text_structure.xml
35.9 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PosełWaldyDzikowski">Otwieram posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Witam sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu, pana ministra Tadeusza Szulca, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, panią minister Elżbietę Suchocką-Reguską oraz zaproszonych gości. Porządek dzienny posiedzenia został państwu doręczony na piśmie. Proponuję następujący tryb procedowania: najpierw udzielę głosu przedstawicielom resortów finansów, edukacji narodowej i sportu oraz przedstawicielowi NIK, po tych wystąpieniach koreferaty przedstawią pani posłanka Krystyna Szumilas w imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz pan poseł Andrzej Czerwiński w imieniu Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, następnie Komisje przeprowadzą dyskusję, po czym zostanie przedstawiona propozycja opinii. Czy do proponowanego trybu procedowania są uwagi? Nie widzę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła zaproponowany tryb procedowania. Proszę o zabranie głosu podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, panią minister Elżbietę Suchocką-Roguską.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieFinansówElżbietaSuchockaRoguska">Część oświatowa subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego została określona w ustawie budżetowej na rok 2003 w wysokości 24 mld 321 mln 215 tys. zł, co stanowiło 15, 6% planowanych dochodów budżetu państwa. W stosunku do 2002 r. subwencja ta była wyższa o 9%. W części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2003 uwzględniono środki przeznaczone na: sfinansowanie awansu zawodowego nauczycieli oraz 12-miesięcznych skutków wdrożenia od 1 października 2002 r. III etapu nowego systemu wynagradzania nauczycieli, sfinansowanie awansu zawodowego nauczycieli, waloryzację wynagrodzeń nauczycieli i pozostałych pracowników zatrudnionych w oświacie, dokształcanie i doskonalenie zawodowe nauczycieli (zgodnie z art. 70a ustawy - Karta Nauczyciela), wdrożenie ramowych planów nauczania w szkołach ponadgminazjalnych, realizację czwartej godziny wychowania fizycznego w czwartej klasie szkoły podstawowej od 1 września 2003 r. Według stanu na dzień 31 grudnia 2003 r. na rachunki poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego przekazane zostały środki z tytułu części oświatowej subwencji ogólnej w pełnej wysokości, w tym dla gmin - 11 mld 822 mln 792 tys. zł, powiatów - 4 mld 833 mln 882 tys. zł, miast na prawach powiatu - 7 mld 224 mln 576 tys. zł oraz województw samorządowych - 439 mln 965 tys. zł. Z ogólnej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej na 2003 r. wyłączona została kwota 243 mln 215 tys. zł, stanowiąca 1% rezerwę tej części subwencji. Kwota ta w ciągu roku budżetowego uległa zwiększeniu do łącznej wysokości 244 mln 390 tys. zł, tj. o kwotę 1 mln 175 tys. zł w wyniku zmniejszenia części oświatowej subwencji ogólnej dla trzech jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z przyjętymi kryteriami podziału 1% rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2003 minister finansów na wniosek ministra edukacji narodowej i sportu rozdysponował dla poszczególnych typów jednostek samorządu terytorialnego środki w następującej wysokości: dla gmin - 123 mln 240 tys. zł, co stanowiło 50,4% kwoty rezerwy, dla powiatów - 80 mln 127 tys. zł, co stanowiło 32,8% kwoty rezerwy, miast na prawach powiatu - 26 mln 441 tys. zł, czyli 10,8% kwoty rezerwy oraz województw samorządowych - 14 mln 582 tys. zł, czyli 6% kwoty rezerwy. Z analizy sprawozdań z wykonania budżetów gmin, powiatów, miast na prawach powiatu oraz województw samorządowych wynika, że wydatki wykonane w 2003 r. na zadania bieżące w działach Oświata i wychowanie oraz Edukacyjna opieka wychowawcza w relacji do otrzymanych przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego dochodów z tytułu subwencji i dotacji na zadania bieżące stanowiły średnio dla gmin - 111,3%, powiatów - 100,4% (czyli praktycznie w wysokości otrzymanych środków z budżetu państwa), miast na prawach powiatu - 130,5%, województw samorządowych - 106,7%. Następnie chciałabym zwrócić uwagę na rezerwy celowe. Poz. 19 rezerw celowych - to stypendia prezesa Rady Ministrów dla uczniów szczególnie uzdolnionych. Podstawą udzielenia tych stypendiów było rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 1993 r. w sprawie warunków, form, trybu przyznawania i wypłacania oraz wysokości pomocy materialnej dla uczniów.