text_structure.xml 156 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16 min. 5.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na salę wchodzi powitany oklaskami Prezydent Rzeczypospolitej Ob. Bolesław Bierut i zajmuje miejsce w loży.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WładysławKowalski">Otwierając posiedzenie dzisiejsze witam serdecznie Prezydenta Rzeczypospolitej Ob. Bolesława Bieruta.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WładysławKowalski">Na sekretarzy powołuję posłów Ozgę-Michalskiego Józefa i Wysockiego Lesława. Protokół i listę mówców prowadzi poseł Wysocki.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WładysławKowalski">Proszę Obywateli Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WładysławKowalski">W sprawie wniosków do protokołu z 14 posiedzenia Sejmu, zgłoszonych przez posłów Nadobnika i Nowaka, Prezydium Sejmu na posiedzeniu w dniu 17 czerwca postanowiło wniosków tych nie uwzględnić.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">(Poseł Nowak Tadeusz: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WładysławKowalski">Głos ma poseł ob. Nowak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#TadeuszNowak">Na poprzednim posiedzeniu zwróciłem się do Izby z wnioskiem o przywrócenie w stenogramie skreślonych ustępów z mego przemówienia. Pan Marszałek zdecydował nie poddawać pod dyskusję i głosowanie mojego wniosku, lecz załatwić tę sprawę w gronie Prezydium Sejmu. Wnoszę o poddanie jednak mojego wniosku pod dyskusję i głosowanie przez Izbę, dlatego że decyzja Prezydium wcale mnie nie zadowala.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#TadeuszNowak">W dalszym ciągu postawiłem wniosek, a raczej prośbę skierowaną do Pana Marszałka, aby zechciał wskazać mi, w czym w moim przemówieniu naruszyłem obowiązek wierności wobec Ojczyzny, ponieważ — jak stwierdziłem — ja osobiście nie znajduję powodów, które by dały podstawę do twierdzenia, że moim przemówieniem naruszyłem ten podstawowy obowiązek. Wobec tego, że nie otrzymałem odpowiedzi, proszę raz jeszcze, aby Pan Marszałek zechciał wskazać mi, czym ten obowiązek naruszyłem, aby w przyszłości nie było żadnych wątpliwości i bym nie pozostawał pod zarzutem naruszenia tego podstawowego obowiązku wierności wobec Ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#komentarz">(Poseł Witaszewski: Proszę o głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WładysławKowalski">Głos ma poseł Witaszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełWitaszewski">Proponuję w imieniu naszego klubu przejście do porządku dziennego nad wnioskiem posła Nowaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WładysławKowalski">Będziemy głosowali. Kto jest za wnioskami posła Nowaka, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw wnioskowi? Stoi większość.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#WładysławKowalski">Wniosek upadł. Wobec tego wniosek posła Witaszewskiego jest bezprzedmiotowy.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#WładysławKowalski">Uważam protokół z 14 posiedzenia Sejmu za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#WładysławKowalski">Protokół z 15 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#WładysławKowalski">Usprawiedliwiają nieobecność na posiedzeniach Sejmu posłowie: Bajkowski Antoni, Kupczyński Bronisław, Piaskowski Stanisław, Kita Adolf, Gajewski Piotr, Rustecki Jan.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#WładysławKowalski">Proszą Wysoką Izbę o udzielenie urlopów zdrowotnych posłowie: Kowalski Aleksander — na okres sesji, Nałkowska Zofia na okres sesji, Pietrusiński Józef — do 15 lipca, Okulicki Wincenty — do 26 czerwca, Popiel Mieczysław — na okres sesji, Sadrakuła Adam — do 31 lipca, Wilamowski-Korolewicz Bohdan na okres sesji.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#WładysławKowalski">Proszą Wysoką Izbę o udzielenie urlopów z powodu wyjazdu za granicę posłowie: Frankowski Jan — na 3 miesiące, Kożusznik Bogusław — na 14 dni, Zawadzki Aleksander — na okres sesji. Wiślicz-Iwańczyk Eugeniusz — do 5 lipca z powodu zajęć na uniwersytecie i Wróblewski Zenon — na okres sesji z powodu ważnych zajęć służbowych.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#WładysławKowalski">Czy Izba zgadza się na udzielenie powyższych urlopów? Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na udzielenie powyższych urlopów.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#WładysławKowalski">Przystępujemy do punktu l porządku dziennego: Exposé Prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#WładysławKowalski">Udzielam głosu Prezesowo Rady Ministrów ob. Cyrankiewiczowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#komentarz">(Powitany oklaskami:)</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#Komentarz">Wysoka Izbo! Winien jestem nie tylko przedstawić zamierzenia Rządu na przyszłość, bo ten Rząd pracuje już prawie 5 miesięcy, winien jestem naświetlić działalność Rządu w ciągu tego minionego okresu i wszystkie wysiłki Rządu w kierunku realizacji tych haseł, z którymi jako blok stronnictw demokratycznych wyruszyliśmy do walki wyborczej w dniu 19 stycznia.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#Komentarz">Okres ten dowiódł niezbicie, że zwycięstwo wyborcze stronnictw demokratycznych znajduje pełne pokrycie w praktyce, że Rząd wyłoniony z tych wyborów nie zawiódł oczekiwania wielomilionowych mas naszych wyborców.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#Komentarz">Wyborcy nasi i cały naród nie oczekiwał cudów, i znacznie lepsze warunki, takie, jakie mają niektóre inne narody, i lepsze — że tak powiem — podstawy wyjściowe do startu nie sprawiłyby, tak jak nigdzie na świecie nie sprawiły, cudów. Rząd nasz nie miał do wykorzystania lepszej koniunktury.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#Komentarz">Mimo to w ciągu tego okresu pozycja Polski na terenie międzynarodowym uległa dalszemu, wzmocnieniu. Mimo to poczyniliśmy niewątpliwe postępy w dalszym zaludnieniu i zagospodarowaniu ziem odzyskanych. Mimo to z uporem realizowaliśmy nasz plan odbudowy i produkcji, i wbrew ostrej zimie i potem wbrew klęsce powodzi wychodzimy obronną ręką z trudności gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#Komentarz">Rozpoczęliśmy daleko idącą akcję oszczędnościową, która dała już pokaźne wyniki. Zrobiliśmy już pierwszy krok naprzód w kierunku usprawnienia naszej administracji, w kierunku zwalczania nałogów biurokratycznych, bezwzględnego wycinania z naszego aparatu państwowego wrzodów korupcji i nadużyć, samowoli i bezprawia.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#Komentarz">Jeżeli i to wszystko jest za mało — a na pewno jest jeszcze za mało oszczędności, za mało walki z marnotrawstwem, jeszcze wiele rzeczy za mało — to pewne jest, że kroki Rządu były we wszystkich dziedzinach krokami naprzód, w żadnej dziedzinie nie cofnęliśmy się. Pewne jest, że na przyszłość należy jeszcze bardziej pracę Rządu usprawnić.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#Komentarz">Czemu zawdzięczamy wyniki dotychczasowe? Zawdzięczamy je niewątpliwie istniejącej konsolidacji politycznej i zwartości Rządu, który powstał ze zwycięstwa obozu demokratycznego w wyborach do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#Komentarz">Zwartość ta nie zrodziła się bynajmniej tylko przy stole konferencyjnym, na gruncie podziału tek lub stanowisk według klucza partyjnego. Zwartość ta zrodziła się znacznie wcześniej, zrodziła się na gruncie koncepcji ustrojowej, na gruncie reform społecznych, o których trzeba było nie tylko pisać, ale je robić. Zrodziła się na gruncie wspólnej koncepcji, jedynie słusznej i realnej, konkretnej koncepcji utrwalania niepodległości Polski w konkretnych i korzystnych zaistniałych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#Komentarz">Zwartość nasza rodziła się przede wszystkim z podstaw bloku stronnictw demokratycznych, z jednolitego frontu klasy robotniczej, z umowy jednolitofrontowej między PPS a PPR, umowy leżącej u podstaw zwycięstwa wyborczego z dnia 19 stycznia, dalej z sojuszu klasy robotniczej, z koncepcyjnego sojuszu klasy robotniczej z chłopami i inteligencją pracującą, ze Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#Komentarz">Liczne, bardzo liczne są różnice między okresem po wojnie poprzedniej w roku 1918, a po wojnie obecnej. Gospodarczo i materialnie obraz zniszczeń, z których nasze pokolenie musi Polskę całkowicie prawie odbudowywać, nie da się porównać do tamtego okresu. Politycznie zdołaliśmy wydobyć większą świadomość, bardziej skonsolidować siły narodu niż były te, które wówczas nie zdołały utrzymać władzy.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#Komentarz">Ta zwartość sił obozu demokratycznego i świadomość wspólnej akcji stronnictw politycznych i uzgodnionej gospodarki dała zwycięstwo wyborcze i na gruncie tego zwycięstwa dała zwartość Rządowi. Ktokolwiek liczył lub wciąż jeszcze liczy na rozdźwięki w Rządzie, doznał, dozna je i dozna głębokiego rozczarowania. Mogą zaistnieć różnice zdań pomiędzy poszczególnymi stronnictwami koalicji rządowej co do sposobu realizacji wspólnego programu gospodarczego i politycznego, co do tej czy innej kwestii. Różnice te mogą ujawniać się nawet w publicznej dyskusji, ale właśnie dowodem niewątpliwej tężyzny naszego życia politycznego jest, że rozbieżności te są przezwyciężane w toku dyskusji, która prowadzi do uzgodnienia stanowisk i do dalszej konsolidacji politycznej.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#Komentarz">Ponad wszelkimi bowiem rozbieżnościami w obozie demokratycznym panuje zbieżność zasadniczych celów poszczególnych stronnictw demokratycznych, wspólne postępowanie, solidarność wobec wrogich sił, które na każdym kroku starają się podważyć zdobycze Polski ludowej oraz wspólne wszystkim stronnictwom poczucie odpowiedzialności za rządzenie Państwem w trudnych warunkach powojennych.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#Komentarz">Na tym polega sens koalicji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#Komentarz">Na tym polega, jeżeli ktoś chce tak określić, wewnętrzny przymus koalicyjnego myślenia i koalicyjnej pracy. Nie ma bowiem w Polsce stronnictwa, które by uważało, że może samo wziąć na siebie odpowiedzialność za losy Polski i za rządzenie krajem, za pełną mobilizację aktywności obywatelskiej. Liczenie opozycji na to, że to, czego ona nie potrafiła zrobić będąc w poprzednim Rządzie równocześnie opozycją i siedząc równocześnie w tym rządzie zrobi taka czy inna grupa polityczna czy personalna, która przejmie te funkcje, jest liczeniem beznadziejnym, byłoby to bowiem zaprzeczeniem naszej koncepcji, byłoby to także siedzeniem okrakiem między Rządem a opozycją, pomiędzy pozycją odpowiedzialnego czy współodpowiedzialnego a pozycją przeciwnika.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#Komentarz">Na takiej niewygodnej barierze zgrywać się można najwyżej kilka miesięcy. Ocenił to trafnie mój towarzysz partyjny ob. Osóbka-Morawski, gdy w swoim czasie odradzał p. Mikołajczykowi siedzenie na dwóch stołkach, gdy p. Mikołajczyk ostrzegał, jak się to mówi, naród przed naszą koalicją.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#Komentarz">Otóż niezależnie od wszelkiego nacisku z boku, dla pełnej jasności trzeba stwierdzić, że zwartość i solidarność stronnictw demokratycznych, które reprezentują interesy robotników, chłopów, inteligencji i wszystkich ludzi pracy, jest i będzie na przyszłość także rękojmią konsekwentnej realizacji programu rządowego.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#Komentarz">Ta konsekwentna realizacja programu rządowego przejawia się we wszystkich dziedzinach, a przede wszystkim w dziedzinie polityki zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#Komentarz">W naszej polityce zagranicznej kroczymy konsekwentnie po tej samej drodze, na którą weszła Polska od chwili odbudowy swojej państwowości, jest to droga zapewnienia sobie bezpieczeństwa, utrwalenia granic, szczerej współpracy w dziele budowy pokoju i utrzymania pokoju między narodami, w rozbudowie powszechnego bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#Komentarz">Tym zasadom Polska jest wierna we wszystkich swych posunięciach na terenie międzynarodowym, na terenie Organizacji Narodów Zjednoczonych.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#Komentarz">Tym zasadom odpowiada nasze stanowisko w sprawie rozbrojenia i w sprawie kontroli energii atomowej, gdzie usilnie zmierzamy do znalezienia rozsądnego rozstrzygnięcia w interesie umocnienia pokoju.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#Komentarz">I w sprawie Palestyny stanowisko Polski na terenie Organizacji Narodów Zjednoczonych zmierza do znalezienia konstruktywnego i sprawiedliwego rozwiązania problemu.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#Komentarz">Również w sprawie greckiej delegacja nasza w komisji UNO stara się znaleźć sprawiedliwą ocenę wydarzeń w tyto kraju, ogarniętym wojną domową i położyć kres cierpieniom, ludu greckiego.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#Komentarz">Podstawowym fundamentem naszej polityki zagranicznej była, jest i będzie niezmienna przyjaźń i rozwijająca się we wszystkich dziedzinach współpraca z naszym wielkim wschodnim sąsiadem — ze Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#Komentarz">Ta przyjaźń daje widoczne i jasne dla wszystkich rezultaty.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#Komentarz">Chcę podkreślić także tutaj dobre wyniki naszej wizyty w Moskwie w miesiącu lutym i marcu r. b., wyniki dobre zarówno pod względem politycznym, jak i gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#Komentarz">Chcę podkreślić także ton i atmosferę tych rozmów pełnych zrozumienia i przyjaźni dla naszego narodu ze strony Generalissimusa Stalina.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#Komentarz">Chciałbym podkreślić z uznaniem postawę ministra Mołotowa na konferencji moskiewskiej w kwietniu b. r. wobec sprawy naszych granic zachodnich. Ta konferencja potwierdziła raz jeszcze oczywistą i wynikającą z doświadczeń historii prawdę, że przyjaźń polsko-radziecka nie jest tylko formułą dyplomatyczną, ale że przyjaźń ta jest wypełniona żywą treścią wzajemnej pomocy i serdecznej współpracy wypływającej z trwałych równoległych i życiowych interesów obydwu krajów.</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#Komentarz">Z dużym zadowoleniem Rząd podkreśla dokonany ostatnio przełom w stosunkach między Polską a Czechosłowacją. Podpisany w marcu r. b. układ o przyjaźni i wzajemnej pomocy umocnił niewątpliwie współzależne bezpieczeństwo Polski i Czechosłowacji, wprowadzając jedność między stosunki obu krajów, stworzył trwałe podstawy dla umocnienia przyjaźni naszych bratnich narodów i dał podstawy do rozwiązania wszelkich nie usuniętych jeszcze trudności.</u>
          <u xml:id="u-7.31" who="#Komentarz">Wypełniając ten układ żywą i konkretną treścią przystąpiliśmy do rokowań gospodarczych. W najbliższych dniach podpisany zostanie między Polską a Czechosłowacją układ gospodarczy obejmujący bardzo szeroki wachlarz zagadnień układ, który zapewni ścisłą uzupełniającą się współpracę ekonomiczną, w której oba kraje są jednakowo zainteresowane. Zbliżenie kulturalne poprzez liczne wizyty wzajemne dokonywuje się spontanicznie. W najbliższym czasie zostanie podpisana konwencja kulturalna polsko-czechosłowacka.</u>
          <u xml:id="u-7.32" who="#Komentarz">Nie wątpię, że z równym powodzeniem w duchu solidarności słowiańskiej zostaną rozstrzygnięte inne zagadnienia, zwężane z układem polsko-czechosłowackim, a wśród nich kwestie narodowościowe.</u>
          <u xml:id="u-7.33" who="#Komentarz">Pragnę przy tej okazji poinformować Wysoką Izbę, że Rząd Polski przystąpił już do zrealizowania postanowień układu w tej dziedzinie, zmierzając do zapewnienia grupom ludności czeskiej i słowackiej w Polsce pełnych możliwości rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-7.34" who="#Komentarz">Przyjazne kształtowanie się stosunków polsko-jugosłowiańskich znalazło swój nowy wyraz w układzie gospodarczym między obu państwami, podpisanym w Warszawie w ub. miesiącu. Na ukończeniu jest już akcja repatriacyjna z Jugosławii, w wyniku której, dzięki życzliwej pomocy władz jugosłowiańskich, wróciło dotąd do kraju ponad 15.000 naszych rodaków wraz z całym swym dobytkiem, Przyjaźnią są nacechowane nasze stosunki z Bułgarią, z którą zawrzemy niezadługo umowę o współpracy kulturalnej oraz nowy układ handlowy.</u>
          <u xml:id="u-7.35" who="#Komentarz">Pomyślnie układają się stosunki z Rumunią.</u>
          <u xml:id="u-7.36" who="#Komentarz">W najbliższym czasie Rząd Polski wyznaczy posła na Węgrzech, co winno przyczynić się do zacieśnienia współpracy z tym krajem.</u>
          <u xml:id="u-7.37" who="#Komentarz">Dobrze układają się nasze stosunki ze Szwecją, Norwegią i Danią, Ratyfikowana przez Wysoką Izbę umowa gospodarcza ze Szwecją stanowi dobry instrument dla długotrwałej współpracy ekonomicznej obu naszych krajów.</u>
          <u xml:id="u-7.38" who="#Komentarz">Znacznemu ożywieniu uległy stosunki z krajami Bliskiego Wschodu, zwłaszcza w dziedzinie gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-7.39" who="#Komentarz">Z zadowoleniem pragnę podkreślić osiągnięty ostatnio znaczny postęp w dziedzinie normalizacji stosunków między Polską a Wielka Brytanią. Wizyta ministra Bevina w Warszawie, przeprowadzone przyjazne rozmowy, następnie decyzja rządu brytyjskiego w sprawie ratyfikacji polsko-angielskiego układu finansowego, podpisanie umowy handlowej polsko-brytyjskiej, przygotowało grunt dla dalszych wysiłków w kierunku zbliżenia do normalnej współpracy gospodarczej, z niewątpliwym pożytkiem dla obu krajów. Jest naszym pragnieniem, aby po tych wstępnych krokach, powitanych przychylnie przez opinię naszych krajów, podjęte zostały wysiłki, zmierzające do rozstrzygnięcia zasadniczych zagadnień, a przede wszystkim zagadnienia niemieckiego i zagadnienia naszych granic zachodnich. Wyjaśnienia wymagają także zagadnienia wynikłe z demobilizacji byłych Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem brytyjskim, zwrotu majątku polskiego, itd. Chciałbym w tym miejscu zaznaczyć, że mimo trudności pęd do powrotu nie słabnie. W maju wróciło około 15.000 żołnierzy.</u>
          <u xml:id="u-7.40" who="#Komentarz">Oczekuje wciąż jeszcze załatwienia sprawa repatriacji Niemców do strefy brytyjskiej. Pragnęlibyśmy również przyśpieszyć sprawę powrotu do Polski emigracji naszej z Westfalii, o czym była mowa w czasie pobytu ministra Bevina w Warszawie, Polska nie będzie szczędziła wysiłków dla zacieśnienia przyjaznych stosunków i współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, co stanowić może czynnik, sprzyjający ustanowieniu trwałego pokoju i odbudowy ekonomicznej, a więc dwóch warunków niezbędnych dla pomyślnego i harmonijnego rozwoju wszystkich narodów Europy. Opinia polska jest zgodna co do tego, że nieszczęściem dla Europy byłoby rozbicie jej na dwa obozy. Dla stabilizacji stosunków w Europie niezbędne jest formalne załatwienie sprawy naszej granicy zachodniej. Wypowiedzi sugerujące rewizję naszych granic i pomniejszenie terytorialne Rzeczypospolitej, „pierwszego — przecież — alianta” w czasie minionej wojny, na rzecz Niemiec nie sprzyja osiągnięciu tych celów.</u>
