PPC / ppc

text_structure.xml 388 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczą marszałek Bogdan Borusewicz oraz wicemarszałkowie Marek Ziółkowski, Zbigniew Romaszewski i Krystyna Bochenek)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#BogdanBorusewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#BogdanBorusewicz">Proszę senatorów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#BogdanBorusewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu siódmego porządku obrad: sprawozdanie Rady Języka Polskiego o stanie ochrony języka polskiego w latach 2005–2006.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#BogdanBorusewicz">Pragnę powitać obecnego na posiedzeniu Senatu przewodniczącego Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, profesora Andrzeja Markowskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#BogdanBorusewicz">Przypominam, że zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim Rada nie rzadziej niż co dwa lata przedstawia Sejmowi i Senatowi sprawozdanie o ochronie języka polskiego. Sprawozdanie to zostało przekazane do Senatu w dniu 30 stycznia 2008 r. i zawarte jest w druku nr 61. Marszałek Senatu w dniu 12 lutego 2008 r. zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 10 Regulaminu Senatu skierował je do Komisji Kultury i Środków Przekazu. Komisja Kultury i Środków Przekazu na posiedzeniu w dniu 13 marca 2008 r. zapoznała się z przekazanym przez przewodniczącego Rady Języka Polskiego sprawozdaniem i poinformowała o tym marszałka. Komisja pozytywnie oceniła przedłożone sprawozdanie, doceniając szczegółowość opracowania i informacje zawarte w załącznikach, oraz uznała zasadność przedstawionych konkluzji zmierzających do ochrony języka polskiego jako ważnego czynnika tożsamości narodowej.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#BogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu przewodniczącego Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, pana profesora Andrzeja Markowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#AndrzejMarkowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#AndrzejMarkowski">Sprawozdanie, którego główne tezy i wnioski tu przedstawiam, jest, jak pan marszałek zaznaczył, sprawozdaniem za lata 2005–2006, 2007 r. częściowo też tutaj wchodzi w grę. Rok 2006 był, jak państwo może pamiętają, Rokiem Języka Polskiego. Jak każdy taki rok, również i ten się przedłużył i skończył się w lutym 2007 r., więc opracowanie tego materiału zajęło troszkę więcej czasu.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#AndrzejMarkowski">W dwóch poprzednich sprawozdaniach zawarto omówienie stanu ochrony języka polskiego w różnych dziedzinach życia i w rozmaitych typach tekstu. Te sprawozdania są w materiałach archiwalnych Sejmu i Senatu. Tym razem nie poddawaliśmy analizie wszystkich aspektów używania polszczyzny, to by było niecelowe, mamy te dwa poprzednie sprawozdania, zresztą opublikowane w książce, która ukazała się w roku 2007. Tym razem, w trzecim sprawozdaniu, przedmiotem obserwacji uczyniono bardzo ważne teksty, które dotąd nie były obserwowane pod kątem poprawności i komunikatywności, a mianowicie teksty podręczników szkolnych. Przedmiotem analizy uczyniono podręczniki do różnych przedmiotów, nie tylko języka polskiego, i na różnym szczeblu nauczania, w tym także te do nauczania religii w szkole.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#AndrzejMarkowski">Autorzy opracowań szczegółowych podkreślają, że podręcznik szkolny jest jednym z najważniejszych środków komunikacji dydaktycznej. Oprócz tego, że służy przekazywaniu wiedzy z danej dziedziny, może znacznie rozwijać umiejętności i sprawność językową ucznia. Niezwykle ważne jest więc to, by treść, sposób przekazania i uporządkowania komunikatów, a także ich forma językowa odpowiadały możliwościom i kompetencjom poznawczym uczniów, by język, którym podręcznik był pisany, nie był ani zbyt łatwy, infantylny, ani zbyt trudny, hermetyczny, pełen terminów naukowych, ze zbyt skomplikowaną składnią itd. Ponadto podręcznik powinien być napisany polszczyzną staranną, gdyż wpływa w znacznym stopniu na przyzwyczajenia językowe uczniów, którzy z niego korzystają. Podręcznik nie jest bowiem książką, którą się tylko czyta. Ucząc się treści w niej zawartych, uczeń przyswaja także sposób ich podania, czyli ich formę językową, dlatego bardzo ważne jest, by była to polszczyzna poprawna, a nawet wzorowa.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#AndrzejMarkowski">Na ostatnim plenarnym posiedzeniu Rady Języka Polskiego, kilka dni temu, kiedy była też mowa o tym sprawozdaniu, niektórzy z członków Rady podkreślali smutną chyba rzecz, taką, że podręcznik jest często jedyną książką, którą uczeń czyta. A więc tym bardziej należy dbać o formę językową tych podręczników. Niektórzy mówili, że uczniowie nie czytają nawet podręczników, no ale to już są sytuacje ekstremalne. W każdym razie z podręcznikiem uczeń ma do czynienia na co dzień.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#AndrzejMarkowski">Nauczyciel, wybierając podręcznik, powinien zwracać uwagę także na sposób jego napisania, na poprawność językową. Niestety, praktyka wskazuje, że jest to czynnik, który rzadko kiedy wpływa na decyzję o wyborze. Co jest najważniejsze? Po pierwsze, cena, pod drugie, powiedziałbym, taka graficzna, zewnętrzna atrakcyjność. Wybiera się podręczniki najtańsze i, powiedziałbym, najefektowniejsze, a nie najefektywniejsze. Pewnym utrudnieniem w wyborze jest to, że Ministerstwo Edukacji Narodowej - nie wiem, czy państwo zdają sobie z tego sprawę - zatwierdziło do wyboru kilkadziesiąt podręczników do kształcenia zintegrowanego, dokładnie siedemdziesiąt cztery, w klasach I-III szkoły podstawowej, ponad trzysta podręczników dla klas IV-VI, ponad pięćset dla gimnazjum i ponad czterysta dla liceum. Z tego trzeba wybierać. Oczywiście chodzi o wszystkie przedmioty, jeżeli jednak przedmiotów w szkole jest, powiedzmy, dwanaście, a podręczników czterysta, czterysta dzielone na dwanaście to wychodzi trzydzieści kilka różnych podręczników, z których nauczyciele muszą wybrać jeden. I tutaj biorą pod uwagę różne czynniki, najrzadziej - język.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#AndrzejMarkowski">Szczegółowa analiza języka podręczników wybranych tak, by dawały reprezentatywną próbę, pokazała, że komunikatywność zawartych w nim tekstów jest bardzo różna. Zdarzają się, niestety, książki, których autorzy posługują się językiem zbyt trudnym, na przykład wskutek użycia zbyt długich zdań. W podręcznikach dla klas od pierwszej do trzeciej szkoły podstawowej większość autorów nie troszczy się o dostosowanie tekstów książki do adresata. Czynnikiem zaburzającym rozumienie tekstu jest skomplikowane wyrażanie związków i zależności między słowami w wypowiedzeniu. Nieco lepiej wypadła analiza podręczników do klas IV-VI i VII, jest tam sporo książek dostosowanych językowo do możliwości uczniów. Pewne zastrzeżenia budzi też ukształtowanie językowe znanej serii gimnazjalnych podręczników katechetycznych, struktura i liczba wypowiedzeń najdłuższych znacznie przekracza w nich normy tekstowe, które uczeń jest zdolny zrozumieć i objąć pamięcią bezpośrednią - piszą autorzy opracowania szczegółowego. Zróżnicowane są także oceny podręczników licealnych do różnych przedmiotów. Jedne posługują się językiem komunikatywnym i dostosowanym do możliwości uczniów, inne są zdecydowanie za trudne w odbiorze, choćby przez to, że zawierają wiele terminów specjalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#AndrzejMarkowski">Powiem o jeszcze jednej rzeczy: niepokojące jest to, że w podręcznikach szkolnych zdarzają się błędy językowe. Błędy ortograficzne czy nawet interpunkcyjne można przynajmniej częściowo tłumaczyć niestarannością korekty, ale są też błędy gramatyczne czy leksykalne, na przykład zdarzało się sformułowanie „choroba Heine-Medina”, zamiast „choroba Heinego-Medina”, brak odmiany nazwiska „Kolbe”, to znaczy „ojcem Kolbe” zamiast „ojcem Kolbem”, „ojca Kolbe”, zamiast „ojca Kolbego” czy takie sformułowania, jak „lasy są w stanie spełniać rolę czyściciela powietrza” zamiast „lasy mogą być środowiskiem oczyszczającym powietrze”. Albo inne bardzo ładne sformułowanie: „zabezpieczenie osobistych kontaktów z Bogiem”. Prawda? To też już trzeba zabezpieczać.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#AndrzejMarkowski">Świadczy to o niepełnym opanowaniu norm współczesnej polszczyzny przez niektórych autorów. Dążność do atrakcyjności za wszelką cenę powoduje niekiedy stosowanie tytułów zawierających wyszukane metafory, na przykład „w hipermarkecie idei” albo „etykieta z cerami na łokciach”. Zdarzają się także sformułowania niezamierzenie humorystyczne, na przykład „podczas wyścigów gęsto sypał się trup ludzki i koński”.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#AndrzejMarkowski">Czy też takie: „funkcję hetery podkreślał jej strój roboczy - nagość”.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#AndrzejMarkowski">Te przykłady, które przytoczyłem w sprawozdaniu, dostały się też do prasy. To były oczywiście jedyne takie zdania, jakie się w prasie znalazły.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#AndrzejMarkowski">Ogólna ocena języka podręczników szkolnych, zawarta w raportach szczegółowych, jest zróżnicowana. Lepiej wypadły w niej podręczniki do nauczania religii w szkole, które w całościowym oglądzie są raczej - podkreślam: raczej - poprawne językowo. I tutaj komentarz do tego stwierdzenia: jak państwo słyszą, ogólna ocena jest zróżnicowana, są podręczniki lepsze i gorsze. Tymczasem w prasie, w kilku gazetach ukazały się już takie tytuły, jak: czego można się nauczyć z podręczników szkolnych - na pewno nie poprawnej polszczyzny. Albo taki tytuł w jednym z dzienników krakowskich: językoznawcy nie zostawili suchej nitki na podręcznikach szkolnych. Nieprawda, zostawiliśmy sporo, że tak powiem, suchych nitek. Podręczniki są bardzo zróżnicowane językowo. Apelowaliśmy, wysłaliśmy sprostowanie do „Dziennika Polskiego”, ale nie zostało opublikowane. Powiedziano, że niestety to sprostowanie nie spełnia formalnych kryteriów i że przecież podręczniki jednak skrytykowaliśmy. No, trochę skrytykowaliśmy, ale, proszę państwa, co innego powiedzieć, że są podręczniki lepsze i gorsze, że są błędy i trzeba rzecz naprawiać, a co innego pisać, że Rada Języka Polskiego nie zostawiła suchej nitki na podręcznikach szkolnych. To jednak jest zupełnie inna jakość. I tłumacz się potem, człowieku, że tak nie napisałeś. Podobnie zresztą w dwóch dziennikach połączono z tym raportem, zupełnie nie wiem, dlaczego, widocznie temat modny, kwestię etykietek: po polsku, czy nie po polsku. Może państwo spotkali się z tym, w gazetach pisano, że Rada Języka Polskiego w tym właśnie raporcie, w tym sprawozdaniu dla Sejmu i Senatu napisała, że jeżeli etykietki na towarach będą pisane tylko w języku obcym, to członkowie Rady proponują bojkot takich towarów. Żadnego bojkotu nie proponujemy, co więcej, w tym raporcie nic o etykietkach nie było. A więc jeśli państwo gdzieś jeszcze się z tym spotkają, a teraz jest taki łańcuszek, że w sprawozdaniu Rady dla Sejmu i Senatu była mowa, że etykietki należy formułować po polsku, to nie jest to prawda. Inna sprawa, że należy je formułować po polsku i...</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#komentarz">(Senator Zbigniew Romaszewski: Jest przecież ustawa.)</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#AndrzejMarkowski">Tak. Są odpowiednie ustawy i należy tego przestrzegać, to wszystko prawda. Tylko znowu trochę prawdy, trochę nieprawdy, i w efekcie wyszedł taki... no, taka rzecz zupełnie nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#AndrzejMarkowski">Wiele szczegółowych zastrzeżeń budzi język i komunikatywność różnych podręczników szkolnych. Ważne są więc tutaj następujące wnioski końcowe raportu szczegółowego. Od autorów podręczników oczekuje się nie tylko rzetelnej wiedzy merytorycznej i kompetencji dydaktycznej, ale także kompetencji językowej, gwarantującej poprawność i komunikatywność przekazu treści w książce dla ucznia. Podręczniki powinni pisać autorzy dobrze zorientowani w fazach rozwoju językowego ucznia, mający dłuższy kontakt ze szkołą i znający zasady postępowania dydaktycznego. Można by postulować, żeby podręczniki powstawały w zespołach, w których skład wchodziliby znawcy danej dziedziny wiedzy, dydaktycy, nauczyciele praktycy, oraz psycholingwiści jako konsultanci i doradcy. Istotna rola przypada podręcznikom języka ojczystego, których podstawową funkcję stanowi wspomaganie ucznia w jego wszechstronnym rozwoju osobowym - rozwijanie języka osobniczego i kształcenie sprawności językowej umożliwia uczenie się każdego przedmiotu.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#AndrzejMarkowski">Uważamy, że zachodzi potrzeba zmodyfikowania przez Ministerstwo Edukacji Narodowej procedury kwalifikowania podręczników do użytku szkolnego. Należałoby przede wszystkim uszczegółowić kryteria oceny podręczników - merytoryczne, dydaktyczne, językowe. Zadaniem rzeczoznawcy dydaktycznego i językowego byłoby nie tylko wytknięcie autorowi błędów i nieścisłości, ale też ocena stopnia czytelności, komunikatywności tekstu podręcznika, i to zarówno komponentu informacyjnego, jak i operacyjnego: poleceń, pytań, ćwiczeń. I to jest zadanie Rady Języka Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#AndrzejMarkowski">Rada Języka Polskiego jest organem opiniodawczym i doradczym, działającym jako komitet problemowy przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Rada nie ma możliwości bezpośredniego wpływania na przykład na to, czy jakiś podręcznik zostanie wydany czy nie. Rada - między innymi Rada - rekomenduje rzeczoznawców w zakresie języka polskiego do oceny tych podręczników. Rada może zwracać uwagę, i zwróciliśmy uwagę przedstawicielowi Ministerstwa Edukacji Narodowej na ostatnim posiedzeniu w miniony poniedziałek, że właśnie nad językiem podręczników i nad komunikatywnością tego języka należy solidnie popracować. Ale nie mamy możliwości bezpośredniego zakazywania czy nakazywania czegokolwiek, jeżeli chodzi, powiedzmy, o druk czy o przyjęcie lub nieprzyjmowanie podręczników, tak samo zresztą, tutaj rozszerzę, jak nie mamy możliwości zakazywania czy nakazywania czegokolwiek poza ortografią i interpunkcją. W myśl ustawy o języku polskim Rada ma kompetencje stanowiące, jeżeli chodzi o ortografię i interpunkcję. Ja się zawsze śmieję, że jeżeli plenum rady uchwaliłoby, że odtąd góra piszemy przez „u”, a nie przez „o” z kreską, to byłoby to obowiązujące. Oczywiście nic takiego nie zrobimy.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#AndrzejMarkowski">Nieporozumieniem jest to, czego oczekują od nas niektórzy nasi korespondenci - są nawet pisma przychodzące z różnych ministerstw - żebyśmy nakazali, zakazali, zabronili czegoś, jeżeli chodzi o używanie języka polskiego w obrocie publicznym. Ustawodawca wyposażył nas tylko w kompetencje opiniodawcze, jesteśmy ekspertami. Co więcej, muszę podkreślić, że Rada Języka Polskiego, wszyscy członkowie Rady, a jest ich w tej chwili trzydzieścioro pięcioro, którzy są nie tylko językoznawcami - językoznawców jest mniej więcej połowa, są tam też ludzie innych dyscyplin naukowych, bardzo wielu - działają społecznie. Za swoją działalność nie otrzymujemy żadnego wynagrodzenia. Wszyscy pracujemy w instytucjach naukowych czy jakichkolwiek innych, i mamy bardzo ograniczone możliwości poświęcania czasu sprawom bezpośrednio związanym z Radą.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#AndrzejMarkowski">Rada wydaje kilkaset opinii rocznie, na przykład co do używania imion. Od tego się nie uchylamy. Chodzi o nadawanie imion nowonarodzonym dzieciom. Rodzice zwracają się do nas z pytaniem, czy, na przykład, mogą nazwać dziewczynkę imieniem Melody, bo im się takie imię podoba. Wczoraj dostałem pismo, czy można chłopcu nadać imię Boston, bo komuś dobrze się to kojarzy z tym miastem. Nie mówię już o tych dawniejszych przypadkach, już raz tutaj o tym mówiłem, na przykład Opieniek czy Montezuma albo inne takie imiona. To wszystko robimy za darmo, to znaczy, to konkretnie akurat ja robię. Nie ma tygodnia, żebym nie odpowiadał na kilka listów w sprawie imion. Uważam, że to jest bardzo ważne społecznie. Odpowiadam zarówno rodzicom, jak i urzędom. Nie możemy jednak odpowiadać na wszystkie listy prywatne, które do nas przychodzą. Jeżeli chodzi o inne opinie, to, jak mówię, robimy to społecznie. Przychodzi prośba o opinię, pytanie z urzędu celnego, co to jest surowiec, co się kryje pod podjęciem, wyrazem „surowiec”, jak należy rozumieć wyraz „surowiec”. No to co ja robię? Dzwonię do kolegi profesora i mówię: Jurek, napisz opinię. Jurek mówi: no dobra, napiszę. I pisze opinię na kilka stron, zupełnie za darmo, bo takie mamy możliwości. Cały roczny budżet Rady to 29 tysięcy zł na to, żebyśmy mogli działać. W tym jest sprzęt, opłata za telefon, spinacze itd., wszystko to jest. Dopiero od trzech miesięcy mamy półetatowego, że tak powiem, pracownika administracyjnego, to znaczy pracownika administracyjnego na pół etatu. Przedtem działaliśmy zupełnie społecznie. Tak że proszę uwzględnić te wszystkie czynniki zewnętrzne, kiedy państwo będą pytali i będą oceniali działalność Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Profesorze.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#BogdanBorusewicz">To jest podziękowanie od nas wszystkich za państwa społeczną pracę.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#BogdanBorusewicz">Czy ktoś z pań i panów senatorów chciałby zadać pytanie przewodniczącemu Rady Języka Polskiego, profesorowi Andrzejowi Markowskiemu? Pani marszałek Bochenek, potem pan senator Andrzejewski, pan senator Rachoń, pan senator Rulewski... Widzę wszystkich chętnych, tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#KrystynaBochenek">Szanowny Panie Przewodniczący! Panie Profesorze!</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#KrystynaBochenek">Mówiliśmy tutaj o wielkiej liczbie podręczników.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#KrystynaBochenek">Proszę koleżanki i kolegów, żeby zauważyli, że nauczyciele w szkołach podstawowych, w gimnazjach i w szkołach licealnych razem mają ponad tysiąc książek, które powinni przeczytać, żeby wybrać dla swoich uczniów najlepsze.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: No tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#KrystynaBochenek">Państwo w swoim sprawozdaniu pokazują błędy i niedoskonałości różnych podręczników. Chciałabym, aby pan był uprzejmy odpowiedzieć na pytanie o recenzujących te podręczniki. Czy one muszą przejść jakąś drogę i powinna powstać jakaś opinia na temat danego podręcznika? Wiem, że podczas ostatniego posiedzenia plenarnego Rady Języka Polskiego była mowa o ewentualnie recenzentach na cenzurowanym, padła taka propozycja, aby zrobić - no, nie chcę używać takich słów - taką czarną listę tych, którzy nie dość dobrze przykładają się do recenzowania podręczników szkolnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Przewodniczący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#AndrzejMarkowski">Każdy podręcznik, zanim zostanie dopuszczony przez Ministerstwo Edukacji Narodowej do użytku szkolnego, ma czterech czy czworo recenzentów, bo to oczywiście mogą być kobiety i przeważnie są, w tym jednego recenzenta językowego, jednego recenzenta dydaktycznego, to znaczy oceniającego zawartość dydaktyczną, sposób ujęcia problematyki itd., i dwóch recenzentów rzeczowych. Istotnie, recenzenci powinni się wywiązywać ze swoich zadań. I rzeczywiście na ostatnim posiedzeniu Rady Języka Polskiego padło takie stwierdzenie, że część winy za te błędy ponoszą nie autorzy czy że nie jest to winą autorów, ale to jest winą recenzentów, którzy może niezbyt do swojej pracy się przykładają. Oczywiście jest taka propozycja, żeby Rada Języka Polskiego w tym zakresie, w jakim może, to znaczy w zakresie recenzentów językowych, przejrzała listę recenzentów, którzy są typowani przez ministerstwo, i ewentualnie spojrzała, którzy recenzenci tak zrecenzowali książkę, że znalazło się tam na przykład zdanie o stroju hetery. Więc to trzeba by właśnie przeanalizować i to niewątpliwie zrobimy. Ale możemy tylko apelować do ministerstwa, żeby recenzenci merytoryczni byli staranniej dobierani. Bo niewątpliwie od recenzentów bardzo wiele zależy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Andrzejewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PiotrAndrzejewski">Panie Profesorze, dziękując bardzo za pana wkład w to, pracę i za to sprawozdanie, chciałbym spytać, jak dalece ustawa o języku polskim, o ochronie języka polskiego jest wykonywana.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PiotrAndrzejewski">Pierwsze takie pytanie, to czy były podjęte kroki, a jeśli tak, to w jakim kierunku one zmierzały, żeby wykonać wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 września 2005 r. dotyczący uznania za sprzeczne z konstytucją ust. 2 i 3 w art. 8. To jest pierwsze pytanie. Czy widzi pan w ogóle konieczność podjęcia tego, lukę w ustawie, którą należy usunąć? Bo Senat ma szczególne obowiązki w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PiotrAndrzejewski">Drugie pytanie. Czy może pan nam powiedzieć, jak dalece są stosowane przepisy karne z rozdziału 4 art. 15 ustawy, który mówi, że za naruszenia... tam są określone sankcje za naruszenie ustawy o języku polskim.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PiotrAndrzejewski">I trzeci, taki dosyć zabawny przykład. Chciałbym zapytać, czy uważa pan za poprawne to, że nie w języku polskim jest sformułowana nazwa, co prawda jest to nazwa własna, lotniska, bo lotnisko w Gdańsku jest lotniskiem Lecha Wałęsy, a to, co czytamy tam, chyba troszkę odbiega...</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: W logo lotniska.)</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PiotrAndrzejewski">Czy jest to zgodne z ustawą o języku polskim? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#AndrzejMarkowski">Jeżeli chodzi o pierwszą kwestię, to oczywiście wiemy o zakwestionowaniu przez Trybunał Konstytucyjny tych dwóch przepisów i uważamy - w Radzie jest jeden prawnik, profesor Maciej Zieliński z Poznania - że inicjatywa ustawodawcza nie należy do Rady, ponieważ Rada nie ma kompetencji ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Czy byłoby celowe wypełnienie tego? Jaka jest pana opinia? Bo my mamy takie obowiązki.)</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#AndrzejMarkowski">W Radzie - bo my o tym dyskutowaliśmy nawet ostatnio na posiedzeniu Prezydium Rady - czy właśnie w Prezydium Rady panuje przekonanie, że lepiej byłoby tego nie zawężać, bo jeżeli...</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Zostawić tak, jak jest.)</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#AndrzejMarkowski">Chyba tak.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Bez inicjatywy.)</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#AndrzejMarkowski">A to już nie należy do nas.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Ale czy jest jakiś tekst w zamian proponowany, czy...)</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#AndrzejMarkowski">Nie.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#komentarz">(Marszałek Bogdan Borusewicz: Panie Senatorze, proszę w dyskusji, dobrze?)</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#AndrzejMarkowski">Nie, my na razie niczego nie proponujemy. My niczego nie proponujemy. Uważamy, że uzupełnienie byłoby zawężeniem kompetencji i zawężeniem tych spraw związanych z językiem polskim.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#AndrzejMarkowski">Druga kwestia... Proszę mi przypomnieć.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#komentarz">(Marszałek Bogdan Borusewicz: Może pan senator.)</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Zastosowanie przepisów penalizacyjnych.)</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#AndrzejMarkowski">Aha, tak, tak. To oczywiście należy nie do Rady Języka Polskiego, tylko do odpowiednich organów, to znaczy Inspekcji Handlowej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ostatnie sprawozdania tych dwóch instytucji mówiły o tym, że one dwa czy trzy tysiące razy to zastosowały. Rada Języka Polskiego sama z siebie zwraca tylko uwagę producentom czy osobom naruszającym te przepisy, ale nie bezpośrednio donosi... przepraszam, nie zwraca na to uwagi tych organów. Uważaliśmy, że naszym zadaniem jest wychowywanie, a nie zwracanie się o to bezpośrednio. Jeżeli Wysoka Izba stwierdzi, że Rada powinna bezpośrednio informować te organy o drastycznych naruszeniach... Bo, proszę państwa, takich naruszeń jest mnóstwo, a jak mówię, my mamy bardzo ograniczone możliwości chociażby czasowe. Nie mogę tej jednej osobie na pół etatu ciągle kazać pisać pisma do Inspekcji Handlowej, że coś drobnego się zdarzyło. Ale jeżeli państwo uznają, że tak należy, to będziemy to stosować w takim zakresie, w jakim nie stosowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#AndrzejMarkowski">Jeżeli chodzi o „Lech Walesa Airport”, to wyczytałem - my pisaliśmy już o tym i ja o tym mówiłem kilka lat temu w tej Izbie - że to nie jest nazwa oficjalna. Oficjalna nazwa jest taka: Lotnisko imienia Lecha Wałęsy, a to „Lech Walesa Airport” jest elementem logo lotniska, które właśnie nie jest oficjalną nazwą, a więc jest tym drugim. I ustawa przewiduje, że obok nazwy polskiej może być nazwa obca. Dlatego wydaje się, że ustawa nie została naruszona w tym wypadku.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#AndrzejMarkowski">Kilka tygodni temu, może nawet mniej niż kilka, wskutek interwencji osób z Wybrzeża napisaliśmy do prezydenta Gdańska list wyrażający niepokój, że stadion, który się buduje w Gdańsku, nosi nazwę - i teraz przepraszam, powiem, jak to się pisze, a zaraz powiem, o co chodzi - Baltic Arena. Wszyscy Polacy mówią: baltik arena. A każdy, kto dobrze zna angielski, wie, że to nie jest żadna „baltik arena”, tylko powinno się mówić chyba jakoś mniej więcej tak: boltik erine. Polacy będą mówili: baltik arena, co nie jest ani po polsku, ani po angielsku.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#komentarz">(Głos z sali: Po niemiecku.)</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#AndrzejMarkowski">Może po niemiecku, ale...</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ostsee, Ostsee!)</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#AndrzejMarkowski">No właśnie, bo w niemieckim nie ma Bałtyku. Ale przede wszystkim, proszę państwa, czy arena to po polsku jest stadion? Arena to jest zupełnie coś innego, prawda? Być może tam będą się rozgrywały jakieś sceny jak na arenie. Dlatego my proponujemy, żeby nazwać to inaczej. No, Rada dała propozycję: Stadion Bałtycki, ale już się pojawiły głosy, bo to oczywiście prasa Wybrzeża podchwyciła, że to jest fatalna nazwa, że my już się przyzwyczailiśmy do tej chyba „baltik areny”, bo tak to trzeba by było powiedzieć. Nie ma naszym zdaniem takiej konieczności. To nie jest impreza amerykańska ani angielska, to jest impreza europejska. Czy stadion w Barcelonie nazywa się po angielsku? Czy stadion w Rzymie nazywa się po angielsku? Czy stadion w Pradze nazywa się po angielsku? Myślę, że wątpię, jak mówił Wiech.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Rachoń, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JanuszRachoń">Panie Profesorze, czy według pańskiej świadomości w świetle polskiego prawa istnieje obowiązek pisania prac licencjackich, magisterskich, doktorskich i habilitacyjnych, pisania i publikowania, w języku polskim?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#AndrzejMarkowski">Nie, ustawa o języku polskim o tym wyraźnie mówi. Nie pamiętam w tej chwili, w którym paragrafie, ale jest tam taki przepis, że te prace, gdy powstają na przykład na filologiach obcych, mogą być pisane w języku obcym. Jest, jest taki...</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Senator Janusz Rachoń: Nie ma ograniczeń, wszystkie mogą być pisane w języku obcym?)</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#AndrzejMarkowski">Jest napisane, że przepisy ustawy nie obejmują właśnie prac naukowych. W tej chwili nie zacytuję tego dokładnie, bo nie nauczyłem się ustawy o języku polskim na pamięć, ale jest taki punkt, dobrze o tym wiem.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#komentarz">(Senator Janusz Rachoń: Dziękuję.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JanRulewski">Panie Przewodniczący, w wystąpieniu skupił pan uwagę głównie, a może nawet jedynie, na podręcznikach i być może jeszcze jakichś takich peryferiach. Ale przecież dzisiaj może nie podręcznikiem w sensie dosłownym, ale na pewno pomocą dla wszystkich jest internet. I moje pytanie jest takie: czy Rada, nawet w tych skromnych, rzeczywiście zbyt skromnych, uwłaczająco skromnych warunkach, zajmuje się tym zagadnieniem?</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JanRulewski">Troska zawarta w tym pytaniu jest podwójna. Po pierwsze, czy tam używa się poprawnej polszczyzny? Mówię o tych instrukcjach, szczególnie tych, które kierują pracą internetu, bądź w ogóle języku komputerowym. A drugi poziom troski polega na tym, że używany tam język, język ściśle techniczny, wręcz specjalistyczny, do tego jeszcze jest to niedokładnie przetłumaczone, uniemożliwia korzystanie z internetu osobom, które zostały zapoznane z klasycznym językiem polskim.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#JanRulewski">Skoro wszyscy raczą nas ciekawostkami, ja też mam pytanie z gatunku ciekawostek: jak pan ocenia, co prawda małe zjawisko, ale narastające, zjawisko, które nie jest jakimś wyzwaniem językowym, ale ma raczej charakter komercyjny, polegające na tym, że niektóre usługi, zwłaszcza gastronomiczne i inne, reklamowane są w oparciu o język niemiecki, ale pisany pismem staroniemieckim, gockim, altdeutschem, jak niektórzy mówią, czy szwabskim? Czy jest to forma dopuszczalna, szczególnie że to pismo bardzo źle się kojarzy ludziom, którzy pamiętają II wojnę światową, a zwłaszcza mieli kontakty z SS?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#AndrzejMarkowski">Mówiłem właściwie tylko o języku podręczników szkolnych, ponieważ tego zagadnienia dotyczyło sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego przedstawione obecnie Sejmowi i Senatowi. Jeżeli państwo sobie życzą, ja mogę zrobić prelekcję o polszczyźnie trwającą, ile państwo zechcą, do dwudziestu czterech godzin z małymi przerwami, i wtedy poruszę wszystkie zagadnienia, które są do omówienia.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#AndrzejMarkowski">A teraz już na serio. Jeżeli chodzi o internet, to jest to, jak to się teraz modnie mówi, rzeczywiste wyzwanie dla języka polskiego, zresztą dla każdego języka. Proszę państwa, jesteśmy świadkami tego - językoznawcy już zaczęli to opisywać - że zasadniczo zmienił się rozkład typów polszczyzny. Dotąd mówiono o dwóch typach polszczyzny: polszczyźnie mówionej i polszczyźnie pisanej. I wszystko było jasne. Była polszczyzna wtórnie mówiona, wtórnie pisana, ale głównie mówiona i pisana. Z chwilą pojawienia się pewnych gatunków internetowych, a mianowicie blogów, czatów, wywiadów internetowych, zrodził się trzeci typ polszczyzny, którą się nazywa polszczyzną zapisaną. Ma ona cechy zarówno polszczyzny mówionej, jak i polszczyzny pisanej. Kłopot polega na tym, że niedokładnie wiemy, jaka jest granica między tym, co publiczne, a tym, co prywatne, w internecie. Bo internet to jest wszystko, to jest cały świat, jeżeli chodzi o język. Są tam po prostu strony internetowe, chociażby Sejmu czy Senatu, które są po prostu transponowaną na monitor, na ekran polszczyzną pisaną. Są tam takie gatunki jak gazety internetowe, które w zasadzie nie wnoszą do języka niczego nowego oprócz na przykład formy graficznej. Ale te dwa czy trzy gatunki, o których wspomniałem, to jest coś absolutnie nowego.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#AndrzejMarkowski">Proszę państwa, jesteśmy świadkami czegoś zupełnie niebywałego, a mianowicie coraz większa liczba, chyba już ponad 50%, Polaków pisze. Dotąd szacowało się, że pisali tylko ci, którzy musieli, i to było z 10% Polaków, inni tylko mówili, a nie pisali. Teraz cała młodzież pisze za pomocą internetu. Jak pisze, to jest zupełnie inna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#AndrzejMarkowski">Ale językoznawcy się zastanawiają, co z tym robić: czy to jest prywatne, czy publiczne? Jak to jest prywatne, to Bóg z wami, bo nie możemy interweniować w sprawie listów prywatnych, nigdy tego nie było. Ale pisze się blog, czyli coś w rodzaju pamiętnika czy dziennika. Niby to jest prywatne, ale z drugiej strony tam jest napisane: tę stronę odwiedziło tylu a tylu czytelników, albo: odpisz czy ustosunkuj się do tego. Ten, który pisze, udaje, że pisze prywatnie, on chce, żeby go czytali. A jak chce, żeby go czytali, to powinien liczyć się z tym, że i ten język powinien być jakiś.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#AndrzejMarkowski">Ciągle to obserwujemy, ale musimy mieć troszeczkę czasu, żeby to zebrać i powiedzieć, jakie reguły obowiązują w internecie. Jest coś takiego jak netykieta, taka internetowa etykieta, bardzo ogólna, jeżeli chodzi o język, bardzo niedoskonała.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#AndrzejMarkowski">Oczywiście mnie też razi coś, co można by nazwać żargonem internetowym, a co dotyczy tej obsługi. To już ja naprawdę wolę obrazki, te ikonki, bo tam przynajmniej częściowo można się zorientować, co to jest. Rzeczywiście, użytkownicy Internetu czy raczej - przepraszam - ci, którzy tworzą to wszystko, jakby zapominają, że w Polsce żyją jeszcze ludzie, którzy mają powyżej czterdziestu lat. Ja zresztą w ogóle mówię wszystkim, którzy są tak bardzo za tymi właśnie zmianami, za językiem młodzieżowym: ludzie, pamiętajcie, że są jeszcze w Polsce osoby, które mają czterdzieści i więcej lat, które są przyzwyczajone do innego sposobu formułowania myśli. I to trzeba uwzględniać, nie tylko sama młodzież jest w tej chwili, chociaż rzeczywiście w internecie przeważa młodzież.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#AndrzejMarkowski">Żadnych formalnych sposobów oddziaływania nie ma, trzeba oddziaływać, że tak powiem, przez szlachetny snobizm. Teraz Rada Języka Polskiego wpadła na taki pomysł, żeby na przykład robić konkursy, począwszy od szkół, na osoby, które by się nazywały ambasadorami języka polskiego albo ambasadorami polszczyzny. Takimi ambasadorami polszczyzny mogą być: młody ambasador polszczyzny w szkole, ambasador polszczyzny na uczelni, ambasador polszczyzny w Sejmie i w Senacie. Proszę bardzo, będziemy wybierać senatora, który najlepiej mówi albo najlepiej pisze po polsku, jeżeli się państwo zgodzą. Tak samo posła. Nie tych, którzy robią to najgorzej, bo to jest łatwizna...</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#AndrzejMarkowski">Łatwizna nie dlatego, że jest ich tak dużo, tylko dlatego, że wytykać błędy to jest... Profesor Doroszewski przeszło pięćdziesiąt lat temu mówił, że zwalczanie błędów jest niedobre, nie należy tylko zwalczać zła, ale należy propagować dobro. I dlatego będziemy wybierali te osoby, oczywiście jeżeli będziemy mieli przyzwolenie, które posługują się najlepszą polszczyzną, i w ten sposób będziemy propagowali taki szlachetny snobizm: mówmy dobrze po polsku, piszmy dobrze po polsku. To jest jedyne, co rada może zrobić, czyli propagować.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#AndrzejMarkowski">Zacząłem od szkół, a nie wiem, czy państwo wiedzą, że w Roku Języka Polskiego, który był ogłoszony przez Senat, ponad trzysta szkół w Polsce zrobiło konkursy dotyczące poprawnej polszczyzny. Czy one wszystkie były idealne, to ja nie wiem, ale chodzi o rozbudzenie zainteresowania, żeby było wiadomo, żebym ja się zastanowił: wiem, nie wiem, a jak nie wiem, to są takie a takie słowniki, sięgam do poradników.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#AndrzejMarkowski">Co do tej pisowni to ja się nie zetknąłem z tym. Ale widocznie są takie regiony Polski, w których tak się stylizuje. Myślę, że przede wszystkim to jest nieczytelne i to jest przeciwko sobie. To jest to, Panie Senatorze, o czym mówiłem: w Polsce są ludzie, którzy pamiętają jeszcze inne rzeczy i to może im się źle kojarzyć. Młodzieży to się źle nie kojarzy, ale to może właśnie się stać nieczytelne.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#AndrzejMarkowski">Nawiasem mówiąc - nie wiem, czy państwo spotkali się z tym - byłem niedawno w jakiejś restauracji, nie powiem, w jakiej, w Warszawie, biorę menu i na początku co jest? Startery. Co to są startery? Zakąski. To jest angielskie określenie. Po polsku zawsze się mówiło: zakąski czy raczej przekąski... przepraszam, przekąski, bo zakąski to do czego innego. A teraz już nie ma przekąsek, tylko są startery. Nie jest napisane: przekąski/starters, czyli po polsku i po angielsku, tylko są po prostu startery.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#komentarz">(Powinno być: rozruszniki.)</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#AndrzejMarkowski">Mogłoby być i tak. Ale to by było już po polsku, a tutaj są startery. Snobizm, takie bezmyślne uleganie modzie na anglicyzmy jest rzeczywiście czymś, co nie jest dobre.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Sepioł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JanuszSepioł">W wystąpieniu pana przewodniczącego poruszyły mnie dwie kwestie.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JanuszSepioł">Pierwsza sprawa to sprawa podręczników. Wiedziałem, że ich jest wiele, nie miałem świadomości, że to są aż takie liczby. I zastanawiam się, czy nie mogłoby być takiej inicjatywy Rady i właśnie Senatu czy marszałka Senatu, aby nagradzać podręczniki najlepsze, za najstaranniejszą polszczyznę, za najlepszą polszczyznę i że to mógłby być jakiś drogowskaz, jakaś wskazówka dla nauczycieli przy wyborze.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JanuszSepioł">Kwestia druga to jakieś zupełnie żenujące informacje o budżecie. Jestem zupełnie zdumiony i myślę, że to powinno być nasze zobowiązanie - myślę o komisji kultury - że jeśli w przyszłym roku ta sytuacja miałaby się powtórzyć, to w Senacie pojawi się odpowiednia poprawka.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#JanuszSepioł">Muszę jednak powiedzieć, że bardzo sceptycznie patrzę na hasło „ambasador polszczyzny” towarzyszące tej inicjatywie. Ambasador z istoty rzeczy działa na obcym terytorium. Czy to, że będziemy mieli ambasadora polszczyzny w polskiej szkole, nie jest zbyt defensywne?</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: Można to nazwać inaczej.)</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#komentarz">(Marszałek Bogdan Borusewicz: Dziękuję...)</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#JanuszSepioł">Może to jednak zbyt smutne. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Komisarz!)</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#AndrzejMarkowski">To już było.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#AndrzejMarkowski">Oczywiście nazwa może być inna.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#AndrzejMarkowski">Ale teraz pierwsza kwestia. Byłaby to taka inicjatywa, żeby nagradzać, to znaczy wyróżniać nagrodą Senatu i Rady Języka Polskiego, czy Senatu na wniosek Rady Języka Polskiego, tak byłoby chyba najlepiej, takie podręczniki. Powiedziałbym, że można by nawet iść dalej, a mianowicie zrobić coś takiego, żeby te nagrodzone podręczniki były jakoś częściowo...</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Rekomendowane.)</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#AndrzejMarkowski">...rekomendowane też, ale przede wszystkim dotowane, po to, żeby były tańsze, żeby coś tam odjąć od ceny. Ale nie wiem, kto mógłby to zrobić, kto mógłby dawać taki upust, że tak powiem, na te podręczniki.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#AndrzejMarkowski">I druga kwestia. Nasza sytuacja finansowa jest pochodną sytuacji Akademii, bo my jesteśmy finansowani wyłącznie przez Polską Akademię Nauk. My nie możemy przyjąć niczego od nikogo. Jak organizujemy na przykład Forum Kultury Słowa, to musimy zawiązać spółkę z jakimś towarzystwem naukowym, które może przyjąć dotację. My od Senatu też nic nie możemy przyjąć, bo my jesteśmy komitetem Akademii i moglibyśmy to przyjąć tylko za pośrednictwem Akademii, ale gdyby nawet Senat wpłacił coś do Akademii i tak to tam utonie, i my już tego nie zobaczymy. Chyba żeby było powiedziane: wyłącznie na działalność Rady.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#AndrzejMarkowski">A jeżeli chodzi o to, czy ma to być ambasador, to możemy oczywiście pomyśleć, jak to zatytułować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#BogdanBorusewicz">Pani marszałek Bochenek, proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#KrystynaBochenek">Ja miałabym do pana profesora prośbę, aby powiedział słowo o języku polskim poza granicami kraju. Senat opiekuje się Polonią i Polakami. Wiem, że teraz ma powstać komisja, która szczególną opieką otoczy język polski na obczyźnie. Bardzo prosiłabym o słowo na ten temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#AndrzejMarkowski">Istotnie Rada Języka Polskiego, która dotąd skupiała swoje zainteresowanie na polszczyźnie w kraju nie tylko zamierza się tym zająć, ale już powołała Komisję Języka Polskiego za Granicą. Będziemy starali się tak oddziaływać, żeby propagować polszczyznę za pomocą konkursów, wysyłać podręczniki czy książki dotyczące polszczyzny, i w ogóle zainteresować się sytuacją języka polskiego poza granicami kraju.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#AndrzejMarkowski">Tutaj sytuacja jest bardzo zróżnicowana, bo inaczej traktuje się polszczyznę na terenach wschodnich, tam są oczywiście skupiska Polaków, które zawsze tam były, a inaczej jest z Polonią emigracyjną. To też jest nowe zadanie i nowa kwestia, a mianowicie ta liczna nowa Polonia angielska i irlandzka. Wiem, że już powstają szkoły polskie w Anglii, moja była doktorantka pisała mi kilka dni temu, że właśnie uczy w takiej szkole dzieci najnowszych emigrantów. Niewątpliwie więc będziemy bardzo prosić Senat o pomoc w tej kwestii. Tutaj właśnie pomoc materialna Senatu bardzo by się nam przydała. Zarys działań tej komisji przedstawimy w ciągu najbliższych trzech miesięcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#BogdanBorusewicz">Pani senator Pańczyk-Pozdziej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MariaPańczykPozdziej">Panie Profesorze, czy zdarzyło się, że Rada Języka Polskiego wykluczyła jakiś podręcznik z procesu dydaktycznego? To jest pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#MariaPańczykPozdziej">I drugie pytanie. Wiemy wszyscy, że ustawa o języku polskim sobie a życie sobie. Wystarczy, że przejdziemy ulicami miast i popatrzymy na różne wystawy, szyldy, napisy itd. Pan już powiedział, że zadaniem Rady jest napominać, ale chciałabym wiedzieć, kto egzekwuje wykonalność ustawy, bo mnie się wydaje, że nikt. Podam przykład. Ja wielokrotnie zwracałam uwagę gospodarzom różnych miast, że skrót od słowa „osiedle” to jest „os.” z kropką, a nie „oś.”, a na szyldach nagminnie pisze się „oś. Wieczorka”. I choć się mówi i upomina, z egzekwowaniem tej ustawy, wydaje się, jest nijak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#AndrzejMarkowski">Jeżeli chodzi o pierwsze pytanie, to Rada Języka Polskiego nie ma takich uprawnień, żeby zakazać, ja już mówiłem o tym, rozpowszechniania podręcznika. To, co może zrobić, to napisać do ministerstwa, tak właśnie jak w tym raporcie, które podręczniki były złe, i wycofać rekomendacje dane recenzentom językowym. Tylko to. Reszta należy do Ministerstwa Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#AndrzejMarkowski">Jeżeli chodzi o drugie pytanie, to organami uprawnionymi do egzekwowania, to jest §15 bodajże ustawy o języku polskim, są Inspekcja Handlowa i Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta. One nakładają kary. Ale takie właśnie wykroczenia ortograficzne są bardzo częste i rzeczywiście trudno nad tym wszystkim zapanować.