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieFinansówElżbietaSuchockaRoguska">Kwota planowana 15 mln 300 tys. zł została wykorzystana w 91,5%. Na sfinansowanie stypendiów prezesa Rady Ministrów przekazano 14 mln 2 tys. zł. Nie wykorzystano kwoty 1 mln 298 tys. zł. Poz. 20 rezerw celowych - to odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli emerytów i rencistów. Kwota planowana - 45 mln 900 tys. zł, została wykorzystana w całości. Z tej kwoty przekazano do budżetów wojewodów 45 mln 717 tys. zł, do Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu - 183 tys. zł. Środki z tej rezerwy przeznaczono na uzupełnienie wydatków przeznaczonych na sfinansowanie odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli emerytów i rencistów, byłych pracowników publicznych przedszkoli, szkół i placówek oświatowych oraz opiekuńczo-wychowawczych. Poz. 21 rezerw celowych - to dofinansowanie kosztów wdrażania reformy oświaty. Kwota planowana 93 mln 200 tys. zł została wykorzystana w całości. Środki przeznaczono na finansowanie: całorocznych skutków wdrożonego od 1 października 2002 r. III etapu nowego systemu wynagradzania nauczycieli szkół i placówek prowadzonych przez organy administracji rządowej - 37 mln 592 tys. zł, całorocznych skutków awansu zawodowego uzyskanego w 2002 r. oraz skutków awansu uzyskanego w 2003 r. przez nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach prowadzonych przez organy administracji rządowej - 22 mln 739 tys. zł, przygotowanie i przeprowadzenie sprawdzianów i egzaminów w szkołach - 20 mln 287 tys. zł, prac komisji kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych rozpatrujących wnioski o awans zawodowy nauczycieli - 12 mln 85 tys. zł, kosztów badań w zakresie realizacji zadań wynikających z wdrożonej reformy oświaty - 497 tys. zł. Poz. 32 rezerw celowych - to wyprawka szkolna. Kwota planowana 21 mln zł została rozdysponowana w całości zgodnie z wnioskami ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej, z przeznaczeniem dla wszystkich województw, na sfinansowanie wyprawki szkolnej dla uczniów podejmujących naukę w klasach pierwszych szkół podstawowych w części dotyczącej zakupu podręczników szkolnych - zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu udzielania pomocy uczniom podejmującym naukę w klasach pierwszych szkół podstawowych w roku szkolnym 2003/2004 - 11 mln zł, oraz realizację rządowego programu wyrównywania warunków startu szkolnego uczniów w 2003 r. „Wyprawka szkolna” w części przewidzianej na zakup plecaka szkolnego, kostiumu gimnastycznego i przyborów szkolnych - 10 mln zł. Dysponujemy podziałem kwoty tej rezerwy na poszczególne województwa. Przedstawimy ten podział na życzenie Komisji. Poz. 35 rezerw celowych - to pracownie internetowe w szkołach. Rezerwę zaplanowano w kwocie 60 mln zł. Rozdysponowano kwotę 40 mln zł. Środki te zostały przekazane do dyspozycji ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania z przeznaczeniem na sfinansowanie centralnego zakupu wyposażenia pracowni internetowych w sprzęt komputerowy i oprogramowanie. Środki w wysokości 20 mln zł nie zostały uruchomione, gdyż nie zostały spełnione warunki określone w art. 49 ustawy budżetowej na 2003 r., czyli nie uzyskano do końca trzeciego kwartału dodatkowych dochodów z podatku akcyzowego oraz z cła. Spełnienie tych warunków wymagało uzyskania 825 mln zł dodatkowych dochodów na koniec III kwartału 2003 r. Poz. 78 rezerw celowych - to dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego na finansowanie dodatków i premii dla opiekunów praktyk zawodowych. Kwota planowana 6 mln zł została rozdysponowana w całości. Środki przekazano do budżetów wojewodów z przeznaczeniem na dofinansowanie pracodawcom, u których realizowane są uczniowskie praktyki zawodowe, dodatków i premii oraz opłaconych od nich składek na ubezpieczenie społeczne dla opiekunów tych praktyk.