          <u xml:id="u-7.41" who="#Komentarz">Oczekujemy trwałego uregulowania naszych stosunków z Francją, Nie dawno mianowany ambasador Polski w Paryżu kontynuować będzie rozmowy w sprawie nowego porozumienia sojuszniczego polsko-francuskiego. Spodziewać się należy pomyślnego zakończenia rozmów gospodarczych, które by stworzyły szerszą niż dotąd podstawę dla wymiany między obydwoma krajami. Z przyjemnością konstatuję duży postęp w dziedzinie rozwoju stosunków kulturalnych miedzy naszymi zaprzyjaźnionymi narodami.</u>
          <u xml:id="u-7.42" who="#Komentarz">Z uwagą śledzi Rząd Polski rozwój zagadnienia niemieckiego. Rozwiązanie tego zagadnienia wciąż jeszcze nie jest osiągnięte. Pewne niepokojące pociągnięcia w tej dziedzinie, odbiegające znacznie od decyzji poczdamskich, jak na przykład zjednoczenie gospodarcze dwóch stref okupacyjnych, niezadowalający przebieg akcji denazyfikacyjnej, niepokojące objawy odradzającego się szowinizmu w Niemczech — wszystko to raczej oddala nas, niż zbliża do zadowalającego rozwiązania skomplikowanego problemu Niemiec, a w tym problemie poza wielkimi mocarstwami najbardziej zainteresowane są kraje sąsiadujące z Niemcami.</u>
          <u xml:id="u-7.43" who="#Komentarz">Polska, jako bezpośredni sąsiad Niemiec, poświęcać będzie nadal baczną uwagę rozwojowi wydarzeń w tej dziedzinie, domagając się takiego rozstrzygnięcia problemu Niemiec, które zapewni Polsce i światu trwały, sprawiedliwy pokój i bezpieczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-7.44" who="#Komentarz">Okupiliśmy sobie prawo do pokoju i bezpieczeństwa wkładem do pokoju i bezpieczeństwa, naszym ogromnym wkładem w ostatnią wojnę. Nasze granice i nasze bezpieczeństwo są miarą bezpieczeństwa Wszystkich innych narodów.</u>
          <u xml:id="u-7.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-7.46" who="#Komentarz">Nasze Ziemie zachodnie są nierozerwalnie politycznie i gospodarczo w jeden organizm, w jedną i tę samą w Wrocławiu i Szczecinie Polskę zrośnięte.</u>
          <u xml:id="u-7.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-7.48" who="#Komentarz">Pierwszy okres osadnictwa, polegający na masowej imigracji skoncentrowanej na krótkiej przestrzeni czasu, w zasadzie marny już poza sobą.</u>
          <u xml:id="u-7.49" who="#Komentarz">Ludność polska na ziemiach odzyskanych wynosiła w dniu 1 maja 1947 r. ponad 5 milionów osób, z tego na ludność wiejską przypadało ok. 2.700.000, na miejską — ok. 2.300.000. Odsetek autochtonów wynosi ok. 24%, repatriantów 43%, przesiedleńców 33% ogółu ludności. Obecna faza osiedleńcza polega na wyrównaniu niedoborów ludnościowych istniejących jeszcze zwłaszcza w powiatach pogranicznych.</u>
          <u xml:id="u-7.50" who="#Komentarz">W akcji przesiedleńczej na pierwszy plan wysuwa się osadnictwo parcelacyjne. Oto 833 majątki o obszarze 23 200 ha zasiedlone zostały przez 10.370 rodzin, w tym w formie spółdzielni zorganizowano 2.380 rodzin na 141 majątkach, w postaci grup parcelacyjnych 7.890 rodzin na 692 majątkach. Punkt ciężkości zagadnień osiedleńczych spoczywa obecnie na regulacji prawnej i faktycznej sytuacji już osiedlonych osadników, która to regulacja rozpada się na dwie główne gałęzie — akcję uwłaszczeniową rolniczą i nierolniczą. Akcja uwłaszczeniowa rolnicza jest obecnie w pełnym toku. Osiągnięcia jej są następujące:</u>
          <u xml:id="u-7.51" who="#Komentarz">W dniu 1 czerwca 1947 r. na 409.882 osiedlonych rodzin przyjęto 323.621 wniosków o nadanie gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-7.52" who="#Komentarz">Akcja ta łączy się ściśle z przebudową dotychczasowego ustroju rolnego, który charakteryzowała wybitna przewaga wielkiej własności (40% powierzchni ogólnej), na ustrój odpowiadający przyjętemu przez nas modelowi gospodarczemu, którego trzon na odcinku rolnym stanowią na ziemiach odzyskanych żywotne gospodarstwa chłopskie o powierzchni od 7 do 15 ha użytków rolnych. Możliwość nadawania działek pracowniczych o obszarze 1 ha wiąże świat pracy z ziemią. W rezultacie procesu przebudowy ustroju rolnego przewiduje się osiągnięcie 613.000 gospodarstw w porównaniu do 485.592 gospodarstw istniejących za czasów niemieckich.</u>
          <u xml:id="u-7.53" who="#Komentarz">Akcja uwłaszczeniowa nierolnicza uzyskała ostatnio organizacyjne podstawy w związku z ukazaniem się rozporządzenia wykonawczego normującego strukturę i tryb postępowania władz. Akcja ta przeprowadzona pod kątem widzenia zadośćuczynienia interesom ludzi pracy, którzy wzięli na siebie ciężar walki o odbudowę gospodarczą Państwa oraz uwzględniająca konieczność uaktywnienia sił gospodarczych społeczeństwa, drzemiących niejednokrotnie bezproduktywnie, względnie nawet przejawiających działalność szkodliwą dla dobra ogółu, wzmoże potencjał gospodarczy Państwa, przyśpieszy procesy odbudowy i przyczyni się wybitnie do pełnego zespolenia ziem odzyskanych z resztą kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.54" who="#Komentarz">Planowa akcja przesiedlania Niemców z terenów ziem odzyskanych rozpoczęła się dnia 24 lutego 1946 r. i do dnia 31 maja 1947 r. wysiedlono 1.788.224 osoby.</u>
          <u xml:id="u-7.55" who="#Komentarz">Od dnia 20 stycznia 1947 r. do dnia 20 kwietnia 1947 r. akcja wysiedleńcza została przerwana z powodu mrozów. Teraz dziennie wysiedla się 3.000 Niemców.</u>
          <u xml:id="u-7.56" who="#Komentarz">Akcja repatriacyjna zostanie zakończona w ciągu tego lata.</u>
          <u xml:id="u-7.57" who="#Komentarz">Jednym z ważnych odcinków akcji uwłaszczeniowej jest likwidacja ruchomego mienia poniemieckiego, to jest głównie sprzedaż mebli dotychczasowym posiadaczom i użytkownikom.</u>
          <u xml:id="u-7.58" who="#Komentarz">Do upłynnienia remanentów poniemieckich i magazynów powołany został w lipcu 1946 r. Główny Inspektorat Specjalnej Akcji Likwidacyjnej, który wpłacił do Skarbu Państwa 264 miliony złotych. Do dnia 30 kwietnia 1947 r. wpłaty do Skarbu wyniosły 686.474.360 zł.</u>
          <u xml:id="u-7.59" who="#Komentarz">Na odcinku zagospodarowania rolniczego ziem odzyskanych przeprowadzane są w roku bieżącym dwie doniosłe dla tych ziem akcje:</u>
          <u xml:id="u-7.60" who="#Komentarz">1) zasilanie rolnictwa ziem odzyskanych w inwentarz żywy (w ramach importu),</u>
          <u xml:id="u-7.61" who="#Komentarz">2) zasilanie rolnictwa kredytami inwestycyjnymi przewidzianymi w państwowym planie inwestycyjnym na r. 1947.</u>
          <u xml:id="u-7.62" who="#Komentarz">Import inwentarza żywego przeprowadzany na mocy zawartych umów handlowych został skierowany wyłącznie na ziemie odzyskane.</u>
          <u xml:id="u-7.63" who="#Komentarz">Rolnictwo ziem odzyskanych otrzymuje; 50.600 sztuk koni użytkowych, 14.000 sztuk bydła. Inwentarz żywy równomiernie zasila sektory drobnych własności i majątków państwowych na ziemiach odzyskanych; na potrzeby drobnej własności — 34.600 sztuk koni i 10.500 sztuk bydła; na potrzeby majątków — 16.000 sztuk koni i 3.500 sztuk bydła.</u>
          <u xml:id="u-7.64" who="#Komentarz">Transporty z inwentarzem żywym, opóźnione wskutek przewlekłej ostrej zimy, obecnie nadchodzą do wszystkich naszych trzech portów.</u>
          <u xml:id="u-7.65" who="#Komentarz">Inwentarz żywy, którego ceny kształtują się poniżej cen rynkowych, jest rozprowadzany na dogodnych warunkach kredytowych, umożliwiających nabywanie go osadnikom najsłabszym ekonomicznie.</u>
          <u xml:id="u-7.66" who="#Komentarz">W zakresie kredytów inwestycyjnych państwowy plan inwestycyjny na 1947 r. w dziale Ministerstwa Ziem Odzyskanych przeznacza zł. 2.450.000 000 na potrzeby rolnictwa ziem odzyskanych. Z tego na ziarno siewne (akcja wiosenna) zł 900.000.000; na dopłaty Skarbu Państwa do uposażeń pracowników Państwowych Nieruchomości Ziemskich, skierowano do kas gwarancyjnych, zabezpieczających zaopatrzenie w inwentarz pracowników z chwilą otrzymania przez nich samodzielnej gospodarki rolnej — zł 115.000.000; na pomoc i zagospodarowanie — zł 1.435.000.000.</u>
          <u xml:id="u-7.67" who="#Komentarz">Kredyty w wysokości zł 1.435.000.000 przeznaczone na pomoc w zagospodarowaniu, skierowane zostały na zakup inwentarza żywego i martwego, na orkę kredytowa gruntów, na przeprowadzenie drobnych remontów, na pszczelarstwo, ogrodnictwo. Uwzględniono potrzeby rzemiosła wiejskiego, obsługującego rolnicze warsztaty pracy, przemysłu ludowego, przeniesionego na ziemie odzyskane przez repatriantów ze wschodu.</u>
          <u xml:id="u-7.68" who="#Komentarz">Przy rozdziale kredytów inwestycyjnych na poszczególne województwa ziem odzyskanych zostały uprzywilejowane tereny najbardziej dotknięte działaniami wojennymi, a więc województwa olsztyńskie, szczecińskie, Ziemia Lubuska.</u>
          <u xml:id="u-7.69" who="#Komentarz">W granicach 300 milionów zł (rezerwy dla zagospodarowania ziem odzyskanych) udziela się dotacji na potrzeby samorządu (odbudowa przedsiębiorstw użyteczności publicznej), na rozbudowę środków transportowych, na odbudowę domów towarowych itp.</u>
          <u xml:id="u-7.70" who="#Komentarz">Jesienią r. 1946 w akcji siewnej obsiewy ozime wyniosły około 1.200,000 ha. Łącznie zatem w roku gospodarczym 1946/47 powinniśmy osiągnąć 3.200.000 ha powierzchni uprawionej i obsianej na około 4.800.000 ha ogólnego obszaru ziemi ornej na ziemiach odzyskanych.</u>
          <u xml:id="u-7.71" who="#Komentarz">Dla zapewnienia obsiewów na ustalonym planem obszarze Rząd zorganizował pomoc dla osadników w zakresie wzmożenia siły pociągowej ich gospodarstw, dostarczenia w naturze materiału siewnego oraz uruchomienia kredytów na zakup przez osadników ziarna do siewu, ziemniaków, nawozów sztucznych oraz na orkę kredytową.</u>
          <u xml:id="u-7.72" who="#Komentarz">Wymieniana pomoc państwowa w stosunku do gospodarstw osadniczych jest przeprowadzana za pośrednictwem aparatu głównego pełnomocnika Akcji Siewnej, w stosunku zaś do majątków państwowych za pośrednictwem przedsiębiorstwa Państwowych Nieruchomości Ziemskich.</u>
          <u xml:id="u-7.73" who="#Komentarz">Prócz tego w bieżącym okresie wiosennym powinniśmy otrzymać z importu około 3.000 nowych traktorów. Z tego 1.000 zostało przeznaczonych do uprawy gruntów w tych gospodarstwach najsłabszych. Jednocześnie na orkę kredytową dla osadników został uruchomiony specjalny kredyt ulgowy w kwocie zł 120 milionów.</u>
          <u xml:id="u-7.74" who="#Komentarz">Wiosenna akcja siewna 1947 r. dobiega końca. Warunki atmosferyczne jej towarzyszące były wyjątkowo niesprzyjające.</u>
          <u xml:id="u-7.75" who="#Komentarz">Po długiej i mroźnej zimie nastąpiły w wielu miejscach kraju powodzie, a następnie długotrwała susza. Konie i materiał siewny z importu z tych samych powodów atmosferycznych nadchodziły z opóźnieniem. Pomimo to na podstawie nadchodzących z terenu sprawozdań, w szczególności z okresowego sprawozdania danego dzisiaj możemy już ustalić, że zamierzony plan akcji siewnej będzie wykonany nie tylko w województwach południowych ziem odzyskanych w granicach przekraczających 100% planu, ale także w województwach północnych, tam, gdzie spodziewaliśmy się trudności i niepowodzeń, widzimy wykonanie planu też z nadwyżką 100%. Nasze ziemie zachodnie zrosły się z resztą Polski. Idzie pełną parą przemysł uruchomiony przez polskich robotników, wydaje plon praca polskiego rolnika. Oprócz wszystkich naszych historycznych i politycznych praw do tych ziem, jedno jest jeszcze pewne — że tak powiem — dodatkowo. O płodach z ziem tamtych nie powtórzy żaden Goering hasła takiego: zboże i masło stamtąd przetopić na niemieckie armaty.</u>
          <u xml:id="u-7.76" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-7.77" who="#Komentarz">Wojsko żyje pod znakiem demobilizacji roczników pobranych podczas wojny.</u>
          <u xml:id="u-7.78" who="#Komentarz">W lutym i w marcu zdemobilizowano znaczną część roczników 1922, 1923, 1924.</u>
          <u xml:id="u-7.79" who="#Komentarz">W lipcu i sierpniu odejdzie reszta i tym samym demobilizacja zostanie zakończona.</u>
          <u xml:id="u-7.80" who="#Komentarz">Rząd zaopatrzył wszystkich zdemobilizowanych w nowe ubrania cywilne, buty i bieliznę, w zimie dodatkowo w kurtki. Zdemobilizowani nie zostali rzuceni w bezplanowe szukanie zajęcia w cywilu. Przeprowadzona została akcja osadzenia zdemobilizowanych na ziemiach zachodnich. Utworzono dla nich około 1.000 nowych gospodarstw. Wojsko wyposażyło te gospodarstwa w inwentarz, wozy z uprzężą, grunt dostali zasiany.</u>
          <u xml:id="u-7.81" who="#Komentarz">Przy rejonowych komendach uzupełnień powołano specjalny aparat pośredniczący w uzyskaniu pracy we właściwym zawodzie. 70% zdemobilizowanych żołnierzy skorzystało z tego pośrednictwa.</u>
          <u xml:id="u-7.82" who="#Komentarz">Po demobilizacji wojsko przechodzi na system dwóch roczników, obecnie 1925 i 1926. Wcielenie poborowych odbywa się w 3 turach, aby nie było straty rąk do pracy w rolnictwie i w przemyśle. Około 20% poborowych rocznika 1926 korzysta ze zwolnień i odroczeń, udzielanych ze względu na potrzeby w przemyśle i innych działach gospodarki w zakresie kwalifikowanych robotników i inteligencji.</u>
          <u xml:id="u-7.83" who="#Komentarz">Obecny pobór cechuje już 100% frekwencja i wielki napływ żołnierzy do służby ochotniczej. Ochotnicze wojsko jest w społeczeństwie coraz bardziej popularne.</u>
          <u xml:id="u-7.84" who="#Komentarz">Realizacja planu 3-letniego wymaga przerzucenia wszystkich sił kraju na odbudowę. W związku z tym budżet wojska w r. 1947 jest szczupły. Jest to wybitnie pokojowy budżet, obliczony jedynie na utrzymanie i wyszkolenie kadr oraz konserwację i zabezpieczenie sprzętu.</u>
          <u xml:id="u-7.85" who="#Komentarz">Dzięki wysiłkom oszczędnościowym wojsko utrzymało na właściwym poziomie wyżywienie, umundurowanie i wyposażenie. Nastąpiło znaczne usprawnienie gospodarki i administracji wojskowej. W ramach akcji oszczędnościowej Rządu poważne wyniki osiągnęło wojsko w dziedzinie remontu i utrzymania koszar, magazynów, sprzętu motorowego i uzbrojenia.</u>
          <u xml:id="u-7.86" who="#Komentarz">Wojsko nadal rozminowuje kraj. Saperzy w 1947 r. usunęli i zniszczyli 116.000 min różnego typu, unieszkodliwili 488.000 sztuk porzuconej amunicji. W akcji tej zginęło w 1947 r. 16 saperów, a 16 zostało ciężko rannych.</u>
          <u xml:id="u-7.87" who="#Komentarz">Wojsko wzięło udział w wiosennej akcji siewnej. Pomocy wojska doznali niejednokrotnie świeżo przybyli osadnicy na ziemie odzyskane oraz osoby pozbawione sprzężaju. Okazano pomoc rodzinom osób odbywających czynną służbę wojskową.</u>
          <u xml:id="u-7.88" who="#Komentarz">Zarówno postawa naszego wojska w zwalczaniu bandytyzmu, jak też poważny wkład w odbudowę Państwa na różnych odcinkach daje niezbitą gwarancję, że odrodzone Wojsko Polskie jest wiernym i coraz sprawniejszym ramieniem Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-7.89" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-7.90" who="#Komentarz">Wzrost produkcji rolnej i przemysłowej, następnie należyty rozdział powiększonego dochodu społecznego — to podstawowe elementy zmierzające do powolnej, ale konsekwentnej poprawy sytuacji gospodarczej w Polsce. Pokonując trudności związane z okresem powojennym, z ogromem zniszczeń na naszych ziemiach, zmobilizowaliśmy cały wysiłek i ofiarność społeczeństwa, a przede wszystkim świata pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.91" who="#Komentarz">Po przezwyciężeniu trudności, związanych ze szczególnie ciężkimi warunkami ubiegłej zimy, przemysł nasz wszedł obecnie w lepszą fazę rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-7.92" who="#Komentarz">Na odcinku produkcji notujemy:</u>
          <u xml:id="u-7.93" who="#Komentarz">1) przekroczenie poziomu produkcji przedwojennej w całym szeregu dziedzin wytwórczości. Jeżeli przyjąć poziom produkcji 1937–1938 r. za 100, to wskaźniki produkcji dotyczące maja rb. wynoszą: dla węgla 140, energii elektrycznej 143, stali surowej 114, cementu 139, lokomotyw 696, wagonów 2738, wyrobów kutych i prasowanych 239, saletrzaków 291, azotniaku 196, papieru 109;</u>
          <u xml:id="u-7.94" who="#Komentarz">2) wzrost produkcji w ciągu ostatniego roku, wynikający z porównania poziomu produkcji przemysłowej w maju ub. r. z poziomem produkcji przemysłowej w maju rb. jest niewątpliwy. Jeżeli przyjąć poziom produkcji z maja 1946 r. za 100, to wskaźniki produkcji dotyczące maja rb. wynoszą: dla węgla 120, energii elektrycznej 118, stali surowej 133, wyrobów walcowanych 144, maszyn rolniczych 177, obrabiarek 225, azotniaku 113, cementu 121, papieru 125;</u>
          <u xml:id="u-7.95" who="#Komentarz">3) wykonanie z nadwyżką planu produkcyjnego w maju rb. przez większość gałęzi przemysłu daje te powiększone wskaźniki. Osiągnięcia naszego przemysłu w maju rb. wyrażające się takimi cyframi produkcji miesięcznej, jak produkcja węgla kamiennego 4.459.000 ton, stali surowej 139.600 ton, wyrobów walcowanych 92.300 ton, cementu 149.600 ton, maszyn rolniczych 2.730 sztuk, wagonów towarowych 909 sztuk, parowozów 16 sztuk, energii elektrycznej 301 mil. kwh, niewątpliwie należy uważać jako poważne.</u>
          <u xml:id="u-7.96" who="#Komentarz">Jednak poziom produkcji niektórych wyrobów pozostaje jeszcze poniżej poziomu produkcji przedwojennej. I tak jeżeli przyjąć poziom produkcji 1937–38 za 100, produkcja w maju 1947 r.; rudy żelaznej wynosiła 60, wyrobów walcowanych 95, kabli 84, żarówek 62, tkanin wełnianych 60, tkanin bawełnianych 62, superfosfatów 87, kwasu siarkowego 73, gwoździ 70.</u>
          <u xml:id="u-7.97" who="#Komentarz">Jednakże i w tych wyrobach, w których pozostajemy na poziomie produkcji niższym od przedwojennego, szybkość wzrostu produkcji na przestrzeni ostatniego roku, tj. od maja 1946 r. do maja 1947 r. pozwala przypuszczać, że poziom przedwojenny w niezbyt długim czasie zostanie osiągnięty.</u>
          <u xml:id="u-7.98" who="#Komentarz">Szczególnie niski poziom produkcji w stosunku do przedwojennego mamy wskutek braku surowca krajowego w zakresie produkcji skór podeszwowych: wskaźnik w stosunku do 100 z 1937/38 r. wynosi tu 17. w skórach miękkich — 21. Skutek jest taki, że konsumpcja skóry oparta jest na imporcie.</u>
          <u xml:id="u-7.99" who="#Komentarz">Zadaniem przemysłu jest nie tylko produkować, ale także produkować rentownie. Podstawy rentowności przemysłu zostały stworzone. Przeprowadzona rewizja poziomu cen sztywnych, które w swej istocie są cenami rozliczeniowymi wewnątrz sektora państwowego i nie mają istotnego wpływu na ceny rynkowe — pozwoli przemysłowi nie tylko zrównoważyć swój bilans, ale także wygospodarować poważne na rzecz budżetu państwowego i na inne cele ogólnopaństwowe.</u>
