PPC / ppc

text_structure.xml 561 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Wiesław Chrzanowski oraz wicemarszałkowie Józef Zych, Henryk Bąk, Andrzej Kern i Jacek Kurczewski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WiesławChrzanowski">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WiesławChrzanowski">Na sekretarzy powołuję panów posłów Marka Domina i Andrzeja Pawłowskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WiesławChrzanowski">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Andrzej Pawłowski.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WiesławChrzanowski">Proszę panów posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WiesławChrzanowski">Protokół 20 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WiesławChrzanowski">Porządek dzienny posiedzenia został paniom posłankom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Poseł Jacek Maziarski: Wnoszę zastrzeżenie do protokółu.)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WiesławChrzanowski">Udzielę panu głosu we właściwym momencie.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WiesławChrzanowski">Informuję, że Państwowa Komisja Wyborcza przedstawiła protokół ponownego podziału mandatów między ogólnopolskie listy kandydatów na posłów w wyborach przeprowadzonych w dniu 27 października 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WiesławChrzanowski">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje wobec tego dodanie nowego punktu porządku dziennego - 16: Sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w sprawie przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą protokółu ponownego podziału mandatów między ogólnopolskie listy kandydatów na posłów w wyborach przeprowadzonych w dniu 27 października 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WiesławChrzanowski">Ponadto proponuję skreślenie punktów 17 i 18 porządku dziennego dotyczących składu osobowego komisji sejmowych i rozpatrzenie ich na jednym z następnych posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WiesławChrzanowski">Odpowiedniej zmianie ulegną oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WiesławChrzanowski">Równocześnie Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm na podstawie art. 46 tymczasowego regulaminu Sejmu przystąpił do rozpatrzenia na obecnym posiedzeniu punktu porządku dziennego dotyczącego sprawozdania komisji o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości oraz ustawy o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach, do którego druk został dostarczony w terminie późniejszym, niż to przewiduje art. 43 ust. 2 tymczasowego regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#WiesławChrzanowski">Zdaje się, że w związku z przedstawionym protokółem jako pierwszy zgłaszał się pan poseł Jacek Maziarski, później pan poseł Alojzy Pietrzyk, pan poseł Krzysztof Kamiński.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#komentarz">(Poseł Jacek Maziarski: Sprawa została wyjaśniona, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#WiesławChrzanowski">Sprawa została już wyjaśniona.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, pan poseł Alojzy Pietrzyk, później pan poseł Krzysztof Kamiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#AlojzyPietrzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność” wnoszę o wprowadzenie do porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia punktu w sprawie stanowiska rządu wobec strajków i protestów pracowniczych, oceny obecnej sytuacji, propozycji rozwiązań i zasad prowadzenia rozmów.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#AlojzyPietrzyk">Krótkie uzasadnienie. Nie muszę jasno, wyraźnie tłumaczyć, skąd się wziął ten wniosek. Sytuacja w kraju jest bardzo poważna. Nie muszę podkreślać, że w opinii naszego klubu niezadowolenie pracowników jest uzasadnione nie tylko, jeżeli chodzi o płaszczyznę żądań finansowych, ale również jeżeli chodzi o powszechnie odczuwaną niepewność co do losów zakładów i całych gałęzi przemysłu. Musimy więc znać ocenę rządu odnośnie do tego stanu rzeczy, musimy wreszcie poznać choćby zasadnicze punkty programu restrukturyzacji, o który związkowcy i nasz klub występują od dawna i bezskutecznie. Napór wydarzeń jest tak duży, że termin 3-miesięczny, jeżeli chodzi o oczekiwanie na program, nie wydaje się możliwy do zaakceptowania. Musimy też wiedzieć, z kim i na jakich zasadach rząd chce rozmawiać. Nie jest to w tej chwili wiadome. Oczekujemy więc jasnych deklaracji, jasnych zasad i informacji. Powtarzam, właśnie brak perspektyw jest, naszym zdaniem, głównym źródłem frustracji i gniewu pracowników. Udowadniają to obecnie lekceważeni górnicy.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Proszę o głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WiesławChrzanowski">Czy chce pan teraz zabrać głos w związku z tym wnioskiem? Bo chodzi o głos przeciw. Konieczny jest głos za i przeciw. Słucham?</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Tak, w związku z tym wnioskiem.)</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#KrzysztofKamiński">Krzysztof Kamiński, Konfederacja Polski Niepodległej. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wniosek mojego klubu byłby podobny, jednak chodzi o jego sprecyzowanie. Domagamy się nie tylko informacji rządu czy też wystąpienia prezesa Rady Ministrów, ale przede wszystkim domagamy się debaty na temat polityki gospodarczej, jaką rząd będzie prowadził w ciągu najbliższych kilku miesięcy. Skoro stać nas było na debatę o teczkach, skoro ma być debata o aborcji, musi być debata na temat podstawowych problemów, którymi żyje w tej chwili społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#KrzysztofKamiński">Ponieważ fala strajków narasta, ponieważ strajkujący zwracają się do posłów o to, aby przyjechali do nich, zapoznali się z ich problemami, myślę, że porządek dzienny należy w pierwszym rzędzie uzupełnić, rozszerzyć o punkt dotyczący debaty na temat sytuacji społeczno-politycznej w kraju, dlatego że Sejm, parlament nie może być obojętny na to, co się dzieje w państwie.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#WiesławChrzanowski">Teraz pan wystąpi przeciw tym wnioskom, tak? Chodzi o to, że mogą być głosy za i przeciw.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#WiesławChrzanowski">Pamiętam, jaka jest kolejność. Później pan zabierze głos.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z całym szacunkiem ośmielam się zgłosić wniosek przeciwny do obydwu wniosków. Całkowicie podzielam opinię zawartą w uzasadnieniu - że sprawa jest bardzo poważna - ale właśnie dlatego Sejm nie powinien się mieszać do działań rządu w tej sprawie. Od załatwiania tych spraw jest władza wykonawcza, a nie władza ustawodawcza. Nie możemy dopuszczać do tego, żeby rząd za nas wydawał ustawy, a my z kolei nie możemy się mieszać do wykonawstwa. Rząd jest powołany do tego, żeby dawać sobie radę z takimi sytuacjami i nie można mu w tym przeszkadzać. Jeżeli rozpoczniemy debatę, rząd nie będzie robił nic, czekając na to, co zrobi Sejm. To opóźni efektywne działania rządu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#WiesławChrzanowski">Obecnie głos zabierze pan poseł Aleksander Małachowski. W tej sprawie zgodnie z regulaminem może być jeden głos za, jeden przeciw. Nad wnioskami formalnymi nie ma debaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wczoraj już na posiedzeniu Konwentu Seniorów przedstawiałem wniosek w tej samej sprawie, ale trochę inaczej sformułowany. Uważam, że rozpoczynanie debaty w tej sprawie w tej chwili mogłoby całkowicie zmienić porządek obrad Sejmu, dlatego klub „Solidarność Pracy” proponował, aby uzupełnić porządek dzienny tylko o punkt dotyczący informacji rządu o sytuacji społecznej i strajkowej w kraju i o sposobie, w jaki rząd chce łagodzić konflikty. Wydaje mi się, że w parę dni po powołaniu rządu, kiedy on się jeszcze do końca nie zorganizował, nie należy obarczać go obowiązkiem przedstawiania Sejmowi sprawozdania z nie dokończonych prac. Sytuacja jednak nabrzmiewa i nie może być tak, żeby sprawy te nie były poruszane w Sejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, ten wniosek będzie poddany pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie marszałku, ale ten wniosek jest trochę inny, bo my nie chcemy proponować debaty w tej sprawie, tylko chcemy, ażeby była informacja rządu.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#AleksanderMałachowski">Drugi mój wniosek, już nie klubu - ażeby zawiesić dyskusję w kwestii wykonywania uchwały Sejmu w sprawie lustracji, ponieważ wypowiedziało się trzydziestu paru mówców, zapisanych do głosu jest 40 mówców, żadne nowe fakty już nie zostaną ujawnione i do naszych obrad wniesiona zostanie z powrotem atmosfera bardzo...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, to zgłosi pan w drugim punkcie porządku. Poproszę pana o to w odpowiednim punkcie porządku obrad, bo to już dotyczy sposobu prowadzenia obrad, nie dotyczy to samego punktu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#AleksanderMałachowski">To jest wniosek o zdjęcie z porządku dziennego punktu dotyczącego debaty w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WiesławChrzanowski">A, chodzi o zdjęcie z porządku dziennego tego punktu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#WiesławChrzanowski">Czy w tej sprawie, bo w tej chwili... Nie chodzi już o ten wniosek, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pan poseł. Potem pani poseł Olga Krzyżanowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#AlojzySzablewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę o uzupełnienie porządku dziennego o punkt dotyczący sprawy podwyższenia diet poselskich, dlatego że ta sprawa nie była omawiana na forum Sejmu. Chciałbym, ażeby poruszono tę sprawę chociaż w krótkiej debacie. Zgłaszam wniosek formalny, ażeby ta sprawa został przekonsultowana przez Sejm.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WiesławChrzanowski">Ta sprawa, zgodnie z regulaminem, nie jest przedmiotem debaty sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, pani poseł Olga Krzyżanowska, później głos zabierze pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Trochę z lewej proszę.)</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#WiesławChrzanowski">Proszę państwa, to jest kwestia kolejności zgłoszeń, pan poseł zgłosił się później.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z propozycją Prezydium Sejmu, dotyczącą umieszczenia w porządku dziennym sprawozdania Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich na temat rozdziału mandatów, chcę prosić, aby ten punkt umieścić w porządku dziennym dopiero po posiedzeniu komisji, gdyż komisja jeszcze się nie zajmowała tym tematem i w związku z tym stanowiska komisji w tej sprawie na razie nie mamy.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisja się możliwie szybko zbierze i uzgodnimy nasze stanowisko, a wtedy poproszę o umieszczenie sprawozdania w porządku dziennym obecnego posiedzenia. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WiesławChrzanowski">Pani poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JaninaKraus">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chcę złożyć wniosek przeciwny do wniosku moich dwóch przedmówców, między innymi pana posła Korwin-Mikke, który stwierdził, że polityka przemysłowa nie jest domeną Sejmu. Chcę zwrócić uwagę, iż kierunki polityki przemysłowej, a dokładniej i szerzej mówiąc - założenia polityki społeczno-gospodarczej, to jest to, czym właśnie Sejm powinien się zajmować. I właśnie posłowie z mojego klubu...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WiesławChrzanowski">Czy pani poseł zgłasza nowy wniosek?</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Poseł Janina Kraus: Tak, zgłaszam nowy wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#WiesławChrzanowski">Nowy, bo jeden już został zgłoszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#JaninaKraus">Właśnie posłowie z mojego klubu złożyli na ręce pana marszałka projekt uchwały - jest to wniosek szerszy niż wniosek złożony przez pana posła Pietrzyka - dotyczący rozpatrywania problemów górnictwa na tle problemów polityki przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#JaninaKraus">Chcę ten wniosek uzasadnić następująco: już w 1990 r. opracowane zostały założenia polityki energetycznej Polski do 2010 r. Sejm uznał te założenia za materiał wstępny i rząd zobowiązał się przedstawić Sejmowi do końca ubiegłego roku pełne założenia tej polityki. Upłynął już II kwartał tego roku. Istniejącą sytuację — wobec braku założeń tej polityki — wszyscy widzimy „gołym okiem”. Dlatego składam wniosek szerszy, aby problemy górnictwa rozpatrywać na tle założeń polityki przemysłowej, a dokładnie mówiąc — założeń polityki energetycznej kraju. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WiesławChrzanowski">Czy w związku z tym poprzedni wniosek złożony przez przedstawiciela klubu Konfederacji Polski Niepodległej jest aktualny?</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Tak, oczywiście.)</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#WiesławChrzanowski">Czy to oznacza, że są dwa przeciwstawne wnioski złożone przez członków tego klubu?</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Jakie przeciwstawne? Nie? Wolno komentować.)</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MarekMarkiewicz">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Skoro jest to nowy wniosek, to ja składam wniosek przeciwny, popierając ten zgłoszony przez nasz klub. Nie można doprowadzić do tego, by na każdym posiedzeniu zajmować się górnictwem, rolnictwem, poszczególnymi sektorami gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#MarekMarkiewicz">Nasz wniosek został sformułowany generalnie: Jak rząd ocenia całą sytuację w przemyśle, która ma wspólny mianownik, jak chce prowadzić rozmowy, jeżeli dochodzi do sporów, i w jaki sposób - choćby ramowo - widzi generalne rozstrzygnięcie problemów podstawowych gałęzi przemysłu, bo w nich dochodzi do strajków?</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#MarekMarkiewicz">Nasz projekt dotyczy zatem pewnej sprawy generalnej, pewnych ustaleń, które z tej trybuny powinny paść i zostać usłyszane przez tych wszystkich, którzy strajkują, chcieliby strajkować, a być może po usłyszeniu opinii rządu powstrzymaliby te zapały, znając choćby generalne kierunki polityki rządu. Stąd przeciwny wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#WiesławChrzanowski">Najpierw proszę pana posła, a później zabierze głos pan poseł Alojzy Pietrzyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#WojciechZarzycki">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Wojciech Zarzycki, PSL. Chcę zgłosić wniosek formalny o uzupełnienie porządku dziennego obecnego posiedzenia Sejmu o informację ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz ministra finansów o działaniach tych resortów zapobiegających negatywnym skutkom suszy.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#WojciechZarzycki">Panie i Panowie Posłowie! Jesteśmy świadkami nie notowanego od kilku lat braku opadów atmosferycznych na znacznym obszarze kraju. Skutki tego odczujemy wszyscy. Wymaga to intensywnych działań i decyzji ekonomicznych rządu. Jesteśmy również zaniepokojeni tym, że nie uruchomiono Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. Proszę o to, aby pan minister rolnictwa wyjaśnił powody niezrozumiałej opieszałości w tej sprawie. Brakuje pieniędzy na skup owoców, zbóż, na zakupy paliw. Natychmiastowych działań między innymi wymaga sprawa zaopatrzenia wsi w wodę, szczególnie w rejonach dotkniętych klęską suszy. Wieś i rolnicy czekają na odpowiedź i na decyzje.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłaszam wniosek o uzupełnienie porządku obrad o punkt o następującej treści: Informacja ministra sprawiedliwości o legalnej możliwości zastosowania lokautu w świetle ostatniej wypowiedzi prezesa rady nadzorczej Polskiej Miedzi S.A.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WiesławChrzanowski">To jest punkt porządku, czy zapytanie poselskie?</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Poseł Maciej Manicki: Punkt porządku. To jest sprawa stosowania kar.)</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PawełKotlarski">Chcę zgłosić wniosek przeciwny do wniosku pana posła Małachowskiego. Wydaje mi się, że debata w sprawie działań komisji oceniającej pracę ministra spraw wewnętrznych musi być kontynuowana. Po prostu nie można odbierać możliwości wypowiedzenia się na ten temat osobom, które zostały zapisane do głosu.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PawełKotlarski">Ponadto w imieniu klubu „Ruch dla Rzeczypospolitej” wnoszę o rozpatrzenie w proponowanym punkcie 3 porządku dziennego złożonego 7 lipca br. projektu uchwały zobowiązującej pana ministra Andrzeja Milczanowskiego do ujawnienia Konwentowi Seniorów wcześniejszej listy, przygotowanej jesienią 1991 r. w Urzędzie Ochrony Państwa, osób będących według materiałów archiwalnych MSW współpracownikami SB i UB. Do istoty tej uchwały należy rozpatrzenie jej przez Wysoką Izbę przed sprawozdaniem komisji do badania wykonywania przez ministra spraw wewnętrznych uchwały Sejmu z dnia 28 maja 1992 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WiesławChrzanowski">Informuję, że projekt tej uchwały skierowano do ekspertów, a obecnie będą ją rozpatrywały Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisja Ustawodawcza.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, teraz pan poseł ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JózefŁochowski">Józef Łochowski, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#JózefŁochowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chcę prosić Wysoką Izbę - mimo tak bogatego porządku obrad - aby również zechciała przyjąć propozycje jego uzupełnienia o punkt dotyczący projektu zmiany ustawy o izbach gospodarczych (druk nr 361).</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#JózefŁochowski">Projekt ten umieszczono w porządku obrad poprzedniego posiedzenia, ale nie zdążyliśmy go rozpatrzyć. W porządku obrad obecnego posiedzenia, niestety, też to się nie znalazło. Tyle się mówi o tym, by nasza Izba zajęła się szerzej sprawami gospodarczymi, a z drugiej strony tak się jakoś składa, że jako jedyny punkt dotyczący gospodarki ten właśnie punkt nie zmieścił się w proponowanym porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#JózefŁochowski">Bardzo proszę, aby Wysoka Izba zechciała to uwzględnić. Jest to bardzo niewielka zmiana, dotycząca jednego artykułu. Zajmie to Wysokiej Izbie około kilkunastu minut i bylibyśmy bardzo zobowiązani, gdyby państwo zechcieli zaakceptować rozszerzenie porządku dziennego tego posiedzenia o ten punkt. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WiesławChrzanowski">Chcę tylko poinformować, że rozpatrywanie tego punktu przewidziano w czasie następnego posiedzenia, ale oczywiście poddam pod głosowanie wniosek pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JózefŁochowski">Jeśli można, panie marszałku, zdaję sobie z tego sprawę, mówię to świadomie, jednak gdyby się zdarzyło, że na przykład zgłoszony zostanie wniosek, który nie pozwoli nam podjąć na tej sesji decyzji, bo jest to przecież drugie czytanie, już po akceptacji w komisjach, to wtedy będzie to ostatnie posiedzenie i przed wakacjami nie zostanie przyjęty ten projekt. Jest vacatio legis i praktycznie ustawa już w tym roku nie weszłaby w życie. Dlatego bardzo proszę o umieszczenie tej kwestii właśnie w porządku dziennym obecnego posiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, pan poseł Longin Pastusiak.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#WiesławChrzanowski">Przepraszam, pan poseł Pastusiak był pierwszy. Panie pośle, pan jako następny zabierze głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mija dziewiąty miesiąc prac Sejmu, a ciągle nie narodził się długoterminowy kalendarz posiedzeń naszego parlamentu. Uważam, że brak takiego długofalowego kalendarza posiedzeń Sejmu wpływa negatywnie na jakość prac parlamentu, odbija się negatywnie na frekwencji na posiedzeniach plenarnych, powoduje notoryczny brak kworum na posiedzeniach komisji, utrudnia pracę parlamentarzystom w terenie, utrudnia również koordynację prac między różnymi organami państwa.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#LonginPastusiak">Z moich własnych badań wynika, że parlamenty innych krajów pracują na podstawie rocznego rozkładu posiedzeń. W związku z tym proponuję poszerzyć porządek dzienny o przyjęcie uchwały następującej treści: W celu usprawnienia pracy Sejmu, a zarazem bezkolizyjnego...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, proszę nie przedstawiać uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#LonginPastusiak">... wykonywania obowiązków wynikających z mandatu poselskiego, zwłaszcza w pracy terenowej, zobowiązuje się Prezydium Sejmu do przedstawienia: po przerwie wakacyjnej kalendarza posiedzeń Sejmu do końca 1992 r., a na początku przyszłego roku planu posiedzeń Sejmu na cały rok 1993.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Wielokrotnie z tej trybuny padały słowa wzywające do porządkowania spraw naszego kraju - jak wiadomo słowa uczą, ale przykład pociąga - takim długoterminowym planem posiedzeń Sejmu możemy dać dobry przykład porządkowania naszych spraw. Leży to w interesie wszystkich 460 posłów, nie tylko zresztą posłów...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#LonginPastusiak">... i nie tylko zresztą posłów i chciałbym przekazać panu marszałkowi tekst uchwały w 3 egzemplarzach wraz z podpisami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#WiesławChrzanowski">Szkoda, że wcześniej nie został on zgłoszony, bo jest zasadą, że projekty uchwał zgłasza się nie na posiedzeniu, tylko się wnosi do Kancelarii Sejmu. Chcę natomiast powiedzieć, że w proponowanym regulaminie, nad którym za chwilę będziemy dyskutować, ta sprawa jest przewidziana.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, najpierw pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PiotrBarciński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stawiam wniosek o przedłużenie - z 2 do 4 godzin - czasu przewidzianego na rozpatrywanie punktu: Interpelacje i zapytania poselskie. Wniosek uzasadniam tym, że w rozpatrywaniu pytań i interpelacji poselskich jest kilkumiesięczne opóźnienie: na zapytanie, które złożyłem do Prezydium Sejmu w pierwszych dniach kwietnia, do chwili obecnej nie mam odpowiedzi. Zbliża się przerwa wakacyjna, więc opóźnienia będą jeszcze większe. W tej sytuacji przyspieszenie tempa omawiania spraw w ramach tego punktu jest konieczne. Forma zapytania poselskiego należy do tych, na które poseł bardzo szybko powinien otrzymać informację.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#TadeuszSytek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam serdeczną prośbę do wszystkich posłów, ponieważ wygląda na to, że wszystkie kluby - nie bacząc, czy są w koalicji czy nie - bardzo martwią się, czy rząd podoła sprawom, które się tak w państwie nawarstwiają. Prosiłbym wszystkich posłów, żeby uregulować prawnie ważną kwestię, którą zgłaszałem w marcu, i zwolnić rząd z obowiązku obecności na posiedzeniach Sejmu - każdy minister ma swojego rzecznika prasowego; raz na kwartał prosić ministrów o sprawozdania, a panią premier - może raz na miesiąc. W przeciwnym razie, jeśli co tydzień będą 4-dniowe posiedzenia i rząd będzie musiał być obecny na wszystkich debatach, uczestniczyć w posiedzeniach komisji oraz Senatu - to współczuję temu rządowi, który będąc tak obciążony ma jeszcze prowadzić różnego rodzaju rozmowy. Jeśli jesteśmy odpowiedzialni, to raczej pomóżmy rządowi w taki sposób, by miał czas na rozmowy ze wszystkimi w kraju, którzy są niezadowoleni.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, sprawa regulaminu będzie omawiana za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Sytek: A wniosek, przecież mój wniosek leży od marca.)</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu grupy posłów zwracam się do Wysokiej Izby o poszerzenie porządku dziennego o punkt dotyczący rozpatrzenia rezolucji w sprawie sytuacji w spółdzielczości mieszkaniowej. Ostatnie dwa akty prawne: ustawa z 15 lutego o zmianie ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych oraz rozporządzenie Rady Ministrów z 4 lipca 1992 r. w sprawie trybu i zasad wykupu odsetek należnych bankom, znacznie zaogniły sytuację. W pierwszym wypadku wobec trudności spełnienia nowych, narzuconych warunków kredytowania wiele mieszkań jest pustych, a w niektórych miejscowościach całe budynki są puste, nie zasiedlone, co grozi rzeczywiście rozwojem niekorzystnych zjawisk społecznych. W drugim natomiast wypadku, mimo że Wysoka Izba, jak również Komisja Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, wielokrotnie zwracały się do rządu o złagodzenie obciążeń finansowych rodzin polskich, nastąpiło dalsze ich zwiększenie. W efekcie gremialnie zwiększa się liczba rozpraw sądowych, a z każdą sprawą wiąże się tragedia ludzi, rodziny.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#TadeuszBiliński">Występując w imieniu wnioskodawców chciałem podkreślić, że rezolucja wnosi o zwrócenie się do rządu o podjęcie niezwłocznych działań w celu zapobieżenia rozwojowi negatywnej, niekorzystnej sytuacji w spółdzielczości mieszkaniowej. Występuję zatem do Wysokiej Izby z wnioskiem w imieniu grupy posłów o wyrażenie zgody na poszerzenie porządku dziennego o punkt: Rozpatrzenie rezolucji w sprawie sytuacji w spółdzielczości mieszkaniowej. Odpowiedni dokument w tej sprawie został złożony na ręce pana marszałka w dniu wczorajszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo pana posła. Później zabierze głos pan poseł Jacek Soska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#MarekMarkiewicz">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Występuję w drobnej sprawie, ale bardzo ważnej. Chciałem prosić Wysoką Izbę o umieszczenie w porządku dziennym krótkiego punktu: 3-minutowej informacji pana ministra spraw wewnętrznych o wykonaniu ustaw o straży pożarnej, o których tyle mówiliśmy w Wysokiej Izbie. Sprawa jest niby drobna, ale z tej trybuny miesiąc temu padło zapewnienie ministra spraw wewnętrznych, że w ustawowym terminie, do 30 czerwca, sprawa ta zostanie załatwiona. Nie została jednak załatwiona i dlatego spodziewam się, że odpowiedź będzie negatywna, 3-minutowa. Wnoszę o to - zgodnie z tym, co mówił pan poseł Korwin-Mikke - by podkreślić, że Sejm dba o wykonanie podjętych przez siebie postanowień, a rząd respektuje dane słowo: czy to dotyczy straży pożarnej czy przemysłu, czy ważniejszych spraw. Dlatego też ze względu na straż pożarną i ze względu na pewien porządek naszej pracy zgłaszam ten wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozumiem natłok zgłaszanych propozycji dotyczących poszerzenia porządku dziennego, ponieważ zbliżają się wakacje Sejmu, a posłowie chcą pewne sprawy mieć z głowy. Z tego też względu wnoszę o uzupełnienie porządku dziennego 21 posiedzenia Sejmu o punkt dotyczący rozpatrzenia przez Wysoką Izbę sprawozdania Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej o pociągnięciu do odpowiedzialności osób winnych olbrzymich strat w budżecie wskutek importu alkoholu. Nadmieniam, że sprawa ma już 2-letnią tradycję w naszej Izbie. Minęło 2 lata od momentu, kiedy komisja nadzwyczajna Sejmu zajęła się tą sprawą, a 2 miesiące temu zakończyła prace komisja nadzwyczajna zajmująca się aferą alkoholową. Prosiłbym więc o zakończenie tej sprawy na tym posiedzeniu, w ramach tego porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#JacekSoska">Drugi wniosek formalny. Wyrażam, panie marszałku, Wysoka Izbo, sprzeciw wobec skreślenia punktu 18 porządku dziennego dotyczącego wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do Spraw Układu Europejskiego. Wydaje mi się, że jest to sprawa ważna, a opóźnienie w powołaniu komisji spowoduje, że we wrześniu komisje nie rozpoczną swej pracy. Prosiłbym więc, żeby Prezydium Sejmu zrezygnowało ze skreślenia tego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#JacekSoska">I trzeci wniosek formalny. Sejm podjął uchwałę — na wniosek posła Rulewskiego — w sprawie przesunięcia punktu 15 dotyczącego pakietu ustaw o aborcji na czas dogodniejszy. Dziwię się, że Prezydium Sejmu w porozumieniu z Konwentem Seniorów uznało, iż za kilkanaście dni czas będzie dogodny, kiedy górnicy strajkują, nie ma chleba, nie ma deszczu itd. Prosiłbym o wykreślenie tego punktu z porządku dziennego obecnego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WładysławSerafin">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Wprawdzie poseł Zarzycki wystąpił z wnioskiem o informację o sytuacji na wsi, to jednak chciałbym prosić o wprowadzenie dodatkowego punktu, by minister finansów złożył informację na temat realizacji i możliwości skupu zbóż, gdyż informacje, jakie napływają od wojewodów, z terenu, wskazują na to, że w bankach nie ma w tej chwili pieniędzy z budżetu przeznaczonych na subwencjonowanie skupu. Jesteśmy zagrożeni jako państwo, gdyż skup rzepaku w tej chwili nie jest kontrolowany przez państwo. Jeżeli zboże stanie się przedmiotem wykupu, interwencji przedsiębiorstw, spółek zachodnich czy z kapitałem mieszanym, poza budżetem państwa, to państwo nie będzie miało kontroli nad zbożem, będzie uzależnione od cen zbóż importowanych i zmuszone do wykupywania własnego zboża z własnych magazynów od właścicieli zachodnich. W tej chwili sytuacja jest bardzo napięta. I ważne jest, uważam, aby minister finansów przedstawił, jakie środki z budżetu przeznaczono na ten cel, jak są podzielone i jaka jest ich wielkość i, być może, jeszcze na tym posiedzeniu złożył wniosek o stosowne zmiany w budżecie czy zaproponował podjęcie innych działań, gdyż żniwa są przyspieszone i w tej chwili nie można czekać na decyzje, bo za kilka tygodni nie będzie już co skupować. Trzeba podjąć radykalne działanie. Dlatego proszę, aby Wysoka Izba ten wniosek przyjęła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! 14 lutego 1992 r. Sejm podjął uchwałę w sprawie przeciwdziałania patologiom, zjawiskom niegospodarności, nadużyć i korupcji w gospodarce. Ten punkt znajdował się w porządku dziennym posiedzenia, który został nam dostarczony parę dni temu. W obecnym porządku dziennym nie ma tego punktu. W związku z tym, w imieniu mojego klubu, Konfederacji Polski Niepodległej, składam wniosek o wprowadzenie tego punktu do porządku dziennego obrad.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Parę słów uzasadnienia. Uważamy, że sytuacja, w jakiej w tej chwili znajduje się Polska, ta fala strajków, która narasta, fala niezadowolenia, jest również spowodowana tym, że złodzieje, aferzyści i wszelkiego rodzaju cwaniacy są na wolności. I nikt się za nich nie zabiera. I to trzeba zrobić.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#WiesławChrzanowski">Chciałem wyjaśnić, że ta sprawa jest uwzględniona w projektowanym porządku dziennym przyszłego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, najpierw pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#AndrzejCzernecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Padło wiele wniosków odnośnie do porządku dziennego obrad. Chyba najważniejszy z nich dotyczył ustalenia harmonogramu prac Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#AndrzejCzernecki">Wysoka Izbo! Z 18 punktów, nad którymi będziemy debatować w ciągu 4 dni, 13 nie dotyczy spraw gospodarczych. Spadł, jak słyszeliśmy przed chwilą, punkt dotyczący afer i wykrywania przestępstw gospodarczych. Mnie się wydaje, że debatowanie nad przestępstwami jest sprawą wtórną, jeżeli nie ma ustaw dotyczących spraw gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#AndrzejCzernecki">Proszę Państwa! Wysoki Sejmie! Do laski marszałkowskiej wpłynęły do dzisiaj: 102 projekty ustaw, z czego 50 dotyczy spraw gospodarczych, oraz 19 projektów uchwał, z czego 10 dotyczy spraw gospodarczych. Czekają na uchwalenie: pakiet ustaw dotyczących ochrony praw autorskich i wynalazczych, zmiana ustawy o przedsiębiorstwie państwowym i jego prywatyzacji, zmiany w przepisach podatkowych, zmiany prawa celnego, uregulowanie praw pracowniczych, zatrudnienia i bezrobocia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, w tej chwili są zgłaszane wnioski formalne dotyczące porządku dziennego posiedzenia, to nie jest debata.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#AndrzejCzernecki">Panie Marszałku! Mam wniosek formalny, ale, odwrotnie, najpierw go uzasadniam, a potem go złożę.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#AndrzejCzernecki">Wniosek, do którego zmierzam, Wysoki Sejmie, jest taki, ażeby Wysoka Izba zobowiązała Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów do tego, ażeby sprawy najważniejsze dla tego kraju, sprawy gospodarcze, potraktować priorytetowo w stosunku do wszystkich innych spraw, nad którymi mamy obradować.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#AndrzejCzernecki">Jestem wiceprzewodniczącym Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej. Dwie bardzo ważne uchwały, jedna z nich obligująca rząd do tego, ażeby przedstawił program polityki przemysłowej państwa polskiego, zostały złożone do laski marszałkowskiej już ponad 2 miesiące temu. Dyskutujemy na ten temat, a ta uchwała nie wchodzi pod obrady Sejmu. Pytam, dlaczego? W ten sposób ciągle będziemy się kłócili o porządek obrad, a nie będziemy załatwiali spraw najważniejszych.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#AndrzejCzernecki">Wniosek formalny jest taki, żeby Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów zobligować do tego, by sprawy gospodarcze potraktować priorytetowo w obradach tej Izby.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, w tej chwili są zgłaszane wnioski formalne dotyczące porządku dziennego, proszę więc liczyć się z tym, bo w ten sposób rzeczywiście zdezorganizujemy całą pracę Sejmu. Natomiast jest kwestia, jak wygląda przygotowanie tych ustaw przez komisje. Prezydium Sejmu wraz z przedstawicielami komisji te sprawy ustalało.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#RyszardUlicki">Ryszard Ulicki, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Proszę państwa, z uwagi na fakt, iż wybraliśmy piękną kobietę na premiera rządu, proponuję, abyśmy się umówili, że nie będziemy trzymali rąk w kieszeni, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#RyszardUlicki">Proszę państwa, rząd za krótko działa, żeby mógł wywołać deszcz, ale w zaistniałej sytuacji musimy poprosić rząd o złożenie w tej sprawie szerszej informacji.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#RyszardUlicki">Proszę państwa, już się wyczerpała cierpliwość części naszego elektoratu,...</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Którego?)</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#RyszardUlicki">... który przez kolejnych przedstawicieli rządu ciągle jest informowany, że zrobiono właściwie wszystko. Mnie chodzi o to, proszę państwa, że nie ma odpowiedzi na pisma, jakie kieruje się do rządu. Oczekuję więc szerokiej, kompleksowej odpowiedzi na pytanie, czy rząd ma jakieś stanowisko w tej sprawie, czy chce je zająć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, w tej chwili omawiamy sprawy dotyczące porządku dziennego posiedzenia. Proszę nie mówić na inne tematy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#RyszardUlicki">Składam wniosek o to, aby rząd złożył w tej sprawie szczegółowe wyjaśnienie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#WiesławChrzanowski">Ale w jakiej sprawie? Proszę na piśmie to sformułować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#RyszardUlicki">W sprawie klęski żywiołowej na znacznym obszarze Polski.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pani poseł Halina Nowina-Konopka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#HalinaNowinaKonopka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Składam wniosek przeciwny do wniosku o odłożenie debaty na temat punktu 15. Użyty argument, m.in., że nie ma deszczu, można by potraktować jako humorystyczny, chociaż nie jest to temat zbyt wesoły.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#HalinaNowinaKonopka">Proszę państwa, zdajemy sobie sprawę, że ten punkt dotyczy ni mniej ni więcej, tylko prawa do legalnego zabijania człowieka.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#HalinaNowinaKonopka">Tak, proszę państwa, nie da się tego inaczej określić, jeżeli chcemy precyzyjnie ująć sprawę. Proszę państwa, uważam, że nie ma chyba rzeczy ważniejszej niż zajęcie stanowiska właśnie w tej kwestii. Natomiast każda próba odłożenia tej debaty może być odczytywana jako chowanie głowy w piasek. Nie chcemy podjąć tego tematu. Ja dzisiaj mówię bardzo mocno, ale jest to kolejna próba, i wiem, że będą podejmowane następne, żeby ten temat odsunąć na później.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, pan poseł Andrzej Wielowieyski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#AndrzejWielowieyski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Głos przeciw propozycji pana posła Bilińskiego, dotyczącej wprowadzenia do porządku dziennego problemów spółdzielczości mieszkaniowej i debaty nad tym, a argumentacja jest ta sama, jak przy problemie debaty nad sytuacją przemysłową, konfliktami strajkowymi.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#AndrzejWielowieyski">Ministerstwo budownictwa dopiero od kilku dni pracuje pod nowym kierownictwem i musi przetestować wszystkie istotne dokumenty w tym zakresie, również założenia polityki mieszkaniowej, również problem spółdzielczości mieszkaniowej, te dokumenty muszą być dokładnie przejrzane. To wymaga na pewno co najmniej kilkunastu dni czy kilku tygodni. Równocześnie trzeba dodać, że wymaga to absolutnego skorelowania, sprawdzenia z sytuacją budżetową, która jest trudna, bo wykonanie budżetu, jak się zdaje, nie przebiega w pełni tak, jak należałoby się spodziewać po uchwale budżetowej naszego Sejmu. Będą tam duże kłopoty i trudności i tylko rozpatrując je łącznie z problemami budżetowymi w ciągu najbliższych tygodni można będzie te sprawy rzetelnie postawić. W związku z tym proponuję, aby nie wprowadzać tego punktu do porządku dziennego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, teraz pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#JanuszMaksymiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę złożyć wniosek o wprowadzenie do porządku dziennego obrad informacji rządu na temat realizacji uchwały Sejmu w sprawie cen minimalnych gwarantowanych. Pragnę podkreślić, że idea cen minimalnych gwarantowanych wiąże się ze stworzeniem stałej podaży produktów rolnych i możliwością wyboru przez rolnika kierunku produkcji. Chciałbym również podkreślić, że gdyby w roku ubiegłym były określone ceny minimalne gwarantowane na podstawowe produkty rolne na rok bieżący, przy niższym poziomie, jakie będą faktycznie obowiązywały, nie byłoby takich skutków suszy, jakie dzisiaj będziemy odczuwali. Chodzi o to, że niezastosowanie środków plonotwórczych spowodowało spadek produkcji, a susza się do tego tylko i wyłącznie przyczyniła.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#JanuszMaksymiuk">Pragnę podkreślić, że dzisiaj mimo rozpoczętej już akcji żniwnej nie ma nie tylko cen minimalnych gwarantowanych na rok ubiegły, ale nie ma też cen skupu, które powinny obowiązywać już w tym roku.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł Janusz Korwin-Mikke, później głos zabierze pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem z prawdziwą przykrością zgłosić wniosek przeciwny w stosunku do wniosku Wielce Czcigodnego Kolegi z Porozumienia Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Sytek: z PSL.)</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#JanuszKorwinMikke">To nie do pana, tylko do pana.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#JanuszKorwinMikke">Składam go z powodów czysto formalnych, ponieważ merytorycznie zgadzam się z tym wnioskiem. Przypominam - bo może już nie wszyscy w tej chwili, w tym natłoku spraw, pamiętają - że chodziło o wniosek, żeby ministrowie zostali zwolnieni z obowiązku uczestniczeniu w naszych obradach. Otóż formalnie to nie powinno być przeprowadzone w trybie regulaminowym. Są dwie możliwości: albo sporządzenie rezolucji w tej sprawie, która by zobowiązywała ministrów do trzymania się z daleka od posiedzeń Sejmu, bądź też - to jest, moim zdaniem, sposób właściwy - przyjęcie w konstytucji zasady, że minister nie może być posłem, co jest rozwiązaniem najlepszym, jeśli ma prowadzić do rozdzielenia władzy ustawodawczej od władzy wykonawczej.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#JanuszKorwinMikke">W tym trybie zaś nie widzę możliwości załatwienia tego w tej chwili i dlatego w sposób formalny składam wniosek przeciwny. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę państwa, to jest sprawa regulaminowa. Będzie ona dyskutowana w trakcie rozpatrywania pierwszego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#ZdzisławDubiella">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Proszę państwa, to, co się tutaj dzieje, odbieram wręcz jako skandal. Mija 45 minut dyskusji i nie możemy przystąpić do rozpatrywania punktów porządku dziennego. Każdy ze zgłaszanych tutaj wniosków mógł być z powodzeniem wniesiony na posiedzeniu Konwentu Seniorów, gdzie każda partia, każde ugrupowanie polityczne ma swojego przedstawiciela. To, co tu się dzieje, odbieram jako propagandę przed nowymi wyborami i tak to wygląda.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#ZdzisławDubiella">Proszę państwa, jestem przeciwny wszystkim wnioskom złożonym tutaj dzisiaj w sali.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#ZdzisławDubiella">Przystępujmy do rozpatrywania punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, pan poseł będzie łaskaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#CzesławSobierajski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie chciałbym poprzeć wniosek pana posła Czerneckiego i uzupełnić go - aby na następnym posiedzeniu był wprowadzony do porządku dziennego punkt: Założenia polityki przemysłowej oraz projekty rezolucji i uchwały. Jednak wniosek, który pragnę złożyć w imieniu klubu Porozumienia Centrum, brzmi inaczej, jest inny. Otóż wnoszę o przeprowadzenie pierwszego czytania projektu ustawy o ochronie prawnej dziecka poczętego (druk nr 190), poselskiego projektu ustawy o prawie do rodzicielstwa, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (druk nr 195), poselskiego projektu uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego dotyczącego dopuszczalności przerywania ciąży. Chodzi o to, aby ten punkt porządku obrad przenieść na trzeci dzień posiedzenia, rozpatrywalibyśmy go od 9 rano, od początku. Wnoszę też o pełną transmisję telewizyjną z tej debaty. Jest to wniosek złożony w imieniu klubu Porozumienia Centrum.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#CzesławSobierajski">Debata nad tymi projektami ustaw winna być przeprowadzona w takich warunkach, by umożliwiało to z jednej strony przedłożenie opinii klubów i wszystkich posłów, którzy chcieliby zabrać głos w tej sprawie, z drugiej zaś, by jej przebieg uczynić wiadomym społeczeństwu polskiemu, które jak dotąd zapoznało się za pośrednictwem mass mediów głównie z jednostronną prezentacją poglądów na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#CzesławSobierajski">Temat debaty jest tak ważki, a stanowiska wokół aborcji tak spolaryzowane, że tylko rzetelna debata przeprowadzona w odpowiednim czasie i z odpowiednią powagą może zapewnić obiektywizm prezentacji tych stanowisk. Nie może więc ona odbywać się pod koniec kilkudniowego posiedzenia Sejmu, proszę państwa, bo grozi to pomniejszeniem znaczenia problemu i osłabieniem koniecznego w tych sprawach rzeczowego podejścia. Pełna, bez skrótów, transmisja z przebiegu tej debaty jest niezbędna. Jak dotąd nie można było się doczekać takiej obiektywnej narracji ze strony telewizji, radia i prasy. Proszę więc o przeprowadzenie pełnej transmisji, by mogli w tej sprawie przemówić sami posłowie.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#CzesławSobierajski">Jana Paweł II powiedział: „Prawo do życia jest prawem przed wszystkimi prawami”.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#TadeuszSytek">Panie Marszałku! Chciałem przypomnieć szanownemu koledze posłowi Korwin-Mikke, że jestem z PSL, co nie znaczy, że PL nie jest mi bliskie ideowo. Żeby jednak załatwić sprawę formalnie. Pan poseł Mikke ma rację, jeśli chodzi o spór, ale w sprawach regulaminowych, które będą omawiane w trakcie realizacji porządku obrad...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, w sprawie wniosków formalnych nie przeprowadzamy debaty. Odbieram panu głos.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#WiesławChrzanowski"> Opowiedział się pan za, pan poseł Korwin-Mikke przeciw, i na tym sprawa się...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#TadeuszSytek">Panie marszałku, pan Korwin-Mikke wyklucza to, twierdzi, że jest to niemożliwe, a ja uważam, że to jest możliwe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WiesławChrzanowski">Wniosek będzie poddany pod głosowanie. Nie może być debaty nad wnioskami formalnymi. Proszę się zapoznać z regulaminem.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#AndrzejBajołek">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Składam wniosek formalny o zaprzestanie dyskusji nad programem dzisiejszego posiedzenia, która trwa już 50 minut. Jest to wniosek najdalej idący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę państwa, czy są jeszcze wnioski w sprawie porządku dziennego? Jeżeli nie, nie będzie potrzeby głosować nad pańskim wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#WiesławChrzanowski">Nie ma zgłoszeń. Wobec tego przechodzimy do rozstrzygnięcia sprawy wniosków.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#WiesławChrzanowski">Pierwszy wniosek - o wprowadzenie do porządku dziennego punktu dotyczącego stanowiska rządu wobec strajków i protestów pracowniczych, oceny obecnej sytuacji, propozycji rozwiązań i zasad prowadzenia rozmów - zgłosił pan poseł Alojzy Pietrzyk. Tak zdołaliśmy to zanotować. W zasadzie dwa następne wnioski, pana posła Krzysztofa Kamińskiego i pana posła Aleksandra Małachowskiego, dotyczą tego samego. To są tylko inne ujęcia tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Debata, debata.)</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#WiesławChrzanowski">Kwestia debaty. To jest kwestia dotycząca każdej sprawy, która jest przedmiotem naszych obrad. Otwiera się debatę. Jest to tylko kwestia stanowiska Izby w tej sprawie - czy prowadzić debatę czy nie. W tej chwili jednak jest omawiana tylko sprawa porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#WiesławChrzanowski">Wniosek pana posła Aleksandra Małachowskiego dotyczył informacji rządu o sytuacji społecznej w kraju oraz sposobów, jakimi rząd chce łagodzić te konflikty.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#WiesławChrzanowski">Chciałem zapytać: czy pan poseł może uznać, że to się pokrywa z tym pierwszym wnioskiem, czy też należy pana wniosek przegłosować osobno?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AleksanderMałachowski">Wydaje mi się, że ten wniosek ogranicza trochę zadania rządu. Informacja to jest mniej niż odpowiedź na tak szczegółowo sporządzony katalog, ale jestem gotów uznać, że to jest ten sam wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem wniosku panów posłów Alojzego Pietrzyka, Krzysztofa Kamińskiego i Aleksandra Małachowskiego w sprawie poszerzenia porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia o punkt dotyczący stanowiska rządu wobec obecnej sytuacji w kraju, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-84.5" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty 212 głosami przeciwko 26, przy 43 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-84.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-84.7" who="#WiesławChrzanowski">W tej chwili przeprowadzamy głosowanie nad wnioskami.</u>
          <u xml:id="u-84.8" who="#komentarz">(Poseł Maciej Manicki: Chcę wycofać wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-84.9" who="#WiesławChrzanowski">A, jeśli wycofać, to proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Wobec tego, że przeszedł wniosek dotyczący wszystkich spraw związanych ze strajkami, a rozumiem, że w tej informacji będzie można zawrzeć również informację na temat legalności lokautu, to wycofuję swój wniosek jako dotyczący odrębnego punktu.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#WiesławChrzanowski">W następnym wniosku chodzi o zdjęcie z porządku dziennego punktu 3 dotyczącego sprawozdania komisji o wykonywaniu uchwały Sejmu z dnia 28 maja br.; zgłosił ten wniosek pan poseł Aleksander Małachowski.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-86.6" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty. Za wnioskiem głosowało 31 posłów, przeciwko - 171, 87 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-86.7" who="#WiesławChrzanowski">W następnym wniosku, pana posła Alojzego Szablewskiego, chodzi o wprowadzenie do porządku dziennego punktu dotyczącego informacji o podwyższeniu diet poselskich.</u>
          <u xml:id="u-86.8" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-86.9" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za tym wnioskiem, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-86.10" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-86.11" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-86.12" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-86.13" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek większością 189 głosów przeciwko 2, przy 87 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-86.14" who="#WiesławChrzanowski">Pani poseł Olga Krzyżanowska wnosi o przesunięcie realizacji punktu porządku dziennego dotyczącego sprawozdania komisji regulaminowej - w sprawie przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą protokołu ponownego podziału mandatów - tak aby punkt ten mógł być realizowany po posiedzeniu komisji, a więc o rozważenie tej sprawy w późniejszym terminie. Wobec tego chcę powiedzieć w imieniu Prezydium Sejmu, że wstrzymujemy tę sprawę, a po otrzymaniu sprawozdania komisji zaproponujemy ewentualne uzupełnienie porządku dziennego. Nie może być inaczej, skoro w tym momencie nie ma sprawozdania. Nie będę więc poddawał tego wniosku pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-86.15" who="#WiesławChrzanowski">Kolejny wniosek, wniosek pani poseł Janiny Kraus, o wysłuchanie informacji w sprawie polityki energetycznej kraju, tak? Czy polityki przemysłowej?</u>
          <u xml:id="u-86.16" who="#komentarz">(Poseł Janina Kraus: Nie, nie. Czy mogę sprecyzować?)</u>
          <u xml:id="u-86.17" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, może pani poseł będzie łaskawa sformułować wniosek, a następnie poddam go pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#JaninaKraus">Chodzi o projekt uchwały, który złożyliśmy na ręce pana marszałka, i jest to uchwała...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#WiesławChrzanowski">Jeszcze nie otrzymałem tego projektu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#JaninaKraus">... o sposobie wyprowadzenia polskiego górnictwa węgla kamiennego z kryzysowej sytuacji ekonomiczno-finansowej i społecznej oraz zapewnieniu tej branży właściwego miejsca i roli w polskiej gospodarce w kontekście przygotowanych dla Sejmu przez rząd założeń polityki energetycznej do 2010 r. Ten projekt uchwały został złożony wczoraj na ręce pana marszałka w Kancelarii Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#WiesławChrzanowski">Nie na moje ręce; był adresowany do mnie.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za wprowadzeniem tego projektu uchwały do porządku dziennego i zwolnieniem z rygorów dotyczących wnoszenia projektów uchwał, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony większością 145 głosów przeciwko 52, przy 79 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#WiesławChrzanowski">Poddaję pod głosowanie wniosek pana posła Wojciecha Szczęsnego Zarzyckiego o uzupełnienie porządku dziennego o informację ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz ministra finansów w sprawie przeciwdziałania skutkom suszy.</u>
          <u xml:id="u-90.7" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-90.8" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za tym wnioskiem, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-90.9" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-90.10" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-90.11" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty większością 155 głosów przeciwko 40, przy 81 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-90.12" who="#WiesławChrzanowski">Poddaję pod głosowanie wniosek pana posła Władysława Serafina o wprowadzenie do porządku dziennego obecnego posiedzenia informacji ministra finansów w sprawie możliwości realizacji skupu zbóż.</u>
          <u xml:id="u-90.13" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-90.14" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za tym wnioskiem, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-90.15" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-90.16" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-90.17" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty większością 149 głosów przeciwko 60, przy 70 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-90.18" who="#WiesławChrzanowski">Poddaję pod głosowanie następny wniosek, wniosek pana posła Józefa Łochowskiego, o wprowadzenie do porządku dziennego obecnego posiedzenia punktu dotyczącego sprawozdania komisji o projekcie ustawy o zmianie ustawy o izbach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-90.19" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-90.20" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-90.21" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-90.22" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-90.23" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony większością 128 głosów przeciwko 99, przy 54 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-90.24" who="#WiesławChrzanowski">Kolejny wniosek, wniosek pana posła Longina Pastusiaka, dotyczy wprowadzenia do porządku dziennego obecnego posiedzenia projektu uchwały w sprawie kalendarza posiedzeń Sejmu w 1992 i 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-90.25" who="#komentarz">(Poseł Longin Pastusiak: W styczniu 1993 r. dopiero.)</u>
          <u xml:id="u-90.26" who="#WiesławChrzanowski">Tak, w styczniu, ale jest to wniosek w sprawie uchwały dotyczącej kalendarza posiedzeń czy też projektu planu porządku obrad. Czy tak? Prosiłbym o sprecyzowanie treści wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Wniosek jest dosyć prosty, proponuję opracowanie - po przerwie wakacyjnej, czyli pod koniec sierpnia lub na początku września - planu posiedzeń Sejmu do końca 1992 r. i przedstawienie na początku przyszłego roku kalendarza posiedzeń Sejmu na cały rok 1993.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#WiesławChrzanowski">Czyli można powiedzieć: Wniosek w sprawie uchwały dotyczącej kalendarza posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#komentarz">(Poseł Longin Pastusiak: W sprawie usprawnienia pracy Sejmu.)</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty większością 171 głosów przeciwko 66, przy 57 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#WiesławChrzanowski">Następny wniosek, wniosek pana posła Piotra Barcińskiego, dotyczy zwiększenia do 4 godzin limitu czasu przeznaczonego na rozpatrywanie punktu interpelacje i zapytania poselskie na obecnym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-92.9" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za tym wnioskiem, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-92.10" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-92.11" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-92.12" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony większością 136 głosów przeciwko 68, przy 74 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-92.13" who="#WiesławChrzanowski">Kolejny wniosek, wniosek pana posła Marka Markiewicza, dotyczy wprowadzenia do porządku dziennego posiedzenia następującego punktu: Informacja ministra spraw wewnętrznych o wykonaniu ustawy o Państwowej Straży Pożarnej.</u>
          <u xml:id="u-92.14" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-92.15" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za tym wnioskiem, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-92.16" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-92.17" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-92.18" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty większością 107 głosów przeciwko 88, przy 88 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-92.19" who="#WiesławChrzanowski">Wniosek pana posła Jacka Soski dotyczy wprowadzenia do porządku obrad nowego punktu porządku dziennego: Rozpatrzenie sprawozdania Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie osób odpowiedzialnych za import alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-92.20" who="#komentarz">(Głosy z sali: Chodzi o głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-92.21" who="#komentarz">(Poseł Edward Rzepka: W kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-92.22" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pan przewodniczący komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#EdwardRzepka">Panie Marszałku! W kwestii formalnej. Chciałem zwrócić uwagę - nie negując oczywiście celowości wystąpienia pana posła Soski - że w myśl art.70 ust. 3 tymczasowego regulaminu Sejmu poddanie pod głosowanie tego wniosku może doprowadzić do rezultatów sprzecznych z treścią przywołanego zapisu regulaminowego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Dlaczego?)</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie strasz.)</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#EdwardRzepka">Dlatego, że w tym przepisie mówi się o tym, iż panie posłanki i panowie posłowie mają prawo otrzymać sprawozdanie i mogą mieć wgląd do akt sprawy co najmniej 3 tygodnie przed debatą na temat sprawozdania Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Jeśli już, mimo protestów państwa, stanąłem tutaj i poddaję ten problem pod rozwagę, to chcę powiedzieć - o czym miałem honor poinformować pana posła Soskę przed dzisiejszą debatą - że sprawozdanie komisji na temat afery alkoholowej jest gotowe, wymaga tylko przyjęcia przez komisję, i dopiero z chwilą przyjęcia rozpocznie się ów 3-tygodniowy okres, niezbędny dla zapoznania się pań posłanek i panów posłów z materiałem przed debatą. Tyle tylko chciałem na ten temat powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę państwa, poddaję ten wniosek pod głosowanie. Pozostaje kwestia, jaki zakres będzie mógł być rozpatrywany, ale to jest inna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem wniosku, proszę o podniesienie ręki i...</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: On jest prawnie niedopuszczalny.)</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Zgłasza się wnioskodawca.)</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#WiesławChrzanowski">Słucham? Proszę państwa, jeśli jest jakieś nieporozumienie, jeszcze raz przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-94.7" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pan poseł chce wyjaśnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Jako wnioskodawca mogę zmodyfikować wniosek. Ze względu na to, że sprawa jest tak ważna i że Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej już 2 miesiące temu zakończyła prace, a potrzebny jest jeszcze tydzień czy dwa tygodnie na przygotowanie sprawozdania, zobowiązuję Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów,...</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#JacekSoska">... ażeby wprowadziło ten punkt do porządku dziennego najbliższego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma tego.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę państwa, Prezydium Sejmu w tym trybie nie może być zobowiązane. Natomiast gdyby nawet ten wniosek został uchwalony, to mogłaby być tylko rozpatrywana sprawa, natomiast nie mogłyby być naruszone przepisy regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Nie może być rozpatrzona.)</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#WiesławChrzanowski">Nie, nie, to oczywiste, nie mogłaby zapaść w tym zakresie żadna decyzja. Rozumiem, że pan poseł w tym momencie ten wniosek wycofuje? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#WiesławChrzanowski">Drugi wniosek pana posła Jacka Soski. Pan poseł wnosi o nieskreślanie punktu dotyczącego wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do Spraw Układu Europejskiego.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za utrzymaniem tego punktu porządku dziennego, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-96.7" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty 126 głosami przeciwko 78, przy 83 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-96.8" who="#WiesławChrzanowski">Trzeci wniosek pana posła Jacka Soski. Pan poseł proponuje skreślenie z porządku dziennego punktu dotyczącego projektów ustaw: o ochronie prawnej dziecka poczętego i o prawie do rodzicielstwa oraz projektu uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum dotyczącego dopuszczalności przerywania ciąży.</u>
          <u xml:id="u-96.9" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-96.10" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-96.11" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-96.12" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-96.13" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-96.14" who="#WiesławChrzanowski">Za przyjęciem wniosku głosowało 110 posłów, przeciw - 133, 45 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-96.15" who="#WiesławChrzanowski">Wniosek pana posła Andrzeja Tadeusza Mazurkiewicza o uzupełnienie porządku obrad o punkt: Informacja rządu w sprawie przeciwstawienia się przestępczości i patologii w gospodarce. Tak, rozumiem, było to sformułowane. Proszę tylko podać brzmienie tego punktu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">W sprawie przeciwdziałania patologicznym zjawiskom niegospodarności, nadużyć i korupcji w gospodarce. Taka była treść uchwały podjętej przez Sejm 14 lutego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#WiesławChrzanowski">Ten punkt jest w planie następnego posiedzenia Sejmu, ale skoro pan poseł zgłosił go dzisiaj, to poddaję to pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za wprowadzeniem tego punktu do porządku dziennego tego posiedzenia Sejmu, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#WiesławChrzanowski">Za przyjęciem wniosku głosowało 72 posłów, przeciw — 149, 63 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#WiesławChrzanowski">Wniosek pana posła Janusza Maksymiuka o uzupełnienie porządku obrad o punkt: Informacja rządu na temat realizacji uchwały Sejmu w sprawie cen minimalnych gwarantowanych.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem tego wniosku?</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#WiesławChrzanowski">Za przyjęciem wniosku głosowało 107 posłów, przeciw - 111, 45 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-98.14" who="#WiesławChrzanowski">Wniosek pana posła Czesława Sobierajskiego o przeprowadzenie pierwszego czytania projektów ustaw o ochronie prawnej dziecka poczętego i o prawie do rodzicielstwa oraz projektu uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum... Ach, dotyczący tylko kolejności rozpatrywania punktu 15 porządku dziennego. Chodzi o to, aby ten punkt rozpatrywany był w trzecim dniu posiedzenia jako pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-98.15" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-98.16" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem tego wniosku?</u>
          <u xml:id="u-98.17" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-98.18" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-98.19" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty 124 głosami przeciwko 87, 69 posłów wstrzymało się od głosu. To jest tylko kwestia porządku obradowania.</u>
          <u xml:id="u-98.20" who="#WiesławChrzanowski">I jeszcze jeden wniosek. Pan poseł Tadeusz Biliński wnosi o uzupełnienie porządku obrad o projekt rezolucji w sprawie sytuacji w spółdzielczości mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-98.21" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-98.22" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za uzupełnieniem porządku obrad o ten projekt rezolucji, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-98.23" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-98.24" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-98.25" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-98.26" who="#WiesławChrzanowski">Za przyjęciem wniosku głosowało 72 posłów, przeciw - 116, 77 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-98.27" who="#WiesławChrzanowski">To już wszystkie wnioski, które zostały zgłoszone.</u>
