text_structure.xml 89.1 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Otwieram 61 posiedzenie sejmowej Komisji Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii. Witam państwa posłów. Witam zaproszonych gości. Witam panią prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, panią Bożenę Lublińską-Kasprzak – witam bardzo serdecznie. Również witam pana profesora – pan Krzysztof Kurzydłowski również dzisiaj jest z nami. Witam bardzo serdecznie. Stwierdzam kworum.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Przystępujemy do pierwszego punktu, a tym punktem będzie przede wszystkim rozpatrzenie informacji o klastrach i polityce klastrowej. Powyższy porządek i materiały państwo posłowie otrzymali. Chciałem zapytać, czy są jakieś dodatkowe tematy do dzisiejszego posiedzenia? Nie słyszę, nie widzę. Wobec powyższego stwierdzam, że Komisja przyjęła porządek dzienny naszego posiedzenia. Przystępujemy do jego realizacji.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Bardzo proszę panią prezes o zabranie głosu i zreferowanie tematu, o którym dzisiaj będziemy rozmawiać. Bardzo proszę, pani prezes.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiębiorczościBożenaLublińskaKasprzak">Dziękuję bardzo. Panie przewodniczący, bardzo serdecznie dziękuję za zaproszenie na dzisiejsze posiedzenie Komisji i możliwość przedstawienia działań, realizowanych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości w zakresie wspierania klastrów i polityki klastrowej w Polsce. Działania te wspierają się bardzo dobrze. W ogóle zważywszy na aktywność PARP, misję Agencji – którą jest wspieranie rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności, w szczególności mikro i małych przedsiębiorstw – klastry są jednym z najszerzej stosowanych, najlepszych narzędzi wspierania polityki innowacji i rozwoju, polityki innowacji i polityki przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiębiorczościBożenaLublińskaKasprzak">Polityka oparta na klastrach może stanowić odpowiedź na wyzwania, stojące przed polską gospodarką w zakresie innowacyjności, internacjonalizacji, edukacji i poprawy jakości zarządzania w polskich przedsiębiorstwach. Te wszystkie obszary są pewną słabością polskich przedsiębiorstw, w szczególności sektora małych i średnich przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiębiorczościBożenaLublińskaKasprzak">Z badań i analiz, które przeprowadziła PARP w zakresie funkcjonowania klastrów w Polsce wynika, że w klastrach działa ponad 1100 firm. I są to firmy głównie z kategorii mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. 92% firm, działających w klastrach, to są właśnie firmy mikro, małe i średnie. Czyli wspieranie polityki klastrowej może być bardzo ważnym instrumentem wspierania właśnie tego sektora małych i średnich firm.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiębiorczościBożenaLublińskaKasprzak">W klastrach działa 10% firm czy instytucji z obszaru badań i rozwoju – i w związku z tym klastry są też bardzo ważnym instrumentem wspierania polityki innowacyjności. Warto wspomnieć również, że w klastrach powstaje dużo miejsc pracy, w szczególności nowych i to innowacyjnych miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiębiorczościBożenaLublińskaKasprzak">PARP wspiera klastry i politykę klastrową poprzez wsparcia dotacyjne, ale również poprzez działania o charakterze miękkim – działania szkoleniowe, doradcze i analityczno-badawcze. Czyli analizujemy ten obszar, patrzymy, co się dzieje w zakresie polityki klastrowej w Polsce – i staramy się przygotować rekomendacje dla instytucji nadzorujących, dla decydentów, w zakresie wspierania działań; działań wspierających klastry w przyszłych programach i instrumentach wsparcia.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiębiorczościBożenaLublińskaKasprzak">W ramach budżetu 2007–2013, w ramach programów realizowanych przez PARP, wsparliśmy 23 projekty z Programu Innowacyjna Gospodarka na kwotę 183 mln zł i 18 projektów z Programu Operacyjnego „Polska Wschodnia” na kwotę ponad 64 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiębiorczościBożenaLublińskaKasprzak">Agencja, tak jak powiedziałam, realizuje również projekty miękkie i dzisiaj chcielibyśmy państwu przedstawić wyniki badań, które przeprowadziliśmy w latach 2010–2012. To benchmarking klastrów – jedyne tego rodzaju, tak szerokie badanie klastrów w Polsce – oraz wyniki prac grupy roboczej, którą zorganizowaliśmy i koordynowaliśmy również w ramach jednego z projektów, finansowanego ze środków programu Kapitał Ludzki; grupy roboczej, która opracowała rekomendację dalszego wspierania klastrów po 2013 r.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiębiorczościBożenaLublińskaKasprzak">Poproszę panią Joannę Podgórską, zastępcę dyrektora Departamentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności PARP, o przedstawienie prezentacji. Przygotowaliśmy dla państwa specjalną prezentację. To właśnie będzie zaprezentowanie wyników naszych badań i przedstawienie pewnych rekomendacji na przyszłość. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Bardzo dziękuję za głos. Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, szanowni goście. By rozmawiać o przyszłej polityce klastrowej w Polsce, nie sposób nie zatrzymać się na chwilę właśnie nad kwestią klastrów, ich stanu i kondycji. I tak, jak wspomniała pani prezes, możemy o tym mówić jako PARP w oparciu o prowadzone przez nas badania analityczne.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Pozwolę sobie rozpocząć od kwestii definicji, ponieważ w literaturze przedmiotu i w codziennym życiu istnieje wiele definicji klastrów. Podstawowa definicja klastra została opracowana przez światowego guru w tym obszarze, czyli przez Michaela Portera, który uważa, że klaster to geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi. Firm, działających w pokrewnych sektorach i branżach – i związanych z nimi instytucji w poszczególnych dziedzinach. I to, co istotne – wszystkie te firmy, instytucje jednocześnie ze sobą współdziałają i konkurują.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Natomiast na potrzeby przyszłej polityki klastrowej i rekomendacji, jakie przygotowała grupa, klastry rozumiemy jako skupiska sieci podmiotów, czyli skupiska przedsiębiorstw, uczelni, jednostek naukowych, a także szkół i innych instytucji z otoczenia – tego bliższego i dalszego – które prowadzą określoną działalność, działalność ze sobą powiązaną. Jest to nie tylko działalność gospodarcza, ale – tutaj to, co dla nas ważne – te podmioty prowadzą również działalność naukowo-technologiczną.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Zazwyczaj te skupiska są koordynowane przez koordynatorów klastra. Najczęściej są to wyspecjalizowane instytucje otoczenia biznesu, których zadaniem jest właśnie animacja, rozwijanie współpracy, przepływów i powiązań w ramach klastra. Mówiąc „koordynator klastra” mam na myśli formę zinstytucjonalizowaną oraz konkretne osoby, tzw. menedżerów klastra, którzy są liderami; najczęściej bardzo charyzmatycznymi osobami, które codziennie współpracują w tej sieci powiązań i przepływów.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">To, czego dowiodły nasze analizy, to również niezbite fakty, że z funkcjonowaniem klastra wiąże się wiele korzyści, które – jak to korzyści – pozytywnie wpływają na produktywność, innowacyjność i konkurencyjność firm, funkcjonujących w ramach takiego skupiska gospodarczego. Tym samym konkurencyjność firm przekłada się na konkurencyjność regionu – czyli otoczenia, w którym taki klaster funkcjonuje.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Podsumowując to, co na slajdzie zebrałam dla państwa: klaster to właśnie koncentracja geograficzna, pewna świadomość i tożsamość terytorialna, wreszcie konkurencja i jednocześnie współpraca. Skupienie się wokół branży lub branż pokrewnych, pewna trwałość współpracy, wspólne inicjatywy. Klastry jako takie mogą być powiązaniami formalnymi, zarejestrowanymi – albo mogą nie mieć sformalizowanej formy. Natomiast prędzej czy później klastry jednak dojrzewają do tego momentu, by sformalizować swoją współpracę.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Jako PARP bardzo często spotykamy się z pytaniem – to ile właściwie jest tych klastrów w Polsce? I nie ukrywamy, że nie jest łatwo odpowiedzieć. Pewnego obrazu tej sytuacji dostarczają nasze działania analityczne; tutaj wspomniany już benchmarking parków. Rozpoczynając benchmarking parków… Przepraszam, benchmarking klastrów w 2010 r. – wtedy przyświecała nam idea takiego zaszczepienia wśród koordynatorów klastrów nawyku strategicznego, systematycznego podejścia do planowania rozwoju klastra. Bo zdaliśmy sobie sprawę, że koordynatorzy w wielu przypadkach działają po omacku. Nie mają dostępu do dobrych praktyk, do wiedzy, jak właściwie dobrze zarządzać klastrem. Jest to obszar bardzo newralgiczny, ponieważ koordynatorzy zderzają się z oddolnym impetem, z tym zaangażowaniem, z zaufaniem. I teraz ich działania powodują, że albo ten potencjał jest wykorzystany, albo jest zmarnowany.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">To, co pani prezes już podkreśliła, to benchmarking klastrów i parków – nie bez kozery wyrwał mi się ten benchmarking parków, dlatego że te dwa badania są właściwie jedynymi takimi badaniami w kraju, które obejmują te dosyć specyficzne instytucje. I teraz wracając do liczb. W 2010 r., przystępując do badania, przeanalizowaliśmy rynek, poddaliśmy zasób klastrów w Polsce pewnej inwentaryzacji. Okazało się, że zgłosiło się blisko 180 „paraklastrów” – tak to nazwijmy – różnych instytucji, które albo w nazwie, albo w swojej świadomości, w komunikacie mówiły, że one chcą działać – albo, że działają – jako klaster. Ale z tych 180 instytucji wyłoniliśmy zaledwie 47 faktycznych klastrów, które poddaliśmy następnie badaniu.