text_structure.xml 82.6 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 15 przed pół.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Przedstawiciele Rządu: Prezes Rady Ministrów i Minister Skarbu Władysław Grabski, Minister Rolnictwa i Dóbr Państwowych Stanisław Janicki, Kierownik Ministerstwa Reform Rolnych Józef Radwan.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Protokół 229 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 280 posiedzenia leży w biurze sejmowem do przejrzenia. Jako sekretarze zasiadają pp. Sołtyk i Ledwoch. Listę mówców prowadzi p. Ledwoch.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Posłowie: Mildner, Skowronek, Uziembło, Putek i Prystupa usprawiedliwiają swą nieobecność w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Udzieliłem urlopu posłowi Adamowi Chądzyńskiemu na 4 dni.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Proszą Izbę o udzielenie urlopów posłowie: Ton, Reich i Federbusch do końca bieżącej sesji oraz poseł Tugutt na 2 miesiące z powodu choroby. Nie słyszę protestu uważam, że na udzielenie urlopów Izba zgadza się.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Proponuję Panom uzupełnienie porządku dziennego kilkoma pierwszemi czytaniami projektów ustaw, ratyfikujących umowy zagraniczne. Byłyby to ustawy następujące:</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">1) Projekt ustawy w sprawie ratyfikacji umowy polsko-czechosłowackiej w przedmiocie uregulowania obrotu prawnego w sprawach cywilnych, karnych i niespornych, podpisanej dnia 6 marca 1925 r. w Pradze (druk nr 2043).</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">2) Projekt ustawy w sprawie ratyfikacji protokółu dodatkowego do konwencji handlowej, zawartej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką dnia 23 kwietnia 1925, podpisanego w Pradze 3 lipca 1925 r. (druk nr 2044).</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">3) Projekt ustawy w sprawie ratyfikacji konwencji pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką o ułatwieniach w małym ruchu granicznym (druk nr 2046).</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">4) Projekt ustawy w sprawie ratyfikacji konwencji turystycznej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republika Czechosłowacką, podpisanej w Pradze dnia 30 maja 1925 r. (druk nr 2047).</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">5) Projekt ustawy w sprawie ratyfikacji umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką w sprawach prawnych i finansowych, podpisanej w Warszawie dnia 23 kwietnia 1925 r. (druk nr 2052).</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">6) Projekt ustawy w sprawie ratyfikacji umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką o zapobieżeniu dwukrotnemu opodatkowaniu w dziedzinie podatków spadkowych, podpisanej w Warszawie dnia 23 kwietnia 1925 r. (druk nr 2053).</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">7) Projekt ustawy w sprawie ratyfikacji umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu w dziedzinie bezpośrednich podatków państwowych, podpisanej w Warszawie dnia 23 kwietnia 1925 r. (druk nr 2054).</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">8) Projekt ustawy w sprawie ratyfikacji, umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką o ochronie prawnej i pomocy prawnej w sprawach podatkowych, podpisanej w Warszawie dnia 23 kwietnia 1925 r. (druk nr 2055).</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">9) Projekt ustawy w sprawie ratyfikacji, konwencji handlowej pomiędzy Polską a Węgrami oraz protokółu końcowego i protokółu podpisania, podpisanych w Budapeszcie dnia 26 marca 1925 r. (druk nr 2007).</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">10) Projekt ustawy w sprawie ratyfikacji konwencji konsularnej między Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Rad, podpisanej w Moskwie dnia 18 lipca 1924 r. (druk nr 2057).</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Panowie godzą się na uzupełnienie temi punktami, dzisiejszego porządku dziennego? Nie słyszę sprzeciwu, zatem w pierwszem czytaniu uważam wyżej wymienione projekty za przyjęte i odsyłam je do Komisji Spraw Zagranicznych a projekty ustaw pod 2) i pod 9) odsyłam również i do Komisji Przemysłowo-Handlowej, gdyż dotyczą umów handlowych.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2: dalszy ciąg dyskusji nad sprawozdaniem Komisji Reform Rolnych o projekcie ustawy o parcelacji i osadnictwie (druki nr 1994, 1725 i 2045).</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">Głos ma p. Prezes Rady Ministrów i Minister Skarbu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Proszę Panów! Zabieram głos w tej sprawie, która była tu tak długo debatowana, ażeby przyczynić się mojem przemówieniem do rozproszenia atmosfery wątpliwości, stworzonej kolo tego projektu, a nie odpowiadającej istocie rzeczy; z jednej strony powątpiewa się, w jakiej mierze Rząd stoi na gruncie tego projektu, z drugiej strony czuje się powątpiewanie, czy ten projekt jest zastosowany do okoliczności, w jakich się znajdujemy i czy jest wykonalny. Obowiązkiem moim jest te wszystkie wątpliwości rozproszyć. Przedewszystkiem chcę rozproszyć wątpliwość co do tego, czy reforma agrarna jest na czasie w momencie, kiedy dopiero co uporaliśmy się z trudnem dziełem reformy finansowej. Muszę zaznaczyć, iż zawsze to podkreślałem, że właśnie przeprowadzenie reformy stosunków walutowych stwarza dopiero podstawę do tego, ażeby reforma agrarna mogła być z ogólnym pożytkiem dla całego społeczeństwa, a w szczególności dla tych, którzy z niej korzystać mają, najłatwiej przeprowadzona.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Istotnie dopiero dzięki sanacji stosunków walutowych możliwe jest stworzenie potęgi i siły pieniądza, dzięki któremu dopiero każdy warsztat pracy nabiera istotnej wartości dla tego, kto go posiądzie i dla całego społeczeństwa. Muszę również zaznaczyć, że jeżeli obok tej reformy pieniądza jesteśmy w przededniu dobrego urodzaju, to posiadamy dwa sprzyjające czynniki dla reformy agrarnej; dobry urodzaj wiąże reformę agrarną z ogólnem dziełem sanacji Skarbu. Dla ogromnej rzeszy ludności rolniczej będzie większy cel w oszczędzaniu, jeżeli będzie widziała, że przed nią staje możność realizowania swych marzeń, stworzenia nowego warsztatu lub rozszerzania posiadanego. W ten sposób sądzę, że wydobyte zostaną wielkie siły moralne, dla ogólnego życia ekonomicznego bardzo cenne, siły oszczędności. Zawsze podkreślałem, że siła oszczędności jest dla ogółu ważniejsza od wszystkich innych czynników dla podniesienia naszego życia ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Proszę Panów! Powątpiewania idą również w innym kierunku, a mianowicie, czy reforma agrarna i kredyt publiczny nie znajdują się w pewnej ze sobą sprzeczności. Chciałbym dać pewne oświetlenie tego zagadnienia. Nie ulega wątpliwości, że gdybyśmy mieli zorganizowany kredyt długoterminowy, to reforma agrarna dużo łatwiej, dużo skuteczniej i dużo pożyteczniej mogłaby się rozwijać i sięgać głębiej. Ale nie należy z tego wyprowadzać wniosku, że brak tego kredytu jest przeszkodą nieprzezwyciężoną. Nie, przedewszystkiem przy zdrowej walucie siła oszczędności stwarza kredyt ludowy, choć nie długoterminowy, który już odegra znaczną rolę, a następnie, w okresie kiedy kredyt długoterminowy nie będzie zorganizowany, zaobserwujemy, że proces przechodzenia ziemi w ręce drobnych rolników będzie się musiał odbywać w ten sposób, iż adjacenci, którzy potrzebują mniej kapitału obrotowego na długi termin (jako mający już gotowy warsztat pracy, potrzebując tylko rozszerzenia terenu) będą odgrywali większą rolę. W miarę tego jak kredyt długoterminowy będzie się wytwarzał, będą mogły być uruchomione większe środki na dłuższe i większe inwestycje przy przechodzeniu ziemi w ręce drobnej własności. Jednak i w początkowym okresie powinno to mieć miejsce, bez oglądania się na brak kredytu długoterminowego, gdyż długoterminowy kredyt może być również stworzony przez Państwo przy pomocy odpowiednich dotacji budżetowych. Te dotacje budżetowe będą konieczne i nie będą niemożliwe. Muszę zwrócić uwagę, że i w tym roku byliśmy w stanie przeznaczać poważne sumy na pomoc z powodu nieurodzaju. Czyż jest podstawa do wątpienia, że nie będziemy w stanie w latach następnych przeznaczać też poważnych sum już nie pod znakiem nieurodzaju (bo przypuszczam, że nieurodzaj nie będzie trapił naszego Państwa nieustannie), tylko właśnie pod znakiem reformy agrarnej? Więc nie widzę w tem bezwzględnej przeszkody, jakkolwiek zdaję sobie z tego sprawę, że dopiero kredyt długoterminowy będzie płodniejszy, i że całą korzyść z reformy agrarnej jaknajbardziej uwidoczni.