          <u xml:id="u-98.28" who="#WiesławChrzanowski">Czy po tym zmodyfikowaniu nie ma już zastrzeżeń do porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-98.29" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że porządek dzienny, po wprowadzeniu tych uzupełnień, został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-98.30" who="#WiesławChrzanowski">Informuję, że Senat nie wniósł poprawek do ustaw: o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne; o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.</u>
          <u xml:id="u-98.31" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich o projekcie uchwały - regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 116 i 360).</u>
          <u xml:id="u-98.32" who="#WiesławChrzanowski">Proszę o zabranie głosu pana posła sprawozdawcę Bolesława Twaroga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#BolesławTwaróg">Panie marszałku, czy zechciałby pan najpierw ustalić czas wystąpień w debacie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę państwa, jeszcze omówię wniosek w sprawie podziału czasu w tym punkcie porządku dziennego. Prosiłbym o niewychodzenie w tym momencie.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#WiesławChrzanowski">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm przyjął ustalenie dla debaty w tym punkcie porządku dziennego dotyczące podziału czasu pomiędzy poszczególne kluby poselskie proporcjonalnie do ich liczebności, przewidziane dla debaty średniej, tj. od 5 do 35 minut, oraz wyznaczenie 5 minut dla wystąpień posłów nie zrzeszonych.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Jestem przeciw.)</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#WiesławChrzanowski">Czy w tej sprawie? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Sądzę, że sprawa regulaminu i sprawa procedur parlamentarnych jest sprawą ważną. Tak ważną, że nie śmiałbym nigdy ograniczać debaty. Chcę, panie marszałku, wyraźnie powiedzieć, że dla posłów nie zrzeszonych 5 minut to jest zbyt krótki czas, żeby można było poruszyć wszystkie problemy, które są w sprawozdaniu zawarte.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#JanuszSzymański">Szeroki katalog wniosków mniejszości — chcę uprzedzając sprawę powiedzieć, że Prezydium Sejmu zgłosiło ponad 30 poprawek do tego sprawozdania — jak gdyby ubezskutecznia taki pomysł. Stąd opowiadam się za otwartą debatą. Powinna być swobodna wymiana poglądów i opinii na temat przygotowanego projektu regulaminu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#WiesławChrzanowski">Rozumiem, że pan poseł proponuje, żeby debata była nie ograniczona. Chcę jednak podkreślić, że również w wypadku ograniczonej debaty, zgodnie z regulaminem, wnioski zgłoszone na piśmie mają taki sam charakter, jak wnioski zgłoszone w czasie debaty. Ale oczywiście poddam to za chwilę pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę państwa, zostały zgłoszone dwa wnioski dotyczące trybu debaty. Czy jest inny wniosek?</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Wniosek formalny do punktu 15. Czy będzie dyskusja?)</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, w tej chwili przeszliśmy do omawiania punktu 1, więc w innych sprawach nie udzielam głosu.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#WiesławChrzanowski">Słucham? Proszę bardzo, inny wniosek formalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#JanKulas">Jan Kulas z Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność”. Panie marszałku, ta informacja może być istotna, jeśli chodzi o głosowanie. Chcę podkreślić, co jest konieczne i niezbędne, że dla tej debaty, która trwała 5 miesięcy, w której praktycznie wszyscy mogli się wypowiedzieć w komisji, w podkomisji, gdzie odbyło się obszerne, szczegółowe pierwsze czytanie, czas przewidziany dla średniej debaty jest czasem naprawdę wystarczającym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#WiesławChrzanowski">Wysoka Izbo! Poddaję pod głosowanie wniosek...</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Zmodyfikuję ten wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Rozumiem - z uwagi na ekonomikę czasu - ale podtrzymuję swój pierwotny pogląd. Proponuję, aby utrzymać czas przewidziany dla debaty średniej dla klubów, natomiast podwyższyć limit czasu dla posłów nie zrzeszonych do 10 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#WiesławChrzanowski">Wysoka Izbo! Poddaję zmodyfikowany wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem wniosku pana posła Janusza Szymańskiego, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (94)</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw? (93)</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu? (28)</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty...</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma kworum.)</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Trzeba powtórzyć głosowanie, nie ma kworum.)</u>
          <u xml:id="u-106.8" who="#WiesławChrzanowski">Ach, nie ma kworum. Niestety, w tym stanie do sprawy powrócimy po sprawozdaniu pana posła sprawozdawcy. Jest to jeden z problemów regulaminowych.</u>
          <u xml:id="u-106.9" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#BolesławTwaróg">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wydawać by się mogło, że uchwalenie przepisów normujących wewnętrzną strukturę Izby oraz reguły proceduralne jest sprawą prostą, bo przecież w tej kwestii Sejm nie jest niczym skrępowany, regulaminu nie trzeba uzgadniać z rządem ani ze związkami zawodowymi, nie podlega on też zatwierdzeniu przez Senat czy prezydenta. Jednak mimo to przez całą poprzednią i obecną kadencję posługujemy się prawem wewnętrznym opracowanym jeszcze w PRL. Po pamiętnym czerwcu 1989 r. Sejm dokonał przełomowych zmian w różnych dziedzinach prawa, ale, niestety, w nawale niezwykle ciężkiej pracy legislacyjnej nie zdążył zadbać o siebie i uchwalić nowego regulaminu usprawniającego oraz dostosowującego procedurę do zmienionej rzeczywistości. Cóż, jak się to mówi: szewc bez butów chodzi.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#BolesławTwaróg">Dzisiaj, mimo ogromu zadań, jakie przed nami stoją, znaleźliśmy chwilę, aby zastanowić się nad naszymi własnymi problemami, a pora po temu najwyższa, bo przecież tak jak dzisiaj procedować dalej nie można. Brak jednoznacznych reguł postępowania komplikuje i nadmiernie wydłuża procedury sejmowe, co jest dla parlamentu dodatkowym, bardzo dotkliwym utrudnieniem, zwłaszcza że w tych niezwykle trudnych warunkach transformacji ustrojowej, w szaleńczym wirze politycznych konieczności, często wykonujemy prace ponad siły, przekraczające fizyczną i psychiczną odporność normalnego człowieka, że wspomnę tu tylko o głosowaniach w środku nocy, o debatach prowadzonych do wczesnych godzin rannych czy o całodobowych negocjacjach politycznych naszych liderów.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#BolesławTwaróg">Wracając do regulaminu, zanim zacznę szczegółowo omawiać najistotniejsze zmiany, chciałbym powiedzieć parę słów o jego ogólnym kształcie i kilku aspektach takiej, a nie innej formy opracowania. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich przygotowując ten materiał przyjęła jedynie możliwą zasadę pracy, a mianowicie tę, że wszystkie uregulowania zawarte w projekcie nowego regulaminu będą bazować na obecnie obowiązujących przepisach prawa. Dotyczy to zwłaszcza Konstytucji i ustawy o prawach i obowiązkach posłów i senatorów. Ponieważ przepisy te najprawdopodobniej wkrótce ulegną zmianie, zastanawialiśmy się nad możliwością odroczenia uchwalenia regulaminu aż do czasu, gdy wejdą one w życie. Pomysł ten jednak od razu uznaliśmy za całkowicie sprzeczny z interesem Sejmu, bo odłożenie uchwalenia regulaminu, co chciałbym tutaj bardzo wyraźnie podkreślić, grozi tym, że w tej kadencji nie zdołamy go przyjąć, pozostawiając naszym następcom do rozwiązania problem już tak wielki, że prawie niewykonalny.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#BolesławTwaróg">„Mała konstytucja”, z czego wszyscy zdajemy sobie sprawę, może zostać uchwalona przez Sejm najwcześniej we wrześniu, ale nawet gdyby ten termin został dotrzymany, to do wejścia jej w życie upłyną jeszcze dalsze miesiące potrzebne na ustosunkowanie się do niej Senatu, ponownie Sejmu, prezydenta i może jeszcze raz Sejmu, jeśli zostaną wniesione uwagi przez pana prezydenta. Realnie patrząc, szansa na to, aby nowa konstytucja weszła w życie przed listopadem, są znikome. Tak więc odłożenie uchwalenia regulaminu aż do wejścia w życie „małej konstytucji” oznacza praktycznie odłożenie tej decyzji do przyszłego roku, kiedy to być może Sejm, przyzwyczaiwszy się do obecnych procedur, wcale nie zechce jej już podjąć. Poza tym wcale nie ma potrzeby odkładania decyzji o wielu zmianach proceduralnych aż do czasu przyjęcia „małej konstytucji”, tym bardziej że samo dostosowanie regulaminu do nowych zapisów konstytucyjnych będzie bardzo proste, jako że kontrowersyjne są tylko decyzje o charakterze ustrojowym, natomiast samo dostosowanie procedur do podjętych już decyzji nie budzi żadnych zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#BolesławTwaróg">I jeszcze jedno. W miarę jak przekładany jest termin przyjęcia nowego regulaminu, rośnie liczba problemów wymagających rozwiązania, a wraz z nią liczba kontrowersji. Do dzisiejszego przedłożenia komisji wniesiono 26 poprawek w formie wniosków mniejszości. Spodziewam się, że w czasie debaty zostanie zgłoszonych kilka razy więcej poprawek. Mimo to nawet gdyby tych poprawek było 100 czy 200, będę gorąco zachęcał państwa do podjęcia trudu ustosunkowania się do wszystkich tych propozycji i uchwalenia regulaminu w obecnym czytaniu, oczywiście po zastosowaniu specjalnej procedury, o czym będę jeszcze mówił na końcu swojego wystąpienia. Liczba poprawek nie wynika bowiem wcale z jego niedopracowania. W końcu różne komisje, a zwłaszcza niektórzy posłowie i eksperci, pracują nad tym regulaminem już prawie 3 lata. Poprawek i uwag będzie tak dużo, ponieważ w parlamencie występują silne różnice interesów politycznych, a poza tym na wewnętrznym prawie Izby świetnie znają się wszyscy posłowie i prawie każdy z nas, chcąc mieć udział w usprawnieniu pracy Sejmu, chciałby wnieść jakąś zmianę czy poprawkę. Rzecz w tym, aby zmiany te zechciała przyjąć i zaakceptować cała Izba.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#BolesławTwaróg">Sejm jest organizmem żywym, ciągle zmieniającym się wraz ze zmianami zachodzącymi w burzliwym życiu politycznym. Nasze wewnętrzne prawo też będzie zatem ulegało ciągłym zmianom i udoskonaleniom. Pierwsze z tych zmian nastąpią niezwłocznie po uchwaleniu „małej konstytucji”, następne po przyjęciu nowej ustawy o prawach i obowiązkach posłów i senatorów itd. Aby jednak regulamin można było zmieniać i dostosowywać do nowych potrzeb, najpierw trzeba uchwalić tę część podstawową, która będzie później podlegała kolejnym modyfikacjom i udoskonaleniom. Charakter takiej właśnie podstawy ma przedłożenie komisji.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#BolesławTwaróg">W stosunku do dotychczas obowiązujących przepisów nowa uchwała jest szersza. Zawiera 132 artykuły, czyli o 28 więcej niż było w starym regulaminie. Uległ też modyfikacjom układ działów i rozdziałów, którym przypisano nowe tytuły, lepiej dostosowane do faktycznej treści mieszczących się w nich uregulowań.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#BolesławTwaróg">Mamy też nadzieję, że Kancelaria Sejmu, drukując uchwalony regulamin, sporządzi do niego przejrzysty indeks ułatwiający szybkie odnajdywanie potrzebnych przepisów i opatrzy go niezbędnym komentarzem prawnym.</u>
          <u xml:id="u-107.8" who="#BolesławTwaróg">Przystępując do szczegółowego omawiania kolejnych norm, bardzo proszę tych z państwa, którzy zechcą na bieżąco śledzić tok rozumowania, ażeby zechcieli wziąć do ręki druk sejmowy nr 360. Pierwsze 9 stron tego druku to poprawki mniejszości. Dla lepszej ilustracji będę omawiał je łącznie z omawianiem przedłożenia komisji. Oczywiście skupię się tylko na najważniejszych zmianach i tych uregulowaniach, które wzbudziły największe kontrowersje, bo choć jest bardzo wiele spraw do omówienia, to poważnie obawiam się, czy potrafię jasno zaprezentować chociaż te najistotniejsze i czy wystarczy państwu cierpliwości, aby tego, siłą rzeczy bardzo obszernego sprawozdania, wysłuchać.</u>
          <u xml:id="u-107.9" who="#BolesławTwaróg">Rozpoczynam omawianie regulaminu od działu I, który mówi w rozdziale 1 - Postanowienia ogólne, o pierwszym posiedzeniu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Zacznę od omawiania art. 3. W artykule tym przedstawiono zasady wyboru marszałka sejmu. Sposób wyboru marszałka Sejmu jest związany z zasadami głosowania, a te stanowiły przedmiot dosyć burzliwych dyskusji zarówno na posiedzeniu podkomisji, jak i komisji regulaminowej. Także i tu pojawiły się kontrowersje. Szczegóły związane z głosowaniami przedstawię przy omawianiu przebiegu posiedzeń Sejmu i art. 112.</u>
          <u xml:id="u-107.10" who="#BolesławTwaróg">Tu pragnę wskazać na zapis ust. 3 sankcjonujący dotychczasową praktykę, zgodnie z którą przyjęliśmy, że jeśli w pierwszym głosowaniu żaden z kandydatów nie uzyskał bezwzględnej większości głosów i zgłoszono więcej niż jednego kandydata, to w kolejnych turach głosowania skreśla się z listy kandydatów tego, który otrzymał najmniejszą liczbę głosów.</u>
          <u xml:id="u-107.11" who="#BolesławTwaróg">Do tego ustępu wniesiono wniosek mniejszości oznaczony numerem 1 (aby ułatwić państwu porównywanie, wnioski te będę podawał tak, jak są zapisane na początkowych stronach regulaminu). W tym wniosku wnioskodawcy proponują, aby jeżeli w pierwszej turze głosowania kandydat nie uzyskał bezwzględnej większości głosów, wybór następował w drugiej turze głosowania zwykłą większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-107.12" who="#BolesławTwaróg">Wniosek zatem prowadzi do podjęcia przez Sejm decyzji już w dwóch głosowaniach i nie został przyjęty przez komisję z tego głównie tytułu, iż nie chcieliśmy dopuścić do sytuacji, w której poszczególni członkowie Prezydium Sejmu byliby wybierani różną liczbą głosów. Jest bowiem możliwe, że przy takiej procedurze, jaką proponuje się we wniosku oznaczonym numerem 1, mogłaby zajść taka sytuacja, że np. marszałek Sejmu byłby wybrany głosami 50 osób, wobec zgłoszenia dużej liczby kandydatów na to stanowisko, a wicemarszałek w pierwszej turze bezwzględną liczbą, np. 240 czy większą liczbą głosów.</u>
          <u xml:id="u-107.13" who="#BolesławTwaróg">W art. 4 w ust. 2 mówi się o tym, ilu wicemarszałków liczy Sejm. Proponujemy w uchwale, aby liczbę wicemarszałków każdorazowo ustalał Sejm w drodze uchwały. Do tej uchwały wniesiono projekt wniosku mniejszości oznaczony numerem 2. Proponuje się, aby Sejm wybierał trzech marszałków, czyli żeby to była liczba ściśle określona. Praktyką ostatnich dwóch kadencji było dokonywanie zmiany w regulaminie, na mocy której liczbę wicemarszałków dostosowywano do aktualnej sytuacji politycznej. Wobec małych szans na to, aby w ciągu najbliższych lat nastąpiło wyraźne wykrystalizowanie sceny politycznej, należy przypuszczać, że zawsze na początku kadencji Sejm, w ten czy inny sposób, będzie dostosowywał liczbę wicemarszałków do aktualnych układów koalicyjnych, stąd też zapis taki, jak w przedłożeniu komisji. Przyjęcie wniosku mniejszości nr 2 oznacza, że po uchwaleniu regulaminu będziemy musieli dokonać ponownego wyboru wszystkich wicemarszałków.</u>
          <u xml:id="u-107.14" who="#BolesławTwaróg">W art. 5 mówi się o tym, że Sejm wybiera 20 sekretarzy Sejmu, dotychczas wybierał 14. Na wniosek Sekretariatu Posiedzeń Sejmu przyjęliśmy zapis, który, mam wrażenie, usprawni prowadzenie posiedzeń plenarnych parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-107.15" who="#BolesławTwaróg">Do tego artykułu wnioskodawcy (notabene wnioskodawcą jest tutaj jeden z sekretarzy) zgłosili wniosek mniejszości oznaczony numerem 3, w którym proponuje się przywrócenie dotychczasowej liczby 14 sekretarzy Sejmu. Wnioskodawca uważa, że sekretarze potrafią zapewnić sprawne prowadzenie posiedzeń plenarnych.</u>
          <u xml:id="u-107.16" who="#BolesławTwaróg">W rozdziale 2, dział I jest mowa o sprawach jakby nieco dyscyplinujących posiedzenia, a zwłaszcza dyscyplinujących posłów.</u>
          <u xml:id="u-107.17" who="#BolesławTwaróg">W art. 8 ust. 2 piszemy, że poseł może być członkiem nie więcej niż dwóch komisji stałych. Proszę państwa, z tym problemem, problemem związanym z brakiem kworum do podjęcia odpowiednich uchwał komisji, mamy do czynienia od dość dawna. Problem ten powstał z chwilą, gdy Sejm zaczął bardzo intensywnie pracować i gdy posłowie zapisali się do więcej niż jednej komisji sejmowej. Prawdę powiedziawszy możliwość zapewnienia kworum na posiedzeniach komisji sejmowych byłaby tylko wówczas, gdyby poseł był członkiem jednej komisji stałej. Nie jest to jednak do przyjęcia, gdyż wobec intensywnych zmian ustrojowych posłowie chcą uczestniczyć w ustosunkowywaniu się do różnych problemów. Małe kluby chcą mieć swoich przedstawicieli w wielu komisjach. Stąd też konieczność zapisania się posła do więcej niż jednej komisji stałej - nie jest to możliwe do usunięcia.</u>
          <u xml:id="u-107.18" who="#BolesławTwaróg">Proponujemy, aby były to maksimum dwie komisje. Jest to pewien kompromis. Powiecie państwo, że jeśli wszyscy posłowie zapiszą się do przynajmniej dwóch komisji i one będą obradować jednocześnie, a trzeba powiedzieć, że obradują de facto jednocześnie, bo nie ma innej możliwości, to i tak nie będzie kworum, bo przecież co najwyżej połowa posłów może być obecna na posiedzeniach. A jeszcze trzeba wziąć pod uwagę to, że część posłów wykonuje swoje obowiązki również w terenie, że część posłów jest na służbowych wyjazdach zagranicznych, część może być nieobecna z powodu choroby, zatem zawsze te kilka czy kilkanaście procent posłów jest nieobecnych w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-107.19" who="#BolesławTwaróg">Jedynym rozwiązaniem, jak nam się wydaje, było obniżenie wysokości kworum. Przyjęliśmy w art. 84 propozycję, aby kworum wymagane do prawomocności uchwał na posiedzeniach komisji wynosiło 1/3 składu osobowego. I to, w połączeniu z art. 8 ust. 2, mówiącym, że poseł nie może być członkiem więcej niż dwóch komisji stałych, zapewni, sądzimy, sprawną pracę komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-107.20" who="#BolesławTwaróg">W art. 8 w ust. 5 i 6 są dalsze obostrzenia dotyczące dyscyplinowania posłów. W ust. 5 mówi się, że informacje o nie usprawiedliwionych nieobecnościach posłów na posiedzeniach komisji sejmowej są jawne. Dotychczas informacje te nie były tajne, ale też nie było w zwyczaju podawanie do publicznej wiadomości, ile razy ten czy ów poseł nie był obecny na posiedzeniach komisji. Sądzimy, że taki zapis, który umożliwi dziennikarzom branie wydruków komputerowych mówiących o obecnościach posłów na posiedzeniach i podawanie tych informacji w prasie lokalnej, spowoduje pewne zdyscyplinowanie posłów. Mam nadzieję, i przestrzegam przed tym, że państwo dziennikarze nie będą nadużywać swoich uprawnień i pisząc o tym będą obiektywnie informowali także o innych obowiązkach posłów ponad te, które mają w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-107.21" who="#BolesławTwaróg">W ust. 6 mówi się o zasadach potrącania diet poselskich posłom, którzy nie uczestniczą w posiedzeniach komisji, a także o możliwości złożenia przez marszałka Sejmu wniosku o usunięcie posła z komisji, jeśli nie wywiązuje się on ze swoich obowiązków. Były tu pewne wątpliwości, ponieważ zgodnie z ustawą o prawach i obowiązkach posłów i senatorów zasady wypłacania diet poselskich określają prezydia Sejmu i Senatu w uchwale i muszę powiedzieć, że w uchwałach do dzisiaj obowiązujących, a podjętych przez Prezydium Sejmu jeszcze X kadencji, są zawarte postanowienia dyscyplinujące. Dlatego była propozycja, aby tego nie wpisywać do regulaminu. Jednak po uzyskaniu opinii Biura Studiów i Ekspertyz, w której powołano się na art. 6 ustawy o prawach i obowiązkach posłów i senatorów, mówiący o tym, że regulamin określający organizację wewnętrzną Sejmu może także ustalać porządek prac oraz związane z tym obowiązki i prawa posłów, w związku z tym, że ta opinia była taka, przyjęliśmy możliwość uregulowania tego dodatkowo w regulaminie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-107.22" who="#BolesławTwaróg">Do art. 8 ust. 6 został wniesiony wniosek mniejszości oznaczony numerem 4. We wniosku tym również proponuje się, aby diety poselskie były potrącane, ale już za każdą nieobecność na posiedzeniu komisji i posiedzeniu plenarnym. Jest to propozycja bardziej obostrzająca zapis przedstawiony przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-107.23" who="#BolesławTwaróg">W art. 9 mamy do czynienia z jedną z bardziej kontrowersyjnych i istotnych regulacji, jeśli chodzi o regulamin Sejmu. Mianowicie mówi się tutaj o tym, jak mogą być tworzone kluby, koła i inne organizacje posłów w parlamencie. Po dyskusji w pierwszym czytaniu, w której większość posłów opowiedziała się za tym, aby jednak ograniczyć liczebność klubów poselskich, ograniczyć pod względem liczebnym prawo do reprezentacji małych klubów w Konwencie Seniorów, przyjęliśmy rozwiązania, które są zawarte nie tylko w art. 9, ale także w art. 16. Bardzo proszę tych z państwa, którzy śledzą tok rozumowania, aby w tej chwili zwrócili uwagę również na art. 16.</u>
          <u xml:id="u-107.24" who="#BolesławTwaróg">W art. 9 mówi się, że klub tworzy co najmniej 15 posłów, natomiast mniejsze ugrupowanie to koło poselskie (oczywiście mowa o ugrupowaniach opartych na zasadzie politycznej). Mówi się także, że mniejsze ugrupowania mogą na zasadzie wzajemnych porozumień ustanawiać wspólną reprezentację w Konwencie Seniorów, oczywiście jest ona tylko wtedy skuteczna, co wynika z art. 16 ust. 1, jeśli reprezentuje co najmniej 15 posłów.</u>
          <u xml:id="u-107.25" who="#BolesławTwaróg">Do art. 9 zgłoszono dwa wnioski mniejszości. We wniosku oznaczonym numerem 5 proponuje się również te same ograniczenia, jednak proponuje się, aby nazwa: klub była związana z organizacją posłów o charakterze politycznym, żeby nie odbierać małym klubom tej nazwy, jako że liczba członków danego ugrupowania nie powinna decydować o jego charakterze. O charakterze decyduje fakt, że jest to ugrupowanie oparte na zasadzie politycznej. Stąd też we wniosku oznaczonym numerem 5 proponuje się, aby klub mogło już tworzyć co najmniej 3 posłów. Oczywiście, ponieważ art. 9 w przypadku przyjęcia wniosku nr 5 jest związany z art. 16, także i przy tym wniosku mniejszości dany klub kilkuosobowy nie mógłby mieć reprezentacji w Konwencie Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-107.26" who="#BolesławTwaróg">I wniosek mniejszości oznaczony numerem 6, który diametralnie nie zgadza się z tym, aby ograniczać prawo małych klubów do reprezentacji w Konwencie Seniorów i do tworzenia klubów w parlamencie, zmierza do utrzymania obecnego stanu, w którym to każde, nawet najmniejsze ugrupowanie polityczne może utworzyć klub parlamentarny i może mieć przedstawiciela w Konwencie Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-107.27" who="#BolesławTwaróg">Reasumując, jeśli przyjmiemy uregulowania zawarte w przedłożeniu komisji w art. 9, to kluby małe, np. 10-osobowe, utracą możliwość posiadania przedstawiciela w Konwencie Seniorów i utracą prawo do posługiwania się swoją nazwą, będą się musiały posługiwać nazwą: koło Jeśli przyjmiemy wniosek mniejszości nr 5, to te małe kluby utracą tylko możliwość posiadania reprezentacji w Konwencie Seniorów, a nie utracą swojej nazwy, jeśli zaś przyjmiemy wniosek mniejszości nr 6, to wszystko pozostanie na dotychczasowych zasadach.</u>
          <u xml:id="u-107.28" who="#BolesławTwaróg">W art. 10 mówi się o organach Sejmu. Tutaj jest uzupełnienie. Zmieniliśmy o tyle dotychczasowy zapis, że potraktowaliśmy marszałka Sejmu jako organ. Wynika to z interpretacji art. 23 Konstytucji, nadającego marszałkowi szczególne uprawnienia w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-107.29" who="#BolesławTwaróg">W art. 11 i następnych są określone uprawnienia i zasady pracy zarówno marszałka Sejmu, jak i pozostałych organów parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-107.30" who="#BolesławTwaróg">W art. 18 jest mowa o organizacji komisji sejmowych. W ust. 2 tego artykułu wprowadziliśmy zmianę polegającą na dopisaniu do uprawnień komisji sejmowych uprawnienia do kontroli samorządu terytorialnego. Nie wszyscy państwo wiedzą, że zgodnie z ustawą o samorządzie terytorialnym Sejmowi przysługuje prawo do kontroli również samorządu terytorialnego i to prawo tak daleko idące, że zgodnie z art. 96 tej ustawy w razie powtarzającego się naruszania przez radę gminy konstytucji lub ustaw, Sejm może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy. Skoro tak, to Sejm musi mieć również prawo do nadzorowania rady gminy. I stąd przypisanie komisjom sejmowym w art. 18 ust. 2 uprawnień do kontroli.</u>
          <u xml:id="u-107.31" who="#BolesławTwaróg">W art. 19 jest mowa o strukturze stałych komisji sejmowych. Tę strukturę pozostawiliśmy w zasadzie bez zmian. Jedyna zmiana, jaka została wprowadzona, polega na tym, że w pkt. 2 ust. 1 wprowadzono zapis o nowej komisji, komisji do spraw Układu Europejskiego. Ta komisja została powołana przez parlament jako Komisja Nadzwyczajna. Na wniosek wielu posłów zaproponowaliśmy Sejmowi, aby ze względu na ogrom pracy, jaki tę komisję czeka, była to komisja stała.</u>
          <u xml:id="u-107.32" who="#BolesławTwaróg">Do art. 19 wniesiono wnioski mniejszości. We wniosku mniejszości nr 7, który należy rozpatrywać łącznie z wnioskiem nr 26, wnioskodawcy, bo jest to wniosek złożony w imieniu klubu, proponują zmianę struktury niektórych komisji sejmowych, a zwłaszcza komisji zajmujących się gospodarką i finansami. Ponieważ wniosek, jak powiedziałem, został złożony w imieniu klubu, sądzę, że wnioskodawcy szczegółowo go uzasadnią, więc ja nie będę tego omawiał. Przypomnę tylko, w razie przyjęcia tego wniosku, że przedmiotowy zakres działania komisji jest zawarty we wniosku mniejszości oznaczonym nr 26.</u>
          <u xml:id="u-107.33" who="#BolesławTwaróg">We wniosku mniejszości do art. 19 oznaczonym numerem 8 proponuje się powołanie stałej komisji kontroli.</u>
          <u xml:id="u-107.34" who="#BolesławTwaróg">Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich nie przyjęła tej propozycji, ponieważ wszystkie stałe komisje sejmowe mają prawo do sprawowania kontroli, każda w swoim zakresie sprawuje tę kontrolę. W związku z tym uznaliśmy, że tworzenie nowej komisji kontroli byłoby niezasadne, tym bardziej że działa przecież Najwyższa Izba Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-107.35" who="#BolesławTwaróg">Niemniej wnioskodawcy uznali, że niektóre sprawy o szczególnej wadze, jak np. sprawy afer gospodarczych, powinna rozpatrywać stała sejmowa komisja kontroli i dlatego zgłosili ten wniosek. Wniosek ów należy rozpatrywać łącznie z wnioskiem oznaczonym numerem 25, w którym określono przedmiotowy zakres działania komisji kontroli.</u>
          <u xml:id="u-107.36" who="#BolesławTwaróg">Jeśli chodzi o art. 18, muszę powiedzieć państwu, że Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich rozpatrując projekt regulaminu wzięła pod uwagę także projekt uchwały zawartej w druku nr 324 zgłoszony przez 26 posłów reprezentowanych przez pana posła Andrzeja Rychlika. Posłowie ci proponują powołanie stałej sejmowej komisji nauki, informatyki i technologii. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich postanowiła jednak nie wprowadzać takiej komisji do struktury Sejmu uznając, że dotychczasowe komisje, a zwłaszcza Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, z powodzeniem mogą wykonywać zakres przedmiotowy czynności proponowanych przez grupę posłów dla tej komisji. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich po rozpatrzeniu propozycji Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, która na wniosek pana posła Feliksa Bronisława Pieczki zwróciła się o powołanie stałej komisji do spraw polityki surowcowej państwa, z tych samych powodów również nie uznała za stosowne przyjąć tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-107.37" who="#BolesławTwaróg">Przejdę obecnie do rozdziału 4, art. 22: „Wybór oraz powoływanie organów państwowych”. Jeśli chodzi o powołanie poszczególnych osób na określone stanowiska państwowe, to zapisy tutaj zawarte są prawie identyczne z dotychczasowym uregulowaniem.</u>
          <u xml:id="u-107.38" who="#BolesławTwaróg">Do art. 22 wniesiono wniosek mniejszości oznaczony nr 9, w którym proponuje się, aby w ust. 5 napisać, iż rozpatrzenie przez Sejm wniosku o powołanie osób odbywać się może nie wcześniej niż następnego dnia od skierowania wniosku do właściwej komisji. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich postanowiła propozycji tej nie przyjmować także ze względu na zapis proponowanego we wniosku ust. 6, w którym mówi się, że Sejm może w szczególnych przypadkach rozpatrzyć wniosek bez przesyłania go do komisji, w terminie krótszym niż określony w ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-107.39" who="#BolesławTwaróg">W art. 27 tego rozdziału jest mowa o powoływaniu ważnych organów państwowych, przede wszystkim rządu i osób na stanowiska ministerialne. W tym wypadku były liczne kontrowersje. Powiem państwu, że początkowo Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich przyjęła propozycję, aby wyboru na stanowiska państwowe dokonywać zwykłą, a nie jak dotychczas bezwzględną większością głosów. Po reasumpcji głosowania przyjęliśmy jednak w komisji inne rozwiązanie - a mianowicie to, które jest zawarte w regulaminie, zgodne z dotychczasowymi zapisami - że Sejm wybiera rząd oraz osoby na stanowiska ministerialne i inne ważne stanowiska państwowe bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-107.40" who="#BolesławTwaróg">Do tego artykułu zgłoszono wniosek mniejszości oznaczony numerem 10. We wniosku tym mówi się, że uchwały w tych sprawach zapadają zwykłą większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-107.41" who="#BolesławTwaróg">Proszę państwa, gdy mowa jest o sposobie głosowania w tych istotnych dla państwa sprawach, to trzeba powiedzieć, że wszelkie zmiany mają tutaj charakter ustrojowy. Przyjęcie wniosku mniejszości oznaczałoby, że przy tym rodzaju głosowania nie byłyby brane pod uwagę głosy osób wstrzymujących się. Co więcej, byłoby łatwiejsze powołanie rządu, ale też łatwiejsze byłoby jego odwołanie. Uregulowanie tej sprawy - to, jaki tryb głosowania należy przyjąć - jest możliwe już w regulaminie. Co prawda, jest to uregulowanie o materii konstytucyjnej, ale obecna konstytucja mówi tylko tyle - że Sejm, oczywiście przy zastosowaniu odpowiedniej procedury, powołuje i odwołuje rząd i poszczególnych kandydatów na członków Rady Ministrów. Konstytucja nie mówi, jaką większością głosów należy ten wniosek przyjąć, zatem możliwe jest uregulowanie tej kwestii w regulaminie.</u>
          <u xml:id="u-107.42" who="#BolesławTwaróg">Proszę państwa, zwróciliśmy się do Biura Studiów i Ekspertyz o przygotowanie szczegółowej opinii prawnej na ten temat. Tekst tej opinii zatytułowany: „Opinia na temat metod obliczania większości głosów w parlamencie polskim oraz parlamentach wybranych państw”, został państwu doręczony. Sądzę, że ci z państwa, którzy chcieliby w sposób bardzo odpowiedzialny podjąć decyzje na temat sposobu głosowania w parlamencie, zechcą zapoznać się z tą opinią i wyrobić sobie na ten temat zdanie. Ponieważ jednak decyzja w tej sprawie będzie miała charakter polityczny, sądzę, że przed głosowaniem kluby podejmą stosowne decyzje wewnętrzne.</u>
          <u xml:id="u-107.43" who="#BolesławTwaróg">Przechodzę obecnie do działu II, w którym mówi się o postępowaniu w Sejmie. W rozdziale 1 określa się zasady postępowania z projektami ustaw i uchwał.</u>
          <u xml:id="u-107.44" who="#BolesławTwaróg">W art. 28 w ust. 2 mówi się, że: „Poselski projekt ustawy może być wniesiony przez co najmniej 15 posłów podpisujących projekt”. Zrezygnowaliśmy z uprawnień komisji do wnoszenia projektu ustawy. Dlaczego? Bo w Konstytucji jest mowa, że inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom — jest to art. 20 ust. 4 Konstytucji. Nic nie mówi się natomiast o prawie do inicjatywy ustawodawczej komisji sejmowej. Przy przyjęciu takiego rozwiązania, że kworum w komisji sejmowej stanowi 1/3 posłów, a komisja sejmowa liczy dajmy na to 20 posłów, to kworum stanowi 8 posłów, wówczas 5 posłów mogłoby już wnieść projekt ustawy przegłosowując stosowną uchwałę w komisji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-107.45" who="#BolesławTwaróg">Zatem dla czystości legislacyjnej postanowiliśmy zrezygnować z uprawnienia komisji do zgłaszania projektu ustawy. Inne zdanie miała mniejszość posłów Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, stąd wniosek mniejszości do art. 28 oznaczony numerem 11. We wniosku tym proponuje się, aby komisja sejmowa nadal, tak jak to było dotychczas, miała prawo do zgłaszania wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-107.46" who="#BolesławTwaróg">W art. 31 jest mowa o sposobie przedkładania projektów ustaw i uchwał. Uzupełniliśmy ten artykuł w ust. 2 tylko o pkt 5, w którym mówi się, że uzasadnienie do projektu ustawy powinno wskazywać źródła finansowania, jeśli projekt pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa. Napisaliśmy tak, ponieważ uważamy, że częste wnioski o to, aby wydatkować pieniądze bez podania, skąd należy je brać, stawiają rząd i w ogóle państwo w bardzo trudnej sytuacji. Dlatego chcemy temu przeciwdziałać już na samym początku tworzenia prawa.</u>
          <u xml:id="u-107.47" who="#BolesławTwaróg">W ust. 3 art. 31 mówi się, że uzasadnienie powinno przedstawiać również wyniki przeprowadzonych konsultacji i dyskusji publicznych. We wniosku mniejszości oznaczonym numerem 12 proponuje się skreślić zapis ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-107.48" who="#BolesławTwaróg">Proszę państwa, począwszy od art. 33 do art. 47 mamy tryb rozpatrywania ustaw i uchwał. I tutaj jest zasadnicza zmiana. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich proponuje, aby rozpatrywanie ustaw sejmowych odbywało się nie - tak jak dotychczas - w dwóch, lecz w trzech czytaniach, a uchwał w dwóch czytaniach. Z jakich założeń wyszła komisja regulaminowa? Otóż, gdy w czasie drugiego czytania jest zgłaszanych bardzo dużo poprawek i wniosków, zdarza się, że - jak to się mówi - ustawy piszemy na kolanie, tzn. wnioskodawcy wraz ze sprawozdawcą na zapleczu Izby obradują nad tym, jaką treść mają mieć ustawy. Aby tego uniknąć, aby umożliwić komisjom sejmowym ustosunkowanie się do poszczególnych poprawek, proponujemy, aby odbywało się trzecie czytanie. To trzecie czytanie polegałoby tylko na przedstawieniu dodatkowego sprawozdania komisji i głosowaniu, już bez dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-107.49" who="#BolesławTwaróg">Do art. 33 i do następnych, związanych z trybem głosowań nad ustawami, zgłoszono wniosek mniejszości oznaczony numerem 13. We wniosku tym proponuje się, aby ustawy były rozpatrywane tak jak dotychczas - w dwóch czytaniach, a uchwały w jednym czytaniu. Wniosek ten pociąga za sobą zmiany w kolejnych artykułach. Wnioskodawcy uważają, że wprowadzenie trzech czytań mogłoby wydłużyć procedury sejmowe i w sytuacji, gdy mamy Senat, który przecież wszystkie błędy ustaw koryguje - w związku z czym jest możliwość ich wyłapywania - to trzecie czytanie, według wnioskodawców wniosku mniejszości nr 13, nie jest konieczne.</u>
          <u xml:id="u-107.50" who="#BolesławTwaróg">W art. 34 regulaminu mówi się, że pierwsze czytanie przeprowadza się na posiedzeniu komisji, z wyjątkiem projektów ustaw o zmianie konstytucji, ustawy budżetowej, kodeksów i innych ważnych ustaw. Jest to propozycja zmierzająca do tego, aby Prezydium Sejmu mogło kierować ustawę nie tak jak teraz do pierwszego czytania na posiedzeniu komisji, tylko aby wszystkie projekty trafiały tam obligatoryjnie, z wyjątkiem tych najważniejszych. Wynika to z sytuacji, że skoro mamy w Sejmie trzy czytania ustaw, to z powodzeniem tylko dwa z nich mogą się odbywać na posiedzeniu Sejmu, a jedno może odbywać się na posiedzeniu komisji. Do art. 34 został jednak zgłoszony wniosek mniejszości oznaczony numerem 14, w którym wnioskodawcy proponują przywrócenie dotychczasowej formy, zgodnie z którą pierwsze czytanie obligatoryjnie odbywa się na posiedzeniu Sejmu, a Prezydium Sejmu może skierować ustawy do pierwszego czytania na posiedzeniach komisji, z wyjątkiem ustaw najważniejszych, tych, o których wcześniej wspomniałem.</u>
          <u xml:id="u-107.51" who="#BolesławTwaróg">W art. 40, też mówiącym o procedurze rozpatrywania uchwał i ustaw, do ust. 3 tego artykułu został zgłoszony wniosek mniejszości oznaczony numerem 15, w którym proponuje się uznać, iż za wniosek mniejszości zgłaszany przez komisję uważa się taki wniosek, który jest zgłoszony przez co najmniej dwóch posłów. Proszę państwa, gdyby był zapis, że w sprawozdaniu komisji można zgłosić zdanie odrębne, to wówczas byłoby wiadomo, że może to zrobić jeden poseł. Wnioskodawcy uważają, że skoro nie taki jest zapis, tylko jest zapisane, że może to być wniosek mniejszości, to - jak sama nazwa wskazuje - musi go zgłaszać co najmniej dwóch posłów. Ustosunkujecie się do tego państwo w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-107.52" who="#BolesławTwaróg">W art. 40 ust. 6 jest pewne obostrzenie w pracy dla posła sprawozdawcy. Mówi się tu, że poseł sprawozdawca nie może w swoim sprawozdaniu przedstawiać innych wniosków niż zamieszczone w sprawozdaniu komisji. Zdarzało się, że poseł sprawozdawca często, także z przyczyn politycznych, nadużywał swoich uprawnień. Mam nadzieję, że uda mi się tego przestępstwa nie popełnić. Po to zapisaliśmy tę regulację, aby takich nadużyć uniknąć, ale z drugiej strony muszę powiedzieć, że rola posła sprawozdawcy jest niezwykle trudna. Musi on przedstawiać stanowisko komisji i bardzo trudno uwolnić mu się od tego, co mu wewnętrznie serce podpowiada, co jest czasem sprzeczne z postanowieniami komisji. Mamy jednak nadzieję, że taki zapis umożliwi zwrócenie uwagi posłowi sprawozdawcy, jeśli będzie on w sposób ewidentny naruszał przysługujące mu uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-107.53" who="#BolesławTwaróg">W art. 43 ust. 3 mówi się, że komisja rozpatrująca projekt ustawy po drugim czytaniu, a przed trzecim czytaniem, w momencie gdy rozpatruje poprawki zgłoszone w czasie drugiego czytania, może nie rozpatrywać poprawek w razie nieobecności posła, który daną poprawkę zgłosił. O co chodzi? Podczas gdy komisja będzie rozpatrywała liczne poprawki zgłoszone do ustaw, może się okazać, że są one wzajemnie sprzeczne albo że wnioskodawca zechce je z różnych powodów, na przykład pod wpływem argumentów komisji, wycofać. Nie byłoby tej możliwości, gdyby wnioskodawcy nie było na posiedzeniu komisji. Stąd też obligujemy tego wnioskodawcę do koniecznego uczestniczenia w posiedzeniach komisji rozpatrujących ustawę przed trzecim czytaniem.</u>
          <u xml:id="u-107.54" who="#BolesławTwaróg">W art. 48 zapisaliśmy w ust. 2, że tekst uchwalonej ustawy dostarcza się posłom. Jest to dodatkowa praca dla Kancelarii Sejmu. Ale proszę państwa, jeśli uchwalamy ustawę zawierającą powiedzmy 30–40 poprawek, to Bogiem a prawdą często nie wiemy, cośmy uchwalili, i potem wyborcy pytają nas, jakie teraz będzie prawo, a my nie wiemy, co powiedzieć. Jest to duży nakład finansowy, ale uważamy, że niezbędny, choćby także dlatego, aby łatwiej było później się ustosunkować do poprawek wnoszonych przez Senat.</u>
          <u xml:id="u-107.55" who="#BolesławTwaróg">W art. 50 ust. 2 mówimy, że do udziału w posiedzeniu, na którym komisja rozpatruje poprawki Senatu, komisja ma obowiązek zaprosić senatora sprawozdawcę, który reprezentował odpowiednie komisje senackie w Senacie. Uważamy, że takie postawienie sprawy ułatwi zajęcie właściwego stanowiska komisji rozpatrującej poprawki Senatu i być może dzięki temu uda się uniknąć pewnych niedomówień i kontrowersji między obiema Izbami parlamentu. Mamy też nadzieję i oczekujemy tego, że Senat zrewanżuje nam się tym samym i zawrze w swoim regulaminie postanowienie o tym, że senatorowie będą na komisję senacką, rozpatrującą ustawę sejmową, zapraszali posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-107.56" who="#BolesławTwaróg">Proszę państwa, w art. 51 jest bardzo ważna zmiana systemowa. Jest tutaj zapisane, że jeśli Sejm nie odrzuci propozycji Senatu większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, to wówczas uważa się je za przyjęte. Proszę państwa, Konstytucja mówi na ten temat tylko tyle, że nieprzyjęcie przez Sejm propozycji Senatu jest uchwalane większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Jest to art. 27 Konstytucji. Skoro tak, to w poprzedniej kadencji, gdy ustanowiono instytucję Senatu po długoletniej przerwie i wprowadzono te zapisy konstytucyjne, rozpoczęły się spory o charakterze nie tylko proceduralnym, ale także politycznym, bo — czego by o tym nie powiedzieć — chyba zadecydowały tutaj kwestie polityczne. Sejm X kadencji był Sejmem kontraktowym, tylko 35% posłów pochodziło z wolnych wyborów, podczas gdy Senat był całkowicie wybrany w wolnych wyborach. W tej sytuacji między Izbami dochodziło do poważnych sporów i Sejm, korzystając z tej 75-procentowej większości głosów, najprawdopodobniej uchwalił taką procedurę postępowania, że jeśli Sejm nie odrzuci poprawek Senatu, to musi je przyjąć w głosowaniu zwykłą większością głosów. Taka procedura powodowała jednak, że czasem nie można było ani odrzucić propozycji Senatu ani jej przyjąć, co prowadziło do pata legislacyjnego. Rozumiemy, że kwestia ta ostatecznie zostanie rozwiązana w nowej, „małej konstytucji”, ale do czasu jej uchwalenia proponujemy taki właśnie zapis w regulaminie, choć zdajemy sobie sprawę, że ta proporcja większości 2/3 przy takim właśnie sposobie głosowania jest może za wysoka; może przedwojenne 21/20 będzie tu bardziej właściwe, ale to rozpatrzy się przy opracowywaniu konstytucji. Uważamy jednak, że tryb uchwalania poprawek Senatu należy zmienić po to, aby usprawnić procedurę legislacyjną i zapobiec ewentualnemu patowi w procesie legislacyjnym. Oczywiście do art. 51 został zgłoszony wniosek mniejszości oznaczony numerem 16. Wnioskodawcy uważają, iż taka interpretacja Konstytucji nie jest dozwolona i wobec tego wnoszą, aby usankcjonować regulaminem praktykę obecnie obowiązującą w Sejmie, tzn. aby w wypadku nieprzyjęcia propozycji Senatu Sejm jeszcze raz uchwalał przyjęcie zwykłą większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-107.57" who="#BolesławTwaróg">Rozdz. 2 tego działu, dotyczący postępowania przy uchwalaniu ustaw budżetowych i finansowych, przepisaliśmy praktycznie bez większych zmian.</u>
          <u xml:id="u-107.58" who="#BolesławTwaróg">Rozdz. 3, dotyczący postępowania w sprawach orzeczeń i informacji Trybunału Konstytucyjnego, również pozostał bez większych zmian, z wyjątkiem art. 64. W art. 64 w ust. 1 komisja regulaminowa proponuje, aby orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność z Konstytucją aktu ustawodawczego było przez Prezydium Sejmu kierowane w celu zaopiniowania nie tylko do Komisji Ustawodawczej, ale także - w razie potrzeby - i do właściwej komisji. To rozwiązanie, proszę państwa, wydaje się celowe po głosowaniu nad zastrzeżeniami Trybunału Konstytucyjnego do ustaw emerytalnych. Sądziliśmy, przynajmniej niektórzy posłowie sądzili, że skierowanie opinii o tych ustawach nie tylko do Komisji Ustawodawczej, ale np. także do Komisji Polityki Społecznej, dałoby Sejmowi możliwość wyrobienia sobie lepszego stanowiska w tej sprawie. Do tego artykułu został zgłoszony wniosek mniejszości oznaczony numerem 17. Wnioskodawcy proponują, aby pozostawić tylko dotychczasowy zapis, w którym mówi się o tym, iż Prezydium Sejmu może orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego kierować wyłącznie do Komisji Ustawodawczej, ponieważ uważają, że w wypadku orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego Sejm nie orzeka już o merytorycznej treści danej poprawki czy danej ustawy, ale orzeka wyłącznie o jej zgodności z prawem. Dlatego wnioskodawcy uważają, iż w tej kwestii powinna wypowiadać się wyłącznie Komisja Ustawodawcza i zgłaszają wniosek mniejszości, o którym właśnie mówię.</u>
          <u xml:id="u-107.59" who="#BolesławTwaróg">W rozdz. 4, gdzie mówi się o postępowaniu w sprawach odpowiedzialności konstytucyjnej, nie wprowadziliśmy większych zmian.</u>
          <u xml:id="u-107.60" who="#BolesławTwaróg">W rozdz. 5 w dziale II, począwszy od art. 72, mówi się o innych środkach dyscyplinujących posłów. Proszę państwa, dotychczas w regulaminie był zapis, że sprawy posłów nie wywiązujących się z obowiązków poselskich, jak również posłów zachowujących się w sposób nie odpowiadający godności posła rozpatruje komisja regulaminowa, która może zwrócić posłowi uwagę, udzielić upomnienia. Obecnie poszerzyliśmy ten zakres restrykcji. Napisaliśmy, iż komisja regulaminowa może również udzielić posłowi naganę. Niemniej te środki są mało skuteczne i z doświadczeń komisji wynika, że nie stosuje się ich wszędzie tam, gdzie posłowie tego oczekują. W komisji regulaminowej przyjęliśmy np. zasadę, iż nie rozpatrujemy takich oto wniosków: jeden z posłów oświadcza, że stawia w stan oskarżenia drugiego posła za to, iż ten napisał o nim w prasie to i tamto albo powiedział w środkach masowego przekazu coś pod jego adresem, co mu nie odpowiada. Uważamy, że te kwestie powinny być rozpatrywane na podstawie prawa cywilnego. Faktycznie jednak, jeśli chodzi o posiedzenia Sejmu, o zachowanie posłów w Sejmie, obecność na posiedzeniach komisji, przydałyby się środki dyscyplinujące, np.: prawo do bardziej zdecydowanego potrącania przychodów poselskich, prawo - że tak powiem po prostu - do wyrzucenia posła z sali obrad, jeśli nie sprawuje się on tak, jak tego wymaga godność posła. Jednak te kwestie, które mógłby rozwiązać np. sąd marszałkowski, postanowiliśmy uregulować w regulaminie dopiero wówczas, gdy będzie odpowiednia podstawa prawna. Uznamy za taką podstawę zmianę w ustawie o prawach i obowiązkach posłów. Komisja regulaminowa przygotuje projekt takiej ustawy niezwłocznie po opracowaniu i przyjęciu przez Sejm regulaminu; mam nadzieję, iż jeszcze na tym posiedzeniu to nastąpi. W tym projekcie zechcemy nadać takie uprawnienia sądowi marszałkowskiemu, jakich oczekują posłowie usiłujący zdyscyplinować swoich kolegów.</u>
          <u xml:id="u-107.61" who="#BolesławTwaróg">W art.73 mówi się o tym, że wniosek w sprawie wyrażenia zgody na pociągnięcie posła do odpowiedzialności za przestępstwa lub wykroczenia albo na aresztowanie po złożeniu do Prezydium Sejmu jest rozstrzygany przez Sejm większością 2/3 głosów. Były propozycje, aby ten zapis zmienić, bo przecież trudno, aby Sejm większością 2/3 głosów rozstrzygał wniosek o to, czy słusznie ukarano posła mandatem np. za przekroczenie szybkości, ale niestety tej zmiany również nie możemy dokonać, ponieważ jest to obligatoryjnie zapisane w ustawie o obowiązkach i prawach posłów. Chcemy tę zmianę wprowadzić w ustawie, właśnie taką, aby np. zgodę na nałożenie na posła mandatu czy na postawienie go przed kolegium ds. wykroczeń mogło wydawać wyłącznie Prezydium Sejmu, oczywiście po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-107.62" who="#BolesławTwaróg">W art. 74 mówi się o tym, że w sprawach dyscyplinarnych - przed Komisją Regulaminową i Spraw Poselskich oraz Prezydium Sejmu - poseł, którego to dotyczy, może ustanowić spośród posłów swojego obrońcę. Jest to nowy zapis. Uznaliśmy - ponieważ jest zasada wysłuchiwania wszystkich stron konfliktu, a posłowie nie zawsze są bardzo dobrze obeznani z prawem - iż byłoby dobrze, gdyby poseł na takie posiedzenie mógł zaprosić kolegę posła, który stanąłby w jego obronie. Do art. 74 został zgłoszony wniosek mniejszości oznaczony numerem 18, w którym proponuje się skreślenie tego całego artykułu, ponieważ komisja regulaminowa nie rozpatruje, czy poseł popełnił przestępstwo czy nie. Tę kwestię rozpatruje sąd, a komisja rozpatruje jedynie, czy można czy nie można pozbawić posła immunitetu. Z tego względu wnioskodawcy wniosku mniejszości uważają, że postanowienie o ustanowieniu obrońcy spośród posłów jest tutaj mocno przesadzone i nie na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-107.63" who="#BolesławTwaróg">W rozdziale...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, chcę prosić o przedstawienie drugiej części sprawozdania po przerwie, ponieważ teraz zakończyliśmy omawianie pewnego fragmentu, a wydaje się, iż na ten temat pan poseł ma jeszcze dużo do powiedzenia i to potrwa, prawda?</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#komentarz">(Poseł Bolesław Twaróg: Moje sprawozdanie będzie trwało jeszcze 15 minut. Serdecznie panu marszałkowi dziękuję...)</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#WiesławChrzanowski">Jeżeli 15 minut, to bardzo proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#komentarz">(Poseł Bolesław Twaróg: Panie marszałku, serdecznie dziękuję za zrobienie przerwy w tej chwili. Bardzo chętnie dokończę po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#WiesławChrzanowski">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#WiesławChrzanowski">Potem zgodnie z programem ogłoszę półgodzinną przerwę, po której głos zabierze pan poseł sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#MarekDomin">Zawiadamiamy, że posiedzenie klubu Konfederacji Polski Niepodległej odbędzie się podczas pierwszej przerwy w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#MarekDomin">Zebranie klubu Unii Demokratycznej odbędzie się po ogłoszeniu przerwy w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#WiesławChrzanowski">Ogłaszam przerwę do godziny 11.30.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 03 do godz. 11 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#WiesławChrzanowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#WiesławChrzanowski">Kontynuujemy rozpatrywanie sprawozdania Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich o projekcie uchwały - regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#WiesławChrzanowski">Proszę pana posła sprawozdawcę o kontynuowanie sprawozdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#BolesławTwaróg">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przed przerwą zakończyłem omawianie regulaminu na dziale II, dotyczącym postępowania w Sejmie. Obecnie przejdę do rozdz. 6 tego działu, który mówi o posiedzeniach komisji sejmowych. Do tego rozdziału nie wprowadziliśmy żadnych istotnych poprawek oprócz zapisów dotyczących art. 80. W artykule tym, w ust. 1, stwierdzamy: „W posiedzeniach komisji, w tym również zamkniętych, mogą uczestniczyć posłowie nie będący jej członkami. Mogą oni zabierać głos w dyskusji i składać wnioski bez prawa udziału w głosowaniu”. W ust. 2 tego artykułu stwierdzamy: „Postanowienia ust. 1 nie dotyczą Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej oraz komisji nadzwyczajnych powoływanych na podstawie art. 23 ust. 5 Konstytucji”.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#BolesławTwaróg">Ta sprawa wzbudziła pewne kontrowersje już w czasie stosowania obecnego regulaminu Sejmu. Nie tak dawno działała Komisja Nadzwyczajna ds. zbadania działalności ministra Parysa. Na posiedzenie tej komisji nie został wpuszczony jeden z kolegów posłów, który, nie będąc jej członkiem, chciał przysłuchiwać się obradom komisji ze względu na uprawnienia, jakie dawał poprzedni regulamin. Ponieważ poprzedni regulamin tej kwestii jednoznacznie nie precyzował, chcieliśmy wyraźnie to zapisać w art. 80 ust. 2 po to, aby w przyszłości nie zdarzały się przypadki jakichś niedomówień, nieścisłości. Trudno zgodzić się, aby w posiedzeniu komisji o uprawnieniach komisji śledczej uczestniczyły inne osoby, inni posłowie niż ci, którzy są członkami tej komisji. Taka komisja działa w specjalnym trybie, ma w związku z tym specjalne uprawnienia, także ścisłe nieraz obowiązki dotyczące zachowania tajemnicy państwowej. Dlatego dopuszczenie posłów postronnych komisja uznała tutaj za niezasadne.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#BolesławTwaróg">Oczywiście do art. 80 ust. 2 został zgłoszony wniosek mniejszości, oznaczony nr 19. Intencją wnioskodawców jest skreślenie zapisu ust. 2 po to, aby poseł nie będący członkiem komisji - każdej, w tym nadzwyczajnej, także o uprawnieniach śledczych - mógł w jej pracach uczestniczyć.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#BolesławTwaróg">Proszę państwa, w art. 84 ust. 2 — o czym mówiłem już przed przerwą — jest napisane: „Uchwały komisji zapadają większością głosów, w obecności co najmniej 1/3 liczby członków komisji, chyba że ustawa stanowi inaczej”. Ten wyjątek dotyczy takich spraw, które muszą zapadać w komisji kwalifikowaną większością głosów. Dotyczy to np. realizacji ustawy o Trybunale Stanu. Sądzimy, że przyjęcie liczby 1/3 członków komisji jako wystarczającej do uzyskania kworum usprawni znacznie prowadzenie obrad komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#BolesławTwaróg">Obecnie przechodzę do działu III, bo w pozostałych artykułach działu II nie było większych zmian. W dziale III mówi się o posiedzeniach Sejmu. Tutaj, w art. 99, wnieśliśmy nowe uregulowania, które — mamy nadzieję — usprawnią przynajmniej początek obrad Sejmu. Proszę państwa, to, z czym mieliśmy do czynienia dzisiaj, kiedy Sejm przez godzinę i 15 minut nie mógł ustalić porządku dziennego posiedzenia, naprawdę woła o pomstę do nieba. Wprowadziliśmy zatem zapis w art. 99 ust. 3, który stwierdza: „Wnioski w sprawie zmiany proponowanego porządku dziennego zgłasza się Prezydium Sejmu w formie pisemnej nie później niż na 12 godzin przed rozpoczęciem posiedzenia”. Dalej, w ust. 4, stwierdzamy: „Wnioski nie uwzględnione przez Prezydium Sejmu, o których mowa w ust. 3, są przedmiotem rozstrzygnięcia Sejmu przy zatwierdzaniu porządku obrad”. Chcemy w ten sposób wykluczyć możliwość łatwego zgłaszania wniosków o charakterze interpelacji, bo zwykle taki wniosek to wniosek o to, aby wprowadzić do porządku dziennego punkt zmuszający któregoś z ministrów — czy rząd — do przedstawienia informacji w danej sprawie, czyli jest to wniosek w kwestii, która może być przedmiotem interpelacji albo zapytania. Owszem, zdarzają się sytuacje, kiedy trzeba szybko reagować, ale przy wprowadzaniu takiego punktu do porządku dziennego trzeba wiedzieć, czy ministerstwo dysponuje odpowiednimi danymi, czy może te dane przedstawić w konkretnym dniu posiedzenia Sejmu. Domagamy się przecież od Prezydium Sejmu zapewnienia sprawności organizacyjnej, domagamy się tego, aby nasze debaty miały wyraźnie wyznaczone ramy czasowe, żeby było wiadomo, kiedy będzie głosowanie, a jednocześnie wręcz uniemożliwiamy Prezydium Sejmu realizację tych postulatów właśnie poprzez zgłaszanie niespodziewanych wniosków o zmianę porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#BolesławTwaróg">Jeśli nasza propozycja, zawarta w art. 99, zostanie przez Wysoką Izbę przyjęta, to będzie to oznaczało przyjęcie następującej procedury. W dniu poprzedzającym posiedzenie Sejmu, po zakończeniu obrad klubów - czy w wyniku obrad klubów - będzie możliwość zgłoszenia na piśmie wniosku o uzupełnienie porządku dziennego posiedzenia Sejmu. Jeśli Prezydium Sejmu, które w związku z tym, wspólnie z Konwentem Seniorów, będzie się zbierało prawdopodobnie w godzinach rannych, tuż przed rozpoczęciem posiedzenia Sejmu, uzna, że wprowadzenie propozycji posła czy klubu do porządku dziennego posiedzenia jest możliwe, to taką decyzję podejmie, a decyzja ta nie będzie już przedmiotem rozstrzygnięć Wysokiej Izby. Natomiast gdyby Prezydium Sejmu uznało, że propozycja posła jest nie do przyjęcia, to wówczas Sejm rozpatrzy ten wniosek, zgodnie z art. 108 ust.3, w następujący sposób: wysłucha jeszcze raz wnioskodawcy, który będzie mógł wniosek uzasadnić, wysłucha ewentualnie przeciwnika wniosku i podejmie decyzję poprzez głosowanie. Dalsze wnioski natomiast nie będą mogły być zgłaszane. Prezydium Sejmu, już uprzedzone o treści wniosku, będzie mogło dokonać odpowiedniej konsultacji w administracji rządowej, w konkretnym ministerstwie, i będzie wiedziało, jak postąpić. Sądzimy, że to bardzo usprawni posiedzenia Sejmu. Gdyby ten zapis został wprowadzony wcześniej, to dzisiaj rozpoczęlibyśmy obrady pewnie o 60 minut wcześniej, niż one faktycznie się zaczęły.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#BolesławTwaróg">W rozdz. 2 tego działu mówi się o obradach Sejmu. Zgłoszono tu wiele wniosków, w których proponowano usprawnienie prowadzenia obrad. Wnioski były różne, ale na jedną rzecz chciałbym zwrócić uwagę. Przyjęliśmy zasadę, że w regulaminie nie określamy wszystkich możliwych zmian organizacyjnych. Przecież zmiany organizacyjne są możliwe do przeprowadzenia także na bieżąco, poprzez przyjęcie pewnych zasad, w drodze decyzji nie tylko regulaminowych, ale decyzji czy to Prezydium Sejmu podjętych po porozumieniu z Konwentem Seniorów, czy całej Izby. Dlatego staraliśmy się o to, aby nie regulować wszystkiego szczegółowo, bo zresztą życie, a zwłaszcza sejmowe, jest kosmosem, którego szczegółowo uregulować się nie da.</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#BolesławTwaróg">Do art. 106 został wniesiony wniosek mniejszości - oznaczony nr 20 - polegający na dodaniu dodatkowego ust. 4, w którym mówi się o tym, że poseł zabierający głos w dyskusji nie może odczytywać przemówień. Wnioskodawcy sądzą, że jego przyjęcie spowodowałoby, iż przemówienia byłyby bardziej zwięzłe, bardziej lakoniczne, a przez to debaty byłyby krótsze. Komisja uznała jednak, że spowodowałoby to niesprawiedliwe uprzywilejowanie ludzi wykorzystujących język do uprawiania zawodu, a więc adwokatów, nauczycieli, dziennikarzy czy aktorów. Z tego też względu treść tego wniosku nie została uwzględniona w stanowisku komisji.</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#BolesławTwaróg">W art. 106 mówi się o ograniczeniach dotyczących debat. W wypadku gdy debata ma charakter otwarty, wystąpienia posłów po zatwierdzeniu regulaminu nie będą mogły trwać dłużej niż 10 minut - dotychczas było to 20 minut - a wystąpienia klubowe nie będą mogły przekraczać 20 minut. Art. 107 zawiera zapis dotyczący debaty w kontekście tzw. limitów czasowych, przyznawanych poszczególnym klubom poselskim. Ten zapis jest powtórzeniem poprawki do tymczasowego regulaminu, przyjętej przez Sejm w marcu br. Pamiętacie państwo, przyjęliśmy tę poprawkę traktując to jako eksperyment. W tej chwili, po tak krótkim czasie, trudno powiedzieć, czy ten eksperyment udał się w pełni, ale są już widome efekty jego podjęcia. Możemy teraz dosyć precyzyjnie określić, kiedy zakończy się każda z debat, i dosyć precyzyjnie przewidzieć terminy głosowania. Sądzę, że w przyszłości, gdy ten eksperyment utrwali się w praktyce, gdy udoskonalimy postępowanie na podstawie jego zasad, a zwłaszcza gdy Prezydium Sejmu będzie częściej korzystało z możliwości znaczniejszego ograniczania czasu trwania debat, to będziemy mieli wiele pożytku z tytułu podjęcia tego eksperymentu. Natomiast nie wprowadzaliśmy tutaj żadnych dodatkowych uzupełnień do tego artykułu, przepisaliśmy to tak jak to było w zmianie przyjętej w marcu, uważając, że póki Sejm nie dopracuje się jakichś lepszych metod działania, to w ramach tego artykułu, pustymi zapisami regulaminowymi, lepiej nie tworzyć niczego nowego. Niech lepiej życie napisze tę część regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-112.9" who="#BolesławTwaróg">W art. 108 podano w jakich sprawach można zgłaszać wnioski formalne w czasie posiedzenia Sejmu. Tu chciałbym powiedzieć, że procedura, sposób zgłaszania wniosków formalnych pozostawia wiele do życzenia. Często zdarza się, że poseł, nim zgłosi wniosek formalny, wygłasza przemówienie.</u>
          <u xml:id="u-112.10" who="#BolesławTwaróg">Proszę Państwa! Praktycznie zgłoszenie wniosku formalnego powinno wyglądać w ten sposób: Panie marszałku, zgłaszam wniosek formalny przewidziany w art. 108 ust. 2 pkt, powiedzmy, 6, o to i o to, a teraz go uzasadniam. Każde inne traktowanie sprawy praktycznie daje marszałkowi prawo do odebrania mówcy głosu. Zachęcam Prezydium Sejmu, aby korzystało z tego prawa, bo przecież nie sposób wysłuchiwać przemówień w czasie przewidzianym wyłącznie na debatę sejmową z możliwością zgłaszania wniosków formalnych. Swoją drogą w ust. 6 art. 108 znacznie ograniczyliśmy czas przeznaczony na zgłaszanie wniosków formalnych i wystąpień poza porządkiem dziennym. Dotychczas ten czas wynosił 5 minut, obecnie będzie wynosił 2 minuty. Sądzimy, że takie ograniczenie też usprawni przebieg procedur sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-112.11" who="#BolesławTwaróg">W art. 109 jest mowa o oświadczeniach poselskich. Dotychczas zapis na ten temat był bardzo lakoniczny, a oświadczenia poselskie stały się pewną normą obowiązującą w parlamencie. Artykuł ten mówi, że oświadczenia są wygłaszane jedynie na zakończenie dnia obrad. Aby uniknąć sporów w tej sprawie, w art. 109 powiedziane jest, że treść oświadczenia nie może być interpelacją. Były propozycje, żeby wprowadzić ograniczenia oświadczeń również co do ich strony merytorycznej. Były propozycje, aby oświadczenia ograniczały się tylko do wypowiedzi dotyczących ochrony czci posła. Zrezygnowaliśmy jednak z tego uznając, że pozostawienie posłom możliwości wypowiadania się w różnych sprawach jest potrzebne i praktycznie uzasadnione. Znacznym ograniczeniem będzie skrócenie czasu oświadczeń do 2 minut, jako że są to wystąpienia poza porządkiem dziennym.</u>
          <u xml:id="u-112.12" who="#BolesławTwaróg">Proszę Państwa! W ten sposób doszliśmy do rozdz. 3, który zaczyna się od art. 112 dotyczącego zasad głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.13" who="#BolesławTwaróg">Art. 112 w ust. 2 mówi o możliwościach i sposobach głosowań, głosowanie można przeprowadzać m. in. przy użyciu urządzenia do liczenia głosów. To jest, proszę państwa, dobra wiadomość. Od pracowników Kancelarii Sejmu wiem, że nowe urządzenie do obliczania głosów już jest zakupione i w czasie przerwy wakacyjnej zostanie zainstalowane. Zainstalowanie tego urządzenia oznacza, że od września będziemy głosować sprawniej, tzn. podobnie jak w Senacie, praktycznie wszystkie głosowania będą imienne, ponieważ będzie możliwość uzyskania z wydruku komputerowego informacji o tym, jak każdy poseł głosował. To będzie równocześnie informacją o tym, czy poseł wziął udział w głosowaniu, a więc czy był na posiedzeniu. Wprowadzając nowe urządzenie do głosowania umożliwi się spełnienie postulatu, który posłowie często zgłaszają, żeby na posiedzeniach Sejmu jakoś dyscyplinować posłów. Jeśli dziennikarze dowiedzą się, że poseł brał udział, powiedzmy, tylko w pierwszym głosowaniu, a w pozostałych piętnastu go nie było i przekażą to do wiadomości opinii publicznej, to ta informacja powinna wpłynąć dyscyplinująco na posłów. Sądzę, że z radością należy oczekiwać zainstalowania tego urządzenia.</u>
          <u xml:id="u-112.14" who="#BolesławTwaróg">Proszę państwa, do art.112 został zgłoszony wniosek mniejszości oznaczony nr 21. Ten wniosek mniejszości wprowadza zasadniczą zmianę o charakterze ustrojowym. We wniosku tym proponuje się, aby przy wszelkich głosowaniach w Sejmie w ogóle nie brano pod uwagę głosów wstrzymujących się, żeby ci, którzy wstrzymują się od głosu byli liczeni jedynie przy ustalaniu potrzebnego kworum. Propozycja ta, bazująca na rozwiązaniu, jakie obowiązywało w Polsce w okresie międzywojennym, kiedy to wstrzymujący się opuszczali salę obrad, nawiązująca do głosowań, jakie mają miejsce w niektórych sprawach w parlamentach świata, w parlamentach międzynarodowych typu Rada Europy, jest propozycją kontrowersyjną.</u>
          <u xml:id="u-112.15" who="#BolesławTwaróg">Głosowanie większością zwykłą oraz większością bezwzględną i kwalifikowaną ma swoje wady i zalety, bo trzeba powiedzieć, że różnica między tymi głosowaniami ma znaczenie tylko przy głosowaniach bezwzględną większością głosów i przy większości kwalifikowanej, bo przy głosowaniu zwykłą większością głosów, taką, jaką głosujemy nad ustawami i uchwałami, liczenie lub nieliczenie głosów wstrzymujących się nie ma żadnego znaczenia dla wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.16" who="#BolesławTwaróg">Przy głosowaniu np. nad wnioskiem dotyczącym powołania rządu bezwzględną większością głosów głosy osób wstrzymujących się od głosu są głosami przeciw. Zaletami głosowania większością bezwzględną jest to, że wynik głosowania jest trudniejszy do manipulacji, że przechodzą tylko wnioski mające poparcie ponad połowy głosujących, że jest większa stabilność powołanych już organów państwa. Wadą głosowania większością bezwzględną jest to, że trudniej zyskać wymaganą większość oraz że osoby niezdecydowane, nawet nieliczne, mogą spowodować nieprzegłosowanie wniosku.</u>
