text_structure.xml 33.3 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 12 min. 30 po pół.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Przedstawiciele Rządu: Prezes Rady Ministrów i Minister Skarbu Władysław Grabski, Minister Spraw Wewnętrznych Władysław Sołtan, Minister Kolei Żelaznych Kazimierz Tyszka, Minister Przemysłu i Handlu Józef Kiedroń, Minister Pracy i Opieki Społecznej Ludwik Darowski.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Podsekretarze Stanu: W Ministerstwie Skarbu Bolesław Markowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Protokół 90 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 91 posiedzenia leży w biurze sejmowem do przejrzenia. Jako sekretarze zasiadają pp. Harasz i Ledwoch. Listę mówców prowadzi p. Ledwoch.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Proszę p. Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Interpelacja p. Piotrowskiego i tow. ze Zw. P. P. S. do pp. Ministrów Spraw Zagranicznych i Spraw Wojskowych w sprawie charakteru misji i zachowania się (propagowania amerykanizacji Polaków w Ameryce) generała W. P., b. posła na Sejm p. Józefa Hallera podczas jego pobytu w ostatnich miesiącach r. z. w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Interpelacja p. Królikowskiego i tow. do p. Ministra Sprawiedliwości w sprawie niestosowania regulaminu więziennego przez władze więzienne krakowskie do więźniów politycznych.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Interpelacja p. Królikowskiego i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie znęcania się policji nad robotnikami.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Interpelacja p. Królikowskiego i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie bezzasadnej konfiskaty broszury M. Złotowskiego p. t. „Drożyzna, czem jest i jak z nią walczyć”.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Interpelacja p. Krempy i tow. do pp. Ministrów Pracy i Opieki Społecznej, Spraw Wewnętrznych i Robót Publicznych w sprawie niewydawania biednym ludziom opału w pow. tarnobrzeskim i bagatelizowania rozporządzeń ministerialnych przez starostę w Tarnobrzegu.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Interpelacja p. Krempy i tow. do pp. Ministrów Robót Publicznych, Pracy i Opieki Społecznej, Rolnictwa i Dóbr Państwowych, odnosząca się do bagatelizowania rozporządzeń ministerialnych przez starostwo mieleckie, a pozostawienia na pastwę losu niezamożnej ludności, nie posiadającej drzewa na opał li nieprawnego pozwolenia na dalszą ścinkę drzewostanu w lasach skarbu tuszowskiego w pow. mieleckimi.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Interpelacja p. Popiela i tow. z Klubu N. P. R. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie bezprawnego postępowania stowarzyszenia właścicieli domów w Poznaniu wobec lokatorów.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Interpelacja p. Bobka i tow. z Klubu P. S. L. do p. Prezesa Rady Ministrów i p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie nielegalnych nominacji w szkolnictwie w woj. Śląskiem.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Interpelacja p. Ostrowskiego tow. z Klubu P.S.L. do p. Ministra Kolei Żelaznych w sprawie wywłaszczenia gruntów pod budowę kolei Kutno — Płock.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Interpelacja p. Prystupy i tow. do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie rewizji i aresztowań na Wołyniu.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Interpelacja p. Putka i tow. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Skarbu w sprawie urzędowego popierania gier hazardowych, uprawianych przez koncesjonowanych oszustów jarmarcznych na jarmarkach w pow. wadowickim, oświęcimskim i żywieckim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#Marszałek">Interpelacje te prześlę p. Prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#Marszałek">Pp. ksi. Kubik, Bielak, Holeksa, Sirkis, Spital, Taraszkiewicz, Graebe, Kryński i Chrucki usprawiedliwiają swą nieobecność w Sejmie. Udzieliłem urlopów pp. Brylowi na 4 dni, Brotowi na 2 dni, Lipskiemu na 6 dni. P. Biniszkiewicz prosi Izbę o urlop na miesiąc z powodu choroby. Nie słyszę protestu, uważam, że Izba się zgadza.