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#komentarz">(Senator Maria Pańczyk-Pozdziej: Spółka akcyjna na przykład.)</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#AndrzejMarkowski">Proszę?</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#komentarz">(Senator Maria Pańczyk-Pozdziej: Spółka akcyjna...)</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#AndrzejMarkowski">Tak. Ileż razy ja o tym mówię w radiu, niemal co miesiąc. W telewizji nie, bo z telewizji programy językowe już zostały wycofane, nie ma ich. Telewizja, i publiczna, i komercyjna, uważa, że polszczyzna jej nie interesuje, bo to nie jest misja. Kiedyś zwracałem uwagę na to, że chociażby w TVP Kultura powinna być kultura języka. Nie ma żadnych programów z zakresu kultury języka polskiego. To jest niedochodowe. Chociaż jak ja mam audycję w radiu i odbieram telefony, to nie zdarza się, żeby telefon nie dzwonił, często wręcz się blokuje. Ludzie bardzo często słuchają. W niedzielę będę miał audycję na żywo „Zagadki językowe” w Programie I o godzinie piętnastej - przy okazji dokonałem kryptoreklamy - i na pewno bardzo wielu słuchaczy będzie dzwoniło, żeby na te zagadki odpowiedzieć, chociaż nagrody są żadne, są to jakieś książki, nie żadne...</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#komentarz">(Senator Krystyna Bochenek: Proszę nam pytania zdradzić.)</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#komentarz">(Marszałek Bogdan Borusewicz: Pani Marszałek, czekają następne osoby.)</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#AndrzejMarkowski">A poza tym ja stoję na stanowisku, że żadnej miłości nie można wymusić, także miłości do języka ojczystego. I drugie moje ulubione powiedzenie: można zmusić konia do tego, żeby wszedł do wody, ale nie można go zmusić, żeby się napił. No oczywiście można sprowokować miłość, jak państwo wiedzą, można tak działać, żeby kogoś w sobie rozkochać, i ja usiłuję to od trzydziestu siedmiu lat robić, jeżeli chodzi o polszczyznę. Staram się tak przedstawiać walory polszczyzny, żeby przekonać ludzi, że to jest coś, czym warto się interesować. Nie chcę mówić tylko o błędach, ja mogę żyć z błędów, ale to nie jest to. Wolę mówić o rzeczach pozytywnych. A więc takie jest moje stanowisko. Nie można za pomocą kar, na przykład pieniężnych, zmusić do miłości; można zmusić do egzekwowania podstawowych praw, takich jak prawa ortograficzne na przykład, bo ortograficzne prawa są dosyć jasne i należy ich przestrzegać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Wojciechowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#GrzegorzWojciechowski">Panie Marszałku, Wysoka Izbo, chciałbym się dowiedzieć, jakie są trendy w wypadku podręczników. Czy ta część śmieszna, że tak powiem, dzisiejszego pana wystąpienia wydłuża się czy skraca? Czy tych błędów w podręcznikach jest coraz więcej, czy coraz mniej?</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#GrzegorzWojciechowski">I drugie pytanie: jakie wyzwania na przyszłość stawia wobec języka polskiego nasze wejście do Unii i dalsza integracja, i jakie pan przewiduje problemy z językiem polskim?</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#GrzegorzWojciechowski">I może jeszcze jedno pytanie. Zdaje się, że była taka konwencja ONZ z sześćdziesiątego któregoś roku w sprawie dobrych obyczajów przy pisaniu prac naukowych, wygłaszaniu referatów, było chyba coś takiego. Czy to konwencja obowiązująca czy też ona umarła śmiercią naturalną? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Profesorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#AndrzejMarkowski">Może od razu trzecia sprawa. „Dobre obyczaje w nauce” - wyszła taka broszurka opracowana przez grono profesorów polskich i to powinno obowiązywać na naszych wyższych uczelniach. Jest to do dostania. Tytułu chyba... chyba tak to się nazywa: „Dobre obyczaje w nauce”. Liczy kilkanaście stron, mniej więcej trzydzieści, i jest tam powiedziane, czym powinna się charakteryzować praca naukowa - nie tylko praca pisemna, ale w ogóle naukowe pracowanie. A więc to jest odpowiedź na to trzecie pytanie.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#AndrzejMarkowski">Pierwsze pytanie. Powiedziałbym tak: jeżeli chodzi o bezwzględną liczbę, to oczywiście tych podręczników gorszych jest więcej, bo w ogóle podręczników jest więcej. Nie sądzę natomiast, żeby procentowo ta liczba się pogarszała. Tutaj jesteśmy w bardzo trudnej sytuacji, bo z jednej strony chodzi o to, żeby był ten tak modnie nazywany pluralizm, żeby każdy sobie mógł wybrać to, co chce, żeby nie było jednego obowiązującego podręcznika, ale z drugiej strony, jak mamy trzydzieści podręczników, to naprawdę jest to już trochę za bardzo plu-, tego pluralizmu jest za dużo.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#AndrzejMarkowski">I pytanie drugie, najciekawsze, mogę o tym mówić sporo, ponieważ Rada Języka Polskiego od dwóch, trzech lat współpracuje z wszystkimi tłumaczami polskimi w Brukseli i w Luksemburgu. Była to taka sytuacja, że w roku 2005 ci tłumacze zaczęli do nas pisać, bo mieli rozmaite wątpliwości przy tłumaczeniu. Jak się powtórzyło czwarty czy piąty raz to samo pytanie, to powiedzieliśmy: kochani, wy się zorganizujcie i przysyłajcie nam pytania zbiorcze. Okazało się, że oni w ogóle nie byli zorganizowani. Dzięki nam się zorganizowali i przysyłali nam pytania. Ja jeździłem, moi koledzy jeździli szkolić tych tłumaczy do Luksemburga, a także do Brukseli. Oni bardzo to wszystko chłonęli. Oni są zresztą w strasznie trudnej sytuacji. Można by powiedzieć, że słowo „strasznie” jest źle użyte. Ale znalazłem cytat z osiemnastego wieku „Ona go musi strasznie kochać”, a więc już w osiemnastym wieku było „straszne kochanie”. A więc sytuacja jest bardzo trudna, ponieważ tłumacze siedzą... Nie wiem, czy państwo kiedyś widzieli, jak tam jest w tym Luksemburgu czy w Brukseli. Tłumacze siedzą przed ekranami, tutaj mają ekran, u góry ekranu jest tekst obcy, na dole ekranu ma się pojawiać tekst tłumaczony i oni osiem godzin siedzą i tłumaczą. Mają do tego takie panele: to tłumaczymy tak, to tłumaczymy tak. To są takie najważniejsze rzeczy, takie wzorce, panele.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#AndrzejMarkowski">Oni pracują pod presją czasu, a nie wszyscy mają wykształcenie ściśle językoznawcze, polonistyczne. Przeważnie są po filologiach obcych. Bardzo się starają i bardzo chętnie to tłumaczenie... Ale tak to wygląda od strony tłumaczy, a jak od strony języka? Grozi nam... może „grozi” to złe słowo. Jest duży napływ tłumaczonych dokumentów unijnych. Jest w nich mnóstwo różnych nowych terminów, niektóre już zostały przyjęte przez wszystkie ministerstwa, takie na przykład jak implementacja przepisów. Nie można powiedzieć „wdrożenie”, nie, musi być implementacja. To są takie właśnie rzeczy, z którymi trzeba, no, może nie walczyć, nie lubię walczyć - na które trzeba zwracać uwagę. Może jednak nie prezydencja, choć ta prezydencja już chyba wejdzie: „prezydencja Francji” zamiast „przewodnictwo”, „przewodniczenie”. Ale czy musi być „akces”, „akcesja do Unii”, „akces do Unii”, zamiast „przystąpienie”?</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#AndrzejMarkowski">Zaczęło się od tego, że nas spytali, jak pisać „państwa członkowskie”, bo „państwa członkowskie” każą im pisać dużą literą, a „państwa kandydujące” małą literą. Podobno tak było w dokumencie akcesyjnym, w dokumencie o przystąpieniu Polski do Unii nazwa „państwa członkowskie” była napisana dużą literą. No dobra, zrobili tam błąd, ale teraz ten błąd się będzie ciągnął, więc przewalczyliśmy chyba, że to się pisze małą literą. Sprawdziliśmy, bo podobno we wszystkich językach unijnych „państwa członkowskie” pisze się dużą literą. Guzik, przepraszam, a nie prawda. Na dwadzieścia języków w kilku tylko się pisze oba człony dużą literą, w niektórych się pisze pierwszy człon dużą, w niektórych oba człony małą, różnie to bywa. A więc nie jest to prawda, co się twierdzi. To jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#AndrzejMarkowski">Druga sprawa. Mamy bardzo dużą szansę... Ja o tym mówię, bo język polski jest piątym, szóstym językiem unijnym i mnie było bardzo przyjemnie, kiedy byłem w Brukseli właśnie na takiej sali, gdzie były kabiny tłumaczy, i tam było napisane: english, francaise, tak, proszę państwa, francuski, włoski, hiszpański, niemiecki i polski - jeden z sześciu języków Unii. I powinniśmy dbać o to. Tłumacze unijni, inni, nie-Polacy, są w zasadzie tłumaczami z dwóch języków, mają obowiązek uczenia się co najmniej trzeciego języka i ciągle pogłębiają swoją znajomość języków. Bardzo wielu tłumaczy obcych wybiera polszczyznę i polszczyzna naprawdę, ja to podkreślam już od trzech lat, ma szansę stać się jednym z języków unijnych, z których będzie się dalej tłumaczyło na inne, mniejszej rangi języki.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#AndrzejMarkowski">Rada Języka Polskiego propaguje tę polszczyznę. Wydaliśmy, nie przyniosłem tutaj, przepraszam, ale mogę dostarczyć, w dwudziestu językach broszurkę o języku polskim, we wszystkich, przed przystąpieniem Rumunii i Bułgarii, językach unijnych. To taka szesnastostronicowa broszurka zawierająca podstawowe informacje o języku polskim, żeby oni przynajmniej wiedzieli, że nie piszemy grażdanką, bo niektórzy tak myślą. Jest to bardzo ładnie wydane, tłumaczone na wszystkie języki, nawet na maltański - jest taki język używany na Malcie, z tej samej grupy co arabski, ale pisany alfabetem łacińskim. Największe kłopoty mieliśmy ze znalezieniem tłumacza z polskiego na maltański. I nie znaleźliśmy. Za pośrednictwem angielskiego przetłumaczył szef maltańskich tłumaczy Unii Europejskiej. Wydaliśmy tę broszurkę maltańską w dwustu egzemplarzach, chyba wszyscy mówiący po maltański ją dostaną, bo na Malcie po maltańsku mówi tylko pięć procent osób.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#AndrzejMarkowski">W każdym razie jest szansa, i na to zwracam państwa uwagę, żebyśmy tej szansy nie zaprzepaścili, bo jak wejdzie do Unii rosyjski, to ją oczywiście stracimy. A teraz mamy dużą szansę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Ryszka, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#CzesławRyszka">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#CzesławRyszka">Panie Profesorze, mam pytanie o skuteczność działania Rady Języka Polskiego. Czy mógłby się pan pochwalić jakimś największym sukcesem? Co według pana było takim największym osiągnięciem Rady?</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#CzesławRyszka">Drugie pytanie, pytanie o język dziennikarstwa. Czy wzrasta poprawność językowa? Czy też ten język staje się bardziej niechlujny?</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#CzesławRyszka">Trzecie pytanie. Pojawił się termin „media polskojęzyczne” na określenie obcego właściciela, głównie czasopism. Czy jest to termin poprawny?</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#CzesławRyszka">I czwarte pytanie. Czy Rada bada także poprawność kaznodziejstwa polskiego? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#AndrzejMarkowski">Zacznę od czwartego pytania...</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#komentarz">(Marszałek Bogdan Borusewicz: Proszę bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#AndrzejMarkowski">... i będę szedł do tyłu. W tym czasie pani sekretarz Rady może mi podpowie, co można uznać za największy sukces, bo trochę ich było, ale nie umiem ich uszeregować.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#AndrzejMarkowski">Tak, jeżeli chodzi o kaznodziejstwo, to w Radzie jest Komisja Języka Religijnego prowadzona przez księdza profesora Wiesława Przyczynę, który jest homiletykiem, jest bardzo wybitnym znawcą, jest pracownikiem Akademii Papieskiej. Regularnie odbywają się konferencje, które raz do roku oceniają język na przykład katechezy szkolnej, język kazań i homilii. To właśnie ksiądz Przyczyna był przyczyną, że tak powiem, tego, o czym się kilka miesięcy temu mówiło głośno, pisało w prasie, że kazania mogą być ściągane z internetu i w ogóle ściągane, że się te kazania powiela bez wiedzy ich autorów.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#AndrzejMarkowski">Co do dziennikarstwa. Niewątpliwie to, że jest dużo różnych mediów, spowodowało napływ do dziennikarstwa bardzo wielu osób, które nie mają kwalifikacji. Poza Polskim Radiem nie ma instytucji, o ile wiem, w prywatnych mediach, która dopuszczałaby ludzi, dziennikarzy do mikrofonu. W związku z tym mówić każdy może, a jak mówi, to już jest z tym bardzo różnie. Niewątpliwie to, że tych źródeł informacji dziennikarskiej jest bardzo wiele nie wpływa dodatnio na polszczyznę dziennikarzy. Chociaż oczywiście są dziennikarze, którzy bardzo dbają o polszczyznę. Są tacy dziennikarze radiowi, są tacy dziennikarze telewizyjni.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#AndrzejMarkowski">Termin media polskojęzyczne jest oczywiście terminem ironicznym albo wręcz takim, powiedziałbym, pogardliwym czy lekceważącym. Polskojęzyczny, a więc nie polski. Jeżeli ktoś tego terminu używa, to myślę, że robi to świadomie po to, żeby wyrazić swoje emocje, czy wyrazić swój stosunek do tego typu mediów.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#AndrzejMarkowski">Co jest największym sukcesem Rady Języka Polskiego? Powiedziałbym tak: na przykład właśnie to, że tłumacze Unii Europejskiej wiedzą, że mogą się do nas zwrócić, i że wielokrotnie już to robili. A to oznacza, że mamy jakiś wpływ na język tłumaczeń unijnych, może nie całkowity, ale ten wpływ mamy. To, że odbywają się fora kultury słowa, na których omawiamy różne zagadnienia i są to fora ogólne, nie tylko językoznawcze. Czy można natomiast powiedzieć, że czemuś zapobiegliśmy, że dzięki nam coś się nie stało? Przynajmniej częściowo. Ten Lech Walesa Airport, jeżeli jest to tylko nazwa wtórna, to mam nadzieję, że wskutek naszego listu, jeżeli Baltic Arena, to chyba też. Nasza ostatnia inicjatywa jest taka, żeby zawodnicy, wszystkich nas to interesuje, na koszulkach mieli napisy z polskimi znakami, to znaczy z ę, ą, ś, dź, ć itd., bo wychodzi zawodnik i ma napisane Bak, a on jest Bąk; Zewlakow, a on jest Żewłakow. Napisaliśmy do ministra sportu, list poszedł, zobaczymy, jeżeli to osiągniemy, to będzie dopiero osiągnięcie! Bo kibice się uczą, a czego się uczą młodzi kibice? Tego, że nazwiska na koszulkach są napisane małą literą, nazwisko jest małą literą. I taki uczeń sobie powie: a co wy mi będziecie tutaj w szkole mówić, że nazwiska pisze się dużą literą, jak reprezentant Polski wychodzi na boisko i ma napisane na koszulce: Kowalski, małą literą. W internecie nawet jest taka reklama: „Dołącz do nas”, gdzie nazwisko „Kowalski” jest napisane małą literą. Tego jeszcze nie osiągnęliśmy, ale co mamy nadzieję, że osiągniemy. Jeżeli minister sportu nam odpowie, że są przepisy międzynarodowe, że trzeba pisać bez znaków, to mu powiem: no to spojrzyj pan na tego Czecha, czy Słoweńca, czy Węgra, którzy mają wszystkie te znaczki. A więc chyba tak nie jest. Tak bym odpowiedział na to pytanie. Jak wyjdę, to mi się na pewno przypomni najważniejsza rzecz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Kieres, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#LeonKieres">Dziękuję, Panie Profesorze.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#LeonKieres">Kilka pytań. Będę zadawał pytanie i prosiłbym o odpowiedź, jeśli pan marszałek pozwoli. Krótką, oczywiście.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#LeonKieres">Współpraca z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji. Zwracał pan uwagę na, powiedzmy, raczej delikatne relacje między radą a mediami, zwracał pan również uwagę na zdejmowanie programów poświęconych polszczyźnie z publicznych mediów. Sam mam przyjaciela, który swego czasu był obecny w mediach, profesora Jana Miodka. Jego programy zdejmowano systematycznie i skutecznie. Został tylko jeden w Regionalnej Trójce, wrocławskiej.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#LeonKieres">Czy zwracaliście się państwo w tej sprawie do Krajowej Rady i czy Krajowa Rada w ogóle podejmowała jakieś inicjatywy w sprawie zasięgania państwa opinii? To moje pierwsze pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#AndrzejMarkowski">Nasza współpraca polega na tym, że zapraszamy przedstawicieli Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji na każde posiedzenie plenarne. Nie wiem, czy raz ktoś był. Chyba nigdy nikt. Lekceważą nas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#LeonKieres">Dziękuję. Szkoda, że nie wiedzieliśmy o tym wczoraj.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#LeonKieres">Drugie pytanie, Panie Profesorze. Ministerstwo kultury.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#AndrzejMarkowski">Z Ministerstwem kultury mamy dobrą współpracę. Ministerstwo współpracuje z nami przy organizowaniu forów kultury słowa. Jest to zarówno współpraca finansowa, jak i współpraca merytoryczna. Kilkakrotnie spotykaliśmy się z wiceministrami kultury w różnych rządach. Muszę powiedzieć, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest ministerstwem, które najlepiej z nami współpracuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#LeonKieres">Panie Profesorze, dziękuję za odpowiedź, zwłaszcza ze względu na to, że ministrem kultury jest wrocławianin...</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: Ja też jestem wrocławianinem.)</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#LeonKieres">No to już jest nas trzech, Panie Profesorze.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#LeonKieres">Trzecie pytanie. Panie Profesorze, media...</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#komentarz">(Marszałek Bogdan Borusewicz: Panie Senatorze, ja bym jednak poprosił o wszystkie pytania. Potem będą odpowiedzi.)</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#LeonKieres">W takim razie zostały mi jeszcze dwa pytania.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#LeonKieres">Media. Ornamentyka słowna to nie tylko struktury gramatyczne, ale także pewne wartości, zawarte pod sformułowaniami. To jest też problem współpracy z Radą Etyki Mediów. Czy państwo zwracaliście uwagę Radzie Etyki Mediów na pewne niepokojące zjawiska - ja bym powiedział wprost: patologiczne - w polskim dziennikarstwie. Kiedy się pisze neutralnie, ale jednocześnie przez odpowiedni dobór słów stygmatyzująco, wręcz oszczerczo.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#LeonKieres">I ostatnie pytanie - w związku z trudnościami, jakie państwo macie, które są także dla nas, moim zdaniem, bolesne. Czy państwo uważacie, że powinniście przejąć pewne kompetencje czy status urzędu z uprawnieniami nie tylko opiniodawczymi? Pan wymienił tylko dwie instytucje, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz drugą, jako te, które mogą...</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: Inspekcję Handlową.)</u>
          <u xml:id="u-42.11" who="#LeonKieres">Właśnie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#AndrzejMarkowski">Jeżeli chodzi o Radę Etyki Mediów, to oczywiście przedstawiciele Rady Etyki Mediów też są zapraszani na nasze posiedzenia. Chyba raz ktoś był. Widocznie też nie uważają nas za placówkę godną współpracy.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#AndrzejMarkowski">Jeżeli chodzi o zwracanie uwagi na wartość słowa, to kilkakrotnie na posiedzeniach plenarnych rady była o tym mowa. W skład rady wchodzi pani profesor Jadwiga Puzynina, która jest wybitną znawczynią właśnie problematyki wartości w języku, w językoznawstwie. Można powiedzieć, że nie była to inicjatywa rady, ale członkowie rady byli jurorami w konkursie „Polityki” na antysłowo, który był chyba w ubiegłym roku. Wszyscy trzej, którzy tam byliśmy, jesteśmy członkami Rady Języka Polskiego. Oczywiście, uważamy, tak jak wszyscy językoznawcy, że w skład kultury języka, oprócz poprawności językowej, sprawności językowej i estetyki słowa, wchodzi etyka słowa. Na przykład bardzo wiele kwestii poświęconych nowomowie i neonowomowie zawsze występuje w naszych wystąpieniach i czasami też w opiniach.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#AndrzejMarkowski">Jeżeli chodzi o nasze usytuowanie, to na pewno nie chcielibyśmy mieć możliwości nakładania kar pieniężnych, czyli takiej egzekucji. Jak powiedziałem, większość członków Rady, chyba 95%, uważa, że nie wolno przekonywać do miłości do języka. Ale bardzo by się nam przydała możliwość oddziaływania między innymi dzięki zwiększonym środkom finansowym. W ogóle to by wymagało zmiany ustawy o języku polskim, prawda? Bo my jesteśmy komitetem problemowym działającym przy Polskiej Akademii Nauk i to nas jakoś ogranicza.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#komentarz">(Senator Leon Kieres: Ja zgłoszę w wystąpieniu pewną konkretną propozycję zmiany ustawodawczej.)</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#AndrzejMarkowski">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#AndrzejMarkowski">W każdym razie bardzo chętnie i z wielką wdzięcznością przyjmujemy wszelkie inicjatywy, które zwiększałyby nie nasz autorytet, bo autorytet musimy sobie wypracować, ale możliwość oddziaływania.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#AndrzejMarkowski">Ja mówię przed Senatem chyba już trzeci raz. To jest dla mnie wielki zaszczyt, że Senat Rzeczypospolitej docenia Radę Języka Polskiego. Na posiedzeniu plenarnym Sejmu jeszcze nikt z Rady Języka Polskiego nie był. Byli na posiedzeniu komisji. Na posiedzeniu plenarnym jeszcze nikt nie był. Ale, oczywiście, Senat to jest Izba, która dba o kulturę i nad nią czuwa. I to jest dla mnie, jak mówię, wielki zaszczyt. Bardzo bym sobie cenił, gdyby... Jedna inicjatywa już była i bardzo nam pomogła - Rok Języka Polskiego. Pani marszałek Bochenek go zainicjowała. Zorganizowaliśmy ten rok. Było bardzo wiele... Chociaż nie jest tak, że to od razu przynosi rezultaty, że od razu podnosi się poziom polszczyzny. Na to trzeba pracować powoli i systematycznie.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#AndrzejMarkowski">I żeby były te programy w telewizji. W radiu są. Jak mówię, redaktor Małgorzata Tułowiecka już trzydzieści pięć lat prowadzi ze mną i nie tylko ze mną audycje radiowe. One też są spychane. Różnie bywało. Czasami nas wyrzucali na półtora roku, bo powiedzieliśmy, że Jedynka, zamiast Program 1 Polskiego Radia, źle się kojarzy, a więc przez półtora roku nie byliśmy na antenie. My przeżyliśmy już tyle w tym radiu, że... Ale radio ma ograniczony zasięg oddziaływania. O wiele ważniejsza byłaby telewizja.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#AndrzejMarkowski">Otrzymałem na przykład taki list - jak by to było dobrze, gdyby między „Wieczorynką” a „Wiadomościami” były klipy propagujące dobrą polszczyznę. No jasne, że by było dobrze. Ale kto puści klipy, które nie przynoszą żadnych dochodów?</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#komentarz">(Senator Zbigniew Romaszewski: I to za jedną minutę.)</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#AndrzejMarkowski">No właśnie. Kto by za to zapłacił? Czy między „Sportem” a „Pogodą”, prawda? Pięćdziesiąt sekund o tym, że się mówi „włączać”, a nie „włanczać”. I w takim czasie antenowym. Nie o 7.00 rano czy nie tak jak Miodka, którego program zepchnięto na 14.00 we wtorki. Kogo przekonać, że telewizja nie tylko musi zarabiać pieniądze na reklamach, ale też ma... Mówi się o misji. Ile się mówi o misji! A jak się traktuje misję, jeżeli chodzi o polszczyznę? A wszystko się mówi po polsku w telewizji, znaczy prawie wszystko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Andrzejewski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PiotrAndrzejewski">Panie Profesorze, przejdźmy teraz do bardzo praktycznej dziedziny. Jak wygląda finansowanie tak znakomitej instytucji? Bo z tego, co wiem, nie jest dobrze. Czy jest jakieś stałe zaplecze biurowe? I coś, co leży w zakresie działania Senatu - wspieranie Rady. Czy widzi pan konieczność wyodrębnienia w budżecie takiej zadaniowej pozycji i zwrócenia się do ministra kultury - myślę, że to powinno być gdzieś w tym dziale jako zadanie budżetowe. Chodzi o przeznaczenie jakichś środków na funkcjonowanie Rady. To pierwsze pytanie, troszkę retoryczne. Ale pana wniosek byłby dla nas wiążący.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#PiotrAndrzejewski">I drugie: czy sposób używania języka polskiego nie powinien być przez Radę proponowany jako jedno z kryteriów doboru lektur szkolnych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#AndrzejMarkowski">To ostatnie to nie, dlatego że język lektur szkolnych to jest język artystyczny i jednak w nim obowiązują inne zasady niż w polszczyźnie użytkowej.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#AndrzejMarkowski">Ale od początku. Tak, jak powiedziałem, budżet Rady Języka Polskiego na ten rok wynosi 29 tysięcy zł z małym kawałkiem. Z tego 6 tysięcy zł jest na honoraria, a reszta na delegacje, materiały biurowe, opłacenie telefonów i wynajmowanego lokalu. Możemy jeszcze dostać tak zwany budżet zadaniowy, to jest DWB - zdaje się, że tak to się nazywa. To też jest kilkanaście tysięcy, do 20 tysięcy zł, na organizację konferencji czy coś takiego. To oczywiście...</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#komentarz">(Głos z sali: 8 tysięcy zł.)</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#AndrzejMarkowski">8 tysięcy zł, przepraszam, pomyliłem się. 8 tysięcy zł jeszcze możemy dostać dodatkowo.</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#AndrzejMarkowski">To jest wszystko, co dostajemy z Akademii. To jest z rozdzielnika, prawda? Akademia dostaje tyle, my dostajemy tyle. No, trudno się kłócić z władzami Akademii. Ale mówię, że jednak nasz komitet - bo to się niby nazywa komitet - jest trochę innym komitetem, niż wszystkie inne komitety. My mamy umocowanie w ustawie, jak to się mówi, inne komitety tego nie mają. My mamy też działalność społeczną.</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#AndrzejMarkowski">Dalej. Jeżeli chodzi o warunki lokalowe, to mamy malusieńki pokoik, tak z 10 m², w Pałacu Staszica. Tam jest biurko i komputer. To jest anegdotyczne, że przez jedenaście lat nie mieliśmy drukarki, dopiero wczoraj ją wywalczyliśmy. W tym właśnie pokoiku od stycznia tego roku pracuje na pół etatu moja magistrantka, która się wdraża. No, ale ile można zrobić na pół etatu? I to jest całe nasze zaplecze, powiedziałbym, techniczne. I z takim zapleczem musimy odpowiadać na kilkaset listów rocznie. Oczywiście, ja to robię w domu. Nie powiem, co moja żona o tym mówi, prawda? Bo siedzę przy komputerze całymi wieczorami i odpowiadam na listy, czy może się ktoś nazywać Melody lub Nicole i dlaczego nie. A potem jeszcze dostaję odpowiedź, że on się nie zgadza z moją opinią itd. Zresztą to są tylko opinie, bo Rada nigdy nie zakazuje, tylko mówi, że w opinii Rady imię Melody jest niedobre, a kierownik urzędu stanu cywilnego decyduje o tym, czy można to imię nadać, czy nie. To jest tak.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#AndrzejMarkowski">Ja się nie orientuję, jak Senat mógłby nam pomóc w bezpośredni sposób. Jak mówię, Rada jako taka nie może od nikogo przyjmować żadnych pieniędzy, prawda? Wymyślcie coś państwo, żeby nam pomóc finansowo.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#komentarz">(Senator Leon Kieres: Wymyślimy.)</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#AndrzejMarkowski">Dobrze, trzymam za słowo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#komentarz">(Senator Czesław Ryszka: Pan marszałek ma do tego głowę.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze. Ja jestem integralną całością.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#BogdanBorusewicz">Przepraszam, jeszcze pan senator Rachoń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JanuszRachoń">Znaczy, ja chciałbym na forum Senatu pogratulować Radzie Języka Polskiego, że udało się jej pozyskać do współpracy taką osobę jak pani Katarzyna Kłosińska. Jej krótkie, supernowoczesne audycje w Programie 3 Polskiego Radia, w moim pojęciu, mają większy zasięg niż programy telewizyjne, o których pan profesor mówił.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#JanuszRachoń">No nie, ale myślę, że przede wszystkim audycje pani Katarzyny Kłosińskiej są naprawdę szalenie nowoczesne i są w dobrym czasie antenowym, kiedy przemieszczają się kierowcy. To nie jest tylko moja prywatna opinia, ale opinia, powiedziałbym, inteligencji technicznej, którą reprezentuję. Gratuluję serdecznie pani doktor Katarzynie Kłosińskiej,</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#AndrzejMarkowski">Tam siedzi pani doktor Kłosińska. Pokaż się, Kasiu.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#AndrzejMarkowski">Bardzo dziękuję. Jestem zaszczycona i wzruszona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Sadowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#SławomirSadowski">Panie Profesorze, senator Czesław Ryszka zapytał, co pan sądzi o języku stosowanym przez dziennikarzy, kaznodziejów, tudzież inne środowiska?</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#SławomirSadowski">Ja chciałbym zapytać, jaka jest opinia pana profesora na temat języka polskiego, który stosują politycy. Ostatnio tygodnik „Wprost” opublikował wypowiedzi przedstawicieli świata politycznego, zresztą z różnych opcji politycznych, którzy używają wulgaryzmów. Czy pan profesor sądzi, że czasem powiedzenie mocnego słowa jest zasadne, czy też nie? To może trochę taki humor. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#AndrzejMarkowski">Publicznie nigdy. Nie uważam, żeby kiedykolwiek publicznie to było uzasadnione. Zawsze się śmieję, że oczywiście o Radzie Języka Polskiego media na ogół nic nie piszą, ale gdybym ja tutaj puścił wiązankę, to od razu byłoby, że przewodniczący Rady Języka Polskiego na posiedzeniu plenarnym Senatu RP powiedział...</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Gdyby była poprawna językowo?)</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#AndrzejMarkowski">Językowo, tak. Ale w ogóle to nie.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#AndrzejMarkowski">Uważam, że rzeczywiście wulgaryzmy w obiegu publicznym są czymś, co nie powinno się zdarzać. Przez obieg publiczny, niestety, rozumiem również na przykład filmy. Oczywiście, wiem, że nic na to nie poradzę, że tak jest, iż twórcy uważają, że to jest element konieczny, bo ludzie tak mówią.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#AndrzejMarkowski">Idę o zakład, że można powiedzieć wszystko bardzo dosadnie, nie używając ani jednego wulgaryzmu, prawda? Można powiedzieć wszystko tak, żeby to było łagodne w formie, a dosadne w treści.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#AndrzejMarkowski">Oczywiście, też ubolewam nad tym, że prywatnie ludzie bardzo klną, jak również w sytuacjach publicznych, na przykład w tramwaju. Nigdy nie wiem, czy mam interweniować, czy nie, jak trzech osiłków rzuca mięsem. To co, powiem im, że jestem przewodniczącym Rady Języka Polskiego?</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#AndrzejMarkowski">Państwa reakcja właśnie pokazuje, jaka jest niemoc działania. To trzeba pracować, to trzeba uświadamiać. Najgorzej, że dziewczyny też strasznie klną. Tego to ja już nie rozumiem. I to nawet nie w towarzystwie chłopców, ale między sobą. Idą dwie dziewczyny - patrzę, piękne dziewczyny, przyglądam się - nagle jedna rzuci mięsem. No dobra, to już jesteś u mnie zupełnie skreślona. I to jest tak.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#AndrzejMarkowski">Moim zdaniem, nie ma takiej sytuacji, w której polityk mógłby używać wulgaryzmu jako elementu swojego języka, mającego do czegokolwiek przekonywać. Mówię o użyciu publicznym. Prywatnie to, oczywiście, wulgaryzmy zawsze były i zawsze wulgaryzmów używano. To jest inna sfera. Czasem emocje rzeczywiście są takie, że człowiek musi, bo inaczej się udusi. Ale nie publicznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Cichoń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#ZbigniewCichoń">Panie Profesorze, ja chciałbym spytać, czy w sferze zainteresowania pańskiej Rady pozostaje język używany przez urzędy, sądy. Mam na myśli zwłaszcza ostatnio występującą wręcz plagę różnego rodzaju formularzy, a ich wypełnienia wymaga się od ludzi, którzy chcą określoną sprawę załatwić. Tam naprawdę roi się od takich kwiatków językowych, które warto by przeanalizować, a czasami wręcz napiętnować, czy też wyśmiać. Może ta ostatnia metoda jest lepsza.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: Tak, wyśmianie jest dobre.)</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#ZbigniewCichoń">Wspomnę chociażby o bardzo częstym używaniu sformułowań obcego pochodzenia - czy to z języka angielskiego, czy z francuskiego. Ostatnio nie zdarza mi się znaleźć na formularzu polskiego słowa typu „strona” czy „wnioskodawca”, tylko wszędzie są „aplikanci”, w związku z czym w naszym społeczeństwie zatraciło się rozumienie znaczenia słowa „aplikant”. Aplikant to jest ktoś, kto się przystosowuje do czegoś, uczy się. Stąd mamy aplikantów adwokackich, sądowych itd. W tej chwili słowo to przybrało całkiem inne znaczenie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#AndrzejMarkowski">Jeżeli chodzi o język urzędowy, to będzie on przedmiotem analizy Rady Języka Polskiego w następnym sprawozdaniu dla Sejmu i Senatu, a więc już w przyszłym roku. Właśnie na ostatnim posiedzeniu podjęliśmy uchwałę, że przedmiotem następnego sprawozdania będzie język urzędowy i urzędniczy, w różnych aspektach. Rzeczywiście ten język wymaga analizy.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#AndrzejMarkowski">Kilka lat temu pod innym kątem Najwyższa Izba Kontroli badała dokumenty urzędowe i urzędnicze i między innymi poruszyła też sprawy językowe. Chcemy do tego wrócić i to pogłębić. A więc obiecuję, że to będzie za rok. Mamy już taką uchwałę, więc musimy się wywiązać. Oczywiście, interesujemy się tym językiem też na co dzień.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#AndrzejMarkowski">Jak wczoraj siedzieliśmy z panią doktor Kłosińską tutaj, czekając na wejście na salę obrad - no ale stało się, jak się stało - to wypełnialiśmy, pardon, aplikację, czyli właśnie wniosek o dofinansowanie forów kultury słowa. Chcemy, żeby jakaś organizacja nas wsparła. Czytaliśmy sobie ten wniosek w kuluarach i nie rozumieliśmy, o co chodzi. Nie rozumieliśmy sformułowań, bo były takie skomplikowane. Rzeczywiście słowa „aplikacja” zamiast „podanie” i „aplikant” zamiast „wnioskodawca” czy „strona” strasznie się szerzą. To są bezmyślne anglicyzmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Woźniak, proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#HenrykWoźniak">Panie Profesorze, pan o tej kwestii już mówił, ja bym jednak chciał dopytać. Pan profesor mówił o pewnej niemocy, jeśli chodzi o egzekwowanie prawa. Dwa ważne organy państwowe, Inspekcja Handlowa oraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, mają pewne środki prawne, które by wspierały komitet. W tym kontekście chciałbym zapytać, czy była już próba monitorowania sposobu i skali egzekwowania prawa? Jeśli tak, to może pan profesor zechciałby dwa słowa na ten temat powiedzieć, a jeśli nie, to mam sugestię dla Komisji Kultury i Środków Przekazu. Czy nie należałoby, czy komisja nie mogłaby się zająć monitorowaniem skuteczności egzekucji prawa w tym zakresie? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#AndrzejMarkowski">Taka próba została podjęta w tym sensie, że jednym z punktów w poprzednim sprawozdaniu Rady Języka Polskiego dla Sejmu i Senatu było podsprawozdanie Inspekcji Handlowej, w którym było napisane, ile razy zastosowano kary pieniężne wobec niestosujących się do ustawy o języku polskim. Była to liczba rzędu paru tysięcy, było kilka tysięcy takich wypadków, przy czym ogólnie stwierdzono, że gdy sprawdzano przestrzeganie ustawy na przykład w przypadku etykiet itd., to około 6% sprawdzanych towarów nie spełniało tych norm. W tym sensie została podjęta taka próba. Ostatnio rzeczywiście o tym nie mówiliśmy. Byłbym bardzo wdzięczny, gdyby można było wpłynąć na to także przez komisję senacką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Kleina.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#KazimierzKleina">Panie Profesorze!</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#KazimierzKleina">Ustawa o języku polskim mówi o ochronie języka regionalnego, także o gwarach. Tu jestem.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: Tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#KazimierzKleina">Mówi ona o ochronie języka regionalnego, o gwarach i przywiązuje do tego dużą wagę. W ostatnich latach dostrzegamy duże zainteresowanie językiem regionalnym i gwarami. Czy według pana profesora to zainteresowanie, ta tendencja jest prawidłowa? Czy to doprowadzi do ubogacania języka polskiego i kulturowego całego naszego społeczeństwa? Czy z tego wynikają może jakieś zagrożenia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#AndrzejMarkowski">Nie widzę zagrożeń. Każde wzbogacanie języka przez kultywowanie gwar ludowych, które w tej chwili są już gwarami, powiedziałbym, domowymi, bo to jest język domowy i sąsiedzki, należy pielęgnować, chronić przed zanikiem, co więcej, uczniom ze szkół wiejskich należy mówić o tym, że to nie jest złe, jeżeli w domu mówi się gwarą. Oczywiście trzeba się nauczyć mówić językiem ogólnopolskim, bo to ułatwia życie w skali całego kraju, ale gwara powinna pozostać, bo jest tym językiem domowym.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#AndrzejMarkowski">Jeżeli chodzi o język regionalny - w tej chwili język kaszubski ma status języka regionalnego - to w obecnej sytuacji nie widzę żadnego zagrożenia dla polszczyzny jako takiej. Moim zdaniem każda różnorodność jest bogactwem, z wyjątkiem różnorodności błędów językowych. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję bardzo, Panie Profesorze.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: Już, tak?)</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#BogdanBorusewicz">Tak, tak.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#BogdanBorusewicz">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#BogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu pana senatora Jana Wyrowińskiego.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#BogdanBorusewicz">Jeszcze chwileczkę, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#BogdanBorusewicz">Czy pan profesor...</u>
          <u xml:id="u-65.8" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: Ja mogę być do godziny 11.00)</u>
          <u xml:id="u-65.9" who="#BogdanBorusewicz">Rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-65.10" who="#komentarz">(Przewodniczący Rady Języka Polskiego Andrzej Markowski: Nawet do 11.15.)</u>
