PPC / ppc

text_structure.xml 294 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 03)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodnicz膮 marsza艂ek Sejmu Grzegorz Schetyna oraz wicemarsza艂kowie Ewa Kierzkowska i Marek Kuchci艅ski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#Marszalek">Dzie艅 dobry.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powo艂uj臋 pan贸w pos艂贸w Bartosza Ar艂ukowicza i Dariusza Kaczanowskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#Marszalek">Protok贸艂 i list臋 m贸wc贸w prowadzi膰 b臋dzie pan pose艂 Dariusz Kaczanowski.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#Marszalek">Prosz臋 pos艂a sekretarza o odczytanie komunikat贸w.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#SekretarzPoselKrzysztofBrejza">Informuj臋, 偶e w dniu dzisiejszym odb臋d膮 si臋 posiedzenia Komisji:</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#SekretarzPoselKrzysztofBrejza">- Polityki Spo艂ecznej i Rodziny wsp贸lnie z Komisj膮 Samorz膮du Terytorialnego i Polityki Regionalnej - godz. 10,</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#SekretarzPoselKrzysztofBrejza">- do Spraw Unii Europejskiej - godz. 10.15,</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#SekretarzPoselKrzysztofBrejza">- Edukacji, Nauki i M艂odzie偶y wsp贸lnie z Komisj膮 Gospodarki - godz. 10.30,</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#SekretarzPoselKrzysztofBrejza">- Sprawiedliwo艣ci i Praw Cz艂owieka - godz. 11.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#Marszalek">Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu, na podstawie art. 148a ust. 8 w zwi膮zku z art. 148a ust. 10 regulaminu Sejmu, przed艂o偶y艂o wniosek w sprawie wyboru nowego sk艂adu osobowego Komisji do Spraw Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#Marszalek">Wniosek ten zosta艂 paniom i panom pos艂om dor臋czony w druku nr 3509.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#Marszalek">W zwi膮zku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Senior贸w, podj膮艂em decyzj臋 o uzupe艂nieniu porz膮dku dziennego o punkt obejmuj膮cy rozpatrzenie tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdrowia o pilnym rz膮dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Pa艅stwowym Ratownictwie Medycznym oraz niekt贸rych innych ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Jerzego Zi臋tka oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3460.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o Pa艅stwowym Ratownictwie Medycznym oraz niekt贸rych innych ustaw, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Zdrowia, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 319 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o Pa艅stwowym Ratownictwie Medycznym oraz niekt贸rych innych ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 2. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o rz膮dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o organizacji rynk贸w owoc贸w i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego oraz niekt贸rych innych ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Piotra Walkowskiego oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋, w trakcie kt贸rej zg艂oszono poprawki.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#Marszalek">W zwi膮zku z tym Sejm skierowa艂 ponownie projekt ustawy do komisji w celu ich rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#Marszalek">Dodatkowe sprawozdanie komisji zosta艂o paniom i panom pos艂om dor臋czone w druku nr 3436-A.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#Marszalek">Prosz臋 o zabranie g艂osu sprawozdawc臋 komisji pana pos艂a Piotra Walkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PoselSprawozdawcaPiotrWalkowski">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Panie Ministrze! Szanowni Pa艅stwo! Poprawki, kt贸re zosta艂y przyj臋te w komisji, s膮 praktycznie poprawkami koryguj膮cymi, kt贸re powinny by膰 naniesione. Je偶eli s膮 jakie艣 pytania, ch臋tnie na nie odpowiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#Marszalek">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#Marszalek">Nie ma 偶adnych pyta艅.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#Marszalek">Przechodzimy do g艂osowania.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3436.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#Marszalek">Komisja w dodatkowym sprawozdaniu przedstawia jednocze艣nie poprawki, nad kt贸rymi g艂osowa膰 b臋dziemy w pierwszej kolejno艣ci.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#Marszalek">Poprawki 1. i 2. zosta艂y zg艂oszone do art. 1 ustawy nowelizuj膮cej zawieraj膮cego zmiany do ustawy o organizacji rynk贸w owoc贸w i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#Marszalek">W 1. poprawce do art. 8 ust. 4 wnioskodawcy proponuj膮, aby wyraz 藵zakres藵 zast膮pi膰 wyrazem 藵warunki藵.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#Marszalek">Z poprawk膮 t膮 艂膮czy si臋 5. poprawka do art. 12 ust. 1 ustawy nowelizuj膮cej.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#Marszalek">Nad tymi poprawkami g艂osowa膰 b臋dziemy 艂膮cznie.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#Marszalek">Komisja wnosi o ich przyj臋cie.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem poprawek 1. i 5., zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 369 pos艂贸w. 368 by艂o za, 1 osoba by艂a przeciw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm poprawki przyj膮艂.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#Marszalek">W 2. poprawce do art. 19 ust. 2 pkt 14 wnioskodawcy proponuj膮 zmian臋 o charakterze redakcyjno-legislacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#Marszalek">Komisja wnosi o przyj臋cie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem 2. poprawki, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 376 pos艂贸w. Przeciw by艂 1 pose艂, nikt si臋 nie wstrzyma艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm poprawk臋 przyj膮艂.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#Marszalek">Poprawki 3. i 4. zosta艂y zg艂oszone do art. 2 ustawy nowelizuj膮cej zawieraj膮cego zmiany do ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niekt贸rych rynk贸w rolnych.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#Marszalek">W 3. poprawce do art. 13 wnioskodawcy w nowym brzmieniu ust. 3a proponuj膮, aby prezes agencji m贸g艂 odst膮pi膰 od ustalenia kwot okre艣lonych w tym przepisie, w przypadku gdy kwota nale偶no艣ci nie jest wy偶sza od kwoty stanowi膮cej r贸wnowarto艣膰 100 euro przeliczonej na z艂ote.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o przyj臋cie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem 3. poprawki, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 382 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm poprawk臋 przyj膮艂.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#Marszalek">W 4. poprawce do art. 38h wnioskodawcy proponuj膮 uchyli膰 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#Marszalek">Z poprawk膮 t膮 艂膮czy si臋 6. poprawka do art. 12 ustawy nowelizuj膮cej polegaj膮ca na uchyleniu ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#Marszalek">Nad tymi poprawkami g艂osowa膰 b臋dziemy 艂膮cznie.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#Marszalek">Komisja wnosi o ich przyj臋cie.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem poprawek 4. i 6., zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 379 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm poprawki przyj膮艂.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#Marszalek">Poprawki 5. i 6. ju偶 rozpatrzyli艣my.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy zatem do g艂osowania nad ca艂o艣ci膮 projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o organizacji rynk贸w owoc贸w i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego oraz niekt贸rych innych ustaw, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wraz z przyj臋tymi poprawkami, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#Marszalek">G艂osowa艂o 377 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o organizacji rynk贸w owoc贸w i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego oraz niekt贸rych innych ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 3. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o rz膮dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o paszach oraz ustawy o bezpiecze艅stwie 偶ywno艣ci i 偶ywienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Adama Krup臋 oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3437.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o paszach oraz ustawy o bezpiecze艅stwie 偶ywno艣ci i 偶ywienia, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 383 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o paszach oraz ustawy o bezpiecze艅stwie 偶ywno艣ci i 偶ywienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 4. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niekt贸rych rynk贸w rolnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Wojciecha Mojzesowicza oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3453.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niekt贸rych rynk贸w rolnych, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 386 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niekt贸rych rynk贸w rolnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 5. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o rz膮dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o portowych urz膮dzeniach do odbioru odpad贸w oraz pozosta艂o艣ci 艂adunkowych ze statk贸w.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Krzysztofa Tch贸rzewskiego oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3441.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o portowych urz膮dzeniach do odbioru odpad贸w oraz pozosta艂o艣ci 艂adunkowych ze statk贸w, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Infrastruktury, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 385 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o portowych urz膮dzeniach do odbioru odpad贸w oraz pozosta艂o艣ci 艂adunkowych ze statk贸w.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 7. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Samorz膮du Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Zdrowia o rz膮dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zak艂adach opieki zdrowotnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Jaros艂awa Katulskiego oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#Marszalek">Komisje wnosz膮 o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3464.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o zak艂adach opieki zdrowotnej, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Samorz膮du Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisj臋 Zdrowia, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 384 pos艂贸w. Za by艂o 219 pos艂贸w, przeciw - 31, wstrzyma艂o si臋 134.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o zak艂adach opieki zdrowotnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 9. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Gospodarki o rz膮dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o towarach paczkowanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Krzysztofa Gadowskiego oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3459.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o towarach paczkowanych, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Gospodarki, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 383 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o towarach paczkowanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 10. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewn臋trznych oraz Komisji Samorz膮du Terytorialnego i Polityki Regionalnej o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urz臋d贸w pa艅stwowych oraz ustawy o pracownikach samorz膮dowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pani膮 pose艂 Halin臋 Rozpondek oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#Marszalek">Komisje wnosz膮 o uchwalenie projektu ustawy w brzmieniu przed艂o偶enia zawartego w druku nr 3365.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urz臋d贸w pa艅stwowych oraz ustawy o pracownikach samorz膮dowych, w brzmieniu przed艂o偶enia zawartego w druku nr 3365, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 387 pos艂贸w. 386 by艂o za, 1 osoba wstrzyma艂a si臋 od g艂osu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o pracownikach urz臋d贸w pa艅stwowych oraz ustawy o pracownikach samorz膮dowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 11. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewn臋trznych o rz膮dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o us艂ugach detektywistycznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Janusza Dzi臋cio艂a oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3455.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o us艂ugach detektywistycznych, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Administracji i Spraw Wewn臋trznych, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 391 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o us艂ugach detektywistycznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 13. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o s艂u偶bie funkcjonariuszy S艂u偶by Kontrwywiadu Wojskowego oraz S艂u偶by Wywiadu Wojskowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pani膮 pose艂 Bo偶en臋 S艂awiak i przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3457.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o s艂u偶bie funkcjonariuszy S艂u偶by Kontrwywiadu Wojskowego oraz S艂u偶by Wywiadu Wojskowego, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Obrony Narodowej, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 390 pos艂贸w. Za by艂o 388, 1 osoba by艂a przeciw, 1 wstrzyma艂a si臋 od g艂osu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o s艂u偶bie funkcjonariuszy S艂u偶by Kontrwywiadu Wojskowego oraz S艂u偶by Wywiadu Wojskowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 14. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rz膮dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowi膮zku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o zasadach u偶ycia lub pobytu Si艂 Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami pa艅stwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Paw艂a Suskiego oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#Marszalek">Przechodzimy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3458.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#Marszalek">Komisja przedstawia r贸wnie偶 wnioski mniejszo艣ci, nad kt贸rymi g艂osowa膰 b臋dziemy w pierwszej kolejno艣ci.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#Marszalek">Oba wnioski mniejszo艣ci zosta艂y zg艂oszone do art. 2 projektu ustawy nowelizuj膮cej zawieraj膮cego zmiany do ustawy o zasadach u偶ycia lub pobytu Si艂 Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami pa艅stwa.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#Marszalek">W 1. wniosku mniejszo艣ci do art. 7b ust. 3 wnioskodawcy proponuj膮, aby 偶o艂nierze, o kt贸rych mowa w tym przepisie, mieli prawo do wyprzedzaj膮cego stosowania 艣rodk贸w przymusu bezpo艣redniego, u偶ycia broni, innego uzbrojenia oraz wszelkich innych dozwolonych prawem mi臋dzynarodowym 艣rodk贸w dla zapewnienia m.in. wsparcia jednostki sojuszniczej stosuj膮cej wyprzedzaj膮co 艣rodki przymusu bezpo艣redniego, bro艅 oraz inne uzbrojenie w celach, o kt贸rych mowa w tym przepisie.</u>
          <u xml:id="u-85.7" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem 1. wniosku mniejszo艣ci, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#Marszalek">G艂osowa艂o 390 pos艂贸w. Za by艂o 10 os贸b, przeciw - 374, 6 si臋 wstrzyma艂o.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm wniosek mniejszo艣ci odrzuci艂.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#Marszalek">W 2. wniosku mniejszo艣ci, polegaj膮cym na dodaniu nowego artyku艂u, wnioskodawcy proponuj膮, aby prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Rady Ministr贸w okre艣la艂 w drodze postanowienia dla ka偶dej operacji zagranicznej z udzia艂em Si艂 Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej zastrze偶enia, o kt贸rych mowa w tym przepisie. Postanowienie nie podlega艂oby publikacji.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem 2. wniosku mniejszo艣ci, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 390 pos艂贸w. Za by艂o 144 pos艂贸w, przeciw - 241, 5 si臋 wstrzyma艂o.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm wniosek mniejszo艣ci odrzuci艂.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania nad ca艂o艣ci膮 projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowi膮zku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o zasadach u偶ycia lub pobytu Si艂 Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami pa艅stwa, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Obrony Narodowej, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 386 pos艂贸w. Za by艂o 383 pos艂贸w, 2 przeciw, 1 si臋 wstrzyma艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o powszechnym obowi膮zku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o zasadach u偶ycia lub pobytu Si艂 Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami pa艅stwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 15. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kultury i 艢rodk贸w Przekazu oraz Komisji Spraw Zagranicznych o rz膮dowym projekcie ustawy o ratyfikacji Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporz膮dzonej w Pary偶u dnia 17 pa藕dziernika 2003 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pani膮 pose艂 Len臋 D膮bkowsk膮-Cichock膮 oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#Marszalek">Komisje wnosz膮 o uchwalenie projektu ustawy w brzmieniu przed艂o偶enia zawartego w druku nr 3360.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o ratyfikacji Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporz膮dzonej w Pary偶u dnia 17 pa藕dziernika 2003 r., w brzmieniu przed艂o偶enia zawartego w druku nr 3360, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 388 pos艂贸w. Za by艂o 387 os贸b, 1 osoba by艂a przeciw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o ratyfikacji Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporz膮dzonej w Pary偶u dnia 17 pa藕dziernika 2003 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 18. porz膮dku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 uzasadnienia projektu ustawy przedstawionego przez pana pos艂a Jaros艂awa Gowina oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#Marszalek">W dyskusji zg艂oszono wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#Marszalek">Poddam zatem ten wniosek pod g艂osowanie.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#Marszalek">Odrzucenie tego wniosku oznacza膰 b臋dzie, 偶e Sejm, zgodnie z propozycj膮 zaopiniowan膮 przez Prezydium Sejmu, skierowa艂 ten projekt ustawy do Komisji Nadzwyczajnej, kt贸ra zostanie powo艂ana, w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem wniosku o odrzucenie w pierwszym czytaniu poselskiego projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zawartego w druku nr 2989, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 392 pos艂贸w. Za by艂y 173 osoby, przeciw - 218, 1 osoba si臋 wstrzyma艂a.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm wniosek odrzuci艂, a tym samym skierowa艂 ten projekt ustawy do Komisji Nadzwyczajnej, kt贸ra zostanie powo艂ana, w celu rozpatrzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 22. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwo艣ci i Praw Cz艂owieka o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo upad艂o艣ciowe i naprawcze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Stanis艂awa Rydzonia oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy w brzmieniu przed艂o偶enia zawartego w druku nr 3170.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo upad艂o艣ciowe i naprawcze, w brzmieniu przed艂o偶enia zawartego w druku nr 3170, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu udzia艂 wzi臋艂o 387 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy Prawo upad艂o艣ciowe i naprawcze.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 23. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o:
   1) senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny,
   2) rz膮dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o Policji.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pana pos艂a Mariana Filara oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3403.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o Policji, w brzmieniu proponowanym przez Komisj臋 Nadzwyczajn膮, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 390 pos艂贸w. Za by艂o 389, przeciw - 1, nikt si臋 nie wstrzyma艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o Policji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 25. porz膮dku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Spo艂ecznej i Rodziny o rz膮dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o 艣wiadczeniach pieni臋偶nych z ubezpieczenia spo艂ecznego w razie choroby i macierzy艅stwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 sprawozdania komisji przedstawionego przez pani膮 pose艂 Danut臋 Olejniczak oraz przeprowadzi艂 dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#Marszalek">W dyskusji nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy w brzmieniu przed艂o偶enia zawartego w druku nr 3390.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu ustawy o zmianie ustawy o 艣wiadczeniach pieni臋偶nych z ubezpieczenia spo艂ecznego w razie choroby i macierzy艅stwa, w brzmieniu przed艂o偶enia zawartego w druku nr 3390, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 387 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm uchwali艂 ustaw臋 o zmianie ustawy o 艣wiadczeniach pieni臋偶nych z ubezpieczenia spo艂ecznego w razie choroby i macierzy艅stwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#Marszalek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 26. porz膮dku dziennego: Informacja dla Sejmu i Senatu o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie stycze艅-czerwiec 2010 roku (podczas prezydencji hiszpa艅skiej) wraz ze stanowiskiem Komisji do Spraw Unii Europejskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#Marszalek">Sejm wys艂ucha艂 informacji przedstawionej przez sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych pana Jana Borkowskiego oraz uzasadnienia projektu uchwa艂y przedstawionego przez pana pos艂a Stanis艂awa Rakoczego, a tak偶e przeprowadzi艂 dyskusj臋 w pierwszym czytaniu projektu uchwa艂y i przyst膮pi艂 do drugiego czytania, w trakcie kt贸rego nie zg艂oszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#Marszalek">Przechodzimy zatem do g艂osowania.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#Marszalek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu uchwa艂y zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3431.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem w ca艂o艣ci projektu uchwa艂y w sprawie udzia艂u Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie stycze艅-czerwiec 2010 r. (podczas prezydencji hiszpa艅skiej), zawartego w druku nr 3431, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 388 pos艂贸w. Za by艂o 387 pos艂贸w, 1 osoba by艂a przeciw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm podj膮艂 uchwa艂臋 w sprawie udzia艂u Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie stycze艅-czerwiec 2010 r. (podczas prezydencji hiszpa艅skiej).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do rozpatrzenia punktu 27. porz膮dku dziennego: Wyb贸r nowego sk艂adu osobowego Komisji do Spraw Unii Europejskiej (druk nr 3509).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu, po zasi臋gni臋ciu opinii Konwentu Senior贸w, na podstawie art. 148a ust. 8 w zwi膮zku z art. 148a ust. 10 regulaminu Sejmu, przed艂o偶y艂o wniosek w sprawie wyboru nowego sk艂adu osobowego Komisji do Spraw Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#Marszalek">Czy kto艣 z pa艅 i pan贸w pos艂贸w pragnie zabra膰 g艂os w sprawie przedstawionych propozycji?</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#Marszalek">Nikt si臋 nie zg艂asza.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#Marszalek">Przyst臋pujemy do g艂osowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#Marszalek">Kto z pa艅 i pan贸w pos艂贸w jest za przyj臋ciem wniosku Prezydium Sejmu w sprawie wyboru nowego sk艂adu osobowego Komisji do Spraw Unii Europejskiej, w brzmieniu proponowanym w druku nr 3509, zechce podnie艣膰 r臋k臋 i nacisn膮膰 przycisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#Marszalek">Kto si臋 wstrzyma艂?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#Marszalek">W g艂osowaniu wzi臋艂o udzia艂 384 pos艂贸w. Wszyscy byli za.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, 偶e Sejm dokona艂 wyboru nowego sk艂adu osobowego Komisji do Spraw Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#Marszalek">Koniec g艂osowa艅.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#Marszalek">Trzy minuty przerwy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 30 do godz. 9 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Przyst臋pujemy do rozpatrzenia punkt贸w 28., 29., 30., 31., 32. i 33. porz膮dku dziennego:
   28. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrionu ludzkiego (druk nr 3466).
   29. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrionu ludzkiego oraz Polskiej Radzie Bioetycznej i zmianie innych ustaw (druk nr 3467).
   30. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o podstawowych prawach i wolno艣ciach cz艂owieka w dziedzinie zastosowa艅 biologii i medycyny oraz o utworzeniu Polskiej Rady Bioetycznej (druk nr 3468).
   31. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opieku艅czy (druk nr 3469).
   32. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu kom贸rek, tkanek i narz膮d贸w (druk nr 3470).
   33. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zakazie zap艂odnienia pozaustrojowego i manipulacji ludzk膮 informacj膮 genetyczn膮 (druk nr 3471).</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Prosz臋 o zabranie g艂osu pana pos艂a Boles艂awa Grzegorza Piech臋 w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy zawartego w druku nr 3466.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, panie po艣le.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! W imieniu pos艂贸w sygnatariuszy projektu ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrionu ludzkiego (druk nr 3466), wraz z autopoprawk膮, chcia艂bym to podkre艣li膰, mam zaszczyt przekaza膰 pa艅stwu uwagi, za艂o偶enia i zasady, kt贸re ta propozycja, ten projekt ustawy reguluje.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Na pocz膮tku chcia艂bym zapozna膰 pa艅stwa z preambu艂膮 tego projektu stosowan膮 w wa偶nych aktach prawnych o naturze podstawowej, a za tak膮 uwa偶am spraw臋 bioetyki. Bioetyka jest rzecz膮 now膮, jej historia ma zaledwie 30 lat. Stanowi ona pr贸b臋 odpowiedzi na istot臋 naszego cz艂owiecze艅stwa w zderzeniu z post臋pem, z nowoczesno艣ci膮 technologii medycznej. Ta preambu艂a m贸wi, 偶e pos艂owie wnioskodawcy uznaj膮, i偶 nienaruszalna godno艣膰 cz艂owieka jest przynale偶na mu w ka偶dej fazie jego 偶ycia, a kultura zakorzeniona w chrze艣cija艅skim dziedzictwie narodu i w og贸lnoludzkich warto艣ciach znajduje wyraz w normach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w zwi膮zku z tym proponuj膮 okre艣lone rozwi膮zania.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Chcia艂bym na pocz膮tku podkre艣li膰, 偶e pos艂owie sygnatariusze tego projektu ustawy bezwzgl臋dnie opowiadaj膮 si臋 za mo偶liwo艣ci膮 tworzenia najlepszych warunk贸w do rodzenia w Polsce dzieci. Opowiadamy si臋 za w艂o偶eniem maksymalnego wysi艂ku - r贸wnie偶 finansowego - w to, 偶eby problem niep艂odno艣ci jako choroby w polskich warunkach by艂 leczony i finansowany. Ale pryncypialn膮 zasad膮, za kt贸r膮 opowiadaj膮 si臋 pos艂owie, jest ochrona 偶ycia ludzkiego niezale偶nie od jego fazy, czyli od naturalnego pocz臋cia do naturalnej 艣mierci.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Dlaczego takie zasady? Kilka s艂贸w o tym, dlaczego ochrona 偶ycia w zderzeniu z regulacjami bioetycznymi, zw艂aszcza w tej szczeg贸lnie gor膮cej sytuacji, jak膮 jest procedura stosowania procedury in vitro, ma takie wa偶ne znaczenie. Prosz臋 pa艅stwa, nie chcia艂bym wnika膰 w sam膮 technologi臋 medyczn膮, bo od tego s膮 okre艣lone procedury tworzone przez ekspert贸w i fachowc贸w, a ja, pomimo i偶 jestem ginekologiem i po艂o偶nikiem, nie zamierzam m贸wi膰, 偶e jestem ekspertem, bo w tej dziedzinie nim nie jestem. To s膮 wyj膮tkowe, szczeg贸lne umiej臋tno艣ci i nie zamierzam tu si臋 z t膮 procedur膮 mierzy膰. Pa艅stwo mniej wi臋cej wiedz膮, jak ta procedura dzisiaj wygl膮da. Jest to tworzenie 偶ycia ludzkiego za pomoc膮 manipulacji poza organizmem cz艂owieka. Moment tworzenia 偶ycia ludzkiego nast臋puje - m贸wi膮c mo偶e nie艂adnie, bo tak nie powinno si臋 m贸wi膰 - na szkle sto艂u laboratoryjnego. Ta procedura ma to do siebie, 偶e poza w膮tkiem 艣wiatopogl膮dowym, o kt贸rym nie chc臋 m贸wi膰, bo to nie jest domen膮 poselskich ekspert贸w, stwarza ogromne niebezpiecze艅stwa, zagro偶enia. I my musimy m贸wi膰 o faktach, a nie o mitach. Pierwsze pytanie, jakie trzeba sobie zada膰, jest pytaniem o to, jak rozmawia膰 o procedurze in vitro w sytuacji, kiedy w mediach, 艣rodkach masowego przekazu kr贸luje jeden przekaz: niep艂odna, znaczy nieszcz臋艣liwa, para ma艂偶e艅ska, zastosowanie leczenia, pytajnik, z wykorzystaniem procedury in vitro, szcz臋艣liwe urodzenie dziecka. Jak z takim faktem w og贸le dyskutowa膰? Wszyscy chcieliby艣my mie膰 szcz臋艣liwe dzieci, opowiadamy si臋 za szcz臋艣liwym macierzy艅stwem, jeste艣my za 偶yciem. Czy w zwi膮zku z tym ci, kt贸rzy m贸wi膮 o zakazie stosowania procedury in vitro, powinni w og贸le zabiera膰 g艂os na ten temat?</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#GlosZSali">(Nie.)</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Ju偶 s艂ysz臋, 偶e nie.</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#PoselMarekBorowski">(Nie, nie, panie po艣le, mog膮.)</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Ach mog膮. To bardzo dzi臋kuj臋. To przecie偶 nie ciemnogr贸d. To jest po prostu kwestia wyra偶ania swoich pogl膮d贸w i widzenia 艣wiata i w zwi膮zku z tym b臋dziemy o tym m贸wi膰. Moim zdaniem nie tylko nie mo偶na nie zabiera膰 g艂osu w tej sprawie, ale nawet trzeba zabiera膰 g艂os, bo opinii publicznej i spo艂ecze艅stwu s膮 potrzebne okre艣lone wyja艣nienia. Aby taka debata mia艂a sens, opinia publiczna musi wiedzie膰, co naprawd臋 kryje si臋 pod has艂em-kluczem, wytrychem: in vitro. Ka偶dy powinien mie膰 dost臋p do pe艂nej wiedzy o tej procedurze albo przynajmniej o jej za艂o偶eniach, opisanych prostym j臋zykiem, a nie na zasadzie uciekania si臋 do slogan贸w i mianownictwa medycznego. Dopiero potem ta wiedza mo偶e by膰 podstaw膮 do wyrobienia sobie stosunku do rozwi膮za艅 prawnych. Pierwsz膮 cz臋艣膰 tego has艂a, o kt贸rej powiedzia艂em, stanowi nieszcz臋艣liwa, niep艂odna para ma艂偶e艅ska. Definicja okre艣laj膮ca niep艂odno艣膰 ma艂偶e艅sk膮 czy, jak kto woli, partnersk膮, w ci膮gu kilkunastu lat strasznie ewoluowa艂a. Pami臋tam, 偶e 20-25 lat temu ta definicja obejmowa艂a tak膮 par臋 ma艂偶e艅sk膮, partnersk膮, w kt贸rej kobieta nie zachodzi艂a w ci膮偶臋 mimo intensywnego post臋powania diagnostycznego i leczniczego w ci膮gu 2 lat. Kilkana艣cie lat temu zmieniono t臋 definicj臋. Ju偶 nie przyjmuje si臋, 偶e w ci膮gu 2 lat, ale m贸wi si臋, 偶e w ci膮gu 1 roku. By膰 mo偶e ma na to wp艂yw aspekt kulturowy i cywilizacyjny, jakim jest szybko艣膰. My chcemy wszystko natychmiast i nagle.</u>