          <u xml:id="u-7.100" who="#Komentarz">By scharakteryzować rentowność przemysłu państwowego, wystarczy powołać się na następujące momenty. Prócz podatków przemysł wpłaca do budżetu państwowego 38 miliardów złotych na wyżywienie ludności, około 20 miliardów złotych świadczy dodatkowo, sprzedając cukier, wyroby włókiennicze, obuwie i węgiel na zaopatrzenie kartkowe po niskich cenach, Świadczenia Funduszu Aprowizacyjnego na rzecz przemysłu i członków ich rodzin są znacznie mniejsze od wymienionych świadczeń przemysłu, wreszcie na kilkanaście miliardów złotych obciąża przemysł system zróżnicowanych mnożników w stosunku do walut obcych przy eksporcie i imporcie.</u>
          <u xml:id="u-7.101" who="#Komentarz">Obraz naszych osiągnięć i zamierzeń w dziedzinie rentowności przemysłu nie byłby pełnym, gdybyśmy nie wspomnieli o akcji oszczędnościowej, która w bieżącym roku, zgodnie z planem, winna dać efekt pieniężny w postaci obniżenia kosztów własnych o 6.700.000.000 złotych.</u>
          <u xml:id="u-7.102" who="#Komentarz">Przebieg akcji oszczędnościowej, którą zapowiadałem w oświadczeniu lutowym, a która jest walką z marnotrawstwem we wszystkich jego przejawach, wyrazem koniecznych restrykcyj w wydatkach administracyjnych, podniesienia wydajności pracy, ograniczenia zużycia surowców i materiałów, podniesienia stopnia wykorzystania urządzeń i maszyn, polepszenia jakości produkcji itd. charakteryzują następujące przykłady:</u>
          <u xml:id="u-7.103" who="#Komentarz">Państwowa Fabryka Związków Azotowych w Chorzowie na skutek wzrostu wydajności pracy zaoszczędziła w lutym r. b. 7.243 014 zł. Ta sama fabryka w miesiącu lutym i marcu r. b. przez zmniejszenie zużycia surowców i materiałów pomocniczych (kamień wapienny, elektrody, olei i smary, worki papierowe, sprzedaż odpadków) uzyskała oszczędności 3.470.000 zł. W całym przemyśle chemicznym zaoszczędzono w I kwartale r. b. 67.800 ton węgla, co wynosi 24.875.000 zł. Łączna suma uzyskanych w tym przemyśle w I kwartale r. b. oszczędności wyraża się kwotą 66 milionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-7.104" who="#Komentarz">W przemyśle hutniczym zaoszczędzono w miesiącu marcu r. b. przez odpowiednie spalanie węgla i gazu generatorowego 11.220 ton węgla wartości 4 867.900 zł, przez zmniejszenie zużycia koksu 4.000.000 zł, przez zmniejszenie zużycia cegły magnetyzowej o 3,24 kg na tonę wyprodukowanej stali — 7,7 milionów złotych, drogą innych oszczędności 9 milionów złotych. Ogółem oszczędzono 375 milionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-7.105" who="#Komentarz">Przykłady te są tylko najbardziej typowe. Powszechność akcji oszczędnościowej i jej nasilenie dają pewność, że plan oszczędnościowy będzie nie tylko wykonany, ale i przekroczony. Z tego, oczywiście, nie wynika, że wszystko już jest zrobione.</u>
          <u xml:id="u-7.106" who="#Komentarz">W dziedzinie wymiany towarowej podjęty został poważny wysiłek opanowania spekulacyjnej zwyżki cen i osiągnięcia drogą ich stabilizacji zwiększenia realnej wartości płac robotniczych i sprawiedliwego rozdziału dochodu społecznego,.</u>
          <u xml:id="u-7.107" who="#Komentarz">Rząd, przedstawił Sejmowi na obecnej sesji szereg projektów ustawodawczych, które po uchwaleniu przez Wysoką Izbę przeszły w stadium realizacji. Są to ustawy, mające na celu właściwe zorganizowanie handlu i kontroli nad handlem, jak ustawa o zezwoleniach na prowadzenie przedsiębiorstw handlowych, o nadzwyczajnych pełnomocnictwach dla Rządu w zakresie zwalczania drożyzny i nadmiernych zysków w obrocie handlowym. Z tą grupą ustaw łączą się ściśle trzy ważne uchwały Rady Ministrów o rozszerzeniu kompetencji i zakresie działania Funduszu Aprowizacyjnego, o zorganizowaniu sieci domów towarowych, państwowych i spółdzielczych i o stabilizacji cen w sektorze państwowym i samorządowym.</u>
          <u xml:id="u-7.108" who="#Komentarz">Dyskusja nad powyższymi projektami ustaw absorbowała Wysoką Izbę przed niedawnym czasem. Dlatego nie będę uzasadniał stanowiska Rządu w tych wszystkich sprawach. Ograniczę się do stwierdzenia, że realne efekty przyjętych ustaw, a głównie zahamowania zwyżki cen, a nawet pewne objawy ich obniżki już zostały osiągnięte.</u>
          <u xml:id="u-7.109" who="#Komentarz">Obok innych czynników, walkę ze spekulacją prowadziła również w okresie sprawozdawczym Komisja Specjalna do walki z nadużyciami i szkodnictwem gospodarczym oraz jej delegatury. Walka była prowadzona przy pomocy organizacji społecznych, w pierwszym rzędzie świata pracy, zorganizowanego w związkach zawodowych. Ekipy kontrolerów społecznych, działające z upoważnienia Komisji Specjalnej, dokonały w przeciągu ostatnich 4 miesięcy kontroli przeszło 20 000 sklepów i punktów sprzedaży, stwierdzając w wielu wypadkach uprawianie spekulacji. Liczba kontrolerów, którzy brali udział w akcji, sięga już wielu tysięcy osób. Pouczającym przykładem może służyć przeprowadzona w skali ogólnokrajowej akcja przeciwko spekulacyjnej podwyżce cen wyrobów monopolowych i akcyzowych, jak zapałki, cukier, sól. W wyniku tej akcji, w przeciągu dosłownie kilku tygodni, sytuacja została opanowana i ceny wróciły do poziomu. Spekulanci zostali ukarani bądź przez Komisję Specjalną, bądź też przez władze administracyjne. Szczególnego rozmachu nabrała walka ze spekulacją, prowadzona przez Komisję Specjalną w ostatnich kilku tygodniach. Kontrola obejmowała w pierwszym rzędzie ceny artykułów pierwszej potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-7.110" who="#Komentarz">Pragnę zaznaczyć i podkreślić, że polityka gospodarcza Rządu nie kieruje się przeciw inicjatywie prywatnej. Chcę podkreślić słuszność stanowiska zrzeszeń kupieckich i rzemieślniczych, które zamierzają współdziałać z Rządem w pracy nad uzdrowieniem handlu w walce ze spekulacją, działając w dobrze zrozumiałym interesie zdrowej i uczciwej części inicjatywy prywatnej.</u>
          <u xml:id="u-7.111" who="#Komentarz">Powszechne domy towarowe, które są wyrazem zastosowania ekonomicznych środków walki ze spekulacją i zapewnienia stałej podaży towarów przy wyeliminowaniu zbędnego pośrednictwa, już w początkowym okresie organizacji wykazały celowość istnienia i skuteczność działania. Zarówno Państwo jak i spółdzielczość winny zbudować szeroką sieć domów towarowych.</u>
          <u xml:id="u-7.112" who="#Komentarz">Spółdzielczość była i pozostanie jednym z najważniejszych elementów naszego życia gospodarczego. Rząd uważa, że zasięg działania i rola spółdzielczości winny być znacznie rozszerzone i pójść w kierunku rozbudowy i wzmocnienia spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-7.113" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-7.114" who="#Komentarz">Dyskusja na temat organizacji spółdzielczości, przeprowadzona ostatnio, wyjaśniła wiele nieporozumień i stanie się przyczynkiem do wzmocnienia a nie osłabienia spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-7.115" who="#Komentarz">Możemy stwierdzić, że objawy „paniki zbożowej” zostały w znacznym stopniu opanowane. Organizacja skupu zboża, spoczywająca w ręku Funduszu Aprowizacyjnego oraz jego delegatur, przy współdziałaniu ze spółdzielczością, handlem państwowym i prywatnym, zabezpieczy w przyszłości na odcinku zbożowym zaopatrzenie ludności. Zwyżka cen zboża stworzyła sytuację, która bez przeciwdziałania mogłaby utrudnić dalszy rozwój hodowli trzody chlewnej. Rząd zamierza przedsięwziąć kroki zapobiegawcze poprzez racjonalne zorganizowanie zakupu trzody.</u>
          <u xml:id="u-7.116" who="#Komentarz">Wachlarz naszych handlowych i finansowych stosunków z zagranicą rozszerzył się poważnie. Zawarliśmy szereg układów i porozumień, odnawiając wygasające umowy handlowe, regulując sprawy dotychczas niezałatwione, wreszcie wchodząc w kontakt umowny z krajami, z którymi dotychczas stosunki nasze nie były uregulowane.</u>
          <u xml:id="u-7.117" who="#Komentarz">Na plan pierwszy wysuwają się porozumienia, zawarte z naszym sąsiadem wschodnim.</u>
          <u xml:id="u-7.118" who="#Komentarz">W czasie naszego pobytu w Moskwie podpisaliśmy cały szereg porozumień. Do najważniejszych należy porozumienie w sprawie złota dla Polski w kwocie 28.850.000 dolarów, porozumienie w sprawie zmniejszenia o połowę dostaw węgla z Polski do Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-7.119" who="#Komentarz">Pierwsze z nich pozwoliło nam na uzupełnienie niedostatecznego zapasu dewiz, drugie pozwoliło przerzucić część eksportu węgła do pozostałych krajów, a tym samym rozszerzyć stosunki wymienne z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-7.120" who="#Komentarz">Niezależnie od tych porozumień zawarliśmy trzymiesięczną prowizoryczną Umowę handlową ze Związkiem Radzieckim, przedłużającą umowę zeszłoroczną. Pertraktacje w sprawie zawarcia nowej stałej umowy są w toku.</u>
          <u xml:id="u-7.121" who="#Komentarz">Jednym z najważniejszych naszych partnerów jest Szwecja. W marcu r. b. zawarliśmy ze Szwecją szereg układów a w pierwszym rzędzie o bieżącym obrocie towarowym, umowę rozrachunkową i umowę kredytowo-inwestycyjną. Układy te, korzystne dla obu stron, niewątpliwie przyczynią się do zacieśnienia stosunków polsko-szwedzkich.</u>
          <u xml:id="u-7.122" who="#Komentarz">Z przyjemnością muszę stwierdzić, że rokowania polsko-brytyjskie doprowadziły na początku maja r. b. do zawarcia wstępnego porozumienia handlowego, ustalającego zakres i rozmiary wymiany pomiędzy Polską a Wielką Brytanią w okresie najbliższych trzech lat. W dniu 9 czerwca r. b. nastąpiła wymiana listów, potwierdzających wstępne porozumienie i tym samym zawarty został układ handlowy pomiędzy Polską a Wielką Brytanią. Ratyfikowanie polsko-brytyjskiej umowy finansowej stanowić będzie niewątpliwie również dla stosunków polsko-angielskich wydarzenie pomyślne.</u>
          <u xml:id="u-7.123" who="#Komentarz">Rozwijają się pomyślnie pertraktacje gospodarcze polsko-czechosłowackie, zmierzające do zawarcia układów, dotyczących całokształtu stosunków gospodarczych pomiędzy obu krajami. W dniu 2 maja r. b. podpisany został protokół, normujący obrót towarowy między Polską a Czechosłowacją w okresie 1 maj — 31 lipiec r. b.</u>
          <u xml:id="u-7.124" who="#Komentarz">W dniu 24 maja r. b. podpisano szereg porozumień między Polską a Jugosławią, regulujących stosunki gospodarcze pomiędzy obu krajami na okres lat 5 (1948–1952).</u>
          <u xml:id="u-7.125" who="#Komentarz">Na rok najbliższy została zawarta umowa, ustalająca wzajemny obrót towarowy.</u>
          <u xml:id="u-7.126" who="#Komentarz">Ponadto w okresie ostatnich czterech miesięcy zawarte zostały nowe umowy handlowe z następującymi krajami: Szwajcarią, Austrią, Finlandią i radziecką strefą okupacyjną w Niemczech. Prowadzone są pertraktacje z Węgrami, Rumunią i Bułgarią.</u>
          <u xml:id="u-7.127" who="#Komentarz">Zawarte układy i porozumienia wzmacniają nasze stosunki gospodarcze, handlowe i finansowe z zagranicą, zapewniając Polsce dopływy niezbędnych surowców i artykułów inwestycyjnych, a zagranicy węgiel, koks, wyroby naszego przemysłu oraz pierwsze partie artykułów pochodzenia rolnego.</u>
          <u xml:id="u-7.128" who="#Komentarz">Mieliśmy ostatnio do zaobserwowania niekorzystne zjawisko zablokowanych nadwyżek walutowych w obrocie clearingowym z zagranicą, wynikające z niedostatecznego zsynchronizowania naszego importu z eksportem. Przeprowadzone na ten temat pertraktacje z zagranicznymi kontrahentami, jak również posunięcia organizacyjne przyczyniły się już w pewnej mierze do likwidacji tego stanu rzeczy. Należy sądzić, iż w niedługim czasie zjawisko to zostanie całkowicie usunięte.</u>
          <u xml:id="u-7.129" who="#Komentarz">Odrębne zagadnienie stanowi sprawa gospodarczej i finansowej pomocy międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-7.130" who="#Komentarz">Organizacji UNRRA Polska zawdzięcza nader poważną pomoc i to pomoc, która nadeszła w okresie dla nas gospodarczo najcięższym. Dziś, gdy akcja Organizacji Pomocy i Odbudowy Narodów Zjednoczonych dobiega końca, wyrażamy tej organizacji wdzięczność i podziękowanie za całokształt jej działalności, Z wdzięcznością przyjęliśmy pomoc ofiarowaną nam w najcięższych chwilach przez Związek Radziecki oraz bardzo wydatną pomoc UNRRA.</u>
          <u xml:id="u-7.131" who="#Komentarz">Z wdzięcznością witamy też zamierzenia, zdążające do przedłużenia pomocy UNRRA w innych formach.</u>
          <u xml:id="u-7.132" who="#Komentarz">Zarówno wkład Polski do walki o wolność przeciwko hitleryzmowi, ogrom zniszczeń, jak również wielki wysiłek własny dźwigania kraju z ruin powojennych dają nam pełne moralne prawo do korzystania z dalszej pomocy zagranicy, którą wiążemy z konkretnym naszym udziałem w odbudowie Europy. Nasza aktywność w tej dziedzinie wyraża się już w imponującym udziale w wymianie handlowej z różnymi krajami.</u>
          <u xml:id="u-7.133" who="#Komentarz">Chcemy wierzyć, że pomoc ta będzie nam udzielona z całkowitym poszanowaniem naszej suwerenności i założeń naszej polityki zagranicznej i wewnętrznej, t. j. najistotniejszych postulatów rozwoju Rzeczypospolitej, które od pierwszej chwili od rodzenia demokratycznej państwowości polskiej uważaliśmy za najwyższy nakaz polskiej racji stanu. Sądzimy, że postawa nasza, wyrażająca opinię narodu, który w ciągu sześciu lat broczył krwią w walce z najazdem i wywalczył wolność za cenę niezliczonych ofiar, spotka się z należnym zrozumieniem.</u>
          <u xml:id="u-7.134" who="#Komentarz">Przystępując do oceny sytuacji aprowizacyjnej, trzeba zagadnienie to rozpatrzyć w całości, tzn. w odniesieniu do rynku wolnego i reglamentowanego. Konsumpcja w całości w bieżącym roku gospodarczym w porównaniu z rokiem gospodarczym 1945/46 wzrosła o ok. 14%, przy czym trzeba mieć na uwadze, iż miesiące zimowe b. r. były dla szeregu przyczyn okresem w odniesieniu do aprowizacji ciężkim. Władze aprowizacyjne musiały się borykać z licznymi trudnościami.</u>
          <u xml:id="u-7.135" who="#Komentarz">Trudności te wyłoniły się przede wszystkim na odcinku chlebowym. Pomimo nieco większych niż w roku 1945 zbiorów, Polska posiada poważny deficyt zbożowy, który może być pokryty jedynie w drodze dostaw zagranicznych (UNRRA i zakupy wolnodewizowe). Ponieważ, jak wiadomo, dostawy te nie dopisały, szczególnie w zimie (zamarznięcie portów), wyłoniła się konieczność przedsięwzięcia szeregu środków mających na celu:</u>
          <u xml:id="u-7.136" who="#Komentarz">a) uproszczenie systemu zaopatrzenia,</u>
          <u xml:id="u-7.137" who="#Komentarz">b) poczynienie oszczędności w spożyciu,</u>
          <u xml:id="u-7.138" who="#Komentarz">c) zintensyfikowanie gromadzenia zbóż na rynku krajowym,</u>
          <u xml:id="u-7.139" who="#Komentarz">d) wzmożenie zabiegów o import.</u>
          <u xml:id="u-7.140" who="#Komentarz">System zaopatrzenia reglamentowanego uległ w okresie sprawozdawczym znacznej rewizji przez zmianę uprawnień, ograniczenie spożycia i zmiany w sposobie gromadzenia, Z zaopatrzenia reglamentowanego wyłączone zostały te grupy osób, które przez swą łatwość zaopatrywania się na wolnym rynku, poziom płac i dostatecznie duży udział w pracach na potrzeby wolnego rynku nie wymagają utrzymania ich w sieci aprowizacyjne, nader skomplikowanej, kosztownej dla Skarbu Państwa i rozbudowanej uprzednio nawet w takich ośrodkach, gdzie były zaopatrywane tytko małe ilości osób:</u>
          <u xml:id="u-7.141" who="#Komentarz">W wyniku tych zabiegów system zaopatrzenia wyraźnie się uprościł i jednocześnie obniżyły się wydatki Państwa, kontrola zaś została ułatwiona.</u>
          <u xml:id="u-7.142" who="#Komentarz">W zakresie ograniczenia spożycia zostały utrzymane w mocy zarządzenia restrykcyjne, dotyczące ustalenia wysokości przemiału dla żyta na 90%, dla pszenicy ma 80%, utrzymania dni bezmięsnych i bezciastkowych. Nadto wprowadzono od dnia 15 marca b. r. — ograniczenia spożycia masła i pieczywa w zakładach gastronomicznych.</u>
          <u xml:id="u-7.143" who="#Komentarz">Zniesienie w roku ubiegłym świadczeń rzeczowych wyłoniło potrzebę zorganizowania zakupu na rynku wewnętrznym, z tym, iż w miarę likwidacji dostaw UNRRA natężenie tych zakupów musiało wzrastać.</u>
          <u xml:id="u-7.144" who="#Komentarz">Zakup zbóż był utrudniony na skutek stale wzrastających cen i małej podaży.</u>
          <u xml:id="u-7.145" who="#Komentarz">W tych niekorzystnych warunkach, spotęgowanych jeszcze ostrą zimą, Rząd musiał zdecydować się na zastosowanie środków specjalnych. Uruchomiona zarządzeniem z dnia 8 lutego 1947 r. t. zw. akcja zbożowa, nakładająca na młyny i aparat kupiecki obowiązek dostarczenia określonych ilości zboża po cenie wolnorynkowej, ustalonej w początkach rozpoczęcia akcji dała dość dobre wyniki, przynosząc 106.400 ton zboża.</u>
          <u xml:id="u-7.146" who="#Komentarz">Zboże, zebrane w tej akcji, zostało zużytkowane na wypełnienie luki, która powstała na skutek zahamowania importu, Starania Rządu w zakresie zapewnienia dostaw zagranicznych szły po linii uznania z jednej strony potrzeb importowych dla Polski, z drugiej strony w kierunku zapewnienia źródeł pokrycia i zorganizowania dostawy.</u>
          <u xml:id="u-7.147" who="#Komentarz">Starania Polski zostały uwzględnione w następujących zakresach: uznaną została przez Międzynarodową Radę Żywnościową potrzebą Polski w zakresie importu środków żywności na około 550.000 ton zboża. Przedłużona została działalność UNRRA do końca czerwca 1947 r. Przyznane zostały dodatkowe kredyty na dostawy w ramach UNRRA w wysokości 11.000.000 dolarów. Uznane zostały potrzeby Polski w zakresie dalszej pomocy żywnościowej po zlikwidowaniu UNRRA.</u>
          <u xml:id="u-7.148" who="#Komentarz">Ogólne zaopatrzenie ludności objętej w systemie kartkowym nie mogło być pokrywane w całości. Stopień realizacji kartek uzależniony był od charakteru grup, od wielkości i charakteru ośrodków miejskich. Dla pewnych grup i ośrodków wynosił 100%, jak górnicy, w innych wypadkach nieraz bardzo znacznie spadał.</u>
          <u xml:id="u-7.149" who="#Komentarz">Na skutek omówionych w poprzednich ustępach trudności zapotrzebowanie w zakresie zbóż nie mogło być realizowane w 100%; z tego względu pewne grupy osób otrzymywały zamiast chleba cukier w relacji 1,2 kg za 8,5 kg chleba.</u>
          <u xml:id="u-7.150" who="#Komentarz">Oprócz tego wydawana była na kartki mąka kukurydziana zamiast produktów pszenicznych lub żytnich. Ponadto wprowadzony został ostatnio wypiek chleba pszenno-żytniego na kartki rodzinne.</u>
          <u xml:id="u-7.151" who="#Komentarz">W przeciwieństwie do odcinka zbożowego sytuacja w zakresie mięsa i tłuszczu układała się nieco pomyślniej. Podaż krajowa i dostawy zagraniczne pozwoliły na większe pokrycie zapotrzebowania.</u>
          <u xml:id="u-7.152" who="#Komentarz">Istniały natomiast braki jeśli chodzi o zapotrzebowanie na mleko. Ze względu na niezorganizowany rynek mleczny, brak dostatecznej sieci zlewni i szeregu urządzeń, między innymi chłodni i środków przewozowych, zakupy nie były wystarczające, co spowodowało, iż mleko otrzymują dzieci nie do lat 12, lecz tylko do lat 3, a pozostała grupa otrzymuje ekwiwalenty w postaci czekolady, kakao względnie masła.</u>