          <u xml:id="u-65.11" who="#BogdanBorusewicz">To dobrze, myślałem, że nieco wcześniej musi pan wyjść, ale to dobrze. W każdym razie chciałem o tym powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-65.12" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Panie Profesorze! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#JanWyrowiński">Ośmielam się zająć uwagę Wysokiej Izby w tym punkcie obrad z jednego powodu, z powodu pewnego zbiegu okoliczności. Otóż, Szanowni Państwo, przed dwustu trzydziestu siedmiu laty, 11 kwietnia 1771 r. w Toruniu przyszedł na świat Samuel Bogumił Linde. Tak się złożyło, że data jego urodzin wypada w dniu, kiedy po raz kolejny w Wysokiej Izbie debatujemy nad stanem języka polskiego. Jak państwo być może wiecie, był on synem emigranta szwedzkiego, majstra ślusarskiego i jednocześnie rajcy miasta Torunia Jana Jacobsena Lindego oraz Niemki Anny Barbary z domu Langenhann. Wszyscy dobrze wiemy o tym, że był on twórcą pierwszego słownika języka polskiego. Chciałbym dzisiaj Wysokiej Izbie ten fakt uświadomić i nawiązując do tego, o czym mówił pan profesor, że żadnej miłości nie można narzucić, przypomnieć, że największą miłością Samuela Bogumiła Lindego był język polski, choć pochodził z ojca Szweda i matki Niemki. Jest to chyba jakiś znak czasu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#BogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu pana senatora Leona Kieresa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#LeonKieres">Panie Marszałku! Panie Profesorze! Zaproszeni Goście! Panie i Panowie!</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#LeonKieres">Zadając pytania, sygnalizowałem, że zgłoszę pewną propozycję wzmocnienia finansowego Rady, i chciałbym to uczynić w ten sposób, w takiej formie. Mianowicie, ja pamiętam problemy - było to w okresie tworzenia Instytutu Pamięci Narodowej - z Ośrodkiem „Karta”, który przestał być finansowany przez ministra sprawiedliwości, a ówczesny minister sprawiedliwości, mimo że budżet instytutu na 2000 r. był już uchwalony, stwierdził, że powinien to finansować instytut, notabene jest to organizacja pozarządowa.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#LeonKieres">Rada jest instytucją publiczną, działającą z jednej strony w strukturze Polskiej Akademii Nauk, ale z drugiej strony realizującą także własne zadania określone ustawowo. Dla mnie niedopuszczalne jest to, żeby była wyraźnie widoczna rozbieżność, jeśli chodzi o zadania i usytuowanie ustrojowe, co może nie jest tu aż tak istotne jak wtedy, gdy mówimy o sposobie finansowania tych zadań.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#LeonKieres">Rozwiązanie jest bardzo proste. Myślę, że obydwie komisje, Komisja Gospodarki Narodowej i Komisja Kultury i Środków Przekazu, w pracach nad projektem budżetu na przyszły rok powinny odnieść się do tego, co można było zrobić z instytucją pozarządową, dzisiaj finansowaną z budżetu państwa. Otóż, proszę sprawdzić podziałki klasyfikacji budżetowej. Polska Akademia Nauk sama przygotowuje projekt swojego budżetu. W tych klasyfikacjach na pewno jest miejsce również dla Rady. Jeżeli środki, które Polska Akademia Nauk proponuje przeznaczyć na finansowanie działalności Rady, są niewystarczające, to każdy poseł, każdy senator może zgłosić propozycję dokonania odpowiednich przesunięć, czy to w ramach podziałek klasyfikacji budżetowej, czy nawet z innych części budżetu.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#LeonKieres">A pan, Panie Profesorze, jeśli pan widzi, że pieniądze... To jest oczywiste, bo dwadzieścia parę tysięcy złotych to jest kwota, która moim zdaniem urąga, zwłaszcza ustawodawcy, który z jednej strony określa państwa zadania, a z drugiej nie potrafi znaleźć środków na finansowanie tych zadań. Do pana, Panie Profesorze, zwracam się o pewną aktywność. Jeśli pan uzna, że projekt budżetu na przyszły rok - projekt budżetu, Panie Profesorze, bo już we wrześniu, w sierpniu, a może nawet wcześniej przygotowuje się ten projekt w PAN - przewiduje tych pieniędzy za mało, to myślę, że przewodniczący i komisji kultury, i gospodarki na pewno udzielą panu profesorowi wsparcia w promocji pana inicjatyw. Powiem wprost, będę nalegał, będę prosił obu przewodniczących, obydwoje przewodniczących, bo są to pani senator Damięcka i pan senator Witczak, by również sami zainteresowali się tą sprawą, bo to jest także nasza, Senatu odpowiedzialność. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#BogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu pana senatora Sadowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#SławomirSadowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Panie Profesorze! Szanowni Goście!</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#SławomirSadowski">W pełni zgadzam się ze słowami pana senatora Kieresa. Sądzę, że każdy z senatorów przyczyni się do tego, żeby Rada Języka Polskiego lepiej funkcjonowała i była bardziej zasobna. Taką mam nadzieję.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#SławomirSadowski">Pozwolę sobie zacząć może od pewnych akcentów humorystycznych. Pan profesor wspomniał, że z koniem można zrobić wszystko. Otóż, koń w polskiej tradycji zajmuję istotne miejsce. Przypomnę, że Bolesław Wieniawa-Długoszowski wjeżdżał konno do restauracji, ale miał godnych poprzedników. Otóż, również studenci polscy, którzy studiowali w Dorpacie, a więc na terenie dawnych Inflant, zasłynęli, wpisując się w tę tradycję. Jeden ze studentów wjechał konno na drugie piętro budynku, w którym mieszkał. Był to budynek drewniany. Nie mógł jednak konia sprowadzić, więc budynek rozebrano, dzięki czemu koń ocalał. To tak trochę żartem.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#SławomirSadowski">Szanowni Państwo, znaczenie języka w życiu narodu i państwa jest ogromne. O tym, jak ogromne, świadczą wysiłki wybitnych jednostek, grup społecznych, instytucji, mających na celu obronę polszczyzny, zarówno w czasach świetności, jak i w chwilach dla Polski i Polaków tragicznych. Przypomnę chociażby sto dwadzieścia trzy lata rozbiorów, walkę z germanizacją, z rusyfikacją, także czasy okupacji hitlerowskiej i okupacji radzieckiej na ziemiach zajętych po 17 września 1939 r. Język polski jest nieodłącznie związany z kulturą. Kultura według definicji Jana Pawła II to uprawa umysłu. To jest najkrótsza definicja. Język polski wpisuje się w tę definicję kultury, a także cywilizacji, bo u nas te dwa pojęcia stosuje się zamiennie. Jest on obok flagi, hymnu jednym z najważniejszych elementów podlegających ochronie państwa.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#SławomirSadowski">Nowe uwarunkowania polityczne i społeczne, przystąpienie Polski do Unii Europejskiej, proces globalizacji, uniwersalizacja kultury nakładają na instytucje państwowe, a więc na organy rządowe i pozarządowe, nowe obowiązki, które winny uwzględniać interesy narodu, interesy społeczeństwa. Należy pojmować język polski w nowych uwarunkowaniach. Chodzi tu o zagrożenie asymilacją Polaków w USA, w krajach Europy Zachodniej. Język polski powinien spełniać rolę integrującą i kulturotwórczą, dlatego ten język, nasz język, język polski należy wspierać. Należy wspierać różne modele nauczania, a także - była tu mowa o internecie - wykorzystywać techniki multimedialne, a więc internet. Rozwój szkolnictwa polskojęzycznego, szczególnie na terenach wschodnich, ma ogromne znaczenie, ponieważ szkoły polskie i punkty nauczania języka polskiego stają się za granicą centrami promieniowania naszego języka i kultury w danym środowisku.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#SławomirSadowski">Warto wspomnieć o Kresach Wschodnich. To przecież stamtąd pochodzą tak wybitni Polacy, jak Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Henryk Sienkiewicz, Józef Kraszewski, Czesław Miłosz, Melchior Wańkowicz i wielu, wielu innych. Przed laty miałem okazję oglądać kasetę z nagraniem utworów recytowanych przez młodzież Liceum Krzemienieckiego w Krzemieńcu. To był jeden z ośrodków promieniujących na dawne tereny Rzeczypospolitej. Juliusz Słowacki ukończył to liceum. Szanowni Państwo, recytacja utworów, którą mieliśmy szansę podziwiać, wszystko nagrane na kolorowym filmie w pięknej scenerii złotej jesieni, młodzież używała języka charakterystycznego dla Wołynia, bo to przecież Wołyń, obecnie Ukraina - to wyciskało łzy. Żaden z reżyserów nie nakręciłby tak pięknych scen z udziałem polskich aktorów. To było naprawdę wzruszające. Oglądałem też „Dolinę Issy”, film, który traktował bardziej o Wileńszczyźnie, także o terenach położonych trochę bardziej na północ od Wilna. Widać, że właśnie tam, na terenach wschodnich kultywuje się język, tradycje i obyczaje.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#SławomirSadowski">Warto wrócić do promocji języka polskiego, do idei szkół patronackich. To tak może już w skrócie, żeby nie przedłużać wypowiedzi. Niepokojem napawa upadek katedr polonistyki na Zachodzie i spadek zainteresowania takimi studiami w tamtych rejonach. Dobrym przykładem działań na rzecz promocji języka polskiego w szkołach wyższych są organizowane przez MEN wakacyjne praktyki językowe dla studentów różnych uczelni ze Wschodu oraz stypendia na tygodniowe kursy wakacyjne dla osób wyróżniających się w nauce języka. Ważną rolę odgrywają też specjalistyczne placówki. Pan profesor mówił o konkursach. Widzę tu również dużą rolę Senatu.</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#SławomirSadowski">Pan profesor wspomniał o tym, że 22 grudnia 2005 r. Senat Rzeczypospolitej Polskiej jednogłośnie przyjął z inicjatywy pani senator Krystyny Bochenek, pani marszałek Krystyny Bochenek uchwałę o ustanowieniu roku 2006 Rokiem Języka Polskiego. Warto przy okazji wymienić najważniejsze przedsięwzięcia Senatu: zorganizowanie dyktanda parlamentarnego, zorganizowanie konferencji „Język polskiej legislacji”, zorganizowanie konferencji z udziałem polityków, krótki raport o języku, można tu przywołać wiele, wiele innych. A więc jeszcze raz promocja.</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#SławomirSadowski">W czasach, kiedy kultura obrazu przeważa nad kulturą słowa, jest to bardzo istotne. Został nam internet, ale ktoś, kto uważnie śledzi strony internetowe, może się przekonać, że tam ten język polski jest różnie stosowany, jest i poprawny, ale więcej jest języka dla nas, starszego pokolenia, przepraszam za to wyrażenie, nie do przyjęcia. Szanowni Państwo, to tyle na temat roli języka polskiego w moim wykonaniu.</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#SławomirSadowski">Mam tu pismo skierowane na ręce pana marszałka Senatu Bogdana Borusewicza, pani marszałek Krystyna Bochenek je zna, napisane przez panią Ewę Graczyk, dyrektora Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Jeżeli pan marszałek pozwoli, bo takie pismo wpłynęło również na mój adres, to ja pozwolę sobie zacytować niektóre jego fragmenty, a następnie przekażę je na ręce pani minister nauki i szkolnictwa wyższego, pani Barbary Kudryckiej.</u>
          <u xml:id="u-70.10" who="#SławomirSadowski">Otóż, pani dyrektor wyraża zaniepokojenie w związku z niekorzystną sytuacją, w jakiej znalazła się obecnie uniwersytecka polonistyka. Podstawowa misja filologii narodowej to kształcenie kompetentnych nauczycieli języka polskiego dla szkół wszystkich stopni, jak pisze pani dyrektor, pani profesor Ewa Graczyk. Pisze tu o roli integrującej, o roli ojczystego języka, literatury, podkreśla tę rolę. Nie będę odczytywał całego listu, bo jest on dość długi, a czekają kolejni dyskutanci.</u>
          <u xml:id="u-70.11" who="#SławomirSadowski">Otóż, pani dyrektor zwraca uwagę na to, że na uniwersytetach nieustannie redukuje się liczbę godzin nauczania. Jest to proces ciągły, niezależny od opcji, od tego, kto sprawuje funkcję ministra nauki i szkolnictwa wyższego. To jest w tej chwili nieistotne, to nie jest, broń Boże, żaden atak na panią minister, chcę jedynie zwrócić uwagę na problem, który pojawił się na polskich uniwersytetach, w polskiej nauce, konkretnie w odniesieniu do filologii polskiej.</u>
          <u xml:id="u-70.12" who="#SławomirSadowski">Sprawa pierwsza, o czym była mowa, to pieniądze. Uniwersytety nie mają pieniędzy, by finansować prowadzenie zajęć w wymiarze większym niż przewidują to standardy. Standardowe minima przewidują na przykład na wykształcenie licencjata polonistyki tysiąc osiemset godzin nauki, tymczasem absolwent kosmetologii w analogicznym okresie ma dwa tysiące dwieście godzin. Można te czterysta godzin przeliczyć na trzynaście przedmiotów realizowanych przez jeden semestr albo na sześć lub siedem nauczanych przez rok. W efekcie studenci omawiają dzieła polskiej literatury z pośpiechem, z hurtowością - jak pisze pani dyrektor - dla przykładu literatury romantyzmu na Uniwersytecie Gdańskim uczymy raptem pół roku, raz na tydzień ekspresowo omawiamy „Dziady”, „Pana Tadeusza” czy „Króla Ducha”.</u>
          <u xml:id="u-70.13" who="#SławomirSadowski">Mimo radykalnych cięć środków na edukację nauczyciela polonisty ustawa - Prawo o szkolnictwie wyższym w art. 8 wprowadza tak zwaną dwuprzedmiotowość nauczania przyszłych pedagogów. Ministerstwo wymaga od uczelni, aby blisko 1/3 zajęć przyszłego nauczyciela języka polskiego przeznaczona była na przygotowanie go do nauczania drugiego przedmiotu, na przykład historii czy języka obcego. Pani dyrektor dalej pisze tak: Możemy być pewni, że przyszły nauczyciel języka polskiego, kształcony w bardzo skromnym wymiarze godzin, przez trzy lata studiów licencjackich nie posiądzie wystarczających kompetencji ani w zakresie swojego podstawowego przedmiotu, czyli języka polskiego, ani tym bardziej drugiego przedmiotu. A więc po prostu jest to niepotrzebne.</u>
          <u xml:id="u-70.14" who="#SławomirSadowski">I jeszcze dalej pisze: Nie warto oszczędzać na oświacie i nauce. Przypominam, że każda złotówka włożona w szkolnictwo i badania zwraca się czterokrotnie. Społeczno-ekonomiczny sukces krajów Skandynawii i Irlandii wynikał przede wszystkim z inwestycji w edukację i naukę. Warto zainwestować w kształcenie polonistów, bo dobry nauczyciel języka polskiego daje uczniom dostęp do wszelkich dyscyplin i przedmiotów, uczy czytać, rozumieć i rozwija wyobraźnię uczniów.</u>
          <u xml:id="u-70.15" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Marek Ziółkowski)</u>
          <u xml:id="u-70.16" who="#komentarz">(Wicemarszałek Marek Ziółkowski: Panie Senatorze, proszę w kwestii języka polskiego przejść do konkluzji.)</u>
          <u xml:id="u-70.17" who="#SławomirSadowski">Tak jest, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-70.18" who="#SławomirSadowski">I ostatni fragment tego listu: Trzeba rozpocząć poważną dyskusję o bolońskim systemie kształcenia. Przypomnę, że to są trzyletnie studia licencjackie plus dwuletnie studia magisterskie.</u>
          <u xml:id="u-70.19" who="#SławomirSadowski">Szanowni Państwo - ja już kończę, Panie Marszałku - we wszystkich krajach Europy, które wprowadziły ten model, pojawiają się coraz liczniejsze głosy niezadowolenia. We Francji dochodziło do publicznych protestów środowisk uniwersyteckich, w innych krajach toczy się na łamach opiniotwórczych pism żywiołowa debata na temat systemu bolońskiego.</u>
          <u xml:id="u-70.20" who="#SławomirSadowski">Nasz kraj przez wiele lat walczył o zachowanie swej tożsamości. Mając ten fakt we wrażliwej pamięci, sądzimy, że należy utrzymać czy może przywrócić istotną rolę nauczania języka polskiego i literatury polskiej w systemie szkolnictwa, jak myślę, wszystkich stopni. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#MarekZiółkowski">Pani marszałek Krystyna Bochenek - bardzo proszę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#KrystynaBochenek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#KrystynaBochenek">Przede wszystkim bardzo się cieszę, że dzisiejsze wystąpienie przewodniczącego Rady Języka Polskiego, pana profesora Andrzeja Markowskiego, wzbudziło tak żywe zainteresowanie pań i panów senatorów, i to ze wszystkich stron, czyli z dwóch obecnych tu grup politycznych. Wszyscy deklarujemy poparcie dla pracy Rady Języka Polskiego, mówimy o tym, że chcemy dbać o nasz język i pokazujemy to czynami, ponieważ właśnie wyższa izba parlamentu polskiego, jak już kilka razy zostało powiedziane, była uchwałodawczą izbą, jeśli chodzi o ustanowienie roku 2006 Rokiem Języka Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#KrystynaBochenek">Myślę, że mówię to w imieniu całego Prezydium Senatu, bo zarówno pan marszałek Ziółkowski, jak i pan marszałek Borusewicz wykazywali w ubiegłej kadencji wielkie zainteresowanie i poparcie dla wszelakich inicjatyw ówczesnej komisji kultury, którą miałam przyjemność kierować, dotyczących tej kwestii. Odbyło się bardzo dużo spotkań, były różne przedsięwzięcia, wśród nich konkursy adresowane do ludzi poza granicami kraju, między innymi do dziennikarzy. z inicjatywy Senatu były organizowane konkursy dla młodzieży szkolnej, również Kancelaria Senatu bardzo czynnie włączyła się w te działania.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dobrze się dzieje, że pragniemy podtrzymać tę dobrą tradycję zainteresowania tym, co jest naszym wspólnym dobrem, czyli językiem ojczystym, za co wszystkim państwu senatorom bardzo serdecznie dziękuję. I chciałabym, aby te nasze pojedyncze słowa przemieniły się w czyn, abyśmy rzeczywiście, jak deklarował pan profesor Leon Kieres, mój znakomity kolega, doprowadzili wspólnie z komisją kultury i z obecnym panem przewodniczącym, senatorem Piotrem Andrzejewskim, do konkluzji, którą tu przywołał pan marszałek, i aby udało się znaleźć takie sposoby, które wzmocnią pracę i pozwolą w większym stopniu przeprowadzać analizę naszego ojczystego języka Radzie Języka Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#KrystynaBochenek">Ja jestem tu w podwójnej roli, ponieważ od kilku miesięcy mam zaszczyt być również członkiem Rady Języka Polskiego, zostałam wybrana i obecnie jestem przewodniczącą Komisji Języka w Mediach, która dopiero rozpoczyna pracę - to jest nowa komisja.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#KrystynaBochenek">I chcę powiedzieć, w odpowiedzi na liczne pytania i nawiązaniu do naszych wczorajszych dyskusji na temat przyszłości polskiej radiofonii i telewizji, że ta Rada powinna nawiązać ścisłą współpracę z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji. Myślę właśnie o Komisji Języka w Mediach. Zaplanowaliśmy podczas pierwszego posiedzenia, bo to jest nowe ciało... Istnieje już Komisja Kultury Żywego Słowa - dobrze mówię, Panie Przewodniczący? - która będzie współpracowała właśnie z Komisją Języka w Mediach. Oczywiście nikt nie chce, abyśmy się przemienili w jakąś policję medialną, bo ja sama wiem, że tylko ten nie popełnia błędów, kto nic nie robi, ale chcielibyśmy się zastanowić, co możemy zrobić, żeby zatroszczyć się o to, co stanowi o naszej tożsamości narodowej, w większym stopniu niż dotąd.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#KrystynaBochenek">Właśnie podjęliśmy działania polegające na tym, aby rozesłać po redakcjach radiowych, telewizyjnych uprzejme zapytanie, czy stosowane są - bo mamy raczej wyrywkowe informacje - jakieś egzaminy czy przesłuchania na tak zwaną kartę mikrofonową, dopuszczające dziennikarzy przede wszystkim Polskiego Radia i Telewizji Polskiej do mikrofonu. A mikrofon tych publicznych mediów ma obowiązki misyjne, czyli powinien szczególnie dbać o język polski i dawać wzorce językowe. Ponadto chcemy zapytać, jak realizowany jest zapis właśnie o powinnościach mediów publicznych czy państwowych, jak wczoraj mówiono, w audycjach i programach radiowych i telewizyjnych, które upowszechniają polszczyznę czy pomagają odpowiedzieć na trudne pytania, i czy w tych jednostkach znajdują się, na przykład, komórki językowe, które potrafią odpowiedzieć na pytania czytelników, słuchaczy czy widzów. Bo gdy stacji nie stać na zatrudnienie osoby, która będzie dbała o język polski zarówno na antenie, jak i odpowiadając na liczne zapytania, to można nawiązać współpracę na przykład z jakimś bliskim uniwersytetem, i ta współpraca powinna zaowocować troską o język polski.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#KrystynaBochenek">To tyle, jeśli chodzi o Rok Języka Polskiego i pracę Rady Języka Polskiego. Dziękuję państwu senatorom za żywe zainteresowanie. Ja wiem, że wszystkie osoby, które zadawały pytania, deklarowały chęć pomocy czy współpracy z Radą, na pewno dotrzymają słowa, bo znam senatorów i wiem, że ich słowo na pewno zamieni się w czyn.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#KrystynaBochenek">Chciałabym też, korzystając z przysługujących mi minut, podziękować, jako przewodnicząca komisji kultury w ubiegłej kadencji, za współpracę Rady Języka Polskiego z polskim parlamentem, bo prawda jest taka, że nie było takiej sytuacji, czy to przy organizacji konferencji - bo odbyły się dwie duże konferencje - czy przy opiniowaniu prac konkursowych, czy przy organizacji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego, co zaowocowało tym słynnym dyktandem dla parlamentarzystów, w której państwo nie uczestniczyliby czynnie i bezinteresownie w działaniach popularyzujących piękną polszczyznę.</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#KrystynaBochenek">I na koniec jeszcze słowo do nas, bo padało wiele zapytań o różne aspekty polszczyzny, o używanie jej w różnych sytuacjach życiowych, ale o jedno nie pytaliśmy: o język naszej legislacji, o język prawa, jakie my tutaj stanowimy. Tym z pań i panów senatorów, którzy bądź byli posłami, bądź po raz pierwszy znaleźli się w parlamencie w tej kadencji, przypomnę raz jeszcze: w naszych murach w 2006 r. odbyło się duże spotkanie - to była poważna konferencja - zatytułowane „Język polskiej legislacji, czyli zrozumiałość przekazu a stosowanie prawa”. Spotkali się tutaj i prawnicy, i legislatorzy, i językoznawcy, i socjologowie, którzy bardzo długo i bardzo poważnie debatowali, zastanawiali się nad naszymi błędami językowymi i nad tym, co stanowimy. A że stanowimy prawo wielokroć nieczytelne, to wszyscy wiemy.</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#KrystynaBochenek">Kolega senator był uprzejmy czytać list, a ja przytoczę, nieco krócej, wypowiedź profesora Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego, który wziął udział w tej konferencji mającej miejsce w murach parlamentu i który jest profesorem wyższej uczelni, polonistą: „Jako polonista chciałbym tutaj kilka uwag dodać, mianowicie wydaje mi się, że język prawa powoli zaczyna osiągać taką sytuację, jaką kiedyś osiągnął sanskryt, to znaczy, stał się językiem braminów i uczonych w piśmie. Jest mi przykro, bo muszę powiedzieć, że jako inteligent przestaję rozumieć, co do mnie się mówi, i to jest po prostu dla mnie przykre. I kiedy chyba wczoraj w radiu słyszałem tłumaczenie pani prawnik jakiejś zupełnie prostej sprawy, związanej chyba z byciem klientem czegoś tam, to po prostu nic z tego jej tłumaczenia nie zrozumiałem. Coś niedobrego dzieje się z językiem prawnym, skoro przestajemy go rozumieć, skoro my, ludzie wykształceni, poloniści, jesteśmy wykształceni do tego, żeby czytać skomplikowane teksty nie tylko literackie, a nie potrafimy sobie poradzić z językiem prawnym”.</u>
          <u xml:id="u-72.11" who="#KrystynaBochenek">Szanowni Państwo, ten język jest bardzo trudny. Zdania są wielokroć złożone, zdarza się, że mają po kilkadziesiąt przecinków. Sama napotkałam w naszych zapisach ustawowych takie zdania, które liczą ponad sto słów.</u>
          <u xml:id="u-72.12" who="#KrystynaBochenek">Ja sobie zdaję sprawę, że trzeba wyważyć zrozumiałość języka prawa i jego czytelność, ale musimy pamiętać, że ten język musi też być odbierany przez ludzi, do których to prawo jest adresowane i wobec których jest egzekwowane. My tworzymy język trudny, hermetyczny, a powinien to być język komunikatywny i zrozumiały. Powinniśmy ten język uprościć, ale też powinniśmy dać szansę młodym ludziom, bo starsi już muszą sobie jakoś sami poradzić, aby w szkole oprócz analizy tekstów literackich i przeżywania wiersza, poezji, wielkiej literatury, rozumienia słowa mieli możność posiąść podstawy tego, co nazywa się kulturą prawną.</u>
          <u xml:id="u-72.13" who="#KrystynaBochenek">I pragniemy wraz z panem profesorem Maciejem Zielińskim porozmawiać z panią minister Katarzyną Hall. Oczywiście mamy na uwadze to, że program szkolny jest już domknięty, i nie myślimy o jakichś dodatkowych lekcjach, ale chcemy zapytać, czy w ramach albo lekcji języka polskiego, albo nauki o społeczeństwie nie można wprowadzić kilku godzin podstaw rozumienia języka prawa, czyli nauczania kultury prawnej. Mam nadzieję, że panie i panowie senatorowie będą podobnego zdania, że jest to niezbędne, bo skoro ten język jest trudny dla kogoś, kto nie ma przygotowania prawnego, a jest parlamentarzystą, to co dopiero dla odbiorcy tego prawa, dla pani Kowalskiej, dla pana Kowalskiego, którzy w obliczu nieraz bardzo trudnych sytuacji życiowych muszą zmagać się z niezrozumieniem tych długich i zawiłych aktów prawnych, które - bijmy się we własne piersi - również tworzymy.</u>
          <u xml:id="u-72.14" who="#KrystynaBochenek">Tak że mówiąc o języku polityki, o języku szkoły, o języku podręczników, o języku lekarzy, o języku takim i innym, pomyślmy o tym, jak sami zapisujemy nasze akty prawne, i popracujmy nad tym. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-72.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#MarekZiółkowski">Stwierdzam, że lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#MarekZiółkowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#MarekZiółkowski">I w tym momencie chciałbym się przyłączyć...</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#komentarz">(Senator Leon Kieres: Panie Marszałku, chciałbym coś sprostować.)</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#MarekZiółkowski">A, przepraszam, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-73.6" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, pan senator Kieres.</u>
          <u xml:id="u-73.7" who="#MarekZiółkowski">Z miejsca chce pan senator mówić?</u>
          <u xml:id="u-73.8" who="#komentarz">(Senator Leon Kieres: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-73.9" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#LeonKieres">Sam siebie chciałbym sprostować: oczywiście przewodniczącym komisji kultury jest pan senator Piotr Andrzejewski, którego serdecznie przepraszam za...</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Nie ma za co.)</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#LeonKieres">...niewymienienie nazwiska, a w Komisji Gospodarki Narodowej, kierowanej przez pana senatora Misiaka, też wrocławianina, senator Kleina, który wypowiadał się w kwestii języków regionalnych, odpowiada za sprawy budżetowe. A więc koalicję już pan ma, Panie Profesorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo za to sprostowanie, bo oba nazwiska, które pan senator wymienił, w tej chwili zostały przywołane.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#MarekZiółkowski">I chciałbym przyłączyć się do słów samokrytyki złożonej przez panią marszałek Bochenek na temat naszej działalności jako twórców prawa. Prawo powinno być formułowane w języku polskim, i to dobrym języku polskim - czytelnym, zrozumiałym, będącym narzędziem powszechnej komunikacji. I myślę, że ta samokrytyka nam się przyda, ale też powinniśmy podjąć pewne działania naprawcze.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#MarekZiółkowski">Ponadto chciałbym się przyłączyć do serdecznych gratulacji i podziękowań składanych na ręce pana profesora jako przedstawiciela Rady Języka Polskiego za wspaniałą współpracę Rady i Senatu. I jest prośba o jeszcze, Panie Profesorze.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#MarekZiółkowski">W tym momencie zadam pytanie: czy pan profesor chciałby zabrać głos i ustosunkować się do głosów w dyskusji? Już widzę, że pan profesor taką ochotę wyraża i... Jak to było? Chyżym krokiem... Jak to było w dyktandzie?</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Huncwot chyżym krokiem...)</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#MarekZiółkowski">Tak się właśnie pan profesor zbliża.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#AndrzejMarkowski">Gdybym tam miał mikrofon, to pewnie bym mówił stamtąd. Ale powiem bardzo krótko...</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#AndrzejMarkowski">Serdecznie wszystkim państwu dziękuję. Nie spodziewałem się, że sprawy języka będą państwu aż tak bliskie. To znaczy, spodziewałem się, że będą bliskie, ale nie spodziewałem się, że aż tyle osób zabierze głos i że będę miał takie audytorium.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#AndrzejMarkowski">Dziękuję serdecznie za propozycję czy podpowiedź, jak mamy podreperować swój budżet. I niewątpliwie będę pukał do wszystkich drzwi senatorskich, marszałkowskich, żeby, jak to się modnie mówi, nagłośnić działalność Rady Języka Polskiego. Wprawdzie to „nagłośnić” ma takie niezbyt przyjemne znaczenie, że jak się coś nagłaśnia, to jest to niewarte tego, żeby to nagłaśniać, że to się robi sztucznie, ale ja myślę, że jeżeli chodzi o polszczyznę, to akurat trzeba krzyczeć i jak najczęściej o tym mówić, aż ci, którzy mogą coś zrobić, którzy posługują się językiem polskim i których warsztatem jest polszczyzna, jak dziennikarze, politycy, prawnicy, zorientują się, że rzeczywiście też mogą się jeszcze czegoś nauczyć.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#AndrzejMarkowski">Gdyby istniała potrzeba, możliwość, konieczność zrobienia jakiś szkoleń dla pracowników parlamentu, niekoniecznie dla senatorów i posłów, ale i dla pracowników parlamentu, to oczywiście Rada i ja osobiście bardzo chętnie przyjdziemy i powiemy o kilku kwestiach czy damy wykłady na temat poprawności językowej i gramatycznej. Ale musiałbym mieć złożone takie zapotrzebowanie. W każdym razie i w tej materii, że tak modnie powiem, też deklaruję poparcie...</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#AndrzejMarkowski">Warsztaty to też jest anglicyzm, to jest anglicyzm! Po polsku dawniej mówiło się: szkolenia, a teraz są warsztaty.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Ćwiczenia...)</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#AndrzejMarkowski">Tak.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#AndrzejMarkowski">A więc deklaruję, że jeżeli zajdzie taka potrzeba, i ja znajdę czas, i moi koledzy znajdą czas, żeby zainteresować państwa już takimi sprawami właśnie warsztatowymi polszczyzny.</u>
          <u xml:id="u-76.9" who="#AndrzejMarkowski">Jeszcze raz serdecznie dziękuję, Panie Marszałku. Wszystkim państwu jeszcze raz serdecznie dziękuję i... dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-76.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#MarekZiółkowski">Jeszcze raz dziękuję przewodniczącemu Rady Języka Polskiego, panu profesorowie Andrzejowi Markowski, za przedstawienie Senatowi sprawozdania Rady Języka Polskiego o stanie ochrony naszego języka w latach 2005–2006.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#MarekZiółkowski">I stwierdzam, że Senat zapoznał się z tym sprawozdaniem.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję państwu bardzo.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#MarekZiółkowski">Zamykam punkt siódmy naszych obrad.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#MarekZiółkowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu piątego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej oraz ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#MarekZiółkowski">Przypominam, że rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na dziesiątym posiedzeniu 18 marca 2008 r. Do Senatu została przekazana 19 marca. Marszałek Senatu zgodnie z regulaminem skierował ją do Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska i Komisji Gospodarki Narodowej. Komisje przygotowały swoje sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#MarekZiółkowski">Tekst ustawy jest w druku nr 87, a sprawozdania komisji w drukach nr 87A i 87B.</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#MarekZiółkowski">Proszę pana senatora Piotra Głowskiego o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#MarekZiółkowski">Rozumiem, że pan przedstawia sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PiotrGłowski">Tak, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#PiotrGłowski">Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#PiotrGłowski">Nie wiem za bardzo, jak mam rozpocząć po poprzednim wykładzie, bo ja...</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Marek Ziółkowski: Po polsku, Panie Senatorze, po polsku.)</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#PiotrGłowski">...właśnie będę mówił o pomocy de minimis, a to brzmi zupełnie nie po polsku.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#PiotrGłowski">Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#PiotrGłowski">Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska w sprawie ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej oraz ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#PiotrGłowski">Celem opiniowanej ustawy jest skorelowanie i dostosowanie przepisów ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej do przepisów wspólnotowych, w szczególności dotyczących pomocy de minimis, pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, oraz umożliwienie wdrożenia elektronicznego systemu monitorowania pomocy innej niż pomoc publiczna, dzięki aplikacji o skomplikowanej nazwie SHRIMP, oraz elektronicznego systemu monitorowania pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie, tak zwanej aplikacji.</u>
          <u xml:id="u-78.8" who="#PiotrGłowski">Uprzedzając pytania, wyjaśniam, że Komisja Europejska wprowadziła możliwość udzielania tak zwanej pomocy dla przedsiębiorców. Zasada prawa rzymskiego, że prawo nie troszczy się o drobiazgi, doskonale oddaje charakter tej pomocy. Jest to wsparcie finansowe, które w związku z niewielką wartością nie wpływa negatywnie na konkurencję na rynku europejskim. Taka pomoc nie wymaga zgłoszenia do Komisji Europejskiej i notyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-78.9" who="#PiotrGłowski">Od 2007 r., kiedy wprowadzono nowelizację, na podstawie reguły de minimis można udzielać przedsiębiorcom wsparcia do 200 tysięcy euro w ciągu trzech lat w ramach pomocy publicznej. To rozwiązanie będzie funkcjonowało do 2013 r. W przypadku rybołówstwa maksymalna pomoc od 1 stycznia 2007 r. wynosi 30 tysięcy euro w ciągu kolejnych trzech lat, a w przypadku rolnictwa od 1 stycznia 2008 r., czyli od bieżącego roku, 7,5 tysiąca euro.</u>
          <u xml:id="u-78.10" who="#PiotrGłowski">Nowelizując ustawę o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, dodano między innymi przepisy regulujące problematykę korygowania zaświadczeń o pomocy de minimis w przypadku, gdy inna jest wartość wskazana w pierwotnie wydanym zaświadczeniu.</u>
          <u xml:id="u-78.11" who="#PiotrGłowski">Oddzielono również przepisy dotyczące monitorowania pomocy publicznej innej niż pomoc w rolnictwie lub rybołówstwie od przepisów dotyczących monitorowania pomocy publicznej w rolnictwie i rybołówstwie. Zabieg ten jest związany z koniecznością zapewnienia dostatecznej czytelności przepisów w związku z dodaniem do ustawy regulacji dotyczących elektronicznych systemów monitorowania pomocy publicznej, a dokładniej chodzi tu o rozdzielenie tych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-78.12" who="#PiotrGłowski">W świetle dodanych przepisów sprawozdania o udzielonej pomocy publicznej innej niż pomoc publiczna w rolnictwie albo informacje o nieudzieleniu takiej pomocy od tej pory będą mogły być teletransmitowane w formie danych elektronicznych na formularzach zamieszczonych w powszechnie dostępnej sieci teleinformatycznej przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów albo z wykorzystaniem przygotowanej aplikacji SHRIMP. Analogiczne rozwiązanie przewidziano odnośnie do sprawozdań i informacji dotyczących pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie.</u>
          <u xml:id="u-78.13" who="#PiotrGłowski">Znowelizowano także art. 37 ustawy w ten sposób, że uwzględniono zmiany przepisów wspólnotowych dotyczących okresu kumulacji i sumowania pomocy de minimis z inną pomocą publiczną w ramach tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą. To oznacza, że teraz do pomocy otrzymanej zalicza się pomoc otrzymaną w roku składania wniosku i w ciągu dwóch lat poprzedzających ten rok.</u>
          <u xml:id="u-78.14" who="#PiotrGłowski">Dodatkowo znowelizowano ustawę z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Wyeliminowano w szczególności wątpliwości związane z interpretacją możliwości korzystania ze zwolnienia z podatku od nieruchomości przez podmioty prowadzące zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej w przypadku, gdy przekroczona została dopuszczalna kwota pomocy de minimis.</u>
          <u xml:id="u-78.15" who="#PiotrGłowski">Sejm uchwalił ustawę na dziesiątym posiedzeniu. W trakcie prac sejmowych rozszerzono zakres zmian w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Przyjęto, że w przypadku, gdy rada gminy wprowadzi w drodze uchwały inne niż wymienione w ustawie zwolnienie przedmiotowe od opłat lokalnych i uchwała ta będzie przewidywała udzielenie pomocy publicznej, to pomoc będzie udzielana jako pomoc de minimis, co daje szansę mniejszej sprawozdawczości. Dotyczy to rezygnacji z pobierania opłaty targowej, gdy korzystają z niej podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Jak wynika z praktyki, samorządy bardzo rzadko korzystają z tego zwolnienia. W 2006 r. zwolnienia te opiewały na około 6 tysięcy zł w skali całego kraju.</u>
          <u xml:id="u-78.16" who="#PiotrGłowski">W trakcie prac sejmowych dokonano nowelizacji przepisu upoważniającego, zawartego w art. 20 ustawy o podatkach lokalnych, na podstawie której zostało wydane rozporządzenie Rady Ministrów. W związku z tym w trakcie prac Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska dodano poprawkę, która przedłuża żywotność tego rozporządzenia. Treść poprawek macie państwo w naszym sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-78.17" who="#PiotrGłowski">Konkludując: Komisja Rolnictwa i Ochrony Środowiska wnosi, by Wysoki Senat raczył uchwalić załączony projekt uchwały. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#MarekZiółkowski">Proszę teraz sprawozdawcę Komisji Gospodarki Narodowej, pana senatora Ortyla, o przedstawienie sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WładysławOrtyl">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#WładysławOrtyl">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#WładysławOrtyl">Komisja Gospodarki Narodowej rozpatrywała na swoim posiedzeniu w dniu 2 kwietnia bieżącego roku ustawę o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej oraz ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Komisja oczywiście przyjęła takie same dwie poprawki jak Komisja Rolnictwa i Ochrony Środowiska. My także wnosimy o uchwalenie tej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#MarekZiółkowski">Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zadać pytanie któremuś z senatorów sprawozdawców? W ciągu minuty i oczywiście z miejsca. Nie widzę chętnych.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#MarekZiółkowski">Przypominam, że był to rządowy projekt ustawy. Do prezentowania stanowiska rządu został upoważniony prezes Rady Ministrów. W tej chwili rząd reprezentuje pani Małgorzata Kranodębska-Tomkiel, wiceprezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#MarekZiółkowski">Czy chciałaby pani zabrać głos w tym momencie?</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#komentarz">(Wiceprezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel: Nie, dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#MarekZiółkowski">W każdym razie, mimo że pani nie zabrała głosu, gdyby ktoś z państwa senatorów chciał zadać pytanie pani prezes, to bardzo proszę. Widzę, że pan senator Korfanty już się szykuje do zadania pytania.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#BronisławKorfanty">Ja mam jedno pytanie do pani minister. Proszę mianowicie powiedzieć, jakie środki przewidziane są na wdrożenie aplikacji SHRIMP, tak ona się nazywa, i czy w ogóle ta aplikacja jest już gotowa. I dlaczego nastąpiło zróżnicowanie aplikacji dotyczącej pomocy tylko dla rolnictwa i rybołówstwa oraz dotyczącej pozostałej pomocy? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, Pani Minister, Pani Prezes.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#komentarz">(Wiceprezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel: Mogę stąd odpowiedzieć?)</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#MarekZiółkowski">Tak, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#MałgorzataKrasnodębskaTomkiel">Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#MałgorzataKrasnodębskaTomkiel">Jeżeli chodzi o rozróżnienie pomocy dla rolnictwa i rybołówstwa oraz całej pozostałej pomocy publicznej, to ta kwestia związana jest z przepisami prawa wspólnotowego, które w tym zakresie przewiduje po prostu odmienne reguły udzielania pomocy publicznej w rolnictwie i rybołówstwie oraz pozostałej pomocy publicznej. Konsekwencją takiego ukształtowania reguł materialnoprawnych w prawie wspólnotowym jest przyjęcie przez nas systemu proceduralnego, który rozdziela monitorowanie tejże pomocy pomiędzy dwa organy, czyli ministra właściwego do spraw rolnictwa, w zakresie pomocy w rolnictwie i rybołówstwie, oraz prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w zakresie pozostałej pomocy publicznej. W konsekwencji zatem system monitorowania i sprawozdawczości będzie funkcjonował niejako w dwóch układach: system SHRIMP będzie nadzorowany przez prezesa UOKiK, a druga aplikacja, która nie ma jeszcze nazwy, będzie wdrażana pod kierunkiem ministra rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#MałgorzataKrasnodębskaTomkiel">Jeżeli chodzi o system SHRIMP, to zgodnie z uzasadnieniem do ustawy koszty jego wdrożenia, corocznego zapewnienia opieki związanej z jego funkcjonowaniem wynoszą około 110 tysięcy zł rocznie w pierwszych trzech latach, a w następnych 75 tysięcy zł. W związku z obsługą tego systemu, który będzie używany przez bardzo wiele organów, około czterech tysięcy, potrzebujemy wsparcia etatowego w wymiarze dwóch dodatkowych etatów, których utrzymanie wyniesie około 80 tysięcy zł rocznie.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#MałgorzataKrasnodębskaTomkiel">System będzie wdrażany stopniowo. Zgodnie z projektem ustawy, który macie państwo przed sobą, zostanie wydane rozporządzenie Rady Ministrów określające harmonogram wdrażania systemu w poszczególnych grupach organów, objętych tymże systemem informatycznym. Rozłożenie tego na raty związane jest, można powiedzieć, z potrzebą jego przetestowania. Organów jest dużo i chodzi o to, aby mieć pewność, że wszystko, mówiąc kolokwialnie, zagra w sposób właściwy, oczekiwany i że efekty, które mają być osiągnięte poprzez wdrożenie systemu SHRIMP - czyli lepsza kontrola wykorzystania publicznych środków oraz utworzenie bazy tak zwanej pomocy de minimis - zostaną przez nas osiągnięte. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję, Pani Prezes.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#MarekZiółkowski">Czy są jeszcze jakieś pytania?</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#komentarz">(Senator Stanisław Bisztyga: Mogę zapytać...)</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#MarekZiółkowski">Ależ proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Bisztyga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#StanisławBisztyga">Proponowane zmiany prowadzą w stronę maksymalnego porządkowania pomocy de minimis, ale, Pani Prezes, proszę mi odpowiedzieć, czy ja dobrze rozumiem, że wszystkie uchwały rad gmin będą miały charakter pomocy de minimis. To jest pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#StanisławBisztyga">Drugie. Czy pomoc dla zakładów pracy chronionej i zakładów aktywizacji zawodowej, czyli zwolnienia od podatku od nieruchomości dla osób prowadzących, to będzie pomoc de minimis, czy nie?</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#StanisławBisztyga">Takie są moje pytania. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#MarekZiółkowski">Pani Prezes, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#MałgorzataKrasnodębskaTomkiel">Jeżeli chodzi o zwolnienia z podatku od nieruchomości, to będziemy nadal mieli do czynienia z pomocą de minimis. A jeżeli chodzi o uchwały rad gmin, to ta kwestia jest pozostawiona do uznania organom samorządu terytorialnego. Reguły pomocy de minimis są jasne i klarowne, określone są w prawie wspólnotowym. Wszystkie organy udzielające pomocy znają te reguły. Tak że w zależności od tego, jaki pułap będzie przewidziany do udzielenia pomocy publicznej, będzie to wchodziło w ten zakres albo nie. Ale z całą pewnością większość tych przypadków to będzie pomoc de minimis.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#MarekZiółkowski">Czy są jeszcze jakieś pytania do pani prezes? Skoro nie, to dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#MarekZiółkowski">Ponieważ nikt nie zapisał się do dyskusji, ani jej nie otwieram, ani w związku z tym nie muszę jej zamykać.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#MarekZiółkowski">Informuję, dziękując państwu za bytność - pani prezes i osobom towarzyszącym - że głosowanie w sprawie ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej oraz ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zostanie przeprowadzone dzisiaj pod koniec posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję. Kończę punkt piąty.</u>
          <u xml:id="u-89.5" who="#MarekZiółkowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu szóstego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o wypowiedzeniu Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 45 dotyczącej zatrudniania kobiet przy pracach pod ziemią we wszelkiego rodzaju kopalniach, przyjętej w Genewie dnia 21 czerwca 1935 r.</u>
          <u xml:id="u-89.6" who="#MarekZiółkowski">Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm 28 marca, do Senatu została przekazana 31 marca. Marszałek Senatu, zgodnie z regulaminem, skierował ją do Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisje przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-89.7" who="#MarekZiółkowski">Tekst ustawy jest w druku nr 97, a sprawozdania komisji w drukach nr 97A, 97B.</u>
          <u xml:id="u-89.8" who="#MarekZiółkowski">Bardzo proszę sprawozdawcę Komisji Spraw Zagranicznych, pana senatora Norberta Krajczego, który już się zbliża, o przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-89.9" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#NorbertKrajczy">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#NorbertKrajczy">Chciałbym przedstawić stanowisko Komisji Spraw Zagranicznych wobec tej ustawy. Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 45, która dotyczy zatrudnienia kobiet przy pracach pod ziemią we wszelkiego rodzajach kopalni, została przyjęta w Genewie w 1935 r., a przez Polskę była ratyfikowana w 1957 r. Konwencja ta wprowadza zakaz zatrudnienia kobiet przy pracach pod powierzchnią ziemi w kopalniach, z wyłączeniem kobiet, które zajmują stanowiska kierownicze, są zatrudnione w służbach sanitarnych czy skierowane do odbycia praktyki w czasie studiów oraz jeżeli pracują dorywczo pod ziemią i nie wykonują tam pracy fizycznej.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#NorbertKrajczy">Potrzeba wypowiedzenia przez Polskę konwencji nr 45 wynika z wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Austrii. Trybunał stwierdził w uzasadnieniu do wyroku, że obowiązki nakładane konwencją Międzynarodowej Organizacji Pracy na państwa strony pozostają w sprzeczności z art. 2 i 3 dyrektywy z 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy. Według Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości powszechny zakaz pracy kobiet w przemyśle górniczym pod ziemią przekracza granice ustanowionego dyrektywą 76/207/EWG dozwolonego różnicowania sytuacji kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#NorbertKrajczy">Jeżeli chodzi o przebieg prac legislacyjnych, to Sejm uchwalił ustawę na jedenastym posiedzeniu 28 marca 2008 r.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#NorbertKrajczy">Aby wyprzedzić pewne pytania, Wysoki Senacie, chciałbym jeszcze powiedzieć, że wykładnia, która jest, mówi o tym, żeby nie zabraniać kobietom, ale chronić kobiety. Tak jest powiedziane w konwencji międzynarodowej. Chciałbym też powiedzieć, że już raz zmieniono ją po wyroku Trybunału. Chodziło o wiek zatrudnionych, o zatrudnienie młodocianych.</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#NorbertKrajczy">Chciałbym powiedzieć też i to, żeby wyprzedzić pytania, że jak się dowiedzieliśmy na posiedzeniu komisji, obecnie dotyczy to dwunastu kobiet, które pracują już w kopalniach, w tym dwóch, które pracują w kopalni węgla brunatnego pod ziemią, powiedzmy, na równi z mężczyznami.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#NorbertKrajczy">Komisja wnosi o uchwalenie ustawy. 6 senatorów głosowało za, 1 wstrzymał się od głosu, nikt nie głosował przeciw.</u>
          <u xml:id="u-90.7" who="#NorbertKrajczy">Z tym że, jeżeli mogę, Panie Marszałku, to chcę powiedzieć jeszcze jedno. Ja zgłosiłem się na ochotnika, żeby przedstawić stanowisko swojej Komisji Spraw Zagranicznych, dlatego, że jestem lekarzem. Jestem lekarzem ginekologiem i w związku z tym mogę powiedzieć, że o ile od strony prawnej wszystko się zgadza, to od strony medycznej niezupełnie. I teraz chciałbym - być może i w ramach dyskusji - zapytać, jaki wpływ ma praca pod ziemią na rozwój hormonalny tych kobiet, zwłaszcza kobiet młodych.</u>
