PPC / ppc

text_structure.xml 217 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponieważ minęła już godzina rozpoczęcia posiedzenia witam serdecznie wszystkich obecnych na kolejnym posiedzeniu Komisji Konstytucyjnego Zgromadzenia Narodowego. Nie ma jednak jeszcze quorum koniecznego do głosowań.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Nie bardzo więc mogę dokonać oficjalnego otwarcia posiedzenia Komisji Konstytucyjnej. Proponuję więc aby w czasie oczekiwania na osiągnięcie quorum, członkowie Komisji poświęcili na przypomnienie treści dyskusji jaka miała miejsce w dniu 5 lipca 1995 r. Dyskusja dotyczyła rozdziału projektu zawierającego źródła prawa. Przebieg dyskusji zawarty jest w „Informacji bieżącej”, który otrzymali członkowie komisji. Wnioski zgłoszone podczas dyskusji zawarte są w druku nr 23/07.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#SenatorAlicjaGrześkowiakNSZZS">Nie chciałabym zakłócać posiedzenia i głosowań. Mam jednak przed sobą „La Stampa” z wywiadem pana przewodniczącego. W wywiadzie tym znajdują się duże fragmenty dotyczące kościoła.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#SenatorAlicjaGrześkowiakNSZZS">Chcę zaprotestować przeciwko sformułowaniom, które pan przewodniczący użył w tym wywiadzie. Ponadto w imieniu kolegów chcę wyrazić wotum nieufności jako przewodniczącego komisji i chcę również ponowić wniosek z którym wystąpili parlamentarzyści Unii Pracy, aby pan przewodniczący rozważył możliwość zawieszenia przewodniczenia Komisji Konstytucyjnej na czas wyborów. Wówczas nie dochodziłoby do takich spraw jaka miała miejsce ostatnio, kiedy to ktoś rozdawał kalendarzyki z wizerunkiem pana przewodniczącego.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#SenatorAlicjaGrześkowiakNSZZS">Jeżeli zaprezentowany wniosek zostanie ponowiony po otwarciu obrad, zostanie on rozpatrzonym. Ponadto - jak już mówiłem - rozważę propozycję zgłoszoną przez posła W. Borowika, wówczas gdy zostaną zarządzone wybory.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#SenatorAlicjaGrześkowiakNSZZS">Jeżeli zaś chodzi o wywiad we „La Stampa”, to na razie nie chcę go komentować, gdyż jeszcze w całości go nie przeczytałem...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#SenatorAlicjaGrześkowiakNSZZS">Udostępnię panu przewodniczącemu treść jego wywiadu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełAleksandreKwaśniewski">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełAleksandreKwaśniewski">Kwestia treści tego wywiadu nie może być jednak przedmiotem obrad Komisji Konstytucyjnej. Nie jest to bowiem materia pracy naszej komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#SenatorAlicjaGrześkowiakNSZZS">Treść wywiadu nie jest przedmiotem obrad, ale przewodniczący Komisji tego typu wypowiedzi nie powinien jednak prezentować gdyż tracimy wówczas zaufanie do obiektywizmu pana przewodniczącego gdy w ten sposób wypowiada się o Kościele.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#SenatorAlicjaGrześkowiakNSZZS">Ponadto wczoraj słyszałam, że pan przewodniczący - na jakimś spotkaniu wyborczym - mówił o tym, że najlepsza jest formuła o neutralności światopoglądowej państwa. Nie wiem więc, czy wypowiada się pan jako przewodniczący Komisji, gdy już przyjęliśmy określony zapis dotyczący tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#SenatorAlicjaGrześkowiakNSZZS">Wymienione sytuacje rodzą jednak u mnie tego typu wątpliwości, iż proszę o rozważenie rezygnacji lub zawieszenia przewodniczenia Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozważę na pewno prośbę senator A. Grześkowiak.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Proponuję jednak aby powrócić do kwestii porządku obrad Komisji. Przekształcenie bowiem naszych obrad w dyskusję nad bieżącymi sprawami jest bardzo proste. Możemy to uczynić niemal natychmiast. Nie będzie to jednak zgodne z mandatem, który mamy do wypełnienia.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">W tym momencie mogę stwierdzić, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby członków Komisji. Otwieram więc posiedzenie Komisji. Witam członków Komisji oraz gości a wśród nich przedstawicieli Prezydenta RP, Rady Ministrów, Trybunału Konstytucyjnego oraz zaproszonych gości reprezentujących zwłaszcza sądownictwo. Witam również przedstawicieli kościołów i związków wyznaniowych, organizacji społecznych, ekspertów i dziennikarzy.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przed przejściem do kwestii ściśle związanych z porządkiem dziennym, chcę rozpocząć od bardzo smutnej informacji. W dniu 8 lipca br. we Wrocławiu - po długiej i ciężkiej chorobie - zmarł B. członek Komisji Konstytucyjnej Senator Henryk Rot - prof. prawa, przewodniczący Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Prof. H. Rot był znawcą filozofii i teorii prawa, kierownikiem Zakładu Teorii Państwa i Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. Pamiętamy Go również z pracy w Komisji Konstytucyjnej, w której był aktywnym członkiem. Do momentu choroby bardzo zaangażowanie uczestniczył w pracach Komisji.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc straciliśmy wybitnego znawcę prawa a także człowieka życzliwego ludziom i pracy naszej Komisji. Proponuję zatem abyśmy pamięć prof. H. Rota uczcili chwilą ciszy.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Chcę również poinformować członków Komisji iż otrzymałem pismo z dnia 25 lipca br. Prezydenta RP Lecha Wałęsy o następującej treści: „Na podstawie art. 4 ust. 3 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 23 kwietnia 1992 r. o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zawiadamiam, że do reprezentowania mnie w pracach Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego upoważniam pana Waleriana Piotrowskiego”.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponadto drugim pismem - z tą samą datą Prezydent RP stwierdził, że: „Na podstawie art. 4 ust. 3 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 23 kwietnia 1992 r. o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wycofuję upoważnienia udzielone pismem z dnia 06.05.1994 r. Panom: Prof. Andrzejowi Ajnenkielowi, Prof. Michałowi Pietrzakowi, Prof. Andrzejowi Rzeplińskiemu, Dr Władysławowi Kuleszy.”</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Informując o obu pismach witam równocześnie W. Piotrowskiego, który będzie reprezentował Prezydenta RP w pracach konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponadto chcę przypomnieć, że oprócz druku nr 23/07 oraz zestawienia dotychczas przyjętych artykułów, członkowie Komisji otrzymali bogaty zestaw materiałów pomocniczych. Są wśród nich opinie ekspertów Komisji i innych ekspertów, stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie ujęcia w przyszłej Konstytucji regulacji dotyczącej hierarchii ustaw w systemie źródeł prawa, stanowisko sędziów Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ostateczności jego orzeczeń, poglądy sędziów na regulacje dotyczące wymiaru sprawiedliwości w Konstytucji. Mówiąc o materiałach jakie wpływają do Komisji, chcę jednocześnie poinformować - zwłaszcza gości - że wpływające materiały są sukcesywnie dostarczane członkom Komisji, a także osobom uczestniczącym w posiedzeniach.</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Jeżeli chodzi o szczegółowy proponowany porządek obrad to obejmuje on głosowania nad wnioskami zgłoszonymi w ostatnim dniu poprzedniego posiedzenia i dotyczącymi rozdziału poświęconego źródłom prawa.</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponadto zgłoszony został wniosek zawierający brzmienie nowego art. 102a w rozdziale o Sejmie i Senacie. Porządek dzienny przewiduje również dyskusję nad dalszymi przepisami projektu jednolitego. Będą to przepisy z rozdziału VII dotyczącego sądów i trybunałów. Z tej właśnie przyczyny w posiedzeniu bierze udział stosunkowo liczna grupa przedstawicieli organów sądowych.</u>
          <u xml:id="u-6.12" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy ktoś chce zabrać głos w sprawie proponowanego porządku dziennego?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełRyszardBugaj">Ponieważ jutro będzie obradować Komisja Polityki Gospodarczej Budżetu i Finansów, proponuję aby głosowania w Komisji Konstytucyjnej rozpoczęły się nie o godz. 9.00, lecz o godz. 11.00.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełRyszardBugaj">Druga moja uwaga dotyczy kwestii, która została podjęta jeszcze przed formalnym otwarciem posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełRyszardBugaj">Chodzi mi o wypowiedź senator A. Grześkowiak. Wypowiedź tę rozumiem w ten sposób, że nikt z członków Komisji Konstytucyjnej nie jest merytorycznie związany żadną decyzją większości tej Komisji, w wypowiedziach i komentarzach. Chcę więc podkreślić, że nie powinno być wątpliwości iż jeżeli Komisja coś przyjęła w głosowaniu, to działa mechanizm centralizmu demokratycznego obligujący nas do przestrzegania w komentarzach i wypowiedziach ustaleń przyjętych przez Komisję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że treść wniosku posła R. Bugaja postuluje przeprowadzenie głosowań jutro o godz. 11.00 a nie o 9.00.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Chcę wrócić do kwestii związanej z osobą pana przewodniczącego.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełKrzysztofKamiński">Kilka miesięcy temu - z tego miejsca - zwróciłem się do pana z pytaniem czy nie uważa pan za stosowne - dla dobra sprawy uchwalenia Konstytucji - zrezygnować z funkcji, które pan pełni i które łączy pan z bardzo aktywną kampanią prezydencką. Odpowiedział pan wówczas, że sprawa jest przedwczesna do podejmowania decyzji, i że w ówczesnej chwili nie ma potrzeby podejmowania tego rodzaju decyzji.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełKrzysztofKamiński">Na poprzednim posiedzeniu podobne pytanie zadał panu poseł W. Borowik. Wówczas postawił pan sprawę w ten sposób, że być może zawiesi pan swoją funkcję.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PosełKrzysztofKamiński">Pana poglądy, przekonania, wywiady, tezy są pana sprawą prywatną - nie interesuje mnie ich kontekst. Niemniej jednak dla dobra prac Komisji Konstytucyjnej sprawa wymaga rozważenia. Chcę przypomnieć, że jestem przewodniczącym podkomisji redakcyjnej, zagadnień ogólnych i przepisów wprowadzających Konstytucję. Moi przyjaciele z BBWR i „Solidarności” pełnią również funkcje przewodniczących innych podkomisji stałych. Będziemy musieli rozważyć nasze uczestnictwo w tym charakterze. Być może zrezygnujemy z tych funkcji, jeżeli nie zostanie wyjaśniona sprawa o której mówiła senator A. Grześkowiak. Nie zgłaszamy dzisiaj formalnego wniosku o głosowanie nad kwestią funkcji, którą pan pełni. Niemniej jednak wyrażamy wobec aktualnego pana stosunku do prac Konstytucyjnych, wotum nieufności i czekamy o oświadczenie pana - być może nie w dniu dzisiejszym - w tej sprawie w sposób jednoznaczny i kategoryczny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Jak już mówiłem, w momencie ogłoszenia terminu wyborów prezydenckich przedstawię stosowną deklarację.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Uważam natomiast, że jeżeli chcemy szczerze mówić o pracach nad Konstytucją, to nie powinniśmy tracić czasu, lecz przejść do głosowań nad wnioskami przygotowanymi do głosowania. Przypominam, że wnioski przyjmowane są większością głosów a ja mam tylko jeden głos, tak jak każdy z członków Komisji Konstytucyjnej. Tak jak każdy członek Komisji Konstytucyjnej ma prawo do własnych przekonań i opinii, których nie ukrywa w trakcie dyskusji i głosowań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełJerzyWiatr">Proszę gorąco o to aby nie przyjmować wniosku posła R. Bugaja. Jutro o godz. 11.00 rozpoczyna posiedzenie również Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Termin ten został ustalony przed ustaleniem terminu posiedzenia Komisji Konstytucyjnej. Zmiana terminu nie jest możliwa z tego powodu, że w posiedzeniu będą brać udział świadkowie.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełJerzyWiatr">Przyjęcie wniosku posła R. Bugaja oznaczałoby, że czterech posłów będących członkami Komisji Konstytucyjnej i Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, nie mogło by wziąć udziału w jutrzejszych głosowaniach w Komisji Konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełJerzyWiatr">Chcę również przypomnieć, że zasada iż głosowania w Komisji Konstytucyjnej odbywają się na początku posiedzenia, jest już zasadą dość trwałą. Proszę więc aby zasada ta nie została zmieniona.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełJerzyWiatr">Jeżeli natomiast chodzi o powracającą kwestię wypełniania funkcji przewodniczącego Komisji Konstytucyjnej i kandydowania, to chcę zwrócić uwagę, że czym innym jest pytanie o to czy istnieje kolizja między funkcją przewodniczącego Komisji Konstytucyjnej a kandydowaniem, a czymś innym jest cenzurowanie wypowiedzi posła A. Kwaśniewskiego. Rozumiem, że senator A. Grześkowiak nie sympatyzuje z poglądami posła A. Kwaśniewskiego. Dziwiłbym się gdyby było inaczej. Sądzę, że senator A. Grześkowiak znacznie bardziej sympatyzuje z poglądami I Prezesa Sądu Najwyższego prof. A. Strzembosza, ale nie słyszałem aby senator A. Grześkowiak domagała się aby prof. A. Strzembosz złożył rezygnację z funkcji I Prezesa Sądu Najwyższego, skoro kandyduje. To samo można powiedzieć o kilku innych osobach.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełJerzyWiatr">Uważam więc, że należy dać sobie spokój z próbami ciągłego podważania pozycji przewodniczącego Komisji Konstytucyjnej, skoro nie wysuwa się podobnych postulatów w stosunku do innych kandydatów. W tej chwili jest bowiem tak, że zamiar kandydowania zgłosiły osoby, które zajmują stanowiska zdefiniowane jako typowo apolityczne. Są to chociażby takie stanowiska jak Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego czy Prezes Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełJerzyWiatr">Proponuję więc aby Komisji Konstytucyjnej nie zajmować czasu ustawicznym powracaniem do tej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że nie został zgłoszony formalny wniosek dotyczący przewodniczącego Komisji. Proponuję więc aby nie prowadzić dalszej dyskusji na bardzo już znany temat łączenia funkcji i kandydowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Chcę zapytać o harmonogram dalszych prac Komisji. W jednej ze swoich wypowiedzi - którą znam z relacji środków społecznego przekazu - miał pan powiedzieć w Białymstoku, że Komisja Konstytucyjna przedstawi projekt dopiero w końcu tego roku.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Chcę więc zapytać, czy jest to indywidualna zmiana harmonogramu naszej pracy, czy też są jakieś ustalenia, które korygują ten harmonogram. Dlaczego kwestia ta jest tak niepokojąca? Jest tak dlatego, że - mówiąc szczerze - istnieje tutaj pewna koncepcja polegająca na tym aby prace nad projektem konstytucji nie zostały zakończone zbyt wcześnie. Słyszałem głosy, iż chodzi o to aby projekt (...) nie trafił na okres kampanii prezydenckiej do Kancelarii w Pałacu Namiestnikowskim i aby Kancelaria w trakcie kampanii nie musiała zająć stanowiska. Mówię o tym publicznie, gdyż wyrażane są tego typu poglądy.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">W związku z tym wypowiedź pana przewodniczącego byłaby związana z korygowaniem harmonogramu naszej pracy i z wyborami prezydenckimi. Uprzedzam to o czym mówi się w kuluarach, gdyż lubię jasne i czyste sytuacje.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Proszę więc o jasną wypowiedź na temat tego, czy harmonogram naszej pracy zakładający zakończenie prac w trybie sprawnym i szybkim, po to aby pan przewodniczący miał „czystą kartę” przed wyborami prezydenckimi, jak (...) czy też prace będą rozciągnięte w czasie po to aby projekt nie trafił do Pałacu Namiestnikowskiego na okres kampanii prezydenckiej. Wówczas byłoby to podporządkowanie pracy Komisji, kalendarzowi politycznemu i rachubom politycznym.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Wypowiedź którą przytoczył senator P. Andrzejewski nie miała miejsca w Białymstoku gdyż w ostatnim czasie nie byłem w tym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Jest natomiast tak, że jestem często pytany o to jak wyobrażam sobie dalszy tryb nad projektem konstytucji. W takich sytuacjach informuję o przebiegu dotychczasowych prac podkreślając, że odbywają się one zgodnie z ustawą konstytucyjną z dnia 23 kwietnia 1992 r. Informuję również, że następnym etapem prac - po przygotowaniu projektu - będzie drugie czytanie w Zgromadzeniu Narodowym które zapewne będzie trwać więcej niż jeden dzień biorąc pod uwagę liczbę zgłoszonych wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Odpowiadając wprost na pytanie o terminy dalszych etapów, odpowiadam iż chciałbym aby prace nad projektem zostały zakończone w tym roku. Gdyby tak się stało byłoby to wydarzenie dobre i korzystne. Dodaję ponadto, że referendum ogólnonarodowe mogłoby się odbyć w pierwszym półroczu przyszłego roku.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Chcę podkreślić, że tego rodzaju moje wypowiedzi w żadnym stopniu nie zobowiązują Komisji Konstytucyjnej. Harmonogram bowiem dalszych prac będzie miał bowiem formy decyzji całej Komisji. W dniu jutrzejszym zostanie przedstawiony projekt harmonogramu prac Komisji w drugim półroczu br. Projekt ten zostanie wstępnie uzgodniony z marszałkami Sejmu i Senatu.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ponieważ mówimy o harmonogramie prac, to chcę jeszcze raz podkreślić - i przypomnieć - że byłem i jestem - w czym wspiera mnie senator P. Andrzejewski - zwolennikiem intensywnego tempa prac Komisji i możliwie szybkiego przygotowania projektu konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Jeszcze raz chcę oświadczyć, że w żaden sposób nie chcę i nie będę wikłał naszych prac nad projektem konstytucji z jakimikolwiek terminami innych wydarzeń takich jak np. wybory.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Proszę również pamiętać, że tempo prac zależy od członków Komisji Konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Konkludując więc odpowiedź na pytanie senatora P. Andrzejewskiego chcę podkreślić, iż jest to odpowiedź szczera. Nie mam innych intencji i motywacji oprócz tych o których mówiłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełWojciechBorowik">Chcę przypomnieć, że zwróciłem się do kandydatów na urząd prezydenta piastujących stanowiska, które - moim zdaniem - nie dają się pogodzić z udziałem w kampanii wyborczej. Przede wszystkim zwróciłem się do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, a także do Rzecznika Praw Obywatelskich i Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Otrzymałem odpowiedzi, lecz powiem szczerze, że nie są one satysfakcjonujące dla mnie. Myślę, że nie mogą one być satysfakcjonujące również dla opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełWojciechBorowik">Panu przewodniczącemu A. Kwaśniewskiemu chciałbym podziękować za to, że rozważy on kwestię rezygnacji z funkcji przewodniczącego Komisji. W momencie ogłoszenia terminu wyborów prezydenckich. Uważam, że sprawa ta została postawiona uczciwie. Sądzę również że pan przewodniczący dokona trafnego wyboru.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PrzedstawicielPrezydentaRPWalerianPiotrowski">Jeżeli chodzi o proponowany porządek obrad, to mam pewne wątpliwości czy dyskusja nad systemem źródeł prawa wyczerpała wszystkie zagadnienie. Moje wątpliwości dotyczą wniosków odnoszących się do materii ustaw ustrojowych, czy organicznych.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PrzedstawicielPrezydentaRPWalerianPiotrowski">Czytając przedłożone materiały mam uczucie pewnego niedosytu, zwłaszcza, że już po lipcowym posiedzeniu Komisji wpłynęły nowe materiały zawierające ważkie argumenty na rzecz wprowadzenia ustaw ustrojowych - ustaw o pewnej wyższej kategorii. Mam na myśli pismo Rzecznika Praw Obywatelskich prof. T. Zielińskiego oraz ekspertyzy prof. L. Wiśniewskiego.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PrzedstawicielPrezydentaRPWalerianPiotrowski">Prof. T. Zieliński przedstawił Komisji sugestię podniesienia rangi ustaw typu kodeksowego powołując się w tej materii na opinię Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PrzedstawicielPrezydentaRPWalerianPiotrowski">Pragnę zwrócić uwagę, że w propozycjach dotyczących Katalogu kategorii ustaw ustrojowych - organicznych - zawarte są ustawy dotyczące ustroju i zasad działania sądów. Jeżeli mówimy o zasadach działania sądów, to jak sądzę myślimy o procedurze. Prof. T. Zieliński proponuje aby zastanowić się nad podniesieniem rangi ustaw kodeksowych a więc przepisów prawa materialnego. Wydaje mi się, że dyskusja, która odbyła się na posiedzeniu lipcowym nie obejmowała tych problemów w sposób wystarczający. Uważam więc, że te dwa materiały które wymieniłem powinny być uwzględnione w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PrzedstawicielPrezydentaRPWalerianPiotrowski">Ponadto jest jeszcze jeden problem wynikający z uwag prof. L. Wiśniewskiego i dotyczący legislacyjnej formuły wprowadzenia jako źródła prawa - co jest poza dyskusją - także umów międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PrzedstawicielPrezydentaRPWalerianPiotrowski">Proszę więc Komisję Konstytucyjną o refleksję nad kwestiami, które podniosłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Jeżeli chodzi o kwestie podniesione przez przedstawiciela Prezydenta RP, senatora W. Piotrowskiego, to jesteśmy w dużym kłopocie. Wynika to z tego, że dyskusja nad problemami źródeł prawa już się odbyła. Natomiast materiały które wpłynęły później zostały przekazane członkom Komisji.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Proszę również pamiętać, że przygotowanie projektu przez Komisję nie oznacza zakończenia procedury. Przed nami drugie czytanie w Zgromadzeniu Narodowym. Istnieje więc możliwość wnoszenia zmian i uzupełnień. Ze względu na ekonomię czasu jestem natomiast przeciwnikiem powracania do dyskusji. Wynika to z tego, że również w stosunku do innych rozdziałów projektu także pojawiły się opinie postulujące zmiany w przyjętych przepisach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Pan przewodniczący wspomniał o przygotowaniu harmonogramu dalszych posiedzeń Komisji. W związku z tym chce prosić aby harmonogram ten nie przewidywał posiedzeń w poniedziałki. Dla posłów pracujących zawodowo jest to bowiem dzień pracy zawodowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przyjmuję uwagę poseł I. Lipowicz dodając jednocześnie, e wyznaczenie posiedzenia w dniu dzisiejszym - a więc w poniedziałek - wynikało z tego, że jesteśmy w okresie urlopowo-wakacyjnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełLonginPastusiak">Chcę się krótko odnieść do wypowiedzi senatora P. Andrzejewskiego.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełLonginPastusiak">W wypowiedzi senatora P. Andrzejewskiego zabrzmiało - w odniesieniu do wypowiedzi pana przewodniczącego - podejrzenie o opóźnienie prac konstytucyjnych. W związku z tym chce przypomnieć, że w tej sali i nie ze strony klubu z którego pochodzi przewodniczący Komisji, został zgłoszony wniosek o zawieraniu prac Komisji Konstytucyjnej. Natomiast dzisiejsze posiedzenie zostało zwołane właśnie z inicjatywy SLD, a więc klubu z którego wywodzi się przewodniczący Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przypominam, że wraz z senatorem P. Andrzejewskim proponowałem permanentne prace Komisji w lipcu. Propozycja ta nie uzyskała jednak poparcia większości Komisji. Jest to już jednak historia, którą będą badać naukowcy zajmujący się historią prac konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiem więc, że jeżeli chodzi o uwagi formalne do porządku dziennego, to tylko poseł R. Bugaj zgłosił wniosek... .</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełRyszardBugaj">Wycofuję swój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy są inne wnioski lub uwagi do zaproponowanego porządku dziennego? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam więc przyjęcie zaproponowanego porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy zatem do realizacji pierwszego punktu porządku dziennego a więc do głosowań nad wnioskami zgłoszonymi na poprzednim posiedzeniu do rozdziału III poświęconego systemowi źródeł prawa. Wnioski zostały zebrane w druku nr 23/07. Kwestii ujętych w tym druku dotyczą również nadesłane później materiały Rzecznika Praw Obywatelskich i prof. L. Wiśniewskiego, które zostały przekazane członkom Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Do materiałów dotyczących źródeł prawa chciałbym również włączyć obszerny artykuł prof. P. Wieczorka opublikowany w „Rzeczpospolitej” z dnia 20 lipca br. i dotyczący właśnie źródeł prawa. Artykuł ten prezentuje sumarycznie dyskusję nad kwestią źródeł prawa.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Chcę dodać, że artykuł ten uważam za ważny.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przechodzimy do głosowań.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Kwestia pierwsza to tytuł rozdziału III. Podkomisja zaproponowała dwa warianty: „System prawa” oraz „System źródeł prawa”. Poseł R. Grodziński przedłożył propozycję aby rozdział IIImiał tytuł: „Zródła prawa”.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Zgodnie z praktykowaną już metodą proponuję abyśmy najpierw dokonali wyboru między dwoma wariantami podkomisji, a następnie wariant podkomisji popieramy przez większość Komisji zostanie poddany alternatywnemu głosowaniu wraz z propozycją posła R. Grodzińskiego.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Poddaję pod głosowanie wniosek o dokonanie wyboru tytułu rozdziału III poprzez wybór między wariantem III podkomisji: „System prawa” - użycie przycisku „za”, a wariantem II podkomisji: „System źródeł Prawa”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 15 głosów popierających, przy 14 głosach przeciwnych i 5 wstrzymujących się, przyjęła wariant I.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie tytułu rozdziału III projektu konstytucji, poprzez wybór między wariantem I podkomisji: „System prawa” - użycie przycisku „za”, a propozycję posła R. Grodzińskiego: „Zródła prawa”- użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 25 głosów popierających, przy 7 głosach przeciwnych i 2 wstrzymujących się, przyjęła propozycję posła R. Grodzińskiego.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Tak więc rozdział III projektu Konstytucji otrzymuje tytuł: „Zródła prawa”.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przechodzimy do art. 69, który jest próbą definicji katalogu źródeł prawa.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące: „Prawo Rzeczypospolitej Polskiej tworzą: Konstytucja, powszechnie uznane zasady prawa międzynarodowego, ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy (rozporządzenia z mocą ustawy) oraz akty normatywne wydane na podstawie i w celu wykonania ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ponadto do art. 69 wnioski przedłożyli: poseł I. Gwiżdż, poseł J. Ciemniewski, przedstawiciel Prezydenta RP - ,,,,,,??? i prof. S. Gebethner, poseł M. Kurnatowska, senator A. Grześkowiak i senator P. Andrzejewski.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przypomnę również, że jedną z głównych kwestii spornych to zagadnienie ustaw organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Chcę również zwrócić uwagę, że we wniosku przedstawicieli Rady Ministrów nie ma mowy o ustawach organicznych. Jednakże w propozycji art. 72 przedłożonej również przez przedstawicieli Rady Ministrów jest zawarta koncepcja ustaw organicznych. Należy więc przyjąć że Rada Ministrów opowiada się za ustawami organicznymi.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Proszę teraz senatora P. Andrzejewskiego - przewodniczącego podkomisji zagadnień systemu źródeł prawa aby wyjaśnił jak należy rozumieć rolę nawiasów następujących w treści propozycji podkomisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przede wszystkim chcę wyjaśnić, że zawarte w projekcie jednolitym brzmienie art. 69 nie jest brzmieniem przyjętym przez podkomisję zagadnień systemu źródeł prawa, lecz brzmieniu przyjętym przez podkomisję redakcyjną, zagadnień ogólnych i przepisów wprowadzających konstytucję.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Jeżeli chodzi o propozycję podkomisji zagadnień systemu źródeł prawa, to nawias nie następuje w przypadku rozporządzeń z mocą ustawy. Przypomnę, że podkomisja zagadnień systemu źródeł prawa przyjęła trzy warianty artykułu będącego katalogiem źródeł prawa.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Jeden z tych trzech wariantów przedłożyła jako swój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Skoro nawias w art. 69 jest dziełem podkomisji redakcyjnej, to proszę o wyjaśnienie jego znaczenia, posła K. Kamińskiego przewodniczącego podkomisji redakcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Zapytuję zatem posła K. Kamińskiego, czy nawias w art. 69 jest zamierzonym sposobem zredagowania tego artykułu przez podkomisję redakcyjną, czy też jest to propozycja alternatywna wymagająca rozstrzygnięcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Jest to kwestia zamierzona a nie redakcyjna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy inni wnioskodawcy chcą dokonać zmian lub uzupełnień w swoich propozycjach? Nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy są pytania do wniosków?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Nie mogłam uczestniczyć w poprzednim posiedzeniu, lecz zapoznałam się z dyskusją na temat systemu źródeł prawa, zamieszczoną w „Informacji bieżącej” obejmującej poprzednie posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełIrenaLipowicz">Moje pytanie dotyczy prawa miejscowego i ma odniesienie w zasadzie do wszystkich wniosków. Chodzi mi o formułę stwierdzającą, że do źródeł prawa należą rozporządzenia - na przykład organów władzy publicznej - wydane na podstawie ustawy i w celu jej wykonania. Jest to formuła taka jaka powinna być. Problem polega na tym, że formuła ta nie obejmuje aktów prawa miejscowego, które są również aktami prawa powszechnie obowiązującego na części terytorium państwa. W wielu wnioskach - w tym również we wniosku posła J. Ciemniewskiego - może jednak powstać wątpliwość zwłaszcza, że akty te często nazywają się zarządzeniami a nie rozporządzeniami. Chodzi więc o to aby nie rozszerzyć katalogu o zarządzenia wewnętrzne - powielaczowe, lecz aby jednocześnie uwzględnić specyficzną kategorię aktów prawa miejscowego.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełIrenaLipowicz">Chcę jeszcze dodać, że późniejszy artykuł dotyczący prawa miejscowego jest tak skonstruowany, że nie stanowi lekarstwa na tę sytuację.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że zdaniem poseł I. Lipowicz art. 69 nie jest lekarstwem ,,,,,, sytuacji o której mówiła. Proszę w takim razie o stosowne propozycje, które mogliby przyjąć wnioskodawcy zgłoszonych wniosków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Poseł M. Kurnatowska podpowiada m, że jej propozycja jest odpowiedzią na problem o którym mówiłam, gdyż zawiera formułę o rozporządzeniach organów władzy publicznej wydanych na podstawie ustawy i w celu jej wydania. Tak jednak nie jest, gdyż nie wszystkie akty prawa miejscowego noszą nazwę rozporządzeń. Zastanawiam się więc, czy nie zaproponować formuły mówiącej o rozporządzeniach i zarządzeniach organów władzy publicznej. Obawiam się jednak równocześnie, że formuła ta idzie zbyt daleko. Wydaje się więc konieczne wyodrębnienie aktów prawa miejscowego, lecz jest to trudny problem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Chcę powrócić do wypowiedzi posła K. Kamińskiego. Jeżeli chodzi o obrady podkomisji redakcyjnej, to moja pamięć odnotowała coś innego niż to o czym mówił poseł K. Kamiński. Chodzi o korelacje z kompetencjami prezydenta. Formuła w nawiasie była wpisywana z takim zamiarem, że będzie to uprawnienie prezydenta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Proponuję jednak trzymać się wersji przedstawionej przez przewodniczącego podkomisji redakcyjnej. Proszę również pamiętać, że bogactwo wniosków złożonych do art. 69 pozwala wybrać formułę odpowiadającą większości komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Chcę zwrócić uwagę, że mój wniosek oznaczony nr 7 wymienia expressis verbis przepisy prawa miejscowego. Jak już mówiłem jest to jeden z wariantów przygotowanych przez podkomisję zagadnień systemu źródeł prawa. Propozycja ta była redagowana przy udziale poseł I. Lipowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Rzeczywiście kwestia przepisów prawa miejscowego jest ujęta w propozycji senatora P. Andrzejewskiego i senator A. Grześkowiak. Apeluję do pozostałych wnioskodawców aby również wyodrębnili tę kategorię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Mój wniosek oznaczony nr 3 brzmi następująco: „W Rzeczypospolitej Polskiej przepisy powszechnie obowiązujące mogą być ustanawiane w Konstytucji, ratyfikowanych na podstawie upoważnienia ustawy, umowach międzynarodowych, ustawach oraz rozporządzeniach wydawanych na podstawie ustawy i w celu jej wykonania”.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PosełJerzyCiemniewski">Przyjmując postulat poseł I. Lipowicz zgłaszam autopoprawkę zgodnie z którą mój wniosek uzyskuje następującą treść: „W Rzeczypospolitej Polskiej przepisy powszechnie obowiązujące mogą być ustanawiane w Konstytucji, ratyfikowanych, na podstawie upoważnienia ustawy, umowach międzynarodowych, ustawach oraz rozporządzeniach oraz aktach prawa miejscowego wydawanych na podstawie ustawy i w celu jej wykonania”. Samo pojęcie prawa miejscowego będzie określone w art. 80.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowania nad przedłożonymi propozycjami brzmienia art. 69.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 69 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 8 głosów popierających, 23 głosy przeciwne, przy 1 wstrzymującym się.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 69 w następującym brzmieniu przedłożonych przez posła J. Gwiżdża:</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Źródłami prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy organiczne, ustawy zwykłe, rozporządzenia i zarządzenia władzy wykonawczej, przepisy prawa miejscowego oraz umowy międzynarodowe i zwyczajowe normy prawa międzynarodowego w zakresie wskazanym w Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Źródłem prawa są także dekrety z mocą ustawy wydane przez Prezydenta w wypadkach określonych w Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Żaden przepis niższego rzędu nie może być sprzeczny z przepisem hierarchicznie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 4. Przepisy prawne nie mogą mieć mocy wstecznej, chyba że zawierają uregulowania bardziej korzystne dla obywateli.”</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 7 głosów popierających, 25 głosów przeciwnych przy 1 wstrzymującym się.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 69 w brzmieniu przedłożonych przez posła J. Ciemniewskiego wraz z autopoprawką.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 13 głosów popierających, 16 głosów przeciwnych, przy 5 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 69 w następującym brzmieniu przedłożonym przez przedstawicieli Rady Ministrów prof. A. Gwiżdża i prof. S. Gebethnera: „Prawo Rzeczypospolitej Polskiej tworzą: Konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy oraz akty normatywne wydawane na podstawie i w celu wykonania ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 24 głosy popierające, 9 głosów przeciwnych, przy braku wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 69 w następującym brzmieniu przedłożonym przez poseł M. Kurnatowską: „W Rzeczypospolitej Polskiej prawo powszechnie obowiązujące stanowią: Konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawa, rozporządzenia organów władzy publicznej wydane na podstawie ustawy i w celu jej wykonania”.</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 4 głosy popierające, 19 głosów przeciwnych przy 10 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 69 w następującym. brzmieniu przedłożonym przez senator A. Grześkowiak:</u>
          <u xml:id="u-35.16" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">"Ust. 1. Źródłami prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy organiczne, ustawy zwykłe, rozporządzenia i zarządzenia władzy wykonawczej, przepisy prawa miejscowego w zakresie wskazanym w Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-35.17" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Źródłem prawa są także dekrety z mocą ustawy wydane przez Prezydenta w wypadkach określonych w Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-35.18" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 6 głosów popierających, 27 głosów przeciwnych, przy braku wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-35.19" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 60 w następującym brzmieniu przedłożonym przez senatora P. Andrzejewskiego: „W Rzeczypospolitej Polskiej źródłami prawa są: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy, umowy międzynarodowe, uchwały normatywne Sejmu i Senatu, zarządzenia władzy wykonawczej, umowy wewnątrzpaństwowe dopuszczone przez ustawy i przepisy prawa miejscowego”.</u>
          <u xml:id="u-35.20" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 11 głosów popierających, 19 głosów przeciwnych, przy 4 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-35.21" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Z wyników przeprowadzonych głosowań widać więc, że jedynym wnioskiem który otrzymał głosy większości członków Komisji jest wniosek przedstawicieli Rady Ministrów prof. A. Gwiżdża i prof. S. Gebethnera.</u>
          <u xml:id="u-35.22" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc art. 69 otrzymał brzmienie: „Prawo Rzeczypospolitej Polskiej tworzą: ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy oraz akty normatywne wydane na podstawie i w celu wykonania ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-35.23" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 70, który w propozycji podkomisji ma treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-35.24" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przepisy prawne nie mogą mieć mocy wstecznej, chyba że zawierają normy prawne bardziej korzystne dla obywateli (lub dotyczą praw niesłusznie odebranych).</u>
          <u xml:id="u-35.25" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że treść ujęta w nawiasie wymaga rozstrzygnięcia Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Tak, powinno to nastąpić w pierwszym głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Do propozycji podkomisji złożony został tylko jeden wniosek w którym przedstawiciele Rady Ministrów prof. A. Gwiżdż i prof. S. Gebethner proponuje skreślenie art. 70. Proszę więc przedstawicieli rządu o krótkie przypomnienie argumentów przemawiających za skreśleniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#StanisławGebethner">Nie jesteśmy przeciwko zasadzie wyrażonej w art. 70. Uważamy, że jednak nie jest możliwe wyrażenie jej w przepisach konstytucyjnych. Przykładem trudności może być formuła: „chyba, że zawierają normy prawne bardziej korzystne dla obywateli”. To co jest bardziej korzystne dla jednych obywateli może nie być korzystne dla innych obywateli. Podobnie rzecz się ma z formułą ujętą w nawiasie.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#StanisławGebethner">Ponadto chcę dodać, że jest już orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, które kwestie wchodzące w zakres art. 70 wyprowadził z zasady demokratycznego państwa prawnego i odniósł do poszczególnych dziedzin prawa. Zasady wyrażone w art. 70 w sposób bezwzględny można stosować tylko w prawie karnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#LeszekGarlicki">To o czym mówił prof. S. Gebethner nie jest pozbawione racji. Art. 70 jest sformułowany na tyle ogólnie, że może nastręczać poważne trudności, zwłaszcza gdyby doszło do ustanowienia normy prawnej, która w ogóle nie dotyczy obywatela. Sprawa wymaga więc rozważenia. Namawiam zwłaszcza do zmiany wyrazu: „obywateli” na „obywatel”. W obecnej redakcji nie wiadomo bowiem czy chodzi o tego obywatela, który jest adresatem normy i ma z niej skorzystać, czy mają skorzystać obywatele jako pewnego rodzaju całość. Możliwa jest więc taka interpretacja art. 70 że nawet to co nie jest korzystne dla adresata normy ale korzystne dla ogółu, może być uchwalone z mocą wsteczną. Sądzę, że nie taka była intencja tego przepisu.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#LeszekGarlicki">Ponadto chcę jeszcze raz podkreślić, że art. 70 nie jest sformułowany w sposób jasny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że jako Komisja nie bardzo mamy prawo dokonywania zmiany tego rodzaju jaką zaproponował prof. L. Garlicki. Proszę o wypowiedź w tej kwestii senatora P. Andrzejewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Chcę wyjaśnić sens art. 70. Jest to klauzula generalna przedyskutowana i przyjęta przy udziale ekspertów. Formuła ta pozostawia pole do ocen Trybunału Konstytucyjnego. Art. 70 reguluje stosunki między państwem a obywatelami, a nie jednym obywatelem. Jest to więc celowa klauzula, która ma zresztą bardzo bogatą literaturę. Uważam, że w tej chwili nie bardzo jest czas do szerokiej dyskusji nad art. 70. Odsyłam do protokółów z posiedzeń podkomisji zagadnień systemu źródeł prawa.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Chcę również dodać, że tego typu klauzulę generalną przyjął w swoim projekcie konstytucji Senat I kadencji.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Jest to klauzula generalna, która może mieć wymiar powszechności ale może być również interpretowana ad hoc w przypadku poszczególnych aktów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Nie mogę jako przewodniczący proponować - czy aprobować - zmian w propozycji podkomisji o czym wspomniał prof. L. Garlicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PiotrWinczorek">Chcę przypomnieć, że w przyjętym już art. 32 ust. 1, zdanie pierwsze brzmi: „Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia”. Jest to więc zasada z której wynika, że w sprawach karnych prawo nie działa wstecz.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#PiotrWinczorek">Przyjęcie art. 70 oznaczałoby, że dotyczy on innych kwestii niż kwestie karne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że prof. P. Winczorek skłania się do propozycji skreślenia art. 70.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek o włączenie do treści art. 70 wyrazów ujętych w nawiasie.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 21 głosów przeciwnych, przy 10 popierających i 2 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Propozycja podkomisji nie zawiera więc treści ujętej w nawiasie.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek przedstawicieli Rady Ministrów, prof. S. Gebethnera i prof. A. Gwiżdża o skreślenie art. 70 w propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 24 głosów popierających, przy 8 przeciwnych i 1 wstrzymującym się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc art. 70 został skreślony.</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przypominam, że prof. P. Winczorek zwrócił uwagę, że kwestia ujęta w art. 70 jest częściowo uregulowana w art. 33.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WiktorOsiatyński">Proponuję pamiętać, aby przy dyskusji nad przepisami projektu dotyczącymi finansów i podatków rozważyć możliwość przyjęcia przepisu konstytucyjnego zakazującego wprowadzenia podatków działających wstecz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przyjmuję uwagę prof. W. Osiatyńskiego, którą uważam za bardzo trafną.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 71, który w propozycji podkomisji ma treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Warunkiem wejścia w życie ustawy (rozporządzenia z mocą ustawy) oraz aktu normatywnego wydanego na podstawie upoważnienia wyrażonego w ustawie i w celu jej wykonania jest ich ogłoszenie na zasadach i w trybie określonych w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Umowy międzynarodowe ratyfikowane na podstawie upoważnienia wyrażonego w ustawie są ogłaszane w trybie przewidzianym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Zasady i tryb ogłaszania innych aktów normatywnych określa ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponieważ w przyjętym art. 69 nie ma rozporządzeń z mocą ustawy, wykreślamy je również w art. 71.</u>
          <u xml:id="u-44.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponadto wnioski do art. 71 przedłożyli: Senator S. Pastuszka oraz przedstawiciele Rady Ministrów prof. A Gwiżdż i prof. S. Gebethner, który proponuje również aby art. 71 stał się art. 79a.</u>
          <u xml:id="u-44.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy wnioskodawcy chcą dokonać zmian w swoich wnioskach? Nie.</u>
