text_structure.xml 56.7 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Otwieram posiedzenie Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Witam posłów i zaproszonych gości. Serdecznie witam przedstawicieli stowarzyszeń i organizacji mniejszości narodowych, którzy przyjęli zaproszenie na dzisiejsze posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Stwierdzam kworum.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Porządek dzienny został państwu dostarczony na piśmie. Czy ktoś z państwa posłów ma uwagi do proponowanego porządku obrad? Nie ma uwag, zatem stwierdzam, że porządek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Proszę ministra Tomasza Mertę o wprowadzenie do dyskusji. Chciałbym państwa poinformować, że na posiedzeniu prezydium Komisji toczyła się dyskusja, czy mamy dziś rozpatrywać wyłącznie kwestię wspierania ochrony materialnego dziedzictwa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, czy też mamy się również zajmować nauczaniem historii i kultury mniejszości narodowych i etnicznych w programach szkolnych.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Ostatecznie stwierdziliśmy, że łatwiej będzie się nam wypowiedzieć, a dyskusja będzie dłuższa i bogatsza, jeśli dziś zajmiemy się tylko jednym z tych dwóch zagadnień, natomiast nad drugim będziemy dyskutować w dniu jutrzejszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Postaram się mówić krótko. Rozumiem, że posłowie otrzymali materiał przygotowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W przeszłości w resorcie kultury znajdował się departament, który zajmował się mniejszościami narodowymi. Potem w wyniku zmiany ustrojowej ta tematyka znalazła się w gestii innego resoru – Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Niemniej minister kultury i dziedzictwa narodowego w ramach swoich zadań w dalszym ciągu wspiera zarówno aktywność kulturalną mniejszości, przedsięwzięcia kulturalne i edukacyjne w ramach programów operacyjnych „Promocja twórczości”, „Edukacja kulturalna” i „Upowszechnianie kultury”, jak i dziedzictwo materialne mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Moglibyśmy próbować prowadzić jakąś klasyfikację tego, w jakim kontekście mówimy o mniejszościach. Postaram się odnieść przede wszystkim do mniejszości, które mają swoje wyznaniowe oblicze. Z punktu widzenia zabytków ma to znaczenie kluczowe, gdyż ma swoje konsekwencje architektoniczne.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Minister kultury i dziedzictwa narodowego, dotując różnego rodzaju prace przy zabytkach – konserwacje, rewitalizacje, jako pierwsze swoje kryterium stawia wartość historyczną i artystyczną zabytków, a także stan zachowania. Obiekty, które znajdują się w stanie wymagającym natychmiastowej interwencji, powinny otrzymywać pomoc publiczną w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Dane, które za chwilę przedstawię, zostały zestawione post factum. Staraliśmy się określić, ile pieniędzy jest przekazywanych na poszczególne typy zabytków, natomiast w procesie rozpatrywania wniosków kluczowe są kryteria, które wymieniłem przed chwilą – wartość historyczna i artystyczna oraz stan zachowania.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">W latach 2001–2005 na prace konserwatorskie i roboty budowlane przy 33 zabytkach należących do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego wydatkowano z budżetu ministra kultury kwotę ponad 3,5 mln zł. Nie są to wszystkie kwoty, które rząd polski przeznaczył na ochronę dziedzictwa. Podobną kwotę – około 3,275 mln zł wydatkowano z budżetu wojewodów na konserwację zabytków ruchomych stanowiących wyposażenie cerkwi.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Jeśli chodzi o rok 2007, jeszcze nie mamy podpisanych przez ministra Kazimierza Ujazdowskiego rozstrzygnięć dotyczących pierwszego naboru wniosków. Możemy się odnieść do 2006 r. W ubiegłym roku dotacje ministra kultury i dziedzictwa narodowego dla 10 cerkwi prawosławnych wyniosły prawie 3,5 mln zł, a więc tyle samo, co w całym okresie 2001–2005.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">W zeszłym roku minister kultury rozpoczął realizację pierwszego etapu ochronnego zabezpieczeń przeciwpożarowych dla drewnianych obiektów sakralnych. W ramach zeszłorocznego naboru tego rodzaju instalacja została wykonana także w cerkwi prawosławnej w Turzańsku.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Za każdym razem definiowany jest typ zadania, to znaczy ochrona zabytków szczególnie zagrożonych pożarem. Próbujemy zidentyfikować zabytki, które są najcenniejsze. Istnieje plan kilkuletni, dotyczący systematycznego wyposażania tych obiektów w instalacje przeciwpożarowe, a w przypadku obiektów najcenniejszych w instalacje samogaszące, czyli tzw. mgłę wodną, która pozwala na stłumienie pożaru w zarodku, a nie tylko na zaalarmowanie straży pożarnej.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Szczególną rolę odgrywa nie tylko Generalny Konserwator Zabytków działający w imieniu ministra kultury i dziedzictwa narodowego, ale także wojewódzcy konserwatorzy zabytków. Istotna jest aktywność podkarpackiego wojewódzkiego konserwatora zabytków. Gros środków, które są w jego dyspozycji, przeznaczanych jest na ratowanie zabytków cerkiewnych.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Konserwator podkarpacki współpracuje ze swoimi odpowiednikami z Ukrainy i Słowacji w celu realizacji transgranicznego projektu rewaloryzacji zabytków cerkiewnych rejonu bieszczadzkiego. Intencją tego projektu jest nie tylko próba ochrony i rewaloryzacji zabytków, ale także wpisanie cerkwi z rejonu pogranicza na listę światowego dziedzictwa UNESCO.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Podlaski wojewódzki konserwator zabytków podejmuje aktywne działania dotyczące kontroli stanu zabezpieczeń cerkwi i kaplic, co jest szczególnie istotne, zważywszy na fakt, że niektóre z tych obiektów do tej pory pozostają obiektami zamkniętymi i w dalszym ciągu nie mają gospodarza, który aktywnie by je chronił. Występują zatem bardzo poważne zagrożenia pożarowe. Ponadto ponosimy straty spowodowane kradzieżami wyposażenia cerkiewnego.