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Powątpiewania co do zdolności kredytowej idą jednak również w tym kierunku, że kredyt dla warsztatów pozostałych może w wysokim stopniu zostać zachwianym. Pragnąłbym rozproszyć i te obawy. Najgorszą dla każdego kredytu jest niepewność sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#komentarz">(Głos: bardzo słusznie)</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Najgorzej było przed przewalutowaniem zobowiązań, gdy niewiadomo było, jakie będzie przewalutowanie; kiedy już jest ustawa o przewalutowaniu, stworzyła się sytuacja pewna. Tak samo ta niepewność atmosfery, czy będzie i jaka będzie reforma agrarną, jest dużą przeszkodą, nie powiem bezwzględną — ale dużą przeszkoda. Z chwilą, gdy stosunki zostaną wyjaśnione, ustalone, gdy będzie wiadomo, w jakim zakresie reforma ciąży na własności, która jest przedmiotem zabezpieczenia kredytu, kredyt dużo łatwiej będzie mógł się do tego zastosować. I nie wątpię, że o zabiciu kredytu, jak się słyszało, mowy nawet niema; niema mowy o tem, żeby kredyt wogóle był chętny do szukania obiektów, które niecierpliwie czekają na otrzymanie tego kredytu. Dziś jest on dużo trudniejszy, niż przed wojną. Nic nie stwarza takich warunków, żeby popłynął szeroką falą, ale również bynajmniej nie można przypuszczać, ażeby reforma agrarna, którą, jak dalej zobaczymy, jest pełna umiarkowania, ażeby ta reforma miała doprowadzić do uniemożliwienia kredytu.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Chciałbym rozproszyć także zbyt jaskrawe podkreślanie innych wątpliwości, tyczących się produkcji. Przypuszcza się, że zmniejszona produkcja zaszkodzi interesowi miast. Wysuwa się i boleje się nad tem, że produkcja może tak zmaleć, iż interesy miast mogą być narażone na szwank. Proszę Panów, 200 tysięcy hektarów, które mają zmienić formę w ciągu roku to jest bardzo niewielka przestrzeń w odniesieniu do ogólnej przestrzeni produkującej, a przecież te 200.000 hektarów nie mają zniknąć, tylko mają zmienić formę. Jeżeli na tych 200.000 hektarów będzie się produkowało mniej zboża, to będzie się produkowało więcej innych przedmiotów i jest wątpliwe, czy suma będzie mniejsza, a jeżeliby nawet produkcja była mniejsza w pierwszych latach, to te pierwsze lata będą szybko zastąpione następnemi latami o silniejszej produkcji i wskutek tego ten stopniowy proces niewątpliwie żadnego niebezpieczeństwa sprowadzić nie może.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Obawy są inne. Mianowicie czy na pozostałych warsztatach wysokość produkcji będzie wystarczająca i czy nie nastąpi zniechęcenie. Sądzę, że uświadomienie sobie realnych warunków życia, ustalanie, że każdy będzie wiedział, co go czeka, jaka jest przyszłość tej ewolucji agrarnej, która jest przewidziana tą ustawą, że to wszystko powinno wprowadzić pewne uspokojenie. Chcę przedewszystkiem zwrócić uwagę na ten czynnik. Jeżeliby nawet był pewnego rodzaju upadek ducha u pewnej części właścicieli warsztatów, to nie może to dotyczyć wszystkich. Niewątpliwie bardzo wielu znajdzie możność pogodzenia swoich interesów z ogólnym celem produkcji (przedewszystkiem cała drobna własność), nie tylko ci, którzy pójdą na tę drogę, ale wszyscy inni z większą energią wezmą się do pracy, widząc, że za pomocą reformy mogą polepszyć swój byt.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Niewątpliwie reforma agrarna nie jest procesem łatwym, musi ona wymagać pewnych ofiar, inaczej się nie da żadna reforma na świecie przeprowadzić. Całe zadanie polega na tem, żeby te ofiary sięgały w życie ogólne kraju, w taki sposób, by rozstroju nie wprowadzały i szkód ogólnych za sobą nie pociągały, czyli że reforma agrarna musi być załatwiona pewnym kompromisem sił twórczych Państwa; o tem trzeba zawsze pamiętać i z tego zdawać sobie sprawę. Gdyby reforma agrarna miała nie być dziełem kompromisu, to niewątpliwie taka reforma nie byłaby wykonalna.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Jeżeli powiemy, że reforma nie powinna być dziełem kompromisu, to w takim razie są tylko dwa wyjścia. Albo powiedzieć, że ma być krańcowa reforma, polegająca na tem, by odebrać ziemię jednym, nic im nie zapłacić, a dać ją innym — tego rodzaju reforma w czasach normalnych w jakimkolwiek państwie jest nie do pomyślenia, gdyż niewątpliwie reforma ta wywołałaby ujemne skutki na każdem polu, (na polu kredytowem, walutowem i innych). Ale nie jest do pomyślenia także taka reforma agrarna, która by polegała na tem, by czekać, aż samo życie rozwiąże sytuację, by proces ten odbywał się tylko drogą naturalną, któraby ewentualnie w razie czego zabezpieczała jakie takie odszkodowanie, takie, jakie ktoś otrzymuje dziś, jeżeli zostanie wzięty jego grunt na plac pod aeroplany, pod kolej, czy jakikolwiek inny przedmiot użytku publicznego. I ten drugi sposób rozwiązania reformy agrarnej jest niemożliwy, jest nie dopomyślenia. Ten drugi sposób nie da rezultatów, nie zdejmie z naszego Państwa pewnych obowiązków wobec szerokich warstw ludności, nie zdejmie obaw z tych wszystkich, którzyby właśnie uważali ten sposób załatwienia sprawy za najkorzystniejszy, nie zdejmie ciągłej obawy przed przerzuceniem się reformy w krańcową formę w odwrotnym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">A ta obawa byłaby czynnikiem bardzo ujemnym, odejmowałaby ona ludziom spokój do pracy i podrywałaby kredyt. Dlatego i ten sposób załatwienia reformy rolnej jest nieodpowiedni. Koniecznym jest kompromis. Z chwilą gdy mówi się o kompromisie, bardzo wiele czynników przypuszcza, że kompromis jest rzeczą niewłaściwa. Dlaczego ustąpić? Właśnie koniecznem jest ustąpić, ażeby tworzyć życie, ażeby były rezultaty, bo nic prostszego, jak trzymać się swojego zdania, ale wtenczas nic nie będzie. Naszego Państwa nie stać na to, żeby powiedzieć: nic nie będzie z tego tematu. Przeciwnie, nastąpić to musi, ale tylko o tyle, o ile idea kompromisu będzie zrealizowana.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Muszę zaznaczyć, że zarówno projekt rządowy, jak i projekt komisyjny tej zasadniczej idei czyniły i czynią zadość. Projekt rządowy czerpał wzory z prób takiego kompromisu, wprowadzając do tej idei tylko swoją specjalną koncepcje. Jest to zabezpieczenie praw robotnika rolnego, co zostało zasadniczo przyjęte i co nie stworzyło żadnych trudności ze strony tych, którzy krytykowali ten projekt. Mogę nawet powiedzieć, że idea kompromisu przez komisje została pogłębiona zarówno z jednej, jak i z drugiej strony, ale ogólne linie projektu rządowego są zachowane.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Stoimy teraz wobec 600 poprawek, które odnoszą się do tego projektu. Rozumie się, że niewiadomo, co może wyniknąć z tych poprawek, czy ogólna linia zostanie utrzymana, czy wogóle po wprowadzeniu tych poprawek cała ustawa nie stanie się nierealną, niemożliwą do zastosowania.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Trzeba się przejąć pojęciem kompromisu w imię dobra państwowego, w imię tego, aby myśli zawarte w ustawie nie pozostały na papierze, lecz by mogły być wykonane i to jest ostatnia wątpliwość, którą pragnąłbym rozproszyć. Bardzo wielu, którzy nawet godzą się na ten projekt, mówi: zgodzić się można, ale przecież i tak z tego nic nie będzie. Chciałbym tu zaznaczyć, że takiego stanowiska trzymać się nie należy. Nie jest dobrze uchwalać rzeczy zbyt radykalne w treści, a potem mieć świadomość, że to będzie niewykonalne. To do niczego nie doprowadzi, dla naszej państwowości takie rzeczy są niepotrzebne. Nam potrzeba takich ustaw, co do których możnaby wierzyć, że one będą wykonane. Czego potrzeba ażeby ustawa była wykonalna? W istocie trzeba, żeby za ustawa wypowiedziała się poważna większość. To jest pierwszy warunek i dlatego kompromisy, o których mówiłem, potrzebują poważnych większości. Ustawa, przeciwko której powstanie, czy to w Sejmie, czy w kraju zbyt wielka opozycja, taka ustawa natrafia na zbyt wielkie trudności w wykonaniu i nie warto się cieszyć z takiej czy innej treści samej ustawy w ten sposób uchwalonej, bo wartości ona posiadać nie będzie. Rząd ma możność wykonania ustawy pojętej w tym duchu, w jakim wyszła z komisji. Środki techniczne i finansowe są tam w pewnem umiarkowaniu. Nie mówię, żeby poprawki nie miały poprawić tej, czy innej strony projektu komisyjnego, to jest zawsze rzecz możliwa. Jeżeli pójdą poprawki w tym duchu, jak szły w komisji, to oczywiście projekt wyjdzie z Sejmu tylko ulepszony.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Pragnę też, żeby wszyscy, którzy przystępują do ostatniego aktu, do głosowania, zdawali sobie z tego sprawę, że Rząd będzie mógł naprawdę przyjąć odpowiedzialność wobec całego społeczeństwa za tę ustawę, gdy będzie mógł powiedzieć, ten lub inny Rząd, każdy Rząd, tym, którzy pragną ziemi, że naprawdę będzie im ułatwione uzyskanie możności rozszerzenia swoich warsztatów, tym zaś, którzy się boją o los swoich warsztatów, że ich produkcyjne stosunki nie ulegną wstrząsowi, że nie zostaną oni pozbawieni możności pracy w dalszym ciągu na dobro całego społeczeństwa. Muszę zaznaczyć, że to są rzeczy absolutnie konieczne dla naszego Państwa, ażeby taki właśnie przyjąć stosunek do tej ustawy. To wszystko zależy od Panów, zarówno w drugiem, jak i w trzeciem czytaniu, jak i od Senatu.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PrezesRadyMinistrówiMinisterSkarbuGrabski">Często zarzucają mi zbytni optymizm w tym względzie, pozostaje w nim całkowicie, bo jestem przekonany, że wszystko, co tutaj było mówiono, bardzo jaskrawo, z jednej i drugiej strony — było mówione dlatego, żeby bronić swego stanowiska przy przeprowadzaniu takich lub innych poprawek. Z chwilą, kiedy staniemy wobec faktu, wobec odpowiedzialności, to przecież musi zwyciężyć poczucie odpowiedzialności za przyszłość naszego Państwa. Cóżby to było, gdyby się okazało, przypuśćmy, że ustawa nie będzie uchwalona, że przepadnie. Wstyd byłby istotnie Polsce przed ludem swoim własnym i przed całym społeczeństwem i przed innymi. Zdradzilibyśmy niemoc, głęboką niemoc, na którą poprzednio chorowała nasza Ojczyzna. Nie powinniśmy dopuścić, żeby się stać jeszcze nowym tego przykładem. Z ufnością, że tego nie będzie, schodzę z trybuny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca p. Makulski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PMakulski">Dziwnym zbiegiem okoliczności...