          <u xml:id="u-44.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy są pytania do wnioskodawców?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#SenatorJerzyMadej">Mam pytanie dotyczące treści wniosku przedstawicieli Rady Ministrów. W ust. 1 jest mowa o tym, że warunkiem wejścia w życie jest ogłoszenie w trybie określonym w ustawie. Natomiast ust. 2 stwierdza, że zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa. Uważam więc, że formuła mówiąca o ustawie w ust. 1 jest zbędna wobec brzmienia ust. 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Problem podniesiony przez senatora J. Madeja wydaje mi się logiczny. Proszę jednak o wypowiedź przedstawicieli rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#StanisławGebethner">Idea ust. 1 była taka iż chodzi o podkreślenie że warunkiem wejścia w życie aktu jest spełnienie kryteriów określonych w ustawie. Jest to więc kwestia legalizmu ogłaszania aktów.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#StanisławGebethner">Jeżeli natomiast chodzi o ust. 2, to należy go traktować jako ,,,,,,,,,,,, dla wydania ustawy o wydawaniu i rozpowszechnianiu dzienników urzędowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Mam wątpliwości jeżeli chodzi o ust. 2 we wniosku przedstawicieli Rady Ministrów. Rzecz dotyczy dwóch różnych materii. Jest bowiem mowa o ogłoszeniu tych aktów, które mają charakter aktów stanowiących prawo. Dodam przy okazji iż uważam, że źle się stało, iż w art. 69 zostało przyjęte pojęcie aktów normatywnych.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#PosełJerzyCiemniewski">Ust. 1 art. 71 dotyczy sposobu ogłaszania przepisów, które mają charakter przepisów powszechnie obowiązujących. Jest mowa o ogłaszaniu w Dzienniku Ustaw.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#PosełJerzyCiemniewski">Ust. 2 natomiast dotyczy urzędowych dzienników publikacyjnych, a więc zarówno Monitora Rządowego, jak i dzienników urzędowych poszczególnych ministerstw, które nie mogą być organami publikacyjnymi w odniesieniu do przepisów prawa w rozumieniu art. 69. Ma więc miejsce pomieszanie materii, co może spowodować błędną interpretację tego, co stanowi ostatecznie przedmiot prawa i gdzie mogą być publikowane przepisy prawne powszechnie obowiązujące.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#PosełJerzyCiemniewski">Uważam również, że konstytucjonalizacja urzędowych dzienników publikacyjnych w których nie są publikowane przepisy powszechnie obowiązujące, jest zbędna. Ponieważ w ust. 1 jest mowa o Dzienniku Ustaw RP a więc jedynym organie publikacyjnym w którym mogą być publikowane przepisy prawa, proponuję rezygnację z ust. 2 w imię jasność koncepcji prawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiem więc, że poseł J. Ciemniewski wysunął sugestię aby przedstawiciele Rady Ministrów zrezygnowali z ust. 2 w swojej propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Kontynuując to o czym mówił poseł J. Ciemniewski, mam również pytanie do wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#PosełIrenaLipowicz">Pojęcie aktu normatywnego jest pojęciem szerszym niż pojęcie ustawy. Proszę teraz popatrzeć na ust. 2. Gdyby ktoś chciał zastosować ten przepis ze złą wolą. Może wówczas przewidzieć w ustawie zwykłej takie zasady ogłaszania aktów normatywnych, które zniwelują ochronę zawartą w ust. 1 i mówiący o Dzienniku Ustaw. Tryb ogłaszania ma być określony w ustawie. W ust. 2 pojawia się jednak również wyraz „zasady” mający odniesienie również do ustawy. Może on spowodować, że ust. 1 będzie mógł być zamieniony w jego przeciwieństwie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiem, że sugestia poseł I. Lipowicz zmierza w podobnym kierunku jak sugestia posła J. Ciemniewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Mam pytanie do wnioskodawców w kontekście przyjętego na ich wniosek art. 69 oraz w kontekście art. 80 projektu, który dotyczy prawa miejscowego. Formuła zawarta w ust. 1 dotyczy ustaw, rozporządzeń i - jak należy rozumieć - innych aktów normatywnych, lecz czy również przepisów prawa miejscowego, a więc czy te przepisy będą również ogłaszane w Dzienniku Ustaw gdyż w art. 80 mowa jest tylko o zasadach i trybie wydawania aktów prawa miejscowego. Nie ma natomiast mowy o ogłaszaniu przepisów prawa miejscowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#JanuszTrzciński">Popieram uwagę posła M. Mazurkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#AndrzejGwiżdż">Ja rozumiem, że skoro w art. 69 jest mowa o aktach normatywnych powszechnie obowiązujących, to mowa jest o aktach obowiązujących na terytorium całego państwa, a więc nie o przepisach prawa miejscowego. Art. 71 ust. 1 odnosi się więc do aktów obowiązujących na terytorium całego państwa. Z przepisu tego wynika więc obowiązek ogłaszania w Dzienniku Ustaw aktów normatywnych powszechnie obowiązujących a więc obowiązujących na terytorium całego państwa.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#AndrzejGwiżdż">Natomiast stosownie do art. 2, zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych - a wśród nich również aktów prawa miejscowego - określać będzie ustawa.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#AndrzejGwiżdż">Sądzę, że treść art. 71 wypełnia materię regulującą publikowanie aktów normatywnych i zapewnia unormowanie także publikacji aktów prawa miejscowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przyjmuję więc, że wnioskodawcy nie zmieniają swego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Uważam, że możemy jednak popełnić błąd. Akty powszechnie obowiązujące nie koniecznie muszą obowiązywać na całym terytorium kraju. Przedłożona propozycja nie podejmuje tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#PosełIrenaLipowicz">Przypomnę, że na mocy ustawy o stanie wyjątkowym z 1983 r. stan taki może być ogłoszony na część terytorium państwa. Akt tego rodzaju będzie aktem powszechnie obowiązującym.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#PosełIrenaLipowicz">Uważam więc, że kwestia podjęta we wniosku przedstawicieli rządu wymaga jeszcze namysłu. Intencja którą wyraził prof. A. Gwiżdż nie budzi wątpliwości. Nie wynika ona jednak z przedłożonej propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiem jednak, iż wnioskodawcy nie zamierzają wnosić zmian do swojej propozycji.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy zatem do głosowania nad trzema przedłożonymi propozycjami art. 71.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 71 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję z wykreśleniem ujętych w nawiasie wyrazów: „rozporządzenia o mocy ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 23 głosy popierające, 5 głosów przeciwnych, przy 4 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 71 w następującym brzmieniu przedłożonym przez senatora S. Pastuszkę:</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Akty prawotwórcze powszechnie wiążące (z wyjątkiem powszechnie uznawanych zasad prawa międzynarodowego) obowiązują po ich należytym ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej w sposób określony ustawą.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Zasady i tryb wydawania oraz rozpowszechniania urzędowych dzienników publikacyjnych określa ustawa.”</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 5 głosów popierających, 20 głosów przeciwnych, przy 7 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 71 w następującym brzmieniu przedłożonym przez przedstawicieli Rady Ministrów, prof. A. Gwiżdża i prof. S. Gebethnera:</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Warunkiem wejścia w życie ustawy oraz aktu normatywnego wydanego na podstawie upoważnienia wyrażonego w ustawie i w celu jej wykonania jest ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i w trybie określonym w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-57.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych oraz wydawania i rozpowszechniania urzędowych dzienników publikacyjnych określa ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-57.11" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 15 głosów popierających, 12 głosów przeciwnych, przy 5 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-57.12" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Z wyników przeprowadzonych głosowań wynika, że poparcie większości komisji otrzymały dwa wnioski: podkomisji i przedstawicieli Rady Ministrów. Wnioski te będą zatem przedmiotem głosowania alternatywnego.</u>
          <u xml:id="u-57.13" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 71 poprzez wybór między brzmieniem przedłożonym przez podkomisję wraz za wykreśleniem wyrazów ujętych w nawiasie - użycie przycisku „za”, a brzmieniem przedłożonym przez przedstawicieli Rady Ministrów, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-57.14" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 21 głosów popierających, przy 13 przeciwnych i braku wstrzymujących się, przyjęła propozycję podkomisji. Tak więc art. 71 otrzymał brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-57.15" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Warunkiem wejścia w życie ustawy oraz aktu normatywnego wydanego na podstawie upoważnienia wyrażonego w ustawie i w celu jej wykonania jest ogłoszenie na zasadach i w trybie określonych w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-57.16" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Umowy międzynarodowe ratyfikowane na podstawie upoważnienia wyrażonego w ustawie są ogłaszane w trybie przewidzianym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.</u>
          <u xml:id="u-57.17" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Zasady i tryb ogłaszania innych aktów normatywnych określa ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-57.18" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Artykuł ten, podobnie jak i następne artykuły, będą miały zmienione numerację. Być może również art. 71 powinien - zgodnie z sugestią przedstawicieli Rady Ministrów - zostać przesunięty dalej. Jest to jednak kwestia o której zdecydujemy w ramach całościowych prac redakcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-57.19" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 72, który dotyczy ustaw organicznych - ustrojowych. Oprócz dwóch wariantów podkomisji, wnioski przedłożyli: przedstawiciele Rady Ministrów, prof. A. Gwiżdż i prof. S. Gebethner, senator A. Grześkowiak i poseł I. Gwiżdż.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PiotrWinczorek">Chcę zwrócić uwagę, że przegłosowany już art. 69 nie zawiera ustaw organicznych. Należy więc albo uzupełnić art. 69 o ustawy organiczne, albo zrezygnować z rozpatrywania art. 72.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 69 został przyjęty w brzmieniu przedłożonym przez przedstawicieli Rady Ministrów. Przypominam, że prezentując propozycje art. 69 zwróciłem uwagę, że wniosek przedstawicieli rządu nie wymienia ustaw organicznych, lecz należy go widzieć łącznie właśnie z wnioskiem przedstawicieli rządu dotyczącym art. 72, który zawiera regulację dotyczącą ustaw organicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#StanisławGebethner">Ustawa organiczna jest ustawą...???</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#StanisławGebethner">Senator Piotr Andrzejewski (NSZZ-S): Wydaje mi się, że z propozycji rządu, który reprezentują prof. A. Gwiżdż i prof. S. Gebethner. wynikało poparcie dla ustaw ustrojowych. Członkowie Komisji, którzy zapoznali się z drukiem nr 23/07 nie mają wątpliwości, że jest to komplementarne zawarcie na pojęcia ustawy na wyższym poziomie abstrakcji. Pojęcie to zawiera wszystkie rodzaje ustawy: o różnej mocy i różnym zakresie oddziaływania w hierarchii źródeł prawa, niezależnie od nazwy. dla mnie kwestia tanie ulega wątpliwości. Wątpliwość została jednak posiana. Natomiast sami autorzy dokonali wykładni autentycznej tego przepisu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PosełWitMajewski">Chcę polemizować ze stanowiskiem przedstawicieli rządu. Skoro w art. 69 jest mowa o ustawach w sposób jednolity, to nie możemy zakładać, że obejmuje to również ustawy organiczne. Ustawy organiczne dochodzą do skutku w innym trybie i mają inną moc. Na tej samej zasadzie można powiedzieć, że i konstytucja jest ustawą, a przecież. Art. 69 nie przewiduje istnienia aktów o mocy pośredniej między konstytucją a ustawą zwykłą.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#PosełWitMajewski">Uważam więc, że głosowanie nad ustawami organicznymi, po przyjęciu art. 69 wydaje się bezprzedmiotowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">W logice autorów art. 69 głosowanie nad ustawami organicznymi jest w pełni... .</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PiotrWinczorek">Proszę również zwrócić uwagę, że z kolei w art. 73 mówi się tylko o ustawie. Jeżeli nie zostaną przyjęte art. 69, art. 72 i art. 73 to powstaje pytanie jak pojęcie ustawy z art. 69 ma się do pojęcia ustawy organicznej z art. 72 i pojęcia ustawa w art. 73.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#PiotrWinczorek">Gdyby przyjąć określenia pozostające wobec siebie w logicznym związku, to należałoby ustawy wymienione w art. 73 wyróżnić dodatkowym przymiotnikiem. Tak postąpiła senator A. Grześkowiak przyjmując w swoim wniosku nazwę: „ustawy zwykłe”. Ustawy zwykłe i ustawy organiczne łącznie tworzą pojęcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#PiotrWinczorek">Można również przyjąć określenie ustawy organicznej obok pojęcia ustawy. Wówczas wyraz: „ustawa” użyty w art. 69 odnosi się do art. 73 a pojęcie ustawy organicznej to jeszcze inny akt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#JanuszTrzciński">Ja nie widzę sprzeczności i dlatego popieram stanowisko przedstawicieli rządu. Proszę zwrócić uwagę na sformułowanie art. 72 w trzech przedłożonych wersjach. Znajdują się tam m.in. takie formuły jak: „Ustawami organicznymi są ustawy regulujące”. Sformułowania tego rodzaju pozostają w związku z wcześniejszym brzmieniem art. 69. Równocześnie nie jest sprzeczne z art. 73.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#JanuszTrzciński">Kwestii o której mówimy nie da się inaczej zdefiniować. Ustawa organiczna to jeden z rodzajów ustaw. Proszę zwrócić uwagę, że w art. 69 nie wymienia się na przykład ustaw konstytucyjnych. Przyjęcie racji prezentowanych przez część uczestników debaty oznaczałaby, że art. 69 powinien wymieniać: Konstytucję, ustawy konstytucyjne, ustawy organiczne. ustawy budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#JanuszTrzciński">Uważam więc, że nie będzie błędu jeżeli art. 69 pozostanie bez zmian. Należy przyjąć, że nie jest on w sprzeczności8i ani z art. 72 ani z art. 73.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PosełJerzyGwiżdż">Chcę zgodzić się z tym, o czym przed chwilą mówił prof. J. Trzciński. Ponadto chcę dodać, że nie uważam aby w art. 72 potrzebny był ust. 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Uważam, że jednak powstało nieporozumienie w trakcie głosowania nad art. 69. Chodziło nie tylko o stosunek do treści art. 69 ale również o przyjęcie lub odrzucenie zasady istnienia ustaw organicznych. Uważam, że głosując nad art. 69 przegłosowaliśmy odrzucenie ustaw organicznych. Skoro jednak są wątpliwości w tej sprawie, to należy w pierwszej kolejności zdecydować w głosowaniu, czy przyjmujemy instytucję ustaw organicznych, czy też nie. W zależności od wyniku głosowania przejdziemy - lub nie - do kwestii szczegółowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Uważam, że jednak wiedzieliśmy nad czym głosujemy w przypadku art. 69. Mówiąc o wniosku przedstawicieli Rady Ministrów dotyczącym art. 69 wyraźnie wskazałem na art. 72 również przedłożony przez przedstawicieli rządu.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ekspert Komisji, prof. wiktor Osiatyński: Chcę przedstawić kilka uwag na temat ustaw organicznych o których można zarówno mówić, że mają sens jak i że nie mają sensu. Osobiście uważam, że jest to instytucja bardzo ryzykowna zwłaszcza w formie ustaw ustrojowych. Jest bowiem tak, że doświadczenie ostatnich 5 lat uczy nas, że bardzo trudno jest osiągnąć porozumienie wobec ustaw wymagających do uchwalenia wysokiej większości. Uważam więc, że wprowadzenie ustaw organicznych w przypadku parlamentu takiego jaki mamy obecnie a tym bardziej w przypadku takich parlamentów które możemy mieć w przyszłości, oznacza że ustaw organicznych nie uda się uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Sugeruję więc aby pójść drogą polegającą na tym, że konstytucja w każdej z tych spraw coś mówi. Chodzi o sprawy wymienione w czterech projektach konstytucji, które przewidują ustawy organiczne. Konstytucja powinna stawiać warunki progowe których zwykła ustawa nie może naruszyć.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Wprowadzenie ustaw organicznych w odniesieniu o materii określonych konstytucyjnie, nie jest konieczne.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozumiałbym przyjęcie wyższej poprzeczki dla na przykład ustaw wymienionych w art. 73 ust. 2. propozycji przedstawicieli Rady Ministrów, a więc dla ustaw określających granice praw i wolności obywateli. Tego typu ustawy powinny wymagać szczególnego trybu. Nie ma natomiast takiego uzasadnienia dla ustaw quasi - konstytucyjnych i ustrojowych. Wiele aspektów praktycznych każe zastanowić się nad zasadnością wprowadzenia tego rodzaju ustaw.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Trzeci rodzaj ustaw w przypadku których wchodzi w grę inny tryb niż tryb uchwalenia ustaw zwykłych, to ustawy kodeksowe. W takim przypadku chodzi o ochronę kodeksów przed parlamentem, który nie powinien zmieniać struktury i filozofii kodeksów. Z tego powodu przed wojną Kodeksy były przyjmowane jako rozporządzenia prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Mam więc istotne wątpliwości co do zasadności organicznych regulujących kwestie ustrojowe, wyłącznie z punktu widzenia praktycznego wyrażającego się w drugim rozdrobnieniu parlamentu dziś i jeszcze bardziej w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-67.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ekspert Komisji, prof. W. Osiatyński opowiedział się przeciwko ustawom organicznym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PosełJanuszSzymański">Chcę zwrócić uwagę, że w konsekwencji przyjęcia art. 69 w brzmieniu zaproponowanym przez przedstawicieli Rady Ministrów, powinniśmy konsekwentnie przyjąć art. 72 i art. 73. Widoczna jest bowiem pewna logika tworząca rozwiązania ,,,,,,,,,,,,,,,,.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#PosełJanuszSzymański">Pojęcie ustawy w art. 69 jest pojemne. Mieszczą się w nim ustawy określone w art. 72 i art. 73.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Proponuję nie prowadzić już dalej dyskusji na temat, co wynika z przyjęcia art. 69.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Jako członek Komisji Konstytucyjnej mam pytanie do przedstawicieli Rady Ministrów jako wnioskodawców. W ust. 2 znajduje się określenie: „w szczególności”. Czy oznacza to więc, że katalog ustaw organicznych może być rozszerzony. Jeżeli tak, to kto ma o tym decydować. Uważam, że jeżeli w konstytucji nie określimy katalogu ustaw organicznych, to stworzona zostanie podstawa do niebezpiecznych interpretacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#PosełJerzyGwiżdż">Przedłożyłem również propozycję art. 72. Jej brzmienie jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#PosełJerzyGwiżdż">„Ust. 1. Ustawami organicznymi są ustawy regulujące:</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#PosełJerzyGwiżdż">1) zasady i tryb wyboru Prezydenta oraz wyborów Sejmu i Senatu, a także samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#PosełJerzyGwiżdż">2) obywatelską inicjatywę ustawodawczą oraz referendum,</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#PosełJerzyGwiżdż">3) zasady organizacji Rady Ministrów,</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#PosełJerzyGwiżdż">4) ustrój i zasady działania sądów,</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#PosełJerzyGwiżdż">5) ustrój i zasady działania Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika praw obywatelskich i Najwyższej Izby Kontroli,</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#PosełJerzyGwiżdż">7) kwestie związane ze stanami nadzwyczajnymi w Państwie.</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#PosełJerzyGwiżdż">Ust. 2. Do uchwalenia, zmiany lub uchylenia ustaw organicznych jest wymagana bezwzględna większość głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków Sejmu i Senatu.</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#PosełJerzyGwiżdż">Ust. 3. Ustawy organiczne mogą być ogłoszone przez Prezydenta dopiero po stwierdzeniu przez Trybunał Konstytucyjny ich zgodności z Konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-70.10" who="#PosełJerzyGwiżdż">Ust. 4. Jeżeli ustawa organiczna uznana zostanie za niezgodną z Konstytucją Prezydent odmawia podpisania ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-70.11" who="#PosełJerzyGwiżdż">Jednakże pod wpływem przebiegu dyskusji wycofuje swój wniosek, przenosząc swoje poparcie na wniosek przedstawicieli Rady Ministrów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#AndrzejGwiżdż">Odpowiadając na pytanie pana przewodniczącego chcę podkreślić, że myśl naszej propozycji polega na właśnie na niewyczerpującym określeniu katalogu ustaw organicznych. Myśl o tym aby otworzyć możliwość uchwalenia ustaw dotyczących podstawowych dziedzin życia publicznego, w szczególnym trybie określonym w ust. 1, była obecna podczas debaty na ten temat na posiedzeniu Rady Ministrów. Chodzi o to aby tej kategorii ustaw zapewnić wyższość nad innymi ustawami uchwalonymi w zwykłym trybie.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#AndrzejGwiżdż">Tak więc katalog ustaw 2 organicznych ujęty w ust. 2 naszej propozycji, nie jest katalogiem zamkniętym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy praktycznie ma to wyglądać tak, że jeżeli Rada Ministrów wnosi projekt ustawy organicznej, to tym samym proponuje wyższy pułap głosów dla jej uchwalenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#AndrzejGwiżdż">Właśnie tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Kto ma ostatecznie zdecydować?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#AndrzejGwiżdż">Sejm.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Uważam, że koncepcja ta w znacznym stopniu „rozmiękcza” materię konstytucyjną. Skłaniam się więc raczej do skreślenia w ust. 2 wyrazów: „w szczególności”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Rozumiem, że rząd będzie określał, które jego projekty będą projektami ustaw organicznych. Powstaje jednak inne niebezpieczeństwo polegające na formułowaniu zarzutów pod adresem projektów poselskich, czy ich materia należy do materii ustaw organicznych czy też nie. W przypadku tego typu sporów, w sposób generalny lub indywidualny musiałby rozstrzygać Trybunał Konstytucyjny. Uważam więc, że mogłoby wówczas dojść do zakłócenia procesu legislacyjnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PosełTadeuszMazowiecki">Chcę zapytać prof. A. Gwiżdża na czym miałaby polegać wyższość ustaw organicznych, poza koniecznością uchwalenia tego typu ustaw wyższą większością.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PosełJanuszSzymański">Prof. A. Gwiżdża chcę zapytać, jakie zalety stwarza otwarty katalog materii ustaw organicznych?</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#PosełJanuszSzymański">Zwracam uwagę, że w propozycji podkomisji, katalog jest zamknięty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Myślę, że pan przewodniczący bardzo ostrożnie wyraził wątpliwość wynikającą z użycia formuły „w szczególności”. Uważam, że formuła ta oznacza nie tylko „rozmiękczanie” konstytucji ale wręcz fragmentaryzację konstytucji. Pojawia się problem, kto ma rozstrzygać jakie jeszcze - poza wymienionymi - materie mogą być materią ustaw organicznych.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#PosełIrenaLipowicz">Proszę zwrócić uwagę, że przyjęcie tej koncepcji ustaw organicznych oznaczałoby że Konstytucja utraciłaby centralne miejsce w systemie źródeł prawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#LeszekWiśniewski">Mam pytanie związane z procedurą przyjmowania i ratyfikowania umów międzynarodowych. Jeżeli umowę międzynarodową będzie regulowany na przykład stosunek Polski do Unii Europejskiej - co będzie oznaczać uregulowanie kwestii o charakterze ustrojowym. Czy w takim przypadku nie powinna wchodzić w grę ustawa organiczna a nie ustawa zwykła jak to przyjęliśmy do tej pory.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#AndrzejGwiżdż">Szczególna moc prawna ustaw organicznych znaczyłaby to, że inne ustawy musiałyby w swojej treści być zgodne z ustawami organicznymi. Chcę dodać, że właśnie ta kwestia budziła szczególne zainteresowanie przedstawicieli administracji państwowej. W tym bowiem zawiera się sens ustawy funkcjonującej na poziomie niższych niż Konstytucja ale wyższych niż ustawa zwykła. Przykładem może być materia samorządu terytorialnego, materia struktur administracji rządowej w terenie. Chodziłoby więc o to aby to zostało określone ustawą organiczną - kompetencje organów samorządu terytorialnego, kompetencje terenowych organów administracji rządowej - nie było zmieniane przez ustawy wkraczające w różne dziedziny, administracji terenowej i naruszające jej schematy organizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#AndrzejGwiżdż">Tak więc sens ustaw organicznych, to konieczność istnienia zgodności ustaw zwykłych z normami zawartymi w ustawach organicznych.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#AndrzejGwiżdż">Jeżeli chodzi o kwestię otwartości katalogu ustaw organicznych, to należy pamiętać, że w każdym przypadku Sejm decydowałby, czy danej ustawie nadać charakter ustawy organicznej, a więc podnieść jej moc obowiązującą i nadać jej charakter ustawy wiodącej w jakiejś dziedzinie, czy też nie.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#AndrzejGwiżdż">Uważam więc, że nie powinno być obaw o naruszenie kompetencji organu ustawicznego gdyż w kwestii tej będzie decydował Sejm bez względu na to, czy będzie to inicjatywa rządowa czy poselska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#StanisławGebethner">Skoro Rzecznik Praw Obywatelskich proponuje aby Kodeksy były materią ustaw organicznych, to otwartość materii ustaw organicznych sprzyja tej propozycji. Pewna elastyczność wyraża się w tym, że Kodeks drogowy nie powinien być ustawą organiczną ale Kodeks karny na pewno powinien być ustawą organiczną.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#StanisławGebethner">Ponadto również chcę podkreślić, że decyzja należy do Sejmu. Sejm będzie mógł zdecydować, że również ustawa w systemie oświaty powinna być ustawą organiczną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Chcę zapytać, czy przedstawicielom Rady Ministrów znany jest system prawny jakiegoś państwa w którym istnieje otwarty system ustaw organicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Nie jestem zwolennikiem ustaw organicznych ale ostatnia wypowiedź przedstawiciela rządu jeszcze bardziej mnie zaniepokoiła.