text_structure.xml
55 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PosełWojciechHausner">Otwieram posiedzenie Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Serdecznie witam zaproszonych gości. Komisja podczas swoich posiedzeń wyjazdowych stara się zapoznawać z problemami mniejszości. W miarę możliwości rozwiązujemy pewne sprawy na miejscu. Jeśli to się nie udaje, dalsze działania Komisji są prowadzone w Warszawie. Chciałbym, abyśmy na dzisiejszym posiedzeniu porozmawiali o kwestiach edukacji i kultury. Od ostatniej wizyty Komisji na tym terenie wiele się zmieniło. Pojawiły się nowe szczeble samorządu terytorialnego i w związku z tym coraz mniej spraw można załatwić w Warszawie. Decyzje organizacyjne związane ze szkolnictwem leżą w gestii lokalnego samorządu. Niektóre kwestie finansowe można jeszcze kierować do Ministerstwa Edukacji Narodowej, ale jest ich zdecydowanie mniej. Członkowie Komisji przyjechali tutaj przede wszystkim po to, aby wysłuchać państwa uwag. Otwieram dyskusję.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#StarostapowiatusejneńskiegoMarianLuto">Jako gospodarz tego terenu chciałbym bardzo serdecznie powitać Komisję Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Cieszymy się, że członkowie Komisji poznają nasze problemy.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#StarostapowiatusejneńskiegoMarianLuto">Powiat Sejny jest małą ojczyzną, w której współżyją dwie narodowości: litewska i polska. Od 1 stycznia 1999 r. dano nam szansę współistnienia w ramach nowej formy organizacyjnej. Uważam, że decyzja o utworzeniu powiatu sejneńskiego nie miała tylko podstaw politycznych. To była rozsądna decyzja, która dała lokalnej społeczności możliwość gospodarowania i rozwiązywania problemów samemu. Powiat Sejny liczy około 23 tys. mieszkańców. Pod tym względem jesteśmy najmniejszym powiatem w kraju. Ziemie powiatu sejneńskiego zajmują 850 km2. Na 1 km2 przypada tylko 26 mieszkańców. Ten wskaźnik nie uległ zmianie od 1975 roku. Na terenie powiatu są 103 jeziora. 30% powierzchni powiatu zajmują lasy.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#StarostapowiatusejneńskiegoMarianLuto">Jeśli chodzi o nasze szkoły, to mamy 27 szkół podstawowych i średnich w tym siedem szkół podstawowych z językiem litewskim i jedno liceum z tym językiem wykładowym.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#StarostapowiatusejneńskiegoMarianLuto">Reforma oświaty spowodowała, że powstał problem związany z miejscem utworzenia gimnazjum. Wszystko wskazuje na to, że powstanie ono w pomieszczeniach wykorzystywanych przez liceum ogólnokształcące. W jednej klasie tego gimnazjum młodzież będzie się uczyć w języku litewskim.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#StarostapowiatusejneńskiegoMarianLuto">Jeżeli są jakieś problemy związane z utworzeniem tego gimnazjum, to przede wszystkim są to kłopoty ze zgromadzeniem środków na ten cel. Gmina nie ma pieniędzy na przystosowanie pomieszczeń dla potrzeb gimnazjum. Dlatego w najbliższym czasie wystąpimy do Ministerstwa Edukacji Narodowej z prośbą o wsparcie. Pan przewodniczący Wojciech Hausner mówił, że wszelkie problemy organizacyjne powinny być rozwiązywane przez samorząd, jednak w tym wypadku nie obejdzie się bez pomocy odpowiedniego resortu. Pieniądze na ten cel wciąż znajdują się w Ministerstwie Edukacji Narodowej, dlatego wkrótce wystąpimy o zwiększenie subwencji bądź dotacji celowej na przeprowadzenie remontu. Nie jestem w stanie powiedzieć dzisiaj, o jaką kwotę chodzi. Ze wstępnych obliczeń wynika, że będzie potrzebnych około 90 tys. złotych.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#StarostapowiatusejneńskiegoMarianLuto">Następnym problemem, który przez wiele lat pozostawał nierozwiązany, jest sprawa budowy pomnika biskupa Baranowskiego. Spór toczył się przede wszystkim o lokalizację tego pomnika. Był taki moment, że obie strony konfliktu zgodziły się na budowę pomnika w określonym miejscu, ale nie można było nabyć tego gruntu, ponieważ była to własność prywatna. Przez kolejne lata poszukiwano następnego miejsca, co do którego zgadzaliby się wszyscy zainteresowani.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#StarostapowiatusejneńskiegoMarianLuto">Decyzją burmistrza miasta Sejny ustalono ostateczne miejsce budowy pomnika biskupa Baranowskiego. Dysponujemy już planem zagospodarowania miejsca. Rozstrzygnięto też przetarg na wykonawcę tego pomnika. Niestety w tej chwili brakuje środków na rozpoczęcie prac. Liczymy na odpowiednie dotacje z urzędu wojewódzkiego. Budżet powiatu nie udźwignie tak dużej inwestycji. Mówimy o kwocie około 800 tys. złotych. Tyle będzie kosztowała budowa pomnika i urządzenie jego otoczenia.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PosełWojciechHausner">Chciałbym, aby przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej powiedzieli, czy możliwa będzie pomoc resortu oraz jak będzie wyglądało szkolnictwo dla mniejszości narodowych po reformie oświaty? Czy zajdą tu jakieś zmiany?</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Reprezentuję Departament Kształcenia i Wychowania Ministerstwa Edukacji Narodowej. Jeżeli chodzi o szkolnictwo dla mniejszości narodowych, to chciałam powiedzieć, że wiele kwestii jest wyjaśnionych w „Dzienniku Ustaw” nr 14. Są tam wszystkie rozporządzenia, które regulują funkcjonowanie szkolnictwa po wprowadzeniu reformy edukacji. Znajdują się tam między innymi podstawy programowe, uwzględniające również specyfikę nauczania języka mniejszości narodowych.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Musi nastąpić weryfikacja dotychczasowych programów nauczania pod kątem zgodności z podstawą programową lub opracowanie nowych programów. Zwróciliśmy się do nauczycieli języka litewskiego z prośbą o współpracę przy ocenie wykorzystywanych programów nauczania.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Drugim etapem działań dostosowujących edukację mniejszości narodowych będą prace nad podręcznikami. W tej chwili wydajemy szereg podręczników między innymi do nauczania początkowego. Są to tłumaczenia podręczników do matematyki, środowiska i techniki. W planie wydawniczym na rok 1999 znajduje się 17 podręczników, które wydrukujemy we współpracy z Wydawnictwami Szkolnymi i Pedagogicznymi. Osiem książek jest przeznaczonych dla szkół z litewskim językiem nauczania.