PPC / ppc

text_structure.xml 1.29 MB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616 3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663 3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 3829 3830 3831 3832 3833 3834 3835 3836 3837 3838 3839 3840 3841 3842 3843 3844 3845 3846 3847 3848 3849 3850 3851 3852 3853 3854 3855 3856 3857 3858 3859 3860 3861 3862 3863 3864 3865 3866 3867 3868 3869 3870 3871 3872 3873 3874 3875 3876 3877 3878 3879 3880 3881 3882 3883 3884 3885 3886 3887 3888 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898 3899 3900 3901 3902 3903 3904 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3934 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 3944 3945 3946 3947 3948 3949 3950 3951 3952 3953 3954 3955 3956 3957 3958 3959 3960 3961 3962 3963 3964 3965 3966 3967 3968 3969 3970 3971 3972 3973 3974 3975 3976 3977 3978 3979 3980 3981 3982 3983 3984 3985 3986 3987 3988 3989 3990 3991 3992 3993 3994 3995 3996 3997 3998 3999 4000 4001 4002 4003 4004 4005 4006 4007 4008 4009 4010 4011 4012 4013 4014 4015 4016 4017 4018 4019 4020 4021 4022 4023 4024 4025 4026 4027 4028 4029 4030 4031 4032 4033 4034 4035 4036 4037 4038 4039 4040 4041 4042 4043 4044 4045 4046 4047 4048 4049 4050 4051 4052 4053 4054 4055 4056 4057 4058 4059 4060 4061 4062 4063 4064 4065 4066 4067 4068 4069 4070 4071 4072 4073 4074 4075 4076 4077 4078 4079 4080 4081 4082 4083 4084 4085 4086 4087 4088 4089 4090 4091 4092 4093 4094 4095 4096 4097 4098 4099 4100 4101 4102 4103 4104 4105 4106 4107 4108 4109 4110 4111 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 4121 4122 4123 4124 4125 4126 4127 4128 4129 4130 4131 4132 4133 4134 4135 4136 4137 4138 4139 4140 4141 4142 4143 4144 4145 4146 4147 4148 4149 4150 4151 4152 4153 4154 4155 4156 4157 4158 4159 4160 4161 4162 4163 4164 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4171 4172 4173 4174 4175 4176 4177 4178 4179 4180 4181 4182 4183 4184 4185 4186 4187 4188 4189 4190 4191 4192 4193 4194 4195 4196 4197 4198 4199 4200 4201 4202 4203 4204 4205 4206 4207 4208 4209 4210 4211 4212 4213 4214 4215 4216 4217 4218 4219 4220 4221 4222 4223 4224 4225 4226 4227 4228 4229 4230 4231 4232 4233 4234 4235 4236 4237 4238 4239 4240 4241 4242 4243 4244 4245 4246 4247 4248 4249 4250 4251 4252 4253 4254 4255 4256 4257 4258 4259 4260 4261 4262 4263 4264 4265 4266 4267 4268 4269 4270 4271 4272 4273 4274 4275 4276 4277 4278 4279 4280 4281 4282 4283 4284 4285 4286 4287 4288 4289 4290 4291 4292 4293 4294 4295 4296 4297 4298 4299 4300 4301 4302 4303 4304 4305 4306 4307 4308 4309 4310 4311 4312 4313 4314 4315 4316 4317 4318 4319 4320 4321 4322 4323 4324 4325 4326 4327 4328 4329 4330 4331 4332 4333 4334 4335 4336 4337 4338 4339 4340 4341 4342 4343 4344 4345 4346 4347 4348 4349 4350 4351 4352 4353 4354 4355 4356 4357 4358 4359 4360 4361 4362 4363 4364 4365 4366 4367 4368 4369 4370 4371 4372 4373 4374 4375 4376 4377 4378 4379 4380 4381 4382 4383 4384 4385 4386 4387 4388 4389 4390 4391 4392 4393 4394 4395 4396 4397 4398 4399 4400 4401 4402 4403 4404 4405 4406 4407 4408 4409 4410 4411 4412 4413 4414 4415 4416 4417 4418 4419 4420 4421 4422 4423 4424 4425 4426 4427 4428 4429 4430 4431 4432 4433 4434 4435 4436 4437 4438 4439 4440 4441 4442 4443 4444 4445 4446 4447 4448 4449 4450 4451 4452 4453 4454 4455 4456 4457 4458 4459 4460 4461 4462 4463 4464 4465 4466 4467 4468 4469 4470 4471 4472 4473 4474 4475 4476 4477 4478 4479 4480 4481 4482 4483 4484 4485 4486 4487 4488 4489 4490 4491 4492 4493 4494 4495 4496 4497 4498 4499 4500 4501 4502 4503 4504 4505 4506 4507 4508 4509 4510 4511 4512 4513 4514 4515 4516 4517 4518 4519 4520 4521 4522 4523 4524 4525 4526 4527 4528 4529 4530 4531 4532 4533 4534 4535 4536 4537 4538 4539 4540 4541 4542 4543 4544 4545 4546 4547 4548 4549 4550 4551 4552 4553 4554 4555 4556 4557 4558 4559 4560 4561 4562 4563 4564 4565 4566 4567 4568 4569 4570 4571 4572 4573 4574 4575 4576 4577 4578 4579 4580 4581 4582 4583 4584 4585 4586 4587 4588 4589 4590 4591 4592 4593 4594 4595 4596 4597 4598 4599 4600 4601 4602 4603 4604 4605 4606 4607 4608 4609 4610 4611 4612 4613 4614 4615 4616 4617 4618 4619 4620 4621 4622 4623 4624 4625 4626 4627 4628 4629 4630 4631 4632 4633 4634 4635 4636 4637 4638 4639 4640 4641 4642 4643 4644 4645 4646 4647 4648 4649 4650 4651 4652 4653 4654 4655 4656 4657 4658 4659 4660 4661 4662 4663 4664 4665 4666 4667 4668 4669 4670 4671 4672 4673 4674 4675 4676 4677 4678 4679 4680 4681 4682 4683 4684 4685 4686 4687 4688 4689 4690 4691 4692 4693 4694 4695 4696 4697 4698 4699 4700 4701 4702 4703 4704 4705 4706 4707 4708 4709 4710 4711 4712 4713 4714 4715 4716 4717 4718 4719 4720 4721 4722 4723 4724 4725 4726 4727 4728 4729 4730 4731 4732 4733 4734 4735 4736 4737 4738 4739 4740 4741 4742 4743 4744 4745 4746 4747 4748 4749 4750 4751 4752 4753 4754 4755 4756 4757 4758 4759 4760 4761 4762 4763 4764 4765 4766 4767 4768 4769 4770 4771 4772 4773 4774 4775 4776 4777 4778 4779 4780 4781 4782 4783 4784 4785 4786 4787 4788 4789 4790 4791 4792 4793 4794 4795 4796 4797 4798 4799 4800 4801 4802 4803 4804 4805 4806 4807 4808 4809 4810 4811 4812 4813 4814 4815 4816 4817 4818 4819 4820 4821 4822 4823 4824 4825 4826 4827 4828 4829 4830 4831 4832 4833 4834 4835 4836 4837 4838 4839 4840 4841 4842 4843 4844 4845 4846 4847 4848 4849 4850 4851 4852 4853 4854 4855 4856 4857 4858 4859 4860 4861 4862 4863 4864 4865 4866 4867 4868 4869 4870 4871 4872 4873 4874 4875 4876 4877 4878 4879 4880 4881 4882 4883 4884 4885 4886 4887 4888 4889 4890 4891 4892 4893 4894 4895 4896 4897 4898 4899 4900 4901 4902 4903 4904 4905 4906 4907 4908 4909 4910 4911 4912 4913 4914 4915 4916 4917 4918 4919 4920 4921 4922 4923 4924 4925 4926 4927 4928 4929 4930 4931 4932 4933 4934 4935 4936 4937 4938 4939 4940 4941 4942 4943 4944 4945 4946 4947 4948 4949 4950 4951 4952 4953 4954 4955 4956 4957 4958 4959 4960 4961 4962 4963 4964 4965 4966 4967 4968 4969 4970 4971 4972 4973 4974 4975 4976 4977 4978 4979 4980 4981 4982 4983 4984 4985 4986 4987 4988 4989 4990 4991 4992 4993 4994 4995 4996 4997 4998 4999 5000 5001 5002 5003 5004 5005 5006 5007 5008 5009 5010 5011 5012 5013 5014 5015 5016 5017 5018 5019 5020 5021 5022 5023 5024 5025 5026 5027 5028 5029 5030 5031 5032 5033 5034 5035 5036 5037 5038 5039 5040 5041 5042 5043 5044 5045 5046 5047 5048 5049 5050 5051 5052 5053 5054 5055 5056 5057 5058 5059 5060 5061 5062 5063 5064 5065 5066 5067 5068 5069 5070 5071 5072 5073 5074 5075 5076 5077 5078 5079 5080 5081 5082 5083 5084 5085 5086 5087 5088 5089 5090 5091 5092 5093 5094 5095 5096 5097 5098 5099 5100 5101 5102 5103 5104 5105 5106 5107 5108 5109 5110 5111 5112 5113 5114 5115 5116 5117 5118 5119 5120 5121 5122 5123 5124 5125 5126 5127 5128 5129 5130 5131 5132 5133 5134 5135 5136 5137 5138 5139 5140 5141 5142 5143 5144 5145 5146 5147 5148 5149 5150 5151 5152 5153 5154 5155 5156 5157 5158 5159 5160 5161 5162 5163 5164 5165 5166 5167 5168 5169 5170 5171 5172 5173 5174 5175 5176 5177 5178 5179 5180 5181 5182 5183 5184 5185 5186 5187 5188 5189 5190 5191 5192 5193 5194 5195 5196 5197 5198 5199 5200 5201 5202 5203 5204 5205 5206 5207 5208 5209 5210 5211 5212 5213 5214 5215 5216 5217 5218 5219 5220 5221 5222 5223 5224 5225 5226 5227 5228 5229 5230 5231 5232 5233 5234 5235 5236 5237 5238 5239 5240 5241 5242 5243 5244 5245 5246 5247 5248 5249 5250 5251 5252 5253 5254 5255 5256 5257 5258 5259 5260 5261 5262 5263 5264 5265 5266 5267 5268 5269 5270 5271 5272 5273 5274 5275 5276 5277 5278 5279 5280 5281 5282 5283 5284 5285 5286 5287 5288 5289 5290 5291 5292 5293 5294 5295 5296 5297 5298 5299 5300 5301 5302 5303 5304 5305 5306 5307 5308 5309 5310 5311 5312 5313 5314 5315 5316 5317 5318 5319 5320 5321 5322 5323 5324 5325 5326 5327 5328 5329 5330 5331 5332 5333 5334 5335 5336 5337 5338 5339 5340 5341 5342 5343 5344 5345 5346 5347 5348 5349 5350 5351 5352 5353 5354 5355 5356 5357 5358 5359 5360 5361 5362 5363 5364 5365 5366 5367 5368 5369 5370 5371 5372 5373 5374 5375 5376 5377 5378 5379 5380 5381 5382 5383 5384 5385 5386 5387 5388 5389 5390 5391 5392 5393 5394 5395 5396 5397 5398 5399 5400 5401 5402 5403 5404 5405 5406 5407 5408 5409 5410 5411 5412 5413 5414 5415 5416 5417 5418 5419 5420 5421 5422 5423 5424 5425 5426 5427 5428 5429 5430 5431 5432 5433 5434 5435 5436 5437 5438 5439 5440 5441 5442 5443 5444 5445 5446 5447 5448 5449 5450 5451 5452 5453 5454 5455 5456 5457 5458 5459 5460 5461 5462 5463 5464 5465 5466 5467 5468 5469 5470 5471 5472 5473 5474 5475 5476 5477 5478 5479 5480 5481 5482 5483 5484 5485 5486 5487 5488 5489 5490 5491 5492 5493 5494 5495 5496 5497 5498 5499 5500 5501 5502 5503 5504 5505 5506 5507 5508 5509 5510 5511 5512 5513 5514 5515 5516 5517 5518 5519 5520 5521 5522 5523 5524 5525 5526 5527 5528 5529 5530 5531 5532 5533 5534 5535 5536 5537 5538 5539 5540 5541 5542 5543 5544 5545 5546 5547 5548 5549 5550 5551 5552 5553 5554 5555 5556 5557 5558 5559 5560 5561 5562 5563 5564 5565 5566 5567 5568 5569 5570 5571 5572 5573 5574 5575 5576 5577 5578 5579 5580 5581 5582 5583 5584 5585 5586 5587 5588 5589 5590 5591 5592 5593 5594 5595 5596 5597 5598 5599 5600 5601 5602 5603 5604 5605 5606 5607 5608 5609 5610 5611 5612 5613 5614 5615 5616 5617 5618 5619 5620 5621 5622 5623 5624 5625 5626 5627 5628 5629 5630 5631 5632 5633 5634 5635 5636 5637 5638 5639 5640 5641 5642 5643 5644 5645 5646 5647 5648 5649 5650 5651 5652 5653 5654 5655 5656 5657 5658 5659 5660 5661 5662 5663 5664 5665 5666 5667 5668 5669 5670 5671 5672 5673 5674 5675 5676 5677 5678 5679 5680 5681 5682 5683 5684 5685 5686 5687 5688 5689 5690 5691 5692 5693 5694 5695 5696 5697 5698 5699 5700 5701 5702 5703 5704 5705 5706 5707 5708 5709 5710 5711 5712 5713 5714 5715 5716 5717 5718 5719 5720 5721 5722 5723 5724 5725 5726 5727 5728 5729 5730 5731 5732 5733 5734 5735 5736 5737 5738 5739 5740 5741 5742 5743 5744 5745 5746 5747 5748 5749 5750 5751 5752 5753 5754 5755 5756 5757 5758 5759 5760 5761 5762 5763 5764 5765 5766 5767 5768 5769 5770 5771 5772 5773 5774 5775 5776 5777 5778 5779 5780 5781 5782 5783 5784 5785 5786 5787 5788 5789 5790 5791 5792 5793 5794 5795 5796 5797 5798 5799 5800 5801 5802 5803 5804 5805 5806 5807 5808 5809 5810 5811 5812 5813 5814 5815 5816 5817 5818 5819 5820 5821 5822 5823 5824 5825 5826 5827 5828 5829 5830 5831 5832 5833 5834 5835 5836 5837 5838 5839 5840 5841 5842 5843 5844 5845 5846 5847 5848 5849 5850 5851 5852 5853 5854 5855 5856 5857 5858 5859 5860 5861 5862 5863 5864 5865 5866 5867 5868 5869 5870 5871 5872 5873 5874 5875 5876 5877 5878 5879 5880 5881 5882 5883 5884 5885 5886 5887 5888 5889 5890 5891 5892 5893 5894 5895 5896 5897 5898 5899 5900 5901 5902 5903 5904 5905 5906 5907 5908 5909 5910 5911 5912 5913 5914 5915 5916 5917 5918 5919 5920 5921 5922 5923 5924 5925 5926 5927 5928 5929 5930 5931 5932 5933 5934 5935 5936 5937 5938 5939 5940 5941 5942 5943 5944 5945 5946 5947 5948 5949 5950 5951 5952 5953 5954 5955 5956 5957 5958 5959 5960 5961 5962 5963 5964 5965 5966 5967 5968 5969 5970 5971 5972 5973 5974 5975 5976 5977 5978 5979 5980 5981 5982 5983 5984 5985 5986 5987 5988 5989 5990 5991 5992 5993 5994 5995 5996 5997 5998 5999 6000 6001 6002 6003 6004 6005 6006 6007 6008 6009 6010 6011 6012 6013 6014 6015 6016 6017 6018 6019 6020 6021 6022 6023 6024 6025 6026 6027 6028 6029 6030 6031 6032 6033 6034 6035 6036 6037 6038 6039 6040 6041 6042 6043 6044 6045 6046 6047 6048 6049 6050 6051 6052 6053 6054 6055 6056 6057 6058 6059 6060 6061 6062 6063 6064 6065 6066 6067 6068 6069 6070 6071 6072 6073 6074 6075 6076 6077 6078 6079 6080 6081 6082 6083 6084 6085 6086 6087 6088 6089 6090 6091 6092 6093 6094 6095 6096 6097 6098 6099 6100 6101 6102 6103 6104 6105 6106 6107 6108 6109 6110 6111 6112 6113 6114 6115 6116 6117 6118 6119 6120 6121 6122 6123 6124 6125 6126 6127 6128 6129 6130 6131 6132 6133 6134 6135 6136 6137 6138 6139 6140 6141 6142 6143 6144 6145 6146 6147 6148 6149 6150 6151 6152 6153 6154 6155 6156 6157 6158 6159 6160 6161 6162 6163 6164 6165 6166 6167 6168 6169 6170 6171 6172 6173 6174 6175 6176 6177 6178 6179 6180 6181 6182 6183 6184 6185 6186 6187 6188 6189 6190 6191 6192 6193 6194 6195 6196 6197 6198 6199 6200 6201 6202 6203 6204 6205 6206 6207 6208 6209 6210 6211 6212 6213 6214 6215 6216 6217 6218 6219 6220 6221 6222 6223 6224 6225 6226 6227 6228 6229 6230 6231 6232 6233 6234 6235 6236 6237 6238 6239 6240 6241 6242 6243 6244 6245 6246 6247 6248 6249 6250 6251 6252 6253 6254 6255 6256 6257 6258 6259 6260 6261 6262 6263 6264 6265 6266 6267 6268 6269 6270 6271 6272 6273 6274 6275 6276 6277 6278 6279 6280 6281 6282 6283 6284 6285 6286 6287 6288 6289 6290 6291 6292 6293 6294 6295 6296 6297 6298 6299 6300 6301 6302 6303 6304 6305 6306 6307 6308 6309 6310 6311 6312 6313 6314 6315 6316 6317 6318 6319 6320 6321 6322 6323 6324 6325 6326 6327 6328 6329 6330 6331 6332 6333 6334 6335 6336 6337 6338 6339 6340 6341 6342 6343 6344 6345 6346 6347 6348 6349 6350 6351 6352 6353 6354 6355 6356 6357 6358 6359 6360 6361 6362 6363 6364 6365 6366 6367 6368 6369 6370 6371 6372 6373 6374 6375 6376 6377 6378 6379 6380 6381 6382 6383 6384 6385 6386 6387 6388 6389 6390 6391 6392 6393 6394 6395 6396 6397 6398 6399 6400 6401 6402 6403 6404 6405 6406 6407 6408 6409 6410 6411 6412 6413 6414 6415 6416 6417 6418 6419 6420 6421 6422 6423 6424 6425 6426 6427 6428 6429 6430 6431 6432 6433 6434 6435 6436 6437 6438 6439 6440 6441 6442 6443 6444 6445 6446 6447 6448 6449 6450 6451 6452 6453 6454 6455 6456 6457 6458 6459 6460 6461 6462 6463 6464 6465 6466 6467 6468 6469 6470 6471 6472 6473 6474 6475 6476 6477 6478 6479 6480 6481 6482 6483 6484 6485 6486 6487 6488 6489 6490 6491 6492 6493 6494 6495 6496 6497 6498 6499 6500 6501 6502 6503 6504 6505 6506 6507 6508 6509 6510 6511 6512 6513 6514 6515 6516 6517 6518 6519 6520 6521 6522 6523 6524 6525 6526 6527 6528 6529 6530 6531 6532 6533 6534 6535 6536 6537 6538 6539 6540 6541 6542 6543 6544 6545 6546 6547 6548 6549 6550 6551 6552 6553 6554 6555 6556 6557 6558 6559 6560 6561 6562 6563 6564 6565 6566 6567 6568 6569 6570 6571 6572 6573 6574 6575 6576 6577 6578 6579 6580 6581 6582 6583 6584 6585 6586 6587 6588 6589 6590 6591 6592 6593 6594 6595 6596 6597 6598 6599 6600 6601 6602 6603 6604 6605 6606 6607 6608 6609 6610 6611 6612 6613 6614 6615 6616 6617 6618 6619 6620 6621 6622 6623 6624 6625 6626 6627 6628 6629 6630 6631 6632 6633 6634 6635 6636 6637 6638 6639 6640 6641 6642 6643 6644 6645 6646 6647 6648 6649 6650 6651 6652 6653 6654 6655 6656 6657 6658 6659 6660 6661 6662 6663 6664 6665 6666 6667 6668 6669 6670 6671 6672 6673 6674 6675 6676 6677 6678 6679 6680 6681 6682 6683 6684 6685 6686 6687 6688 6689 6690 6691 6692 6693 6694 6695 6696 6697 6698 6699 6700 6701 6702 6703 6704 6705 6706 6707 6708 6709 6710 6711 6712 6713 6714 6715 6716 6717 6718 6719 6720 6721 6722 6723 6724 6725 6726 6727 6728 6729 6730 6731 6732 6733 6734 6735 6736 6737 6738 6739 6740 6741 6742 6743 6744 6745 6746 6747 6748 6749 6750 6751 6752 6753 6754 6755 6756 6757 6758 6759 6760 6761 6762 6763 6764 6765 6766 6767 6768 6769 6770 6771 6772 6773 6774 6775 6776 6777 6778 6779 6780 6781 6782 6783 6784 6785 6786 6787 6788 6789 6790 6791 6792 6793 6794 6795 6796 6797 6798 6799 6800 6801 6802 6803 6804 6805 6806 6807 6808 6809 6810 6811 6812 6813 6814 6815 6816 6817 6818 6819 6820 6821 6822 6823 6824 6825 6826 6827 6828 6829 6830 6831 6832 6833 6834 6835 6836 6837 6838 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15 min. 10)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Teresa Dobielińska-Eliszewska i Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Annę Dynowską i Marka Rusakiewicza.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie Marek Rusakiewicz.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół 77 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MikołajKozakiewicz">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam, że Sejm na 77 posiedzeniu nie zakończył rozpatrywania trzech punktów porządku dziennego dotyczących:</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MikołajKozakiewicz">— wniosków o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej;</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MikołajKozakiewicz">— projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz o Urzędzie Ochrony Państwa;</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MikołajKozakiewicz">— projektu ustawy o zmianie niektórych przepisów ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MikołajKozakiewicz">Sejm nie rozpatrzył również stanowiska Senatu w sprawie ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MikołajKozakiewicz">Grupa posłów przedstawiła uchwały w sprawie sytuacji w służbie zdrowia w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MikołajKozakiewicz">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowych punktów porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#MikołajKozakiewicz">2. Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Ustawodawczą projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz o Urzędzie Ochrony Państwa (druk nr 1157).</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#MikołajKozakiewicz">3. Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym (druki nr 1023 i 1122).</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#MikołajKozakiewicz">4. Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu (druki nr 1130 i 1161).</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#MikołajKozakiewicz">5. Poselski projekt uchwały w sprawie sytuacji w służbie zdrowia w Polsce (druk nr 1171).</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#MikołajKozakiewicz">15. Sprawozdanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie wniosków o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej (druk nr 1177).</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#MikołajKozakiewicz">Odpowiedniej zmianie ulegną oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu proponuje również, aby Sejm na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu przystąpił do rozpatrzenia na obecnym posiedzeniu tych punktów porządku dziennego, do których druki zostały doręczone w terminie późniejszym, niż to przewiduje art. 43 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#EdmundJagiełło">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na poprzednim posiedzeniu Sejmu wyraziłem zdziwienie, że wniosek Komisji Zdrowia nie został do tej pory przedstawiony Wysokiej Izbie przez Prezydium Sejmu. Dzisiaj zaś wyrażam oburzenie, że również — mimo zapewnienia członków Prezydium Sejmu — w porządku obrad niniejszego posiedzenia wniosek ten nie znalazł swego miejsca.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#EdmundJagiełło">Stawiam więc wniosek formalny — i apeluję do Wysokiej Izby o jego przegłosowanie — o rozszerzenie proponowanego porządku obrad tak, aby rozpatrzyć i wniosek Komisji Zdrowia, i uchwałę. W międzyczasie pojawiła się uchwała — podpisana przez bardzo liczną grupę posłów — w tej samej sprawie. Nad szczegółami nie będę się rozwodził. Sądzę, że jeśli ten punkt będzie przyjęty do porządku obrad, wtedy będziemy mówić o szczegółach i uzasadnieniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MikołajKozakiewicz">Może pan powie, o jaki wniosek panu chodziło.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#EdmundJagiełło">Na ubiegłym posiedzeniu dość ściśle go uzasadniłem, dlatego sądziłem, że pamiętamy. Jest to wniosek Komisji Zdrowia z 28 sierpnia. Komisja, po analizie całokształtu zarządzania resortem przez ministra zdrowia oraz faktów, które zostały przedstawione przez Najwyższą Izbę Kontroli, zdecydowaną większością głosów postanowiła, aby przedstawić Wysokiej Izbie projekt uchwały o zdymisjonowanie ministra zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#EdmundJagiełło">Proszę państwa, miałem w międzyczasie spotkania ze środowiskiem służby zdrowia...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MikołajKozakiewicz">Sądzę, że to wyjaśnienie wystarczy. Mamy drugą uchwałę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#EdmundJagiełło">Mam nadzieję, że przegłosujemy to po uzasadnieniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, panie pośle. Czy w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#HenrykSzarmach">Jeśli można, jeszcze w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#HenrykSzarmach">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jestem zażenowany, że zajmujemy uwagę i czas Wysokiej Izby takimi sprawami jak sprawy kadrowe. Płoną lasy, a my zajmujemy się różyczkami. Chciałbym zwrócić uwagę, że pan poseł Jagiełło referując swój pogląd, powołał się na Komisję Zdrowia. Komisja Zdrowia nie przyjęła uzasadnienia i nie zaakceptowała wniosku autorstwa pana posła Szymborskiego o dymisję czy też o odwołanie ministra zdrowia i opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#HenrykSzarmach">W tej sytuacji chciałbym przedstawić wniosek odmienny, o nierozpatrywanie tego rodzaju koncepcji, ponieważ Wysoki Sejm ma dużo ważniejsze sprawy do rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JanSroczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałem zwrócić się do Wysokiej Izby z uprzejmą prośbą o wyrażenie zgody na przedstawienie krótkiego oświadczenia i zapytania pod adresem rządu, dlaczego rząd nie zrealizował uchwały Sejmu z 25 lipca br. dotyczącej dodatkowego opodatkowania importowanych papierosów i artykułów tytoniowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przepraszam bardzo, czego się pan domaga dokładnej odpowiedzi na to pytanie?</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JanSroczyński">Panie Marszałku! Proszę o wyjaśnienie ze strony przedstawicieli rządu, dlaczego ta uchwała nie została dotąd zrealizowana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#AnnaUrbanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na jednym z ostatnich posiedzeń Wysoka Izba podjętą uchwałą zobowiązała rząd do przedstawienia zasad kredytowania budownictwa mieszkaniowego i sposobu rewaloryzacji wkładów mieszkaniowych. W porządku obrad nie ma punktu z odpowiedzią rządu na to stanowisko. Zwracam się do pana marszałka o spowodowanie wyjaśnień ze strony rządowej, czy taką odpowiedź Sejm tej kadencji jeszcze otrzyma, czy rząd ma opracowany sposób kredytowania i rewaloryzowania. Sprawa nie dotyczy już tylko kilkudziesięciu posłów, którzy z nią wystąpili. Ma ona bardzo szeroki zasięg. Powstało Ogólnopolskie Stowarzyszenie Lobby Mieszkaniowego, które ubiega się bezskutecznie — jak do tej pory — o odpowiedź w tych właśnie podniesionych przez Wysoką Izbę sprawach. Moje pytanie więc brzmi: czy rząd przedstawił panu marszałkowi odpowiedź na tę uchwałę, czy zamierza ją przedstawić, czy ją w ogóle ma?</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, proszę o spokój na sali.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Jacek Soska, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sejm kończy swoją działalność, ale spraw nie zakończonych jest jeszcze bardzo wiele. Proszę mnie źle nie zrozumieć, tzn. że jest to kampania wyborcza. Otóż swego czasu przewodniczącym komisji rolnictwa był poseł Byliński i wtedy to komisja złożyła wniosek do Najwyższej Izby Kontroli o zbadanie importu alkoholi. W wyniku tych działań otrzymaliśmy sprawozdanie Najwyższej Izby Kontroli i powołana została komisja sejmowa do zbadania afery alkoholowej. W efekcie pracy tej komisji 4 członków rządu, i nie tylko, zostało postawionych przed Trybunałem Konstytucyjnym. Z tego względu że Wysoka Izba zakwestionowała czy też miała uwagi do wyników pracy poprzedniego zespołu NIK pod kierownictwem prezesa Hupałowskiego, skierowano ponownie wniosek o rekontrolę do NIK już pod kierownictwem śp. profesora Waleriana Pańki. Otrzymaliśmy sprawozdanie Najwyższej Izby Kontroli, które mówi wyraźnie, że wszystkie zarzuty i wątpliwości z poprzedniej kontroli NIK zostały potwierdzone. Z tego też względu, panie marszałku, na poprzednim posiedzeniu Sejmu składałem wniosek, ażeby uzupełnić porządek dzienny obecnego posiedzenia o sprawę rozstrzygnięcia afery alkoholowej. Wyrażam zdziwienie, że nie znalazła ona miejsca w porządku dziennym.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JacekSoska">Z tego też względu składam wniosek, ażeby na tym posiedzeniu Sejmu Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przedstawiła swoje sprawozdanie i stanowisko odnośnie do przekazania przez naszą komisję do spraw zbadania afery alkoholowej wniosku o postawienie 4 osób przed Trybunałem Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Powinien być jeden głos za, jeden przeciw.)</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#MikołajKozakiewicz">Był jeden za, jeden przeciw.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, to był wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#MikołajKozakiewicz">Ale o tym wniosku pan teraz mówił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#AntoniFurtak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłaszam formalny wniosek o uzupełnienie porządku dziennego tego posiedzenia Sejmu o rozpatrzenie stanowiska Senatu w sprawie ustawy Prawo bankowe. I jednocześnie składam wniosek formalny o wykreślenie z porządku dziennego punktu 13: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie. Uzasadnienie wykreślenia brzmi: wydaje mi się, że nie ma najmniejszego sensu przedstawianie na przedostatnim posiedzeniu Sejmu pierwszego czytania jakiejkolwiek ustawy.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#AntoniFurtak">Uzasadnienie do uzupełnienia porządku dziennego o punkt związany z ustawą Prawo bankowe. Otóż, jak widzieliśmy, od kilkunastu dni pikietuje przed Sejmem grupa zadłużonych rolników. Jest to pikieta ogólnopolska. W ubiegłym tygodniu przeprowadziliśmy rozmowy w ministerstwie rolnictwa i minister w pewnym sensie zobowiązał się do rozwiązania tych problemów rolników, tylko jak na razie ma po prostu związane ręce, gdyż nie ma rozstrzygnięć prawnych. Ewentualne rozstrzygnięcia prawne umożliwiające rozwiązanie tego problemu mogą pojawić się dopiero po uchwaleniu ustawy Prawo bankowe.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#AntoniFurtak">Dlatego właśnie wnoszę o uchwalenie ustawy Prawo bankowe jeszcze w czasie tego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JanuszSzymborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym skorzystać z tego punktu regulaminu Sejmu, który mówi, że przysługuje jeden głos za, jeden przeciw przy składaniu wniosków formalnych. Chciałbym wesprzeć wniosek formalny pana posła Edmunda Jagiełły o połączeniu czytania projektu uchwały o sytuacji w służbie zdrowia z proponowanym przez pana posła Szarmacha ustosunkowaniem się Wysokiej Izby do materiałów pokontrolnych Najwyższej Izby Kontroli. Chociaż pan poseł Szarmach twierdzi, że nie zajmuje się sprawami kadrowymi i że te sprawy go brzydzą, za chwilę jednak wymienia moje nazwisko w kontekście nie przyjętej uchwały Komisji Zdrowia, co świadczy o znakomitych kwalifikacjach kadrowych. Popieram jednak wniosek pana posła Szarmacha o rozpatrzenie tej sytuacji. Jest ona tak alarmistyczna, że właściwie innych słów brakuje. Alarmistyczna — mógłbym użyć określenia, że jest alarmistyczna wówczas, gdyby ktoś tym alarmem się przejął, a zwłaszcza gdyby w ciągu ostatnich miesięcy, kiedy ta sytuacja była doskonale znana, przejął się nią państwowy urząd odpowiedzialny za państwową służbę zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JanuszSzymborski">Otóż powinniśmy mieć możliwość — bez przesądzania, jaką decyzję Wysoka Izba tutaj podejmie — zapoznania się z tym, co Komisja Zdrowia postanowiła i zapoznania się z tą dziwną sytuacją, która po podjęciu uchwały z 28 sierpnia się wytworzyła. Mianowicie 9 posłów, którzy głosowali przeciwko, zebrało się w sposób zupełnie nadzwyczajny wówczas, gdy inni z uzasadnionych przyczyn nie mogli w tym posiedzeniu uczestniczyć, i oto wbrew regulaminowi Sejmu uznaje się, że nieprzegłosowanie uzasadnienia do tego wniosku Komisji Zdrowia ma być powodem do nieprzedstawienia go Wysokiej Izbie do oceny. Chyba jesteśmy zgodni co do tego, żeby tak dramatyczną sytuację, jak określa pan profesor — że sprzyja ona niebezpiecznym napięciom społecznym ze wszystkimi trudnymi do przewidzenia skutkami uznać za rzeczywiście alarmistyczną i nie straszyć wszystkimi trudnymi do przewidzenia skutkami, bo te skutki już są oczywiste i jasne dla każdego chorego człowieka.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, poseł Jan Świtka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na 76 posiedzeniu Sejmu w dniu 3 października zwróciłem się z prośbą do Prezydium Sejmu o udzielenie odpowiedzi na pytanie, co Prezydium Sejmu ma zamiar robić z senackim projektem ustawy o prawnej ochronie dziecka poczętego. Na 77 posiedzeniu Sejmu w dniu 9 października odpowiedzi nie otrzymałem. Wobec tego ponowiłem wniosek. Do dnia dzisiejszego nie otrzymałem odpowiedzi Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#JanŚwitka">Przypominam Wysokiej Izbie, że w międzyczasie sprawa była dyskutowana oraz głosowana.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#JanŚwitka">Głosowanie jednak dotyczyło tylko tego, czy będzie ona przedmiotem rozważań w dniu dzisiejszym. Wynik głosowania był negatywny. Sprawa nie została ostatecznie załatwiona. Prezydium Sejmu odwoływało się do Konwentu Seniorów, który nie zajął stanowiska. Nie zwracałem się z tym pytaniem do Konwentu Seniorów, lecz do Prezydium Sejmu i obowiązkiem Prezydium Sejmu było doprowadzenie do tego, aby Konwent Seniorów zajął stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na stanowisko to czekam jeszcze w dniu dzisiejszym. Ten Sejm ma jeszcze wielką szansę przejścia do historii jako Sejm, który stanął w obronie życia nie narodzonych. Boli, bardzo boli to, że w wyniku manipulacji, zaniechania, naruszenia Konstytucji nie doszło do drugiego czytania projektu ustawy o ochronie prawnej dziecka poczętego. Uważam, że jest to wielka plama na honorze tego Sejmu, której wyczyścić się nie da.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł Maciej Bednarkiewicz, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku ze złożonym przez pana posła Furtaka wnioskiem o zdjęcie punktu 13 z porządku obrad, chciałem złożyć wniosek przeciwny i prosić, by Wysoka Izba zechciała zaakceptować rozpatrywanie podczas tego posiedzenia Sejmu projektu ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie. Chcę Wysokiej Izbie przypomnieć, że sprawa ta była przedmiotem merytorycznych obrad, że uwzględniliśmy w tym projekcie uwagi, wnioski i propozycje zgłaszane z sali. Intencją autorów jest, ażeby ta ustawa przeszła przez pierwsze i drugie czytanie podczas tego posiedzenia tak, żebyśmy tę instytucję — niezwykle w dniu dzisiejszym dla życia gospodarczego ważną — uchwalili. Tak więc zgłaszając wniosek przeciwny proszę, ażeby punkt 13 w projektowanym porządku obrad został utrzymany.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WładysławSerafin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na lipcowym posiedzeniu Wysokiej Izby na wniosek posła Zycha Sejm nie przyjął informacji ministra sprawiedliwości — prokuratora generalnego odnośnie do trybu rozpatrywania sytuacji, jaka powstała w związku z naruszeniem nietykalności poselskiej w ministerstwie rolnictwa. Przypomnę, prokurator wojewódzki w Warszawie stwierdził, że to ośmiu posłów czynnie napadło na funkcjonariuszy, których działanie było działaniem w ramach obrony koniecznej. Powoduje to to, że minęły wszelkie terminy. Prokurator generalny nie odpowiedział wnioskodawcom na zażalenie do dnia dzisiejszego, a również Izba oczekuje tegoż właśnie wyjaśnienia, gdzie i jak zostało pogwałcone prawo gwarantujące posłom wykonywanie mandatu poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WładysławSerafin">Myślę, że prokurator generalny w trakcie trwania tej sesji powinien wyjaśnić szczegółowo tryb i zasadę stanowiska, jakie zajął w stosunku do zażalenia. Taką potrzebę potwierdza zachowanie wydziału karnego Sądu Rejonowego w Częstochowie, który — nie czekając na termin upływu immunitetu poselskiego — wyznacza termin rozprawy karnej na 29, czym — uważam — narusza pewne zasady prawa. Sądzę, że właśnie na przełomie kadencji posłowie tej kadencji, jak i posłowie nowej kadencji muszą mieć wyraźne, jasne stanowisko, co oznacza gwarancja zasad wykonywania mandatu poselskiego, gdyż jeżeli prawa posłów przyjmujących interwencje obywatelskie będą przez sąd naruszane, poczucie bezkarności wielu organów czy funkcjonariuszy spotęguje się. Myślę, że tym bardziej zagrożony jest obywatel. Jak może być chroniona jego racja, jego prawo obywatelskie, jeżeli tych gwarancji nie ma instytucja posła. Tu chodzi o stosunek prawa do instytucji posła i jej poszanowanie.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#AntoniFurtak">Po wysłuchaniu wypowiedzi posła Bednarkiewicza wycofuję swój wniosek odnośnie do skreślenia pkt. 13, natomiast podtrzymuję wniosek o umieszczenie — jako dodatkowego punktu porządku dziennego — sprawy rozpatrzenia ustawy Prawo bankowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#MikołajKozakiewicz">Zgłoszono siedem wniosków. Stwierdzam, że od początku tego posiedzenia panuje niedobra, bardzo nerwowa atmosfera. Przypominając o bardzo rozbudowanym porządku dziennym i o tym, że jest to przedostatnie posiedzenie Sejmu, apeluję, żebyśmy tej nerwowości nie kontynuowali, żebyśmy przeszli do spokojnego rozpatrywania projektów ustaw, których mamy bardzo dużo. Oczywiście zaraz zajmę się wnioskami, chciałem tylko powiedzieć, że właśnie te nerwy są od początku niepokojącą zapowiedzią dla naszych dwuipółdniowych obrad.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#MikołajKozakiewicz">Pierwsza sprawa dotyczy odpowiedzi na pytanie, dlaczego wniosek Komisji Zdrowia o odwołanie ministra zdrowia nie został podjęty, co oburzyło posła. Otóż stwierdzam, że dzisiaj na posiedzeniu Konwentu Seniorów ten wniosek był dyskutowany, dyskutowany był również na poprzednim posiedzeniu Konwentu Seniorów i nie zyskał poparcia, ponieważ członkowie Konwentu Seniorów uważali, że jest bezsensowne odwołanie ministra na 10 dni przed wyborami. Takie jest jednolite stanowisko Konwentu Seniorów i to była jedyna przyczyna, dla której sprawa ta nie znalazła się w porządku dziennym.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#MikołajKozakiewicz">Druga sprawa dotyczy uzyskania wyjaśnienia rządu co do niewykonania uchwały dotyczącej opodatkowania importowanych papierosów. Możemy się w tej sprawie zwrócić do rządu i poprosić o wyjaśnienie, dlaczego nie wykonano tej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#MikołajKozakiewicz">Trzecia sprawa — czy otrzymamy odpowiedź rządu w sprawie zasad kredytowania budownictwa mieszkaniowego. W tej chwili nie potrafię na to pytanie odpowiedzieć, trzeba to sprawdzić. Możemy odpowiedzieć państwu w trakcie obrad, przypuszczalnie już jutro.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#MikołajKozakiewicz">Sprawa dotycząca Prawa bankowego. Pan podtrzymał, panie pośle, swój wniosek, ale on jest bezprzedmiotowy, bo jeszcze nie mamy sprawozdania komisji na temat Prawa bankowego, czyli nie możemy przystąpić do rozpatrywania tej sprawy. Zostanie utrzymany natomiast punkt, co do którego pan wysunął i odwołał swój wniosek. Prawo bankowe jest bardzo ważne i spodziewamy się, że być może dostaniemy jeszcze w ciągu tych obrad stanowisko komisji i wtedy oczywiście wprowadzimy stosowny punkt do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł Soska pytał o sprawę importu alkoholu. Chcę powiedzieć, panie pośle, że w tej sprawie otrzymaliśmy nowe wyniki badań NIK, przekazaliśmy je do Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholi i do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Otrzymaliśmy odpowiedź z tej ostatniej komisji — uważa ona, że powinien tym się zająć już Sejm nowej kadencji. Pan poseł kręci głową, ale taka jest odpowiedź komisji, która jest odpowiedzią wiążącą. Nie otrzymaliśmy przy tym żadnego odzewu ze strony naszej komisji do zbadania sprawy afery alkoholowej. I to jest odpowiedź na pytanie pana posła.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#MikołajKozakiewicz">Chwileczkę, może skończę, a potem pan poseł zabierze głos.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#MikołajKozakiewicz">Jeśli chodzi o projekt ustawy antyaborcyjnej, podkreślam, że dzisiaj jest ostatni dzień, w którym mógłby ewentualnie ten projekt ustawy być rozpatrywany, ponieważ tylko dzisiaj rozpatrujemy projekty ustaw, następne posiedzenie będzie poświęcone w całości poprawkom Senatu. Po prostu Sejm uznał, że na tym posiedzeniu nie będzie to rozpatrywane. Prezydium Sejmu konsultowało tę sprawę z Konwentem Seniorów, Konwent Seniorów nie udzielił poparcia, żeby wprowadzić tę problematykę na zakończenie tej sesji. Z tego wynika logiczny wniosek, że stanie się to ewentualnie przedmiotem nowej inicjatywy ustawodawczej w Sejmie nowej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#MikołajKozakiewicz">I wreszcie ostatnia sprawa dotycząca naruszenia immunitetu poselskiego. Możemy zażądać takiej odpowiedzi od prokuratora generalnego, oczywiście jeszcze w czasie tego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Jacek Soska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wyrażam kategoryczny sprzeciw, bo od pewnego czasu Konwent Seniorów myśli tak, jak myśli. Są pewne wnioski Wysokiej Izby i Konwent Seniorów może mieć swoje zdanie, natomiast Wysoka Izba jest od pewnych rzeczy i powinnością tej Wysokiej Izby jest zakończyć sprawę afery alkoholowej. Jest w tradycji parlamentaryzmu polskiego przez 45 lat ukształtowanej, i tym tokiem idziemy, że następny Sejm...</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#JacekSoska">Oczywiście, szanowni państwo, następny Sejm ocenia poprzedni rząd, a w tym wypadku sprawę podjętą przez komisję rolnictwa, właśnie odnośnie do afery alkoholowej. Bardzo proszę, ażeby Wysoka Izba rozstrzygnęła tę sprawę do końca. Nie otrzymałem żadnego wniosku komisji odnośnie do odpowiedzialności konstytucyjnej, panie marszałku. Natomiast 1,2 bln zł, co stwierdził profesor Pańko w raporcie NIK — panie i panowie posłowie zapoznali się z tym raportem — to nie są sumy małe. Licząc procent inflacji w ciągu dwu lat, jest to kilkanaście bilionów złotych. Proszę się zapoznać z tym raportem. Wydaje mi się, panie marszałku, że na tym posiedzeniu Sejmu ta sprawa powinna być zakończona. Nie chcę tutaj przedstawiać tych wszystkich faktów, które Najwyższa Izba Kontroli ujawniła Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#JacekSoska">Jeszcze raz składam wniosek formalny i bardzo proszę Wysoką Izbę, ażeby ta sprawa miała zakończenie podczas obecnej kadencji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przepraszam bardzo, może pan poseł zechce powiedzieć, co pan rozumie przez zakończenie sprawy. Powiadam, że Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej zawiadomiła oficjalnym pismem, jej członkowie są zapewne na sali, że nie będzie rozpatrywać tej sprawy, że materiały NIK otrzymała, przestudiowała i proponuje to przekazać Sejmowi następnej kadencji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JacekSoska">Wierzę panu marszałkowi, że Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przekazała Konwentowi Seniorów takie stanowisko, natomiast ja jako jeden z 15 posłów badających sprawę importu alkoholi, biorący udział w kilkudziesięciu posiedzeniach komisji, która miała kilkanaście kilogramów makulatury — że tak powiem — do przejrzenia — otóż ja tego raportu nie widziałem. I proszę, żeby Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która zajmowała się sprawą rządu Rakowskiego itd., przedstawiła to na plenarnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#JacekSoska">Jeszcze raz składam wniosek formalny, ażeby na tym posiedzeniu Sejmu rzecz została przedstawiona i aby Wysoka Izba podjęła decyzję o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej 4 osób: pana ministra finansów Leszka Balcerowicza, panów ministrów spraw wewnętrznych Kiszczaka i Kozłowskiego oraz prezesa Głównego Urzędu Cel Jerzego Ćwieka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł Adam Zieliński, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#AdamZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym wyjaśnić, że postępowanie przed Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej wszczyna się po przekazaniu wniosku wstępnego o wszczęcie postępowania przez Prezydium Sejmu. Prezydium Sejmu skierowało do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej jakiś czas temu ten wniosek, zaznaczając w piśmie przewodnim, że zdaniem Prezydium Sejmu wszczęcie tego postępowania powinno nastąpić,</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#AdamZieliński">— po pierwsze, po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania wyjaśniającego przez Najwyższą Izbę Kontroli,</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#AdamZieliński">— i po wtóre — po ustosunkowaniu się do tego materiału przez komisję do zbadania sprawy importu alkoholi.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#AdamZieliński">Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej jest w stanie w każdej chwili podjąć działania, natomiast do dnia dzisiejszego nie otrzymaliśmy ustosunkowania się komisji do zbadania sprawy importu alkoholi do tego materiału NIK.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#AdamZieliński">Chcę przy tym powiedzieć, że bez względu na to, co byśmy dzisiaj postanowili, oczywistą jest sprawą, że Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej nie będzie w stanie przedstawić żadnego sprawozdania na następne posiedzenie Sejmu. W postępowaniu przed Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej obowiązują bowiem zasady postępowania karnego, które polegają w szczególności na tym, że trzeba doręczyć obwinionemu wniosek, który wszczyna postępowanie, i wyznaczyć mu termin na zgłoszenie dowodów, zajęcie stanowiska itd., itd. Wtedy, kiedy wszczyna się takie postępowanie wobec osób sprawujących kierownicze stanowiska w państwie, termin wyznaczony na ustosunkowanie się nie może być krótszy od 3 tygodni, miesiąca — jest to powszechnie, że tak powiem, przyjęte. Oczywiście, jeszcze raz powiadam, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby doręczyć odpisy wniosku zainteresowanym, jeżeli zostanie spełniony ten warunek, o którym Prezydium Sejmu mówiło, natomiast na tym się sprawa zakończy.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#AdamZieliński">Natomiast jeśli chodzi o powiadomienie o stanowisku Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, to oświadczam, że komisja jest gotowa w każdej chwili wszcząć odpowiednie postępowanie. Zawiadomiła wszakże o tym wszystkim, o czym mówię, Prezydium Sejmu oraz, proszę się nie gniewać, doręczyła odpis tego swojego wyjaśnienia przewodniczącemu komisji do zbadania sprawy importu alkoholi. Nie doręczaliśmy odpisu wszystkim członkom komisji, ale rozumiem, że jest to już wewnętrzna sprawa komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł Włodzimierz Cimoszewicz, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozumiem oburzenie pana posła Soski wynikające z tego, że sprawa tzw. afery alkoholowej nie została ostatecznie zakończona. To oburzenie jest w dużym stopniu uzasadnione tym, że bardzo wielu ludzi w Polsce obwinia członków tej komisji czy też tę komisję za niezakończenie tych spraw. Nie rozumiem, powiem zupełnie szczerze, ani stanowiska przewodniczącego Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, ani pana marszałka, wypowiadającego się w imieniu Prezydium Sejmu, że Komisja Nadzwyczajna badająca aferę alkoholową miałaby komentować jeszcze raz raport Najwyższej Izby Kontroli lub też wypowiadać się po raz kolejny w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej wskazanych przez nią osób. My już to raz zrobiliśmy. Trzy lub cztery razy skierowane były do komisji badającej sprawę afery alkoholowej pytania, czy naprawdę jest za poparciem tych wniosków. Potwierdziliśmy już to i nie mamy więcej nic do dodania.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Gdy chodzi natomiast o meritum sprawy, rozumiem, że dla wszystkich jest oczywiste, że przedstawiony ostatnio wszystkim posłankom i posłom raport Najwyższej Izby Kontroli potwierdza całkowicie treść sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej, której miałem zaszczyt przewodniczyć. Tym samym nie podzielam stanowiska tej części Wysokiej Izby, która zechciała sprawozdanie komisji odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Jeżeli wiec jest otwarta jakakolwiek kwestia, to ta, żeby panie posłanki i panowie posłowie, którzy odrzucili sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej, zastanowili się. czy rzeczywiście mieli rację i czy rzeczywiście mieli podstawy do obrzucenia nas wszystkich całym stekiem inwektyw.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#AnnaBrzozowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałam wrócić do punktu 13 i zaproponować zdjęcie go z porządku obrad. Dla przypomnienia chciałabym podać Wysokiej Izbie druk nr 1143, który był rozpatrywany na poprzednim posiedzeniu przez Wysoką Izbę, a dotyczący tej samej sprawy, którą Wysoka Izba zechciała swoją decyzją odrzucić. W związku z tym wydaje mi się niestosowne powtarzanie tego, przy tak obciążonym porządku, po raz drugi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo. Pan poseł w jakiej sprawie? Czy znowu w sprawie służby zdrowia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#EdmundJagiełło">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Decyzja Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów znana jest Komisji Zdrowia od kilku tygodni. Naprawdę chciałbym, aby była to decyzja Wysokiej Izby. Co stoi na przeszkodzie, Wysoka Izbo, aby ten wniosek przegłosować? Nie mówię o zdymisjonowaniu ministra zdrowia, to jest w państwa rękach. Mówię tylko o rozpatrzeniu wniosku, który został postawiony przez Komisję Zdrowia 27 sierpnia i do tej pory nie został przekazany Wysokiej Izbie. Nie domagam się, nie oczekuję dymisji ministra zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#EdmundJagiełło">Proszę państwa, szanujmy pewną procedurę, w przyszłości nie stwarzajmy precedensów. Jaka będzie rola Komisji Zdrowia czy każdej innej komisji, skoro wnioski zostaną na papierze?</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#EdmundJagiełło">Proszę państwa, sprawozdanie Komisji Zdrowia liczy kilkaset stron, była to Syzyfowa praca. Proszę sobie przeczytać, można się popłakać.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo — po raz ostatni, jako sprostowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#HenrykSzarmach">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Winien jestem wyjaśnienie pewnej sytuacji. Komisja Zdrowia na wniosek Prezydium Sejmu opracowała wniosek, który motywował wotum nieufności dla pana ministra. Autorem tego wniosku był pan poseł Szymborski. Jednakże nie zyskał on akceptacji komisji. W tej sytuacji powołanie się w tej sprawie na Komisję Zdrowia jest co najmniej bezpodstawne. Może on być co najwyżej wnioskiem indywidualnym. To jest tylko małe wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#MikołajKozakiewicz">Tylko że nie jest to wniosek indywidualny, tylko grupy posłów. Ponieważ pan nalega, przeprowadzimy głosowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#MikołajKozakiewicz">Bardziej złożoną sprawą jest domaganie się odpowiedzialności karnej czy odpowiedzialności konstytucyjnej w związku z aferą alkoholową. Podkreślam, że ten Sejm kończy dość dramatycznie swoją egzystencję. W naturalny sposób kończą się różne sprawy. Wiele ustaw nie będzie uchwalonych i wiele spraw nie zostanie dokończonych. To nie jest jedyna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#RyszardBugaj">Panie marszałku, ja właśnie w tej ostatniej sprawie. Myślę, że byłoby rzeczą ze wszech miar pożyteczną, abyśmy poprosili pana posła Zielińskiego, przewodniczącego Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, by był łaskaw powiedzieć, co będzie w przypadku nierozstrzygnięcia tej sprawy podczas tej kadencji Sejmu, jaki będzie dalszy bieg tej sprawy, żeby Izba i społeczeństwo wiedziało, że sprawa nie zginie, że nie jest tak, że ona utknie Bardzo bym prosił o wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#AdamZieliński">Proszę państwa, pytanie co się dzieje ze sprawami, które znajdują się w Sejmie, nie chodzi tylko o odpowiedzialność konstytucyjną, jest łatwo postawić, natomiast jest dość trudno na to pytanie odpowiedzieć, bowiem nie jest to sprawa regulowana i do tej pory była rzeczywiście taka praktyka, że te wszystkie inicjatywy, które się znajdowały w Sejmie, z chwilą upływu kadencji Sejmu traciły swój bieg. Do tej pory było tak, że kolejne rządy, które wnosiły określone projekty, czy posłowie, którzy wnosili określone projekty, ponawiali te projekty po to, żeby wznowić postępowanie. Jeśli chodzi o odpowiedzialność konstytucyjną, tu też żadnej regulacji prawnej nie ma. Udzielenie odpowiedzi jest trudne, dlatego że w przeciwieństwie do aktów ustawodawczych nie ma tu żadnych doświadczeń, nie ma tu żadnych precedensów, albowiem w ogóle tego typu spraw nie było. Moim zdaniem, sprawa, która zostaje skierowana do Trybunału Stanu, tzn. sprawa, która kończy się w Sejmie, nabiera samodzielnego bytu w tym sensie, że wszystko co należało do Sejmu, Sejm zrobił. A więc skoro Sejm zakończył debatę, uznał, że należy, dla przykładu, kogoś pociągnąć do odpowiedzialności konstytucyjnej, powołał oskarżycieli, to w tym momencie Sejm skończył wszystkie swoje czynności. Oczywiście może być tak, że ci oskarżyciele to są posłowie i będą to posłowie, którzy nie znajdą się w nowym parlamencie, wówczas powstanie tylko problem uzupełnienia, że tak powiem, składu tych osób, które będą oskarżały. Natomiast jeśli chodzi o postępowanie, które nie zostało zakończone w Sejmie, to na to pytanie niestety z całą pewnością odpowiedzieć nie jestem w stanie. Trudno mi powiedzieć, co przyszły Sejm na ten temat powie, dlatego że jedyna rzecz, którą może zrobić Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej obecnego Sejmu, do czego jest gotowa od początku, chcę to bardzo kategorycznie oświadczyć, jest doręczenie odpisów wstępnego wniosku osobom zainteresowanym, obwinionym, oskarżonym i wyznaczenie im terminu na złożenie oświadczeń. Otóż już w momencie, kiedy wpłynęły te wstępne wnioski do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej nie było realne, żeby nawet ta wstępna faza została zakończona w czasie tej kadencji Sejmu. W związku z tym chcę powiedzieć, że oczywiście jeżeli te wnioski zostałyby doręczone w tej chwili, to i tak przyszły Sejm musiałby zdecydować, dokonać swoistego rodzaju wykładni, czy uważa, że postępowanie w tej sprawie będzie się toczyło w dalszym ciągu, czy nie, albowiem nie zostaje zakończone postępowanie sejmowe, postępowanie parlamentarne. Nie możemy zmusić przyszłego Sejmu do tego, żeby kontynuował postępowanie parlamentarne, o którym nie jest przekonany. Tak bym odpowiedział, ale jeszcze raz podkreślam, nie ma żadnej regulacji prawnej na ten temat w zakresie legislacyjnych projektów. Taka ukształtowała się praktyka. Przypuszczam, że tę praktykę można również rozciągnąć na sprawy odpowiedzialności konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: No właśnie.)</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#MikołajKozakiewicz">Gdyby usłuchać pańskiej opinii, to musielibyśmy się zajmować teraz tylko aferą alkoholową.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#JacekSoska">Przepraszam, panie marszałku. Z tego względu, że nie otrzymałem wyjaśniającej odpowiedzi od pana marszałka, jeszcze raz wnioskuję, ażeby na tym posiedzeniu Sejmu ta sprawa miała swój finał. To co pan marszałek mówił, że Komisja Konstytucyjna nie chce, czy nie może... Z ust pana profesora Zielińskiego usłyszałem, że komisja jest gotowa w każdej chwili tę sprawę przedstawić. I tak to zrozumiałem. Jeszcze raz bardzo proszę o przegłosowanie wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proponuje, żebyśmy jednak odłożyli rozpatrzenie wniosku pana posła Soski do posiedzenia Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Dlaczego?)</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#komentarz">(Poseł Józef Oleksy: Są kompetentni ludzie na tej sali.)</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#MikołajKozakiewicz">Jeżeli mamy teraz rozstrzygać sprawę wyboru sędziów.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#MikołajKozakiewicz">Może poseł Józef Oleksy zabierze głos? Pan poseł nie chce zabrać głosu.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#MikołajKozakiewicz">Czy proponujecie państwo głosować teraz, od razu?</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#MikołajKozakiewicz">Jednak wniosek nie jest klarowny. Co mamy głosować? Nie bardzo wiem, co jest przedmiotem wniosku. Jak słyszeliśmy, Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej może doręczyć te, nazwijmy to, akty oskarżenia w ciągu najbliższego tygodnia i zajmie się nimi dopiero Sejm następnej kadencji. Nie bardzo wiem, nad czym mamy dyskutować, żeby zrobić tyle, ile można w tym zakresie. Pan mówi, żeby postawić sprawę i załatwić, ale jej załatwić nie można, bo to, jak słyszeliśmy, będzie trwało kilka tygodni, a my będziemy pracowali jeszcze tydzień.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie Marszałku!)</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#BolesławTwaróg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskutujemy na temat punktu porządku, którego w ogóle nie ma w porządku obrad. Rozumiem, że propozycje pana posła Soski można sprowadzić do wniosku o wprowadzenie do porządku obrad punktu: badanie spraw związanych w aferą alkoholową. Przegłosujmy ten wniosek. Będziemy mieli jasność, co robić dalej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MikołajKozakiewicz">Chwileczkę, co nam jeszcze pozostało? Wobec tego pierwszy jest wniosek Komisji Zdrowia związany z osobą ministra Sidorowicza. Przedstawiłem stanowisko Konwentu Seniorów, słyszeliśmy stanowisko komisji. Kto jest za umieszczeniem tego wniosku w porządku dziennym...</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Głosowanie! Niech pan głosuje!)</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#MariaDmochowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W czasie godzinę trwającej dyskusji 12 punktów porządku dziennego nie zostało zakwestionowanych. Z 14 dalszych punktów zakwestionowano np. punkt 13. W związku z tym zgłaszam wniosek formalny, żebyśmy przystąpili do dyskusji nad tymi punktami porządku dziennego, które nie zostały zakwestionowane i co do wagi których nikogo nie muszę przekonywać. Odłóżmy na jutro głosowanie nad punktami 15, 16, 17 i 25 porządku dziennego zgłoszonymi z sali, kiedy już omówimy przynajmniej 10 punktów porządku dziennego. To jest mój głos formalny. Wnoszę o głosowanie jutro uzupełnienia porządku dziennego o dalsze 15 czy 20 punktów.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Czy to jest możliwe?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MikołajKozakiewicz">Zaraz sprawdzimy w regulaminie, czy to jest w ogóle możliwe,...</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#MikołajKozakiewicz">... czy można głosować wnioski dopiero następnego dnia. Nie. Już niech pani nie szuka.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania jeszcze raz.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#MikołajKozakiewicz">Jest wniosek podpisany przez grupę posłów i negatywnie zaopiniowany przez Konwent Seniorów, który dotyczy odwołania Władysława Sidorowicza ze stanowiska ministra zdrowia i opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Rozpatrzenia.)</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#MikołajKozakiewicz">Tak.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem powyższego punktu do porządku dziennego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (116) Kto jest przeciw? (109) Kto się wstrzymał od głosowania? (32) Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#MikołajKozakiewicz">Kolejny wniosek dotyczy usunięcia z porządku dziennego punktu 13: Pierwsze czytanie projektu ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie.</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za tym, aby usunąć z porządku dziennego punkt 13, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (106) Kto jest przeciw? (128) Kto się wstrzymał od głosowania? (29) Wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#MikołajKozakiewicz">Następny jest wniosek posła Soski o wprowadzenie do porządku dziennego problemu odpowiedzialności za aferę alkoholową.</u>
          <u xml:id="u-56.11" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za umieszczeniem tego punktu...</u>
          <u xml:id="u-56.12" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-56.13" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, jakie pan poseł ma wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-56.14" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-56.15" who="#MikołajKozakiewicz">A może jest niejasność, jak głosować?</u>
          <u xml:id="u-56.16" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Chciałem zapytać: co to jest za wniosek? Co to znaczy: problem alkoholowy? Musimy się ustosunkować do konkretnej sprawy, to po pierwsze, a po drugie, pan prof. Zieliński wyjaśnił tę sprawę, jeżeli pan poseł Soska nie zrozumiał, to proszę uprzejmie umówić się i pan profesor chyba jest w stanie udzielić konsultacji.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#MikołajKozakiewicz">Prosiłem o spokojne zabieranie głosu. W tej chwili nie rozstrzygamy sprawy, w tej chwili mówimy, czy w ogóle ma być taki punkt porządku dziennego i ewentualnie dopiero w trakcie omawiania tego punktu porządku dziennego możemy głosować.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Wydaje mi się, że w toku tej wymiany zdań wyjaśniły się dwie rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#RyszardBugaj">Po pierwsze, wyjaśniła się procedura. To przedstawił pan prof. Zieliński. Nawet jeśli ten wniosek zostanie przyjęty, to nie oznacza to możliwości jego zrealizowania. Pan poseł Cimoszewicz wyjaśnił także w swoim oświadczeniu, że komisja nie podejmie już żadnych czynności. Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej może zatem przystąpić do pracy. Jak sądzę, jedyna rzecz, jak z tego wynika, to to, że Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej podejmie te czynności, które są możliwe. Natomiast Wysoka Izba na tym posiedzeniu zrobić nic nie może i przyjęcie tego wniosku jest po prostu przyjęciem fikcyjnego punktu do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Józef Oleksy, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chyba po raz pierwszy panu posłowi Bugajowi zdarzyło się nie zrozumieć, o co chodzi. Proszę państwa, są dwie sprawy. Pierwszy problem, jak Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej wypełni końcowe wnioski personalne. Druga sprawa, którą, uważam powinien ten Sejm podjąć, polega na tym, że społeczeństwo oczekuje odpowiedzi, co dalej z głośną, dyskutowaną aferą alkoholową, o której już ludzie mówią, że Sejm jej „łeb ukręcił”. Chodzi o merytoryczny raport komisji, który Wysoka Izba była łaskawa odrzucić. Dziś mamy raport Najwyższej Izby Kontroli w pełni potwierdzający oceny i wnioski tej komisji. Proszę państwa, jestem za tym, by wprowadzić ten punkt nie z powodu końcowych wniosków personalnych, tylko z tego powodu, że Sejm musi rozjaśnić tę wielką wątpliwość społeczeństwa, dlaczego odrzucił raport, skoro Najwyższa Izba Kontroli potwierdziła wszystkie dane. To jesteśmy winni społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#MikołajKozakiewicz">Stawiam pytanie jeszcze raz:</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za wprowadzeniem do porządku dziennego punktu dotyczącego sprawy importu alkoholi, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (154) Kto jest przeciw? (42) Kto się wstrzymał od głosowania? (59) Stwierdzam, że wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#MikołajKozakiewicz">Zwrócimy się do rządu o wyjaśnienie sprawy naruszenia immunitetu poselskiego — zgodnie z wnioskiem posła Serafina — i w sprawie kredytowania budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę Państwa! Stwierdzam, że przyjęliśmy porządek dzienny, który wraz ze zmianami jest przytłaczający, ale Sejm go zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję również, że grupa posłów przedstawiła wniosek o rezygnację w czasie tego i następnego posiedzenia z praktyki wygłaszania oświadczeń poselskich. Po rozpatrzeniu tego wniosku Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm zaniechał praktyki wygłaszania oświadczeń poselskich w czasie ostatnich dwóch posiedzeń Sejmu bieżącej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#MikołajKozakiewicz">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#RadosławGawlik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem dzisiaj złożyć oświadczenie, a tymczasem nie mogę, gdyż nie ma w tej chwili czasu na składanie interpelacji i zapytań poselskich. Natomiast sprawa jest ważna, dotyczy spraw gospodarczych, dotyczy dużej grupy ludzi. Takie postawienie sprawy uniemożliwi mi wygłoszenie tego oświadczenia. Oczywiście, można powiedzieć, że kryje się za tym kampania wyborcza. Podkreślam, że to jest ważny problem, który chciałem tutaj Wysokiej Izbie przedstawić. Sprzeciwiam się zatem i prosiłbym Wysoką Izbę, aby umożliwić posłom składanie oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#RadosławGawlik">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#StanisławSuchodolski">Stanisław Suchodolski — Stronnictwo Demokratyczne.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#StanisławSuchodolski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podzielam pogląd Konwentu Seniorów co do tego, iż czasu mamy mało, a musimy pracować nad ustawami i to w trybie pilnym. Chciałbym jednak poprosić — jeżeli Wysoka Izba zaakceptuje tę propozycję — aby w ciągu tego posiedzenia rząd udzielił odpowiedzi na wszystkie interpelacje, które złożyliśmy. Tak się składa, że 12 września złożyłem bardzo ważną interpelację dotyczącą stawek celnych na maszyny do przetwórstwa rolno-spożywczego, a termin odpowiedzi już upłynął.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#StanisławSuchodolski">Rozumiem, że panią posłankę mogą interesować inne sprawy. Skoro jednak padła deklaracja, że do 3 października otrzymamy odpowiedzi na interpelacje, a jak na razie ich nie ma, to wyłączenie możliwości złożenia nawet oświadczeń jest pozbawieniem możliwości jakiegokolwiek działania ze strony Sejmu. W związku z tym proszę o rozstrzygnięcie dylematu. Albo rząd udziela odpowiedzi w czasie tego posiedzenia na piśmie posłom, którzy złożyli interpelacje, i mamy jeszcze szansę na jakieś przekazanie stanowiska wyborcom, albo też dołączam się do protestu pana posła Gawlika i opowiadam się za możliwością składania oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proponuję, abyśmy ten wniosek poddali pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł Janusz Szymański. Dwa głosy były za, pan poseł jest przeciw, mam nadzieję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Nie rozumiem, co pan marszałek proponuje poddać pod głosowanie. Instytucję oświadczeń osobistych określa art. 75 regulaminu. Gdyby pan marszałek, krótko mówiąc, proponował takie rozwiązanie, to Prezydium Sejmu musiałoby zaproponować projekt uchwały sejmowej zmieniającej regulamin. Uważam, że jest to wniosek niedopuszczalny.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#JanuszSzymański">Poza tym chcę zwrócić uwagę na bardzo niebezpieczną praktykę, która ma miejsce od co najmniej trzech tygodni. Regulamin określa tryb rozpatrywania interpelacji i zapytań. Otóż chcę państwu powiedzieć, że są tu odstępstwa od trybu regulaminowego. W związku z tym, że Prezydium Sejmu powinno stać na straży regulaminu, proszę pana marszałka, by był jednak uprzejmy przestrzegać regulaminu i nie stosować trików formalnych.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#MikołajKozakiewicz">Jedną chwileczkę, proszę państwa. Chcę tylko stwierdzić, że te oświadczenia poselskie nie pokrywają się z opisem osobistych oświadczeń poselskich w regulaminie.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JerzyDyner">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Jeśli ktoś dzisiaj rzeczywiście chce coś załatwić, to występuje z pisemną interwencją, dzwoni do ministerstwa i sprawę załatwia. Jeśli natomiast ktoś chce tylko wygłosić oświadczenie, które nic nie zmieni, to prosiłbym przynajmniej nie zabierać czasu tym osobom, które chcą rzeczywiście pewne sprawy w. tym Sejmie mimo wszystko dokończyć. Rozumiem, że niektórzy, być może, chcą w ten sposób zyskać dodatkowy czas antenowy. Sądzę, że też postępuję podobnie: skierowano wszak do mnie ileś tam spraw. Ministrowie, jak się okazuje, chcą na pewne tematy rozmawiać i te sprawy rozwiązuje się bez trybuny sejmowej. Sądzę, że mamy zbyt dużo ważnych spraw, by wygłaszać oświadczenia. Jeśli do tego dojdzie, to prosiłbym pana marszałka o umieszczenie tego na samym końcu obrad. Niech sobie wtedy po prostu tych kilka osób we własnym gronie wygłosi te oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#MikołajKozakiewicz">Pani poseł Anna Dynowska, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#AnnaDynowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na podstawie art. 75 ust. 2 pkt 5 proszę, aby Sejm przystąpił do rozpatrywania porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#MikołajKozakiewicz">Chcę tylko przypomnieć, że już podjęliśmy decyzję, iż na ostatnich dwóch posiedzeniach zaniechamy odpowiedzi na zapytania i interpelacje poselskie. Zapadła taka decyzja. Może pan poseł Szymański był nieobecny wtedy, kiedy głosowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł jeszcze w sprawie zapytań? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem zgłosić wniosek nie tyle formalny, co wniosek do pana marszałka, ponieważ — jak pan marszałek słusznie zauważył — rosnące emocje na tej sali utrudniają obrady, a niewątpliwie fakt, że obrady te są transmitowane w przededniu wyborów, ma wpływ na te emocje. Chciałbym prosić, by pan marszałek zechciał skonsultować się z kierownictwem Radiokomitetu obecnym na tej sali — nie będzie więc trudności — w sprawie rezygnacji już w dniu dzisiejszym z transmisji obrad.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#JuliuszBraun">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#JuliuszBraun">Mamy więc formalny wniosek Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu w sprawie oświadczeń poselskich. Proponuję, abyśmy go przegłosowali.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#JuliuszBraun">Kto jest za wnioskiem Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu o zaniechanie praktyki wygłaszania oświadczeń poselskich w czasie dwóch ostatnich posiedzeń Sejmu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (124) Kto jest przeciw? (77) Kto się wstrzymał od głosowania? (41) Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#JuliuszBraun">Informuję, że Senat nie wniósł poprawek do ustaw: o kontroli skarbowej, o zmianie ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, o zmianie niektórych warunków przygotowania inwestycji budownictwa mieszkaniowego w latach 1991–1995.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#JuliuszBraun">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o radiofonii i telewizji (druki nr 1139 i 1147).</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#JuliuszBraun">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji poseł Dobrochnę Kędzierską-Truszczyńską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt rekomendować Wysokiej Izbie sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o radiofonii i telewizji (druk nr 1139). Ustawa wraz z wcześniej przyjętymi przez Sejm X kadencji ustawami o zniesieniu cenzury oraz o łączności jest zapewnieniem wolności słowa i niezależności radia i telewizji. Ustawa ta jest prawną gwarancją słów, takich jak pluralizm i demokracja, dla istniejących stacji radiowych i telewizyjnych, a zwłaszcza dla tych nowych osiedlowych, miejskich, wojewódzkich i ogólnopolskich stacji, które czekają na przydział koncesji.