          <u xml:id="u-112.17" who="#BolesławTwaróg">Jeśli chodzi o głosowanie zwykłą większością głosów, to tutaj wady głosowania bezwzględną większością głosów są zaletami i odwrotnie, np. zaletą przy głosowaniu zwykłą większością głosów jest to, że takie głosowanie zmusza głosujących do zapoznania się z treścią wniosku.</u>
          <u xml:id="u-112.18" who="#BolesławTwaróg">Niemożliwe jest np. takie głosowanie nad poprawkami Senatu: poseł wstrzymuje się od głosu, bo nie bardzo wie, o co tam chodzi. Poseł musi zająć stanowisko, bo inaczej jego głos w ogóle nie będzie się liczył przy ustalaniu wyników głosowania. Poza tym łatwiej uzyskać wymaganą większość, co jest istotne przy powoływaniu rządu w podzielonym politycznie parlamencie. Wadą głosowania zwykłą większością jest to, że łatwiej manipulować wynikiem głosowania, może się zdarzyć, że tak powołany rząd będzie popierało mniej posłów niż połowa.</u>
          <u xml:id="u-112.19" who="#BolesławTwaróg">W opinii, którą państwo otrzymali, wszystkie zalety i wady są dokładnie wyliczone. Proponuję, żebyście się państwo z nią szczególnie zapoznali.</u>
          <u xml:id="u-112.20" who="#BolesławTwaróg">Chciałbym jeszcze tutaj dodać tyle, że jeśli zostałby przyjęty wniosek mniejszości oznaczony nr 21, w którym właśnie się proponuje, aby zrezygnować z liczenia osób wstrzymujących się od głosu, to w niektórych, szczególnych przypadkach będzie nadal obowiązywała bezwzględna większość głosów. Jednak będzie to inna bezwzględna większość niż dotychczas, np. przy wyborze marszałka Sejmu, gdy będzie zgłoszonych kilku kandydatów, to wówczas przez bezwzględną większość głosów będzie się rozumiało większość głosów, jakie uzyskał kandydat na miejsce marszałka w stosunku do wszystkich pozostałych kandydujących, czyli będzie musiał mieć więcej niż połowę wszystkich głosów posłów biorących udział w głosowaniu. To będzie również większość bezwzględna, chociaż i tu nie będzie się liczyło głosów osób wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-112.21" who="#BolesławTwaróg">Ten problem jest trudny i gdy do niego przejdziemy, sądzę, że przed głosowaniem udzielę dodatkowego wyjaśnienia, o ile potrafię państwu to przybliżyć.</u>
          <u xml:id="u-112.22" who="#BolesławTwaróg">W art. 113 jest nowy zapis wprowadzający zasadę reasumpcji głosowania. Dotychczas reasumpcja głosowania nie była przewidziana regulaminem, a mimo to ją stosowano. Były protesty, aby dla czystości stanowionego prawa i z obawy przed nadużyciami nie dawać takiej możliwości w regulaminie. Protesty te zaowocowały wnioskiem mniejszości nr 22, w którym wnioskodawcy proponują skreślić art. 113.</u>
          <u xml:id="u-112.23" who="#BolesławTwaróg">O tym, że zapis regulujący reasumpcję jest konieczny, świadczy chociażby zapis art. 46 ust. 3 niniejszego regulaminu. W artykule tym jest mowa, że marszałek może odroczyć głosowanie nad całością projektu ustawy na czas potrzebny do stwierdzenia, czy wskutek przyjętych poprawek nie zachodzą sprzeczności pomiędzy poszczególnymi przepisami, a jeśli w tym czasie stwierdzi się, że rzeczywiście te sprzeczności zachodzą, to co? Sejm musi zmienić decyzje w sprawie poprawek już wcześniej przyjętych, czyli konieczna jest reasumpcja głosowania. Zresztą konieczność reasumpcji głosowania wynika także często z przyczyn innych niż organizacyjne, także z przyczyn politycznych. Często kluby nie mają tyle czasu, żeby zapoznać się z treścią wniosku.</u>
          <u xml:id="u-112.24" who="#BolesławTwaróg">Z drugiej strony nie może być tak, żeby reasumpcję można było w każdej chwili i zawsze zgłaszać, bo to by wręcz utrudniło, a czasem uniemożliwiło, podejmowanie przez Sejm uchwał.</u>
          <u xml:id="u-112.25" who="#BolesławTwaróg">Zatem proponujemy tutaj ograniczenia zarówno czasowe, jak i ilościowe. Przez ograniczenia czasowe rozumiem zapis ust. 2 art. 113, w którym mówi się, że wniosek o reasumpcję może być zgłoszony wyłącznie na posiedzeniu, na którym odbywa się głosowanie, nie później. W ust. 3 jest ograniczenie ilościowe, które mówi, że ten wniosek może być zgłoszony tylko w formie pisemnej i tylko przez co najmniej 30 posłów. Sądzimy, że takie zapisy umożliwią wykorzystanie zalet reasumpcji i uniknięcie jej wad.</u>
          <u xml:id="u-112.26" who="#BolesławTwaróg">W rozdz. 4 jest mowa o interpelacjach i zapytaniach poselskich. Do procedury interpelacji nie wnieśliśmy istotnych zmian, uznając, iż problem ten jeszcze nie dojrzał do zupełnie nowego rozwiązania. Natomiast jeśli chodzi o zapytania, to wprowadzono novum umożliwiające udzielenie odpowiedzi na zapytanie także w formie pisemnej. Wiele osób broniło się przed tym zapisem, który jest umieszczony w art. 123 ust. 3 i mówi, że odpowiedź na zapytanie może być udzielona w formie pisemnej nie później niż w ciągu 7 dni od dnia złożenia zapytania na ręce marszałka Sejmu, uznając, że spowoduje to, iż odpowiedzi na zapytania w ogóle nie będą udzielane na posiedzeniach Sejmu. Z drugiej strony jednak, proszę państwa, jeśli wielu posłów, np. 20 czy 30, złoży zapytania i szybko chce uzyskać odpowiedź na nie, bo sprawy są ważne, a tych ważnych spraw mamy bardzo dużo, i w czasie przeznaczonym na interpelacje i zapytania poselskie Sejm nie zdąży rozpatrzyć tych odpowiedzi, to co wówczas? Wówczas poseł czeka na następne posiedzenie i jeszcze na kolejne i czasem jest tak, że pilną odpowiedź na zapytanie otrzymuje się po kilku miesiącach.</u>
          <u xml:id="u-112.27" who="#BolesławTwaróg">Zapis w art. 123, umożliwiający przekazanie odpowiedzi na zapytanie również w formie pisemnej, spowoduje, że w przypadku, kiedy z powodów organizacyjnych nie będzie można udzielić odpowiedzi na zapytanie na posiedzeniu plenarnym, to poseł praktycznie za 2,3 dni otrzyma tę odpowiedź w formie pisemnej. Będzie to jakieś przyspieszenie w stosunku do ustawy o prawach i obowiązkach posłów, gdzie mówi się, że odpowiednie organy, a zwłaszcza organy administracji rządowej, muszą udzielać posłom wszelkich wyjaśnień w ciągu 14 dni. Sądzimy, że ten zapis troszeczkę pomoże nam w pracy.</u>
          <u xml:id="u-112.28" who="#BolesławTwaróg">Przejdę obecnie do działu IV, w którym jest mowa o Kancelarii Sejmu. Proszę państwa, Kancelaria Sejmu pracuje w trudnych warunkach. W końcu ten urząd ma 460 szefów i tyleż kontrolerów swojej pracy. Niemniej to, z czym się spotkali posłowie X kadencji w niczym nie przypomina tego, z czym mamy do czynienia w Kancelarii Sejmu obecnie. Poprzednio, proszę państwa, Sejm był organem wykonującym decyzje podejmowane gdzie indziej. Wtedy też praca Kancelarii Sejmu nie była ani tak jak teraz potrzebna, ani tak jak teraz dla posłów istotna. Obecnie, gdy Sejm na powrót stał się organem decyzyjnym, gdy dzięki odzyskanej niepodległości to właśnie w Sejmie podejmuje się decyzje o losach kraju, potrzeba pomocy biurowej, organizacyjnej i ekspertów gwałtownie wzrosła. Kancelaria Sejmu usiłuje tym potrzebom sprostać, swoją drogą nie zawsze tak, jak tego oczekujemy. Często zdarzają się scysje i różnice poglądów między posłami a urzędnikami Kancelarii Sejmu. Z jednej strony trudno, aby urzędnicy liczyli się w swojej pracy ze wskazówkami wszystkich posłów, ale z drugiej strony nie może być tak, że nie będą się z nami liczyli w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-112.29" who="#BolesławTwaróg">Przyjęliśmy zasadę, że Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich jest tym organem, który powinien mieć wpływ na to, co dzieje się w Kancelarii Sejmu, bo niezależnie od tego, że szef Kancelarii Sejmu jest dla Prezydium Sejmu jak gdyby organem wykonawczym, to musi się również liczyć z potrzebami, z warunkami pracy, z warunkami wykonywania mandatu poselskiego przez posłów. Stąd też odpowiednie zapisy w regulaminie. Uznaliśmy, że najistotniejszy zapis będzie zapisem dotyczącym zasad powołania szefa Kancelarii Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-112.30" who="#BolesławTwaróg">W art. 126 mówi się, że szefa Kancelarii Sejmu powołuje i odwołuje marszałek Sejmu po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Do artykułu tego wniesiono aż dwa wnioski mniejszości: oznaczony numerem 23, w którym proponuje się, żeby szefa Kancelarii Sejmu powoływał marszałek Sejmu, ale po zasięgnięciu opinii nie tylko Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, ale także Prezydium Sejmu, oraz oznaczony numerem 24, w którym proponuje się, aby szefa Kancelarii Sejmu powoływało i odwoływało na wniosek marszałka Sejmu Prezydium Sejmu po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-112.31" who="#BolesławTwaróg">Proszę państwa, różnica między zapisem w regulaminie a wnioskami mniejszości nie jest tutaj tak wielka, bo co ona oznacza? Oznacza, że według zapisu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich pozycja szefa Kancelarii Sejmu jest jakby najsłabsza, a według pozostałych wniosków mniejszości nieco silniejsza. Przyjęliśmy to najsłabsze rozwiązanie dla szefa Kancelarii Sejmu, a najsilniejsze dla komisji nie po to, byśmy oczekiwali, że cokolwiek się tutaj zmieni, ale po to, by dać sygnał Kancelarii Sejmu, że nie w pełni jesteśmy zadowoleni z jej pracy i że oczekujemy, iż Kancelaria Sejmu będzie liczyła się z wyrazicielem opinii posłów na temat jej pracy, czyli z Komisją Regulaminową i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-112.32" who="#BolesławTwaróg">W art. 132 napisaliśmy, że uchwała wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia uchwalenia. Chodzi o to, aby pozostawić czas na dostosowanie do regulaminu pracy odpowiednich działów Kancelarii Sejmu, na nauczenie się tego regulaminu i na umożliwienie wprowadzenia go w życie. Do regulaminu, proszę państwa, jest dołączony załącznik zawierający przedmiotowy zakres działania komisji sejmowych. Zawiera on wnioski mniejszości, które już omówiłem uprzednio. Tekst tego załącznika nie został w zasadzie zmieniony poza drobnym uzupełnieniem przy zakresie działania Komisji Samorządu Terytorialnego oraz zmianą lepiej dostosowującą zapis do faktycznego zakresu działania, jeśli chodzi o Komisję Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-112.33" who="#BolesławTwaróg">Kończąc to długie i nużące, ale konieczne przecież, omawianie zawiłości regulaminowych na tle przedstawionych zmian oraz dużej liczby wniosków mniejszości, chciałbym jeszcze wyjaśnić, dlaczego w przedłożeniu komisji nie znalazły się wszystkie propozycje, jakie były postulowane w czasie pierwszego czytania.</u>
          <u xml:id="u-112.34" who="#BolesławTwaróg">Po pierwsze, nie znalazły miejsca w nowym regulaminie wszystkie te rozwiązania, które były bardzo kontrowersyjne i pociągały za sobą od razu kilka następnych wniosków mniejszości. Trzeba było z nich zrezygnować po to, aby w ogóle dało się wypracować jakieś wspólne stanowisko co do treści proponowanych zapisów.</u>
          <u xml:id="u-112.35" who="#BolesławTwaróg">Po drugie, zrezygnowaliśmy ze szczegółowego i drobiazgowego regulowania procedur sejmowych, uznając, że decyzje w tych sprawach mogą być podejmowane na bieżąco w ramach stałego ulepszania organizacji pracy Sejmu. Tu oczekiwania posłów są bardzo duże, jednak wszystko to, czego w zakresie organizacji państwo oczekujecie jest możliwe do wprowadzenia na podstawie decyzji Prezydium Sejmu, Konwentu Seniorów czy w końcu całej Izby. Podam tu jako przykład sprawę terminów głosowań. Postulowany od dawna wniosek, aby terminy te były ściśle określone, bardzo powoli, ale systematycznie jest już wdrażany w życie i to mimo braku szczegółowych zapisów regulaminowych. Przecież nie brak zapisów opóźnia przyjęcie tego rozwiązania jako stałej zasady, lecz burzliwość życia politycznego, czemu nawet najlepszymi zapisami regulaminowymi przeciwdziałać nie sposób.</u>
          <u xml:id="u-112.36" who="#BolesławTwaróg">I jeszcze jedno. Zastanawiacie się państwo zapewne, jak poradzimy sobie z tym tak obszernym i skomplikowanym materiałem, zwłaszcza że macie w zanadrzu przygotowane dziesiątki dalszych poprawek. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich upoważniła mnie, abym zwrócił się do państwa z propozycją zastosowania tutaj szczególnego trybu postępowania. Tryb ten, notabene zgodny już z nowym regulaminem, polegałby na tym, że głosowanie nad poprawkami i całością zostałoby odłożone, powiedzmy, do soboty lub nawet na następne posiedzenie Sejmu. W międzyczasie komisja wspólnie z autorami poprawek przeanalizowałaby wszystkie zgłoszone propozycje zmian i po usunięciu ewentualnych sprzeczności przedstawiłaby Sejmowi do przegłosowania całość materiału już z własnym stanowiskiem do każdej z poprawek. Jeśli tych poprawek będzie bardzo dużo, komisja rozważy zapewne możliwość przedłożenia Sejmowi tekstu ujednoliconego nie zawierającego już jednak żadnych nowych zmian oprócz ewentualnego uwzględnienia zgłoszonych dzisiaj poprawek. Natomiast poprawki nie przyjęte przez komisję poddamy pod głosowanie. Inną możliwością jest pogrupowanie poprawek w bloki tematyczne, po kilka czy kilkanaście, i łączne głosowanie nad nimi. Decyzje w tej sprawie podejmie komisja.</u>
          <u xml:id="u-112.37" who="#BolesławTwaróg">Sądzimy, że taka procedura pozwoli jakoś przebrnąć przez ten skomplikowany problem jeszcze przed przerwą wakacyjną, co byłoby bardzo korzystne ze względu na możliwość wykorzystania jej na wydrukowanie regulaminu, nauczenie się go przez posłów i dostosowanie pracy Kancelarii Sejmu do nowych warunków.</u>
          <u xml:id="u-112.38" who="#BolesławTwaróg">Na zakończenie pragnę serdecznie podziękować państwu za to, że zechcieliście mnie tak długo słuchać, i wszystkim tym, którzy przyczynili się do opracowania projektu regulaminu, a więc: pracownikom Biura Legislacyjnego, ekspertom, a przede wszystkim posłom z podkomisji, którzy praktycznie od początku kadencji, a niektórzy także jeszcze przez znaczną część poprzedniej kadencji, co tydzień poświęcali cenne dni i godziny na przygotowanie tego tekstu. Mając nadzieję, że nowy regulamin, choć nie spełniający jeszcze wszystkich pokładanych oczekiwań, będzie dobrym, wstępnym materiałem do dalszej stałej pracy nad usprawnieniem procedur sejmowych, w imieniu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich serdecznie proszę, aby Wysoka Izba uchwalić go raczyła.</u>
          <u xml:id="u-112.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#WiesławChrzanowski">Obecnie proszę o zabranie głosu w imieniu Prezydium Sejmu pana wicemarszałka Józefa Zycha. Chciałem przypomnieć, że zgodnie z regulaminem Prezydium Sejmu w tym zakresie ma prawo występować z inicjatywą, zgłaszać wnioski, Prezydium Sejmu więc postanowiło na podstawie własnych doświadczeń i trudności przedstawić również wnioski.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo pana marszałka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#JózefZych">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu zostało zobowiązane do dokonania analizy nieobecności posłów na posiedzeniach Sejmu i w komisjach sejmowych. Opracowane w tym celu szczegółowe dane dotyczące poszczególnych posłów zostały przekazane klubom poselskim. W chwili obecnej Prezydium Sejmu pragnie przedstawić kilka uwag o charakterze ogólnym. Będą one mogły być wykorzystane w debacie nad rozwiązaniami proponowanymi w projekcie regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#JózefZych">Analizą objęto okres od początku kadencji do końca maja br. W tym czasie Sejm odbył 17 posiedzeń, które trwały 43 dni. Objęto również analizą 636 posiedzeń komisji sejmowych. Należy podkreślić, że dane te wynikają głównie z analizy list obecności. Nieobecność posłów na posiedzeniach Sejmu, zgodnie z zapisami na listach obecności, wahała się od 0,65% w pierwszym dniu pierwszego posiedzenia Sejmu tej kadencji do 20%; przeciętna wynosiła około 10%, przy czym 104 posłów legitymuje się 100-procentową frekwencją, 235 posłów ma od 1 do 5 dni nieobecności, 85 posłów - od 6 do 10 dni, a 24 posłów od 11 do 20 dni nieobecności.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#JózefZych">Oparcie się na listach obecności przy ustalaniu nieobecności posłów ma swe konsekwencje, w praktyce bowiem posłowie nie zawsze podpisywali listy. Jeżeli jednocześnie zabierali głos w debacie, to starano się uwzględnić te przypadki w analizach, ale jeżeli obecny na posiedzeniu poseł nie podpisał listy i nie zabierał głosu, to wtedy powstawał problem rozwiązania tego zagadnienia i w tym krótkim czasie oczywiście uznawano go za nieobecnego. Sprawa ta dotyczy również posiedzeń komisji sejmowych i w tym wypadku jest jeszcze trudniejsza do weryfikacji.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#JózefZych">Należy podkreślić, że listy obecności będą w pełni oddawały rzeczywistość pod warunkiem skrupulatnego ich podpisywania przez posłów. Pozwoli to także na uniknięcie ewentualnych nieporozumień. Dane te nie obrazują jednak frekwencji w czasie trwania poszczególnych posiedzeń Sejmu. W dotychczasowej działalności nie potrafiliśmy, zdaniem Prezydium Sejmu, wykształcić takich form działania i takich obyczajów sejmowych, które zapewniałyby zdolność do podejmowania decyzji w toku częstych i długotrwałych posiedzeń Sejmu w każdej chwili, gdy stan rozpatrywania sprawy na to pozwala.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#JózefZych">Należy także podkreślić, że częste, pracochłonne i długotrwałe posiedzenia Sejmu z istoty rzeczy nie mogą przez cały czas ich trwania w równym stopniu koncentrować uwagi poselskiej. Prezydium Sejmu ze swej strony podejmuje próby wyznaczania w ramach posiedzeń określonego dnia i godziny przeprowadzania głosowań. Niezbędne jest tu współdziałanie klubów poselskich, które powinny zapewnić, aby w czasie trwania posiedzenia, a nie tylko w czasie głosowania, była obecna na sali obrad przynajmniej połowa składu poszczególnych klubów.</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#JózefZych">W niezadowalającym zakresie realizowany jest regulaminowy obowiązek usprawiedliwiania nieobecności; usprawiedliwiony jest stosunkowo niewielki procent nieobecności na posiedzeniach Sejmu. Formalnie rzecz biorąc, istotną sprawą jest to, jak faktycznie kształtują się przyczyny usprawiedliwionej czy nie usprawiedliwionej nieobecności. Nieobecności w poszczególnych komisjach usprawiedliwiane są w zróżnicowanym stopniu - od braku w ogóle takich usprawiedliwień do usprawiedliwiania w granicach do 20%. Przedkładanie usprawiedliwień na piśmie, jak wymaga tego regulamin, jest rzadkością.</u>
          <u xml:id="u-114.6" who="#JózefZych">Zdaniem Prezydium Sejmu niezbędne jest ustalenie kryteriów usprawiedliwiania nieobecności, np. jedynie w przypadkach choroby i zdarzeń losowych oraz z powodu wykonywania zadań zleconych przez Sejm lub komisję. Natomiast we wszystkich innych przypadkach nieobecność byłaby usprawiedliwiona po uzyskaniu przez posłów urlopu od wykonywania obowiązków poselskich.</u>
          <u xml:id="u-114.7" who="#JózefZych">Przeciętna frekwencja, na podstawie danych z list obecności, jest, jak już powiedziałem, zróżnicowana i - bez uwzględnienia Komisji Ustawodawczej - wynosi 68%. W komisjach dotkliwie czasami występuje problem uzyskania kworum, ponieważ w przeciwieństwie do obrad Sejmu, gdzie posłowie powracają na salę posiedzeń, w komisjach - opuszczając posiedzenie przed zakończeniem prac - uniemożliwiają w wielu wypadkach kontynuowanie obrad. Osiąganie wymaganego kworum utrudnia także postawa posłów, którzy są nieaktywni w komisji. Jak stwierdzono, wielu członków komisji było nieobecnych na więcej niż połowie posiedzeń komisji; w 9 przypadkach dotyczy to Komisji Kultury i Środków Przekazu, w 7 - Komisji: Łączności z Polakami za Granicą, Spraw Zagranicznych, Sprawiedliwości, Samorządu Terytorialnego, Polityki Społecznej, Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, w 6 przypadkach ani razu posłowie nie pojawili się na posiedzeniach komisji, do której zostali wybrani, w kilkunastu - nieobecność przekracza nawet 80%. Z drugiej strony należy podkreślić, że 53 posłów ma 100-procentową obecność na posiedzeniach komisji, w tym 11 posłów pracuje w dwóch, a 3 w trzech komisjach.</u>
          <u xml:id="u-114.8" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Sprawa dyscypliny i nieobecności jest sprawą ogromnie skomplikowana. Nie da się jej wyjaśnić do końca tylko przez analizy liczbowe. Proszę zwrócić uwagę na bardzo ważne zagadnienie. Ostatnio doręczono nam wyniki badania opinii społecznej na temat posłów. Czego oczekują nasi wyborcy? Oczekują oni tego, aby posłowie głównie reprezentowali ich w swoich okręgach wyborczych. I tu dotykamy sprawy bardzo istotnej, która musi być wzięta pod uwagę. Mianowicie tak częste posiedzenia Sejmu, komisji uniemożliwiają nam bardzo często prowadzenie nowego działania i spotkań z posłami. Sądzę, że te kwestie, które tak często są podnoszone w czasie posiedzeń Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów, żeby uporządkować obrady Sejmu, aby umożliwić posłom działalność w terenie, szczególnie jeżeli działają oni w okręgu składającym się z 2 czy z 3 województw, są ogromnie ważne. Należy także brać pod uwagę to, że przecież nasi wyborcy, którzy zgłaszają się do biur poselskich z różnymi sprawami, nie zawsze przyjmują do wiadomości fakt, że w tym czasie musimy być na posiedzeniach komisji, bo uważają, że ich problemy są zasadnicze. Myślę, że dla społeczeństwa jest bardzo ważne, aby przy ocenie działalności pracy posłów brać również pod uwagę te zagadnienia równowagi. A w ogóle sądzę, że sprawa oceny dyscypliny poselskiej jest o wiele bardziej skomplikowana niż zdążyliśmy to przedłożyć i wymaga uczciwych i rzetelnych badań.</u>
          <u xml:id="u-114.9" who="#JózefZych">Zdaniem Prezydium Sejmu nad właściwą aktywnością członków komisji powinny czuwać przede wszystkim prezydia komisji, które powinny sygnalizować klubom poselskim konieczność imiennej zmiany składu komisji, o ile obiektywne przyczyny uniemożliwiają angażowanie się poszczególnych posłów w prace komisji. W przypadkach daleko posuniętej bierności powinny reagować kluby poselskie.</u>
          <u xml:id="u-114.10" who="#JózefZych">Analiza materiałów dotyczących nieobecności posłów na posiedzeniach Sejmu i komisji sejmowych, przypadki niedopełniania obowiązku podpisywania listy obecności, braki w usprawiedliwianiu nieobecności wskazują na celowość wprowadzenia do regulaminu Sejmu przepisów wiążących niedopełnienie obowiązków poselskich w zakresie obecności z potrącaniem części diet poselskich. Wysokość tego potrącenia, jak i określenie warunków, w jakich mogłoby ono nastąpić, to sprawa dyskusji, ale muszą być to przypadki ewidentnie udowodnionych zaniedbań, a nie obiektywnych przyczyn nieobecności.</u>
          <u xml:id="u-114.11" who="#JózefZych">Analiza nieobecności posłów na posiedzeniach komisji sejmowych nasuwa także wiele refleksji o charakterze ogólnym. Kluby poselskie proponując kandydatów na członków komisji powinny brać pod uwagę ich możliwości, jeżeli chodzi o czas. To, że proponuje się do pracy komisyjnej zaangażowanych w działalność polityczną czołowych działaczy poszczególnych klubów, nie zawsze zdaje egzamin, przykładem może być praca komisji konstytucyjnej. Zastanowienia wymaga również kwestia dążenia do angażowania w prace komisyjne w zasadzie wszystkich posłów. Być może w szerszym zakresie należałoby realizować podział pracy polegający na kierowaniu części posłów do prac w komisjach, a części do innej działalności, na przykład klubowej.</u>
          <u xml:id="u-114.12" who="#JózefZych">Wydaje się także, że ponownego i głębokiego rozważenia wymaga sprawa liczby stałych komisji sejmowych w związku z rosnącą tendencją do powoływania komisji nadzwyczajnych. Trzeba szerzej spojrzeć na ten problem, może nawet wyprzedzić niektóre przyszłościowe rozwiązania w strukturach rządu, na przykład w zakresie spraw gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-114.13" who="#JózefZych">Wreszcie rozważenia wymaga sprawa liczebności komisji sejmowych. Należy zastanowić się, czy nasze komisje nie są zbyt duże. Utrudnia to uzyskiwanie kworum i osłabia indywidualne poczucie odpowiedzialności za wyniki prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-114.14" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Problem dyscypliny poselskiej rozpatrywany w aspekcie sprawności działania Sejmu to tylko jedno z ważnych zagadnień wymagających rozwiązania. Sprawą zasadniczą jest wprowadzenie w projektowanym regulaminie Sejmu takich rozwiązań, które zapewnią zgodność uregulowań zawartych w Konstytucji i innych ustawach z procedurą sejmową, tak aby wyeliminować wszelkie niejasności i niespójności, aby zapewnić sprawność działania Sejmu i jego organów oraz ograniczyć do minimum margines możliwych pułapek proceduralnych. Niejednokrotnie na tej sali doświadczaliśmy skutków niedoskonałości tymczasowego regulaminu, jego niedostosowania do obecnych potrzeb Sejmu, zdarzały się wręcz sytuacje formalnoprawne umożliwiające różne interpretowanie tego regulaminu czy jego obchodzenie.</u>
          <u xml:id="u-114.15" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu, które w praktyce jest pierwszym wykonawcą, a powinno być także stróżem regulaminowego postępowania, od pierwszej chwili, gdy podjęto prace nad nowym regulaminem Sejmu Rzeczypospolitej, włączyło się w tok tych prac. Uznając, że regulamin Sejmu jest wewnętrzną konstytucją Sejmu, Prezydium Sejmu przedkłada uwagi do projektowanego regulaminu oraz propozycje poprawek. Zmierzamy w nich do udoskonalenia projektu, propozycje te są także wynikiem doświadczeń w stosowaniu dotychczasowego regulaminu oraz przeprowadzonych studiów porównawczych dokumentów pochodzących z różnych okresów polskiego parlamentaryzmu. Propozycje poprawek oraz uzupełnień Prezydium Sejmu przekazało na piśmie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Są wśród nich zarówno poprawki o charakterze redakcyjnym, jak i o charakterze instytucjonalnym, regulująco-uprawnieniowym. W swoim wystąpieniu w imieniu Prezydium Sejmu zajmę się tą drugą kategorią wniosków.</u>
          <u xml:id="u-114.16" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Sprawa wyboru marszałka Sejmu jest problemem, który zdaniem Prezydium Sejmu wymaga praktycznego rozwiązania do końca - art. 3 ust. 2 i 3. Prezydium Sejmu jest zdania, że w ostatniej turze głosowania, jeżeli do niego dojdzie, wybór powinien nastąpić większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Takie rozwiązanie może usprawnić procedurę wyboru, przy czym zachowana będzie ogólna formuła większościowa. Kilka minut temu mówiłem m.in. o problemach związanych z nie usprawiedliwioną nieobecnością posłów oraz o kwestiach związanych z dyscyplinowaniem prac Sejmu. Zdaniem Prezydium Sejmu dotychczasowe doświadczenia uzasadniają wprowadzenie w art. 8 dwóch uregulowań.</u>
          <u xml:id="u-114.17" who="#JózefZych">Pierwsze — że dane o nie usprawiedliwionych nieobecnościach posłów na posiedzeniach Sejmu lub komisji sejmowej będą ogłaszane. W tym miejscu nie mógłbym się zgodzić z posłem sprawozdawcą, że ta jawność ma dotyczyć przede wszystkim prasy, bo myślę, że jawność ma o wiele szersze znaczenie przede wszystkim dla samego Sejmu i tutaj nasi znakomici dziennikarze nie mogą być postrachem dla posłów, a ogłoszenia w prasie jedyną dyscyplinującą nas formą.</u>
          <u xml:id="u-114.18" who="#JózefZych">I drugie — że w razie niemożności wykonywania z ważnych przyczyn obowiązków poselskich poseł może otrzymać urlop. Występując o udzielenie urlopu poseł przedkłada opinię prezydium klubu, którego jest członkiem. Urlopu do 7 dni udziela marszałek Sejmu, natomiast na czas dłuższy Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-114.19" who="#JózefZych">Ważnym zagadnieniem, które wystąpiło szczególnie jaskrawo w wypadku uchwały lustracyjnej Sejmu, jest sposób postępowania z projektami ustaw i uchwał, jeżeli budzi wątpliwości to, czy są one zgodne z obowiązującymi przepisami prawa. Prezydium Sejmu proponuje, aby w art. 31 regulaminu dodać ust. 5 o treści: „Projekty ustaw i uchwał, co do których istnieje wątpliwość, czy nie są sprzeczne z prawem, Prezydium Sejmu może skierować celem wyrażenia opinii do Komisji Ustawodawczej, która większością 3/5 głosów może zaopiniować projekt jako niedopuszczalny”.</u>
          <u xml:id="u-114.20" who="#JózefZych">Wobec wprowadzenia w art. 40 i 44 trzech czytań Prezydium Sejmu proponuje uzupełnienie art. 36 o zapis ust. 1a: „W przypadku pierwszego czytania projektu ustawy albo uchwały na posiedzeniu Sejmu niedopuszczalne jest zgłaszanie poprawek”, a więc w ten sposób sprawa byłaby jednoznacznie rozstrzygnięta.</u>
          <u xml:id="u-114.21" who="#JózefZych">Proponuje się także przeredagowanie art. 47 dotyczącego skróconego postępowania w wypadku projektów ustaw i uchwał. Zdaniem Prezydium Sejmu ważne jest właściwe zdefiniowanie i usystematyzowanie takich pojęć, jak: rezolucja, deklaracja, apel i oświadczenie. Odpowiednie propozycje w tej sprawie dotyczą także redakcji art. 56 i zostały komisji przekazane.</u>
          <u xml:id="u-114.22" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Często z tej trybuny padały żądania, aby we wszystkich posiedzeniach Sejmu brali udział członkowie rządu. Dzisiaj byliśmy świadkiem wymiany poglądów na ten temat pomiędzy panem posłem Korwin-Mikke a panem posłem Sytkiem. Zdarzały się bowiem przypadki, że ławy rządowe były prawie puste i w tych warunkach niemożliwe było uzyskanie od członków rządu stosownych wyjaśnień. W takich sytuacjach członkowie rządu tłumaczyli swoją nieobecność koniecznością wykonywania obowiązków rządowych. Jednym słowem, mieli usprawiedliwienie. Według Prezydium Sejmu do tego zagadnienia należy podejść racjonalnie. Racjonalność w rozumieniu Prezydium Sejmu polegałaby na wprowadzeniu w art. 96 ust. 3 następującego uregulowania w tej sprawie: Proponujemy zapis: „W posiedzeniach Sejmu uczestniczą członkowie Rady Ministrów, prezes Najwyższej Izby Kontroli i prezes Narodowego Banku Polskiego lub ich upełnomocnieni przedstawiciele, jeżeli ich obecność jest niezbędna ze względu na sprawy będące przedmiotem posiedzenia Sejmu”.</u>
          <u xml:id="u-114.23" who="#JózefZych">Problemem, który z jednej strony jest wyrazem dużej aktywności i zaangażowania posłów, z drugiej zaś przysparza kłopotów Prezydium Sejmu i przedłuża obrady, jest sprawa zgłaszanych w toku obrad wniosków formalnych dotyczących różnych spraw, w tym wprowadzenia do porządku dziennego obrad punktów dotyczących spraw pilnych, wręcz nagłych. Sądzę, Wysoki Sejmie, że m.in. problemy związane z takimi sytuacjami, jak te, które wystąpiły dzisiaj, nie mogą być upraszczane, bo te sytuacje są również wynikiem sposobu pojmowania przez posłów swojej roli i potrzeby podejmowania w tej Izbie ważnych problemów. Kwestia polega jednak na tym, że nasze możliwości pracy w Sejmie są ograniczone. Dlatego też należy szukać racjonalnego rozwiązania, aby można było to wszystko pogodzić, bo taka sytuacja oczywiście powoduje komplikacje, na przykład konieczność przeniesienia punktów dotyczących ważnych problemów, ujętych w porządku obrad, na inne posiedzenie. W celu uporządkowania podniesionych kwestii Prezydium Sejmu proponuje dwa rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-114.24" who="#JózefZych">Po pierwsze — regulaminowe określenie warunków złożenia nagłego wniosku o zmianę porządku dziennego. Byłoby to zawarte w art. 99 ust. 4–7. Prezydium Sejmu zaproponowało też rozwiązanie techniczno-legislacyjne.</u>
          <u xml:id="u-114.25" who="#JózefZych">I drugie — uściślenie w art. 108 ust. 1a — że wnioski formalne mogą dotyczyć wyłącznie spraw będących przedmiotem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-114.26" who="#JózefZych">Prezydium proponuje także regulaminowe określenie warunków, w których dopuszcza się reasumpcję głosowania - art. 113 ust. 1 i 2. Mianowicie proponuje się, aby określić, że w razie wątpliwości co do głosowania Sejm może dokonać jego reasumpcji i że wniosek w sprawie reasumpcji może być zgłoszony na tym samym posiedzeniu w ramach tego samego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-114.27" who="#JózefZych">Kluczowe znaczenie ma precyzyjne określenie uprawnień i obowiązków marszałka Sejmu oraz Prezydium Sejmu. W odniesieniu do marszałka Sejmu w art. 11 pkt 8 proponuje się zapis, zgodnie z którym sprawuje on pieczę nad spokojem i porządkiem na terenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-114.28" who="#JózefZych">Wobec wielu skarg na niewywiązywanie się przez organy państwowe z obowiązków ustawowych mających ułatwić pracę posłów Prezydium Sejmu proponuje w art. 13 ust. 1 pkt 10 następujący zapis: „Prezydium Sejmu udziela posłom niezbędnej pomocy w ich pracy, w tym czuwa nad wykonaniem wobec nich przez organy państwowe i inne jednostki organizacyjne obowiązków określonych w ustawie o prawach i obowiązkach posłów i senatorów”.</u>
          <u xml:id="u-114.29" who="#JózefZych">W odniesieniu do uprawnień dyscyplinujących marszałka, proponuje się odpowiednie uregulowanie w art. 101 projektu regulaminu zmierzające do stworzenia prawnych możliwości przywrócenia porządku na sali obrad.</u>
          <u xml:id="u-114.30" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, przedłożony przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich projekt usuwa wiele niejasności, życie dowodzi jednak, że wątpliwości natury prawnej mogą powstać w różnych sytuacjach. Wielokrotnie prowadziliśmy na tej sali długie spory proceduralne, w tym także z prowadzącym obrady, między innymi o to, czego mogą dotyczyć wnioski formalne. Prezydium Sejmu jest zdania, że wnioski formalne mogą dotyczyć wyłącznie spraw będących przedmiotem porządku dziennego. Odpowiedni zapis w tej sprawie powinien znaleźć się w art. 108.</u>
          <u xml:id="u-114.31" who="#JózefZych">Sprawność postępowania w Sejmie wymaga także określenia trybu dokonywania wykładni regulaminu oraz organów do tego uprawnionych. Stąd też Prezydium Sejmu jest zdania, że powinien znaleźć się zapis o następującej treści: „Marszałek Sejmu czuwa nad przestrzeganiem w toku obrad regulaminu, ma on prawo dokonywać ostatecznej wykładni regulaminu Sejmu, a w przypadkach wątpliwych może odwołać się do decyzji Sejmu”.</u>
          <u xml:id="u-114.32" who="#JózefZych">Oddzielnym problemem jest regulaminowe określenie interpelacji i zapytań poselskich, sytuacja jest dość zróżnicowana. W wypadkach pisemnych odpowiedzi na interpelację mamy do czynienia niekiedy z przekraczaniem terminu przewidzianego na odpowiedź. Trudności występują z ustnymi odpowiedziami na interpelację, a zwłaszcza na zapytania. Sytuacja na tym odcinku budzi niepokój klubów i posłów. Do Prezydium Sejmu wpłynęło ostatnio pismo klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej dotyczące tej kwestii, a na posiedzeniu Sejmu wypowiadał się także w tej sprawie pan poseł Władysław Adamski.</u>
          <u xml:id="u-114.33" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu stwierdza, że istnieją ograniczone możliwości i nie sposób na posiedzeniach Sejmu zwiększyć wymiar czasu przewidzianego na odpowiedzi na interpelacje i zapytania bez szkody w spełnianiu przez Sejm swych podstawowych funkcji. W tej sytuacji Prezydium Sejmu kieruje jedynie najważniejsze interpelacje do ustnych odpowiedzi. Popiera zatem propozycje zawarte w projekcie regulaminu dotyczące trybu rozpatrywania interpelacji. Proponuję, aby Prezydium Sejmu było uprawnione do określenia trybu interpelacji, jak też zapytań, które wbrew regulaminowi nie dotyczą spraw mniejszej wagi, lecz mają szersze znaczenie. Powinno to wpłynąć na ukształtowanie właściwych relacji między liczbą zapytań i interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-114.34" who="#JózefZych">Informuję, że Prezydium Sejmu zamierza wystąpić z inicjatywą, aby na następnym posiedzeniu Sejm podjął uchwałę zobowiązującą rząd do udzielenia w ciągu 3 tygodni jednorazowo, w trybie wyjątkowym, pisemnych odpowiedzi na zaległe zapytania. W czasie dzisiejszej krótkiej debaty problem ten także był podnoszony.</u>
          <u xml:id="u-114.35" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, Prezydium Sejmu przekazało do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich łącznie 54 propozycje. Chciałbym, aby Wysoka Izba przyjęła nasze propozycje i wnioski dotyczące uregulowań jako wyraz głębokiego zaangażowania się Prezydium Sejmu w uregulowanie regulaminowe naszych wszystkich kwestii i w tworzenie nie tylko konstytucji Sejmu, ale także takiego obrazu Sejmu, na jaki on zasługuje. Sądzę, że włączenie Komisji Ustawodawczej do tej pracy będzie miało także decydujące znaczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu marszałkowi.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#WiesławChrzanowski">Obecnie przejdziemy do debaty, z tym że dalej obrady poprowadzi pan marszałek Józef Zych.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Józef Zych)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, zgodnie z tym co zapowiedział pan marszałek Chrzanowski, przystępujemy obecnie do debaty.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#JózefZych">W pierwszej kolejności wysłuchamy oświadczeń klubowych.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#JózefZych">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Ludwik Turko z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a kolejnym mówcą będzie pan poseł Bogumił Zych z klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#LudwikTurko">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Jedną z pierwszych decyzji Sejmu bieżącej kadencji było zobowiązanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich do opracowania nowego regulaminu sejmowego. Dzisiaj upłynęło dokładnie niemal cztery miesiące, bez jednego tygodnia, od pierwszego czytania projektu regulaminu. Biorąc pod uwagę mnogość złożonych wtedy poprawek, często nawzajem się wykluczających, oraz liczbę spraw wymagających regulaminowego unormowania, należy uznać, że 26 zgłoszonych obecnie wniosków mniejszości - w czasie prac komisji - jest liczbą skromną i stanowi dowód wyjątkowo zgodnego działania zespołu redakcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#LudwikTurko">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna uważa, że obecnie przedstawiony projekt regulaminu Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, wydatnie ulepszony względem projektu rozpatrywanego w pierwszym czytaniu, umożliwia sprawne działanie Sejmu i stanowi znaczny postęp w stosunku do stanu obecnego. Projekt ten zasługuje więc na poparcie i klub mój będzie głosował za przedstawionym projektem. Na uwagę zasługują takie sprawy, jak większa obecnie przejrzystość struktury Sejmu, rozgraniczenie kompetencji poszczególnych organów Sejmu, ujednolicenie kwestii klubów poselskich i składu Konwentu Seniorów. Przyjęto tu rozwiązania w duchu prowadzonych obecnie prac nad „małą konstytucją” i nad projektem ordynacji wyborczej. Proponowane uporządkowanie procedury ustawodawczej, a w szczególności wprowadzenie trzeciego czytania, uniemożliwi częste obecnie redagowanie ustaw bezpośrednio na sali obrad. Z uznaniem przyjmujemy propozycję powołania stałej Komisji do Spraw Układu Europejskiego, która będzie się zajmowała całokształtem spraw związanych z normowaniem naszych stosunków ze Wspólnotami Europejskimi. W regulaminie znalazło się również miejsce na postulowane wcześniej już przez nas środki dyscyplinujące posłów lekceważących swe obowiązki. Mamy też nadzieję, że po przyjęciu proponowanych rozwiązań regulaminowych nie dojdzie więcej do przedłużających się dyskusji nad proponowanym porządkiem obrad, czego przykład mieliśmy dzisiaj rano.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#LudwikTurko">Ponieważ nic w pełni nie jest doskonałe, widzimy potrzebę i możliwość zgłoszenia kilku uwag, które - w naszym przekonaniu - o ile zostaną przez Wysoki Sejm przyjęte, przyczynią się do lepszego kształtu regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#LudwikTurko">Propozycje, które za chwilę przedstawię, zostały już sformułowane w odpowiednich wnioskach mniejszości, nie będą więc dla Wysokiej Izby zaskoczeniem. Przede wszystkim chcę zwrócić uwagę na wnioski mniejszości oznaczone numerami 7 i 26, dotyczące art. 19, czyli ustanowienia stałych komisji sejmowych. Już przy pierwszym czytaniu, występując w imieniu klubu, zaproponowałem inne ukształtowanie komisji sejmowych zajmujących się sprawami gospodarki. Sprawa ta, o pierwszorzędnym znaczeniu dla pracy Sejmu, nie doczekała się należytej merytorycznej dyskusji, mimo iż poszczególne kluby były proszone o wyrażenie swego zdania jeszcze w trakcie prac nad projektem regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#LudwikTurko">Istotą tej propozycji jest, że zamiast 6 komisji, a mianowicie: Handlu i Usług; Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów; Polityki Przestrzennej, Budownictwa i Gospodarki Mieszkaniowej; Przekształceń Własnościowych; Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej oraz Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, proponujemy 4 komisje:</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#LudwikTurko">1) Budżetu i Finansów, do której zakresu działania należą sprawy budżetu i planów finansowych państwa, a w szczególności płac i dochodów, ceł i podatków oraz ubezpieczeń majątkowych;</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#LudwikTurko">2) Gospodarki Narodowej, do której zakresu działania należą sprawy związane ze wszelkimi formami działalności gospodarczej, polityką gospodarczą, współpracą gospodarczą z zagranicą oraz normalizacją i atestacją wyrobów i usług;</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#LudwikTurko">3) Infrastruktury Gospodarczej, do której zakresu działania należą sprawy związane z infrastrukturą komunikacyjną, energetyczną i informatyczną;</u>
          <u xml:id="u-117.8" who="#LudwikTurko">4) Zarządu Majątkiem Państwowym i Prywatyzacji, do której zakresu działania należą sprawy związane z problematyką zarządu produkcyjnym majątkiem państwowym, prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o majątek państwowy i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-117.9" who="#LudwikTurko">Uważamy, iż dotychczasowy układ gospodarczych komisji sejmowych nie odpowiada zmieniającej się strukturze centralnych organów administracji gospodarczej i prowadzi do rozproszenia problematyki gospodarczej wśród wielu komisji działających bez należytej wzajemnej komunikacji. Jest on w znacznej mierze odbiciem jeszcze PRL-owskiej branżowej struktury komisji sejmowych, odpowiadającej poszczególnym wówczas centralnym organom.</u>
          <u xml:id="u-117.10" who="#LudwikTurko">Sprawy funkcjonowania nadzoru budowlanego po likwidacji Komisji Polityki Przestrzennej, Budownictwa i Gospodarki Mieszkaniowej zostałyby przejęte przez Komisję Gospodarki Narodowej. Natomiast zagadnienia dotyczące zagospodarowania przestrzennego, znajdujące się obecnie w gestii samorządu, byłyby ulokowane w Komisji Samorządu Terytorialnego, zaś zagadnienia komunalnego budownictwa mieszkaniowego należałyby do kompetencji Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-117.11" who="#LudwikTurko">Przedstawiona przez Klub Parlamentarny Unii Demokratycznej propozycja tworzy bardziej przejrzysty i spójny system odpowiednich komisji sejmowych, lepiej odpowiadający zadaniom polityki gospodarczej państwa w nowych warunkach ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-117.12" who="#LudwikTurko">Popieramy również wniosek mniejszości nr 9, dotyczący uzupełnienia art. 22 projektu regulaminu, mówiącego o trybie powoływania i odwoływania poszczególnych osób na określone stanowiska państwowe. Proponujemy dodanie zapisu stanowiącego - jest to treść właśnie tego wniosku mniejszości - że odpowiedni wniosek - poza szczególnymi przypadkami - nie może być rozpatrywany wcześniej niż następnego dnia od skierowania wniosku do właściwej komisji. Chodzi bowiem zwykle tu o decyzje, które powinny być podejmowane z należytą rozwagą, w miarę możności bez nadmiaru emocji.</u>
          <u xml:id="u-117.13" who="#LudwikTurko">Sprawą, która od trzech lat budzi wiele kontrowersji jest sposób postępowania z proponowanymi poprawkami Senatu. W przedstawionym tu projekcie w art. 51 komisja wybiera rozwiązanie, które pozwala uniknąć tzw. pata legislacyjnego przez wprowadzenie zasady, iż Sejm przyjmuje każdą poprawkę Senatu, o ile nie zdoła jej odrzucić kwalifikowaną większością głosów. Podobnie jak wnioskodawcy odpowiedniego wniosku mniejszości uważamy, że proponowane rozwiązanie jest naruszeniem konstytucyjnej zasady, wyrażonej w art. 20 Konstytucji, czyniącej z Sejmu najwyższy organ władzy i dającej mu wyłączne prawo uchwalania ustaw. Popieramy więc zgłoszony wniosek mniejszości, oznaczony nr 16, jako zgodny z zasadami konstytucyjnymi Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-117.14" who="#LudwikTurko">Popieramy również wniosek mniejszości nr 23. Dotyczy on art. 126 mówiącego o powoływaniu i odwoływaniu szefa Kancelarii Sejmu. Do odpowiedniego ustępu tego artykułu zgłoszono aż dwa wnioski mniejszości. Jesteśmy zdania, iż podobnie jak to się dzieje w wielu innych parlamentach szefa Kancelarii powinien powoływać i odwoływać marszałek Sejmu po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, występującej tu jako swoista reprezentacja społeczności poselskiej. Uważamy jednak - i na tym polega odpowiedni wniosek mniejszości - że prawo do wyrażania swojej opinii w tym przedmiocie powinno mieć również Prezydium Sejmu jako organ Sejmu pracujący na co dzień z szefem Kancelarii Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-117.15" who="#LudwikTurko">Uważamy, iż rzeczą podstawową jest obecnie jak najrychlejsze, owocne zakończenie prac nad regulaminem Sejmu. Dlatego też, zdając sobie sprawę, że pewne rozwiązania można by jeszcze w regulaminie ulepszyć, będziemy jednak konsekwentnie dążyć do zakończenia obecnego etapu pracy. Klub Unii Demokratycznej będzie głosował za przyjęciem regulaminu Sejmu z uwzględnieniem wniosków mniejszości, o których przed chwilą mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-117.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Bogumiła Zycha z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Aleksander Bentkowski, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#BogumiłZych">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Każdy z nas zdaje sobie oczywiście sprawę z faktu, że rozwiązania tymczasowe, choć powszechnie krytykowane, posiadają nadspodziewanie dużą żywotność. Trzeba często wiele sił i uporu, by zrezygnować z kolejnego prowizorium na rzecz rozstrzygnięcia docelowego. Z tymi wszystkimi zjawiskami zetknęła się zapewne i komisja regulaminowa, i zespół, który z dużym samozaparciem przygotowywał zasadniczą konstrukcję nowego regulaminu. Stąd też Parlamentarny Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej, którego opinię i stanowisko w omawianej sprawie przekazuję Wysokiej Izbie, z dużą satysfakcją i radością wita zakończenie prac nad ważnym dokumentem, mającym zasadniczy wpływ na funkcjonowanie i samoorganizację Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#BogumiłZych">Klub SLD chciałby również wierzyć, iż wraz z uchwaleniem tego nowego regulaminu zasadniczo zmienią się sejmowe obyczaje. I nie chodzi tu, Wysoki Sejmie, tylko i wyłącznie o uporządkowanie naszej pracy. Myślę, że najzasadniejsze byłyby tu słowa, iż ten nowy regulamin i te nowe obyczaje ucywilizują naszą pracę i uczłowieczą.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#BogumiłZych">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jakkolwiek zdajemy sobie sprawę z tego, że niezbędne jest postawienie kropek nad „i”, czyli przesądzenie o brzmieniu regulaminu, nowych postanowień, a więc i parlamentarnej praktyki, to jednocześnie towarzyszy nam świadomość, iż akt prawny, jaki dziś stworzymy, nosić będzie znamiona dokumentu przejściowego, porządkującego, co prawda, wewnętrzne funkcjonowanie Sejmu, lecz porządkującego jedynie na krótki czas. Innymi słowy — dotychczasowy, tymczasowy regulamin Sejmu, wyrastający z odmiennych warunków społecznych i prawnych, starający się przez kolejne nowelizacje nadążyć za politycznymi przemianami w kraju i w samym Sejmie, zastąpimy regulaminem nowym, lepiej odpowiadającym potrzebom dnia dzisiejszego, przekonani jednakże o dalszych koniecznych niebawem przekształceniach.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#BogumiłZych">Dotychczasową tymczasowość, ciążącą nam już i utrudniającą nieraz pracę parlamentarną, zamieniamy świadomie na inną tymczasowość w oczekiwaniu na nowe i rychłe impulsy polityczno-prawne.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#BogumiłZych">Impulsy te płynąć będą w związku z przebiegiem prac nad Konstytucją Rzeczypospolitej, bezpośrednio po jej uchwaleniu, a wcześniej jeszcze w związku z przyjęciem tzw. małej konstytucji. Wiele zagadnień szczegółowych rozstrzyganych w konstytucji będzie rzutowało na przyszłe rozwiązania zawarte w regulaminie Sejmu. Zawsze bowiem zakres regulacji konstytucyjnych rozstrzygać będzie o organizacji i trybie postępowania wewnątrz parlamentarnego oraz o odpowiedzialności dyscyplinarnej posłów, co jest przecież główną treścią regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#BogumiłZych">Warto w tym miejscu przypomnieć, iż obecna Konstytucja w dalszym ciągu określa Sejm jako najwyższy organ władzy państwowej, spełniający funkcje nie tylko ustawodawcze i kontrolne, lecz także decyzyjne co do podstawowych kierunków działalności państwa. W związku z tym określa ona zakres kompetencji naczelnych organów państwowych, wzajemne relacje między tymi organami, jak również przesądza podstawowe kwestie co do organizacji Sejmu i zasady procedowania. W tej sytuacji regulaminowi Sejmu przypada funkcja porządkująco-interpretacyjna.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#BogumiłZych">Czy tak będzie w przyszłości? Nie wiemy. Choć to, że pojawią się pewne tendencje, oczywiście możemy przewidywać.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#BogumiłZych">W takich przejściowych warunkach tworzymy nowy regulamin Sejmu. Z dużą ostrożnością podchodzimy do poglądów, że regulamin to podstawowe źródło prawa parlamentarnego. Dostrzegamy bowiem w takim stawianiu sprawy tęsknotę do rozszerzenia w praktyce zakresu postanowień, do nadawania regulaminowi charakteru kompletnej regulacji o nader szczegółowych, jeśli nie wręcz drobiazgowych postanowieniach.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#BogumiłZych">Rozumiemy przy tym, że im trudniejsza jest ogólna sytuacja, im bardziej zróżnicowany politycznie Sejm, tym więcej zewnętrznych sporów i tym więcej skłonności do poszukiwania remedium w postaci bardziej szczegółowych regulacji. Innymi słowy, w miejsce pewnych rodzących się z wolna zwyczajów i nie regulowanych prawnie zasad gry politycznej chce się niecierpliwie wprowadzić regulacje prawne.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#BogumiłZych">Czy ten kierunek myślenia zasługuje na poparcie? Mamy tu poważne wątpliwości. W związku z każdą bowiem nadmierną rozbudową regulaminu rodzi się niebezpieczeństwo, że on się w pewnym stopniu zautonomizuje, że rozszerzony zostanie zakres jego obowiązywania, a to będzie miało ujemny wpływ na i tak już rozchwiany system źródeł prawa, że wystąpi pewna trudność, jeśli chodzi o poddanie tej regulacji kontroli konstytucyjności. Dlatego skłonni jesteśmy przyjąć, iż zakres regulacji powinien wynikać z rzeczywistej potrzeby, z tego, że nie da się jej w żaden sposób zastąpić niepisanymi zasadami postępowania.</u>
          <u xml:id="u-119.10" who="#BogumiłZych">Przykładem może być tu wniosek mniejszości, w którym postuluje się zakaz odczytywania w trakcie dyskusji „przemówień”. Pomijając już nieostrość pojęcia „przemówienie” i związane z tym możliwości dowolnego interpretowania tego przez prowadzącego obrady, dążenie do większej spontaniczności i autentyzmu, wydaje się, może być realizowane nie tylko na tej drodze.</u>
          <u xml:id="u-119.11" who="#BogumiłZych">Są też kwestie, w których oczekiwanie na ugruntowanie się dobrego parlamentarnego obyczaju wiązałoby się z odkładaniem tych rozwiązań ad Kalendas graecas. Takim problemem, który musi być w ten szczególny sposób rozstrzygnięty, jest w naszym przekonaniu parytetowy, odpowiadający podziałowi politycznemu Sejmu, podział miejsc we władzach Prezydium Sejmu, jak również w jego organach pomocniczych. Stąd też przedstawiamy propozycję poprawki do art. 13, w którym omówione zostały rola i zadania Prezydium Sejmu. Chodzi nam o dodanie pkt. 14 w ust. 1 w następującym brzmieniu: „czuwa nad zapewnieniem zgodnego z układem politycznym Sejmu składu jego organów pomocniczych”.</u>
          <u xml:id="u-119.12" who="#BogumiłZych">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej zasadniczo w głosowaniu udzieli poparcia rozstrzygnięciom sugerowanym przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich. I tak na poparcie zasługuje tu między innymi postanowienie co do liczebności klubów parlamentarnych, określające ich liczebność na poziomie 15 posłów i więcej. Mimo rozbieżnych interesów partyjnych czy organizacyjnych w tej Izbie wszyscy - myślę - potrafimy dostrzec konieczność konsolidowania polskiej sceny politycznej, jak również racjonalizowania pracy Sejmu. Bez podjęcia decyzji sugerowanej w regulaminie w przedłożeniu komisji oddalimy się od takiego kierunku.</u>
          <u xml:id="u-119.13" who="#BogumiłZych">Poprzemy również zawarte w przedłożeniu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich rozwiązania dyscyplinujące posłów, zgodnie z którymi nie usprawiedliwiona nieobecność na 1/3 posiedzeń komisji w okresie 3 miesięcy spowoduje zmniejszenie diety posła o 1/3. W tym miejscu chcielibyśmy, nawiązując również do tego, o czym powiedział pan marszałek Zych, zaapelować do Prezydium Sejmu o taką organizację naszej pracy, by wszystkie obowiązki poselskie można było wykonywać jednakowo solidnie, również i te wiążące się z kontaktem z wyborcą.</u>
          <u xml:id="u-119.14" who="#BogumiłZych">Jeśli chodzi o art. 8 ust. 8, w którym mówi się o urlopach poselskich, widzimy konieczność uzupełnienia tego artykułu o ust. 9 w brzmieniu: „poseł obejmujący urząd państwowy, na przykład urząd ministra, traci prawo do diety poselskiej na czas sprawowania urzędu”. Mielibyśmy tu do czynienia z pewnym automatyzmem wstrzymywania wypłacania diety poselskiej, co jest uzasadnione tym, iż poseł-minister praktycznie nie wykonuje obowiązków poselskich w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-119.15" who="#BogumiłZych">Zróżnicowany politycznie skład Sejmu, znajdujący w pewnym stopniu odbicie w składzie jego prezydium, uzasadnia potrzebę wzmocnienia pozycji prezydium poprzez przesunięcie niektórych uprawnień marszałka do tego ciała kolegialnego.</u>
          <u xml:id="u-119.16" who="#BogumiłZych">Kierując się tym, zgłaszamy wniosek formalny o skreślenie z art. 11 ust. 7 i 9 oraz o umieszczenie tych ustępów pod stosowną numeracją w art.13. Po przyjęciu tego rozwiązania skreśleniu uległby ust. 2 w art. 126.</u>
          <u xml:id="u-119.17" who="#BogumiłZych">Od początku konsekwentnie opowiadaliśmy się za precyzyjnym określeniem liczby wicemarszałków Sejmu. Nie widzieliśmy i nie widzimy nadal potrzeby dostosowywania każdorazowo liczby wicemarszałków do sytuacji politycznej w Sejmie i liczby stanowisk potrzebnych, by zaspokoić ambicje kolejnych koalicji, tym bardziej że, jak dowodzi już, choć krótka, praktyka Sejmu obecnej kadencji, koalicje się zmieniają i można założyć, że zmieniać się będą nadal. Sejm jednak jako najwyższa instytucja państwa ma trwać na stabilnych zasadach kształtujących gmach Rzeczypospolitej i nie może podlegać z kadencji na kadencję fluktuacjom politycznym. Dla powagi państwa i jego instytucji będziemy występowali o zamieszczenie tej zasady w konstytucji, obecnie zaś opowiadamy się za powoływaniem trzech wicemarszałków, co wydaje się rozwiązaniem optymalnym.</u>
          <u xml:id="u-119.18" who="#BogumiłZych">Nowe doświadczenia Sejmu tej kadencji rodzą także konieczność wprowadzenia nowych rozwiązań regulaminowych. Już dwukrotnie, Wysoka Izbo, powoływaliśmy rząd, którego nie wszyscy członkowie uzyskali pozytywną opinię odpowiednich komisji sejmowych. Brak takich opinii, a właściwie negatywne opinie komisji nie miały najmniejszego wpływu na skład osobowy Rady Ministrów, bo członkowie rządu powoływani są łącznie. Rodzi to wśród posłów niepotrzebną frustrację, nie wspominając już o naszych wyborcach, a także sprawia, że mniejszą satysfakcję mają w naszym przekonaniu ministrowie, którzy zostali powołani po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwych komisji. Nie naruszając w niczym prawa prezesa Rady Ministrów do stania za swymi kandydatami, proponujemy — i tu zgłaszamy wniosek formalny — uzupełnienie art. 23 ust. 2, w którym mówi się o głosowaniu łącznym, o następujący zapis: „Z wyłączeniem tych kandydatów, którzy nie otrzymali pozytywnej opinii komisji sejmowej. Nad tymi kandydatami głosowanie odbywa się oddzielenie”. Rozwiązanie to będzie oznaczało, że wyciągnięto wnioski z doświadczeń ostatnich miesięcy; wprowadzi ono do sejmowej i społecznej praktyki jednoznaczność ocen.</u>
          <u xml:id="u-119.19" who="#BogumiłZych">Jesteśmy również za przyjęciem zasady, że pierwsze czytanie projektów wszystkich ustaw przeprowadza się na posiedzeniu Sejmu, z możliwością odstępstw w uzasadnionych wypadkach, a tym samym jesteśmy za wnioskiem mniejszości nr 14.</u>
          <u xml:id="u-119.20" who="#BogumiłZych">Wymaga tego, naszym zdaniem, powaga stanowienia prawa i rzetelny stosunek do procesu legislacyjnego oraz potrzeba i chęć wyeliminowania ewentualnych niedoróbek merytorycznych i prawnych, których źródłem najczęściej bywa pośpiech.</u>
          <u xml:id="u-119.21" who="#BogumiłZych">Postulat trzech czytań ma już swoją historię, również i w tej Izbie. Pogląd o celowości trzech czytań dominuje w dyskusjach parlamentarnych, bowiem dzięki temu proces ustawodawczy stałby się bardziej racjonalny; to ochroniłoby go przed przypadkowością poprawek burzących lub zmieniających sens i logikę stanowionych praw.</u>
          <u xml:id="u-119.22" who="#BogumiłZych">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem stanowisko klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej wobec głównych rozwiązań zawartych w przyszłym regulaminie. Damy mu wyraz w głosowaniu nad poprawkami i nad całym projektem, który oceniamy jako krok naprzód w stosunku do pierwotnej wersji, aczkolwiek nie zawsze konsekwentny. Niełatwo rodzi się ta wewnętrzna konstytucja, regulująca tok prac sejmowych, nakładająca obowiązki, a jednocześnie stwarzająca warunki do wyzwalania się aktywności i inicjatywy poselskiej. Nie mamy przeświadczenia, że tworzymy akt doskonały, który zapewni sprawne i efektywne funkcjonowanie Sejmu i jego organów. Być może dzisiaj przybliżamy moment powstania takiego dokumentu, zrodzonego z naszych przecież coraz bogatszych doświadczeń poselskich i sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-119.23" who="#BogumiłZych">W przekonaniu, iż czekają nas dalsze prace nad regulaminem Sejmu Rzeczypospolitej — już stałym, a nie jak nad tym, nadal z konieczności tymczasowym, bo nie do końca antycypującym przyszłe rozwiązania „małej” i „dużej” konstytucji — Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej głosować będzie za przyjęciem przedłożonych przez komisję postanowień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Aleksandra Bentkowskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Rakoczy, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#AleksanderBentkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Regulamin to nasze narzędzie pracy. Dobre narzędzie to takie, za pomocą którego zamierzoną pracę można wykonać. Przedstawiony nam dorobek Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich ten warunek spełnia, chociaż jak każdy ludzki produkt nie jest wolny od pewnych niedoskonałości.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#AleksanderBentkowski">W przedłożonym projekcie znalazła się, naszym zdaniem, luka; być może przez zwykłe niedopatrzenie. W tak obszernym tekście, pełnym różnorodnych procedur, mogło to się zdarzyć. Proszę, abyście państwo zechcieli skupić swoją uwagę na art. 24–29 w rozdz. 4 w dziale I. Chodzi o powołanie i odwołanie prezesa Rady Ministrów. Uważna lektura tego rozdziału prowadzi do nieuchronnego wniosku, że te przepisy nie spełniają kryterium dobrego narzędzia do powołania i odwołania premiera. Tymczasem ostatnie lata obfitowały we wnioski o powołanie i odwołanie premiera - wyłącznie premiera. Co do gabinetu przepisy są jasne.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#AleksanderBentkowski">Przejdźmy zatem do tekstu. W art. 24 ust. 1 określony jest wymóg skierowania wniosku o powołanie osób na stanowiska państwowe do właściwych komisji sejmowych w celu zaopiniowania. W ust. 2 tego artykułu wyłącza się z tego trybu postępowania powołanie prezesa Rady Ministrów. Ust. 3–5 odnoszą się do ust. 1, tym samym również nie dotyczą powołania premiera.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#AleksanderBentkowski">Art. 25 dotyczy postępowania z wnioskami prezesa Rady Ministrów dotyczącymi powoływania gabinetu oraz powoływania i odwoływania poszczególnych jego członków na wniosek prezesa Rady Ministrów. Nie dotyczy on zatem powoływania i odwoływania premiera. W art. 26–28 mówi się o wybieraniu składu Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Stanu, prezesów Sądu Najwyższego i Najwyższej Izby Kontroli oraz rzecznika praw obywatelskich, a więc one nie odnoszą się i nie dotyczą powoływania i odwoływania premiera.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#AleksanderBentkowski">Art. 29 z kolei określa wymóg bezwzględnej większości głosów dla wyboru lub powołania poszczególnych osób na stanowiska państwowe, o których mowa w art. 24–28, albo do odwołania z tych stanowisk; tyle że w tych artykułach nie mówi się o stanowisku prezesa Rady Ministrów. Nie mówi się o tym również w innych częściach projektu. Stoimy na stanowisku, iż sposób powoływania i odwoływania oraz tryb wnioskowania o odwołanie premiera przez posłów muszą być bardzo wyraźnie określone. Konstytucja w tym względzie jest też bardzo oszczędna w słowach. Mówiąc konkretnie, proponowany w projekcie ust. 1 art. 25 jest po prostu przepisany z Konstytucji i brzmi podobnie jak ust. 1 art. 37 Konstytucji. Nie może być tak, że z natury rzeczy dość ogólne dyrektywy zostały przeniesione do naszego regulaminu dokładnie z Konstytucji. W regulaminie Sejmu powinno się je rozwinąć, ukonkretnić, ustalić tryb postępowania.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#AleksanderBentkowski">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego w wyniku tej konstatacji zgłasza wniosek o uzupełnienie przedstawionego projektu o nowy artykuł, dodany po art. 24. Celem tej poprawki jest danie Sejmowi konkretnej dyrektywy postępowania przy powoływaniu i odwoływaniu prezesa Rady Ministrów z inicjatywy Sejmu. Brzmi ona następująco:</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#AleksanderBentkowski">Art. 25. 1. Sejm powołuje prezesa Rady Ministrów na wniosek prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#AleksanderBentkowski">2. Sejm odwołuje prezesa Rady Ministrów na wniosek prezydenta lub grupy co najmniej 35 posłów albo w wyniku rezygnacji złożonej na ręce marszałka Sejmu przez prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-121.8" who="#AleksanderBentkowski">Dotychczasowe art. 25–29 otrzymują odpowiednio oznaczenia: 26–30.</u>
          <u xml:id="u-121.9" who="#AleksanderBentkowski">W dotychczasowym art. 29 wyrazy: „w art. 24–28” zastąpić wyrazami: „w art. 24–29”.</u>
          <u xml:id="u-121.10" who="#AleksanderBentkowski">Może ktoś powiedzieć, że w nowym projekcie zmian Konstytucji te wszystkie problemy się rozwiąże. Póki co, nowy regulamin, który będzie obowiązywał, tworzy się na podstawie obecnie obowiązującej Konstytucji. O wiele łatwiej zmienić regulamin niż zmienić konstytucję. Dlatego też uważamy, iż wprowadzając tę poprawkę rozwiążemy wszelkie problemy związane z powoływaniem prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-121.11" who="#AleksanderBentkowski">Należy się jeszcze państwu wyjaśnienie, dlaczego wniosek w sprawie odwołania premiera powinien być złożony przez co najmniej 35 posłów. Zastosowaliśmy analogię. Taka liczba posłów jest wymagana do sporządzenia wniosku o odwołanie prezesa NIK i rzecznika praw obywatelskich. Bez tego zapisu należy prowadzić bardzo szerokie interpretacje co do sposobu odwołania prezesa. Sądzimy, że dla dobra państwa wskazane jest, aby możliwość wnioskowania o odwołanie premiera nie była dostępna dla pojedynczego posła czy niewielkiej grupy posłów. Wskazane jest natomiast, aby tryb postępowania w tak ważnej sprawie był jasny dla każdego i nie musiał być odkrywany w drodze zawiłych interpretacji.</u>