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do porządku dziennego. Punkt 1: trzecie czytanie projektu ustawy w przedmiocie skreślenia art. 89 ustawy o podatku majątkowym. (Odb. Roneo nr 61 i druk nr 827).</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#Marszałek">Do ustawy, przyjętej w drugiem czytaniu, nie zgłoszono poprawek, więc bez dyskusji możemy przystąpić do głosowania. Proszę Posłów, którzy są za całą ustawą, ażeby wstali. Większość, ustawa w trzeciem czytaniu przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do 2 punktu porządku dziennego: trzecie czytanie projektu ustawy o obowiązkowem stosowaniu wskaźnika zmian kosztów otrzymania do regulacji płac zarobkowych. (Odbitka Roneo nr 61 i 63 i druk nr 904). Głos ma p. ks. Styczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PksStyczyński">W myśl wywodów p. Rudnickiego stawiam poprawkę do art. 1, żeby po słowach: „We wszystkich zakładach pracy” wstawić słowa: „zatrudniających powyżej 4 pracowników najemnych”. Proszę o przyjęcie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Żuławski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PŻuławski">W art. 1 wprowadzono dwa pojęcia, które w takem brzmieniu są niezupełnie zrozumiałe. Proponuję mianowicie, żeby słowo „dziennikarstwa” zamienić na „wydawnictw periodycznych”. W drugim ustępie art. 1 w nawiasie po słowie „pracownika” utrzymano wyraz „robotnika”. Należy to uważać za pewnego rodzaju błąd, ponieważ Komisja uchwaliła, żeby wszędzie skreślić to stawo „robotnika”, wzięte w nawias. Dlatego proponuję, ażeby i w tym paragrafie to uległo skreśleniu.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PŻuławski">Zarazem zwracam uwagę, że już w drugiem czytaniu domagaliśmy się, ażeby określanie wskaźników drożyźnianych było dokonywane co tydzień. Wniosek nasz w tej mierze przepadł i ustalono, żeby termin określania wskaźnika drożyźnianego ustalała od czasu do czasu Rada Ministrów. Uważamy jednak, że w chwili obecnej dwutygodniowe określanie już jest absolutnie niemożliwe i dlatego chcemy, ażeby Sejm przez wezwanie Rządu do skrócenia terminu określania wskaźników dał wskazówkę, żeby ten okres badania mógł być jak najrychlej zamieniony na okres tygodniowy. Już po uchwaleniu ustawy w drugiem czytaniu szereg przemysłowców, a przedewszystkiem największy przemysł, łódzki, oświadczył, że nie będzie stosował wskaźnika drożyźnianego, który był obliczony już dnia 1 stycznia. Niezastosowanie tego wskaźnika jest efektywnem obniżeniem plac na przyszłość tak, że stosowanie wskaźników późniejszych nic będzie w stanie wyrównać tej obniżki, która powstała przez niezastosowanie wskaźnika z dn. 1 stycznia. Dlatego proponuje, żeby wejście w życie ustawy zarządzić nie od dnia ogłoszenia, lecz od 1 stycznia, tak, aby wszystkie poprzednie wskaźniki mogły być uwzględnione. Jest to poprawka do art. 10. który ma brzmieć: „Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem 1 stycznia”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Panie Pośle Żuławski, wskutek wrzawy nie usłyszałem, czy Pan zgłasza nowe poprawki, które nie były zgłoszone i nie są wydrukowane, czy też podtrzymuje Pan dawne?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PŻuławski">Dwie poprawki; są natury tylko stylistycznej, mianowicie, aby zamiast „dziennikarstwa” powiedzieć „wydawnictw periodycznych” i aby opuścić słowo „robotnika”, co jest błędem prawdopodobnie tylko drukarskim. Nową poprawkę zgłaszam natomiast do art. 10 tej treści, aby ustawa obowiązywała od dnia 1 stycznia, ponieważ opuszczenie tego, wskaźnika spowodowałoby taką obniżkę płac, której później nie możnaby wyrównać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Nie mogę przyjąć tych poprawek, o ile ktoś zaprotestuje, bo byłoby to przeciwne regulaminowi.