeciętnego wynagrodzenia w stosunku do wynagrodzeń w sferze produkcji materialnej na poziomie 103%. Pierwszej waloryzacji, waloryzacji za I kwartał br. dokonano w lutym, gdy nie było jeszcze uchwalonej ustawy budżetowej. W związku z tym waloryzacji tej — na wyraźny wniosek związków zawodowych, z którymi konsultowaliśmy przeprowadzenie waloryzacji — dokonano stosując wskaźnik normatywnej relacji wynagrodzeń 104%, a więc taki jaki był zapisany w rządowym projekcie ustawy budżetowej. Waloryzacji dokonano przyjmując jako prognozę kosztowego wynagrodzenia w sferze produkcji materialnej 1.440 tysięcy złotych. Chcę przypomnieć, że oprócz tych relacji płacy kosztowej i tym zasadniczym wynagrodzeniu w sferze budżetowej w rozliczeniu pierwszego półrocza zaważył również fakt wypłacenia w sferze budżetowej nagród z zakładowego funduszu nagród, tzw. trzynastki, i wypłat z zysku w jednostkach sfery produkcyjnej. Chcę też zauważyć, że dane, jakimi dysponujemy, wskazują na to, że przeciętna wypłata trzynastki na jedną osobę zatrudnioną w sferze budżetowej będzie w I półroczu znacznie wyższa — o mniej więcej 240 tysięcy zł — niż przeciętna wypłata z zysku w jednostkach na rozrachunku.</u>
          <u xml:id="u-662.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Sytuacja po I półroczu, według wstępnych jeszcze danych, bo nie dysponujemy do tej pory ani pełnymi danymi o zatrudnieniu, są one zbierane nieco później, ani o wynagrodzeniach w całej sferze produkcji materialnej (mamy tylko informacje o wynagrodzeniach w tzw. 6 podstawowych działach gospodarki) będzie się przedstawiała w sposób następujący. Przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej będzie wynosiło w pierwszym półroczu około 1.660 tysięcy zł, jeśli założymy, że zatrudnienie w tej sferze będzie dokładnie równe kalkulacyjnemu zatrudnieniu przyjętemu przy opracowywaniu ustawy budżetowej. Praktyka wszystkich lat poprzednich dowodzi, że rzeczywiste zatrudnienie zawsze jest niższe od tego, które kalkulacyjnie przyjmowano, a zatem rzeczywiste przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej jest nieco wyższe, o kilka punktów wyższe od tego, które wynikałoby z kalkulacji środków na waloryzację. Przeciętne wynagrodzenie w 6 działach sfery produkcyjnej wyniesie za pierwszy kwartał około 1.670 tysięcy zł, a przeciętne wynagrodzenie w całej produkcji materialnej, jak wskazują relacje z I kwartału, będzie nieco — prawdopodobnie około 20 tysięcy zł — niższe od przeciętnego wynagrodzenia w 6 działach. Wynika stąd, że przy założeniu pełnego wykorzystania limitów zatrudnienia w sferze budżetowej relacja przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej do przeciętnego wynagrodzenia w sferze produkcji materialnej ukształtowałaby się w pierwszym półroczu na poziomie nieco przekraczającym 100%, co w praktyce oznacza relację bardzo zbliżoną do relacji założonej w ustawie budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-662.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">W połowie półrocza, na przełomie I i II kwartału wystąpiły opóźnienia w wypłatach wynagrodzeń, szczególnie podwyżek z tytułu waloryzacji i wypłat nagród. Chcę wyraźnie stwierdzić, że opóźnienia te były spowodowane przede wszystkim faktem przeznaczenia przez niektóre resorty części limitów środków budżetowych przeznaczonych na płace na wydatki rzeczowe, a nie przekazaniem resortom zbyt małych środków w stosunku do zwiększonego zapotrzebowania na wynagrodzenia. Te zaległości zostały w pełni wyrównane, co więcej rząd podczas prowadzonych w poprzednim miesiącu rozmów z oboma największymi centralami związkowymi przyjął na siebie gwarancje terminowych i pełnych wypłat wynagrodzeń, po czym przystąpił do konkretnych rozwiązań organizacyjnych. Najważniejsze z nich to fakt, że począwszy od lipca w limitach środków przyznawanych poszczególnym resortom środki na wynagrodzenie i pochodne od tych wynagrodzeń są oddzielane w decyzjach limitowych od środków przyznawanych na realizację innych wydatków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-662.