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">W zeszłym roku przeżyliśmy sprawę pożaru cerkwi w Komańczy. Początkowo otrzymaliśmy informację, że obiekt spłonął doszczętnie. W związku z tym, zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, było niemożliwe dofinansowanie prac przy odbudowie tego obiektu. Ustawa dość jasno wskazuje, że pieniądze służą konserwacji bądź rewitalizacji obiektów zabytkowych, natomiast nie ma możliwości całkowitego odtworzenia obiektu.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Szczęśliwie okazało się, że cerkiew była częścią większych zabudowań. W związku z tym nowy wniosek, który został złożony w 2007 r., został rozpatrzony przez ekspertów pozytywnie. W ten sposób będziemy mogli wspomóc odbudowę cerkwi w Komańczy.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Kolejną kategorię stanowią zabytki związane z protestantyzmem. Najliczniejszym odłamem tego wyznania jest Kościół Ewangelicko-Augsburski. W latach 2001–2005 wydatki na konserwację zabytków należących do tego Kościoła wyniosły około 1,7 mln zł, natomiast w 2006 r. z budżetu ministra kultury przekazano na prace rewitalizacyjne i konserwatorskie 870 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Z naszego punktu widzenia podstawą jest wartość i stan zachowania zabytków, więc te kwoty nie oddają poziomu zaangażowania ministra kultury. Najistotniejsza jest intencja chronienia tego, co najcenniejsze i ratowania tego, co potrzebuje natychmiastowej ochrony.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Chciałbym powiedzieć kilka zdań na temat rzeczywistych problemów, z którymi obecnie się zmagamy. Podstawowe problemy, którym musimy sprostać w najbliższym czasie, dotyczą drewnianych obiektów cerkiewnych. Nie są one w żaden sposób wykorzystywane do celów religijnych ani też nie uległy przekształceniu w obiekty muzealne, zatem można obawiać się o ich los w najbliższej przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Drugą kategorią obiektów, które są w szczególnie złym stanie i wymagają naszych działań, są cmentarze żydowskie. Mają one różną wartość zabytkową, ale w tym obszarze jesteśmy najdalej od stanu zadowalającego.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Co w związku z tym można uczynić? Mecenat ministra kultury w odniesieniu do zabytków jest mecenatem dość pasywnym, nie w tym sensie, że minister nie podejmuje działań, aby troszczyć się o zabytki, bo to oczywiście czyni, ale przede wszystkim stara się zmaksymalizować kwotę, którą dysponuje minister kultury i generalny konserwator zabytków, a która jest przeznaczana na różnego rodzaju prace konserwatorskie i rewitalizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Jest w tym sensie pasywny, że to nie minister prowadzi bezpośrednie prace przy zabytkach, ale prowadzi konkurs różnego rodzajów wniosków, inicjatyw, projektów rewitalizacji i konserwacji. Minister stara się spośród zgłoszonych projektów wybrać te, które są najcenniejsze, które odnoszą się do obiektów szczególnej rangi bądź wymagających natychmiastowego działania.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Minister kultury koncentruje się na odpowiedziach na inicjatywy, które się pojawiają w ramach istniejących w resorcie kultury programów operacyjnych. Należy wskazać, że w roku 2007 szczególnie ważne z punktu widzenia dziś omawianej problematyki są dwa priorytety. Oba znajdują się w programie „Dziedzictwo kulturowe”. Pierwszy priorytet to konserwacja i restauracja zabytków wpisanych do rejestru.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Nie możemy jeszcze przedstawić wyników pierwszego naboru, który odbył się 10 stycznia br., ponieważ komisja oceniająca wnioski zakończyła swoje prace zaledwie dwa dni temu i dopiero przedstawiła rekomendacje ministrowi kultury. Pan minister podejmie decyzję w kwestii poszczególnych dotacji.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Było wielkie zainteresowanie tym programem. Warto zachęcać potencjalnych beneficjentów, którzy są gospodarzami obiektów zabytków, żeby przygotowali takie wnioski w kolejnym terminie. Kolejny termin składania wniosków upływa 10 kwietnia 2007 r. To jest rzecz niezmiernie ważna. Minister kultury nie działa sam, ale reaguje na aktywność właścicieli zabytków, stowarzyszeń bądź grup zainteresowanych poszczególnymi zabytkami.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Drugi priorytet realizowany w tym samym programie operacyjnym to konserwacja zabytkowych cmentarzy. Jest to nowy priorytet, utworzony po raz pierwszy w 2007 r. Priorytet został utworzony z powodu licznych głosów mówiących o tym, że stan zabytkowych cmentarzy, które nie są wpisane do rejestru zabytków, jest w wielu przypadkach zatrważający i należy stworzyć możliwość rzeczywistego uzyskiwania środków z budżetu państwa na prace na tego rodzaju cmentarzach.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Odpowiedzią na to było stworzenie priorytetu szóstego w programie operacyjnym „Dziedzictwo kulturowe”, który nosi nazwę „Konserwacja zabytkowych cmentarzy”. Pozwala on na dotowanie w szerokim zakresie prac na zabytkowych cmentarzach, obejmujących zarówno organizację przestrzeni, pielęgnację zieleni, konserwację nagrobków, ale także modernizację infrastruktury cmentarzy.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Uważamy, że ten program ma szczególne znaczenie, ponieważ cmentarze należą do tej grupy zabytków, które znajdują się w złym stanie.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Zwiększenie środków na dziedzictwo materialne mniejszości narodowych i religijnych jest bezpośrednio związane z dwoma czynnikami. Pierwszy zależy od ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Mam na myśli wysiłki w celu zwiększenia budżetu na ochronę zabytków.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Rok 2007 jest z pewnością rokiem bardzo szczęśliwym pod tym względem. W 2005 r. budżet Generalnego Konserwatora Zabytków opiewał na sumę 25 mln zł. W zeszłym roku mieliśmy poważny wzrost tych środków, a w tym roku na ochronę zabytków dysponujemy kwotą przekraczającą 100 mln zł. Jest to znacznie więcej niż w poprzednich latach, choć wciąż za mało, biorąc pod uwagę skalę aspiracji i rzeczywistych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Nie można szybko odrobić wieloletnich zapóźnień.