          <u xml:id="u-140.8" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Z bada艅 i obserwacji, jakie poczyni艂 i opublikowa艂 pan prof. David Dunson z Narodowego Instytutu Zdrowia w Stanach Zjednoczonych - to nie jest moje w艂asne widzimisi臋, to jest publikacja - wynika, 偶e pary, cytuj臋, kt贸re za namow膮 lekarzy szybko decyduj膮 si臋 na procedur臋 in vitro, mia艂yby du偶膮 szans臋 na urodzenie dziecka, a kobieta na zaj艣cie w ci膮偶臋, drog膮 naturaln膮 w ci膮gu nast臋pnych 12 miesi臋cy, czyli wraca do definicji 2-letniej, okre艣la ten poziom szans na 80%. Je偶eli we藕miemy pod uwag臋 skuteczno艣膰 metody in vitro i 80% szans dla tych par, kt贸re by艂yby poddane dobrej, intensywnej i nowoczesnej metodzie leczenia, to ju偶 pojawia si臋 pewien dylemat. Oczywi艣cie je偶eli we藕miemy pod uwag臋 r贸wnie偶 to, jakie s膮 og艂aszane wyniki skuteczno艣ci in vitro, to nasz stosunek b臋dzie si臋 zmienia艂, bo zale偶nie od stosowanej metodyki ta skuteczno艣膰 mo偶e by膰 na poziomie 5%, a w niekt贸rych przypadkach na poziomie 50%. Jako 偶e te badania opiera艂y si臋 na r贸偶nych metodach, kt贸re s膮 niepor贸wnywalne, przyjmuje si臋, 偶e 艣wiatowa skuteczno艣膰 metody in vitro jest dla par okre艣lona na poziomie 30%. Co to znaczy? To znaczy, 偶e 7 na 10 par zakwalifikowanych do tej metody i tak odchodzi z kwitkiem, czyli nie jest to co艣 uniwersalnego, skutecznego.</u>
          <u xml:id="u-140.9" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Gdyby艣my przyj臋li rozwi膮zania niemieckie, jakie proponuje pan pose艂 Gowin, zaostrzone, to ta skuteczno艣膰 si臋 obni偶y. Niby dlaczego si臋 obni偶y, skoro nie ma zakazu in vitro, skoro mo偶na te procedury stosowa膰 na stole laboratoryjnym, skoro przygotowuje si臋 w odpowiedni spos贸b hormonalny kobiet臋 do macierzy艅stwa, dlaczego ta skuteczno艣膰 tak dramatycznie spada? Ano spada tak dramatycznie, poniewa偶 kryje si臋 za tym w艂a艣nie ta druga cz臋艣膰, czyli samej technologii. Ta technologia polega na tym, 偶e w warunkach fizjologicznych w 98% w trakcie cyklu miesi臋cznego - przepraszam, 偶e b臋d臋 teraz odwo艂ywa艂 si臋 do wiedzy medycznej - kt贸ry 艣rednio trwa u kobiety 28 dni, a czas prokreacji 艣rednio jest od 15. roku 偶ycia do 45., taki mamy biologiczny zegar, jest szansa na wytworzenie jednej kom贸rki jajowej; jedna kom贸rka jajowa na 28 dni. W 2% zdarza si臋, 偶e jajeczkowanie, ta kom贸rka jajowa nie jest singlem, tylko zdarzaj膮 si臋 dwie, bardzo rzadko wi臋cej kom贸rek. M贸wimy wtedy o bli藕niakach dwujajowych. Wi臋kszo艣膰 ci膮偶 wielop艂odowych albo przynajmniej po艂owa to nie s膮 bli藕niaki dwujajowe tylko jednojajowe, kt贸rych podzia艂 w p贸藕niejszej fazie rozwoju spowodowa艂, 偶e powstaj膮 2, 3, 4 organizmy ludzkie. Pami臋taj膮c zatem o tym, czyli jedno jajeczkowanie, jedna szansa na 12 razy w roku, omini臋to t臋 metod臋, stosuj膮c tzw. stymulacj臋, czyli sztuczne wytworzenie, pobudzenie jajnika kobiety do wytworzenia wielu kom贸rek jajowych. W warunkach fizjologicznych jedna, w warunkach stymulacji kilka lub kilkana艣cie. Zasad膮 jest, aby wykorzystuj膮c ten cykl stymulacji, pobra膰 kilka lub kilkana艣cie kom贸rek jajowych i w warunkach laboratoryjnych stworzy膰 kilka lub kilkana艣cie zarodk贸w ludzkich.</u>
          <u xml:id="u-140.10" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Oczywi艣cie nasuwa si臋 jeszcze pytanie: Co to jest zarodek ludzki? Czy zarodek ludzki jest 偶yciem ludzkim, czy nie? Od pewnego czasu, prosz臋 pa艅stwa, obserwujemy tu absolutn膮 zgodno艣膰. Odwo艂am si臋 - wiem, 偶e dla cz臋艣ci tej sali jest to trudne - do nauki Ko艣cio艂a katolickiego, kt贸ra by艂a zawsze jednoznaczna w tej materii i kt贸ra m贸wi, przynajmniej od stu lat, 偶e 偶ycie tworzy si臋 w momencie pocz臋cia, czyli po艂膮czenia gamety m臋skiej z gamet膮 偶e艅sk膮. I dzisiaj sta艂o si臋 to prawd膮 naukow膮. Nie m贸wi臋 o biologach, powiem o etykach i filozofach. Pan prof. J眉rgen Habermas, lewicowy etyk, filozof, absolutnie o nastawieniu ateistycznym, twierdzi to samo: 偶ycie ludzkie powstaje w momencie po艂膮czenia kom贸rki jajowej z plemnikiem. Pan prof. Peter Singer, by膰 mo偶e kontrowersyjny, bardzo daleko od nauki opartej na prawie naturalnym, przedstawiciel tzw. pr膮du utylitarystycznego - wiemy, 偶e by艂 skandal z dopuszczeniem do jego wyk艂ad贸w na Uniwersytecie Warszawskim - twierdzi wr臋cz, 偶e po艂膮czenie kom贸rki jajowej z plemnikiem jest stworzeniem nowego 偶ycia. On tylko inaczej interpretuje cz艂owieka. On interpretuje cz艂owieka jako co艣 u偶ytecznego, jako rzecz u偶yteczn膮. Dlaczego on nie wyst膮pi艂 na uniwersytecie? Chodzi o kwesti臋 jego dorobku, dorobku naukowego. W jednym ze swoich pism stwierdzi艂, 偶e w zasadzie do 28. dnia po urodzeniu dziecka mo偶na dokona膰 aborcji, bo to, co si臋 urodzi艂o, czyli to dziecko, jest nieprzydatne, niesamodzielne, wi臋c mo偶na je utylizowa膰. Takie pogl膮dy spotykamy we wsp贸艂czesnym 艣wiecie, ale nie zakwestionowa艂 momentu pocz臋cia 偶ycia, nie by艂 w stanie tego zakwestionowa膰.</u>
          <u xml:id="u-140.11" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Wracaj膮c do tych rozwa偶a艅, powiedzia艂em, 偶e wytworzenie kilku, kilkunastu kom贸rek jajowych, po艂膮czenie z plemnikiem to stworzenie na stole lekarza, na stole technika laboratoryjnego 10, 7, 15 zarodk贸w ludzkich. Z nich para ma艂偶e艅ska oczekuje dziecka. Co si臋 wi臋c dzieje w klasycznej metodzie, a s膮 r贸偶ne modyfikacje. Ot贸偶 obserwuje si臋 arbitralne stwierdzenie, robi膮 to na podstawie bada艅 naukowych ludzie, kt贸rzy si臋 t膮 procedur膮 zajmuj膮, fachowcy, kt贸ry z zarodk贸w ludzkich spe艂nia pewne kryteria morfologiczne, czasami biochemiczne, 偶eby by艂a szansa na osi膮gni臋cie sukcesu, bo przecie偶 sukces jest wpisany w t臋 metod臋. Nie sama metoda - sukces. Dziecko si臋 liczy, nie metoda. Nast臋puje to, co biskupi nazwali wst臋pn膮 eugenik膮. Mieli racj臋, nast臋puje selekcja. Te zarodki ludzkie, te po艂膮czone gamety, kt贸re nie spe艂niaj膮 okre艣lonych kryteri贸w morfologicznych czy biochemicznych, s膮 niszczone.</u>
          <u xml:id="u-140.12" who="#PoselJoannaMucha">(Nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-140.13" who="#PoselAgnieszkaKozlowskaRajewicz">(Bzdura.)</u>
          <u xml:id="u-140.14" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">To jest pierwsza faza. M贸wi臋 o klasycznej metodzie.</u>
          <u xml:id="u-140.15" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Wiem, 偶e panie s膮 ekspertkami i pracuj膮 przy sto艂ach laboratoryjnych, ja nie pracuj臋 przy stole laboratoryjnym, wi臋c nie wiem. Opisuj臋 to, co jest dost臋pne w pismach, w publikacjach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-140.16" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Nast臋pnie wyselekcjonowane rzeczy si臋 namna偶a do pewnej liczby kom贸rek, ten zarodek ludzki si臋 rozwija i po kilkunastu, kilkudziesi臋ciu godzinach czy nawet dniach podejmuje si臋 decyzj臋 o transferze tego zarodka z warunk贸w laboratoryjnych do jamy macicy przygotowanej hormonalnie kobiety. Wszczepia si臋 zazwyczaj nie jeden, ale dwa embriony. Czasami wszczepia si臋 trzy. W Stanach Zjednoczonych dosz艂o do nadu偶ycia, wszczepiono osiem. Matka, kt贸ra mia艂a dziewi臋cioro dzieci, wszczepi艂a sobie osiem i jest na pierwszych stronach gazet. Nie ma sko艅czonych 偶adnych studi贸w, jest bezrobotna, natomiast obnosi si臋 z o艣miorgiem dzieci, kt贸re pocz臋艂y si臋 w ten spos贸b; to ewenement do Ksi臋gi rekord贸w Guinnessa i na tym postanowi艂a zrobi膰 interes. To jest fakt sprzed roku: wszczepi艂a sobie osiem.</u>
          <u xml:id="u-140.17" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Oczywi艣cie wszczepia si臋, ale co艣 zostaje, trzeba co艣 z tym zrobi膰. W zwi膮zku z tym jest metoda, 偶eby zakonserwowa膰 te ludzkie 偶ycie, te ludzkie zarodki w ciek艂ym azocie, to jest temperatura, z tego, co sobie przypominam, minus 195,5</u>
          <u xml:id="u-140.18" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Druga sprawa, je偶eli przeszczepi si臋 dwie czy trzy kom贸rki jajowe, to wymy艣lono nowy spos贸b. Ma艂偶e艅stwo nie chce bli藕ni膮t ani trojaczk贸w. W niekt贸rych klinikach, kt贸re zajmuj膮 si臋 t膮 procedur膮 - jak proponuje lewica, oddajmy to lekarzom, przecie偶 oni si臋 znaj膮 - dokonuje si臋 selektywnej aborcji. Czyli dwa zarodki w jaki艣 spos贸b si臋 wybiera i si臋 je abortuje, poniewa偶 rodzina, znaczy 偶ona, m膮偶, nie chce mie膰 trojaczk贸w czy bli藕niak贸w, chce mie膰 jedno dziecko. Zawsze b臋dzie pytanie, jak w naszym ustawodawstwie zmierzy膰 si臋 z tym problemem. Mamy ustaw臋 o ochronie p艂odu ludzkiego, kt贸ra zak艂ada pewne rzeczy i dopuszcza w trzech przypadkach mo偶liwo艣膰 aborcji. Jednocze艣nie prosz臋 mi powiedzie膰, jakie s膮 kryteria, kt贸re pozwalaj膮 selektywnie abortowa膰. Oddajmy to lekarzom, m贸wi膮 ci liberalnie nastawieni pos艂owie.</u>
          <u xml:id="u-140.19" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Nast臋puje rozw贸j ci膮偶y i p贸藕niej mamy do czynienia z przebiegiem ci膮偶y, porodem itd. Czy w zwi膮zku z tym zawsze rodzi si臋 zdrowe dziecko? Powiecie pa艅stwo, 偶e w warunkach naturalnych nie, wi臋c pewnie tutaj te偶 nie. Procedura in vitro obarczona jest przede wszystkim ryzykiem wi臋kszym, ni偶 na to wygl膮da z filozoficznego punktu widzenia, ci膮偶y wielop艂odowej. A ci膮偶a wielop艂odowa charakteryzuje si臋 najcz臋艣ciej wcze艣niactwem, czyli rodz膮 si臋 wcze艣niaki, o ni偶szej masie urodzeniowej, s膮 specjalne zespo艂y podkradania, jeden bli藕niak jest mocniejszy, drugi s艂abszy, tak natura to reguluje. W zwi膮zku z tym podatno艣膰 tych dzieci na r贸偶nego rodzaju schorzenia jest wi臋ksza.</u>
          <u xml:id="u-140.20" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Znowu musz臋 si臋 odwo艂a膰 do pi艣miennictwa w tej materii. Chcia艂bym przywo艂a膰 g艂贸wnie badania Centrum Kontroli i Prewencji Chor贸b w Atlancie. To jest narodowe centrum, kt贸re pe艂ni funkcj臋 g艂贸wnego obserwatora wyst臋powania i rozprzestrzeniania si臋 chor贸b i niekt贸rych zjawisk na 艣wiecie. Badania te wykazuj膮, 偶e dzieci, kt贸re zosta艂y pocz臋te w wyniku zastosowania procedury in vitro, podlegaj膮 w pierwszych trzech latach 偶ycia intensywnemu leczeniu chirurgicznemu przynajmniej 2 razy cz臋艣ciej ni偶 wtedy, kiedy ta droga by艂a naturalna. Ci臋偶kie wady serca w tej grupie dzieci wyst臋puj膮 2-3 razy cz臋艣ciej, rozszczep wargi i podniebienia - 4 razy cz臋艣ciej, bardzo powa偶ne wady, lekarze o tym wiedz膮, zaro艣ni臋cie prze艂yku czy odbytu - 5-7 razy cz臋艣ciej. Stwierdzono r贸wnie偶, 偶e w tej grupie dzieci 7-10 razy cz臋艣ciej wyst臋puje siatk贸wczak oka. To jest jeden z nowotwor贸w najtrudniejszych do leczenia, minimalny koszt leczenia takiego dziecka to utrata oka. To s膮 wyniki bada艅 z krajowego centrum, gdzie sp艂ywaj膮 wszystkie dane dotycz膮ce epidemiologii i schorze艅 w Stanach Zjednoczonych. A wi臋c musimy te偶 powiedzie膰, 偶e jest okre艣lone ryzyko urodzenia si臋 dziecka w wyniku zastosowania takiej procedury dla jego stanu zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-140.21" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Oczywi艣cie nara偶ona jest r贸wnie偶 kobieta. Proces hiperstymulacji jajnik贸w nie jest oboj臋tny dla kobiety. Rozumiem, 偶e to kobieta o tym decyduje, natomiast media w og贸le nie zajmowa艂y si臋 tym - nikt nie mia艂 偶adnych pretensji - 偶e w Krakowie dwa lata temu nast膮pi艂 zgon kobiety, kt贸ra chcia艂a tylko urodzi膰 dziecko z wykorzystaniem procedury in vitro. Czy kto艣 o tym s艂ysza艂? Nie. Je偶eli co艣 takiego by si臋 sta艂o w innym aspekcie, wszystkie tabloidy mia艂yby to na pierwszej stronie. Takie zgony si臋 zdarzaj膮, na skutek hiperstymulacji jajnik贸w nawet zarodki ludzkie wszczepione do macicy ulegaj膮 cz臋艣ciej poronieniu, bo taka jest zasada dzia艂ania zbyt mocno pobudzonego jajnika. W zwi膮zku z tym trzeba w tej materii dopiero decydowa膰, z czym mamy do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-140.22" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">To, co pojawia si臋 w tej dyskusji, jest zatem oparte na faktach, a nie na przypuszczeniach. Wiem, 偶e pewne dowody naukowe zawsze mo偶na zbi膰, bo tak pr贸bowano zrobi膰 w sprawach zwi膮zanych z wadami. Firma farmaceutyczna, kt贸ra produkowa艂a lek stymuluj膮cy jajniki, napisa艂a raport przeciwny. Wzi臋to pod uwag臋 nie wszystkie zdarzenia, kt贸re maj膮 miejsce - tak jak to robi centrum w Atlancie - tylko wybrano 174 dzieci. I na tej podstawie, bo statystyka jest rzecz膮 艂adn膮, powiedziano, 偶e nic takiego nie ma miejsca, 偶e je偶eli s膮 jakie艣 niewielkie r贸偶nice, to one s膮 nieistotne statystycznie, je偶eli chodzi o stan dziecka po urodzeniu w zale偶no艣ci od formy pocz臋cia.</u>
          <u xml:id="u-140.23" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Trzeba si臋 teraz zmierzy膰 z tym, co proponujemy w ustawie. To jest ustawa, w kt贸rej proponujemy uwzgl臋dnienie ca艂o艣ci bioetyki, a nie tylko procedury in vitro. Bioetyka jest nauk膮, jak powiedzia艂em, now膮. Nasz ogl膮d tego, co dzieje si臋 w biomedycynie, w technologii, a jednocze艣nie powi膮zanie tego z pewnymi warto艣ciami etycznymi i moralnymi to jest sprawa coraz bardziej trudna. W zwi膮zku z tym, opr贸cz innych uregulowa艅, zdecydowanie wa偶nych, kt贸re wynikaj膮 z konwencji praw cz艂owieka, zw艂aszcza wobec wyzwa艅 w biomedycynie, proponujemy kilka rozwi膮za艅.</u>
          <u xml:id="u-140.24" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Przede wszystkim w polskim prawie b臋dzie zakaz klonowania. Nie ma go teraz. Jeszcze w czasach, kiedy mia艂em zaszczyt pracowa膰 w Ministerstwie Zdrowia, na apel Kostaryki - kraj mo偶e egzotyczny - Organizacja Narod贸w Zjednoczonych przyj臋艂a rezolucj臋 zakazuj膮c膮 klonowania na ca艂ym 艣wiecie. Ten zakaz po raz pierwszy zostanie zawarty w polskim prawie. Czy dzisiaj mo偶na klonowa膰 w Polsce? Tak. Czy gro偶膮 za to jakiekolwiek sankcje? Nie. Nie ma najmniejszej podstawy prawnej, 偶eby to zrobi膰.</u>
          <u xml:id="u-140.25" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Drug膮 spraw膮 jest to, co si臋 dzisiaj dzieje na rynku technologii medycznych - kwestia chimer i hybryd, takie do艣wiadczenia trwaj膮. Nie chcia艂bym szczeg贸艂owo t艂umaczy膰 r贸偶nicy mi臋dzy chimer膮 i hybryd膮, rzecz polega g艂贸wnie na tym, 偶e z jednorodnego genomu, jakim ja jestem, jakim jest pan profesor, jakim jest pan pose艂, mo偶na stworzy膰 zbitk臋 r贸偶nych mieszanin i mo偶na pana prof. Widackiego z Brigitte Bardot jako艣 tam pokrzy偶owa膰.</u>
          <u xml:id="u-140.26" who="#PoselMarekBorowski">(A pana pos艂a?)</u>
          <u xml:id="u-140.27" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Mnie r贸wnie偶, oczywi艣cie.</u>
          <u xml:id="u-140.28" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">I mo偶na zrobi膰 jeszcze wi臋cej, bo mo偶na stworzy膰 nie tyle hybryd臋, co chimer臋 i np. do艂o偶y膰 troszeczk臋 - ja wiem, 偶e dla cz臋艣ci tej sali by艂oby to fajne - genu 艣wini do organizmu cz艂owieka. Wtedy prawdopodobnie by艂aby uciecha du偶a. A wi臋c ten zakaz r贸wnie偶 b臋dzie.</u>
          <u xml:id="u-140.29" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">W polskim prawie r贸wnie偶 zakazujemy eksperymentowania na embrionach i zarodkach ludzkich z tego powodu, 偶e te eksperymenty, badania naukowe ko艅cz膮 si臋 zazwyczaj zniszczeniem zarodka ludzkiego lub p艂odu, chyba 偶e ma to funkcj臋 lecznicz膮 czy naprawcz膮. 呕eby tego pilnowa膰, trzeba specjalist贸w. Tego nie zrobi Sejm, tego nie zrobi膮 prawnicy, tego nie zrobi膮 sami lekarze. To mo偶e zrobi膰 - i to proponujemy w tej ustawie, r贸wnie偶 pan pose艂 Gowin to proponuje - rada, komisja bioetyczna, kt贸rej sk艂ad musi by膰 bardzo szeroki. Powinni wej艣膰 do niej ci, kt贸rzy bior膮 pod uwag臋 wszystkie aspekty zagadnie艅 bioetycznych, od etycznych, moralnych, 艣wiatopogl膮dowych po prawne i lekarskie. I tak膮 rad臋 z prezesem jako organem proponujemy powo艂a膰, bo eksperyment medyczny, nie tylko z wykorzystaniem p艂od贸w, wymaga i zastanowienia, i odpowiedniego placetu, a to, co niestety obserwuje si臋 w medycynie, jest pewn膮 r贸wni膮 pochy艂膮. Staczanie si臋 po tej r贸wni pochy艂ej, a taki proces zosta艂 ju偶 uruchomiony na 艣wiecie, mo偶e mie膰 konsekwencje, z kt贸rych dzisiaj sobie nie zdajemy sprawy.</u>
          <u xml:id="u-140.30" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Ta ustawa zak艂ada zakaz tworzenia zarodk贸w ludzkich poza organizmem kobiety, czyli na dobr膮 spraw臋 m贸wi 藵stop藵 procedurze in vitro. Oczywi艣cie w tej ustawie jest r贸wnie偶 zakaz niszczenia embrion贸w, a musimy pami臋ta膰, 偶e 偶yjemy w pewnej rzeczywisto艣ci, opisujemy j膮 23 lata po urodzeniu si臋 pierwszego dziecka dzi臋ki metodzie in vitro. Ja przestrzegam, 偶eby nie m贸wi膰 o dziecku z pr贸b贸wki, to nie s膮 dzieci z pr贸b贸wki, to mo偶e ich pi臋tnowa膰. To s膮 dzieci, kt贸re urodzi艂y si臋 dzi臋ki metodzie in vitro. Mamy 30, mo偶e 40, mo偶e 50 tys. zarodk贸w ludzkich w stanie g艂臋bokiej hibernacji - przypomn臋, minus 195,6</u>
          <u xml:id="u-140.31" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Ta ustawa r贸wnie偶 wprowadza tzw. program ratunkowy, czyli zajmuje si臋 tym problemem, kt贸ry dzisiaj mamy w odniesieniu do termos贸w, odpowiednich bank贸w embrion贸w ludzkich. Ten program ratunkowy oparty jest nie na wydumanym prawodawstwie, tylko stosowanym. Przyk艂adem jest Francja, bo to Francja stosuje tego rodzaju programy. Mo偶na i chcemy robi膰 wszystko, 偶eby te dzieci, te zarodki ludzkie, kt贸re s膮 w fazie zamro偶enia, przywr贸ci膰 do 偶ycia. Jak to mo偶na zrobi膰? Przede wszystkim musi wyst膮pi膰 biologiczna matka. Ona ma w tej ustawie dwuletni, w wyj膮tkowych przypadkach, za zgod膮 prezesa urz臋du bioetycznego, trzyletni okres na decyzj臋, czy chce przyj膮膰 zarodek i urodzi膰 dziecko, czy nie. Oczywi艣cie s膮 r贸偶ne przypadki losowe, mo偶e jej nie by膰 na tym 艣wiecie i wtedy zarodek jest jakby bezpa艅ski. Chcemy r贸wnie偶, 偶eby ta biologiczna matka nie by艂a zwi膮zana wi膮偶膮cym s艂owem z m臋偶em, bo mog膮 si臋 zdarzy膰 r贸偶ne sytuacje. To ona tutaj podejmuje suwerenn膮 decyzj臋 co do urodzenia dziecka. W odmiennej od opisanej sytuacji jest mo偶liwo艣膰 adopcji zarodka ludzkiego przez inne osoby.</u>
          <u xml:id="u-140.32" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Po pierwsze, te osoby wska偶e s膮d. Korzystamy tutaj z dorobku polskiego prawa zawartego w ca艂ej cywilistyce, a dok艂adnie w Kodeksie rodzinnym i opieku艅czym, dotycz膮cego przysposobienia. Mo偶na poprzez decyzj臋 s膮du uczestniczy膰 w transferze ju偶 wytworzonego zarodka ludzkiego i urodzi膰 dziecko. Kto jest preferowany? Mniej wi臋cej wiemy, orzecznictwo w tej sprawie jest w Polsce jednoznacznie przetarte, je偶eli chodzi o sprawy adopcyjne. Oczywi艣cie zawsze na pocz膮tku b臋d膮 to pary ma艂偶e艅skie, s膮d zbada zdolno艣膰 rodziny do adopcji dziecka, ale w niekt贸rych przypadkach mog膮 to by膰 r贸wnie偶 samotne kobiety. Nie przewidujemy, 偶eby to byli samotni m臋偶czy藕ni, po pierwsze, z przyczyn fizjologicznych, po drugie, nie wydaje nam si臋 to w艂a艣ciwe.</u>
          <u xml:id="u-140.33" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Oczywi艣cie, jak w ka偶dej ustawie, s膮 r贸wnie偶 przepisy karne. Ka偶da ustawa, nie tylko Prawa i Sprawiedliwo艣ci, zawiera te przepisy karne, tak samo Lewicy, jak i innych klub贸w. Te przepisy karne maj膮 jedn膮 zasad臋. Kobieta, kt贸ra uczestniczy w procedurze in vitro, nigdy nie podlega karze. Podlegaj膮 ci, kt贸rzy 艂ami膮 ustaw臋. Kary s膮 skorelowane z innymi przepisami w tej materii oraz og贸ln膮 filozofi膮 Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-140.34" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Na zako艅czenie, zanim b臋d臋 prosi艂 o poparcie tego projektu, chcia艂bym si臋 jeszcze odnie艣膰 do jednej sprawy. Ot贸偶 niedawno zostali艣my poinformowani o Nagrodzie Nobla za procedur臋 in vitro. To rzeczywi艣cie, bior膮c pod uwag臋 technologi臋 medyczn膮, jest osi膮gni臋cie. Zapominamy jednak o fakcie, kt贸ry mia艂 miejsce dok艂adnie 52 lata temu. Ot贸偶 52 lata temu jeden z profesor贸w genetyki w Pary偶u, we Francji, znalaz艂 przyczyn臋 tego, 偶e rodz膮 si臋 dzieci z zespo艂em Downa. Stwierdzi艂, 偶e jest to wada genetyczna, kt贸ra polega na tzw. trisomii albo trizomii, jak niekt贸rzy m贸wi膮, chromosomu 21. W wyniku tej anomalii genetycznej rodzi si臋 dziecko z zespo艂em Downa. Spr贸bowa艂em zajrze膰 do biblioteki i sprawdzi膰, co wtedy pisano: nareszcie mamy osi膮gni臋cie, 偶eby zmierzy膰 si臋 z chorob膮 Downa, b臋dziemy mogli te dzieci leczy膰. Wiem, wtedy pisano te偶, 偶e trzeba jeszcze post臋pu medycznego itd., ale b臋dziemy mieli narz臋dzia, wiemy, 偶e to jest sprawa genetyczna i by膰 mo偶e w przysz艂o艣ci t臋 wad臋 uda si臋 usun膮膰. Jaka jest praktyka Anno Domini 2009? Mam tylko takie informacje, nie mam danych z tego roku. Ot贸偶 we Francji, w tej samej Francji, kt贸ra by艂a ojczyzn膮 tego wiekopomnego odkrycia, 96,8% ci膮偶, w przypadku kt贸rych w badaniach prenatalnych stwierdzono trisomi臋 21, poddano aborcji. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-140.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Prosz臋 o zabranie g艂osu pana pos艂a Jaros艂awa Gowina w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy zawartego w druku nr 3467.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, panie po艣le.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PoselJaroslawGowin">Pani Marsza艂ek! Panie i Panowie Pos艂owie! To jest historyczny moment. Nasza debata ko艅czy 20-letni okres tch贸rzostwa klasy politycznej, bo tylko tym tch贸rzostwem mo偶na wyja艣ni膰 fakt, 偶e jeste艣my jednym z ostatnich kraj贸w w Europie, gdzie 偶adnych, podkre艣lam, 偶adnych regulacji prawnych w ca艂ym szeregu wa偶nych kwestii bioetycznych nie ma. To, 偶e nie ma tych regulacji w takiej dziedzinie, jak zap艂odnienie in vitro, czyli w dziedzinie, w kt贸rej chodzi dos艂ownie o 偶ycie i 艣mier膰, jest moralnym, politycznym i spo艂ecznym skandalem.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#PoselJaroslawGowin">Co dzieje si臋 tam, gdzie nie ma prawa? Tam, gdzie nie ma prawa, wszystko wolno, a gdzie wszystko wolno, dziej膮 si臋 rzeczy najr贸偶niejsze. Dziej膮 si臋 rzeczy pi臋kne, bo je偶eli rodzi si臋 dziecko, nawet metod膮 sztucznego pocz臋cia, to jest zawsze cud powstania nowego kosmosu. A dziej膮 si臋 te偶 i mog膮 si臋 dzia膰 rzeczy straszne. Ludzkie embriony mog膮 by膰 i s膮 niszczone, handluje si臋 nimi, poddaje si臋 je eksperymentom naukowym, 艂膮cznie z t膮 najskrajniejsz膮 form膮 eksperymentu naukowego, jak膮 jest klonowanie i tworzenie chimer czy hybryd. Luka prawna, o kt贸rej m贸wi臋, dotyczy nie tylko kwestii zap艂odnienia in vitro, lecz tak偶e ca艂ego szeregu innych dylemat贸w bioetycznych. Trzeba podj膮膰 pr贸b臋 ca艂o艣ciowego uregulowania tych kwestii. Projekt, o kt贸rym m贸wi艂 pan minister Piecha, oraz projekt ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrionu ludzkiego oraz Polskiej Radzie Bioetycznej i zmianie innych ustaw, kt贸ry mam zaszczyt pa艅stwu przedstawi膰, stanowi膮 pr贸by ca艂o艣ciowego uporz膮dkowania obszaru bioetyki.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#PoselJaroslawGowin">To uporz膮dkowanie jest wa偶ne nie tylko ze wzgl臋d贸w moralnych, spo艂ecznych i politycznych. Warto przypomnie膰 tak偶e fakt, 偶e Polska ma pewne zobowi膮zania mi臋dzynarodowe. Wst臋puj膮c do Unii Europejskiej, zobowi膮zali艣my si臋, 偶e do kwietnia 2006 r. wprowadzimy pewne dyrektywy unijne. Mija w艂a艣nie 4,5 roku od zako艅czenia okresu, w kt贸rym mieli艣my wprowadzi膰 te dyrektywy. Nie uchwalono stosownych akt贸w prawnych, konsekwencj膮 czego mo偶e by膰 na艂o偶enie w ka偶dej chwili na Polsk臋 surowych kar finansowych.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#PoselJaroslawGowin">Jak ju偶 powiedzia艂em, projekt, kt贸ry pa艅stwu przedstawiam, stanowi pr贸b臋 ca艂o艣ciowego uregulowania kwestii bioetycznych, wi臋c dotyczy nie tylko zagadnienia zap艂odnienia in vitro, lecz tak偶e wspomnianego dostosowania polskiego prawa do dyrektyw unijnych w sprawie ustalenia norm jako艣ci i bezpiecznego oddawania, pobierania, testowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania i dystrybucji tkanek oraz narz膮d贸w ludzkich, a tak偶e do dyrektyw, kt贸re odnosz膮 si臋 do wymaga艅 technicznych dotycz膮cych dawstwa, pobierania, badania tkanek i kom贸rek ludzkich.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#PoselJaroslawGowin">Podobnie jak w przypadku projektu prezentowanego przez pana ministra Piech臋 w naszym projekcie proponuje si臋 powo艂anie specjalnego cia艂a, organu, kt贸ry nadzorowa艂by rozw贸j osi膮gni臋膰 naukowych, 艣ledzi艂by polsk膮 i 艣wiatow膮 debat臋 bioetyczn膮 oraz s艂u偶y艂by rad膮 nam - prawodawcom. Utworzenie Polskiej Rady Bioetycznej, jak proponujemy nazwa膰 t臋 instytucj臋, stanowi zreszt膮 jeden z wymog贸w konwencji bioetycznej, kt贸r膮 Polska podpisa艂a w 1997 r., ale kt贸ra do tej pory nie zosta艂a ratyfikowana.</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#PoselJaroslawGowin">Co jeszcze przewiduje projekt ustawy? Przewiduje on wprowadzenie zakazu klonowania istot ludzkich - o czym m贸wi艂 r贸wnie偶 pan minister Piecha - zar贸wno reprodukcyjnego, jak i terapeutycznego, bo rozgraniczenie tych dw贸ch form jest bardzo w膮tpliwe pod wzgl臋dem naukowym i praktycznym.</u>
          <u xml:id="u-142.6" who="#PoselJaroslawGowin">Proponujemy tak偶e wprowadzenie zakazu poddawania eksperymentom medycznym dzieci, w tym tak偶e dzieci w fazie prenatalnej, oraz os贸b pe艂noletnich, niezdolnych do wyra偶enia 艣wiadomej zgody. To te偶, prosz臋 pa艅stwa, stanowi jeden z moralnych skandali wsp贸艂czesnej Polski. Brak jest precyzyjnych uregulowa艅, kt贸re chroni艂yby prawa os贸b niepe艂nosprawnych czy te偶 prawa wi臋藕ni贸w. Dzisiaj mo偶na takich ludzi poddawa膰 eksperymentom naukowym w艂a艣ciwie bez ich zgody. Proponujemy wprowadzenie zakazu manipulacji genetycznych na ludzkim genomie, co jest oczywiste, a tak偶e regulacji wykluczaj膮cych mo偶liwo艣膰 obarczania lekarzy czy instytucji medycznych roszczeniami odszkodowawczymi za urodzenie dziecka niepe艂nosprawnego, to znaczy chcemy rozwi膮za膰 problem tzw. dzieci 藕le urodzonych.</u>
          <u xml:id="u-142.7" who="#PoselJaroslawGowin">Proponujemy wreszcie zwi臋kszenie zakresu pomocy ze strony pa艅stwa dla dzieci wymagaj膮cych sta艂ej opieki i ich rodzin. To jest bardzo wa偶ne, 偶eby艣my dbali o dzieci od momentu pocz臋cia i ich rodziny. Jest moment narodzin, a potem rodziny nios膮ce na sobie ci臋偶ar wychowania dzieci niepe艂nosprawnych s膮 w艂a艣ciwie pozostawione przez pa艅stwo bez opieki, jest ona symboliczna. Ustawa przewiduje zwi臋kszenie pomocy pa艅stwa dla takich rodzin. Doprecyzowuje ona zapisy dotycz膮ce warunk贸w przeprowadzania eksperyment贸w naukowych na cz艂owieku. Te zapisy w polskim prawie istniej膮 od dawna, ale z pewnych wzgl臋d贸w nie spe艂niaj膮 standard贸w wsp贸艂czesnej nauki. Wreszcie ustawa przewiduje tak偶e wprowadzenie tzw. testamentu 偶ycia, czyli umo偶liwienie ka偶demu z nas z艂o偶enia o艣wiadczenia, kt贸re chroni膰 nas b臋dzie przed stosowaniem terapii uporczywej w sytuacjach, w kt贸rych nie byliby艣my ju偶 zdolni do wyra偶enia naszej woli.</u>
          <u xml:id="u-142.8" who="#PoselJaroslawGowin">M贸wi臋 o tych wszystkich sprawach, bo ka偶da z nich ma znaczenie fundamentalne, ale mam te偶 艣wiadomo艣膰, 偶e debata publiczna b臋dzie si臋 koncentrowa艂a wok贸艂 jednego problemu - zap艂odnienia in vitro. Je偶eli chcemy ten problem rozwi膮za膰, to najpierw musimy sobie odpowiedzie膰 na pytanie: Czym lub kim jest zarodek ludzki? Wielu z nas w tej sprawie ma g艂臋bokie prze艣wiadczenia religijne, kt贸re sprawiaj膮, 偶e wierzymy w to, i偶 偶ycie ludzkie zaczyna si臋 w momencie pocz臋cia. Wielu z nas dochodzi do tego samego wniosku inn膮 metod膮 - metod膮 racjonalnego, filozoficznego namys艂u, ale jest te偶 wielu ludzi dobrej woli, kt贸rzy po g艂臋bokim, powa偶nym namy艣le dochodz膮 do wniosku, 偶e pocz膮tek 偶ycia nale偶y wyznacza膰 na p贸藕niej. Te granice wyznaczane s膮 na r贸偶ne sposoby i trzeba sobie powiedzie膰 jasno, 偶e to jest fundamentalne pytanie, fundamentalny sp贸r, kt贸rego nie rozstrzygniemy w tym sensie, 偶e nie uzgodnimy tych stanowisk. Pozostanie zasadnicza przepa艣膰 co do kwestii metafizycznego statusu istoty ludzkiej. Je偶eli nie jeste艣my w stanie uzgodni膰, od kt贸rego momentu zaczyna si臋 偶ycie, to jakim drogowskazem moralnym powinni艣my si臋 kierowa膰 w tworzeniu prawa bioetycznego? Powo艂am si臋 na dwa autorytety. Autorytet pierwszy to prawo rzymskie, kt贸re opiera艂o si臋 na zasadzie in dubio pro vita humana, tzn. w przypadkach w膮tpliwych nale偶y rozstrzyga膰 na rzecz ludzkiego 偶ycia. Je偶eli nie mamy pewno艣ci, czy zarodek ludzki jest, czy nie jest istot膮 ludzk膮, jest, czy nie jest dzieckiem, to powinni艣my post臋powa膰 tak, jak gdyby nim by艂. I autorytet drugi, mo偶e to pa艅stwa zaskoczy, 偶e s艂yszycie o tym autorytecie z moich ust, ale wiele lat temu z tej m贸wnicy cz艂owiek b臋d膮cy jak najdalej od fundamentalizmu katolickiego i w og贸le od wszelkiego fundamentalizmu, Jacek Kuro艅, m贸wi艂 w debacie nad ustaw膮 reguluj膮c膮 kwesti臋 aborcji, 偶e je偶eli my艣liwy nie ma pewno艣ci, czy istota, kt贸ra porusza si臋 za krzewami, to zwierz臋 czy cz艂owiek, to nie strzela. Je偶eli nie mamy pewno艣ci, czy ludzki zarodek w fazie embrionalnej powsta艂y metod膮 sztucznego zap艂odnienia jest, czy nie jest cz艂owiekiem, to nie strzelamy, traktujemy go tak, jak gdyby by艂 cz艂owiekiem. To jest pierwsze fundamentalne rozstrzygniecie, na kt贸rym opiera si臋 przedstawiany projekt.</u>
          <u xml:id="u-142.9" who="#PoselJaroslawGowin">Je偶eli za艂o偶ymy, 偶e zarodek ludzki ma by膰 traktowany tak jak istota ludzka, to w takim razie naszym regulacjom powinny przy艣wieca膰 zapisy polskiej konstytucji. W art. 30 orzeka ona, 偶e 藕r贸d艂em wszelkich wolno艣ci i praw jest niezbywalna godno艣膰 cz艂owieka, a w art. 38 deklaruje, 偶e 偶ycie ludzkie jest zasadnicz膮 warto艣ci膮 konstytucyjn膮. Co z tego wynika z punktu widzenia sporu o dopuszczalno艣膰 zap艂odnienia in vitro? Wielu z nas ma zasadnicze, religijne w膮tpliwo艣ci dotycz膮ce tej metody. Wielu z nas ma zasadnicze w膮tpliwo艣ci natury medycznej czy biologicznej. O tych ostatnich m贸wi艂 obszernie pan minister Piecha. Chc臋 powiedzie膰, 偶e w ogromnej mierze podzielam te w膮tpliwo艣ci natury medycznej. R贸wnocze艣nie jednak uwa偶am, 偶e - czy nam si臋 to podoba, czy nie - w Polsce nie ma spo艂ecznego ani politycznego przyzwolenia na wprowadzenie zakazu stosowania metody in vitro. Zamiarem autor贸w przedk艂adanego projektu ustawy jest zatem zalegalizowanie praktyki trwaj膮cej ju偶 od ponad 20 lat, przy r贸wnoczesnym zapewnieniu maksymalnej mo偶liwej ochrony praw dziecka w fazie embrionalnej, a tak偶e praw pacjent贸w, a zw艂aszcza pacjentek.</u>
          <u xml:id="u-142.10" who="#PoselJaroslawGowin">Podkre艣lam jeszcze raz, propozycje, kt贸re przedstawiam, nie opieraj膮 si臋 na jakichkolwiek przes艂ankach religijnych. One opieraj膮 si臋 na uniwersalnych zasadach etycznych, na nowoczesnej wiedzy naukowej i na polskiej konstytucji. To s膮 3 藕r贸d艂a tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-142.11" who="#PoselJaroslawGowin">Jakie s膮 szczeg贸艂y, je偶eli chodzi o zap艂odnienie in vitro? Przede wszystkim projekt przewiduje wprowadzenie zakazu tworzenia embrion贸w nadliczbowych. Dlaczego zakaz? Ca艂膮 procedur臋 opisywa艂 minister Piecha, jestem wi臋c z tego zwolniony. Je偶eli tworzymy ludzk膮 istot臋 i robimy to z zamiarem zamro偶enia jej, a potem ewentualnie si臋gni臋cia po ni膮 lub nie - wiadomo, 偶e w przypadku 99% zamro偶onych ludzkich embrion贸w nigdy si臋 ju偶 po nie nie si臋gnie - je偶eli stosujemy tak膮 praktyk臋, to znaczy, 偶e przyznajemy istocie ludzkiej warunkowe prawo do 偶ycia. Jest to sprzeczne z podstawowymi zasadami cywilizacji zachodniej. Kolejny cz艂owiek daleki od jakiegokolwiek fundamentalizmu Immanuel Kant m贸wi艂, 偶e cz艂owieka nale偶y traktowa膰 zawsze jako cel, a nigdy jako 艣rodek. Dopuszczaj膮c mro偶enie ludzkich zarodk贸w, dopuszczamy instrumentalne traktowanie cz艂owieka.</u>
          <u xml:id="u-142.12" who="#PoselJaroslawGowin">Je偶eli nie ma zarodk贸w nadliczbowych, to - rzecz jasna - zakazana powinna by膰 tak偶e selekcja zarodk贸w. Ona powinna by膰 zakazana niezale偶nie od tego, czy dopu艣cimy mo偶liwo艣膰 tworzenia embrion贸w nadliczbowych, czy nie. Selekcja jest form膮 eugeniki. Jest rzecz膮 ohydn膮, obarczon膮 najgorszymi historycznymi skojarzeniami, dopuszczanie do sytuacji, w kt贸rej to lekarz decyduje, kt贸ra z istot ludzkich ma prawo do 偶ycia, a kt贸ra tego prawa jest pozbawiona.</u>
          <u xml:id="u-142.13" who="#PoselJaroslawGowin">W projekcie, kt贸ry przedk艂adam, dopuszczalne jest tworzenie od 1 do 2 embrion贸w. Je偶eli b臋d膮 2, to oba powinny by膰 implantowane matce. Mro偶enie dopuszczalne jest tylko w sytuacjach skrajnych, kiedy powstaje potrzeba ratowania 偶ycia ludzkiego embrionu, je偶eli okazuje si臋, 偶e na przyk艂ad po wytworzeniu tego embrionu matka ze wzgl臋d贸w zdrowotnych czy losowych nie jest w stanie go przyj膮膰 albo je偶eli odmawia takiego przyj臋cia. Wtedy te embriony s膮 mro偶one, ratuje si臋 ludzkie 偶ycie, a nast臋pnie wszczyna si臋 normaln膮 procedur臋 adopcyjn膮, zbli偶on膮 do tej, jaka obowi膮zuje w przypadku dzieci ju偶 narodzonych.</u>
          <u xml:id="u-142.14" who="#PoselJaroslawGowin">Oczywi艣cie rozwi膮zanie, kt贸re proponuj臋, obarczone jest bardzo powa偶nym zarzutem wymuszania na pacjentkach poddawania si臋 kolejnej stymulacji hormonalnej, o kt贸rej skutkach m贸wi艂 ju偶 pan minister Piecha. To jest powa偶ny zarzut. Na szcz臋艣cie mo偶na go odeprze膰 dzi臋ki najnowszym osi膮gni臋ciom nauki. Nie trzeba ju偶 bowiem mrozi膰 ludzkich zarodk贸w. Mo偶na mrozi膰 kom贸rki jajowe - mro偶enie tkanek, moim zdaniem, nie narusza 偶adnej z zasad moralnych - a nast臋pnie w przypadku wyst膮pienia takiej potrzeby rozmra偶a膰 je, zap艂adnia膰 i przeprowadza膰 ca艂膮 procedur臋, kt贸ra oby zako艅czy艂a si臋 urodzeniem dziecka.</u>