</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Wrzawa. Bicie w pulpity)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Apeluję do Panów, żeby Panowie zechcieli się uspokoić ze względu na to, że sprawa p. Makulskiego jest w toku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PMakulski">Dziwnym zbiegiem okoliczności 6 lat temu Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił podstawowe zasady reformy rolnej, które do obecnej chwili niestety nie osiągnęły praktycznych rezultatów, tworząc przeważnie tylko bogate tło do dyskusji i rozważań na terenie parlamentarnym i w prasie, a nawet i w najszerszych masach ludu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PMakulski">Rozwiązanie zagadnienia reformy rolnej dziś, po 6 latach, nie przestaje być sprawą wielkiej wagi nie cierpiącą zwłoki — oczekuje go z niepokojem cała Polska, rozumiejąc, że należyta przebudowa ustroju rolnego to zadatek pomyślnego rozwoju i potęgi odrodzonej Polski. Nie ma się więc czemu dziwić, że projekt rozwiązania tego kapitalnego zagadnienia w postaci przedłożonej Wysokiemu Sejmowi do rozpoznania i uchwalenia ustawy o parcelacji i osadnictwie wywołuje ożywioną, a niekiedy namiętną dyskusje w Sejmie, powodując zgłoszenie wielu uwag, mających na celu usunięcie zauważonych usterek i braków projektu. Nie czując się uprawnionym jako referent projektu do polemiki z wieloma przedmówcami, polemiki przeważnie na tle bądź ekonomicznem, bądź politycznem, uważam za swój obowiązek przedłożyć Wysokiemu Sejmowi krótką syntezę tej wytężonej pracy parlamentarnej nad projektem ustawy, w zależności od tego lub innego zapatrywania na wykonanie reformy rolnej.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PMakulski">A zatem Wysoki Sejm wyraźnie zaznaczył palącą konieczność rozwiązania tego ważnego problemu państwowego wobec braku ustawy, dającej Rządowi możność zdobycia odpowiedniego zapasu ziemi na parcelację. Dyskusja przy tworzeniu tego zapasu ziemi szła torami zwiększenia lub zmniejszenia areału parcelacyjnego w tempie wolniejszem lub przyśpieszonem, przyczem opierała się na motywach gospodarczych, ekonomicznych i państwowych. Ostrej krytyce poddano parcelację prywatną, rządową i aparat urzędów ziemskich. W zależności od tej krytyki wyrażono daleko idące zastrzeżenia co do wysokości projektowanego rocznego kontyngentu parcelacyjnego i technicznej możliwości jego zużycia na cele reformy rolnej. Zwracano uwagę na nieliczenie się z Konstytucją, z zasadniczemi przepisami prawa cywilnego i hipotecznego oraz na zbyt dalekie uprawnienia urzędów ziemskich, co w rezultacie wywołać może bezprawie i krzywdę dla poszczególnych jednostek. Z drugiej znów strony narzekano na zbyt przewlekłą procedurę przejmowania i rozdrabiania ziemi i wyrażano wątpliwość co do celowości oparcia projektu ustawy na koncepcji obowiązku parcelacyjnego. Dalej odszkodowanie za przymusowo wykupione majątki wywołało nie tylko liczne uwagi co do jego wysokości i podstaw szacunkowych, lecz nawet co do zbędności samego odszkodowania. Zarysowały się różnice zapatrywań przy dyskusji nad wielkością obszaru nowotworzonych gospodarstw przy parcelacji, rodzajem tej parcelacji i trybem postępowania. Wreszcie przewidziana w projekcie ustawy pomoc finansowa dla nabywców parcel nie zadowoliła w zupełności Sejmu i wywołała uwagi i komentarze.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PMakulski">Jeśliby wszystkie te zastrzeżenia zastosować do projektu ustawy jako wynik zbiorowej woli Sejmu, to sądzę, że pozostałoby niewiele samego tekstu, a tem samem i cała praca poszłaby na marne. Jestem głęboko przeświadczony, że żaden z członków tej Wysokiej Izby nie pragnie takiego opłakanego wyniku, który niewątpliwie odbiłby się niekorzystnem echem w całej Polsce i nie przysporzyłby uznania Sejmowi. Pozostaje zatem jedyna droga, którą wskazał w przemówieniu swem p. Premier, a mianowicie uzgodnienie i zbliżenie rozbieżnych poglądów Sejmu w zakresie reformy rolnej i uchwalenie takiej ustawy, która poruszyłaby tę wielką sprawę z martwego punktu. Wydaje mi się, że przedłożony Wysokiemu Sejmowi projekt ustawy o parcelacji i osadnictwie jednak temu ostatniemu zagadnieniu w zupełności odpowie, gdyż zawiera w sobie maksymum doświadczenia życiowego, dostarczonego przez 6 lat przy usiłowaniu rozwiązania tej bolączki naszego życia państwowego. Pozwolę sobie dodać, że na tle istniejącej Konstytucji, na tle dotychczasowego ustawodawstwa cywilnego, na tle obecnych stosunków parlamentarnych i politycznych, oraz różnorodnych warunków panujących w każdej z trzech dzielnic odrodzonej Polski, trudno zbudować lepszą ustawę rolną, która zadowoliłaby wszystkich i nie nastręczała pewnych wątpliwości przy stosowaniu w życiu. Oczywiście miarą ogniowej próby przedłożonego Wysokiemu Sejmowi projektu ustawy będzie również życie, dziś zaś trudno przesądzać, jak się ono ułoży i jakie wytworzy warunki dla zrealizowania samej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PMakulski">Przechodząc z kolei do zgłoszonych poprawek, które oprócz wniosków mniejszości, częściowo uwzględnionych w tych poprawkach, stanowią pokaźną cyfrę 603, muszę zaznaczyć, że dzielą się one w mojem przekonaniu na następujące kategorie:</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PMakulski">1) przekreślające lub zaciemniające projekt ustawy;</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PMakulski">2) zmieniające zasadnicze jego koncepcje w poszczególnych działach lub artykułach i 3) wprowadzające celowe i korzystne dla projektu poprawki.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PMakulski">Do pierwszych dwóch kategorii zaliczyć muszę 547 poprawek, a do trzeciej 56. Oczywiście oświadczyć się mogę jedynie za poprawkami kategorii trzeciej, umieszczonemi w druku sejmowym nr 2045, posiadanym przez Panów, a oznaczonemi numerami: 7, 21, 43, 83, 113, 115, 124, 127, 134, 144, 173, 180, 194, 202, 206, 218, 219, 226, 232, 260, 261, 264, 290, 293, 298, 314, 326, 326a, 331, 344, 369a, 385, 387, 389, 438, 440 częściowo, 441, 454, 463, 474 częściowo, 479, 482, 483, 505, 508, 512, 514, 530, 541, 5'53, 558, 569, 572, 574, 581 ze zmianą, 596 a).</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PMakulski">Tem samem przeto oświadczam się przeciw wszystkim innym poprawkom i mam zaszczyt prosić Wysoką Izbę o łaskawe przyjęcie pod uwagę tych moich propozycji przy głosowaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Poprawki do ustawy mają Panowie w druku nr 2045. Zaznaczyć muszę, iż przez przeoczenie opuszczono kilka poprawek. Poprawki te będą w odpowiednim momencie uzupełnione. Ze względu na ogromną ilość poprawek proszę Panów o uwagę i proszę równocześnie o pomoc dla urzędującego Marszałka, gdyż bez tej pomocy łatwo może nastąpić przeoczenie.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Do art. 1 mamy kilka poprawek, które zmierzają w wielu kierunkach. A więc: poprawka p. Dziducha idzie w kierunku odrzucenia całej ustawy; poprawka p. Poniatowskiego idzie w kierunku odrzucenia całej ustawy w brzmieniu, zaproponowanem przez komisję, a na to miejsce p. Poniatowski proponuje inny tekst; poprawka p. Makówki do art. 1 zmierza, mam wrażenie, także do odrzucenia całej ustawy,...</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(P. Makówka: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">... ale p. Makówka dostosował się do przepisów regulaminu i do zwyczaju, którego dotąd trzymaliśmy się, mianowicie, że nie można odrzucać w 2 czytaniu projektu ustawy w całości, tylko stanowisku swojemu wobec ustawy w drugiem czytaniu daje się wyraz przez głosowanie przeciw art. 1. Wobec tego zarządzę głosowanie w sposób następujący: Najpierw nad skreśleniem art. 1. Wyobrażam sobie, że za skreśleniem art. 1 głosować będą ci, którzy chcą odrzucić całą ustawę, nie wstawiając na to miejsce Innego tekstu, a także ci panowie, którzy odrzucają projekt komisyjny, a na to miejsce wstawiają swój tekst, jak klub „Wyzwolenia”. W drugim natomiast etapie poddam pod głosowanie wniosek klubu „Wyzwolenia”.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Proszę o głos w sprawie głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Głos ma p. Poniatowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PPoniatowski">Trudno mi się zgodzić na tego rodzaju komentowanie poprawek. Poprawki formalne przewidują skreślenie i równie dobrze zastąpienie, między temi dwoma pojęciami zachodzi jednak pewna różnica. Otóż nie wszyscy, którzy będą głosowali za zastąpieniem, będą głosowali za skreśleniem i p. Marszałek, sądzę, w taki sposób uniemożliwi wyrażenie swoich poglądów tym posłom, którzy będą głosowali za skreśleniem i za zastąpieniem, nie łącząc tych dwóch rzeczy w jedno.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Właśnie dlatego zamierzam przeprowadzić głosowanie w dwóch etapach. Najpierw zamierzam głosować nad skreśleniem art. 1. Za skreśleniem art. 1 mogą głosować i ci Panowie, którzy chcą odrzucić całą ustawę, jak i ci, którzy chcą zastąpić tekst komisyjny tekstem nowym. Osobno w drugim etapie poddam pod głosowanie zgodnie z tem, co mówił p. Poniatowski, zastąpienie tekstu komisyjnego nowym tekstem.