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Są już pierwsze plany wydawnicze na lata 2000–2002. Będziemy państwa informować o tych nowych wydaniach. Lista książek może jeszcze ulec zmianie. Wszystko zależy od tego, jakie potrzeby zostaną zgłoszone i uznane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Powinniśmy także opracować podstawę programową dla liceów. Zwrócimy się do stowarzyszeń reprezentujących środowiska mniejszości z prośbą o wyznaczenie kandydatur do pracy w zespole roboczym, opracowującym podstawy programowe dla liceów.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Kolejny problem, który pojawił się po wprowadzeniu reformy oświaty, to sprawa matury. Jest liceum z litewskim językiem nauczania. I tak jak w innych szkołach, matura będzie wyglądała trochę inaczej. Prace będą oceniane poza szkołą.</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Zostaną przeprowadzone prace nad standardami maturalnymi. Centralna Komisja Egzaminacyjna powołała już zespół, który zajmie się opracowaniem matury dla szkół uczących w języku mniejszości. W tym przypadku również liczymy na państwa współpracę.</u>
<u xml:id="u-4.7" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Jeśli chodzi o sieć szkolną, to istnieje rozporządzenie, które reguluje kwestię przekształcania szkół, czyli tworzenia placówek sześcioletnich i gimnazjów. W tym rozporządzeniu mówi się, że gimnazja nauczające w języku mniejszości narodowych nie muszą spełniać wymogu zachowania 150 uczniów w obwodzie.</u>
<u xml:id="u-4.8" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Zostało również wydane rozporządzenie, które reguluje sprawy zatwierdzenia programów i podręczników szkolnych. Ten przepis znajduje się w „Dzienniku Ustaw” nr 14.</u>
<u xml:id="u-4.9" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">W ramowych planach nauczania jest zawarty artykuł, który reguluje kwestię ilości godzin nauczania języka mniejszości w różnych formach organizacyjnych. Dotyczy to zarówno szkół z wykładowym językiem mniejszości, jak i tych placówek, w których ten język jest przedmiotem dodatkowym. Ponieważ w treści tego rozporządzenia pojawiły się błędy, ukazała się jego nowelizacja w „Dzienniku Ustaw” nr 41. W tym dzienniku znajduje się też rozporządzenie dotyczące oceniania.</u>
<u xml:id="u-4.10" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Ciągle jeszcze obowiązuje rozporządzenie z 1992 roku dotyczące organizowania przez szkołę warunków podtrzymywania tożsamości narodowej, etnicznej i językowej. Ten przepis wymaga nowelizacji, po to, aby go dopasować do założeń reformy systemu edukacji. Aby to uczynić, musimy zaczekać na ustawę, która da nam delegację do wydania nowelizacji tego rozporządzenia.</u>
<u xml:id="u-4.11" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">W ustawie o systemie oświaty nie ma jednoznacznego zapisu, który umożliwiałby takie działania. Być może skorzystamy z ustawy o mniejszościach narodowych. Dopóki nie ukaże się nowe rozporządzenie, nie będziemy mogli rozstrzygnąć pewnych kwestii. Na przykład pytaliście państwo o gimnazjum. Traktujemy gimnazjum jako kontynuację nauki w ramach obowiązku szkolnego i dlatego bardzo prawdopodobne jest to, że uregulowania dotyczące liczebności klas w gimnazjach zostaną przeniesione ze szkół podstawowych. Minimalna ilość uczniów dla utworzenia klasy w szkole podstawowej to siedem osób.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PosełWojciechHausner">Dziękuję za ten pakiet informacji. Jeśli chodzi o problem utworzenia gimnazjum w Sejnach, to w budżecie państwa zawarto rezerwę celową, która jest przeznaczona między innymi na utworzenie sieci gimnazjów. Można te środki wykorzystywać na adaptację konkretnych budynków. Istnieje zatem możliwość uzyskania wsparcia z Ministerstwa Edukacji Narodowej. Poza tymi pieniędzmi nie będzie w tym roku innych środków inwestycyjnych.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#PosełWojciechHausner">Mamy świadomość, że Komisja ma tutaj ważną rolę do odegrania. Myślę, że możemy zastosować to rozwiązanie, które zaproponował pan starosta Marian Luto. Jeśli uda się pozyskać odpowiednie środki z Ministerstwa Edukacji Narodowej, zostanie rozwiązany problem uruchomienia klasy gimnazjalnej z litewskim językiem nauczania. Deklaruję, że Komisja pomoże państwu w tych działaniach.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#PosełWojciechHausner">Sugeruję, aby samorząd jak najszybciej skierował do Ministerstwa Edukacji Narodowej odpowiednie dokumenty. Komisja pozytywnie zaopiniuje tę sprawę.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#WicedyrektorDepartamentuKształceniaiWychowaniawMinisterstwieEdukacjiNarodowejUrszulaGrodzka">Gdyby gimnazjum było w kompetencji powiatu, to istnieje możliwość uruchomienia środków, które są przeznaczane na rezerwy celowe. Ministerstwo Edukacji Narodowej może zwiększyć subwencje dla powiatu.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#WicedyrektorDepartamentuKształceniaiWychowaniawMinisterstwieEdukacjiNarodowejUrszulaGrodzka">Przy Ministerstwie Edukacji Narodowej zostanie powołana komisja, która zajmie się rozpatrzeniem podań. Zostaną określone kryteria przyznawania dotacji. Wśród nich będą na pewno inwestycje. Musi być jednak zawarte porozumienie między gminą i powiatem, regulujące przynależność gimnazjum do zadań powiatu.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PosełWojciechHausner">To porozumienie jest dosyć skomplikowane, musi być zawarte pomiędzy miastem, gminą a powiatem.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#PosełWojciechHausner">Uważam, że kwestia edukacji jest kluczowa dla młodego pokolenia. W przypadku mniejszości narodowych i utrzymania tożsamości kulturowej i językowej oświata jest jeszcze ważniejsza.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">Chciałbym serdecznie państwu podziękować za przybycie na te spotkania. Dla lokalnej społeczności jest bardzo ważne to, że może poinformować państwa o swoich problemach, podzielić się uwagami i szukać konkretnych rozwiązań.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">Chciałbym pokrótce przedstawić państwu najważniejsze sprawy, które moim zdaniem powinny zostać dzisiaj przedyskutowane.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">Jesteśmy na etapie wprowadzania szeregu bardzo istotnych reform. One są ważne dla państwa, dla obywateli i dla mniejszości narodowych. Reformy niosą jednak ze sobą pewne zagrożenia dla wszystkich mniejszości. Moim zdaniem najważniejsze reformy są związane z administracją i szkolnictwem. O niektórych sprawach związanych z reformą administracji mówił już pan starosta Marian Luto. To dobrze, że dużą część kompetencji przekazuje się samorządom. Jednak jeśli chodzi o finansowanie przedsięwzięć kulturalnych i oświatowych, to powiat sam sobie nie poradzi. My oczywiście zwracamy się do władz samorządowych o utworzenie szkoły, ale samorząd mówi, że nie ma na to środków.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">W miejscu zamieszkiwania mniejszości narodowych ciągle jeszcze funkcjonują pewne zaszłości historyczne i stereotypy, które powodują, że potrzeby mniejszości mogą być zepchnięte na drugi plan. Jako przykładu można tu użyć konfliktu wokół budowy pomnika biskupa Baranauskasa. Cieszymy się, że ten problem został wreszcie rozwiązany, ale to pokazuje, że czasami lokalna społeczności nie potrafi się porozumieć bez ingerencji z zewnątrz.</u>
