text_structure.xml 42.7 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 16 września 1977 r. Komisja Prac Ustawodawczych, obradująca pod przewodnictwem posła Adama Łopatki (PZPR), rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- informację o stanie realizacji rządowego programu doskonalenia prawa;</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">- dekret Rady Państwa z dnia 19 lipca 1977 r. o amnestii.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli: członek Rady Państwa - Henryk Szafrański, przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości z ministrem Jerzym Bafią i wiceministrem Zdzisławem Jędrzejczakiem, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z Komendantem Głównym MO - Marianem Janickim, Sądu Najwyższego ź Prezesem Franciszkiem Ruskiem, Prokuratury Generalnej z zastępcą Prokuratora Generalnego - Kazimierzem Kukawką, dyrektor Biura Prawnego w Urzędzie Rady Ministrów - Kazimierz Siarkiewicz oraz przedstawiciele Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i Ministerstwa Finansów.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Podstawą dyskusji nad punktem pierwszym porządku obrad była informacja Ministerstwa Sprawiedliwości o realizacji rządowego programu doskonalenia prawa i zamierzeń ustawodawczych rządu do 1980 r.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">W informacji tej stwierdza się, że rządowy program doskonalenia prawa na lata 1974-1980, przewidywał opracowanie w okresie 7 lat, 106 projektów ustaw, w tym 26 ustaw o charakterze kodyfikacji, 65 innych ustaw całościowo normujących dany przedmiot i 15 ustaw nowelizujących przepisy dotychczasowe. Te 106 ustaw miało przy tym objąć w sposób kompleksowy materię unormowaną dotychczas w blisko 250 ustawach. Realizując program rządowy opracowano szereg ustaw, mających duże znaczenie z punktu widzenia doskonalenia prawa, jak np. nowe prawo lokalowe, prawo budowlane, prawo wodne, prawo celne, prawo bankowe, ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, o zmianie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, o ochronie przeciwpożarowej.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Wydano również ustawy stanowiące częściowe wykonanie zadań określonych w programie rządowym, m.in. ustawę o wykonywaniu handlu oraz niektórych innych rodzajów działalności przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej oraz ustawę o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych, jak również pewną liczbę ustaw nie przewidzianych w programie rządowym, m.in. nowelę, do Konstytucji PRL, Kodeks pracy, ustawę o funduszu alimentacyjnym, o ewidencji ludności i dowodach osobistych.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Na minione 3-lecie (1974-1976) w programie rządowym przewidziano przygotowanie 84 projektów ustaw. W okresie tym zakończono prace nad 20 zaplanowanymi projektami ustaw. Trwają prace nad 67 projektami ustaw. Osiągnięty postęp w doskonaleniu prawa nie może w pełni zadowalać w zestawieniu z założeniami rządowego programu. Okresy przygotowywania projektów uległy w większości wypadków znacznemu wydłużeniu w stosunku do przyjętych terminów, a celowość odstąpienia od opracowania niektórych projektów budzi wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">W realizacji rządowego programu doskonalenia prawa istotny udział miała Rada Legislacyjna. Rada opiniowała projekty ustaw, w końcowej fazie procesu legislacyjnego przedstawiała swoje opinie o projektach Prezesowi Rady Ministrów. Przedmiotem opiniodawczej działalności Rady było ponad 30 projektów aktów ustawodawczych, o znaczeniu podstawowym.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Wypracowane przez Radę Legislacyjną i aprobowane przez Prezesa Rady Ministrów opinie miały znaczenie nie tylko dla doskonalenia konkretnych projektów aktów legislacyjnych przeciwdziałając wydawaniu aktów niedostatecznie przygotowanych. Oddziaływały one również na całokształt działalności prawotwórczej, w kierunku jej doskonalenia i podnoszenia jej poziomu. Szczególne znaczenie z tego punktu widzenia miało dokonywanie przez Radę Legislacyjną kompleksowych analiz stanu prawa w zakresie przepisów składających się na prawo rolne, jak również przepisów z dziedziny prawa pracy, prawa finansowego oraz nauki, szkolnictwa wyższego i techniki.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">W zakresie doskonalenia resortowych aktów prawnych, w wyniku działań podjętych w szczególności przez Urząd Rady Ministrów i służby prawne resortów również uzyskano postęp. Liczba resortowych aktów prawnych o charakterze ogólnym określana w 1968 r. na ponad 89.000 uległą zmniejszeniu: w połowie 1976 r. obowiązywało ok. 19.000 tych aktów prawnych. Liczby dotyczące zakresu ograniczenia resortowych aktów prawnych być może nie są w pełni ścisłe, gdyż nie we wszystkich resortach istniała poprzednio dokładna ewidencja tych aktów. Ze strony przedstawicieli zjednoczeń, przedsiębiorstw i innych jednostek gospodarczych oraz terenowych organów administracji państwowej wysuwane są w dalszym ciągu uwagi krytyczne co do stanu resortowych aktów prawnych. Podnosi się zwłaszcza, że zakres resortowej reglamentacji prawnej nadal jest zbyt duży, krępuje inicjatywę i nadmiernie petryfikuje stan istniejący.