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Z kolei przystępując do benchmarkingu w roku 2012 już wyłanialiśmy kandydatów do badania z grupy blisko 250 podmiotów, ale do badania wyłoniliśmy 35 klastrów. Warto zaznaczyć, że 60% klastrów z pierwszego badania przystąpiło do badania po raz drugi. Czyli mówimy o 20 klastrach, które są w stanie przystępować do kolejnej edycji benchmarkingu. To znaczy, że zgromadziły pewne informacje o klastrze, prowadzą systematycznie przegląd tego, co dzieje się w klastrze. Z tego wydaje się być uprawniony wniosek, że ruch klastrowy jest dosyć silny w Polsce, co oczywiście bardzo nas cieszy. Bo zjawisko klastrowania jest pozytywnym zjawiskiem i dostrzegamy to nie tylko w kraju, ale również w wymiarze europejskim.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Natomiast z drugiej strony widzimy, że za ruchem klastrowym nie idzie jeszcze w parze jakość zarządzania i wykorzystywania potencjału, który w klastrach jest zgromadzony. My w PARP-ie postrzegamy to jako wyzwanie, z którym warto – i właściwie powinniśmy – się zmierzyć. Klastry potrzebują naszego wsparcia, wsparcia publicznego. I to nie tylko tego wsparcia bezpośrednio finansowego, ale również doradztwa, szkoleń, dostarczania wiedzy, najlepszych praktyk. Stąd też planowane i realizowane przez nas działania, dotyczące i promocji klasteringu, i tego, jakie korzyści może przynieść współpraca w klastrze; korzyści, jakie może osiągnąć to najbliższe i dalsze otoczenie. Mam tutaj na myśli środowisko lokalne, regionalne. Ale również mówimy o korzyściach, jakie klastry przynoszą całej gospodarce kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">W tej chwili też przystępujemy do przygotowania projektu, który będzie dotyczył standardów zarządzania w klastrze. I jest to właśnie odpowiedź na zidentyfikowane wyzwanie tej niewystarczającej jakości zarządzania klastrami. Ten projekt również planujemy. Będzie finansowany w ramach POKL-a (Program Operacyjny Kapitał Ludzki) i mamy nadzieję, że w najbliższych miesiącach będziemy mogli coś więcej o nim powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Pani prezes wspomniała, że benchmarking dostarcza nam wielu ciekawych informacji o klastrach, o ich potencjale, stanie i kondycji. Ja dla państwa wyciągnęłam trzy kwestie, trzy wykresy, które jednocześnie pokazują stan klastrów w roku 2010 – to jest ten ciemnoniebieski kolor. I stan klastrów w roku 2012 – to jasnoniebieski kolor.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Zacznijmy od struktury podmiotów w klastrze. To, co nie jest dla nas żadnym zaskoczeniem, to fakt, że trzonem, kręgosłupem klastrów w Polsce, są przedsiębiorstwa. I o ile te przedsiębiorstwa w roku 2010 stanowiły 72% wszystkich aktorów, uczestników badanych klastrów, o tyle już w 2012 r. odnotowaliśmy dwuprocentowy wzrost. Jednocześnie mamy do czynienia z pewnym status quo, z pewną stagnacją, jeżeli chodzi o zaangażowanie instytucji otoczenia klastrów oraz sektora B+R (badawczo-rozwojowego). Tutaj 9% członków przebadanych klastrów to właśnie przedstawiciele sektora B+R, jednostki naukowe. Natomiast w 2012 r. 10% stanowiły inne podmioty, czyli np. osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Nie bylibyśmy sobą, jako Agencja odpowiadająca za rozwój sektora MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw) w Polsce, gdybyśmy nie pochylili się właśnie nad tą kwestią przedsiębiorstw. I co ciekawe, wśród tej grupy przedsiębiorstw – uczestników, aktywnych uczestników klastra, aż 71% to mikro- i mali przedsiębiorcy. Przy czym mikroprzedsiębiorcy, czyli mający do 9 zatrudnionych, w ostatnim badaniu stanowili aż 45% przedstawicieli przedsiębiorstw w klastrze. Tutaj odnotowaliśmy znaczący wzrost.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">I znowu wydaje się uprawniona teza – to, co już pani prezes podkreśliła – że klastry wydają się być doskonałą platformą, doskonałym środowiskiem, w którym dobrze odnajdują się mikroprzedsiębiorcy. Musimy pamiętać, że to jest bardzo specyficzna grupa. Nie jest im łatwo. I okazuje się, że klastry to jest wartościowa przestrzeń, którą – poprzez bezpośrednie interakcje, relacje, spotkania, wspólne przedsięwzięcia, wspólne działania – mikroprzedsiębiorcy znajdują dla siebie.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">I jeszcze jedna ciekawostka, dotycząca formy organizacyjno-prawnej klastrów. Spada nam liczba klastrów, które działają w formie stowarzyszenia. Natomiast nie jest to dla nas żadnym zaskoczeniem, bo już w 2010 r. badane klastry mówiły, że myślą o innej, nowej formie, która daje możliwość m.in. zarobkowania. Stąd to przesunięcie – chociażby w kierunku funkcjonowania klastra jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. I myślimy, że ta tendencja będzie w najbliższych latach utrzymana.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Teraz chciałabym zwrócić państwa uwagę na kilka silnych stron klastrów w Polsce, bo absolutnie należy to podkreślać, że dużo dobrego dzieje się w polskich klastrach. Po pierwsze widać wyraźnie silne powiązanie klastrów z potencjałem, z zasobami, tradycjami gospodarczymi środowiska lokalnego. Jest to też zgodne z tym, co wyznaje chociażby Komisja Europejska, która mówi, że nie wyobraża sobie, iż klaster jest oderwany od tego zasobu, od tego potencjału lokalnego, ponieważ tam jest to silne wsparcie dla rozwoju klastra. Ponadto polskie klastry też pokazują silne interakcje z otoczeniem zewnętrznym i niekoniecznie jest to tylko najbliższe otoczenie, lokalne czy tylko regionalne. I to jest bardzo dobry kierunek, to nas cieszy.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Druga rzecz, która też nas cieszy, to jest silna, wzmacniająca się pozycja koordynatora klastra. Jego aktywność jest dostrzegana, jest pozytywnie oceniania przez uczestników klastra, przez aktorów klastra. Ta jego wysoka aktywność m.in. odzwierciedla się w sferze komunikacji – wewnętrznej i zewnętrznej. Czyli jest to najczęściej ta twarz, ten głos, jeden wspólny głos klastra na różnych forach, w różnych gremiach. Bardzo się cieszymy. Może byłoby nieuprawnione powiedzieć, że jest w tym cząstka naszej zasługi – i naszych działań miękkich, i dostarczania wiedzy i dobrych praktyk – ale na swój użytek wierzymy, że tak jest; że jest w tym cząstka naszej pracy na rzecz koordynatorów. I nie zamierzamy poprzestawać w tej aktywności.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">I trzecia ważna rzecz. Okazuje się, że mamy naprawdę – właściwie nasze klastry mają – już na bardzo przyzwoitym poziomie zabezpieczone potrzeby, związane z dostępnością do laboratoriów czy też do tak – jak wydawałoby się niektórym – prozaicznych elementów, jak biuro czy sala konferencyjna, w której klaster może się spotkać, w której może porozmawiać ze swoimi potencjalnymi kooperantami, partnerami z kraju czy z zagranicy. I jesteśmy przekonani, że jest to pokłosie różnych działań – finansowanych chociażby z funduszy strukturalnych – zaopatrywania instytucji otoczenia biznesu, zabezpieczania ich podstawowych potrzeb; właśnie i lokalowych, i również w zakresie wyposażenia specjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Jeszcze kilka ciekawostek, skoro mówimy o silnych, mocnych stronach klastrów w Polsce. Po pierwsze największy postęp, jeżeli chodzi o rok 2010, dokonał się w obszarze internacjonalizacji klastrów. To znaczy klastry znalazły dla siebie szansę w otwarciu się na współpracę międzynarodową, w poszukiwaniu partnerów za granicą, w przeprowadzaniu wspólnych działań i wspólnych projektów. I to jest bardzo dobra tendencja i oby ona się utrzymała. Po drugie w ostatnich dwóch latach klastry zdecydowanie poprawiły swoje wyniki w obszarze procesów biznesowych. Jest to też bardzo pocieszająca informacja, bo oznacza, że jest tam myślenie o tym, iż klaster to organizacja, to projekt jak każdy inny, który ma swoje zasoby, budżet i rozwój. Powinna też być strategia, zarządzanie tymi zasobami itd., itd.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Badanie pokazało, że najbardziej efektywne klastry w Polsce to te, które przede wszystkim są utworzone w procesie oddolnym. Czyli najpierw mamy do czynienia z tym impetem oddolnym, dopiero później pojawia się wsparcie publiczne. Po drugie najlepiej mają się te klastry, które mają średnio powyżej 60 członków. Czyli jest to pewien wskaźnik, jeżeli chodzi o taką masę krytyczną klastra. Co więcej, najlepiej radzą sobie klastry, które w swoich strukturach mają wiele instytucji z otoczenia biznesu, takich jak parki, inkubatory, jednostki naukowe czy instytuty badawcze. Wreszcie klastry, które aktywnie współpracują z tymi instytucjami otoczenia biznesu, lepiej i szybciej się rozwijają.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Również to, co nas bardzo cieszy, to w stosunku do roku 2010 odnotowaliśmy fakt, że nowo powstające klastry są już dosyć często efektem współpracy sektora prywatnego, publicznego i świata nauki czy też sfery B+R. I to jest jak najbardziej pożądany trend, pożądany kierunek.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Nie sposób przemilczeć słabych stron klastrów. My je traktujemy absolutnie jako wyzwania i uważamy, że również trzeba o nich mówić, trzeba mieć świadomość słabych stron. Po pierwsze wciąż szwankuje kwestia innowacyjności przedsiębiorstw w klastrze. Mała jest liczba innowacji objętych ochroną prawną, prowadzonych w klastrze rozwiązań właśnie związanych z innowacyjnością. Słabe są efekty, jeżeli chodzi o współpracę z sektorem nauki – m.in. przejawia się to małą liczbą spin off’ów w klastrach. To mocno koreluje z tym, o czym donoszą nam analizy – chociażby analizy potencjału klastrowego z działania 5.1, gdzie też widać słabość, jeżeli chodzi chociażby o aktywa firm, które wchodzą w skład klastra.