          <u xml:id="u-142.15" who="#PoselJaroslawGowin">Co proponujemy ponadto - rzecz jasna, zakaz niszczenia zarodk贸w ludzkich, zakaz handlu nimi, zakaz poddawania ich eksperymentom naukowym.</u>
          <u xml:id="u-142.16" who="#PoselJaroslawGowin">Kolejny problem, kt贸ry musi rozstrzygn膮膰 prawodawca, to pytanie, kto powinien mie膰 dost臋p do procedury zap艂odnienia in vitro. Jest to zagadnienie dosy膰 szerokie. Czy tylko ma艂偶e艅stwa, wszystkie pary heteroseksualne, kt贸re poddadz膮 si臋 pe艂nemu cyklowi leczenia niep艂odno艣ci, osoby samotne, czy te偶 pary homoseksualne? W niekt贸rych krajach europejskich przyjmowane s膮 rozwi膮zania przewiduj膮ce ka偶d膮 z tych mo偶liwo艣ci. Poniewa偶 konstytucja orzeka, 偶e powinni艣my troszczy膰 si臋 o godno艣膰 dziecka, a kodeks rodzinny przewiduje, 偶e dobro dziecka powinno by膰 warto艣ci膮 nadrz臋dn膮, proponujemy, aby dost臋p do procedury in vitro mia艂y tylko ma艂偶e艅stwa. Podkre艣lam jeszcze raz, jedynym powodem, dla kt贸rego proponujemy takie rozwi膮zanie, jest troska o dobro dziecka. Wszyscy mogliby艣my poda膰 przyk艂ady koszmarnych ma艂偶e艅stw i wspania艂ych konkubinat贸w, ale, statystycznie rzecz bior膮c, to ma艂偶e艅stwo, tradycyjny model rodziny jest najlepszym 艣rodowiskiem wychowawczym, najlepszym 艣rodowiskiem dla rozwoju dziecka.</u>
          <u xml:id="u-142.17" who="#PoselJaroslawGowin">Pomin臋 inne rozwi膮zania szczeg贸艂owe. Cz臋艣ciowo pokrywaj膮 si臋 one z tym, o czym m贸wi艂 pan minister Piecha, po cz臋艣ci s膮 odmienne. Tak czy inaczej czeka nas d艂uga i ci臋偶ka praca, b臋dziemy musieli podj膮膰 trudne decyzje. Chcia艂bym powiedzie膰, 偶e w czasie debaty dotycz膮cej zap艂odnienia in vitro natrafimy na wyj膮tkowo skomplikowany splot rozmaitych dylemat贸w: etycznych, medycznych, religijnych. Nie dojdziemy do zgody w tych sprawach. Nie ma sensu si臋 oszukiwa膰, nie ma sensu d膮偶y膰 do zgody we wszystkich sprawach. Musimy szuka膰 kompromisu. Szukajmy tego kompromisu w debacie. Mam nadziej臋, 偶e b臋dzie ona wolna od agresji, od ideologicznego zacietrzewienia. Musimy tak偶e szuka膰 dobrych wzorc贸w. W Europie s膮 r贸偶ne modele rozwi膮zywania dylemat贸w bioetycznych. Modele, do kt贸rych nawi膮zuj臋, realizowane s膮 w takich krajach, jak W艂ochy, Niemcy czy Szwajcaria. W krajach, w kt贸rych pewn膮 wra偶liwo艣膰, pewne wyczulenie na zagro偶enia zwi膮zane z rozwojem biomedycyny i biotechnologii, uzasadnione mo偶e wzgl臋dami historycznymi, 艂膮czy si臋 z najnowocze艣niejszymi osi膮gni臋ciami naukowymi.</u>
          <u xml:id="u-142.18" who="#PoselJaroslawGowin">Ko艅cz膮c, chcia艂bym wyrazi膰 nadziej臋, 偶e tak jak dzisiaj nie brakuje nam odwagi, by t臋 debat臋 rozpocz膮膰, za jaki艣 czas nie zabraknie nam odwagi, aby doprowadzi膰 j膮 do ko艅ca i uchwali膰 ustaw臋, kt贸ra zako艅czy sytuacj臋 moralnego skandalu, na kt贸ry przyzwalali艣my przez 20 lat. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-142.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Prosz臋 o zabranie g艂osu pani膮 pos艂ank臋 Ma艂gorzat臋 Kidaw臋-B艂o艅sk膮 w celu przedstawienia uzasadnienia projekt贸w ustaw zawartych w drukach nr 3468, 3469 i 3470.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, pani pose艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Ciesz臋 si臋 tak偶e bardzo, 偶e dosz艂o wreszcie do tej debaty po dw贸ch latach pracy nad ustawami o in vitro, po dyskusjach na temat in vitro, ale tak naprawd臋 po dyskusjach na temat bioetyki. Sprowadzamy bowiem te dyskusje do dyskusji o in vitro, a tak naprawd臋 problem jest du偶o szerszy. 艢wiat wok贸艂 nas si臋 zmienia, przed nauk膮 pojawiaj膮 si臋 nowe wyzwania, ale tak偶e nowe zagro偶enia. Na ten temat nie dyskutowali艣my, nie pr贸bowali艣my si臋 nad tym pochyli膰. Ciesz臋 si臋, 偶e teraz wsp贸lnie dochodzimy do wniosku, 偶e potrzebna jest ustawa reguluj膮ca sprawy bioetyki. Wolno艣膰 bowiem jest czym艣 wspania艂ym, ale ta wolno艣膰 nie mo偶e by膰 za wszelk膮 cen臋. Musimy pewne dzia艂ania monitorowa膰, a pewnych zakazywa膰. I tutaj, na tej sali jest powszechna zgoda co do tego, 偶e taka ustawa jest potrzebna, 偶e potrzebna jest taka instytucja jak rada do spraw bioetyki. Taka instytucja, kt贸ra wskazywa艂aby nam te niebezpiecze艅stwa, kt贸re wi膮偶膮 si臋 z nauk膮, albo sprawdza艂a i orzeka艂a, 偶e takich niebezpiecze艅stw nie ma, 偶e to jest dobra droga. Taka instytucja powinno dzia艂a膰 ju偶 w Polsce od dawna. Nie mamy tego. Podpisali艣my konwencj臋 bioetyczn膮, ale jednak w Polsce jej nie przyj臋li艣my. Dyskusja, kt贸ra w tej chwili si臋 toczy, nad stworzeniem rady do spraw bioetyki daje nadziej臋 na to, 偶e mogliby艣my 藵w艂膮czy膰 si臋藵 w takie prawodawstwo, jakie obowi膮zuje na ca艂ym 艣wiecie. To prawda, 偶e w Polsce dozwolone s膮 wszelkiego rodzaju eksperymenty. Mam jednak nadziej臋, 偶e nikt w Polsce nie klonuje, nie tworzy hybryd, nie przeprowadza pewnych eksperyment贸w. Mam nadziej臋, 偶e tak nie jest. Nigdzie jednak prawnie nie jest to zakazane. Tak wi臋c wyj艣cie od tego, 偶e stwarzamy pewne obszary, w ramach kt贸rych chcemy zgodnie powiedzie膰, co mo偶emy robi膰, a co nie, jest bardzo wa偶ne. Rzeczywi艣cie mieszcz膮 si臋 w tym tak偶e zagadnienia zwi膮zane z in vitro, bo to te偶 jest obszar zupe艂nie nowy - to prawda, z tym te偶 wszyscy si臋 zgadzaj膮 - od 23 lat w og贸le bez 偶adnej kontroli. W Polsce w tej chwili dzia艂a oko艂o 60 klinik, w kt贸rych ta metoda jest stosowana. Wiemy, 偶e tylko w kilku te standardy s膮 takie, jak powinny by膰. I to standardy nie tylko zwi膮zane z dba艂o艣ci膮 o zdrowie kobiety, o zdrowie dziecka, gdy偶 chodzi mi o standardy medyczne, jakie powinny by膰 spe艂nione w tych klinikach. Nie ma raport贸w, nie wiemy tak naprawd臋, ile tych zarodk贸w jest wytwarzanych, kto stosuje t臋 metod臋. To jest wielka tajemnica. To powinno by膰 uporz膮dkowane. Nie wiemy, czy nie ma handlu zarodkami, bo nikt si臋 tym nigdy nie zajmowa艂. Dlatego te偶 w naszej ustawie bioetycznej zawarli艣my punkt dotycz膮cy in vitro, kt贸ry w stosunku do ustaw czy dyrektyw unijnych bardzo zaostrza te sprawy, wprowadzaj膮c kontrol臋 nad tym, co dzieje si臋 w procesie in vitro. Po pierwsze, wyszli艣my z za艂o偶enia, 偶e ta metoda musi by膰 stosowana zgodnie z wiedz膮 medyczn膮, wiedz膮 naukow膮. My tutaj ustawowo nie mo偶emy nakaza膰 tego, jak ta metoda ma by膰 stosowana, bo od tego s膮 lekarze, kt贸rzy wiedz膮, co zrobi膰, 偶eby skuteczno艣膰 tej metody by艂a jak najwi臋ksza, 偶eby zapewni膰 bezpiecze艅stwo zar贸wno matce, jak te偶 dziecku.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">Wyszli艣my z za艂o偶enia - bo m贸wi臋 tutaj w imieniu zespo艂u, kt贸ry pracowa艂 przez 9 miesi臋cy nad tymi ustawami - 偶e nie wiemy, czy zarodek - mieli艣my co do tego w膮tpliwo艣ci - to ju偶 na pewno jest cz艂owiek. Poniewa偶 mieli艣my te w膮tpliwo艣ci, postanowili艣my w jak najwi臋kszej mierze zabezpieczy膰 zarodek. Zgodnie z nasz膮 ustaw膮 nie wolno zarodka niszczy膰, nie mo偶na na zarodku eksperymentowa膰. Tak wi臋c 偶aden zarodek nie mo偶e by膰 zniszczony. Jedyn膮 form膮, kt贸ra pozwala ten zarodek ochroni膰 - m贸wi艂 o tym zreszt膮 pan pose艂 Gowin - jest forma mro偶enia zarodka, poniewa偶 daje to szans臋, 偶eby go p贸藕niej wykorzysta膰, szans臋 kolejnej ci膮偶y, urodzenia si臋 kolejnego dziecka. Nauka si臋 w tej chwili zmieni艂a. W tej chwili nie jest tak, jak by艂o 20 lat temu, kiedy tych zarodk贸w tworzono niesko艅czon膮 ilo艣膰. Teraz wiemy, 偶e tych zarodk贸w potrzeba jak najmniej. Poza tym w naszej ustawie jest zapisane, 偶e para, kt贸ra decyduje si臋 na t臋 metod臋 - a ta metoda nie jest metod膮, kt贸ra jest na zawo艂anie - ka偶da para, kt贸ra spr贸bowa艂a ju偶 wszystkich metod leczenia bezp艂odno艣ci, kt贸ra nie mo偶e doj艣膰 do tego dziecka, dopiero w ostateczno艣ci decyduje si臋 na in vitro. In vitro nie jest na pocz膮tku, ale na ko艅cu tej drogi, przez kt贸r膮 ka偶da para musi przej艣膰, je偶eli chce by膰 pe艂n膮 rodzin膮 i mie膰 dziecko. Tak naprawd臋 dziecko jest najwi臋kszym szcz臋艣ciem cz艂owieka, jest tym, co sprawia, 偶e ludzie s膮 razem, co daje szans臋 wspania艂ego wsp贸lnego 偶ycia. Dziecko jest najwa偶niejsze. Tak wi臋c te pary przechodz膮 naprawd臋 swoist膮 drog臋 przez m臋k臋, 偶eby doj艣膰 do tego upragnionego momentu. In vitro jest na ko艅cu tej drogi. I niestety te偶 nie do ko艅ca daje t臋 szans臋 na urodzenie, ale daje szans臋 zdecydowanie wi臋ksz膮, ni偶 gdyby tej metody nie stosowa膰. W dzisiejszych czasach tych zarodk贸w rzeczywi艣cie trzeba stworzy膰 jak najmniej. I je偶eli para 艣wiadomie do tego podchodzi, a taki jest zapis w tej ustawie, 偶e musi mie膰 pe艂n膮 艣wiadomo艣膰, 偶e bierze odpowiedzialno艣膰 za tworzone zarodki, nie ma tu zagro偶enia, 偶e te zarodki b臋d膮 w jakim艣 niebycie, 偶e nie wiadomo, gdzie b臋d膮. Oczywi艣cie w niekt贸rych sytuacjach para mo偶e zgodzi膰 si臋 na to, aby taki zarodek przekaza膰 innej parze, 偶eby 偶aden zarodek nie musia艂 d艂ugo znajdowa膰 si臋 w stanie takiej hibernacji. Naprawd臋 dbamy o to, 偶eby wykorzysta膰 te zarodki maksymalnie.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">Rzeczywi艣cie, b臋dziemy mieli problem z tym, co dzia艂o si臋 przez te 30 czy 20 lat, chodzi o brak kontroli nad tym wszystkim. To jest problem, co zrobi膰 z zarodkami, kt贸re s膮, i tak naprawd臋 nie wiemy dok艂adnie, jak s膮 przechowywane, nie wiemy, jak powsta艂y. Nie wiemy tego, dlatego ba艂abym si臋 takich stwierdze艅, jak u pana pos艂a Piechy, 偶e taki zarodek mo偶e by膰 przekazany innej parze. Nie wiemy, co tam jest, bo to nigdy nie by艂o nadzorowane, monitorowane.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">Nast臋pna, bardzo wa偶na sprawa, o kt贸rej trzeba powiedzie膰. Musimy uregulowa膰 te sprawy nie tylko pod wzgl臋dem medycznym czy bioetycznym, ale tak偶e musimy je uregulowa膰 w Kodeksie rodzinnym i opieku艅czym. Dlatego 偶e wychodzimy z za艂o偶enia, 偶e ka偶de dziecko, kiedy doro艣nie i b臋dzie wiedzia艂o, 偶e urodzi艂o si臋 dzi臋ki tej metodzie, a nie powsta艂o z kom贸rek swoich rodzic贸w, powinno m贸c si臋 dowiedzie膰, kto by艂 dawc膮 tych kom贸rek. Jednak ka偶dy chce zna膰 swoj膮 histori臋, to jest historia naszego 偶ycia. Oczywi艣cie nie ma w tym przypadku praw alimentacyjnych, nie ma tych wszystkich praw, kt贸re s膮 dane rodzinie, ale ka偶dy ma prawo wiedzie膰, dlatego musieli艣my to zapisa膰 w tej ustawie i przypomnie膰, 偶e matk膮 dziecka jest zawsze - i to ju偶 jest w prawodawstwie polskim, to jest bardzo wa偶ne - kobieta, kt贸ra to dziecko urodzi艂a. Tutaj nie mo偶e by膰 偶adnego wy艂omu i 偶adnych w膮tpliwo艣ci.</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">Tworz膮c t臋 ustaw臋 bioetyczn膮, zwr贸cili艣my uwag臋 tak偶e na to, 偶e za ka偶dym razem musi by膰 wyra偶ona zgoda na przeprowadzanie dzia艂a艅 medycznych w organizmie cz艂owieka, tym bardziej zgoda na badania genetyczne. Nie wyobra偶amy sobie, 偶eby takie dzia艂ania mog艂y by膰 podejmowane bez zgody osoby zainteresowanej. Dlatego tak偶e ograniczyli艣my mo偶liwo艣膰 prowadzenia bada艅 na dzieciach czy osobach, kt贸re samodzielnie takiej decyzji nie mog膮 podj膮膰.</u>
          <u xml:id="u-144.5" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">W naszym pakiecie ustaw uporz膮dkowali艣my bardzo wiele spraw, kt贸re do tej pory nie by艂y uporz膮dkowane. Wed艂ug nas daje to szans臋 na realizowanie dzia艂a艅 medycznych, dzia艂a艅 naukowych, zgodnie z najwy偶szymi standardami, a jednocze艣nie pozwoli na to, aby in vitro by艂o w Polsce stosowane w spos贸b m膮dry i skuteczny, bez nara偶ania na niebezpiecze艅stwo ani kobiet, ani dzieci, kt贸re maj膮 si臋 urodzi膰.</u>
          <u xml:id="u-144.6" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">Nie chcemy w tej ustawie wchodzi膰 w kwestie, w jaki spos贸b i ile zarodk贸w powinno by膰 zamra偶anych, bo to jest zadanie lekarza i pary, kt贸ra podejmuje tak膮 decyzj臋. Prawodawstwo nie powinno si臋 tym zajmowa膰. Ale nauka si臋 rozwija i mo偶e za par臋 lat b臋dziemy rozmawiali o zupe艂nie innej sytuacji. Cho膰 nie uciekniemy od tego, ten problem b臋dzie wyst臋powa艂 zawsze, bo zawsze niestety b臋d膮 pary, kt贸re b臋d膮 mia艂y problem z pocz臋ciem dziecka w spos贸b naturalny.</u>
          <u xml:id="u-144.7" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">Nauka si臋 rozwija i mam nadziej臋, 偶e te nowe metody, kt贸re mo偶e za chwil臋 si臋 pojawi膮, b臋d膮 du偶o prostsze. Mo偶e metoda, o kt贸rej m贸wi艂 pose艂 Gowin, czyli mro偶enie kom贸rek jajowych, za chwil臋 b臋dzie metod膮 bezpieczn膮, mo偶e nauczymy si臋 je tak mrozi膰 czy przygotowywa膰, 偶e w czasie tego zamra偶ania nie b臋dziemy ingerowa膰 w zapisy w tych kom贸rkach, w system kom贸rek, bo w tej chwili jest to dosy膰 ryzykowne. Wiemy, 偶e zarodek dobrze znosi mro偶enie i 偶e nie wywo艂uje to negatywnych skutk贸w, ale nie mo偶emy w stu procentach powiedzie膰, 偶e dotyczy to kom贸rek. Ale nauka si臋 rozwija, mo偶e za chwil臋 stan膮 przed nami takie wyzwania i b臋dzie to mo偶liwe. W ka偶dym razie nie wyobra偶am sobie, 偶eby艣my mogli powiedzie膰, 偶e nie chcemy tych spraw uregulowa膰 i 偶e nie chcemy, 偶eby metoda in vitro by艂a w Polsce dost臋pna. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-144.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie, pani pose艂.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Prosz臋 pani膮 pos艂ank臋 Teres臋 Wargock膮 o zabranie g艂osu w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy zawartego w druku nr 3471.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PoselTeresaWargocka">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! W imieniu grupy pos艂贸w przedstawiam Wysokiej Izbie projekt ustawy o zakazie zap艂odnienia pozaustrojowego i manipulacji informacj膮 genetyczn膮 (druk nr 3471).</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#PoselTeresaWargocka">Gwoli wst臋pu pragn臋 stwierdzi膰 rzecz oczywist膮 - post臋p w nauce, zw艂aszcza w genetyce, stworzy艂 nowe mo偶liwo艣ci diagnostyczne, terapeutyczne, jednak ta wci膮偶 nowa dziedzina wiedzy mo偶e doprowadzi膰 do naruszenia pewnego porz膮dku biologicznego b膮d藕 moralnego, kt贸rego skutki s膮 trudne do przewidzenia.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#PoselTeresaWargocka">Bioetyka jest now膮 nauk膮, analizuje zjawiska dotycz膮ce 偶ycia w 艣wietle warto艣ci etyczno-religijnych, poniewa偶 jej celem jest przetrwanie ludzko艣ci i zachowanie 艣rodowiska naturalnego. Problemy bioetyczne, jakie pojawi艂y si臋 w zwi膮zku z rozwojem medycyny, dostrzeg艂y organy mi臋dzynarodowe. W 1997 r. Rada Europy przyj臋艂a europejsk膮 konwencj臋 bioetyczn膮, dwa lata p贸藕niej j膮 podpisali艣my, jednak do tej pory nie zosta艂a ona ratyfikowana. Mo偶emy mie膰 nadziej臋, 偶e procedowane dzisiaj ustawy pozwol膮 stworzy膰 polski porz膮dek prawny w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#PoselTeresaWargocka">Na wst臋pie chcia艂abym stwierdzi膰, 偶e ustawy, kt贸re s膮 w Wysokiej Izbie, w du偶ej mierze zawieraj膮 zapisy zgodne co do ochrony genomu ludzkiego, zakazu klonowania, zakazu manipulacji genetycznej, stworzenia instytucji maj膮cych w polskim systemie prawnym sta膰 na stra偶y porz膮dku w biomedycynie. Jest wi臋c ogromna nadzieja, 偶e rozwi膮偶emy ten wstydliwy problem, o kt贸rym m贸wi艂 pan pose艂 Gowin, 偶e wypracujemy w艂asny system prawa w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#PoselTeresaWargocka">I jest ten problem, kt贸ry postrzegamy bardzo r贸偶nie, problem dopuszczenia w polskim prawie metody in vitro. Jest szereg projekt贸w ustaw i s膮 bardzo skrajne stanowiska. My艣l臋, i偶 to, co te projekty w du偶ej mierze r贸偶nicuje, mo偶emy okre艣li膰 w ten spos贸b: przeciwnicy metody in vitro w swoich uzasadnieniach, w swoich rozwa偶aniach, w swoich wnioskach wyra藕nie wykorzystuj膮 argumenty i wiedz臋 m贸wi膮ce, 偶e najwa偶niejsze jest ludzkie 偶ycie, kt贸re podlega ochronie. To s膮 wszystkie argumenty zbierane po to, 偶eby ludzkie 偶ycie chroni膰 ponad wszystko, ponad wszystkie inne warto艣ci. Mamy projekty zwolennik贸w tej metody - dopuszczenia jej cz臋艣ciowego b膮d藕 ca艂o艣ciowego - kt贸re w zasadzie tak jakby inaczej hierarchizuj膮 warto艣ci, m贸wi膮, i偶 bardzo wa偶na jest wolno艣膰 w prokreacji, bardzo wa偶ne jest prawo do posiadania dziecka i pe艂nej rodziny, prawo do szcz臋艣cia. Przyjmuj膮c taki punkt widzenia i uwzgl臋dniaj膮c to prawo, staraj膮 si臋 szuka膰 takich rozwi膮za艅, kt贸re w jak najmniejszym stopniu uchybiaj膮 prawu cz艂owieka do 偶ycia i do godno艣ci. Prosz臋 pa艅stwa, powiem szczerze, nie widz臋 mo偶liwo艣ci, aby te skrajne podej艣cia, te skrajne projekty, te r贸偶ne punkty widzenia mog艂y znale藕膰 jaki艣 wsp贸lny wyraz w projekcie ustawy. Dlatego tak bardzo wa偶ne jest, aby debata w Sejmie odbywa艂a si臋 naprawd臋 na poziomie pewnych zasad, warto艣ci i wiedzy naukowej, jak膮 do tej pory posiadamy.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#PoselTeresaWargocka">Chcia艂abym bardzo wyra藕nie powiedzie膰, 偶e korzystanie z osi膮gni臋膰 nauk biomedycznych wymaga ogromnej odpowiedzialno艣ci i absolutnego szacunku dla ludzkiego 偶ycia od momentu pocz臋cia. Zakaz stosowania metody in vitro w naszym projekcie ustawy wynika wprost z dorobku naukowego w dziedzinie genetyki. To dzi臋ki genetyce wiemy, i偶 ludzki zarodek od chwili pocz臋cia ma w艂asny niepowtarzalny kod genetyczny, w艂a艣ciwy dla gatunku homo sapiens, wed艂ug kt贸rego buduje si臋 organizm konkretnego cz艂owieka i tworzy si臋 to偶samo艣膰 biologiczna nowej jednostki ludzkiej. To wiemy. Jeste艣my niepowtarzalni, jedyni w swoim bycie, w swojej to偶samo艣ci w momencie pocz臋cia. W po艂膮czonych kom贸rkach rozrodczych w ci膮gu kilkunastu godzin tworzy si臋 pe艂ny potencja艂 genetyczny. Mo偶na powiedzie膰, 偶e od tego momentu zaczyna eksplozja rozwoju, szalonego dzielenia, profilowania, kszta艂towania. Nie urodzi si臋 偶adna inna istota z zarodka, kt贸ry powstaje wskutek 艂膮czenia kom贸rek rozrodczych ludzkich. Mo偶na powiedzie膰, 偶e to truizm, ale warto sobie to mocno u艣wiadomi膰: zaczyna si臋 偶ycie. Oczywi艣cie dla r贸偶nych cel贸w r贸偶nie si臋 umawiamy, ale wszystko inne jest tylko umow膮. Czy to b臋dzie 14 dni, czy 28, a mo偶e 21 tygodni, a mo偶e dopiero jeste艣 cz艂owiekiem, jak si臋 urodzisz, bo jak ci si臋 nie uda, to nie. Mo偶emy si臋 umawia膰 dla r贸偶nych cel贸w i ta umowa trwa, to odbywa si臋 w r贸偶nych 艣rodowiskach. Ale prawda, powiedzmy sobie to w sercu i sumieniu, prawda powinna by膰 podstaw膮 wszelkich dzia艂a艅.</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#PoselTeresaWargocka">Chcia艂abym bardzo wyra藕nie podkre艣li膰 jeszcze raz: ten fakt zosta艂 udowodniony w spos贸b naukowy. Tego faktu, potwierdzonego medycznie oraz wynikaj膮cego z niego wniosku logicznego, 偶e prawna ochrona 偶ycia powinna obowi膮zywa膰 od momentu pocz臋cia, nie chc膮 zaakceptowa膰 zwolennicy sztucznej prokreacji. Nie mog膮. Rozumiem, 偶e nie mog膮, nie chc膮. Co tutaj jest przykre? W艂a艣nie z tego powodu, 偶e ta wiedza medyczna jest niepodwa偶alna, przeciwnicy metody in vitro jako niszcz膮cej ludzkie 偶ycie pomawiani s膮 cz臋sto o obskurantyzm, 艣redniowieczne pogl膮dy, doktrynerstwo. Prosz臋 pa艅stwa, gdy od kilku dni spogl膮damy na media, to wida膰, 偶e zn贸w si臋 zaczynamy dzieli膰 na tych zacofanych i na tych post臋powych. Na tych ko艣cielnych i na tych 艣wieckich; zn贸w si臋 zaczynamy dzieli膰. Nie dajmy si臋 podzieli膰 w tej debacie. By膰 mo偶e zostaniemy przy swoich racjach, ale nie dajmy si臋 sk艂贸ci膰, to chcia艂am powiedzie膰. A prawda o metodzie jest taka: powstaje pi臋kne 偶ycie, powstaje nowy cz艂owiek, jest kochany, oczekiwany, daje szcz臋艣cie. To jest prawda. I jest ta druga prawda. Od momentu jego powstawania nara偶a si臋 jego 偶ycie i zdrowie i nara偶a si臋 偶ycie i zdrowie innych powsta艂ych w ten spos贸b zarodk贸w.</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#PoselTeresaWargocka">Drug膮 podstawow膮 zasad膮, kt贸ra le偶y u podstaw stosowania zasady in vitro, jest wynikaj膮ca z prawa naturalnego przyrodzona i niezbywalna godno艣膰 osoby ludzkiej. Godno艣膰 cz艂owieka przynale偶na mu z tego tytu艂u, 偶e jest cz艂owiekiem, wpisana w nasze serce, wpisana w serce ka偶dego dziecka, broniona za ka偶dym razem, kiedy jest naruszana. Godno艣膰 cz艂owieka, powiem wi臋cej, godno艣膰 cia艂a ludzkiego, kt贸re w naszej chrze艣cija艅skiej kulturze jest otoczone szacunkiem, bo jest ludzkie, ju偶 to martwe cia艂o. Wyro艣li艣my z bardzo humanistycznej, szlachetnej tradycji. To jest chrze艣cija艅stwo. Ale pocz膮tki tej naszej godno艣ci nie pochodz膮 z w膮tk贸w religijnych. S膮 w naszej naturze, dobrze to czujemy. Zawsze, je偶eli wyst臋pujemy przeciwko godno艣ci drugiego cz艂owieka b膮d藕 w艂asnej, p艂acimy za to jak膮艣 cen臋, wcze艣niej czy p贸藕niej.</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#PoselTeresaWargocka">My艣l臋, 偶e te w艂a艣nie kompromisy moralne w sprawie aborcji czy in vitro, czy eutanazji bardzo odbijaj膮 si臋 na jednostkach i na spo艂ecze艅stwach, bo to jest prze艂amanie tych barier, kt贸re bardzo wyra藕nie odr贸偶niaj膮 nas od innych istot na tej ziemi. Ludzka godno艣膰 - zawsze p艂aci si臋 za jej z艂amanie.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#PoselTeresaWargocka">Godno艣膰 cz艂owieka jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowi膮zkiem w艂adz publicznych. Ochron膮 godno艣ci ludzkiej jest jej powszechno艣膰. Oznacza to, 偶e ka偶demu przys艂uguje godno艣膰 jednakowa. Nie podlega ona jakiemukolwiek stopniowaniu, a jej wym贸g poszanowania nie dopuszcza wyj膮tk贸w. Przys艂uguje ka偶demu cz艂owiekowi: ma艂emu, du偶emu, staremu, kobiecie, profesorowi, sprz膮taczce, cz艂owiekowi choremu, niepe艂nosprawnemu, zdrowemu, pi臋knemu, brzydkiemu, m膮dremu, g艂upiemu - ka偶demu. Taka sama, nienaruszona, niestopniowalna.</u>
          <u xml:id="u-146.10" who="#PoselTeresaWargocka">Je偶eli ta godno艣膰 cechuje ka偶dego cz艂owieka, to musi pojawi膰 si臋 z chwil膮 zaistnienia tego cz艂owieka. Skoro wi臋c biologia wskazuje, 偶e odr臋bny organizm ludzki powstaje z po艂膮czenia si臋 gamet, to wtedy nale偶y dopatrywa膰 si臋 godno艣ci cz艂owieka, tak jak wspomnia艂am o godno艣ci cia艂a ludzkiego. Pami臋tacie pa艅stwo nasze reakcje na informacje ze Smole艅ska, 偶e znaleziono szcz膮tki ludzkie. Przecie偶 to by艂o przera偶enie: cia艂o ludzkie, tkanka, cz膮stki, cz臋艣膰 cz艂owieka le偶y w b艂ocie, a po艂膮czone kom贸rki rozrodcze s膮 cia艂em cz艂owieka o potencjalnym rozwoju. Tak jak powiedzia艂am, kipi膮ce do 偶ycia, w swoim potencjalnym p臋dzie do 偶ycia w 艣rodowisku zewn臋trznym.</u>
          <u xml:id="u-146.11" who="#PoselTeresaWargocka">Trzeba wi臋c bardzo wyra藕nie powiedzie膰, 偶e nie mo偶na stopniowa膰 tego czasu, w kt贸rym w stosunku do cz艂owieka mo偶na uzna膰, i偶 jest istot膮 ludzk膮 b膮d藕 nie jest, a tak偶e godno艣ci, kt贸r膮 mo偶emy przypisa膰 cz艂owiekowi w jakim艣 momencie od jego powstania. Takie stanowisko dotycz膮ce ochrony 偶ycia i godno艣ci jest zgodne z nasz膮 konstytucj膮. Wyrok Trybuna艂u Konstytucyjnego w sprawie wyk艂adni art. 30 Konstytucji Rzeczypospolitej Polski stwierdza: Warto艣膰 konstytucyjnie chronionego dobra prawnego, jakim jest 偶ycie ludzkie, w tym rozwijaj膮ce si臋 w fazie prenatalnej, nie mo偶e by膰 zr贸偶nicowana.</u>
          <u xml:id="u-146.12" who="#PoselTeresaWargocka">Kiedy odczuwamy, 偶e godno艣膰 ludzka jest naruszona? Zw艂aszcza wtedy, kiedy czujemy, 偶e zostali艣my potraktowani przedmiotowo, 偶e byli艣my przedmiotem manipulacji, oszustwa, wykorzystania. Wtedy odczuwamy to bardzo. Cz艂owiek nie mo偶e by膰 przedmiotem. A jak traktujemy ludzki embrion? Jak przedmiot. S膮 takie momenty, kt贸re bardzo wyra藕nie to charakteryzuj膮, w艂a艣nie w procedurze zabiegu in vitro.</u>
          <u xml:id="u-146.13" who="#PoselTeresaWargocka">Na pewno uw艂acza godno艣ci cz艂owieka fakt, 偶e selekcjonujemy jedn膮 kom贸rk臋 z o艣miu i badamy pod k膮tem genetycznym, czy jest w tym zarodku choroba genetyczna, czy nie ma. Je偶eli jest, nie masz szansy na 偶ycie. Pierwsze powa偶ne, przedmiotowe potraktowanie cz艂owieka. Jeste艣 chory, b臋dziesz chory, b臋dziesz ci臋偶arem, nie przyniesiesz szcz臋艣cia, b臋d膮 si臋 za ciebie wstydzi膰, b臋d膮 ci臋 wytyka膰 palcami. Ty nie. Druga czynno艣膰 przy metodzie in vitro: selekcja. Podobne sytuacje: ty si臋 rozwijasz szybciej, pi臋kniej p膮czkujesz, pi臋kniej si臋 dzielisz, masz wi臋ksz膮 witalno艣膰, szanse na prze偶ycie. Prosz臋, w pierwszej kolejno艣ci. Trzeci moment: trzeba co艣 z tym fantem zrobi膰, nie jeste艣 potrzebny. Poczekaj, jest azot, jest spos贸b. Mo偶emy zawiesi膰 ci臋 w pr贸偶ni, zatrzyma膰 tw贸j rozw贸j, w zasadzie wy艂膮czy膰 na jaki艣 czas twoje istnienie. Poczekaj, mo偶e dostaniesz szans臋, mo偶e rodzic sobie o tobie przypomni. Bez wzgl臋du na skutki to nie jest dobre rozwi膮zanie. Ju偶 samo zamro偶enie w ciek艂ym azocie powoduje, 偶e przy rozmro偶eniu cz臋艣膰 z nich zginie. Tak, traktujemy zarodek jak przedmiot w jakim艣 procesie tworzenia 偶ycia.</u>
          <u xml:id="u-146.14" who="#PoselTeresaWargocka">Szczeg贸lnie trudna jest sytuacja embrion贸w nadliczbowych, opuszczonych. W Polsce jest taka niewiedza na ten temat, 偶e trudno jest okre艣li膰, ile ich jest naprawd臋. I co z tym opuszczonym embrionem? Do czego doprowadzili艣my? Oczywi艣cie, systemy prawne innych pa艅stw musia艂y znale藕膰 rozwi膮zania, ale jakie to s膮 rozwi膮zania, czy mo偶emy przyj膮膰 takie rozwi膮zania? Jedno z rozwi膮za艅, jakie zosta艂y przyj臋te w innych pa艅stwach, jest takie: trzeba zniszczy膰 po 14 dniach, d艂u偶ej nie mo偶e si臋 rozwija膰 - bo b臋dzie problem, prawda? Innym rozwi膮zaniem jest zamro偶enie na 5 lat, ale p贸藕niej trzeba zniszczy膰. Istniej膮 nawet systemy prawne, kt贸re karz膮 za nieu艣miercenie w czasie przewidzianym w prawie.</u>
          <u xml:id="u-146.15" who="#PoselTeresaWargocka">Wszystkie czynno艣ci, o kt贸rych powiedzia艂am, towarzysz膮ce metodzie in vitro jednoznacznie 艣wiadcz膮 o tym, 偶e embrion jest traktowany instrumentalnie. Nie oszukujmy si臋, 偶e dopuszczenie metody in vitro rozwi膮偶e problem embrion贸w opuszczonych. Zawsze mo偶e zdarzy膰 si臋 sytuacja - zreszt膮 przewiduje to projekt pana pos艂a Gowina - 偶e matka umrze, zapadnie na ci臋偶k膮 chorob臋, odm贸wi przyj臋cia embrionu. Przecie偶 tak mo偶e si臋 zdarzy膰. W艂a艣nie to rozszczelnienie, stworzenie mo偶liwo艣ci stosowania metody in vitro stwarza ogromne niebezpiecze艅stwa. Francja i Szwajcaria, bodaj偶e, u偶y艂y takiego argumentu, by opuszczone embriony wykorzystywa膰 do bada艅 nad kom贸rkami macierzystymi, w badaniach, w eksperymentach itd.</u>
          <u xml:id="u-146.16" who="#PoselTeresaWargocka">Pr贸ba szukania kompromisu mi臋dzy prawem do 偶ycia i godno艣ci膮 cz艂owieka w stanie embrionalnym, z ograniczon膮 nawet dopuszczalno艣ci膮 zap艂odnienia in vitro, z g贸ry jest skazana na niepowodzenie. Zawsze sytuacja b臋dzie taka, 偶e doprowadzimy do po艣wi臋cenia jakiej艣 mniejszej lub wi臋kszej liczby zarodk贸w na rzecz warto艣ci o randze zapewne ni偶szej, jak膮 jest wolno艣膰 w sferze prokreacji czy pragnienie posiadania dziecka. Kompromis w sprawach moralnych zawsze jest bardzo trudny i zawsze przynosi negatywne skutki.</u>
          <u xml:id="u-146.17" who="#PoselTeresaWargocka">Szanowni Pa艅stwo! Kilkana艣cie lat temu Wysoka Izba podj臋艂a ogromny wysi艂ek zwi膮zany z uchwaleniem ustawy antyaborcyjnej - og艂oszonej jako wielki kompromis, my艣l臋, 偶e akceptowanej spo艂ecznie, w du偶ej mierze, atakowanej w tej chwili przez r贸偶ne organy Unii Europejskiej. Jeste艣my wzywani do upowszechnienia aborcji. I to by艂 kompromis, kompromis, kt贸ry na poziomie prawa jest mo偶liwy. Wielu pos艂贸w, kt贸rzy z powod贸w moralnych mieli dylematy, r贸wnie偶 zag艂osowa艂o za t膮 ustaw膮, bo taka jest rola polityka, bardzo trudna i ci臋偶ka, 偶eby w ka偶dym swoim dzia艂aniu prawnym ogranicza膰 negatywne skutki, zw艂aszcza w sferze ochrony 偶ycia.</u>
          <u xml:id="u-146.18" who="#PoselTeresaWargocka">Podziel臋 si臋 z pa艅stwem informacj膮 o sytuacji, jaka mia艂a miejsce na posiedzeniu komisji w sprawie pierwszego czytania projektu ustawy, kt贸rego wnioskodawc膮 jest pan pose艂 Balicki. To jest przyk艂ad tego, ile kosztuj膮 kompromisy. W momencie kiedy pan pose艂 Balicki uzasadnia艂 mo偶liwo艣膰 dokonywania selekcji embrion贸w, u偶y艂 bardzo logicznego argumentu, prosz臋 pa艅stwa. Powiedzia艂 tak: Je偶eli mo偶emy medycznie stwierdzi膰, 偶e embrion ma wady genetyczne, jest obci膮偶ony chorob膮, to jaki jest sens implantowa膰 go do cia艂a kobiety po to, 偶eby po kilkunastu tygodniach skorzysta膰 z ustawy antyaborcyjnej i go usun膮膰? Zobaczcie, w jakie pu艂apki wpadamy. Jeden kompromis, a takie s膮 skutki. Bo to racjonalne i logiczne. Je偶eli raz na to pozwolili艣my, to mo偶emy wysnu膰 wniosek, 偶e nale偶y zachowywa膰 si臋 racjonalnie. Jakie s膮 tego koszty? Raz zaimplantowa膰, da膰 szans臋 i za chwil臋 usun膮膰. Faktycznie jest to absurd, ale to jest efekt wcze艣niejszego kompromisu.</u>
          <u xml:id="u-146.19" who="#PoselTeresaWargocka">Dlaczego ten kompromis jest jeszcze gro藕ny? S艂uchajcie pa艅stwo, ludzie maj膮 zaufanie do prawa. Je偶eli dopu艣cimy metod臋 in vitro w polskim systemie prawnym, to b臋dzie to oznacza艂o przekaz skierowany do spo艂ecze艅stwa, 偶e jest to metoda dobra. S艂uchajcie, przecie偶 jest ona uwzgl臋dniona w prawie, wi臋c dlaczego nie?</u>
          <u xml:id="u-146.20" who="#PoselTeresaWargocka">Ustawa, kt贸r膮 pa艅stwu prezentuj臋, nie rozwi膮zuje kwestii istniej膮cych ju偶 embrion贸w. Na gruncie zasad, o kt贸rych powiedzia艂am wcze艣niej, prawa do 偶ycia i do godno艣ci cz艂owieka, kt贸re jakby odbieraj膮 cz艂owiekowi mo偶liwo艣膰 podejmowania dzia艂a艅 w kierunku tworzenia 偶ycia, rozwi膮zanie problemu istniej膮cych zarodk贸w nadal wi膮偶e si臋 z nara偶eniem ich 偶ycia i poszanowania ich przyrodzonej godno艣ci. Ustawa przewiduje jednak ich ochron臋. Poniewa偶 na chwil臋 obecn膮 nie znamy dok艂adnie liczby tych zarodk贸w, ich pochodzenia, okresu przebywania w stanie zamro偶enia, jest w ustawie zapis, kt贸ry m贸wi o ich ewidencji i przekazaniu do centralnego rejestru biomedycznego w celu ochrony.</u>
          <u xml:id="u-146.21" who="#PoselTeresaWargocka">Ko艅cz膮c, chcia艂abym r贸wnie偶 powiedzie膰, i偶 ustawa, kt贸r膮 pa艅stwu przedstawiam, przewiduje ustawowe zagro偶enie kar膮 za naruszenie zakazu zap艂odnienia in vitro.</u>
          <u xml:id="u-146.22" who="#PoselTeresaWargocka">Dlaczego si臋 do tego odnosz臋? Wczoraj w telewizji us艂ysza艂am kr贸ciutkie informacje o przedk艂adanych projektach, m贸wiono, 偶e projekt Teresy Wargockiej zak艂ada ca艂kowity zakaz in vitro i karanie za jego przeprowadzanie, prawda, jak strasznie gro藕ny jest to projekt, wymierzony przeciwko ludziom, ich szcz臋艣ciu. Tak, jest przewidziana kara, sankcja. Ka偶dy, kto tworzy embrion ludzki poza organizmem kobiety, podlega karze grzywny, ograniczenia wolno艣ci lub pozbawienia wolno艣ci do lat 2. Za stosowaniem sankcji karnej przemawiaj膮 wzgl臋dy prezentowane w moim uzasadnieniu do ustawy. Metoda in vitro stanowi zagro偶enie dla 偶ycia istoty ludzkiej, jest zamachem na ludzk膮 godno艣膰. W 偶adnym wypadku nie mo偶e by膰 spo艂ecznie uznana za zwyk艂膮 procedur臋 medyczn膮 b臋d膮c膮 terapi膮 bezp艂odno艣ci. To tyle odno艣nie do ustawy. Taka jest istota zapis贸w stanowi膮cych o r贸偶nicy mi臋dzy projektem, kt贸ry prezentuj臋, a innymi przed艂o偶eniami, projektami.</u>
          <u xml:id="u-146.23" who="#PoselTeresaWargocka">Na ko艅cu chcia艂abym - b臋d臋 m贸wi膰 bardzo kr贸tko - odnie艣膰 si臋 do problemu niep艂odno艣ci w Polsce, bo te偶 trzeba o tym m贸wi膰. Szanowni pa艅stwo, je偶eli prawd膮 jest, a s膮 to dane, z kt贸rymi spotykam si臋 w publikacjach, a nie w materia艂ach 藕r贸d艂owych, 偶e 2 mln os贸b w Polsce ma problem z p艂odno艣ci膮, to czy Wysoka Izba nie powinna zastanowi膰 si臋, co z tym problemem zrobi膰? Szanowni pa艅stwo, to jest nieprawdopodobne. Mo偶e informacja, 偶e jest to a偶 taki problem, jest nieprawdziwa, podawana na u偶ytek propagowania metody in vitro. Je偶eli jednak jest to prawd膮, to trzeba bi膰 na alarm. Giniemy. To ogromne cierpienia, nieszcz臋艣cia, traumatyczne prze偶ycia.</u>
          <u xml:id="u-146.24" who="#PoselTeresaWargocka">Apeluj臋 do rz膮du: zajmijmy si臋 tym problemem, zdiagnozujmy go, pomy艣lmy o rz膮dowym programie profilaktyki niep艂odno艣ci w Polsce. Mamy r贸偶nego rodzaju programy profilaktyki: wykrywania raka szyjki macicy, AIDS, chor贸b p艂uc. Edukujmy, wprowad藕my badania przesiewowe dla kobiet. Co si臋 dzieje z polskim spo艂ecze艅stwem? Si臋gnijmy do innych metod, kt贸re na 艣wiecie uznane s膮 za skuteczne w leczeniu niep艂odno艣ci. Porozmawiajmy powa偶nie o naprotechnologii. W Europie i na 艣wiecie s膮 o艣rodki, gdzie stosuje si臋 r贸偶ne metody leczenia niep艂odno艣ci odnosz膮ce si臋 do pewnych regu艂 biologicznych, prowadzone jest poradnictwo pog艂臋biaj膮ce znajomo艣膰 w艂asnego organizmu, mechanizm贸w fizjologicznych, ale tak偶e nowoczesnych metod leczenia i diagnostyki.</u>
          <u xml:id="u-146.25" who="#PoselTeresaWargocka">Je偶eli jest taki ogromny problem, je偶eli jest taka ogromna potrzeba, je偶eli cz艂owiek doros艂y pragnie mie膰 dziecko i chce kocha膰 to dziecko, zwr贸膰my uwag臋 na procedury adopcyjne. Zainteresujmy si臋 tym. W tym tygodniu przeprowadzono wys艂uchanie w sprawie rodzin zast臋pczych. Wypowiadali si臋 pracownicy o艣rodk贸w adopcyjnych. Prosz臋 pa艅stwa, to trwa 3 lata. Ludzie decyduj膮 si臋 na adopcj臋, ale ten proces trwa minimum 3 lata, bo nie ma pieni臋dzy na szkolenia i na inne rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-146.26" who="#PoselTeresaWargocka">Pomy艣lmy jeszcze o jednym. Niep艂odno艣膰, informacja o tym, 偶e ma si臋 problem z p艂odno艣ci膮, jest dla ka偶dej pary prze偶yciem traumatycznym. W hierarchii nat臋偶enia negatywnych emocji prze偶ycie to zestawiane jest na r贸wni z wiadomo艣ci膮 o 艣mierci najbli偶szej osoby. Czy naprawd臋 m艂odzi ma艂偶onkowie, pary...</u>