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Na tle przedstawionego stanu realizacji rządowego programu doskonalenia prawa wyłania się potrzeba pilnego podjęcia działań, które zabezpieczyłyby pełną realizację tego programu. Doniosłe znaczenie miałoby doprowadzenie do końca prac nad projektami aktów ustawodawczych, pełniących wiodącą rolę w doskonaleniu naszego systemu prawa i charakteryzujących nowy etap strategii społeczno-gospodarczej naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Do najpilniejszych prac w tym zakresie należy w szczególności opracowanie projektów ustaw, dotyczących problematyki:</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">1) przedsiębiorstw państwowych,</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">2) normalizacji, metrologii i jakości produkcji,</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">3) gospodarowania środkami produkcji,</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">4) organizacji i wykonywania handlu i usług,</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">5) ochrony środowiska,</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">6) ochrony zdrowia,</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">7) systemu edukacji narodowej,</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">8) ochrony młodzieży przed demoralizacją,</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">9) zmiany kodeksu postępowania administracyjnego,</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">10) obsługi prawnej gospodarki socjalistycznej,</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">11) służby konsularnej PRL,</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">12) opracowywania i ogłoszenia aktów prawotwórczych (ustawa o tworzeniu prawa).</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Postuluje się również podjęcie prac nad ustawą o planowaniu społeczno-gospodarczym rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">W związku z dyskusjami jakie toczyły się w okresie przygotowywania reformy terenowych organów przedstawicielskich oraz administracji państwowej, celowe byłoby również opracowanie ustawy o radach narodowych, a więc rozszerzenie o tę ustawę katalogu prac wymienionych jako najpilniejsze.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Wyliczenie powyższe nie zawiera przewidzianych w programie rządowym takich ustaw o charakterze kodyfikacji, jak: kodeks świadczeń socjalnych, kodeks ubezpieczeń społecznych, kodeks rolny, kodeks morski, gdyż resorty na które w programie rządowym, nałożony został obowiązek opracowania ich bądź zrezygnowały, bądź przesunęły to opracowanie na okres po 1980 r., bądź też zamierzają opracowań w miejscy kodeksu szereg ustaw szczegółowych (dotyczy to projektu kodeksu rolnego). Odstąpienie od opracowania tak istotnych aktów ustawodawczych oznacza rezygnację z zaprezentowania w formie kodeksowej ważnych kierunków polityki społeczno-gospodarczej państwa, stąd też należałoby kontynuować prace nad projektami kodeksów.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Oceny i podjęcia odpowiedniej decyzji wymaga ponadto sprawa odstąpienia przez niektóre resorty od opracowania innych projektów ustaw objętych programem rządowym oraz sprawa prac nad projektami aktów ustawowych, prowadzonych lub przewidzianych do podjęcia przez ministerstwa i urzędy centralne poza programem rządowym. Motywacje, jakie przedstawiają w tym względzie ministerstwa i urzędy centralne są z reguły bardzo skrótowe i w wielu wypadkach nie w pełni przekonywujące. Rada legislacyjna dokona analizy i oceny słuszności resortowych wnioski w tym zakresie, a w przypadkach wymagających rozstrzygnięć przedłoży odpowiednie propozycje Prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Istniejąca obecnie w przepisach o postępowaniu prawotwórczym zasada przygotowywania projektów aktów ustawodawczych nie tylko przez naczelne organy administracji państwowej, lecz także przez urzędy centralne powoduje znaczne rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do inicjowania prac ustawodawczych, a także prawno-wykonawczych. Sprzyja to w konsekwencji zbyt częstemu podejmowaniu prac ujmowanych w bardzo wąski, branżowy sposób.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Z punktu widzenia perspektywicznego, problem odpowiedniego ukształtowania procedury prawotwórczej zostanie rozwiązany w opracowywanej ustawie o tworzeniu prawa. Do czasu zaś wydania tej ustawy należałoby do obowiązujących przepisów procedury prawotwórczej wprowadzić zasadę, że żadne prace legislacyjne nad projektami ustaw nie mogą się toczyć w urzędach centralnych poza kontrolą ministrów, że za podejmowanie i kierunek takich prac odpowiadają ministrowie, oni również zatwierdzają ich założenia.