          <u xml:id="u-7.153" who="#Komentarz">Ocenę przyszłości trzeba oprzeć na szacunku zasobów krajowych i zagranicznych, którymi będziemy rozporządzali do końca bieżącego roku gospodarczego i strukturze obrotów artykułami powszechnego użytku na rynku wolnym i reglamentowanym.</u>
          <u xml:id="u-7.154" who="#Komentarz">Można stwierdzić, że w zakresie najważniejszych artykułów, a więc zboża, mięsa i tłuszczów, posiadane remanenty łącznie z importem i zakupami krajowymi pozwolą pokryć zapotrzebowanie do końca bieżącego roku gospodarczego, t. j. do dn. 31 sierpnia 1947 r. Rzecz jasna, że koniecznym warunkiem jest zrealizowanie importu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-7.155" who="#Komentarz">Na odcinku rolnictwa i reform rolnych prace Rządu zmierzają do osiągnięcia trzech zasadniczych celów, tj.:</u>
          <u xml:id="u-7.156" who="#Komentarz">1) do jak najszybszego zagospodarowania ziem odzyskanych,</u>
          <u xml:id="u-7.157" who="#Komentarz">2) do podniesienia produkcji rolnej przede wszystkim do granic zapotrzebowania wewnętrznego,</u>
          <u xml:id="u-7.158" who="#Komentarz">3) do kontynuowania reformy rolnej, która w oparciu o zdrowe, indywidualną własność stanowiące gospodarstwa rolne, zmierzać będzie do szybkiego podniesienia gospodarczego i kulturalnego wsi naszych.</u>
          <u xml:id="u-7.159" who="#Komentarz">Poważne osiągnięcia, wyrażające się w zwiększeniu powierzchni upraw i pogłowia zwierząt gospodarskich, pozwalają stwierdzić, że mimo niesprzyjających warunków, jak ostra zima, powódź i ostatni okres suszy, nie ma powodu do alarmów w sprawie ogólnych zbiorów ziemiopłodów i ilości produktów zwierzęcych. Nie mniej jednak rozmiary produkcji rolnej nie będą w stanie pokryć naszego spożycia, znaczny import jeszcze w tym roku będzie konieczny.</u>
          <u xml:id="u-7.160" who="#Komentarz">Przechodząc do zagadnienia przebudowy ustroju rolnego stwierdzić muszę, że parcelacja majątków własności ziemskich na terenach ziem dawnych, aż do ujawnienia tytułów własności nadzielonych ziemią w księgach wieczystych, została prawie całkowicie zakończona.</u>
          <u xml:id="u-7.161" who="#Komentarz">Równolegle z akcją naprawy struktury agrarnej prowadzone będą scalenia rozdrobnionych gruntów, odbudowa zniszczonych gospodarstw, regulacja osiedli i dalsze przesiedlenia ludności z terenów południowych na tereny ziem odzyskanych w ramach osadnictwa indywidualnego w formie parcelacji spółdzielczej i pracowniczej, jak również prowadzone będzie osadnictwo na gospodarstwach poniemieckich, poukraińskich i pobiałoruskich.</u>
          <u xml:id="u-7.162" who="#Komentarz">Odcinkiem, który wymaga szczególnej opieki, są melioracje rolne. Zaniedbana sprawa melioracji chłopskich gruntów na podstawie obecnych planów Ministerstwa Rolnictwa ruszy w Polsce naprzód.</u>
          <u xml:id="u-7.163" who="#Komentarz">Na odcinku podniesienia gospodarczego trzeba podnieść na pierwsze miejsce stopniowe umaszynowienie wsi. Zakładane są w ramach Samopomocy Chłopskiej spółki maszynowe. Już w jesieni przekazane zostaną spółkom tym traktory i maszyny rolnicze sprowadzone z zagranicy, jak i z produkcji krajowej. Brak siły pociągowej oraz maszyn rolniczych jest zasadniczą przeszkodą w szybkiej odbudowie produkcji rolnej. Dlatego też sprowadzone traktory i maszyny rolnicze muszą być jak najbardziej ekonomicznie i intensywnie wyzyskane. Dlatego powstały te spółki maszynowe.</u>
          <u xml:id="u-7.164" who="#Komentarz">Usunięte zostaną straty, jakie w inwentarzu ponosimy skutkiem szerzących się chorób zwierząt, w zbożu — skutkiem plagi myszy. Podjęta przez Ministerstwo Rolnictwa na szeroką skalę akcja walki z chorobami zwierząt, roślin i gryzoniami stopień szkód w tym roku znacznie zmniejszy.</u>
          <u xml:id="u-7.165" who="#Komentarz">Odbudowa zniszczeń wojennych, umaszynowienie wsi, jej elektryfikacja, budowa gospodarstw powstałych z parcelacji, z osadnictwa na ziemiach odzyskanych, konieczne melioracje rolne — jednym słowem podniesienie kultury i rentowności gospodarstw rolnych wymaga, znacznych nakładów finansowych, które nie będą mogły znaleźć dostatecznego pokrycia w budżecie Państwa. Dla finansowania tych akcji stworzony został Państwowy Fundusz Ziemi. Fundusz ten po zaktywizowaniu obecnie już za 1 miesiąc daje 8 razy więcej, niż w zeszłym roku przez kwartał.</u>
          <u xml:id="u-7.166" who="#Komentarz">Są wszelkie dane, aby Fundusz ten zaważył na zintensyfikowaniu prac przebudowy i melioracji.</u>
          <u xml:id="u-7.167" who="#Komentarz">Konieczność wprowadzenia rolnictwa na drogę nowoczesnej gospodarki skłania do wprowadzenia obowiązku powszechnego kształcenia na wsi połączonego z akcją przysposobienia wojskowego.</u>
          <u xml:id="u-7.168" who="#Komentarz">Na tle podstawowych i najogólniejszych osiągnięć i potrzeb rolnictwa, Rząd, doceniając jego znaczenie w ogólnej gospodarce państwowej, w ramach możliwości realnych poważnie powiększył w porównaniu do lat ubiegłych jak i przedwojennych zarówno budżet Ministerstwa Rolnictwa jak i kredyty w planie inwestycyjnym.</u>
          <u xml:id="u-7.169" who="#Komentarz">Odbudowa osiedli w myśl przyjętych w naszym planie inwestycyjnym tez ustępuje pierwszeństwa odbudowie przemysłu i transportu jako gałęziom gospodarstwa narodowego decydującym o zwiększeniu dochodu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-7.170" who="#Komentarz">Dążąc do ustalenia właściwego stosunku między poszczególnymi rodzajami inwestycji, tym większą przywiązywać musimy wagę do uzyskania maksymalnych efektów z przeznaczonych na odbudowę osiedli środków. Koniecznością staje się w tych warunkach skoncentrowanie wysiłku na terenach i osiedlach kluczowych, dających największy doraźny efekt dla odbudowy całości kraju — na Warszawie, Wybrzeżu z Gdańskiem, Gdynią i Szczecinem, na większych miastach ziem odzyskanych z Wrocławiem na czele, wreszcie na terenach największych zniszczeń wiejskich wzdłuż Narwi, Wisły i Wisłoki, oraz wzdłuż Odry i pobojowisk ziem odzyskanych.</u>
          <u xml:id="u-7.171" who="#Komentarz">Od pierwszych miesięcy po zakończeniu działań wojennych przywiązywaliśmy szczególną wagę do wprzęgnięcia inicjatywy prywatnej w proces odbudowy zniszczonych naszych osiedli. Zapewniliśmy już wówczas przy odbudowie mieszkań pomoc kredytową, wyłączenia gospodarki lokalami, swobodę pobierania czynszów pokrywających koszty odbudowy.</u>
          <u xml:id="u-7.172" who="#Komentarz">Uchwalona przed kilkunastoma dniami ustawa o ulgach inwestycyjnych i znajdująca się pod obradami ustawa o popieraniu budownictwa zawiera szereg istotnych ulg podatkowych i stworzy dalsze korzystne warunki dla lokowania kapitałów prywatnych w budownictwie. Mieszkania wybudowane przez inicjatywę prywatną nie będą jednak, z racji wysokich czynszów, dostępne dla świata pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.173" who="#Komentarz">Problem mieszkania robotniczego, mieszkania dobrego, godnego człowieka pracy, jest wielkim zagadnieniem, które stoi przed nami; to wielkie zagadnienie, które musimy rozwiązać. W chwili obecnej, choć udział kredytów na budownictwo mieszkaniowe wzrasta w ogólnych wydatkach na odbudowę z 12% na 36% w przeciągu ostatnich 2 lat, stoimy dopiero na starcie. Przez budowę mieszkań dla górników, hutników, pracowników transportu, administracji, umożliwiamy zwiększenie produkcji kopalń i hut, uruchomienie odbudowanych warsztatów wytwórczych i linii komunikacyjnych, wprowadzenie normalnej pracy aparatu administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-7.174" who="#Komentarz">Po pierwszych eksperymentach dojrzeliśmy już do postawienia problemu organizacyjnego budownictwa mieszkań pracowniczych. Przygotowywany jest przez Rząd projekt ustawy o towarzystwach osiedli pracowniczych, łączących wszystkie siły zainteresowane w budownictwie tych osiedli, a więc przede wszystkim przemysł, związki zawodowe, spółdzielczość i samorząd terytorialny.</u>
          <u xml:id="u-7.175" who="#Komentarz">Równocześnie w całym budownictwie zarówno mieszkaniowym jak administracyjnym i użyteczności publicznej Rząd realizuje zasadę obniżenia kosztów budowy przez racjonalizację, normalizację i standaryzację zarówno wytwórczości materiałów budowlanych jak i wykonawstwa.</u>
          <u xml:id="u-7.176" who="#Komentarz">Przedłożony Sejmowi projekt ustawy o normach i standardach budowlanych ma za zadanie umożliwić nie tylko wszelkie zastosowanie norm i standardu w budownictwie, ale również stworzyć podstawę prawną do walki z przerostami tych, którzy nie liczą się z ograniczonymi możliwościami finansowymi i materiałowymi odbudowy.</u>
          <u xml:id="u-7.177" who="#Komentarz">Zagadnieniem niemniej ważnym od odbudowy zniszczeń wojennych jest ochrona tej części kapitału budowlanego, która na naszych ziemiach po przebytej burzy światowej pozostała. Jest to zagadnienie konserwacji budynków i bieżących remontów w oparciu o urealnienie dochodów z nieruchomości mieszkalnych.</u>
          <u xml:id="u-7.178" who="#Komentarz">W rozumieniu wagi tego zagadnienia Rząd rozważa sprawę podwyższenia czynszu do tej wysokości, która by umożliwiła konserwację budynków. Ogólna podwyżka obciąży tylko tych, których środki pozwalają na większe ciężary, nie dotknie zaś, w żadnym razie nie może dotknąć świata pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.179" who="#Komentarz">W dziedzinie komunikacji rok bieżący zaznaczył się dalszym widocznym usprawnieniem funkcjonowania całego aparatu transportowego. Wyjątkowo ciężkie warunki tegorocznej zimy przyniosły szereg trudności, jednak zostały one dzięki zbiorowemu wysiłkowi pracowników komunikacyjnych pokonane tak, że nie doszło do poważniejszych zahamowań w komunikacji, jak to widzieliśmy w szeregu innych krajów europejskich.</u>
          <u xml:id="u-7.180" who="#Komentarz">Gdy w poprzednich latach 1945 i 1946 gospodarka komunikacyjna z konieczności miała charakter doraźny, dyktowany najpilniejszymi potrzebami chwili bieżącej, to rok 1947 jest pierwszym rokiem planowej gospodarki, opartej na zachowaniu hierarchii potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-7.181" who="#Komentarz">Z gospodarką planową wiąże się konieczność reorganizacji ustroju przedsiębiorstwa PKP oraz innych przedsiębiorstw transportu, co pozwoli na zracjonalizowanie gospodarki komunikacyjnej. W tym celu projektuje się wydzielenie z Ministerstwa Komunikacji zarządzania kolejami, drogami wodnymi śródlądowymi, lotnictwem cywilnym i komunikacją samochodową. Prace w tym kierunku dobiegają końca i w najbliższym czasie zostaną przedłożone do zatwierdzenia odpowiednie dekrety i statuty przedsiębiorstw, centralnych zarządów, oraz statut zreorganizowanego Ministerstwa Komunikacji.</u>
          <u xml:id="u-7.182" who="#Komentarz">W zakresie przewozu pasażerskiego — mimo trudności zimowych — przewieziono o 10% więcej podróżnych ponad plan.</u>
          <u xml:id="u-7.183" who="#Komentarz">Regularność średniego biegu pociągów pasażerskich w lutym wynosiła 82,4%, w kwietniu 94,5%. W ruchu towarowym w maju osiągnęliśmy 97% przewidzianych naładunków.</u>
          <u xml:id="u-7.184" who="#Komentarz">Daje się odczuwać brak taboru. Potrzeba 3.600 lokomotyw, 6.500 wagonów osobowych i ponad 140.000 wagonów towarowych. Znaczna część tych potrzeb powinna być pokryta przez restytucję taboru z zagranicy. Resztę winien uzupełnić przemysł.</u>
          <u xml:id="u-7.185" who="#Komentarz">Wykonywane są intensywne prace nad elektryfikacją i odbudową urządzeń bezpieczeństwa ruchu.</u>
          <u xml:id="u-7.186" who="#Komentarz">W dziedzinie urządzeń bezpieczeństwa ruchu pociągów prowadzone są w bieżącym roku roboty przy odbudowie zniszczonych urządzeń bezpieczeństwa i sygnalizacji na głównych liniach tranzytowych wschód — zachód i północ — południe, jak również przystąpiono do odbudowy urządzeń bezpieczeństwa w portach.</u>
          <u xml:id="u-7.187" who="#Komentarz">Odbudowano w 1947 r. 215 km torów, przekuto szeroko torowe linie na normalne: Wrocław (Broków) — Opole — Mikulczyce oraz Brzeszcza — Oświęcim Skawina — Kraków — Płaszów, co w znacznym stopniu podniosło sprawność przewozową tych i sąsiednich linii.</u>
          <u xml:id="u-7.188" who="#Komentarz">W pełnym toku są przygotowania do przekucia na normalny przekrój ostatniej na terenie Polski szerokotorowej linii Gliwice - Katowice — Kraków - Tarnów - Przemyśl wraz ze wszystkimi przylegającymi bocznicami kopalnianymi, portowymi i innymi. Przekucie będzie wykonane we wrześniu i październiku do 1 listopada 1947 r. Rozpoczęto w związku z tym prace rozbudowy i przystosowania stacji Żurawica jako stacji granicznej dla ruchu towarowego (węgiel na wschód, ruda żelazna na zachód).</u>
          <u xml:id="u-7.189" who="#Komentarz">Co się tyczy mostów kolejowych, w r. 1947 odbudowano ogółem 5.100 m. b. mostów, z większych obiektów ukończono i otwarto dla ruchu tunel pod Miechowem (1 tor) na linii Dęblin — Strzemieszyce.</u>
          <u xml:id="u-7.190" who="#Komentarz">Do osiągnięć pierwszych miesięcy r. bież. należy zaliczyć nadzwyczaj pomyślne wyniki obrony mostów kolejowych podczas powodzi i pochodu lodów. Z ogólnej ilości 177 najbardziej zagrożonych dużych prowizorycznych mostów kolejowych 164 zostały obronione i tylko 5 uległo zniszczeniu oraz 8 zostało poważniej uszkodzonych — pomimo, że tegoroczna powódź miała rozmiary wręcz katastrofalne.</u>
          <u xml:id="u-7.191" who="#Komentarz">W sprawach komunikacji kolejowej z zagranicą zawarliśmy już szereg umów i porozumień.</u>
          <u xml:id="u-7.192" who="#Komentarz">Na ukończeniu są dłuższe pertraktacje prowadzone w Moskwie w sprawie całokształtu zagadnień komunikacyjnych pomiędzy Polską a ZSRR, jak i tranzytu z ZSRR do strefy okupacyjnej w Niemczech.</u>
          <u xml:id="u-7.193" who="#Komentarz">W dziale poczty i telekomunikacji nastąpiło dalsze rozbudowanie sieci obsługi.</u>
          <u xml:id="u-7.194" who="#Komentarz">Zwiększono tabor pocztowo-kolejowy. Wybudowano 547 km linii napowietrznych i 9,793 km nowych obwodów telefonicznych.</u>
          <u xml:id="u-7.195" who="#Komentarz">Wykonano duże remonty.</u>
          <u xml:id="u-7.196" who="#Komentarz">Uruchomiono do tej pory 14 połączeń z państwami Europy i dwa połączenia z państwami poza europejskimi.</u>
          <u xml:id="u-7.197" who="#Komentarz">Uruchomiono pierwsze międzynarodowe połączenia dalekopisowe.</u>
          <u xml:id="u-7.198" who="#Komentarz">Rozbudowuje się planowo wszystkie działy. Zwiększono kredyty na premie z 25% do 60% uposażenia zasadniczego.</u>
          <u xml:id="u-7.199" who="#Komentarz">Prowadzona na przestrzeni ostatnich dwóch lat wytężona praca w dziedzinie odbudowy gospodarki morskiej, pozwoliła nam osiągnąć w stanie rozwojowym tej gospodarki moment, który słusznie można nazwać przełomowym. Zewnętrznym wyrazem przełomu, jaki się dokonał w podejściu do zagadnień morskich, jest wyodrębnienie tych zagadnień i stworzenie dla nich oddzielnego resortu w postaci Ministerstwa Żeglugi.</u>
          <u xml:id="u-7.200" who="#Komentarz">Przechodzimy więc na działalność planową, obliczoną rut dłuższą metę. W tej działalności planowej spotykamy się z szeregiem zagadnień podstawowych. Należy do nich przede wszystkim rozszerzenie dotychczasowej naszej aktywności również na nowe polskie porty, a w szczególności uruchomienie na wielką skalę portu w Szczecinie.</u>
          <u xml:id="u-7.201" who="#Komentarz">Drugim podstawowym zagadnieniem jest rozbudowa floty morskiej do poziomu, odpowiadającego potrzebom gospodarki narodowej. Trzecie wreszcie z najważniejszych zagadnień stanowi usprawnienie rybołówstwa morskiego dla podniesienia jego roli w wyżywieniu kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.202" who="#Komentarz">W zakresie odbudowy portów wśród licznych trudności udało się nam dotychczas doprowadzić porty Gdyni i Gdańska do 60% przedwojennej zdolności przeładunkowej. W r. 1946 oba te porty przeładowały łącznie około 7.800.000 ton towarów, przyczyniając się do usprawnienia zarówno eksportu naszego węgla, jak i przywozu z krajów zamorskich niezbędnych w gospodarce krajowej produktów i surowców.</u>
          <u xml:id="u-7.203" who="#Komentarz">Podczas ostatniej surowej zimy praca w portach uległa zahamowaniu. Po ustąpieniu lodów zaznaczyła się jednak wzmożona aktywność portów, której wyrazem stał się rekordowy przeładunek Gdyni i Gdańska w maju rb., przekraczający nienotowaną dotychczas cyfrę miliona ton miesięcznie. Jako drugie wielkie osiągnięcie wybrzeża po przerwie zimowej należy zanotować ożywiony ruch w porcie szczecińskim, gdzie w maju było na wejściu i wyjściu 358 statków morskich pod banderami sześciu krajów, a przeładunek osiągnął cyfrę 71.000 ton, podczas gdy za cały rok 1946 wyniósł 44.000 ton. Duże znaczenie dla usprawnienia eksportu węgla posiada uruchomienie portu w Ustce.</u>
          <u xml:id="u-7.204" who="#Komentarz">Zadanie najbliższe — to dalsze polepszenie połączeń kolejowych Szczecina z zapleczem, a zwłaszcza z zagłębiem węglowym, rozbudowa taboru rzecznego na Odrze oraz urządzeń przeładunkowych w samym porcie szczecińskim. Wymienione trzy elementy pozwolą na dalsze spotęgowanie stopnia wykorzystania portu szczecińskiego w gospodarce narodowej. Do rzędu wielkich osiągnięć na odcinku morskim należy zaliczyć znaczne powiększenie naszej floty handlowej. Przed wojną łączny tonaż polskich pełnomorskich statków handlowych wynosił 123.198 brutto register ton, a na skutek wydarzeń wojennych i sprzedaży po wojnie statków przestarzałych zmniejszył się do poziomu 94.968 BRT.</u>
          <u xml:id="u-7.205" who="#Komentarz">Wdrożyliśmy energiczną akcję rewindykacji statków polskich, uprowadzonych przez Niemców i na tej drodze odzyskaliśmy około 60 jednostek pływających różnej wielkości i przeznaczenia. Prócz tego na podstawie polsko-radzieckiej umowy o podziale reparacji wojennych przejęliśmy dotychczas 17 statków pełnomorskich z liczby 19 przypadających nam jednostek. To wszystko powiększyło nasz tonaż handlowy do 148.695 BRT. Osiągnęliśmy zatem zwiększenie tej części naszego majątku narodowego, jaką reprezentuje flota handlowa, do poziomu przewyższającego o przeszło 50% przedwojenny stan posiadania.</u>
          <u xml:id="u-7.206" who="#Komentarz">Wobec przewidywanego zwiększenia naszych obrotów handlowych drogą morską liczymy się z tym, że nawet ten powiększony tonaż okaże się niewystarczający. Dlatego został opracowany plan dalszej rozbudowy floty handlowej, który przewiduje budowę nowych statków na własnych stoczniach.</u>
          <u xml:id="u-7.207" who="#Komentarz">Przedsiębiorstwa żeglugowe prowadzą normalną działalność. Posiadamy już regularne połączenie portów polskich z portami Szwecji, Danii, zachodniej Europy, Anglii, Lewantu oraz Ameryki Północnej i Południowej.</u>