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Podstawową kwestią, jaka wiąże się dziś ze sprawą wynagrodzeń w sferze budżetowej, jest kwestia dalszej waloryzacji tych wynagrodzeń. Według obliczeń Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej dokonanie w tej chwili waloryzacji wynagrodzeń w sferze budżetowej za II kwartał — przypomnę jeszcze raz, że byłaby to waloryzacja dokonywana w oparciu o wstępne informacje, nie pokazujące jeszcze ostatecznie ukształtowanej relacji w całym półroczu — wymagałoby dodatkowego przeznaczenia z budżetu ponad założenia ustawy środków w wysokości 3.800 miliardów zł, przy czym kwota ta nie obejmuje skutków finansowych waloryzacji wynagrodzeń żołnierzy, funkcjonariuszy MSW i Ministerstwa Sprawiedliwości oraz pracowników wynagradzanych w tak zwanym systemie mnożnikowym, a więc przede wszystkim pracowników wymiaru sprawiedliwości i prokuratury. Chcę też powiedzieć, że waloryzacja za II kwartał może się okazać wyższa od waloryzacji przysługującej w skali całego roku. Bierze się to głównie z faktu nierównomiernego rozłożenia nagród z zysku w całości roku. Chcę tu przypomnieć, że w sferze budżetowej całe nagrody wypłacane są w pierwszym półroczu, natomiast w sferze produkcji materialnej proporcja też jest podobna. Szacujemy, że w pierwszym półroczu wypłacone zostanie około 80 albo nieco ponad 80% nagród z zysku. Wobec tego w drugim półroczu niższe będą nagrody, natomiast wraz ze spadającą inflacją spada dynamika płacy kosztowej W chwili obecnej przed zmianą ustawy budżetowej, którą rząd w najbliższych tygodniach, w ciągu najbliższych 10–14 dni, jak sądzę, przedłoży Wysokiej Izbie, nie ma możliwości przeprowadzenia waloryzacji. Wiąże się to z faktem, że, jak powiedziałem, dokonanie tej waloryzacji musiałoby spowodować przekroczenie ustalonego w ustawie budżetowej limitu środków na wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-662.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chcę też powiedzieć, że przygotowywana obecnie nowelizacja ustawy budżetowej spowoduje konieczność zmniejszenia wydatków budżetowych o kwotę w przybliżeniu równą 43–42 bilionom zł. W tym ogólnym zmniejszeniu wydatków budżetowych mieści się wliczone już zwiększenie dotacji budżetowych na świadczenia społeczne. W odróżnieniu od płac w przypadku świadczeń zwiększenie dotacji budżetowej — i to zwiększenie oszacowane mniej więcej na 10 bilionów zł — jest niezbędne po to, by w skali całego roku utrzymać już w tej chwili ukształtowany poziom świadczeń. Konieczność wzrostu tej dotacji wynika zarówno z większej liczby świadczeń, jak i z faktu, że obecnie wynagrodzenia kształtujące wysokość świadczeń są nieco wyższe niż w założeniach ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-662.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Podczas rozmów z rządem informowaliśmy związki zawodowe, a więc i „Solidarność” i OPZZ, o trudnościach związanych z tą waloryzacją. Ostateczną decyzję w sprawie uwzględnienia bądź nieuwzględnienia waloryzacji w przedkładanej Wysokiej Izbie nowelizacji ustawy budżetowej podejmie Rada Ministrów przyszłym tygodniu. Podjęcie ewentualnej decyzji o niedokonywaniu waloryzacji spowodowałoby konieczność formalnego odniesienia się do tego faktu w ustawie budżetowej i zawieszenia funkcjonowania ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej. Rozwiązanie inne, polegające na utrzymaniu zasad zawartych w ustawie budżetowej na 1991 r., a więc tego wskaźnika normatywnej relacji, który był przyjęty, będzie wymagało zwiększenia skali redukcji innych, pozapłacowych wydatków w budżecie o kwotę mniej więcej 4–4,5 bln zł. Jest to decyzja, którą podejmie Rada Ministrów i przedstawi Wysokiej Izbie wraz z nowelizacją ustawy budżetowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-663">
          <u xml:id="u-663.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-663.1" who="#Wicemarszałek">Czy ktoś z państwa zechciałby zabrać głos? Proszę, pan poseł Ryszard Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-664">
          <u xml:id="u-664.0" who="#PosełRyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Myślę, że pan minister chyba nieściśle się wyraził o skali niezbędnej, zdaniem rządu, redukcji wydatków budżetowych. Chodzi o to, że jakkolwiek optymistycznie ocenialibyśmy zmniejszającą się inflację, to w I półroczu tego roku wskaźniki inflacji są wyższe od tych, które przyjmowaliśmy do kalkulacji konstruując budżet państwa. Jednocześnie w ustawie budżetowej są zamieszczone klauzule, które przewidują waloryzację z powodu wyższego wzrostu cen niż przyjęto to w kalkulacji.</u>
