text_structure.xml 527 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz"> (Początek posiedzenia o godz. 9 min. 10)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Teresa Dobielińska-Eliszewska i Tadeusz Fiszbach).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Proszę o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Marka Rusakiewicza i Jacka Piechotę.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców będzie prowadził poseł Jacek Piechota.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Mam nadzieję, że poseł Jacek Piechota jest gdzieś. Nieobecny w ogóle? Nie ma jednego sekretarza, musimy powołać kogoś innego.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">W takim razie prosimy na sekretarza posła Krzysztofa Grzebyka.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Protokół 19 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został obywatelom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Druki dotyczące dzisiejszych obrad doręczono w czasie posiedzenia Sejmu w dniu 26 stycznia br., to jest w terminie późniejszym niż przewiduje regulamin Sejmu. Po porozumieniu z Konwentem Seniorów Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm — na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu — przystąpił do rozpatrzenia w dniu dzisiejszym projektów ustaw, których te druki dotyczą.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos w sprawie proponowanego porządku dziennego posiedzenia?</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełAnnaDynowska">Anna Dynowska — Wałbrzyskie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełAnnaDynowska">Panie Marszałku! W związku z tym, że nie wiadomo, czy sprawa wyboru posłów do składu Krajowej Rady Sądownictwa będzie rozstrzygnięta w jednym tylko głosowaniu, chciałabym złożyć wniosek, aby pierwszym punktem porządku dziennego był punkt piąty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Czy obywatelce poseł chodzi o głosowanie nad sędziami?</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Proponuję, ażebyśmy głosowanie przeprowadzili po pierwszym punkcie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">W porządku? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Odpowiedniej zmianie ulegnie zatem oznaczenie dalszych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Przed przystąpieniem do porządku dziennego pragnę poinformować Izbę, że od marszałka Senatu otrzymałem uchwały Senatu, z których wynika, że Senat nie zgłosił żadnych zastrzeżeń do ustaw: o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">Obecnie, jeszcze zanim przystąpimy do pracy nad kolejnym punktem porządku dziennego, pragnąłbym odczytać oświadczenie podpisane przez prof. Mariana Orzechowskiego:</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">„Obywatel Mikołaj Kozakiewicz, Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">Uprzejmie informuję obywatela marszałka, że posłowie należący do dotychczasowego Klubu Poselskiego PZPR na swym zebraniu w dniu 31 stycznia br. podjęli uchwałę w sprawie powołania Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">Po uchwaleniu w najbliższym czasie regulaminu klubu zostaną wybrane jego władze.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">Z upoważnienia klubu Marian Orzechowski”.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">Prosiła mnie także o udzielenie głosu — w celu złożenia oświadczenia — pani poseł Wiesława Ziółkowska. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Mam przyjemność poinformować Wysoką Izbę, że grono koleżanek i kolegów posłów z byłego Klubu Poselskiego PZPR, rozwiązanego w dniu 29 stycznia, zadeklarowało się jako poselskie koło członków i sympatyków grupy założycielskiej Unii Socjaldemokratycznej Rzeczypospolitej Polskiej. Przez nich właśnie zostałam upoważniona, by oświadczyć wobec wszystkich posłanek i posłów, że nasze dalsze uczestnictwo w pracach parlamentarnych traktujemy niezmiennie jako służbę publiczną, której nadal będziemy poświęcać — na miarę potrzeb zamierzonej zmiany ustroju społeczno-gospodarczego Rzeczypospolitej — nasz czas, obywatelskie zaangażowanie i możliwości profesjonalne. Należymy do kręgu ludzi, którzy wyrazili sprzeciw wobec kontynuacji bytu politycznego PZPR pod nową nazwą, sprzeciw wobec organizatorskiej i majątkowej kontynuacji formuły państwowej partii rządzącej bez względu nawet na najmłodszą już generację, która miałaby tę ciągłość reprezentować.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Sprzeciw ten znalazł różny wyraz i siłę w naszym dotychczasowym klubie poselskim. Większość nie zdecydowała się na razie bądź trwale na angażowanie w jakiekolwiek nowe ugrupowanie polityczne. Są to nasi przyjaciele, których zdanie szanujemy i cenimy.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Z autopsji wiemy, że po pezetpeerowskim stażu partyjnym i doświadczeniach każdy człowiek może mieć dość wszystkiego, że z ogromną nieufnością, a nawet podejrzliwością ma prawo traktować wszystkie propozycje wspólnego działania na niwie polityki. My zaryzykowaliśmy. Daliśmy temu wyraz w postaci inicjatywy, którą na razie na forum sejmowym sygnalizujemy przez założenie autonomicznego koła poselskiego. Nie czas bowiem jeszcze na samodzielny klub poselski. Przede wszystkim musimy praktycznie udowodnić społeczeństwu nasze dobre intencje, odcinając się od dogmatów komunistycznej awangardy, która zakładając swe partie zawsze z, góry wiedziała, co jest „słuszne” i co jest potrzebne jej posłusznym podopiecznym.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Mamy nadzieję, że Unia Socjaldemokratyczna powstanie drogą naturalnego rozwoju, drogą samorzutnego i samodzielnego grupowania się chętnych jednostek i zbiorowości lokalnych, drogą łączenia się we wspólnoty ludzi, kierujących się bliskimi sobie ideałami i wartościami moralnymi i społecznymi, ludzi czystych, pracowitych, ufnych w przyszłość i obdarzonych wiarygodnością w swoim środowisku.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Wiemy, że jest to droga trudna, ryzykowna i długotrwała. Do takich jednak ludzi skierowaliśmy naszą deklarację intencji grupy założycielskiej Unii Socjaldemokratycznej Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełWiesławaZiółkowska">O tym wszystkim czuliśmy się zobowiązani Wysoką Izbę poinformować, licząc na pełne poparcie, na pełne zrozumienie, osobistą sympatię pań i panów oraz zgodną współpracę ze wszystkimi klubami poselskimi naszego parlamentu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie:</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">1) poselskiego projektu ustawy o zniesieniu kontroli publikacji i widowisk (druk nr 198);</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#Marszałek">2) rządowego projektu ustawy o uchyleniu ustawy o kontroli publikacji i widowisk, zniesieniu organów tej kontroli oraz o zmianie ustawy Prawo prasowe (druk nr 212).</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">Proszę najpierw o zabranie głosu panią poseł Barbarę Labudę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełBarbaraLabuda">Proszę Państwa! Stoi w tej chwili przede mną dość dziwne zadanie, mianowicie obrona takich wartości, jak wolne słowo i informacja. Dziwne, bo czyż w ogóle powinno się bronić tego, co jest chronione przez najwyższej rangi akt prawny państwa — jego Konstytucję. A jednak swoboda wyrażania myśli i opinii była w naszym kraju ustawicznie łamana przez cenzurę, która na mocy ustawy sprzecznej z Konstytucją nadal istnieje i działa. Na tym nie koniec paradoksów, gdyż mimo że sama instytucja istnieje, to jej słowne określenie — nie. W żadnym ze stosownych dokumentów nie używa się terminu cenzura, lecz mówi wstydliwie „kontrola publikacji i widowisk”. Tak też nazwano instytucję, przepraszam: tak też nazwano ustawę, która determinuje zadania instytucji cenzorskiej i jej sposób funkcjonowania. Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk został oficjalnie powołany do życia dekretem z 5 lipca 1946 roku. Istniał już wcześniej, ale bez podstawy prawnej. Miał chronić interesy państwa identyfikowane z interesem partii komunistycznej.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełBarbaraLabuda">Dziś jest to mocno rozbudowana instytucja, składająca się z głównego urzędu w Warszawie, 15 urzędów okręgowych i 36 oddziałów w miastach wojewódzkich. Jej roczny plan budżetowy na rok 1990 zakładał wydatki w wysokości około 5 miliardów złotych. Został on odrzucony przez sejmową Komisję Kultury i Środków Przekazu.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełBarbaraLabuda">Czym przez te wszystkie lata zajmowała się cenzura? Tropieniem wszelkich dowodów nieprawomyślności, prawdziwych lub domniemywanych objawów innego niż komunistyczny sposobu myślenia i oglądu świata. Cenzura była złem; systematycznie niszczyła polską kulturę, naukę i sztukę. Pętała wolną myśl, kneblowała usta, niewoliła umysły, zakazywała pisania i mówienia prawdy, zezwalała na kłamstwo, obelgę, oszczerstwo.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełBarbaraLabuda">Zasadą działania urzędu była tajność. Dlatego do wiadomości publicznej nie docierało nawet to, co i jak dalece podlega cenzurze. Tajemnica ta została w pewnej mierze odsłonięta, gdy w 1977 r. pracownik urzędu, cenzor Tomasz Strzyżewski uciekł z kraju przekazując Komitetowi Obrony Robotników dokumenty cenzury z lat 1974–1977. Obejmowały one setki pism poufnych z instrukcjami, zaleceniami, informacjami o ingerencjach cenzorskich i materiałach zakwestionowanych. Wkrótce też zostały one podane do wiadomości publicznej w umykających właśnie cenzurze wydawnictwach drugiego obiegu i przez polskojęzyczne rozgłośnie zachodnie, wywołując w wielu środowiskach szok porównywalny do tego, jaki sprawiły w latach pięćdziesiątych rewelacje pułkownika UB Józefa Światły.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełBarbaraLabuda">Wstrząsem był nie sam fakt istnienia cenzury, bo o tym wszyscy doskonale wiedzieli, lecz uświadomienie sobie — dzięki dowodom dostarczonym przez Strzyżewskiego — rozmiarów i zakresu niszczycielskiej działalności cenzury. Zobaczyliśmy mianowicie, niejako „czarno na białym”, że ingerencja urzędu obejmuje wszystkie dziedziny życia w kraju. Nie wolno było nie tylko krytykować pierwszego sekretarza partii, czy piórem podważać sojuszy, ale także pisać o tym na przykład, że płytki PCV wywołują raka. Cenzura zelżała podczas 16 miesięcy „solidarnościowej wolności”, nie została jednak zniesiona, choć w pkt. 3 historycznych już porozumień gdańskich mowa jest o przestrzeganiu zagwarantowanej przez Konstytucję wolności słowa, druku i publikacji.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełBarbaraLabuda">Bardzo przepraszam, ja wiem, że nie ma takiego zwyczaju — mnie szalenie przeszkadza szeptanie lewej strony sali.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełBarbaraLabuda">Rozumiem, że państwo macie ważniejsze sprawy niż słuchanie o cenzurze, ale może jednak mimo wszystko pięć minut — ja niedługo kończę, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełBarbaraLabuda">To naprawdę rozprasza.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełBarbaraLabuda">Dekret o stanie wojennym jeszcze bardziej poszerzył pole działania urzędu. W ostatnich zaś trzech latach widać stopniowe zwiększanie się cenzorskiej tolerancji wraz ze zmianą koniunktury politycznej. W ciągu 45 lat cenzura była inkwizytorskim narzędziem pozwalającym nadzorować społeczeństwo, ale tylko narzędziem. Nie miała bytu samoistnego. Wiernie służyła odchodzącemu teraz systemowi politycznemu.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełBarbaraLabuda">Dzisiaj Rzeczpospolita Polska nie potrzebuje takiego instrumentu. Rządzący nie boją się i nie powinni się bać prawdy, krytyki, odmiennej oceny zdarzeń. Wolność słowa i informacji traktujemy jako jedno z najcenniejszych dóbr osobistych, społecznych i politycznych. Każdy obywatel ma prawo do swobodnego wyrażania swoich myśli przy pomocy słów, obrazów czy w jakikolwiek inny sposób. Korzystanie z tego prawa nie może być ograniczone przez żadną formę cenzury prewencyjnej, a jego nadużywanie powinno podlegać wyłącznie karze i orzecznictwu sądów powszechnych.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełBarbaraLabuda">Zwracam się do Wysokiej Izby o zniesienie ustawy o kontroli publikacji i widowisk oraz o zniesienie organów tej kontroli. Proponowane w projekcie rozwiązania zakładają, że tracą moc wszelkie przepisy dotyczące cenzury, a w szczególności ustawa z 31 lipca 1981 r., co w konsekwencji powoduje uchylenie przepisów o cenzurze i zniesienie urzędów cenzorskich. Odpowiednim zmianom ulega Prawo prasowe, ponieważ skreśla się w nim wszystkie przepisy, które regulowały praktyki cenzorskie.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PosełBarbaraLabuda">Taka generalna klauzula zapobiegnie możliwości utrzymania w mocy przepisów, które nawet pośrednio wiążą się z kontrolą publikacji i widowisk. Przepisy projektu regulują również sprawy związane z przekazaniem — Urzędowi Rady Ministrów bądź właściwym wojewodom — mienia i środków finansowych znajdujących się w dyspozycji likwidowanych urzędów. Projekt reguluje także sytuację prawną pracowników urzędu cenzury, odsyłając do stosownych przepisów. Podobnie jak w wypadku majątku i środków finansowych przyjęto, że czynności związane z wypowiedzeniem pracy wykonywać będzie Urząd Rady Ministrów lub właściwy wojewoda.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PosełBarbaraLabuda">Wobec spraw toczących się w momencie wejścia w życie ustawy likwidującej wszelką kontrolę cenzorską przewidziano, że podlegają one umorzeniu na mocy prawa, jeżeli były w instancji administracyjnej. Jeżeli natomiast były w toku przed sądem administracyjnym, będzie je umarzał z urzędu ten sąd.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PosełBarbaraLabuda">Szczegóły regulacji związane ze zniesieniem organów kontroli pozostawiono szefowi Urzędu Rady Ministrów. Dotyczy to spraw o charakterze organizacyjnym i technicznym.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PosełBarbaraLabuda">Proszę państwa, tak więc grupa posłów, w imieniu której występuję, opowiada się za pełną swobodą wypowiedzi, ale i za pełną osobistą odpowiedzialnością za to, co się czyni — odpowiedzialnością nie tylko moralną, lecz także karną. Mówiono mi ostatnio w związku z tym: bardzo dobrze robicie znosząc cenzurę, ale co w zamian? Odpowiadam: w zamian to samo, co w każdym normalnym, cywilizowanym kraju — Kodeks karny i cywilny. To naprawdę wystarczająca obrona przed nadużyciem wolności wypowiedzi. Kodeks karny chroni na przykład obyczajność, cześć osobistą czy tajemnicę państwową w sposób bardzo rygorystyczny, nawet może zbyt rygorystyczny. Likwidacja cenzury oznacza respektowanie w naszym kraju niezbywalnego prawa osoby ludzkiej do wolności wyrażania swych opinii i poglądów. Nareszcie i po tylu latach. Odwołujemy się do kultury słowa i do kultury politycznej. Odwołujemy się także do rzetelności zawodowej osób zainteresowanych, inaczej mówiąc, do dojrzałości obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PosełBarbaraLabuda">Dziękuję bardzo za cierpliwe wysłuchanie tej nieco długiej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Obecnie głos zabierze szef Urzędu Rady Ministrów, minister Jacek Ambroziak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zgodnie z zapowiedzią, jaką ostatnio w Sejmie przedstawił premier Tadeusz Mazowiecki, rząd skierował do Wysokiej Izby projekt ustawy o uchyleniu ustawy o kontroli publikacji i widowisk, zniesieniu organów tej kontroli oraz zmianie ustawy Prawo prasowe. Oczywisty jest fakt, że istnienie cenzury stanowi relikt minionej epoki. Nie potrzebuję w imieniu rządu szerzej uzasadniać, dlaczego występujemy o uchylenie ustawy o kontroli publikacji i widowisk oraz zniesienie organów tej kontroli. W państwie demokratycznym nie ma potrzeby stosowania cenzury prewencyjnej czy represyjnej. Konstytucyjna zasada wolności słowa i druku zostanie obecnie w pełni zrealizowana przez likwidację cenzury.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Uchylenie ustawy o kontroli publikacji i widowisk oraz zniesienie cenzury stwarza dla dziennikarzy, prasy, wydawców i autorów nową sytuację. Cały ciężar odpowiedzialności za słowo, obraz i treści przekazywane w różnych formach społecznego przekazu spada na autora, twórcę i redaktora. To właśnie oni muszą pamiętać, że dobro innych ludzi, interes państwa i narodu muszą być chronione przez nich samych. Pisząc, tworząc i pokazując muszą mieć na uwadze wielką odpowiedzialność, jaka teraz na nich spoczywa, by nikogo tym, co robią, nie skrzywdzić, nie zniesławić lub nie obrazić. Pamiętać też będą musieli, by szanować powszechnie przyjęte w naszym kraju normy moralne, etyczne i obyczajowe, a także muszą zdawać sobie sprawę z konieczności ochrony interesu narodowego i państwowego.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Obecnie za to, co piszą, drukują czy pokazują będą ponosili taka samą odpowiedzialność jak inni obywatele naszego kraju — odpowiedzialność karną w wypadku naruszenia norm prawa karnego czy odpowiedzialność cywilną w zgodzie z przepisami prawa cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Środki społecznego przekazu mają jednak swoją specyfikę. Dlatego też uznaliśmy za konieczne dokonanie niezbędnych zmian w obowiązującym prawie prasowym. Z jednej strony zmiany te zmierzają do zniesienia anachronicznych przepisów, jakie były w tej ustawie, z drugiej — dostosowania przepisów tej ustawy do nowej sytuacji stworzonej przez likwidację cenzury.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Te pierwsze zmiany dotyczą nowego brzmienia art. 1 i art. 6 Prawa prasowego; drugie dotyczą spraw związanych z rejestracją prasy i odpowiedzialnością za tak zwane przestępstwa prasowe.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Ustawa wprowadza rejestrację dzienników i czasopism dokonywaną przez sąd wojewódzki. Ma to na celu ochronę istniejących już tytułów prasowych, a także prawidłowość działania w obrocie cywilnoprawnym. Dlatego rząd zdecydował się na zachowanie instytucji rejestracji. Umożliwi to nowym czasopismom zakładanie kont bankowych, zawieranie umów kredytowych, a ich kontrahentom zapewni poczucie bezpieczeństwa. Z kolei tylko takie materiały, które zawierają treść karalną w świetle przepisów Kodeksu karnego, nie będą korzystały ze swobody publikowania i rozpowszechniania. Ocena materiałów pod tym kątem będzie należeć, w myśl projektowanej ustawy, do organu wymiaru sprawiedliwości, prokuratury i sądów. Taką jedynie formę kontroli prasy i wydawnictw przewiduje ustawa. Utrzymuje ona, że tam gdzie nie ma przestępstwa w prasie (tak zwanego przestępstwa prasowego), żadne środki represyjne nie mogą być stosowane. Prokurator nie ma obowiązku otrzymywania wszystkich druków, książek czy filmów. O fakcie dokonania przestępstwa będzie dowiadywał się z własnych źródeł informacji, takich jak wnioski osób prywatnych czy doniesienia instytucji lub urzędów, których dobra zostały naruszone.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Jednocześnie w celu zliberalizowania istniejącej odpowiedzialności karnej za przestępstwa popełnione za pomocą prasy, to jest przez opublikowanie materiału prasowego lub przez inną działalność prasową, dopuszcza się daleko idące złagodzenie przez sąd orzekający odpowiedzialności karnej. Zamiast kary pozbawienia wolności sąd będzie mógł orzec tylko grzywnę, gdy uzna na podstawie okoliczności sprawy, że wymierzenie za ten czyn kary pozbawienia wolności byłoby zbyt surowe. Tu właśnie jest różnica — i to na korzyść środków społecznego przekazu — między naszym projektem a projektem poselskim.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Dopuszcza się też orzeczenie przepadku materiału prasowego w razie popełnienia przestępstwa prasowego jako kary dodatkowej, gdy rozpowszechnianie tego materiału może naruszać porządek publiczny.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Wszystkie środki, jakie na wniosek prokuratora może stosować sąd orzekający, zmierzać będą jedynie do tego; by przestępstwa prasowe nie powodowały zakłóceń w życiu państwowym i działalności społeczeństwa. Ograniczenia te wprowadza się do ustawy Prawo prasowe z dnia 26 stycznia 1984 roku w projektowanych zmianach tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Karalność za przestępstwa prasowe ulega złagodzeniu również w zakresie przedawnienia ścigania. Zamiast ogólnych długotrwałych terminów przedawnienia przewidzianych w Kodeksie karnym wprowadza się krótkie terminy, w zasadzie jednoroczne a w odniesieniu do przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego (zwykle chodzi tu o zniesławienie) — trzymiesięczne, po to, by nie hamować zbytnio swobody wyrażania poglądów w prasie, nawet jeśli taką działalnością zostało naruszone prawo. Szkodliwość społeczna tych czynów nie wydaje się znaczna.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Szczególna odpowiedzialność w zakresie przestępstw prasowych będzie obciążać, oprócz autora publikacji, również redaktora wydawnictwa, jeśli dopuszcza on do publikowania w wydawnictwie — przez niedbalstwo lub lekkomyślność — materiału prasowego stanowiącego przedmiot przestępstwa prasowego. Wzmocni to odpowiedzialność redaktora decydującego lub współdecydującego o publikacji materiałów prasowych.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Wszelkie inne działania sądowe, odnoszące się do zajęcia prasy przez prokuratora w celu zabezpieczenia przed rozpowszechnieniem materiałów prasowych zawierających znamię przestępstwa prasowego, zostają przyspieszone na przykład do 12 lub 48 godzin od wydania przez prokuratora postanowienia o zajęciu prasy. Chodzi bowiem o uniknięcie zarówno strat wydawcy wynikających z zajęcia przez prokuratora prasy w ramach postępowania zabezpieczającego, jak i ochronę interesów skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Jeżeli bowiem sąd nie orzeknie na wniosek prokuratora kary dodatkowej w wypadku prasy uprzednio zajętej przez prokuratora, poszkodowany wydawca może dochodzić od skarbu państwa odszkodowania z tego tytułu.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Wszelkie szczególne czynności sądowe w sprawach prasowych są powierzane sądom wojewódzkim, ze wskazaniem rozpoznawania niektórych spraw w składzie trzyosobowym. Dotyczy to także rozpoznawania zażaleń na podstawie postanowienia prokuratora o zajęciu prasy.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Całość spraw związanych z rejestracją, organizacją i ingerencją organu wymiaru sprawiedliwości sądowej czy prokuratorskiej w zakresie działalności prasowej zostaje włączona do Prawa prasowego i staje się jego częścią. Modyfikuje to w pewnym zakresie przepisy prawa karnego i postępowania przed sądem — na zasadach przepisów szczególnych.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Ustawa o kontroli publikacji i widowisk podlega uchyleniu w całości, a organy kontroli zostają zniesione. Podobne systemy istnieją w wielu krajach na świecie i zdały tam egzamin; nie ograniczając bowiem wolności słowa, chronią interesy obywateli i państwa na normalnej drodze sądowej.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#MinisterSzefUrzęduRadyMinistrówJacekAmbroziak">Sądy w nowym modelu są sądami niezawisłymi, niezależnymi od czynnika administracyjnego czy partyjnego. To powinno gwarantować poszanowanie praw dziennikarzy i twórców. Ale i od ludzi ze środków społecznego przekazu oczekuje się, że będą umieli z tej wolności w sposób odpowiedzialny korzystać — dla dobra Polski, jej demokratycznego rozwoju i dobra obywateli. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do dyskusji. Informuję, że mam obecnie listę 10 dyskutantów. Ponieważ posiedzenie jest jednodniowe, proszę o zwięzłe wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Pierwsza zabierze głos pani poseł Bożenna Kuc z PSL „Odrodzenie”, przygotuje się poseł Józefa Hennelową z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełBożennaKuc">Bożenna Kuc PSL „Odrodzenie”.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełBożennaKuc">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Rozpatrujemy w pierwszym czytaniu dwa projekty ustaw, odnoszące się do tego samego zakresu problemów, będących przedmiotem prawnego uregulowania: poselski — z 17 stycznia bieżącego roku o zniesieniu kontroli publikacji i widowisk i rządowy — z 25 stycznia bieżącego roku o uchyleniu ustawy o kontroli publikacji i widowisk, zniesieniu organów tej kontroli oraz zmiany ustawy Prawo prasowe.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełBożennaKuc">Wymieniłam te projekty chronologicznie, tak jak wpłynęły do laski marszałkowskiej, gdyż muszę zauważyć, że w naszym parlamencie kształtuje się swego rodzaju niedobry zwyczaj polegający na tym, iż w ślad za inicjatywą poselską natychmiast pojawia się projekt rządowy.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełBożennaKuc">Zasadniczą wadą tego zwyczaju, mimo — co trzeba podkreślić — pełnej zgodności co do potrzeby zmiany i nowelizacji obowiązującego w przedmiotowym zakresie prawa, jest to, że zarówno projekt poselski, jak i rządowy są — ogólnie mówiąc — niedopracowane i pośpiesznie zredagowane oraz to że projekt poselski kolejny raz przegrywa.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełBożennaKuc">Filozofia projektu poselskiego jest według autorów prosta — uchylić ustawę o kontroli publikacji i widowisk, zagospodarować mienie i środki finansowe po znoszonych urzędach, rozstać się z pracownikami, zakończyć trwające postępowania oraz dokonać skreśleń niektórych artykułów innej ustawy, to jest Prawa prasowego. I to, zdaniem projektodawcy, wystarczy.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełBożennaKuc">Projekt rządowy zaś — mimo iż pierwszy człon jego tytułu mówi o uchyleniu ustawy o kontroli publikacji i widowisk, zniesieniu organu tej kontroli — przyjmuje zgoła inną konstrukcję.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PosełBożennaKuc">W art. 1 wprowadza liczne zmiany w Prawie prasowym, a w art. 2 znosi Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk oraz okręgowe urzędy kontroli, publikacji i widowisk, odnosząc się w kolejnych ustępach jedynie do spraw rejestrów i postępowań w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PosełBożennaKuc">Dopiero w art. 3 stwierdza się, że traci moc ustawa o kontroli publikacji i widowisk.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PosełBożennaKuc">Taka konstrukcja budzi u mnie, nauczyciela z zawodu, a nie prawnika czy dziennikarza, spore wątpliwości, bo przecież dopiero uchylenie ustawy o cenzurze rodzi konieczność odpowiednich jakościowych zmian w Prawie prasowym.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PosełBożennaKuc">I jeszcze jedna uwaga. Projekt poselski zakłada wejście w życie ustawy z dniem ogłoszenia, zaś projekt rządowy prezentuje — myślę, że niezwykle wyważony — termin 30 dni od dnia ogłoszenia, choćby ze względu na szczególnej wagi delegację dla ministra sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#PosełBożennaKuc">Wysoki Sejmie Poczyniłam te uwagi nie tylko w trosce o jakość stanowionego prawa, ale także dlatego, że dyskutowany dziś projekt ustawy jest niezwykłej wagi. Tylko z pozoru wydaje się tematem specjalistycznym dla prawników, ludzi pióra, twórców i wydawców. W swej głębokiej wymowie wyraża on istotę i funkcję państwa, bo dotyczy podstawowych swobód obywateli, swobody myśli, słowa i publikacji.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#PosełBożennaKuc">Stosunki prawne, jakie panują między państwem a twórcami, ale także odbiorcami, między państwem a środkami masowego komunikowania, ale także czytelnikami, słuchaczami czy widzami, należy widzieć w pełnym nie tylko politycznym, lecz również społecznym i kulturowym wymiarze. I nie wolno w demokratycznym, pluralistycznym państwie ich upraszczać, jeśli wyciąga się prawidłowe wnioski z niedalekiej przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#PosełBożennaKuc">Stwierdzenie to pozwoli mi na zgłoszenie w dalszej części wystąpienia pewnych przemyśleń i wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#PosełBożennaKuc">W odniesieniu do przedłożonych projektów ustawy Klub Poselski PSL „Odrodzenie”, podkreślając zbieżność inicjatyw ustawodawczych posłów i rządu, uważa, że w dalszej pracy poselskiej powinniśmy się skupić na rządowym projekcie ustawy, gdyż uznajemy nie tylko potrzebę uchylenia ustawy o kontroli publikacji i widowisk, ale w ślad za tym konieczność merytorycznych zmian w ustawie Prawo prasowe. Na poparcie naszego stanowiska przytoczę zapis z programu PSL „Odrodzenie” uchwalonego 27 listopada 1989 r.: „Należy znieść cenzurę i zastąpić ją orzecznictwem sądowym”. Z satysfakcją więc podkreślam, że przedłożony rządowy projekt ustawy w całości obejmuje nasze programowe zdanie. Wobec tego stwierdzenia truizmem i stratą czasu byłoby mówienie, czym była cenzura w minionych dziesięcioleciach.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#PosełBożennaKuc">Występując w imieniu Klubu Poselskiego PSL „Odrodzenie” powiem jednak z obowiązku, że była w przeszłości, tej dalszej i tej niedalekiej, nie tylko cenzorem prasy ludowej i wydawnictw, ale więcej — cenzorem dążeń i racji stronnictw politycznych ruchu ludowego. Zostawiam tę kwestię historykom. Dowodów znajdą aż nadto.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#PosełBożennaKuc">Panie i Panowie Posłowie! Przedłożony projekt ustawy, mimo że dotyczy dwóch aktualnie obowiązujących ustaw, zbyt kurczowo trzyma się przyjętego założenia, że skoro uchyla się ustawę o cenzurze, to w ślad za tym trzeba ograniczyć się tylko do takich zapisów w Prawie prasowym, które wypełnią lukę stosownie do nowych potrzeb i warunków, do nowej roli państwa.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#PosełBożennaKuc">Nie będę już mówić, jak dalece zawężone zostało widzenie potrzeby spójnego traktowania tych spraw w projekcie poselskim. Odnosząc się jednak do projektu rządowego, można zgłosić wiele wątpliwości. Na przykład czy w ślad za przyjętym założeniem proponowana nowela w Prawie prasowym wystarcza, aby spełniało ono należycie swoją rolę? Czy nie powinniśmy potraktować sprawy szerzej i pełniej merytorycznie, skoro wykreślamy z naszego życia kontrolę urzędów cenzorskich w odniesieniu do publikacji i widowisk? Czy potrafimy udzielić pełnej odpowiedzi na pytanie, o jaki system informacji w państwie nam chodzi? Jak będzie się on kształtował w najbliższym czasie, uwzględniając realia gospodarcze i potrzeby społeczeństwa?</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#PosełBożennaKuc">Wydaje się, że odpowiedzi na te pytania należałoby poszukiwać w środowiskach twórczych, w tym dziennikarskich. Myślę, że po likwidacji cenzury nie możemy ograniczać się jedynie do opinii dziennikarzy.</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#PosełBożennaKuc">Proponowany projekt ustawy opiera się na filozofii rozmów okrągłego stołu i ustaleniach przyjętych w podzespole do spraw środków masowego przekazu. Wszyscy byli zgodni, i znajduje to wyraz w zapisach, że te ustalenia stanowią dopiero pierwszy krok i mają być początkiem przemian. Zastanawia więc fakt, ze projektodawca słusznie wybiega odważniej niż przy okrągłym stole i proponuje zniesienie cenzury, ale z zapisanych konkretnych ustaleń dotyczących poprawek do wielu artykułów Prawa prasowego nie korzysta w ogóle, z wyjątkiem art. 48. Zostawiam ten fakt bez komentarza.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#PosełBożennaKuc">Klub Poselski PSL „Odrodzenie” popiera propozycję ustawy, wprowadzania zasady pełnej swobody i otwartości prezentacji w prasie i wydawnictwach — a myślę, że trzeba także mówić tu o radiu i telewizji — wszelkich poglądów, byleby nie naruszały norm prawa karnego.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#PosełBożennaKuc">Słuszna jest także zasada, że ocena materiałów pod tym kątem będzie należeć jedynie do organów wymiaru sprawiedliwości, sądów i prokuratury. Nigdzie nie można jednak znaleźć odpowiedzi na pytanie — jak mają to robić. Na przykład w wypadku dziennika czy nawet tygodnika — jak zatrzymają jego nakład, skoro zapoznają się z nim po wydrukowaniu, co przecież jest równoznaczne ze skierowaniem do rozpowszechnienia. Wątpliwości te zdecydowanie budzi na przykład art. 54 ust. 1 oraz art. 54a. W tym kontekście nie może trafić do przekonania pkt 9 uzasadnienia projektu, tym bardziej że proponowane treści art. 54 i 54a rażą ogólnikowością w porównaniu z zapisami dotyczącymi rejestracji — art. 20, 21 i 22 proponowanej ustawy. Wydaje się, że nie wystarcza ogólna delegacja, zawarta w art. 59a ust. 2, przekazania ministrowi sprawiedliwości do określenia na drodze rozporządzenia szczegółowego sposobu postępowania w sprawach, o których mowa w art. 54a Czytając uzasadnienie projektu, szczególnie pkt 11 i 13, można jedynie pogłębić swoje wątpliwości. Przecież sądy i prokuratorzy, a także minister sprawiedliwości stają wobec wielu nowych spraw, jakie stwarza wykonanie postanowień ustawy. Mam wątpliwości, czy wystarczy rozporządzenie ministra sprawiedliwości, czy nie byłaby wskazana w sprawach precyzyjnie określonych w ustawie jego konsultacja z ministrem kultury, a w niektórych kwestiach nawet z ministrem edukacji. Czy wymienieni ministrowie mogą uznać, że sprawa ich nie dotyczy?</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#PosełBożennaKuc">Do postawienia takich pytań skłania mnie zdawkowość i ogólnikowość art. 54 c, który stwierdza, że „przepisy niniejszego rozdziału dotyczą innych niż prasa środków przekazywania myśli ludzkiej”. I nie będę dalej go cytować.</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#PosełBożennaKuc">Czy tylko przepisy tego artykułu powinny traktować szeroko sprawę przekazywania myśli ludzkiej? Czy nie stwierdzimy w niedalekiej przyszłości luki w prawie, gdy dziś cieszymy się tylko z faktu zniesienia wszechobecnej przecież cenzury, uciążliwej dla jednych, a wygodnej dla unikających odpowiedzialności? Wszyscy przecież będą chcieli i musieli stać na gruncie prawa. By w tych sprawach zbytnio się nie rozwodzić, zacytuję dwa stwierdzenia z publikacji red. Macieja Urbaniaka w dzienniku „Rzeczpospolita” pod znamiennym tytułem „O czym każdy dziennikarz wiedzieć musi”: „Lista przepisów, które mogą wchodzić tu w grę jest bardzo długa, niestety (chodzi tu o odpowiedzialność wobec prawa karnego). Cóż jednak robić, skoro — jak na razie — długi jest katalog dóbr wymagających, zdaniem ustawodawcy, ochrony karnoprawnej”.</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#PosełBożennaKuc">I drugi cytat: „Zakazane jest też rozpowszechnianie pornografii, ale konia z rzędem temu, kto dziś w sposób jednoznaczny potrafi wyznaczyć rzeczywiste granice tego zakazu”.</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#PosełBożennaKuc">Pozwolę sobie na jeszcze jedną wątpliwość. Czy znowelizowane Prawo prasowe będzie odpowiadało naszemu ustrojowi gospodarczemu i czego możemy się spodziewać na szeroko rozumianym rynku prasowym, czytelniczym, czy szeroko rozumianego odbiorcy? Jako pedagog muszę zapytać, na co mogą liczyć dzieci i młodzież także z odległych wsi i przysiółków. Na jakie wsparcie my i szkoła możemy liczyć ze strony środków masowego komunikowania, ale także kultura i nauka? Czy wymagania rynku nie staną się zasadniczymi wyznacznikami preferowanych wartości?</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#PosełBożennaKuc">Nie siląc się na odpowiedź stwierdzam, że już dziś w najgorszej sytuacji są dzieci i młodzież. Symbolicznego „Świerszczyka” nie doszukamy się nawet w placówkach stolicy.</u>
          <u xml:id="u-11.26" who="#PosełBożennaKuc">Wolność słowa i druku, ograniczona jedynie normami prawa, to ważne przesłanie proponowanych ustaw. Udzielamy mu pełnego poparcia, rozumiejąc, że może się ono zrealizować wolą i odpowiedzialnością wszystkich tych, którzy wywierają wpływ na poglądy i opinie, którzy oddziałują na nasze życie publiczne.</u>
          <u xml:id="u-11.27" who="#PosełBożennaKuc">Nasz klub wyraża przekonanie, że rozpatrywana dziś ustawa będzie również w środkach masowego przekazu ostrzeżeniem, by chronić humanistyczne wartości, a także z prawdziwą odpowiedzialnością kształtować stosunki międzyludzkie, w tym między miastem a wsią.</u>
          <u xml:id="u-11.28" who="#PosełBożennaKuc">Niewątpliwie poza czynnikami ekonomicznymi i socjologicznymi wiele jeszcze jest błędów informacyjnych, niekompetencji i braku odpowiedzialności autorów publikacji prasowych i audycji, mówiących o rolnictwie i o wsi do mieszkańców miast i na odwrót. W czasach inflacji również słowa, musi rosnąć cena odpowiedzialności za słowo.</u>
          <u xml:id="u-11.29" who="#PosełBożennaKuc">Rozumiejąc wagę tych stwierdzeń, klub nasz będzie pracował nad doskonaleniem przedłożonego przez rząd projektu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-11.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Głos ma pani poseł Józefa Hennelową przygotuje się poseł Jan Świtka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełJózefaHennelowa">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pomimo że pani poseł mówiąca przede mną stwierdziła, że stratą czasu byłoby zajmowanie się tym, co było, chciałabym mimo wszystko, przepraszając za to, zacząć właśnie od przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełJózefaHennelowa">Zabierając głos w imieniu mojego klubu, pozwalam sobie wyrazić na wstępie całkowicie osobistą, bardzo głęboką satysfakcję z faktu, że doczekaliśmy się możliwości złożenia w parlamencie takiego właśnie projektu ustawy, rozwiązującej instytucję cenzury prewencyjnej w Polsce. Mamy rzeczywiście wiele zmartwień dziś — i na jutro — i bardzo dużo zadań, a jednak uważam, że tej instytucji na pożegnanie należy się kilka słów podsumowania, także dlatego, że panuje obecnie tendencja, aby zapominać za szybko i za dokładnie. A zatem jest ostatnia możliwość, aby dodać jeszcze kilka słów do tego, o czym mówiła pani poseł Labuda, przedstawiając projekt.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełJózefaHennelowa">Cenzura prewencyjna w Polsce była przecież jednym z najmocniejszych bastionów systemu, który uzurpował sobie pełnię władzy nad ludzką myślą, słowem i twórczością, była wiernym sługą monopolisty, który zawłaszczył wszystkie racje nadrzędne, była sprawnym narzędziem do manipulowania świadomością społeczną w sposób wyrafinowany i brutalny — w imię totalnej nieufności do społeczeństwa, którym się rządziło.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PosełJózefaHennelowa">Do lata 1981 roku ta instytucja działała bez znanych reguł postępowania, a nie było od nich odwołania; były ostateczne. Rządziła niepodzielnie słowem, obrazem i całym światem sztuki, rozstrzygając o nakładzie, objętości numeru, otwarciu wystawy, liczbie spektakli. Bez jej pieczątki nie mogła ruszyć przez długie lata nawet maszyna poligraficzna, drukująca nekrolog czy wizytówki.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PosełJózefaHennelowa">Była to instytucja pracująca bardzo dobrze, czujna i wykształcona, potrafiła wytropić nie podpisany cytat autora, którego twórczość była zakazana. Przykrawała historię do potrzeb bieżącej racji stanu, fałszując ją bez zmrużenia oka i kiedy obowiązywała teza, że na przykład przedwojenne dowództwo zdradziło naród, cenzor pracowicie usuwał z relacji o bitwach wrześniowych wszystkich zabitych i rannych Polaków od podporucznika wzwyż, bo ginąć za Polskę mogli — według niego — tylko szeregowcy i podoficerowie. Wyklęte nazwiska, twarze i daty znikały z przedruków dokumentów. Dla pamiętających cenzurę stalinowską Orwell to wcale nie była fantazja, tylko wierna kronika.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PosełJózefaHennelowa">Kiedy Kościół uznany był za wroga, skonfiskowany mógł być nawet reportaż ze starego klasztoru, a w sojusz ze Związkiem Radzieckim godził esej o twórczości Mandelsztama i historyk opisujący popowstaniowe wydarzenia w kraju. Skreśleniom podlegał i Mickiewicz, i Jan Paweł II. A lęk przed imieniem i nazwiskiem jednego skromnego księdza z Warszawy — Jerzego Popiełuszki był tak silny, że jeszcze onegdaj, kilka dni temu, „Trybuna Ludu” opuściła informację o złożeniu wieńca na jego grobie przez prezydenta Czechosłowacji, przedrukowując kalendarium pobytu. Oczywiście, są to wyrywkowe przykłady.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PosełJózefaHennelowa">Dowodem na nieprawomyślność polityczną autorów czy masowych środków przekazu był sam fakt podlegania ingerencjom. Nadzorcy życia publicznego mierzyli tzw. krzywą konfiskat i oskarżali, gdy rosła. Oczekiwano współpracy, współmyślenia; złożenie w Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk materiału niecenzuralnego było traktowane jak prowokacja.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PosełJózefaHennelowa">Dziennikarze z krajów bloku socjalistycznego zazdrościli nam cenzury prewencyjnej, sami skazani jedynie na autocenzurę, pojedynczą i zespołową. Gdyby faktycznie urząd pozostawał jedynym cenzorem w Polsce, mniej byłoby spustoszeń w kulturze, ale w państwowym wydawnictwie prasowym czy książkowym i tak pierwszym cenzorem był redaktor, a jego premia, a nawet posada zależały od tego, w jakim stanie odda maszynopis do urzędnika cenzury.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#PosełJózefaHennelowa">Najdrastyczniej wyraziło się to po wejściu w życie ustawy z 1981 r. o kontroli publikacji. Gdy nie tylko wreszcie ujęto w jawny kodeks zasady działania cenzury prewencyjnej, ale także zezwolono na zaznaczanie śladów konfiskat. To już pamiętamy wszyscy. Prawie nikt z tego nie korzystał. Jedni, bo im zabroniono, a drudzy, bo się bali. Co więcej, sami ludzie pióra, dziennikarze, atakowali i wyśmiewali tych, którzy chcieli z tego prawa skorzystać.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#PosełJózefaHennelowa">I jeszcze jedno, bardzo ważne. Urzędy kontroli prasy istniały u nas nie tylko po to, by czujnie skreślać i zamykać. One miały uczyć prawidłowo myśleć. Cenzor domagał się zauważania faktów i opatrywania ich stosownym przymiotnikiem. Decydował o wielkości zdjęcia, stronie gazety, na której ukaże się informacja, porządku relacji, nawet o ortografii. To nie jest żart. Kiedy przedrukowywano polskie kazania papieża po jego podróży po stanie wojennym trzeba było staczać z cenzurą prawdziwe wojny o to, czy użyte przez papieża słowo „solidarność” może być napisane w cudzysłowie albo dużą literą.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#PosełJózefaHennelowa">To wszystko należy do przeszłości. Pozostała po niej nauka, czym może się stać administracyjne zawładnięcie racją i prawdą. Cenzura gierkowska, jak wspominała pani poseł Labuda, ma swoją czarną księgę z zapisów Tomasza Strzyżewskiego, powinna być dla wspomnienia i dla nauki opracowana także czarna księga cenzury stanu wojennego, kiedy to urzędy kontroli pokazały, jak cynicznie pojemna może być interpretacja ustawowo sformułowanych ograniczeń.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#PosełJózefaHennelowa">Ze względu na to dotkliwe i upokarzające doświadczenie 40-lecia dzisiaj nasz klub opowiada się przeciwko samej zasadzie kontroli prewencyjnej, złożonej w ręce osobnego aparatu władzy, i za wolnością słowa i twórczości, podległą tylko ogólnie obowiązującym prawom, za których przekroczenie ponosi się odpowiedzialność, z karną włącznie. Jest to kwestia filozofii, zaufania do dojrzałości społecznej, która niewątpliwie będzie się kształtowała w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#PosełJózefaHennelowa">Dlatego ograniczyliśmy się do zaproponowania zniesienia tej ustawy. Rządowy projekt ustawy zawiera w tej mierze szczegółowe propozycje form odpowiedzialności i kontroli, będą one niewątpliwie przedmiotem dyskusji, ja ograniczę się tylko do dwóch uwag generalnych, tę dyskusję pozostawiając już moim kolegom.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#PosełJózefaHennelowa">Chciałabym na zakończenie podkreślić dwie rzeczy. Jedna to fakt, o którym mówiła także pani poseł z PSL „Odrodzenie”, że wobec pełnej wolności przekazu musi być obecna, wszechobecna, bardzo pieczołowita troska o ochronę kultury przed zwulgaryzowaniem, a odbiorcy tak bezbronnego, jak na przykład dzieci — przed atakiem propozycji nieodpowiedzialnych etycznie.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#PosełJózefaHennelowa">Druga sprawa równie ważna, to konieczność zachowania pewnego rodzaju czujności, by na nowo, w innych warunkach nie obudzić w sobie cenzora w imię przekonania o całkowitej słuszności własnych racji. Grozi to każdemu, kto staje się tych racji właścicielem, a nie sługą. Symbolicznym przekroczeniem granicy wydają mi się wszelkie zbyt pospiesznie dokonywane na historii operacje, korekty, nawet zbyt pośpieszne zmienianie nazw czy usuwanie pamiątek. To nie jest właściwa droga, to jest dla mnie sygnał ostrzegawczy. Obyśmy nigdy nie zapomnieli, właśnie wydobywając się z systemu zniewolenia myśli i słowa, że na wolność wyswobadza prawda, a nie morał. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Obecnie głos zabierze poseł Jan Świtka — Stronnictwo Demokratyczne. Przygotuje się poseł Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełJanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Prasa jest jedną z form, w których wyraża się myśl ludzka, pulsuje świadomość społeczna, stanowi bowiem — jak twierdzą niektórzy znawcy zagadnienia — czwartą władzę obok ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Jest bardzo ważnym instrumentem regulowania życia społecznego. Musi przeto ten wycinek życia społecznego mieć należyte uregulowanie prawne. Mamy Prawo prasowe, którego celem jest regulowanie tego właśnie wycinka życia społecznego, pozostającego na usługach opinii publicznej. Jest ono gwarantem praworządności w sytuacjach, kiedy drukowane słowo rodzi konflikty i antagonizmy. Owe społeczne zgrzyty są szczególnie związane z prasową krytyką, wypełniającą niekiedy znamiona przestępstwa zniesławienia lub oszczerstwa.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełJanŚwitka">Istnieje możliwość przerodzenia się krytyki w zniesławienie zwykłe lub kwalifikowane, tak zwane oszczerstwo. Dopóki krytyka wyraża się w rzeczowej ocenie czyjegoś zachowania się lub jego wyników, nie ma znamion zniesławienia ani oszczerstwa, chociażby była jak najbardziej negatywna. Z zagadnieniem krytyki wiąże się kwestia wolności prasy, granice tej wolności limitowane są ustrojem społeczno-gospodarczo-politycznym, sytuacją wewnętrzną i zewnętrzną kraju, a także poglądem ustawodawcy na to w najwyższym stopniu sporne zagadnienie wolności. Wyrażam pogląd, że wolność prasy, podobnie zresztą jak wolność w ogóle, nie może być jednak celem samym w sobie, nie może stać w sprzeczności z prawnie chronionymi interesami ogółu i jednostki.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełJanŚwitka">Wolna prasa to tylko jeden ze środków mających przyczyniać się do społecznego komunikowania się obywateli. Pisarz czy dziennikarz nie różnią się pod tym względem od innego obywatela. Granice wolności słowa dziennikarza są takie, jak nie dziennikarza. Kwestia wolności słowa pisanego wiąże się z krytyką prasową.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PosełJanŚwitka">Jestem zdecydowanym zwolennikiem rzeczowej krytyki w ogóle, a krytyki prasowej w szczególności, jako warunku koniecznego rozwoju i postępu myśli ludzkiej oraz opartych na niej urządzeń publicznych i prywatnych. Opowiadam się zdecydowanie za krytyką rzeczową i prawdziwą w treści, a elegancką i kulturalną w formie, to znaczy stanowczo w rzeczy, łagodnie w sposobie.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PosełJanŚwitka">Ustrój demokratyczny jest w najwyższym stopniu powołany do tego, aby dbać o człowieka i stać na straży jego dóbr, w tym również jego czci i godności osobistej. Cześć człowieka, jego dobre imię, honor, mający uzasadnienie w prawie podmiotowym, jest tą wartością, którą prawo karne chroni niezależnie od tego, czy zniesławionym jest chrześcijańsko rozumiany bliźni, czy socjalistyczny towarzysz.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PosełJanŚwitka">Krytyka nie powinna być formą zniesławienia ani oszczerstwa. Jedyną gwarancją bezkarności naruszenia cudzej czci może być obiektywna prawdziwość krytycznego zarzutu. Dopóki ten, kto ma ochotę krytykować, nie posiadł całkowitej prawdy, niech się wstrzyma z krytyką albo niech krytykuje oględnie, by nie popaść w konflikt z prawem karnym chroniącym wspomniane dobra.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PosełJanŚwitka">Uważam, że tylko obiektywna prawdziwość postawionych zarzutów może usprawiedliwiać atakowanie cudzej czci. Zadowolenie się czysto podmiotową interpretacją prawdziwości tych zarzutów i dopuszczenie w procesie karnym o zniesławienie dowodu dobrej wiary, względnie prawdopodobieństwa, stwarza podstawę do zupełnej bezkarności zatruwania harmonii współżycia społecznego, zatruwania polegającego na naruszaniu cudzego dobrego imienia. Nie należy obawiać się zarzutu, że takie rozstrzygnięcie zagadnienia koliduje z subiektywizmem polskiego Kodeksu karnego. Subiektywizm bowiem tego kodeksu nie może być rozumiany jako metafizyczny imperatyw nakazujący interpretować wszystko tylko z punktu widzenia nastroju psychicznego sprawcy. Więc cóż, czy nie można, nie należy, nie wolno krytykować, skoro mimo najdalej posuniętej oględności w wypowiedziach osoby krytykującej ktoś może dopatrzyć się treści godzącej w jego dobre imię?</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#PosełJanŚwitka">Nic podobnego, krytykować można, wolno, a nawet należy, gdyż rozsądna i uczciwa krytyka jest dźwignią rozwoju myśli ludzkiej oraz wszystkich urządzeń i dziedzin życia społecznego na tej myśli opartych i z niej biorących swój byt. Zdrowa i konstruktywna krytyka jest skuteczną i dzielną zaporą w stosunku do różnego rodzaju błędów, wypaczeń i zniekształceń. Jednakże wszelka krytyka, nawet podjęta w imię bardzo ważnych interesów i dóbr społecznych czy prywatnych, może być uprawiana w takich jedynie granicach, aby nie przerodziła się w zamach na dobre imię osób czy instytucji.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#PosełJanŚwitka">Stawiane przez krytykę zarzuty muszą respektować obiektywne fakty i przedmiotową prawdę. Krytyka w ogóle, a krytyka prasowa w szczególności, nie jest i nie może być tabu ani żadnym fetyszem anulującym przestępność zniesławiającej, a obiektywnie nieprawdziwej treści stawianych zarzutów. Nie wystarczy dobra wiara krytykującego, poparta choćby usiłowaniem dotarcia do prawdy, ale tej prawdy obiektywnej nie osiągająca i nie pokrywająca się z nią, mówiąc językiem prawa karnego jest to błąd. Podobnie jak nie usprawiedliwiają obiektywnego naruszania praworządności różnego rodzaju nadużycia, nawet przedsiębrane w najlepszych intencjach. Dobra wiara nie stanowi gwarancji, że pod jej pozorem można przemycić mniej lub więcej tendencyjnych inwektyw pod czyimś adresem i na czyjąś szkodę.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#PosełJanŚwitka">Należy mieć również na uwadze to, że nie wszyscy potencjalni sprawcy przestępstwa zniesławienia stoją na właściwym poziomie pod względem kwalifikacji intelektualnych, moralnych i zawodowych. Jest to rzecz ludzka i nie trzeba się tego wstydzić.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#PosełJanŚwitka">Jakże łatwo może więc się zdarzyć, że ktoś błędnie oceni zagadnienie interesu społecznego, uzna bez należytego zbadania i zrozumienia pewne fakty zniesławiające za nadające się do krytyki i rozgłosi je, a potem w toku procesu karnego będzie twierdził, że nie miał wątpliwości, działał w błędzie, miał dobrą wiarę. Jak w takich warunkach wykazać, że jego dobra wiara nie była wiarą dobrą? Jest to zatem — przyjęty przez Kodeks karny — jak najbardziej podmiotowy punkt widzenia, przerzucający sprawę przekonania o prawdzie na teren dobrej lub złej woli zniesławiającego. Uważam, że jest on błędny, a stanowisko Kodeksu karnego honorujące w tej kwestii dobrą wiarę — niewłaściwe i wymagające zmiany, zwłaszcza jeśli zostanie zniesiona cenzura. Należycie rozumiane prawo karne, które ma być regulatorem życia społecznego, ma dbać o względną jego równowagę, wymaga przedmiotowej prawdziwości postawionego w krytyce zarzutu.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#PosełJanŚwitka">A zatem: krytykować, lecz nie kosztem cudzej czci, będącej przecież cechą par excellence osobistą, wywodzącą się z instynktu samozachowawczego człowieka, a nadto będącą legitymacją ludzkiej godności. Faktu tego nie wolno pomijać przy stawianiu jakiegokolwiek pytania dotyczącego właśnie człowieka. Jakkolwiek bezpośrednio cześć ludzka jest to dobro jednostkowe, to jednak pośrednio jest ona również dobrem zbiorowości i o tyle krytyka oczerniająca jednostkę jest zarazem naruszeniem interesu społecznego. Zniesławiająca krytyka jest więc zjawiskiem ujemnym nie tylko z punktu widzenia indywidualnego dobra, lecz również z punktu widzenia zbiorowości.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#PosełJanŚwitka">A zatem ostrożnie z krytyką w sytuacji, gdy wchodzi w rachubę ludzka cześć, honor i dobre imię. Wolność słowa wypowiedzianego czy pisanego to niewątpliwie wielka rzecz, ale reputacja człowieka, jego godność to jeszcze większa rzecz, wobec której wolność słowa musi skapitulować. To się może komuś nie podobać, jednak takie jest prawo. Praworządność zaś polega na respektowaniu takiego prawa, jakim ono jest w rzeczywistości, a nie takiego, jakim chciałby je ktoś widzieć de lege ferenda lub w świetle własnego poczucia prawnego, nie zawsze może w najlepszym guście.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Głos zabierze pani poseł Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska. Przygotuje się poseł Tadeusz Dziuba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedmiotem obrad 20 posiedzenia Sejmu jest pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zniesieniu kontroli publikacji i widowisk (druk nr 198) i rządowego projektu ustawy o uchyleniu ustawy o kontroli publikacji i widowisk, zniesieniu organów tej kontroli oraz o zmianie ustawy — Prawo prasowe (druk nr 212).</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pierwszy projekt, poselski, jest konsekwentny prawnie, optujący — zgodnie zresztą z decyzją sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu — za zniesieniem kontroli, ale brak w nim odpowiedzi na pytanie, co potem? Dotychczasowy system cenzury prewencyjnej — produkt systemu biurokratycznego, autorytarnego kierowania prasą i dziennikarzami, cokolwiek by powiedzieć, utożsamiany był faktycznie z byłą PZPR i jej dominacją polityczną i ideologiczną.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Paradoks polegał nawet na kontroli prasy katolickiej przez ośrodki partyjne.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Mimo istnienia partii hegemonicznej był to system dopuszczający istnienie prasy o częściowo pluralistycznym obliczu. Istnienie i działalność cenzury z punktu widzenia dziennikarskiego i wydawniczego była różna dla różnych tytułów i dziennikarzy. Na pewno częściej ingerowano w tytułach prasy katolickiej niż w prasie partyjnej. Chociaż dotkliwość i skala represji wobec dziennikarzy partyjnych, reżimowych była równie duża. Szczególnie dotyczy to prasy terenowej, ponieważ lokalne lobby władzy rządziły bezwzględnie i skutecznie. Niektóre sytuacje zapisane w dziennikarskich życiorysach przekraczają wyobraźnię Mrożka czy Gombrowicza.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Trzeba jednak także dodać, że nadmierne, szczegółowe, czasami absurdalne ingerencje w tekście publikacji, zwłaszcza dowolne interpretowanie racji państwowych, doprowadziły w konsekwencji do nieskuteczności systemu cenzury prewencyjnej. Doświadczony, sprawny dziennikarz potrafił zawsze ominąć zapis cenzorski. W drastycznych wypadkach rezygnował z publikacji. Zdarzało się to jednak najczęściej w zespołach redakcyjnych, których naczelnym brakowało odwagi lub uczciwości.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Wyborem dziennikarza była więc praca w redakcjach, które od lat cieszą się u czytelników dobrą opinią z racji nieomijania tzw. tematów trudnych. U części dyspozycyjnych dziennikarzy, bez względu na dwuznaczność tego określenia, zrodziło to postawy konformistyczne, gwarantujące wygodne unikanie odpowiedzialności za treść publikacji. Winą zawsze można było obciążyć cenzora lub tzw. dysponenta. W tych warunkach byli i są do tej pory także tacy dziennikarze, którzy nigdy nie napisali niczego wbrew sobie i własnym przekonaniom, choć niekiedy płacili za to wysoką cenę.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych następowało stopniowe ograniczanie zakresu ingerencji cenzury. Dotyczyło to zarówno spraw podmiotów objętych cenzurą, jak i przedmiotowych zapisów cenzorskich. Rzeczywistość uczyniła z „Księgi zapisów cenzorskich”, opublikowanej na Zachodzie, dokument anegdotyczno-historyczny. Dotyczyło to nawet cenzury wojskowej, która stanowiła osobne curiosum, na przykład poleciła z przygotowanego filmu o Polsce usunąć zdjęcia wszystkich, ale to wszystkich mostów. Niestety, ani paternalistyczna gierkowska koncepcja liberalizacji systemu komunikowania, ani późniejsze próby reform i zmian — podkreślmy w sposób jednoznaczny — wymuszone przez wydarzenia sierpniowe i posierpniowe, mimo regresu w okresie stanu wojennego, nie zmieniły instrumentalnego traktowania dziennikarzy i prasy przez centralne i terenowe władze partyjne i państwowe.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W społecznej i dziennikarskiej walce z cenzurą stawką była i jest nadal podmiotowość dziennikarza i środków społecznego komunikowania. Podmiotowość ta zakłada pluralizm prezentowania w prasie głosów opinii publicznej i osobistych opcji dziennikarzy. Jesteśmy świadkami dokonujących się żywiołowo zmian w polskim systemie prasowym. Nie przyniosły one, jak dotąd, podmiotowości i swobody wypowiedzi, tak upragnionej przez dziennikarzy pracujących w tytułach o krańcowo odmiennych nieraz orientacjach.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Dlatego jako dziennikarze jesteśmy zwolennikami zniesienia wszelkiej cenzury. Wieloletnie doświadczenie dyktuje nam jednak ostrożność i pragmatyzm. Otaczająca nas rzeczywistość nie sprzyja jeszcze dziś podmiotowości dziennikarza i obiektywizacji informacji. Co więcej, mamy do czynienia ze zjawiskiem ponownej polityzacji dziennikarstwa i środków komunikowania, recydywy propagandy sukcesu władzy i kolejnych nacisków na dziennikarzy z różnych stron. Najświeższym przykładem jest sytuacja koleżanki Aleksandry Jakubowskiej z telewizji. Mieliśmy też do czynienia z przypadkami arbitralnego narzucania zespołom naczelnych, z pominięciem prawnie zastrzeżonych zasad niezbędności konsultacji z tymi zespołami, a także elementarnych zasad dobrych obyczajów. Mnożą się przypadki kwestionowania kompetencji i polityki działających redaktorów naczelnych, oparte i wynikające z przesłanki, że każdy bez względu na zawód, nadaje się na dziennikarza.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Próba powołania prezesa spółdzielni mleczarskiej na redaktora naczelnego jednego z tygodników należy na szczęście do przeszłości. Zbyt głośno o konfliktach w zespołach redakcyjnych między innymi na tle, o dziwo, ciągle odradzającej się hydry weryfikacji.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Na wstępie uwag szczegółowych jedno generalne zastrzeżenie. Przedłożone projekty ustaw dotyczą podstawowych swobód obywatelskich i mają szczególną rangę i znaczenie społeczne. Nie do przyjęcia jest więc zastosowanie w ich wypadku dominującego ciągle w Sejmie nadzwyczajnego trybu pracy legislacyjnej. Powtarzam raz jeszcze, że w ogromnej większości posłowie będą zgodni co do kierunku proponowanych zmian w tak ważnej i trudnej materii, jak wolność prasy i innych publikacji oraz widowisk, diabeł ukryty jest w szczegółach.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Przedstawione propozycje budzą wiele wątpliwości, są wyraźnie niedopracowane i niespójne. Dodatkowe wątpliwości wynikają z dołączonego do nich uzasadnienia. Widać wyraźnie, że projekt nie był konsultowany w środowiskach zajmujących się komunikowaniem i nie został potraktowany systemowo lecz wyrywkowo.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Nie do przyjęcia jest na przykład pkt 11 uzasadnienia, cytuję: „Sprawy szczegółowe zostaną uregulowane przez ministra sprawiedliwości w drodze rozporządzenia, gdyż będzie niezbędne drobiazgowe unormowanie prowadzenia przez sądy rejestru wydawnictw, a także trybu orzekania przez sądy spraw dotyczących zajęcia prasy”.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Uchwalając ustawę nie mielibyśmy wpływu na faktyczną regulację tych istotnych kwestii, co z góry niejako daje ministrowi sprawiedliwości możliwość tak zwanej korekty ustawy.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Proponowana słusznie nowelizacja politycznych zapisów art. 1 ustawy Prawo prasowe z 1984 roku, niestety, gubi na przykład istotny zapis o interwencyjnej i krytycznej roli prasy, z którego w świetle aktualnego stanu kultury politycznej nie warto chyba rezygnować.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Zupełnie niejasny i chyba do końca nie przemyślany jest proponowany zapis noweli art. 54 Prawa prasowego, szczególnie jego ust. 1, mówiący o tym, iż „Prokurator wojewódzki może zarządzić zajęcie prasy, jeżeli zawiera ona znamiona przestępstwa prasowego ściganego z urzędu. Zajęcie prasy stanowi środek zabezpieczający, powodujący wstrzymanie druku lub rozpowszechniania dziennika albo czasopisma. Jeżeli jest możliwe oddzielnie zakwestionowanej części dziennika lub czasopisma, zajęcie dotyczy tylko tej części”.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Zacytowany tu projekt zapisu można zinterpretować jedynie jako próbę ukrytego utrzymania cenzury prewencyjnej przy jej formalnej likwidacji z zamianą cenzora na prokuratora podległego na mocy naszej niedawnej decyzji wspomnianemu już ministrowi sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Podejrzewam, że z kilku oczywistych względów większość kolegów dziennikarzy wołałaby mieć jednak do czynienia z cenzorem niż prokuratorem.</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Nie wiem, kto jest autorem propozycji zapisu tego konkretnego artykułu, ale pragnę zapytać, jak autor wyobraża sobie zdobywanie przez prokuratora wiadomości, że: „Część dziennika lub czasopisma zawiera znamiona przestępstwa prasowego ściganego z urzędu, powodujące wstrzymanie druku lub rozpowszechniania”. Kto miałby o tym informować prokuratora — dziennikarz, wydawca, drukarz, kolportaż czy może dyżurny prokurator urzędujący w drukarni i w jakim trybie on by to ustalił? Takie są skutki pośpiesznej kompilacji strzępków jeszcze międzywojennych realiów prasy polskiej, ukazującej się nieraz z białymi plamami na skutek ingerencji cenzorskiej, z postulatami współczesnej koncepcji liberalizacji systemu prasowego u progu XXI wieku.</u>
          <u xml:id="u-17.19" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W punkcie 5 uzasadnienia do rządowego projektu ustawy mówi się: „Karalność za przestępstwa prasowe ulega złagodzeniu również w zakresie przedawnienia ścigania. Zamiast ogólnych, długotrwałych terminów przedawnienia przewidzianych w Kodeksie karnym wprowadza się krótkie terminy, w zasadzie jednoroczne, a w odniesieniu do przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego (zwykle chodzi o zniesławienie) trzymiesięczne po to, by nie hamować zbytnio swobody wyrażania poglądów w prasie, jeśli nawet taką działalnością zostało naruszone prawo. Szkodliwość społeczna tych czynów nie wydaje się bowiem znaczna”.</u>
          <u xml:id="u-17.20" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Nie można jednak zgodzić się z końcową tezą uzasadnienia tego punktu stwierdzającą, że — cytuję ponownie: „Szkodliwość społeczna tych czynów (przestępstw prasowych) nie wydaje się bowiem znaczna”. Każdy dziennikarz i wielu obywateli naszego kraju wie, że jest wprost odwrotnie. Słowem opublikowanym można nawet zabić.</u>
          <u xml:id="u-17.21" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Mówi się często o stygmatyzacji osób opisywanych w prasie, co szczególnie w małych środowiskach ma najczęściej długotrwałe, czasami nieodwracalne następstwa. Nie chcę tu mnożyć dalszych przykładów wątpliwych i wyraźnie nie dopracowanych projektów zapisów zawartych w rządowym projekcie.</u>