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(P. Waszkiewicz: Niema protestu)</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#Marszałek">Niema protestu?</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#komentarz">(P. Dubanowicz: Owszem, jest.)</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#Marszałek">Czy Panowie protestują także przeciw poprawkom stylistycznym do art. 1?</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#komentarz">(P. Dubanowicz: Nie).</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#Marszałek">P. Żuławskiego proszę, aby dał na piśmie te poprawki stylistyczne, przeciw którym nikt nie zaprotestował.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#komentarz">(P. Rudnicki: Podtrzymuję moją poprawkę do art. 1).</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do gipsowania. Do art. 1 jest poprawka p. Rudnickiego, którą Panowie mają powieloną na szapirografie, mianowicie p. Rudnicki wnosi, aby w art. 1 w wierszu pierwszym po wyrazie „pracy” wstawić „zatrudniających powyżej 4 pracowników najemnych”. Proszę Panów Posłów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#Marszałek">Do tego samego artykułu są poprawki p. Żuławskiego, zgłoszone w jego przemówieniu, przeciw którym nikt nie zaprotestował, dlatego poddaję je pod głosowanie. Mianowicie poprawki p. Żuławskiego brzmią, aby słowo „dziennikarstwa” zastąpić stawami „wydawnictw periodycznych”, a stawo „robotnika” skreślić. Czy jest kto przeciwny tym poprawkom? Niema nikogo, a zatem uważam te poprawki do art. 1 za przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#Marszałek">Do art. 2 jest poprawka p. ks. Wójcickiego, określona jako stylistyczna. P. ks. Wójcicki proponuje przeredagowanie art. 2. Panowie mają brzmienie tej poprawki. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, aby wstali. Stoi większość, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#Marszałek">Następnie jest poprawka p. Niedziałkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#komentarz">(P. Żuławski: Cofnięta)</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#Marszałek">Poprawka ta jest cofnięta, nikt jej nie podtrzymuje, a zatem nie poddaję jej pod głosowanie. Jest jeszcze poprawka p. Żuławskiego do art. 10, która jest niedopuszczalna, wiec nic mogę jej poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#Marszałek">Proszę Posłów, którzy są za całą ustawą, aby wstali. Stoi większość, ustawa w trzeciem czytaniu przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#Marszałek">Pozostają do przegłosowania dwie rezolucje. Najpierw jest rezolucja Komisji Ochrony Pracy, jeżeli nie usłyszę protestu, będę ją uważał za przyjętą. Nie słyszę protestu. rezolucja Komisji Ochrony Pracy przyjęta. Dalej jest rezolucja p. Langera:</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#Marszałek">„Sejm wzywa Rząd, aby w rozporządzeniu wykonawczem do ustawy o obowiązków tem stosowaniu wskaźnika zmian kosztów utrzymania do regulacji płac zarobkowych ustalił trzeci dzień jako termin wypłaty dodatków, spowodowanych wzrostem drożyzny, po ogłoszeniu wskaźnika drożyźnianego za ubiegły okres przez Komisję Statystyczną”.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#Marszałek">Proszę tych Panów Posłów, którzy są za tą rezolucją, ażeby wstali. Większość, rezolucja przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#Marszałek">W ten sposób ten punkt porządku dziennego został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#Marszałek">Przystępujemy do 3 punktu porządku dziennego: trzecie czytanie projektu ustawy w przedmiocie wyjątkowych pełnomocnictw dla Prezydenta Rzeczypospolitej w zakresie sanacji Skarbu, (druk nr 928). Głos ma p. Somscher.