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieEdukacjiNarodowejiSportuTadeuszSzulc">O jakim zjawisku mówimy? Mówimy o ponad 40 tys. szkół, blisko 7 mln uczniów, prawie 600 tys. nauczycieli. Subwencja oświatowa stanowi prawie 3,2% PKB. Wraz ze środkami samorządów nakłady na oświatę wynoszą ok. 5,2% PKB, co plasuje Polskę na środkowym miejscu wśród państw Unii Europejskiej. Oczywiście dochody innych państw są dużo większe, w związku z czym subwencje też są większe. Ale mówimy o wskaźniku procentowym udziału nakładów na oświatę w PKB. W 2003 r. został zmieniony algorytm podziału środków. Przeprowadzone analizy wskazywały, że środki trzeba lokować w trochę innym układzie. Koszty ponoszone przez samorządy są różne w zależności od rodzaju szkoły: podstawowa, gimnazjum, liceum czy szkoła specjalna. Poza kwotą bazową, uzupełniającą i bilansem rocznym zlikwidowano wielkości ograniczające wysokość części oświatowej subwencji ogólnej (która obowiązywała przed 2003 r.), obniżono wagi, rozszerzono zakres stosowania wag dla uczniów w oddziałach integracyjnych szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych, podwyższono wagi dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i ponadpodstawowych w związku z wdrożeniem nowego planu nauczania, rozszerzono zakres stosowania wag odnoszący się do uczniów z grup etnicznych oraz pochodzących ze społeczności romskiej, wprowadzono dodatkowe wagi w odniesieniu do uczniów zawodowych odbywających praktyki, podwyższono wagi dla uczniów szkół zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i zakładach leczniczych oraz dla wychowanków zespołów pozalekcyjnych zajęć wychowawczych. Te rozwiązania zmierzały do lepszego podziału środków niż w minionym okresie. Ta modyfikacja była poprzedzona analizą przeprowadzoną na symulowanych populacjach. Podział środków subwencji dla poszczególnych rodzajów jednostek samorządu terytorialnego, podział środków z 1% rezerwy subwencji oświatowej oraz wykorzystanie środków z rezerw celowych przedstawiła pani minister Elżbieta Suchocka-Roguska. Jestem gotów odpowiedzieć na pytania dotyczące kwestii szczegółowych m. in. merytorycznego uzasadnieniu działań Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PosełWaldyDzikowski">Proszę o przedstawienie analizy NIK.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#DoradcaekonomicznywDepartamencieBudżetuiFinansówNajwyższejIzbyKontroliKrzysztofKarczyński">Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie oceniła wykonanie budżetu państwa za 2003 r. w zakresie części budżetowej 82 - Subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego, w tym część oświatowa subwencji ogólnej oraz w zakresie części budżetowej 83 - Rezerwy celowe w pozycjach omawianych przez Komisje. Zdaniem Izby sprawozdawczość budżetowa dotycząca tych części budżetowych przedstawia prawdziwy i rzetelny obraz wykonania budżetu państwa. Nie stwierdziliśmy żadnych uchybień i nieprawidłowości.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PosełWaldyDzikowski">Proszę panią posłankę Krystynę Szumilas o przedstawienie koreferatu w imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PosłankaKrystynaSzumilas">W 2003 r. jednostki samorządu terytorialnego wydatkowały na zadania oświatowe ze swoich budżetów prawie 34 mld zł, z tego 71, 5%, czyli nieco ponad 24 mld - to środki pochodzące z subwencji oświatowej, 1% - to dotacje, 0,1% - to dotacje na inwestycje. Natomiast aż 27,4% - to środki własne jednostek samorządu terytorialnego. To znaczy, że jednostki samorządu terytorialnego wydatkowały na realizację zadań oświatowych dodatkowo poza środkami otrzymanymi z budżetu państwa kwotę 9 mld 300 mln zł. Warto na ten problem spojrzeć z perspektywy kształtowania dochodów gmin w 2003 r. Ze sprawozdania wynika, że dochody ogółem gmin wiejskich (łącznie z subwencjami, dochodami własnymi itp.) w stosunku do 2002 r. wzrosły o 4,5%. Natomiast dochody pozostałych gmin w stosunku do 2002 r. zmniejszyły się o 13,2%. Dochody powiatów zmniejszyły się o 12,5%. Oznacza to, iż kwotę 9 mld 300 mln zł gminy i powiaty musiały wydatkować z uszczuplonych dochodów uzyskanych w 2003 r. Jeżeli chodzi o miasta na prawach powiatu, to w tym przypadku trudno stwierdzić, czy ich dochody wzrosły, czy zmniejszyły się, ponieważ do dochodów miast na prawach powiatu w 2003 r. zostały doliczone dochody miasta