          <u xml:id="u-17.22" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Cały projekt i niemal wszystkie jego zapisy wymagają rzetelnej, systemowej analizy i konsultacji z praktykami. Uważam, że w obecnym stanie nie może być podstawą prac legislacyjnych, wymaga starannej pracy w komisjach, stąd konieczność opublikowania go i przeprowadzenia szerokiej konsultacji i dyskusji z udziałem wszystkich zainteresowanych środowisk.</u>
          <u xml:id="u-17.23" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Sejm nie może decydować o tak ważnych sprawach bez szczegółowych ekspertyz prawnych i opinii praktyków, których tu wyraźnie zabrakło.</u>
          <u xml:id="u-17.24" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Na koniec pragnę zgłosić kilka ogólniejszych wątpliwości, które rodzi przedstawiony projekt.</u>
          <u xml:id="u-17.25" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Czy słuszne i optymalne jest wprowadzenie sądowego rejestru prasy jako n-tego rejestru w naszym sądownictwie, dla którego brak dziś z pewnością przygotowanego zaplecza kadrowego, technicznego i organizacyjnego? Czy proponowany tryb rejestracji nie jest w istocie regresywny w stosunku do obowiązującego obecnie, pod rządami znowelizowanej ustawy o kontroli publikacji i widowisk, trybu zgłaszania nowych inicjatyw prasowych? W proponowanym zapisie na pewno wydłuża się czas uzyskania wpisu w rejestrze w stosunku do obecnego.</u>
          <u xml:id="u-17.26" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Czy prokuratura i resort sprawiedliwości jako całość są przygotowane do przejęcia proponowanych w projekcie czynności w zakresie kontroli represyjnej i czy ma to być naprawdę kontrola następcza, czy też ukryta forma stałej kontroli wstępnej?</u>
          <u xml:id="u-17.27" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Czy uzasadnione jest zaprezentowane w projekcie stanowisko dotyczące uprzywilejowanego usytuowania w polskim systemie prawnym przestępstw prasowych? Czy zaproponowane zupełnie ogólnikowe zasady zajęć i konfiskat publikacji nie tworzą w obecnych warunkach ekonomicznych i politycznych instrumentu pozwalającego eliminować z rynku niewygodne z różnych powodów i dla różnych czynników tytuły prasowe, redaktorów i dziennikarzy? Jak zgrzyt brzmi pkt 6 uzasadnienia rządowego projektu ustawy, cytuję: „Organy rejestrujące działalność wydawniczą, którymi w myśl projektowanej ustawy są sądy wojewódzkie, będą mogły odmówić rejestracji określonego wydawnictwa, albo cofnąć tę rejestrację, jeśli w wydawnictwie są popełnione przestępstwa prasowe”.</u>
          <u xml:id="u-17.28" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Wysoka Izbo! Sąd rejestrowy musiałby być z jednej strony jasnowidzem, z drugiej byłby zmuszony do stosowania skompromitowanej całkowicie, choć nie tak dawno jeszcze stosowanej, zasady odpowiedzialności zbiorowej.</u>
          <u xml:id="u-17.29" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Na koniec pragnę raz jeszcze stwierdzić, że jako poseł i dziennikarz zdecydowanie opowiadam się za nowelizacją ustawy o kontroli publikacji i widowisk, zmierzającej konsekwentnie do likwidacji instytucjonalnych i praktycznych instrumentów tej kontroli, zgodnie z jednoznacznym stanowiskiem w tej sprawie sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu i — jak myślę — opinią nie tylko wszystkich społecznych środowisk profesjonalnie zajmujących się komunikowaniem, ale również wyrażanymi od lat postulatami znacznej części opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-17.30" who="#PosełDobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Opowiadam się także za niezbędnymi zmianami w ustawie Prawo prasowe. Muszą to jednak być zmiany systemowe, spójne i publicznie zaakceptowane po niezbędnej konsultacji społecznej. Trzymajmy się głoszonej od lat zasady, nic o nas bez nas, której tak rzadko przestrzegano w praktyce, a mówiąc o nas mam na myśli wszystkich uczestników procesu komunikowania — dziennikarzy, czytelników i ekspertów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-17.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Tadeusz Dziuba — Stronnictwo Demokratyczne, przygotuje się poseł Zbigniew Drela.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełTadeuszDziuba">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Jestem wewnętrznie przekonany, że dzisiaj — w pojedynczym wystąpieniu — likwidacji cenzury prewencyjnej nie wypada poświęcić więcej niż 5 minut. Pragnę zwrócić ponadto uwagę na daty: projekt poselski odpowiedniej ustawy nosi datę 17 stycznia, a projekt rządowy — 25 stycznia br. Kilku innym ustawom, które wpłynęły do laski marszałkowskiej, życzę szczerze, podobnego sukcesu sprinterskiego.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełTadeuszDziuba">Obecnie, gdy trzymamy w ręku projekty ustaw, konieczność zniesienia cenzury prewencyjnej wydaje się tak oczywista, że zapewne większość z nas dziwi się, iż dopiero następuje to teraz. Istotnie, cenzura prewencyjna stała się i jest całkowitym anachronizmem. W czasach pokojowych istnienie takiej instytucji jest sprzeczne z demokratycznym ładem ustrojowym. Warto przy tym przypomnieć, że o zniesienie cenzury walczyły w Polsce wszystkie ruchy demokratyczne.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PosełTadeuszDziuba">Spośród dwóch projektów o wiele bardziej interesujący jest projekt rządowy. Nie tylko bowiem uchyla ustawę o kontroli publikacji i widowisk, a przy tym znosi popularny w Polsce urząd, lecz również wprowadza jako tego konsekwencję zmiany w ustawie Prawo prasowe. Do tych, właśnie zmian pragnę wnieść trzy uwagi.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PosełTadeuszDziuba">Zakłada się, że dla utworzenia nowego periodyku konieczna jest rejestracja w sądzie wojewódzkim. Pytanie — czy nie wystarczyłby po prostu tryb notyfikacji? Łamanie prawa czy to prasowego, czy kryminalnego przez wydawcę i redaktorów musi spotkać się — rzecz jasna — z represją. I taką wystarczającą represją jest zakaz wydawania pisma, sankcje karne przewidziane przez Kodeks karny, nakładanie grzywien na edytora. Prewencja zaś w postaci możliwości odmowy rejestracji nie mieści się — moim zdaniem — w ramach liberalnych przepisów związanych ze słowem drukowanym, w szczególności przepis o odmowie rejestracji z tego powodu, iż periodyk będzie nosił tytuł, który ma już inne pismo, nosi znamiona choroby biurokracji. Wolność, a także wolny rynek oznacza, że ochrona prawna tytułu jest sprawą zainteresowanych, na przykład wydawcy pisma, którego prawa zostały naruszone. Zainteresowani mogą korzystać z instrumentów dostarczanych przez prawo cywilne i nie ma potrzeby wprowadzania instrumentów typu administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#PosełTadeuszDziuba">Można też zgłosić wątpliwość co do skrócenia do trzech miesięcy okresu karalności przestępstwa prasowego ściganego z oskarżenia prywatnego, licząc od momentu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o sprawcy, lub do jednego roku, licząc od momentu popełnienia przestępstwa prasowego. Głównie chodzi tu przecież o zniesławienia, które nie są przestępstwami mało znaczącymi. Mogą przecież doprowadzić pokrzywdzonego do dużych strat, również materialnych. Tekst prasowy może starzeje się szybko, ale skutki zniesławienia niekoniecznie. Należy zatem zachować okres przedawnień zgodny z ogólnymi przepisami Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#PosełTadeuszDziuba">Wreszcie powstaje pytanie o praktyczną stronę realizacji przepisu o zajęciu przez prokuratora tekstu zawierającego znamiona przestępstwa. Pomijając przypadki... jakby je tu nazwać... donosów osób mających dostęp do tekstu w fazie druku, prokurator ma — moim zdaniem — niezwykle ograniczone możliwości zajęcia periodyku lub jego części. Tak więc zajecie, jeśli w ogóle wystąpi, na pewno nie będzie miało zamierzonego charakteru prewencyjnego i szkody ewentualnej się nie uniknie lub też uniknie się jej w niewielkim stopniu.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#PosełTadeuszDziuba">Tak miłe każdemu liberałowi zniesienie cenzury prewencyjnej oznacza wszelako również zniesienie cenzury w sterze spraw obyczajowych. Wywoła to na pewno sprzeciw wielu środowisk. Trzeba więc przypomnieć, że dyskretny urok rozwiązań liberalnych ujawnia się dopiero w społeczeństwie ludzi odpowiedzialnych. Tymczasem z odpowiedzialnością, i to tam, gdzie należałoby jej oczekiwać, jest rozmaicie. Podręcznikowym, choć bardzo drobnym, przykładem nonszalancji jest umieszczanie przed tzw. „dobranocką” skrótów dalszych części programów telewizji, skrótów, wśród których niekiedy aż roi się od scen brutalnych. Tak więc konsekwentne zniesienie cenzury, czego jestem zdeklarowanym zwolennikiem, jest organicznie związane z odpowiedzialnością i obowiązkiem liczenia się z uczuciami obywateli.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Głos zabierze poseł Zbigniew Drela z OKP. Przygotuje się poseł Aleksander Łuczak z PSL „Odrodzenie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełZbigniewDrela">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Wychowani w europejskiej, chrześcijańskiej kulturze, wszyscy znamy przypowieść o dobrym Samarytaninie. Ideał takiego człowieka przyciąga nas nie tylko dlatego, że jest to ideał, ale także dlatego, że każdego z nas może dotknąć nieszczęście, wypadek, choroba, niedołężna starość. I wówczas zrodzi się gorące pragnienie, aby znalazł się przy nas dobry Samarytanin. Tymczasem w praktyce różnie bywa. Znaleźć się mogą przy nas ludzie źli lub obojętni, pogłębiając nasze cierpienia i nasz żal.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełZbigniewDrela">Istnieje powszechne, pozbawione głębszego uzasadnienia przeświadczenie, że to, jaki jest każdy człowiek, dobry lub zły, wynika w znacznej mierze z jego natury, z jego cech wrodzonych. A poza tym w pewnym stopniu zależy od jego woli. Nie doceniamy wpływów, jakie wywiera na osobę ludzką otoczenie, środowisko społeczne, literatura, treści podawane przez środki audiowizualne, postawa i działanie innych ludzi oraz słowa, które płyną do każdego szerokim strumieniem.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełZbigniewDrela">Śledząc nastrój własny i innych osób z otoczenia, łatwo jego genezę powiązać z czytaną książką, tekstem artykułu, obejrzanym widowiskiem czy filmem, przeprowadzoną rozmową itp. Genialne dzieła klasyków rozbudzają w nas prospołeczne postawy, patriotyczne nastroje, szlachetne odruchy. Sprytnie zaś skonstruowana szmira może wzniecać nienawiść lub podejrzliwość wobec ludzi, uprzedzenia rasowe, prymitywną pożądliwość płciową, nastawioną na instrumentalne traktowanie drugiej osoby.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PosełZbigniewDrela">Jeżeli twórczość, sztuka, słowo, film, obraz ma tak przemożny wpływ na dorosłego, uformowanego już człowieka, to stokroć większy wpływ ma na wrażliwą, kształtującą się dopiero psychikę dziecka. Jeżeli jest to dodatni wychowawczo strumień oddziaływań, może wydobyć z dziecka to, co najszlachetniejsze, co głęboko ludzkie. Jeżeli zaś jest to ujemny wychowawczo strumień oddziaływań, wyzwoli, wyprowadzi na powierzchnię, uzewnętrzni i utrwali to, co w dziecku i w człowieku prymitywne, zwierzęce, np. strach, agresję, nienawiść. Innymi słowy, kształt psychiczny człowieka zależy od tego, kto, a przede wszystkim jak tę postać formuje. Podobnie jak z kamiennej bryły artysta może wyrzeźbić piękną ludzką postać o szlachetnych rysach, ale może też wyrzeźbić potwora. Tak więc ważne jest tworzywo, ale jeszcze ważniejszy jest rzeźbiarz i jego zamysł, którym się kieruje.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełZbigniewDrela">Jeżeli dostrzegamy u części młodzieży bezideowość, nihilizm, brak kultury bycia, a przede wszystkim brak kultury słowa, to stwierdzić należy, że nie jest jeszcze tak źle, jeśli się zważy to, że od dzieciństwa wkładano kolejnym pokoleniom do głowy fałszywe idee, że młodzież ta obserwuje nie zasługujący na naśladowanie sposób bycia części ludzi dorosłych, ulegający pogłębionej degradacji wraz z rozwojem pijaństwa w Polsce, jeśli się uwzględni płytką dość często w treści i czasem demoralizującą sztukę filmową przedstawianą w telewizji oraz jeśli się uwzględni nie zawsze wysokiego lotu twórczość literacką naszych czasów.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PosełZbigniewDrela">Cenzura, o której losie mamy dzisiaj przesądzić, tropiła głównie wolną myśl ludzką, odsłaniającą prawdę o panującym systemie, prawdę o ludziach i świecie. Pojęcie wychowania sprowadzało się głównie do wpajania doktryny i wypracowywania lojalności wobec partii i panującego systemu. Normy etyczne, jako przyjęty w społeczeństwach o wyższej kulturze regulator życia społecznego, nie były brane pod uwagę, nie stanowiły godnych zainteresowania wartości.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PosełZbigniewDrela">Wkraczamy obecnie w czasy, kiedy ci, którzy piszą, tworzą, występują przed publicznością, konstruują i dobierają programy w masowych środkach przekazu, muszą brać sami na siebie obowiązek samocenzury i ponosić odpowiedzialność za formowanie dusz i kształtowanie postaw nas wszystkich, zarówno dorosłych, jak i przede wszystkim dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PosełZbigniewDrela">Odpowiedzialność za skutki swego działania ponosić będą ci ludzie — w myśl ustawy — przed prawem. Uważam jednak, że większe znaczenie ma odpowiedzialność przed społeczeństwem i przed historią. Zauważmy, jak historia na naszych oczach obchodzi się z ludźmi niegodnymi.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#PosełZbigniewDrela">Przymierzamy się do tego, aby za parę lat wejść do rodziny narodów europejskich. Wchodząc do tej rodziny powinniśmy wnieść ze sobą pewne wartości, przede wszystkim kulturę nacechowaną życzliwą postawą wobec ludzi, przyrody i świata.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#PosełZbigniewDrela">Kościół w Polsce nieprzerwanie usiłuje pracować nad wydobywaniem z człowieka najgłębszych ludzkich wartości, nad formowaniem postaw dobrego Samarytanina. Trafia jednak na trendy kulturowe, inspirowane przez obce naszej kulturze ideologie i może dlatego efekty tej pracy nie są tak wielkie.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#PosełZbigniewDrela">Jesteśmy znękanym przez los społeczeństwem, któremu instynkt samozachowawczy nakazuje szukanie najlepszych dróg wychodzenia z biedy, także z biedy duchowej. Dlatego przed twórcami kultury, przed dziennikarzami, pisarzami, przed ludźmi sterującymi środkami masowego przekazu stoi jedno proste zadanie — rozbudzać i rozwijać w nas wrażliwość humanitarną, wzbogacać ducha tolerancji oraz szacunek dla innych narodów, rozwijać w nas miłość do ojczystego kraju, jego mieszkańców, przyrody i ziemi, rozwijać w nas poczucie odpowiedzialności za własne czyny, pracę, za własne dzieci i rodzinę, a ponadto, a może przede wszystkim — przywiązanie do prawdy. Dziękuję państwu za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Aleksander Łuczak, przygotowuje się poseł Marek Jurek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełAleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na pytanie, czy konieczna jest likwidacja cenzury prewencyjnej, odpowiedź tutaj padła jednoznaczna. Inną kwestią jest forma, tryb i sposób przeprowadzenia tego niezbędnego posunięcia. W tym zakresie oba przedłożone projekty budzą liczne wątpliwości, nie dają bowiem odpowiedzi na pytanie, jak po likwidacji cenzury w obecnym kształcie, tym którego nie chcemy, w przyszłości skutecznie chronić interesy obywateli, grup społecznych i kręgów profesjonalnych, związanych z komunikowaniem społecznym.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełAleksanderŁuczak">Ze względu na rangę tego zagadnienia i jego bezpośredni związek z praktycznymi działaniami uważam, że należy przeprowadzić szeroko idącą konsultację. O tym była już mowa, popieram ten wniosek.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełAleksanderŁuczak">Chciałbym zwrócić uwagę na kilka spraw szczegółowych. Proponowane w projekcie rządowym przejście od dotychczasowego systemu cenzury wstępnej, prewencyjnej do cenzury następczej, to znaczy zajmowania lub konfiskaty w całości publikacji, jest w moim przekonaniu sformułowane niejasno, grozi stworzeniem ukrytego systemu quasi-prewencyjnej cenzury, która doprowadzi do poważnych skutków prawnych, a przede wszystkim do bardzo dotkliwych skutków ekonomicznych, dotykających redakcje i redaktorów.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełAleksanderŁuczak">W proponowanych zapisach projektu rządowego brak jest przepisów stwarzających ochronę prawną dziennikarza i redaktora przed różnego rodzaju formami cenzury wewnętrznej, nieformalnej, wynikającej z tego, że dana publikacja może być źle przyjęta lub źle zrozumiana przez odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełAleksanderŁuczak">Zrozumiałe jest uwzględnienie przy nowelizacji Prawa prasowego zmniejszenia bezwzględnej represyjności sankcji wobec przestępstw prasowych, ale istnieje tu wyraźna sprzeczność z występującą we wszystkich demokratycznych i praworządnych społeczeństwach tendencją do zaostrzania sankcji za naruszenie dóbr osobistych. Szczególnie nietrafne, a nawet błędne z doktrynalnego i faktycznego punktu widzenia jest twierdzenie zawarte w punkcie 5 uzasadnienia projektu rządowego. Jest to czysto biurokratyczny punkt widzenia. Stawia on interes jednostki i rangę naruszenia dóbr osobistych, jeśli nie jest ono ścigane z urzędu w trybie prywatno-skargowym. Przestępstwo prasowe nie może być przestępstwem uprzywilejowanym, kwalifikowanym wyżej. Taka sytuacja byłaby kryminogenna i wręcz zachęcająca do przestępstw, których społeczna szkodliwość jest wbrew tezie zawartej w uzasadnieniu w punkcie 6 bardzo duża.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PosełAleksanderŁuczak">Z proponowanych zapisów nie wynika, o jaki system represyjnej cenzury naprawdę chodzi. Czy rodzi się tutaj tendencja do stworzenia nowego systemu kontroli rządowej nad prasą i publikacjami, jeszcze bardziej skutecznej w eliminowaniu publikacji, wydawców oraz redakcji, niewygodnych dla administracji centralnej, terenowej czy istniejących nowych i rodzących się sił politycznych. Jak płynne są granice tego, co wolno, a czego nie wolno, można pokazać na przykładzie już wspomnianym dziś na tej sali. Mianowicie chcę odwołać się do relacji z ostatniego posiedzenia Sejmu, przedstawionej w wiadomościach telewizyjnych przez panią red. Aleksandrę Jakubowską. W opinii mojej i chyba większości posłów, relacja ta była oparta na faktach i oddawała w sposób rzeczowy atmosferę na tej sali, a jednak została przyjęta i potraktowana bardzo ostro i spotkała się z nieuzasadnionym — w moim przekonaniu — atakiem.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PosełAleksanderŁuczak">Czy zatem wyzwalając się z jednej cenzury nie popadamy w sidła innej?</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#PosełAleksanderŁuczak">W tym rozwiązaniu po prostu wzięto w sposób dosłowny model prawa prasowego z okresu międzywojennego. Uczyniono to jednak nieprecyzyjnie i w sposób nie do końca jasny. Zachodzi obawa, że autorzy nie przemyśleli, jakie są praktyczne następstwa rozluźnienia cenzury i nie stworzenia nowych i jasnych sformułowań.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#PosełAleksanderŁuczak">Podobne wątpliwości dotyczą proponowanego trybu sądowej rejestracji prasy. Proponowany tryb i forma rejestracji prowadzą do likwidacji Urzędu Kontroli, i słusznie. Niejasne natomiast sformułowanie, kto to będzie prowadził, już dzisiaj powoduje liczne przypadki naruszenia prawa do tytułów i ogólny bałagan w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#PosełAleksanderŁuczak">Wobec głębokich zmian systemu prasowego brak szczegółowego rozwiązania tej kwestii musi budzić uzasadnione wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#PosełAleksanderŁuczak">Kolejną kwestią wartą poruszenia jest zdanie ogromnych kompetencji i możliwości ochrony czy kontroli prasy w ręce czy w gestię sądów. Uważam, że sądownictwo obarczone nadmiarem różnych obowiązków do tej dodatkowej działalności nie jest chyba w sposób dostateczny przygotowane. Budzi też moją wątpliwość fakt, iż w projekcie ustawy jest tylko wzmianka o tym, że będzie przygotowane rozporządzenie wykonawcze do Prawa prasowego. Takie rozwiązanie musi chyba budzić niepokój z tego powodu, że oznacza jak gdyby nawrót do prawa powielaczowego.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#PosełAleksanderŁuczak">I ostatnia uwaga. Sądzę, że rozpatrywanie Prawa prasowego powinno się wiązać z ogólną dyskusją nad systemem informacyjnym w naszym państwie. Szczególnie my ze środowiska rolniczego jesteśmy ostatnio poruszeni faktem, że informacja o sprawach rolniczych jest nieobiektywna, a prezentowanie naszego stanowiska nie jest w pełni możliwe. Nie mamy możliwości przedstawiania naszych spraw w taki sposób, jak to sobie byśmy życzyli. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Marek Jurek. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełMarekJurek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim podobnie jak moi poprzednicy w tej dyskusji, dziennikarze i publicyści, jestem winien wdzięczność obu projektodawcom, zarówno grupie posłów z mojego klubu, jak i rządowi za wniesienie projektu tej ustawy. W przeszłości cenzura nie tylko deptała nasze indywidualne prawa, nie tylko spychała część z nas, publicystów prasy drugiego obiegu, na margines życia społecznego i kulturalnego, ale wyrządziła ogromne szkody Polsce. Dla sprawy, dla kraju można dużo ścierpieć, tak jak ten Grisza Sołżenicyna, który mówił: „W naszym kraju wszyscy porządni ludzie siedzą. Teraz siedzi ojciec, jak ja urosnę, też będę siedział”. Ale gorzej, gdy wyrządza się trwałe krzywdy krajowi. Przez długi czas nie mogliśmy swobodnie i normalnie dyskutować na temat tak fundamentalnych dla nas spraw, jak nasze państwo. Pamiętam, jeszcze 2–3 lata temu zdejmowano, między innymi z pisma, w którym pracuje nasza koleżanka — pani poseł Hennelową, artykuły opowiadające się za takim biegiem wypadków, jak ten, którego jesteśmy uczestnikami i który ratuje nas przed czymś znacznie gorszym, co obserwowaliśmy w innych krajach naszego regionu geopolitycznego.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełMarekJurek">Inna sprawa: przez długi czas nie można było sensownie i rzeczowo dyskutować na temat stosunków polsko-rosyjskich. Nie można było oczyścić przedpola tych stosunków, mówić o tym co krzywdzące czy upokarzające, nie można było rzeczowo mówić o wspólnocie interesów perspektywicznych naszych krajów, dlatego że tak już jest, iż wspólnota interesów narodowych dwóch państw może powstawać na tle różnicy interesów z państwem trzecim, a o tym nie można było mówić, bo to się kłóciło z internacjonalizmem proletariackim.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełMarekJurek">Wiele krzywdy Polsce wyrządzono i dziś musimy pracować nad zbudowaniem mocnego consensusu dotyczącego naszej polityki zagranicznej, między innymi dlatego że tyle lat istniała cenzura. Ale w Polsce cenzura — to chciałbym podkreślić — oznaczała również skrajny liberalizm w niektórych dziedzinach, nie chroniła dóbr, do których naród z tytułu demokracji ma prawo, do ochrony tego — co dla niego święte, tego — w co wierzy, tego — co najistotniejsze.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełMarekJurek">W latach 1956–1957 może co drugi reportaż był zdejmowany z „Po prostu”, ale to samo „Po prostu” na ostatniej stronie miało pełną swobodę i pełny liberalizm, jeżeli chodziło o lżenie nie działalności, nie poglądów, lecz osoby i najbliższego otoczenia Ojca Świętego. W każdym człowieku, niezależnie od wyznawanej wiary czy poglądów, musi to budzić obrzydzenie.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełMarekJurek">Inna sprawa: przez tyle lat można było spokojnie lżyć polską tradycję wojenną, polską tradycję wojskową, a najbardziej przykre było to — co ja, niestety, widziałem parokrotnie — że można było lżyć polską tradycję wojenną i tradycję wojska polskiego również na terenie jednostek wojskowych, w różnych gazetkach, używając jakiś szkaradnych epitetów właśnie wobec wojska polskiego.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełMarekJurek">Wreszcie trzecia sprawa: przyszły lata osiemdziesiąte i ta druga, sterowana odgórnie rewolucja obyczajowa. I chciałbym powiedzieć — tu się zaczęły dziać rzeczy zupełnie niesamowite. Części młodzieży próbowano podsunąć pewne tematy, pewne problemy, aby konflikt ideowy, dzielący nasze społeczeństwo, konflikt między wolnością i totalitaryzmem zastąpić rzekomym konfliktem pokoleń. Aż strach pomyśleć o tym, że ukazywały się na przykład takie pisma, jak „Mój świat”, wydawany przez ośrodek dla dzieci i młodzieży w Poznaniu. W jednym numerze była otwarta, skrajna propaganda satanizmu, w innym numerze — po prostu pornografia idąca tak daleko, jak chyba jeszcze nigdy dotąd w prasie polskiej, łącznie z lansowaniem transseksualizmu i odpowiednimi rysunkami. Było to coś, co po prostu narusza dobry smak.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełMarekJurek">To pismo nie było w tamtym okresie nigdy zamknięte w wyniku podjęcia normalnych, przepisanych prawem kroków prokuratorskich, ale zostało zamknięte, dlatego że stosowne autorytety moralne, autentyczne autorytety moralne wpłynęły na wydawców i na czynniki, od których zależało, czy takie pismo będzie docierać do młodzieży, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PosełMarekJurek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z tym właśnie wiąże się drugi problem. Od czterech miesięcy żyjemy w nowych warunkach; czujemy się wolni. Ale ja nie będę się czuł wolny, jeżeli wartości, które są dla mnie najważniejsze, jeżeli moja odpowiedzialność jako posła za obywateli, również tych, którzy jeszcze nie mają praw wyborczych, którzy są przedmiotem wychowania, jak mówił jeden z naszych poprzedników, oraz za wartości, które są po prostu święte dla mojego narodu — jeżeli te wartości w moim kraju nie będą poszanowane, jeżeli te wartości nie będą respektowane, nie będziemy się czuli u siebie.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#PosełMarekJurek">Powstaje pytanie, czy zostaną podjęte jakieś kroki, żeby położyć kres temu, co może doraźnie gorsze jest od pornografii. Przecież od paru lat w Polsce w różnych gazetach codziennych, często najbardziej poczytnych, są tak zwane rubryki towarzyskie, a w tych rubrykach towarzyskich nie tylko zaproszenia do przyjemnego spędzenia weekendu we dwoje, bo to jeszcze pal sześć, przepraszam, panie marszałku, ale po prostu zaproszenia młodych małżeństw, które ofiarują to, że się będą prostytuować we dwoje i to publicznie!</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#PosełMarekJurek">Proszę państwa, w prawie polskim czerpanie dochodów z nierządu jest przestępstwem i jeżeli pismo czerpie dochody z zamieszczania takich ogłoszeń, to nie tylko narusza dobre obyczaje, narusza świętość rodziny, ale także czerpie dochody z nierządu, a jeżeli państwo czerpie dochody z podatków od takiego pisma, to czerpie również i te dochody, a to jest przestępstwem. Ja pytam, czy w pewnym momencie to ustanie, czy nie?</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#PosełMarekJurek">Inna sprawa: bardzo się cieszę z consensusu, jaki kształtuje się w tej Izbie co do obrony dobrych obyczajów, co do obrony pewnych zasad moralnych nie w kontekście tego, żeby ktoś się miał oburzać na to, co się dzieje, ale w kontekście naszej odpowiedzialności właśnie za tych, którzy na nas jeszcze nie głosowali, którzy dopiero są wychowywani i albo będą wychowani w atmosferze, w której istnieją pewne tabu, pewne świętości, albo będą wychowywani w atmosferze nihilizmu. Ciekaw jestem, czy zostaną podjęte kroki, aby położyć kres autentycznie — mam wrażenie — szerzącej się pornografii.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#PosełMarekJurek">Sprawa trzecia, mnie nie interesuje dyskusja scholastyczna na temat tego, czy „Emmanuelle” jest filmem pornograficznym, czy erotycznym. To zostawiam tym, których to interesuje, którzy to lubią. Ja wiem tylko jedno, bardzo długo nie miałem paszportu, ale ostatnio miałem możliwość trochę pojeździć i stwierdziłem, że takie fotosy, jakie się zamieszcza przed naszymi kinami z filmu, który — dajmy na to niech już będzie erotyczny, a nie pornograficzny — nie mogłyby widnieć na zewnętrznej wystawie kina w większości państw zachodnich, a u nas to wszystko jest legalne.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#PosełMarekJurek">Wolność to również nasza wolność zbiorowa, oznacza ona ochronę tego, co dla nas święte, abyśmy mieli prawo być suwerenem w naszym kraju. I dlatego kończąc już, chciałbym się zwrócić do pana ministra sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#PosełMarekJurek">Panie ministrze — odwagi, odwagi. Jeżeli podejmie pan zadania, które wynikają z pańskich funkcji, nie będzie pan sam. Przynajmniej część tej Izby będzie z panem. I w tym kontekście jedna uwaga do projektu ustawy rządowej, który mi się bardzo podoba. Budzi natomiast mój niepokój jeden fragment uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#PosełMarekJurek">W pkt. 4 przedostatnie zdanie brzmi tak: „Wszystkie środki, jakie na wniosek prokuratora może stosować sąd orzekający, zmierzać będą jedynie do tego, by przestępstwa prasowe nie powodowały zakłóceń w życiu państwowym i działalności społeczeństwa”.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#PosełMarekJurek">Chciałbym postawić jedno pytanie, czy chodzi naprawdę o to, że jeżeli będziemy milczeć, to nie będziemy bronieni przez prawo? Czy tylko wtedy, gdy publikowanie pewnych rzeczy, tolerowanie pewnych rzeczy, będzie mogło prowadzić do zakłócenia porządku społecznego, czy tylko wtedy mamy szansę na to, że właśnie indywidualne dobra, dobro jednej małej, niewinnej duszy będzie bronione tylko wtedy, gdy będzie to grozić zakłóceniem porządku społecznego? Czy może to oznacza, że póki Polacy się z tym wszystkim nie godzą, póki są nieprzyzwyczajeni, będziemy o tym mówić, markować, nie podejmując żadnych działań, a wtedy kiedy się przyzwyczają i kiedy rzeczywiście nie będzie groźby zakłócenia pokoju społecznego — czy jak to nazwać — z tytułu tolerowania takich rzeczy, to wtedy w ogóle przestaniemy nawet mówić o tym, że sprawy, które wymieniłem, są karygodne?</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#PosełMarekJurek">I jeszcze jedna sprawa. Chciałem się zwrócić do pani redaktor Jakubowskiej. Ta sprawa, o której tu była parę razy mowa, ta wypowiedź, która była wypowiedzią w imieniu mojego klubu, nie była ze mną konsultowana, ja za nią nie biorę żadnej odpowiedzialności. Wydaje mi się, że relacja była w miarę trafna i wiarygodna.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#PosełMarekJurek">Chciałem w tym kontekście zwrócić uwagę na inną sprawę. Dwa tygodnie temu w tej Izbie zwróciłem się do pana prezesa Komitetu ds. Radia i Telewizji w sposób bynajmniej nie retoryczny o wyjaśnienie opinii publicznej i danie satysfakcji za to, że 12 stycznia przynajmniej w dwóch wydaniach dziennika, tzn. w „Teleexpressie” i w „Wiadomościach”, pokazano z aprobatywnym komentarzem, przedstawiającym aborcję jako wolność, naturalistycznie ujętą scenę zabijania dziecka w łonie matki. Do tej pory wyjaśnienia nie uzyskałem. Dlatego bardzo proszę obecnych tu przedstawicieli rządu i przedstawicieli telewizji o to, aby Wysoka Izba w końcu uzyskała zarówno wyjaśnienie, jak i stosowną satysfakcję, wynikającą z tego, co się stało, a co — jak powiedziałem — nawet we Francji nie jest legalne. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-25.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#Marszałek">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu w dolnej palarni będą wydawane karty do głosowania na członków Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Również bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Systemu Gospodarczego, Przemysłu i Budownictwa oraz Komisji Ustawodawczej w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Informuję, że w dniu dzisiejszym do godz. 16 w sali nr 67 czynny jest rządowy punkt konsultacyjny. Zainteresowani posłowie mogą zwracać się do rządowych ekspertów w sprawach związanych z projektem ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz ze sprawozdaniem komisji o projekcie ustawy o zmianie i czasowym zawieszeniu niektórych ustaw dotyczących gospodarki narodowej, to jest punktem drugim i trzecim porządku dziennego posiedzenia. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Przerwa do godz. 11.35.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Przerwa te posiedzeniu od godz. 11 min. 05 do godz. 11 min. 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zajmowanie miejsc na sali sejmowej, wznawiamy obrady.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsca za stołem prezydialnym Klub Poselski PSL „Odrodzenie” zwraca się z uprzejmą prośba o zamieszczenie w porządku dziennym posiedzenia Sejmu w dniu 1 lutego 1990 roku punktu dotyczącego oświadczenia w sprawie zajść ulicznych w Krakowie. Oświadczenie to przedstawi Sejmowi pan poseł Wiesław Woda, członek Klubu PSL „Odrodzenie”, wiceprezydent miasta Krakowa. Proszę pana posła o przedstawienie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełWiesławWoda">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Społeczeństwo naszego kraju ma wiele powodów do niepokoju, obaw i zagrożeń — wzrost cen, zagrożenie utraty pracy, a szczególnie zagrożenie ładu, porządku i bezpieczeństwa publicznego.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PosełWiesławWoda">Kraków w ostatnią niedzielę był widownią skandalicznych zachowań grup młodzieży. W czasie meczu towarzyskiego Wisła — Cracovia doszło do pierwszych zamieszek na stadionie, które służby porządkowe zlikwidowały. Po zakończonym meczu grupy młodzieży przeszły jak tornado przez miasto, rozbijając szyby, rozbijając samochody, niszcząc kosze na śmieci, nie oszczędzono budynków Uniwersytetu jagiellońskiego, nie oszczędzono również budynków Konsulatu Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PosełWiesławWoda">Po przejściu ponad 2 km, co musiało trwać więcej niż godzinę, dopiero w rejonie dworca głównego służby porządkowe rozproszyły grupy młodzieży, zatrzymując aż dwie z tych osób — 16-letniego i 18-letniego młodzieńca spoza województwa krakowskiego. Musi to budzić głęboki niepokój całego społeczeństwa, budzi to głęboki niepokój kolegów z Klubu PSL „Odrodzenie”.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PosełWiesławWoda">W związku z tą sytuacją, mającą zresztą miejsce w innych miastach i miejscowościach naszego kraju, nasz klub zwraca się do ministra spraw wewnętrznych i ministra sprawiedliwości o podjęcie działań zmierzających do respektowania prawa obowiązującego w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#PosełWiesławWoda">Niezrozumiała jest obojętność i bezczynność organów powołanych do tego typu działań.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#PosełWiesławWoda">Po drugie — zwracam się do obywatelki marszałek, by do programu Sejmu w nieodległym czasie wpisać rozpatrzenie rządowego programu zwiększenia porządku, ładu i bezpieczeństwa publicznego. Społeczeństwo nie może być poddawane presji, naciskowi elementów chuligańskich, elementów zajmujących się tego typu wydarzeniami.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#PosełWiesławWoda">I wreszcie zwracam się do ministra sprawiedliwości i ministra spraw wewnętrznych o podjęcie prac zmierzających do zmiany kodeksu wykroczeń. Niektóre wykroczenia zagrożone grzywną w wysokości 3 tys. zł nie są żadną barierą, czynnikiem odstraszającym czy zniechęcającym do tego typu działań. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi,</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o złożenie oświadczenia pana posła Jana Sroczyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PosełJanSroczyński">Pani Marszałek! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Nawiązując do wystąpienia mojego szanownego przedmówcy, chciałem przedłożyć Wysokiemu Sejmowi propozycję uchwały w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PosełJanSroczyński">„Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża zaniepokojenie nasilającymi się ekscesami grup młodzieży organizujących napady na budynki publiczne, zakłócając spokój publiczny.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#PosełJanSroczyński">Za szczególnie niebezpieczne i niegodne dobrego imienia Polaka należy uznać akty przemocy i wandalizmu wobec przedstawicieli dyplomatycznych państw obcych utrzymujących przyjazne stosunki z Rzecząpospolitą Polską. Akty takie obce są narodowi polskiemu, który zawsze kieruje się zasadami tolerancji i wzajemnego poszanowania wszystkich narodów i państw.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#PosełJanSroczyński">Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyrażając głębokie oburzenie wszystkimi podobnymi ekscesami, a zwłaszcza wobec Konsulatu Generalnego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Krakowie, kieruje poszkodowanym wyrazy ubolewania, a do rządu Rzeczypospolitej Polskiej apeluje o podjęcie wszystkich niezbędnych działań, które w przyszłości zapobiegną takim potępienia godnym aktom anarchii”. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kontynuujemy dyskusję nad pierwszym punktem porządku dziennego. Głos ma obecnie pan poseł Ryszard Błachnio z Unii Chrześcijańsko-Społecznej. Jako następny zabierze głos pan poseł Tadeusz Kowalczyk z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełJanBłachnio">Obywatelko Marszałek! Wysoki Sejmie! Materia dzisiejszej debaty obejmuje zagadnienia niezmiernie istotne dla naszej egzystencji — wolność słowa i druku. Wyraża się w nich godność, wielkość i niepowtarzalność człowieka, stąd powinnością naszą powinna być głęboka troska i rozwaga.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PosełJanBłachnio">Sejm obecnej kadencji pracuje pod presją oczekiwań narodu, dotyczących szybkich, radykalnych zmian i rozwiązań. Można także dostrzec owo dążenie w wielu wystąpieniach posłów, zarówno w czasie obrad plenarnych, jak i na posiedzeniach komisji i zespołów. Daleki byłbym od tego rodzaju zachowań, myśl jest szybka i ulotna, słowo zapisane i utrwalone stanowi pomnik, świadectwo mądrości lub nierozwagi.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#PosełJanBłachnio">Obecnie zarówno rząd, jak i Sejm — co widać w fazie projektów ustaw i w ich ostatecznej wersji, można dostrzec to także w projektach, które stanowią przedmiot dzisiejszej naszej debaty — pracuje szybko, ale, niestety, mało precyzyjnie, dlatego ostateczny efekt zawiera wiele niedostatków, braków i nieścisłości.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#PosełJanBłachnio">Dzisiejszy projekt poselski w istocie swej jest likwidacyjny, projekt rządowy zaś należy poddać wnikliwej analizie i poprawkom.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#PosełJanBłachnio">Zjawiskiem nagminnym zarówno w życiu jednostkowym, jak i w życiu narodowym jest skłonność do postaw krańcowych, z jednej skrajności przechylamy się ku drugiej. Poddani gniotącym i ograniczającym okowom cenzury, jednym rzutem, jednym uderzeniem skrzydeł pragniemy wznieść się w orle przestworza wolności, nie spostrzegając czasem, jak owa upragniona wolność przeradza się w klasyczną anarchię. Abym zaś nie był posądzony i okrzyczany obrońcą cenzury, deklaruję — jestem za wolnością, jestem za zniesieniem ograniczeń, jestem za zlikwidowaniem cenzury. Jednakże widzę pewne dziedziny wymagające rozważnej troski i ochrony kierownictwa naszej społeczności, to znaczy rządu. Wolność tak, lecz nie samowola. Swoboda tak, lecz są pewne jej granice natury prawnej, zdroworozsądkowej i na koniec moralnej.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#PosełJanBłachnio">Czy — postawmy problem — cenzurę prewencyjną wykonywaną przez instytucjonalną komórkę administracyjną zastąpi w stopniu zadowalającym cenzura represyjna? Odpowiedź negatywna świadczyłaby o tym, iż nie mam zaufania do wielkiej mądrości narodu, do jego wysokiej kultury, jaka niewątpliwie jest faktem.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#PosełJanBłachnio">Tak, jesteśmy narodem o wysokim poziomie kultury duchowej, jesteśmy narodem charakteryzującym się wysoką moralnością, ale... ale zarazem tak wiele jest przykładów zachowań niskich, płaskich, egoistycznych, faktów świadczących o przedkładaniu egoistycznych celów nad dobro narodu i państwa.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#PosełJanBłachnio">Problem sprowadza się do tego, jak — szanując dobro jednostki, jaką jest wolność słowa i druku — uchronić spokój społeczny, dobre imię obywateli, moralność i interes państwa. Obawiam się wielu sytuacji trudnych i wielu niebezpieczeństw.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#PosełJanBłachnio">Prasa, fenomen cywilizacji współczesnej, niesie zarówno wartości, jak i wielkie zagrożenia. Słowo drukowane i docierające przez radio czy telewizję może wspierać postęp, spokój społeczny, być nośnikiem wartości godnych, pięknych, ale także może wzniecać nienawiść, szerzyć nieprawdę, lansować niepożądane postawy i zachowania.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#PosełJanBłachnio">Środki masowego przekazu niezmiernie ułatwiają komunikację wzajemną ludzi, są nośnikiem szybkiej informacji. Mogą być środkiem porozumienia, ale i dezintegracji, ścierania się opinii, ale i manipulacji, mogą służyć budowaniu porozumienia, ale i kształtować postawy agresji i nienawiści. Gazeta, książka, kaseta filmowa i wideo, radio i telewizja towarzyszą współczesnemu człowiekowi codziennie i niemal wszędzie, ingerują głęboko w ludzką egzystencję, wpływają na świadomość, postawy i zachowania. Używając przenośni można powiedzieć, że stały się ważnym i stałym składnikiem ludzkiej biosfery.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#PosełJanBłachnio">Na koniec trzeba dodać, że jest to ważna dziedzina światowego biznesu, prawdziwy przemysł i wielkie pieniądze. Tam zaś, gdzie jest pieniądz, nie ma sentymentów. Nie ma, niestety, dość często i moralności. Liczy się tylko pieniądz.</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#PosełJanBłachnio">Obywatele Posłowie! Długa niewola, ciemna noc hitlerowskiego bestialstwa i okrutne rządy doby stalinowskiej i tej, która po niej nastąpiła, skrzywiły nasze serca i nasze umysły. Jesteśmy, czasem nie zdając sobie z tego sprawy, ludźmi nie zawsze w pełni szlachetnymi, nie w pełni prawymi. Zawsze musieliśmy umiejętnie, pod pewnym kątem ustawiać się do nawały dziejowej. Stawiam pytanie — czy dziś, odurzeni bezmiarem wolności, nie stracimy gruntu pod nogami i nie porzucimy obszarów zdrowego rozsądku i rozwagi, a damy upust wolności, którą skrzętnie wykorzystają ludzie nieposkromionej żądzy bogactw czy władzy, nawet kosztem dobra wspólnego?</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#PosełJanBłachnio">Nie wchodząc w kwestie dotyczące rejestracji nowych tytułów, widzę niebezpieczeństwo w rozumieniu przestępstwa prasowego. Uważam, że komisje sejmowe powinny wiele uwagi i wysiłku poświęcić, aby możliwie precyzyjnie ująć ten problem.</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#PosełJanBłachnio">Niepokoi mnie również dopuszczalność aż trzykrotnego popełnienia przestępstwa prasowego przez dany tytuł pod groźbą jego zawieszenia. Tytuły prasowe, sytuujące się w sferze subkultury, raz zlikwidowane, będą ponownie pojawiać się pod inną nazwą. Zło wyrządzone jednak pozostanie.</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#PosełJanBłachnio">I na koniec zastanawiam się, jaką drogą, jakimi metodami prokurator wojewódzki ma wejść w posiadanie wiadomości, iż w danym tytule ma pojawić się tekst stanowiący przestępstwo prasowe. Otóż rozwiązanie widzę dwojakie — albo będzie miał zatrudnionego w produkcji tajnego informatora, albo będzie miał prawo wglądu w treść numeru w fazie produkcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#PosełJanBłachnio">Rozwiązanie pierwsze — nie sądzę, aby mogło się w jakiś sposób po doświadczeniach minionych lat znaleźć w kręgu naszych zainteresowań.</u>
          <u xml:id="u-34.16" who="#PosełJanBłachnio">Drugie rozwiązanie natomiast mogłoby być przyjęte i należałoby je wyartykułować w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-34.17" who="#PosełJanBłachnio">Kończąc, chciałbym zaproponować, aby dalsze prace nad omawianymi projektami ustaw skierować nie tylko do Komisji Ustawodawczej, lecz także do Komisji Kultury i Środków Przekazu.</u>
          <u xml:id="u-34.18" who="#PosełJanBłachnio">Posłowie Unii Chrześcijańsko-Społecznej deklarują swój udział w dalszych pracach. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-34.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Kowalczyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Adam Michnik, również z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w sprawie rządowego projektu ustawy o uchyleniu ustawy o kontroli publikacji i widowisk, zniesieniu organów tej kontroli oraz o zmianie ustawy Prawo prasowe, wyrażam radość z faktu, że nadszedł czas ustawowego zniesienia cenzury prewencyjnej i jeszcze raz — po Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej — ustawowego zabezpieczenia obywatelom wolności słowa i druku, a tym samym nieskrępowanego wyrażania i rozpowszechniania własnych poglądów obywateli, programów partii politycznych i organizacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Niestety, rządowy projekt ustawy zawiera propozycje godzące w swobodę wyrażania poglądów obywateli w prasie i innych środkach społecznego przekazu. Ma charakter represyjny. Moje zastrzeżenia budzą, po pierwsze, art. 20, 22. Projekt przewiduje, że wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie wojewódzkim, właściwym dla miejsca wydawania. Sądzę, iż można by to zmienić na zapis, że wymaga zgłoszenia na piśmie osobiście lub za pośrednictwem poczty do sądu rejonowego. Po co centralizować te sprawy?</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Również mam zastrzeżenia do art. 37 b, pkt 2. Artykuł ten mówi, że jeśli przestępstwo prasowe zostanie popełnione trzykrotnie w danym dzienniku lub czasopiśmie, sąd może orzec jako karę dodatkową zawieszenie jego wydawania na czas określony, nie dłuższy niż rok.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Uważam, że punkt ten należy uzupełnić o zapis określający czas, w jakim zostało popełnione trzy razy przestępstwo prasowe, na przykład 12-krotny okres między kolejnymi numerami dziennika lub czasopisma.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Należałoby też zastanowić się nad przypadkiem, gdy trzy przestępstwa prasowe zostaną popełnione w tym samym numerze pisma lub czasopisma.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Najwięcej zastrzeżeń budzi art. 48, który proponuje, że ten, kto wydaje dziennik lub czasopismo bez rejestracji, podlega karze pozbawienia wolności do 6 miesięcy lub karze grzywny.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy tylko za to, że dziennik lub czasopismo nie zostanie zarejestrowane. Proponuje areszt aż do pół roku. Jest to nie do przyjęcia w tych czasach.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Również art. 49 a budzi moje zastrzeżenia. Proponuje on podwójne karanie za ten sam czyn — dziennikarza raz i jego redaktora naczelnego po raz drugi. Sądzę, że jest tu ukryta intencja ustawodawcy, aby redaktor naczelny lub redaktor dyżurny pełnił rolę cenzora w zastępstwie cenzora państwowego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pan poseł Adam Michnik — proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PosełAdamMichnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dla ludzi, którzy parali się pisaniem w ostatnich latach, dzisiejszy dzień ma naturalnie znaczenie szczególne. I również szczególne w naszej dyskusji jest to, że nikt cenzury nie broni, gdzieś wyparowali ci wszyscy, którzy tłumaczyli nam przez czterdzieści lat, że bez cenzury nie byłaby bezpieczna Rzeczpospolita.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PosełAdamMichnik">Nikt do cenzury nie tęskni. I jakby wszyscy mieli zgodne poczucie, że cenzura nic nie gwarantuje, że cenzura przede wszystkim nie gwarantuje ani ładu publicznego, ani dobrych obyczajów. To wszystko, czego jesteśmy świadkami w centralnej Europie w ostatnich miesiącach dowodzi, że im silniejsza była cenzura, im bardziej opinia publiczna była kneblowana, tym ostrzejsza była eksplozja.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#PosełAdamMichnik">Wydaje mi się, że to jest niejako doświadczenie ostateczne, a to, co się stało w Rumunii, unieważniło wszystkie argumenty w obronie jakiejkolwiek cenzury. Rzecz prosta, w tej sprawie trzeba wypowiadać się jasno, więc i ja powiem jasno, że opowiadam się za projektem poselskim, a przeciwko projektowi rządowemu. Nie będę tutaj rozwijał argumentacji, najprościej mówiąc, projekt rządowy otwiera pewne furtki do nadużywania władzy. Zgadzam się z tym, że prasa nie może naruszać norm prawa karnego, ale o tym, czy te normy zostały naruszone, powinien decydować sąd w trybie normalnym, a nie w ciągu 12 czy 48 godzin, bo to stwarza niebezpieczeństwo, że — naturalnie nie rząd pana premiera i nie urząd pana ministra Ambroziaka, ale jakiś następny rząd i następny minister mogą z tej pokusy chcieć skorzystać.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#PosełAdamMichnik">Mnie się wydaje, że prawo powinno być dostosowane do pewnych reguł zasadniczych, a nie do tego, czy obecny rząd mi się podoba, czy mi się nie podoba.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#PosełAdamMichnik">Pewnych argumentów, które na tej sali padały, nie rozumiem. Nie rozumiem, po co w dyskusji nad likwidacją cenzury argument, że „Świerszczyka” nie można kupić. Nie rozumiem w tym kontekście rozpaczy nad możliwością zwulgaryzowania kultury, ponieważ różne są sposoby obrony kultury przed zwulgaryzowaniem, ale najgorszym jest właśnie cenzura.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#PosełAdamMichnik">Zgadzam się ze wszystkim, co powiedziano tutaj przeciwko systemowi rejestracji, a za notyfikacją; chcę przestrzec panów ministrów przed niebezpieczeństwem, że rzeczywiście tak skonstruowana ustawa pozwoli na eliminację — przez konfiskaty — tytułów niezależnych. Aby była jasność, jako redaktor naczelny chcę zadeklarować, że za publikację w piśmie przede wszystkim powinien odpowiadać redaktor naczelny, a nie autor.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#PosełAdamMichnik">Mnie się wydaje, że w tej chwili, likwidując cenzurę, niezwykle trudno jest z góry przewidzieć wszystkie tego skutki, ale zacząć należy od likwidacji konsekwentnej, a potem w zależności od zdarzeń modyfikować praktykę, bo skoro padały tu sformułowania, że brak cenzury oznacza zwiększenie odpowiedzialności, to niech wolno mi będzie powiedzieć, że z uczeniem się odpowiedzialności jest tak, jak z uczeniem się pływania. Trzeba wejść do wody. Nie ma odpowiedzialności tam, gdzie nie ma wolności.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#PosełAdamMichnik">I jeszcze dwie uwagi o charakterze marginalnym. Z pewnym zdumieniem, którego nie taję, wysłuchałem wyrazów zaniepokojenia niektórych posłów przed monopolem OKP, przed cenzurą OKP, a to wszystko w związku z tym, że rzecznik prasowy OKP wystąpił z polemiką czy też wystosował sprostowanie w związku z felietonem o politycznym fizys pani redaktor Aleksandry Jakubowskiej, do którego to felietonu pani redaktor naturalnie ma pełne prawo, także do sformułowanych tam opinii, natomiast nam się wydawało, że motywy naszej argumentacji z takim czy innym ustosunkowaniem się do poprawek zaproponowanych przez Senat zostały zdeformowane. My mamy prawo chcieć, aby nasze stanowisko było opinii publicznej za pośrednictwem tak mocnego środka, jak telewizja prezentowane precyzyjnie; każdy z klubów ma takie prawo. I jeżeli, Wysoka Izbo, sprostowanie Jacka Żakowskiego to jest ten nowy monopol i to jest ta nowa cenzura, to ja życzę Wysokiej Izbie tylko takich nowych monopoli i tylko takiej nowej cenzury.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#PosełAdamMichnik">I wreszcie uwaga ostatnia. Myślę, że dobrych obyczajów należy bronić za pomocą własnego pozytywnego prezentowania kulturalnych wzorców. Mówię to w kontekście tego, co tutaj mówiono o pornografii. Cała historia kultury europejskiej jest również historią sporu o to, co można, a czego nie można nazywać pornografią. Podzielam formułowane tu uwagi, że w okresie stanu wojennego istotnie tak się zdarzyło, iż nagle po policyjno-wojskowym rozbiciu „Solidarności” wylegli z podziemia miłośnicy pornografii i entuzjaści skrobanek — i to był czysto polityczny zabieg — to co? To jednak chcę powiedzieć, że ja bym się bardzo bał, gdyby kultura polska przed pornografią i wulgaryzacją nie umiała obronić się sama i musiał jej bronić cenzor, bo wtedy mogłoby się zdarzyć, że ofiarą cenzora padną na przykład utwory Aleksandra Fredry, tak jak w Anglii stało się z książką „Kochanek lady Chatterley”.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#PosełAdamMichnik">Wysoka Izbo! Mnie się wydaje, że jeszcze rok temu nikomu z nas nie przychodziło do głowy, że można cenzurę zlikwidować i obyczaje gwałtownie się nie pogorszą, ludzie na ulicę nie wyjdą i ta likwidacja cenzury wcale nie przyniesie wzrostu społecznej wrogości do kogokolwiek. Mnie się wydaje, że z tego wszyscy, cała Polska, możemy być zadowoleni. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#komentarz">(Poseł Ireneusz Skubis: Ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PosełIreneuszSkubis">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ireneusz Skubis, PSL „Odrodzenie”. Właściwie zostałem sprowokowany przez posła Michnika, ale najpierw komplement, ja posła Michnika bardzo szanowałem i szanuję. I dlatego właśnie chciałem się ustosunkować do trzech rzeczy, które poruszył. Pierwsza sprawa, panie pośle, wywołuje pan do tablicy tych, którzy rzekomo mieli bronić cenzury. My na tej sali dawaliśmy już niejednokrotnie dowody, że potrafimy się przekształcać, że potrafimy myśleć współcześnie.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#komentarz">(Poseł Adam Michnik: Ja z tego się właśnie ucieszyłem, że panowie się potraficie przekształcać.)</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#PosełIreneuszSkubis">Przekształcać nasze myślenie, to znaczy być dobrym i współczesnym posłem — nie betonem. Mnie uczono kiedyś, że beton to nie stary, nie nowy, nie młody, lecz ten, kto nie potrafi współcześnie i po nowemu myśleć. Ta sala niejednokrotnie dawała dowody — i posłowie z prawej, z lewej i ze środka sali — że potrafi już myśleć po nowemu, dlatego wywoływanie do tablicy obrońców cenzury jest bezpodstawne; nie ma potrzeby wywoływać.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#PosełIreneuszSkubis">To jest jedna sprawa. Poza tym jesteśmy zgodni w tej dyskusji co do tego, że zniesienie cenzury jest potrzebne. Dyskutowaliśmy o tym wspólnie, z panem między innymi, na posiedzeniu komisji Kultury i Środków Przekazu. Wreszcie na to, że ja i moi koledzy z PSL jesteśmy za zniesieniem cenzury, dałem panu odpowiedź, gdy byłem przesłuchiwany kandydując na wiceprzewodniczącego Komisji Kultury i Środków Przekazu. Jedyne pytanie członków komisji, jakie padło pod moim adresem, to pytanie posła Michnika: Czy pan poseł jest za zniesieniem cenzury? Powiedziałem: Tak. On powiedział: Wystarczy, będę głosował, żeby pan był wiceprzewodniczącym komisji kultury. Dziękuję przy tej okazji.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#PosełIreneuszSkubis">I jeszcze jedna sprawa. Mnie się wydaje, że dyskusję po pierwszym czytaniu projektów ustaw należy powoli kończyć. Uważam, że oba projekty ustawy — zarówno rządowy, jak i poselski — powinny trafić do komisji. Po dzisiejszej dyskusji powinien powstać jeden dokument i nad jednym należy dyskutować.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#PosełIreneuszSkubis">I wreszcie sprawa pani redaktor Jakubowskiej. Mnie się wydaje, że postępujemy trochę nie fair. Dajmy szansę bronienia się. Z tej mównicy pani redaktor Jakubowska nie ma możliwości występowania. Dajmy możliwość dialogu czy to przed kamerami telewizji, czy na łamach prasy, bo tu i w tej chwili jest to niemożliwe. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zamykam dyskusję. Proszę, panie pośle. Pan poseł chce zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PosełRyszardBartosz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ryszard Bartosz — woj. zamojskie. Nie miałem zamiaru zabierać głosu, ale zostałem sprowokowany wystąpieniem pana posła Adama Michnika, szczególnie uwagą o tej nowej kulturze, która ma być w komunikacji społeczne. Chciałem przytoczyć dwa fakty z ostatniego tygodnia, fakty, których byliśmy — jako Wysoka Izba — uczestnikami i świadkami. Mam na myśli wydarzenie — które miało miejsce dokładnie tydzień temu, a mianowicie wizytę prezydenta Czechosłowacji Vaclava Havla w parlamencie i sposób relacjonowania tej wizyty w środkach masowego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PosełRyszardBartosz">O co mi chodzi? Wizyta w parlamencie była między godziną 15 i 16, a więc w tym czasie, gdy zdecydowana większość Polaków kończyła pracę, znajdowała się na przystankach autobusowych bądź w drodze do domów, czyli w bardzo nietypowej porze dnia. Wizyta ta była transmitowana przez radio i telewizję i — jak pamiętamy — przemówienia wygłosili: nasz dostojny gość prezydent Havel, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Wojciech Jaruzelski, marszałek Sejmu pan Mikołaj Kozakiewicz i marszałek Senatu pan Andrzej Stelmachowski.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PosełRyszardBartosz">Następnego dnia chciałem zapoznać się z wystąpieniami właśnie tu, w parlamencie. Wziąłem do ręki „Rzeczpospolitą” — dziennik rządowy i cóż tam jest? Omówienie, tylko omówienie, Wysoka Izbo, i to w jaki sposób napisane? Większy skrót z przemówienia naszego gościa pana prezydenta Havla, następnie relacja dziennikarska o wizycie dostojnego gościa w Polsce i w tej relacji zamieszczone króciutkie akapity wystąpień marszałka Sejmu i marszałka Senatu oraz prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#PosełRyszardBartosz">Więc, w imię tej nowej kultury, kultury nie ciemiężonej, której cenzura już nie zakłada kagańca, pytam, czy społeczeństwo polskie ma prawo do zapoznania się z pełnymi tekstami wybitnych polityków, z tekstami przemówień wygłoszonych w parlamencie polskim? To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#PosełRyszardBartosz">Jeżeli to właśnie idzie „nowe”, to Wysoka Izba wybaczy, ale ze smutkiem patrzę na przyszłość tego nowego.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#PosełRyszardBartosz">Druga sprawa była już poruszana kilkakrotnie. Jest to casus już właściwie pani redaktor Aleksandry Jakubowskiej. To ja powinienem się obrazić, bo przedstawiając fragment debaty sejmowej akurat pokazano mnie, zmieniono mi imię, zmieniono mi przynależność partyjną. To ja byłem głównym zainteresowanym, który powinien zgłosić protest itd. Jednak tego nie zrobiłem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa chce zabrać głos? Widzę, że pan poseł Rożek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełJanuszRożek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja jestem jak najgorętszym zwolennikiem zniesienia cenzury nie tylko w ogóle, ale także cenzury w gazetach, a taka istnieje. Mam właśnie zarzut pod adresem „Gazety Wyborczej”, której redaktorem naczelnym jest chyba Adam Michnik.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#PosełJanuszRożek">Otóż po powstaniu naszego Klubu Poselskiego PSL spotkaliśmy się z atakiem tej gazety, a kiedy napisaliśmy kilka artykułów, to oczywiście zostały one ocenzurowane. Niech i ta cenzura będzie zniesiona we wszystkich gazetach. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa — proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PosełAdamMichnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Czuję się zaszczycony tym, że pan poseł Rożek tak ceni „Gazetę Wyborczą”, że postanowił na jej łamach opublikować kilka artykułów. Niemniej jednak zwracam uwagę, że cenzura jest zgoła czymś innym niż redakcja. Nie istnieje, panie pośle, na świecie takie pismo, o którym wtedy tylko by się powiedziało, że nie ma w nim cenzury, gdyby każdego dnia drukowało każdy tekst każdego autora. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa chce zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wysoka Izbo! Prezydium Sejmu proponuje skierowanie projektów ustaw o zniesieniu kontroli publikacji i widowisk oraz o uchyleniu ustawy o kontroli publikacji i widowisk, zniesieniu organów tej kontroli oraz o zmianie ustawy Prawo prasowe do Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz do Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm wyraził zgodę na przedstawione propozycje.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego uważam, że Sejm zaakceptował propozycje Prezydium Sejmu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Wybór posłów do składu Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam Wysokiej Izbie, że Sejm na 19 posiedzeniu dokonał wyboru jednego członka Krajowej Rady Sądownictwa spośród siedmiu zgłoszonych kandydatów. Pozostało więc do wyboru 3 członków. Prezydium Sejmu proponuje utrzymanie dotychczas zgłoszonych sześciu kandydatów, których nazwiska są wymienione w doręczonym obywatelom posłom druku nr 190 B.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sejm na poprzednim posiedzeniu zdecydował o przeprowadzeniu imiennego głosowania na poszczególnych kandydatów. Ponieważ mamy sześciu kandydatów, a wybieramy trzech członków Krajowej Rady Sądownictwa, posłowie powinni skreślić co najmniej trzy z zaproponowanych nazwisk. Karty bez skreśleń oraz z mniejszą liczbą skreśleń, względnie nie podpisane nazwiskiem i imieniem posła są nieważne.</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zapytuję, czy wszyscy obecni posłowie posiadają karty do głosowania podpisane imieniem i nazwiskiem? Kto nie ma? Nie widzę. Wobec tego sądzę, że wszyscy państwo macie karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Prezydium Sejmu proponuje również, aby w wypadku, gdy Sejm nie wybierze w pierwszym głosowaniu wszystkich trzech spośród sześciu, kandydatów, w każdym następnym głosowaniu wykluczyć tego kandydata, który w poprzednim głosowaniu uzyskał najmniejszą liczbę głosów. Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm przyjął propozycję. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że głosowanie imienne odbywa się z wykorzystaniem urny, do której posłowie wyczytani w porządku alfabetycznym wrzucają kartki do głosowania podpisane swoim nazwiskiem.</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Do przeprowadzenia głosowania powołuję następujących sekretarzy Sejmu: panią poseł Annę Dynowską, pana posła Stefana Mleczkę, pana posła Waldemara Pawlaka, pana posła Macieja Półtoraka i pana posła Marka Rutkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Imienną listę posłów będzie odczytywał poseł Marek Rusakiewicz, przy odbieraniu kart będzie pomagał pan poseł Waldemar Pawlak.</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę wymienionych posłów sekretarzy o zbliżenie się do urny. Proszę uprzejmie o zbliżenie się do urny.</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę obywateli posłów o podpisanie kart do głosowania swoim imieniem i nazwiskiem, jeżeli państwo jeszcze tego nie uczynili.</u>
          <u xml:id="u-47.17" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania. Proszę posła Marka Rusakiewicza o odczytanie nazwisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ambroziak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Andrzejewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Aumiller Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Babiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Babul Adam,</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Badach Tadeusz Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bajołek Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Balazs Artur,</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Balicki Szczepan,</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Balik Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Barański Zdzisław Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartnicki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.13" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartosik Marek,</u>