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Komisje zaaprobowały wszystkie poprawki Senatu zmierzające do usunięcia pewnych niejasności, a także udoskonalenia projektu.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Wysoki Senat zwrócił nam uwagę na pewne przeoczenia nieuniknione w momencie braku dystansu do projektu ustawy. Komisje proponują odrzucenie tych poprawek, które zmierzają do zasadniczej zmiany koncepcji wypracowanej w Sejmie. Dotyczy to w szczególności usytuowania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w systemie organów państwowych, kształtu organizacyjnego oraz zasad programowych publicznej radiofonii i telewizji. Komisje w szczególności odrzuciły te poprawki, które zmierzały do ograniczenia kompetencji krajowej rady i poddania jej nadzorowi innych organów państwowych. To tyle panie marszałku, Wysoki Sejmie, tytułem wstępu.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Obserwuję z niepokojem, że wielu posłów opuszcza salę, mimo że zaraz będziemy głosowali.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pan poseł Małachowski prosi o głos. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem jeszcze raz przestrzec państwa przed ustawą, która otwiera przed radiem i telewizją nieznaną przyszłość. Właściwie część dotycząca Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nie budzi moich większych zastrzeżeń, choć pewne rzeczy mogą tu być sporne. Senat kwestionuje te rozwiązania, które przyjęliśmy, rozwiązania które komisja przyjęła dość jednoznacznie. Kwestionuje mianowicie to, że krajowa rada mogłaby być centralnym organem państwowym i proponuje nadanie jej charakteru państwowej osoby prawnej. Nie wiem, wydaje mi się, że nie można jednak przejść nad tą sprawą do porządku dziennego, bo może się okazać, że Senat ma rację i wtedy ustawa zostanie przez prezydenta zawieszona. Nie wiem, czy można tak w ciągu dwóch minut bez dyskusji rozstrzygnąć. Ten wniosek Senatu, który jednak oparł się na bardzo wnikliwym jakimś studium prawnym broniąc czy odradzając, czy też właściwie zmieniając decyzję Sejmu co do usadowienia tego organu w strukturze władzy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#AleksanderMałachowski">Tych wniosków, które ze względów prawnych Senat wprowadził, jest jeszcze tutaj kilka. Nie wydaje mi się natomiast, aby wniosek Senatu, iż przewodniczącego krajowej rady powołuje prezydent Rzeczypospolitej, był zasadny. Tutaj skłaniałbym się do wniosku, by jednak zaakceptować tę pierwszą wersję przyjętą przez naszą komisję, iż przewodniczącego krajowej rady wybierają członkowie ze swojego grona.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#AleksanderMałachowski">Mam natomiast poważne zastrzeżenia co do jednej sprawy i chcę państwu nadmienić, że nie są to tylko moje zastrzeżenia, są to zastrzeżenia przedstawicieli środowisk twórczych — nie ma posła Łopuszańskiego, to można bezpiecznie mówić o środowiskach twórczych...</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#AleksanderMałachowski">... — którzy są przecież autorami programu. Przestrzegają oni bardzo poważnie przed rozproszeniem, podziałem na dużą liczbę spółek, a więc są zgodni z poprawkami Senatu i pierwotnym wnioskiem, o ile pamiętam, pana posła Sikory, aby jednak zachować oba programy radia i telewizji. Jeżeli już musimy przyjąć tę chorą, moim zdaniem, instytucję, instytucję, która się bardzo groźnie zemści w przyszłości na radiu i telewizji, że zarządzane to jest w formie spółki, a nie w formie niezależnej osoby prawnej na wzór BBC (bo mówię: zawsze warto słuchać mądrych ludzi, którzy wiedzą co robią, i nieprzypadkowo ta angielska telewizja jest zorganizowana w formie korporacji prawa publicznego); to jeżeli już mielibyśmy przyjąć to rozwiązanie, że to mają być spółki rządzące się przepisami Kodeksu handlowego, czyli praktycznie rzecz biorąc pozbawić wszystkie ośrodki radia i telewizji 100% samodzielności, wbrew temu, co jest zawarte w tej ustawie. Państwo, komisja kultury jest przekonana, że ta ustawa daje samodzielność, a każdy kto czytał Kodeks handlowy, wie, że ta ustawa odbiera samodzielność instytucjom rządzącym się przepisami Prawa handlowego i przyznaję decydujący głos właścicielowi, a w tym wypadku interesy właściciela, czyli skarbu państwa, będzie reprezentować Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Obawiam się Wysoka Izbo, że jest to jedno z tych liberalnych szaleństw, które doprowadziło nasz kraj do tego, że strach dzisiaj pojechać na spotkanie z wyborcami, ponieważ ludzie przeklinają to, cośmy zrobili. Kraj wrze i myślę, że to jest ten sam rodzaj, ta sama nie sprawdzona, niedobra próba reformy, ale mówię, jeżeli już mamy się zgodzić na to nieszczęście, to przynajmniej spróbujmy posłuchać mądrej rady Senatu, aby te oba programy telewizyjne tworzyły jedną spółkę.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#AleksanderMałachowski">Wydaje mi się, że jest to bardzo istotna sprawa. Ma to jeszcze jeden aspekt, na który Warszawskie Forum Stowarzyszeń i Związków Twórczych zwróciło uwagę w bardzo obszernym piśmie, doręczonym tutaj niektórym z kolegów posłów. W skład forum wchodzą takie instytucje, jak: Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, Stowarzyszenie Filmowców, Stowarzyszenie Pisarzy, Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków, Stowarzyszenie Polskich Twórców Telewizyjnych itd., itd. Jest tu kilkanaście instytucji, Porozumienie Kultury Regionu Mazowsze, Stowarzyszenie Muzyków — a więc wszystkie instytucje, których członkowie tworzą program.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#AleksanderMałachowski">Proszę Państwa! Programu nie tworzą urzędnicy. Program tworzą ludzie kultury, artyści, pisarze, reżyserzy. Otóż wszyscy oni bardzo krytycznie podchodzą do tego — trudno mi tutaj czytać całe to uzasadnienie, jest ono bardzo obszerne — ale zwracają oni uwagę na jedną rzecz, która w tej ustawie nie została rozwiązana, a mianowicie na sprawę majątku archiwalnego. Polskie Radio i Telewizja przez te kilkadziesiąt lat zgromadziły gigantyczną liczbę archiwów i to dzisiaj już nie jest majątek, to nie jest towar handlowy, to są dobra kultury narodowej. To jest rejestracja głosów, rejestracja twarzy, rejestracja rozmów, rejestracja przedstawień najwybitniejszych ludzi naszej kultury.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#AleksanderMałachowski">Ustawa w żadnej mierze nie zabezpiecza w tym kształcie, w jakim jest, tego majątku. Nie wiemy, jak to zostanie podzielone, i środowiska twórcze wyrażają wielki niepokój o to, że ten wielki majątek narodowy, któremu się należy ochrona, taka jak dziełom umieszczonym w muzeach czy zabytkom architektury, czy cennym rękopisom, książkom, że ta wielka wartość zostanie przy tym podziale na spółki zaprzepaszczona. Myślę, że tutaj rzeczywiście ustawa tego nie dopowiada do końca. Przy podziale zaś na te trzydzieści kilka spółek, przy tym rozbiciu zagrożony jest bardzo poważnie ten wielki majątek narodowy — na co zwracam uwagę zarówno rządu, jak i przedstawicieli Komitetu do Spraw Radia i Telewizji. Tak że jednak namawiałbym państwa do pewnych przemyśleń. Wiem, że to tak jest: jeżeli o hucie mówi hutnik, to sala nadstawia ucha. Wszystkim się natomiast państwu wydaje, że my, ludzie telewizji, niewiele wiemy o tej telewizji. Wiemy o niej dużo i jeśli tak jednogłośnie wyrażamy te obawy, to myślę, że te obawy sala powinna uwzględnić, bo gdyby tu inżynierowie hutnicy czy inżynierowie elektrycy mówili, toby państwo nie przedkładali własnych przeświadczeń nad racje tych ludzi. W tym wypadku oświadczylibyście: to jest ustawa, której autorem jest inżynier od budowy okrętów. Ja się nie biorę do budowy okrętów. Myślę więc, że wszystko to jest bardzo groźne i dlatego radziłbym jednak te zasadnicze poprawki Senatu dotyczące artykułów, w których jest mowa o zachowaniu I i II programu telewizji jako jednej spółki wbrew temu, co mówi posłanka referentka — jednak przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#AleksanderMałachowski">Tak samo, powtarzam raz jeszcze, konieczne jest zastanowienie się nad tym, czy nie ładujemy się tutaj w jakąś bardzo niebezpieczną sytuację prawną, tworząc ten centralny organ. Myślę, że Senat na czymś się oparł, proponując, aby to była tylko osoba prawna.</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! I tak zamiast przejść do głosowania okazuje się, że będziemy zajmowali się rekomendowaniem sobie stanowiska Senatu i przekonywaniem się nawzajem, czy poseł sprawozdawca wyraża swoje poglądy czy też poglądy swoich koleżanek i kolegów posłów, na dodatek posłów z sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">A wracając króciusieńko do BBC, to chciałabym zwrócić uwagę na pewną delikatność uregulowań prawnych tej rozgłośni. BBC jest korporacją, czyli organizacją o charakterze użyteczności publicznej, utworzoną na podstawie tzw. przywileju królewskiego. Nie jest to więc ani resort rządowy, ani koncern handlowy. Istotną natomiast rzeczą, o której należy powiedzieć z tej trybuny, są kolejne nowelizacje dokonywane przez parlament angielski. Sprawa wygląda w ten sposób, że od 1974 roku minister spraw wewnętrznych jest odpowiedzialny za radio i telewizję.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Myślę, że mając pełne zaufanie do ministra spraw wewnętrznych, tego typu regulacje nie wchodzą na razie w rachubę. Tym bardziej że, zwracam uwagę, telewizja angielska po raz kolejny nowelizuje swoją ustawę, zajmując się nowymi technikami przekazu, telewizją kablową i satelitarną.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">U nas, Wysokie Sejmie, na razie działalność radia i telewizji reguluje ustawa z 1961 roku.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">A teraz, jeżeli pan marszałek pozwoli, prosiłabym Wysoką Izbę o uwzględnienie sprawozdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę poprosić wszystkich posłów z kuluarów.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#MikołajKozakiewicz">W pierwszej kolejności głosować będziemy przedstawione przez komisje wnioski dotyczące poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#MikołajKozakiewicz">W pierwszej poprawce w nowym brzmieniu art. 5 Senat proponuje, aby Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji była państwową osobą prawną, a nie jak uchwalił Sejm, centralnym organem państwowym. Ponadto Senat proponuje, aby krajowa rada działała na podstawie statutu nadanego przez prezydenta oraz aby w postępowaniu przed krajową radą miały zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#MikołajKozakiewicz">Czy pani poseł sprawozdawca chce coś dodać? Nie.</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (172) Kto jest przeciw? (52) Kto się wstrzymał od głosowania? (23) Stwierdzam, że poprawka, zgodnie z wnioskiem komisji, została odrzucona wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-77.9" who="#MikołajKozakiewicz">Do art. 6 Senat proponuje trzy poprawki.</u>
          <u xml:id="u-77.10" who="#MikołajKozakiewicz">W pierwszej do ust. 2 w nowym brzmieniu pkt. 7 Senat proponuje dodatkowo jako zadanie krajowej rady opracowanie założeń aktów prawnych dotyczących radiofonii i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-77.11" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-77.12" who="#MikołajKozakiewicz">Czy pani poseł sprawozdawca chce coś dodać? Nie.</u>
          <u xml:id="u-77.13" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-77.14" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 6 ust. 2 pkt 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (233) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 6 ust. 2 pkt 7.</u>
          <u xml:id="u-77.15" who="#MikołajKozakiewicz">W drugiej poprawce do art. 6 ust. 2 Senat proponuje w pkt. 10 dodatkowo jako zadanie krajowej rady ochronę praw artystów wykonawców.</u>
          <u xml:id="u-77.16" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-77.17" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-77.18" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 6 ust. 2 pkt 10, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (230) Kto jest przeciw? (5) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 6 ust. 2 pkt 10.</u>
          <u xml:id="u-77.19" who="#MikołajKozakiewicz">W trzeciej poprawce do art. 6 Senat proponuje dodanie ust. 3. Przepis ten przewiduje, że rozporządzenia w sprawach radiofonii i telewizji wydawane są po uzgodnieniu z krajową radą.</u>
          <u xml:id="u-77.20" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-77.21" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisje uznały, iż przyjęcie tej poprawki Senatu jest niemożliwe w związku z brakiem uzasadnienia. Ani projekt ustawy, ani inne obowiązujące przepisy nie przewidują wydawania rozporządzeń w sprawach radiofonii i telewizji przez Radę Ministrów, a zwłaszcza przez ministrów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 6 polegającej na dodaniu ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (224) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (14) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 6 polegającą na dodaniu ust. 3 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#MikołajKozakiewicz">Do art. 7 Senat proponuje trzy poprawki.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#MikołajKozakiewicz">W pierwszej do ust. 1 Senat proponuje uzupełnienie opisu cech kandydatów do krajowej rady przez dodanie wyrażenia: „oraz szeroko pojętej kultury, oświaty i polityki”.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 7 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (225)</u>
          <u xml:id="u-79.7" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw? (6)</u>
          <u xml:id="u-79.8" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (18)</u>
          <u xml:id="u-79.9" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 7 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-79.10" who="#MikołajKozakiewicz">W drugiej poprawce do art. 7 w nowym brzmieniu ust. 2 Senat proponuje, aby przewodniczącego krajowej rady powoływał prezydent na wniosek prezesa Rady Ministrów. Sejm natomiast uchwalił, że przewodniczącego krajowej rady wybierają jej członkowie na okres trzyletni oraz że przewodniczący nie może być wybrany na kolejny okres trzyletni.</u>
          <u xml:id="u-79.11" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-79.12" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-79.13" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 7 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (172) Kto jest przeciw? (56) Kto się wstrzymał od głosowania? (18) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 7 ust. 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-79.14" who="#MikołajKozakiewicz">W trzeciej poprawce do art. 7 w nowym brzmieniu ust. 3 Senat proponuje, aby zastępcę przewodniczącego krajowej rady wybierała krajowa rada na wniosek przewodniczącego. Sejm natomiast uchwalił, że zastępcę przewodniczącego powołuje spośród jej członków przewodniczący krajowej rady.</u>
          <u xml:id="u-79.15" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-79.16" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-79.17" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem o odrzucenie poprawki Senatu do art. 7 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (191) Kto jest przeciw? (34) Kto się wstrzymał od głosowania? (28) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 7 ust. 3 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-79.18" who="#MikołajKozakiewicz">W poprawce do art. 9 Senat proponuje skreślenie ust. 1 i 3. Przepisy te określają uprawnienia krajowej rady do wydawania — jako aktów wykonawczych do ustaw — uchwał publikowanych w „Monitorze Polskim”.</u>
          <u xml:id="u-79.19" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-79.20" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-79.21" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 9 polegającej na skreśleniu ust. 1 i 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (193) Kto jest przeciw? (25) Kto się wstrzymał od głosowania? (30) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 9 polegającą na skreśleniu ust. 1 i 3 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-79.22" who="#MikołajKozakiewicz">W poprawce do art. 20 ust. 2 Senat w nowym pkt. 5 proponuje, aby programy publicznej radiofonii i telewizji respektowały uniwersalne zasady etyki w powiązaniu z chrześcijańskim systemem wartości.</u>
          <u xml:id="u-79.23" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-79.24" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W uzasadnieniu decyzji komisji co do art. 20 ust. 2 pkt 5 chciałabym przedstawić następujące stanowisko komisji.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Wysoki Senat proponuje przyjęcie zapisu, zgodnie z którym programy publicznej radiofonii i telewizji powinny w swoim przekazie respektować uniwersalne zasady etyki w powiązaniu z chrześcijańskim systemem wartości. W uzasadnieniu Wysoki Senat podkreśla: „Istotne znaczenie ma propozycja poprawki do art. 20 ust. 2 mówiąca o tym, że programy publicznej radiofonii i telewizji mają w swoim przekazie respektować uniwersalne zasady etyki w powiązaniu z chrześcijańskim systemem wartości. Użycie słów «w swoim przekazie» oznacza, że nie chodzi tu o formalną ocenę ukazywanych treści poszczególnych audycji i programów, lecz o to, czy programy i audycje nie mają w swym zamierzeniu wywoływania postaw i przekonań sprzecznych z uniwersalnymi zasadami etyki”.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W art. 18 ust. 3 ustawy zapisano, że audycje: „nie mogą propagować działań, postaw i poglądów sprzecznych z prawem, moralnością i z dobrem społecznym”. Komisje podkreślają, że wymogi zawarte w art. 18 ust. 3 dotyczą nie tylko publicznej radiofonii i telewizji, a w tym samym stopniu wszystkich pozostałych nadawców. Stąd propozycja odrzucenia poprawki Senatu. Zdaniem komisji zapis zawarty w ustawie precyzyjniej określa warunki, jakim muszą odpowiadać treści programowe audycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 20 ust. 2 polegającej na dodaniu pkt. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (162) Kto jest przeciw? (82) Kto się wstrzymał od głosowania? (13) Stwierdzam, że Sejm nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów poprawki Senatu do art. 20 ust. 2 polegającej na dodaniu pkt. 5.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#MikołajKozakiewicz">Wobec tego musimy przegłosować pozytywnie tę samą poprawkę, z tym że zwracam uwagę, że przy takich głosowaniach najczęściej odgrywają dużą rolę ci, którzy wstrzymują się od głosu. Zdecydowanie proponowałbym więc głosować.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki Senatu do art. 20 ust. 2 polegającej na dodaniu pkt. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (105) Kto jest przeciw? (127) Kto się wstrzymał od głosowania? (25) Poprawka nie została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę nie opuszczać sali, przed nami głosowanie nad ustawą o Policji.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Panie marszałku, musi pan stwierdzić, że ustawa nie doszła do skutku.)</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#MikołajKozakiewicz">Tak, ustawa nie doszła do skutku w wyniku poprzedniego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Ustawodawczą projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz o Urzędzie Ochrony Państwa (druk nr 1157).</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam, że Sejm na poprzednim, 77 posiedzeniu po wysłuchaniu posła sprawozdawcy podjął decyzję o przystąpieniu do drugiego czytania projektu ustawy, w którym nikt z posłów nie zgłosił się do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-81.10" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-81.11" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz o Urzędzie Ochrony Państwa w brzmieniu proponowanym przez Komisję Ustawodawczą, tj. bez poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (193) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (38) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o Policji oraz o Urzędzie Ochrony Państwa.</u>
          <u xml:id="u-81.12" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym (druki nr 1023 i 1122).</u>
          <u xml:id="u-81.13" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam, że Sejm na poprzednim, 77 posiedzeniu wysłuchał posła sprawozdawcy. Do dyskusji nikt się nie zgłosił.</u>
          <u xml:id="u-81.14" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-81.15" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej oraz Komisję Ustawodawczą, tj. bez poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (204) Kto jest przeciw? (5) Kto się wstrzymał od głosowania? (33) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-81.16" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu (druki nr 1130 i 1161).</u>
          <u xml:id="u-81.17" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Andrzeja Sidora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#AndrzejSidor">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskusja na temat tej ustawy była tak szeroka, że właściwie nie ma tutaj czasu na niepotrzebne komentarze. Proponuję od razu przystąpić do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#MikołajKozakiewicz">W pierwszej kolejności głosować będziemy przedstawione przez komisje wnioski dotyczące poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#MikołajKozakiewicz">W pierwszej poprawce dotyczącej tytułu ustawy Senat proponuje nowy tytuł: „ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu”.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#AndrzejSidor">Panie Marszałku! Otóż w pierwszej poprawce dotyczącej tytułu ustawy, tak jak pan marszałek powiedział, Senat proponuje, aby ustawa w swoim tytule zawierała element przeciwdziałania bezrobociu. Wydaje mi się, że treść ustawy nie dotyczy, poza bardzo nielicznymi wyjątkami, problemu przeciwdziałania bezrobociu i dlatego komisje proponują poprawkę odrzucić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na zmianie tytułu ustawy, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (209) Kto jest przeciw? (12) Kto się wstrzymał od głosowania? (18) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu polegającą na zmianie tytułu ustawy odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#MikołajKozakiewicz">W drugiej poprawce dotyczącej art. 2 ust. 1 pkt 9 zawierającego definicję bezrobotnego, oznaczonej lit. a, Senat proponuje w lit. d zastąpienie wyrazów: „2 ha” wyrazami: „1 ha”. Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#AndrzejSidor">Senat proponuje, aby osoba jednocześnie pracująca i będąca właścicielem gospodarstwa rolnego mogła być uznana za bezrobotną — jeżeli straci pracę — w przypadku, gdy powierzchnia użytków jest większa niż 1 ha przeliczeniowy. Sejm uchwalił, po bardzo burzliwej dyskusji, że jednak powinny to być 2 ha przeliczeniowe. Ponieważ dyskusja była bardzo szeroka i argumenty są znane, komisja proponuje poprawkę odrzucić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie oznaczonej lit. a poprawki Senatu do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. d, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (153) Kto jest przeciw? (67) Kto się wstrzymał od głosowania? (23) Stwierdzam, że Sejm nie odrzucił tej poprawki wymaganą większością 2/3 głosów. Przystępujemy wobec tego do głosowania pozytywnego.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem tej poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (153) Kto jest przeciw? (54) Kto się wstrzymał od głosowania? (44) Stwierdzam, że Sejm przyjął oznaczoną lit. a poprawkę Senatu do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. d.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#MikołajKozakiewicz">W drugiej poprawce Senatu dotyczącej art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. d, oznaczonej lit. b, Senat proponuje sprostowanie pomyłki przez zastąpienie wyrazów: „dział specjalnych produkcji” wyrazami „dział specjalnej produkcji”.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#AndrzejSidor">Jest to poprawka słuszna i komisje wnoszą o jej przyjęcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie oznaczonej lit. b poprawki Senatu do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. d, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (237) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (6) Stwierdzam, że Sejm przyjął oznaczoną lit. b poprawkę Senatu do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. d.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#MikołajKozakiewicz">W trzeciej poprawce dotyczącej art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. f Senat proponuje skreślić wyrazy: „lub rodzinną”, a przez to eliminować postanowienia uznające za bezrobotnego osobę niepełnosprawną, która może podjąć pracę co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione sytuacją rodzinną.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#AndrzejSidor">Otóż Senat proponuje, by za bezrobotnego można było uznać osobę niepełnosprawną mogącą podjąć pracę co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy wyłącznie wtedy, gdy jest to uzasadnione sytuacją zdrowotną tej osoby. Sejm proponował, by również decydowała o tym sytuacja rodzinna. Wydaje się jednak, że poprawka Senatu jest słuszna i bardziej odpowiadająca idei ustawy, dlatego komisja proponuje przyjąć tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. f, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (229) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 2 ust. 1 pkt 9 lit. f.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#MikołajKozakiewicz">W czwartej poprawce dotyczącej art. 2 ust. 1 Senat w nowym brzmieniu pkt. 15 dotyczącego definicji „odpowiedniej pracy”, proponuje skreślenie postanowienia, że oznacza to pracę, do której bezrobotny ma przygotowanie zawodowe lub może ją wykonywać po uprzednim przyuczeniu do zawodu lub przekwalifikowaniu.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#AndrzejSidor">Pan marszałek właściwie to uzasadnił, tak że nie mam nic do dodania. Komisje wnoszą o jej odrzucenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 2 ust. 1 pkt 15, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (184) Kto jest przeciw? (38) Kto się wstrzymał od głosowania? (22) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 2 ust. 1 pkt 15 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#MikołajKozakiewicz">W piątej poprawce dotyczącej art. 2 ust. 2 pkt 1 Senat proponuje zastąpienie wyrazu: „niższym” wyrazami: „nie wyższym”.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł sprawozdawca wyjaśni, o co tutaj chodzi.</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#AndrzejSidor">Tutaj, panie marszałku, chodzi o bardziej sprecyzowany zapis. Jest to poprawniejsze pod względem prawnym, komisje proponują więc przyjąć te poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 2 ust. 2 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (226) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 2 ust. 2 pkt 1.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#MikołajKozakiewicz">W szóstej poprawce dotyczącej art. 2 ust. 4 Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „zakłady społeczne służby zdrowia” wyrazami: „zakłady opieki zdrowotnej”, a przez to dostosować tę nazwę do ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Tej samej sprawy dotyczą poprawki trzynasta do art. 15 ust. 8 pkt 3 oraz dwudziesta dziewiąta — do art. 29 ust. 5. Wszystkie trzy poprawki będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#AndrzejSidor">Jest to związane z przyjętą ustawą o zakładach służby zdrowia, więc jest to sprawa bezdyskusyjna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawek Senatu do art. 2 ust. 4, art. 15 ust. 8 pkt 3 i art. 29 ust. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (234) Kto jest przeciw? (1) Kto się wstrzymał od głosowania? (7) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawki Senatu do art. 2 ust. 4, art. 15 ust. 8 pkt 3 i art. 29 ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#MikołajKozakiewicz">W siódmej poprawce dotyczącej art. 3 ust. 1 stanowiącego, że powołuje się Urząd Pracy jako centralny organ administracji państwowej, Senat proponuje zastąpienie wyrazu „organ” wyrazem „urząd”.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-97.5" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 3 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (231) Kto jest przeciw? (5) Kto się wstrzymał od głosowania? (7) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 3 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-97.6" who="#MikołajKozakiewicz">W ósmej poprawce dotyczącej art. 3 ust. 2 Senat proponuje pominąć wyrazy stanowiące, że kierownik urzędu kieruje Urzędem Pracy.</u>
          <u xml:id="u-97.7" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-97.8" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#AndrzejSidor">Jest to poprawka precyzująca, redakcyjna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 3 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (223) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (15) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 3 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#MikołajKozakiewicz">W dziewiątej poprawce dotyczącej art. 7 ust. 2 Senat w nowym brzmieniu pkt. 4 proponuje do zadań wojewódzkich rad zatrudnienia dodać przedstawianie informacji o kierunkach kształcenia pożądanych z punktu widzenia rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#MikołajKozakiewicz">Czy pan poseł chce coś dodać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#AndrzejSidor">Tak. Panie Marszałku! Otóż poprawka do art. 7 ust. 2 pkt 4 jest rozszerzeniem tego zapisu, ale mało precyzyjnym, szczególnie dotyczy to sformułowania „przedstawianie informacji”. Nie jest określone, komu lub dla kogo. Jest to mało precyzyjne sformułowanie, komisje więc proponują tę poprawkę odrzucić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 7 ust. 2 pkt 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (196) Kto jest przeciw? (27) Kto się wstrzymał od głosowania? (19) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 7 ust. 2 pkt 4 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#MikołajKozakiewicz">W dziesiątej poprawce dotyczącej art. 10 Senat w nowym brzmieniu ust. 5 proponuje, aby minister pracy i polityki socjalnej określał organizację oraz tryb działania Naczelnej Rady Zatrudnienia w drodze rozporządzenia, a więc aktem publikowanym.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#AndrzejSidor">Komisje proponują przyjąć tę poprawkę, ponieważ rozporządzenie jest aktem wyższym od zarządzenia.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#AndrzejSidor">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#AndrzejSidor">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 10 ust. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk (229) Kto jest przeciw? (1) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 10 ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#AndrzejSidor">W jedenastej poprawce Senat proponuje zastąpienie tytułu rozdziału trzeciego: „Pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe” nowym tytułem: „Pośrednictwo pracy, zasiłki i inne świadczenia pieniężne”.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#AndrzejSidor">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#AndrzejSidor">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#AndrzejSidor">Celem tej poprawki jest wyłączenie z rozdziału trzeciego poradnictwa zawodowego i w konsekwencji stworzenie z części przepisów rozdziału trzeciego nowego rozdziału dotyczącego tego samego zagadnienia. Poprawka ta nie zmienia merytorycznie treści ustawy, lecz jedynie jej redakcję, a w szczególności numerację szeregu artykułów lub podział niektórych na kilka.</u>
          <u xml:id="u-102.7" who="#AndrzejSidor">Ponieważ komisje uznały to za zupełnie niepotrzebne — że tak powiem — zagmatwanie ustawy, dlatego proponują odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do tytułu rozdziału trzeciego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (231) Kto jest przeciw? (3) Kto się wstrzymał od głosowania? (12) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do tytułu rozdziału trzeciego odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#MikołajKozakiewicz">W dwunastej poprawce dotyczącej art. 15 ust. 5 Senat proponuje skreślenie wyrazów: „z zastrzeżeniem art. 33 pkt 3” traktującego o zasiłku szkoleniowym, Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#AndrzejSidor">Panie Marszałku! Odrzucenie tej poprawki jest konsekwencją odrzucenia poprzedniej poprawki oznaczonej numerem 11.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#MikołajKozakiewicz">Czy sądzi pan, że tego nie należy głosować?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#AndrzejSidor">Należy głosować, ale to z tego wynika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 15 ust. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (233).</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw? (3)</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (11)</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 15 ust. 5 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawkę trzynastą już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#MikołajKozakiewicz">W czternastej poprawce dotyczącej art. 16 Senat w nowym brzmieniu ust. 2 proponuje, aby wysokość pożyczki z Funduszu Pracy nie przekraczała trzydziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia na jedno stanowisko pracy, podczas gdy Sejm uchwalił, że nie może przekroczyć dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-107.8" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#AndrzejSidor">Tutaj są dwa aspekty. Poprawka zmierza do podniesienia górnej granicy pożyczek udzielanych z Funduszu Pracy z dwudziestokrotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia do trzydziestokrotnej. Poprawka Senatu zmierza do tego, by pożyczka w tej wysokości była przyznawana na jedno stanowisko pracy. Jest to jednak niespójne z zapisem ust. 1 tego artykułu, do którego odnosi się ust. 2, ponieważ pożyczki są udzielane nie tylko zakładom pracy na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy, ale również jednorazowo bezrobotnym na podjęcie samodzielnej działalności gospodarczej. Ponadto te pożyczki są z jednego funduszu, więc jeżeli będzie trzydziestokrotna, to po prostu wartość tej pożyczki będzie o tyle mniejsza, o ile będzie ich więcej. Dlatego komisje proponują pozostać przy dwudziestokrotnej, żeby to była jakaś suma, i dlatego wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 16 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 16 ust. 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#MikołajKozakiewicz">W piętnastej poprawce dotyczącej art. 16 ust. 3 Senat proponuje dodanie zdania drugiego stanowiącego, że liczba utworzonych miejsc pracy stanowi różnicę między stanem zatrudnienia w zakładzie pracy w momencie wymagalności spłaty kredytu a stanem zatrudnienia w chwili zawarcia umowy.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#AndrzejSidor">Poprawka ta jest konsekwencją poprawki oznaczonej numerem 14, czyli poprzedniej, a konkretnie dodania słów: „na jedno stanowisko pracy”. Ponadto problemy te mogą być uregulowane rozporządzeniem i nie muszą być ujęte w postaci artykułu w ustawie. Dlatego też jest propozycja odrzucenia tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 16 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#AndrzejSidor">Panie Marszałku! Jeżeli można, dotyczy to również poprawki szesnastej do art. 16 ust. 5, możemy więc te dwie poprawki przegłosować łącznie, ponieważ to jest właściwie konsekwencja...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawek Senatu do art. 16 ust. 3 oraz ust. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (176) Kto jest przeciw? (56) Kto się wstrzymał od głosowania? (15) Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawki Senatu do art. 16 ust. 3 i ust. 5 wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#MikołajKozakiewicz">W siedemnastej poprawce dotyczącej art. 20 Senat proponuje w nowym brzmieniu ust. 6 zastąpienie wyrazów: „z tytułu łącznej pozarolniczej działalności” wyrazami: „z tytułu pozarolniczej działalności innej niż praca w ramach stosunku pracy lub stosunku służbowego”. Tej samej sprawy dotyczą poprawki trzydziesta pierwsza, trzydziesta dziewiąta i czterdziesta do art. 30 ust. 1 pkt 4, art. 50 ust. 2 i art. 53 ust. 3. Poprawki te głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o ich odrzucenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#AndrzejSidor">Mam tylko tyle do dodania, że w opinii przedstawicieli resortu pierwsze z tych pojęć funkcjonuje w obowiązujących przepisach i nie budzi wątpliwości interpretacyjnych. Komisje zgodziły się z tą motywacją i dlatego proponują odrzucenie tych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawek Senatu do art. 20 ust. 6, art. 30 ust. 1 pkt 4, art. 50 ust. 2 i art. 53 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.(219) Kto jest przeciw? (11) Kto się wstrzymał od głosowania? (13) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 20 ust. 6, art. 30 ust. 1 pkt 4, art. 50 ust. 2 i art. 53 ust. 3 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#MikołajKozakiewicz">W osiemnastej poprawce dotyczącej art. 20 ust. 11 Senat proponuje zmianę redakcyjną polegającą na zastąpieniu wyrazów: „młodociany, z którym” wyrazami: „młodocianym, z którymi”.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#AndrzejSidor">Jest to niespójne, bo wszędzie jest liczba pojedyncza i nagle wprowadza się liczbę mnogą. Jest to, jak tutaj ktoś z sali powiedział, bez sensu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 20 ust. 11, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (225) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 20 ust. 11 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#MikołajKozakiewicz">W dziewiętnastej poprawce dotyczącej art. 20 ust. 13 Senat proponuje powołanie: „art. 20 ust. 7” zastąpić powołaniem: „ust. 7”.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#AndrzejSidor">Jest to słuszna poprawka i komisje proszą o jej przyjęcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 20 ust. 13, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (233) Kto jest przeciw? (3) Kto się wstrzymał od głosowania? (5) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 20 ust. 13 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#MikołajKozakiewicz">W dwudziestej poprawce dotyczącej art. 21 ust. 2 Senat proponuje zastąpienie powołania: „ust. 3 i 4” powołaniem: „ust. 3, 4 i 5”.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#AndrzejSidor">Panie marszałku, jest to poprawka prawie identyczna jak poprzednia. Przepraszam, powinienem zaproponować łączne ich głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MikołajKozakiewicz">Trudno, musimy ją przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 21 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (234) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 21 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#MikołajKozakiewicz">W dwudziestej pierwszej poprawce dotyczącej art. 21 ust. 3 Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „zachowują prawo do zasiłku” wyrazami: „korzystają z praw do zasiłków”. Podobny charakter ma poprawka dwudziesta druga dotycząca art. 21 ust. 5. Obie poprawki głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#AndrzejSidor">Są to poprawki redakcyjne. Jednakże wydaje się, że wyjątkowe przedłużanie okresu pobierania zasiłku przy spełnieniu określonych warunków lepiej obrazuje wyrażenie: „zachowuje prawo” niż: „korzysta z tego prawa”. Dlatego komisje wnoszą o ich odrzucenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawek Senatu do art. 21 ust. 3 i 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (224) Kto jest przeciw? (3) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 21 ust. 3 i 5 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#MikołajKozakiewicz">W dwudziestej trzeciej poprawce dotyczącej art. 22 ust. 1 Senat proponuje w nowym brzmieniu pkt. 8 rezygnację z przepisu, w myśl którego prawo do zasiłku nie przysługuje bezrobotnemu, który osiągnął w miesiącu wynagrodzenie wyższe od połowy najniższego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#AndrzejSidor">Poprawka Senatu zmierza do wyłączenia prawa do zasiłku w stosunku do osób, które osiągają dochód przekraczający połowę najniższego wynagrodzenia. Poprawka stwarza pewną niespójność w zapisach ustawy, w szczególności z zapisami zawartymi w art. 2 ust. 2, w stosunku do których art. 22 ust. 1 i 8 w wersji uchwalonej przez Sejm był odzwierciedlony. Dlatego komisje proponują poprawkę przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#komentarz">(Głos z sali: A poprawka dwudziesta druga?)</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Poprawka dwudziesta druga została przegłosowana łącznie z poprawką dwudziestą pierwszą.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawki dwudziesta pierwsza i dwudziesta druga były głosowane łącznie.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 22 ust. 1 pkt 8, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (230) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 22 ust. 1 pkt 8 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#MikołajKozakiewicz">W dwudziestej czwartej poprawce dotyczącej art. 22 ust. 1 pkt 12 Senat proponuje dodanie przepisu stanowiącego, że zakaz przyznania zasiłku bezrobotnemu, który pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z małżonkiem osiągającym dochody przekraczające dwukrotnie przeciętne wynagrodzenie nie dotyczy przypadków, gdy dochód na członka rodziny nie przekracza 33% przeciętnego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 22 ust. 1 pkt 12, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (221) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 22 ust. 1 pkt 12.</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#MikołajKozakiewicz">W dwudziestej piątej poprawce dotyczącej art. 22 ust. 2 pkt 6 Senat proponuje zastąpienie powołania: „ust. 1 pkt. 7 i 9” powołaniem: „ust. 1 pkt. 7, 9 i 12”.</u>
          <u xml:id="u-125.8" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-125.9" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#AndrzejSidor">Jest to słuszna poprawka redakcyjna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 22 ust. 2 pkt 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (233) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (6) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 22 ust. 2 pkt 6.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#MikołajKozakiewicz">W dwudziestej szóstej poprawce dotyczącej art. 22 ust. 2 pkt 9 Senat proponuje dodanie przepisu stanowiącego, że bezrobotny uzyskuje prawo do zasiłku od dnia zarejestrowania po upływie okresu, za który świadczenie wypłacono.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#AndrzejSidor">Tak, jest to poprawka redakcyjna, uściślająca zapis, słuszna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 22 ust. 2 pkt 9, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (233) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (4) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 22 ust. 2 pkt 9.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#MikołajKozakiewicz">W poprawce dwudziestej siódmej dotyczącej art. 22 Senat proponuje dodanie ust. 3 stanowiącego, że bezrobotni pobierający zasiłki są zobowiązani pod rygorem utraty prawa do zasiłku składać rejonowemu urzędowi pracy co miesiąc oświadczenie o nieosiąganiu wynagrodzeń lub dochodów przekraczających połowę najniższego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#AndrzejSidor">Poprawka ta, tak jak pan marszałek powiedział, ma charakter dyscyplinujący, jednakże jest niespójna z poprawką zawartą w pkt. 23 uchwały Senatu, bowiem w tamtej poprawce Senat wprowadził wyłącznie kryterium osiąganego dochodu, natomiast w tej poprawce odwołuje się do zapisu w art. 22 pkt 1 i wprowadza kryteria wynagrodzenia i dochodu, a więc takie, jakie były w wersji uchwalonej przez Sejm na wniosek komisji. Dlatego jest propozycja jej przyjęcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 22 polegającej na dodaniu ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (217) Kto jest przeciw? (12) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 22 polegającą na dodaniu ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#MikołajKozakiewicz">W dwudziestej ósmej poprawce dotyczącej art. 26 Senat proponuje zwolnienie zakładów pracy zatrudniających absolwentów od podatku od płac wszystkich absolwentów, a nie tylko skierowanych przez rejonowy urząd pracy, jak uchwalił Sejm.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#MikołajKozakiewicz">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#AndrzejSidor">Ta poprawka naruszałaby właściwie prawa urzędów do kierowania polityką zatrudnienia i komisja uważa to za niesłuszne. Po to są urzędy zatrudnienia, żeby rejestrowały i kierowały. Jest to jak gdyby uniemożliwienie zatrudniania na lewo, bez wiedzy urzędu do spraw zatrudnienia. Dlatego jest propozycja odrzucenia tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 26, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciw? (14) Kto się wstrzymał od głosowania? (12) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 26 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#MikołajKozakiewicz">I ostatnia poprawka przed przerwą; proszę ją przeczytać.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma przerwy, dokończymy.)</u>
          <u xml:id="u-133.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, jest 56 poprawek, a jesteśmy przy dwudziestej ósmej.</u>
          <u xml:id="u-133.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-133.6" who="#MikołajKozakiewicz">Musimy dokonać zmiany prowadzącego posiedzenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#AndrzejSidor">Poprawkę dwudziestą dziewiątą już przyjęliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dwudziesta dziewiąta dopiero ma być głosowana, a przyjęliśmy poprzednią.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#AndrzejSidor">Panie marszałku, poprawkę dwudziestą dziewiątą przegłosowaliśmy łącznie z trzydziestą pierwszą. Będziemy głosować trzydziestą.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Teresa Dobielińska-Eliszewska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa...</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawkę dwudziestą dziewiątą już rozpatrywaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzydziestej poprawce dotyczącej art. 30 ust. 1 Senat proponuje w pkt. 1 zastąpienie wyrazów: „orientacji i poradnictwa zawodowego” wyrazami: „orientacji zawodowej i poradnictwa”.</u>
          <u xml:id="u-137.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-137.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że tutaj nie potrzeba żadnych wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-137.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-137.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 30 ust. 1 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (224) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 30 ust. 1 pkt 1 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-137.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawkę trzydziestą pierwszą rozpatrywaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-137.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzydziestej drugiej poprawce do art. 32 Senat proponuje w pkt. 2, aby świadczenia określone w art. 33 przysługiwały osobie podlegającej ubezpieczeniu społecznemu rolników, zwolnionej z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, jeżeli podatek z gospodarstwa rolnego lub działu specjalnego w przeliczeniu na 1 członka gospodarstwa domowego nie mającego stałych, pozarolniczych źródeł dochodu nie przekracza kwoty podatku rolnego z 1 ha przeliczeniowego, a nie z 2 ha, jak uchwalił Sejm.</u>
          <u xml:id="u-137.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-137.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#AndrzejSidor">Jest ona analogiczna do poprawki, którą już odrzuciliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ale ponieważ głosowaliśmy tamtą poprawkę odrębnie, musi stać się zadość prawu.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 32 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (149) Kto jest przeciw? (70) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 32 pkt 2 nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego przystępujemy do pozytywnego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawki Senatu do art. 32 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (155) Kto jest przeciw? (38) Kto się wstrzymał od głosowania? (39) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 32 pkt 2.</u>
          <u xml:id="u-139.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzydziestej trzeciej poprawce dotyczącej art. 33 Senat w nowym brzmieniu pkt. 3 proponuje, aby zasiłek szkoleniowy w związku z przyuczeniem do zawodu lub przekwalifikowaniem wynosił 2/3. a nie 100%, jak uchwalił Sejm.</u>
          <u xml:id="u-139.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki. Tutaj nie ma potrzeby wyjaśniania.</u>
          <u xml:id="u-139.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-139.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 33 pkt 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (205) Kto jest przeciw? (19) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 33 pkt 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-139.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzydziestej czwartej poprawce dotyczącej art. 34 Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „rejonowego biura pracy” wyrazami: „rejonowego urzędu pracy”.</u>
          <u xml:id="u-139.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-139.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#AndrzejSidor">Ta poprawka jest konsekwencją już przyjętej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 34, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (222) Kto jest przeciw? (3) Kto się wstrzymał od głosowania? (5) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 34 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzydziestej piątej poprawce Senat w nowym brzmieniu art. 35 proponuje określenie zadań ochotniczych hufców pracy, przeniesionych z treści dotychczasowego art. 36, jak również podkreśla podległość służbową OHP ministrowi pracy i polityki socjalnej, a nie tylko stwierdzenie jego uprawnień nadzorczych.</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy to jest jasne, czy wymaga wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-141.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#AndrzejSidor">Wydaje się, że ta poprawka może prowadzić do niespójności omawianych przepisów z przepisami ustawy o systemie oświaty, dlatego komisje proponują ją odrzucić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 35, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (204) Kto jest przeciw? (16) Kto się wstrzymał od głosowania? (18) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 35 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzydziestej szóstej poprawce Senat w nowym brzmieniu art. 36 proponuje, aby zatrudnienie uczestników ochotniczych hufców pracy odbywało się na zasadach określonych w Kodeksie pracy.</u>
          <u xml:id="u-143.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie poprawki. Sądzę, że tu nie potrzeba wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-143.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-143.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 36, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (232) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (2) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 36 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-143.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzydziestej siódmej poprawce dotyczącej art. 40 pkt. 2 i 3 Senat proponuje wyrazy: „umów zawartych” zastąpić wyrazami: „umów zawieranych”.</u>
          <u xml:id="u-143.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-143.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#AndrzejSidor">Oczywiście, nie można zatrudniać obywateli polskich za granicą na podstawie umów zawieranych, można tylko na podstawie zawartych umów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 40 pkt. 2 i 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (230) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 40 pkt. 2 i 3 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzydziestej ósmej poprawce dotyczącej art. 41 ust. 3 pkt 3 ppkt c Senat proponuje zastąpienie wyrazu: „załatwienia” wyrazami: „związanych z załatwieniem”.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Może pan poseł wyjaśni tę sprawę, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#AndrzejSidor">Tu chodzi o to, żeby zapłacić za to, co zostało załatwione, a nie za czynności związane z załatwianiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 41 ust. 3 pkt 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (230) Kto jest przeciw? (1) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 41 ust. 3 pkt 3 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawkę trzydziestą dziewiątą i czterdziestą już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W czterdziestej pierwszej poprawce dotyczącej art. 54 ust. 1 Senat w nowym brzmieniu pkt. 10 proponuje, aby składki funduszu pracy przeznaczone były na finansowanie opracowywania centralnych i wojewódzkich informacji zawodowych, a nie informacji o zawodach, jak uchwalił Sejm, oraz na finansowanie wyposażenia dla prowadzenia orientacji zawodowej i poradnictwa, a nie orientacji i poradnictwa zawodowego, jak uchwalił Sejm.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy to jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#AndrzejSidor">Ta poprawka jest konsekwencją poprawki 30, wnosimy o jej odrzucenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 54 ust. 1 pkt 10, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (220) Kto jest przeciw? (5) Kto się wstrzymał od głosowania? (14) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 54 ust. 1 pkt 10 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce czterdziestej drugiej dotyczącej art. 54 ust. 1 Senat w nowym brzmieniu pkt. 20 proponuje zmiany redakcyjne.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Może pan poseł zechce je omówić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#AndrzejSidor">Proponujemy przyjąć tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 54 ust. 1 pkt 20, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (232) Kto jest przeciw? (3) Kto się wstrzymał od głosowania? (7) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 54 ust. 1 pkt 20 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W czterdziestej trzeciej poprawce dotyczącej tytułu rozdziału 9: „Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom pośrednictwa pracy” Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „pośrednictwa pracy” wyrazem: „ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że to jest jasne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#AndrzejSidor">Jest to bardziej precyzyjne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do tytułu rozdziału 9, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (232) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (3) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu dotyczącą tytułu rozdziału 9 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce czterdziestej czwartej dotyczącej art. 61 Senat proponuje nowe brzmienie ust. 3 zawierające zmiany redakcyjne.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#AndrzejSidor">Jest to poprawka nie zmieniająca merytorycznie treści dotychczasowego zapisu, ma ona charakter jedynie redakcyjny. Wydaje się jednak, że zapis powinien odnosić się raczej do umów najmu i dlatego komisje proponują odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 61 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (230) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (5) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 61 ust. 3 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce czterdziestej piątej dotyczącej art. 61 Senat przedstawia nowe brzmienie ust. 4. Jest to poprawka o charakterze redakcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#AndrzejSidor">Jest to bardziej precyzyjny zapis, słuszna uwaga Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 61 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (234) Kto jest przeciw? (3) Kto się wstrzymał od głosowania? (5) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 61 ust. 4 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce czterdziestej szóstej dotyczącej art. 65 Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „w art. 6 w ust. 2 w pkt 1” wyrazami: „w art. 6 ust. 2 pkt 1”.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#AndrzejSidor">Jest to poprawka niesłuszna co do formy zapisu, dlatego komisje proponują ją odrzucić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje proponują odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 65, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (228) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (12) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 65 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W czterdziestej siódmej poprawce Senat proponuje ust. 3–13 w art. 20 oznaczyć jako nowy art. 21 nadając im numerację od 1 do 11.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#AndrzejSidor">Jest to konsekwencja odrzucenia nowego rozdziału 3, a więc jest to właściwie konsekwencją tego, co już przegłosowaliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu dotyczącej nowego art. 21. zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (225) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (12) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu dotyczącą nowego art. 21 odrzucił wymaganą większością 2 3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Konsekwentnie należy odrzucić poprawki czterdziestą ósmą i czterdziestą dziewiątą)</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tak, ale będziemy nad tym głosowali.</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W czterdziestej ósmej i czterdziestej dziewiątej poprawce Senat proponuje następujący podział dotychczasowego art. 21: Ust. 1 oznaczyć jako nowy art. 22, ust. 2, 3, 4, 5, 6 i 7 oznaczyć jako nowy art. 23, wymienione ustępy otrzymają kolejną numerację od 1 do 6, ust. 8 i 9 oznaczyć jako nowy art. 24 i nadać im numerację ust. 1 i 2.</u>
          <u xml:id="u-161.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tej samej sprawy dotyczy poprawka pięćdziesiąta, w której Senat proponuje zastąpienie oznaczenia dotychczasowych art. od 22 do 29 oznaczeniem art. od 25 do 32. Poprawki te głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-161.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-161.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-161.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie czterdziestej ósmej, czterdziestej dziewiątej i pięćdziesiątej poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (238) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (3) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu czterdziestą ósmą, czterdziestą dziewiątą i pięćdziesiątą odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-161.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W pięćdziesiątej pierwszej poprawce Senat proponuje dodanie nowego art. 33, według zmienionej numeracji, zawierającego upoważnienie dla Rady Ministrów do skrócenia lub przedłużenia prawa do pobierania zasiłku w poszczególnych rejonach w zależności od miejscowych warunków.</u>
          <u xml:id="u-161.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-161.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawka pięćdziesiąta druga ma charakter porządkowy i polega na zmianie numeracji dotychczasowych art. od 39 do 65, które otrzymują oznaczenie art. od 34 do 69. Obie te poprawki będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-161.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#AndrzejSidor">Poprawka Senatu prowadzi do tego, że Rada Ministrów miałaby prawo zmiany ustawy. Dlatego komisje proponują odrzucić tą poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, pani poseł w kwestii formalnej, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#AnnaDynowska">Powołuję się na regulamin Sejmu, który pozwala mi na zmianę sposobu głosowania. Komisje sejmowe proponują, aby wszystkie 3 ustępy zaproponowane przez Senat do art. 33 były głosowane łącznie. Wnoszę, aby każdy ustęp określony w art. 33 głosowany był oddzielnie. Szczególnie chcę zwrócić uwagę na treść ostatniego ustępu, jego zapis ma niezwykle istotne znaczenie w rejonach o bezrobociu strukturalnym, w których liczba bezrobotnych wzrasta z dnia na dzień. Dlatego wnoszę, aby Sejm zmienił zaproponowany przez komisje sposób głosowania w odniesieniu do treści art. 33 i proszę o głosowanie nad każdym ustępem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#AndrzejSidor">Muszę tutaj tylko przypomnieć, że Sejm poprzednio, przed wniesieniem poprawek przez Senat, odrzucił wniosek pani poseł Dynowskiej, ponieważ było to szczególne traktowanie poszczególnych regionów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#AnnaDynowska">Pani Marszałek! Na podstawie art. 53 regulaminu Sejmu chciałam sprostować błędną informację podaną przez pana posła sprawozdawcę. Mój wniosek przedłużał okres pobierania zasiłku do 24 miesięcy, Senat proponuje zupełnie inną redakcję. Senat proponuje, aby Rada Ministrów określała to w drodze rozporządzenia. Ten okres może wynosić 13 miesięcy, 14 albo nawet 50. Jest to zupełnie inna treść i inna redakcja. Pan poseł podał nieprawdziwą informację.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#AndrzejSidor">Pani poseł, to wszystko zależy od tego, czy Wysoka Izba przyjmie poprawkę pięćdziesiątą pierwszą, czy odrzuci. Bo najpierw trzeba głosować nad tą poprawką, a potem możemy głosować nad następnymi. Jeżeli ją odrzucimy, to następne poprawki będą nieaktualne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, pani poseł Anna Dynowska zgłosiła wniosek formalny o zmianę sposobu głosowania. Ten wniosek przegłosujemy najpierw.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli Wysoka Izba przyjmie propozycję pani poseł Dynowskiej, będziemy się zastanawiać, jak dalej będziemy głosowali.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poddaję pod głosowanie wniosek formalny pani poseł Anny Dynowskiej. Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku pani poseł Anny Dynowskiej o głosowanie odrębnie poszczególnych ustępów art. 33, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (119) Kto jest przeciw? (75) Kto się wstrzymał od głosowania? (46) Wniosek pani poseł Anny Dynowskiej został przyjęty. Wobec tego będziemy głosowali te poprawki oddzielnie.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#AndrzejSidor">Wobec tego musimy najpierw głosować nad poprawką pięćdziesiątą pierwszą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W pięćdziesiątej pierwszej poprawce Senat proponuje dodanie nowego art. 33, według zmienionej numeracji, zawierającego upoważnienie dla Rady Ministrów do skrócenia lub przedłużenia okresu pobierania zasiłku w poszczególnych rejonach, w zależności od miejscowych warunków.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#AndrzejSidor">Komisje wnoszą o odrzucenie, ponieważ daje to możliwość zmiany przez Radę Ministrów przyjętej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest zrozumiałe, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Jeszcze, przepraszam bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#AndrzejSidor">Daje to możliwość zmiany przez rząd przyjętej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#komentarz">(Poseł Anna Dynowska: Nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#AndrzejSidor">Tak. mam opinię Biura Legislacyjnego, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#komentarz">(Poseł Anna Dynowska: Pani marszałek, czy mogę sprostować?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wyjaśnijmy tę sprawę, proszę państwa. Proszę bardzo, niech pani poseł wyjaśni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#AnnaDynowska">Ja ciągle powołuję się na art. 53, który pozwala sprostować podaną przez pana posła informację. To nie jest wprowadzenie upoważnienia dla Rady Ministrów do zmiany ustawy, proszę państwa. Jest jeden przepis, który mówi, że przez 12 miesięcy pobiera się zasiłek dla bezrobotnych, ale ze względu na specyficzne warunki lokalne można ten okres skrócić, ustalić niższą kwotę zasiłku, a ust. 3, na którym mi tak zależy, mówi o tym, że można ten okres przedłużyć. I tylko to, ten przepis daje uprawnienie Radzie Ministrów tylko do przedłużenia okresu, ale nie do zmiany ustawy.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Jest to ingerencja w materię ustawy. Mam opinię Biura Legislacyjnego Sejmu, którą przeczytałem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wobec tego jeszcze raz czytam tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W pięćdziesiątej pierwszej poprawce Senat proponuje dodanie nowego art. 33, według zmienionej numeracji, zawierającego upoważnienie dla Rady Ministrów do skrócenia lub przedłużenia okresu pobierania zasiłku w poszczególnych rejonach w zależności od miejscowych warunków.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ust. 1 tego artykułu brzmi: „W województwach (rejonach lub gminach), w których liczba bezrobotnych nie przekracza 2% ogółu zatrudnionych Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia skrócić okres pobierania zasiłków dla wszystkich bądź niektórych grup bezrobotnych do 3 miesięcy. Rada Ministrów może również wyłączyć prawo do zasiłków osób, które pobierają świadczenia określone w art. 28, a także ograniczyć lub wyłączyć świadczenia określone w art. 16”.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje proponują odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tak, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-179.5" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-179.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-179.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za odrzuceniem poprawki Senatu polegającej na dodaniu nowego art. 33 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (151) Kto jest przeciw? (71) Kto się wstrzymał od głosowania? (22) Stwierdzam, że Sejm nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów poprawki Senatu polegającej na dodaniu nowego art. 33 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-179.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głosujemy zatem tę poprawkę pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-179.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem ust. 1 art. 33, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (147) Kto jest przeciw? (63) Kto się wstrzymał od głosowania? (31) Stwierdzam, że Sejm przyjął ust. 1 do art. 33.</u>