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Oprócz powiększania sumy, którą dysponuje minister kultury na ochronę zabytków, niezbędne są inicjatywy gospodarzy, właścicieli zabytków. Nie możemy tego zadania realizować inaczej niż poprzez ich inicjatywę, ich gotowość do złożenia odpowiednio sporządzonych wniosków. Czasem bywa uciążliwe sprostanie tym procedurom.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Staramy się powiększać budżet na ochronę zabytków. Z drugiej strony czekamy na aktywność wnioskodawców, bo tylko wtedy jesteśmy w stanie im rzeczywiście pomóc.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Jeszcze jedna uwaga dotycząca rozpatrywania wniosków składanych do programu operacyjnego. Tego rodzaju wnioski są rozpatrywane przez zespół sterujący, który składa się zarówno z urzędników resortu kultury, jak i zewnętrznych, niezależnych ekspertów, których zapraszamy do pracy w zespole.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Ponadto zasięgamy opinii w sprawie wniosków z danego województwa u wojewódzkiego konserwatora zabytków. Staramy się uzyskać informacje od konserwatora, który ma największą wiedzę na temat zabytków i ich stanu, znajdujących się na terenie danego województwa.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Ta opinia nie jest rozstrzygająca, ale jest ważnym czynnikiem pomagającym ekspertom w podjęciu decyzji, a raczej w stworzeniu listy rekomendacji określającej, które zabytki powinny być dotowane z budżetu państwa, i w jakiej wysokości te dotacje powinny być przyznane.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Nie możemy pomóc w przypadku, gdy wnioski zawierają błędy formalne. Wymiar kary nie jest jednak straszny w takim przypadku, bo to oznacza konieczność złożenia poprawionego wniosku w kolejnym terminie. W tym roku ten termin przypada na 10 kwietnia.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieKulturyiDziedzictwaNarodowegoTomaszMerta">Mówię o tym na posiedzeniu Komisji, ponieważ chciałbym bardzo zachęcić państwa do szerokiego informowania o możliwościach uzyskiwania środków. Pomoc ministra kultury jest uzależniona od aktywności wnioskodawców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Zapraszam do dyskusji nad tą informacją. Nie będziemy jej dzielić na pytania i głosy w dyskusji oraz na wypowiedzi posłów i gości. Bardzo proszę wszystkich państwa o zabieranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełKazimierzKleina">Informacja, którą otrzymaliśmy, jest bardzo optymistyczna. Wyraźnie widać, że środków finansowych na zabytki jest sporo. Część z nich może być przeznaczona na ochronę zabytków mniejszości narodowych i etnicznych.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełKazimierzKleina">Wydaje się, że konieczna jest inicjatywa samorządów lokalnych, bo najczęściej to one są w stanie wystąpić w roli wnioskodawców. Trudno wyobrazić sobie takie działanie ze strony organizacji mniejszości narodowych i etnicznych, które nie dysponują wkładem własnym.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PosełKazimierzKleina">Przypuszczam, że każdy wniosek skierowany do ministra kultury jest obwarowany koniecznością wniesienia wkładu własnego, co może stanowić istotną barierę.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#PosełKazimierzKleina">Pan minister zwrócił uwagę na kwestię cmentarzy, które w wielu miejscach są zaniedbane. Często są one związane z mniejszościami narodowymi bądź religijnymi. Cmentarze bywają zdewastowane, co widać np. na Pomorzu, na Śląsku, gdzie jeszcze nie tak dawno było dużo cmentarzy ewangelickich. Obecnie są one zdewastowane. W niektórych miejscach zostały objęte opieką, najczęściej przez samorządy.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#PosełKazimierzKleina">Czy wsparcie w zakresie konserwacji cmentarzy dotyczy tylko obiektów wpisanych do rejestru zabytków, czy także tych, które są całkowicie zapomniane i nikt o nie nie dba?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Informacja jest nie tylko optymistyczna, ale także prawdziwa. Rzeczywiście jest więcej pieniędzy i staramy się rozdzielać je sprawiedliwie. Nie jest tak, że zamykamy oczy na dziedzictwo mniejszości narodowych i religijnych.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Myślę, że aktywność samorządów lokalnych jest absolutnie niezbędna, ale wnioski do ministra kultury muszą składać właściciele danych obiektów. Taka jest zasada, która wynika z litery prawa, z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Jeśli chodzi o wkład własny, mogą tu pomóc samorządy. Ponadto minister kultury zachowuje możliwość odstąpienia od tego warunku w przypadkach szczególnych, np. gdy dana parafia czy stowarzyszenie dysponujące obiektem nie ma środków na wkład własny.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Taka możliwość istnieje, choć staramy się jej nie nadużywać ze zrozumiałych względów. Tam, gdzie to jest możliwe, uważamy za właściwe, żeby pomoc publiczna spotykała się z rzeczywistym zaangażowaniem właściciela obiektu. Jednak w przypadkach szczególnych jest możliwe zwolnienie z obowiązku wkładu własnego.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Jeśli chodzi o pytanie dotyczące cmentarzy, naszą intencją było, żeby poszerzyć krąg beneficjentów. Zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, pomoc publiczna może być adresowana wyłącznie wobec obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Priorytet, który dotyczy zabytkowych cmentarzy, staraliśmy się zinterpretować maksymalnie szeroko, czyli stworzyć możliwość, aby finansować prace także na tych cmentarzach, które mają ewidentne wartości zabytkowe, są np. w ewidencji zabytków, ale nie są wpisane do rejestru zabytków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Przepraszam za spóźnienie. Nie słyszałam całości wypowiedzi pana ministra. Chciałam zapytać o kwestię, o którą mnie kilka dni temu zapytano. Dotyczy ona obiektów zabytkowych związanych z mniejszością łemkowską.