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PSomscher">Wysoki Sejmie! Klub Niemiecki, w imieniu którego przemawiam, zdaje sobie sprawę z tego, że Rzeczpospolita pod względem finansowym znajduje się w bardzo ciężkiem położeniu. Wyjście z tej sytuacji widzimy we wspólnym wysiłku wszystkich obywateli. Zdajemy też sobie sprawę z tego, że na to jest potrzebny silny rząd, lecz jego uprawnienia nie mogą być tak daleko posunięte, aby w najżywotniejszych interesach i w najcięższej chwili naszego Państwa, Sejm, jako najwyższe ciało prawodawcze, na którem ciąży największa odpowiedzialność wobec kraju, został przez Rząd na drugi pian cofnięty. Wątpliwości nasze tyczą się art. 1 rozdz. 1 lit. b do e, oraz art. 4, 6, 8 i 11, t. zn. przekazywania samorządom niektórych zadań i czynności (art. 4), sprzedaży państwowych przedsiębiorstw przemysłowych (art. 6), ustalenia i wprowadzenia nowego systemu pieniężnego (art. 8) i wreszcie w art. 11 ustalenia warunków likwidacji Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej. Winniśmy to krajowi i naszym wyborcom, abyśmy w tych sprawach zajęli stanowisko, szczególnie w tej chwili, gdy mamy Rząd, do którego nie mamy zaufania. Przeto szerokie upoważnienia jego zwalą się całym ciężarem na barki r. Prezydenta Rzeczypospolitej i wciągną go w wir walk partyjnych, co absolutnie się sprzeciwia duchowi naszej Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PSomscher">W myśl naszej deklaracji zgłoszonej do expose p. Prezesa Grabskiego, sanację Skarbu popierać będziemy. Przytem zaznaczamy, że obawy nasze, wyrażone w deklaracji, zaczynają się spełniać, albowiem władze administracyjne wyciągnęły z expose p. Prezesa Rady Ministrów konsekwencję, że mniejszości narodowe za rządów p. Grabskiego nadal można uciemiężać. Przeto obecnemu Rządowi daleko sięgających pełnomocnictw nie możemy udzielić i w głosowaniu nad ustawą wstrzymamy się od głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Prezes Rady Ministrów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuWGrabski">Pragnę określić moje stanowisko do poprawki p. Toczka. Uważam ją za zupełnie słuszną merytorycznie i bardzo będę rad skorzystać z myśli wyrażonych w tej poprawce dla tych zaliczek, które będę mógł pobrać za 2, 3 czy 5 miesięcy. Ale dla tej zaliczki, którą chcę pobrać za 2 tygodnie, absolutnie żadnej zmiany na lepsze nie mogę uczynić, bo ta zaliczka nie dopuszcza żadnej poprawy skali. Skała nie została przezemnie wymyślona, lecz przez Sejm uchwalona. Podstawa ta została dana prze? ustawę sejmową. Wszystkie władze wiedzą i każdy podatnik wie o tej skali. Jeśli my naprawdę przejęci jesteśmy ważnością sprawy, na którą siliłem się wczoraj w półtoragodzinnem przemówieniu największy nacisk położyć, mianowicie, że nie wolno nam tracić miesięcy i tygodni, że spadek kursu marki nie będzie czekał, aż urzędnicy podatkowi poprawią dzisiejszą skalę na lepszą i doskonalszą, to nic należy przez udoskonalenie koncepcji zmalować momentu, o który mnie głównie chodzi. Ja o mniejsze pełnomocnictwa Panów prosiłem, niż Panowie mi dali, ale jeżeli pełnomocnictwa będą większe, a moment będzie zmarnowany, to powiem, że nie ucieszę się z takiego rozszerzenia. Chcąc w styczniu jeszcze znaleźć możność zatamowania inflacji — bo wierzę w zatamowanie tylko przy pomocy szybkiego płacenia podatków muszę mieć ręce rozwiązane i dlatego proszę o nieprzyjmowanie tej poprawki, a z góry zaznaczam, że uważam ją najzupełniej za słuszną i przy pierwszem rozporządzeniu dach dalszych, wezmę tę poprawkę pod uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Nikt głosu nie żąda, przystępujemy do głosowania. Do art. 1 p. Toczek zgłosił poprawkę, którą Panowie mają w odbitce nr. 64. Proszę tych Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#Marszałek">Dalej jest do tego samego artykułu poprawka p. Diamanda, ażeby w punkcie 2 zamiast słów: „stosownie do koniunktur gospodarczych wstawić: „celem obniżenia cen”. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#Marszałek">Dalej jest druga poprawka dotycząca punktu 6, mianowicie, ażeby ten punkt skreślić, ewentualnie, aby po słowach: „z wyjątkiem” dodać: „przedsiębiorstw górniczych”. Najpierw będziemy głosować za skreśleniem. Proszę Posłów, którzy są za skreśleniem, ażeby wstali. Stoi mniejszość, wniosek odrzucony. Proszę Posłów, którzy są za ewentualną poprawką, ażeby dodać: „przedsiębiorstw górniczych”, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#Marszałek">Dalej jest trzecia poprawka posła Diamanda, ażeby w punkcie 7 od słowa „dokonywania” pozostawić w brzmieniu uchwały Komisji Skarbowej. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawka, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#Marszałek">Poprawka p. Rusinka została wycofana.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#Marszałek">Do art. 2 jest poprawka p. Diamanda, ażeby opuścić słowa: „Prezydenta Rzeczypospolitej”. Poproszę Posłów, którzy są za ta poprawką, aby wstali. Stoi mniejszość, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#Marszałek">Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem całej ustawy w trzeciem czytaniu, aby wstali. Ustawa w trzeciem czytaniu została przyjęta. Zgłoszone zostały jeszcze dwie rezolucje. Mianowicie jest rezolucja posła Łypacewicza: „Sejm wzywa Rząd, aby w celu zastosowania niezbędnych dla uniknięcia deficytu budżetowego oszczędności wniósł do Sejmu najdalej w bieżącym miesiącu styczniu projekt ustawy ramowej co do reorganizacji, względnie zniesienia niektórych władz i urzędów.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#Marszałek">Proszę Posłów, którzy są za tą rezolucją, żeby wstali. Stoi większość — rezolucja przyjęta. Jest jeszcze druga rezolucja p. Malinowskiego: „Sejm wzywa Rząd, aby dla wzmożenia dochodów Skarbu Rzeczypospolitej w ostatnim wierszu rozporządzenia wykonawczego nr. 1 z dn. 8 października 1923 r. zmienił, a dalej uzupełnił tabele. która pokrywa się z wnioskiem p. Tłoczka”. Proszę Posłów, którzy są za tą rezolucją, żeby wstali. Mniejszość — rezolucja została Odrzucona. W ten sposób tem punkt porządku dziennego został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#Marszałek">Nie mogę się powstrzymać od zrobienia pewnej uwagi z racji uchwalenia tej ustawy w trzeciem czytaniu. Mianowicie modą stało się dziś nie tylko krytykowanie Sejmu, ale wymyślanie pod jego adresem. Niewątpliwą jest rzeczą, że Sejm ma swoje wady i popełnia błędy, jak wszystko, co jest ludzkie. Ale chociażby pobieżne przejrzenie „Dziennika Ustaw musi przekonać, że Sejm dokonał wielkiej pracy w ciągu ostatniego roku. Przejrzenie ustaw podatkowych, przyjętych przez Sejm (podnoszę to) prawie jednozgodnie, jest najlepszym; tego wyrazem. Ustawa o pełnomocnictwach, przed chwilą przyjęta w trzeciem czytaniu, wymagała od Sejmu dużych ofiar, a mianowicie wyrzeczenia się na pewien czas swoich uprawnień; jest ona nowym dowodem tego, że Sejm we wszystkich wypadkach kieruje się względami na położenie Państwa.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#komentarz">(Brawa)</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#Marszałek">Przystępujemy do dalszego punktu porządku dziennego: ustne sprawozdanie Komisji Budżetowej o projektach ustaw: a) o dodatkowem prowizorium budżetowem za czas od 1 października do 31 grudnia 1923 r. (druk nr. 902); b) o prowizorium budżetowem na czas od 1 stycznia do 31 marca 1924 r. (druk nr. 903 i) odbitka szapirografu). Jako sprawozdawca głos ma p. Zdziechowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PZdziechowski">Wysoka Izbo! Na mocy ustawy o dodatkowem prowizorium budżetowem za III kwartał r. z. z dnia 25 października Rząd był upoważniony z tytułu art. 2 do wydatkowania sumy 9,893 mil jardów marek. Na mocy art. 3 tejże ustawy pełnomocnictwo do wydatkowania było podniesione o 100%, t. j. o 9,893 miliardów marek, co razem stanowił w trzecim kwartale 19,786 miliardów marek, plus ta ilość marek, któraby wynikła ze wzrostu pozycji walutowych w prowizorium budżetowem za IV kwartał.