          <u xml:id="u-179.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ustęp 2 art. 33 brzmi: „W rejonach administracyjnych, w których występuje znaczne nasilenie prac sezonowych Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia ograniczyć prawo do pobierania zasiłków do okresów poza sezonem”.</u>
          <u xml:id="u-179.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje proponują odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-179.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-179.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za odrzuceniem poprawki Senatu polegającej na dodaniu nowego art. 33 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (132) Kto jest przeciw? (78) Kto się wstrzymał od głosowania? (36) Stwierdzam, że Sejm nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów ust. 2 do art. 33.</u>
          <u xml:id="u-179.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głosujemy pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-179.15" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem ust. 2 do art. 33, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (140) Kto jest przeciw? (66) Kto się wstrzymał od głosowania? (38) Stwierdzam, że Sejm przyjął ust. 2 do art. 33.</u>
          <u xml:id="u-179.16" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ustęp 3 art. 33 brzmi: „W rejonach administracyjnych o szczególnym nasileniu bezrobocia Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia przedłużyć okres pobierania zasiłku”.</u>
          <u xml:id="u-179.17" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-179.18" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na dodaniu nowego art. 33 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (62) Kto jest przeciw? (150) Kto się wstrzymał od głosowania? (25) Stwierdzam, że Sejm nie przyjął wniosku komisji o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-179.19" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego będziemy głosować pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-179.20" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem ust. 3 do art. 33, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (189) Kto jest przeciw? (22) Kto się wstrzymał od głosowania? (31) Stwierdzam, że Sejm przyjął ust. 3 do art. 33.</u>
          <u xml:id="u-179.21" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawka pięćdziesiąta druga ma charakter porządkowy, ponieważ polega na zmianie numeracji dotychczasowych art. od 30 do 65, które otrzymują oznaczenia art. od 34 do 69.</u>
          <u xml:id="u-179.22" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Dziuba: Chciałbym prosić o wyjaśnienie.)</u>
          <u xml:id="u-179.23" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jest już głosowanie, panie pośle. Czy pan poseł w kwestii formalnej?</u>
          <u xml:id="u-179.24" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Dziuba: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-179.25" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#TadeuszDziuba">Mam pytanie. Mianowicie, głosowaliśmy przed chwilą nad art. 33, tymczasem w tekście jest inny art. 33, w związku z powyższym pytam, czy przed chwilą przegłosowany artykuł ma oznaczenie art. 33, czy inne. Poza nawiasem zostawiam pytanie dotyczące przepisu Konstytucji, który mówi, że poprawkę Senatu możemy przyjąć lub odrzucić, podczas gdy przed chwilą fragmenty tej poprawki przyjmowaliśmy lub odrzucaliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ta poprawka jest podzielna, dlatego wszystko się zgadza, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawka pięćdziesiąta druga ma charakter porządkowy i polega na zmianie numeracji dotychczasowych art. od 39 do 65, które otrzymają oznaczenie art. od 34 do 69. Obie te poprawki będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki, ponieważ to jest konsekwencją przyjętej...</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Przed chwilą)</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tak, przyjętej przed chwilą poprawki.</u>
          <u xml:id="u-181.5" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Tak, ale poprzedni wniosek był o odrzucenie, a poprawka została przyjęta.)</u>
          <u xml:id="u-181.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, pan poseł sprawozdawca chce zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#AndrzejSidor">Tutaj powinniśmy głosować najpierw stanowisko komisji, tylko że po przyjęciu poprzednich 3 punktów odrzucenie teraz stanowiska komisji będzie niespójne z naszą poprzednią wolą. Ale głosować powinniśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wobec tego głosujemy wniosek komisji o odrzucenie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie głosujemy nad liczebnikami! To jest tylko kwestia liczebników.)</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, jest to kwestia liczebników, ale załatwmy to. Wydaje mi się, że nie będzie problemu, jeżeli załatwimy to prawidłowo.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na zmianie numeracji dotychczasowych art. od 39 do 65, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (61) Kto jest przeciw? (140) Kto się wstrzymał od głosowania? (35) Stwierdzam, że Sejm nie odrzucił poprawki Senatu polegającej na zmianie numeracji dotychczasowych art. od 39 do 65 wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego przystępujemy do głosowania pozytywnego tej poprawki. Kto jest za przyjęciem poprawki Senatu polegającej na zmianie numeracji dotychczasowych art. od 39 do 65, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (191) Kto jest przeciw? (12) Kto się wstrzymał od głosowania? (29) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu polegającą na zmianie numeracji dotychczasowych art. od 35 do 65.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce pięćdziesiątej trzeciej Senat proponuje dodanie nowego art. 70, według nowej numeracji, stanowiącego, że zasady aktywizacji zawodowej absolwentów szkół ureguluje odrębna ustawa.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawka pięćdziesiąta czwarta ma charakter porządkowy i polega na zmianie numeracji dotychczasowych art. od 66 do 68, które otrzymają oznaczenie art. od 71 do 73.</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki. Czy są tu konieczne wyjaśnienia? Nie.</u>
          <u xml:id="u-183.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-183.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawek Senatu polegających na dodaniu nowego art. 70 oraz zmianie oznaczenia dotychczasowych art. od 66 do 68, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (225) Kto jest przeciw? (9) Kto się wstrzymał od głosowania? (9) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu polegające na dodaniu nowego art. 70 i zmianie numeracji dotychczasowych art. od 66 do 68 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-183.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W pięćdziesiątej piątej poprawce Senat proponuje, aby przed dotychczasowym art. 29 wpisać tytuł nowego rozdziału 4 w brzmieniu: „Orientacja i poradnictwo zawodowe”. Łączy się z tym poprawka pięćdziesiąta szósta polegająca na zmianie numeracji dalszych rozdziałów.</u>
          <u xml:id="u-183.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-183.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-183.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na dodaniu nowego tytułu rozdziału 4 oraz zmianie numeracji pozostałych rozdziałów, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (224) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu polegające na dodaniu tytułu nowego rozdziału 4 oraz zmianie numeracji pozostałych rozdziałów odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-183.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-183.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-183.16" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję uprzejmie panu posłowi sprawozdawcy oraz paniom i panom posłom.</u>
          <u xml:id="u-183.17" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#AnnaDynowska">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#AnnaDynowska">— posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących spółdzielczości w sali kinowej w nowym Domu Poselskim;</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#AnnaDynowska">— posiedzenie Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej poświęcone pierwszemu czytaniu projektu ustawy o zmianie ustawy o służbie więziennej w sali nr 101;</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#AnnaDynowska">— posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego w sali nr 102.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam przerwę do godz. 18.35.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min 05 do godz. 18 min 55)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#TadeuszFiszbach">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej (druki nr 1155 i 1163).</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Wiesława Kaczmarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WiesławKaczmarek">Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej z prac nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej, który jest zawarty w druku sejmowym nr 1155.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#WiesławKaczmarek">Komisja po rozpatrzeniu rządowego projektu ustawy na posiedzeniu 10 października br. postanowiła zaproponować Wysokiej Izbie uchwalenie projektu ustawy załączonego w druku sejmowym nr 1163.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#WiesławKaczmarek">Wysoki Sejmie! Parę zdań o zakresie nowelizacji ustawy o działalności gospodarczej, a zwłaszcza o przesłankach, które spowodowały powstanie projektu ustawy zmieniającej dotychczasowe prawo. Ustawa o działalności gospodarczej z 23 grudnia 1988 r. była istotnym wyłomem w praktyce życia gospodarczego. Konstrukcja ustawy została oparta na trzech zasadach: wolności gospodarczej, równości wszystkich typów własności przy podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej oraz zasadzie, że co nie jest zabronione przez prawo, jest dozwolone. Dzięki tej ustawie odstąpiono od prawno-administracyjnego reglamentowania podejmowania działalności gospodarczej. Ustawa wprowadziła natomiast kilkanaście rodzajów działalności gospodarczej, które wymagały koncesji. Państwo kontrolowało te obszary poprzez mechanizm udzielania koncesji. Prawie trzy lata działania ustawy pozwalają stwierdzić parę słabości. Pierwsza słabość to zbyt wąsko zakreślone granice koncesjonowania działalności gospodarczej. Druga słabość polega na tym, że prawo o działalności gospodarczej nie stwarzało możliwości kontrolowania przez organ koncesyjny, czy podmioty gospodarcze działają zgodnie z udzieloną koncesją. Trzecia słabość to to, że obecne normy prawne stwarzają taką sytuację, że organ koncesyjny nie ma podstaw prawnych do uzyskania dodatkowych informacji od wnioskodawcy zabiegającego o koncesję. Otrzymuje tylko podstawowe dane, które są umieszczane w ewidencji, to jest imię i nazwisko, adres siedziby, określenie przedmiotu działalności gospodarczej, wskazanie miejsca prowadzenia działalności gospodarczej i wreszcie datę rozpoczęcia działalności gospodarczej. Ustawa o działalności gospodarczej, upraszczając, jest pewnym przejawem odreagowania na ówczesną reglamentację prawie każdej działalności gospodarczej. Obecna nowelizacja jest próbą szukania tzw. złotego środka. Co to oznacza? Projekt zawiera kilka zmian, które można podzielić na następujące grupy: zmiany dotyczące rozszerzenia obszarów objętych koncesjonowaniem, zmiany dotyczące procedur wydawania koncesji, cofnięcia koncesji, kontroli wykonywania działalności gospodarczej na podstawie otrzymanej koncesji oraz zmiany zawierające przepisy przejściowe i końcowe.</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#WiesławKaczmarek">Przedstawię Wysokiej Izbie najistotniejsze przepisy projektu ustawy wyżej wymienionych grup. Zmiany w art. 11 dotychczasowej ustawy określają rodzaje działalności gospodarczej wymagające koncesjonowania. Nowe normy zawiera zmiana druga w art. 1. Dotyczy to punktów 2a, b i c.</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#WiesławKaczmarek">W pkt. 2a proponujemy, aby koncesjonowaniu podlegał obrót i przetwórstwo metali nieżelaznych.</u>
          <u xml:id="u-187.5" who="#WiesławKaczmarek">Celem jest stworzenie podstaw prawnych do zwalczania zjawisk skupowania i eksportu złomu metali kolorowych pochodzących z kradzieży i niszczenia urządzeń łączności, sieci przesyłowych, urządzeń kolejowych itd.</u>
          <u xml:id="u-187.6" who="#WiesławKaczmarek">Zmiana w pkt. 2b polega na nadaniu innego brzmienia dotychczasowemu pkt. 5. Zmiana ta porządkuje problematykę przetwórstwa i koncesjonowania alkoholi wysokoprocentowych, uzupełniając obecnie obowiązujące przepisy o przypadki rozlewu i skażania spirytusu, rozlewu wódek. Konsekwencją tej zmiany jest art. 2, który wprowadza odpowiednie zmiany w ustawie o zwalczaniu niedozwolonego wyrobu spirytusu.</u>
          <u xml:id="u-187.7" who="#WiesławKaczmarek">Zmiana ujęta w pkt. 2c to nowy pkt. 13, który wprowadza obowiązek uzyskania koncesji na wytwarzanie artykułów z zapisem dźwięku, obrazu lub obrazu i dźwięku, jak np. taśmy, płyty, kasety, kasety wideo, płyty wideo. Przepis ten ma choćby częściowo pomóc w zapobieganiu zjawiska piractwa. Pełną regulację będzie można uzyskać po przyjęciu przez parlament ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, czy też po wprowadzeniu zmian w innych ustawach szczegółowych.</u>
          <u xml:id="u-187.8" who="#WiesławKaczmarek">Następne są zmiany dotyczące postępowania koncesyjnego. Są one zawarte w pkt. 3, który odnosi się do art. 20 dotychczasowej ustawy. Proponowane przepisy stwarzają organom koncesyjnym możliwość przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego przed wydaniem decyzji o udzieleniu lub odmowie koncesji. W zmianie trzeciej jest kilka propozycji rozwiązań. Otóż organ koncesyjny może zobowiązać wnioskodawcę do dostarczenia dodatkowych informacji i dokumentów dotyczących projektowanej działalności gospodarczej. Organy koncesyjne, tzn. właściwi ministrowie, opublikują zestawienie dodatkowych dokumentów, które mogą być wymagane przy udzielaniu koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej z art. 11 tejże ustawy. Dotyczyłoby to 15 rodzajów działalności. Wprowadzony zostaje mechanizm zabezpieczenia majątkowego roszczeń osób trzecich do wnioskodawcy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, która podlega koncesjonowaniu. Dokonano również korekty przyczyn odmówienia wydania koncesji, wprowadzając dwie nowe przyczyny, tzn. zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli oraz sytuacje, gdy wnioskodawca nie daje rękojmi należytego wykonania działalności gospodarczej, która podlega koncesjonowaniu.</u>
          <u xml:id="u-187.9" who="#WiesławKaczmarek">W zmianie czwartej przytacza się nowe brzmienie art. 22. Jest to propozycja nadania organowi koncesyjnemu uprawnień do kontroli działalności gospodarczej, która jest prowadzona na podstawie koncesji udzielonej przez ten organ. Nowe brzmienie art. 22 określa: zakres kontroli (ust. 1), tryb wszczynania kontroli (ust. 2 i 3), uprawnienia osób upoważnionych do kontroli (ust. 3), warunki przeprowadzenia kontroli w obecności kontrolowanego, posiadanie ważnego upoważnienia (ust. 4 i 5) oraz skutki przeprowadzenia kontroli, tzn. wezwanie do usunięcia stwierdzonych uchybień (ust. 7).</u>
          <u xml:id="u-187.10" who="#WiesławKaczmarek">Zmiana szósta zawiera propozycje umieszczenia w ustawie dwóch nowych artykułów, art. 22a i art. 22b. Nowy art. 22a określa przyczyny, które mogą spowodować cofnięcie lub ograniczenie zakresu udzielonej koncesji. Są to: brak reakcji na zalecenia kontroli, nieusunięcie stwierdzonych uchybień, niespełnienie w działalności gospodarczej warunków, które narzuca udzielona koncesja. Należą do nich również przyczyny, które wymienia się w art. 20 ust. 5, tzn. zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa albo zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli oraz cofnięcie w wyniku wyroku sądowego zakazującego prowadzenie działalności gospodarczej. Nowy art. 22b upoważnia Radę Ministrów do określenia za pomocą rozporządzenia szczegółowych warunków do wykonywania działalności gospodarczej w następujących dwóch zakresach: wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją (pkt. 3 art. 11) oraz usług, tzn. ochrony osób, mienia, usług detektywistycznych oraz dotyczących spraw paszportowych (też z art. 11).</u>
          <u xml:id="u-187.11" who="#WiesławKaczmarek">Artykuły 3, 4 i 5 należą do grupy przepisów przejściowych i końcowych. Zawierają następujące propozycje przepisów: podmioty gospodarcze prowadzące działalność gospodarczą, na którą dotąd nie była wymagana koncesja, tzn. obrót metalami kolorowymi, produkcja kaset audio-wideo, rozlew spirytusu i wódek, mają trzy miesiące na wystąpienie z wnioskiem o udzielenie tejże koncesji. W pozostałych przypadkach, po minięciu ustawowego czasu, działalność tych podmiotów będzie uznana za nielegalną. Art. 4 obliguje ministra przemysłu i handlu do ogłoszenia jednolitego tekstu. W art. 5 mowa jest o tym, że wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-187.12" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiłem sprawozdanie z prac Komisji Nadzwyczajnej nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej. Zgodnie ze stanowiskiem komisji proszę Wysoką Izbę o uchwalenie przedstawionego projektu ustawy. Jeżeli pan marszałek wyrazi zgodę, bo nie wiem, czy są zgłoszenia do debaty, chciałem jeszcze podzielić się kilkoma uwagami, które jak gdyby wybiegają poza sprawozdanie komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#WiesławKaczmarek">Pierwsza dotyczy powstania ustawy o działalności gospodarczej. Otóż uchwalona przez Sejm ustawa jest, można powiedzieć, przykładem skrajnego liberalizmu, ponieważ została zdominowana w pewnym momencie przez zasadę, że co nie jest zakazane, jest dozwolone. I dzisiaj mamy do czynienia z pewnym paradoksem. Żeby uniknąć pewnych dodatkowych kosztów, które występują w trakcie przebudowywania gospodarki, musimy po prostu zawęzić i w sposób dość istotny zmienić, zwłaszcza zasady kontrolowania procesów udzielania koncesji oraz wprowadzić nowe obszary, które podlegają koncesjonowaniu. Chciałem tylko podkreślić, że w ust. 2 art. 11 Rada Ministrów może te obszary zawęzić własną decyzją, tzn. o rozszerzaniu obszarów koncesjonowanych decyduje Sejm, jeżeli natomiast Rada Ministrów uzna za celowe, to może te obszary zawęzić.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#WiesławKaczmarek">Sama ustawa o działalności gospodarczej wprowadziła też wiele zamieszania wskutek zdefiniowania podmiotu gospodarczego. I dostrzegliśmy, zwłaszcza w debatach prawników i osób zajmujących się prawem gospodarczym, pewien problem, a mianowicie, dzisiaj okazuje się, że o wiele wygodniejsze byłoby stosowanie pojęcia kupca, które występuje w Kodeksie handlowym, a ta ustawa jak gdyby wyeliminowała je z obrotu prawnego, jeżeli można użyć takiego sformułowania. W sumie już chyba po raz trzeci apeluję do Ministerstwa Sprawiedliwości o nowe prawo o spółkach. Jest to o tyle istotne, że z ostatnich danych statystycznych wynika, że takich podmiotów gospodarczych działa już w Polsce przeszło 38 tysięcy i kolejna próba nowelizacji i zmiany prawa o spółkach będzie coraz trudniejsza.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#WiesławKaczmarek">I trzecia, ostatnia uwaga, myślę, że nie ma takich obaw, bo nie ma transmisji ani radiowych, ani telewizyjnych, chciałem natomiast powiedzieć o tym, że kiedy obserwuję tę debatę, która się toczy w ramach kampanii wyborczej, jestem mile zaskoczony, że jest tylu dzisiaj uzdrowicieli, którzy wiedzą, co trzeba zrobić w polskiej gospodarce. Występują tacy, którzy twierdzą nawet, że mają ustawy, które od razu dadzą właściwie efekty, będą emitowały pieniądze. To mnie napawa obawą, można powiedzieć wprost, że boję się, żebyśmy nie doprowadzili w wyniku braku odpowiedzialności za słowa do kolejnych destabilizacji prawa gospodarczego, a na stabilności prawa gospodarczego w Polsce szczególnie nam zależy.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#WiesławKaczmarek">Proponowana dzisiaj Wysokiej Izbie nowelizacja oczywiście nie wprowadza mechanizmu ożywienia gospodarczego, walki z recesją, ale próbuje porządkować pewne sprawy. Pewnie ta próba ożywienia polskiej gospodarki byłaby możliwa, gdybyśmy dzisiaj dyskutowali o zmianie prawa podatkowego i innych ustaw organizujących życie finansowe państwa.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#WiesławKaczmarek">Co można powiedzieć na koniec? Na koniec można powiedzieć tyle, że to jest już pewnie zadanie przyszłego parlamentu i kolegom w przyszłym polskim parlamencie można życzyć tylko skutecznych i trafnych rozstrzygnięć w tej materii.</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Marka Pola z Poselskiego Klubu Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MarekPol">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Ja tylko w jednej kwestii, która znalazła się w sprawozdaniu komisji. Przepraszam, że nie zgłosiłem tego wcześniej, okoliczności spowodowały jednak, że w tej części prac komisji nie mogłem uczestniczyć. Otóż sprawa dotyczy poprawki piątej, czyli poprawki zmieniającej brzmienie art. 22. Mówi się tutaj o uprawnieniach organu koncesyjnego do przeprowadzenia kontroli działalności gospodarczej koncesjonowanych podmiotów gospodarczych. W ust. 5 nowego art. 22 pojawił się pewien zapis, który jest w znacznym stopniu zapisem przeniesionym z rozwiązań przyjętych w ustawie o kontroli skarbowej. Otóż brzmienie tego artykułu jest następujące: „Czynności kontrolne dokonane bez upoważnienia są skuteczne pod warunkiem przedstawienia kontrolowanemu takiego upoważnienia najpóźniej następnego dnia po dniu rozpoczęcia kontroli”. Zapis tego ustępu oznacza, iż ktoś, dokładnie nie wiadomo kto, z organu koncesyjnego może prowadzić przez 24 godziny kontrolę w koncesjonowanym podmiocie gospodarczym i w zależności od okoliczności następnego dnia przedstawić upoważnienie lub go nie przedstawić i wtedy czynności uzna się za nieskuteczne. Różnica między kontrolą przeprowadzaną przez organ koncesyjny a kontrolą przeprowadzoną przez inspektorów kontroli skarbowej jest jednak zasadnicza. Przypominam, że inspektor kontroli skarbowej, zgodnie z przyjętą przez nas ustawą, jest jednoosobowym organem kontroli. Jest osobą wyposażoną w odpowiednie dokumenty potwierdzające, że jest takim organem kontroli państwowej. Ponadto w kontroli skarbowej przy tym artykule, pomimo okoliczności, o których mówiłem, długo dyskutowaliśmy nad zasadnością tego rozwiązania, zawiera ono jeszcze jedno zastrzeżenie. Otóż okoliczności faktyczne muszą upoważniać kontrolera, w tym wypadku jednoosobowy organ kontroli państwowej, do wszczęcia takiej kontroli. Przedstawienie dowodu, iż takie okoliczności zaistniały, należy do kontrolującego. W tym wypadku pozostawienie zapisu w ust. 5 oznaczałoby, że ktoś, dokładnie nie wiadomo kto i czym się legitymujący, bez upoważnienia może rozpocząć kontrolę w podmiocie gospodarczym, prowadzić ją 24 godziny i później ewentualnie dostarczyć upoważnienie. Co się może zdarzyć w czasie kontroli w pierwszych 24 godzinach tym, którzy prowadzą działalność gospodarczą, nie muszę chyba tłumaczyć. Wnioskuję o skreślenie dotychczasowego ust. 5 art. 22 i odpowiednią zmianę numeracji następnych ustępów.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym zapytać, czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#JerzySlezak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rekomendując całą ustawę chciałem zwrócić uwagę na jeden punkt dotyczący koncesjonowania. Ten punkt zmuszeni byliśmy wprowadzić wbrew filozofii tej wolności, tego liberalizmu, o których mówił poseł sprawozdawca, na skutek masowych kradzieży kabli telekomunikacyjnych. Straty przybrały niesamowite rozmiary, w ministerstwie łączności przekroczyły 10 mld złotych, nie licząc strat wynikających z powstałych przerw. Stąd, jak sądzę, na okres przejściowy w celu rozwiązania narastających lawinowo problemów, zwracam się z gorącą prośbą do Wysokiej Izby o przyjęcie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana. Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o niewyłączanie gongu. Proszę posła sprawozdawcę o przeprowadzenie konsultacji z posłem Markiem Polem w sprawie wniesionej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 16 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie (druk nr 1162).</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#TadeuszFiszbach">W celu przedstawienia uzasadnienia proszę o zabranie głosu panią poseł Barbarę Blidę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#BarbaraBlida">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na ostatnim posiedzeniu Sejmu Wysoka Izba, rozpatrując wniosek Komisji Nadzwyczajnej o przyjęcie poselskiego projektu ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie z druku nr 1143, najpierw odrzuciła wniosek o odsunięcie projektu ustawy, a następnie przyjęła pięć z trzynastu poprawek zgłoszonych w trakcie debaty, a w końcu siedmioma głosami nie uchwaliła ustawy. Z uwagi na ważność sfery gospodarczej, jaką reguluje ta ustawa, oraz przypuszczenie, iż wynik głosowania mógł być skutkiem niezrozumienia do końca jej sensu i ważności, uważając, że zagrały emocje, zdeterminowana grupa posłów podpisana na druku nr 1162 wniosła ponownie projekt ustawy, który różni się od wersji z druku nr 1143 wprowadzonymi czterema poprawkami przyjętymi przez Wysoką Izbę. Utrzymano jedynie uprawnienia ministra przemysłu i handlu, zgodnie ze stanowiskiem Komisji Nadzwyczajnej. Przychylono się do argumentacji, iż:</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#BarbaraBlida">Po pierwsze, w rozwiązaniach przedwojennych, kiedy funkcjonował samorząd biegłych rewidentów, nadzór sprawował minister gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#BarbaraBlida">Po drugie, nadzór w tym przypadku nie oznacza, że jakikolwiek minister zajmuje się tymi sprawami na co dzień.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#BarbaraBlida">Po trzecie, w państwach zachodnich funkcję tę pełni minister sprawiedliwości lub gospodarki i po czwarte, w naszych realiach gospodarczych minister przemysłu i handlu, również Ministerstwo Przemysłu i Handlu, ulega przeobrażeniom w kierunku sprawdzonym w krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#BarbaraBlida">W imieniu posłów wnoszących projekt ustawy ośmielam się zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fakt, iż odrzucenie ustawy nie rozwiązuje problemów związanych z brakiem uregulowania prawnego tej tak ważnej sfery, jaką jest badanie sprawozdań finansowych podmiotów gospodarczych tak państwowych, jak i szeroko pojętego biznesu. Fakt, że ustawa wprowadza obowiązek badania sprawozdań finansowych wszystkich podmiotów stwarza możliwość zbudowania przejrzystego systemu finansów zarówno publicznych, jak i spółek akcyjnych. Czy nam się to podoba, czy nie. Aby nawiązać normalną współpracę gospodarczą z krajami EWG musimy uwzględnić w naszym ustawodawstwie regulującym badania sprawozdań podmiotów finansowych dyrektywy Rady Wspólnoty Europejskiej. Czyni to właśnie ta ustawa. Jeżeli odsuniemy ją dzisiaj to i tak będziemy zmuszeni wrócić do uregulowania tych kwestii. Pytanie tylko, ile stracimy czasu: rok? W dalszym ciągu będziemy uznawani przez europejski, i nie tylko, świat biznesu i finansjerę za dziki kraj o dużym ryzyku dla kapitału. Wszak nawet w krajach Trzeciego i Czwartego Świata regulacje prawne dotyczące rozliczeń finansowych oparte są na dyrektywach Rady Wspólnoty Europejskiej czy je uwzględniają. Już nasze przedwojenne ustawodawstwo regulowało sprawy samorządu biegłych rewidentów i badania sprawozdań finansowych. Odeszło się od tych rozwiązań z uwagi na nierynkowy charakter naszego powojennego 45-lecia. Odrzucenie projektu ustawy oznacza znacznie więcej niż tylko wstrzymanie kreowania nowego zawodu dla uzyskania przejrzystości w finansach. Oznacza to utrzymanie sytuacji, w których będzie możliwe powstawanie nadużyć, co wzbudza taki społeczny niepokój, jaki ma obecnie miejsce np. przy niewłaściwej wycenie majątku. Bulwersujące opinię publiczną skandale, afery finansowe powodują, że słowo „spółka” źle się kojarzy, kojarzy się bowiem z aferą. Ustawa ta, powodująca konieczność badania i ujawniania sprawozdań finansowych, czy to się zarządom spółek będzie podobało, czy nie, wprawdzie nie zlikwiduje od razu, ale zdecydowanie zmniejszy ryzyko powstawania kolejnych afer.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#BarbaraBlida">Muszę również zwrócić uwagę na fakt, iż jeżeli ta regulacja nie będzie rozpatrzona dzisiaj, to im dłużej będziemy zwlekać ze stworzeniem fundamentów dla wykształcenia własnych audytorów i własnych firm auditingowych, tak długo skazani będziemy na obsługę przez zagranicznych audytorów i zagraniczne firmy auditingowe, które żerują na braku polskich biegłych rewidentów. Nasi biegli księgowi będą nadal zatrudniani w tych firmach w charakterze Murzynów wykonujących za, przepraszam, „psie pieniądze” czarną robotę, którą ktoś inny firmuje nazwiskiem i zgarnia za nią wysokie honoraria. Obecnie mamy w kraju ok. 12 tys. biegłych księgowych. Ustawa stwarza szansę, aby zawód ten był szanowany, uzyskał wysoki społeczny prestiż, odpowiadający przedwojennemu w Polsce i obecnemu w wysoko rozwiniętych krajach gospodarki rynkowej. Generalnie jest to szansa dla całego środowiska zawodowego księgowych. Pierwszy etap reformy systemu rachunkowego zakończył się w 1990 r. wprowadzeniem nowego systemu obowiązującego od 1 stycznia 1991 r., określonego w przepisach ministra finansów, które zostały dostosowane do wymagań EWG. Realizacją drugiego etapu jest właśnie ta ustawa, stwarzająca podstawy wolnego zawodu biegłego rewidenta, wprowadzająca obowiązek badania sprawozdań finansowych dla potrzeb właścicieli, czyli akcjonariuszy, zgodnie z dyrektywami EWG. W jednym z wystąpień zarzucono, że nie uwzględniono w projekcie ustawy stanowiska Stowarzyszenia Księgowych. Otóż oświadczam, że praca w Komisji Nadzwyczajnej od początku do przyjęcia jej przez komisję odbywała się przy czynnym udziale Stowarzyszenia Księgowych. Najwięcej emocji wzbudziło objęcie obowiązkiem badania sprawozdań finansowych spółek cywilnych i osób fizycznych. I w pracy Komisji Nadzwyczajnej, i w głosowaniu nad poprawkami posłowie utrzymali zapis o weryfikacji bilansu również tych podmiotów gospodarczych. Chcę państwu wyjaśnić, że dotyczy to wyłącznie tych spółek cywilnych i osób fizycznych, które spełniają dwa z trzech warunków wymienionych w ust. 2 art. 2, tzn. jeśli średnie roczne zatrudnienie w tych podmiotach przekroczyło 50 osób, suma bilansowa przekroczyła milion ECU, tj. ok. 18 mld złotych oraz przychody netto ze sprzedaży, czyli po potrąceniu podatku obrotowego, przekroczyły 2 mln ECU, tj. ponad 30 mld zł. Jak wynika z tych kwot, ustawa nie dotyczy małych spółek cywilnych, ani małych podmiotów gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne.</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#BarbaraBlida">Na zakończenie chcę jeszcze raz zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że po pierwsze, nie uciekniemy od problemu, który reguluje ta ustawa.</u>
          <u xml:id="u-195.7" who="#BarbaraBlida">Po drugie, każda zwłoka umacnia na naszym rynku pozycję zagranicznych firm. Jakość świadczonych przez nie usług nie zawsze idzie w parze z honorariami, jakie za usługi pobierają.</u>
          <u xml:id="u-195.8" who="#BarbaraBlida">Po trzecie, ma się rozwijać rynek kapitałowy, a do tego niezbędne są badania sprawozdań finansowych. I po czwarte, nasze ustawodawstwo musimy dostosować do obowiązującego w gospodarce rynkowej, jeżeli zamierzamy z tymi gospodarkami nawiązać równoprawną współpracę.</u>
          <u xml:id="u-195.9" who="#BarbaraBlida">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiając powyższe argumenty, jak również przypominając, że Komisja Nadzwyczajna projekt ustawy zaopiniowała pozytywnie i ja przedstawiłam sprawozdanie komisji rekomendujące tę ustawę do przyjęcia na podstawie art. 46 pkt. 3 regulaminu Sejmu, wnoszę w imieniu wnioskodawców, aby Sejm na dzisiejszym posiedzeniu przystąpił do drugiego czytania tej ustawy bez odsyłania jej do komisji.</u>
          <u xml:id="u-195.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Janusz Szymański z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Nie zabiorę dużo czasu. Chcę powiedzieć, że zawsze budzi zdziwienie, kiedy po raz drugi, po nieudanej próbie uchwalenia ustawy, powraca projekt ustawy dotyczący tej samej materii i regulacji. Musi to być podejrzane, budzi pewien upór — czy materia zasługuje na poświęcenie czasu, którego i tak nie mamy w tej Izbie na dokończenie dzieła legislacyjnego. Powiem, że to jest szczególnie podejrzane. Ta ustawa przypomina mi taki obowiązek, który, jako prawnik, chciałbym, żeby był, żeby była taka ustawa. Miałbym mianowicie profit z tego, że ustawa nakładałaby na obywatela obowiązek zasięgania raz do roku porady prawnej u adwokata. Jest to jak gdyby podobna sytuacja. Chcę, proszę państwa, zgłosić sprzeciw wobec wniosku, który w imieniu wnioskodawców była uprzejma złożyć moja koleżanka klubowa pani poseł Barbara Blida i zaproponować Sejmowi, choć być może materia jest godna uwagi, aby projekt ustawy po pierwszym czytaniu skierować do dwóch komisji: Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej. I taki wniosek chcę, panie marszałku, zgłosić.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za zabranie głosu w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś z pań i panów posłów chciałby zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o przedstawionym przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie ustaw: Prawo o ustroju sądów powszechnych, o Sądzie Najwyższym, o prokuraturze, o wynagradzaniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (druki nr 1047 i 1176).</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Andrzeja Konopkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#AndrzejKonopka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przypuszczam, że mój pobyt na mównicy będzie krótki, jako że w momencie, kiedy państwo otworzycie druk nr 1047, to jest propozycja pana prezydenta o zmianie ustaw: Prawo o ustroju sądów powszechnych, na pierwszej stronie znajdziecie uzasadnienie tego projektu. Sprawa polega na tym, iż do tej pory zapisy dotyczące podstawy obliczania wynagrodzeń osób wymienionych w projekcie tej ustawy, to znaczy sędziów sądów powszechnych, sędziów Sądu Najwyższego, prokuratorów i oczywiście aplikantów, asesorów sądów powszechnych i prokuratury oraz osób zajmujących kierownicze stanowiska były na tyle nieprecyzyjne, iż nie rozstrzygały problemu, czy podstawą tego obliczenia ma być przeciętne wynagrodzenie w sferze produkcji materialnej w gospodarce narodowej bez wypłat z zysku czy łącznie z wypłatami z zysku. Praktycznie rzecz biorąc wszystkie te grupy, o których mowa w projekcie tej ustawy, otrzymywały do tej pory wynagrodzenia bez wypłat z zysku, a zatem projekt ustawy uściśla niejako zasady ustalenia wynagrodzenia. I z tymi zasadami 3 komisje obradujące dzisiaj, to znaczy Komisja Polityki Społecznej, Komisja Sprawiedliwości i Ustawodawcza zgodziły się i w ich imieniu mam zaszczyt uprzejmie prosić Wysoką Izbę, aby Sejm uchwalić raczył projekt ustawy z druku nr 1047 bez poprawek. Dodam tylko, bo niektórzy z państwa może się spotkali z tym, iż do propozycji pana prezydenta, wyrażonej właśnie w druku nr 1047, była autopoprawka, która dzisiaj została cofnięta na posiedzeniach tych komisji, tak że jest tylko, że tak powiem, czysty projekt zawarty w tym druku.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#AndrzejKonopka">Jeżeli będą potrzebne dodatkowe wyjaśnienia, to służę, ale nie przypuszczam.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę panów posłów, którzy nadchodzą, o zajmowanie miejsc na sali obrad plenarnych. Chciałbym sprawdzić, czy jest quorum. Proszę o włączenie aparatu liczącego, a posłów o naciśnięcie przycisków. (204) Proszę posła sekretarza o informację, czy są jakieś przyczyny, które tłumaczyłyby nieobecność posłów.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zajmowanie miejsc. Proszę o naciśnięcie przycisków. (232) Proszę o niewyłączanie gongu i niewychodzenie z sali obrad.</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustaw: Prawo o ustroju sądów powszechnych, o Sądzie Najwyższym, o prokuraturze, o wynagradzaniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej, Komisję Sprawiedliwości oraz Komisję Ustawodawczą, tj. bez poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (196) Kto jest przeciw? (10) Kto się wstrzymał od głosowania? (37) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustaw: Prawo o ustroju sądów powszechnych, o Sądzie Najwyższym, o prokuraturze, o wynagradzaniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.</u>
          <u xml:id="u-200.5" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-200.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sprawozdawcę, aby przedstawił Wysokiej Izbie uzgodnienia dotyczące wniesionej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan poseł Pol zgłosił wniosek o skreślenie w zmianie 5 art. 22 — który otrzymuje nowe brzmienie — ust. 5, który brzmi: „czynności kontrolne dokonane bez upoważnienia są skuteczne pod warunkiem przedstawienia kontrolowanemu takiego upoważnienia najpóźniej następnego dnia po dniu rozpoczęcia kontroli”. Po dyskusji uznaliśmy, że ten wniosek jest zasadny, ponieważ faktycznie mogłyby zdarzyć się nadużycia w wypadku podejmowania kontroli przez osoby, które nie są do tej kontroli upoważnione. Jedynym wyjątkiem byłaby sytuacja, gdyby tej kontroli dokonywał organ koncesyjny; w tym wypadku jest to minister, więc proponuję poprawkę pana posła Pola przyjąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania tej poprawki. Kto jest za przyjęciem poprawki polegającej na skreśleniu zmiany 5 w art. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę polegającą na skreśleniu zmiany 5 w art. 1.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną, wraz z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (214) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (16) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do punktu 16 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie (druk nr 1162).</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#TadeuszFiszbach">Są tu do rozpatrzenia dwie kwestie: wniosek posła Szymańskiego dotyczący przekazania projektu ustawy do dwóch komisji sejmowych: Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej oraz wniosek zgłoszony przez panią poseł Barbarę Blidę, aby przystąpić do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-202.6" who="#TadeuszFiszbach">Najpierw odniesiemy się do wniosku zgłoszonego przez posła Szymańskiego.</u>
          <u xml:id="u-202.7" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku, który dotyczy przekazania projektu ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie do komisji sejmowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (115) Kto jest przeciw? (114) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek zgłoszony przez posła Janusza Szymańskiego dotyczący skierowania projektu ustawy do Komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-202.8" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o ochronie przyrody (druki nr 1153 i 1168).</u>
          <u xml:id="u-202.9" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Jana Wróbla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#JanWróbel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej mam obowiązek i przyjemność przedstawić państwu stanowisko komisji w odniesieniu do proponowanych przez Senat poprawek do projektu naszej ustawy o ochronie przyrody. Wysoki Senat był uprzejmy wskazać na potrzebę, szczególną potrzebę, uchwalenia tej ustawy w celu wypełnienia luki prawnej, jaka zaistniała w związku z uchwaleniem innych ustaw, a ponadto również jako niezbędne wypełnienie luki w całym prawodawstwie dotyczącym ochrony środowiska kraju. Część różnych proponowanych przez Senat poprawek jest w pełni zasadna, daje zapisy lepsze pod względem prawnym, jak również i stylistycznym. Natomiast są również proponowane poprawki, które — prawdopodobnie w wyniku pośpiechu oraz nawału zajęć Senatu — komisja po szczegółowym rozpatrzeniu proponuje odrzucić. Wysokiej Izbie zasadniczo ta ustawa jest znana, ponieważ nie tak dawno ją uchwalaliśmy i wobec tego sądzę, że nie zachodzi potrzeba, abym w tej chwili ustosunkowywał się konkretnie do poszczególnych propozycji; jeżeli taka potrzeba zaistnieje, to ustosunkuję się w momencie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym zapytać, czy ktoś pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszej kolejności głosować będziemy przedstawione przez komisje wnioski dotyczące poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszej poprawce Senat proponuje w art. 7 dodanie ust. 3, w którym stanowi się, że zakres kompetencji głównego konserwatora przyrody określa prezes Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-204.7" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-204.8" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#JanWróbel">Komisje nie widzą zasadności, aby zakres kompetencji głównego konserwatora określał premier, a nie minister, stąd wniosek o oddalenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o oddalenie poprawki Senatu do art. 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (177) Kto jest przeciw? (39) Kto się wstrzymał od głosowania? (16) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 7 oddalił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#TadeuszFiszbach">W drugiej poprawce Senat proponuje w art. 8 dodanie ust. 3, w którym stanowi się, że zakres kompetencji wojewódzkiego konserwatora przyrody określa wojewoda.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#JanWróbel">Jest to sytuacja podobna do poprzedniej. Wiadomo, że przecież wojewoda określi zakres kompetencji wojewódzkiego konserwatora przyrody, ponieważ jest on pracownikiem podległym wojewodzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o oddalenie poprawki Senatu do art. 8, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (182) Kto jest przeciw? (40) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 8 oddalił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#TadeuszFiszbach">W trzeciej poprawce Senat w art. 9 ust. 2, który stanowi, że zadania wojewody na terenie parku narodowego wykonuje dyrektor tego parku, proponuje skreślenie wyrazów: „określone przepisami prawa”.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 9 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (214) Kto jest przeciw? (Nikt) Kto się wstrzymał od głosowania? (18) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 9 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#TadeuszFiszbach">W czwartej poprawce Senat proponuje w art. 11 ust. 1, aby członków Państwowej Rady Ochrony Przyrody powoływać również spośród przedstawicieli organizacji społecznych działających na rzecz ochrony przyrody.</u>
          <u xml:id="u-208.7" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-208.8" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#JanWróbel">Komisje uznały, że redakcja Sejmu wyczerpuje również i to, co proponuje Senat; dlatego proponujemy oddalić poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 11 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (183) Kto jest przeciw? (36) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 11 ust. 1 oddalił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#TadeuszFiszbach">W piątej poprawce Senat proponuje w art. 12 ust. 4 pkt 4 — w którym określono jako zadanie Wojewódzkiej Komisji Ochrony Przyrody opiniowanie projektów inwestycji — dodanie po wyrazie: „wpływających” wyrazów: „na przyrodę, a w szczególności”.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#JanWróbel">Przyjęcie tej poprawki spowodowałoby konieczność uzgadniania każdego zadania inwestycyjnego i w związku z tym komisje proponują oddalenie tej poprawki, bo chodzi nam o uzgadnianie tylko ważnych zapisów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o oddalenie poprawki Senatu do art. 12 ust. 4 pkt 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (186) Kto jest przeciw? (32) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 12 ust. 4 pkt 4 oddalił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#TadeuszFiszbach">Do art. 14 Senat proponuje trzy poprawki.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszej dotyczącej ust. 1 — w którym określa się cechy parku narodowego — Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „nieprzeciętnymi naukowymi wartościami” wyrazami: „szczególnymi wartościami naukowymi”.</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-212.5" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-212.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 14 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (204) Kto jest przeciw? (10) Kto się wstrzymał od głosowania? (13) Proszę posłów, aby byli uprzejmi wejść do sali obrad, tam widzę trzech posłów stojących w kuluarach.</u>
          <u xml:id="u-212.7" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-212.8" who="#TadeuszFiszbach">Proszę moją prośbę potraktować poważnie i nie wychodzić w czasie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-212.9" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do ponownego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-212.10" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 14 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (221) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (13) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 14 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-212.11" who="#TadeuszFiszbach">W drugiej poprawce do art. 14 Senat proponuje w nowym brzmieniu ust. 10, aby wyjątki od zasady przejścia w zarząd parku narodowego nieruchomości stanowiących własność skarbu państwa określała Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-212.12" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-212.13" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-212.14" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 14 ust. 10, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (225) Kto jest przeciw? (8) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 14 ust. 10 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-212.15" who="#TadeuszFiszbach">W trzeciej poprawce do art. 14 Senat proponuje skreślenie ust. 13, który stanowi, że w parkach narodowych i rezerwatach przyrody grunty objęte ochroną, budynki oraz grunty pod budynkami służące wykonywaniu zadań statutowych są zwolnione od podatków i opłat określonych w innych ustawach.</u>
          <u xml:id="u-212.16" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-212.17" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#JanWróbel">Chciałbym przypomnieć, że ten zapis zawarty w ustawie uchwalonej przez Sejm nie wnosi niczego nowego do innych ustaw o podatkach, o podatku gruntowym i opłatach lokalnych. Jest on jak gdyby tylko powtórzeniem; żeby nie szukać w innych ustawach zakresu tego, co reguluje ten zapis. Dlatego komisje wnoszą o oddalenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o oddalenie poprawki Senatu do art. 14 polegającej na skreśleniu ust. 13, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (191) Kto jest przeciw? (41) Kto się wstrzymał od głosowania? (9) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 14 polegającą na skreśleniu ust. 13 oddalił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#TadeuszFiszbach">Do art. 16 Senat proponuje cztery poprawki.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszej Senat proponuje w ust. 2, aby minister powoływał i odwoływał dyrektorów parków narodowych po zasięgnięciu opinii nie tylko Państwowej Rady Ochrony Przyrody, jak uchwalił Sejm, ale i Rady Naukowej Parku.</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-214.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#JanWróbel">Komisje uważają, że byłoby to nadmierne powiększenie liczby organów, z którymi minister musi to uzgodnić, tym bardziej że jego zarządzenie o konkursie na wyłonienie dyrektora parku właśnie wskazuje, że przewodniczący Rady Naukowej Parku jest w komisji konkursowej. Stąd wniosek o oddalenie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o oddalenie poprawki Senatu do art. 16 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk (200) Kto jest przeciw? (33) Kto się wstrzymał od głosowania? (9) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 16 ust. 2 oddalił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#TadeuszFiszbach">W drugiej poprawce do art. 16 Senat w ust. 3 — który określa pozycję dyrektora parku narodowego — proponuje skreślenie wyrazów: „i realizuje zadania określone w statucie, o którym mowa w art. 14 ust. 8”.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#JanWróbel">Zrezygnowaliśmy ze szczegółowego określenia zakresu działań dyrektora parku, mając ten zapis w naszej ustawie. Dlatego proponujemy oddalenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o oddalenie poprawki Senatu do art. 16 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (184) Kto jest przeciw? (31) Kto się wstrzymał od głosowania? (25) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 16 ust. 3 oddalił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#TadeuszFiszbach">W trzeciej i czwartej poprawce do art. 16 Senat proponuje w ust. 6 treść pkt. 3 dającego dyrektorowi parku narodowego prawo upoważnienia funkcjonariusza straży parku do wykonywania czynności określonych w pkt. 1 i 2 w art. 16 w ust. 6, to jest upoważnienia do wnoszenia i popierania aktu oskarżenia w sprawach o kradzież drewna z parku, a także do prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia z zakresu ochrony przyrody — przenieść do art. 16 jako ust. 7.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-218.4" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-218.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawek Senatu do art. 16. polegających na skreśleniu w ust. 6 pkt. 3 oraz na dodaniu ust. 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (226) Kto jest przeciw? (9) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 16 ust. 6, polegająca na skreśleniu w ust. 6 pkt. 3 oraz dodaniu ust. 7, przyjął.</u>
          <u xml:id="u-218.6" who="#TadeuszFiszbach">W poprawce do art. 17 Senat proponuje w ust. 2 nowe brzmienie pkt. 2 określającego prawo pracownika parku narodowego do bezpłatnego mieszkania.</u>
          <u xml:id="u-218.7" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-218.8" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-218.9" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 17 ust. 2 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (206) Kto jest przeciw? (22) Kto się wstrzymał od głosowania? (13) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 17 ust. 2 pkt 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-218.10" who="#TadeuszFiszbach">W poprawce do art. 19 Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „straży parków narodowych” wyrazami: „służby parków narodowych”, prostując pomyłkę w zapisie.</u>
          <u xml:id="u-218.11" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-218.12" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-218.13" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 19, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (212) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm nie ustosunkował się do poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-218.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Dwa mandaty wygasły i to wystarczy.)</u>
          <u xml:id="u-218.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, nie...)</u>
          <u xml:id="u-218.16" who="#komentarz">(Głos z sali: Jak to nie?)</u>
          <u xml:id="u-218.17" who="#komentarz">(Poseł Jan Wróbel: No, bo 50% zmniejszonego stanu...)</u>
          <u xml:id="u-218.18" who="#TadeuszFiszbach">Na ten temat była dyskusja, ale nie chcę jej rozwijać w tej kwestii, proszę mi pozwolić raz jeszcze zaproponować:</u>
          <u xml:id="u-218.19" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 19, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (222) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (13) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 19 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-218.20" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o niewychodzenie z sali.</u>
          <u xml:id="u-218.21" who="#TadeuszFiszbach">W następnej poprawce Senat proponuje skreślenie art. 21, w którym opisano tryb powołania i funkcjonowania Krajowego Zarządu Parków Narodowych. Z tą poprawką łączy się poprawka do art. 22 oraz poprawka polegająca na zmianie oznaczeń pozostałych artykułów ustawy. Wszystkie trzy poprawki będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-218.22" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o oddalenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-218.23" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#JanWróbel">Komisje szczegółowo przeanalizowały zagadnienie i uzgodniły to również z kierownictwem resortu, dlatego proponują oddalenie poprawki Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o oddalenie poprawki Senatu polegającej na skreśleniu art. 21, poprawki do art. 22 oraz dotyczącej zmiany oznaczeń pozostałych artykułów. zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (197) Kto jest przeciw? (37) Kto się wstrzymał od głosowania? (14) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu: polegającą na skreśleniu art. 21, do art. 22 oraz polegającą na zmianie oznaczeń pozostałych artykułów oddalił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#TadeuszFiszbach">W poprawce do art. 23 Senat proponuje w nowym brzmieniu ust. 4, aby plan ochrony rezerwatów przyrody wojewódzki konserwator przyrody sporządzał w porozumieniu z zarządcą terenu.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#JanWróbel">Komisje uznają, że organ, który tworzy rezerwat przyrody, jednocześnie określi, kto będzie sporządzał jego plan ochrony. Dlatego proponują oddalić poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o oddalenie poprawki Senatu do art. 23 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (197) Kto jest przeciw? (34) Kto się wstrzymał od głosowania? (12) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 23 ust. 4 oddalił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#TadeuszFiszbach">W poprawce do art. 24 Senat proponuje w ust. 9, aby plan ochrony parku krajobrazowego mógł być zatwierdzany — oprócz wojewody, jak uchwalił Sejm — także przez ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#JanWróbel">Komisje uważają, że nie może być albo albo, przecież to wojewoda zatwierdza plany. Dlatego proponują oddalić poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o oddalenie poprawki Senatu do art. 24 ust. 9, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (204) Kto jest przeciw? (22) Kto się wstrzymał od głosowania? (18) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 24 ust. 9 oddalił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#TadeuszFiszbach">Do art. 27 Senat proponuje dwie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#TadeuszFiszbach">Pierwsza — w ust. 1 Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „do zachowania” wyrazem: „zachowanie”.</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-224.5" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-224.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 27 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (229) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (9) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 27 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-224.7" who="#TadeuszFiszbach">W drugiej poprawce do art. 27 Senat proponuje skreślenie ust. 2, który nakazuje organom ochrony przyrody podjęcie działań w celu ratowania gatunków zagrożonych wygaśnięciem oraz skreślenie ust. 8, który nakłada na ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa obowiązek określenia wysokości odszkodowań za bezprawne pozyskanie roślin i zwierząt będących pod ochroną.</u>
          <u xml:id="u-224.8" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-224.9" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#JanWróbel">Wysoka Izbo! Ust. 2 w art. 27 jest bardzo ważny. Zobowiązuje organy ochrony przyrody czy konserwatorskie do nie tylko biernej ochrony, ale również czynnej, poprzez hodowlę gatunków, którym grozi wygaśnięcie. Natomiast ust. 8 bezwzględnie musi pozostać. Jest on stosowany w praktyce od wielu lat i służy przede wszystkim do określania kwalifikacji prawnej czynu. Stąd bierze się po prostu potrzeba ustalenia tych kwot. Komisja proponuje odrzucić poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 27 polegającej na skreśleniu ust. 2 i 8, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (207) Kto jest przeciw? (20) Kto się wstrzymał od głosowania? (18) Chyba zakradł się błąd. Sprostuję to. Komisje wnoszą o odrzucenie poprawki. Odczytam poprawnie:</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 27 polegającej na skreśleniu ust. 2 i 8, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (199) Kto jest przeciw? (25) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 27 polegającą na skreśleniu ust. 2 i 8 wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#TadeuszFiszbach">Do art. 28 Senat proponuje dwie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-226.4" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszej proponuje zastąpienie wyrazów: „jak na przykład” wyrazami: „w szczególności”. W drugiej poprawce Senat proponuje skreślenie wyrazów: „i inne”.</u>
          <u xml:id="u-226.5" who="#TadeuszFiszbach">Obie poprawki głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-226.6" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-226.7" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-226.8" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawek Senatu do art. 28, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (215) Kto jest przeciw? (5) Kto się wstrzymał od głosowania? (14) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawki Senatu do art. 28.</u>
          <u xml:id="u-226.9" who="#TadeuszFiszbach">W poprawce do art. 33 Senat proponuje skreślenie ust. 1, który stanowi, że parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe mogą uzyskać status o znaczeniu międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-226.10" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-226.11" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#JanWróbel">Konwencje międzynarodowe nie precyzują, jakie formy ochrony przyrody mogą być objęte statusem przyrody o znaczeniu międzynarodowym, w związku z tym w naszej ustawie określiliśmy konkretnie, o jakie formy ochrony przyrody chodzi i dlatego komisja proponuje odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 33. polegającej na skreśleniu ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (207) Kto jest przeciw? (21) Kto się wstrzymał od głosowania? (14) Stwierdzam, że Sejm odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów poprawkę Senatu do art. 33 polegającą na skreśleniu ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#TadeuszFiszbach">W poprawce do art. 34, który określa prawo rad gmin do wprowadzenia form ochrony przyrody, Senat proponuje to uprawnienie, jeżeli tych form nie wprowadził wojewoda, a nie jak uchwalił Sejm minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa oraz dyrektor parku narodowego.</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-228.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#JanWróbel">Komisje uznają i zapisy ustawy wskazują na to, że formy ochrony przyrody wprowadza nie tylko wojewoda i nie można ograniczać zakresu kompetencji co do uznawania tych form ochrony przyrody przez samorządy. Komisja proponuje odrzucić tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 34. zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (207) Kto jest przeciw? (20) Kto się wstrzymał od głosowania? (19) Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 34 wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#TadeuszFiszbach">W poprawce do art. 36 w ust. 2, który nakłada obowiązek uzgodnienia z wojewodą wydania pozwolenia na budowę w parku narodowym i rezerwacie przyrody, Senat proponuje skreślenie wyrazów: „przewidzianych odrębnymi przepisami”.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#JanWróbel">Zapis ten jest bardzo ważny. Chodzi o to, żeby uwzględniać w tym wypadku inne przepisy, na przykład prawo budowlane, prawo wodne, i dlatego komisje wnoszą o odrzucenie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 36 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (199) Kto jest przeciw? (28) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 36 ust. 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#TadeuszFiszbach">Do art. 37, w którym wyliczono ograniczenia i zakazy wprowadzone w odniesieniu do przyrody, Senat proponuje w ust. 1 dwie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.3" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszej Senat proponuje w zdaniu pierwszym skreślenie wyrazów: „w szczególności”.</u>
          <u xml:id="u-232.4" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.5" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-232.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 37 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (195) Kto jest przeciw? (26) Kto się wstrzymał od głosowania? (14) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 37 ust. 1 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-232.7" who="#TadeuszFiszbach">W drugiej poprawce do art. 37 ust. 1 Senat proponuje w zdaniu pierwszym skreślenie wyrazów: „i innych czynności”.</u>
          <u xml:id="u-232.8" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.9" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-232.10" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 37 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (207) Kto jest przeciw? (12) Kto się wstrzymał od głosowania? (26) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 37 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-232.11" who="#TadeuszFiszbach">W art. 45, który zawiera zakaz wypalania roślinności, Senat proponuje skreślenie wyrazów: „lub innych podobnych miejscach”.</u>
          <u xml:id="u-232.12" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.13" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-232.14" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 45, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (210) Kto jest przeciw? (15) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 45 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-232.15" who="#TadeuszFiszbach">Do art. 48 Senat proponuje trzy poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.16" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszej w nowym brzmieniu ust. 2, w którym określono warunki członkostwa w Straży Ochrony Przyrody, Senat proponuje, aby członkiem straży mogła być osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.</u>
          <u xml:id="u-232.17" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.18" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-232.19" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 48 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (209) Kto jest przeciw? (14) Kto się wstrzymał od głosowania? (12) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 48 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-232.20" who="#TadeuszFiszbach">W drugiej poprawce do art. 48 Senat proponuje w nowym brzmieniu ust. 3, w którym określono wymóg uzgodnienia działalności Straży Ochrony Przyrody na terenie parku narodowego z jego dyrektorem, dodanie wyrazów: „lub krajobrazowego”.</u>
          <u xml:id="u-232.21" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.22" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-232.23" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 48 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (211) Kto jest przeciw? (8) Kto się wstrzymał od głosowania? (19) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 48 ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-232.24" who="#TadeuszFiszbach">W trzeciej poprawce do art. 48 Senat proponuje w nowym brzmieniu ust. 6 rezygnację z wymogu uzgodnienia przez ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa z organizacjami społecznymi zainteresowanymi ochroną przyrody organizacji i zasad działania Straży Ochrony Przyrody.</u>
          <u xml:id="u-232.25" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.26" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-232.27" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 48 ust. 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (219) Kto jest przeciw? (9) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 48 ust. 6 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-232.28" who="#TadeuszFiszbach">Do art. 49 Senat proponuje dwie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.29" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszej do ust. 3 określającego wymogi, które musi spełnić społeczny opiekun przyrody, Senat w nowym brzmieniu tego przepisu proponuje, aby opiekunem mogła być osoba posiadająca pełne zdolności do czynności prawnych.</u>
          <u xml:id="u-232.30" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.31" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-232.32" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 49 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (213) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 49 ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-232.33" who="#TadeuszFiszbach">W drugiej poprawce do art. 49 Senat proponuje skreślenie ust. 5, w którym upoważnia się społecznego opiekuna ochrony przyrody do pouczania osób naruszających przepisy o ochronie przyrody.</u>
          <u xml:id="u-232.34" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.35" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#JanWróbel">Wysoka Izbo! Jest to bardzo delikatny zapis — niech przynajmniej ma prawo pouczania, prawda? Dlatego komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#TadeuszFiszbach">Zastanawiam się właśnie, bo wniosek to nieco inaczej ujmuje, żeby jeszcze raz może wyjaśnić, ponieważ...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#JanWróbel">Otóż zapis brzmi, że społeczny opiekun przyrody, który po prostu przejmie społeczny obowiązek nad ochroną danego obiektu przyrodniczego, jednocześnie ma prawo pouczania osób o zasadach i o przepisach dotyczących ochrony przyrody tegoż obiektu i nic ponadto. Te uprawnienia powinien on mieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#TadeuszFiszbach">Czyli, panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#JanWróbel">Proponujemy odrzucić wniosek Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#TadeuszFiszbach">A dlaczego, skoro jesteśmy zgodni, i chyba pan poseł tak to przedstawił.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Wniosek jest o odrzucenie.)</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#TadeuszFiszbach">Rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 49 polegającej na skreśleniu ust. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (194) Kto jest przeciw? (33) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 49 polegającą na skreśleniu ust. 5 odrzuci) wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-238.5" who="#TadeuszFiszbach">Do art. 52 Senat proponuje dwie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-238.6" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszej w nowym brzmieniu ust. 1 Senat proponuje, aby skarb państwa odpowiadał za szkody wyrządzone przez żubry, niedźwiedzie i bobry, a nie „rzeczywiste” szkody, jak uchwalił Sejm. Ponadto Senat proponuje, aby odpowiedzialność nie objęła utraconych korzyści.</u>