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#PosełIrenaLipowicz">Przedłożona propozycja oznacza, że wszyscy wnioskodawcy będą zabiegali o to aby ich ustawa była ważniejsza niż inne - przyznał to prof. A. Gwiżdż. Zaczną się więc przetargi nie tylko o tryb pilny, ale jeszcze o to aby projekt mógł stać się ustawą organiczną. Tymczasem przedłożona propozycja nie daje żadnych kryteriów materialnych nawet dla Trybunału Konstytucyjnego. W tej sytuacji nawet Trybunał Konstytucyjny na pytanie o to co jest lub nie materią ustawy organicznej, nie będzie mógł odpowiedzieć. Będzie mógł odpowiedzieć tylko w oparciu o to co postanowi Sejm do przypadku do przypadku.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#PosełIrenaLipowicz">Zwracam bowiem uwagę, że nie została określona procedura uznania ustawy za organiczną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Nie otrzymałem od prof. A. Gwiżdża odpowiedzi na moje pytanie. Rozumiem, że wnioskodawca może wnioskować aby projekt jego ustawy potraktowano jako ustawę organiczną. Rozumiem, że Sejm będzie podejmował uchwały w tej kwestii. Co jednak będzie Jeżeli zostanie uchwalona ustawa zwykła a uprawniona grupa posłów lub inny uprawniony podmiot występuje ze skargą do Trybunału Konstytucyjnego stwierdzając, że naruszone zostały zasady poprawnej legislacji, ponieważ materia była tak ważna, że powinna być przeprowadzona w trybie ustawy organicznej. Wówczas powstanie problem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Zabierając głos jako dyskutant uważam, że otwartość katalogu ustaw organicznych jest największą słabością przedłożonej propozycji, która m.in. nie wymienia materii kodeksowej.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Uważam również, że otwarty katalog ustaw organicznych będzie uruchamiał partykularyzmy na zasadzie dlaczego moja ustawa ma być gorsza od innych.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Mówiąc nieco żartobliwie proponuję przyjąć zasadę zgodnie z którą każda ustawa, która uzyskuje bezwzględną większość głosów w obecności połowy ogólnej liczby posłów, staje się ustawą organiczną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Żartobliwie uwaga pana przewodniczącego ma swój odpowiednik w historii. Tak bowiem funkcjonował system Republiki...</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#PosełJerzyCiemniewski">Zmiany konstytucji były dokonywane nie jako zmiany konstytucji expressis verbis, lecz zmiana następowała wówczas jeżeli ustawa dochodziła do skutku spełniając warunki zmiany konstytucji m.in. w postaci uzyskania odpowiedniej większości. Zaproponowana koncepcja nawiązuje do tego modelu.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#PosełJerzyCiemniewski">Ponadto proponuję aby najpierw rozstrzygnąć sprawę co do zasady, a więc czy mają być ustawy organiczne. W przypadku pozytywnego stanowiska Komisji należałoby powrócić do problemów związanych z konstrukcją ustaw organicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#StanisławGebethner">Odpowiadając posłowi M. Mazurkiewiczowi, chcę jeszcze raz podkreślić, że to Sejm będzie decydował o tym, czy nadaje danej ustawie formę ustawy organicznej. Jeżeli na przykład będzie to projekt ordynacji wyborczej, to sprawa jest prosta gdyż objęta jest ust. 2 pkt 2. Każda następna ustawa ordynacji wyborczej przyjętej jako ustawa organiczna wymagać będzie zmiany w formie ustawy organicznej. W tej kwestii sprawa jest jasna.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#StanisławGebethner">Jeżeli chodzi o kwestię otwartości poruszoną przez poseł I. Lipowicz uważam, że wcale nie musi być tak iż wszyscy wnioskodawcy będą zabiegać o to aby ich projekt został uchwalony jako ustawa organiczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">W dalszym ciągu nie otrzymałem wyczerpującej odpowiedzi na moje pytanie. Propozycja przedstawicieli Rady Ministrów zakłada że ustawą organiczną nie jest ustawa uznana przez Sejm za ustawę organiczną lecz jest określony przedmiotowo jako ustawa regulująca jedną z podstawowych dziedzin życia publicznego. E........racja ma charakter przykładowy. Mogą być zatem inne podstawowe dziedziny życia publicznego, które kwalifikują się jako ustawy organiczne, lecz nie wyliczone w ust. 2. Każdy podmiot któremu służy skarga do Trybunału Konstytucyjnego będzie mógł podnieść zarzut, że Sejm uchwalił w trybie ustawy zwykłej materię, która dotyczy jednej z podstawowych dziedzin życia publicznego i powinna była zostać przyjęta w formie ustawy organicznej. Jeszcze raz pytam jakie ma być rozwiązanie tego typu dylematu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Zgłaszam wniosek formalny aby poddać pod głosowanie wniosek propozycję przedstawicieli Rady Ministrów z formułą: „w szczególności” i bez formuły „w szczególności”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Komisja nie może zmieniać treści wniosków przedłożonych przez przedstawicieli Rady Ministrów, którzy jak dotychczas nie zgłosili autopoprawki.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Proszę również pamiętać, że wariant I propozycji podkomisji zawiera koncepcję ustaw organicznych wraz z katalogiem zamkniętym. Katalog ten jest bardzo zbliżony do katalogu przedłożonego przez przedstawicieli Rady Ministrów, choć oczywiście jest zamknięty. Mamy więc do wyboru propozycję alternatywną wobec propozycji przedstawicieli rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PiotrWinczorek">Mam uwagę dotyczącą wszystkich propozycji przewidujących ustawy organiczne. Regulując kwestię katalogu ustaw przedłożone propozycje często posługują się m.in. formułą: „zasady prawa wyborczego”, „zasady organizacji Rady Ministrów”, „zasady prawa budżetowego i podatkowego”. Z tego rodzaju formuł można wnioskować, że chodzi o ustawy o zasadach.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#PiotrWinczorek">Natomiast przepisy szczegółowe miałby być regulowane w innych aktach.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#PiotrWinczorek">Biorąc jako przykład formułę: zasady prawa wyborczego można domniemywać, że byłaby to krótka ustawa regulująca zasady prawa wyborczego. Pojawia się jednak pytanie o to co byłoby ordynacją wyborczą - czy tylko zasady, czy również akt rozwijający te zasady.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#PiotrWinczorek">Pojawia się więc pytanie o to jak te inne akty normatywne będą się miały do tej ustawy organicznej która będzie regulować zasady. Czy będą to ustawy, czy też akty wykonawcze w stosunku do ustawy organizacyjnej. Kwestia ta nie jest jasno określona. Nie wyjaśnia również art. 73 w którym jest znowu mowa o zasadach. Obawiam się więc zamętu z powodu użycia wielu pojęć, których treść nie jest określona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#SenatorJerzyMadej">Uzupełniając uwagę pana przewodniczącego, chcę dodać, że koncepcja zamkniętego katalogu ustaw organicznych zawarta jest nie tylko w propozycji podkomisji ale również w propozycji senator A. Grześkowiak.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#SenatorJerzyMadej">Ponadto podzielam niepokój wyrażony przez prof. P. Winczorka z jego ostatniej wypowiedzi dotyczącej formuły mówiącej o zasadach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Zwolennikom Katalogu otwartego chcę zwrócić uwagę. że będą podejmowane próby petryfikowania prawa przez aktualną polityczną większość parlamentarną. Nie należy jednak zapominać, że większości parlamentarne zmieniają się. Do zwolenników Katalogu otwartego chcę zaadresować przypomnienie, że to za czym zagłosują teraz może się w przyszłości bardzo boleśnie obrócić przeciwko nim. Będzie to słuszna kara za przyjęcie tak niebezpiecznej konstrukcji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#StanisławGebethner">Odpowiadając poseł I. Lipowicz, chcę powiedzieć, że jest to broń obosieczna.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#StanisławGebethner">Odnosząc się do pytania posła M. Mazurkiewicza chcę jeszcze raz podkreślić, że to Sejm uznając daną materię za tak ważną, że wymagającą ustawy organicznej, rozstrzyga kwestię o którą pytał poseł M. Mazurkiewicz. Jest to ta sama zasada zgodnie z którą Zgromadzenie Narodowe uchwalając określone przepisy nadaje im rangę ustawy zasadniczej, gdyż przepisy te mają szczególną rangę społeczną, polityczną i ustrojową. Nie widzę więc problemu. Jeżeli Sejm nie uzna danej kwestii za tak ważną dla życia publicznego aby nadać jej rangę ustawy organicznej, to skarga do Trybunału Konstytucyjnego jest bezprzedmiotowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Pracujemy nad nową Konstytucją a Konstytucja powinna maksymalnie porządkować prawo które tworzymy. Otwarcie katalogu ustaw organicznych na tyle, że będą one kształtowane przez układy polityczne jest podważaniem w znacznej części tej ciężkiej pracy, którą teraz wykonujemy. Otwartość katalogu może być ryzykowna. Mówię to jednak jako... a nie jako przewodniczący Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#WiktorOsiatyński">Słuchając ostatniej wypowiedzi nasunął mi się wniosek, że w istocie rzeczy chodzi o to, czy chcemy otworzyć w Sejmie podwójny konflikt. Jeden konflikt jest zawsze o treść ustawy. Drugim konfliktem będzie konflikt o charakter ustawy. Oznacza to więc pomnożenie przez dwa wszelkich konfliktów, które mają miejsce w parlamencie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowań. Rozpoczniemy tradycyjnie od wniosku podkomisji, który w wariancie I ma treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Ustawami (organicznymi) są ustawy regulujące:</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1) zasady i tryb wyboru Prezydenta oraz wyborów do Sejmu i Senatu, a także organów samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2) obywatelską inicjatywę ustawodawczą oraz referendum,</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3) zasady organizacji Rady Ministrów,</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4) ustrój i zasady sądów,</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">5) ustrój i zasady działania Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Stanu i Najwyższej Izby Kontroli,</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">6) zakres działania Rzecznika Praw Obywatelskich,</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">7) ustrój i zakres działania terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-99.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">8) stany nadzwyczajne w Państwie.</u>
          <u xml:id="u-99.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Do uchwalenia, zmiany lub uchylenia ustaw organicznych (ustrojowych) połowy ustawowej liczby posłów i senatorów”.</u>
          <u xml:id="u-99.11" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozstrzygnięcia wymaga kwestia ujęta w nawiasie i dotycząca uchwały, a więc czy ustawa organiczna, czy ustawa ustrojowa.</u>
          <u xml:id="u-99.12" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie... ustaw o których mowa w propozycji podkomisji, poprzez wybór między nazwą: „ustawy organiczne” - użycie przycisku „za” a nazwę „ustawy ustrojowe” - użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Przepraszam, panie przewodniczący ale uważam, że głosowanie należy rozpocząć o kwestii zasadniczej jaką jest wybór między wariantem I a wariantem II propozycji podkomisji, który przewiduje skreślenie art. 72. Dopiero gdy Komisja przyjmie wariant I należy przeprowadzić głosowanie dotyczące nazwy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przyjmuję uwagę posła J. Ciemniewskiego, choć chcę przypomnieć, że głosowania rozpoczynaliśmy od porządkowania propozycji podkomisji poprzez rozstrzyganie ujęć alternatywnych.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o dokonanie wyboru między wariantem II propozycji podkomisji przewidującym skreślenie art. 72 - użycie przycisku „za”, a wariantem I zawierającym przedłożone brzmienie art. 72 - ujęcie przycisku „przeciw” wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 18 głosów popierających, przy 11 przeciwnych i 2 wstrzymujących się przyjęła wariant II.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc Komisja zdecydowała o skreśleniu art. 72 w propozycji podkomisji, który przewidywał istnienie ustaw organicznych - ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowania dwóch pozostałych propozycji brzmienia art. 72.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Uważam, że głosowanie nad dwu pozostałymi propozycjami art. 72 nie powinno mieć miejsca gdyż w poprzednim głosowaniu zdecydowaliśmy o kreśleniu art. 72, czyli zasady ustaw organicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Głosowanie które odbyło się dotyczyło tylko propozycji podkomisji. Wystarczy więc aby członkowie Komisji byli konsekwentni i wówczas zostaną odrzucone takie dwa pozostałe wnioski.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przypominam również, że głosowanie nad pozostałymi propozycjami ma również to uzasadnienie, że dopiero propozycje odrzucone w głosowaniu mogą stać się wnioskami mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 72 w następującym brzmieniu przedłożonym przez przedstawicieli Rady Ministrów, prof. A. Gwiżdża i prof. S. Gebethnera:</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Ustawą organiczną jest ustawa regulująca jedną z podstawowych dziedzin życia publicznego o szczególnym znaczeniu. Uchwalenie ustawy organicznej, jej zmiana lub uchylenie następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub senatorów.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Jako ustawy organiczne uchwala się w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1) zasady prawa wyborczego,</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2) ustrój i zasady sądów i trybunałów,</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3) ustrój i zasady działania organów kontroli państwowej,</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4) ustrój i zakres działania samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-103.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">5) zasady i konsekwencje wprowadzenia stanów nadzwyczajnych,</u>
          <u xml:id="u-103.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">6) zasady prawa budżetowego i podatkowego,</u>
          <u xml:id="u-103.11" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">7) zasady tworzenia i ogłoszenia przepisów prawa”.</u>
          <u xml:id="u-103.12" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 24 głosów przeciwnych, przy 5 popierających i 3 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-103.13" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 72 w następującym brzmieniu przedłożonym przez senator A. Grześkowiak:</u>
          <u xml:id="u-103.14" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Ustawami organicznymi są ustawy regulujące:</u>
          <u xml:id="u-103.15" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1) zasady i tryb wyboru Prezydenta oraz wyborów do Izby Poselskiej i Senatu a także samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-103.16" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2) obywatelską inicjatywę ustawodawczą oraz referendum,</u>
          <u xml:id="u-103.17" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3) zasady organizacji Rządu,</u>
          <u xml:id="u-103.18" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4) ustrój i zasady działania sądów,</u>
          <u xml:id="u-103.19" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">5) ustrój i zasady działania Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Najwyższej Izby Kontroli,</u>
          <u xml:id="u-103.20" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">6) ustrój i zakres działania samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-103.21" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">7) zasady tworzenia prawa.</u>
          <u xml:id="u-103.22" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Do uchwalenia zmiany lub uchylenia ustaw organicznych wymagana jest bezwzględna większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków w obu Izbach.</u>
          <u xml:id="u-103.23" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Ustawy organiczne mogą być ogłaszane przez prezydenta dopiero po stwierdzeniu przez Trybunał Konstytucyjny ich zgodności z Konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-103.24" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 4. Jeżeli ustawa organiczna uznana zostanie za niezgodną z Konstytucją Prezydent odmawia podpisania ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-103.25" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 20 głosów przeciwnych, przy 7 popierających i 5 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-103.26" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc wolą większości Komisja odrzuciła wszystkie propozycje art. 72. Projekt Konstytucji nie będzie więc zawierał ustaw organicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Proszę jednak nie zapominać, że głosowane będą jeszcze całościowe propozycje alternatywne pochodzące z projektu senackiego i projektu obywatelskiego, które zawierają koncepcję ustaw organicznych - ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przechodzimy do art. 73, który podejmuje kwestie zdefiniowania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">„Ust. 1. Ustawa jest podstawowym aktem normatywnym regulującym obowiązki, prawa obywateli i granice wolności oraz zasady ustroju i funkcjonowania organów państwowych i samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ust. 2. Ustawy mogą regulować inne sprawy nie przekazane w Konstytucji innym organom władzy państwowej”.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Propozycje innego brzmienia art. 73 przedłożyli przedstawiciele Rady Ministrów, prof. A. Gwiżdż i prof. S. Gebethner, senator A. Grześkowiak, a także wspólnie poseł M. Kurnatowska i poseł C. Śleziak. Natomiast poseł J. Gwiżdż przedłożył wniosek o skreślenie art. 73.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#PosełJerzyGwiżdż">Wycofuję swój wniosek o skreślenie art. 73.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy wnioskodawcy chcą dokonać zmian lub uzupełnień w swoich wnioskach? Nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy są pytania do wnioskodawców?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Chcę zapytać posła J. Gwiżdża dlaczego wycofuje swój słuszny wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PosełJerzyGwiżdż">W tej chwili sytuacja jest taka, że przyjęliśmy tylko art. 69 wymieniający ogólnie źródła prawa. Nie ma innych przepisów określających czym jest ustawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Chcę przejąć wniosek posła J. Gwiżdża. Nie złożyłem identycznego wniosku, skoro został już złożony. Jednakże wobec jego wycofania sytuacja uległa zmianie.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#PosełJerzyCiemniewski">Uważam, że definiowanie ustawy jest nie tylko błędne ale nawet niebezpieczne. Jest to bowiem - wbrew pozorom - tworzenie sytuacji w której powstają wątpliwości co do tego, czy akt nieodpowiadający określonym wymogom jest aktem ustawowym.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#PosełJerzyCiemniewski">Ponadto pojawia się pytanie, czy poza określonym sformułowaniem materii ustawy, ustawa może regulować inne materie.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#PosełJerzyCiemniewski">Uważam, że ustawa ze swojej istoty jest jedynym źródłem stanowienia prawa powszechnie obowiązującego. Istnieje niebezpieczeństwo, że poprzez definiowanie nie nastąpi umocnienie pozycji ustawy, lecz przeciwnie - zostaną stworzone podstawy do ograniczenia czy kwestionowania właściwości ustawy w jakichś materiach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przejmuję wniosek posła J. Ciemniewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#SenatorAlicjaGrześkowiakNSZZS">Wobec odrzucenia koncepcji ustaw organicznych utraciła rację bytu moja propozycja art. 73 i dlatego wycofuję ją, choć jednocześnie chcę przypomnieć, że artykuł ten wchodzi w skład całościowej alternatywnej propozycji obejmującej system źródeł prawa według projektu senackiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#WiktorOsiatyński">Mam uwagę do wszystkich trzech propozycji brzmienia art. 73. Chodzi mi o istotę konstytucji i konstytucyjnych wolności obywatelskich. Nie może być tak, aby ustawa mogła wyznaczać granice praw obywatelskich. Tego typu granice może wyznaczać tylko konstytucja. Jeżeli konstytucja poza określenie zasady podziału władz ma jakiś sens, to tylko taki, jeżeli wyznacza ograniczenie dla ustaw. Ustawa nie może określać granic praw i wolności. Tymczasem we wszystkich trzech propozycjach art. 73 jest przyjęta formuła zgodnie z którą może wyznaczyć prawa obywateli i granice wolności. Po co zatem mamy konstytucje. Jeżeli zostanie przyjęta jedna z trzech przedłożonych formuł to powstanie sytuacja bardzo niedobra. Ustawa może określić granice praw i wolności, tylko wówczas jeżeli tego typu wyraźne upoważnienie znajdzie się w Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#WiktorOsiatyński">Opowiadam się więc za skreśleniem art. 73.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#PosełJerzyGwiżdż">Przekonała mnie argumentacja prof. W. Osiatyńskiego i wobec tego podtrzymuję wniosek o skreślenie art. 73.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełMariaKurnatowska">Wspólnie z posłem C. Śleziakiem przedłożyliśmy następujące brzmienie art. 73: „Tylko w drodze ustawy mogą być regulowane obowiązki i prawa oraz granice wolności obywateli, a także ustrój, zakres działania i postępowania organów władzy publicznej”.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PosełMariaKurnatowska">W tej chwili wspólnie z posłem C. Śleziakiem doszliśmy do wniosku, że to co proponowaliśmy jako materię ustawy powinno być materią konstytucji i dlatego też wycofujemy naszą propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowań. Rozpoczniemy od wniosku najdalej idącego, czyli wniosku o skreślenie.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek posłów: J. Gwiżdża, J. Ciemniewskiego o skreślenie art. 73.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 23 głosów popierających, przy 2 przeciwnych i 5 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 73 w brzmieniu podkomisji został więc skreślony.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Jeżeli tak dalej pójdzie to okaże się, że w rozdziale III będzie niewiele więcej poza tytułem, a przecież podkomisja zagadnień systemu źródeł prawa kierowana przez senatora P. Andrzejewskiego pracowała bardzo intensywnie nad tym rozdziałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Jestem zwolennikiem Konstytucji bardzo syntetycznych i składających się z niewielu artykułów.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Aby nie było żadnych wątpliwości proponuję poddać pod głosowanie propozycję przedstawicieli Rady Ministrów prof. A. Gwiżdża i prof. S. Gebethnera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#RadyMinistrów">„Ust. 1. Ustawa jest podstawowym powszechnie obowiązującym aktem normatywnym.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#RadyMinistrów">Ust. 2. Tylko w drodze ustawy można nakładać nowe obowiązki prawne na obywateli, ustalać granice ich konstytucyjnie określonych praw i wolności, określać wzajemne prawa i obowiązki między obywatelami, jak również określać zasady powoływania, ustroju, zakresu działania oraz zasady postępowania organów władzy publicznej”.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#RadyMinistrów">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 19 głosów przeciwnych, przy 5 popierających i 4 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#RadyMinistrów">Przechodzimy do art. 74, który dotyczy umów międzynarodowych. Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#RadyMinistrów">„Ratyfikowanie przez Rzeczpospolitą Polską następujących umów międzynarodowych, ich wypowiedzenie lub wycofanie się z nich wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie:</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#RadyMinistrów">1) traktaty o pokoju, sojusze oraz inne umowy o zasadniczym znaczeniu politycznym lub wojskowym,</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#RadyMinistrów">2) umowy wprowadzające zmianę granic Państwa,</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#RadyMinistrów">3) umowy na podstawie których Rzeczpospolita Polska staje się członkiem organizacji międzynarodowych,</u>