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Wiele cerkwi i cmentarzy w dalszym ciągu niszczeje. Mam pytanie dotyczące własności tych obiektów. Być może wykażę się pewną niekompetencją. Jestem o tyle usprawiedliwiona, że następowały zmiany w ustawodawstwie w zakresie praw właścicielskich do nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Rozumiem, że właścicielem cerkwi jest określona parafia. Na moim terenie toczy się spór pomiędzy Kościołem rzymskokatolickim, greckokatolickim i prawosławnym o pewne obiekty. Są także cerkwie, których żaden z kościołów, ze względu na brak wiernych w danej miejscowości, nie jest w stanie objąć opieką.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Mam następujące pytanie. Kto może, oprócz kościołów, ubiegać się o nabycie praw właścicielskich bądź o zarządzanie cerkwią? Są organizacje, które chcą dbać o to, żeby obiekty sakralne nie niszczały.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Czy organizacja może ubiegać się o środki na zadbanie o dany obiekt, nawet jeśli ktoś inny ma prawo własności, ale nie jest w stanie zadbać o dany zabytek? Mam na myśli przede wszystkim cerkwie łemkowskie na obszarze, gdzie nie ma Łemków bądź innych osób, które zadbałyby o stan tych zabytków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">To pytanie stawia mnie w niejakim kłopocie, gdyż powinno być adresowane do ministra skarbu. Moja wiedza na ten temat jest skromna, ale powiem to, co wiem. Po pierwsze, istnieją możliwości przejmowania obiektów, które pozostają w dyspozycji ministra skarbu.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Powiem, jaka jest koncepcja ochrony zabytków. Zakłada się, że podstawowy obowiązek opieki nad zabytkami spoczywa na właścicielach danych obiektów. Na straży tego, żeby opieka była sprawowana w sposób właściwy, stoją służby konserwatorskie, przede wszystkim wojewódzcy konserwatorzy zabytków.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Dysponują oni pewnymi narzędziami prawnymi, na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, które pozwalają im wydawać nakazy konserwatorskie wymuszające przeprowadzenie pewnych prac, karać grzywną, gdy te prace nie są realizowane. Istnieje też możliwość, choć ona jest bardzo skomplikowana prawnie, wywłaszczenia właściciela zabytku, który użytkuje zabytek w sposób niszczący dla tego zabytku bądź nie czyni nic w celu jego ratowania.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Ta droga jest bardzo skomplikowana, ale teoretycznie jest możliwa do przeprowadzenia. Formy ochrony konserwatorskiej obiektów są zróżnicowane. Dwie zasadnicze to wpis do rejestru zabytków oraz plan zagospodarowania przestrzennego, w którym są zaznaczone obiekty wpisane do ewidencji zabytków.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Ta druga forma jest słabsza, tym bardziej że w większości miejsc w kraju nie ma aktualnych planów zagospodarowania przestrzennego. Jest jeszcze jeden aspekt, który powoduje, że wpis do rejestru zabytków jest ważniejszy – tylko obiekty wpisane do rejestru zabytków mogą być tytułem do ubiegania się o pomoc publiczną.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Nie ma żadnych przeszkód, żeby różnego rodzaju podmioty społeczne pomagały w utrzymaniu danego obiektu, ale z pewnością ubieganie się o pomoc publiczną ze strony państwa jest w gestii właściciela danego obiektu.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Można starać się o przejęcie obiektu. Wojewódzki konserwator zabytków ocenia, w jaki sposób właściciele zabytków postępują i czy wypełniają swoje zadania. Można pomóc właścicielowi zabytku w sporządzeniu odpowiedniego wniosku i ubieganie się o pomoc publiczną albo przyłączyć się samemu do opieki nad danym miejscem.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Rozumiem, że odpowiedź prawnoustrojowa jest niezadowalająca, ponieważ ciągle mamy wiele obiektów, szczególnie cerkiewnych, które pozostają w stanie próżni prawnej. Nawet jeśli istnieje formalny właściciel, nie przejawia specjalnego zainteresowania danym obiektem.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Ze swej strony mogę powiedzieć, że podkarpacki wojewódzki konserwator zabytków stara się być szczególnie aktywny na tym polu. Konserwator zabytków może zachęcać właścicieli do działań, może starać się znajdować pieniądze i pomagać w sporządzaniu wniosków do ministra kultury w celu ratowania poszczególnych obiektów. Może przekonywać do tego, żeby niektóre z obiektów uzyskały inną funkcję. Często jest to jedyna szansa ratunku.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Jeśli nie ma wiernych i nie ma możliwości, żeby świątynia ożyła, można próbować przekształcić ją w muzeum za zgodą wszystkich, co pozwoli jej przetrwać w kształcie bliskim pierwotnemu.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Obecna konstrukcja ustrojowa nie pozwala na taki sposób rozumowania, który by zakładał, że państwo będzie bezpośrednio opiekować się wszystkimi obiektami zabytkowymi w Polsce. Rozumiem, że istnieje problem właścicielski. Zdaję sobie sprawę, że narzędzia, którymi dysponują wojewódzcy konserwatorzy, czasem są niewystarczające, ale alternatywa wydaje się niemożliwa do spełnienia. Państwo nie może przejąć wszystkich zabytków.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Prowadzę rozmowy z podkarpackim wojewódzkim konserwatorem zabytków na temat prób znalezienia formy lepszej ochrony obiektów, ale raczej będziemy znajdować konkretne rozwiązania dla konkretnych cerkwi niż wypracujemy jedno generalne rozwiązanie, które uratuje wszystkie obiekty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełKazimierzKleina">Panie ministrze, chyba możliwe jest występowanie o środki pomocowe z programów na ratowanie zabytków nie tylko poprzez właściciela, ale osoby, instytucje, organizację pozarządową, która ma inny tytuł, np. wieloletniej współpracy, wieloletniej umowy użyczenia, dzierżawy, do dysponowania danym obiektem.