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">Obecny stan legislacji resortowej jest przede wszystkim wynikiem braku skutecznych mechanizmów kontroli procesu tworzenia aktów remontowych i bez stworzenia tych mechanizmów nie wydaje się możliwa zmiana sytuacji istniejącej w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">Ważnym krokiem w kierunku poprawy stanu legislacji resortowej, zwiększenia jej społeczno-gospodarczej efektywności oraz doprowadzenia jej stanu liczbowego do właściwych rozmiarów jest utworzenie rejestru przepisów resortowych i wprowadzenie obowiązku wpisywania do rejestru wszystkich aktów resortowych oraz stworzenie mechanizmów ułatwiających eliminowanie aktów prawnych sprzecznych z aktami prawnymi wyższego rzędu lub oczywiście zbędnych. Wykorzystanie tych mechanizmów przy ścisłej współpracy z przedstawicielami nauki i praktyki prawniczej zapewniłoby trafność decyzji podejmowanych w tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Uzupełniając powyższą informację resortową minister sprawiedliwości prof. dr Jerzy Bafia podkreślił, iż w rezultacie przeobrażeń systemu prawa w 33-leciu PRL został stworzony socjalistyczny system prawny, nowoczesny i oryginalny, stanowiący przedmiot zainteresowania wielu krajów. Pozostaje on w prawidłowych relacjach z systemem prawa międzynarodowego: Polska ratyfikowała prawie wszystkie ważniejsze konwencje międzynarodowe i jest przykładem kraju szanującego międzynarodowy dorobek w dziedzinie rozwoju prawa.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">W dotychczasowym okresie istnienia Polski Ludowej ustanowiono 1.780 aktów o randze ustawy, w tym 932 ustawy i 848 dekretów (te ostatnie były wydawane głównie w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych). Zostało wydanych 2370 rozporządzeń Rady Ministrów, 347 rozporządzeń Prezesa Rady Ministrów oraz 3848 rozporządzeń ministrów - łącznie 6.565 aktów tego rodzaju. Na jeden akt ustawodawczy wypada przeciętnie nieco ponad 3 rozporządzenia, co jest proporcją właściwą, zwłaszcza przy istnieniu wielu aktów ustawodawczych bardzo obszernych.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Ocena stanu stanowiła podstawę lipcowych uchwał rządu w sprawie dalszego doskonalenia polskiego socjalistycznego systemu prawa. Określiły one m.in. najważniejsze kierunki prac ustawodawczych. Realizowane obecnie w naszym kraju doniosłe zmiany systemu zarządzania i kierowania wymagają uchwalenia do 1980 r. ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Dla opracowania projektu tej ustawy Prezes Rady Ministrów powołał specjalny zespół pod kierunkiem ministra sprawiedliwości. Zmiany wymaga także istniejąca ustawa o normalizacji, której problematykę należy rozszerzyć o zagadnienia jakości produkcji. Charakter gospodarczo-organizatorski będą miały ustawy o gospodarowaniu środkami produkcji oraz organizacji i wykonywaniu handlu i usług. Chodzi więc o 4 priorytetowe ustawy z zakresu problematyki społeczno-gospodarczej. Drugi najważniejszy kierunek, to zagadnienia polityki socjalnej (kompleksowe ustawy o ochronie środowiska, o ochronie zdrowia, systemie edukacji narodowej oraz ochronie młodzieży przed demoralizacją).</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">W ostatnim okresie zostały rozpoczęte w Sejmie prace studyjne nad zmianą Kodeksu postępowania administracyjnego. Zapisanie tej sprawy w uchwale Rady Ministrów wytyczającej najważniejsze kierunki prac legislacyjnych oznacza rządową akceptację dla tego kierunku poszukiwań, a także wyrażenie przez rząd chęci współpracy z Sejmem w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Doniosły problem stanowi ustawa o opracowywaniu i ogłaszaniu aktów prawotwórczych. Od dłuższego czasu trwają na ten temat dyskusje w środowiskach specjalistów oraz konkretne prace przygotowawcze w ramach specjalnie w tym celu powołanego zespołu Rady Legislacyjnej. Bez względu na istniejące różnice zdań istnieje zgodność co do tego, że akt ten stworzy właściwe gwarancje poprawnego toku prac legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">Zawarty w uchwale Rady Ministrów z 8 lipca br. wykaz 12 projektów ustaw jedynie akcentuje to, co obecnie najważniejsze i najpilniejsze. Nie oznacza rezygnacji z dalekosiężnych zamierzeń ustawodawczych takich, jak kodeks świadczeń socjalnych, kodeks ubezpieczeń społecznych czy kodeks rolny. Prace w tym zakresie będą kontynuowane nawet w przypadku dojścia do przekonania, że zostaną one zakończone przed 1980 r. Oznacza to również, że w dalszym ciągu aktualny jest rządowy program tworzenia prawa na lata 1974-80 przyjęty w lutym 1974 r.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">Odrębny problem stanowi prawotwórstwo resortowe, do tej pory rozpatrywane tylko sporadycznie, w drodze akcji porządkowania prawa. Obecnie tworzenie prawa w resortach będzie analizowane stale i znacznie głębiej. Minister sprawiedliwości został zobowiązany do rejestracji i analizy wszystkich normatywnych aktów resortowych, co pewien czas będzie on przedstawiał Radzie Ministrów analizę stanu prawotwórstwa resortowego i wynikające stąd wnioski. Decyzja ta podkreśla znaczenie problemu oraz wyraża niepokój rządu z powodu inflacji przepisów resortowych. Istnieje obecnie duża różnorodność form tworzenia prawa w poszczególnych resortach. Byłoby celowe formy te ujednolicić.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">Na zakończenie mówca podkreślił istotną rolę dorobku Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów w doskonalenia prawa PRL oraz systemie jego tworzenia.</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">(Pytania i odpowiedzi.)</u>