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Głosujemy więc nad skreśleniem art.1, Proszę Posłów, którzy są za skreśleniem tego artykułu, żeby wstali. Stoi mniejszość, wniosek został odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Będziemy teraz głosowali nad zastąpieniem art. 1 artykułem 1 według wniosku p. Poniatowskiego, zawartym w druku nr 1180.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Jest wniosek o imienne głosowanie, proszę o poparcie. Poparcie dostateczne, zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem p. Poniatowskiego, żeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Wynik głosowania jest następujący: za wnioskiem p. Poniatowskiego głosowało posłów 57 — przeciw — 252. Wniosek został odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#komentarz">(Wrzawa, bicie w pulpity, gwizd na ławach „Wyzwolenia”.)</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Gdyby każde stronnictwo, którego wniosek został odrzucony, chciało w ten sposób reagować, tobyśmy nigdy żadnej ustawy nie uchwalili.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">Czy p. poseł Poniatowski będzie się domagał, żebym po przegłosowaniu poprawki do art. 1 poddał pod głosowanie osobno skreślenie wszystkich dalszych artykułów i zastąpienie innemi artykułami, czy też wynik ten uważa za decydujący dla reszty?</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Będę prosił przy art. 2.)</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#Marszałek">Przez głosowanie dopiero co odbyte, jak i przez poprzednie zostały załatwione wnioski pp. Dziducha. Makówki oraz pierwsza część wniosku p. Paszczuka, którego dalszej części nie mógłbym i tak poddać pod głosowanie, bo jest sprzeczną z Konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">Przystępujemy więc teraz do poprawek do art. 1. Najpierw będziemy głosowali nad poprawką p. Niskiego, którą Panowie mają pod nr 5. Odczytywać jej nie będę.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#komentarz">(P. Sanojca: Stawiam wniosek o imienne głosowanie nad poprawką p. Niskiego.)</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#Marszałek">Jest wniosek o imienne głosowanie nad poprawką p. Niskiego. Kto jest za poparciem tego wniosku? Poparcie dostateczne, zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką o oddanie kartek z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#Marszałek">Zarządzam 2-minutową przerwę dla obliczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#Marszałek">Rezultat głosowania jest następujący: za wnioskiem p. Niskiego głosowało posłów 42 — przeciw — 281. Wniosek został odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#Marszałek">Dalej jest poprawka p. Sanojcy do tego punktu.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#komentarz">(P. Sanojca: Stawiam wniosek o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#Marszałek">Proszę Posłów, którzy popierają imienne głosowanie, aby wstali. Poparcie jest dostateczne. Zarządzam imienne głosowanie nad poprawką p. Sanojcy pod p. 4. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, żeby oddali kartki z napisem „tak”, inni z napisem „nie”. Zarządzam przerwę dla przeliczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#Marszałek">Wynik głosowania jest następujący: za wnioskiem p. Sanojcy głosowało posłów 97, przeciwko 232. Wniosek został więc odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#Marszałek">Przechodzimy do wniosku p. Serg. Kozickiego i kl. „Wyzwolenie” i „Jedność Ludowa” pod p. 6.</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#Marszałek">Jest wniosek o imienne głosowanie nad poprawką nr 6. Proszę Posłów, którzy popierają ten wniosek, aby wstali. Poparcie jest dostateczne, zarządzam imienne głosowanie nad poprawką nr 6. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem p. Kozickiego nr. 6, ażeby oddali kartki z napisem „tak” — inni z napisem „nie”.</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#Marszałek">Zarządzam dwuminutową przerwę dla obliczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#Marszałek">Wynik głosowania następujący: za poprawką umieszczoną pod nr 6 głosowało 121 posłów, przeciw poprawce 206, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad poprawką pos. Niskiego umieszczoną pod nr 7.</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#Marszałek">P. Poniatowski wnosi o imienne głosowanie nad poprawką umieszczoną pod nr 7. Proszę Posłów, którzy popierają imienne głosowanie, aby wstali. Biuro jest zgodne, że poparcie jest dostateczne, zarządzam więc imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za poprawką p. Niskiego pod nr 7, aby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#Marszałek">Wynik głosowania jest następujący: za wnioskiem p. Niskiego pod p. 7 głosowało 214 posłów przeciw 110, wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#Marszałek">Dalej mamy poprawkę p. Makówki pod nr 8.</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#komentarz">(P. Sanojca: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#Marszałek">P. Sanojca wnosi o imienne głosowanie nad poprawką p. Makówki. Proszę Posłów o poparcie tego wniosku. Poparcie jest dostateczne. Proszę Posłów, którzy są za poprawką p. Makówki, aby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#Marszałek">Za poprawką p. Makówki głosowało posłów 32 przeciw 304. Wobec tego poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad poprawką p. Serg. Kozickiego pod nr 9.</u>
          <u xml:id="u-10.40" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.41" who="#Marszałek">P. Poniatowski wnosi o imienne głosowanie. Proszę o poparcie tego wniosku. Biuro jest zgodne, że poparcie jest dostateczne, zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za poprawką, żeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-10.42" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-10.43" who="#Marszałek">Za poprawką głosowało posłów 28, przeciw 304, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.44" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania na poprawką p. Niskiego pod nr 10.</u>
          <u xml:id="u-10.45" who="#komentarz">(P. Sanojca: Proszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.46" who="#Marszałek">P. Sanojca wnosi o głosowanie imienne. Proszę o poparcie tego wniosku. Biuro jest zgodne, że poparcie jest dostateczne, zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za poprawką, żeby oddali kartki z napisem „tak”. Dla obliczenia głosów zarządzam 2-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-10.47" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-10.48" who="#Marszałek">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką głosowało posłów 57 przeciw, 280. Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.49" who="#Marszałek">Przechodzimy do poprawki pp. Nadera, Leśniewskiego i Milczyńskiego pod nr 11.</u>
          <u xml:id="u-10.50" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.51" who="#Marszałek">Jest wniosek o imienne głosowanie, proszę o poparcie tego wniosku. Poparcie jest dostateczne, zarządzam głosowanie imienne. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką o oddanie kartek z napisem: „tak”. Zarządzam 2-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-10.52" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-10.53" who="#Marszałek">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką pod nr 11 głosowało posłów 48, przeciw — 285. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.54" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad poprawką pod nr 12.</u>
          <u xml:id="u-10.55" who="#komentarz">(P. Poniatowski: Proszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.56" who="#Marszałek">P. Poniatowski wnosi o imienne głosowanie. Proszę o poparcie. Poparcie dostateczne. Zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, aby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-10.57" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-10.58" who="#Marszałek">Wynik głosowania następujący: za poprawką pod nr 12 głosowało posłów 121, przeciw — 221. Poprawka pod nr 12 została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.59" who="#komentarz">(Wielka wrzawa na ławach „Wyzwolenia”, bicie w pulpity, gwizdanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.60" who="#Marszałek">Proszę Panów o uspokojenie się.</u>
          <u xml:id="u-10.61" who="#komentarz">(Wrzawa na ławach „Wyzwolenia” trwa.)</u>
          <u xml:id="u-10.62" who="#Marszałek">Przywołuje P. Ballina do porządku.</u>
          <u xml:id="u-10.63" who="#komentarz">(Wrzawa trwa.)</u>
          <u xml:id="u-10.64" who="#Marszałek">P. Ballina przywołuję po raz drugi do porządku.</u>
          <u xml:id="u-10.65" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad poprawką nr 13.</u>
          <u xml:id="u-10.66" who="#komentarz">(P. Sanojca: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-10.67" who="#Marszałek">P. Sanojca wnosi o imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy popierają wniosek o imienne głosowanie, aby wstali. Poparcie dostateczne, zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za poprawką pod nr 13, aby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-10.68" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-10.69" who="#Marszałek">Wynik głosowania następujący: za poprawką p. Niskiego pod nr 13 głosowało posłów 129, przeciw — 225. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.70" who="#Marszałek">Art. 1 przyjęty z poprawką p. Niskiego, umieszczoną pod nr 7.</u>