          <u xml:id="u-238.7" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-238.8" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-238.9" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 52 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk (200) Kto jest przeciw? (12) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 52 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-238.10" who="#TadeuszFiszbach">W drugiej poprawce do art. 52 Senat proponuje skreślenie ust. 4, w którym określono podstawę prawną szacunku oraz dokonywania wypłat za szkody spowodowane przez zwierzęta łowne występujące w parkach narodowych.</u>
          <u xml:id="u-238.11" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-238.12" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#JanWróbel">Zasady wypłacania odszkodowań za szkody powodowane przez zwierzynę łowną określone są w ustawie Prawo łowieckie. Natomiast pod tę ustawę nie podlegają parki narodowe, i dlatego gdybyśmy to skreślili, to pozbawiamy rolników, u których nastąpiły szkody spowodowane przez zwierzynę żyjącą w parkach, możliwości uzyskania odszkodowania. Wniosek komisji — odrzucić tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 52 polegającej na skreśleniu ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (194) Kto jest przeciw? (13) Kto się wstrzymał od głosowania? (27) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 52 polegającą na skreśleniu ust. 4 odrzuci) wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#TadeuszFiszbach">W poprawce do art. 54 w nowym brzmieniu ust. 1, w którym określono sankcje karne za niszczenie chronionego terenu lub obiektu przyrodniczego, Senat proponuje w wyrażeniach: „poważnie uszkadza” oraz: „istotnie zmniejsza” rezygnację z wyrazów: „poważnie” oraz: „istotnie”.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#JanWróbel">Wysoka Izbo! Jest sprawą bardzo istotną, aby odrzucić te poprawki, ponieważ gdybyśmy je przyjęli, to wystarczyłoby zerwać liść z dębu, który jest pomnikiem ochrony przyrody i straż miałaby prawo wnosić do prokuratora o ukaranie. Prawodawstwo zna zapisy typu: ważne, szczególne, nadzwyczajne. I dlatego komisje proponują odrzucić poprawkę Senatu, aby sąd mógł po prostu stopniować wielkość kary.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 54 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (181) Kto jest przeciw? (38) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 54 ust. 1 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#TadeuszFiszbach">W poprawce do art. 55 w nowym brzmieniu ust. 1 i 2, w których określono sankcje za bezprawne pozyskiwanie, niszczenie lub uszkadzanie roślin i zabijanie zwierząt na terenie objętym ochroną, Senat proponuje rezygnację w wyrażenia: „powodując przez to poważną szkodę przyrodniczą”.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#JanWróbel">Uzasadnienie jest identyczne, jak w wypadku art. 54, stąd propozycja komisji o odrzucenie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 55 ust. 1 i 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (189) Kto jest przeciw? (27) Kto się wstrzymał od głosowania? (19) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 55 ust. 1 i 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#TadeuszFiszbach">W poprawce do art. 58 w nowym brzmieniu ust. 1, w którym określono sankcję za naruszenie zakazu lub ograniczenia wprowadzonego w celu ochrony przyrody, Senat proponuje zastąpienie wyrażenia: „w celu ochrony przyrody” powołaniem się na art. 36 i art. 37 ust. 1, w których zapisano zakazy i ograniczenia.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-244.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 58 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (199) Kto jest przeciw? (10) Kto się wstrzymał od głosowania? (22) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 58 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-244.6" who="#TadeuszFiszbach">W ostatniej poprawce w nowym brzmieniu art. 59, który określa sankcje za wypalanie roślinności, Senat proponuje zastąpienie wyrażenia: „lub innych podobnych” wyrażeniem: „w strefie oczeretów lub trzcin”.</u>
          <u xml:id="u-244.7" who="#TadeuszFiszbach">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-244.8" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-244.9" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 59, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (202) Kto jest przeciw? (20) Kto się wstrzymał od głosowania? (15) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 59 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-244.10" who="#TadeuszFiszbach">Na tym kończymy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o ochronie przyrody.</u>
          <u xml:id="u-244.11" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-244.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-244.13" who="#TadeuszFiszbach">Na tym kończymy rozpatrywanie w dniu dzisiejszym punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-244.14" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza...</u>
          <u xml:id="u-244.15" who="#komentarz">(Poseł Stefan Myszkiewicz-Niesiołowski: Sprawa formalna.)</u>
          <u xml:id="u-244.16" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma spraw formalnych.)</u>
          <u xml:id="u-244.17" who="#TadeuszFiszbach">A w jakiej sprawie pan poseł?</u>
          <u xml:id="u-244.18" who="#komentarz">(Poseł Stefan Myszkiewicz-Niesiołowski: W kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-244.19" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Przepraszam bardzo. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chodzi o kwestię formalną, ośmielam się zgłosić wniosek w związku z poprzednim głosowaniem nad ustawą. W skrócie, chodzi o ustawę o biegłych rewidentach i ich samorządzie, druk nr 1162. Wnoszę, aby Wysoka Izba ze względu na wagę sprawy tej ustawy zobowiązała Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą, do których to komisji został projekt tej ustawy skierowany, by sprawozdanie wpłynęło do Wysokiej Izby jeszcze podczas tego posiedzenia, czyli najpóźniej do 18 października.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#TadeuszFiszbach">Poproszę może o opinię przewodniczącego komisji, do której kierujemy te sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Sądzę, że ponieważ ta sprawa była już dyskutowana, to jutro być może komisja podczas pierwszej przerwy spróbuje rozpatrzyć tę sprawę i po przerwie przedstawi sprawozdanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Rozumiem, że to była prośba skierowana do Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: To był wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#TadeuszFiszbach">Proponuję, żeby, tak jak to zwykle robimy, skierować to do Prezydium Sejmu. Pan poseł Bugaj wyraził taką gotowość.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę panią sekretarz o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#AnnaDynowska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 217. Przewodniczący komisji polityki gospodarczej pan poseł Bugaj bardzo prosi o przybycie, proszą o to także przewodniczący pozostałych komisji, ponieważ posiedzenie będzie poświęcone rozpatrzeniu stanowiska Senatu w sprawie ustawy Prawo bankowe i ustawy o Narodowym Banku Polskim. Jak państwo pamiętają, dzisiaj wnioskowano w tej sali, aby poszerzyć porządek dzienny obecnego posiedzenia o to sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#AnnaDynowska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędzie się także posiedzenie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#AnnaDynowska">Jeszcze dzisiaj bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędzie się posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#AnnaDynowska">Jutro, tj. 17 października, o godz. 8.30 odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholu w sali nr 102 oraz posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej o godz. 8.30 rano.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Jacek Szymanderski chciałby jeszcze ogłosić komunikat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#JacekSzymanderski">Bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędzie się posiedzenie Komisji Obrony Narodowej i Komisji Ustawodawczej w sali kinowej w nowym Domu Poselskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#TadeuszFiszbach">Zarządzam przerwę do jutra, tj. 17 października 1991 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#TadeuszFiszbach">Życzę wszystkim dobrej nocy.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min 35)</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 10)</u>
          <u xml:id="u-252.4" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Teresa Dobielińska-Eliszewska i Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Odraczam wznowienie posiedzenia do godz. 12.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w gabinecie pana marszałka zbierze się Konwent Seniorów. Jednocześnie proszę komisje mające jeszcze procedować nad ustawami, które dziś i jutro miałyby być przez Wysoką Izbę rozpatrzone, aby były łaskawe w czasie tej trzygodzinnej przerwy zebrać się i zakończyć procedowanie.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę panią poseł Barbarę Blidę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#BarbaraBlida">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się w górnej palarni posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#BarbaraBlida">O godz. 10.30 odbędzie się posiedzenie Komisji Konstytucyjnej w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#BarbaraBlida">O godz. 10 odbędzie się posiedzenie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej w sali kinowej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#BarbaraBlida">O godz. 10 w sali nr 118 odbędzie się posiedzenie Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Spotykamy się w sali posiedzeń o godz. 12.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 10 do godz. 12 min 10)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Barbarę Blidę i Stefana Mleczkę.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Barbara Blida.</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-256.4" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję, że komisje przedstawiły sprawozdania o projekcie ustawy o zmianie ustawy o służbie więziennej i o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe.</u>
          <u xml:id="u-256.5" who="#MikołajKozakiewicz">Rząd przedstawi żądaną informację w sprawie realizacji uchwał sejmowych dotyczących kredytowania budownictwa mieszkaniowego oraz środków na zapobieganie chorobom będącym następstwem palenia tytoniu.</u>
          <u xml:id="u-256.6" who="#MikołajKozakiewicz">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowych punktów porządku dziennego w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-256.7" who="#MikołajKozakiewicz">— Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o służbie więziennej (druki nr 1175 i 1178);</u>
          <u xml:id="u-256.8" who="#MikołajKozakiewicz">— Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw (druki nr 1173 i 1179);</u>
          <u xml:id="u-256.9" who="#MikołajKozakiewicz">— Informacja rządu w sprawie realizacji uchwały Sejmu dotyczącej finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego:</u>
          <u xml:id="u-256.10" who="#MikołajKozakiewicz">— Informacja rządu o realizacji uchwały Sejmu w sprawie środków na zapobieganie i leczenie uzależnienia i chorób będących następstwem palenia tytoniu.</u>
          <u xml:id="u-256.11" who="#MikołajKozakiewicz">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-256.12" who="#MikołajKozakiewicz">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-256.13" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (druki nr 1152 i 1177).</u>
          <u xml:id="u-256.14" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji poseł Teresę Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Uchwała Senatu o stanowisku w sprawie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw obejmuje poprawki do niej zgrupowane w 29 punktach. Tylko cztery z nich nie dotyczą wysokości świadczeń. Są one zawarte w pkt 1 lit. a dotyczącym okresów, w których musiało powstać inwalidztwo, aby było przesłanką nabycia renty inwalidzkiej, w pkt. 14 i 23 b zrównujących w określonych w nich sprawach inwalidę wojennego z wojskowym oraz w pkt 29 proponującym ograniczenie mocy obowiązującej ustawy do końca 1993 r. Trzy pierwsze z wymienionych wyżej poprawek, jednoznacznie korzystne dla ubezpieczonych, komisja proponuje przyjąć. Czwartą, dotyczącą ograniczenia czasu obowiązywania ustawy, komisje proponują odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#TeresaLiszcz">Wszystkie pozostałe poprawki Senatu dotyczą bezpośrednio lub pośrednio wysokości świadczeń i polegają na przywróceniu ich niższego wymiaru zgodnie z propozycjami rządu. Spośród tych poprawek komisje wnoszą o przyjęcie tylko jednej, zawartej w pkt. 19 lit. b, a dotyczącej art. 29 ust. 2 ustawy, czyli wysokości renty inwalidzkiej III grupy. Zgodnie z tym, co stanowi wcześniej art. 11 ust. 2 renta ta powinna wynosić 75% a nie 80% renty inwalidzkiej III grupy. Wszystkie pozostałe poprawki Senatu zmierzające do obniżenia świadczeń do poziomu proponowanego przez rząd, do odstąpienia od obecnych zasad bieżącej waloryzacji świadczeń według przewidywanego na dany kwartał wynagrodzenia — przejście na waloryzację według rzeczywistego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału — oraz do zawieszenia świadczeń w razie wykonywania przez świadczeniobiorcę pracy zarobkowej według zasad proponowanych przez rząd, komisje proponują odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#TeresaLiszcz">Komisje optują więc konsekwentnie za wyższym poziomem świadczeń emerytalno-rentowych przyjętym przez Sejm. Oznacza to, że na nie zmienionym prawie poziomie mają pozostać koszty realizacji ustawy, koszty, które zdaniem rządu i Senatu czynią ustawę niemożliwą do realizacji przy znanym powszechnie stanie budżetu państwa w tym roku i przewidywanym na rok przyszły.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#TeresaLiszcz">Pragnę podkreślić, że decyzje komisji w sprawie poprawek Senatu dotyczących wysokości świadczeń nie były bynajmniej jednomyślne. Dość liczna mniejszość opowiadała się za przyjęciem poprawek Senatu. Jako szczególnie kontrowersyjne jawiły się sprawy stawek wymiaru emerytur i rent oraz zasad bieżącej waloryzacji świadczeń. Na podstawie przebiegu obrad komisji nie mogę nie wyrazić obawy o to, aby w następstwie polaryzacji stanowisk nie doszło do upadku ustawy, czyli do tak zwanego pata legislacyjnego, w następstwie ani nieodrzucenia poprawek Senatu wymaganą większością głosów, ani ich przyjęcia. Wyraz tej obawie dają w licznych listach emeryci i renciści. Nieuchwalenie tej ustawy, na którą od wielu miesięcy czeka w napięciu kilka milionów ludzi, byłoby czymś najgorszym. Dlatego pozwalam sobie na koniec gorąco prosić państwa o to, abyśmy uczynili wszystko, żeby ustawa o emeryturach i rentach została dziś uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#MikołajKozakiewicz">Do głosu zapisało się 4 posłów.</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#MikołajKozakiewicz">Jako pierwsza z listy mówców zabierze głos poseł Danuta Grabowska z PKLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#DanutaGrabowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mimo, iż jestem członkiem PKLD, występuję w tej chwili w imieniu grupy 90 posłów, którzy zgłaszają wniosek formalny następującej treści:</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#DanutaGrabowska">Na podstawie art. 75 ust. 2 pkt 9 regulaminu Sejmu, my, niżej podpisani posłowie, zgłaszamy wniosek formalny o zmianę sposobu przeprowadzenia głosowania nad stanowiskiem Senatu w sprawie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw i głosowanie stanowiska komisji w tej sprawie en bloc.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#DanutaGrabowska">W wypadku przyjęcia przez Sejm tego wniosku formalnego, na podstawie art. 78 ust. 4 regulaminu Sejmu, składamy wniosek o przeprowadzenie imiennego głosowania nad stanowiskiem komisji sejmowych w sprawie proponowanych poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#DanutaGrabowska">Szanowni Państwo! Kilka słów uzasadnienia tego formalnego wniosku. Pani poseł sprawozdawca niezwykle precyzyjnie przedstawiła sprawozdanie komisji. Niezwykle precyzyjnie określiła, które poprawki Senatu komisje proponują przyjąć, które zaś odrzucić. W związku z powyższym dla tych, którzy się pod tym wnioskiem formalnym podpisali, to znaczy dla grupy 90 posłów, jest rzeczą oczywistą, że głosowanie en bloc uwzględniałoby postulat, który pani poseł sprawozdawca zechciała uprzejmie zgłosić, byśmy jednak sprawnie i szybko uchwalili tę ustawę, dlatego że my, ta grupa 90 osób, popieramy w pełni stanowisko komisji, tzn. jasno określamy, które wnioski chcemy poprzeć, które zaś chcemy odrzucić. W związku z tym nasz wniosek dotyczy po prostu systemu głosowania i usprawnienia naszych obrad, ponieważ sądzimy, iż wszystko, co dotyczy rent i emerytur, wcześniej już zostało powiedziane. Grupa 90 posłów jest za tym, aby korzystniejsze warunki rent i emerytur po prostu były tej grupie przyznane.</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu posła Wiesława Chmielarskiego z PKLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#WiesławChmielarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako główny argument, który ma nas skłonić do nieuchwalenia ustawy w wersji poselskiej tylko w wersji rządowej, przyjmuje się założenie, że budżet tego nie wytrzyma i to ma być ten argument, który ma nas powstrzymać przed zachowaniem naszego pierwotnego stanowiska i który jednocześnie ma nas skłonić do przyjęcia poprawek Senatu. Otóż zastanówmy się, co to znaczy, że i budżet tego nie wytrzyma. Przecież budżet tegoroczny i tak ma deficyt, zakładany przy nowelizacji, w wysokości 26 bln. Parę bilionów więcej niczego nie zmienia.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#WiesławChmielarski">Budżet przyszłoroczny zapewne będzie również bardzo dziurawy. Otóż kiedy obcięliśmy budżet tegoroczny o 60 bln, stworzyliśmy kolejną barierę popytu, kolejny hamulec rozwoju, nie rozwoju, zahamowania recesji. Jeżeli przyjmiemy taką politykę, że będziemy budżet obcinać i będziemy wprowadzać kolejne ogromne bariery popytu, to, proszę państwa, żadnej szansy na wyjście z recesji nie ma. Otóż okazuje się, że jedną z głównych dźwigni, jakie mogą powstrzymać recesje w tej chwili i w roku następnym, będzie nic innego jak inflacja, i dlatego nie dramatyzowałbym tak w sprawie dziurawego budżetu, bo to, co w tej chwili wydaje się wedle stosowanej doktryny ekonomicznej rzeczą nienaruszalną, okaże się niebawem jedynym wyjściem.</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#WiesławChmielarski">Dlatego wnioskuję, aby nie bać się tak bardzo tego poselskiego projektu ustawy budżetowej, aby nie ugiąć się przed argumentami rządu, które są doktrynalnie w starym stylu, aby nawet świadomie zgodzić się na pewną inflację, która w efekcie pociągnie za sobą pewne ożywienie gospodarcze, i do takiej opcji przekonuję.</u>
          <u xml:id="u-261.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Jan Sroczyński z PKP. Przygotuje się poseł Jacek Kuroń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#JanSroczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wysoki Senat oddalił przyjętą przez Sejm ustawę o emeryturach i rentach. Jako argument przytoczył wysokie nakłady finansowe, jakie pociągałyby za sobą tego typu regulacje. Rzeczywiście wzrost wydatków budżetowych sięgałby około 9 bln zł. Jednakże pragnę Wysokiemu Sejmowi przedstawić bilans składek i wypłat, który nie uzasadnia takiego wyjaśnienia. Jeżeli się mylę, proszę, ażeby przedstawiciele ministerstwa raczyli mnie poprawić.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#JanSroczyński">Przyjmując, że w Polsce pracuje 17,3 mln osób, uwzględniając bezrobotnych, uwzględniając 3,7 mln rolników, którzy płacą niższe składki, ale i otrzymują niższe renty, wpływy ze składek ubezpieczeniowych wynoszą rocznie 131 bln. To są wartości, powiedzmy, szacunkowe, wynikające ze średnich, które wyliczyłem. Natomiast emerytury i renty, przyjmując, że uprawnionych jest 7 mln osób, według projektu sejmowego wynoszą rocznie około 105 bln zł. Gdy dodamy do tej kwoty emerytury dla grup uprzywilejowanych — wojsko, policja, górnictwo — których liczebność szacuję na pół miliona osób, wzrost emerytur wynosiłby około 311 mld. Otrzymamy w sumie około 106 bln zł. Do tego trzeba dodać kwoty przewidziane na zasiłki rodzinne, wynoszące około 15% ogólnych wydatków ZUS i suma ta wzrosłaby do 120 bln zł, a więc nie przekraczałaby wpływów. Oczywiście można tutaj dyskutować jeszcze zagadnienie tak zwanej sfery budżetowej, czy należy liczyć, że stąd płyną składki, czy nie, bo w istocie do budżetu może nie wpływają, ale to jest przecież część uposażenia.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#JanSroczyński">Z tego wyliczenia wynika, że jeżeli składki napływają zgodnie z ustawą — w tym roku jednak nie napływają, bo są zatory, ale to jest zupełnie inna sprawa — otóż jeżeli składki napływają w sposób właściwy. ZUS nie będzie miał niedoborów. Oczywiście nasuwa się pytanie, czy zasiłki rodzinne powinny być z tego funduszu emerytalnego, emerytalno-rentowego płacone; to jest inna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#JanSroczyński">Z powyższych powodów wnoszę do Wysokiej Izby o oddalenie projektu Senatu, identycznego jak rządowy, a przyjęcie projektu poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Jacek Kuroń. Przygotuje się poseł Ireneusz Sekuła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#JacekKuroń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wbrew pozorom nie dyskutujemy na temat, jak wysokie świadczenia wypłacić. Dyskutujemy o tym. czy przyjąć ustawę, która zostanie realizowana, i tym samym poprawić los 2/3 emerytów i rencistów, i oczywiście, co jest złym następstwem tego, pogorszyć los około miliona, czy też nie przyjąć i pozostawić tak jak jest lub też doprowadzić do załamania tego całego interesu. Tu nie chodzi o żaden budżet, nikt tu nie broni budżetu. Tu chodzi tylko o to, czy rząd będzie w stanie realizować ten program, czy nie. Nowy Sejm będzie musiał powołać jakiś rząd, a on będzie musiał jakiś program realizować i przestrzegam, że albo wyjdziemy stąd z patem, to znaczy będzie sytuacja, w której nic się nie zmieni i być może o to chodzi tym niektórym, którzy muszą stracić na tym, albo będzie taka sytuacja, że pierwszymi krokami nowego Sejmu będzie sztuczne obcinanie emerytur hojną ręką przez ten Sejm przyznanych. Jeżeli więc poczucie odpowiedzialności za emerytów sięga poza uchwałę, którą dziś przyjmujemy, i poza kadencję naszego Sejmu, która się wkrótce skończy, to, niestety, musimy przyjąć rozwiązanie pozornie gorsze.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pan poseł Ireneusz Sekuła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#IreneuszSekuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zacząć od tego, na czym skończył mój przedmówca, pan poseł Jacek Kuroń, że oczywiście rzeczą najgorszą, do której nie powinniśmy dopuścić, byłby pat i pozostawienie sytuacji bez zmian, a więc dla emerytów bardzo niedogodnej. Dlatego chciałbym użyć dwóch argumentów, które w tej debacie chyba jeszcze nie padły, na rzecz jednak odrzucenia większości poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#IreneuszSekuła">Argument pierwszy. Otóż, proszę państwa, Polska od dwudziestu kilku lat, a na pewno od roku 1983, była wyjątkiem wśród krajów socjalistycznych owego czasu, jeśli chodzi o doktrynę, na której bazował system emerytalny. Kraje socjalistyczne przyjmowały zasadę, że emerytura jest rodzajem świadczenia socjalnego, świadczenia państwowego, a więc ustalona była w pewnych przedziałach, z reguły zalimitowana od góry — przykładowo, w końcu lat osiemdziesiątych taki limit wynosił 5 tys. koron czechosłowackich, 3 tys. marek NRD — podwyższana była arbitralnymi decyzjami rządu wtedy, kiedy było to w sytuacji budżetowej możliwe, miała niewielki związek z zarobkami uzyskiwanymi w czasie pracy, z okresem, ze stażem pracy, z warunkami pracy itp. Polska była wyjątkiem. Oczywiście miała system dalece niedoskonały, ale doktryna tego systemu była doktryną zachodnią, mianowicie traktowała emerytury jako odroczone wynagrodzenie, a więc związane parametrycznie z okresem pracy, okresem płacenia składek, wysokością wynagrodzenia, warunkami, w których przychodziło danej osobie pracować, słowem, mogła ona w jakimś stopniu kształtować poziom swojej emerytury. Otóż oba projekty, i poselski i rządowy, tę doktrynę w znacznym stopniu naruszają, jak gdyby stanowią „cofnięcie”. Rozumiemy, że sytuacja tego wymaga, że okoliczności te wskazują lepiej od najmądrzejszych profesorów, od generałów; po prostu takie zmiany w obecnej sytuacji dekoniunktury, recesji trzeba przeprowadzić. Ale jest pewna granica tych zmian. Rozumiejąc konieczność podwyższenia emerytur części tych świadczeniobiorców, którzy żyją na granicy egzystencji czy poniżej minimum socjalnego, trzeba jednak skonstruować taki system, który zachowałby pewne jądro racjonalności. Taki system staraliśmy się zaproponować. Przypomnę w tym momencie, że ambicją kilku rządów było opracowanie nowoczesnego, kompleksowego systemu emerytalnego. Takie prace zacząłem jeszcze będąc w ministerstwie pracy, potem je kontynuował pan poseł Jacek Kuroń jako minister pracy i wiele w tej kwestii zdziałał. Był rozpatrywany przez Sejm projekt poselski, który nie został przyjęty. Po prostu na reformę systemu emerytalnego musi być odpowiedni czas, czas koniunktury gospodarczej, bo jedynym sensem zmian w systemie emerytalnym jest oczy wiście jego poprawa. Pogarszanie systemu, pogarszanie tego, co jest, może być uzasadnione tylko okolicznościami najwyższej wagi. Takie okoliczności zachodzą, ale uważam, że jest tutaj pewna granica zmian na niekorzyść i tę granicę wyznacza projekt poselski. Dlatego optuję za odrzuceniem poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#IreneuszSekuła">Drugi argument. Mówimy o zakończeniu naszej kadencji, mówimy o roku 1992, o przyszłym Sejmie, o przyszłym rządzie. To wszystko jest oczywiście prawda i to wszystko musi być brane pod uwagę, ale musimy brać także pod uwagę czynnik czasu. Czas biegnie inaczej dla człowieka 40-, 50-, 60-letniego, inaczej dla 70-, czy 80-latka. Po prostu nie stać nas — w sensie upływających miesięcy, tygodni i dni — na przeciąganie tej sprawy. Dlatego ta decyzja musi zapaść jak najszybciej, praktycznie dzisiaj, i musi zapaść w sposób, który wybierze najmniejsze zło, który potrafi w najlepszy sposób pogodzić interes racjonalności wypłat... zgadzam się z moimi poprzednikami, że one zależą przede wszystkim od wpływów do ZUS, a te wpływy są związane z generalnym prosperowaniem przedsiębiorstw. Przy braku dochodów przedsiębiorstwa nie płacą składek. Jeżeli ruszy koniunktura gospodarcza — recesja jest zjawiskiem cyklicznym — prędzej czy później powinna koniunktura w Polsce przyjść. Wówczas problem dochodów ZUS jak gdyby stanie się mniej dotkliwy, mniej bolesny. Ale my nie możemy na to czekać. Dlatego, Wysoka Izbo, zwracam się z prośbą, jeżeli te argumenty nie przekonanych mogą przekonać czy mogą wpłynąć na ich decyzję, aby koleżanki i koledzy zechcieli rozważyć możliwość poparcia wniosków komisji o odrzucenie poprawek Senatu z wyjątkiem tych, które komisja rekomenduje przyjąć, i nie przeciągać tej sprawy, podjąć decyzję dzisiaj, a nade wszystko uniknąć parlamentarnego pata, który będzie rozwiązaniem najgorszym.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#MikołajKozakiewicz">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#BolesławTwaróg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja tylko w sprawie formalnej. Otóż pani poseł Grabowska w imieniu grupy posłów złożyła wniosek o głosowanie stanowiska komisji w tej sprawie en bloc. Chciałbym złożyć wniosek przeciwny z tego powodu, że my jako Sejm nie możemy głosować stanowiska komisji. Jak dotąd, rozpatrując poprawki Senatu, zawsze właśnie je rozpatrywaliśmy, a propozycja komisji była tylko sugestią co do sposobu odniesienia się do tych poprawek. Zgodnie z art. 27 Konstytucji nieprzyjęcie przez Sejm propozycji Senatu uchwalane jest większością 2/3 głosów itd. A zatem powinniśmy się ustosunkować do stanowiska Senatu. Prosiłbym, jeśli to głosowanie już ma być przeprowadzane en bloc, o dokładne sprecyzowanie tego wniosku w taki sposób, abyśmy się ustosunkowywali do stanowiska Senatu, a nie do stanowiska komisji.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#MikołajKozakiewicz">Mam zapisanego jeszcze posła Czarnik-Sojkę Potem zabierze głos pan poseł Osiatyński.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#komentarz">(Poseł Teresa Czarnik-Sojka: Panie marszałku pan mi zmienił płeć.)</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#MikołajKozakiewicz">Przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#komentarz">(Poseł Teresa Czarnik-Sojka: Chętnie zmieniłabym się w mężczyznę, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#MikołajKozakiewicz">Bardzo przepraszam, ale tu mi szepczą do ucha i ja się muszę dzielić...</u>
          <u xml:id="u-270.5" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-270.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#TeresaCzarnikSojka">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Czuję się w obowiązku po raz kolejny sprostować kilka liczb. Mniej więcej kilka tygodni temu podawałam dane statystyczne, które zakwestionował pan minister Boni, twierdząc, że są nieprawdziwe. Wczoraj powtórzył te dane statystyczne w mojej wersji jeden z wiceministrów. Powtórzę je. Na rewaloryzacji zyska 3,7 mln emerytów, 2,4 emerytów będzie miało świadczenia obniżone, w tym 1,4 — a więc nie około miliona, panie pośle, znacznie powyżej miliona, prawie 1,5 — będzie miało świadczenia obniżone od 1 stycznia, co znaczy, że 1 mln ma świadczenia na takim poziomie, że nie można im już odebrać, bo spadną poniżej minimum emerytalnego. To jest jedna zmiana.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#TeresaCzarnikSojka">Poza tym chciałabym sprostować pewne mity i w sposób możliwie niedemagogiczny, ale rzeczowy przypomnieć coś, co na pewno posłowie wiedzą, a co nie chciałabym, żeby komukolwiek umknęło, mianowicie dwa podstawowe mankamenty senackich poprawek. Senackie poprawki podwójnie godzą w wymiary emerytalnych świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#TeresaCzarnikSojka">Po pierwsze przez obniżenie sposobu obliczania emerytur z 25% proponowanych przez komisję na 24%, z 1,5 na 1,3, czyli emerytura już „na dzień dobry”, na starcie będzie niższa.</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#TeresaCzarnikSojka">Po drugie, senacka poprawka proponuje, żeby bieżąca waloryzacja odbywała się nie na zasadach dotychczas obowiązujących, czyli wypłacania według przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia, tylko wynagrodzenia już istniejącego, wynagrodzenia zastanego; wobec tego waloryzacja będzie przeprowadzona z pięciomiesięcznym mniej więcej poślizgiem i na dodatek jeszcze bez uwzględnienia wypłat wstecz, ponieważ Senat proponuje, aby wypłaty wstecz za miniony kwartał zostały usunięte. Chcę, żeby panie posłanki i panowie posłowie zdawali sobie z tego sprawę, że jest to podwójne obniżenie świadczeń emerytalnych i rentowych. Zgadzam się z tym, że to obciąża budżet, ale ciągle powtarzam ten argument. Przez pół roku dyskusji nad rentami i emeryturami ani razu nie słyszeliśmy ze strony rządu propozycji zrobienia czegoś, żeby system emerytalny wesprzeć finansowo.</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#TeresaCzarnikSojka">Chcę jeszcze zwrócić paniom posłankom i panom posłom uwagę na jedną rzecz, mianowicie, że ustalając system wedle rządowej propozycji, to znaczy wedle poprawek senackich, tworzymy znowu coś a la dwa stare czy nowe portfele, mianowicie inaczej będą mieli obliczane emerytury i renty emeryci i renciści osiemdziesięcioletni, inaczej ci nieco młodsi. Powiedziałbym, że to od razu stawia pod znakiem zapytania zgodność tej ustawy z konstytucyjną zasadą równości i prostą drogą prowadzi do zaskarżenia w Trybunale Konstytucyjnym. Wydaje mi się, że nie byłoby najlepiej, gdyby jedna z ostatnich ustaw, jaką Wysoka Izba po ponad dwuletniej ciężkiej pracy przyjmuje, była zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego, zwłaszcza że jest to ustawa dotycząca ponad 7 milionów Polaków.</u>
          <u xml:id="u-271.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pan poseł Jerzy Osiatyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#JerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem z wielką satysfakcją powiedzieć, że zupełnie zgadzam się z panem posłem Sekułą, że reforma systemu rent i emerytur jest możliwa i ma sens w warunkach dobrej koniunktury. Chciałem zapytać Wysoką Izbę: to to jest dzisiaj dobra koniunktura? To są warunki, w których gospodarkę rzeczywiście jest stać na przeprowadzenie takiego zabiegu? Co chcemy dać rencistom i emerytom? Chcemy im dać puste pieniądze bez pokrycia? Czy chcemy im dać złudzenie dodatkowych wypłat? Tak, panie pośle, niestety, w tym Sejmie zajmujemy się głównie dzieleniem biedy. To jest to wielkie nieszczęście. Chciałem dalej powiedzieć, że zgadzam się z panem posłem Sekułą, że nie wolno czekać i że nie wolno doprowadzić do pata, między innymi dlatego, że nieuchwalenie tej ustawy, spowoduje, że te dzisiejsze olbrzymie rozpiętości rent i emerytur, emerytur przyznawanych w ostatnich dwóch latach i tych, które były przyznawane w 1988 roku i wcześniej, zostaną utrzymane, że, co więcej, te olbrzymie rozpiętości będą narastały. Tak będzie, jeżeli tej ustawy dzisiaj nie przyjmiemy. Dlatego mam wielką nadzieję, że właśnie biorąc pod uwagę możliwości gospodarki i biorąc pod uwagę szkodliwość tego, co się stanie, jeżeli tej ustawy nie uchwalimy, przyjmiemy ustawę zgodną z propozycją Senatu.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#JerzyOsiatyński">Chciałem także powiedzieć bardzo wyraźnie, że jeżeli pan poseł powiada to nie dotyczy pana posła Sekuły, tylko jednego z poprzednich mówców — że dopuszcza dodatkową inflację, to w kogo bije przede wszystkim inflacja? Właśnie w tych najuboższych. Wszędzie, zawsze, także w Polsce, inflacja bije przede wszystkim w najbiedniejszych, więc to jest pozorna obrona tych, którzy mają dzisiaj najniższe świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#JerzyOsiatyński">Dlatego apeluję do Wysokiej Izby zarówno o to, żeby nie dopuścić do pata, jak i o to, żeby przyjąć propozycję Senatu.</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Janusz Szymański, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chciałbym objaśnić treść tego wniosku formalnego, bo widzę, że on budzi wątpliwości. Żeby nie było wątpliwości, chciałem dodać parę słów komentarza, ale najpierw chciałbym zrobić pewną generalną uwagę. Rozumiem, że jest trudno, jest problem, ale problem nie może być rozwiązany li tylko przez obcinanie wydatków. Trzeba się zastanowić, co może spowodować pozyskanie nowych źródeł dochodów budżetowych. W sumie jest to jak gdyby pewne nawiązanie do wypowiedzi pana posła Osiatyńskiego, z którą częściowo zgadzam się, ale trzeba również rzetelnie pokazywać drugą stronę, czyli jak znajdować nowe efektywne źródła dochodów budżetowych, a nie tylko patrzeć w sposób jednostronny na efektywność i sprawność samej gospodarki budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#JanuszSzymański">Proszę państwa, grupa posłów złożyła wniosek formalny co do sposobu przeprowadzenia głosowania w sprawie rozpatrzenia zaproponowanych przez Senat zmian do ustawy uchwalonej przez Sejm. Ten wniosek polega na tym, aby Sejm ustosunkował się do tych propozycji zbiorczo, w dwóch grupach: aby w jednym głosowaniu, a nie cząstkowo, rozstrzygnął te wszystkie kwestie, które Senat zgłosił w formie poprawek, a które komisja proponuje odrzucić; tak samo, en bloc przyjąć te poprawki, które komisja proponuje przyjąć. W związku z tym, że być może ten zapis budzi wątpliwości, że miało być rozpatrywane tylko stanowisko komisji jako całość, a z uwagi na to, że przyjęcie następuje inną większością głosów aniżeli odrzucenie, chcę bardzo jasno powiedzieć: nam chodzi o przyjęcie en bloc tych poprawek, które komisja proponuje przyjąć, a więc rozpatrzenie bezpośrednio stanowiska Senatu, i en bloc odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#JanuszSzymański">Drugi wniosek jest wnioskiem warunkowym, i to chcę bardzo jasno tutaj uwypuklić. O ile sprawa rozstrzygnięcia przez Sejm w dwóch niejako głosowaniach poprawek Senatu zyska sympatię i uznanie Izby, to dopiero wtedy możemy rozstrzygnąć o głosowaniu imiennym. To tyle tytułem wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, pan poseł Ryszard Smolarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#RyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sądzę, że do wypowiedzi sprowokowani zostaliśmy wypowiedzią posła Kuronia, jak również posła Osiatyńskiego, że jednak tych emerytów „wyprodukowaliśmy”, tylko zastanówmy się, kto „wyprodukował” ich i, po drugie, czy to jest jedyny proponowany przez stronę rządową sposób poprawienia tego budżetu, właśnie przez emerytury. Ja bym wrócił jednak do uchwalania ustawy budżetowej w marcu tego roku. Pamiętam, jak premier Balcerowicz ściągnął chorego ministra Boniego, który argumentował w tej sali, że półtora biliona złotych z Funduszu Pracy na przekwalifikowanie bezrobotnych jest niezbędne, bo to będzie nam nakręcać koniunkturę gospodarczą. Jak to nakręca, jak zostało wykorzystane, nikt nie powiedział z tej trybuny.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#RyszardSmolarek">Druga sprawa. Czy jest uczciwe tylko i wyłącznie sięganie do kieszeni tych najbiedniejszych i najsłabszych? Czy nie należałoby się zastanowić przez te dwa lata, jak uszczelnić system zasiłków, o którym tutaj parokrotnie mówiliśmy, i system wypłat rent i emerytur, nie zubażając tej najuboższej grupy? To, co się proponuje w tej chwili, uważam za insynuowanie, że ktoś tam dał, a my teraz jako Sejm chcemy to zabrać. Kto dał, to my wiemy.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#RyszardSmolarek">I poseł Kuroń powinien wiedzieć, że to on i jego rząd dał, a teraz on próbuje po prostu zabrać emerytom. Przypomnę tu konkluzje tej maksymy: kto daje i odbiera... Wiadomo, jak się to kończy.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł Irmindo Bocheń, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#IrmindoBocheń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie miałem absolutnie zamiaru zabierać głosu, ale w związku z wypowiedzią pana posła Osiatyńskiego pozwalam sobie przypomnieć, że dochodzi tutaj na tej sali do generalnego nieporozumienia. Do jakiego nieporozumienia? Po prostu my, proszę państwa, nic nie dajemy — my odbieramy, i tak jak powiedział w pewnej części swego wystąpienia pan poseł Osiatyński, dzielimy biedę; po prostu Sejm chce mniej odebrać, projekt rządowy więcej odbiera i to jest clou sprawy. Inflacja jest i będzie, i w związku z tym nie ma się o co spierać. Problem jest, ile odebrać. Sejm w miarę łaskawości jakby sugerował to mniejsze zło.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#IrmindoBocheń">I na koniec pytanie do pana marszałka. W tak ważnej debacie brakuje na sali co najmniej przedstawiciela premiera, a już nie powiem o ministrze Bonim. Czyżby prowadził kampanię wyborczą?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#MikołajKozakiewicz">Pan minister Boni jest chory.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#MikołajKozakiewicz">Pani poseł Teresa Liszcz, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Mam wniosek formalny. Ponieważ atmosfera na sali jest dosyć gorąca, temat jest bardzo delikatny i bardzo ważny społecznie, pragnę poddać pod rozwagę pana marszałka i Wysokiej Izby wniosek o niegłosowanie w tej chwili, o odroczenie głosowania. Pragnęłabym, żeby głosowanie odbyło się oczywiście dziś, ale później, żeby umożliwić ewentualne spotkanie klubów i może spotkanie szefów klubów. Przepraszam, chodzi mi wyłącznie o jedną sprawę — żeby nie doszło do pata legislacyjnego, żebyśmy doszli do porozumienia i uchwalili tę ustawę. Wydaje mi się, że ochłonięcie, namysł, do którego jest potrzebna przerwa, byłby pożyteczny.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#MikołajKozakiewicz">Pani poseł Józefa Hennelowa, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#JózefaHennelowa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chce zwrócić uwagę na jedna sprawę, która powoduje, że głosowanie en bloc bardzo źle rzutuje na losy ustawy. Rozumiem intencje posłów zgłaszających wniosek, ponieważ tylko głosowanie en bloc pozwala na głosowanie imienne. Głosowanie imienne z kolei pozwala wykazać się wobec obecnych czy przyszłych wyborców jasnym stanowiskiem w sprawie emerytów,...</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#JózefaHennelowa">... natomiast jest to sprawa drugorzędna w stosunku do losów ustawy. Co zostaje narzucone w ten sposób? Albo maksymalistyczna wizja sejmowa, albo całkowicie zredukowana, zwłaszcza w opinii posłów zwolenników wersji sejmowej, wersja rządowa. Tymczasem poprawek, proszę państwa, jest ponad 30 i każda z nich w określony sposób wpływa na zwiększenie inflacji, na ewentualną niemożliwość zrealizowania w tej chwili tej ustawy. Otóż uważam, że jeżeli posłowie traktują poważnie tę sprawę, jest dobrym prawem każdego z nich zastanowić się, czy nie opowiadać się w trakcie poszczególnych głosowań za rozwiązaniem kompromisowym. Wśród tych propozycji kompromisowych, które starają się zapewnić więcej niż dał rząd, ale nie wszystko, co proponuje Sejm, były na przykład kolejne propozycje Senatu, żeby zrezygnować z przewidywanego wzrostu płac na rzecz realnego wzrostu płac. Sama ta sprawa albo hamuje inflację, albo ją powiększa. Można to doskonale połączyć z opowiedzeniem się z powrotem za senackimi proporcjami obliczania emerytur, wyższymi niż rządowe. Otóż wszystkie tego rodzaju poprawki zmierzające do osiągnięcia kompromisowego rozwiązania stają się całkowicie niemożliwe, jeżeli będziemy tu się przerzucali tymi maksymalistycznymi wizjami. Przy czym powiedzmy sobie szczerze, to nie jest tak, że poprawki sejmowe to ta wspaniała, humanitarna wizja, a tamte są anty. Jest to po prostu mierzenie albo sił na zamiary, albo zamiarów na siły.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#JózefaHennelowa">Zgłaszam kategoryczny sprzeciw wobec propozycji głosowania en bloc właśnie dlatego, że jeżeli chcemy wypracować realistyczny kompromis, jest on możliwy przy głosowaniu każdej poprawki z osobna. Jest całkowicie niemożliwy w wypadku, kiedy każą nam się opowiadać za całością jednego albo drugiego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł Adam Michnik, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#AdamMichnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Widzę, że ta debata, która miała być debatą o rentach i emeryturach, staje się debatą o polityce i o wyborach.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#AdamMichnik">Odnotowuję to z przykrością, dlatego że zapłacą za to emeryci, zapłacą za to najbiedniejsi.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#AdamMichnik">Słyszałem tutaj opinię, która mnie wprawiła w przerażenie, że inflacja i tak będzie, w związku z czym można spokojnie produkować pusty pieniądz. No to powiedzmy w takim razie opinii publicznej, że skutkiem tych poczynań ma być taki kształt polskiego rynku, jak to miało miejsce jesienią 1981 r., kiedy nie można było kupić nic poza octem, a w pory wach denaturat.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: To jest polityczne.)</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#AdamMichnik">Nie wiem, czy państw o wtedy chodziliście po sklepach. Mnie się to zdarzało.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-285.6" who="#AdamMichnik">Tak? No to nie opowiadajmy sobie teraz bajek.</u>
          <u xml:id="u-285.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-285.8" who="#AdamMichnik">Powstaje w przeddzień wyborów sytuacja dla państwa polskiego niebezpieczna, dlatego że akcja rodzi reakcję. Drodzy państwo, wiecie dobrze, że to nie ja byłem tym posłem, który z trybuny sejmowej wygłaszał filipiki dekomunizacyjne. No to posłuchajcie mnie dzisiaj spokojnie, z dobrą wola.</u>
          <u xml:id="u-285.9" who="#AdamMichnik">Chcę powiedzieć, że jeżeli wytworzy się sytuacja powrotu do inflacji, to, po pierwsze, najbardziej zapłacą za to ci najbiedniejsi i emeryci, a później zapłaci za to demokracja polska, bo trzeba będzie wtedy szukać i znajdować ofiarnego kozła. Doskonale, panowie posłowie i panie posłanki, wiecie, jaki jest mechanizm szukania ofiarnego kozła, bo bywało, że byliście i wśród poszukujących, i wśród poszukiwanych.</u>
          <u xml:id="u-285.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-285.11" who="#AdamMichnik">Chcę powiedzieć, że jest naszym obowiązkiem postawić sobie tu właśnie dziś pytanie, jak będzie Polska wyglądała za rok, a nie tylko za tydzień. Te zobowiązania trzeba będzie płacić właśnie pustym pieniądzem i ktoś będzie odpowiedzialny za nakręcanie konfliktu, który wtedy jest nieuchronny. Państwo znakomicie wiecie, że repliką na to będą kolejne pomysły, żeby wszystkich członków PZPR uznać za członków zbrodniczej organizacji, absurdalne, szkodliwe dla demokracji polskiej. Dlatego nie nakręcajmy tego konfliktu. Ja to mówię z perspektywy człowieka, który się nie ubiega o poselski mandat. Dlatego apeluję o odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-285.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Bolesław Twaróg. Przygotuje się poseł Janusz Rożek.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Przepraszam, czy można ad vocem?)</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#MikołajKozakiewicz">Chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-286.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#BolesławTwaróg">Przepraszam, panie marszałku, ja tylko w tej sprawie formalnej. Chciałbym, ponieważ posłowie będą jeszcze zabierać głos, żeby się ustosunkowali do takiej propozycji. Otóż chciałbym uwzględnić ten wniosek, jaki złożyła pani poseł Grabowska — rozumiem, że główną intencją tego wniosku było głosowanie imienne, tak żeby wszyscy wiedzieli, jaki będzie wynik głosowania — natomiast podzielam też sprzeciw pani poseł Hennelowej co do głosowania tego wszystkiego en bloc. Ale można te obie sprawy pogodzić. Może być na imiennej karcie do głosowania wypisane tyle poprawek, ile ich jest. Rozumiem, że to jest jak gdyby nowa procedura, ale jest ona bardzo możliwa. Już wcześniej, proszę państwa, nad nią myślałem i na pewno jest to procedura usprawniająca. Wyglądałoby to w taki sposób, że na karcie do głosowania byłyby wypisane wszystkie poprawki i byłyby trzy kratki, dla opowiadających się za, przeciw lub wstrzymujących się. Tak jak zwykle, kolejne poprawki byłyby tutaj tłumaczone i każdy z nas by tę kartę do głosowania wypełniał, po czym by ją podpisał. Następnie po obliczeniu głosów i po stwierdzeniu, że któraś z poprawek Senatu została, powiedzmy, odrzucona, ponowilibyśmy tę procedurę i głosowali za jej przyjęciem. Byłyby to dwa imienne głosowania i rozumiem, że łączyłyby zarówno wnioski z państwa strony sali, jak i naszej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Janusz Rożek. Przygotuje się poseł Ryszard Dyrak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#JanuszRożek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kiedy patrzę na konające rolnictwo, kiedy patrzę na upadający przemysł, dochodzę do wniosku, że nam potrzebne są albo radykalne reformy, albo szybkie bankructwo, które zmusi do radykalnych reform. Wydaje mi się, że projekt sejmowy idzie w kierunku szybkiego bankructwa, a projekt rządowy raczej przedłuża wolne konanie. Być może, ten projekt spowoduje, że szybciej zbankrutujemy i wtedy nas to zmusi do radykalnych reform.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#JanuszRożek">Kiedy patrzę, że masa ludzi nic nie robi, a bierze pieniądze, to uważam, że to jest niegospodarne. Proszę się rozejrzeć, wielu ludzi bierze zasiłek, lecz jeśli chce się ich wziąć do pracy, to oni nie chcą, bo mają zasiłek, zaś rolnik za byle co, przy cenach dużo poniżej kosztów produkcji musi produkować dla tych nierobów.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Ryszard Dyrak. Przygotuje się poseł Wiesław Chmielarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#RyszardDyrak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja też widzę paradoksy w naszej gospodarce, związane z tym, że rolnicy produkują żywność, która wystarczy na utrzymanie całego społeczeństwa, a jednocześnie obserwujemy duże obszary biedy i niedożywienia i w szkołach, i w sferze związanej z opieką socjalną. To samo jest w zakładach wytwarzających artykuły codziennego użytku. Z powodu braku możliwości zbytu te zakłady przecież bankrutują.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#RyszardDyrak">Mam wrażenie, że dzisiejsza dyskusja związana jest z tym, że nie mamy trafnej diagnozy rzeczywistej sytuacji w gospodarce. Ożywienie w dzisiejszej naszej gospodarce wymaga wręcz zwiększenia ilości pieniądza w społeczeństwie, wymaga zwiększenia siły nabywczej. Czy aż tak dużego, jak proponujemy tutaj w tych poprawkach, nie jestem w stanie określić, ale jestem przekonany, że zwiększone renty i emerytury dla najuboższych poprawią sytuację rolnictwa i poprawią sytuację przemysłu produkującego na rynek. Nie bójmy się więc tak bardzo tej sejmowej wersji ustawy.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Wiesław Chmielarski z PKLD. Przygotuje się poseł Anna Bańkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#WiesławChmielarski">Wysoka Izbo! Przy ustawie stricte emerytalnej nie chodzi o politykę. Tu chodzi o politykę gospodarczą. Łączenie tego i przeciwstawianie stron jest naprawdę przesadą. Tu aż tak bardzo o politykę i o wybory nie chodzi. Tu chodzi o politykę gospodarczą, gdzie sprawy nie są wcale jednoznaczne. To, co przed chwilą powiedział poseł Dyrak, to było jakby wsparcie mojej tezy, że pewna ilość dodatkowego pieniądza może być korzystna, bo to jest popyt, bo to jest produkcja, bo to jest podatek do budżetu państwa, bo z tego budżetu... To jest cały mechanizm. Nie można tylko patrzeć na to tak, że mamy wydać z budżetu. Trzeba patrzeć tak, że może to powodować w efekcie pewne ożywienie gospodarcze i co do tego się upieram.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#WiesławChmielarski">Natomiast chcę zdecydowanie zaprotestować przeciwko lansowanej tu i ówdzie tezie, przed chwilą wypowiedzianej przez posła Michnika, że jakoby mamy wrócić do pustych półek. Otóż nie, proszę państwa. O tym się czasem mówi w telewizji, czasem piszę się w gazecie, o tym się mówi na tej sali. Jest to niemożliwe. Puste półki są możliwe przy wypływie pieniądza tylko przy cenach urzędowych. W kraju, w którym zniesiono ceny urzędowe, efektem wypływu pieniądza może być tylko wzrost cen. Półki zawsze będą pełne, panie Michnik. Zawsze będą pełne. Problem tylko będzie taki, że będziemy za ten towar coraz więcej płacić. To jest problem dla przyszłego Sejmu — inflacja jest niejako nieuchronna, ale żeby była kontrolowana. Przed chwilą mówił o tym poseł Dyrak. Nie mamy pojęcia, na ile ta inflacja będzie spowodowana, lepiej, żebyśmy się na tym znali, niemniej tak bardzo się tego nie bójmy.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#MikołajKozakiewicz">Ponieważ pani poseł Anna Bańkowska zrezygnowała z zabrania głosu, głos zabierze poseł Wiesław Kaczmarek z PKLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Właściwie do głosu wywołał mnie pan poseł Michnik — nie wiem, czy jest na sali — z dwóch przyczyn. Wydaje mi się, że przypominanie tych, bardzo mądrych niewątpliwie, pomysłów ustaw dekomunizacyjnych przy okazji dyskusji o emeryturach jest daleko idącym nadużyciem. Myślę, że nie ma sensu tych rzeczy mieszać. Tak samo nie ma sensu również opowiadać, że ta kwestia emerytur spowoduje wzrost inflacji. Być może ona powiększy deficyt w budżecie, natomiast to mówienie o inflacji też jest po prostu daleko posuniętym nadużyciem. Myślę, że dzisiaj spór tutaj toczy się o dwie rzeczy, i to jest faktycznie również debata gospodarcza — czy mamy żyć z tą inflacją kontrolowaną, czy mamy po prostu zmierzać cały czas, za wszelką cenę do likwidacji inflacji jako takiej?</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#WiesławKaczmarek">I ostatnia rzecz, którą chciałem powiedzieć. Chciałem przypomnieć, i powiedział to dość dobitnie pan poseł Sekuła, że dzisiejszy kryzys systemu emerytur wynika z trzech przyczyn. Pierwsza przyczyna to jest efekt tego, że polski system emerytalny i ZUS przez długi czas pełnił funkcję parabudżetową i wszystkie te środki — i to jest bagaż poprzednich lat, nie ma co tego ukrywać — po prostu zjadła inflacja. Przyczyna druga wynika z tego, że zasadnicza część przedsiębiorstw, a więc sektor państwowy, nie kreuje dochodu i nie płaci składek ZUS. Jest to więc wynik recesji. I przyczyna trzecia, o której rzadko się tutaj mówi, jest to błąd Sejmu, to przeregulowanie, które wystąpiło w poprzedniej ustawie, próbie zmiany emerytur, przyjętej na wniosek rządu pana premiera Mazowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#WiesławKaczmarek">Te trzy przyczyny skumulowały się i nastąpił kryzys w emeryturach, z którym musimy sobie poradzić. Ta odpowiedzialność może nie rozkłada się równo, ale rozkłada się na Sejm, na poprzedni rząd i jeszcze na poprzedni. I sugerowałbym, żebyśmy się już nie spierali, nie wyciągali tych wszystkich historii z przeszłości, tylko spróbowali przejść do rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#MikołajKozakiewicz">Pan poseł Józef Oleksy, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem zwolennikiem zbliżania się do zakończenia tej debaty i przechodzenia do rozstrzygnięć, bowiem pan poseł Michnik w jednym ma rację, iż, jak często tu bywało, emocje mogą nabrać charakteru politycznego, o niepotrzebnych skutkach, a emerytury nie są dobrą okazją do tego typu sporu. Podzielam opinię i obawy pana posła Michnika o to, by w Polsce rzeczywistość nie toczyła się przez pryzmat sporu przy każdej pozycji budżetowej, przenoszonego na sferę polityczną. Ale całkowicie nie aprobuję i z niesmakiem przyjąłem, po godnych zawsze i mądrych wystąpieniach pana posła Michnika, swoisty szantaż, groźbę, jakże już obecną w propagandzie przedwyborczej, jak bardzo ludziom utrudniającą normalne myślenie o kraju, groźbę — jeśli nie przegłosujecie naszego projektu, to ostrzegamy, że może się rozpętać dekomunizacja, partyjni mogą być rozliczani. To było niepotrzebne i to nawet nie pasowało do tego mówcy. Ale to jest tylko taki mój komentarz. Natomiast spór, który dziś tu toczymy, naprawdę nie zakończy istoty tej dyskusji. Mówiłem o tym dwa tygodnie temu.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Nie jest tak, że ci, którzy są za projektem sejmowym, chcą zrobić na złość rządowi, że są tępi i nie rozumieją tragedii katastrofy budżetowej; nie jest tak, że w imię jakiegoś populizmu nie dopuszczają do siebie słusznych racji rządowych odwołujących się do stanu budżetu i nie jest wcale tak, że jest to jakiś spisek, który ma utrudniać proces reform i pójście do przodu. Nie jest tak i myślę, że mówię w imieniu wszystkich, którzy popierają projekt sejmowy. Natomiast jest wciąż tak, że utrzymuje się mała wiarygodność polityki gospodarczej rządu, jeśli chodzi o pokazanie horyzontu nadziei społeczeństwu; to znaczy zrozummy — mówmy tak sobie i społeczeństwu — że jest czas trudny, który będzie bolał, ale czas ten pokonamy przy zgodzie co do danej koncepcji ekonomicznej, w określonych przedziałach czasu.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#JózefOleksy">Na to pytanie całego społeczeństwa nie ma wciąż odpowiedzi. Rozumiem, że czas nasz nie sprzyjał temu, żeby taką koncepcję wydyskutować, ale chyba prawa strona sali zgodzi się, bo głosi to przez swoje ugrupowania, krytykując w kampanii przedwyborczej całą politykę tego rządu, co ja z kolei z niesmakiem przyjmuję, że jest coś do dyskusji o koncepcji dalszej strategii i polityki gospodarczej w kraju. Mówi się, że budżet może nie wytrzymać. My wiemy też, że może nie wytrzymać, ale my jednocześnie wiemy, że z wielu innych powodów, nie mniej niż z powodu emerytur, ten budżet jest również zagrożony w przyszłym roku. Nie ma odpowiedzi na to, jak w całościowej polityce gospodarczej rządu będziemy zaradzać tym dziurom budżetowym, które na przyszły rok wcale nie są z pola widzenia usunięte, a już złośliwością z mojej strony może być uwaga, choć unikam tego na ogół, że jeśli się tak strasznie boimy tego budżetu, no to cóż stało na przeszkodzie nieuchwaleniu na przykład ustawy o zwrocie majątków kościelnych, które w razie braku fizycznego zwrotu muszą oznaczać odszkodowania z budżetu państwa. Myślę, że w tym wypadku będą one stanowczo wyegzekwowane. Inny przykład — społeczeństwo tego słucha i obserwuje — jeśli jest tak trudno z budżetem, to skąd taka pasja w forsowaniu ustawy o reprywatyzacji, której koszty są wyliczone na 106 bln?</u>
          <u xml:id="u-297.3" who="#JózefOleksy">Nie chcę ciągnąć tych przykładów. Czasem zatracamy również i w Izbie proporcje w trosce o całość spraw budżetu i gospodarki państwa. I bardzo źle jest, Wysoka Izbo, że dziś nic ma wystąpienia rządowego, w którym byłoby zawarte stwierdzenie: trzeba przecierpieć sprawę niedoskonałości systemu i projektu emerytalnego, ale w naszych zamierzeniach programowych wadzimy rozstrzygnięcia w takim a takim horyzoncie. Brak tego horyzontu nadziei w zmianie polityki gospodarczej jest słowną przyczyną zaostrzeń w tego typu dyskusjach i wzajemnych posądzeń o złe intencje przy zajmowaniu takiego a nie innego stanowiska. Na tym chcę zakończyć, prosząc, byśmy rzeczywiście nie ciągnęli emocjonalnej dyskusji, a po prostu podjęli decyzje. Nic już, kierując się emocjami, nie wymyślimy.</u>
          <u xml:id="u-297.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Anna Dynowska, proszę bardzo. Przygotuje się poseł Tadeusz Sytek z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#AnnaDynowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie kandyduję do Sejmu i nie mam żadnych powodów, żeby się popisywać przed swoimi wyborcami tym, jak bardzo dbam o budżet albo jak bardzo dbam o nich. Odbyłam we wtorek spotkanie z emerytami i rencistami, mówiąc im o konsekwencjach, jakie będą w wypadku odrzucenia przez Sejm poprawek Senatu, jak i ich przyjęcia. Mówiłam o istnieniu także możliwości pata ustawowego. Chciałam państwu powiedzieć, co mi powiedzieli ci emeryci i renciści, także górnicy z 37-letnim stażem pracy pod ziemią, w latach pięćdziesiątych, w kopalniach belgijskich, francuskich i takich wszystkich, które są już zamknięte. Powiedzieli mi: Pani poseł, ta ustawa, którą Sejm uchwalił, jest fatalna, jest w ogóle żenująca, biorąc pod uwagę naszą ciężką pracę. Ja o tym wiem, wszyscy tutaj na tej sali o tym wiemy. Powiedzieli mi także, że to, co proponuje się w tej ustawie sejmowej, nikogo nie satysfakcjonuje. Państwo pamiętają, że jest to propozycja praktycznie analogiczna do rozwiązań przygotowanych jeszcze przez ówczesnego ministra pracy i polityki socjalnej, naszego kolegę, pana posła Kuronia, który wtedy był poddany totalnej krytyce. Mówimy, że dziś na te rozwiązania nas nie stać. Emeryci i renciści na tym spotkaniu, gdy ich zapytałam: „a jak nie uda się odrzucić poprawek Senatu?”, powiedzieli mi: „to nie przyjmować tej ustawy”. Proszę państwa, na zimno i na chłodno to relacjonuję, mimo że mówiłam, iż pewna grupa ludzi zyskuje coś na tym. Jaki procent? A reszta? Ile traci?</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#AnnaDynowska">Proszę Państwa! Chciałabym, żebyśmy sobie przypomnieli, jak my w tej sali szalenie troszczyliśmy się i byliśmy konsekwentni i tutaj nie było, że tak powiem, żadnych emocji politycznych w momencie, gdy chodzi o stronę dochodów budżetu państwa. Wszyscy dokładnie wiemy, że z powodów politycznych, bo z powodów konieczności stworzenia klasy średniej w tym państwie, ogromna rzesza podmiotów gospodarczych została zwolniona rozporządzeniem Rady Ministrów od wszelkich podatków na rok i na 2 lata. To jest ta grupa ludzi, w stosunku do których nie cofa się praw nabytych, a jednak tym najbiedniejszym i najsłabszym próbuje się odebrać prawa nabyte.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#AnnaDynowska">Próbuje się odebrać, i to nie po raz pierwszy. Z powodów ideologicznych wiadomo, że powinna powstać klasa średnia w tym państwie, wiadomo, że działania państwa i polityka gospodarcza państwa powinna w tym pomóc. Ale jeżeli pomaga się przy tworzeniu klasy średniej i powoduje tak gwałtowne różnice między dochodami osiąganymi przez tworzoną właśnie klasę średnią a grupą tych, którzy sobie już nic nie stworzą, to rzeczywiście jest tutaj pewien dylemat. Ja po prostu tego nie umiem wytłumaczyć racjonalnie, nie umiem. Jest to też kwestia pewnej świadomości społecznej, której stan jest taki a nie inny. Mimo że zgadzam się z tym, żeby tę klasę średnią jak najszybciej stworzyć, że państwo powinno podejmować i stymulować działania w tym kierunku, to ja tym ludziom, którzy pracowali w PRL, a wcześniej jeszcze często w II Rzeczypospolitej czy w czasie wojny, po prostu nie umiem wytłumaczyć, gdy pytają: dlaczego sąsiad, który ma dwie spółki prawa cywilnego, ma nieopodatkowane kilkudziesięciomilionowe dochody, a ja, emeryt po 40 latach pracy mam 900 tysięcy i jeszcze jest możliwe, że stracę.</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#AnnaDynowska">Proszę Państwa! Na tej sali przez 2,5 roku naszej kadencji uchwalaliśmy ustawy, i to też chciałam przypomnieć, w stosunku do których Wysoka Izba specjalnie nie zastanawiała się nad skutkami finansowymi, a były i takie, o czym już mówił pan poseł Oleksy, jak ostatnio uchwalona, w piątek, której skutków finansowych rząd nie przedstawił. Wysoka Izba, mimo mojej prośby, mimo braku odpowiedzi na pytanie o skutki finansowe tej ustawy, nie domagała się odpowiedzi i nie troszczyła się o budżet państwa. To jest także ten sam budżet, z którego będą wypłacane te emerytury i renty. Była też — przypomnę, od 1989 roku — ustawa indeksacyjna, gdzie nikt, poza moim jednym wystąpieniem sejmowym, nie mówił: a co budżet państwa na to? Potem ją modelowaliśmy, uchwaliliśmy masę ustaw, nie troszcząc się o budżet. Ja osobiście, z powodów naprawdę moralnych, już tylko moralnych, nie podniosłam nigdy ręki „za” ustawą, której skutków finansowych nie znałam czy które nie były takie, by pozwalały ją przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-299.5" who="#AnnaDynowska">Ustawa reprywatyzacyjna, o której mówił poseł Oleksy, nie będzie w tym Sejmie i nie było specjalnej woli jej uchwalenia, natomiast rzeczywiście ona spowodowałaby obciążenia dla budżetu państwa, ale od 1993 roku i później. Niemniej jednak spowodowałaby, i to bardzo duże.</u>
          <u xml:id="u-299.6" who="#AnnaDynowska">Proszę Państwa! Chciałam się z państwem podzielić tylko i wyłącznie tymi refleksjami i tym, co mi powiedzieli emeryci i renciści na spotkaniu, spotkaniu stricte konsultacyjnym. Gdy chciałam wiedzieć, jaka jest ich wola, czy głosować za odrzuceniem poprawek Senatu, to powiedzieli „tak”. Na pytanie, czy głosować za przyjęciem poprawek Senatu, odpowiedzieli: „nie, nawet jeżeli będzie pat legislacyjny”. Tak powiedzieli mi na spotkaniu emeryci i renciści. To spotkanie miało miejsce w woj. wałbrzyskim. Byli na nim wszyscy przedstawiciele organizacji terenowych. Był ze mną na tym spotkaniu obecny na tej sali pan poseł Zych. Mam kasetę z nagraniem z tego spotkania i proszę państwa, naprawdę uczciwie przedstawialiśmy skutki każdej decyzji, którą Wysoka Izba w tej sprawie podejmie. Chciałabym, żebyśmy tę decyzję podejmowali bez emocji, bez emocji politycznych i każdych innych emocji, które nie mogą nam towarzyszyć, ale też protestuję przeciwko takiemu okropnemu mówieniu o tej jednej grupie tej jednej, najsłabszej grupie społecznej. Uchyliliśmy już prawa nabyte w sferze budżetowej. Nowo tworzonym podmiotom gospodarczym nie uchylamy, bo tu jest ochrona praw nabytych, wybiórcza, proszę państwa, wybitnie wybiórcza. Mówi się tej grupie akurat: emeryci i renciści ten budżet zjedli. Nie powiem, bo nie ma pana ministra Boniego, co emeryci kazali mu przekazać. W wałbrzyskim zwalniają się koszary radzieckie, więc emeryci mówili: to może rzeczywiście jeszcze zwolnimy mieszkania, może nas tam przenieść, karmić zupą, w ogóle nie będzie ani problemu świadczeń, ani tych problemów.</u>
          <u xml:id="u-299.7" who="#AnnaDynowska">Proszę państwa, ja powtarzam to, co mi powiedziano. Chciałam, żeby to wystąpienie było bez emocji, natomiast Chciałam państwu powiedzieć, że jest to ogromna rzesza ludzi, potężna rzesza ludzi, która naprawdę już nie ma możliwości tworzenia dochodów budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-299.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Tadeusz Sytek z PSL. Przygotuje się poseł Zdzisław Czarnobilski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#TadeuszSytek">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Ja jestem posłem ze środka sali, kandyduję do Sejmu XI kadencji, jestem odpowiedzialnym gospodarzem i ekonomistą, jeszcze mam dobrą pamięć i na tę sprawę chciałbym spojrzeć w dwóch kontekstach, jak ja to widzę. Odpowiedzialność polega na tym, że trzeba mieć świadomość, że jeśli coś się ustala, to trzeba wczuć się w sytuację tego, komu te warunki ustalamy. Zapomnieliśmy, że kazaliśmy kilka lat temu emerytom zmienić stare mieszkania na nowe, w blokach, mniejsze, ale nie powiedzieliśmy, ile za te mieszkania będą płacić. Każdy z nich dzisiaj za te nowe małe mieszkania — jeśli posłuchał naszych rad — płaci od 300 do 500 tysięcy.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#TadeuszSytek">W związku z tym, jeśli decyzja ma być odpowiedzialna, to rząd jako odpowiedzialny gospodarz tego państwa musi sobie odpowiedzieć na pytanie — jaką należy przyjąć kwotę minimalną, i trzeba ją tu podać, żeby człowiek u schyłku życia nie musiał być narażony na upokorzenia i skazany na „dorabianie” kradzieżą czy czymkolwiek. Na tej sali wszyscy lub większość mieni się także katolikami. Nieraz przypominano nam o dekalogu. Ja jestem katolikiem, i nie z tytułu kampanii wyborczej — całe życie nim byłem i będę. W związku z tym musimy odpowiedzieć na wszystkie pytania związane z rozpatrywaną kwestią, musi być określona kwota minimalna i musi być powiedziane, czy przy tej kwocie jest realne wyżyć? Proszę państwa, wczoraj jedną grupę społeczną „załatwiliśmy” w ustawie o zatrudnieniu. Przegraliśmy ośmioma głosami. Gdzie największe bezrobocie się ujawni, jak nie na wsi? Przecież każdy ekonomista w mieście zwalnia tych, którzy dojeżdżają do pracy, bo ponosi koszt dowozu do pracy. W związku z tym największa bieda bezrobocia będzie na wsi, przez ujawnienie dwuzawodowstwa. i ci wszyscy, którzy wczoraj głosowali za tym, żeby przychylić się do poprawki, że hektar przeliczeniowy jeden...</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie na temat)</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#TadeuszSytek">... przepraszam, to jest także na temat, nie pozwala skorzystać z zasiłku z tytułu zwolnień z pracy, niech zobaczą, ile procent ludzi mieszka na wsi, a pracuje w mieście i będą tym objęci. Chciałbym prosić tych wszystkich, którzy popierają projekt rządowy, żeby odpowiedzieli sobie na pytanie: czy dzisiaj jest możliwe, by biedna samotna osoba wyżyła za kwotę 700–800 tysięcy?</u>