          <u xml:id="u-146.27" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-146.28" who="#PoselTeresaWargocka">Ju偶 ko艅cz臋, ale prosz臋 pozwoli膰 mi spokojnie powiedzie膰 do ko艅ca to, czym chcia艂abym si臋 z Wysok膮 Izb膮 podzieli膰.</u>
          <u xml:id="u-146.29" who="#PoselTeresaWargocka">Czy naprawd臋 mamy system pomocy psychologicznej? Nie ma go w og贸le. M艂ode kobiety wychodz膮 ze szpitala po jednym, drugim, trzecim poronieniu. Nikt si臋 ich o nic nie pyta. Zostaj膮 w czterech 艣cianach, p艂acz膮 w poduszk臋, zostaj膮 w swoim nieszcz臋艣ciu pozostawione samym sobie. My艣l臋, 偶e mo偶na im pom贸c. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-146.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋, pani pose艂.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Sejm ustali艂, 偶e w 艂膮cznej dyskusji nad tymi punktami porz膮dku dziennego wys艂ucha 10-minutowych o艣wiadcze艅 w imieniu klub贸w i 5-minutowych o艣wiadcze艅 w imieniu k贸艂.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Otwieram dyskusj臋.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">W imieniu klubu Platforma Obywatelska jako pierwszy g艂os zabierze pan pose艂 Marek Plura.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, panie po艣le.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PoselMarekPlura">Czcigodna Pani Marsza艂ek! Szanowne Panie Pos艂anki! Szanowni Panowie Pos艂owie! Dla klubu Platforma Obywatelska kwestie bioetyki wyra偶onej prawem s膮 spraw膮 szczeg贸lnej wagi. Nie tylko dlatego, 偶e od 13 lat ratyfikacji domaga si臋 podpisana przez Polsk臋 Konwencja o ochronie praw cz艂owieka i godno艣ci osoby ludzkiej wobec zastosowa艅 biologii i medycyny.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#PoselMarekPlura">Bioetyka jest dla nas spraw膮 szczeg贸lnej wagi, gdy偶 tego w艂a艣nie domaga si臋 od nas 偶ycie ludzkie we wsp贸艂czesnej rzeczywisto艣ci. Rozw贸j medycyny, biotechnologii, in偶ynierii genetycznej dotkn膮艂 w spos贸b zdecydowany najistotniejszych sfer naszego 偶ycia, ludzkiego by膰 albo nie by膰, by膰 albo nie by膰 cz艂owiekiem. Obecny etap rozwoju naszej cywilizacji obejmuje takie zjawiska spo艂eczne, jak eutanazja, ingerencja w genetyk臋 cz艂owieka czy szeroki obszar zjawisk rodz膮cych si臋 z niemal powszechnego stosowania zap艂odnienia pozaustrojowego i towarzysz膮cego mu zamra偶ania b膮d藕 u艣miercania zarodk贸w ludzkich, adopcji zarodk贸w b膮d藕 kom贸rek rozrodczych, czy chocia偶by ochron臋 informacji o jako艣ci gen贸w ka偶dego z nas. Ta niezaprzeczalnie powstaj膮ca na naszych oczach rzeczywisto艣膰 wnosi w nasze 偶ycie tyle偶 obaw, co nadziei, a zatem bezsprzecznie domaga si臋 od nas uj臋tej w regu艂y prawa decyzji o tym, co dobre, a co z艂e dla 偶ycia ludzkiego, dla warunk贸w jego zaistnienia, dla jego jako艣ci i sensu. Bez tej decyzji pozostaniemy w obecnym, bardzo niebezpiecznym stanie chaosu i dowolno艣ci post臋powania z cz艂owiekiem.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#PoselMarekPlura">Jeste艣my dumni z tego, 偶e klub Platforma Obywatelska skutecznie przeni贸s艂 na grunt parlamentu Rzeczypospolitej dyskusj臋 o koniecznej ochronie praw cz艂owieka i godno艣ci istoty ludzkiej, szczeg贸lnie w obszarze procedur in vitro. Podejmujemy poprzez konkretne inicjatywy legislacyjne obowi膮zek spoczywaj膮cy na nas w tej sprawie. Jednocze艣nie, szanuj膮c pluralizm pogl膮d贸w implikuj膮cy zwi膮zek warto艣ci bioetycznych i czynno艣ci medycznych, przedstawiamy Wysokiej Izbie dwa r贸wnoleg艂e projekty ustaw prezentowane przez pani膮 pose艂 Ma艂gorzat臋 Kidaw臋-B艂o艅sk膮 oraz pana pos艂a Jaros艂awa Gowina. Szanujemy jednocze艣nie prawo do pogl膮d贸w innych ni偶 wyra偶one w tych projektach, dlatego wnosimy, aby wszystkim projektom odnosz膮cym si臋 wprost do kwestii bioetycznych Wysoki Sejm zapewni膰 raczy艂 warunki do wsp贸lnego procedowania w atmosferze spokojnego, merytorycznego dialogu w komisji sejmowej, kt贸rego celem b臋dzie poddanie pod demokratyczn膮 ocen臋 sp贸jnego rozwi膮zania ustawowego daj膮cego 偶yciu ludzkiemu ochron臋 w jego najdelikatniejszej sferze, w obszarze pocz臋cia i 艣mierci, w zakresie ochrony przed wszelk膮 praktyk膮 eugeniczn膮 i niegodn膮 manipulacj膮 z wykorzystaniem genomu ludzkiego. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os zabierze pan pose艂 Maciej Orzechowski.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, panie po艣le.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PoselMaciejOrzechowski">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawia膰 razem z panem pos艂em Markiem Plur膮 stanowisko Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska co do omawianych dzisiaj projekt贸w. Ja ciesz臋 si臋, 偶e robimy to razem, bo to w艂a艣nie pan pose艂 Marek Plura pozwoli艂 mi spojrze膰 na kwestie zwi膮zane z genetyk膮, etyk膮, kwestie wspomaganego rozrodu w zupe艂nie inny spos贸b. Pozwoli艂 mi dostrzec, 偶e o jako艣ci naszego 偶ycia decyduje nie tylko to, jak wygl膮damy, jak sprawnie si臋 poruszamy czy jak sprawnie my艣limy, 偶e szcz臋艣cie i jako艣膰 偶ycia mo偶na osi膮ga膰 w bardzo r贸偶ny spos贸b. Ciesz臋 si臋, 偶e pan pose艂 Jaros艂aw Gowin, nam贸wiony przez premiera Donalda Tuska, zacz膮艂 rozmawia膰 i przygotowywa膰 pole do debaty na temat in vitro.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#GlosZSali">(Da艂 si臋 nam贸wi膰?)</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#PoselMaciejOrzechowski">Ciesz臋 si臋, 偶e ta debata odby艂a si臋 w gronie ekspert贸w i 偶e poruszono wa偶ne kwestie, kt贸re znalaz艂y swoje odbicie w projektach.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#PoselMaciejOrzechowski">W 1997 r. Polska przyst膮pi艂a do konwencji z hiszpa艅skiego miasta Oviedo, kt贸ra reguluje sprawy zwi膮zane z genetyk膮 i z etyk膮. Ale mimo 偶e Polska t臋 konwencj臋 podpisa艂a, to jej nie ratyfikowa艂a. To znaczy, 偶e od kilkunastu lat, a w艂a艣ciwie, bior膮c pod uwag臋 to, kiedy w Polsce przeprowadzono pierwszy zabieg in vitro, od ponad 20 lat mamy zupe艂n膮 dowolno艣膰 w zakresie tego, co si臋 w Polsce dzieje w obszarze genetyki i rozrodczo艣ci czy rozrodu wspomaganego.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#PoselMaciejOrzechowski">Ciesz臋 si臋, 偶e wszystkie projekty, i te, kt贸re ju偶 s膮 w podkomisji, i te, kt贸re dzisiaj si臋 pojawi艂y, maj膮 wsp贸lne cechy. M贸wi膮 one o konieczno艣ci ratyfikacji tej konwencji, o konieczno艣ci przed艂o偶enia ustawy, kt贸ra b臋dzie umo偶liwia艂a prowadzenie dzia艂alno艣ci w zakresie bioetyki w Polsce i nakre艣la艂a jej ramy. Ciesz臋 si臋, 偶e wszystkie te projekty - w przeciwie艅stwie do dw贸ch, kt贸re ju偶 pojawia艂y si臋 w Sejmie - uwzgl臋dniaj膮 uregulowania wytycznych unijnych. Chodzi o to, dlaczego krew mo偶e by膰 transportowana, przechowywana i podawana w bezpiecznych warunkach i w bezpiecznym stanie, natomiast nie musimy tego zapewni膰 kom贸rkom rozrodczym czy zarodkom. To rzeczy niedopuszczalne, zwa偶ywszy na to, 偶e 偶yjemy w XXI w., 偶eby nie zapewnia膰 tak fundamentalnych praw w odniesieniu do materia艂u ludzkiego.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#PoselMaciejOrzechowski">Dzisiaj m贸wili艣my o dw贸ch podej艣ciach do projekt贸w. Jest podej艣cie takie, 偶e stosowanie in vitro - kt贸rego nikt w Polsce nie wprowadza, bo ono w Polsce funkcjonuje od ponad 20 lat - ma si臋 zako艅czy膰. Rozumiemy, szanujemy to i pochylamy si臋 nad tymi projektami. Nasze zdziwienie jako przedstawicieli klubu Platformy budzi pomys艂 karania za procedur臋 in vitro, dosy膰 niespotykany w tym obszarze 艣wiata.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#PoselMaciejOrzechowski">Wys艂uchali艣my uwa偶nie r贸wnie偶 wnioskodawc贸w projekt贸w, kt贸re pochodz膮 z klubu Platformy Obywatelskiej, czyli projektu pana pos艂a Gowina i projektu pani pose艂 Ma艂gorzaty Kidawy-B艂o艅skiej. Warto powiedzie膰 o ich g艂贸wnych rdzeniach, motywach. Rozmawia艂em o tym z wnioskodawcami. Przes艂ankami sta艂y si臋 metody rozwi膮zania problemu leczenia niep艂odno艣ci, wspomaganego rozrodu w przypadku projektu pana pos艂a Gowina, kt贸re maj膮 zastosowanie na terenie Niemiec czy Konfederacji Szwajcarskiej. K艂adzie si臋 tam du偶y nacisk na to, 偶eby efektywno艣膰 metody nie przewa偶a艂a nad celami tej metody. Warto te偶 powiedzie膰 o tym, 偶e poruszane i rozwi膮zywane s膮 tam r贸wnie偶 kwestie, kt贸re wcze艣niej nie by艂y omawiane, a wi臋c kwestie zar贸wno testamentu 偶ycia, jak i praw pacjenta. Jest tak偶e zesp贸艂 propozycji w projekcie pani pose艂 Ma艂gorzaty Kidawy-B艂o艅skiej, kt贸ry reguluje status zarodk贸w i pozwala na kontynuowanie stosowania procedury in vitro w Polsce, ale te偶 pozwala na mro偶enie zarodk贸w.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#PoselMaciejOrzechowski">Chcia艂bym powiedzie膰, 偶e przy wszystkich tych projektach dok艂adano szczeg贸lnej staranno艣ci, 偶eby z jednej strony zabezpieczy膰 godno艣膰 ludzk膮, zabezpieczy膰 rodz膮ce si臋 偶ycie, a z drugiej strony nie pozostawa膰 oboj臋tnym na nowe wyzwania w medycynie, w biotechnologii czy w genetyce. Nie wiemy, jak szybki rozw贸j medycyny wp艂ynie na nasze 偶ycie za chwil臋. Wiemy jedno: 偶e dzisiaj rozpoczynamy debat臋, kt贸ra b臋dzie kontynuowana w komisjach i podkomisjach.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#PoselMaciejOrzechowski">Tu pozwalam sobie nie zgodzi膰 si臋 z moj膮 przedm贸wczyni膮, pani膮 pose艂 Wargock膮, bo nawet je艣li stoimy na przeciwnych biegunach, je艣li chodzi o nasze pogl膮dy, to przecie偶 ka偶da wojna ko艅czy si臋 pokojem. Chcieliby艣my, 偶eby z podkomisji wyszed艂 dobry, m膮dry projekt</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#PoselMaciejOrzechowski">, 偶eby艣my wykorzystali si艂臋 naszych argument贸w do tego, 偶eby edukowa膰 naszych rozm贸wc贸w, 偶eby艣my mogli powiedzie膰, 偶e wszyscy jeste艣my wsp贸艂autorami tego projektu, i 偶eby wreszcie kwestie bioetyczne po wielu latach zaniecha艅, uciekania od tego tematu i chowania g艂owy w piasek znalaz艂y sw贸j fina艂 w polskim parlamencie. Jeszcze raz w imieniu swoim, pana pos艂a Marka Plury i ca艂ego klubu Platforma Obywatelska wnioskuj臋 o przekazanie wszystkich projekt贸w do dalszych prac. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-150.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 panom pos艂om.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Stanowisko klubu Prawo i Sprawiedliwo艣膰 przedstawi膮 r贸wnie偶 dwaj pos艂owie.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Pierwszy b臋dzie przemawia艂 pan pose艂 Czes艂aw Hoc.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#PoselCzeslawHoc">Pani Marsza艂ek! Wysoki Sejmie! Pan pose艂 Gowin m贸wi艂 prawd臋. To, i偶 brak jest uregulowa艅 prawnych dotycz膮cych bioetyki, w tym procedury zap艂odnienia in vitro, stanowi moralny i spo艂eczny skandal, kt贸ry wynika z tch贸rzostwa klasy politycznej. W dyskusji nad tymi projektami nie uciekniemy od rzeczywi艣cie fundamentalnego pytania: Kim lub czym jest zarodek? Powszechnie wiadomo, 偶e wiara i rozum uzupe艂niaj膮 si臋. Fides et ratio wzajemnie siebie potrzebuj膮. Mo偶na powiedzie膰, 偶e jedno nie mo偶e istnie膰 bez drugiego. Im bardziej rozumiesz, tym bardziej wierzysz. Im bardziej wierzysz, tym bardziej rozumiesz. Spr贸bujemy wyt艂umaczy膰 wi臋c istot臋 in vitro oraz to, kim lub czym jest zarodek, tylko na podstawie logiki i rozumu, chwilowo bez udzia艂u wiary i nauczania Ko艣cio艂a.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#PoselCzeslawHoc">Wysoki Sejmie! Niepodwa偶alnym faktem jest to, 偶e ka偶dy z nas by艂 kiedy艣 embrionem jednokom贸rkowym, czyli zygot膮. Zatem zygota jako owoc po艂膮czenia ludzkich gamet, a nast臋pnie morula, blastula, zarodek, p艂贸d, noworodek, dziecko, osoba starsza, senior s膮 postaciami zawsze tej samej osoby, znajduj膮cej si臋 tylko w innym stadium rozwoju. Tak nam m贸wi rozum. Tu nie trzeba wierzy膰, nie trzeba te偶 podpiera膰 tego autorytetem Ko艣cio艂a. Ma艂o tego, od momentu zap艂odnienia, to jest od momentu po艂膮czenia si臋 gamety 偶e艅skiej, kom贸rki jajowej, z gamet膮 m臋sk膮, plemnikiem, powstaje genom, kt贸ry kontroluje rozw贸j zarodka. Tak wi臋c zarodek wielko艣ci 艂epka szpilki ma sw贸j kod genetyczny, w kt贸rym zapisane s膮 wszystkie informacje niezb臋dne do powstania ca艂ego organizmu, czyli na przyk艂ad to, 偶e b臋dzie to wysoka dziewczynka o kruczych w艂osach z zadartym noskiem i pieprzykiem na lewym policzku. Rozum m贸wi nam r贸wnie偶 to, 偶e z zarodka, embrionu powsta艂ego z po艂膮czenia ludzkich gamet nie mo偶e si臋 rozwin膮膰 nic innego tylko cz艂owiek wyposa偶ony w sobie w艂a艣ciwe cechy. Tak wi臋c embrion ludzki od momentu pocz臋cia ma w艂asne 偶ycie, wobec czego przys艂uguje mu prawo do 偶ycia, pe艂nej integralno艣ci i mo偶liwo艣ci swobodnego rozwoju. Dochodzimy wi臋c do najwa偶niejszego stwierdzenia, nadal bez udzia艂u wiary: Je艣li zarodek powsta艂 z ludzkich gamet, to musi mie膰 ludzk膮 natur臋. Tak wi臋c moment pocz臋cia stanowi pocz膮tek nowego i indywidualnego istnienia ludzkiego, ergo cokolwiek niegodziwego zrobimy embrionowi, podnosimy r臋k臋 na male艅kiego, ca艂kowicie bezbronnego cz艂owieka.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#PoselCzeslawHoc">Dlaczego podczas zap艂odnienia in vitro musi zgin膮膰 tak wiele istnie艅 ludzkich? Metody kreowania 偶ycia za pomoc膮 zabiegu in vitro, w zale偶no艣ci od pochodzenia, dzielimy na homologiczne, gdy dawcami gamet s膮 ma艂偶onkowie, oraz heterologiczne, gdy wykorzystuje si臋 gamety pochodz膮ce od os贸b trzecich. Tak nie leczy si臋 przyczyn niep艂odno艣ci. Z medycznego punktu widzenia og贸lna skuteczno艣膰 r贸偶nych technik sztucznego kreowania 偶ycia pozostaje ma艂a, np. skuteczno艣膰 techniki FIVET szacuje si臋 na poziomie 15-20%. Tak niska skuteczno艣膰 sztucznego zap艂odnienia oznacza 艣mier膰 wielu istnie艅 ludzkich w stanie embrionalnym. Profesor Armani podaje, 偶e pod koniec lat 90. na liczb臋 45 tys. 偶yj膮cych dzieci pocz臋tych metod膮 FIVET przypada艂a liczba ponad 850 tys. zarodk贸w, kt贸re zgin臋艂y.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#PoselCzeslawHoc">Dlaczego tyle embrion贸w musi zgin膮膰 podczas sztucznej kreacji 偶ycia? M贸wiono ju偶 o tym. Pan minister Piecha wyra藕nie o tym m贸wi艂. Chodzi o zjawisko nadowulacji. By zwi臋kszy膰 prawdopodobie艅stwo zaj艣cia w ci膮偶臋, stymuluje si臋 farmakologicznie powstawanie zwi臋kszonej liczby kom贸rek jajowych. Ta hiperstymulacja farmakologiczna mo偶e doprowadzi膰 do anomalii genetycznych. Dochodzi do tzw. samoistnej aborcji i samoistnego poronienia, bo zazwyczaj tylko jeden na dziesi臋膰 embrion贸w jest w stanie wszczepi膰 si臋 w 艣ciank臋 macicy. Jak wiadomo, wynika to z tego, 偶e mia艂a miejsce hiperstymulacja, nast膮pi艂a proliferacja endometrium, a wi臋c proces zagnie偶d偶ania jest zaburzony. Przeprowadza si臋 te偶 test preimplantacyjny, tzw. aborcj臋 eugeniczn膮, co polega na tym, 偶e wszczepiony zarodek ludzki poddawany jest obserwacji. Je艣li b臋dzie s艂aby, to potem praktycznie przestaje istnie膰, zostaje zabity. Nast臋puje wzrost ci膮偶 mnogich, ektopicznych, czyli pozamacicznych, jest 22% ci膮偶 mnogich w wyniku sztucznej prokreacji przy 1,25% w wyniku pocz臋cia naturalnego. Dochodzi wi臋c wtedy do aborcji selekcyjnej, powstaj膮 anomalie chromosomalne itd. Nasz rozum m贸wi zatem, 偶e oto jest metoda kreowania 偶ycia, przy kt贸rej 偶eby powsta艂o jedno 偶ycie, automatycznie musi zgin膮膰 kilka w jednym cyklu terapeutycznym albo nawet kilkana艣cie, je艣li zsumuje si臋 kilka cykl贸w.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#PoselCzeslawHoc">Oczywi艣cie in vitro to r贸wnie偶 zagro偶enie dla 偶ycia i zdrowia matki i dziecka. Je艣li chodzi o matk臋, sprzyja powstawaniu syndromu nadowulacji, cyst, zakrzepicy, zawa艂u mi臋艣nia sercowego, dysfunkcji w膮troby, nowotwor贸w jajnika, a nawet mo偶e powodowa膰 zej艣cie 艣miertelne kobiety, kt贸ra powt贸rnie poddaje si臋 stymulacji hormonalnej, jest wi臋c zwi臋kszone ryzyko. W odniesieniu do dzieci istnieje podwy偶szone ryzyko dotycz膮ce raka siatk贸wki oka, zespo艂u Beckwitha-Wiedemanna czy wad wrodzonych; m贸wi艂 o tym pan minister Piecha.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#PoselCzeslawHoc">Jest r贸wnie偶 wymiar spo艂eczny zap艂odnienia in vitro. To problem wielorodzicowo艣ci. W zap艂odnieniu heterologicznym jest inny ojciec biologiczny, a inny prawny, kto wi臋c jest ojcem rzeczywistym? Dziecko mo偶e mie膰 dw贸ch ojc贸w, ale te偶 dwie, a nawet trzy matki, bo pierwsza daje kom贸rk臋 jajow膮, druga wynajmuje swoje 艂ono dla pocz臋tego in vitro dziecka, trzecia jest matk膮 spo艂eczn膮. Zatraca si臋 wi臋c sens poj臋cia rodziny.</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#PoselCzeslawHoc">Nast臋pny problem: czy lekarz, naukowiec ma prawo decydowa膰, kto ma 偶y膰, a kogo skaza膰 na 艣mier膰. A przecie偶 to w艂a艣nie lekarz czy naukowiec decyduje, kt贸remu zarodkowi daje szans臋, a kt贸remu nie. A zatem zarodek postrzegany jest jako przedmiot, bo przecie偶 zostaje naruszone fundamentalne prawo do 偶ycia. Dochodzi do negacji cz艂owiecze艅stwa. Je艣li te prawa przestaj膮 obowi膮zywa膰 ludzi, inne nie maj膮 ju偶 偶adnego znaczenia.</u>
          <u xml:id="u-152.7" who="#PoselCzeslawHoc">Wysoki Sejmie! Dziwny jest ten 艣wiat. Z jednej strony powszechny dost臋p do antykoncepcji oraz d膮偶enie do szerokiego dost臋pu do aborcji i pigu艂ki wywo艂uj膮cej wczesne poronienie, z drugiej strony ci sami ludzie i najcz臋艣ciej te same koncerny proponuj膮 sztuczn膮 kreacj臋 偶ycia, zap艂odnie艅 in vitro. Dlaczego zatem nie promujemy tego, o czym m贸wi艂a pani pose艂 Wargocka, dlaczego nie rozwijamy naprotechnologii, systemu terapii skuteczniejszej, ta艅szej, godnej i respektuj膮cej zasady prawa naturalnego, kt贸ra jest szans膮 na naturalne pocz臋cie kolejnego dziecka?</u>
          <u xml:id="u-152.8" who="#PoselCzeslawHoc">Pionier in vitro, doktor Andre van Steirteghem, uwa偶a tak偶e, 偶e jego metoda jest nadu偶ywana przez kliniki leczenia bezp艂odno艣ci. W dodatku lekarze nie ostrzegaj膮 rodzic贸w, 偶e je艣li ich bezp艂odno艣膰 jest kwesti膮 gen贸w, to dziecko te偶 mo偶e odziedziczy膰 t臋 cech臋.</u>
          <u xml:id="u-152.9" who="#PoselCzeslawHoc">I ostatnie ju偶 odwo艂anie - bo podzielili艣my si臋 czasem z panem ministrem Piech膮 - do nauki Ko艣cio艂a i do encykliki Donum vitae. Je艣li nawet dochodzi do stworzenia 偶ycia w szkle, in vitro, to 偶ycie tej najmniejszej istoty tak偶e nosi w sobie obraz Bo偶y. W kontek艣cie Donum vitae, chocia偶 nie mo偶na aprobowa膰 sposobu, przez kt贸re dokonuje si臋 pocz臋cie ludzkie, FIVET, ka偶de dziecko przychodz膮ce na 艣wiat ma by膰 przyj臋te jako 偶ywy dar dobroci Bo偶ej i wychowane z mi艂o艣ci膮. Czasami odnosimy si臋 tak do dzieci, pr贸bujemy m贸wi膰, 偶e dzieci te s膮 inne. A one r贸wnie偶 s膮 darem dobroci Bo偶ej.</u>
          <u xml:id="u-152.10" who="#PoselCzeslawHoc">Klub Prawa i Sprawiedliwo艣ci nie b臋dzie stosowa艂 dyscypliny. O dalsz膮 cz臋艣膰 wyst膮pienia prosz臋 pana ministra. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, pan pose艂 Boles艂aw Piecha.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Panie po艣le, zosta艂y panu 2 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Chcia艂bym si臋 odnie艣膰 tylko do swoistego rozbioru projekt贸w, kt贸re mamy przed sob膮. Chc臋 si臋 zaj膮膰 projektem ustawy, kt贸ry zosta艂 zg艂oszony w drukach nr 3468 i 3469, sygnowanym przez grup臋 pos艂贸w pod przewodnictwem pani Ma艂gorzaty Kidawy-B艂o艅skiej. Je艣li chodzi o to, o czym dzisiaj bardzo mocno dyskutujemy, ustawa ta zawiera w zasadzie jeden rozdzia艂, rozdzia艂 6, kt贸ry m贸wi o rozrodzie wspomaganym. Zaczynam mie膰 pewne w膮tpliwo艣ci. M贸wimy o zasadach bioetycznych. Ot贸偶 w art. 20 w tym rozdziale okre艣la si臋, jakie s膮 warunki przyst膮pienia do tej metody i kto w zasadzie o tym wszystkim decyduje. Ot贸偶 pa艅stwo oddali wszystkie mo偶liwe decyzje medykom.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">A teraz wr贸c臋 do historii. Pierwsz膮 zasad膮 dotycz膮c膮 etyki w zawodach lekarskich by艂a przysi臋ga Hipokratesa. Przetrwa艂a tysi膮ce lat. Ona m贸wi艂a: po pierwsze, nie szkodzi膰, towarzyszy膰 pacjentowi. Nie wolno by艂o stosowa膰 艣rodk贸w poronnych, nie by艂o oczywi艣cie wolno poda膰 trucizny, ale ma艂o kto wie, 偶e by艂o tam te偶 zawarte pewne bardzo dziwne wskazanie. Ot贸偶 Hipokrates i jego uczniowie nie towarzyszyli choremu w czasie umierania. By艂 wr臋cz obowi膮zek opuszczenia chorego w czasie umierania. Zosta艂o to poddane krytyce. Od XVIII, a w艂a艣ciwie XIX wieku mamy rozw贸j tzw. etyki lekarskiej, zawodowej, czyli tzw. etyki kodeksowej, bo te sprawy zacz臋艂y regulowa膰 kodeksy. One r贸wnie偶 zaczerpn臋艂y cz臋艣膰 kwestii z kodeks贸w etyki hipokratejskiej i ustanowi艂y lekarza jako patrona. To on decydowa艂 o wszystkim, bo mia艂 tak pot臋偶n膮 wiedz臋, 偶e w zasadzie traktowa艂 chorego jak ignoranta. To on decydowa艂 o wszystkim.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Gdyby艣cie jeszcze pa艅stwo zobaczyli, jak by艂o w przypadku historii choroby w Polsce, na naszym przyk艂adzie...</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-154.5" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Jeszcze minuta.</u>
          <u xml:id="u-154.6" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">By艂o napisane tak: Zgadzam si臋 na proponowane leczenie i zastosowane zabiegi bez konieczno艣ci t艂umaczenia. Pod tym podpis pacjenta. Lekarzom wolno by艂o robi膰 wszystko. To nie uzyska艂o aprobaty i zrodzi艂a si臋 nowa forma nauki wobec tego, co si臋 dzieje w medycynie i biologii, czyli bioetyka, gdzie centrum sta艂 si臋 cz艂owiek. To on zacz膮艂 decydowa膰, czy mo偶na tak a nie inaczej stosowa膰 dan膮 metod臋. Jak zapyta膰 zarodek ludzki, czy zgadza si臋, 偶eby go wyeliminowa膰? To jest pytanie, kt贸re pozostawiam bez odpowiedzi. Pewnie jest to pytanie retoryczne. Niestety, tak, mamy tutaj tak膮 sytuacj臋.</u>
          <u xml:id="u-154.7" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">W zwi膮zku z tymi zastrze偶eniami wnosz臋, po pierwsze, o utworzenie komisji nadzwyczajnej, a nie podkomisji w ramach po艂膮czonych komisji. Poniewa偶 problem jest etyczny, moralny, filozoficzny, prawny i spo艂eczny, uwa偶am, 偶e powinna istnie膰 taka komisja nadzwyczajna do rozpatrzenia tych projekt贸w. Po drugie, wnosz臋 o odrzucenie projekt贸w ustaw zawartych w drukach nr 3468 i 3469 z dalszych prac w komisji. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-154.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">W imieniu klubu Sojusz Lewicy Demokratycznej jako pierwszy b臋dzie przemawia艂 pan pose艂 Marek Balicki.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, panie po艣le.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#PoselMarekBalicki">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Moi przedm贸wcy wspominali, 偶e wsp贸艂czesna medycyna uznaje niep艂odno艣膰 za chorob臋. Warto jednak doda膰, 偶e z niep艂odno艣ci膮 wi膮偶e si臋 ogromny stres, frustracja, zaburzenia uk艂adu partnerskiego. Wed艂ug psycholog贸w jest to stan por贸wnywalny ze stresem wynikaj膮cym na przyk艂ad z rozpoznania choroby nowotworowej czy zawa艂u serca. Dlatego tak wa偶ne jest skuteczne leczenie. W wi臋kszo艣ci przypadk贸w pomaga farmakoterapia, endoskopia, mikrochirurgia, ale w cz臋艣ci metody te nie s膮 skuteczne. Mog膮 pom贸c tylko techniki medycznie wspomaganej prokreacji, takie jak metoda in vitro.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#PoselMarekBalicki">In vitro jest dzisiaj - by艂a o tym mowa - uznan膮, skuteczn膮 i powszechnie stosowan膮 metod膮 leczenia niezamierzonej bezdzietno艣ci w tych przypadkach. By艂a mowa o Nagrodzie Nobla. Pan pose艂 Piecha wspomnia艂, 偶e pierwsze dziecko pocz臋te t膮 metod膮 urodzi艂o si臋 w Polsce 23 lata temu dzi臋ki zespo艂owi prof. Szamatowicza. Trzeba te偶 zauwa偶y膰, 偶e pan pose艂 Gowin powiedzia艂, 偶e nale偶y zalegalizowa膰 t臋 metod臋. Metoda in vitro jest dzisiaj w Polsce legalna, nie trzeba je zalegalizowa膰, jednak prawid艂owe funkcjonowanie procedur medycznie wspomaganej prokreacji wymaga odpowiednich regulacji prawnych i funkcjonalnych rozwi膮za艅 instytucjonalnych. Co do tego nie ma w膮tpliwo艣ci. Ponadto konieczne jest wdro偶enie trzech dyrektyw Unii Europejskiej. Dlatego klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej opowiada si臋 za przyj臋ciem odpowiedniej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#PoselMarekBalicki">Jednak nowa ustawa, naszym zdaniem, musi spe艂nia膰 trzy warunki. Po pierwsze, 偶e nie b臋dzie prowadzi膰 do pogorszenia dost臋pu do metody in vitro w stosunku do tego, co mamy dzisiaj, dla nikogo. Po drugie, 偶e b臋dzie gwarantowa膰 wysoki poziom medyczny, jako艣膰 i bezpiecze艅stwo zdrowotne. Po trzecie, 偶e zapewni mo偶liwo艣膰 stosowania procedur gwarantuj膮cych najwy偶sz膮 skuteczno艣膰 i najkorzystniejszych z punktu widzenia zdrowia kobiety, to jest mo偶liwo艣膰 tworzenia zarodk贸w nadliczbowych oraz mo偶liwo艣膰 ich zamra偶ania. Te warunki spe艂nia popierany przez klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej projekt zespo艂u wybitnych ekspert贸w opracowany pod patronatem Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny oraz stowarzyszenia 藵Nasz bocian藵, kt贸ry prezentowa艂em p贸艂 roku temu podczas pierwszego czytania na posiedzeniu komisji. Te warunki spe艂niaj膮 r贸wnie偶 trzy projekty przedstawione dzisiaj przez pani膮 pose艂 Kidaw臋-B艂o艅sk膮. Cieszy nas, 偶e w projekcie pani pose艂 znalaz艂o si臋 tak wiele rozwi膮za艅, kt贸re my te偶 zaproponowali艣my. Ale nie b臋dziemy spiera膰 si臋 o autorstwo. Chcemy wsp贸lnie pracowa膰 w komisjach sejmowych czy w komisji nadzwyczajnej, aby wypracowa膰 najlepsze rozwi膮zania. Najwa偶niejsze jest to, 偶eby nowa ustawa przynios艂a jak najwi臋cej dobra, da艂a jak najwi臋cej szans na szcz臋艣cie wszystkim parom, kt贸re dotkn膮艂 problem bezdzietno艣ci.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#PoselMarekBalicki">Niestety, naszych warunk贸w nie spe艂niaj膮 trzy pozosta艂e projekty. Dwa z nich zakazuj膮 stosowania in vitro pod kar膮 wi臋zienia. Trzeci, przedstawiany przez pana pos艂a Gowina, wprowadza ograniczenia, kt贸re w efekcie prowadz膮 do likwidacji metody in vitro w Polsce, podobnie jak te radykalne projekty. Dlatego opowiadamy si臋 za ich odrzuceniem ju偶 w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#PoselMarekBalicki">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Te trzy projekty pokazuj膮, 偶e sp贸r o in vitro jest nie tylko sporem o metod臋 leczenia niep艂odno艣ci, ale jest tak偶e, a mo偶e nawet przede wszystkim, sporem o kszta艂t pa艅stwa. S膮 one pr贸b膮 - podejmowan膮 po 1989 r. nie po raz pierwszy - naruszenia zasad pa艅stwa 艣wieckiego. Przy tworzeniu prawa nie mo偶na bezpo艣rednio kierowa膰 si臋 motywami i przes艂ankami religijnymi, nie mo偶na przyjmowa膰 wewn臋trznych postanowie艅 ko艣cio艂贸w czy zwi膮zk贸w religijnych. Wyobra藕my sobie taki przyk艂ad. 艢wiadkowie Jehowy nie uznaj膮 transfuzji krwi. Czy to znaczy, 偶e gdyby w jaki艣 spos贸b wyznawcy tej religii uzyskali wi臋kszo艣膰 w Sejmie, to mo偶na by uchwali膰 zakaz przeprowadzania transfuzji? No, to absurd.</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#PoselMarekBalicki">Ko艣ci贸艂 katolicki nie uznaje dzisiaj in vitro, ale jeszcze wczoraj z rezerw膮 odnosi艂 si臋 do transplantacji, przedwczoraj nie uznawa艂 szczepie艅 i sekcji zw艂ok. Gdyby ludzko艣膰 s艂ucha艂a wy艂膮cznie g艂osu Ko艣cio艂a katolickiego, nie by艂oby post臋pu medycyny. Ko艣ci贸艂 ma oczywi艣cie pe艂ne prawo przedstawia膰 swoje stanowisko, ale nie mo偶e domaga膰 si臋 rozstrzygania przez pa艅stwo spornych kwestii 艣wiatopogl膮dowych po swojej my艣li i to za pomoc膮 prawa karnego.</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#PoselMarekBalicki">Pa艅stwo 艣wieckie jest neutralne 艣wiatopogl膮dowo, uznaje pluralizm religijny i 艣wiatopogl膮dowy spo艂ecze艅stwa i jest bezstronne w traktowaniu obywateli, dlatego musi tworzy膰 warunki do uczciwego 偶ycia wszystkim obywatelom. 艢wiadk贸w Jehowy nie mo偶e zmusza膰 do transfuzji, tak jak s艂uchaj膮cych g艂osu Ko艣cio艂a katolickiego do in vitro, ale w 偶adnym przypadku nie mo偶e innym, tak偶e katolikom czy wyznawcom innych religii, czy niewierz膮cym, ogranicza膰 dost臋pu do powszechnie uznanych metod leczenia. Dlatego Sojusz Lewicy Demokratycznej konsekwentnie opowiada si臋 za 艣wieckim charakterem naszego pa艅stwa i b臋dzie g艂osowa膰 za odrzuceniem propozycji ustawowych, kt贸re naruszaj膮 zasady pa艅stwa 艣wieckiego.</u>
          <u xml:id="u-156.7" who="#PoselMarekBalicki">Pani Marsza艂ek! Sk艂adam wniosek o odrzucenie projekt贸w zawartych w drukach nr 3466, 3467 i 3471 i o skierowanie pozosta艂ych projekt贸w do komisji. Pami臋tajmy, 偶e naszym obowi膮zkiem jest dzia艂anie na rzecz umacniania wolno艣ci i praw cz艂owieka i obywatela, a regulacje prawne powinny ka偶demu gwarantowa膰 mo偶liwo艣膰 korzystania z osi膮gni臋膰 wsp贸艂czesnej wiedzy medycznej. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-156.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarsza艂ek Sejmu Marek Kuchci艅ski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 pana pos艂a Bartosza Ar艂ukowicza, by wyst膮pi艂 w imieniu klubu Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#PoselBartoszArlukowicz">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! Wys艂ucha艂em przedm贸wc贸w z wielk膮 uwag膮 i odnosz臋 wra偶enie, 偶e ta debata o in vitro to tak naprawd臋 scenariusz horroru, kt贸ry nam szykujecie. Dla was in vitro oznacza zabijanie, strach, przedmiotowo艣膰, mrok, a in vitro to jest 偶ycie, szcz臋艣cie, post臋p i nauka. In vitro to jest to, czym ca艂y 艣wiat cieszy si臋 ju偶 od bardzo wielu lat. Dzisiaj mamy tak膮 sytuacj臋, 偶e nowoczesny 艣wiat i Europa przyznaje tw贸rcy metody in vitro Nagrod臋 Nobla, a my w Polsce debatujemy nad tym - w tym parlamencie ju偶 dwukrotnie - czy kara膰 wi臋zieniem ludzi stosuj膮cych in vitro. 呕yjemy w Polsce, w kt贸rej toczymy debaty, czy b臋dziemy kara膰 ludzi za to, 偶e chc膮 偶y膰.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#PoselBartoszArlukowicz">Pani pose艂, kiedy pani s艂ucha艂em, z wielk膮 uwag膮, przesz艂y mnie ciarki. M贸wi艂a pani o przedmiotowo艣ci embrion贸w. Jest r贸偶nica mi臋dzy nami w uj臋ciu humanizmu, cz艂owiecze艅stwa i podej艣cia do 偶ycia. Pani by艂a 艂askawa stwierdzi膰, 偶e embrion to przedmiot, szalka, technicy. Jak pani spojrzy w oczy tysi膮com dzieci 偶yj膮cym dzisiaj na 艣wiecie, tysi膮com szcz臋艣liwych ludzi, kt贸rzy toczyli mordercz膮 walk臋 przez miesi膮ce i lata o to, 偶eby m贸c mie膰 dziecko? I nowoczesna medycyna dzi艣 im na to pozwala.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#PoselBartoszArlukowicz"> Zastanawiam si臋, co czuj膮 i my艣l膮 lekarze, kt贸rzy m贸wili z tej m贸wnicy, a wszyscy jak jeden sk艂adali przysi臋g臋 Hipokratesa, podczas kt贸rej przyrzekali, przysi臋gali, 偶e b臋d膮 udost臋pnia膰 ludziom najnowsze osi膮gni臋cia medycyny, b臋d膮 pomaga膰 ludziom w korzystaniu z rozwoju nauki. A dzisiaj chcecie ich wsadza膰 do wi臋zienia? Na tym polega nowoczesne pa艅stwo? Ta dyskusja to jest co艣 g艂臋bszego.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#PoselBartoszArlukowicz">Ciesz臋 si臋 bardzo, 偶e siedzi naprzeciw mnie pani pose艂 Kidawa-B艂o艅ska, kt贸ra jest z innej formacji politycznej, ale tak naprawd臋 w podobny spos贸b rozumiemy pa艅stwo i mamy podobne podej艣cie do 偶ycia. I tak jak powiedzia艂 pan pose艂 Balicki, nie b臋dziemy si臋 licytowa膰, bo model, kt贸ry pani proponuje, jest pragmatyczny, podobnie jak nasz - to model stosowany w wi臋kszo艣ci kraj贸w nowoczesnej Europy. Zderzaj膮 si臋 dzisiaj modele, kt贸re pr贸buj膮 kara膰 wi臋zieniem za in vitro, z modelami, kt贸re s膮 po prostu skuteczne.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#PoselBartoszArlukowicz">Szanuj臋 pogl膮d, wiar臋 i warto艣ci etyczne pana pos艂a Gowina, ale on proponuje ustaw臋, kt贸ra zwyczajnie jest nieskuteczna, tak naprawd臋 b臋dzie uniemo偶liwia艂a skuteczne przeprowadzenie in vitro. Wiemy to nie z kaza艅 biskup贸w, tylko z do艣wiadcze艅 innych pa艅stw, bo we W艂oszech taka ustawa funkcjonowa艂a i tam skuteczno艣膰 metody in vitro gwa艂townie spad艂a dok艂adnie po wprowadzeniu takiej ustawy. Mam przed sob膮 wyrok Trybuna艂u Konstytucyjnego W艂och, kt贸ry tamt膮 ustaw臋, podobn膮 do ustawy pana pos艂a Gowina, uzna艂 za niekonstytucyjn膮.</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#GlosZSali">(Ale oni maj膮 inn膮 ustaw臋.)</u>
          <u xml:id="u-159.7" who="#PoselBartoszArlukowicz">Stoimy dzisiaj przed wielkim wyzwaniem, stoimy przed wyborem pa艅stwa, w jakim b臋dziemy 偶yli, czy b臋dziemy 偶yli w pa艅stwie, kt贸re cz艂owieka uznaje za najwi臋ksz膮 warto艣膰...</u>
          <u xml:id="u-159.8" who="#PoselTeresaWargocka">(To nasz projekt.)</u>