          <u xml:id="u-7.208" who="#Komentarz">Wielki rozwój i wzrost wykazuje ważny dział gospodarki narodowej, jaki stanowi rybołówstwo morskie. W styczniu 1946 r. czynnych było 40 kutrów rybackich, podczas gdy w kwietniu rb. liczba ich doszła do 150 sztuk. Osiągane połowy morskie przekraczają nawet chwilowe możliwości rozprowadzenia złowionej ryby na rynku, bądź zużytkowanie w zakładach przetwórczych. Dlatego starania Rządu muszą iść w kierunku usprawnienia aparatu dystrybucyjnego i przetwórczego. Wzmogło się znacznie osadnictwo rybaków na odzyskanym wybrzeżu. O ile w styczniu 1946 r. liczono 967 rybaków, to w kwietniu rb. ilość czynnych rybaków ustalono na 2.171 osób.</u>
          <u xml:id="u-7.209" who="#Komentarz">Z innych przejawów aktywności życia morskiego na uwagę zasługuje szybki rozwój portowych przedsiębiorstw usługowych. Szczególnie pomyślnie rozwijają się przedsiębiorstwa maklerskie i transportowe.</u>
          <u xml:id="u-7.210" who="#Komentarz">Wielkie zapotrzebowanie na fachowców morskich stawia przed nami zagadnienie wyszkolenia odpowiednich kadr ludzkich. Rozwiązanie tego zagadnienia ułatwia entuzjazm, z jakim młodzież polska garnie się do pracy na morzu i wybrzeżu. O postępach w dziedzinie szkolnictwa morskiego może świadczyć fakt, że w grudniu 1945 r. posiadaliśmy 1 szkołę morską, w której studiowało 144 uczniów, podczas gdy obecnie mamy 7 uczelni związanych z pracą w dziedzinie gospodarki morskiej, gdzie kształcimy około tysiąca młodych ludzi na fachowców morskich.</u>
          <u xml:id="u-7.211" who="#Komentarz">Jeśli chodzi o dalej sięgające zamierzenia Rządu w dziedzinie gospodarki morskiej, to w dziale portowym celem naszym jest przeładowanie w r. 1949 przez porty Gdynię i Gdańsk ponad 11 milionów ton węgla, a przez Szczecin około 5 milionów ton. W dziale żeglugi morskiej planujemy dalszą rozbudowę floty handlowej celem szerszej i sprawniejszej obsługi naszego handlu zagranicznego drogą morską.</u>
          <u xml:id="u-7.212" who="#Komentarz">Do polityki społecznej Rząd nasz przywiązuje ogromną wagę.</u>
          <u xml:id="u-7.213" who="#Komentarz">Naród wyszedł z ostatniej wojny ciężko wykrwawiony i wycieńczony.</u>
          <u xml:id="u-7.214" who="#Komentarz">Jako naczelne zadanie przed polską polityką społeczną stawiamy walkę z dewastacją biologiczną narodu oraz dostarczenie jak największej ilości odpowiednich ludzi do pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.215" who="#Komentarz">Środki materialne, jakimi dysponować mogą na ten cel i Państwo i samorząd, są znikome w stosunku do rozmiarów zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-7.216" who="#Komentarz">Polska idzie wielkimi krokami do realizacji zasady pełnego wykorzystania nie tylko środków produkcji, ale przede wszystkim sił roboczych. Nieliczne ośrodki bezrobocia sygnalizują nam wyraźnie jego charakter ściśle lokalny. Liczba poszukujących pracy i zarejestrowanych bezrobotnych od kilku miesięcy waha się około 100.000, z czego przeszło 50% stanowią kobiety.</u>
          <u xml:id="u-7.217" who="#Komentarz">Z drugiej strony odczuwamy brak wykwalifikowanych sił roboczych.</u>
          <u xml:id="u-7.218" who="#Komentarz">Ciężar zagadnienia sprowadza się do stworzenia warunków dla skutecznej działalności urzędów zatrudnienia głównie przez zorganizowanie punktów szkolenia i poradnictwa zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-7.219" who="#Komentarz">Obok zagadnienia zatrudnienia drugim podstawowym zagadnieniem społeczno-gospodarczym polityki Państwa jest kwestia płac. Ustalenie warunków płacy następuje poprzez przepisy prawne w instytucjach prawa publicznego oraz przez układy zbiorowe pracy, jeżeli chodzi o zakłady przemysłowe. Płace są podwyższane w miarę wzrostu dochodu narodowego, przy czym w procesie tym zachodzą wahania w stosunku płac nominalnych do ich wartości realnej. Mocne tendencje wzrostu cen w ostatnich miesiącach spowodowały pewne zmniejszenie wartości płac realnych.</u>
          <u xml:id="u-7.220" who="#Komentarz">Pomimo tendencji zwyżkowych cen na przestrzeni 1946 r. płace realne wykazują poważny wzrost; przyjąwszy poziom płac realnych w pierwszym kwartale 1946 r. za 100, okazuje się że w II kwartale wskaźnik wynosi 114, w III wzrasta do 132, a w IV do 140.</u>
          <u xml:id="u-7.221" who="#Komentarz">Jednak zwyżka cen w I kwartale 1947 r. doprowadziła do tego, że wskaźnik ten spadł do 129.</u>
          <u xml:id="u-7.222" who="#Komentarz">Ostatnio jednak podjęta akcja walki ze spekulacją daje już na tym odcinku faktyczną poprawę sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-7.223" who="#Komentarz">Trzeba zwrócić uwagę na to, że pomimo poważnych wysiłków ofiarności inspektorów pracy — stan bezpieczeństwa i higieny pracy uległ w porównaniu ze stanem przedwojennym niewątpliwemu pogorszeniu. Wpłynęło na to szereg elementów, a mianowicie: dewastacja urządzeń technicznych, ochronnych i higienicznych w zakładach pracy oraz poważne luki, jakie odczuwa przemysł w zakresie wykwalifikowanych sił roboczych. Mamy prawo oczekiwać, że podjęta wzmożona akcja instrukcyjno-szkoleniowa oraz współdziałanie rad zakładowych i fabrycznych kół bezpieczeństwa i higieny pracy powinna ostrość tego zjawiska zdecydowanie stępić.</u>
          <u xml:id="u-7.224" who="#Komentarz">W trosce o regenerację sił pracowniczych Rząd kładzie nacisk na funkcjonowanie ubezpieczeń, a zwłaszcza na skuteczność lecznictwa ubezpieczeniowego. Stałą naszą troską było i jest zapewnienie także naszym reemigrantom zachowania uprawnień ubezpieczeniowych nabytych zagranicą. Ostatnio zawarte zostały porozumienia z Francją, gwarantujące zachowanie uprawnień emerytalnych oraz wypłatę świadczeń bieżących i zaległych dla tych naszych obywateli, którzy powrócili do kraju. Podobne porozumienie zawarte zostało z Belgią.</u>
          <u xml:id="u-7.225" who="#Komentarz">Wśród innych środków regeneracji sił pracowniczych znaczną uwagę przywiązujemy do akcji wczasów pracowniczych. Organizowana przez związki zawodowe akcja ma wszelkie dane na pomyślny rozwój przez racjonalną centralizację i rozbudowę akcji oraz pełne wykorzystanie wszystkich już istniejących i stojących do dyspozycji domów wypoczynkowych.</u>
          <u xml:id="u-7.226" who="#Komentarz">W szczególności pragnę podkreślić że postępuje naprzód organizacja domów, w których matki pracujące będą mogły razem ze swoimi dziećmi korzystać z dobrodziejstwa wczasów pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-7.227" who="#Komentarz">Nie możemy pominąć przy omawianiu zagadnień związanych z polityką społeczną naszego kraju doniosłej roli związków zawodowych, Zorganizowane w Komisji Centralnej Związków Zawodowych i wysiłkiem organizacyjnym i wysiłkiem wszystkich swych członków — dają one olbrzymi wkład w odbudowę kraju. Pozytywna ich rola jest najzupełniej wyraźna na każdym niemal odcinku naszego życia. Dziś pragnę tylko podkreślić, że związki zawodowe między innymi poprzez rady zakładowe, które pracują coraz lepiej i sprawniej, stają się jednym z najważniejszych elementów naszego życia.</u>
          <u xml:id="u-7.228" who="#Komentarz">Ważne i trudne zagadnienie opieki społecznej w gospodarce planowej nabiera odmiennego oblicza, niż to było dotąd. Z torów charytatywno-filantropijnych przechodzimy w tej mierze na celowe przestawienia. Stąd też w dziedzinie opieki stawiamy dziś jako realne zadanie: gospodarcze uaktywnienie instytucji opiekuńczych i usamodzielnienie zawodowe lub gospodarcze podopiecznych.</u>
          <u xml:id="u-7.229" who="#Komentarz">Mimo środków bardzo ograniczonych rozbudowujemy i rozbudowywać będziemy celowo zorganizowaną sieć opieki nad matką i dzieckiem w domach matki i dziecka, domach małych dzieci oraz żłobkach fabrycznych i dzielnicowych. Pragniemy zapewnić matkom, wymagającym opieki, nie tylko pomoc w okresie popołogowym, ale dać tym, które tego potrzebują, konkretny zawód do ręki.</u>
          <u xml:id="u-7.230" who="#Komentarz">W zakresie spraw inwalidzkich notujemy kontynuowanie szczególnie intensywnej akcji w kierunku leczenia, w kierunku protezowania, a łącznie z tym — przywrócenia pełnej zdolności pracy i samodzielności życiowej inwalidów. W inwalidzkich zakładach szkoleniowych w miarę postępu szkolenia inwalidów wojskowych — zwalniające się miejsca będą wykorzystane dla inwalidów cywilnych i inwalidów pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.231" who="#Komentarz">Dalszym warunkiem do regeneracji zdrowia narodu jest pianowe i racjonalne odbudowanie i usprawnienie zniszczonego lecznictwa. O dwa opiera się ono elementy: o kadry fachowe sił ludzkich służby zdrowia i o warunki materialne konieczne i niezbędne dla tej pracy, Kadry sił fachowych służby zdrowia, wyniszczone do połowy swej liczby stanu przedwojennego, w najtrudniejszych warunkach materialnych, o głodowych nieraz poborach, z zapałem stanęły do pracy: uruchomiły szpitale, uzdrowiska, sanatoria, ośrodki zdrowia, lecznictwo stomatologiczne, podjęły walkę z gruźlicą i chorobami społecznymi, czuwały nad zdrowiem matki i dziecka, opanowały choroby zakaźne i epidemie.</u>
          <u xml:id="u-7.232" who="#Komentarz">Bezzwłoczne zabezpieczenie budynków szpitalnych po ustaniu działań wojennych, odremontowanie i zaopatrzenie ich w niezbędny sprzęt umożliwiło powiększenie łóżek szpitalnych w stosunku do liczby przedwojennej o 12.302 do cyfry 87.292. Liczba szpitali o tym charakterze wyrosła z 355 na 545.</u>
          <u xml:id="u-7.233" who="#Komentarz">W zakresie lecznictwa uzdrowiskowego Państwo uruchomiło w swoim zarządzie 17 uzdrowisk i 15 wielkich stacji klimatycznych i kąpielisk morskich, wobec 5 tego rodzaju placówek w 1938 r. Frekwencja — to oczywiście przede wszystkim świat pracy. Większość zdrojowisk zbliża się do samowystarczalności. Podjęto energiczną akcję zwiększenia produkcji przetworów zdrojowych, organizuje się na nowych zasadach lecznictwo zdrojowe, organizuje się we wszystkich uzdrowiskach społeczne poradnie przystępne dla wszystkich. Powiększa się ilość samorządowych ośrodków zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-7.234" who="#Komentarz">Liczba 344 samorządowych ośrodków zdrowia z r. 1945 wzrosła do 824 ośrodków i 73 punktów sanitarnych, roztaczając opiekę zdrowotną przede wszystkim na ludność wiejską. W organizacji na samej wsi jest około 200 ośrodków lecznictwa wiejskiego.</u>
          <u xml:id="u-7.235" who="#Komentarz">W trosce o opanowanie gruźlicy Ministerstwo Zdrowia uruchomiło 10.000 łóżek sanatoryjnych, podczas kiedy w roku 1939 Polska miała ich tylko 5.300; rozbudowa dalszych 4.000 łóżek jest w toku.</u>
          <u xml:id="u-7.236" who="#Komentarz">Katastrofalne zjawisko alkoholizmu w Polsce przybiera formy i charakter zagrażające bezpośrednio utrzymaniu naszej wartości biologicznej, wartości podstawowej dla odbudowy, dla podtrzymania i rozwoju naszego Państwa i narodu. Powszechność zjawiska wymaga wytężonej i skoordynowanej akcji przeciwdziałania pijaństwu przez wszystkie czynniki państwowe, samorządowe, gospodarcze i społeczne, skupione w Państwowej Radzie do walki z alkoholizmem i narkomanią, która obecnie tę walkę podjęła.</u>
          <u xml:id="u-7.237" who="#Komentarz">Zagadnienie trwałej publicznej służby zdrowia, zagadnienie walki o zdrowie narodu, o regenerację sił biologicznych narodu — to jedna z głównych trosk Rządu.</u>
          <u xml:id="u-7.238" who="#Komentarz">Wszystkie dotychczasowe osiągnięcia, rezultaty w zakresie gospodarki, w zakresie sytuacji materialnej ludności i dalszy, powolny trudny postęp na tej drodze nie byłby możliwy bez słusznej i racjonalnej polityki w dziedzinie finansów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-7.239" who="#Komentarz">Możemy podkreślić, że osiągnęliśmy tutaj wyjątkowo dużo. Od budżetów kwartalnych przeszliśmy do budżetu miesięcznego w r. 1946 i wreszcie do budżetu całorocznego w r. 1947. Nie tylko zorganizowaliśmy aparat finansowy zarówno budżetowy, jak i kredytowy ale równocześnie także zorganizowaliśmy ten aparat z wytyczonymi nowymi kierunkami działania. Dotyczy to w jednakowym stopniu zarówno władz skarbowych, banków jak i aparatu ubezpieczeniowego. Ten aparat, będący równocześnie i w trakcie budowy i w trakcie przebudowy, a kumulował na przestrzeni dwóch łat dostateczne środki pieniężne na wykonanie ogromnych zadań, stojących przed państwem w dziedzinie administracji kraju i jego gospodarczej odbudowy. Wskutek poprawności akumulacji i dystrybucji środków pieniężnych uniknęliśmy szczęśliwie, co nie powiodło się w wielu innych krajach Europy, zjawisk inflacyjnych, dezorganizujących życie gospodarcze. Udało się nam wskutek tego nie tylko doprowadzić do równowagi budżetowej kraju, ale także stopniowo umniejszać zadłużenie Skarbu Państwa, powiększać natomiast ożywczy strumień kredytów gospodarczych, a dochodowi jednostkowemu w Polsce nadać stały stan stopniowego wzrastania.</u>
          <u xml:id="u-7.240" who="#Komentarz">Budżety nasze charakteryzuje oszczędność, realność sum preliminowanych i wykonanie lepsze od zaplanowanego.</u>
          <u xml:id="u-7.241" who="#Komentarz">Podobnie jak na odcinku ustawodawstwa cywilnego, gdzie dokonaliśmy zasadniczego przełomu, kodyfikując ustawodawstwo również na odcinku finansowym, uporządkowaliśmy wielki i doniosły dla życia gospodarczego w kraju udział, reformując całkowicie ustawodawstwo podatkowe. Ogólny kierunek dotychczasowy aparatu finansowego można określić w sposób następujący: przebudowa strukturalna i funkcjonalna, oszczędność w gospodarce budżetowej, popieranie wszystkich form życia gospodarczego w kraju ze szczególnym akcentem położonym na uspołecznione formy tej gospodarki, kontrola wydatków i skumulowanie możliwie dużych zasobów pieniężnych na popieranie wielkiego dzieła inwestycji i odbudowy kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.242" who="#Komentarz">Ten ogólny kierunek Rząd mój zamierza w dalszym ciągu rozwijać i pogłębiać. W szczególności zadaniem Rządu powołanego w okresie rozpoczynającego się wykonania 3-letniego planu gospodarczego jest mobilizacja wszystkich sił finansowych kraju, a więc mobilizacja całego społeczeństwa w celu wykonania tych zadań. Wszystkie sektory gospodarcze, podobnie jak i cały świat pracy, muszą zdobyć się na maksymalny wysiłek, na ograniczenie wydatków konsumpcyjnych, na największy spokój i dyscyplinę gospodarczą, jeżeli to dzieło ma być doprowadzone do końca, a doprowadzone do końca ono być musi, jeżeli Polska ma się oprzeć na trwałych podstawach ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-7.243" who="#Komentarz">Rząd będzie prowadził politykę największego wysiłku dla celów mobilizacji dochodu narodowego, skierowanego na rozwój gospodarczy kraju. Rząd będzie twardy, ale sprawiedliwy w polityce podatkowej, rozkładając ciężar podatkowy równomiernie na wszystkie warstwy społeczne, ale tępiąc tych, którzy dążą do osiągania lekkich zarobków i uchylania się od sprawiedliwych, ale koniecznych ciężarów na rzecz Państwa. Będziemy dążyć do tego, aby aparat kredytowy przyczyniał się do potęgowania procesów gospodarczych w kraju, ale będziemy z drugiej strony poddawać coraz wnikliwszej kontroli sposób wydatkowania.</u>
          <u xml:id="u-7.244" who="#Komentarz">Zamierzamy ściślej określić kompetencyjny zakres działania aparatu kredytowego, zaktywizować ubezpieczenia, a stosunek systemu finansowego do przedsiębiorczości państwowej i spółdzielczej oprzeć na zasadach usuwających przeszkody dla dynamicznego rozwoju tych części gospodarstwa narodowego, aby tą drogą ożywić całość życia gospodarczego kraju. Zamierzamy oprzeć całą gospodarkę budżetową Państwa i samorządu o normy prawa budżetowego, doprowadzić w roku 1948 do całkowitego zrównoważenia budżetów samorządowych oraz zrekonstruować budżet Państwa w stopniu umożliwiającym ciałom parlamentarnym ściślejszą kontrolę wyników działalności gospodarczej Państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.245" who="#Komentarz">W całej tej oczekującej Rząd pracy na odcinku finansowym dążyć będziemy w dalszym ciągu do współpracy w skali międzynarodowej na zasadach kontrahenta, który nie tylko zgłasza potrzeby, ale zaofiarowuje się także z konkretnymi świadczeniami.</u>
          <u xml:id="u-7.246" who="#Komentarz">Chcę na tym miejscu kategorycznie stwierdzić, że Rząd nie nosi się z żadnymi zamiarami reformy walutowej, natomiast zdąża do równowagi poszczególnych elementów gospodarczych umożliwiających stabilizację złotego. Mamy wolę otrzymania osiągniętej równowagi finansowej w kraju jako niezbędnego elementu dalszych osiągnięć.</u>
          <u xml:id="u-7.247" who="#Komentarz">Przedstawiłem Wysokiej Izbie najistotniejsze elementy naszej sytuacji gospodarczej. Trzeba stwierdzić, że wśród wielkich trudności, nieuniknionych w tych warunkach, idziemy nieprzerwanie naprzód. Trudności w naszym rozwoju mogą być i będą przełamane tylko przez wykonanie 3-letniego planu gospodarczego, który jest planem podniesienia konsumpcji w Polsce. Będziemy wykonywać w pełnym rozmiarze inwestycje przewidziane przez ten plan i będziemy gromadzić rezerwy materiałowe i finansowe potrzebne dla wykonania planu. Będziemy poprawiać rozdział dochodu społecznego w Polsce w kierunku poprawy dla ludzi pracy i będziemy wzmacniać we wszystkich dziedzinach produkcję i wymianę.</u>
          <u xml:id="u-7.248" who="#Komentarz">W ten sposób i tylko w ten sposób mogą być przełamane istniejące obecnie trudności gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-7.249" who="#Komentarz">Ważnym elementem w sytuacji wewnętrznej, oddziaływującym na całość życia politycznego i gospodarczego, jest zagadnienie bezpieczeństwa w kraju. Z zadowoleniem możemy stwierdzić, że ogólny stan bezpieczeństwa uległ w ciągu ostatniego okresu znacznej poprawie. Poprawa ta jest wynikiem słusznej polityki Rządu i ogólnej stabilizacji stosunków politycznych w kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.250" who="#Komentarz">Wyrazem tej słusznej polityki była bezwzględna walka z gniazdami reakcji, którą coraz skuteczniej prowadzą organa bezpieczeństwa publicznego, likwidując wrogie podziemne organizacje i obcą agenturę. Jednym z osiągnięć, wynikających z tej skutecznej polityki naszego Rządu jest w pełni zrealizowana amnestia, która stworzyła możliwość powrotu do normalnego życia ludziom wykolejonym przez wrogą antypaństwową i antynarodową propagandę. W wyniku amnestii ujawniło się 59.576 osób, związanych do niedawna z podziemiem i zanotowano spadek ilości napadów w maju rb. do 1/4 w stosunku do listopada ub. r. Niemniej jednak niedobitki podziemia usiłują jeszcze kontynuować swą zbrodniczą działalność, powodując skrytobójcze mordy. Zmieniają się czasem formy walki, trudne w nowych warunkach. Dywersja i sabotaż polityczny oraz szeptana propaganda jest uprawiana — jak można było stwierdzić przez obce agentury.</u>
          <u xml:id="u-7.251" who="#Komentarz">Aparat bezpieczeństwa, który ma duże niewątpliwie zasługi w walce z wrogim podziemiem, również obecnie skutecznie walczy i walczyć będzie z nowymi formami gospodarczej i politycznej dywersji.</u>
          <u xml:id="u-7.252" who="#Komentarz">Znaczną poprawę należy stwierdzić w wynikach pracy Milicji Obywatelskiej, która w marcu rb. osiągnęła 62% wykrycia przestępstw w porównaniu do 48% w listopadzie ub. r.</u>