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PZdziechowski">Obliczenia przedłożenia rządowego, na mocy którego została uchwalona ta ustawa, oparte były na obliczeniach zrobionych w sierpniu z. r., które przewidywały wzrost drożyzny w październiku o 15%, w listopadzie o 15%, a w grudniu o 10%. Jednakże rzeczywistość zadała kłam tym przewidywaniom i okazało się, że wzrost drożyzny w październiku był 205%, w listopadzie 132%, a w grudniu 171%. Oczywiście musiało to wywołać znaczne zmiany pozycji markowych w wydatkach w 4 kwartale z. r. Z tymczasowych zestawień Głównego Urzędu Kastowego widać, że wydatki za październik wynosiły 11,000 mil jardów marek, setek miliardów nie wymieniam, a w listopadzie wynosiły 25,000 miljardów. Dla grudnia zamknięć kasowych jeszcze niema i oprzeć się tu musimy na preliminarzu budżetowym, zestawionym przez Ministerstwo Skarbu na grudzień na mocy cen z końca listopada. Fen preliminarz budżetowy na grudzień wynosi 60,000 miliardów marek. Tym sposobem w markach suma wydatków w 4 kwart, z. r. składa się z 11,000 miliardów w październiku, z 25,000 miliardów w listopadzie i z 60,000 miliardów w grudniu, co razem stanowi 96,000 miliardów marek za 4 kwartał zeszłego roku.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PZdziechowski">Na pokrycie tej sumy w art. 1 projektowanego przedłożenia rządowego jest upoważnienie do podniesienia w dodatkowem prowizorium cyfr zatwierdzonych pięciokrotnie. Ta suma pięciokrotna wynosi 98,930 miliardów marek i całkowicie pokryje te 96,000 miliardów marek, o których tylko co mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PZdziechowski">Przy tej sposobności chciałbym zapoznać Wysoką Izbę z wynikami, prowizorycznemi oczywiście, na mocy zestawień zamknięć kasowych, wykonania prowizoriów budżetowych za pierwsze trzy kwartały zeszłego roku. Upoważnienie dla Rządu do wydatkowania na mocy prowizoriów budżetowych za te trzy kwartały wynosi ogólną sumę 15,775 miliardów marek. Natomiast tymczasowe zestawienia kasowe za te trzy kwartały wykazują 14,550 miliardów marek, a więc całkowicie mieszczą się w upoważnieniu, które Rząd na te trzy kwartały posiada.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PZdziechowski">Proszę Panów! Tak wysoka suma wydatków w czwartym kwartale tłumaczy się znacznym spadkiem waluty, ale rozpatrywana przez nas powinna być nie z punktu widzenia pozycji markowych, lecz z punktu widzenia rzeczywistej wartości, jaką te marki przedstawiały. Jest to rzecz wskazana i słuszna robić tego rodzaju obliczenie, ile że cala gospodarka państwowa dziś jest prowadzona pod znakiem waloryzacji. Mamy przedstawiony budżet w złotych obliczeniowych, a nawet ustawa o prowizorium budżetowem za pierwszy kwarta! b. r., którą równocześnie mam zaszczyt referować, jest już ułożona w walucie obliczeniowej. Z tego względu, jeżeli spojrzymy na pełnomocnictwa, które Rząd posiadał na wydatkowanie w IV kwartale zeszłego roku, z punktu widzenia wartości tych pełnomocnictw w walucie obliczeniowej, przekonamy się, że wydatki mieszczą się całkowicie w ramach tych pełnomocnictw, mianowicie suma 19,000 miliardów marek, o której mówiłem, jeżeli wziąć za podstawę skrócony wskaźnik cen hurtowych z pierwszego tygodnia października, a przypomnę, że ustawa w październiku została uchwalona, a wskaźnik ten wynosił 74,000, to dojdziemy do wniosku, że pełnomocnictwa, wynikające z prowizorium budżetowego na IV kwartał dosięgły sumy 270 milionów złotych. Natomiast, według zamknięcia kasowego wydatki w październiku wyniosły 88 milionów złotych, razem z dotacją na koleje, w listopadzie 89 milionów złotych, a prawdopodobnie na mocy tych danych, które mi dostarczono z Ministerstwa Skarbu, w grudniu wyniosą 60 milionów złotych. A więc wynoszą razem 229 milionów złotych, które całkowicie się mieszczą w sumie pełnomocnictw 270 milionów złotych. Właściwie dodatkowe prowizorium, które obecnie jest wniesione, nie jest niczem innem, jak zwaloryzowaniem pełnomocnictw, zawartych w prowizorium budżetowem na czwarty kwartał.