          <u xml:id="u-48.14" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartosz Ryszard Władysław,</u>
          <u xml:id="u-48.15" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartoszcze Roman,</u>
          <u xml:id="u-48.16" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Baścik Edward,</u>
          <u xml:id="u-48.17" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bąk Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.18" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bednarkiewicz Maciej,</u>
          <u xml:id="u-48.19" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bentkowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-48.20" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bernacki Ludwik,</u>
          <u xml:id="u-48.21" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Beszta-Borowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.22" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bibrzycki Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.23" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-48.24" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bielecki Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-48.25" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bielewicz Alfred,</u>
          <u xml:id="u-48.26" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bieliński Stefan,</u>
          <u xml:id="u-48.27" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bień Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.28" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bieńkowska Alicja,</u>
          <u xml:id="u-48.29" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Biliński Tadeusz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-48.30" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-48.31" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błachnio Jan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.32" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błaszczyk Janusz,</u>
          <u xml:id="u-48.33" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błaszczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.34" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błaszczyk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.35" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błoch Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.36" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bobak Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-48.37" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bocheń Irmindo,</u>
          <u xml:id="u-48.38" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bogusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.39" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bondarewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.40" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-48.41" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Borawska Marianna,</u>
          <u xml:id="u-48.42" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.43" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bożek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.44" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.45" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brodecki Adam,</u>
          <u xml:id="u-48.46" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brudniak Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-48.47" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brzeziński Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-48.48" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brzozowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-48.49" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brzuzy Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.50" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bugaj Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.51" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bujak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-48.52" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bukała Aniela,</u>
          <u xml:id="u-48.53" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bukowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-48.54" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Burski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.55" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Byliński Janusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.56" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Caputa Michał,</u>
          <u xml:id="u-48.57" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chmielarski Wiesław Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.58" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chmielewski Henryk,</u>
          <u xml:id="u-48.59" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chojecki Lucjan,</u>
          <u xml:id="u-48.60" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chojnacka Irena,</u>
          <u xml:id="u-48.61" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Choszczewski Jan Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-48.62" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chrupek Paweł,</u>
          <u xml:id="u-48.63" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chrzanowski Witold,</u>
          <u xml:id="u-48.64" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Cieśla Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.65" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Cimoszewicz Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.66" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czaja Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.67" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czarnik-Sojka Teresa,</u>
          <u xml:id="u-48.68" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czarnobilski Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-48.69" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czenczek Maria,</u>
          <u xml:id="u-48.70" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czereyski Krzysztof Janusz,</u>
          <u xml:id="u-48.71" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerniawski Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-48.72" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerwiński Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.73" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerwiński Leszek,</u>
          <u xml:id="u-48.74" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerwiński Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.75" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czeżyk Ignacy Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.76" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czupała-Hołoga Stefania,</u>
          <u xml:id="u-48.77" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czykwin Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-48.78" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czypionka Sebastian,</u>
          <u xml:id="u-48.79" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czyż Barbara,</u>
          <u xml:id="u-48.80" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dalgiewicz Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.81" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dankowska Adela,</u>
          <u xml:id="u-48.82" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dąbrowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.83" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Derwich Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-48.84" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dłużniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.85" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-48.86" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dobielińska-Eliszewska Teresa Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-48.87" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dobrosz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-48.88" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dojka Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.89" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Domański Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-48.90" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dominiak Wawrzyniec,</u>
          <u xml:id="u-48.91" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dowgiałło Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-48.92" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dowgwiłłowicz Jerzy Wacław,</u>
          <u xml:id="u-48.93" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Drela Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-48.94" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Duda Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.95" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dudkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-48.96" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dudziak Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.97" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dyner Jerzy Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-48.98" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dynowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-48.99" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dyrak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.100" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dys-Kulerski Witysław Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-48.101" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dziuba Tadeusz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-48.102" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dziubek Marek,</u>
          <u xml:id="u-48.103" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ejsmont Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-48.104" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Fiszbach Tadeusz Rudolf,</u>
          <u xml:id="u-48.105" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Furtak Antoni,</u>
          <u xml:id="u-48.106" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gabrielski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.107" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gabryszewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.108" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gabryś Herbert,</u>
          <u xml:id="u-48.109" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gajda Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.110" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gajewicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.111" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gajewski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.112" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gałeczka Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.113" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gaweł Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-48.114" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-48.115" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gawski Ziemowit Dionizy,</u>
          <u xml:id="u-48.116" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Geremek Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-48.117" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gębicki Stefan,</u>
          <u xml:id="u-48.118" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gil Irena Urszula,</u>
          <u xml:id="u-48.119" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gil Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.120" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-48.121" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Glapiński Andrzej Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.122" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Głuchowski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-48.123" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Goczoł Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.124" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gołaczyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.125" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gomola Maria,</u>
          <u xml:id="u-48.126" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Goździkiewicz Ludomir Karol,</u>
          <u xml:id="u-48.127" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Górski Michał,</u>
          <u xml:id="u-48.128" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grabarkiewicz Mirosława Kazimiera,</u>
          <u xml:id="u-48.129" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grabowiecki Adam,</u>
          <u xml:id="u-48.130" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grabowska Danuta,</u>
          <u xml:id="u-48.131" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Greń Roman,</u>
          <u xml:id="u-48.132" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grugel Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-48.133" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gryczewski Wojciech Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.134" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzebyk Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-48.135" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzęda Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-48.136" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzyb Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.137" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzywacz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-48.138" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Guenther Ignacy,</u>
          <u xml:id="u-48.139" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gutowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.140" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Helak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.141" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Hennelowa Józefa,</u>
          <u xml:id="u-48.142" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Hopfer Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.143" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Horoszkiewicz Edward,</u>
          <u xml:id="u-48.144" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Iwan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.145" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jagiełło Edmund,</u>
          <u xml:id="u-48.146" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janas Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-48.147" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janasek Henryk,</u>
          <u xml:id="u-48.148" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janicki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-48.149" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janicki Marian Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.150" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janicki Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-48.151" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jankowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.152" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.153" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jarosz Urszula Wanda,</u>
          <u xml:id="u-48.154" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jasiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.155" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jastrzębski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.156" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jaworski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.157" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jemioło Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.158" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jeż Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.159" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Józefiak Jerzy Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.160" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jungiewicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.161" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jurek Marek,</u>
          <u xml:id="u-48.162" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jurewicz Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-48.163" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jużykiewicz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-48.164" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kaczmarek Henryk,</u>
          <u xml:id="u-48.165" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-48.166" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kamiński Zbigniew Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.167" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kapsa Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-48.168" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Karczewski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-48.169" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Karpacz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.170" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kasprzak Bernard,</u>
          <u xml:id="u-48.171" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kasprzyk Jacek,</u>
          <u xml:id="u-48.172" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kastelik Czesław,</u>
          <u xml:id="u-48.173" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kaszubski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.174" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kawałko Zbigniew Michał,</u>
          <u xml:id="u-48.175" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kawecki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-48.176" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kempka Dorota,</u>
          <u xml:id="u-48.177" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kern Andrzej Piotr,</u>
          <u xml:id="u-48.178" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kędzierska-Truszczyńska Dobrochna,</u>
          <u xml:id="u-48.179" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kędzierski Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.180" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kieć Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-48.181" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kiermaszek-Lamla Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-48.182" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kijonka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.183" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kisiliczyk Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.184" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Knoppek Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.185" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Knysok Anna Maria,</u>
          <u xml:id="u-48.186" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kołodziej Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.187" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kołodziejczyk Piotr,</u>
          <u xml:id="u-48.188" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Komar Henryk,</u>
          <u xml:id="u-48.189" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Komornicki Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-48.190" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Komorowski Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-48.191" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kondracki Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-48.192" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Konopka Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.193" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kopański Sławomir Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.194" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kopczyński Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-48.195" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kornasiewicz Alicja Józefa,</u>
          <u xml:id="u-48.196" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kosiński Czesław,</u>
          <u xml:id="u-48.197" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kosmalski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.198" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kosowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.199" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kostrzewa Zbigniew Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.200" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kościelniak Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.201" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowal Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.202" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.203" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.204" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalik Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.205" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-48.206" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kozaczko Lech,</u>
          <u xml:id="u-48.207" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kozakiewicz Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-48.208" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kozłowski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-48.209" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krajewski Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.210" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krasnodębski Karol,</u>
          <u xml:id="u-48.211" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krasowski Edmund Marek,</u>
          <u xml:id="u-48.212" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kraszewski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.213" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krauz Stanisława,</u>
          <u xml:id="u-48.214" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Król Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.215" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Król Marek,</u>
          <u xml:id="u-48.216" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krzekotowski Jacek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.217" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krzyżanowska Olga,</u>
          <u xml:id="u-48.218" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krzyżanowski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-48.219" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kuc Bożenna Marianna,</u>
          <u xml:id="u-48.220" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kuligowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.221" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kułaga Zenon,</u>
          <u xml:id="u-48.222" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kurek Michał,</u>
          <u xml:id="u-48.223" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kurzajewski Czesław Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.224" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kuś Janina,</u>
          <u xml:id="u-48.225" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kwietniewska Anna Jolanta,</u>
          <u xml:id="u-48.226" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-48.227" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Langowska Grażyna Mirosława,</u>
          <u xml:id="u-48.228" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lech Lesław,</u>
          <u xml:id="u-48.229" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lenz Piotr Paweł,</u>
          <u xml:id="u-48.230" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Leszczyński Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-48.231" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Leśniewski Witold,</u>
          <u xml:id="u-48.232" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Liszcz Teresa,</u>
          <u xml:id="u-48.233" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lityński Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.234" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Liwak Władysław,</u>
          <u xml:id="u-48.235" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lubieniecki Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.236" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lubowska Iwona,</u>
          <u xml:id="u-48.237" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lysek Norbert,</u>
          <u xml:id="u-48.238" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łapicki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.239" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-48.240" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.241" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-48.242" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łuczak Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-48.243" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-48.244" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łupina Zygmunt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-48.245" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mackiewicz Zbigniew Władysław,</u>
          <u xml:id="u-48.246" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-48.247" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Majdański Stanisław Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.248" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Malczewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-48.249" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Małachowski Aleksander Maria,</u>
          <u xml:id="u-48.250" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mańka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.251" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Marchlik Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.252" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Masarczyk Joachim,</u>
          <u xml:id="u-48.253" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Matusiak Romualda,</u>
          <u xml:id="u-48.254" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Matuszczak Adam,</u>
          <u xml:id="u-48.255" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mazan Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.256" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mazur Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.257" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-48.258" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Michalak Henryk Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.259" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Michnik Adam,</u>
          <u xml:id="u-48.260" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-48.261" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Miłkowski Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.262" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mitura Adam,</u>
          <u xml:id="u-48.263" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mleczko Stefan,</u>
          <u xml:id="u-48.264" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Modrzejewski Jerzy Hubert,</u>
          <u xml:id="u-48.265" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Modzelewski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.266" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mojzesowicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-48.267" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mokry Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.268" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Müller Edward,</u>
          <u xml:id="u-48.269" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Myszkiewicz-Niesiołowski Stefan Konstanty,</u>
          <u xml:id="u-48.270" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ney Roman,</u>
          <u xml:id="u-48.271" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Niegosz Roman,</u>
          <u xml:id="u-48.272" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Norbert Roman,</u>
          <u xml:id="u-48.273" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowacki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.274" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-48.275" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowak Edward,</u>
          <u xml:id="u-48.276" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowakowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.277" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowakowski Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-48.278" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Okrzesik Janusz,</u>
          <u xml:id="u-48.279" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Oleksy Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.280" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Onyszkiewicz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-48.281" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Orzechowski Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.282" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Orzeł Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.283" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.284" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Osiński Jerzy Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-48.285" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ostapiuk Seweryn,</u>
          <u xml:id="u-48.286" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Padykuła Stanisław Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.287" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pałka Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-48.288" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pańko Walerian,</u>
          <u xml:id="u-48.289" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Paprzycki Lech Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-48.290" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pawlak Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-48.291" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pidek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.292" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-48.293" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pieniążek Antoni Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.294" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pietkiewicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.295" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pięta Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-48.296" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pigoń Zenon,</u>
          <u xml:id="u-48.297" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pilarczyk Józef Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.298" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-48.299" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Piszel Andrzej Justyn,</u>
          <u xml:id="u-48.300" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pogonowska-Jucha Emilia,</u>
          <u xml:id="u-48.301" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pol Marek,</u>
          <u xml:id="u-48.302" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Polak Wojciech Sylwester,</u>
          <u xml:id="u-48.303" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-48.304" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pomirski Miron Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.305" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Popiela Stanisława,</u>
          <u xml:id="u-48.306" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Popis Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.307" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Półtorak Maciej Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.308" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Proszowska Joanna,</u>
          <u xml:id="u-48.309" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-48.310" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Puzewicz Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-48.311" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rajtar Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.312" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Robakowski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-48.313" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rogiński Paweł,</u>
          <u xml:id="u-48.314" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rogowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.315" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rokita Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.316" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Romańczuk Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-48.317" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rosiak Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.318" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rostek Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.319" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rozwandowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.320" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rożek Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-48.321" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rudnicki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-48.322" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusakiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-48.323" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusecki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.324" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusnarczyk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-48.325" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusznica Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.326" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rutkowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-48.327" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ryder Stefan,</u>
          <u xml:id="u-48.328" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-48.329" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rzymełka Jan Antoni,</u>
          <u xml:id="u-48.330" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sak Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-48.331" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sałata Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.332" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Seferowicz Elżbieta Maria,</u>
          <u xml:id="u-48.333" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sekuła Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-48.334" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-48.335" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sidor Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.336" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sielicka-Gracka Maria Teresa,</u>
          <u xml:id="u-48.337" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Siemieniuk Aleksy,</u>
          <u xml:id="u-48.338" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sienkiewicz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-48.339" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sierakowska Izabella,</u>
          <u xml:id="u-48.340" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sierżant Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.341" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sikora Andrzej Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.342" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Skalski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-48.343" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Skowroński Czesław Wacław,</u>
          <u xml:id="u-48.344" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Skubis Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-48.345" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Slezak Jerzy Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-48.346" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Smolarek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.347" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-48.348" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sobieszczański Stefan Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-48.349" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sobotka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-48.350" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-48.351" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Solarewicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-48.352" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sołtyk Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-48.353" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-48.354" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sroczyński Jan Władysław,</u>
          <u xml:id="u-48.355" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Staniszewska Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-48.356" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Starczynowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.357" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-48.358" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stasiak Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.359" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stefaniuk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-48.360" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Steinhoff Janusz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-48.361" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stępniak Maria,</u>
          <u xml:id="u-48.362" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stolzman Maria Joanna,</u>
          <u xml:id="u-48.363" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Strózik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.364" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suchocka Hanna,</u>
          <u xml:id="u-48.365" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suchodolski Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-48.366" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suchodolski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.367" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Susek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.368" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suskiewicz Halina Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-48.369" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sytek Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.370" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szarmach Henryk,</u>
          <u xml:id="u-48.371" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szczygielski Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.372" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szczygieł Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-48.373" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szkutnik Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-48.374" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szlachta Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.375" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szreder Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-48.376" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szwed Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.377" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymanderski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-48.378" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymańska-Kwiatkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-48.379" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymański Janusz,</u>
          <u xml:id="u-48.380" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymański Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-48.381" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymański Leonard Józef Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.382" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymborski Janusz,</u>
          <u xml:id="u-48.383" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ścieszko Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.384" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Śliwa Lucjan,</u>
          <u xml:id="u-48.385" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Święcicki Marcin,</u>
          <u xml:id="u-48.386" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Świtka Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.387" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Tokarz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-48.388" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Tomkiewicz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.389" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Trelka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-48.390" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Trzciński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-48.391" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Twaróg Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-48.392" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ujas Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-48.393" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ujazdowski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.394" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Urbanowicz Anna,</u>
          <u xml:id="u-48.395" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Urbańska Bożenna,</u>
          <u xml:id="u-48.396" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wanot Stefan,</u>
          <u xml:id="u-48.397" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Warjan Jan Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.398" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wawrzyniak Alfred,</u>
          <u xml:id="u-48.399" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wąs Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-48.400" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Węgłowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.401" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Węgrzyn Małgorzata,</u>
          <u xml:id="u-48.402" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wiatr Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-48.403" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wiąckowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.404" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wieczorkiewicz Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-48.405" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wiertek Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.406" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wilczyńska Zofia,</u>
          <u xml:id="u-48.407" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wilk Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-48.408" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Witt Zenon,</u>
          <u xml:id="u-48.409" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wlekliński Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.410" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wnuk Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.411" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Woda Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-48.412" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wojciechowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.413" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wojtczak Michał Bernard,</u>
          <u xml:id="u-48.414" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wolnik Wilhelm,</u>
          <u xml:id="u-48.415" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Woźniak Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-48.416" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Woźniak Teresa,</u>
          <u xml:id="u-48.417" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wójcik Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.418" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wróbel Jan Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.419" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wujec Henryk,</u>
          <u xml:id="u-48.420" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wuttke Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.421" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wybrański Andrzej Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-48.422" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wyrowiński Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.423" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zając Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.424" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zajączkowski Wiesław Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.425" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zalewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-48.426" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zambrzycki Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-48.427" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-48.428" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zawadzki Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.429" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zawiślak Andrzej Marek,</u>
          <u xml:id="u-48.430" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zbylut Michał,</u>
          <u xml:id="u-48.431" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.432" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zegar Józef Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-48.433" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zemke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-48.434" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zieliński Adam,</u>
          <u xml:id="u-48.435" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zieliński Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-48.436" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zieliński Ryszard Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.437" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ziemba Bonawentura,</u>
          <u xml:id="u-48.438" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zimnicki Adam,</u>
          <u xml:id="u-48.439" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zimowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.440" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ziółkowska Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-48.441" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Złakowski Zenon,</u>
          <u xml:id="u-48.442" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zych Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-48.443" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zych Józef,</u>
          <u xml:id="u-48.444" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żabiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-48.445" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żabiński Władysław,</u>
          <u xml:id="u-48.446" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żelazny Antoni,</u>
          <u xml:id="u-48.447" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żenkiewicz Marian,</u>
          <u xml:id="u-48.448" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żukowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-48.449" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żurawiecki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-48.450" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żurowski Stanisław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi. Czy wszyscy obecni posłowie oddali swe głosy, czy nikt z państwa nie został pominięty?</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Ponieważ nikt się nie zgłasza, uważam głosowanie za zamknięte.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ja zostałem pominięty.)</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o podanie nazwiska.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Kraszewski: Ryszard Kraszewski.)</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa został pominięty? Nikt się nie zgłasza, uważam głosowanie za zamknięte.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę sekretarzy: panią Annę Dynowską, pana Stefana Mleczkę, pana Waldemara Pawlaka, pana Macieja Półtoraka i pana Marka Rutkowskiego o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W czasie obliczania głosów przystąpimy do kolejnego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (druk nr 209).</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu pana ministra przemysłu Tadeusza Syryjczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! W związku z generalnymi zmianami systemu gospodarczego rząd przystąpił do przygotowania pakietu ustaw dotyczących zagadnień prywatyzacyjnych, a jednocześnie dostosowania funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych oraz innych podmiotów gospodarczych do nowych warunków działania.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Na opracowanie ustawy wpłynęły także sygnały dotyczące nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych w tym obszarze, w którym wchodzą one w spółki z innymi podmiotami, bądź też zawierają niekorzystne dla przedsiębiorstwa umowy cywilnoprawne.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W związku z powyższym został opracowany pakiet ustaw obejmujących zmianę ustawy o przedsiębiorstwie państwowym, zmianę ustawy Kodeks handlowy, zmianę ustawy o działalności gospodarczej, zmianę ustawy Prawo upadłościowe.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Zmiana Kodeksu handlowego, Prawa upadłościowego oraz ustawy o działalności gospodarczej ma charakter niewielkiego dokumentu. Jak poinformowało Prezydium Sejmu, zostały one skierowane do pierwszego czytania w komisji.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeżeli chodzi o ustawę zmieniającą ustawę o przedsiębiorstwie państwowym, to jest ona przedmiotem mojego wystąpienia. Ustawa ta obejmuje w zasadzie 4 kategorie zmian. Najistotniejszą, ściśle skorelowaną ze zmianami w prawie upadłościowym, jest zmiana postępowania naprawczego w przedsiębiorstwie państwowym; druga — dotyczy statusu dyrektora; trzecia — sprzedaży majątku; czwarta — niektórych zagadnień związanych z likwidowaniem i przekształcaniem przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Oprócz tego ustawa zawiera pewne zmiany o charakterze redakcyjnym czy porządkującym, bądź też usuwa przepisy, które w świetle obecnych zmian ustroju gospodarczego i zmian Konstytucji stały się nieaktualne.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Pierwszy blok zagadnień obejmuje postępowanie naprawcze. Postępowanie naprawcze ma na celu zastąpienie dotychczasowej regulacji, jaką były przepisy ustawy o naprawie przedsiębiorstwa państwowego, o naprawie gospodarki przedsiębiorstwa państwowego. Idea postępowania naprawczego polega na tym, aby pomiędzy przedsiębiorstwami, które są w stadium upadłości, a przedsiębiorstwami funkcjonującymi prawidłowo wyodrębnić tę grupę, która powinna być przedmiotem szczególnej troski i zainteresowania. Jak wiadomo, podstawową przyczyną postępowania naprawczego będzie niepłacenie dywidendy. Postępowanie naprawcze będzie polegało na tym, iż przedsiębiorstwo, które do tej pory działało całkowicie samodzielnie i było w zasadzie kontrolowane przez samorząd pracowniczy i dyrekcję, pozostaje takim tak długo, jak długo wywiązuje się poprawnie ze swoich zobowiązań, w tym zwłaszcza z jednego z głównych zobowiązań, jakim jest płacenie skarbowi państwa dywidendy od majątku włożonego do tego przedsiębiorstwa przez państwo z funduszy ogólnonarodowych.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Celem postępowania naprawczego jest zanalizowanie sytuacji przedsiębiorstwa, które zaprzestało płacenia dywidendy i w związku z tym należy je traktować jako przedsiębiorstwo, które jeszcze nie upada, gdyż jeszcze nie przynosi straty właścicielowi, to jest państwu, ale już znalazło się w strefie zagrożenia. Nie przynosi straty, ale też nie przynosi zysku takiego, jaki jest ustawowo określony i jaki jest oczekiwany od przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W związku z powyższym postępowanie to polega na tym, iż powoduje powołanie komisji naprawczej, w której samorząd pracowniczy jest reprezentowany, ale pozostaje w mniejszości, gdyż komisja składa się z 7 członków, w tym 2 delegatów samorządu pracowniczego, przedstawicieli organu założycielskiego i przedstawiciela władz państwowych skarbowych.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Komisja naprawcza obejmuje władzę nad przedsiębiorstwem, może powoływać i zwalniać dyrektora, żądać przedstawienia programu naprawczego, a także czuwać nad jego realizacją.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Sądzę, że nie ma potrzeby szczegółowo omawiać zasad postępowania naprawczego, gdyż akurat ta część jest całkowicie klarowna: jest to nowy rozdział 13 w proponowanej ustawie, który obejmuje artykuły od 63 do 71.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Druga grupa zmian dotyczy statusu dyrektora. Jak wiadomo, jedną z fundamentalnych kwestii ustawicznie dyskutowanych w obszarze strukturalnym przedsiębiorstwa państwowego, jest rozwiązanie trójkąta: centrum — dyrektor — samorząd pracowniczy. Te wzajemne relacje tutaj są dość powikłane, wynikają one z krzyżowania się różnych koncepcji co do istoty przedsiębiorstwa państwowego, to znaczy czy ma ono charakter raczej samorządowy, czy raczej jest firmą państwową i jaki właściwie jest status jego dyrektora, czyje interesy ma on reprezentować oraz przez kogo ma być powoływany i odwoływany.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Proponowane zmiany zmierzają w tym kierunku, aby — po pierwsze — uporządkować kwestie powoływania dyrektorów w ten sposób, iż zniesie się listę przedsiębiorstw szczególnego znaczenia, takich, w których dyrektora powołuje organ założycielski. Nie narusza to statusu przedsiębiorstw obronnych, przedsiębiorstw działających przy zakładach karnych i innych rodzajów przedsiębiorstw, których szczególność nie była w zasadzie kwestionowana.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W miejsce tego proponujemy, aby istniały jednolite przedsiębiorstwa państwowe, w którym dyrektora powołuje rada pracownicza, z tym że uważamy, iż przejście od nomenklatury nie powinno prowadzić do demokracji, ale do merytorycznych rozwiązań, w których czynnikiem decydującym będą kwalifikacje.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Dlatego przewiduje się jako obligatoryjną formę konkurs, przy czym zakłada się, iż komisja konkursowa jest ciałem, w którym reprezentowany jest samorząd pracowniczy i państwo przez organ założycielski. Komisja byłaby powoływana po połowie — 3 członków organ założycielski, 3 członków rada pracownicza. Oczywiście, istotą konkursu nie jest głosowanie. Rozporządzenie wykonawcze, które obecnie istnieje, wymagałoby pewnej modyfikacji, zmierzałoby w takim kierunku, aby konkursowi nadać charakter merytorycznej oceny wartości kandydata na dyrektora.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Równocześnie zakłada się, iż dyrektor powinien otrzymać względną samodzielność, to znaczy mieć szansę prowadzenia przedsiębiorstwa w sposób operatywny, stanowczy, nawet wbrew ewentualnym zniechęceniom załogi. Dlatego uważamy, iż dyrektor powinien być powoływany na lat 5 i w tym okresie to stanowisko powinno być traktowane jako funkcja stabilna, która nie może być likwidowana, a dyrektor nie może być odwoływany z błahych przyczyn. Podstawą odwołania w okresie 5 lat byłyby wyłącznie takie przesłanki, które uzasadniają zwolnienie dyscyplinarne czy też zbliżone do takiego trybu postępowania. Okres 5-letni, który byłby czasem na realizację programu przedstawionego przez dyrektora przy okazji powoływania go w ramach konkursu, umożliwiłby dyrektorowi zapoznanie się z przedsiębiorstwem, przeprowadzenie analizy jego działania, pogłębionej już w czasie pełnienia funkcji, przeprowadzenie przez ewentualnie trudniejszy czas, w którym trudniej o akceptację pracowników, i wreszcie wylegitymowanie się po tym 5-letnim okresie takimi rezultatami, które pozwolą mu kandydować w kolejnym konkursie, gdyż po 5 latach jego funkcja po prostu ustanie i odbędzie się niejako nowa procedura powołania dyrektora, a on ma szansę być jednym z kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Zakładamy, że wymogi stabilizacyjne spowodują, iż odwołanie w tym 5-letnim okresie, na który zawarty jest kontrakt, będzie wymagało wniosku rady pracowniczej i zgody organu założycielskiego. Tak więc odwoływać będzie rada pracownicza, ale po uzyskaniu uprzedniej zgody organu założycielskiego, a zatem po uzasadnieniu merytorycznym tej kwestii i wszechstronnym rozważeniu zasadności odwołania dyrektora.</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jest to pewien kompromis pomiędzy bardzo stanowczym żądaniem dyrektorów, aby uniezależnić ich od rad pracowniczych oraz równie stanowczym żądaniem samorządów, aby organ założycielski zmniejszył zakres swojego oddziaływania na przedsiębiorstwo.</u>
          <u xml:id="u-50.18" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Uważamy także, iż zagadnienie wynagrodzenia dyrektorów powinno być regulowane nieco odmiennie niż innych kierowników jednostek państwowych. Obecnie, gdy dyrektora na ogół powołuje rada pracownicza, a wyjątkowo organ założycielski, wynagrodzenie i inne elementy umowy o pracę ustala organ założycielski, bez względu na formę powoływania. Ta sytuacja ma wielorakie wadliwe uwarunkowania.</u>
          <u xml:id="u-50.19" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Po pierwsze, kto inny zawiera umowę o pracę, kto inny powołuje. Uważamy, iż umowę o pracę powinna zawierać rada pracownicza.</u>
          <u xml:id="u-50.20" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Po drugie, ustalanie wynagrodzeń na szczeblu ministerstwa, na przykład przemysłu, które ma około 1700 przedsiębiorstw, w zasadzie z góry przesądza, iż ma to charakter mechaniczny i nie może pozostawać w związku z oceną przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-50.21" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Uważamy jednak, że oddanie spraw wynagrodzenia dyrektorów w ręce rady pracowniczej nie jest właściwe. Stworzenie układu, w którym dyrektor jako kierownik zakładu pracy ma wpływ na wynagrodzenia swoich bezpośrednich podwładnych, a także innych pracowników w sposób pośredni lub bezpośredni w małym przedsiębiorstwie, a oni z kolei jako członkowie rady pracowniczej decydują o jego wynagrodzeniu, jest układem co najmniej kontrowersyjnym, jeśli nie wadliwym.</u>
          <u xml:id="u-50.22" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Dodam jeszcze, że jest wiele głosów krytycznych, iż rada pracownicza może przecież obiektywnie ocenić działanie dyrektora. Zgadzam się, że w dużych przedsiębiorstwach, gdzie członkowie rady pracowniczej w hierarchii służbowej są dość odlegli od dyrektora, to zjawisko zależności wzajemnej nie występuje. Natomiast w małym przedsiębiorstwie, w którym członkowie rady pracowniczej pozostają bezpośrednio w niewielkiej odległości służbowej od dyrektora, mamy do czynienia z układem całkowicie niewłaściwym.</u>
          <u xml:id="u-50.23" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Tak więc wobec tych dwóch trudności, które się pojawiły w dyskusji nad ustawą, między ustalaniem wynagrodzenia przez organ założycielski — a więc na odległość — a ustalaniem wynagrodzenia przez radę pracowniczą, wybraliśmy wariant trzeci i zamierzamy go wnieść w ramach rozporządzenia wykonawczego do ustawy, iż wynagrodzenie dyrektora będzie czynnikiem zobiektywizowanym, to znaczy takim, aby była dość istotna część stała, tak jak w wypadku funkcjonariuszy rządowych, a z drugiej strony część zależna od parametrów ekonomicznych przedsiębiorstwa, w zasadzie od zysku, gdyż istniejący obecnie współczynnik — naszym zdaniem — nie do końca zdaje egzamin. Są bowiem przedsiębiorstwa, gdzie zakres środków trwałych jest bardzo ograniczony i wtedy ten iloraz daje wyniki zupełnie sztuczne.</u>
          <u xml:id="u-50.24" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Trzecie zagadnienie dotyczy pewnych zmian w zakresie sprzedaży majątku przedsiębiorstwa. Jest to zagadnienie drażliwe, mające niejako dwie strony. Istnieje bowiem duże wyczulenie społeczne na nieuczciwe transakcje lub co najmniej szkodliwe z punktu widzenia interesów przedsiębiorstwa i państwa, polegające na zbyt niskiej wycenie i wadliwej w tym sensie sprzedaży składników majątkowych przedsiębiorstwa innym osobom fizycznym, prawnym czy innym przedsiębiorstwom.</u>
          <u xml:id="u-50.25" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Z drugiej strony jest faktem, iż nasze przedsiębiorstwa mają w swoich składnikach majątkowych sprzęt nie wykorzystany, rozpoczęte inwestycje, których nie są w stanie skończyć, urządzenia nie eksploatowane Istnieje też bardzo zła tradycja, iż często lepiej doprowadzić do zniszczenia danego urządzenia niż je komuś sprzedać i być posądzonym o nieuczciwość.</u>
          <u xml:id="u-50.26" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Uważamy, że przedsiębiorstwo państwowe powinno mieć daleko idące prawo sprzedawania środków trwałych i innych składników majątkowych, przy czym istotną sprawą jest uregulowanie trybu sprzedaży w taki sposób, aby utrudnić nieuczciwe machinacje; zapobiec złodziejstwu — jak wiadomo — w ogóle się nie da, dlatego należy stworzyć taki tryb, który by utrudniał nieuczciwe działania na szkodę przedsiębiorstwa, a jednocześnie zapewniał dokonywanym transakcjom wiarygodność społeczną.</u>