          <u xml:id="u-159.9" who="#PoselBartoszArlukowicz">...kt贸re pozwala ludziom dokonywa膰 wyboru, czy b臋dziemy 偶yli w pa艅stwie nakaz贸w i zakaz贸w. R贸偶nica mi臋dzy lud藕mi, kt贸rzy proponuj膮 rozwi膮zanie sprawy in vitro, a tymi, kt贸rzy proponuj膮 karanie za in vitro, polega na tym, 偶e nie chcemy nikogo zmusza膰 do in vitro. Nikomu nie ka偶emy stosowa膰 tej metody, nikomu nie m贸wimy, aby stosowa艂 metod臋, kt贸ra jest niezgodna z jego warto艣ciami. Wy za艣 pr贸bujecie narzuca膰 wszystkim Polakom</u>
          <u xml:id="u-159.10" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-159.11" who="#PoselBartoszArlukowicz"> sw贸j model pa艅stwa, pokazujecie palcem, co wolno, a czego nie, co jest dobre, a co z艂e. Chcemy pa艅stwa, kt贸re daje wolno艣膰 wyboru cz艂owiekowi, wolno艣膰 w kwestii warto艣ci 偶ycia i warto艣ci cz艂owieka. Takie pa艅stwo post臋pu b臋dziemy budowali niezale偶nie od tego, jak bardzo b臋dziecie pr贸bowali budowa膰 pa艅stwo konserwatyzmu i dogmat贸w.</u>
          <u xml:id="u-159.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-159.13" who="#PoselTeresaWargocka">(Pi臋kna utopia.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Jeszcze w trybie sprostowania, tak?</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Pan pose艂 Boles艂aw Piecha.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋, panie po艣le.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Panie Marsza艂ku! Wysoki Sejmie! Chcia艂bym zabra膰 g艂os w trybie sprostowania. Po pierwsze, chcia艂bym uzupe艂ni膰 jeszcze wniosek dotycz膮cy odrzucenia r贸wnie偶 projektu zawartego w druku nr 3470, po drugie, to jest sprostowanie w kwestii m贸wienia nieprawdy. Prosz臋 pa艅stwa, mam przed sob膮 ustaw臋 (druk nr 2707). To projekt, kt贸ry jest w podkomisji. Dotyczy on spraw regulacji r贸wnie偶 in vitro. Pan pose艂 Ar艂ukowicz by艂 艂askaw powiedzie膰, 偶e kto艣 chce tu kara膰. Czy pan zna swoj膮 ustaw臋?</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#GlosZSali">(Prosz臋 sprostowa膰.)</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Art. 45, 46, 47c, 40e dotycz膮 kar. Kto stosuje procedur臋 medyczn膮 wspomaganej prokreacji z zastosowaniem... itd., podlega karze ograniczenia wolno艣ci do lat dw贸ch. Tej samej karze podlega ten, kto testuje, ale tylko ze wzgl臋du na p艂e膰. Podlega on tak偶e karze do lat dw贸ch. S膮 tam r贸偶ne rzeczy. R贸wnie偶 w pa艅skiej ustawie s膮 przepisy karne, bo jest to istotna cz臋艣膰 ka偶dej ustawy. Je偶eli 艂amie si臋 jakie艣 przepisy, to s膮 za to konsekwencje. Prosz臋 nie wmawia膰, 偶e w cz臋艣ci projekt贸w do takich propozycji si臋 uciekano. Ca艂y rozdzia艂 waszej ustawy to przepisy karne.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#PoselJoannaMucha">(To jest dyskusja, a nie sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#GlosZSali">(Za co?)</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Chocia偶by za to, 偶e kto艣 stosuje procedur臋 medyczn膮 wspomaganej prokreacji zwi膮zanej z pozaustrojowym tworzeniem i stosowaniem zarodk贸w wbrew przepisom ustawy.</u>
          <u xml:id="u-161.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-161.7" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha"> W moim projekcie te偶 jest napisane: wbrew przepisom ustawy.</u>
          <u xml:id="u-161.8" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Panie Marsza艂ku, chyba m贸wi臋 do rozumnych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-161.9" who="#PoselMarekBorowski">(Ale te przepisy pozwalaj膮 na metod臋 in vitro.)</u>
          <u xml:id="u-161.10" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Te przepisy m贸wi膮, 偶e je偶eli jest zakaz stosowania jakich艣 technologii albo s膮 konsekwencje tego, to s膮 sankcje. I ta zasada tworzenia prawa, szanowny panie marsza艂ku, szanowni przedstawiciele lewicy, r贸wnie偶 was obowi膮zuje.</u>
          <u xml:id="u-161.11" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">I jeszcze jedno: prosz臋 nie m贸wi膰 o pa艅stwie 艣wieckim w Polsce. Pa艅stwo 艣wieckie to by艂a Kambod偶a za Pol Pota i to by艂 Zwi膮zek Radziecki. My mamy pa艅stwo neutralne 艣wiatopogl膮dowo. Dzi臋kuj臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 pa艅stwa, materia i debata s膮 na tyle powa偶ne, 偶e szeroko rozumiem poj臋cie sprostowania i dopuszczam tak膮 form臋, jednak prosi艂bym, 偶eby rozumie膰 je bardziej konkretnie, jako 藕le zrozumian膮 wypowied藕 pos艂a m贸wcy.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#PoselMarekBalicki">(Sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Pan pose艂 r贸wnie偶 w trybie sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#PoselMarekBalicki">Dwa zdania.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#PoselMarekBalicki">Panie Po艣le Piecha! Je艣li nie wolno przekracza膰 pr臋dko艣ci i za to jest kara mandatu, to nie oznacza to, 偶e nie wolno w og贸le je藕dzi膰. I to jest r贸偶nica mi臋dzy naszymi projektami.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#PoselTeresaWargocka">(Demagogia.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 bardzo panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Teraz poprosz臋 o wyst膮pienie pani膮 pose艂 Ew臋 Kierzkowsk膮 z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 bardzo, pani marsza艂ek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#PoselEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#PoselEwaKierzkowska">Panie Marsza艂ku! Panie i Panowie Pos艂owie! Dyskutujemy dzisiaj o sprawach ogromnej wagi, tak jak powiedzia艂 pan pose艂 Gowin, o sprawach 偶ycia i 艣mierci, o sprawach chyba najbardziej prywatnej sfery ludzkich odczu膰 i prze偶y膰. M贸wimy o tych z nas, kt贸rzy nie mog膮 doczeka膰 si臋 potomka, dziecka, kt贸re daje t臋 rodzicielsk膮 rado艣膰, wnosi j膮 w 偶ycie rodzic贸w. A jak wielkim skarbem jest dziecko, wiemy, mo偶emy zrozumie膰 my, kt贸rzy mamy dzieci.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#PoselEwaKierzkowska">Ale my, szcz臋艣liwcy, chyba nie do ko艅ca potrafimy wczu膰 si臋 w sytuacj臋 i zrozumie膰 tych, kt贸rzy tak bardzo pragn膮 mie膰 dzieci, przechodz膮 bardzo d艂ug膮 drog臋 i tak cz臋sto ta droga jest bezskuteczna. To oczekiwanie, to nieprzespane noce, to id膮ce w dziesi膮tki wizyty u lekarzy, to hu艣tawka odczu膰, prze偶y膰, od wielkiej rado艣ci, od nadziei poprzez utrat臋 wiary, ale te偶 i poczucie bezsilno艣ci, bezradno艣ci.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#PoselEwaKierzkowska">Dlatego tej naszej debacie musi towarzyszy膰 wyj膮tkowa rozwaga. Rozmowa o in vitro wymaga bowiem delikatno艣ci, uszanowania ludzkich odczu膰, l臋k贸w, r贸wnie偶 wyznawanej religii, spo艂ecznie akceptowanych wzorc贸w zachowa艅 i ogranicze艅 moralnych. Nasze rozwa偶ania prowadzimy 艣wiadomi obecnego stanu wiedzy medycznej i psychologii, r贸wnie偶 w kr臋gu kultury chrze艣cija艅skiej.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#PoselEwaKierzkowska">Bez wzgl臋du na wyznawany przez nas 艣wiatopogl膮d czy filozofi臋 偶ycia jedno nie powinno dla nas ulega膰 w膮tpliwo艣ci, to jedno powinno by膰 bezdyskusyjne: 偶e najwa偶niejsz膮 spraw膮 jest poszanowanie ludzkiej godno艣ci, a obowi膮zkiem w艂adz publicznych jest jej ochrona. Wspomina艂 o tym r贸wnie偶 m贸j szanowny kolega pan pose艂 Gowin, ale pozwol臋 sobie przypomnie膰 brzmienie art. 30 Konstytucji RP: 藵Przyrodzona i niezbywalna godno艣膰 cz艂owieka stanowi 藕r贸d艂o wolno艣ci i praw cz艂owieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowi膮zkiem w艂adz publicznych藵. Sejm RP ma zatem konstytucyjny obowi膮zek takiego stanowienia prawa, kt贸re b臋dzie gwarantowa膰 poszanowanie godno艣ci ka偶dej istoty ludzkiej.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#PoselEwaKierzkowska">Wysoka Izbo! M贸wimy dzisiaj o dopuszczalno艣ci zap艂odnienia pozaustrojowego. Spieramy si臋, czy b臋dziemy za, czy b臋dziemy przeciw, czy finansowa膰 je z publicznych pieni臋dzy, czy te偶 nie. Ta dyskusja toczy si臋 nie tylko na tej sali. Od wielu dni obserwujemy dyskusj臋 w telewizji, w radiu, na 艂amach gazet, portali internetowych. W tej dyskusji, kt贸ra wymaga wyj膮tkowej delikatno艣ci, jak ju偶 zaznaczy艂am, padaj膮 diametralnie r贸偶ne argumenty. Towarzysz膮 jej emocje sprawiaj膮ce, 偶e m贸wi膮cy cz臋sto s艂ucha tylko siebie.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#PoselEwaKierzkowska">Tymczasem ranga tego problemu nie tylko ka偶e s艂ysze膰 argumenty rozm贸wcy, ale te偶 wymaga szerszego spojrzenia. Widz膮c rodziny, kt贸re nie mog膮 doczeka膰 si臋 dziecka, musimy pami臋ta膰 tak偶e o tych, kt贸re ju偶 maj膮 dzieci i kt贸re mog艂yby mie膰 ich wi臋cej. Musimy je szanowa膰, szanowne kole偶anki i koledzy, i my艣le膰 o tym, w jakich warunkach przyjdzie 偶y膰 temu wyt臋sknionemu synkowi czy te偶 c贸reczce, jak wspomaga膰 rodzin臋, jak pom贸c tym, kt贸rzy nie decyduj膮 si臋 na wi臋ksz膮 liczb臋 dzieci, bo boj膮 si臋, 偶e nie b臋dzie ich zwyczajnie sta膰 na ich utrzymanie.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#PoselEwaKierzkowska">Dzisiaj zastanawiamy si臋 nad tym, czy zabiegi in vitro powinny by膰 dofinansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, i na tym koncentrujemy cz臋艣膰 naszej uwagi i dyskusji. Faktycznie, wiele os贸b czeka na tak膮 decyzj臋 parlamentu, ale w ubieg艂ym tygodniu us艂yszeli艣my te偶, 偶e je艣li sytuacja finans贸w publicznych b臋dzie si臋 pogarsza膰, to trzeba b臋dzie je ratowa膰. Mo偶e by膰 zawieszona ulga rodzinna. Po takim ostrze偶eniu ministra finans贸w zapewne niekt贸rzy rodzice zastanowi膮 si臋, czy zdecydowa膰 si臋 na kolejne dziecko czy te偶 nie. B臋d膮 te偶 i tacy, kt贸rzy, o ile tak zdecydujemy, zastanowi膮 si臋, czy zdecydowa膰 si臋 na zabieg in vitro dofinansowany przez pa艅stwo, czy te偶 nie. A zatem jak to jest, Wysoka Izbo? Czy chcemy tworzy膰 warunki do rodzenia si臋 wi臋kszej liczby dzieci, czy te偶 nie? Czy dzisiejsza debata wyp艂ywa rzeczywi艣cie z troski o rozwi膮zanie tego trudnego i niezwykle wa偶nego problemu, czy te偶 mo偶e jest otwieraniem nowego pola do politycznego sporu?</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#PoselEwaKierzkowska">Wysoki Sejmie! W moim klubie, w klubie Polskiego Stronnictwa Ludowego, w sprawach sumienia nie stosujemy politycznej dyscypliny. W takich sprawach, a bez w膮tpienia do nich nale偶膮 kwestie dotycz膮ce in vitro, ka偶dy z pos艂贸w g艂osuje zgodnie z w艂asnym przekonaniem i zgodnie ze swoim sumieniem. W naszym odczuciu korzystanie lub te偶 nie z zabiegu in vitro jest bardziej spraw膮 sumienia ani偶eli regulacji prawnych, ale nie oznacza to, 偶e ustawodawca powinien by膰 w tej sprawie bezczynny. Stan obecny mo偶e dla wielu jest wygodny, ale jest nie do zaakceptowania, cho膰by ze wzgl臋du na ochron臋 ludzkiej godno艣ci, o kt贸rej ju偶 wcze艣niej m贸wi艂am.</u>
          <u xml:id="u-165.9" who="#PoselEwaKierzkowska">Projekty przed艂o偶one Wysokiej Izbie zawieraj膮 zar贸wno rozwi膮zania bezdyskusyjne - i na to moi szanowni przedm贸wcy zwracali uwag臋 - jak i propozycje bardzo kontrowersyjne. Nie mo偶na powiedzie膰, 偶e jeden z tych projekt贸w jest idealny, a inny jest kompletnie do niczego. Nie jestem lekarzem ani nie jestem etykiem i nie chcia艂abym by膰 s臋dzi膮 ludzkich sumie艅, ale pozwol臋 sobie wyrazi膰 przekonanie, 偶e je偶eli rodzice b臋d膮 zdeterminowani i zechc膮 skorzysta膰 z zap艂odnienia pozaustrojowego, to zrobi膮 to. St膮d, m贸wi臋 teraz we w艂asnym imieniu, mnie osobi艣cie najbli偶ej jest do projektu autorstwa pana pos艂a Gowina. S膮dz臋, 偶e przy obecnym tempie rozwoju medycyny w nieodleg艂ym czasie nie trzeba b臋dzie tworzy膰 tzw. nadliczbowych zarodk贸w, ale powt贸rz臋: cho膰 zabieram g艂os w imieniu mojego klubu, klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, to jest m贸j osobisty pogl膮d.</u>
          <u xml:id="u-165.10" who="#PoselEwaKierzkowska">W trakcie prac komisyjnych b臋dzie czas i b臋dzie szansa - mam tak膮 nadziej臋 - na pog艂臋bion膮 refleksj臋. Mo偶e tam uwolnimy si臋 od histerycznych reakcji i od emocjonalnych wypowiedzi. B臋dzie mo偶liwo艣膰 wys艂uchania opinii ekspert贸w, przedstawicieli r贸偶nych 艣rodowisk. Aby umo偶liwi膰 wyra偶enie opinii szerokim kr臋gom spo艂ecznym, m贸j klub pragnie zaproponowa膰 dyskusj臋 powa偶n膮, ale bez medi贸w. W sprawie tak wa偶nej ka偶dy g艂os powinien by膰 wys艂uchany z niezwyk艂膮 uwag膮, powinna odby膰 si臋 powa偶na dyskusja powa偶nych i odpowiedzialnych ludzi - nie tylko za polityk臋, ale i za cz艂owieka, i za cywilizacj臋. Tego tematu, bardzo wa偶nego tematu, nie wolno upolityczni膰. Odpowiedzialno艣ci膮 za decyzje, kt贸re podejmiemy, nie mo偶na obci膮偶a膰 Ko艣cio艂a. To s膮 nasze decyzje. Opowiadamy si臋 za przekazaniem rozwa偶anych propozycji do prac w komisjach. Bardzo dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-165.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 bardzo, pani marsza艂ek.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 teraz o zabranie g艂osu przedstawiciela Ko艂a Poselskiego Socjaldemokracji Polskiej pana marsza艂ka Marka Borowskiego.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#PoselMarekBorowski">Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#PoselMarekBorowski">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! W zwi膮zku z wezwaniami, jakie pada艂y na tej sali, m.in. ze strony pani pose艂 Wargockiej, 偶e nie powinni艣my da膰 si臋 podzieli膰, zacz膮艂em si臋 zastanawia膰 nad tym, na jakiej p艂aszczy藕nie do tej zgody mo偶e doj艣膰, i po tych wszystkich wypowiedziach dochodz臋 do wniosku, 偶e jest taka jedna p艂aszczyzna. Te s艂owa wypowiedzia艂 pan pose艂 Hoc. Powiedzia艂 mianowicie, 偶e dziwny jest ten 艣wiat. Rzeczywi艣cie co do tego od lewej strony sali do prawej strony sali b臋dzie pe艂na zgoda. Bardzo dziwny jest bowiem ten 艣wiat, w kt贸rym pan pose艂 Hoc, pani pose艂 Wargocka i pan pose艂 Piecha chc膮 kara膰 i ju偶 karz膮, bo jest taka ustawa, wi臋zieniem lekarza za przerwanie ci膮偶y, bo wtedy - jak powiadaj膮 - ginie cz艂owiek. Jest to zab贸jstwo cz艂owieka. Z drugiej strony chc膮 kara膰 wi臋zieniem tego偶 samego lekarza, dzi臋ki kt贸rego dzia艂aniom pojawia si臋 nowy cz艂owiek, 偶ywy. Musz膮 powiedzie膰, 偶e lepszej egzemplifikacji tezy, i偶 dziwny jest ten 艣wiat, nie mo偶e by膰. Tak wi臋c na co艣 si臋 trzeba zdecydowa膰. Nie b臋d臋 pastwi艂 si臋 wi臋cej nad tymi projektami. Byliby艣my naprawd臋 kuriozum w Europie, nie ma bowiem ani jednego kraju, 艂膮cznie z Irlandi膮 i Malt膮, w Europie, kt贸ry zabrania in vitro i na dodatek jeszcze karze lekarzy wi臋zieniem. Nie chcia艂bym w zwi膮zku z tym, 偶eby z Polski wyszed艂 taki sygna艂, 偶e my w og贸le rozwa偶amy tak膮 kwesti臋. Dlatego zg艂aszam r贸wnie偶 wniosek o odrzucenie tych projekt贸w w pierwszym czytaniu, tych dw贸ch projekt贸w. M贸wi臋 tutaj o projekcie reprezentowanym przez pani膮 pose艂 Wargock膮 i projekcie reprezentowanym przez pana pos艂a Piech臋. Prosz臋 tego nie traktowa膰 jako brak szacunku. Jest to po prostu fundamentalna niezgoda na tego rodzaju podej艣cie. Kierowanie tych projekt贸w do komisji b臋dzie oznacza艂o, b臋dzie dawa艂o sygna艂, 偶e Wysoka Izba w og贸le rozwa偶a tak膮 mo偶liwo艣膰. Wydaje mi si臋, 偶e takiego sygna艂u nie powinni艣my dawa膰.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#PoselMarekBorowski">Je艣li chodzi teraz o dwa projekty, kt贸re nie maj膮 tej zasadniczej cechy, mianowicie niedopuszczenia do in vitro i karania lekarzy. Ot贸偶 od decyzji w sprawie nadliczbowych zarodk贸w oczywi艣cie uciec si臋 nie da. Natomiast operowanie technik膮 zakaz贸w w tej sprawie odbija si臋 z ca艂膮 pewno艣ci膮 na efektywno艣ci metody i, co za tym idzie, na zdrowiu pacjentek, kt贸re zamiast by膰 poddawane raz tej stymulacji hormonalnej, musia艂yby przechodzi膰 przez to przed ka偶dym zabiegiem, przed ka偶dym zaj艣ciem w ci膮偶臋. W ten spos贸b bli偶ej niesprecyzowane hipotetyczne dobro zarodka sytuowa艂oby si臋 ponad dobrem zdrowotnym kobiety. To jest zawsze ten problem: Czy stawiamy wy偶ej 偶ywego cz艂owieka, cz艂owieka po prostu, czy stawiamy wy偶ej w tym wypadku zarodek, kt贸ry jest 偶yciem z ca艂膮 pewno艣ci膮, ale czy jest cz艂owiekiem? Nie jest cz艂owiekiem, panie po艣le Gowin. Nie jest. Nie, nie, nie.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#PoselTeresaWargocka">(Potencjalnie jest.)</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#PoselMarekBorowski">Pani pose艂, pani jest cz艂owiekiem, ja jestem cz艂owiekiem, a zarodek cz艂owiekiem nie jest.</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#PoselZbigniewBabalski">(Gdyby nie by艂o zarodka, to nie by艂oby pana.)</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#PoselMarekBorowski">Ale, panowie, panowie, gdyby nie... i tak dalej, i tak dalej. Nie mo偶na twierdzi膰, 偶e przyznajemy biegaczowi nagrod臋 tylko dlatego, 偶e jest biegaczem, mimo 偶e jeszcze nie pobieg艂. W zwi膮zku z tym ustalmy: w tej sprawie jest r贸偶nica pogl膮d贸w, fundamentalna. Je偶eli jest r贸偶nica pogl膮d贸w w tej sprawie, to nie narzucajmy tego rozwi膮zania.</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#PoselTeresaWargocka">(Nie dyskutujmy.)</u>
          <u xml:id="u-167.8" who="#PoselMarekBorowski">Katolicy, kt贸rzy tak uwa偶aj膮, nie b臋d膮 poddawali si臋 metodzie in vitro.</u>
          <u xml:id="u-167.9" who="#PoselTeresaWargocka">(Nie tylko katolicy.)</u>
          <u xml:id="u-167.10" who="#PoselMarekBorowski">Chcia艂bym teraz zwr贸ci膰 uwag臋 pani pose艂 Wargockiej, kt贸ra wyst臋puje w imieniu katolik贸w, na to, 偶e pan pose艂 Gowin, o kt贸rym wiem, 偶e jest katolikiem przyk艂adowym, proponuje jednak inne rozwi膮zanie, proponuje zastosowanie metody in vitro, a wi臋c to znaczy, 偶e nie mo偶na pos艂ugiwa膰 si臋 tutaj doktryn膮 wiary w tej sprawie. Ot贸偶, po pierwsze, nie narzuca膰 tego rozwi膮zania, by艂a ju偶 o tym mowa. Nie narzuca膰 tego rozwi膮zania nikomu. Ci, kt贸rzy b臋d膮 uwa偶ali, tak jak pani pose艂 Wargocka czy pan pose艂 Piecha, 偶e to jest nieetyczne, niezgodne z ich zasadami wiary, nie b臋d膮 tego stosowa膰. W tej sprawie istnieje podzia艂 zda艅 i opinii, nie ulega w膮tpliwo艣ci. W ca艂ej Europie, w decydowanej wi臋kszo艣ci kraj贸w, przyjmuje si臋, stawia si臋 wy偶ej dobro kobiety, ju偶 nie m贸wi膮c o tym, 偶e dobro pary, nad, 偶e tak powiem, dobrem zarodka, cho膰 przyznaje mu si臋 pewne prawa</u>
          <u xml:id="u-167.11" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-167.12" who="#PoselMarekBorowski">, bo mro偶enie zarodk贸w jest kompromisem, jest wyj艣ciem naprzeciw tym wszystkim zastrze偶eniom. Po prostu si臋 ich nie niszczy, przyznaj膮c im jednak pewne prawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarsza艂ek Sejmu Ewa Kierzkowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#PoselMarekBorowski">Jeszcze chwila, pani marsza艂ek.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#PoselMarekBorowski">To, 偶e tak powiem, pierwsza cz臋艣膰. Druga cz臋艣膰 dotyczy kwestii tych dw贸ch ustaw. Jakie tu Socjaldemokracja Polska ma propozycje? Oczywi艣cie je艣li chodzi o ustaw臋 proponowan膮 przez pani膮 pose艂 Kidaw臋-B艂o艅sk膮, powinna ona by膰 przedmiotem dalszych prac. Mam problem z ustaw膮 proponowan膮 przez pana pos艂a Gowina, zgadzam si臋 bowiem z wypowiedziami pa艅stwa, kt贸rzy m贸wi膮, 偶e ta ustawa faktycznie zahamuje ten proces, to znaczy nie wyeliminuje go zupe艂nie, ale go zahamuje. Na przyk艂ad pa艅ska propozycja, 偶eby odm贸wi膰 prawa selekcjonowania - selekcja to brzmi gro藕nie. Tutaj chodzi po prostu o to, 偶eby nie wszczepia膰 zarodk贸w, kt贸re s膮 obci膮偶one wad膮 genetyczn膮. To pa艅stwo chcecie, 偶eby wszczepi膰, a nast臋pnie 偶eby kobieta, kt贸ra ma prawo do aborcji zgodnie z obecn膮, restrykcyjn膮 ustaw膮, podawa艂a si臋 aborcji? Tak? Prosz臋 pa艅stwa, to jest dopiero humanitarne, to jest wielki humanitaryzm. To jest s艂abo艣膰 pa艅skiego projektu, panie po艣le, pan sobie pewnie z tego zdaje spraw臋. Tak na dobr膮 spraw臋 z tego punktu widzenia powinienem, ju偶 zosta艂 z艂o偶ony taki wniosek, przychyli膰 si臋 do tego wniosku, jednak nie przychyl臋 si臋 z jednego powodu. Pan pose艂 Gowin wykaza艂 si臋 wielk膮 odwag膮 cywiln膮. Pan pose艂 Gowin, wbrew stanowisku hierarch贸w, wbrew stanowisku biskupa Hosera i gro藕bie ekskomuniki, wyst膮pi艂 z tym projektem i nadal go popiera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#PoselMarekBorowski">Je艣li ten projekt zwyci臋偶y, je艣li b臋dzie tu jako sprawozdanie komisji, b臋d臋 g艂osowa艂 przeciwko niemu, 偶eby sprawa by艂a jasna...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#PoselMarekBorowski">...bo b臋dziemy m贸wili o czym艣, co ma wej艣膰 w 偶ycie. Je艣li chodzi o mo偶liwo艣膰 dalszych prac, to chcia艂bym w pewnym sensie uhonorowa膰 to, 偶e w taki spos贸b pan si臋 zachowa艂. Te s艂owa chcia艂bym skierowa膰 do tych wszystkich, kt贸rzy nie kieruj膮 si臋 w艂asnym sumieniem, a przykazaniami Ko艣cio艂a. Ot贸偶...</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#PoselCzeslawHoc">(A sk膮d pan wie?)</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#PoselMarekBorowski">Nie wiem, m贸wi臋 do tych, kt贸rzy...</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#GlosZSali">(Nie wie, a m贸wi.)</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#PoselMarekBorowski">Panie po艣le...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Panie marsza艂ku, uprzejmie panu dzi臋kuj臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#PoselMarekBorowski">Niech pan s艂ucha, do tych, bo s膮 tacy, kt贸rzy kieruj膮 si臋 sumieniem, i s膮 tacy, kt贸rzy chc膮 si臋 kierowa膰 przykazaniami Ko艣cio艂a, cho膰 sumienie m贸wi im co艣 innego. Ot贸偶, prosz臋 pa艅stwa, chcia艂bym przypomnie膰, niekt贸re przyk艂ady przytacza艂 ju偶 pan pose艂 Balicki. W XIV w. Ko艣ci贸艂 zakazywa艂 sekcji zw艂ok. Pytam, kto mia艂 racj臋: Czy ci, kt贸rzy dokonywali tych sekcji, uczyli si臋, jak leczy膰 ludzi, czy Ko艣ci贸艂? Kto mia艂 racj臋? Kopernik i ci katolicy w owym czasie, w tym Galileusz i Giordano Bruno, kt贸rzy bronili teorii Kopernika, czy Ko艣ci贸艂, kt贸ry jej zakazywa艂, a jednego z nich spali艂 na stosie. Galileusza uzna艂 dopiero i usprawiedliwi艂 w 1992 r. Jan Pawe艂 II.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Pi臋knie dzi臋kuj臋, panie marsza艂ku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#PoselMarekBorowski">Ile lat mamy czeka膰, a偶 Ko艣ci贸艂 uzna leczenie metod膮 in vitro? Ile lat? Mo偶e tylko 100, bo w 1900 r. papie偶 Leon XIII uzasadnia艂 kar臋 艣mierci. 100 lat p贸藕niej Jan Pawe艂 II zdecydowanie by艂 przeciwko tej karze, wi臋c mo偶e...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Szanowny panie marsza艂ku...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#PoselMarekBorowski">... tylko 100 lat.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#PoselMarekBorowski">Ju偶 ko艅cz臋, pani marsza艂ek.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#PoselMarekBorowski">A teoria ewolucji, kt贸r膮 pot臋piano i wyklinano? Dzisiaj Ko艣ci贸艂 m贸wi, 偶e to nie koliduje absolutnie z nauk膮 Ko艣cio艂a. A wreszcie indeks ksi膮g zakazanych. Czy pa艅stwo wiedz膮, 偶e taki indeks, kt贸ry powsta艂 500 lat temu, zosta艂 zniesiony...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Panie marsza艂ku, bardzo prosz臋, 偶eby pan nie wymienia艂 wszystkich tytu艂贸w ksi膮偶ek zakazanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#PoselMarekBorowski">...dopiero w 1966 r. A na tym indeksie...</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#PoselMarekBorowski">To jest wa偶ne, pani marsza艂ek.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#PoselMarekBorowski">...a na tym indeksie znalaz艂y si臋 nie tylko...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Obawiam si臋...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#PoselMarekBorowski">...dzie艂a Darwina i Kartezjusza, ale tak偶e Adama Mickiewicza? Ot贸偶, prosz臋 pa艅stwa, po co te przyk艂ady? Po to, 偶e Ko艣ci贸艂, kt贸ry ma wiele zas艂ug, jest godny szacunku, wielokrotnie si臋 myli艂...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Jak ka偶dy z nas.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 bardzo, panie marsza艂ku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#PoselMarekBorowski">...i w tej sprawie si臋 myli, dlatego wyka偶cie si臋 odwag膮. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, w trybie sprostowania zg艂osi艂a si臋 najpierw pani pos艂anka Teresa Wargocka.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, pani pose艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#PoselTeresaWargocka">Dzi臋kuj臋, pani marsza艂ek.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#PoselTeresaWargocka">Bardzo kr贸ciutko. Ka偶da z os贸b, kt贸re przemawiaj膮 w tej debacie, w zasadzie odnosi si臋 do projektu, kt贸ry prezentowa艂am, z ogromnym zgorszeniem, dlatego 偶e ustawa przewiduje karanie za stosowanie metody in vitro. Przed chwil膮 pad艂o zdanie, 偶e b臋dziemy wsadza膰 do wi臋zienia, wi臋c pozwol臋 sobie odczyta膰 art. 57 ust. 1: 藵Kto tworzy embrion ludzki poza organizmem kobiety, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno艣ci lub pozbawienia wolno艣ci do lat 2藵. Prosz臋 mie膰 艣wiadomo艣膰 szerokiego wachlarza mo偶liwo艣ci stosowania kodeksu. Dzi臋kuj臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">I w trybie sprostowania pan pose艂 Czes艂aw Hoc, Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#PoselCzeslawHoc">Pani Marsza艂ek! Z najwy偶szym szacunkiem dla pana marsza艂ka, ale przypomn臋, co powiedzia艂em w kwestii tego, 偶e dziwny jest ten 艣wiat. Z jednej strony powszechny dost臋p do antykoncepcji oraz d膮偶no艣膰 do szerokiego dost臋pu do aborcji i pigu艂ki umo偶liwiaj膮cej wczesne poronienie, a z drugiej strony w艂a艣nie sztuczna kreacja 偶ycia. Pan marsza艂ek skorzysta艂, powiedzia艂bym, z tzw. instytucji sofistyki, w my艣l kt贸rej ka偶dy alkoholik jest 艣wi臋ty. Je艣li pije, to 艣pi, je艣li 艣pi, to nie grzeszy, a jak nie grzeszy, to jest 艣wi臋ty. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#PoselMarekBorowski">(艁adne powiedzenie, zapisz臋 sobie, ale nie na temat.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Stanowisko Demokratycznego Ko艂a Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego przedstawi nam pan pose艂 Jan Widacki.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#PoselJanWidacki">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Nie trzeba nikogo przekonywa膰, jak wa偶nej i delikatnej materii dotyczy nasza dyskusja. W tej dyskusji mo偶na prezentowa膰 bardzo r贸偶ne pogl膮dy. Mo偶na powiedzie膰, 偶e zap艂odnienie in vitro to m艂odsza siostra eugeniki albo wyrafinowana aborcja. Mo偶na; jeste艣my wolnym krajem i wolno g艂osi膰 i takie pogl膮dy. Mo偶na, je艣li kto艣 ma takie przekonanie, rzuci膰 w twarz komitetowi noblowskiemu: przyznali艣cie nagrod臋 tw贸rcy m艂odszej siostry eugeniki. Mo偶na wreszcie tysi膮com ludzi, kt贸rzy tworz膮 zgodne, szcz臋艣liwe rodziny posiadaj膮ce dzieci pocz臋te in vitro, rzuci膰 w twarz: macie na sumieniu zbrodni臋. I mo偶na te偶 tym dzieciom, tysi膮com dzieci 偶yj膮cym w艣r贸d nas, pocz臋tym in vitro, powiedzie膰: urodzili艣cie si臋 kosztem 偶ycia waszych braci i si贸str, jeste艣cie ska偶eni jak膮艣 now膮 form膮 grzechu pierworodnego. Mo偶na i tak powiedzie膰, ale to te偶 nie ma wiele wsp贸lnego ani z deklarowan膮 mi艂o艣ci膮 bli藕niego, ani z chrze艣cija艅stwem.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#PoselTeresaWargocka">(Oczywi艣cie, 偶e tak. Zgadzamy si臋.)</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#PoselJanWidacki">Istot膮 cywilizacji zachodniej, tej cywilizacji, kt贸rej filarami s膮 grecka filozofia, prawo rzymskie i etyka judeochrze艣cija艅ska oparta na dekalogu, jest to, 偶e rozr贸偶nia si臋 sacrum i profanum. Prawo, kt贸re stanowimy w tej Izbie, nale偶y do sfery profanum - profanum, a nie sacrum.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#PoselCzeslawHoc">(呕ycie to sacrum.)</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#PoselTeresaWargocka">(Dlaczego?)</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#PoselJanWidacki">W艂adza ustawodawcza, jak ka偶da inna, bierze sw膮 moc z woli narodu, a nar贸d, co warto przypomnie膰, to wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zar贸wno wierz膮cy w Boga, jak i niepodzielaj膮cy tej wiary. To z preambu艂y konstytucji i to warto te偶 przypomnie膰. Stanowi膮c prawo, pami臋tajmy i o tym.</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#PoselJanWidacki">Ale jedno jest bezsporne. Stanowione w tej Izbie prawo nie mo偶e 艂ama膰 ludzkich sumie艅, nie mo偶e nakazywa膰 ludziom czynienia czego艣, co jest niezgodne z ich sumieniem. Nie mo偶na wi臋c ustanowi膰 prawa, kt贸re zmusza艂oby kogo艣 do aborcji czy zmusza艂o kogo艣 do stosowania metody in vitro. Obowi膮zkiem tej Izby jest stanowienie takiego prawa, kt贸re pozwoli wolnym obywatelom Rzeczypospolitej podejmowa膰 decyzje zgodne z ich sumieniem, zgodne z sumieniem i rozumem, decyzje, za kt贸re b臋d膮 odpowiedzialni, tak偶e odpowiedzialni przed Bogiem. Nie jest rol膮 w艂adzy pa艅stwowej sterowanie ludzkimi sumieniami, kontrola tych sumie艅 ani tym bardziej zast臋powanie ludzkich sumie艅 systemem nakaz贸w i zakaz贸w prawa. Rozumia艂 to w dobie 艣wietno艣ci Rzeczypospolitej, w jej z艂otym wieku kultury i tolerancji Zygmunt August, kt贸ry m贸wi艂 do swoich poddanych: 藵Nie jestem kr贸lem waszych sumie艅藵.</u>
          <u xml:id="u-191.7" who="#PoselJanWidacki">Wszelkie dzia艂ania polegaj膮ce na ingerencji nauki w 偶ycie ludzkie, w jego powstawanie, w najwcze艣niejsze fazy, ale tak偶e w moment 艣mierci wymagaj膮 wielkiej ostro偶no艣ci, tak偶e ostro偶no艣ci moralnej, wymagaj膮 namys艂u i du偶ej wra偶liwo艣ci. Tak jest z transplantologi膮, gdzie dawca serca te偶 jest traktowany instrumentalnie - pobiera si臋 przecie偶 bij膮ce serce. I tak samo jest z zap艂odnieniem in vitro. Ta sprawa jest ze wszech miar delikatna tak w wymiarze og贸lnym, jak szczeg贸lnie w jednostkowym, w ka偶dym pojedynczym przypadku. To sprawa delikatna, delikatna i w aspekcie bioetycznym, i w aspekcie psychologicznych, i w aspekcie spo艂ecznym. I w tej delikatnej materii pozw贸lmy ludziom, szanuj膮c ich prywatno艣膰 i ich wolno艣膰, dokonywa膰 wyboru i podejmowa膰 decyzje. Obowi膮zkiem pa艅stwa jest uporz膮dkowanie sfery bioetyki, na艂o偶enie pewnych ram prawnych, w kt贸rych jest jednak miejsce na swobodny wyb贸r jednostki. Pozw贸lmy tym, kt贸rzy chc膮 realizowa膰 swe macierzy艅stwo, pos艂uguj膮c si臋 metod膮 in vitro, z niej korzysta膰. Zostawmy to ich wyborowi, ich sumieniu. Aby ta metoda by艂a za艣 dost臋pna nie tylko dla bogatych, uwa偶amy, 偶e leczenie bezp艂odno艣ci i zap艂odnienie in vitro, je艣li kto艣 si臋 na nie zdecyduje, powinny by膰 w ca艂o艣ci refundowane.</u>
          <u xml:id="u-191.8" who="#PoselJanWidacki">Kieruj膮c si臋 t膮 filozofi膮 my, pos艂owie Demokratycznego Ko艂a Poselskiego, wnosimy o odrzucenie w pierwszym czytaniu projekt贸w zawartych w drukach nr 3466 i 3471.</u>
          <u xml:id="u-191.9" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-191.10" who="#PoselJanWidacki"> Wnosimy te偶 o skierowanie do dalszych prac projekt贸w zawartych w drukach nr 3470, 3469, 3468.</u>
          <u xml:id="u-191.11" who="#PoselJanWidacki">I jeszcze jedno zdanie, pani marsza艂ek. Je偶eli dla kogo艣 zarodek jest takim samym cz艂owiekiem jak 偶ywy cz艂owiek, to niekonsekwencj膮 jest wpisywanie do ustawy zakaz贸w karnych przewiduj膮cych stosunkowo 艂agodne sankcje. Jest Kodeks karny, art. 148 m贸wi: Kto zabija cz艂owieka, podlega karze pozbawienia wolno艣ci, i tam jest nawet przewidziane do偶ywocie. Tak wi臋c je偶eli wpisujecie jakie艣 inne przepisy karne, to znaczy 偶e jednak czujecie, 偶e ten zarodek to jest troszk臋 inny jakby cz艂owiek. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-191.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-191.13" who="#PoselCzeslawHoc">(Troch臋 mniejszy cz艂owiek.)</u>