          <u xml:id="u-664.1" who="#PosełRyszardBugaj">Jeżeliby przyjąć, że ten wskaźnik wzrostu cen będzie wyższy, powiedzmy, o 1/10, to niestety, zmniejszenie wydatków, o których mówił pan minister Misiąg, licząc realnie, musiałoby się zamknąć kwotą nie 43, a niestety, raczej 73 bln zł. I to pokazuje skalę problemu, przed którym stoimy.</u>
          <u xml:id="u-664.2" who="#PosełRyszardBugaj">Chciałbym, żeby pan minister Misiąg zechciał się do tego ustosunkować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-665">
          <u xml:id="u-665.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-665.1" who="#Wicemarszałek">Ponieważ są jeszcze głosy w dyskusji, potem udzielę panu ministrowi głosu.</u>
          <u xml:id="u-665.2" who="#Wicemarszałek">Proszę panie pośle o przedstawienie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-666">
          <u xml:id="u-666.0" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Andrzej Miłkowski — „Solidarność Pracy”. Panie ministrze, w trakcie dodatkowego przesłuchania członków rządu, po tej debacie gospodarczej, która tu miała miejsce, mówiłem, że deficyt, według moich obliczeń, wynosi około 42 bln zł. Pan twierdził z całym uporem, że od 8,5 do 9. Od tej debaty minął miesiąc, może półtora. Jak to się stało, że w tej chwili nowela ustawy budżetowej przewiduje kwotę czterdziestu paru bilionów złotych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-667">
          <u xml:id="u-667.0" who="#Wicemarszałek">Czy jeszcze ktoś z państwa zechciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-667.1" who="#Wicemarszałek">Proszę bardzo, pani poseł Sielicka-Gracka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-668">
          <u xml:id="u-668.0" who="#PosełMariaSielickaGracka">Pani Marszałek! Chciałam spytać pana ministra, co z rezerwą budżetową, która była przewidziana na płace; przecież takiego wielkiego wzrostu płac nie było, gdzie jest ta rezerwa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-669">
          <u xml:id="u-669.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-669.1" who="#Wicemarszałek">Czy jeszcze ktoś z państwa chciałby się zgłosić? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-669.2" who="#Wicemarszałek">Zamykam dyskusję i proszę pana ministra o udzielenie wyjaśnień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-670">
          <u xml:id="u-670.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Odpowiem panu posłowi Bugajowi. Moja wypowiedź była jednak ścisła dlatego, że jeżeli mówię o skali nominalnej redukcji wydatków budżetowych, to jest ona niezależna od inflacji. Natomiast pan poseł może mieć rację twierdząc, że skala realnego zmniejszenia wydatków będzie większa, niż by to wynikało z prostego podzielenia 250 przez 290.</u>
          <u xml:id="u-670.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bugaj: Tyle chciałem powiedzieć.)</u>
          <u xml:id="u-670.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Nawiasem mówiąc, przekroczenie planowanych wskaźników inflacji będzie znacznie niższe niż 10%.</u>
          <u xml:id="u-670.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Co do klauzuli waloryzacyjnej, to klauzula, o której wspominał pan przewodniczący Bugaj, mówi o możliwości przesuwania wydatków pod warunkiem niezwiększania deficytu, wobec tego z tej klauzuli skorzystać nie można, skoro mamy do czynienia z rzeczywiście nieco wyższą inflacją i mniejszymi dochodami budżetu. Nie da się równocześnie zrobić tak, by zwaloryzować wydatki ze względu na wyższą inflację i utrzymać wyniki, kiedy dochody są mniejsze. Tak że z tej klauzuli, z tej możliwości Rada Ministrów w obecnej sytuacji po prostu skorzystać nie może.</u>
          <u xml:id="u-670.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Odpowiadając panu posłowi Miłkowskiemu chcę powiedzieć, że pan poseł po prostu myli różne liczby. W ówczesnym momencie mówiłem, ile wynosił deficyt i będę to mówił nadal, nawet jeżeli będę posądzany o upór. 40 bln zł jest skalą zmniejszenia wydatków, nie zaś skalą deficytu. Przewidywany deficyt budżetu — jak zresztą sygnalizował to już premier Balcerowicz w zeszłym tygodniu w Sejmie — będziemy proponowali Izbie, by był większy niż przyjęty w ustawie budżetowej, ale wyniesie on nie około czterdziestu, a około dwudziestu paru bin zł.</u>