          <u xml:id="u-10.71" who="#komentarz">(P. Sanojca: Panie Marszałku, w sprawie głosowania. Proszę o rozdzielenie części pierwszej i drugiej art. 1.)</u>
          <u xml:id="u-10.72" who="#Marszałek">Sądzę, że skoro wniosek o skreślenie art. 1 został odrzucony, następnie poprawki zostały przegłosowane i częściowo przyjęte, a częściowo odrzucone, to jednak zachowamy dotychczasowy tryb postępowania i będziemy uważali art. 1 wraz z przyjętemi poprawkami za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-10.73" who="#komentarz">(P. Sanojca: Sprzeciwiamy się.)</u>
          <u xml:id="u-10.74" who="#Marszałek">Proszę Panów, ja rozumiem uprawianie pewnej taktyki, ale Panowie zechcą zrozumieć, że to się odbija i na drugiej stronie Izby, i nie należy tworzyć precedensów.</u>
          <u xml:id="u-10.75" who="#komentarz">(P. Sanojca: Prosimy o przegłosowanie. Proszę, aby pierwszy i drugi ustęp był głosowany oddzielnie i stawiam wniosek o imienne głosowanie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Będziemy zatem głosować oddzielnie nad cz. 1 i nad cz. 2.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(P. Osiecki: Sprzeciwiamy się temu, prosimy głosować razem.)</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#Marszałek">Apelowałem do wnioskodawców, aby takiego wniosku nie stawiali, skoro jednak wniosek jest postawiony muszę dać możność każdemu wyrażenia swej woli. Mogę oprzeć się w tym względzie tylko na apelu. Panie pośle Sanojca, gdzie, uważa Pan, kończy się pierwsza część?</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#komentarz">(P. Sanojca: Tam gdzie pierwszy ustęp.)</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#Marszałek">Więc pod pierwszą częścią rozumiem pierwszy ustęp. P. Sanojca wnosi, aby nad pierwszą częścią, podobnie jak i nad drugą głosować imiennie. Proszę o poparcie głosowania imiennego nad pierwszą częścią art. 1. Poparcie dostateczne, proszę Posłów, którzy są za przyjęciem pierwszej części art. 1, aby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#Marszałek">Wynik głosowania jest następujący: za przyjęciem 1 części art. 1 głosowało posłów 252, przeciw 88. Część 1 art. 1 została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#Marszałek">Do ustępu 2 art. 1 została przyjęta poprawka p. Niskiego pod nr 7, będziemy głosowali nad przyjęciem 2 ustępu art. 1 uzupełnionym poprawką p. Niskiego.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#komentarz">(P. Sanojca: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#Marszałek">Jest wniosek o imienne głosowanie. Proszę o poparcie. Poparcie dostateczne, przystępujemy do głosowania imiennego. Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem cz. 2 art. 1 z poprawką p. Niskiego, ażeby oddali kartki z napisem „tak”:</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#Marszałek">Wynik głosowania jest następujący: za 2 częścią art. 1 głosowało posłów 317, przeciw 33. Cz. 2 art. 1 została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#Marszałek">Przystępujemy do art. 2. Mamy tu poprawkę p. Bitnera.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#komentarz">(P. Sanojca: Proszę o rozdzielenie poprawki p. Bitnera, do słów „parcelacji, to” i druga część zaczynałaby się od słów „za każdy niedostarczony w ciągu roku hektar ziemi poniżej 200.000 ha” i t. d. To jest zupełnie inna materia i dlatego proszę o oddzielne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#Marszałek">P. Bitner ma tu również coś do powiedzenia, bo może uważać swą poprawkę za całość nierozerwalną.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#komentarz">(P. Bitner: Sprzeciwiam się rozdzieleniu.)</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#Marszałek">Muszę uznać ten sprzeciw. Będziemy więc głosowali nad całą poprawką p. Bitnera.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#komentarz">(P. Sanojca: Proszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#Marszałek">Jest wniosek o imienne głosowanie. Proszę o poparcie tego wniosku. Poparcie jest dostateczne, zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za poprawką p. Bitnera, aby oddali kartki z napisem: „tak”.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#Marszałek">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką p. Bitnera głosowało posłów 33, przeciwko 309. Poprawka została odrzucona. Przez to stały się nieaktualne niektóre dalsze poprawki, o czem powiem w odpowiednim momencie.</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#Marszałek">Głosować będziemy obecnie nad poprawką pod nr. 15. Czy jest wniosek o imienne głosowanie?</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#komentarz">(P. Sanojca: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#Marszałek">Jest wniosek o imienne głosowanie. Kto popiera ten wniosek? Poparcie jest dostateczne. Zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#Marszałek">Wynik głosowania następujący: za poprawką pod nr 15 głosowało 88 posłów, przeciw 259 posłów. Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-11.26" who="#Marszałek">Teraz będziemy głosować nad poprawką pod nr 16, p. Bitnera, obecnie aktualną.</u>
          <u xml:id="u-11.27" who="#komentarz">(P. Sanojca: Stawiam wniosek o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-11.28" who="#Marszałek">Jest wniosek o imienne głosowanie. Kto go popiera? Poparcie dostateczne, zarządzam imienne głosowanie nad poprawką pod nr 16. Proszę Posłów, którzy są za poprawką pod nr 16, aby oddali kartki z napisem „tak”. Proszę pp. Sekretarzy o obliczenie głosów.</u>
          <u xml:id="u-11.29" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-11.30" who="#Marszałek">Wynik głosowania następujący: za poprawką P. Bitnera głosowało 146 posłów, przeciw — 183, poprawka p. Bitnera została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-11.31" who="#Marszałek">Przystępujemy do poprawki pod nr 17, p. Dzięgielewskiego.</u>
          <u xml:id="u-11.32" who="#komentarz">(P. Sanojca: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-11.33" who="#Marszałek">Jest wniosek o imienne głosowanie, kto go popiera? Poparcie dostateczne, zarządzam imienne głosowanie nad poprawką pod nr 17. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką pod nr 17, aby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-11.34" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-11.35" who="#Marszałek">Rezultat głosowania jest następujący: za wnioskiem p. Dzięgielewskiego pod nr 17 głosowało 107 posłów, przeciw, 213. Poprawka ta została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-11.36" who="#Marszałek">Zanim zarządzę przerwę chciałem zakomunikować Panom, że p. Adam Piotrowski zgłosił wniosek, powołując się na art. 20 regulaminu. Traktuje on swój wniosek jako wniosek formalny. Muszę jednak stwierdzić, że wniosek ten nie jest formalny i nie mogę go poddać pod głosowanie. Wniosek ten brzmi w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-11.37" who="#Marszałek">„Ze względu na to, że imienne głosowania na dzisiejszem posiedzeniu Sejmu noszą charakter wyraźnej obstrukcji, że narażają Skarb Państwa na wydatek kilkudziesięciu tysięcy złotych, Wysoki Sejm uchwalić raczy: 1) Koszty druków sejmowych z posiedzenia Sejmu z dnia 10 lipca r. b. za te części, które podawać będą wyniki imiennych głosowań, poniosą posłowie, domagający się imiennego głosowania. 2) Pokrycie kosztów uskutecznione będzie przez potrącenie z diet poselskich powyższych posłów”.</u>
          <u xml:id="u-11.38" who="#komentarz">(Wrzawa na lewicy. P. Putek: Prowokator. Proszę go przywołać do porządku za ograniczanie praw poselskich.)</u>
          <u xml:id="u-11.39" who="#Marszałek">Przywołuję p. Putka do porządku.</u>
          <u xml:id="u-11.40" who="#komentarz">(P. Putek: Prowokator. Marszałek dzwoni.)</u>
          <u xml:id="u-11.41" who="#Marszałek">Proszę się uspokoić. Przywołuję p. Putka po raz drugi do porządku.</u>
          <u xml:id="u-11.42" who="#komentarz">(Wrzawa. Bicie w pulpity na ławach „Wyzwolenia”.)</u>
          <u xml:id="u-11.43" who="#Marszałek">Może Panowie zechcą zachować odrobinę spokoju. Wspomniałem już poprzednio, że tego wniosku nie mogę przyjąć, ani poddać pod głosowanie. Natomiast obowiązkiem moim jest zwrócić uwagę, że art. 21 daje możność przewodniczącemu Marszałkowi nieprzyjmowania wniosku formalnego, jeżeli uzna, że wniosek ten, dąży do przedłużenia obrad, również obowiązkiem moim jest zwrócenie uwagi Sejmowi, że każde głosowanie imienne kosztuje 40 zł.</u>
          <u xml:id="u-11.44" who="#Marszałek">Zarządzam przerwę do g. 4. Proponuję zwołanie zebrania pp. przewodniczących klubów na Konwent Seniorów o godz. 3 min. 30.</u>