          <u xml:id="u-191.14" who="#PoselTeresaWargocka">(Czym innym jest zab贸jstwo zamierzone, a czym innym niezamierzone.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os zabierze pan pose艂 Jan Filip Libicki. Pan pose艂 jest niezrzeszony.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, panie po艣le.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#PoselJanFilipLibicki">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Pan marsza艂ek Borowski zacz膮艂 od tego, 偶e to, co nas na tej sali 艂膮czy, to chyba przekonanie o tym, 偶e dziwny jest ten 艣wiat. My艣l臋, 偶e 艂膮czy nas, tak jak wszyscy tu siedzimy i na spraw臋, o kt贸rej debatujemy, mamy r贸偶ne pogl膮dy, jeszcze jedno przekonanie, 偶e dobrze, 偶e zaczynamy prace nad tymi projektami. Niezale偶nie bowiem od tego, co uwa偶amy na ten temat, a mamy pogl膮dy r贸偶ne, ja mam na przyk艂ad diametralnie r贸偶ny pogl膮d ni偶 pan marsza艂ek Borowski, my艣l臋 - i s膮dz臋, 偶e wszyscy tak my艣limy - 偶e najwy偶sza pora, 偶eby si臋 z t膮 problematyk膮 zmierzy膰. Dzisiaj z t膮 problematyk膮 si臋 mierzymy i mam nadziej臋, 偶e to nie b臋dzie tak, 偶e te projekty zostan膮 odes艂ane do komisji, a nast臋pnie w komisji b臋dzie trwa艂a nad nimi praca do ko艅ca kadencji, tak 偶e obejmie je zasada dyskontynuacji. Tak wi臋c niezale偶nie od tego, co z tej komisji wr贸ci, to warto, 偶eby艣my sobie wszyscy powiedzieli, 偶e do ko艅ca tej kadencji ten problem powinien by膰 zamkni臋ty. Jak zostanie zamkni臋ty, zobaczymy w g艂osowaniu, ale to jest, jak my艣l臋, sprawa, kt贸ra nas wszystkich 艂膮czy. To jest rzecz pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#PoselJanFilipLibicki">Druga rzecz jest taka. M贸j kolega, my艣l臋, 偶e mog臋 nawet powiedzie膰 przyjaciel, pan Marek Plura powiedzia艂 o tym, 偶e cieszy si臋, 偶e jest szansa, 偶e wszystkie projekty b臋d膮 skierowane do komisji. Chcia艂bym jednak zwr贸ci膰 uwag臋, 偶e by艂em sprawozdawc膮 przedstawiaj膮cym ponownie zg艂oszony projekt spo艂eczny, kt贸ry raz tu by艂 czytany jesieni膮 zesz艂ego roku, kiedy z艂o偶y艂 go komitet inicjatywy ustawodawczej i by艂o pod nim 100 tys. podpis贸w. P贸藕niej z艂o偶y艂em go znowu na pro艣b臋 tak偶e tych, kt贸rzy te podpisy zbierali. Oczywi艣cie ja si臋 zgadza艂em w zupe艂no艣ci z zapisami tego projektu, i w moim przekonaniu, i to chc臋 powt贸rzy膰, je偶eli 100 tys. ludzi wyra偶a jaki艣 pogl膮d i si臋 pod tym podpisuje i je偶eli pozosta艂e projekty s膮 wszystkie kierowane do komisji, to tak偶e ten projekt powinien mie膰 szans臋. Nawet je艣liby taka wi臋kszo艣膰 w komisji by艂a, 偶e odrzucono by ten projekt zaraz na pocz膮tku prac, to w moim przekonaniu pewna rzetelno艣膰 podej艣cia powinna spowodowa膰, 偶e ten projekt r贸wnie偶 w komisji powinien si臋 znale藕膰. Niestety tak si臋 nie sta艂o, wi臋c nie jest do ko艅ca tak, i偶 w tej materii wszystkie projekty maj膮 r贸wne szanse. To jest druga rzecz.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#PoselJanFilipLibicki">Trzecia rzecz - my艣l臋, 偶e rzeczywi艣cie waga zagadnie艅, o kt贸rych tutaj dyskutujemy, jest tak du偶a, i偶 warto, aby to by艂a, tak jak zaproponowa艂 pan minister Piecha, komisja nadzwyczajna. Od czasu dyskusji o ochronie 偶ycia z pocz膮tku lat 90. to jest chyba druga taka debata i warto, 偶eby na ten temat i nad tymi zagadnieniami pracowa艂a komisja nadzwyczajna, kt贸ra ju偶 w samej nazwie poka偶e wag臋 tematyki, jak膮 b臋dzie si臋 zajmowa膰.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#PoselJanFilipLibicki">Wczoraj - r贸wnie偶 dosta艂em kopi臋 takiego pisma - grupa, jak rozumiem, senator贸w z艂o偶y艂a do pana marsza艂ka Schetyny list, wp艂yn膮艂 w艂a艣nie 21 pa藕dziernika, z apelem o podj臋cie prac nad moratorium na mro偶enie zarodk贸w. W moim przekonaniu to te偶 jest taki temat, takie zagadnienie, co do kt贸rego powinni艣my osi膮gn膮膰 do艣膰 szeroki konsensus, mo偶e nie tak szeroki jak w sprawie tego, 偶e nale偶y podj膮膰 prace, ale jednak s膮 na tej sali du偶e grupy i 艣rodowiska stoj膮ce za poszczeg贸lnymi projektami, kt贸re uwa偶aj膮, 偶e rzeczywi艣cie najbardziej kluczowym i trudnym elementem jest mro偶enie zarodk贸w. Chcia艂bym wi臋c z ca艂膮 moc膮 poprze膰 ten list i pomys艂 og艂oszenia moratorium na mro偶enie zarodk贸w zg艂oszony przez pan贸w senator贸w i wyrazi膰 nadziej臋, 偶e w jakiej艣 formie zostanie on wprowadzony pod obrady. Gdyby to by艂 projekt spo艂eczny, to my艣l臋, i偶 by艂aby to w jakiej艣 mierze mo偶liwo艣膰 dla Sejmu, dla parlamentu zado艣膰uczynienia temu, 偶e poprzedni projekt spo艂eczny w tej dziedzinie zosta艂 odrzucony od razu na pocz膮tku, w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#PoselJanFilipLibicki">Ostatnie dwie kwestie. Pan pose艂 Ar艂ukowicz m贸wi艂 o tym, jak osoby - tak to odebra艂em - b臋d膮ce przeciw procedurze in vitro mog膮 spojrze膰 w oczy dzieciom, kt贸re si臋 za pomoc膮 tej procedury narodzi艂y. Ot贸偶 mog臋 powiedzie膰, i偶 jestem przeciwnikiem tej procedury i na takie dzieci patrz臋 z mi艂o艣ci膮 i szacunkiem. Natomiast zastanawiam si臋, co my艣l膮 te dzieci, kiedy orientuj膮 si臋, 偶e bardzo wiele ich braci i si贸str spoczywa gdzie艣 tam w ciek艂ym azocie. My艣l臋, i偶 dla tych dzieci mo偶e to by膰 pewien problem natury, powiedzia艂bym, etyczno-emocjonalnej.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#PoselJanFilipLibicki">Wreszcie ostatnie zdanie na temat s艂ynnej i burzliwej dyskusji</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#PoselJanFilipLibicki"> dotycz膮cej ekskomuniki. Ot贸偶 chcia艂bym powiedzie膰, 偶e to jest tak, i偶 przecie偶 na ten temat i o przepisach prawa kanonicznego Ko艣ci贸艂 m贸wi do tych, kt贸rzy uwa偶aj膮 si臋 za katolik贸w, do tych, kt贸rzy bior膮 pod uwag臋 i uznaj膮 za w艂asn膮 nauk臋 Ko艣cio艂a, a nie do tych, kt贸rzy si臋 z t膮 nauk膮 nie identyfikuj膮. Tutaj, 偶e tak powiem, sprawa jest jasna - Ko艣ci贸艂 tych 艣rodk贸w dyscyplinuj膮cych nie ma, w zwi膮zku z tym my艣l臋, i偶 nie powinno by膰 obaw. Widz臋, 偶e sprawa ekskomuniki 偶ywe emocje wzbudzi艂a najbardziej po lewej stronie, a jak rozumiem, tak wnosz臋 z toku dyskusji, pa艅stwa specjalnie to nie dotyczy.</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-193.9" who="#PoselJanFilipLibicki"> Zatem poza waszym zainteresowaniem jest kwestia tego, czy ekskomunika obowi膮zuje, czy nie. To dotyczy bardziej prawej strony sali. Dzi臋kuj臋. </u>
          <u xml:id="u-193.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Pan pose艂 Borowski w trybie sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#PoselMarekBorowski">Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#PoselMarekBorowski">Podejrzewam, 偶e nie zosta艂em do ko艅ca zrozumiany przez szanownego pana pos艂a. Zreszt膮 wypowiada艂em si臋 nie tylko z tej trybuny, ale i poza t膮 sal膮. Ot贸偶 podkre艣lam, Ko艣ci贸艂 ma oczywi艣cie - to jest zupe艂nie jasne - prawo do wypowiadania swoich w艂asnych opinii, przedstawiania doktryny, nawet je偶eli inni z tym si臋 nie zgadzaj膮, a zw艂aszcza ci, kt贸rzy nie s膮 cz艂onkami Ko艣cio艂a. To jest zupe艂nie jasne. M贸wi艂em natomiast o ekskomunice w bardzo konkretnym kontek艣cie. M贸wi艂em o tym, 偶e zastanawiam si臋, co zrobi膰 z projektem pana pos艂a Gowina, kt贸ry w du偶ym stopniu mi nie odpowiada. Zwr贸ci艂em jednak uwag臋 na to, 偶e ten projekt walczy z pewn膮 tez膮, kt贸r膮 Ko艣ci贸艂 nie tylko g艂osi, ale kt贸rej tak偶e u偶ywa do tego instrumentu wewn臋trznego, kt贸ry z ca艂膮 pewno艣ci膮 jest istotny dla katolik贸w. Ekskomunika to jest kwestia bardzo powa偶na i ja sobie z tego zdaj臋 spraw臋. Chcia艂em podkre艣li膰 i wskaza膰, 偶e w historii naszej i historii Ko艣cio艂a by艂o bardzo wielu ludzi, kt贸rzy sprzeciwiali si臋 r贸偶nego rodzaju tezom i zakazom, kt贸re Ko艣ci贸艂 w贸wczas g艂osi艂, i to oni mieli racj臋, a nie Ko艣ci贸艂, i to o nich dzisiaj si臋 pami臋ta, a nie o tych, kt贸rzy po prostu bezwiednie czy milcz膮co, czy bez refleksji te zakazy popierali. I to wszystko.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#PoselTeresaWargocka">(Po co zaczynacie wojn臋?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Prosz臋 o zabranie g艂osu pana pos艂a Andrzeja Celi艅skiego. Pan pose艂 jest niezrzeszony.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#PoselAndrzejCelinski">Dzi臋kuj臋, pani marsza艂ek.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#PoselAndrzejCelinski">Dzisiaj nie b臋dzie pani musia艂a mi przerywa膰, bo mam bardzo kr贸tkie wyst膮pienie.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#PoselAndrzejCelinski">Dzisiaj rano, przed posiedzeniem Sejmu, dzi臋ki wynalazkowi Skype藵a, rozmawia艂em z m艂od膮 dziewczyn膮, Polk膮, kt贸ra przebywa tymczasowo w Korei. M贸wili艣my o dzisiejszej debacie. Powiedzia艂a ona jedno zdanie: trudno jest 偶y膰 w Polsce. To jest m艂oda kobieta, przed trzydziestk膮. Ilu Polak贸w i ile Polek 20 lat po odzyskaniu przez Polsk臋 wolno艣ci m贸wi sobie: trudno 偶y膰 w Polsce? Mamy wi臋cej wolno艣ci, wi臋cej szcz臋艣cia, wi臋cej mo偶liwo艣ci, pa艅stwo dba o to, aby nam by艂o coraz lepiej, 偶eby tam, gdzie nie trzeba wprowadza膰 restrykcji, nie wprowadza膰 restrykcji, 偶eby艣my mogli wyzwoli膰 z siebie wszelkie mo偶liwo艣ci, jakie cz艂owiek ma indywidualnie, 偶eby艣my mogli 偶y膰 tak, jak chcemy, 偶eby pa艅stwo nam si臋 bez przerwy nie wtr膮ca艂o w to, jak mamy 偶y膰.</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#PoselAnnaPaluch">(Do wychowania dzieci si臋 wtr膮ca.)</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#PoselAndrzejCelinski">We wszystko si臋 wtr膮ca, ale najmniej w sprawy, kt贸re rzeczywi艣cie poszerzaj膮 sfer臋 wolno艣ci, sfer臋 mo偶liwo艣ci, sfer臋 szcz臋艣liwo艣ci. Tu pa艅stwo jest jakby nieobecne albo ma艂o obecne.</u>
          <u xml:id="u-197.5" who="#PoselAnnaPaluch">(Brak w tym konsekwencji.)</u>
          <u xml:id="u-197.6" who="#PoselAndrzejCelinski">Po co ono nam jest, je偶eli bez przerwy poucza nas, jak mamy 偶y膰? Nie tylko poucza, ale tak偶e chce wprowadza膰 prawa, kt贸re nas kr臋puj膮, kt贸re powoduj膮, 偶e gro藕ba wi臋zienia jest wci膮偶 istotnym narz臋dziem, mo偶e najistotniejszym narz臋dziem, rz膮dzenia. Metoda in vitro jest stosowana w Polsce dwadzie艣cia kilka lat. Jako艣 nie s艂yszymy o specjalnych nadu偶yciach, nie s艂yszymy jakich艣 specjalnych innych skarg ni偶 motywowane ideologicznie. Co roku kilka tysi臋cy dzieci rodzi si臋 w Polsce dzi臋ki tej metodzie. Ju偶 sama ta debata, kuriozalna w europejskich parlamentach, stygmatyzuje i rodzic贸w, i dzieci.</u>
          <u xml:id="u-197.7" who="#PoselTeresaWargocka">(O Bo偶e, ca艂e 偶ycie te debaty si臋 odbywaj膮.)</u>
          <u xml:id="u-197.8" who="#PoselAndrzejCelinski">Zamiast cywilizowa膰 ten proces, zamiast spr贸bowa膰 w jaki艣 spos贸b te procedury ucywilizowa膰, pa艅stwo przede wszystkim my艣licie o tym, jak skr臋powa膰. Efekt b臋dzie taki jak w przypadku ustawy aborcyjnej, nie zahamujecie tego procesu w ten spos贸b. Efekt b臋dzie taki, 偶e ludzie...</u>
          <u xml:id="u-197.9" who="#PoselTeresaWargocka">(Chyba mamy prawo m贸wi膰.)</u>
          <u xml:id="u-197.10" who="#PoselAndrzejCelinski">Macie prawo do wszystkiego, absolutnie tak. Najwi臋ksze g艂upstwa macie prawo powiedzie膰, tylko pami臋tajcie, 偶e coraz wi臋cej Polak贸w patrzy na was i pyta: Na co nam to by艂o? Poszerzacie sfer臋 wolno艣ci, czy jej nie poszerzacie? To jest podstawowe pytanie. Czy nasze mo偶liwo艣ci - pyta m艂ode pokolenie - s膮 wi臋ksze czy mniejsze dzi臋ki waszej sejmowej, parlamentarnej, politycznej dzia艂alno艣ci? Efekt b臋dzie taki, 偶e znowu podzielicie na biedniejszych i zamo偶niejszych Polak贸w znajduj膮cych si臋 w takiej sytuacji, 偶e kieruj膮 si臋 ku metodzie in vitro. Bogatsi sobie poradz膮, ale biedniejsi nie. To jest wasza wra偶liwo艣膰 spo艂eczna.</u>
          <u xml:id="u-197.11" who="#PoselTeresaWargocka">(Tak.)</u>
          <u xml:id="u-197.12" who="#PoselAndrzejCelinski">Je艣li chodzi o wnioski formalne, w pe艂ni zgadzam si臋 z wnioskami z艂o偶onymi przez Jana Widackiego. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-197.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Na tym zako艅czyli艣my o艣wiadczenia w imieniu klub贸w i k贸艂.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Przechodzimy do zadawania pyta艅, do kt贸rych zapisa艂o si臋 15 pa艅 i pan贸w pos艂贸w.</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Czy kto艣 z pa艅stwa chce si臋 jeszcze zapisa膰 do zadania pytania?</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Pan pose艂 Katulski, bardzo prosz臋.</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Zamykam list臋.</u>
          <u xml:id="u-198.6" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Czas na zadanie pytania wynosi 2 minuty.</u>
          <u xml:id="u-198.7" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Jako pierwsza g艂os zabierze pani pos艂anka Anna Sobecka, Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
          <u xml:id="u-198.8" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, pani pose艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#PoselAnnaSobecka">Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#PoselAnnaSobecka">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Metoda in vitro jest w istocie manipulacj膮 ludzkim 偶yciem w momencie pocz臋cia. Nasuwaj膮 si臋 zatem pytania: Czy 偶ycie ludzkie jest darem, czy pewn膮 w艂asno艣ci膮, kt贸r膮 mo偶na dowolnie dysponowa膰, manipulowa膰? Czy w momencie sztucznego zap艂odnienia in vitro nie zostaje naruszona godno艣膰 osoby ludzkiej? Czy procedur臋 t臋 mo偶na nazwa膰 technik膮 s艂u偶膮c膮 偶yciu? Czy leczy ona niep艂odno艣膰 i czy nale偶y refundowa膰 taki zabieg? Je艣li chodzi o refundacj臋, to czy wobec takich fakt贸w jak brak pieni臋dzy na onkologi臋, gdy wyleczalno艣膰 nowotwor贸w w Polsce wynosi 20-25%, a w Stanach Zjednoczonych 68-80%, mamy jakiekolwiek racjonalne podstawy, by wydatkowa膰 pieni膮dze na procedury in vitro, kt贸re nie s膮 nawet leczeniem niep艂odno艣ci, tylko w膮tpliw膮 z punktu widzenia etycznego, medycznego i spo艂ecznego technik膮 kreowania nowego 偶ycia?</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#PoselAnnaSobecka">Na Zachodzie, szanowni pa艅stwo, in vitro to prawdziwy przemys艂, w kt贸rym liczy si臋 g艂贸wnie zysk, biznes, za艣 dobro rodzic贸w, dziecka, rodziny schodzi na dalszy plan. Oczywi艣cie, niesie to ze sob膮 okre艣lone konsekwencje. Chcia艂abym pa艅stwu przypomnie膰, 偶e istnieje naturalny porz膮dek biologiczny, kt贸rego cz艂owiek nie jest autorem, lecz go zastaje. Tymczasem w wyniku procedury in vitro reprodukowany jest cz艂owiek zgodnie z istniej膮cymi potrzebami i oczekiwaniami.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#PoselAnnaSobecka">Szkoda, 偶e debata o in vitro zostaje zepchni臋ta do sfery abstrakcji, rozmytych warto艣ci, do kwestii 艣wiatopogl膮dowych i religijnych. Bardzo 偶a艂uj臋. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋, pani pose艂.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os ma pan pose艂 Tadeusz Wita, Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#PoselTadeuszWita">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! W takiej debacie u偶ywane s膮 argumenty odwo艂uj膮ce si臋 do rozumu i takie, kt贸re s膮 obliczone na wzbudzenie pewnych emocji, nad czym g艂臋boko ubolewam - nad tym, 偶e jedni m贸wi膮 o wzajemnym szacunku, a inni srogo manipuluj膮. Dlatego ten kr贸tki czas chcia艂bym wykorzysta膰 na uporz膮dkowanie kilku podstawowych spraw i ciesz臋 si臋 z tego.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#PoselTadeuszWita">My艣l臋, 偶e pose艂 Orzechowski przej臋zyczy艂 si臋, m贸wi膮c, 偶e obowi膮zuje w Polsce in vitro. Na szcz臋艣cie jeszcze nie obowi膮zuje, ale jest mo偶liwe. Na razie jest mo偶liwe, ale nie obowi膮zuje. U偶y艂 pan r贸wnie偶 takiego sformu艂owania, 偶e ka偶da wojna ko艅czy si臋 pokojem, tylko 偶e w pewnych przypadkach po pokoju jedna z cywilizacji zostaje unicestwiona, zg艂adzona. Wi臋c ja za taki pok贸j dzi臋kuj臋, kiedy si臋 chce pewn膮 cywilizacj臋 zniszczy膰. Chcia艂bym zaznaczy膰, 偶e cz艂owiek ma cechy boskie, czy w to wierzy, czy nie wierzy. I chcia艂bym to pa艅stwu w 艂atwy, prosty spos贸b udowodni膰. S膮 takie warto艣ci duchowe, a nie materialne, kt贸re je艣li si臋 dzieli, to ich nie ubywa. Je艣li zatem dziel臋 si臋 z kim艣 mi艂o艣ci膮 czy rado艣ci膮 i widz臋, 偶e ten kto艣 nie podziela mojej rado艣ci, nie odwzajemnia mojej mi艂o艣ci, to moja rado艣膰 i mi艂o艣膰 ga艣nie i si臋 dewaluuje. Natomiast je偶eli kto艣 podziela moj膮 rado艣膰, je偶eli kto艣 odwzajemnia moj膮 mi艂o艣膰, to ta rado艣膰 i mi艂o艣膰 ro艣nie. I to ju偶 jest w艂a艣nie logika nie tego 艣wiata, nie z tej ziemi, 艣wiadcz膮ca o tym, 偶e jeste艣my stworzeni do 艣wiata lepszego. 藵Nie zabijaj藵 to jest prawo Dekalogu, i wcale nie chrze艣cija艅skie, nie katolickie, nie ko艣cielne.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#PoselTadeuszWita"> Moj偶esz nie by艂 chrze艣cijaninem, szanowni pa艅stwo. Ju偶 ko艅cz臋. Tak samo jak nie jest leczeniem in vitro. To nie jest leczenie niep艂odno艣ci, poniewa偶 po zastosowaniu in vitro para nie staje si臋 p艂odna. Ona jest nadal niep艂odna...</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">(Nie zawsze.)</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#PoselTadeuszWita">Nie zawsze, ale to tylko 艣wiadczy o tym, 偶e ta para ju偶 by艂a p艂odna wcze艣niej, tylko zamiast j膮 leczy膰, zastosowano in vitro.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#PoselAgnieszkaKozlowskaRajewicz">(Nie, prosz臋 zostawi膰 leczenie lekarzowi.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie panu pos艂owi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#PoselTadeuszWita">Na pewno nie jest in vitro metod膮 leczenia niep艂odno艣ci. Naprotechnologia, naprotechnologia.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">(A okulary?)</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#PoselTadeuszWita">Okulary te偶 nie lecz膮 wzroku...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#GlosZSali">(Ale pomagaj膮 widzie膰.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#PoselTadeuszWita">Nie ka偶de...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Panie po艣le, dzi臋kuj臋 bardzo. Prosz臋 sobie wyja艣ni膰 te w膮tpliwo艣ci...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#PoselTadeuszWita">Nie ka偶de okulary lecz膮 wzrok.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">...ju偶 w kuluarach, panie po艣le.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#PoselJanKulas">(Brawo, pani marsza艂ek.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#PoselTadeuszWita">Pomagaj膮 widzie膰, ale nie lecz膮.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋 o zabranie g艂osu pana pos艂a Piotra Polaka, Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#PoselPiotrPolak">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! 呕ycie to najpi臋kniejszy dar dany cz艂owiekowi od Stw贸rcy. To warto艣膰 pi臋kna sama w sobie, cenna dla ka偶dego z nas, cho膰 jednocze艣nie tak krucha i zale偶na od wielu czynnik贸w i okoliczno艣ci. Szacunek do ludzkiego 偶ycia to miara cz艂owiecze艅stwa, to miara, kt贸r膮 w r贸偶ny spos贸b w r贸偶nych systemach czy kulturach spo艂ecznych stosowano, i jednym 偶ycie by艂o dawane, a innym nie. Jestem za 偶yciem. Jestem za 偶yciem od pocz臋cia do naturalnej 艣mierci. Naturalnej, a nie zapisanej czy warunkowanej testamentem 偶ycia. 呕ycie ludzkie niesie ze sob膮 r贸偶ne chwile, dobre i z艂e. Daje nam momenty rado艣ci i szcz臋艣cia, ale te偶 niesie ze sob膮 problemy, cz臋sto 艂zy. Jak ka偶dy z nas wiem, ile dla ka偶dego znaczy rado艣膰 i szcz臋艣cie, a rodz膮c si臋 w naturalny spos贸b, tego szcz臋艣cia w ka偶dym momencie 偶ycia pragniemy, zar贸wno jako dzieci, nawet te najmniejsze, jak te偶 doro艣li. 呕eby by膰 szcz臋艣liwym, potrafimy ponie艣膰 wiele wyrzecze艅, nowo pocz臋te 偶ycie jest dla ma艂偶e艅stwa wielkim szcz臋艣ciem, wielu z nas tego szcz臋艣cia do艣wiadczy艂o. Oby by艂o ono udzia艂em jak najwi臋kszej liczby ma艂偶e艅stw. Po to si臋 dobieramy w pary ma艂偶e艅skie, aby kiedy艣 m.in. cieszy膰 si臋 potomstwem. Co zrobi膰, gdy tego szcz臋艣cia wielu ma艂偶e艅stwom brakuje, gdy oczekiwane dziecko nie mo偶e by膰 pocz臋te? Co im proponujemy? Naprotechnologi臋 i in vitro, bo ma艂偶e艅stwa oczekuj膮 pomocy r贸偶nej, ale szczeg贸lnie lekarskiej. Naprotechnologi臋, czyli wsparcie medycyn膮 natury, i in vitro, czyli zast膮pienie natury medycyn膮. Pierwsza metoda nie jest warunkowa, natomiast druga ju偶 niestety tak. Daje warunkowe prawo do 偶ycia, daje warunkowe prawo do szcz臋艣cia, bo kto艣, lekarz, nawet nie matka czy ojciec, zadecyduje, z kt贸rego zarodka narodzi si臋 ich przysz艂e dziecko, a z kt贸rego nie. Co b臋dzie, jak dzieci pocz臋te z procedury in vitro kiedy艣 si臋 o tym dowiedz膮? Czy do ko艅ca b臋d膮 szcz臋艣liwe, 偶e kiedy艣 im dano szans臋 do 偶ycia, a ich braciom i siostrom nie?</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#PoselPiotrPolak"> Gdy zapytaj膮 o to rodzic贸w, co im powiedz膮? Czy rodzice szcz臋艣liwi z narodzin dziecka pocz臋tego in vitro b臋d膮 szcz臋艣liwi do ko艅ca, wiedz膮c, 偶e ile艣 ich dzieci gdzie艣 tam jeszcze 偶yje, cho膰 zamro偶onych, ale bez szans na narodziny? Jak to si臋 odbije na ludzkiej psychice? Jaki stres b臋dzie temu towarzyszy艂 i jak zareaguj膮 na to ich sumienia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#PoselPiotrPolak">Kto na te pytania odpowie dzi艣 jednoznacznie? Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">O艣wiadczenia poselskie b臋d膮 w nast臋pnym punkcie porz膮dku obrad.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os zabierze pani pos艂anka Maria Nowak, Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#PoselMariaNowak">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! My艣l臋, 偶e moje pytanie b臋dzie merytoryczne. Dotyczy ono definicji niep艂odno艣ci ma艂偶e艅skiej. Z publikacji dowiedzia艂am si臋, 偶e w ostatnim okresie definicja ta znacznie ewoluowa艂a, i to w kierunku, kt贸ry budzi moje w膮tpliwo艣ci. Mianowicie skr贸cono o po艂ow臋 okres diagnozowania niep艂odno艣ci ma艂偶e艅skiej. Obecnie czas, w kt贸rym diagnozuje i leczy si臋 niep艂odno艣膰 ma艂偶e艅sk膮, okre艣lono na 1 rok. Przyczyny niep艂odno艣ci s膮 wielorakie, jestem jednak przekonana, 偶e wi臋kszo艣膰 z nich mo偶e by膰 skutecznie wyleczona, tylko 偶e wymaga to na pewno d艂ugiego czasu. 艢wiadcz膮 o tym liczne podawane przez lekarzy specjalist贸w przyk艂ady, o kt贸rych mo偶emy dowiedzie膰 si臋 z prasy, a tak偶e na r贸偶nych konferencjach. W tym miejscu nale偶y tak偶e wspomnie膰 o coraz to cz臋艣ciej wykorzystywanej metodzie naprotechnologii, kt贸ra w wielu 艣rodowiskach jest stosowana i traktowana jako metoda, kt贸ra pozwala skutecznie leczy膰 niep艂odno艣膰. Na pewno in vitro - o czym tu ju偶 zreszt膮 m贸wiono - nie jest metod膮 leczenia niep艂odno艣ci.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#PoselMariaNowak">Dlatego te偶 chc臋 zapyta膰: Jaka jest przyczyna skr贸cenia okresu diagnozowania i leczenia? Mam wra偶enie, 偶e wynika to z pewnej poprawno艣ci politycznej, a nie z zasad medycyny. Tak wi臋c bardzo bym prosi艂a o udzielenie konkretnej odpowiedzi na moje konkretne pytanie. Poza tym jaki jest stosunek ministerstwa do tej kwestii? Jakie 艣rodki s膮 przeznaczane na naprotechnologi臋, kt贸ra, powtarzam, rzeczywi艣cie potrafi si臋 ju偶 teraz obroni膰 konkretnymi przyk艂adami? Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋, pani pose艂.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os ma pani pos艂anka Agnieszka Koz艂owska-Rajewicz, Platforma Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, pani pose艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#PoselAgnieszkaKozlowskaRajewicz">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Na pocz膮tku chcia艂abym wystosowa膰 do wszystkich pos艂贸w apel, aby艣my leczenie zostawili lekarzom. Wydaje mi si臋, 偶e r贸wnie偶 dokonywanie oceny leczenia jest tutaj nie na miejscu. Funkcjonuj膮 odpowiednie instytucje sprawuj膮ce nadz贸r, kt贸re mog膮 si臋 wypowiada膰 o tym, czy dane leczenie przebiega prawid艂owo, czy nie. Ministerstwo Zdrowia przygotowuje protoko艂y i okre艣la standardy, umieszczaj膮c je w aktach o randze rozporz膮dzenia. To do nich nale偶y si臋 odnosi膰, kiedy m贸wimy o konkretnej metodzie leczenia.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#PoselAgnieszkaKozlowskaRajewicz">My艣l臋, 偶e na tym etapie, na kt贸rym jeste艣my, i w tej Izbie powinni艣my rozmawia膰 mi臋dzy innymi o intencjach wnioskodawc贸w. Mam wobec tego pytanie do pana pos艂a wnioskodawcy Boles艂awa Piechy o to, czy dobrze odczytuj臋 niekt贸re fragmenty ustawy. Skupili艣my si臋 dzisiaj na kwestii in vitro, ale praktycznie wszystkie projekty, kt贸re zosta艂y zg艂oszone, dotycz膮 znacznie szerszej problematyki. Jest tam zawarta ca艂a masa przepis贸w, kt贸re odnosz膮 si臋 do kwestii bioetycznych, jak r贸wnie偶 modyfikuj膮 ju偶 istniej膮ce przepisy i ustawy, mi臋dzy innymi mocno zaostrzaj膮 ustaw臋 antyaborcyjn膮, o czym by艂a dzisiaj mowa. Je偶eli dobrze odczytuj臋 definicj臋 embrionu i p贸藕niejsze przepisy odnosz膮ce si臋 do ochrony embrionu zawarte w projektach PiS, to rozumiem, 偶e hormonalne 艣rodki antykoncepcyjne, czyli tabletki hormonalne, oraz spirale stan膮 si臋 nielegalne po wprowadzeniu tej ustawy. W tych projektach znajduje si臋 te偶, o czym nie m贸wili艣my, propozycja, kt贸ra dotyczy klauzuli sumienia. Wed艂ug tej propozycji stosowanie klauzuli sumienia zostanie znacznie rozszerzone. B臋d膮 mogli powo艂ywa膰 si臋 na ni膮 nie tylko lekarze, ale te偶 piel臋gniarki i farmaceuci. Rozumiem, 偶e farmaceuta nie b臋dzie wydawa艂 w aptece niekt贸rych farmaceutyk贸w, lek贸w, je偶eli wed艂ug jego sumienia ich dzia艂anie b臋dzie nieetyczne. Rozumiem, 偶e piel臋gniarka po wej艣ciu w 偶ycie tej ustawy nie wykona pewnych zada艅, zlece艅 od lekarza, poniewa偶 wed艂ug jej sumienia b臋d膮 one nieetyczne. Wydaje mi si臋, 偶e takie przepisy s膮 co najmniej niebezpieczne. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os ma pan pose艂 Jan Kulas, Platforma Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#PoselJanKulas">Pani Marsza艂ek! Pa艅stwo Ministrowie! Wysoki Sejmie! Do tej debaty parlament przygotowywa艂 si臋 przez kilka lat. W艂a艣ciwie wszystkie kluby parlamentarne uzna艂y, 偶e trzeba przeprowadzi膰 tak膮 trudn膮, wa偶n膮 i delikatn膮 debat臋. O tym 艣wiadczy艂y wyst膮pienia pos艂贸w prezentuj膮cych stanowiska klub贸w. W moim przekonaniu powinni艣my toczy膰 t臋 debata, uwzgl臋dniaj膮c nadrz臋dne racje, prospo艂eczne i promedyczne cele oraz dobro rodziny. W tym sensie wa偶ne jest to, aby punkty odniesienia stanowi艂y, po pierwsze, szacunek do cz艂owieka i godno艣膰 osoby ludzkiej, a po drugie, ochrona rodziny i 偶ycia ludzkiego. Chcia艂bym w tym miejscu zwr贸ci膰 uwag臋, 偶e w projekcie pos艂a Jaros艂awa Gowina warto zacytowa膰 art. 2. Cytuj臋 dos艂ownie: 藵Ustawa chroni godno艣膰 i 偶ycie cz艂owieka, dobro dziecka, ma艂偶e艅stwo i rodzin臋藵. Dzi艣 rozmawiamy r贸wnie偶 o tym, jak pom贸c rodzinom, w kt贸rych wyst臋puje trwa艂a bezp艂odno艣膰. Oczywi艣cie nie zapominamy o ca艂ej polityce prorodzinnej, o wspieraniu rozwoju rodziny, o ulgach rodzinnych, bo rodzina wtedy jest szcz臋艣liwa, kiedy jest naturalny, trwa艂y rozw贸j, s膮 dzieci i s膮 mo偶liwo艣ci rozwoju. Dzi艣 rozmawiamy tak偶e o tym, jak pom贸c rodzinom, w kt贸rych wyst臋puje trwa艂a bezp艂odno艣膰. Z moich konsultacji wynika, 偶e bardzo wa偶ne jest podj臋cie bardziej skutecznego, starannego leczenia bezp艂odno艣ci. Ten problem w tych debatach cz臋sto rzeczywi艣cie wyst臋puje. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#PoselJanKulas">Po drugie, problem adopcji. Na co dzie艅 mieszkam w Tczewie w wojew贸dztwie pomorskim, gdzie znam rodziny, kt贸re wskutek adopcji dzieci, czasem dw贸jki dzieci, s膮 naprawd臋 szcz臋艣liwe, ale rzeczywi艣cie przewlek艂o艣膰 tych偶e procedur powoduje, 偶e jest to stosowane nie tak powszechnie, jak by艣my chcieli. To oczywi艣cie te偶 jest pewien spos贸b.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#PoselJanKulas">I trzecia konkluzja tych偶e konsultacji to oczywi艣cie post臋p w medycynie daj膮cy szanse tym rodzinom, kt贸re nie mog膮 mie膰 dzieci.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#PoselJanKulas">Poniewa偶 jest to sekwencja pyta艅, to oczywi艣cie trzeba postawi膰 pytania, o czym niekt贸rzy pos艂owie PiS zapominaj膮.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#PoselJanKulas">Pierwsze pytanie, do ministra zdrowia: Jakie nale偶a艂oby podj膮膰 dzia艂ania by膰 mo偶e w kontek艣cie program贸w profilaktycznych, aby skutecznie leczy膰 bezp艂odno艣膰? Moim zdaniem jest to bardzo wa偶ne pytanie.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-219.6" who="#PoselJanKulas"> Pytanie do wnioskodawc贸w jest takie: Jak poszerzy膰 zakres tej debaty, jak sprawi膰, 偶eby ona dotkn臋艂a ca艂ego spo艂ecze艅stwa? Bo rozumiem, 偶e ta debata nie mo偶e dotyczy膰 tylko naszego parlamentu. Jak sobie wyobra偶amy toczenie si臋 tej debaty, zakres, czas, aby ta debata sprawi艂a, 偶eby to sami obywatele, organizacje obywatelskie mog艂y mie膰 g艂os stanowi膮cy w tej debacie? Dzi臋kuj臋 za uwag臋.</u>
          <u xml:id="u-219.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os ma pani pos艂anka Joanna Mucha, Platforma Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, pani pose艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#PoselJoannaMucha">Dzi臋kuj臋, pani marsza艂ek.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#PoselJoannaMucha">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Mam kilka pyta艅. Postaram si臋 zada膰 je w tych 2 kr贸tkich minutach.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#PoselJoannaMucha">Pierwsze pytanie jest w艂a艣ciwie do wszystkich wnioskodawc贸w. Ot贸偶 badania naukowe pokazuj膮, 偶e in vivo, czyli w ciele kobiety, spo艣r贸d 4 powsta艂ych zarodk贸w 3 obumieraj膮 w spos贸b naturalny, zupe艂nie naturalny. Nie prze偶ywaj膮, dlatego 偶e maj膮 zmiany chromosomalne, 偶e maj膮 jakie艣 zmiany genetyczne, po prostu nie prze偶ywaj膮. Czy pa艅stwo spodziewacie si臋, 偶e w procedurze in vitro ta prze偶ywalno艣膰 zarodk贸w b臋dzie wi臋ksza, wy偶sza? Czy pa艅stwo spodziewacie si臋, 偶e te zarodki, kt贸re zaczynaj膮 obumiera膰, dziel膮 si臋 coraz wolniej, b臋d膮 wszczepiane w cia艂o kobiety, je艣li procedura wykonywana jest in vitro? To jest kompletnie pozbawione sensu.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#PoselJoannaMucha">Drugie pytanie, do pana pos艂a Piechy. Pan bardzo szeroko rozwodzi艂 si臋 na temat wad wrodzonych u dzieci po procedurze in vitro. Chcia艂abym zapyta膰 si臋, czy pan, patrz膮c na te badania, wzi膮艂 pod uwag臋 t臋 oto okoliczno艣膰, 偶e w przypadku dzieci rodzonych po naturalnym pocz臋ciu 艣redni wiek ich rodzic贸w jest znacznie, znacznie ni偶szy ni偶 wiek rodzic贸w dzieci rodzonych po procedurze in vitro? Czy bra艂 pan pod uwag臋, por贸wnuj膮c te r贸偶ne dane, to zak艂贸cenie, kt贸re wprowadza wiek rodzic贸w? Jest spraw膮 oczywist膮, 偶e im starsi s膮 rodzice, tym wi臋cej zdarza si臋 r贸偶nego typu wad. Pan jako ginekolog wie to doskonale. Czy nie uwa偶a pan, 偶e jednak wprowadza pan ludzi troch臋 w b艂膮d, m贸wi膮c o wadach genetycznych czy r贸偶nego rodzaju wadach rozwojowych? Je艣li m贸wimy o wadzie, kt贸ra zdarza si臋 raz na 100 tys., na 500 tys. urodze艅, a po in vitro 2 razy na 500 tys. urodze艅, czy nie jest nadu偶yciem m贸wienie, 偶e jest to dwukrotnie wi臋cej, albo u偶ywanie podobnych sformu艂owa艅?</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#PoselJoannaMucha">I w takim razie ostatnie, szybkie pytanie, do pana pos艂a Gowina, kt贸rego niestety nie ma na sali. Je艣li zak艂adamy, 偶e w tej chwili para musi podj膮膰 3-4 pr贸by, 偶eby uzyska膰 ci膮偶臋 po procedurze in vitro, i je偶eli jest kilkukrotnie, 3-4-krotnie mniejsza skuteczno艣膰 procedury w proponowanej przez pana pos艂a Gowina wersji, to czy bierze pan pose艂 na siebie odpowiedzialno艣膰 za tych kilkana艣cie pr贸b, kt贸re mia艂y prowadzi膰 do ci膮偶y, czy bierze pan na siebie te koszty, ten b贸l, kt贸ry si臋 z tym wi膮偶e, i wszelkie inne koszty zwi膮zane...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#PoselJoannaMucha">...z tak cz臋stym przeprowadzaniem tej metody? Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os ma pan pose艂 Tomasz Latos, Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, panie po艣le.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#PoselTomaszLatos">Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#PoselTomaszLatos">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Pa艅stwo Ministrowie! Mo偶e zaczn臋 od tego, 偶e statystyki i badania wskazuj膮, 偶e te wady wyst臋puj膮 znacz膮co cz臋艣ciej w przypadku procedury in vitro. Ale chcia艂bym skupi膰 si臋 na innych aspektach sprawy.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#PoselTomaszLatos">Mam do rz膮du dwa pytania. Ot贸偶 w niekt贸rych projektach, kt贸re dzisiaj by艂y przedstawiane, wspomina si臋 o niebezpiecznym zjawisku eugeniki. Oczywi艣cie mo偶emy r贸偶nie do tego podchodzi膰, r贸偶nie postrzega膰 to zagro偶enie, ale niew膮tpliwie ono jest. I je偶eli nawet nie wyst臋puje ono w tym pierwszym okresie, to cz臋艣膰 z zapis贸w potencjalnie stwarza takie niebezpiecze艅stwo. Wyst臋puj膮 tu pewne r贸偶nice. W tych bardziej liberalnych projektach w艂a艣ciwie wprost m贸wi si臋 o pewnej selekcji, w innych jest to przedstawione jako domniemanie. Niemniej takie niebezpiecze艅stwo istnieje. I chcia艂bym pozna膰 stanowisko Ministerstwa Zdrowia w tej sprawie, bo sprawa niew膮tpliwie, r贸wnie偶 ze wzgl臋du na etyk臋 lekarsk膮, musi wzbudza膰 du偶e emocje.</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#PoselTomaszLatos">Nie chc臋 przywo艂ywa膰 przyk艂ad贸w, kt贸re wr臋cz same si臋 narzucaj膮, 偶e gdyby wprost stosowa膰 eugenik臋, to - wczoraj mieli艣my fina艂 konkursu chopinowskiego - by膰 mo偶e, gdyby kiedy艣 by艂y takie mo偶liwo艣ci, takie badania, w og贸le nie by艂oby Chopina z racji jego prawdopodobnej, ju偶 prawie na pewno stwierdzonej, mukowiscydozy. W zwi膮zku z tym to musi wzbudza膰 okre艣lone emocje.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#PoselTomaszLatos">Kolejna sprawa, my艣l臋, panie ministrze, 偶e r贸wnie偶 wa偶na. I te偶 prosi艂bym to odpowied藕 na pytanie.</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-225.6" who="#PoselTomaszLatos"> Ot贸偶 wprowadzaj膮c in vitro i stosuj膮c w tej chwili t臋 metod臋...</u>
          <u xml:id="u-225.7" who="#PoselTomaszLatos">Jedn膮 sekundk臋, pani marsza艂ek.</u>