          <u xml:id="u-121.12" who="#AleksanderBentkowski">Przechodząc do innych kwestii, pragnę przypomnieć, iż klub Polskiego Stronnictwa Ludowego swego czasu zaproponował uwzględnienie w projekcie regulaminu Sejmu powołania komisji kontroli. Działanie tej komisji miałoby na celu realizowanie kontrolnej funkcji Sejmu, w szczególności uwzględnianie wniosków wynikających z kontroli w procesie legislacyjnym. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich poważnie potraktowała nasze postulaty, w wielu artykułach projektu umieszczając przepisy podkreślające funkcję kontrolną Sejmu, jednak - naszym zdaniem - niewystarczająco. Rolę komisji kontroli wyobrażamy sobie na podobieństwo roli Komisji Ustawodawczej, oczywiście w sensie organizacji procesu legislacyjnego, nie w sensie merytorycznym. Wszystkie projekty ustaw z zakresu prawa gospodarczego, finansów, podatków, cła itp. byłyby rozpatrywane przez tę komisję. Tym samym zagwarantowane byłoby wykorzystanie dorobku Najwyższej Izby Kontroli oraz komisji sejmowych, a dzięki temu stanowione przez nas prawo wynikałoby z rzeczywistości w większym stopniu niż dotychczas. Chcemy w miarę możliwości unikać sytuacji, kiedy nasze ustawy kreują rzeczywistość inną niż nasze prognozy.</u>
          <u xml:id="u-121.13" who="#AleksanderBentkowski">Zwracamy się więc do Wysokiego Sejmu o poparcie naszych wniosków mniejszości zawartych w pkt. 8 i pkt. 25, nad którymi należy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-121.14" who="#AleksanderBentkowski">Projekt zawiera kilka istotnych zmian. Zawarta w art. 51 zmiana polegająca na uproszczeniu głosowania nad poprawkami Senatu ogranicza to głosowanie do jednego - za odrzuceniem. Taka zasada pozwoli uniknąć sytuacji nieodrzucenia i nieprzyjęcia poprawek Senatu, co zdarzyło się parokrotnie, zaprzepaszczając w ten sposób nieraz wielomiesięczny dorobek pracy Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-121.15" who="#AleksanderBentkowski">Inna bardzo ważna poprawka dotyczy postępowania w sprawach odpowiedzialności konstytucyjnej. W art. 68 ust. 2 przyznaje się Prezydium Sejmu prawo zwracania wniosku wstępnego wnioskodawcy w celu uzupełnienia. Dotychczasowy automatyzm, z jakim zmuszone było działać w tym względzie Prezydium Sejmu, powodował, iż nieodpowiedzialne wnioski o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej mogły być umarzane dopiero na plenarnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-121.16" who="#AleksanderBentkowski">W art. 80 zawarta jest propozycja zakazu uczestniczenia w posiedzeniach Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej i innych komisjach nadzwyczajnych (tzw. śledczych) posłów nie będących członkami tych komisji. Takie daleko idące ograniczenie praw posłów nie wydaje się nam uzasadnione, tym bardziej że każda rozpatrywana przez te komisje sprawa musi być przekazywana Sejmowi w celu podjęcia ostatecznych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-121.17" who="#AleksanderBentkowski">Dotychczas, o ile wiem, posiedzenia tego rodzaju komisji odbywały się bez zakłóceń, nie uczestniczyło w nich zbyt wielu posłów spoza tych komisji. Popieramy wniosek mniejszości zawarty w pkt. 19, aby pozostał stan nie zmieniony. Dodać należy, że te komisje pracują opierając się na przepisach kodeksu postępowania karnego i w wypadkach nadzwyczajnych może być wyłączona jawność obrad tychże komisji.</u>
          <u xml:id="u-121.18" who="#AleksanderBentkowski">Autorzy projektu proponują nam w art. 113 możliwość reasumpcji głosowania. Propozycja ta wzbudza w nas ambiwalentne uczucia. Wnioski o reasumpcję mogą być nadużywane. Niejednokrotnie mieliśmy z tym problemem do czynienia. Jeśli reasumpcja miałaby być dopuszczalna, to proponujemy, aby wniosek o reasumpcję był przyjmowany bezwzględną większością głosów. Proponujemy zatem, aby ust. 3 w art. 113 nadać brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-121.19" who="#AleksanderBentkowski">3. Sejm rozstrzyga o reasumpcji głosowania na pisemny wniosek co najmniej 30 posłów bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-121.20" who="#AleksanderBentkowski">Reasumując, możemy stwierdzić, iż przedłożony projekt regulaminu, mimo drobnych usterek, które możemy poprawić, jest dobrym aktem prawnym. Ten regulamin pozwoli usprawnić pracę Sejmu. Członkowie podkomisji wykonali olbrzymią pracę. Obawiam się jednak, by duża liczba zgłoszonych poprawek nie zniweczyła tego wysiłku. Każdy akt prawny ma swoją wewnętrzną konstrukcję, logikę rozwiązywania problemów i zbyt pochopne przyjmowanie poprawek może doprowadzić do tego, że stanie się on wewnętrznie sprzeczny.</u>
          <u xml:id="u-121.21" who="#AleksanderBentkowski">Kończąc, należy stwierdzić, iż możemy jako posłowie mieć pewną satysfakcję. Poprzedni Sejm - mimo wysiłków - przez dwa lata nie zdołał opracować nowego regulaminu. Mamy szansę, by nowy regulamin stał się obowiązujący w pierwszym roku naszej pracy.</u>
          <u xml:id="u-121.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Stanisław Rakoczy, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Krzysztof Król, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#StanisławRakoczy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego przedstawić stanowisko w sprawie regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Chcę na samym wstępie podkreślić, że przedstawiony projekt regulaminu rozumiemy jako podstawowy akt, regulujący pracę Sejmu tak, aby tę pracę usprawnić, a w rezultacie przyspieszyć proces ustawodawczy. W związku z tym na początku chcę odnieść się do przepisów dotyczących wewnętrznej konstrukcji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#StanisławRakoczy">Art. 3. Zgodnie z dotychczasową praktyką proponujemy, aby wybór marszałka odbywał się bezwzględną większością głosów, tak jak w projekcie, ale do momentu, gdy pozostanie dwóch kandydatów, wówczas proponujemy, aby o wyborze jednego z nich decydowano zwykłą większością głosów. Można bowiem przewidzieć i taką sytuację, iż wskutek wstrzymania się od głosu pewnej grupy posłów żaden z dwóch kandydatów nie osiągnie bezwzględnej większości. W związku z tym procedurę wyborów marszałka trzeba będzie powtórzyć.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#StanisławRakoczy">Art. 4. Opowiadamy się za tym, aby nie ograniczać liczby wicemarszałków. Pozostawienie tej decyzji Sejmowi nie stanowi żadnego niebezpieczeństwa, natomiast daje możliwość szukania elastycznych rozwiązań w często bardzo skomplikowanej konfiguracji politycznej w nowym parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#StanisławRakoczy">Art. 9. Przychylamy się, aby posłowie mogli tworzyć kluby lub koła oparte na zasadzie politycznej, przy czym liczba parlamentarzystów tworzących klub lub koło nie powinna być mniejsza niż 3. Uważamy natomiast, że w skład Konwentu Seniorów (art. 16) powinni wchodzić przewodniczący lub wiceprzewodniczący tych klubów, które liczą nie mniej niż 15 posłów. Dopuszczamy możliwość przewidzianą w tym artykule i art. 9, aby posłowie mogli tworzyć zespoły i porozumienia obejmujące kluby lub posłów i one będą miały przedstawiciela w Konwencie Seniorów, o ile w ich skład będzie wchodzić co najmniej 15 posłów. Pragnę przy tym podkreślić, iż proponowane przez nas rozwiązanie jest zgodne z art. 14 ustawy o prawach i obowiązkach posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#StanisławRakoczy">Art. 27. Odnosi się on do sposobu wybierania i powoływania przez Sejm na stanowiska państwowe. Proponujemy, aby do tego artykułu dodać ust. 2, zawierający ustalenia odnoszące się do wypadku, gdy w pierwszym głosowaniu żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, że wtedy stosuje się ust. 3 art. 3, to jest po kolejnych turach skreśla się nazwisko tego kandydata, który otrzymał najmniejszą liczbę głosów, a dalej - zgodnie z naszą propozycją - w wypadku wyboru spośród dwóch kandydatów decyduje zwykła większość. Dodać przy tym należy, iż bardzo rygorystyczne wymogi stawiane przez regulamin mogą spowodować pewien paraliż parlamentu w wypadku niemożności uzyskania bezwzględnej większości, a także stoją one w sprzeczności z ustawami, np. z Konstytucją, w której tylko w wyjątkowych wypadkach ustala się szczególny tryb powołania lub wyboru.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#StanisławRakoczy">Art. 29. Uznajemy, że prawo wniesienia projektu uchwały przysługuje także rządowi. Ze względu na fakt dopuszczalności tworzenia klubów przez mniej niż 15 posłów proponujemy, aby tych projektów klub nie miał prawa zgłaszać. Sądzimy, iż z doświadczenia wynika, że rząd zgłasza projekty uchwał (np. plan finansowy), dlatego nieumieszczenie tutaj Rady Ministrów traktujemy jako przeoczenie.</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#StanisławRakoczy">Art. 34. Proponujemy dodanie po słowach: „a także projektów ustaw zawierających” słowa: „istotne”. Przyjmując bowiem bez tego zastrzeżenia propozycje projektu, narazimy się na to, iż najmniej istotne zmiany, związane np. z wysokością grzywien, będą czytane nie w komisjach, ale na sesjach plenarnych, co będzie niepotrzebnie angażowało posłów.</u>
          <u xml:id="u-123.7" who="#StanisławRakoczy">Art. 36. Proponujemy, aby w celu usprawnienia pracy parlamentu poprawki nie były zgłaszane w pierwszym czytaniu. Debata bowiem powinna być zwarta, a nad poprawkami można dyskutować później, zwłaszcza jeżeli mamy do czynienia z trzema czytaniami.</u>
          <u xml:id="u-123.8" who="#StanisławRakoczy">Art. 47. Proponujemy do słowa: „ustaw” dodać słowo: „uchwał”; ponieważ projekty uchwał są rozpatrywane tak, jak projekty ustaw, w dwóch czytaniach, przyjmując propozycje projektu uniemożliwimy skracanie postępowania dotyczącego projektów uchwał.</u>
          <u xml:id="u-123.9" who="#StanisławRakoczy">Art. 55. W ust. 1 proponujemy zawrzeć prawo Sejmu do podejmowania rezolucji i deklaracji, natomiast w ust. 2 - ustalenia dotyczące apeli i oświadczeń. W zaproponowanym rozwiązaniu uwzględnia się, że rezolucje i deklaracje mają charakter zobowiązujący, a więc rodzą jakieś konsekwencje prawne, natomiast apele i oświadczenia - nie.</u>
          <u xml:id="u-123.10" who="#StanisławRakoczy">Art. 65. Proponujemy, aby ze względu na sprawność pracy nie obarczać Sejmu problemem rozpatrywania informacji Trybunału Konstytucyjnego. Tą sprawą, po wcześniejszym doręczeniu materiałów posłom, powinna się zająć odpowiednia komisja.</u>
          <u xml:id="u-123.11" who="#StanisławRakoczy">Istotną sprawą jest kwestia porządku obrad, a szczególnie przepisy zawarte w art. 14 oraz w art. 99. Uważamy, że termin 12-godzinny dla zgłoszenia wniosku w sprawie proponowanego porządku dziennego jest zbyt krótki i w art. 99 ust. 3 proponujemy zastąpienie go terminem 24-godzinnym.</u>
          <u xml:id="u-123.12" who="#StanisławRakoczy">Art. 101. W przepisach dotyczących spraw porządkowych proponujemy w ust. 1 dodać, iż: „Wykładnia regulaminu dokonana przez marszałka ma charakter ostateczny” i jednocześnie utrzymać postanowienia ust. 6, natomiast w ust. 5 skreślić w ostatnim zdaniu słowa: „zarządza przerwę w obradach” i zastąpić je słowami: „zarządza usunięcie posła przez Straż Marszałkowską”. Uważamy bowiem, że zarządzenie przerwy w obradach nie jest dostateczną ochroną przed uporczywym zakłócaniem porządku obrad przez posła.</u>
          <u xml:id="u-123.13" who="#StanisławRakoczy">Art. 108. Proponujemy, aby wnioski formalne, zgłaszane podczas obrad plenarnych, były zgodne z porządkiem obrad.</u>
          <u xml:id="u-123.14" who="#StanisławRakoczy">W przepisach dotyczących głosowania przychylamy się do wniosku mniejszości, by przy ustalaniu wymaganej większości brać pod uwagę wyłącznie stanowiska za i przeciw.</u>
          <u xml:id="u-123.15" who="#StanisławRakoczy">Wreszcie zwracamy uwagę w art. 116 na to, iż zgodnie z Konstytucją prawo wnoszenia interpelacji przysługuje tylko do prezesa Rady Ministrów oraz innych członków rządu. Natomiast nie przysługuje do prezesa Najwyższej Izby Kontroli i prezesa Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-123.16" who="#StanisławRakoczy">I wreszcie, Wysoka Izbo, sprawa ostatnia, a mianowicie aspekt moralny uchwalanego regulaminu. Z tą sprawą wiąże się art. 8 projektu. Otóż, panie posłanki i panowie posłowie, stoimy wobec problemu ciągłej absencji poselskiej zarówno na posiedzeniach plenarnych, jak i na posiedzeniach komisji. Oczywiście można zrozumieć takie sytuacje, jak wypadki losowe, wyjazdy, które powodują, że posłowie nie mogą uczestniczyć w plenarnych posiedzeniach czy w posiedzeniach komisji. Niedopuszczalne jest jednak nagminne nieprzychodzenie na posiedzenia bez ważnych powodów albo wybieranie tych posiedzeń, na których będą przeprowadzane ważne głosowania, lub też tych, na których będzie ciekawie, jak się popularnie mówi.</u>
          <u xml:id="u-123.17" who="#StanisławRakoczy">Druga bardzo ważna sprawa - to, iż posłowie częstokroć łączą swe parlamentarne obowiązki z pracą zawodową. Słowem, mamy do czynienia z problemem, czy posłowanie powinno mieć charakter profesjonalny, czy też jest to tylko funkcja społeczna. W tym miejscu trzeba podkreślić, iż „startując do tej Izby” składało się obietnice wyborcze, składało się poselskie ślubowanie, że będzie się swoje poselskie obowiązki właściwie wykonywać. Tymczasem niewątpliwie są takie zawody, wykonywanie których w żaden sposób nie da się pogodzić ze sprawowaniem funkcji posła, i powstaje wtedy konflikt, który jest trudny do rozstrzygnięcia. W efekcie niewłaściwie wykonuje się zarówno obowiązki poselskie, jak i zawodowe. Ostatecznie, Wysoka Izbo, nie ma, na szczęście, w naszym kraju obowiązku bycia posłem, a skoro tak, to przecież nie trzeba za wszelką cenę godzić obowiązków zawodowych z parlamentarnymi. Nie można jednak zgodzić się z tym, aby posiedzenia komisji nie dochodziły do skutku z powodu nieobecności ich członków, aby na posiedzeniach plenarnych nie można było przyjąć potrzebnych aktów prawnych z powodu braku kworum. Niestety trzeba powiedzieć, iż te nieobecności są najczęściej nie usprawiedliwione. Dlatego też w trakcie prac komisji przedstawiciele mojego klubu i Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” zgłosili wniosek mniejszości, aby zamiast utraty członkostwa w komisji poseł, który bez usprawiedliwienia opuszcza posiedzenie plenarne lub posiedzenie komisji, ponosił odpowiedzialność finansową, aby potrącano za każdą taką nieobecność 10% diety poselskiej — art. 8 ust. 6. Pierwotnie była propozycja, by różnicować tę odpowiedzialność w zależności od tego, czy ta nie usprawiedliwiona nieobecność dotyczy posiedzenia plenarnego czy posiedzenia komisji. Niemniej po dyskusji w klubie uznaliśmy, że nie ma podstaw, by uznać, że posiedzenia komisji są mniej ważne.</u>
          <u xml:id="u-123.18" who="#StanisławRakoczy">Zdajemy sobie sprawę z tego, że powyższa propozycja może nie zyskać poparcia Wysokiej Izby. Zdajemy sobie sprawę z tego, że będzie to przez niektóre panie posłanki i przez niektórych panów posłów postrzegane jako swoistego rodzaju autoreklama. Niemniej problem ten ma charakter głębszy. Po pierwsze, reputacja Sejmu jest tak bardzo zła, a puste sale sejmowe i opóźnienia w procesie tworzenia prawa pogarszają jeszcze ten niekorzystny obraz parlamentu w oczach społeczeństwa. Ponadto, jeżeli poseł otrzymuje dietę, czyli określone świadczenie, to wiąże się to z określonym zobowiązaniem, w tym wypadku dietę otrzymuje on z tytułu pracy na forum parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-123.19" who="#StanisławRakoczy">I wreszcie, nie na dyscyplinowaniu parlamentu polega problem. Przecież wszyscy jesteśmy świadomi ogromu prac legislacyjnych, które na nas spoczywają. Przecież wejdzie niedługo w życie traktat stowarzyszeniowy z EWG. Wymaga to od nas generalnej przebudowy polskiego prawa. Pytam więc, jak w sytuacji takiej absencji zdołamy to w odpowiednim czasie uczynić, skoro nie zdołaliśmy uchwalić tych projektów, które od dłuższego czasu do naszego parlamentu wpływają? Dowodnym przykładem może być tutaj absencja na posiedzeniach Komisji Konstytucyjnej. Innymi słowy, uważamy, że poseł powinien wypełniać te obowiązki, które na nim spoczywają, albowiem obok niewątpliwego zaszczytu, jakim jest bycie posłem, a więc członkiem najwyższej władzy w kraju, są też i obowiązki, które z tego faktu wypływają.</u>
          <u xml:id="u-123.20" who="#StanisławRakoczy">Wysoka Izbo! Przygotowany przez komisję projekt regulaminu z wniesionymi doń poprawkami wejdzie w życie po 30 dniach od jego uchwalenia. Jest to krótki termin, ale jednocześnie najbardziej realny. To obrazuje, jak wielka jest konieczność uchwalenia tego aktu. Pozostaje mieć nadzieję, iż ten akt poprawi zarówno skuteczność pracy Sejmu, jak i zmieni nieco na lepsze nasz obraz w oczach społeczeństwa. W imieniu Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego opowiadam się za jak najszybszym uchwaleniem zaproponowanego regulaminu wraz z poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-123.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Krzysztofa Króla z Konfederacji Polski Niepodległej. Jako ostatni przed przerwą obiadową wystąpi pan poseł Jan Rzymełka, Klub Liberalno-Demokratyczny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#KrzysztofKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na początku swojego wystąpienia chciałbym wyrazić zdziwienie, że obradom nie przysłuchuje się szef Kancelarii Sejmu minister Stemplowski, który wtedy przysłuchuje się obradom Sejmu, kiedy mają one charakter bardziej reprezentacyjny, nie uznał zaś za stosowne uczynić tego, kiedy sprawa dotyczy tak ważnej uchwały, jak regulamin Sejmu, będący konstytucją Sejmu Rzeczypospolitej, jak słusznie powiedział wcześniej pan marszałek.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#KrzysztofKról">Regulamin Sejmu zajmuje się wieloma sprawami - sprawami ustawodawczymi, sprawami poselskimi, ale również sprawami kancelaryjnymi. Oczywiście, najważniejsze są sprawy związane z pracami ustawodawczymi i z obradami zarówno plenarnymi, jak komisji. Przez kilka godzin rozmawiałem jednak z wieloma ludźmi na temat tej trzeciej części - kancelaryjnej, która nie jest tak ważna i do tej pory praktycznie tylko sprawozdawca komisji pan poseł Twaróg wspomniał o tym. Wydaje mi się, że jest to sprawa, którą należy poruszyć. Te wszystkie rozmowy przeprowadzane z bardzo często wspaniałymi ludźmi pracującymi w Kancelarii Sejmu upoważniły mnie do przedstawienia kilku uwag i poprawek. Dotyczą one art. art. 17, 13, 126, jak również załącznika określającego zadania komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#KrzysztofKról">Kilka słów wprowadzenia. Wydaje mi się na pierwszy rzut oka, może taki pierwszy rzut oka po półrocznej pracy w parlamencie, że Kancelaria Sejmu jest ciałem funkcjonującym znakomicie i praktycznie całkowicie zaspokaja swoje własne potrzeby. Natomiast jest jeden problem - wydaje się, że dotyczy to bardzo wielu dziedzin - iż dla idealnego funkcjonowania Kancelarii Sejmu potrzebna jest jeszcze jedna sprawa, mianowicie usunięcie z tego budynku posłów, ponieważ zakłócają oni pracę Kancelarii Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#KrzysztofKról">Uważam, że Kancelaria Sejmu powinna podlegać ścisłemu nadzorowi; zdecydowanie silniejszemu nadzorowi ze strony Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i ze strony Konwentu Seniorów, niż to postuluje się w projekcie, z którego wynika, że jest ona podporządkowana Prezydium Sejmu, a Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich wydaje tylko opinię na jej temat. Ograniczenie kompetencji Prezydium Sejmu w tej mierze nie jest podyktowane chęcią umniejszenia roli Prezydium Sejmu, chodzi tylko o uwzględnienie faktu, iż zarówno marszałek, jak i wicemarszałkowie są osobami bardzo zajętymi i rzeczywiście poświęcają bardzo mało czasu sprawom technicznym, organizacyjnym, kancelaryjnym, biurokratycznym. Nie ma się czemu dziwić, zajmują się sprawami zdecydowanie ważniejszymi. Te drobne sprawy są jednak również ważne.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#KrzysztofKról">W kilku wypadkach zwracałem się już do poszczególnych dyrektorów Kancelarii Sejmu, żeby usprawnić niektóre rzeczy w pracy tego Sejmu. Nie udało się to praktycznie w żadnym wypadku, dlatego wskażę tylko kilka przykładów. Pierwsza rzecz — praktycznie zasługuje to na sejmową nagrodę „złotej czcionki” — to kwestia biuletynów z posiedzenia komisji. Otóż prawdopodobnie każdy z nas się zetknął z tym, że te biuletyny są numerowane kolejno, nie dla wszystkich komisji oddzielnie. Biuletyny wszystkich komisji są numerowane łącznie, niezależnie od tego, której komisji dotyczą. I stąd np. biuletyny z pierwszych posiedzeń Komisji Samorządu Terytorialnego mają kolejno numery: 50, 80, 124. Nie wiem, czy jest jakiekolwiek inne miejsce w Sejmie niż Biblioteka Sejmowa czy też gabinet szefa Kancelarii Sejmu, w którym ułożone są one w takiej kolejności. Jest to naprawdę rzecz, której nie jestem w stanie zrozumieć. Rozmawiałem na ten temat z ministrem Stemplowskim kilka miesięcy temu.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#KrzysztofKról">Druga sprawa, nadzór nad Biurem Studiów i Ekspertyz. Zwracałem uwagę, że analizy są częstokroć bardzo wątpliwej jakości. Ostatnio zdarzyło mi się jako przewodniczącemu komisji do spraw ordynacji wyborczej spotkać się właściwie nie ze stwierdzeniem prawnym, tylko z opiniami politycznymi eksperta zatrudnionego w sejmowym biurze studiów, że poprzednia ordynacja była niezgodna z Konstytucją. Uwzględniono w pełni, jeśli chodzi o poprzednią ordynację, stosowny tryb - część z państwa to wie, pamięta o tym - i wydaje się, że niezależnie od tego, czy jest to młody czy stary prawnik, jeśli mimochodem przedstawia taki wniosek, powinien podlegać jakiemuś nadzorowi - sądzę, że właśnie ze strony Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i Konwentu Seniorów. Mówię o tym dlatego, że skoro takie rzeczy się zdarzają, to wskazuje to na brak nadzoru ze strony Prezydium Sejmu, które jest do tego powołane, i uzasadniam w tej chwili, dlaczego nadzorem powinien się zajmować inny organ.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#KrzysztofKról">Jeszcze jedna sprawa dotycząca Biura Studiów i Ekspertyz — nasi eksperci. Proszę bardzo — 3-miesięczny staż w jakiejś fundacji. Kolejny przykład — jedyny atut, jaki posiadają, to poświadczenie innego specjalisty. Współpraca z tygodnikiem „Przegląd Katolicki” — jeden rok — oraz dodatkowo, przez pół roku, praca w szkole podstawowej w charakterze nauczyciela religii — ekspert Sejmu. Specjalizacja ekspercka: interkonfesyjny dialog ekumeniczny. Jestem pełen szacunku dla interkonfesyjnego dialogu ekumenicznego, ale nie wiem, czy Kancelaria Sejmu powinna się kierować — widzę, że posłowie ZChN kręcą głowami na znak, że nie, dziękuję za poparcie mojej uwagi — szacunkiem wobec interkonfesyjnego dialogu ekumenicznego. Inny przykład — również bardzo wartościowy ekspert, ale jego jedynym doświadczeniem jako eksperta jest współpraca przy opracowywaniu przyrodniczej dokumentacji Otryckiego Parku Krajobrazowego. Takich ekspertów mamy naprawdę wielu w Kancelarii Sejmu — przedstawiałem te „metryczki” ekspertów ministrowi Stemplowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#KrzysztofKról">Kolejna sprawa - rozrost administracji sejmowej. Wydaje się, że w odniesieniu do wszystkich instytucji w państwie polskim procent stanowisk dyrektorskich w stosunku do ogółu pracowników jest najwyższy w Kancelarii Sejmu. Praktycznie gdziekolwiek nie sięgniemy, spotykamy jakiegoś dyrektora. Państwo dostaliście do skrytek poselskich taki zarys, schemat funkcjonowania Kancelarii Sejmu; że jest on bogatszy niż ordre de bataille jakiejkolwiek armii w II wojnie światowej, to zupełnie inna sprawa, ale pokazuje, że praktycznie w każdym kwadraciku jest odpowiednia liczba dyrektorów. Nad tymi dyrektorami, moim zdaniem, również nie ma należytego nadzoru ze strony Sejmu, a są to sprawy Sejmu, nie zaś Kancelarii Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-125.8" who="#KrzysztofKról">Szczególnie wsławiła się jedna osoba. Powiem o tym dlatego, ponieważ zostałem tą sprawą obarczony, i rzeczywiście, kiedy o tym się dowiedziałem, byłem ze wszech miar oburzony. Otóż jeden z dyrektorów, pan Dudojć, po mojej interwencji u wicemarszałka Wójcika - żeby zwrócił się w jakiejś sprawie - powiedział, że niby dlaczego wicemarszałek wtrąca się w sprawy Kancelarii Sejmu. Nie spotkałem się nigdzie z taką arogancją, nie myślałem, że spotkam się z tego typu arogancją w Kancelarii Sejmu, która jest po to, ażeby nam pracowało się łatwiej.</u>
          <u xml:id="u-125.9" who="#KrzysztofKról">Ponadto pisze się w prasie - bardzo często się pisze - że posłowie dużo zarabiają. Sprawdziłem to. Posłowie nie są najlepiej uposażoną grupą ludzi pracujących w tym budynku. Każdy to może sprawdzić.</u>
          <u xml:id="u-125.10" who="#KrzysztofKról">Druga sprawa. Spotkałem w prasie stwierdzenia, że posłowie jeżdżą sejmowymi, luksusowymi samochodami. Sprawdziłem i to. Poza marszałkiem i wicemarszałkami Sejmu tzw. luksusowymi samochodami jeżdżą wyłącznie pracownicy Kancelarii Sejmu, szerokie grono dyrektorów.</u>
          <u xml:id="u-125.11" who="#KrzysztofKról">To wszystko, moim zdaniem, uzasadnia te zmiany regulaminu, które chcę zaproponować, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-125.12" who="#KrzysztofKról">W art.11, określającym kompetencje Prezydium Sejmu, należy przypisać Prezydium Sejmu powoływanie i odwoływanie szefa Kancelarii Sejmu na wniosek marszałka Sejmu lub Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich po uwzględnieniu opinii Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-125.13" who="#KrzysztofKról">Druga poprawka. Do zadań Konwentu Seniorów, do spraw, które opiniuje Konwent Seniorów, należy dodać: zadania i przebieg pracy Kancelarii Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-125.14" who="#KrzysztofKról">Trzecia poprawka. Chodzi tu o to, żeby statut Kancelarii Sejmu był uchwalany przez Prezydium Sejmu po uwzględnieniu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz opinii Konwentu Seniorów. Ponadto w załączniku - w odniesieniu do zadań Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich - należy dodać postulat, ażeby ta komisja była zobowiązana do stałego nadzoru nad pracą Kancelarii Sejmu, ponieważ ten stały nadzór jest Kancelarii Sejmu i całemu Sejmowi bardzo potrzebny.</u>
          <u xml:id="u-125.15" who="#KrzysztofKról">To tyle, jeśli chodzi o sprawy Kancelarii Sejmu. Moi koledzy jeszcze będą wypowiadali się w innych kwestiach dotyczących regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-125.16" who="#KrzysztofKról">Klub Konfederacji Polski Niepodległej popiera ten regulamin w jego generalnych założeniach, uważamy, że jego przyjęcie jest konieczne. Jeśli podniosłem sprawę dotyczącą wycinka pracy Kancelarii Sejmu - nie całej kancelarii, tylko kierownictwa i sposobu organizacji Kancelarii Sejmu, bo o tych wszystkich rzeczach wiem od wartościowych, uczciwych ludzi pracujących na niższych stanowiskach w Kancelarii Sejmu - to uczyniłem tak dlatego, iż uważam, że jest to bardzo ważne, ponieważ te drobiazgi rzutują na pracę całego polskiego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-125.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, pragnę wyjaśnić, iż minister Stemplowski, szef Kancelarii Sejmu, przebywa obecnie na urlopie. Natomiast problemy organizacyjne kancelarii, o których mówił pan poseł Król, są w tej chwili przedmiotem zainteresowania Prezydium Sejmu, a szczególnie marszałka Chrzanowskiego. Pragnę poinformować, że marszałek Chrzanowski zarządził pełną analizę Biura Studiów i Ekspertyz, również od strony, o której mówił pan poseł Król, a mianowicie kwalifikacji itd. Tymi sprawami zajmie się Prezydium Sejmu, zajmie się też strukturą organizacyjną Kancelarii Sejmu. Przypomnę także, iż Prezydium Sejmu zastanawiało się, czy nie zasięgnąć opinii z zewnątrz na temat takiego zorganizowania pracy kancelarii, żeby jak najlepiej służyła posłom. Rzeczywiście, Prezydium Sejmu zgadza się z poglądem pana posła, iż Kancelaria Sejmu jest po to, aby jak najlepiej organizować prace posłów i aby w każdej chwili służyć nam pomocą. Takie zresztą było uzasadnienie przy powoływaniu Biura Studiów i Ekspertyz.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#JózefZych">Pan poseł Jan Rzymełka, Klub Liberalno-Demokratyczny.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#JózefZych">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#JanRzymełka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Liberalno-Demokratycznego pragnę podzielić się opinią i uwagami na temat sprawozdania Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich o projekcie uchwały dotyczącej regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#JanRzymełka">Jakość regulaminu Sejmu jest wyrazem dojrzałości i sprawności parlamentu, przedstawiony projekt, ogólnie biorąc, usprawnia naszą pracę, i dlatego Klub Liberalno-Demokratyczny poprze projekt uchwały przedstawiony przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#JanRzymełka">Nie będę powracał do tych wszystkich spraw, o których dzisiaj wielokrotnie mówiono, ponieważ szkoda czasu. Niezrozumiałe jest natomiast dla nas stanowisko komisji, która przemilczała poprawkę do regulaminu Sejmu zgłoszoną w pierwszym czytaniu przez Kongres Liberalno-Demokratyczny i zobowiązującą Prezydium Sejmu do planowania terminów posiedzeń Izby z wyprzedzeniem co najmniej trzymiesięcznym.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#JanRzymełka">Klub Liberalno-Demokratyczny uważa, że praca Sejmu musi być systematyczna i dobrze zorganizowana. Powinniśmy skończyć z improwizacją, z pracą ad hoc, i dlatego też wydaje się, że wyznaczanie tygodni sesyjnych z co najmniej trzymiesięcznym wyprzedzeniem jest sprawą ogólnie oczekiwaną i akceptowaną. Podczas dzisiejszego omawiania porządku dziennego został zgłoszony projekt uchwały w tej sprawie, gdzie mówi się o wyprzedzeniu sięgającym nawet roku.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#JanRzymełka">Oczywiście może to nam wszystkim ułatwić pracę, będziemy mogli planować spotkania z wyborcami w terenie, planować, z wyprzedzeniem, posiedzenia komisji i podkomisji, wyjazdy zagraniczne. Przestaniemy też regularnie odwoływać spotkania i wyjazdy poselskie - a odwoływanie stało się nieodłącznym elementem naszej pracy, elementem, który nie służy autorytetowi posła. Nie chcę wyliczać wszystkich za - jest ich bardzo wiele - ale zwracam uwagę, że dla parlamentarzystów z innych cywilizowanych krajów jest niezrozumiałe, dlaczego nie mamy harmonogramu pracy z wyprzedzeniem na kilka miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#JanRzymełka">Kongres nie żąda wyprzedzenia ponadrocznego — takie jest np. w Bundestagu czy w Kongresie Stanów Zjednoczonych — ale zwraca się z prośbą do Wysokiej Izby o przyjęcie poprawki do art. 13, tzn. o dodanie nowego ust. 2: „Prezydium Sejmu ustala tzw. tygodnie sesyjne z wyprzedzeniem co najmniej 3 miesięcy”. Taki zapis pozwoli na planowanie tygodni pracy w Warszawie. Nie jest on równoznaczny z ogłoszeniem terminu posiedzenia Sejmu, oznacza jedynie, że w tym tygodniu sesyjnym należy się spodziewać posiedzenia w czwartek, w piątek, ewentualnie w sobotę, zaś w środę mogą odbywać się posiedzenia klubów i komisji. Zgłaszam tę propozycję jako wniosek formalny.</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#JanRzymełka">Druga, generalna kwestia, poruszona w pierwszym czytaniu przez Kongres, chcę powiedzieć to jako przewodniczący komisji ochrony środowiska, gdyż nie chcę zapisywać się drugi raz do głosu, to kwestia tzw. stref bezdymnych. Problem tolerancji w stosunku do niepalących był przeze mnie poruszany w pierwszym czytaniu i dziwi mnie, że komisja uznała go za nieistotny. Zagadnienie poszanowania praw mniejszości - mówię tu o mniejszości niepalących w tym parlamencie - jest szerszym zagadnieniem wykraczającym poza kwestię regulaminu Sejmu. Sejm mógłby dać przykład w naszym kraju - kraju o bardzo niekorzystnej statystyce nikotynowej - gdyby uznał, że miejsca wspólnej pracy posłów są strefami bezdymnymi, natomiast administracja sejmowa wyznacza odrębne pomieszczenia jako palarnie. Powtórzę - chodzi o krótki zapis, że miejsca wspólnej pracy posłów są strefami bezdymnymi.</u>
          <u xml:id="u-127.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-127.8" who="#JanRzymełka">Panie Marszałku! Szanowna Izbo! W Katowicach mam wystarczająco zatrute powietrze, aby dodatkowo tu w Sejmie, wykonując swoje obowiązki, być narażonym na kancerogenny dym. Muszę się podpisać, muszę odebrać druki sejmowe, skorzystać z barku, przejść do restauracji i siedziby komisji - i zawsze muszę przechodzić przez palarnie. Proszę mnie zrozumieć, nie występuję przeciwko palaczom, występuję jedynie w obronie zdrowia ludzi niepalących. Do mnie, jako do przewodniczącego komisji, kilkunastu albo kilkudziesięciu posłów zgłosiło się z tą sprawą.</u>
          <u xml:id="u-127.9" who="#JanRzymełka">Możemy, oczywiście, przyjąć, że zarówno sprawa wcześniejszego planowania terminów sesyjnych, jak i sprawa stref bezdymnych są tak oczywiste, że nie podlegają dyskusji i niepotrzebnie zabierają miejsce w regulaminie Sejmu. Tak mogłoby być, ale wówczas te sprawy powinny być traktowane jako powszechnie akceptowane zwyczaje sejmowe, jak to ma miejsce w wielu parlamentach świata. Ucieszyłbym się bardzo — a zapewne także i większość członków tej Izby — gdybym pod koniec lipca, przed przerwą wakacyjną, otrzymał wykaz zaplanowanych tygodni sesyjnych we wrześniu i październiku, a radość moja nie miałaby granic, gdybym otrzymał taki „rozkład jazdy” do końca roku.</u>
          <u xml:id="u-127.10" who="#JanRzymełka">Tutaj uwaga do posła sprawozdawcy. Publikowanie informacji o nieobecności posłów w trakcie prac komisji, podkomisji, miałoby sens wówczas, gdyby równocześnie usprawnić system usprawiedliwiania nieobecności posłów. Wielu posłów jest nieobecnych na posiedzeniach komisji ze względu na delegacje parlamentarne, rządowe itd., zaś usprawiedliwianie nieobecności nie powoduje równocześnie wykreślenia czy zapisu w komputerze, że jest to nieobecność usprawiedliwiona. Poseł często ma zapisaną nieobecność jako nie usprawiedliwioną i sam musi chodzić za tym, aby jego nieobecność była usprawiedliwiona. Uważam, że publikowanie informacji na temat czyichś nieobecności bez usprawnienia mechanizmu usprawiedliwiania jest niewskazane.</u>
          <u xml:id="u-127.11" who="#JanRzymełka">Druga sprawa, o której nie mówiono w ogóle, to problem dezyderatów komisji. Jest pewna praktyka sejmowa, że komisje składają dezyderaty skierowane do rządu czy do ministrów. Nie umieściliśmy w ogóle w regulaminie Sejmu kwestii dotyczących dezyderatów.</u>
          <u xml:id="u-127.12" who="#JanRzymełka">Kolejny problem, który w ogóle w regulaminie Sejmu nie jest poruszony, a częściowo w Konstytucji, to łączenie stanowisk rządowych i parlamentarnych, można powiedzieć: drugiej i trzeciej linii. Nie ma właściwie przepisu, który zabraniałby bycia wiceprzewodniczącym komisji i dyrektorem departamentu w ministerstwie czy przewodniczącym komisji itd. Sprawa łączenia stanowisk rządowych i parlamentarnych, tych z drugiej i trzeciej linii, nie jest uregulowana i wymagałaby w najbliższym czasie uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-127.13" who="#JanRzymełka">Klub Liberalno-Demokratyczny popiera stanowisko komisji. Musimy jednak wnieść dodatkowo dwie formalne poprawki do kwestii nie zauważonych przez komisję i posłów w pierwszym czytaniu. Otóż w art. 8 w ust. 4 i 5 po słowie „komisji” powinno być dopisane: „i podkomisji”. Nie można przyjąć, że nie trzeba usprawiedliwiać nieobecności na posiedzeniach podkomisji, co sugerowałyby dotychczasowy regulamin oraz projekt, mówiące, że jeżeli pracuje się w komisjach, to trzeba się usprawiedliwiać, natomiast w podkomisjach niekoniecznie. Wydaje mi się, że skoro podpisuje się listy obecności w podkomisjach — i często obecność posłów jest istotna dla osiągnięcia kworum — to również należy usprawiedliwiać nieobecności na posiedzeniach podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-127.14" who="#JanRzymełka">Krótka uwaga. Należałoby przyjąć jako zwyczaj w pracach komisji lub podkomisji, że poseł powinien powiadomić sekretarza lub przewodniczącego komisji jak najwcześniej przed posiedzeniem komisji o swojej przewidywanej nieobecności, aby w wypadku prawdopodobnego braku kworum, np. gdy część posłów wyjeżdża w delegację zagraniczną, można było nie zwoływać posiedzenia komisji, lecz przesunąć je na inny tydzień. Zdarza się często, że poseł wiedząc, że nie przyjedzie na posiedzenie podkomisji, nie informuje o tym sekretarza czy przewodniczącego i posłowie przyjeżdżając dodatkowo w dzień wolny od pracy Sejmu tracą na tym, ponieważ nie ma kworum i posiedzenie komisji się nie odbywa.</u>
          <u xml:id="u-127.15" who="#JanRzymełka">I druga poprawka, która ma charakter może nawet bardziej polityczny, dotyczy art. 108 ust. 1 — uprawnień pana marszałka. W obecnym zapisie mówi się, że marszałek udziela głosu poza porządkiem obrad. Zacytuję dokładnie art. 108: „Marszałek Sejmu udziela głosu poza porządkiem dziennym posiedzenia lub w związku z dyskusją jedynie dla zgłoszenia wniosku formalnego lub sprostowania błędnie zrozumianego lub nieściśle przytoczonego stwierdzenia mówcy”. Tu jest mowa o tzw. procedurze ad vocem. Otóż przy takim zapisie, że marszałek udziela głosu, jest to obligatoryjne uprawnienie do udzielenia głosu ad vocem. Zastanówmy się, co będzie, gdy kilkunastu posłów będzie chciało skorzystać z zabrania głosu poza porządkiem dziennym, ad vocem, w celu sprostowania wcześniejszego stwierdzenia. Zgodnie z tą nową propozycją regulaminu marszałek będzie musiał udzielić głosu wszystkim tym, którzy zechcą zabrać głos ad vocem. Uważam, że w tym artykule powinien być zapis, że marszałek Sejmu może udzielić głosu poza porządkiem dziennym, a nie, że udziela. Wówczas gdyby było zbyt wielu chętnych do zabrania głosu ad vocem, marszałek mógłby nie udzielić głosu. Mieliśmy w tej Izbie już taki przykład, że nie posuwaliśmy się do przodu, bo kilkunastu posłów zgłaszało się po kolei ad vocem.</u>
          <u xml:id="u-127.16" who="#JanRzymełka">Dziękuję za uwagę i proszę o przyjęcie naszych wniosków formalnych. Kongres Liberalno-Demokratyczny będzie głosować za przyjęciem uchwały regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-127.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Od rozpoczęcia dzisiejszych obrad w czasie debaty pojawia się jeden istotny problem - planowania przez Prezydium Sejmu posiedzeń Sejmu, terminarza. Pragnę przypomnieć, iż ustalono zasadę, że posiedzenia będą odbywać się co dwa tygodnie. Ostatnio były istotne zakłócenia, porządek dzienny przewidziany do 31 lipca został doręczony. Natomiast w najbliższym czasie odbędzie się spotkanie Prezydium Sejmu i rządu w sprawie ustalenia terminarza prac legislacyjnych w Sejmie i wtedy będzie możliwe bliższe określenie nie tylko terminów, ale także i tematyki obrad. To pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#JózefZych">Druga sprawa. W czasie tej debaty bardzo łatwo było zauważyć, że wśród nas, posłów, są rozbieżne zdania co do charakteru prawnego diety. Używano pojęć „przychód”, „wynagrodzenie” i inne. Sądzę, że Prezydium Sejmu, które jest uprawnione do ustalania wysokości, powinno to zagadnienie wyjaśnić, gdyż jeżeli w tej Izbie są wątpliwości, to trudno się dziwić, że potem problem diety budzi takie szczególne zainteresowanie.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#JózefZych">Na prośbę pana posła sprawozdawcy proszę posłów, którzy zabierając głos zgłosili poprawki do tekstu projektu regulaminu Sejmu, o złożenie ich na piśmie do Sekretariatu Posiedzeń Sejmu. Dotyczy to również pań i panów posłów, którzy będą zabierać głos w tej debacie i będą zgłaszać poprawki. Usprawni to pracę.</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#JózefZych">Obecnie proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#MarekDomin">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Zdrowia w saloniku nr 75 przy sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#MarekDomin">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej w sali nr 106 odbędzie się posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#MarekDomin">W czwartek o godz. 8.15 odbędą się posiedzenia konsultacyjne następujących grup bilateralnych:</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#MarekDomin">— Polsko-Irlandzkiej — w sali nr 100, stary Dom Poselski, I piętro;</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#MarekDomin">— Polsko-Koreańskiej — w sali nr 105, stary Dom Poselski, I piętro;</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#MarekDomin">— Polsko-Rosyjskiej — w saloniku nr 75 przy sali kolumnowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#JózefZych">Obecnie zarządzam przerwę do godziny 15.15.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 45 do godz. 15 min 15)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#HenrykBąk">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#HenrykBąk">Kontynuujemy dyskusję nad sprawozdaniem komisji o projekcie uchwały - regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#HenrykBąk">Głos ma pani poseł Teresa Liszcz, Porozumienie Centrum. Następnym mówcą będzie pan poseł Stefan Szańkowski, Porozumienie Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo Posłowie! Potrzeba uchwalenia nowego, stałego regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przez Sejm obecnej kadencji jest oczywista. Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum opowiada się za jego uchwaleniem w możliwie najbliższym czasie - po przeanalizowaniu przez komisję propozycji poprawek zgłoszonych na obecnym posiedzeniu przez Prezydium Sejmu i przez posłów. Uważamy przy tym, że zgodnie z art. 37 ust. 1 obowiązującego, tymczasowego regulaminu Sejmu projekt uchwały regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej powinien być skierowany nie tylko do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, lecz także do Komisji Ustawodawczej. Pominięcie w tej akurat sprawie Komisji Ustawodawczej przy rozpatrywaniu projektu wydaje się szczególnie nieuzasadnione, ponieważ do zadań tej komisji należy m.in. współorganizowanie procesu ustawodawczego oraz czuwanie nad jego prawidłowością. Znaczna część regulaminu jest poświęcona szczegółowej regulacji procedury uchwalania ustaw i podejmowania uchwał, a więc udział tej komisji wydaje się nie tylko regulaminowo obowiązkowy, ale też ze wszech miar pożyteczny. Z naszym wnioskiem w tej sprawie pokrywa się propozycja Prezydium Sejmu przedstawiona przez pana marszałka Zycha.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#TeresaLiszcz">Przedstawiony nam projekt regulaminu jest z oczywistych względów dostosowany do obowiązującej Konstytucji RP z 1952 r. Oznacza to, że po uchwaleniu ustawy konstytucyjnej, tzw. małej konstytucji, najprawdopodobniej zajdzie potrzeba wprowadzenia istotnych zmian do tego projektu, chociażby dotyczących trybu powoływania naczelnych organów państwowych, a także procedury legislacyjnej. Mimo to sądzimy, że zawieszenie pracy nad regulaminem do czasu definitywnego zakończenia procesu uchwalania „małej konstytucji” jest nieuzasadnione, ponieważ potrwa to jeszcze co najmniej kilka miesięcy, a nowy regulamin Sejm powinien mieć właściwie od zaraz.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#TeresaLiszcz">Szanowni państwo, przedłożony nam projekt regulaminu nie wprowadza jakichś zasadniczych zmian w stosunku do obecnie obowiązującego regulaminu, lecz pewne korekty i uzupełnienia istotne dla sprawnego funkcjonowania Sejmu. Mój klub ocenia pozytywnie takie podejście do tego problemu, podobnie jak i czerpanie w procesie zmian przede wszystkim z naszej rodzimej tradycji parlamentarnej. W takich sprawach, jak funkcjonowanie naczelnych organów państwowych, zwłaszcza parlamentu, radykalne zmiany procedur są niepożądane, gdyż mogłoby się to odbić niekorzystnie na sprawności postępowania. Ważne jest utrwalenie się pewnych reguł postępowania i dobra ich znajomość przede wszystkim wśród posłów i pracowników Sejmu, a także wśród szerokiej opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Obecnie w imieniu swojego klubu ustosunkuję się do niektórych szczegółowych rozwiązań zaproponowanych w projekcie regulaminu oraz we wnioskach mniejszości. W sprawie trybu wyboru marszałka Sejmu opowiadamy się przeciwko wnioskowi mniejszości zawartemu w pkt. 1. Wniosek mniejszości przewiduje, iż w sytuacji gdy żaden z kandydatów nie uzyskał bezwzględnej większości głosów w pierwszym głosowaniu, w następnych głosowaniach wyboru dokonuje się zwykłą większością głosów. Uważamy, że prawidłowe pełnienie funkcji marszałka Sejmu wymaga wielkiego autorytetu i szerokiej akceptacji w samym Sejmie i poza nim. Wybór na to stanowisko bez wyraźnej akceptacji większości parlamentu, względną tylko większością, osłabiałby, naszym zdaniem, już na starcie pozycję marszałka jako organu reprezentującego Sejm i pełniącego faktycznie rolę arbitra w sprawach spornych między ugrupowaniami reprezentowanymi w Sejmie. Dlatego opowiadamy się zdecydowanie za odrzuceniem wniosku mniejszości w odniesieniu do marszałka Sejmu. Proponujemy natomiast rozważenie tego rozwiązania w odniesieniu do wicemarszałków. Stosowne propozycje na piśmie skierujemy do Sekretariatu Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#TeresaLiszcz">Klub Porozumienia Centrum opowiada się również przeciwko wnioskowi mniejszości zawartemu w pkt. 2, a przewidującemu regulaminowe, sztywne ograniczenie do trzech liczby wicemarszałków Sejmu. Uważamy, że Sejm każdej kadencji powinien mieć nieskrępowaną możliwość ustalenia takiej liczby wicemarszałków, jaką stosownie do potrzeb i aktualnej sytuacji uzna za właściwą, bez konieczności dokonywania w tym celu zmiany regulaminu, tym bardziej że wybór osób do pełnienia tych funkcji następuje zwykle na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu, a konieczność uprzedniej zmiany regulaminu w celu ustalenia innej liczby wicemarszałków - zwłaszcza w sytuacji gdy dla podejmowania uchwał przewidujemy w tym regulaminie dwa czytania - byłaby istotnym utrudnieniem dla Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-132.5" who="#TeresaLiszcz">Klub Porozumienia Centrum opowiada się za utrzymaniem dotychczasowych zasad wyboru lub powołania na stanowiska państwowe obsadzane przez Sejm, tj. jest za zachowaniem wymogu bezwzględnej większości głosów. Sprawa ta zostanie w najbliższym czasie prawdopodobnie na nowo uregulowana w ustawie konstytucyjnej, bo tam jest jej właściwe miejsce, a wtedy, jeżeli zaistnieje taka potrzeba, ureguluje się ją również na nowo, szczegółowo, w noweli do regulaminu. Do tego zaś czasu uważamy, że powinna być zachowana dotychczasowa zasada wyboru bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-132.6" who="#TeresaLiszcz">W sprawie sposobu wykonywania poselskiego prawa inicjatywy ustawodawczej mój klub opowiada się za przywróceniem prawa wnoszenia projektów ustaw komisjom sejmowym. Komisje, nawet jeżeli nie są zbyt liczne, stanowią nie przypadkowy zbiór osób, lecz grupę posłów zainteresowanych i zajmujących się określoną problematyką. Sprawia to, że projekty ustaw przygotowane przez komisje cechuje zazwyczaj dobry poziom merytoryczny. Aby zapobiec obserwowanej w praktyce, nadmiernej, naszym zdaniem, aktywności posłów w korzystaniu z prawa do inicjatywy ustawodawczej, owocującej bardzo wieloma projektami ustaw, w tym zmian ustaw, często odnoszących się tylko do pojedynczych artykułów, proponujemy zwiększenie liczby posłów, którzy mogą wnieść inicjatywę ustawodawczą, z obecnej liczby 15 do 46, co stanowi 1/10 ustawowego składu Sejmu. Z doświadczenia wiemy, że zdarza się, iż w stosunkowo krótkim czasie wpływa do laski marszałkowskiej kilka projektów dotyczących tej samej ustawy, a każdy z nich obejmuje jeden lub dwa przepisy. Jest to swoista inflacja ustawodawcza, która sprawia, naszym zdaniem, że - inaczej niż w dobrze funkcjonujących parlamentach - inicjatywa poselska przekracza rozmiary normalnie przyjmowane, jest jakąś konkurencją dla inicjatyw rządowych. Często są to projekty nie do końca przemyślane, zdarza się, że sprzeczne z obowiązującymi, innymi aktami normatywnymi, bez dostatecznego uzasadnienia. Wydaje się, że zwiększenie liczby osób, które są konieczne do wniesienia projektu, mogłoby ograniczyć tę nadmierną, naszym zdaniem, inicjatywę posłów w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-132.7" who="#TeresaLiszcz">Klub Porozumienia Centrum aprobuje nowy tryb uchwalania ustaw w trzech czytaniach, a podejmowania uchwał w dwóch czytaniach. Powinno to, naszym zdaniem, wpłynąć na poprawienie jakości uchwalanych przez nas aktów normatywnych. Z dotychczasowego doświadczenia wynika, że w czasie drugiego czytania często zgłaszane są poprawki w ostatniej chwili. Prowadzi to niejednokrotnie do uchwalania ustaw wewnętrznie niespójnych lub niezgodnych z innymi obowiązującymi aktami prawnymi.</u>
          <u xml:id="u-132.8" who="#TeresaLiszcz">Argument, że trzecie czytanie przedłuży postępowanie legislacyjne, naszym zdaniem, powinien ustąpić przed wymaganiami zdecydowanej poprawy jakości uchwalanych przez nas aktów normatywnych. Co zaś do przedłużania procedury - trzeba pamiętać, że w sytuacji gdy w czasie drugiego czytania nie zostały zgłoszone poprawki lub zostały zgłoszone bardzo nieliczne poprawki, jest możliwość niezwłocznego przystąpienia do trzeciego czytania na tym samym posiedzeniu. I to trzecie czytanie może się ograniczyć tylko do samego aktu głosowania.</u>
          <u xml:id="u-132.9" who="#TeresaLiszcz">Opowiadamy się jednocześnie za przywróceniem zasady, że pierwsze czytanie większości aktów powinno się odbywać na plenarnym posiedzeniu Sejmu. Pierwsze czytanie obejmuje przedstawienie założeń oraz zasadniczej treści projektowanego aktu prawnego i uzasadnienie projektu. Jest więc rzeczą ważną, aby ta prezentacja odbywała się w obecności możliwie największej liczby posłów oraz docierała do szerokiej opinii publicznej. Wielu posłów podnosiło te argumenty, wypowiadając się przeciw praktyce stosowanej ostatnio na podstawie obecnego regulaminu częstego kierowania projektów, także znaczących ustaw, do pierwszego czytania na posiedzeniach komisji.</u>
          <u xml:id="u-132.10" who="#TeresaLiszcz">Oznacza to, że opowiadamy się za przyjęciem wniosku mniejszości nr 14. Popieramy również wniosek mniejszości oznaczony numerem 17, w którym wnioskodawcy proponują utrzymanie dotychczasowej zasady, iż orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność z Konstytucją aktu ustawodawczego Prezydium Sejmu przed wniesieniem pod obrady plenarne Sejmu kieruje do zaopiniowania tylko do Komisji Ustawodawczej. Rozwiązanie to jest uzasadnione tym, że Sejm w obecnym stanie prawnym, w odniesieniu do orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego dotyczących niezgodności ustaw z Konstytucją, pełni rolę swoistego supersądu konstytucyjnego, a więc ocenia inkryminowany akt tylko w aspekcie prawnym, z punktu widzenia jego zgodności bądź niezgodności z Konstytucją, i w zależności od tej oceny uznaje orzeczenie za zasadne albo je oddala.</u>
          <u xml:id="u-132.11" who="#TeresaLiszcz">W związku z takim zakresem kompetencji Sejmu logiczne jest uzyskiwanie wstępnej opinii co do zasadności orzeczenia tylko tej komisji, która jest właściwa w sprawach prawnych. Włączenie do rozpatrywania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego innych komisji groziłoby skierowaniem całej debaty nad orzeczeniem na tory pozaprawne, co byłoby sprzeczne z istotą kontroli konstytucyjności ustaw.</u>
          <u xml:id="u-132.12" who="#TeresaLiszcz">W bardzo istotnej sprawie ustalania wyników głosowania, będącej przedmiotem art. 112 projektu, klub Porozumienia Centrum opowiada się przeciwko propozycji zawartej we wniosku mniejszości nr 21, aby przy ustalaniu większości głosów nie uwzględniać posłów wstrzymujących się od głosu. Przyjęcie tej propozycji oznaczałoby albo wydatne obniżenie wymagania większości bezwzględnej lub innej większości kwalifikowanej, ułatwiając znacznie dokonanie czynności, która takiej większości wymaga, np. powołanie lub odwołanie rządu, albo w innym przypadku, przy innej praktyce, prowadziłoby do znacznego ograniczenia możliwości wyboru sposobu zachowania się posłów, zmuszając ich w każdym głosowaniu do zdecydowanego, wyraźnego opowiedzenia się za albo przeciwko proponowanemu rozwiązaniu czy też osobie.</u>
          <u xml:id="u-132.13" who="#TeresaLiszcz">Tymczasem są sytuacje, zwłaszcza w sprawach wyborów politycznych, gdy poseł lub ugrupowanie polityczne nie opowiadając się zdecydowanie za, jednocześnie nie chce opowiadać się przeciw. Taka możliwość cieniowania stanowiska powinna być zachowana.</u>
          <u xml:id="u-132.14" who="#TeresaLiszcz">Pragnę jeszcze w imieniu klubu ustosunkować się do rozwiązania dotyczącego reasumpcji głosowania. Naszym zdaniem nie można unikać rozwiązania tego problemu, czy udawać, że go nie ma. Z doświadczenia wynika, że problem reasumpcji głosowania występuje, wystąpił już w tej kadencji również, i że wobec tego należy podjąć próbę jego sensownego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-132.15" who="#TeresaLiszcz">Rozwiązanie zaproponowane w art. 13 projektu nie jest, naszym zdaniem, satysfakcjonujące. Niewłaściwie jest określona sama przesłanka reasumpcji w słowach: „gdy wynik głosowania budzi wątpliwości”. Może to prowadzić do nadużywania tego przepisu w taki sposób, że jeżeli wynik głosowania nie satysfakcjonuje jakiejś grupy posłów, to może stać się to wystarczającą podstawą do kwestionowania samego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-132.16" who="#TeresaLiszcz">Wydaje się, że powodem powtórzenia głosowania powinien być uprawdopodobniony co najmniej zarzut, że przebieg głosowania był dotknięty istotną wadliwością. Bliższe naszemu stanowisku w tej sprawie jest określenie zaproponowane przez Prezydium Sejmu, podobnie jak bliska jest nam propozycja Prezydium Sejmu, ażeby wniosek w sprawie reasumpcji musiał być zgłoszony w tym samym punkcie porządku obrad, w którym miało miejsce głosowanie. Szczegółowe propozycje w tym zakresie przedłożymy panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-132.17" who="#TeresaLiszcz">Na zakończenie pragnę oświadczyć, że klub Porozumienia Centrum opowiada się za wprowadzeniem skutecznych instrumentów dyscyplinowania posłów. Rozwiązania zaproponowane w projekcie, naszym zdaniem, warunku skuteczności nie spełniają. Przyłączamy się do propozycji Prezydium Sejmu, aby ustalić kryteria usprawiedliwiania nieobecności. Chodzi o to, ażeby usprawiedliwienie nieobecności nie było czystą formalnością. Dlatego uważamy za właściwą propozycję Prezydium Sejmu, ażeby okolicznościami usprawiedliwiającymi nieobecność były wypadki losowe oraz wykonywanie innych zadań na zlecenie organów Sejmu lub co najmniej za aprobatą organów Sejmu. Słuszne wydaje się nam również połączenie nie usprawiedliwionych nieobecności posłów na posiedzeniach plenarnych Sejmu bądź na posiedzeniach komisji z wysokością diety.</u>
          <u xml:id="u-132.18" who="#TeresaLiszcz">Na koniec, reasumując, pragnę w imieniu klubu opowiedzieć się wyraźnie za uchwaleniem nowego regulaminu Sejmu po przekazaniu go do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej do ponownego rozpatrzenia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-132.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Stefan Szańkowski, Porozumienie Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Kulas, NSZZ „Solidarność”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#StefanSzańkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Opinia publiczna, a potwierdzają to prowadzone badania oraz nasze kontakty z wyborcami, źle wyraża się o pracy Sejmu. Spadają z dnia na dzień nasze notowania, tracimy autorytet. Krytycznie pisze prasa, negatywne opinie na temat organizacji pracy, swarów, kłótni, nieporozumień na tej sali, wypowiadane są przez ludzi nawet bardzo nam życzliwych, którym na sercu leży dobro Rzeczypospolitej i poszanowanie autorytetu władzy.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#StefanSzańkowski">Myślimy, że ten obraz wiąże się z brakiem doświadczenia wielu z nas, z walką polityczną, jaka toczy się tu, na tej sali, i w innych salach, gdzie pracują komisje, ale jest to także wynik chaotycznej, nie zawsze dobrze przygotowanej pracy organizacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#StefanSzańkowski">Już na pierwszym posiedzeniu stwierdziliśmy, że obowiązujący regulamin Sejmu nie przystaje do sytuacji i zawiera rozwiązania, które musimy zmienić. Przyjęliśmy go jako regulamin tymczasowy i podjęliśmy prace nad opracowaniem nowego prawa regulującego działalność naszej Izby.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#StefanSzańkowski">Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich przygotowała projekt, który mamy dziś przyjąć. Ośmiomiesięczne doświadczenia, zmieniająca się sytuacja polityczna, przeprowadzone konsultacje i dyskusje po zapoznaniu się z rezultatami pracy komisji pozwalają stwierdzić, że nie wszystkie przyjęte rozwiązania nas satysfakcjonują.</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#StefanSzańkowski">Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” chce zaproponować pewne korekty. Rozumiemy, że jest to drugie czytanie i wiele ze słusznych uwag zostało zgłoszonych przez moich przedmówców.</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#StefanSzańkowski">Popieramy propozycję zgłoszoną przez posła sprawozdawcę, by wszystkie wnioski zgłoszone w trakcie dzisiejszej debaty zostały ponownie rozpatrzone na posiedzeniu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej. Głosowanie wniosków i poprawek powinno odbyć się dopiero po zajęciu stanowiska przez Wysokie Komisje, które są najbardziej kompetentnymi organami do rozpatrzenia tej sprawy. Przedłuży to czas pracy nad regulaminem, ale uważamy, że regulamin jest aktem prawnym na tyle ważnym, iż nie możemy przyjmować pochopnie, ad hoc, żadnych zapisów. Uzasadniłem to na wstępie, mówili o tym moi przedmówcy, takie są też odczucia naszych wyborców.</u>
          <u xml:id="u-134.6" who="#StefanSzańkowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” stoi na stanowisku, by w regulaminie Sejmu uporządkować sprawy proceduralne tak, by obrady nasze przebiegały sprawnie, by były dobrze przygotowane i zorganizowane, by przyjmowanie porządku obrad (tak, jak to miało miejsce dzisiaj) nie trwało półtorej godziny, by na obserwatorach i naszych wyborcach nasze obrady nie sprawiały wrażenia chaosu i były godne powagi Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-134.7" who="#StefanSzańkowski">Szczególnie negatywnie odbierane jest to, gdy na tej sali bez przerwy toczymy spory dotyczące interpretacji zapisów regulaminowych, gdy zmieniamy procedury, tocząc debaty wokół wniosków formalnych, tracąc tyle cennego czasu, zamiast zająć się konkretną, merytoryczną pracą. Prowadzący obrady, postępując zgodnie z tymczasowym regulaminem Sejmu, nie są często w stanie zapanować nad sytuacją, zdyscyplinować posłów. Czy zaproponowane przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich rozwiązania pozwolą zmienić tę sytuację? Wydaje nam się, że nie do końca. Konieczne jest przyjęcie pewnych rozwiązań funkcjonalnych, sprawdzonych również w innych parlamentach.</u>
          <u xml:id="u-134.8" who="#StefanSzańkowski">Zdaniem posłów z Klubu Parlamentarnego „Porozumienie Ludowe” szczególnie interesujące i warte przeniesienia, po dostosowaniu do współczesnej sytuacji, są rozwiązania zastosowane w regulaminie naszego parlamentu z okresu międzywojennego, okresu II Rzeczypospolitej. Popieramy wnioski zgłoszone przez Prezydium Sejmu i osobiście przez pana marszałka Wiesława Chrzanowskiego, które zmierzają do usprawnienia pracy organów Sejmu i przebiegu obrad Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-134.9" who="#StefanSzańkowski">Jeżeli chodzi o propozycje szczegółowe, Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” przyjmuje następujące stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-134.10" who="#StefanSzańkowski">Po pierwsze, jesteśmy za usprawnieniem pracy Prezydium Sejmu, Konwentu Seniorów i przebiegu obrad Wysokiej Izby. W Konwencie Seniorów powinni zasiadać przedstawiciele klubów, które mają taką liczbę posłów, że mogą wystąpić z inicjatywą ustawodawczą. Klub może tworzyć co najmniej trzech posłów. Jest to skutek obecnej sytuacji politycznej i takiej, a nie innej ordynacji wyborczej. Małe kluby mogą na zasadzie wzajemnych porozumień ustalać wspólną reprezentację w Konwencie Seniorów. Popieramy zatem przedłożone przez komisję zapisy zaproponowane w art. 9.</u>
          <u xml:id="u-134.11" who="#StefanSzańkowski">Po drugie, w art. 19 ust. 1 proponuje się utworzenie kilku nowych, stałych komisji sejmowych. Posłowie Klubu Parlamentarnego „Porozumienie Ludowe” uważają, że nie jest celowe w obecnej sytuacji dzielenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i powoływanie nowych komisji: Komisji Budżetu i Finansów, Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Infrastruktury Gospodarczej. Uważamy, że można usprawnić pracę komisji bez takiego podziału. Funkcjonuje ona od 7 miesięcy i ma doświadczenia, które pozwalają wyciągnąć wnioski dające zastosować się już teraz. Uważamy, że są to propozycje lepsze, nie burzące organizacji naszej pracy w związku ze specjalizacją i parytetem klubowym, jeżeli chodzi o udział w pracach komisji, niż tworzenie od nowa całej struktury. Celowe wydaje się utworzenie stałej Komisji Zarządu Majątkiem Państwowym i Prywatyzacji oraz Komisji do Spraw Układu Europejskiego.</u>
          <u xml:id="u-134.12" who="#StefanSzańkowski">Po trzecie, powoływanie komisji kontroli wynika z obowiązującego dotychczas zapisu w Konstytucji, która określa i w jakiś sposób narzuca jej uprawnienia. Uważamy, że komisje kontroli należy powoływać jako komisje nadzwyczajne o zakresie uprawnień i zadań określanych uchwałą Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-134.13" who="#StefanSzańkowski">Po czwarte, szczególnie ważnym problemem jest sprawa zdyscyplinowania posłów, zarówno jeśli chodzi o udział w obradach plenarnych, obecność na posiedzeniach komisji, jak i inne obowiązki wynikające z ustawy z dnia 31 lipca 1985 r. Wiąże się to z organizacją pracy, za którą odpowiada przede wszystkim Prezydium Sejmu oraz prezydia poszczególnych komisji. Z naszych doświadczeń wynika, że działania te często nie były skoordynowane. Nieobecność na posiedzeniach komisji po wielekroć wynikała z tego, że w tym samym czasie odbywały się prace kilku komisji lub podkomisji, których członkami byli często ci sami posłowie. Fizyczną niemożliwością byłoby uczestniczenie tej samej osoby w posiedzeniach dwóch komisji, chyba że byłoby to uczestnictwo polegające na podpisaniu listy obecności po to, by uniknąć potrącenia z diety poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-134.14" who="#StefanSzańkowski">Naszym zdaniem działania dyscyplinujące posłów nie powinny prowadzić do sytuacji anormalnej, powodującej wyłączenie posłów z pracy w komisjach, ograniczenie ich udziału do prac tylko w jednej komisji. Jesteśmy zatem ostrożni co do przyjęcia proponowanego zapisu w regulaminie w art. 8 ust. 6. Sprawa dyscypliny jest sprawą wewnętrzną Sejmu, Prezydium Sejmu i Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Proponowane kary powinny spełniać swoją rolę tak, by nie wywołały reakcji wypaczających ideę ich zastosowania. Stanowisko to prezentowaliśmy już na forum komisji. Zostało ono wyrażone przez posła Stefana Króla. Nadal je podtrzymujemy.</u>
          <u xml:id="u-134.15" who="#StefanSzańkowski">Po piąte, w rozwiązaniach dotyczących uprawnień marszałka Sejmu, zdyscyplinowania posłów, usprawnienia przebiegu obrad komisji i obrad plenarnych Sejmu popieramy na ogół stanowisko Prezydium Sejmu wyrażone w dzisiejszym wystąpieniu marszałka Józefa Zycha.</u>
          <u xml:id="u-134.16" who="#StefanSzańkowski">Po szóste, istotną sprawą jest sposób ustalania porządku obrad plenarnych. Mówiłem już o tym na wstępie. Proponujemy, by w art. 99 ust. 3 dokonać zapisu: „Wnioski w sprawie proponowanego porządku dziennego zgłasza się Prezydium Sejmu w formie pisemnej nie później niż na 24 godziny przed rozpoczęciem posiedzenia”. Zlikwiduje to sytuację burzenia porządku obrad i prowadzenia kampanii wyborczej na początku każdego posiedzenia plenarnego.</u>