          <u xml:id="u-50.27" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W związku z powyższym przewidujemy skreślenie art. 47 ustawy o przedsiębiorstwu państwowym, który zresztą był dość dziwny, bo blokował sprzedaż środków trwałych na rzecz jednostek gospodarki nieuspołecznionej, z wyjątkiem na przykład statków morskich, co było dość osobliwym rozwiązaniem, gdyż pewne, szczególnie wyliczone, elementy środków trwałych można było sprzedawać i to dość korzystnie, natomiast innych, niewielkich — nie. Często sprzedaż była niekorzystna, gdyż akurat nie było jednostki gospodarki uspołecznionej zdolnej do zakupu, a rzemieślnik czy rolnik indywidualny nie mógł kupić zbędnego środka trwałego, gdyż wiązało się to z podejrzliwością względem organów przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-50.28" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Tak więc uważamy, iż w miejsce tych przepisów należy wprowadzić rozporządzenie Rady Ministrów, które określi tryb sprzedaży, a także dać rządowi delegację do ewentualnego ograniczenia możliwości sprzedaży. Uważamy, iż po określeniu trybu sprzedaży w formie przetargowej, przy czym w rozporządzeniu wykonawczym przewidywalibyśmy zasadę informowania o przetargu w sposób publiczny, a ponadto zawiadamiania władz skarbowych, tak aby móc śledzić faktyczny przebieg przynajmniej wybranych przetargów, po tym okresie monitorowania tego zjawiska przez — powiedzmy — pół roku czy rok, jeżeli okaże się, że są potrzebne dalsze ograniczenia, to je wprowadzimy. Sądzę jednak, że istotniejszy jest tryb sprzedaży, a nie to, co się Sprzedaje. Chodzi o stworzenie oferty dla wszystkich potencjalnych nabywców i uzyskanie maksymalnie korzystnego wyniku ekonomicznego dla przedsiębiorstwa z tytułu sprzedaży, a także dla gospodarki narodowej, gdyż nabywca, inwestując w tę nabytą rzecz, gwarantuje jej poprawne wykorzystanie w dalszej działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-50.29" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Kolejne zagadnienie związane z ustawą o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych wiąże się z tematyką likwidacyjną i podziałem. Zamierzamy w ustawie wyliczyć enumeratywnie przypadki, które szczególnie powinny skłaniać organ założycielski do rozważenia możliwości likwidacji przedsiębiorstwa państwowego i zagospodarowania pozostałego majątku w innej formie prawnej. Chodzi tu zwłaszcza o takie novum — do tej pory nie przewidywane w istniejących przepisach wykonawczych ani w ustawie — jak oddanie łącznie ponad połowy majątku przedsiębiorstwa do używania innym osobom prawnym lub przedsiębiorstwom, osobom fizycznym lub prawnym bądź też włożenia jako udziały do spółek. Jedna z sytuacji patologicznych, jakie ostatnio mają miejsce, polega na tym, że przedsiębiorstwo państwowe faktycznie zmienia się w holding, który wkłada swój majątek do przedsiębiorstw, do spółek akcyjnych czy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub dzierżawi swój majątek, co — ogólnie biorąc — jeżeli tylko poszczególne transakcje są prawidłowe, nie jest zjawiskiem szkodliwym. Nie mamy generalnie nic przeciw temu. Problem jest inny — czy rzeczywiście przedsiębiorstwo, w którym pozostał księgowy, dyrektor, grupa pracowników administracyjnych i strażnicy majątku, a na całej reszcie jego majątku pracują już inne przedsiębiorstwa, osoby fizyczne lub prawne, powinno mieć nadal statut przedsiębiorstwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-50.30" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Należy uznać, że w tym wypadku państwo powinno mieć prawo zlikwidowania przedsiębiorstwa i wstąpienia bezpośrednio jako strona do odpowiednich umów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością czy w spółkach akcyjnych, bądź też przeorganizowania pozostałości przedsiębiorstwa w spółkę skarbu państwa, która prowadzi nadal działalność, wyrażającą się w udostępnieniu majątku państwowego do dyspozycji innym podmiotom gospodarczym. Taka forma działania jest, być może, niekiedy wskazana i poprawna, ale powinna być administrowana w inny sposób niż na przykład przez samorząd złożony z dyrektora, księgowego i pracowników administracyjnych tego pozostałego kadłuba po przedsiębiorstwie państwowym. Byłaby to więc jedna z nowych przesłanek likwidacyjnych przedsiębiorstwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-50.31" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Kolejna grupa zmian to pewne zmiany o charakterze redakcyjnym lub koordynujące inne przepisy z nowym postępowaniem naprawczym bądź mające na celu usunięcie przepisów przestarzałych. Chodzi tu zwłaszcza o artykuły: 2 i 3, które utrwalały zasadę służenia przedsiębiorstwa państwowego gospodarce planowej oraz kształtowaniu podstaw socjalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-50.32" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Uważamy, że przedsiębiorstwo państwowe powinno być zdefiniowane przez nową treść artykułu 1 ustawy jako samodzielny, samorządny i samofinansujący się podmiot gospodarczy posiadający osobowość prawną. Te kryteria właśnie wyczerpują jego funkcje i powinny być wystarczające w określeniu jego zakresu działania.</u>
          <u xml:id="u-50.33" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Zmiany, które omówiłem, wyczerpują — generalnie biorąc — sprawę ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwie państwowym. Skorelowane z tymi zmianami są jeszcze drobne zmiany w ustawie o tworzeniu systemu wynagradzania, które wyłączają kierownika przedsiębiorstwa państwowego z zakładowych systemów wynagradzania. Siłą rzeczy włączenie go do tego systemu oznaczało najczęściej tworzenie tego systemu w obszarze wartościowania pracy w taki sposób, aby odpowiednio wysoko ustalić wynagrodzenia dyrektorów. Jesteśmy za tym, aby wynagrodzenia dyrektorów były wysokie, ale przeciw temu, aby w tym celu robić manipulacje w układzie zbiorowym i wartościowaniu pracy, czyli tworzyć pewną fikcję po to, aby zapewnić wysokie wynagrodzenie kadry kierowniczej.</u>
          <u xml:id="u-50.34" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Ponadto następują pewne drobne zmiany w ustawie o gospodarce finansowej przedsiębiorstwa państwowego. Skreśla się w art. 16 ustępy, które mówią o wdrożeniu postępowania naprawczego, w tym starej regulacji, czyli postępowania polegającego na naprawie gospodarki przedsiębiorstwa państwowego, w taki sposób, aby tę treść umieścić właśnie w ustawie o przedsiębiorstwie państwowym.</u>
          <u xml:id="u-50.35" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Wprowadza się także zmianę polegającą na tym, iż część przepisów ustawy o konsolidacji gospodarki narodowej zamierzamy w zmienionej formie przenieść do ustawy o przedsiębiorstwie państwowym. Chodzi tu konkretnie o prawo władz państwowych do podziału przedsiębiorstwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-50.36" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Otóż w tej chwili jest taka sytuacja, że większość podziałów, które wynikają z poczynań demonopolizacyjnych bądź likwidowania struktur pośrednich, które jeszcze się ostały, musimy realizować w ramach zarządzeń prezesa Rady Ministrów opartych na art. 4 lub 7 ustawy o konsolidacji gospodarki narodowej. Jest to prawo rządu do podziału, likwidacji łub łączenia przedsiębiorstw, mimo negatywnej w tej sprawie opinii rady pracowniczej lub dyrektora przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-50.37" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W większości wypadków uzyskanie w trybie zwykłym zgody lub wniosku rady pracowniczej, a tym bardziej dyrektora na podział „czapki” pozostającej nad przedsiębiorstwami, które niegdyś były samodzielne, okazuje się na ogół niemożliwe. Bardzo często samodzielne przedsiębiorstwa państwowe, które wchodziły w skład zjednoczenia, w pewnych wypadkach gdy zjednoczenie było szczególnie silne lub chytre, w obronie swojego bytu postępowało w ten sposób, iż nie tworzyło zrzeszenia czy spółki, tylko zmieniało podległe mu przedsiębiorstwa w zakłady samobilansujące, a samo stawało się przedsiębiorstwem państwowym. Tak było w wypadku gwarectw i PEW-ów, tak było w wypadku „Polmagu”, takie struktury mamy także w wielu innych działach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-50.38" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W związku z powyższym ich podział na ogół polega na tym, iż dawne przedsiębiorstwa odzyskują swój statut i osobowość prawną, natomiast krypto-zjednoczenie, które nazywało się przedsiębiorstwem, podlega likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-50.39" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Oczywiście, od niego tego wniosku na ogół się nie uzyskuje. W związku z tym proponujemy, aby upoważnić właściwych ministrów, a nie premiera, aby ta decyzja miała charakter decyzji administracyjnej a nie politycznej do dokonywania podziału przedsiębiorstwa z własnej inicjatywy na wniosek organu antymonopolowego lub także na wniosek organów przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-50.40" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W wypadku gdy wniosek wypływałby z własnej inicjatywy organu ministra, zasięgałby on opinii organu założycielskiego oraz organów przedsiębiorstwa, po czym mógłby takie zarządzenie o podziale wydać. Jeżeli przepis ten zostałby zaakceptowany, uważamy, że możliwe byłoby skasowanie art. 4 i 7 ustawy o konsolidacji i ewentualnie innych przepisów, które nie są w tej chwili przedmiotem dyskusji w obrębie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-50.41" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Proszę Państwa! Spora część przepisów tej ustawy jest skorelowana z przepisami ustawy Prawo upadłościowe, a właściwie jego nowelizacją, która sprowadza się do tego, iż ujednolica postępowanie upadłościowe dla wszystkich podmiotów gospodarczych, a także wprowadza jednolitą terminologię. W związku z powyższym uważam, że przedyskutowanie tego w komisjach sejmowych wraz z tamtymi przepisami da całkowity obraz dokonywanych zmian.</u>
          <u xml:id="u-50.42" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Chciałem podkreślić, że stwarza ona pozornie wrażenie zmian wycinkowych, faktycznie jednak jest obrazem pewnej linii, którą przyjął rząd w reformowaniu przedsiębiorstwa państwowego na obecnym etapie reformy gospodarczej i zmiany ustroju gospodarczego. Ten kompleks ustaw, który został wniesiony, w tym ustawa o zmianie ustawy o przedsiębiorstwie państwowym, ma na celu stworzenie z tego przedsiębiorstwa podmiotu samodzielnego, który funkcjonuje na rynku w sposób w miarę wolny i nieskrępowany, a jednocześnie jest wewnętrznie umocniony przez stworzenie sytuacji, iż dyrektor przedsiębiorstwa broni jego interesu i nie może pełnić innych funkcji gospodarczych w przedsiębiorstwach, w podmiotach gospodarczych, konkurencyjnych względem tego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-50.43" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Uważamy, że droga do uzdrowienia sytuacji patologicznych, które występują i utrudnienia ich powstawania prowadzi nie przez skrępowanie działalności przedsiębiorstwa państwowego, ale przez jego wzmocnienie wewnętrzne w taki sposób, aby na rynku usług, towarów i kapitałowym, który w Polsce tworzy się, było ono partnerem równoprawnym, między innymi dzięki zdolności do swobodnego działania, i silnym dzięki umocnieniu jego organów wewnętrznych, tak aby w transakcjach z innymi podmiotami nie padało łupem silniejszego w sensie zwartości wewnętrznej podmiotu, który ma lepiej skrystalizowane własne interesy niż przedsiębiorstwo państwowe. W tym duchu zwracam się do Wysokiego Sejmu o rozpatrzenie tych ustaw i ich akceptację w dalszym biegu prac legislacyjnych. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.44" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Otwieram dyskusję. Głos ma pan poseł Andrzej Miłkowski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pan Ludwik Bernacki z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, może jednak proszę łaskawie do mównicy. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ja mam kilka uwag ogólnych w tej chwili po przeanalizowaniu tego, szczegóły i tak będą na roboczo w komisji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Pierwsze — czy przy 5-letnim okresie angażowania nie wprowadzić dla dyrektorów okresu próbnego? To jest pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Drugie — działalność dyrektorów może być na przykład poprawna w krótkim okresie, ale może nie zapewniać w przyszłości rozwoju przedsiębiorstwa i prowadzenia go efektywnie ekonomicznie.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Następnie — płaca dyrektorów. Czy nie powinna być na przykład ułamkiem procentu od obrotu, a nie stworzeniem kategoryzacji przedsiębiorstw, tak jak to jest w projekcie rządowym?</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Teraz uwagi do art. 25. Mówi się, że wnioskodawcą w sprawie podziału przedsiębiorstwa jest właściwy minister. Może lepiej byłoby przyjąć formułę szerszą, mówiącą o organach założycielskich.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#PosełAndrzejMiłkowski">W paragrafie 3 pkt. 2 powinien być chyba wyeksponowany na pierwszym miejscu organ antymonopolowy. I tu nie powinno być znaku równości między radą pracowniczą i organem założycielskim.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Następna sprawa — art. 25 z indeksem 1, dotyczący likwidacji przedsiębiorstwa. Nie bardzo rozumiem słowo „w szczególności” i proponowałbym je ewentualnie usunąć, bo jak klasyfikować i określić inne przypadki? Być może to sformułowanie wymaga dodatkowych wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Teraz pytanie natury finansowej. Dlaczego ustawa określa kolejność opłacania określonego typu podatku? I to jest tak — najpierw podatek dochodowy, a dopiero potem dywidenda. Być może przedsiębiorstwo opłaci dywidendę, a znajdzie kredytodawcę na podatek dochodowy. Bo w wypadku takiej propozycji ustawowej ta rzecz jest niemożliwa. Formuła ta zresztą jest powtórzona również w art. 63 proponowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#PosełAndrzejMiłkowski">W art. 39 z indeksem 6 dotyczącym zatrudniania dyrektorów w innych organizmach gospodarczych, jest użyte sformułowanie „jakiegokolwiek zatrudnienia”. Prosiłbym o interpretację prawną tego sformułowania i żeby ustosunkowali się do tego prawnicy, ponieważ odczytywanie ustawy już uchwalonej nie może nigdzie budzić wątpliwości. Ja przynajmniej tego sformułowania nie rozumiem, a ci, z którymi rozmawiałem, też nie są jednomyślni co do tego.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Art. 42 ust. 4 daje delegację Radzie Ministrów, daleko posuniętą ingerencję w gospodarkę środkami trwałymi przedsiębiorstwa, bez zagwarantowania ewentualnej rekompensaty za błędne decyzje powodujące straty przedsiębiorstwa. To także budzi duże wątpliwości. Pragnę przypomnieć, że w ustawie o przedsiębiorstwach państwowych jest artykuł mówiący, że za zadania wykonane na podstawie poleceń organu założycielskiego, po wykonaniu tych poleceń, organ założycielski ponosi ich ewentualne konsekwencje finansowe. Dlatego należałoby to skorelować ewentualnie z tym zapisem albo wyjaśnić jego intencje. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ludwika Bernackiego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Zych z PSL „Odrodzenie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełLudwikBernacki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Oczekujemy wszyscy konsekwentnych działań rządu zmierzających do reformowania naszej gospodarki. Z zadowoleniem też należy przyjąć kolejny zestaw projektów ustaw idących w tym kierunku. Otrzymujemy dziś projekt zmiany ustawy o przedsiębiorstwie państwowym, który — gdyby nawet przyjąć wszystkie proponowane w nim rozwiązania za słuszne — zostawia jednak poza nawiasem niektóre zagadnienia dotyczące przedsiębiorstwa państwowego. Jest to znowu, być może z konieczności, próba doraźnej naprawy. Nie chcę użyć słowa „majsterkowanie” w tym, co powinno być wreszcie kompleksowo rozwiązane.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#PosełLudwikBernacki">Zasadniczą sprawą wymagającą rozstrzygnięcia powinna być filozofia kierowania przedsiębiorstwem państwowym jako częścią produkcyjnego majątku narodowego. Przyjmując pakiet ustaw, nazywanych przez nas programem Balcerowicza, pozostawiliśmy do rozwiązania problem właściwej regulacji stosunków własnościowych. Obecny okres, właśnie koniec stycznia i luty, według zapowiedzi miał być czasem rozpatrzenia tych spraw. Tymczasem otrzymujemy ustawę korygującą. Ustawę, w której w sposób znaczny zwiększa się, być może słusznie, możliwość ingerencji rządu w dotychczas samodzielne przedsiębiorstwo. Odnosi się to szczególnie do regulacji dotyczących podziału przedsiębiorstw. Nie chciałbym użyć słowa, że zapisy te są woluntarystyczne, bo to słowo się zużyło, ale określenie zbliżone do tego byłoby tutaj właściwe. Nie można bowiem bez określenia kryteriów podziału potraktować tego problemu tylko jednym zdaniem. Nie można również, wydaje mi się, zgodzić się na brak udziału choćby opiniodawczego rady pracowniczej przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#PosełLudwikBernacki">Jasne natomiast wydają mi się kryteria likwidacji przedsiębiorstwa, państwo bowiem jako właściciel ma prawo oczekiwać odpowiedniej dywidendy ze swojego majątku. To wydaje się właściwym uproszczeniem procedury, zbliżonym do rozwiązań stosowanych w całym cywilizowanym świecie gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#PosełLudwikBernacki">Odrębną grupę stanowią problemy związane z samym zarządzaniem przedsiębiorstwem państwowym. Obecna ustawa, pod rządami której są przedsiębiorstwa, jest co najmniej dyskusyjna — z jednej strony pełna praktycznie odpowiedzialność dyrektora, a z drugiej — jego zależność od przedstawicieli załogi i to w pełni, według przyjętej tutaj ustawy. Wprawdzie proponowany, jak zaznaczył minister, 5-letni okres kontraktowy daje szansę pewnej niezależności dyrektora w działaniu na rzecz efektywności gospodarczej i umacnia jego pozycję, ale proponowane przepisy nie rozstrzygają zasadniczego problemu, czyją własnością jest przedsiębiorstwo państwowe — państwa, czy grupy zatrudnionych w nim obywateli, ponieważ zasadnicze decyzje należą jednak do grupy obywateli.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#PosełLudwikBernacki">Nadzór nad majątkiem ze strony skarbu państwa jest skuteczny tylko w krańcowych warunkach, na przykład cytowanej już likwidacji przedsiębiorstwa. Dyrektor zaś zależny od rady pracowniczej dba i zawsze będzie dbał przede wszystkim o interesy grupowe załogi, a potem dopiero w ramach uregulowań prawnych o interes swojego właściciela. Jest to dylemat, którego proponowana korekta ustawy nie rozwiązuje. Łączy się ona rzecz prosta z całym szeregiem zagadnień dotyczących przekształceń stosunków własnościowych, bowiem tylko właściwy sposób uregulowania tych stosunków zapewni warunki do właściwego, efektywnego i skutecznego zarządzania przedsiębiorstwem.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#PosełLudwikBernacki">Wracając teraz do zagadnień relacji rada pracownicza — dyrektor, należałoby przede wszystkim zwrócić uwagę na rozbieżność okresów działania rady pracowniczej — dwa lata — i dyrektora — pięć lat. Już samo to ukierunkowuje działanie samorządu na cele doraźne, a nieco inny jest horyzont działania kierownika przedsiębiorstwa. Zatem horyzonty te należałoby zbliżyć.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#PosełLudwikBernacki">Te i inne wątpliwości nakazują mi zaproponować, aby możliwie pilnie rozpatrzyć pewien komplet projektów dotyczących przedsiębiorstwa państwowego, ale nie tylko o samym przedsiębiorstwie państwowym, lecz także o samorządzie załogi, wreszcie o przekształceniach własnościowych. Dopiero bowiem łączne rozpatrzenie tych ustaw pozwoliłoby nam, w większości przecież nieprofesjonalistom w tym zakresie, wyrobić sobie w pełni racjonalny pogląd na prezentowane również w tej ustawie zmiany, choć generalnie nie można ich uznać za nielogiczne.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#PosełLudwikBernacki">Wysoka Izbo! Powróćmy jeszcze na chwilę do samych proponowanych rozwiązań prawnych. Umacniają one w swych założeniach pozycję dyrektora przez wprowadzenie 5-letnich kontraktów. Za w pełni słuszne należy również uznać zasadę konkursów. Ustawa jednak nie rozwiązuje zagadnienia tzw. statusu dyrektora o którym minister miał okazję mówić. Nie są też ustalone jasne kryteria oceny zarządzającego przedsiębiorstwem, które moim zdaniem powinny być takie, jak w całym cywilizowanym świecie ekonomicznym, a więc wynik finansowy, ewentualnie możliwość rozwoju kierowanego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#PosełLudwikBernacki">Oczekiwać zatem należy od ministra przemysłu opracowania tego statusu oraz w miarę jasnych kryteriów oceny dyrektora jako jedynego w zasadzie miernika jego przydatności i zdolności kierowania przedsiębiorstwem.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#PosełLudwikBernacki">Na fali nasilających się ostatnio nacisków na zmianę kadry kierowniczej, generalnie zresztą zrozumiałej, należałoby również rozwiązać ten problem. Zamiast angażować emocje społeczne, doprowadzać do konfliktów w zakładach pracy, należałoby przyjąć zasadę, iż rozlicza się dyrektorów zgodnie z bilansem roku, w tym wypadku 1989, ewentualnie ocenia według jasnych i prostych kryteriów. Można również przyjąć drugą wersję, bardziej swobodną, bardziej płynną, że bilans roku poprzedniego jest oceną szefa firmy i ci, którzy uzyskują wysoką ocenę przechodzą — za ich zgodą rzecz prosta — na układ kontraktowy. W pozostałych wypadkach rozpisuje się konkursy. Miałoby to miejsce w maju i czerwcu tego roku, po zamknięciu wszystkich spraw bilansowych. Zatem czerwiec byłby swoistą czasową cezurą, która pozwoliłaby całej gospodarce narodowej zająć się realizacją programu stabilizacyjnego, a nie gaszeniem czy też raczej próbami gaszenia konfliktów, które z reguły kończą się podjęciem uchwał o votum nieufności, rzecz prosta w większości nie na podłożu racjonalnym, ale emocjonalnym, nie chcę tego inaczej określać.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#PosełLudwikBernacki">Wysoka Izbo! Te wszystkie uwagi do ustawy czy też ewentualnie brak proponowanych tu rozwiązań skłaniają zarówno mnie, jak i wielu kolegów posłów z naszego klubu do zaproponowania, aby nie tylko pracujące nad ustawą komisje, ale również strona rządowa dopracowała proponowane rozwiązania i pilnie przedłożyła pakiet, o którym mówiłem, tak aby otrzymać projekt zbieżny z przyjętymi ostatnio przez Sejm ustawami gospodarczymi zmierzającymi do pełnego reformowania gospodarki, pod czym jako posłowie podpisaliśmy się świadomie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pan poseł Józef Zych. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Kazimierz Czerwiński ze Stronnictwa Demokratycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PosełJózefZych">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Uchwalona 25 września 1981 roku ustawa o przedsiębiorstwach państwowych wprowadziła trzy nowatorskie na ówczesne czasy zasady: samodzielności, samorządności i samofinansowania przedsiębiorstwa państwowego. Zasady te oraz towarzyszące im rozwiązania organizacyjno-prawne zapoczątkowały w Polsce nowy okres w rozwoju przedsiębiorstw państwowych. Zaliczenie dyrektora przedsiębiorstwa państwowego do jednego z trzech organów, określenie relacji prawnych pomiędzy organami samorządu pracowniczego a dyrektorem, a także ustawowe określenie obowiązków dyrektora stanowić miało podstawę do umocnienia pozycji dyrektora w procesie zarządzania, w którym działając zgodnie z przepisami prawa, podejmuje decyzje samodzielnie i ponosi za nie odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#PosełJózefZych">Okoliczność, iż Sejm po raz kolejny podejmuje sprawę nowelizacji ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, w tym także w części dotyczącej dyrektora przedsiębiorstwa, świadczy o tym, jak ważną rolę we współczesnym przedsiębiorstwie powinien odgrywać jego dyrektor. Czy faktycznie odgrywa, zależy to, niestety, nie tylko od rozwiązań prawnych, ale także od wielu innych czynników, takich jak warunki pracy, płacy, układ stosunków pomiędzy organami samorządu i organizacjami związkowymi a dyrektorem — jednym słowem od klimatu, jaki zostaje stworzony wokół dyrektora i na rzecz pracy dyrektora.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#PosełJózefZych">Wielu naszych naukowców zastanawia się, jaki jest zakres władzy dyrektora, czy odgrywa on strategiczną rolę w przedsiębiorstwie, czy jego status prawny stwarza dostateczne gwarancje do wykonywania tak trudnych, szczególnie dziś, zadań.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#PosełJózefZych">Wydaje się, że projekt omawianej ustawy wychodzi naprzeciw przynajmniej niektórym problemom dotyczącym sytuacji prawnej dyrektora. Zanim jednak przejdę do ustosunkowania się do projektowanych rozwiązań, dotyczących dyrektora, chciałbym zatrzymać się na niektórych sprawach związanych z jego pozycją we współczesnym przedsiębiorstwie.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#PosełJózefZych">W nauce organizacji i zarządzania podkreśla się bardzo często, iż warunkiem należytego wykonywania obowiązków przez dyrektora jest przejście obecnie od dyrektora urzędującego do działającego strategicznie w warunkach zagwarantowanej prawnie samodzielności.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#PosełJózefZych">Obowiązujący w przeszłości system zarządzania gospodarką narodową sprawił, że w Polsce ukształtował się typ dyrektora i kierownika urzędującego, rozliczanego przez jednostki nadrzędne ze sposobu wykonywania postawionych zadań, osiągania wyznaczonych zewnętrznie wskaźników i stopnia realizacji stale zmienianych wskaźników.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#PosełJózefZych">Dziś przed dyrektorem przedsiębiorstwa stoją ogromne zadania podwojone nowymi problemami, takimi jak urynkowienie, trudności finansowe i zaopatrzeniowe, nowe rozwiązania prawne itd. Takim zadaniom sprostać może tylko wysokiej klasy specjalista i tylko specjalista, który ma prawne i faktyczne gwarancje uwzględniające niezależność w wykonywaniu swoich zadań; dalej, że działa on — i przyjmując, że działa on sprawnie — wydajnie w granicach prawa i że będą to jedyne kryteria jego oceny i stabilizacji zawodowej. Na te okoliczności zwracali również uwagę moi przedmówcy, co świadczy o tym, jak ważnym jest to zagadnieniem.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#PosełJózefZych">Życie dowodzi, że dzisiaj coraz mniej jest chętnych, zresztą z wielu względów, kandydatów na dyrektora.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#PosełJózefZych">Wysoki Sejmie! To dobrze, że rząd ma świadomość potrzeby uregulowania wielu kwestii dotyczących dyrektora, w tym zmierzających do umocnienia jego pozycji, z zachowaniem szerokich uprawnień organów samorządu pracowniczego w kluczowych sprawach dotyczących załogi i przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#PosełJózefZych">Za trafne zatem należy uznać propozycje dotyczące powołania dyrektora przez radę pracowniczą, jako zasadę, oraz organ założycielski, ale tylko w odniesieniu do przedsiębiorstw użyteczności publicznej.</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#PosełJózefZych">Słusznie zakłada się w sposób jednoznaczny, że powołanie dyrektora następuje spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu oraz że powołanie dyrektora bez przeprowadzenia konkursu jest nieważne.</u>
          <u xml:id="u-56.11" who="#PosełJózefZych">Istotne byłoby, aby Rada Ministrów, zgodnie z proponowaną delegacją ustawową, w sposób właściwy i uwzględniający dotychczasowe doświadczenia określiła organizację i tryb przeprowadzenia konkursu na dyrektora.</u>
          <u xml:id="u-56.12" who="#PosełJózefZych">Wysoka Izbo! Jeżeli przyjmiemy założenie, iż warunkiem dobrej pracy dyrektora jest także pewność stabilizacji zawodowej, prawo do jasnej perspektywy zawodowej, związanie się z zakładem pracy oraz — co leży u podstaw zmian ustawy w tej części — wzmocnienie jego pozycji, to moje wątpliwości budzi propozycja ustawowego określenia, że dyrektora przedsiębiorstwa powołuje się na 5 lat.</u>
          <u xml:id="u-56.13" who="#PosełJózefZych">Należy podkreślić, że obowiązujące przepisy stwarzają pełną podstawę prawną do odwołania dyrektora, jeżeli będą do tego powody i to w każdym czasie. To prawda, o czym mówił pan minister, że okres 5-letni proponowany przez rząd charakteryzuje się wzmocnioną ochroną stosunku pracy dyrektora przed jego rozwiązaniem. Ale wydaje się, że nie ma przeszkód, aby taką ochronę rozciągnąć na sytuację, w której dyrektor byłby powoływany bezterminowo.</u>
          <u xml:id="u-56.14" who="#PosełJózefZych">W art. 39 proponuje się zapis, iż w wypadku odwołania dyrektora przed upływem tych 5 lat od jego powołania przysługuje mu odprawa w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia Odprawa taka nie przysługuje m.in., jeżeli odwołanie nastąpiło na wniosek dyrektora. Takie założenie budzi wątpliwości. W praktyce przecież mogą i powstają takie sytuacje, gdy dyrektor z przyczyn od niego niezależnych nie może wywiązać się z nałożonych na niego obowiązków i mając taką świadomość w sposób uczciwy zwraca się o odwołanie.</u>
          <u xml:id="u-56.15" who="#PosełJózefZych">Sądzę, że uzasadnione byłoby co najmniej zróżnicowanie przyczyn, dla których dyrektor prosi o odwołanie i w zależności od tego zróżnicowanie jego uprawnień, w tym do 6-miesięcznej odprawy. Tym samym nie wydaje się, aby słuszne było stawianie na równi sytuacji, kiedy dyrektor jest odwoływany z przyczyn dających podstawę do rozwiązania z nim stosunku pracy bez wypowiedzenia z jego winy i na jego prośbę.</u>
          <u xml:id="u-56.16" who="#PosełJózefZych">Wysoki Sejmie! W obecnych warunkach za uzasadnioną należy uznać propozycję, zgodnie z którą dyrektor przedsiębiorstwa państwowego oraz członkowie rady pracowniczej nie mogą mieć udziałów lub akcji w podmiotach gospodarczych tworzonych przez to przedsiębiorstwo oraz wykonywać na ich rzecz jakiegokolwiek zatrudnienia, w szczególności pozostawać w stosunku pracy. Takie rozwiązanie, poza wszystkim, pozwoli na oczyszczenie atmosfery wokół kierowników zakładów pracy, którzy — jak to często się twierdzi — myślą tylko o tym, jak tworzyć w swoich przedsiębiorstwach różne spółki i inne podmioty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-56.17" who="#PosełJózefZych">Wysoki Sejmie! Przejście przedsiębiorstw państwowych na cywilnoprawne uregulowania, pełne urynkowienie gospodarki i związane z tym liczne nowe uregulowania prawne wymaga dobrej znajomości prawa, a nade wszystko jego ścisłego przestrzegania w interesie państwa i społeczeństwa. Na obowiązek ścisłego przestrzegania prawa powinni być uczuleni zwłaszcza dyrektorzy. Obowiązek ten może być spełniony pod warunkiem wykorzystania licznej kadry radców prawnych. Niestety, ostatnie miesiące wskazują nie tylko na lekceważenie prawa w działalności gospodarczej, ale co więcej — na wyzbywanie się pomocy prawnej.</u>
          <u xml:id="u-56.18" who="#PosełJózefZych">Trzeba mieć świadomość, że samodzielność i samorządność działalności gospodarczej nie może oznaczać dowolności i bezprawia.</u>
          <u xml:id="u-56.19" who="#PosełJózefZych">Wysoka Izbo! Jeżeli dziś podejmujemy problemy prawne związane ze stosunkiem pracy dyrektora, zmierzające do umocnienia jego pozycji, a tym samym do stworzenia warunków do prawidłowego wykonywania przez niego zadań w przedsiębiorstwie, to nie można nie zwrócić uwagi na atmosferę, jaka panuje wokół niektórych dyrektorów, atmosferę, która u części z nich stwarza poczucie zagrożenia i niepewności. Nie jest to gołosłowne twierdzenie, bo przed chwilą o tym również mówił mój przedmówca.</u>
          <u xml:id="u-56.20" who="#PosełJózefZych">Sprawę przedsiębiorstw i dyrektorów należy, zgodnie z uprawnieniami, pozostawić samorządowi załogi oraz organom założycielskim, ale przestrzegając warunku, że liczy się tylko kompetencja, prawne działanie oraz efekty, a nie inne okoliczności. Należy więc stwarzać warunki do spokojnej i wydajnej pracy dyrektora. I tylko to może przyczynie się do wykonania bardzo trudnych zadań stawianych dziś przed dyrektorami przedsiębiorstw państwowych. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-56.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Czerwińskiego ze Stronnictwa Demokratycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełKazimierzCzerwiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rząd przedstawia propozycje zmian ustawy o przedsiębiorstwie państwowym, powołując się na zamierzone przekształcenia własności w gospodarce. Otrzymujemy więc propozycję prawnego usytuowania przedsiębiorstwa państwowego w nowych warunkach modelowych, które w istocie rzeczy nie są nam obecnie dostatecznie znane. Nie są też dostatecznie precyzyjnie określone na obecnym etapie prac legislacyjnych. Brak wiedzy o przygotowywanych, fundamentalnych dla stosunków produkcji, rozwiązaniach własnościowych ogranicza możliwość merytorycznego odniesienia się do projektu ustawy w ujęciu globalnym.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#PosełKazimierzCzerwiński">Budzi też wątpliwości, czy rozpatrzenie jej w oderwaniu od kompleksowych rozwiązań prawnych tematu pozwoli na podjęcie decyzji trafnych w sposób wyczerpujący. Obserwowane, niekiedy z podziwem, tempo pracy rządu w dziedzinie przemian gospodarczych pozwala żywić nadzieję, że odpowiednie komisje Sejmu będą mogły w niedługim czasie kontynuować prace w przedmiocie przekształceń własnościowych w ujęciu kompleksowym. Wyeliminuje to rodzące się dzisiaj wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#PosełKazimierzCzerwiński">W uzasadnieniu rządowym do przedłożonego projektu ustawy zaprezentowano zdecydowany zamiar prywatyzacji w gospodarce. Deklaracja, że przedsiębiorstwo państwowe pozostanie formą trwałą w pewnym ograniczonym zakresie, jak to określono w omawianym dokumencie, utwierdza w determinacji dążenia ku gospodarce rynkowej. Jest to kierunek zasługujący na zdecydowane poparcie. Z takim poparciem odnoszę się do tego kierunku przemian, reprezentując myśl polityczną Stronnictwa Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#PosełKazimierzCzerwiński">Własność prywatna warsztatu pracy, indywidualna i grupowa, była zawsze i jest obecnie eksponowana w katalogu wartości ideowych Stronnictwa Demokratycznego. Z przesłanek więc ideowych, a także z uznania dla efektów praktyki gospodarczej programowo popieramy pracę na swoim — pracę, która w takich warunkach najlepiej służy człowiekowi, najskuteczniej ubezpiecza jego wolność i godność. Dlatego z szacunkiem i troską odnosiliśmy się zawsze do problemów polskiego rzemiosła i kupiectwa, do problemów chłopskiego gospodarstwa rolnego, spółdzielczości — tam, gdzie spółdzielczością być mogła. Programowo więc opowiadamy się za udziałem pracowników we własności zakładów pracy, za upowszechnianiem różnych form własności, w tym akcjonariatu pracowniczego.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#PosełKazimierzCzerwiński">Ten nurt przekształceń własnościowych będzie przez posłów Stronnictwa Demokratycznego skutecznie wspierany. Odnosząc się do regulacji szczegółowych proponowanych w rządowym projekcie ustawy, pragnę podkreślić słuszność zamiaru umocnienia pozycji dyrektora w przedsiębiorstwie. Nie wydaje się jednak, aby umocnieniu tej pozycji mogło służyć powołanie na czas określony, na 5-letnią kadencję, jak proponuje się w art. 39¹. Nie sądzę, aby poczucie kadencyjności poprawiało dyrektorowi samopoczucie i podnosiło jego skuteczność w pracy, tym bardziej że art. 39² i następne precyzują dokładnie tryb odwołania dyrektora, w każdej chwili praktycznie rzecz biorąc.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#PosełKazimierzCzerwiński">Odwołanie dyrektora powinno jednak, z ustawowego obowiązku, mieć merytoryczne uzasadnienie przez stronę wnoszącą odwołanie. I w tym kierunku są konieczne poprawki w proponowanym projekcie.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#PosełKazimierzCzerwiński">Generalnie rzecz biorąc, zaproponowany tryb realizowania polityki kadrowej w przedsiębiorstwie państwowym stwarza gwarancje prawne dokonywania roztropnych zmian kadrowych.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#PosełKazimierzCzerwiński">Wydaje się, iż słusznie w ustawie o przedsiębiorstwie państwowym wprowadza się jednoznaczny zakaz dla dyrektorów, ich zastępców, głównych księgowych i członków rady pracowniczej zajmowania się interesem konkurencyjnym i uczestnictwa w spółce konkurencyjnej, jako wspólnik lub członek władz.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#PosełKazimierzCzerwiński">Konkretyzując, proponuję w art. 39⁶ dodać ustęp w brzmieniu: „Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, jego zastępcy, główny księgowy, osoby zatrudnione na stanowiskach równorzędnych oraz członkowie rady pracowniczej nie mogą zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej, jako wspólnicy, udziałowcy lub członkowie władz”. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję uprzejmie panu posłowi. Ponieważ komisja jeszcze nie przygotowała ostatecznego wyniku głosowania, proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Błocha z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PosełAndrzejBłoch">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem posłem ziemi łódzkiej. Ma to znaczenie, dlaczego, chcę to za chwilę powiedzieć, nim przejdę do spraw przedsiębiorstwa, które będzie po wprowadzeniu tej ustawy w życie. Pragnę Wysoką Izbę poinformować o sytuacji przedsiębiorstw w aglomeracji łódzkiej. Jest ona następująca: z dniem 1 stycznia nastąpił gwałtowny, świadomy, zamierzony wzrost kosztów energii i paliw. Za tym wszystkim poszedł wzrost cen surowców, które w naturalny sposób zasilają przedsiębiorstwa łódzkie. Ceny surowców zbliżyły się do cen światowych. Jasne i oczywiste jest, że w związku z tym ceny wyrobów przemysłu łódzkiego również zbliżyły się do cen światowych. Ale wyroby te na naszym polskim rynku stykają się wcale nie ze światową płacą. W związku z tym powstała gwałtowna bariera popytu.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#PosełAndrzejBłoch">Co się dzieje? Przedsiębiorstwa zaczynają obniżać ceny. I bardzo dobrze, o to szło, jest to pewien sukces naszego rządu. Ale gdyby tylko o to szło, to nie występowałbym w tej chwili z tej trybuny. Problem może mieć znaczenie znacznie szersze, może się okazać, że obniżanie cen przez przedsiębiorstwa do poziomu takiego, który zabezpieczy spłatę zobowiązań wobec budżetu oraz na nominalne płace i tak będzie za wysoki dla rynku. A na to szczególnie wrażliwy jest cały przemysł łódzki. Gdy się rozglądam po sali, widzę, że każdy ma garnitur, koszulę, krawat, panie posłanki szczególnie ładne suknie, więc tego nie musimy kupować codziennie, ale łódzcy robotnicy, społeczeństwo łódzkie musi codziennie żyć.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#PosełAndrzejBłoch">Dlatego też biorąc to pod uwagę, zwracam się do pana ministra... ale może przedtem jeszcze jedna sprawa. W lutym został uruchomiony nowy kredyt, to znaczy zmniejszony został koszt kredytu i mam głęboką nadzieję, głęboką wiarę, że skończy się to, co w tej chwili w przedsiębiorstwach łódzkich się dzieje, to zakorkowanie, to sprzedawanie właściwie z samochodu, sprzedawanie w bramie zakładu, że nie dojdzie do zrealizowania pomysłu, żeby część płacy wypłacać w towarze, który dane przedsiębiorstwo produkuje.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#PosełAndrzejBłoch">Wracając do tematu, mam nadzieję, że ten mniejszy koszt kredytu odkorkuje barierę, która w tej chwili powstała. Jeśli nie, to całej aglomeracji łódzkiej w najbliższym czasie, proszę to z całą powagą przyjąć, grozi masowe bezrobocie. Dlatego też zwracam się do pana ministra przemysłu o bardzo wnikliwe śledzenie procesów zachodzących w przemyśle rynkowym i powiadomienie, czy rząd — oprócz zmniejszenia kosztów kredytu — ma inne mechanizmy, które spowodują ożywienie rynku.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#PosełAndrzejBłoch">I sprawa ostatnia. Nie będę powtarzał tego wszystkiego, o czym była mowa, jeśli chodzi o rolę dyrektora w przedsiębiorstwie. Chciałbym się odnieść tylko do jednej sprawy. Prosiłbym bardzo projektodawcę, aby chciał zdefiniować wyższość systemu zarządzania przedsiębiorstwem — tego, który ta ustawa sankcjonuje, nad systemem zarządzania sprawowanym w krajach, o których poziomie życia tak wszyscy marzymy. Mam również nadzieję, że będziemy mogli jako posłowie w komisjach zapoznać się z oceną specjalistów od zarządzania. Szczególnie liczę na związki zawodowe pracodawców, bo takie już w naszym kraju istnieją. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo panu posłowi. Czy komisja jest już gotowa, czy jeszcze nie? W takim razie proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Osińskiego z PSL „Odrodzenie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PosełJerzyOsiński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Oceniając projekt ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, należy stwierdzić słuszność generalnych zmian zmierzających do racjonalizacji zasad działania przedsiębiorstw państwowych, uprawnień państwa w stosunku do nich oraz relacji układu organ założycielski — rada pracownicza — dyrektor.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#PosełJerzyOsiński">Tym niemniej niektóre szczegóły projektu, wydaje się, wymagają uściśleń, a także wyjaśnień intencji proponowanych zmian. Wątpliwości i uwagi, które pragnę przedstawić, dotyczą postanowień projektu ustawy i uwzględnienia ich w dalszych pracach nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#PosełJerzyOsiński">Odnośnie do art. 25 ust. 3 — niezrozumiała wydaje się konstrukcja formalnoprawna tego nowego postanowienia zmierzająca do udzielenia ministrowi właściwemu ze względu na przedmiot działania przedsiębiorstw, a nie będącego w stosunku do nich organem założycielskim, uprawnienia do podejmowania decyzji w sprawie podziału przedsiębiorstw wyłącznie po zasięgnięciu opinii organu założycielskiego, a tym samym do ustawowego wchodzenia w kompetencje organu założycielskiego.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#PosełJerzyOsiński">Proponowana regulacja prawna wydaje się łamać zasadę wyrażającą się w tym, że ten organ, który ma prawo tworzyć przedsiębiorstwo (art. 9 ustawy), powinien mieć wyłączne prawo do podejmowania decyzji dotyczącej tego przedsiębiorstwa. Zachowanie tej zasady mogłoby nie kolidować z ewentualnym przyznaniem prawa właściwemu rzeczowo ministrowi do występowania do organu założycielskiego z odpowiednim wnioskiem w sprawie podziału przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#PosełJerzyOsiński">Art. 25¹ ust. 1 pkt 1 — omawiane postanowienie stwierdza, że jedną z przyczyn likwidacji przedsiębiorstwa państwowego jest fakt, że: „zysk przedsiębiorstwa po opłaceniu podatku dochodowego nie wystarcza na opłacenie dywidendy”. Celowe wydaje się powiązanie słowa „zysk” z okresem, którego dotyczy, na przykład roczny zysk.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#PosełJerzyOsiński">Odnośnie do art. 25¹ ust. 1 pkt 4 — postanowienie to stwierdza, że jedną z przyczyn likwidacji przedsiębiorstwa państwowego może być fakt, że „ponad połowę wartości majątku przedsiębiorstwa łącznie: — po pierwsze — stanowią udziały, inne tytuły uczestnictwa w spółkach lub obligacje — po drugie — oddane do używania innym osobom na podstawie umów prawa cywilnego”. W powyższym sformułowaniu brak jest bliższego określenia pojęcia „majątku przedsiębiorstwa”, a także określenia, według stanu na jaki dzień przyjmuje się ocenę tego majątku.</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#PosełJerzyOsiński">Wydaje się, że w celu wyeliminowania ze składników majątku przedsiębiorstwa tych części, które sfinansowane są z obcych źródeł, pojęcie majątek powinno być powiązane ze źródłem finansowania, to jest funduszem założycielskim i funduszem przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-62.7" who="#PosełJerzyOsiński">W art. 39¹ w propozycji redakcji ww. postanowienia zawarte jest ograniczenie okresu powołania dyrektora przedsiębiorstwa do 5 lat. Jest to świadome odstępstwo od zasady wyrażonej w dotychczasowym ust. 7 art. 38 ustawy, przewidującej możliwość powołania dyrektora również na czas nieokreślony. W redakcyjnym sformułowaniu nowej propozycji odczuwa się brak określenia, co się dzieje po upływie 5 lat.</u>
          <u xml:id="u-62.8" who="#PosełJerzyOsiński">W art. 39⁶ ust. 1 redakcja omawianego postanowienia zawiera m.in. stwierdzenie, ze dyrektor przedsiębiorstwa państwowego oraz członkowie rady pracowniczej nie mogą wykonywać jakiegokolwiek zatrudnienia na rzecz podmiotów gospodarczych tworzonych przez to przedsiębiorstwo, a w szczególności nie mogą pozostawać z nim w stosunku pracy.</u>
          <u xml:id="u-62.9" who="#PosełJerzyOsiński">Nie negując słuszności takiej tezy, nasuwa się uwaga o potrzebie uściślenia intencji ustawodawcy w odniesieniu do użytych pojęć: zatrudnienia i stosunek pracy. Wydaje się, że w szczególności ten przepis nie powinien pozostawiać jakichkolwiek niedomówień, tym bardziej że umowy-zlecenia i umowy o dzieło nie podpadają pod pojęcie zatrudnienia użyte w Kodeksie pracy.</u>
          <u xml:id="u-62.10" who="#PosełJerzyOsiński">W art. 39⁶ ust. 3 nieczytelne jest postanowienie, że ograniczenie możliwości posiadania udziałów lub akcji przez dyrektora przedsiębiorstwa i członków rady pracowniczej w podmiotach gospodarczych tworzonych przez przedsiębiorstwo i pozostawanie w nim w stosunku pracy nie narusza przepisów o szczególnych obowiązkach osób wykonujących kierownicze funkcje w podmiotach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-62.11" who="#PosełJerzyOsiński">W art. 42 ust. 5 postanowienie o treści, że czynność prawna dotycząca środków trwałych, stanowiących mienie przedsiębiorstwa, sprzeczna z obowiązującymi przepisami jest nieważna, chyba że nabywca nie wiedział — mimo dołożenia należytej staranności — że zbycie nastąpiło wbrew obowiązującym przepisom, może prowadzić do skomplikowanych sporów sądowych. Ochrona zasad „dobrej wiary” wydaje się zbyt daleko idąca, chociaż stwierdzić należy, że postanowienie o tej treści jest już zawarte w ust. 4 art. 47 obecnie obowiązującej ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-62.12" who="#PosełJerzyOsiński">Poza powyższymi uwagami nasuwają się inne, nie objęte projektem ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, a mianowicie dotychczasowy art. 27 ust. 3 — postanowienie tego ustępu powołuje się na art. 13 ust. 3 i 4, które to ustępy w projekcie są przewidziane do skreślenia, stąd wymagane byłoby skreślenie również postanowień art. 27 ust. 3 ustawy oraz dotychczasowego art. 48 ust. 2. Postanowienie to zawiera stwierdzenie, ze w wypadku „rozporządzenia prawem, którego wartość przekracza 500 tys. zł lub czynności prawne mogą spowodować powstanie zobowiązania przedsiębiorstwa do świadczenia o wartości powyżej 500 tys. zł, do skuteczności oświadczenia woli wymagane jest współdziałanie co najmniej dwóch osób”. W świetle aktualnego poziomu inflacji kwota 500 tys. zł jest poważnie zaniżona. W znowelizowanej treści ustawy powinna ona być inaczej określona przez odpowiednie zrelatywizowanie do innej wartości.</u>
          <u xml:id="u-62.13" who="#PosełJerzyOsiński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedsiębiorstwa państwowe w prowadzonych systemowych przekształceniach podlegając zmianom, pozostają jednak trwałą formą organizacyjną. Przedkładany Wysokiej Izbie projekt ustawy umożliwia ich dostosowanie do warunków funkcjonowania, jakie będą występowały w naszej gospodarce. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-62.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obywatele Posłowie! Powracamy do punktu 2 porządku dziennego: Wybór posłów do składu Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Odczytam teraz państwu protokół ustalenia wyników głosowania na członków Krajowej Rady Sądownictwa. Udział w głosowaniu wzięło 380 posłów. Głosów ważnych oddano 367. Głosów nieważnych oddano 13. Bezwzględna większość wynosi 184 głosy.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Na poszczególnych kandydatów na członków Krajowej Rady Sądownictwa głosowało: na posła Mariana Czerwińskiego — 91 posłów, na posła Janusza Dobrosza—159 posłów, na posła Andrzeja Konopkę — 112 posłów, na posła Antoniego Pieniążka — 174 posłów, na posła Edwarda Rzepkę — 172 posłów i na posła Kazimierza Ujazdowskiego — 151 posłów.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Warszawa, dnia 1 lutego 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Podpisy 5 sekretarzy komisji.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę Państwa! Zgodnie z tym, co poprzednio ustaliliśmy, do kolejnej tury głosowania przechodzą: pan poseł Janusz Dobrosz, pan poseł Andrzej Konopka, pan poseł Antoni Pieniążek, pan poseł Edward Rzepka i pan poseł Kazimierz Ujazdowski.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Gorąco proszę, abyście państwo wszyscy punktualnie byli na sali plenarnej po przerwie, którą za moment ogłoszę, ponieważ dalszy ciąg posiedzenia Sejmu rozpoczniemy od kolejnej tury głosowania.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się wspólne zebranie klubów poselskich PSL „Odrodzenie” i PSL w sali obrad Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Również bezpośrednio po zarządzeniu przerwy obiadowej odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących samorządu terytorialnego, w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Polityki Społecznej w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">O godz. 16.00 rozpocznie się ciąg dalszy posiedzenia Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu w górnej palarni. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wysoka Izbo! Zarządzam przerwę do godziny 15.45. 15 minut przed rozpoczęciem dalszego ciągu posiedzenia będą w dolnej palarni rozdawane kolejne karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie je odebrać, powtarzam 15 minut przed rozpoczęciem kolejnego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 50 do godz. 15 min. 55)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Na wniosek Komisji Systemu Gospodarczego, Przemysłu i Budownictwa oraz Komisji Ustawodawczej proponuję zdjęcie z dzisiejszego porządku dziennego punktu 3, a mianowicie sprawozdania Komisji Systemu Gospodarczego, Przemysłu i Budownictwa oraz Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie i czasowym zawieszeniu niektórych ustaw dotyczących gospodarki narodowej. Sprawozdanie to będzie rozpatrzone na kolejnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął. Sprzeciwu nie widzę, stwierdzam, że propozycja została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Obywatele Posłowie! Kontynuujemy punkt 2 porządku dziennego: Wybór posłów do składu Krajowej Rady Sądownictwa. W kolejnym głosowaniu wybieramy trzech spośród pięciu kandydatów. Obowiązują zasady takie same jak przy głosowaniu pierwszym. Zaangażowani są także ci sami posłowie sekretarze. Na karcie należy skreślić co najmniej dwa nazwiska. Przypominam, że karty bez skreśleń oraz z mniejszą liczbą skreśleń względnie nie podpisane nazwiskiem i imieniem posła będą uznane za nieważne.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy wszyscy obywatele posłowie otrzymali karty do głosowania? Jedno zgłoszenie jest. Proszę odebrać w sali obok.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PosełJanWyrowiński">Panie Marszałku! Wniosek formalny. Otóż wydaje mi się, że z uwagi na fakt, że każdy podpisuje kartę imieniem i nazwiskiem, niepotrzebna jest procedura wywoływania po nazwisku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie. Jest to zapis naszego regulaminu i musimy się tego trzymać.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Wyrowiński: To niech sekretarz szybciej czyta w takim układzie.)</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dobrze, postaramy się. Jest to propozycja słuszna, jeśli idzie o bardziej dynamiczne wyczytywanie nazwisk.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania. Proszę posła Marka Rusakiewicza o odczytanie nazwisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ambroziak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Andrzejewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Aumiller Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Babiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Babul Adam,</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Badach Tadeusz Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bajołek Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Balazs Artur,</u>
          <u xml:id="u-69.9" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Balicki Szczepan,</u>
          <u xml:id="u-69.10" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Balik Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-69.11" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Barański Zdzisław Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.12" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartnicki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.13" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartosik Marek,</u>
          <u xml:id="u-69.14" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartosz Ryszard Władysław,</u>
          <u xml:id="u-69.15" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartoszcze Roman,</u>
          <u xml:id="u-69.16" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Baścik Edward,</u>
          <u xml:id="u-69.17" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bąk Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.18" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bednarkiewicz Maciej,</u>
          <u xml:id="u-69.19" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bentkowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-69.20" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bernacki Ludwik,</u>
          <u xml:id="u-69.21" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Beszta-Borowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.22" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bibrzycki Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.23" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-69.24" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bielecki Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-69.25" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bielewicz Alfred,</u>
          <u xml:id="u-69.26" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bieliński Stefan,</u>
          <u xml:id="u-69.27" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bień Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.28" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bieńkowska Alicja,</u>
          <u xml:id="u-69.29" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Biliński Tadeusz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-69.30" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-69.31" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błachnio Jan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.32" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błaszczyk Janusz,</u>
          <u xml:id="u-69.33" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błaszczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.34" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błaszczyk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.35" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błoch Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.36" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bobak Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-69.37" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bocheń Irmindo,</u>
          <u xml:id="u-69.38" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bogusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.39" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bondarewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.40" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-69.41" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Borawska Marianna,</u>
          <u xml:id="u-69.42" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.43" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bożek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.44" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.45" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brodecki Adam,</u>
          <u xml:id="u-69.46" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brudniak Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-69.47" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brzeziński Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-69.48" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brzozowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-69.49" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brzuzy Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.50" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bugaj Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.51" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bujak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-69.52" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bukała Aniela,</u>
          <u xml:id="u-69.53" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bukowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-69.54" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Burski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.55" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Byliński Janusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.56" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Caputa Michał,</u>
          <u xml:id="u-69.57" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chmielarski Wiesław Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.58" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chmielewski Henryk,</u>
          <u xml:id="u-69.59" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chojecki Lucjan,</u>
          <u xml:id="u-69.60" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chojnacka Irena,</u>
          <u xml:id="u-69.61" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Choszczewski Jan Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-69.62" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chrupek Paweł,</u>
          <u xml:id="u-69.63" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chrzanowski Witold,</u>
          <u xml:id="u-69.64" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Cieśla Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.65" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Cimoszewicz Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.66" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czaja Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.67" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czarnik-Sojka Teresa,</u>
          <u xml:id="u-69.68" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czarnobilski Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-69.69" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czenczek Maria,</u>
          <u xml:id="u-69.70" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czereyski Krzysztof Janusz,</u>
          <u xml:id="u-69.71" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerniawski Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-69.72" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerwiński Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.73" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerwiński Leszek,</u>
          <u xml:id="u-69.74" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerwiński Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.75" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czeżyk Ignacy Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.76" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czupała-Hołoga Stefania,</u>
          <u xml:id="u-69.77" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czykwin Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-69.78" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czypionka Sebastian,</u>
          <u xml:id="u-69.79" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czyż Barbara,</u>
          <u xml:id="u-69.80" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dalgiewicz Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.81" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dankowska Adela,</u>
          <u xml:id="u-69.82" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dąbrowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.83" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Derwich Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-69.84" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dłużniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.85" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-69.86" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dobielińska-Eliszewska Teresa Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-69.87" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dobrosz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-69.88" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dojka Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.89" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Domański Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-69.90" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dominiak Wawrzyniec,</u>
          <u xml:id="u-69.91" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dowgiałło Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-69.92" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dowgwiłłowicz Jerzy Wacław,</u>
          <u xml:id="u-69.93" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Drela Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-69.94" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Duda Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.95" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dudkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-69.96" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dudziak Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.97" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dyner Jerzy Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-69.98" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dynowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-69.99" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dyrak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.100" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dys-Kulerski Witysław Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-69.101" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dziuba Tadeusz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-69.102" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dziubek Marek,</u>
          <u xml:id="u-69.103" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ejsmont Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-69.104" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Fiszbach Tadeusz Rudolf,</u>
          <u xml:id="u-69.105" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Furtak Antoni,</u>
          <u xml:id="u-69.106" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gabrielski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.107" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gabryszewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.108" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gabryś Herbert,</u>
          <u xml:id="u-69.109" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gajda Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.110" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gajewicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.111" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gajewski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.112" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gałeczka Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.113" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gaweł Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-69.114" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-69.115" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gawski Ziemowit Dionizy,</u>
          <u xml:id="u-69.116" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Geremek Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-69.117" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gębicki Stefan,</u>
          <u xml:id="u-69.118" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gil Irena Urszula,</u>
          <u xml:id="u-69.119" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gil Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.120" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-69.121" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Glapiński Andrzej Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.122" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Głuchowski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-69.123" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Goczoł Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.124" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gołaczyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.125" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gomola Maria,</u>
          <u xml:id="u-69.126" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Goździkiewicz Ludomir Karol,</u>
          <u xml:id="u-69.127" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Górski Michał,</u>
          <u xml:id="u-69.128" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grabarkiewicz Mirosława Kazimiera,</u>
          <u xml:id="u-69.129" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grabowiecki Adam,</u>
          <u xml:id="u-69.130" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grabowska Danuta,</u>
          <u xml:id="u-69.131" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Greń Roman,</u>