          <u xml:id="u-117.8" who="#RadyMinistrów">4) umowy trwale i poważnie obciążające Państwo pod względem finansowym,</u>
          <u xml:id="u-117.9" who="#RadyMinistrów">5) umowy dotyczące praw wolności i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,</u>
          <u xml:id="u-117.10" who="#RadyMinistrów">6) umowy dotyczące spraw uregulowanych w ustawie lub dla których Konstytucja przewiduje formę ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-117.11" who="#RadyMinistrów">Ponadto zostały przedłożone propozycje: posła W. Majewskiego, senatora P. Andrzejewskiego oraz całościowa propozycja senator A. Grześkowiak.</u>
          <u xml:id="u-117.12" who="#RadyMinistrów">Jeżeli chodzi o propozycje posła W. Majewskiego i senatora P. Andrzejewskiego to odwołują się one do przyjętego już art. 117, który w kontekście uprawnień prezydenta również podejmuje kwestię umów międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-117.13" who="#RadyMinistrów">Poseł W. Majewski proponuje skreślenie art. 74 argumentując, że materia ta jest uregulowana w art. 117. Równocześnie proponuje, aby pkt 2 z art. 74 przenieść do art. 117 ust. 2. Przypomnę, że art. 117 ust. 2 brzmi: „Upoważnienia ustawy wymaga zawarcie, ratyfikacja i wypowiedzenie przez Prezydenta umów międzynarodowych dotyczących:</u>
          <u xml:id="u-117.14" who="#RadyMinistrów">1) zmiany granic oraz integralności Państwa,</u>
          <u xml:id="u-117.15" who="#RadyMinistrów">2) sojuszy, układów politycznych, wojskowych oraz pokoju,</u>
          <u xml:id="u-117.16" who="#RadyMinistrów">3) praw, wolności i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,</u>
          <u xml:id="u-117.17" who="#RadyMinistrów">4) obciążenia Państwa pod względem finansowym,</u>
          <u xml:id="u-117.18" who="#RadyMinistrów">5) spraw uregulowanych w drodze ustawowej”.</u>
          <u xml:id="u-117.19" who="#RadyMinistrów">Odmienne rozwiązanie proponuje senator P. Andrzejewski. Jego wniosek przewiduje bowiem skreślenie art. 117 ust. 2 z argumentacją aby dwukrotnie nie regulować tej samej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-117.20" who="#RadyMinistrów">We wniosku senatora P. Andrzejewskiego treść art. 74 jest następująca:</u>
          <u xml:id="u-117.21" who="#RadyMinistrów">„Ust. 1. Ratyfikowanie przez Rzeczpospolitą Polską następujących umów międzynarodowych i ich wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie jeżeli dotyczą:</u>
          <u xml:id="u-117.22" who="#RadyMinistrów">1) zmiany granic oraz integralności Państwa,</u>
          <u xml:id="u-117.23" who="#RadyMinistrów">2) sojuszy, układów politycznych, wojskowych oraz pokoju,</u>
          <u xml:id="u-117.24" who="#RadyMinistrów">3) praw wolności i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,</u>
          <u xml:id="u-117.25" who="#RadyMinistrów">4) umów, na podstawie których Rzeczpospolita Polska staje się członkiem organizacji międzynarodowych,</u>
          <u xml:id="u-117.26" who="#RadyMinistrów">5) obciążenia Państwa pod względem finansowym,</u>
          <u xml:id="u-117.27" who="#RadyMinistrów">6) spraw uregulowanych w ustawie lub dla których Konstytucja przewiduje formę ustawy.</u>
          <u xml:id="u-117.28" who="#RadyMinistrów">Ust. 2. Zasady i tryb zawierania, ratyfikacji i wypowiadania innych umów międzynarodowych określa ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-117.29" who="#RadyMinistrów">Całościowa propozycja senator A. Grześkowiak ma następujące brzmienie: „Art. 74:</u>
          <u xml:id="u-117.30" who="#RadyMinistrów">Związanie się przez Rzeczpospolitą Polską następującymi umowami międzynarodowymi, ich wypowiedzenie lub wycofanie się z nich wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie:</u>
          <u xml:id="u-117.31" who="#RadyMinistrów">1) traktaty pokoju lub sojusze albo umowy o charakterze wojskowym,</u>
          <u xml:id="u-117.32" who="#RadyMinistrów">2) umowy dotyczące integralności terytorialnej Rzeczpospolitej Polskiej,</u>
          <u xml:id="u-117.33" who="#RadyMinistrów">3) umowy dotyczące praw, wolności i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,</u>
          <u xml:id="u-117.34" who="#RadyMinistrów">4) umowy na podstawie których Rzeczpospolita Polska staje się członkiem organizacji międzynarodowych,</u>
          <u xml:id="u-117.35" who="#RadyMinistrów">5) umowy trwale obciążające państwo pod względem finansowym,</u>
          <u xml:id="u-117.36" who="#RadyMinistrów">6) umowy dotyczące materii uregulowanych w ustawie lub dla których Konstytucja przewiduje formę ustawową.</u>
          <u xml:id="u-117.37" who="#RadyMinistrów">Art. 74a:</u>
          <u xml:id="u-117.38" who="#RadyMinistrów">1. Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego Ją prawa międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-117.39" who="#RadyMinistrów">2. Prawomocnie zawarte umowy międzynarodowe, po ich ogłoszeniu w Rzeczpospolitej Polskiej stanowią część wewnętrznego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane przez wszystkie organy państwa, w szczególności przez sądy oraz organy samorządowe, chyba że ich stosowanie jest uzależnione od wydania przepisów prawa wewnętrznego, ich postanowienia mogą być uchylone, zmienione lub zawieszone tylko w sposób przewidziany w samych umowach lub zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-117.40" who="#RadyMinistrów">Art. 74b:</u>
          <u xml:id="u-117.41" who="#RadyMinistrów">Zawarcie umowy międzynarodowej, której ustalenia są sprzeczne z Konstytucją, wymaga uprzedniej zmiany Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny na wniosek którejkolwiek z Izb Sejmowych, Prezydenta lub Rządu dokonuje oceny zgodności prawa międzynarodowego z Konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-117.42" who="#RadyMinistrów">Art. 74c:</u>
          <u xml:id="u-117.43" who="#RadyMinistrów">Umowa międzynarodowa zatwierdzona przez obie Izby Sejmu oraz zwyczajowa norma prawa międzynarodowego mają moc wyższą nad ustawą, jeśli nie da się ich pogodzić z ustawą, pozostałe umowy międzynarodowe wiążące Rzeczpospolitą Polską przeważają w razie sprzeczności nad aktami prawnymi niższymi od ustawy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PosełWitMajewski">W druku 23/07 pkt „b” mojej poprawki brzmi: „Art. 74 pkt. 2 przenieść do art. 117 ust. 2”. Proponuję autopoprawkę polegającą na zamianie pkt. 2 na pkt 3.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowań. Rozpoczniemy od głosowań wniosków posła W. Majewskiego i senatora P. Andrzejewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PiotrWinczorek">Za bardziej zwarte uważam rozwiązanie regulujące w rozdziale o źródłach prawa kwestię materii umów międzynarodowych ratyfikowanych na podstawie upoważnienia wyrażonego w ustawie. Sugeruję więc przyjęcie rozwiązania zaproponowanego przez senatora P. Andrzejewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Mam podobne wrażenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#PosełWitMajewski">Proponując swoją poprawkę wziąłem za punkt wyjścia to co jest już uchwalone. Uważam, że przyjęcie propozycji senatora P. Andrzejewskiego powinno zostać poprzedzone reasumpcją głosowania nad treścią art. 117.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#SenatorJerzyMadej">Proponuję senatorowi P. Andrzejewskiemu aby w swojej propozycji skreślił wyraz: „następujących” w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#SenatorJerzyMadej">Senator Piotr Andrzejewski (NSZZ-S): Przyjmuję tę redakcyjną uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#PosełJanuszSzymański">Poseł W. Majewski miałby rację wówczas gdybyśmy byli już po rozpatrzeniu rozdziału o źródłach prawa. Sytuacja jest więc bardziej luźna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowań.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o dokonanie wyboru między propozycją posła W. Majewskiego przewidującą skreślenie art. 74 i przyjęcie stosownej regulacji w art. 117 ust. 2 - użycie przycisku „za”, a propozycją senatora P. Andrzejewskiego przewidującą zachowanie art. 74 w przedłożonym brzmieniu przy jednoczesnym skreśleniu art. 117 ust. 2 - użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 25 głosów popierających, przy 4 przeciwnych, i 10 wstrzymujących się przyjęła propozycję senatora P. Andrzejewskiego.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc jeżeli chodzi o treść art. 74, to mamy propozycję senatora P. Andrzejewskiego, propozycję senator A. Grześkowiak i propozycję podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Jeżeli chodzi o propozycję podkomisji to w pierwszej kolejności musimy rozstrzygnąć kwestię ujętą w nawiasie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#PawełSarnecki">Uważam, że w odniesieniu do formuły ujętej w nawiasie konieczne jest głosowanie alternatywne, a więc wybór między: „ich wypowiedzenie” i „lub wycofanie się z nich”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Mam odmienny pogląd. Uważam, że nie jest to alternatywa. Mamy tylko przesądzić, czy formuła ujęta w nawiasie ma się stać treścią art. 74, czy też nie.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o wprowadzenie do treści art. 74 wyrazów: „lub wycofanie się z nich”.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 17 głosów przeciwnych, przy 8 popierających i 4 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 74 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję wraz ze skreśleniem przyjętym przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 9 głosów popierających, 18 głosów przeciwnych, przy 2 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do wniosku senatora P. Andrzejewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#PosełJanuszSzymański">Uważam, że w ust. 2 zbędny jest wyraz: „ratyfikacja”. Ratyfikacja jest bowiem formą zawarcia umowy. Proponuję więc wyraz: „ratyfikacja” zastąpić wyrazem: „wykonywania”. Brzmienie ust. 2 byłoby wówczas następujące: „Zasady i tryb zawierania, wykonywania i wypowiadania innych umów międzynarodowych określa ustawa”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Treść ust. 2 została przyjęta po dyskusji w podkomisji z udziałem ekspertów.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Uważam ponadto, że ratyfikacja jest czymś innym niż zawieraniem umowy. Jest to jedna z czynności nadawania klauzuli wykonalności. Jest to pewien tok działań prawnych. Zawieranie jest pojęciem szerszym niż ratyfikacja. Proszę również o wypowiedź ekspertów, skoro doszło do różnicy zdań z takim autorytetem jak poseł J. Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#PawełSarnecki">Sądzę, że tradycyjnie rozróżnia się kwestię zawierania, ratyfikacji i wypowiadania umów międzynarodowych. Ratyfikacja nie wchodzi bez reszty w pojęcie zawierania. Uważam więc, że propozycja senatora P. Andrzejewskiego jest właściwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 74 w brzmieniu przedłożonym przez senatora P. Andrzejewskiego wraz z autopoprawką redakcyjną.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 26 głosów popierających, 1 głos przeciwny, przy 3 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do wniosku przedłożonego przez senator A. Grześkowiak.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Senator Alicja Grześkowiak (NSZZ-S): Wycofuję swój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc Komisja przyjęła art. 74 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Ratyfikowanie przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych i ich wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli dotyczą:</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1) zmiany granic oraz integralności państwa,</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2) sojuszy, układów politycznych, wojskowych oraz pokoju,</u>
          <u xml:id="u-131.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3) praw, wolności i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,</u>
          <u xml:id="u-131.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4) umów, na podstawie których Rzeczpospolita Polska staje się członkiem organizacji międzynarodowych,</u>
          <u xml:id="u-131.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">5) obciążenia Państwa pod względem finansowym,</u>
          <u xml:id="u-131.11" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">6) spraw uregulowanych w ustawie lub dla których Konstytucja przewiduje formę ustawy.</u>
          <u xml:id="u-131.12" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Zasady i tryb zawierania, ratyfikacji i wypowiadania innych umów międzynarodowych określa ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-131.13" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przypominam, że już wcześniej zdecydowaliśmy o skreślenie art. 117 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-131.14" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 75, który dotyczy kwestii wykonywania niektórych kompetencji organów władzy państwowej przez organizacje międzynarodowe. Przypominam, że nad kwestią tą już dyskutowaliśmy w trakcie debaty nad rozdziałem pierwszym.</u>
          <u xml:id="u-131.15" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Efektem debaty było przyjęcie art. 10 ust. 2 w następującym brzmieniu: „Rzeczpospolita Polska może na mocy umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu wykonywanie niektórych uprawnień władz państwowych”.</u>
          <u xml:id="u-131.16" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Wyjściowe brzmienie podkomisji składa się z trzech ustępów spośród których ust. 1 i ust. 2 zostały przedłożone w dwóch wariantach.</u>
          <u xml:id="u-131.17" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Wariant I ust. 1. brzmi:</u>
          <u xml:id="u-131.18" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Na mocy umowy międzynarodowej wykonywanie niektórych kompetencji organów władzy państwowej może być przekazane organizacji międzynarodowej lub ponadnarodowej”.</u>
          <u xml:id="u-131.19" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Wariant II przewiduje skreślenie ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-131.20" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Wariant I ust. 2 brzmi: „Ustawa, na mocy której wyrażono zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, wymaga dla uchwalenia większości 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów (oraz może być przedłożona do zatwierdzenia w referendum)”.</u>
          <u xml:id="u-131.21" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Wariant II ust. 2 ma treść:</u>
          <u xml:id="u-131.22" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Zgoda na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, następuje w formie ustawy organicznej (ustrojowej)”.</u>
          <u xml:id="u-131.23" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Treść ust. 3 jest następująca: „Jeżeli wynika to z umowy konstytuującej organizację międzynarodową lub ponadnarodową, prawo przez nią stanowione stosowane jest bezpośrednio, mają pierwszeństwo w wypadku kolizji z normami prawa krajowego”.</u>
          <u xml:id="u-131.24" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponadto przedłożone zostały również propozycje przedstawicieli Rady Ministrów, prof. A. Gwiżdża i prof. S. Gebethnera oraz propozycja senatora P. Andrzejewskiego.</u>
          <u xml:id="u-131.25" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Brzmienie propozycji przedstawicieli Rady Ministrów jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-131.26" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Ustawa, wyrażająca zgodę na ratyfikowanie umowy międzynarodowej, na mocy której Rzeczpospolita Polska przekazuje organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu wykonywanie niektórych uprawnień władzy państwowej, wymaga uchwalenia jej przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby osób oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy liczby senatorów.</u>
          <u xml:id="u-131.27" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Sprawę wyrażenia zgody na przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu Sejm może, przed uchwaleniem ustawy o której mowa w ust. 1, poddać referendum”.</u>
          <u xml:id="u-131.28" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Propozycja senatora P. Andrzejewskiego ma następującą treść:</u>
          <u xml:id="u-131.29" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ustawa na mocy której wyrażono zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w art. 10 ust. 1, wymaga dla uchwalenia większości dwóch trzecich głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów i senatorów (oraz może być przedłożona do zatwierdzenia w referendum)”.</u>
          <u xml:id="u-131.30" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Do treści art. 75 ust. 2 odnosi się również propozycja posła W. Majewskiego zawarta na str. 15 druku nr 23/07 jako pkt XIV, w którym poseł W. Majewski proponuje dodanie po art. 102 nowego art. 102a o treści: „Sejm wyraża zgodę, na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w art. 10 ust. 2, większości dwóch trzecich głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Zgoda na ratyfikację może też być rozstrzygnięta w referendum”.</u>
          <u xml:id="u-131.31" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy wnioskodawcy chcieliby coś dodać?</u>
          <u xml:id="u-131.32" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Senator Piotr Andrzejewski (NSZZ-S): Chcę przypomnieć, że w toku prac nad zasadami ogólnymi, na wniosek poseł H. Suchockiej, to co było normą wypracowaną przez podkomisję zagadnień źródeł prawa na użytek określenia hierarchii norm i zasad rozstrzygania w przypadku kolizji norm, zostało rozbite. W art. 10 ust. 2, została przyjęta propozycja podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-131.33" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Uważam więc, że art. 19 ust. 2 można przenieść ponownie do rozdziału o źródłach prawa tworząc normę całościową. Utrzymanie art. 10 ust. 2 oznacza że w art. 75 trzeba tylko komplementarnie - uzupełniająco - opisać jaki jest stosunek tej normy po scedowaniu do innych źródeł prawa. Stąd właśnie wzięła się moja poprawka powołująca się na art. 10 ust. 2, jako sprawczą przyczynę zmian w art. 75. Chodzi o to aby uniknąć podwójnego regulowania tej samej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-131.34" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Jeżeli Komisja nie wyrazi sprzeciwu, to proponuję skreślenie wariantu I ust. 1 propozycji podkomisji, jako że jego materia jest już ujęta w art. 10 ust. 2, oczywiście jeżeli nie będzie zgłoszony wniosek o reasumpcji i przeniesienie art. 10 ust. 2 do art. 75. Dalsze postępowanie byłoby już łatwiejsze gdyż wszystkie pozostałe propozycje dotyczą już tylko procedury.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Kwestia o której dyskutujemy jest w zasadzie kwestią proceduralną a nie materialno-prawną. Kwestia ta powinna więc być uregulowana wśród przepisów określających procedurę ustawodawczą, a więc w rozdziałach o Sejmie i Senacie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Taką właśnie propozycję przedłożył poseł W. Majewski.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy ktoś jest przeciwny skreśleniu wariantu I ust. 1 art. 75 w propozycji podkomisji? Nikt nie jest przeciwny.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Myślę, że teraz powinniśmy ustalić ostateczne brzmienie wariantu I ust. 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#SenatorJerzyMadej">Mam uwagę od ust. 3 w propozycji podkomisji, choć nie bardzo wiem do kogo mam skierować tę uwagę. Nawet jeżeli przeniesiemy do art. 102a ust. 2 z art. 75, to i tak pozostanie ust. 3 zawierająca bardzo ważną kwestię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#PiotrWinczorek">W moim przekonaniu art. 75 ust. 3 jest przepisem o charakterze prawno-materialnym a nie proceduralnym. Powinien więc pozostać raczej w rozdziale o źródłach prawa. Charakter proceduralny ma natomiast ust. 2 w wariancie I.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Przewodniczącego podkomisji zagadnień systemu prawa, senatora P. Andrzejewskiego chciałbym zapytać, czy w ogóle zniknęła kwestia stosunku prawa międzynarodowego do prawa wewnętrznego. Art. 75 mówi tylko o jedynej kategorii umów międzynarodowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#PosełTadeuszIwiński">Podzielam uwagę posła J. Ciemniewskiego. Ponadto, chcę zapytać ekspertów w kwestii ujętej w propozycji senatora P. Andrzejewskiego formuły mówiącej o połowie ogólnej liczby posłów i senatorów. Czy nie oznacza ona iż chodzi o zebranie się Zgromadzenia Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#PosełTadeuszIwiński">Chcę również zwrócić uwagę, że zarówno wniosek przedstawicieli Rady Ministrów jak i wniosek senatora P. Andrzejewskiego stwarzają dodatkowe uprawnienia Senatowi. Nasuwa się więc pytanie, czy propozycje te nie są sprzeczne z duchem - gdyż nie są sprzeczne z literą - rozdział IV traktujący o Sejmie i Senacie, przy założeniu, że rozdział IV utrzyma się w dotychczasowej postaci i nie zostanie przyjęty wniosek mniejszości przewidujący parlament jednoizbowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#StanisławGebethner">W art. 75 ust. 3 propozycji wyjściowej podkomisji proponuje skreślenie wyrazów: „lub ponadnarodową”. Nie jest to bowiem nazwa stosowana.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#StanisławGebethner">Odnosząc się też do pytania posła J. Ciemniewskiego chcę zwrócić uwagę, że kwestię stosunku umów międzynarodowych do wewnętrznego porządku prawnego jest przedmiotem art. 76 i art. 77.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Muszę poruszyć kilka kwestii z tego powodu, że nie wszyscy obecni w tej chwili brali udział w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Odpowiadając posłowi J. Ciemniewskiemu chcę powiedzieć, że ma on rację. Podkomisja zagadnień systemu źródeł prawa przyjęła normę całościową odnoszącą się do kwestii poruszonej przez posła J. Ciemniewskiego.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Nie jest mi znana przyczyna z powodu której podkomisja redakcyjna pominęła formułę wypracowaną przez podkomisję zagadnień systemu źródeł prawa. Formuła ta ma następującą treść: „Jeżeli wynika to z umowy konstytuującej organizacje międzynarodowe, prawo przez nią stanowione stosowane jest bezpośredni, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z normami prawa krajowego”.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Jednakże w toku dalszych prac tę całościową normę zaczęto dzielić, czyniąc z jej poszczególnych części odrębne zasady. Najpierw stworzono zasadę ustrojową z przepisu, który miał tylko regulować kolizję między normami i hierarchią norm źródeł prawa. Tak więc z tego przepisu stworzono zasadę ustrojową dotyczącą cedowania suwerenności poszczególnych władz na organizacje międzynarodowe. Tak chciała poseł H. Suchocka a Komisja ją poparła. W związku z tym odpadł jeden człon normy całościowej będący przesłanką określenia stosunku poszczególnych norm organizacji międzynarodowych do prawa krajowego.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ponadto zaczęto inaczej traktować przesłankę formalną. W rezultacie tego trzy człony jednolitej konstrukcji zaproponowanej przez podkomisję zagadnień systemu źródeł prawa, zaczęły żyć każdy swoim własnym życiem.</u>
          <u xml:id="u-139.5" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Stąd też pojawienie się normy proceduralnej jest skutkiem „wystrzelenia” art. 75 ust. 1 do art. 10 ust. 2. Art. 75 ust. 3 można ulokować w dalszych przepisach które będą dotyczyć kolizji norm.</u>
          <u xml:id="u-139.6" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Jest więc tak, że cała koncepcja i konstrukcja przyjęta przez kierowaną przeze mnie podkomisję została załamana. Poseł J. Ciemniewski ma więc rację.</u>