          <u xml:id="u-134.17" who="#StefanSzańkowski">Szczegółowych uwag mamy więcej. Wiele z nich zostało już zgłoszonych przez moich przedmówców; by nie powtarzać, zgłoszę je na piśmie do pana przewodniczącego Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-134.18" who="#StefanSzańkowski">Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” z uznaniem odnosi się do wyników pracy komisji. Po wprowadzeniu drobnych zmian powinny one dać rezultat satysfakcjonujący nas wszystkich i zmieniający obraz funkcjonowania naszego Sejmu. Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” będzie głosował za przyjęciem takiego regulaminu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-134.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Jan Kulas, NSZZ „Solidarność”. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Kowalczyk, Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#JanKulas">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Uchwalenie nowego regulaminu Sejmu staje się pilną koniecznością. Dotychczasowy sposób funkcjonowania parlamentu spotyka się z szeroką krytyką opinii publicznej, wywołuje również niezadowolenie wśród wielu posłów. Mamy nadzieję, że uda się istotnie ograniczyć wiele słabości i mankamentów w pracy Sejmu, usprawnić obrady, zwiększyć efektywność i skuteczność ustawodawczą oraz kontrolną, jak również zdyscyplinować wykonywanie obowiązków przez posłów.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#JanKulas">Przy rozpatrywaniu nowego regulaminu należałoby wziąć pod uwagę ośmiomiesięczne doświadczenie obecnego Sejmu oraz uwzględnić reakcję opinii publicznej. Nie ulega wątpliwości, iż w mechanizmach i regułach funkcjonowania Wysokiej Izby trzeba dokonać zasadniczych zmian. Coraz głośniej i coraz bardziej stanowczo domagają się tego od nas wyborcy, co dla posłów „Solidarności” ma istotne znaczenie, szanujemy bowiem opinie i żądania naszych wyborców. Fakty są bardzo wymowne. Z sondażu CBOS z 15 i 17 czerwca br. wynika, że wśród głównych organów władzy państwowej najczęściej, bo aż w 71%, krytycznie oceniany był Sejm. Blisko 60% badanych Polaków twierdzi, że ten Sejm nie jest w stanie wyłonić stabilnego i skutecznego rządu, a więc wykonać swojego najważniejszego obowiązku wobec społeczeństwa. W konsekwencji blisko połowa obywateli w badaniach sopockiej pracowni badań społecznych, dokonanych w dniach 20–21 czerwca 1992 br., stwierdziła, że powinny być rozpisane nowe wybory do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#JanKulas">Podkreślamy, i to bardzo stanowczo, że wydajność ustawodawcza Sejmu tej kadencji jest wyższa niż Sejmu X kadencji. Trzeba dokonać nadzwyczajnych wysiłków, nie można ograniczyć się do uchwalenia lepszego regulaminu, aby odbudować wiarę w zdolności Sejmu obecnej kadencji. Z uznaniem trzeba podkreślić, iż możliwości parlamentu są duże, chociaż, niestety, nie wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#JanKulas">A oto kilka ważniejszych danych statystycznych: W wieku największej aktywności publicznej, tj. od 20 do 49 roku życia, jest ponad 76% ogółu posłów. 77% parlamentarzystów posiada wyższe wykształcenie. To też dobrze, iż 125 posłów ma doświadczenie parlamentarne z poprzednich kadencji. To także bardzo dobrze, że większość, bo aż 72% posłów, wnosi to „nowe” - energię, większe uczulenie na potrzeby społeczne i silną wolę działania dla dobra publicznego.</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#JanKulas">Przygotowanie obecnego regulaminu kosztowało Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich wiele czasu i pracy. Praktycznie w ciągu 4 miesięcy żmudnych narad i analiz wypracowano kompromisowy i spójny projekt. Jeśli chodzi o strukturę, nowy regulamin składa się z 5 działów, kilkunastu rozdziałów i łącznie ze 132 artykułów oraz załącznika: „Przedmiotowy zakres działania komisji sejmowych”.</u>
          <u xml:id="u-136.5" who="#JanKulas">Do przedłożonego projektu uchwały zgłoszono dużo, bo aż 26, wniosków mniejszości. Część z nich zasługuje na uwagę Wysokiej Izby i poparcie w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-136.6" who="#JanKulas">Klub Parlamentarny NSZZ „Solidarność” wnosi o uchwalenie poniższych 7 wniosków mniejszości:</u>
          <u xml:id="u-136.7" who="#JanKulas">Wniosku nr 1 do art. 3 ust. 3 dotyczącego wyboru marszałka Sejmu: „3. Jeżeli w pierwszym głosowaniu żaden z kandydatów nie uzyskał bezwzględnej większości głosów, wybór następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów”.</u>
          <u xml:id="u-136.8" who="#JanKulas">Wniosku nr 3 do art. 5 dotyczącego utrzymania obecnej liczby sekretarzy - 14. Nie ma racjonalnych powodów, aby tę liczbę zwiększyć i przeprowadzać dodatkowe wybory.</u>
          <u xml:id="u-136.9" who="#JanKulas">Popieramy również wniosek nr 4 do art. 8 ust. 6 dotyczący sankcji finansowych stosowanych wobec posłów nie wykonujących swoich podstawowych obowiązków, tj. potrącania 10% diety poselskiej za każdą nie usprawiedliwioną nieobecność na posiedzeniach Sejmu, a 5% diety poselskiej za każdą nie usprawiedliwioną nieobecność na posiedzeniach komisji sejmowych. Tam, gdzie zawodziły dotychczas apele i prośby, kary materialne, i to, podkreślmy, konsekwentnie egzekwowane, powinny przywrócić tak często naruszaną dyscyplinę parlamentarną. W interesie nas wszystkich leży rozwiązanie problemu kworum, tak kompromitującego Sejm w opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-136.10" who="#JanKulas">Wniosek nr 5 do art. 9, w którym określa się warunki tworzenia klubów parlamentarnych. Generalnie słuszne jest opowiadanie się za stymulowaniem procesów integracyjnych w Sejmie. Jednakże nie znajduje uzasadnienia zapis, aby klub poselski tworzyło co najmniej 15 posłów. Faktycznie spowodowałoby to duże komplikacje organizacyjne i polityczne, a tylko nieznacznie zmieniłoby strukturę organizacyjną Wysokiej Izby. Z wyliczeń wynika bowiem, iż problem tzw. małych klubów parlamentarnych, liczących do 15 posłów, dotyczy nie więcej niż 17–20% ogółu posłów.</u>
          <u xml:id="u-136.11" who="#JanKulas">Wniosek nr 11 do art. 28 ust. 2, w którym przyznaje się prawo inicjatywy ustawodawczej także komisjom sejmowym, będącym przecież organami Sejmu i skupiającym z reguły powyżej 15 posłów.</u>
          <u xml:id="u-136.12" who="#JanKulas">Wniosek nr 13 do art. 33 ust. 1 - chodzi o utrzymanie dotychczasowego trybu polegającego na rozpatrywaniu ustaw w dwóch czytaniach, a uchwał w jednym czytaniu. Przyjęcie wniosku komisji, w którym proponuje się rozpatrywanie projektów ustaw w trzech czytaniach, a uchwał w dwóch czytaniach, sprawi, że wydłuży się działalność ustawodawcza Sejmu. Nie respektuje się jakby w tym wypadku kompetencji Senatu.</u>
          <u xml:id="u-136.13" who="#JanKulas">Wniosek nr 15 do art. 40 ust. 3, w którym mówi się, że: „Za wniosek mniejszości uważa się wniosek zgłoszony przez co najmniej dwóch posłów”. Komisja dopuszcza nieograniczone zgłaszanie wniosków mniejszości przez pojedyncze osoby. W skrajnych wypadkach może to wywoływać obstrukcję w pracy Sejmu i komisji sejmowych, dlatego konieczne są obostrzenia, jeżeli chodzi o inicjatywę w sprawie wniosków mniejszości. Zgłaszać je mogłoby co najmniej 2–3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-136.14" who="#JanKulas">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Postulujemy odrzucić pozostałe wnioski mniejszości. Do dwóch z nich chcemy odnieść się z niezwykłą uwagą.</u>
          <u xml:id="u-136.15" who="#JanKulas">Stanowczo sprzeciwiamy się wnioskowi nr 7 do art. 19 ust. 1. Propozycja połączenia kilku sejmowych komisji problemowych jest sztuczna i ryzykowna. Faktycznie też eliminuje się lub degraduje bardzo ważną komisję, o której niedawno tak wiele tu mówiono - Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej. Jesteśmy więc za utrzymaniem dotychczasowej struktury komisji sejmowych, z tym, że potrzeba powołania Komisji do Spraw Układu Europejskiego jest oczywista.</u>
          <u xml:id="u-136.16" who="#JanKulas">We wniosku nr 16 do art. 51 proponuje się zbyt skomplikowany tryb rozpatrywania przez Sejm ustaw i propozycji zmian wniesionych przez Senat. Przekonywająco i jednoznacznie sformułowany jest wniosek komisji: „Jeżeli Sejm nie odrzuci propozycji Senatu większością dwóch trzecich głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, to wówczas uważa się je za przyjęte”.</u>
          <u xml:id="u-136.17" who="#JanKulas">Z konieczności ograniczamy się do kilku spostrzeżeń co do integralnego projektu nowego regulaminu. W art. 8 ust. 1 należy zapisać, że uczestnictwo w głosowaniach jest jednym z elementarnych obowiązków posła. Jak wiadomo, miały już miejsce przypadki bojkotowania lub ostentacyjnego uchylania się od głosowania, może to mieć fatalne skutki dla przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-136.18" who="#JanKulas">Spodziewane rezultaty przyniesie ujawnianie informacji o nie usprawiedliwionych absencjach posłów na posiedzeniach plenarnych lub komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-136.19" who="#JanKulas">Dobrze się stało, iż wyraźnie określono i powiększono kompetencje marszałka Sejmu, w tym te związane z zarządzeniami porządkowymi. Wyrażamy nadzieję, że marszałek i jego zastępcy bardziej energicznie i zdecydowanie czuwać będą nad porządkiem i tokiem obrad sejmowych. Posłowie, którzy nie wykonują swoich ustawowych obowiązków lub zachowują się niegodnie, muszą się liczyć z następującymi sankcjami regulaminowymi:</u>
          <u xml:id="u-136.20" who="#JanKulas">1) zwrócenie uwagi,</u>
          <u xml:id="u-136.21" who="#JanKulas">2) udzielenie upomnienia,</u>
          <u xml:id="u-136.22" who="#JanKulas">3) udzielenie nagany.</u>
          <u xml:id="u-136.23" who="#JanKulas">Posłom, którzy w swych wystąpieniach odbiegają od przedmiotu obrad, po dwukrotnym przywołaniu, aby przeszli do rzeczy, marszałek może odebrać głos. Pragmatycznym rozwiązaniem byłoby wyposażenie marszałka w techniczną możliwość wyłączenia mikrofonu niezdyscyplinowanym mówcom. Analogicznie posłowie zakłócający porządek obrad po dwukrotnym, bezskutecznym przywołaniu do porządku mogą zostać wykluczeni z posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-136.24" who="#JanKulas">Marszałek Sejmu może zarządzić skreślenie ze sprawozdania stenograficznego zwrotów ubliżających powadze Sejmu lub sprzecznych ze ślubowaniem poselskim.</u>
          <u xml:id="u-136.25" who="#JanKulas">Być może marszałek powinien częściej przypominać posłom, że wszyscy ślubowali: „(...) rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec narodu”.</u>
          <u xml:id="u-136.26" who="#JanKulas">Sejm powinien rozstrzygnąć, czy jest zasadne ograniczenie dotychczasowych uprawnień poselskich, jeżeli chodzi o uczestniczenie w posiedzeniach stałej przecież Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej posłów nie będących członkami tej komisji. Można przypuszczać, że analogicznie posiedzenia komisji nadzwyczajnych będą zamknięte dla ogółu posłów.</u>
          <u xml:id="u-136.27" who="#JanKulas">Za to usprawnieniu pracy komisji sejmowych sprzyjać będzie podejmowanie uchwał większością głosów w obecności co najmniej 1/3 liczby ich członków.</u>
          <u xml:id="u-136.28" who="#JanKulas">Wiele wskazuje na to, iż skończą się kłopoty z przyjmowaniem porządku obrad poszczególnych posiedzeń. Odtąd wnioski dotyczące zmiany proponowanego porządku dziennego będą zgłaszane na piśmie do Prezydium Sejmu, nie później niż na 12 godzin przed rozpoczęciem posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-136.29" who="#JanKulas">W art. 107 ust. 1 zbyt ostrożnie proponuje się ustalanie dla konkretnej debaty limitów czasowych przyznanych poszczególnym klubom poselskim. Dotychczasowa praktyka wskazuje raczej na potrzebę zrezygnowania z otwartych, wielogodzinnych dyskusji poselskich. To gadulstwo nie służy dobrej opinii Sejmu i nie ma istotnego wpływu na końcowe wyniki głosowań. Usystematyzowanie kategorii wniosków formalnych spowoduje ograniczenie nadużywania tej praktyki. Jest za to obawa, że dopuszczenie poza porządkiem dziennym formalnej praktyki „sprostowania błędnie zrozumianego lub nieściśle przytoczonego stwierdzenia mówcy” może przekształcić się w nadużywaną praktykę ad vocem.</u>
          <u xml:id="u-136.30" who="#JanKulas">Godne uwagi jest przywrócenie oświadczeniu poselskiemu pierwotnego charakteru oświadczenia osobistego, które nie może zawierać merytorycznych treści zastrzeżonych dla interpelacji lub zapytania poselskiego. Fakt, że o przeprowadzeniu głosowania imiennego decyduje Sejm większością głosów na wniosek marszałka lub pisemny wniosek grupy 30 posłów, utrudni nadużywanie tej zasady. Dopuszczenie w szczególnych okolicznościach do reasumpcji głosowania wydaje się być - z perspektywy dotychczasowej praktyki - uzasadnione. Utrzymanie obecnej formuły składania interpelacji i zapytań poselskich nie daje gwarancji ich właściwej i terminowej realizacji. Rzecz również w tym, aby stanowisko zajęte przez ministra w interpelacji lub zapytaniu było obowiązującym wyrazem stanowiska rządu w danej sprawie, która z natury interpelacji bądź zapytania poselskiego jest zawsze sprawą ogólną.</u>
          <u xml:id="u-136.31" who="#JanKulas">Przepraszam, czy ja panom posłom z lewej strony przeszkadzam?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, najmocniej...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#JanKulas">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Czas na wnioski końcowe. Członkowie Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność” aktywnie uczestniczyli w przygotowaniu projektu nowego regulaminu. Zdecydowana większość przyjętych zapisów i rozwiązań rokuje nadzieje na istotne uzdrowienie działalności Sejmu RP I kadencji. Konieczny będzie okresowy przegląd skuteczności regulaminu i konieczne będzie dokonywanie niezbędnych nowelizacji. Za równie ważne uważamy: poprawę obyczajów poselskich, podnoszenie poziomu tolerancji i kultury politycznej, zaniechanie fatalnych praktyk, np. jałowych sesji nocnych, przestrzeganie zasad racjonalnej i efektywnej pragmatyki parlamentarnej. Konsekwentnie należy rozpocząć proces nowelizacji ustawy o prawach i obowiązkach posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#JanKulas">Prezydium Sejmu powinno zatroszczyć się o lepszy i bardziej zrozumiały sposób relacjonowania przebiegu posiedzeń komisji i obrad plenarnych w środkach masowego przekazu, przede wszystkim w telewizji. Warto zainwestować i znacznie powiększyć zakres praktyk naszych posłów w parlamentach zachodnioeuropejskich i w Stanach Zjednoczonych. Przewidywane zainstalowanie nowoczesnej aparatury do głosowania ustanowi powszechnie postulowaną imienną i publiczną odpowiedzialność posłów za wszystkie głosowania. Zapewne zniknie żałosny problem braku kworum. Należy stwarzać materialne i organizacyjne warunki do profesjonalizacji pracy parlamentarzystów. Liczącym się sukcesem jest fakt, że ponad 60% członków Sejmu stanowią posłowie zawodowi.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#JanKulas">Klub Parlamentarny NSZZ „Solidarność” będzie głosował za uchwałą regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, będzie apelował o podjęcie omawianych tutaj dodatkowych inicjatyw legislacyjnych i przedsięwzięć organizacyjno-finansowych. Parlamentarzyści „Solidarności” są przekonani, że jest możliwe dokonanie głębokiej, wewnętrznej reformy funkcjonowania Sejmu. Odbudowanie prestiżu Wysokiej Izby wymaga od nas wszystkich rzetelnej i dobrze zorganizowanej pracy. W dziele naprawy Sejmu upatrujemy fundamentalny problem — przywrócenie zaufania społecznego do parlamentu jako głównej, najwyższej instytucji demokratycznego państwa.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Tadeusz Kowalczyk, Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie. Następnym mówcą będzie pan poseł Janusz Choiński, Ruch dla Rzeczypospolitej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego wysoko ocenia pracę Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i popiera większość tekstu uchwały regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przedłożonego przez komisję. Szczególnie popieramy te zapisy regulaminu, które usprawniają pracę Sejmu i dyscyplinują obecność posłów na posiedzeniach plenarnych Sejmu i komisji sejmowych. Stąd popieramy wniosek mniejszości nr 4 odnoszący się do art. 8 ust. 6 w brzmieniu: „W stosunku do posłów, którzy bez uzasadnionej przyczyny nie uczestniczą w posiedzeniach Sejmu i komisji sejmowych potrąca się 10% diety poselskiej za każdą nie usprawiedliwioną nieobecność na posiedzeniu Sejmu, a na posiedzeniu komisji sejmowych 5% diety poselskiej”.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">Odnośnie do art. 9 popieramy wniosek mniejszości nr 6. Jesteśmy za tym, aby klub mogło utworzyć co najmniej 3 posłów. Ograniczenie praw poselskich za pomocą arytmetyki jest nam obce. W tym miejscu przypominamy, że regulamin Sejmu, nad którym debatujemy, ma służyć przede wszystkim temu Sejmowi, który ma przed sobą ponad 3 lata istnienia, mając oczywiście na uwadze także prace przyszłego Sejmu. Przyjęcie art. 9 w brzmieniu proponowanym przez komisję pozbawi ponad szóstą część posłów obecnej kadencji reprezentacji w Konwencie Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">Klub Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego popiera także wniosek mniejszości nr 7, zmierzający do powołania 4 komisji sejmowych, zajmujących się problematyką gospodarczą w miejsce dotychczasowych 6 komisji gospodarczych. Nowe 4 komisje gospodarcze:</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">1) Budżetu i Finansów,</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">2) Gospodarki Narodowej,</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">3) Infrastruktury Gospodarczej,</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">4) Zarządu Majątkiem Państwowym i Prywatyzacji, bardziej odpowiadają obecnej rzeczywistości gospodarczej Polski i wychodzą naprzeciw przemianom zachodzącym w gospodarce kraju.</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">Jesteśmy także za wnioskiem mniejszości nr 23 dotyczącym art. 126 ust. 2 w brzmieniu: „Szefa Kancelarii Sejmu powołuje i odwołuje marszałek Sejmu po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich”.</u>
          <u xml:id="u-140.8" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">Będziemy głosować przeciw wnioskowi mniejszości nr 20, dotyczącemu art. 106, który zabrania posłom zabierającym głos w dyskusji korzystania z tekstu pisanego. Przyjęcie tego wniosku uprzywilejowałoby tych posłów, którzy z racji swego wykształcenia lub wykonywanego zawodu na co dzień posługują się mową jako narzędziem pracy, np. prawników, a szczególnie adwokatów, aktorów, nauczycieli i innych. Posłami są przedstawiciele różnych grup społecznych i zawodowych. Jesteśmy za jednakowymi prawami i obowiązkami posłów, a nie za pewnym uprzywilejowaniem tylko niektórych.</u>
          <u xml:id="u-140.9" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego będzie głosował za uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej - regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-140.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Janusz Choiński, Ruch dla Rzeczypospolitej. Następnym mówcą będzie pani poseł Anna Knysok, Partia Chrześcijańskich Demokratów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#JanuszChoiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uchwałą z dnia 17 lipca 1986 r. przyjęto regulamin Sejmu RP, który obowiązuje do dnia dzisiejszego. Czytamy w nim, że przedmiotem posiedzeń Sejmu jest między innymi wybór Rady Państwa, wybór przewodniczącego Komitetu Obrony Kraju. Mowa jest o dwóch tylko sesjach zwyczajnych, jesiennej i wiosennej. W tekście nadal obowiązującego regulaminu występuje Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego. Wszystkie te instytucje odeszły - mam nadzieję - w nieuchronną przeszłość. Na polskiej scenie politycznej pojawiły się nowe instytucje, na przykład Senat, prezydent. Zachodzi potrzeba uregulowania tak przyziemnych spraw, jak wprowadzenie sankcji za nieobecność posłów na posiedzeniach plenarnych i posiedzeniach komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#JanuszChoiński">Panie i Panowie Posłowie! Nowy, rozpatrywany dopiero teraz regulamin Sejmu powinien pojawić się już kilka miesięcy wcześniej. Mój klub, Klub Parlamentarny „Ruch dla Rzeczypospolitej”, nie ma swojego przedstawiciela w Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, która opracowała przedmiotowy projekt. Dlatego pozwolicie państwo, że moje wystąpienie odniesie się do konkretnych zapisów zawartych w projekcie.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#JanuszChoiński">Popieramy zapis z projektu regulaminu, by Sejm w drodze uchwały ustalał liczbę wicemarszałków, i sprzeciwiamy się wnioskom mniejszości, by już teraz - na zawsze - ustalić ich liczbę.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#JanuszChoiński">Z radością witamy zapis zawarty w art. 8 ust. 6 regulaminu, według którego sankcje za nie usprawiedliwioną nieobecność posłów są obligatoryjne.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#JanuszChoiński">Klub Parlamentarny „Ruch dla Rzeczypospolitej” stanowczo sprzeciwia się zapisom zawartym w art. 9 projektu, według których klub parlamentarny tworzy co najmniej 15 posłów — dotychczasowym klubom, które liczą mniej niż 15 posłów, przypadnie status koła. Póki co nowa ordynacja, definitywnie likwidująca w przyszłości małe kluby, nie została jeszcze uchwalona i przez jakiś czas nie będzie miała zastosowania. Skoro małe kluby, liczące do 15 posłów, istnieją i pewnie istnieć będą do końca tej kadencji — a są one stabilnym elementem tej Izby — nie deprecjonujmy ich istnienia.</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#JanuszChoiński">Art. 17 ust. 2 mówi, że „Konwent Seniorów zwołuje marszałek Sejmu z własnej inicjatywy, z inicjatywy Prezydium Sejmu lub na wniosek grupy co najmniej 15 posłów”. Składam wniosek o przywrócenie zapisu z dotychczasowego regulaminu, według którego Konwent Seniorów zwołuje się na żądanie co najmniej jednego z klubów.</u>
          <u xml:id="u-142.6" who="#JanuszChoiński">Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich proponuje, by poselski projekt ustawy miała prawo przedstawić tylko i wyłącznie grupa co najmniej 15 posłów. Uważamy, że prawo takie powinna posiadać również komisja sejmowa, łącząca merytorycznie członków różnych ugrupowań politycznych. Dzięki temu już w tej fazie projekt zyskiwałby akceptację i poparcie wielu sił politycznych. W razie nieprzyjęcia wniosku mniejszości do laski marszałkowskiej będą trafiać wyłącznie projekty poszczególnych partii, bo autorom projektów ustaw łatwiej będzie zebrać podpisy wśród swoich kolegów klubowych.</u>
          <u xml:id="u-142.7" who="#JanuszChoiński">Panie i Panowie Posłowie! Miejmy na względzie nie tylko podziały pionowe, partyjne. Popierajmy, gdzie się da, porozumienia poziome, merytoryczne. Dlatego jesteśmy za przyznaniem komisji sejmowej prawa do inicjatywy ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-142.8" who="#JanuszChoiński">Wnoszę zatem, by art. 17 ust. 2 otrzymał brzmienie: „Konwent Seniorów zwołuje marszałek Sejmu z własnej inicjatywy, z inicjatywy Prezydium Sejmu, na żądanie co najmniej jednego z klubów lub na wniosek grupy co najmniej 15 posłów”.</u>
          <u xml:id="u-142.9" who="#JanuszChoiński">Istotna zmiana zawarta jest w art. 33 projektu, według którego rozpatrywanie projektów ustaw odbywa się w trzech czytaniach, a uchwał w dwóch. Jest to wydłużenie procedury legislacyjnej w stosunku do dotychczasowych zasad, zgodnie z którymi ustawa ma dwa, a uchwała jedno czytanie. Tak właśnie brzmi wniosek mniejszości i klub „Ruch dla Rzeczypospolitej” będzie go popierał, aczkolwiek po sugestywnym udowodnieniu przez posła sprawozdawcę, że proponowany system będzie sprawny, może zmienimy nasze zdanie.</u>
          <u xml:id="u-142.10" who="#JanuszChoiński">Stanowczo sprzeciwiamy się innemu wnioskowi mniejszości - do art. 40 ust. 3 - według którego wniosek mniejszości musi zgłosić nie jeden, ale dwóch posłów. W sytuacji gdy połowa klubów ma tylko po jednym przedstawicielu w komisji sejmowej, tak sformułowany wniosek dyskryminuje małe i średnie kluby parlamentarne. Zresztą dla dużych klubów, posiadających po 2 przedstawicieli w komisji, zapis wniosku mniejszości stanowi pewne utrudnienie, zważywszy na powszechną nieobecność posłów na posiedzeniach komisji.</u>
          <u xml:id="u-142.11" who="#JanuszChoiński">Dobre rozwiązanie kłopotów proceduralnych na linii Sejm-Senat stanowi zapis zawarty w art. 51 - jeśli Sejm nie odrzuci propozycji Senatu większością 2/3 głosów, to propozycja Senatu zostaje przyjęta. Mój klub będzie tu głosował przeciw wnioskowi mniejszości, przyjęcie którego podtrzymuje groźbę wystąpienia tzw. pata legislacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-142.12" who="#JanuszChoiński">Za kuriozalną uważam procedurę zawartą w art. 101 projektu. Jeżeli poseł zakłóca porządek obrad, to zostaje przywołany „do porządku”. To było zakłócenie lekkie, bo w sytuacji tzw. „ciężkiego naruszenia porządku obrad” stosuje się już przywołanie „do porządku z zapisaniem do protokołu”. Dalej idącą sankcją jest wykluczenie posła z posiedzenia Sejmu. Wtedy poseł „jest obowiązany natychmiast opuścić salę posiedzeń”. A jak tego nie uczyni? Projektodawcy są eleganccy — niesubordynowany poseł pozostaje sam, a „marszałek Sejmu zarządza przerwę w obradach”. Mam nadzieję, że ten przepis regulaminu pozostanie przepisem martwym i nigdy nie znajdzie zastosowania.</u>
          <u xml:id="u-142.13" who="#JanuszChoiński">Moim zdaniem nierealny jest wniosek mniejszości do art. 106: „Poseł zabierający głos w dyskusji nie może odczytywać przemówień”. Zapis taki wprowadzałby konieczność stosowania subiektywnej oceny każdego mówcy, rodząc tym samym niepotrzebne konflikty. Poza tym jątrzące przemówienia niektórych posłów zawierają tyle mocnych słów, że z punktu widzenia wynikających z tego konsekwencji lepiej będzie, jeśli posłowie, którzy już muszą zabrać głos, zastanowią się, napiszą, a potem dopiero odczytają.</u>
          <u xml:id="u-142.14" who="#JanuszChoiński">Panie i Panowie Posłowie! Ostatnia kwestia. W imieniu klubu „Ruch dla Rzeczypospolitej” składam formalny wniosek, by w art. 109 ust. 1 skreślić ostatnie zdanie, które brzmi: „Oświadczenie poselskie może być wygłaszane jedynie na zakończenie każdego dnia obrad”, i by w następujący sposób zmienić treść ust. 2 tego artykułu: „Oświadczenia poselskie nie mogą trwać dłużej niż 5 minut” (w projekcie jest mowa o 2 minutach). Uzasadnienie na przykładzie poselskiej wypowiedzi — cytuję za „Trybuną” sprzed 2 dni. Otóż minister Rokita powiedział: „Środowiska skupione wokół Jana Olszewskiego należy politycznie izolować. Ich działalność bowiem, sprowadzająca się ostatnio do kłamstw, oszczerstw i szantażu, staje się coraz częściej czynnikiem szkodzącym interesom państwa polskiego. Grupy Olszewskiego działają już na granicy prawa. Jeżeli ją przekroczą, państwo ze swoją siłą powinno im się przeciwstawić”.</u>
          <u xml:id="u-142.15" who="#JanuszChoiński">Uważam, że regulamin powinien zapewniać możliwość niezwłocznego ustosunkowania się do takich skrajnie nieodpowiedzialnych i zawierających groźby, obraźliwych wypowiedzi wysokich funkcjonariuszy państwa.</u>
          <u xml:id="u-142.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani poseł Anna Knysok, Partia Chrześcijańskich Demokratów. Następnym mówcą będzie pan poseł Józef Hermanowicz, Chrześcijańska Demokracja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#AnnaKnysok">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Klub Parlamentarny Partii Chrześcijańskich Demokratów wyraża akceptację dla większości rozwiązań zaproponowanych w sprawozdaniu komisji regulaminowej. Liczymy na to, że nowy regulamin, ta wewnętrzna ustawa określająca strukturę i sposób funkcjonowania Sejmu, przyczyni się do usprawnienia procesu legislacyjnego, jasno określi tryb wyboru i problem większości potrzebnej przy powoływaniu organów Sejmu i organów państwa, uporządkuje przebieg posiedzeń plenarnych i zracjonalizuje naszą pracę.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#AnnaKnysok">Za szczególnie potrzebne uważamy uregulowania zmierzające do sprawnego zatwierdzania porządku obrad. Doświadczaliśmy nieraz tego, że często dany klub był zaskakiwany indywidualnymi pomysłami swojego posła, burzącego uzgodniony z Konwentem Seniorów plan pracy. Doświadczaliśmy, szczególnie w czasie obecnego posiedzenia, tego, czym jest tworzenie porządku obrad na sali sejmowej, jaki odbywa się wtedy koncert demagogii i populizmu, jak to odbija się na wizerunku Sejmu i efektywności naszej pracy. Mamy nadzieję, że zapis art. 99, mówiący o konieczności zgłaszania wniosków w sprawie zmiany proponowanego porządku dziennego w formie pisemnej nie później niż na 12 godzin przed rozpoczęciem posiedzenia, wyeliminuje te nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#AnnaKnysok">Popieramy unormowanie spraw w zakresie postępowania i procedowania w komisjach sejmowych, a także propozycję, by uchwały komisji zapadały większością głosów w obecności co najmniej 1/3 liczby członków komisji.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#AnnaKnysok">Jesteśmy przeciwni występującej czasem praktyce pisania ustaw na sali, w trakcie posiedzeń plenarnych, kiedy to zgłasza się wiele poprawek w trakcie drugiego czytania, ale jesteśmy także przeciwni przewlekaniu procesu postępowania ustawodawczego. Uważamy, że problem ten najlepiej reguluje wniosek mniejszości nr 13, w którym dopuszcza się w razie potrzeby wprowadzenie, przed przeprowadzeniem ostatecznego głosowania, instytucji trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#AnnaKnysok">Popieramy również możliwość zgłaszania propozycji i poprawek do omawianej ustawy w formie pisemnej, bez zabierania głosu w debacie plenarnej. Uważamy, że znacznie to skróci czas debaty. Sprawozdanie komisji zawiera również uregulowania dotyczące jednej z najistotniejszych kwestii, czyli głosowania. Proponuje się obniżenie progów formalnych wymaganej liczby głosów poprzez nieuwzględnianie głosów osób wstrzymujących się od głosu przy obliczaniu ostatecznych wyników głosowania. Klub Partii Chrześcijańskich Demokratów popiera tę propozycję uważając, że zasada ta, obowiązująca już w różnych gremiach międzynarodowych, przyczyni się do zaktywizowania zachowań posłów i do wyraźnej polaryzacji stanowisk w konkretnych głosowaniach.</u>
          <u xml:id="u-144.5" who="#AnnaKnysok">Za zbędne uważamy głosowanie (art. 112) nad wyborem sekretarzy Sejmu i składu komisji sejmowych, w którym sekretarze obliczają głosy. Uważamy, że wystarczy głosowanie przy wykorzystaniu urządzenia do liczenia głosów. Proponujemy więc skreślenie w art. 112 ust. 3 pkt 1 słów: „sekretarzy Sejmu oraz komisji sejmowych”.</u>
          <u xml:id="u-144.6" who="#AnnaKnysok">Jesteśmy przeciwni treści zawartej we wniosku mniejszości nr 16 dotyczącej postępowania z propozycjami Senatu. Uważamy, że w celu uniknięcia tzw. pata legislacyjnego, czyli zablokowania przyjęcia ustawy, należy przyjąć rozwiązania zawarte w art. 51 projektu, czyli przyjąć zapis stwierdzający, że jeżeli Sejm nie odrzuci propozycji Senatu większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów to wówczas uważa się je za przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-144.7" who="#AnnaKnysok">Na koniec chciałabym odnieść się do artykułów normujących organizacyjne formy zrzeszania się posłów w Sejmie. Do rozwiązania tego problemu potrzebna jest wyraźna wola polityczna. Niestety również w czasie prac komisji tej woli zabrakło, w wyniku czego zgłoszono dwa wnioski mniejszości dotyczące zrzeszania się posłów w kluby. Klub Partii Chrześcijańskich Demokratów opowiada się za wnioskiem nr 6, w którym nie wprowadza się dolnej granicy określającej minimalną liczbę posłów w klubie na 15 osób. Uważamy, że nie można regulaminem, jak proponują niektórzy posłowie, wymuszać integracji ugrupowań politycznych, nie można regulaminem porządkować sceny politycznej.</u>
          <u xml:id="u-144.8" who="#AnnaKnysok">Wysoka Izbo! Doświadczenie wskazuje, że posłowie w tej Izbie na wszelkie możliwe sposoby odmieniają słowa demokracja i równe prawa dla wszystkich, a w praktyce sprawa wygląda dokładnie odwrotnie. We wszystkich projektach ustaw, gdzie tylko to jest możliwe, ogranicza się prawa partii politycznych mających obecnie nieliczną reprezentację w parlamencie. Widzimy to już w projekcie ordynacji wyborczej, widzimy to również w propozycji zawartej w regulaminie Sejmu. Ogranicza się w propozycji regulaminu zawartą w ustawie o partiach politycznych zasadę równości. Ogranicza się m.in. możność zachowania własnej tożsamości politycznej, możliwość prezentowania własnego stanowiska w wystąpieniach klubowych, a także możliwość wpływania na tok pracy Sejmu. Myślę, że praktyczną realizację zasady równości przez tzw. duże kluby najlepiej oddaje cytat z wystąpienia jednego z posłów podczas pierwszego czytania regulaminu: „Także małym klubom przyznaję prawo do nazywania się klubem, natomiast nie przyznaję im prawa do zasadniczego wpływu na to, co się dzieje w Sejmie”. Mam nadzieję, że Sejm sprzeciwi się ograniczaniu praw partii politycznych, sprzeciwi się ograniczaniu praw ok. 100-osobowej grupy posłów i w głosowaniu poprze wniosek mniejszości nr 6.</u>
          <u xml:id="u-144.9" who="#AnnaKnysok">Taka mała dygresja. Pan poseł Rzymełka przed przerwą w imieniu Klubu Liberalno-Demokratycznego apelował o poszanowanie praw mniejszości, co prawda w innym kontekście, niemniej jednak ciekawa jestem, jak Klub Liberalno-Demokratyczny zastosuje się do tej zasady przy głosowaniu nad tym punktem.</u>
          <u xml:id="u-144.10" who="#AnnaKnysok">Klub Partii Chrześcijańskich Demokratów opowiada się za uchwaleniem regulaminu zgodnie ze zgłoszonymi uwagami.</u>
          <u xml:id="u-144.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Józef Hermanowicz, Chrześcijańska Demokracja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#JózefHermanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Można z satysfakcją odnotować, że w porównaniu z projektem rozpatrywanym przez Sejm w pierwszym czytaniu 28 lutego br. obecny tekst projektu, zarówno pod względem merytorycznym jak i legislacyjnym, świadczy o wyraźnym postępie. Tak np. w rozdziale dotyczącym pierwszego posiedzenia Sejmu zniknęły kontrowersyjne przepisy o roli prezydenta w ukonstytuowaniu się Izby; rozstrzygnięte też zostały liczne niejasności i niedopowiedzenia poprzedniego tekstu. Na podkreślenie zasługuje też klarowny język i zwięzłość większości przepisów projektu.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#JózefHermanowicz">Spośród problemów merytorycznych pragniemy zwrócić uwagę na dwie kwestie. Pierwsza dotyczy wyboru marszałka Sejmu. Art. 3 ust. 2 projektu słusznie przyjmuje zasadę, że marszałka Sejmu (a w myśl art. 4 ust. 3 również wicemarszałków) wybiera się bezwzględną większością głosów. Marszałek powinien być osobą godną zaufania całej Izby; jego wybór bezwzględną większością jest więc minimalnym wymaganiem, jakie regulamin powinien tu stawiać. Można by nawet zastanawiać się, czy nie powinna to być bezwzględna większość głosów ogółu posłów w Sejmie, a nie tylko większość głosujących. Jest to przy tym dla całego funkcjonowania Sejmu kwestia tak ważna, że regulacja tej materii nie powinna pozostawiać żadnych niedomówień. Tymczasem wydaje się, że art. 3 ust. 3 projektu nie rozwiązuje sprawy do końca, albowiem nie odpowiada wyraźnie na pytanie, co się stanie, gdy tylko jeden zgłoszony kandydat nie uzyska bezwzględnej większości głosów, a także gdy przy większej liczbie kandydatów żaden z nich do końca postępowania wyborczego nie uzyska wymaganej większości — co przecież może się zdarzyć. Wydaje się więc, że art. 3 powinien być uzupełniony o ust. 4 w następującym brzmieniu: „4. Jeżeli w głosowaniu na dwóch kandydatów żaden z nich nie uzyskał bezwzględnej większości głosów, wybory marszałka Sejmu zostają powtórzone, poczynając od zgłaszania kandydatów. To samo dotyczy wypadku, gdy zgłoszony był tylko jeden kandydat, który nie uzyskał bezwzględnej większości głosów”. W razie przyjęcia tej poprawki odpowiedniej zmianie musiałby, oczywiście, ulec także przepis art. 4 ust. 4. (Notabene jest on i obecnie wadliwy: powinien się odnosić do całego art. 3, łącznie z ust. 1 dotyczącym warunków zgłaszania kandydatów). Oznaczałoby to zarazem przeciwstawienie się pierwszemu wnioskowi mniejszości proponującemu w drugim głosowaniu wybór większością zwykłą, który jest i nielogiczny (bo skoro ma wystarczyć większość zwykła, to po co w ogóle mówić o bezwzględnej), i nie do przyjęcia ze względów zasadniczych.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#JózefHermanowicz">Tym bardziej, oczywiście, należy przeciwstawić się wnioskowi mniejszości nr 21 proponującemu wybór marszałka zwykłą większością także przy jednej kandydaturze, bo: w stosunku do kogo czy do czego miałaby to być większość? Nie do przyjęcia jest również zawarta w tym wniosku próba manipulowania samym pojęciem większości. Przyjęcie jego pozbawiłoby wszelkiego sensu wymóg bezwzględnej lub kwalifikowanej większości głosów.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#JózefHermanowicz">Druga uwaga dotyczy przewidzianej w art. 51 projektu zasady automatycznego uznawania propozycji Senatu za przyjęte w stosunku do ustaw, jeżeli Sejm nie odrzuci tych propozycji kwalifikowaną większością 2/3 głosów. Jest to zasadnicza kwestia interpretacji odpowiednich przepisów Konstytucji i określonego w nich układu stosunków między Sejmem i Senatem w procesie uchwalania ustaw.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#JózefHermanowicz">Należy z satysfakcją odnotować, że w rozpatrywanym obecnie projekcie regulaminu w odróżnieniu od poprzednich wersji próbuje się uwzględnić tę trudną kwestię, która w stosunkach między Sejmem a Senatem budziła i budzi tyle kontrowersji. Jak wiadomo, w Konstytucji w jej obecnym brzmieniu nie ma zasady, że obie Izby parlamentu posiadają jednakowe uprawnienia. Dotyczy to również uprawnień ustawodawczych. W myśl obecnych przepisów, art. 20 i 27 Konstytucji, to Sejm uchwala ustawy, Senat natomiast sprawuje w tym zakresie pewien rodzaj kontroli, w wyniku której nie może on nawet wprowadzić poprawek czy zmian do tekstu ustawy, może tylko proponować dokonanie w ustawie określonych zmian lub odrzucenie jej.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#JózefHermanowicz">W świetle przepisów Konstytucji nie da się więc przyjąć zasady proponowanej w art. 51 regulaminu. Oznaczałoby to bowiem, że oprócz ustaw i przepisów ustawowych uchwalanych przez Sejm pojawiłyby się takie ustawy lub poszczególne ich przepisy, których Sejm nie uchwalił, tylko nie był w stanie kwalifikowaną większością odrzucić. Byłoby to niewątpliwie sprzeczne z konstytucyjną zasadą, że Sejm uchwala ustawy - choć czyni to przy pewnym udziale i kontroli Senatu.</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#JózefHermanowicz">Prawidłowe, zgodne z Konstytucją rozwiązanie w tej kwestii proponuje się w odpowiedniej poprawce mniejszości — poprawka nr 16 — choć jest ona sformułowana w sposób nie najszczęśliwszy i niepełny. Między innymi nie precyzuje się w niej wyraźnie sytuacji w wypadku nieprzyjęcia propozycji Senatu, a zarazem nieodrzucenia ich kwalifikowaną większością. Naszym zdaniem zapis ten powinien brzmieć: „Art. 51 ust. 1. Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany w ustawie lub przyjmuje propozycje jej odrzucenia większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Nieprzyjęcie przez Sejm propozycji Senatu uchwalane jest większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Ust. 2. Jeżeli Sejm w głosowaniu nie przyjmie propozycji Senatu w całości lub w części i nie odrzuci ich wymaganą większością głosów, postępowanie ustawodawcze ulega zamknięciu”.</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#JózefHermanowicz">Nawiasem mówiąc, przepisy art. 50 ust. 1–5 projektu także powinny być uzupełnione o zapis w sprawie ewentualnych propozycji Senatu dotyczących odrzucenia ustawy w całości, co przecież Konstytucja przewiduje, a w tych przepisach zostało to pominięte.</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#JózefHermanowicz">I wreszcie dwie uwagi interesujące bezpośrednio mniejsze ugrupowania, ugrupowania o mniejszej liczbie posłów. Pierwsza dotyczy zasad i warunków tworzenia klubów poselskich oraz ich reprezentacji w Konwencie Seniorów. W projekcie w art. 9 i 16 proponuje się w tym zakresie dość daleko idące restrykcje - zdegradowanie klubów mniejszych ugrupowań do tzw. kół poselskich i wykluczenie możliwości posiadania przez nie samodzielnej reprezentacji w Konwencie Seniorów. Jest to refleks modnej dziś tendencji do oskarżania tych właśnie ugrupowań o rozbicie polityczne Sejmu i różne wynikające z tego ujemne konsekwencje. Trzeba w związku z tym zauważyć, że ugrupowania te zostały wybrane zgodnie z obowiązującą ordynacją wyborczą, niekiedy nawet mimo dyskryminacji ich przy podziale mandatów, i są równoprawną z innymi reprezentacją swoich wyborców. Stanowią zaś w sumie niewielką część składu Sejmu. Nie one decydują o jego politycznej strukturze i to, że ich ewentualnie nie będzie w Izbie, niczego istotnego pod tym względem zmienić nie może. W praktyce też to nie one przecież utrudniają czy uniemożliwiają tworzenie spójnych koalicji rządowych i nie one głównie wprowadzają do obrad Izby atmosferę stałych napięć i kontrowersji, tak źle przyjmowaną przez opinię publiczną. Sytuacja pod tym względem ulegnie być może zmianie w przyszłości, w Sejmie następnej kadencji, wybranym przy 5% progu wyborczym, jeśli określone ugrupowanie rozpadnie się na dwie lub więcej części, liczące po mniej niż 5% składu Sejmu, wbrew założeniom ordynacji i wbrew zobowiązaniom politycznym zaciągniętym wobec wyborców. Dziś nie ma żadnych ani prawnych, ani moralnych czy politycznych podstaw do takiej regulaminowej dyskryminacji. Dlatego i w tej kwestii należy poprzeć propozycje mniejszości, poprawka nr 5, w których nie przewiduje się degradacji statusu niektórych dotychczasowych klubów. Trzeba przy tym uwzględnić i to, że obecny układ sił politycznych trudno uznać za trwały i ukształtowany. Za wcześnie więc jeszcze na to, aby go petryfikować zarówno w regulaminie, jak i np. w ordynacji wyborczej różnego typu przywilejami dla ugrupowań obecnie nieco większych.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#JózefHermanowicz">Druga związana z tym kwestia to przewidziana w art. 107 projektu możliwość wprowadzenia w debacie ograniczeń czasowych. Generalnie trzeba poprzeć tendencję do dyscyplinowania obrad Sejmu, jednak ograniczenia te nie powinny w żadnym wypadku, także jeśli chodzi o mniejsze ugrupowania, wykluczać możliwości wypowiedzi często w sprawach trudnych i złożonych, wymagających pewnego kwantum czasu. Stąd też podział limitów czasowych nie powinien następować w prostym układzie liniowym, poczynając niemal od zera, lecz powinien gwarantować pewne minimum, które nawet dla najmniejszych liczebnie klubów nie może być niższe niż np. czas wystąpienia pojedynczego posła w debacie nieograniczonej, a więc 10 minut. W tym wypadku nie jest to zresztą ściśle biorąc kwestia regulaminowa, gdyż art. 107 projektu nie ustala ściśle zasad podziału czasu przewidzianego na dyskusję, choć być może pewne takie ustalenia powinien zawierać. Rzecz jednak w tym, aby odpowiednie zasady w tym zakresie były stosowane w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-146.10" who="#JózefHermanowicz">Klub Poselski „Chrześcijańska Demokracja” będzie głosował za przyjęciem regulaminu po wprowadzeniu zgłoszonych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-146.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Piotr Czarnecki, „Solidarność Pracy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PiotrCzarnecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Posłowie Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy” po zapoznaniu się ze sprawozdaniem komisji dotyczącym regulaminu Sejmu pragną przedstawić następujące uwagi.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#PiotrCzarnecki">1. Generalnie akceptujemy kierunki i zakres zmian.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#PiotrCzarnecki">2. Pragniemy ustosunkować się przede wszystkim do wniosków mniejszości zamieszczonych w sprawozdaniu. I tak: Mój klub od początku opowiadał się za ograniczeniem liczby wicemarszałków do trzech. Uważamy, że jest to liczba wystarczająca do zapewnienia prawidłowej pracy Sejmu i jego organów. Jednocześnie pozwoli to na ograniczenie wydatków ponoszonych przez Kancelarię Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#PiotrCzarnecki">Jesteśmy za przyjęciem wniosku mniejszości wprowadzającego sankcje finansowe za nieobecność na posiedzeniach Sejmu i komisji. Jednak musi być uwzględniona intensywność prac komisji. Jedna nieobecność na posiedzeniu komisji, która odbyła 100 posiedzeń, nie może być traktowana tak samo, jak jedna nieobecność na posiedzeniu komisji, która zbierała się tylko 20 razy.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#PiotrCzarnecki">W art. 9 przedłożonego regulaminu zawarta jest zasada dyskryminująca małe kluby parlamentarne. Nie widzimy poważnych argumentów, które przemawiają za tym, że aby utworzyć klub, konieczna jest liczba 15 posłów, dlatego opowiadamy się za zapisem przedstawionym we wniosku mniejszości nr 6.</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#PiotrCzarnecki">Popieramy propozycję uzupełnienia art. 19 o pkt 4a, w którym mówi się o ustanowieniu stałej komisji kontroli, oraz propozycję zapisu zawartą we wniosku nr 25, w którym określa się przedmiotowy zakres działania komisji.</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#PiotrCzarnecki">Opowiadamy się za przeprowadzaniem pierwszego czytania na forum Sejmu, a tylko w wyjątkowych wypadkach za przeprowadzaniem pierwszego czytania na forum komisji.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#PiotrCzarnecki">Pragniemy wyrazić zdecydowany sprzeciw wobec propozycji, by uwzględniać głosy posłów wstrzymujących się od głosu jedynie przy ustalaniu, czy jest wymagana liczba głosujących posłów.</u>
          <u xml:id="u-148.8" who="#PiotrCzarnecki">Mając na uwadze to, że zostanie zainstalowane nowe urządzenie do głosowania, nie widzimy podstawy do umieszczania w regulaminie art. 113. Będziemy głosować za jego skreśleniem.</u>
          <u xml:id="u-148.9" who="#PiotrCzarnecki">Opowiadamy się za wnioskiem mniejszości, w którym mówi się o tym, że szefa Kancelarii Sejmu powołuje i odwołuje Prezydium Sejmu po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-148.10" who="#PiotrCzarnecki">W konkluzji pragnę podkreślić, że Klub Parlamentarny „Solidarność Pracy” akceptuje zasadnicze rozwiązania zawarte w przedstawionym regulaminie. Widzimy konieczność uchwalenia na tym posiedzeniu przedłożonego tekstu z uwzględnieniem części wniosków mniejszości. Mamy i tę świadomość, że wiele rozwiązań będzie podlegało weryfikacji. Parlamentarny Klub „Solidarność Pracy” będzie głosował za przyjęciem uchwały, regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniami, które przedstawiłem.</u>
          <u xml:id="u-148.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#HenrykBąk">Lista mówców przemawiających w imieniu klubów została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#HenrykBąk">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Szymańskiego, nie zrzeszony. Następnym mówcą będzie pan poseł Herbert Szafraniec, Kongres Liberalno-Demokratyczny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Cieszy fakt, że po kilku miesiącach intensywnej pracy Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich mogła przedstawić sprawozdanie, ale może niepokoić drugi fakt, że przedstawiła sprawozdanie z dużą liczbą wniosków mniejszości. Już to, że komisja składała się z 23 posłów, a wniosków mniejszości jest 26 i jest to kompozycja piętrowa, pokazuje, jak trudno było osiągnąć kompromisowe zapisy regulaminowe. Zawsze regulamin parlamentarny, regulamin Izby, był surogatem rozwiązań konstytucyjnych, ale niepokoi i zastanawia fakt, że szereg rozwiązań, które proponuje komisja w swoim sprawozdaniu, można śmiało określić jako contra legem zapisów konstytucji. Do tej kwestii przejdę w dalszej części swojego wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#JanuszSzymański">Szereg rozwiązań z kolei narusza jak gdyby materię ustawową. Zacznę może od pierwszej sprawy, która tutaj wywoływała sporo kontrowersji. Otóż z całą odpowiedzialnością pragnę wyrazić pogląd, że rozwiązanie regulaminowe wprowadzające sankcje za nieobecność na posiedzeniach Sejmu lub komisji jest rozwiązaniem contra legem ustawy o obowiązkach i prawach posłów. Otóż w ustawie o obowiązkach i prawach posłów przyjęte jest rozwiązanie, które przewiduje, że zarówno zasady wypłacania diet, jak również wysokość diet, ustala Prezydium Sejmu w porozumieniu z Prezydium Senatu. W związku z tym nie jest to materia regulaminowa, a materia do regulacji w drodze uchwały Prezydium Sejmu. To wynika z przepisów ustawy o obowiązkach i prawach posłów.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#JanuszSzymański">Z kolei powoływanie się na argument, że w okresie 20-lecia międzywojennego, jak również w pierwszym regulaminie Sejmu Ustawodawczego były podobne postanowienia, rozmija się z porządkiem prawnym obowiązującym w tym państwie. Otóż wtedy nie było w Polsce obowiązującej ustawy o statusie posła czy senatora. Te kwestie określał regulamin. W gruncie rzeczy dzisiaj materię prawa parlamentarnego regulują, poza konstytucją, zarówno ustawy zwykłe, mam tu na myśli ustawy o obowiązkach i prawach posłów, jak również takie ustawy, jak: o Trybunale Konstytucyjnym, o Trybunale Stanu. Z kolei regulamin jest jak gdyby dodatkowym, ale i zasadniczym, źródłem prawa parlamentarnego, które musi pozostawać w zgodzie z rozwiązaniami konstytucyjnymi i ustawowymi. Nie może być sprzeczny z tymi rozwiązaniami. Wskazuję ten problem, bo, moim zdaniem, te rozwiązania należy z regulaminu usunąć bądź zmienić ustawę o obowiązkach i prawach posłów i zgłosić odpowiednie upoważnienie do regulacji w drodze regulaminowej. Ale to nie jest najistotniejsze. Otóż w trakcie debaty prezentowano różne rozwiązania, które mają charakter par excellence polityczny. Otóż status klubu nie jest taki, jaki zapiszemy w regulaminie, tylko rozstrzyga o nim większość polityczna, to, za jakim rozwiązaniem opowiada się większość. Czy klub będzie zrzeszał co najmniej 15 posłów, czy też może zrzeszać mniejszą liczbę posłów, np. tylko 3. To jest problem reprezentacji w Konwencie Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#JanuszSzymański">Wydaje mi się, że takim kompromisowym zapisem jest wniosek oznaczony numerem 6, mówię o wniosku mniejszości, który zgodnie z zasadą polityczną pozwala ugrupowaniom politycznym, które wprowadziły do Sejmu swoich przedstawicieli, utrzymać dalej nazwę klubu. Posłowie mogą tworzyć w Sejmie kluby oparte na zasadzie politycznej. Klub tworzy co najmniej 3 posłów, ale nie ma on prawa do posiadania reprezentacji w Konwencie Seniorów, jeżeli nie liczy co najmniej 15 posłów. Zdaje się, że ten zapis nie naruszy utrwalonej praktyki chociażby debat i np. Klub Parlamentarny Partii Chrześcijańskich Demokratów, który nawet po pozytywnych rozstrzygnięciach w postaci dodatkowego protokołu Państwowej Komisji Wyborczej będzie miał 7 posłów, obecnie ma 5, będzie mógł utrzymać status w nazwie klubu, natomiast pozostanie problem reprezentacji w Konwencie Seniorów. Wydaje się, że to kompromisowe rozwiązanie większość winna zaakceptować, szanując utrwaloną strukturę polityczną na progu tej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#JanuszSzymański">Sprawa bardzo istotna, która wiąże się z zasadniczymi kierunkami zmian regulaminu. Powiedziałbym, że są dwa zasadnicze kierunki zmian w tej nowej uchwale - regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#JanuszSzymański">Pierwszy to kierunek dostosowania obecnej treści, systematyki regulaminu, do obowiązującej Konstytucji. Oczywiście z tym zastrzeżeniem, które na początku wymieniłem, że niektóre rozwiązania idą wbrew czy pod prąd Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#JanuszSzymański">Drugi zasadniczy kierunek to jest próba racjonalizacji postępowań czy procedur parlamentarnych w tym regulaminie. Przy czym tutaj dominuje takie przekonanie, że dosyć szczegółowa regulacja poszczególnych procedur z pewnością usprawni i zracjonalizuje posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#JanuszSzymański">Proszę państwa, w tej kadencji dominuje przekonanie, że w trakcie jednego posiedzenia uda się załatwić wszystkie ważne sprawy państwowe. Dziwi fakt, że zarówno Prezydium Sejmu, jak i Konwent Seniorów proponują na trzydniowe posiedzenie Sejmu 18 punktów porządku dziennego. W takim kilkunastopunktowym porządku mamy sprawy, które są rozległe, wymagają szerokiego omówienia przez wszystkie kluby, przez wszystkich posłów. Sprawa Układu Europejskiego. Normalnie parlament zajmuje się sprawą ratyfikacji takiej umowy co najmniej podczas trzydniowej debaty. U nas ma się za złe, że prowadzi się debatę przez kilka godzin w tak ważnej i zasadniczej sprawie. Mamy problem zmiany Konstytucji. I też pretensja, że parlament chce się tak długo tymi sprawami zajmować. Sprawa budżetu czy nowych podatków. Otóż, proszę państwa, chcę powiedzieć bardzo odważnie. Parlament jest po to, żeby mówił — parler. Ma tu być rzeczowa, długa, odpowiedzialna debata i nie można oszczędzać czasu. Ma to być wszechstronne przeanalizowanie wszystkich ważkich problemów. Nie można patrzeć w ten sposób, że wprowadzając instytucję timingu klubowego, dzieląc debaty na średnie, krótkie, długie racjonalizujemy postępowanie. Otóż nie, okaże się później, zresztą z tym mamy już do czynienia, że będziemy mieli pełzające ustawodawstwo, bowiem po takim krótkim i niewszechstronnym rozpatrzeniu sprawy okazuje się, że albo za miesiąc musimy zmieniać ustawę, zmieniać uchwałę, albo że popełniliśmy kardynalny błąd, bo nie chcieliśmy wysłuchać opinii kolegi, zresztą on nie mógł tej opinii przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#JanuszSzymański">To rozwiązanie, które wprowadza możliwość skróconych debat, powoduje jeszcze inne, negatywne następstwa. Otóż kolega poseł prosi drugiego posła, prosi go wprost, żeby mógł zgłosić poprawki. Przedstawiciel klubu Chrześcijańskiej Demokracji wyrażał negatywny pogląd na temat tej zasady, mówił, że nie należy jej nadużywać. Tak że pokazuję ten problem i zwracam się jednocześnie z apelem do Prezydium Sejmu, przekazywałem to indywidualnie wszystkim członkom Prezydium Sejmu, żeby tak planować i organizować posiedzenia, żeby było wiadomo, ile czasu zajmie debata. Jest rzeczą świętą, przyjętą w procedurach parlamentarnych, że wiadomo, kiedy parlament rozpoczyna pracę, kiedy ją kończy. Nie ma takiej możliwości, że nawet określając wcześniej godzinę zakończenia, przedłużamy ją nadmiernie albo obradujemy permanentnie. Wydaje się, że zasadnicze względy logiki postępowania mówią, że parlament nie powinien obradować dłużej niż 8 godzin dziennie. Zwykłe względy pragmatyczne, bowiem po 8 godzinach obrad - a dodajmy przerwy - popełnia się zasadnicze błędy. Jeżeli zdarzy się głosowanie, to możliwość, że wtedy zostaną popełnione błędy, nie jest wykluczona, a raczej wielce prawdopodobna.</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Mam prośbę, żeby Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, a więc zwracam się również do przewodniczących klubów, samych klubów, tak projektowały posiedzenia Sejmu, aby nie było przekonania, że wszystkie sprawy wagi państwowej, ważne dla państwa, uda się załatwić w trakcie danego posiedzenia. Po to jest 4-letnia kadencja i dłuższy czas pracy parlamentu, aby realizować to stopniowo.</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#JanuszSzymański">Jednocześnie zwracam się też z apelem do rządu - i żałuję, że nie ma tutaj przedstawicieli rządu - mianowicie regulamin reguluje tę sferę stosunków zewnętrznych, a więc relację Sejm - rząd. Jest to zasadnicza linia czy materia regulacji. Otóż zwracam się z apelem o to, aby ustalić minimum legislacyjne. Mianowicie powinniśmy wiedzieć, jak wygląda kalendarz prac legislacyjnych na ten rok, jakie są zamierzenia, jakie, powiedziałbym, priorytety legislacyjne. Nie domagam się tego dzisiaj, ale będę się domagał we wrześniu, żeby określić ramy legislacji do końca roku.</u>
          <u xml:id="u-150.11" who="#JanuszSzymański">Nie będę powtarzał argumentów, które przedstawiła pani poseł Liszcz, w większości je popieram - dziwi fakt, że komisje zostały pozbawione prawa inicjatywy ustawodawczej. Nawet przyjmując założenie, że mamy mniejsze liczebnie komisje i może zachodzić prawdopodobieństwo takiej sytuacji, że 10–11 posłów będzie podejmowało inicjatywę ustawodawczą, to nie powinno to wykluczać, z uwagi na to, że komisja jest organem Sejmu, możliwości podjęcia inicjatywy ustawodawczej przez komisję, tym bardziej że komisje mają możliwość podjęcia inicjatywy uchwałodawczej.</u>
          <u xml:id="u-150.12" who="#JanuszSzymański">Natomiast w postępowaniu ustawodawczym jak lew będę bronił rozwiązania, które przyjmuje zasadę trzech czytań. Chcę przy tym zwrócić uwagę, że to rozwiązanie, zawarte w zasadniczym sprawozdaniu komisji, jest niespójne, mianowicie zupełnie zbędny jest art. 30 (bowiem w art. 31 mamy rozwiązanie tej kwestii), i niespójna jest przyjęta koncepcja dotycząca przeprowadzania I czytania na posiedzeniu komisji. Otóż zasadą powinno być to, że I czytanie, które ma charakter ogólnej debaty nad węzłowymi zagadnieniami projektu ustawy, powinno odbywać się na posiedzeniu plenarnym. Natomiast w art. 34 ust. 1 mamy taki zapis: „Pierwsze czytanie przeprowadza się na posiedzeniu komisji, z wyjątkiem...”, przy czym w ust. 2 stanowi się to samo, co obowiązywało przy rozwiązaniu, że I czytanie odbywa się na posiedzeniu Sejmu, mianowicie: „Pierwsze czytanie może odbyć się nie wcześniej niż siódmego dnia od doręczenia posłom druku projektu, jeżeli Sejm nie postanowi inaczej”. W związku z tym — jeżeli zasadą jest, że na posiedzeniu komisji odbywa się I czytanie, to jak Sejm może postanowić inaczej? Wykazuję te niespójności, bowiem wydaje się, że rozwiązanie zawarte w odpowiednim wniosku mniejszości usuwa te sprzeczności.</u>
          <u xml:id="u-150.13" who="#JanuszSzymański">Sprawa art. 51. Ten projekt, wedle mnie, w kiepski, słaby sposób reguluje relacje Sejm–Senat w postępowaniu ustawodawczym — być może reguluje lepiej przy realizacji funkcji kreacyjnej. Otóż art. 51 jest niezgodny z Konstytucją, a konkretnie z postanowieniami art. 27 ust. 1, w związku z art. 20 ust. 1 (stwierdza, że „Najwyższym organem władzy państwowej jest Sejm RP”) i ust. 3 tego artykułu (”Sejm uchwala ustawy, podejmuje uchwały określające podstawowe kierunki działalności państwa...”). Mianowicie w art. 51 przyjmuje się zasadę, że jeżeli Sejm nie odrzuci większością 2/3 głosów propozycji dokonania zmian w ustawie, oznacza to, że propozycja Senatu jest przyjęta. Otóż, dokonując wykładni systemowej, językowo-gramatycznej Konstytucji — a spory w tym względzie toczyły się na początku X kadencji — praktyka potwierdziła słuszność rozwiązania, które, może niedoskonale, zostało zaproponowane we wniosku mniejszości do art. 51. Mianowicie brakuje tam tej klamry spinającej w odniesieniu do sytuacji, kiedy poprawka Senatu nie jest przez Sejm przyjęta ani odrzucona. Wtedy postępowanie ustawodawcze — powinno być takie wyraźne stwierdzenie — ulega zamknięciu.</u>
          <u xml:id="u-150.14" who="#JanuszSzymański">Rozwiązanie zawarte w zasadniczym sprawozdaniu komisji jest, mówię to odpowiedzialnie, niezgodne z obecnie obowiązującą Konstytucją i na to chcę uczulić Wysoką Izbę. Dlatego też trzeba odrzucić te rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-150.15" who="#JanuszSzymański">Pozostaje natomiast do rozstrzygnięcia szalenie istotna, powiedziałbym, newralgiczna dla stosunków Sejm - Senat kwestia, dotycząca możliwości zgłaszania propozycji dokonania zmian do ustaw nowelizujących. Otóż chcę przypomnieć klasyczną sytuację, kiedy to Sejm X kadencji dokonał zmiany w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym i dokonał tylko zmiany roty ślubowania, następnie Senat wprowadził poprawki, które dotyczyły innych uregulowań ustawy, np. przyznał sobie uprawnienie do kwestionowania legalności ustaw - grupa 35 senatorów mogłaby, skutecznie, zgłosić skargę do Trybunału Konstytucyjnego, w której kwestionowałaby zgodność danego przepisu czy całej ustawy z Konstytucją. Ten spór wykazał - zresztą będziemy świadkami podobnego sporu z Senatem podczas tego posiedzenia, przy omawianiu propozycji senackich zmian do ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji - że należałoby wprowadzić konkretne, jasne uregulowanie: czy Sejm rozpatruje takie poprawki, które wykraczają poza zakres ustawy nowelizującej, czy też sankcjonujemy tę praktykę, która jest różna. Podkreślam - jest różna: raz te poprawki nie były rozpatrywane, czasem z przyczyn formalnych były odrzucane, a czasami były przyjmowane, czyli sanowano ten stan rzeczy. Wydaje się, że to powinno znaleźć uregulowanie w regulaminie.</u>
          <u xml:id="u-150.16" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Doceniam troskę Prezydium Sejmu, które zawsze powinno stać na straży regulaminu, niemniej chcę tutaj wyrazić swoje zdziwienie. Mianowicie komisja pracowała wiele miesięcy, podkomisja pracowała wiele miesięcy, zwracała się do wszystkich klubów, do wszystkich komisji o składanie propozycji do regulaminu, o wnioski. Otrzymywaliśmy je - mieliśmy nawet całą książkę poprawek - i na koniec jesteśmy zaskakiwani tą liczbą 54 poprawek. Nie chcę oceniać, większość z nich to poprawki niezwykle sensowne, do wykorzystania, ale myślę, że z tego powodu podczas obecnego posiedzenia nie jest możliwe uchwalenie w II czytaniu nowego regulaminu. I powiem państwu, że niestety nie będę mógł zastąpić swojego wysłużonego egzemplarza regulaminu Sejmu nowym egzemplarzem, i tego żałuję. Miałem nadzieję, że podczas tego posiedzenia uda się to uczynić.</u>
          <u xml:id="u-150.17" who="#JanuszSzymański">W takich okolicznościach popieram wniosek o odesłanie projektu do Komisji Ustawodawczej i Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i przedstawienie dodatkowego sprawozdania. Chciałbym przy tym zakończyć to wystąpienie bardzo mocnym wnioskiem, aby dodatkowe sprawozdanie zostało przedstawione najpóźniej na pierwszym wrześniowym posiedzeniu Sejmu. Bardzo o to proszę.</u>
          <u xml:id="u-150.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Herbert Szafraniec, Klub Liberalno-Demokratyczny. Następnym mówcą będzie pan poseł Jerzy Jaskiernia, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#HerbertSzafraniec">Herbert Szafraniec, Związek Górnośląski, Klub Liberalno-Demokratyczny. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym tylko uzupełnić dyskusję w sprawie projektu regulaminu o 3 wnioski, częściowo o charakterze merytorycznym, a częściowo o charakterze formalnym.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#HerbertSzafraniec">Pierwszy i drugi wniosek dotyczy art. 9, regulującego tworzenie i funkcjonowanie różnych struktur poselskich. Zarówno w projekcie komisji, jak i we wnioskach mniejszości dopuszcza się m.in. możliwość powoływania przez posłów ciał quasi-formalnych, nie aspirujących do stałej i pełnoprawnej obecności w Konwencie Seniorów. Chodzi tu o wymienione w tekście zespoły poselskie. Autorzy zapomnieli jednak w tym momencie o działających także grupach parlamentarnych, np. o parlamentarnych grupach bilateralnych, powstałych w wyniku działania Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej, o Parlamentarnym Kole Kobiet, Katowickiej Regionalnej Grupie Parlamentarnej czy właśnie tworzonej Poselskiej Grupie Inicjatywnej zmierzającej do skupienia posłów z dużych aglomeracji wokół problematyki samorządności. Wnoszę więc o uzupełnienie tekstu o słowo: „grupy” po słowie: „koła” zarówno w projekcie komisji w ust. 6, jak i we wnioskach mniejszości nr 5 i nr 6 — dotyczyłoby to ust. 4. W razie przyjęcia tego wniosku należałoby w konsekwencji w proponowanych ustępach końcowych — ust. 7 w projekcie komisji, ust. 6 w piątym wniosku mniejszości i ust. 5 w szóstym wniosku mniejszości — dopisać także po słowie: „kół” słowo: „grup”.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#HerbertSzafraniec">Niezależnie od tego wniosku wnoszę również o to, aby w razie nieprzyjęcia piątego lub szóstego wniosku mniejszości skreślić w ust. 7 projektu komisji słowa: „o których mowa w ust. 5”. W ust. 5 nie mówi się bowiem jeszcze o zespołach, jest o tym mowa dopiero w ust. 6. Powołanie się na ust. 5 jest więc na pewno nieprecyzyjne. Co więcej, jest chyba niepotrzebne. Tekst wydaje się zrozumiały bez słów, które proponuję skreślić.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#HerbertSzafraniec">Trzeci wniosek dotyczy art. 19, ustanawiającego komisje stałe. W ust. 1 pkt 3 wymienia się Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Tymczasem wiadomo mi, gdyż jestem jednym z inicjatorów, że grupa posłów złożyła propozycję stworzenia odrębnej, stałej Komisji Nauki, Informatyki i Technologii. Propozycja ta wynika ze szczególnej specyfiki szkolnictwa wyższego, postępu i polityki naukowej. Dotychczas problemy tych dziedzin — wrzucane do jednego kotła z problematyką szkolnictwa podstawowego i średniego — nie tylko nie mogły znaleźć właściwego wyrazu i znaczenia, lecz były zdominowane przez zagadnienia edukacji na niższym szczeblu, z wielką szkodą dla rozwoju kultury i gospodarki. Dlatego wnoszę nie tylko w imieniu wspomnianych posłów — inicjatorów powołania odrębnej komisji, lecz także w imieniu Klubu Liberalno-Demokratycznego o następujące zmiany w ust. 1 pkt 3 omawianego artykułu:</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#HerbertSzafraniec">— po pierwsze, o skreślenie w pkt. 3 słów: „Nauki i Postępu Technicznego”;</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#HerbertSzafraniec">— po drugie, o wprowadzenie pkt. 3a zawierającego słowa: „Nauki, Informatyki i Technologii”.</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#HerbertSzafraniec">Szczegółowy zakres działania tej komisji został określony w projekcie dotyczącym jej powołania i został przekazany Prezydium Sejmu. Proszę, w związku ze zgłaszanym wnioskiem, o udostępnienie go Izbie. Na marginesie sprawy zakresu działania komisji stałych chciałbym zwrócić uwagę komisji regulaminowej na to, że przygotowując projekt nowego regulaminu można by aktualizować również zakresy działań tych komisji; np. komisji edukacji nadal przypisuje się obowiązek zajmowania się sprawami kształcenia i wychowania pomaturalnego. Nie ma już, o ile się nie mylę, szkół pomaturalnych, szanowna komisjo.</u>