stołecznego Warszawy w związku ze zmianami ustrojowymi. I łącznie z Warszawą w stosunku do 2002 r. odnotowano wzrost o 11,2%. Ale ten wskaźnik nie odzwierciedla rzeczywistego wzrostu czy spadku dochodów miast na prawach powiatu. Zwracam uwagę na te wskaźniki, bo one będą istotne w analizie podziału subwencji oświatowej na poszczególne jednostki samorządu terytorialnego. Kolejna ważna kwestia - to liczba uczniów. W szkołach podstawowych i gimnazjach nastąpił spadek liczby uczniów o ok. 3,3%. Natomiast w szkołach ponadgimnazjalnych, szkołach prowadzonych przez powiaty i województwa samorządowe nastąpił wzrost liczby uczniów o 1,1%. Subwencja oświatowa w 2003 r. w stosunku do 2002 r. wzrosła o 9%. Ale przede wszystkim były to środki przeznaczone na sfinansowanie III etapu reformy płac nauczycieli. Trzeba było zabezpieczyć środki na dodatkowe 9 miesięcy. Zatem wzrost subwencji głównie sfinansował III etap reformy wynagrodzeń nauczycieli. Subwencja oświatowa przeznaczona jest na realizację zadań z zakresu szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego i ponadgminazjalnego. Kwota 9 mld 300 mln zł obejmuje wszystkie zadania oświatowe. Natomiast jeżeli chodzi o dofinansowanie zadań objętych subwencją oświatową, to do wydatków bieżących jednostki samorządu terytorialnego dodały 3 mld 650 mln zł, co stanowi 12,9% wszystkich wydatków na oświatę w tym przedziale zadań. Przy uwzględnieniu inwestycji i wydatków bieżących na zadania objęte subwencją oświatową jednostki samorządu terytorialnego wydatkowały kwotę 5 mld 260 mln zł, co stanowi 17,5%. Udział subwencji oświatowej wynosi odpowiednio 82,5%. Zadania inwestycyjne z budżetu państwa finansowane były tylko w wysokości 3,7%, pozostała część - to środki jednostek samorządu terytorialnego. Pani minister Elżbieta Suchocka-Roguska przedstawiając podział subwencji na poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, podała udział procentowy gmin, powiatów i województw.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#PosłankaKrystynaSzumilas">Taki zazwyczaj stosuje się podział subwencji oświatowej. Chciałabym na tę kwestię spojrzeć aspekcie sposobu i wysokości dofinansowania subwencji oświatowej przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego. Z analizy wynika, że najwięcej do subwencji oświatowej dodają swoich własnych środków miasta na prawach powiatu. Te jednostki do ogólnej kwoty 5 mld 256 mln zł dodały 2 mld 250 mln zł, czyli 30%. Zatem miasta na prawach powiatu w największym stopniu dofinansowują zadania oświatowe. Miasta dofinansowują oświatę w 24,4%. Jednostki samorządu terytorialnego, w których skład wchodzi miasto i gmina, dofinansowują oświatę na poziomie 14,6%. Gminy wiejskie - na poziomie 4% (ok. 250 mln zł). Podkreślam, że chodzi o wydatki bieżące, nie inwestycyjne. W wydatkach inwestycyjnych te wskaźniki są nieco inne, ale tendencja jest taka sama. Należałoby zastanowić się, czy jednostki samorządu terytorialnego, które uzyskują niskie dochody własne, z konieczności racjonalizują realizację zadań oświatowych, bo muszą oszczędzać. Czy też miasta na prawach powiatu, które są dużymi jednostkami, są niedoszacowane w algorytmie podziału subwencji oświatowej. W przedłożonych dokumentach brak informacji, czy ta kwestia jest analizowana przez resorty edukacji narodowej i sportu oraz finansów. Uważam, że należy przyjrzeć się, czy algorytm podziału subwencji oświatowej uwzględnia wszystkie potrzeby i sprawiedliwie dzieli środki. Podział 1% rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego nie wpłynął w znaczący sposób na zmianę wskaźnika procentowego udziału poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego w ogólnej kwocie subwencji. Najwięcej - procentowo - środków z tej rezerwy otrzymały województwa samorządowe, co może wskazywać, że przy podziale subwencji te jednostki nie zostały w odpowiedni sposób uwzględnione i należało je dofinansować z 1% rezerwy. Jeśli chodzi o wykorzystanie subwencji, to wydatki 65 miast na prawach powiatu przekroczyły kwoty otrzymanych przez nie subwencji i dotacji. Jedno województwo samorządowe wykonało subwencję na poziomie niższym niż 100%, pozostałe województwa na wyższym poziomie. Generalnie można odnotować następującą tendencję - im mniejsze dofinansowanie