          <u xml:id="u-670.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Co do rezerwy waloryzacyjnej, o którą pytała pani posłanka Sielicka-Gracka. Rezerwa rzeczywiście była przewidziana i waloryzacja za I kwartał: tak mówiliśmy od początku, taki był planowany w tym roku przebieg inflacji. Otóż waloryzacja przeprowadzona w I kwartale wyczerpała tę rezerwę mniej więcej w 90%, czyli pozostały jeszcze niewielkie środki, to jest mniej więcej 20–30 tys. na osobę w stosunku do tej początkowo założonej rezerwy, ale jest to mniej niż by było potrzeba, żeby według zasad ustawy z 1989 r. dokonać pełnej waloryzacji wynagrodzeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-671">
          <u xml:id="u-671.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-671.1" who="#Wicemarszałek">Proszę, pan poseł Ryszard Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-672">
          <u xml:id="u-672.0" who="#PosełRyszardBugaj">Proszę Państwa! Oczywiście pan minister ma rację, kiedy mówi, że wyliczona rezerwa, wyliczony deficyt — wyliczony jako odpowiednia różnica — wynosił tyle, ile wynosił, ile pan minister oświadczył. Nie zmienia to w niczym faktu, że ta wiadomość podawana jako jedyna wiadomość o sytuacji budżetu państwa jest wiadomością dezinformującą bardziej niż informującą, dlatego że całkowicie abstrahuje od podstawowego faktu, mianowicie że wypłaty z budżetu państwa w sposób drastyczny nie są realizowane zgodnie z ustawą budżetową, że budżet najzwyczajniej w świecie zadłuża się w różnych dziedzinach, w różnych sferach życia społecznego. W takim znaczeniu właśnie skumulowała się rzeczywista a nie formalna skala deficytu dużo większa niż wynika to z tej liczby 10 bln. I myślę, że to musi być powiedziane bardzo wyraźnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-673">
          <u xml:id="u-673.0" who="#Wicemarszałek">Rozumiem, że pan minister zechce zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-674">
          <u xml:id="u-674.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Mogę tylko powiedzieć, że informacja o zaległościach była zawarta w materiałach, które przekazywaliśmy Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-675">
          <u xml:id="u-675.0" who="#Wicemarszałek">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął informację podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów Wojciech Misiąga do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-675.1" who="#Wicemarszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że państwo przyjęliście propozycję.</u>
          <u xml:id="u-675.2" who="#Wicemarszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-675.3" who="#Wicemarszałek">Na tym kończymy obrady.</u>
          <u xml:id="u-675.4" who="#Wicemarszałek">Proszę pana posła sekretarza.</u>
          <u xml:id="u-675.5" who="#komentarz">(Poseł sekretarz Radosław Gawlik: Nie ma już.)</u>
          <u xml:id="u-675.6" who="#Wicemarszałek">Nie ma komunikatów? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-675.7" who="#Wicemarszałek">Informacja o treści złożonych interpelacji oraz o treści nadesłanych odpowiedzi na interpelacje zawarta jest w doręczonych drukach nr 973 i 990. Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w sekretariacie posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-675.8" who="#Wicemarszałek">Jednocześnie informuję, że Prezydium Sejmu zwołało 69 posiedzenie Sejmu w dniach 25, 26 i 27 lipca br. Proponowany porządek dzienny obejmuje problematykę reformowania systemu opieki zdrowotnej, problemy prywatyzacji i reprywatyzacji, ocenę realizacji uchwał Sejmu dotyczących rolnictwa oraz sprawę ratyfikacji traktatu o stosunkach handlowych i gospodarczych ze Stanami Zjednoczonymi oraz ratyfikację umowy o zabezpieczeniu społecznym z Republiką Federalną Niemiec. Będzie jeszcze propozycja o poszerzenie tego porządku dziennego o Prawo bankowe.</u>
          <u xml:id="u-675.9" who="#Wicemarszałek">Szczegółowy porządek dzienny zostanie włożony do skrytek poselskich.</u>
          <u xml:id="u-675.10" who="#Wicemarszałek">Jednocześnie informuję, że następne z kolei posiedzenie Sejmu przewidywane jest w dniach 16 i 17 sierpnia br.</u>
          <u xml:id="u-675.11" who="#Wicemarszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-675.12" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-675.13" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 16 min 20)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>