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Po drugie wciąż niewielka liczba klastrów realizuje wspólną aktywność rynkową, chociażby wspólne zamówienia, wspólne sieci dystrybucji, sprzedaży, zaopatrzenia na rzecz klastra. Warto o tym mówić dlatego, że to dla klastrów jest ogromna szansa do pozyskiwania nowych źródeł finansowania – chociażby dla tej podstawowej działalności klastra. My o tym ciągle mówimy klastrom i koordynatorom, że można i należy żyć bez wizji tylko i wyłącznie wsparcia publicznego. I pokazujemy im te nowe możliwości, o których oni jeszcze nie wiedzą – albo sobie ich sobie nie uświadomili.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Trzecia rzecz – wciąż jeszcze słaba aktywność klastra w przygotowaniu dobrej, profesjonalnej oferty dla odbiorców z zewnątrz. Mówimy tutaj przede wszystkim o relacjach biznesowych. Słabe oferty i słabe efekty pozyskiwania zewnętrznego finansowania – właśnie innego, niż wsparcie publiczne.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">No i tutaj jeszcze jest dużo do zrobienia, jeżeli chodzi o współpracę z innymi podmiotami tych regionalnych systemów innowacji, w tym z instytucjami otoczenia biznesu. Natomiast tutaj też bierzemy to na warsztat i rozmawiamy z instytucjami otoczenia biznesu – i pokazujemy im, że jest to również dla nich nowa szansa na to, by rozwijali nowe role, swoje nowe funkcje i byśmy spinali te różne instytucje w regionie w jedną spójną sieć.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Aby już nie przedłużać, przechodzę do podsumowania pracy grupy roboczej do spraw polityki klastrowej. PARP prowadzi działania na rzecz klastrów od, bodajże 2005 r. i było rzeczą naturalną, że dostrzegliśmy pewne braki, jeżeli chodzi o dyskusję co do dalszej polityki klastrowej w Polsce. Stąd w 2011 r. PARP wystąpiła właśnie z inicjatywą powołania takiej grupy roboczej ds. polityki klastrowej.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">I tutaj należy podkreślić, że to przedsięwzięcie nie mogłoby się udać, gdyby nie silne poparcie i wsparcie Ministerstwa Gospodarki i też osobiste zaangażowanie pani minister Grażyny Henclewskiej, która przyjęła funkcję przewodniczącej tej grupy. Minister Gospodarki objął patronatem to przedsięwzięcie. Grupa została powołana w maju 2011 r. Formalnie spotkała się 6 razy. Zakończyła swoje prace we wrześniu 2012 r. Oczywiście po drodze było jeszcze wiele spotkań roboczych, wiele wymiany maili, dokumentów, wiele rozmów, również konsultacje na temat dorobku grupy.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Rozpoczęliśmy od raportu otwarcia. Później były cząstkowe dokumenty, chociażby takie, jak wizja klastrów w Polsce po roku 2020. Każde spotkanie grupy zostało zaraportowane. Cały dorobek grupy, przebieg prac grupy, członkowie grupy – wszystko to znajdziecie państwo na naszym Portalu Innowacji w zakładce „klastry”. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z tymi materiałami.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">Natomiast najbardziej wymiernym efektem prac grupy jest właśnie raport pod tytułem „Kierunki założenia polityki klastrowej w Polsce do 2020 r.” Ten tytuł nie jest przypadkowy, dlatego że grupa postawiła sobie za cel właśnie wypracowanie, wydyskutowanie kierunków założeń polityki klastrowej w Polsce na najbliższą perspektywę finansową. Grupa zamierzała zrobić to w oparciu przede wszystkim o wnioski, o dotychczasowe doświadczenia i pewne rekomendacje, wynikające z dotychczasowych działań – nie tylko tych krajowych, ale również tych z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">To było dla nas bardzo, bardzo ważne źródło wiedzy, dobrych praktyk, inspiracji. Gościliśmy 11 ekspertów z różnych krajów europejskich. Również odpowiedzieli pozytywnie na nasze zaproszenie przedstawiciele Komisji Europejskiej, co też było pewnym takim pozytywnym impetem na początku prac grupy – bo powiedzieli nam: dobrze, że jest taka grupa i pracujcie, bo potrzebne są takie rekomendacje. Pracowaliśmy w tej grupie z przesłaniem, że chcemy tak naprawdę pomóc sobie, czyli wszystkim instytucjom, kształtującym politykę klastrową w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuRozwojuPrzedsiębiorczościiInnowacyjnościPARPJoannaPodgórska">I tutaj mamy spojrzenie na instytucjonalny skład grupy roboczej. Pozwoliłam sobie podkreślić obecność sejmowej Komisji Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii. I jestem przekonana, że i w imieniu pani prezes i wszystkich, którzy pracowali w tej grupie, chcieliśmy też bardzo podziękować panu posłowi Jerzemu Kaźmierczakowi za...</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#komentarz">(Głos z sali: Janowi.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Przepraszam, Janowi Kaźmierczakowi – za pana zaangażowanie i wsparcie prac grupy. Było to dla nas bardzo ważne.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Już przechodzę do tego, co wynika z raportu. Przyszła polityka klastrowa w Polsce zdaniem grupy powinna prowadzić do wzmocnienia innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki w oparciu o dwa filary. Po pierwsze – o intensyfikację współpracy, interakcji i przepływu wiedzy. Innymi słowy – poprzez wzmacnianie rozwoju istniejących i nowo powstających klastrów. Oraz w oparciu na drugim filarze – to jest na wspieraniu rozwoju strategicznych specjalizacji gospodarczych, czyli na wyborze kluczowych klastrów krajowych i regionalnych oraz skoncentrowanie na tych podmiotach części wsparcia publicznego.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Aby w ogóle ten cel polityki, strategiczny cel polityki był możliwy do osiągnięcia, grupa sformułowała kilka zasad, które powinny pomóc w poprawnym wdrażaniu polityki klastrowej. Po pierwsze grupa powiedziała, że bardzo ważne jest wspieranie sieciowania i współpracy – i nie tylko wtedy, kiedy mówimy o klastrach – ponieważ sieciowanie i współpraca bardzo się opłacają. Po drugie bardzo ważne jest, aby myśląc, mówiąc i działając na rzecz klastrów, łączyć podejście oddolne i odgórne; by nie doprowadzić do zachwiania równowagi pomiędzy silną potrzebą a powstaniem oddolnie tej świadomości, woli współpracy. To najpierw firmy, instytucje otoczenia biznesu muszą dojść do wniosku, że chcą, mają pomysł na współpracę. I kiedy już ten pomysł okrzepnie, wówczas powinno się pojawiać wsparcie publiczne, dostosowane do tego potencjału, do potrzeb, do możliwości danego klastra.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Po drugie bardzo ważne jest tworzenie ekosystemu instytucji na rzecz rozwoju klastrów. A to wymaga ciągłych działań na rzecz właśnie świadomości tego i wiedzy, czym jest klaster, jakie są korzyści. Czym jest klaster, a czym nie jest – bo też musimy pamiętać o tym, że klaster to nie jest jedyne zjawisko w przestrzeni gospodarczej; że tak samo są łańcuchy dostaw, grupy producenckie i to wszystko może funkcjonować obok siebie. Natomiast ważne jest, by dobrze rozumieć rozwój klastrów i ich potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Trzecia rzecz. Potrzebna jest koncentracja wsparcia na tych klastrach, które bardzo dobrze rokują, które reprezentują sobą wysoki potencjał rozwojowy – i które z jednej strony mogą tworzyć, albo z innej strony mogą wpisywać się w inteligentne specjalizacje. Jest to bardzo ważny temat i myślę, że wszyscy, którzy tutaj siedzimy przy stole, mamy tego świadomość.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Kolejna rzecz – bardzo potrzebna jest koordynacja polityk i instrumentów publicznych wokół klastrów kluczowych. Mając na względzie to, że te klastry reprezentują sobą ponadprzeciętny potencjał rozwojowy, trzeba się nad nimi w szczególności pochylić i udzielić im szczególnego wsparcia.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">I ostatnia rzecz. Jeżeli mówimy o rozwoju klastrów, to ważne jest, byśmy pamiętali, że tam również powinna być przestrzeń do pobudzenia inwestycji prywatnych, zwłaszcza jeżeli chodzi o nakłady na B+R, ale również musi dojść do wygenerowania własnych źródeł finansowania działalności i rozwoju klastra. Owszem, przewidujemy wsparcie publiczne, ale to wsparcie publiczne, zwłaszcza jeżeli mówimy o wsparciu koordynatora, ono powinno być z czasem wygaszane, bo zakładamy, że koordynator dojrzewa, znajduje nowe źródła finansowania i rozwoju klastra.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Przechodzę już do rekomendacji. Pozwoliłam sobie podzielić je na dwie grupy. Te pierwsze mają charakter ogólny bądź też dotyczą regionów. Druga grupa rekomendacji skupia się już na klastrach kluczowych. I teraz już po kolei.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Grupa rekomenduje, by wspierać zarówno klastry, inicjatywy klastrowe – tzn. projekty, które generuje klaster – jak również należy wspierać koordynatora klastra, ponieważ koordynator klastra – i ten instytucjonalny, i te konkretne osoby, menedżerowie klastrów – to są bardzo ważne czynniki sukcesu i rozwoju klastra. I nie możemy o tym zapominać. Dlatego grupa postuluje, by przewidywać wsparcie zarówno dla projektów z klastra, jak i dla koordynatorów.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Druga kwestia. Grupa rekomenduje, by przewidzieć ukierunkowane wsparcie – zarówno na poziomie regionalnym, jak i krajowym – właśnie do aktorów klastra. A dokładnie rzecz ujmując – do różnych konsorcjów, podmiotów z klastra, które będą mieć projekty i pomysły, jednocześnie wpisujące się w strategię rozwoju klastra. I tutaj jest przestrzeń do wspierania tychże pomysłów.