          <u xml:id="u-139.7" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Kwestia II to pytanie czym różni się to co zaproponowała podkomisja redakcyjna w stosunku do mojej propozycji. Słusznie zwrócił uwagę na tę kwestię poseł T. Iwiński, choć przy okazji odniosłem wrażenie, że jest jakaś fobia Sejmowa iż Senat chce sobie coś uzurpować. Chcę posła T. Iwińskiego wyprowadzić z błędu gdyż nie jest tak. Rozwiązanie to dyktowała dużo poważniejsza przesłanka, gdyż w kwestii tej wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny przy okazji poprawek Senatu w związku ze zmianami w Konstytucji w trybie art. 106. Było to wówczas gdy przygotowywana była ustawa Konstytucyjna o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji RP.</u>
          <u xml:id="u-139.8" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przypomnę, że wymóg zawarty w Konstytucji odnosi się zarówno do procedowania głosowania i quorum tak w Sejmie jak i Senacie.</u>
          <u xml:id="u-139.9" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Dodam jeszcze w tej kwestii, wystąpiła różnica między mną a senator A. Grześkowiak. Było również wówczas tak, że Senat odrzucił referendum w swoich poprawkach, ale ponieważ nie zostały one uznane, mamy referendum konstytucyjne.</u>
          <u xml:id="u-139.10" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Tak więc formuła mówiąca o większości posłów i senatorów ma zapewnić jednolite materialne gwarancje w obu izbach przy przyjmowaniu tego rodzaju ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Moim zdaniem P. Andrzejewski zbyt pesymistycznie stwierdził, że nastąpiło rozbicie całościowej koncepcji wypracowanej w jego podkomisji. Moim zdaniem tak nie jest, przypominam bowiem, że przyjęliśmy art. 74 dotyczący umów międzynarodowych. Sądzę, że należy rozważyć, czy art. 75 ust. 2 nie należy włączyć jako kolejny ustęp w art. 74. Materia jest bowiem bardzo podobna.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponadto proszę zwrócić uwagę, że art. 75 w propozycji podkomisji zawiera również ust. 3. Materii ust. 3 nie regulują pozostałe wnioski.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ekspert Komisji, prof. Piotr Winczorek: Chcę również odnieść się do pytania postawionego przez posła T. Iwińskiego, a więc, czy formuła mówiąca o ogólnej liczbie posłów i senatorów nie oznacza obowiązku zebrania się Zgromadzenia Narodowego. Uważam, że nie rysuje się taki obowiązek. Gdy bowiem w grę wchodzi konieczność zebrania się Zgromadzenia Narodowego stosowana jest formuła: „członkowie Zgromadzenia Narodowego”, a nie formuła wymieniająca posłów i senatorów. Tak jest np. w art. 109 ust. 2 pkt. 3, który mówi o uznaniu przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Zwracam uwagę, że lepsza formuła została ujęta w propozycji przedstawicieli Rady Ministrów. Chodzi bowiem o dwie odrębne uchwały dwóch organów, co jest oczywiście trudniejsze do osiągnięcia niż uchwała podjęta przez jeden organ.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Idea jest taka sama zarówno w propozycji przedstawicieli Rady Ministrów jak i w propozycji senatora P. Andrzejewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Wycofuję swój wniosek popierając jednocześnie wniosek przedstawicieli Rady Ministrów w którym zastosowana jest formuła lepsza pod względem prawnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PrzedstawicielPrezydentaRPWalerianPiotrowski">Również uważam, że redakcja przyjęta we wniosku przedstawicieli Rady Ministrów jest lepsza.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#PrzedstawicielPrezydentaRPWalerianPiotrowski">Ponadto chcę jednak poruszyć jeszcze jeden problem o którym mówił poseł T. Iwiński. Rozstrzygnięcie przyjęte w propozycji przedstawicieli Rady Ministrów - które uważam za słuszne - wymaga jednak pewnej refleksji polegającej na cofnięciu się do przepisów regulujących stosunki między Sejmem a Senatem. Powstaje bowiem problem, czy zaproponowane rozstrzygnięcie odnosi się również do trybu i większości, która jest uprawniona do przyjmowania lub odrzucania poprawek Senatu. Uchwała dotycząca ustawy o której mówimy, przyjęta przez Senat większością głosów, z natury rzeczy powinna również znaleźć się w Sejmie. W związku z tym nie wydaje się chyba możliwe aby Sejm mógł nie przyjąć tej uchwały bezwzględną większością głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Chcę zapytać, czy przewodniczący podkomisji zagadnieniem systemu źródeł prawa nie widzi możliwości skonstruowania art. 75 w ten sposób aby treść art. 76 była ust. 1, treść art. 77 była ust. 2, a treść art. 75 ust. 3, była ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#PosełJerzyCiemniewski">Uważam, że wówczas otrzymalibyśmy całość problematyki prawno-materialnej dotyczącej umów międzynarodowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Koncepcja posła J. Ciemniewskiego jest oczywiście do przyjęcia, lecz oznacza powrót do wyjściowej propozycji podkomisji zagadnień systemu źródeł prawa. Ta wyjściowa propozycja została następnie rozbita na trzy artykuły. Początkiem tego rozbicia było „wystrzelenie” ust. 1 do art. 10 ust. 2. Ust. 2 przeniesiono do art. 75 a ust. 3 do art. 76.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Uważam, że propozycja posła J. Ciemniewskiego jest powrotem do koncepcji podkomisji. Koncepcja ta nie została - z bliżej nieznanych mi przyczyn - zapisana w zestawieniu do głosowania. Nie będę tego komentował. Nie chciałbym również aby było to tak komentowane jak słychać w niektórych głosach, a więc dlatego, że koncepcję tę przedłożył ktoś z opozycji. Jest to oczywiście nieuprawnione. Wydaje mi się jednak, że propozycja ta jako alternatywna powinna zostać zapisana.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Chcę przypomnieć, że gdy głosowaliśmy nad uzupełnieniem art. 10 o ust. 2, złożyłem zastrzeżenie aby powrócić do omawianej kwestii gdy będziemy dyskutować nad źródłami prawa. Teraz bardzo cieszy mnie to, że materia ta wraca rykoszetem. Idealnie byłoby oczywiście tak jak mówił poseł J. Ciemniewski, a więc aby powrócić do pierwszej koncepcji i zamiast art. 10 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Zamiast art. 75, zamiast 76 stworzyć jeden przepis który ogromnie uczytelniłby całą tę problematykę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Mam propozycję proceduralną polegającą na tym aby podjąć próbę przegłosowania rozwiązań merytorycznych. Natomiast w drugiej kolejności podjęlibyśmy wysiłek aby przyjętym rozwiązaniem merytorycznym nadać sensowną systematykę. Wówczas propozycję systematyki zaproponowaną przez posła J. Ciemniewskiego moglibyśmy rozpatrzyć jutro.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Najpierw zdecydujmy więc jakie normy przyjmujemy, a później rozstrzygniemy gdzie te normy mają być usytuowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Chcę podkreślić, że z mojej propozycji nie wynika przeniesienie treści art. 10 ust. 2 do rozdziału o źródłach prawa.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#PosełJerzyCiemniewski">Uważam, że całościową materię stanowi materia regulowana w art. 75 ust. 3, art. 76 i art. 77.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#SenatorJerzyMadej">Przedstawicieli Rady Ministrów chcę zapytać o brzmienie ust. 2, które uważam za złe. Z ust. 2 nie wynika co ma być przekazane. Czy jest to błąd redakcyjny, czy też niepełne brzmienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Końcowa część ust. 2 odsyła do ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PosełJanuszSzymański">Chcę zwrócić uwagę, że chodzi o specjalny tryb wejścia w życie ustawy o której mowa w art. 75.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#PosełJanuszSzymański">Odnosząc się do uwagi senatora W. Piotrowskiego chcę podkreślić, iż uważam, że w takim przypadku nie może być mowy o poprawkach do tego typu ustawy. Wynika to z tego, że żaden parlament nie może zmieniać umowy międzynarodowej pod którą podpis złożył przedstawiciel rządu uznając tekst za ostateczny.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#PosełJanuszSzymański">Uważam, że z art. 75 ust. 1 propozycji podkomisji wynika, że obie izby muszą podjąć zgodne uchwały kwestionowane większością 2/3 głosów. W tym przypadku Senat nie ma prawa weta tego typu ma przy ustawach zwykłych. Jeżeli Senat nie wyrazi aprobaty większością 2/3 głosów ustawy nie ma. Trzeba to bardzo jasno powiedzieć aby nie było później wątpliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#PrzedstawicielPrezydentaRPWalerianPiotrowski">Sprawę trzeba wyjaśnić. Należy bowiem przyjąć, że częściowe wyjaśnienie nastąpiło.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Proponuję przejść do głosowań merytorycznych które nie muszą przesądzać ostatecznego usytuowania przyjmowanych norm.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Kwestia pierwsza, to ostateczne ustalenie treści wariantu I ust. 2, który wobec skreślenia ust. 1 stał się ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Należy również dodać, że utracił rację bytu wariant II ust. 2 gdyż Komisja odrzuciła koncepcję ustaw organicznych.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc Komisja ma zdecydować o ujętej w nawiasie formule: „oraz może być przedłożona do zatwierdzenia w tym referendum”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Dla pełnej jasności chcę dodać, że w propozycji podkomisji zagadnień systemu źródeł prawa formuła była następująca: „a następnie wymaga zatwierdzenia w referendum”.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Podkomisja redakcyjna dokonała zmiany tej formuły.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przyjęcie formuły: „może” oznacza otwarcie pola dla gry politycznej. Referendum ma więc charakter otwarty, co jest bardzo istotnym zagadnieniem, które w przyszłości będzie rodzić określone skutki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#SenatorJerzyMadej">W nowym ust. 1 propozycji podkomisji jest mowa o co najmniej połowie ogólnej liczby posłów. Czy należy więc rozumieć, że ustawę ratyfikującą przyjmuje tylko Sejm.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">W tym wniosku chyba tak. Wniosek ten zostanie poddany głosowaniu alternatywnym wraz z propozycją przedstawicieli Rady Ministrów gdzie jest wyraźnie mowa o Sejmie i Senacie.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o włączenie do nowego ust. 1 propozycji podkomisji następującej formuły ujętej w nawiasie:</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„oraz może być przedłożona do zatwierdzenia w referendum”.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 25 głosów popierających, przy 2 przeciwnych i 2 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc nowy ust. 1 otrzymał brzmienie: „Ustawa, na mocy której wyrażono zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej o której mowa w art. 10 ust. 2 wymaga dla uchwalenia większości 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów oraz może być ona przedłożona do zatwierdzenia w referendum”.</u>
          <u xml:id="u-155.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">W następnym głosowaniu proceduralna formuła podkomisji zostanie przeciwstawiona proceduralnej formule przedłożonej przez przedstawicieli Rady Ministrów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Ust. 2 propozycji przedstawicieli Rady Ministrów proponuje uzupełnić o wyrazy: uprawnień o których mowa w ust. 1. Początkowa część ust. 2 miała by więc następującą treść: „Sprawę wyrażenia zgody na przekazanie uprawnień o których mowa w ust. 1 organizacji międzynarodowej...”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o wybór między nowym ust. 1 z propozycji podkomisji w brzmieniu ustalonym przez Komisję - użycie przycisku „za” a propozycję art. 75 przedstawicieli Rady Ministrów wraz z uzupełnieniem ust. 2 o formułę: „uprawnień o których mowa. W ust. 1” - użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 20 głosów popierających, przy 8 głosach przeciwnych i braku wstrzymujących się, przyjęła propozycję przedłożoną przez przedstawicieli Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do nowego ust. 2 propozycji podkomisji. W dyskusji wskazano na konieczność skreślenia wyrazów: „lub ponadnarodowych”. Proszę ekspertów o uwagi na ten temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#PosełTadeuszMazowiecki">Czy kwestia ujęta w nowym art. 75 ust. 2 nie jest tożsama z treścią art. 76.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#PiotrWinczorek">Kwestia ujęta w nowym ust. 2 dotyczy np. prawa Wspólnot Europejskich. Natomiast treść art. 76 dotyczy innych umów. Umowy międzynarodowe są już jakby innym rodzajem prawa. Obecnie mówi się już o prawie międzynarodowym i prawie wspólnotowym jako o dwóch systemach prawnych. Nie dostrzegam więc kolizji.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#PiotrWinczorek">Akceptacja treści nowego ust. 2 w art. 75 w propozycji podkomisji oznaczałaby, że Polska przystępując do Unii Europejskiej musiałaby uznać prawo, które już zostało ustanowione w Unii. Polska byłaby również zobowiązana do przyjmowania aktów ustanawianych przez organy Unii. Natomiast art. 76 dotyczy innych umów międzynarodowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponieważ eksperci wskazywali, że pojęcie „organizacja ponadnarodowa” nie jest stosowane, proponuję skreślenie wyrazów: „lub ponadnarodowych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#PosełTadeuszMazowiecki">Uważam, że Unia Europejska jest bardziej organizacją ponadnarodową niż międzynarodową.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#LeszekWiśniewski">Pojęcie „organizacja ponadnarodowa” występuje choć rzadko. Jest m.in. użyte w art. 93 konstytucji hiszpańskiej, ale obok pojęcia: „organizacja międzynarodowa”. W innych konstytucjach - RFN, Grecji - jest mowa tylko o organizacjach międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#LeszekWiśniewski">Pojęcie: „organizacja ponadnarodowa” sugeruje iż zaistniała sytuacja ogranicza naród w jego suwerenności. Uważam, że jest to mniemanie błędne gdyż jeżeli naród wyraża zgodę za pośrednictwem swych przedstawicieli, parlamentu lub bezpośrednio w referendum, na przyłączenie się do określonej umowy w której funkcjonuje dana organizacja, oznacza to, że struktura międzynarodowa staje się jakby przedłużeniem struktur narodowych. Decyzje zapadają więc za zgodą narodu.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#LeszekWiśniewski">Nie można więc mówić o ograniczeniu suwerenności narodu. Jest to raczej dowartościowanie tej suwerenności poprzez to, że nie tylko w sprawach wewnątrzpaństwowych decyduje naród, ale również - wspólnie z innymi narodami - decyduje w sprawach np. europejskich.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#LeszekWiśniewski">Stąd też pojęcie: „organ międzynarodowy” czy: „organizacja międzynarodowa” jest pojęciem to pojęcia mylące. Jestem więc za ich skreśleniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Mam jednak zasadnicze wątpliwości co do reprezentowanego potraktowania wspólnym terminem organizacji tak różnych jak organizacje międzynarodowe i organizacje które określa się - choć może nie w powszechnym języku - mianem organizacji ponadnarodowych.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#PosełJerzyCiemniewski">Organizacje ponadnarodowe - jak np. Unia Europejska - to organizacje, których władze i organy podejmują decyzje mające bezpośredni skutek na terenie państw uczestniczących w danej organizacji. Natomiast organizacje międzynarodowe są organizacjami stanowiącymi porozumienie państw o innym zakresie suwerenności. W tym przypadku charakter suwerenności wobec władz organizacji ponadnarodowej jest inny.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#PosełJerzyCiemniewski">Odnoszę więc wrażenie, że rozróżnienie jest uzasadnione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#PiotrWinczorek">Chcę wyjaśnić, że sprawa ta była wielokrotnie dyskutowana. Sporządzone zostały również ekspertyzy dotyczące tej kwestii. Przygotowali je prof. R. Szafarz i prof. A. Wasilkowski. Oboje stwierdzili, że użycie tego terminu nie jest właściwe, gdyż funkcjonował on w języku politycznym, publicystycznym a nawet prawnym ale dawniej. Termin ten został już wycofany z obiegu. Eksperci ci zachęcali więc aby nie stosować tego terminu. Termin ten byłby bowiem niezrozumiały dla naszych partnerów, którzy nie posługują się już nim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#PosełLonginPastusiak">Termin: „organizacja ponadnarodowa” ma swoje źródło w publicystyce i odnosi się w zasadzie do organizacji narodowych ale działających na skalę międzynarodową. Są to na przykład korporacje międzynarodowe.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#PosełLonginPastusiak">Podnadto należy pamiętać, że pojęcie: „organizacje międzynarodowe” jest pojęciem szerszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#PosełJanuszSzymański">Termin: „organizacje ponadnarodowe” pojawił się w sytuacji gdy prawo międzynarodowe było określane prawem narodów. Po II wojnie światowej przyjęto określenie: „prawo międzynarodowe publiczne”. Nazwa: „organizacje ponadnarodowe” została zastąpiona nazwą: „organizacje międzynarodowe”.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#PosełJanuszSzymański">W systemie prawa międzynarodowego mamy dwa typy organizacji, które występują dzisiaj, co znajduje potwierdzenie w publikacjach prof. R. Szafarz i prof. A. Wasilkowskiego. Chodzi o organizacje międzynarodowe rządowe i organizacje międzynarodowe pozarządowe. Innego podziału nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowań.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o skreślenie w nowym ust. 2 art. 75 propozycji podkomisji, wyrazów: „lub ponadnarodową”.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 21 głosów popierających, przy 1 przeciwnym i 6 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie następującego zmodyfikowanego brzmienia nowego ust. 2 art. 75 propozycji podkomisji: „Jeżeli wynika to z umowy konstytuującej organizacje międzynarodowe, prawo przez nią stanowione stosowane jest bezpośrednio, mając pierwszeństwo w wypadku kolizji z normami prawa krajowego”.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 27 głosów popierających, przy braku głosów przeciwnych i 1 wstrzymującym się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc w wyniku przeprowadzonych głosowań nad art. 75 Komisja przyjęła przepisy proceduralne zgłoszone we wniosku prof. A. Gwiżdża i prof. S. Gebethnera oraz przepisy z wniosku podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 76, który dotyczy umów międzynarodowych. Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące: „ratyfikowane umowy międzynarodowe, po ich ogłoszeniu w Rzeczypospolitej Polskiej, stanowią część wewnętrznego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane, chyba że ich stosowanie jest uzależnione od wydania ustaw”.</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponadto propozycję brzmienia art. 76 przedłożyli przedstawiciele Rady Ministrów, prof. A. Gwiżdż i prof. S. Gebethner. Treść tego wniosku jest następująca:</u>
          <u xml:id="u-167.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Ratyfikowane umowy międzynarodowe, po ich ogłoszeniu w Rzeczpospolitej Polskiej, stanowią część wewnętrznego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane, chyba że ich stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-167.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Umowy międzynarodowe ratyfikowane na podstawie upoważnienia wyrażonego w ustawie są ogłaszane w trybie przewidzianym dla ustaw.</u>
          <u xml:id="u-167.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Zasady i tryb zawierania, ratyfikacji i wypowiadania umów międzynarodowych oraz sposób ich ogłaszania określa ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-167.11" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy są pytania do wnioskodawców?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#PosełLonginPastusiak">Czy z brzmienia art. 76 wynika, że prawo międzynarodowe ma automatycznie przewagę nad prawem wewnętrznym?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Na to pytanie powinni odpowiedzieć eksperci gdyż brali aktywny udział w pracach podkomisji zagadnień systemu źródeł prawa. Ze swej strony chcę dodać, że hierarchię i kwestię kolizji między normami określają inne normy konstytucyjne zawarte w dalszych artykułach.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Art. 76 dotyczy tylko zasady stosowania ratyfikowanych umów międzynarodowych w prawie wewnętrznym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#JanuszTrzciński">Mam uwagę do art. 76. Uważam, że art. 76 należy czytać łącznie z art. 69, który - obawiam się że przesądził o hierarchii źródeł prawa. Nie wiem czy przesądził dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy wnioskodawcy chcieliby coś dodać? Nie.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponieważ mamy dwie propozycje, proponuję uczynić je przedmiotem głosowania alternatywnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#PosełJanuszSzymański">Proponuję skreślenie ust. 3 w propozycji przedstawicieli Rady Ministrów. Kwestia ta została bowiem już uregulowana w art. 74 przyjętym w wersji przedłożonej przez senatora P. Andrzejewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przychylam się do uwagi posła J. Szymańskiego.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy ktoś jest przeciwny skreśleniu ust. 3 w propozycji przedstawicieli Rady Ministrów? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 76 poprzez wybór między propozycją podkomisji - użycie przycisku „za” a zmodyfikowaną propozycją przedstawicieli Rady Ministrów - użycie przycisku „przeciw” wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 19 głosów popierających, przy 9 głosach przeciwnych i 1 wstrzymującym się, przyjęła propozycję podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc Komisja przyjęła przepis o następującej treści:</u>
          <u xml:id="u-173.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ratyfikowane umowy międzynarodowe po ich ogłoszeniu w Rzeczpospolitej Polskiej stanowią część wewnętrznego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane, chyba że ich stosowanie jest uzależnione od wydania ustaw”.</u>
          <u xml:id="u-173.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 77 który również dotyczy umów międzynarodowych. Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące: „Umowa międzynarodowa ratyfikowana na podstawie upoważnienia wyrażonego w ustawie, ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli umowy tej nie da się pogodzić z przepisami ustawy. Pozostałe umowy międzynarodowe wiążące Rzeczpospolitą Polską mają pierwszeństwo, w wypadku gdy nie dają się pogodzić z aktami normatywnymi podporządkowanymi ustawie”.</u>
          <u xml:id="u-173.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponadto swoje propozycje przedłożyli: poseł M. Kurnatowska oraz poseł W. Majewski. Propozycja poseł M. Kurnatowskiej ma treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-173.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Jeżeli przepisów umowy międzynarodowej nie da się pogodzić z przepisami ustawy, to umowa międzynarodowa ratyfikowana na podstawie upoważnienia ustawy ma pierwszeństwo przed ustawą o ile umowa międzynarodowa gwarantuje szerszy zakres podstawowych praw i wolności obywateli. Pozostałe umowy międzynarodowe wiążące Rzeczpospolitą Polską mają pierwszeństwo, jeżeli nie dają się pogodzić z aktami normatywnymi podporządkowanymi ustawie”.</u>