          <u xml:id="u-11.45" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wznawiam posiedzenie. Przystępujemy do głosowania nad poprawką nr 18. Głos ma p. Poniatowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PPoniatowski">Poprawka p. Łuszczewskiego zawiera skreślenie pewnych wyrazów i zastąpienie ich innemi. Proszę Pana Marszałka o oddzielne głosowanie skreślenia i osobne głosowanie nad postawieniem na to miejsce innych wyrazów. Przytem proponuję głosować imiennie nad obu częściami tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(P. Łuszczewski: Sprzeciwiam się rozdzieleniu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wobec sprzeciwu p. Łuszczewskiego zapytuję się p. Poniatowskiego, czy podejmuje którąkolwiek część tego wniosku jako swój wniosek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PPoniatowski">Nie mam powodu podejmować, gdyż jest zgłoszony. Co innego, gdyby był cofnięty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszałekMoraczewski">Na przedobiedniem posiedzeniu zostało ustalone, że jeżeli ktoś żąda rozdzielenia wniosku, a wnioskodawca sprzeciwia się temu, wniosek może być głosowany osobno tylko wtenczas, jeżeli żądający rozdzielenia bierze na siebie którąś część tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#WicemarszałekMoraczewski">Jest zgłoszony wniosek o imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy popierają ten wniosek, ażeby wstali. Poparcie dostateczne...</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Wrzawa.)</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#WicemarszałekMoraczewski">...przystępujemy do imiennego głosowania nad poprawką p. Łuszczewskiego. Proszę Posłów, którzy są za poprawką p. Łuszczewskiego, ażeby oddali kartki: z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania następujący: za poprawką głosowało posłów 143; przeciw 177 — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do poprawki nr 19, Panowie mają ją w druku.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#komentarz">(P. Sanojca: Proszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#WicemarszałekMoraczewski">Jest wniosek o imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za tym wnioskiem, żeby wstali. Poparcie dostateczne.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#komentarz">(Wrzawa.)</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#WicemarszałekMoraczewski">Zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, żeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#WicemarszałekMoraczewski">Zarządzam przerwę dla obliczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik imiennego głosowania jest następujący: Za poprawką głosowało posłów 41, przeciw — 294. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką nr 20.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#komentarz">(P. Sanojca: Stawiam wniosek o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę Posłów, którzy popierają wniosek o imienne głosowanie, ażeby wstali. Poparcie dostateczne.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#komentarz">(Wrzawa.)</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę Posłów, którzy są za poprawką, aby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: Za poprawką głosowało posłów 110, przeciw 234. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.21" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką p. ks. Kubika pod nr 21 (P. Polakiewicz: Proszę o imienne głosowanie.) Proszę Posłów, którzy popierają wniosek o imienne głosowanie, ażeby wstali. Poparcie dostateczne.</u>
          <u xml:id="u-16.22" who="#komentarz">(Wrzawa.)</u>
          <u xml:id="u-16.23" who="#WicemarszałekMoraczewski">Posłowie, którzy są za poprawką, oddadzą kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-16.24" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-16.25" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką głosowało posłów 254, przeciwko 84 — poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.26" who="#WicemarszałekMoraczewski">Poprawka nr 22 wskutek tego jest cofnięta.</u>
          <u xml:id="u-16.27" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką nr 23.</u>
          <u xml:id="u-16.28" who="#komentarz">(P. Polakiewicz: Stawiam wniosek o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-16.29" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę Posłów, którzy popierają imienne głosowanie, ażeby wstali. Poparcie jest dostateczne.</u>
          <u xml:id="u-16.30" who="#komentarz">(Wrzawa.)</u>
          <u xml:id="u-16.31" who="#WicemarszałekMoraczewski">Zarządzani imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za poprawką, żeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-16.32" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-16.33" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką głosowało posłów 36, przeciwko 294 — poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.34" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką nr 24.</u>
          <u xml:id="u-16.35" who="#komentarz">(P. Sanojca: Proponuję imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-16.36" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę Posłów, którzy popierają imienne głosowanie, żeby wstali. Poparcie jest dostateczne.</u>
          <u xml:id="u-16.37" who="#komentarz">(Wrzawa.)</u>
          <u xml:id="u-16.38" who="#WicemarszałekMoraczewski">Zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów o jedno; ponieważ ogłaszam, jakie ma być głosowanie, więc prosiłbym nie wszczynać hałasu. Proszę Posłów, którzy są za poprawką, żeby oddali kartki z napisem „tak”. Zarządzam przerwę dla obliczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-16.39" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-16.40" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką głosowało 48, przeciw poprawce 292. Poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.41" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką nr 25.</u>
          <u xml:id="u-16.42" who="#komentarz">(P. Sanojca: Stawiam wniosek o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-16.43" who="#WicemarszałekMoraczewski">Jest wniosek o imienne głosowanie; proszę Panów, którzy popierają ten wniosek, ażeby wstali. Poparcie dostateczne,...</u>
          <u xml:id="u-16.44" who="#komentarz">(Wrzawa.)</u>
          <u xml:id="u-16.45" who="#WicemarszałekMoraczewski">... zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów którzy są za poprawką, ażeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-16.46" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-16.47" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką głosowało posłów 76, przeciw 257, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.48" who="#komentarz">(Wrzawa, bicie w pulpity i gwizd; na ławach „Wyzwolenia”. Głos na ławach „Wyzwolenia”: To jest skandal!)</u>
          <u xml:id="u-16.49" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę Panów o spokój.</u>
          <u xml:id="u-16.50" who="#komentarz">(Wrzawa i bicie w pulpity trwa.)</u>
          <u xml:id="u-16.51" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką nr 27.</u>
          <u xml:id="u-16.52" who="#komentarz">(Wrzawa trwa.)</u>
          <u xml:id="u-16.53" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby wstali. Biuro nie jest zgodne, zarządzam głosowanie przez drzwi. Proszę Posłów, którzy są za poprawką pod nr 27, ażeby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-16.54" who="#WicemarszałekMoraczewski">(Posłowie z „Wyzwolenia” i „Jedności Ludowej” oraz Niezależnej Partii Chłopskiej zostają w sali, podejmując zbiorowy śpiew.) Proszę o spokój, gdyż będę zmuszony przywoływać Panów do porządku.</u>
          <u xml:id="u-16.55" who="#komentarz">(Wrzawa i śpiewy trwają.)</u>
          <u xml:id="u-16.56" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przywołuję p. Rudzińskiego do porządku.</u>
          <u xml:id="u-16.57" who="#komentarz">(Wrzawa i śpiewy trwają.)</u>
          <u xml:id="u-16.58" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przywołuję po raz drugi p. Rudzińskiego do porządku.</u>
          <u xml:id="u-16.59" who="#komentarz">(Wrzawa i śpiewy trwają.)</u>
          <u xml:id="u-16.60" who="#komentarz">(Po głosowaniu.)</u>
          <u xml:id="u-16.61" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką głosowało posłów 57, przeciw 196. Poprawka pod nr 27 została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.62" who="#komentarz">(Wrzawa i śpiewy na tych samych ławach. P. Putek: Proszę o głos w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-16.63" who="#WicemarszałekMoraczewski">Teraz niema sprawy formalnej, może być tylko głos w sprawie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-16.64" who="#komentarz">(P. Putek: Proszę o głos w sprawie urzędowania, mamy wątpliwości co do prawidłowości głosowania, co do jego regulaminowości.)</u>
          <u xml:id="u-16.65" who="#WicemarszałekMoraczewski">Głosowanie jest ważne i regulamin był stosowany całkowicie.</u>
          <u xml:id="u-16.66" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką pod nr 26.</u>
          <u xml:id="u-16.67" who="#komentarz">(P. Putek: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-16.68" who="#WicemarszałekMoraczewski">Czy Pan, Panie Pośle Putek, wnosi o imienne głosowanie?</u>
          <u xml:id="u-16.69" who="#komentarz">(P. Putek: Nie, chcę zabrać głos do głosowania nad poprawką pod nr 27. Wrzawa i śpiewy na ławach „Wyzwolenia” i Niezależnej Partii Chłopskiej trwają.)</u>
          <u xml:id="u-16.70" who="#WicemarszałekMoraczewski">Później Pan zażąda głosu, kiedy nastąpi uspokojenie. Przystępujemy do głosowania nad poprawką nr 26.</u>
          <u xml:id="u-16.71" who="#komentarz">(P. Putek: Proszę o głos w sprawie głosowania nad poprawką pod nr 26. Wrzawa.)</u>