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Trzecia kwestia. Grupa silnie rekomendowała pewne wystandaryzowane wsparcie koordynatorów klastrów we wszystkich regionach. Co tutaj mieliśmy na myśli? Obserwując, analizując dotychczasowe programy regionalne i te obszary, które odnosiły się wprost lub niekoniecznie wprost do klastrów, zauważyliśmy duże zróżnicowanie. Nie chcę powiedzieć, że właściwie w każdym regionie, ale jest duże zróżnicowanie – począwszy od definicji, czyli jak każdy region rozumie klaster, jak widzi jego rozwój, jak widzi jego funkcję, jego zadania itd., itd. I teraz w momencie, kiedy mówimy o jakichś programach centralnych, horyzontalnych, to okazuje się, że pewne podmioty, które w regionie spełniały warunki definicji klastra – na poziomie centralnym mają już z tym kłopot. A już nie wspominając o wyjściu na poziom międzynarodowy, jeżeli chodzi o jakieś programy KE. Stąd rekomendacja grupy, by przewidzieć pewne wystandaryzowane wsparcie koordynatorów, jeżeli chodzi o przyszłą perspektywę finansową. Uważamy, że to bardzo pomoże w systemowym rozwoju klastrów w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Kolejna kwestia. Uznając autonomię, niezależność jednostek samorządów terytorialnych, władz regionalnych, grupa wskazuje, rekomenduje poziomowi regionalnemu, by również tam przewidzieć koncentrację i koordynację środków i działań na klastrach. Wskazuje, że klastry są też tym ważnym czynnikiem rozwoju regionu – i by również region z należytą atencją pochylił się nad kwestią rozwoju klastrów.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Ostatnia kwestia z tej grupy rekomendacji. Grupa rekomenduje, by przewidzieć – wprowadzić, zaplanować – odpowiednie mechanizmy, które będą skutkować z jednej strony ukierunkowaniem różnego rodzaju nakładów publicznych, alokowanych w gospodarce – na klastrach, które są kluczowe. Kluczowe czy to z punktu widzenia regionu, czy to z punktu widzenia kraju. A już na poziomie operacyjnym – by projekty z tych klastrów były np. dodatkowo punktowane w systemie oceny. Jest to w raporcie szerzej opisane. Zachęcam państwa do lektury, nie chcę w tej chwili zabierać więcej czasu.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Kwestia wyboru, selekcji i wsparcia klastrów kluczowych, krajowych. Nie rozstrzygam tutaj kwestii klastrów kluczowych na poziomie regionalnym, bo tak jak zaznaczyłam, tutaj grupa nie wchodziła głębiej w ten temat uznając, że regiony podejmą samodzielnie decyzję w tym obszarze. Natomiast jeżeli chodzi o wsparcie na poziomie krajowym, to grupa rekomenduje, by przygotować system wyboru klastrów kluczowych dla kraju, dla gospodarki kraju.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">W tym systemie po pierwsze przewidujemy pochylenie się nad strategią danego klastra, nad jego potencjałem, nad jego masą krytyczną i nad tym, jaki ma plan rozwoju, jakie prowadzi działania operacyjne. Być może ma już jakieś pomysły na projekty kluczowe. Jaki jest potencjał samego koordynatora. I w oparciu o analizę tych materiałów odpowiednio przygotowana i dobrana komisja decyduje. To, co chciałam podkreślić – w skład tej komisji powinni wchodzić nie tylko przedstawiciele tych instytucji, które będą właścicielami środków na rzecz rozwoju klastrów, ale również eksperci z różnych dziedzin gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Komisja po procesie wyboru, oceny – mamy nadzieję, że również udałoby się przeprowadzić ocenę w terenie, wizyty w klastrach, rozmowy z koordynatorami – to wszystko powinno doprowadzić do decyzji o przyznaniu takiemu klastrowi statusu klastra kluczowego krajowego. Ten status byłby utrzymany na okres obowiązywania strategii danego klastra. I tutaj zakładamy, że byłoby to od 3 do 5 lat. Po tym okresie klaster i koordynator podejmują wspólnie decyzję, czy nadal chcą utrzymać ten status. Jeżeli tak, to wracają znowu do systemu. Aplikują. Pokazują, jaką mają nową strategię, co udało im się do tej pory osiągnąć – i nadal mogą później korzystać z tego statusu.</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Tutaj grupa, chciałam to bardzo podkreślić, zarekomendowała rozwiązanie, które bardzo nam przypadło do gustu, tzn. by w systemie wyboru klastrów kluczowych przewidzieć nie tyle narzędzia takiego monitoringu, ewaluacji i być może kontroli tych klastrów – czy już wdrożyli tę swoją strategię, czy nie – ale chcielibyśmy przewidzieć dla nich mentoring wspierający. Bo jeżeli uznajemy, że dany klaster ma taki potencjał, że on jest wartościowy dla gospodarki kraju i że dajemy, przyznajemy mu status klastra kluczowego, to warto go wspierać w tym procesie realizacji wdrażania strategii rozwoju danego klastra. I później ten klaster ze statusem klastra kluczowego powinien być w sposób właśnie uprzywilejowany traktowany w całym systemie wsparcia, w różnych instytucjach – w zależności od obszaru, na jaki chciałby uzyskać wsparcie.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Grupa też rekomendowała, by uznając strategiczną rolę koordynatora klastra, przewidzieć specjalny, dedykowany program dla koordynatorów klastrów – ale nie na przysłowiowe koszty administracyjne. Nie na utrzymanie biura, ale na działania związane z internacjonalizacją, na działania związane z brandingiem, marketingiem, sieciowaniem, także tym sieciowaniem międzynarodowym. Podkreślam jeszcze raz, że mówimy o klastrach, które mają potencjał co najmniej międzynarodowy. I również w tych klastrach upatrujemy ogromne szanse i nadzieje na różne działania, dotyczące internacjonalizacji.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Z różnych rekomendacji grupy wyłoniła nam się mapa klastrów w Polsce w 2020 r. Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że jest to forma bardzo uproszczona, ale ona pozwoliła nam uporządkować strukturę klastrów, jaką powinniśmy uzyskać po tej nowej perspektywie finansowej. U podstaw leżą oczywiście klastry lokalne, regionalne, które są jeszcze właśnie młodziutkie, dopiero się zawiązały. Ten potencjał jeszcze jest niewielki, ale one są ważne właśnie lokalnie, regionalnie. I tutaj, gdyby było przewidziane to niewielkie wsparcie – głównie tutaj na koordynatorów, na funkcje animacyjne – to z pewnością odegrałoby to funkcję mobilizacyjną w tym środowisku. Te klastry dojrzewają, rozwijają się. Oczywiście nie wszystkie, ale część z nich rozwija się. I mają możliwość uzyskania statusu klastra kluczowego regionalnego. Dlaczego?</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Dlatego, że to są klastry, które już mają ogromny potencjał konkurencyjny i ogromne znaczenie dla gospodarki regionu. Po drugie są to klastry, które prezentują powiązania i konkurencyjność w skali kraju, ale przede wszystkim też regionu. I po trzecie wpisują się w regionalne, inteligentne specjalizacje. Na szczycie naszej umownej piramidy pojawiają się klastry kluczowe, które reprezentują największy potencjał konkurencyjny i mają największe znaczenie dla gospodarki kraju. Tam są klastry, które mają potencjał do tego, by zaistnieć na arenie międzynarodowej. I tam są również klastry, które mają znaczący potencjał naukowo-technologiczny.</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Kończąc już chciałam jeszcze tylko podkreślić, że wiele, jeżeli chodzi o rozwój klastrów, będzie się działo w regionach. Tutaj chcieliśmy podkreślić naszą wolę współpracy z władzami regionalnymi – jesteśmy otwarci na dzielenie się naszymi doświadczeniami, naszą wiedzą.</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Natomiast chciałam też powiedzieć parę słów o tym, co się dzieje z tym raportem, z dorobkiem grupy. Ściśle współpracujemy i z Ministerstwem Gospodarki, i z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego, jeżeli chodzi o programowanie tej nowej perspektywy. Klastry – i również ta idea klastrów kluczowych – znalazły swoje odzwierciedlenie w projekcie programu rozwoju przedsiębiorstw. Jeśli jest tylko gdziekolwiek taka potrzeba, zamówienie, zapotrzebowanie – jesteśmy gotowi stawić się, by dzielić się tymi rekomendacjami i dorobkiem grupy. I tak, jak powiedziałam – naszą wiedzą i doświadczeniem.</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">W tym momencie kończę. Bardzo dziękuję za głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Dziękuję bardzo paniom za tak wyczerpującą informację, prawie godzinną. Widać, że perfekcyjnie przygotowaną.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Szanowni państwo, otwieram dyskusję. Bardzo proszę państwa posłów o zabieranie głosu. Pan jako pierwszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełPiotrPyzik">Najpierw pan profesor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Tak? Pan profesor pierwszy? Dobrze. Czy pan poseł Pyzik?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełPiotrPyzik">Ustąpiłem panu profesorowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Dobrze. Pan prof. Jan Kaźmierczak, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełJanKaźmierczak">Dziękuję bardzo – także panu posłowi Pyzikowi za ustąpienie kolejki w dyskusji. Mam dwa pytania, ale zacznę może od pewnego stwierdzenia natury ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełJanKaźmierczak">Otóż pragnę powiedzieć, że mimo iż nie mam na imię Jerzy, bardzo wysoko sobie cenię możliwość udziału w pracach grupy, o której tutaj była mowa. Sam się bardzo wiele dowiedziałem przy tej okazji. A najbardziej budujące było to, co wynikało z prac tej grupy – że my o klastrach w Polsce nie tylko mówimy, ale to się dzieje. I świetnie. Natomiast tego także dotyczą moje pytania.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełJanKaźmierczak">Chciałem odnieść się do statystyki, która tutaj była omawiana. Po pierwsze fascynuje mnie ten ostatni słupek na wykresie, pokazującym strukturę organizacyjną uczestników klastra, ponieważ ten ostatni element trochę umyka mojej wyobraźni. Inna forma. Ja wiem, że te inne formy zanikają, ale ciągle trochę tego jest. Potrafię sobie wyobrazić oczywiście te, które tutaj są wymienione z imienia i nazwiska. Ale czy można poprosić o przybliżenie, jakie to były te inne formy?