          <u xml:id="u-152.7" who="#HerbertSzafraniec">Ponadto w imieniu Klubu Liberalno-Demokratycznego chciałbym poinformować o poparciu idei powołania stałej Komisji do Spraw Układu Europejskiego.</u>
          <u xml:id="u-152.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Jerzy Jaskiernia, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Praca nad regulaminem jest szansą wyeliminowania tych najbardziej dokuczliwych mankamentów, jakie obserwujemy w pracach naszego Sejmu. Wydaje się, że warto byłoby sięgnąć po pewne doświadczenia porównawcze. Chciałbym skoncentrować uwagę Wysokiej Izby na trzech kwestiach.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#JerzyJaskiernia">Sprawa pierwsza dotyczy przeżywanego przez nas przy okazji każdego posiedzenia Sejmu „przepychania” wokół porządku obrad, często nadużywanego faktycznie do składania oświadczeń politycznych, wywołującego nerwowość, nieporozumienia, źle odbieranego w społeczeństwie. Ta sytuacja jest poniekąd uzasadniona, ponieważ posłowie nie mają sposobu szybkiego, bezpośredniego reagowania na najważniejsze wydarzenia w kraju. Często porządek obrad jest ustalany znacznie wcześniej, nie koresponduje z tym, czym żyje społeczeństwo w danym momencie, a przecież poseł jako przedstawiciel społeczeństwa powinien mieć w ramach wykonywania funkcji kontrolnej szansę zwracania się do rządu. Wydaje się, że wynika to z faktu zupełnego nieporozumienia, jakim stała się w praktyce instytucja interpelacji i zapytań poselskich.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#JerzyJaskiernia">Chciałbym skoncentrować się na sprawie zapytań. Miałem ostatnio okazję śledzić tę sprawę w Kanadzie, w tamtejszym parlamencie. Otóż codziennie, kiedy obraduje parlament, między godz. 15 i 16 jest punkt porządku — Godzina pytań (Question hour). Obecny jest cały rząd, posłowie formułują pytania bezpośrednio do premiera. Jeśli premier nie potrafi odpowiedzieć, to odpowiada bezpośrednio minister. Tak więc jedyną sprawą, nad którą czuwa kierownictwo parlamentu, jest rozstrzygnięcie, co zrobić w warunkach, kiedy jest więcej pytań niż jest to możliwe. Jest rzeczą charakterystyczną, że pytania stawiają tylko przedstawiciele partii opozycyjnych, ponieważ partie będące u władzy nie mają potrzeby stawiania rządu w trudnej sytuacji, komplikowania jego pracy.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#JerzyJaskiernia">W związku z tym, Wysoka Izbo, chciałbym zaproponować, abyśmy również w naszym parlamencie przyjęli, że zapytania składa się bezpośrednio, w formie ustnej. Jeśli ktoś jest premierem czy ministrem, powinien mieć taki poziom wiedzy, takie kwalifikacje do sprawowania tego urzędu, aby mógł generalnie zareagować na każde pytanie. Oczywiście byłaby kwestia rozstrzygnięcia: Co w sytuacji, kiedy jest więcej chętnych? Uważam, że każdorazowo Prezydium Sejmu powinno ustalać porządek zapytań, kierując się kolejnością zgłoszenia zapytania, ale też i wielkością klubów, po to, by różne siły polityczne reprezentowane w Sejmie mogły zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#JerzyJaskiernia">Chcę ponadto dodać, że możliwa byłaby również forma zapytań pisemnych. Jeśli ktoś chciałby sformułować zapytanie na piśmie, to wówczas obowiązywałby przewidziany termin - 7 dni. Jest to jednak zupełnie inna kwestia, ponieważ punkt porządku dotyczący zapytań poselskich powinien być kluczowy. Uważam, że zapytania poselskie powinny być rozpatrywane jako pierwszy punkt porządku dziennego, aby Sejm rozpoczynając pracę mógł się zwracać do rządu w sprawie bieżących, bezpośrednich problemów i uzyskać odpowiedź; co więcej, aby społeczeństwo wiedziało, że przez wybranych przedstawicieli te kwestie mogą być podnoszone. Jest to również kwestia kształtowania odpowiedniej kultury politycznej. Zgłaszam w tej sprawie szczegółową propozycję, którą przekażę na ręce pana marszałka.</u>
          <u xml:id="u-154.5" who="#JerzyJaskiernia">Druga sprawa. Wysoka Izbo, poważnym mankamentem naszej pracy — wynika to z ograniczanego czasu — jest to, że coś, co nie jest wypowiedziane z tej wysokiej trybuny, praktycznie nie ma znaczenia. Tymczasem przecież są doświadczenia innych parlamentów. Na przykład w parlamencie amerykańskim jest zasada, że każdy członek parlamentu w sytuacji, kiedy ma z sobą jakiś tekst i nie zdąży go odczytać, ponieważ obowiązuje go limit czasu wyznaczony dla klubu, ma prawo zwrócenia się do speakera, który jest odpowiednikiem marszałka, o zgodę na umieszczenie pełnego tekstu w sprawozdaniu stenograficznym, czyli „Congressional Record”. I to wydawnictwo ma podstawowe znaczenie w państwie, jest dostępne w każdej bibliotece uniwersyteckiej, w każdej ważniejszej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-154.6" who="#JerzyJaskiernia">Zwróćcie państwo uwagę, że często jesteśmy w sytuacji, iż otrzymujemy różne raporty, opracowania od instytucji, które dzielą się swoimi przemyśleniami i nie jesteśmy w stanie tego przeczytać, bo nie mamy czasu. Często zawierają one bardzo poważne przemyślenia, o których Wysoka Izba nie wie, a dla ludzi, którzy później będą pracowali nad ustawami, byłyby one niezwykle istotne. Poza tym dawałoby to satysfakcję różnym instytucjom, które przecież przejawiają zainteresowanie tokiem prac legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-154.7" who="#JerzyJaskiernia">Co więcej, w obecnej sytuacji małe kluby mają mały limit czasu. Nie zawsze z faktu, że klub jest mały, wynika, iż nie ma on problemów. W wielu kwestiach chciałby się on też ustosunkować do wielu zagadnień. Byłaby to szansa, żeby mogły się one zastrzegać.</u>
          <u xml:id="u-154.8" who="#JerzyJaskiernia">Speaker ma uprawnienia formalne. Zawsze wyraża zgodę. Co więcej członkowie Kongresu wykorzystują go również, jeżeli chodzi o zgłaszanie oświadczeń. Po prostu klub sygnalizuje, że dani członkowie parlamentu zamierzają zgłosić oświadczenia pisemne, one są publikowane i później stanowią element pracy danego posła w terenie. Uważam, że jest to pomysł wart przemyślenia. W związku z tym proponuję dodać w art. 102 ust. 2 zdanie: „Sprawozdanie stenograficzne obejmuje również teksty nie wygłoszone w Sejmie, jeśli marszałek Sejmu na wniosek posła wyraził zgodę na ich opublikowanie w tej formie. Teksty nie wygłoszone są graficznie oznakowane w sposób umożliwiający odróżnienie ich od tekstów wygłoszonych”.</u>
          <u xml:id="u-154.9" who="#JerzyJaskiernia">I wreszcie trzecia sprawa. Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o interpelacje i ich racjonowanie w Wysokiej Izbie, to na każdym posiedzeniu otrzymujemy zestaw interpelacji zgłoszonych i zestaw informacji o odpowiedziach, które nadeszły, natomiast brakuje bardzo istotnego elementu - informacji o odpowiedziach, które nie nadeszły. Na przykład taka sytuacja. W kwietniu zgłosiłem interpelację do ministra spraw wewnętrznych Antoniego Macierewicza w ważnej sprawie dla środowiska, które reprezentuję, jest już trzeci premier, zmieniają się rządy, nikt mnie ani nie przeprosił, ani nie poinformował, czy w ogóle kiedykolwiek otrzymam tę odpowiedź. Wyborcy pytają, są zaniepokojeni. Ta interpelacja była publikowana w prasie.</u>
          <u xml:id="u-154.10" who="#JerzyJaskiernia">Dlatego też uważam, że Wysoka Izba powinna przy okazji każdego posiedzenia otrzymać informacje, kto nie udzielił odpowiedzi na czas i od kiedy zalega z tą odpowiedzią. Jest to przecież naruszenie Konstytucji. W art. 25 wyraźnie się mówi, że minister jest zobowiązany udzielić odpowiedzi w terminie, więc to jest naruszenie Konstytucji. My o tym często nie wiemy, a chcielibyśmy, żeby to był punkt wyjściowy, jeżeli chodzi o kontrolę rządu. Stąd proponuję w art. 118 dodać zdanie: „Marszałek informuje Sejm o nadesłanych odpowiedziach na interpelacje oraz o niewpłynięciu odpowiedzi na interpelacje w wyznaczonym terminie na najbliższym posiedzeniu Sejmu”.</u>
          <u xml:id="u-154.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#HenrykBąk">Proszę jeszcze wysłuchać komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#MarekDomin">W czasie przerwy odbędą się posiedzenia Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej w sali nr 106 i Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w sali nr 301a w starym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#MarekDomin">W dniu jutrzejszym odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy konstytucyjnej. Początek posiedzenia około godz. 19.30 w czasie przerwy w obradach Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#HenrykBąk">Zarządzam przerwę do godz. 17.45.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 10 do godz. 17 min 47)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#AndrzejKern">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#AndrzejKern">Kontynuujemy dyskusję nad sprawozdaniem Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich o projekcie uchwały - regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#AndrzejKern">Jako kolejny mówca głos zabierze pan poseł Janusz Szymański.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Pastuszewski.)</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#AndrzejKern">Przepraszam, głos zabierze pan poseł Stefan Pastuszewski z Chrześcijańskiej Demokracji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#StefanPastuszewski">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Demokracja to dominacja większości przy dopuszczeniu do głosu i poszanowaniu praw mniejszości. Polski Sejm jako instytucja na wskroś demokratyczna powinien tę zasadę traktować jako fundament swej wewnętrznej konstytucji. Dlatego też w nowym regulaminie szczególnie wiele uwagi należy poświęcić prawom mniejszości. Miarą tak rozumianej demokracji będzie rozstrzygnięcie Wysokiej Izby o wielkości klubu poselskiego. Uważam, że rzymska zasada: tres faciunt collegium, nie powinna być w polskim Sejmie podważona. Ma rację poseł Janusz Choiński z Ruchu dla Rzeczypospolitej, który twierdzi, że małe kluby są stabilnym elementem Sejmu. Kto wie, czy właśnie one nie zapobiegają żenującym wojnom gigantów. Ponadto powodują włączenie się w naszą wspólną „rzecz państwową” szerszych kręgów społeczeństwa, zapobiegają też niezbyt korzystnemu rozrastaniu się pozaparlamentarnych sił politycznych.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#StefanPastuszewski">Jeśli chodzi o konkretne rozstrzygnięcia, to osobiście jestem za wnioskiem mniejszości, który mówi o powołaniu 4 nowych komisji sejmowych. Jest to wniosek zasadny. Uchwałą Sejmu należy oczywiście odwołać komisje poprzednie. W konsekwencji powstanie kilka nowych komisji; może to okazać się celowe, jednak zakres ich działania wymaga sprecyzowania. Wymogiem chwili obecnej jest na przykład rozdzielenie na dwie oddzielne komisje Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Należy powołać Komisję Nauki, Informatyki i Technologii. Zresztą projekt odpowiedniej uchwały wpłynął już do laski marszałkowskiej. Przy okazji warto zastanowić się, czy nie wykreślić z regulaminu sejmowego całego inwentarza komisji i czy o liczbie i nazwach komisji nie powinien decydować każdy nowo wybrany Sejm.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#StefanPastuszewski">Do projektu ustawy zgłaszam następujące poprawki.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#StefanPastuszewski">Odnośnie do art. 1 ust. 2. Proponuję, aby marszałka seniora nie powoływał prezydent, lecz aby po prostu sam wiek posła przesądził o powołaniu go na marszałka. I proponuję następujące brzmienie tego ustępu: „Pierwsze posiedzenie Sejmu otwiera marszałek senior, najstarszy wiekiem poseł”.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#StefanPastuszewski">Jeśli chodzi o art. 23 ust. 2 to proponuję następujące brzmienie: „Wniosek prezesa Rady Ministrów w sprawie powołania Rady Ministrów jest głosowany oddzielnie na każdego kandydata”. Rozwiąże to liczne wątpliwości wynikłe z tzw. przesłuchań.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#StefanPastuszewski">Wreszcie na zakończenie uwaga ogólna. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich znowelizowała regulamin, ale nie znowelizowała załączonego do niego zakresu działania komisji problemowych. Z dzisiejszego punktu widzenia zawiera on wiele anachronizmów. W dalszych pracach nad ustawą trzeba więc koniecznie ów załącznik znowelizować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Marek Borowski z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pani poseł Olga Krzyżanowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#MarekBorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ważną bardzo kwestią jest sposób głosowania nad poprawkami Senatu i tutaj regulamin proponuje dość istotną zmianę. Wiele o tym mówił pan poseł Szymański i powiedzmy sobie, że 75% mojej argumentacji już przytoczył, ale jeszcze ta 1/4 zostaje i wydaje mi się ona dosyć ważna. Mianowicie dotychczasowa praktyka poprawek senackich dowiodła, że nie jest to klasyczne weto, tzn. weto typu prezydenckiego. Zresztą nie takie było założenie poprawek senackich, ale są to określone zmiany w gruncie rzeczy w ustawie, które Sejm przyjął. I teraz jeśliby przyjąć tę zasadę, którą proponuje regulamin, tzn. jeśli nie ma większości 2/3 głosów do odrzucenia, to poprawka zostaje przyjęta, to faktycznie oznaczałoby, iż Senat tworzy tę ustawę, a Sejmowi przypada rola co najwyżej tej Izby, która praktycznie się musi z tym zgodzić, bo uzyskanie 2/3 głosów może być dosyć trudne w niektórych sytuacjach. Przykładów tutaj padało wiele i wynikają z tego właściwie dwie możliwości. Jeśliby pozostał ten zapis, który jest w projekcie regulaminu, to wówczas trzeba by przyjąć zasadę, że nasze komisje, które rozpatrują uwagi senackie, będą postępowały szalenie rygorystycznie, nie tak jak do tej pory. Jeżeli zatem Senat wprowadza cokolwiek poza zakwestionowaniem określonego zapisu, musi to być odrzucane. Może spowodować to pewne komplikacje. Lepiej wobec tego przyjąć wniosek mniejszości, który jednak w przypadku nieodrzucenia nakazuje przyjęcie. Oczywiście w niektórych sytuacjach można głosować na zasadzie, jeśli jest większość 2/3 głosów, to się odrzuca, wtedy kiedy Senat „wetuje” całą ustawę — jak to się zdarzyło na przykład niedawno — czy też kiedy po prostu weto dotyczy skreślenia całego fragmentu bez jakichś dopisków, dodatków itd.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#MarekBorowski">Na marginesie trzeba chyba również rozstrzygnąć sprawę — nie wiem, czy jest to przedmiotem dysput przy okazji „małej konstytucji” — pewnego selektywnego traktowania poprawek senackich. Dzisiaj jest tak, że jedna nie przyjęta poprawka właściwie „patuje” całą ustawę, można by przecież dokonać tego w sposób selektywny.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#MarekBorowski">Sprawa druga to wniosek mniejszości. Była ona szeroko omawiana przez pana posła Turko, a dotyczyła zmiany rodzajów komisji. Otóż przy okazji różnych argumentów, które tu padały — i „za” i „przeciw” — chciałem wysunąć pewien argument „przeciw”, dotyczący rozdzielenia dotychczasowej Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów na Komisję Budżetu i Finansów, Komisję Gospodarki Narodowej i jeszcze inne. Otóż główną zmianą, jaka się pojawia, jest to, iż tzw. polityka gospodarcza miałaby znaleźć się w gestii Komisji Gospodarki Narodowej. Chcę powiedzieć wyraźnie jako poseł pracujący właśnie w Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, że taka propozycja świadczy chyba o niezrozumieniu istoty i polityki gospodarczej, i budżetu, i finansów. Otóż nie sposób prowadzić polityki gospodarczej, jeżeli się jednocześnie nie pracuje nad budżetem, nad finansami, nad podatkami, nad cłami. I odwrotnie — trudno pracować nad budżetem, nad podatkami i nad cłami, jeżeli politykę gospodarczą ocenia się, w jakiejś mierze uchwala, proponuje w innej komisji. A praca w dwóch komisjach będzie raczej niemożliwa, bo taki jest układ prac, że ta komisja odbyła np. do tej pory 100 posiedzeń, od stycznia, i nie ma mowy właściwie, żeby pracować w innej komisji. Tak więc jestem przeciwny temu wnioskowi mniejszości, i chciałem jedynie wzbogacić argumentację dotyczącą tego, że to jednak rzeczywiście jest wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#MarekBorowski">I wreszcie sprawa nowego wymogu dla wnoszących ustawę. Jest taki nowy wymóg zawarty w art. 31, zgodnie z którym osoba czy też instytucja, Rada Ministrów, Senat czy prezydent, ci co zgłaszają projekt ustawy, powinni m.in., oprócz spełnienia wielu innych wymogów wskazać źródła finansowania, jeżeli projekt ustawy pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#MarekBorowski">Już kiedyś miałem okazję o tym mówić, ale muszę powiedzieć jeszcze raz, że choć rozumiem ideę tego pomysłu i tego zapisu, to co legło u jego podstaw, to jednak jest to zbyt wąsko zarysowane. Dlaczego? Dlatego że już dotychczasowe przykłady z życia pokazały, że nie można tego ograniczyć wyłącznie do źródła finansowania. Z różnych powodów posłowie, bo w tej chwili myślę o posłach, zgłaszają poprawki, które pociągają za sobą pewne wydatki. Otóż z przykładów, które już miały miejsce, Wysoka Izba przyjęła ustawę o ograniczeniu wysokości odsetek od kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa. Ta decyzja, jak można się domyślać, spowoduje pewien uszczerbek dla budżetu, jeśli chodzi o wpływy. Z drugiej jednak strony, dlaczego Wysoka Izba przyjęła to, odrzucając przy tym weto senackie zdecydowaną większością głosów? Z bardzo prostego powodu: rachunki wskazywały, że gdyby zachować wersję, która istniała przedtem, to wiele przedsiębiorstw, tych jednoosobowych spółek, musiałoby upaść, nie byłoby w stanie zapłacić tych odsetek; niektóre inne zapłaciłyby więcej. A zatem decyzja w tej sprawie była decyzją w sumie racjonalną, albowiem gdyby tamte przedsiębiorstwa upadły, koszty poniesione przez budżet byłyby znacznie większe, choć, rzecz jasna, trudno było wskazać bardzo wyraźnie tę „podziałkę”, część budżetu, w której można by uzyskać jakieś oszczędności. Jeśli zaś ograniczymy sprawę do wskazania źródeł finansowania, to oczywiście poseł zgłaszający taką ustawę znajdzie się w takiej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#MarekBorowski">Inny przykład to sprawa orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Te orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, podkreślam, tylko w części przyjęte przez Wysoką Izbę, powodują pewne konsekwencje finansowe. Na przykład poseł wnoszący projekt ustawy, która ma przywrócić pewien stan prawny - jego zdaniem stan prawny naruszony poprzednimi działaniami - nie musi wskazywać w tym momencie źródeł sfinansowania, albowiem stan prawny powinien zostać przywrócony. Jeśli rząd np. poprzednio naruszył ten stan prawny wskutek przeforsowania określonej ustawy, to musi się liczyć z pewnymi konsekwencjami.</u>
          <u xml:id="u-161.6" who="#MarekBorowski">Na koniec, i to jest chyba najważniejsze, minęły już czasy, mam nadzieję, kiedy rządy w Polsce były czymś w rodzaju politycznych sierot, tzn. zostały wybrane, ale potem właściwie nie bardzo było wiadomo, kto je popiera. Dzisiaj jest tak, że jest określona koalicja, która ten rząd wybrała. I naprawdę nie ma przeszkód, by odrzucić konkretny projekt, odrzucić głosami większości tej koalicji, jeśli nie tylko nie wskazuje się źródeł pokrycia, ale wręcz nie bardzo widać korzyści wynikające z tego projektu, czy też zdaniem większości i zdaniem rządu, bo rząd będzie miał tu bardzo istotną rolę do odegrania, jest to po prostu nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-161.7" who="#MarekBorowski">Tak więc konkretnie moja propozycja jest taka - przedłożę to później na piśmie - aby w tym punkcie zapisać to w taki sposób, iż do projektu ustawy dołącza się uzasadnienie, które powinno wskazywać źródła finansowania bądź wymierne korzyści wynikające z przyjęcia projektu ustawy, jeśli projekt ten pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa; a zatem powinno to być trochę szerzej sformułowane. W przeciwnym bowiem razie, i to jest bardzo istotne - z artykułu wynika, że Prezydium Sejmu może zwrócić wnioskodawcy projekt ustawy, jeśli nie spełnia tych wymogów - ograniczałoby to bardzo uprawnienia posłów, wręcz dyskryminowałoby ich w wielu wypadkach.</u>
          <u xml:id="u-161.8" who="#MarekBorowski">I ostatnia sprawa — kary za nieobecność. Była już o tym mowa w wystąpieniu klubowym „Solidarności Pracy”, że nie można jednakowo traktować komisji, które w ciągu 6 miesięcy mają 100 posiedzeń, i takich, które mają 8 posiedzeń — a była taka komisja — w związku z tym nieobecność na obradach jednej i drugiej nie może być traktowana jednakowo. Mówiąc to, patrzę na pana posła Kulasa, który opowiadał się za poprawką mniejszości. Musiałaby być ona naprawdę inaczej sformułowana, w takiej wersji, moim zdaniem, jest ona zupełnie nie do przyjęcia — po prostu 5% za jedną nieobecność. Niestety nierówno się rozkłada ten wysiłek posłów w Sejmie. Dopóki tego nie zmienimy, dopóty nie powinniśmy zachodzić ich, że tak powiem, z flanki.</u>
          <u xml:id="u-161.9" who="#MarekBorowski">Muszę natomiast powiedzieć, że przyszedł mi do głowy pewien inny pomysł rozwiązania tej kwestii. Być może warto to rozważyć, ponieważ wszystko wskazuje na to, że ta uchwała wróci jeszcze do komisji. Proszę zwrócić uwagę, że posłowie w poszczególnych komisjach znaleźli się na zasadzie pewnego consensusu, opartego na pewnych zasadach parytetu, i żeby trzymać się swojego ugrupowania, Sojusz Lewicy Demokratycznej w takiej czy innej komisji ma, załóżmy, cztery miejsca. Czy np. nie byłoby sensowne rozwiązanie, by w razie jeśli poseł przekracza pewną liczbę nieobecności, Sejm, na wniosek Prezydium Sejmu, podejmował uchwałę czy decyzję o tym, iż na pewien czas ten klub po prostu to miejsce traci. Wydaje mi się, że byłoby to lepsze rozwiązanie, mobilizowałoby kluby do tego, żeby się interesowały, jak ich posłowie „frekwentują”, jak to się dawniej mówiło, te komisje. W sumie sprzyjałoby ono właśnie obecności, już nie mówiąc o obecności aktywnej. Proponuję również i to rozwiązanie wziąć pod uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#AndrzejKern">Głos oddaję pani Oldze Krzyżanowskiej z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Andrzej Wielowieyski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałam wypowiedzieć kilka uwag ogólnych na temat idei pisania tego regulaminu. Otóż w zasadzie regulamin zajmuje się właściwie czterema zasadniczymi kwestiami. Pierwsze, kwestie najbardziej zasadnicze, na które przy głosowaniu powinniśmy chyba zwrócić największą uwagę, to poprawki czy wnioski mniejszości, czy zmiany w regulaminie, które dotyczą tego, co możemy nazwać sprawami konstytucyjnymi; będzie to sprawa zmiany sposobu głosowania, jest to wniosek mniejszości, ale jeżeli zostanie przez Wysoką Izbę przyjęty, jest to daleko idąca i bardzo poważna zmiana. Następnie nasz stosunek do ustaw i do zastrzeżeń, które wnosi Senat do ustaw, jest to też bardzo istotna, zahaczająca o konstytucję sprawa.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kolejna sprawa to udział małych czy dużych klubów w Konwencie Seniorów. Jest to sprawa może nie tyle konstytucyjna, ile z gruntu polityczna, i też trzeba zająć w głosowaniu bardzo wyważone stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Następną grupą zagadnień, które obejmuje ten regulamin - szczegółowo nie będę tego powtarzać, gdyż słyszeliście już państwo to wiele razy - są sprawy równie ważne dla działania Sejmu, z którymi się stykamy na co dzień, tzn. sposób naszego procedowania. Przykład, który dzisiaj już wiele razy przytaczano: ustalanie porządku dziennego, sposób postępowania z uchwałami czy z ustawami - są to sprawy bardzo istotne. I wydaje mi się, że podjęte decyzje, wynikające czasami z naszego nie najlepszego doświadczenia, powinny być z głęboką uwagą przez państwa przegłosowane w ten czy w inny sposób.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Następną sprawą, która budzi wiele kontrowersji, jest dyscyplinowanie obecności posłów. Jest to sprawa, która w zasadzie wydaje się oczywista i prosta, tzn. powinniśmy wykonywać nałożone na nas obowiązki, ale - wiele razy padło to z tej trybuny - jak wszyscy wiemy z doświadczenia, z różnych powodów usprawiedliwionych i nie usprawiedliwionych, zachowanie nasze, jeśli chodzi o dyscyplinę pracy, budzi zastrzeżenia opinii publicznej i nas samych, jeżeli w pracy nie posuwamy się do przodu. Musimy wyważyć nasze stanowisko, i komisja starała się iść w tym kierunku, by nie doprowadzić do takiego, powiedziałabym, szkolnego zapisywania obecności i stawiania przy tablicy czy pod pręgierzem kogoś, kto tych obowiązków w sposób właściwy nie wykonuje, z tym jednak, żebyśmy, posłowie, odczuli jakieś sankcje i żeby opinia publiczna zrozumiała, że nam też zależy na tym, by porządnie pracować, i że jesteśmy w razie czego gotowi tym sankcjom się poddać. To tyle, jeśli chodzi o pogrupowanie zagadnień, które obejmuje regulamin.</u>
          <u xml:id="u-163.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam teraz wrócić do sprawy samego uchwalenia regulaminu. Proszę państwa, dzisiejsza debata na ten temat jest przykładem tego, jak sami przy tym akcie dopuszczamy do zasadniczego niedopatrzenia regulaminowego, tak to można nazwać.</u>
          <u xml:id="u-163.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, dzisiaj pan marszałek Zych w imieniu Prezydium Sejmu przedstawił listę 53 poprawek. Niektóre z tych poprawek dotyczyły rzeczywiście spraw czysto redakcyjnych, ale niektóre były bardzo zasadnicze i słuszne. Byłoby dobrze, aby komisja wzięła je pod uwagę, niestety komisja nie została zapoznana z tym materiałem. My, jako komisja, nie dostaliśmy tego wykazu, nie zaprezentowano nam stanowiska, mimo że trzy tygodnie wcześniej przesłaliśmy na ręce marszałka Sejmu projekt regulaminu Sejmu. Owszem, poseł sprawozdawca na własną prośbę dostał 2 dni temu z Biura Legislacyjnego Sejmu, za pośrednictwem faxu, wykaz tych poprawek, ich treść.</u>
          <u xml:id="u-163.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Wydaje mi się, że to też jest przykład tego, jak w wielu wypadkach i my, i Prezydium Sejmu nie działamy w sposób, który ułatwiałby nam pracę, tak by dzisiaj przy sprawozdaniu - państwo macie już w tekście te poprawki - praca mogła posunąć się naprzód.</u>
          <u xml:id="u-163.7" who="#OlgaKrzyżanowska">I ostatnia sprawa, przepraszam za moją krytyczną uwagę wobec Sejmu. Proszę państwa, jako komisja regulaminowa wysłaliśmy wszystkim klubom pełny tekst projektu regulaminu Sejmu z prośbą o wniesienie poprawek. Niestety nie otrzymaliśmy prawie żadnej odpowiedzi. Natomiast dzisiaj w wypowiedziach, może nie tyle klubów, chociaż klubów też, i pojedynczych posłów mamy uwagi - nie mówię o uwagach drobnych czy o pojedynczej poprawce - uwagi, które istotnie i zasadniczo zmieniałyby pracę Sejmu. Proszę państwa, jeżeli będziemy w ten sposób pracować, to nie uchwalimy tego regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-163.8" who="#OlgaKrzyżanowska">I ostatnia sprawa. Dzisiaj na tej sali zgłoszono wniosek o przeprowadzenie trzeciego czytania, ponieważ zaproponowano wiele poprawek. O tym zadecyduje Wysoka Izba. Tak czy inaczej jako komisja tę pracę musimy podjąć, niezależnie od tego, czy nazwiemy ją trzecim czytaniem czy usystematyzowaniem poprawek.</u>
          <u xml:id="u-163.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Padła też, proszę państwa, propozycja, aby tę pracę wykonać wspólnie z Komisją Ustawodawczą. Nie chcę, broń Boże, dezawuować Komisji Ustawodawczej, ale jest to komisja najbardziej zajęta w Sejmie i ona praktycznie nie będzie w stanie z nami godzinami - w tej chwili już nad 80 poprawkami - pracować. Jeżeli Wysoka Izba podejmie taką decyzję, to musimy sobie zdać sprawę, że wtedy ten regulamin zostanie uchwalony najwcześniej pod koniec września tego roku. Tylko na to chcę zwrócić uwagę państwa.</u>
          <u xml:id="u-163.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#AndrzejKern">Przyjmuję do wiadomości krytykę propozycji Prezydium Sejmu. Na nasze usprawiedliwienie chcę tylko powiedzieć, że uważaliśmy, iż będzie to prostszy zabieg, natomiast kiedy wzięliśmy się do pracy, to okazało się, że wymaga ona więcej nakładu, jest wiele poprawek i stąd to opóźnienie, ale dziękuję bardzo za słowa słusznej krytyki.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Andrzej Wielowieyski z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Andrzej Rychlik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#AndrzejWielowieyski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To, że regulamin wywołuje tak dużą aktywność panów posłów, jest rzeczą naturalną, ponieważ sprawa jest bardzo złożona i mamy do czynienia ze sprzecznością interesów.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#AndrzejWielowieyski">Trzem kwestiom chcę poświęcić kilka zdań. Pierwsza sprawa, o której mówiła przed chwilą także pani poseł Krzyżanowska, to propozycja potrącania diet. Ośmielam się być zuchwałym i narazić się panu posłowi Szymańskiemu, który - myślę, że nie tylko dla mnie - jest autorytetem w sprawach regulaminowych. Rzeczywiście, bardzo go szanuję za jego wiedzę, sprawność, nie tylko sprawność, a wręcz artystyczną kreatywność w zakresie regulaminów, podobnie zresztą jak i mojego kolegę klubowego, posła Turko, który też partycypował w tych pracach i też zajmuje stanowisko odmienne - co najmniej częściowo - niż ja. Jestem zdecydowanym zwolennikiem podanej przez mniejszość formuły wprowadzenia konkretnych i zdecydowanych kar - 5% czy 10% - zarówno jeśli chodzi o absencję na posiedzeniach komisji, jak i na posiedzeniach plenarnych i odrzucam zdecydowanie to, co przed chwilą powiedział pan poseł Borowski.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#AndrzejWielowieyski">Nie przygotowujemy tego regulaminu dla naszej wygody, mówię to dość ostro. Nie jestem przeciwko temu, aby sobie jakoś udogodnić życie, priorytet jednak jest inny. Tutaj priorytetem jest sprawność działania Sejmu i jego komisji i to, iż jedna komisja jest bardziej obciążona niż inna, nie jest istotnym argumentem. Musimy zapewnić wyższą frekwencję, sprawność komisji i - że tak powiem - również jakoś wykazać się wobec opinii publicznej. Musimy działać dużo lepiej również dlatego, że na nas patrzą i jesteśmy wzorcem dla innych podobnych ciał i instytucji. To trzeba również zapewnić środkami drastycznymi, nie zwracając uwagi na to, czy taka komisja zbiera się 5 razy w ciągu jakiegoś okresu czy też 25 razy; ona za każdym razem musi pracować sprawnie.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#AndrzejWielowieyski">Jeśli chodzi o argumenty, iż w prawach i obowiązkach posłów uregulowanych ustawowo jest klauzula, zgodnie z którą Prezydium Sejmu ma odpowiednie kompetencje w tym zakresie. W moim przekonaniu, wbrew posłowi Szymańskiemu, to nie jest sprzeczne z tą klauzulą, dlatego że powołaliśmy i upoważniliśmy Prezydium Sejmu do tego, aby ustalało wysokość wynagrodzeń poselskich, diet, kosztów, a Sejm za pomocą swego regulaminu ma zapewnić sprawność i dyscyplinę działania posłów i organów Sejmu. Te kwestie nie są sprzeczne, powinny być zgodne, natomiast tutaj nie ma wzajemnego naruszenia kompetencji, bo i cel całej sprawy, i - w gruncie rzeczy - materia są odmienne. Chodzi o zdyscyplinowanie posłów. Dlatego też mam nadzieję, iż w głosowaniu ten prosty i konkretny wniosek mniejszości - dotyczący 5% i 10% diety - zostanie przyjęty. Zwracam uwagę paniom i panom posłom, że prezydia obydwu Izb - mimo iż dyskutowały wielokrotnie o sprawie sankcji w tym zakresie - nie zdecydowały się na pełne i skuteczne ich wprowadzanie, co jest znamienne dla słabości działania naszego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#AndrzejWielowieyski">Chcę też króciutko powiedzieć o dwóch innych sprawach. Kwestia liczby i zakresu działania komisji — zgodnie z wnioskami zarówno większości, jak i mniejszości — na pewno będzie jeszcze przedmiotem kontrowersji, zastanawiania się klubów i los głosowania będzie niepewny. W każdym razie, zgadzając się z tym, co mój klub proponował, aby wprowadzić podział na nowe, zbiorcze komisje, gospodarki narodowej czy infrastruktury, jeżeli nawet to by nie przeszło, bo wiem, że te rozstrzygnięcia mogą budzić wątpliwości, i zamiast jednej komisji gospodarczej, finansów i budżetu, takiej zbiorczej, powstanie ich kilka, to w ten sposób może bardziej się wszystko skomplikuje, chociaż jest to rozwiązanie przyszłościowe, które może sprostać prawdopodobnym, możliwym przekształceniom administracji państwowej. Jedno natomiast jest pewne, iż chyba nie powinniśmy głosować nad tym. Taką mam prośbę do komisji regulaminowej, aby nie głosować nad tym łącznie, tylko nad poszczególnymi komisjami. Na przykład komisja przekształceń na pewno powinna również odpowiadać za majątek państwowy. To jest zupełnie oczywiste, to się wyłania jako duży problem — poważne instytucje, te agencje skarbu państwa, które się tworzą czy będą się tworzyć. I w tym zakresie trzeba to wyłączyć, bo jest to niezależne od problemu, w jaki sposób traktujemy kompetencje Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów czy Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#AndrzejWielowieyski">I wreszcie trzecia sprawa, o charakterze zupełnie podstawowym i konstytucyjnym - może przeoczyłem jakąś wypowiedź, nie dość podkreśloną - a mianowicie poprawka 16, czyli art. 51 dotyczący relacji między Sejmem a Senatem. Otóż przyjęcie wniosku komisji rzeczywiście oznaczałoby naruszenie konstytucyjnego priorytetu Sejmu w hierarchii władz Rzeczypospolitej. Tylko Sejm ma prawo uchwalać ustawy. I to nie może być tak, że Senat uchwalił jakąś poprawkę, zdecydował o jakimś problemie i dlatego, iż Sejm nie odrzucił tej poprawki większością 2/3 głosów, to to staje się obowiązującym prawem. Jest to sprzeczne z obowiązującą Konstytucją Rzeczypospolitej. Dlatego poprawka mniejszości, poprawka 16, dotycząca uchwalania stanowiska Sejmu w sprawie poprawek Senatu, w imię szacunku dla układu konstytucyjnego i prawa powinna zostać przyjęta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Andrzej Rychlik, nie zrzeszony. Przygotuje się pan poseł Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz z KPN.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#AndrzejKern">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#AndrzejRychlik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Składam wniosek w sprawie poprawki do projektu regulaminu Sejmu polegającej na utworzeniu stałej Komisji Nauki, Informatyki i Technologii. Kwestia zintegrowania problemów nauki, informatyki i technologii w jednej komisji wymaga krótkiego wyjaśnienia znaczenia powyższych terminów. Pojęcie nauki chcę rozumieć jako system produkcji wiedzy, pojęcie informatyki natomiast jako wymianę myśli, idei i rezultatów twórczości bez politycznych barier i ograniczeń. Integrując się z państwami wysoko uprzemysłowionymi musimy przyjąć wiele norm i zasad obiegu dokumentów obowiązujących w świecie zachodnim. Technologia, czyli metoda przetwarzania rzeczy materialnych jest sposobem produkcji. Proszę nie mylić jej z systemem gospodarczym czy makroekonomią.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#AndrzejRychlik">Przetwarzanie wiedzy, czyli przetwarzanie rezultatów pracy naukowej w technologię, to prace badawczo-rozwojowe i wdrożeniowe. Proponowany podmiotowy zakres komisji to: Polska Akademia Nauk, szkolnictwo wyższe, jednostki badawczo-rozwojowe, prywatne instytuty naukowo-badawczo-rozwojowo-wdrożeniowe i wszystkie służby zajmujące się wytwarzaniem, przechowywaniem i przesyłaniem wiedzy, informacji oraz technologii.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#AndrzejRychlik">Przedmiotowy zakres komisji — tekst załącznika do uchwały Sejmu Rzeczypospolitej z dnia ... 1992 r. — regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej — brzmi: Do zakresu działania Komisji — tutaj następuje odpowiedni numer — Nauki, Informatyki i Technologii należą sprawy kształcenia wyższego, dokształcania i doskonalenia kadr naukowych i nauczycieli, archiwów, polityki rozwoju nauki i postępu technicznego, organizacji i kierowania nauką, badań naukowych, jednostek badawczo-rozwojowych, wdrożeń wyników badań do praktyki, wynalazczości i racjonalizacji, normalizacji, metrologii i jakości, korporacji i stowarzyszeń naukowych, współpracy naukowej z zagranicą, samorządu studenckiego oraz w jednostkach badawczo-rozwojowych.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#AndrzejRychlik">Tekst ten to również fragment punktu określającego przedmiotowy zakres działania obecnej Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Niestety, w takiej formie nie może on być zapisany w nowym regulaminie, wymaga merytorycznego dopracowania. Fragment dotyczący kształcenia wyższego, dokształcania i doskonalenia kadr naukowych i nauczycieli pozostawiłbym bez zmiany.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#AndrzejRychlik">W wyniku przeprowadzonej dyskusji z posłami z różnych ugrupowań, posiadających stopnie i tytuły naukowe oraz autorytet w środowisku zawodowym mogę odpowiedzialnie stwierdzić, że szkolnictwo wyższe stanowi integralną część nauki polskiej i nie należy tego rozdzielać. Natomiast należy rozdzielić takie dziedziny, jak oświata i szkolnictwo wyższe. Reformę oświaty można przeprowadzać wszerz, obejmując nią całe społeczeństwo, a reformę szkolnictwa wyższego w głąb. Należy jasno określić, jakie są różnice pomiędzy uczeniem się a studiowaniem. Należy zwiększyć udział studentów w pracach naukowych i proces studiowania uzupełnić o krytyczną twórczość wspólną dla studentów wyższych lat i młodszej kadry naukowej. Proces ten rozwija się pięknie wśród studentów-asystentów, którzy łączą proces studiowania z pracą naukowo-dydaktyczną.</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#AndrzejRychlik">Problemów starszej kadry naukowej nie będę teraz przedstawiał, ale zapewniam państwa, że domaga się ona nie tylko stworzenia stałej komisji sejmowej, lecz również przeprowadzenia w parlamencie debaty poświęconej nauce. Zgłaszano te problemy na spotkaniach z prezydentem, premierami i do dziś postulaty tego środowiska nie zostały zrealizowane. Moim skromnym zdaniem, najodpowiedniejszym forum, na którym można spowodować, aby rezultaty tych nie kończących się rozmów znalazły swój wyraz w prawodawstwie jako nowelizacja odpowiednich aktów prawnych, będzie komisja sejmowa.</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#AndrzejRychlik">Kolejny przedmiot prac tej komisji to polityka rozwoju nauki i postępu technicznego, organizacja i kierowanie nauką, badaniami naukowymi.</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#AndrzejRychlik">Proszę państwa, niedługo wpłynie do parlamentu pakiet projektów ustaw o instytucie naukowym, o stopniu i tytule, o korporacji uczonych i wiele nowelizacji ustaw obecnie obowiązujących, a nie pasujących już do coraz szybciej zmieniającej się rzeczywistości. Wyrażam tutaj swój niepokój, że zespół, który obecnie tworzy Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego będzie miał wielkie trudności ze zrealizowaniem powyższych prac legislacyjnych. Upoważnia mnie do tego stwierdzenia sytuacja, w jakiej przesłuchiwaliśmy kandydatów na ministra edukacji narodowej i na przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych. Przesłuchania odbyły się późno wieczorem, w zasadzie odbyło się jedno przesłuchanie tylko jednego kandydata - na ministra edukacji. Nie protestowałem, żeby nie utrudniać formowania rządu Rzeczypospolitej, ale jest mi bardzo żal, że została stracona kolejna okazja do przeprowadzenia debaty na temat polityki naukowej państwa, której nie ma. Jedną z bardzo ważnych przyczyn takiej sytuacji jest właśnie brak merytorycznie odpowiedniej komisji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-167.8" who="#AndrzejRychlik">Szanowni Państwo! Kolejny fragment tekstu z projektu nowego regulaminu Sejmu: jednostki badawczo-rozwojowe, wdrożenia wyników badań do praktyki, wynalazczość, racjonalizacja, normalizacja, metrologia i jakość. Wydaje mi się, że posłowie pracujący nad nowelizacją regulaminu albo zapomnieli, że skończyliśmy budowę socjalizmu w Polsce, albo nie mają kontaktu ze środowiskami twórczymi. Przede wszystkim proponuję wykreślenie słów „racjonalizacja” i „jakość”. Niech Sejm zajmuje się swoją przedmiotową działalnością, a jakość i racjonalizację zostawmy producentom. Słowo „wynalazczość” proponuję zastąpić frazą „własność przemysłowa i twórczość intelektualna”. Jedno pojęcie zdefiniowane jest w Prawie patentowym, drugie w Prawie autorskim.</u>
          <u xml:id="u-167.9" who="#AndrzejRychlik">O słabości obecnej struktury Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, przy pełnym szacunku dla jej przewodniczącego i członków, świadczą fakty, że przewodniczącym podkomisji do spraw nowelizacji ustaw dotyczących wynalazczości jest członek Komisji Ustawodawczej, że członkowie podkomisji do Prawa autorskiego nie odbyli jeszcze spotkania, aby uzgodnić wspólne stanowisko, podczas kiedy zespół z komisji kultury, w skład którego wchodzimy, nowelizuje już szósty artykuł, bez merytorycznej oceny poszczególnych problemów. Nie wspomnę już o pozostałych zespołach ze względu na brak czasu.</u>
          <u xml:id="u-167.10" who="#AndrzejRychlik">Szanowni Państwo! Nie negując wpływu sposobu finansowania na rozwój nauki, chciałbym podkreślić, że kierunek i tempo zmian ustawodawstwa oraz wymiany informacji mają ogromny wpływ na właściwy klimat moralny i atmosferę w środowiskach.</u>
          <u xml:id="u-167.11" who="#AndrzejRychlik">Ponieważ zasady te można odnieść do innych środowisk, nie mniej czułych na system prawny i informatyczny, proponuję, aby określony w projekcie regulaminu przedmiotowy zakres dotyczący archiwów rozszerzyć o komputerowe banki informacji, popularnie zwane bazami danych. Niezbędne jest w tym wypadku włączenie do tego zagadnień aktualizacji tych baz oraz dostępu do nich. Wiąże się to z systemowym podejściem do budowy szkieletowych, rozległych sieci komputerowych o zasięgu międzynarodowym, umożliwiających stworzenie poczty elektronicznej dla administracji, służb specjalnych, resortów i innych środowisk.</u>
          <u xml:id="u-167.12" who="#AndrzejRychlik">Aby stworzyć taki model obiegu informacji, jaki istnieje na Zachodzie, trzeba będzie w pierwszym rzędzie zbudować środowisko prawne. Podjąłem próbę nowelizacji kodeksu karnego i teraz czekam, do której komisji sejmowej zostanie on skierowany, jaki zespół zostanie utworzony do jego rozpatrzenia, których posłów wydelegują poszczególne kluby.</u>
          <u xml:id="u-167.13" who="#AndrzejRychlik">Kolejny fragment, po słowach: „współpracy naukowej z zagranicą” proponuję dopisać: „wkładem Polski do nauki światowej, międzynarodowym obrotem własnością przemysłową i rezultatami twórczości intelektualnej człowieka oraz transferu i tworzenia nowych know-how i technologii”.</u>
          <u xml:id="u-167.14" who="#AndrzejRychlik">Jeżeli chodzi o zapis: „samorząd studencki, pracowniczy w jednostkach naukowych i badawczo-rozwojowych”, nie mam zastrzeżeń, bardzo to popieram.</u>
          <u xml:id="u-167.15" who="#AndrzejRychlik">Panie i Panowie Posłowie! Jeśli ktoś ma wątpliwości co do celowości utworzenia Komisji Nauki, Informatyki i Technologii, to proszę sięgnąć pamięcią do okresu po 4 października 1957 r., do Stanów Zjednoczonych, kiedy to Związek Radziecki wystrzelił pierwszego sztucznego satelitę Ziemi. Wówczas to niektórym kongresmenom i senatorom wydawało się, że Związek Radziecki wyprzedza Stany Zjednoczone w rozwoju nauki czy technologii. Prosiłbym bardzo o odpowiedź na pytanie: Czy faktycznie wyprzedzał i czy należało wyciągnąć z tego taki wniosek, że należy w Stanach Zjednoczonych budować socjalizm, czy należało pójść własną drogą? Kto nakreślił im tę drogę?</u>
          <u xml:id="u-167.16" who="#AndrzejRychlik">Proponuję dziś państwu, żeby sejmowa Komisja Nauki, Informatyki i Technologii wyznaczyła taką drogę, drogę prowadzącą do czołówki światowej w dziedzinie nauki i technologii, naszemu narodowi we współpracy ze wszystkimi, którzy opanowali warsztat pracy naukowej i chcą dobra naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-167.17" who="#AndrzejRychlik">Bardzo proszę pana marszałka Kurczewskiego, panów posłów Szafrańca, Pastuszewskiego, Syryjczyka, Pieczkę, Andrysiaka, Żenkiewicza, Smirnowa...</u>
          <u xml:id="u-167.18" who="#komentarz">(Głos z sali: Co to jest?!)</u>
          <u xml:id="u-167.19" who="#AndrzejRychlik">Łuczaka, Szańkowskiego oraz Pawelca o przekonanie kolegów w swoich klubach o niezbędności utworzenia wyżej wymienionej komisji.</u>
          <u xml:id="u-167.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#AndrzejKern">Chciałbym tylko w związku z pana wypowiedzią przypomnieć, że poselski projekt uchwały o powołaniu stałej Komisji Nauki, Informatyki i Technologii, tj. druk nr 324, Prezydium Sejmu przekazało do Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Dotychczas komisje nie przedstawiły nam swojego stanowiska w tej sprawie. Wydaje mi się, że pan poseł powinien dążyć do przekonania o swoich racjach raczej członków tych komisji.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz z Konfederacji Polski Niepodległej. Przygotuje się pan poseł Marcin Przybyłowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ byłem członkiem podkomisji, która przez wiele miesięcy opracowywała ten regulamin, pozwolę sobie przedstawić - bardzo krótko - stanowisko w trzech kwestiach.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Kiedy w zgłoszonym projekcie nowego regulaminu Sejmu znalazł się zapis, który stwierdza, że poseł zabierający głos w dyskusji nie może odczytywać przemówień, pojawiło się wiele zastrzeżeń odnośnie do tego sformułowania. Otóż chciałem państwa jak gdyby uspokoić - jest to zapis, który ma starą tradycję w polskim parlamencie. Był on ujęty w regulaminie z 1923 i 1935 r. i zakładał właśnie, iż posłowi przemówień odczytywać nie wolno, aczkolwiek każdy przemawiający poseł może posługiwać się kartką. Za taką właśnie wersją opowiada się klub, który reprezentuję, klub Konfederacji Polski Niepodległej. Proszę naprawdę nie obawiać się tego. Wniosek mniejszości do art. 106 stwierdza, iż przepis ten nie dotyczy posła sprawozdawcy, a więc w odniesieniu do trudniejszych spraw, przemówień, gdzie konieczne jest podawanie wielu szczegółów, ta luka, ta furtka istnieje i będzie można z niej korzystać.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Następna kontrowersyjna sprawa - wzbudziła ona ostrą dyskusję - dotyczy pierwszego czytania. Chodzi o to, czy pierwsze czytanie ma się odbyć na forum Sejmu czy też w komisji. Proszę państwa, mamy tu przykład chociażby naszego regulaminu, który w tej chwili jest omawiany. Pierwsze czytanie, które odbyło się na posiedzeniu Sejmu, dało efekt w postaci bardzo wielu poprawek. Była to gruba księga, w której zostały zawarte poprawki zgłaszane przez posłów indywidualnie i przez ugrupowania. To pierwsze czytanie stanowi dowód na to, iż wielu posłów, którzy nie są reprezentowani w danej komisji, chce wypowiadać się na dany temat. Dlatego sądzę, że właśnie takie pierwsze czytanie - na posiedzeniu Sejmu - powinno zostać zachowane.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">I trzecia kwestia, z którą komisja regulaminowa ma do czynienia na bieżąco. Otóż napływają do komisji różne sygnały dotyczące sporów pomiędzy posłami, np. jeden poseł może czuć się urażony tym, iż drugi podał w wątpliwość jego inteligencję, obraził go słownie etc. Komisja stanęła na stanowisku, iż będzie ingerować wówczas, kiedy to rozgrywa się na sali sejmowej, natomiast jeśli ma to miejsce poza salą sejmową, kiedy jest to artykuł, wypowiedź w prasie, komisja nie ingeruje.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Pan poseł sprawozdawca Twaróg sygnalizował już, iż pewne rozwiązania muszą iść w parze ze zmianą ustawy o prawach i obowiązkach posłów. Moim zdaniem, zresztą wyraziłem tę myśl na samym początku prac komisji i złożyłem odpowiedni projekt, te wszystkie sporne kwestie pomiędzy posłami powinien regulować Sąd Marszałkowski. To też jest stara polska tradycja parlamentarna - w pierwszym regulaminie Sejmu był to Sąd Honorowy, w następnym pojawiło się już określenie: Sąd Marszałkowski. Tutaj powraca pytanie, które już kiedyś na tej sali padło: Jak Sejm ma się zachować w sytuacjach, kiedy chodzi o uchylenie immunitetu poselskiego, o sprawy - kiedy takie wnioski wpływają - dotyczące kolegium ds. wykroczeń? Np. poseł przeszedł przez jezdnię na czerwonym świetle, został ukarany mandatem i teraz sprawa siłą rzeczy musi trafić na posiedzenie Sejmu. Otóż jestem zdania, że tego typu sprawy albo nie powinny być objęte immunitetem, albo też powinny trafiać właśnie do Sądu Marszałkowskiego. Tak więc Sąd Marszałkowski powinien zostać powołany.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Pada również pytanie o zakres kar, jakie mogą być stosowane przez marszałka Sejmu wobec posła, kiedy ten niewłaściwie się zachowuje. Otóż w doręczonym państwu projekcie regulaminu zostało to wzmocnione, niemniej sądzę, że zakres tych kar powinien zostać jeszcze rozszerzony. W sprawach o wiele bardziej poważnych właśnie Sąd Marszałkowski powinien wymierzać tę karę - byłoby to możliwe dzięki zmianie ustawy o prawach i obowiązkach posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Marcin Przybyłowicz z Porozumienia Centrum. Przygotuje się pan poseł Władysław Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#MarcinPrzybyłowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sądzę, że ta debata wykazuje - podobnie jak i poprzednia, a także bardzo intensywna praca komisji regulaminowej - że dążymy do osiągnięcia ideału. Myślę, że jednak musimy sobie zdać sprawę z tego, iż ideału nie osiągniemy, a to dlatego, że konstytucje, zwłaszcza regulujące pracę gremiów demokratycznie wybranych, muszą opierać się na praktyce i konsumują nabywane w trakcie pracy doświadczenia. Stąd chciałbym wyciągnąć podstawowy wniosek, że powinniśmy jednak, nawet widząc wszystkie ułomności tego tekstu, dążyć do jak najszybszego jego uzgodnienia i wypróbowania go w naszej praktyce. Mamy w tej chwili bardzo dużo spotkań i posiedzeń i chyba będzie można jakość niektórych wzbudzających kontrowersje zapisów dość szybko ocenić, sprawdzić je w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#MarcinPrzybyłowicz">Jeśli chodzi o konkrety, chciałem przedstawić Wysokiej Izbie pod rozwagę dwie następujące, niewielkie poprawki. Pierwsza dotyczy art. 44 i wiąże się z problemem drugiego i trzeciego czytania. Art. 44 mówi: „Trzecie czytanie może odbyć się niezwłocznie, jeżeli w drugim czytaniu nie zgłoszono poprawek lub wniosków do projektu bądź projekt nie został skierowany ponownie do komisji”. Otóż wydaje mi się, że warunek dotyczący niezgłoszenia poprawek lub wniosków jest zbyt ostry. Przy takim jego sformułowaniu można się spodziewać w praktyce, że nieomal zawsze projekty będą kierowane - ze względów regulaminowych - pod obrady komisji. A przecież są takie sytuacje, były i będą w przyszłości, kiedy to poprawki bywają na tyle nieznaczne, iż Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów czy wreszcie Sejm mogą mimo wszystko podjąć decyzję o trzecim czytaniu bez kierowania ustawy do komisji. Stąd proponowałbym wykreślić słowa: „jeżeli w drugim czytaniu” i po słowie „czytaniu” wykreślić słowa: „nie zgłoszono poprawek lub wniosków do projektu”. Wykreślenie tych słów likwiduje wymóg dotyczący konieczności kierowania projektu do komisji, obowiązujący nawet wówczas, gdy poprawka odnosi się do drobnej tylko kwestii.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#MarcinPrzybyłowicz">Druga sprawa, także porządkowa, wiąże się z tempem prac nad projektem. Moja koleżanka klubowa Teresa Liszcz, zabierając głos w imieniu klubu, zaproponowała skierowanie projektu - także ze względu na konieczność uporządkowania zgłoszonych poprawek - do dwóch komisji. Wydaje mi się, że w tej fazie pracy jest to już nadmiar dbałości o czystość tekstu. Wystarczy, jeżeli - zgodnie z wcześniej przyjętym harmonogramem - projekt trafi tylko do komisji regulaminowej, natomiast oczywiście członkowie Komisji Ustawodawczej powinni wziąć udział w bardzo intensywnych, jak myślę, pracach redakcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#MarcinPrzybyłowicz">Chciałbym także wypowiedzieć się na temat jednego z wniosków mniejszości, który chcę poprzeć. Chodzi o wniosek 14, który także dotyczy kwestii procedowania przy pierwszym czytaniu. Otóż przez dłuższy czas zdecydowanie wyrażałem opinię, że projekt powinien być skierowany do pierwszego czytania do komisji, natomiast w miarę upływu czasu, w miarę obserwowania pracy różnych komisji i kłopotów, jakie tam mamy, także tych banalnych, związanych z kworum, doszedłem do wniosku, że taki warunek, znowu bezwzględnie stosowany, może po prostu przyczynić się do blokady procesu legislacyjnego. Otóż projekt jakiejś ustawy skierowany do komisji może w tej komisji z różnych względów, ale także wynikających z jakiejś obstrukcji, leżeć ad Kalendas Graecas. Po prostu jest to niebezpieczne i wolałbym, żeby projekty były najpierw przedstawione na forum Sejmu, dlatego że wówczas rzeczywiście wiemy o tym, iż poza formalną stroną został uruchomiony także jakiś proces opiniotwórczy wokół projektu ustawy, natomiast w razie skierowania do komisji trzeba by było, moim zdaniem, ustalać terminy, określać wymogi co do jakości pracy komisji przy tym pierwszym czytaniu, a obawiam się, że nie uwzględnimy w tej chwili wszystkich koniecznych w takim wypadku warunków.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#MarcinPrzybyłowicz">I wreszcie propozycja, którą tutaj usłyszałem — bardzo mi ona odpowiada i wydaje mi się oryginalna i nowatorska — wysunięta przez pana posła Jaskiernię. Chodzi o to, żeby w czasie każdego posiedzenia, tak to rozumiem, była godzina–dwie — możemy się nad tym zastanowić — o której wiemy i wiedzą o niej mass media oraz ludzie, godzina bezpośrednich pytań do rządu — żadnych kartek, żadnego czytania, po prostu kierowane bezpośrednio do członków rządu pytania. Sądzę, że nawet jeżeli nie uda się tego wprowadzić do regulaminu, to z tego typu praktyki Prezydium Sejmu i my sami powinniśmy skorzystać i do takich krótkich sesji pytań doprowadzić. Oczywiście zarówno czas na zadawanie pytań, jak też na odpowiedzi, musi być ściśle limitowany. Wydaje mi się, że cała zaleta tego projektu polega na bezpośredniej, osobistej konfrontacji, możemy wówczas sprawdzać, jacy de facto ludzie kierują poszczególnymi resortami. Ostatnia sprawa będzie się wiązała z formalnym wniesieniem przeze mnie prośby do komisji o uwzględnienie poprawki. Chodzi o to, żeby w art. 19 ust. 1, wyszczególniającym nazwy komisji stałych, wykreślić pkt 3, w którym komisja proponuje powołanie stałej Komisji do Spraw Układu Europejskiego. Proszę państwa, na tej sali podjęliśmy uchwałę sejmową, że ta komisja ma być komisją nadzwyczajną. I to, że chcieliśmy właśnie tak zbudować tę komisję, nie jest kwestią przypadku czy jakiegoś nieprzemyślenia, czy — powiedzmy — manipulacji.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#MarcinPrzybyłowicz">Po prostu 5 komisji, które długo debatowały nad układem o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi, doszło do wniosku, że w ramach ograniczeń, które są nakładane na komisje nadzwyczajne, a także w ramach pewnych wymogów, które - komisje spodziewają się - spełni ta komisja do spraw układu o stowarzyszeniu, w tej formule komisji zwyczajnej może nam się ten eksperyment nie udać, a zależy nam na tym, żeby ta komisja funkcjonowała poprawnie. W tym wypadku bowiem praca tej komisji będzie dość odbiegała od typowej, rutynowej pracy komisji zwyczajnych, będzie to raczej praca zrywami, może być bardzo intensywna w pewnych krótkich okresach, ale to będzie praca w zrywach o charakterze biurokratycznym; będzie to wymagało, moim zdaniem, ciągłości pracy posłów, tzn. jeżeli jest zryw w pierwszym kwartale i w drugim kwartale, bo coś się dzieje na linii rząd Polski - Wspólnoty Europejskie, to w tej materii muszą uczestniczyć ci sami posłowie, przy normalnej zaś konstrukcji komisji zwyczajnej obawiam się, że może to być dość trudne do zrealizowania. Ta ciągłość wymiany informacji jest dla mnie przesądzająca, choć nie ukrywam, że przygotowanie i predyspozycje członków komisji do pracy w takiej komisji też są niebagatelnym walorem. Wydaje mi się, że do sprawnego funkcjonowania tej komisji i do osiągnięcia celu, który sobie ta sala... I przypomnę szanownym zebranym, że przecież bardzo nalegaliśmy, żeby w naszym ręku był taki naprawdę sprawny organ kontroli nad rządem.</u>
          <u xml:id="u-171.6" who="#MarcinPrzybyłowicz">Proszę Państwa! Zwyczajna komisja, która konstytuuje się jako bardzo rozległe ciało według klucza politycznego, proporcjonalnego niekoniecznie musi być takim sprawnym narzędziem kontrolnym. I dlatego prosiłbym Wysoką Izbę o przychylne potraktowanie tej poprawki i wykreślenie na tym etapie legislacyjnym ze składu komisji zwyczajnych nazwy Komisja do Spraw Układu Europejskiego. Oczywiście formalnie złożę to na piśmie do komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Władysław Adamski z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Tadeusz Biliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#WładysławAdamski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zagadnienia regulaminowe jako organizujące prace parlamentu są dla nas kwestiami o niebagatelnym znaczeniu. Wpływają one na charakter prac Sejmu, a pośrednio na wiele omawianych tutaj spraw. Nie jest więc nieważne, jakie zapisy ostatecznie w regulaminie się znajdą. Nie powinno więc też być tak, by przedstawione nam sprawozdanie traktować jako do końca dopracowane i optymalne. Nie powinno się z góry zakładać, że wnioski poselskie niewiele wniosą, a tylko skomplikują sprawę. Spoglądam więc na dzisiejszą debatę nieco inaczej niż pan poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#WładysławAdamski">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Nie wdając się jednak w oceny i unikając wypowiedzi czysto polemicznych, chciałbym przede wszystkim zgłosić kilka propozycji.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#WładysławAdamski">Wysoki Sejmie! Z dotychczasowej praktyki widać - i trudno temu zaprzeczyć - iż rola Prezydium Sejmu w parlamencie jest znaczna. Mówi o tym art. 13 przedstawionego regulaminu. Według zawartych bowiem zapisów Prezydium Sejmu ma ustalać plany prac Sejmu, zwoływać posiedzenia, a także ustalać ich porządek dzienny. Wiemy jednak wszyscy, iż o porządku obrad decyduje ostatecznie Sejm. Stąd uwzględniając ten fakt właściwszy wydaje mi się zapis, iż pod obrady powinien być wnoszony wyłącznie projekt porządku dziennego. Jest to określenie, moim zdaniem, bardziej precyzyjne i oddające faktycznie stosowany proceder. Oznacza to też jedynie niewielką korektę w pkt. 3 art. 13.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#WładysławAdamski">Przechodząc do następnego zagadnienia chciałbym zwrócić uwagę na proponowany charakter zapisu w art. 20 ust. 1. Mówi się w nim o prawie do powoływania, a także określania celu i trybu działania tzw. komisji nadzwyczajnych. „Nadzwyczajnych” oznacza dla mnie komisje, które nie są stałe. Również bowiem w art. 23 ust. 5 Konstytucji mówi się tylko o komisjach powoływanych do zbadania określonej sprawy. Dokonywanie zatem rozróżnień komisji bardziej zwyczajnych i mniej jest, moim zdaniem, zbędną komplikacją. Konstytucja nie zna bowiem komisji nadzwyczajnych, lecz tylko określone komisje powołane, o czym już mówiliśmy, do zbadania określonej sprawy. Stąd art. 20 ust. 1 powinien brzmieć: „Sejm może powoływać i odwoływać komisje do zbadania określonej sprawy. Uprawnienia i tryb działania tak powołanych komisji ustala Sejm”.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#WładysławAdamski">I jeszcze w tej sprawie. Pan marszałek Zych mówił dziś o nie najlepszej niekiedy frekwencji w trakcie prac komisji. Myślę, że sytuacja ta wynika z wielu przyczyn. Jedną z nich jest z pewnością nakładanie się często terminów posiedzeń komisji, w których uczestniczą posłowie, i dodatkowy ich udział w pracach komisji niestałych. W celu zmniejszenia wynikających z tego nieprawidłowości chciałbym zaproponować pewne rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-173.5" who="#WładysławAdamski">Szanowni Państwo! Zgadzamy się, iż komisje niestałe mają szczególny charakter. Są powoływane na ogół do zbadania wyjątkowo ważnych problemów. W krótkim czasie pracują też szczególnie intensywnie. Nie bez racji byłoby więc, moim zdaniem, rozważyć zasadność automatycznego zwolnienia posłów powołanych w skład takiej komisji od pracy w innych komisjach. Miałoby to oczywiście charakter czasowy, ale i tę dobrą stronę, iż nie byłoby problemu z kworum w komisjach pozostałych. Propozycję tę zgłaszam w przekonaniu, iż ostatecznie chodzi nam przecież, aby wraz z przyjęciem nowego regulaminu pracę naszą usprawnić i zintensyfikować, a jednocześnie wyciągnąć właściwe wnioski z nieprawidłowości występujących obecnie.</u>