          <u xml:id="u-16.72" who="#WicemarszałekMoraczewski">W sprawie głosowania nad poprawką pod nr 26 głos ma p. Putek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PPutek">Panie Marszałku, konstatuję, że o zarządzeniu głosowania nad poprawką nr 27 dowiedzieliśmy się w tej chwili z ust Pana Marszałka. Stwierdzam, że głosowanie odbyło się w sposób regulaminem nie przewidziany, a urzędowanie Pana Marszałka odbywa się na migi. Urzędowanie na migi nie jest regulaminem przewidziane.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Wrzawa na tych samych ławach trwa.)</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PPutek">Następnie, głosowanie odbyło się za pomocą przejścia przez drzwi, jest ono nieważne, albowiem regulamin przewiduje, że do ważności głosowania tego potrzebne jest opuszczenie sali przez wszystkich posłów,...</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#komentarz">(Głos: Proszę zacytować odnośny artykuł.)</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PPutek">... tymczasem blisko połowa posłów była na sali.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#komentarz">(Zaprzeczenia)</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PPutek">Skutkiem tego trudno stwierdzić, w jakiej formie głosowanie się odbyło, dlatego zakładam protest co do głosowania nad poprawką pod nr 27. Stawiam wniosek, ażeby z tego powodu głosować jeszcze drugi raz nad poprawką pod! nr 27 w sposób przewidziany regulaminem i proponuję głosować imiennie.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#komentarz">(Wrzawa na tych samych ławach trwa.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszałekMoraczewski">Zwracam Pańską uwagę na to, że w regulaminie niema artykułu, któryby wspominał, że wszyscy posłowie muszą głosować, mogą się przecież wstrzymać od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Między posłami Wyzwolenia a P. P. S. powstaje kłótnia, ożywiona gestykulacja.)</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#WicemarszałekMoraczewski">Powtóre muszę sprostować, że prowadzę obrady nie na migi lecz głosem. P. Ballina przywołuję do porządku. P. Ballina przywołuję po raz drugi do porządku. P. Ballina przywołuję do porządku z zapisaniem do protokółu.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#komentarz">(Kłótnia i wrzawa trwa.)</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#WicemarszałekMoraczewski">Zarządzam przerwę na pół godziny.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wznawiam przerwane posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#komentarz">(Wrzawa i bicie w pulpity na ławach „Wyzwolenia” i Niezależnej Partii Chłopskiej.)</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę Panów, niepodobna prowadzić posiedzenia w takim hałasie. Najprostszą rzeczą jest zamknąć posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#komentarz">(Głos na prawicy: Panie Marszałku, nie można ulegać terorowi. Wrzawa i bicie w pulpity na tych samych ławach trwa.)</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wobec takich awantur nie można odbywać posiedzenia. Jeżeli Panowie nie potrafią uspokoić swoich kolegów, zamknę posiedzenie. Panie Pośle Polakiewicz, przywołuję Pana do porządku.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#komentarz">(Nieustanna wrzawa i bicie w pulpity.)</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przerywam posiedzenie, na pół godziny.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wznawiam posiedzenie. Proszę Panów bardzo w imię powagi Sejmu, żeby o ile możności był spokój na sali. Środki regulaminowe zawodzą wtedy, kiedy Marszałek nie może widzieć, który z posłów hałasuje i w ten sposób uniemożliwia obrady. Proszę bardzo Panów Posłów o spokój, żądając, żebym jeszcze raz zarządził głosowanie nad art. 27, powołując się na to, że głosowanie było nieprawidłowe. Ja p. Putkowi odpowiedziałem, ale był wtedy na sali taki hałas, że nie było słychać mojej odpowiedzi. Dlatego jeszcze raz powtórzę moją odpowiedź, że nie mogę zarządzić powtórnego głosowania z tego powodu, że regulamin nie nakazuje, żeby na czas głosowania przez drzwi wszyscy posłowie opuszczali salę,...</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#komentarz">(Głos: Nie wszyscy słyszeli.)</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#WicemarszałekMoraczewski">... ponieważ regulamin nie zmusza posłów do głosowania i umożliwia im wstrzymanie się. Tego niema w żadnym artykule regulaminu, i dlatego fakt, że niektórzy posłowie nie wyszli z sali, nie czyni głosowania nieważnem. Co do hałasu i niepokoju, w czasie, którego nie było słychać mego przemówienia, to zwrócę uwagę, że także przy głosowaniu nad dziesięcioma poprawka mi, poczynając od poprawki pod nr 17, nie było słychać moich enuncjacji. I wtedy mojej enuncjacji: Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby oddali kartki z napisem „tak”, inni, żeby oddali kartki z napisem „nie” — tej enuncjacji, chociaż mówiłem z całem natężeniem swojego głosu, nikt z Panów nie mógł słyszeć, bo przy każdej takiej enuncjacji był hałas.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#komentarz">(Głosy: Słyszeliśmy.)</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką pod nr 26.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#komentarz">(P. Putek: Proszę o głos w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#WicemarszałekMoraczewski">Głos ma p. Putek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PPutek">Panie Marszałku, stwierdzam, że przy tem głosowaniu zaszedł jeden fakt, o którym p. Marszałek nie był łaskaw wspomnieć, mianowicie, że zostało przełożone głosowanie poprawki 26: najpierw głosowaliśmy poprawkę pod nr 27, a dopiero teraz mamy przegłosować poprawkę nad nr 26. O tem nikt w Izbie nie wiedział, że takie przełożenie nastąpiło, i trudno uznać to za ważne w tej sytuacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekMoraczewski">Jednakże Panowie Posłowie o tem wiedzieli.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Głosy na ławach Wyzwolenia: Nie, nie wiedzieliśmy. P. Wincenty Witos: Kto chciał, to wiedział.)</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką pod nr 26.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#komentarz">(P. Putek: Proszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#WicemarszałekMoraczewski">Jest wniosek o imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za tym wnioskiem, żeby wstali. Poparcie dostateczne. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, żeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: Głosowało za poprawką posłów 126, przeciw poprawce 228 — poprawka jest odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką pod nr 28.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#komentarz">(P. Sanojca: Stawiam wniosek o głosowanie imienne.)</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę Posłów, którzy popierają imienne głosowanie, aby wstali. Poparcie jest dostateczne. Zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, żeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: za poprawką głosowało posłów 26, przeciwko 308 — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką pod nr 29.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#komentarz">(P. Sanojca: Proszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę Posłów, którzy popierają imienne głosowanie, żeby wstali. Poparcie dostateczne. Zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, żeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania jest następujący: głosowało za poprawką posłów 66, przeciw — 274. Wniosek upadł.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#komentarz">(Stukania na ławach „Wyzwolenia” i Niezależnej Partii Chłopskiej.)</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką pod nr 30.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#komentarz">(P. Polakiewicz: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę Posłów, którzy popierają wniosek o imienne głosowanie, ażeby wstali. Poparcie dostateczne, zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za poprawką pod nr 30, ażeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#komentarz">(Po obliczeniu.)</u>
          <u xml:id="u-20.22" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania następujący: za poprawką głosowało posłów 203, przeciw — 126. Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-20.23" who="#WicemarszałekMoraczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką pod nr 31.</u>
          <u xml:id="u-20.24" who="#komentarz">(P. Sanojca: Wnoszę o imienne głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-20.25" who="#WicemarszałekMoraczewski">Jest wniosek o imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy popierają ten wniosek, ażeby wstali. Poparcie dostateczne. Zarządzam imienne głosowanie. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby oddali kartki z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-20.26" who="#komentarz">(P. Kordowski: Panie Marszałku! Czy p. Makulski reprezentuje Rząd, czy tak sobie tylko w ławach rządowych zasiadł? To ma znaczenie polityczne.)</u>
          <u xml:id="u-20.27" who="#WicemarszałekMoraczewski">Panie Pośle! Pan niema prawa mówić bez udzielenia Panu głosu.</u>