</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PosełJanKaźmierczak">I być może z tym jest także związane moje drugie pytanie. Różnica w liczbie klastrów w tych obu badaniach jest dosyć znacząca. I wydaje mi się, że równie interesujące jak to, co się uchowało, jest przeanalizowanie tego, co zanikło. Czy macie państwo o tym jakieś pojęcie? Po pierwsze statystyka liczbowa tu jest interesująca, ale mnie bardziej interesowałby opis jakościowy – co zanikło i dlaczego. Podpowiem, że w moim odczuciu być może część inicjatyw klastrowych, które się jakiś czas temu pojawiły, to był rodzaj skarbonek, czyli rodzaj takiego pomysłu, że my tu prawda zrobimy klaster i poczekamy, może coś wpadnie – a jak nie wpadło, to się nie udało i zanikło.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#PosełJanKaźmierczak">Odnoszę to do moich doświadczeń – jeszcze z dawnych lat, których część z państwa, młodych osób, pewnie nie pamięta. Na początku lat 90-tych równie modne było tworzenie agencji rozwoju lokalnego – jeszcze w oparciu o środki PHARE-owskie typu program STRUDER itd., gdzie też tworzono różne podmioty o nazwie „agencja”. Agencja taka, siaka, owaka, która zaczynała od tego, że miała wynajęty lokal, miała prezesa, ewentualnie zarząd i sekretarkę – no i czekała na pomysły, co ma robić. I z tego powodu też dość sporo tych inicjatyw padło, chociaż część się uchowała.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#PosełJanKaźmierczak">Tak, że jeżeli można, proszę o odpowiedź na te dwa pytania. Myślę, że to uzupełni prezentację, którą panie przedstawiły. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Dziękuję bardzo. Bardzo proszę, pan poseł Piotr Pyzik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełPiotrPyzik">Panie przewodniczący, koleżanki i koledzy. Ja mam pytania, dotyczące jakby dwóch segmentów. Bo w tym materiale, który państwo przedstawili – bardzo obszernie i jak dla mnie przynajmniej bardzo czytelnie – widzę, jakby powiedzieć, dwa pola, o które chciałbym zapytać.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełPiotrPyzik">Pierwsze to jest kwestia powiedziałbym ludzka. Tzn. osoby, które kierują tymi projektami, nazwijmy to tak, powinny charakteryzować się typem osobowości otwartej, zwłaszcza w tym, o czym panie wspominają na końcu, o tej tzw. internacjonalizacji. Ja uważam, że te wszystkie słupki, wykresy itd. się drastycznie zmienią, jeżeli tzw. internacjonalizacja – albo nazwę to po polsku: współpraca zagraniczna – będzie normą. Nie jest to normą. Moje pytanie: z czego to wynika?</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełPiotrPyzik">Myślę, że tutaj jest też odpowiedź na pytanie dotyczące braków, czyli dlaczego innowacyjność szwankuje, dlaczego współpraca z nauką szwankuje. Problemy z wyjściem na rynek. Czyli w gruncie rzeczy cały czas mówimy o takiej jeszcze współpracy na linii jakiejś pępowiny, że tak powiem. Ta pępowina nie jest odcięta. Nie są to byty, które mogą funkcjonować, według mnie, no tak jakbyśmy chcieli – na wolnym rynku.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełPiotrPyzik">I stąd drugie pole działania, które chciałbym zaobserwować i tutaj też zapytać. To jest prawne określenie, jak to pani nazwała, tej formuły organizacyjno-prawnej. Stwierdziła pani, że stowarzyszenia zanikają, pojawia się forma spółki z o.o. Ja mam przyjemność być m.in. w grupie bilateralnej polsko-norweskiej i tam jest – z tego co się zorientowałem, ale powiem szczerze, że nie mam pewności – tam jest taki problem, że w Norwegii sieciowanie, jak to państwo określili ładnie, jest usankcjonowane prawnie.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#PosełPiotrPyzik">Poza tym jest tam też inna kwestia. Tam jest inna kultura biznesu, polegająca na tym, że w Polsce z różnych względów wszelkie działania powiedzmy gospodarcze trzeba wykonywać za pomocą papierków, pieczątek itd. W Norwegii wygląda to troszeczkę inaczej. W związku z tym nasuwa mi się generalnie – oprócz tych uwag, które zaznaczyłem – takie pytanie. Czy państwo w jakiś sposób konfrontowali te doświadczenia polskie z doświadczeniami innych krajów? Niekoniecznie Norwegii – aczkolwiek polecałbym.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#PosełPiotrPyzik">Bardzo dziękuję za tę dzisiejszą prezentację, bo od czasu wizyty w Rzeszowie – i tu jeszcze raz ukłony dla kolegi przewodniczącego za to wyjazdowe posiedzenie – ja się bardzo zainteresowałem tą kwestią. Zwłaszcza w relacjach polsko-amerykańskich, bo jestem również w grupie Polska-Stany Zjednoczone. Wczoraj miałem przyjemność spotkać się z panem ambasadorem Stanów Zjednoczonych, który określił jako drugi główny priorytet swojej działalności w Polsce właśnie działalność gospodarczą czy rozwój tej działalności gospodarczej. Więc byłbym również zainteresowany informacjami na ten temat – czy współpraca z takimi rozwiniętymi gospodarkami, typu Stany Zjednoczone, Kanada, też ma jakiś wpływ na państwa uwagi i obserwacje, dotyczące prowadzenia polityki klastrowej w Polsce?</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#PosełPiotrPyzik">Troszeczkę nie rozumiem, ale po podsumowaniu jest to dla mnie czytelne i to jest kwestia tego, że jednak 60 tych podmiotów gwarantuje, powiedzmy, jakąś stabilizację takiego klastra.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#PosełPiotrPyzik">Nie podoba mi się to, nie ukrywam, że polityka klastrowa jest oparta w chwili obecnej na polityce regionalnej. I to nie dlatego, że mam coś przeciwko współpracy ze strukturami regionalnymi. Bo wręcz odwrotnie, to powinna być aktywizacja lokalnych środowisk. Natomiast boję się jednej rzeczy, że może być to jakieś dodatkowe obciążenie. Nie chciałbym być źle zrozumiany, ale może to być dla samorządów np. pewna forma obciążenia finansowego, która nie przyniesie w pewnym rozsądnym przedziale czasu – no nie powiem, że zysku, no ale przynajmniej tego niejako zwrotu. Mówię tu przede wszystkim o miejscach pracy, który to problem jest dzisiaj zdecydowanie najistotniejszy, prawda?</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#PosełPiotrPyzik">I cóż. Ja bym – jeżeli można jeszcze oczywiście – poprosił pierwszy wykres, ten z mapą Polski. Chciałbym zapytać – bo akurat jestem z takiego na tej mapie małego województwa, które się nazywa województwo śląskie – ale wydaje mi się, że tam jest dosyć duży potencjał do polityki klastrowej. I chciałbym zapytać, dlaczego ten wskaźnik tam jest taki malutki, że tak powiem? No i tyle. Jeżeli jeszcze coś, to może później zabiorę głos. Dziękuję jeszcze raz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Dziękuję bardzo. Czy ktoś jeszcze z państwa? Może z zaproszonych gości? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Marek Daszkiewicz, Rada Główna Instytutów Badawczych. Ale ja raczej będę mówił jako koordynator klastra, działającego już od pięciu lat. Więc już niejako z doświadczenia własnego, z autopsji znam wszystkie kłopoty z tym związane.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Otóż, niestety, z przykrością muszę powiedzieć, że dopiero teraz polityka klastrowa, w tym ostatnim dokumencie, otrzymała jakiś właściwy wyraz. Do tej pory to się wszystko odbywało w sposób dosyć dziwny. Bo ja sam ponad rok straciłem, żeby przekonać, że jednak jednostki naukowe mogą być koordynatorami klastrów – bo ktoś sobie wymyślił, że nie mogą. I to jeszcze, co więcej, to przyszło z Europy – taki, prawda, przepis. Więc to świadczy o tym, jaki był poziom rozeznania sytuacji na temat klastrów mniej więcej 5–6 lat temu.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Teraz to się zmieniło, zostało wydanych bardzo wiele książek klastrowych. Ale tutaj wygląda na to, że czasami teoria, która przyszła do nas, przesłoniła nam rzeczywistość. To znaczy, że niepowodzenie – bo, niestety, tak to jest – działania 5.1 polega na tym, że ktoś teoretycznie zaczął stosować dosyć już zaawansowane techniki wspomagania klastrów, podczas gdy trzeba się było zapytać ludzi, którzy tam pracują, którzy są u tego dołu; zejść do podstaw i zapytać się, jak to powinno rzeczywiście być w Polsce. Bo troszeczkę jesteśmy zapóźnieni w stosunku do Europy i te klastry kluczowe, to są odpowiedniki niemieckich Spitzencluster, które były już kilkanaście lat temu wprowadzone w Europie.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">My startowaliśmy praktycznie od zera. Co więcej, podstawą klastra jest w zasadzie kwestia zaufania partnerów, działających w tym obszarze – bo na tym to w końcu polega. Niestety, w Polsce, jak państwo wiedzą, ten poziom zaufania wzajemnego, a zwłaszcza do instytucji, jest bardzo niski. To też jest dużym utrudnieniem. Stąd też na początek trzeba jednak zachęcać i wspierać na tym poziomie najniższym – żeby dochodzić już do klastrów kluczowych czy do kilkudziesięciu, a nawet i kilkuset organizacji, jednoczących klastry. Więc na pewno idziemy w dobrym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Natomiast odnośnie tego, co mówiono na temat organizacji klastrów. Proszę państwa, w Polsce, niestety, prawo od początku nie stworzyło właściwej formuły organizacji non profit, która by działała na zasadzie nieosobowej. Są kraje, gdzie są to stowarzyszenia osobowe, mają podstawę osobową. Z tego instytucje wyłączają się w sposób sztuczny. Nie ma w Polsce prawa, które byłoby dla tego typu działań. Myśmy o to bardzo dawno już wnioskowali, na początku lat 90-tych jeszcze, że tego typu organizacje sieciowe, powiedzmy sobie, non profit, powinny mieć odpowiednią strukturę prawną. Oczywiście, spółki niezarobkowe, można mówić, spółki celowe z zapisem – ale to jest proteza. Dlatego, że cała legenda, która jest związana ze spółkami, mówi wyraźnie, że ten cel, który jest, jest wywołany w sposób sztuczny.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Mamy organizacje pożytku publicznego, ale one są akurat absolutnie niedostosowane do tego typu działalności, jaką są klastry czy nawet jednostki naukowe. Tak, że pierwsza sprawa, to jest sprawa prawna – i moim zdaniem, mimo wszystko, należałoby to rozwiązać. Tu nie można cały czas stosować różnego rodzaju protez takich działań. I to powinno się też zapisać w tym programie pojedynczych klastrów czy innych organizacji sieciowych – organizacji badawczych, które mogą się usieciawiać w pewien sposób, prawda? A ta tendencja jest widoczna w Europie i na świecie wyraźnie. Ta synergia jest związana z tym, że one się jednoczą, łączą się w pewnych wspólnych działaniach. Równocześnie mają swoją osobowość prawną w swoim podstawowym działaniu. To jest bardzo ważna wartość dodana i stwarza tę synergię, którą potem można wykorzystać w tworzeniu już tych wszystkich rzeczywiście nawet takich Spitzencluster’ów.