          <u xml:id="u-90.8" who="#NorbertKrajczy">Jest jeszcze inna ważna sprawa. Otóż jeżeli ta kobieta jest w ciąży, w niskiej ciąży, to jaki ma wpływ ta praca na rozwój płodu. Jako ginekolog wiem, jeżeli chodzi o perinatologię, że dzieci rodzą się z wadami rozwojowymi. W związku z tym, czy ewentualnie... A przecież są przepisy, które mówią o tym, że kobieta może podjąć pracę, i tutaj żadne zaświadczenie lekarza ginekologa - zresztą we wczesnej ciąży czasami jest o to trudno - nie zabroni jej pracować. I teraz proszę mi powiedzieć, kto odpowie za wady rozwojowe, zwłaszcza w przypadku pracy w kopalni węgla brunatnego, jeżeli do takich dojdzie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#MarekZiółkowski">Poproszę pana senatora Rulewskiego o przedstawienie sprawozdania Komisji Rodziny i Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#komentarz">(Senator Jan Rulewski: Czy mogę chyżo bieżyć?)</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#MarekZiółkowski">Tak, proszę biec chyżo i oczywiście może pan senator też chyżo mówić.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#komentarz">(Senator Jan Rulewski: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#MarekZiółkowski">Nie? Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#JanRulewski">Nie, ponieważ materia jest ważna. Materia jest cywilizacyjna, bo po takim marszu kobiet w stronę przywilejów, pozyskanych dotychczas przez mężczyzn, następuje zjawisko zjazdu w dół. Oto kobiety w tej chwili będą zjeżdżać, dosłownie, w stronę ciężkich prac, przypisanych na ogół mężczyznom. Będą w ten sposób, można powiedzieć, tracić przywileje. I o tym jest właśnie wystąpienie Komisji Rodziny i Polityki Społecznej, która upoważniła mnie do przedstawienia sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#JanRulewski">Formuła tego wystąpienia zabrania osobistych wypowiedzi, żeby zachować urzędowy ton sprawozdania tej wspaniałej komisji. Otóż komisja z upoważnienia Prezydium Senatu, na wniosek marszałka Sejmu, rozpatrywała ustawę o wypowiedzeniu konwencji, zawartą w druku nr 97. Sama ustawa jest bardzo prosta. Upoważnia pana prezydenta, aby w określonym terminie wypowiedział wspomnianą już tutaj przez mojego szanownego przedmówcę konwencję nr 45, która w bardzo krótkich sformułowaniach, jak przystało na konwencję z 1935 r., wprost powiadała, że zakazuje się pracy kobiet pod ziemią we wszystkich kopalniach.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#JanRulewski">Zdaniem Sejmu, warto to powiedzieć, oraz obecnego rządu - tak uznano - konwencja jest przestarzała i jest korygowana przez konwencję bodajże nr 176 z 2001 r. określającą warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w kopalniach wszelkiego typu, a nawet przy urządzeniach kopalnianych. Zarówno rząd, jak i część występujących w Sejmie posłów zapowiadali, że niewypowiedzenie tej konwencji przez Polskę, przez rząd polski naraża państwo polskie na skargi do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, a w konsekwencji odszkodowania. Kierując się tymi i jeszcze innymi przesłankami, wysoka izba sejmowa, a wcześniej rząd, który jest inicjatorem ustawy, przyjęli zgodne stanowisko, skierowane do Senatu, aby upoważnić pana prezydenta do wypowiedzenia tej przestarzałej, staroświeckiej konwencji. W związku z tym ustawa jest prosta. W art. 1 jest zezwolenie na wypowiedzenie konwencji, a art. 2 powiada, że upoważnienie dla pana prezydenta powinno nastąpić czternaście dni od momentu ogłoszenia ustawy.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#JanRulewski">Zastrzeżenie Komisji Rodziny i Polityki Społecznej jest tego rodzaju, że gdyby zastosować to wprost do formuły art. 2, oznaczałoby to, że prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie miałby możliwości wypowiedzenia konwencji w nakazanym terminie. Skutek byłby taki, że Polska zostałaby przypisana do tejże konwencji nr 45, zwanej felietonowo staroświecką, na kolejne dziesięć lat. I my razem z Rządowym Centrum Legislacji badaliśmy, jakie są możliwości, co można zrobić, żeby - chociaż to projekt rządu - wola Sejmu i, jak się okazuje, również wola naszych komisji, zarówno Komisji Spraw Zagranicznych, jak i komisji rodziny, była wykonana. Otóż niezbędne jest, że tak powiem, ręczne dochodzenie podpisania tego wypowiedzenia przez pana prezydenta, dlatego że termin wypowiedzenia Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 45 upływa 31 maja. Gdyby literalnie potraktować terminy zapisane w tej ustawie, to wyobraźmy sobie, że Senat w dobrej wierze dzisiaj przyjmuje w głosowaniu tę ustawę i ona wraca do pana marszałka, następnie idzie bodajże do premiera, potem jest publikowana w „Dzienniku Ustaw”, a później dopiero, czternaście dni po ogłoszeniu w „Dzienniku Ustaw”, czyli w czerwcu, idzie do prezydenta - ja już nie będę wnikał w to, czy będzie miał zastrzeżenia, czy będzie korzystał z możliwości zwlekania z podpisem przez dwadzieścia jeden dni - no to by oznaczało, że tak naprawdę to wypowiedzenie byłoby dopiero w czerwcu. I to jest pierwsze i jedyne zastrzeżenie Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Chodzi o to, żeby wszyscy, którzy biorą udział w procesie legislacyjnym, podjęli tak zwane ręczne działania na rzecz szybkiego podpisania tego wypowiedzenia przez pana prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#komentarz">(Senator Piotr Zientarski: Natychmiastowego.)</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#JanRulewski">Ja mam w to wierzyć, tak?</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#JanRulewski">Dodam, że w Komisji Rodziny i Polityki Społecznej miała miejsce dyskusja, było więcej wątpliwości niż te, o których już zaczął mówić pan poseł sprawozdawca z Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Senator.)</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#JanRulewski">Sprawdzano - w formie nadzoru czy kontroli nad pracą rządu - czy rząd przygotowany jest legislacyjnie. Sprawdzano również, czy były prowadzone konsultacje z licznymi uczestnikami czy też przyszłymi odbiorcami tak zmienionego porządku prawnego. Odbyło się głosowanie, w wyniku którego - czterech senatorów było za, a dwóch przeciw - Komisja Rodziny i Polityki Społecznej przyjęła stanowisko i rekomenduje Wysokiej Izbie przyjęcie projektu ustawy, zawartego w druku nr 97.</u>
          <u xml:id="u-92.9" who="#JanRulewski">Jeśli chodzi o wypowiedź posła sprawozdawcy, to ona będzie miała miejsce, jeśli pan marszałek pozwoli, w trakcie dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-92.10" who="#komentarz">(Wicemarszałek Marek Ziółkowski: Posła do głosu nie dopuszczę, najwyżej senatora.)</u>
          <u xml:id="u-92.11" who="#JanRulewski">Zgadza się, senatora oczywiście. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo za te sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#MarekZiółkowski">Zaraz będzie możliwość zadawania pytań. Ale najpierw chcę tylko zauważyć, że obaj panowie senatorowie sprawozdawcy poza stanowiskiem komisji przemycili pewne dyskusyjne elementy swojego własnego stanowiska, ale ja tu nie interweniowałem, ponieważ to było zrobione chyżo. I w związku z tym myślę, że jeszcze jakieś elementy będą tutaj powtórzone.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#MarekZiółkowski">Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zapytać o coś pierwszego czy drugiego pana senatora sprawozdawcę? Minuta na pytanie. Dziękuję bardzo, nie widzę chętnych do zadawania pytań.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#MarekZiółkowski">W związku z tym stwierdzam, że to jest rządowy projekt ustawy. Do reprezentowania stanowiska rządu jest upoważniony minister spraw zagranicznych oraz minister pracy i polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#MarekZiółkowski">Witam podsekretarza stanu pana Radosława Mleczkę oraz podsekretarza stanu pana Andrzeja Kremera. Czy panowie ministrowie chcieliby się wypowiedzieć w sprawie tej ustawy? Krótka konsultacja międzyresortowa?</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Andrzej Kremer: Myślę, że wszystko zostało wyjaśnione.)</u>
          <u xml:id="u-93.6" who="#MarekZiółkowski">Wszystko zostało wyjaśnione. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-93.7" who="#MarekZiółkowski">Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zadać pytanie do obecnych tutaj przedstawicieli rządu?</u>
          <u xml:id="u-93.8" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, pan senator sekretarz Andrzej Szewiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#AndrzejSzewiński">Ja chciałbym spytać, czy jest przygotowany program mówiący o negatywnych następstwach pracy kobiet w górnictwie, program uświadamiający kobiety.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#MarekZiółkowski">Który z panów ministrów będzie odpowiadał? Jak rozumiem, pan minister Mleczko, tak?</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Z miejsca?)</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#MarekZiółkowski">Nie, skoro już pan minister powstał, to zapraszam tutaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#RadosławMleczko">Panie Marszałku! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#RadosławMleczko">Odpowiadając na to bardzo szczegółowe i konkretne pytanie, chciałbym przytoczyć art. 2 konwencji nr 45, który brzmi: żadna osoba płci żeńskiej bez względu na wiek nie może być zatrudniona przy pracach pod ziemią w kopalniach.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#RadosławMleczko">Czy to dla panów i pań senatorów brzmi jak zakaz? Tak, to jest zakaz. Mówimy tu o konwencji z roku 1935 i moim zdaniem brzmienie tego artykułu jest pewnym dokonaniem, sukcesem Międzynarodowej Organizacji Pracy, która zakazując kobietom pracy pod ziemią, chroni te kobiety przed nieszczęśliwymi wypadkami, chroni je przed złymi warunkami pracy itd., itd.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#RadosławMleczko">Upłynęło wiele lat. Polska jest dziś związana konwencją nr 176. Ta data, którą przywołał pan senator Rulewski, rok 2001, to data przyjęcia tej właśnie konwencji przez Polskę. Ta konwencja, w odróżnieniu do konwencji nr 45, jest konwencją niezwykle obszerną, jest konwencją, która została sformułowana w taki oto sposób: zważywszy, że pracownicy mają potrzebę i prawo do informacji, szkolenia i prawdziwych konsultacji oraz uczestniczenia w przygotowaniu oraz realizacji środków bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, dotyczących zagrożeń i ryzyka, których doświadczają w przemyśle górniczym, uznając, że pożądane jest zapobieganie wszystkim wypadkom śmiertelnym, zranieniom i chorobom..., itd., itd. I w tej konwencji nr 176 artykuł po artykule poświęca się ochronie pracowników pracujących w kopalniach, co zostało opisane szczegółowo i niezwykle wyczerpująco. Ta konwencja nr 176 jest w gruncie rzeczy adresowana do tych samych odbiorców i jej przesłaniem jest to samo, co było przesłaniem konwencji nr 45 w roku 1935 - ochrona pracowników w kopalniach. Tyle że czasy się zmieniły i wymagania się zmieniły. Dlatego Międzynarodowa Organizacja Pracy uznała tamtą konwencję, zakazującą pracy pod ziemią, za konwencję przestarzałą, a w jej miejsce wprowadziła konwencję nr 176, w sposób nowoczesny określającą zasady ochrony pracy pod ziemią. Dlatego decydując się na nią, co było związane również z orzeczeniem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, i wnioskując o uchylenie konwencji nr 45, mieliśmy na celu nie tyle spowodowanie sytuacji braku ochrony kobiet czy pracowników kopalni w ogóle, co przeciwnie - bardziej szczegółową i precyzyjną ochronę, unikanie sytuacji, w których omijanie prawa mogłoby doprowadzić do nieszczęśliwych wypadków i tak dalej, bo takie są konsekwencje zastosowania konwencji nr 176. Oczywiście, ta konwencja wpisuje się również w inne traktowanie równości dostępu do pracy, niedyskryminacji itd.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#RadosławMleczko">W związku z tymi informacjami, które tu już padły, chciałbym podkreślić, że te dwanaście kobiet, o których mówił pan senator, to kobiety, które pracują, według naszej wiedzy, to znaczy według danych ministerstwa, w oparciu o dziś obowiązujące rozporządzenia. Bo obecnie obowiązujące rozporządzenia dopuszczają pracę kobiet pod ziemią, określają tylko cztery konkretne warunki, w jakich kobiety pod ziemią mogą pracować: na stanowiskach kierowniczych niewymagających stałego przebywania pod ziemią i wykonywania pracy fizycznej, w służbie zdrowia, w okresie studiów w ramach szkolenia zawodowego i dorywczego wykonywania tej pracy pod ziemią.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#RadosławMleczko">Proszę państwa, jest jeszcze wiele regulacji, przepisów prawa, które chronią kobiety we wszelkich warunkach pracy. W kodeksie pracy, jak mówił już pan senator, bardzo precyzyjne, jak na kodeks pracy, przewidziane są ograniczenia wynikające z pracy kobiet pod ziemią, włącznie z podaniem ilości kilodżuli i różnych innych uwarunkowań. Również rozporządzenie Rady Ministrów z 1996 r. określa bardzo szczegółowo zasady ochrony kobiet będących w ciąży, czy kobiet karmiących, wtedy kiedy znajdują się na swoim stanowisku pracy.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#RadosławMleczko">W mojej odpowiedzi na pytanie dotyczące konsekwencji negatywnych nawiążę zatem właśnie do konwencji nr 176. Bo tam znajdziemy wymogi, począwszy od informowania osób zatrudnionych, aż po bardzo szczegółowo określone przepisy, które już są uwzględnione w przepisach polskiego prawa, dotyczące ochrony kobiet pracujących pod ziemią.</u>
          <u xml:id="u-96.7" who="#RadosławMleczko">Jeśli chodzi o te uwagi, czy jak pan marszałek powiedział, pewne komentarze, które znalazły się w wystąpieniu pana senatora sprawozdawcy, nie podejmuję się udzielania odpowiedzi. Wydaje mi się, że... no, wiedza pana senatora na ten temat jest znacznie większa, w związku z tym, nie podejmuję tego wątku, bardzo przepraszam, bo już...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Rachoń.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#JanuszRachoń">Ja chciałbym zapytać pana ministra, o jakiej potencjalnej skali zjawiska mówimy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#RadosławMleczko">To bardzo ważne pytanie i oczywiście żadne badania nie są w stanie nam tej wiedzy dać, więc jej nie mamy.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#komentarz">(Senator Janusz Rachoń: Jeden procent czy też poniżej procenta?)</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#komentarz">(Głos z sali: 12%)</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#RadosławMleczko">To są tylko domniemania...</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#komentarz">(Głos z sali: 12%)</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#RadosławMleczko">...to znaczy mówimy o stanie na dziś, w tym zarejestrowaniu.</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#komentarz">(Senator Janusz Rachoń: Ja wiem, ale jeżeli wprowadzimy te przepisy...)</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#RadosławMleczko">Spojrzałbym na to z dwóch stron. Oczywiście nie jestem w stanie w tej chwili odpowiedzieć na to pytanie, czy to będą dwie osoby, czy też pięć, dwadzieścia czy trzydzieści osób. Jest cały proces, zarówno legislacyjny, który nas jeszcze czeka, związany z uchyleniem tej konwencji, jak i procedury wynikające z zatrudniania pracowników. I wtedy pracodawca podejmuje różne decyzje, określa, czy dany pracownik może w danym miejscu pracować. Tak.</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#komentarz">(Senator Janusz Rachoń: Dziękuję.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Tadeusz Gruszka, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#TadeuszGruszka">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#TadeuszGruszka">Na początku pewne sprostowanie. Jeden ze sprawozdawców użył takiego sformułowania, że te panie zatrudnione są na węglu brunatnym. To niemożliwe, bo sama konwencja mówi, że to musi być pod ziemią, a węgiel brunatny jest wszędzie w Polsce odkrywką. Dotyczy to jedynie tych dwunastu pań, o których wspominano, pracujących w Kompanii Węglowej. Trudno powiedzieć, jak się to ma do innych, pracowników holdingu czy spółki jastrzębskiej. To tyle tytułem sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#TadeuszGruszka">A pytanie jest następujące. Wspomniał pan o obecnie obowiązującej Konwencji nr 176. Czy ta konwencja wprost mówi o tym zakazie podejmowania pracy? Bo pan minister wspomniał jedynie o tym, jak zabezpieczać pracowników przed zatrudnieniem, to pewne uogólnienie. Ale czy jest tam uszczegółowienie polegające na tym zakazie pracy kobiet? Później przytoczył pan jeszcze rozporządzenie Rady Ministrów, gdzie są wymienione te cztery warunki do spełnienia, żeby kobieta mogła pracować w górnictwie pod ziemią. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, Panie Ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#RadosławMleczko">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#RadosławMleczko">Panie Senatorze, wskazał pan w ten sposób na pewien specyficzny stan prawny, w którym się znajdujemy obecnie. A mianowicie związani jesteśmy zarówno konwencją nr 176, jak i konwencją nr 45. To jest możliwe, dlatego że te konwencje nie są z sobą sprzeczne. Konwencja nr 45 mówi o zakazie, a konwencja nr 176, bez wyróżniania płci pracowników, określa zasady ochrony pracowników pracujących pod ziemią. Stąd konwencja nr 176 nie odnosi się bezpośrednio do zakazu pracy pracowników pod ziemią, odnosi się natomiast do ochrony i warunków pracy pracowników w kopalniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#MarekZiółkowski">Jeszcze jedno pytanie.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, pan senator Gruszka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#TadeuszGruszka">Ja zadałem pytanie w odniesieniu do konwencji nr 176, czy istnieje tam wyszczególnienie warunków zatrudnienia kobiet, które mamy w późniejszym rozporządzeniu przez pana przytoczonym...</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Radosław Mleczko: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#TadeuszGruszka">...i na to nie została udzielona odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#RadosławMleczko">Już udzielam odpowiedzi. Konwencja nr 176, powtórzę, mówi o ochronie pracy, nie mówi natomiast o rozróżnieniu ze względu na płeć, w związku z tym nie mówi o kobietach jako oddzielnej kategorii pracowników kopalni.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, pan senator Banaś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#GrzegorzBanaś">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#GrzegorzBanaś">Zatem, Panie Ministrze, można powiedzieć wprost, że konwencja nr 176 dopuszcza pracę kobiet pod ziemią, o ile zostaną spełnione pewne warunki. Czy tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#RadosławMleczko">Tak. Konwencja nr 176 dopuszcza, w związku z tym nadal Polska może być związana konwencją nr 176, jest to nawet pożądane dlatego, że ta konwencja bardzo szczegółowo określa warunki ochrony pracy pod ziemią...</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#komentarz">(Senator Grzegorz Banaś: Czyli jest sprzeczna z konwencją nr 45, bo tamta wprost zakazywała pracy kobiet pod ziemią.)</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#RadosławMleczko">Nie, nie jest sprzeczna, Panie Senatorze, z konwencją nr 45, dlatego że w ogóle nie podejmuje tego wątku, to znaczy mówi o ochronie pracy bez względu na to, czy to mężczyzna, czy kobieta tę pracę wykonuje.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#komentarz">(Senator Grzegorz Banaś: Ale zakaz ochrony to jest wyraźna różnica.)</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#RadosławMleczko">Panie Senatorze, no wyobraźmy sobie taką sytuację, w której określamy - nie wskazując na płeć pracowników - warunki pracy kogokolwiek w jakimkolwiek miejscu, na przykład w Senacie, w kopalni, w innym zakładzie pracy. I wyobraźmy sobie, że istnieje już inne rozporządzenie, czy inna regulacja prawna, określająca, że tej pracy nie mogą wykonywać kobiety.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#RadosławMleczko">W związku z tym, dopóki konwencja nr 45 nie zostanie uchylona, zdecydowana większość rozporządzeń wynikających z konwencji nr 176 dotyczy de facto i mężczyzn, i kobiet, które mogą pracować w kopalni na zasadach określonych przytoczonymi już rozporządzeniami. Ale uchylenie konwencji nr 45 powoduje, że zakres ochrony konwencji nr 176 zostaje rozszerzony na pozostałe kobiety, które już mogą pracować pod ziemią.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#GrzegorzBanaś">Według mnie to pan minister już zupełnie popadł w sprzeczność, no ale nie chcę przeciągać tej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Radosław Mleczko: Bardzo proszę, Panie Senatorze, jeśli...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#MarekZiółkowski">Jeszcze pan senator Krajczy, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#MarekZiółkowski">Widzę, że dyskusja nabrała rozpędu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#NorbertKrajczy">Nie, nie, ja już kończę dyskusję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#NorbertKrajczy">Chciałbym tylko zapytać pana ministra, czy jest to możliwe, żebyście państwo monitorowali problem tych zatrudnionych kobiet. Jeśli ich będzie sześć czy osiem, to oczywiście problemu nie będzie. Ale jak ich będzie więcej, co już zgłaszano, no to będzie problem. Chodzi tu zwłaszcza o młode kobiety, w okresie rozrodczym, kiedy mogą wystąpić jakieś problemy z rozwojem wczesnej ciąży i później może pojawić się taki zarzut, że to wszystko z powodu pracy pod ziemią w takich czy innych warunkach, która doprowadziła do nieprawidłowości w rozwoju płodu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#RadosławMleczko">Bardzo dziękuję za ten wniosek. Oczywiście będziemy na skalę naszych możliwości i uprawnień taki monitoring prowadzić. Polemizowałbym z panem senatorem, jeśli chodzi o sformułowanie, że jeżeli to będzie sześć, czy osiem kobiet, to nie będzie problemu. Dlatego że każda kobieta, która będzie pracować, to zawsze jest ważne wyzwanie, i w związku z tym to nie jest tak, że tylko skala się liczy.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#RadosławMleczko">Jeśli chodzi natomiast o możliwość monitorowania, to chciałbym tylko wskazać na pewne ograniczenia Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Myślę, że Państwowa Inspekcja Pracy jest również adresatem pana postulatu, sądzę, że do niej ten postulat należy skierować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Gruszka, jeszcze jedno pytanie, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#TadeuszGruszka">Panie Ministrze, czy wpływały jakieś sygnały - przepraszam za uogólnienie - od organizacji feministycznych, które by chciały, aby kobiety zostały zatrudnione na dole. Czy takie sygnały do ministerstwa wpływały? To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#TadeuszGruszka">A po drugie, prosiłbym o przytoczenie rozporządzenia, które mówi, że kobiety zajmujące stanowiska kierownicze, osoby zatrudnione w służbie sanitarnej, mogą pracować. Ja bym chciał wiedzieć, o które rozporządzenie Rady Ministrów chodzi. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#RadosławMleczko">Oczywiście odpowiem najpierw na pytanie bardziej szczegółowe. To jest rozporządzenie dotyczące szczególnych warunków pracy, czyli rozporządzenie Rady Ministrów z roku 1996, pkt 5 tego rozporządzenia, DzU 96/114545. Ja mam tutaj tylko fragment tego rozporządzenia, w związku z tym, jeżeli jest potrzebna jakaś dodatkowa informacja, to oczywiście jej udzielę.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#RadosławMleczko">Jeśli chodzi o konsultacje, o których wspominał pan senator, były one przeprowadzone z partnerami społecznymi. Nie było natomiast takich szczegółowych konsultacji z organizacjami kobiecymi, ale, o ile mi wiadomo, ponieważ ten proces trwał nieco dłużej, w związku z tym nie o wszystkich tych faktach wiem z autopsji i mogę państwa informować. Ta informacja była umieszczona na stronach internetowych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, i o ile dobrze się orientuję, żadna z organizacji kobiecych nie zgłaszała ani chęci podejmowania dyskusji na temat tego projektu, ani uwag krytycznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#MarekZiółkowski">Więcej pytań nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#MarekZiółkowski">W tym momencie otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#MarekZiółkowski">Mam dwie osoby zapisane do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#MarekZiółkowski">Były poseł, a obecny senator, pan Jan Rulewski, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#komentarz">(Senator Jan Rulewski: Dziękuję bardzo...)</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#MarekZiółkowski">I potem pan senator Motyczka.</u>
          <u xml:id="u-117.8" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JanRulewski">Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#JanRulewski">Pytania pokazały, że temat jest kontrowersyjny. Upoważniło mnie to do dalszych prac, już po pracach komisji, i śledzenia tego zagadnienia. I nasunęło mi się bardzo wiele wątpliwości, wątpliwości na miarę europejską.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#JanRulewski">Źródłem wniosku o uchylenie tej konwencji są prace Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, ale myślę, że również innych agend i Międzynarodowej Organizacji Pracy, która wprawdzie nie jest agendą europejską, ale Polska jest z nią związana.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#JanRulewski">Jaka jest pierwsza wątpliwość, która się nasuwa? Nie wiem, czy państwo senatorowie pamiętają, że w 1999 r. Polska ratyfikowała Europejską Kartę Społeczną. I w art. 8 tej Europejskiej Karty Społecznej, zatytułowanym „Prawo zatrudnionych kobiet do ochrony”, jest pkt 4b, który powiada: „zakazać zatrudniania kobiet w kopalniach pod ziemią oraz w miarę potrzeby we wszystkich pracach nieodpowiednich dla nich z powodu ich niebezpiecznego, niezdrowego lub uciążliwego charakteru”. I to jest pewnik. Polska tę konwencję ratyfikowała, opublikowała w „Monitorze Polskim” i, jak mi się wydaje, Panie Ministrze, ona jest nakazem. Była źródłem projektowania zmian w kodeksie pracy i praktyka wykazuje, że rzeczywiście nie mamy do czynienia z przypadkami stałego zatrudniania kobiet pod ziemią.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#JanRulewski">W dalszych przepisach - ale nie mam pewności, czy akurat ten artykuł Polska ratyfikowała - powiada się, mówiąc o ochronie wybranych grup, również zróżnicowanych ze względu na płeć, że postanowienia dotyczące ochrony kobiet, zwłaszcza zaś odnoszące się do ciąży, połogu i okresu poporodowego, nie są uważane za dyskryminację w rozumieniu ust. 1 tego artykułu. Jeszcze dalej się mówi, że można wyłączać określone grupy ze stosowania ogólnych i powszechnych zasad. I to jest ta pierwsza wątpliwość: czy nie ma sprzeczności między Europejską Kartą Społeczną, która też jest źródłem prawa, a wnioskiem o uchylenie konwencji. Czy Europejski Trybunał Sprawiedliwości - pytam wprost - przeglądał wszystkie dokumenty wydane w tym zakresie? To jest jedna wątpliwość.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#JanRulewski">Druga wątpliwość, już poruszona przez mojego szanownego przedmówcę, pana senatora sprawozdawcę, wynika z faktu, że w polskim prawie, zwłaszcza ze względu na orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, o których zresztą będziemy mówić i które to wprowadzają, wychodząc naprzeciw życiu i uznając pozycję społeczną kobiety oraz uwarunkowania psychofizyczne, dopuszcza się różnicowanie, a nawet wprost używa się pojęcia „uprzywilejowanie wyrównawcze”. Jest tak na przykład w powszechnym systemie zabezpieczenia emerytalnego, gdzie kobiety mają inne uposażenia, różniące się ze względu na wiek i nie tylko, mimo że są uczestnikami tego samego systemu ubezpieczeniowego i dotyczy ich ten sam artykuł konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#JanRulewski">Kolejna zatem wątpliwość, pytanie do rządu: czy dostatecznie przygotowana jest infrastruktura prawna i organizacyjna, a przede wszystkim gospodarka naszego kraju, z prawie stoma kopalniami, w których będzie obowiązywało prawo do podjęcia zatrudnienia, nie tylko przyjmowania do pracy? Proszę sobie wyobrazić, że żadna kobieta, która za trochę więcej niż rok się zgłosi do pracy, nie będzie mogła spotkać się z odmową przyjęcia do pracy ze względu na płeć. A jeśli ją się zatrudni, to natychmiast prawo będzie uruchamiało zobowiązania infrastrukturalne kopalń w celu realizacji stosunku pracy, takie jak: narzędzia pracy, warunki pracy, o których mówił pan doktor, system ochrony zdrowia, co zresztą określa Europejska Karta Społeczna. Czy tej kobiecie, matce nowo narodzonego dziecka, da się, zgodnie z kodeksem i konwencją, możliwość karmienia tego dziecka co dwie godziny? Czy sercówka, która jest podstawowym narzędziem górnika, nie będzie musiała mieć odmiany żeńskiej? Bo nasze przepisy zabraniają operowania przez kobiety taką... Czy urządzenia wibracyjne - nie chcę już tutaj wchodzić na pańskie podwórko - których działanie ma potworny wpływ na każdą kobietę, nie będą musiały być przezbrojone lub wycofane z wyposażenia? Wreszcie kwestia obyczajowa. Czy łaźnie, niezbędne w każdej kopalni, będą odpowiadały filozofii przyjętej w prawodawstwie i zaleceniach Unii? A może do tego czasu pojawi się konwencja dopuszczająca tworzenie wspólnych łaźni?</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#komentarz">(Senator Grzegorz Banaś: I osoba płci żeńskiej będzie pracownikiem...)</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#JanRulewski">Proszę?</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#komentarz">(Senator Grzegorz Banaś: Osoba płci żeńskiej będzie pracownikiem...)</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#JanRulewski">I wtedy się rozwiąże problemy, tak.</u>
          <u xml:id="u-118.11" who="#JanRulewski">Przewodniczący komisji, pan senator Augustyn, będzie również mówił o systemie emerytalnym. Czy nie trzeba będzie przebudować systemu emerytalnego ze względu na uciążliwość zawodową w ten oto sposób, żeby skrócić tę uciążliwą pracę kobiety? To są pytania kierowane przede wszystkim do rządu, ale też do związków zawodowych i pracodawców, którzy dość bezkrytycznie przyjęli to, co już za rok stanie się obowiązkiem państwa polskiego. Przedstawiciele tych organizacji napisali, że to nie wywoła żadnych skutków gospodarczych. Muszę zadać to pytanie, chociaż jestem tym, który łuki europejskie wznosił: czy rząd nie uważa, że Polska ze względu na swój potencjał kopalń podziemnych powinna być na okres przejściowy zwolniona z przestrzegania tej konwencji? Bo dozbrojenie tych stu kopalń w strukturę, o której mówiłem, może wywołać negatywne skutki w zakresie konkurencji w stosunku do państw, które tej konwencji nie ratyfikują, bo są poza Europą. A gospodarka kopalinami w Polsce jest jedną z zasadniczych i strategicznych dziedzin gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-118.12" who="#JanRulewski">Miałbym więcej wątpliwości, ale pan marszałek tak trochę z wielkopolska na mnie patrzy, a ja, Pomorzak, chcę żyć w warunkach dobrego sąsiedztwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#MarekZiółkowski">Ale Bydgoszcz to tak naprawdę też Wielkopolska...</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#komentarz">(Senator Jan Rulewski: Była...)</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#MarekZiółkowski">Bywa, tak.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#MarekZiółkowski">Zapraszam pana senatora Motyczkę do zabrania głosu w dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#AntoniMotyczka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#AntoniMotyczka">Mam legitymację do tego, żeby wystąpić tutaj przed państwem, dlatego że jestem z zawodu górnikiem, i to górnikiem, który ładnych kilka lat pracował w kopalni na dole; przeszedłem kolejne szczeble kariery, od ładowacza począwszy, na strzałowym skończywszy. Ponadto pracowałem nie tylko w kopalniach węgla, ale też w kopalniach rud miedzi w Lubinie, Polkowicach i w innych kopalniach Dolnego Śląska. Ale to tylko tak na marginesie.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#AntoniMotyczka">Proszę państwa, chciałbym się odnieść do pracy pań w kopalniach. Przyjęta przez Polskę w 1957 r. konwencja nr 45 mówiła o zakazie pracy kobiet w kopalniach. Dziś, kiedy zmieniły się okresy zatrudnienia, a szczególnie kiedy kształcimy kobiety na politechnikach, kształcimy panie w zakresie mechaniki, elektroniki, hydrauliki, w zakresie wentylacji, w zakresie geodezji, czyli w zawodach pokrewnych, które są w górnictwie bardzo potrzebne, uważam, że w niektórych miejscach panie mogą pracować na dole w kopalni, na przykład jako geodetki, mogą zajmować się hydrauliką siłową czy elektroniką itd., itd. Przecież dziś w większości kopalń u nas są zainstalowane urządzenia rejestrujące wielkość zaistniałych tąpań. To przecież są wysokiej klasy urządzenia, które mogą być obsługiwane właśnie przez panie. Jestem jednak i zawsze będę przeciwnikiem zatrudnienia pań bezpośrednio przy węglu, pod ziemią w kopalniach. A dlaczego? Proszę państwa, jak po mnie widać, pierwszej młodości już nie jestem. Pamiętam dziewczyny, które pracowały w kopalniach. Pamiętam wypadki, których przyczyną była właśnie praca kobiet w kopalniach. Nawet byłem świadkiem jednego z takich wypadków, straszliwego, kiedy dziewczyna pozbawiona została lewej ręki, siłą woli wyrwała sobie rękę razem z przedramieniem. A że przeżyła, to cud - była natychmiastowa pomoc, tylko dlatego przeżyła, nie inaczej. Ale to są ekstremalne warunki.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#AntoniMotyczka">Proszę państwa, kobiety... Powiedział o tym zresztą pan senator Rulewski; przecież łopata, tak zwana hercówa, używana na przykład przy czyszczeniu ścieżki przyociosowej w kopalni, ma od 7 kg do 8 kg pojemności. Przy węglu, czy gdziekolwiek ta kobieta będzie pracowała, jest to jedno z podstawowych narzędzi. A przepis mówi, że dla kobiet to może być od 3 kg do najwyżej 5 kg. Czyli trzeba by skonstruować nową łopatę, nowe pyrliki i inne narzędzia, żeby dostosować je dla kobiet.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#AntoniMotyczka">I dlatego jestem przeciwny temu, żeby zatrudniać kobiety bezpośrednio na przodkach w kopalniach.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#AntoniMotyczka">Dziękuję uprzejmie, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#MarekZiółkowski">Informuję, że lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#MarekZiółkowski">Zgodnie zatem z Regulaminem Senatu zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#MarekZiółkowski">Nie było tu wniosków legislacyjnych, w zasadzie więc nie udzielam głosu przedstawicielom rządu. Gdyby były jakieś wątpliwości, to proponuję przeprowadzić rozmowy już poza salą. Chyba że któryś z panów ministrów chciałby króciutko się ustosunkować do wątpliwości pana...</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, bo Regulamin Senatu to dopuszcza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#AndrzejKremer">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#AndrzejKremer">Chciałbym się krótko ustosunkować do wątpliwości formalnych podniesionych w toku dyskusji, mianowicie do pytania o zależność między konwencjami i ich uchylanie oraz o rzeczywiste znaczenie uchylenia konwencji nr 45 Międzynarodowej Organizacji Pracy.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#AndrzejKremer">Z formalnego punktu widzenia konwencja nr 176 - bo o to pan senator pytał - nie uchyla konwencji nr 45, ponieważ ich zakresy podmiotowe są różne. Gdyby to były konwencje o takim samym zakresie regulacji przedmiotowej i podmiotowej... Konwencja nr 45 zawiera regulacje dokonujące rewizji jej treści bądź zmuszające państwa do uchylenia... W sensie formalnym te konwencje nie są ze sobą sprzeczne. Mamy do czynienia z klasycznym przypadkiem, kiedy prawo późniejsze modyfikuje w znaczący sposób wcześniejsze postanowienia prawne.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#AndrzejKremer">Pan przewodniczący Rulewski bardzo słusznie stwierdził, że cały zespół norm prawa późniejszego modyfikuje postanowienia konwencji nr 45. Prosiłbym więc o zrozumienie, że nie powinno powstawać wrażenie, iż wraz z uchyleniem konwencji nr 45 otwiera się zupełnie pusta przestrzeń prawna, w której można zatrudniać wszystkich, w tym kobiety w kopalniach. To jest po prostu usunięcie przestarzałej normy prawnej, która w tym brzmieniu nie pasuje do współczesnego porządku prawnego i została już de facto zastąpiona innymi normami prawa międzynarodowego. Chodzi o konwencję nr 176, ale też inne konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy, przywołaną tutaj Europejską Kartę Społeczną oraz postanowienia różnych dyrektyw i rozporządzeń wspólnotowych regulujących warunki i czas pracy w usługach. Chodzi również o orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który - choć oczywiście w swoim orzecznictwie nie opiera się on na konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy, ale na prawie wspólnotowym - odnosi się do podstawowej zasady niedyskryminacji. W gruncie rzeczy podstawowym powodem uchylenia tej konwencji jest chęć nienarażania Polski na zarzut dyskryminacji poprzez utrzymywanie zakazu związanego z płcią osoby zatrudnianej oraz chęć uregulowania tego na podstawie obowiązujących przepisów prawa międzynarodowego i prawa krajowego, które, zdaniem rządu, w należyty i dostateczny sposób zabezpieczają prawa wszystkich osób zatrudnionych. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#MarekZiółkowski">W takim razie dyskusję i wyjaśnienia zakończyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#MarekZiółkowski">Informuję, że głosowanie w sprawie ustawy o wypowiedzeniu Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 45 dotyczącej zatrudniania kobiet przy pracach pod ziemią we wszelkiego rodzaju kopalniach, przyjętej w Genewie dnia 21 czerwca 1935 r., zostanie przeprowadzone, mam nadzieję, za półtorej godziny, pod koniec posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#MarekZiółkowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu ósmego...</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#MarekZiółkowski">Czy pan marszałek chce przejąć przewodnictwo? Proszę bardzo, powierzam punkt ósmy panu marszałkowi.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Zbigniew Romaszewski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, przystępujemy do rozpatrzenia punktu ósmego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Przypominam, że rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na jedenastym posiedzeniu w dniu 28 marca. Do Senatu została przekazana w dniu 31 marca. Marszałek Senatu w dniu 1 kwietnia 2008 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Przypominam ponadto, że tekst ustawy zawarty jest w druku nr 90, a sprawozdanie komisji w druku nr 90A.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę sprawozdawcę Komisji Rodziny i Polityki Społecznej senatora Mieczysława Augustyna o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w rozpatrywanej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#MieczysławAugustyn">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#MieczysławAugustyn">To jest bardzo ważna ustawa. Wnosiłem o jej wprowadzenie do porządku dzisiejszych obrad, ponieważ, jak państwo wiecie z licznych maili, pism, zapytań, wizyt w naszych biurach senatorskich, jest to ustawa bardzo oczekiwana. Chodzi w niej nie tylko, jak zakładał projekt poselski, o wdrożenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 r. Mamy tu również inne uregulowania, dotyczące nie tylko osiemdziesięciopięciotysięcznej grupy mężczyzn urodzonych przed 1949 r., ale wszystkich ubezpieczonych, zarówno w systemie emerytalnym powszechnym, tak to nazwijmy, jak i w ubezpieczeniu społecznym rolników. Ustawa ta zawiera bowiem aż trzy uregulowania o bardzo dużej doniosłości.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#MieczysławAugustyn">To pierwsze, związane z przywołanym wyrokiem, uwzględnia stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, iż przepis, który nie zezwalał mężczyznom po osiągnięciu sześćdziesięciu lat życia i z trzydziestopięcioletnim stażem pracy na przechodzenie na wcześniejsze emerytury, jest dyskryminujący. Właściwie trzeba tu powiedzieć, że pierwszy raz ma miejsce taka sytuacja. Myśmy przyzwyczaili się dyskryminację kojarzyć z osobami niepełnosprawnymi i kobietami, a tym razem Trybunał stwierdził, że to mężczyźni są w systemie emerytalnym dyskryminowani i że mają inne niż reszta prawa.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#MieczysławAugustyn">Ale warto też powiedzieć, że niedyskryminacja w systemie emerytalnym, nawet po wprowadzeniu tego uregulowania, nie oznacza równości. Dlatego też prawdopodobnie będziemy do tego tematu wracać, zresztą skądinąd mi wiadomo - to znaczy z prac komisji - że jest już kolejna skarga dotycząca pozostawienia w regulacji, już po wdrożeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego, różnicy wieku między kobietami a mężczyznami i różnicy stażu między kobietami a mężczyznami. Czy Trybunał Konstytucyjny jeszcze raz do tego tematu wróci i po raz kolejny będziemy świadkami wyrównywania w systemie emerytalnym szans mężczyzn w stosunku do kobiet? Cóż, czas pokaże. Ale pamiętajmy, że to uregulowanie ma charakter incydentalny, obowiązywać będzie przez kilka następnych lat - wówczas mężczyźni będą mogli przechodzić na wcześniejszą emeryturę, jeśli tylko będą mieli co najmniej trzydziestopięcioletni staż pracy.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#MieczysławAugustyn">Proszę państwa, ta ustawa dzięki przedłożeniu rządowemu została pod względem treści znacznie rozszerzona. Mianowicie nowelizuje ona dwie kolejne ustawy: o ubezpieczeniu społecznym rolników, konkretnie art. 41b ust. 11, oraz ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych - to jest art. 3 pkt 1 lit. a.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#MieczysławAugustyn">Czego dotyczą zmiany w tej drugiej grupie? Otóż te zmiany wprowadzają możliwość dochodzenia zwrotu nienależnie opłaconych składek nie przez pięć lat, jak to do tej pory było, ale przez dziesięć lat. Chodzi o ekwiwalentność uprawnień ubezpieczyciela i ubezpieczonego. Do tej pory było tak, że ZUS mógł dochodzić swoich składek przez dziesięć lat, ale ubezpieczony w wypadku nadpłaty nie mógł tego czynić przez dziesięć lat, lecz jedynie przez pięć lat, później zaś tracił to uprawnienie. A dzięki temu wprowadzanemu przepisowi uprawnienia obu stron umowy ubezpieczeniowej będą zrównane.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#MieczysławAugustyn">Drugie uregulowanie odnoszące się do tej ustawy, dotyczące zarówno ubezpieczonych emerytalnie rolników, jak i pracowników, umożliwia zwrot nienależnie opłaconych składek również bezpośrednio ubezpieczonym. Do tej pory było tak, że zwrot ten bezpośrednio nie był możliwy i kiedy płatnik ginął - bo przecież ruch wśród firm, na rynku, jest ogromny - to sam ubezpieczony, mimo stwierdzenia nadpłaty, był praktycznie pozbawiony prawa do odzyskania nienależnie pobranych składek. Ale teraz dzięki temu przedłożeniu rządowemu taka możliwość się pojawi i przez dziesięć lat ubezpieczeni będą mogli dochodzić, że tak powiem, nadwyżek wpłaconych do systemu emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#MieczysławAugustyn">Proszę państwa, trzecie uregulowanie, które dotyczy systemu ubezpieczeń społecznych, zawarte jest w art. 50 tej ustawy z 13 października 1998 r. Mianowicie przedmiotem nowelizacji stał się sposób obliczania wysokości hipotetycznej emerytury. I jest to, proszę państwa, bardzo ważne uregulowanie. Dzisiaj raz do roku ubezpieczeni dostają, państwo też, informację na temat możliwej przyszłej emerytury każdego z państwa. I na pewno każdy z nas ze zdziwieniem patrzył na te liczby tam podawane, ze zdziwieniem i najczęściej z przerażeniem. Otóż według dotychczasowego systemu można było podawać dane o wysokości hipotetycznej emerytury po osiągnięciu przez nas wieku emerytalnego, ale było to wyliczane na podstawie dotychczas wpłaconych składek podzielonych przez okres, który, hipotetycznie, został nam do przeżycia. I to wprowadzało w błąd, bo przecież najprawdopodobniej każdy z nas ma przed sobą jeszcze wiele, wiele lat pracy, a więc ten ostateczny wynik będzie zależał od wysokości składek, które dopiero napłyną. Dlatego też to naliczanie hipotetycznych wypłat emerytalnych, mimo pierwotnego zamiaru, w tej konstrukcji raczej niestety wprowadzało w błąd, aniżeli pełniło funkcję edukacyjną. Teraz, po wprowadzeniu zmian sejmowych, ten sposób naliczania będzie bardziej adekwatny do rzeczywistości. Otóż będzie się wyliczało średnią składkę przez ten okres, który nam pozostał do emerytury, i dopiero tę kwotę zgromadzonego kapitału początkowego i wysokości składek będzie się dzieliło przez hipotetyczną długość dalszego życia. Wówczas wynik, który będziemy otrzymywać, będzie dużo bardziej zbliżony do prawdopodobnego.</u>