          <u xml:id="u-69.132" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grugel Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-69.133" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gryczewski Wojciech Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.134" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzebyk Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-69.135" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzęda Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-69.136" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzyb Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.137" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzywacz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-69.138" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Guenther Ignacy,</u>
          <u xml:id="u-69.139" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gutowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.140" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Helak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.141" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Hennelowa Józefa,</u>
          <u xml:id="u-69.142" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Hopfer Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.143" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Horoszkiewicz Edward,</u>
          <u xml:id="u-69.144" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Iwan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.145" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jagiełło Edmund,</u>
          <u xml:id="u-69.146" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janas Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-69.147" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janasek Henryk,</u>
          <u xml:id="u-69.148" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janicki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-69.149" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janicki Marian Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.150" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janicki Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-69.151" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jankowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.152" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.153" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jarosz Urszula Wanda,</u>
          <u xml:id="u-69.154" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jasiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.155" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jastrzębski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.156" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jaworski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.157" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jemioło Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.158" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jeż Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.159" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Józefiak Jerzy Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.160" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jungiewicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.161" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jurek Marek,</u>
          <u xml:id="u-69.162" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jurewicz Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-69.163" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jużykiewicz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-69.164" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kaczmarek Henryk,</u>
          <u xml:id="u-69.165" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-69.166" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kamiński Zbigniew Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.167" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kapsa Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-69.168" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Karczewski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-69.169" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Karpacz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.170" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kasprzak Bernard,</u>
          <u xml:id="u-69.171" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kasprzyk Jacek,</u>
          <u xml:id="u-69.172" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kastelik Czesław,</u>
          <u xml:id="u-69.173" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kaszubski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.174" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kawałko Zbigniew Michał,</u>
          <u xml:id="u-69.175" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kawecki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-69.176" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kempka Dorota,</u>
          <u xml:id="u-69.177" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kern Andrzej Piotr,</u>
          <u xml:id="u-69.178" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kędzierska-Truszczyńska Dobrochna,</u>
          <u xml:id="u-69.179" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kędzierski Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.180" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kieć Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-69.181" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kiermaszek-Lamla Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-69.182" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kijonka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.183" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kisiliczyk Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.184" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Knoppek Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.185" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Knysok Anna Maria,</u>
          <u xml:id="u-69.186" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kołodziej Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.187" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kołodziejczyk Piotr,</u>
          <u xml:id="u-69.188" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Komar Henryk,</u>
          <u xml:id="u-69.189" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Komornicki Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-69.190" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Komorowski Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-69.191" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kondracki Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-69.192" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Konopka Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.193" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kopański Sławomir Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.194" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kopczyński Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-69.195" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kornasiewicz Alicja Józefa,</u>
          <u xml:id="u-69.196" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kosiński Czesław,</u>
          <u xml:id="u-69.197" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kosmalski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.198" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kosowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.199" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kostrzewa Zbigniew Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.200" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kościelniak Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.201" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowal Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.202" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.203" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.204" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalik Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.205" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-69.206" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kozaczko Lech,</u>
          <u xml:id="u-69.207" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kozakiewicz Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-69.208" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kozłowski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-69.209" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krajewski Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.210" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krasnodębski Karol,</u>
          <u xml:id="u-69.211" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krasowski Edmund Marek,</u>
          <u xml:id="u-69.212" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kraszewski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.213" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krauz Stanisława,</u>
          <u xml:id="u-69.214" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Król Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.215" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Król Marek,</u>
          <u xml:id="u-69.216" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krzekotowski Jacek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.217" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krzyżanowska Olga,</u>
          <u xml:id="u-69.218" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krzyżanowski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-69.219" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kuc Bożenna Marianna,</u>
          <u xml:id="u-69.220" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kuligowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.221" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kułaga Zenon,</u>
          <u xml:id="u-69.222" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kurek Michał,</u>
          <u xml:id="u-69.223" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kuroń Jacek Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.224" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kurzajewski Czesław Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.225" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kuś Janina,</u>
          <u xml:id="u-69.226" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kwietniewska Anna Jolanta,</u>
          <u xml:id="u-69.227" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-69.228" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Langowska Grażyna Mirosława,</u>
          <u xml:id="u-69.229" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lech Lesław,</u>
          <u xml:id="u-69.230" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lenz Piotr Paweł,</u>
          <u xml:id="u-69.231" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Leszczyński Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-69.232" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Leśniewski Witold,</u>
          <u xml:id="u-69.233" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Liszcz Teresa,</u>
          <u xml:id="u-69.234" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lityński Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.235" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Liwak Władysław,</u>
          <u xml:id="u-69.236" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lubieniecki Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.237" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lubowska Iwona,</u>
          <u xml:id="u-69.238" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lysek Norbert,</u>
          <u xml:id="u-69.239" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łapicki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.240" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-69.241" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.242" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-69.243" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łuczak Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-69.244" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-69.245" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łupina Zygmunt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-69.246" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mackiewicz Zbigniew Władysław,</u>
          <u xml:id="u-69.247" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-69.248" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Majdański Stanisław Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.249" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Malczewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-69.250" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Małachowski Aleksander Maria,</u>
          <u xml:id="u-69.251" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mańka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.252" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Marchlik Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.253" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Masarczyk Joachim,</u>
          <u xml:id="u-69.254" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Matusiak Romualda,</u>
          <u xml:id="u-69.255" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Matuszczak Adam,</u>
          <u xml:id="u-69.256" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mazan Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.257" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mazur Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.258" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-69.259" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Michalak Henryk Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.260" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Michnik Adam,</u>
          <u xml:id="u-69.261" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-69.262" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Miłkowski Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.263" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mitura Adam,</u>
          <u xml:id="u-69.264" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mleczko Stefan,</u>
          <u xml:id="u-69.265" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Modrzejewski Jerzy Hubert,</u>
          <u xml:id="u-69.266" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Modzelewski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.267" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mojzesowicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-69.268" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mokry Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.269" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mϋller Edward,</u>
          <u xml:id="u-69.270" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Myszkiewicz-Niesiołowski Stefan Konstanty,</u>
          <u xml:id="u-69.271" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ney Roman,</u>
          <u xml:id="u-69.272" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Niegosz Roman,</u>
          <u xml:id="u-69.273" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Norbert Roman,</u>
          <u xml:id="u-69.274" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowacki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.275" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-69.276" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowak Edward,</u>
          <u xml:id="u-69.277" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowakowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.278" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowakowski Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-69.279" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Okrzesik Janusz,</u>
          <u xml:id="u-69.280" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Oleksy Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.281" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Onyszkiewicz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-69.282" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Orzechowski Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.283" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Orzeł Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.284" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.285" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Osiński Jerzy Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-69.286" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ostapiuk Seweryn,</u>
          <u xml:id="u-69.287" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Padykuła Stanisław Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.288" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pałka Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-69.289" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pańko Walerian,</u>
          <u xml:id="u-69.290" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Paprzycki Lech Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-69.291" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pawlak Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-69.292" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pidek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.293" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-69.294" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pieniążek Antoni Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.295" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pietkiewicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.296" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pięta Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-69.297" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pigoń Zenon,</u>
          <u xml:id="u-69.298" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pilarczyk Józef Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.299" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-69.300" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Piszel Andrzej Justyn,</u>
          <u xml:id="u-69.301" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pogonowska-Jucha Emilia,</u>
          <u xml:id="u-69.302" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pol Marek,</u>
          <u xml:id="u-69.303" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Polak Wojciech Sylwester,</u>
          <u xml:id="u-69.304" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-69.305" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pomirski Miron Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.306" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Popiela Stanisława,</u>
          <u xml:id="u-69.307" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Popis Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.308" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Półtorak Maciej Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.309" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Proszowska Joanna,</u>
          <u xml:id="u-69.310" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-69.311" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Puzewicz Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-69.312" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rajtar Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.313" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Robakowski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-69.314" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rogiński Paweł,</u>
          <u xml:id="u-69.315" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rogowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.316" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rokita Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.317" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Romańczuk Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-69.318" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rosiak Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.319" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rostek Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.320" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rozwandowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.321" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rożek Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-69.322" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rudnicki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-69.323" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusakiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-69.324" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusecki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.325" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusnarczyk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-69.326" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusznica Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.327" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rutkowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-69.328" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ryder Stefan,</u>
          <u xml:id="u-69.329" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-69.330" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rzymełka Jan Antoni,</u>
          <u xml:id="u-69.331" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sak Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-69.332" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sałata Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.333" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Seferowicz Elżbieta Maria,</u>
          <u xml:id="u-69.334" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sekuła Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-69.335" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-69.336" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sidor Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.337" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sielicka-Gracka Maria Teresa,</u>
          <u xml:id="u-69.338" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Siemieniuk Aleksy,</u>
          <u xml:id="u-69.339" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sienkiewicz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-69.340" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sierakowska Izabella,</u>
          <u xml:id="u-69.341" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sierżant Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.342" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sikora Andrzej Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.343" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Skalski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-69.344" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Skowroński Czesław Wacław,</u>
          <u xml:id="u-69.345" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Skubis Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-69.346" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Slezak Jerzy Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-69.347" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Smolarek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.348" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-69.349" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sobieszczański Stefan Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-69.350" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sobotka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-69.351" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-69.352" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Solarewicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-69.353" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sołtyk Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-69.354" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-69.355" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sroczyński Jan Władysław,</u>
          <u xml:id="u-69.356" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Staniszewska Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-69.357" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Starczynowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.358" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-69.359" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stasiak Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.360" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stefaniuk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-69.361" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Steinhoff Janusz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-69.362" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stępniak Maria,</u>
          <u xml:id="u-69.363" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stolzman Maria Joanna,</u>
          <u xml:id="u-69.364" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Strózik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.365" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suchocka Hanna,</u>
          <u xml:id="u-69.366" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suchodolski Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-69.367" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suchodolski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.368" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Susek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.369" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suskiewicz Halina Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-69.370" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sytek Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.371" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szarmach Henryk,</u>
          <u xml:id="u-69.372" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szczygielski Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.373" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szczygieł Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-69.374" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szkutnik Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-69.375" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szlachta Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.376" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szreder Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-69.377" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szwed Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.378" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymanderski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-69.379" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymańska-Kwiatkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-69.380" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymański Janusz,</u>
          <u xml:id="u-69.381" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymański Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-69.382" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymański Leonard Józef Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.383" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymborski Janusz,</u>
          <u xml:id="u-69.384" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ścieszko Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.385" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Śliwa Lucjan,</u>
          <u xml:id="u-69.386" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Święcicki Marcin,</u>
          <u xml:id="u-69.387" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Świtka Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.388" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Tokarz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-69.389" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Tomkiewicz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.390" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Trelka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-69.391" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Trzciński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-69.392" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Twaróg Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-69.393" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ujas Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-69.394" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ujazdowski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.395" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Urbanowicz Anna,</u>
          <u xml:id="u-69.396" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Urbańska Bożenna,</u>
          <u xml:id="u-69.397" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wanot Stefan,</u>
          <u xml:id="u-69.398" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Warjan Jan Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.399" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wawrzyniak Alfred,</u>
          <u xml:id="u-69.400" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wąs Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-69.401" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Węgłowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.402" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Węgrzyn Małgorzata,</u>
          <u xml:id="u-69.403" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wiatr Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-69.404" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wiąckowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.405" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wieczorkiewicz Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-69.406" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wiertek Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.407" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wilczyńska Zofia,</u>
          <u xml:id="u-69.408" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wilk Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-69.409" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Witt Zenon,</u>
          <u xml:id="u-69.410" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wlekliński Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.411" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wnuk Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.412" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Woda Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-69.413" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wojciechowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.414" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wojtczak Michał Bernard,</u>
          <u xml:id="u-69.415" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wolnik Wilhelm,</u>
          <u xml:id="u-69.416" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Woźniak Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-69.417" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Woźniak Teresa,</u>
          <u xml:id="u-69.418" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wójcik Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.419" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wróbel Jan Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.420" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wujec Henryk,</u>
          <u xml:id="u-69.421" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wuttke Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.422" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wybrański Andrzej Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-69.423" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wyrowiński Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.424" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zając Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.425" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zajączkowski Wiesław Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.426" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zalewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-69.427" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zambrzycki Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-69.428" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-69.429" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zawadzki Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.430" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zawiślak Andrzej Marek,</u>
          <u xml:id="u-69.431" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zbylut Michał,</u>
          <u xml:id="u-69.432" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.433" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zegar Józef Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-69.434" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zemke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-69.435" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zieliński Adam,</u>
          <u xml:id="u-69.436" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zieliński Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-69.437" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zieliński Ryszard Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.438" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ziemba Bonawentura,</u>
          <u xml:id="u-69.439" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zimnicki Adam,</u>
          <u xml:id="u-69.440" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zimowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.441" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ziółkowska Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-69.442" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Złakowski Zenon,</u>
          <u xml:id="u-69.443" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zych Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-69.444" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zych Józef,</u>
          <u xml:id="u-69.445" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żabiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-69.446" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żabiński Władysław,</u>
          <u xml:id="u-69.447" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żelazny Antoni,</u>
          <u xml:id="u-69.448" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żenkiewicz Marian,</u>
          <u xml:id="u-69.449" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żukowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-69.450" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żurawiecki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-69.451" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żurowski Stanisław,</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy wszyscy posłowie oddali głosy? Nikt z obywateli posłów nie został pominięty? Nie widzę. Głosowanie uważam za zamknięte. Proszę sekretarzy: Annę Dynowską, Stefana Mleczkę, Waldemara Pawlaka, Macieja Półtoraka, Marka Rutkowskiego o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kontynuujemy dyskusję nad punktem 3 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Krzysztof Bielecki z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Wiesław Chmielarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PosełKrzysztofBielecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odnośnie do przedłożenia rządowego dotyczącego zmiany ustawy o przedsiębiorstwach państwowych chciałbym powiedzieć tylko jedną rzecz, która wydaje mi się podstawowa. Otóż ten projekt przenosi pewne rozwiązania, o które zresztą walczyliśmy w 1981 roku, do rozwiązań roku 1990 i zupełnie innej sytuacji gospodarczej. W tej chwili, zgodnie z deklaracją rządu, zmierzamy do gospodarki rynkowej typu zachodniego. Wydaje mi się w związku z tym, że pewne rozwiązania, które wtedy były protezami, służyły artykulacji potrzeb społeczeństwa i miały upodmiotowić załogi w przedsiębiorstwach, przestają w tej chwili być najważniejsze. Najważniejszym w tym momencie staje się problem określenia wreszcie właściciela przedsiębiorstwa państwowego. Ta ustawa czy też projekt zmiany ustawy o przedsiębiorstwach państwowych po raz kolejny nie rozwiązuje tego problemu, tylko wprowadza — powiedziałbym — kompromis polityczny do przedsiębiorstwa, które powinno kierować się wyłącznie zimnymi zasadami gospodarczymi i rachunkiem gospodarczym. Ten kompromis, w którym z jednej strony widać pewną próbę odzyskania własności państwowej, reprezentowanej przez rząd i przez jego organy, z drugiej strony daje pewną władzę przedstawicielom rad pracowniczych. Widzę tu zasadniczą sprzeczność. Z jednej strony jest dyrektor, z drugiej strony — przy podziale majątku, przy likwidacji przedsiębiorstwa — znaczne uprawnienia ma rada pracownicza. Nie wiadomo, czy decyduje się o tym z punktu widzenia własności, czy też z punktu widzenia gry pewnych interesów.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#PosełKrzysztofBielecki">Rząd wręcz tłumaczy się na pierwszej stronie projektowanej ustawy, że jeżeli coś jest nieefektywne, czy też jest zbytnio zmonopolizowane, to należy to zlikwidować. Ale jednak zastrzeżona jest tutaj możliwość ingerencji rady pracowniczej. Mnie się wydaje, że te wszystkie negatywne zjawiska, które dotyczą przedsiębiorstw państwowych, w sposób losowy obdarzają różne podmioty, różne organy w nim występujące. Te zjawiska złe dotyczą zarówno dyrektorów, jak i rad pracowniczych. Przykład górnictwa węglowego jest chyba najlepszym dowodem.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#PosełKrzysztofBielecki">W związku z tym oczekiwałbym bardziej jednoznacznego określenia w ustawie, w trakcie dalszych prac w komisji, czy to ma być przedsiębiorstwo typu samorządowego, czy to ma być przedsiębiorstwo państwowe. Kończąc, chciałbym powiedzieć, że — jak zwykle — brakuje nam szybkości w przygotowywaniu aktów dotyczących przekształceń własnościowych. Jeżeli zmierzamy do gospodarki rynkowej, to musimy mówić o prywatyzacji, gdyż tylko wtedy będzie to prawdziwa gospodarka, gdy dominują w niej podmioty prywatne Tymczasem prywatyzacji nie ma i wprowadzamy rozwiązanie, które może być kolejnym faktem dokonanym.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję, Obecnie głos zabierze poseł Wiesław Chmielarski z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Anna Bańkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PosełWiesławChmielarski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiamy fragment spraw przedsiębiorstwa, zmianę w pewnej części ustawy o przedsiębiorstwie, czyli jakby problem nie najistotniejszy, a jednak przewrotny.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#PosełWiesławChmielarski">Otóż w całym mechanizmie, który jest w tej ustawie, w dużej części chodzi o to, jak pokierować mechanizmem upadłościowym firmy, a jeszcze — powiedziałbym — przewrotność polega na tym, jak nie dopuścić poprzez ten mechanizm do natychmiastowego bankructwa większości przedsiębiorstw. Tutaj zamysł rządowy jest słuszny, dlatego że przewiduje bankructwo ogromnej rzeszy przedsiębiorstw w bardzo krótkim czasie i chciałby tego procesu uniknąć, ale jednocześnie wtedy włącza się sterowanie ręczne i o reformie można przestać mówić.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#PosełWiesławChmielarski">Realizowany program antyinflacyjny zakładał, że najpierw w krótkim czasie zdusimy inflację, a potem zastanowimy się, co dalej robić w gospodarce. Tymczasem procesy przebiegają całkowicie odwrotnie, to znaczy dusi się w bardzo szybkim tempie gospodarkę, a procesy inflacyjne rosną i będą narastały.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#PosełWiesławChmielarski">Dlaczego tak się dzieje? Bo w tym mechanizmie nie ma sposobu na eliminację w pierwszej kolejności słabszych gospodarzy, aby zachować silniejszych. Zresztą nie może być takiego mechanizmu w bardzo krótkim czasie, na przykład w ciągu pół roku. Eliminacja słabszych, zachowanie silniejszych, możliwość wybrnięcia z kłopotów, to są procesy znacznie dłuższe niż na pół roku.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#PosełWiesławChmielarski">Przykłady są bardzo drastyczne. Spadać będzie produkcja rolna, nie będę powtarzał debaty rolnej rolników, którzy przestrzegali przed tym, co się dzieje w rolnictwie. Poseł z Łodzi wyraźnie podkreślił, że jest z Łodzi, bo to ma niebagatelne znaczenie. Ważniejsze, że z Łodzi, niż jak się nazywa. Mianowicie, jest rzeczą oczywistą, że w takim mechanizmie bariery popytu, tego totalnego hamowania inflacji, ale przez prymitywną barierę popytu po stronie płacowej, w pierwszej kolejności padną wszelkie przemysły odzieżowe; do elegantów nigdy nie należałem, a w związku z radykalnym spadkiem płac przez najbliższych parę lat jeszcze przetrwam, pochodzę w tym, co mam i nie kupię nic.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#PosełWiesławChmielarski">Stąd ten sygnał z Łodzi, który mówi, że łódzkie firmy pracujące bardzo dobrze przetrwają, a te słabsze upadną. Gdyby to rozłożyć na dłuższy czas, to ci lepsi, efektywni i nowocześni znaleźliby zbyt za granicą, ale nie załatwią tego w ciągu najbliższych paru miesięcy, to jest po prostu czasowo źle rozpisane.</u>
          <u xml:id="u-73.6" who="#PosełWiesławChmielarski">Budownictwo, które jest mi najbardziej bliskie, zostało zahamowane już w styczniu. Proszę przyjrzeć się prywatnym budowom, wszystko stanęło. Nie mówię o firmach państwowych, które są obciążone wieloma złymi rzeczami. Proszę przyjrzeć się, jak kwitnie to budownictwo prywatne, ten sektor, który powinien być preferowany. Otóż absolutnie stanęło budownictwo prywatne. Ono poczeka cały rok, a może dwa, żeby znowu ruszyć, poczeka na zawalenie się tego programu oczywiście. To trzeba sobie wyraźnie powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-73.7" who="#PosełWiesławChmielarski">Proszę państwa, dlaczego tak jest? Bo liczymy koszty metra kwadratowego w budownictwie i wychodzą sumy zatrważające. Mówiliśmy o tym na spotkaniu komisji sejmowej do spraw mieszkalnictwa z panem ministrem Paszyńskim. To są rzeczy zatrważające. Mianowicie koszt metra w styczniu wynosił 2 do 4 mln. Przyjmijmy założenie, że ta dobrze pracująca firma buduje mieszkania w cenie 2 mln za metr. Źle pracująca buduje ten sam metr za 3 mln. Mamy więc do czynienia z dwoma firmami: jedna jest jak gdyby o 50% lepsza od drugiej, czyli bardzo duży stopień zróżnicowania. I co się dzieje? Przy cenie metra 2 mln małe mieszkanie 50-metrowe kosztuje 100 mln, lokator będzie musiał wpłacić jednorazowo 30 mln (30%). Kogo na to stać, na ilu nabywców można liczyć? Resztę lokator będzie spłacał latami, tam jest tak bardzo skomplikowany sposób liczenia odsetek i ich kapitalizowania, że — mówiąc żartobliwie — będzie spłacać jeszcze 77 lat po śmierci. Tym można by się nie przejmować.</u>
          <u xml:id="u-73.8" who="#PosełWiesławChmielarski">Jakie są tego skutki dziś i w najbliższych miesiącach? Spółdzielnie mieszkaniowe, nie mając nabywców na tak drogie mieszkania, wstrzymały zamówienia u wszystkich firm budowlanych. Wobec tego firmy budowlane budują w tej chwili na osiedlach, budują dość duże zespoły mieszkalno-usługowe, to nie jest jakieś tam fragmentaryczne budownictwo, bo miasta już są na ogół odbudowane, idziemy poza dawne granice miast.</u>
          <u xml:id="u-73.9" who="#PosełWiesławChmielarski">Wycofanie się ze zlecenia na całą jednostkę powoduje, że firmę budowlaną, która budowała kiedyś 1000 mieszkań, a teraz widząc trudności przymierza się, powiedzmy, do 600, trzeba będzie w marcu — kwietniu zlikwidować całkowicie. Nie dlatego, że jest zła, nie. Po prostu mechanizm jest taki, że nie eliminuje słabszych, a promuje lepszych, tylko eliminuje każdego.</u>
          <u xml:id="u-73.10" who="#PosełWiesławChmielarski">Proszę przyjrzeć się, co dzieje się z warsztatami prywatnymi, z prywatnym rzemiosłem, z prywatnym handlem itd. Ten mechanizm eliminuje totalnie każdego!</u>
          <u xml:id="u-73.11" who="#PosełWiesławChmielarski">Dlatego trzeba powiedzieć, że musi on być szybko skorygowany. Myśmy próbowali, wielu posłów — i z jednej, i z drugiej strony — próbowało w czasie debaty gospodarczej pytaniami — bo tylko na to był czas, nie było czasu na dyskusję — zwracać uwagę rządowi na wiele niebezpieczeństw tego programu. Potem w kolejnej debacie była już totalna walka o ograniczenie dywidendy do 30% zysku, większość sali głosowała po myśli rządu, co znowu jest elementem potwornego nakręcania inflacji.</u>
          <u xml:id="u-73.12" who="#PosełWiesławChmielarski">Mówię o tej dywidendzie, bo mechanizm, który dziś omawiamy, jak gdyby dywidendę wyznacza, ponieważ niepłacenie dywidendy będzie pierwszym powodem likwidacji firmy.</u>
          <u xml:id="u-73.13" who="#PosełWiesławChmielarski">Proszę państwa, kontynuacja tego programu spowoduje, że jeśli poprzednie rządy doprowadziły kraj do głębokiego kryzysu, to obecny program doprowadzi go w krótkim czasie do ruiny. Z kryzysu zawsze jest wyjście, czasem wieloletnie. Z ruiny, proszę państwa, trzeba się dźwigać przez dziesiątki lat. Naiwnością jest sądzić, że w miejsce zbankrutowanych bankrutów państwowych przyjdzie zachodni kapitał. Nie przyjdzie, proszę państwa. Nikt nie wchodzi do spółki z ruiną, chyba że ją się mu sprezentuje za darmo albo za tzw. psie pieniądze, ale na to społeczeństwo nie pozwoli.</u>
          <u xml:id="u-73.14" who="#PosełWiesławChmielarski">Więc tutaj możliwości przekształceń przy pomocy zachodniego kapitału w krótkim czasie absolutnie nie ma.</u>
          <u xml:id="u-73.15" who="#PosełWiesławChmielarski">Nadmierny fiskalizm podatkowy to dalszy czynnik proinflacyjny. To nie jest duszenie inflacji, to jest dalsze nakręcanie spirali inflacyjnej. Inflację chce się zdusić barierą popytu rozumianą prymitywnie jako ograniczenie płac. Otóż ekonomiści wiedzą, że źródłem inflacji nie są płace źle kierowane, lecz źródłem inflacji jest zła struktura gospodarki. Struktura gospodarki kształtuje się przez dziesięciolecia. W ten prymitywny sposób my ograniczymy popyt, doprowadzimy do stłamszenia całej gospodarki, ale nie zmienimy jej struktury. Na to trzeba co najmniej 20 lat. Program w ogóle nie bierze pod uwagę tego elementu. I to jest jego podstawowy błąd.</u>
          <u xml:id="u-73.16" who="#PosełWiesławChmielarski">Można powiedzieć tak — kierunek jest dobry, wszyscy się zgadzamy z koncepcją, że trzeba iść w tym kierunku, ale nie w tym tempie. Podkreśla to prof. Bugaj w swoich wystąpieniach czy w swoich publikacjach. Podkreślają to inni ekonomiści. Ogólny kierunek jest dobry, tempo natomiast narzucono takie, że można powiedzieć w ten sposób: jest do przebiegnięcia pewien dystans. Zdrowy, wysportowany człowiek przebiegnie go w stosunkowo krótkim czasie, ale człowiek chory, nasza chora gospodarka, może go wcale nie przebiec, chory człowiek umiejętnie faszerowany lekami może ten dystans pokonać, ale po pewnym dłuższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-73.17" who="#PosełWiesławChmielarski">Opracowujemy mechanizm chroniący firmy przed bankructwem. Otóż ten mechanizm jest bez sensu, jeżeli sam program będzie kontynuowany.</u>
          <u xml:id="u-73.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Anna Bańkowska z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, kolejnym mówcą będzie poseł Norbert Lysek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PosełAnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałabym poświęcić swoje wystąpienie sprawom związanym z przedsiębiorstwem państwowym, a w tym również z pozycją dyrektora i samorządu pracowniczego.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#PosełAnnaBańkowska">O sytuacji wszystkich pracowników w przedsiębiorstwach państwowych, wskazując na ich niepewny los, mówiłam z tej mównicy wiele razy. Między innymi z okazji debaty o indeksacji, zmianie ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw, jak również o ustawie o opodatkowaniu wynagrodzeń. Wiele obaw o los pracowników i ich rodzin, które wyrażałam z tej mównicy, sprawdza się w praktyce. Muszę się przyznać, że wołałabym, żebym się wtedy myliła. Ale cóż, wstępnie ogłoszony wskaźnik wzrostu cen na miesiąc styczeń, przy wskaźniku indeksacji 0,3, praktycznie oznacza zatrzymanie płac przy bardzo wysokim wzroście cen na podstawowe artykuły pierwszej potrzeby. Indeksując płace o ten wskaźnik, który został rozpropagowany, nie łagodzi się sprawy, bo za podwyżkę płac, podwyżkę wynagrodzeń, wynikającą z przepisów ustalonych na miesiąc styczeń, niewiele można kupić przy obecnym poziomie cen. Ponadto dochodzą w wielu przedsiębiorstwach niespotykane dotąd trudności finansowe.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#PosełAnnaBańkowska">Rosną koszty wytwarzania na skutek wzrostu cen artykułów zaopatrzeniowych, dywidendy, podwyższonych wskaźników na ZUS oraz na Fundusz Pracy, a głównie — powiedziałabym — na skutek odsetek bankowych, ceny zaś, które napotykają barierę popytu, powodują trudną sytuację finansową. Towary leżą w magazynach (wyprodukowano je, gdy przedsiębiorstwa jeszcze miały za co kupić materiał na ich wytworzenie), a słaba kondycja finansowa przedsiębiorstw powoduje brak decyzji płacowych, w tej chwili już nie tylko z racji karnego opodatkowania płac, ale po prostu z braku pieniędzy na wypłaty.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#PosełAnnaBańkowska">Mało tego. Wiele zakładów wyłącza w tej chwili z procesu produkcyjnego całe wydziały, kierując ludzi na urlopy i to w wielu wypadkach na urlopy bezpłatne. W takiej sytuacji rośnie niezadowolenie załóg. W związku z tym kto jest winien? Dyrektor. Winien był zresztą zawsze. Na początku lat osiemdziesiątych władza oskarżała go o to, że nie potrafi wygłuszać żądań płacowych załóg i ich roszczeń, słusznych roszczeń. Natomiast załogi miały pretensje do dyrektora, że za mało dba o ich posadowienie.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#PosełAnnaBańkowska">Gdy uspokoiły się nieco nastroje początku lat osiemdziesiątych, rząd zaczął mówić, iż trzeba wreszcie stworzyć przepisy prawne dotyczące posadowienia tej grupy pracowników. Do dziś statusu dyrektora jeszcze nie ma. Mamy za to zmianę ustawy o przedsiębiorstwie państwowym, w której mówi się o warunkach powoływania i odwoływania dyrektora. Nowością tych zasad jest między innymi to, iż dyrektora powołuje się na 5 lat, a jeśli odwoła się go przed upływem tego czasu, przysługuje mu odprawa w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#PosełAnnaBańkowska">Zajmuje się ta ustawa, proszę Wysokiej Izby, również warunkami odwoływania dyrektorów, którzy obecnie te funkcje sprawują, pod warunkiem, iż nie pełnią jej w dniu dzisiejszym dłużej niż 5 lat. Tak więc popieram sprawę zawierania w przyszłości kontraktów 5-letnich z dyrektorami, co da jakąś stabilizację i czas na programową pracę tych ludzi, ale jednocześnie nie mogę zrozumieć, dlaczego osoba zatrudniona na stanowisku dyrektora na przykład od 1985 r., jeśli — zgodnie z ustawą, którą zapewne w najbliższym czasie uchwalimy — zostanie zwolniona, otrzymuje odprawę 6-miesięczną a ten dyrektor, który został przez radę pracowniczą powołany na obecne stanowisko w 1984 roku, ma odejść bez zabezpieczenia finansowego.</u>
          <u xml:id="u-75.6" who="#PosełAnnaBańkowska">Chcę powiedzieć, że dostrzegam w tym punkcie projektu brak sensownych i sprawiedliwych argumentów. Wnioskuję zatem, aby art. 2 ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych brzmiał w sposób następujący: Dyrektorowi przedsiębiorstwa państwowego powołanemu na czas nie oznaczony przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przysługuje odprawa w razie odwołania go ze stanowiska, chyba że odwołanie nastąpiło z przyczyn, o których mowa w art. 39³ ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-75.7" who="#PosełAnnaBańkowska">Wysoka Izbo! Obserwując procesy zachodzące w praktyce, o których już wspomniałam, biorąc pod uwagę tendencje rozliczeniowe, które w przedsiębiorstwach narastają, a o których trudno nie wspominać, trzeba w ustawie wyraźnie określić pozycję dyrektorów, którzy zatrudnieni zostali nie w drodze konkursu. Chodzi mi szczególnie o sens i skutki nowej treści artykułu 39 punkt 1, w którym stwierdza się, że powołanie dyrektora bez przeprowadzenia konkursu jest nieważne.</u>
          <u xml:id="u-75.8" who="#PosełAnnaBańkowska">Obawiam się, aby ten zapis bez dodatkowego komentarza nie powodował automatyzmu w zwalnianiu obecnie zatrudnionych dyrektorów.</u>
          <u xml:id="u-75.9" who="#PosełAnnaBańkowska">Szanowne Posłanki i Posłowie! Wypowiadam się na ten temat nie dlatego, aby bronić stabilizacji kadry kierowniczej w całości. Wiem, że wiele osób zajmujących stanowiska dyrektorów nie da sobie rady w nowych uwarunkowaniach, które i za naszą przyczyną nastąpiły. Uważam, że ci ludzie muszą odejść, ale w większości wypadków zwolnienia dyrekcji wcale nie wpłyną na poprawę kondycji firm. To najczęściej nie nieudolność i utrata zdolności kierowniczych decydują o kłopotach w przedsiębiorstwie, lecz po prostu ogólne trudności w gospodarce. Powodują one łatwość formułowania nośnych dla załóg zarzutów i stawianie votum nieufności dyrektorowi.</u>
          <u xml:id="u-75.10" who="#PosełAnnaBańkowska">Zarzutów, powiedziałabym wcale nie obrazujących w sposób kompleksowy efektów pracy zakładu, lecz dotyczących wybiórczych zagadnień. Powoduje to koncentrowanie się stron na rozgrywkach personalnych, a nie na działalności gospodarczej. Zatem sprawę kryteriów oceny działalności dyrektora stawiam jako punkt do rozstrzygnięcia. Chyba, ale nie chciałabym czytać w podtekście, że chodzi o to, aby większość pełniących obecnie te funkcje odeszła i to wcale nie na podstawie kryterium efektywności.</u>
          <u xml:id="u-75.11" who="#PosełAnnaBańkowska">Mam nadzieję, że ten punkt widzenia podziela większość posłów i posłanek nie tylko z mojego klubu. Ustawa, którą dzisiaj po raz pierwszy dyskutujemy, wprowadza również nowy element do dotychczasowych przepisów. Umacnia rolę ministra w ingerowaniu w wewnętrzne sprawy przedsiębiorstwa, a osłabia w tym jednym bardzo istotnym punkcie rolę załogi w decydowaniu o swoim losie, dając ministrowi prawo, z jego własnej inicjatywy, podejmowania decyzji w sprawie podziału przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-75.12" who="#PosełAnnaBańkowska">W obecnych przepisach na te okoliczność konieczna była zgoda rady pracowniczej, a w tej chwili — tylko opinia rady; jeśli decyzja ministra jest niezgodna z opinią rady, radzie przysługuje odwołanie ustawowe. Uważam, że ta sytuacja powinna ulec zmianie. Rada pracownicza ma prawo decydować w wielu sprawach. Odważam się powiedzieć, że nieraz musi decydować w sprawach przerastających jej możliwości fachowe. Może być w składzie komisji naprawczej, co wynika z treści dzisiejszej ustawy, dzielić zysk, powoływać dyrektora, a nie może decydować o losie przedsiębiorstwa. Uważam, iż warunek uzyskania zgody rady pracowniczej na przekształcenia jest nieodzowny w tak istotnych dla przedsiębiorstwa kwestiach.</u>
          <u xml:id="u-75.13" who="#PosełAnnaBańkowska">Szanowne Panie i Panowie Posłowie! Po zapoznaniu się z treścią nowego art. 39⁶ dochodzę do wniosku, że biorąc pod uwagę 2-letni horyzont czasowy dla rad pracowniczych, działalność w radzie pracowniczej dla wielu osób będzie w tej chwili karą. Uważam, iż zasada, że dyrektor nie może mieć udziałów i akcji w podmiotach gospodarczych tworzonych przez przedsiębiorstwo, którym zawiaduje, w tym okresie posadowienia naszej gospodarki jest zasadą słuszną i niezbędną do wprowadzenia. Chociaż jest to odmienne niż rozwiązania stosowane w krajach kapitalistycznych, czyli tych, do których chcielibyśmy się przyrównać. Ale żeby członkowie rad pracowniczych, którzy pełnią funkcję w okresie dwóch lat, nie tylko nie mogli mieć akcji, ale również wykonywać jakichkolwiek prac na rzecz spółek tworzonych przez ich macierzyste przedsiębiorstwo, to już chyba przesada. Przecież w skład rady pracowniczej wchodzą najczęściej bardzo dobrzy fachowcy warsztatowi i oni chcą pracować, i chcą zarabiać. Chyba że zostaną wreszcie ustalone nowe, klarowne przepisy płacowe, które określą ustalenie wynagrodzeń dyrektora i członków rady pracowniczej w proporcji do wypracowanego zysku. Byłoby to, moim zdaniem, sensowne połączenie odpowiedzialności z efektywnością pracy.</u>
          <u xml:id="u-75.14" who="#PosełAnnaBańkowska">Wnikając głębiej w treść nowych zapisów ustawy, dochodzę do wniosku, że proponowany tok postępowania naprawczego firmy nie jest trafny. Rola komisji naprawczej, jeśli szanowne posłanki i posłowie byli uprzejmi zauważyć, sprowadza się tutaj do kontroli realizacji programu opracowanego przez dyrektora. Uważam, że jeśli ten dyrektor jest w stanie opracować wspaniały program na wyjście z dołka finansowego, to nie trzeba komisji. Wystarczy tylko w ustawie określić, ile czasu daje się firmom na doprowadzenie do samofinansowania się. Jeśli nie nastąpi to w tym ustawowym czasie, to albo należy wymienić kadrę kierowniczą, albo przekształcić przedsiębiorstwo, albo zrobić i jedno, i drugie jednocześnie.</u>
          <u xml:id="u-75.15" who="#PosełAnnaBańkowska">Jeśli w wyniku debaty ustalimy, że komisja jest nieodzowna przy tym procesie upadłościowym, to — moim zdaniem — powinno być to grono ekspertów wspomagające działania przedsiębiorstwa w wychodzeniu z takiej patowej sytuacji. Nie powinna to być kontrola, lecz pomoc. W innym wypadku kojarzyć się to będzie z praktyką nadzoru stosowaną na początku lat osiemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-75.16" who="#PosełAnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na zakończenie refleksja ogólna. Przedsiębiorstwo państwowe stało się w tej chwili bardzo niestabilne. Musimy to sobie uświadomić, mówiliśmy już o tym w grudniu. Zagrożenia są duże. Aby przyniosły efekty działania uzdrowieńcze, które w formie cząstkowej, podkreślam — cząstkowej — są w tej ustawie zaproponowane, muszą być one jasno sprecyzowane i nie pozostawiać miejsca na amatorszczyznę dla tych, którym zdaje się, że zamęt personalny wystarczy do wyjścia na prostą. Trzeba zrobić wszystko, aby logika efektywnościowa, a nie emocje były podstawą działań w okresie, gdy o upadłość firm jest naprawdę bardzo łatwo. Abyśmy nie pogorszyli warunków pracy przedsiębiorstw, lecz poprawili je na ten przejściowo trudny czas i aby samorząd mógł w pełni autonomicznie współdecydować o losie firmy.</u>
          <u xml:id="u-75.17" who="#PosełAnnaBańkowska">Wnoszę zatem do komisji o uwzględnienie moich wniosków i uwag przy formułowaniu ostatecznej treści ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-75.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Norbert Lysek z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Jerzy Koralewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PosełNorbertLysek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem jeszcze dodać, że jestem bezpartyjny.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#PosełNorbertLysek">Kilka uwag i refleksji. Rozpatrujemy w pierwszym czytaniu bardzo ważny dla funkcjonowania gospodarki projekt zmian w ustawie o przedsiębiorstwach państwowych. Zgadzam się z tezą, że ustawa ta stanowi niezbędne dopełnienie prac nad prawnymi przesłankami przekształceń własnościowych. Jako posłowi lewicy demokratycznej trudno mi zgodzić się z koncepcją fakultatywnego przechodzenia przez przedsiębiorstwa państwowe pod rząd ustawy o komercjalizacji.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#PosełNorbertLysek">W nowej koncepcji gospodarczej zakłada się, że przedsiębiorstwa państwowe tylko w pewnym ograniczonym zakresie pozostaną formą trwałą. Rozumiem potrzebę nowelizacji ustawy o przedsiębiorstwach państwowych podporządkowaną nowej filozofii gospodarowania, lecz proponowane zmiany ustawowe idą w kierunku stworzenia sprzyjających warunków prowadzących do zmian strukturalnych przez likwidację przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#PosełNorbertLysek">W art. 25 ust. 3 pkt 1 projektu ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych budzi moją wątpliwość sformułowanie, że właściwie minister może podejmować decyzje w sprawie podziału przedsiębiorstwa z własnej inicjatywy. Taki zapis jest zbyt enigmatyczny i może służyć jako pretekst, a racje podziału przedsiębiorstwa mogą być zupełnie inne.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#PosełNorbertLysek">W tym samym art. 25 projektu ustawy zawarto sformułowanie, że likwidacja przedsiębiorstwa może nastąpić, jeśli, cytuję: „zysk przedsiębiorstwa po opłaceniu podatku dochodowego nie wystarczy na opłacenie dywidendy”. Mówił o tym dosyć szczegółowo poseł Osiński.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#PosełNorbertLysek">Proponowane w ustawie budżetowej kwoty tych podatków na pewno skutecznie, oczywiście w cudzysłowie, załatwią wiele państwowych przedsiębiorstw już w pierwszym półroczu bieżącego roku.</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#PosełNorbertLysek">Mam pytanie do rządu: czy ten pośpiech likwidacyjny przedsiębiorstw państwowych nie prowadzi w prostej linii do recesji gospodarczej, zamiast, jak zakłada się w projekcie ustawy, przyśpieszać przemiany efektywnościowe?</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#PosełNorbertLysek">Pogłębia moje wątpliwości również sformułowanie zawarte w art. 42 pkt 4, który mówi: „Rada Ministrów może określić w drodze rozporządzenia tryb zbywania środków trwałych przedsiębiorstwa, a także ograniczyć jego uprawnienia do zbywania środków trwałych”. Uważam, że taki zapis wyraźnie ogranicza samorządność przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#PosełNorbertLysek">Zdziwienie wywołuje udział — zgodnie z art. 39 pkt 3 projektu ustawy — aż trzech przedstawicieli organu założycielskiego w komisji konkursowej przy wyborze dyrektora, chyba że zamierza się powiększyć w najbliższym czasie zatrudnienie w resortach oraz fundusz na delegacje służbowe. Uważam to za zupełne nieporozumienie.</u>
          <u xml:id="u-77.9" who="#PosełNorbertLysek">Zgadzam się natomiast ze sformułowaniem art. 39 pkt 6 projektu ustawy, który zakazuje dyrektorom oraz członkom rad pracowniczych posiadania udziałów lub akcji w podmiotach gospodarczych tworzonych przez przedsiębiorstwo oraz wykonywania na ich rzecz jakiegokolwiek zatrudnienia, w szczególności pozostawania z nim w stosunku pracy. Tego rodzaju praktyki, dosyć powszechne w naszej rzeczywistości gospodarczej, w istotny sposób naruszają interesy gospodarcze przedsiębiorstw państwowych. W tym miejscu akurat nie zgadzam się z moją koleżanką Bańkowską.</u>