<u xml:id="u-8.4" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">Jeżeli chodzi o sprawy kultury, to dzisiaj podpisałem z Ministerstwem Edukacji Narodowej umowy na realizację pierwszych projektów. Takie wsparcie jest nam bardzo potrzebne. Nie wiemy, jak ta współpraca się ułoży po reformie administracyjnej w następnych latach.</u>
<u xml:id="u-8.5" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">Znajdujemy się w nowym domu kultury wybudowanym przez rząd Republiki Litewskiej. Sądzę, że to jest dobra podstawa do tworzenia wzajemnego zaufania i poznania się.</u>
<u xml:id="u-8.6" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">Ten obiekt powinien być postrzegany jako miejsce, które służy łączeniu się kultur. Rozmawiałem z panem burmistrzem Sejn o tym, aby miasto sfinansowało fragment tej budowy, po to aby pokazać miejscowej ludności, że Litwini nie są ignorowani i potrafią też czegoś dokonać na tym polu.</u>
<u xml:id="u-8.7" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">Jeśli chodzi o reformę szkolnictwa, to problemów jest znacznie więcej. Na wczorajszym posiedzeniu Komisji nie mogliśmy omówić tego problemu szerzej. Dzisiaj są tu obecni dyrektorzy szkół i będzie można dokładniej omówić pewne sprawy.</u>
<u xml:id="u-8.8" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">W tej chwili jest siedem szkół, w których wykładowym językiem jest język litewski. W dwóch z nich nauczanie zostanie ograniczone do języka polskiego. Sześcioklasowe szkoły są przekształcane w szkoły trzyklasowe. Wszystko zależy od kwestii finansowych, a gmina nie ma na to pieniędzy.</u>
<u xml:id="u-8.9" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">Problem jest bardzo poważny, ponieważ dotyczy 30–40% naszego szkolnictwa. Gdybyśmy mieli nie siedem a pięćdziesiąt szkół, to można by poprzenosić uczniów i nie byłoby to takie istotne.</u>
<u xml:id="u-8.10" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">W gminie Sejny nie ma ani jednej klasy z językiem litewskim. Wobec trudności finansowych dyrektorzy szkół mają zamiar połączyć klasy polskie z litewskimi. W szkole, w której uczyłem takie przedmioty jak wychowanie plastyczne, historia i prace techniczne są wykładane w języku polskim. Jeżeli następne przedmioty będą wykładane w języku polskim, to nie będzie sensu zachowania klas litewskich. Trudno takie szkoły nazywać litewskimi. Myślę, że na ten temat powinni się wypowiedzieć nauczyciele i dyrektorzy szkół.</u>
<u xml:id="u-8.11" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">Chciałbym również zasygnalizować inny problem dotyczący środków masowego przekazu. Wielokrotnie mówiliśmy o tym, że pokazywanie swojej kultury ma olbrzymi wpływ na przełamywanie stereotypów. Nie sprawdziły się takie opinie, że litewskie programy w radiu i telewizji wpłyną negatywnie na oglądalność i słuchalność tych stacji. Te programy spełniają swoją rolę.</u>
<u xml:id="u-8.12" who="#PrzewodniczącyStowarzyszeniaLitwinówwPolscePiotrMaksimowicz">Chcielibyśmy rozszerzyć te działania. Część naszych programów mogłaby powstawać w języku polskim. Gdyby na przykład audycja trwała 25 minut, to ostatnie 5 minut mogłoby być nagrane po polsku. Sądzę, że takie same rozwiązania można by przyjąć w przypadku wydawnictwa. Do tej pory nie docieraliśmy z niektórymi problemami do innych środowisk. Wydaje się, że istnieje potrzeba zmiany sposobu funkcjonowania tych wydawnictw.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PosełWojciechHausner">Dziękuje bardzo za tę wypowiedź. Pan Piotr Maksimowicz zwrócił nam uwagę na podstawowe problemy, jakie się pojawiają na tym terenie. Rzeczywiście, jeśli przy siedmiu szkołach z litewskim językiem nauczania, aż w dwóch obniża się stopień organizacyjny, to sprawa jest bardzo bolesna. Ten problem nie jest związany bezpośrednio z mniejszościami. Rozumiem, że to jest dotkliwe, ale w państwie taki problem pojawia się bardzo często.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#PosełWojciechHausner">Istnieje potrzeba wypracowania rozwiązań wobec tego typu szkół. W przypadku małych wiejskich szkół nawet autobusy nie zapewnią sprawnego dojazdu dzieci, tak zła jest infrastruktura drogowa w tych miejscowościach. Trzeba znaleźć takie rozwiązania, które umożliwią gminom finansowanie tych szkół i zapewnienie ciągłości nauczania języka.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PosełJerzySzteliga">Pan Piotr Maksimowicz bardzo krytycznie wypowiedział się odnośnie reformy administracyjnej kraju.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#PosełJerzySzteliga">Jako przedstawiciel opozycji parlamentarnej mógłbym ochoczo podchwycić tę opinię i ganić rząd za złe przygotowanie i wprowadzenie reformy. Trzeba jednak pamiętać, że obowiązują określone działania państwa gwarantujące dopilnowanie interesów mniejszości narodowych.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#PosełJerzySzteliga">Jeśli chodzi o środki na działalność kulturalną, to w budżecie przewidziano prawie 4,5 mln złotych na wspieranie tej działalności. Wystarczy porozumieć się tylko z Ministerstwem Kultury i Sztuki.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#PosełJerzySzteliga">Jeśli chodzi o edukację, to subwencja oświatowa dla gmin, które prowadzą szkoły dla mniejszości jest wyższa o 20%. Oprócz tego gmina nie ponosi kosztów związanych z podręcznikami dla takich szkół.