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PosełKazimierzKleina">Tam, gdzie właściciel nie jest w stanie podjąć wysiłku, organizacja pozarządowa mająca wieloletni tytuł dzierżawy może być stroną ubiegającą się o środki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Słusznie. To jest możliwe w przypadku wieloletniej dzierżawy, ale wymaga porozumienia z właścicielem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełKazimierzKleina">Czasami bywa tak, że właściciel nie jest w stanie sprawować opieki nad obiektem, natomiast organizacja pozarządowa jest w stanie podjąć taki wysiłek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełAndrzejSzlachta">Pan minister kilkakrotnie wypowiadał się pozytywnie na temat pracy podkarpackiego wojewódzkiego konserwatora zabytków. To mnie cieszy, gdyż jestem posłem z Podkarpacia. Wspomniał pan o zniszczonej cerkwi w Komańczy. W tym całym nieszczęściu pozytywne jest to, że cerkiew stanowiła część całego zespołu zabytkowego i dzięki temu jest tytuł do tego, aby korzystać ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na rekonstrukcję obiektu.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełAndrzejSzlachta">Chciałbym zapytać pana ministra, czy wiadomo już, jakie środki zabezpieczono w tym roku na rekonstrukcję cerkwi i ile wynosi cały koszt odtworzenia tego zabytku.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełAndrzejSzlachta">Drugie pytanie dotyczy wspomnianego przez pana ministra priorytetu szóstego – konserwacja zabytkowych cmentarzy. Jakie środki przewidziane są do naboru kwietniowego, o którym pan minister poinformował?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Odpowiadam na drugie pytanie. Zasada programów operacyjnych ministra kultury sprowadza się do tego, że pan minister ustala na początku roku pewne kwoty i przyporządkowuje je dla programów operacyjnych, natomiast zachowuje prawo do poszerzania finansowania, jeśli pojawia się większa aktywność.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Wyjściowa kwota, która była przyporządkowana do priorytetu cmentarzy, wyniosła 2,4 mln zł. Nie chcieliśmy uczynić tej kwoty wyższą, ponieważ to jest nowy priorytet i dotychczas było niewielu wnioskodawców. To wymaga pewnego czasu, zanim wiadomość o pojawieniu się tej nowej możliwości rozpowszechni się. Myślę, że z czasem tych środków będzie więcej i zachowujemy prawo do zasilenia programu dodatkową kwotą, jeśli zainteresowanie będzie poważne.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Oczywiście wszystko odbywa się w ramach środków, którymi dysponuje minister kultury i dziedzictwa narodowego. Pomimo wzrostu budżetu kultury ciągle jest niedobór środków. Bardzo wszystkich proszę o angażowanie się na rzecz zwiększenia tego budżetu. Nadal jesteśmy bardzo odlegli od ideału, który jest zrealizowany w części krajów europejskich, gdzie wydatki na kulturę wynoszą około 1%. My „walczymy” o wskaźnik 0,5%.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Co do cerkwi w Komańczy, jesteśmy na takim etapie, że zespół ekspertów przedłożył pewne rekomendacje. To, co teraz powiem, musi uzyskać akceptację ze strony ministra. Nie wiem, jaki jest całościowy koszt odbudowy, natomiast wniosek został zaakceptowany albo w całości, albo niemal w całości. Wydaje mi się, że to jest około 400 tys. zł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#KsiądzzparafiiKościołaEwangelickoReformowanegowZelowieMirosławJelinek">Jestem mecenasem mniejszości czeskiej w Polsce. Chciałbym poruszyć zagadnienie dotyczące małej społeczności, która próbuje istnieć i zachować swoje dziedzictwo, które niegdyś było dość liczne w Polsce. Zachowało się jedno centrum, które stara się utrwalić historię.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#KsiądzzparafiiKościołaEwangelickoReformowanegowZelowieMirosławJelinek">Czy istnieje możliwość wspierania tego typu centrów, aby mogły zachować dziedzictwo mniejszości?</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#KsiądzzparafiiKościołaEwangelickoReformowanegowZelowieMirosławJelinek">Trudno porównywać tę spuściznę z pięknymi zabytkami innych, licznych mniejszości, ale prosiłbym o jej dostrzeżenie. Myślę o jednym cmentarzu, jeszcze użytecznym, ale już ginącym, a także o kilku kościołach i drewnianych domach z XVIII wieku.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#KsiądzzparafiiKościołaEwangelickoReformowanegowZelowieMirosławJelinek">Czy Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego mogłoby zwracać uwagę na głos Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych w kwestii tworzenia centrów mniejszości?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Być może nie do końca zrozumiałem to pytanie. Jeżeli mowa o centrach mniejszości, to czy chodzi o swoiste instytucje kultury, czy o miejsca, w których jest duże natężenie zabytków związanych z daną mniejszością?</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Nie wyobrażam sobie, w jaki sposób mielibyśmy przeprowadzić taką procedurę. Otrzymujemy pokaźne wnioski z gigantyczną liczbą załączników. W tym naborze było ponad 600 wniosków. Nie wiem, w jaki sposób sejmowa Komisja miałaby nad tymi wnioskami pracować. To jest uprawnienie ministra kultury i dziedzictwa narodowego.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Z pewnością bardzo poważnie będziemy brali pod uwagę wszystkie głosy wspierające ze strony Komisji, dotyczące poszczególnych wniosków. Chociaż eksperci przedkładają rekomendację, to słyszmy głosy reprezentantów poszczególnych obszarów bądź poszczególnych mniejszości. Zawsze istnieje możliwość wysłania listu wsparcia, który zwróci uwagę na dany rejon.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Chciałbym podkreślić, że podstawą jest złożenie wniosków. Żadne listy poparcia nie pomogą, jeśli wniosek nie zostanie złożony. Wydaje mi się, że do tej pory żadne wnioski z rejonu, o którym ksiądz mówi, nie zostały zgłoszone. Proszę dać nam szansę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#KsiądzMirosławJelinek">Podam przykład kościoła w Świdnicy i kościołów pokoju, które są perełką zabytków ewangelickich. Trudno jest porównywać z XIX-wiecznym kościołem w Zelowie, ale jest on jedyny w skali kraju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Chciałbym zapytać pana ministra o kwestię cmentarzy. Kto może występować o środki? Chodzi konkretnie o zespół zabytkowych pomników z połowy XIX wieku, które są w administracji kościoła katolickiego. Właścicielem jest ksiądz, który nie jest zainteresowany ochroną tych obiektów.