          <u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">Czy przyjęty w lipcu br. dwunastopunktowy program legislacyjny prac rządu, jest programem zupełnym?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Wykaz ten zawiera akty najważniejsze z politycznego punktu widzenia. Poza tymi ustawami będzie wiele spraw bieżących, zwłaszcza ustaw drobniejszych, typu nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Poseł Adam Łopatka (PZPR) zaznaczył, że chodzi mu zwłaszcza o projekt ustawy o emeryturach dla rolników.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Minister prof. dr Jerzy Bafia wyjaśnił, że projekt tej ustawy nie został włączony do omawianego programu ze względu na to, iż został on już w wysokim stopniu przygotowany.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Dyrektor Biura Prawnego URM prof. dr Kazimierz Siarkiewicz poinformował posłów o niektórych bieżących problemach prac prawotwórczych rządu stwierdzając, że w stadium poważnego zaawansowania znajduje się obecnie około 30 projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Poseł Andrzej Bondarewski (SD) prosił o informację nt. koncepcji ustawy o ochronie młodzieży przed demoralizacją.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Poseł Wiesław Sadowski (bezp.) zapytał o stan zaawansowania prac nad ustawą o planowaniu gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Poseł Roman Rutkowski (PZPR) podkreślając duże społeczne zainteresowanie projektami zmian w ustawie o drogach publicznych oraz w „Kodeksie drogowym” pytał o stopień zaawansowania tych prac.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Minister prof. dr Jerzy Bafia wyjaśnił, że zgodnie z przyjętą obecnie koncepcją ustawa o ochronie młodzieży przed demoralizacją winna składać się z dwóch zasadniczych części: zadaniem pierwszej będzie określenie systemu instytucji państwowych i społecznych, które mają zabezpieczać przed powstawaniem zjawiska demoralizacji młodzieży; druga część poświęcona będzie uregulowaniu niektórych sytuacji, kiedy zjawisko demoralizacji już powstało i określi m.in. system sądownictwa dla nieletnich, instytucję kuratora, ich zadania i kompetencje itp.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Ustawa o planowaniu gospodarczym w dalszym ciągu pozostaję wśród 106 projektów ustaw, których przygotowanie przewiduje uchwała Rady Ministrów o planie tworzenia prawa na lata 1974-1980. Jednakże ocenia się, że nie ma chyba szans na powstanie projektu tego aktu do 1980 r.; potrzeba w tym zakresie znacznie więcej społecznych doświadczeń. W chwili obecnej problem nie jest wystarczająco dojrzały do uregulowania w drodze ustawy, choć z drugiej strony przemawia za tym szereg ważnych racji.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Odpowiadając na pytanie posła Rutkowskiego, mówca stwierdził, że prace nad „Kodeksem drogowym” są daleko zaawansowane.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Koreferat poselski przedstawił poseł Sylwester Zawadzki (PZPR).</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Mówca przypomniał, że w 1973 r. Komisja Prac Ustawodawczych rozpatrzyła wstępny projekt rządowego programu doskonalenia prawa i w pełni poparła ideę planowania działalności normotwórczej widząc w tym możliwość dokonania jakościowych zmian stanu prawa. W przedłożonym programie Komisja widziała możliwość oparcia działalności legislacyjnej na naukowych podstawach rozumiejąc, że program badań naukowych będzie ważną przesłanką zwiększania efektywności w oddziaływaniu prawa na życie społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Informacja przedstawiona przez ministra J. Bafię pozwala stwierdzić, na ile nadzieje Komisji zostały spełnione. Gdyby oprzeć się na zestawieniach liczbowych należałoby skonstatować wykonanie planu rządowego w 25 proc., bowiem z zamierzonej liczby 84 ustaw zakończono prace nad 20. Jednakże w tym samym czasie wydano szereg aktów o zasadniczym znaczeniu, które nie znajdowały się w programie rządowym (np. kodeks pracy). Ponadto zaawansowane zostały prace nad znacznie większą liczbą projektów ustaw aniżeli przedstawiono Sejmowi, a zatem wykonano więcej niż to wskazują liczby.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Decydujące znaczenie ma oczywiście jakość pracy, a nie jej ilość.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">W ocenie mówcy program rządowy nie mógł być realny ze względu na oprowadzenie zbyt wielu zadań i przeładowanie zagadnieniami, co Sejmowa Komisja Prac Ustawodawczych stwierdziła już w swoich uwagach z 1973 r. Wskazywano wówczas również na potrzebę wyodrębnienia aktów o szczególnym znaczeniu ustrojowym i wyróżniono 26 takich aktów w programie rządowym. Praktyka potwierdziła słuszność tych uwag. Wynika stąd wniosek o potrzeba większej ostrożności i koncentracji na najbardziej zasadniczych, węzłowych aktach normatywnych.