</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#PosełJerzySzteliga">Podczas każdej debaty budżetowej zgłaszamy wnioski o zwiększenie tych kwot, ale nie zawsze udaje nam się to przeforsować. Możliwe jest przynajmniej utrzymanie dotychczasowego poziomu finansowania kultury i edukacji mniejszości narodowych i etnicznych. Pan przewodniczący Wojciech Hausner zapytał, czy stowarzyszenia i towarzystwa otrzymały już ostateczny projekt ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych. Państwo byliście w posiadaniu jednej z wersji tej ustawy, ale nie był to tekst ostateczny. W najbliższym czasie prześlemy państwu wariant, który jest przedmiotem obrad parlamentu. Oczekujemy, że wniesiecie państwo swoje uwagi, przynajmniej do części poświęconej edukacji i kulturze.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PosełWojciechHausner">Chciałbym uzupełnić wypowiedź pana posła Jerzego Szteligi. Jeżeli chodzi o środki znajdujące się w Ministerstwie Kultury i Sztuki, to w skali budżetu można powiedzieć, że nie są one duże. Jednak od 1991 roku obserwujemy stały wzrost tych nakładów. W tym roku, pomimo cięcia większości wydatków, również udało się zwiększyć tę kwotę.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#PosełWojciechHausner">Odrębnym problemem jest sposób uruchomienia tych środków. Prezydium Komisji interweniowało w tej sprawie w Ministerstwie Finansów. Powoli ta sprawa zostanie załatwiona.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#PosełWojciechHausner">Ten problem nie dotyczy tylko Ministerstwa Kultury i Sztuki. Podobnie się dzieje w Ministerstwie Edukacji Narodowej, w którym nie przekazano środków na dofinansowanie działalności organizacji pozarządowych. Być może wyjściem z sytuacji byłaby specjalna ustawa, nad projektem której pracują w tej chwili eksperci różnych resortów. To powinno uregulować dystrybucję środków poprzez uproszczenie procedur.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">Chciałbym państwu przedstawić sytuację oświaty w gminie Puńsk i w powiecie Sejny. Uważa się, że spośród mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce Litwini mają najlepszą sytuację oświatową. Będę mówił o tym, jak ta sytuacja wygląda w rzeczywistości.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">W szkole, w której pracuję, uczy się 350 uczniów. 21% dzieci kształci się w języku polskim pozostałe dzieci uczą się w języku litewskim. Nie można zatem powiedzieć, że jest to szkoła mniejszościowa. Oprócz nauczania wielu przedmiotów w języku litewskim całe życie szkoły toczy się w języku polskim. Jest tylko jedna rada pedagogiczna. Każda uroczystość szkolna, apel i spotkanie dyrektora z uczniami odbywa się w języku polskim. To nie jest typowa szkoła dla mniejszości narodowych.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">Na terenie gminy Puńsk istniały do tej pory tylko cztery szkoły tylko z litewskim językiem nauczania. Dwie z nich w związku z reformą oświaty zostaną praktycznie zlikwidowane. Co się stanie z uczniami? Część z nich z klas 4–6 będzie dojeżdżała do szkoły w Puńsku. Będzie to jednak szkoła polsko-litewska. Starsi uczniowie z klas 7–8 pójdą do gimnazjum w Puńsku. Taka placówka już powstała. Przez kilka miesięcy osobiście nadzorowałem powstawanie tej szkoły. Gimnazjum też będzie przyjmowało uczniów z polskim i litewskim językiem. Wynika z tego, że na terenie Polski nie będzie ani jednego gimnazjum tylko z litewskim językiem nauczania.</u>
<u xml:id="u-12.3" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">Mówię o tym po to, abyście państwo wiedzieli, jak te sprawy wyglądają naprawdę. Inaczej wygląda życie szkoły tylko dla mniejszości, a inaczej dwujęzycznej placówki edukacyjnej.</u>
<u xml:id="u-12.4" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">Z likwidowaniem szkół wiążą się koszty dowożenia uczniów. W tej chwili do szkoły podstawowej w Puńsku dowozimy około 150 uczniów. W zimę zajmuje to prawie dwie godziny. Jeżeli będziemy musieli przewozić młodzież do gimnazjum, to te stare środki transportu, którymi dysponujemy, nie wytrzymają. Nie pomoże tu nawet nowy autobus. Uczniowie będą musieli wstawać bardzo wcześnie lub będziemy musieli opóźnić moment rozpoczęcia zajęć.</u>
<u xml:id="u-12.5" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">Jeśli chodzi o reformę szkolnictwa, to trzeba sobie zadać pytanie, co zyskujemy, a co tracimy? Tak jak powiedziałem wcześniej zostaną zlikwidowane dwie szkoły ponieważ brakuje środków na ich utrzymanie. Pan poseł Jerzy Szteliga mówił, że szkolnictwo związane z mniejszościami narodowymi i etnicznymi otrzymuje 20% więcej środków niż inne placówki oświatowe. Moim zdaniem to i tak jest za mało.</u>
<u xml:id="u-12.6" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">Na przykład w szkole w Puńsku, w ósmych klasach uczy się 45 uczniów. W Suwałkach lub w Sejnach byłyby to dwie klasy po 22 uczniów. W Puńsku są to trzy klasy. Wynika to z tego, że siedmiu uczniów chodzi do klasy z polskim językiem nauczania, a pozostali uczą się w klasach litewskich. W związku z tym koszty są nieporównywalnie większe. Nie rozwiąże tego problemu subwencja większa o 20%.</u>
<u xml:id="u-12.7" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">Kolejną ważną kwestią są kadry. Zatrudniłem część nauczycieli, którzy stracili pracę w likwidowanych szkołach litewskich. Oni pracują tylko na pół etatu i nie mają perspektyw na powiększenie tego wymiaru.</u>
<u xml:id="u-12.8" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">W Puńsku w budynku, który wczoraj państwo odwiedziliście na stałe pracują cztery szkoły:</u>
<u xml:id="u-12.9" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">— szkoła podstawowa z językiem polskim i litewskim,</u>
<u xml:id="u-12.10" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">— szkoła muzyczna,</u>
<u xml:id="u-12.11" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">— liceum ogólnokształcące z litewskim językiem nauczania.</u>
<u xml:id="u-12.12" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">Od 1 września 1999 roku przybędzie tam jeszcze gimnazjum. Można sobie wyobrazić, jak ta szkoła będzie funkcjonować w tak ciasnym budynku. Nie mamy w tej chwili możliwości rozbudowania obiektu, a w ustawie zaleca się rozdzielenie tych szkół.</u>
<u xml:id="u-12.13" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">Idealnym rozwiązaniem dla nas byłoby powstanie szkoły dla mniejszości, która funkcjonowałaby jako zamknięta całość.</u>
<u xml:id="u-12.14" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">W każdym razie sytuacja szkolnictwa litewskiego wcale nie jest taka dobra, jak się powszechnie uważa, a problemów do rozwiązania jest co niemiara.</u>