          <u xml:id="u-225.8" who="#PoselTomaszLatos">...w艂a艣ciwie nie wypracowano w艂a艣ciwego, 艣ci艣le przestrzeganego algorytmu post臋powania. Chcia艂bym dowiedzie膰 si臋, czy Ministerstwo Zdrowia chocia偶by na potrzeby dzisiejszej debaty czy te偶 mo偶e p贸藕niej na potrzeby prac w podkomisji prowadzi艂o tego rodzaju analiz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#PoselTomaszLatos">Czy stosowano in vitro stosunkowo szybko, mimo 偶e s膮 okre艣lone zalecenia? Jaka ta procedura powinna by膰, na ile ten zalecany algorytm by艂 rzeczywi艣cie przestrzegany?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie panu pos艂owi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#PoselTomaszLatos">Bo wed艂ug moich informacji, niestety, bardzo r贸偶nie z tym bywa艂o. Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#PoselJanKulas">(Szacunek dla pani marsza艂ek.)</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os ma pan pose艂 Andrzej 膯wierz, Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#PoselAndrzejCwierz">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Problem, nad kt贸rym dzisiaj dyskutujemy, jest problemem bardzo wa偶nym, to problem 偶ycia. Dotyczy on nie tylko os贸b mieszkaj膮cych w Polsce, ale te偶 w Europie. Jest to problem, kt贸ry, jak niekt贸rzy tutaj podkre艣lili, jest chyba troszeczk臋 inaczej postrzegany przez prawicow膮 cz臋艣膰 spo艂ecze艅stw europejskich, a inaczej przez lewicow膮. Ja odnios臋 si臋 do tego, czego do艣wiadczy艂em.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#PoselAndrzejCwierz">Ot贸偶 chc臋 powiedzie膰, 偶e jestem cz艂onkiem Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Nie tak dawno, 7 pa藕dziernika 2010 r., bra艂em udzia艂 w g艂osowaniach nad raportem pani Christine McCafferty, kt贸ry dotyczy艂 u艂atwiania kobietom przeprowadzania aborcji. I chcia艂bym zapyta膰 wnioskodawc贸w, g艂贸wnie tych z Platformy Obywatelskiej, czy wiedz膮, 偶e ten raport zosta艂 odrzucony. Odrzucili go przedstawiciele 47 pa艅stw europejskich.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#PoselJoannaMucha">(Ale to o aborcji.)</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#PoselAndrzejCwierz">Czy wiecie pa艅stwo, 偶e parlamentarzy艣ci pa艅stw europejskich opowiedzieli si臋 w Radzie Europy za 偶yciem?</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#PoselJoannaMucha">(To nie jest ta tematyka, panie po艣le.)</u>
          <u xml:id="u-231.5" who="#PoselAndrzejCwierz">Na samo zako艅czenie chcia艂bym powiedzie膰, 偶e zacytuj臋 ku refleksji, bo wydaje mi si臋, 偶e czasami dobrze jest wywo艂a膰 tak膮 refleksj臋, urywek wiersza przemyskiej poetki Teresy Paryny. Ma nadziej臋, 偶e zd膮偶臋 zacytowa膰 przynajmniej urywek wiersza. Tytu艂 藵Dlaczego藵.</u>
          <u xml:id="u-231.6" who="#PoselAndrzejCwierz">Powiedzia艂 Pan:/ - K艂ad臋 przed tob膮 偶ycie i 艣mier膰 - wybieraj!/ Wybra艂a艣 艣mier膰, mamo./ Nie dla siebie, dla mnie.../ Wtedy, to najbezpieczniejsze miejsce/ pod twoim sercem/ sta艂o si臋 moim grobem./ Zerwa艂a艣 t臋 ni膰, kt贸ra nas 艂膮czy艂a,/ i ju偶 si臋 nie dowiem, jaki kszta艂t ma 偶ycie,/ co znaczy s艂owo Mi艂o艣膰./ Nie poznam bogactwa zapachu, smaku, koloru./ Nie chwyc臋 ci臋 za r臋k臋 - nie mam r臋ki (...)/ Ju偶 nigdy si臋 nie dowiem, kim jestem?!/ I chocia偶 jestem - nie mam twarzy, imienia,/ nie mam g艂osu, by zapyta膰 - dlaczego?...</u>
          <u xml:id="u-231.7" who="#PoselAndrzejCwierz">Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-231.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os zabierze pan pose艂 Maciej Orzechowski, Platforma Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#PoselMaciejOrzechowski">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Dwa pytania, jedno kierowane do pana pos艂a Gowina. Pan pose艂 Gowin, omawiaj膮c sw贸j projekt, wspomina艂 o mo偶liwo艣ci mro偶enia pewnych kom贸rek rozrodczych, kom贸rek jajowych. Chcia艂bym, 偶eby pan pose艂 nam powiedzia艂, na ile jest to powszechnie stosowana metoda, jakie s膮 rezultaty w przypadku kriokonserwacji kom贸rek jajowych.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#PoselMaciejOrzechowski">I drugie pytanie do pos艂贸w wnioskodawc贸w projekt贸w, pana pos艂a Piechy i pani pose艂 Wargockiej. Pa艅stwo r贸wnie偶 wspominali w swoich wypowiedziach o naprotechnologii. Prosi艂bym o informacj臋, czy jest to jaka艣 nowa dziedzina, czy te偶 po prostu cz臋艣膰 tych wszystkich dzia艂a艅, kt贸re przeprowadzamy tu偶 przed i na pocz膮tku wspomaganej prokreacji, czyli zbi贸r wszystkich zaawansowanych metod prowadz膮cych do leczenia niep艂odno艣ci. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os ma pani pos艂anka Anna Paluch, Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#PoselAnnaPaluch">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Powodzenie metody in vitro, to znaczy urodzenie dziecka, jest okupione 艣mierci膮 wielu istnie艅 ludzkich na etapie rozwoju embrionalnego. Pierwsza selekcja zarodk贸w ma miejsce na etapie inkubacji. Skoro w polskich warunkach tworzy si臋 oko艂o 10 zarodk贸w, z kt贸rych wybiera si臋 mniej wi臋cej trzy, to czy mo偶na pogodzi膰 si臋 z faktem, 偶e ju偶 na wst臋pnym etapie in vitro ginie kilka istnie艅 ludzkich? Czy pa艅stwa nie przera偶a oczywista analogia z haniebnym procederem eugeniki? I to jeszcze nie jest koniec. Zdarzaj膮 si臋 przecie偶 wypadki aborcji selektywnej, 偶eby unikn膮膰 ci膮偶y wielop艂odowej. Czy to dzia艂anie jest zgodne z ustaw膮 o ochronie p艂odu ludzkiego, czy nie jest zgodne? To jest pytanie retoryczne, moi pa艅stwo. W oczywisty spos贸b to nie jest zgodne.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#PoselAnnaPaluch">I argumenty z innej zupe艂nie strony. Sytuacja jest taka, 偶e Narodowy Fundusz Zdrowia nie ma 艣rodk贸w na finansowanie podstawowych 艣wiadcze艅 medycznych. Przypomn臋, 偶e np. szpital w Nowym Targu, w moim okr臋gu wyborczym, procesuje si臋 z Narodowym Funduszem Zdrowia o kilkana艣cie milion贸w z艂otych za wykonane ju偶 zabiegi ratuj膮ce 偶ycie, kt贸rych wykonania szpital z mocy prawa nie mo偶e odm贸wi膰, a za kt贸re fundusz nie zap艂aci, bo pieni臋dzy nie ma. Szpital oczekuje 13 mln, fundusz jest gotowy zap艂aci膰 6 mln. W podobnej sytuacji jest kilkadziesi膮t, je偶eli nie wi臋cej, szpitali w Polsce. A zatem czy w takiej sytuacji jest moralnie usprawiedliwione wydawanie publicznych pieni臋dzy na refundacj臋 procedury in vitro, skoro zar贸wno z medycznego, jak i z etycznego punktu widzenia in vitro to nie jest najlepsze rozwi膮zanie?</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#PoselAnnaPaluch">S膮 badania, cytowane tu przecie偶, przeprowadzone przez prof. Davida Dansona z Narodowego Instytutu Zdrowia w Stanach Zjednoczonych, kt贸re wskazuj膮, 偶e pary, kt贸re decyduj膮 si臋 za namow膮 lekarzy na in vitro ju偶 po roku bezskutecznego leczenia niep艂odno艣ci, gdyby leczy艂y j膮 kolejny rok, mia艂yby 80-procentow膮 szans臋 na doczekanie si臋 potomstwa w spos贸b naturalny.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#PoselAnnaPaluch"> A zatem w imi臋 czego ma si臋 to odbywa膰 t膮 metod膮, o kt贸r膮 si臋 tak pa艅stwo staracie? Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-235.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os ma pani pos艂anka Joanna Fabisiak, Platforma Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Bardzo prosz臋, pani pose艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#PoselJoannaFabisiak">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Szanowni Pa艅stwo! Dobrze, 偶e jest ta dyskusja, bo wydaje si臋, 偶e mimo wielu zabieg贸w, i in vitro, i innych do艣wiadcze艅 bioetycznych, wiedza spo艂eczna jest bardzo ma艂a. Z ca艂膮 pewno艣ci膮 odbywaj膮ca si臋 tu dyskusja i potem prace nad projektami przyczyni膮 si臋 do edukacji spo艂ecznej, a to z kolei pozwoli w spos贸b bardziej 艣wiadomy podejmowa膰 decyzje. M贸wimy tu wiele o wolno艣ci decyzji, ale 偶eby podejmowa膰 woln膮 decyzj臋, trzeba mie膰 艣wiadomo艣膰. Ta 艣wiadomo艣膰 na pewno jest niepe艂na, powiedzia艂abym, jest mizerna. My, pos艂owie przygotowani, dyskutujemy, czy, gdzie, w ilu klinikach dzieje si臋 dobrze, w ilu nie, z czym jest dobrze, a z czym nie jest dobrze. A wi臋c bardzo dobrze, 偶e ta dyskusja si臋 odbywa - komisja b臋dzie zajmowa艂a si臋 kwestiami szczeg贸艂owymi. Natomiast chcia艂abym zada膰 pytanie zupe艂nie pryncypialne i skierowa膰 je zar贸wno do przedstawiciela resortu, jak i do wszystkich wnioskodawc贸w. Przys艂uchuj膮c si臋 uwa偶nie ca艂ej dyskusji, dochodzimy do jednego wniosku: zgadzamy si臋 na wszystko, sprzeczno艣膰 dotyczy tylko tego, czym jest zarodek. A wi臋c chodzi o definicj臋 zarodka. Tu jest linia demarkacyjna dziel膮ca projekty i sal臋 na dwa. Jedna z definicji, kt贸r膮 us艂ysza艂am, jest taka, i偶 jest to istota ludzka. Je艣li jest to istota ludzka, to nast臋pstwa s膮 oczywiste. Je艣li jest to istota ludzka - a dzieci kochamy wszyscy, to by艂o tu powiedziane wielokrotnie, dziecko jest najwa偶niejsze - to wiadomo, 偶e te konsekwencje b臋d膮 oczywiste. St膮d moje pytania. Ja przyjmuj臋, 偶e to jest istota ludzka, ale b臋d臋 prosi艂a</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#PoselJoannaFabisiak"> wszystkich wnioskodawc贸w o okre艣lenie, czy nie jest.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#PoselJoannaFabisiak">Pani marsza艂ek, kr贸tkie pytania. Mam pro艣b臋 o definicj臋. Mam te偶 pytanie, jakie b臋d膮 kryteria selekcji zarodk贸w, o kt贸rej si臋 m贸wi. Pose艂 Borowski m贸wi艂 o wielkiej wy偶szo艣ci mo偶liwo艣ci stosowania selekcji, bo te dzieci b臋d膮 bardzo zdrowe. Jakie b臋d膮 kryteria? Prosz臋, aby ci, kt贸rzy dopuszczaj膮 selekcj臋, podali, jakie kryteria b臋d膮 stosowane. Czy b臋dzie decydowa艂 lekarz? Je艣li tak, to ba艂abym si臋, 偶e mo偶emy przypomina膰 mo偶e Chiny...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#PoselJoannaFabisiak">Wiecie pa艅stwo przecie偶 o tym, 偶e to lekarz decydowa艂, czy urodzi si臋 dziecko. Jak to by艂 ch艂opiec, to si臋 rodzi艂, jak to by艂a dziewczynka, to si臋 nie rodzi艂a, bo...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#PoselJoannaFabisiak">...dziewczynki przez d艂ugi czas si臋 w Chinach nie rodzi艂y. Teraz Chiny ponosz膮 konsekwencje tego, ale to ju偶 jest inna rzecz.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#PoselJoannaFabisiak">A wi臋c pierwsza sprawa to kryteria selekcji. Sprawa druga to mro偶enie zarodk贸w. I tu zn贸w wszystkie te osoby, kt贸re zak艂adaj膮 mro偶enie, chcia艂abym spyta膰, jak d艂ugo zarodki b臋d膮 mro偶one i co si臋 b臋dzie dzia艂o potem, gdy ju偶 minie ten czas. Bardzo prosz臋 o odpowied藕...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">Dzi臋kuj臋 uprzejmie, pani pose艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#PoselJoannaFabisiak">...na te konkretne pytania. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#WicemarszalekEwaKierzkowska">G艂os ma pan pose艂 Franciszek Jerzy Stefaniuk, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#PoselFranciszekJerzyStefaniuk">Pani Marsza艂ek! Wysoka Izbo! Na wst臋pie chcia艂bym zapyta膰, czy wspomniana tu metoda naprotechnologii ma mniejsz膮 warto艣膰 w 艣wietle nauki, skoro dzi艣 nie jest dyskutowana komplementarnie z tym tematem.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#PoselFranciszekJerzyStefaniuk">Chcia艂bym przyzna膰 racj臋 pani pose艂 Koz艂owskiej-Rajewicz, kt贸ra powiedzia艂a: zostawcie leczenie lekarzom. Ale in vitro mie艣ci si臋, powiedzia艂bym, w obszarze medycyny, nauki i etyki. Podpieramy si臋 cz臋sto notowaniami opinii spo艂ecznej, wskazuj膮cymi, 偶e opinia spo艂eczna jest za. Tylko czy wszyscy ludzie wiedz膮, co to jest in vitro? Przecie偶 jest to termin lekarski. A je偶eli m贸wimy, 偶e tu chodzi o urodzenie si臋 cz艂owieka, to oczywi艣cie wszyscy b臋d膮 za. Moja przedm贸wczyni, pani pos艂anka Fabisiak, powiedzia艂a, 偶e to ju偶 jest istota ludzka. To znaczy, 偶e zacz臋艂o si臋 偶ycie. Proponowa艂bym, aby艣my w tych kategoriach to rozwa偶ali - je偶eli zacz臋艂o si臋 偶ycie, jak mamy w kategoriach etycznych post膮pi膰.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#PoselFranciszekJerzyStefaniuk">Apelowa艂bym r贸wnie偶 komplementarnie ze swojej strony o to, 偶eby艣my bez wzgl臋du na to, kto jaki ma pogl膮d, zachowali wzajemny szacunek, bo tu chodzi o warto艣膰 najwy偶sz膮, tu chodzi przede wszystkim o cz艂owieka, o istot臋 ludzk膮. Tu nie mo偶emy si臋 sprzecza膰 tak, jakby chodzi艂o o produkt z fabryki, o produkt ekonomiczny. To jest cz艂owiek. Dlatego te偶 apeluj臋 o wzajemny szacunek, je艣li chodzi o temat powstawania, rodzenia si臋 istoty ludzkiej. Tylko o to apeluj臋.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#PoselFranciszekJerzyStefaniuk">Natomiast jeszcze jedna uwaga, bo cz臋sto pr贸bujemy ograniczy膰 temat do takiej kategorii: oburzeni jeste艣my, 偶e Ko艣ci贸艂 zabiera g艂os na ten temat, 偶e sprawa obrony cz艂owieka to jest obowi膮zek Ko艣cio艂a. Nie, to jest obowi膮zek ka偶dego z nas. Je艣li chodzi o cz艂owieka, to tylko cz艂owiek cz艂owiekowi mo偶e pom贸c na ka偶dym etapie jego 偶ycia, r贸wnie偶 od momentu pocz臋cia, kiedy 偶ycie si臋 zacz臋艂o. Pami臋tajmy: tylko cz艂owiek cz艂owiekowi. Dzi臋kuj臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarsza艂ek Sejmu Marek Kuchci艅ski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 pana pos艂a Czes艂awa Hoca z klubu Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#PoselCzeslawHoc">Panie Marsza艂ku! Wysoki Sejmie! Rozpoczn臋 od fragmentu przysi臋gi lekarskiej 艢wiatowego Stowarzyszenia Lekarzy w aspekcie wypowiedzi jednego z pos艂贸w, lekarza: B臋d臋 zachowywa艂 absolutny szacunek dla 偶ycia ludzkiego od momentu pocz臋cia i nawet pod gro藕b膮 nie dopuszcz臋 do tego, aby mojej wiedzy lekarskiej u偶yto przeciw prawom ludzko艣ci.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#PoselCzeslawHoc">Obecnie chc臋 nawi膮za膰 do rozwa偶enia kwestii: in vitro a eugenika. Wyobra藕my sobie, 偶e za kilka czy kilkana艣cie lat by艂oby powszechnie dost臋pne zap艂odnienie in vitro, g艂贸wnie typu heterologicznego, a wi臋c materia艂 genetyczny pochodzi艂by od os贸b trzecich. Je艣li nawet po艂owa materia艂u genetycznego by艂aby od osoby drugiej czy trzeciej, to ka偶dy raczej b臋dzie sobie 偶yczy艂, by osoba ta przejawia艂a pozytywne i okre艣lone cechy. A wi臋c najlepiej by by艂o, 偶eby osobnik, od kt贸rego pobierzemy gamety, czyli materia艂 genetyczny, by艂 wysoki, mia艂 okre艣lony kolor sk贸ry, w miar臋 wysoki iloraz inteligencji czy te偶 pewne uzdolnienia muzyczne. W贸wczas pary ma艂偶e艅skie chc膮ce mie膰 dzieci w wyniku aktu mi艂o艣ci oblubie艅czej, w naturalny spos贸b, mog膮 zacz膮膰 racjonalizowa膰. Mog膮 nawet czu膰 si臋 poniek膮d dyskryminowane, albowiem dziecko ma艂偶onk贸w niskich raczej b臋dzie niskie, a dziecko ma艂偶onk贸w, kt贸rzy nie maj膮 偶adnych uzdolnie艅 muzycznych, te偶 raczej nie b臋dzie mia艂o takich zdolno艣ci.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#PoselCzeslawHoc">Czy偶 bior膮c pod uwag臋 tak bardzo popularne ostatnio powiedzenie: In vitro jest m艂odsz膮 siostr膮 eugeniki, ju偶 teraz nie jest, a za kilkana艣cie lat nie b臋dzie przera偶aj膮cym faktem selekcja, eugenika? Pytanie niejako zasadnicze: Quo vadis medicinae? Dzi臋kuj臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 o zadanie pytania pana pos艂a Jaros艂awa Katulskiego z Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#PoselJaroslawKatulski">Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#PoselJaroslawKatulski">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! Panowie Ministrowie! Pan pose艂 Gowin rozpocz膮艂 swoje wyst膮pienie od powiedzenia pi臋knego zdania: Powstanie ka偶dego 偶ycia, nawet tego z in vitro - to niemal dok艂adny cytat - jest cudem. Dzieci z zap艂odnienia pozaustrojowego si臋 rodz膮, a my dzisiaj zastanawiamy si臋, jak ograniczy膰 mo偶liwo艣ci takich cudownych wydarze艅. To w艂a艣nie zak艂adaj膮 wed艂ug mnie nieludzkie projekty pana pos艂a Piechy i pani pose艂 Wargockiej, ale niestety tak偶e projekt pana pos艂a Gowina. Mamy te偶 projekt pani pose艂 Kidawy-B艂o艅skiej reguluj膮cy procedury in vitro. Ustawy ograniczaj膮ce wynikaj膮 wprost ze 艣wiatopogl膮du i nakaz贸w Ko艣cio艂a katolickiego. Ale dotykaj膮 wszystkich obywateli Polski, r贸wnie偶 os贸b nieb臋d膮cych katolikami i niemog膮cych bez metody in vitro mie膰 w艂asnych dzieci.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#PoselJaroslawKatulski">Autorzy tych projekt贸w przedstawili te偶 kilka argument贸w medycznych, niestety cz臋sto nieprawdziwych, dotycz膮cych np. mro偶enia zarodk贸w, mro偶enia gamet, a tak偶e naprotechnologii. 呕aden z przedstawionych projekt贸w nie zezwala na niszczenie zarodk贸w i ka偶dy, kto twierdzi inaczej, m贸wi nieprawd臋. Je偶eli wi臋kszo艣膰 Polak贸w b臋dzie kierowa艂a si臋 nauk膮 Ko艣cio艂a, to przecie偶 problemu in vitro nie b臋dzie w og贸le albo b臋dzie on marginalny.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#PoselJaroslawKatulski">Wobec niekwestionowanego post臋pu medycyny i tak jeste艣my bezradni. Nawet je艣li dzisiaj ograniczymy ze wzgl臋d贸w 艣wiatopogl膮dowych dopuszczalno艣膰 in vitro, nasi nast臋pcy je dopuszcz膮, ale wiele par na zawsze straci mo偶liwo艣膰 posiadania w艂asnych dzieci. To tak, jakby艣my zaproponowali ustaw臋 nakazuj膮c膮 wierno艣膰 ma艂偶e艅sk膮, zgodn膮 przecie偶 z nauk膮 Ko艣cio艂a. Czy naprawd臋 chcecie utrudni膰 zrozpaczonym z powodu bezdzietno艣ci Polkom posiadanie w艂asnych dzieci? Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">G艂os ma pan pose艂 Marek Matuszewski z klubu Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#PoselMarekMatuszewski">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! Metoda in vitro budzi m贸j sprzeciw, poniewa偶 jest niezgodna z natur膮. To metoda, kt贸ra zabija nadliczbowe ludzkie zarodki powsta艂e w czasie tej procedury. Niszczy 偶ycie. Tylko cz艂owiek nie艣wiadomy mo偶e popiera膰 t臋 metod臋.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#PoselMarekMatuszewski">Nie dziwi臋 si臋 lewicy, kt贸ra zawsze programowo g艂osuje przeciwko 偶yciu, za cywilizacj膮 艣mierci, chocia偶 ca艂y czas wierz臋, 偶e kiedy艣 lewica zrozumie, 偶e b艂膮dzi. Ale to, 偶eby tak przewa偶aj膮ca cz臋艣膰 Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska by艂a za metod膮 in vitro, budzi zaskoczenie i przera偶enie. Apeluj臋 do pos艂贸w i pos艂anek Platformy: Jest jeszcze czas na opami臋tanie; g艂osujcie za 偶yciem.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#PoselMarekMatuszewski">Dzi艣 wielu lekarzy nie chce zajmowa膰 si臋 metod膮 in vitro, u艣wiadamiaj膮c sobie, w jakim stopniu dochodzi w niej do niszczenia ludzkiego 偶ycia, zauwa偶a doktor Tadeusz Wasilewski. Z tego powodu w ubieg艂ym roku po 14 latach wykonywania zabieg贸w in vitro opu艣ci艂 on jedn膮 z najwi臋kszych w Polsce klinik. W styczniu br. otworzy艂 w Bia艂ymstoku klinik臋 naprotechnologii i jest to, szanowni pa艅stwo, w艂a艣ciwy kierunek. Chcia艂bym zapyta膰, szczeg贸lnie pani膮 pose艂 Ma艂gorzat臋 Kidaw臋-B艂o艅sk膮, czy zna t臋 metod臋 leczenia bezp艂odno艣ci, naprotechnologi臋, czy wie, na czym polega i czy nie uwa偶a, 偶e t臋 metod臋 trzeba wspiera膰 i rozwija膰, przekazywa膰 na ni膮 odpowiednie 艣rodki ekonomiczne. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-252.4" who="#PoselJoannaMucha">(A gdzie pytanie, panie po艣le?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#PoselMarekMatuszewski">(To w艂a艣nie by艂o do pani.)</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Poprosz臋 o zadanie pyta艅 pana pos艂a Henryka Kowalczyka z klubu Prawo i Sprawiedliwo艣膰.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#PoselHenrykKowalczyk">Panie Marsza艂ku! Wysoki Sejmie! S艂yszeli艣my wiele s艂贸w na temat poszerzania sfery wolno艣ci, bardzo pi臋knie brzmi膮ce s艂owa. Przez ograniczanie wolno艣ci to niekt贸rym w Polsce ju偶 偶y膰 si臋 nie chce. Jeste艣my oskar偶ani o kr臋powanie tej wolno艣ci. Ma艂o tego, by艂 apel, nie kr臋pujcie wolno艣ci. Brakowa艂o jeszcze, 偶eby doda膰: r贸bta, co chceta. Ca艂y parlament przez wi臋kszo艣膰 czasu zajmuje si臋 kr臋powaniem wolno艣ci drugiego cz艂owieka. Co to jest wolno艣膰 i gdzie s膮 jej granice? Granice s膮 tam, gdzie naruszamy dobro i prawo drugiego cz艂owieka, o tym trzeba pami臋ta膰. Mi臋dzy innymi dlatego nie wolno kra艣膰, zabija膰 itd. To te偶 by艂by przejaw wolno艣ci, gdyby艣my mogli kra艣膰, ale naruszamy dobra innego cz艂owieka. Ustawa antyaborcyjna, chwalona jako kompromisowa, te偶 niew膮tpliwie ogranicza wolno艣膰, bo wolno艣膰 dotyczy praw drugiego cz艂owieka, w tym przypadku akurat nienarodzonego. Ma艂o tego, parlament posuwa si臋 do tego, 偶e kr臋puje wolno艣膰 nawet wtedy, kiedy nie narusza praw innych ludzi. Jak traktowa膰 obowi膮zek zapinania pas贸w bezpiecze艅stwa w samochodzie? To jest naruszanie mojej wolno艣ci, mimo 偶e nie ogranicza to innych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#PoselHenrykKowalczyk">Kilka pyta艅 do wnioskodawc贸w. W jednej z wypowiedzi medialnych pani pose艂 Kidawa-B艂o艅ska stwierdzi艂a, 偶e nie mo偶na ryzykowa膰 powt贸rnego uderzenia hormonalnego, bo wiele kobiet mog艂oby tego nie wytrzyma膰. Nie jestem lekarzem, nie znam si臋 na tym, ale logicznie wnioskuj臋 z tej wypowiedzi, 偶e takie uderzenie jest niebezpieczne dla zdrowia kobiety.</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#komentarz">(Dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#PoselHenrykKowalczyk"> Dlaczego wi臋c procedur臋 in vitro nazywamy leczeniem bezp艂odno艣ci, skoro ta procedura szkodzi zdrowiu kobiety? Drugie pytanie dotyczy zastosowania procedury in vitro, w przypadku kiedy dawcami nie s膮 ma艂偶onkowie cierpi膮cy na bezp艂odno艣膰. Ile zatem procentowo jest takich przypadk贸w, bo te przypadki nale偶a艂oby nazwa膰 przyspieszon膮 adopcj膮 w fazie prenatalnej. Czy nie lepiej w takich sytuacjach wspiera膰 procesy adopcyjne dzieci ju偶 urodzonych? Tutaj jeszcze mamy wiele do zrobienia. S膮 ogromne przeszkody, kt贸re nie pozwalaj膮 na sprawne, szybkie przeprowadzenie adopcji, trwa to nawet dwa, trzy lata. By膰 mo偶e te przypadki nale偶a艂oby rozwi膮zywa膰 w ten spos贸b, ale chcia艂bym wiedzie膰, ile jest procentowo takich przypadk贸w, kiedy kom贸rki nie pochodz膮 od rodzic贸w cierpi膮cych na bezp艂odno艣膰. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Lista pos艂贸w zapisanych do g艂osu zosta艂a wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Zosta艂y nam wyst膮pienia przedstawiciela rz膮du i przedstawicieli wnioskodawc贸w.</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi艣 rz膮d reprezentuje pan minister Marek Twardowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, a przynajmniej w tej chwili odpowie na pytania.</u>
          <u xml:id="u-255.4" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#PodsekretarzStanuWMinisterstwieZdrowiaMarekTwardowski">Panie Marsza艂ku! Panie i Panowie Pos艂owie! Przysz艂o mi dzisiaj stan膮膰 przed pa艅stwem i ustosunkowa膰 si臋 nie tylko do pyta艅, ale przede wszystkim do problemu, kt贸ry dzisiaj jest omawiamy, a sprawa jest niezwykle delikatna, nie tylko z punktu widzenia medycyny, ale przede wszystkim etyki, filozofii, a dopiero potem medycyny. Ten temat by艂 podejmowany od wielu lat, a nie zosta艂 do tej pory uregulowany. W podkomisji s膮 w tej chwili dwa projekty ustaw, co do kt贸rych, b臋d膮c na jej posiedzeniu, wypowiedzia艂em si臋, 偶e celowe jest pracowanie nad tym zagadnieniem, nie ustosunkowuj膮c si臋 bezpo艣rednio do projekt贸w, kt贸re tam zosta艂y skierowane.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#PodsekretarzStanuWMinisterstwieZdrowiaMarekTwardowski">Dzisiaj debatujemy nad czterema pakietami ustaw, bo w niekt贸rych projektach s膮 odniesienia do trzech ustaw. Nasz resort, Ministerstwo Zdrowia, przygotowa艂 stanowisko jako propozycj臋 dla rz膮du, kt贸re by艂o omawiane wczoraj na posiedzeniu komitetu Rady Ministr贸w. M贸j resort, kt贸rym kieruje pani minister Ewa Kopacz, przygotowuje w tej chwili zgodnie z wytycznymi komitetu projekt do zatwierdzenia w celu zaj臋cia si臋 tym zagadnieniem na posiedzeniu Rady Ministr贸w w przysz艂y wtorek. Mam przed sob膮 projekty, kt贸re przygotowali艣my. Szanuj膮c wypowiedzi wszystkich pa艅stwa, powiem pa艅stwu, nie przedstawiaj膮c oficjalnie stanowiska rz膮du, bo nie jestem dzisiaj do tego upowa偶niony, jako ten, kto, b臋d膮c podsekretarzem stanu, bra艂 udzia艂 w przygotowaniu projektu stanowiska rz膮du w tej materii, 偶e po ws艂uchaniu si臋 w g艂osy pa艅stwa uwa偶am osobi艣cie, nie jako podsekretarz stanu, ale przede wszystkim jako lekarz z d艂ug膮, wieloletni膮 praktyk膮, 偶e najgorsz膮 rzecz膮 jest nie widzie膰 problemu i stara膰 si臋 od niego uciec.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#PodsekretarzStanuWMinisterstwieZdrowiaMarekTwardowski">Problem, kt贸ry jest, jest problemem rzeczywistym, ta metoda leczenia w Polsce w艂a艣ciwie jest dost臋pna dla pacjent贸w od oko艂o 20 lat, na 艣wiecie w niekt贸rych krajach d艂u偶ej, w niekt贸rych kr贸cej. Powiem pa艅stwu tylko - i wywnioskujecie pa艅stwo, jakie jest nasze stanowisko w tej sprawie, a szczeg贸lnie moje - 偶e by艂oby rzecz膮 bardzo niedobr膮, gdyby podkomisja lub komisja nadzwyczajna, od pa艅stwa to zale偶y, zdecydujecie o tym, nie zaj臋艂a si臋 w og贸le problemem. Wydaje mi si臋, 偶e prace powinny trwa膰, oczywi艣cie r贸wnie偶 z naszym udzia艂em - a ja b臋d臋 delegowany z ramienia Ministerstwa Zdrowia do tej sprawy - i powinno si臋 doprowadzi膰 do rozwi膮zania, kt贸re by膰 mo偶e nie usatysfakcjonuje wszystkich ze wzgl臋du na ich pogl膮dy, ale dyskusja powinna by膰 merytoryczna. My艣l臋, 偶e przewodnicz膮cy takiej komisji nadzwyczajnej lub podkomisji powo艂a jako ekspert贸w r贸wnie偶 etyk贸w, filozof贸w, czyli wszystkich, kt贸rych pos艂owie b臋d膮 uwa偶ali za niezb臋dnych do podj臋cia w艂a艣ciwej decyzji. Natomiast nie wyobra偶am sobie, 偶eby w parlamencie, demokratycznym pa艅stwie prawnym nie by艂y respektowane pogl膮dy, kt贸re demokratyczny 艣wiat przyj膮艂, zwa偶ywszy r贸wnie偶 na to, 偶e ustawa, kt贸ra, mam nadziej臋, 偶e powstanie, 偶e w tej kadencji jeszcze zostanie uchwalona, nikomu niczego nie naka偶e. Ona tylko stworzy mo偶liwo艣膰, z poszanowaniem pogl膮d贸w wszystkich i z mo偶liwymi maksymalnymi obwarowaniami, tak aby nic si臋 nie dzia艂o niezgodnie z ustanowionym nowym prawem.</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#PodsekretarzStanuWMinisterstwieZdrowiaMarekTwardowski">Najgorszy jest brak prawa. Nie mo偶na tworzy膰 takiego prawa albo ucieka膰 od tworzenia prawa, 偶eby to si臋 wszystko dzia艂o w spos贸b nieuregulowany. Jeden z pos艂贸w lewicy powiedzia艂, 偶e to jest dopuszczalne prawem. Niezupe艂nie, po prostu nie ma zakazu prawnego, 偶eby t臋 metod臋 leczenia stosowa膰. Natomiast najgorsz膮 rzecz膮 w moim odczuciu by艂oby, gdyby si臋 sta艂o tak, 偶e ustanowiono by prawo, kt贸re by艂oby prawem polegaj膮cym na karaniu, czyli prawo, kt贸re w momencie uchwalenia stworzy艂oby podziemie i mieliby艣my znowu kogo 艣ciga膰. Takie prawo jest prawem a priori moim zdaniem z艂ym. Pa艅stwo jako pos艂owie zdecydujecie, czy skierujecie do podkomisji czy komisji nadzwyczajnej wszystkie cztery pakiety, czy niekt贸re z nich. Natomiast my艣l臋, 偶e kilka z nich jest szczeg贸lnie godnych uwagi. S膮 one bowiem zgodne z pogl膮dami czy z sumieniem lekarzy b臋d膮cych katolikami, te偶 jestem katolikiem.</u>
          <u xml:id="u-256.4" who="#PodsekretarzStanuWMinisterstwieZdrowiaMarekTwardowski">Lekarz wykorzystuje zawsze wszystkie mo偶liwo艣ci leczenia, a do niekt贸rych metod ucieka si臋 w ostateczno艣ci. Nie s膮 mi znane takie przypadki -zadawano mi tu bowiem pytania o to, czy leczenia metod膮 in vitro dokonuje si臋 wcze艣niej, ni偶 powinno - nie znam takich przypadk贸w, nie s膮 znane takie przypadki Ministerstwu Zdrowia. Nie jest to leczenie, kt贸rego stosowanie w przypadku kobiety jest szczeg贸lnie przyjemne. W zwi膮zku z tym wykorzystuje si臋 wszystkie inne mo偶liwo艣ci leczenia, 艂膮cznie z leczeniem farmakologicznym, kt贸re ma doprowadzi膰 do tego, 偶eby para mog艂a mie膰 upragnione dziecko. Ostateczno艣ci膮 jest zapewnienie jej mo偶liwo艣ci in vitro. To jest wyb贸r ka偶dego cz艂owieka zgodny z jego sumieniem. Rozumiem, 偶e akt prawny, kt贸ry ma szans臋 powsta膰, nikomu nie b臋dzie tego nakazywa艂. Nie b臋dzie zobowi膮zywa艂 do tego 偶adnej pary, nie b臋dzie do tego przymusza艂 偶adnego lekarze. Lekarze maj膮 sw贸j Kodeks Etyki Lekarskiej, kt贸ry r贸wnie偶 daje pewne mo偶liwo艣ci. Natomiast pozbawienie Polak贸w tej nowoczesnej metody nie jest zgodne z pogl膮dem Unii Europejskiej, dyrektywami, kt贸re mamy implementowa膰.</u>
          <u xml:id="u-256.5" who="#PodsekretarzStanuWMinisterstwieZdrowiaMarekTwardowski">My艣l臋, 偶e w ramach dobrze tworzonego prawa taka ustawa powinna powsta膰. Na pewno w ramach tej podkomisji b臋d膮 si臋 toczy艂y r贸偶ne spory. Pro艣b臋 te偶 mam jedn膮 o to, 偶eby toczona tam dyskusja by艂a merytoryczna, a nie by艂a toczona w spos贸b emocjonalny, na zasadzie, 偶e jedna partia ma patent na nieomylno艣膰, drug膮 mo偶na pot臋pi膰, bo jest inn膮 parti膮, my si臋 z ni膮 nie zgadzamy. My艣l臋, 偶e tutaj dyskusje powinny odbywa膰 si臋 wy艂膮cznie na poziomie merytorycznym. Mo偶e to powinna by膰 Komisja Nadzwyczajna, mo偶e ten pomys艂 - to pa艅stwo zdecydujecie - jest pomys艂em lepszym ni偶 tworzenie zwyk艂ej podkomisji, jak to si臋 zazwyczaj czyni.</u>
          <u xml:id="u-256.6" who="#PodsekretarzStanuWMinisterstwieZdrowiaMarekTwardowski">Czy mamy 艣rodki finansowe na wsp贸艂p艂acenie w tym przypadku, bo nigdy nie powiedzieli艣my, 偶e b臋dziemy w ca艂o艣ci i w spos贸b nieograniczony dop艂aca膰 do procedury in vitro? Tak, mog臋 powiedzie膰, 偶e je偶eli Sejm, parlament Rzeczypospolitej tak postanowi, to minister zdrowia wykona tak膮 delegacj臋 i na in vitro b臋d膮 przeznaczone 艣rodki finansowe, m.in. poprzez odpowiednie negocjacje z koncernami farmaceutycznymi. Nied艂ugo b臋dziemy o tym m贸wi膰. R贸偶nego rodzaju poczynili艣my kroki, przetasowania i 艣rodki finansowe, je偶eli b臋d膮 tylko potrzebne, bo parlament uchwali tak膮 ustaw臋, na in vitro b臋d膮, czy to jeszcze w roku 2010, my艣l臋 jednak, 偶e bardziej w 2011 r. Zreszt膮 niejednokrotnie pani minister Ewa Kopacz i pan premier mojego rz膮du deklarowali, 偶e jest wola naszego rz膮du, 偶eby do metody in vitro w okre艣lonych przypadkach dop艂aca膰, 偶eby by艂a ona dost臋pna nie tylko dla ludzi bogatszych - nie m贸wi臋 bogatych, bo oni sobie i tak zawsze w 偶yciu poradz膮, tak jest wsz臋dzie na 艣wiecie - tylko 偶eby by艂a ona dost臋pne dla ludzi niezale偶nie od maj臋tno艣ci. Tutaj m贸wimy o tych, kt贸rych na takie pr贸by - cz臋sto bowiem jest potrzebna niejedna, ale wi臋cej, o czym pa艅stwo wiecie - nie sta膰. Chodzi o to, 偶eby mo偶na by艂o im to zrefundowa膰 ze 艣rodk贸w publicznych, bo ci ludzie, kt贸rzy bardzo chc膮 mie膰 dziecko, te偶 p艂ac膮 sk艂adk臋 zdrowotn膮, tak jak my wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-256.7" who="#PodsekretarzStanuWMinisterstwieZdrowiaMarekTwardowski">Szczeg贸艂owo, je偶eli b臋dzie potrzeba, b臋d臋 si臋 ustosunkowywa艂 z ramienia resortu w czasie prac komisji. Tyle w tej chwili chcia艂em o艣wiadczy膰 w imieniu Ministerstwa Zdrowia. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-256.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Oczywi艣cie, panie ministrze, przyjmujemy uwag臋 skierowan膮 do Wysokiej Izby, aby dyskusja nad metod膮 in vitro w komisji sejmowej by艂a merytoryczna. My艣l臋 jednak, 偶e przypominanie o tym w tej chwili nie jest potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">W trybie sprostowania pan minister Marek Balicki chcia艂 zabra膰 g艂os, tak?</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#PoselMarekBalicki">Dzi臋kuj臋 bardzo, panie marsza艂ku.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#PoselMarekBalicki">Pan minister w swojej wypowiedzi nawi膮za艂 do tego, co ja m贸wi艂em w kwestii, czy stosowanie dzisiaj procedury in vitro jest legalne czy nie. Poniewa偶 pan minister powiedzia艂 w ten spos贸b, 偶e mog艂yby powsta膰 w膮tpliwo艣ci, wi臋c z ca艂膮 moc膮 chcia艂bym podkre艣li膰, 偶e stosowanie metody in vitro dzisiaj jest legalne. W naszym porz膮dku konstytucyjnym jest tak, 偶e to w艂adze pa艅stwowe po to, 偶eby m贸c dzia艂a膰, potrzebuj膮 ustawowej podstawy, natomiast w przypadku obywateli to, co nie jest zakazane, jest dozwolone. Nie ma w膮tpliwo艣ci natomiast - jak rozumiem - ze strony 偶adnego z wnioskodawc贸w, 偶e potrzebna jest szczeg贸lna ustawa reguluj膮ca ten obszar, ale stosowanie in vitro dzisiaj jest legalne. To znaczy gdyby艣my nie przyj臋li 偶adnej ustawy, to nadal wszyscy lekarze i zak艂ady opieki zdrowotnej stosuj膮cy t臋 metod臋 b臋d膮 mogli j膮 stosowa膰. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Teraz na zako艅czenie dyskusji prawo g艂osu maj膮 przedstawiciele wnioskodawc贸w.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">O wyst膮pienie jako pierwszego prosimy pana pos艂a Boles艂awa Piech臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! Na pocz膮tku dzi臋kuj臋 za 偶yczenia, kt贸re pad艂y ze strony pana ministra z tej trybuny. Rozumiem, 偶e nie ma stanowiska rz膮du, wi臋c przedstawione dywagacje s膮 bez pokrycia. By艂bym zadowolony, gdyby to by艂y deklaracja i stanowisko rz膮du, a wi臋c stanowisko przyj臋te przez Rad臋 Ministr贸w, a nie osobiste zdanie pana ministra. Prosi艂bym jednak o stosowanie si臋 do okre艣lonego trybu wyst臋powania w tej Izbie, bo albo si臋 ma mandat do wyst臋powania, albo si臋 go nie ma. Je偶eli nie ma stanowiska rz膮du w tej sprawie, to rozumiemy to.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Chcia艂bym teraz odpowiedzie膰 na kilka pyta艅, kt贸re zosta艂y mi zadane. Przede wszystkim pad艂o pytanie zasadnicze ze strony pani pose艂 Fabisiak o istot臋 ludzk膮. Ot贸偶 mamy do czynienia z konwencj膮, kt贸ra m贸wi o prawach cz艂owieka i obronie godno艣ci istoty ludzkiej. Taki jest tytu艂, chodzi o drug膮 cz臋艣膰, o godno艣膰 istoty ludzkiej. M贸wi si臋 tam o klonowaniu, eksperymentach na embrionach ludzkich, czyli o czym? O istocie ludzkiej. S膮dz臋, 偶e trzeba zajrze膰 do wszystkich mo偶liwych 藕r贸de艂, ale ta mi臋dzynarodowa konwencja, kt贸r膮 Polska podpisa艂a, potwierdza wyra藕nie, 偶e m贸wimy o istocie ludzkiej.</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Je艣li chodzi o kwestie dotycz膮ce istoty ludzkiej, to pewne pytanie w tym zakresie postawi艂 pan pose艂 Katulski. Panie po艣le, za艂贸偶my, 偶e jest pan we Francji, kraju absolutnie neutralnym 艣wiatopogl膮dowo, w jakim stopniu, wiedz膮 dok艂adnie ci, kt贸rzy bywali tam na uroczysto艣ciach pa艅stwowych, na przyk艂ad pogrzebie katolickim, i widzieli, jak si臋 zachowuj膮 i musz膮 si臋 zachowywa膰 w艂adze pa艅stwowe. Czy we Francji przeprowadzi pan aborcj臋 embrionu ludzkiego powy偶ej 12. tygodnia 偶ycia? Nie przeprowadzi pan. Pan m贸wi艂, 偶e w zasadzie to jest wolno艣膰 wyboru i co mo偶na zrobi膰. A dlaczego nie...</u>