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Podkreślając, że słabości, które wystąpiły w toku realizacji planu nie mogą podążyć samej idei planowania prac legislacyjnych, mówca podzielił zawartą w przedłożonej informacji Ministerstwa Sprawiedliwości ocenę postępu osiągnięty w doskonaleniu prawa: postęp ten jest poważny, ale nie może nas w pełni zadowalać. Uległy bowiem znacznemu wydłużeniu okresy przygotowania projektów aktów prawnych. Coraz trudniej osiągnąć poprawę stanu prawodawstwa resortowego, nie ulega zmniejszeniu ilość aktów resortowych. W 1972 r. było 19.000 tych aktów i wielkość ta do 1976 r. pozostaję niezmieniona. Zarysowują się wyraźne różnice w podejściu do zagadnień legislacyjnych w poszczególnych resortach: Ministerstwo Przemysłu Lekkiego zmniejszyło w wyniku akcji porządkowanie przepisów ilość aktów obowiązujących w tym resorcie z 5 tys. do 154, natomiast w Ministerstwie Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej nadal obowiązują 1834 akty, w Ministerstwie Komunikacji 2.225 aktów, w Ministerstwie Kultury i Sztuki 1.006 aktów (w r. 1976 uchylono 153 akty, ale wydano 255). Środki powstrzymywania nadprodukcji przepisów stają się niewystarczający, gdyż powstają nowe sposoby unikania kontroli działalności prawotwórczej. I tak przepisy resortowe otrzymują nazwę decyzji ministra, co sugeruje indywidualny charakter zawartych w nim ustaleń, lecz nazwa ta jest w istocie rzeczy myląca.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Poseł S. Zawadzki podkreślił, że istotne znaczenie z punktu widzenia obywateli ma ilość przepisów niepublikowanych. Mimo tendencji spadkowej w niektórych resortach jest ona nadal dość znaczna: przykładowo w resorcie łączności na 508 aktów obowiązuje 2.71 nieopublikowanych, w resorcie finansów na 664 akty aż 324 nie są opublikowane (zaś w r. 1976 w dziale obrotu dewizowego ilość aktów publikowanych wynosiła tylko 3,7 proc., w dziale ubezpieczeń majątkowych i osobowych w resorcie finansów tylko 9 proc.). Daje się jednocześ nie odczuwać brak generalnych wytycznych w kwestii kryteriów, którymi powinny posługiwać się resorty w procesie porządkowania przepisów resortowych.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Charakteryzując ostatnie 3 lata jako okres przejścia do planowania działalności normotwórczej, mówca stwierdził, że nie osiągnęliśmy jeszcze zmiany jakościowej w stanie obowiązującego prawa. Dotyczy to zarówno systemu prawa /nie nastąpiła zasadnicza poprawa w dziedzinie prawa gospodarczego, wobec nie wykonania podstawowych zamierzeń legislacyjnych przewidzianych w progamie rządowym, a jednocześnie porządkowanie prawa nie doprowadziło do zasadniczych zmian w trybie przygotowania ustaw. Osiągnięta zmiana wyraża się przede wszystkim w szerszej konsultacji naukowej związanej z działalnością Rady Legislacyjnej, natomiast brak jest ciągle w wielu zagadnieniach konsultacji społecznej i środowiskowej przy opracowywaniu aktów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">W tym stanie rzeczy, zdaniem posła S. Zawadzkiego, konieczne jest:</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">- urealnienie planu prac legislacyjnych i koncentracji sił przy jego wykonaniu,</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">- wzmocnienie kontroli nad realizacją przyjętego planu,</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">- poprawa jakości prac legislacyjnych, zwłaszcza gdy chodzi o tryb i efekty podejmowanych działań.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">W tych też kierunkach zmierzają wnioski Rady Ministrów i zasługują na pełne poparcie. Propozycje skoncentrowania prac wokół najważniejszych aktów są słuszne.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Mówca wyraził wątpliwość, czy zostanie zrealizowany § 1 pkt 8 uchwały Nr 103/77 Rady Ministrów z 8 lipca 1977 r. w sprawie realizacji rządowego programu doskonalenia prawa, zapowiadający przygotowanie projektu ustawy o ochronie młodzieży przed demoralizacją. Stwierdził, że mija już 6 rok odkąd projekt ten miał być przedłożony Sejmowi. Mówca podkreślił znaczenie konsultacji społecznych przy opracowywaniu ustawy o ochronie młodzieży przed demoralizacją. Jego zdanie w przedyktowanie materii tej ustawy pozwoliłoby na zakończenie prac przygotowawczych już przed kilkoma laty.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Analizując problematykę legislacyjną uznaną przez rząd za priorytetową, poseł S. Zawadzki wskazał na brak w tej dziedzinie aktu o planowaniu gospodarczym. Zdaniem mówcy, bez tego aktu nie można przygotować ustawy o przedsiębiorstwach państwowych bowiem 3 akty: ustawa o przedsiębiorstwach, o planie gospodarczym, ustawa budżetowa - tworzą spójną całość. Ustawy o planowaniu istnieją w Jugosławii i Rumunii. Wyłączenie ustawy o planowaniu z priorytetowych zamierzeń legislacyjnych oznacza odłożenie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Należy również opracować prawo o organizacjach społecznych, które zastąpiłoby anachroniczną ustawę o stowarzyszeniach. Sprawa tej ustawy była w programie rządowym i jak wiadomo, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych prowadzi odpowiednie prace od lat. Wysuwany niekiedy argument, że z opracowaniem ustawy o organizacjach społecznych należy poczekać na doświadczenia rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego jest nie do przyjęcia. W uchwaleniu ustawy zainteresowane są organizacje społeczne i Front Jedności Narodu. Dlatego też akt ten powinien być przygotowany przy udziale FJN pod egidą Rady Państwa. W tym kontekście mówca podkreślił potrzebę inicjowania prac ustawodawczych nie tylko przez rząd.