          <u xml:id="u-173.6" who="#WładysławAdamski">Wysoki Sejmie! Na zakończenie nie mogę nie powiedzieć, że liczę, iż wraz z przyjęciem nowego regulaminu zajdą istotne zmiany organizacyjne. Zakładam, że ustalenia zawarte w zapisach będą nie tyle spisem intencji, ile przede wszystkim ścisłymi ramami wyznaczającymi płaszczyznę naszego postępowania. Oczekuję zwłaszcza literalnego przestrzegania ustaleń dotyczących interpelacji i zapytań. Dotychczasowe praktyki bowiem nie zachęcały do naśladowania. Sądzę jednak, że przyjęcie nowego regulaminu jest nie tylko szansą na zerwanie ze złymi praktykami, ale jest jednocześnie możliwością właściwego rozwiązania problemów, z którymi stykaliśmy się w toku dotychczasowej pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Tadeusz Biliński z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Zygmunt Mogiła-Lisowski.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W sprawozdaniu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich przedstawiony został wniosek mniejszości numer 7 dotyczący zmiany struktury organizacyjnej gospodarczych komisji sejmowych. W miejsce 5 czy 6, w zależności od interpretacji uzasadnienia do tego wniosku, proponuje się powołanie 4 komisji, eliminując m.in. Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej i jednocześnie w zasadzie zakres jej działalności, w uzasadnieniu bowiem brakuje rozdziału o zakresie działalności tej komisji. Propozycja ta nie jest nowa i nie jest nowatorska.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#TadeuszBiliński">W minionej kadencji, w czasie pierwszych miesięcy działalności Sejmu, bardzo wiele czasu poświęcono na poszukiwanie nowej filozofii ukształtowania struktur organizacyjnych systemu komisji sejmowych. Poszukiwano takiej struktury, która możliwie najbardziej odpowiadałaby zachodzącym przeobrażeniom społeczno-gospodarczym. W efekcie, mimo wielu krytycznych uwag, komisji budownictwa nie powołano, a problematykę zakresu jej działania rozdzielono między dwie komisje sejmowe: Komisję Systemu Gospodarczego, Przemysłu i Budownictwa oraz Komisję Samorządu Terytorialnego, Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej. Istotnym argumentem przyjęcia takiego właśnie rozwiązania w tym czasie był oficjalny zamiar rządu likwidacji resortu budownictwa, a zatem Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#TadeuszBiliński">Przyjęte przez Sejm rozwiązanie miało być drogą do realizacji całkowicie nowej filozofii rozwiązywania problemów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, drogą do większej efektywności i większej skuteczności działania komisji sejmowych. Życie wykazało, że założenia były błędne, a rozwiązanie niewłaściwe i zupełnie nieskuteczne. Posłowie zajmujący się problematyką szeroko pojętego budownictwa zostali rozdzieleni między dwie komisje. Często dublowali swoją, a także cudzą pracę. Problematyka budownictwa, szczególnie mieszkalnictwa, gospodarki komunalnej, zaczęła dominować na posiedzeniach komisji wielobranżowych często ze szkodą dla innych, równie ważnych problemów gospodarczych i społecznych. Powodowało to często niezadowolenie posłów, a także członków prezydium komisji. W rezultacie po rocznych doświadczeniach niemal jednomyślnie powołano Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#TadeuszBiliński">Dzisiaj ponownie wraca ten problem i jest to kolejna próba wyeliminowania ze struktury organizacyjnej komisji sejmowych komisji budownictwa. Nie wnikając w przeogromne trudności organizacyjne, które wystąpiłyby zapewne przy zmianie struktury organizacyjnej komisji sejmowych w czasie kadencji, uważam wniosek mniejszości nr 7 za niezasadny. O tym świadczą dotychczasowe doświadczenia naszej Izby w minionej kadencji. Proszę wierzyć, budownictwo, gospodarka komunalna, mieszkaniowa mają swoją specyfikę. Problematyka wchodząca w zakres budownictwa jest bardzo szeroka, zróżnicowana, odmienna od problematyki przemysłu. Proces inwestycyjno-budowlany to nie proces produkcyjny występujący w przemyśle. Plac budowy to nie fabryka.</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#TadeuszBiliński">W świetle powyższych uwag uważam, że zawarta we wniosku mniejszości nr 7 propozycja postulująca zlikwidowanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej jest nie tylko nietrafna, ale także błędna.</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Zygmunt Mogiła-Lisowski, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#AndrzejKern">Nie ma pana posła?</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest.)</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#AndrzejKern">Jest pan poseł, proszę bardzo. Przygotuje się pan poseł Feliks Pieczka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#ZygmuntMogiłaLisowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mnie osobiście wyjątkowo szokuje fakt stałych, spektakularnych wystąpień w momencie ustalania porządku dziennego obrad. Chciałbym zapytać prezydia klubów, panów przewodniczących klubów poselskich, którzy ustalają porządek dzienny na posiedzeniu Konwentu Seniorów, o co tu chodzi? Panowie posłowie, zapytuję, czy istnieje porozumienie w tej sprawie na posiedzeniach Konwentu Seniorów, czy przedtem te sprawy są uzgadniane w klubach? Przecież te spektakularne wystąpienia mają tylko za zadanie przedłużenie i manewrowanie sprawami, które wcześniej... i poniżanie w pewnym sensie waszych przedstawicieli w Konwencie Seniorów. Czy w tym Konwencie Seniorów nie ma uzgodnień wiążących? Świadczą o tym wystąpienia formalne na temat porządku dziennego. Jeszcze raz zapytuję, czy tych spraw nie można załatwić na posiedzeniach klubów? Wnoszę, aby takie spektakularne wystąpienia były regulaminowo zabronione.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#ZygmuntMogiłaLisowski">Pragnąłbym równocześnie poruszyć drugą sprawę, którą jest obecność posłów na posiedzeniach komisji. Posłowie pracują przeważnie w dwóch komisjach i, niestety, godziny i daty posiedzeń nakładają się na siebie. Tu odczuwa się brak koordynacji, nie jest to trudne, bo na ogół, nazywając sprawy po imieniu, przeważnie ci sami posłowie pracują w dwóch komisjach i zawsze są obecni i właśnie oni mają te trudności, bo u nich zbiegają się równocześnie daty i godziny posiedzeń tych komisji. Sekretariat komisji sejmowych powinien te sprawy regulować na bieżąco.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#ZygmuntMogiłaLisowski">Trzecia sprawa to, aby komisje sejmowe pracowały według programu i żeby dezyderaty czy też wystąpienia posłów poza Sejmem były honorowane przez czynniki rządowe. Niejednokrotnie i posłom trudno się dobić do odpowiedniego urzędnika rządowego. Najbardziej rażącą sprawą jest dobijanie się w sprawie interwencyjnej do burmistrza lub wojewody. Przeważnie otrzymuje się odpowiedź, która nic nie załatwia, odwleka jedynie decyzję i po długim czasie praktycznie trzeba od nowa tę sprawę załatwiać. Tak że interweniować można do znudzenia, bez żadnych skutków prawnych. Tutaj proponowałbym i prosiłbym, żeby czynniki rządowe wydały odpowiednie decyzje w tej sprawie, ponieważ jest ustawa, która wyraźnie mówi, że interwencje posłów muszą być honorowane i posłowie i muszą na nie otrzymywać stosowne odpowiedzi. Regułą już stał się brak przynajmniej grzecznościowej informacji o trybie załatwiania spraw i ich zaawansowaniu. To było w skrócie, ale taka niekonsekwencja skuteczności działania posłów, czy komisji sejmowych, obniża prestiż zarówno posłów, jak i parlamentu. Wiadomo, że tak naprawdę aktywnie angażuje się w prace poselskie ok. 40% posłów. I jeśli jeszcze ograniczy się działanie tych posłów, to nasze działanie na rzecz społeczeństwa będzie jedynie nieskuteczną atrapą. Być może powiedziałem wszystkim trochę przykrych słów, ale, panowie, powiedzmy sobie, jak rzeczywiście problem wygląda na co dzień.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Feliks Bronisław Pieczka ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Jacek Kurczewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#FeliksBronisławPieczka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W czasie pierwszego czytania projektu uchwały o regulaminie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiłem i bardzo krótko uzasadniłem Wysokiej Izbie konieczność i celowość powołania stałej sejmowej komisji polityki surowcowej państwa.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#FeliksBronisławPieczka">Projekt ten zyskał jednomyślne poparcie w Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, a wniosek ten został przekazany Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Niestety, nie znalazł on zrozumienia, a więc i poparcia wysokiej Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Sądziłem, że w związku z tym zarówno wnioskodawca, jak i komisja popierająca wniosek zostaną poinformowani o przyczynach uzasadniających odrzucenie wniosku. Do dnia dzisiejszego informacja taka nie została nam przekazana.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#FeliksBronisławPieczka">Będąc przekonanym o bezwzględnej konieczności stworzenia takiej komisji oraz mając jednomyślne poparcie i upoważnienie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, ponawiam mój wniosek o powołanie stałej sejmowej komisji polityki surowcowej państwa. Uzasadnienie wniosku przekażę wysokiej komisji. Dziękuję za uwagę panu marszałkowi i Wysokiej Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#AndrzejKern">Oczywiście wniosek pana posła zostanie przekazany komisji.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Jacek Kurczewski, Klub Liberalno-Demokratyczny. Przygotuje się pan poseł Kazimierz Barczyk.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#JacekKurczewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czuję się zobowiązany przez pana posła Rychlika do tego, aby wesprzeć tę ideę - wniosek o powołanie stałej Komisji Nauki, Informatyki i Technologii. Istotnie, jeżeli zajrzymy do owego załącznika, na którego anachronizm już pewnie parokrotnie zwracano uwagę w tej debacie, i spojrzymy na fragment dotyczący zakresu prac Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, to odkryjemy choćby rzecz taką - może to taki najprostszy sposób - że aż 14 wierszy poświęcono opisowi problematyki tej komisji. Opis materii będącej przedmiotem prac tej komisji jest jakby dwukrotnie obszerniejszy niż opis spraw, którymi mają się zajmować inne komisje. Jest też oczywiście wzgląd poważniejszy - sprawy nauki, badań naukowych to jeden z podstawowych czynników rozwoju gospodarczego kraju. Czynnik ten jest może często pomijany, czasami pod wpływem rozmaitych społecznych, masowych, takich czy innych nacisków traktuje się go jako coś w rodzaju luksusu, tymczasem dobrze wiemy, że przyszłość Polski zależy od tego, na ile właśnie ta nowoczesna gałąź, jaką są badania naukowe i nauka, będzie rozwijana. I przez wzgląd na to choćby w tej wydawałoby się trochę formalnej postaci wyrażamy to, że sprzyjamy również tej bardzo ważnej sprawie. Przyłączam się więc do tego wniosku, bo uważam, że tak jak edukacja jest to dla przyszłości Polski sprawa bardzo ważna, podstawowa. Musi być rzeczywiście wyspecjalizowana komisja, która będzie się tym zajmować.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#JacekKurczewski">Właściwie chciałem mówić o innych dwóch sprawach. Może nawet trochę z pewnym takim wstydem o tym mówię, bo zajmuję się załącznikiem, ale kiedy czytam o zakresie prac Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, to właściwie dziwi mnie to, że nie ma tam znowu synchronizacji tego, czym naprawdę ta komisja się zajmuje. Bo w projekcie czytamy, że Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich ma, tak jak dotychczas, zajmować się sprawami posłów, w stosunku do których przedstawia się zarzut, że nie wykonują obowiązków poselskich, jak również posłów, którzy zachowują się w sposób nie odpowiadający godności posła. To tu jest, ale jednocześnie w opisie zakresu problematyki Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich tego właśnie nie ma — tam się mówi o warunkach wykonywania mandatu, o sprawach bytowych, o problematyce regulaminu. Tymczasem staje się coraz bardziej jasne to, że nam jest potrzebna przecież — i taki de facto jest kierunek rozwoju tej komisji — komisja etyczna, coś na kształt komisji etycznej, znane to jest choćby w kongresie amerykańskim czy w innych izbach parlamentarnych. Dlatego uważam, że trzeba w tym kierunku zmierzać, wspomagając instytucjonalizację tej komisji, trzeba, i to jest mój taki malutki — przepraszam bardzo, że dzisiaj zgłaszany — taki wnioseczek formalny — żeby dopisać tam, że właśnie Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich zajmuje się także rozpatrywaniem zarzutów o niewykonywanie przez posłów obowiązków poselskich oraz o postępowanie nie odpowiadające godności posła. Nie wspominałbym o tym, gdyby nie to, że uczciwie mówiąc, tak jak zagadnienie np. tzw. działalności gospodarczej, które niedługo znajdzie się w porządku dziennym i będzie przedmiotem analiz tej właśnie komisji, wiele z tego, co pod hasłem lustracja było i będzie tu powiedziane, mogłoby po prostu być przedmiotem pracy Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, nastawionej właśnie na badanie etosu posła, etosu polskiego parlamentarzysty.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#JacekKurczewski">Kolejna sprawa. Rzeczywiście biję się w piersi w imieniu Prezydium Sejmu za to, że te nasze propozycje, te nasze poprawki zostały zgłoszone zbyt późno. Chciałem jednak w każdym razie gorąco podtrzymać to. Jest to jakby ostatnia sprawa, którą się chciałem zająć. Chodzi o poprawkę nr 16 zgłoszoną przez Prezydium Sejmu, w której mówi się, że projekty ustaw i uchwał, co do których istnieje wątpliwość, czy nie są sprzeczne z prawem, Prezydium Sejmu może skierować do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w celu wyrażenia opinii. Komisja może większością 3/5 głosów zaopiniować projekt jako niedopuszczalny. Czuję się oczywiście zobowiązany do tego także z racji tych, nie kryję, bolesnych wspomnień debaty, której nie było. 28 maja nie było debaty, albowiem zgodnie z regulaminem - i ten przepis jest zachowany w obecnym projekcie - Wysoka Izba może zadecydować, tak jak zadecydowała niejednokrotnie, że będzie głosowanie bez dyskusji. To był jeden z tych cierni, które czułem, prowadząc wtedy tę debatę. Jest to jednak w pewnym sensie oczywiste, iż musi być zachowana taka możliwość, że rezygnuje się z debaty i przeprowadza się głosowanie bez dyskusji. Tak było, jest i prawdopodobnie będzie. Taką możliwość stwarzają wszystkie regulaminy parlamentarne.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#JacekKurczewski">Następna sprawa, która mi doskwierała - miałem wątpliwości, czy projekt uchwały nie jest sprzeczny z prawem, ale jak dotychczas, Prezydium Sejmu nie ma żadnej prawnej podstawy regulaminowej, aby na tym właśnie etapie zatrzymać na chwilę proces, który z tych czy innych powodów już się rozwija - wydaje się, że jest to jakby nieodwracalne - i właśnie skierować projekt do komisji, która mogłaby wyrazić opinię, ocenić. Oczywiście, że nie rozwiąże to wszystkich problemów, bo Wysoka Izba może w najlepszej wierze z takich czy innych powodów podjąć uchwałę, o której Trybunał Konstytucyjny później powie - później, bo nie może wcześniej - że jest ona sprzeczna z prawem. Myślę jednak, że ta poprawka wśród tych kilkudziesięciu propozycji poprawek Prezydium Sejmu jest niesłychanie istotna i apeluję do Wysokiej Izby na podstawie naszych wspólnych, myślę, bolesnych doświadczeń, żeby przyjęła tę poprawkę, abyśmy mogli pracować we właściwy sposób.</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze poseł Kazimierz Barczyk z Ruchu dla Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#AndrzejKern">Nie ma pana posła Barczyka.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Jest.)</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#AndrzejKern">Jest pan poseł.</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#KazimierzBarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam, bo dopiero przed chwilą robiłem sobie notatki.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#KazimierzBarczyk">Regulamin Sejmu jest w istocie statutem prac parlamentu. Musimy sobie zadać kluczowe pytanie: Jakim powinniśmy być parlamentem i jakie główne role odgrywamy? Myślę, że są trzy główne role, które odgrywa każdy parlament.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#KazimierzBarczyk">Po pierwsze, jest to fabryka ustaw. Miejsce, gdzie przyjmowane są ustawy, akty prawne o najwyższym znaczeniu, konstruujące sytuację prawną w państwie.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#KazimierzBarczyk">Po drugie, parlament jest forum głównych debat politycznych w państwie.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#KazimierzBarczyk">Po trzecie, parlament sprawuje bieżącą, doraźną kontrolę nad rządem za pomocą interpelacji, zapytań, godzin pytań. To jest instytucja powszechna w wielu parlamentach, w Parlamencie Europejskim również. W parlamencie brytyjskim są to dni pytań, a nie godziny pytań, podczas których trwa nieustająca walka opozycji z rządem, to wychodzi na dobre rządowi, a opozycja również się szkoli. W konsekwencji jest to najlepsze dla obywateli danego państwa, dla wyborców. Interpelacje, zapytania, godziny pytań to formy będące u nas w powijakach. Myślę, że tego rodzaju instytucja powinna być potraktowana poważnie i umieszczona w naszym regulaminie, w statucie naszego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#KazimierzBarczyk">Wracając do tego, że parlament jest forum głównych debat politycznych w państwie. Niestety, z przykrością należy stwierdzić, że w naszym parlamencie nie ma debat politycznych, programowych. Myślę, że powinny to być debaty zaplanowane, programowe, polityczne, często samoistne przed dyskusją i debatą nad konkretnymi ustawami. Powinny to być zaplanowane, całodzienne debaty, na które rząd przygotowuje materiały, komisje sejmowe - koreferaty, na które przygotowane są materiały pisemne, różne ekspertyzy i wypracowane są stanowiska programowe poszczególnych partii. Powinny to być debaty np. na temat polityki zagranicznej Rzeczypospolitej, polityki obronnej, przemysłu zbrojeniowego, administracji państwowej, szkolnictwa, polityki społecznej, wymiaru sprawiedliwości, prywatyzacji i reprywatyzacji, przestępczości i zwalczania jej, ubezpieczeń społecznych i służby zdrowia, monopoli, skarbu państwa, polityki podatkowej i celnej. Są to tematy debat, których umieszczenie postuluję w planie prac Sejmu np. na ten rok.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#KazimierzBarczyk">Oprócz sprawowania bieżącej kontroli rządu, oprócz odgrywania roli forum głównych debat politycznych parlament jest, naszym zadaniem, „fabryką” ustaw w Rzeczypospolitej Polskiej, łącznie z ustawą zasadniczą, konstytucją. W tej dziedzinie jesteśmy, jak dzisiaj mówiono, bardziej sprawni od poprzedniego parlamentu. Jednak sprawności parlamentów nie porównuje się tylko na podstawie liczby przygotowywanych ustaw, bo one mogą przez dziesiątki lat faktycznie utrzymywać państwo, cały system polityczny i gospodarczy na jałowym biegu. W tej sprawie możemy i powinniśmy o wiele więcej zrobić. Na 460 posłów zaledwie kilkudziesięciu jest prawnikami, więc jak na „fabrykę” ustaw to chyba troszeczkę za mało. Gorzej jeszcze jest w „głównym wydziale narzędziowni” naszego Sejmu, w Kancelarii Sejmu, w Biurze Legislacyjnym. W liczącej 1000 osób Kancelarii Sejmu pracuje kilkunastu prawników, a więc stanowią oni około 1/8 pracowników Kancelarii Sejmu. Wyobraźmy sobie, że z załogi kopalni lub huty liczącej 1000 osób pracuje na dole 18 górników, którzy kopią węgiel albo 18 hutników, którzy wytapiają stal. Proporcja wspaniała, ale bliższe prawdzie będzie stwierdzenie, że jest to żenujące. Tak wygląda obsługa parlamentu w 40-milionowym państwie. To jest sytuacja żenująca. Nie chcę się powoływać na wzory amerykańskie, gdzie na jednego parlamentarzystę w kongresie przypada 18 pracowników obsługi i to nie w takich proporcjach, jakie są u nas. Rozumiem, że potrzebna jest stuosobowa Straż Marszałkowską, że potrzeba kilkudziesięciu kierowców, ale na 1000 osób pracujących w Kancelarii Sejmu jest tylko 18 czy 20 prawników w Biurze Legislacyjnym, którzy na ile mogą, starają się nam pomagać. Jest to skandaliczna sytuacja.</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#KazimierzBarczyk">Każdy projekt ustawy powinien mieć obszerne merytoryczne uzasadnienie, pełne prawne uzasadnienie oraz powinien zawierać analizę skutków finansowych tegoż projektu. Niestety, każdy projekt rządowy ma pod tym względem mankamenty, właściwie brakuje danych. Jeśli chodzi o skutki finansowe - brakuje danych. W czasie posiedzenia komisji przedstawiciele ministerstwa podają jakieś informacje, właściwie na oko. Sytuacja jest skandaliczna: pełne uzasadnienie prawne w istocie nie istnieje, obszerne uzasadnienie merytoryczne proponowanej ustawy w istocie nie istnieje. Projekty uchwał w Radzie Miasta Krakowa zawierają czasem dłuższe uzasadnienia aniżeli projekty ustaw przedkładane nam w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-183.8" who="#KazimierzBarczyk">W toku prac sejmowych, między pierwszym i drugim czytaniem, nigdy nie ma właściwie pisemnego stanowiska rządu. Również nie ma opinii prawnej, którą by nam Biuro Legislacyjne, wydział prawny Kancelarii Sejmu przedstawiło. Po prostu nikt nawet nie pomyślał, że mogłoby tak być czy powinno tak być. Sytuacja również skandaliczna.</u>
          <u xml:id="u-183.9" who="#KazimierzBarczyk">Uważam, że omawiając tak poważne sprawy powinniśmy mieć opinie prawne zespołów prawników, jedna programowo na tak, druga na nie. Panie marszałku, jesteśmy prawnikami i wiemy, że już Rzymianie wykształcili system, zgodnie z którym jest oskarżyciel i jest obrońca. W procesie cywilnym jeden adwokat reprezentuje powoda, a drugi pozwanego. W podobnych procesach ci sami prawnicy, adwokaci mogą występować w zupełnie odmiennych rolach. Raz bronią kogoś w związku z naruszeniem jego dobra osobistego, innym razem przeciwko niemu występują i argumentują. Byłem sędzią i dla mnie to jest naturalne i oczywiste, że otrzymuję dwa stanowiska i spośród nich wybieram. My tutaj jesteśmy sędziami politycznymi, działamy w imieniu wyborców, mamy ocenić, co jest dobre, co jest sensowne, co jest naprawdę słuszne i sprawiedliwe, i dobrze gdy sami bylibyśmy w stanie powiedzieć, co jest poprawne pod względem prawnym. Przecież nasze orzeczenia ma sprawdzać Trybunał Konstytucyjny i to robi. Czy o to chodzi, żeby drobne, szkolne czasem potknięcia prawne wywoływały tego rodzaju burzę w państwie? Gdyby Trybunał Konstytucyjny chciał prześwietlić nasze prawo, okazałoby się, że trzeba kilkadziesiąt procent ustaw uchylić.</u>
          <u xml:id="u-183.10" who="#KazimierzBarczyk">Oczywiście, niemożliwe jest budowanie domu bez konstrukcji, bez konstytucji. W konstytucji mamy zapisy o planowej gospodarce społecznej, która jest podstawą dobrobytu w państwie. Nie wiem jak w takim państwie można mówić o prywatyzacji. Przecież to jest sprzeczne z konstytucją. Mamy system jakiegoś samooszukiwania się, który spełnia doraźną funkcję w tej sytuacji, w jakiej jesteśmy. Ale nie możemy tego zbyt długo robić, ponieważ ludzie się mogą zdenerwować. Lepiej byłoby, żebyśmy sami się zdenerwowali, ponieważ są to sprawy o dużym znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-183.11" who="#KazimierzBarczyk">Każda ustawa, Wysoki Sejmie, pociąga za sobą wydatki, jak wiemy, kilkadziesiąt, kilkaset miliardów albo bilionów złotych. Jeżeli podejmujemy ustawy w takim trybie, mając tak słabe zaplecze, nie mając przesłanek do podjęcia rozważnej i dobrej decyzji, dobrej w sensie merytorycznym, w tej sytuacji musimy się zastanowić, czy nie robimy tego amatorsko. Profesorowie prawa, sędziowie mówią, że niski jest poziom legislacji. I zapewne mają sporo racji. Faktem jest, że się szamoczemy między cząstkowymi zmianami, między niedoróbkami, między potrzebą załatwiania czegoś na pół roku czy na rok. Natomiast w tej sytuacji będziemy się musieli wstydzić, również przed historią.</u>
          <u xml:id="u-183.12" who="#KazimierzBarczyk">Inny problem, panie marszałku, Wysoki Sejmie, sprawa obsługi prawnej w ministerstwach. To jest również żenująca sytuacja. W każdym resorcie jest po dwóch, trzech, czterech prawników, w liczących tysiąc, pięć tysięcy osób resortach. Jest to sytuacja skandaliczna, jeżeli tego rodzaju komórki przygotowują nam projekty ustaw. Oczywiście, że ci ludzie w tak małym składzie nie są w stanie przygotować czegoś dobrego. Jeżeli to nie będzie ważną częścią działania każdego rządu, to również w wydaniu aktów wykonawczych będziemy mieli zaległości sięgające 10 lat, i jeżeli w Sejmie nie będziemy tego pilnować. Sami, jako posłowie, nie jesteśmy w stanie tego upilnować, muszą nam przygotowywać tego rodzaju sprawy służby prawne Sejmu. My powinniśmy je tylko zgłaszać.</u>
          <u xml:id="u-183.13" who="#KazimierzBarczyk">Czy mamy żyć w państwie prawa, starego prawa, często złego prawa, czy też w istocie mamy dokonać rewolucji prawnej, co obiecywaliśmy. Przecież zmienia się ustrój polityczny, gospodarczy, przecież mamy dojść do tego, żeby zmienić stan własności w państwie, z 80% do 20% czy 30%, mamy się zintegrować z EWG.</u>
          <u xml:id="u-183.14" who="#KazimierzBarczyk">W tej sytuacji, gdy partie są słabe, gdy nie mają swoich ekspertów, główny ciężar przygotowywania projektów ustaw musi spoczywać na Sejmie, na kancelarii, na rządzie, na wszystkich służbach prawnych. Na koniec muszę powiedzieć, że w zespole liczącym ok. 100 prawników, którzy społecznie w latach 1980–1981 opracowywali społeczne projekty ustaw, w ramach Centrum Obywatelskiego Inicjatyw Ustawodawczych „Solidarności”, które miałem przyjemność zorganizować w Krakowie, ale w wymiarze ogólnopolskim, przygotowaliśmy kilkadziesiąt projektów ustaw, wyartykułowanych aż do kropki i przecinka, z uwzględnieniem znaczenia prawnego tych znaków interpunkcyjnych, łącznie z kodeksem pracy, kodeksem karnym, ustawą o Policji, która została przyjęta, ustawą o Krajowej Radzie Sądownictwa, założeniami dotyczącymi funkcjonowania radia, telewizji, które obecnie są przedmiotem obrad tego Sejmu. Wówczas pracowaliśmy wszyscy społecznie i myślę, że takie efekty, jakie są i mogą być w tym organizacyjnym układzie funkcjonowania parlamentu, są relatywnie bardzo ubogie w stosunku do tego mojego pięknego doświadczenia sprzed kilku lat.</u>
          <u xml:id="u-183.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#AndrzejKern">Chciałbym tylko wyjaśnić, a właściwie przypomnieć, że poza stałymi pracownikami, prawnikami Sejmu, dysponujemy bardzo bogatą listą konsultantów prawnych z różnych dziedzin, zgłoszonych także przez dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej: specjalistów adwokatów, wieloletnich ekspertów z różnych dziedzin. Tak więc z tą pomocą prawną chyba nie jest tak źle, jak pan poseł przedstawiał, ale oczywiście...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#KazimierzBarczyk">Wcale nie jest dobrze, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#AndrzejKern">Nie jest aż tak źle, powiedziałem. Ale, oczywiście, weźmiemy te spostrzeżenia pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Antoni Dzierżyński ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Marek Markiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#AntoniDzierżyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu chciałbym ustosunkować się do wniosku mniejszości, w którym zawarta jest propozycja likwidacji Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej. Jest to zaskakująca propozycja, świadcząca o lekceważeniu ludzi i ich podstawowych potrzeb życiowych. Z dużą dozą prawdopodobieństwa przyjąć można, że autorzy tego wniosku nie zadali sobie trudu ustalenia problemów, którymi zajmuje się komisja. Są to następujące zagadnienia: zagospodarowanie przestrzenne kraju, regionów i gmin, gospodarka gruntami i wywłaszczanie nieruchomości, urbanistyka, architektura, projektowanie, przebieg procesów inwestycyjnych w budownictwie, nadzór inwestycyjny i budowlany, całokształt spraw z zakresu budownictwa ogólnego i mieszkaniowego, gospodarka komunalna, a w tym gospodarka zasobami mieszkaniowymi, zagadnienia z zakresu geodezji, kartografii oraz innych szczegółowych dziedzin. Są to w znacznym stopniu zagadnienia o charakterze organizacyjno-administracyjnym, a nie czysto gospodarczym. Wnioskodawcy nie przenoszą tych zagadnień do żadnej z nowo tworzonych komisji. Można więc przyjąć, że jest to prosty i skuteczny sposób na rozwiązanie problemu mieszkaniowego według zasady: niech każdy sobie radzi, jak może. Taka postawa to lekceważenie tych, którzy drogę do mieszkania widzieli w systematycznym oszczędzaniu, a teraz oszczędności tych zostali pozbawieni. Gdyby szukali sposobów mniej uczciwych, dziś nie mieliby problemu z mieszkaniem. Jest to skuteczna metoda kreowania niezadowolenia i protestu społecznego. Projektodawcy najprawdopodobniej zauważyli, że nie było jeszcze marszu bezdomnych i koniecznie chcą go sprowokować.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#AntoniDzierżyński">Komisja Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej odbyła w obecnej kadencji Sejmu 19 posiedzeń, na których rozpatrzyła 26 tematów merytorycznych i 6 poświęconych sprawom organizacyjnym. Sprawa niedopuszczenia do dezintegracji problematyki, którą zajmuje się komisja, stanowi jedną z istotnych kwestii jej pracy. Jedno z pierwszych posiedzeń poświęcone zostało spotkaniu z przedstawicielami Krajowego Ruchu Mieszkaniowego, skupiającego 36 organizacji społecznych zajmujących się problemami budownictwa i zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. Łącznie współpracę nawiązano z 85 organizacjami, w tym z ośrodkami naukowymi, związkami zawodowymi.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#AntoniDzierżyński">Zespół ekspertów zapewnia profesjonalne rozpoznanie problemów i wybór optymalnych rozwiązań. Uznano za niezbędne opracowanie strategicznych założeń polityki mieszkaniowej państwa. Opracowane przez rząd założenia nie uzyskały aprobaty komisji. Podjęto w związku z tym prace nad alternatywnym, społeczno-poselskim projektem założeń. Tezy do tych założeń, zaakceptowane już przez komisję, zostaną przekazane do wykorzystania nowo powstałemu rządowi. Po raz pierwszy od 1989 r. zarysowały się perspektywy wypracowania programu mieszkaniowego, dającego ludziom mało i średnio zarabiającym szansę otrzymania mieszkania. Szeroka konsultacja społeczna gwarantowała przyzwolenie dla proponowanych rozwiązań. Po raz pierwszy również pojawiła się zbieżność koncepcji co do rozwiązania problemu mieszkaniowego, prezentowanych przez organizacje społeczne, komisję sejmową i rząd.</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#AntoniDzierżyński">Dorobek wielu miesięcy pracy członków komisji może być zaprzepaszczony. Przedmiotem szczególnej troski komisji są zasady finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego. Wykazano, że wiele bilionów złotych obciążających budżet państwa skierowano na finansowanie rozliczeń między instytucjami i bankami; w minimalnym stopniu spowodowało to bezpośrednie odciążenie lokatorów. Jest możliwość zmiany tego niekorzystnego stanu rzeczy. Jest możliwość unormowania zadań i obowiązków państwa, samorządu, lokatorów, uratowania wielu ginących w oczach państwowych i prywatnych przedsiębiorstw budowlanych. Jest możliwość uporządkowania gospodarki przestrzennej, prawa budowlanego, gospodarki gruntami w taki sposób, aby przepisy nie hamowały wielu koniecznych przedsięwzięć. Jest możliwość, aby budownictwo mieszkaniowe stało się impulsem ożywienia gospodarczego. Jest jednak wniosek mniejszości, w którym mówi się o zlikwidowaniu Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, nie proponując nic w zamian. Proszę zauważyć, że żadne z zadań realizowanych przez tę komisję nie znalazło się w zakresie działania nowo tworzonych komisji.</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#AntoniDzierżyński">Krajowy Ruch Mieszkaniowy skierował na ręce pana marszałka Sejmu protest przeciwko propozycji zlikwidowania Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej. Nie ma powodów, aby głos opinii społecznej miał być przez Wysoki Sejm nie uwzględniony.</u>
          <u xml:id="u-187.5" who="#AntoniDzierżyński">Jeśli zaś chodzi o Komisję Nadzwyczajną, która została powołana, to mogą się tam znaleźć posłowie, którym znudziła już się praca w komisji budownictwa, bo rzeczywiście nasza frekwencja nie przekracza 50%. Posłom, którzy jednak chcą pracować w tej komisji, Wysoka Izba mogłaby umożliwić tę pracę, a ci zniechęceni pracą mogą szukać możliwości wyżycia się gdzie indziej.</u>
          <u xml:id="u-187.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#AndrzejKern">Przyjemnie słuchać, kiedy ktoś z taką sympatią mówi o swojej komisji.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Marek Markiewicz z klubu „Solidarność”. Przygotuje się pan poseł Henryk Wujec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MarekMarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Powiem krótko o sprawie, która nie została uregulowana w projekcie przedłożonym Wysokiej Izbie, lecz w zasadzie przepisano treść dotychczasowych unormowań; o sprawie, która ma jednak istotne znaczenie. Chodzi o interpelacje i zapytania poselskie. I to z dwóch względów. Jeżeli bowiem zostanie przyjęty proponowany zapis tzw. małej konstytucji, która przewiduje, że Sejm przestanie być najwyższym organem w państwie, a stanie się organem władzy ustawodawczej z niektórymi, zapisanymi uprawnieniami, w tym z prawem interpelowania rządu, tym większego znaczenia nabiera zapis dotyczący interpelacji i zapytań oraz ich skutków. I drugi wzgląd. Doświadczenie kilku ostatnich miesięcy - przynajmniej kilku - wskazuje na to, że wielokrotnie tracimy czas, nie uzyskując właściwej odpowiedzi. Sami także popełniamy błędy przy formułowaniu interpelacji, ułatwiając ministrom unikanie rzeczowej i konkretnej odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#MarekMarkiewicz">Sięgnijmy do tekstu, tekst wyraźnie wskazuje na pewne niedomagania. W art. 117 ust. 2 powiada się: „Interpelacja powinna zawierać krótkie przedstawienie stanu faktycznego będącego jej przedmiotem oraz wynikające zeń pytania (...)” Rodzi się pytanie: Czy interpelacja, która nie dotyczy stanu faktycznego, nie może mieć miejsca w myśl obecnego regulaminu? Proponuję krótszy zapis: „zawiera krótkie przedstawienie sprawy i wynikające z niej pytania”. Możemy bowiem interpelować rząd w taki sposób, że pytamy o stosunek rządu do instytucji lokautu. Wcale nie musimy odwoływać się do stanu faktycznego, pytamy natomiast o określoną instytucję i określony stan „ducha” rządu w danej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#MarekMarkiewicz">Wiele nieporozumień do tej pory pojawiło się na tle praktyki stosowanej przez Prezydium Sejmu. Często bowiem interpelacje nie różniły się od zapytań, a te, które były kierowane na posiedzenie Izby, nie zawsze były ważniejsze od tych, na które oczekiwano tylko odpowiedzi pisemnej. Dlatego sądzę, że w ust. 4 w art. 117 powinien być zapis: „Prezydium Sejmu nie przyjmuje interpelacji, która nie odpowiada warunkom określonym w ust. 2”, nie zaś: „może nie przyjąć interpelacji”, bo jest to zapis, z którego nic nie wynika. Nie jest to pole do dochodzenia swoich racji, do wykazywania, że Prezydium Sejmu, choć przecież bardzo rzadko, ale także popełnia błędy.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#MarekMarkiewicz">Większy problem wiąże się z art. 119 ust. 3 i art. 120 ust. 3, powstaje bowiem pytanie: Co będzie, jeżeli minister udzieli odpowiedzi niejasnej i Sejm uzna tę odpowiedź za niewyczerpującą zagadnienia? Czy do tzw. sądnego dnia będziemy przesuwać sprawę z jednego posiedzenia na drugie, bez ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy?</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#MarekMarkiewicz">Przypomnę, że przed Wysoką Izbą toczyła się - chyba w trakcie trzech posiedzeń - polemika między grupą posłów (bodajże z panem posłem Frasyniukiem na czele) i szefem Urzędu Rady Ministrów na temat zasad powoływania i odwoływania wojewody. W istocie dopiero zmiana rządu przecięła ten spór, ale my pozostajemy bez stosownej wiedzy, jak powinno to wyglądać w przyszłości, kiedy kolejny premier będzie chciał odwołać bądź zmienić decyzję o odwołaniu wojewody, podjętą przez poprzedniego premiera. Dlatego też należy oczekiwać większych rygorów od zapisów zawartych w obu tych ustępach. Proponowałbym przyjąć, że jeśli Sejm uzna interpelację za niewystarczającą, to Prezydium Sejmu powinno zawiadomić o takiej decyzji prezesa Rady Ministrów. Ukróci to praktykę stosowaną przez ministrów, którzy w naturalny sposób traktują Sejm jako organ, który przeszkadza w pracy, praktykę polegającą na udzielaniu odpowiedzi niewiążących, niejasnych, nie kończących ostatecznie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#MarekMarkiewicz">Z tym wiąże się propozycja zapisu w art. 124. Cóż bowiem z tego, Wysoka Izbo, że minister udzieli odpowiedzi, Sejm uzna ją - bo jest już może zmęczony - za wystarczającą, skoro z tej odpowiedzi dokładnie nic nie wynika, ponieważ my z tą odpowiedzią jedziemy do wojewody, do urzędu, gdzie słyszymy, że tak długo, jak długo nie będzie pisemnej dyrektywy od premiera bądź ministra resortu, tak długo sprawa nie będzie załatwiona, choćby minister nie wiadomo co w Sejmie opowiadał. Dlatego też proponuję w art. 124 dodać ust. 3, zgodnie z którym odpowiedź na interpelację traktuje się jako wiążące stanowisko ministra bądź Rady Ministrów w sprawie, która była jej przedmiotem. Inaczej bowiem padniemy bądź ofiarą częstej zmiany rządów, kiedy każdy minister będzie mówił: To nie ja, to kolega, ja muszę to od początku rozpatrzyć, bądź też będziemy świadkami sytuacji, kiedy raz udzielona odpowiedź nie będzie wiążąca nawet dla tego samego ministra. Po cóż, Wysoka Izbo, dziś miałbym występować o wprowadzenie do porządku dziennego punktu dotyczącego straży pożarnej, skoro z tej trybuny minister w odpowiedzi na interpelację zobowiązał się do określonego terminu, przyznał mi rację, a dokładnie nic z tego nie wynikło, bo ani terminu nie dotrzymał, ani nie wykazał zrozumienia. Z punktu widzenia wyborcy czy posła naprawdę coraz mniejsze znaczenie ma to, czy był to ten minister czy inny. Ciągle zapominamy, że trzeba dbać o pewną ciągłość, kontynuację władzy, że szef resortu powinien respektować decyzje swego poprzednika albo wyraźnie się od nich zdystansować i o tym powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#MarekMarkiewicz">I ostatnia sprawa, nieco wiążąca się z tym, o czym mówiłem — zapis art. 100, który stanowi jedynie fragment dotychczasowego art. 14 regulaminu. Zachowano — nie wiem, dlaczego — tylko taki fragment: „Prezydium Sejmu może zwrócić się do właściwych organów, instytucji i organizacji o przedstawienie stanowiska w sprawie wniosku lub uwagi wypowiedzianej przez posła w toku posiedzenia Sejmu”. W istocie rzeczy ten zapis jest zbędny, bo takie prawo przysługuje Sejmowi choćby z mocy konstytucji i do tego niepotrzebny jest zapis w regulaminie. Dlaczego jednak opuszczono fragment art. 14 mówiący: „Wypowiedziane przez posłów w toku posiedzenia Sejmu wnioski i uwagi podlegają wnikliwemu rozpatrzeniu przez właściwe organy państwowe, instytucje i organizacje” — tego nie wiem, bo uniknęlibyśmy bardzo wielu kłopotów, gdyby za niewielkie pieniądze prezes Rady Ministrów mógł posadzić w jakimś gabinecie kogoś, kto słuchałby tego, o czym tu się mówi, i odnotowywał wnioski i postulaty, które zgłaszali posłowie, bez potrzeby ponownych interpelacji, zapytań. Wówczas Prezydium Sejmu mogłoby się odwoływać do obowiązku organów administracji — przede wszystkim reagowania na to, o czym tutaj mówimy, często obarczani zarzutem, że jest to element kampanii wyborczej, jakby cała nasza praca nie była elementem kampanii wyborczej, bo służymy wyborcom. Często natomiast się zdarza, że mówimy tu „w powietrze”, te słowa uciekają i co sprytniejszy minister, odczekawszy 2–3 miesiące, stara się zapomnieć, licząc na to, że posłowie zmęczą się tym ciągłym pytaniem, dopytywaniem i czekaniem na odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#MarekMarkiewicz">Dlatego też proponuję dopisanie do art. 100 dotychczasowego - a nie wykonywanego - ust. 1 art. 14, który zobowiązuje rząd do tego, by słuchał, o czym mówią posłowie. Czasami posłowie nie mają racji, ale bardzo często podnoszą kwestie o podstawowym znaczeniu, na które rząd powinien reagować.</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#MarekMarkiewicz">Przypomnę tylko jedną, prostą sprawę. W wyniku interpelacji poselskiej okazało się, że rząd ma zaległości w wydaniu 200 rozporządzeń. W wyniku powtórnej interpelacji okazało się, że następnych 200 rozporządzeń wyjdzie z opóźnieniem. W trakcie debaty na tej sali mówiliśmy, że Sejm byłby gotów chyba poprzeć rozbudowę Biura Prawnego, by podnieść poziom aktów prawnych, przygotowywanych przez rząd. I co? I nic, Wysoka Izbo. Jak było trzech prawników... tak może teraz dopiero coś się zmieni w Urzędzie Rady Ministrów, ale mówiliśmy o tym w marcu. Mówiliśmy na próżno, szkoda było czasu, szkoda było nerwów, szkoda było zatargów z ministrami, których skądinąd lubiliśmy. Jedni sobie, drudzy sobie. Jeżeli będziemy rozmawiać w taki sposób i takie praktyki będą tolerowane w regulaminie, to istotnie w pewnym momencie - po paru miesiącach albo po roku - niektórym, tym bardziej czepialskim, opadną ręce, bo może nie warto tyle razy i o tym samym mówić, ciągle tak samo bezskutecznie.</u>
          <u xml:id="u-189.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#AndrzejKern">Listę mówców zamyka pan poseł Henryk Wujec, któremu oddaję w tej chwili głos.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#HenrykWujec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem zwrócić uwagę Wysokiej Izby tylko na jedną rzecz, na wniosek mniejszości nr 2, który mówi, żeby ust. 2 w art. 4 nadać brzmienie: „2. Sejm w drodze uchwały wybiera trzech wicemarszałków”. Dotychczasowe brzmienie, przypominam, jest takie, że Sejm w drodze uchwały ustala liczbę wicemarszałków. Chciałbym poprzeć ten wniosek. Chciałbym przypomnieć, że kiedy decydowaliśmy o wyborze wicemarszałków, jeden z posłów zadał pytanie: Jakie są koszty powiększenia liczby wicemarszałków? Dotychczas tej odpowiedzi nie otrzymaliśmy. Ale jest rzeczą oczywistą, iż te koszty są spore, bo jest to właśnie problem tych wielu gabinetów — a nam jest ciasno, wiadomo, ile klubów nie ma miejsca, więc to jest dla nas ważna, życiowa kwestia — koszty drogich samochodów, wynagrodzeń kierowców, diet itd. Więc jeżeli Sejm ogranicza budżety wielu instytucji czy apeluje do obywateli o cierpliwość i ograniczanie się, to sam też powinien dać przykład oszczędności, a nie muszę tutaj przekonywać nikogo, że jeśli zmniejszymy liczbę wicemarszałków z 5 do 3, to na pewno w niczym to nie ograniczy sprawności funkcjonowania tej Izby. Chcę poprzeć ten wniosek i myślę, iż Wysoka Izba przychyli się do tego, że przykład powinien iść z góry. To my powinniśmy dawać przykład innym — w jaki sposób potrafimy działać oszczędnie i sprawnie.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#HenrykWujec">Jeżeli Wysoka Izba podjęłaby taką decyzję, powstałaby wtedy kwestia, od którego momentu zaczyna ten przepis działać i chcę na to zwrócić uwagę. Może być tak, iż odłożymy tę sprawę do następnej kadencji lub też możemy postanowić, że już teraz Sejm zdecyduje o tym. Wydaje mi się, iż należałoby zdecydować teraz, nie czekać trzy lata; nie wydawać pieniędzy przez następne 3 lata, jeżeli nie ma takich potrzeb, tylko należy je wydać na coś lepszego i proponuję w związku z tym, jeżeli Sejm podejmie decyzje w tej kwestii i przyjmie tę poprawkę, aby po wejściu w życie uchwalonego regulaminu Sejm podjął tę kwestię i rozstrzygnął ją właśnie na najbliższym posiedzeniu po wejściu w życie uchwały. To jest mój wniosek skierowany do komisji i tylko w tej kwestii chciałem zabrać czas Wysokiej Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#AndrzejKern">Jeszcze pan poseł Janusz Choiński z drobnym suplementem do swojej wypowiedzi i to będzie koniec debaty.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#JanuszChoiński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! To nie będzie drobny suplement, dlatego że wcześniej wygłosiłem przemówienie w imieniu klubu. Mam na pewną kwestię odmienny pogląd i w związku z tym chcę powiedzieć tylko i wyłącznie o jednym artykule, art. 8 projektu regulaminu, nieco inaczej niż uważa mój klub.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#JanuszChoiński">W tym artykule mówi się o sprawach związanych z sankcjami za nieobecność posłów na posiedzeniach plenarnych i na posiedzeniach komisji. Chcę nawiązać tutaj do zdania mojego kolegi z Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, posła Jana Rzymełki, który wskazywał na to, że wiadomo, iż te osoby, które są delegowane albo wyjechały służbowo, albo wykonują inne obowiązki związane z pracą Sejmu, są nieobecne w Sejmie i nie mogą być obecne. W tym momencie poseł postulował - uważam, że tak być powinno - aby pracownicy Kancelarii Sejmu, bez ingerencji zainteresowanego, usprawiedliwiali jego nieobecność w sytuacji, kiedy jest to sprawa oczywista i znana pracownikom Kancelarii Sejmu, ponieważ wiadomo, iż poseł przebywa gdzie indziej. Również pewnym kryterium, czy dany poseł jest obecny, chociaż się nie podpisał na liście, jest to, że po prostu w Sejmie przemawiał. W ten sposób fizycznie udowodnił, iż był obecny na sali, a w naszym gronie jest bardzo wiele osób, które po prostu zapominają o tym jedynym dotychczas stosowanym kryterium, czyli podpisie. Uważam, że w takich sytuacjach powinno się to uwzględniać i nie absorbować posła.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#JanuszChoiński">W projekcie regulaminu w ust. 4 mówi się, iż w razie niemożności wzięcia udziału w posiedzeniu Sejmu lub komisji poseł powinien w ciągu 7 dni w formie pisemnej wobec marszałka Sejmu lub przewodniczącego komisji usprawiedliwić swoją nieobecność. W tym punkcie widziałbym odpowiedni zapis, że tego poseł już sam osobiście nie musi robić.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#JanuszChoiński">Jedyną sankcją za nieobecność posła na posiedzeniu plenarnym, jaką poseł sprawozdawca przedstawił - oczywiście po zmianie wyposażenia tej sali w czasie przerwy wakacyjnej w odpowiednie urządzenie - będzie stwierdzenie na podstawie wydruków komputerowych przez prasę i wszystkich zainteresowanych, że dany poseł był nieobecny. Aczkolwiek mogę powiedzieć, co wynika z doświadczenia, iż są tutaj, na tej sali, to znaczy nie tylko na tej sali, ale w ogóle w Sejmie, tacy wścibscy dziennikarze, którzy po prostu mogą sobie zajrzeć do listy obecności i w zasadzie spełnia to tę samą funkcję. Dla mnie sankcja polegająca na tym, iż ujawnia się i jak gdyby ułatwia się upublicznienie nieobecności posłów, niewiele daje, a jednak wobec małej frekwencji na sali i częstego braku kworum powinny być inne środki, bardziej nas dyscyplinujące.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#JanuszChoiński">We wniosku mniejszości już się mówi o tych sankcjach i jest tutaj zapis, poprawka nr 4, że posłom, którzy bez uzasadnionej przyczyny nie uczestniczą w posiedzeniach Sejmu, potrąca się 10% diety za każdą nie usprawiedliwioną nieobecność na posiedzeniu Sejmu. Obstaję bardzo za tym, bo wtedy po prostu posłowie będą bici po kieszeni i wówczas już nie będzie takiej sytuacji, iż ta sala będzie świeciła pustkami.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#JanuszChoiński">Zapis projektowanego art. 6...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#AndrzejKern">Bardzo przepraszam, ale udzieliłem panu głosu w celu drobnego sprecyzowania stanowiska. Pan poseł występował w imieniu klubu; tak nie można, aby pan w imieniu klubu wygłaszał jedno przemówienie, a potem w imieniu własnym drugie.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Choiński: Jeszcze jedno zdanie.)</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#AndrzejKern">Zgodziłem się na krótką wypowiedź w ważnej kwestii, natomiast proszę nie przedłużać wystąpienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#JanuszChoiński">Uważam, że sankcje za nieobecność powinny być o wiele większe nawet niż te, które są zapisane we wniosku mniejszości, w poprawce numer 4.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#AndrzejKern">Zamykam debatę.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#AndrzejKern">W imieniu Prezydium Sejmu serdecznie dziękuję państwu za żywe zainteresowanie tą problematyką i za bardzo cenne uwagi. Jest to oczywiście nasz wspólny interes, a Prezydium Sejmu jest szczególnie zainteresowane, aby to nasze sejmowe prawo było jak najlepsze.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#AndrzejKern">Ponieważ są pewne kontrowersje co do dalszego losu projektu naszego regulaminu, w stosownej chwili rozstrzygniemy je w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#AndrzejKern">W tej chwili proszę o wysłuchanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MarekDomin">W przerwie w sali kolumnowej odbędzie się zebranie klubu ZChN.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#MarekDomin">Powtarzam komunikat dla członków Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy konstytucyjnej. Otóż spotkanie komisji odbędzie się jutro o godz. 19.30 w czasie przerwy w obradach Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#AndrzejKern">Zarządzam przerwę do godz. 20.15.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 45 do godz. 20 min 22)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#JacekKurczewski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości oraz ustawy o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach i zmianie niektórych ustaw. Odpowiednie druki (nr 327 i 376) zostały paniom i panom posłom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Janusza Maćkowiaka.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#JacekKurczewski">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#JanuszMaćkowiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiany Wysokiej Izbie projekt ustawy jest rezultatem pracy Komisji Nadzwyczajnej do spraw rozpatrzenia projektów ustaw spółdzielczych. Poprzedza on przygotowywaną od lutego 1992 r. istotną nowelizację prawa spółdzielczego. Zarówno przedstawiany projekt aktu ustawodawczego, jak i prace nad zmianą prawa spółdzielczego zmierzają m.in. w kierunku dostosowania regulacji prawnych dotyczących spółdzielczości do wymagań ustalonych dla ustawodawstw państw członkowskich EWG. Na obecnym etapie prac legislacyjnych są to, ze zrozumiałych względów, działania ostrożne i o ograniczonym zakresie. Mając jednak na uwadze punkt docelowy, uważamy, że zupełnie nieodzowne jest swoiste oczyszczenie przedpola, a więc dokonanie pożądanych zmian w ustawach, szczególnie dotyczących spółdzielczości. Z tego też względu przedstawiany projekt zakłada dokonanie wielu zmian w dwóch istotnych dla spółdzielczości ustawach: w ustawie z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości oraz w ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#JanuszMaćkowiak">Proponowane zmiany odnoszące się do pierwszej z wymienionych ustaw mają na celu przede wszystkim przyspieszenie ostatecznego zakończenia procesu likwidacji byłych centralnych i terenowych związków spółdzielczych. Proces likwidacji podjęty od dnia 7 lutego 1990 r. w wielu przypadkach, niestety, trwa jeszcze obecnie. Różne są tego przyczyny, a niewątpliwie jedną z nich jest zespół rozwiązań prawnych określonych w obowiązującej ustawie z dnia 20 stycznia 1990 r. Ponad dwuletni okres działań zmierzających do likwidacji byłych związków spółdzielczych i brak jednoznacznej perspektywy czasowej jego zakończenia powoduje, że wiele składników majątku produkcyjnego, a szczególnie nie służącego do prowadzenia działalności gospodarczej, ulega stałej dekapitalizacji. Jest tak zresztą zawsze, gdy mienie nie ma wyraźnie i jednoznacznie oznaczonego właściciela zainteresowanego sprawowaniem nad nim gospodarskiej pieczy.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#JanuszMaćkowiak">W toku likwidacji byłych związków spółdzielczych znaczne pod względem ilościowym i wartościowym składniki majątkowe likwidowanych podmiotów gospodarczych, w tym zakłady gospodarcze, przekazane zostały zakładanym przez ich pracowników spółdzielniom pracy. Stosownie do uchwały Senatu z lutego 1990 r. spośród grona uprawnionych do przejmowania majątku likwidowanych związków szczególne preferencje (bezpieczeństwo przejęcia) przyznano spółdzielniom zakładanym przez pracowników zakładów spółdzielczych. W zdecydowanej większości przypadków spółdzielnie zakładane przez pracowników przejęły majątek spółdzielczy na zasadzie nieodpłatności, po prostu za darmo. Zrozumiały i uzasadniony jest zatem niepokój, a nawet zbulwersowanie środowisk spółdzielczych, coraz częstszymi przypadkami wyprzedaży przez nich wypracowanego majątku przejętego nieodpłatnie. Służy to zazwyczaj sztucznemu utrzymaniu egzystencji, płac dla kierownictwa i członków, oraz powoduje, że w konsekwencji mienie spółdzielcze wypracowane przez spółdzielców przejmowane jest zwykle przy naruszeniu zasady ekwiwalentności wobec osób trzecich.</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#JanuszMaćkowiak">Mając na uwadze powyższe okoliczności faktyczne, proponujemy dokonanie w ustawie z dnia 20 stycznia 1990 r. następujących zmian.</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#JanuszMaćkowiak">Po pierwsze, uzupełnienie art. 6a o możliwość przekazania nowo tworzonym związkom rewizyjnym składników majątkowych nie służących do prowadzenia działalności gospodarczej, które w zatwierdzonych planach podziału przyznane zostały uprawnionym spółdzielniom. Należy wyraźnie zaznaczyć, że proponowane rozwiązanie nie uchybia zasadzie praw nabytych. Świadczą o tym następujące zabezpieczenia przewidziane w projekcie ustawy:</u>
          <u xml:id="u-200.5" who="#JanuszMaćkowiak">— chodzi wyłącznie o składniki majątkowe, których likwidator nie przekazał spółdzielni oznaczonej w planie podziału z przyczyn dotyczących tejże spółdzielni. Najczęściej, chociaż nie wyłącznie, dotyczy to sytuacji, gdy uprawniona z tytułu zatwierdzonego planu spółdzielnia zrezygnowała z przejęcia przyznanego jej składnika majątkowego nie służącego do prowadzenia działalności gospodarczej. Takie zachowania spółdzielni są zwykle podyktowane oceną jej obecnych możliwości utrzymania przyznanego składnika majątkowego;</u>
          <u xml:id="u-200.6" who="#JanuszMaćkowiak">— przekazanie na rzecz związku rewizyjnego składników majątkowych może nastąpić tylko na wniosek związku, a składniki mogą być wykorzystane jedynie na realizację celów statutowych, których treść wyznaczą spółdzielnie zakładające związek rewizyjny;</u>
          <u xml:id="u-200.7" who="#JanuszMaćkowiak">— likwidator będzie mógł dokonać zmiany zatwierdzonego planu podziału jedynie na wniosek co najmniej połowy spółdzielni zrzeszonych w likwidowanym związku centralnym lub terenowym;</u>
          <u xml:id="u-200.8" who="#JanuszMaćkowiak">— zmiana planu podziału będzie wymagała zatwierdzenia w trybie i na zasadach określonych w art. 3 ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-200.9" who="#JanuszMaćkowiak">W celu przeciwdziałania wyprzedaży przejętego nieodpłatnie majątku spółdzielczego przez spółdzielnie pracownicze przewiduje się przyznanie spółdzielniom, które były zrzeszone w likwidowanym związku lub spółdzielniom przez nie założonym, prawa pierwokupu oferowanych do sprzedaży składników majątku trwałego. Wykonanie prawa pierwokupu następowałoby po cenie ewidencyjnej z daty nieodpłatnego przekazania składników majątkowych spółdzielni pracy. Proponowany art. 3 ust. 13 określa szczegółowo tryb postępowania w zakresie ogłoszenia o zamiarze sprzedaży przez spółdzielnię pracy oraz sposób korzystania przez uprawnione spółdzielnie z prawa pierwokupu.</u>
          <u xml:id="u-200.10" who="#JanuszMaćkowiak">Proponowane zmiany w ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. dotyczą dwóch doniosłych dla spółdzielczości kwestii:</u>
          <u xml:id="u-200.11" who="#JanuszMaćkowiak">1. Możliwości przeprowadzenia przez spółdzielnie uzupełniającej waloryzacji udziałów członkowskich.</u>
          <u xml:id="u-200.12" who="#JanuszMaćkowiak">2. Uregulowania sytuacji prawnej gruntów i budynków będących we władaniu spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-200.13" who="#JanuszMaćkowiak">Pierwsza z powyższych propozycji zmian polega na umożliwieniu spółdzielniom dokonania waloryzacji udziałów członkowskich, jeśli waloryzacja przeprowadzona według zasad dotąd obowiązujących nie objęła ustawowego maksimum 50% funduszu zasobowego. Proponujemy, aby w terminie do dnia 31 grudnia 1992 r. walne zgromadzenia mogły na podstawie samodzielnie przyjętego wskaźnika przeliczeniowego przyjąć uchwały o zwaloryzowaniu tej części funduszu zasobowego, która stanowi różnicę pomiędzy dotąd wykorzystaną częścią tego funduszu a jego górną granicą (50%), podlegającą przekazaniu na udziały członkowskie.</u>
          <u xml:id="u-200.14" who="#JanuszMaćkowiak">Uchwała walnego zgromadzenia w powyższej sprawie wymagałaby kwalifikowanej większości 3/4 głosów członków-przedstawicieli. Jednakże i w wypadku uzupełniającej waloryzacji zakłada się 5-letni okres karencji w odniesieniu do wypłat kwot udziałów pochodzących z funduszu zasobowego. Stworzenie możliwości uzupełniającej waloryzacji udziałów członkowskich byłoby kolejnym krokiem w kierunku prywatyzacji, a więc doprowadzenia do rzeczywistego stanu, w którym mienie spółdzielni to w istocie suma prywatnych zasobów majątkowych jej członków.</u>
          <u xml:id="u-200.15" who="#JanuszMaćkowiak">Druga propozycja zmiany ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. dotyczy art. 10 tejże ustawy. Dotychczasowe brzmienie ostatnio wspomnianego przepisu budzi rozliczne wątpliwości zarówno spółdzielców, jak i organów rządowej administracji ogólnej i samorządowej. Proponowane zmiany art. 10 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. mają na celu:</u>
          <u xml:id="u-200.16" who="#JanuszMaćkowiak">Po pierwsze, przyznanie spółdzielniom prawa do roszczenia o oddanie w użytkowanie wieczyste gruntów, o ile w dniu wejścia w życie ustawy są ich użytkownikami lub posiadaczami w dobrej wierze od co najmniej 10 lat.</u>
          <u xml:id="u-200.17" who="#JanuszMaćkowiak">Po drugie, oddanie spółdzielni gruntów w użytkowanie wieczyste następowałoby bez konieczności przeprowadzania przetargu i uiszczania pierwszej opłaty przewidzianej w art. 41 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (DzU, tekst jednolity z 1991 r., nr 30 poz. 127 z późniejszymi zmianami).</u>
          <u xml:id="u-200.18" who="#JanuszMaćkowiak">Po trzecie, umożliwienie oddania w użytkowanie wieczyste gruntów związkom spółdzielczym w likwidacji, a nadto spółdzielniom i związkom rewizyjnym, którym przekazane zostały składniki majątkowe likwidowanych związków spółdzielczych. Celowość i konieczność takiego uregulowania podyktowana jest istotnymi względami praktycznymi. Chodzi o to, aby likwidatorzy związków spółdzielczych mogli przekazać grunty i budynki na nich zlokalizowane spółdzielniom oznaczonym w planach podziału. W wielu bowiem wypadkach jest to niemożliwe, gdyż grunty te były jedynie przedmiotem zwykłego użytkowania bądź były jedynie w posiadaniu likwidowanych związków spółdzielczych. Z uwagi na niezbywalność użytkowania (art. 254 kodeksu cywilnego), likwidatorzy nie mogą dokonać przekazania tych dóbr na rzecz uprawnionych w planie podziału spółdzielni. Propozycja powyższa nie ma zatem nic wspólnego z ewentualną możliwością reaktywowania starych struktur nadbudowy spółdzielczej. Przyjęcie powyższego rozwiązania w istotny sposób przyczyni się do ostatecznego zakończenia procesu likwidacji byłych związków spółdzielczych, co jest, jak już wskazano, jednym z założeń prezentowanego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-200.19" who="#JanuszMaćkowiak">Przedstawiane Wysokiej Izbie propozycje zmian ustaw z dnia 20 stycznia 1990 r. i z 30 sierpnia 1991 r. mają służyć powstrzymaniu procesu upadku polskich spółdzielni i niedopuszczeniu do wszystkich wynikających z tego upadku konsekwencji (m.in. wzrost bezrobocia, dewastacja majątku wypracowanego przez pokolenia spółdzielców itp.). Wbrew doktrynalnym nieporozumieniom polska spółdzielczość, z jej ponad 100-letnią tradycją i wielomilionową rzeszą członków spółdzielni, zasługuje na udzielenie jej pomocy i wsparcia ustawodawczego w tak niezwykle dla niej trudnym okresie. Szybkie uchwalenie tej ustawy zapobiegnie wielu niekorzystnym zjawiskom, jakie ujawniają się ostatnio w spółdzielczości, w znacznym stopniu wpłynie na ograniczenie dewastacji majątku spółdzielczego, zapobiegnie dekapitalizacji składników majątku wypracowanego przez spółdzielnie w samych spółdzielniach, a szczególnie w zakładach spółdzielczych przy związkach, doprowadzi do zakończenia nadmiernie ciągnącego się - wbrew decyzjom sejmowym - procesu likwidacji byłych związków spółdzielczych, uporządkuje bolesny i kontrowersyjny proces waloryzacji udziałów członkowskich, wprowadzi pewną stabilność w funkcjonowaniu spółdzielni w zakresie gospodarki nieruchomościami i poprawi relację między spółdzielniami i administracją państwową (usunięcie wątpliwości interpretacyjnych).</u>
          <u xml:id="u-200.20" who="#JanuszMaćkowiak">Niektóre zapisy projektowanej ustawy mogą budzić pewne wątpliwości, jednak chciałbym je rozwiać. Czy można uznać za poprawny zapis odnoszący się do ustawy z 20 stycznia 1990 r., zobowiązujący likwidatora do przekazania majątku nowo utworzonym związkom rewizyjnym, jeśli należy do nich nieznaczny odsetek spółdzielni (art. 1 w odniesieniu do art. 3 ust. 6a)? Otóż uważamy, że wprowadzenie zasady, aby w tej sprawie wypowiedziała się co najmniej połowa spółdzielni zrzeszonych w likwidowanym związku, zapewnia zachowanie zasad demokracji. Uważamy też, że ten przepis wzmocni rolę powstających związków rewizyjnych spółdzielni i zlikwiduje nienormalną sytuację niezrzeszania się spółdzielni oraz przyczyni się do uporządkowania problemu lustracji spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-200.21" who="#JanuszMaćkowiak">Dalej - czy prawo pierwokupu powinno być realizowane po cenie ewidencyjnej czy po cenie rynkowej (ust. 12)? Wiele argumentów przemawia za tym drugim rozwiązaniem, jednak przepis zawarty w projekcie ustawy o uwzględnieniu przy wycenie nowych nakładów w znacznym stopniu łagodzi wątpliwości co do proponowanej metody wyceny i znacznie ją upraszcza.</u>
          <u xml:id="u-200.22" who="#JanuszMaćkowiak">Czy rzeczywiście potrzebny jest tak długi, do końca 1994 r., okres, w którym zachowuje ważność prawo pierwokupu (art. 1 w odniesieniu do art. 3 ust. 14 i art. 2 w odniesieniu do art. 10 ust. 12)? Pozornie jest to okres długi. Niemniej, biorąc pod uwagę rozproszenie spółdzielni, przyjętą procedurę zakupu, można wysunąć argumenty, że jest to termin nawet za krótki, jednak ze względu na potrzebę uporządkowania spraw majątkowych spółdzielni przyjęty termin można uznać za optymalny.</u>
          <u xml:id="u-200.23" who="#JanuszMaćkowiak">Czy nie będzie trudności z podziałem majątku - szczególnie trudności interpretacyjnych - na równe części, jeśli zgłosi się nie jeden, a więcej nabywców (art. 1 w odniesieniu do art. 3 ust. 13)? Wydaje się, że można tę kwestię zostawić do rozstrzygnięcia samym zainteresowanym spółdzielniom. Nie możemy przewidzieć wszystkich szczegółowych przypadków, jakie mogą w praktyce wystąpić. Dlatego zachowanie ogólnego przepisu o równości wobec prawa pierwokupu powinno tutaj wystarczać.</u>
          <u xml:id="u-200.24" who="#JanuszMaćkowiak">Czy wystarczające jest stwierdzenie, że uchwały walnego zgromadzenia w sprawie waloryzacji udziałów zapadają większością 3/4 głosów, bez określania niezbędnego kworum (art. 2 w odniesieniu do art. 41)? Uznając potrzebę wzmocnienia roli statutu spółdzielni, przyjmuję, że w sprawach ważności uchwał powinien rozstrzygać statut. Przy okazji — dużo ważniejsze jest stwierdzenie, że spółdzielnia może podjąć uchwałę o waloryzacji opierając się na samodzielnie przyjętym wskaźniku. To krok w kierunku rzeczywistej samodzielności spółdzielni, odejście od ingerencji w podstawowe problemy wewnątrz spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-200.25" who="#JanuszMaćkowiak">Komisja, zgodnie z art. 41 ust. 3 tymczasowego regulaminu Sejmu, przedstawia na żądanie wnioskodawców następujące wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-200.26" who="#JanuszMaćkowiak">Pierwszy wniosek mniejszości dotyczy art. 3 ust. 6 ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. Proponuje się tutaj dodać zdanie końcowe w brzmieniu: „Jeżeli spółdzielnia pracy, która otrzymała nieodpłatnie zakład zlikwidowanego związku dla kontynuowania w nim działalności gospodarczej, prowadzonej w tym zakładzie na potrzeby spółdzielni członkowskich zlikwidowanego związku, a działalności tej nie kontynuuje, zainteresowanym spółdzielniom członkowskim zlikwidowanego związku przysługuje prawo odszkodowania w stosunku do wymienionej spółdzielni pracy”.</u>
          <u xml:id="u-200.27" who="#JanuszMaćkowiak">W drugim wniosku mniejszości proponuje się skreślenie w projektowanej ustawie zmiany 1 dotyczącej ust. 6a (art. 1 w odniesieniu do art. 3).</u>
          <u xml:id="u-200.28" who="#JanuszMaćkowiak">Trzeci wniosek mniejszości - w art. 2 zmianie 1 nadać brzmienie: „1) Po art. 4 dodaje się art. 41 w brzmieniu: Jeżeli waloryzacja dokonana na podstawie art. 2 i art. 4 ust. 3 nie objęła 50% funduszu zasobowego, rada nadzorcza określi w drodze uchwały wskaźnik przeliczeniowy umożliwiający pełne wykorzystanie połowy funduszu zasobowego”. Tutaj można dodać, że zasadę waloryzacji przyjęło walne zgromadzenie, natomiast wielokrotność wskaźnika w tej poprawce mogłaby podejmować rada nadzorcza.</u>
          <u xml:id="u-200.29" who="#JanuszMaćkowiak">Na zakończenie komisja zwraca się do Wysokiej Izby o przyjęcie ustawy i o odrzucenie wniosków mniejszości. Poprawka pierwsza, w przypadku gdyby została przyjęta, oznaczona byłaby w proponowanej ustawie jako art. 3, natomiast art. 3 otrzymałby numerację art. 4.</u>
          <u xml:id="u-200.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#JacekKurczewski">Prezydium Sejmu na podstawie art. 74a ust. 1 tymczasowego regulaminu Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje ustalenie w debacie nad tym punktem porządku dziennego podziału czasu pomiędzy poszczególne kluby poselskie proporcjonalnie do ich wielkości, przewidzianego dla debaty krótkiej, to jest w granicach od 3 do 25 minut, oraz określenie wystąpień posłów nie zrzeszonych na 3 minuty.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#JacekKurczewski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#JacekKurczewski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do debaty.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#JacekKurczewski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#JacekKurczewski">Zaczniemy od wystąpień klubowych. Jako pierwsza zabierze głos pani poseł Maria Zajączkowska z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Do głosu przygotuje się pan poseł Marek Mazurkiewicz.</u>
          <u xml:id="u-201.7" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#MariaZajączkowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Ponownie debatujemy nad zaproponowaną przez Komisję Nadzwyczajną do zmiany Prawa spółdzielczego nowelizacją trzech ustaw:</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#MariaZajączkowska">— ustawy z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości;</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#MariaZajączkowska">— ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o waloryzacji udziałów członkowskich;</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#MariaZajączkowska">— ustawy z dnia 29 września 1990 r. o waloryzacji, o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i uwłaszczeniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#MariaZajączkowska">O sytuacji w spółdzielczości po dwu latach od uchwalenia przez Sejm ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości mówiłam w trakcie pierwszego czytania. Dzisiaj pragnę zwrócić uwagę na skutki, jakie pociągnie za sobą uchwalenie przez Sejm proponowanych zmian.</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#MariaZajączkowska">Nowelizacja ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości odnosi się do dwóch problemów związanych z prawem spółdzielczym. Pierwszy dotyczy możliwości przejęcia majątku po centralnych związkach, nie służącego prowadzeniu działalności gospodarczej przez nowo utworzone związki rewizyjne. Drugi odnosi się do trybu postępowania przy sprzedaży przez spółdzielnie pracy składników majątkowych, które te spółdzielnie otrzymały nieodpłatnie od likwidatorów.</u>