          <u xml:id="u-173.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poseł W. Majewski proponuje aby po art. 77 dodać art. 77a w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-173.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Jeżeli wynika to z umowy konstytuującej organizację międzynarodową lub ponadnarodową prawo przez nią stanowione stosowane jest bezpośrednio, mając pierwszeństwo w wypadku kolizji z normami prawa krajowego”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#PosełWitMajewski">W związku z przyjęciem wcześniejszych regulacji wycofuję swój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy poseł M. Kurnatowska podtrzymuje swoją propozycję?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#PosełMariaKurnatowska">Tak, podtrzymuję i jednocześnie zwracam uwagę, że mój wniosek zakłada, że umowa międzynarodowa ratyfikowana na podstawie upoważnienia ustawy ma pierwszeństwo przed ustawą o ile umowa taka gwarantuje szerszy zakres podstawowych praw i wolności obywateli.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#PosełMariaKurnatowska">Chodzi więc o to aby ratyfikowana umowa międzynarodowa nie ograniczała tych, które są zawarte w prawie polskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy są dalsze pytania do wnioskodawców 2. Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 77 poprzez wybór między propozycją podkomisji - użycie przycisku „za” a propozycję poseł M. Kurnatowskiej - użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 18 głosów popierających, przy 10 przeciwnych i 1 wstrzymującym się, przyjęła art. 77 w brzmieniu propozycji podkomisji:</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc art. 77 otrzymał brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Umowa międzynarodowa ratyfikowana na podstawie upoważnienia wyrażonego w ustawie, ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli umowy tej nie da się pogodzić z przepisami ustawy. Pozostałe umowy międzynarodowe wiążące Rzeczpospolitą Polską mają pierwszeństwo, w wypadku gdy nie dają się pogodzić z aktami normatywnymi podporządkowanymi ustawie”.</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">W świetle dyskusji i propozycji przedłożonej zwłaszcza przez posła J. Ciemniewskiego zwracam się do ekspertów i przedstawicieli Biura Legislacyjnego aby wykorzystując merytoryczne rozstrzygnięcia dotyczące art. 75, art. 76 i art. 77 przygotowali artykuły porządkujące w sposób bardziej całościowy - przegłosowane przepisy. W trakcie tych prac - w razie konieczności - proszę również dokonać zmian redakcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 78, który dotyczy rozporządzenia. Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-177.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Rozporządzenia są wydawane przez organy określone w Konstytucji tylko na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawy i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-177.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich uprawnień, o których mowa w ust. 1, innemu organowi”.</u>
          <u xml:id="u-177.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponadto do art. 78 swoje wnioski przedłożyli: poseł J. Szteliga, przedstawiciele Rady Ministrów prof. A. Gwiżdż i prof. S. Gebethner oraz senator A. Grześkowiak.</u>
          <u xml:id="u-177.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy wnioskodawcy chcieliby coś dodać do swoich wniosków? Nie.</u>
          <u xml:id="u-177.11" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy są pytania do wnioskodawców? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-177.12" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowań. Rozpoczniemy od wniosku przedstawicieli Rady Ministrów. Treść wniosku przewiduje aby w art. 78 propozycji podkomisji:</u>
          <u xml:id="u-177.13" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">a) dodać nowy ust. 1 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-177.14" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Powszechnie obowiązującymi aktami normatywnymi organów władzy wykonawczej są tylko rozporządzenia. Inne akty normatywne organów władzy wykonawczej mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki podległe organizacyjnie organowi wydającemu akt normatywny.</u>
          <u xml:id="u-177.15" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">b) dotychczasowy ust. 1 oznaczyć jako ust. 2 i w ustępie tym wyraz „wyraźnego” zastąpić wyrazem „szczegółowego” a na końcu dodać wyrazy „oraz wytyczne co do treści aktu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#PosełMarianMazurkiewicz">Chcę zapytać przedstawicieli Rady Ministrów jakie będą konsekwencje dodania nowego ust. 1 w art. 78, dla treści art. 79. Wydaje mi się, że konieczne będą skreślenia w art. 79.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#StanisławGebethner">Uważam, że nie ma sprzeczności między art. 78 a art. 79. Być może będzie niewielkie powtórzenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowań.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie propozycji przedstawicieli Rady Ministrów przewidującej dodanie nowego ust. 1 i zmiany w ust. 2 propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 22 głosów popierających, przy 2 przeciwnych i 4 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 78 w brzmieniu wniosku podkomisji wraz ze zmianami przyjętymi zgodnie z wnioskiem przedstawicieli Rady Ministrów zaaprobowanymi przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 25 głosów popierających, przy 2 przeciwnych, i 2 wstrzymujących się, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 78 w następującym brzmieniu przedłożonym przez posła J. Szteligę:</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawy i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno ściśle określać organ mający wydać rozporządzenie i zakres spraw przekazanych do uregulowania (według zasad określonych w ustawie).</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać uprawnień, o których mowa w ust. 1, innemu organowi”.</u>
          <u xml:id="u-180.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 6 głosów popierających, 13 głosów przeciwnych, przy 9 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-180.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 78 w następującym brzmieniu przedłożonym przez senator A. Grześkowiak:</u>
          <u xml:id="u-180.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Rozporządzenia są powszechnie obowiązującymi aktami prawnymi. Wydawane są przez organy wskazane w Konstytucji. Są one aktami wykonawczymi w stosunku do aktów ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-180.11" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Wydawane mogą być tylko na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego i nie mogą zawierać przepisów sprzecznych z jakąkolwiek ustawą. Upoważnienie powinno ściśle określać organ kompetentny do wydawania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-180.12" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swych uprawnień innemu organowi”.</u>
          <u xml:id="u-180.13" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 2 głosy popierające, 21 głosów przeciwnych, przy 6 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-180.14" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc zgodnie z wolą większości Komisji art. 78 - który będzie miał zapewne inną numerację - uzyskał następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-180.15" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Powszechnie obowiązującymi aktami normatywnymi organów władzy wykonawczej są tylko rozporządzenia. Inne akty normatywne organów władzy wykonawczej mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki podległe organizacyjnie organowi wydającemu akt normatywny.</u>
          <u xml:id="u-180.16" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Rozporządzenia są wydawane przez organy określone w Konstytucji tylko na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawy i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne co do treści aktu.</u>
          <u xml:id="u-180.17" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich uprawnień, o których mowa w ust. 1, innemu organowi”.</u>
          <u xml:id="u-180.18" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do art. 79 dotyczącego zarządzeń. Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-180.19" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„1. Zarządzenia są wewnętrznymi aktami normatywnymi organów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-180.20" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Zarządzenia są wydawane na podstawie ustawy, mogą one określać działalność lub organizację organu wydającego zarządzenia lub jednostek jemu podległych.</u>
          <u xml:id="u-180.21" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Zarządzenia wiążą wyłącznie pracowników organów państwowych wydających zarządzenia oraz jednostek im podległych. Nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli i osób prawnych.</u>
          <u xml:id="u-180.22" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 4. Zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z prawem”.</u>
          <u xml:id="u-180.23" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Jest to treść wariantu I.</u>
          <u xml:id="u-180.24" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Wariant II przewiduje skreślenie art. 79.</u>
          <u xml:id="u-180.25" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ponadto do art. 79 swoje wnioski przedłożyli: wspólnie senator J. Madej i poseł J. (...), przedstawiciel Rady Ministrów prof. A. Gwiżdż i prof. S. Gebethner oraz senator a. Grześkowiak.</u>
          <u xml:id="u-180.26" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy są pytania do wnioskodawców?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#PosełIrenaLipowicz">W wariancie I propozycji podkomisji, w ust. 3 znajduje się sformułowanie: „podstawy decyzji wobec obywateli i osób prawnych”. Jak wiadomo obecnie sytuacja prawna obywatela może być regulowana nie tylko decyzją ale m.in. również uchwałą urzędu gminy. Proponuję więc rozważyć zmianę tej formuły przyjmując np. termin: „rozstrzygnięcie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Użyte pojęcie: „decyzji” jest szersze od pojęcia: „decyzja administracyjna”.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Pojęcie: „decyzja” bez dodatkowych określeń, w sensie prawnym nie istnieje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#PawełSarnecki">Mam takie wrażenie jak senator P. Andrzejewski.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#PawełSarnecki">Chcę dodać, że podczas debaty w podkomisji problem ten był dyskutowany. Na szczupłość pojęć jakie mogą być zastosowane w tym przypadku, zwracał uwagę zwłaszcza poseł J. Ciemniewski. Termin „rozstrzygnięcia” ma również swoje wady.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#PawełSarnecki">Wydaje się, że termin: „decyzja” ujęty w ust. 3 ma szeroki zakres i może być uznane za synonim: „rozstrzygnięcia”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Rozstrzygnięcia wymaga również kwestia ust. 4 w propozycji senatora J. Madeja i posła J. Zdrady. Propozycja ta ma treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia są wewnętrznymi aktami prawnymi państwowych jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Uchwały i zarządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego lub innych powszechnie obowiązujących aktów prawnych określających kompetencje organów sprawujących kierownictwo i nadzór w stosunku do podporządkowanych im jednostek. Zarządzenia określać mogą funkcjonowanie lub organizację organu wydającego zarządzenie.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Uchwały i zarządzenia wiążą wyłącznie pracowników państwowych jednostek organizacyjnych podległych organom je wydającym. Nie mogą stanowić podstawy aktów prawnych, z których wynikają prawa lub obowiązki obywateli.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 4. Uchwały i zarządzenia podlegają co do ich zgodności z prawem powszechnie obowiązującym (z aktami prawotwórczymi powszechnie wiążącymi)”.</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Proszę wnioskodawców o wypowiedź na temat znaczenia formuły ujętej w nawiasie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#PosełJerzyZdrada">Formuła ujęta w nawiasie wyraża naszą wątpliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Proszę aby eksperci pomogli w decyzji, czy lepsza jest formuła ujęta w nawiasie, czy formuła: „z prawem powszechnie obowiązującym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#PiotrWinczorek">Do tej pory nie używaliśmy formuły: „akt prawotwórczy”. Być może jednak natomiast pojęcia: „akt normatywny” powinno używać się pojęcia: „akt przetwórczy”.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#PiotrWinczorek">Opowiadam się jednak za skreśleniem formuły ujętej w nawiasie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#PosełJerzyZdrada">Chcę zgłosić autopoprawkę do ust. 1, polegającą na skreśleniu wyrazów: „Rady Ministrów”. Opowiadamy się również za skreśleniem wyrazów ujętych w nawiasie w ust. 4.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Przechodzimy do głosowań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przepraszam panie przewodniczący ale chcę jeszcze zapytać czy uchwały Sejmu i uchwały Senatu będą podlegały normie art. 79 ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#PosełJerzyMadej">Dlatego zaproponowaliśmy skreślenie wyrazów: „Rady Ministrów”, gdyż uważamy że uchwały wydają również inne organy i państwowe jednostki organizacyjne. Uchwały te powinny wiązać w sposób określony w ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#PosełJerzyMadej">Ostatecznie decydujemy się jednak na utrzymanie ust. 1 bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Wbrew pozorom jest to bardzo ważny artykuł, który ma szansę zatrzymać rozwój prawa powielaczowego, które trudno zlikwidować.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Uważam jednak, że ust. 3 nie jest precyzyjny zarówno w wersji podkomisji jak i w wersji posła J. Zdrady i senatora J. Madeja.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Chodzi mi zwłaszcza o zdanie drugie w ust. 3 propozycji podkomisji. Jest to formuła słuszna, lecz nie jest zapisana zbyt przejrzyście. Rozumiem, że np. minister nie może wydać zarządzenia nakazującego odmowę wydawania decyzji w określonych sprawach. Takie zarządzenie ministra byłoby sprzeczne z prawem. Być może w zdaniu drugim ust. 3 należałoby napisać, że chodzi o decyzje merytoryczne.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">W ust. 3 w zdaniu drugim propozycji senatora J. Madeja i posła J. Zdrady jest użyta formuła: „aktów prawnych”. Jest to formuła szersza i dzięki temu lepsza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Podkomisja zagadnień systemu źródeł prawa przygotowała inną wersję, lecz nie znalazła się o na w projekcie jednolitym. W wersji tej była formuła: „nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec innych osób fizycznych lub prawnych”.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Po raz kolejny zwracam uwagę, że treść przyjęta przez podkomisję zagadnień systemu źródeł prawa nie znalazła się w wykazie wniosków zgłoszonych do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Podczas dyskusji w dniu 5 lipca br. była możliwość zgłoszenia dowolnego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ponadto zwracam uwagę na brzmienie wniosku senator A. Grześkowiak, która podejmuje problemy występujące w wymianie poglądów.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przechodzimy do głosowań.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie propozycji przedstawicieli Rady Ministrów prof. A. Gwiżdża i prof. S. Gebethnera przewidującej aby w art. 79 w wariancie I propozycji podkomisji „w ust. 1. wyraz „zarządzenia” zastąpić wyrazami „Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 25 głosów popierających, przy 4 przeciwnych i 1 wstrzymującym, przyjęła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie propozycji przedstawicieli Rady Ministrów prof. A Gwiżdża i prof. S. Gebethnera przewidujący skreślenie ust. 4 w wariancie I propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 15 głosów przeciwnych, przy 11 popierających i 4 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-193.9" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ponieważ propozycja podkomisji jest przedłożona w dwóch wariantach, musimy dokonać wyboru jednego z wariantów.</u>
          <u xml:id="u-193.10" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie wariantu II przewidującego skreślenie art. 79.</u>
          <u xml:id="u-193.11" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 20 głosów przeciwnych, przy 9 popierających i 1 wstrzymującym się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-193.12" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Mamy więc w tej chwili trzy całościowe propozycje: uporządkowaną propozycję podkomisji, propozycję senatora J. Madeja i posła J. Zdrady oraz propozycję senator A. Grześkowiak.</u>
          <u xml:id="u-193.13" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">W kolejnych głosowaniach określimy stopień poparcia dla każdej z propozycji.</u>
          <u xml:id="u-193.14" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 79 w brzmieniu przedłożonym jako wariant I podkomisji wraz z przyjętą poprawką.</u>
          <u xml:id="u-193.15" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 19 głosów popierających, 7 głosów przeciwnych, przy 2 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-193.16" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 79 w brzmieniu przedłożonym przez senatora J. Madeja i posła J. Zdradę wraz z autopoprawkami w ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-193.17" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 13 głosów popierających, 15 głosów przeciwnych przy 1 wstrzymującym się.</u>
          <u xml:id="u-193.18" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 79 w następującym brzmieniu przedłożonym przez senator A. Grześkowiak:</u>
          <u xml:id="u-193.19" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">„Ust. 1. Zarządzenia są wewnętrznymi aktami prawnymi państwowych jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-193.20" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ust. 2. Zarządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego lub innych obowiązujących aktów prawnych określających kompetencje organów sprawujących kierownictwo i nadzór w stosunku do podporządkowanych im jednostek. Zarządzenia określać mogą ponadto własne funkcje lub organizacje organu wydającego zarządzenie.</u>
          <u xml:id="u-193.21" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ust. 3. Zarządzenia wiążą wyłącznie pracowników państwowych jednostek organizacyjnych, wydających zarządzenia oraz jednostek im podległych. Nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec innych osób fizycznych lub prawnych.</u>
          <u xml:id="u-193.22" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ust. 4. Zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z Konstytucją lub innymi konstytucyjnie wskazanymi źródłami prawa na zasadach ogólnych”.</u>
          <u xml:id="u-193.23" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 4 głosy popierające, 24 głosy przeciwne, przy 1 wstrzymującym się.</u>
          <u xml:id="u-193.24" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Tak więc w wyniku przeprowadzonych głosowań art. 79 uzyskał następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-193.25" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">„Ust. 1. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów są wewnętrznymi aktami normatywnymi organów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-193.26" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ust. 2. Zarządzenia są wydawane na podstawie ustawy, mogą one określać działalność lub organizację organu wydającego zarządzenia lub jednostek jemu podległych.</u>
          <u xml:id="u-193.27" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ust. 3. Zarządzenia wiążą wyłącznie pracowników organów państwowych wydających zarządzenia oraz jednostek im podległych. Nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli i osób prawnych.</u>
          <u xml:id="u-193.28" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ust. 4. Zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z prawem”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Zwracam uwagę, że z ust. 4 wynika, że kontroli co do zgodności z prawem podlegają tylko zarządzenia. Tymczasem ust. 1 wymienia szerszy zakres aktów.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">W propozycji senatora J. Madeja i posła J. Zdrady kwestia ta była ujęta lepiej, lecz niestety upadła w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przechodzimy do art. 80, który dotyczy prawa miejscowego.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Brzmienie propozycji podkomisji jest następujące: „Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej stanowią na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych prawo miejscowe, powszechnie obowiązujące na terenie ich działania.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Przepisy porządkowe prawa miejscowego mogą określać czyny zabronione pod groźbą kary wymierzonej w trybie i na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach”.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Ponadto swoje propozycje przedłożyli: poseł W. Majewski, przedstawiciele Rady Ministrów prof. A. Gwiżdż i prof. S. Gebethner oraz senator A. Grześkowiak.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#SenatorPiotrAndrzejewskiNSZZS">Czy są pytania do wnioskodawców?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#LeszekWiśniewski">Jest polegający na tym, że trudno ustalić, czy organy samorządu terytorialnego również posługują się terminologią przez nas przyjętą a więc, że akty powszechnie obowiązujące wydawane są w formie rozporządzeń a akty wewnętrznie obowiązujące w formie zarządzeń.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#LeszekWiśniewski">Pojawia się pytanie, a co z uchwałami, które są również prawnie zobowiązujące jeżeli dotyczą np. zagospodarowania przestrzennego. Kwestię tę trzeba uregulować w art. 80 bądź przez dodanie w brzmieniu podkomisji sformułowania stwierdzającego, że chodzi o rozporządzenia. Powinny chyba zostać również włączone uchwały rad gmin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Czy wnioskodawcy innych propozycji chcieliby odnieść się do kwestii podniesionej przez prof. L. Wiśniewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#PosełWitMajewski">Nie rozumiem do końca wypowiedzi prof. L. Wiśniewskiego, gdyż w mojej propozycji i innych propozycjach mówi się o przepisach nie rozstrzygając pod jakim tytułem będą wydawane przepisy miejscowe. Możliwe więc będą uchwały, zarządzenia lub inne akty w zależności od rodzaju sprawy. Nie bardzo więc rozumiem, z czego ekspert wnosi, że nie będą możliwe uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#LeszekWiśniewski">Poprzednio mówiliśmy tylko o organach państwowych w odniesieniu do rozporządzeń i zarządzeń. W tej sytuacji trudno jest ustalić w art. 80 w jakiej formie mają być wydawane akty prawa miejscowego, skoro przyjęliśmy, że zarządzenia są wewnętrznymi aktami normatywnymi organów państwowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Ostrożna formuła zawarta w propozycji posła W. Majewskiego jest dobra. Jest rzeczywiście tak, że obecnie przepisy prawa miejscowego występują w formie zarządzeń porządkowych. Jeżeli przyjmiemy inną formułę, to we wszystkich licznych obowiązujących aktach ustawowych i aktach wykonawczych będziemy musieli dokonywać zmian.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#PosełIrenaLipowicz">Tymczasem jest jednak tak, że nikt nie myli zarządzenia porządkowego, które jest tradycyjną i specyficzną formą prawa miejscowego powstającego w wyniku uchwały rady gminy, z zarządzeniem ministra, które jest aktem wewnętrznym.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#PosełIrenaLipowicz">Uznaje się bowiem, że przepisy miejscowe mają swoje tradycyjne nazwy często nawiązujące do okresu międzywojennego i nie ma potrzeby ich zrównywania pod warunkiem, że będzie iż są to przepisy miejscowe w rozumieniu ustawy o samorządzie terytorialnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#StanisławGebethner">Zwracam uwagę, że różnica między propozycją posła W. Majewskiego a naszą polega tylko na tym, że my dodajemy jeszcze delegację do wydania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#StanisławGebethner">Ustawa ta będzie mogła wyjaśnić ewentualne problemy związane z formą przepisów prawa miejscowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#PosełMariaKurnatowska">Były jednak zgłaszane wątpliwości, że chodzi nie tylko o zasady i tryb ale również o sposób ogłaszania aktów prawa miejscowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Proszę zwrócić uwagę, że w art. 79 jest mowa nie o wszystkich uchwałach i wszystkich zarządzeniach, lecz ściśle określonych uchwałach Rady Ministrów, zarządzeniach prezesa Rady Ministrów i ministrów. Nie chodzi więc o akty prawa miejscowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Zostały przedłożone 4 propozycje. Proponuję więc - już tradycyjnie - przeprowadzenie głosowań, które ustalą stopień poparcia Komisji dla każdej z propozycji.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 80 w brzmieniu propozycji podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 9 głosów popierających, 16 głosów przeciwnych, przy 4 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 80 w następującym brzmieniu przedłożonym przez posła W. Majewskiego: „Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, wydają przepisy prawa miejscowego obowiązujące na terenie ich działania”.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 16 głosów popierających, 8 głosów przeciwnych, przy 5 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, wydają przepisy prawa miejscowego na obszarze ich działania. Zasady i tryb wydawania przepisów prawa miejscowego określa ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 19 głosów popierających, 3 głosy przeciwne, przy 7 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-203.7" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 80 w następującym brzmieniu przedłożonym przez senator A. Grześkowiak:</u>