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">W informacji rządowej o poczynaniach w dziedzinie doskonalenia prawa brak również danych o przygotowywaniu ustawy o sądowej kontroli decyzji administracyjnych. Jak wiadomo, ustawa ta znajdowała się na 3 pozycji w rządowym projekcie doskonalenia prawa. Obecnie, gdy w Związku Radzieckim w art. 58 projektu Konstytucji wprowadzono tego rodzaju instytucję, pominięcie prac w tym zakresie wymaga wyjaśnienia, gdyż może być to fałszywie zrozumiane. Można oczywiście powiedzieć, że problem zostanie rozwiązany przez nowelizację KPA. Wymaga to jednak wyraźnego zapisania.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">W dalszym ciągu swego wystąpienia mówca podkreślił znaczenie uchwalenia ustawy o ochronie zdrowia psychicznego ze względu na wagę regulowanych przez nią zagadnień, a także wobec zakończenia licznych prac przygotowawczych. Rezygnacja z uchwalenia aktu, który jest już właściwie gotowy. Wydaje się bezzasadna. Ważne są również prace nad kodeksem ubezpieczeń. Nie może być argumentem na rzecz odkładania tych prac to, że ustawa o emeryturach dla rolników nie weszła jeszcze w życie.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Mówca uznał ca słuszne propozycje rządowe dotyczące udoskonalenia metod porządkowania prawa, a zwłaszcza wprowadzenie Rejestru przepisów resortowych pod egidą ministra sprawiedliwości i zaproponował, aby komisja propozycje te poparła, zwracając jednocześnie uwagę na kontrolne funkcje tego rejestru. Poseł podkreślił, że komisje sejmowe mają obowiązek corocznego ustosunkowywania się do realizacji programu porządkowania prawa w poszczególnych resortach. W tej mierze mogłyby one korzystać z pomocy zrzeszenia Prawników Polskich, a także innych zainteresowanych organizacji.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Poseł S. Zawadzki podkreślił szczególną rangę ustawy o tworzeniu prawa pośród zamierzonych prac legislacyjnych. Postulując szybsze finalizowanie prac nad tym projektem, mówca z dużym uznaniem wyraził się o działalności zespołu Rady Legislacyjnej, który pracuje nad tym bardzo trudnym aktem. Poseł postulował jednocześnie, aby Komisja Prac Ustawodawczych przedyskutowała założenia projektu tej ustawy na jednym ze swych posiedzeń. Stwierdzając słuszność widocznego w zamierzeniach rządowych umacniania odpowiedzialności ministrów w zakresie prac legislacyjnych prowadzonych w podległych im urzędach centralnych, mówca wskazał na znaczenie funkcjonowania resortowych służb prawnych: jak dotychczas tylko połowa ministerstw wywiązała się z nałożonego z inicjatywy Rady Ministrów obowiązku umocnienia organizacyjnego tych służb. Niezwykle ważnym zagadnieniem jest podnoszenie rangi służb prawnych, stwarzanie odpowiedniego klimatu i właściwych warunków dla ich pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Zdaniem posła S. Zawadzkiego na szczególną uwagę zasługuje również koncepcja współdziałania z organami terenowymi w dziedzinie prac legislacyjnych, o czym mówił w swoim wystąpieniu minister J. Bafia. Oczywiście krótkie terminy opracowywania aktów prawnych uniemożliwiają rzetelne opiniowanie ich ze strony organów terenowych. Próba urealnienia udziału tych organów w procesie tworzenia prawa zasługuje na pełne poparcie ze strony Komisji.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#MinistersprawiedliwościprofdrJerzyBafia">Mówca wyraził przekonanie, że podjęte przez Radę Ministrów środki przyczynią się do pełniejszej i b. konsekwentnej realizacji programu doskonalenia prawa, jego adaptacji do potrzeb rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełZygmuntSurowiec">Postęp w zakresie doskonalenia prawa rozpatrywany na tle przyjętego programu rządowego okazuje się niepełny. Odstąpiono od niektórych zamierzeń, co wskazuje na to, że w czasie przygotowywania programu poszczególne resorty oceniały sytuację niezbyt realnie. Potwierdzeniem tego spostrzeżenia jest zdaniem mówcy, § 4 punkt 1 uchwały nr 103 Rady Ministrów z 8 lipca br., w którym mowa o omówieniu przez ministra sprawiedliwości z kierownikami służb prawnych wszystkich resortów wyników oceny stanu realizacji rządowego programu doskonalenia prawa, a także punkt 3 § 4 wymienionej uchwały, w którym mowa o ustaleniu harmonogramu prac nad najpilniejszymi projektami ustaw. Przygotowywanie harmonogramu powinno być stałą praktyką. Unikniemy w ten sposób sytuacji, którą mamy obecnie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełZygmuntSurowiec">Zdaniem posła Z. Surowca katalog najpilniejszych ustaw wymaga uzupełnienia o prace nad ustawą o radach narodowych. Mówca podzielił opinię posła S. Zawadzkiego i ocenił pozytywnie rządowe przedsięwzięcia w sprawie doskonalenia przepisów resortowych, w szczególności prowadzenie rejestru przepisów resortowych.