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Czy my możemy ubiegać się o środki, czy wyłącznie ksiądz, który tego nie zrobi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Oczywiście pierwszym uprawnionym jest zarządzający danym cmentarzem, ale jest też możliwość, aby uczyniła to organizacja pozarządowa, np. towarzystwo opieki danego cmentarza. Nie da się wyminąć właściciela obiektu. Jakaś forma relacji jest niezbędna.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Priorytet dotyczący zabytkowych cmentarzy polega na tym, że chcieliśmy stworzyć możliwość, aby to były grupy osób poczuwających się do odpowiedzialności za dany cmentarz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Chodzi o Lipnicę Wielką na Orawie. Swego czasu prowadziłem w tej sprawie korespondencję z konserwatorem zabytków, ale nie doszliśmy do żadnych konkluzji, bo ksiądz nic nie zrobił i nie zrobi. Od tego czasu upłynęło już 15 lat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Uzupełnię moją wypowiedź. Po to utworzyliśmy dodatkowy priorytet, zajmujący się ochroną zabytkowych cmentarzy, żeby stworzyć możliwość wyjścia z reżimu ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Wszystkie środki, którymi dysponuje minister kultury i które są kierowane na ochronę zabytków, podlegają temu reżimowi, to znaczy osobą wnioskującą może być właściciel zabytku albo ktoś, kto jest trwałym dzierżawcą danego obiektu.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Priorytet dotyczący ochrony zabytkowych cmentarzy nie podlega reżimowi tej ustawy i daję zarówno szansę chronienia cmentarzy, które nie są wpisane do rejestru zabytków, jak i możliwość ubiegania się o środki przez różnego rodzaju stowarzyszenia, które jako swój cel widzą rewitalizację czy ochronę danego cmentarza.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Prawdą jest, że bardzo trudno jest przeprowadzać jakiekolwiek prace na terenie cmentarza, nie mając przynajmniej uprzejmej obojętności ze strony zarządcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Ksiądz nie będzie miał nic przeciwko temu.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Czy Stowarzyszenie Słowaków może ubiegać się o środki, jeśli ma zapisaną w statucie ochronę zabytków, ale nie ma wprost zapisanej ochrony cmentarzy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Obawiam się, że nie jestem w stanie w tej chwili powiedzieć, jakie są kategorie beneficjentów w tym programie operacyjnym. Trzeba to sprawdzić. Albo jest tak, że Stowarzyszenie Słowaków może to zrobić, albo – jeśli to jest niemożliwe – powinno dokonać dodania jakiegoś punktu do swojego statutu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">To jest niemożliwie, bowiem wpisywaliśmy do Krajowego Rejestru Sądowego przez dwa lata i odmówiono nam statusu organizacji pożytku publicznego w związku z końcówką gramatyczną w języku polskim. Przeprowadzenie takiej zmiany w Krakowie trwa 2–3 lata.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WiceprzewodniczącyUkraińskiegoTowarzystwaHistorycznegoGrzegorzKuprianowicz">Chciałbym nie tyle sformułować pytanie do pana ministra, ile zabrać głos w dyskusji. Pragnę zwrócić uwagę na problemy, jakie mogą się pojawić.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#WiceprzewodniczącyUkraińskiegoTowarzystwaHistorycznegoGrzegorzKuprianowicz">Pan minister sam zwrócił uwagę na fakt, że wnioski są bardzo obszerne i zawierają wiele załączników. To stanowi problem dla małych wspólnot parafialnych. Wspólnota może nie być w stanie przygotować takiego wniosku, choćby z powodów finansowych. Przygotowanie dokumentacji do wniosku pociąga za sobą określone koszty.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#WiceprzewodniczącyUkraińskiegoTowarzystwaHistorycznegoGrzegorzKuprianowicz">Druga kwestia to wielość obiektów. Na terenie województwa lubelskiego prawosławna diecezja stała się właścicielem, w wyniku procesów i zwrotu majątku, ponad 250 cmentarzy. To oznacza dla niewielkiej wspólnoty, która liczy obecnie 11 tys. wiernych, bardzo duży wysiłek organizacyjny. Właściciel, mimo że na nim spoczywa obowiązek, logistycznie nie jest w stanie sprawować opieki nad majątkiem, który posiada, ze względu na uwarunkowania historyczne.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#WiceprzewodniczącyUkraińskiegoTowarzystwaHistorycznegoGrzegorzKuprianowicz">Kolejna kwestia dotyczy zwrotu majątku. Oczywiście są takie sytuacje, gdy jakaś społeczność lub kościół domaga się zwrotu majątku. Niekiedy zdarza się, że dany obiekt nie ma właściciela. Czasem dochodzi do paradoksalnych sytuacji poszukiwania właściciela. Klasycznym przykładem dość kuriozalnej sytuacji może być XVI-wieczna cerkiew w Szczebrzeszynie. Od roku cerkiew jest własnością kościoła prawosławnego. Jest najstarszym obiektem sakralnym będącym własnością Kościoła prawosławnego.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#WiceprzewodniczącyUkraińskiegoTowarzystwaHistorycznegoGrzegorzKuprianowicz">Była ona własnością Skarbu Państwa. Przez pewien czas nie udało się znaleźć właściciela. Dopiero gdy w prasie pojawiły się artykuły pt. „Cerkiew na sprzedaż”, Kościół prawosławny dowiedział się, że może tę cerkiew odzyskać.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#WiceprzewodniczącyUkraińskiegoTowarzystwaHistorycznegoGrzegorzKuprianowicz">Czasem bywa tak, że zabytki będące dziedzictwem kulturalnym którejś z mniejszości mają właściciela, który niekoniecznie musi być zainteresowany opieką nad tym zabytkiem. Mogą to być cmentarze i inne obiekty. W wyniku różnych wydarzeń doszło do tego, że właścicielem jest ktoś, kto nie jest zainteresowany danym zabytkiem. Przykładem może być cmentarz prawosławny na Górze Chełmskiej, ważny dla mniejszości ukraińskiej, który jest własnością Kościoła rzymskokatolickiego.