          <u xml:id="u-20.28" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania zostanie ogłoszony za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-20.29" who="#WicemarszałekMoraczewski">Proszę p. Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja posłów Związku Ludowo-Narodowego, Chrześcijańskiej Demokracji, Klubu Chrześcijańsko-Narodowego i P. S. L. „Piasta” do o. Prezesa Rady Ministrów i p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie działalności szpiegowskich niejakiego Ilinicza i tow.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja klubów sejmowych: Związku Ludowo-Narodowego, Chrześcijańskiej Demokracji, Chrześcijańsko-Narodowego i Narodowej Partii Robotniczej do p. Ministra Kolei w sprawie zamówienia 900 parowozów, które Ministerstwo Kolei zamierza udzielić stoczni gdańskiej.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Paczkowskiego i kol. z klubu Chrześcijańskiej Demokracji do p. Ministra Kolei w sprawie nieszczęśliwego wypadku na stacji! Warszawa-Główna, spowodowanego brutalnem zachowaniem się zwierzchnika zabitego robotnika.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Pryłuckiego i innych z Żydowskiego Stronnictwa Ludowego do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie oświadczenia, złożonego przez p. Ministra Pracy i Opieki Społecznej na posiedzeniu Zgromadzenia Unii Stowarzyszeń Ligi Narodów o porozumieniu, rzekomo zawartem między Rządem a żydowską mniejszością narodową.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Posackiego i kol. z poselskiego klubu Związku Chłopskiego do pp. Ministrów: Spraw Wewnętrznych, Robót Publicznych, Rolnictwa i Dóbr Państwowych i Skarbu w sprawie karygodnego zaniedbania akcji odbudowy kraju, daniny lasowej w woj. białostockiem.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja posłów z Klubu Ukraińskiego do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie uchwał Sekcji Kresowej, zatwierdzonych przez Radę Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do pp. Ministrów: Spraw Wewnętrznych, Wyznań Religijnych ii Oświecenia Publicznego w sprawie szykan i teroryzowania przez wójta gm. Borsaki pow. krzemienieckiego p. Stadnickiego i przez nauczyciela Stanisławczyka ludności ukraińskiej, wnoszącej deklaracje z żądaniem ukraińskiego języka nauczania w szkole.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie akcji inspektora szkolnego Korzeniowskiego w Kostopolu na Wołyniu przeciw ustawie szkolnej z dnia 31 lipca 1924 r.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Czuczmaja i tow. z Klubu Ukraińskiego do p. Ministra Skarbu w sprawie niewłaściwego ustalenia dochodu od gospodarstwa rolnego mieszkańca wsi Długie-Pole Ilczuka Filipa przez komisję szacunkową przy urzędzie skarbowym w Dubnie na Wołyniu.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie wyłudzania i zmuszania ludzi przez nauczycieli szkoły polskiej z Miedzyrzecza do podpisywania szkolnych deklaracji za polską mowa nauczania we wsi Kopytów pow. równieńskiego na Wołyniu.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie bezprawnego wywoływania przez inspektora w Jarosławiu p. Wawszczaka do siebie rodziców dzieci ze wsi Zabłotce, którzy wnieśli deklaracje z żądaniem nauczania swych dzieci w języku ukraińskim.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie metod rzekomego badania deklaracji szkolnych z żądaniem nauczania ukraińskiego języka.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie nałożenia przez inspektora szkolnego w Brzeżanach 3600 zł na ludność wsi Augustówka, (pow. Brzeżany, woj. Tarnopol) na budowę polskiej szkoły dla kolonistów Polaków.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do pp. Ministrów: Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Spraw Wewnętrznych w sprawie metod rzekomego sprawdzania deklaracji szkolnych z zadaniem ukraińskiego języka nauczania w szkole, w rzeczywistości zaś wyłudzania od ludności ukraińskiej podpisów na polską mowę wykładową w szkole — w pow. krzemienieckim na Wołyniu.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do p. Ministra Skarbu w sprawie wymiaru należytości spadkowej od spadków włościańskich na Wschodnich Kresach Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie odmawiania przez wójta gminy Krupiec, pow. Dubno na Wołyniu stwierdzania własnoręczności podpisów na deklaracjach szkolnych.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie nieprzyjęcia przez inspektora szkolnego w Kowlu na Wołyniu deklaracji szkolnych z żądaniem ukraińskiego języka nauczania.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Serg. Kozickiego i tow. z Klubu Ukraińskiego do pp. Ministrów Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego i Spraw Wewnętrznych w sprawie niewłaściwego postępowania inspektora szkolnego w Dobromilu, p. Stefańciwa, i wójta gminy w Laskowatem, p. Klocka, względem ludności ukraińskiej, żądającej dla swych dzieci szkoły z rodzimym ukraińskim językiem nauczania.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Eisensteina i tow. z Koła Żydowskiego do p. Ministra Skarbu w sprawie nielegalnego postępowania egzekutora podatkowego we Lwowie.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Kirszbrauna i tow. z Koła Żydowskiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie pobicia Jankla Wajngrotta i znęcania się nad nim przez posterunkowego policji państwowej nr. 898, Kazimierza Kielmana, oraz fałszywego oskarżania przezeń niewinnych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Poznańskiego i tow. z poselskiego klubu Związku Chłopskiego do p. Ministra Skarbu w sprawie bezprawnego wymiaru należytości od spadku po ś. p. Marii Białowąs z Obydowa pow. Kamionka Strumiłowa.</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja posłów z klubu Związku, Ludowo-Narodowego do pp. Prezesa Rady Ministrów i Ministra Sprawiedliwości w sprawie antypaństwowej bolszewickiej agitacji.</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Sochy i tow. z poselskiego klubu Zw. Chłopskiego do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości' w sprawie nadużyć w urzędzie gminnym w Rudniku nad Sanem przy rozdziale kredytów na pomoc siewną.</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Sochy i tow. z poselskiego klubu Zw. Chłopskiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie bezprawnej opłaty komunalnej od kontraktów kupna, wymierzonej parcelantom folwarku Łętownia, pow. Nisko, przez wydział rady powiatowej.</u>
          <u xml:id="u-21.24" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Janeczka i tow. z klubu P. S. L.</u>
          <u xml:id="u-21.25" who="#SekretarzpOssowski">„Piast” do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie bezprawnego postępowania policji w Kozienicach.</u>
          <u xml:id="u-21.26" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Lewina i tow. z Koła Żydowskiego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie sprzecznego z Konstytucją postępowania policji państwowej w Łomży.</u>
          <u xml:id="u-21.27" who="#SekretarzpOssowski">Interpelacja p. Utty i tow. z klubu Zjednoczenia Niemieckiego do pp. Ministrów Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Spraw Wewnętrznych w sprawie sprofanowania ewangelickiego domu modlitwy i zajęcia szkoły prywatnej przez tamtejszego nauczyciela w kolonii Władysławówka, pow. Dubno.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekMoraczewski">Interpelacje te odeślę p. Prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wynik głosowania nad poprawką pod nr 31 następujący: głosowało posłów za poprawką 75, przeciw — 234. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wpłynęły następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wniosek posłów Klubu Ukraińskiego w sprawie uchwał Sekcji Kresowej, zatwierdzonych przez Radę Ministrów — odsyłam do Komisji Oświatowej.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wniosek p. Sochy i tow. z poselskiego klubu Związku Chłopskiego o przyjście z pomocą ludności, dotkniętej gradobiciem w pow. niżańskim i łańcuckim — odsyłam do Komisji Budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wniosek p. Czetwertyńskiego i tow. ze Zw. Ludowo-Narodowego w sprawie zmiany postanowień art. 10 ustawy z dnia 16 lipca 1920 r. (Dz. Ust. Rz. P. nr 89 poz. 583) — odsyłam do Komisji Prawniczej.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wniosek p. Marka i tow. ze Z. P. P. S. w sprawie zabezpieczenia kraju od klęsk powodzi i w sprawie dokończenia obwałowania brzegów Wisły w Krakowie i okolicy — odsyłam do Komisji Robót Publicznych.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#WicemarszałekMoraczewski">Wniosek posłów z Klubu Z. P. S. L. „Wyzwolenie” i „Jedność Ludowa” w sprawie funduszów dla Państwowego Banku Rolnego — odsyłam do Komisji Budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#WicemarszałekMoraczewski">Komunikuje, iż p. Pryłucki zrzeka się motywowania nagłości wniosku, zgłoszonego w dniu 20 marca 1925 r. (druk nr 1826). Wobec tego odsyłam ten wniosek do Komisji Skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#WicemarszałekMoraczewski">Następne posiedzenie proponuję odbyć jutro o godz. 10 min. 30 rano z tym samym porządkiem dziennym, co i dzisiaj, więc z dalszym ciągiem głosowania nad projektem ustawy o parcelacji i osadnictwie (druki nr 2045, 1934 i 1725). Nikt nie protestuje, porządek dzienny uważam za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#WicemarszałekMoraczewski">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 8 min. 45 wiecz.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>