          <u xml:id="u-77.10" who="#PosełNorbertLysek">Szanowne Posłanki i Posłowie! Reasumując zgłoszone przeze mnie uwagi, skłonny jestem przyłączyć się do opinii wielu posłów oraz bardzo częstych głosów kadry kierowniczej, do której sam należę, że wiele z proponowanych zmian w ustawach dotyczących gospodarki i przedsiębiorstw ma pewne ukryte cele, to znaczy że pod hasłem tworzenia warunków do efektywności gospodarowania chce się w pierwszej kolejności załatwić problem wymiany kadry kierowniczej i to w skali masowej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-77.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Głos zabierze poseł Jerzy Koralewski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Barbara Blida.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PosełJerzyKoralewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do tego wystąpienia obligują mnie dwa powody. Otóż 30 stycznia, dwa dni temu, odbyło się tu w gmachu Sejmu spotkanie działaczy samorządowych z posłami, z przedstawicielami rządu, z ekspertami i z działaczami samorządowymi. To spotkanie nieprzypadkowo było w gmachu Sejmu, gdyż jak państwo zapewne wiecie, w ustawie o samorządzie przedsiębiorstwa jest zapis o pieczy Sejmu nad samorządami pracowniczymi.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#PosełJerzyKoralewski">W ubiegłej kadencji ta piecza była sprawowana przez rutynowe spotkania bardzo dobrze dobranych samorządowców. Można oczywiście zarzucić tej przedwczorajszej ekipie, że też była jakoś wybrana, ale chciałbym, aby przynajmniej czymś te spotkania się różniły, to znaczy aby to ostatnie przyniosło daleko inny skutek niż brak skutku tamtych spotkań w tamtych latach.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#PosełJerzyKoralewski">Otóż w przedmiotowej sprawie ci przedstawiciele samorządów, było ich około 120, mieli wiele krytycznych uwag do ustawy, którą dziś omawiamy. Te uwagi zostaną przekazane komisji, więc nie będę ich podejmował. Sam natomiast chciałbym zgłosić kilka uwag z tej racji, że wywodzę się ze środowiska samorządowego i część mojego elektoratu to właśnie są działacze samorządowi.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#PosełJerzyKoralewski">Zacznę od takiej przykrej dla mnie refleksji, że mówimy tu o problemach, które tyczą co najmniej 80% dochodu narodowego, tych, którzy wytwarzają, a nawet na sali nas tu tylu nie ma, pomijam, jaki jest stosunek tych osób, które akurat z tej strony są prawdopodobnie w większości, jeśli są zaangażowane w przemyśle, to jest to kadra kierownicza, a po mojej prawej stronie, zdarza się, że to są właśnie działacze samorządów. Nie jest to bez powodu. Natomiast reszta Wysokiej Izby jest daleka od spraw przemysłu. Dlatego myślę, że sprawa ta jest tym bardziej istotna, jeśli mówią o niej osoby zainteresowane i zorientowane.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#PosełJerzyKoralewski">A teraz konkretnie. Otóż w omawianym projekcie brak mi nowelizacji art. 5 i 6 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Wspomnę o co chodzi. Jest tam zapis o ograniczeniu działania tej ustawy, a jednocześnie działania ustawy o samorządzie dla określonej grupy przedsiębiorstw. Jest to niemała grupa przedsiębiorstw, które dawniej mogłyby być nazwane strategicznymi w sensie działania państwa. Co to są za przedsiębiorstwa? Otóż są to przedsiębiorstwa podległe ministrowi obrony, ministrowi finansów, NBP, ministrowi sprawiedliwości oraz przedsiębiorstwa, w których w znacznej części prowadzi się produkcję dla celów obronnych. Są w tym oczywiście także PKP, Porty Lotnicze LOT i przedsiębiorstwa Lasów Państwowych.</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#PosełJerzyKoralewski">Przez minione 8 czy już teraz 9 lat załogi wymienionych przeze mnie przedsiębiorstw z uporem walczą o swoje samorządowe prawa, na razie bez skutku. I dzisiejszy rząd też nie proponuje nam jakiejkolwiek zmiany, a sądzę, że jest ona możliwa i to w dość prosty sposób. W związku z tym, że ta ustawa, jeśli wejdzie w życie to zlikwiduje tę przesławną listę zakładów szczególnie ważnych, która jak pamiętamy ostatnio miała 1300 pozycji, to gdyby te przedsiębiorstwa objąć rygorem tej ustawy, wówczas na przykład dyrektora mianowałby tam organ założycielski za zgodą organów przedsiębiorstwa. Pozostałe prerogatywy ustawowe dla tych przedsiębiorstw by istniały. Sądzę, że wyzwoliłoby to dużo inicjatyw i zbliżyłoby do reformy również te przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#PosełJerzyKoralewski">Mam podstawowy problem, którego ta ustawa nie rozjaśnia: czyim pracownikiem jest dyrektor, czy rady pracowniczej, skoro go mianuje, czy też organu założycielskiego? Oczywiście to się wiąże z problemem własności, która w obiegowym pojęciu nadal nie jest wyjaśniona. Zresztą, na wspomnianym przeze mnie spotkaniu część zebranych uważała, że skoro istnieje fundusz przedsiębiorstwa, to znaczy, że ta część jest własnością przedsiębiorstwa, a nie skarbu państwa i takie obiegowe historie jeszcze funkcjonują. Dlatego dopóki tego nie rozwiążemy, to pozostanie problem, jaki będzie układ decydowania o dyrektorze tego organu czy organów samorządu.</u>
          <u xml:id="u-79.7" who="#PosełJerzyKoralewski">Sprawa kadencyjności. Sądzę, że należałoby przyjąć kadencyjność zbieżną, to znaczy wydłużyć kadencję samorządu — na pewno nie do pięciu lat — a może skrócić kadencję dyrektora do czterech lat. Pewnie to będzie z tej strony bardzo niepopularne, ale nic przecież nie szkodzi, aby dobry dyrektor startował do konkursu po czterech latach, a na pewno jako dobrze sprawujący urząd będzie miał znakomity handicap w stosunku do konkurentów.</u>
          <u xml:id="u-79.8" who="#PosełJerzyKoralewski">Moi przedmówcy zastanawiali się, co będzie z obecnymi dyrektorami. Sądzę, że ta ustawa musiałaby rozstrzygnąć, czy kadencja obecnych dyrektorów zaczyna się od dnia przyjęcia tej ustawy, czy warunkiem, aby w ogóle ci dyrektorzy pełnili swoje funkcje i byli objęci tą ustawą, jest na przykład fakt, że zostali wyłonieni w drodze konkursu, bo jak wiemy, jest wielu dyrektorów, którzy nie byli poddani konkursowi. Sądzę, że ustawa winna rozstrzygnąć ten problem.</u>
          <u xml:id="u-79.9" who="#PosełJerzyKoralewski">I jeszcze kilka spraw szczegółowych. Może pierwsza nie szczegółowa. Art. 1 jest dla mnie starego rodzaju kadzidłem, bo piszemy: „Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się podmiotem gospodarczym, posiadającym osobowość prawną”. Brzmi to znakomicie. Natomiast pozostałe rozwiązania szczegółowe temu absolutnie przeczą.</u>
          <u xml:id="u-79.10" who="#PosełJerzyKoralewski">Już w art. 5 tej ustawy tyczącym art. 25 w pkt 3, gdzie mówi się o łączeniu i podziale przedsiębiorstw, jest zdanie żywcem wzięte ze starych przepisów, że można też przedsiębiorstwo dzielić, aby przyspieszyć rozwój procesów demonopolizacyjnych i rozwój konkurencyjności, polepszyć wykorzystanie środków produkcji itd. itd. Jest tu pewna „gumowa sprawa” i w określeniu tych warunków na dobrą sprawę wszystko się mieści. Skutków natomiast takiego podziału organ, który przyjmie na siebie tę decyzję, nie ponosi. Pomijam już fakt, że decyzję może też podjąć organ inny niż założycielski. Tu jest on nazwany słowem „właściwy”. Czyli jakiś inny resort, który w tej chwili organem założycielskim sensu stricto nie jest.</u>
          <u xml:id="u-79.11" who="#PosełJerzyKoralewski">I sprawa kolejna. Komisja konkursowa. Też był ten problem podejmowany. Otóż jeżeli mówi się powyżej w artykule 10 tej ustawy w § 39 pkt 2, że dyrektora powołuje rada pracownicza, to oczywiście powołanie komisji konkursowej, w której rada pracownicza ma trzy mandaty i minister również mianuje trzech swoich przedstawicieli, jest nieporozumieniem. Jest to powód do określonego pata oraz do wielu konfliktów.</u>
          <u xml:id="u-79.12" who="#PosełJerzyKoralewski">Jeśli już taki ma być parytet, sugerowałbym, aby ograniczyć liczbę osób delegowanych przez organ założycielski do dwóch, będzie to w sumie liczba nieparzysta i wtedy zapis o mianowaniu dyrektora przez radę pracowniczą będzie miał większy sens i będzie zgodny z tą wykładnią.</u>
          <u xml:id="u-79.13" who="#PosełJerzyKoralewski">W art. 39² piszemy, że dyrektora przedsiębiorstwa odwołuje rada pracownicza za zgodą organu założycielskiego. Jest tu pewnie pełne nieporozumienie.</u>
          <u xml:id="u-79.14" who="#PosełJerzyKoralewski">Otóż w całej naszej legislacji na ogół jest tak, że ten, kto decyzję podejmie, może podjąć ją w drugim kierunku. A więc ten, kto powołał daną osobę, może ją odwołać.</u>
          <u xml:id="u-79.15" who="#PosełJerzyKoralewski">Oczywiście zgadzam się tu z rządem, bo przypuszczam, że chodziło o to, aby rady zbyt pochopnie nie zwalniały dyrektorów, aby ten proces utrudnić przez precyzyjne określenie, w jakich wypadkach można odwoływać dyrektora przed upływem kadencji. Nie widzę jednak możliwości, aby prawo to miał wyłącznie organ założycielski.</u>
          <u xml:id="u-79.16" who="#PosełJerzyKoralewski">Sądzę zresztą, że tak jak jest wiele kiepskich rad, tak jest i wielu kiepskich dyrektorów, a być może i wielu kiepskich urzędników w ministerstwie. Tak że tu nikt nie ma monopolu na rację i takie zabezpieczenia, przypuszczam, nikomu nic nie dają.</u>
          <u xml:id="u-79.17" who="#PosełJerzyKoralewski">Sprawa następna, to zapis o zbywaniu środków trwałych. Jest to dalsze ograniczenie prawa przedsiębiorstwa do dysponowania mieniem, zresztą, na dobrą sprawę tylko zamienienia tego mienia na złotówkę, która podobno ma być twardą. Tak że tu nie widzę szczególnego problemu, tym bardziej, że wypłaty dywidendy będą od majątku, jaki posiada przedsiębiorstwo. Racjonalizowanie tego majątku musi być jednym z zadań przedsiębiorstwa, a w tym — sądzę — organ założycielski będzie nam dzielnie pomagał, dojdzie do komisji naprawczej, chociaż zupełnie nie rozumiem, skąd nasz minister będzie miał tylu urzędników. Zakładając dość powszechną upadłość przedsiębiorstw, ma tutaj mianować z Ministerstwa Finansów — dwóch i z organu założycielskiego — trzech urzędników, a więc w każdej komisji zajmującej się upadającym przedsiębiorstwem będzie pięciu urzędników, stąd sądzę, że rzeczywiście obawy o zatrudnienie tych urzędników mogą tu być niepłonne.</u>
          <u xml:id="u-79.18" who="#PosełJerzyKoralewski">Aby nie nudzić już Izby dalszymi szczegółami, a jak sądzę, te i inne uwagi będą zgłoszone do komisji, chciałbym na zakończenie zwrócić się do rządu, aby uwierzył, że tej reformy bez działaczy samorządowych i bez właściwych dyrektorów nie da się zrealizować mimo znakomitych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-79.19" who="#PosełJerzyKoralewski">I jeszcze jedno. Liberałowie z mojej prawej strony mówią, że za chwilę Polska będzie prywatna, ja w to jeszcze nie wierzę, bo ten proces potrwa może nawet lat kilkanaście i trzeba, aby przez ten czas przedsiębiorstwa państwowe w jakichś formach dalej skutecznie działały. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-79.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję. Obecnie głos zabierze poseł Barbara Blida z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Następnie poinformuję o wynikach głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PosełBarbaraBlida">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W uzasadnieniu do projektu omawianej ustawy czytamy, iż jej celem jest m.in, umocnienie statusu dyrektora przedsiębiorstwa, stabilizacja jego pozycji jako pracobiorcy, racjonalizacja zasad wynagradzania, bez ograniczania zasadniczych kompetencji samorządu.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#PosełBarbaraBlida">Ustawa wprowadza na przykład dla dyrektora przedsiębiorstwa oraz członków rady pracowniczej zakaz, pod rygorem rozwiązania stosunku pracy, udziału w spółkach tworzonych przez to przedsiębiorstwo. W świetle wyników kontroli oraz wykrytych nieprawidłowości i nadużyć na tym odcinku, pociągnięcie to oczywiście należy obecnie uznać za słuszne.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#PosełBarbaraBlida">Trudno jednak oderwać się od rzeczywistości i nie zauważyć, że do dziś nie określono wyraźnie i nie usankcjonowano statusu dyrektora przedsiębiorstwa, mimo iż było to wielokrotnie zapowiadane przez kolejne ekipy rządowe. Projekt zaś ustawy jest kolejną, wycinkową regulacją funkcjonowania przedsiębiorstwa państwowego. Dalej — nie precyzuje jednoznacznie kryteriów oceny dyrektora, nie uściśla warunków 5-letniego kontraktu, ani nie określa formuły przejścia od dotychczas obowiązującego układu do określonego niniejszą ustawą.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#PosełBarbaraBlida">Pragnę zaznaczyć, iż blokada dla dyrektorów i członków samorządu tych źródeł dochodu, których nie ogranicza się zastępcom dyrektora i szeregowym pracownikom, przy równoczesnym braku wyraźnie sprecyzowanego ich statusu, może skutkować trudnymi do przewidzenia nadużyciami, aby ominąć przepisy, a także brakiem chętnych o odpowiednim poziomie fachowości i uczciwości do stawania do konkursów na dyrektorów, jak również do zasiadania w radach pracowniczych, a co za tym idzie — pod znakiem zapytania stawia logikę funkcjonowania systemu.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#PosełBarbaraBlida">Mówiąc o statusie i randze dyrektora, trudno nie zauważyć pewnych faktów, które świadczą o tym, iż są inspirowane w kraju polityczne ataki na część kadry kierowniczej w administracji i gospodarce, wywodzącej się z szeregów dzisiaj już byłej PZPR.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#PosełBarbaraBlida">18 stycznia br. występując w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej prezes Rady Ministrów powiedział: „Tworzymy państwo prawa, wyrzekamy się odwetu i spektakularnych gestów. Istnieje dziś silna pokusa, aby sięgnąć po te środki. Rozumiemy to, ale nie możemy ulec emocjom. Będziemy budować, choć niektórym wydaje się, że zbyt powoli, trwałe fundamenty poszanowania prawa. Przecież przez lata walczyliśmy o państwo praworządne”. Współbrzmiało to z wystąpieniem premiera wygłoszonym cztery miesiące wcześniej, w którym była mowa o kierowaniu się w ocenie kadry kierowniczej wyłącznie kryteriami fachowości i lojalności wobec państwa, a także z deklaracją rządu wygłoszoną na ubiegłotygodniowym spotkaniu z dyrektorami przedsiębiorstw, w czasie którego fachowość i umiejętność dostosowania się do nowej rzeczywistości uznano za jedyne kryteria oceny.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#PosełBarbaraBlida">Systemowe zmiany w gospodarce wymagają fachowej kadry, pracującej z poczuciem odpowiedzialności, stabilności i sprawiedliwości ocen personalnych, dokonywanych wyłącznie według kryteriów efektywności pracy. Weryfikacje polityczne, destabilizując kadrę, ograniczają możliwości realizacji programu gospodarczego rządu. Pozamerytoryczne oceny kadrowe i rodząca się nowa nomenklatura budzą nie tylko mój niepokój. Dał temu wyraz publiczny także poseł Aleksander Małachowski, podzielam jego zdanie.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#PosełBarbaraBlida">Gospodarcza kadra kierownicza nie miała dotąd — że tak powiem — szczęścia do ekip rządowych. Zawsze ona była głównie celem i ponosiła skutki kolejnych eksperymentów gospodarczych, a ich niepowodzenia kładziono zazwyczaj na jej barki.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#PosełBarbaraBlida">Zwracam się zatem do rządu z prośbą o wnikliwe zainteresowanie się polityką kadrową kraju oraz podjęcie zdecydowanych działań kładących kres kierowaniu się w tej polityce zasadami ocen pozamerytorycznych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Obywatele Posłowie! Powracamy do punktu 2 porządku dziennego: Wybór posłów do składu Krajowej Rady Sądownictwa. Pozwolę sobie przedstawić wyniki drugiej tury głosowania na członków Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Udział w głosowaniu wzięło 360 posłów.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Głosów ważnych oddano — 348.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Głosów nieważnych oddano — 12.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bezwzględna większość wynosi 175. Na poszczególnych kandydatów na członków Krajowej Rady Sądownictwa głosowało:</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">— na posła Janusza Dobrosza — 144 posłów,</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">— na Andrzeja Konopkę — 95 posłów,</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">— na Antoniego Pieniążka — 175 posłów,...</u>
          <u xml:id="u-82.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-82.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">... — na Edwarda Rzepkę — 152 posłów,</u>
          <u xml:id="u-82.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">— na Kazimierza Ujazdowskiego — 142 posłów.</u>
          <u xml:id="u-82.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W drugiej turze Sejm wybrał posła Antoniego Pieniążka.</u>
          <u xml:id="u-82.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Odbędzie się jeszcze trzecia runda głosowania. W tej chwili trwają prace przygotowawcze.</u>
          <u xml:id="u-82.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kontynuujemy dyskusję nad punktem 3 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-82.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Mieczysław Brudniak z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PosełMieczysławBrudniak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mieczysław Brudniak — Gorlice Nowosądeckie.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#PosełMieczysławBrudniak">W gospodarce naszego państwa 80% dochodu narodowego wytwarzają przedsiębiorstwa państwowe — w wielu wypadkach niedoskonale zorganizowane, przestarzałe technicznie i technologicznie. Są to często przedsiębiorstwa duże, a tym samym mało mobilne, mało elastyczne, ale mające monopol na produkcję określonych dóbr. Reformowanie tych organizmów wymaga specjalnych działań. Tworzone od 1981 roku i później prawo nie było skuteczne. Kolejne reformy nie spełniały oczekiwań. Zwrócić należy jednak uwagę, że dotyczy to tylko części przedsiębiorstw państwowych, inne zachowały dużą prężność ekonomiczną, korzystały z samodzielności i kierowały prawidłowo swoim rozwojem.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#PosełMieczysławBrudniak">Dopiero okres dwóch ostatnich miesięcy ubiegłego roku, w którym powstały kolosalne zatory płatnicze, wytworzył stan krytyczny. Powody znamy. Były to głównie: po pierwsze — niewłaściwy stosunek oprocentowania kredytów do odsetek za zwłokę w realizacji należności, co ekonomicznie zachęcało do niepłacenia należności oraz po drugie — katastrofalne w skutkach opóźnienie dotacji z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#PosełMieczysławBrudniak">O następstwach polityki finansowej w styczniu nie czas dzisiaj mówić. Faktem jest, że większość przedsiębiorstw państwowych znajduje się w chwili obecnej w bardzo trudnej sytuacji płatniczej. Mówię o tym, ponieważ omawiany dzisiaj projekt ustawy jest w gruncie rzeczy projektem o zmianie własności. Tymczasem, zdaniem autorów tego dokumentu, zaproponowane zmiany regulacji prawnych umocnią pozycję dyrektora i samorządu.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#PosełMieczysławBrudniak">Jednocześnie w uzasadnieniu powiedziano, że zaproponowane zmiany są krokiem w przygotowaniu przedsiębiorstw do prywatyzacji, opracowanym wspólnie z innymi, jeszcze nam nie znanymi projektami ustaw. Wywołuje to zdziwienie, że kolejność jest odwrócona. Najpierw należałoby sprecyzować model docelowy i zaakceptować go, a potem przygotować przepisy prowadzące do niego.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#PosełMieczysławBrudniak">Osobiście sądzę, że nie należy wpadać w zbytni pośpiech w prywatyzowaniu. Zasoby kapitałowe społeczeństwa polskiego są więcej niż skromne. Udział kapitału zagranicznego w prywatyzacji jest sprawą bardzo delikatną i ekonomicznie, i społecznie. Jego dopływ musi się dokonywać na szczególnie precyzyjnych zasadach i przy otwartej kurtynie.</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#PosełMieczysławBrudniak">Tak więc jest okazja, aby przygotować jasne i spójne zasady prawne.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#PosełMieczysławBrudniak">Chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na rozumowanie kryjące się, moim zdaniem, za przepisami projektu ustawy. Otóż przedsiębiorstwo państwowe jest traktowane przez skarb państwa jako jego własność, stąd skarb państwa ma uprawnienia — po pierwsze — do kontroli, co m.in, sprowadza się w praktyce do możliwości podziału lub rozwiązania przedsiębiorstwa, w projekcie ustawy nawet bez zgody jego organów; i po drugie — do korzyści z zysku, co sprowadza się do pobierania dywidendy.</u>
          <u xml:id="u-83.8" who="#PosełMieczysławBrudniak">Podział na fundusz założycielski i fundusz załogi dla stosunków własnościowych nie ma znaczenia — wspomniał o tym poseł Koralewski. W wypadku likwidacji całość jest automatycznie własnością skarbu państwa. Pozostawianie części zysku na cele zbiorowe i nagrody indywidualne w przedsiębiorstwie ma charakter motywacyjny i socjalny, absolutnie nie wynika z praw własnościowych czy udziałowych załogi. W projekcie co prawda podkreśla się rangę samorządu, ale w efekcie przedsiębiorstwo na mocy decyzji swoich organów nie będzie mogło ani się przekształcić, ani zlikwidować, ani zmienić formy prawnej. Nie będzie mieć odpowiednich kompetencji.</u>
          <u xml:id="u-83.9" who="#PosełMieczysławBrudniak">Przedsiębiorstwo państwowe ma jednak poza osiąganiem zysku inne pozaekonomiczne zadania prawnie sprecyzowane. Tak więc skarb państwa też jest ograniczony w dysponowaniu jego majątkiem. Sposobem na uniknięcie przez skarb państwa tych ograniczeń jest przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę kapitałową, jednoosobową, z pełnym udziałem skarbu państwa. Wiem, że upraszczam nieco rozumowanie, ale jest faktem, że w art. 70 proponowanej ustawy stwarza się możliwość dokonania takiej operacji po postawieniu przedsiębiorstwa w stan likwidacji. Powstała wówczas spółka wyzwala się z dotychczasowych ograniczeń i może być prywatyzowana przez odpowiedni organ.</u>
          <u xml:id="u-83.10" who="#PosełMieczysławBrudniak">W docelowych zamiarach rządu, jak wiemy, ma zajmować się tymi procesami odpowiednia agencja, która będzie typować przedsiębiorstwa, przekształcać je w spółki państwowe, a następnie przeprowadzać procedurę prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-83.11" who="#PosełMieczysławBrudniak">Jest w projekcie ustawy kilka spraw szczegółowych, które budzą moje wątpliwości, pozwolę je sobie przytoczyć. W art. 25¹ w ust. 4 mówi się o likwidacji przedsiębiorstwa, jeżeli ponad połowę majątku stanowią udziały i inne tytuły uczestnictwa w spółkach lub obligacje oraz jeśli ponad połowę majątku oddano do używania innym osobom na podstawie umów prawa cywilnego. Nie mam pełnej jasności, czy zapis ten dotyczy przedsiębiorstw znajdujących się w takiej sytuacji przed wejściem ustawy w życie, słowem, czy w tym wypadku prawo nie będzie działało wstecz.</u>
          <u xml:id="u-83.12" who="#PosełMieczysławBrudniak">W art. 30 ust. 2 mówi się, że gwarancje roszczeń pracowniczych po likwidacji przedsiębiorstwa ma określić zarządzenie Rady Ministrów. Sprawa jest tak ważna, że przed przyjęciem tego zapisu w projekcie ustawy komisje muszą zapoznać się z projektem tego zarządzenia.</u>
          <u xml:id="u-83.13" who="#PosełMieczysławBrudniak">Ograniczenia ujęte w art. 39 pkt 6 dotyczące uczestnictwa dyrektorów w działalności innych podmiotów gospodarczych powinny być ujednolicone. Jest o nich mowa w poselskim projekcie ustawy o ochronie mienia ogólnonarodowego w procesie przekształceń oraz w wyłożonym wczoraj do skrytek projekcie zmiany ustawy o działalności gospodarczej. Powinien to obejmować jeden spójny akt.</u>
          <u xml:id="u-83.14" who="#PosełMieczysławBrudniak">Reasumując, rosną po spełnieniu odpowiednich warunków w postaci konkursu czy kontraktu uprawnienia dyrektora. Ta część ustawy jest przez kadrę kierowniczą w gospodarce oczekiwana z niecierpliwością. Ja nie jestem dyrektorem i dlatego łatwiej mi o obiektywną ocenę sytuacji, kadry. Ludzie ci pracują w chwili obecnej w nienormalnych warunkach: do ogromnych kłopotów finansowych, zaopatrzeniowych i społecznych w zakładach dochodzi obawa, że w każdej chwili mogą stać się ofiarą spontanicznej weryfikacji, której podłożem będą motywy polityczne, a kryterium kompetencji i fachowości odsunięte będzie na plan dalszy.</u>
          <u xml:id="u-83.15" who="#PosełMieczysławBrudniak">Wracając do ustawy, pozornie rosną również uprawnienia samorządu załogi w niektórych wewnętrznych sprawach przedsiębiorstwa, tym bardziej że w zakładach ze scen usuwane są organizacje społeczne i polityczne, a organizacje związkowe są w znacznej mierze ograniczane w swoim działaniu ze względu na wycofywanie się przedsiębiorstw z działalności socjalnej.</u>
          <u xml:id="u-83.16" who="#PosełMieczysławBrudniak">Nade wszystko rosną jednak uprawnienia organu założycielskiego w zakresie podziału przedsiębiorstwa, jego likwidacji, gospodarowania środkami trwałymi. Możliwość odwoływania się w trybie art. 61 projektu ustawy nie równoważy tych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-83.17" who="#PosełMieczysławBrudniak">Wysoka Izbo! Może zabrzmi to paradoksalnie, ale przecież my przez ostatnie pół roku wspólnie likwidujemy centralistyczny system kierowania gospodarką, a omawiany dzisiaj projekt ustawy powiększa uprawnienia ministerstw czy wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-83.18" who="#PosełMieczysławBrudniak">Rozpatrywanie przedłożonego projektu jako wycinka zmian systemowych w gospodarce jest — moim zdaniem — niebezpieczne. Zdeterminujemy w ten sposób następny krok w stronę gospodarki rynkowej o cechach wyraźnie kapitalistycznych (drogą prywatyzacji!) nie mając prawnie zaakceptowanego sposobu dojścia do wymarzonego rynku.</u>
          <u xml:id="u-83.19" who="#PosełMieczysławBrudniak">Autor projektu preferuje prywatyzację kosztem formuły własności zbiorowej, czyli akcjonariatu pracowniczego, oraz kosztem formuły samorządowej. Sądzę, że komisje sejmowe powinny pracować nie nad tą pojedynczą ustawą, ale nad całym kompletem potrzebnym, aby Wysoka Izba świadomie zaakceptowała następny etap w reformowaniu naszej gospodarki. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-83.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź. Obecnie proszę o zabranie głosu ministra przemysłu Tadeusza Syryjczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Postaram się udzielić odpowiedzi na zadane pytania i rozwiać, jeśli to mi się uda, niektóre wątpliwości zgłoszone w trakcie pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Chciałem podkreślić, iż sprawa własności w przedsiębiorstwie państwowym jest zagadnieniem, które rząd widzi jednoznacznie. Przedsiębiorstwo państwowe jest państwową osobą prawną i państwu przysługuje z tego tytułu prawo do wykonywania własności na całym przedsiębiorstwie, natomiast zagadnienie własności poszczególnych składników, do których tytuł przysługuje przedsiębiorstwu, skarbowi państwa bezpośrednio, jest zagadnieniem wymagającym rozwiązywania i Kodeks cywilny otworzył takie możliwości. Zmiany w Kodeksie cywilnym, które są w toku, dają możliwość nabycia przez przedsiębiorstwa na własność określonego składnika majątku narodowego; stoimy na stanowisku, że sama zmiana art. 128 przedsiębiorstw nie uwłaszczyła.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Pozostaje oczywiście kwestią istotnie trudną niezbyt jasny status prawny przedsiębiorstwa. W wypadku spółki akcyjnej czy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością sprawa jest jasna. Państwo, skarb państwa, jest właścicielem udziałów lub akcji włożonych w przedsiębiorstwo i czuwa nad swoją własnością w tym sensie, iż czuwa nad tym, aby kapitał nie uległ uszczupleniu. Co się dzieje w wyniku tego po stronie aktywów, czyli jaką ten kapitał ma strukturę czynną i ile stanowią środki obrotowe, trwałe, jakie to są środki trwałe, jest w zasadzie kwestią drugorzędną. Natomiast nad strukturą prawną przedsiębiorstwa państwowego istotnie ciąży ta zaszłość, iż kiedyś był to de facto zarząd, a nie przedsiębiorstwo, pewnej części majątku narodowego. Jest to jednak zagadnienie, jak się wydaje, nie na tę dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Chciałbym też na wstępie powiedzieć jasno, iż to, że ustawa ta znalazła się obecnie na forum Sejmu w takiej a nie innej formie, było wyrazem odejścia od koncepcji jednorazowego przekształcenia wszystkich przedsiębiorstw w spółki akcyjne skarbu państwa. Wynika to z jednej strony z poczucia realizmu, że prywatyzacja nie będzie natychmiastowa, po drugie, że sama zmiana formuły prawnej wobec utrzymania zarządzania przedsiębiorstwem przez jego pracowników w formie rady pracowniczej, na razie nie znajduje innego rozwiązania i samo przekształcenie w spółkę zarządzaną przez pracowników też niczego by nie zmieniło. Jest prawdą, że uważamy, iż należy stosować inne metody wpływu pracowników na bieg spraw w przedsiębiorstwie, niemniej jednak przedsiębiorstwo państwowe w obecnym kształcie przedsiębiorstwa samorządowo-menedżerskiego, a więc o pewnych niewątpliwie sprzecznych wewnętrznie cechach, pozostaje nadal istotnym składnikiem gospodarki narodowej, strukturą, która będzie czynna i która będzie prywatyzowana, ale prosiłbym zwrócić uwagę na jedno, wiele osób twierdziło, że nie wierzy w szybką prywatyzację, rząd też nie wierzy w natychmiastową zmianę wszystkiego i uważa, iż należy w związku z tym dokonać zmiany w ustawie o przedsiębiorstwie państwowym, która lepiej dostosuje to przedsiębiorstwo do działania w otoczeniu rynkowym, a z drugiej strony opracować procedury prywatyzacyjne.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Rząd jest przeciwny łączeniu tych dwóch pakietów z tego względu, iż uważamy, że niektóre zmiany w ustawie o przedsiębiorstwie państwowym są bardzo pilne. Chodzi tu zwłaszcza o zagadnienia postępowania naprawczego, o uregulowanie statusu dyrektora oraz o ujednolicenie prawa upadłościowego, które obecnie jest nieco archaiczne, a powinno być sprawnym narzędziem, nie dlatego że cieszymy się i chcemy, żeby wszystko upadło, ale po to, aby wyjść naprzeciw problemom, które po prostu obiektywnie pojawią się w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Stąd taki kształt pakietu, który obecnie jest skierowany do Sejmu. Chciałem zwrócić jeszcze uwagę, wyjaśnić teraz szereg nieporozumień, które wynikły w trakcie dyskusji. Zwraca się nam uwagę, że w art. 39⁶ wprowadzamy zakaz uczestnictwa w interesach konkurencyjnych, polegający na tym, że gdy dyrektor lub członek rady pracowniczej wchodzi w spółkę z własnym przedsiębiorstwem, to zachodzi obawa podziału lojalności między dwa różne podmioty, a w szczególności gdy dyrektor wchodzi w spółkę z samym sobą niejako, raz jako reprezentant przedsiębiorstwa państwowego, innym razem jako osoba fizyczna, istotnie nie może być lojalny względem obu tych interesów.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeżeli chodzi o inne interesy konkurencyjne czy te, które polegają na prowadzeniu tego samego rodzaju działalności gospodarczej w innym podmiocie bądź samemu na własny rachunek, jak też na prowadzeniu interesu, który polega na przykład na dystrybucji czy sprzedaży, handlu artykułami, które przedsiębiorstwo produkuje, i w związku z tym umieszczenie zysku czy alokacji w jednym z dwóch podmiotów zależy od umowy między nimi i tym samym osoba, która kieruje jednym z tych podmiotów, musi automatycznie wejść w konflikt z drugim, bo musi na którąś stronę się przechylić, to zawieranie tego rodzaju umowy będzie zakazane, z tym że wynika to z innej ustawy. Wnieśliśmy równolegle do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej i tam dla wszystkich podmiotów gospodarczych jest proponowana generalna klauzula, która dotyczy spółdzielczości, a także spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wszelkich osób prawnych, które, prowadzą działalność gospodarczą, a więc organizacji społecznych, fundacji, stowarzyszeń, a także przedsiębiorstw państwowych, w zakresie zakazu uczestnictwa w interesach konkurencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-85.7" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Uważamy, że w tym sensie podmioty powinny mieć równą obronę, co nie wyklucza, że poszczególne rodzaje ustaw, a więc ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, ustawa Kodeks handlowy, Prawo spółdzielcze, czy inne ustawy, nie mogą zawierać dodatkowych szczególnych ograniczeń.</u>
          <u xml:id="u-85.8" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Tak więc ograniczenie tu wprowadzone jest ograniczeniem szczególnym, które wprowadza zakaz pewnej specyficznej konkurencji, polegającej na tym, iż uczestniczy się w spółce z podmiotem, którym samemu się kieruje. Natomiast nie wyklucza to oczywiście innych sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-85.9" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Również wydaje się, iż zatrudnienie w tego typu spółce pracowników przedsiębiorstwa, którzy kierują nim, a więc członków rady pracowniczej lub dyrektora stwarza sytuację podziału lojalności, co jest nie do pogodzenia dla kogoś, kto absolutnie chce być lojalny wobec obydwu podmiotów. Tak więc, oczywiście można dyskutować szczegółowo pewne sformułowania, niemniej jednak generalnie uważamy, że jednym ze źródeł obecnej patologii jest właśnie taka sytuacja. Wynika to z raportów Najwyższej Izby Kontroli i Prokuratury Generalnej, które w końcu były jednymi z materiałów, które inspirowały tworzenie tych ustaw w ich końcowej fazie doformułowywania. Zjawisko na tym właśnie polegające jest jednym z tych najczęstszych przypadków, gdzie następuje uzyskanie korzyści w takim właśnie omówionym tu trybie, zakazanym projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-85.10" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Chciałbym zwrócić uwagę także na to, że nieprawdą jest, iż obecny projekt zwiększa uprawnienia organu założycielskiego w sferze podziału przedsiębiorstwa lub jego likwidacji. Gdy chodzi o sferę podziału, to obecny art. 4 i 7 ustawy o szczególnych warunkach działania gospodarki w okresie konsolidacji gospodarki narodowej zawierają dalej idące uprawnienia — prawo do przymusowego łączenia, dzielenia lub likwidowania przedsiębiorstw, w celu poprawy efektywności, przyspieszenia demonopolizacji itp.</u>
          <u xml:id="u-85.11" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Obecnie w artykułach 4 i 7 pozostawiamy tylko możliwość podziału, a więc nie likwidacji na przykład, przedstawiając tę samą motywację, która była tam przyjęta, i dodając prawo sprzeciwu. Zachowujemy natomiast — i rząd będzie kategorycznie przy tym obstawał — prawo do podziału swoich przedsiębiorstw. Uważamy, że nie następuje tutaj uszczuplenie praw samorządowych, albowiem w nowo powstałych, w wyniku podziału przedsiębiorstwach państwowych także działają samorządy. Natomiast, jak już powiedziałem we wstępnym wystąpieniu, istnieje cała grupa przedsiębiorstw państwowych, które są kryptozjednoczeniami. Najbardziej sprytne zjednoczenia nie tworzyły ani spółek, ani zrzeszeń, tylko przekształciły się w porę w jedno przedsiębiorstwo, a swoje dawne przedsiębiorstwa włączyły jako zakłady samobilansujące. W obecnym kształcie mamy więc taką sytuacje, „czapka” dawnego zjednoczenia jest przedsiębiorstwem i jego dyrekcją, a przedsiębiorstwo to — jak w wypadku na przykład „Polmagu” — ma 30 kilka tysięcy pracowników rozproszonych w całym kraju.</u>
          <u xml:id="u-85.12" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Pytam, czy tam rada pracownicza jest bardziej autentyczna niż będą rady pracownicze w tych kilkunastu czy kilkudziesięciu przedsiębiorstwach, które powstaną w wyniku podziału? Tę radę, która tam istnieje, nie interesuje zgłaszanie wniosku o likwidację, gdyż ze względów praktycznych często jej członkami są właśnie osoby z tej „czapki” i nie mają w tym żadnego interesu ani oni, ani dyrekcja, gdyż ta „czapka” ulega likwidacji rzeczywiście w wyniku tego podziału. Każda taka decyzja oznacza utworzenie kilkudziesięciu przedsiębiorstw oraz likwidację „czapki”; rzeczywiście trudno od kogoś żądać, żeby wbrew swoim interesom postępował. Bez tego przepisu nie udałoby się skasować PEW, przedsiębiorstw robót górniczych, „Polmagu”, który właśnie jest objęty tą procedurą, i innych.</u>
          <u xml:id="u-85.13" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Dlatego przy tym przepisie będziemy obstawali z wielu powodów — i pragmatycznych, i podstawowych. Jako właściciel — skarb państwa ma prawo dzielić przedsiębiorstwa, które są jego własnością. Natomiast w porównaniu ze stanem obecnym, jeszcze raz podkreślam, nie jest to zwiększenie, lecz zmniejszenie uprawnień organów państwa.</u>
          <u xml:id="u-85.14" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Problem, który tutaj posłowie podnieśli, kto ma mieć prawo do podziału, był bardzo starannie rozważany. Obecnie ma je prezes Rady Ministrów. Czy decyzja ta ma charakter zarządzenia, wydawanego przez władzę polityczną, przez władzę wykonawczą? Postanowiliśmy, że powinien to robić minister właściwy rzeczowy dla danego przedsiębiorstwa, a więc gdy on sam jest organem założycielskim, to jest to organ założycielski, natomiast uważamy, że nie powinni mieć tych praw naczelnicy gminy i wojewodowie. W tej sytuacji mogą oni wystąpić do właściwego rzeczowo ministra, aby dokonał podziału. Od decyzji ministra przysługuje sprzeciw do sądu, tak więc jest tutaj pewna kontrola zachowana.</u>
          <u xml:id="u-85.15" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Doświadczenie obecnej reformy dowodzi, że terenowe organy dokonując podziałów, nie przeprowadzały demonopolizacji, to znaczy w wyniku podziałów powstawały dalej monopole terytorialne, tylko mniejsze. Dotyczyło to zwłaszcza sfery handlu, przetwórstwa spożywczego i innych, i właściwie zachowując zasadę, że robią to władze terenowe, pozostalibyśmy nadal kompletnie bezradni w ingerowaniu w strukturę organizacyjną tych właśnie instytucji, które — jak widać — są jednym — niestety — z istotniejszych źródeł nieporządku rynkowego w tej chwili i inflacjogennych działań, tudzież w ogóle zaburzeń w handlu i obrocie towarowym zarówno w sferze spożywczej, jak i innych.</u>
          <u xml:id="u-85.16" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Problem drugi, który był omawiany przez wielu posłów, dotyczy kwestii, którą można określić jako zagadnienie 5-letniej kadencji dyrektora. Jest to, proszę państwa, również efekt przemyśleń, rezultat pewnego kompromisu pomiędzy zakresem uprawnień rady pracowniczej z jednej strony, a stabilnością dyrektora z drugiej strony. Kompromis ten zakłada, że powołanie dyrektora ma charakter jak najbardziej merytoryczny, przy dużym udziale rady pracowniczej. Wyjaśniam od razu, że fakt, iż w komisji konkursowej lub naprawczej — w postępowaniu naprawczym, w komisji naprawczej, która zarządza, sprawuje jak gdyby nadzór nad przedsiębiorstwem — są trzy osoby wskazane przez organ założycielski, nie oznacza, iż jest to trzech urzędników organu założycielskiego. Oznacza to, iż odpowiedni organ finansowy bądź założycielski ma prawo wskazać osoby, niekoniecznie z grona urzędników i niekoniecznie z centrum, które będą go reprezentowały. Mogą to być osoby, które są uznanymi ekspertami w ośrodkach terenowych.</u>
          <u xml:id="u-85.17" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Mamy na przykład w Ministerstwie Przemysłu pewne doświadczenie z konkursów, które obserwowaliśmy tam, gdzie istnieją ośrodki uniwersyteckie, ośrodki akademickie czy instytuty zarządzania, które dobrze przeprowadzają konkursy i w zasadzie zamierzamy, aby wśród tych osób był jeden urzędnik, a pozostałe osoby dobierać z takiego grona. Chcemy natomiast przeciwstawiać się sytuacji, w której komisja konkursowa będzie emanacją rady pracowniczej i dokona demokratycznego wyboru, bo o to nam nie chodzi. Chodzi o merytoryczny egzamin kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-85.18" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Oczywiście, komisja konkursowa w obecnym kształcie ma prawo wystawienia dwóch kandydatów radzie pracowniczej, która dokona z tego grona merytorycznie zweryfikowanego wyboru, natomiast w okresie już po dokonaniu nominacji tego dyrektora chodzi o to, żeby go uniezależnić, właśnie jak tu ktoś powiedział, od doraźnych emocji, bo efekty ekonomiczne się ujawniają w dłuższym okresie i chodzi o to, żeby właśnie ten dłuższy okres niejako zagwarantować. Oczywiście, ktoś może mieć pecha, że emocje wybuchną akurat pod koniec tego pięciolecia, niemniej jednak można powiedzieć, że ten okres kadencji daje pewną szansę, która może być wykorzystana z obustronną korzyścią — dla samorządu i dyrektora — do merytorycznej i spokojnej oceny sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-85.19" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Sądzę, że wart jest przedyskutowania postulat, aby dokonać synchronizacji kadencji. Jest tylko jeden delikatny problem, samorząd pracowniczy jest widziany przez dobre samorządy z pułapu tych 10% najlepszych samorządów. My, niestety, mamy najczęściej do czynienia z oglądaniem oddolnym tych 10% i musimy niektóre rozwiązania dostosować do tych gorszych, bo tam, gdzie jest dobrze, to prawo jest w ogóle mało potrzebne, bo wszystko funkcjonuje. Prawo i uprawnienia do ingerencji są potrzebne właśnie tam, gdzie jest źle. I tutaj w niektórych przypadkach sytuacja dla mnie jest trochę wątpliwa. Chodzi o odwoływanie dyrektora. Mamy doświadczenia, że ma to jednak charakter już nie tyle politycznych rozliczeń, ale po prostu rozgrywek, które mają charakter zupełnie nieciekawy. Uważamy, że musimy mieć możliwość zapobiegania tego typu incydentom, które się pojawiają.</u>
          <u xml:id="u-85.20" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Dlatego zgadzam się z uwagą techniczną jednego z panów posłów, że trzeba zsynchronizować przepisy dotyczące powoływania komisji przygotowawczej. Naszą intencją jest usunięcie komisji przygotowawczej, którą musi powołać organ założycielski do zakładania, dzielenia, likwidowania i różnych przekształceń. Zrobienie jakiegokolwiek ruchu wymaga powołania około 20-osobowej komisji, zebrania jej, przy czym jest oczywiste, że wszystko można uzgodnić w trybie roboczym bez tworzenia ciała kolegialnego tego typu, a jest kwestią odpowiedzialności organów rządowych, aby właściwie koordynowały swoją współpracę. Przecież ta komisja w istocie składa się na ogół z przedstawicieli różnych agend rządowych, terenowych i centralnych.</u>
          <u xml:id="u-85.21" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Sądzę, że to nie musi być regulowane ustawowo, a mogłoby być regulowane już wewnętrznymi postanowieniami rządu.</u>
          <u xml:id="u-85.22" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Kolejny problem dotyczył okresu próbnego. Nie podzielałbym poglądu, aby wprowadzać okres próbny dla dyrektorów. Do konkursu na dyrektora przychodzi człowiek, który na ogół już jakąś próbę przeszedł. Dzielenie tego okresu na dalsze podokresy spowoduje zupełną destabilizację sytuacji w przedsiębiorstwie, a i bez tego mamy w tej chwili bardzo silne naciski, aby w imię stabilizacji przedsiębiorstwa odstępować od konkursu i natychmiast powoływać dyrektora samemu lub przez radę pracowniczą. Praktycznie naciski przedsiębiorstw na zaniechanie konkursu są bardzo częste.</u>
          <u xml:id="u-85.23" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeżeli chodzi o zagadnienie wynagradzania w zależności od obrotu, to absolutnie tej opinii nie podzielam, albowiem obrót zależy od wielkości sprzedaży. Tak więc byłoby to zainteresowanie podwyższaniem obrotu przez zwyżkę cen i produkcji, a nie byłoby żadnego bodźca do obniżenia kosztów. Zysk ma tę wadę, że oczywiście przez zwiększenie cen go można również osiągać, ale jest też możliwość zmniejszania kosztów, a o to nam w końcu chodzi, żeby przedsiębiorstwo zmniejszało koszty osobowe i materialne. I dyrektor w tym sensie będzie przeciwstawiony pracownikom, i tego nie ukrywamy. Jest on od tego, żeby przy minimalnych kosztach, także osobowych, prowadzić działalność produkcyjną w przedsiębiorstwie.</u>
          <u xml:id="u-85.24" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Zagadnienie kolejności opłacania podatków oraz inne sprawy. Otóż chciałem wyraźnie podkreślić, że zagadnienie niepłacenia dywidendy i uruchomienia postępowania naprawczego jest zrealizowaniem przez skarb państwa funkcji tzw. dominium, czyli właściciela przedsiębiorstwa. Jest oczywiste, że we wszystkich podmiotach gospodarczych uprawnienia tzw. imperium mają pierwszeństwo. Państwo zbiera podatki, a potem właściciele mogą myśleć, czy mają zysk, czy nie. I tak samo państwo się zachowuje w odniesieniu do dywidendy. Po opłaceniu podatków chce mieć zysk. W związku z tym tak mierzy wszystkie sprawy. Uważamy, że w tym wypadku dominium powinno ustąpić imperium, tzn. państwo w swoich funkcjach właścicielskich, powiedzmy, występuje tak jak każdy inny, to znaczy pobiera dywidendę później, nie w sensie czasowym, ale w tym sensie, że daje priorytet należnościom z tytułu imperium.</u>
          <u xml:id="u-85.25" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Pozostaje zagadnienie, o czym mówił poseł Miłkowski, definicji jakiegokolwiek zatrudnienia. Proszę państwa, ja się zgadzam, że można to inaczej sformułować, ale chodzi wyraźnie o to, żeby nie było sytuacji, w której lege artis można pobierać wynagrodzenia z firmy, która istotnie konkuruje z przedsiębiorstwem, którym się kieruje, a nazwę oczywiście można zawsze udoskonalić.</u>
          <u xml:id="u-85.26" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Zagadnienie stopnia ingerencji ze strony państwa w przedsiębiorstwo państwowe, w moim przekonaniu, pozostaje na niezmienionym poziomie, a nawet nieco się zmniejsza. Organ założycielski przestaje mianować dyrektora w przedsiębiorstwach szczególnych. Przedsiębiorstw szczególnych jest w tej chwili nie 1300, lecz co najwyżej około stu kilkudziesięciu w ogóle w państwie. Natomiast ustaje ta ingerencja.</u>
          <u xml:id="u-85.27" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeśli chodzi o likwidację, zwracam uwagę, że w dotychczasowej ustawie likwidacja jest w ogóle dopuszczona w sposób dowolny, a jedynie rozporządzenie wykonawcze reguluje, czy, kiedy i jak się likwiduje przedsiębiorstwo. My dajemy pewne numeratywne wyliczenie, które uważamy za potrzebne do usankcjonowania ustawowego. Jest oczywiście rzeczą dyskusji, jak rozporządzenie wykonawcze sformułować co do sprecyzowania tych warunków. Uważam jednak, że prawo do zlikwidowania przedsiębiorstwa przez właściciela jest dość oczywiste. Zgodnie natomiast z ideą samodzielności przedsiębiorstwa pewne ograniczenia są tutaj zarysowane, jak sądzę, bardzo silnie, to znaczy ograniczenia są w istocie dość duże.</u>
          <u xml:id="u-85.28" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Zasada eliminacji z grupy przedsiębiorstw państwowych jednostek gospodarczych, które wydzierżawiły cały majątek innym podmiotom albo włożyły go w formie udziałów, jest również traktowana jako czynnik istotny i zasadniczy. Tego typu organizmy mogą istnieć i być może będą istniały, ale nie jako przedsiębiorstwa z samorządem, z pełną samodzielnością itd. albo zakłady budżetowe, albo zakłady skarbu państwa, albo jednostki budżetowe, albo spółki jednoosobowe, gdzie państwo w pełni korzysta ze swoich uprawnień właścicielskich. Nie jest przedsiębiorstwem państwowym w rozumieniu ustawy instytucja, która nie prowadzi działalności produkcyjnej, usługowej lub handlowej, lecz deleguje ją na inne jednostki.</u>
          <u xml:id="u-85.29" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Chciałem tu zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt związany z podziałem. Otóż mamy również tego typu przedsiębiorstwa, w których gros działalności jest prowadzona przez ajentów. Chodzi o przedsiębiorstwo handlowe, takie wojewódzkie, państwowe. Jest wiele sklepów, które prowadzą ajenci, nie będący pracownikami. Ich pracownicy są pracownikami ajenta, a nie przedsiębiorstwa. Kto jest pracownikiem przedsiębiorstwa? Kierownictwo, hurtownia i ci, co dzielą towary między ajentów. Ja bardzo przepraszam, czy rzeczywiście te osoby powinny mieć samorząd pracowniczy w pełnym tego słowa znaczeniu? Sądzę, że w tym wypadku, również państwo powinno mieć możliwość likwidacji bądź podziału tego przedsiębiorstwa i sprywatyzowania go, czyli osiągnięcia stanu faktycznego, w którym ajenci prowadzą swoje sklepy, a hurtownia z nimi handluje na normalnych zasadach komercyjnych, a nie ma delikatnego połączenia funkcji handlowej z funkcją zarządczą, która jest dość automatycznym źródłem układu, który rodzi sytuacje patologiczne, korupcyjne czy inne tego typu układy.</u>
          <u xml:id="u-85.30" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeśli chodzi o art. 47 i 42, tzn. rzekome ograniczenie, rzekomą ingerencję rządu w działalność przedsiębiorstwa. Zwracam przede wszystkim uwagę, iż nie chodzi o ingerencję rządu na tej zasadzie, iż rząd, Rada Ministrów czy minister, będzie pozwalał lub nie na sprzedaż środka trwałego. Chodzi o coś innego. Chodzi o to, żeby tryb sprzedaży był uregulowany rozporządzeniem. Nie będzie to ingerencja w zarządzanie ale delegacja o charakterze legislacyjnym. Chodzi o to, żeby tryb przetargu był regulowany rozporządzeniem Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-85.31" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeśli natomiast chodzi o ograniczenie sprzedaży, to w tej chwili jest ono dużo większe, bo w ogóle jest zakaz sprzedaży jednostkom gospodarki nieuspołecznionej, z wyjątkiem statków morskich bodajże i czegoś jeszcze. Uważamy, że to ograniczenie należy skasować, rezerwujemy sobie jednak pewne prawo do ograniczeń, z którego nie zamierzamy korzystać. Jak na razie, tezy do tego rozporządzenia, które jest niejako w toku opracowania, w zasadzie nie przewidują żadnych ograniczeń co do tego, co wolno zbywać, lecz formułują zasadę, jak prowadzić przetarg.</u>
          <u xml:id="u-85.32" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Zakładamy monitorowanie tego procesu, statystyczną kontrolę, co się właściwie dzieje, i dopiero w razie gdyby wystąpiły istotne patologie, wtedy być może pewne ograniczenia będą wprowadzone. Ale generalnie jesteśmy przeciwni tym ograniczeniom i — podkreślam jeszcze raz — nieprawidłowe jest komentowanie tej sytuacji w taki sposób, iż rząd ingeruje w działanie przedsiębiorstwa. Rząd wykonuje swoje uprawnienia ustawodawcze — delegowane uprawnienie ustawodawcze w celu doprecyzowania przetargu.</u>
          <u xml:id="u-85.33" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W tej chwili gros spraw z zakresu podziału przedsiębiorstwa i likwidacji jest też regulowane rozporządzeniem, i jakoś to nikomu nie przeszkadza.</u>
          <u xml:id="u-85.34" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Podkreślam jeszcze raz, bo w wypowiedziach części posłów pojawiało się to zagadnienie — prywatyzacja a przedsiębiorstwo państwowe.</u>
          <u xml:id="u-85.35" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Ta ustawa świadomie odchodzi od regulowania trybu prywatyzacji. Jest to ustawa o przedsiębiorstwie państwowym, a raczej jej nowelizacja. Czy i jaka prywatyzacja będzie, jak głęboka, to jest odrębny pakiet ustaw. Zależy nam, żeby te ustawy były w miarę pospiesznie, znaczy w miarę szybko uchwalone, gdyż jest to zagadnienie pewnych zmian, które po prostu są potrzebne w bieżącej działalności.</u>
          <u xml:id="u-85.36" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Zagadnienie odprawy dla dyrektorów uważam również za warte przedyskutowania. Jest rzeczywiście taki trudny problem dyrektorów obecnych, jak oni mają wejść w ten system 5-letni. Uważam, że to jest rzecz, którą trzeba jakoś doprecyzować i przedyskutować. Rozwiązanie, które proponujemy, jest pewnego rodzaju wyjściem z tej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-85.37" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Nie zgadzam się z poglądami, iż zakładamy ręczne sterowanie. Nie należy mylić komisji naprawczej, która będzie miała w zasadzie charakter klasycznej rady nadzorczej, z dyrekcją. Dyrektor nadal będzie funkcjonował, tyle ze po pierwsze — ta rada będzie go powoływała i odwoływała; po drugie — będzie zatwierdzała program działania, czyli będzie robiła to, co robi rada nadzorcza w takim klasycznym, konwencjonalnym przedsiębiorstwie jak spółka czy spółdzielnia.</u>
          <u xml:id="u-85.38" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Istotą postępowania naprawczego w sensie uprawnień państwa jest to, iż w chwili gdy przedsiębiorstwo przestaje płacić dywidendę i przestaje przynosić właścicielowi zysk, traci uprawnienia samorządowe. To znaczy nie traci, lecz są one pomniejszane w ten sposób, iż uprawnienia władcze zostają skoncentrowane w tej komisji, w której samorząd ma 2/7 głosów. I w ten sposób następuje zarządzanie przedsiębiorstwem. Innymi słowy, państwo jako właściciel przystępuje do wykonywania swoich uprawnień w innym trybie, to znaczy przestaje w tym momencie powierzać niejako ogólny zarząd i nadzór radzie pracowniczej, a szczegółowe kierowanie dyrektorowi w istocie przez nią ustanowionemu, a przystępuje do bardziej bezpośredniego wykonywania tych funkcji.</u>
          <u xml:id="u-85.39" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Oczywiście, komisja naprawcza nie będzie działała permanentnie. Zakładamy, że ma ona charakter właśnie takiej rady nadzorczej, która generalnie daje kierunek postępowaniu naprawczemu. Chodzi właśnie o to, aby w tym wypadku problem był rozwiązywany w sposób zewnętrzny względem przedsiębiorstwa. Ja nie bardzo jednak mimo wszystko wierzę, że gdy wnioskiem postępowania naprawczego będzie redukcja zatrudnienia, to radzie pracowniczej będzie łatwo tę redukcję przeprowadzić. A w niektórych wypadkach taki właśnie będzie wniosek postępowania naprawczego. I trzeba sobie z tego po prostu zdać jasno sprawę na samym początku i też nie ma potrzeby tutaj zaciemniać tego obrazu.</u>
          <u xml:id="u-85.40" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Niewątpliwie jednym z elementów tego postępowania może być redukcja zatrudnienia, co jest w oczywistym konflikcie z interesem załogi rozumianej jako całość.</u>
          <u xml:id="u-85.41" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Odnośnie do brzmienia art. 5 i 6, czyli przedsiębiorstw specjalnego rodzaju. Proszę państwa, ja podzielam pogląd, że przedsiębiorstw obronnych jest za dużo i w tej chwili, jeżeli ktokolwiek wystąpi z takim wnioskiem, to na ogół jest on załatwiany pozytywnie, to znaczy odchodzi od statusu przedsiębiorstw przemysłu obronnego. I zawsze jest możliwa dyskusja, czy dane przedsiębiorstwo powinno mieć, czy nie powinno mieć tego statusu.</u>
          <u xml:id="u-85.42" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Sądzę, że jednak generalnie pozostawienie tego typu działalności w przedsiębiorstwach dwojakiego rodzaju wynika, że tak powiem, z koncepcji obrony państwa, polityki obronnej państwa, w każdym przedsiębiorstwie oraz z doświadczeń produkcyjnych tych przedsiębiorstw na rzecz obronności. I w tym wypadku przedsiębiorstwo obronne ma inny charakter, mianowicie są inne jego cele. Celem normalnego przedsiębiorstwa jest produkcja. Celem przedsiębiorstwa obronnego jest gotowość do produkcji i produkcja w miarę potrzeb. To są bardzo rożne cele, bo gotowość na ogół oznacza zachowanie w stadium postoju części parku maszynowego, konserwowanie go itd. W związku z tym tutaj mamy sprzeczność, bo to jest sprzeczne z kryterium zysku na przykład czy z kryterium produkcyjnym. Ale takie przedsiębiorstwa muszą być utrzymywane i będą utrzymywane. W tej chwili rząd między innymi przygotowuje odpowiednie ustawy i nowelizacje, które zapewnią realizację interesów obronnych państwa w warunkach gospodarki rynkowej. I to musi być rozwiązane w jakiś sposób, tak jak to wiele krajów zresztą rozwiązuje, to znaczy przez ustawowe zapewnienie odpowiedniego prawa do ingerencji władzy administracyjnej i wojskowej w działalność różnego rodzaju podmiotów gospodarczych, stosownie do ich znaczenia dla obronności państwa.</u>
          <u xml:id="u-85.43" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Podobnie rzecz się ma z niektórymi przedsiębiorstwami użyteczności publicznej, gdzie również zakres ingerencji państwowej musi być uregulowany na innym pułapie.</u>
          <u xml:id="u-85.44" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Tak więc sądzę, że można oczywiście przedyskutować zagadnienie rozporządzeń wykonawczych wynikających z art. 5 i 6, natomiast w ogóle utrzymanie pewnej kategorii przedsiębiorstw o szczególnym nadzorze państwowym jest nieodzowne. Alternatywą jest przekształcenie tych przedsiębiorstw w spółki akcyjne skarbu państwa, gdzie istnieje pełna kontrola. Być może jest to właściwa droga do rozwiązania niektórych kwestii tego typu, gdy zachodzi potrzeba dyskrecjonalnej władzy w zakresie poboru zysku, albo mniejszego, albo większego, zależnie od intencji bieżącej polityki rządu, albo swobodnej polityki kadrowej władz państwowych.</u>
          <u xml:id="u-85.45" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeszcze było kilka wystąpień o charakterze ogólnym, na które może na zakończenie postaram się krótko odpowiedzieć, chociaż miały one charakter debaty na temat generalnego programu rządu.</u>
          <u xml:id="u-85.46" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeżeli chodzi o zagadnienie polityki kadrowej, to chciałem podkreślić, iż staramy się pozostać i pozostajemy wierni zasadzie kompetencji i fachowości, unikamy rozliczeń. Rzecz w tym, że istotnie część kadry nie bardzo potrafi się znaleźć w nowych warunkach. Zdarzają się też takie przypadki, że następuje utrata zaufania i to nie z tytułu politycznego, tylko z tytułu normalnej administracyjnej funkcji państwa, gdy minister na przykład traci zaufanie do określonych funkcjonariuszy i uważa za celowe ich odwołanie. W takim wypadku musi być oczywiście możliwość pewnej swobody działania. Chciałem podkreślić, że wśród nowo powoływanych dyrektorów znajdują się członkowie różnych organizacji, także byłej PZPR, niekiedy są to wnioski rad pracowniczych. Ostatnio mamy wniosek o powołanie dyrektora, którego w roku 1982 mianowano dyrektorem, potem odszedł, a teraz właśnie z powrotem go się powołuje. Toteż nie sądzę, aby sytuacja była taka zupełnie w czarnych barwach. Jest faktem, że ruch kadrowy się w tej chwili istotnie zwiększył. Powstaje pytanie, ile jest w tym rozrachunku — nazwijmy to emocjonalnego — a ile sytuacji, w których kadra, która osiągnęła pewien pułap wiekowy, po prostu jest już niezdolna do adaptacji w nowych warunkach. Na przykład średnia wieku dyrektorów wzrosła w ostatnich latach, bodajże o 5 czy 10 lat, nie pamiętam, nie mam tu przy sobie materiałów.</u>
          <u xml:id="u-85.47" who="#komentarz">(Poseł Wiesław Chmielarski: Ile wynosi średni wiek dyrektora?)</u>
          <u xml:id="u-85.48" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Proszę? Coś 55 lat, to znaczy w naszym resorcie 55, bo to jest największy w sensie ilości. A więc jest obiektywnym faktem, że część tych ludzi nie jest zdolna znaleźć się w warunkach konfliktu między twardymi regułami ekonomicznymi i trudną sytuacją załóg. I albo nie potrafi szybko wprowadzić jakiś zmian, albo też ma już pewne trudności w znalezieniu jakiegoś negocjacyjnego języka. No, to jest też jedna ze sztuk, której trzeba od dyrektora oczekiwać.</u>
          <u xml:id="u-85.49" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W związku z powyższym ten ruch się w tej chwili nasilił bardzo istotnie, niemniej jednak unikamy sytuacji pochopnych. Przypadki, gdy rada pracownicza odwołuje dyrektora i on wnosi sprzeciw, są rozpatrywane. Przypadki zaś gdy on sam w tej sytuacji rezygnuje, oczywiście są załatwiane bez jakichś głębszych badań.</u>
          <u xml:id="u-85.50" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Niemniej są już jednak przypadki sprzeciwów — i jak mnie się wydaje zasadnych — które rozpatrujemy.</u>
          <u xml:id="u-85.51" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Trochę bardziej skomplikowana byłaby odpowiedź w kwestii, o której mówił poseł Chmielarski, to jest na temat ogólnej sytuacji gospodarczej. Otóż faktycznie już styczeń ujawnił zjawisko, które było oczekiwane.</u>
          <u xml:id="u-85.52" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Mam tylko pytanie retoryczne, co nam doradza poseł Chmielarski mówiąc, że trzeba odejść od realizacji programu. Czy mamy w tej chwili wydrukować pieniądze i zapłacić tym zakładom, które nie sprzedają swoich produktów? Czy mamy obniżyć stopę kredytową w taki sposób, iż opłaca się brać kredyt, albowiem jego stopa będzie niższa od inflacji? Czy wreszcie mamy rzeczywiście powrócić do ręcznego sterowania i lokować kapitał w tych przedsiębiorstwach, które mają trudności, obciążając tym inne przedsiębiorstwa. Bo powiedzmy sobie jasno — jakakolwiek pomoc finansowa w formie dotacji, kredytu itd. będzie oznaczała dociążenie pozostałych podmiotów podatkami, bo skądś trzeba wziąć pieniądze na sfinansowanie tych różnych form działania. I pytanie — skąd te pieniądze wziąć w warunkach, gdy chcemy utrzymać równowagę budżetową. No można jeszcze szukać różnych oszczędności. I sądzę, że sporo zostało znalezionych; jak na potrzeby niektórych resortów, za dużo zostało znalezionych środków, ale tego typu formuła wydaje się niemożliwa.</u>
          <u xml:id="u-85.53" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Budżet przewiduje pewną rezerwę na działalność restrukturyzacyjną i ona zostanie uruchomiona. Ona zostanie uruchomiona i będzie miała charakter realizacji pewnej polityki państwa w zakresie podtrzymania niektórych przedsiębiorstw. Niemniej jednak życie dowodzi, że tak długie mówienie o tym, że produkcja jest nieeksportowalna, że jest zaniżonej jakości i że kiedyś za to przyjdzie zapłacić, okazywało się nieskuteczne. W końcu to, że źle jest mieć eksport tylko w jednym kierunku, to że źle jest produkować poniżej pułapu parametrów jakościowych krajów zachodnich, to że niedobrze jest mieć za dużą energochłonność, wiadomo w zasadzie od początku świata, czy powiedzmy sobie — wiadomo od dawna. I kto to widział, to się dostosowywał w trakcie, miał czas na dostosowanie się. W tej chwili nastąpiła godzina prawdy. Jest faktem, że nastąpiła w bardzo krótkim czasie i że jednocześnie następuje zmiana wszystkich parametrów. Jest tylko pytanie, które tutaj padało chyba wielokrotnie, i na które rząd dał pewną odpowiedź — czy w tej sytuacji należy rozciągnąć w czasie wszystkie zmiany i wprowadzać kolejną fałszywą informację w system gospodarczy, czy też doprowadzić maksimum prawdy do struktury cen w krótkim czasie i zredukować inflację także w krótkim czasie. Czy mamy na przykład ogłosić, że Polska jest krajem taniej energii i w warunkach upadłości i wzrastania nowych podmiotów dopuścić znowu do tego, że wyrosną przemysły energochłonne, przemysły niszczące środowisko? A taki byłby skutek wyhamowania wzrostu cen węgla, czy wzrostu cen energii, a puszczenia innych cen. Oczywiście, można byłoby tak zrobić i mówić — panowie, pamiętajcie, energia jest za tania i myślcie o tym, jak to spożytkujecie. Jaki byłby skutek tego? Byłby taki, że właśnie na tych gruzach wzrastałyby nowe przedsiębiorstwa właśnie energochłonne. Mało tego, bylibyśmy dla kapitału zagranicznego oazą, gdzie jest wyjątkowo tania energia. Czy to miałoby sens na przyszłość? Chyba nie.</u>
          <u xml:id="u-85.54" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Podobnie można powiedzieć o paru innych parametrach, których rozciąganie w czasie dałoby tylko to, że ten czas by się wydłużył.</u>
          <u xml:id="u-85.55" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Co do procesów inflacyjnych, to obserwuje się już pierwsze ich stopowanie. Ja się zgadzam z tym, że będą duże kłopoty nie tylko w przemyśle lekkim. Te kłopoty się pogłębiają chociażby przez fakt, że ponosimy część ciężaru kryzysu ekonomicznego w krajach RWPG i kryzysu w krajach trzeciego świata, które szły drogą gospodarki planowej. Do Algierii na przykład w ciągu ostatnich trzech lat spadł 2-krotnie eksport towarowy, a 8-krotnie usługowy. Oni nam nie mają czym zapłacić i nie zapłacą nam. I tych towarów, których poziom jakościowy pasowałby do trzeciego świata, nie będziemy eksportować tyle, ileśmy eksportowali. No i trudno. Czy możemy to odwlec, czy mamy eksportować dochód narodowy do tych krajów, tzn. czy mamy teraz powiedzieć: dopłacimy do każdego eksportu byleście produkowali dalej — i w ten sposób wywieźć za granicę część dochodu narodowego? Czy mamy już teraz ten impuls wysłać i powiedzieć — panowie, tak dalej nie można, trzeba już w tej chwili pomyśleć o innej produkcji. I trudno, wiemy, że jest ciężko, ale musimy to zmienić, bo nie stać nas na eksport dochodu narodowego na zewnątrz. A w wielu wypadkach tak zwane spowolnienie zmian do tego by się właśnie sprowadziło. To można na konkretnych przykładach udowodnić.</u>
          <u xml:id="u-85.56" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Stąd, proszę państwa, oczywiście rząd na bieżąco śledzi zachodzące zmiany gospodarcze. Pracują takie dwa sztaby rządowe — jeden, który identyfikuje zjawiska stanowiące zagrożenia, a drugi, który przygotowuje różne doraźne decyzje i korekty do postanowień rządu. Niemniej jednak generalna zasada, iż chcemy doprowadzić do wytłumienia inflacji, jest pierwszym zadaniem, które ma na celu wprowadzenie pewnego ładu do ładu informacyjnego i ładu parametrycznego do gospodarki w jak najszybszym czasie po to, aby to, co będzie wyrastało albo się adaptowało, adaptowało się do dobrych, normalnych warunków. I to jest pozycja, którą uważamy za konieczną do obrony.</u>