          <u xml:id="u-301.4" who="#komentarz">(Głos z sali: 600 tysięcy.)</u>
          <u xml:id="u-301.5" who="#TadeuszSytek">Jeśli nie pamiętamy, że zostały podniesione opłaty za prąd, gaz, węgiel, chleb.</u>
          <u xml:id="u-301.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Ser topiony.)</u>
          <u xml:id="u-301.7" who="#TadeuszSytek">Przepraszam. panie pośle, ja bardzo życzyłbym wszystkim, żeby to minimum wystarczyło na bytowanie, ale będzie duża grupa społeczeństwa, która nie będzie mogła przetrwać. W związku z tym pytam: czy jest ktoś odpowiedzialny? Ja jestem odpowiedzialny i nie mogę właśnie z powodu tej odpowiedzialności głosować za projektem rządowym.</u>
          <u xml:id="u-301.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Radosław Gawlik chce zgłosić wniosek formalny. Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#RadosławGawlik">Chciałem złożyć wniosek formalny. Myślę, że padły argumenty z lewej strony sali, z prawej, ze środka, chciałem więc prosić o zamknięcie listy mówców i po jej wyczerpaniu o przystąpienie do podjęcia decyzji.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za tym wnioskiem formalnym, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (254) Kto jest przeciw? (12) Kto się wstrzymał od głosowania? (22) Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#MikołajKozakiewicz">Jest jeszcze trzech mówców, którym muszę udzielić głosu.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#MikołajKozakiewicz">Obecnie zabierze głos poseł Zdzisław Czarnobilski z Parlamentarnego Klubu Ekologicznego. Przygotuje się poseł Jacek Kuroń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#ZdzisławCzarnobilski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Miałem nie zabierać głosu, ale zmusiła mnie do tego postawa naszych wiceministrów reprezentujących rząd na tej sali. Proszę państwa, my się tutaj potykamy, czy lepszy jest projekt rządowy czy sejmowy, natomiast oni się śmieją z naszych potyczek. Ja obserwowałem. Nie chciałem zabierać głosu, ale postawa naszych wiceministrów zmusiła mnie do tego. Teraz nawet nie ma ich na sali. Proszę państwa, chciałem usłyszeć, co panowie wiceministrowie chcą zrobić dla naszych emerytów i rencistów, w jaki sposób zabezpieczyć...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przepraszam, panie pośle, oni zapisali się już do głosu, tylko czekają na koniec dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#ZdzisławCzarnobilski">Ale nie ma ich w tej chwili na sali.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali.)</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#ZdzisławCzarnobilski">Proszę państwa, dlatego chciałem o to zapytać, ponieważ chciałbym, żeby kwota pieniędzy przeznaczonych dla emerytów pokrywała się z ich potrzebami. Nie pozwolę skrzywdzić emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#ZdzisławCzarnobilski">Natomiast proszę, by panowie ministrowie odpowiedzieli w swoich wystąpieniach, w jaki sposób mogą zabezpieczyć ich byt, na ile potrafią ściągnąć podatki z tych nieuczciwych podatników, tak osób fizycznych jak i prawnych, w jaki sposób potrafią znaleźć jeszcze wyjście z tej sytuacji, która może się okazać patowa w tym Sejmie. Dlatego bardzo prosiłbym, żeby przedstawiciele Ministerstwa Finansów powiedzieli, w jaki sposób zapewnić, żeby emeryci przeżyli tę zimę. Odbyłem ponad 190 spotkań w ciągu dwóch lat, i renciści i emeryci niejednokrotnie nie upominali się, chcieli dobrze, ale, proszę państwa, ja ich rozumiem, dlatego pytam rząd, co zrobi, w jaki sposób wyjść z tej sytuacji patowej, która może zaistnieć w tej sali.</u>
          <u xml:id="u-307.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Jacek Kuroń, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#JacekKuroń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja też się często spotykam z emerytami, i to z wieloma emerytami, i też słyszę te głosy, że lepiej nie robić, niż robić w tej okrojonej wersji. To jest głos części emerytów, niemniej znaczna część emerytów uważa inaczej i przeliczając to wszystko, co się tu da przeliczyć, to bardzo mi jest przykro, ale mówimy cały czas o dodaniu a nie o ujęciu, ponieważ to co się ujmuje, to co się obcina — i źle się dzieje, że się obcina, ja wcale nie uważam tego za słuszne — to stanowi zaledwie 1/4 tego, co w przyszłym roku do przyjętej w rządowym wariancie podwyżki emerytur się dopłaci. Mówimy więc o tym, żeby jednak podjąć takie kroki, które pozwolą pomóc 2/3 emerytów, w których interesie leży to, abyśmy nie dopuścili do pata. Jak wiadomo, do pata można nie dopuścić albo przychylając się do jednego stanowiska, albo do drugiego i ja nie będę państwu mówił, że jak się nie przychylicie do mojego stanowiska, to ja doprowadzę do pata, tylko od razu państwu powiem, że zgadzam się z wieloma posłami, którzy tutaj wskazywali na luki w budżecie, na niesłuszne wypuszczanie pieniędzy z budżetu. Zgadzając się z nimi wszystkimi chcę państwu powiedzieć, że moja obawa przed przyjęciem wariantu zwanego poselskim, rozszerzonego wariantu wypłat, jest bardzo konkretna i określona.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#JacekKuroń">Przyszłoroczny budżet nie będzie lepszy od tego a prawdopodobnie będzie gorszy, nastąpią tam bardzo ostre zwarcia między różnymi wydatkami i ja z przykrością stwierdzam, że, w moim najgłębszym przekonaniu, w tych zwarciach wszyscy będą przegrywać, a w pierwszym rzędzie emeryci. I tego trzeba być świadomym. Proszę państwa, zdajcie sobie sprawę z faktu, że nam grozi zawalenie się w przyszłym roku oświaty przy tym poziomie budżetu i wyobrażam sobie, co się stanie później. Otóż niestety wyobrażam sobie, że skutek, że tak powiem, obiecania zbyt wielkich pieniędzy będzie najgorszy z możliwych, z dwóch powodów.</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#JacekKuroń">Po pierwsze, bo wymusi cięcia emerytur, a po drugie, będziemy mieli do czynienia z tym, co już mamy. Obiecano, zobowiązano się, że dostaną. Tu któryś z kolegów posłów wyliczył 3 przyczyny tego złego stanu. Mam świadomość, że trzecia przyczyna obciąża mnie oczywiście w większym stopniu niż Wysoką Izbę. W tym sposobie wyliczania nowych emerytur, który przyjęliśmy wspólnie, ale na mój wniosek, zawarta już była obietnica, mimo że ona nie była obietnicą. Dlatego trudno jest ten problem rozwiązać. Obawiam się, że jeżeli w rezultacie wygrają ci, którzy mówią, że lepszy jest pat, to pogorszymy w sposób zasadniczy los większości emerytów, i to drastycznie, a jeśli przejdzie ten projekt rozszerzony, to będziemy mieli do czynienia z szerokimi cięciami.</u>
          <u xml:id="u-309.3" who="#JacekKuroń">Prosiłbym bardzo, żeby nie mieszać tego z problemem dopuszczalnego deficytu, bo oczywiście można przyjąć, że planuje się deficyt. No tak, tylko że wtedy ten deficyt jest to pewien podatek inflacyjny kierowany na cele produkcyjne. Od razu sobie powiedzmy, że mówimy wtedy o podatku, który zapłacą najsłabsi, a to skierowane musi być na cele produkcyjne. Natomiast nie możemy gospodarować w ten sposób, że najpierw rzucamy strzałkę, a potem rysujemy tarczę. Ja nie podejrzewam lewej strony sali o to, że chce komukolwiek zrobić na złość. Nie. Ja podejrzewam państwa — bardzo się nad tym zastanawiałem — właśnie o takie przeświadczenie, o takie poczucie fatalizmu: to i tak musi się zawalić, i tak będzie inflacja, i tak tu różne rzeczy wypłyną. No, jeśli tak, to przyjmijmy tę ustawę taką, jaką ona jest, przynajmniej będziemy mieli ustawę. Otóż ja uważam, i takie mam po prostu przeświadczenie, że ustawa, której nie umiemy zrealizować, jest gorsza od gorszej ustawy, którą zrealizować umiemy. Takie mam przeświadczenie, można oczywiście zająć w tej sprawie inne stanowisko. To wszystko.</u>
          <u xml:id="u-309.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#MikołajKozakiewicz">Jako ostatni zabierze głos poseł Tadeusz Kijonka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#TadeuszKijonka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Najpierw chciałbym się zastrzec, że nie powoduje mną uczucie fatalizmu. Chciałbym prosić także na wstępu o zmianę punktu widzenia. My nie będziemy na końcu głosować grupowo, ale indywidualnie, i myślę, że takie podejście do tego może nieco rozładować emocje. Jest prawem każdego posła głosować indywidualnie.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#TadeuszKijonka">Jest faktem oczywistym, że w sytuacji przymusowej, a w takiej się znajdujemy, nie ma rozwiązania dobrego. Jakikolwiek będzie wynik tego głosowania, rozwiązania dobrego nie będzie. Natomiast sądzę, że stało się niedobrze, iż 2 tygodnie temu sami ucięliśmy debatę, zdecydowaliśmy się, że nie będzie otwartej debaty i ograniczyła się ona tylko do wystąpień klubowych, choć być może niewiele by to już wniosło, ale w sensie rozładowania emocji może jednak co nieco.</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#TadeuszKijonka">Moim zdaniem błędem tej ustawy jest jej filozofia. Ona ma swój grzech pierworodny, którego się zmienić już nie dało. Ta ustawa jest wmontowana w fatalny czarny trójkąt: budżet — ZUS — emeryci. Ona nie funkcjonuje jakby w całym systemie ekonomicznym i gospodarczym państwa. Gdyby została inaczej usytuowana, inne byłyby jej związki z dodatkowymi, jak myślę, źródłami zasilania. W jakim bowiem stopniu, czy na oczekiwaną skalę na przykład obejmuje to, co wiąże się z procesami prywatyzacyjnymi? W jakim stopniu środki stamtąd odzyskiwane — a na ogół wycena jest tutaj często poniżej jakichkolwiek wyobrażeń — wpływają do budżetu? Pozwolę sobie o tym powiedzieć, ponieważ myślę, że musimy zwrócić uwagę na fakt podstawowy: czy praca może ulec przedawnieniu i kto jest prawnym, materialnym i moralnym spadkobiercą państwa, które nazywało się PRL? Są tutaj określone konsekwencje właśnie prawne, moralne i materialne. Materialne związane są także z całym dorobkiem tego państwa. Jeśli przyjmiemy tezę, a nie jest pewnie odległa od prawdy, że w 1945 r. Polska była w ruinie, ktoś przy wszystkich błędach ten obraz kraju wypracował. Jest więc nawet co sprzedawać i prywatyzować. Tego wszystkiego ta ustawa jakby nie obejmuje. Pamiętam, że minister Boni wołał na poprzednim posiedzeniu o odwagę. Nie chcę krytykować rządu, bo to sprawa bardzo delikatna, ale myślę że tej odwagi nie było na przykład w pozyskiwaniu środków do budżetu i budżet może nie ma pieniędzy, ale te pieniądze w dużym stopniu są poza budżetem. Jak to się stało, że w tak małym stopniu ten budżet zasiliły?</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#TadeuszKijonka">Ta ustawa oczywiście wielu grup w ogóle nie usatysfakcjonuje. Są grupy, które na niej poważnie stracą. Nie myślę o kominach, kominy należy obciąć i to w sposób zdecydowany, ale do takiej grupy, która straci szczególnie wiele, należy na przykład grupa zawodowa najbardziej chyba dotknięta ciężką pracą — górnicy, pracujący w czterobrygadowym systemie pracy, ludzie, którzy już do pracy nie wrócą. Oni już swojej sytuacji życiowej nie zmienią, chociażby z przyczyn biologicznych. Tu istnieje określona bariera. I musimy także wiedzieć, że tych 7 mln ludzi znajdzie się w pewnym worku z napisem, powiedzmy: biologiczna masa spadkowa PRL, i w zależności od tego, jaką wersję ustawy przyjmiemy, jakby uwaga dla niej na długo się skończy, bo czas koniunktury tak szybko nie nadejdzie.</u>
          <u xml:id="u-311.4" who="#TadeuszKijonka">I jeszcze jedno. Na tę ustawę trzeba spojrzeć jakby z dwóch punktów widzenia: na pewne z punktu widzenia państwa, budżetu, tych możliwości, i to nas zobowiązuje, ale także z punktu widzenia tych wszystkich ludzi, którzy patrzą na te ustawę myśląc o swojej pracy, z punktu widzenia własnej biografii, tej zawodowej. To są często cale lata przeżyte w ciężkiej pracy, przy nieustannym niedopłacaniu. I teraz nagle trzeba się rozstać na zawsze z nadzieją.</u>
          <u xml:id="u-311.5" who="#TadeuszKijonka">I stąd ten dylemat. Dlatego też pozwoliłem sobie na wstępie powiedzieć, że każdy z nas będzie głosował sam, albowiem każdy odpowiada za swoją decyzję, i prosiłbym, żeby nikogo nie oskarżać przed tą decyzją. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-311.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#MikołajKozakiewicz">Udzielam obecnie głosu przedstawicielom rządu.</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#MikołajKozakiewicz">Pani wiceminister Wiktorow, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#AleksandraWiktorow">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na początku chciałam powiedzieć, że bardzo jest przykro słuchać, że rząd z premedytacją występuje przeciwko ludziom. Nie wydaje mi się, żeby jakikolwiek rząd zawczasu chciał zniechęcić do siebie wszystkich obywateli. Jaki miałby w tym interes? Wydaje mi się, że rząd po prostu czuje się odpowiedzialny za swój projekt: może dać tylko tyle, ile można w danej chwili, ale dać faktycznie, w faktycznych pieniądzach, bez dawania obietnic bez pokrycia, przyrzekania czegoś, co nie może być zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#AleksandraWiktorow">Można i trzeba zrobić tylko to, co w przyszłości nie będzie przeszkadzało. Można oczywiście uchwalić ustawę, w której dużo się będzie obiecywać i dużo dawać, ale jeszcze trudniej będzie to odbierać w bardzo krótkim czasie: nie po roku, dwóch czy pięciu latach, tylko od razu w przyszłym roku, bo będzie wiadomo, że nie da się tego zrealizować.</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#AleksandraWiktorow">Rozumiem, że rozbudzone są duże emocje. Zawsze tak jest, kiedy dzieli się pieniądze, jakiekolwiek pieniądze: nawet przecież w zakładach pracy emocje są zawsze bardzo duże. I jeżeli się kogoś pytamy, czy chce mieć 100 złotych czy 200. to nigdy nie odpowie, że chce dostać 100, tylko że chce — 200. I dlatego przedstawianie w taki sposób sytuacji, że można dać więcej, a rząd nie chce dać więcej, jest nieprawdziwe. Teraz odpowiem na przedstawione przez pana posła rachunki.</u>
          <u xml:id="u-313.3" who="#AleksandraWiktorow">Takie pobieżne rachunki można robić, tylko trzeba jeszcze przyjąć rzeczywiste podstawy. Mianowicie ubezpieczonych jest nie 17 mln, lecz 13,5 miliona ludzi. Rolnicy są ubezpieczeni oddzielnie. W grudniu ubiegłego roku uchwaliliście państwo ustawę o ubezpieczeniu rolników: budżet miał pokrywać w 90% wydatki na świadczenia rolnicze, a w tym roku pokryje w 95,8%. Tylko 4,2% będzie pochodziło ze składek rolniczych. I taką ustawę w zeszłym roku przyjęto.</u>
          <u xml:id="u-313.4" who="#AleksandraWiktorow">Natomiast ustawa dla pracowników, w tym wszystkich rzemieślników, agentów itd., obejmuje ubezpieczeniem 13,5 miliona osób. Zaplanowane dochody ze składek, które miałyby wpłynąć, to 91 bilionów złotych. Wiadomo jednak, że nie wszystkie składki wpłynęły, nie tylko w tym roku, ale również w latach ubiegłych. Zawsze jest tak, że część ludzi nie płaci składek i ściąga się je dopiero z opóźnieniem.</u>
          <u xml:id="u-313.5" who="#AleksandraWiktorow">I jeszcze jedna uwaga: przeciętny wymiar składki bynajmniej nie równa się przeciętnemu wynagrodzeniu. Przeciętny wymiar składki stanowi tylko 86% przeciętnego wynagrodzenia dlatego, że składki opłacają nie tylko pracownicy sfery uspołecznionej (niektóre składniki nie wchodzą w składkę), lecz także pracownicy nieuspołecznionych zakładów pracy, pracownicy pracujący na własny rachunek, którzy deklarują swój dochód przy ustalaniu składki. I płacą przede wszystkim od minimalnej, dopuszczalnej wysokości składki, która stanowi 60% przeciętnego wynagrodzenia. Od tego płacą składkę i od tego mają zresztą później obliczane świadczenia. Dlatego świadczenia dla tych nieuspołecznionych pracowników, tzn. pracujących na własny rachunek, są na ogół niższe, bo oni płacą niższe składki.</u>
          <u xml:id="u-313.6" who="#AleksandraWiktorow">Jak mówiłam, dochody ze składek, jeżeliby wszystkie składki wpłynęły, wyniosłyby 91 bilionów złotych, natomiast zaplanowane wydatki ZUS zamykają się kwotą 115 bilionów złotych. I tę różnicę między wpływami ze składek a wydatkami pokrywa budżet państwa, bo państwo jest gwarantem ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-313.7" who="#AleksandraWiktorow">I nie jest prawdą, że ustawa emerytalna polega tylko na odbieraniu dlatego, że zaplanowane są pieniądze na podwyżki, od razu były zaplanowane pieniądze na rewaloryzację. Kiedy w budżecie ograniczono wydatki na świadczenia we wszystkich innych sferach, to nikt nie kwestionował potrzeby zwiększenia dotacji budżetowej na wydatki ubezpieczenia społecznego: wzrost dotacji z budżetu tylko na ubezpieczenia społeczne wyniósł prawie 40%.</u>
          <u xml:id="u-313.8" who="#AleksandraWiktorow">Pan poseł Sekuła, jako prezes ZUS, zna systemy emerytalne na świecie. W zeszłym roku relacja przeciętnej emerytury i renty do przeciętnego wynagrodzenia wynosiła 55%, i był to rozkład skrajnie nierównomierny. Było bardzo dużo niskich świadczeń, ale były również kominy.</u>
          <u xml:id="u-313.9" who="#AleksandraWiktorow">W tym roku po przeprowadzeniu rewaloryzacji, według zamierzeń rządowych ta relacja wzrosłaby do 66%. Jest to relacja, jak widać, o 11 punktów większa i rozkład świadczeń byłby bardziej równomierny, dlatego że projekt rządowy zakłada większe podwyżki w przypadku niższych świadczeń i obcięcie wyższych. W projekcie poselskim natomiast, w pełni zrealizowanym, ta relacja kształtowałaby się na wysokości 78%. I jak pan poseł Sekuła wie, takiej relacji nie ma nigdzie na świecie i nie można by jej było zagwarantować z żadnych pieniędzy: ani ze składek, ani z budżetu. Nie mówię, że to jest dużo pieniędzy nominalnie, bo emerytury i renty są niskie, ale one są niskie dlatego, że niskie są u nas wynagrodzenia. I wyższy procent świadczeń teraz uchwalony odbije się w przyszłości, nie będzie żadnej możliwości zmiany ustawy emerytalnej w przyszłości. I dlatego, jak pani poseł Czarnik-Sojka mówiła, nie przedstawiono w tej chwili nowego projektu na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-313.10" who="#AleksandraWiktorow">Dlatego, że trzeba najpierw wiedzieć, jakie będą warunki dla tych, którzy w tej chwili dostają emerytury i renty. I dopiero na tej bazie można budować systemy dodatkowe. I na tej bazie można starać się o dodatkowe źródło zasilania budżetu ZUS. Jeżeliby nawet w tym roku do budżetu ZUS wpłynęło 20–30% środków uzyskanych z prywatyzacji, to byłaby to kwota wielkości półtora biliona złotych. Półtora biliona złotych wypłaca się co 5 dni, co 5 dni bowiem przypada termin płatności emerytur. Tak że to zasilenie budżetu — półtora biliona — to są jakieś pieniądze, natomiast jeżeli chodzi o cały budżet ZUS, to nie miałyby one większego znaczenia.</u>
          <u xml:id="u-313.11" who="#AleksandraWiktorow">I pozostaje jeszcze jedna sprawa. Gdyby nie uchwalono ustawy, to doszłoby, proszę państwa, do paradoksu takiego, że wydatki ZUS byłyby dużo niższe dlatego, że, jak mówiłam, na przeprowadzenie rewaloryzacji przewidziano pieniądze dodatkowe. Utrwaliłyby się natomiast wszelkie patologie, jakie są w obecnym systemie, to znaczy biedni byliby coraz biedniejsi, natomiast nowe emerytury i renty byłyby coraz wyższe. Działoby się tak dlatego, że obecny system wymiaru nie przystaje absolutnie do żadnych warunków.</u>
          <u xml:id="u-313.12" who="#AleksandraWiktorow">Chciałam jeszcze dodać taką rzecz, że jeśliby w przyszłym roku trzeba było zrealizować ustawę w wersji sejmowej, to udział wydatków na ubezpieczenia społeczne w budżecie wzrósłby o dalsze 30%. Cały zatem przyrost dochodów budżetu musiałby być przeznaczony na ubezpieczenia społeczne. Nic nie można by było przekazać do innych sfer budżetowych. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-313.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze obecnie wiceminister Wojciech Misiąg.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#WojciechMisiąg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę pozwolić, że bardzo krótko odniosę się do pewnych makroekonomicznych problemów związanych z omawianą dzisiaj ustawą, nie wnikając już w te zagadnienia, o których przed chwilą mówiła pani minister Wiktorow.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#WojciechMisiąg">Powiedziano tu, na tej sali, że to jest ustawa, która dotyczy 7 milionów obywateli. Otóż, chcę powiedzieć wyraźnie, że to jest ustawa, która dotyczy 38 milionów — wszystkich Polaków. Nie mogę zgodzić się z postawieniem sprawy następująco: jeśli i tak mamy deficyt, to nic nie szkodzi, jeżeli będzie on o kilka bilionów większy.</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#WojciechMisiąg">Po pierwsze, nie mówimy o kilku bilionach, bo różnica wydatków w obu wersjach przekracza 30 bilionów.</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#WojciechMisiąg">Po drugie, jeżeli zmuszeni będziemy do powiększenia deficytu po to by takie wydatki zostały sfinansowane, to będzie to oznaczało wzrost inflacji, a zatem i wzrost tych wydatków na świadczenia społeczne, o których w tej chwili mówimy. Rozpocznie się nakręcanie pewnej spirali.</u>
          <u xml:id="u-315.4" who="#WojciechMisiąg">Oczywiście, jest tak. że te wydatki, które wynikają z omawianego dzisiaj projektu, nie przekraczają kwoty dochodów budżetu państwa. Można wobec tego powiedzieć, że minister finansów znajdzie pieniądze na pokrycie tych wydatków. Szacujemy, że wszystkie wydatki na świadczenia społeczne wynosiłyby w przyszłym roku około 100 bilionów złotych, a więc nieco mniej niż 1/3 czy około 1/3 całego budżetu. Równocześnie oznacza to jednak, że wydatki na świadczenia społeczne będą równe całemu przyrostowi wydatków, nominalnemu przyrostowi wydatków, jaki może nastąpić między rokiem 1991 a 1992.</u>
          <u xml:id="u-315.5" who="#WojciechMisiąg">Innymi słowy problem nie polega na tym, czy w ogóle można znaleźć 100 bln zł, ale na tym, czego nie będzie można zrobić, jeżeli obciążenia budżetu wydatkami na świadczenia społeczne będą tak rosły. Jest to wobec tego kwestia pewnej sekwencji, pewnej logiki polityki gospodarczej i społecznej. Jeżeli zaczynamy w sytuacji kraju, którego gospodarka wymaga restrukturyzacji, którego gospodarka wymaga dużych nakładów właśnie z budżetu po to, by przyspieszyć jej rozwój, to zwiększenie wydatków tego typu powoduje znaczne ograniczenie możliwości rozwojowych i grozi tym, że proporcje, jakie będą kształtowały się w kolejnych latach, będą jeszcze bardziej dramatyczne niż to, co widzimy, czego możemy się spodziewać w roku 1992. Taka decyzja oznacza bowiem raptowny wzrost wydatków społecznych i równocześnie równie drastyczne zmniejszenie możliwości aktywnego oddziaływania budżetu na gospodarkę. Grozi to tym. że w przyszłym roku wydatki na świadczenia społeczne będą stanowiły jeszcze większą część niż 30%, bo nie będziemy w stanie utrzymywać rytmu gospodarki, a zatem i rytmu spływu dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-315.6" who="#WojciechMisiąg">Zdajecie sobie państwo doskonale sprawę z tego, jak dramatycznych wyborów trzeba było dokonywać już w tym roku, by zapewnić funkcjonowanie na minimalnym poziomie całej bazy infrastruktury społecznej. Zdajecie sobie państwo sprawę, że przy bardzo poważnej racjonalizacji wydatków we wszystkich podstawowych sferach działalności o charakterze infrastruktury społecznej: zdrowia, edukacji, kultury, wypoczynku, będziemy musieli dokonać jeszcze bardziej dramatycznego wyboru w roku przyszłym. I oto w tej sytuacji dokonujemy wydatku nie tyle niepotrzebnego, co zbyt wczesnego, wydatku niedostosowanego do tego etapu, na którym jesteśmy. Rzeczywiście grozi to tym, że to co zostanie uchwalone będzie iluzją. Grozi to tym, że popadniemy w inflację, ale nie polegającą na tym, że coś uruchamiamy, tylko polegającą na tym, że pojawi się większy pieniądz na tym samym rynku, z konsekwencjami, które rzeczywiście doskonale znamy, ćwiczyliśmy to już parę razy. Dlatego gorąco apeluję do Wysokiej Izby, by odnieść się do tej decyzji, która ma być dzisiaj podjęta, nie tylko jak do kwestii 7 mln emerytów, nie tylko jak do kwestii rozwiązania pewnego problemu społecznego, ale również jak do sprawy, która ma niezwykle istotne znaczenie dla przyszłości całej gospodarki i Polski. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-315.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-315.8" who="#komentarz">(Poseł Teresa Malczewska: Pytanie do ministra)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#MikołajKozakiewicz">Pytanie, proszę, niech pani tutaj podejdzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#TeresaMalczewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie zamierzałam co prawda zabierać głosu, ale zdecydowałam się, ponieważ pan minister kwotę wymienił, określił koszt tej operacji. Otóż różnica między tym. co proponuje Wysoka Izba po drugim czytaniu bo to była decyzja Wysokiej Izby a nie projekt poselski — a projektem rządowym wynosi 30 bln zł. O ile mi wiadomo, o takiej sumie na posiedzeniach komisji nie było mowy. W związku z tym proszę pana ministra czy panią minister o wyjaśnienie innych kwestii finansowych związanych z tym. o czym mamy dzisiaj zdecydować.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#TeresaMalczewska">Po pierwsze, proszę podać rzeczywistą liczbę emerytów i rencistów korzystających z ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#TeresaMalczewska">Po drugie, ilu jest emerytów i rencistów wywodzących się tylko ze sfery budżetowej, tych przecież w ustawie nie uwzględniamy. Miał być rozpatrzony projekt rządowy dotyczący policji, wojska i innych służb. Jaka jest ta grupa, jakie są koszty i jak wysokie będą tam emerytury, bo o tym nie mówimy. Jakie jest rzeczywiście obciążenie finansowe emerytami i rencistami rolnymi. W tej kwocie, którą wymieniła tutaj pani minister, czy to są rzeczywiście same emerytury, czy również zasiłki rodzinne, które włączamy w system emerytalny. Proszę podać konkretne różnice, jakie są między projektem rządowym a projektem poselskim w wersji przyjętej przez Sejm. Nie ma — przepraszam, jeszcze raz używam tego sformułowania projektu poselskiego. Taki projekt nie był prezentowany Wysokiej Izbie. Był to wynik prac nad projektem rządowym Komisji Ustawodawczej i Komisji Polityki Społecznej, zaaprobowany przez Wysoką Izbę w drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#AleksandraWiktorow">Przepraszam, ale na początku chciałam powiedzieć, że pan minister Boni jest w szpitalu. Każdy może to sprawdzić, a jeżeli ktoś chce, to dam numer telefonu.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#AleksandraWiktorow">Teraz odnośnie kosztów. Dla komisji opracowaliśmy taki materiał, który został przekazany Komisji Polityki Społecznej, pt. „Skutki finansowe zmian w projekcie ustawy emerytalnej wprowadzonych przez komisje sejmowe”. Było to jeszcze w czasie posiedzeń komisji, przy założeniu wzrostu wynagrodzeń w przyszłym roku o 40%. Komisje to dostały, wszystkie wyliczenia każdego punktu z osobna. W czasie prac komisji podawaliśmy przy każdym punkcie, ile zmiana kosztuje, jak również generalne wyliczenia. Wszystkie propozycje komisji...</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#komentarz">(Poseł Teresa Malczewska: Proszę głośno odpowiedzieć na moje pytanie)</u>
          <u xml:id="u-319.4" who="#AleksandraWiktorow">Już odpowiadam. Skutki finansowe w przyszłym roku ponad to, co jest proponowane w projekcie rządowym, zamknęłyby się kwotą 32.020 mld. Dokładnie 32.020 mld zł. Takie są skutki. Mogę podać w rozbiciu na poszczególne pozycje.</u>
          <u xml:id="u-319.5" who="#AleksandraWiktorow">Natomiast jeżeli chodzi o liczbę ubezpieczonych, to jest ich 13,5 mln, tak jak mówiłam. Emerytury i renty z systemu pracowniczego i pochodnych. To znaczy te, o których mówimy w tym systemie, otrzymuje 6 mln ludzi z małym kawałkiem, nie pamiętam końcówki. Przepraszam, zaraz, mam dokładne dane.</u>
          <u xml:id="u-319.6" who="#AleksandraWiktorow">Teraz, jeżeli chodzi o to, co jest płacone z budżetu. Wydatek z budżetu na wojsko, policję, kombatantów, dopłaty do rolnictwa uspołecznionego wynosi 11,2 bln zł. To co jest płacone bezpośrednio na wojsko, policję, kombatantów i rolnictwo uspołecznione, bo tam część składki opłacana jest z budżetu bezpośrednio. Natomiast na samo wojsko i policję — 3,7 bln zł. Na renty rolnicze zaś, to co się płaci rolnikom indywidualnym, co jest poza tą ustawą, w tym roku przewidziano 13,6 bln zł, a w przyszłym roku — ok. 20 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-319.7" who="#komentarz">(Poruszenie na sali.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, nie rozpoczynajmy od początku dyskusji. Skończmy debatę, rozstrzygnijmy teraz metodę głosowania.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#komentarz">(Poseł Teresa Malczewska: Jest jeszcze jedna kwestia, przepraszam.)</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#komentarz">(Poseł Teresa Czarnik-Sojka: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#MikołajKozakiewicz">Debata już jest zamknięta.</u>
          <u xml:id="u-320.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-320.6" who="#komentarz">(Poseł Teresa Czarnik-Sojka: Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-320.7" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#TeresaCzarnikSojka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak się składa, że zbieram makulaturę i mam ową notatkę, którą rząd przedstawił komisji. Czytamy w niej: „Z porównania liczb wynika, że projekt Komisji Polityki Społecznej jest kosztowniejszy od projektu rządowego o prawie 19 bln zł”.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#komentarz">(Poseł Teresa Malczewska: A nie 30.)</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#TeresaCzarnikSojka">32,6 bln zł to jest koszt wdrożenia projektu rządowego skorygowanego przez Komisję Polityki Społecznej, ale również sam projekt rządowy, pani minister, kosztuje 13,7. I sama pani piszę w notatce, że ta różnica jest kosztem korekty, którą wprowadziliśmy, jest to 19 bln zł. Jednak między 32,6 bln zł a 19 bln zł jest znaczna różnica. Niestety, pani minister, któryś już raz z rzędu żonglujemy liczbami nieprawdziwymi. Nieprawdziwymi albo po prostu...</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-321.4" who="#TeresaCzarnikSojka">... dwiema różnymi, nieporównywalnymi wielkościami. Jest bowiem różnica, czy ktoś traci na obliczeniu emerytury, czy nic nie zyskuje.</u>
          <u xml:id="u-321.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę panią minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#AleksandraWiktorow">Chciałam powiedzieć, że te dwie liczby dotyczą zupełnie czego innego.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#AleksandraWiktorow">Mianowicie, przepraszam, ta notatka o tych 32 bln mówi, że to jest w warunkach przyszłorocznych przy założeniu wzrostu płac o 40%. To jest obliczone. W przypadku rządowego i poselskiego projektu przewiduje się 40% wzrost płac i wtedy różnica wynosi 32 bln zł. Natomiast bez wzrostu płac wynosi około 26 bln zł. Te zaś 19 bln zł było obliczone przed ostatecznym zakończeniem pracy komisji: przed zakończeniem pracy komisji, a po posiedzeniu tej komisji, które odbyło się tam. w drugim budynku. Zgłoszono wtedy tylko część wniosków, które zostały uwzględnione w obliczeniach. Po zakończeniu pracy komisji rachunki przeprowadzono względem wszystkich zmian, dlatego że w trakcie pracy komisji zgłoszono jeszcze wiele wniosków, które również podniosły koszty.</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę panią poseł, ale skończmy tę dyskusję, bo w ogóle z tego nie wyjdziemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#TeresaMalczewska">Przepraszam, prawdopodobnie będzie to moje ostatnie wystąpienie w tej kadencji, a na posła następnej kadencji na pewno nie kandyduję.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#TeresaMalczewska">Na pewno więcej nie będę panu przeszkadzać.</u>
          <u xml:id="u-325.3" who="#TeresaMalczewska">Pragnę poinformować, że takie właśnie wiarygodne dane liczbowe przekazywano nam przez cały czas w trakcie pracy komisji. Nie mieliśmy nigdy pewności, czy i na ile są one wiarygodne.</u>
          <u xml:id="u-325.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, przechodzimy teraz do ustalenia...</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#MikołajKozakiewicz">Ale dyskusja została już zakończona.</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-326.4" who="#MikołajKozakiewicz">Chwileczkę, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-326.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#MariaDmochowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W tej komisji pracowali inni ludzie i sprzeciwiam się oświadczeniu pani poseł Teresy Malczewskiej. Dostawaliśmy wszystkie wyliczenia, a żądaliśmy ich bez przerwy — ruchy jak na szachownicy, jeśli nie to, to to, jeśli nie tak, to tak — bo wielu posłów z góry już przewidziało skutki swojego postępowania i żaden argument: ani ekonomiczny, ani społeczny, ani inny, nie trafiał do przekonania.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#MariaDmochowska">Ani ja, ani wielu innych posłów w tej komisji nie miało żadnych wątpliwości co do uczciwych intencji i obliczeń rządowych. Z tym, że w sposób podchwytliwy, jak gdzieś podczas śledztwa, zadawano coraz to inne pytania, w innym kontekście, wskutek czego pojawiały się pewne różnice w odpowiedziach, które przed chwilą zostały wyjaśnione.</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#MariaDmochowska">Sprzeciwiam się temu i stwierdzam — podobnie jak zresztą pani poseł Teresa Liszcz w swoim wystąpieniu — że bardzo wielu posłów w tej komisji nie zgadza się z ogólnym wnioskiem Komisji Polityki Społecznej. Jako politycy społeczni wiemy dobrze, że nie można było niczego innego zrobić, poza tym okrojonym projektem rządowym.</u>
          <u xml:id="u-327.3" who="#MariaDmochowska">Zwracam jeszcze uwagę na ostatni zapis w poprawkach Senatu, z którego wynika, że jest to układ na 2 lata. Na 2 najcięższe lata wychodzenia naszego kraju z kryzysu, w trakcie których wszyscy musimy się zmobilizować. Dotyczy to zarówno 8 mln emerytów, jak też całego społeczeństwa — 38 mln.</u>
          <u xml:id="u-327.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, proponuję, żeby tego typu dyskusje odbywały się poza salą plenarną.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#MikołajKozakiewicz">Przepraszam, w jakiej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#komentarz">(Głos z sali: W tej samej.)</u>
          <u xml:id="u-328.4" who="#MikołajKozakiewicz">To jest powracanie do debaty. Ogłosiłem koniec debaty.</u>
          <u xml:id="u-328.5" who="#MikołajKozakiewicz">Głosujemy teraz nad sposobem głosowania. Nie będziemy podejmowali polemiki.</u>
          <u xml:id="u-328.6" who="#MikołajKozakiewicz">Mamy dwa wnioski co do sposobu głosowania, które muszą być teraz rozstrzygnięte. Nie są one tożsame, ale są podobne. Jest wniosek złożony przez grupę 90 posłów, który zakłada w pierwszej kolejności głosowanie en bloc wniosków komisji dotyczących poprawek Senatu. Chodzi tylko o przyjęcie lub odrzucenie. Gdyby to przeszło, to byłby wniosek o imienne głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-328.7" who="#MikołajKozakiewicz">Drugi wniosek zgłosił poseł Bolesław Twaróg. Przeciwstawia się on głosowaniu en bloc, proponuje ustosunkować się do poprawek Senatu i jednocześnie przeprowadzić głosowanie imienne.</u>
          <u xml:id="u-328.8" who="#komentarz">(Poseł Teresa Liszcz: Był jeszcze trzeci wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-328.9" who="#MikołajKozakiewicz">Aha, rzeczywiście, trzeci wniosek był o odłożenie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-328.10" who="#MikołajKozakiewicz">Wobec tego ten wniosek poddaję jako pierwszy pod głosowanie, jako najdalej idący, żeby przełożyć moment głosowania.</u>
          <u xml:id="u-328.11" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za wnioskiem, aby przełożyć głosowanie na później, zgodnie z wnioskiem pani poseł Teresy Liszcz, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-328.12" who="#komentarz">(Głosy z sali: Na kiedy?)</u>
          <u xml:id="u-328.13" who="#MikołajKozakiewicz">Pani poseł proponowała, aby głosować później — w dniu dzisiejszym. Tak zrozumiałem ten wniosek.</u>
          <u xml:id="u-328.14" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#TeresaLiszcz">Szanowni Państwo! W dalszym ciągu emocje dominują na sali, w dalszym ciągu mamy do czynienia z wielką polaryzacją stanowisk, z nieprzejednanymi postawami. Moim zdaniem, grozi to bardzo poważnie patem legislacyjnym. I dlatego jeszcze raz proszę o rozważenie możliwości przesunięcia głosowania w dniu dzisiejszym na godziny późniejsze, po południu, po to. by umożliwić wcześniej spotkanie się posłów w klubach i ewentualnie szefów klubów w celu podjęcia próby osiągnięcia kompromisu w tej sprawie, żeby nie dopuścić do pata. Ludzie z całej Polski, a zwłaszcza emeryci boją się pata, o czym sygnalizują w listach nie tylko moi wyborcy, ale także wyborcy pani poseł Anny Dynowskiej. Nie mam ani jednego listu, ani jednego głosu od osób, które by uważały, że lepiej, żeby ustawy nie było wcale.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#MikołajKozakiewicz">Pani poseł Liszcz potwierdziła wniosek, który przedstawiłem: przełożenie głosowania na godziny późniejsze w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (104) Kto jest przeciw? (167) Kto się wstrzymał od głosowania (51) Wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-330.2" who="#MikołajKozakiewicz">Wobec tego przechodzimy do wniosku drugiego, postawionego przez grupę posłów. W pierwszej kolejności odbyłoby się głosowanie en bloc wniosków komisji w sprawie poprawek Senatu w dwóch grupach: o przyjęcie i odrzucenie. Dopiero potem, po przyjęciu tego wniosku, przystąpilibyśmy do głosowania imiennego.</u>
          <u xml:id="u-330.3" who="#MikołajKozakiewicz">Poddaję pierwszy wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-330.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem o głosowanie en bloc wniosków komisji w sprawie poprawek Senatu w dwóch grupach: o przyjęcie i odrzucenie, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (185) Kto jest przeciw? (127) Kto się wstrzymał od głosowania? (18) Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-330.5" who="#MikołajKozakiewicz">Poddaję wobec tego drugą część tego wniosku pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-330.6" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem o przeprowadzenie głosowania imiennego wniosków komisji dotyczących poprawek Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (202) Kto jest przeciw? (33) Kto się wstrzymał od głosowania? (85) Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-330.7" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam obecnie godzinną przerwę, w czasie której przygotujemy materiały do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-330.8" who="#MikołajKozakiewicz">Mamy jeszcze do odczytania komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#StefanMleczko">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej odbędą się posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#StefanMleczko">— Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#StefanMleczko">— Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych w sali nr 269 (budynek Senatu);</u>
          <u xml:id="u-331.3" who="#StefanMleczko">— Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sekretariacie komisji, w pokoju nr 439 w starym Domu Poselskim;</u>
          <u xml:id="u-331.4" who="#StefanMleczko">— Komisji Przekształceń Własnościowych, Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Ustawodawczej w sali kinowej nowego Domu Poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-331.5" who="#StefanMleczko">Po zakończeniu posiedzenia tych komisji odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Ustawodawczej w sprawie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa oraz ustawy o podatku rolnym i ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych — w sali kinowej nowego Domu Poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-331.6" who="#StefanMleczko">Posiedzenie Klubu Poselskiego PSL odbędzie się w sali nr 106.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#MikołajKozakiewicz">Na kwadrans przed wznowieniem obrad będą rozdawane karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-332.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min 10 do godz. 15 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#TadeuszFiszbach">Panie i Panowie Posłowie! Za chwilę wznowię oficjalnie obrady, a na razie chciałbym prosić wszystkich o niewypełnianie kart do głosowania, dopóki nie przedstawię sposobu ich wypełniania. Chcę uniknąć w ten sposób pomyłek, niezrozumienia, zapytań.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#TadeuszFiszbach">Poczekamy jeszcze chwilę na posłów, sprawdzę quorum, a następnie przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady!</u>
          <u xml:id="u-333.3" who="#TadeuszFiszbach">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-333.4" who="#TadeuszFiszbach">Przed przerwą Sejm podjął decyzję o głosowaniu imiennym wniosków komisji dotyczących poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-333.5" who="#TadeuszFiszbach">Imienną listę posłów będzie odczytywał poseł Stefan Mleczko. Pomagać mu będzie poseł Ziemowit Gawski.</u>
          <u xml:id="u-333.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posłów o podpisywanie kart do głosowania imieniem i nazwiskiem.</u>
          <u xml:id="u-333.7" who="#TadeuszFiszbach">Zanim przystąpimy do głosowania, chcę się upewnić, czy mamy quorum na sali obrad. Sekretarze mi podpowiadają, że mamy, a zatem przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-333.8" who="#TadeuszFiszbach">Zgodnie z art. 78 ust. 4 regulaminu Sejmu głosowanie imienne odbywa się przy wykorzystaniu przygotowanej w tym celu urny. Posłowie kolejno, w porządku alfabetycznym, wyczytani przez sekretarza Sejmu wrzucają swoje karty do urny. Otwarcia urny i obliczenia głosów dokonuje pięciu — w tej chwili mam czterech — wyznaczonych przez marszałka Sejmu sekretarzy Sejmu. Wyniki głosowania imiennego ogłasza marszałek Sejmu na podstawie protokołu przedstawionego przez sekretarzy Sejmu dokonujących obliczenia głosów. Wyniki głosowania są ostateczne i nie mogą być przedmiotem dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-333.9" who="#TadeuszFiszbach">Do przeprowadzenia głosowania powołuję następujących posłów sekretarzy Sejmu: Stefana Mleczkę, Romualdę Matusiak, Ziemowita Gawskiego, Marka Rusakiewicza.</u>
          <u xml:id="u-333.10" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że posłanki i posłowie otrzymali dwie karty do głosowania. Jedną do głosowania wniosków komisji o odrzucenie poprawek Senatu, zaopatrzoną w uwagę, że wnioski o odrzucenie wymagają większości 2/3 głosów. Zapis ten widnieje na końcu karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-333.11" who="#TadeuszFiszbach">I drugą, do głosowania wniosków komisji o przyjęcie poprawek Senatu, zaopatrzoną w uwagę, że wnioski te wymagają zwykłej większości głosów.</u>
          <u xml:id="u-333.12" who="#TadeuszFiszbach">Na każdej karcie należy skreślić dwie z trzech możliwości. Karty bez skreśleń bądź ze skreśloną tylko jedną możliwością, jak również karty nie podpisane nazwiskiem i imieniem posła są nieważne.</u>
          <u xml:id="u-333.13" who="#TadeuszFiszbach">Czy wszyscy obecni posłowie mają po dwie karty do głosowania podpisane imieniem i nazwiskiem?</u>
          <u xml:id="u-333.14" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że wszyscy posłowie mają karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-333.15" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie proszę posła sekretarza o wyczytywanie kolejno nazwisk, a posłanki i posłów o podchodzenie do urny i oddawanie głosów.</u>
          <u xml:id="u-333.16" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym zapytać, czy wszystko jest jasne?</u>
          <u xml:id="u-333.17" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Koleżanki i koledzy przynajmniej z mojego klubu sygnalizują pewną niejasność w związku z tymi kartami. Wydaje mi się, że one nie zostały najlepiej sformułowane, a szczególnie ta karta do głosowania imiennego, która ma przesądzić o odrzuceniu poprawek. Mianowicie użyto tu sformułowania: „wnioski komisji zawarte”, natomiast my rozstrzygamy los poprawek, które komisja proponuje odrzucić. W związku z tym chcę zapytać pana marszałka i proszę o potwierdzenie, czy np. skreślając dwie możliwości: przeciw odrzuceniu i wstrzymaniu się od głosowania, jest to głos skuteczny za odrzuceniem poprawki, a nie, jak można domniemywać, za odrzuceniem wniosku komisji, bo tu jest ta subtelność. Rozumiem zatem, że skreślając na tej karcie dwie możliwe sytuacje: przeciw odrzuceniu i wstrzymaniu się od głosowania poseł głosujący w ten sposób głosuje za odrzuceniem poprawki Senatu. Czy tak jest?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#TadeuszFiszbach">Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy są inne wątpliwości? Sprawa jest jasna.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza o wyczytywanie kolejno nazwisk, a posłanki i posłów o podchodzenie do urny i oddawanie głosów. Zwracam się przy tym z prośbą, aby nie oddalać się z sali obrad, gdyż po zakończeniu głosowania nie ogłoszę przerwy, będziemy kontynuowali obrady.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#StefanMleczko">— Ambroziak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#StefanMleczko">— Andrzejewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#StefanMleczko">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.3" who="#StefanMleczko">— Aumiller Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.4" who="#StefanMleczko">— Babiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.5" who="#StefanMleczko">— Babul Adam,</u>
          <u xml:id="u-336.6" who="#StefanMleczko">— Badach Tadeusz Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-336.7" who="#StefanMleczko">— Bajołek Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.8" who="#StefanMleczko">— Balazs Artur,</u>
          <u xml:id="u-336.9" who="#StefanMleczko">— Balicki Szczepan,</u>
          <u xml:id="u-336.10" who="#StefanMleczko">— Balik Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-336.11" who="#StefanMleczko">— Barański Zdzisław Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.12" who="#StefanMleczko">— Bartnicki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.13" who="#StefanMleczko">— Bartosik Marek,</u>
          <u xml:id="u-336.14" who="#StefanMleczko">— Bartosz Ryszard Władysław,</u>
          <u xml:id="u-336.15" who="#StefanMleczko">— Bartoszcze Roman,</u>
          <u xml:id="u-336.16" who="#StefanMleczko">— Baścik Edward,</u>
          <u xml:id="u-336.17" who="#StefanMleczko">— Bak Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.18" who="#StefanMleczko">— Bednarkiewicz Maciej,</u>
          <u xml:id="u-336.19" who="#StefanMleczko">— Bentkowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-336.20" who="#StefanMleczko">— Bernacki Ludwik,</u>
          <u xml:id="u-336.21" who="#StefanMleczko">— Beszta-Borowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.22" who="#StefanMleczko">— Bibrzycki Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.23" who="#StefanMleczko">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-336.24" who="#StefanMleczko">— Bielecki Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-336.25" who="#StefanMleczko">— Bielewicz Alfred,</u>
          <u xml:id="u-336.26" who="#StefanMleczko">— Bieliński Stefan,</u>
          <u xml:id="u-336.27" who="#StefanMleczko">— Bień Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.28" who="#StefanMleczko">— Bieńkowska Alicja,</u>
          <u xml:id="u-336.29" who="#StefanMleczko">— Biliński Tadeusz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-336.30" who="#StefanMleczko">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-336.31" who="#StefanMleczko">— Błachnio Jan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.32" who="#StefanMleczko">— Błaszczyk Janusz,</u>
          <u xml:id="u-336.33" who="#StefanMleczko">— Błaszczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.34" who="#StefanMleczko">— Błaszczyk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.35" who="#StefanMleczko">— Bloch Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.36" who="#StefanMleczko">— Bobak Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-336.37" who="#StefanMleczko">— Bocheń Irmindo,</u>
          <u xml:id="u-336.38" who="#StefanMleczko">— Bogusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.39" who="#StefanMleczko">— Bondarewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.40" who="#StefanMleczko">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-336.41" who="#StefanMleczko">— Borawska Marianna,</u>
          <u xml:id="u-336.42" who="#StefanMleczko">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.43" who="#StefanMleczko">— Bożek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.44" who="#StefanMleczko">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.45" who="#StefanMleczko">— Brodecki Adam,</u>
          <u xml:id="u-336.46" who="#StefanMleczko">— Brudniak Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-336.47" who="#StefanMleczko">— Brzeziński Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-336.48" who="#StefanMleczko">— Brzozowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-336.49" who="#StefanMleczko">— Brzuzy Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.50" who="#StefanMleczko">— Bugaj Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.51" who="#StefanMleczko">— Bujak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-336.52" who="#StefanMleczko">— Bukala Aniela,</u>
          <u xml:id="u-336.53" who="#StefanMleczko">— Bukowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-336.54" who="#StefanMleczko">— Burski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.55" who="#StefanMleczko">— Byliński Janusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.56" who="#StefanMleczko">— Caputa Michał,</u>
          <u xml:id="u-336.57" who="#StefanMleczko">— Chmielarski Wiesław Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.58" who="#StefanMleczko">— Chmielewski Henryk,</u>
          <u xml:id="u-336.59" who="#StefanMleczko">— Chojecki Lucjan,</u>
          <u xml:id="u-336.60" who="#StefanMleczko">— Chojnacka Irena,</u>
          <u xml:id="u-336.61" who="#StefanMleczko">— Choszczewski Jan Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-336.62" who="#StefanMleczko">— Chrupek Paweł,</u>
          <u xml:id="u-336.63" who="#StefanMleczko">— Chrzanowski Witold,</u>
          <u xml:id="u-336.64" who="#StefanMleczko">— Cieśla Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.65" who="#StefanMleczko">— Cimoszewicz Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.66" who="#StefanMleczko">— Czaja Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.67" who="#StefanMleczko">— Czarnik-Sojka Teresa,</u>
          <u xml:id="u-336.68" who="#StefanMleczko">— Czarnobilski Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-336.69" who="#StefanMleczko">— Czenczek Maria,</u>
          <u xml:id="u-336.70" who="#StefanMleczko">— Czereyski Krzysztof Janusz,</u>
          <u xml:id="u-336.71" who="#StefanMleczko">— Czerniawski Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-336.72" who="#StefanMleczko">— Czerwiński Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.73" who="#StefanMleczko">— Czerwiński Leszek,</u>
          <u xml:id="u-336.74" who="#StefanMleczko">— Czerwiński Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.75" who="#StefanMleczko">— Czeżyk Ignacy Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.76" who="#StefanMleczko">— Czupała-Hołoga Stefania,</u>
          <u xml:id="u-336.77" who="#StefanMleczko">— Czykwin Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-336.78" who="#StefanMleczko">— Czypionka Sebastian,</u>
          <u xml:id="u-336.79" who="#StefanMleczko">— Czyż Barbara,</u>
          <u xml:id="u-336.80" who="#StefanMleczko">— Dalgiewicz Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.81" who="#StefanMleczko">— Dankowska Adela,</u>
          <u xml:id="u-336.82" who="#StefanMleczko">— Dąbrowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.83" who="#StefanMleczko">— Derwich Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-336.84" who="#StefanMleczko">— Dłużniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.85" who="#StefanMleczko">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-336.86" who="#StefanMleczko">— Dobielińska-Eliszewska Teresa Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-336.87" who="#StefanMleczko">— Dobrosz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-336.88" who="#StefanMleczko">— Dojka Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.89" who="#StefanMleczko">— Domański Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-336.90" who="#StefanMleczko">— Dominiak Wawrzyniec,</u>
          <u xml:id="u-336.91" who="#StefanMleczko">— Dowgiałło Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-336.92" who="#StefanMleczko">— Dowgwiłłowicz Jerzy Wacław,</u>
          <u xml:id="u-336.93" who="#StefanMleczko">— Drela Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-336.94" who="#StefanMleczko">— Duda Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.95" who="#StefanMleczko">— Dudkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-336.96" who="#StefanMleczko">— Dudziak Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.97" who="#StefanMleczko">— Dyner Jerzy Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-336.98" who="#StefanMleczko">— Dynowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-336.99" who="#StefanMleczko">— Dyrak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.100" who="#StefanMleczko">— Dys-Kulerski Witysław Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-336.101" who="#StefanMleczko">— Dziuba Tadeusz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-336.102" who="#StefanMleczko">— Dziubek Marek,</u>
          <u xml:id="u-336.103" who="#StefanMleczko">— Ejsmont Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-336.104" who="#StefanMleczko">— Fiszbach Tadeusz Rudolf,</u>
          <u xml:id="u-336.105" who="#StefanMleczko">— Furtak Antoni,</u>
          <u xml:id="u-336.106" who="#StefanMleczko">— Gabrielski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.107" who="#StefanMleczko">— Gabryszewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.108" who="#StefanMleczko">— Gabryś Herbert,</u>
          <u xml:id="u-336.109" who="#StefanMleczko">— Gajda Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.110" who="#StefanMleczko">— Gajewicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.111" who="#StefanMleczko">— Gajewski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.112" who="#StefanMleczko">— Gałeczka Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.113" who="#StefanMleczko">— Gaweł Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-336.114" who="#StefanMleczko">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-336.115" who="#StefanMleczko">— Gawski Ziemowit Dionizy,</u>
          <u xml:id="u-336.116" who="#StefanMleczko">— Geremek Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-336.117" who="#StefanMleczko">— Gębicki Stefan,</u>
          <u xml:id="u-336.118" who="#StefanMleczko">— Gil Irena Urszula,</u>
          <u xml:id="u-336.119" who="#StefanMleczko">— Gil Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.120" who="#StefanMleczko">— Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-336.121" who="#StefanMleczko">— Glapiński Andrzej Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.122" who="#StefanMleczko">— Głuchowski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-336.123" who="#StefanMleczko">— Goczoł Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.124" who="#StefanMleczko">— Gołaczyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.125" who="#StefanMleczko">— Gomola Maria,</u>
          <u xml:id="u-336.126" who="#StefanMleczko">— Goździkiewicz Ludomir Karol,</u>
          <u xml:id="u-336.127" who="#StefanMleczko">— Górski Michał,</u>
          <u xml:id="u-336.128" who="#StefanMleczko">— Grabarkiewicz Mirosława Kazimiera,</u>
          <u xml:id="u-336.129" who="#StefanMleczko">— Grabowiecki Adam,</u>
          <u xml:id="u-336.130" who="#StefanMleczko">— Grabowska Danuta,</u>
          <u xml:id="u-336.131" who="#StefanMleczko">— Greń Roman,</u>
          <u xml:id="u-336.132" who="#StefanMleczko">— Grugel Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-336.133" who="#StefanMleczko">— Gryczewski Wojciech Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.134" who="#StefanMleczko">— Grzebyk Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-336.135" who="#StefanMleczko">— Grzęda Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-336.136" who="#StefanMleczko">— Grzyb Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.137" who="#StefanMleczko">— Grzywacz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-336.138" who="#StefanMleczko">— Guenther Ignacy,</u>
          <u xml:id="u-336.139" who="#StefanMleczko">— Gutowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.140" who="#StefanMleczko">— Helak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.141" who="#StefanMleczko">— Hennelowa Józefa,</u>
          <u xml:id="u-336.142" who="#StefanMleczko">— Hopfer Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.143" who="#StefanMleczko">— Horoszkiewicz Edward,</u>
          <u xml:id="u-336.144" who="#StefanMleczko">— Iwan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.145" who="#StefanMleczko">— Jagiełło Edmund,</u>
          <u xml:id="u-336.146" who="#StefanMleczko">— Janas Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-336.147" who="#StefanMleczko">— Janasek Henryk,</u>
          <u xml:id="u-336.148" who="#StefanMleczko">— Janicki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-336.149" who="#StefanMleczko">— Janicki Marian Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.150" who="#StefanMleczko">— Janicki Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-336.151" who="#StefanMleczko">— Jankowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.152" who="#StefanMleczko">— Janowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.153" who="#StefanMleczko">— Jarosz Urszula Wanda,</u>
          <u xml:id="u-336.154" who="#StefanMleczko">— Jasiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.155" who="#StefanMleczko">— Jastrzębski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.156" who="#StefanMleczko">— Jaworski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.157" who="#StefanMleczko">— Jemioło Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.158" who="#StefanMleczko">— Jeż Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.159" who="#StefanMleczko">— Józefiak Jerzy Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.160" who="#StefanMleczko">— Jungiewicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.161" who="#StefanMleczko">— Jurek Marek,</u>
          <u xml:id="u-336.162" who="#StefanMleczko">— Jurewicz Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-336.163" who="#StefanMleczko">— Jużykiewicz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-336.164" who="#StefanMleczko">— Kaczmarek Henryk,</u>
          <u xml:id="u-336.165" who="#StefanMleczko">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-336.166" who="#StefanMleczko">— Kamiński Zbigniew Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.167" who="#StefanMleczko">— Kapsa Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-336.168" who="#StefanMleczko">— Karczewski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-336.169" who="#StefanMleczko">— Karpacz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.170" who="#StefanMleczko">— Kasprzak Bernard,</u>
          <u xml:id="u-336.171" who="#StefanMleczko">— Kasprzyk Jacek,</u>
          <u xml:id="u-336.172" who="#StefanMleczko">— Kastelik Czesław,</u>
          <u xml:id="u-336.173" who="#StefanMleczko">— Kaszubski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.174" who="#StefanMleczko">— Kawałko Zbigniew Michał,</u>
          <u xml:id="u-336.175" who="#StefanMleczko">— Kawecki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-336.176" who="#StefanMleczko">— Kempka Dorota,</u>
          <u xml:id="u-336.177" who="#StefanMleczko">— Kern Andrzej Piotr,</u>
          <u xml:id="u-336.178" who="#StefanMleczko">— Kędzierska-Truszczyńska Dobrochna,</u>
          <u xml:id="u-336.179" who="#StefanMleczko">— Kędzierski Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.180" who="#StefanMleczko">— Kieć Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-336.181" who="#StefanMleczko">— Kiermaszek-Lamla Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-336.182" who="#StefanMleczko">— Kijonka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.183" who="#StefanMleczko">— Kisiliczyk Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.184" who="#StefanMleczko">— Knoppek Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.185" who="#StefanMleczko">— Knysok Anna Maria,</u>
          <u xml:id="u-336.186" who="#StefanMleczko">— Kołodziej Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.187" who="#StefanMleczko">— Kołodziejczyk Piotr,</u>
          <u xml:id="u-336.188" who="#StefanMleczko">— Komar Henryk,</u>
          <u xml:id="u-336.189" who="#StefanMleczko">— Komornicki Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-336.190" who="#StefanMleczko">— Komorowski Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-336.191" who="#StefanMleczko">— Kondracki Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-336.192" who="#StefanMleczko">— Konopka Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.193" who="#StefanMleczko">— Kopański Sławomir Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.194" who="#StefanMleczko">— Kopczyński Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-336.195" who="#StefanMleczko">— Kornasiewicz Alicja Józefa,</u>
          <u xml:id="u-336.196" who="#StefanMleczko">— Kosiński Czesław,</u>
          <u xml:id="u-336.197" who="#StefanMleczko">— Kosmalski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.198" who="#StefanMleczko">— Kosowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.199" who="#StefanMleczko">— Kostrzewa Zbigniew Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.200" who="#StefanMleczko">— Kościelniak Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.201" who="#StefanMleczko">— Kowal Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.202" who="#StefanMleczko">— Kowalczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.203" who="#StefanMleczko">— Kowalczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.204" who="#StefanMleczko">— Kowalik Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.205" who="#StefanMleczko">— Kowalski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-336.206" who="#StefanMleczko">— Kozaczko Lech,</u>
          <u xml:id="u-336.207" who="#StefanMleczko">— Kozakiewicz Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-336.208" who="#StefanMleczko">— Kozłowski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-336.209" who="#StefanMleczko">— Krajewski Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.210" who="#StefanMleczko">— Krasnodębski Karol,</u>
          <u xml:id="u-336.211" who="#StefanMleczko">— Krasowski Edmund Marek,</u>
          <u xml:id="u-336.212" who="#StefanMleczko">— Kraszewski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.213" who="#StefanMleczko">— Krauz Stanisława,</u>
          <u xml:id="u-336.214" who="#StefanMleczko">— Król Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.215" who="#StefanMleczko">— Król Marek,</u>
          <u xml:id="u-336.216" who="#StefanMleczko">— Krzekotowski Jacek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.217" who="#StefanMleczko">— Krzyżanowska Olga,</u>
          <u xml:id="u-336.218" who="#StefanMleczko">— Krzyżanowski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-336.219" who="#StefanMleczko">— Kuc Bożenna Marianna,</u>
          <u xml:id="u-336.220" who="#StefanMleczko">— Kuligowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.221" who="#StefanMleczko">— Kułaga Zenon,</u>
          <u xml:id="u-336.222" who="#StefanMleczko">— Kurek Michał,</u>
          <u xml:id="u-336.223" who="#StefanMleczko">— Kurzajewski Czesław Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.224" who="#StefanMleczko">— Kuś Janina,</u>
          <u xml:id="u-336.225" who="#StefanMleczko">— Kwietniewska Anna Jolanta,</u>
          <u xml:id="u-336.226" who="#StefanMleczko">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-336.227" who="#StefanMleczko">— Langowska Grażyna Mirosława,</u>
          <u xml:id="u-336.228" who="#StefanMleczko">— Lech Lesław,</u>
          <u xml:id="u-336.229" who="#StefanMleczko">— Lenz Piotr Paweł,</u>
          <u xml:id="u-336.230" who="#StefanMleczko">— Leszczyński Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-336.231" who="#StefanMleczko">— Leśniewski Witold,</u>
          <u xml:id="u-336.232" who="#StefanMleczko">— Liszcz Teresa,</u>
          <u xml:id="u-336.233" who="#StefanMleczko">— Lityński Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.234" who="#StefanMleczko">— Liwak Władysław,</u>
          <u xml:id="u-336.235" who="#StefanMleczko">— Lubieniecki Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.236" who="#StefanMleczko">— Lubowska Iwona,</u>
          <u xml:id="u-336.237" who="#StefanMleczko">— Lysek Norbert,</u>
          <u xml:id="u-336.238" who="#StefanMleczko">— Łapicki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.239" who="#StefanMleczko">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-336.240" who="#StefanMleczko">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.241" who="#StefanMleczko">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-336.242" who="#StefanMleczko">— Łuczak Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-336.243" who="#StefanMleczko">— Lukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-336.244" who="#StefanMleczko">— Łupina Zygmunt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-336.245" who="#StefanMleczko">— Mackiewicz Zbigniew Władysław,</u>
          <u xml:id="u-336.246" who="#StefanMleczko">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-336.247" who="#StefanMleczko">— Majdański Stanisław Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.248" who="#StefanMleczko">— Malczewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-336.249" who="#StefanMleczko">— Małachowski Aleksander Maria,</u>
          <u xml:id="u-336.250" who="#StefanMleczko">— Mańka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.251" who="#StefanMleczko">— Marchlik Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.252" who="#StefanMleczko">— Masarczyk Joachim,</u>
          <u xml:id="u-336.253" who="#StefanMleczko">— Matusiak Romualda,</u>
          <u xml:id="u-336.254" who="#StefanMleczko">— Matuszczak Adam,</u>