          <u xml:id="u-7.253" who="#Komentarz">Z zadowoleniem mogę zakomunikować Wysokiej Izbie, że na terenie niektórych powiatów województw rzeszowskiego i lubelskiego, gdzie ludność polska była nękana przez ukraińskich faszystów, w rezultacie skutecznych likwidacji band UPA nastąpiła znaczna poprawa i w krótkim czasie zapanuje zupełny spokój.</u>
          <u xml:id="u-7.254" who="#Komentarz">Przed organami bezpieczeństwa stoi w chwili obecnej zadanie dalszego szkolenia jego aparatu i usprawnienia go dla zupełnej likwidacji działających jeszcze resztek wszelkich band zbrojnych i organizacji nielegalnych. Obóz demokracji wszystkich stronnictw udzieli pełnego poparcia organom bezpieczeństwa w ich ofiarnej walce i pracy dla zapewnienia całkowitego spokoju i bezpieczeństwa w kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.255" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-7.256" who="#Komentarz">Przed wymiarem sprawiedliwości po dokonanym już wielkim dziele unifikacji w dziedzinie prawa cywilnego stoi niezwykle doniosłe zadanie — unifikacji naszego wymiaru sprawiedliwości. Rząd i Wysoka Izba dal już wyraz swej woli dla zlikwidowania skutków powojennej przejściowej sytuacji w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości przez uchwalenie w tzw. Małej Konstytucji artykułu, zapowiadającego skupienie w sądownictwie powszechnym całego wymiaru sprawiedliwości. Dla zrealizowania tego zasadniczego problemu, którego rozwiązanie świadczyć będzie o coraz większym ugruntowaniu i stabilizacji naszych stosunków wewnętrznych, opracowujemy reformę ustroju sądownictwa dla dostosowania przestarzałych form ustrojowych i proceduralnych do nowych warunków budowy naszego bytu państwowego na zasadach uspołecznionych i planowej gospodarki. Procesowi demokratyzacji ustroju i procedury sądowej towarzyszyć będzie proces demokratyzacji aparatu sądowego przez szkolenie nowych kadr, które przez wprowadzenie elementów uspołecznionych zapełnią dotkliwe luki spowodowane przez wojnę i okupację.</u>
          <u xml:id="u-7.257" who="#Komentarz">Procesowi temu towarzyszyć będzie także dalsza demokratyzacja ustawodawstwa poprzez zapoczątkowane już prace nad kodyfikacją prawa cywilnego i karnego. Jednym z dalszych elementów normalizacji stosunków w dziedzinie wymiany sprawiedliwości będzie stopniowe przejmowanie więziennictwa, zapoczątkowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości przejęciem domów poprawczych. Przejmowanie więziennictwa łączyć się powinno z szeroko zakrojoną reformą systemu penitencjarnego. Szybkie uruchomienie instancji sądowej właściwej do orzekania o legalności, aktów władzy administracyjnej, zamknie cykl prac programowych Ministerstwa Sprawiedliwości na najbliższy okres czasu. Rząd dołoży starań, aby w okresie umacniania demokratycznej praworządności zapewnić sądownictwu należyte warunki materialne.</u>
          <u xml:id="u-7.258" who="#Komentarz">Praktyczne zastosowanie amnestii przez powszechny wymiar sprawiedliwości dotąd zamyka się cyfrą 141.930 osób, z czego kara śmierci 28 osobom została zamieniona na karę pozbawienia wolności, z więzień zwolniono całkowicie 10.886 osób, darowano zaś karę w całości 50.348 osobom.</u>
          <u xml:id="u-7.259" who="#Komentarz">Jako jedno z naczelnych zadań Rządu stawialiśmy od początku walkę z przerostami administracyjnymi i walkę z marnotrawstwem. Jakże to zagadnienie wygląda?</u>
          <u xml:id="u-7.260" who="#Komentarz">Jest rzeczą oczywistą, że aparat państwowy bezpośrednio po wyzwoleniu nie mógł być stworzony planowo w oparciu o z góry przyjęte racjonalne zasady organizacyjne. Albowiem wyzwolone Państwo musiało zacząć działać od razu i od razu równocześnie na wszystkich odcinkach życia społecznego musiał być powołany do życia aparat działający. Działo się to wszystko w warunkach obiektywnych więcej niż trudnych, bo w sytuacji ogólnego, pookupacyjnego i powojennego chaosu, przy dotkliwym braku kwalifikowanych ludzi i materiałów technicznych, bez których administracja funkcjonować nie może. Dlatego było rzeczą nieuchronną, że w tak zaimprowizowanym aparacie państwowym znalazło się wiele nieraz kapitalnych błędów i wiele przerostów, które następnie zaczęły ujemnie ciążyć na funkcjonowaniu całej maszyny państwowej oraz na budżecie.</u>
          <u xml:id="u-7.261" who="#Komentarz">Obecnie jesteśmy już tak dalece zaawansowani w normalizowaniu i stabilizowaniu ogólnych naszych stosunków, że nie tylko zdajemy sobie już sprawę z błędów i przerostów w aparacie administracyjnym, ale również możemy już prowadzić z nim skuteczną walkę, zmierzającą do racjonalizacji całości. Powiadam: walkę, albowiem naturalną tendencją elementów zawodowej biurokracji, które tkwią jeszcze w naszym aparacie, jest dążność do dalszego trwania istniejących form chociażby najbardziej nieracjonalnych. Stąd wszystko, co zostało stworzone, broni się przed zniesieniem i potrzeba nie lada wysiłków, aby dopiąć celu.</u>
          <u xml:id="u-7.262" who="#Komentarz">Walka o racjonalizację zarówno samej struktury, jak i metod działania aparatu państwowego, jest w pełnym toku uważam ją za jeden z ważnych punktów programu rządowego. Bo nie potrafimy zrealizować w pełni innych naszych zamierzeń programowych, jeżeli z aparatu administracyjnego nie zdołamy uczynić podobnego narzędzia działania, pracującego sprawnie i tanio.</u>
          <u xml:id="u-7.263" who="#Komentarz">Wysiłki Rządu w tym kierunku rozwijają się równocześnie i równolegle po różnych torach, które zbiegają się razem we wspólnym celu.</u>
          <u xml:id="u-7.264" who="#Komentarz">A więc przede wszystkim sprawa ulepszenia struktury organizacyjnej aparatu. W tej dziedzinie mamy do zanotowania takie dokonania, jak zniesienie osobnego Ministerstwa Informacji i Propagandy, które jako osobny organ naczelny było nieodzowne w pierwszym okresie po wyzwoleniu, które jednak spełniło już swoją rolę. Następnie przeprowadzenie nowego rozgraniczenia kompetencji między resorty gospodarcze, w szczególności przyłączenie spraw handlu zagranicznego i wewnętrznego do dotychczasowego Ministerstwa Przemysłu w celu uzyskania większej zwartości w dziedzinie dyspozycyj gospodarczych. Do tej samej kategorii pożytecznych zmian należy zaliczyć przyłączenie Głównego Urzędu Pomiarów Kraju do Ministerstwa Odbudowy oraz Głównego Urzędu Statystycznego i Instytutu Gospodarstwa Narodowego do CUP-u itd. Proponowaliśmy te zmiany i Prezydium Rady Ministrów odstąpiło te agendy do właściwych resortów, ponieważ nie istniała już potrzeba dalszego zawieszania bezpośrednio przy Prezesie Rady Ministrów. Prezydium nie chce być choinką, na której można przypadkowo wieszać tę czy inną instytucję. To konieczne w pierwszym okresie zjawisko ustępuje na rzecz konstytucyjnie umotywowanej roli Prezydium Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-7.265" who="#Komentarz">Wreszcie wspomnieć należy również o zespoleniu w urzędach wojewódzkich i starostwach agend poprzednio organizacyjnie samodzielnych urzędów ziemskich oraz zniesienie odrębnych izb rolniczych i przekazanie ich funkcji głównie Samopomocy Chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.266" who="#Komentarz">Jednakże racjonalizacja struktury aparatu posiada bardzo ważne aspekty także w obrębie poszczególnych resortów, aczkolwiek dokonania w tej mierze z natury rzeczy nie mogą znaleźć wyrazu w aktach ustawodawczych. Chodzi mianowicie o ulepszenie wewnętrznej organizacji resortów, a zwłaszcza o doprowadzenie do jakiejś racjonalnej miary liczby jednostek organizacyjnych. Jest to bardzo ważne, zarówno ze stanowiska budżetowego, bo odrębność każdej jednostki kosztuje, jako też ze względu na sprawność działania, jako że im więcej niekoniecznych jednostek, tym gorzej i bardziej ociężale działa cały aparat. Przerost pod tym względem jest wprawdzie błędem wytłumaczalnym w pierwszym okresie tworzenia aparatu, niemniej przeto jest zjawiskiem groźnym na przyszłość, bo wskazuje tendencje do trwałości. A grzechów pod tym względem mamy na sumieniu dość dużo. Mamy do zrobienia niewątpliwie więcej w przyszłości, niż zdołaliśmy zrobić do tej chwili, ale mamy także pewne osiągnięcia. Te osiągnięcia dotychczasowe i następne dadzą na pewno efekty już w preliminarzu budżetowym na rok przyszły.</u>
          <u xml:id="u-7.267" who="#Komentarz">Sprawę ilości komórek organizacyjnych cytuję jedynie tytułem przykładu z racji jej wymowy. W istocie rzeczy jest to tylko fragment zagadnienia znacznie bardziej zasadniczego. Uważamy mianowicie, że przyszedł już czas, kiedy pokusić się możemy i musimy o ustalenie pewnych racjonalnych zasad organizacyjnych, które by obowiązywały cały aparat administracyjny.</u>
          <u xml:id="u-7.268" who="#Komentarz">Następny z kolei po organizacyjnym doniosły problem tego samego rodzaju to sprawa ilości pracowników administracyjnych, zatrudnionych w aparacie państwowym. Przerosty pod tym względem były oczywiste i historycznie usprawiedliwione. Tym bardziej musi się je zwalczyć, jeżeli się chce zracjonalizować i potanić działanie aparatu. Wyniki są poważne, jakkolwiek jeszcze bynajmniej nie ostateczne. W sumach globalnych, przyjętych do preliminarzy budżetowych, przedstawiają się one tak, że gdy do budżetu 1936 r. przyjęto okrągło 144 tysiące etatów administracyjnych, to na rok bieżący już tylko okrągło 118 tysięcy — bez sędziów, nauczycieli i wojska. Różnica globalna wymaga o tyle omówienia, że zmniejszenia były w pewnych resortach bardziej, w innych mniej radykalne, jako że i przerosty były i są nierównomierne. Ofensywa na przerosty etatowe trwa i mam wszelką nadzieję, że dalsze efekty uwidocznią się w budżecie na rok przyszły.</u>
          <u xml:id="u-7.269" who="#Komentarz">Zagadnienie personalne w administracji nie wyczerpuje się na kwestii liczby pracowników. Istnieje także problem jakości. W tym zakresie Rząd podjął i prowadzi poważne wysiłki, zmierzające do podniesienia poziomu fachowych i obywatelskich kwalifikacji pracowników państwowych. Dzieje się to przez bardziej skrupulatną selekcję kandydatów, a ponadto przez zorganizowaną akcję szkolenia zatrudnionych pracowników. Szkolenia prowadzą wszystkie resorty. Prezydium Rady Ministrów koordynuje akcję resortów, ponadto zaś prowadzi samo bezpośrednio dla pracowników central wszystkich resortów kursy przeszkalające ogólnie na wyższym poziomie. Dotąd odbyło się siedem kursów wyższych ogólnoadministracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-7.270" who="#Komentarz">Akcja Rządu, mająca na celu zwalczanie przerostów i zracjonalizowanie aparatu w jego strukturze i działaniu, jak powiedziałem, jest w pełnym toku. Biorą w niej udział wszystkie resorty, a z natury rzeczy przed wszystkim Minister Skarbu z racji swojej funkcji gospodarza budżetu państwowego. Powołany uchwałą Rady Ministrów nadzwyczajny komisarz oszczędnościowy w osobie Wiceministra Dietricha rozwinął cały system specjalnej kontroli budżetowej, zapobiegającej zniekształceniu intencji budżetowych przy ich wykonywaniu. Biuro Organizacji Prezydium Rady Ministrów współpracuje ze Skarbem i z poszczególnymi resortami, dążąc do zracjonalizowania struktury organizacyjnej, gospodarki etatowej i obsługi gospodarczej aparatu. Poważną rolę odgrywa również pod tym względem Centralny Urząd Planowania. Czynnikom rządowym w ich usiłowaniach dzielnie sekunduje Najwyższa Izba Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-7.271" who="#Komentarz">Wszystko to dotyczy aparatu administracji państwowej. Równolegle rozwija się skutecznie akcja na odcinku przedsiębiorczości państwowej, o której mówiłem w części gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-7.272" who="#Komentarz">Rząd przywiązuje dużą wagę do zagadnień samorządowych, stojąc na stanowisku, że samorząd terytorialny stanowi poważną dziedzinę lokalnej administracji publicznej, w której pod zwierzchnictwem oraz kontrolą terenowych rad narodowych mają być zaspakajane szerokie potrzeby ludności oraz wykonywane wielorakie zadania administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-7.273" who="#Komentarz">To też w ciągu paru miesięcy dotychczasowych prac Rządu podjęliśmy już szereg prac, zmierzających do uporządkowania gospodarki samorządowej i skoordynowania jej z pracami różnych resortów państwowych na gruncie jednolitego planowania, bez podważania jednak cennej inicjatywy społecznej, jaką reprezentują rady narodowe w zakresie samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-7.274" who="#Komentarz">Jedno z poważniejszych zagadnień, zasługujących tutaj na wzmiankę, to zagadnienie uporządkowania ustawodawstwa samorządowego. Już prawdopodobnie na -sesji jesiennej będzie mógł być wniesiony projekt ustawy o unifikacji przepisów, dotyczących organizacji i zakresu działaniu samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-7.275" who="#Komentarz">Na tle ogólnej stabilizacji dojrzewać będą przesłanki do ugruntowania roli rad narodowych jako bezpośredniego wyrazu opinii społecznej.</u>
          <u xml:id="u-7.276" who="#Komentarz">Dwa zagadnienia stanowić będą stałą troskę Rządu, ponieważ rozsądne rozwiązanie tych zagadnień jest egzaminem długofalowej polityki Rządu w dziedzinach, które sumują się w pojęciu kultury i treści tej kultury. Są to zagadnienia szkolnictwa i oświaty oraz zagadnienie specjalne kultury, wyodrębnione u nas w osobny resort.</u>
          <u xml:id="u-7.277" who="#Komentarz">W dziedzinie szkolnictwa i oświaty mamy do zanotowania poważne osiągnięcia i bardzo wielkie zadania przed sobą.</u>
          <u xml:id="u-7.278" who="#Komentarz">Rozwój przedszkoli przekroczył głównie wysiłkiem organizacyj społecznych blisko pięciokrotnie stan z r. 1939 (na 1.000 ludności przypada wychowanków w przedszkolach w 1939 r. — 2,1; w 1945 r. — 3,0 w 1947 r. — 9,6). Będziemy dążyć do znacznego rozszerzenia sieci przedszkoli w środowiskach robotniczych; pozwoli to na wciągnięcie kobiety do pracy produkcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-7.279" who="#Komentarz">Będziemy w dalszym ciągu sprzyjać rozwojowi przedszkoli na wsi. W zakresie szkolnictwa podstawowego mamy do pokonania olbrzymie trudności, na które składa się brak nauczycieli, olbrzymie zniszczenie budynków szkolnych i bardzo niski poziom organizacyjny tego szkolnictwa za czasów sanacyjnych. Nawet na tym najtrudniejszym, bo masowym odcinku prawie osiągnęliśmy poziom przedwojenny (na 1.000 ludności przypada uczniów w szkołach powszechnych względnie podstawowych w 1922 r. — 115; w 1939 r. — 142; w 1945 — 109, w 1947 r. — 139).</u>
          <u xml:id="u-7.280" who="#Komentarz">W okresie po wyzwoleniu wykształciliśmy i wprowadziliśmy do szkół podstawowych około 23.000 nauczycieli. W zakresie powszechności nauczania osiągnęliśmy w lutym bieżącego roku dla dzieci od 7 do 11 lat 90%, wobec 92% w r. 1937/38. W roku szkolnym 1946/47 mieliśmy około 700 klas ósmych (głównie na Śląsku).</u>
          <u xml:id="u-7.281" who="#Komentarz">Będziemy w dalszym ciągu systematycznie dążyć do objęcia wszystkich dzieci w wieku szkolnym siecią szkół podstawowych; do zlikwidowania punktów bezszkolnych, których mamy jeszcze przeszło 2.000 (głównie na terenach przyczółkowych najbardziej zniszczonych), do likwidacji szkół nisko zorganizowanych o jednym lub dwu nauczycielach, co naprawi krzywdę chłopstwa i podniesie poziom kulturalny młodzieży wiejskiej i da jej warunki równego startu do szkól średnich i wyższych; do systematycznego, ale uzgodnionego z naszymi możliwościami gospodarczymi podnoszenia ilości klas ósmych w mieście i na wsi. W przyszłym roku szkolnym plan przewiduje wzrost klas ósmych o 570 klas; do kształcenia i podnoszenia kwalifikacyj nauczycieli szkół podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-7.282" who="#Komentarz">Na odcinku szkół średnich ogólnokształcących przekroczyliśmy stan z 1922 r. (po pierwszej wojnie światowej) i stan z 1939 r. (na 1.000 ludności przypada uczniów w szkołach średnich ogólnokształcących w 1922 r. — 3,1; w 1939 r. — 6,7; w 1945 r. — 6,2; w 1947 r. — 9,3).</u>
          <u xml:id="u-7.283" who="#Komentarz">Przekształca się systematycznie strukturę społeczną uczniów szkół średnich; coraz więcej znajduje się w nich dzieci robotniczych i chłopskich, jakkolwiek obecny stan jest jeszcze niezadawalający.</u>
          <u xml:id="u-7.284" who="#Komentarz">Po raz pierwszy w historii szkolnictwa w Polsce zrobiliśmy poważny wysiłek w organizowaniu szkół średnich ogólnokształcących na wsi, wykorzystując w tym celu dawne pańskie i podworskie zabudowania (w br. szkolnym istnieje 145 zakładów średnich na wsi). Będziemy szli w kierunku uporządkowania sieci wiejskich szkół średnich ogólnokształcących i ich rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-7.285" who="#Komentarz">Poważną pomoc w kierunku dopuszczenia do szkoły średniej młodzieży chłopskiej i robotniczej przyniosła i przynosić będzie akcja burs i stypendiów dla tej młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-7.286" who="#Komentarz">Na odcinku szkolnictwa zawodowego administrowanego przez Ministerstwo Oświaty mamy bardzo poważne rezultaty (na 1.000 ludności przypada uczniów w szkolnictwie zawodowym w 1922 r. — 4,9; w r. 1939 — 6,8; w 1945 r. — 3,8; w 1947 r. — 12,7).</u>
          <u xml:id="u-7.287" who="#Komentarz">Na dzień 15 marca 1947 r. w szkołach i na kursach zawodowych kształciło się i wychowywało około 300.000 młodzieży, w tym 234.000 młodzieży w szkołach i na kursach administrowanych przez Ministerstwo Oświaty, reszta w szkołach i na kursach administrowanych przez inne resorty, wobec 200.000 młodzieży we wszystkich szkołach zawodowych w r. 1939. Rozwój szkolnictwa zawodowego, jego sieć, struktura organizacyjna i programy pozostają w ścisłym związku z trzyletnim planem gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-7.288" who="#Komentarz">Nowością, ważną z punktu widzenia społecznego, z punktu widzenia awansu społecznego jest zlikwidowanie tak zwanych ślepych ulic, które uniemożliwiały przed wojną młodzieży dalsze kształcenie się.</u>
          <u xml:id="u-7.289" who="#Komentarz">W szkolnictwie dokształcającym, które obejmuje zgodnie z dekretem młodzież do 18 roku życia, kształci się młodzież, pracująca zawodowo w wymiarze 18 godzin tygodniowo wobec 8 godzin przed wojną. W ten sposób szkoły dokształcające zawodowe stają się poważnym czynnikiem ogólnym i zawodowym w kształceniu młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-7.290" who="#Komentarz">Również na odcinku szkół wyższych notujemy dalszy rozwój. Na 1000 ludności przypada studentów szkół wyższych w 1922 r. — 1,2; w 1939 r. — 1,4; w 1945 r. — 0,8; w 1947 r. — 3,3.</u>
          <u xml:id="u-7.291" who="#Komentarz">Przy pomocy tzw. kursów wstępnych i przygotowawczych Ministerstwo Oświaty wprowadza konsekwentnie młodzież robotniczą i chłopską do wyższych uczelni. Obserwacja przebiegu studiów młodzieży, która przekroczyła progi szkół wyższych, droga kursów wstępnych i przygotowawczych wykazuje, że młodzież ta stanowi bardzo cenny materiał i nierzadkie są wypadki, w których przewyższa absolwentów szkół średnich. Ta młodzież wymaga szczególnej opieki ze strony Państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.292" who="#Komentarz">Rada Szkół Wyższych przygotowała projekt ustawy o szkołach wyższych, który stanowić będzie podstawę do dalszego rozwoju szkół wyższych zawodowych i uczelni typu akademickiego oraz ich pogłębionej demokratyzacji.</u>