          <u xml:id="u-125.8" who="#MieczysławAugustyn">Można zakładać, że skoro z wiekiem zarabiamy na ogół coraz więcej - z tytułu wzrostu kwalifikacji, awansów, z tytułu wzrostu dodatków stażowych - to nawet jeżeli wystąpi jakaś pomyłka, wynik będzie raczej in plus. No, oczywiście może też zdarzyć się utrata pracy i wiadomo, że wszystko się wtedy zaburza. W każdym razie jednak takie dane będą miały charakter rzeczywiście edukacyjny, instruktażowy. I taki jest zamiar, to znaczy żeby pokazać ubezpieczonym, iż warto pracować, warto zarabiać, a jeżeli nam dopisze szczęście, życiowe powodzenie, utrzymamy się w pracy i w zdrowiu, to nasza emerytura może być przyzwoita i będzie przyzwoita. Oczywiście dotyczy to tylko tej części, która jest związana z ubezpieczeniem w ZUS, a nie tej z otwartych funduszy emerytalnych - tu trzeba by jeszcze sobie dołożyć, że tak powiem, minimum 1/3, i to będzie emerytura, jaka powinna napłynąć z otwartego funduszu emerytalnego. W każdym razie płacimy o 1/3 składki więcej i mamy nadzieję, że minimum tyle w porównaniu do wypłat z ZUS będziemy w stanie odzyskiwać.</u>
          <u xml:id="u-125.9" who="#MieczysławAugustyn">Drodzy Państwo, rekomenduję w imieniu Komisji Rodziny i Polityki Społecznej przyjęcie tej ustawy bez poprawek, byśmy mężczyzn ubiegających się o wcześniejsze przejście na emeryturę nie skazywali więcej, mimo wyroku Trybunału Konstytucyjnego, na rozprawy sądowe, które dopiero dziś upoważniają do przyznania tego świadczenia. A takich spraw w sądach jest już bardzo wiele. Przerwijmy to, wdrażając do naszego systemu przede wszystkim postanowienia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-125.10" who="#MieczysławAugustyn">Jestem przekonany, że w dyskusji wypłyną jeszcze inne wątki, bo przecież wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że ustawa ta wpływa na przyszłość systemu emerytalnego. Ponadto w jakiejś mierze może budzić zdziwienie to, że kiedy rząd i wszyscy analitycy mówią o konieczności wydłużania wieku emerytalnego, my i ten sam rząd rekomendujemy ustawę obniżającą wiek emerytalny. Ale to, jak sądzę, poruszone już zostanie w dyskusji. Ja oddaję się do państwa dyspozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, zgodnie z art. 44 ust. 5 Regulaminu Senatu przed przystąpieniem do dyskusji senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę - podkreślam: nie dłużej niż minutę - zapytania do senatora sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zadać takie pytanie? Nie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#ZbigniewRomaszewski">Przypominam, że rozpatrywana ustawa została wniesiona jako rządowy projekt ustawy oraz poselski projekt ustawy. Do reprezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister pracy i polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#ZbigniewRomaszewski">Zgodnie z art. 50 Regulaminu Senatu głos teraz może zabrać obecny na posiedzeniu przedstawiciel rządu, czyli podsekretarz stanu, pani Agnieszka Chłoń-Domińczak.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Panie Marszałku! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">W imieniu rządu chciałabym poprosić o poparcie inicjatywy rządowej, która została przedstawiona jako projekt w druku nr 90. Jest to projekt, który, jak słusznie powiedział pan przewodniczący Augustyn, jest realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Wyrok ten nakłada obowiązek wyrównania praw dotyczących możliwości przechodzenia na wcześniejsze emerytury kobiet i mężczyzn w starym systemie emerytalnym, to jest możliwości związanych z warunkami do przyznawania tej emerytury, a niezwiązanych z wiekiem, gdyż ten pozostał zróżnicowany i wynosi pięćdziesiąt pięć lat dla kobiet, a sześćdziesiąt lat dla mężczyzn.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Korzystając niejako z okazji, rząd zaproponował jeszcze dwa dodatkowe rozwiązania, które naszym zdaniem wyrównują prawa płatników składek i osób ubezpieczonych, a dotyczą zwrotu nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne. Otóż proponujemy ten okres w odniesieniu do dochodzenia zobowiązań z tytułu nadpłaconych składek wydłużyć do dziesięciu lat, czyli wyrównać go dla płatników składek i osób ubezpieczonych, tak by był zrównany z dziesięcioletnim okresem, jaki do tej pory ZUS ma na to, żeby dochodzić składek, które nie były płacone. Czyli jest to poniekąd antycypowanie tego, co mogłoby się zdarzyć, gdyby tę nierówność w systemie utrzymać.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Trzecia sprawa, też bardzo ważna, dotyczy tego, aby w pełniejszy sposób informować osoby ubezpieczone o tym, jak w nowym systemie emerytalnym będą wyglądały ich przyszłe emerytury. Chodzi tu o to, żeby osoby te bardziej świadomie podejmowały decyzje o przechodzeniu na emeryturę w systemie, w którym w inny sposób będzie się wyliczać i okres płacenia składek, i to, ile, statystycznie rzecz biorąc, emeryturę będzie się pobierało.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Projekt ten, także po pracach w Sejmie i po pracach w komisji senackiej, jest oczywiście nadal popierany przez rząd, dlatego rząd prosi o jego przyjęcie i uchwalenie ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Może pani minister jeszcze pozostanie na mównicy, bo mogą być pytania.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Zgodnie z art. 44 ust. 6 Regulaminu Senatu senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę zapytania do obecnego na posiedzeniu przedstawiciela rządu, związane z omawianym punktem porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#ZbigniewRomaszewski">Czy ktoś z państwa senatorów chce zadać takie pytanie?</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#JanRulewski">Pani Minister, Trybunał Konstytucyjny kierował się tu przesłanką nierównego traktowania kobiet i mężczyzn. Ale rozwiązanie, które zaproponował rząd, nie usuwa tej nierówności - nadal różnicuje prawa mężczyzn i kobiet. Zatem mam pytanie: czy nie narażamy się na kolejne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego i konieczność nowej regulacji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Trybunał Konstytucyjny w swoim orzeczeniu odniósł się tylko i wyłącznie do przepisów art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a konkretnie do wymienionych tam warunków umożliwiających przechodzenie na wcześniejszą emeryturę kobiet i mężczyzn. Przypomnę: do tej pory kobiety mogły przechodzić na wcześniejszą emeryturę w wieku o pięć lat niższym niż ustawowy wiek emerytalny wynoszący sześćdziesiąt lat, czyli w wieku pięćdziesięciu pięciu lat, jeżeli pracowały przez dwadzieścia lat i miały orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy lub jeżeli pracowały przez lat trzydzieści - i wtedy nie było żadnych dodatkowych warunków. W odniesieniu do mężczyzn ten sam artykuł mówił o tym, że mężczyźni mogą przejść na wcześniejszą emeryturę w wieku sześćdziesięciu lat, jeżeli przepracowali dwadzieścia pięć lat i są całkowicie niezdolni do pracy. Nie było innej, tej drugiej możliwości. Została ona zaproponowana właśnie teraz, w ramach wyrównania liczby warunków. A więc wprowadza się możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę po trzydziestu pięciu latach pracy i osiągnięciu wieku sześćdziesięciu lat. Z tego punktu widzenia to rozwiązanie jest wyrównaniem praw, o którym mówił Trybunał Konstytucyjny.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Inną ważną kwestią, podniesioną chociażby przez rzecznika praw obywatelskich, jest kwestia wieku emerytalnego i jego zróżnicowania, które występuje nie tylko w odniesieniu do wcześniejszej emerytury, ale także w odniesieniu do ustawowego wieku emerytalnego. Zapytanie w tej sprawie skierował do Trybunału Konstytucyjnego rzecznik praw obywatelskich, tak że rząd w tym momencie oczywiście oczekuje na orzeczenie Trybunału rozstrzygające, czy istnienie nierówności w zakresie wieku emerytalnego jest zgodne z konstytucją. Dlatego też na tym etapie, biorąc pod uwagę zaistniałe warunki i sytuację, nie chciałabym się wypowiadać, gdyż w tym momencie, jak powiedziałam, jest to materia, co do której przede wszystkim musi się wypowiedzieć Trybunał Konstytucyjny. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Czy są jeszcze jakieś pytania?</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Iwan.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#StanisławIwan">Pani Minister, ze względów społecznych ta ustawa jest bardzo oczekiwana. Również do naszych biur senatorskich wpływają w tej sprawie petycje itd. Jest to ustawa rządowa, dlatego rozumiem, że zostały ocenione konsekwencje budżetowe związane z jej wprowadzeniem. Chciałbym więc, żeby była pani uprzejma powiedzieć parę słów na temat bieżącego budżetu i zamknięcia tej sprawy, bo jest to w końcu ustawa epizodyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Tak, oczywiście jest to ustawa epizodyczna w tym sensie, że dotyczy osób objętych starym systemem emerytalnym, także osób urodzonych przed 1949 r. A więc gdy spojrzymy na to, że chodzi o mężczyzn, którzy mają sześćdziesiąt lat, ale nie więcej niż sześćdziesiąt pięć, to okaże się, że jest to w sumie pięć roczników: osoby urodzone w roku 1948, 1947, 1946, 1945 i 1944. Szacunki zostały przygotowane na podstawie założeń, które zostały określone w ustawie budżetowej - gdyż to tych założeń powinniśmy się trzymać - i według nich w tym roku ustawa ta przyniesie skutki w postaci zwiększenia wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych o mniej więcej 1 miliard 100 tysięcy zł. W przyszłym roku może to być suma około 1 miliarda 800 milionów, a w jeszcze następnym - około 1 miliarda 700 milionów zł.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Ale z tą ustawą związane będzie także to, że zmniejszone zostaną wpływy ze składek do systemu ubezpieczeń społecznych. Ubytek tych wpływów w tym roku został określony - przepraszam, podam te liczby z głowy - na mniej więcej 400 milionów zł, przyszłorocznych na 600 milionów zł, a tych w następnym roku na 500 milionów zł. Tak że łączne skutki finansowe będą wynosić w tym roku niecałe 2 miliardy, a w przyszłym roku nieco ponad 2 miliardy zł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Skorupa.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#TadeuszSkorupa">Dziękuje, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#TadeuszSkorupa">Pani Minister, mam pytanie dotyczące przedłużenia do dziesięciu lat tego okresu, kiedy płatnik ZUS może wystąpić o zwrot nadpłaconych składek. Czy macie jakieś obliczenia co do tego, ilu takich wniosków można się spodziewać i jaką kwotę ZUS będzie musiał wypłacić? Czy nie jest to konsekwencja poprzedniej ustawy, według której przedłużono do dziesięciu lat okres na ściąganie składek w związku z niezapłaconymi przez płatników ZUS składkami? Czy na skutek protestów tych płatników... Bo często spotykam się z takimi sytuacjami, że płatnicy składek otrzymali decyzje dotyczące konieczności zapłacenia składek sprzed ośmiu czy dziesięciu lat, choć te składki zostały przez nich prawdopodobnie zapłacone, tylko że oni nie mają na to dowodów wpłaty, gdyż obowiązywało przechowywanie ich przez pięć lat, a więc dokumenty były przechowywane tylko przez te pięć lat. A więc płatnicy nie mają takich dowodów wpłat i nie mogą uzasadnić, że te składki zapłacili. Mnie się wydaje, że ta ustawa nie objęła okresu przejściowego, ale że chcecie w jakiś sposób sprawę tego bubla prawnego, który został uchwalony, rozmydlić tą rekompensatą dla płatników, którzy te składki nadpłacili. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Moim zdaniem nie jest to bubel prawny. Przypomnę, że opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne jest związane także z tym, że system i Fundusz Ubezpieczeń Społecznych płaci świadczenia z tego tytułu wynikające.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Jeżeli mogę, to chcę przypomnieć, że od 1998 r. składki na ubezpieczenia społeczne płacone są wspólnie przez pracodawców i przez pracowników, to znaczy są potrącane z ich wynagrodzeń. W tym kontekście dla mnie osobiście, jako osoby zajmującej się system ubezpieczeń społecznych, przede wszystkim trudną sytuacją jest to, że ktoś takich składek w ogóle nie płaci. Nie jest to przecież podatek, ale jest to danina, z której wynika świadczenie dla swojego pracownika. Dlatego, moim zdaniem, słuszne było wydłużenie okresu dochodzenia należności z tego tytułu do dziesięciu lat. To jest tak, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada informacje, posiada dane na temat tego, jak wyglądała sprawa tych składek, które powinny zostać zapłacone, i jakie zostały zapłacone. A więc myślę, że tutaj istnieje możliwość posiłkowania się danymi, które są gromadzone w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Wyrównanie okresu dochodzenia należności do dziesięciu lat w przypadku składek nadpłaconych wydaje się rozwiązaniem raczej korzystnym, nie zamydlaniem nikomu oczu, tylko powiedzeniem, że w takiej sytuacji także ZUS będzie ekwiwalentnie zwracał te składki w takim okresie. Tak że, jak myślę, w tym przypadku „zamydlanie” jest naprawdę źle użytym sformułowaniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, pan senator. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#LucjanCichosz">Panie Marszałku! Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#LucjanCichosz">Chciałbym zapytać, jak będzie działać nowelizowana ustawa, jeśli chodzi o choroby zawodowe. Dotychczas mężczyzna, który uzyskał rentę z tytułu choroby zawodowej, mógł przechodzić na emeryturę w krótszym czasie, to znaczy w wieku sześćdziesięciu lat. W tej chwili w życie wchodzi ustawa po nowelizacji, która daje mężczyznom możliwość przechodzenia na emerytury w wieku sześćdziesięciu lat. Czy w przypadku osób, które korzystają w tej chwili z uprawnień do wcześniejszego przechodzenia na emerytury z tytułu choroby zawodowej, ten wiek skróci się do pięćdziesięciu pięciu lat?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Nie, on pozostanie na poziomie, na jakim jest, będzie wynosił, tak samo jak do tej pory, sześćdziesiąt lat przy dwudziestu pięciu latach stażu pracy, a do tego warunek całkowitej niezdolność do pracy, bo to jest ta sytuacja, w której można otrzymać prawo do emerytury. Ustawa wprowadza drugą możliwość, sześćdziesiąt lat przy trzydziestu pięciu latach pracy, kiedy można uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury. W przypadku tych, którzy mają renty z tytułu choroby zawodowej, są to osoby uznane za całkowicie niezdolne do pracy i one będą mogły korzystać z tego uprawnienia tak, jak do tej pory. Dalszego obniżania wieku uprawniającego mężczyzn do przejścia na wcześniejszą emeryturę w żadnym razie nie przewidujemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#LucjanCichosz">I jeszcze drugie pytanie. Czy nabyte uprawnienia z tytułu choroby zawodowej ciągle dają uprawnienia do korzystania z tej emerytury zwiększonej o jedną drugą renty?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Tak.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#komentarz">(Senator Lucjan Cichosz: Dziękuję.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Jeszcze raz pan senator Skorupa, jak rozumiem. Tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#TadeuszSkorupa">W związku z tym pytaniem ja mam jeszcze drugie pytanie. Jaka jest liczba wniosków o zwrot składek nadpłaconych przez pracowników i przez pracodawców, i w związku z czym podjęta jest ta inicjatywa, żeby przyjmować taką ustawę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">W tym momencie nie mamy informacji, jaka jest liczba takich wniosków. Inicjatywa tej ustawy wynikała z sygnałów od osób ubezpieczonych i od płatników składek, że takie sprawy się pojawiają, dlatego że nadpłacone składki dotyczą przede wszystkim sytuacji, w których przekroczona została... Przypomnę, że ta sytuacja pojawia się szczególnie po 1998 r., kiedy wprowadzone zostało ograniczenie podstawy wymiaru składek do trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia. Tak jak wyjaśniałam, sama inicjatywa, poza tymi sygnałami, które napłynęły, wynikała także z potrzeby wyrównania praw płatników składek, ubezpieczonych i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych we wzajemnych relacjach, jeżeli chodzi o zaległości. Tak że to było główną przyczyną, to i te sygnały. Dokładnej statystyki tu jednak nie mam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#komentarz">(Senator Tadeusz Skorupa: Może jeszcze temat...)</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo. Przepraszam, może pan senator po prostu weźmie udział w debacie? Bo wchodzimy w pytania...</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#komentarz">(Senator Tadeusz Skorupa: Krótko...)</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#TadeuszSkorupa">Dlaczego nie mógł zostać ten okres pięcioletni? I dlaczego, skoro te szanse były wyrównane dla jednej i dla drugiej strony, przedłużamy ten galimatias i bałagan w ZUS do dziesięciu lat? W ciągu pięciu lat tak samo można zrobić porządek w dokumentacji i ściągnąć te składki. Nie dziwiłbym się, gdyby tu chodziło o jakichś przestępców, którzy nie płacili tych składek czy wymuszali je w jakiś sposób na ZUS i w związku z tym byłyby wyroki skazujące, wtedy można ten okres przedłużyć do dziesięciu lat. Ale nie w przypadku uczciwych obywateli, którzy starali się płacić i którzy w tej chwili nie mają dowodów wpłat, są obciążani płatnościami, co do których nie są święcie przekonani, czy je zapłacili, a nie mogą tego udowodnić. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Pani Minister.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#ZbigniewRomaszewski">A państwa proszę o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Bardzo przepraszam, ale prawo jest prawem w stosunku do wszystkich. Wie pan, generalnie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych czy ustawodawcy trudno jest stwierdzić, czy ten, kto nie płacił składek siedem lat temu, czynił to z pobudek, powiedziałabym, kryminalno-przestępczych, czy tak naprawdę te składki zapłacił. Jeżeli je zapłacił, to myślę, że ta kwestia może być wyjaśniona z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Prawo powinno być jednak równe dla wszystkich obywateli i to na tym gruncie stoimy, a nie na gruncie tego, że w jakiś sposób możemy oznaczyć, kto nie płaci składek z powodów przestępczych, a kto nie płaci składek z powodów, że tak powiem, uczciwych. Myślę, że naprawdę prawo powinno być jasne i przejrzyste, że powinno w równy sposób traktować wszystkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Cichosz, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Cichoń.)</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Cichoń, przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#ZbigniewCichoń">Pani Minister, chciałbym spytać o jedną sprawę, w nawiązaniu do pytania pana senatora Skorupy. Zapewne chodziło mu o to, dlaczego przy zrównaniu pozycji ubezpieczonych i ubezpieczyciela, to znaczy ZUS, nie wprowadzono okresu pięcioletniego, tylko dziesięcioletni. Zapewne chodziło panu o to, że ci, którzy płacą składki, mają często trudności z udokumentowaniem tego dla tak długiego okresu, gdy tymczasem dla ZUS nie jest to żaden problem, bo mają tam fachową obsługę, komputeryzację itd. Można było to zrównanie uprawnień przeprowadzić w taki sposób, jak tu zrobiono, to znaczy wprowadzono dla obydwu stron tego stosunku ubezpieczeniowego dziesięcioletni okres przedawnienia, a równie dobrze można było wprowadzić okres pięcioletni. O to chyba panu senatorowi chodziło.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Myślę, że tutaj kierowaliśmy się przesłankami wynikającymi głównie z chęci poprawy sytuacji osób ubezpieczonych i płatników składek, którzy nadpłacili te składki i nie mieli zwrotu. Dzięki wydłużeniu tego okresu do dziesięciu lat mogą ten zwrot uzyskać. Tak że ta konkretna inicjatywa ma na celu, powiedziałabym, poprawienie sytuacji płatników składek i ubezpieczonych i umożliwienie wydłużenia okresu, za który jest dokonywany zwrot składek. Tak że, odnosząc się do dzisiejszego projektu ustawy, myślę, że jest to rozwiązanie raczej korzystne dla osób ubezpieczonych niż niekorzystne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Czy są pytania?</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Pani Minister, jeszcze ja mam takie pytanie. Mianowicie, w 1998 r. ustawa emerytalna wprowadziła górny pułap świadczeń. Prawda?</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak: Składek.)</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#ZbigniewRomaszewski">Do dwóch i pół średniej. Czy możemy mówić o nadpłatach w poprzednim okresie?</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak: To znaczy, limit, jeżeli chodzi o...)</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#ZbigniewRomaszewski">Od tego momentu składki są naliczane tak, jakby wysokość wynagrodzenia nie przekraczała dwóch i pół średniej, a w poprzednim okresie były naliczane od pełnego wynagrodzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Tak, z tym że już od 1992 r. obowiązują przepisy, które ograniczają maksymalną podstawę wymiaru świadczenia emerytury i renty właśnie do poziomu...</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Od 1992 r., tak?)</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Tak.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Aha.)</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Ograniczają to do 250% przeciętnego wynagrodzenia. Krótko mówiąc, bez względu na to, ile ktoś zarabia, i tak emeryturę czy rentę ma liczoną do tego limitu.</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">W 1998 r., kiedy uchwalane były przepisy dotyczące zmiany sposobu liczenia emerytur i, tak naprawdę, zmiany sposobu opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, rząd uznał, iż należy wprowadzić ekwiwalentność po stronie płaconych składek, gdyż mieliśmy sytuację, że składki były płacone od każdej wysokości wynagrodzenia, ale świadczenie było naliczane tylko do 250%. I teraz, w przypadku nowego systemu emerytalnego, w którym emerytura jest liczona w zależności od tego, jaka jest wysokość płaconych przez daną osobę składek emerytalnych, i do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, i do otwartych funduszy emerytalnych, wprowadzenie takiej samej ekwiwalentności w wysokości świadczenia wymagało wprowadzenia ograniczenia, jeżeli chodzi o podstawę wymiaru składek. Krótko mówiąc, składka na ubezpieczenie społeczne nie jest stricte podatkiem, jest związana z tym, jak wygląda prawo do świadczeń. I tutaj wyrównane zostało to, jak płacimy składki, i to, jakie jest prawo do świadczenia, czy to emerytury, czy renty, i w starym, i w nowym systemie emerytalnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Tak jest, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Czy ktoś z państwa senatorów chciałby jeszcze zadać pytanie? Pan senator Iwan, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#StanisławIwan">Pani Minister, w nawiązaniu do pytania pana marszałka: czy można wytłumaczyć, dać odpowiedź panu marszałkowi w ten sposób, że nadpłaty mogą wynikać z tego, że w trakcie roku następuje zmiana pracy i informacje z jednego zakładu pracy do drugiego nie są, jak gdyby, przekazywane. Jeżeli dotyczy to osób wysoko uposażonych, wtedy zdarzają się właśnie przypadki przekroczenia tego pułapu trzydzieści razy dwuipółkrotności. Można tak to wytłumaczyć?</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak: Tak, można tak to wytłumaczyć.)</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#StanisławIwan">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak: Przy czym to dotyczy nie tylko zmiany pracy. Jeżeli, na przykład, dana osoba ma dwóch lub więcej pracodawców, taka sytuacja też występuje.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, pan senator Kwiatkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pani Minister, ja chciałbym zadać pytanie w związku z tą informacją, że emerytury wcześniej mogły być wypłacane do 250% średniego wynagrodzenia. My czasami słyszymy o emeryturach, które są, ja bym powiedział, wyższe niż 250% średniego wynagrodzenia, na przykład emerytury byłych wysokich funkcjonariuszy służb mundurowych z czasów PRL. Czy to są inne regulacje? Skąd taka wysokość i tak rażące różnice? One akurat, moim zdaniem, przekraczają tę podaną liczbę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Tak, służby mundurowe są objęte odrębnymi regulacjami o zaopatrzeniu emerytalnym, tam jest inny sposób liczenia świadczeń. On generalnie odnosi się do uposażenia, jakie dana osoba otrzymywała przed przejściem w stan spoczynku. I maksymalny wymiar tego świadczenia wynosi 75% rzeczonego uposażenia. Tak że tutaj nie ma takich limitów, jakie są w systemie ubezpieczeń społecznych, w systemie, który obejmuje pracowników i osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, pan senator Rachoń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#JanuszRachoń">Pani Minister, bardzo mnie zainteresowała możliwość nadpłaty. Gdzie można sprawdzić, czy mam nadpłaconą składkę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">W Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#komentarz">(Senator Janusz Rachoń: W wojewódzkim?)</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Tak, najlepiej w swoim oddziale.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Przepraszam! Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazuje też informacje o tym, jak wyglądały składki opłacone za daną osobę w danym okresie, i na tej podstawie też można sprawdzić, czy nie nastąpiła nadpłata.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Skoro nie ma w tej chwili pytań, to otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję, Pani Minister.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak: Dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#ZbigniewRomaszewski">Zapisały się dwie osoby.</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan Jan Rulewski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#JanRulewski">Wypada mi wystąpić w bardzo trudnej roli. Istnieje powszechna zgodność co do potrzeby zmian, ja na ten temat nie chcę się wypowiadać. Chciałbym jednak powiedzieć o kwestii, która jest groźna dla demokracji. Mianowicie, konstytucja przyznała Trybunałowi Konstytucyjnemu prawo do wydawania wyroków, które są nieodwołalne. I dzisiejsza ustawa konsumuje to właśnie w ten sposób, że w pełni realizuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Czasem historia przeszkadza w argumentacji, ale tak się zdarzyło, że ja byłem świadkiem, jak Trybunał Konstytucyjny pod przewodnictwem pani profesor Łętowskiej, skądinąd bardzo szanowanej postaci, w latach dziewięćdziesiątych niemalże taśmowo szermował wyrokami, wówczas zresztą odwoływalnymi, w wyniku których renciści i emeryci uzyskiwali świadczenia na podstawie prawa peerelowskiego. Mówiąc w skrócie, Trybunał Konstytucyjny tamtych lat odbudowywał prawodawstwo państwa, które zbankrutowało i którego przedstawiciele nie prosili nawet, żeby je pozostawić. Gorsze od tego było rozgoryczenie obywateli, którym nowa Rzeczpospolita oferowała autonomiczny system emerytalny i inne prawa, wynikające z umowy ubezpieczeniowej, a nie z planistycznej gospodarki socjalistycznej. Wywołało to olbrzymie skutki, nie tylko polityczne, ale i ustrojowe, polegające na tym, że powstawały partie, które za cel stawiały sobie rewizję czy podważanie procesu budowy III Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#JanRulewski">Dopiero po kilku latach Trybunał spostrzegł, że ta mechaniczna działalność prawodawcza odbudowująca PRL spowodowałoby, że Polska nigdy nie stałaby się państwem demokratycznym, państwem realistycznym, i dopuścił ustawodawców, Wysokie Izby, do stanowienia prawa zreformowanego bez potrzeby oglądania się na prawa nabyte w PRL, które nie były prawami, bo, jak wiemy, w systemie ubezpieczeniowym w pewnym momencie w ogóle zawieszono pobieranie składek i w gruncie rzeczy wówczas nie było stosunku ubezpieczenia. Tak. I nie chcę twierdzić, że to, co w tej chwili Trybunał robi, jest tą samą działalnością, tyle że Trybunał uzyskał większe uprawnienia, ale jednak trochę pobrzmiewa taki... I proszę przyjąć moje wystąpienie nie jak podważanie wyroków, bo szanuję konstytucję, ale jako przeciwstawienie się pewnej absolutyzacji prawa bądź jego instytucji. I korzystam rzeczywiście z prawa do refleksji, a wręcz do oceny.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#JanRulewski">Otóż w przedmiotowej sprawie, którą Wysoka Izba tutaj się interesuje i nad którą za chwilę będzie głosowała, Trybunał, moim zdaniem, przyjął stanowisko zgodnie z wcześniej postawioną tezą. Wprawdzie wniosek sądu okręgowego, który skierował zapytanie, na podstawie którego była uruchomiona praca Trybunału, mówił o krzywdzie mężczyzny, niemogącego skorzystać z uprzywilejowanego przejścia na emeryturę, a więc w okresie skróconym, ale przecież Trybunał Konstytucyjny nie jest ograniczony treścią pytania. I dał wyraz swemu stanowisku tak, że dokonał analizy tego art. 27. Wypowiadał się nawet wprost, wie to, kto czytał, że mocą tego wyroku wszyscy obywatele, bez względu na płeć, uzyskali prawo do emerytury. W komentarzu i wypowiedzi, w uzasadnieniu, Trybunał jednakże sugeruje, że było to rozwiązanie notabene przyjęte z okresu PRL; prawdą jest, że potwierdzone później w ustawach z lat 1991 i 2000, które to ustawy nadawały szczególne prawa kobietom, mężczyzn zaś pozbawiały praw do wcześniejszej emerytury.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#JanRulewski">Jak ja uzasadniam tę swoją refleksję? Pierwsza myśl, że dla mnie to jest niesprawiedliwe, ten werdykt Trybunału. Dlaczego? Ano dlatego, że wszyscy jesteśmy związani umową ubezpieczeniową i odprowadzamy składki, a w momencie, gdy następuje niejako konsumpcja tej umowy ubezpieczeniowej, Trybunał powiada: a nie, częścią tego, coście obliczali, że dostaniecie, musicie podzielić się z innymi, chyba, że za was zapłaci budżet państwa. Budżet państwa akurat tu się okazał do tego skory, przychylił się do zdania Trybunału i zaproponował rozwiązanie, które prawdopodobnie spowoduje, że podatnicy w każdym przypadku będą musieli się złożyć na to, aby zrównać prawa kobiet i mężczyzn. A więc dla mnie to jest niesprawiedliwe, jeśli ktoś mnie nie powiadamia, w swoisty sposób wypowiada umowę i mówi: nie dostaniesz tyle, bo musisz się jeszcze podzielić z innymi. We wszystkich umowach ubezpieczeniowych, komunikacyjnych, które też są obowiązkiem, wszędzie są jakieś zróżnicowania. I to jest też zarzut, który Trybunał podejmuje w dyskusji. Czy Trybunał ma prawo ingerować w rzeczową strukturę ustawy, w rzeczowe uregulowania? Trybunał powiada, że jest taka współczesna tendencja, ale też jest świadom tego, że obywatele czy rząd zadadzą pytanie, dlaczego Trybunał podzielił rozwiązanie, które jako bazę przyjęło, że kobieta przechodzi wcześniej na emeryturę. Trybunał powiada, że to jest uprzywilejowane wyrównanie. W ten oto sposób bazą rozwiązania nie stała się normalność, o której Trybunał na końcu mówi, to znaczy, że reforma dopiero to wszystko rozwiąże i wszyscy będą równi. Trybunał nie przyjął rozwiązania, które przewiduje reforma rządowa - i moim zdaniem większość rozsądnie myślących ludzi, którzy są objęci systemem ubezpieczenia - ale przyjął za podstawę to stare rozwiązanie z PRL, które kiedyś zostało wpisane, omówione i oczekiwane, choć nie wiem, czy miało jakiekolwiek uzasadnienie.</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#JanRulewski">Dla nas, dla rządu to oznacza oczywiście obciążenia podatkowe - chociaż co do tego obciążenia, to akurat zgadzam się z panią minister, że jest ono incydentalne, dotyczy stu tysięcy osób, czterech roczników - ale gorsze jest to, Szanowna Izbo, że to rozwiązanie stygmatyzuje czy też utrwala przekonanie, buduje świadomość, że systemem emerytalnym w Polsce jest się objętym począwszy od sześćdziesiątego lub pięćdziesiątego piątego roku życia, o czym tutaj miałem okazję się przekonać. A to jest przecież sprzeczne z rozsądkiem, ponieważ to praca ma wyprzedzać dochód społeczeństwa, jakość, szczęście tego społeczeństwa, praca, a nie zabezpieczenia emerytalne.</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#JanRulewski">W ten oto sposób w moim przekonaniu Trybunał nadużył dobrej woli wszystkich, bo i nas. System emerytalny powinien zmierzać w kierunku usuwania nieracjonalnych rozwiązań o rodowodzie z PRL, o rodowodzie planistycznym, rozwiązań, które nie były objęte żadną umową, a były tylko wymysłem urzędnika. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Augustyn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#MieczysławAugustyn">Panie Marszałku! Pani Minister! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#MieczysławAugustyn">Trybunał nie miał wyjścia, gdyż odnosił się do normy konstytucyjnej. W wielu orzeczeniach Trybunału spotykaliśmy się z jednoznacznym zapisem tłumaczącym, co to znaczy równość wobec prawa, na to powołuje się Trybunał w wyroku. Ja jednak rozumiem istotę wystąpienia pana przewodniczącego Rulewskiego, chciałbym ten wątek kontynuować.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#MieczysławAugustyn">Pan senator Rulewski odnosił się do przyszłości, jednocześnie z troską patrząc w przeszłość, mówił o poprzednim systemie i o tym, jak on wpływa na stan systemu emerytalnego dzisiaj. Rzeczywiście tak jest, że ze względów konstytucyjnych Trybunał nie miał wyjścia i to orzeczenie jest wbrew pewnej logice, która przyświeca, mam nadzieję, nam wszystkim u progu wielkiego wysiłku, wymagającego względnej zgody społecznej, jaki musimy podjąć, ażeby dokończyć reformy systemu emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#MieczysławAugustyn">Tak, pan senator Rulewski ma rację. W momencie, kiedy mówimy o tej ustawie epizodycznej, nie możemy zamykać oczu na podstawowe problemy systemu emerytalnego i emerytów w Polsce, w dużej mierze, to prawda, wynikające z przeszłości, o której tu była mowa. Szanowni Państwo, w znacznym stopniu zniszczono etos pracy, która - że zacytuję poprzednika - powinna wyprzedzać oczekiwania emerytalne. I rzeczywiście zasmuca to, że tak wielu Polaków, młodych i zapewne jeszcze w pełni sił, pisało do państwa, do mnie też, że chcą, że marzą o tym, żeby jak najwcześniej przejść na emeryturę. Tak jest od lat, w ostatnich dwóch latach na tak zwane normalne emerytury, czyli o czasie, przeszło w Polsce zaledwie 20% uprawnionych, a 80% Polaków przeszło na emerytury wcześniejsze.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#MieczysławAugustyn">Proszę państwa, trzeba ten system zmienić, bo jest on niesprawiedliwy, przede wszystkim dla tych, którzy pracują do końca. On jest generalnie niekorzystny nawet dla tych, którzy przechodzą na te wcześniejsze emerytury, zwłaszcza od kiedy działa nowy system emerytalny, który ściśle uzależnia wysokość wypłat od zgromadzonego kapitału początkowego i wysokości składek. Skracanie okresu pracy powoduje także wydłużenie okresu wypłat, a to właśnie ta liczba znajdzie się w podzielniku, obniżając jeszcze dodatkowo ekwiwalent miesięczny, który przypadać będzie w formie świadczenia emerytalnego. Ta prawda - przed którą kolejne rządy uciekały za pomocą nowelizacji czy przyjęcia ustawy o emeryturach pomostowych - będzie się musiała do świadomości społecznej przebić. Przed nami stanie trudne zadanie, zupełnie odwrotne do tego, które stoi przed nami dzisiaj, czyli do wdrożenia, wprowadzenia do systemu prawnego wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Prawdopodobnie spośród dziś uprawnionych do wcześniejszych emerytur tak naprawdę uprawnionych będzie około 10% z ponad miliona, czyli do stu trzydziestu, stu pięćdziesięciu tysięcy osób. Chcemy zmienić nie tyle liczbę osób... Bo to uprawnienie będzie się tym razem odnosiło bardziej do stanowisk niż do osób, będzie na podstawie zweryfikowania rzeczywiście trudnych warunków, oczywiście uprawnienia są osobowe, ale zyskiwać się je będzie, pracując na określonym stanowisku.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#MieczysławAugustyn">Drodzy Państwo, w Polsce jest prawie że najniższy w Europie wiek przechodzenia na emeryturę, tego żaden system nie jest w stanie wytrzymać, my dopłacimy do ZUS w tym roku prawie 48 miliardów zł. I rzeczywiście może denerwować to, że w takim momencie my się decydujemy na wydanie kolejnych 2 miliardów zł co roku, czyli kolejnych 10 miliardów zł przez następne pięć lat. To są pieniądze publiczne, a to oznacza pieniądze państwa, którzy to państwo - tak jak i wy, proszę państwa, tu siedzący - mają swoje imiona i nazwiska, to są pieniądze konkretnych ludzi. A my te pieniądze zamiast na rozwój musimy przeznaczać na świadczenia, które przecież powinny być efektem zgromadzonych składek.</u>
          <u xml:id="u-169.6" who="#MieczysławAugustyn">Dlatego bardzo bym państwa zachęcał, żebyśmy po wyjściu z tej sali, gdy będziemy informować o tym nowym uprawnieniu, korzystali z każdego momentu spotkania z wyborcami i mówili o rzeczywistym stanie systemu emerytalnego w Polsce, o potrzebie pracy, która nie jest dopustem bożym, lecz przywilejem samorealizacji, a traktowana jest właśnie, niesłusznie, jak dopust boży. Ci, którzy tracą pracę - my związani z polityką społeczną o tym wiemy - dopiero wówczas doceniają, czym ona jest, doceniają ją też ci, którzy chcą pracować, ale nie mogą znaleźć pracy, nieraz przez lata, oni wiedzą, jakie spustoszenia psychiczne, jakie spustoszenia w rodzinie czyni brak pracy. Ale wtedy, kiedy myślimy o emeryturze, tak lekką ręką chcielibyśmy z tego rezygnować i uciekać w ramy systemu emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-169.7" who="#MieczysławAugustyn">Propagujmy to nowe rozwiązanie systemowe, które będzie uwidoczniało rzeczywistą zależność emerytury od wysokości płaconych składek, może to będzie przemawiało... Ja namawiam rząd do tego, żeby przeprowadzić porządną, mocną kampanię społeczną w dwóch wymiarach. Po pierwsze, po to, żeby pokazać, jak ta zależność wygląda i że tak naprawdę ci, którzy idą na wcześniejsze emerytury bez uzasadnienia, choć w zgodzie z prawem, będą żyć kosztem tych emerytów, którzy w swej uczciwości chcą pracować do końca. Ich świadczenia nie będą takie, jak należy, i nie mogą być, jeśli taka ogromna liczba ludzi przechodzi na wcześniejsze emerytury.</u>
          <u xml:id="u-169.8" who="#MieczysławAugustyn">Drugi wymiar jest bardzo pozytywny. Rząd przygotowuje się do tego, ażeby przedstawić parlamentowi, tej Izbie także, pakiet dotyczący aktywizacji zawodowej osób, które przekroczyły pięćdziesiąty rok życia. Proszę państwa, zaledwie 28% Polaków po pięćdziesiątym roku życia pracuje. Jest to najniższy wskaźnik w Europie. To nie może się tak dalej utrzymać.</u>
          <u xml:id="u-169.9" who="#MieczysławAugustyn">Pozwalam sobie na kanwie dzisiejszej ustawy na tych kilka refleksji dlatego, żebyśmy ją zobaczyli w odpowiednim kontekście i żebyśmy nastawiali się raczej na popieranie trudnych decyzji, które zyskają aprobatę, jeśli pokażemy w pełni rzeczywiste pozytywne długofalowe skutki wdrożenia reformy systemu emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-169.10" who="#MieczysławAugustyn">Bo przecież pamiętajmy, że żyjemy coraz dłużej. Emerytury będziemy pobierać coraz dłużej. Pamiętajmy, do czego zachęca nas Europa swoimi dyrektywami. Owszem, do wyrównania wieku emerytalnego mężczyzn i kobiet, ale raczej w górę. Pamiętajmy, że nasi sąsiedzi, choćby Niemcy - nie tak biedni jak my - wydłużają wiek emerytalny do sześćdziesiątego siódmego roku życia, oczywiście w długim przedziale czasu. My też staniemy przed takimi trudnymi wyborami, bo taki jest rzeczywisty stan naszego systemu emerytalnego, jeśli on ma się utrzymać i nie rozsypać.</u>
          <u xml:id="u-169.11" who="#MieczysławAugustyn">Z radością przyjąłem zapowiedź rządu, że w ramach tego pakietu dokończenia reformy wzmocniony zostanie Fundusz Rezerwy Demograficznej. Oby tak się stało, tak by pieniądze z prywatyzacji trafiły na przyszłe emerytury wtedy, kiedy po 2020 r. liczba osób starszych będzie się gwałtownie zwiększała. To są nasze roczniki, zatem tak naprawdę to było troszkę pro domo sua.</u>
          <u xml:id="u-169.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Kwiatkowski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Panie Marszałku! Pani Minister! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Zacznę od wyrażenia dużej radości, że rząd wychodzi z inicjatywą realizującą wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Tych zaległości związanych z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego mamy bowiem bardzo dużo, a Komisja Ustawodawcza ma pewne opory, żeby je realizować, szczególnie wyroki, które powodują duże konsekwencje finansowe, gdyż wiemy, że to wymaga uzgodnień z rządem. Z tym większą radością przyjmujemy realizację właśnie takich wyroków jak ten.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Ja oczywiście w tym miejscu poprosiłbym także - jeżeli Trybunał Konstytucyjny ewentualnie przyjmie takie rozstrzygnięcie w sprawie odpowiedzi na pytanie, czy różny wiek emerytalny kobiet i mężczyzn jest konstytucyjny - żeby rząd nie zwlekał z realizacją tego orzeczenia, chociaż powinien liczyć się z tym, że przyniesie to jeszcze dalej idące konsekwencje finansowe niż realizacja wyroku, o którym mówimy dzisiaj. Chodziłoby więc o to, żeby mieć taką inicjatywę na uwadze i żeby ministerstwo i rząd do realizacji takiego wyroku już się przygotowywały. Zdajemy sobie bowiem sprawę z niezwykle daleko idących zmian związanych z tym zagadnieniem.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Na kanwie wystąpienia pana senatora Rulewskiego muszę powiedzieć, że chciałbym zapytać o coś innego. Chociaż rozmawialiśmy o tym także teraz, w trakcie obrad, to ta rozmowa nie rozwiała moich wątpliwości. Chodzi mi o to, że w Polsce mamy taki system, który uniemożliwia osobom samodzielnie prowadzącym działalność gospodarczą przechodzenie na wcześniejszą emeryturę. Muszę powiedzieć, że uważam, że w tym zakresie jest to system bardzo niesprawiedliwy. Użyję też argumentu mogącego wpisywać się w tę dyskusję, którą, także dzisiaj na tej sali, toczymy. Mówię o danych, które przedstawił pan senator Augustyn, że tylko 28% osób, które ukończyły pięćdziesiąty rok życia, jest aktywnych zawodowo.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#KrzysztofKwiatkowski">Było u mnie na dyżurach senatorskich wiele takich osób. Tak naprawdę w sytuacji, w której pracodawcy niechętnie zatrudniają takie osoby, dużą szansą dla nich powrotu na rynek byłaby możliwość rozpoczęcia samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej, na przykład usługowej. Proszę mi uwierzyć, że oni bardzo często poruszali to, że dla nich niezwykłą zachętą do ewentualnego powrotu na rynek pracy - na pięć, siedem, dziesięć lat - byłaby możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę po tych dziesięciu latach pracy, na przykład po ukończeniu sześćdziesiątego roku życia. Uważam, że rozwiązania, które funkcjonują w chwili obecnej, są rozwiązaniami nie tylko niesprawiedliwymi, ale - wbrew pozorom - rozwiązaniami więcej kosztującymi budżet niż rozwiązania, które moim zdaniem można by wprowadzić, umożliwiając osobom prowadzącym działalność gospodarczą przejście na wcześniejszą emeryturę. Tak jak mówię, zachęciłoby to tę grupę wiekową, która jest bardzo mało aktywna na rynku pracy, do podejmowania decyzji o powrocie na rynek pracy.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#KrzysztofKwiatkowski">Co do samej realizacji wyroku Trybunału i inicjatywy rządowej w tym zakresie to wyrażam ogromną radość. Inicjatywa ta podnosi główną sprawę, czyli nierówności w zakresie możliwości przechodzenia na wcześniejszą emeryturę kobiet i mężczyzn. Ale nie ukrywam, że te dwie rzeczy, które przy okazji realizacji tego wyroku rząd dołączył do tej inicjatywy, czyli sprawa nienależnie pobranych składek od ubezpieczyciela... Tutaj nie zgadzam się z tymi, którzy mówili, że okres dziesięciu lat jest okresem niekorzystnym dla ubezpieczyciela. Uważam, że jest to okres starannie dobrany, także ze względu na rok, w którym wchodziła w życie reforma systemu emerytalnego. Cieszę się, że w inicjatywie rządowej ta cezura została tak dookreślona. No i oczywiście jeśli chodzi o sprawę obliczania hipotetycznej emerytury, o czym mówił pan senator Augustyn, to też uważam, że można by przecież korespondencję, która jest prowadzona z obywatelami, wykorzystywać w celach edukacyjnych. Cieszę się, że mamy tutaj otwartą taką możliwość.</u>