          <u xml:id="u-336.255" who="#StefanMleczko">— Mazan Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.256" who="#StefanMleczko">— Mazur Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.257" who="#StefanMleczko">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-336.258" who="#StefanMleczko">— Michalak Henryk Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.259" who="#StefanMleczko">— Michnik Adam,</u>
          <u xml:id="u-336.260" who="#StefanMleczko">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-336.261" who="#StefanMleczko">— Miłkowski Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.262" who="#StefanMleczko">— Mitura Adam,</u>
          <u xml:id="u-336.263" who="#StefanMleczko">— Mleczko Stefan,</u>
          <u xml:id="u-336.264" who="#StefanMleczko">— Modrzejewski Jerzy Hubert,</u>
          <u xml:id="u-336.265" who="#StefanMleczko">— Modzelewski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.266" who="#StefanMleczko">— Mojzesowicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-336.267" who="#StefanMleczko">— Mokry Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.268" who="#StefanMleczko">— Muller Edward,</u>
          <u xml:id="u-336.269" who="#StefanMleczko">— Myszkiewicz-Niesiołowski Stefan Konstanty,</u>
          <u xml:id="u-336.270" who="#StefanMleczko">— Ney Roman,</u>
          <u xml:id="u-336.271" who="#StefanMleczko">— Niegosz Roman,</u>
          <u xml:id="u-336.272" who="#StefanMleczko">— Norbert Roman,</u>
          <u xml:id="u-336.273" who="#StefanMleczko">— Nowacki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.274" who="#StefanMleczko">— Nowak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-336.275" who="#StefanMleczko">— Nowak Edward,</u>
          <u xml:id="u-336.276" who="#StefanMleczko">— Nowakowski Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-336.277" who="#StefanMleczko">— Okrzesik Janusz,</u>
          <u xml:id="u-336.278" who="#StefanMleczko">— Oleksy Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.279" who="#StefanMleczko">— Onyszkiewicz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-336.280" who="#StefanMleczko">— Orzechowski Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.281" who="#StefanMleczko">— Orzeł Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.282" who="#StefanMleczko">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.283" who="#StefanMleczko">— Osiński Jerzy Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-336.284" who="#StefanMleczko">— Ostapiuk Seweryn,</u>
          <u xml:id="u-336.285" who="#StefanMleczko">— Padykuła Stanisław Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.286" who="#StefanMleczko">— Pałka Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-336.287" who="#StefanMleczko">— Paprzycki Lech Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-336.288" who="#StefanMleczko">— Pawlak Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-336.289" who="#StefanMleczko">— Pidek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.290" who="#StefanMleczko">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-336.291" who="#StefanMleczko">— Pieniążek Antoni Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.292" who="#StefanMleczko">— Pietkiewicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.293" who="#StefanMleczko">— Pięta Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-336.294" who="#StefanMleczko">— Pigoń Zenon,</u>
          <u xml:id="u-336.295" who="#StefanMleczko">— Pilarczyk Józef Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.296" who="#StefanMleczko">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-336.297" who="#StefanMleczko">— Piszel Andrzej Justyn,</u>
          <u xml:id="u-336.298" who="#StefanMleczko">— Pogonowska-Jucha Emilia,</u>
          <u xml:id="u-336.299" who="#StefanMleczko">— Pol Marek,</u>
          <u xml:id="u-336.300" who="#StefanMleczko">— Polak Wojciech Sylwester,</u>
          <u xml:id="u-336.301" who="#StefanMleczko">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-336.302" who="#StefanMleczko">— Pomirski Miron Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.303" who="#StefanMleczko">— Popiela Stanisława,</u>
          <u xml:id="u-336.304" who="#StefanMleczko">— Popis Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.305" who="#StefanMleczko">— Półtorak Maciej Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.306" who="#StefanMleczko">— Proszowska Joanna,</u>
          <u xml:id="u-336.307" who="#StefanMleczko">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-336.308" who="#StefanMleczko">— Puzewicz Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-336.309" who="#StefanMleczko">— Rajtar Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.310" who="#StefanMleczko">— Robakowski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-336.311" who="#StefanMleczko">— Rogiński Paweł,</u>
          <u xml:id="u-336.312" who="#StefanMleczko">— Rogowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.313" who="#StefanMleczko">— Rokita Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.314" who="#StefanMleczko">— Romańczuk Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-336.315" who="#StefanMleczko">— Rosiak Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.316" who="#StefanMleczko">— Rosiek Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.317" who="#StefanMleczko">— Rozwandowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.318" who="#StefanMleczko">— Rożek Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-336.319" who="#StefanMleczko">— Rudnicki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-336.320" who="#StefanMleczko">— Rusakiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-336.321" who="#StefanMleczko">— Rusecki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.322" who="#StefanMleczko">— Rusnarczyk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-336.323" who="#StefanMleczko">— Rusznica Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.324" who="#StefanMleczko">— Rutkowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-336.325" who="#StefanMleczko">— Ryder Stefan,</u>
          <u xml:id="u-336.326" who="#StefanMleczko">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-336.327" who="#StefanMleczko">— Rzymełka Jan Antoni,</u>
          <u xml:id="u-336.328" who="#StefanMleczko">— Sak Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-336.329" who="#StefanMleczko">— Sałata Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.330" who="#StefanMleczko">— Seferowicz Elżbieta Maria,</u>
          <u xml:id="u-336.331" who="#StefanMleczko">— Sekuła Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-336.332" who="#StefanMleczko">— Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-336.333" who="#StefanMleczko">— Sidor Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.334" who="#StefanMleczko">— Sielicka-Gracka Maria Teresa,</u>
          <u xml:id="u-336.335" who="#StefanMleczko">— Siemieniuk Aleksy,</u>
          <u xml:id="u-336.336" who="#StefanMleczko">— Sienkiewicz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-336.337" who="#StefanMleczko">— Sierakowska Izabella,</u>
          <u xml:id="u-336.338" who="#StefanMleczko">— Sierżant Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.339" who="#StefanMleczko">— Sikora Andrzej Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.340" who="#StefanMleczko">— Skalski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-336.341" who="#StefanMleczko">— Skowroński Czesław Wacław,</u>
          <u xml:id="u-336.342" who="#StefanMleczko">— Skubis Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-336.343" who="#StefanMleczko">— Slezak Jerzy Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-336.344" who="#StefanMleczko">— Smolarek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.345" who="#StefanMleczko">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-336.346" who="#StefanMleczko">— Sobieszczański Stefan Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-336.347" who="#StefanMleczko">— Sobotka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-336.348" who="#StefanMleczko">— Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-336.349" who="#StefanMleczko">— Solarewicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-336.350" who="#StefanMleczko">— Sołtyk Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-336.351" who="#StefanMleczko">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-336.352" who="#StefanMleczko">— Sroczyński Jan Władysław,</u>
          <u xml:id="u-336.353" who="#StefanMleczko">— Staniszewska Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-336.354" who="#StefanMleczko">— Starczynowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.355" who="#StefanMleczko">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-336.356" who="#StefanMleczko">— Stasiak Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.357" who="#StefanMleczko">— Stefaniuk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-336.358" who="#StefanMleczko">— Steinhoff Janusz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-336.359" who="#StefanMleczko">— Stępniak Maria,</u>
          <u xml:id="u-336.360" who="#StefanMleczko">— Stolzman Maria Joanna,</u>
          <u xml:id="u-336.361" who="#StefanMleczko">— Strózik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.362" who="#StefanMleczko">— Suchocka Hanna,</u>
          <u xml:id="u-336.363" who="#StefanMleczko">— Suchodolski Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-336.364" who="#StefanMleczko">— Suchodolski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.365" who="#StefanMleczko">— Susek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.366" who="#StefanMleczko">— Suskiewicz Halina Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-336.367" who="#StefanMleczko">— Sytek Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.368" who="#StefanMleczko">— Szarmach Henryk,</u>
          <u xml:id="u-336.369" who="#StefanMleczko">— Szatybełko Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.370" who="#StefanMleczko">— Szczygielski Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.371" who="#StefanMleczko">— Szczygieł Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-336.372" who="#StefanMleczko">— Szkutnik Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-336.373" who="#StefanMleczko">— Szlachta Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.374" who="#StefanMleczko">— Szreder Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-336.375" who="#StefanMleczko">— Szwed Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.376" who="#StefanMleczko">— Szymanderski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-336.377" who="#StefanMleczko">— Szymańska-Kwiatkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-336.378" who="#StefanMleczko">— Szymański Janusz,</u>
          <u xml:id="u-336.379" who="#StefanMleczko">— Szymański Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-336.380" who="#StefanMleczko">— Szymański Leonard Józef Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.381" who="#StefanMleczko">— Szymborski Janusz,</u>
          <u xml:id="u-336.382" who="#StefanMleczko">— Ścieszko Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.383" who="#StefanMleczko">— Śliwa Lucjan,</u>
          <u xml:id="u-336.384" who="#StefanMleczko">— Święcicki Marcin,</u>
          <u xml:id="u-336.385" who="#StefanMleczko">— Świtka Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.386" who="#StefanMleczko">— Tokarz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-336.387" who="#StefanMleczko">— Tomkiewicz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.388" who="#StefanMleczko">— Trelka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-336.389" who="#StefanMleczko">— Trzciński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-336.390" who="#StefanMleczko">— Twaróg Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-336.391" who="#StefanMleczko">— Ujas Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-336.392" who="#StefanMleczko">— Ujazdowski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.393" who="#StefanMleczko">— Urbanowicz Anna,</u>
          <u xml:id="u-336.394" who="#StefanMleczko">— Urbańska Bożenna,</u>
          <u xml:id="u-336.395" who="#StefanMleczko">— Wanot Stefan,</u>
          <u xml:id="u-336.396" who="#StefanMleczko">— Warjan Jan Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.397" who="#StefanMleczko">— Wawrzyniak Alfred,</u>
          <u xml:id="u-336.398" who="#StefanMleczko">— Wąs Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-336.399" who="#StefanMleczko">— Węgłowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.400" who="#StefanMleczko">— Węgrzyn Małgorzata,</u>
          <u xml:id="u-336.401" who="#StefanMleczko">— Wiatr Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-336.402" who="#StefanMleczko">— Wiąckowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.403" who="#StefanMleczko">— Wieczorkiewicz Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-336.404" who="#StefanMleczko">— Wiertek Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.405" who="#StefanMleczko">— Wilczyńska Zofia,</u>
          <u xml:id="u-336.406" who="#StefanMleczko">— Wilk Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-336.407" who="#StefanMleczko">— Witt Zenon,</u>
          <u xml:id="u-336.408" who="#StefanMleczko">— Wlekliński Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.409" who="#StefanMleczko">— Wnuk Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.410" who="#StefanMleczko">— Woda Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-336.411" who="#StefanMleczko">— Wojciechowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.412" who="#StefanMleczko">— Wojtczak Michał Bernard,</u>
          <u xml:id="u-336.413" who="#StefanMleczko">— Wolnik Wilhelm,</u>
          <u xml:id="u-336.414" who="#StefanMleczko">— Woźniak Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-336.415" who="#StefanMleczko">— Woźniak Teresa,</u>
          <u xml:id="u-336.416" who="#StefanMleczko">— Wójcik Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.417" who="#StefanMleczko">— Wróbel Jan Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.418" who="#StefanMleczko">— Wujec Henryk,</u>
          <u xml:id="u-336.419" who="#StefanMleczko">— Wuttke Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.420" who="#StefanMleczko">— Wybrański Andrzej Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-336.421" who="#StefanMleczko">— Wyrowiński Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.422" who="#StefanMleczko">— Zając Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.423" who="#StefanMleczko">— Zajączkowski Wiesław Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.424" who="#StefanMleczko">— Zalewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-336.425" who="#StefanMleczko">— Zambrzycki Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-336.426" who="#StefanMleczko">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-336.427" who="#StefanMleczko">— Zawadzki Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.428" who="#StefanMleczko">— Zawiślak Andrzej Marek,</u>
          <u xml:id="u-336.429" who="#StefanMleczko">— Zbylut Michał,</u>
          <u xml:id="u-336.430" who="#StefanMleczko">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.431" who="#StefanMleczko">— Zegar Józef Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-336.432" who="#StefanMleczko">— Zemke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-336.433" who="#StefanMleczko">— Zieliński Adam,</u>
          <u xml:id="u-336.434" who="#StefanMleczko">— Zieliński Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-336.435" who="#StefanMleczko">— Zieliński Ryszard Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.436" who="#StefanMleczko">— Ziemba Bonawentura,</u>
          <u xml:id="u-336.437" who="#StefanMleczko">— Zimnicki Adam,</u>
          <u xml:id="u-336.438" who="#StefanMleczko">— Zimowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.439" who="#StefanMleczko">— Ziółkowska Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-336.440" who="#StefanMleczko">— Złakowski Zenon,</u>
          <u xml:id="u-336.441" who="#StefanMleczko">— Zych Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-336.442" who="#StefanMleczko">— Zych Józef,</u>
          <u xml:id="u-336.443" who="#StefanMleczko">— Żabiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-336.444" who="#StefanMleczko">— Żabiński Władysław,</u>
          <u xml:id="u-336.445" who="#StefanMleczko">— Żelazny Antoni,</u>
          <u xml:id="u-336.446" who="#StefanMleczko">— Żenkiewicz Marian,</u>
          <u xml:id="u-336.447" who="#StefanMleczko">— Żukowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-336.448" who="#StefanMleczko">— Żurawiecki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-336.449" who="#StefanMleczko">— Żurowski Stanisław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym zapytać, czy wszystkie panie posłanki i panowie posłowie oddali karty do głosowania? Czy nikt nie został pominięty w odczytywaniu?</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym powołać do grona sekretarzy Sejmu, którzy za chwilę przystąpią do liczenia głosów, panią poseł Annę Dynowską. Uprzednio odczytałem cztery nazwiska, to byłoby piąte.</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o niewyłączanie gongu wzywającego posłów na salę obrad, ponieważ przystąpimy w kolejności do szeregu głosowań.</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie przystępujemy do rozpatrzenia punktu 19 porządku dziennego: Informacja rządu dotycząca realizacji uchwały Sejmu w sprawie środków na zapobieganie i leczenie uzależnienia i chorób będących następstwem palenia tytoniu.</u>
          <u xml:id="u-337.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Wojciecha Misiąga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#WojciechMisiąg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na pytanie zgłoszone przez pana posła Sroczyńskiego chciałbym złożyć krótką informację na temat bieżącego stanu działań związanych z uchwałą Sejmu z dnia 26 lipca 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#WojciechMisiąg">W uchwale tej sformułowano siedem zaleceń dla rządu związanych ze sprawami palenia tytoniu, wyrobów tytoniowych, systemu podatkowego. Pierwszym z zaleceń było podwyższenie o 25% stawek podatku obrotowego pobieranych od wyrobów tytoniowych produkowanych w kraju i za granicą. Chciałem wyjaśnić, że postulat ten jest realizowany, aczkolwiek z wielu względów, o których za moment, dokonanie jednorazowej podwyżki stawki podatku o 25% nie wydawało się możliwe ani ze względu na ceny, ani ze względu na popyt. W związku z tym, po analizach popytu i zależności między cenami a popytem, uznano, że tak raptowne zwiększenie stawki podatkowej — a chcę powiedzieć, że podwyższenie o 25% stawki podatku oznaczałoby prawie 70% wzrost cen wyrobów tytoniowych — nie spowodowałoby dodatnich skutków budżetowych, które również powinny być osiągnięte przy takiej operacji.</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#WojciechMisiąg">W związku z tym dokonano już podwyżki stawki podatku obrotowego o 5 punktów. To mniej więcej dało 12% wzrost cen. Przygotowywana jest kolejna podwyżka o następne 5 punktów. I tak stopniowo tę stawkę można będzie dalej podwyższać.</u>
          <u xml:id="u-338.3" who="#WojciechMisiąg">Ponieważ to jest rozłożone, skutki takiej operacji dla budżetu będą więc nieco mniejsze niż przewidywaliśmy; powinny wynieść w skali tego roku około 300 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-338.4" who="#WojciechMisiąg">Dwa następne zalecenia sformułowane przez Sejm w tej uchwale dotyczyły przeznaczenia wpływów ze wzrostu podatku na leczenie następstw nałogu palenia tytoniu oraz dodatkowo przekazania środków do dyspozycji ministra zdrowia i opieki społecznej. Realizacja tego postulatu, szczególnie w tym roku, jest bardzo trudna. Trudności wynikają z dwóch względów.</u>
          <u xml:id="u-338.5" who="#WojciechMisiąg">Po pierwsze, zmiany stawki podatku obrotowego kalkulowaliśmy w dochodach. W związku z tym mogę powiedzieć w tej chwili, że oznacza to 300 mld zł, to jest efekt porównania dwóch sytuacji — co by było, gdybyśmy do końca roku nie podnosili stawek i tego. o ile nasze dochody rosną w wyniku tego. że takiego zwiększenia dokonujemy. Ale nie ma bezpośredniej możliwości takiego powiązania — większy wpływ podatku obrotowego ewidencjonowany na bieżąco, i bezpośrednie zwiększenie budżetu ministra zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-338.6" who="#WojciechMisiąg">Druga trudność to fakt praktycznej niemożności, przy obecnym stanie ewidencji kosztów w leczeniu, przypisania wydatków do leczenia konkretnych chorób. Wydaje się, że w pewnym stopniu jest to niemożliwe w roku przyszłym przez wyodrębnienie środków na pewien konkretny program realizowany przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. Ale nie jest możliwe ani ze względu na system budżetowy, ani ze względu na system organizacji finansów służby zdrowia, by takie pieniądze przeznaczone na leczenie konkretnej grupy chorób doprowadzić równomiernie do wszystkich placówek służby zdrowia i przestrzegać zasady, że są to wyodrębnione środki na konkretne schorzenia. Taki postulat wydaje się trudny do spełnienia.</u>
          <u xml:id="u-338.7" who="#WojciechMisiąg">Trzecia istotna sprawa dotyczy zakazu reklamy, ochrony tzw. biernych palaczy i norm jakościowych wyrobów tytoniowych, wreszcie wprowadzenia zakazu sprzedaży tytoniu i wyrobów' tytoniowych dzieciom i młodzieży do lat 18. Chcę poinformować, że w tych działaniach rząd został w pewnym sensie wyręczony, jako że kilka dni temu Senat uchwalił inicjatywę ustawodawczą i przedłożył projekt ustawy o przeciwdziałaniu ujemnym skutkom używania tytoniu. Ustawa ta była opracowywana z udziałem przedstawicieli rządu i uzyskała po uzgodnieniach pełną aprobatę rządu.</u>
          <u xml:id="u-338.8" who="#WojciechMisiąg">Ustawa ta zawiera wszystkie regulacje, które zostały w uchwale Sejmu wymienione i po jej uchwaleniu postulaty zostaną zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-338.9" who="#WojciechMisiąg">W szczególności chciałem powiedzieć, że ustawa ta zawiera przepis mówiący o przyznaniu ministrowi zdrowia prawa do ustalania wymogów jakościowych, związanych właśnie z ochroną zdrowia, dotyczących wyrobów tytoniowych. Obecnie sytuacja jest taka, że obowiązują normy jakościowe z 1986 r., a więc dosyć już dawne i organem uprawnionym do wnioskowania w tej sprawie jest minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-338.10" who="#WojciechMisiąg">Przyjęcie tej ustawy oznaczałoby rozszerzenie kompetencji ministra zdrowia w tym zakresie i powinno doprowadzić do zaostrzenia tych norm, i do poprawy jakości wyrobów tytoniowych produkowanych w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z posłanek i posłów chciałby zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#JanSroczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałem bardzo serdecznie podziękować panu ministrowi Misiagowi za wszechstronne i dogłębne zapoznanie się z problemem i poczynienie już odpowiednich posunięć, które maja na celu wzmocnienie możliwości leczenia chorób, które można nazwać odtytoniowymi, jak chce proponowana ustawa, lub następstw palenia tytoniu.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#JanSroczyński">Jednocześnie chciałbym zasugerować pewne sposoby postępowania, które nastręczają pozorne trudności. Mianowicie trzy obszary chorób powodowane są w ogromnym procencie przez nałóg palenia tytoniu, mianowicie choroby układu krążenia, które są dramatycznym obciążeniem naszego społeczeństwa i nie tylko naszego, ale w skali światowej; choroby nowotworowe, w szczególności układu oddechowego; i choroby płuc oraz układu oddechowego nienowotworowe.</u>
          <u xml:id="u-340.2" who="#JanSroczyński">W związku z tym sugestia nasza, wnioskodawców, była tego rodzaju, ażeby minister zdrowia klinikom, oddziałom oraz instytutom zajmującym się tymi trzema obszarami chorób, przekazywał te finanse. I myślę, że oczywiście każda sprawa wymaga opracowania formalno-technicznego, ale minister zdrowia musi ująć te sprawy odpowiednimi rozporządzeniami, zadbać o właściwą realizację i właściwe wykorzystanie tych funduszów.</u>
          <u xml:id="u-340.3" who="#JanSroczyński">Jeszcze raz dziękuję panu ministrowi za uprzejmą informację i cieszę się, że chorzy, którzy leżą w klinikach i leczą się z powodu choroby odtytoniowej, będą mieli większe szanse leczenia.</u>
          <u xml:id="u-340.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#StefanRyder">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym zaprotestować przeciwko zabieraniu nam czasu przez pana ministra, który powiedział wprost, i to dość długo trwało, że rząd praktycznie nic nie zrobił, panie ministrze, żeby tę naszą uchwałę sejmową zrealizować. Kwestię 5% podniesienia stopy podatkowej praktycznie pan minister nam wyjaśnił, że to po to, żeby nie załamać niejako rynku tytoniowego, a przecież w tej uchwale chodziło nam o to, żeby część palaczy przestała po prostu palić, żeby rzuciła palenie.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#StefanRyder">Jeżeli chodzi o pieniądze przeznaczane z podatków na leczenie chorób odtytoniowych, to tutaj również okazuje się, że niczego nie można było zrobić, bo tego nie wolno, nawet nie można rozdzielić i jeżeli chodzi o zakaz reklamy, to pan minister odesłał nas do projektu senackiego ustawy. Czyli praktycznie rząd w tej mierze nic nie zrobił i, niestety, z przykrością trzeba stwierdzić, że tak jest z większością naszych uchwał sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-342.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-343.2" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie ma.</u>
          <u xml:id="u-343.3" who="#TadeuszFiszbach">Czy pan minister chciałby ponownie wystąpić? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#WojciechMisiąg">Panie Marszałku! Dosłownie w trzech zdaniach. To nie jest do końca tak, jak mówi pan poseł Ryder, dlatego że z jednej strony uchwała miała doprowadzić do tego, żeby mniej osób paliło, ale z drugiej strony ta sama uchwała postanawiała, co zrobić z pieniędzmi, których będzie więcej dzięki temu, że papierosy będą droższe.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#WojciechMisiąg">Nie da się zrobić tak, żeby mniej osób paliło i pieniędzy z podatku obrotowego ze sprzedaży papierosów było więcej. Na jakąś koncepcję działania tej uchwały trzeba się zdecydować.</u>
          <u xml:id="u-344.2" who="#WojciechMisiąg">Po drugie, została przyjęta inicjatywa senacka, nad którą w pewnym momencie pracował Senat. Widząc, że jest tam opracowywana ustawa, przedstawiciele rządu po prostu włączyli się do prowadzonych prac. Nie wiem, jak z tego można zrobić zarzut, nie widzieliśmy powodu, żeby torpedować inicjatywę ustawodawczą, która idzie dokładnie w kierunku i po myśli Sejmu, i te wymagania, które Sejm rządowi postawił, realizuje.</u>
          <u xml:id="u-344.3" who="#WojciechMisiąg">Wydaje się, że istotniejsze jest, żeby ta ustawa została przyjęta w takim kształcie, niż kłócić się w tej chwili o to, czyja była pierwotna inicjatywa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#TadeuszFiszbach">Podkreślam zasadność i aktualność spraw, o które pytali posłowie. Prace na ten temat jeszcze są przed nami.</u>
          <u xml:id="u-345.2" who="#TadeuszFiszbach">Prezydium Sejmu proponuje przyjęcie informacji rządu w sprawie realizacji uchwały Sejmu w sprawie środków na zapobieganie i leczenie uzależnienia i chorób będących następstwem palenia tytoniu.</u>
          <u xml:id="u-345.3" who="#TadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-345.4" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Stefan Ryder, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#StefanRyder">Zgłaszam sprzeciw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Ryder zgłasza sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Przy jednym głosie, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-347.2" who="#TadeuszFiszbach">Czy są inne głosy w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-347.3" who="#TadeuszFiszbach">Przy jednym głosie sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-347.4" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze (druk nr 1170 i 1180).</u>
          <u xml:id="u-347.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Michała Kurka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#MichałKurek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wysoki Sejm przyjął ustawę nowelizującą Prawo spółdzielcze w dniu 19 września, która została skierowana do Senatu. Senat rozpatrzył ustawę i przesłał swoją uchwałę zawartą w druku nr 1170. Komisja Nadzwyczajna rozpatrzyła poprawki Senatu wczoraj na posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#MichałKurek">Wyrażając podziękowanie Senatowi, który w swym uzasadnieniu, druk nr 1170, stwierdza, że kolejna zmiana ustawy Prawo spółdzielcze jest uzasadniona i spółdzielczość nie powinna być poddawana zewnętrznej ingerencji, a działać zgodnie z wolą członków, proszę pana marszałka o poddanie pod głosowanie Wysokiej Izby stanowiska komisji zawartego w druku nr 1180.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie ma.</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#TadeuszFiszbach">Nie możemy się teraz odnieść do sprawy w głosowaniu, jest tu wiele ważnych pozycji. Proszę o niewyłączanie gongu.</u>
          <u xml:id="u-349.4" who="#TadeuszFiszbach">W imieniu Prezydium Sejmu proponuję, aby obecnie Sejm rozpatrzył łącznie dwa punkty porządku dziennego — dotyczące uchwały w sprawie sytuacji w służbie zdrowia oraz uchwały w sprawie odwołania Władysława Sidorowicza ze stanowiska ministra zdrowia i opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-349.5" who="#TadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-349.6" who="#TadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-349.7" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Poselski projekt uchwały w sprawie sytuacji w służbie zdrowia w Polsce (druk nr 1171).</u>
          <u xml:id="u-349.8" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu w celu przedstawienia uzasadnienia projektu uchwały posła Henryka Szarmacha.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#HenrykSzarmach">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Szersze omawianie problemów służby zdrowia, z jakimi boryka się ona już od wielu, wielu lat — i to chciałbym specjalnie podkreślić — od lat — byłoby niczym innym w tym miejscu, jak wyważaniem otwartych drzwi, a ściślej mówiąc, zabieraniem czasu Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#HenrykSzarmach">W związku z tym pozwolę sobie przedstawić projekt uchwały do rozważenia przez Wysoką Izbę. Druk, który panie posłanki i panowie posłowie otrzymali, jest do wglądu, wszyscy go posiadają. Właściwie zaproponuję tylko niektóre poprawki, które dotyczą nie tyle treści, ile poszczególnych słów. Przedstawię teraz treść uchwały.</u>
          <u xml:id="u-350.2" who="#HenrykSzarmach">„Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża głęboki niepokój w związku ze stale pogarszającą się sytuacją ekonomiczną w służbie zdrowia, co jest niewątpliwie odzwierciedleniem” i tu zamiast słów: „całokształtu gospodarki w naszym kraju” proponuję: „stanu”. Następnie zamiast: „stan ten” proponuję zapis: „Jest to przyczyną utraty poczucia bezpieczeństwa w zakresie opieki zdrowotnej naszego społeczeństwa. Prowadzić to może do nasilenia niebezpiecznych napięć społecznych z wszystkimi, trudnymi do przewidzenia, skutkami.</u>
          <u xml:id="u-350.3" who="#HenrykSzarmach">Dotychczasowe usilne i wielokierunkowe starania zmierzające do poprawy sytuacji w tym zakresie, nie przyniosły, jak dotąd, jakiejkolwiek poprawy.</u>
          <u xml:id="u-350.4" who="#HenrykSzarmach">W tej sytuacji Sejm RP zwraca się do rządu o podjęcie natychmiastowych, skutecznych” — i tu chciałbym dodać słowo „nadzwyczajnych” działań zmierzających do umożliwienia niezakłóconego funkcjonowania zakładów służby zdrowia w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-350.5" who="#HenrykSzarmach">Szczególnego uwzględnienia wymaga zabezpieczenie funduszy na leki i materiały medyczne oraz zapewnienie środków na utrzymanie bieżącej działalności placówek służby zdrowia w naszym kraju — albo może: „w Polsce”.</u>
          <u xml:id="u-350.6" who="#HenrykSzarmach">Myślę, że nie wymaga to szerszego naświetlenia, chodzi m.in. o energię elektryczną, o ogrzewanie, jeszcze inne problemy z tym związane.</u>
          <u xml:id="u-350.7" who="#HenrykSzarmach">A teraz tylko krótki komentarz. Placówki służby zdrowia są zadłużone. O tym wiemy wszyscy. Zatem nadzwyczajne środki, o których mowa w propozycji uchwały, powinny dotyczyć jednorazowego oddłużenia. I to uważam za bardzo ważne, a więc jednorazowe oddłużenie służby zdrowia, aby przetrwać do końca roku, a tak po polsku mówiąc — do Bożego Narodzenia.</u>
          <u xml:id="u-350.8" who="#HenrykSzarmach">Wysoka Izba przyjęła ustawę o odpłatności za leki. Ma ona na celu racjonalizację gospodarki lekami. Miesięczne koszty refundacji za leki sięgają kwoty około 700 mld zł. Jest to jeden z głównych czynników powstawania zadłużenia w służbie zdrowia. Prosiłbym bardzo o odnotowanie tego w pamięci. Proponowane oddłużenie zapobiegnie grożącemu załamaniu rynku lekowego i pozwoli zachować uprawnienia do bezpłatnych i ulgowych leków osobom do tego uprawnionym. Zwracam się zatem z gorącą prośbą, nie z apelem, a z prośbą o przyjęcie przez Wysoką Izbę przedstawionego projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-350.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, postanowiliśmy rozpatrzyć łącznie dwa punkty porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy więc do rozpatrzenia punktu 18 porządku dziennego: Poselski projekt uchwały w sprawie odwołania dr. Władysława Sidorowicza ze stanowiska ministra zdrowia i opieki społecznej (druk nr 1159).</u>
          <u xml:id="u-351.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu w imieniu wnioskodawców posła Edmunda Jagiełłę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#EdmundJagiełło">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dużo już powiedziałem tydzień temu i wczoraj, resztę dopowiedzą również chyba koledzy z Komisji Zdrowia. Obecnie chciałem tylko przeczytać treść uzasadnienia projektu uchwały:</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#EdmundJagiełło">„Posiedzenie Komisji Zdrowia w dniu 28 sierpnia 1991 r. poświęcone było omówieniu protokołu kontroli NIK przeprowadzonej w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej na wniosek Komisji Zdrowia, wobec krążących w środowisku służby zdrowia wiadomości o niegospodarności tego urzędu. Wielogodzinna dyskusja, w świetle przedstawionego materiału, ogólnej sytuacji ekonomicznej kraju oraz funkcjonowania na tym tle służby zdrowia doprowadziła do następujących wniosków:</u>
          <u xml:id="u-352.2" who="#EdmundJagiełło">— potwierdzono jednoznacznie zarzuty co do niegospodarności;</u>
          <u xml:id="u-352.3" who="#EdmundJagiełło">— komisja wyraziła negatywną ocenę działalności pana ministra w zakresie gospodarki finansowej ministerstwa i ogólną niefrasobliwość, wręcz rozrzutność w wydatkach na tylko niektóre badane pozycje;</u>
          <u xml:id="u-352.4" who="#EdmundJagiełło">— wskazano na zupełne oderwanie się pana ministra od realiów i możliwości finansowych w zabezpieczaniu pracownikom ministerstwa mieszkań i korzystania ze środków transportu (za I półrocze ministerstwo wydatkowało ok. 450% zaplanowanej kwoty) — jest to wykroczenie budżetowe. Rozpatrywano tę kwestię w aspekcie braku prób pozytywnych działań ministra w odniesieniu do problemów zdrowia, stale pogarszającego się poziomu świadczeń, warunków pracy oraz podstawowych zasad bezpieczeństwa pacjentów i pracowników służby zdrowia. Ustosunkowano się również do strony moralnej tego zagadnienia. Tym bardziej że większość wydatków dotyczy samego ministra i jego najbliższych współpracowników;</u>
          <u xml:id="u-352.5" who="#EdmundJagiełło">— uznano również w trakcie tego posiedzenia komisji, że na przestrzeni 8 miesięcy pełnienia funkcji postawa pana ministra Sidorowicza, zachowanie i stosunek do zagadnień służby zdrowia, pracowników służby zdrowia oraz atmosfera, jaką wytwarza sam w ministerstwie, jest działaniem destrukcyjnym. Jak pan minister stwierdził na posiedzeniu, w ministerstwie wolnych jest ok. 30 etatów, zwolnionych na początku kadencji. Podjęte decyzje kadrowe wpłynęły na brak wydolności ministerstwa w zakresie przygotowywanych zarządzeń wykonawczych do przyjętych już ustaw. Sprawą naganną jest również niezrealizowanie do chwili obecnej zapowiadanej już od ubiegłego roku pożyczki dewizowej w wysokości 200 mln dolarów” — pula ta była wliczona w budżet służby zdrowia. Nie są zorganizowane poszczególne departamenty. Na dzień posiedzenia komisji brak było regulaminów, statutu ministerstwa i uregulowań administracyjno-prawnych”.</u>
          <u xml:id="u-352.6" who="#EdmundJagiełło">Wysoka Izbo! Projekt przedstawianej przeze mnie uchwały Sejmu jest bardzo wyraźnie wspierany treścią projektu uchwały przedstawionej przez pana prof. Szarmacha.</u>
          <u xml:id="u-352.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram łączną dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-353.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Janusza Szymborskiego, nie zrzeszonego. Kolejnym mówcą będzie poseł Zdzisław Kostrzewa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#JanuszSzymborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dniu dzisiejszym raz jeszcze musimy zająć się sytuacją organizacji ochrony zdrowia i jeszcze dodatkowo kwestią odpowiedzialności za to, co się dzieje ze zdrowiem ludzi, w tym odpowiedzialnością urzędu ministra zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#JanuszSzymborski">Sejmowa Komisja Zdrowia od wielu miesięcy była świadoma tego, jakie skutki przyniesie połączenie braku środków finansowych z biernością, brakiem troski, arogancją i niekompetencją kierownictwa resortu. Komisja Zdrowia zdawała sobie sprawę z obiektywnych trudności ekonomicznych i koniecznego okresu adaptacji dla nowych ludzi w kierownictwie, i w związku z tym służyła wielokierunkową merytoryczną pomocą, czasami nawet przyjacielską, w celu poszukiwania dróg zdobycia środków finansowych i wprowadzenia niezbędnych zmian ustawodawczych. Dobra wola komisji i usilne starania wszystkich posłów, niezależnie od miejsca zajmowanego na tej sali, zostały zniweczone. Już po trzech miesiącach tego roku, tj. po trzech miesiącach pracy tego kierownictwa urzędu okazało się, że składane w styczniu zapewnienia o wprowadzeniu reformy były tylko czczymi deklaracjami. Faktycznie działo się coraz gorzej. Na czym to gorzej polegało. Na ograniczeniu usług medycznych dla ludzi, na dezinformowaniu społeczeństwa, parlamentu, np. zupełnie dowolnym żonglowaniu liczbami o wielkości deficytu, wielkości nakładów. Z tą sytuacją kontrastowało dobre samopoczucie przedstawiciela tego urzędu, brak wyobraźni, wręcz lekceważenie skutków i tych, którzy o tych skutkach mówili, a wreszcie atmosfera panująca w tym urzędzie.</u>
          <u xml:id="u-354.2" who="#JanuszSzymborski">W kwietniu komisja zwróciła na to uwagę panu ministrowi. Nadal nie było żadnej reakcji. W maju zaczęto mówić po raz pierwszy o wotum nieufności. Także bez żadnej reakcji. Wobec tego w czerwcu komisja zażądała, by Najwyższa Izba Kontroli zbadała sposoby wykorzystywania społecznych środków przez kierownictwo ministerstwa. Z ustaleniami pokontrolnymi komisja została zapoznana, rozpatrzyła je, przeprowadziła dyskusję, wysłuchała wyjaśnień w dniu 28 sierpnia tego roku. Chcę przypomnieć, że w prezydium komisji nie było wówczas odważnych do oficjalnego omawiania i prowadzenia tego krępującego tematu. Zwrócono się wobec tego do mnie, bym te obrady prowadził. I z tego powodu od kilku tygodni ja i moje nazwisko jest nadużywane w nieprawdziwym kontekście sprawy. Prawda jest natomiast taka, że wszyscy się wypowiedzieli, że uniemożliwione zostało utajnienie obrad i usunięcie z tych obrad dziennikarzy, że członkowie komisji, a także zaproszeni zainteresowani określili swoje stanowiska wobec skandalizujących kwestii. Posiedzenie zakończyło się przyjęciem wniosku o wotum nieufności i odwołanie ministra zdrowia Władysława Sidorowicza. Wniosek ten podpisany został przez przewodniczącego komisji pana posła prof. Henryka Jakuba Szarmacha. Następnie zażądano ode mnie, jako od prowadzącego obrady komisji, przygotowania uzasadnienia wniosku i zostało ono złożone.</u>
          <u xml:id="u-354.3" who="#JanuszSzymborski">Nieoczekiwanie w dniu następnym, w którym nie uczestniczyłem w obradach Sejmu, za oficjalną zgodą prezydium komisji, w jakiejś przerwie dla wybranych, zwołano posiedzenie komisji, którego efektem miała być i była amnezja, niepamięć poprzedniego posiedzenia z 28 sierpnia i podjęcie czegoś, co nie znajduje określenia w obyczajach parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-354.4" who="#JanuszSzymborski">O dodatkowych aspektach tych czynów trzeba będzie chyba napisać w kronikach. Czy można dopuścić, by sytuacja zdrowotna narodu była tak potraktowana tu w parlamencie, złożonym z ludzi tak ogromnie zaangażowanych i tak bardzo zaniepokojonych sytuacją zdrowotną ludności, niezależnie od strony, którą w tej Izbie zajmują? Bowiem są wartości, które nie w politycznych przekonaniach się mieszczą, ale w humanitaryzmie i są dobrem najwyższym. Do tych zaliczamy zdrowie i życie człowieka.</u>
          <u xml:id="u-354.5" who="#JanuszSzymborski">Mówi o tym przysięga Hipokratesa, do wykonania której zobowiązani są wszyscy ci, którzy ją składali, niezależnie czy będzie to szary lekarz, czy pan profesor, czy pani poseł, czy pan minister. Zamyka się szpitale, zabiera się leki, nie wykonuje się operacji, lekceważy się dolegliwości chorego. A po raz wtóry przypominam, że warto by zainteresować się, jak bardzo wzrosła liczba pogrzebów i to zarówno dzieci, młodzieży, dorosłych kobiet i mężczyzn oraz starców.</u>
          <u xml:id="u-354.6" who="#JanuszSzymborski">Wątpiącym radzę zadzwonić do kilku kancelarii cmentarnych. Widocznie wyrzuty sumienia, lęk przed sądem bożym spowodowały ocknięcie się, ocknięcie się osób torpedujących dotąd słuszne ustalenia sejmowej Komisji Zdrowia z 28 sierpnia tego roku i spowodowały przedłożenie przez nich Wysokiej Izbie projektu uchwały „o poczuciu braku bezpieczeństwa”, o obawach „nasilenia się niebezpiecznych napięć społecznych”, „o trudnych do przewidzenia skutkach”.</u>
          <u xml:id="u-354.7" who="#JanuszSzymborski">Szkoda, że ci sygnatariusze nigdzie nie powiedzieli w tej uchwale o tragediach ludzi związanych z utratą zdrowia i życia. Nie zaproponowali konstruktywnych wniosków, wydaje się, że jak Piłat umyli ręce i wytarli je pałatką.</u>
          <u xml:id="u-354.8" who="#JanuszSzymborski">Dlatego wnosiłem i wnoszę o łączne potraktowanie wotum nieufności dla ministra zdrowia Władysława Sidorowicza wraz z przyjęciem projektu uchwały zaproponowanym przez pana prof. Szarmacha, ale uzupełnionego o przynajmniej podstawowe wnioski. Zgodnie z ustaleniami podjętymi w czasie posiedzeń komisji widzę takie wnioski:</u>
          <u xml:id="u-354.9" who="#JanuszSzymborski">Po pierwsze, jeżeli istniejąca sytuacja w ochronie zdrowia ma nie zniszczyć biologicznie narodu, niezbędne są środki finansowe w wyważonej, powtarzam, w wyważonej wielkości, oddane w ręce odpowiedniego i odpowiedzialnego kierownictwa urzędu ministra zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-354.10" who="#JanuszSzymborski">Po drugie, należy natychmiast zatrzymać wszelkie likwidacje szpitali, oddziałów szpitalnych i innych placówek służby zdrowia, niezbędnych dla chorych.</u>
          <u xml:id="u-354.11" who="#JanuszSzymborski">Po trzecie, należy zakazać zwalniania wysoko kwalifikowanej kadry pracowników ochrony zdrowia. To, co się zniszczy, nie szybko się odbuduje, a Bank Światowy w tym niewiele pomoże. Aby było kim rządzić, aby istniało państwo, musi żyć człowiek.</u>
          <u xml:id="u-354.12" who="#JanuszSzymborski">Stad czwarty wniosek o rzetelną, pełną i uczciwą informację rządu, przedkładaną parlamentowi i społeczeństwa, o stanie zdrowia i o skutkach zdrowotnych prowadzonej polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-354.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Zdzisława Kostrzewę z Klubu Niezależnych Posłów. Kolejnym mówcą będzie poseł Edward Horoszkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#ZbigniewKostrzewa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po raz pierwszy i ostatni mamy do czynienia w całej naszej kadencji ze szczególna kazuistyką. Mamy zająć stanowisko i zdecydować: odwołać czy nie odwołać ministra Władysława Sidorowicza.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#ZbigniewKostrzewa">Projekt uchwały jest oparty na decyzji Komisji Zdrowia, która większością głosów wyraziła już wotum nieufności wobec ministra. I to jest rzecz bezdyskusyjna. Dyskusja zaczyna się z chwilą formułowania uzasadnień do tej decyzji. I tu zdania są podzielone. Czy i na ile działania ministra zdrowia w świetle dotychczasowej jego działalności, a także w świetle wyników kontroli NIK, uzasadniają podjęcie takiej decyzji?</u>
          <u xml:id="u-356.2" who="#ZbigniewKostrzewa">Nie chcę się powtarzać, sprawa nie jest przecież tak zupełnie świeża, zresztą jest także powszechnie znana nie tylko w środowisku medycznym. Niegospodarność. niefrasobliwość, rozrzutność w gospodarowaniu pieniędzmi w resorcie zdrowia w sytuacji, kiedy cala służba zdrowia dogorywa, jest w głębokim kryzysie, gdzie dzisiaj już na przykład w wielu szpitalach stawki wyżywieniowe na pacjenta są znacznie poniżej stawek więziennych, gdzie rezygnuje się z wielu zabiegów operacyjnych, że przypomnę tylko wcale nieincydentalny przykład kliniki kardiochirurgicznej prof. Religi, gdzie brakuje pieniędzy na leki, badania diagnostyczne, gdzie wielu placówkom grozi wyłączenie energii elektrycznej, ogrzewania, etc., etc. Jednym słowem, dramat.</u>
          <u xml:id="u-356.3" who="#ZbigniewKostrzewa">I w tej sytuacji minister zdrowia niefrasobliwie i lekką raczka przeznacza i przekracza środki finansowe na bardzo drogie mieszkania dla siebie i swoich współpracowników, na tysiące przejechanych nie kontrolowanych kilometrów, a z drugiej strony ten sam minister tak bardzo nawołuje i tak bardzo dyscyplinuje do oszczędzania, do zaciskania pasa, do liczenia się z każda złotówka, z każdym lekiem i z każdym przejechanym kilometrem karetki pogotowia ratunkowego.</u>
          <u xml:id="u-356.4" who="#ZbigniewKostrzewa">Rodzi się wątpliwość, że coś jest nie tak. To coś, proszę państwa, trzeba i można rozpatrywać tylko, jak mi się wydaje, w kategoriach moralnych. A że na moralność nigdy nie jest za późno, sadzę, że odejście ministra zdrowia w tej sytuacji, za pięć dwunasta, jest czy też powinno być czymś naturalnym i oczywistym. W Komisji Zdrowia radziłem ministrowi dymisję. Po prostu, lepiej późno niż wcale. Minister z tego nie skorzystał. Właśnie czekanie czy też wyczekiwanie do jakiejś kalendarzowej daty, jak przestanie funkcjonować Sejm, rząd, kiedy dymisja staje się już bezprzedmiotowa, wtedy dopiero jest to niemoralne.</u>
          <u xml:id="u-356.5" who="#ZbigniewKostrzewa">Tak na marginesie, jakoś dziwnie instytucja dymisji nie może w naszym życiu publicznym zafunkcjonować na naturalnych, normalnych zasadach.</u>
          <u xml:id="u-356.6" who="#ZbigniewKostrzewa">A swoja droga, czy wotum nieufności komisji nie wystarczało, żeby podać się do dymisji? Czyżby to było za mało?</u>
          <u xml:id="u-356.7" who="#ZbigniewKostrzewa">A na dodatek próbuje się jeszcze twierdzić, że to wotum nieufności przegłosowali w komisji ci z lewej strony, że to polityczna gra.</u>
          <u xml:id="u-356.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-356.9" who="#ZbigniewKostrzewa">Jeśli tak, to słowo daje, że stawianie takiej tezy już naprawdę z żadną moralnością nie ma nic wspólnego. Nawet z moralnością polityczna, jeśli w ogóle taka istnieje. Tu już chyba jakiekolwiek słowa są zbędne.</u>
          <u xml:id="u-356.10" who="#ZbigniewKostrzewa">Zwracam się do państwa z prośbą o poparcie projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-356.11" who="#ZbigniewKostrzewa">Jedno zdanie dotyczące uchwały o sytuacji w służbie zdrowia w Polsce. Jest dramatyczna, jest powszechnie znana, prezentowaliśmy ją tutaj w debacie sejmowej, przedstawił ją zresztą pan profesor Szarmach. Tu nie ma innego wyjścia, można ja tylko poprzeć i uchwalić. Jakże zatem paradoksalnie kontrastują ze sobą te dwie uchwały.</u>
          <u xml:id="u-356.12" who="#ZbigniewKostrzewa">Wysoka Izba rozstrzygnie, na ile są one moralnie jednoznaczne, jakże wymownie kontrastowe. Pan poseł Łopuszański, zresztą przy innej okazji, powołał się w swoim artykule w „Życiu Warszawy” z 7 października na doktrynę świętego Tomasza z Akwinu, że sprawujący władzę zobowiązani są postępować moralnie, a gdy tego nie czynią, tracą moralne prawo do sprawowania władzy. Ja się mogę z panem posłem Łopuszańskim nie zgadzać, natomiast trudno się nie zgodzić ze świętym Tomaszem z Akwinu.</u>
          <u xml:id="u-356.13" who="#komentarz">(Wesołość na sali, burzliwe oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Edwarda Horoszkiewicza, nie zrzeszonego. Kolejnym mówcą będzie poseł Edward Rzepka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#EdwardHoroszkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako lekarz, członek sejmowej Komisji Zdrowia, chcę Wysokiej Izbie przypomnieć, że dramatyczna sytuacja, w jakiej dziś znalazła się służba zdrowia, trwa od dłuższego czasu. O narastającym kryzysie informowałem jako poseł najwyższe władze w kraju, i nie tylko ja, inni posłowie czynili też to na posiedzeniach komisji zdrowia i posiedzeniach Sejmu. Na spotkaniu z panem premierem Bieleckim i ministrem zdrowia dr. Sidorowiczem pytałem wręcz, czy rząd wie, że brakuje środków na podstawową działalność, że ogranicza się przyjęcia do szpitali, że odstępuje się od zabiegów z powodu braku środków, że niszczeje sprzęt, baza, że brak perspektyw jest czynnikiem destrukcyjnym, obniża bowiem poziom świadczeń i morale służby zdrowia. Zapraszałem z tej trybuny głównego dysponenta środków na ochronę zdrowia pana ministra Misiąga do szpitala, w którym pracuję, aby pokazał, jak gospodarować środkami, które przydziela. Widać łatwiej rządzić i dzielić, jak zapewnić za te nędzne grosze rytmiczną pracę oraz bezpieczeństwo pacjentów, bo nie skorzystał z zaproszenia.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#EdwardHoroszkiewicz">Dzisiaj już nikt nie może powiedzieć, ani nam pracownikom służby zdrowia, ani społeczeństwu, że nie znał sprawy. Wszystkim odpowiedzialnym za ten kraj było wiadomo, że 100 dolarów na rok na 1 pacjenta, jakie nam oferował budżet państwa, jest kwotą niewystarczającą. Nie zgadzałem się z tym, głosując przeciw przyjęciu budżetu.</u>
          <u xml:id="u-358.2" who="#EdwardHoroszkiewicz">Uchwały, nad którymi dyskutujemy dzisiaj, są aktami rozpaczy. Mam wątpliwości czy przyjęcie uchwał coś zmieni, bo nie będzie miał kto ich realizować. Ta ekipa nie ma koncepcji reformowania systemu ochrony zdrowia, ogranicza środki z budżetu na zdrowie, powodując zagrożenie biologicznego bytu narodu, pauperyzację środowiska, dewastację obiektów, jednym słowem całkowitą ruinę. To co czynią jest wysoce niemoralne i muszą rozważyć we własnym sumieniu, czy są w stanie dalej odpowiadać za to.</u>
          <u xml:id="u-358.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Edwarda Rzepkę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Maciej Bednarkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#EdwardRzepka">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wbrew zwyczajowi przyszedłem tutaj z dużym arkuszem, z dużą kartką. Jest to dokument, nad którym debatujemy. Zabrałem go tu ze sobą, ponieważ chcę po prostu inicjatorom tej uchwały, których wszystkich bardzo szanuję i cenię, zadać kilka pytań, ponieważ wielu rzeczy związanych z tą sprawą nie rozumiem, a nie rozumiejąc, nie mogę podjąć decyzji w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#EdwardRzepka">Chcę zabrać głos z pozycji człowieka, który nie jest członkiem Komisji Zdrowia i nie zna panujących w niej zwyczajów, który czyta gazety i słyszy plotki, które krążą w kuluarach Sejmu i gdzie indziej, któremu jednak gazety i plotki nie wystarczają do podjęcia aż tak poważnej, dramatycznej w skutkach decyzji. Pomijam tak drobny fakt, jak oczywisty nonsens czy bezsens prawny, dymisjonowania ministra na tydzień przed końcem kadencji Sejmu. Ale to nie w tym rzecz. Proszę państwa, bardzo nie lubię, kiedy zza wielkich słów pobrzmiewa echo, nie wiem czy dobrze to odczytuję, jakichś nieporozumień personalnych. I bardzo nie lubię, kiedy padają tego rodzaju argumenty, jak na przykład odsyłanie nas do kancelarii cmentarnych, jako argumentu przeciwko ministrowi zdrowia. Nie wiem, jak będę głosował w tej sprawie, być może zostanę przekonany przez państwa, ale żeby podjąć decyzję w głosowaniu muszę znać uzasadnienie, a to co nam doręczono, szanowni państwo posłowie, uzasadnieniem nie jest.</u>
          <u xml:id="u-360.2" who="#EdwardRzepka">I pozwolę sobie dotknąć kilku punktów dokumentu nazwanego uzasadnieniem. Być może w następnej części uzyskam wyjaśnienie moich wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-360.3" who="#EdwardRzepka">Potwierdzono jednoznacznie zarzuty co do niegospodarności. Wiem, że niegospodarność jest również kategorią prawa karnego, ale chciałbym wiedzieć, co w tym wypadku znaczy niegospodarność? Czy toczy się jakieś postępowanie karne, czy prokuratura wykonuje jakieś czynności przeciwko ministrowi? Jaki jest zakres tej niegospodarności i jakie są jej konkretne ramy?</u>
          <u xml:id="u-360.4" who="#EdwardRzepka">Negatywna działalność pana ministra, ogólna niefrasobliwość, wręcz rozrzutność w wydatkach.</u>
          <u xml:id="u-360.5" who="#EdwardRzepka">I tutaj, proszę państwa, pojawiają się te hotele. To jest jedna z ważniejszych kwestii, której wyjaśnienie chciałbym usłyszeć, żeby móc podjąć uczciwą decyzję. Bo wiem tyle, ile pisały na ten temat gazety, oczywiście czytałem to wszystko, jak powiedziałem, słyszałem, krążą rozmaite plotki na temat kwot. Ale tak sobie myślę, że od dwóch i pól roku większość z nas również mieszka w hotelu sejmowym. I gdyby tak zsumować wartość tych przemieszkanych przez nas dni, to również wyszłaby jakaś wielomilionowa kwota, którą Kancelaria Sejmu płaci Kancelarii Sejmu za nasze mieszkanie w hotelu. I tu jest clou moich wątpliwości. Chciałbym bardzo prosić o wyjaśnienie tego. Być może nie znam realiów, ale słyszałem, że pan minister mieszkał w hotelu Urzędu Rady Ministrów i że należność za ten hotel płacił Urząd Rady Ministrów. Chciałbym się dowiedzieć, na czym polega realna szkoda finansowa, jeśli rzeczywiście jest prawdą, że pan minister mieszkał za drogo i zaistniała szkoda. Na czym polega szkoda, skoro Urząd Rady Ministrów sam sobie płacił za to mieszkanie. Owszem, owszem, wyprzedzę ewentualne argumenty państwa, zaistniałaby szkoda, gdyby były takie zwyczaje, że apartament w hotelu URM mógłby być wynajmowany za pieniądze innym osobom. Jeżeli jest taki obyczaj i jeżeli blokowanie przez pana ministra tego apartamentu doprowadziło do takich szkód, że nie był on wynajmowany osobom z zewnątrz, a więc Urząd Rady Ministrów utracił spodziewany zysk, no to jest to szkoda. Wtedy rzeczywiście przyznam, że należy tę działalność napiętnować.</u>
          <u xml:id="u-360.6" who="#EdwardRzepka">W kolejnym punkcie uzgodnienia pojawia się już pewien konkret: przekroczenie o 450% zaplanowanej kwoty. Jeżeli tak było, to rzeczywiście jest to poważna sprawa. Tylko znów chciałbym wiedzieć, jak to wygląda w skali całej Rady Ministrów, czy inni ministrowie również przekraczali zaplanowane kwoty w jakiś sposób, co na to Ministerstwo Finansów. To jest za mało, żeby podjąć decyzję o zwolnieniu ministra tydzień przed końcem kadencji na podstawie tego rodzaju argumentów.</u>
          <u xml:id="u-360.7" who="#EdwardRzepka">Teraz muszę się zgodzić z zarzutami państwa, bo oczywiście sytuacja w służbie zdrowia jest taka jaka jest. I jest nam wszystkim doskonale znana, jest dramatyczna i byłoby nonsensem kwestionowanie tego zapisu. Brak prób pozytywnych działań ministra w odniesieniu do problemów zdrowia, to jest rzeczywiście jakiś konkretny zarzut, i z tym jednym bym się zgodził. Czy on akurat uzasadnia podejmowanie tak nadzwyczajnej decyzji w tym momencie, to jest inna kwestia. Natomiast jeśli w następnym wierszu pojawia się bardzo ekscytujący zapis, że dotyczy to również strony moralnej tego zagadnienia, to chciałbym wiedzieć, jeśli nie naruszy to powagi sali sejmowej, żeby mi państwo wytłumaczyli, co to znaczy, że dotyczy to również strony moralnej zagadnienia, czy pana ministra, nie wiem.</u>
          <u xml:id="u-360.8" who="#EdwardRzepka">Ostatni akapit uzasadnienia. Już będę kończył, chociaż właściwie można by tutaj mówić o każdym zdaniu jako o przykładzie czegoś zupełnie niekonkretnego, np. ostatni akapit. Proszę mi wybaczyć, powiedziałem, że szanuję autorów tego... Ale to są puste słowa, nie wiadomo co się za nimi kryje. Ja nie bronię pana ministra Sidorowicza.</u>
          <u xml:id="u-360.9" who="#EdwardRzepka">Panie i Panowie Posłowie! Nie twierdzę, że pan Sidorowicz był dobrym ministrem zdrowia. Być może istotnie jest.</u>
          <u xml:id="u-360.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Dlaczego był?)</u>
          <u xml:id="u-360.11" who="#EdwardRzepka">Przepraszam, jest, oczywiście. Być może rzeczywiście jest tak jak państwo w tym wniosku piszą, ale wydaje mi się, że podjęcie tak dramatycznej decyzji to nie jest zabawa. Trzeba znać fakty. Jeżeli nie usłyszę na tej sali konkretnie co zawinił minister Sidorowicz, jakie konkretnie stawia mu się zarzuty, jeżeli nie będę przekonany, że konkretne zarzuty uzasadniają odwołanie go na tydzień przed końcem kadencji, to będę zmuszony głosować przeciwko temu wnioskowi.</u>
          <u xml:id="u-360.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Macieja Bednarkiewicza z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Józef Jungiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku ze złożonymi uchwałami proszę, by zechciała Wysoka Izba przyjąć ten mój komentarz, który ma oczywiście, jak można się było domyślać po tych wystąpieniach merytorycznych, raczej aspekt czysto formalny. Po pierwsze, proszę, by Wysoka Izba uwzględniła fakt, że projekt uchwały dotyczący odwołania dr. Władysława Sidorowicza ze stanowiska ministra zdrowia i opieki społecznej, zgodnie z przepisem, który reguluje zakres kompetencji komisji — mam na myśli art. 86 — musi być przedmiotem posiedzenia komisji, bo to należy do szczególnych wymienionych w regulaminie Sejmu kompetencji komisji. W związku z tym uchwała ta. nie wiem, czy wnioskodawcy ten wniosek tak formułują, mało tego, wniosku tu nie widzę, musiałaby być po prostu skierowana do komisji w celu zajęcia stanowiska. To jest taki pierwszy, podstawowy wniosek natury formalnej, ażeby tę uchwałę skierować do komisji, chyba że — i o to też mam prośbę, żeby zechciała Wysoka Izba nad tym się zastanowić — uznamy, że komisja w tej sprawie już zajęła stanowisko. Otóż komisja zajęła stanowisko negatywne, a co za tym idzie niedopuszczalna jest tego rodzaju uchwała; zajęła stanowisko negatywne dlatego, że to stanowisko, które zawiera wotum nieufności w stosunku do pana ministra, narusza przepis art. 29 regulaminu, a szczególnie art. 33 tego regulaminu, który bardzo precyzyjnie określa, jakie wymogi powinna spełniać uchwała. I Prezydium Sejmu miało rację, kiedy zwróciło tę uchwałę, domagając się jej uzasadnienia. Decyzja Prezydium Sejmu, na piśmie zresztą sformułowana — to jest dokument podpisany przez marszałka Sejmu 9 września — uzasadnienie wniosku w sprawie wyrażenia wotum nieufności. I to polecenie marszałka Sejmu, oparte na treści art. 33 regulaminu, nie zostało przez komisję w sposób pozytywny wykonane.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#MaciejBednarkiewicz">Co to oznacza? To oznacza, że komisja zebrała się i nie była w stanie sporządzić uzasadnienia do wniosku o wyrażenie nieufności dla pana profesora. Jeżeli nie była w stanie opracować takiego uzasadnienia to znaczy, że wniosek osób, zawarty w tej uchwale nie uzasadnionej, nie może być przedmiotem żadnej merytorycznej oceny przez Wysoką Izbę, żadnej, ponieważ on nie zawiera uzasadnienia. Tego uzasadnienia nie ma. Mało tego, nie został spełniony nie tylko ten wymóg, bo Prezydium Sejmu potraktowało komisję nadzwyczaj łagodnie, prosząc tylko o uzasadnienie w rozumieniu ust. 2. Nikt nie próbował nawet wykonać poleceń wynikających z ust. 3, o czym żeśmy tutaj z panem posłem Szymańskim walczyli od początku tej kadencji, że wnioski muszą zawierać pełne uzasadnienia, a szczególnie te analizy ekonomiczne oraz postępowania konsultacyjne.</u>
          <u xml:id="u-362.2" who="#MaciejBednarkiewicz">Jeżeli nie ma tego uzasadnienia, ten wniosek nie może być przedmiotem jakiejkolwiek analizy. I teraz mamy do wyboru albo uznanie, że ten wniosek podpisany przez grupę posłów, wobec jednoznacznego stanowiska zajętego przez komisję odnośnie do uzasadnienia, a właściwie stwierdzenia, że takiego uzasadnienia pozytywnego dla tego wniosku nie jest w stanie sformułować, trzeba byłoby tę uchwałę wprost odrzucić. I to jest taki pierwszy mój wniosek podstawowy. Gdyby Wysoka Izba takiego wniosku nie przyjęła, konieczne, zgodnie z wymogiem i treścią art. 86 regulaminu, jest skierowanie tej uchwały do komisji w celu nadania jej normalnego biegu legislacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-362.3" who="#MaciejBednarkiewicz">Na marginesie chcę powiedzieć, że zapoznałem się z protokółem Najwyższej Izby Kontroli, a szczególnie z pkt. 8, w którym formułowane są ostateczne wnioski. Chcę powiedzieć, że formuły, które Najwyższa Izba Kontroli zazwyczaj w takich wypadkach przyjmuje, a wskazujące na potrzebę uregulowań, dotyczące — ja poczekam, aż pan poseł te zdjęcia zrobi, bo to na pewno jest ważniejsza sprawa w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-362.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-362.5" who="#MaciejBednarkiewicz">Dziękuję bardzo. Że jeżeli Najwyższa Izba Kontroli w trzech wypadkach wskazuje na konieczność dodatkowych uregulowań prawnych, a my nie wiemy, czy takie uregulowania były czy nie były sporządzone i czy mamy takie uregulowania; jeżeli w pkt. 8 ppkt od 1 do 3 w materiałach, które posłom zostały doręczone nikt nie próbował nawet nam przedstawić na piśmie dokumentu, który resort sporządził w tej sprawie, jak wygląda ustosunkowanie się resortu do kontroli Najwyższej Izby Kontroli, jeżeli wreszcie nie znamy stanowiska premiera w tej sprawie, to wydaje mi się w ogóle niemożliwe traktowanie tej uchwały jako uchwały rzeczywiście zmierzającej do dokonania jakichkolwiek zmian w składzie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-362.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#TadeuszFiszbach">W składzie Rady Ministrów, tak.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Józefa Jungiewicza z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Elżbieta Seferowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#JózefJungiewicz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Jestem członkiem Komisji Zdrowia i tak się złożyło, że na dwu posiedzeniach, na których ten temat był omawiany, byłem obecny. Pierwsza rzecz, kilka faktów chciałem przypomnieć jako członek tej komisji, albowiem dotąd mówili tylko ludzie, którzy oskarżali pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#JózefJungiewicz">Po pierwsze, całą tę, jak na Śląsku mówią — haję — wywołało trzech panów posłów, pan poseł Szymborski głównie, pan poseł Jagiełło i pan poseł Kowal z mojego klubu. Podaję państwu fakty.</u>
          <u xml:id="u-364.2" who="#JózefJungiewicz">Druga sprawa, drodzy państwo, to komisja pod koniec sierpnia miała posiedzenie dwa dni wcześniej przed posiedzeniem Sejmu, na którym przedstawiono wniosek o odwołanie rządu. Czy te dwa fakty mają ze sobą jakikolwiek związek, nie wiem, po prostu rejestruję tylko fakt.</u>
          <u xml:id="u-364.3" who="#JózefJungiewicz">Następnie faktem jest, że planowanym tematem posiedzenia tej komisji była sprawa ochrony załóg pracowniczych. Przyjechaliśmy na posiedzenie komisji i okazało się, że tematem jest co innego.</u>
          <u xml:id="u-364.4" who="#JózefJungiewicz">I następny podaję państwu fakt. Ten protokół NIK, który państwo dzisiaj otrzymali, myśmy jako członkowie Komisji Zdrowia otrzymali właśnie w trakcie posiedzenia tejże komisji. Jak państwo będą chcieli przeczytać ten protokół, to najogólniej rzecz biorąc są w nim takie zarzuty — troszkę tu może przesadzę — że pan minister nie dopilnował i karty drogowe były źle wypełnione, np. jazda po mieście. Następnie, tu już pan Bednarkiewicz o tym wspomniał, że pan minister jest obciążony za to, że hotel URM jest drogi. Wnioski są, państwo wnioski przeczytacie i własne stanowisko zajmiecie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-364.5" who="#JózefJungiewicz">Chciałem państwu jeszcze przypomnieć, bo może nie wszyscy śledzą tę sprawę, że Naczelna Izba Lekarska, bądź co bądź na ile ja się orientuję jest to autorytet w świecie lekarskim, odcięła się od tej sprawy. Zawsze na posiedzeniach Komisji Zdrowia są jej przedstawiciele.</u>
          <u xml:id="u-364.6" who="#JózefJungiewicz">I jeszcze jedna rzecz, tu w tej sali, w trakcie omawiania tego wniosku, pan prof. Szarmach, przewodniczący Komisji Zdrowia sugerował państwu, że to nie tak było. Nie wiem, czy formalnie jest to możliwe, ale prosiłbym pana posła prof. Szarmacha, przewodniczącego Komisji Zdrowia, pomimo że formalnie zakończyliśmy pracę jako Komisja Zdrowia, żebyśmy zebrali się jeszcze raz i powiedzieli państwu króciutko prawdę, jeśli macie państwo podjąć rzeczywiście poważną decyzję.</u>
          <u xml:id="u-364.7" who="#JózefJungiewicz">To może tyle tylko chciałem państwu przedstawić, jak to rzeczywiście wyglądało od podszewki. Mógłbym jeszcze postawić pytania.</u>
          <u xml:id="u-364.8" who="#JózefJungiewicz">W tym wypadku nie oceniam pana ministra jako menedżera, to jest inne zagadnienie, natomiast wiem, że pan minister jest uczciwym człowiekiem — o tym wiem z innych źródeł — i ktokolwiek będzie atakował uczciwego człowieka, to mam na tyle odwagi, żebym się przeciwstawił każdej demagogii.</u>
          <u xml:id="u-364.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Elżbietę Seferowicz z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#ElżbietaSeferowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałabym jako wiceprzewodnicząca Komisji Zdrowia wyjaśnić po prostu parę faktów, plus jeszcze moje osobiste myśli. Otóż nie cała komisja, jak państwo wiecie, podjęła nawet tę pierwszą uchwałę, która dotyczyła wotum nieufności. Dopiero w dalszych rozważaniach okazało się, że wotum nieufności ma równać się wnioskowi o odwołanie. Otóż był to wniosek o wotum nieufności, a dopiero kiedy okazało się, że ten wniosek nie stanowi o odwołaniu ministra, wobec tego wnioskodawcy potwierdzili już indywidualnie, co to ma oznaczać.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#ElżbietaSeferowicz">Natomiast jedna trzecia komisji postawiła wniosek o votum separatum, który państwo macie w dokumentach i którego podstawowym uzasadnieniem było, że ten protokół NIK nie jest wystarczającym uzasadnieniem do tak daleko idących wniosków, jak wniosek o odwołanie, m.in. również dlatego, że kontrola NIK nie została zakończona, że kontrola NIK zalecała przeanalizowanie kwestii przekroczenia ustawy budżetowej, że wskazywała na konieczność zmiany obowiązujących przepisów prawnych w zakresie transportu itd., i że trwała jeszcze nadal kontrola NIK. I my do tej pory nie mamy ani ostatecznych wniosków, bo kontrola NIK nie została ostatecznie zakończona, ani stanowiska ministerstwa w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-366.2" who="#ElżbietaSeferowicz">Następnie chciałam z ogromnym żalem przedstawić państwu swoje stanowisko, że w uzasadnieniu znalazły się stwierdzenia niesłychanie emocjonalne, które nie są w sposób merytoryczny uzasadnione, a które chciałabym zacytować:</u>