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PZdziechowski">Z tego względu wnoszę, żeby Wysoka Izba przedłożenie rządowe uchwalić raczyła, tak to, które zawarte jest w druku Nr 902 jak i to. które zamieszczone jest w druku Nr 903, wraz z poprawką, powieloną na szapirografie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał, rozprawa zamknięta. Najpierw będziemy głosowali nad punktem a). Do tego projektu nie zgłoszono poprawek, głosujemy en bloc. Proszę Posłów, którzy są za tą ustawą, ażeby wstali. Stoi większość, ustawa przyjęta w drugiem czytaniu. Napis brzmi: „Ustawa o dodatkowem prowizorium budżetowem za czas od 1 października do 31 grudnia 1923 roku”. Jest wniosek o trzecie czytanie. Nie słyszę sprzeciwu, wobec tego zarządzam głosowanie nad ustawą w trzeciem czytaniu. Proszę posłów, którzy są za całą ustawą, ażeby wstali. Stoi większość, ustawa i w trzeciem czytaniu przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad punktem b). Podstawą jest druk 903 uzupełniony tekstem, który Panowie mają powielony na szapirografie. Jest to uzupełnienie do art. 1 projektu rządowego. Proszę tych Posłów, którzy są za przyjęciem ustawy, ażeby wstali. Stoi większość, ustawa w drugiem czytaniu przyjęta. Napis: „Ustawa o prowizorium budżetowem na czas od 1 stycznia do 31 marca 1924 r.” — przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#komentarz">(P. Zdziechowski: Wnoszę o trzecie czytanie)</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#Marszałek">Jest wniosek o trzecie czytanie. Niema sprzeciwu. Zarządzam trzecie czytanie. Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem ustawy w trzeciem czytaniu, ażeby wstali. Stoi większość, ustawa przyjęta. W ten sposób ten punkt porządku dziennego został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#Marszałek">Pozostaje jeszcze jeden punkt: Ustne sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w przedmiocie ratyfikacji polsko-niemieckiego układu, podpisanego w Berlinie dnia 14 lipca 1923 r. (druk nr 743). Jako sprawozdawca głos ma p. Zygmunt Sejda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PZygmuntSeyda">Wysoka Izbo! Gdy zawierano dnia 15 maja 1922 r. Konwencję Genewską, dotyczącą Górnego Śląska zdawano sobie sprawę, że wobec pośpiechu, z jakim należało to wielkie dzieło przeprowadzić, do tekstu urzędowego niezawodnie wkradnie się wiele błędów drukarskich, to też w artykule końcowym do tej konwencji przewidziany był termin sprostowania błędów drukarskich w drodze rokowań między obu stronami, to jest między rządem polskim a niemieckim. Ponieważ w terminie przewidzianym w protokóle dodatkowym, mianowicie w terminie do 1 lipca 1923 r., powyższe rokowania, co do sprostowań nie zostały przeprowadzone, wobec tego podpisany został dnia 14 lipca 1923 r. w Berlinie układ przedłużający termin sprostowań o dalsze 9 miesięcy, to jest do 31 marca 1924 r. Rząd wystąpił z propozycją uprawnienia do przeprowadzenia ratyfikacji tego układu, względnie do podpisania tej ratyfikacji przez Prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PZygmuntSeyda">Komisja Spraw Zagranicznych postanowiła jednogłośnie przyjąć wniosek rządowy i zaproponować Sejmowi wyrażenie zgody na dokonanie ratyfikacji, wyraziła atoli przytem zdanie, żeby ten termin, określony obecnie dodatkowym układem z 14 lipca 1923 r. był terminem ostatecznym, to znaczy, ażeby w terminie do 31 marca 1924 r. istotnie ewentualne sprostowania w całej rozciągłości przeprowadzone zostały, a to z uwagi na to, że w tym roku w maju mija już dwa lata przeszło, jak konwencja ta obowiązuje, tak, że była dostateczna ilość czasu, ażeby zainteresowane czynniki rządowe się z tem zaznajomi.