<u xml:id="u-12.15" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwPuńskuJózefBludzis">Przy okazji chciałbym powiedzieć o nieco innej sprawie. Nasi uczniowie często uczestniczą w różnych zawodach sportowych w naszym województwie i w całym kraju. Podczas takich wyjazdów niekiedy dochodzi do incydentów o podłożu narodowym. Zdarzają się takie środowiska, w których nasi zawodnicy boją się przebywać.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PosełWojciechHausner">Przekazał nam pan szereg problemów, które można sprowadzić do jednej rzeczy — reformy edukacji. Wiąże się z tym problem zatrudniania nauczycieli klas 7–8 zwalnianych z likwidowanych szkół oraz problem dowozu dzieci do miejsca nauczania.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#PosełWojciechHausner">Dziękuję za sygnał, w sprawie współczynnika subwencji oświatowej. Dobrze by było, gdyby władze Sejn i Puńska dokonały obliczeń, jakie są rzeczywiste koszty związane ze szkolnictwem mniejszości. Wtedy możliwe by było określenie waszych rzeczywistych potrzeb. Będziemy wdzięczni, jeśli do nas taki materiał trafi. Mając takie analizy Komisja może wystąpić do ministra edukacji narodowej o to, aby spróbował przemyśleć ten problem. Trzeba ustalić, jak wysokie są teraz nakłady państwa związane z tą subwencją, a jakie byłyby, gdyby ten współczynnik podnieść do 0,3. Nie mając takich obliczeń, trudno jest dzisiaj coś konkretnego powiedzieć. Może wiąże się to z niewielkimi środkami, a może będzie to duże obciążenie dla budżetu państwa. Komisja zobowiązuje się do tego, że uruchomi proces, który pozwoli zweryfikować współczynnik 0,2.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwNowinnikachAnastazjaSidor">Chciałabym powiedzieć państwu, czym się różnią nasze szkoły od innych placówek oświatowych.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwNowinnikachAnastazjaSidor">Szkoły w powiecie Sejny oprócz tego, że zajmują się nauczaniem, są małymi ośrodkami kultury. Prawie w każdej szkole działają jakieś zespoły artystyczne i folklorystyczne, które odnoszą sukcesy na festiwalach w kraju i za granicą. Niestety od kilku lub nawet kilkunastu lat ludzie, którzy opiekują się tą młodzieżą pracują za darmo. Dyrektor szkoły nie może wynagrodzić instruktorom ich pracy ponieważ nie ma na to pieniędzy.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwNowinnikachAnastazjaSidor">W tej chwili to jest bardzo ważne. Kluby rolnika i świetlice zostały zlikwidowanie, a zatem jedynymi ośrodkami kultury i miejscami, do których młodzież może przychodzić, są szkoły.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwNowinnikachAnastazjaSidor">Nie mamy także środków na prowadzenie zajęć pozalekcyjnych. Jest to znacząca przeszkoda w przygotowywaniu uczniów do olimpiad czy innych tego rodzaju konkursów.</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwNowinnikachAnastazjaSidor">Występuje także problem klas łączonych. Mamy klasy, do których chodzi siedmiu uczniów, a one zostały połączone. Myślę, że to nie wynika ze złej woli władz samorządowych, ale z braku pieniędzy. W ten sposób nie przestrzega się ustawy o mniejszościach narodowych.</u>
<u xml:id="u-14.5" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwNowinnikachAnastazjaSidor">Nie będę mówiła o braku pomocy naukowych. Wszystkie szkoły mają ten sam problem. Pragnę także zaznaczyć, że wszyscy nauczyciele w naszych szkołach mają wyższe wykształcenie i posiadają tytuł magistra. Oni specjalizują się w różnych kierunkach nauczania i bardzo chętnie uczestniczą w seminariach i spotkaniach uzupełniających ich wiedzę.</u>
<u xml:id="u-14.6" who="#DyrektorSzkołyPodstawowejwNowinnikachAnastazjaSidor">Chciałabym także powiedzieć o nauczaniu historii. Według nowych programów historia regionalna jest włączona w historię ogólną i wiedzę o społeczeństwie. Jednak jest pewien szkopuł. Mamy obowiązek nauczać tego przedmiotu w języku polskim, a jak to zrobić omawiając historię najbliższych wsi. To będzie bardzo trudne. Liczymy na to, że ten zapis ustawy ulegnie zmianie.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PosełWojciechHausner">W swojej wypowiedzi poruszyła pani szereg istotnych spraw. Sądzę jednak, że na ustawę trzeba patrzeć z pewnym dystansem, bowiem ona nie określa szeregu szczegółowych kwestii.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#PosełWojciechHausner">Jeżeli chodzi o nauczanie historii regionalnej, to chciałem zwrócić uwagę na to, że istnieje możliwość elastycznego traktowania programów nauczania. Dosyć duża ilość godzin jest w dyspozycji dyrektora szkoły i można spróbować jakoś je wykorzystać. Rozumiem, że jest to temat na dłuższą rozmowę, ale w tej chwili przy przyjętych regulacjach są większe możliwości manewrowania niż to było do tej pory. W jednej szkole te dodatkowe godziny będą wykorzystane na nauczanie języka angielskiego, w drugiej będą inne potrzeby. To wszystko zależy od państwa.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#PosełWojciechHausner">Te regulacje nie zamykają drogi do poszukiwania dodatkowych rozwiązań, ale myślę, że one mogłyby się znajdować w określonych rozporządzeniach, a nie w ustawie. Trudno jest to w tej chwili rozstrzygnąć. Potrzebna jest dłuższa rozmowa, podczas której ten problem zostanie dokładniej omówiony.</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#PosełWojciechHausner">Wiem, że wszyscy uczymy się postępować w nowy sposób. W pierwszym roku po wprowadzeniu reformy to może jeszcze nie funkcjonować tak jak powinno. Według mnie, takie możliwości będą później.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Chciałbym powiedzieć, że znam miejsce gościa, ale jako mieszkaniec tej ziemi i obserwator życia tu na miejscu mam prawo wypowiedzieć się w pewnych sprawach. Rozumiem, że po to otrzymałem zaproszenie do wzięcia udziału w posiedzeniu Komisji, aby podzielić się z państwem moimi spostrzeżeniami.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">W poprzedniej kadencji parlamentu, kiedy byłem członkiem Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych najczęściej spotykałem się z następującymi problemami:</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">— podręczniki szkolne dla mniejszości litewskiej,</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">— budowa pomnika biskupa Baranowskiego,</u>