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#WiceprzewodniczącyUkraińskiegoTowarzystwaHistorycznegoGrzegorzKuprianowicz">Proboszcz miejscowej parafii nie jest zainteresowany opieką nad tym cmentarzem i wprost o tym mówi. Bez aktywnej roli państwa trudno jest znaleźć wyjście z takiej sytuacji. Nieliczna miejscowa społeczność nie jest w stanie podjąć koniecznych działań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Rzeczywiście jest to problem małych wspólnot, który dotyczy nie tylko mniejszości narodowych, ale również małych parafii katolickich.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Jedyna droga to starać się pomagać. My staramy się pomagać w tym sensie, że organizujemy różnego rodzaju szkolenia, warsztaty w poszczególnych regionach kraju. Staramy się uczyć potencjalnych wnioskodawców, jak przygotowywać wnioski. Informujemy o możliwościach pozyskiwania środków na zabezpieczenia przeciwpożarowe.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Często jest to kwestia zaproszenia do pomocy kogoś młodego. Jeśli chodzi o wnioski, zasadnicza trudność jest natury psychologicznej. Osoby starsze wiekiem, np. starszy ksiądz, nie są w stanie sobie poradzić z obowiązującymi procedurami. Mimo że procedury biurokratyczne bywają uciążliwe, nie chcemy z nich rezygnować.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Zgadzam się z opinią dotyczącą kosztów sporządzenia dokumentacji. Nie wiem, jak inaczej mogłoby to być zorganizowane. Trudno jest wykonać pracę przy zabytku, nie mając pewnego projektu prac konserwatorskich, które muszą być zaakceptowane przez służby konserwatorskie. Rozumiem, że to jest problem. Możemy się zastanawiać nad jego rozwiązaniem, ale z pewnością nie da się tego zrobić inaczej niż poprzez przygotowanie dokumentacji.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Jeśli chodzi o kwestię przekształceń własnościowych, konieczne jest podejmowanie prób porozumiewania się z właścicielami obiektów co do podzielenia się zadaniami. Z pewnością jest możliwe, żeby grupa osób napisała wniosek, nawet jeśli on będzie złożony przez parafię, albo porozumiała się co do wyodrębnienia danego zabytku, np. wydzierżawienia go, jeśli istnieje taka możliwość.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Co do cmentarzy zabytkowych, mówiłem już, że istnieje możliwość w przypadku stowarzyszeń, które zajmują się danymi cmentarzami.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">W warunkach demokratycznego państwa, które jest państwem samorządowym, zdecentralizowanym, nie znajdziemy rozwiązania, które będzie miało charakter generalny. Trzeba rozwiązywać konkretne problemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#WiceprzewodniczącyUkraińskiegoTowarzystwaHistorycznegoGrzegorzKuprianowicz">Chciałbym jeszcze powrócić do tematu cerkwi w Komańczy. Czy mam rozumieć, że środki z budżetu państwa wesprą na tyle odbudowę cerkwi, iż można oczekiwać, że w całości zostanie ona odtworzona?</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#WiceprzewodniczącyUkraińskiegoTowarzystwaHistorycznegoGrzegorzKuprianowicz">Czy resort podjął taką decyzję?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Minister kultury i dziedzictwa narodowego zajmuje się głównie konserwacjami zabytków, które istnieją. W tym przypadku nasza pierwsza reakcja była negatywna. Jeśli obiekt spłonął, to nie jesteśmy tymi, którzy mogą ponosić koszty odbudowy.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Kiedy okazało się, że cały ten obiekt ma charakter większych zabudowań i można dojść do wniosku, że cerkiew stanowiła mniej niż 50% zabytkowej substancji całego obiektu, to upoważnia nas ustawowo do działania. Została przyznana kwota zgodna z postulowaną przez wnioskodawców. Z mojej wiedzy wynika, że pozwoli ona na rzeczywiste odtworzenie drewnianej cerkwi, zgodnie z istniejącą dokumentacją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Do tej pory formułowaliśmy nasze spostrzeżenia i postulaty w sposób bardzo łagodny. Teraz postaram się to uczynić bardziej dobitnie. Problem, który jest dla nas najpoważniejszy, nie został wyartykułowany.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Przedstawiciele rządu argumentują, że w państwie demokratycznym władze centralne nie mogą brać odpowiedzialności za szereg działań na szczeblu lokalnym. Mówimy jednak o sytuacji, która jest konsekwencją pewnych decyzji państwowych, decyzji politycznych. To powoduje ogromne szkody w dziedzinie kultury.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Jeśli obecna forma dystansowania się rządu od tych problemów będzie kontynuowana, to musimy liczyć się z tym, że problemy pozostaną nierozwiązane. Spotykamy się z zarzutem, że nie dbamy o własne cmentarze, cerkwie. Słyszymy opinie: „Co to za społeczność. Chyba nie myślą, że będziemy utrzymywać im te obiekty”. Takie głosy formułuje większość.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Ludzie nie do końca zdają sobie sprawę, że danej społeczności, której spuścizna zachowała się, po prostu nie ma. Została wyrzucona poza granice państwa w ramach wysiedleń z lat 1944–1946.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Jeśli ze społeczności liczącej kilkadziesiąt rodzin zostały 2–3 rodziny, trudno mówić o sprawowaniu właściwej opieki nad obiektami zabytkowymi.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Świadomość społeczna obywateli naszego kraju powinna być troską państwa. Odnoszę wrażenie, że odpowiedź, iż obecnie obowiązują określone zasady, pomija globalny problem, który staje się problemem przemilczanym. Zabytki są czymś najbardziej wyrazistym, konkretnym. Każdego wrażliwego człowieka boli los niszczejących zabytków.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Kwestia, od czego państwo aktualnie się odcina z czasów wcześniejszych, to odrębny temat. Ochrona zabytków powinna być priorytetem. Jeśli nie ma właściciela, który byłby w stanie zająć się obiektem, to czy państwo, które kiedyś doprowadziło do takiej sytuacji, nie powinno poczuwać się do odpowiedzialności w imię ciągłości tegoż państwa.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#CzłonekzarząduStowarzyszeniaŁemkówHelenaDućFajfer">Czy takie rozwiązania byłyby niemożliwe? Mówię chyba w gronie osób kompetentnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Oczywiście są różne możliwe rozwiązania. Trzeba zdawać sobie sprawę, że Polska dopiero zaczyna odrabiać zaległości, jeśli chodzi o ochronę dziedzictwa kulturowego.