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PZygmuntSeyda">W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych mam zaszczyt prosić Sejm o przyjęcie projektu rządowego ustawy o ratyfikacji polsko-niemieckiego układu, podpisanego w Berlinie dnia 14 lipca 1923 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał, poprawek żadnych nie zgłoszono. Głosować będziemy en bloc (druk nr 743). Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem ustawy, ażeby wstali. Stoi większość, ustawa została przyjęta w drugiem czytaniu. Napis ustawy: „Ustawa w przedmiocie ratyfikacji polsko-niemieckiego układu, podpisanego w Berlinie dnia 14 lipca 1923 r.” i t. d., jak w druku — przyjęty. Jest wniosek o trzecie czytanie. Nikt się nie sprzeciwia, zarządzam trzecie czytanie. Do głosu nikt się nie zgłosił. Jeżeli nie będzie protestu, będę uważał, że ustawa w trzeciem czytaniu została przyjęta. Stwierdzam, że sprzeciwu niema, ustawa w trzeciem czytaniu przyjęta. W ten sposób porządek dzienny wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#Marszałek">Wypłynęły następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#Marszałek">Wniosek p. Sochy i tow. z Klubu P. Z. L. w sprawie uwłaszczenia długoletnich dzierżawców i użytkowników, odsyłam go do Komisji Rolnej.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#Marszałek">Wniosek p. Sochy i tow. z klubu P. Z. L. w sprawie oszczędności emigrantów w Ameryce, składanych na skutek propagandy Generalnego Konsulatu w New-Jorku, odsyłam go do Komisji Skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#Marszałek">Wniosek p. ks. Styczyńskiego i tow. ze Zw. Lud. Narod. w sprawie przekazania gmachu, t. zw. Starego-Cła w Nowych Skalmierzycach na własność parafii skalmierzyckiej, odsyłam go do Komisji Skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#Marszałek">Wniosek p. Maksymiliana Malinowskiego i tow. z klubu P. S. L. „Wyzwolenie i Jedność Ludowa” w sprawie konieczności: przerwania coraz bardziej rozwijającego się samowolnego i bezprawnego ograniczenia praw serwitutowych włościan przez bardzo wielu właścicieli, obciążonych służebnościami majątków ziemskich.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#Marszałek">Wnioskodawcy domagają się motywowania nagłości. Nagłość będzie motywowana na jednem z najbliższych posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#Marszałek">Dalej jest wniosek p. Maksymiliana Malinowskiego i tow. z klubu P. S. L. „Wyzwolenia i Jedności Ludowej” w sprawie uregulowania w byłym zaborze pruskim, w myśl należnych korzyści Państwa i Narodu Polskiego, majątków ziemskich i przemysłowo-prywatnych, albo spółkowych, które b. rząd pruski oddał prywatnym osobom pochodzenia niemieckiego, lub spółkom, z osób takich złożonym, albo przez niego kontrolowanym na zasadach ulgowych: rentowych, lub „zabezpieczonych” przez specjalne instytucje finansowe Mittelsiandkase”, „Bauern-bank” ł inne podobne państwowe lub prywatne byłego zaboru pruskiego.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#Marszałek">Wnioskodawcy domagają się motywowania nagłości. Nagłość będzie motywowana.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#Marszałek">Dalej jest wniosek p. Malinowskiego w sprawie należytego przejęcia przez Państwo około 150 spółek przemysłowych b. zaboru pruskiego, nasadzonych tu dla celów germanizacyjnych antypolskich. Wnioskodawcy domagają się motywowania nagłości. Nagłość będzie motywowana.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#Marszałek">Proponuję odbyć następne posiedzenie 28 stycznia o godz. 4 po poi. z następującym porządkiem dziennym: Sprawozdanie Komisji Wojskowej o projekcie ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej, a oprócz tego będą umieszczone na porządku dziennym 3 wnioski nagle z tego zapasu, który posiadamy jeszcze z dawniejszych czasów.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#Marszałek">W sprawie porządku dziennego nikt głosu nie żąda. Uważam go za przyjęty. Zamykani posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 1 min. 15 po pot.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>