          <u xml:id="u-202.6" who="#MariaZajączkowska">Analizując celowość wprowadzenia zmian w omawianej ustawie z dnia 20 stycznia 1990 r., chcę powiedzieć kilka słów o tym, kto otrzymuje majątek i o jakim majątku decydujemy. Majątek, do którego mogą zgłosić roszczenia związki rewizyjne, to np. budynki administracyjne po zlikwidowanych związkach, zlokalizowane w Warszawie, sanatoria, domy wczasowe, ośrodki szkoleniowe, ale również np. samochody.</u>
          <u xml:id="u-202.7" who="#MariaZajączkowska">Zgodnie z obowiązującymi uregulowaniami prawnymi spółdzielnie mają prawo zrzeszania się w związkach rewizyjnych nie prowadzących działalności gospodarczej, z wyjątkiem działalności o charakterze instruktażowym i doradczym. Nowe związki nie ograniczają swojej działalności do podanych wyżej zadań, przypisują sobie prawo reprezentowania interesów spółdzielni wobec władz i innych organizacji, prawo opracowywania i opiniowania aktów prawnych. Często związki te nie mają kadry do prowadzenia działań lustracyjnych, a więc nie mogą spełniać podstawowych, przypisanych im funkcji, natomiast próbują przejąć kontrolę nad spółdzielniami. Wyposażenie tych organizacji w znaczny majątek doprowadzi ponownie do sytuacji, kiedy związki rewizyjne uzyskają przewagę nad spółdzielniami, a dysponując majątkiem podejmą działalność gospodarczą, co doprowadzi do zmiany ich charakteru. To jest nowelizacja pierwszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-202.8" who="#MariaZajączkowska">W proponowanej nowelizacji nie ma ograniczenia prawa do dysponowania otrzymanym z mocy tej ustawy majątkiem. Wynika z tego pewna nielogiczność tej ustawy. Ustawodawca w następnym punkcie nowelizuje ustawę w ten sposób, że odbiera spółdzielniom pracy swobodę dysponowania uzyskanym od likwidatorów majątkiem, natomiast nie proponuje tego w odniesieniu do związków rewizyjnych, które po uzyskaniu prawa wieczystego użytkowania gruntów będą mogły swobodnie dysponować tym majątkiem do sprzedaży włącznie. Nie obliguje się również związków rewizyjnych do wykorzystania tego majątku na cele spółdzielcze, a więc nie mówi się, że np. sanatoria powinny służyć wszystkim spółdzielcom.</u>
          <u xml:id="u-202.9" who="#MariaZajączkowska">Podejmując decyzję o wprowadzeniu zmian w ustawie, trzeba też mieć na uwadze fakt, że konieczność zmiany planów rozdysponowania mieniem opóźni proces likwidacji centralnych związków. Z tych względów Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna jest przeciwny proponowanej nowelizacji ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. zawartej w druku nr 376, art. 1 pkt. 1, polegającej na dodaniu w art. 3 ust. 6a ustawy ze stycznia 1990 r. zdania zobowiązującego likwidatora do zmiany zatwierdzonego planu rozdysponowania składników majątkowych i przekazania ich związkom rewizyjnym. Klub będzie głosował za wnioskiem mniejszości przedstawionym w pkt. 2 polegającym na wykreśleniu z ustawy zmiany proponowanej w art. 1 pkt 1 dotyczącej ust. 6a.</u>
          <u xml:id="u-202.10" who="#MariaZajączkowska">W art. 1 pkt. 2 projektu z druku nr 376 proponuje się dodanie w art. 3 ustawy z 20 stycznia 1990 r. ust. 12–14. Proponowany zapis ogranicza dysponowanie przez spółdzielnie pracy przejętym nieodpłatnie od likwidatora majątkiem. Daje jednak szansę zakupu majątku sprzedawanego przez te spółdzielnie pracy tym spółdzielniom, które takiego majątku od likwidatora nie otrzymały, a były zrzeszone w likwidowanym związku. Przyjęcie tej nowelizacji pozwoli na pozostawienie majątku spółdzielczego w rękach spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-202.11" who="#MariaZajączkowska">Propozycje zawarte w pkt. 1 art. 2 odnoszą się do waloryzacji udziałów członkowskich regulowanej ustawą z dnia 30 sierpnia 1991 r. Proponowana nowelizacja ustawy pozwoli spółdzielniom, które nie wykorzystały 50% funduszu zasobowego na waloryzację udziałów, na dokonanie tego zgodnie z zasadami ustalonymi w ustawie z 30 sierpnia 1991 r. Walne zgromadzenia muszą podjąć decyzję o dodatkowej waloryzacji do końca 1992 r. i ustalić współczynnik przeliczeniowy dostosowany do możliwości finansowych spółdzielni z zachowaniem zasad określonych w art. 2 i 3.</u>
          <u xml:id="u-202.12" who="#MariaZajączkowska">W art. 2 pkt 2 zaproponowano nowelizację ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Uporządkowanie własności gruntów będących w gestii spółdzielni i likwidowanych związków centralnych jest pilnie potrzebne. Brak tej regulacji prawnej jest jedną z podstawowych przyczyn hamujących zakończenie procesu likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-202.13" who="#MariaZajączkowska">Poważne wątpliwości w toku prac komisji budziło odrębne rozpatrywanie nowelizacji ustawy o gospodarce gruntami w oderwaniu od prac połączonych Komisji: Ustawodawczej; Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Przekształceń Własnościowych odnoszących się do tego samego artykułu. Na fakt ten zwracali uwagę członkowie naszego klubu będący członkami komisji.</u>
          <u xml:id="u-202.14" who="#MariaZajączkowska">Reasumując, Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna będzie głosował przeciw nowelizacji art. 3 ust. 6 w ustawie z 20 stycznia 1990 r. W art. 2 pkt 1 proponujemy po słowach: „samodzielnie przyjętego wskaźnika przeliczeniowego” dodać słowa: „przy zachowaniu zasad określonych w art. 2 i 3”.</u>
          <u xml:id="u-202.15" who="#MariaZajączkowska">Mimo wszystkich istotnych zastrzeżeń jesteśmy gotowi głosować za przyjęciem przedkładanej przez komisję ustawy, po uwzględnieniu wniesionych przez nas poprawek.</u>
          <u xml:id="u-202.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#JacekKurczewski">Głos zabierze pan poseł Marek Mazurkiewicz w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Do zabrania głosu przygotuje się pan poseł Stanisław Kalemba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#MarekMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ciągu ostatnich 2 lat Sejm Rzeczypospolitej już po raz szósty podejmuje problem regulacji zmian w organizacji działalności spółdzielni. Trzykrotnie podejmowano przy tym temat waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach, nie mówiąc o toczących się już od 2 lat, bardzo intensywnych zresztą, pracach nad nowelizacją Prawa spółdzielczego i nad przygotowaniem nowej ustawy. Ruch spółdzielczy przy tym wszystkim staje się coraz słabszy. Skłania to do smutnej refleksji, iż częstotliwość podejmowania przez Sejm inicjatyw w sprawach spółdzielczych nie idzie chyba w parze z merytoryczną poprawnością i efektywnością podejmowanych decyzji, jeśli chodzi o wdrażanie prawa.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#MarekMazurkiewicz">Jak to sformułował w swej opinii prawnej przedłożonej Komisji Nadzwyczajnej jeden z jej ekspertów: „spółdzielczość polska znalazła się w istotnej i swoistej pułapce legislacyjnej. Z jednej strony funkcjonuje w ramach ustawy przygotowanej w czasach stanu wojennego i kosmetycznie nowelizowanej, a z drugiej strony w ramach ustawy z 20 stycznia 1990 r., która to ustawa, niezależnie od doraźnych rozwiązań organizacyjnych ruchu spółdzielczego, przyniosła w istocie — cytuję tu zdanie eksperta — temu ruchowi spółdzielczemu wiele szkody i to nie tylko w sferze majątkowej, choć te majątkowe były szczególnie dotkliwe”.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#MarekMazurkiewicz">Rozpoczęty 7 lutego 1990 r. i motywowany głównie względami politycznymi proces likwidacji centralnych i terenowych związków spółdzielczych, wbrew wcześniejszym założeniom, a i wyraźnie sformułowanym również w aktach uchwalonych przez Sejm zaleceniom, nie został dotąd zakończony. Powoduje to wiele negatywnych konsekwencji dla samych spółdzielni, których fundusze, zarówno ich, jak i tworzone przy ich udziale, są marnotrawione. Rodzi to również kryzys zaufania szerokich rzesz spółdzielców co do rzeczywistych intencji władzy publicznej, deklarującej przecież oparcie procesów demokratyzacyjnych w Polsce na szerokim rozwoju instytucji samorządu społecznego, a przyczyniających się równocześnie do niszczenia gospodarczego samorządu spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#MarekMazurkiewicz">Nawiasem mówiąc, dyskryminacja organizacji spółdzielczych w różnych obszarach, także poza objętym tą ustawą, jest nadal widoczna. Przykład z ostatniego czasu — wyłączenie spółdzielni rolniczych z działań oddłużeniowych uruchamianych przez rząd. Miejmy nadzieję, że jest to przejściowe i zostanie przez obecny rząd ukrócone.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#MarekMazurkiewicz">Wracając do omawianej ustawy. Proponowane w omawianym projekcie ustawy regulacje mają na celu m.in. usunięcie wadliwości i luk dotychczasowego stanu prawnego - mankamentów wywołujących negatywne skutki gospodarcze i społeczne nie tylko dla samej spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#MarekMazurkiewicz">Oczywista i pilna, jeśli chodzi o sprawy omówione przez posła referenta, jest potrzeba zapobiegania przypadkom niegospodarnego dysponowania wielkim niekiedy majątkiem przez niektóre spółdzielnie pracownicze powstałe na bazie zakładów gospodarczych likwidowanych związków spółdzielczych. Przyznany tym spółdzielniom przez likwidatorów za darmo wielki majątek trwały jest często i łatwo marnotrawiony, sprzedawany wręcz za bezcen. Słusznie więc w projektowanej ustawie zmierza się do stworzenia warunków poprzez ustawowe prawo pierwokupu, aby przywrócić prawa do tego majątku, jeżeli nie jest on właściwie użytkowany, spółdzielniom, które uczestniczyły w jego wytworzeniu jako członkowie byłych związków spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#MarekMazurkiewicz">Proponuje się również przekazanie nowo powołanym związkom rewizyjnym na realizację ich zadań statutowych, co wyraźnie podkreślam, a co nie zostało uwypuklone w referacie mej poprzedniczki, tych składników majątkowych nie służących do prowadzenia działalności gospodarczej, które dotychczas nie zostały rozdysponowane przez likwidatorów z reguły z powodu braku nabywców. Warunek, że te składniki majątkowe zostaną przekazane związkom rewizyjnym na wniosek większości spółdzielni zrzeszonych w likwidowanym związku, stwarza gwarancję należytej kontroli społecznej i demokratyzmu w podejmowaniu decyzji w tych sprawach. Stwarza to również możliwość wykorzystania posiadanego i przejętego przez związek rewizyjny mienia dla dobra samych spółdzielni i spółdzielców.</u>
          <u xml:id="u-204.7" who="#MarekMazurkiewicz">Popieramy założenie leżące u podstaw ustawy, by przekazanie przez likwidatorów powyższych składników nastąpiło do 31 grudnia br. i zamknęło ślimaczące się procesy likwidacyjne.</u>
          <u xml:id="u-204.8" who="#MarekMazurkiewicz">Również nie budzi wątpliwości propozycja umożliwienia spółdzielniom dokonania dodatkowej waloryzacji udziałów członkowskich w wypadku, gdy ze względu na wadliwości i luki pierwotnych unormowań ustawy nie mogły one wyczerpać na ten cel całego 50-procentowego, przewidzianego ustawą na ten cel, funduszu zasobowego.</u>
          <u xml:id="u-204.9" who="#MarekMazurkiewicz">Przyjęcie regulacji projektu ustawy pozwoli wszystkim spółdzielniom wzmocnić w równym stopniu więzi ekonomiczne członków ze spółdzielnią, zwiększyć odpowiedzialność i poczucie odpowiedzialności członków za wyniki działalności spółdzielni oraz wzmocnić proces identyfikacji członków z podmiotem gospodarczym, w którym działają, a to jest, wydaje się, najsłabszy element w naszym ruchu spółdzielczym.</u>
          <u xml:id="u-204.10" who="#MarekMazurkiewicz">Wreszcie istotnym celem rozwiązań przyjętych w projekcie ustawy - i tutaj nie zgadzam się z mą przedmówczynią - jest umożliwienie szybkiego uporządkowania stanu prawnego gruntów, które są w użytkowaniu spółdzielni. Proponowane regulacje mają na celu zrównanie sytuacji prawnej ogółu spółdzielni z obecną sytuacją prawną spółdzielni mieszkaniowych, a także podmiotów gospodarki rolnej, jeśli chodzi o grunty użytkowane, co już unormowano za pomocą innych aktów prawnych, również przy okazji podobnych regulacji. Zalegalizowanie obecnego stanu faktycznego i oddanie spółdzielniom w wieczyste użytkowanie, bez przeprowadzania długotrwałych procedur i przetargów, terenów użytkowanych i zajmowanych przez nie w dobrej wierze od wielu, co najmniej 10 lat, na których to gruntach dokonały one już z reguły ogromnych nakładów inwestycyjnych, sprzyjać będzie ustabilizowaniu tych spółdzielni i uwiarygodnieniu ich jako podmiotów gospodarczych oraz pobudzać będzie spółdzielnie do rozwijania aktywności gospodarczej, co znowu leży chyba w interesie całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-204.11" who="#MarekMazurkiewicz">Warto przy tym przypomnieć, a mówię to w związku z wątpliwościami zgłoszonymi przede mną, że nieposiadanie przez spółdzielnie prawa wieczystego użytkowania gruntów, na których zostały one posadowione i których były użytkownikami, nie wynikało bynajmniej z winy tych spółdzielni ani ich zaniedbania. Były one konsekwencją trwającej dziesiątki lat dyskryminacji spółdzielczości jako formy gospodarowania i wykluczenia przez obowiązujące wówczas ustawodawstwo możliwości nabywania przez jednostki spółdzielcze prawa wieczystego użytkowania gruntów. Ten błąd, a co się z tym wiąże równouprawnienie podmiotów gospodarczych, powinien być naprawiony.</u>
          <u xml:id="u-204.12" who="#MarekMazurkiewicz">Wejście w życie proponowanej ustawy pozwoli, zdaniem naszego klubu, zamknąć wstępny etap porządkowania zasad funkcjonowania polskiej spółdzielczości i stworzy przedpole do nowo wdrażanego Prawa spółdzielczego, które, miejmy nadzieję, niedługo uchwalimy. Uchwalenie tej ustawy zapobiegnie, naszym zdaniem, wielu niekorzystnym zjawiskom, wskutek których w ostatnich zwłaszcza latach doszło do zniszczenia spółdzielczości: w znacznym stopniu zahamuje dewastację majątku spółdzielczego, która nadal postępuje; zapobiegnie dekapitalizacji składników majątku wypracowanego przez spółdzielnie (w samych spółdzielniach i za pieniądze spółdzielców w zakładach spółdzielczych przy dawnych związkach), a rozgrabianego dziś przez przypadkowych użytkowników; doprowadzi do zakończenia nadmiernie przedłużającego się, wbrew decyzjom sejmowym, procesu likwidacji byłych związków spółdzielczych, co wiąże się m.in. z uporządkowaniem stosunków własnościowych; uporządkuje bolesny i kontrowersyjny proces waloryzacji udziałów członkowskich, eliminując poczucie nierówności i nierównoprawności między różnymi spółdzielniami; ustabilizuje sytuację prawną spółdzielni w zakresie dysponowanymi przez nią składnikami majątkowymi; poprawi relacje między spółdzielniami a organami administracji, zarówno państwowej jak i samorządowej, przez wyeliminowanie źródeł konfliktów, które dziś są tam bardzo silne.</u>
          <u xml:id="u-204.13" who="#MarekMazurkiewicz">Pozwólmy spółdzielcom samodzielnie decydować o tym, jakie mają być ich spółdzielnie, w jakich formach samorządy spółdzielcze mają prowadzić swą działalność i jak chcą się organizować.</u>
          <u xml:id="u-204.14" who="#MarekMazurkiewicz">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej jest przekonany, że dyskutowana dzisiaj i mająca być poddana pod głosowanie ustawa jest krokiem zrobionym we właściwym kierunku. W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej pragnę wyrazić pełne poparcie dla przedstawionego projektu ustawy w brzmieniu przedstawionym przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-204.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego pana posła Stanisława Kalembę. Do głosu przygotuje się pan poseł Henryk Klata.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#StanisławKalemba">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Polskie Stronnictwo Ludowe zgodnie z tradycją ruchu ludowego uznaje wielką rolę spółdzielczości w kształtowaniu gospodarki narodowej i jej rozwoju. Świadczy o tym zapis w programie społeczno-gospodarczym stronnictwa: „Opowiadamy się za szybką odbudową spółdzielczości i jej rozwojem we wszystkich dziedzinach, zwłaszcza w gospodarce żywnościowej. Traktujemy spółdzielczość jako ważną formę samoobrony przed dominacją różnorakich monopoli w handlu, usługach, produkcji, obsłudze bankowej”. Z programu tego wynika, że jesteśmy zwolennikami prawnej ochrony i jednakowego traktowania w polityce gospodarczej państwa wszystkich form własności. Jaskrawym nowym przykładem dyskryminowania spółdzielczości jest pozbawienie jej przez ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, pana Gabriela Janowskiego, możliwości skorzystania z Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa w celu oddłużenia spółdzielni, w tym m.in. dla oddłużenia gospodarstw rolnych rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Warunki do rozwoju spółdzielczości powinno zapewnić właściwe Prawo spółdzielcze. Polskie Stronnictwo Ludowe, kierując w pierwszych dniach lipca br. pozdrowienia do polskich spółdzielców z okazji 70 rocznicy Międzynarodowego Dnia Spółdzielczości, obchodzonego w II Rzeczypospolitej Polskiej jako święto solidarności spółdzielców świata, podkreśliło, że wyznacza obecnie spółdzielczości wielką rolę w ożywieniu i rozwoju wszystkich dziedzin polskiej gospodarki. Szczególna rola przypada jej w obszarze rolnictwa oraz w rozwiązaniu trudnego problemu mieszkaniowego w miastach.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#StanisławKalemba">Poważne osiągnięcia organizacyjne i gospodarcze miała polska spółdzielczość w okresie międzywojennym w ramach ówczesnej kapitalistycznej gospodarki rynkowej, wytrzymując konkurencję z inicjatywą prywatną, gospodarczymi organizacjami państwowymi i komunalnymi. Swoją działalność opierała na ustawie z 1920 r., a w ówczesnym kierownictwie państwowym istniał przychylny dla niej klimat. W okresie PRL spółdzielczość w swej organizacji i działalności została zdeformowana, została podporządkowana wprowadzanemu systemowi nakazowo-rozdzielczemu ustroju totalitarnego i utraciła swe cechy, albowiem członek przestał być jej gospodarzem. Faktycznie głównym jej zadaniem stała się realizacja państwowych planów społeczno-gospodarczych. Do takiego modelu dostosowane zostało Prawo spółdzielcze. W takich trudnych warunkach spółdzielczość rozwijała się jednak i wzrastał jej potencjał gospodarczy. W 1988 r. udział spółdzielczości w kształtowaniu dochodu narodowego wynosił 9%. Ta struktura ruchu spółdzielczego nie odpowiadała przemianom ustrojowym zachodzącym w wyniku wyborów parlamentarnych w czerwcu 1989 r. W konsekwencji, w atmosferze społecznej wysoce nieprzyjaznej dla spółdzielczości i totalnej krytyki organizacji spółdzielczych, 20 stycznia 1990 r. uchwalono opracowaną w dużym pośpiechu bardzo niedoskonałą ustawę o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#StanisławKalemba">Główne i brzemienne w skutkach jej postanowienia to likwidacja związków spółdzielczych i tryb rozdysponowania i zagospodarowania ich majątku, a więc poważnego potencjału gospodarczego tych związków, nie tylko centralnych, o których tutaj była mowa, stanowiącego w istocie własność spółdzielni zrzeszonych w tych związkach. Zniszczony został hurt spółdzielczy i poważne zaplecze gospodarcze spółdzielni, a w rozdysponowaniu i zagospodarowaniu majątku wystąpiło wiele nieprawidłowości i nadużyć. Wykazały to przeprowadzone w 1990 r. kontrole Najwyższej Izby Kontroli. Zgłaszane protesty i żądania wstrzymania działania ustawy były kierowane do Sejmu i rządu, ale bez skutku. Ustawa nie przewidywała możliwości odwoławczych dla jednostek pokrzywdzonych oraz konsekwencji z powodu niewykonywania zobowiązań składanych przez jednostki przejmujące przydzielane im składniki majątkowe likwidowanych związków spółdzielczych. Do jednostek uprzywilejowanych obdarowywanych składnikami majątkowymi związków należały spółdzielnie pracy utworzone przez pracowników zakładów, zobowiązujące się do kontynuowania działalności danego zakładu. Uprzywilejowaną pozycję nadało im pismo okólne ówczesnego sekretarza Ministerstwa Finansów, pana Marka Dąbrowskiego. Konsekwencją tego były sytuacje, w których nie miał kto kupić od producentów płodów rolnych, a więc zboża, owoców, warzyw, mimo propagandowego dobrodziejstwa spółdzielni pracy i spółek, które miały przejąć skup.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#StanisławKalemba">Przedłużająca się w czasie likwidacja, nie ograniczona postanowieniami ustawy, jest bardzo kosztowna. W celu przyspieszenia jej zakończenia i lepszego wykorzystania składników majątkowych z likwidowanych związków, pozostających jeszcze w gestii likwidatorów, oraz w celu uniknięcia nowych nieprawidłowości przy sprzedaży przez spółdzielnie pracy otrzymanych nieodpłatnie zakładów z likwidowanych związków niezbędne jest uchwalenie ustawy przedłożonej przez Komisję Nadzwyczajną. Jej wnioski dotyczą przekazania nieodpłatnie nowo utworzonym rewizyjnym związkom spółdzielczym nie rozdzielonych jeszcze lub nie przejętych przez spółdzielnie obiektów nie służących do prowadzenia działalności gospodarczej. Chodzi głównie o obiekty budownictwa administracyjnego, ośrodki szkoleniowe itp. Jest to bardzo celowe, gdyż przyspieszy rozwinięcie przez związki rewizyjne działalności, szczególnie w zakresie szkolenia, instruktażu i doradztwa, bardzo ważnych w procesie przywracania w spółdzielniach, w ich organizacjach i działaniu spółdzielczej autentyczności.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#StanisławKalemba">Wobec mnożących się zjawisk sprzedaży przez spółdzielnie pracy założone przez pracowników zakładów zlikwidowanych związków otrzymanych nieodpłatnie składników majątku trwałego, w projekcie ustawy zawarty jest słuszny wniosek, aby zapewnić w takich wypadkach prawo pierwokupu spółdzielniom zrzeszonym w likwidowanym związku lub spółdzielniom założonym przez nie za cenę odpowiadającą ich wartości ewidencyjnej z dnia nieodpłatnego przekazania, z uwzględnieniem dokonanych nakładów zwiększających wartość tych składników. W projekcie ustala się również tryb postępowania w takich wypadkach. Zgłoszony wniosek mniejszości dotyczy regresu w stosunku do spółdzielni pracy utworzonej przez pracowników zakładu zlikwidowanego związku dla kontynuowania jego działalności na potrzeby spółdzielni członkowskich byłego związku, jeśli spółdzielnia ta działalności tej nie kontynuuje. Spółdzielnie zrzeszone w byłym związku są upoważnione do występowania z roszczeniami do tych spółdzielni. Wniosek ten należy uznać za słuszny.</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#StanisławKalemba">Wniosek zawarty w art. 2 w projekcie ustawy dotyczący umożliwienia spółdzielniom pełnego wykorzystania będącego do ich dyspozycji 50-procentowego funduszu zasobowego na waloryzację udziałów członkowskich, zgodnie z brzmieniem ustawy z 30 sierpnia 1991 r., upoważnienia do podjęcia odpowiedniej uchwały przez walne zgromadzenie większością 3/4 głosów i zastosowania samodzielnie przyjętego wskaźnika przeliczeniowego, jest słuszny. Zwiększenie wartości udziałów przyczyni się do wzrostu aktywności członków i ich zainteresowania działalnością spółdzielni i współpracą z nią, co jest podstawowym warunkiem przywracania spółdzielniom autentyczności.</u>
          <u xml:id="u-206.6" who="#StanisławKalemba">Zwiększenie funduszu udziałowego stworzy wielu spółdzielniom warunki do zwolnienia od podatku zwanego popiwkiem i przyczyni się w ten sposób do możliwości podniesienia płac. Są one obecnie niższe o 24% od płac w sześciu podstawowych działach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-206.7" who="#StanisławKalemba">Kolejne postanowienie projektu ustawy w tym artykule dotyczy określenia skuteczniejszych zasad oddawania spółdzielniom „w użytkowanie wieczyste gruntów stanowiących własność skarbu państwa lub gminy, o ile w dniu wejścia w życie ustawy są ich użytkownikami lub co najmniej 10 lat posiadaczami w dobrej wierze”. Oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste następuje bez konieczności przeprowadzania przetargu i bez konieczności wnoszenia pierwszej opłaty.</u>
          <u xml:id="u-206.8" who="#StanisławKalemba">Sformułowanie postanowienia dotyczącego tej sprawy zawarte w ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. - że spółdzielnie mają prawo do otrzymania w użytkowanie wieczyste - okazało się w praktyce mało skuteczne w związku z przeważnie negatywnym stanowiskiem w takich wypadkach właścicieli gruntów. Egzekwowanie tego prawa jest niemożliwe na skutek uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 25 czerwca br., który orzekł, że spółdzielniom nie przysługuje cywilnoprawne roszczenie do właściciela gruntu o oddanie go w użytkowanie.</u>
          <u xml:id="u-206.9" who="#StanisławKalemba">Prawo wieczystego użytkowania gruntu, na którym spółdzielnie pobudowały swoje obiekty, decyduje obecnie o sytuacji majątkowej spółdzielni. Jest to szczególnie ważne przy zawieraniu trwałych umownych powiązań z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi.</u>
          <u xml:id="u-206.10" who="#StanisławKalemba">Ogólnie oceniając proponowane zmiany ustaw, stwierdzam, że będą one przyjęte przez spółdzielczość z dużym aplauzem.</u>
          <u xml:id="u-206.11" who="#StanisławKalemba">Co do druku nr 376 i zgłoszonych wniosków mniejszości, Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem pierwszego wniosku mniejszości, gdyż jego przyjęcie prowadzi do wyegzekwowania już raz ustalonego prawa. Odrzucamy natomiast drugi wniosek mniejszości dotyczący skreślenia zmiany nr 1 do ust. 6a w art. 3. We wniosku tym, zgłoszonym w wystąpieniu klubowym Unii Demokratycznej przez panią poseł Zajączkowską, zmierza się do tego, żeby dalej praktykować zabieranie prawowitym właścicielom, spółdzielniom, związkom i spółdzielcom, wypracowanego przez nich majątku spółdzielczego i bezpłatnie przekazywać go spółdzielniom pracy i spółkom utworzonym w celu przejęcia tego majątku przez wybrane grupy osób, sprywatyzowania go i dalszej sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-206.12" who="#StanisławKalemba">Nasz klub zdecydowanie opowiada się przeciw zawłaszczaniu majątku wypracowanego przez spółdzielczość wiejską. Stanowisko klubu Unii Demokratycznej w tej sprawie wynika z niezrozumienia istoty spółdzielczości, z negatywnego wręcz stanowiska wobec ruchu spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-206.13" who="#StanisławKalemba">Opowiadamy się przeciw ewidentnej prywacie. Należy zadać pytanie: jak się ma takie stanowisko do exposé pani premier Suchockiej, w którym czytamy: „Mówiąc o harmonijnym rozwoju Polski, skupić się trzeba szczególnie na rolnictwie, z którego utrzymuje się trzecia część społeczeństwa”. I dalej: „Zmiany w rolnictwie wymagają jednak czynnego uczestnictwa rolników. Oczekujemy, że będą oni brać udział w odtwarzaniu autentycznej spółdzielczości, będą wywierać wpływ na politykę swych banków i rozdział kredytów”.</u>
          <u xml:id="u-206.14" who="#StanisławKalemba">Bez dobrze pojmowanej spółdzielczości, zrozumienia jej istoty, zabezpieczenia jej podstawowych praw nie rozwiąże się spraw rolnictwa, gospodarki żywnościowej i gospodarki polskiej. Przyjęcie proponowanej ustawy i jej wejście w życie pozwolą załatwić najpilniejsze sprawy związane z porządkowaniem zasad funkcjonowania polskiej spółdzielczości. Dalsze porządkowanie spraw spółdzielczości winno nastąpić po przyjęciu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-206.15" who="#StanisławKalemba">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego zwraca się do Prezydium Sejmu, do Komisji Nadzwyczajnej o pilne wniesienie wyżej wymienionego projektu pod obrady plenarne.</u>
          <u xml:id="u-206.16" who="#StanisławKalemba">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego w całości popiera przedmiotowe propozycje zmian przedstawione przez Komisję Nadzwyczajną oraz pierwszy wniosek mniejszości i będzie głosował za ich przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-206.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#JacekKurczewski">Głos w imieniu Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego zabierze pan poseł Henryk Klata. O przygotowanie się do zabrania głosu proszę pana posła Kazimierza Wilka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#HenrykKlata">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na poprzednim posiedzeniu Sejmu dyskutowaliśmy właśnie nad sprawą spółdzielczości. Tak to można szerzej ująć. Odbyło się wówczas pierwsze czytanie obecnie dyskutowanej ustawy. Już wtedy podkreślaliśmy wielką rolę, znaczenie spółdzielczości oraz celowość dalszego utrzymywania tej formy u nas, w Polsce, szeroko to argumentując. Fakt ten pozwala nam przy drugim czytaniu skupić się już wyłącznie na konkretnych zapisach i pozwala przejść bezpośrednio do meritum sprawy. Poseł sprawozdawca bardzo konkretnie i rzeczowo przedstawił to, co wydyskutowaliśmy w komisji, jak również propozycje i poprawki mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#HenrykKlata">W art. 1 jest proponowany nowy ustęp 6a. To właśnie wywołuje największe kontrowersje, największe dyskusje dzisiaj tutaj na tej sali i wywoływało również w zeszłym tygodniu. Chodzi mianowicie o przekazywanie składników mienia nowo utworzonym związkom rewizyjnym.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#HenrykKlata">Chciałem się tu skupić na tym, co podniósł poseł Marek Mazurkiewicz, na sprawie przekazywania związkom rewizyjnym składników mienia na realizację ich zadań statutowych. Jest to właśnie ten bardzo istotny moment, wyciągamy tylko jak gdyby różne wnioski z zapisu dotyczącego realizacji ich zadań statutowych. Co jest statutowym zadaniem związku rewizyjnego, jeszcze nie zostało ustalone i komisja, która właśnie pracuje nad ustawą spółdzielczą, jest w trakcie formułowania tego.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#HenrykKlata">Jeżeli już przekażemy związkom rewizyjnym majątek, to jak gdyby uprzedzamy to, co ma być sformułowane w ustawie spółdzielczej, a zatem już wybiórczo, wcześniej dokonujemy pierwszego zapisu, to znaczy, jak byśmy na to nie patrzyli, dajemy prawo związkowi rewizyjnemu prowadzenia działalności gospodarczej. Wydaje mi się, że to uprzedzanie jak gdyby zapisu ustawowego, które później nastąpi, jest chyba nie na miejscu. Zresztą nie ma powodu, żebyśmy w tej chwili, w takim pośpiechu, wybiórczo dokonywali tego jednego zapisu. Sądzę, że tę sprawę możemy rozstrzygnąć we wrześniu przy okazji dyskusji nad dużą nowelizacją ustawy spółdzielczej.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#HenrykKlata">Następny zapis dotyczy ust. 12 i 14, które otrzymują nowe brzmienia. Dotyczy to wypadku, kiedy spółdzielnia pracy dokonuje sprzedaży otrzymanego nieodpłatnie majątku. Zapis ten wydaje się słuszny i w takiej formie go popieramy.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#HenrykKlata">Art. 2 stanowi w zasadzie, w moim przekonaniu, o istocie tej nowelizacji. Mianowicie wnosi, ażeby udział członkowski został zwiększony do 50% funduszu zasobowego. Jest to, praktycznie biorąc, cała istota właśnie tej małej nowelizacji. Chodzi tu o to, ażeby spółdzielca poczuł się właścicielem, żeby sam wszedł w działania spółdzielcze, a nie żeby stał z boku i czekał na to, co mu przygotują, a później to krytykował lub akceptował. Ten zapis jest bardzo istotny i należy go już dokonać, a nie czekać 2 lub 3 miesiące. W moim przekonaniu jest to cała istota obecnej nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#HenrykKlata">Bardzo istotna rzecz jest również w art. 10, który otrzymuje nowe brzmienie. Chodzi tu o znowelizowanie zapisu ustawy z 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Jest sprawą bardzo istotną i niezwykle pilną, ażeby spółdzielnia mogła stać się właścicielem, tak to po prostu nazwę, gruntu, na którym ma swój majątek, swój potencjał. Pozwoli to również na przyspieszenie procesu likwidacji związków spółdzielczych. Jest to element, który bardzo blokuje likwidowanie związków spółdzielczych. Jednak tutaj wchodzi nowa rzecz. Mianowicie jest powołana podkomisja o nazwie: podkomisja nadzwyczajna do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. A zatem są dwie komisje, które równocześnie pracują nad tym samym zagadnieniem, nad tymi samymi zapisami. Jest to bardzo niewłaściwe. W ogóle to nie powinno mieć miejsca. Jak mogło do tego dojść, że dwie sprawy, które dotyczą tego samego, są kierowane do dwóch różnych komisji. Otóż ta podkomisja, o której w tej chwili mówię, ujmuje to zagadnienie szerzej, bardziej kompleksowo. Wydaje się niestosowne, ażeby w dniu dzisiejszym podejmować nowelizację ustawy, natomiast w krótkim czasie, to znaczy konkretnie za tydzień, tę samą ustawę nowelizować.</u>
          <u xml:id="u-208.7" who="#HenrykKlata">Otóż podkomisja zakończyła prace i ma konkretne propozycje. Nowelizacja ustawy o wywłaszczeniach jest już po pierwszym czytaniu i wszystko wskazuje na to, że za tydzień po prostu będziemy rozpatrywali nowelizację tej samej ustawy, którą komisja proponuje dzisiaj. W związku z tym proponuję w imieniu mojego klubu, ażeby w art. 2 pkt 2, dotyczący nowelizacji art. 10 ustawy z 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, oddalić i rozpatrzeć dopiero za tydzień włącznie z wnioskiem przedstawionym przez podkomisję nadzwyczajną do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-208.8" who="#HenrykKlata">Kończąc wystąpienie, chciałbym stwierdzić, iż opowiadamy się za tym, ażeby ta ustawa została przyjęta, jednak z małymi poprawkami. Jesteśmy przeciw pierwszej poprawce mniejszości, opowiadamy się natomiast za drugą, polegającą na skreśleniu proponowanego ust. 6a, oraz za odrzuceniem w całości w art. 2 pkt. 2 i dyskutowaniem tego łącznie z propozycją podkomisji nadzwyczajnej do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-208.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Kazimierz Wilk zabierze głos w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Do zabrania głosu przygotuje się pan poseł Andrzej Raj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#KazimierzWilk">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy o zmianach w organizacji działalności spółdzielczości oraz ustawy o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach stanowi wersję projektu poprawioną przez Komisję Nadzwyczajną do spraw spółdzielczości. Projekt ten był rozpatrywany przez Wysoką Izbę 3 tygodnie temu. Komisja początkowo proponowała przyjęcie rozpatrywanego projektu w trybie uproszczonym, od razu w pierwszym i drugim czytaniu. Okazało się jednak, że liczba i waga zgłoszonych wniosków mniejszości uniemożliwiają przyjęcie takiej procedury.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#KazimierzWilk">Poprzednio rozpatrywany projekt regulacji dotyczący zmian zakresu Prawa spółdzielczego obejmował nowelizację ustaw: z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, z 30 sierpnia 1991 r. o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach oraz z 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#KazimierzWilk">Obecnie rozpatrywany projekt ustawy nie powinien obejmować nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości z uwagi na to, iż kompleksowe zmiany w tym akcie prawnym zostały zawarte w osobnym projekcie nowelizacji zgłoszonym przez Komisję Przekształceń Własnościowych na wniosek naszego klubowego kolegi posła Lewandowskiego. Chciałbym się tutaj przychylić do wniosku o wykreślenie z rozpatrywanego projektu problematyki obejmującej zmianę ustawy z 29 września 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#KazimierzWilk">W art. 1 dotyczącym ust. 6a ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości komisja wprowadziła zmianę w stosunku do projektu poprzednio rozpatrywanego przez Wysoką Izbę. Zmiana ta umożliwia przekazywanie przez likwidatora składników majątku likwidowanych związków rewizyjnych, które dotychczas nie zostały przekazane spółdzielniom i spółkom, ale tylko na realizację celów statutowych tych związków. Takie zawężenie regulacji stwarza z jednej strony dość istotną możliwość kontroli wykorzystania przekazanego majątku, a z drugiej zapewnia związkom rewizyjnym wykorzystanie majątku zgodnie z celem, dla którego został on powołany.</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#KazimierzWilk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W doręczonym państwu druku nr 376 załączono treść wniosku mniejszości dotyczącego omawianego w tej chwili punktu. Nasz klub z uwagą zapoznał się z tym wnioskiem, zapisanym jako pierwszy z trzech, i uznał jego zasadność. Uważamy, że taki zapis jest prostą konsekwencją tego kierunku nowelizacji, który znalazł swoje odzwierciedlenie w zapisie art. 1 ust. 1. Rozumiem oczywiście, że część Wysokiej Izby może uznać proponowany zapis za regulację o charakterze restrykcyjnym w stosunku do spółdzielni pracy, która otrzymała zakład z likwidowanego związku rewizyjnego dla kontynuowania w nim działalności gospodarczej na potrzeby spółdzielni członkowskich zrzeszających się w likwidowanym związku. Moim zdaniem zarzut taki nie jest uzasadniony. Zapis ten nie wpłynie także w sposób znaczny na opóźnienie procesu zmian w spółdzielczości. Jeżeli już dokonujemy nowelizacji, powinniśmy zadbać o to, aby była ona nie tyle szybka, co rozsądna i nakładająca obowiązek racjonalnego gospodarowania mieniem. Taki obowiązek, moim zdaniem, wynika z treści proponowanego wniosku mniejszości. Jeżeli spółdzielnia pracy, która otrzymała nieodpłatnie majątek zakładu likwidowanego związku rewizyjnego w celu kontynuowania działalności gospodarczej na potrzeby spółdzielni, tej działalności nie kontynuuje, to musi liczyć się z tym, że spółdzielnie zażądają od niej odszkodowania. Taki zapis umożliwia kontrolę działalności spółdzielni pracy, a jednocześnie jest na tyle elastyczny, iż umożliwia dostosowanie konkretnego rozwiązania do konkretnej sytuacji i stwarza jedynie możliwość a nie obowiązek zażądania odszkodowania.</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#KazimierzWilk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na tej sali wielokrotnie padło pytanie, czy ta nowelizacja nie przysporzy majątku nowo likwidowanym związkom rewizyjnym. Ja także to pytanie postawiłem. Przyznam się jednak, że zostałem przekonany przez kolegów z Polskiego Stronnictwa Ludowego, iż nowe związki rewizyjne i tak będą powstawały, a ograniczenie tego procesu w obecnej sytuacji spółdzielczości nie jest konieczne. W omawianym projekcie komisja zaproponowała nowy zapis, określający wartość składników majątku trwałego, które mogą zostać sprzedane, o ile spółdzielnie zrzeszone w zlikwidowanym związku rewizyjnym nie wykonają w stosunku do niego prawa pierwokupu. Zaproponowany zapis jest jasny, w pełni czytelny i nie pozostawiający wątpliwości co do intencji ustawodawcy. Ponadto w tym zapisie uwzględnia się wątpliwości, które zgłosiłem w imieniu klubu Konfederacji Polski Niepodległej podczas poprzedniej debaty.</u>
          <u xml:id="u-210.6" who="#KazimierzWilk">Wysoka Izbo! Zapis art. 2 projektu, dotyczący nowelizacji ustawy o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach, nadal budzi nasze wątpliwości, z tego powodu, że stwarza możliwość, aby spora część spółdzielni w ogóle zrezygnowała z waloryzacji udziałów. Jednocześnie jednak uważamy, iż bardziej doskonała regulacja jest niemożliwa. Taki zapis nakłada na członków spółdzielni zainteresowanych waloryzacją i utrzymujących, że jest ona w danej konkretnej sytuacji możliwa, obowiązek aktywnego uczestnictwa w działalności spółdzielni. Należy więc mieć nadzieję, iż taka aktywność w ten sposób zostanie wymuszona.</u>
          <u xml:id="u-210.7" who="#KazimierzWilk">Jednocześnie w przedstawionym przez komisję projekcie doprecyzowano zapis dotyczący zasad waloryzacji, co do którego nasz klub zgłosił wątpliwości podczas poprzedniej debaty. Tak więc uznając słuszność proponowanego zapisu, opowiadamy się zdecydowanie przeciwko drugiemu z zaproponowanych wniosków mniejszości. Do podjęcia takiej decyzji skłoniły nas sygnały, jakie otrzymaliśmy od członków spółdzielni, w których proces waloryzacji jest już w toku. Okazało się bowiem, iż członkowie spółdzielni pomimo swojej aktywności nie mieli wpływu na przeprowadzoną waloryzację, gdyż rady nadzorcze podejmowały decyzje bez uwzględnienia interesów członków spółdzielni, na podstawie niejasnych zasad, konkretnie mam na myśli sytuację spółdzielni mleczarskiej z woj. siedleckiego.</u>
          <u xml:id="u-210.8" who="#KazimierzWilk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nasz klub będzie głosował za przyjęciem pierwszej poprawki oraz za odrzuceniem drugiej i trzeciej.</u>
          <u xml:id="u-210.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Andrzej Raj zabierze głos w imieniu Klubu Liberalno-Demokratycznego. Do głosu przygotuje się jako następny pan poseł Tadeusz Górczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#AndrzejRaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o stosunek Klubu Liberalno-Demokratycznego, w imieniu którego mam przyjemność przemawiać, do problemu odnowy spółdzielczości, to wypowiadaliśmy się w tej sprawie przy okazji dyskusji w pierwszym czytaniu Prawa spółdzielczego, a także podczas pierwszego czytania tego projektu zmian ustaw i nie będę tutaj Wysokiej Izbie zabierał w tej sprawie czasu.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#AndrzejRaj">Chcę tylko zwrócić uwagę na jedną, bardzo istotną kwestię, że przez kilkadziesiąt lat spółdzielczość stała się spółdzielczością państwową i o tym zapominać nie możemy. Pewne procesy, które nastąpiły w tej sferze działalności gospodarczej, są głęboko zakorzenione również w mentalności ludzi i zmiana tej mentalności musi następować. Stąd obawy, które w wielu wypowiedziach się przejawiają, czy to, co chcemy dziś zrobić, rzeczywiście będzie służyć odbudowie tej autentycznej spółdzielczości. Czy odradzający się ruch spółdzielczy nie jest jeszcze za słaby, aby przeciwstawić się staremu aparatowi związków spółdzielczych i jego interesom? Czy już dzisiaj spółdzielcy są w stanie nie ulegać naciskom tych biurokratów spółdzielczych? Trudno tu o jednoznaczną odpowiedź. Te obawy jednak nie mogą blokować zmian w ustawach, które mają ułatwić upodmiotowienie spółdzielców, odbudować i umożliwić autentyczny rozwój spółdzielczości. Dzisiejsza nowelizacja ma temu służyć. Czy tak będzie, pokaże przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#AndrzejRaj">Klub Liberalno-Demokratyczny ma następujące uwagi do przedstawionego projektu. Proponowana nowelizacja w części jest bezsporna, w części wątpliwa, a w części świadczy o nie uporządkowanej pracy Sejmu. Sprawą bezsporną jest zmiana art. 3 ustawy z 20 stycznia 1990 r. w części dotyczącej ust. 12–14. Jest tylko pytanie, co do możliwości fizycznej realizacji zapisanego w ust. 13 prawa pierwokupu wspólnie, w równych częściach. Myślę, iż jest to zapis nieszczęśliwy i dlatego proponujemy poprawkę, która polega na tym, aby po słowach: „prawo pierwokupu przysługuje im” wykreślić dotychczasowy zapis i użyć zapisu: „jednakowo”. Wtedy to jest jednakowe prawo stosowania pierwokupu, natomiast czy to będzie w częściach równych, czy nastąpi jakieś porozumienie, nie wiem. To już jest realizacja tego. Nie możemy tutaj po prostu dawać zapisu, który tworzyłby fikcyjną i prawnie niejasną sytuację.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#AndrzejRaj">Drugą sprawą wątpliwą, jeśli chodzi o skutki, które mogą być przeciwne do oczekiwań, jest zapis wprowadzający w art. 3 pkt 6a ustawy z 20 stycznia 1990 r. prawo zmiany zatwierdzonego planu podziałów w celu preferowania związków rewizyjnych. Jeżeli idzie tu o dobro spółdzielczości i spółdzielców, to należy czynić wszystko, aby te spółdzielnie mogły przejąć majątek zgodnie z planem podziału. Jeśli jest im on niepotrzebny, a może być przydatny związkowi rewizyjnemu, to tym bardziej spółdzielnie powinny go przejąć, a następnie użyczyć związkowi rewizyjnemu, który tworzą. Umacnia to przecież siłę spółdzielni, a związek ma możliwość realizacji swoich statutowych zadań.</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#AndrzejRaj">Przejęcie majątku, często o znacznej wartości rynkowej i dającego możliwości potencjalnych dochodów, przez związki rewizyjne, przy słabej jeszcze spółdzielczości w tych ogniwach podstawowych, może wytworzyć pozycję dominującą związków rewizyjnych, a bardziej - starej biurokracji spółdzielczej byłych związków spółdzielczych. Gdyby tak się stało, to przyjęcie tego zapisu byłoby błędem i niedźwiedzią przysługą dla odradzającej się spółdzielczości. Ale jest też obawa, czy uniemożliwienie wyposażenia związków rewizyjnych w majątek, będący przecież w przeszłości dorobkiem spółdzielczości, który autentycznie będzie służył realizacji celów statutowych związków rewizyjnych, solidnie i uczciwie służących zrzeszonym w nich spółdzielniom, będzie wobec spółdzielców sprawiedliwe. Sądzę, iż cały problem polega na kwestii możliwości zmiany zatwierdzonego planu likwidacyjnego. Ustawa z 20 stycznia 1990 r. w tej kwestii nie zawiera regulacji, zatem sytuacji takiej w ustawie się nie przewiduje, ale też nie ma zapisu przeciwnego, tzn. nie pozwalającego na zmianę planu podziału. Można zatem uznać, że w tym samym trybie, w jakim dokonano ustalenia planu likwidacyjnego, można dokonać jego zmiany. Przekazywanie majątku nieprodukcyjnego związkom rewizyjnym jest możliwe zaś na podstawie dotychczasowego zapisu ust. 6a tej ustawy. Wydawałoby się więc, że w świetle tego zapis proponowany w zmianie 1 do art. 1 projektu ustawy przedłożonej w druku nr 376 byłby niezasadny. Zmiana tego wydaje się dzisiaj konieczna ze względu na jasne sprecyzowanie tego problemu i uwypuklenie możliwości dokonania zmiany planu likwidacyjnego. Myślę, że tutaj należy się zastanowić, czy takiej możliwości nie przewidzieć.</u>
          <u xml:id="u-212.5" who="#AndrzejRaj">W związku z tym Klub Liberalno-Demokratyczny chciałby zaproponować poprawkę. Jeżeli zmiana 1 do art. 1 nie byłaby wykreślona — został zgłoszony taki wniosek mniejszości — to proponujemy, aby zapis był następujący. Zdanie pierwsze proponujemy zakończyć na słowach: „zmienić zatwierdzony plan podziału (...)” i postawić kropkę. Następnie proponujemy dodać drugie zdanie: „Likwidator może w zmienionym planie podziału przeznaczyć wymienione składniki nowo utworzonym związkom rewizyjnym na ich wniosek dla realizacji ich zadań statutowych”. Dotychczasowe zdanie drugie byłoby zdaniem trzecim. Takie rozwiązanie rzeczywiście oddaje prawo do suwerennej decyzji spółdzielcom. Mogą oni — ale nie muszą — przeznaczyć te składniki majątkowe związkom rewizyjnym. I chyba o to właśnie chodzi. W naszym przekonaniu takie rozwiązanie będzie zgodne z oczekiwaniami szerokiej rzeszy spółdzielców, być może nie spółdzielczych biurokratów.</u>
          <u xml:id="u-212.6" who="#AndrzejRaj">I przykład nie uporządkowanej pracy Sejmu. Chodzi o zmianę 2 do art. 2 rozpatrywanego dzisiaj projektu ustawy. Otóż zmiana ta dotyczy jednej, drobnej, choć dla spółdzielców ważnej zmiany w ustawie z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Równocześnie w najbliższy piątek odbywać się będzie posiedzenie trzech połączonych komisji sejmowych, które tu już były przywoływane, w sprawie rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Projekt ten zawiera wiele różnych zmian, bardzo istotnych, hamujących proces przekształceń własnościowych, a zatem jest to także pilna sprawa dla spółdzielców; dotyczy to również kwestii, o której mówimy dzisiaj i którą mamy przegłosować. Otóż w tej materii mamy do czynienia z klinicznym przypadkiem nieuporządkowania pracy Sejmu. Jedna komisja - zresztą nie do tego powołana - rozważa ten sam problem, niezależnie od wspólnej pracy trzech innych komisji, a wynik tych prac jest taki, że dzisiaj otrzymujemy propozycję zmiany całkowicie odmienną od propozycji rozważanej przez te trzy komisje. Nie chcę tu wdawać się w argumentację merytoryczną, które rozwiązanie jest słuszne, gdyż tutaj wniosek Klubu Liberalno-Demokratycznego jest taki, aby zmianę 2 do art. 2 skreślić. Chcę natomiast zwrócić się do Prezydium Sejmu, o ile ta zmiana zostanie skreślona, aby rozważyło możliwość powiększenia składu komisji pracującej nad drukiem nr 172 dotyczącym projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości o Komisję Nadzwyczajną ds. Prawa spółdzielczego, która jest wnioskodawcą dzisiaj rozpatrywanego projektu ustawy. Sugestię taką wysuwałem już w moim wystąpieniu w czasie pierwszego czytania projektu, niestety, Komisja Nadzwyczajna nie wzięła tego pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-212.7" who="#AndrzejRaj">Na koniec jeszcze jedna poprawka, naszym zdaniem bardzo istotna. Dotyczy ona zmiany 1 do art. 2 projektu ustawy (druk nr 376) i jest związana z waloryzacją. Chodzi o to, aby zapewnić waloryzację w tych samych proporcjach jak dotychczas. Zapis, który jest zaproponowany, tego nie gwarantuje, w związku z czym proponujemy, aby na końcu zdania pierwszego postawić przecinek i dodać słowa: „przy zachowaniu zasady proporcjonalności do dotychczas zastosowanych zgodnie z art. 2 wskaźników przeliczeniowych”. Na tych słowach proponujemy to zdanie zakończyć. Ten zapis, jak już mówiłem, daje gwarancję, że dodatkowa waloryzacja nie będzie miała charakteru wybiórczego i wszystkie udziały, niezależnie od tego, z którego roku pochodzą, będą zwaloryzowane w tej samej proporcji.</u>
          <u xml:id="u-212.8" who="#AndrzejRaj">Chcę przekazać posłowi sprawozdawcy propozycje zmian. Mój klub będzie głosował za przyjęciem tego projektu ustawy po przyjęciu proponowanych przez klub zmian. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-212.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Tadeusz Górczyk w imieniu Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum. Jako następny przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Stefan Król.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#TadeuszGórczyk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W trakcie poprzedniej debaty nad projektem ustawy nowelizującej ustawę z 20 stycznia 1990 r. oraz ustawę z 30 sierpnia 1991 r. wyrażaliśmy pogląd, że proponowana nowelizacja jest próbą rozwiązania najpilniejszych - podkreślam, najpilniejszych - problemów spółdzielczych, będących w dużej części wynikiem niewłaściwych uregulowań wcześniej wymienionych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#TadeuszGórczyk">Sygnalizowaliśmy również wiele wątpliwości i zastrzeżeń w stosunku do rozwiązań proponowanych w projekcie, podnosząc je następnie w trakcie dyskusji na posiedzeniach Komisji Nadzwyczajnej. Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum uważa, że brzmienie ust. 6a proponowane przez komisję, jak i pierwszy wniosek mniejszości prowadzić mogą do reaktywowania struktur i powiązań, których likwidację zakładała ustawa z 20 stycznia 1990 r. Dlatego też uważam, że propozycja posła Raja wymaga rozważenia i poparcia.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#TadeuszGórczyk">Zapis art. 41 w art. 2 projektu ustawy otwiera możliwość pogłębionej waloryzacji, tworząc jednak dodatkowe utrudnienie, jakim jest konieczność zwoływania walnego zebrania w celu ustalenia wskaźnika będącego wynikiem prostego działania matematycznego - dzielenia. Proszę zwrócić uwagę, że możliwość ta dotyczy tylko tych spółdzielni, które już wcześniej podjęły decyzję o waloryzacji, a którym zasady określone w ustawie z 30 sierpnia 1991 r. uniemożliwiły wykorzystanie 50% funduszu zasobowego na ten cel. Wniosek mniejszości nr 3 obliguje radę nadzorczą do wykonania tego przeliczenia bez konieczności zwoływania walnego zebrania, które już raz decyzję o waloryzacji podjęło. Wniosek ten nie tylko ułatwia przeprowadzenie pogłębionej waloryzacji, ale ją wymusza poprzez obligatoryjność ustalenia wskaźnika przez radę nadzorczą.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#TadeuszGórczyk">Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum poprze wniosek mniejszości nr 3. Uważamy, że uregulowanie sprawy własności gruntów użytkowanych przez spółdzielnie jest najważniejszą dzisiaj sprawą zarówno dla tych spółdzielni, jak i dla przyspieszenia procesu likwidacji. Trzeba pamiętać, że cały proces likwidacji właściwie utknął w martwym punkcie poprzez nie uregulowaną sprawę własności gruntów. Pomimo wszystkich uwag, jakie zostały zgłoszone odnośnie do uwzględnienia w tym projekcie uregulowania dotyczącego gruntów, a znajdującego się w zupełnie innej ustawie, uważamy, że ta sprawa powinna być rozwiązana jak najszybciej. Nie jest przy tym prawdą, że komisja zakończyła prace nad nowelizacją ustawy o gruntach - komisja ma dopiero rozpatrywać warianty, które zostały wypracowane. Tak więc nie ma żadnej pewności, że w następnym tygodniu będziemy mogli to przegłosowywać. Poza tym jedna z trzech propozycji wariantowych zakłada takie samo rozwiązanie, jakie my proponujemy. Przeciąganie tej sprawy może opóźnić całą regulację o minimum 2 miesiące.</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#TadeuszGórczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Reasumując, Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum będzie głosował za przyjęciem projektu ustawy i za przyjęciem niektórych zgłoszonych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#JacekKurczewski">Chciałbym bardzo prosić wszystkich panów posłów, którzy zgłosili poprawki, żeby przekazali je panu posłowi sprawozdawcy. Najlepiej byłoby, gdybyśmy dziś zakończyli dyskusję i gdyby pan poseł sprawozdawca mógł spotkać się na chwilę z posłami, którzy zgłosili poprawki. Chodzi o to, żebyśmy mogli uściślić brzmienie poprawek przed przystąpieniem do głosowania, które z pewnością odbędzie się jutro.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Króla z Klubu Parlamentarnego „Porozumienie Ludowe”. Do zabrania głosu przygotuje się pan poseł Zbigniew Lech.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#StefanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak na wstępie - nikogo nie muszę przekonywać, że spółdzielczość jest potrzebna. Nie trzeba wygłaszać żadnych krasomówczych przemówień na ten temat. Moim zdaniem, jeśli chodzi o spółdzielczość, musi być większe zainteresowanie, a nie apatia, która obecnie występuje. Przepisami nie wymusimy zainteresowania.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#StefanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe”, w imieniu którego dziś występuję, stoi nadal na stanowisku, że przedłużający się proces likwidacji centralnych i terenowych związków spółdzielczych trzeba przyspieszyć. Przedłużający się proces likwidacji źle służy spółdzielcom, a także ich majątkowi.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#StefanKról">Przy wprowadzeniu ust. 6a nie jesteśmy przekonani, że przekazując majątek związkom rewizyjnym, praktycznie nie wiemy, komu przekazujemy ten majątek. Trwa dyskusja nad waloryzacją, nad Prawem spółdzielczym, w komisji nie ma jasności i zgodności co do zakresu czynności związków rewizyjnych. Niepokoi mnie to, że przekazanie majątku związkowi rewizyjnemu będzie wymuszało przystąpienie do obdarowanego związku, a przecież przystąpienie do związku musi wynikać z dobrej i nieprzymuszonej woli. Zaproponowana przez komisję modyfikacja ust. 6a wymusi zmianę planu podziału majątku, co w konsekwencji nie przyspieszy likwidacji, lecz na pewno ją przedłuży.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#StefanKról">Uważamy za konieczne przedstawienie przez likwidatorów odpowiednim komisjom sejmowym stanu zaawansowania likwidacji centralnych i terenowych związków spółdzielczych. Wskazane byłoby spotkanie likwidatorów z członkami Komisji Nadzwyczajnej do spraw Prawa spółdzielczego. Wobec powyższego popieramy wniosek mniejszości o skreślenie ust. 6a.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#StefanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” nie popiera wniosku mniejszości dotyczącego art. 2 (zmiana 1), zmierzającego do dania uprawnień w zakresie rewaloryzacji udziałów członkowskich radzie nadzorczej. Nie jest dla nas do przyjęcia argumentacja wnioskodawcy, który tłumaczy, że nie można zebrać kworum na walnym zebraniu przedstawicieli i dlatego walne zebranie nie może podjąć decyzji o rewaloryzacji. Dążymy do odrodzenia autentycznej spółdzielczości, w związku z powyższym o najistotniejszych problemach powinni decydować sami spółdzielcy. Powinniśmy tak przygotować przepisy, aby już nie stwarzać — i nie utrzymywać — sztucznych tworów organizacyjnych. Członkowie spółdzielni powinni sami wybierać przedstawicieli do władz spółdzielczych. Winni to być ludzie kompetentni, odpowiedzialni, którzy nie zawiodą udzielonego im kredytu zaufania.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#StefanKról">Budzi również wątpliwość art. 10 rozpatrywanej ustawy, który w niewielkim tylko stopniu reguluje sprawy własności gruntów. Opowiadamy się za kompleksowym rozwiązaniem tego problemu - został on potraktowany szerzej w druku nr 172, który stanowi przedmiot prac odpowiednich komisji. Te prace są na ukończeniu.</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#StefanKról">Z uwagi na trudną sytuację finansową nie wszystkie spółdzielnie mogą wnosić jednorazowe opłaty na rzecz samorządu. Zdaniem klubu Porozumienia Ludowego samorządom powinno szczególnie zależeć na tym, żeby rozwijać inicjatywę i wspierać działalność gospodarczą, która zasila budżet gmin.</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#StefanKról">W związku z powyższym Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” opowiada się za uchwaleniem niniejszej ustawy z uwzględnieniem wniosku mniejszości dotyczącego skreślenia ust. 6a w art. 1 (zmiana 1) oraz za wyłączeniem nowelizacji ustawy o gospodarce gruntami z ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-216.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#JacekKurczewski">Trzeba przywrócić właściwą kolejność, jeśli chodzi o wystąpienia w imieniu klubów. Głos zabierze pan poseł Tadeusz Lewandowski z Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność”, a po nim pan poseł Zbigniew Lech.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#TadeuszLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym w imieniu Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność” przedstawić uwagi dotyczące zapisów zawartych w druku nr 376.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#TadeuszLewandowski">Jeśli chodzi o zmianę art. 3 ust. 6a w ustawie z dnia 20 stycznia 1990 r., bylibyśmy za modyfikacją tego zapisu idącą w tym kierunku, aby majątek po likwidowanych związkach był przekazany spółdzielniom. Jeśli taka modyfikacja nie nastąpi, nasz klub będzie głosował przeciw temu zapisowi.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#TadeuszLewandowski">W odniesieniu do zapisu art. 41 w ustawie z dnia 30 sierpnia 1990 r. chciałbym powiedzieć, że wyraża on to, do czego od dłuższego czasu „Solidarność” dążyła. Chcieliśmy, by ta sprawa właśnie w ten sposób była uregulowana i będziemy głosowali za tym zapisem.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#TadeuszLewandowski">Chcę także przedstawić zdanie klubu na temat zapisu w ustawie z dnia 29 września 1990 r. (art. 10 ust. 10). Uważamy, iż ten zapis powinien być rozpatrywany wspólnie z drukiem nr 172.</u>
          <u xml:id="u-218.4" who="#TadeuszLewandowski">Klub nasz będzie głosował za ustawą, jeśli zostaną uwzględnione uwagi, które przedstawiłem Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-218.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Lecha ze Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego. Przygotuje się pan poseł Tadeusz Lasocki - będzie to ostatnie wystąpienie klubowe.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#ZbigniewLech">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Coraz bardziej zbliżamy się do dnia, w którym w sposób wymierny będziemy mogli określić straty, jakie ponoszą nasze gospodarstwa rolne z tytułu braku odpowiednich organizacji gospodarczych, organizacji spółdzielczych. Chciałbym być dobrze zrozumiany, ale dla mnie organizacja spółdzielcza to taka zbiorowość producentów, w moim przypadku rolników, która postawiła sobie za cel wspólne wykorzystanie środków produkcji i nieruchomości dla obniżenia kosztów produkcji, osiągając w ten sposób większy zysk poprzez sprzedaż finalną produkcji. Cały układ dotychczas działającej spółdzielni to utworzony w latach poprzednich pośredni szczebel do dziś egzystujący poprzez tworzenie i pobieranie marży, dzięki którym pokrywa koszty swojej nadbudowy, często wyrośniętej i o złej organizacji.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#ZbigniewLech">Działalność sieci spółdzielni rolniczych (np. Samopomoc Chłopska) polega na organizowaniu akcji skupowania produktów rolnych, szczególnie w okresie żniw, przy niskich cenach, wysokiej podaży i odsprzedaży tych produktów, bez dzielenia się z producentem zyskiem. Jest to zaprzeczenie idei spółdzielczości. Jest to jednak rzucanie rolnictwa w okowy wolnego rynku bez dania mu szansy na przygotowanie się do takiego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#ZbigniewLech">Nowa ustawa o spółdzielczości powinna przełamać ten impas, aby na produkcji rolnej mógł zarabiać producent, a nie pośrednik. Przykładem może być sprzedaż przez różne spółki zboża ze zbiorów 1991 r. i sięganie dziś do państwowych rezerw. Najbardziej przykry jest fakt, że najmniej na tej różnicy cen zarabia producent. Nie pełni właściwej roli Agencja Rynku Rolnego, brakuje izb rolnych, ewidencji eksportu. Ochrona rodzimej produkcji poprzez stabilizację i opłacalne ceny może nas uchronić przed dalszymi niespodziankami, które już w tym roku i przy obecnych żniwach mogą się pojawić. Jest to też wynikiem słabości spółdzielczości. Wyrażam nadzieję, że omawiana dziś ustawa poprawi ten stan.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#ZbigniewLech">Wysoka Izbo! Przedłożony przez Komisję Nadzwyczajną projekt zmian (druk nr 376), wraz z poprawkami, a zwłaszcza z poprawką drugą zgłoszoną na wniosek mniejszości, przedstawiony na posiedzeniu Sejmu w dniu 9 lipca, uzyska w głosowaniu poparcie Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego.</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#JacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Tadeuszowi Lasockiemu, który wystąpi w imieniu Klubu Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#TadeuszLasocki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Poselski „Chrześcijańska Demokracja” uważa, że spółdzielnie powinny i mogą mieć duże znaczenie w życiu gospodarczym i społecznym naszego kraju. Mój klub w pełni popiera omawiany projekt ustawy. Nieodpłatne przekazanie składników majątkowych nowo utworzonym związkom rewizyjnym zdecydowanie przyspieszy proces likwidacji centralnych i terenowych związków spółdzielczych. Przerwany zostanie proces dekapitalizacji, a często dewastacji i marnotrawienia majątku spółdzielczego. Spółdzielnie zrzeszone w likwidowanym związku oraz spółdzielnie przez nie założone będą miały prawo pierwokupu składników majątku trwałego, który został nieodpłatnie przekazany przez likwidatora związku. Umożliwi to pozyskanie majątku po cenie ewidencyjnej, zapobiegnie wyzbywaniu się, wyprzedaży, trwonieniu — jak już wcześniej powiedziałem — tego majątku.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#TadeuszLasocki">W odniesieniu do spółdzielni, w których występuje znaczna dysproporcja pomiędzy wysokością funduszu zasobowego i funduszu udziałowego, uważamy za sensowny i uzasadniony w pełni zapis, który mówi, że jeżeli dokonana waloryzacja nie objęła 50% funduszu zasobowego, walne zgromadzenie spółdzielni może w terminie do końca tego roku podjąć uchwałę o waloryzacji udziałów członkowskich z pozostałego funduszu. Przeciwdziała to zdecydowanie ewentualnemu wycofywaniu udziałów, a także stworzy lepszą atmosferę, zwiększy zainteresowanie prosperowaniem spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#TadeuszLasocki">I wreszcie zapis w proponowanej ustawie mówiący o tym, że spółdzielnie będą mieć prawo do otrzymania na ich wniosek w użytkowanie wieczyste gruntów stanowiących własność gminy lub skarbu państwa, jeżeli są ich użytkownikami lub co najmniej 10 lat posiadaczami, w dobrej wierze, bez konieczności przetargu i bez wnoszenia pierwszej opłaty, uważamy za zapis bardzo istotny, który usamodzielnia spółdzielnie, uniezależnia i w sposób istotny zdecydowanie wpłynie na poprawę działania tych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#TadeuszLasocki">Klub Poselski „Chrześcijańska Demokracja” opowiada się za przyjęciem tego projektu i za pierwszym i trzecim wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#JacekKurczewski">Zakończyliśmy wystąpienia klubowe, pozostały jeszcze wystąpienia indywidualne. Sądziłem optymistycznie, że dziś uda się zakończyć tę dyskusję, ale ponieważ wyznaczone są posiedzenia komisji, więc myślę, że jednak będziemy się trzymać harmonogramu, zgodnie z którym przewidywaliśmy zakończenie pracy ok. godz. 22. Zanim ogłoszę przerwę, proszę pana posła sekretarza o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#MarekDomin">Posiedzenie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych odbędzie się dzisiaj 15 minut po zakończeniu obrad w sali nr 67.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#JacekKurczewski">Rozumiem, że ogłoszenia o zebraniach innych komisji zostały podane wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#JacekKurczewski">Ogłaszam przerwę do jutra do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 22 min 10)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>