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Sądzę, że moje wypowiedzi nie mają charakteru unikowego. Obecny minister kultury uczynił bardzo wiele, żeby to zadanie wreszcie znalazło się wśród priorytetów w dziedzinie kultury i polityki kulturalnej państwa.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Po raz pierwszy od wielu lat mówi się o ochronie zabytków. Wzrost środków na ochronę zabytków jest wielokrotny. Poruszamy się w sferze, która nie jest zależna tylko od ministra kultury. Nawet z punktu widzenia rządu kwestie te nie są takie proste.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Została dokonana reforma samorządowa, która np. oddała wiele instytucji kultury w gestię samorządów. Często te instytucje przeżywają głęboki kryzys. Czy w związku z tym powinniśmy automatycznie dokonać powrotu do centralizacji tego rodzaju instytucji? Nie jestem pewny.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Jeśli chodzi o ochronę zabytków, zgadzam się, że ciągle mamy ogromne zaległości. Jest wiele wspaniałych cerkwi, które nie są chronione. Proszę mi wierzyć, że nie jest to jedyna grupa zabytków, która znajduje się obecnie w bardzo trudnym stanie. Tego rodzaju obiektów zabytkowych z punktu widzenia ich wartości jest w Polsce bardzo dużo.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Mam nadzieję, że jeśli nie zmieni się obecny sposób myślenia, który zaproponował pan minister Kazimierz Ujazdowski, zgodnie z którym kultura to nie tylko aktualna działalność kulturalna, ale także odpowiedzialność i troska o dziedzictwo kulturalne, jeśli będziemy w stanie w najbliższych latach przekazywać istotne sumy na ochronę zabytków kulturowych, za kilka lat nasza rozmowa będzie miała znacznie bardziej optymistyczny charakter.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#PodsekretarzstanuwMKiDNTomaszMerta">Przez wiele lat byliśmy państwem, które dysponowało budżetem na ochronę zabytków rzędu dwudziestu kilku mln zł, a każdy zajmujący się tą problematyka wie, że remont dachu, elewacji to koszt rzędu kilkuset tysięcy złotych. To obrazuje skalę braków finansowych. Dopiero teraz wychodzimy z tych zapóźnień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Czy są jeszcze głosy w dyskusji bądź pytania do pana ministra? Nie ma zgłoszeń, zatem zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Ponieważ nie pojawiły się żadne głosy sprzeciwu wobec informacji, którą przedstawił pan minister, rozumiem, że Komisja przyjmuje informację.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Przechodzimy do pkt II obejmującego sprawy różne. Czy ktoś z państwa chciałby zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Chciałbym zwrócić uwagę Komisji na kwestie tegorocznych środków na zadania realizowane z budżetu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Jest połowa marca, a my nadal nie wiemy, kiedy zostaną podpisane umowy, co stawia nas w kłopotliwej sytuacji. Wiemy, że prace zostały już zakończone, natomiast nie ma decyzji politycznej, abyśmy mogli podpisać umowy i otrzymać środki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuWyznańReligijnychiMniejszościNarodowychiEtnicznychMinisterstwaSprawWewnętrznychiAdministracjiDanutaGłowackaMazur">Chciałam państwa poinformować, że jesteśmy w trakcie wysyłania umów do organizacji. Powinniście państwo niedługo je otrzymać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Ja mam informację, że umowy nie są wysyłane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Pani dyrektor przed chwilą wyjaśniła sprawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#ZastępcadyrektoradepartamentuMSWiADanutaGłowackaMazur">Pan minister podpisał dokumenty informujące państwa o tym, na jakie zadania otrzymaliście państwo dotacje. Na tej podstawie wysyłam do państwa umowy. Uprzejmie informuję, że wczoraj i dziś podpisałam spory plik dokumentów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Dziękuję za to wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Czy są jeszcze jakieś głosy w tym punkcie porządku obrad?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WiceprzewodniczącyUkraińskiegoTowarzystwaHistorycznegoGrzegorzKuprianowicz">Wyrażamy wielką radość, że tak się stało, chciałbym jednak zwrócić uwagę, że jest połowa marca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Chciałbym przedłożyć Komisji wniosek o zajęcie się kwestią upamiętnienia Józefa Kurasia. Mówiłem o tym na posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych w zeszłym roku. Niestety, nic się nie stało. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa nie udzieliła odpowiedzi od sierpnia zeszłego roku. Pouczeni przez resort kultury skierowaliśmy sprawę do Sądu Administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Obecnie Instytut Pamięci Narodowej prowadzi akcje propagandowe na rzecz tej osoby na koszt państwa. My zdecydowanie protestujemy. Byłem w sobotę na konferencji organizowanej pod patronatem ministra kultury, gdzie próbowano w stosunku do mnie użyć rękoczynów.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Jest to tragiczne w Polsce. Część społeczeństwa polskiego, Słowaków i Żydów żyjących na tych terenach jest oburzona, że państwo bez przeprowadzenia należytego dochodzenia podjęło decyzję o postawieniu pomnika Józefowi Kurasiowi, który nie miał nic wspólnego z walką z komunistami ani z walką o niepodległość po 9 maja 1945 r.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#SekretarzgeneralnyTowarzystwaSłowakówMolitorisLudomir">Przekazuję na ręce pana przewodniczącego całość korespondencji w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Oczywiście przyjmuję tę korespondencję. Podczas kolejnego posiedzenia Sejmu prezydium Komisji zapozna się z tą sprawą i zaproponuje stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PrzewodniczącyposełJarosławJagiełło">Informuję, że wyczerpaliśmy porządek dzienny dzisiejszych obrad. Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>