          <u xml:id="u-171.6" who="#KrzysztofKwiatkowski">Stąd, jeszcze raz to podkreślę, mam bardzo duże przekonanie, że procedujemy dzisiaj niezwykle ważną, potrzebną inicjatywę rządową. I gorąca prośba, żeby pamiętać także o tych, którzy prowadzą własną, samodzielną działalność gospodarczą. Przeanalizować tę sytuację i przeliczyć, czy korzystniej... Już nie mówię o względach czysto ludzkich, społecznych - tu nie mam żadnych wątpliwości - ale intuicyjnie też mi się wydaje, że ta operacja może by była korzystna, a na pewno nie aż tak mocno by obciążała finansowo budżet, jak by się na pierwszy rzut oka mogło wydawać. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-171.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Cichoń, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#ZbigniewCichoń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#ZbigniewCichoń">Z jednej strony chcę powiedzieć parę słów na temat tej zmiany dotyczącej okresu przedawnienia składek nienależnie opłaconych przez osobę ubezpieczoną, a z drugiej strony o ściągalności na rzecz ZUS tych składek, które z kolei nie zostały opłacone przez osobę ubezpieczoną.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#ZbigniewCichoń">Pragnę mianowicie zwrócić uwagę na pewną niekonsekwencję i niespójność z przepisami prawa podatkowego. Jak wiadomo, generalnie zobowiązania podatkowe ulegają przedawnieniu po pięciu latach. Również jeśli chodzi o zakres prowadzenia dokumentacji, to podatnik ma obowiązek przechowywać przez okres pięciu lat wszelaką dokumentację. Oczywiście do tej dokumentacji, na przykład części dotyczącej kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, wchodzą również dowody opłacenia składek.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#ZbigniewCichoń">W związku z tym - o czym mówił chyba pan senator Skorupa - mamy taką sytuację, że podatnicy bardzo często likwidują dokumentację po upływie pięciu lat. Nie mają dowodów opłacenia składek za okres od pięciu do dziesięciu lat wstecz, a mają jedynie za ostatnie pięć lat. Wprowadzenie teraz takiej zasady, że ZUS... Nawet nie wprowadzenie, bo ona obowiązywała i była niesprawiedliwa. ZUS miał dziesięć lat na dochodzenie nieopłaconych składek, a osoba ubezpieczona, która płaciła składki i nadpłaciła, miała tylko pięć lat przedawnienia. Moim zdaniem, zrównanie jest oczywiście jak najbardziej zasadne, bo podmioty powinny być jednakowo traktowane. Ale czy akurat zrównanie przez wprowadzenie tego dziesięcioletniego okresu jest najszczęśliwszym rozwiązaniem? W moim przekonaniu, nie. Uważam, że należałoby to zsynchronizować z przepisami prawa podatkowego i wprowadzić okres pięcioletni, tak co do ściągalności składek od płatników tych składek, jak i w drugą stronę, czyli co do roszczeń płatników o zwrot składek nadpłaconych. Dlatego tylko w tej kwestii dwa słowa.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#komentarz">(Uważam, że powinniśmy, proszę państwa, mieć na względzie, ale to już pro futuro, te osoby, które bardzo często pracują dziesiątki lat, opłacają składki, następnie tracą zdrowie czy pracę, nie zostają, niestety, zakwalifikowane do żadnej grupy inwalidzkiej. I co, proszę państwa? Zostają, praktycznie rzecz biorąc, wyrzucone na margines życia, dlatego że po pobieraniu krótkiego, bodajże przez okres pół roku, zasiłku dla bezrobotnych zostają bez środków do życia, mimo że płacili składki przez kilkadziesiąt lat. Z jednej strony państwo, jako takie, świadczenia pobierało, a z drugiej strony nie zainteresowało się losem tych ludzi. Chyba taka instytucja, jak świadczenie, która kiedyś istniało, nie pamiętam, jaką miało nazwę, bodajże przejściowego świadczenia przed przejściem na emeryturę, niedawno, zdaje się, też przestała funkcjonować. W związku z tym warto by się pochylić nad losem tych ludzi, ale to już jest, jak mówię, kwestia przyszłości. Dziękuję. Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Czy przedstawiciel rządu chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo panią minister.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#ZbigniewRomaszewski">Aha, oczywiście przedtem jeszcze zamykam dyskusję, skoro nikt się do niej nie zapisał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Panie Marszałku! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Ja bardzo dziękuję za tę debatę, tym bardziej że dzisiaj, równolegle, w Sejmie toczyła się dyskusja na temat projektu obywatelskiego, który tak naprawdę proponuje przywrócenie starego prawa do wcześniejszych emerytur osobom, które w warunkach szczególnych, w szczególnym charakterze pracowały, i były urodzone między 1949 a 1968 rokiem. Ja bardzo wyraźnie chciałabym podkreślić, mówił o tym pan senator Rulewski, że prawo do wcześniejszej emerytury narastało w polskim systemie ubezpieczeń społecznych przez bardzo wiele lat, od lat osiemdziesiątych, nawet wcześniej, już od lat siedemdziesiątych, ale szczególnie w latach osiemdziesiątych. To prawo wynikało z tego, że praca nie mogła być właściwie wynagradzana i pewnym rodzajem nagrody była wówczas wcześniejsza emerytura. Stąd rok 1983, kolejne lata, początek lat dziewięćdziesiątych, kiedy tak naprawdę bardzo wiele problemów próbowano rozwiązać poprzez system wcześniejszych emerytur. To, co mamy w systemie ubezpieczeń społecznych teraz, to cena, jaką za to płacimy.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Ja powiem o kilku liczbach, bo niestety, ubezpieczenia społeczne są systemem ogromnych liczb, o których też należy pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Corocznie na emerytury i renty tylko z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wydajemy ponad 100 miliardów zł, blisko 120 miliardów zł. Budżet państwa dopłaca do tego systemu dlatego, że nie starczy składek na ponad 33 miliardy zł. Dodatkowo jeszcze 17 miliardów zł to jest refundacja ubytku składek z tytułu OFE, czyli z tego tytułu, że osoby będące w nowym systemie emerytalnym częściowo na swoją emeryturę oszczędzają właśnie w funduszach emerytalnych. To są ogromne liczby wynikające stąd, że praca nie była traktowana jako prymat, jako coś, co buduje dobrobyt; tym czymś była emerytura. Dlatego też ja mam nadzieję, że w duchu dzisiejszej debaty będziemy debatować także nad systemem emerytur pomostowych. Rozpoczynamy tę dyskusję z partnerami społecznymi. Myślę, że to będzie społecznie odpowiedzialna dyskusja na temat tego, jak budować w Polsce dobrobyt.</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Jeżeli chodzi o kwestie, które dotyczą, powiedziałabym, starego systemu, o kwestie wcześniejszej emerytury, o to, o co pytał pan senator Kwiatkowski, to zostało przyjęte, co potwierdził zresztą Trybunał Konstytucyjny w swoich orzeczeniach, iż prawo do wcześniejszej emerytury jest pewnym prawem, które pozwala na rotację w przedsiębiorstwie, czyli na pewnego rodzaju wymianę starszych pracowników na młodszych. Abstrahuję od tego, czy ja uważam, że słuszne było takie postawienie sprawy. Tak po prostu ten system wyglądał i dlatego uprawnienia do wcześniejszej emerytury nie były przyznawane osobom, które prowadzą działalność gospodarczą na własny rachunek. Sądzę więc, że skoro tak naprawdę w tym momencie myślimy raczej o tym, w jaki sposób stworzyć warunki do tego, żeby pracować dłużej, nie zaś, żeby wcześniej przechodzić na emeryturę, nie będziemy już dążyć do kolejnego rozszerzania uprawnień do wcześniejszych emerytur, zwłaszcza że jest to uprawnienie wygasające.</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Odniosę się jeszcze krótko do tych dziesięciu lat przedawnienia. Ja chciałabym jeszcze raz powiedzieć, że ubezpieczenia społeczne nie są systemem podatkowym; to jest system ekwiwalentności składek i świadczeń, dlatego też nie możemy tutaj wprost stosować tych rozwiązań, które są w systemie podatkowym, jeżeli chodzi o przedawnienie. Okres dziesięciu lat, jak słusznie zostało w dyskusji zauważone, jest okresem, który pochodzi z momentu, kiedy wdrażana była reforma systemu emerytalnego. W 1998 r., a więc dziesięć lat temu, wprowadzone zostały nowe rozwiązania, które dotyczyły głównie sposobu opłacania składek przez przedsiębiorców, a także wprowadzenia takiego rozwiązania, iż część składek jest opłacana z wynagrodzenia pracownika.</u>
          <u xml:id="u-175.6" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Niestety to także był system, o czym należy powiedzieć, w którym na początku było bardzo wiele problemów związanych z odpowiednią ewidencją składek, zapisaniem ich na konto osób ubezpieczonych. Dlatego na tym etapie wydaje się, że okres dziesięcioletni pozwala na poradzenie sobie z tymi wszystkimi kwestiami, które miały miejsce w przeszłości, i stąd on powinien być właśnie taki. Skracanie go mogłoby doprowadzić do tego, że bardzo wiele problemów, które pojawiły się szczególnie na początku, w roku 1999, 2000, 2001, nie zostałoby rozwiązane ze szkodą, myślę, i dla płatników składek, i dla osób ubezpieczonych. Sądzę, że taki okres jest dobrym rozwiązaniem.</u>
          <u xml:id="u-175.7" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Jeszcze raz bardzo dziękuję za debatę.</u>
          <u xml:id="u-175.8" who="#AgnieszkaChłońDomińczak">Ach, przepraszam, chciałabym powiedzieć o tym, o czym mówił pan senator Augustyn, który zachęcał rząd do prowadzenia kampanii informacyjnej. Zamierzamy ją prowadzić w duchu mówienia o tym, jakie są narzędzia, nowe, proponowane, jakie są narzędzia, które mogą być stosowane w celu zachęcania do pracy. Planujemy szereg rozwiązań, które tak naprawdę będą miały posłużyć utrzymywaniu osób w zatrudnieniu i wspieraniu osób narażonych na ryzyko utraty pracy, wspieraniu także tych, które już tej pracy nie mają, a chciałyby do pracy powrócić i pracować. Ale będziemy informować także o tym, jak w nowym systemie emerytalnym emerytura wygląda, gdyż z badań prowadzonych na potrzeby ministerstwa wynika, że znaczna część osób czuje się tak, jakby była w zawieszeniu właśnie z powodu braku wiedzy o tym, jak wygląda nowa emerytura, w jaki sposób jest obliczana. Stąd trudno im podejmować decyzje o wydłużaniu pracy. Tymczasem każdy dodatkowy rok pracy w nowym systemie to jest nawet o 10% wyższa emerytura. A więc myślę, że ta decyzja może być wyraźnie wspierana informacjami o tym, jak wygląda formuła emerytalna i ile można skorzystać na tym, że się dłużej pracuje. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-175.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, dyskusja została zakończona.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#ZbigniewRomaszewski">W trakcie dyskusji nie zostały złożone żadne dodatkowe wnioski legislacyjne. Wobec tego poproszę za chwilę o ogłoszenie komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#ZbigniewRomaszewski">Informuję, że głosowanie w sprawie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw zostanie przeprowadzone pod koniec posiedzenia, czyli już niedługo.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#AndrzejSzewiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komunikaty.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#AndrzejSzewiński">Pięć minut po ogłoszeniu przerwy odbędzie się spotkanie Klubu Senackiego Platformy Obywatelskiej w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#AndrzejSzewiński">Jest inicjatywa, aby powstał Senacki Zespół do spraw Samorządu Terytorialnego. Zainteresowanych proszę o zgłoszenie się do senatora Stanisława Jurcewicza. Telefon: 502–307-551. Termin zgłaszania się: do 23 kwietnia.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#AndrzejSzewiński">Uprzejmie informuję, że posiedzenie Komisji Ustawodawczej odbędzie się dzisiaj, dziesięć minut po ogłoszeniu przerwy w sali nr 182. Temat: pierwsze czytanie projektu uchwały Senatu RP w sprawie nadania szczególnego charakteru obchodom jubileuszu dziewięćdziesięciolecia odzyskania przez Polskę niepodległości.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#AndrzejSzewiński">Uprzejmie informuję, że wspólne posiedzenie Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich oraz Komisji Ustawodawczej odbędzie się w dniu 23 kwietnia o godzinie 8.30 w sali nr 182. Porządek obrad: pierwsze czytanie zgłoszonego przez grupę senatorów projektu uchwały Senatu w sprawie zmiany Regulaminu Senatu - druk nr 99. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Ogłaszam przerwę do godziny 14.00. O godzinie 14.00 przystąpimy do głosowań. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godziny 13 minut 10 do godziny 14 minut 00)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#KrystynaBochenek">Szanowni Państwo, minęła godzina 14.00, wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę senatorów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym. I prosimy o zamknięcie drzwi.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu dziewiątego porządku obrad: wybór przewodniczącego Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#KrystynaBochenek">Przypominam państwu, że zgodnie z art. 13 ust. 2 oraz art. 14 ust. 2 Regulaminu Senatu przewodniczących komisji wybiera Senat, a projekt uchwały w tej sprawie przygotowuje i przedstawia Senatowi Komisja Regulaminowa, Etyki i Spraw Senatorskich.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#KrystynaBochenek">Projekt uchwały przygotowany przez Komisję Regulaminową, Etyki i Spraw Senatorskich zawarty jest w druku nr 107.</u>
          <u xml:id="u-179.5" who="#KrystynaBochenek">Informuję ponadto, że wniosek w sprawie wyboru senatora Macieja Klimy na przewodniczącego Komisji Obrony Narodowej został pozytywnie zaopiniowany przez Konwent Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-179.6" who="#KrystynaBochenek">Proszę teraz o zabranie głosu senatora sprawozdawcę Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich, pana senatora Piotra Zientarskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#PiotrZientarski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#PiotrZientarski">Mam zaszczyt przedstawić w imieniu Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich, na podstawie art. 14 ust. 2 Regulaminu Senatu, następujący projekt uchwały.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#PiotrZientarski">„Senat Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 13 ust. 2 Regulaminu Senatu wybiera senatora Macieja Klimę na przewodniczącego Komisji Obrony Narodowej”. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#KrystynaBochenek">Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zabrać głos w sprawie kandydatury?</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#HenrykGórski">Pani Marszałek! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#HenrykGórski">Pragnę przedstawić krótką charakterystykę pana...</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek Krystyna Bochenek: Przepraszam, ale proszę uprzejmie państwa o wysłuchanie.)</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#HenrykGórski">...senatora Macieja Klimy, kandydata na przewodniczącego Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#HenrykGórski">Pan senator Maciej Klima urodził się 25 stycznia 1959 r. w Staniątkach w województwie małopolskim.</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#HenrykGórski">W 1987 r. ukończył studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie. W roku 1996 uzyskał specjalizację drugiego stopnia z chorób wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-182.6" who="#HenrykGórski">W latach 1988–1989 pracował w Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Krakowie-Podgórzu. W 1989 r. pracował w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie, a następnie do 1998 r. w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1998–2006 ponownie pracował w Szpitalu Uniwersyteckim.</u>
          <u xml:id="u-182.7" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-182.8" who="#komentarz">(Wicemarszałek Krystyna Bochenek: Proszę o spokój!)</u>
          <u xml:id="u-182.9" who="#HenrykGórski">W 2006 r. był dyrektorem Małopolskiego Centrum Zdrowia Publicznego w Krakowie. W latach 2006–2007 pełnił funkcję wojewody małopolskiego.</u>
          <u xml:id="u-182.10" who="#HenrykGórski">Należy do Polskiego Związku Łowieckiego. Jest członkiem Prawa i Sprawiedliwości. Żonaty, ma jedno dziecko. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo panu senatorowi Henrykowi Górskiemu.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#KrystynaBochenek">Czy jeszcze ktoś zechce zabrać głos w tej sprawie? Nie widzę chętnych.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy więc do głosowania w sprawie wyboru przewodniczącego Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#KrystynaBochenek">Przypominam państwu senatorom, że zgodnie z art. 53 ust. 6 i ust. 7 Regulaminu Senatu głosowanie w sprawach personalnych, jak wiemy, jest tajne i odbywa się przy użyciu opieczętowanych kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do głosowania tajnego w sprawie wyboru senatora Macieja Klimy na przewodniczącego Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#KrystynaBochenek">Do przeprowadzenia głosowania tajnego wyznaczam sekretarzy: pana senatora Przemysława Błaszczyka, senatora Andrzeja Szewińskiego i senator Grażynę Sztark.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#KrystynaBochenek">Za chwilę wyznaczeni do przeprowadzenia głosowania tajnego senatorowie sekretarze rozdadzą państwu senatorom karty do głosowania tajnego. Na karcie do głosowania należy postawić tylko jeden znak „x”. Karta do głosowania, na której postawiono więcej niż jeden znak „x” lub nie postawiono żadnego, zostanie uznana za głos nieważny.</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#KrystynaBochenek">Po wypełnieniu kart senatorowie w kolejności alfabetycznej będą wrzucać swoje karty do urny. Następnie zostanie zarządzona przerwa w obradach, w trakcie której wyznaczeni do przeprowadzenia głosowania tajnego senatorowie sekretarze dokonają obliczenia głosów i sporządzą protokół głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-183.8" who="#KrystynaBochenek">Proszę teraz senatorów sekretarzy o rozdanie kart do głosowania, a państwa senatorów proszę o wypełnienie tych kart.</u>
          <u xml:id="u-183.9" who="#KrystynaBochenek">Czy wszystkie panie i wszyscy panowie senatorowie otrzymali karty do głosowania tajnego? Jeszcze nie.</u>
          <u xml:id="u-183.10" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-183.11" who="#KrystynaBochenek">Czy wszystkie panie i wszyscy panowie mają karty? Czy ktoś nie otrzymał karty? Rozumiem, że wszyscy otrzymali karty do głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-183.12" who="#KrystynaBochenek">Proszę zatem... Jeszcze nie wszyscy? Pan senator Skurkiewicz? Czy teraz już wszyscy? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-183.13" who="#KrystynaBochenek">Proszę senatora...</u>
          <u xml:id="u-183.14" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-183.15" who="#KrystynaBochenek">Szanowni Państwo, w ten sposób przedłużamy obrady.</u>
          <u xml:id="u-183.16" who="#KrystynaBochenek">Proszę senatora sekretarza Przemysława Błaszczyka o odczytywanie kolejno nazwisk senatorów, zaś państwa senatorów, po wyczytaniu ich nazwisk, proszę o wrzucanie do urny wypełnionych kart do głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-183.17" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#PrzemysławBłaszczyk">Łukasz Abgarowicz,</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#PrzemysławBłaszczyk">Małgorzata Adamczak,</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#PrzemysławBłaszczyk">Piotr Łukasz Andrzejewski,</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#PrzemysławBłaszczyk">Dorota Arciszewska-Mielewczyk,</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#PrzemysławBłaszczyk">Mieczysław Augustyn,</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#PrzemysławBłaszczyk">Grzegorz Banaś,</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#PrzemysławBłaszczyk">Ryszard Bender,</u>
          <u xml:id="u-184.7" who="#PrzemysławBłaszczyk">Józef Bergier,</u>
          <u xml:id="u-184.8" who="#PrzemysławBłaszczyk">Stanisław Bisztyga,</u>
          <u xml:id="u-184.9" who="#PrzemysławBłaszczyk">Przemysław Błaszczyk,</u>
          <u xml:id="u-184.10" who="#PrzemysławBłaszczyk">Krystyna Bochenek,</u>
          <u xml:id="u-184.11" who="#PrzemysławBłaszczyk">Bogdan Borusewicz,</u>
          <u xml:id="u-184.12" who="#PrzemysławBłaszczyk">Barbara Borys-Damięcka,</u>
          <u xml:id="u-184.13" who="#PrzemysławBłaszczyk">Jerzy Chróścikowski,</u>
          <u xml:id="u-184.14" who="#PrzemysławBłaszczyk">Zbigniew Cichoń,</u>
          <u xml:id="u-184.15" who="#PrzemysławBłaszczyk">Lucjan Cichosz,</u>
          <u xml:id="u-184.16" who="#PrzemysławBłaszczyk">Włodzimierz Cimoszewicz,</u>
          <u xml:id="u-184.17" who="#PrzemysławBłaszczyk">Grzegorz Czelej,</u>
          <u xml:id="u-184.18" who="#PrzemysławBłaszczyk">Władysław Dajczak,</u>
          <u xml:id="u-184.19" who="#PrzemysławBłaszczyk">Wiesław Dobkowski,</u>
          <u xml:id="u-184.20" who="#PrzemysławBłaszczyk">Jan Dobrzyński,</u>
          <u xml:id="u-184.21" who="#PrzemysławBłaszczyk">Jarosław Duda,</u>
          <u xml:id="u-184.22" who="#PrzemysławBłaszczyk">Janina Fetlińska,</u>
          <u xml:id="u-184.23" who="#PrzemysławBłaszczyk">Piotr Głowski,</u>
          <u xml:id="u-184.24" who="#PrzemysławBłaszczyk">Stanisław Gogacz,</u>
          <u xml:id="u-184.25" who="#PrzemysławBłaszczyk">Stanisław Gorczyca,</u>
          <u xml:id="u-184.26" who="#PrzemysławBłaszczyk">Ryszard Górecki,</u>
          <u xml:id="u-184.27" who="#PrzemysławBłaszczyk">Henryk Górski,</u>
          <u xml:id="u-184.28" who="#PrzemysławBłaszczyk">Maciej Grubski,</u>
          <u xml:id="u-184.29" who="#PrzemysławBłaszczyk">Piotr Gruszczyński,</u>
          <u xml:id="u-184.30" who="#PrzemysławBłaszczyk">Tadeusz Gruszka,</u>
          <u xml:id="u-184.31" who="#PrzemysławBłaszczyk">Andrzej Grzyb,</u>
          <u xml:id="u-184.32" who="#PrzemysławBłaszczyk">Witold Idczak,</u>
          <u xml:id="u-184.33" who="#PrzemysławBłaszczyk">Stanisław Iwan,</u>
          <u xml:id="u-184.34" who="#PrzemysławBłaszczyk">Kazimierz Jaworski,</u>
          <u xml:id="u-184.35" who="#PrzemysławBłaszczyk">Stanisław Jurcewicz,</u>
          <u xml:id="u-184.36" who="#PrzemysławBłaszczyk">Piotr Kaleta,</u>
          <u xml:id="u-184.37" who="#PrzemysławBłaszczyk">Stanisław Karczewski,</u>
          <u xml:id="u-184.38" who="#PrzemysławBłaszczyk">Leon Kieres,</u>
          <u xml:id="u-184.39" who="#PrzemysławBłaszczyk">Kazimierz Kleina,</u>
          <u xml:id="u-184.40" who="#PrzemysławBłaszczyk">Maciej Klima,</u>
          <u xml:id="u-184.41" who="#PrzemysławBłaszczyk">Paweł Klimowicz,</u>
          <u xml:id="u-184.42" who="#PrzemysławBłaszczyk">Ryszard Knosala,</u>
          <u xml:id="u-184.43" who="#PrzemysławBłaszczyk">Stanisław Kogut,</u>
          <u xml:id="u-184.44" who="#PrzemysławBłaszczyk">Marek Konopka,</u>
          <u xml:id="u-184.45" who="#PrzemysławBłaszczyk">Bronisław Korfanty,</u>
          <u xml:id="u-184.46" who="#PrzemysławBłaszczyk">Sławomir Kowalski,</u>
          <u xml:id="u-184.47" who="#PrzemysławBłaszczyk">Norbert Krajczy,</u>
          <u xml:id="u-184.48" who="#PrzemysławBłaszczyk">Waldemar Kraska,</u>
          <u xml:id="u-184.49" who="#PrzemysławBłaszczyk">Krzysztof Kwiatkowski,</u>
          <u xml:id="u-184.50" who="#PrzemysławBłaszczyk">Roman Ludwiczuk,</u>
          <u xml:id="u-184.51" who="#PrzemysławBłaszczyk">Krzysztof Majkowski,</u>
          <u xml:id="u-184.52" who="#PrzemysławBłaszczyk">Adam Massalski,</u>
          <u xml:id="u-184.53" who="#PrzemysławBłaszczyk">Zbigniew Meres,</u>
          <u xml:id="u-184.54" who="#PrzemysławBłaszczyk">Tomasz Misiak,</u>
          <u xml:id="u-184.55" who="#PrzemysławBłaszczyk">Andrzej Misiołek,</u>
          <u xml:id="u-184.56" who="#PrzemysławBłaszczyk">Antoni Motyczka,</u>
          <u xml:id="u-184.57" who="#PrzemysławBłaszczyk">Rafał Muchacki,</u>
          <u xml:id="u-184.58" who="#PrzemysławBłaszczyk">Ireneusz Niewiarowski,</u>
          <u xml:id="u-184.59" who="#PrzemysławBłaszczyk">Michał Okła,</u>
          <u xml:id="u-184.60" who="#PrzemysławBłaszczyk">Jan Olech,</u>
          <u xml:id="u-184.61" who="#PrzemysławBłaszczyk">Władysław Ortyl,</u>
          <u xml:id="u-184.62" who="#PrzemysławBłaszczyk">Andrzej Owczarek,</u>
          <u xml:id="u-184.63" who="#PrzemysławBłaszczyk">Maria Pańczyk-Pozdziej,</u>
          <u xml:id="u-184.64" who="#PrzemysławBłaszczyk">Bohdan Paszkowski,</u>
          <u xml:id="u-184.65" who="#PrzemysławBłaszczyk">Zbigniew Pawłowicz,</u>
          <u xml:id="u-184.66" who="#PrzemysławBłaszczyk">Andrzej Person,</u>
          <u xml:id="u-184.67" who="#PrzemysławBłaszczyk">Antoni Piechniczek,</u>
          <u xml:id="u-184.68" who="#PrzemysławBłaszczyk">Krzysztof Piesiewicz,</u>
          <u xml:id="u-184.69" who="#PrzemysławBłaszczyk">Stanisław Piotrowicz,</u>
          <u xml:id="u-184.70" who="#PrzemysławBłaszczyk">Zdzisław Pupa,</u>
          <u xml:id="u-184.71" who="#PrzemysławBłaszczyk">Janusz Rachoń,</u>
          <u xml:id="u-184.72" who="#PrzemysławBłaszczyk">Marek Rocki,</u>
          <u xml:id="u-184.73" who="#PrzemysławBłaszczyk">Zbigniew Romaszewski,</u>
          <u xml:id="u-184.74" who="#PrzemysławBłaszczyk">Jadwiga Rotnicka,</u>
          <u xml:id="u-184.75" who="#PrzemysławBłaszczyk">Jan Rulewski,</u>
          <u xml:id="u-184.76" who="#PrzemysławBłaszczyk">Czesław Ryszka,</u>
          <u xml:id="u-184.77" who="#PrzemysławBłaszczyk">Sławomir Sadowski,</u>
          <u xml:id="u-184.78" who="#PrzemysławBłaszczyk">Janusz Sepioł,</u>
          <u xml:id="u-184.79" who="#PrzemysławBłaszczyk">Władysław Sidorowicz,</u>
          <u xml:id="u-184.80" who="#PrzemysławBłaszczyk">Tadeusz Skorupa,</u>
          <u xml:id="u-184.81" who="#PrzemysławBłaszczyk">Wojciech Skurkiewicz,</u>
          <u xml:id="u-184.82" who="#PrzemysławBłaszczyk">Eryk Smulewicz,</u>
          <u xml:id="u-184.83" who="#PrzemysławBłaszczyk">Jacek Swakoń,</u>
          <u xml:id="u-184.84" who="#PrzemysławBłaszczyk">Zbigniew Szaleniec,</u>
          <u xml:id="u-184.85" who="#PrzemysławBłaszczyk">Andrzej Szewiński,</u>
          <u xml:id="u-184.86" who="#PrzemysławBłaszczyk">Grażyna Sztark,</u>
          <u xml:id="u-184.87" who="#PrzemysławBłaszczyk">Marek Trzciński,</u>
          <u xml:id="u-184.88" who="#PrzemysławBłaszczyk">Piotr Wach,</u>
          <u xml:id="u-184.89" who="#PrzemysławBłaszczyk">Kazimierz Wiatr,</u>
          <u xml:id="u-184.90" who="#PrzemysławBłaszczyk">Mariusz Witczak,</u>
          <u xml:id="u-184.91" who="#PrzemysławBłaszczyk">Edmund Wittbrodt,</u>
          <u xml:id="u-184.92" who="#PrzemysławBłaszczyk">Grzegorz Wojciechowski,</u>
          <u xml:id="u-184.93" who="#PrzemysławBłaszczyk">Michał Wojtczak,</u>
          <u xml:id="u-184.94" who="#PrzemysławBłaszczyk">Henryk Woźniak,</u>
          <u xml:id="u-184.95" who="#PrzemysławBłaszczyk">Jan Wyrowiński,</u>
          <u xml:id="u-184.96" who="#PrzemysławBłaszczyk">Krzysztof Zaremba,</u>
          <u xml:id="u-184.97" who="#PrzemysławBłaszczyk">Piotr Zientarski,</u>
          <u xml:id="u-184.98" who="#PrzemysławBłaszczyk">Marek Ziółkowski.</u>
          <u xml:id="u-184.99" who="#komentarz">(Wicemarszałek Krystyna Bochenek: Wszyscy?)</u>
          <u xml:id="u-184.100" who="#PrzemysławBłaszczyk">Tak. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo senatorowi sekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#KrystynaBochenek">Czy wszyscy z państwa oddali głosy? Czy już wszyscy? Wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#KrystynaBochenek">Proszę teraz wyznaczonych do przeprowadzenia głosowania tajnego senatorów sekretarzy o obliczenie głosów i sporządzenie protokołu głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#KrystynaBochenek">Zarządzam przerwę w obradach do godziny 14.25 na obliczenie głosów oraz sporządzenie protokołu.</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#KrystynaBochenek">Przerwa do godziny 14.25.</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godziny 14 minut 13 do godziny 14 minut 25)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#KrystynaBochenek">Panie i Panowie Senatorowie, wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#KrystynaBochenek">Powracamy do rozpatrywania punktu dziewiątego porządku obrad: wybór przewodniczącego Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#KrystynaBochenek">Informuję, że wyznaczeni do przeprowadzenia głosowania tajnego senatorowie sekretarze zakończyli obliczanie głosów i sporządzili protokół głosowania tajnego.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#KrystynaBochenek">Ogłaszam wyniki głosowania tajnego w sprawie wyboru senatora Macieja Klimy na przewodniczącego Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#KrystynaBochenek">"Protokół z dnia 11 kwietnia 2008 r. w sprawie wyboru senatora Macieja Klimy na przewodniczącego.</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#KrystynaBochenek">Wyznaczeni przez marszałka Senatu do przeprowadzenia głosowania tajnego sekretarze Senatu: senator Przemysław Błaszczyk, senator Andrzej Szewiński i senator Grażyna Sztark, stwierdzają, że w głosowaniu tajnym w sprawie wyboru senatora Macieja Klimy na przewodniczącego Komisji Obrony Narodowej oddano 90 głosów, w tym głosów ważnych 90.</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#KrystynaBochenek">Za kandydaturą głosowało 85 senatorów...</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#KrystynaBochenek">...przeciw głosowało 2 senatorów, wstrzymało się od głosu 3 senatorów”.</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#KrystynaBochenek">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie wyboru przewodniczącego Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#KrystynaBochenek">Proszę pana przewodniczącego Macieja Klimę o podejście do stołu prezydialnego.</u>
          <u xml:id="u-186.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-186.12" who="#KrystynaBochenek">Zaraz przystąpimy do rozpatrzenia punktu dziesiątego porządku obrad, po czym powrócimy do rozpatrywania punktu drugiego i w kolejności będziemy głosować.</u>
          <u xml:id="u-186.13" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu dziesiątego porządku obrad: zmiany w składzie komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-186.14" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że wniosek Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich w tej sprawie zawarty jest w druku nr 106.</u>
          <u xml:id="u-186.15" who="#KrystynaBochenek">Proszę sprawozdawcę Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich, senatora Piotra Zientarskiego o zabranie głosu i przedstawienie wniosku komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#PiotrZientarski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#PiotrZientarski">W imieniu Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich pozwalam sobie przedstawić następujący projekt uchwały. Senat Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 13 ust. 2 Regulaminu Senatu odwołuje senatora Pawła Klimowicza z Komisji Spraw Zagranicznych oraz wybiera senatora Pawła Klimowicza do Komisji Zdrowia. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#KrystynaBochenek">Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę, pan senator Kieres.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#LeonKieres">Ja tylko chciałbym podziękować panu senatorowi za pracę w komisji i życzyć mu wszystkiego najlepszego w pracy w tej komisji, do której przystępuje.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękujemy bardzo panom senatorom.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez Komisję Regulaminową, Etyki i Spraw Senatorskich projektem uchwały w sprawie zmian w składzie komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę o spokój, ponieważ rozmowy przedłużają nasze obrady.</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że projekt ten zawarty jest w druku nr 106.</u>
          <u xml:id="u-190.5" who="#KrystynaBochenek">Proszę o naciśnięcie przycisku „obecny”.</u>
          <u xml:id="u-190.6" who="#KrystynaBochenek">Kto z państwa senatorów jest za przyjęciem przedstawionego projektu uchwały? Proszę o naciśnięcie przycisku „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-190.7" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw? Proszę o naciśnięcie przycisku „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-190.8" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu? Proszę o naciśnięcie przycisku „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-190.9" who="#KrystynaBochenek">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-190.10" who="#KrystynaBochenek">Na 89 obecnych senatorów wszyscy jednomyślnie wyrazili zgodę.</u>
          <u xml:id="u-190.11" who="#KrystynaBochenek">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie zmian w składzie komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-190.12" who="#KrystynaBochenek">Powracamy do rozpatrywania punktu drugiego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych.</u>
          <u xml:id="u-190.13" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że debata nad rozpatrywaną ustawą została zakończona i obecnie możemy przystąpić do głosowania w sprawie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-190.14" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do głosowania w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych.</u>
          <u xml:id="u-190.15" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że Komisja Gospodarki Narodowej przedstawiła projekt uchwały, w którym wnosi o wprowadzenie poprawek do ustawy. Znajdą je państwo senatorowie w druku nr 82a.</u>
          <u xml:id="u-190.16" who="#KrystynaBochenek">Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu, za chwilę przeprowadzimy kolejne głosowania nad przedstawionymi poprawkami, a następnie nad podjęciem uchwały w całości, ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-190.17" who="#KrystynaBochenek">Panie i Panowie Senatorowie, przystępujemy do głosowania nad przedstawionymi przez komisję poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-190.18" who="#KrystynaBochenek">Poprawka pierwsza zmierza do wskazania w przepisie ustawy „Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej”, gdzie została ogłoszona dyrektywa, do której przepis ten odsyła.</u>
          <u xml:id="u-190.19" who="#KrystynaBochenek">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-190.20" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za? Przycisk „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-190.21" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw? Przycisk „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-190.22" who="#KrystynaBochenek">Kto wstrzymał się od głosu? Przycisk „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-190.23" who="#KrystynaBochenek">Odczytuję wyniki.</u>
          <u xml:id="u-190.24" who="#KrystynaBochenek">Na 89 obecnych senatorów wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-190.25" who="#KrystynaBochenek">Wyjątkowa jednomyślność. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-190.26" who="#KrystynaBochenek">Poprawka druga zmierza do zapewnienia zgodności z zasadami techniki prawodawczej, nakazującymi przytaczać przy kolejnych odesłaniach do danej ustawy nie tylko jej przedmiot, lecz również jej datę.</u>
          <u xml:id="u-190.27" who="#KrystynaBochenek">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-190.28" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za? Przycisk „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-190.29" who="#KrystynaBochenek">Kto przeciw? Przycisk „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-190.30" who="#KrystynaBochenek">Kto wstrzymał się od głosu? Przycisk „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-190.31" who="#KrystynaBochenek">Proszę o wyniki.</u>
          <u xml:id="u-190.32" who="#KrystynaBochenek">Jeszcze... Przepraszam. Trudno.</u>
          <u xml:id="u-190.33" who="#KrystynaBochenek">Na 88 obecnych senatorów 87 głosowało za, 1 senator nie głosował - zagapiłam się.</u>
          <u xml:id="u-190.34" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-190.35" who="#KrystynaBochenek">Czyli poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-190.36" who="#KrystynaBochenek">Poprawka trzecia zmierza do uwzględnienia faktu, iż art. 506 Kodeksu spółek handlowych składa się z pięciu jednostek redakcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-190.37" who="#KrystynaBochenek">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-190.38" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-190.39" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-190.40" who="#KrystynaBochenek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-190.41" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo. Proszę o wyniki.</u>
          <u xml:id="u-190.42" who="#KrystynaBochenek">Na 91 obecnych senatorów 90 głosowało za, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-190.43" who="#KrystynaBochenek">Przechodzimy do głosowania nad podjęciem uchwały w całości ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-190.44" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-190.45" who="#KrystynaBochenek">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-190.46" who="#KrystynaBochenek">Kto z państwa senatorów jest za przyjęciem uchwały? Proszę o naciśnięcie przycisku i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-190.47" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-190.48" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-190.49" who="#KrystynaBochenek">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-190.50" who="#KrystynaBochenek">Na 92 obecnych senatorów, wszyscy jednomyślnie wyrazili swoją akceptację.</u>
          <u xml:id="u-190.51" who="#KrystynaBochenek">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych.</u>
          <u xml:id="u-190.52" who="#KrystynaBochenek">Panie i Panowie Senatorowie, w związku z podjętą uchwałą przypominam senatorowi sprawozdawcy o obowiązku reprezentowania Senatu w toku rozpatrywania uchwał Senatu przez komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-190.53" who="#KrystynaBochenek">Powracamy do rozpatrywania punktu trzeciego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-190.54" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że w przerwie w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Kultury i Środków Przekazu, które ustosunkowały się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-190.55" who="#KrystynaBochenek">Przypominam też, że dyskusja nad rozpatrywaną ustawą została zamknięta i obecnie, zgodnie z art. 52 ust. 6 Regulaminu Senatu, mogą zabrać głos jedynie sprawozdawcy i wnioskodawcy.</u>
          <u xml:id="u-190.56" who="#KrystynaBochenek">Proszę sprawozdawcę Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Kultury i Środków Przekazu, pana senatora Tomasza Misiaka, o zabranie głosu i przedstawienie uzgodnionych na posiedzeniu wniosków.</u>
          <u xml:id="u-190.57" who="#KrystynaBochenek">Uprzejmie proszę, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#TomaszMisiak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#TomaszMisiak">Zważywszy na oczekiwania senatorów, w imieniu połączonych komisji rekomenduję przyjęcie następujących poprawek: pierwszej, trzeciej, czwartej, piątej, siódmej, dziesiątej, osiemnastej, dwudziestej, dwudziestej drugiej, dwudziestej czwartej, dwudziestej piątej, dwudziestej dziewiątej, trzydziestej, trzydziestej czwartej, trzydziestej piątej, trzydziestej szóstej, trzydziestej ósmej, trzydziestej dziewiątej, czterdziestej pierwszej, czterdziestej czwartej, czterdziestej piątej, czterdziestej szóstej, czterdziestej siódmej, pięćdziesiątej pierwszej, pięćdziesiątej drugiej, pięćdziesiątej trzeciej, pięćdziesiątej czwartej, pięćdziesiątej szóstej, pięćdziesiątej siódmej, pięćdziesiątej ósmej, sześćdziesiątej oraz sześćdziesiątej drugiej i sześćdziesiątej czwartej. Zostały one przegłosowane przez komisje pozytywnie i prosimy o ich przyjęcie. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję panu senatorowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę mniejszości połączonych komisji, senatora Czesława Ryszkę, i przedstawienie wniosków mniejszości połączonych komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#CzesławRyszka">Dziękuję, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#CzesławRyszka">Ja, niestety, nie reprezentuję tutaj Totolotka, tylko senacki Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość. Chciałbym...</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#komentarz">(Senator Michał Wojtczak: Dlaczego „niestety”?)</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#komentarz">(Senator Jan Rulewski: A szkoda.)</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#komentarz">(Wicemarszałek Krystyna Bochenek: Proszę bez komentarzy, Panie Senatorze. Do rzeczy.)</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#CzesławRyszka">Chciałbym krótko uzasadnić wniosek mniejszości o odrzucenie w całości nowelizowanej ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych ustaw. Żeby nie przedłużać, będzie to krótkie uzasadnienie.</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#CzesławRyszka">Pierwszy problem - nowelizacja jest niezgodna z konstytucją, ponieważ z organu konstytucyjnego, jakim jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, czyni się instytucję bez większego znaczenia, bez konstytucyjnie należnych kompetencji. Jest to doraźna nowelizacja, która ma na celu podporządkowanie mediów nie tylko publicznych, ale także prywatnych rządowi. Jeżeli nie stanie się tak wprost, to stanie się tak pośrednio, ponieważ to, co należało do konstytucyjnego obowiązku Krajowej Rady, a więc przyznawanie koncesji, kontrolowanie nadawców, przyznawanie lub odbieranie statusu nadawcy społecznego, przechodzi do Urzędu Komunikacji Elektronicznej, podległego premierowi i rządowi.</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#CzesławRyszka">Dotąd, jakkolwiek było, mimo że Krajowa Rada była ciałem politycznym, uchwały podejmowano przy konsensusie. Obecnie biada nadawcom, którzy nie będą mieli - że tak powiem - dla rządzących. Ostatnio nawet odebrano w Sejmie przepustki niektórym dziennikarzom „Naszego Dziennika”. Jestem przekonany, że ciężki los spotka Radio Maryja czy Telewizję Trwam. Kto wie, czy kilka kluczowych poprawek nowelizacji nie stworzono pod kątem wyeliminowania tych podmiotów, które za bardzo bronią spraw narodowych i nie kochają, jak należy, Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-193.9" who="#CzesławRyszka">Trzeba również dodać, że upadek Krajowej Rady jest kompletnym rozregulowaniem nie tylko rynku medialnego, ale także ładu medialnego.</u>