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">To samo dotyczy sytuacji międzynarodowej. Państwo mówią o współpracy międzynarodowej. Współpraca międzynarodowa, niestety, wiąże się z pewnym już poziomem działania i pewnym sposobem zaangażowania. Co więcej, ona jest często bardzo kosztowna – zwłaszcza w początkowym okresie, kiedy się zaczyna jakieś programy. Tak, że my wiemy to dobrze, jako klaster wiemy to dobrze – bo dopiero teraz nawiązujemy już takie kontakty rzeczywiście międzynarodowe. Podpisujemy porozumienie – mamy już porozumienie z francuskim klastrem, podpisujemy porozumienie z niemieckim, z berlińskim klastrem.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Ale jest problem podstawowy. No, z czego to finansować? Ze składek członków? Proszę państwa, to są naprawdę spore koszty i wymaga dłuższego czasu i organizacja, i docieranie się. Nawet ta wzajemna wymiana – nie ma systemu nawet prostego wsparcia tego typu. Jeżeli klaster chce się umiędzynarodowić czy chce nawiązać kontakty, to on musi dać się poznać. Trzeba się, jak to się mówi, obwąchiwać. Trzeba jednak jeździć tu czy tam. Stworzyć wspólne przedsięwzięcia, konferencje. To wymaga czasu. A uwiarygodnienie się na rynku międzynarodowym jest znacznie trudniejsze, niż w kraju. Mieliśmy tego świadomość.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Tak, że te działania powinny mieć odrębne wsparcie i to wsparcie szybkie. To nie jest tak, że aplikujemy, czekamy rok czasu, żeby włączyć nas w program i potem zgodnie z tym programem tam coś działamy. Życie biegnie szybko i trzeba szybko reagować. Więc tego typu działania muszą być jednak tutaj też uwzględnione.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Jeżeli teraz chodzi o benchmarking, to ja uczestniczyłem w tych dwóch benchmarkingach i uczestniczyłem także w europejskich benchmarkingach. Wiem, jak to wygląda i co za tym stoi. Niemniej miejmy świadomość tego, że to, co jest w tym benchmarkingu, dotyczy pewnej grupy wybranych klastrów, na ogół już dobrze zorganizowanych w większości, mających reprezentację. A w Polsce jest bardzo dużo klastrów, które działają w sposób czasami dziwny. Ja znam klastry-wydmuszki, które powstały, które w zasadzie chyba nie mają wśród członków przedsiębiorców – a są nawet w projektach międzynarodowych. Tak, że to wszystko jest nieuporządkowane.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Na całe szczęście w tej chwili ta sprawa zaczęła się trochę klarować. I już powstał Związek Pracodawców Klastry Polskie. Nie wiem, czy państwo już się zetknęli z tą organizacją, która stawia sobie za zadanie jednoczenie klastrów. A co więcej – chce, żeby stworzyć możliwość reprezentacji. Bo de facto Polska, jako jeden z nielicznych krajów w Europie, nie miała swojej narodowej reprezentacji klastrów w odniesieniu do Europy, do Unii Europejskiej. A w większości krajów tego typu organizacje działają.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">To najbardziej wyszło na jaw, kiedy podczas polskiej prezydencji była duża konferencja klastrowa w Warszawie – właśnie tych wszystkich reprezentacji. I okazało się raptem, że wszystkie te kraje mają takie reprezentacje, a Polska nie ma. Co jest niewątpliwie jednak pewnym defektem, jako że współpraca w ramach europejskich jest ważna – a klastry w ramach europejskich są bardzo poważane jako jeden z istotnych instrumentów prowadzenia i polityki, i polityki przemysłowej, a nawet i częściowo polityki badawczej. Tak, że w tym kontekście należałoby tę sprawę rozwiązać również wewnątrz kraju.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">To, że to w tej chwili się zmienia – bo rzeczywiście ten program rozwoju klastrów jest już bardziej dojrzały i na pewno idzie we właściwym kierunku – niemniej jest parę drobnych elementów: kwestia organizacji, kwestia wsparcia pierwszego kroku. Nie trzeba nawet tworzenia dużych programów, a wspierania często tych bardzo małych. W większości znanych mi krajów – a akurat współpracowałem z wieloma krajami europejskimi, szczególnie że jesteśmy w sieciach europejskich klastrów – to się spotykają ludzie i wymieniają informacje. Wiemy, jak to wszystko funkcjonuje i działa. Jednak ten pierwszy okres wymaga wyraźnego wsparcia administracyjnego. A my, mówmy sobie szczerze, jesteśmy w pierwszym okresie. Naprawdę, wierzcie mi państwo, nawet w tych krajach dobrze zorganizowanych, jak Niemcy, jak Szwecja, jak Francja – też tego typu system działa. Zresztą we Francji działa to bardzo mocno do tej pory.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Tak, że trzeba to zrobić i trzeba do tego zachęcać. To nie jest to, że oni się skrzykną sami i szybko polecą. Nie. Ludzi u nas, niestety, trzeba uczyć, trzeba przygotowywać i trzeba zachęcać do tego typu działań, bo one ani nie są powszechne, ani znowu takie bardzo entuzjastyczne, szczególnie jeżeli chodzi o przedsiębiorców. Przedsiębiorcy mają tyle własnych kłopotów z bieżącą działalnością, że mówienie im o klastrach, to tak jak bajeczkę o żelaznym wilku. I trzeba ich bardzo mocno zachęcać do tego, żeby się zjednoczyli, chociaż po pewnym czasie dostrzegają potrzebę tego typu działań i widzą efekty wspólnych przedsięwzięć.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Tak, że to wszystko powinno już być w tej chwili, mam nadzieję, zorganizowane bardziej systematycznie i bardziej systemowo. I ja się cieszę, że PARP będzie koordynatorem tego wszystkiego, ale chciałbym równocześnie, żeby skala projektów, które będą realizowane, tych małych i tych dużych, była znacznie większa. Bo czasami chodzi o zwykłe drobne rzeczy, które są już wsparciem – więc nie róbmy z tego tych bardzo dużych.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Natomiast bardzo ważną rzeczą i do tej pory nierozpoznaną w Polsce jest kwestia właśnie wchodzenia w badania klastrów. Tu są dyskusje, w Europie była nawet duża dyskusja na ten temat. Model francuski, model niemiecki – jeżeli chodzi o realizację badań poprzez klastry. Niemniej wydaje się, że tak czy inaczej tego typu działania, czyli prowadzenie badań w pewnych dziedzinach z udziałem klastrów jako partnerów całościowych – wydaje się jak najbardziej celowe, jako że tam nauka jest najbardziej bliska przedsiębiorcom. Bo oni są jakby w jednej organizacji, w jednej sieci – i stykają się bezpośrednio, i mają do siebie większe zaufanie.</u>
          <u xml:id="u-14.16" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Tak, że przy tej nowej perspektywie finansowej – i zwłaszcza w kontekście inteligentnych specjalizacji – klastry będą tutaj bardzo ważne. Zresztą to jest w dokumentach europejskich i samo przez się narzuca, że specjalizacja musi być związana z jakąś organizacją sieciową, z jakimś takim centrum, które mogłoby prowadzić tego typu prace w ramach regionów. A mówimy już w tej chwili również o specjalizacji polskiej. To się może przełożyć na platformę, ale niemniej klastry, jako ten najniższy poziom organizacyjny – zawsze te kluczowe klastry powinny być też tutaj uwzględniane.</u>
          <u xml:id="u-14.17" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Z przykrością muszę stwierdzić, że polityka klastrowa, regionalna polityka klastrowa, jak zresztą państwo sami stwierdzili, jest bardzo różnorodna. To znaczy w niektórych regionach w ogóle jej nie ma, a w innych jest w miarę zadowalająca. I pewna standaryzacja tej polityki na pewno by się przydała. Ja akurat działam na Mazowszu, niestety – a muszę powiedzieć „niestety”, bo właśnie Mazowsze jest, jeśli chodzi o politykę klastrową, dosyć zapóźnione. Niestety, Mazowsze chyba żadnego projektu w ramach strukturalnych funduszy regionalnych dla klastrów – takiego projektu, który byłby użyteczny i gotowy do wzięcia – nie zrealizowało.</u>
          <u xml:id="u-14.18" who="#SekretarzRadyGłównejInstytutówBadawczychMarekDaszkiewicz">Tak, że podsumowując, cieszymy się chyba – jako „ci od strony klastrów” – że powstaje jakaś spójna polityka klastrowa. Mam nadzieję, że to już będzie jakiś dokument rządowy i będzie mieć przełożenie również na regiony – żeby można było uzyskać wsparcie i na działanie na tym najwyższym poziomie, i tym właściwym dla klastrów mniejszych czy regionalnych. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Dziękuję bardzo. Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Nie widzę. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Podejmę próbę odpowiedzi na te kwestie może bardziej techniczne. I jeszcze tutaj pani prezes coś doda.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Pierwsza kwestia dotyczyła innych form współpracy. To były te przypadki, gdy klastry po prostu miały podpisaną jakąś umowę. Więc nie kwalifikowało się to ani jako stowarzyszenie, ani jako fundacja, ani spółka. Po prostu inna forma współpracy – niesformalizowana. I tutaj znalazły się te klastry.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Jeżeli chodzi o liczebność klastrów w dwóch badaniach. To jest kwestia – przepraszam za uproszczenia – ale z jednej strony chcieć, a z drugiej strony móc. Po pierwsze myśmy zapraszali do badania, ale nie wszystkie zaproszone klastry wyraziły zgodę na uczestniczenie w badaniu. Szanowaliśmy te decyzje, dlatego że klaster to po pierwsze jest zaangażowanie, to jest czas, ale trzeba też już mieć w tym klastrze rozeznanie – koordynator musi wiedzieć, co w klastrze piszczy. Jeżeli tego nie wie, to jest zrozumiałe, że trudno mu przystąpić do badania.