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełZygmuntSurowiec">Poseł Adam Łopatka (PZPR) wskazał na dążenie do podniesienia rangi prawa do pełniejszego regulowania stosunków społecznych i działalności państwa, znajdujące wyraz w świecie socjalistycznym. Przejawem tej tendencji są poczynania ustawodawcze w Związku Radzieckim, gdzie prace nad Konstytucją wyzwalają dalszą falę działalności ustawodawczej. Tendencja ta znajduje również wyraz w ustawodawstwie Rumunii, Bułgarii i NRD. Kraj nasz widoczny jest jako uczestnik tego ogólnego procesu. Powinniśmy dbać o właściwe miejsce w tych tendencjach rozwojowych.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełZygmuntSurowiec">Mówca dał wyraz zadowoleniu z powodu urealnienia przez rząd własnego programu działania oraz z powodu inicjatywnej roli ministra sprawiedliwości tym zakresie i powitał z uznaniem fakt upoważnienia do działania w dziedzinie doskonalenia prawa najbardziej kompetentnego członka rządu. Poseł podkreślił również potrzebę dalszych kroków w tym kierunku stwierdzając, że ta linia postępowania znajduje oparcie w Sejmie i w Komisji Prac Ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PosełZygmuntSurowiec">Mówca stwierdził, że lista najpilniejszych zamierzeń legislacyjnych uchwalona przez rząd nie zawiera pewnych projektów nad którymi toczyły się prace już wcześniej, a także nie obejmuje ważnych zmian w ustawach obowiązujących. Należy zwrócić się do ministra sprawiedliwości o przedstawienie pełniejszej listy projektów, bowiem omawiany zestaw nie jest w pełni orientujący.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PosełZygmuntSurowiec">Następnie poseł A. Łopatka podjął zagadnienie inicjowania aktów o randze ustawy. Jak wiadomo, Sejm stosunkowo rzadko jest formalnym inicjatorem uchwalanych ustaw. Byłoby celowe - biorąc pod uwagę nie tylko rolę rządu, która jest należycie respektowana, ale także rolę Sejmu w naszym ustroju, a zwłaszcza istniejącą potrzebę umacniania autorytetu Sejmu w społeczeństwie - zastanowić się, które z ustaw powinny być zgłoszone z inicjatywy społecznej i jaki charakter jnależy nadać temu zgłoszeniu. Gdyby dało się uzupełnić program doskonalenia prawa poczynaniami Rady Państwa mielibyśmy wówczas program państwowy obejmujący całość działań.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PosełZygmuntSurowiec">Mówca wysoko ocenił rejestr przepisów resortowych jako instrument doskonalenia prawa i stwierdził, że w tej dziedzinie szczególnie wiele zależy od praktyki. Zdaniem posła A. Łopatki dwie kwestie dotyczące rejestru nie są dostatecznie jasne:</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PosełZygmuntSurowiec">- poza rejestrem znajdują się akty, które zostały już wydanej należy dążyć do tego, by po jakimś czasie wyeliminować akty pozostające poza rejestrem; po trzech-czterech latach rejestr powinien odzwierciedlać istniejący stan;</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PosełZygmuntSurowiec">- rejestr nie dotyczy aktów Prezesa i wiceprezesów Rady Ministrów; nie ma przeszkód, aby akty te były objęte rejestrem, nie włączenia ich osłabia rangę rejestru.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PosełZygmuntSurowiec">Mówca podkreślił, że pewne akty związane z tajemnicą państwową nie muszą być rejestrowane. Jednakże można wyobrazić sobie tendencje do poddania wszystkiego szczególnej ochronie z uwagi na możliwość naruszenia tajemnicy państwowej. Mówca opowiedział się za taką interpretacją przepisów, która ogranicza krąg aktów nierejestrowanych do rzeczywiście wymagających zachowania tajemnicy.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PosełZygmuntSurowiec">Poseł A. Łopatka stwierdził, że koreferat posła S. Zawadzkiego odzwierciedla stanowisko Komisji, zarówno gdy chodzi o uzupełnienie w programie prac legislacyjnych rządu jak i ich intensyfikację i w trybie przygotowania projektów poszczególnych aktów. Zdaniem mówcy, nie osiągnęliśmy należytych rezultatów co do wprowadzania w życie postulatów ogólnoustrojowych i uchwał partii dotyczących udziału opinii publicznej w przygotowaniu aktów prawnych. Poza wyjątkami, brak było konsultacji społecznej, środowiskowej czy terenowej w przypadku ważnych ustaw. Z programem doskonalenia prawa poseł A. Łopatka wiąże konieczność takiej sekwencji prac prawotwórczych, aby wystarczyło czasu na konsultacje. Dlatego też poważne nadzieje łączą się z nowym uprawnieniem ministra sprawiedliwości jakim jest ustalenie harmonogramu prac legislacyjnych dotyczących zasadniczych problemów.