<u xml:id="u-16.4" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">— środki finansowe na działalność kulturalną i oświatową mniejszości.</u>
<u xml:id="u-16.5" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Odnoszę wrażenie, że obecnie najważniejszym problemem jest strażnica w Puńsku oraz gimnazjum z litewskim językiem nauczania.</u>
<u xml:id="u-16.6" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Jeśli chodzi o strażnicę, to wydaje mi się, że po to poprzedni parlament powołał poselski zespół polsko-litewski, aby monitorował wykonywanie traktatu zawartego między obydwoma państwami.</u>
<u xml:id="u-16.7" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Byłem członkiem tego zespołu, który podczas spotkania w Krakowie podjął uchwałę mówiącą, że przy lokalizacji strażnicy należy uwzględnić opinię społeczności lokalnej. Uważam, że decyzja o lokalizacji tej strażnicy jest głęboko nieprzemyślana. Można się tu nawet dopatrywać arogancji władzy. Moim zdaniem strażnica nie powinna pozostać w budynku ośrodka zdrowia.</u>
<u xml:id="u-16.8" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Jeśli chodzi o pomnik biskupa Baranowskiego, to bardzo się cieszę, że przez cztery lata - tyle czasu trwały negocjacje z hierarchią kościelną i władzami miasta - udało się wreszcie wypracować porozumienie. Myślę, że w osiągnięciu kompromisu pomogły nam spotkania z mniejszością, które organizował zarząd miasta. Brałem udział w tych spotkaniach.</u>
<u xml:id="u-16.9" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Jeśli chodzi o ustawę o mniejszościach narodowych i etnicznych, to mam pewne obawy, czy prace nad tym dokumentem szybko zostaną zakończone. Byłem członkiem podkomisji, która opracowywała projekt tej ustawy. Co prawda odbyło się pierwsze czytanie ustawy, ale projekt ponownie został skierowany do podkomisji. Obawiam się, że to może potrwać kolejne cztery lata.</u>
<u xml:id="u-16.10" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Zdaję sobie sprawę, że mogę się spotkać z takim zarzutem, że nie bez znaczenia dla ustawy jest stanowisko klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Jestem członkiem Rady Naczelnej PSL i zabierałem głos w tej sprawie na jej posiedzeniu. Zrobię wszystko, aby mój klub poparł tę ustawę. Nie znam szczegółowych zapisów tej ustawy, ale jeśli nie będę miał zastrzeżeń, spróbuję przekonać posłów z klubu PSL, że ta ustawa jest potrzebna.</u>
<u xml:id="u-16.11" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Wczoraj podczas posiedzenia Komisji słyszeliśmy wiele wypowiedzi dotyczących szkół wiejskich. Przedstawiono nam nawet statystyki, które potwierdzają, że funkcjonowanie szkoły jako ośrodka kultury jest bardzo pożyteczne, ponieważ zmniejsza liczbę dzieci i młodzieży zaangażowanych w działalność przestępczą. Taką funkcję szkoły należy propagować w całym kraju. Dlatego tak ważne jest dofinansowanie działalności kulturalnej szkół wiejskich. Sytuacja szkół na wsi jest szczególnie trudna.</u>
<u xml:id="u-16.12" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Bardzo ważna jest także kwestia nauczania historii regionu. Powstało nawet pismo „Suwalszczyzna”, które podejmuje te tematy. Na razie nakład tego wydawnictwa jest niewielki i trudno będzie sfinansować jego działalność, ale wiem, że pan redaktor Jan Bacewicz zamierza to cyklicznie wydawać.</u>
<u xml:id="u-16.13" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Chciałbym powiedzieć, że nasze narody muszą ze sobą żyć w zgodzie, ładzie i porządku. Wiem, jakie są kompetencje Komisji i znam jej możliwości. Odwołuję się do tego drugiego elementu. Proszę, aby Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych w dalszym ciągu negocjowała i pomagała rozwiązywać problemy tej społeczności. Wszystkim Polakom, którzy stawiają sprawy na ostrzu noża mówię: pamiętajmy, że po tamtej stronie granicy żyje wielu Polaków. Nie mam tutaj na myśli zasady wzajemności, ale musimy pamiętać, że tam mieszkają nasi rodacy.</u>
<u xml:id="u-16.14" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Dziękuję za te uwagi. Są one tym bardziej cenne, że wypływają jednocześnie z doświadczenia członka Komisji poprzedniej kadencji Sejmu i człowieka z zewnątrz.</u>
<u xml:id="u-16.15" who="#ByłyposełziemisuwalskiejHenrykBogdan">Jeśli chodzi o pośrednictwo Komisji w negocjacjach, to wczoraj zobowiązaliśmy się wyjaśnić kwestie związane z budową strażnicy. Nie jest więc tak, że Komisja uchyla się od tego obowiązku.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#ProfesorAndrzejStrumiłło">Jestem mieszkańcem tej ziemi i zostałem zachęcony do zabrania głosu przez interesujące wypowiedzi. Przeważały tutaj głosy dotyczące problemów oświaty. Jest to zrozumiałe — od wychowania dzieci zależy przyszłość każdego narodu.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#ProfesorAndrzejStrumiłło">Chciałbym poruszyć inną sprawę. Muszę powiedzieć, że nasza ziemia jest ogniwem łączącym środowiska poza powiatowe. Mamy na przykład bardzo dobre stosunki z artystami i twórcami z Litwy. Utrzymujemy także kontakt z artystami z Warszawy i z całej Polski. Od kilku lat organizujemy spotkania rzeźbiarskie. Jest to okazja do nawiązywania licznych kontaktów zawodowych, ale też międzyludzkich.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#ProfesorAndrzejStrumiłło">W tym roku oprócz artystów z Litwy i Polski w warsztatach rzeźbiarskich wezmą udział twórcy z Białorusi, Ukrainy i Niemiec. Nie wiem tylko, czy zdołamy zebrać wystarczającą ilość środków. Poprzednio uzyskaliśmy pomoc finansową z Sejmu RP na wydanie katalogu i zorganizowanie wystawy w parlamencie Republiki Litewskiej. Sądzę, że w tym roku uda się nam również zorganizować wystawę naszych prac.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#ProfesorAndrzejStrumiłło">Obecnie w Smolarach odbywa się plener twórców ludowych, w którym uczestniczą artyści litewscy i polscy. Chciałbym też wyrazić swoją opinię na temat tej drażliwej sprawy strażnicy w Puńsku. Uważam, że dotychczasowe postępowanie władz jest nierozsądne i nietaktowne. Bardzo bym chciał, aby to zostało naprawione.</u>