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Inną kwestią jest to, że jeżeli w 2010 r. zakwalifikowaliśmy 47 klastrów, to w kilku przypadkach mieliśmy wątpliwości, ale rozstrzygnęliśmy je na korzyść klastra, tzn. włączyliśmy te klastry do badania. Skutek był taki, że końcowe wnioski były nieco zaburzone poprzez włączenie podmiotów, które nie były jeszcze gotowe do poddania się badaniu. W związku z tym w 2012 r. nie naciskaliśmy, nie chcieliśmy na siłę robić dużej populacji, skierowanej do badania. Mam nadzieję, że to w jakiś sposób wyjaśnia te różnice.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Natomiast pan poseł zwrócił tutaj uwagę na ważną rzecz, którą my też dostrzegamy – to jest kwestia przeżywalności klastrów. Nie ukrywamy, że nie identyfikujemy, by ktoś prowadził takie badania. My rozważamy taką możliwość, bo widzimy coraz bardziej, że to jest ważna kwestia. Ale jest to też element, który wpisuje się w to, o czym mówiliśmy, gdy ostatnio PARP gościł u państwa; potrzebne jest takie miejsce, gdzie będzie prowadzony systematyczny monitoring – czy to rozwoju klastrów w Polsce, czy to instytucji otoczenia biznesu. PARP ma do tego i predyspozycje, i wiedzę, i doświadczenia – i też te dobre relacje z grupą docelową, co jest nie bez znaczenia w tego typu działaniach.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Kolejna rzecz to była kwestia z jednej strony internacjonalizacji, a z drugiej strony – cech interpersonalnych koordynatora. Tutaj pan zwrócił uwagę na bardzo ważną rzecz. Dlatego z takim uporem grupa podkreślała w raporcie, że nie możemy zapominać o wspieraniu finansowym koordynatorów. Koordynatorzy na Zachodzie to są osoby, to są menedżerowie, którzy – mówiąc wprost – tym żyją. To jest ich zawód – są menedżerami klastra od rana do wieczora, a to, co robią, robią na rzecz klastra w tym znaczeniu biznesowym. Szukają kooperantów, szukają tych źródeł – może właśnie wspólne zakupy, może wspólne sieci dystrybucji itd., itd. I tego jeszcze brakuje wielu polskim koordynatorom.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Wspomniał pan o Dolinie Lotniczej. Mieliście państwo okazję poznać pana prezesa Marka Dareckiego. To jest nie tylko świetny ekspert, człowiek z doświadczeniem, ale to jest charyzmatyczny przywódca, to jest charyzmatyczny lider. I takie cechy muszą charakteryzować koordynatora klastra.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">A jeżeli jeszcze mówimy o tym, że te klastry powinny działać w wymiarze międzynarodowym, więc to nie jest tylko udział w projektach międzynarodowych, ale również prowadzenie biznesu na arenie międzynarodowej. Przecież klaster to wspólne produkty, to wspólna marka itd., itd. I to oznacza, że ten koordynator musi mieć zaplecze powodujące, że klaster ma chociażby stronę w języku obcym. Jeżeli zadzwoni ktoś z zagranicy, to będzie tam osoba, która podniesie słuchawkę, odpowie na zapytanie, zorganizuje spotkanie. Czy też na targach międzynarodowych będą zapewnione podstawowe elementy, które są niezbędne, jeżeli mówimy o wymiarze międzynarodowym. I to jest też rzecz, na którą bardzo chcemy zwrócić uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełPiotrPyzik">Przepraszam, że wchodzę w zdanie. To jest też kwestia współpracy, kompetencji…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Też.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełPiotrPyzik">Są konkurencyjne firmy…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#SekretarzKomisjiwBiurzeKomisjiSejmowychEwaGast">Panie pośle. Do mikrofonu prosimy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełPiotrPyzik">Kwestia współpracy pomiędzy firmami czy bytami – konkurującymi na rynku normalnie w zakresie kompetencji – jest niezwykle istotna. Uważam, że to jest cecha główna w ogóle czegoś, co się nazywa klaster. I chodzi mi właśnie o to, że rozwiązania prawne w naszym kraju nie idą w takim kierunku, żeby taki stan rzeczy miał miejsce. Tylko tyle. Dziękuję i przepraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Bardzo dziękuję za dodatkowe informacje. Natomiast pan jeszcze wspomniał o kwestii, jak to jest z tą osobowością prawną klastrów w Polsce, a jakie są rozwiązania zagraniczne. My znamy te rozwiązania zagraniczne – chociażby poprzez to, że ci eksperci byli zapraszani do udziału w pracach grupy i oni poprzez ten udział pokazywali, jak to się dzieje w ich krajach.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Z drugiej strony PARP jest bardzo aktywnym uczestnikiem wielu projektów międzynarodowych, jak chociażby, wspomniany przez pana doktora Daszkiewicza, projekt NGP Excellent, w którym także polską politykę klastrową poddaliśmy benchmarkingowi, poddaliśmy badaniu. I nie mamy dzisiaj żadnych wątpliwości, że te proste porównania nie są możliwe. Dlatego, że w przywołanej Norwegii czy też Finlandii de facto nie funkcjonują klastry w takim rozumieniu, jak w Polsce. Czyli że są to stowarzyszenia. Pan słusznie powiedział, że są to sieci, jest to networking i tak faktycznie się to dzieje.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">I też warto zauważyć, że praktycznie każdy kraj ma swoją specyfikę, stąd nie ma też możliwości prostego przeniesienia rozwiązań, konkretnych rozwiązań zagranicznych na nasz grunt, do polskiej rzeczywistości. Rekomendacje grupy i w ogóle prace grupy próbowały pozbierać te najlepsze „kawałki” i z tego uszyć politykę klastrową na miarę możliwości i na potrzeby Polski.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Wspomniał pan też, jeśli dobrze zrozumiałam, o pewnym zagrożeniu czy też obawach, jakie właśnie mogą rodzić klastry w sferze polityki regionalnej i w postawie władz regionu. Po pierwsze i badania, i analiza przykładów, keys’ów pokazuje, że klaster to jest wiele korzyści dla regionu. I znowu pozwolę sobie odwołać się do Doliny Lotniczej i zapewne prezes Darecki opowiadał, że w którymś momencie to on stał się partnerem dla władz lokalnych, uniwersytetu czy dla władz regionu, jeżeli chodzi o kwestię edukacji. To klaster Dolina Lotnicza przyszedł i powiedział: za nami stoi ogromny potencjał, ogromne potrzeby – proszę nam szkolić specjalistów w takiej i takiej dziedzinie. To jest, wydaje mi się, rzecz wymarzona dla uczelni, które szukają swojego miejsca, szukają jakiejś przewagi i jednocześnie chcą i mogą być bardzo pożyteczne dla otoczenia regionalnego.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Inna kwestia, związana z korzyścią z funkcjonowania klastrów w regionie – znowu Dolina Lotnicza. Proszę zwrócić uwagę, jaka to jest ogromna promocja regionu. W ślad za tym, na tyle na ile się w tej chwili orientujemy, z tego będzie zbudowana inteligentna specjalizacja regionu, przewaga konkurencyjna regionu. Jest wiele tych drobnych rzeczy. Jeżeli samorząd regionalny to dobrze rozegra, dobrze uwzględni w swojej polityce – to naprawdę klastry w regionie mogą przynieść wiele dobrego dla samego regionu.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">I jeszcze rzecz Śląska. To znowu taki drobiazg. Ta mapa pokazuje liczbę klastrów, które mogły i chciały wziąć udział w badaniu. Natomiast zgadzamy się z panem, że w regionach identyfikujemy więcej klastrów – albo organizacji klastropodobnych – i z pewnością ten szerszy wymiar klastrów pokazuje nasza mapa, którą mamy na Portalu Innowacji. Natomiast na tej mapie pokazujemy po pierwsze naszych beneficjentów, a po drugie te klastry, które wzięły udział w badaniu.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Również są tu te klastry, które wzięły udział w naszym projekcie promocyjnym, którego wynikiem jest chociażby przygotowany katalog najciekawszych klastrów w Polsce. Katalog przygotowaliśmy w pięciu wersjach językowych. Oddaliśmy ten katalog po pierwsze klastrom, by wzmocnić ich kompetencje – powiedzmy te międzynarodowe. Również zrobiliśmy wszystko, co w naszej mocy, aby te katalogi rozesłać szeroko po świecie i by w ten sposób promować te najciekawsze klastry w Polsce. Także ta mapa jest otwarta dla klastrów, które się dopiero zawiązały. Dostajemy średnio po kilka maili – na tydzień, na miesiąc, to różnie jest – gdzie klastry same mówią: „zawiązaliśmy się, powstaliśmy, zgłaszamy PARP-owi, że jesteśmy, proszę nas umieścić na mapie”. I oczywiście czynimy to z wielką przyjemnością.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełPiotrPyzik">Mam jeszcze jedno…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#SekretarzKomisjiEwaGast">Panie pośle, proszę do mikrofonu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełPiotrPyzik">Mam jeszcze jedno pytanie. Mianowicie o strefy ekonomiczne i klastry w skali kraju. Jak to wygląda?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">To pewnie Ministerstwo Gospodarki by więcej powiedziało na ten temat. Pojawił się taki pomysł, by wykorzystać naturalny potencjał, jaki jest zgromadzony w specjalnych strefach ekonomicznych i uważamy, że jest to rzecz absolutnie do rozważenia. Widzimy też wiele ruchów, już oddolnych, gdzie zarządy stref ekonomicznych bardzo interesują się tematyką klastrów. Niejednokrotnie mieliśmy przyjemność zaopatrzyć te osoby, te instytucje w takie małe biblioteczki wiedzy o klastrach. I oni też szukają dla siebie nowych funkcji, nowych szans.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Natomiast nie jest to takie proste, dlatego że strefa ma pewne cele statutowe i one nie zawsze są zbieżne z ideą klastra, ale myślę, że to jest kwestia pewnego dostosowania się czy elastyczności. Też przejawem tego zainteresowania z jednej strony, a z drugiej strony uznania, że głos stref ekonomicznych jest ważny, był aktywny udział pana prezesa Piotra Wojaczka, który reprezentował – to się nazywa bodajże Konferencja Specjalnych Stref Ekonomicznych – i jego głos był też ważnym głosem w pracach grupy klastrowej.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Tutaj jeszcze koledzy mi podpowiadają, że wśród beneficjentów działania 5.1 w ramach przedostatniego bodajże naboru znalazła się Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna. To dowodzi, że można.