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PosełZygmuntSurowiec">Włączenie organów terenowych w proces tworzenia prawa jest cenną ideą. Mówcą wskazał na udział organów terenowych w pracach organów centralnych jaki ma miejsce w Związku Radzieckim. Wydaje się, że nie ma przeszkód, aby osiągnąć to w naszych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PosełZygmuntSurowiec">Poseł A. Łopatka dał wyraz zaniepokojenia z powodu zahamowań w realizacji decyzji rządowych z 1972 r. dotyczących polepszenia służb prawnych w poszczególnych resortach i postulował rządową analizę realizacji tej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PosełZygmuntSurowiec">Poseł S. Zawadzki zaproponowałaby Komisja Prac Ustawodawczych przeprowadziła kontrolę w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PosełZygmuntSurowiec">Odpowiadając posłowi S. Zawadzkiemu poseł A. Łopatka stwierdził, że jest to sprawa administracji. Komisja stanowi wyraz opinii publicznej, czuwa, wyraża poparcie lub dezaprobatę.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PosełZygmuntSurowiec">Minister sprawiedliwości J. Bafia zwrócił uwagę, że przedstawione w informacji rządowej zestawienie aktów prawnych, nad którymi toczą się prace, dotyczy jedynie spraw o szczególnej wadze mających znaczenie dla realizacji polityki nakreślonej na VI i VII Zjeździe PZPR. Nie jest to pełna informacja o działalności legislacyjnej. Jeśli zostanie sformułowany poselski dezyderat w tej sprawie - możliwe jest przedstawienie pełnej informacji o prowadzonych pracach legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#PosełZygmuntSurowiec">Minister J. Bafia wskazał na potrzebę coraz pełniejszego dostosowywania prawa do rozwijającego się życia społecznego. Dokonaliśmy bardzo wiele na rzecz nowego socjalistycznego systemu prawnego w naszym kraju. Rysuje się obecnie potrzeba stabilizacji systemu prawnego, porządkowania go w niższych warstwach, umacniania rangi. Chodzi nie tylko o zmiany, ale i o stabilizację.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#PosełZygmuntSurowiec">Zagadnienia sądowej kontroli decyzji administracyjnych, organizacji społecznych, tworzenia prawa są ważkie na przyszłość. Prace w tym zakresie będą się toczyć nadal i zostaną zintensyfikowane w odpowiednim momencie. Nie przekreśla to poprzednich zamierzeń w tym zakresie. Mówca stwierdził, że rozumie iż poseł S. Zawadzki ma inną opinię co do szybkości tych prac i co do tego, kto ma je prowadzić.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#PosełZygmuntSurowiec">W zakończeniu swego wystąpienia minister J. Bafia wskazał na wzrost trudności, jakie trzeba przezwyciężyć przy doskonaleniu prawa w miarę jak obniża się poziom formy prawnej i maleje liczba przepisów.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#PosełZygmuntSurowiec">Podsumowując dyskusję, przewodniczący Komisji poseł Adam Łopatka (PZPR) podkreślił, że z zadowoleniem przyjęto informację rządu złożoną przez ministra sprawiedliwości nt. programu prac ustawodawczych na najbliższy okres oraz innych poczynań związanych z doskonaleniem prawa. Upoważniono Prezydium Komisji oraz posła Zawadzkiego do przygotowania projektu szczegółowej opinii, która zostanie skierowana do rządu po rozpatrzeniu na następnym posiedzeniu Komisji.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#PosełZygmuntSurowiec">W kolejnym punkcie porządku dziennego Komisja rozpatrzyła dekret Rady Państwa z dnia 19 lipca 1977 r. o amnestii (Dz.U. nr 24 poz. 213).</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#PosełZygmuntSurowiec">Z ramienia Rady Państwa dekret przedstawił członek Rady Państwa poseł Henryk Szafrański (PZPR). Wskazał on na przyczyny wydania dekretu do których zaliczył zasady humanizmu socjalistycznego i wzrost poziomu kultury prawnej obywateli, wzrost dyscypliny społecznej i poprawę stanu bezpieczeństwa i porządku w kraju. Stwarza to warunki umożliwienia rehabilitacji ludziom, którzy weszli na drogę przestępstwa, jednakże rokują nadzieje poprawy.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#PosełZygmuntSurowiec">Mówca szczegółowo omówił postanowienia dekretu zwracając uwagę na ich resocjalizacyjne funkcje.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#PosełZygmuntSurowiec">Informacje o przebiegu wykonania dekretu przedstawili: wiceminister sprawiedliwości Zdzisław Jędrzejczak, zastępca Prokuratora Generalnego PRL Kazimierz Kukawka i komendant główny MO generał Marian Janicki.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#PosełZygmuntSurowiec">Komisja postanowiła przekazać do Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości opinię zalecającą zatwierdzenie dekretu przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#PosełZygmuntSurowiec">W kolejnym punkcie porządku dziennego rozpatrzono sprawy bieżące. Powołano podkomisję do przygotowania posiedzenia Komisji Prac Ustawodawczych poświęconego analizie poczynań kształtujących świadomość prawną społeczeństwa oraz podkomisję dla przygotowania materiałów dotyczących kontroli realizacji ustaw przez komisje sejmowe. Powołane przedstawicieli Komisji do udziału w pracach podkomisji do spraw prawa górniczego, utworzonej wspólnie z sejmową Komisją Górnictwa, Energii i Chemii. Upoważniono przedstawicieli Komisji do udziału w posiedzeniu sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej rozpatrującej realizację dekretu o państwowej Inspekcji Sanitarnej.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>