          <u xml:id="u-193.10" who="#CzesławRyszka">Zarzut niekonstytucyjności dotyczy też niezgodności z prawem europejskim, ponieważ regulator rynku mediów elektronicznych nie może podlegać bezpośrednio premierowi.</u>
          <u xml:id="u-193.11" who="#CzesławRyszka">Drugi problem dotyczy, mówiąc kolokwialnie, skoku polityków Platformy Obywatelskiej na majątek mediów publicznych. Ustawa wprowadza niebezpieczną zmianę w art. 32 ustawy o radiofonii i telewizji, w którym obowiązujące do tej pory słowo „przedsiębiorstwa” zastępuje się słowem „podmioty”. Podmiotami będą odtąd niezależne fundacje i stowarzyszenia, których nie będzie można skontrolować, a one stopniowo uwłaszczą się na majątku narodowym, jakim jest ogromny majątek mediów publicznych w postaci rynku reklam, nieruchomości, archiwów, a także zasobów ludzkich.</u>
          <u xml:id="u-193.12" who="#CzesławRyszka">Ustawa zadecyduje o przyszłości mediów publicznych, a więc o dobru narodowym, które można porównać do majątku muzeum narodowego. Czy taki majątek wolno sprywatyzować? Jeśli zważymy na zakusy likwidacji abonamentu, to nowelizowana ustawa zmierza w istocie do zlikwidowania polskich mediów publicznych. Po likwidacji abonamentu, media publiczne będą już całkowicie zdane na łaskę i niełaskę rządzących.</u>
          <u xml:id="u-193.13" who="#CzesławRyszka">Na koniec, nie dziwię się posłom i senatorom Platformy Obywatelskiej, że chcą nie tylko opanować Krajową Radę, zarządy, rady nadzorcze w mediach publicznych, ale także podporządkowują sobie media komercyjne. Te drugie na wszelki wypadek, gdyby chciały zmienić obiekt poparcia. Cóż, doświadczenie lat wolności uczy, że kto ma media, ten ma władzę. Ale przychodzi też czas rozliczenia przez naród.</u>
          <u xml:id="u-193.14" who="#CzesławRyszka">W imieniu klubu Prawa i Sprawiedliwości wnoszę o odrzucenie tej ustawy w całości. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-193.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękuję panu senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę mniejszości połączonych komisji, pana senatora Wojciecha Skurkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#WojciechSkurkiewicz">Pani Marszałek! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#WojciechSkurkiewicz">Swoją wypowiedź chciałbym rozpocząć od rozpatrzenia spraw dotyczących bezpośrednio Senatu. Poprawka czterdziesta szósta, która jest pozytywnie rekomendowana Wysokiej Izbie, rozszerza zakres działań przy powoływaniu prezesa UKE. W myśl tej poprawki prezes UKE będzie powoływany na wniosek premiera przez Sejm za zgodą Senatu. Ale z tym, Szanowni Państwo, wiążą się dwie poprawki mniejszości - poprawka czterdziesta trzecia i poprawka pięćdziesiąta.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#WojciechSkurkiewicz">Propozycja mniejszości jest taka, aby prezes UKE również przed Wysoką Izbą prezentował sprawozdanie ze swojej działalności.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#WojciechSkurkiewicz">Szanowni Państwo, od szeregu miesięcy toczy się dyskusja, w której prominentni działacze polityczni wypowiadają się na temat likwidacji Senatu. Uważam, że Wysoka Izba powinna wytrącać wszelakie argumenty po to, aby nie było dalszej dyskusji, że Senat jest zbędny, niepotrzebny, że Senat należy zlikwidować.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#WojciechSkurkiewicz">Te moje poprawki zmierzają w tym kierunku, abyśmy my, senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej, potwierdzili, że jesteśmy Izbą, która stoi na straży porządku prawa, która również ma udział w decydowaniu i która ma głos w debacie politycznej. I moja gorąca prośba do państwa, abyście zechcieli poprzeć poprawki, które zgłosiłem do ustawy. To jest pierwsza rzecz.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#WojciechSkurkiewicz">Szanowni Państwo, druga rzecz. Jako senatorowie opozycji wyciągamy pomocną dłoń w kierunku opcji rządzącej w tej chwili. Chcemy państwu pomóc w realizacji taniego państwa w naszym kraju. Poprawka szesnasta wiąże się z tym bezpośrednio. Proponujemy, aby w myśl znowelizowanej ustawy członkom Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nowej kadencji przysługiwały środki finansowe za wykonywanie funkcji w Krajowej Radzie w wysokości 1/30 wynagrodzenia podsekretarza stanu za każdy dzień pracy. Szanowni Państwo, obdzieramy Krajową Radę Radiofonii i Telewizji z uprawnień. Stanie się ona instytucją fasadową, która praktycznie ma wytrącone z ręki wszelkie narzędzia władzy na rynku medialnym. Okaże się, że ta nowa Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji będzie zbierała się tylko jeden dzień w miesiącu, może dwa dni w miesiącu. Dlaczego mamy im dawać pensje w wysokości połowy uposażenia podsekretarza stanu. Za każde posiedzenie. Ile pracy, tyle płacy. Spotkają się przez dwa dni, zapłacimy za dwa dni. Spotkają się piętnaście razy, przez piętnaście dni, zapłacimy za piętnaście dni.</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#WojciechSkurkiewicz">I jeszcze jedna poprawka, Szanowni Państwo, która wiąże się z tym, co mówiłem w dniu wczorajszym. Sprawa dotycząca funkcjonowania nadawców społecznych. Ja państwu wykazywałem, bo większość z państwa zapewne nie wiedziała, że głównym nadawcą społecznym w naszym kraju jest Radio Maryja. I państwo obdzieracie w tym momencie Krajową Radę z jej uprawnień, przekazujecie do prezesa UKE, który jednoosobowo będzie decydował o tym, kto ma status nadawcy społecznego, a komu można ten status odebrać - status bardzo ważny. I, Szanowni Państwo, to jest właśnie cios między innymi w Radio Maryja i w ojca Tadeusza Rydzyka. Dlatego jeszcze raz proszę, bo tych podmiotów jest zdecydowanie więcej, bo to są również rozgłośnie lokalne, katolickie, parafialne. Dlatego też uważam, że poprawki szósta, ósma i trzydziesta siódma z tym się wiążą. I gorąca prośba do państwa, abyście je zechcieli poprzeć.</u>
          <u xml:id="u-195.7" who="#WojciechSkurkiewicz">To tyle, Szanowni Państwo. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-195.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#KrystynaBochenek">Dotąd sądziłam, że praca odbywa się nie tylko podczas posiedzeń plenarnych.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę teraz o zabranie głosu sprawozdawcę mniejszości połączonych komisji, pana senatora Krzysztofa Piesiewicza.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#komentarz">(Senator Krzysztof Piesiewicz: Ja?)</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#KrystynaBochenek">Znaczy, tak zostałam poinformowana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#KrzysztofPiesiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#KrzysztofPiesiewicz">Korzystam z tego, że w Senacie każdy może mówić, nawet to, co mu się żywnie podoba i co nie zawsze jest zgodne z rzeczywistością. Akurat poprawka, którą omawiam, doprecyzowuje i ułatwia odcięcie rządu od możliwości wpływu na media. A mianowicie, do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji będą mogły być wybrane tylko osoby, które będą rekomendowane przez najbardziej prestiżowe polskie uniwersytety i środowiska twórcze.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#KrzysztofPiesiewicz">To jest poprawka, która to precyzuje i nakłada obowiązek dołączenia do rekomendacji uniwersyteckiej rekomendacji stowarzyszenia twórczego albo dziennikarskiego. Wchodzimy w tej chwili w taką przestrzeń, w której nie będzie już można mówić tylko i wyłącznie o tym, że oto jedynie politycy odpowiadają za przestrzeń medialną. Zobaczymy, co z tego wyniknie. Jest to próba, wysiłek parlamentu. Chcemy, żeby to wszystko się zmieniło i żeby było inaczej. Czy to wyjdzie? Zobaczymy. To zależy od nas wszystkich. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#KrystynaBochenek">Teraz proszę o zabranie głosu sprawozdawcę mniejszości połączonych komisji, pana senatora Piotr Łukasza Andrzejewskiego, i przedstawienie wniosków mniejszości połączonych komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#PiotrAndrzejewski">Pani Marszałek! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#PiotrAndrzejewski">Na wypadek, gdyby nie przeszedł wniosek mniejszości o odrzucenie ustawy - brak wystarczającej liczby osób przejawiających wolę polityczną w tym zakresie, a przy tym wychodzę z założenia, iż należy przywrócić ustawie właściwy wymiar, wymiar poprawnej i przyzwoitej legislacji - proszę o poparcie mojego wniosku mniejszości, nieakceptowanego przez większość połączonych komisji i łączącego się z wnioskiem dotyczącym vacatio legis ustawy. Chodzi o poprawki sześćdziesiątą pierwszą i sześćdziesiątą trzecią, które będą przegłosowane łącznie. Zmierzają one do tego, że wejście ustawy w życie nie jest natychmiastowe. Zresztą nie ma takiego powodu, żeby to już, z marszu zrealizować. Granice przyzwoitej legislacji, stałości i pewności systemu prawa wymagają odpowiedniego vacatio legis dla wdrożenia tych przepisów. Stąd jest propozycja nadania art. 16 brzmienia, iż ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. To się jednocześnie łączy ze skreśleniem dotychczasowego przepisu, który jest upoważnieniem do dezorganizacji budżetu oraz do nadania dodatkowych uprawnień prezesowi Rady Ministrów do wywrócenia statecznika państwa, jakim jest budżet przyjęty na ten rok, w związku z przesunięciem nie tylko środków finansowych, ale i zadań przy przyszłym budżecie zadaniowym. Jest to dosyć ciekawa praktyka. Oby nie stała się ona kanonem, do którego będzie zmierzać Sejm, Senat i rząd. A mianowicie, że niezależnie od statecznika państwa, jakim jest konstytucja i uchwalona ustawa budżetowa, w toku jej wykonywania przy jakichś pilnych decyzjach władzy wykonawczej i ustawodawczej będzie można podważać budżet decyzją prezesa Rady Ministrów. To jest naganna praktyka, zwłaszcza wtedy, kiedy dotyczy naruszenia zasady przyzwoitej legislacji przy takim vacatio legis, jakie proponuje ustawa nowelizująca.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#PiotrAndrzejewski">Chciałbym powiedzieć, że łączność tych dwóch poprawek wynika z tego, że przy takim vacatio legis, które staram się zaproponować w poprawce sześćdziesiątej trzeciej do art. 16 i o którego uwzględnienie proszę, zbędne będzie...</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Krystyna Bochenek: Proszę państwa senatorów o...)</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#PiotrAndrzejewski">...uprawnienie dla prezesa Rady Ministrów. Można bowiem zaplanować i nowe zadania, przejęte przez prezesa UKE, i te dotyczące powiększenia składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz rozpoczęcia jej kadencji od nowa, i te związane ze stosownymi ewentualnymi odszkodowaniami, które trzeba będzie wypłacić zwalnianym pracownikom na mocy tej ustawy z racji nieodnowionych kontraktów Biura Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Mamy tu do czynienia - nie chcę mówić, tak jak niektórzy mówią, z czystką - ale na pewno z odnowieniem składu personalnego, jeśli chodzi o wszystkich tych, którzy obsługują Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, a to też rodzi pewne koszty i zapewne będzie przewidziane w ustawie budżetowej na rok 2009. W związku z tym te nadzwyczajne uprawnienia prezesa Rady Ministrów do dezorganizacji budżetu będą zbędne. Można to uwzględnić w normalnym trybie w przyszłej ustawie budżetowej. Z tych wszystkich względów proszę o poparcie moich poprawek. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#KrystynaBochenek">Czy senatorowie wnioskodawcy lub pozostała senator sprawozdawca chcą jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#KrystynaBochenek">Przypomnę, że w trakcie dyskusji wnioski zgłosili: senator Misiak, marszałek Borusewicz, senator Skurkiewicz, senator Andrzejewski, senator Piesiewicz. Ponadto sprawozdawcą Komisji Kultury i Środków Przekazu była pani senator Barbara Borys-Damięcka.</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#KrystynaBochenek">Pan senator jeszcze chce coś dodać?</u>
          <u xml:id="u-200.5" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Wobec poparcia przez połączone komisje mojej indywidualnej poprawki dziesiątej uważam zabieranie głosu w tym względzie za zbędne. Dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-200.6" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-200.7" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że pan senator Tomasz Misiak wycofał swoją poprawkę czternastą, zawartą w punkcie oznaczonym rzymską dwójką, w druku nr 86Z.</u>
          <u xml:id="u-200.8" who="#KrystynaBochenek">Zgodnie z art. 52 ust. 7 Regulaminu Senatu każdy z państwa senatorów może podtrzymać wycofany wniosek, przejmując uprawnienia dotychczasowego wnioskodawcy.</u>
          <u xml:id="u-200.9" who="#KrystynaBochenek">Czy ktoś wyraża taką chęć?</u>
          <u xml:id="u-200.10" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#TomaszMisiak">Ja chciałbym tylko powiedzieć, że wniosek, który wycofałem, jest po prostu bardzo podobny do wniosku senatora Piesiewicza i ja poparłem ten jego wniosek. Wyjaśniam senatorom, że różnica nie jest na tyle duża, żeby oba te wnioski warto było podtrzymywać. Tak że tu jest wniosek trzynasty pana senatora Piesiewicza, dużo lepiej przygotowany.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękujemy.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do głosowania w sprawie ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#KrystynaBochenek">Przypominam państwu senatorom, że w tej sprawie w toku debaty przedstawiono następujące wnioski: mniejszość Komisji Kultury i Środków Przekazu przedstawiła wniosek o odrzucenie ustawy, Komisja Gospodarki Narodowej, Komisja Kultury i Środków Przekazu, mniejszości Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz senatorowie wnioskodawcy przedstawili wnioski o wprowadzenie poprawek do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#KrystynaBochenek">Informuję, że zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności zostanie przeprowadzone głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie ustawy - znajdą go państwo w punkcie oznaczonym rzymską jedynką, w druku nr 86Z - a następnie, w przypadku odrzucenia tego wniosku, nad przedstawionymi poprawkami, zawartymi w punkcie oznaczonym rzymską dwójką, w druku nr 86Z, według kolejności przepisów ustawy.</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem mniejszości Komisji Kultury i Środków Przekazu o odrzucenie ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw, oznaczonym rzymską jedynką, zawartym w druku nr 86Z.</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#KrystynaBochenek">Proszę o naciśnięcie przycisku obecności.</u>
          <u xml:id="u-202.6" who="#KrystynaBochenek">Kto z państwa senatorów jest za przyjęciem przedstawionego wniosku? Proszę o naciśnięcie przycisku „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.7" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu? Proszę o naciśnięcie przycisku „wstrzymuję się” i podniesienie ręki...</u>
          <u xml:id="u-202.8" who="#KrystynaBochenek">Cofam. Przepraszam bardzo, nastąpiło drobne, ale istotne przeoczenie - najpierw powinnam zapytać...</u>
          <u xml:id="u-202.9" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw? Proszę o naciśnięcie przycisku „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.10" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu? Proszę o naciśnięcie przycisku „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.11" who="#KrystynaBochenek">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-202.12" who="#KrystynaBochenek">Na 92 obecnych na sali senatorów 34 głosowało za, 57 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-202.13" who="#KrystynaBochenek">W związku z tym stwierdzam, że Senat... Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-202.14" who="#KrystynaBochenek">Wobec odrzucenia wniosku o odrzucenie ustawy przystępujemy do głosowania nad przedstawionymi poprawkami, zawartymi we wniosku oznaczonym rzymską dwójką, w druku nr 86Z.</u>
          <u xml:id="u-202.15" who="#KrystynaBochenek">Uwaga, przyjęcie poprawki pierwszej wyklucza głosowanie nad poprawką drugą.</u>
          <u xml:id="u-202.16" who="#KrystynaBochenek">Poprawka pierwsza powoduje uaktualnienie tytułu rozdziału, tak aby dotyczył on zarówno Krajowej Rady, jak i prezesa UKE.</u>
          <u xml:id="u-202.17" who="#KrystynaBochenek">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-202.18" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za? Przycisk „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.19" who="#KrystynaBochenek">Kto przeciw? Przycisk „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.20" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu? Proszę o naciśniecie przycisku „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.21" who="#KrystynaBochenek">Odczytuję wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-202.22" who="#KrystynaBochenek">Na 92 obecnych senatorów 58 głosowało za, 33 - przeciw, 1 senator wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-202.23" who="#KrystynaBochenek">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-202.24" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do głosowania nad poprawką trzecią, która ma charakter porządkowy i ma na celu dokładne przytoczenie określonego w konstytucji zakresu działania Krajowej Rady.</u>
          <u xml:id="u-202.25" who="#KrystynaBochenek">Proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-202.26" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za? Proszę o naciśnięcie przycisku odpowiedniego koloru.</u>
          <u xml:id="u-202.27" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-202.28" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-202.29" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę o podanie wyników.</u>
          <u xml:id="u-202.30" who="#KrystynaBochenek">Na 92 obecnych senatorów 58 głosowało za, 33 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-202.31" who="#KrystynaBochenek">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-202.32" who="#KrystynaBochenek">Głosujemy nad poprawką czwartą, która ma na celu wyszczególnienie wśród zadań Krajowej Rady obowiązku dbałości o przestrzeganie przez nadawców praw twórców.</u>
          <u xml:id="u-202.33" who="#KrystynaBochenek">Proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-202.34" who="#KrystynaBochenek">Kto z pań i panów senatorów jest za? Proszę o naciśnięcie przycisku „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.35" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw? Przycisk „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.36" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu? Przycisk „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.37" who="#KrystynaBochenek">Proszę o podanie wyników.</u>
          <u xml:id="u-202.38" who="#KrystynaBochenek">Na 92 senatorów obecnych na sali wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-202.39" who="#KrystynaBochenek">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-202.40" who="#KrystynaBochenek">Państwo Senatorowie, nad poprawkami piątą i dwudziestą czwartą należy głosować łącznie. Przyjęcie tych poprawek wyklucza głosowanie nad poprawką dwudziestą trzecią.</u>
          <u xml:id="u-202.41" who="#KrystynaBochenek">Poprawki piąta i dwudziesta czwarta powodują, iż członków zarządów regionalnych spółek radiofonii publicznej będą powoływać właściwe rady nadzorcze tych spółek na podstawie przeprowadzonego konkursu, a nie Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-202.42" who="#KrystynaBochenek">Proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-202.43" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za? Przycisk „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.44" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw? Przycisk „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.45" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał? Przycisk „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.46" who="#KrystynaBochenek">Odczytuję wyniki.</u>
          <u xml:id="u-202.47" who="#KrystynaBochenek">Na 92 obecnych senatorów 58 głosowało za, 33 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-202.48" who="#KrystynaBochenek">Poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-202.49" who="#KrystynaBochenek">Nad poprawkami szóstą, ósmą i trzydziestą siódmą należy głosować łącznie...</u>
          <u xml:id="u-202.50" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-202.51" who="#KrystynaBochenek">Przepraszam, szósta, ósma i trzydziesta...</u>
          <u xml:id="u-202.52" who="#KrystynaBochenek">Proszę biuro... Trzydziesta siódma. A jak ja powiedziałam? Dobrze powiedziałam. Proszę nie poprawiać, ponieważ nad poprawkami szóstą, ósmą i trzydziestą siódmą należy głosować łącznie. Przeczytałam tak, jak należy.</u>
          <u xml:id="u-202.53" who="#KrystynaBochenek">Poprawki szósta, ósma i trzydziesta siódma mają na celu utrzymanie dotychczasowego trybu przyznawania statusu nadawcy społecznego.</u>
          <u xml:id="u-202.54" who="#KrystynaBochenek">Proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-202.55" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za? Przycisk „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.56" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw? Przycisk „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.57" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu? Przycisk „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.58" who="#KrystynaBochenek">Proszę podać wyniki.</u>
          <u xml:id="u-202.59" who="#KrystynaBochenek">Na 92 obecnych senatorów 34 głosowało za, 55 - przeciw, 3 osoby wstrzymały się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-202.60" who="#KrystynaBochenek">Poprawki zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-202.61" who="#KrystynaBochenek">Poprawka siódma jest to poprawka o charakterze porządkowym i ma na celu doprecyzowanie roli prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej.</u>
          <u xml:id="u-202.62" who="#KrystynaBochenek">Proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-202.63" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za? Przycisk „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.64" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw? Przycisk „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.65" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu? Przycisk „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.66" who="#KrystynaBochenek">Proszę o wyniki.</u>
          <u xml:id="u-202.67" who="#KrystynaBochenek">Na 92 obecnych senatorów 58 głosowało za, 33 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-202.68" who="#KrystynaBochenek">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-202.69" who="#KrystynaBochenek">Nad poprawką ósmą już głosowaliśmy łącznie z poprawkami szóstą i trzydziestą siódmą.</u>
          <u xml:id="u-202.70" who="#KrystynaBochenek">Panie, Panowie Senatorowie, głosujemy nad poprawką dziewiątą. Ma ona na celu utrzymanie dotychczasowej liczby członków Krajowej Rady oraz dotychczasowych warunków, jakie muszą spełniać kandydaci na członków Krajowej Rady.</u>
          <u xml:id="u-202.71" who="#KrystynaBochenek">Proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-202.72" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za? Przycisk „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.73" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw? Przycisk „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.74" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu? Przycisk „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.75" who="#KrystynaBochenek">Proszę o wyniki.</u>
          <u xml:id="u-202.76" who="#KrystynaBochenek">Na 92 obecnych na sali senatorów 34 głosowało za, 56 - przeciw, 2 senatorów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-202.77" who="#KrystynaBochenek">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-202.78" who="#KrystynaBochenek">Głosujemy nad poprawką dziesiątą.</u>
          <u xml:id="u-202.79" who="#KrystynaBochenek">Chcę powiedzieć paniom i panom senatorom, że przyjęcie poprawki dziesiątej wyklucza głosowanie nad poprawkami jedenastą, dwunastą, trzynastą i czternastą.</u>
          <u xml:id="u-202.80" who="#KrystynaBochenek">Poprawka dziesiąta ma na celu przywrócenie dotychczasowej liczby członków Krajowej Rady z zachowaniem warunku posiadania rekomendacji uczelni lub stowarzyszenia.</u>
          <u xml:id="u-202.81" who="#KrystynaBochenek">Proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-202.82" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za? Przycisk „za” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.83" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw? Przycisk „przeciw” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.84" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał? Przycisk „wstrzymuję się” i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-202.85" who="#KrystynaBochenek">Proszę o wyniki.</u>
          <u xml:id="u-202.86" who="#KrystynaBochenek">Na 92 obecnych senatorów 34 głosowało za, 57 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-202.87" who="#KrystynaBochenek">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-202.88" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do głosowania nad poprawką jedenastą, która ma na celu przywrócenie dotychczasowej liczby członków Krajowej Rady i nie odnosi się do wymogów, jakie muszą spełniać kandydaci na członków.</u>
          <u xml:id="u-202.89" who="#KrystynaBochenek">Proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-202.90" who="#KrystynaBochenek">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-202.91" who="#KrystynaBochenek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-202.92" who="#KrystynaBochenek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-202.93" who="#KrystynaBochenek">Proszę o wyniki.</u>
          <u xml:id="u-202.94" who="#KrystynaBochenek">Na 91 obecnych senatorów 33 było za, 58 - przeciw, nikt się nie wstrzymał od głosu.</u>
          <u xml:id="u-202.95" who="#KrystynaBochenek">Czyli poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-202.96" who="#KrystynaBochenek">Za moment pan marszałek Ziółkowski poprowadzi dalszą część głosowania.</u>
          <u xml:id="u-202.97" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-202.98" who="#komentarz">(Głos z sali: I prędkość kosmiczna...)</u>
          <u xml:id="u-202.99" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Marek Ziółkowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#MarekZiółkowski">Żadnej prędkości kosmicznej. Potem będą mnie oskarżali, że kary przeze mnie muszą płacić. Nie, nie ma tak dobrze.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#MarekZiółkowski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką dwunastą. Powoduje ona, że wymagana będzie jedynie jedna rekomendacja uczelni - uniwersytetu lub uczelni artystycznej - lub stowarzyszenia twórców lub dziennikarzy.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-203.7" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję. Proszę o wyniki.</u>
          <u xml:id="u-203.8" who="#MarekZiółkowski">Na 91 obecnych senatorów 2 głosowało za, 88 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-203.9" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-203.10" who="#MarekZiółkowski">Poprawka trzynasta powoduje, że od kandydatów na członka Krajowej Rady wymagane będą dwie rekomendacje: uczelni - uniwersytetu lub uczelni artystycznej - oraz stowarzyszenia twórców lub dziennikarzy.</u>
          <u xml:id="u-203.11" who="#MarekZiółkowski">Wysoki Senacie, przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-203.12" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-203.13" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-203.14" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-203.15" who="#MarekZiółkowski">Na 91 obecnych senatorów 58 głosowało za, 31 - przeciw, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-203.16" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-203.17" who="#MarekZiółkowski">Poprawka czternasta powoduje...</u>
          <u xml:id="u-203.18" who="#komentarz">(Głos z sali: Poprawka piętnasta.)</u>
          <u xml:id="u-203.19" who="#MarekZiółkowski">Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-203.20" who="#MarekZiółkowski">Poprawka piętnasta wyłącza z obowiązku uzyskania stosownych rekomendacji członków Krajowej Rady powoływanych przez prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-203.21" who="#MarekZiółkowski">To jest poprawka senatora Piesiewicza.</u>
          <u xml:id="u-203.22" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-203.23" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-203.24" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-203.25" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-203.26" who="#MarekZiółkowski">Na 91 obecnych senatorów 35 głosowało za, 55 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-203.27" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-203.28" who="#MarekZiółkowski">Poprawka szesnasta powoduje, że wysokość diety otrzymywanej przez członków Krajowej Rady będzie uzależniona od liczby odbytych przez Radę posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-203.29" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-203.30" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-203.31" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-203.32" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-203.33" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-203.34" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 34 głosowało za, 54 - przeciw, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-203.35" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-203.36" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-203.37" who="#MarekZiółkowski">Poprawka siedemnaście ma na celu utrzymanie dotychczasowego sposobu głosowania w Krajowej Radzie, to znaczy większością 2/3.</u>
          <u xml:id="u-203.38" who="#MarekZiółkowski">Proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-203.39" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-203.40" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-203.41" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-203.42" who="#MarekZiółkowski">Na 90 senatorów 33 głosowało za, 56 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-203.43" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-203.44" who="#MarekZiółkowski">Poprawka osiemnasta ma charakter porządkowy i polega na dokładnym przytoczeniu treści przepisów konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-203.45" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-203.46" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-203.47" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-203.48" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-203.49" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-203.50" who="#MarekZiółkowski">Na 89 senatorów 86 było za, 1 - przeciw, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-203.51" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-203.52" who="#MarekZiółkowski">Poprawka dziewiętnasta umożliwia zwołanie posiedzenia Krajowej Rady już przez dwóch członków rady.</u>
          <u xml:id="u-203.53" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-203.54" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-203.55" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-203.56" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-203.57" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-203.58" who="#MarekZiółkowski">Na 90 senatorów 33 było za, 56 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-203.59" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-203.60" who="#MarekZiółkowski">Nad poprawkami dwudziestą i czterdziestą pierwszą należy głosować łącznie. Przyjęcie tych poprawek wyklucza głosowanie nad poprawką czterdziestą.</u>
          <u xml:id="u-203.61" who="#MarekZiółkowski">Poprawki te powodują, iż nadawca będzie zobowiązany do natychmiastowego zaprzestania naruszania prawa, a prezes UKE, na wniosek Krajowej Rady, będzie mógł niezwłocznie nałożyć na takiego nadawcę karę pieniężną.</u>
          <u xml:id="u-203.62" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-203.63" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-203.64" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-203.65" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-203.66" who="#MarekZiółkowski">Na 90 senatorów 58 głosowało za, 31 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-203.67" who="#MarekZiółkowski">Poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-203.68" who="#MarekZiółkowski">Teraz poprawka dwudziesta pierwsza. Jej przyjęcie wyklucza głosowanie nad poprawką dwudziestą drugą.</u>
          <u xml:id="u-203.69" who="#MarekZiółkowski">Poprawka dwudziesta pierwsza ma na celu utrzymanie dotychczasowej regulacji dotyczącej zapewnienia częstotliwości dla telewizji i radiofonii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-203.70" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-203.71" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-203.72" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-203.73" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-203.74" who="#MarekZiółkowski">Na 90 senatorów 33 głosowało za, 55 - przeciw, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-203.75" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-203.76" who="#MarekZiółkowski">Zatem głosujemy nad poprawką dwudziestą drugą. Ma ona spowodować takie kształtowanie częstotliwości regionalnej telewizji publicznej, aby zasięg programów obejmował, w miarę możliwości, całość właściwych dla nich województw.</u>
          <u xml:id="u-203.77" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-203.78" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-203.79" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-203.80" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-203.81" who="#MarekZiółkowski">Na 90 senatorów 89 głosowało za, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-203.82" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#MarekZiółkowski">Opuszczamy te poprawki, które zostały wykluczone poprzednimi głosowaniami.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#MarekZiółkowski">Poprawka dwudziesta piąta umożliwia walnemu zgromadzeniu spółki publicznej radiofonii lub telewizji odwołanie, w ściśle określonych przypadkach, członków zarządów tych spółek.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#MarekZiółkowski">Na 90 senatorów 56 głosowało za, 33 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.7" who="#MarekZiółkowski">Poprawkę dwudziestą szóstą opuszczam.</u>
          <u xml:id="u-204.8" who="#MarekZiółkowski">Poprawka dwudziesta siódma zmierza do tego, aby w skład rady nadzorczej wchodziło od pięciu do siedmiu członków. Ponadto poprawka zwiększa większość i kworum wymagane do powołania i odwołania członków rady nadzorczej przez Krajową Radę.</u>
          <u xml:id="u-204.9" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.10" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.11" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.12" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-204.13" who="#MarekZiółkowski">Na 90 senatorów 33 głosowało za, 57 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.14" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-204.15" who="#MarekZiółkowski">Poprawka dwudziesta ósma umożliwia powołanie do rady nadzorczej przedstawiciela ministra skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-204.16" who="#MarekZiółkowski">Proszę nacisnąć przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.17" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.18" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.19" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-204.20" who="#MarekZiółkowski">Na 90 senatorów 34 głosowało za, 54 - przeciw, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.21" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-204.22" who="#MarekZiółkowski">Poprawka dwudziesta dziewiąta ma na celu dostosowanie ustawy do kodeksu spółek handlowych.</u>
          <u xml:id="u-204.23" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.24" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.25" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.26" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-204.27" who="#MarekZiółkowski">Na 90 senatorów 57 głosowało za, 33 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.28" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.29" who="#MarekZiółkowski">Nad poprawkami trzydziestą, trzydziestą piątą i trzydziestą szóstą należy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-204.30" who="#komentarz">(Senator Czesław Ryszka: Sprzedali publiczne media.)</u>
          <u xml:id="u-204.31" who="#MarekZiółkowski">Mają one na celu wzmocnienie roli Krajowej Rady w procesie przyznawania i cofania koncesji - prezes UKE przy podejmowaniu tych decyzji będzie musiał osiągnąć porozumienie z Krajową Radą, w przypadku braku porozumienia decyzje nie dojdą do skutku.</u>
          <u xml:id="u-204.32" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.33" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.34" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.35" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-204.36" who="#MarekZiółkowski">Na 90 senatorów 58 głosowało za, 31 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.37" who="#MarekZiółkowski">Poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-204.38" who="#MarekZiółkowski">Przyjęcie poprawki trzydziestej pierwszej wyklucza głosowanie nad poprawką trzydziestą drugą.</u>
          <u xml:id="u-204.39" who="#MarekZiółkowski">Poprawka trzydziesta pierwsza powoduje, że informacja o możliwości uzyskania koncesji będzie publikowana w „Monitorze Polskim”.</u>
          <u xml:id="u-204.40" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.41" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.42" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.43" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.44" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 33 głosowało za, 56 - przeciw, 1 senator wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.45" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-204.46" who="#MarekZiółkowski">Poprawka trzydziesta druga powoduje, że informacja o możliwości uzyskania koncesji będzie publikowana w „Biuletynie Informacji Publicznej” oraz w „Monitorze Polskim”.</u>
          <u xml:id="u-204.47" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.48" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.49" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.50" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.51" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 36 głosowało za, 53 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.52" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-204.53" who="#MarekZiółkowski">Poprawka trzydziesta trzecia powoduje, że informacja o możliwości uzyskania koncesji będzie publikowana w dwóch drukowanych dziennikach, a nie tylko w jednym.</u>
          <u xml:id="u-204.54" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.55" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.56" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.57" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.58" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 32 głosowało za, 57 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.59" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-204.60" who="#MarekZiółkowski">Poprawka trzydziesta czwarta ma na celu doprecyzowanie treści upoważnienia do wydania rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-204.61" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.62" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.63" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.64" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.65" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.66" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 57 głosowało za, 33 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.67" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.68" who="#MarekZiółkowski">Teraz poprawka trzydziesta ósma. Poprawka trzydziesta ósma skreśla zbędne odesłanie.</u>
          <u xml:id="u-204.69" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.70" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.71" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.72" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.73" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 57 głosowało za, 32 - przeciw, 1 senator wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.74" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.75" who="#MarekZiółkowski">Poprawka trzydziesta dziewiąta zmierza do tego, aby operator sieci kablowej dołączał do zgłoszenia wszelkie dokumenty potwierdzające uprawnienia nadawcy do rozprowadzania programów.</u>
          <u xml:id="u-204.76" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.77" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.78" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.79" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.80" who="#MarekZiółkowski">Na 89 obecnych senatorów 86 głosowało za, 2 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.81" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.82" who="#MarekZiółkowski">Opuszczam dwie kolejne poprawki.</u>
          <u xml:id="u-204.83" who="#MarekZiółkowski">Poprawka czterdziesta druga dotyczy ustawy o działach administracji i ma na celu powierzenie nadzoru nad UKE prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-204.84" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.85" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.86" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.87" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.88" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 2 głosowało za, 87 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.89" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-204.90" who="#MarekZiółkowski">Nad poprawkami czterdziestą trzecią i pięćdziesiątą należy głosować łącznie. Jeżeli je przyjmiemy, wykluczy to głosowanie nad poprawkami czterdziestą czwartą, czterdziestą dziewiątą i pięćdziesiątą pierwszą. Te dwie poprawki, czterdziesta trzecia i pięćdziesiąta, nakładają na prezesa UKE obowiązek składania przewidzianych prawem sprawozdań Sejmowi i Senatowi.</u>
          <u xml:id="u-204.91" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.92" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.93" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.94" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.95" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 88 głosowało za, 2 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.96" who="#MarekZiółkowski">Poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-204.97" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-204.98" who="#MarekZiółkowski">Będziemy, Wysoka Izbo, słuchali sprawozdania, jeżeli wszystko zostanie przegłosowane.</u>
          <u xml:id="u-204.99" who="#MarekZiółkowski">Poprawka czterdziesta piąta ma na celu wyraźne doprecyzowanie, iż organ powołujący prezesa UKE jest również uprawniony do jego odwołania.</u>
          <u xml:id="u-204.100" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.101" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.102" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.103" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.104" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 58 głosowało za, 32 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.105" who="#MarekZiółkowski">A więc poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.106" who="#MarekZiółkowski">Poprawka czterdziesta szósta powoduje, że prezesa UKE będzie powoływał Sejm za zgodą Senatu.</u>