oświaty ze strony danej grupy jednostek samorządu terytorialnego, tym więcej jednostek, których wydatki na oświatę były mniejsze niż suma subwencji i dotacji celowej. Jaki wniosek wynika z tej analizy? Jeżeli chodzi o stronę formalną wykonania budżetu państwa - subwencja oświatowa została wykonana w 100% i podzielona między jednostki samorządu terytorialnego - co podkreśliła NIK - zgodnie z obowiązującym prawem. Proponuję pozytywnie zaopiniować tę część budżetową, ale ze wskazaniem przeanalizowania kwestii algorytmu podziału subwencji oświatowej na zadania oświatowe realizowane przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego oraz problemu wielkości subwencji oświatowej w stosunku do rzeczywistych potrzeb oświaty. Bowiem jak wynika z przedstawionych wskaźników subwencja oświatowa nie wystarcza na realizację wszystkich zadań oświatowych. Jeżeli chodzi o rezerwy celowe, to mam uwagi do poz. 19 - Stypendia prezesa Rady Ministrów dla uczniów szczególnie uzdolnionych. Planowana kwota 15 mln 300 tys. zł została wykorzystana w 91,5%. Niewykorzystanie znacznej kwoty - 1 mln 289 tys. zł - wymaga wyjaśnienia. Z informacji uzyskanych z Ministerstwa Edukacji wynika, że nie było tylu wniosków ze szkół. Te stypendia są przyznawane na podstawie wniosków ze szkół ponadgimnazjalnych i ponadpodstawowych. Kiedyś na posiedzeniu Komisji Edukacji Nauki i Młodzieży padł wniosek o dokładne omówienie zasad przyznawania stypendiów prezesa Rady Ministrów. Chciałabym zwrócić uwagę, że regulamin przyznawania tych stypendiów powoduje, że jedna grupa młodzieży ma większe szanse na ich uzyskanie niż inna grupa. Np. szkoła ponadgimnazjalna jest zespołem, który ma 3–4 klasy technikum i 24 klasy liceum ogólnokształcącego Otrzymuje dwa stypendia. Jedno - dla 3–4 klas technikum i drugie dla 24 klas liceum ogólnokształcącego. Ten problem staje się tym poważniejszy, że corocznie wzrasta liczba uczniów liceów ogólnokształcących. Oni będą mieć mniejsze szanse na uzyskanie stypendium prezesa Rady Ministrów. Należy zatem zmienić zasady przyznawania tych stypendiów. Chciałabym również zwrócić uwagę, że Trybunał Konstytucyjny orzekł niezgodność art. 91 ust. 2 ustawy o systemie oświaty oraz wydanego na postawie tego artykułu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie warunków, form, trybu przyznawania i wypłacania oraz wysokości pomocy materialnej dla uczniów. Te przepisy stracą moc z dniem 1 stycznia 2005 r. Zawierają one również regulamin przyznawania stypendiów prezesa Rady Ministrów. Czy Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu podjęło już jakieś działania w tej sprawie? Do pozostałych rezerw nie ma wnoszę uwag. Zostały wykorzystane w całości. W przypadku rezerwy w poz. 35 - pracownie internetowe w szkołach, wykonanie jest mniejsze od planowanego, ale to wynika z niespełnienia warunków określonych w art. 49 ustawy budżetowej na 2003 r. Stąd niemożność wykorzystania tej rezerwy w całości.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PosełWaldyDzikowski">Proszę pana posła Andrzeja Czerwińskiego o przedstawienie koreferatu w imieniu Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PosełAndrzejCzerwiński">Komisje rozpatrują sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za 2003 r. w aspekcie zgodności z obowiązującym prawem. W tym zakresie nasuwa się jednoznaczny wniosek - budżet został wykonany zgodnie z przepisami. Chciałbym zauważyć, że niedługo będą nowe zasady finansowania zadań jednostek samorządu terytorialnego. System subwencji zostanie zastąpiony zwiększonym udziałem dochodów własnych jednostek w podatkach. Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego została przyjęta na 2 lata: 2004–2005. Po dwóch latach jednostkom samorządu terytorialnego zostanie przedstawiony inny sposób finansowania zadań. Najwięcej wydatków na edukację ponoszą gminy - 60%, powiaty - ok. 40%. Najmniejszy udział w finansowaniu oświaty mają samorządy województw. Przypominam, że przed 6 laty ustalono wskaźnik 12,8% wydatków budżetowych na oświatę, pozwalający utrzymać ją na dobrym poziomie. Obecnie nikt nie wspomina o tym wskaźniku, bo wydatki na oświatę zbliżają się do 16%. To znaczy, że jednostki samorządu terytorialnego dostrzegają w edukacji życiową szansę swoich obywateli. Dlatego zwiększają nakłady na edukację. Ale do wydatków na edukację mogą dołożyć własne środki te jednostki samorządu terytorialnego, które osiągają większe dochody. Miasta na prawach powiatów, większe miasta w ubiegłym roku osiągnęły - z różnych tytułów - większe dochody niż np. małe gminy. Dlatego mogły dołożyć więcej własnych środków. Należy jednak pamiętać, iż w szkołach wiejskich przeprowadza się remonty oraz realizuje inne inwestycje. W budżecie państwa nie wskazano źródeł finansowania tych zadań. W 1% rezerwie części oświatowej subwencji ogólnej chciałbym zwrócić uwagę na dwie grupy wydatków. 