<u xml:id="u-17.4" who="#ProfesorAndrzejStrumiłło">Jeżeli chodzi o pomnik biskupa Baranowskiego, to cieszę się, że po długich i trudnych negocjacjach w końcu udało się znaleźć miejsce jego budowy. Sejny zostaną wzbogacone o wybitne dzieło sztuki. Autor pomnika Gediminas Jakubanis należy do najwybitniejszych żyjących rzeźbiarzy litewskich.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#NauczycielkazeSzkołyPodstawowejwKrasnogrudzieJaninaMaciukanis">Pracuję w szkole podstawowej, w której znajdują się klasy z litewskim i polskim językiem nauczania. Ta placówka oświatowa jest oceniana jako najmniej opłacalna w powiecie sejneńskim i być może zostanie ona zamknięta.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#NauczycielkazeSzkołyPodstawowejwKrasnogrudzieJaninaMaciukanis">Chciałam państwu powiedzieć, jak wygląda praca nauczyciela w takiej szkole. My jesteśmy bardzo zapracowani. W klasach jest bardzo dużo dzieci ponieważ wiele grup zostało połączonych. W tej sytuacji nauczyciele nie mają czasu na działalność kulturalną, a wszyscy wiemy, że takie zajęcia są potrzebne. Jeśli ktoś prowadzi dodatkowe zajęcia, to i tak robi to za darmo. Nie wiem, czy następne pokolenie wychowane w innym systemie społecznym zdobędzie się na taką wspaniałomyślność.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#NauczycielkazeSzkołyPodstawowejwKrasnogrudzieJaninaMaciukanis">Moja koleżanka mówiła wcześniej o nauczaniu historii regionalnej. Myślę, że jej chodziło o to, że zmienia się program kształcenia i nauczyciele w szkołach litewskich muszą sobie sami z tym poradzić. Nad programami do innych przedmiotów pracują nauczyciele z całej Polski. My mamy skromne możliwości, ale program musimy stworzyć sami. Czasu jest już niewiele. Nie mamy jeszcze wypracowanego programu do nauczania języka litewskiego i nie wiemy jak to zrobić. Chcielibyśmy wiedzieć, czy osoba, która podejmie się takiej ogromnej pracy otrzyma za to jakieś wynagrodzenie. Nie muszę przypominać, że mamy trudności z pozyskaniem pomocy naukowych. Właściwie sami tworzymy sobie warsztat pracy. Czasami korzystamy z pomocy nauczycieli litewskich, ale program nie zawsze to umożliwia.</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#NauczycielkazeSzkołyPodstawowejwKrasnogrudzieJaninaMaciukanis">Jeśli chodzi o nauczanie, to zastanawiamy się, jak uczyć historii regionalnej w języku państwowym. Ustawa zakłada, że historii i języka polskiego uczy się w języku państwowym. Najbliższa okolica jest z gruntu litewska i trudno nam nauczać jej historii w języku polskim. Mamy nadzieję, że ten zapis ustawy zostanie zmieniony.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PosełWojciechHausner">Nie znam dokładnie obecnych realiów dotyczących stosowanego programu nauczania, natomiast wiem, jak to wygląda w programie nauczania na przykład klasy czwartej. Organizowane są pewnego rodzaju wycieczki, podczas których dzieci zapoznają się z lokalną historią. Na początkowym etapie edukacji ta zmiana nie jest tak radykalna.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#PosełWojciechHausner">Jeśli chodzi o programy nauczania, to myślę, że w tej sprawie powinien się wypowiedzieć przedstawiciel Ministerstwa Edukacji Narodowej. Bardzo proszę panią Grażynę Płoszajską o wyjaśnienie tej kwestii.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Ten problem dotyczy w tej chwili wszystkich szkół w Polsce. Zwiększona autonomia szkoły daje możliwość opracowania przez szkołę własnego programu nauczania i szkolnego programu wychowawczego. Są nauczyciele, którzy próbują udźwignąć ten problem i nadsyłają autorskie programy do Ministerstwa Edukacji Narodowej. Te prace są opiniowane i zatwierdzane przez rzeczoznawców. Mogą one stanowić pomoc dla innych nauczycieli w całym kraju.</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Jeśli chodzi o programy dla szkół litewskich, to do tej pory praktyka była taka, że autorami tych programów byli nauczyciele z tych szkół. W porozumieniu z organizacjami reprezentującymi środowiska mniejszości zawieraliśmy umowy i te programy były opiniowane. Te programy były wykorzystywane przez wszystkie szkoły uczące w języku litewskim.</u>
<u xml:id="u-20.2" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Ten sposób postępowania nie uległ zmianie. Trzeba tylko sprawdzić, czy dotychczasowe programy są wystarczające i odpowiadają podstawie programowej. Może się okazać, że tak, ponieważ ta podstawa jest skonstruowana bardzo ogólnie. Może się okazać, że to co jest zatwierdzone może być wykorzystywane.</u>
<u xml:id="u-20.3" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Zachęcamy do pracy nad programami nauczania. Może to być praca zespołowa. Rozmawialiśmy wczoraj o tym problemie z nauczycielami w Puńsku. Trudno, aby każda szkoła opracowywała odrębny program. Jeżeli w państwa środowisku jest ktoś, kto może się tym zająć, to proszę przysłać do Ministerstwa Edukacji Narodowej taki projekt, a on zostanie przez nas zatwierdzony i rozpowszechniony. Powtarzam jeszcze raz, że ten problem dotyczy wszystkich placówek oświatowych. Być może wspólnymi siłami uda nam się tę przeszkodę pokonać.</u>
<u xml:id="u-20.4" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaEdukacjiNarodowejGrażynaPłoszajska">Jeżeli chodzi o sprawy związane z nauczaniem historii i zapoznawaniem dzieci z dziedzictwem kulturowym, to jeśli ta nauka odbywa się w klasie z językiem litewskim i nauczyciel mówi po litewsku, a jest to realizowane w ramach na przykład ścieżek edukacyjnych, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby to prowadzić w języku litewskim. To ma służyć uczniom. Nie ma zakazu nauczania tych przedmiotów w języku litewskim. Jeżeli ta grupa uczniów kształci się w języku litewskim, to te zajęcia mogą być prowadzone w tym języku. Będzie to świetna możliwość uzupełnienia wiadomości dzieci o kulturze litewskiej i regionalnym dziedzictwie kulturowym.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#PosełWojciechHausner">Myślę, że te wyjaśnienia naprowadzają państwa na właściwy kierunek myślenia o tej sprawie.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#PosełWojciechHausner">Wydaje mi się, że olbrzymią rolę do spełnienia mają tutaj kuratoria. Mam świadomość, że te organy niejako na nowo się tworzą, ale pewne mechanizmy nadal funkcjonują. W edukacji następuje wiele zmian, ale pewne rozwiązania się nie zmieniają. Tak jest w przypadku tworzenia programów.</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#PosełWojciechHausner">Zwracam uwagę na to, że autor programu zawiera umowę z Ministerstwem Edukacji Narodowej, a zatem nic się w tej kwestii nie zmieniło.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#WicedyrektorDepartamentuKształceniaiWychowaniawMinisterstwieEdukacjiNarodowejUrszulaGrodzka">Ponieważ panuje bardzo duży niepokój związany ze zmianami programu powiem, że do dzisiaj przyjęto ponad 200 programów. One zostały rozesłane do Wojewódzkich Ośrodków Metodycznych i tam nauczyciele mogą się z nimi zapoznać.</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#WicedyrektorDepartamentuKształceniaiWychowaniawMinisterstwieEdukacjiNarodowejUrszulaGrodzka">Pani Grażyna Płoszajska mówiła o rozporządzeniu w „Dzienniku Ustaw” nr 14. Przypominam, że nikt oprócz dyrektora szkoły i rady pedagogicznej nie musi zatwierdzać programu używanego przez szkołę dla własnych potrzeb. Nikt z zewnątrz nie musi tego weryfikować.</u>