          <u xml:id="u-85.57" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Oczywiście, jesteśmy wdzięczni za wszelkie sygnały, które dochodzą do nas różnymi drogami. I także jesteśmy wdzięczni za informacje obywateli posłów o tych zjawiskach, które niepokoją i które występują. My te wszystkie niepokoje podzielamy. Wszystkie niepokoje podzielamy i o większości zjawisk wiemy. Mamy natomiast może troszeczkę inny punkt widzenia niż niektórzy posłowie na temat problemu stanowczości trwania w tym, co zrobiliśmy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-85.58" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#komentarz">(Poseł Wiesław Chmielarski: Ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo — ad vocem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#PosełWiesławChmielarski">Skierowano tu do mnie pytanie — co by też Chmielarski doradził, więc mogę odpowiedzieć, panie ministrze, co bym też doradził. Ostatnie stwierdzenia końcowe w wypowiedzi pana ministra bardzo mnie satysfakcjonują, bo jak gdyby wygląda na to, że rząd jednak chce posłuchać trochę argumentów — powiedzmy — z tej czy tamtej strony. Jest na nie wrażliwy i z tego wyjdzie coś dobrego. Jeżelibyśmy tak wzajemnie próbowali się przekonywać i wybierać to co racjonalne, na pewno w sumie wyszłoby nam to na dobre.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#PosełWiesławChmielarski">Co bym doradził? Krótko mówię. Panie ministrze, te dywidendy na 30% zysku... trzeba wrócić do tematu, zmniejszy to inflację i nie będzie tak groźna upadłość przedsiębiorstw, do której pan i tak nie dopuści, bo pan dzisiaj zaprezentował mechanizm, żeby właśnie nie dopuścić do upadku i o to panu głównie chodziło.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#PosełWiesławChmielarski">Druga rzecz — jeśli chodzi o całą sprawę celną. Przesada — moim zdaniem. Jest przesada w tym prawie celnym, ono jest zbyt rygorystyczne. Każdy przywóz powoduje nałożenie potężnego cła, co powiększa cenę, co powiększa bardzo inflację.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#PosełWiesławChmielarski">No i to chyba bym tyle na razie doradził. Trzy rzeczy miałem panu doradzić.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pan minister.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Slezak: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Panie ministrze, chwileczkę, jest jeszcze jedno zgłoszenie. Proszę z miejsca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#PosełJerzySlezak">Jerzy Slezak — Białystok. Ja akceptuję całkowicie całość wystąpienia. Z tym, że pan minister chyba bezwiednie w tym momencie dokonał niebezpiecznego uogólnienia przy interpretacji art. 25. Ten artykuł mówi o rozwiązywaniu, o łączeniu itd. I pan pozwolił sobie na takie uogólnienie, że ten zapis w § 3 chyba tego artykułu mówi, że minister również może to czynić, choć na pierwszym miejscu jest organ założycielski z samorządem i tam są te formy odwołania. I skomentował pan to tak, że wojewodowie i administracja terenowa, powiedzmy, nie dbają o łamanie monopoli. To jest uogólnienie niebezpieczne podwójnie, bo są województwa, w których to łamanie monopoli odbywa się samodzielnie i bardzo dobrze jest robione. Wiem to na przykładzie mojego województwa białostockiego. I drugie uogólnienie, powiedzmy, niebezpieczne dlatego, że lada dzień będą wybory do samorządu. I wejście do samorządu z taką niewiarą w samodzielność jego działania byłoby niebezpieczne. Rozumiem, że jest to uogólnienie bezwiedne i prosiłbym o komentarz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Więc ja może odpowiem na temat ceł. Otóż, proszę państwa, bariery celne, które zostały wprowadzone, mają dwa ostrza. Pierwsze — to jak zwykle ochrona własnego przemysłu i własnej gospodarki przed importem tańszym. Jest to na ogół skierowane przeciwko konsumentowi i użytkownikowi. W związku z powyższym jest to sprzeczność interesów konsumenta i producenta. Producent żąda ceł, konsument chce się od nich uwolnić.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Cła, które wprowadziliśmy, nie przekroczą rozmiaru określonego umowami GATT, dlatego że gdybyśmy przekroczyli, to z kolei na nasz eksport nałożyliby cła w innych krajach. Natomiast w ogóle zostaną one zmniejszone po pierwszym okresie próby.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Proszę pamiętać, że 1 stycznia wykonano niesłychany eksperyment polegający na tym, że każdy, począwszy od obywatela, który chce kupić w Paryżu chustkę do nosa, a skończywszy na przedsiębiorstwie, które chce blachę importować, zamiast ją kupić w hucie krajowej, w wyniku zmiany, ma otwarty import. Nikt nie wiedział, nie mógł przewidzieć, jaka będzie skala importu w pierwszych dniach i w pierwszych tygodniach, i ilu producentów przestawi się całkowicie na import i zrezygnuje z dostaw krajowych.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Tymczasem gdyby to miało charakter nadmierny w pierwszych dniach, to oczywiście bilans płatniczy by przysiadł, no bo eksportu tak szybko się nie wykreuje, niestety, bo trzeba coś zrobić i sprzedać za granicą, co jest o wiele trudniejsze niż kupienie tam. I cały program wymienialności byłby zagrożony. W związku z tym założenie jest takie, że jeśli chodzi o niektóre towary, to po wstępnej ocenie pierwszego kwartału, jak wygląda sytuacja bilansu płatniczego, cła będą obniżane, oczywiście ze szkodą dla krajowych producentów, wobec których w ramach tego zostaną postawione ostrzejsze wymogi i rygory. Ale cła będą obniżane, jeżeli tylko bilans płatniczy na to pozwoli. Cło w tym pierwszym okresie miało także — taka była intencja rządu — chronić częściowo bilans płatniczy.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Co do art. 25, to jeszcze raz mówię, że w tej chwili te uprawnienia ma premier, a przenieśliśmy je na ministra. Czy organy założycielskie źle działają? Tam, gdzie działają dobrze, to przeprowadzą same demonopolizację, natomiast chcemy mieć to prawo nadzorcze, w tym wypadku do wykonania.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Co do samorządów, to prowadzenie działalności gospodarczej przez samorządy i przekazanie im przedsiębiorstw jest sprawą odrębną — będzie ona kolejnym pakietem, który — ku niezadowoleniu państwa i naszemu też — znów skrzyżuje się z tymi dwoma poprzednimi, bo przecież samorząd to jest mienie komunalne, to jest własność gminna, gdzie znowu ten problem trójkąta, już tym razem między własnością pracowniczą, gminną i państwową, się pojawi i trzeba go będzie rozwiązać. To tylko dla jakiegoś porządku intelektualnego i organizacyjnego naraz wszystkiego dostosować nie można. Jest naszą intencją, żeby większość przedsiębiorstw np. użyteczności publicznej itd., przeszła do samorządu terytorialnego, chociaż oczywiście są problemy finansowe i mnóstwo innych działań. Natomiast, jak państwo wiecie, sprawa działalności gospodarczej samorządu lokalnego i gmin jest w tej chwili dyskutowana i jeszcze nie wiadomo, jak będzie przesądzona przez władze ustawodawcze, bo w tej chwili jest ustawa wniesiona i w Sejmie się nad nią pracuje. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję. Pan poseł Chmielarski?</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, głosy: Nie, nie)</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#komentarz">(Poseł Wiesław Chmielarski: Nie będę zabierał głosu.)</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">To już jest poza mównicą.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Obywatele Posłowie! Prezydium Sejmu proponuje skierowanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych do Komisji Systemu Gospodarczego, Przemysłu i Budownictwa oraz do Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jeśli sprzeciwu nie usłyszę, będę uważał propozycję Prezydium za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję, sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zaraz ogłosimy przerwę. Czy mamy komunikaty w tym miejscu? Proszę bardzo o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w sali 197.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Autokar dla posłów i senatorów z OKP, wyjeżdżających jutro do Częstochowy, będzie podstawiony o godz. 6.15 pod główne wejście do gmachu Sejmu. Wyjazd o godz. 6.30.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję. Za chwilę ogłoszę przerwę. Bardzo proszę obywateli posłów, aby w czasie przerwy pobrali karty do III tury głosowania na członków Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Ogłaszam półgodzinną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 10 do godz. 18 min. 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zajmowanie miejsc na sali plenarnej. Proszę pana posła Wilhelma Wolnika o złożenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#PosełWilhelmWolnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Świadomi odpowiedzialności za realizację zadań gospodarczych na swoim terenie działania, za reformowanie gospodarki, za prawidłową realizację programu rządowego, my niżej podpisani posłowie nie możemy zgodzić się z aktualną sytuacją kredytowania w sferze budżetowej na początku bieżącego roku.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#PosełWilhelmWolnik">Dotychczas sfera budżetowa od początku roku kalendarzowego korzystała z otwartego kredytowania z jednoczesnym rozliczeniem się w ciągu roku, najpóźniej po III kwartale danego roku. Konieczność prowadzenia takiej polityki finansowej podyktowana była tym, iż dopływ środków do budżetu terenowego w styczniu z uwagi na późniejsze terminy podatków i opłat był zawsze znikomy. Po raz pierwszy w tym roku polityka kredytowa jest inna. Zdecydowana większość urzędów wojewódzkich i terenowych była zmuszona w styczniu zaciągnąć kredyty wysoko oprocentowane w celu zaspokojenia najpilniejszych potrzeb, a szczególnie wypłat dla nauczycieli, służby zdrowia i pozostałych pracowników sfery budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#PosełWilhelmWolnik">To pociągnięcie będzie kosztowało zbyt wiele. Skromne budżety terenowe będą musiały być uszczuplone, co pociągnie za sobą dalszą korektę planu rzeczowego. Dla przykładu podam, że urząd wojewódzki w Katowicach był zmuszony w styczniu zaciągnąć kredyt w wysokości 20 miliardów złotych, zaś w lutym wielkość ta wyniesie około 50 miliardów złotych z uwagi na to, że z budżetu centralnego nie przekazano 200 miliardów złotych za 1989 rok.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#PosełWilhelmWolnik">Biorąc pod uwagę fakt, w jakim stopniu województwo katowickie uczestniczy w tworzeniu dochodu narodowego, jest to tym bardziej żenujące i przykre dla społeczności śląskiej. Urzędy stopnia podstawowego były zmuszone zaciągnąć kredyt w granicach 300 milionów złotych, przy 38-procentowej stopie kredytowej.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#PosełWilhelmWolnik">Co to oznacza dla gmin i miast, nie trzeba tłumaczyć. Powiem krótko, ciężko zebrane podatki od chłopów w gminach zamiast być przeznaczone na poprawę infrastruktury społecznej i technicznej zostaną odprowadzone do banku. Biorąc pod uwagę, iż termin wpływu I raty podatku od nieruchomości i podatek rolny został przesunięty na pierwsze dni marca, zajdzie konieczność zaciągnięcia nowych kredytów w lutym, wprawdzie o niższej stopie procentowej. W takim stanie rzeczy zwracam się do rządu o zmianę polityki kredytowania w sferze budżetowej oraz rozważenie możliwości zrefundowania budżetów terenowych z tytułu poniesionych odsetek za pobrane kredyty w styczniu br. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o złożenie oświadczenia pana posła Kazimierza Woźniaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PosełKazimierzWoźniak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu grupy posłów niezrzeszonych uprzejmie informuję, że tworzymy klub niezależnych posłów przy parlamencie. Celem klubu będzie stworzenie warunków pracy dla tej grupy posłów, z zamiarem popierania wszelkich inicjatyw, którym będzie przyświecać dobro narodu, którego przedstawicielami jesteśmy w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej obecnej kadencji. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zajmowanie miejsc na sali, dlatego że następnym punktem byłby punkt drugi porządku dziennego, czyli wybór posłów do składu Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że w chwili obecnej nie mamy na sali quorum. Proszę uprzejmie posła sekretarza o sprawdzenie listy posłów na sali, a my w tej chwili przystępujemy do kolejnego punktu.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy zmieniającej ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (druki nr 99 i 211).</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma sprawozdawca pan poseł Michał Zbylut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PosełMichałZbylut">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedkładając Wysokiej Izbie sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Handlu i Usług i Komisji Ustawodawczej z pierwszego czytania poselskiego projektu ustawy zmieniającej ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi pragnę przypomnieć, iż intencją wnioskodawców było nieznaczne zmodyfikowanie niektórych dotychczasowych przepisów sprzecznych z ostatnio uchwalonymi innymi ustawami, bądź przepisów, w obrębie działania których praktykowane są odmienne rozwiązania lub też przepisów nieaktualnych, nie przystających do rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#PosełMichałZbylut">Dotyczy to między innymi: utrzymywania dotychczasowego monopolu obrotu, handlu i w pewnym sensie koncesjonowania (wyrażania niemal wiążących opinii) jego obrotu przez Przedsiębiorstwo Hurtu Spożywczego; utrzymywania w układzie podmiotowym zróżnicowanych warunków na marże dla alkoholu — chodzi tu o przedsiębiorstwa turystyczne, „Wars”, hotele orbisowskie i pozostałe jednostki; utrzymywania na szczeblu wojewody uprawnień do wydawania zezwoleń na sprzedaż alkoholu przy wyznaczonej liczbie punktów przez ministra rynku wewnętrznego; utrzymywania piwa o stężeniu powyżej 1,5% alkoholu jako napoju alkoholowego, który z kolei przy całodziennej sprzedaży jest traktowany jako napój chłodzący.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#PosełMichałZbylut">Pomijam w tym miejscu jeszcze dwie poprawki, nie mające zasadniczego znaczenia. Stosunkowo długi czas od wniesienia projektu do jego rozpatrzenia (prawie 2 miesiące) wywołał spore emocjonalne zainteresowanie. Wyrażano poglądy i skrajne, i wyważone, z przewagą zarzutów wobec wnioskodawców o znaczne rozszerzenie dostępności do alkoholu czy „rozbrajanie” istniejącej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#PosełMichałZbylut">Z całą stanowczością w imieniu projektodawców oświadczam, iż takiej intencji nikt i nigdzie nie wyrażał ani deklarował. Rzeczowe intencje wyraziłem syntetycznie na wstępie.</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#PosełMichałZbylut">Wysoka Izbo! Przeprowadzona uprzednio w wymienionych komisjach dyskusja nad nowelizacją ustawy ujawniła zróżnicowany stosunek posłów do treści proponowanych zmian, jak również do czasu debaty na ten temat. Wielu posłów odnosiło się z dystansem bądź dezaprobatą do poszczególnych kwestii, by w konsekwencji odrzucić cały pakiet propozycji. Kilku innych zaś akceptowało część nowelizacji, nie wyrażając zdania na temat całości. Jeden z posłów wyraził opinię o konieczności przepracowania całej ustawy, inny zaś opowiadał się za zmianami głębszymi niż w projekcie. Trzech posłów wraz z ekspertami zdecydowanie odrzuciło koncepcję zaliczenia piwa do napojów chłodzących, uznając jego różnorodną szkodliwość i zagrożenie, głównie dla małoletnich.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#PosełMichałZbylut">Eksperci ponadto wyrazili krytyczny stosunek do projektowanych zmian, nie dostrzegając żadnej praktycznie potrzeby modyfikacji, uznając efekty jej funkcjonowania za pozytywne. Jeden z ekspertów oświadczył, że podobno spada spożycie alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-100.6" who="#PosełMichałZbylut">O zamiarze nowelizacji ustawy zasygnalizował również wiceminister rynku wewnętrznego, który ma zamiar wnieść rządowy projekt nowelizacji ustawy. Prowadzone prace studyjne i eksperckie — zdaniem resortu — powinny spowodować takie propozycje zmian, które by uczyniły cały bardzo złożony problem walki z alkoholizmem i obrotu alkoholem bardziej ludzkim, zbliżonym do wzorców europejskich.</u>
          <u xml:id="u-100.7" who="#PosełMichałZbylut">Niekorzystny dla głębszej analizy nowelizacji jest również czas, w którym trzeba było ten temat podjąć, stwierdził jeden z posłów, gdyż dziś istotnie jest bardzo wiele ważniejszych spraw, głównie w obszarze ustawodawstwa gospodarczego, które musi mieć absolutne pierwszeństwo rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-100.8" who="#PosełMichałZbylut">Z całokształtu debaty można wysunąć jednak pewne ogólne wnioski, iż niezależnie od faktu odrzucenia większością głosów projektu nowelizacji, wydaje się, że w dogodniejszym czasie, po uchwaleniu najważniejszych ustaw, temat ten powinien być podjęty ponownie, gdyż w opinii wielu fachowców i zwykłych ludzi dotychczasowa ustawa jest nadmiernie restrykcyjna, co jak wiadomo nie przynosi proporcjonalnych efektów.</u>
          <u xml:id="u-100.9" who="#PosełMichałZbylut">W wielu obszarach nie jest ona realizowana choćby w zapisie dotyczącym produkcji napojów alkoholowych o niskim stężeniu. Nic, albo prawie nic, nie czyni się dla poprawy kultury spożycia alkoholu. Uporządkowania wymaga import prywatny alkoholu i wprowadzany do obrotu krajowego.</u>
          <u xml:id="u-100.10" who="#PosełMichałZbylut">Szanując wolę części posłów wnoszę, by w stosownym czasie ponownie wziąć pod uwagę, głównie w pracach resortu rynku, sprawy, które były wnoszone w projekcie nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-100.11" who="#PosełMichałZbylut">Dziękując w imieniu wnioskodawców tym wszystkim posłom, którzy poświęcili projektowi swoją uwagę, wyrazili opinię i wnioski, wnoszę by Wysoka Izba zaakceptowała stanowisko komisji i odrzuciła projekt nowelizacji Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-100.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obywatele Posłowie!</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy teraz do punktu 2 porządku dziennego: Wybór posłów do składu Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W kolejnym głosowaniu wybieramy dwóch spośród trzech kandydatów. Obowiązują zasady stosowane przy głosowaniu pierwszym. Zaangażowani są ci sami posłowie sekretarze. Na karcie należy skreślić co najmniej jedno nazwisko. Przypominam, że karty bez skreśleń oraz z mniejszą liczbą skreśleń względnie nie podpisane nazwiskiem i imieniem posła są nieważne.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszyscy obecni posłowie otrzymali karty do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania. Proszę posła Marka Rusakiewicza o odczytanie nazwisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ambroziak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Andrzejewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Aumiller Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Babiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Babul Adam,</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Badach Tadeusz Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-102.7" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bajołek Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.8" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Balazs Artur,</u>
          <u xml:id="u-102.9" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Balicki Szczepan,</u>
          <u xml:id="u-102.10" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Balik Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-102.11" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Barański Zdzisław Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.12" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartnicki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.13" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartosik Marek,</u>
          <u xml:id="u-102.14" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartosz Ryszard Władysław,</u>
          <u xml:id="u-102.15" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bartoszcze Roman,</u>
          <u xml:id="u-102.16" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Baścik Edward,</u>
          <u xml:id="u-102.17" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bąk Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.18" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bednarkiewicz Maciej,</u>
          <u xml:id="u-102.19" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bentkowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-102.20" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bernacki Ludwik,</u>
          <u xml:id="u-102.21" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Beszta-Borowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.22" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bibrzycki Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.23" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-102.24" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bielecki Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-102.25" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bielewicz Alfred,</u>
          <u xml:id="u-102.26" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bieliński Stefan,</u>
          <u xml:id="u-102.27" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bień Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.28" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bieńkowska Alicja,</u>
          <u xml:id="u-102.29" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Biliński Tadeusz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-102.30" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-102.31" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błachnio Jan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.32" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błaszczyk Janusz,</u>
          <u xml:id="u-102.33" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błaszczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.34" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błaszczyk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.35" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Błoch Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.36" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bobak Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-102.37" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bocheń Irmindo,</u>
          <u xml:id="u-102.38" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bogusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.39" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bondarewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.40" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-102.41" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Borawska Marianna,</u>
          <u xml:id="u-102.42" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.43" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bożek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.44" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.45" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brodecki Adam,</u>
          <u xml:id="u-102.46" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brudniak Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-102.47" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brzeziński Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-102.48" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brzozowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-102.49" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Brzuzy Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.50" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bugaj Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.51" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bujak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-102.52" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bukała Aniela,</u>
          <u xml:id="u-102.53" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Bukowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-102.54" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Burski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.55" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Byliński Janusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.56" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Caputa Michał,</u>
          <u xml:id="u-102.57" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chmielarski Wiesław Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.58" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chmielewski Henryk,</u>
          <u xml:id="u-102.59" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chojecki Lucjan,</u>
          <u xml:id="u-102.60" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chojnacka Irena,</u>
          <u xml:id="u-102.61" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Choszczewski Jan Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-102.62" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chrupek Paweł,</u>
          <u xml:id="u-102.63" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Chrzanowski Witold,</u>
          <u xml:id="u-102.64" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Cieśla Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.65" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Cimoszewicz Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.66" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czaja Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.67" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czarnik-Sojka Teresa,</u>
          <u xml:id="u-102.68" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czarnobilski Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-102.69" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czenczek Maria,</u>
          <u xml:id="u-102.70" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czereyski Krzysztof Janusz,</u>
          <u xml:id="u-102.71" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerniawski Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-102.72" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerwiński Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.73" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerwiński Leszek,</u>
          <u xml:id="u-102.74" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czerwiński Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.75" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czeżyk Ignacy Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.76" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czupała-Hołoga Stefania,</u>
          <u xml:id="u-102.77" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czykwin Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-102.78" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czypionka Sebastian,</u>
          <u xml:id="u-102.79" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Czyż Barbara,</u>
          <u xml:id="u-102.80" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dalgiewicz Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.81" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dankowska Adela,</u>
          <u xml:id="u-102.82" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dąbrowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.83" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Derwich Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-102.84" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dłużniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.85" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-102.86" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dobielińska-Eliszewska Teresa Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-102.87" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dobrosz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-102.88" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dojka Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.89" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Domański Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-102.90" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dominiak Wawrzyniec,</u>
          <u xml:id="u-102.91" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dowgiałło Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-102.92" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dowgwiłłowicz Jerzy Wacław,</u>
          <u xml:id="u-102.93" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Drela Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-102.94" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Duda Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.95" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dudkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-102.96" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dudziak Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.97" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dyner Jerzy Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-102.98" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dynowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-102.99" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dyrak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.100" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dys-Kulerski Witysław Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-102.101" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dziuba Tadeusz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-102.102" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Dziubek Marek,</u>
          <u xml:id="u-102.103" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ejsmont Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-102.104" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Fiszbach Tadeusz Rudolf,</u>
          <u xml:id="u-102.105" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Furtak Antoni,</u>
          <u xml:id="u-102.106" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gabrielski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.107" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gabryszewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.108" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gabryś Herbert,</u>
          <u xml:id="u-102.109" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gajda Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.110" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gajewicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.111" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gajewski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.112" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gałeczka Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.113" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gaweł Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-102.114" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-102.115" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gawski Ziemowit Dionizy,</u>
          <u xml:id="u-102.116" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Geremek Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-102.117" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gębicki Stefan,</u>
          <u xml:id="u-102.118" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gil Irena Urszula,</u>
          <u xml:id="u-102.119" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gil Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.120" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-102.121" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Glapiński Andrzej Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.122" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Głuchowski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-102.123" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Goczoł Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.124" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gołaczyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.125" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gomola Maria,</u>
          <u xml:id="u-102.126" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Goździkiewicz Ludomir Karol,</u>
          <u xml:id="u-102.127" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Górski Michał,</u>
          <u xml:id="u-102.128" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grabarkiewicz Mirosława Kazimiera,</u>
          <u xml:id="u-102.129" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grabowiecki Adam,</u>
          <u xml:id="u-102.130" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grabowska Danuta,</u>
          <u xml:id="u-102.131" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Greń Roman,</u>
          <u xml:id="u-102.132" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grugel Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-102.133" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gryczewski Wojciech Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.134" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzebyk Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-102.135" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzęda Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-102.136" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzyb Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.137" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Grzywacz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-102.138" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Guenther Ignacy,</u>
          <u xml:id="u-102.139" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Gutowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.140" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Helak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.141" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Hennelowa Józefa,</u>
          <u xml:id="u-102.142" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Hopfer Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.143" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Horoszkiewicz Edward,</u>
          <u xml:id="u-102.144" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Iwan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.145" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jagiełło Edmund,</u>
          <u xml:id="u-102.146" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janas Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-102.147" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janasek Henryk,</u>
          <u xml:id="u-102.148" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janicki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-102.149" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janicki Marian Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.150" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janicki Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-102.151" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jankowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.152" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Janowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.153" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jarosz Urszula Wanda,</u>
          <u xml:id="u-102.154" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jasiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.155" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jastrzębski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.156" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jaworski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.157" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jemioło Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.158" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jeż Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.159" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Józefiak Jerzy Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.160" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jungiewicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.161" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jurek Marek,</u>
          <u xml:id="u-102.162" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jurewicz Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-102.163" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Jużykiewicz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-102.164" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kaczmarek Henryk,</u>
          <u xml:id="u-102.165" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-102.166" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kamiński Zbigniew Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.167" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kapsa Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-102.168" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Karczewski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-102.169" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Karpacz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.170" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kasprzak Bernard,</u>
          <u xml:id="u-102.171" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kasprzyk Jacek,</u>
          <u xml:id="u-102.172" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kastelik Czesław,</u>
          <u xml:id="u-102.173" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kaszubski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.174" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kawałko Zbigniew Michał,</u>
          <u xml:id="u-102.175" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kawecki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-102.176" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kempka Dorota,</u>
          <u xml:id="u-102.177" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kern Andrzej Piotr,</u>
          <u xml:id="u-102.178" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kędzierska-Truszczyńska Dobrochna,</u>
          <u xml:id="u-102.179" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kędzierski Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.180" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kieć Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-102.181" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kiermaszek-Lamla Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-102.182" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kijonka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.183" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kisiliczyk Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.184" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Knoppek Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.185" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Knysok Anna Maria,</u>
          <u xml:id="u-102.186" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kołodziej Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.187" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kołodziejczyk Piotr,</u>
          <u xml:id="u-102.188" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Komar Henryk,</u>
          <u xml:id="u-102.189" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Komornicki Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-102.190" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Komorowski Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-102.191" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kondracki Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-102.192" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Konopka Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.193" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kopański Sławomir Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.194" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kopczyński Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-102.195" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kornasiewicz Alicja Józefa,</u>
          <u xml:id="u-102.196" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kosiński Czesław,</u>
          <u xml:id="u-102.197" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kosmalski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.198" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kosowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.199" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kostrzewa Zbigniew Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.200" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kościelniak Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.201" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowal Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.202" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.203" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.204" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalik Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.205" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kowalski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-102.206" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kozaczko Lech,</u>
          <u xml:id="u-102.207" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kozakiewicz Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-102.208" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kozłowski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-102.209" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krajewski Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.210" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krasnodębski Karol,</u>
          <u xml:id="u-102.211" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krasowski Edmund Marek,</u>
          <u xml:id="u-102.212" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kraszewski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.213" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krauz Stanisława,</u>
          <u xml:id="u-102.214" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Król Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.215" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Król Marek,</u>
          <u xml:id="u-102.216" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krzekotowski Jacek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.217" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krzyżanowska Olga,</u>
          <u xml:id="u-102.218" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Krzyżanowski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-102.219" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kuc Bożenna Marianna,</u>
          <u xml:id="u-102.220" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kuligowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.221" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kułaga Zenon,</u>
          <u xml:id="u-102.222" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kurek Michał,</u>
          <u xml:id="u-102.223" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kurzajewski Czesław Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.224" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kuś Janina,</u>
          <u xml:id="u-102.225" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Kwietniewska Anna Jolanta,</u>
          <u xml:id="u-102.226" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-102.227" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Langowska Grażyna Mirosława,</u>
          <u xml:id="u-102.228" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lech Lesław,</u>
          <u xml:id="u-102.229" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lenz Piotr Paweł,</u>
          <u xml:id="u-102.230" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Leszczyński Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-102.231" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Leśniewski Witold,</u>
          <u xml:id="u-102.232" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Liszcz Teresa,</u>
          <u xml:id="u-102.233" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lityński Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.234" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Liwak Władysław,</u>
          <u xml:id="u-102.235" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lubieniecki Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.236" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lubowska Iwona,</u>
          <u xml:id="u-102.237" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Lysek Norbert,</u>
          <u xml:id="u-102.238" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łapicki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.239" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-102.240" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.241" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-102.242" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łuczak Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-102.243" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-102.244" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Łupina Zygmunt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-102.245" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mackiewicz Zbigniew Władysław,</u>
          <u xml:id="u-102.246" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-102.247" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Majdański Stanisław Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.248" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Malczewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-102.249" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Małachowski Aleksander Maria,</u>
          <u xml:id="u-102.250" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mańka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.251" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Marchlik Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.252" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Masarczyk Joachim,</u>
          <u xml:id="u-102.253" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Matusiak Romualda,</u>
          <u xml:id="u-102.254" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Matuszczak Adam,</u>
          <u xml:id="u-102.255" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mazan Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.256" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mazur Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.257" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-102.258" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Michalak Henryk Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.259" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Michnik Adam,</u>
          <u xml:id="u-102.260" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-102.261" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Miłkowski Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.262" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mitura Adam,</u>
          <u xml:id="u-102.263" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mleczko Stefan,</u>
          <u xml:id="u-102.264" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Modrzejewski Jerzy Hubert,</u>
          <u xml:id="u-102.265" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Modzelewski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.266" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mojzesowicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-102.267" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Mokry Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.268" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Müller Edward,</u>
          <u xml:id="u-102.269" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Myszkiewicz-Niesiołowski Stefan Konstanty,</u>
          <u xml:id="u-102.270" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ney Roman,</u>
          <u xml:id="u-102.271" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Niegosz Roman,</u>
          <u xml:id="u-102.272" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Norbert Roman,</u>
          <u xml:id="u-102.273" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowacki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.274" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-102.275" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowak Edward,</u>
          <u xml:id="u-102.276" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowakowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.277" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Nowakowski Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-102.278" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Okrzesik Janusz,</u>
          <u xml:id="u-102.279" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Oleksy Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.280" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Onyszkiewicz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-102.281" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Orzechowski Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.282" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Orzeł Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.283" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.284" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Osiński Jerzy Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-102.285" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ostapiuk Seweryn,</u>
          <u xml:id="u-102.286" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Padykuła Stanisław Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.287" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pałka Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-102.288" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pańko Walerian,</u>
          <u xml:id="u-102.289" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Paprzycki Lech Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-102.290" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pawlak Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-102.291" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pidek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.292" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-102.293" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pieniążek Antoni Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.294" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pietkiewicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.295" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pięta Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-102.296" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pigoń Zenon,</u>
          <u xml:id="u-102.297" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pilarczyk Józef Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.298" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-102.299" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Piszel Andrzej Justyn,</u>
          <u xml:id="u-102.300" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pogonowska-Jucha Emilia,</u>
          <u xml:id="u-102.301" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pol Marek,</u>
          <u xml:id="u-102.302" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Polak Wojciech Sylwester,</u>
          <u xml:id="u-102.303" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-102.304" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Pomirski Miron Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.305" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Popiela Stanisława,</u>
          <u xml:id="u-102.306" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Popis Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.307" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Półtorak Maciej Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.308" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Proszowska Joanna,</u>
          <u xml:id="u-102.309" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-102.310" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Puzewicz Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-102.311" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rajtar Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.312" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Robakowski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-102.313" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rogiński Paweł,</u>
          <u xml:id="u-102.314" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rogowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.315" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rokita Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.316" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Romańczuk Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-102.317" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rosiak Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.318" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rostek Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.319" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rozwandowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.320" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rożek Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-102.321" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rudnicki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-102.322" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusakiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-102.323" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusecki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.324" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusnarczyk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-102.325" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rusznica Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.326" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rutkowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-102.327" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ryder Stefan,</u>
          <u xml:id="u-102.328" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-102.329" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Rzymełka Jan Antoni,</u>
          <u xml:id="u-102.330" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sak Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-102.331" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sałata Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.332" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Seferowicz Elżbieta Maria,</u>
          <u xml:id="u-102.333" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sekuła Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-102.334" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-102.335" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sidor Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.336" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sielicka-Gracka Maria Teresa,</u>
          <u xml:id="u-102.337" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Siemieniuk Aleksy,</u>
          <u xml:id="u-102.338" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sienkiewicz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-102.339" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sierakowska Izabella,</u>
          <u xml:id="u-102.340" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sierżant Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.341" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sikora Andrzej Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.342" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Skalski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-102.343" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Skowroński Czesław Wacław,</u>
          <u xml:id="u-102.344" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Skubis Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-102.345" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Slezak Jerzy Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-102.346" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Smolarek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.347" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-102.348" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sobieszczański Stefan Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-102.349" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sobotka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-102.350" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-102.351" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Solarewicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-102.352" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sołtyk Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-102.353" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-102.354" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sroczyński Jan Władysław,</u>
          <u xml:id="u-102.355" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Staniszewska Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-102.356" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Starczynowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.357" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-102.358" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stasiak Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.359" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stefaniuk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-102.360" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Steinhoff Janusz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-102.361" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stępniak Maria,</u>
          <u xml:id="u-102.362" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Stolzman Maria Joanna,</u>
          <u xml:id="u-102.363" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Strózik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.364" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suchocka Hanna,</u>
          <u xml:id="u-102.365" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suchodolski Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-102.366" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suchodolski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.367" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Susek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.368" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Suskiewicz Halina Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-102.369" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Sytek Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.370" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szarmach Henryk,</u>
          <u xml:id="u-102.371" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szczygielski Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.372" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szczygieł Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-102.373" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szkutnik Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-102.374" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szlachta Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.375" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szreder Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-102.376" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szwed Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.377" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymanderski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-102.378" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymańska-Kwiatkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-102.379" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymański Janusz,</u>
          <u xml:id="u-102.380" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymański Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-102.381" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymański Leonard Józef Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.382" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Szymborski Janusz,</u>
          <u xml:id="u-102.383" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ścieszko Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.384" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Śliwa Lucjan,</u>
          <u xml:id="u-102.385" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Święcicki Marcin,</u>
          <u xml:id="u-102.386" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Świtka Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.387" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Tokarz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-102.388" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Tomkiewicz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.389" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Trelka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-102.390" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Trzciński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-102.391" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Twaróg Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-102.392" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ujas Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-102.393" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ujazdowski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.394" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Urbanowicz Anna,</u>
          <u xml:id="u-102.395" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Urbańska Bożenna,</u>
          <u xml:id="u-102.396" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wanot Stefan,</u>
          <u xml:id="u-102.397" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Warjan Jan Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.398" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wawrzyniak Alfred,</u>
          <u xml:id="u-102.399" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wąs Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-102.400" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Węglowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.401" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Węgrzyn Małgorzata,</u>
          <u xml:id="u-102.402" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wiatr Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-102.403" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wiąckowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.404" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wieczorkiewicz Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-102.405" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wiertek Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.406" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wilczyńska Zofia,</u>
          <u xml:id="u-102.407" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wilk Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-102.408" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Witt Zenon,</u>
          <u xml:id="u-102.409" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wlekliński Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.410" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wnuk Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.411" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Woda Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-102.412" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wojciechowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.413" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wojtczak Michał Bernard,</u>