43% wydatków rezerwy w 2003 r. przeznaczono na dofinansowanie prac remontowych i inwestycyjnych mających na celu usunięcie zagrożeń zdrowia i bezpieczeństwa uczniów oraz nauczycieli. 20% wydatków - na dofinansowanie wyposażenie w sprzęt szkolny i pomoce naukowe niektórych placówek. Już drugi rok samorządy podkreślają konieczność opracowania obiektywnego kryterium podziału środków 1% rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej. Brak takiego kryterium powoduje, że pewne jednostki samorządu terytorialnego, które znają tryb załatwienia sprawy, otrzymują większe środki, inne, które nie znają tego trybu, nie otrzymują żadnych środków. Zatem w ustawie budżetowej na 2005 r. należy uwzględnić obiektywne kryterium podziału środków z 1% rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej. Konkludując - nie wnoszę uwag do wykonania budżetu państwa w 2003 r. w zakresie części budżetowej 82 - Subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego w zakresie subwencji oświatowej. Proponuję Komisjom przyjęcie pozytywnej opinii.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PosełWaldyDzikowski">W uzasadnieniu do ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego zapisano, że ustawa będzie obowiązywała przez dwa lata. Wierzę, że pan minister Jacek Uczkiewicz intensywnie pracuje ze swoim zespołem i nie zawiedzie oczekiwań samorządów na dalszą decentralizację zadań i finansów. Jeśli chodzi o algorytm, to należy zwrócić uwagę, aby jego konstrukcja nie powodowała, że bogatsze jednostki samorządu terytorialnego otrzymają więcej środków, a biedniejsze - mniej. Ta kwestia powinna być przedmiotem analiz dokonywanych przez Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaSuchockaRoguska">Chciałbym zwrócić uwagę, że przyczyną niższych dochodów gmin i powiatów w 2003 r. były dwa czynniki: po pierwsze, że miasto stołeczne Warszawa przestało być kwalifikowane do gmin, a powiat do powiatów, powstał jeden organizm samorządowy - miasto na prawach powiatu, po drugie - powiaty nie otrzymały dotacji na finansowanie Policji, od 2003 r. Policja jest finansowana z budżetu ministra spraw wewnętrznych i administracji. Wymienione czynniki spowodowały, że w 2003 r. dochody były niższe niż w 2002 r. Pani posłanka Krystyna Szumilas wspomniała, że gros samorządów dokłada własne środki do kwot otrzymanych w subwencji, aby finansować realizację zadań oświatowych. Chciałam zwrócić uwagę na drugą grupę samorządów. W 2003 r. wydatki na oświatę 688 gmin, 160 powiatów i 1 województwa samorządowego były mniejsze niż kwota otrzymana w subwencji i dotacjach.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#PosełWaldyDzikowski">Otwieram dyskusję. Kto z państwa posłów chciałby zabrać głos?</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PosełAntoniStryjewski">Najwyższa Izba Kontroli nie stwierdziła nieprawidłowości i uchybień w realizacji budżetu państwa w 2003 r. w zakresie subwencji oświatowej. Zatem prawo nie zostało złamane. Natomiast należałoby się zastanowić, czy rozwiązania wypracowane przez Sejm i rząd są prawidłowe. Jeżeli uwzględnimy część subwencji oświatowej, którą niektóre jednostki samorządu terytorialnego wykorzystywały na finansowanie innych zadań, oraz deklaracje innych samorządów o likwidacji szkół publicznych poprzez zmianę ich statusu na szkoły niepubliczne, to - abstrahując od wykonania budżetu za 2003 r. - należałoby zapytać, czy sposób dofinansowania z budżetu państwa samorządów w zakresie realizowania przez nie oświatowej polityki państwa jest prawidłowy. Czy powinien być kontynuowany? Czy Ministerstwo Finansów lub Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu przeprowadziło kontrolę wykorzystania subwencji oświatowej? Czy uzyskało wyjaśnienia, dlaczego niektóre samorządy nie wykorzystały subwencji oświatowej na realizację zadań oświatowych? Czy wynikało to z nadmiaru środków, czy też zbyt restrykcyjnych oszczędności? Może wielkość subwencji oświatowej została nieprawidłowo wyliczona, skoro zdarzają się przypadki wykorzystania subwencji niezgodnie z przeznaczeniem? Może system subwencji jest zły i należałoby pomyśleć o dotacji? Środki przekazywane w dotacji przekazywane na realizację określonych zadań. Czy samorządy wykonały swoje zobowiązania ustawowe w zakresie bazy materialnej? Przecież w ramach polityki decentralizacji państwa otrzymały nie tylko zadania, ale także majątek i dochody. Czy działania samorządów w zakresie utrzymania bazy oświatowej były prawidłowe? Słyszymy, że utrzymanie niektórych szkół czy remonty były dużym wyzwaniem dla samorządów. Ale czy w dochodach samorządowych te zadania miały odpowiednią rangę? Czy nie było innych priorytetów niż oświata?</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#PosełWaldyDzikowski">Analiza wykorzystywania subwencji przez jednostki samorządu terytorialnego z pewnością byłaby ciekawa. Rozumiem, że przedstawiciele rządu wyjaśnią te kwestie. Proponowałbym nie wnosić o zamianę subwencji na dotacje. System dotacji jest w dużej mierze systemem uznaniowym i może nie uwzględniać rzeczywistych potrzeb. System subwencji jest bardziej przejrzysty.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PosłankaKrystynaSzumilas">Z analizy wykonania subwencji oświatowej w poszczególnych samorządach wynika, że w większości jednostek, które nie wykonały subwencji, niewykonanie jest na poziomie 2–3%. A są takie, które nie wykonały w 0,2%. Globalnie jednostki samorządu terytorialnego dołożyły do subwencji oświatowej ponad 17%. Warto przyjrzeć się, dlaczego jedne samorządy muszą dokładać aż 30% - są też takie, które dokładają 200% - a drugie nie wykorzystują subwencji w całości. Jednostki samorządu terytorialnego prowadzą 98,6% szkół podstawowych, 1,4% tych szkół prowadzą inne podmioty. Te inne podmioty prowadzą 2% gimnazjów i 3% szkół ponagminazjalnych. Zatem jednostki samorządu terytorialnego realizują prawie 100% zadań oświatowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PosełWaldyDzikowski">Czy ktoś z państwa posłów chciałby jeszcze zabrać głos? Nie widzę. Proszę przedstawicieli rządu o odpowiedź na pytania, które padły w dyskusji.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#SekretarzstanuwMENiSTadeuszSzulc">Jeśli chodzi o stypendia prezesa Rady Ministrów, które nie zostały przyznane, dlatego, że nie zgłoszono wniosków, to po głębokiej analizie stwierdzamy, że wynika to raczej z zaniedbania dyrektorów szkół. Nie ma ograniczeń dotyczących liczby wniosków z danej szkoły. Dyrektorzy nie wykazują odpowiedniej aktywności w przedstawianiu wniosków. Dlatego na najbliższym posiedzeniu z kuratorami poruszymy tę kwestię. Skieruję pismo do kuratorów, w którym poproszę o przeprowadzenie rozmów z dyrektorami szkół w tej sprawie. Bo przecież nie ma takiej szkoły, w której nie byłoby szczególnie uzdolnionych uczniów. Regulamin przyznawania tych jest przygotowywany. Sądzę, że nowy regulamin będzie obowiązywał od 1 stycznia przyszłego roku. Czy algorytm jest sprawiedliwy? Uważam, że powinniśmy doskonalić systemy, które już funkcjonują. Wprowadzenie w 2003 r. nowego algorytmu, zróżnicowanie wag było krokiem we właściwym kierunku. Czy jest doskonały? Nie. Musimy dokonać analizy funkcjonowania tego algorytmu. Z chęcią wykorzystamy każdą uwagę dla doskonalenia systemu. Nie możemy zgodzić się z opinią, że kryteria podziału środków z 1% rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej nie są do końca sprawiedliwe, a przyznanie środków wynika ze sprytu wnioskodawcy. Obecnie wprowadzamy system podziału, który uwzględnia preferencje dla słabszych jednostek samorządu terytorialnego. Przeanalizowanie wszystkich 1300 wniosków nie jest łatwe. Wnioski dotyczą różnych spraw. Odpowiadając na pytania pana posła Antoniego Stryjewskiego, chciałbym zaznaczyć, że mam nadzieję, iż epizod dolnośląski nie zostanie zrealizowany. Stanowisko ministra edukacji narodowej i sportu w tym zakresie jest jednoznaczne. Samorządy nie mogą wykorzystywać subwencji niegodnie z przeznaczeniem. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu nie kontroluje wykorzystania subwencji oświatowej przez jednostki samorządu terytorialnego, bo nie ma takich uprawnień. Takie prawo mają regionalne izby obrachunkowe i Najwyższa Izba Kontroli.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaSuchockaRoguska">Minister finansów również nie ma takich uprawnień. To jest zadanie organów powołanych do kontroli jednostek samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego powinny otrzymywać subwencję oświatową, a nie dotację. Przyznawanie dotacji jest ograniczeniem samodzielności tych jednostek. Samorządy nie mają wpływu na określenie zadania oświatowego, na realizację którego chcą przeznaczyć środki. Muszą przeznaczyć środki na cel wskazany w dotacji, niezależnie od tego, że można by je racjonalniej wydatkować. Chciałam poinformować pana przewodniczącego Waldy Dzikowskiego, że minister Jacek Uczkiewicz już nie pracuje w resorcie finansów, jest w Luksemburgu. Ale to nie oznacza, że powstała pustka. Prace są kontynuowane. Do 30 czerwca 2006 r. rząd jest zobowiązany przedstawić Sejmowi informację o skutkach obowiązywania art. 20–41 ustawy i propozycje ewentualnych zmian. Ten obowiązek na pewno zostanie wykonany.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PosełWaldyDzikowski">Być może do analizy wykorzystywania subwencji właściwym adresatem byłaby Najwyższa Izba Kontroli, która może bardziej elastycznie podejść do przedstawienia celowości wydatkowania środków niż regionalne izby obrachunkowe, które kontrolują formalną zgodność wykonania budżetu z obowiązującym prawem, czyli z ustawą o finansach publicznych.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#WicedyrektorDepartamentuNaukiOświatyiDziedzictwaNarodowegoNajwyższejIzbyKontroliKrzysztofKieres">Chciałbym przypomnieć, że 6 stycznia br. przedstawiliśmy Komisjom informację z kontroli realizacji zadań oświatowych przez samorządy w latach 2001–2002. W 2003 r., podobnie jak w 2002 r., 30% jednostek samorządu terytorialnego na bieżące wydatki oświatowe wydało mniej środków, niż otrzymało subwencji i dotacji. Zwiększyła się liczba powiatów, które na zadania oświatowe wydają mniej środków, niż otrzymały subwencji. Z przedłożonej Komisjom informacji wynika, iż jednostki samorządu terytorialnego, poza pojedynczymi przypadkami, wykonały obowiązkowe zadania oświatowe. Natomiast nie były realizowane zadania dodatkowe - zajęcia pozalekcyjne, zajęcia nieobowiązkowe. Zwracaliśmy uwagę, że dla obiektywizacji podziału środków potrzebne byłyby standardy oświatowe. Ministerstwo Finansów zapowiadało przygotowanie tych standardów. Minister Jacek Uczkiewicz w wywiadzie prasowym stwierdził, iż zmiana systemu kształtowania dochodów jednostek samorządu terytorialnego wymaga uprzedniego opracowania standardów oświatowych. To jest pewne rozwiązanie. Nie można negować działań ministra edukacji w zakresie doskonalenia algorytmu, ale z naszej kontroli wynika, że są to działania ciągle niewystarczające.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#PosełWaldyDzikowski">Związek Miast Polskich, strona samorządowa, Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego i inne organizacje samorządowe postulują określenie standardów w zakresie zadań publicznych - standardów oświatowych i standardów opieki społecznej. Dotychczas nie udało się ich określić. Proponuję, aby prezydia Komisji przygotowały stanowisko w sprawie wykonania budżetu państwa w 2003 r. w zakresie subwencji oświatowej i omawianych rezerw celowych na podstawie przedstawionych koreferatów oraz wniesionych uwag, z konkluzją, że Komisje pozytywnie opiniują wykonanie budżetu w zakresie omawianych części. Czy jest sprzeciw wobec tej propozycji? Nie widzę. Stwierdzam, że Komisje przyjęły przedłożoną propozycję. Przechodzimy do wyboru sprawozdawcy. Proponuję panią posłankę Krystynę Szumilas. Czy są inne kandydatury? Nie widzę. Czy jest sprzeciw wobec kandydatury pani posłanki Krystyny Szumilas? Nie widzę. Stwierdzam, że Komisje wybrały panią posłankę Krystynę Szumilas na sprawozdawcę. Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny. Zamykam posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>