          <u xml:id="u-7.293" who="#Komentarz">Nauka znajduje się pod szczególną opieką Rządu. W ramach naszych możliwości gospodarczych Rząd będzie w dalszym ciągu popierać możność badań naukowych. Pracują towarzystwa naukowe. Uczeni nasi biorą wydatny udział w międzynarodowych zjazdach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-7.294" who="#Komentarz">Pomyślnie rozwija się opieka nad dzieckiem i w szczególności domy dziecka dla sierot i wczasy dziecięce, akcja biblioteczna, oświata dorosłych. Na szczególne podkreślenie zasługuje rozpoczęta na szeroką skalę akcja, mająca na celu dostarczanie na ziemie odzyskane książki polskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.295" who="#Komentarz">Rząd doceniając potrzebę podręcznika szkolnego powziął decyzję przeznaczenia stosunkowo wielkiej ilości papieru na drugi i trzeci kwartały dla zaopatrzenia uczniów szkoły podstawowej i średniej w odpowiednią ilość podręczników. Stąd pochodzą wszystkie wydane ostatnio zarządzenia i ograniczenia konsumpcji papieru na inne cele, Rząd w trosce o byt pracowników oświatowych podjął wysiłek uregulowania dodatków za godziny nadliczbowe nauczycieli i dodatku wyrównawczego dla pracowników administracji szkolnej.</u>
          <u xml:id="u-7.296" who="#Komentarz">Mimo ogromnej przewagi zniszczeń na niekorzyść naszego pokolenia, dźwigamy się dzięki wysiłkowi nauczycielstwa na odcinku szkolnym co najmniej półtora do dwóch razy szybciej, aniżeli pokolenie budujące szkołę polską po pierwszej wojnie światowej.</u>
          <u xml:id="u-7.297" who="#Komentarz">Obok procesów odbudowy, przebudowy ustroju i demokratyzacji składu socjalnego naszej szkoły, nastąpiły poważne zmiany w treści programów nauczania i ideału wychowawczego.</u>
          <u xml:id="u-7.298" who="#Komentarz">Nowe programy nauczania, opracowane przez szerokie zespoły specjalistów, wprowadzone do szkoły powszechnej częściowo już w roku 1945/46, uwzględniają w szerszym i systematycznym zakresie wiedzę ścisłą, wprowadzają do humanistyki dorobek kulturalny i postępowe tradycje historyczne narodu polskiego i przemilczany dotąd dorobek warstwy robotniczej i chłopskiej, przekazują młodzieży podstawowe idee demokracji ludowej — patriotyzm; gorące ukochanie ziemi, kultury i człowieka pracy w Polsce; zrozumienie i oddanie sprawie demokratycznej przebudowy naszego bytu narodowego; poszanowania godności ludzkiej, na nowych zasadach współdziałania i pomocy oparty stosunek człowieka do człowieka.</u>
          <u xml:id="u-7.299" who="#Komentarz">Szczególną troską otacza Rząd i Ministerstwo Oświaty sprawę dalszej, coraz bardziej pogłębiającej się demokratyzacji szkolnictwa. Chcemy zrobić wszystko, aby proces wychowawczy naszej młodzieży przebiegał zgodnie z interesami polskiej demokracji ludowej i narodu.</u>
          <u xml:id="u-7.300" who="#Komentarz">Od pracy szkół i nauczycieli zależy bowiem wychowanie młodych obywateli na dzielnych, wykształconych i oddanych oraz świadomych pracowników i obywateli Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-7.301" who="#Komentarz">W dziedzinie kultury i sztuki odradzające się Państwo Polskie miało, ma i mieć będzie szczególnie trudne do osiągnięcia cele i zadania. Niespotykana w historii kultury świata skala wyniszczenia w narodzie polskim przez barbarzyńskiego okupanta elementu kulturalnego, twórczego w sztuce, zrujnowanie i rozgrabienie wiekami gromadzonego materialnego dorobku kultury i sztuki, stworzyły ponury obraz rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-7.302" who="#Komentarz">Odrodzona demokratyczna Polska podjęła walkę o byt swej kultury i sztuki. Przed pierwszymi rządami odrodzonej państwowości polskiej stanęły zadania specjalne, doraźne, wynikające z przeżytej przez kulturę katastrofy, takie jak skupienie i roztoczenie opieki nad ocalałymi z pogromu twórczymi pracownikami artystycznymi, budzenie i ożywianie organizacyjnego życia artystycznego w głównych środowiskach kulturalnych; planowanie najbardziej celowego wykorzystania nielicznych pozostałych przy życiu czołowych przedstawicieli świata artystycznego dla prac organizacyjnych i szkoleniowych, regenerowanie zniszczonego szkolnictwa artystycznego i tworzenie nowego; zebranie i otoczenie specjalną pieczą resztek pozostałych dóbr kulturalnych i wykorzystanie ich dla celów rozwoju życia kulturalnego; jak wreszcie akcja rewindykacji zagrabianego i rozproszonego po całej Europie polskiego mienia kulturalnego; jak w końcu zagospodarowanie kulturalne obszaru ziem odzyskanych na zachodzie Polski.</u>
          <u xml:id="u-7.303" who="#Komentarz">To były zadania, że tak powiem, techniczno-organizacyjne. Zwiększone zadania, bo doraźne, przejściowe, likwidujące straszliwe skutki wojny i okupacji; poza tem zadania moralne stale musi wykonywać kultura i sztuka polska przez niebywale wyniszczone i uszczuplone kadry pracowników artystycznych literatury, teatru, muzyki i sztuk plastycznych, muzeologów, historyków sztuki i społecznych działaczy powojennych.</u>
          <u xml:id="u-7.304" who="#Komentarz">Traktujemy miniony niespełny dwuletni okres wytężonej pracy, wielkiego, naprawdę ofiarnego wysiłku pracowników świata artystycznego jako pierwszą fazę walki o byt kultury polskiej po kataklizmie światowym. Życie artystyczne w Polsce zostało na ogół zorganizowane, w pewnych ośrodkach posiada nawet tętno rozwojowe, budzi się społeczna inicjatywa organizacyjna, szkolnictwo artystyczne pracuje, jest przyciągające dla polskiej młodzieży artystycznej, która jest wartościowa, utalentowana, obiecująca pozytywne wyniki. Dobra materialne sztuki skupia się, zabezpiecza się, konserwuje i udostępnia się szerokiemu ogółowi obywateli. Nie wyliczam tu rozlicznych szczegółów, których jest mnóstwo, nieraz bardzo pozytywnych, wynikających z niezmordowanej, pełnej poświęcenia pracy działaczy kulturalnych. Krótko mówiąc, teraz potrzeba szerokiej, długofalowej koncepcji i potrzeba skoordynowanego wykonania zadań stojących przed organizatorami kultury.</u>
          <u xml:id="u-7.305" who="#Komentarz">Po tej pierwszej jeszcze wciąż trwającej walce o byt kultury polskiej, kiedy przeważają z natury rzeczy działania, zmierzające do ożywienia, rozwinięcia i ugruntowania, życia samego świata sztuki, musi nadejść faza następna — zorganizowanie na szeroką skalę kapitalnego zadania Państwa — akcji upowszechnienia kultury artystycznej wśród szerokich warstw narodu. W dotychczasowym okresie przeważały w tym zagadnieniu prace przygotowawcze, studia, badania potrzeb i metod działania. Akcja ta wymaga wielkich środków organizacyjnych i materialnych. Musi być podjęta i prowadzona, bo stanowi istotną funkcję naszego demokratycznego Państwa. Masy ludowe oczekują tej akcji, a mamy do zanotowania radosny i podnoszący na duchu fakt niezwykłego wprost w dziejach naszych wzrostu zainteresowań najszerszych mas sprawami kultury i spontaniczny pęd do zaspakajania długotrwałego głodu kulturalnego.</u>
          <u xml:id="u-7.306" who="#Komentarz">Należyte ujęcie organizacyjne akcji upowszechnienia kultury, wciągnięcia do niej wszelkich twórczych sił społecznych i świata artystycznego przy dostatecznie wysokich środkach stanowić pędzie o nowym obliczu kulturalnym Polski.</u>
          <u xml:id="u-7.307" who="#Komentarz">Jak wielką wagę Rząd przywiązuje do tego zagadnienia, zagadnienia koncepcji upowszechnienia kultury i koordynacji poczynań w tej dziedzinie, niech świadczy to, że w najbliższym czasie Rząd powoła komitet ministrów do spraw kultury, który za zadanie będzie miał koordynowanie poczynań Rządu na tym odcinku. Na miejsce istniejących dotychczas komisji przy różnych resortach powstanie komitet złożony z niewielkiej liczby osób, wyposażony w aparat i środki. Komitet ten będzie pracował pod przewodnictwem Prezesa Rady Ministrów. Musimy przejść przez, jak się to często popularnie mówi, wąskie gardło obecnego powojennego stanu rzeczy. Kultura, jej treść, jej powszechność będzie jednym z najważniejszych sprawdzianów przemian społecznych, będzie jednym z najważniejszych symbolów demokracji społecznej i Polski ludowej.</u>
          <u xml:id="u-7.308" who="#Komentarz">Jakież na ile tych z konieczności niewyczerpanych i niewyliczonych spraw i rozważań, jakie główne zadania stoją przed Rządem? Rząd nadal nie będzie szczędził wysiłków, aby w pełnej przeciwieństw rzeczywistości powojennej wnieść swój wkład do sprawy utrwalenia bezpieczeństwa i pokoju, nietykalności naszych granic w oparciu o Organizację Narodów Zjednoczonych, o system sojuszów i paktów przyjaźni.</u>
          <u xml:id="u-7.309" who="#Komentarz">W szczególności Rząd wytrwale będzie przeciwdziałał, w oparciu o solidarny interes wszystkich narodów Europy, wszelkim próbom odradzania się źródeł niemieckiego szowinizmu i zaborczości.</u>
          <u xml:id="u-7.310" who="#Komentarz">Na wewnątrz Rząd konsekwentnie i z całą surowością prawa realizować będzie program okiełznania spekulacji w oparciu o aktywność i wciągnięcie do kontroli szerokich mas.</u>
          <u xml:id="u-7.311" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-7.312" who="#Komentarz">Równocześnie zaś Rząd otoczy opieką zdrowe elementy inicjatywy prywatnej, które wnoszą pozytywne wartości do naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-7.313" who="#Komentarz">Rząd kontynuować będzie akcję oszczędnościową i wytrwałą gromadzenia rezerw dla polepszenia bytu mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-7.314" who="#Komentarz">Rząd coraz bardziej będzie usprawniać aparat państwowy poprzez dalszą jego demokratyzację, poprzez tępienie biurokratyzacji i korupcji, przez zbliżanie aparatu państwowego do mas, a równocześnie przez podnoszenie jego kwalifikacji przy pomocy starszych fachowców i dokształcania nowych.</u>
          <u xml:id="u-7.315" who="#Komentarz">Wobec ogromu zadań, stojących przed nami, wobec ogromu trudności, które będziemy mieli do pokonania, wobec ogromu odpowiedzialności, jaka spada na nas, na Rząd za rozwiązanie tych zadań i pokonanie trudności w interesie polskiego narodu chcę stwierdzić tylko jedno:</u>
          <u xml:id="u-7.316" who="#Komentarz">Rząd, który reprezentuję, włoży w tę pracę maksimum wysiłku, Rząd, który reprezentuję, będzie Rządem silnym przez swoją wewnętrzną zwartość, przez wspólną koncepcję, przez wspólne realizowanie tej koncepcji.</u>
          <u xml:id="u-7.317" who="#Komentarz">Może będziemy nieraz zazdrościć innym narodom tego, że nie wyszły z tej wojny tak okrwawione i wyniszczone, jak nasz naród, może będziemy nieraz stwierdzać inne, lepsze warunki powojennego startu, dane innym narodom, ale widzimy jedną możliwość wyrównania tych szans rozwojowych, widzimy ją tylko przez zbiorowy, masowy, świadomy wysiłek całego narodu budowania swojej przyszłości na polu politycznym i gospodarczym tylko przez kierowanie tym wysiłkiem przez Rząd, któremu nikt nie zarzuci wahań, ani wewnętrznej słabości, przez Rząd, który będzie silny, tak jak silnym jest i będzie sojusz naszych stronnictw, składających się na koalicję rządową, sojusz stronnictw demokratycznych — fundament niepodległej ludowej Polski.</u>
          <u xml:id="u-7.318" who="#komentarz">(Długotrwale i huczne oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WładysławKowalski">Zarządzam 10-minutową przerwę. Proszę Obywateli Posłów o punktualny powrót na salę obrad.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 40 do godz. 19.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#WładysławKowalski">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o projekcie ustawy skarbowej i preliminarzu budżetowym na okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1947 r. (druk nr 75).</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#WładysławKowalski">Udzielam głosu sprawozdawcy generalnemu posłowi ob. Wyrzykowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełWyrzykowski">Wysoka Izbo! Z pewnym wzruszeniem wstąpiłem na tę trybunę, przypadł mi bowiem wysoki zaszczyt zreferowania przed Wysoką Izbą pierwszego zrównoważonego budżetu wyzwolonej Polski, budżetu, który przychodzi pod rozprawy Wysokiej Izby w 5 miesięcy po zwołaniu Sejmu Ustawodawczego.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełWyrzykowski">Już w roku ubiegłym, już w rok po zakończeniu wojny Krajowa Rada Narodowa przystąpiła do rozpatrywania ówczesnego budżetu, co prawda tylko za 9 ostatnich miesięcy ubiegłego roku. Miało to miejsce, jak powtarzam, w rok po zakończeniu wojny. Jeżeli się zważy, że pierwszy Sejm Ustawodawczy zwołany w 1919 r., który obradował 31/2 lat, nie był w stanie ani jednego budżetu uchwalić i że pierwszy budżet został uchwalony dopiero w pięć lat po zakończeniu wojny, w 1924 r., że szalejąca w owym czasie inflacja nie pozwalała na jakąkolwiek prawidłową gospodarkę budżetową, to na tym tle dopiero można ocenić ten olbrzymi wysiłek naszego Rządu demokratycznego, który w stokrotnie gorszych warunkach gospodarczych, niż miało to miejsce przed 25 laty, potrafił dokonać takiego wyczynu, potrafił utrzymać na poziomie walutę, nie dopuścić do inflacji, potrafił wprowadzić prawidłową, jak widzimy — planową gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełWyrzykowski">Preliminarz, przedłożony przez Rząd, był przedmiotem rozważań komisji w ciągu dwóch miesięcy. Szczegóły Panowie mają w wydrukowanym sprawozdaniu, nie będę ich powtarzał. Powiem tylko, że trzymaliśmy się kardynalnej zasady przy wszelkim budżetowaniu: nieuchwalania wydatków, na które nie ma pokrycia. Tej zasady pilnie przestrzegaliśmy. Dzięki temu projekt budżetu, który wyszedł z komisji niewiele co prawda różni się w globalnych sumach od projektu, przedłożonego przez Rząd, daje jednak zwiększenie nadwyżki budżetowej o 48 milionów złotych. Przyszliśmy do przekonania, że Rząd zbyt oszczędnie, a ściśle biorąc Ministerstwo Skarbu, zbyt przezornie i oględnie preliminowało wpływy podatkowe. Jest to bardzo chwalebne. Specjalnie preliminowanie wpływów budżetowych musi być dokonywane niesłychanie ostrożnie i przezornie, bo na tych wpływach bazuje się wydatki. Jeżeli wpływy zbyt się podniesie w górę, a później w efekcie okażą się one mniejsze, to załamie się całe wykonanie budżetu i w efekcie późniejszym zamiast zrównoważenia budżetu przychodzi deficyt. Tutaj Ministerstwo Skarbu trzymało się tej kardynalnej zasady oględności w preliminowaniu dochodów, tak że my — również trzymając się tej zasady — mogliśmy jednak podnieść preliminowane wpływy z podatków o 750 milionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PosełWyrzykowski">Z drugiej strony przyszliśmy do przekonania, że pozycja dopłat do Polskich Kolei Państwowych w kwocie 3 miliardów złotych Jest może zbyt wysoka, zwłaszcza że w międzyczasie przyszła zmiana taryfy kolejowej, która zwiększy wpływy do kas kolejowych.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#PosełWyrzykowski">Wychodząc z tego założenia zmniejszyliśmy dopłatę ze Skarbu Państwa do PKP o miliard zł i stąd mieliśmy 1,750 milionów zł do rozdysponowania.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#PosełWyrzykowski">Poprawki, jakie poszczególni referenci budżetowi zgłosili podniosłyby ten budżet w wydatkach o blisko 9 miliardów zł, a muszę powiedzieć, że nie było tam z wyjątkiem kilku poprawek o charakterze politycznym, opozycyjnym — poprawek bez merytorycznego i rzeczowego uzasadnienia. Potrzeby w kraju są szalone. Trzeba je jakoś łatać. Nie mogliśmy uwzględnić tych 9 miliardów i przeprowadziliśmy pewnego rodzaju repartycję. Mając do dyspozycji 1,750 milionów musieliśmy stworzyć jakąś hierarchię potrzeb. W dzisiejszych warunkach trudno tworzyć taką hierarchię. Potrzeby są tak olbrzymie, że trudno powiedzieć, które są pilniejsze. Wobec tego stanęliśmy na stanowisku, które wielokrotnie w wystąpieniach naszych czołowych przedstawicieli bloku demokratycznego miało swój wyraz — na stanowisku troski o człowieka. Z tego założenia wychodząc rozdysponowaliśmy znaczną część tych 1.750 milionów w ten sposób, że przeznaczyliśmy na zwiększenie wydatków na Ministerstwo Oświaty 543 miliony, na Ministerstwo Zdrowia 309 milionów, na Ministerstwo Kultury i Sztuki 146 milionów, na Ministerstwo Opieki Społecznej 115, na zagospodarowanie ziem odzyskanych 145 milionów, na emerytury i renty inwalidzkie 75 milionów, na zaopatrzenie naszych żołnierzy w wojsku 150 milionów.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#PosełWyrzykowski">Jak Panowie widzicie, wyraziło się tutaj, w tych naszych uchwałach to, co mówiłem uprzednio — troska o człowieka, więc rozdysponowaliśmy tę sumę na oświatę, na opiekę społeczną, na kulturę i sztukę, myśląc w pierwszym rzędzie o młodym pokoleniu, o oświacie dla niego i o zdrowiu. Młode pokolenie — to nasz największy skarb i o ten skarb musimy dbać. Gdybyśmy mieli większe możliwości, chętnie byśmy większe kwoty na ten cel rzucili, ale — wedle stawu grobla.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#PosełWyrzykowski">Zarzuca się często, że obecny budżet zbyt mało troszczy się — z różnych stron się to słyszy — o oświatę i kulturę zbyt mało troszczy się o zdrowie publiczne. Dam pewne, cyfry, które będą cyframi porównania z budżetem przedwojennym, naturalnie nie w cyfrach absolutnych, tylko w stosunku procentowym. Z naszego budżetu w wydatkach trzeba przy tym zdjąć 48 miliardów przeznaczonych na wyżywienie ludności, dlatego że takich pozycji w przedwojennych budżetach nie było. Jeżeli zdejmiemy 48 miliardów zł, to będziemy mieli 125 miliardów — kwotę, którą w procentach można porównywać z budżetem przedwojennym, z budżetem na rok 1939/40. W tych 125 miliardach wydatki na wojsko wynoszą 20,5%, a w budżecie przedwojennym oficjalne wydatki na wojsko wynosiły 40%. W tym najlepiej widać pokojowe, kulturalne tendencje Rządu i narodu polskiego. Wydatki na oświatę i kulturę łącznie w obecnym budżecie wynoszą 17,6%, gdy przed wojną wynosiły w stosunku do globalnych cyfr budżetowych około 14%. Tak samo ze zdrowiem publicznym — dziś mamy 4,5%, przed wojną nawet do 2% nie dochodziło.