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Dobrze. Dziękuję bardzo. Czy są może jakieś pytania uzupełniające od państwa parlamentarzystów? A od zaproszonych gości? Nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Ja też chcę powiedzieć, że rzeczywiście współpraca, kiedy myśmy jako Komisja pojechali na Podkarpacie – właśnie w sprawie Doliny Lotniczej – bardzo nam się podobała. Praktycznie bardzo ciekawe, wyjazdowe posiedzenie Komisji: uniwersytet dziecięcy, 16 szkół zawodowych, później Politechnika Rzeszowska; ta współpraca w sprawie edukacji i właśnie te kierunki, które najbardziej będą w przyszłości potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Ale jeszcze mam do pani pytanie – bo załóżmy jaki jest problem w niektórych regionach, województwach, że rzeczywiście tak bardzo słabo to się rozwija? Albo nie zrozumiałem, bo może niektóre klastry nie są uwidocznione na tej mapie, na tych wskaźnikach. Być może tak jest. Ale nie widziałem i dlatego nie wiem, czy to będzie zależało od koordynatorów – takich bardziej operatywnych, którzy sobie lepiej poradzą z tą problematyką? Czy też firmy, przedsiębiorstwa podobnej branży muszą się jak gdyby przede wszystkim tutaj bardziej, że tak powiem, zrzeszyć? Dzisiaj to już chyba na innych zasadach – może będzie łatwiej, prawda? Gdyby można było, to proszę o jeszcze jedno zdanie na ten temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Dotknął pan przewodniczący ważkiej kwestii, tzn. jak silny wpływ ma to, co władze regionu proponują, co oferują na rzecz rozwoju klastrów w kontekście tego oddolnego impetu. I tak, jak już wspomniałam wcześniej, nasze obserwacje i analizy pokazują, że w jednych regionach bardzo długo zwlekano w ogóle ze zdefiniowaniem jakichś programów na rzecz rozwoju klastrów. Były też takie przypadki, gdzie region bardzo dosłownie zapożyczył kryteria z działania 5.1, którym PARP zarządza, nie uwzględniając tej specyfiki – nie wiem, skali, potencjału, potrzeb – klastra lokalnego, regionalnego. Wiemy też, że kilka regionów dopiero teraz uruchamia pewne formy wsparcia.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">I teraz – jeżeli nawet jest ta oddolna wola, jeżeli jest wola współpracy, no to tym pierwszym czynnikiem sukcesu jest właśnie lider, który zbierze kilka firm, jednostkę naukową, jakiś park. Rozmawiają – co możemy zrobić razem? Czy mamy coś do zaoferowania? Czy są jakieś wspólne obszary działalności? Jak możemy rozpocząć tę działalność? Z czego będziemy to finansować? Z czego będziemy finansować biuro koordynatora, jego delegacje, jego zaangażowanie? I teraz, jeżeli nie ma na wyciągnięcie ręki tego wsparcia na poziomie lokalnym, regionalnym – to jeśli ta wola jest na tyle silna, wtedy ten klaster przetrzyma i poczeka na następną okazję. I chciałam potwierdzić, że spotkaliśmy takie klastry jeżdżąc po regionach, których koordynator powiedział tak: świadomie i dobrowolnie postanowiliśmy, że przez 2 lata musimy wytrzymać bez wsparcia publicznego. Bo to nas scementuje. Jeżeli przetrzymamy przez 2 lata, będziemy dalej istnieć, to wtedy, jeżeli nadarzy się okazja, to wystartujemy, złożymy projekt.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Czyli podsumowując: z jednej strony oczywiście ta oddolna wola, ta aktywność, która się spotyka z silnym, charyzmatycznym liderem. Do tego – odpowiednio skrojone wsparcie, zaserwowane w odpowiednim momencie. I myślę, że to jest jakiś uproszony przepis na sukces.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Na pewno tak. Dziękuję bardzo. Czy ktoś jeszcze z państwa? Bardzo proszę. Pani prosi o głos. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#ZastępcakierownikaDziałuKoordynacjiStudiówiAnalizNCBiRMałgorzataSkibskaZielińska">Małgorzata Skibska-Zielińska, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Chciałam zapytać PARP, czy macie państwo już jakiś przybliżony harmonogram planowanych działań? Bo słyszeliśmy – i oczywiście raporty to potwierdzają – że spodziewana jest koordynacja różnych instytucji, które dysponują środkami publicznymi. I że jest brany pod uwagę i poziom regionalny, i poziom krajowy. I bardzo ważna rola pewnego zespołu oceniającego i wybierającego klastry. Jeśli można – kilka słów na temat przybliżonego harmonogramu prac i pewnych działań operacyjnych, jeśli one są już podjęte.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">To ja tak może dopytam, skoro jest dyskusja. Jaki w szczególności – bo o części różnych propozycji żeśmy usłyszeli, jeśli chodzi o nową perspektywę finansową – jaki PARP będzie kładł tutaj jakby nacisk? Jakie będzie dawał wskazówki dla regionów, aby rozwinąć klastry właśnie w regionach słabiej rozwiniętych? Albo aby tam, gdzie klastry funkcjonują bardzo dobrze – jeszcze je wzmocnić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PrezesPARPBożenaLublińskaKasprzak">Dziękuję. To ja może spróbuję odpowiedzieć na to pytanie. Jeśli chodzi o harmonogram tych działań – jak rozumiem, zawartych w rekomendacjach grupy klastrowej – to część z tych rekomendacji została już umieszczona w dwóch dokumentach programowych, które są przygotowywane. Czyli jest to „Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki” i „Program rozwoju przedsiębiorstw” – staramy się tutaj współpracować z Ministerstwem Gospodarki. Te programy, jeśli w kontekście finansowym zostaną przełożone na programy operacyjne – to głównie, tak jak zresztą w ostatnich latach, ciężar finansowania polityki klastrowej będzie leżał po stronie środków europejskich. Tak naprawdę niewielkie środki – a były również takie środki krajowe, z budżetu krajowego – były również przeznaczane na wspieranie klastrów. Ale rzeczywiście ciężar leży po stronie środków europejskich i w przyszłej perspektywie – również.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PrezesPARPBożenaLublińskaKasprzak">Więc ten harmonogram będzie zależał od pracy nad programami operacyjnymi, w których ustali się to w ramach dyskusji nad instrumentami i podziałem środków pomiędzy regionami i centralą oraz właśnie nad instrumentami, jakie będą realizowane na poziomie regionalnym i centralnym. Dzisiaj, tuż przed posiedzeniem Komisji, miał miejsce początek takiej dyskusji w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego – właśnie z udziałem regionów i instytucji centralnych. I to wszystko jeszcze musi być przedyskutowane, i od tego jest uzależniony dalszy harmonogram wdrażania już konkretnych działań, zaplanowanych czy rekomendowanych tak naprawdę w tym dokumencie, który jest wynikiem prac grupy roboczej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Pozwolę sobie jeszcze uzupełnić tym przypomnieniem o projekcie „Standardy dobrego zarządzania klastrem”. Jest to nasza propozycja na ten tzw. międzyczas. To znaczy klastry nie są zostawione same sobie. Wypracowanie tych standardów i ich wdrożenie w klastrach -wierzymy w to, że one też będą przygotowywać koordynatora do coraz lepszego, profesjonalnego zarządzania klastrem. I myślę, że to się bardzo przyda w tym momencie, kiedy będziemy gotowi z procesem wyłaniania klastrów kluczowych.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">I oczywiście standardy – zresztą takie są wymogi programu – te standardy będą udostępnione. Zresztą będzie nałożony na nas obowiązek, by je włączyć do ogólnego nurtu. Widzimy też duże szanse i możliwości w tym, by te standardy – jako pewne narzędzia, rozwiązania – były wykorzystywane nie tylko przez tzw. policymaker’ów, ale również przez chociażby sfery edukacji, przez firmy szkoleniowo-doradcze.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">Wyobrażamy sobie, że te standardy dobrego zarządzania klastrem mogą wejść do programu niektórych uczelni. My wiemy, że w tej chwili bodajże chyba w Rzeszowie i na Śląsku uczelnie mają takie perełki, tzn. prowadzą właśnie zajęcia z tematu: jak dobrze zarządzać klastrem, co to jest klaster. Marzy nam się, żeby było to zjawisko powszechne i jeżeli przygotujemy te standardy, to jest duża szansa, że wszyscy będziemy mówić tym wspólnym językiem. I pragnę zwrócić uwagę, że o tym m.in. mówiła jedna z zasad czy też rekomendacji grupy – by robić wszystko, by doprowadzić do wystandaryzowanego wsparcia i rozwoju koordynatorów klastra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#ZastępcakierownikadziałuNCBiRMałgorzataSkibskaZielińska">Przepraszam. Czy mogę zapytać tylko o ten wątek? Czy to będzie program wewnętrzny PARP-u, czy będzie realizowany przez jakichś doradców?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">To jest projekt systemowy w trybie projektu innowacyjnego. To jest projekt upowszechniający, testujący. Pod koniec grudnia otrzymaliśmy informację, że został zatwierdzony w ramach planu działania. Więc w planie działania do Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na 2013 r. znajdziecie państwo szerszy opis tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuPARPJoannaPodgórska">I też pragnę zwrócić państwa uwagę na bliźniaczy projekt – bliźniaczy pod względem nazwy, przebiegu i celu – tzn. „Standardy dobrego zarządzania w instytucjach otoczenia biznesu w Polsce”. Tam też chcemy się pochylić nad profesjonalizacją prowadzenia parku technologicznego, inkubatora i centrum transferu technologii. W tej chwili jesteśmy na etapie pracy nad wnioskiem projektowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Dziękuję bardzo. Czy ktoś z państwa jeszcze chce zabrać głos? Nie? Dziękuję bardzo. Myślę, że na pewno na każde pytanie została przedstawiona przez panie wyczerpująca odpowiedź. Dziękuję bardzo za tę tak rzeczową dyskusję. Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PrzewodniczącyposełMieczysławGolba">Stwierdzam, że porządek dzienny został wyczerpany. Zamykam posiedzenie Komisji. Dziękuję państwu bardzo za uwagę.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>