          <u xml:id="u-203.8" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Ust. 1. Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji państwowej mają na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych prawo do wydawania przepisów prawa miejscowego, powszechnie obowiązujących na terenie ich działania. Prawo miejscowe nie może zawierać przepisów określających czyny zabronione pod groźbą kary wymierzonej w trybie i na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach.</u>
          <u xml:id="u-203.9" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 2. Odpowiednie ustawy ustalą zakres tworzenia prawa miejscowego.</u>
          <u xml:id="u-203.10" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 3. Ustawowe akty prawne i rozporządzenia mają pierwszeństwo przed prawem miejscowym.</u>
          <u xml:id="u-203.11" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Ust. 4. Prawo miejscowe podlega kontroli co do jego zgodności z Konstytucją i innymi powszechnie obowiązującymi aktami prawnymi na zasadach ogólnych”.</u>
          <u xml:id="u-203.12" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wniosek uzyskał 2 głosy popierające, 21 głosów przeciwnych, przy 6 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-203.13" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc z wyników przeprowadzonych głosowań wynika, że poparcie Komisji zyskały dwa wnioski: posła W. Majewskiego i przedstawicieli Rady Ministrów. Wnioski te będą teraz przedmiotem głosowania alternatywnego.</u>
          <u xml:id="u-203.14" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 80 poprzez wybór między propozycją posła W. Majewskiego - użycie przycisku „za”, a propozycją przedstawicieli Rady Ministrów użycie przycisku „przeciw”, wraz z możliwością wstrzymania się.</u>
          <u xml:id="u-203.15" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 20 głosów popierających, przy 8 głosach przeciwnych, i 1 wstrzymującym się, przyjęła propozycję przedstawicieli Rady Ministrów, prof. A. Gwiżdża i prof. S. Gebethnera.</u>
          <u xml:id="u-203.16" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc art. 80 został przyjęty w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-203.17" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, wydają przepisy prawa miejscowego na obszarze ich działania. Zasady i tryb wydawania przepisów prawa miejscowego określa ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-203.18" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">W ten sposób zakończyliśmy głosowania nad wnioskami cząstkowymi do rozdziału III projektu, gdyż jak rozumiem wycofany został wniosek posła W. Majewskiego przewidujący dodanie art. 102a.</u>
          <u xml:id="u-203.19" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Do przegłosowania pozostają jeszcze dwa wnioski całościowe, zawierające alternatywne brzmienie rozdziału III. Wnioski te przedłożyli: senator A. Grześkowiak i senator P. Andrzejewski.</u>
          <u xml:id="u-203.20" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie rozdziału III - Źródła prawa. W następującym brzmieniu przedłożonym przez senator A. Grześkowiak:</u>
          <u xml:id="u-203.21" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Art. 1.</u>
          <u xml:id="u-203.22" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Źródłami prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy organiczne, ustawy zwykłe, rozporządzenia i zarządzenia władzy wykonawczej, przepisy prawa miejscowego oraz umowy międzynarodowe i zwyczajowe normy prawa międzynarodowego w zakresie wskazanym w Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-203.23" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Źródłem prawa są także dekrety z mocą ustawy wydane przez Prezydenta w wypadkach określonych w Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-203.24" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3. Żaden przepis niższego rzędu nie może być sprzeczny z przepisem hierarchicznie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-203.25" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4. Przepisy prawne nie mogą mieć mocy wstecznej, chyba że zawierają uregulowania bardziej korzystne dla obywateli.</u>
          <u xml:id="u-203.26" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 2.</u>
          <u xml:id="u-203.27" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-203.28" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.</u>
          <u xml:id="u-203.29" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3. Wszystkie akty prawne Rzeczypospolitej Polskiej muszą być zgodne z Konstytucją. Przepisy naruszające przepisy Konstytucji lub wskazane w niej wartości i zasady nie mogą być stosowane i powinny być uchylone w trybie przewidzianym dla kontroli konstytucyjności aktów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-203.30" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 3.</u>
          <u xml:id="u-203.31" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Ustawami organicznymi są ustawy regulujące:</u>
          <u xml:id="u-203.32" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1) zasady i tryb wyboru Prezydenta oraz wyborów do Izby Poselskiej i Senatu a także samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-203.33" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2) obywatelską inicjatywę ustawodawczą oraz referendum,</u>
          <u xml:id="u-203.34" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3) zasady organizacji Rządu,</u>
          <u xml:id="u-203.35" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4) ustrój i zasady działania sądów,</u>
          <u xml:id="u-203.36" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">5) ustrój i zasady działania Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Najwyższej Izby Kontroli,</u>
          <u xml:id="u-203.37" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">6) ustrój i zakres działania samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-203.38" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">7) zasady tworzenia prawa.</u>
          <u xml:id="u-203.39" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Do uchwalenia, zmiany lub uchylenia ustaw organicznych wymagana jest bezwzględna większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków w obu Izbach.</u>
          <u xml:id="u-203.40" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3. Ustawy organiczne mogą być ogłaszane przez Prezydenta dopiero po stwierdzeniu przez Trybunał Konstytucyjny ich zgodności z Konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-203.41" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4. Jeżeli ustawa organiczna uznana zostanie za niezgodną z Konstytucją Prezydent odmawia podpisania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-203.42" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 4.</u>
          <u xml:id="u-203.43" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. W formie ustawy zwykłej muszą być wydane akty prawne dotyczące:</u>
          <u xml:id="u-203.44" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1) granic wolności i zakresu praw i obowiązków obywateli ustanowionych w Konstytucji wraz z ich gwarancjami,</u>
          <u xml:id="u-203.45" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2) obowiązków i praw obywateli oraz organizacji społecznych w stosunku do państwa, obowiązków i praw w stosunkach między obywatelami oraz między organizacjami społecznymi,</u>
          <u xml:id="u-203.46" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3) określenia czynów zabronionych pod groźbą kary lub innych środków przymusu państwowego, zasad odpowiedzialności karnej oraz zasad wymiarów i wykonania kar oraz amnestii,</u>
          <u xml:id="u-203.47" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4) systemu kredytowo-pieniężnego i systemu finansowania działalności publicznej wraz z prawem budżetowym,</u>
          <u xml:id="u-203.48" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">5) zasady systemu bankowego,</u>
          <u xml:id="u-203.49" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">6) obowiązków i uprawnień funkcjonariuszy państwa oraz odpowiedzialności państwa za ich działalność,</u>
          <u xml:id="u-203.50" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">7) systemu zarządzania i rozporządzania mieniem Skarbu Państwa oraz organizacji państwowych,</u>
          <u xml:id="u-203.51" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">8) ochrony środowiska naturalnego,</u>
          <u xml:id="u-203.52" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">9) organów wymiaru sprawiedliwości, prokuratury, organów ochrony porządku publicznego, organów kontroli,</u>
          <u xml:id="u-203.53" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">10) terenowych organów państwa,</u>
          <u xml:id="u-203.54" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">11) ustroju i zakresu działania samorządu społecznego, pracowniczego i zawodowego,</u>
          <u xml:id="u-203.55" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">12) postępowania przed organami administracji i kontroli legalności działania administracji.</u>
          <u xml:id="u-203.56" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Wymagana jest także forma ustawy w innych sprawach, gdy tak wyraźnie stanowi Konstytucja.</u>
          <u xml:id="u-203.57" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3. Konstytucyjne wskazanie materii zastrzeżonych dla ustawy nie oznacza, że inne materie są wyłączone spod regulacji ustawowej.</u>
          <u xml:id="u-203.58" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4. Ustawy inne niż ustawy organiczne uchwalane są zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków w obu Izbach.</u>
          <u xml:id="u-203.59" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 5.</u>
          <u xml:id="u-203.60" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Rozporządzenia są powszechnie obowiązującymi aktami prawnymi. Wydawane są przez organy wskazane w Konstytucji. Są one aktami wykonawczymi w stosunku do aktów ustawowych.</u>
          <u xml:id="u-203.61" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Wydawane mogą być tylko na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego i nie mogą zawierać przepisów sprzecznych z jakąkolwiek ustawą. Upoważnienie powinno ściśle określać organ kompetentny do wydawania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-203.62" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3. Organ upoważniony do wydawania rozporządzenia nie może przekazać swych uprawnień innemu organowi.</u>
          <u xml:id="u-203.63" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 6.</u>
          <u xml:id="u-203.64" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Zarządzenia są wewnętrznymi aktami prawnymi państwowych jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-203.65" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Zarządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego lub innych powszechnie obowiązujących aktów prawnych określających kompetencje organów sprawujących kierownictwo i nadzór w stosunku do podporządkowanych im jednostek. Zarządzenia określać mogą ponadto własne funkcjonowanie lub organizację organów wydającego zarządzenie.</u>
          <u xml:id="u-203.66" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3. Zarządzenia wiążą wyłącznie pracowników państwowych jednostek organizacyjnych, wydających zarządzenia oraz jednostek im podległych. Nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec innych osób fizycznych lub prawnych.</u>
          <u xml:id="u-203.67" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4. Zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z Konstytucją lub innymi konstytucyjnie wskazanymi źródłami prawa na zasadach ogólnych.</u>
          <u xml:id="u-203.68" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 7.</u>
          <u xml:id="u-203.69" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji państwowej mają na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych prawo do wydawania przepisów prawa miejscowego, powszechnie obowiązujących na terenie ich działania. Prawo miejscowe nie może zawierać przepisów określających czyny zabronione pod groźbą kary wymierzonej w trybie i na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach.</u>
          <u xml:id="u-203.70" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Odpowiednie ustawy ustalą zakres tworzenia prawa miejscowego.</u>
          <u xml:id="u-203.71" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3. Ustawowe akty prawne i rozporządzenia mają pierwszeństwo przed prawem miejscowym.</u>
          <u xml:id="u-203.72" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4. Prawo miejscowe podlega kontroli co do jego zgodności z Konstytucją i innymi powszechnie obowiązującymi aktami prawnymi na zasadach ogólnych.</u>
          <u xml:id="u-203.73" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 8.</u>
          <u xml:id="u-203.74" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Związanie się przez Rzeczpospolitą Polską następującymi umowami międzynarodowymi ich wypowiedzenie lub wycofanie się z nich wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie:</u>
          <u xml:id="u-203.75" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1) traktaty pokoju lub sojusze albo umowy o charakterze wojskowym,</u>
          <u xml:id="u-203.76" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2) umowy dotyczące integralności terytorialnej Rzeczypospolitej Polskiej,</u>
          <u xml:id="u-203.77" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3) umowy dotyczące praw, wolności i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,</u>
          <u xml:id="u-203.78" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4) umowy na podstawie których Rzeczpospolita Polska staje się członkiem organizacji międzynarodowych,</u>
          <u xml:id="u-203.79" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">5) umowy trwale obciążające państwo pod względem finansowym,</u>
          <u xml:id="u-203.80" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">6) umowy dotyczące materii uregulowanych w ustawie lub dla których Konstytucja przewiduje formę ustawową.</u>
          <u xml:id="u-203.81" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 9.</u>
          <u xml:id="u-203.82" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego Ją prawa międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-203.83" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Prawomocnie zawarte umowy międzynarodowe, po ich ogłoszeniu w Rzeczypospolitej Polskiej stanowią część wewnętrznego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane przez wszystkie organy państwa, w szczególności przez sądy oraz organy samorządowe, chyba że ich stosowanie jest uzależnione od wydania przepisów prawa wewnętrznego, ich postanowienia mogą być uchylone, zmienione lub zawieszone tylko w sposób przewidziany w samych umowach lub zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-203.84" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 10.</u>
          <u xml:id="u-203.85" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Zawarcie umowy międzynarodowej, której ustalenia są sprzeczne z Konstytucją, wymaga uprzedniej zmiany Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny na wniosek którejkolwiek z Izb Sejmowych, Prezydenta lub Rządu dokonuje oceny zgodności prawa międzynarodowego z Konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-203.86" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 11.</u>
          <u xml:id="u-203.87" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Umowa międzynarodowa zatwierdzona przez obie Izby Sejmu oraz zwyczajowa norma prawa międzynarodowego mają moc wyższą nad ustawą jeśli nie da się ich pogodzić z ustawą. Pozostałe umowy międzynarodowe wiążące Rzeczpospolitą Polską przeważają w razie sprzeczności nad aktami prawnymi niższymi od ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-203.88" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, że Komisja w głosowaniu większością 21 głosów przeciwnych, przy 2 głosach popierających i 3 wstrzymujących się odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-203.89" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie rozdziału III - Źródła prawa w następującym brzmieniu przedłożonym przez senatora P. Andrzejewskiego:</u>
          <u xml:id="u-203.90" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">„Art. 1.</u>
          <u xml:id="u-203.91" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Konstytucja jest najwyższym stanowionym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-203.92" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Wszystkie akty prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej muszą być zgodne z Konstytucją. Przepisy naruszające Konstytucję są uchylane w trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-203.93" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio poza wyjątkami przez nią określonymi.</u>
          <u xml:id="u-203.94" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 2.</u>
          <u xml:id="u-203.95" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Źródłami prawa w Rzeczpospolitej Polskiej są:</u>
          <u xml:id="u-203.96" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1) ustawy ustrojowe, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, dekrety,</u>
          <u xml:id="u-203.97" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2) rozporządzenia,</u>
          <u xml:id="u-203.98" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3) zarządzenia.</u>
          <u xml:id="u-203.99" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 3.</u>
          <u xml:id="u-203.100" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Prawomocnie zawarte umowy międzynarodowe przyjęte w trybie określonym w Konstytucji po ich ogłoszeniu stanowią część wewnętrznego porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-203.101" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 4.</u>
          <u xml:id="u-203.102" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Ustawy ustrojowe regulują:</u>
          <u xml:id="u-203.103" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1) zasady i tryb wyboru Prezydenta oraz wyborów do Sejmu i Senatu, a także do organów samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-203.104" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2) zasady organizowania i przeprowadzania referendum oraz obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej,</u>
          <u xml:id="u-203.105" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">3) zasady organizacji Rządu oraz instytucji Skarbu państwa,</u>
          <u xml:id="u-203.106" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">4) ustrój i zasady działania sądów i prokuratury,</u>
          <u xml:id="u-203.107" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">5) ustrój i zasady działania Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,</u>
          <u xml:id="u-203.108" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">6) ustrój i zakres działania samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-203.109" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">7) kwestie związane ze stanami nadzwyczajnymi w państwie.</u>
          <u xml:id="u-203.110" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Do uchwalenia ustaw ustrojowych wymagana jest bezwzględna większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków w Sejmie i Senacie.</u>
          <u xml:id="u-203.111" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 76 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-203.112" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 5.</u>
          <u xml:id="u-203.113" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Rozporządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie upoważnienia ustawowego. Upoważnienie to określa ściśle organ upoważniony do wydawania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania rozporządzeniem.</u>
          <u xml:id="u-203.114" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swych uprawnień innemu organowi.</u>
          <u xml:id="u-203.115" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 6.</u>
          <u xml:id="u-203.116" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Zarządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie upoważnienia ustawowego lub innych powszechnie obowiązujących aktów prawnych określających kompetencje organów sprawujących kierownictwo i nadzór w stosunku do podporządkowanych im jednostek lub jako wewnętrzne akty prawne państwowych jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-203.117" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 7.</u>
          <u xml:id="u-203.118" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Organa samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji państwowej na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych mają prawo wydawania przepisów miejscowych obowiązujących powszechnie na terenie ich działania.</u>
          <u xml:id="u-203.119" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Art. 8.</u>
          <u xml:id="u-203.120" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">1. Żaden przepis nie może być sprzeczny z przepisem hierarchicznie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-203.121" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">2. Przepisy prawne nie mogą mieć mocy wstecznej, chyba że zawierają uregulowania bardziej korzystne dla obywateli lub dotyczą przywrócenia praw niesłusznie odebranych”.</u>
          <u xml:id="u-203.122" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Stwierdzam, iż Komisja w głosowaniu większością 21 głosów przeciwnych, przy 2 popierających i 6 wstrzymujących się, odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-203.123" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Tak więc zakończyliśmy głosowania nad wnioskami dotyczącymi rozdziału III jednolitego projektu Konstytucji RP. Rozdział ten otrzymał tytuł: „Źródła prawa”.</u>
          <u xml:id="u-203.124" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Jeszcze raz proszę ekspertów i przedstawicieli biura legislacyjnego, o zwrócenie uwagi na możliwości redakcyjnego usystematyzowania przepisów przyjętych przez Komisję w trakcie głosowań nad art.: 75, 76 i 77.</u>
          <u xml:id="u-203.125" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Za chwilę ogłoszę przerwę. Po przerwie wznowimy obrady. Przedmiotem debaty będzie rozdział projektu dotyczący sądów i trybunałów.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>