          <u xml:id="u-366.3" who="#ElżbietaSeferowicz">„Uznano również w trakcie posiedzenia komisji, że na przestrzeni 8 miesięcy pełnienia funkcji postawa pana ministra Sidorowicza, zachowanie i stosunek do zagadnień służby zdrowia, pracowników służby zdrowia oraz atmosfera, jaką wytwarza w samym ministerstwie, jest działaniem destrukcyjnym”.</u>
          <u xml:id="u-366.4" who="#ElżbietaSeferowicz">Otóż nie rozumiem, na jakiej podstawie jako komisja możemy wydawać sąd o atmosferze w ministerstwie, nie rozmawiając z pracownikami tego ministerstwa w sposób oficjalny na komisji, lub rozmawiając tylko z nielicznymi, nie starając się zasięgnąć obiektywnej opinii, by takie stanowisko przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-366.5" who="#ElżbietaSeferowicz">Następne zdanie: „Jak pan minister stwierdził na posiedzeniu, w ministerstwie wolnych jest około 30 etatów zwolnionych na początku kadencji. Podjęte decyzje kadrowe wpłynęły na brak wydolności ministerstwa w zakresie przygotowywanych zarządzeń wykonawczych do przyjętych ustaw”.</u>
          <u xml:id="u-366.6" who="#ElżbietaSeferowicz">O ile wiem z biura prawnego ministerstwa nie było zwolnień, a projekty rozporządzeń przygotowuje przede wszystkim biuro prawne. Domagaliśmy się, ażeby likwidować przerosty biurokracji. Jest to też sprawa niewątpliwie do dyskusji. Być może ostatecznie wnioski byłyby takie, że posunięcia ministra były niesłuszne, tylko my w tej chwili po prostu nie możemy tego z całą pewnością stwierdzić.</u>
          <u xml:id="u-366.7" who="#ElżbietaSeferowicz">Następnie sprawą naganną jest niezrealizowanie dotychczas pożyczki dewizowej w wysokości 200 mln dolarów. Myśmy na komisji nie zapytali w sposób oficjalny ministerstwa, dlaczego nie zostało to do tej pory zrealizowane i nie uzyskaliśmy jego oficjalnej odpowiedzi. I prosiłabym, żeby pan minister udzielił nam tej właśnie odpowiedzi. Jeśli oczywiście pan marszałek zezwoli.</u>
          <u xml:id="u-366.8" who="#ElżbietaSeferowicz">Nie są zorganizowane poszczególne departamenty, brak regulaminów, statutu itd. Jest to oczywiście błąd, jeśli taka sytuacja istnieje, ale również w sposób oficjalny nie domagaliśmy się przedstawienia na komisji. Są to po prostu informacje, które komisja i członkowie, poszczególni posłowie, zasięgali, ale nie było to oficjalnym stwierdzeniem komisji.</u>
          <u xml:id="u-366.9" who="#ElżbietaSeferowicz">Jednocześnie chciałabym, ażeby nie obarczać ministra odpowiedzialnością za przeszłość. Ten resort od lat był nieudolny i niewydolny, jak również w okresie pełnienia tej funkcji przez poprzedniego ministra. A więc trudno teraz, kiedy kończy się kadencja Sejmu, stawiać znak równości i całą winą obarczać ostatniego ministra w ostatnich dniach działań tego rządu.</u>
          <u xml:id="u-366.10" who="#ElżbietaSeferowicz">Faktycznie coś zaczęło się dziać w tym ministerstwie właśnie w ostatnich miesiącach. Z przykrością muszę stwierdzić, że teren tego nie odczuł. Ale pewne ustawy właśnie teraz zostały wprowadzone w życie i faktycznie zaczęły się konkretne przygotowania do rachunku kosztów, do wdrażania pewnych reform, chociaż rzeczywiście — i to jest bardzo źle — teren o tym nie wie i tego nie odczuł.</u>
          <u xml:id="u-366.11" who="#ElżbietaSeferowicz">Następnie muszę powiedzieć państwu, że, niestety, we wniosku tym przeważają emocje członków komisji, emocje związane z pewnymi urazami do ministra, ale przede wszystkim z frustracją całej Komisji Zdrowia — co na pewno nie dotyczy tylko Komisji Zdrowia — że tak wielu rzeczy nie udało nam się osiągnąć, nie udało się przeprowadzić, że nie ma tej reformy, że w związku z tym środowisko jest niezadowolone. I szukamy tych winnych.</u>
          <u xml:id="u-366.12" who="#ElżbietaSeferowicz">Ale muszę powiedzieć, że w komisji większość posłów prezentowała postawę żądań, pretensji, wymagań i krytyki ministerstwa. Nieliczni pracowali w sposób bardziej twórczy, nieraz bardzo ciężko w kilku komisjach. Oczywiście taka jest rola Sejmu, rola ustawodawcza i rola kontrolna. W ramach tej kontroli to wszystko się robi, o czym mówimy. Ale oczywiście przyjęcie takiej postawy jako dominującej powoduje, że tym więcej jest naszej frustracji.</u>
          <u xml:id="u-366.13" who="#ElżbietaSeferowicz">Poza tym chciałabym powiedzieć, że nie jestem osobą, która wyraża jakiś zachwyt pracą resortu i ministerstwa. Niestety, mam również wiele zastrzeżeń do działań resortu, do efektów odczuwalnych przez pacjentów i służbę zdrowia. Ale chciałabym powiedzieć, że część tych pretensji związana jest po prostu z ogólną sytuacją kraju. I nie tylko z ogólną sytuacją kraju, ale również, niestety, z pewnym brakiem dostatecznego zrozumienia problemów zdrowia i przez rząd i, niestety, również przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-366.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Jan Łopuszański z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pan poseł Janusz Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#JanŁopuszański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kiedy słyszę, że przedstawiciel byłej PZPR powołuje się na świętego Tomasza z Akwinu, to myślę sobie, nawrócił się.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-368.2" who="#JanŁopuszański">Kiedy na dodatek słyszę, że przy tej okazji powołuje się na posła Łopuszańskiego, który skądinąd zgadza się ze świętym Tomaszem z Akwinu, to myślę sobie, że jemu się zdaje, że on jest dowcipny.</u>
          <u xml:id="u-368.3" who="#JanŁopuszański">Nie przyszedłem na tę trybunę bronić pana ministra Sidorowicza. Chciałem natomiast powiedzieć państwu o pewnym zdarzeniu, które miało miejsce bardzo dawno temu. Mianowicie chciano ukamienować pewną kobietę i pytano sędziego, co z nią zrobić. Sędzia powiedział: kto z was jest bez grzechu, niech pierwszy rzuci na nią kamień.</u>
          <u xml:id="u-368.4" who="#JanŁopuszański">Zdumiewająca rzecz, mamy w tej chwili do czynienia z atakiem na pana ministra Sidorowicza ze strony osób, które promowały przez całe dziesięciolecia politykę, która nie tylko służbę zdrowia niszczyła, ale całą Polskę. I dzisiaj oni są pierwsi do usuwania ministrów i to w przeddzień zakończenia kadencji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-368.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-368.6" who="#JanŁopuszański">W tej sytuacji mnie pozostaje powiedzieć tylko jedno, że ci grzesznicy, którzy wtedy słuchali Chrystusa, okazali się bardziej pokorni od państwa, bo nie rzucili tymi kamieniami, a wy jednak żadnej nauki nie wynieśliście ani z „grubej kreski”, ani z żadnych innych faktów, które miały miejsce w ostatnim czasie. Dojdzie do takiego momentu, panowie, że w bardzo dokładnie podobny sposób, jak wy, uzurpując sobie niektóre prawa, postępujecie dzisiaj, postąpi się z wami i to niedługo.</u>
          <u xml:id="u-368.7" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Janusza Szymańskiego z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Nie będę, tak jak pan poseł Łopuszański, używał elementów szantażu, również nie będę powoływał się w swoim wystąpieniu na poglądy tak zacnego Tomasza z Akwinu i tym samym nie wywołam...</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Trzeba je znać.)</u>
          <u xml:id="u-370.2" who="#JanuszSzymański">Owszem, myśli są mi znane z historii doktryn polityczno-prawnych, również świętego Tomasza z Akwinu.</u>
          <u xml:id="u-370.3" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Występuję jak gdyby zachęcony wypowiedzią pana posła Bednarkiewicza, ale jednocześnie widzę pewne nieporozumienie proceduralne. Otóż wszyscy jak gdyby wracają do historii sprawy, która z pewnością znajduje swoje źródło w pracach Komisji Zdrowia, ale my mamy do czynienia z projektem uchwały poselskiej. I tu zgadzam się z panem posłem Bednarkiewiczem, że jeżeli chodzi o prawo parlamentarne, a będę się panie pośle Łopuszański powoływał na regulamin, myślę, że nie będzie to pana prowokowało do wystąpienia, to chcę powiedzieć, że pan poseł Bednarkiewicz ma rację.</u>
          <u xml:id="u-370.4" who="#JanuszSzymański">Ten wniosek powinien być w pierwszej kolejności, przed rozpatrywaniem sprawy na posiedzeniu plenarnym, skierowany do zaopiniowania przez właściwe komisje i Prezydium Sejmu ma absolutną swobodę — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — w uznaniu, jakie komisje są właściwe w rozumieniu regulaminu Sejmu. Zawsze jest to Komisja Zdrowia. Czyli procedura normalna jest taka, że ten projekt poselski, złożony do laski marszałkowskiej, kieruje się do zaopiniowania przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-370.5" who="#JanuszSzymański">Myślę, że w tym miejscu nawet nie warto powracać do problemu projektu wcześniej zgłoszonego przez komisje, który, jak słusznie pani poseł Seferowicz mówiła, być może polegał na dezorientacji w traktowaniu kilku instytucji kontrolnych Sejmu, mianowicie nasza Konstytucja i nasz regulamin nie znają wniosku o postawienie czy przedstawienie członkowi rządu wotum nieufności. Znamy tylko jedną formę odpowiedzialności politycznej rządu i jego członków, formę odpowiedzialności politycznej, która jest realizowana przez instytucje odwołania i odwołanie jest realizacją funkcji kontrolnych.</u>
          <u xml:id="u-370.6" who="#JanuszSzymański">Ale ta zgoda z panem posłem Bednarkiewiczem kończy się na tym stwierdzeniu, że procedura w tej sprawie akurat jest nieregulaminowa. Natomiast pan poseł Bednarkiewicz myślę, nie wiem słusznie, niesłusznie, celowo czy niecelowo, jednak wprowadził Izbę w błąd. Mówił o pewnych wymogach, które taki wniosek ma spełniać. Chcę państwu odczytać, nie wymaga to komentarza, treść art. 33: „1. Do projektu ustawy dołącza się uzasadnienie”. Pan poseł był uprzejmy, to jest do sprawdzenia, podczas tej wypowiedzi powoływać się na treść art. 33, a myślę, że jeżeli się powołujemy, to powinniśmy się powoływać z całą rzetelnością. „2. Uzasadnienie powinno: wyjaśniać potrzebę i cel wydania ustawy, przedstawiać rzeczywisty stan w dziedzinie, która ma być unormowana, wykazywać różnicę pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym, przedstawiać przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne, przedstawiać założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych.” Wątpię, czy ten przepis może mieć odniesienie do projektu uchwały w sprawie odwołania członka rządu — słusznego czy niesłusznego. Myślę, że do tej normalnej procedury, bo taki wniosek zaproponuję, wrócimy.</u>
          <u xml:id="u-370.7" who="#JanuszSzymański">Proszę Państwa! Ale nie można nadużywać treści art. 33 do uzasadnienia tezy, że to uzasadnienie, które ma charakter czysto polityczny, bo odwołanie jest po prostu formą odpowiedzialności politycznej, jest niedostateczne.</u>
          <u xml:id="u-370.8" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! W związku z tym, że pewne naruszenie proceduralne ma miejsce — podobnie jak w pierwszej części wniosku pana posła Bednarkiewicza — proponuję, żeby sprawę jednak skierować, zgodnie z regulaminem, do zaopiniowania przez komisję chyba, że Sejm, który ma prawo, zmienić to, nie postanowi inaczej.</u>
          <u xml:id="u-370.9" who="#JanuszSzymański">Myślę, że tutaj uzewnętrznia się ogólna frustracja wynikająca ze stanu służby zdrowia. Występuję właściwie w charakterze pacjenta. Mnie się wydaje tak, że po pół roku dyskusji o reformie służby zdrowia jesteśmy ciągle na etapie dyskusji. Nie ma prób przybliżenia modelu docelowego. Na to również zwracała uwagę pani poseł Seferowicz. Wydaje mi się, że to nasze odreagowanie jest właśnie spowodowane tym, że ani resort ani Rada Ministrów nie przedstawiły modelu docelowego i działań, które zbliżają do tego modelu docelowego. Od 2 lat ciągle słyszę i to nie jest tylko uwaga do pana ministra, bo przecież pan minister nie pełni tej funkcji od 2 lat — o potrzebie reformy, słyszę o pracach nad reformą, tylko nie słyszę nic o wynikach tych prac. Ciągle jest to w sferze pracy.</u>
          <u xml:id="u-370.10" who="#JanuszSzymański">Myślę, że w tym momencie warto powiedzieć, i co chcę podkreślić, że naprawdę potrzebne jest przyspieszenie i byłoby to chyba jedyne pożądane przyspieszenie, jeśli chodzi o resort zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-370.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#TadeuszFiszbach">Pozwolę sobie na krótkie wyjaśnienie, że sprawa decyzji została podjęta na skutek wniosku zgłoszonego przez posła. Wysoka Izba zdecydowała o umieszczeniu tej sprawy w porządku obrad plenarnych Sejmu. Ale jeszcze jest do wyjaśnienia szereg wątpliwości zgłoszonych przez posłów.</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze powtórnie pragnie zabrać głos poseł Edward Horoszkiewicz.</u>
          <u xml:id="u-371.3" who="#komentarz">(Poseł Henryk Szarmach: Ad vocem wystąpienia posła Szymańskiego.)</u>
          <u xml:id="u-371.4" who="#TadeuszFiszbach">W regulaminie Sejmu nie ma wystąpień „ad vocem”. Proszę się zapisać do głosu. Te wystąpienia „ad vocem” podnoszą temperaturę obrad.</u>
          <u xml:id="u-371.5" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o spokojne, rzeczowe odniesienie się do sprawy.</u>
          <u xml:id="u-371.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#EdwardHoroszkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem powiedzieć, że dziwnie tak jakoś się składa, że pan poseł Łopuszański zna tylko jedną melodię nienawistną, którą śpiewa przy każdej okazji bez względu na to, na jaki temat się mówi. Nawet nie znając się na rzeczy, jak się mówi o rolnictwie czy o oświacie, czy o służbie zdrowia — zawsze ma kontekst do tego zjadliwy, złośliwy, bez wnikania w merytorykę.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#EdwardHoroszkiewicz">Chciałem powiedzieć, że my, lekarze — i chyba się nie mylę — jesteśmy jednomyślni, jeśli chodzi o katastrofę, jaka dotknęła służbę zdrowia, bez względu na stronę, po której siedzimy i to chyba jasno wynika z tego, co tutaj mówimy. Dzisiaj nie jesteśmy przecież nawet w stanie utrzymać tego, co w ostatnich latach zostało zbudowane w służbie zdrowia. To, że pan twierdzi, że niszczyliśmy naród, to mnie obraża, bo ja pracuję, panie pośle, kilka, prawie 30 lat w służbie zdrowia i nigdy mi na myśl nie przyszło, że komukolwiek szkodziłem. Czy ktokolwiek panu szkodził? Czy pana dzieci są chore, pan choruje, zaszkodził ktoś panu?</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-372.3" who="#EdwardHoroszkiewicz">Na podstawie czego pan opowiada takie rzeczy? Jestem przekonany, że my lepiej rozumiemy doktora Sidorowicza niż jego pacjenci.</u>
          <u xml:id="u-372.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali. Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-373.1" who="#TadeuszFiszbach">Przybywają kolejne zgłoszenia. Chciałbym bardzo prosić państwa, którzy zabierają głos, aby w sposób poważny, rzeczowy, ważąc słowa, odnosili się do spraw. To dotyczy wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-373.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Marię Sielicką-Gracką. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Henryk Szarmach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#MariaSielickaGracka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabieram głos dlatego, żeby na podstawie własnej znajomości rzeczy i tego, co tu usłyszałam postawić formalny wniosek o odrzucenie uchwały o odwołanie ministra zdrowia. Wprawdzie bardzo jestem rada, że znalazł się nareszcie ktoś, kto ma receptę na poprawę stanu ochrony zdrowia i panaceum na wszystko — odwołanie ministra na tydzień przed wyborami. Nie wiem tylko, czy ja tu mogę, najoględniej mówiąc, jako niepewna moralnie, wypowiadać się w tej kwestii, ale odczuwam niedosyt dlatego, że nie mamy, proszę państwa, ustosunkowania się ministerstwa do raportu NIK. Takiego dokumentu nie mieliśmy i uważam to za poważny brak proceduralny.</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#MariaSielickaGracka">Poza tym zarzuty, które są tu sformułowane, są to takie, że odnoszą się do wszystkich ministerstw i wszystkich ministrów urzędujących. Bo chciałam spytać, czy hotel URM w tej chwili jest pusty, czy jeszcze tam ktoś mieszka? I korzystam z okazji, żeby powiedzieć państwu, że znowu naprawy tego, co się dzieje w ochronie zdrowia. szukamy w resorcie i tylko w resorcie.</u>
          <u xml:id="u-374.2" who="#MariaSielickaGracka">Chciałabym z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że z tego budżetu, który utrzymuje służbę zdrowia, finansowanych jest bardzo wiele innych dziedzin i że wszyscy, solidarnie ponosimy koszty tego złego w ochronie zdrowia i jestem głęboko przekonana, że pan minister w ciągu tych paru miesięcy nie narobił większej szkody niż inni ministrowie poprzednio urzędujący...</u>
          <u xml:id="u-374.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali. Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-374.4" who="#MariaSielickaGracka">... i proszę państwa, wniosek komisji dlatego uważam za krzywdzący. Natomiast myślę, że trzeba natychmiast ustosunkować się do protokołu NIK, który nakazuje opracowanie uregulowań prawnych w zakresie ponoszenia opłat z tytułu najmu i wyposażenia mieszkań kadry kierowniczej, określenie przez Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej w porozumieniu z URM zasad prowadzenia ewidencji umożliwiającej pełną kontrolę korzystania z pojazdów i uściślenie przepisów zarządzenia Ministerstwa Komunikacji w zakresie używania służbowych samochodów.</u>
          <u xml:id="u-374.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu — to jest drugie wystąpienie — posła Henryka Szarmacha. Kolejnym mówcą będzie poseł Edmund Jagiełło.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#HenrykSzarmach">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Może na początku chciałbym się nie zgodzić z panem posłem Januszem Szymańskim. Jest takie polskie przysłowie, porzekadło: „niósł wilk razy kilka, ponieśli i wilka”. Panie pośle, twierdząc, że ministerstwo, ja mówię o ministerstwie, o resorcie jako o całości, nie zrobiło nic w zakresie wprowadzenia reformy, jest pan w bardzo głębokim błędzie. Widocznie pana nie było na plenarnym posiedzeniu Sejmu. Przecież takie ustawy, jak ustawa o zakładach opieki zdrowotnej, jak ustawa o odpłatności za leki, jak ustawa o lekach, środkach farmaceutycznych, aptekach i nadzorze farmaceutycznym, a poza tym przyjęcie uchwały o narodowym programie zdrowia, to co? To nie zalążek reformy? To przecież to jest nic innego, jak zdobycie twardego przyczółka. W tej chwili służba zdrowia i następcy nasi mają już twardy grunt. Mogą już działać, dalej rozwijać reformę służby zdrowia. Chciałbym jeszcze wyjaśnić panie pośle, że reforma służby zdrowia to nie jest akcja, to jest długoterminowy proces. Wyraźnie z tej trybuny mówiłem, że w Finlandii, czy w Anglii proces reformy służby zdrowia trwał 10 lat, a co my byśmy chcieli od resortu. Gwoli uczciwości chciałbym to powiedzieć, bo nie można ujadać tylko i dostrzegać wyłącznie ujemnych cech, gdyż są i dodatnie. Jako przewodniczący komisji nigdy nie miałem problemów z nawiązaniem kontaktu z resortem ani z ministrem. Mówiąc z resortem mam na myśli wiceministrów, dyrektorów departamentów, ministra, nie tylko tego, ale i poprzednich. Nigdy nie spotkaliśmy jakichkolwiek trudności.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#HenrykSzarmach">Poza tym nie od rzeczy będzie, jeśli powiem, że reforma i w ogóle trudności w naszej służbie zdrowia, to proces bardzo złożony i rozpatrywanie tych spraw w oderwaniu od naszej trudnej problematyki ekonomicznej, gospodarczej, społecznej, a śmiem twierdzić i politycznej, byłoby błędem i byłoby nieuczciwe. Byłoby nieuczciwe względem tych ludzi, których tak bardzo łatwo dzisiaj oskarżamy, dostrzegamy tylko ciemne strony, a nie dostrzegamy cech dodatnich. Widzę dużo cech dodatnich, a dostrzeganie tylko i wyłącznie cech ujemnych nie jest, nazwijmy to tak, może charakterystycznie, nie jest eleganckie. Powiedziałbym, nie jest to fair play. Poza tym rzeczywiście w grupie posłów, która wnioskowała o wotum nieufności, jest raptem tylko 4 członków Komisji Zdrowia, a gdzie ci pozostali? A więc to też chyba ma swoją wymowę.</u>
          <u xml:id="u-376.2" who="#HenrykSzarmach">I może taki jeszcze mały komentarz, mały tylko. Kontrola Najwyższej Izby Kontroli, ale to mówię w tej chwili tylko w moim odczuciu, już nie jako przewodniczący Komisji Zdrowia, bo to dziś lub jutro może już się skończyć — nie odzwierciedla stwierdzeń prezentowanych przez pana posła Jagiełłę w tezach projektu uchwały. Ponadto wyciąganie tak daleko idących wniosków ma posmak, w moim odczuciu, emocjonalny oraz świadczy o pobieżnej i może nawet i powierzchownej, a śmiem twierdzić, że i stronniczej analizie. Główny bowiem argument, a zadałem sobie trud, nawet dyskutowałem z przedstawicielami NIK na komisji, koledzy z komisji to pamiętają, główny argument zawarty w materiałach NIK to przecież kwestia rozliczeń dotyczących korzystania ze środków transportu, co zdaniem przedstawicieli NIK, bo o to pytałem, odnosi się nie tylko do resortu zdrowia, lecz także i do innych ministerstw, a zatem dlaczego akurat uczepiliśmy się wyłącznie resortu zdrowia, tego biednego, najbiedniejszego resortu, który rzeczywiście „robi bokami”. Ale proszę państwa, z odwołania czy wotum nieufności w stosunku do ministra, z tego powodu nam nie przybędzie pieniędzy z całą pewnością, a problemy w służbie zdrowia — to brak pieniędzy, to ubóstwo zdecydowane. Zarzuty związane z urządzeniem mieszkania służbowego — zawarte w materiałach pokontrolnych — przez ministra zdrowia powinny dotyczyć raczej kierownika, szefa Urzędu Rady Ministrów, nie wiem, czy to dobrze określiłem, ale sądzę, że raczej tak, ponieważ minister, jakikolwiek minister, nie tylko zdrowia, w moim odczuciu, nie powinien być zmuszany do zajmowania się takimi sprawami. On ma rzeczy ważniejsze.</u>
          <u xml:id="u-376.3" who="#HenrykSzarmach">A od siebie chciałbym dodać, że jako przewodniczący Komisji Zdrowia nigdy nie miałem trudności, jeśli chodzi o układanie się pracy i współpracy z resortem. Były może niekiedy rzeczywiście problemy trudne do rozwiązania, ale zawsze potrafiłem znaleźć, nie wiem tak się składa, może ja tylko, wspólny język. Wspólny język dla dobra sprawy.</u>
          <u xml:id="u-376.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców wydłużyła się. Jeszcze jest czterech mówców. Proszę o krótkie, precyzyjne wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-377.2" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Krystyna Ejsmont. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Edmund Jagiełło.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#KrystynaEjsmont">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie chciałam złożyć wniosek formalny przeciwny do wniosku posła Bednarkiewicza o skierowanie do komisji projektu uchwały i drugi wniosek przeciwny o odrzucenie projektu uchwały mówiącej o odwołaniu ministra zdrowia i opieki społecznej, przeciwny do wniosku poseł Sielickiej-Grackiej.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#KrystynaEjsmont">Na pewno ani podejmuję się, ani nie mam takiej znajomości spraw, żeby odpowiedzieć na niektóre pytania postawione w odniesieniu do uzasadnienia uchwały, niemniej Chciałam powiedzieć, że protokół NIK posłużył komisji jako punkt wyjścia do oceny w ogóle sytuacji w ministerstwie zdrowia i oceny samego ministra zdrowia. Był on tylko przesłanką do omówienia, bo posiedzenie komisji rzeczywiście trwało chyba od godziny wpół do jedenastej, już nie pamiętam, z przerwą do godz. 23, bardzo dokładnego problemu służby zdrowia i działalności ministra.</u>
          <u xml:id="u-378.2" who="#KrystynaEjsmont">Na pewno trudno odpowiedzieć na pytanie, co wiemy na temat atmosfery w ministerstwie zdrowia. To jest rzeczywiście może nieuchwytne. Niemniej my, posłowie pracujemy też w terenie, słyszymy od ludzi, co się dzieje w ministerstwie, bywamy tam sami i odczuwamy te sprawy również w komisji, gdzie też była próbka atmosfery z ministerstwa zdrowia. Nie chciałabym już wspominać o tym, żeby minister posuwał się do zbierania świadectw lojalności i takie były komisji przedstawione — co chyba także oddaje pewną atmosferę w służbie zdrowia. Sama bywałam kilkakrotnie w różnych departamentach i jeśli chodzi o ocenę pracowników, spokój pracowników, jakąś atmosferę do prawidłowej pracy, to na pewno takiej atmosfery nie spostrzegłam. Jest to też na pewno wynikiem niestworzenia prawidłowych warunków, właśnie braku tych trzydziestu kilku etatów. Pan minister tłumaczył to na posiedzeniu komisji brakiem pieniędzy, rozumiemy, rzeczywiście, ale tak jest w różnych gałęziach przemysłu, zakładach gospodarki narodowej, a jednak aż tak znamienną liczbę brakujących etatów trudno spostrzec. Czy wpływa to na działalność ministerstwa? Pan poseł Bednarkiewicz był uprzejmy zauważyć, że biuro prawne jest w komplecie. Nie jestem przekonana, czy tylko biuro prawne przygotowuje rozporządzenia, akty wykonawcze itd. Faktem jest natomiast, że do tej pory do żadnej z ustaw uchwalonych przez Wysoką Izbę nie ma żadnych rozporządzeń wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-378.3" who="#KrystynaEjsmont">Urząd ministra zdrowia za kadencji pana ministra nie przygotował żadnych projektów ustaw — mówimy o zmianie systemu ochrony zdrowia w ogóle. Ustawy, które Wysoka Izba uchwalała, były przygotowane przez ministra Kosiniaka i ekipę poprzednią. Ustawa dotycząca leków i druga — o zakładach opieki zdrowotnej — były przygotowane i zatwierdzone przez Radę Ministrów właśnie w czasie poprzedniej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-378.4" who="#KrystynaEjsmont">Czy izba lekarska poparła — powoływano się tutaj na izbę lekarską — otóż przede wszystkim poparło to prezydium, sama rozmawiałam z lekarzami z wielu okręgowych izb lekarskich, którzy byli oburzeni, odżegnali się oczywiście od oceny ministra jako takiego. Powiedzieli — i słusznie — że raczej oceniają lekarza, ale nie ministra. Natomiast środowisko pielęgniarskie, samorząd pielęgniarski wyraził niestety wotum nieufności właśnie ze względu na współpracę, na stosunek pana ministra do tak ogromnej rzeszy pracowników służby zdrowia. Dałam zresztą temu wyraz w oświadczeniu złożonym na sali sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-378.5" who="#KrystynaEjsmont">Sprzeciw formalny, który tu był złożony — otóż że rzeczywiście przez cały czas prac komisji są podejmowane takie działania, formalne sprzeciwy. I tego właśnie dotyczy wniosek, który złożyła komisja do Prezydium Sejmu. Rozbija się to wszystko o brak uzasadnienia, szukanie jakiegoś pretekstu do odsunięcia sprawy i niezałatwienia. Pani dr Seferowicz mówiła o faktach — zależy, jak się je interpretuje. Byłam do niedawna pewna, że wniosek komisji jest aktualny, znajduje się w Prezydium Sejmu, nie podejmowany. Komisja nie przeprowadziła reasumpcji głosowania na temat właśnie wniosku, rzecz dotyczyła cały czas tylko i wyłącznie uzasadnienia. I takiej świadomości komisja nie miała. Byliśmy pewni — przynajmniej większość członków — że wniosek znajduje się w Prezydium Sejmu i czeka na rozstrzygnięcie.</u>
          <u xml:id="u-378.6" who="#KrystynaEjsmont">Popieram wniosek grupy posłów o odwołanie ministra zdrowia i opieki społecznej z tymi formalnymi wnioskami, które zgłosiłam.</u>
          <u xml:id="u-378.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-378.8" who="#komentarz">(Głos z sali: W sprawie formalnej.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#komentarz">(Głos z sali: A ad vocem jest?)</u>
          <u xml:id="u-379.2" who="#TadeuszFiszbach">Nie ma, trzeba się zapisać, ale pan poseł już zabrał głos dwa razy, więc trzeci raz już nie może.</u>
          <u xml:id="u-379.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, pan poseł w sprawie formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#PawełŁączkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym postawić wniosek formalny o zamknięcie listy mówców. Nie pojawiają się od dłuższego czasu żadne nowe okoliczności, nowe argumenty.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#TadeuszFiszbach">Chcę przedstawić dotychczasowe zgłoszenia. Pan poseł Edmund Jagiełło, wiceprezes NIK Jan Antosik, pan poseł Janusz Szymański, pan poseł Władysław Krzyżanowski. Proszę o sprawdzenie.</u>
          <u xml:id="u-381.2" who="#TadeuszFiszbach">Poddaję wniosek formalny pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-381.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem wniosku formalnego o zamknięcie listy mówców, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciw? (15) Kto się wstrzymał od głosowania? (19) Wniosek formalny zgłoszony przez posła Łączkowskiego został przez Wysoką Izbę przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-381.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Edmunda Jagiełłę, a następnie wiceprezesa NIK pana Jana Antosika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#EdmundJagiełło">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Właściwie chciałbym tylko złożyć kilka wyjaśnień do wystąpień moich poprzedników. Pan poseł Rzepka — to nie jest konflikt personalny, choć próbuje się z tego uczynić typowy konflikt personalny kilku posłów z Komisji Zdrowia z ministrem Sidorowiczem. Tak jednak nie jest. Proszę państwa, w styczniu, na posiedzeniu Komisji Zdrowia, kiedy słuchaliśmy kandydata na ministra, proszę zobaczyć w stenogramie — nawet „Gazeta Wyborcza” mnie cytowała — jak bardzo wysoko oceniłem osobę pana ministra jako ówczesnego kandydata. I jest nieuczciwe, żeby w tej chwili w kategoriach politycznych to rozpatrywać. Po prostu nieuczciwe. W maju dopiero zaczęły się pierwsze oceny krytyczne komisji. Pani poseł Seferowicz na pewno bardzo dokładnie pamięta posiedzenie komisji, kiedy wygłosiłem to zdanie — jednogłośnie komisja głosowała wtedy za panem ministrem.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#EdmundJagiełło">Tylko, proszę państwa, przyszedł czas oceny i rozliczenia. I pan poseł Łopuszański na pewno pomylił tę pseudochrześcijańską retorykę właśnie z odpowiedzialnością władzy, z rozliczeniem, panie pośle. Dość jest naprawdę tej arogancji — nadzwyczajne komisje rozpatrują tyle afer, a Sejm żadnej decyzji krytycznej, personalnej właściwie nie wydał, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-382.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-382.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę nie przerywać.)</u>
          <u xml:id="u-382.4" who="#EdmundJagiełło">Chrześcijanie...</u>
          <u xml:id="u-382.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-382.6" who="#EdmundJagiełło">... to ja mam naprawdę więcej miłosierdzia w sercu, panie pośle, niż pan.</u>
          <u xml:id="u-382.7" who="#EdmundJagiełło">Proszę państwa, co znaczy ta rozrzutność, co znaczy to szastanie pieniędzmi państwowymi? Jest raport NIK, panie pośle. Oczywiście ta wersja, którą nam tutaj przedstawiono, jest wersją wyraźnie skróconą. Był raport NIK, gdzie wyliczone są wszystkie te pozycje. Poza tym kontrola NIK trwa w dalszym ciągu. Jeśli jest przekroczenie budżetu o 450%, to po prostu szefowie jednostek, dyrektorzy żegnają się ze stanowiskami — za takie przewinienie — właściwie z dnia na dzień.</u>
          <u xml:id="u-382.8" who="#EdmundJagiełło">Pan poseł Jungiewicz. Panie pośle Jungiewicz, myśmy rozmawiali — proszę mi wybaczyć, ale pan ma chyba dwie moralności i dwie sprawiedliwości. Przepraszam, to był zarzut — jedną dla swoich i jedną dla innych. Izba lekarska — pan prezes Chruściel podpisał właśnie protest, natomiast ja rozmawiałem z kolegami z izb lekarskich, również przedstawicielami okręgowych izb, i opinie są różne, ale w każdym bądź razie nie tak jednoznacznie popierające.</u>
          <u xml:id="u-382.9" who="#EdmundJagiełło">Pan poseł Szarmach — naprawdę, z wielkim szacunkiem, ma bardzo miękkie serce, tylko że rozmija się w swoich komentarzach bardzo często z prawdą.</u>
          <u xml:id="u-382.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze pan Jan Antosik, wiceprezes NIK. Kolejnym mówcą będzie poseł Janusz Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#JanAntosik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli zabieram głos, to tylko dlatego, żeby wyjaśnić rolę Najwyższej Izby Kontroli w sprawie, która tutaj jest w tej chwili omawiana.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#JanAntosik">Pragnę przypomnieć, że na zlecenie Prezydium Sejmu przeprowadziliśmy kontrolę w trzech sprawach, to znaczy kontrolę wydatków budżetowych na trzy cele: na zakwaterowanie pracowników ministerstwa zdrowia, na remonty oraz wydatki związane z wykorzystaniem samochodów służbowych. Ustalenia w tym zakresie są zawarte w naszym sprawozdaniu. Tu od razu pragnę wyjaśnić, że te ustalenia były omawiane z kierownictwem resortu, odpowiednie dokumenty, protokół, są podpisane i nie sądzę, iżby były tutaj składane jakieś dodatkowe wyjaśnienia ze strony ministerstwa. To są sprawy i fakty niepodważalne, fakty bezdyskusyjne. Już po przeprowadzeniu tej kontroli rozszerzono — inaczej mogę powiedzieć — zadano nam nowe tematy do badania, m.in. sprawę wyjazdów zagranicznych, jeszcze inne kwestie — te badania są w toku, w tej chwili nie potrafię powiedzieć o wyniku. Jeżeli wyniki będą podsumowane, zostaną przedstawione Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#JanAntosik">W związku z tym, że wszystkie ustalenia zostały przedłożone, chcę tylko podkreślić, że nie ulega wątpliwości, iż zostały naruszone określone zasady dyscypliny budżetowej w wydatkowaniu środków budżetowych. Stąd nasz pierwszy wniosek, dotyczący rozpatrzenia tej sprawy — bo taka jest procedura — przez odpowiednią komisję orzekającą o sprawach naruszenia dyscypliny budżetowej. I dwa wnioski bardzo konkretne, dotyczące zwrotu pewnych należności, a i z drugiej strony dotyczące pewnego uporządkowania gospodarki środkami transportowymi. Ale przy tej okazji chcę powiedzieć, że w tych trzech sprawach, które nazywamy sprawami ogólniejszymi, jest po prostu zamęt w tej chwili, to znaczy nie ma jasnych zasad postępowania. Brak tych jasnych zasad postępowania nie tłumaczy niegospodarności, ale jest jakąś okolicznością, która przynajmniej zmusza do określenia tych zasad. Tu chodzi głównie o opłaty i wyposażenie mieszkań dla kadry kierowniczej, zgodnie z uchwałą nr 185 — muszą być jakieś jasne zasady, kto za to zapłaci, za jaki standard płaci, czy ktoś zwraca, czy nie zwraca. Na razie jest to wszystko nie uregulowane. To samo dotyczy wykorzystania samochodów służbowych — nazwijmy to — dla celów prywatnych. Zwróciliśmy się w tej sprawie do prezesa Rady Ministrów i z tego, co wiem, podjęte zostały prace, które zmierzają do uporządkowania tych spraw, żeby nie było jakichś dwuznacznych sytuacji czy dwuznacznych interpretacji określonych zasad. Mam nadzieję, że w najbliższym czasie to zostanie dokonane.</u>
          <u xml:id="u-384.3" who="#JanAntosik">Na zakończenie chcę powiedzieć, że Najwyższa Izba Kontroli w oparciu o te fragmentaryczne wyrywkowe skądinąd dane — bo przecież nie jest to ocena funkcjonowania służby zdrowia, jest to jakiś fragment gospodarki budżetowej w ministerstwie — nie formułowała wniosków personalnych. Przedstawiając sprawę zostawiliśmy to do oceny komisji sejmowej i prezesowi Rady Ministrów. Gdybyśmy jako Najwyższa Izba Kontroli byli przeświadczeni o określonych nadużyciach, które się kwalifikują do postępowania karnego, to na pewno wystąpilibyśmy z takim wnioskiem. W oparciu o te ustalenia, które do tej pory poczyniliśmy, takich podstaw nie było. Natomiast jest to wszystko do oceny raczej w kategoriach gospodarności czy niegospodarności i dyscyplinowania gospodarki budżetowej i trudno byłoby nam mówić o jakiejś działalności, która wymagałaby zastosowania określonego artykułu Kodeksu karnego. Takiego sformułowania w naszym materiale nie ma i nie znaleźliśmy do tego podstaw. Tyle tytułem wyjaśnienia naszej roli w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-384.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#TadeuszFiszbach">Głos zabierze poseł Janusz Szymański, a następnie — ostatni na liście zgłoszeń — poseł Władysław Krzyżanowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Wybaczcie mi, że zabieram po raz drugi głos w tej samej sprawie, czynię to niezwykle rzadko. Trzy rzeczy sprowokowały mnie do zabrania ponownie głosu. Pojawił się bardzo niebezpieczny element w trakcie naszej dyskusji — że oto dyskredytujemy wyniki kontroli Najwyższej Izby Kontroli, najwyższego organu kontroli w państwie, podległego parlamentowi. Proszę państwa, wyrażam wysoką dezaprobatę wobec tego faktu. Tego nie wolno nam czynić, jest to nasz organ.</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#JanuszSzymański">Drugi element to jednak wystąpienie pana posła Szarmacha, który przypisał mi pewne intencje. Przepraszam pana posła Adama Michnika, że zacznę tak jak on. Ja nie rozumiem, panie pośle Szarmach, skąd ta niekonsekwencja, dlaczego pan — prezentując projekt uchwały w imieniu Komisji Zdrowia — proponuje np. taki zapis: Dotychczasowe usilne i wielokierunkowe starania zmierzające do poprawy sytuacji w tym zakresie nie przyniosły jak dotąd jakiejkolwiek poprawy. Stan ten jest przyczyną utraty poczucia... itd. Prowadzić to może do nasilenia niebezpiecznych napięć społecznych z wszystkimi trudnymi do przewidzenia skutkami. — Myślę, proszę państwa, tak. Tu nie chodzi o jakąś konkurencję wypowiedzi, rzecz dotyczy nas wszystkich. Wydaje mi się, że nie sztuką jest tutaj walka na słowa. Problem jest taki, żebyśmy wreszcie coś zrobili, zdecydowali. To prawda, panie pośle i Wysoka Izbo, że przyjęliśmy narodowy program ochrony zdrowia. Sam czytałem ten materiał, choć nie jestem przecież przedstawicielem zawodu medycznego. Ale pamiętam, że credo, które płynęło z tego programu, odnosiło się do instytucji domowego lekarza — prawda, panie ministrze? Domowy lekarz, jak gdyby główny element programu. Natomiast został pominięty właściwie w dyskusji element pozytywnych przekształceń całego systemu ochrony zdrowia i tego mi nadal brakuje. Brakuje mi również kalendarium realizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-386.2" who="#JanuszSzymański">I trzecia rzecz — każdy parlament, kiedy rozpatruje zmiany w rządzie, sprawę odwołania, realizację odpowiedzialności politycznej, jednak chciałby, ba, żąda tego, żeby był obecny prezes Rady Ministrów. Proszę państwa, nie może być takiej sytuacji, żeby prezes Rady Ministrów — kiedy sprawa dotyczy kompozycji jego gabinetu — był nieobecny.</u>
          <u xml:id="u-386.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Władysław Krzyżanowski, a następnie minister Władysław Sidorowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#WładysławKrzyżanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem zabrać głos w trzech kwestiach. Co do pierwszej, to w zasadzie wszystko powiedział pan poseł Szymański. Otóż chciałem wyrazić swoje zdziwienie, że w tej Izbie tak lekko i w zasadzie tak bardzo zdecydowanie poddajemy krytyce albo spłycamy wyniki kontroli Najwyższej Izby Kontroli. Niezależnie od tego, jakiej sfery ona dotyczy i kogo ona dotyczy, to myślę, że jest to niebezpieczny precedens, że w tej Izbie pod koniec swej kadencji podejmujemy nie tylko próby, ale konkretne działania w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#WładysławKrzyżanowski">Drugi powód zabrania głosu przeze mnie to rzecz nieoczekiwana w ostatnich dniach naszej kadencji — jeśli kiedykolwiek posłowie różnych orientacji mają jednakowy tok myślenia, a jest to niewygodne z jakichś powodów pewnej grupie, to wtedy w sposób nieprawdopodobny używa się argumentów politycznych. Rozumiem, że siedząc z prawej strony sali można łatwiej niektórych posłów zaliczać do związanych z czasem przeszłym, a jeśli ktoś idzie na wprost, a delikatnie wskazuje pana posła Kowala, wymieniając go w określonym kontekście, to myślę, że jest to nie tylko nietaktem, jest to czymś więcej.</u>
          <u xml:id="u-388.2" who="#komentarz">(Poseł Stefan Myszkiewicz-Niesiołowski: Czym?)</u>
          <u xml:id="u-388.3" who="#WładysławKrzyżanowski">Wreszcie... Panie pośle, myślę, że z pana książek można wyczytać, jak to można nazwać.</u>
          <u xml:id="u-388.4" who="#WładysławKrzyżanowski">Wreszcie, proszę państwa, chciałem odnieść się do pewnych głosów, które tutaj padały, i to jest kwestia podstawowa, a milczenie świadczyłoby o tym, że się je akceptuje. Sądzę jeszcze — co do rzeczy ogólnych — że sama kontrola Najwyższej Izby Kontroli uwidoczniła, iż jest wiele nieprawidłowości w funkcjonowaniu władz centralnych, administracji państwowej. Otóż, proszę państwa, środki finansowe na utrzymanie resortu zdrowia pochodzą z puli resortu zdrowia, a nie z budżetu Urzędu Rady Ministrów. Stąd te wszystkie problemy z utrzymaniem mieszkania pana ministra, dyrektora generalnego, wiceministrów wiążą się z budżetem resortu zdrowia. Dowiedzieliśmy się o tym na posiedzeniu Komisji Zdrowia dopiero — że są to środki z budżetu resortu zdrowia, a nie z budżetu Urzędu Rady Ministrów. Myślę, że to wymaga sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-388.5" who="#WładysławKrzyżanowski">Chciałem się teraz odnieść do konkretnych głosów. Panie pośle Szarmach, panie przewodniczący komisji, panie profesorze — trzy tytuły, które wymagają, by szczególnie ostrożnie dyskutować z panem z tej trybuny. Ale myślę, że tutaj nikt nie ujadał, jak to pan powiedział, i myślę, że na ujadanie na pewno nie powinno się odpowiadać ujadaniem. Myślę, że te słowa, które wypowiedział pan poseł Szymański w sprawie reformy w służbie zdrowia, dowodzą jednego. Otóż jest oczywiste, że reforma w służbie zdrowia nie jest prostą rzeczą, ale słowa te dowodzą, że pan poseł Szymański, związany ze służbą zdrowia, przekazał tutaj, że takie jest odczucie społeczne w tej sprawie. Oczywiście należy to spokojnie wyjaśniać, ale nie należy się w tej kwestii oburzać, bo takie jest przekonanie wszystkich środowisk medycznych w całym kraju.</u>
          <u xml:id="u-388.6" who="#WładysławKrzyżanowski">Wreszcie co do konkretnych spraw ze spotkania w naszej komisji. Dwóch posłów podnosiło problem, jaki był stosunek ministerstwa zdrowia do wyników kontroli NIK. Proszę państwa, przedstawiciel Najwyższej Izby Kontroli na posiedzeniu komisji wyjaśnił, iż resort miał określony termin odpowiedzi na postawione wątpliwości, pytania i zarzuty. Tej odpowiedzi nie udzielono w terminie. Dowiedzieliśmy się o tym na posiedzeniu Komisji Zdrowia, myślę więc, że z pewnością o tym mógł nie wiedzieć pan poseł Bednarkiewicz, ale z całą pewnością wiedziała o tym pani poseł Sielicka-Gracka, bo na tym posiedzeniu była.</u>
          <u xml:id="u-388.7" who="#WładysławKrzyżanowski">Jeśli chodzi o sugestie, iż posiedzenie nasze odbywało się w jakimś napięciu, w dniu, kiedy nam wręczono wyniki kontroli NIK. Otóż chciałem odpowiedzieć panu posłowi Jungiewiczowi, że to ja właśnie z tego powodu zgłosiłem wniosek, by przerwać obrady Komisji Zdrowia, zapoznać się w pełni z materiałami NIK i poczekać na pisemną odpowiedź resortu. Niestety, byłem osamotniony, gdyż tylko ja głosowałem za tym wnioskiem, a obecny na tym posiedzeniu pan poseł Jungiewicz podzielił pogląd, by dalej prowadzić obrady komisji. A więc mówienie po kilku miesiącach o tym, że to jest argument, że być może posiedzenie było w klimacie napięcia, jest po prostu nieprawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-388.8" who="#WładysławKrzyżanowski">Jeśli chodzi o atmosferę w ministerstwie zdrowia, to trzeba wyraźnie przypomnieć, iż posiedzenie komisji, które skończyło się sformułowaniem określonych wniosków, dało nam wszystkim dowody na to, jaki jest tam klimat i jaka atmosfera. Nie chcę tego przytaczać, można z powodzeniem zapoznać się ze stenogramem z posiedzenia komisji odnośnie do tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-388.9" who="#WładysławKrzyżanowski">Chodziło mi, proszę państwa, o wyjaśnienie spraw, które miały miejsce i wyglądały inaczej, nie tak, jak tu mówiono. Natomiast nie będę odnosił się do konkretnego wniosku. Jaka jest sytuacja w resorcie i jak on jest kierowany, jaki jest koń — każdy widzi.</u>
          <u xml:id="u-388.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu ministra zdrowia i opieki społecznej pana Władysława Sidorowicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#WładysławSidorowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem może najpierw odnieść się do tego, co usłyszałem od pana prezesa NIK i powiedzieć wyraźnie, że kontrola NIK nie dotyczyła tylko czasu mojego urzędowania. I że wnioski, które stąd są wyprowadzone, przekraczają zdecydowanie okres mojego urzędowania, a w szczególności dotyczy to postawionej przed Izbą sprawy zwrotu jakichś należności. Żeby to było jasne, chcę to po prostu dopowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-390.1" who="#WładysławSidorowicz">Natomiast ustosunkowując się do tego, co tu się zdarzyło — dla mnie jest to oczywiście szalenie przykry i trudny dzień. Przygotowałem sobie oświadczenie, które chciałem wobec powyższego państwu odczytać.</u>
          <u xml:id="u-390.2" who="#WładysławSidorowicz">W związku z wnioskiem o odwołanie mnie ze stanowiska ministra zdrowia i opieki społecznej informuję, że — po pierwsze — Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej działa w oparciu o statut i opracowane na jego podstawie regulaminy.</u>
          <u xml:id="u-390.3" who="#WładysławSidorowicz">Po drugie, pieniądze z 200-milionowej pożyczki zaczną do nas napływać w listopadzie. Procedura negocjacyjna tej pożyczki była trudna, pierwotne oferty, które otrzymaliśmy, były nieatrakcyjne. Na zasadzie przelicytowywania dwóch konkursów, dwóch konkurencyjnych ofert, w tej chwili w Banku Handlowym i w Ministerstwie Finansów trwa ekspertyza, która w tych dniach rozstrzygnie o środkach i o źródle zasilania służby zdrowia. Niezależnie od tego jest drugie źródło finansowania, o którym chciałem parę słów powiedzieć. 16 października zakończyła swój pobyt w Polsce delegacja Banku Światowego, która pozytywnie oceniła projekt wykorzystania pożyczki dla wsparcia zmian systemowych w ochronie zdrowia w Polsce. Jakkolwiek zgodnie z procedurą Banku Światowego kredyt ten zostanie nam udostępniony w przyszłym roku, to doceniając postępy prac strony polskiej zdecydowano się na udostępnienie nam 1,5 mln dolarów w przyszłym miesiącu. Jest to jak gdyby próba ustosunkowania się do państwa zarzutów, że resort nie robi nic w kwestii implantowania, wdrażania reformy systemu opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-390.4" who="#WładysławSidorowicz">Po trzecie, wszystkie etaty osób zwolnionych na początku mojej kadencji zostały szybko obsadzone. Wbrew sugestii wnioskodawców istnienie 30 wakatów wiąże się nie z moim destrukcyjnym działaniem, a z brakiem konkurencyjnej oferty finansowej ministerstwa zdrowia. Przeciętna płaca wynosząca w ministerstwie 1762 tys. zł zniechęca pracowników merytorycznych do podjęcia w nim pracy.</u>
          <u xml:id="u-390.5" who="#WładysławSidorowicz">Po czwarte, z tego właśnie powodu stało się konieczne zatrudnienie osób spoza Warszawy, co oczywiście wiąże się z ponoszeniem znacznych kosztów zakwaterowania. Są to osoby niezbędne do terminowego wykonywania pracy przez ministerstwo. Wydatkowana w związku z tym kwota stanowi 25% środków z działu 91–11, a nie 450% planowanych środków. Zgodnie z sugestią NIK sprawa ta znajduje się w postępowaniu wyjaśniającym prowadzonym przez właściwą komisję ministerstwa.</u>
          <u xml:id="u-390.6" who="#WładysławSidorowicz">Po piąte wreszcie — jako minister korzystałem z tego samego hotelu i tych samych warunków, z których korzystają inni pracownicy administracji rządowej, co zresztą było wielokrotnie wyjaśniane po 28 sierpnia, w tym także w środkach masowego przekazu. Projekt uchwały — sygnowany przez państwa posłów reprezentowanych podczas prac parlamentarnych przez pana posła Edmunda Jagiełłę — powołuje się na wyniki dyskusji podczas posiedzenia Komisji Zdrowia, dyskusji poświęconej omówieniu protokołu NIK z dnia 28 sierpnia. Chcę oświadczyć, że zalecenia NIK z tej kontroli są przez nas realizowane, jakże dalece jednak różnią się one od wniosków prezentowanych przez posłów sygnatariuszy uchwały z dnia 9 października.</u>
          <u xml:id="u-390.7" who="#WładysławSidorowicz">O sytuacji wykreowanej przez środki masowego przekazu w oparciu o fakt prowadzenia kontroli NIK w ministerstwie tak mówił w wywiadzie radiowym udzielonym 18 września zmarły tragicznie prezes NIK prof., poseł Walerian Pańko: „Otóż, co dotyczy ministra Sidorowicza, to nie była nasza ostateczna informacja. Przed czasem wydziera się NIK w różny sposób te informacje, które dopiero są podstawą do późniejszego opracowania tego dokumentu, który może być na zewnątrz parlamentowi, premierowi, i w tym także prasie czy telewizji, udostępniony”.</u>
          <u xml:id="u-390.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-391.2" who="#TadeuszFiszbach">Sprawa uchwały o sytuacji służby zdrowia — ponieważ były zgłoszone poprawki, wnioski, posłowie wnioskowali o uzupełnienie treści projektu uchwały, to mam prośbę do przewodniczącego Komisji Zdrowia i posłów, którzy te poprawki zgłosili, aby po ogłoszeniu przerwy byli uprzejmi zebrać się w pokoju obok sali posiedzeń i dokonać uściśleń tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-391.3" who="#TadeuszFiszbach">Kwestia druga dotyczy projektu uchwały w sprawie zmiany na stanowisku ministra zdrowia i opieki społecznej. Przestrzegając wymogów regulaminu Sejmu winniśmy ustosunkować się do wniosku zgłoszonego przez panią poseł Sielicką-Gracką, która proponowała odrzucenie projektu uchwały o odwołaniu ministra. To jest najdalej idący wniosek.</u>
          <u xml:id="u-391.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posłów o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-391.5" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-391.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem wniosku pani poseł Marii Sielickiej-Grackiej o odrzucenie projektu uchwały w sprawie odwołania dr. Władysława Sidorowicza ze stanowiska ministra zdrowia i opieki społecznej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (148) Kto jest przeciw? (122) Kto się wstrzymał od głosowania? (42) Stwierdzam, że wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-391.7" who="#TadeuszFiszbach">Ogłaszam wyniki głosowania nad poprawkami Senatu do ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-391.8" who="#TadeuszFiszbach">Ogłaszam wyniki głosowania nad wnioskami komisji o odrzucenie poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-391.9" who="#TadeuszFiszbach">W głosowaniu wzięło udział 374 posłów.</u>
          <u xml:id="u-391.10" who="#TadeuszFiszbach">Głosów nieważnych nie oddano.</u>
          <u xml:id="u-391.11" who="#TadeuszFiszbach">Większość 2/3 wynosi 254 posłów.</u>
          <u xml:id="u-391.12" who="#TadeuszFiszbach">Za wnioskami głosowało 234 posłów.</u>
          <u xml:id="u-391.13" who="#TadeuszFiszbach">Przeciw wnioskom komisji głosowało 123 posłów.</u>
          <u xml:id="u-391.14" who="#TadeuszFiszbach">Wstrzymało się od głosowania 17 posłów.</u>
          <u xml:id="u-391.15" who="#TadeuszFiszbach">Ogłaszam wyniki głosowania nad wnioskami komisji o przyjęcie poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-391.16" who="#TadeuszFiszbach">W głosowaniu wzięło udział 373 posłów.</u>
          <u xml:id="u-391.17" who="#TadeuszFiszbach">Głosów nieważnych nie oddano.</u>
          <u xml:id="u-391.18" who="#TadeuszFiszbach">Za przyjęciem poprawek Senatu głosowało 368 posłów.</u>
          <u xml:id="u-391.19" who="#TadeuszFiszbach">Przeciw przyjęciu poprawek Senatu głosował 1 poseł.</u>
          <u xml:id="u-391.20" who="#TadeuszFiszbach">Wstrzymało się od głosowania 4 posłów.</u>
          <u xml:id="u-391.21" who="#komentarz">(Głosy z sali: Co z tego wynika?)</u>
          <u xml:id="u-391.22" who="#TadeuszFiszbach">To jest oczywiste, jeśli idzie o sprawę pierwszą, nie osiągnięto większości 2/3 głosów. Przygotowywane są karty do powtórnego głosowania pozytywnego.</u>
          <u xml:id="u-391.23" who="#komentarz">(Głos z sali: Wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-391.24" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Przepraszam, ale chciałbym uzyskać wyjaśnienie. Wniosek o imienne głosowanie dotyczył tylko zblokowanego głosowania, en bloc.</u>
          <u xml:id="u-392.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-392.2" who="#JanuszSzymański">Natomiast, proszę państwa, jest wolne pole do inicjatywy. 30 posłów zgłasza wniosek i Sejm decyduje. Chcę powiedzieć, że wniosek o imienne głosowanie dotyczył tylko rozstrzygnięcia en bloc w dwóch blokach. Wniosek jest na piśmie i można łatwo sprawdzić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Janusz Szymański wyraził pogląd. W przerwie będzie obradował Konwent Seniorów, wymienimy poglądy i przedstawimy wspólne stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#BolesławTwaróg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie sądzę, żeby pan poseł Szymański chciał wprowadzić w błąd Wysoką Izbę, prawdopodobnie tylko nie pamięta, co głosowaliśmy. Otóż, panie pośle Szymański, nie jest istotny wniosek komisji, tylko jest istotna uchwała, jaką podjął Sejm. Pozwolę sobie przeczytać ze stenogramu, bo spodziewam się, że może być taka interpretacja.</u>
          <u xml:id="u-394.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-394.2" who="#BolesławTwaróg">Otóż na str. 169 stenogramu jest wniosek, jaki poddał pod głosowanie pan marszałek Kozakiewicz. Wniosek ten brzmiał: „Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem o głosowanie imienne poprawek Senatu”, a nie wniosków komisji, czyli poprawek Senatu. Za tym wnioskiem było 202 osoby, przeciw 33, wstrzymało się od głosu 85. Skoro uchwaliliśmy, że głosujemy imiennie poprawki Senatu, to na to głosowanie składa się zarówno głosowanie nad odrzuceniem tych poprawek, jak i — jeśli nie zostały odrzucone — głosowanie za przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-394.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#TadeuszFiszbach">Po przerwie zostaną posłom rozdane karty i przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-395.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#StefanMleczko">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-396.1" who="#StefanMleczko">— zebranie Koła Parlamentarnego Kobiet w sali nr 150;</u>
          <u xml:id="u-396.2" who="#StefanMleczko">— wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej — zespół posła Paprzyckiego — w sali nr 217;</u>
          <u xml:id="u-396.3" who="#StefanMleczko">— wspólne posiedzenie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej — zespół posła Trzcińskiego — w sali nr 179, poświęcone pierwszemu czytaniu projektu ustawy o tajemnicy państwowej;</u>
          <u xml:id="u-396.4" who="#StefanMleczko">— zebranie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#TadeuszFiszbach">Po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Konwentu Seniorów w gabinecie marszałka Sejmu. Chciałbym bardzo prosić posłów, aby przybyli punktualnie po przerwie, jako że podejmiemy — obok zapowiedzianych — sprawy związane z prawem spółdzielczym i bankowym.</u>
          <u xml:id="u-397.1" who="#TadeuszFiszbach">Ogłaszam przerwę do godz. 18 min 45.</u>
          <u xml:id="u-397.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min 10 do godz. 19)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-398.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Bardzo proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-398.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę posłów o zajmowanie miejsc na sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-398.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa! W tej chwili drukowane są karty do głosowania. Będzie głosowanie imienne, ale obecnie przystąpimy do głosowania ustawy o spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-398.4" who="#komentarz">(Wręczenie wiązanki kwiatów wicemarszałek Teresie Dobielińskiej-Eliszewskiej. Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-398.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">A to z jakiej okazji?</u>
          <u xml:id="u-398.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Z okazji imienin.)</u>
          <u xml:id="u-398.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ale, proszę państwa, ja już dawno miałam imieniny.</u>
          <u xml:id="u-398.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-398.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Bardzo serdecznie dziękuję za kwiaty i za tę owację. Dziękuję bardzo, ale teraz proszę łaskawie o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-398.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-398.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że Sejm wysłuchał posła sprawozdawcy Michała Kurka. Do dyskusji nikt się nie zgłosił.</u>
          <u xml:id="u-398.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W związku z tym przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-398.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł w kwestii formalnej? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#RyszardBrzuzy">Pani Marszałek! Proponowałbym wstrzymać się jeszcze chwileczkę, bo widziałem przed chwilą, że bardzo duża grupa posłów kończyła jakieś posiedzenie klubu czy komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dobrze, jeszcze nie zaczęłam, sądzę, że reszta posłów za chwilę dojdzie.</u>
          <u xml:id="u-400.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-400.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W pierwszej kolejności głosować będziemy przedstawione przez komisję wnioski dotyczące poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-400.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła sprawozdawcę, aby był łaskaw zająć miejsce, bo będzie mi potrzebny. I jeszcze raz gorąco proszę wszystkich posłów o zajmowanie miejsc, żebyśmy mogli przystąpić do głosowania poprawek.</u>
          <u xml:id="u-400.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sprawdzimy quorum. Proszę o naciśnięcie przycisków. (239)</u>
          <u xml:id="u-400.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W pierwszej poprawce dotyczącej zmiany 1 do art. 1 Senat proponuje w § 1 dodać przepis stanowiący, że spółdzielnia prowadzi również działalność „niezarobkową — organizacyjną i samopomocową”, a nie tylko „gospodarczą”, jak uchwalił Sejm.</u>
          <u xml:id="u-400.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tej samej sprawy dotyczą poprawka szósta dotycząca zmiany 19 do art. 38 § 1 pkt 1, oznaczona lit. a, oraz poprawka ósma dotycząca zmiany 26 do art. 46 § 1, oznaczona lit. a.</u>
          <u xml:id="u-400.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawki te głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-400.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-400.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że wyjaśnienia pana posła sprawozdawcy chyba nie są potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-400.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawek Senatu do art. 1 art. 38 § 1 pkt 1 i art. 46 § 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (174) Kto jest przeciw? (66) Kto się wstrzymał od głosowania? (34) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 1, art. 38 § 1 pkt 1 i art. 46 § 1 nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego przystępujemy do głosowania pozytywnego.</u>
          <u xml:id="u-400.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawek Senatu do art. 1, art. 38 § 1 pkt 1 i art. 46 § 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (162) Kto jest przeciw? (60) Kto się wstrzymał od głosowania? (51) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawki Senatu do art. 1, art. 38 § 1 pkt 1 i art. 46 § 1.</u>
          <u xml:id="u-400.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W drugiej poprawce dotyczącej zmiany 5 do art. 5, oznaczonej lit. a, Senat proponuje w § 1 w pkt 1 skreślenie przepisu nakazującego umieszczenie w statucie spółdzielni wskazania, że spółdzielnia lub firma spółdzielcza działa „z odpowiedzialnością udziałami” lub „z odpowiedzialnością nieograniczoną”.</u>
          <u xml:id="u-400.15" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-400.16" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy potrzebne jest jakiekolwiek wyjaśnienie?</u>
          <u xml:id="u-400.17" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Nie.</u>
          <u xml:id="u-400.18" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.19" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 5 § 1 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (259) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (18) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 5 § 1 pkt 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-400.20" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W drugiej poprawce dotyczącej zmiany 5 do art. 5, oznaczonej lit. b, Senat w § 1 pkt 2 proponuje skreślenie wyrazu: „gospodarczej”.</u>
          <u xml:id="u-400.21" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Sądzę, że tu też chyba nie ma potrzeby wyjaśniania.</u>
          <u xml:id="u-400.22" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.23" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 5 § 1 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (199) Kto jest przeciw? (70) Kto się wstrzymał od głosowania? (16) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 5 § 1 pkt 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.24" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzeciej poprawce dotyczącej zmiany 9 do art. 12a Senat proponuje w § 1, aby uchwała walnego zgromadzenia w sprawie zmiany statutu spółdzielni zapadała większością 2/3 głosów, a nie 3/4, jak uchwalił Sejm.</u>
          <u xml:id="u-400.25" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. To też, sądzę, nie wymaga wyjaśnienia pana posła.</u>
          <u xml:id="u-400.26" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.27" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 12a § 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (213) Kto jest przeciw? (51) Kto się wstrzymał od głosowania? (23) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 12a § 1 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.28" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W czwartej poprawce Senat proponuje nową zmianę 12a dotyczącą art. 19 § 2 polegającą na dodaniu przepisu stanowiącego, iż statut spółdzielni może stanowić, że członek spółdzielni uczestniczy w pokrywaniu jej strat tylko do wysokości udziałów obowiązkowych.</u>
          <u xml:id="u-400.29" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Sądzę, że wszystko jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-400.30" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.31" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 19 § 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (255) Kto jest przeciw? (14) Kto się wstrzymał od głosowania? (14) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 19 § 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-400.32" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W piątej poprawce dotyczącej zmiany 14 do art. 26 Senat proponuje dotychczasową treść art. 26 oznaczyć jako § 1 i dodać nowy § 2 stanowiący, że byłemu członkowi spółdzielni nie przysługuje prawo do funduszu zasobowego.</u>
          <u xml:id="u-400.33" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Sądzę, że to też jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-400.34" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.35" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 26, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (219) Kto jest przeciw? (46) Kto się wstrzymał od głosowania? (22) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 26 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.36" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W szóstej poprawce dotyczącej zmiany 19 do art. 38 § 1, oznaczonej lit. b, Senat w nowym brzmieniu zmiany proponuje rozszerzenie nowelizacji na pkt 2 przez dodanie w tym przepisie wyrazów: „w głosowaniu tajnym”.</u>
          <u xml:id="u-400.37" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne? Sądzę, że tak.</u>
          <u xml:id="u-400.38" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.39" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 38 § 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (263) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (14) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 38 § 1 przyjął. Litery c, d i e zawarte w nowym brzmieniu zmiany 19 nie wymagają głosowania, gdyż są powtórzeniem przepisów ustawy uchwalonej przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-400.40" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W siódmej poprawce, dotyczącej zmiany 25 do art. 45, oznaczonej lit. a, Senat w nowym brzmieniu dodanego zdania drugiego proponuje, aby członkowie spółdzielni rolniczych i obsługi rolnictwa, będący ich pracownikami, nie mogli wchodzić w skład rad nadzorczych tych spółdzielni, podczas gdy Sejm uchwalił, że ich udział w radzie nie może być większy niż 25%.</u>
          <u xml:id="u-400.41" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Czy wszystko jasne?</u>
          <u xml:id="u-400.42" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.43" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 45 § 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (154) Kto jest przeciw? (120) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 45 § 2 nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.44" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego głosujemy pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-400.45" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawki Senatu do art. 45 § 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (174) Kto jest przeciw? (70) Kto się wstrzymał od głosowania? (46) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 45 § 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-400.46" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce siódmej, dotyczącej zmiany 25 do art. 45, oznaczonej lit. b, Senat proponuje, aby w § 6 wyrazy: „Przepis ten stosuje się” zastąpić wyrazami: „Przepis ten stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-400.47" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-400.48" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.49" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 45 § 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (246) Kto jest przeciw? (23) Kto się wstrzymał od głosowania? (16) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 45 § 6 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-400.50" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce ósmej dotyczącej zmiany 26 do art. 46, oznaczonej lit. b i d, Senat proponuje skreślenie uchwalonej przez Sejm zmiany do § 1 pkt 2 polegającej na zastąpieniu wyrazów: „a w szczególności” wyrazami: „a mianowicie”.</u>