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#PosełWyrzykowski">Wśród tych poprawek jest jeszcze jedna poprawka o wybitnie demonstracyjnym, z naszej strony charakterze. Mianowicie w trakcie obrad nad budżetem Ministerstwa Bezpieczeństwa ze strony Polskiego Stronnictwa Ludowego została zgłoszona poprawka o zmniejszenie budżetu tego Ministerstwa o jedną złotówkę. Naturalnie miało to charakter wybitnie demonstracyjny. Ogromna większość komisji uchwaliła również demonstracyjnie zwiększenie tego budżetu o 1 zł, aby dać wyraz swemu uznaniu dla pracy Ministerstwa Bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#PosełWyrzykowski">Jak już powiedziałem, w naszym budżecie mamy olbrzymią kwotę 48,5 miliarda zł, stanowiącą 28% budżetu na wyżywienie ludności. Naturalnie chodzi o wyżywienie we wszystkich kategoriach żywności, a w pierwszym rzędzie o mąkę, o chleb. Kwestia wyżywienia wysuwa się na czoło wszystkich zagadnień gospodarczych. Tu już p. Premier mówił, że będziemy mieli deficyt w zbożu, i że będziemy musieli mąkę, a przede wszystkim zboże, importować. Czyż nie należy zrobić maksimum wysiłku, aby obsiać jak najwięcej ugorów jeszcze na jesieni tego roku? Nasz bilans handlowy ogromnie by się poprawił. Cały szereg naszych perturbacji wewnętrznych zostałoby usuniętych, gdybyśmy mogli sami zaspokoić nasze wewnętrzne zapotrzebowanie na chleb i mąkę. To leży tylko w naszych rękach. Nie ulega wątpliwości, że Rząd dotychczas zrobił wszystko, co możliwe, aby ugory zostały obsiane. Najlepszy dowód, że oziminami za rok 1946/47 zostało obsianych 5,5 miliona ha, a wiosną — 7.052.000 ha, razem 12.552.000 ha, gdy w ubiegłym roku gospodarczym obszar zasiewów wynosił tylko 8.232.000 ha. Proszę Panów, widać z tego, że o 50% teren obsiany wzrósł. Niestety, ciężka zima, powodzie, troszeczkę nadzieje nasze na rezultaty obniżyły, ale nie jest jeszcze źle. Tym niemniej zboża będzie za mało i powtarzam — najważniejszym zagadnieniem jest zagadnienie zasiewów jesiennych, największy wysiłek trzeba włożyć w jesienną akcję siewną. To jest kwestia chleba, kwestia wyżywienia ludności i poprawienia naszego bilansu handlowego i budżetu państwowego na rok przyszły.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#PosełWyrzykowski">Każdy budżet państwowy musi opierać się i opiera się na dochodzie społecznym. Budżet państwowy jest wynikiem dochodu społecznego, Gdyby nie było dochodu społecznego, w ogóle nie mógłby istnieć budżet państwowy. Istnieje teoria — uzasadniona czy nie, nie będę się spierał — że budżet państwowy nie powinien stanowić więcej maksymalnie niż 25% dochodu społecznego. Ja w praktyce spotykałem się z sytuacjami, gdy budżety państwowe stanowiły dużo mniej niż 25% dochodu społecznego. U nas za 1946 r. według danych, które otrzymałem z CUP, dochód społeczny wyniósł 8.550 milionów złotych z 1938 r., nie dzisiejszych. Na 1947 r. CUP oblicza, że dochód społeczny wzrośnie o 50%, czyli taksuje ten dochód na 12.053 milionów złotych z 1938 r., co dowodzi istotnie ogromnego rozwoju naszego życia gospodarczego. Kto uczciwie patrzy na nasze wyniki gospodarcze, ten musi stwierdzić, że dochód społeczny rośnie.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#PosełWyrzykowski">Ciekawe jest zestawienie, jak wyglądał dochód społeczny przed wojną. Mamy dane z „Małego Rocznika Statystycznego” z 1939 r., ale tylko za 1929 r. Dochód społeczny Polski za 1929 r. został obliczony na 19 miliardów złotych przedwojennych. Czyli nasz dochód społeczny za 1947 r. będzie jeszcze o 7 miliardów mniejszy niż był tamten, ale zważywszy, że w ciągu jednego 1947 r. skoczymy z dochodem społecznym w porównaniu z 1946 r. o 50% — to kto wie, czy na 1948 r. przy naszej energicznej i sprężystej gospodarce planowej nie osiągniemy poziomu przedwojennego dochodu społecznego. Tak by należało sądzić. Jeżeli weźmiemy te 8 miliardów dochodu społecznego za 1946 r. i tak krótko po kawiarnianemu przeliczymy, że złoty przedwojenny równa się 100 złotym dzisiejszym, to akurat nasz budżet jest w granicach 23% dochodu społecznego z ubiegłego roku. Okazuje się więc, że budżetowanie pod względem gospodarczym było przeprowadzone zupełnie prawidłowo.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#PosełWyrzykowski">Ciekawa rzecz, proszę Panów, że ta Polska przedwojenna, do której jeszcze tak niektórzy ludzie tęsknią, której dochód społeczny obliczano w 1929 r. na 19 miliardów zł, jest niestety małą drobinką w ogromie dochodu społecznego całego świata.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#PosełWyrzykowski">Dochód społeczny całego kulturalnego świata obliczony został za 1929 r. na 1.434 miliardów złotych przedwojennych, a w tym jednych Stanów Zjednoczonych na 455 miliardów, czyli jedne Stany Zjednoczone trzecią część dochodu społecznego całego kulturalnego świata gromadziły u siebie. Ale proszę zobaczyć stosunek wzajemny. Stosunek produkcji w Stanach Zjednoczonych: produkcja rolnicza 31%, produkcja górnicza 7%, przemysłowa 62%.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#PosełWyrzykowski">U nas w poczciwej Polsce przedwojennej produkcja rolnicza, ta najmniej opłacalna produkcja wynosiła — 68%, górnicza — 6%, a przemysłowa tylko — 26%. Tak, że przestawienie naszej gospodarki rolniczo-przemysłowej na przemysłowo-rolniczą jest rzeczą wielkiej wagi gospodarczej, przestawieniem wiodącym nas bardzo szybkimi krokami ku dobrobytowi, ku wielkiemu wzrostowi naszego dochodu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#PosełWyrzykowski">Nie chciałbym Kolegów zbyt długo zatrzymywać, bo właściwie p. Premier wszystkie najistotniejsze zagadnienia gospodarcze w swoim exposé poruszył, tak że ja będę się starał unikać powtarzania tego, co p. Premier mówił.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#PosełWyrzykowski">Chciałbym jeszcze powiedzieć parę słów o realności naszego budżetu po stronie dochodów. Mamy już za sobą blisko 6 miesięcy tego roku, w tym 5 miesięcy realnego obrachunku. Za 5 miesięcy mamy ściśle obliczone wpływy podatkowe. Ciekawa historia, że w styczniu dochód Skarbu Państwa z podatków bezpośrednich i opłat skarbowych kształtował się w następujący sposób: styczeń — 3.023.000.000 zł, czyli 100% tego co preliminowaliśmy, luty — 3.445.000.000 – 107% tego, co było preliminowane na ten miesiąc, marzec — 3.652.000.000 – 113%, w kwietniu — 4.486.000.000 – 139% preliminowanych wpływów z podatków bezpośrednich i opłat skarbowych, w maju — rekord 5.334.000.000 – 166% preliminowanych wpływów. Uderzający jest wzrost w kwietniu i maju.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#PosełWyrzykowski">Panowie Koledzy, którzy przeczytają — o ile będą mieli ochotę — moje sprawozdanie z budżetu Ministerstwa Skarbu, wydrukowane w ogólnym sprawozdaniu komisji, zauważą, że przeciętny obrót na jednego płatnika podatku obrotowego wynosił 35.000 zł. Podałem to jako curiosum. Opierałem się na cyfrach ze stycznia, lutego i marca. Taka sama historia jest z podatkiem dochodowym. Podałem, że podatek dochodowy jest obliczany od przeciętnego płatnika z przeciętnej wysokości dochodu 8.300 zł. miesięcznie. Na szczęście Ministerstwo Skarbu zwróciło uwagę jeszcze wcześniej na to zjawisko i zastosowało bardzo ostre sankcje. I rezultaty są takie: 139% ponad preliminowaną normę w kwietniu i 166% ponad preliminowaną normę w maju. Ciekawe jest, skąd się ten wzrost wpływów wziął. Tak urzędy skarbowe, jak i ochrona skarbowa zabrały się ostro do kontrolowania obrotów i dochodów płatników. I okazało się obecnie, że przeciętny obrót miesięczny na 1 podatnika wynosi już nie 35.000 zł, jak to było w styczniu, lutym i marcu, a 180.000 zł. To samo z podatkiem dochodowym — nie 8.300 zł, ale 28.000 zł miesięcznie. Zasada realizacji powszechności i równomierności opodatkowania trwa w dalszym ciągu i spodziewać się należy, że akcja ta odbije się korzystnie na właściwym ukształtowaniu się podziału dochodu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#PosełWyrzykowski">Pokrótce chciałbym Panów zainteresować wpływami za ostatnie dwa miesiące. Nie chcę zbyt długo przeciągać mego sprawozdania, więc podam jeszcze tylko wpływy z monopoli. Przeciętny miesięczny wpływ z monopoli według preliminarza budżetowego powinien wynosić 3.900.000.000 złotych, a ogólna przeciętna miesięczna z danin publicznych i monopoli 10 miliardów. Wpływy z tych źródeł w kwietniu wyniosły 9.953.722.000 zł, a, więc stosunkowo niewielka suma brakowała do 10 miliardów. Natomiast w maju wpływ wyniósł 11.124.000.000 — szalony skok, który olbrzymią nadwyżką wyrównuje ten mały niedobór z poprzedniego miesiąca.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#PosełWyrzykowski">Chciałbym jeszcze nawiązać do oświadczenia p. Premiera w sprawie naszej waluty. P. Premier powiedział, że mowy nie ma o tym, aby nastąpiła jakaś wymiana waluty, jakaś zmiana. Ja zaryzykuję twierdzenie dalej idące, ja zaryzykuję twierdzenie, że jeżeli chodzi o wszystkie państwa, które uległy inwazji hitlerowskiej, to my może mamy jedną z lepszych i mocniejszych walut. Tylko niestety my tego nie doceniamy. To jest my tutaj doceniamy, ale naród, skotłowany przez szeptaną propagandę, naród skotłowany przez pospolitą dywersję polityczną często tego nie rozumie. Starsi zwłaszcza ludzie pamiętają straszną inflację z lat 1919–1924 i im się zdaje, że każde zwiększenie emisji to już jest inflacja. Ludzie nie rozumieją jednej prostej rzeczy. Ja Panom wyciągnę z „Rocznika Statystycznego” za 1925 r. i z „Małego Rocznika Statystycznego” za 1939 r. obieg pieniężny w drugiej Rzeczpospolitej. A więc po wprowadzeniu złotego na 1 czerwca 1924 r. obieg pieniężny wynosił 440 milionów — ja mówię w okrągłych cyfrach — tych dobrych polskich złotych. Już 31 grudnia tego roku, a więc w 6 miesięcy, ten obieg wzrósł o 50% i wynosił 676 milionów, a 31 grudnia 1925 r., a wiec w półtora roku po wprowadzeniu złotego, obieg wynosił 815 milionów, czyli dwukrotnie więcej niż w momencie wprowadzenia złotego.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#PosełWyrzykowski">I nikt wtedy nie rozpaczał, nikt się za głowę nie łapał, bo jest rzeczą zrozumiałą, że w miarę rozwoju życia gospodarczego, w miarę wzrostu produkcji emisja musi się zwiększać.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#PosełWyrzykowski">W owych czasach zasada emisji była trochę odmienna od naszej. Wierzono jeszcze uparcie w złoto i ustalono zasadę, że zabezpieczenie w złocie powinno wynosić 30% emisji. Jeżeli tylko 30% emisji było zabezpieczone złotem, a 70% nie miało zabezpieczenia w złocie, to pytam się: gdzie było to zabezpieczenie? Dlaczego ta złotówka zabezpieczona i ta złotówka niezabezpieczona miały jednakową siłę nabywczą? Otóż ta złotówka była zabezpieczona tak samo, jak my ją dziś zabezpieczamy: w produkcji. I to jest najmocniejsze i najpewniejsze zabezpieczenie.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#PosełWyrzykowski">Czasami trzeba robić emisję na to, żeby zwiększyć produkcję, żeby założyć jakiś warsztat produkcyjny. Typowy przykład takiej emisji widzimy w r. 1938. 31 grudnia 1937 r. emisja wynosiła 1.497.000.000 zł, a więc czterokrotnie. więcej niż w 1924. Ale na 31 grudnia 1938 r. emisja wynosiła już 1.866.000.000, a więc w ciągu jednego roku skoczyła o 369 000.000 tych dobrych złotych, co równałoby się dzisiejszym 37 miliardom. I nic się nie zawaliło.</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#PosełWyrzykowski">Dlaczego ta emisja podskoczyła? Oto wtedy właśnie ówczesny minister skarbu Eugeniusz Kwiatkowski budował słynny COP — Centralny Okręg Przemysłowy. I na rozbudowę tego COP-u trzeba było emitować pieniądze. Naturalnie, gdyby taką emisję robiono bez żadnej kontroli, gdyby ta emisja szła na cele konsumpcyjne, jak to miało miejsce w okresie lat 1919–1924, spowodowałoby to inflację, najstraszniejszą katastrofę gospodarczą, jaką sobie można wyobrazić. Ta emisja jednak poszła na produkcję i te nowo wybudowane Mościce i cały COP zaczęły rzucać całą masę produkcji na rynek i dlatego ta emisja się wyrównała, bo na rynku zjawiła się produkcja na każdą świeżo emitowana złotówkę.</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#PosełWyrzykowski">Nasza emisja — to nie żadna tajemnica. Nasza emisja od lutego bieżącego roku, czyli od 5 miesięcy, trzyma się w granicach 64–67 miliardów. To już jest wielka stabilizacja. Jeśli się zważy jeszcze do tego, że zadłużenie Skarbu Państwa nie wzrasta ponad normę 13 miliardów złotych, do których ustawą skarbową Rząd jest upoważniony — a trzeba pamiętać, że zadłużenie Skarbu Państwa w Banku Narodowym jeszcze w ubiegłym roku wynosiło 21 miliardów, więc widzimy, że dziś to zadłużenie spadło o 8 miliardów — to znaczy, że drenaż rynku w postaci podatków i najrozmaitszymi innymi sposobami został dokonany i Skarb Państwa te pieniądze z powrotem ściągnął do siebie.</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#PosełWyrzykowski">Dam typowy przykład: Uchwaliliśmy w Krajowej Radzie Narodowej budżet, który wynosił w wydatkach 38 miliardów złotych i przewidywał 3,5 miliarda deficytu, w efekcie jednak wykonanie budżetu nie tylko pokryło te 3,5 miliarda przewidywanego deficytu, ale wykazało nadwyżkę budżetową na kwotę 3 5 miliarda. Tę nadwyżkę dał znów drenaż gotówki z rynku do Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#PosełWyrzykowski">To jest właśnie to zbliżanie się do twardej stabilizowanej waluty. I nie trzeba się lękać, nie trzeba się przerażać, gdy następuje wzrost emisji w pewnym zakresie, jeżeli za tym wzrostem idzie natychmiast produkcja. Przecież myśmy część naszego planu sfinansowania inwestycji też częściowo pokryli z emisji.</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#PosełWyrzykowski">Dlatego wszelkie biadolenia, wszelkie krakania, że my idziemy do inflacji, że mamy słaby pieniądz, są produktem złej woli, a nawet idę dalej — są zbrodnią.</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#PosełWyrzykowski">Niestety nasze społeczeństwo strasznie się zdemoralizowało w czasie wojny, w czasie okupacji. Muszę powiedzieć, że uczciwość w szerokich masach pracowników państwowych jeszcze w momencie wybuchu wojny była wprost nadzwyczajna. Jako doraźny komendant poczty głównej we wrześniu 1939 r. byłem świadkiem, jak zwykły listonosz ze Skierniewic przywlókł tu do Warszawy na pocztę milion złotych i oddał do kasy. Uczciwość więc była wielka. Niestety, dziś wojna zdemoralizowała ludzi. Ludzie lecą na nadmierne zyski, częstokroć na drodze karalnej te zyski zdobywają i dlatego trzeba stosować wyjątkowo sądy o charakterze doraźnym w rodzaju Komisji Specjalnej.</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#PosełWyrzykowski">Mieliśmy wniosek o zlikwidowanie Komisji Specjalnej i o przekazanie wszystkich spraw z tej komisji do sądów normalnych. Godzę się z tym wnioskiem, ale to może być aktualne za rok, za dwa albo za trzy lata. Dziś, gdy trzeba walczyć o stabilizację gospodarczą, gdy trzeba walczyć o każdy grosz podatkowy, żeby wpływał do Skarbu Państwa, my na tego rodzaju luksus pozwolić sobie nie możemy.</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#PosełWyrzykowski">P. Premier poruszył osiągnięcia naszego przemysłu w roku bieżącym. Mam te same dane, nie będę więc tego powtarzał. Ale niesłychanie ciekawe jest porównanie naszej produkcji dzisiejszej z produkcją z lat 1922–23. Dlaczego? My wszyscy bazujemy się dziś na produkcji 1938/39. Bardzo pięknie, że robimy wszelkie wysiłki, żeby ten poziom produkcji osiągnąć, ale trzeba na tę sprawę spojrzeć krytycznie. Jesteśmy dopiero dwa lata po wojnie, przyjrzyjmy się więc, jak wyglądała produkcja w 2–3 lata po tamtej wojnie? Jesteśmy doszczętnie zniszczeni. Zniszczenia, jakie miały miejsce po tamtej wojnie, nie pozostają naprawdę w żadnym stosunku do zniszczeń dzisiejszych. W latach 1918–23 fabryki były czynne. Zobaczmy, jak wyglądała produkcja wtedy, a jak wygląda dziś. Jeśli chodzi o węgiel, mam dane dopiero z 1923 r., bo w 1922 r. kopalnie na Górnym Śląsku jeszcze nie przeszły w nasze ręce.</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#PosełWyrzykowski">W innych gałęziach produkcji mogę porównywać dane z danymi z 1922 r., czyli ściśle w dwa lata po zakończeniu tamtej wojny.</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#PosełWyrzykowski">A więc wydobycie węgla kamiennego w 1923 r. wynosiło 36 milionów ton, a wydobycie planowane na 1947 r. — potwierdzone kilkumiesięcznym wykonaniem planu — wyniesie 54 miliony ton.</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#PosełWyrzykowski">Proszę porównać ówczesne zniszczenia w kopalniach i dzisiejsze. Co prawda można mi tutaj powiedzieć, że dostaliśmy obecnie jeszcze większą ilość kopalń, tym bardziej to wzmacnia moje argumenty, że zdołaliśmy i tę większą ilość kopalń nie jest ona dużo większa — uruchomić. Doprawdy jest to tym większa zasługa kierowników naszej polityki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#PosełWyrzykowski">Krzyczy się, że jeszcze dotąd ilość robotników zatrudnionych w kopalniach jest za duża i że za mała jest wydajność na jednego robotnika. Powołuję się na „Rocznik Statystyczny” za 1922/23 r. Robotników i górników zatrudnionych było 216.565, przeciętna norma wydobycia rocznego na robotnika 160,6 ton. Obecnie ilość zatrudnionych w kopalniach według danych Ministerstwa Przemysłu i Handlu jest 247.078, a przeciętna wydajność na jednego górnika rocznie 219 ton. I to się nazywa, że my dziś prowadzimy gospodarstwo narodowe gorzej, że my dziś nie potrafimy gospodarować, bo przynajmniej niektóre usta tak brzmią pełnią krytyki.</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#PosełWyrzykowski">Następnie surówki żelaznej w roku 1923 — 220.006 ton, a w 1947 r. — 742.000 ton. I tak dalej, cały szereg najrozmaitszych pozycji, dotyczących produkcji wykazuje najdobitniej, że dzisiaj nasza gospodarka jest znacznie produktywniejszą, znacznie efektowniejszą niż miało to miejsce przed 25 laty.</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#PosełWyrzykowski">Proszę Wysokiej Izby! W tym roku przystąpimy jeszcze do rozpatrzenia jednego budżetu. To będzie istotnie rekord. W dotychczasowej praktyce parlamentu polskiego nie było jeszcze wypadku, żeby w ciągu jednego roku uchwalać dwa budżety. Chciałbym, żeby doświadczenie, jakie osiągnęliśmy teraz w Komisji Skarbowo-Budżetowej, było spożytkowane i przy budżecie na 1948 r., żeby ten budżet, który będziemy na jesieni rozpatrywali, wypadł pod względem gospodarczym jeszcze lepiej niż ten, który mamy przed sobą.</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#PosełWyrzykowski">W imieniu Komisji Skarbowo-Budżetowej wnoszę o przyjęcie preliminarza budżetowego na rok 1947, opracowanego przez komisję ze wszystkimi rezolucjami i wykazem etatów. Chcę tylko zaznaczyć, że w wykazie etatów wkradły się pewne pomyłki drukarskie i że biuro Sejmu doręczy każdemu z posłów nowy druk już poprawiony.</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#WładysławKowalski">Rozprawa nad exposé Prezesa Rady Ministrów oraz nad sprawozdaniem Komisji Skarbowo-Budżetowej o projekcie ustawy skarbowej i preliminarzu budżetowym na rok 1947 odbędzie się jutro.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#WładysławKowalski">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#WładysławKowalski">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony w biurze Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#WładysławKowalski">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się w dniu jutrzejszym o godz. 9 z porządkiem dziennym:</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#WładysławKowalski">Rozprawa nad exposé Prezesa Rady Ministrów i sprawozdaniem Komisji Skarbowo-Budżetowej o projekcie ustawy skarbowej i preliminarzu budżetowym na okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1947 r. (druk nr 75).</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#WładysławKowalski">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 50.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>