          <u xml:id="u-204.107" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.108" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.109" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.110" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.111" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-204.112" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.113" who="#MarekZiółkowski">Poprawka czterdziesta siódma ma na celu zapewnienie ciągłości funkcjonowania organu - prezesa UKE, w przypadku upływu jego kadencji.</u>
          <u xml:id="u-204.114" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.115" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.116" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.117" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.118" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-204.119" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.120" who="#MarekZiółkowski">Nad poprawkami czterdziestą ósmą i pięćdziesiątą dziewiątą głosujemy łącznie. Określają one nowy tryb powołania zastępcy prezesa UKE.</u>
          <u xml:id="u-204.121" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.122" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.123" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.124" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.125" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.126" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 89 głosowało przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.127" who="#MarekZiółkowski">Poprawki zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-204.128" who="#MarekZiółkowski">Poprawka pięćdziesiąta druga ma charakter porządkowy.</u>
          <u xml:id="u-204.129" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.130" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.131" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.132" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.133" who="#MarekZiółkowski">Prawie wszyscy głosowaliśmy za porządkiem? Nie.</u>
          <u xml:id="u-204.134" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 58 głosowało za, 32 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.135" who="#MarekZiółkowski">A więc poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.136" who="#MarekZiółkowski">Poprawka pięćdziesiąta trzecia ma charakter porządkowy i jest związana z likwidacją w Kancelarii Senatu stanowiska zastępcy szefa Kancelarii.</u>
          <u xml:id="u-204.137" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.138" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.139" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.140" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.141" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 88 głosowało za, 2 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.142" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.143" who="#MarekZiółkowski">Poprawka pięćdziesiąta czwarta. Jej przyjęcie wyklucza głosowanie nad poprawką następną, pięćdziesiątą piątą. Poprawka pięćdziesiąta czwarta ma na celu doprecyzowanie przepisu przejściowego, dotyczącego wygaśnięcia kadencji dotychczasowych członków Krajowej Rady i powołania nowych.</u>
          <u xml:id="u-204.144" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.145" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.146" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.147" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.148" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 57 głosowało za, 33 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.149" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.150" who="#MarekZiółkowski">Poprawka pięćdziesiąta szósta ma charakter doprecyzowujący, cokolwiek to znaczy.</u>
          <u xml:id="u-204.151" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.152" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.153" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.154" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.155" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 57 głosowało za, 32 - przeciw, 1 nie głosował.</u>
          <u xml:id="u-204.156" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.157" who="#MarekZiółkowski">Poprawka pięćdziesiąta ósma ma na celu utrzymanie w mocy...</u>
          <u xml:id="u-204.158" who="#komentarz">(Głos z sali: Pięćdziesiąta siódma.)</u>
          <u xml:id="u-204.159" who="#MarekZiółkowski">Przepraszam. Pięćdziesiąta siódma? A, przepraszam, to jest następna. Tak samo, jak przeczytałem, ma charakter doprecyzowujący.</u>
          <u xml:id="u-204.160" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.161" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.162" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.163" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.164" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.165" who="#MarekZiółkowski">Na 89 obecnych senatorów 58 głosowało za, 31 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.166" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.167" who="#MarekZiółkowski">Poprawka pięćdziesiąta ósma ma na celu utrzymanie w mocy dotychczasowych przepisów wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-204.168" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.169" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.170" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.171" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.172" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 57 głosowało za, 33 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.173" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.174" who="#MarekZiółkowski">Poprawka sześćdziesiąta ma charakter doprecyzowujący.</u>
          <u xml:id="u-204.175" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.176" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.177" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.178" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.179" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 58 głosowało za, 30 - przeciw, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.180" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.181" who="#MarekZiółkowski">Nad poprawkami sześćdziesiątą pierwszą i sześćdziesiątą trzecią należy głosować łącznie. Przyjęcie tych poprawek wyklucza głosowanie nad poprawkami sześćdziesiątą drugą i sześćdziesiątą czwartą. Te poprawki, sześćdziesiąta pierwsza i sześćdziesiąta trzecia, mają na celu wydłużenie vacatio legis do 1 stycznia 2009 r.</u>
          <u xml:id="u-204.182" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-204.183" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.184" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.185" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.186" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 32 głosowało za, 57 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.187" who="#MarekZiółkowski">Poprawki zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-204.188" who="#MarekZiółkowski">Poprawka sześćdziesiąta druga powoduje, że premier będzie zobligowany do wydania rozporządzenia dotyczącego przesunięć budżetowych związanych z wykonaniem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-204.189" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.190" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.191" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.192" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.193" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 56 głosowało za, 33 - przeciw, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.194" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.195" who="#MarekZiółkowski">Poprawka sześćdziesiąta czwarta powoduje wydłużenie vacatio legis do trzydziestu dni.</u>
          <u xml:id="u-204.196" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.197" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.198" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.199" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.200" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 57 głosowało za, 33 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-204.201" who="#MarekZiółkowski">Zatem poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-204.202" who="#MarekZiółkowski">Głosowaliśmy nad wszystkimi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-204.203" who="#MarekZiółkowski">Przystępujemy do głosowania nad podjęciem uchwały w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Radiofonii i Telewizji oraz niektórych innych ustaw w całości ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-204.204" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-204.205" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-204.206" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-204.207" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-204.208" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.209" who="#MarekZiółkowski">Na 90 obecnych senatorów 56 głosowało za, 32 - przeciw, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-204.210" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstyd.)</u>
          <u xml:id="u-204.211" who="#MarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, iż Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-204.212" who="#MarekZiółkowski">W związku z podjętą uchwałą przypominam panu senatorowi Tomaszowi Misiakowi o obowiązku reprezentowania Senatu w toku rozpatrywania uchwał Senatu przez komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-204.213" who="#MarekZiółkowski">W tym momencie zakończyliśmy punkt trzeci.</u>
          <u xml:id="u-204.214" who="#MarekZiółkowski">Powracamy do rozpatrywania punktu czwartego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek.</u>
          <u xml:id="u-204.215" who="#MarekZiółkowski">W przerwie odbyło się posiedzenie Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisja ustosunkowała się do wniosków i przygotowała sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-204.216" who="#MarekZiółkowski">W tym momencie głos mogą zabrać jedynie sprawozdawcy i wnioskodawcy.</u>
          <u xml:id="u-204.217" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo pana senatora Mieczysława Augustyna o przedstawienie sprawozdania i wniosków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#MieczysławAugustyn">Panie Marszałku, Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#MieczysławAugustyn">Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, po posiedzeniu w dniu 10 kwietnia i po rozpatrzeniu wniosków zgłoszonych w toku debaty w dniu 10 kwietnia nad ustawą o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia spółek, przedstawia Wysokiemu Senatowi następujące stanowisko: wnosimy o przyjęcie poprawek od pierwszej do ósmej i odrzucenie poprawki dziewiątej, która miała na celu wydłużenie czasu ochrony członków zespołu negocjacyjnego do roku. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#MarekZiółkowski">Czy senatorowie, którzy w trakcie dyskusji zgłosili wnioski, panowie senatorowie Trzciński i Banaś, chcieliby zabrać głos? Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#MarekZiółkowski">Zatem przystępujemy do głosowania w sprawie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#MarekZiółkowski">Przypominam: komisja oraz senatorowie wnioskodawcy przedstawili wnioski o wprowadzenie poprawek, w związku z tym zgodnie z Regulaminem Izby przeprowadzimy kolejne głosowanie, najpierw nad poprawkami, a potem nad całością ustawy. Poprawek jest dziewięć.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#MarekZiółkowski">Poprawka pierwsza ma charakter uściślający.</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-206.6" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.7" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.8" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-206.9" who="#MarekZiółkowski">Na 86 obecnych senatorów 85 głosowało za, 1 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-206.10" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-206.11" who="#MarekZiółkowski">Druga poprawka doprecyzowuje, że właściwe do określenia terminu wyznaczenia członków specjalnego zespołu negocjacyjnego jest także kierownictwo zakładu spółki.</u>
          <u xml:id="u-206.12" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-206.13" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.14" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.15" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-206.16" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-206.17" who="#MarekZiółkowski">Na 87 obecnych senatorów 86 głosowało za, 1 - przeciw.</u>
          <u xml:id="u-206.18" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-206.19" who="#MarekZiółkowski">Nad poprawkami trzecią, czwartą i piątą należy głosować łącznie z następującą poprawką jako ich konsekwencją: w art. 33 ustawy skreśla się wyrazy „ust. 1 do 4 i ust. 7”.</u>
          <u xml:id="u-206.20" who="#MarekZiółkowski">Poprawki te zmierzają do uchylenia przepisów, na podstawie których członkami specjalnego zespołu negocjacyjnego mogą zostać przedstawiciele organizacji związkowej reprezentatywnej w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego, niebędący pracownikami spółki uczestniczącej, zainteresowanej spółki zależnej lub zakładu.</u>
          <u xml:id="u-206.21" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-206.22" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.23" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.24" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-206.25" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-206.26" who="#MarekZiółkowski">Na 88 obecnych senatorów 82 głosowało za, 4 - przeciw, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-206.27" who="#MarekZiółkowski">Poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-206.28" who="#MarekZiółkowski">Poprawka szósta ma charakter uściślający.</u>
          <u xml:id="u-206.29" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-206.30" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie pali się...)</u>
          <u xml:id="u-206.31" who="#MarekZiółkowski">Już się pali, Wysoki Senacie.</u>
          <u xml:id="u-206.32" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.33" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.34" who="#komentarz">(Senator Czesław Ryszka: Senacki Zespół Strażaków jest na sali.)</u>
          <u xml:id="u-206.35" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-206.36" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-206.37" who="#MarekZiółkowski">Tak, senator Meres tu nas kontroluje.</u>
          <u xml:id="u-206.38" who="#MarekZiółkowski">Na 88 obecnych senatorów 87 głosowało za, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-206.39" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-206.40" who="#MarekZiółkowski">Poprawka siódma.</u>
          <u xml:id="u-206.41" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-206.42" who="#MarekZiółkowski">Poprawka ta zmierza do zapewnienia ustawie spójności terminologicznej.</u>
          <u xml:id="u-206.43" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za spójnością?</u>
          <u xml:id="u-206.44" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.45" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-206.46" who="#MarekZiółkowski">Wszyscy jesteśmy za spójnością.</u>
          <u xml:id="u-206.47" who="#MarekZiółkowski">Na 88 obecnych senatorów wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-206.48" who="#MarekZiółkowski">Poprawka ósma doprecyzowuje, że organ zarządzający spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznego spółek, po przeprowadzeniu wyboru składu zespołu przedstawicielskiego, zwołuje zebranie organizacyjne jego członków.</u>
          <u xml:id="u-206.49" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-206.50" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.51" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.52" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-206.53" who="#MarekZiółkowski">Na 88 obecnych senatorów wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-206.54" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-206.55" who="#MarekZiółkowski">Poprawka dziewiąta wydłuża do roku od wygaśnięcia mandatu okres, w ciągu którego pracownik, członek specjalnego zespołu negocjacyjnego, zespołu przedstawicielskiego albo przedstawiciel pracowników w radzie nadzorczej spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznego spółek jest szczególnie chroniony przed rozwiązaniem stosunku pracy albo niekorzystną dla niego zmianą warunków pracy lub płacy.</u>
          <u xml:id="u-206.56" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-206.57" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.58" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.59" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-206.60" who="#komentarz">(Senator Stanisław Iwan: Panie Marszałku, nie funkcjonuje mi...)</u>
          <u xml:id="u-206.61" who="#komentarz">(Głosy z sali: O, o, o!)</u>
          <u xml:id="u-206.62" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-206.63" who="#MarekZiółkowski">Czy chodzi o przyciski?</u>
          <u xml:id="u-206.64" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-206.65" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-206.66" who="#komentarz">(Senator Czesław Ryszka: Pan nie przyciska tego, co trzeba.)</u>
          <u xml:id="u-206.67" who="#komentarz">(Senator Stanisław Iwan: Ja to powiedziałem tak w nawiązaniu...)</u>
          <u xml:id="u-206.68" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-206.69" who="#MarekZiółkowski">Panie Senatorze, czy funkcjonowanie zostało przywrócone?</u>
          <u xml:id="u-206.70" who="#komentarz">(Senator Stanisław Iwan: Tak, dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-206.71" who="#MarekZiółkowski">A czy zdążył pan zagłosować?</u>
          <u xml:id="u-206.72" who="#komentarz">(Senator Stanisław Iwan: Nie zdążyłem.)</u>
          <u xml:id="u-206.73" who="#MarekZiółkowski">No trudno, to zostanie panu wybaczone.</u>
          <u xml:id="u-206.74" who="#komentarz">(Głos z sali: Dyspensa.)</u>
          <u xml:id="u-206.75" who="#komentarz">(Senator Stanisław Iwan: Już zdążyłem.)</u>
          <u xml:id="u-206.76" who="#MarekZiółkowski">Proszę państwa, głosowaliśmy nad wszystkimi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-206.77" who="#komentarz">(Głos z sali: A wynik?)</u>
          <u xml:id="u-206.78" who="#MarekZiółkowski">A, przepraszam, jeszcze muszę wynik odczytać, tak jest.</u>
          <u xml:id="u-206.79" who="#MarekZiółkowski">Na 88 obecnych senatorów 33 głosowało za, 53 przeciw, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-206.80" who="#MarekZiółkowski">Wszyscy głosowali, w związku z tym wszystko jest w porządku.</u>
          <u xml:id="u-206.81" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-206.82" who="#MarekZiółkowski">Przystępujemy obecnie do głosowania nad podjęciem uchwały w sprawie ustawy o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek w całości, ze zmianami wynikającymi z przyjętych przed chwilą poprawek.</u>
          <u xml:id="u-206.83" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-206.84" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.85" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.86" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-206.87" who="#MarekZiółkowski">Na 88 obecnych senatorów wszyscy głosowali za.</u>
          <u xml:id="u-206.88" who="#MarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek.</u>
          <u xml:id="u-206.89" who="#MarekZiółkowski">Przypominam senatorowi sprawozdawcy o obowiązku reprezentowania Senatu w toku rozpatrywania uchwał Senatu przez komisje sejmowe. Nie mam tu, co prawda, napisane, kto był senatorem sprawozdawcą, ale mam nadzieję, że on to wie. Pan senator Mieczysław Augustyn, tak?</u>
          <u xml:id="u-206.90" who="#komentarz">(Senator Mieczysław Augustyn: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-206.91" who="#MarekZiółkowski">Panie Senatorze, jak pan to wie, to dobrze.</u>
          <u xml:id="u-206.92" who="#MarekZiółkowski">Powracamy do rozpatrywania punktu piątego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej oraz ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-206.93" who="#MarekZiółkowski">Debata została zakończona, możemy przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-206.94" who="#MarekZiółkowski">Przystępujemy do głosowania w sprawie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-206.95" who="#MarekZiółkowski">Komisja Rolnictwa i Ochrony Środowiska oraz Komisja Gospodarki Narodowej przedstawiły jednobrzmiące projekty uchwał, w których wnoszą o wprowadzenie poprawek do ustawy. Druki senackie 87A i 87B. Zgodnie z regulaminem przeprowadzimy głosowanie nad poprawkami, a następnie nad przyjęciem uchwały w całości.</u>
          <u xml:id="u-206.96" who="#MarekZiółkowski">Głosowanie nad poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-206.97" who="#MarekZiółkowski">Poprawka pierwsza ma na celu zapewnienie jednoznaczności dodawanego przepisu.</u>
          <u xml:id="u-206.98" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-206.99" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.100" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.101" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-206.102" who="#MarekZiółkowski">Na 87 obecnych senatorów wszyscy - za.</u>
          <u xml:id="u-206.103" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-206.104" who="#MarekZiółkowski">Poprawka druga dodaje przepis przejściowy utrzymujący czasowo w mocy dotychczasowe przepisy wykonawcze określające warunki udzielania zwolnień stanowiących pomoc publiczną wydane na podstawie zmienianego rozpatrywaną ustawą przepisu upoważniającego.</u>
          <u xml:id="u-206.105" who="#MarekZiółkowski">Obecność.</u>
          <u xml:id="u-206.106" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.107" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.108" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-206.109" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-206.110" who="#MarekZiółkowski">Na 88 obecnych senatorów 87 - za, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-206.111" who="#MarekZiółkowski">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-206.112" who="#MarekZiółkowski">Przystępujemy obecnie do głosowania nad podjęciem uchwały w sprawie ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej oraz ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w całości ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-206.113" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-206.114" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.115" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.116" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-206.117" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-206.118" who="#MarekZiółkowski">Na 88 obecnych senatorów wszyscy - za.</u>
          <u xml:id="u-206.119" who="#MarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej oraz ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-206.120" who="#MarekZiółkowski">W związku z podjętą uchwałą przypominam senatorowi sprawozdawcy... Nazwisko...</u>
          <u xml:id="u-206.121" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-206.122" who="#MarekZiółkowski">Z tego, co rozumiem, senator sprawozdawca zostanie jeszcze wyznaczony przez przewodniczących obu komisji.</u>
          <u xml:id="u-206.123" who="#MarekZiółkowski">Chciałbym, żeby panowie przewodniczący nadrobili to uchybienie, i przypominam senatorowi sprawozdawcy o obowiązku reprezentowania Senatu w toku rozpatrywania uchwał Senatu przez komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-206.124" who="#MarekZiółkowski">Powracamy do rozpatrywania punktu szóstego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o wypowiedzeniu Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 45 dotyczącej zatrudniania kobiet...</u>
          <u xml:id="u-206.125" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-206.126" who="#MarekZiółkowski">Państwo Senatorowie, to jest poważna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-206.127" who="#MarekZiółkowski">...przy pracach pod ziemią we wszelkiego rodzaju kopalniach, przyjętej w Genewie dnia 21 czerwca 1935 r.</u>
          <u xml:id="u-206.128" who="#MarekZiółkowski">Debata została już zakończona i możemy przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-206.129" who="#MarekZiółkowski">Przypominam, że Komisja Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisja Spraw Zagranicznych przedstawiły...</u>
          <u xml:id="u-206.130" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-206.131" who="#MarekZiółkowski">Państwo Senatorowie, chciałbym powiedzieć: jednobrzmiące, ale jak będziecie gadali, to nic nie będzie słychać i będzie: niebrzmiące.</u>
          <u xml:id="u-206.132" who="#MarekZiółkowski">...jednobrzmiące projekty uchwał, w których wnoszą o przyjęcie tej ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-206.133" who="#MarekZiółkowski">Przystępujemy zatem do głosowania nad przedstawionym przez komisję projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-206.134" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-206.135" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.136" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.137" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-206.138" who="#MarekZiółkowski">Na 88 obecnych senatorów 72 - za, 11 - przeciw, 5 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-206.139" who="#MarekZiółkowski">Wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o wypowiedzeniu Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 45 dotyczącej zatrudniania kobiet przy pracach pod ziemią we wszelkiego rodzaju kopalniach, przyjętej w Genewie dnia 21 czerwca 1935 r.</u>
          <u xml:id="u-206.140" who="#MarekZiółkowski">Powracamy do rozpatrywania punktu ósmego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-206.141" who="#MarekZiółkowski">Debata została już zakończona i możemy przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-206.142" who="#MarekZiółkowski">Przypominam, że Komisja Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiła projekt uchwały, w którym wnosi o przyjęcie ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-206.143" who="#MarekZiółkowski">Zatem możemy głosować nad projektem tej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-206.144" who="#MarekZiółkowski">Przycisk obecności.</u>
          <u xml:id="u-206.145" who="#MarekZiółkowski">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-206.146" who="#MarekZiółkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-206.147" who="#MarekZiółkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-206.148" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-206.149" who="#MarekZiółkowski">Na 88 obecnych senatorów 87 - za, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-206.150" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-206.151" who="#MarekZiółkowski">Wysoki Senacie, wobec wyników głosowania stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-206.152" who="#MarekZiółkowski">Informuję, że porządek obrad dziewiątego posiedzenia Senatu został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-206.153" who="#MarekZiółkowski">Przystępujemy do oświadczeń senatorów poza porządkiem obrad.</u>
          <u xml:id="u-206.154" who="#MarekZiółkowski">Przypominam, że oświadczenia nie mogą trwać dłużej niż pięć minut. Przedmiotem oświadczenia mogą być sprawy związane z wykonywaniem mandatu.</u>
          <u xml:id="u-206.155" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-206.156" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Kwiatkowski jako pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-206.157" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-206.158" who="#MarekZiółkowski">Panie Senatorze, proponuję jeszcze trzydzieści sekund przerwy technicznej.</u>
          <u xml:id="u-206.159" who="#komentarz">(Senator Krzysztof Kwiatkowski: Dobrze.)</u>
          <u xml:id="u-206.160" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-206.161" who="#MarekZiółkowski">Panie Senatorze, mównica jest pańska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Chciałbym wygłosić oświadczenie skierowane do pana Radosława Sikorskiego, ministra spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Z budżetu Kancelarii Senatu pochodzą znaczące fundusze, które rokrocznie są przeznaczane na cele związane z opieką nad Polonią i Polakami za granicą. Pomoc Senatu kierowana jest głównie do środowisk polskich na Wschodzie. Środki te są przeznaczane na budowę i remonty szkół polskich, domów kultury polskiej oraz siedzib organizacji polskich, głównie w krajach byłego ZSRR i Europy Środkowo-Wschodniej.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">W 2007 r., po wielu przygotowaniach, udało się uchwalić ustawę z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka. Zgodnie z treścią ustawy Kartę Polaka będą mogli otrzymać Polacy będący obywatelami państw byłego Związku Radzieckiego. Posiadacz Karty nie otrzyma co prawda polskiego obywatelstwa, ale nabędzie wiele uprawnień, które pozwolą między innymi na legalne zatrudnienie w Polsce, rozpoczęcie nauki na wyższych uczelniach, a także na korzystanie z form kształcenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#KrzysztofKwiatkowski">Moje pytanie dotyczy sytuacji Polaków, którzy wyjechali z naszego kraju po rozszerzeniu Unii Europejskiej, korzystając z zasady swobodnego przemieszczania i osiedlania się na terenie Unii Europejskiej. Chodzi mi głównie o Polaków, którzy wyjechali do Wielkiej Brytanii i tam się osiedlili. Szacunkowe dane często mówią o milionie osób, które przebywają czasowo lub z zamiarem stałego pobytu na Wyspach Brytyjskich. Według danych angielskich oficjalnie zarejestrowanych obywateli polskich jest tam około sześciuset czterdziestu tysięcy. Tamtejsze źródła podały ostatnio, iż w ciągu ostatnich trzech i pół roku w Wielkiej Brytanii urodziło się prawie czterdzieści pięć tysięcy Polaków. Według danych podawanych przez polskie konsulaty w Wielkiej Brytanii Polakom na wyspach od 1 maja 2004 r. urodziło się co najmniej piętnaście tysięcy dzieci - jak mówię, są to dane konsularne. Tyle przynajmniej wydano tymczasowych paszportów dla nowo narodzonych. Zakładaniu rodziny na obczyźnie sprzyjają lepsze niż w kraju warunki pracy, a także brytyjski system socjalny - wysokie dotacje i ulgi na dzieci.</u>
          <u xml:id="u-207.5" who="#KrzysztofKwiatkowski">Porównując sytuację Polaków na Wschodzie i na Zachodzie, chciałbym zapytać pana ministra, jakie kroki podejmuje lub zamierza podjąć Ministerstwo Spraw Zagranicznych w celu zorganizowania pomocy dla Polaków i ich rodzin w Wielkiej Brytanii, w której znajduje się największe skupisko Polaków w krajach Unii Europejskiej, a także w innych państwach UE. Chodzi mi o pomoc w zakresie edukacji, kultury, kształtowania polskiej świadomości u dzieci już tam urodzonych.</u>
          <u xml:id="u-207.6" who="#KrzysztofKwiatkowski">Uważam za niezbędne skierowanie środków finansowych w celu zorganizowania polskich czytelni, bibliotek, a także zapewnienia młodym Polakom, urodzonym już na terenie Wielkiej Brytanii i innych państw UE, możliwości korzystania z systemu oświaty, zajęć przedszkolnych prowadzonych w języku polskim. Wiem, że tamtejsza emigracja to ludzie młodzi, często dobrze wykształceni, jednak ich działania też powinny być wsparte pomocą państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-207.7" who="#KrzysztofKwiatkowski">Szanowny Panie Ministrze, wobec faktu, że sytuacja Polonii i Polaków na Wschodzie po wprowadzeniu Karty Polaka ulegnie zdecydowanej poprawie, chciałbym wiedzieć, czy ministerstwo ma plan kompleksowej pomocy Polakom nie tylko w Wielkiej Brytanii, ale też w innych krajach Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-207.8" who="#KrzysztofKwiatkowski">I chciałbym tu podkreślić, że w tym wypadku chodzi nawet nie tyle o pomoc finansową, co organizacyjną, i o pamięć, że także w interesie państwa polskiego jest to, aby proces wychowania i edukacji był wsparty przez polski rząd, żebyśmy mieli wpływ na wychowanie i wykształcenie młodych Polaków.</u>
          <u xml:id="u-207.9" who="#KrzysztofKwiatkowski">Drugie oświadczenie kieruję do ministra infrastruktury, pana Cezarego Grabarczyka.</u>
          <u xml:id="u-207.10" who="#KrzysztofKwiatkowski">Panie Ministrze!</u>
          <u xml:id="u-207.11" who="#KrzysztofKwiatkowski">Wysiłki modernizacyjne Polskich Linii Kolejowych, zarządzających infrastrukturą kolejową, w chwili obecnej koncentrują się między innymi na szlaku Poznań - Leszno - Wrocław. Linia ta traktowana łącznie z E20, czyli odcinkiem Warszawa - Poznań, składa się na połączenie Dolnego Śląska ze stolicą umożliwiające obecnie najszybszą podróż między tym miejscami. Transportowa integracja tej części kraju z jego centrum jest społecznie, gospodarczo i politycznie wyjątkowo istotna.</u>
          <u xml:id="u-207.12" who="#KrzysztofKwiatkowski">Bardzo cenię sobie fakt, że znaczenie tych połączeń docenia również resort infrastruktury. Jednak za celowe uważam rozważenie, czy nie należy dokonać jednocześnie gruntownej modernizacji najkrótszej trasy kolejowej, łączącej Wrocław z Warszawą, czyli trasy przez Łódź, Zduńską Wolę, Sieradz, Kalisz i Oleśnicę. Co prawda modernizacja tego połączenia jest uwzględniona na mapie projektów Polskich Linii Kolejowych, lecz niestety w odległym terminie, bo po Mistrzostwach Europy w Piłce Nożnej Euro 2012, to jest po terminie, w którym sieć kolejowa będzie eksponowaną wizytówką kraju wobec gości z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-207.13" who="#KrzysztofKwiatkowski">Niewątpliwie połączenie przez Łódź, Zduńską Wolę, Sieradz, Kalisz i Oleśnicę, po cięciwie obecnie wykorzystywanej trasy Warszawa - Poznań - Leszno - Wrocław, jest korzystniejsze ekonomicznie, oczywiście pod warunkiem, że będzie technicznie równorzędne tej drugiej linii, czyli zostanie zmodernizowane. Ważnym aspektem jest również aktywizacja miast leżących na tej trasie. Szybsze, lepsze połączenie Warszawy z Wrocławiem będzie równocześnie lepszym połączeniem ze Zduńską Wolą, Sieradzem, Kaliszem, Oleśnicą oraz Łodzią. Pragnę zwrócić szczególną uwagę na znaczenie takiego rozwiązania dla byłych miast wojewódzkich leżących na tej trasie, jednego w województwie łódzkim, czyli dla Sieradza, i drugiego w województwie wielkopolskim - Kalisza.</u>
          <u xml:id="u-207.14" who="#KrzysztofKwiatkowski">Z powyższych względów proszę pana ministra o dokonanie analizy możliwości włączenia trasy Warszawa - Łódź - Sieradz - Kalisz - Wrocław do grupy linii, które będą podlegały modernizacji w pierwszej kolejności i będą mogły prowadzić połączenia kolejowe ekspresowe lub intercity. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#MarekZiółkowski">Pozostałe oświadczenia zostały złożone do protokołu. A przepraszam, w tej chwili dopisały się kolejne osoby.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Marek Konopka.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#MarekKonopka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#MarekKonopka">Swoje oświadczenie kieruję do ministra infrastruktury, pana Cezarego Grabarczyka.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#MarekKonopka">Pragnę odnieść się do projektu ustawy o wspieraniu remontów i termomodernizacji z druku sejmowego nr 321, obecnie rozpatrywanego przez sejmową Komisję Infrastruktury.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#MarekKonopka">Z uzasadnienia do projektu ustawy wynika, że warunki kredytowania tego typu inwestycji są dziś znacznie lepsze niż jeszcze kilka lat temu. Zracjonalizowana wysokość wsparcia pozwoli przy określonym zaangażowaniu budżetu państwa skorzystać ze wsparcia większej grupie inwestorów i utrzymać obiektywną atrakcyjność programu termomodernizacji. Nadal spełniony musi być warunek możliwości tak zwanej samospłaty kredytu zaciągniętego na sfinansowanie przedsięwzięcia termomodernizacyjnego z co najmniej dwudziestoprocentowym udziałem własnym, a więc warunek możliwości spłaty tego kredytu wraz z odsetkami, po jego pomniejszeniu o premię termomodernizacyjną, w równych ratach miesięcznych nie wyższych od uzyskanych przeciętnych miesięcznych oszczędności kosztów energii, bez istotnego wydłużenia dotychczasowego dziesięcioletniego okresu jego spłaty.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#MarekKonopka">Chcę zauważyć, że uzasadnienie tego projektu ustawy straciło nieco na sile. Widoczne jest to szczególnie w argumentacji dotyczącej poprawy warunków kredytowania, trudno bowiem uznać za poprawę warunków kredytowania wzrost stóp procentowych, jaki możemy obserwować od 2007 r. Prognozy finansistów w odniesieniu do kredytobiorców również nie są zbyt optymistyczne.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#MarekKonopka">Kolejnym niekorzystnym zjawiskiem, mającym bezpośredni wpływ na omawianą tematykę, jest znaczny i utrzymujący się trend wzrostowy, trwający proces podwyżek cen materiałów budowlanych oraz kosztów usług w branży budowlanej. Różnice cenowe w tym zakresie na przestrzeni ostatnich sześciu lat sięgają nawet 100%. Bezpośrednim efektem takiego stanu rzeczy jest znaczący wzrost wartości realizowanych termomodernizacji, a tym samym wysokości zaciąganych na ten cel kredytów. Obawiam się, że w tej sytuacji ograniczenie pomocy państwa przez obniżenie wysokości premii termomodernizacyjnej może wpłynąć niekorzystnie na dalszą realizację programu poprawy efektywności energetycznej budynków. Należy wziąć pod uwagę to, że nie wszyscy potencjalni inwestorzy będą w stanie udźwignąć zwiększające się koszty remontów.</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#MarekKonopka">W odniesieniu do propozycji wydłużenia okresu kredytowania oraz obniżenia udziału własnego kredytobiorcy korzyści dla tych ostatnich wydają się być jedynie pozorne. Obie te zmiany generują wzrost kosztów kredytu, bo dłuższy okres kredytowania oznacza wyższe odsetki, tyle że rozłożone w czasie. Takie rozwiązanie jest zapewne korzystne z punktu widzenia banku kredytującego inwestycję, ale już niekoniecznie z punktu widzenia kredytobiorcy.</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#MarekKonopka">Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty, proszę o rozważenie proponowanych zmian pod kątem celowości ich wprowadzenia. To było jedno oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-209.8" who="#MarekKonopka">Drugie oświadczenie chciałbym skierować do pana ministra Macieja Nowickiego, ministra środowiska.</u>
          <u xml:id="u-209.9" who="#MarekKonopka">Od wielu lat większość gmin leżących w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich opierała rozwój turystyki na swoim terenie między innymi na turystyce wędkarskiej. Dla tysięcy wędkarzy w Polsce i za granicą nasze jeziora stanowiły wręcz synonim udanych połowów i związanych z nimi wakacyjnych przygód. Rybne i bogate w inną florę jeziora mazurskie od zawsze stanowiły magnes dla miłośników przyrody czy zwykłych turystów, dla których były elementem marki Mazur.</u>
          <u xml:id="u-209.10" who="#MarekKonopka">Niestety, z napływających do samorządów sygnałów wynika, że w ciągu ostatniego okresu rozwój tej dziedziny został wyraźnie zahamowany z powodu degradacji przyrodniczej jezior, a w szczególności z powodu nadmiernego ich przeławiania przez działające tu gospodarstwa rybackie. Wielu wędkarzy wraca z połowów bez ryb, co jeszcze parę lat temu się nie zdarzało. W ocenie większości samorządów na Mazurach, ale i na Warmii, obecną sytuację można określić jako wręcz przedsionek poważnego zagrożenia ekologicznego jednego z najbardziej wartościowych przyrodniczych i turystycznych systemów w Europie, jakim są wody Wielkich Jezior Mazurskich. Jeżeli nic się nie zmieni, to za kilka lat wody te mogą być praktycznie pozbawione rybostanu, a przez to staną się wymarłe. Nie można dopuścić do takiej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-209.11" who="#MarekKonopka">Jestem świadomy tego, że samorządy lokalne nie mają możliwości skutecznego działania w tej sprawie ze względu na ograniczenia prawne i finansowe. Konieczne są zmiany w obecnej ustawie o rybołówstwie śródlądowym, zmierzające w kierunku zdecydowanego przywrócenia na naszym terenie racjonalnej gospodarki rybackiej, ograniczenia połowów, zwiększenia limitów zarybiania w sposób skuteczny i zgodny z operatem wodnoprawnym. Oprócz tego wydaje się konieczne opracowanie programu rządowego rewitalizacji rybostanu w Wielkich Jeziorach Mazurskich. Program pozwoliłby na dokonanie rzetelnej analizy i oceny obecnej sytuacji przez ekspertów, określenie działań naprawczych oraz źródeł finansowania ich wdrożenia.</u>
          <u xml:id="u-209.12" who="#MarekKonopka">Zwracam się do pana ministra z pytaniem, jakie działania ma zamiar podjąć rząd, aby uniemożliwić degradację przyrodniczą jezior, a w szczególności nadmierne ich przeławianie przez gospodarstwa rybne, oraz odbudować stan zarybiania Wielkich Jezior Mazurskich. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#MarekZiółkowski">Pan senator, pan mecenas Zbigniew Cichoń.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#ZbigniewCichoń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#ZbigniewCichoń">Dwa ostatnie zdarzenia skłoniły mnie do tego, żeby złożyć oświadczenie do pana ministra sprawiedliwości. Pierwsza sprawa to śmierć obywatela rumuńskiego, który zagłodził się w areszcie w Krakowie, o czym dowiedzieliśmy się notabene dopiero dwa miesiące po tym fakcie z mediów. Druga sprawa to śmierć, i okoliczności z tym związane, w rodzinie bodajże biznesmena o nazwisku Pawonik, przepraszam, jeżeli przekręciłem nazwisko.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek Marek Ziółkowski: Olewnik.)</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#ZbigniewCichoń">Przepraszam, Olewnik.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#ZbigniewCichoń">Te zdarzenia alarmują. Ja wnoszę o to, żeby pan minister podjął działania zmierzające do tego, aby sytuacja ludzi, którzy są za murem więziennym, nie była taka, jak dotychczas. Oni są odcięci od świata, pozbawieni kontaktu, cele są przeludnione i często prowadzi to do aktów samobójczych, do stosowania głodówek, zwłaszcza w sytuacji długotrwałego aresztu albo gdy sądy stosują areszt zbyt pochopnie. Konieczne są zmiany ustawodawcze zmierzające do uchylenia przepisu, który by jako samoistną podstawę dawał zagrożenie zarzucanego czynu karą, która przekracza osiem lat pozbawienia wolności. Konieczne jest bardziej rozsądne stosowanie aresztu, ewentualnie w ogóle powołanie instytucji sędziego śledczego, który ustalałby fakty, a następnie dawał podstawy do stosowania tego środka.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#ZbigniewCichoń">Ja alarmuję, bo z tego, co wiem, to w Krakowie, w tym samym areszcie, w którym zmarł ten Rumun, jeszcze jeden człowiek na znak protestu podjął głodówkę, a mianowicie pan Antoni Jarosz, profesor wyższej uczelni, który w areszcie przebywa już piąty miesiąc, człowiek, który ma blisko siedemdziesiąt lat.</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#ZbigniewCichoń">Apeluję do ministra sprawiedliwości o podjęcie takich działań, aby śmierć człowieka z powodu zagłodzenia się nie powtórzyła. Proszę państwa, w XXI wieku to jest skandal, to jest coś, co nie ma precedensu w obecnych czasach. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#MarekZiółkowski">W tym momencie zostały wygłoszone wszystkie oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#MarekZiółkowski">Zamykam dziewiąte posiedzenie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej siódmej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-212.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godzinie 15 minut 51)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>