          <u xml:id="u-260.3" who="#PoselJaroslawKatulski">(Ale ja w og贸le nie m贸wi艂em o aborcji.)</u>
          <u xml:id="u-260.4" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Dlaczego w zwi膮zku z tym tego nie chroni膰? Skoro chronimy kogo艣, kto ma 70... przepraszam, 84 dni, to dlaczego nie chroni膰 tego, kto ma 1 godzin臋 albo 1 dzie艅? To pytanie zostawiam bez odpowiedzi. W zwi膮zku z tym tego typu argument贸w trudno jest u偶ywa膰. Wiek 12 tygodni zosta艂 okre艣lony w ustawach aborcyjnych wielu kraj贸w jako pewna granica, natomiast s膮 pa艅stwa, w kt贸rych mo偶e by膰 przeprowadzana tzw. p贸藕na aborcja. Uregulowania prawne te偶 s膮 stanowione w jaki艣 spos贸b arbitralnie, wi臋c s膮dz臋, 偶e r贸wnie偶 mamy prawo pewne rzeczy tak regulowa膰, tak to jest.</u>
          <u xml:id="u-260.5" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Pani pose艂 Mucha m贸wi艂a o kwestiach in vivo i in vitro. To jest bardzo ciekawe por贸wnanie, bardzo ciekawa rzecz, bo rzeczywi艣cie w naturze wyst臋puje co艣, co si臋 nazywa poronieniem samoistnym albo subklinicznym, kiedy po prostu nie dochodzi do zagnie偶d偶enia zap艂odnionej kom贸rki jajowej z powodu r贸偶nego rodzaju defekt贸w, nazywanych defektami letalnymi. Kto o tym decyduje? Ja powiem, 偶e B贸g, kto艣 powie, 偶e natura, a kto艣 inny, 偶e biologia. A co proponujecie w swojej ustawie? Pokazujecie, 偶e wszystko w r臋kach pana boga, kt贸ry nazywa si臋 lekarz, czyli on jest demiurgiem, kt贸ry ocenia, czy jest szansa na powodzenie, czy nie. Jest tym demiurgiem zast臋puj膮cym wymienione przeze mnie - do wyboru - poj臋cia. Nie jestem zwolennikiem, mimo i偶 sam jestem lekarzem, oddawania takiej w艂adzy jednemu zawodowi: lekarskiemu. Liczba proces贸w, kt贸re tocz膮 si臋 w Polsce - ju偶 nie m贸wi臋 na 艣wiecie - o r贸偶nego rodzaju zaniedbania w艣r贸d tej grupy zawodowej jest przecie偶 znana. To s膮 ludzie, niestety r贸wnie偶 omylni, nawet je艣li bardzo rzetelnie wykonuj膮 sw贸j zaw贸d. Nie jestem wi臋c za tym, 偶eby przekaza膰 ca艂膮 w艂adz臋 temu demiurgowi lekarzowi.</u>
          <u xml:id="u-260.6" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Pani pose艂 Koz艂owska-Rajewicz pyta艂a mnie r贸wnie偶 o klauzul臋 sumienia. Dlaczego to piel臋gniarki maj膮 jej nie podlega膰? Dlaczego nie? Rzeczywi艣cie w tym projekcie dali艣my takie prawo, 偶eby piel臋gniarka r贸wnie偶 mog艂a decydowa膰 o tym, w czym uczestniczy, tak jak lekarz. Natomiast rzeczywi艣cie skre艣lili艣my drug膮 cz臋艣膰 tego zdania, kt贸re tam jest, 偶e lekarz ma obowi膮zek wskazania kliniki, kt贸ra wykonuje okre艣lony zabieg. A niby dlaczego? Czy taki obowi膮zek nie powinien spoczywa膰 na pa艅stwie? Dlaczego lekarz ma wskazywa膰, gdzie mo偶na zrobi膰 in vitro, gdzie mo偶na wykona膰 taki czy inny zabieg, z kt贸rym si臋 nie zgadza? Dlaczego to lekarza obci膮偶a si臋 odpowiedzialno艣ci膮 za skierowanie - m贸wi臋 oczywi艣cie o innym temacie - do aborcji w innym o艣rodku, bo on tego nie zrobi?</u>
          <u xml:id="u-260.7" who="#PoselAgnieszkaKozlowskaRajewicz">(Ale zgadzam si臋...)</u>
          <u xml:id="u-260.8" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Spokojnie. Ta klauzula dla piel臋gniarek r贸wnie偶 jest tutaj konieczna.</u>
          <u xml:id="u-260.9" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Tam by艂o wiele zastrze偶e艅, 偶e m贸wili艣my tylko o in vitro. Tak, bo to ogniskuje nasze emocje. Projekt ustawy jest jednak bardzo szeroki, wystarczy go przeczyta膰. Oczywi艣cie m贸wili艣my r贸wnie偶 o wielu kwestiach, na przyk艂ad o czym艣, co nazywa si臋 odszkodowaniem pa艅stwa za tzw. z艂e urodzenie. Takie sytuacje r贸wnie偶 maj膮 miejsce. Uwa偶amy, 偶e pa艅stwo nie ponosi odpowiedzialno艣ci za z艂e urodzenie, natomiast polskie s膮dy wyceni艂y to w przypadku pewnego ma艂偶e艅stwa W. Sprawa jest znana, nie b臋d臋 tutaj cytowa艂 nazwiska, mam je zapisane. Urodzi艂o si臋 tam jedno dziecko z zespo艂em wad wrodzonych genetycznie uwarunkowanych, druga ci膮偶a by艂a poddawana badaniom prenatalnym i stwierdzono, 偶e mo偶e urodzi膰 si臋 podobne dziecko. Nie dokonano aborcji z r贸偶nych przyczyn. Dziecko si臋 urodzi艂o, pa艅stwo zap艂aci艂o wieleset milion贸w z艂otych odszkodowania za z艂e urodzenie. Tak wi臋c r贸wnie偶 m贸wimy o tym w tym projekcie, to s膮 te偶 zagadnienia stricte bioetyczne i etyczne.</u>
          <u xml:id="u-260.10" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Pad艂o jeszcze wiele tych pyta艅, natomiast jedno z nich, kt贸re mnie generalnie troszeczk臋, tak jak powiedzia艂em, pora偶a, dotyczy艂o 艣rodk贸w wczesnoporonnych. Nie bardzo wiem, jak si臋 do tego ustosunkowa膰.</u>
          <u xml:id="u-260.11" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">Pojawi艂a si臋 te偶 kwestia definicji embrionu. Ona jest taka, jaka jest, taki mamy stan wiedzy, tak ten stan wiedzy przekuli艣my w s艂owa. Wiem, 偶e czasami trudno jest dobiera膰 s艂owa. Wiem r贸wnie偶, 偶e to one w sumie stanowi膮 prawo, bo to je odczytujemy. Je偶eli jest wi臋c propozycja innej definicji, szerszej, lepszej, jeste艣my na to otwarci. Nie uzurpujemy sobie prawa do jedynej m膮dro艣ci. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-260.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#PoselJaroslawKatulski">(W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">W trybie sprostowania, prosz臋 bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#PoselJaroslawKatulski">Dzi臋kuj臋 bardzo, panie marsza艂ku.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#PoselJaroslawKatulski">Panie ministrze, musz臋 powiedzie膰, 偶e z wielk膮 przykro艣ci膮 musz臋 tutaj sprostowa膰. Pan imputowa艂 mi wprost, 偶e jestem zwolennikiem aborcji.</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">(Nie, nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#PoselJaroslawKatulski">Rzekomo tak by艂o w mojej wypowiedzi. Ot贸偶 o艣wiadczam panu, 偶e nie jestem zwolennikiem aborcji. Z mojej wypowiedzi w 偶aden spos贸b to nie wynika艂o. Natomiast to, 偶e w procesie in vitro zamra偶a si臋 cz臋艣膰 zarodk贸w, to jest prawda. Podkre艣lam jednak z ca艂膮 moc膮, 偶e nie niszczy si臋 ich, czyli 偶adnej aborcji si臋 nie dokonuje. Pan jako ginekolog powinien to wiedzie膰.</u>
          <u xml:id="u-262.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-262.5" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">(Ja to wiem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Sprostowanie wyg艂osi艂 pan pose艂 Jaros艂aw Katulski.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">O zabranie g艂osu prosz臋 pani膮 pose艂 Ma艂gorzat臋 Kidaw臋-B艂o艅sk膮.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 bardzo, pani pose艂.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">To prawda, rzeczywi艣cie, wi臋kszo艣膰 pyta艅, kt贸re pada艂y dzisiaj na tej sali, to by艂y pytania retoryczne, na kt贸re trudno jest tutaj odpowiedzie膰. Odnios臋 si臋 do dw贸ch, kt贸re by艂y dosy膰 precyzyjne. M贸wi艂 ju偶 o tym pan pose艂 Piecha. Rzeczywi艣cie, zar贸wno w przypadku normalnego zap艂odnienia in vivo, jak i in vitro pewne zarodki po prostu gin膮. Procentowo, z tego co wiemy, stosunek jest mniej wi臋cej taki sam. Tak 偶e te zarodki, kt贸re s膮 mro偶one, potem s膮 zagnie偶d偶ane w 艂onie kobiety, w takim samym stopniu ulegaj膮 zniszczeniu, jak te w spos贸b naturalny. Tak wi臋c tutaj nie mo偶na powiedzie膰, 偶e mro偶enie zarodk贸w powoduje ich niszczenie.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">W naszym projekcie nie ma 偶adnej selekcji, wszystkie zarodki s膮 traktowane w taki sam spos贸b, nie ma wyboru zarodk贸w...</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#PoselBoleslawGrzegorzPiecha">(Nie ma selekcji, poniewa偶 wszystko robi膮 lekarze.)</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#PoselMalgorzataKidawaBlonska">Nie, nie ma selekcji. Prosz臋 tego nie m贸wi膰. W tym projekcie tego nie ma. Wszystkie zarodki s膮 traktowane w taki sam spos贸b. Natomiast naprotechnologia jest form膮 diagnostyki stosowan膮 we wszystkich formach leczenia. Na przyk艂ad braku ci膮g艂o艣ci jajowod贸w t膮 metod膮 si臋 nie wyleczy. A wi臋c te metody s膮 bardzo dobre, ale w pewnym momencie trzeba wprowadzi膰 inne metody leczenia, farmakologicznego, i zabiegi medyczne. Inaczej nie da si臋 tego zrobi膰. To jest tylko fragment d艂ugiego procesu leczenia, kt贸remu s膮 poddawane wszystkie pary, kt贸re lecz膮 si臋 tak d艂ugo.</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋, pani pose艂.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">W imieniu pos艂贸w wnioskodawc贸w wyst膮pi jeszcze pani pose艂 Teresa Wargocka.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Czy pani pose艂 Wargocka chcia艂aby zabra膰 g艂os?</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#PoselTeresaWargocka">(Kr贸ciutko.)</u>
          <u xml:id="u-265.4" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#PoselTeresaWargocka">Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#PoselTeresaWargocka">Na wi臋kszo艣膰 pyta艅 odpowiedzia艂 pan pose艂 Piecha. Jako pose艂 wnioskodawca ustawy o zakazie metody in vitro chcia艂abym kr贸ciutko skonstatowa膰, 偶e dyskusja jest bardzo trudna i potwierdzi艂a to, o czym m贸wi艂am na wst臋pie swojego wyst膮pienia, 偶e w zasadzie projekty ustaw mieszcz膮 si臋 w dw贸ch nurtach. Trzy projekty w wi臋kszym stopniu k艂ad膮 nacisk na ochron臋 偶ycia ludzkiego i godno艣ci ludzkiej, projekt pani pose艂 Kidawy-B艂o艅skiej, poparty g艂osami pos艂贸w z lewicy, bardzo wyra藕nie argumentuje potrzeb臋 rozwi膮zania problemu, jaki wyst臋puje w sytuacjach, kiedy pary stwierdzaj膮 niep艂odno艣膰, czyli prawo do dziecka, prawo do sztucznej prokreacji. Oczywi艣cie by艂o du偶o zamieszania poj臋ciowego, gry s艂贸w, pewnego relatywizmu moralnego, ale my艣l臋, 偶e prace pomimo wszystko przebieg艂y w spos贸b do艣膰 spokojny i konstruktywny. Mam nadziej臋, 偶e projekt ustawy, kt贸ry reprezentuj臋, b臋dzie skierowany do dalszych prac w komisji. Licz臋 na to. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋, pani pose艂.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Zamykam dyskusj臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#PoselAndrzejBetkowski">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! Nawi膮zuj膮c do omawianego projektu ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrionu ludzkiego oraz Polskiej Radzie Bioetycznej i zmianie innych ustaw, chc臋 odnie艣膰 si臋 do zapis贸w art. 45 pkt 1, kt贸ry m贸wi o wydawaniu i cofaniu zezwolenia prezesa Urz臋du ds. Biomedycyny w przypadku wykonywania procedur medycznie wspomaganej prokreacji, i zapyta膰: W jakiej formie by艂oby udzielane/cofane zezwolenie prezesa Urz臋du ds. Biomedycyny we wskazanym przypadku? Czy by艂aby to forma decyzji o charakterze administracyjnym, czy uznaniowym? Czy przewidziana jest mo偶liwo艣膰 odwo艂ania si臋 od powy偶szego stanowiska prezesa Urz臋du ds. Biomedycyny?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#PoselArturGorski">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! M贸wimy o kilku projektach odnosz膮cych si臋 do metody sztucznego zap艂odnienia in vitro. Widzimy wyra藕nie, 偶e jest sp贸r mi臋dzy przeciwnikami i zwolennikami tej metody. Wiemy, 偶e jest ona kontrowersyjna, a z moralnego punktu widzenia, z pozycji nauczania Ko艣cio艂a katolickiego jest wr臋cz niedopuszczalna, bo obok nowego 偶ycia przynosi 艣mier膰 i narusza godno艣膰 osoby ludzkiej. Czy zatem nie powinni艣my naszej uwagi skierowa膰 w innym kierunku, ku metodzie niekontrowersyjnej, czyli ku naprotechnologii?</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#PoselArturGorski">Niedawno 100 polskich naukowc贸w wystosowa艂o list otwarty do pos艂贸w, w kt贸rym zaapelowa艂o o wprowadzenie ustawowego zakazu stosowania procedury in vitro, jako drastycznie niehumanitarnej, oraz o szerokie upowszechnienie naprotechnologii i zapewnienie jej pe艂nej refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia. Ludzie nauki napisali w swoim apelu, 偶e naprotechnologia jest pozytywn膮 metod膮 pomocy ma艂偶onkom pragn膮cym pocz臋cia i urodzenia dziecka. Naprotechnologia - czytamy w li艣cie - to nowoczesna metoda diagnozowania i leczenia niep艂odno艣ci na podstawie tzw. modelu Creightona, s艂u偶膮cego precyzyjnej obserwacji organizmu kobiety w czasie jej naturalnego cyklu. Na 偶adnym etapie stosowania naprotechnologii nie dochodzi do niszczenia pocz臋tych istot ludzkich, naruszenia godno艣ci ma艂偶onk贸w i pocz臋tej istoty ludzkiej oraz zachowane s膮 ekologiczne zasady prokreacji. Nale偶y te偶 podkre艣li膰, 偶e naprotechnologia w por贸wnaniu z procedur膮 in vitro jest bardziej skuteczna i kilkakrotnie mniej kosztowna.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#PoselArturGorski">Metoda ta w wielu przypadkach, stosowana szczeg贸lnie u par z ograniczon膮 p艂odno艣ci膮, przywraca ma艂偶onkom nadziej臋 na uzyskanie pocz臋cia drog膮 naturaln膮. Przede wszystkim jednak pozwala tym ludziom pozosta膰 w zgodzie ze swoim sumieniem.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#PoselArturGorski">Mam zatem pytanie: Jaki jest stosunek pani minister zdrowia do naprotechnologii? Przede wszystkim prosz臋 o informacj臋, czy w przysz艂o艣ci b臋dzie mo偶liwo艣膰 wprowadzenia pe艂nej refundacji przez NFZ koszt贸w leczenia niep艂odno艣ci t膮 metod膮. Dzi臋kuj臋.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#PoselMiroslawPawlak">Czy pa艅stwo pos艂owie wnioskodawcy nie zauwa偶aj膮 jaskrawej sprzeczno艣ci zapisu art. 10 ust. 1 w stosunku do zapisu art. 10 ust. 2? Czy nale偶y wyprowadzi膰 st膮d prosty wniosek, 偶e badania naukowe oparte na genomie gamety 偶e艅skiej lub m臋skiej stan膮 si臋 wielk膮 fikcj膮? Bo chyba wszyscy na tej sali zgodzimy si臋, 偶e ka偶de badanie naukowe s艂u偶y jakiemu艣 celowi, odkryciu itp. A czemu mia艂oby s艂u偶y膰 opisane badanie i z jakich 艣rodk贸w by艂oby prowadzone? Czy na podstawie tre艣ci projektu mo偶na jednoznacznie ustali膰 zakres poj臋cia 藵obr贸t gametami藵? Jakie sankcje spotkaj膮 diagnost臋 laboratoryjnego, kt贸ry odm贸wi lub powstrzyma si臋 od wykonania czynno艣ci laboratoryjnej niezgodnej z jego sumieniem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#PoselHenrykSiedlaczek">Art. 20 ust. 2 projektu tej偶e ustawy brzmi: 藵Przed przyst膮pieniem do procedury zap艂odnienia pozaustrojowego partnerzy sk艂adaj膮 pisemne o艣wiadczenie co do mo偶liwo艣ci udost臋pnienia utworzonych nadliczbowych zarodk贸w innym biorcom. Cofni臋cie zgody na udost臋pnienie utworzonych zarodk贸w nadliczbowych innym biorcom po up艂ywie 5 lat od daty utworzenia zarodk贸w jest niedopuszczalne藵.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#PoselHenrykSiedlaczek">Chcia艂bym zapyta膰: Dlaczego te osoby, kt贸re wyra偶膮 zgod臋 na udost臋pnienie utworzonych nadliczbowych zarodk贸w, nie b臋d膮 mog艂y wycofa膰 jej w dowolnym momencie, a jedynie przed up艂ywem 5 lat od daty ich utworzenia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#PoselPiotrStanke">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! Przewodnicz膮cy Zespo艂u Ekspert贸w Konferencji Episkopatu Polski ds. Bioetycznych arcybiskup Hoser, niekwestionowany autorytet w tej dziedzinie, wyrazi艂 kategoryczny pogl膮d, 偶e 偶ycie ludzkie jest najwy偶sz膮 warto艣ci膮, jak膮 cz艂owiek posiada, i relatywizowanie go w zale偶no艣ci od sytuacji, od jego stadium rozwoju jest 藵podminowaniem藵 bezpiecze艅stwa 偶ycia poszczeg贸lnych os贸b i spo艂ecze艅stw.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#PoselPiotrStanke">Trzeba te偶 zgodzi膰 si臋 z powszechnym w moim odczuciu stwierdzeniem, 偶e o ile mo偶na poszukiwa膰 kompromisu prawnego, o tyle niedopuszczalny jest kompromis moralny w tego typu sytuacji. Oczywiste jest, 偶e regulacje prawne winny uwzgl臋dnia膰 bezwzgl臋dn膮 ochron臋 偶ycia cz艂owieka na ka偶dym etapie jego rozwoju, szanowa膰 jego godno艣膰 oraz warto艣膰 rodzicielstwa sam膮 w sobie.</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#PoselPiotrStanke">W kontek艣cie przedstawionego poselskiego projektu ustawy, kt贸ry sankcjonuje procedur臋 in vitro, oraz proponowanych w innym projekcie zmian, m.in. w ustawie o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu kom贸rek, tkanek i narz膮d贸w, chcia艂bym zada膰 pytania: Czy moralne i odpowiedzialne jest przyjmowanie prawa, w kt贸rym embrion pr贸buje si臋 traktowa膰 w ramach rozwi膮za艅 legislacyjnych dotycz膮cych tkanek? Czy w ten spos贸b nie degradujemy 偶ycia i jego niemierzalnej warto艣ci?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">W dyskusji zg艂oszono wnioski. W艂a艣ciwie s膮 to dwa wnioski: o odrzucenie wszystkich przedstawionych projekt贸w ustaw w pierwszym czytaniu oraz o skierowanie projekt贸w ustaw z druk贸w nr 3466, 3467 i 3471 do komisji nadzwyczajnej, kt贸ra powinna zosta膰 powo艂ana w celu ich rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Do g艂osowania nad tymi wnioskami przyst膮pimy na nast臋pnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Na tym wyczerpali艣my porz膮dek dzienny 76. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Informuj臋, 偶e zg艂osi艂 si臋 pan pose艂 w celu wyg艂oszenia o艣wiadczenia poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-273.4" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Czy kto艣 z pa艅 i pan贸w pos艂贸w zg艂asza si臋 jeszcze do wyg艂oszenia o艣wiadczenia?</u>
          <u xml:id="u-273.5" who="#GlosZSali">(Pan pose艂 Warzecha.)</u>
          <u xml:id="u-273.6" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Jeszcze pan pose艂 Warzecha.</u>
          <u xml:id="u-273.7" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Pierwszy o艣wiadczenie wyg艂osi pan pose艂 Andrzej 膯wierz.</u>
          <u xml:id="u-273.8" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#PoselAndrzejCwierz">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! W dniach 2 i 3 pa藕dziernika w Jaros艂awiu odby艂y si臋 uroczyste obchody 70. rocznicy powstania Zespo艂u Szk贸艂 Drogowo-Geodezyjnych i Licealnych im. Augusta Witkowskiego. Zesp贸艂 Szk贸艂 Drogowo-Geodezyjnych i Licealnych w Jaros艂awiu powsta艂 w latach 1940-1941 przy Pa艅stwowej Szkole Budownictwa. Szko艂a ta od pocz膮tku swojego istnienia pr臋偶nie si臋 rozwija艂a i pomimo trudnych i niesprzyjaj膮cych warunk贸w edukacyjnych absolwenci byli bardzo dobrze przygotowani do studi贸w i do przysz艂ej pracy. By艂o to zas艂ug膮 g艂贸wnie grona pedagogicznego, w kt贸rym znalaz艂o si臋 wielu pracownik贸w naukowych Politechniki Lwowskiej, uchod藕c贸w wojennych z rejonu dawnej Polski, a obecnie Ukrainy. Charakter szko艂y zmienia艂 si臋 przez lata, a szkolnictwo zosta艂o zreorganizowane. W roku szkolnym 1972/1973 nast膮pi艂o po艂膮czenie Technikum Drogowego i Technikum Geodezyjnego, kt贸re powsta艂o w po艂owie lat 40., a rok p贸藕niej utworzono Policealne Studium Zawodowe o specjalno艣ci 藵geodezja藵 dla absolwent贸w liceum og贸lnokszta艂c膮cego.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#PoselAndrzejCwierz">Pomimo pogorszenia warunk贸w lokalowych szko艂y Technikum Drogowo-Geodezyjne okaza艂o si臋 by膰 jedn膮 z najlepszych plac贸wek tego typu w kraju. W tych latach dzia艂alno艣膰 i aktywno艣膰 technikum nie ogranicza艂a si臋 jedynie do edukacji i wychowania m艂odego pokolenia, ale bardzo wa偶n膮 rol臋 w 偶yciu szko艂y i uczni贸w odgrywa艂y teatr szkolny, zesp贸艂 muzyczny, ko艂a zainteresowa艅 oraz aktywne sposoby rozwijania umiej臋tno艣ci sportowych, o czym 艣wiadczy p贸藕niejsza dzia艂alno艣膰 uczni贸w w jaros艂awskich i rzeszowskich klubach sportowych. Od pocz膮tku istnienia szko艂y organizowane by艂y r贸wnie偶 wycieczki turystyczno-krajoznawcze i naukowe do przedsi臋biorstw, obozy w臋drowne, zimowiska, sp艂ywy kajakowe. Uczniowie mieli mo偶liwo艣膰 uczestniczenia w Ochotniczych Hufcach Pracy organizowanych w kraju i za granic膮. Technikum Drogowo-Geodezyjne to szko艂a, kt贸ra od zawsze dba艂a, rozwija艂a, kszta艂towa艂a w艣r贸d swoich wychowank贸w najwy偶sze warto艣ci i krzewi艂a poczucie wolno艣ci oraz zapocz膮tkowa艂a powstanie struktur niezale偶nych zwi膮zk贸w zawodowych. Nauczyciele wraz z uczniami prowadzili dzia艂alno艣膰 polityczn膮, kt贸ra przynios艂a ojczy藕nie wolno艣膰. Bohaterami tamtych lat byli prze艣ladowani uczniowie oraz internowani nauczyciele, w艣r贸d nich znany opozycjonista, p贸藕niejszy pose艂 i senator RP, zmar艂y przed kilku laty Andrzej Mazurkiewicz.</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#PoselAndrzejCwierz">Wsp贸艂cze艣nie Zesp贸艂 Szk贸艂 Drogowo-Geodezyjnych i Licealnych nazywany jest Politechnik膮 Jaros艂awsk膮 ze wzgl臋du na wysoki poziom nauczania oraz wykszta艂cenia kadry naukowej. Jest to szko艂a, kt贸ra uczestniczy w wielu nowatorskich programach edukacyjnych. Niekt贸rzy uczniowie to olimpijczycy na szczeblu og贸lnopolskim w zakresie olimpiad geodezyjnych, geograficznych, wiedzy ekologicznej, a tak偶e laureaci licznych konkurs贸w o randze og贸lnopolskiej, wojew贸dzkiej, regionalnej i powiatowej. Dowodem znaczenia i poziomu szko艂y jest wysoki poziom kszta艂cenia i 100-procentowa zdawalno艣膰 egzamin贸w maturalnych, a tak偶e wysokie oceny z egzamin贸w potwierdzaj膮cych kwalifikacje zawodowe w艣r贸d geodet贸w i drogowc贸w.</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#PoselAndrzejCwierz">Szko艂a otwiera swoich uczni贸w na potrzeby innych i promuje postawy prospo艂eczne poprzez dzia艂alno艣膰 charytatywn膮 i akcje 藵Pozytywnie zakr臋ceni藵 czy 藵Pom贸偶 rodakom na Wschodzie藵. Ponadto uczniowie maj膮 mo偶liwo艣膰 uczestniczenia w licznych wyjazdach edukacyjnych, np. do Wielkiej Brytanii, Niemiec, a tak偶e spotkaniach i wsp贸lnych przedsi臋wzi臋ciach naukowych z r贸wie艣nikami z Ukrainy.</u>
          <u xml:id="u-274.4" who="#PoselAndrzejCwierz">Z okazji jubileuszu chcia艂bym 偶yczy膰 ca艂ej spo艂eczno艣ci szkolnej, panu dyrektorowi, nauczycielom i uczniom, aby praca z uczniami dawa艂a nieustann膮 rado艣膰 ze wzbogacania osobowo艣ci waszych wychowank贸w, aby nauka w szkole by艂a 藕r贸d艂em sukces贸w i coraz to nowych osi膮gni臋膰 oraz 偶eby lata tu sp臋dzone przez uczni贸w by艂y zawsze mile wspominane. Dzi臋kuj臋 bardzo.</u>
          <u xml:id="u-274.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 bardzo, panie po艣le.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">My艣l臋, 偶e mo偶e pan 艣mia艂o przekaza膰, 偶e przy艂膮czamy si臋 wszyscy do 偶ycze艅 dla pracownik贸w i os贸b zwi膮zanych z t膮 zas艂u偶on膮 szko艂膮. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Teraz o艣wiadczenie wyg艂osi pan pose艂 Jan Warzecha.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Prosz臋 bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#PoselJanWarzecha">Panie Marsza艂ku! Wysoka Izbo! Dzisiaj chcia艂bym wyg艂osi膰 o艣wiadczenie poselskie dotycz膮ce 艣w. Andrzeja Boboli.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#PoselJanWarzecha">Na listopad 2010 r. Prawo i Sprawiedliwo艣膰 powiatu d臋bickiego zaplanowa艂o po艣wi臋cenie swojego sztandaru. Opr贸cz pi臋knego has艂a i wyhaftowanego logo, na sztandarze widnieje wizerunek 艣w. Andrzeja Boboli, drugorz臋dnego patrona Polski.</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#PoselJanWarzecha">Andrzej Bobola urodzi艂 si臋 w 1591 r. w Strachocinie ko艂o Sanoka na Podkarpaciu w rodzinie wyr贸偶niaj膮cej si臋 szlachetnym pochodzeniem i 偶arliwym przywi膮zaniem do wiary katolickiej. Z domu wyni贸s艂 staranne wychowanie. W m艂odym wieku odznacza艂 si臋 du偶ym temperamentem, niecierpliwo艣ci膮 i uporem. Gdy w wieku 19 lat przyj臋ty zosta艂 do nowicjatu w Wilnie, musia艂 toczy膰 d艂ug膮 i ci臋偶k膮 walk臋 wewn臋trzn膮 w d膮偶eniu do doskona艂o艣ci.</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#PoselJanWarzecha">Studiowa艂 filozofi臋, ale uko艅czy艂 r贸wnie偶 studia pedagogiczne na Akademii Wile艅skiej. Gdy zosta艂 kap艂anem, odby艂 wiele podr贸偶y misyjnych, by w miastach i wioskach szerzy膰 w g艂oszonych kazaniach wiar臋 katolick膮 w czasie powa偶nego kryzysu, jaki mia艂 miejsce w obliczu schizmy na Wschodzie. W swoich naukach nak艂ania艂 do 艂agodzenia spor贸w, unikania podzia艂贸w i powrotu do chrze艣cija艅skiej moralno艣ci. Si艂y kozackie przypu艣ci艂y zaciek艂y atak na katolick膮 ludno艣膰 i jej duszpasterzy g艂osz膮cych kazania i prawdy Ewangelii. Brutalnie niszczono ko艣cio艂y i klasztory, kap艂an贸w i wiernych zabijano.</u>
          <u xml:id="u-276.4" who="#PoselJanWarzecha">Andrzej Bobola, nie l臋kaj膮c si臋 cierpie艅 i 艣mierci, jeszcze bardziej pracowa艂 nad tym, aby uchroni膰 jak najwi臋cej ludzi od odej艣cia od wiary katolickiej. W 1657 r. podczas uroczysto艣ci Wniebowst膮pienia w Janowie Poleskim zosta艂 schwytany przez wrog贸w wiary katolickiej. W dzie艅 targowy na rynku Janowa postawiono go przed starszyzn膮 kozack膮 i pr贸bowano bezskutecznie wymusi膰 o艣wiadczenie, 偶e wyrzeka si臋 wiary i 艂acinnik贸w. Wtedy Kozacy rozpocz臋li tortury. Przypalali go ogniem, wbijali mu drzazgi za paznokcie. Zdarli mu sk贸r臋 z g艂owy, z r膮k i na kszta艂t ornatu z plec贸w i piersi i posypali plewami z orkiszu. Nast臋pnie odci臋to mu nos i wargi, a poniewa偶 torturowany jeszcze 偶y艂, zapytano, czy wyrzeka si臋 wiary. Andrzej Bobola j臋kn膮艂 ostatkiem si艂, 偶e nie. Wtedy wyrwali mu j臋zyk, wy艂upili prawe oko, powiesili za nogi i szydzili. Na wie艣膰 o zbli偶aj膮cym si臋 regimencie Naruszewicza Kozacy odci臋li sznur i m臋czennik run膮艂 na ziemi臋, daj膮c jeszcze oznaki 偶ycia. Dow贸dca dobi艂 go szabl膮 i kozacka wataha uciek艂a z Janowa.</u>
          <u xml:id="u-276.5" who="#PoselJanWarzecha">Wiele perypetii by艂o z cia艂em i trumn膮 Andrzeja Boboli. Po latach odnaleziono jego cia艂o i okaza艂o si臋, 偶e nie uleg艂o rozk艂adowi. Do miejsca poch贸wku m臋czennika w Pi艅sku 艣ci膮gali pielgrzymi, a jego cia艂o sta艂o si臋 przedmiotem kultu religijnego. W 1775 r. Ojciec 艢wi臋ty Benedykt XIV zaliczy艂 Andrzeja Bobol臋 w poczet m臋czennik贸w Ko艣cio艂a, o艣wiadczaj膮c, i偶 poni贸s艂 艣mier膰 za wiar臋. W 1853 r. Andrzej Bobola zosta艂 beatyfikowany, a po odzyskaniu niepodleg艂o艣ci przez Polsk臋 w 1938 r. Ojciec 艢wi臋ty Pius XI dokona艂 jego kanonizacji. Relikwie 艣w. Andrzeja z艂o偶ono do kaplicy ojc贸w jezuit贸w w Warszawie przy ul. Rakowieckiej. W 2002 r. 艣w. Andrzej Bobola jest obok 艣w. Wojciecha i 艣w. Stanis艂awa og艂oszony patronem Polski.</u>
          <u xml:id="u-276.6" who="#PoselJanWarzecha">W chwilach trudnych do艣wiadcze艅 narodowych potrzebne jest ludziom wsparcie duchowe. Przyk艂adem i ostoj膮 dla cierpi膮cych i upokarzanych bywaj膮 ci, kt贸rzy sami wycierpieli i krzepi膮 swoj膮 postaw膮 ludzi wgniatanych w ziemi臋.</u>
          <u xml:id="u-276.7" who="#PoselJanWarzecha">Przykro to stwierdzi膰, ale w dzisiejszych czasach nie brakuje nam przyk艂ad贸w poni偶ania ludzi. Przyk艂adem jest zamordowany ksi膮dz Jerzy Popie艂uszko. Niedawno w telewizji Polacy widzieli upokarzanych wiernych modl膮cych si臋 pod krzy偶em po艣wi臋conym ofiarom katastrofy smole艅skiej. Kilka dni temu w 艁odzi dokonano morderstwa na asystencie europos艂a PiS i ci臋偶ko zraniono innego asystenta pos艂a. Ten cz艂owiek, s艂ysz膮c j臋zyk agresji w mediach wobec najwi臋kszej partii opozycyjnej, wykona艂 wyrok na jej przedstawicielach jak Kozacy na Andrzeju Boboli. Dzi臋kuj臋.</u>
          <u xml:id="u-276.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Dzi臋kuj臋 panu pos艂owi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#PoselAndrzejSzlachta">Panie Marsza艂ku! Wysoki Sejmie! W 30. rocznic臋 powstania NSZZ 藵Solidarno艣膰藵 odby艂y si臋 w Rzeszowie uroczysto艣ci, podczas kt贸rych zosta艂 po艣wi臋cony sztandar Komisji Mi臋dzyzak艂adowej NSZZ 藵Solidarno艣膰藵 O艣wiaty i Wychowania w Rzeszowie. Msz臋 艣w. odprawi艂o 12 ksi臋偶y, a g艂贸wnym celebransem by艂 ksi膮dz biskup Kazimierz G贸rny, ordynariusz rzeszowski, kt贸ry po艣wi臋ci艂 nowy sztandar. Na sztandarze umieszczono posta膰 b艂ogos艂awionej Natalii Tu艂asiewicz, patronki rzeszowskiej nauczycielskiej 藵Solidarno艣ci藵. Po mszy 艣w. Bogus艂awa Buda, przewodnicz膮ca KM NSZZ 藵Solidarno艣膰藵 w Rzeszowie, przybli偶y艂a zebranym w ko艣ciele farnym uczestnikom uroczysto艣ci 偶yciorys patronki.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#PoselAndrzejSzlachta">Natalia Tu艂asiewicz urodzi艂a si臋 9 kwietnia 1906 r. w Rzeszowie. Ucz臋szcza艂a do szko艂y podstawowej w K臋tach, a od 1917 r. do Prywatnego Gimnazjum 呕e艅skiego w Krakowie. Po przeniesieniu si臋 wraz z rodzin膮 w 1921 r. do Poznania rozpocz臋艂a nauk臋 w Gimnazjum Si贸str Urszulanek Unii Rzymskiej, kt贸re uko艅czy艂a w 1926 r. Nast臋pnie rozpocz臋艂a nauk臋 na Uniwersytecie Pozna艅skim na filologii polskiej. Studia uko艅czy艂a w 1931 r., a w 1932 r. uzyska艂a tytu艂 magistra filologii polskiej. W latach 1931-1937 by艂a nauczycielk膮 szk贸艂 pozna艅skich. Po wysiedleniu jej wraz z ca艂膮 rodzin膮 do Generalnego Gubernatorstwa w 1939 r. pracowa艂a w tajnym nauczaniu w Krakowie. Od 1943 r. przebywa艂a w Hanowerze jako pe艂nomocnik rz膮du londy艅skiego i 艣wiecki aposto艂 w ramach wydzia艂u duszpasterskiego konspiracyjnej organizacji 藵Zach贸d藵. Swoj膮 misj臋 podj臋艂a w艣r贸d robotnik贸w, pracuj膮c z nimi w fabryce. Wiosn膮 1944 r. zosta艂a zdekonspirowana przez nieostro偶nego kuriera z Polski. Przez p贸艂 roku by艂a wi臋ziona w Hanowerze i Kolonii, gdzie przesz艂a ci臋偶kie 艣ledztwo. Z wyrokiem 艣mierci odes艂ana zosta艂a do hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Ravensbr眉ck, gdzie zgin臋艂a 31 marca 1945 r. W czerwcu 1999 r. w Warszawie papie偶 Jan Pawe艂 II w艂膮czy艂 Natali臋 w poczet b艂ogos艂awionych w grupie 108 b艂ogos艂awionych m臋czennik贸w.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#PoselAndrzejSzlachta">W uroczysto艣ci po艣wi臋cenia sztandaru rzeszowskiej nauczycielskiej 藵Solidarno艣ci藵 bra艂a udzia艂 rodzina b艂ogos艂awionej Natalii Tu艂asiewicz. Po uroczysto艣ciach ko艣cielnych dalsza cz臋艣膰 obchod贸w odby艂a si臋 w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie. Zas艂u偶onym dzia艂aczom 藵Solidarno艣ci藵 wr臋czono odznaczenia pa艅stwowe, w tym te, kt贸ry przyzna艂 jeszcze prezydent Lech Kaczy艅ski. Uroczysto艣ci rocznicowe zako艅czy艂 spektakl s艂owno-muzyczny w wykonaniu aktor贸w rzeszowskiego teatru.</u>
          <u xml:id="u-278.3" who="#PoselAndrzejSzlachta">Z gmachu polskiego Sejmu wszystkim dzia艂aczom 藵Solidarno艣ci藵 ziemi rzeszowskiej, moim kole偶ankom i kolegom, z kt贸rymi przeszed艂em d艂ug膮 drog臋 do pe艂nej niepodleg艂o艣ci Polski, pragn臋 z艂o偶y膰 najlepsze 偶yczenia dobrego zdrowia i pomy艣lno艣ci w 偶yciu osobistym i dalszej dzia艂alno艣ci zwi膮zkowej.</u>
          <u xml:id="u-278.4" who="#PoselAndrzejSzlachta">Panu przewodnicz膮cemu zarz膮du regionu rzeszowskiego koledze Wojciechowi Buczakowi 偶ycz臋 si艂 i determinacji na kolejne lata kierowania rzeszowsk膮 藵Solidarno艣ci膮藵. Szczeg贸lne pozdrowienia i podzi臋kowania przekazuj臋 kole偶ance J贸zefie Czajce, kt贸ra by艂a cz艂onkiem za艂o偶ycielem struktur 藵Solidarno艣ci藵 w 1980 r. i pierwsz膮 przewodnicz膮c膮 藵Solidarno艣ci藵 Politechniki Rzeszowskiej. Od niej nauczy艂em si臋 pracowito艣ci, uczciwo艣ci, konsekwencji i oddania do reszty idea艂om 藵Solidarno艣ci藵. Z satysfakcj膮 wspominam te 30 lat wsp贸lnej dzia艂alno艣ci w 藵Solidarno艣ci藵 dla wsp贸lnego dobra, dla przysz艂o艣ci Polski. To od pani dr J贸zefy Czajki przej膮艂em kierownictwo 藵Solidarno艣ci藵 na Politechnice Rzeszowskiej i wsp贸lnie z ni膮 pracowa艂em spo艂ecznie na rzecz demokratyzacji szkolnictwa wy偶szego. Te lata pozostan膮 na zawsze w mojej pami臋ci jako pi臋kny okres s艂u偶by ojczy藕nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Na tym zako艅czyli艣my o艣wiadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Informacja o wp艂ywie interpelacji, zapyta艅 oraz odpowiedzi na nie zosta艂a paniom i panom pos艂om dor臋czona w druku nr 3480.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Na tym zako艅czyli艣my 76. posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Protok贸艂 posiedzenia b臋dzie wy艂o偶ony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedze艅 Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Porz膮dek dzienny 77. posiedzenia Sejmu, zwo艂anego na dni 27, 28 i 29 pa藕dziernika 2010 r., zosta艂 paniom i panom pos艂om dor臋czony.</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#WicemarszalekMarekKuchcinski">Zamykam posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-279.6" who="#komentarz">(Wicemarsza艂ek trzykrotnie uderza lask膮 marsza艂kowsk膮)</u>
          <u xml:id="u-279.7" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min 45)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>