<u xml:id="u-22.2" who="#WicedyrektorDepartamentuKształceniaiWychowaniawMinisterstwieEdukacjiNarodowejUrszulaGrodzka">To rozporządzenie jest bardzo nowatorskie i pozwala nauczycielom dopasować programy nauczania do potrzeb określonych grup. Z Ministerstwa Edukacji Narodowej napływają tylko propozycje, które możecie państwo wykorzystać lub nie. Jedynym obowiązkiem jest zrealizowanie podstawy programowej.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#WicekuratoroświatywBiałymstokuBarbaraPietraszuk">Chciałam potwierdzić to, o czym mówiła pani dyrektor Urszula Grodzka. Z programami można się zapoznać w trzech Wojewódzkich Ośrodkach Metodycznych na terenie województwa podlaskiego: w Suwałkach, w Białymstoku i w Łomży. Ponadto te programy trafiają także do kuratoriów. Można z nich skorzystać.</u>
<u xml:id="u-23.1" who="#WicekuratoroświatywBiałymstokuBarbaraPietraszuk">Są szkoły podstawowe w różnych miejscach województwa, które opracowały już programy nauczania. One po prostu zabrały się za to dużo wcześniej. Możemy państwa z nimi skontaktować. Niestety nie możemy ułożyć tych programów za państwa.</u>
<u xml:id="u-23.2" who="#WicekuratoroświatywBiałymstokuBarbaraPietraszuk">Chciałabym też powiedzieć kilka słów o zajęciach pozalekcyjnych. Ten problem nie dotyczy tylko szkół dla mniejszości narodowych. Od wielu lat nie ma pieniędzy na te zajęcia. Albo nauczyciele zechcą je prowadzić za darmo, albo nie. Bardzo bym chciała mieć dużo środków i móc obdzielić nimi wszystkie szkoły, ponieważ te zajęcia są bardzo potrzebne. Dlatego proszę o odrobinę zaangażowania. Wiem, że to są slogany i że nauczyciele od dawna słyszą to samo, ale taka jest rzeczywistość.</u>
<u xml:id="u-23.3" who="#WicekuratoroświatywBiałymstokuBarbaraPietraszuk">Niedawno ogłoszono wyniki rankingu szkół. Czwarte miejsce pod względem ilości olimpijczyków zajęło Liceum Ogólnokształcące nr 2 w Bielsku Podlaskim. Jest to szkoła nauczająca w języku białoruskim. Tam nauczyciele także nie otrzymują pieniędzy na dodatkowe zajęcia, ale mają efekty. Dopóki nie ma środków nic innego nie możemy zrobić. Potrzeby są bardzo duże. Wczoraj oglądałam szkołę, w której zawalił się strop. Pan wójt i pan starosta zwrócili się do nas o pomoc, a kuratorium nie posiada żadnych wolnych środków. Tu już nawet nie ma znaczenia, czy to jest szkoła dla mniejszości narodowej. Pieniędzy brakuje na wszystkie szkoły.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#PosełWojciechHausner">Rozumiem, że problem powstawania nowych programów dotyczy wszystkich szkół i jest to kwestia docierania do WOM-ów i kuratoriów. Z wypowiedzi, które tu słyszałem, wynika jednak, że trudność polega na stworzeniu programu nauczania dla szkoły z litewskim językiem wykładowym. W tej sprawie kontakt z Ministerstwem Edukacji Narodowej byłby wskazany. Musimy kończyć. Bardzo proszę o krótkie wypowiedzi.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#DyrektorSzkoływPrzystawańcachBirutaTumialis">Jestem dyrektorem szkoły, która od pierwszego września prawdopodobnie zostanie zamknięta. Mam nadzieję, że jeżeli subwencje oświatowe zostaną zwiększone, to szkoły, które są teraz reorganizowane będą mogły nadal nauczać klasy 1–6. Proszę o wsparcie w tej sprawie.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#PosełWojciechHausner">Chciałbym krótko podsumować posiedzenie Komisji. Dziękujemy państwu bardzo za przekazanie nam szeregu istotnych informacji. Odwiedziliśmy kilka szkół podstawowych. Myślę, że było to bardzo interesujące doświadczenie. Dziękujemy za przedstawienie nam efektów waszej pracy kulturalnej. Dziękujemy panu dyrektorowi szkoły podstawowej w Krasnowie za bardzo ciekawy sposób prowadzenia tej placówki oświatowej, który pozwala żyć w zgodzie dwóm społecznościom. Dziękujemy za gościnę panu wójtowi Puńska i panu staroście sejneńskiemu.</u>
<u xml:id="u-26.1" who="#PosełWojciechHausner">Jeżeli chodzi o poruszane na obu posiedzeniach tematy, to najczęściej mówiono o szkolnictwie. Problemy szkół dla mniejszości narodowych są podobne w całej Polsce. Te same kłopoty maja szkoły białoruskie i ukraińskie. Te rozmowy dają nam bardzo szerokie spektrum wiedzy o społeczności lokalnej. Komisja może podjąć działania w dwóch kwestiach. Pierwsza dotyczy gimnazjum. Być może uda się stworzyć warunki do funkcjonowania gimnazjum w Sejnach. Postaramy się ułatwić kontakt władz samorządowych z Ministerstwem Edukacji Narodowej.</u>
<u xml:id="u-26.2" who="#PosełWojciechHausner">Miejmy nadzieję, że parlament zintensyfikuje swoje działania na rzecz oświaty. Jest to potrzebne zwłaszcza podczas wprowadzania reformy oświaty, która uderza najbardziej w szkoły litewskie. Tak się dzieje w przypadku reorganizacji szkół. Zawsze jednak istnieją pewne granice. Nie możemy zwiększać tych środków w nieskończoność, ponieważ tego by nie wytrzymał budżet. Jest także problem demograficzny. Rzeczywiście należy dbać o małe szkoły, ponieważ są one ośrodkami kultury i tam organizuje się lokalna społeczność. Jeżeli jednak ilość uczniów nadal się będzie zmniejszała, to trzeba będzie szukać innych rozwiązań. Pojawiają się pierwsze projekty takich działań. Proponuje się wprowadzenie odrębnych programów dla szkół wiejskich.</u>
<u xml:id="u-26.3" who="#PosełWojciechHausner">Nie odnoszę się do tego, co było omówione na wczorajszym posiedzeniu Komisji. Chodzi mi tutaj o kwestię strażnicy i tego, co w tej sprawie może Komisja zrobić. To zostało już kilkakrotnie powtórzone. Mam nadzieję, że kolejna tura negocjacji sprawi, że wszyscy będą zadowoleni i uda się znaleźć wyjście z sytuacji. Zgromadzenie Polsko-Litewskie w Krakowie wydało deklarację, w której mówi się, że przy ustalaniu lokalizacji strażnicy należy uwzględnić opinię społeczności lokalnej i interes państwa. Myślę, że to się uda pogodzić. Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>