          <u xml:id="u-102.414" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wolnik Wilhelm,</u>
          <u xml:id="u-102.415" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Woźniak Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-102.416" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Woźniak Teresa,</u>
          <u xml:id="u-102.417" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wójcik Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.418" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wróbel Jan Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.419" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wujec Henryk,</u>
          <u xml:id="u-102.420" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wuttke Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.421" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wybrański Andrzej Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-102.422" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Wyrowiński Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.423" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zając Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.424" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zajączkowski Wiesław Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.425" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zalewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-102.426" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zambrzycki Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-102.427" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-102.428" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zawadzki Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.429" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zawiślak Andrzej Marek,</u>
          <u xml:id="u-102.430" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zbylut Michał,</u>
          <u xml:id="u-102.431" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.432" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zegar Józef Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-102.433" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zemke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-102.434" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zieliński Adam,</u>
          <u xml:id="u-102.435" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zieliński Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-102.436" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zieliński Ryszard Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.437" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ziemba Bonawentura,</u>
          <u xml:id="u-102.438" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zimnicki Adam,</u>
          <u xml:id="u-102.439" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zimowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.440" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Ziółkowska Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-102.441" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Złakowski Zenon,</u>
          <u xml:id="u-102.442" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zych Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-102.443" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Zych Józef,</u>
          <u xml:id="u-102.444" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żabiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-102.445" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żabiński Władysław,</u>
          <u xml:id="u-102.446" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żelazny Antoni,</u>
          <u xml:id="u-102.447" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żenkiewicz Marian,</u>
          <u xml:id="u-102.448" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żukowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-102.449" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żurawiecki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-102.450" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Żurowski Stanisław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszyscy obecni posłowie oddali swoje głosy? Czy nikt z państwa nie został pominięty? Ponieważ nikt się nie zgłasza, uważam głosowanie za zamknięte.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę sekretarzy: panią poseł Annę Dynowską, pana posła Stefana Mleczkę, pana posła Waldemara Pawlaka, pana posła Macieja Półtoraka i pana posła Marka Rutkowskiego o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kontynuujemy punkt 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy zmieniającej ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Otwieram dyskusję. Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Woźniak z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Jako kolejna zabierze głos pani poseł Maria Dmochowska z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#PosełTeresaWoźniak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! O alkoholizmie i alkoholikach zwykło się mówić w naszym kraju przy okazji mówienia o patologii lub o marginesie społecznym, stawiając problem na równi z prostytucją, złodziejstwem i przestępczością. Takie traktowanie sprawy czyni margines, o którym wspomniałam, szerokim na więcej niż połowa narodowej karty. Dlaczego? Pozwolę sobie w tym miejscu na refleksję.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#PosełTeresaWoźniak">Przed nami wiele, żeby nie powiedzieć wszystko, jeszcze prawie do uporządkowania w naszym polskim domu. Są sprawy łatwe, trudne i niezwykle złożone, a więc ogrom pracy.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#PosełTeresaWoźniak">Coraz częściej, jak słyszę, przypisuje się nam tendencję do prowadzenia gry według zasady „wszystko albo nic”, a więc ja wygrywam, ty przegrywasz, czarne — białe, co w teorii gier nosi nazwę gry z sumą zerową, a więc bez zysku. Ale wskazuje się jednocześnie na to, że dychotomiczna tendencja jest sprzeczna z naturalnym rytmem przyrody, w której nie ma tak jednoznacznych opcji. Każda bowiem relacja równowagi opiera się na pluralizmie, a z tego wywodzi się właśnie dążenie ludzkości do tolerancji, wzajemnego zrozumienia, stąd wywodzi się zasada humanizmu i konstatacja, że współczesna myśl ludzka nie ufa już rozumowi i logice kartezjańskiej, lecz opiera się na doświadczeniu przeżytego życia.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#PosełTeresaWoźniak">Tak więc i my zaczynamy w rozpoczętym wyścigu ekonomicznym o gospodarkę rynkową szukać czasu także na refleksję, na ciepło oddziaływania stosunków między ludźmi. Przeczuwamy bowiem, że grozi nam dehumanizacja i to większa być może niż w krajach zachodnich, bo i atmosfera, w jakiej żyjemy, jest bardziej gorączkowa, powiedzieć można nawet — nerwowa. A wynika ona z presji, z uzasadnionej zresztą niecierpliwości ludzi młodych, którzy obserwując dotychczasowe nieudolne poczynania dorosłych, sprzeciwiają się po prostu temu stylowi. Na szczęście, wyrażając sprzeciw wobec wszelkich form nadużywania władzy, są za tworzeniem horyzontalnej organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zarządzania na poziomie wzajemnie od siebie zależnych społeczności.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#PosełTeresaWoźniak">Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że równolegle z programem gospodarczym istnieje cały ogromny, zaniedbany, zdezorganizowany obszar polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#PosełTeresaWoźniak">Chciałam przedstawić, jak wygląda problem alkoholizmu, wyrażając pogląd własny, wzmocniony stanowiskiem znanych mi instytucji prowadzących leczenie odwykowe i zapobiegawcze, w tym wysoko kwalifikowanych pracowników oddziału leczenia odwykowego, m.in, w Giżycku.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#PosełTeresaWoźniak">Temat jest kontrowersyjny, nie jedyny zresztą w Polsce, bolesny, pojmowany jako wstydliwy i zbyt często skrywany. Jak wygląda z naszego punktu widzenia? Dostępne źródła od ponad dziesięciu lat podają, że w Polsce jest około miliona uzależnionych chorych i 5 milionów ludzi nadużywających alkoholu. Wynika z tego, że 6 mln dorosłych Polaków przez znaczny okres swego życia jest pijanych. To słyszymy często. Ale po to, by obraz problemu był pełny, należy dodać do wymienionych liczb tych wszystkich, którzy z pijącymi się stykają. A więc nie wdając się w szczegóły, przeliczenia wielkości rodzin, pomnożyć to przynajmniej przez cztery, co daje już 24 miliony ludzi ponoszących bezpośrednie skutki tej — pozwolę sobie określić — narodowej choroby. Liczby jednak, choć obiektywne, są obojętne i zimne. Nie oddają cierpienia pozbawionych miłości dzieci, bólu i zawiedzionych nadziei żon i mężów, cierpienia rodziców patrzących, jak ich dziecko, owoc wielu lat najczystszej troski i miłości, zmierza nieuchronnie w stronę samozniszczenia.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#PosełTeresaWoźniak">Wreszcie, proszę państwa, cierpienia samych alkoholików uwikłanych podstępnie w błędne koło przymusowego picia. Wbrew potocznemu mniemaniu alkoholizm nie jest chorobą wyłącznie marginesu i dołów społecznych. A jak pisał Witkacy jeszcze w latach dwudziestych — cytuję niezupełnie zresztą wiernie ze względu na styl: „dotyka zarówno bywalców narożnych szynków, jak i pałaców, miejsc posiedzeń największych Mogołów i rządzących krajami. Stanowi pochyłość, po której można zjechać na samo dno nędzy”.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#PosełTeresaWoźniak">Jak więc tacy chorzy, w liczbie, którą wyżej wymieniłam, mogą uczestniczyć w uzdrawianiu naszej gospodarki i życia społecznego?</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#PosełTeresaWoźniak">Niezależnie oczywiście od innych, moralnych uwarunkowań systemu chcę w tym miejscu powiedzieć głośno, że alkoholizm można leczyć i skutecznie przeciwdziałać jego powstawaniu. Nie da się jednak tego zrobić za pomocą działań pozornych. Przez dziesięciolecia wyuczyliśmy się pisania programów, sprawozdań i tak udoskonaliliśmy tę procedurę, że wystarczała do niedawna. Wystarczało ukonstytuować, utytułować odpowiednią komisję, nie bacząc, jak została mianowana i w jakim obradującym składzie opracowała sprawozdanie, by zyskać poklask choćby dożywotnich działaczy niektórych organizacji. Jeśli jeszcze udało się wydrukować to w odpowiednim organie prasowym, to mogła się trafić i nagroda. A prawdziwe życie biegło swym naturalnym torem.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#PosełTeresaWoźniak">Tak też, choć nie dosłownie, stało się z naszą ukochaną ustawą o wychowaniu w trzeźwości i zapobieganiu alkoholizmowi. Ustawodawca może mieć satysfakcję z zawartych w niej intencji. Tylko powtórzę, życie — to prawdziwe — i tak biegnie swoim naturalnym torem.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#PosełTeresaWoźniak">Ustawa — naszym zdaniem — stała się mocno działającym mechanizmem pozornym, służącym uspokajaniu naszych sumień, pogodzie ducha decydentów, a nie skutecznego oddziaływania. Choć przy okazji pozwalała wydatkować niebagatelne sumy. Bo na przykład prawie każda instytucja, która potrzebowała pieniędzy na swoją działalność podstawową, do dziś zresztą jeszcze, mogła uzyskać znaczne kwoty w zamian za zorganizowanie fasadowej imprezy, bywało że z użyciem alkoholu, rozwieszając odpowiednie plakaty i na przykład hasło: „Poprzez sport do trzeźwości”. Można wyliczać tysiące przykładów tego rodzaju.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#PosełTeresaWoźniak">Pewne, wyglądające na zasadnicze rozwiązania tej ustawy były rzeczywistymi pozorami. I tu mogę wzbudzić wśród państwa opinię aprobaty, jak również wielkiego krytycyzmu, ale powtarzam — jest to opinia nie tylko moja, lecz szerokiego środowiska specjalistów, którzy na co dzień stykają się z tymi problemami. Otóż dwa z nich chciałam podkreślić.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#PosełTeresaWoźniak">Po pierwsze — ograniczenie dostępności alkoholu spowodowało wzrost liczby bimbrowni, odosobnionych, ukrytych miejsc handlu alkoholem, tworzących kryminogenne subkultury gromadzące się wokół nielicznych punktów sprzedaży, gromadzenie zapasów wódki w domu na wszelki wypadek, co również zwiększało spożycie. Chcę państwu powiedzieć, że jedna z żon alkoholików skarżyła się do mnie, że przedtem mąż przychodził do domu z półlitrówką i kolegą i tu się upijali. Od czasu istnienia ustawy wychodzi z domu do wiadomego nawet jej miejsca. Tam znajduje wódkę, inną kobietę, wydaje wszystkie pieniądze i do domu nie wraca przez wiele dni.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#PosełTeresaWoźniak">Po drugie — próby usiłowania ograniczenia popytu przez wzrost cen spowodowały szybkie bogacenie się, i nic w tym złego, ale osób nielegalnie handlujących — i to już złe — kosztem obniżania poziomu życia rodzin dotkniętych tym problemem.</u>
          <u xml:id="u-104.15" who="#PosełTeresaWoźniak">Absurdalny — zresztą na marginesie, bo na to czasu w tego typu wystąpieniu za mało — jest system świadczeń społecznych opartych na zyskach ze sprzedaży alkoholu. Obserwujemy również szybki wzrost używania środków zastępujących alkohol, powodujących odurzenie. Dzisiaj już wszyscy wiedzą, co oznacza określenie „wynalazki”. Dzisiaj wszyscy dowiedzieliśmy się ze środków masowego przekazu, że zwiększa się liczba ciężkich zatruć, jak również przypadków śmiertelnych.</u>
          <u xml:id="u-104.16" who="#PosełTeresaWoźniak">A dodatkowo w kwestii problemów organizacji służb przeciwalkoholowych. Umieszczenie, obligatoryjne dotąd, zakładów i placówek lecznictwa odwykowego w tradycyjnych strukturach służby zdrowia doprowadziło do rozdrobnienia sił i środków, zbyt często niedoceniania pracowników i ich szybkiego odchodzenia.</u>
          <u xml:id="u-104.17" who="#PosełTeresaWoźniak">Wysoka Izbo! Obok komfortu dobrych intencji praktycznie, zdaniem większości obywateli, nasza ustawa nie daje podstaw do oceny wywodzącej się z troski o człowieka. Określana jest nieparlamentarnymi słowami w rodzaju: kpina, nonsens, celowa demoralizacja. Wnioskujemy więc:</u>
          <u xml:id="u-104.18" who="#PosełTeresaWoźniak">Po pierwsze — o powierzenie spraw koordynacji i prowadzenia działalności leczniczej i profilaktycznej nowym ludziom. Nie chcę rozszerzać tego wniosku w tym momencie. Z góry zakładając czynne uczestnictwo rad, komisji samorządowych, rozwój i uczenie nowoczesnej działalności, opartej głównie na ruchu samopomocowym, szeroko znanym na świecie, za mało znanym jeszcze w Polsce. Przy tym należy koniecznie tutaj przypomnieć, że leczenie alkoholizmu to głównie socjoterapia, psychoterapia. I że najlepsze efekty dają działania samopomocowe.</u>
          <u xml:id="u-104.19" who="#PosełTeresaWoźniak">Po drugie — pilną zmianę, a nie wyrywkową nowelizację, całej ustawy z 26 października — przypomnę — 1982 roku i jej przepisów wykonawczych w taki sposób, by rozwiązania nie były hasłowe i pozorne, by uniemożliwiały złą gospodarkę funduszami, brały pod uwagę obecną sytuację gospodarczą, społeczną i skalę problemu.</u>
          <u xml:id="u-104.20" who="#PosełTeresaWoźniak">Środowisko, które reprezentuję, obiecuje, oferuje pomoc w pracach nowelizacyjnych. Fachowcy są, że powołam się choćby na Instytut Psychologii, Zdrowia i Trzeźwości przy Polskim Towarzystwie Psychologicznym, również Instytut Psychiatrii i Neurologii i całe rzesze specjalistów zatrudnionych w lecznictwie odwykowym, którzy chętnie w dyskusji i pracach nad tym problemem pomogą.</u>
          <u xml:id="u-104.21" who="#PosełTeresaWoźniak">Po trzecie — wnioskujemy o znaczną liberalizację ograniczeń czasowych i ilościowych sprzedaży z uzasadnieniem, które częściowo wyżej państwu przedstawiłam. Następnie zastąpienie obecnie znacznie rozbudowanych komisji ds. przeciwdziałania alkoholizmowi, sprawnie działającymi zespołami profesjonalistów. Mamy koncepcję nowej organizacji, propozycje zakresu ich pracy oraz powstawania funduszy. A ponadto ze względu na skalę problemu uznanie lecznictwa odwykowego i choroby alkoholowej za jedną z podstawowych dziedzin opieki zdrowotnej, profilaktyki wielu innych schorzeń. Bo wspomnijmy, rzadko alkohol jest wymieniany wśród przyczyn zgonów, choć tak naprawdę — zdaniem wielu autorytetów — powinien być postawiony zdecydowanie na pierwszym miejscu przed chorobami układu krążenia, nowotworami i innymi. Jest prawdziwą przyczyną nadumieralności młodych mężczyzn, również kobiet.</u>
          <u xml:id="u-104.22" who="#PosełTeresaWoźniak">Niezbędna jest również zasadnicza zmiana udziału środków masowego przekazu, szkoły, w dziele powszechnej, nowoczesnej, rzeczowej, dostępnej informacji i edukacji. Ponadto potrzebna jest naszym zdaniem zmiana podejścia (która wyniknie ewentualnie ze zmiany ustawy o wychowaniu w trzeźwości), do sądowego przymusu leczenia odwykowego, jak również chcielibyśmy, by ludzie pijący, również alkoholicy, byli przez sąd traktowani jak zwyczajni obywatele, oczywiście zdajemy sobie sprawę, że przebudowy czy usprawnienia wymagałyby służby prowadzące socjoterapię w zakładach karnych.</u>
          <u xml:id="u-104.23" who="#PosełTeresaWoźniak">Potrzebne jest również wprowadzenie częściowej odpłatności za kolejne pobyty pacjenta w zakładzie odwykowym, spowodowane jego powrotem do picia, tak jak jest na Zachodzie, no i mamy wiele jeszcze innych propozycji, które chętnie przedstawimy, jeśli zaistnieją ku temu warunki.</u>
          <u xml:id="u-104.24" who="#PosełTeresaWoźniak">Proponujemy, domagamy się wręcz pilnego podjęcia pracy nad zmianą tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-104.25" who="#PosełTeresaWoźniak">I chcę zakończyć stwierdzeniem, znanego autorstwa: „Polska będzie trzeźwa, albo jej wcale nie będzie”. A wszyscy chcemy, by Polska była.</u>
          <u xml:id="u-104.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-104.27" who="#PosełTeresaWoźniak">Rozumiem totalną krytykę, z jaką spotkał się projekt noweli, o której dzisiaj mówimy. Tak jak będąc lekarzem, staram się rozumieć motywację wszelkiego ludzkiego działania, wiem również, że stało się tak dlatego, że za mało o tym mówiliśmy, że propozycja obejmowała tylko fragment wyrwany z kontekstu, stąd jej takie brzmienie.</u>
          <u xml:id="u-104.28" who="#PosełTeresaWoźniak">Proszę więc o skierowanie przedstawionych przeze mnie wniosków do Ministerstwa Zdrowia, które wraz z Komisją Zdrowia powinno podjąć procedurę — powiedziałabym — uwspółcześnienia ustawy, którą się dziś interesujemy. Tym bardziej że w dobie przebudowy naszego ustroju, w dobie organizacji samorządu terytorialnego i tak pewnej weryfikacji obecna ustawa będzie wymagała.</u>
          <u xml:id="u-104.29" who="#PosełTeresaWoźniak">Uważam, że nie wolno odkładać tego problemu do lepszych czasów, ponieważ ściśle współbrzmi z reformowaniem kraju, które się właśnie odbywa. Dziękuję bardzo za uwagę,</u>
          <u xml:id="u-104.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję pani poseł. Proszę panią poseł Marię Dmochowską o zabranie głosu. Kolejnym posłem zabierającym głos będzie Zdzisław Domański z PSL „Odrodzenie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PosełMariaDmochowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mieliśmy przed chwilą, to znaczy przed przerwą, no, przed chwilą, nie chodzi mi o wypowiedź mojej znakomitej koleżanki, tylko o wypowiedz posła, który był sprawozdawcą ustawy, mieliśmy przykład zupełnie klinicznej nierzetelności w zreferowaniu atmosfery i opinii członków trzech komisji, która to opinia zaowocowała 29 głosami przeciwko projektowi zgłoszonemu przez 23 posłów PZPR przeciw 6, które były za ustawą.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#PosełMariaDmochowska">I źle się stało, i chyba wnioski musimy wyciągnąć na przyszłość, że poseł, jeden z posłów — twórców tego projektu, zwolennik głęboki tego projektu, stanął jako obiektywny sprawozdawca trzech komisji. To nie wyszło dobrze, ubolewam nad tym. Ubolewam nad tym także, że taka ustawa właściwie powstała i była jakby lansowana przez wydział handlu. Wszelkie zmiany ustaw dotyczących wychowania w trzeźwości, przeciwdziałania alkoholizmowi to nie jest domena handlu i tylko handlu, to są sprawy dużo głębszych warstw życia społecznego, o czym państwu nie muszę mówić.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#PosełMariaDmochowska">Uważam zmianę ustawy z 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości za niezbędną, ponieważ jest ona nieskuteczna. Nie jest ona oparta na jakiejkolwiek przekonywającej koncepcji alkoholizmu jako choroby, ani nie uwzględnia skutecznych środków zapobiegania alkoholizmowi i leczenia uzależnień. Jednakże proponowana przez posłów z PZPR zmiana również nie jest oparta na spójnej koncepcji alkoholizmu i trzeźwości, zmierzając akurat w przeciwnym kierunku niż sugerowały to błędy dotychczasowych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#PosełMariaDmochowska">W szczególności groźne jest ustawowe stwierdzenie, które tam było lansowane, i publiczne oświadczenie przez najwyższy autorytet w państwie, czyli przez Sejm, gdybyśmy przyjęli tę ustawę, że piwo nie jest napojem alkoholowym. W praktyce oznaczałoby to nie tylko dopuszczenie piwa do sprzedaży w schroniskach, domach wczasowych, w obiektach sportowych, w pobliżu szkół i szpitali, itd., ale przede wszystkim zdjęcie z piwa stygmatu alkoholu. W istocie jednak nikt nie upija się wódką czy piwem, lecz alkoholem zawartym w tych napojach. Z tego punktu widzenia piwo jest tak samo alkoholem jak wódka i wino.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#PosełMariaDmochowska">Ogromna liczba wypadków samochodowych i przy pracy powodowana jest po wypiciu właśnie piwa, po którym nie zachowuje się takich środków ostrożności, jak po mocniejszych trunkach. Dzieje się tak dlatego, że piwo traktuje się inaczej niż pozostałe napoje alkoholowe.</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#PosełMariaDmochowska">Warto przypomnieć, że w każdym ośrodku odwykowym na Zachodzie przynajmniej 1/3 pacjentów stanowią ludzie, którzy nigdy w życiu nie pili innego napoju alkoholowego niż piwo. Wśród młodocianych alkoholików odsetek ten sięga połowy, co więcej, piwo jest głównym napojem powodującym uzależnienie u młodzieży, także w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#PosełMariaDmochowska">Utrzymywanie przekonania, że piwo nie jest napojem alkoholowym, uniemożliwia skuteczne działania prewencyjne. Taki też efekt miałoby stwierdzenie w ustawie, że piwo nie należy do napojów alkoholowych w rozumieniu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#PosełMariaDmochowska">Niektórzy twierdzą, że restrykcje nie zmniejszają spożycia alkoholu, jednak gdy wprowadzono tę niedoskonałą ustawę w 1982 r., spożycie czystego spirytusu wynosiło wówczas na głowę 8,4 litra, tj. zgroza, bo to jest główka i głowa, prawda? Obecnie wynosi 6,9 litra. Obie liczby są groźne i nie do przyjęcia, ale te liczby są groźne i nie do przyjęcia, ale ta druga wydaje się nieco mniejsza.</u>
          <u xml:id="u-106.8" who="#PosełMariaDmochowska">Poza sprawą piwa, przedstawiona nam nowelizacja proponuje wprowadzenie sprzedaży alkoholu wysokoprocentowego, czyli wódki, praktycznie do każdego sklepu. Idzie ona tak daleko, że postuluje sprzedaż również w ośrodkach wczasowych, co już wydaje mi się kompletnym nieporozumieniem.</u>
          <u xml:id="u-106.9" who="#PosełMariaDmochowska">Według tego projektu powstaje możliwość kupna wódki w każdym sklepiku w najmniejszej gminie. Istotnie, zwiększyłoby to obroty i dochody handlu, ale przecież ze względów społecznych alkohol nie może być traktowany jak każdy inny towar podlegający prawom wolnego rynku. Sprzedaż wódki nie może również stać się protezą podtrzymującą kaleki handel i windującą jego obroty.</u>
          <u xml:id="u-106.10" who="#PosełMariaDmochowska">Często utrudniony nieco dostęp do natychmiastowego kupna wódki przez pijanego powodował naturalne zakończenie libacji. Ja nie mówię tutaj o alkoholikach. Z melin korzystają ludzie bardziej uzależnieni, dla których zakup w środku nocy jest koniecznością. Wtedy nawet najliczniejsza sieć sklepów jest i tak zamknięta. Ci oczywiście znajdą wódkę nawet na pustyni i nie oni są wzorcem kulturowym dla reszty obywateli.</u>
          <u xml:id="u-106.11" who="#PosełMariaDmochowska">Z kolei sprawa zniesienia — to jest trzecia sprawa, o którą walczono w tej nowelizacji — obecnie obowiązującego górnego pułapu marż na wódkę w gastronomii. Obecnie pułap 25% hamuje oparcie całego dochodu gastronomii na wódce. Już obecnie 57% dochodu zakładów gastronomicznych opiera się na alkoholu. Podniesienie marż spowoduje, że nie ważna będzie dla restauracji sprawa kuchni. Klient, który przyjdzie tylko na obiad, stanie się intruzem i liczyć się będzie ten, który pije pod tzw. dyżurnego śledzika.</u>
          <u xml:id="u-106.12" who="#PosełMariaDmochowska">Wysoki Sejmie! Nie twierdzę, że obecna ustawa nie ma wad. Obecnie jednak dobiegają końca prace ekspertów, o czym jest mi dokładnie wiadomo, nad raportem o stanie zagrożenia alkoholem i o nowoczesnym systemie profilaktyki i prewencji. Należy poczekać na ten raport i na wnioski z niego płynące i po ich przestudiowaniu poważnie pracować nad ewentualnie nową ustawą przeciwalkoholową. Wzorem mogą być trzy ustawy w świecie, uznawane za najlepsze, chociaż oczywiście żadna ustawa nie zwalczy picia alkoholu, żaden stan wojenny nie zwalczył „Solidarności”.</u>
          <u xml:id="u-106.13" who="#PosełMariaDmochowska">Wzorem mogą być rozwiązania prawne Islandii, krajów skandynawskich i USA. Tam są bardzo dobre ustawy i tam troszkę alkoholizm zwalczyli, mają za to narkomanię. Wnioskuję o oddalenie tej negatywnie ocenionej przez trzy komisje, w tym Komisję Polityki Społecznej, nowelizacji ustawy i proponuję przygotowanie przez instytucje i osoby kompetentne nowej ustawy opartej nie na handlowo-konsumpcyjnej, ale medyczno-społecznej, rzetelnej ocenie tego problemu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-106.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękują pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zdzisława Domańskiego z PSL „Odrodzenie”. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Jerzy Slezak ze Stronnictwa Demokratycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PosełZdzisławDomański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Działanie obecnej ustawy jest przedmiotem wielu kontrowersji społecznych. Cele, jakie były u podstaw tej ustawy, nie zostały osiągnięte. Proponowana zmiana zakłada odejście od zbiurokratyzowanego systemu walki z alkoholizmem. Nie podważając zasadniczej idei, to jest zmniejszenia spożycia alkoholu i ograniczenia zjawisk patologicznych, powstałych na skutek nadużywania alkoholu, należy wskazać na wadliwy dobór środków, jakie w myśl ustawy zastosowano dla osiągnięcia tych celów. Potwierdza to statystyka obrazująca wielkość spożycia alkoholu, jak również liczba przestępstw w naszym kraju na przestrzeni ostatnich lat. Daje to podstawę do sformułowania poglądu, że licznymi nakazami i zakazami nie uzyskuje się zamierzonych efektów. Istniejące obecnie ograniczenia sprzedaży alkoholu spowodowały powstanie szerokiej sieci nielegalnych punktów sprzedaży. Funkcjonują one w każdym środowisku, zarówno w ośrodkach miejskich, jak i wiejskich. Handel alkoholem stał się źródłem wcale niebagatelnych dochodów dla pewnej grupy ludzi.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#PosełZdzisławDomański">Przekazanie organom administracji państwowej stopnia podstawowego uprawnień do wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych zwiększa możliwość bezpośredniego wpływu władz lokalnych na stopniowe likwidowanie zagrożeń w związku z nadużywaniem alkoholu. Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego „Odrodzenie” uważa za wadliwe rozwiązania, jakie przyjęto w ustawie — ograniczenie zarówno produkcji, jak i sprzedaży napojów o najniższej zawartości alkoholu. Idziemy w zupełnie innym kierunku niż cywilizowany świat, który preferuje spożycie właśnie napojów o niskiej zawartości alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#PosełZdzisławDomański">Nie podważam zasadności przyjętych w ustawie działań w zakresie profilaktyki, leczenia odwykowego, prowadzenia skutecznej propagandy antyalkoholowej przez komisje i organizacje społeczne. Zakres tych działań należy możliwie rozszerzyć, a jednocześnie bardziej precyzyjnie ująć w rozdziale 1 ustawy. Proponowane zmiany dotyczą następujących pozycji ustawy:</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#PosełZdzisławDomański">W art. 2 ust. 1 pkt 3 wykreślić proponowany zapis: „wpływać na ograniczenia przywozu alkoholu z zagranicy za pomocą polityki celnej. Nie dotyczy to importu dokonywanego przez instytucje reprezentujące państwo”.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#PosełZdzisławDomański">Utrzymanie w zapisie ustawy planu produkcji i struktury spożycia alkoholu było i jest fikcją. Dobitnie świadczą o tym porównania statystyczne.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#PosełZdzisławDomański">Dodać do tego należy znaczny import alkoholu kanałami prywatnymi, czego, niestety, również żaden plan nie jest w stanie ująć. Nielogiczność ujmowania tych spraw do planu przedstawiliśmy wyżej. Uważamy za niecelowe powoływanie komisji do spraw przeciwdziałania alkoholizmowi, i to dotychczasowej, przy Radzie Ministrów. Funkcję tę powinien spełniać inny organ doradczy, zajmujący się między innymi sprawami przestępstw i patologii społecznej. Podobnie za niecelową uważamy działalność komisji przy organach administracji państwowej. Sprawami tymi powinny zająć się odpowiednie komisje organów samorządu terytorialnego, złożone nie tylko z radnych, ale również z fachowców z zakresu walki z alkoholizmem.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#PosełZdzisławDomański">Dotychczasowa działalność komisji przy wojewodach nie dała praktycznie żadnych efektów. Za zupełny absurd uważamy zapis, że powoływaniem szanownych komisji zajmuje się aż sześciu ministrów. Udział poszczególnych resortów w tak ważnej społecznie działalności powinien wynikać z funkcji, jaką wobec społeczeństwa spełniają.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#PosełZdzisławDomański">W art. 8 ust. 1 i 2 — wykreślić. Powtarza się zapis o planowaniu podaży napojów alkoholowych.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#PosełZdzisławDomański">W art. 9 ust. 1 — dodać: „przez przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielcze oraz prywatne na podstawie uzyskanych od władz uprawnień”.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#PosełZdzisławDomański">W ustępie 2 dokonać zmiany: sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych zawierających powyżej 18% alkoholu. W dotychczasowym zapisie rozszerza się rygorystycznie ograniczenia na wina, co jest niczym nieuzasadnione. Skutkiem tego jest sprzedaż win najgorszej jakości w melinach.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#PosełZdzisławDomański">Ustęp 3 wykreślić. Nie może być monopolu na obrót alkoholem, natomiast należy utrzymać monopol państwa na jego produkcję.</u>
          <u xml:id="u-108.11" who="#PosełZdzisławDomański">W art. 10 w ust. 2 — ustalanie maksymalnych marż na alkohol w gastronomii nie powinno odbywać się na drodze ustawy czy rozporządzenia resortu finansów. Uprawnienia te należy przekazać władzom terenowym.</u>
          <u xml:id="u-108.12" who="#PosełZdzisławDomański">W art. 14 ust. 1 pkt 4 — w środkach i całości terenowym organom samorządu terytorialnego, których decyzje muszą uwzględniać społeczną akceptację kryteriów lokalizacji punktów sprzedaży i konsumpcji alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-108.13" who="#PosełZdzisławDomański">W art. 14 ust 1 pkt 4 — w środkach i obiektach komunikacji krajowej wprowadzić zakaz sprzedaży i spożycia napojów powyżej 4,5% alkoholu. Brak jest argumentów za utrzymaniem zakazu konsumpcji piwa w restauracjach i wagonach „Warsu”. Zakaz ten nie spowodował wyeliminowania spożycia w tych placówkach alkoholu, który i tak sprzedaje się, ale nielegalnie.</u>
          <u xml:id="u-108.14" who="#PosełZdzisławDomański">W pozycji 5 — znieść zakaz sprzedaży alkoholu do godziny 13.00. Decyzje w tej sprawie pozostawić lokalnym władzom, a argument jest oczywisty: zarabiają na tym meliny.</u>
          <u xml:id="u-108.15" who="#PosełZdzisławDomański">W art. 18 ust. 1 proponuje się brzmienie: Sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez terenowy organ administracji państwowej stopnia podstawowego, po zasięgnięciu opinii odpowiednich komisji, rady narodowej oraz organizacji społecznych, o których mowa w art. 1, w granicach liczby punktów sprzedaży ustalonej przez ten organ.</u>
          <u xml:id="u-108.16" who="#PosełZdzisławDomański">W art. 18 ust. 5 — dodać: uwzględniając znowelizowanie przepisów niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-108.17" who="#PosełZdzisławDomański">Art. 33 — pozostawić dla MO wyłącznie kompetencje doprowadzenia osoby na leczenie. W żadnym wypadku MO nie może zatrzymać takiej osoby.</u>
          <u xml:id="u-108.18" who="#PosełZdzisławDomański">Rozdział 2 tej ustawy jest zbyt rozbudowany i za szczegółowy. Proponujemy wyraźniej i konkretniej określić tryb i zasady postępowania w stosunku do osób nadużywających alkohol. Zasady te nie mogą mieć charakteru kodeksu karnego, lecz powinny być oparte na normach współżycia w społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-108.19" who="#PosełZdzisławDomański">Również radykalnej zmianie powinien ulec rozdział 3.</u>
          <u xml:id="u-108.20" who="#PosełZdzisławDomański">Art. 43, 44 i 45 — wykreślić. Przepisy karne ściśle związać z ustawodawstwem prawnym (Kodeks karny). W ustawie należy stwierdzić, że w razie łamania jej przepisów osoby dopuszczające się tego będą pociągane do odpowiedzialności karnej.</u>
          <u xml:id="u-108.21" who="#PosełZdzisławDomański">W art. 46 ust. 1 — dokonać zmiany następującego zapisu: Napojem alkoholowym jest produkt przeznaczony do spożycia zawierający alkohol etylowy w stężeniu przekraczającym 4,5%.</u>
          <u xml:id="u-108.22" who="#PosełZdzisławDomański">Art. 47 ust. 1 — wykreślić słowo „koniecznemu”. Chodzi o odejście od przymusowego poddania się badaniu krwi, jeżeli tego nie życzy sobie osoba podejrzana. Wyjątkiem powinna być sytuacja, gdy pijany osobnik spowodował tragiczny w skutkach wypadek.</u>
          <u xml:id="u-108.23" who="#PosełZdzisławDomański">Art. 48 ust. 1 — skreślić. W żadnym wypadku nie można przyjąć, że określenie „stan wskazujący na użycie alkoholu” oznacza stan po użyciu alkoholu. Stan wskazujący, to brak dowodów na to, czy rzeczywiście dana osoba spożyła alkohol. Zdarzają się, i to dość często, mylne osądy funkcjonariuszy MO. Natomiast określenie „stan po użyciu alkoholu” to potwierdzone niepodważalnie spożycie alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-108.24" who="#PosełZdzisławDomański">Również przepisy końcowe ustawy powinny być odbiciem nowego stylu wdrażania do praktyki ustaw sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-108.25" who="#PosełZdzisławDomański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Obecnie obowiązująca ustawa zwalcza skutki alkoholizmu, a nie zapobiega jego powstawaniu. Społeczeństwo miast, jak również wsi oczekuje na zmianę obowiązującej ustawy. Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego „Odrodzenie” wyraża gotowość udziału w pracach nad nowelizacją tej ustawy. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-108.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi. Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Slezaka. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Bogdan Szczygieł z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#PosełJerzySlezak">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Przemianom gospodarki muszą towarzyszyć zmiany w polityce społecznej. Tak też odebrałem poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z 26 października 1982 r., tym bardziej, że w listopadzie ubiegłego roku zgłosiłem na ręce przewodniczącego sejmowej Komisji Handlu i Usług inicjatywę nowelizacji ustawy, z szerokim uzasadnieniem celowości i konieczności tych zmian.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#PosełJerzySlezak">Ustawa z 1982 r., mimo że uchodziła za najlepszą w Europie, od samego początku jej obowiązywania była skazana na niepowodzenie. Była bowiem zbiorem słusznych postulatów całkowicie nie przystających do naszej tradycji i obyczajowości. Mimo czynionych przez rząd wysiłków, kolejne lata działania tej ustawy niczego nie zmieniały, a spożycie alkoholu na tzw. głowę mieszkańca układało się zgodnie raczej z tradycją niż jej ustaleniami. Miarkę goryczy przepełniło II półrocze ubiegłego roku, gdy Polskę zalał prawdziwy potop całkiem legalnie sprowadzonego z Zachodu alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#PosełJerzySlezak">Pod działaniem tej właśnie ustawy wiele osób dorobiło się całkiem niezłych fortun, kosztem oczywiście naszego rodzimego przemysłu spirytusowego i skarbu państwa. Ten właśnie fakt ujawnił całkiem jednoznacznie, że ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z jej przepisami wykonawczymi pozostają w całkowitej sprzeczności z zasadami nowej polityki gospodarczej, szczególnie w zakresie demonopolizacji gospodarki i zrównania uprawnień podmiotów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#PosełJerzySlezak">Dlatego istnieje bezwzględna potrzeba radykalnej nowelizacji ustawy, stanowiącej obecnie relikt anachronicznego systemu gospodarczego lat minionych.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#PosełJerzySlezak">Analizując poselski projekt (druk nr 99) stwierdzić należy, że dokumentowi temu zabrakło radykalności i chęci kompleksowego załatwienia wszystkich niespójności omawianej ustawy i towarzyszących jej aktów wykonawczych, być może dlatego że kierowano się uzyskaniem efektów ekonomicznych, bo: „Wprowadzenie proponowanych zmian nie spowoduje, a wręcz przeciwnie, przyniesie wymierne korzyści finansowe przy zachowaniu głównych założeń ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#PosełJerzySlezak">Jest to oczywiste zawężenie zagadnienia, bo pamiętać należy, że poruszamy się w niezwykle delikatnej materii, gdzie sprawy ekonomiczne wcale nie są najważniejsze. Chodzi przecież o problem wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania pladze alkoholizmu.</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#PosełJerzySlezak">Z drugiej strony proponowane rozwiązania nie wychodzą na przeciw postulatom administracji państwowej szczebla wojewódzkiego, terenowego, żądającej zmian w tym zakresie, o czym mówił mój poprzednik. Te zmiany są potrzebne w zakresie: zniesienia limitowania przez Radę Ministrów rocznych planów oraz punktów sprzedaży napojów alkoholowych.</u>
          <u xml:id="u-110.7" who="#PosełJerzySlezak">Po drugie, wydawania koncesji na dystrybucję i sprzedaż alkoholu przez organy administracji państwowej wszystkim podmiotom gospodarczym na równych prawach, w oparciu wyłącznie o opinię terenowego organu samorządu, z pominięciem udzielania cesji przez monopolistyczne przedsiębiorstwo, jakim jest PHS.</u>
          <u xml:id="u-110.8" who="#PosełJerzySlezak">Po trzecie — wywołam burzę, bo koleżanki przemawiające miały tutaj inne zdanie — zniesienia ograniczeń czasu sprzedaży napojów alkoholowych. Pozorność takich ograniczeń jest powszechnie postrzegana w kontekście funkcjonowania nielegalnych źródeł zaopatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-110.9" who="#PosełJerzySlezak">Po czwarte, wprowadzenia w zapisie ustawy, wobec istniejącej luki, podstaw do cofania decyzji zezwalających na sprzedaż alkoholu. Do dziś takich możliwości nie mamy.</u>
          <u xml:id="u-110.10" who="#PosełJerzySlezak">I po piąte, anulowania zapisu § 2 pkt 1 rozporządzenia ministra handlu wewnętrznego i usług z maja 1983 r. ustalającego odległość punktu ze sprzedażą alkoholu od obiektów wymienionych w tym artykule na minimum 100 metrów, jako nieistotnego z punktu widzenia zwalczania alkoholizmu, lecz uniemożliwiającego rozsądne rozmieszczanie sieci punktów ze sprzedażą alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-110.11" who="#PosełJerzySlezak">Podzielam pogląd wyrażony w sprawozdaniu trzech komisji w druku 211, aby Wysoka Izba odrzucić raczyła projekt ustawy z tego druku. Dodatkowym uzasadnieniem niech będzie fakt, że resort rynku wewnętrznego, zdrowia i opieki społecznej przedstawi w najbliższej przyszłości kompleksowe propozycje zmian tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-110.12" who="#PosełJerzySlezak">Chciałbym wyrazić przekonanie, że w tak ważnej i delikatnej społecznej sprawie nie powinno zabraknąć czasu na stosowne konsultacje z wszystkimi zainteresowanymi środowiskami.</u>
          <u xml:id="u-110.13" who="#PosełJerzySlezak">Kończąc, apeluję do obu resortów przygotowujących nowelizację o zerwanie z szeroko stosowaną praktyką pośpiesznego opracowania dokumentów sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-110.14" who="#PosełJerzySlezak">Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-110.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Szczygła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#PosełBogdanSzczygieł">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bogdan Szczygieł — woj. katowickie. Pragnę zabrać głos na temat bardzo drażliwy, który ma tylu przeciwników, co zwolenników. I chciałbym na początku zwrócić się do pani posłanki reprezentującej OKP, nie jestem pewny, czy pani posłanka dokładnie przeczytała projekt ustawy. Zarzut postawiony projektodawcom, stwierdzający, że wnosimy o to, aby w każdym sklepie wprowadzić sprzedaż wysokoprocentowych napojów alkoholowych jest nieprawdziwy i bezzasadny.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#PosełBogdanSzczygieł">Inicjatywa dotycząca punktu scedowania na terenowe organy administracji państwowej decyzji odnośnie do sprzedaży alkoholu w poszczególnych punktach, podyktowana była tym, że PHS dotychczas wydający cesję na sprzedaż w związku z otwieraniem swojej sieci, zaczął wprowadzać praktyki monopolistyczne — odbierać innym jednostkom handlującym, a wprowadzać do swoich jednostek. I nie wnosiliśmy o to, żeby do każdego sklepu wprowadzić alkohol, bo nie wnosiliśmy do ustawy o zwiększenie liczby punktów sprzedaży napojów alkoholowych, tylko o zmianę decydenta, kto ma o tym decydować. Tyle na marginesie wypowiedzi pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#PosełBogdanSzczygieł">Na samym początku chciałbym wyjaśnić motywy, którymi kierowała się grupa posłów składająca wniosek o nowelizację tej ustawy. Błędne jest twierdzenie, że jej celem jest rozpijanie społeczeństwa. Propozycje te miały na celu dostosowanie ustawy do życia, wyeliminowanie niektórych martwych zapisów, które nie sprawdziły się w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#PosełBogdanSzczygieł">Argument, który m.in, padł na komisji, że jeżeli podniesiemy próg zawartości alkoholu do 4,5%, to każdy będzie mógł wypić piwo i wsiąść do samochodu, jest błędny. Przecież my nie wnioskujemy o zmianę dozwolonej zawartości alkoholu w organizmie, powodującej w określonych sytuacjach konsekwencje prawne. Sprawa piwa jest bardzo kontrowersyjna. Różne autorytety naukowe mają na ten temat odmienną opinię. Jedni wychwalają je ze względu na zawarte w nim różne składniki, inni przeciwnie. W wielu krajach można wypić piwo nawet w zakładzie pracy, między innymi w Czechosłowacji i w RFN. Ja aż do tak dalekiej tolerancji nie namawiam, ale ograniczenie liczby punktów sprzedaży piwa, w wielu cywilizowanych krajach traktowanego jako napój chłodzący, jest w moim i nie tylko w moim mniemaniu nieporozumieniem. Piwo spełnia u nas rolę wody święconej dla diabla i ciągle straszy się wszystkich wizją brudnej speluny, a wszystko przez to, że gdyby było tych piwiarń wiele, gdyby nie ograniczenie punktów sprzedaży wyszynku, to ludzie by się rozmyli po okolicy i zniknęli w tłumie, a tak ograniczone ustawowo wytypowane punkty sprzedaży tylko kumulują i potęgują negatywne wrażenie.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#PosełBogdanSzczygieł">W wielu dziedzinach kierujemy oczy ku Zachodowi, a przecież tam i nie tylko tam, bo bliżej, w NRD i Czechosłowacji, można spotkać na każdym kroku schludną piwiarnię, w której można w przyzwoitych warunkach napić się tego napoju. Ta anormalna sytuacja najbardziej uderza w tych, którzy nie wysiadują w lokalach cały dzień, a tylko chcą okazjonalnie napić się piwa dla ugaszenia pragnienia.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#PosełBogdanSzczygieł">Wywodzę się ze Śląska, podkreślam to, dlatego że akurat w tym regionie jest największa tradycja spożywania tego napoju. Dla przypomnienia podam, że spożycie piwa wynosi w Polsce około 30 litrów na osobę, a w Czechosłowacji, NRD, RFN i Holandii kilkakrotnie więcej. Ustawa zawiera stwierdzenie, że należy zmienić strukturę spożycia napojów alkoholowych, zmniejszając wysokoprocentowe kosztem niskoprocentowych. Co w tym kierunku zrobiono? Wydaje mi się, że nic.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#PosełBogdanSzczygieł">Sprawa druga, bardzo istotna w poprawce do ustawy, to zmiana o maksymalnej 25-procentowej marży na alkohol w gastronomii. Wykazujemy tutaj następną niekonsekwencję, gdyż jest to bardzo niska marża, niższa niż naliczają sobie meliniarze w swoich punktach sprzedaży. Czy sprawiedliwe jest, żeby marża była taka sama w knajpie samoobsługowej, gdzie spożywa się na stojąco, i taka sama w restauracji kategorii pierwszej, gdzie obsługuje kelner, gdzie jest obrus i serwetka lniana na stole. W tym samym lokalu marża na napoje i żywność dochodzi do 200–250 i więcej procent. Cały ciężar stale rosnących kosztów w gastronomii jest przenoszony na artykuły żywnościowe, dlatego staje się ona coraz mniej dostępna dla zwykłego obywatela. W gastronomii jest tani alkohol i drogie jedzenie, prowadzi to już od dłuższego czasu, a ostatnio się nasiliło, do stałego upadku gastronomii, tak prywatnej, jak i społemowskiej oraz geesowskiej. Nie dotyczy to tylko hoteli Orbisu i wojewódzkich przedsiębiorstw turystycznych, w których marże na alkohol wynoszą nawet kilkaset procent.</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#PosełBogdanSzczygieł">W tym miejscu ciśnie się na usta inne pytanie, gdzie jest równość wszystkich podmiotów gospodarczych?</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#PosełBogdanSzczygieł">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Uważam, że cała ustawa o wychowaniu w trzeźwości oraz przeciwdziałaniu alkoholizmowi powinna być przepracowana. Powinien również ulec zmianie nasz punkt widzenia na tę sprawę, a przede wszystkim nasza mentalność. Należy zacząć propagować nowy model spożywania alkoholu, robienia koktajli, drinków, spożywania alkoholu w rozcieńczonych formach. Z odrazą musimy zacząć odnosić się do osób pijanych, zachowujących się nieelegancko. Postawy takie musimy potępiać. W nadmiarze to nawet i mleko może zaszkodzić.</u>
          <u xml:id="u-112.9" who="#PosełBogdanSzczygieł">Jeszcze chciałbym wskazać punkty ustawy, które — mimo upływu prawie 8 lat od jej uchwalenia — nie zostały do końca wprowadzone w życie.</u>
          <u xml:id="u-112.10" who="#PosełBogdanSzczygieł">Sprawa pierwsza — to obowiązek posiadania izb wytrzeźwień w miastach powyżej 50 tys. mieszkańców. Czy są wszędzie? Oczywiście, nie. Czy wszystkie punkty sprzedaży napojów alkoholowych są usytuowane w miejscach odpowiadających przepisom ustawy i jej przepisom wykonawczym? Oczywiście, nie wszystkie. Około 40% punktów sprzedaży na Śląsku, gdzie występuje bardzo gęsta zabudowa, nie spełnia wymogów ustawy, bo jak nie szkoła, to przystanek, przedszkole, kościół lub zakład pracy.</u>
          <u xml:id="u-112.11" who="#PosełBogdanSzczygieł">Następnym, bardzo ważnym argumentem za przepracowaniem tej ustawy jest sytuacja, jaka wydarzyła się jesienią ubiegłego roku, kiedy to zgodnie z ustawą określającą spadek produkcji zakłady ograniczyły swoją produkcję, ale spadek spożycia nie nastąpił, gdyż do kraju napłynęła rzeka, nie obliczona do dzisiaj, alkoholu pochodzenia zagranicznego. Na tej „rzece” powstały w krótkim czasie fortuny, a budżet został bardzo uszczuplony. Precedens ten został trochę zahamowany przez podniesienie ceł, ale nie wiadomo na jak długo.</u>
          <u xml:id="u-112.12" who="#PosełBogdanSzczygieł">Uważam, że nowa ustawa powinna powołać określoną instytucję, która zajmowałaby się koncesjonowaniem produkcji, importu i eksportu wyrobów alkoholowych, gdyż dzisiaj uchwytna jest tylko liczba wyprodukowanego alkoholu w kraju, a w ogóle nie jest ewidencjonowany import, szczególnie prywatny.</u>
          <u xml:id="u-112.13" who="#PosełBogdanSzczygieł">Tu znowu mam zarzut do pani posłanki o stwierdzenie, że spadło spożycie napojów alkoholowych. Wykazuję tu jednoznacznie, że obliczamy na głowę tylko to, co wyprodukujemy w kraju, a nie to, co sprowadzimy z zagranicy i co sprzedajemy w eksporcie wewnętrznym.</u>
          <u xml:id="u-112.14" who="#PosełBogdanSzczygieł">Uważam, że w dobie demonopolizacji ta dziedzina jako jedna z niewielu podlegać powinna jednej instytucji. W handlu ta sytuacja nie będzie konieczna, gdyż będzie można sprzedać tylko to, co zostanie wyprodukowane i za zgodą tej instytucji sprowadzone do kraju.</u>
          <u xml:id="u-112.15" who="#PosełBogdanSzczygieł">Jeżeli jednak Wysoka Izba dojdzie do wniosku, że zmiana ustawy jest niepotrzebna, to należy zrobić wszystko, aby prawo było respektowane. Należy z życia wyłączyć nielegalny handel alkoholem, bo przykładowo „Wars” na dworcu nie może handlować piwem, a ja za każdym razem, kiedy wracam z posiedzenia Sejmu, jestem zaczepiany przez pseudoprzedsiębiorczych ludzi oferujących piwo. Dzieje się to nie tylko w Warszawie, ale w całym kraju kwitnie pokątny handel wyrobami alkoholowymi, poza wszelką kontrolą i opodatkowaniem. Tak jak kiedyś wyczytałem w którejś gazecie, meliniarze powinni odpalić haracz projektodawcom tej ustawy, gdyż dzięki niej mogli zarobić wcale niemałe pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-112.16" who="#PosełBogdanSzczygieł">Kończąc, chciałbym wyrazić opinię, że jeżeli tworzymy prawo, to należy je przestrzegać. Jeżeli to prawo jest złe i nie można go stosować, to należy je zmienić, bo inaczej wystawiamy się na śmieszność.</u>
          <u xml:id="u-112.17" who="#PosełBogdanSzczygieł">Wysoka Izbo! Słusznym wydaje się być wniosek o nieodrzucenie poprawek do ustawy, ale o odroczenie dyskusji nad tą ustawą do bardziej sprzyjającego okresu, bo faktycznie, nie czas teraz na takie sprawy, kiedy dużo ważniejsze rzeczy czekają w kolejce. Dziękuję za cierpliwe wysłuchanie.</u>
          <u xml:id="u-112.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jako ostatni mówca zapisany do głosu zabierze głos pan poseł Szczepan Balicki z „Pax”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełSzczepanBalicki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Alkoholizm i jego zwalczanie to temat rzeka, można by mówić o nim bardzo długo, dlatego szanując czas Wysokiej Izby, postaram się omówić tylko wybrane zagadnienia z tej ustawy, której propozycję nam dzisiaj przedstawiono.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PosełSzczepanBalicki">Przede wszystkim w uzasadnieniu projektu ustawy i w licznych wypowiedziach, choćby mego bezpośredniego przedmówcy, jako istotny argument podaję się badania naukowe i rozwiązania prawne innych państw, zarówno zachodnich, jak i naszych sąsiadów. Obawiam się jednak, że do takich motywacji podchodzić trzeba cum grano salis, z daleko idącą ostrożnością. Tam po prostu ukształtowana kultura konsumpcji alkoholu i związane z nią naciski obyczajowe, towarzyskie czy rygory w zakładach pracy bardzo skutecznie na ogół stymulują zachowania ludzkie, bez potrzeby regulacji prawnej. U nas, niestety, kultura picia przedstawia się tragicznie, co niewątpliwie słusznie zauważył poseł sprawozdawca, i recepcja obcych rozwiązań może doprowadzić do zupełnego chaosu i do rozwiązań zupełnie chybionych. Przykładowo można tu wymienić projekt zniesienia zakazu spożywania alkoholu w domach wczasowych, bo rzeczywiście w bardzo licznych systemach prawnych nie jest on w ogóle znany.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#PosełSzczepanBalicki">No tak, ale w naszych warunkach stanowi on jedyny jako tako realny środek zapewnienia spokoju nocnego. Dlaczego? Udowodnienie samego faktu spożycia alkoholu leży jeszcze w granicach możliwości sumiennego zarządu domu, natomiast przeprowadzenie dowodu zakłócenia spokoju i porządku publicznego, niech mi przyznają obecni tu praktycy, prawnicy-praktycy, jest tak kłopotliwe, czasochłonne, że praktycznie biorąc, żaden dom wczasowy się na to nie zdobędzie.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#PosełSzczepanBalicki">W rezultacie zniesienie zakazu spożywania alkoholu w domach wczasowych postawiłoby faktycznie znak równania z całkowitą wolną ręką dla organizatorów nocnych libacji. Dobrze powiedział poseł sprawozdawca, że nic się u nas nie robi dla nauczenia społeczeństwa kultury picia. No tak, to prawda. Ale czy taką nauką byłoby danie całkowicie wolnej ręki? Czy etyka permisywna zawsze jest najlepszym rozwiązaniem?</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#PosełSzczepanBalicki">Wysoka Izbo! Na szczególną i to bardzo krytyczną uwagę zasługuje propozycja zmiany art. 46 ust. 1 ustawy, przez uznanie za napój alkoholowy napoju o zawartości powyżej 4,5% (dotąd 1,5%). Oznacza to wyłączenie spod działań ustawy piwa — znowu w oparciu o badania i doświadczenia zagraniczne. Abstrahując nawet od bardzo wątpliwego i krytykowanego przez wielu działaczy traktowania piwa jako konkurenta wypierającego napoje mocniejsze, nie sposób jednak w żadnym razie pominąć milczeniem niespójności proponowanej zmiany z przepisami dwu następnych ustępów tegoż artykułu, które za stan wskazujący na użycie alkoholu uznają zawartość alkoholu we krwi powyżej 0,2 promille, a za stan nietrzeźwości powyżej 0,5 promille. Niezależnie bowiem od treści Dziennika Ustaw, piwo zawiera alkohol. Słusznie powiedziała to moja przedmówczyni pani dr Dmochowska. Ono zawiera alkohol i ten alkohol powoduje określone skutki fizjologiczne. Półlitrowa butelka zwykłego 4,0% piwa zawiera dokładnie tyle alkoholu etylowego C2H5OH, co 50-gramowy kieliszek wódki 40-procentowej, powodując u pijącego stężenie około 0,3 promille. To jest stan po użyciu alkoholu. I łatwo wyliczyć, że wypicie dwóch butelek daje stężenie dwukrotnie większe — 0,6 promille, co zgodnie z przepisem art. 46 ust. 3 ustawy, jest już stanem nietrzeźwości, ze wszystkimi, bardzo nieraz dotkliwymi skutkami, na przykład zwolnieniem z pracy bez wypowiedzenia na mocy art. 52 Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#PosełSzczepanBalicki">Na marginesie praktyczna uwaga. Wysoka Izbo, na co dzień w tych alkoholówkach w sądzie pracy bardzo rzadko występują takie ostre sprawy — 2–3 promille. Z reguły one oscylują wokół 1 promille. I orzecznictwo sądowe, no ono jest, to jest fakt, contra factum nullum argumentum — orzecznictwo sądowe jest jednoznaczne. Mianowicie następuje wówczas zwolnienie dyscyplinarne z pracy, a w niektórych branżach jest ono bezwzględne, bez żadnych wyjątków, na przykład w kolejnictwie, chyba najliczniejszej grupie zawodowej w Polsce. Tu nie ma żadnych wyjątków.</u>
          <u xml:id="u-114.6" who="#PosełSzczepanBalicki">Represjonując w obecnym stanie prawnym człowieka, który za pomocą piwa wprawił się w stan nietrzeźwy, mamy przynajmniej świadomość, że był on uprzedzony. Bezustannie mówimy we wszystkich pouczeniach, na przykład na kolei — pamiętajcie, że piwo to alkohol. Gdybyśmy jednak piwo uznali za niealkoholowy napój chłodzący, wówczas wyrzucając z pracy lub odbierając prawo jazdy człowiekowi, który orzeźwił się 2 czy 3 buteleczkami tego niewinnego napoju, popełnilibyśmy czyn, który trzeba by uznać nie tylko za niekonsekwencję, ale po prostu za nieuczciwość. Można by podnieść próg i uznać za nietrzeźwość dopiero stan na przykład powyżej 1,5 promille. Ale to już byłoby tragiczne w skutkach. Każdy przecież wie, jakie jest spowolnienie reakcji na bodziec już przy jednym promille alkoholu. I taki człowiek jest już naprawdę groźny za kierownicą, czy choćby przy jakiejkolwiek niebezpiecznej maszynie.</u>
          <u xml:id="u-114.7" who="#PosełSzczepanBalicki">Dlatego, reasumując, trzeba oburącz podpisać się pod wnioskiem trzech komisji, zalecającym, i to olbrzymią większością głosów, odrzucenie projektu ustawy. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-114.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo panu posłowi. Czy ktoś z państwa jeszcze zechciałby zabrać głos. Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#PosełBogdanSzczygieł">Bogdan Szczygieł. Chciałem zwrócić uwagę panu posłowi Balickiemu, który referował teraz przede mną — że to nie była niekonsekwencja zostawienie zapisu o zawartości alkoholu w organizmie. Jest to celowe. Nieraz z tej mównicy padały słowa o świadomości społecznej. Każdy musi być świadomy tego, co robi i kiedy to piwo może wypić, a kiedy mu nie wolno go wypić. Celowo nie zmienialiśmy przepisu o zawartości alkoholu w organizmie, żeby wszystkie konsekwencje w momencie spowodowania wypadku — prowadzenia samochodu, przystąpienia do pracy w stanie nietrzeźwym — zachować. Tym się kierowaliśmy przy takim ustalaniu projektu ustawy. Chciałem to wyjaśnić. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi. Czy jeszcze ktoś z państwa chce zabrać głos? Nie widzę. Proszę bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja bardzo króciutko w odniesieniu do jednego zarzutu pani poseł Dmochowskiej.)</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę się przedstawić, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PosełMichałZbylut">Zbylut — sprawozdawca. Ja w odniesieniu do zarzutu pani poseł Dmochowskiej. Przykro mi, pani poseł, że nie zaspokoiłem pani oczekiwań co do treści sprawozdania. Ale musiałem oddać, zgodnie z moim obowiązkiem, to o czym była mowa na wspólnych posiedzeniach komisji, co było istotne z punktu widzenia rozpatrywania sprawy.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#PosełMichałZbylut">Aby nie być gołosłownym, chcę powiadomić panią poseł, że zarówno z posłem Paprzyckim, jak i z posłem Królem, i z posłem Sidorem, przed wygłoszeniem sprawozdania skonsultowałem treść zawartą w tym sprawozdaniu. Dlatego bardzo boleję nad tym, że pani poseł sięga aż po takie argumenty, że posądza swego kolegę z Sejmu o nierzetelność w sprawozdaniu. Niczego takiego ani nie zamierzałem, ani nie popełniłem. Proszę ewentualnie sięgnąć do stenogramu z obrad tej komisji.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#komentarz">(Poseł Maria Dmochowska: Czy można jeszcze?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PosełMariaDmochowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja celowo nie brałam udziału w tej dyskusji, to znaczy nie odpowiadałam na różne zarzuty, bo wydaje mi się, że ten problem dzisiaj już nie powinien tak być długo wałkowany, chociaż jest ważny i kiedyś musi stanąć. Ale ja — po pierwsze — byłam obecna na zebraniu, notowałam oraz mam przy sobie stenogram, o który poprosiłam. I muszę powiedzieć, że referował pan poseł rzeczywiście bardzo rzetelnie, ale to, co pan referował jako poseł wnioskodawca na komisji, natomiast naszych opinii, drastycznie różnych od pana opinii, nie przedstawił pan w sposób również przekonywający, jak swojego zdania. Powiem to w ten sposób. Ale może rzeczywiście szkoda czasu na tego typu polemikę, przecież stenogramy wszyscy możemy przeczytać. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy teraz do punktu 2 porządku dziennego: Wybór posłów do składu Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie posłów sekretarzy o przeliczenie ilu posłów jest obecnych w sali. A ja odczytam w tym czasie protokół ustalenia wyników głosowania na członków Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Udział w głosowaniu wzięło 304 posłów.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głosów ważnych oddano — 298.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głosów nieważnych oddano — 6.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Bezwzględna większość wynosi 150.</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Na poszczególnych kandydatów na członków Krajowej Rady Sądownictwa głosowało: na posła Janusza Dobrosza — 164 posłów, na posła Edwarda Rzepkę — 174 posłów, na posła Kazimierza Ujazdowskiego 93 posłów.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Tym samym w trzeciej turze wybraliśmy do krajowej Rady Sądownictwa pana posła Janusza Dobrosza i pana posła Edwarda Rzepkę.</u>
          <u xml:id="u-121.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-121.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Ponieważ na sali w chwili obecnej jest 209 posłów, nie jesteśmy władni podjąć decyzji w sprawie dalszego postępowania z poselskim projektem ustawy zmieniającej ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-121.10" who="#komentarz">(Poseł Marian Orzechowski: Sprawdźmy może.)</u>
          <u xml:id="u-121.11" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jest sprawdzone, przeliczone przez posłów sekretarzy metodą tradycyjną.</u>
          <u xml:id="u-121.12" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W związku z tym głosowanie odkładamy na następne posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-121.13" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-121.14" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Informacja o treści złożonych interpelacji oraz o treści nadesłanych odpowiedzi na interpelacje jest zawarta w doręczonym obywatelom posłom druku sejmowym nr 216.</u>
          <u xml:id="u-121.15" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie obywatela sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Spotkanie podkomisji do rozpatrzenia projektu ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym odbędzie się bezpośrednio po zakończeniu obrad w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">W dniu jutrzejszym, tj. 2 lutego, o godz. 9 w sali nr 106 odbędzie się posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów z udziałem przedstawicieli komisji, które rozpatrywały części budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">W dniu 8 lutego odbędą się: spotkanie bezpartyjnych posłów członków Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej o godz. 11 w sali nr 118 oraz posiedzenie Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej o godz. 16 w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">I powtarzam komunikat: autokar dla posłów i senatorów z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, wyjeżdżających jutro do Częstochowy, podstawiony będzie o godz. 6.15 pod główne wejście do gmachu Sejmu. Wyjazd o godz. 6.30. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję posłowi sekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Na tym zostaje zakończone 20 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Teraz przedstawię państwu porządek dzienny 21 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, które rozpocznie się w dniu 9 lutego 1990 r. o godz. 9:</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pierwsze czytanie przedstawionego przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektu ustawy o zmianie przepisów o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Drugim punktem będzie pierwsze czytanie poselskich projektów następujących ustaw:</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">1) o ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz bezpieczeństwa obywateli i o organach właściwych w tych sprawach (druk nr 202);</u>
          <u xml:id="u-123.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">2) o urzędzie ministra spraw wewnętrznych (druk nr 200);</u>
          <u xml:id="u-123.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">3) o zmianie niektórych przepisów ustawy z 31 lipca 1985 r. o służbie funkcjonariuszy SB i MO PRL (druk nr 201).</u>
          <u xml:id="u-123.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Trzecim punktem będą interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-123.10" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-123.11" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską).</u>
          <u xml:id="u-123.12" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 15)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>