          <u xml:id="u-400.51" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawka oznaczona lit. d ma charakter tylko porządkowy.</u>
          <u xml:id="u-400.52" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-400.53" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.54" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 46 § 1 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (230) Kto jest przeciw? (23) Kto się wstrzymał od głosowania? (22) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 46 § 1 pkt 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-400.55" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce ósmej dotyczącej zmiany 26 do art. 46, oznaczonej lit. c, Senat proponuje w § 1 w nowym brzmieniu pkt. 3 dodanie przepisu stanowiącego, że rada nadzorcza podejmuje uchwały także w sprawie nabycia lub zbycia zakładu, a nie tylko w sprawie nabycia i obciążenia nieruchomości, jak uchwalił Sejm.</u>
          <u xml:id="u-400.56" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki. Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-400.57" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.58" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 46 § 1 pkt 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (211) Kto jest przeciw? (59) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 46 § 1 pkt 3 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.59" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce dziewiątej dotyczącej zmiany 28 do art. 49 Senat proponuje w nowym brzmieniu tego przepisu dodanie m.in. przepisu stanowiącego, że zarząd może być jednoosobowy, a jego prezes powinien być członkiem spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-400.60" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tej samej sprawy dotyczy poprawka dziesiąta dotycząca zmiany 31 do art. 54 § 1, w której Senat proponuje, aby oświadczenia za spółkę o zarządzie jednoosobowym składał prezes i pełnomocnik.</u>
          <u xml:id="u-400.61" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obie te poprawki będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-400.62" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-400.63" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.64" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawek Senatu do art. 49 i 54, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (258) Kto jest przeciw? (21) Kto się wstrzymał od głosowania? (16) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 49 i 54 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-400.65" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce jedenastej dotyczącej zmiany 32 do art. 55 Senat proponuje nowe brzmienie przepisu.</u>
          <u xml:id="u-400.66" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy potrzebne są wyjaśnienia, proszę państwa? Nie.</u>
          <u xml:id="u-400.67" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-400.68" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.69" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 55, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (226) Kto jest przeciw? (21) Kto się wstrzymał od głosowania? (41) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 55 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.70" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce dwunastej dotyczącej zmiany 33 do art. 56 § 3 Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „interesami konkurencyjnymi” wyrazami: „interesami konkurencyjnymi wobec spółdzielni”. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.71" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 56 § 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (266) Kto jest przeciw? (12) Kto się wstrzymał od głosowania? (13) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 56 § 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-400.72" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce trzynastej dotyczącej zmiany 35 do art. 59 Senat proponuje nowe brzmienie § 2.</u>
          <u xml:id="u-400.73" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-400.74" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.75" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 59 § 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (270) Kto jest przeciw? (9) Kto się wstrzymał od głosowania? (7) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 59 § 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-400.76" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce czternastej dotyczącej zmiany 49 do art. 91, oznaczonej lit. a, Senat proponuje w nowym brzmieniu § 3 i 4, aby lustracje przeprowadził zespół rewizyjny, któremu rada spółdzielcza udzieliła zezwolenia lustracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-400.77" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-400.78" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.79" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 91 § 3 i 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (173) Kto jest przeciw? (108) Kto się wstrzymał od głosowania? (15) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 91 § 3 i 4 nie odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-400.80" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego będziemy głosować pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-400.81" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawek Senatu do art. 91 § 3 i 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (192) Kto jest przeciw? (67) Kto się wstrzymał od głosowania? (40) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 91 § 3 i 4.</u>
          <u xml:id="u-400.82" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce czternastej dotyczącej zmiany 35 do art. 91, oznaczonej lit. b, Senat proponuje dodanie nowych § 5 i 6 dotyczących przeprowadzenia lustracji.</u>
          <u xml:id="u-400.83" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Czy wymaga to jakichś wyjaśnień? Nie.</u>
          <u xml:id="u-400.84" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.85" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 91 polegającej na dodaniu nowych § 5 i 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (155) Kto jest przeciw? (114) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 91 polegającej na dodaniu nowych § 5 i 6 nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.86" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego będziemy głosować pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-400.87" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawki Senatu do art. 91 polegającej na dodaniu nowych § 5 i 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (170) Kto jest przeciw? (83) Kto się wstrzymał od głosowania? (41) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 91 polegającą na dodaniu nowych § 5 i 6 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-400.88" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce piętnastej dotyczącej zmiany 62 do art. 125 Senat w nowym brzmieniu § 5 proponuje, aby pozostały majątek spółdzielni był przeznaczony na cele spółdzielcze lub cele społeczne, zgodnie z uchwałą walnego zgromadzenia.</u>
          <u xml:id="u-400.89" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Sądzę, że to też jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-400.90" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.91" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 125 § 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (171) Kto jest przeciw? (117) Kto się wstrzymał od głosowania? (12) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 125 § 5 nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.92" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głosujemy zatem pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-400.93" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 125 § 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (168) Kto jest przeciw? (98) Kto się wstrzymał od głosowania? (33) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 125 § 5.</u>
          <u xml:id="u-400.94" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce szesnastej Senat proponuje skreślenie zmian 77–105 dotyczących art. 204–205, 207–209, 211–215, 223–232, 234–235 oraz 237–239.</u>
          <u xml:id="u-400.95" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tej samej sprawy dotyczy poprawka dwudziesta druga, w której Senat proponuje nowe oznaczenie dalszych zmian.</u>
          <u xml:id="u-400.96" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-400.97" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.98" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na skreśleniu zmian 77–105 oraz zmianie oznaczenia dalszych zmian, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (175) Kto jest przeciw? (105) Kto się wstrzymał od głosowania? (22) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu polegającej na skreśleniu zmian 77–105 oraz nowym oznaczeniu dalszych zmian nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.99" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głosujemy więc pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-400.100" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawki Senatu polegającej na skreśleniu zmian 77–105 oraz nowym oznaczeniu dalszych zmian, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (154) Kto jest przeciw? (112) Kto się wstrzymał od głosowania? (28) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawki Senatu polegające na skreśleniu zmian 77–105 oraz na nowym oznaczeniu dalszych zmian.</u>
          <u xml:id="u-400.101" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce siedemnastej dotyczącej zmiany 111 Senat proponuje skreślenie art. 244 dotyczącego związków gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-400.102" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-400.103" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.104" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 244, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (173) Kto jest przeciw? (106) Kto się wstrzymał od głosowania? (19) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 244 nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.105" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego będziemy głosować pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-400.106" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawki Senatu do art. 244, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (131) Kto jest przeciw? (129) Kto się wstrzymał od głosowania? (30) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 244.</u>
          <u xml:id="u-400.107" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W osiemnastej poprawce dotyczącej zmiany 114 do art. 258 Senat w nowym brzmieniu tego przepisu proponuje, aby reprezentacją spółdzielni była rada spółdzielcza przy prezesie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-400.108" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tej samej sprawy dotyczą poprawki: dziewiętnasta, dotycząca zmiany 115 do art. 259; dwudziesta, dotycząca zmiany 116; dwudziesta pierwsza, dotycząca zmiany 117, 118 i 120 oraz poprawki oznaczone czwórką i szóstką rzymską.</u>
          <u xml:id="u-400.109" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisja wnosi o odrzucenie tych poprawek. Czy jest potrzebne wyjaśnienie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-400.110" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-400.111" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawek Senatu do art. 258, 259–265 i 267 ustawy Prawo spółdzielcze; art. 10 ustawy nowelizującej oraz poprawki zmieniającej nazwę Krajowej Rady Spółdzielczej na Radę Spółdzielczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (191) Kto jest przeciw? (110) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 258, 259–265 i 267 ustawy Prawo spółdzielcze; art. 10 ustawy nowelizującej oraz poprawki polegającej za zmianie nazwy Krajowej Rady Spółdzielczej nie odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-400.112" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego głosujemy pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-400.113" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawki Senatu do art. 258, 259–265 i 267 ustawy Prawo spółdzielcze; art. 10 ustawy nowelizującej oraz poprawki zmieniającej nazwę Krajowej Rady Spółdzielczej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (135) Kto jest przeciw? (163) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Szkoda, proszę państwa, że nie dobrnęliśmy do końca. Ustawa nie doszła do skutku. Dziękuję bardzo panu posłowi sprawozdawcy, dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-400.114" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-400.115" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam dziesięciominutową przerwę, podczas której będziecie państwo łaskawi odebrać w dolnej palarni karty do drugiej części głosowania dotyczącego ustawy emerytalnej. Spotykamy się za 10 minut.</u>
          <u xml:id="u-400.116" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 30 do godz. 19 min 50)</u>
          <u xml:id="u-400.117" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady. Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-400.118" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Mam taką propozycję, proszę państwa. Ponieważ jeszcze z dnia dzisiejszego zostały nam również do przegłosowania poprawki Senatu do Prawa bankowego, proponuję, abyśmy teraz przegłosowali te poprawki, potem przegłosujemy te, które dotyczą rent i emerytur i następnie zakończylibyśmy już posiedzenie Sejmu w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-400.119" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Wysoka Izba moją propozycję przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-400.120" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sprzeciw? A dlaczego sprzeciw?</u>
          <u xml:id="u-400.121" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-400.122" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, jeżeli jest sprzeciw, to poddam ten wniosek pod głosowanie. Proszę przegłosować, czy mamy teraz głosować poprawki Senatu do Prawa bankowego, czy mamy przystąpić do głosowania nad poprawkami dotyczącymi rent i emerytur. W moim przekonaniu taka kolejność byłaby właściwsza.</u>
          <u xml:id="u-400.123" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poddaję pod głosowanie wniosek, abyśmy teraz przegłosowali poprawki Senatu do Prawa bankowego i następnie drugą część ustawy emerytalnej. I na tym zakończylibyśmy dzisiejsze posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-400.124" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za tym wnioskiem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciw? (26) Kto się wstrzymał od głosowania? (25) Stwierdzam, że wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-400.125" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy wobec tego do rozpatrzenia punktu 20 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw (druki nr 1173 i 1179).</u>
          <u xml:id="u-400.126" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Ryszarda Pidka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#RyszardPidek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po wczorajszym posiedzeniu Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisja Struktur Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisja Ustawodawcza przedłożyły Wysokiej Izbie sprawozdanie z analizy uchwały Senatu z 11 października o naszej ustawie przyjętej przez Wysoką Izbę odnośnie do Prawa bankowego i niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#RyszardPidek">Ograniczę swoje wystąpienie jedynie do najbardziej istotnych spraw. Resztę, jeśli pani marszałek i Wysoka Izba pozwoli, omówię w trakcie głosowania, jeśli będzie taka konieczność.</u>
          <u xml:id="u-401.2" who="#RyszardPidek">Zasadnicza poprawka nr 5 dotyczy wprowadzenia w art. 15 Prawa bankowego obowiązku rozliczeń przez rachunek bankowy dla wszystkich podmiotów gospodarczych. Przypominam, iż był to wniosek mniejszości, który Wysoka Izba odrzuciła w drugim czytaniu. Komisje nie podzieliły stanowiska Senatu, gdyż rząd ani uprzednio, ani obecnie nie przedłożył propozycji, jak ten przepis będzie funkcjonował i czy jest możliwy do realizacji.</u>
          <u xml:id="u-401.3" who="#RyszardPidek">Kolejna bardzo istotna, przekrojowa, systemowa poprawka dwunasta dotyczy art. 101 Prawa bankowego. Senat proponuje powrót w zasadzie do zapisów poprzednio obowiązujących, jeśli idzie o regres uprawnień prezesa NBP w stosunku do banków komercyjnych. Senat uważa za nazbyt rozbudowane możliwości ingerencji prezesa NBP w działalność banku. Komisje uznały, że rozwiązania przyjęte przez Sejm, acz bardziej rygorystyczne, porządkują tę sferę i są niezbędne w obecnej sytuacji w systemie bankowym.</u>
          <u xml:id="u-401.4" who="#RyszardPidek">Jeśli idzie o poprawki do art. 2, również istotne, to w poprawce pierwszej Senat proponuje powrót do przedłożenia rządowego, by prezes NBP, a nie Sejm uchwalał politykę pieniężną. Omawiać tego nie muszę, bowiem na tej sali było to dyskutowane dosłownie przed kilkoma tygodniami.</u>
          <u xml:id="u-401.5" who="#RyszardPidek">W poprawce czwartej Senat opowiada się za tym, by rezerwy banków w Narodowym Banku Polskim były nie oprocentowane. Tym samym Senat proponuje zniesienie funduszu oddłużenia rolnictwa, który Wysoka Izba przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-401.6" who="#RyszardPidek">Pragnę przypomnieć, iż powrót do rozwiązań obecnych to nic innego jak zgoda Sejmu na swoisty podatek „popełniany” na gospodarce przez system bankowy, gdyż koszt nie oprocentowanych rezerw banki przenoszą na kredytobiorców przez oprocentowanie kredytów.</u>
          <u xml:id="u-401.7" who="#RyszardPidek">Komisje uznały, że przy tańszym kredycie gospodarka będzie w stanie oddać budżetowi państwa więcej z tytułu podatków aniżeli banki. Komisje uznały także za niezbędne i konieczne utworzenie funduszu oddłużenia rolnictwa. Fundusz ten, zgodnie z naszą intencją, będzie wykorzystywany na restrukturyzację długów gospodarstw chłopskich i przetwórstwa rolno-spożywczego. Sytuacja w tym zakresie jest aż nadto znana Wysokiej Izbie, stąd też nie przytoczę wszystkich argumentów, jakie padły na wczorajszym nocnym posiedzeniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-401.8" who="#RyszardPidek">Pozostałe poprawki, jak mówiłem wcześniej, postaram się omówić w trakcie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z posłanek i posłów chciałby zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-402.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-402.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-402.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W pierwszej kolejności głosować będziemy przedstawione przez komisję wnioski dotyczące poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-402.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W pierwszej kolejności rozpatrzymy poprawki do ustawy Prawo bankowe zawarte w art. 1.</u>
          <u xml:id="u-402.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W pierwszej poprawce Senat proponuje skreślenie zmiany 5 dotyczącej nowego art. 11a upoważniającego prezesa NBP do udzielenia spółce prawa handlowego zezwolenia na wykonywanie niektórych czynności bankowych.</u>
          <u xml:id="u-402.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Z poprawką tą łączy się poprawka trzecia, w której Senat proponuje nową numerację zmian 6 i 7.</u>
          <u xml:id="u-402.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obie poprawki głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-402.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-402.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jeśli pan poseł uważa, że stosowne będzie wyjaśnienie, to proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#RyszardPidek">Byłaby to likwidacja tego, co wnieśliśmy jako Sejm, tzn. tak zwanych, znanych przed wojną, domów bankowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na skreśleniu zmiany 5 dotyczącej art. 11a oraz nowej numeracji zmian 6 i 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (272) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (13) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu polegającą na skreśleniu zmiany dotyczącej art. 11a oraz nowej numeracji zmian 6 i 7 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-404.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W drugiej poprawce dotyczącej zmiany 7 do art. 13 Senat w nowym brzmieniu pkt b dotyczącego ust. 3 proponuje zastąpienie wyrazów: „w innym banku rachunku pomocniczego lub rachunku dla rozliczeń zagranicznych” wyrazami: „rachunku w innym banku”.</u>
          <u xml:id="u-404.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Powyższa poprawka ma charakter redakcyjny.</u>
          <u xml:id="u-404.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ten sam charakter mają poprawki: dziesiąta do zmiany 31, trzynasta do zmiany 50 w art. 2. ósma — polegająca na dodaniu zmiany 29, dziewiąta i dziesiąta polegająca na dodaniu zmiany 32, jedenasta oraz poprawka do art. 4 ustawy nowelizującej.</u>
          <u xml:id="u-404.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wszystkie powyższe poprawki głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-404.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że nie są tu potrzebne wyjaśnienia pana posła sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-404.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-404.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawek Senatu do art. 1 — zmiany 7, 31, 50, do art. 2 polegających na dodaniu zmian 29 i 32 oraz art. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (285) Kto jest przeciw? (5) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 13 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-404.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W czwartej poprawce Senat w nowej zmianie 7, dotyczącej art. 14 ust. 1 proponuje skreślenie wyrazów: „z zastrzeżeniem art. 15a”.</u>
          <u xml:id="u-404.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-404.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Może pan poseł, jeżeli trzeba, wyjaśni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#RyszardPidek">Po prostu tego artykułu nie ma w Prawie bankowym. Wysokiemu Sejmowi zdarzył się wypadek przy pracy.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-406.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 14 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (287) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (7) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 14 ust. 1 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-406.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W piątej poprawce dotyczącej zmiany 8 Senat proponuje nowe brzmienie art. 15 nakładającego na podmioty gospodarcze przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków.</u>
          <u xml:id="u-406.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sejm skreślił dotychczasowy art. 15.</u>
          <u xml:id="u-406.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-406.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy to wymaga wyjaśnienia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#RyszardPidek">Wyjaśniałem to na początku swojego wystąpienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-408.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 15, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (280) Kto jest przeciw? (5) Kto się wstrzymał od głosowania? (14) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 15 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-408.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W szóstej poprawce Senat w nowym brzmieniu zmiany 9 dotyczącej art. 16 ust. 1 proponuje w lit. a skreślenie pkt 1, zawierającego zadanie określania ogólnych warunków otwierania i prowadzenia rachunków bankowych.</u>
          <u xml:id="u-408.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-408.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł uważa, że stosowne będzie wyjaśnienie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#RyszardPidek">Tak, ponieważ kolidowałoby to z art. 100 ustawy Prawo bankowe. Przyjąć tego nie można również ze względów formalnych z tej prostej przyczyny, że po Senacie my nic zmienić nie możemy, natomiast Senat skreśla pkt 1, a zostawia pkt 2, jako drugi, z przyczyn i merytorycznych, i formalnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 16 ust. 1 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (290) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 16 ust. 1 pkt 1 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-410.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawka dotycząca art. 16 ust. 1 pkt 2 nie wymaga głosowania, gdyż zawiera przepis w brzmieniu uchwalonym przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-410.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W siódmej poprawce Senat proponuje w zmianie 16 dotyczącej art. 48 w ust. 4 wyrazy: „Poza przypadkiem określonym w art. 2” zastąpić wyrazami: „poza przypadkami określonymi w ust. 2 i 3”.</u>
          <u xml:id="u-410.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-410.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#RyszardPidek">Chodzi o rozszerzenie wewnętrznego obiegu informacji w ramach banków, między bankami po prostu. I to jest potrzebny ten ustęp, powołanie się na ustęp 2 także w tym artykule.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-412.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 48 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (288) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 48 ust. 4 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-412.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W ósmej poprawce Senat proponuje nowe brzmienie zmiany 20 dotyczącej art. 53¹ ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-412.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-412.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Może pan poseł wyjaśni. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#RyszardPidek">Drugi ustęp jest bez zmian. Natomiast propozycja zmierza do wykreślenia ust. 1, który — gdyby pozostał w dotychczasowym układzie, to znaczy jak w Prawie bankowym, przed przyjęciem ustawy — rodziłby wątpliwości, ponieważ przepis mówi o przypadkach, w jakich banki pobierałyby prowizję, natomiast te przypadki nie są określone w ustawie. I taki zapis po prostu byłby kolizyjny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-414.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 53¹ ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (286) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (16) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 53¹ ust. 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-414.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dziewiątej poprawce Senat proponuje w zmianie 28 dotyczącej art. 78 ust. 3 dodać przepis definiujący podmiot dominujący i zależny.</u>
          <u xml:id="u-414.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-414.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy to wymaga wyjaśnienia? Sądzę, że chyba nie, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-414.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-414.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 78 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (289) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu do art. 78 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-414.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawkę dziesiątą Sejm już rozpatrzył.</u>
          <u xml:id="u-414.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce jedenastej w zmianie 41 Senat proponuje w art. 97¹ ust. 2 skreślenie w wyrażeniu: „kredytów rażąco korzystniejszych” wyrazu: „rażąco”.</u>
          <u xml:id="u-414.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-414.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-414.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 97¹ ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (267) Kto jest przeciw? (17) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 97¹ ust. 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-414.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dwunastej poprawce Senat proponuje w nowym brzmieniu zmiany 44 dotyczącej art. 101 zmianę narzędzi oddziaływania prezesa Narodowego Banku Polskiego na banki komercyjne.</u>
          <u xml:id="u-414.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-414.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy to wymaga wyjaśnienia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#RyszardPidek">Pani marszałek, wyjaśniłem na wstępie, że byłoby to znaczne złagodzenie. Komisjom wydaje się, iż w tym momencie w systemie bankowym nie powinno łagodzić się oddziaływania prezesa NBP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-416.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-416.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 101 zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (292) Kto jest przeciw? (3) Kto się wstrzymał od głosowania? (9) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 101 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-416.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawkę trzynastą Sejm już rozpatrzył.</u>
          <u xml:id="u-416.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia poprawek do art. 2, który zawiera zmiany do ustawy o Narodowym Banku Polskim.</u>
          <u xml:id="u-416.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce pierwszej do zmiany 8 Senat proponuje w art. 17, aby prezes Narodowego Banku Polskiego, a nie Sejm, ustalał na każdy rok założenia polityki pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-416.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki. Sądzę, że tu nie jest wymagane wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-416.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-416.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 17, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (271) Kto jest przeciw? (21) Kto się wstrzymał od głosowania? (8) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 17 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-416.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce drugiej Senat w zmianie 10 dotyczącej art. 20 ust. 1 proponuje pozbawienie prezesa Narodowego Banku Polskiego możliwości wprowadzenia ograniczenia wielkości udzielonych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-416.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-416.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-416.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 20 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (288) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 20 ust. 1 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-416.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzeciej poprawce Senat w nowym brzmieniu zmiany 12 dotyczącej art. 30 proponuje w ust. 3 zastąpienie wyrazów: „banku państwowo-spółdzielczego” wyrazami: „banku regionalnego”.</u>
          <u xml:id="u-416.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki. Czy pan poseł chce zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#RyszardPidek">Jedno zdanie. Tych banków regionalnych jeszcze nie ma i przez pół roku byłaby po prostu pustynia prawna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-418.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 30 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (264) Kto jest przeciw? (21) Kto się wstrzymał od głosowania? (18) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 30 ust. 3 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-418.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce czwartej Senat w zmianie 13 dotyczącej art. 31 proponuje zniesienie Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-418.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-418.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-418.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 30 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (280) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (15) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 30 ust. 1 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-418.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W piątej poprawce Senat w zmianie 20 dotyczącej art. 47 proponuje zmniejszyć wymogi kwalifikacyjne w stosunku do pracowników nadzoru Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-418.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek. Sądzę, że to też nie wymaga wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-418.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-418.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie pierwszej poprawki Senatu do art. 47, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (285) Kto jest przeciw? (13) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm pierwszą poprawkę Senatu do art. 47 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-418.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W szóstej poprawce w nowym brzmieniu ustawy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#RyszardPidek">Pani Marszałek! Przepraszam, ale przegłosowaliśmy lit. a, natomiast jest jeszcze propozycja lit. c. Tu w zasadzie chodzi wyłącznie o zamianę kolejności ustępów. Ponieważ nie było powiedziane, że głosujemy nad całą poprawką, stąd moja uwaga. Wydaje mi się, że trzeba to teraz przegłosować. Komisja wypowiedziała się również za odrzuceniem, to niczego nie zmienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, prosiłabym, żeby pan poseł mówił wyraźniej, bo po prostu pana nie słyszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#RyszardPidek">Tu chodzi wyłącznie o zamianę kolejności poszczególnych punktów w tym samym artykule, czyli nic merytorycznego się tu nie zmienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W art. 47, panie pośle, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#RyszardPidek">Zmiana 20 ustawy zmieniającej. Poprawki Senatu mówią o lit. a, i to przegłosowaliśmy, natomiast jest jeszcze poprawka pod lit. c, zmiana oznaczenia ustępu. Dotychczasowe ust. 2 i 3 oznacza się jako ust. 3 i 4. I to trzeba odrzucić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje proponują odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-424.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawek Senatu do art. 47, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (293) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm drugą poprawkę Senatu do art. 47 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-424.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W szóstej poprawce w nowym brzmieniu zmiany 23 dotyczącej art. 52 pkt 4 Senat proponuje zastąpienie wyrazów: „w uspołecznionych jednostkach organizacyjnych” wyrazami: „w bankach”.</u>
          <u xml:id="u-424.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-424.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#RyszardPidek">Senat proponuje, by prezes NBP nie musiał określać dla jednostek gospodarki uspołecznionej zasad transportu i przechowywania wartości pieniężnych. Rozsądne by to było pod warunkiem, że byłaby jakaś inna instytucja, która próbowałaby tym sterować. Jako komisja baliśmy się po prostu zarekomendować to pozytywnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-426.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 52 pkt 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (290) Kto jest przeciw? (13) Kto się wstrzymał od głosowania? (9) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 52 pkt 4 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-426.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W siódmej poprawce Senat w nowym brzmieniu zmiany 25 dotyczącej art. 60 proponuje likwidację Rady Ekonomicznej i Rady Naukowej przy prezesie Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-426.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-426.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł chce wyjaśnić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#RyszardPidek">To jest jasne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-428.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 60, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (284) Kto jest przeciw? (13) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 60 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-428.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Pozostałe poprawki Senatu proponowane do art. 2 oraz do art. 4 ustawy nowelizującej Sejm już rozpatrzył.</u>
          <u xml:id="u-428.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W ostatniej poprawce Senat proponuje nowe brzmienie art. 5 dotyczącego ogłoszenia jednolitych tekstów ustaw Prawo bankowe oraz o Narodowym Banku Polskim.</u>
          <u xml:id="u-428.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki. Czy pan poseł chce wyjaśnić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#RyszardPidek">Tak. Sejm też przyjął zasadę i zobowiązał Narodowy Bank Polski do opublikowania tekstów jednolitych obydwu ustaw. Sformułowanie Senatu eliminuje jakby konieczność uwzględnienia zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed wejściem w życie tej ustawy w odniesieniu do Prawa bankowego, a odnosi się tylko do ustawy NBP, co byłoby rozwiązaniem gorszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-430.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 5 ustawy nowelizującej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (303) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (9) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 5 ustawy nowelizującej odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-430.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw. Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-430.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-430.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-430.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że Sejm w głosowaniu imiennym nie odrzucił wymaganą większością głosów poprawek Senatu. Przechodzimy do głosowania wniosków o przyjęcie poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-430.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy, proszę państwa, do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-430.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Zgodnie z art. 78 ust. 4 regulaminu Sejmu głosowanie imienne odbywa się przy wykorzystaniu przygotowanej w tym celu urny. Posłowie kolejno w porządku alfabetycznym, wyczytani przez sekretarza Sejmu, wrzucają swoje karty do urny. Otwarcia urny i obliczenia głosów dokonuje 5 wyznaczonych przez marszałka Sejmu sekretarzy Sejmu. Wyniki głosowania imiennego ogłasza marszałek Sejmu na podstawie protokołu przedstawionego przez sekretarzy Sejmu dokonujących obliczenia głosów. Wyniki głosowania są ostateczne i nie mogą być przedmiotem dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-430.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Do przeprowadzenia głosowania powołuję następujących posłów sekretarzy: Stefana Mleczkę, Romualdę Matusiak, Radosława Gawlika, Ziemowita Gawskiego i Marka Rusakiewicza.</u>
          <u xml:id="u-430.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Imienną listę posłów odczytywał będzie poseł Stefan Mleczko. Pomagać mu będzie pan poseł Ziemowit Gawski.</u>
          <u xml:id="u-430.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa o podpisywanie kart do głosowania swym imieniem i nazwiskiem. Czy karta jest czytelna? Nie ma żadnych wątpliwości? Wiemy, jak mamy głosować?</u>
          <u xml:id="u-430.11" who="#komentarz">(Głosy z sali: Wiemy, Proszę powiedzieć, jak skreślać?)</u>
          <u xml:id="u-430.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Każdy to robi zgodnie z własnym sumieniem. Na karcie należy skreślić dwie z trzech możliwości. Karty bez skreśleń bądź ze skreśloną tylko jedną możliwością, jak również karty nie podpisane nazwiskiem i imieniem posła są nieważne.</u>
          <u xml:id="u-430.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszyscy państwo mają karty podpisane imieniem i nazwiskiem?</u>
          <u xml:id="u-430.14" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-430.15" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę posła sekretarza o kolejne wyczytywanie nazwisk, a panie i panów posłów o podchodzenie do urny i oddawanie głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#StefanMleczko">— Ambroziak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-431.1" who="#StefanMleczko">— Andrzejewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-431.2" who="#StefanMleczko">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-431.3" who="#StefanMleczko">— Aumiller Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-431.4" who="#StefanMleczko">— Babiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-431.5" who="#StefanMleczko">— Babul Adam,</u>
          <u xml:id="u-431.6" who="#StefanMleczko">— Badach Tadeusz Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-431.7" who="#StefanMleczko">— Bajołek Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-431.8" who="#StefanMleczko">— Balazs Artur,</u>
          <u xml:id="u-431.9" who="#StefanMleczko">— Balicki Szczepan,</u>
          <u xml:id="u-431.10" who="#StefanMleczko">— Balik Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-431.11" who="#StefanMleczko">— Barański Zdzisław Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-431.12" who="#StefanMleczko">— Bartnicki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-431.13" who="#StefanMleczko">— Bartosik Marek,</u>
          <u xml:id="u-431.14" who="#StefanMleczko">— Bartosz Ryszard Władysław,</u>
          <u xml:id="u-431.15" who="#StefanMleczko">— Bartoszcze Roman,</u>
          <u xml:id="u-431.16" who="#StefanMleczko">— Baścik Edward,</u>
          <u xml:id="u-431.17" who="#StefanMleczko">— Bąk Józef,</u>
          <u xml:id="u-431.18" who="#StefanMleczko">— Bednarkiewicz Maciej,</u>
          <u xml:id="u-431.19" who="#StefanMleczko">— Bentkowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-431.20" who="#StefanMleczko">— Bernacki Ludwik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-432">
          <u xml:id="u-432.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, proszę nie robić tłoku. Proszę łaskawie podchodzić z jednej strony. Nie róbmy bałaganu. Proszę podchodzić według wyczytywanych nazwisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-433">
          <u xml:id="u-433.0" who="#StefanMleczko">— Beszta-Borowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.1" who="#StefanMleczko">— Bibrzycki Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.2" who="#StefanMleczko">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-433.3" who="#StefanMleczko">— Bielecki Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-433.4" who="#StefanMleczko">— Bielewicz Alfred,</u>
          <u xml:id="u-433.5" who="#StefanMleczko">— Bieliński Stefan,</u>
          <u xml:id="u-433.6" who="#StefanMleczko">— Bień Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.7" who="#StefanMleczko">— Bieńkowska Alicja,</u>
          <u xml:id="u-433.8" who="#StefanMleczko">— Biliński Tadeusz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-433.9" who="#StefanMleczko">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-433.10" who="#StefanMleczko">— Błachnio Jan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.11" who="#StefanMleczko">— Błaszczyk Janusz,</u>
          <u xml:id="u-433.12" who="#StefanMleczko">— Błaszczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.13" who="#StefanMleczko">— Błaszczyk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.14" who="#StefanMleczko">— Błoch Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.15" who="#StefanMleczko">— Bobak Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-433.16" who="#StefanMleczko">— Bocheń Irmindo,</u>
          <u xml:id="u-433.17" who="#StefanMleczko">— Bogusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.18" who="#StefanMleczko">— Bondarewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.19" who="#StefanMleczko">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-433.20" who="#StefanMleczko">— Borawska Marianna,</u>
          <u xml:id="u-433.21" who="#StefanMleczko">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.22" who="#StefanMleczko">— Bożek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.23" who="#StefanMleczko">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.24" who="#StefanMleczko">— Brodecki Adam,</u>
          <u xml:id="u-433.25" who="#StefanMleczko">— Brudniak Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-433.26" who="#StefanMleczko">— Brzeziński Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-433.27" who="#StefanMleczko">— Brzozowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-433.28" who="#StefanMleczko">— Brzuzy Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.29" who="#StefanMleczko">— Bugaj Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.30" who="#StefanMleczko">— Bujak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-433.31" who="#StefanMleczko">— Bukała Aniela,</u>
          <u xml:id="u-433.32" who="#StefanMleczko">— Bukowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-433.33" who="#StefanMleczko">— Burski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.34" who="#StefanMleczko">— Byliński Janusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.35" who="#StefanMleczko">— Caputa Michał,</u>
          <u xml:id="u-433.36" who="#StefanMleczko">— Chmielarski Wiesław Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.37" who="#StefanMleczko">— Chmielewski Henryk,</u>
          <u xml:id="u-433.38" who="#StefanMleczko">— Chojecki Lucjan,</u>
          <u xml:id="u-433.39" who="#StefanMleczko">— Chojnacka Irena,</u>
          <u xml:id="u-433.40" who="#StefanMleczko">— Choszczewski Jan Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-433.41" who="#StefanMleczko">— Chrupek Paweł,</u>
          <u xml:id="u-433.42" who="#StefanMleczko">— Chrzanowski Witold,</u>
          <u xml:id="u-433.43" who="#StefanMleczko">— Cieśla Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.44" who="#StefanMleczko">— Cimoszewicz Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.45" who="#StefanMleczko">— Czaja Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.46" who="#StefanMleczko">— Czarnik-Sojka Teresa,</u>
          <u xml:id="u-433.47" who="#StefanMleczko">— Czarnobilski Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-433.48" who="#StefanMleczko">— Czenczek Maria,</u>
          <u xml:id="u-433.49" who="#StefanMleczko">— Czereyski Krzysztof Janusz,</u>
          <u xml:id="u-433.50" who="#StefanMleczko">— Czerniawski Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-433.51" who="#StefanMleczko">— Czerwiński Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.52" who="#StefanMleczko">— Czerwiński Leszek,</u>
          <u xml:id="u-433.53" who="#StefanMleczko">— Czerwiński Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.54" who="#StefanMleczko">— Czeżyk Ignacy Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.55" who="#StefanMleczko">— Czupała-Hołoga Stefania,</u>
          <u xml:id="u-433.56" who="#StefanMleczko">— Czykwin Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-433.57" who="#StefanMleczko">— Czypionka Sebastian,</u>
          <u xml:id="u-433.58" who="#StefanMleczko">— Czyż Barbara,</u>
          <u xml:id="u-433.59" who="#StefanMleczko">— Dalgiewicz Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.60" who="#StefanMleczko">— Dankowska Adela,</u>
          <u xml:id="u-433.61" who="#StefanMleczko">— Dąbrowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.62" who="#StefanMleczko">— Derwich Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-433.63" who="#StefanMleczko">— Dłużniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.64" who="#StefanMleczko">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-433.65" who="#StefanMleczko">— Dobielińska-Eliszewska Teresa Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-433.66" who="#StefanMleczko">— Dobrosz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-433.67" who="#StefanMleczko">— Dojka Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.68" who="#StefanMleczko">— Domański Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-433.69" who="#StefanMleczko">— Dominiak Wawrzyniec,</u>
          <u xml:id="u-433.70" who="#StefanMleczko">— Dowgiałło Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-433.71" who="#StefanMleczko">— Dowgwiłłowicz Jerzy Wacław,</u>
          <u xml:id="u-433.72" who="#StefanMleczko">— Drela Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-433.73" who="#StefanMleczko">— Duda Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.74" who="#StefanMleczko">— Dudkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-433.75" who="#StefanMleczko">— Dudziak Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.76" who="#StefanMleczko">— Dyner Jerzy Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-433.77" who="#StefanMleczko">— Dynowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-433.78" who="#StefanMleczko">— Dyrak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.79" who="#StefanMleczko">— Dys-Kulerski Witysław Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-433.80" who="#StefanMleczko">— Dziuba Tadeusz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-433.81" who="#StefanMleczko">— Dziubek Marek,</u>
          <u xml:id="u-433.82" who="#StefanMleczko">— Ejsmont Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-433.83" who="#StefanMleczko">— Fiszbach Tadeusz Rudolf,</u>
          <u xml:id="u-433.84" who="#StefanMleczko">— Furtak Antoni,</u>
          <u xml:id="u-433.85" who="#StefanMleczko">— Gabrielski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.86" who="#StefanMleczko">— Gabryszewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.87" who="#StefanMleczko">— Gabryś Herbert,</u>
          <u xml:id="u-433.88" who="#StefanMleczko">— Gajda Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.89" who="#StefanMleczko">— Gajewicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.90" who="#StefanMleczko">— Gajewski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.91" who="#StefanMleczko">— Gałeczka Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.92" who="#StefanMleczko">— Gaweł Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-433.93" who="#StefanMleczko">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-433.94" who="#StefanMleczko">— Gawski Ziemowit Dionizy,</u>
          <u xml:id="u-433.95" who="#StefanMleczko">— Geremek Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-433.96" who="#StefanMleczko">— Gębicki Stefan,</u>
          <u xml:id="u-433.97" who="#StefanMleczko">— Gil Irena Urszula,</u>
          <u xml:id="u-433.98" who="#StefanMleczko">— Gil Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.99" who="#StefanMleczko">— Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-433.100" who="#StefanMleczko">— Glapiński Andrzej Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.101" who="#StefanMleczko">— Głuchowski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-433.102" who="#StefanMleczko">— Goczoł Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.103" who="#StefanMleczko">— Gołaczyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.104" who="#StefanMleczko">— Gomola Maria,</u>
          <u xml:id="u-433.105" who="#StefanMleczko">— Goździkiewicz Ludomir Karol,</u>
          <u xml:id="u-433.106" who="#StefanMleczko">— Górski Michał,</u>
          <u xml:id="u-433.107" who="#StefanMleczko">— Grabarkiewicz Mirosława Kazimiera,</u>
          <u xml:id="u-433.108" who="#StefanMleczko">— Grabowiecki Adam,</u>
          <u xml:id="u-433.109" who="#StefanMleczko">— Grabowska Danuta,</u>
          <u xml:id="u-433.110" who="#StefanMleczko">— Greń Roman,</u>
          <u xml:id="u-433.111" who="#StefanMleczko">— Grugel Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-433.112" who="#StefanMleczko">— Gryczewski Wojciech Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.113" who="#StefanMleczko">— Grzebyk Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-433.114" who="#StefanMleczko">— Grzęda Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-433.115" who="#StefanMleczko">— Grzyb Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.116" who="#StefanMleczko">— Grzywacz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-433.117" who="#StefanMleczko">— Guenther Ignacy,</u>
          <u xml:id="u-433.118" who="#StefanMleczko">— Gutowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.119" who="#StefanMleczko">— Helak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.120" who="#StefanMleczko">— Hennelowa Józefa,</u>
          <u xml:id="u-433.121" who="#StefanMleczko">— Hopfer Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.122" who="#StefanMleczko">— Horoszkiewicz Edward,</u>
          <u xml:id="u-433.123" who="#StefanMleczko">— Iwan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.124" who="#StefanMleczko">— Jagiełło Edmund,</u>
          <u xml:id="u-433.125" who="#StefanMleczko">— Janas Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-433.126" who="#StefanMleczko">— Janasek Henryk,</u>
          <u xml:id="u-433.127" who="#StefanMleczko">— Janicki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-433.128" who="#StefanMleczko">— Janicki Marian Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.129" who="#StefanMleczko">— Janicki Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-433.130" who="#StefanMleczko">— Jankowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.131" who="#StefanMleczko">— Janowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.132" who="#StefanMleczko">— Jarosz Urszula Wanda,</u>
          <u xml:id="u-433.133" who="#StefanMleczko">— Jasiński Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.134" who="#StefanMleczko">— Jastrzębski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.135" who="#StefanMleczko">— Jaworski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.136" who="#StefanMleczko">— Jemioło Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.137" who="#StefanMleczko">— Jeż Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.138" who="#StefanMleczko">— Józefiak Jerzy Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.139" who="#StefanMleczko">— Jungiewicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.140" who="#StefanMleczko">— Jurek Marek,</u>
          <u xml:id="u-433.141" who="#StefanMleczko">— Jurewicz Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-433.142" who="#StefanMleczko">— Jużykiewicz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-433.143" who="#StefanMleczko">— Kaczmarek Henryk,</u>
          <u xml:id="u-433.144" who="#StefanMleczko">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-433.145" who="#StefanMleczko">— Kamiński Zbigniew Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.146" who="#StefanMleczko">— Kapsa Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-433.147" who="#StefanMleczko">— Karczewski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-433.148" who="#StefanMleczko">— Karpacz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.149" who="#StefanMleczko">— Kasprzak Bernard,</u>
          <u xml:id="u-433.150" who="#StefanMleczko">— Kasprzyk Jacek,</u>
          <u xml:id="u-433.151" who="#StefanMleczko">— Kastelik Czesław,</u>
          <u xml:id="u-433.152" who="#StefanMleczko">— Kaszubski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.153" who="#StefanMleczko">— Kawałko Zbigniew Michał,</u>
          <u xml:id="u-433.154" who="#StefanMleczko">— Kawecki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-433.155" who="#StefanMleczko">— Kempka Dorota,</u>
          <u xml:id="u-433.156" who="#StefanMleczko">— Kern Andrzej Piotr,</u>
          <u xml:id="u-433.157" who="#StefanMleczko">— Kędzierska-Truszczyńska Dobrochna,</u>
          <u xml:id="u-433.158" who="#StefanMleczko">— Kędzierski Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.159" who="#StefanMleczko">— Kieć Fraciszek,</u>
          <u xml:id="u-433.160" who="#StefanMleczko">— Kiermaszek-Lamla Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-433.161" who="#StefanMleczko">— Kijonka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.162" who="#StefanMleczko">— Kisiliczyk Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.163" who="#StefanMleczko">— Knoppek Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.164" who="#StefanMleczko">— Knysok Anna Maria,</u>
          <u xml:id="u-433.165" who="#StefanMleczko">— Kołodziej Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.166" who="#StefanMleczko">— Kołodziejczyk Piotr,</u>
          <u xml:id="u-433.167" who="#StefanMleczko">— Komar Henryk,</u>
          <u xml:id="u-433.168" who="#StefanMleczko">— Komornicki Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-433.169" who="#StefanMleczko">— Komorowski Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-433.170" who="#StefanMleczko">— Kondracki Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-433.171" who="#StefanMleczko">— Konopka Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.172" who="#StefanMleczko">— Kopański Sławomir Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.173" who="#StefanMleczko">— Kopczyński Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-433.174" who="#StefanMleczko">— Kornasiewicz Alicja Józefa,</u>
          <u xml:id="u-433.175" who="#StefanMleczko">— Kosiński Czesław,</u>
          <u xml:id="u-433.176" who="#StefanMleczko">— Kosmalski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.177" who="#StefanMleczko">— Kosowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.178" who="#StefanMleczko">— Kostrzewa Zbigniew Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.179" who="#StefanMleczko">— Kościelniak Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.180" who="#StefanMleczko">— Kowal Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.181" who="#StefanMleczko">— Kowalczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.182" who="#StefanMleczko">— Kowalczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.183" who="#StefanMleczko">— Kowalik Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.184" who="#StefanMleczko">— Kowalski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-433.185" who="#StefanMleczko">— Kozaczko Lech,</u>
          <u xml:id="u-433.186" who="#StefanMleczko">— Kozakiewicz Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-433.187" who="#StefanMleczko">— Kozłowski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-433.188" who="#StefanMleczko">— Krajewski Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.189" who="#StefanMleczko">— Krasnodębski Karol,</u>
          <u xml:id="u-433.190" who="#StefanMleczko">— Krasowski Edmund Marek,</u>
          <u xml:id="u-433.191" who="#StefanMleczko">— Kraszewski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.192" who="#StefanMleczko">— Krauz Stanisława,</u>
          <u xml:id="u-433.193" who="#StefanMleczko">— Król Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.194" who="#StefanMleczko">— Król Marek,</u>
          <u xml:id="u-433.195" who="#StefanMleczko">— Krzekotowski Jacek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.196" who="#StefanMleczko">— Krzyżanowska Olga,</u>
          <u xml:id="u-433.197" who="#StefanMleczko">— Krzyżanowski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-433.198" who="#StefanMleczko">— Kuc Bożenna Marianna,</u>
          <u xml:id="u-433.199" who="#StefanMleczko">— Kuligowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.200" who="#StefanMleczko">— Kułaga Zenon,</u>
          <u xml:id="u-433.201" who="#StefanMleczko">— Kurek Michał,</u>
          <u xml:id="u-433.202" who="#StefanMleczko">— Kuroń Jacek Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.203" who="#StefanMleczko">— Kurzajewski Czesław Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.204" who="#StefanMleczko">— Kuś Janina,</u>
          <u xml:id="u-433.205" who="#StefanMleczko">— Kwietniewska Anna Jolanta,</u>
          <u xml:id="u-433.206" who="#StefanMleczko">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-433.207" who="#StefanMleczko">— Langowska Grażyna Mirosława,</u>
          <u xml:id="u-433.208" who="#StefanMleczko">— Lech Lesław,</u>
          <u xml:id="u-433.209" who="#StefanMleczko">— Lenz Piotr Paweł,</u>
          <u xml:id="u-433.210" who="#StefanMleczko">— Leszczyński Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-433.211" who="#StefanMleczko">— Leśniewski Witold,</u>
          <u xml:id="u-433.212" who="#StefanMleczko">— Liszcz Teresa,</u>
          <u xml:id="u-433.213" who="#StefanMleczko">— Lityński Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.214" who="#StefanMleczko">— Liwak Władysław,</u>
          <u xml:id="u-433.215" who="#StefanMleczko">— Lubieniecki Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.216" who="#StefanMleczko">— Lubowska Iwona,</u>
          <u xml:id="u-433.217" who="#StefanMleczko">— Lysek Norbert,</u>
          <u xml:id="u-433.218" who="#StefanMleczko">— Łapicki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.219" who="#StefanMleczko">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-433.220" who="#StefanMleczko">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.221" who="#StefanMleczko">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-433.222" who="#StefanMleczko">— Łuczak Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-433.223" who="#StefanMleczko">— Lukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-433.224" who="#StefanMleczko">— Łupina Zygmunt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-433.225" who="#StefanMleczko">— Mackiewicz Zbigniew Władysław,</u>
          <u xml:id="u-433.226" who="#StefanMleczko">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-433.227" who="#StefanMleczko">— Majdański Stanisław Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.228" who="#StefanMleczko">— Malczewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-433.229" who="#StefanMleczko">— Małachowski Aleksander Maria,</u>
          <u xml:id="u-433.230" who="#StefanMleczko">— Mańka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.231" who="#StefanMleczko">— Marchlik Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.232" who="#StefanMleczko">— Masarczyk Joachim,</u>
          <u xml:id="u-433.233" who="#StefanMleczko">— Matusiak Romualda,</u>
          <u xml:id="u-433.234" who="#StefanMleczko">— Matuszczak Adam,</u>
          <u xml:id="u-433.235" who="#StefanMleczko">— Mazan Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.236" who="#StefanMleczko">— Mazur Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.237" who="#StefanMleczko">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-433.238" who="#StefanMleczko">— Michalak Henryk Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.239" who="#StefanMleczko">— Michnik Adam,</u>
          <u xml:id="u-433.240" who="#StefanMleczko">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-433.241" who="#StefanMleczko">— Miłkowski Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.242" who="#StefanMleczko">— Mitura Adam,</u>
          <u xml:id="u-433.243" who="#StefanMleczko">— Mleczko Stefan,</u>
          <u xml:id="u-433.244" who="#StefanMleczko">— Modrzejewski Jerzy Hubert,</u>
          <u xml:id="u-433.245" who="#StefanMleczko">— Modzelewski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.246" who="#StefanMleczko">— Mojzesowicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-433.247" who="#StefanMleczko">— Mokry Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.248" who="#StefanMleczko">— Muller Edward,</u>
          <u xml:id="u-433.249" who="#StefanMleczko">— Myszkiewicz-Niesiołowski Stefan Konstanty,</u>
          <u xml:id="u-433.250" who="#StefanMleczko">— Ney Roman,</u>
          <u xml:id="u-433.251" who="#StefanMleczko">— Niegosz Roman,</u>
          <u xml:id="u-433.252" who="#StefanMleczko">— Norbert Roman,</u>
          <u xml:id="u-433.253" who="#StefanMleczko">— Nowacki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.254" who="#StefanMleczko">— Nowak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-433.255" who="#StefanMleczko">— Nowak Edward,</u>
          <u xml:id="u-433.256" who="#StefanMleczko">— Nowakowski Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-433.257" who="#StefanMleczko">— Okrzesik Janusz,</u>
          <u xml:id="u-433.258" who="#StefanMleczko">— Oleksy Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.259" who="#StefanMleczko">— Onyszkiewicz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-433.260" who="#StefanMleczko">— Orzechowski Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.261" who="#StefanMleczko">— Orzeł Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.262" who="#StefanMleczko">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.263" who="#StefanMleczko">— Osiński Jerzy Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-433.264" who="#StefanMleczko">— Ostapiuk Seweryn,</u>
          <u xml:id="u-433.265" who="#StefanMleczko">— Padykuła Stanisław Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.266" who="#StefanMleczko">— Pałka Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-433.267" who="#StefanMleczko">— Pańko Walerian,</u>
          <u xml:id="u-433.268" who="#StefanMleczko">— Paprzycki Lech Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-433.269" who="#StefanMleczko">— Pawlak Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-433.270" who="#StefanMleczko">— Pidek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.271" who="#StefanMleczko">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-433.272" who="#StefanMleczko">— Pieniążek Antoni Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.273" who="#StefanMleczko">— Pietkiewicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.274" who="#StefanMleczko">— Pięta Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-433.275" who="#StefanMleczko">— Pigoń Zenon,</u>
          <u xml:id="u-433.276" who="#StefanMleczko">— Pilarczyk Józef Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.277" who="#StefanMleczko">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-433.278" who="#StefanMleczko">— Piszel Andrzej Justyn,</u>
          <u xml:id="u-433.279" who="#StefanMleczko">— Pogonowska-Jucha Emilia,</u>
          <u xml:id="u-433.280" who="#StefanMleczko">— Pol Marek,</u>
          <u xml:id="u-433.281" who="#StefanMleczko">— Polak Wojciech Sylwester,</u>
          <u xml:id="u-433.282" who="#StefanMleczko">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-433.283" who="#StefanMleczko">— Pomirski Miron Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.284" who="#StefanMleczko">— Popiela Stanisława,</u>
          <u xml:id="u-433.285" who="#StefanMleczko">— Popis Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.286" who="#StefanMleczko">— Półtorak Maciej Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.287" who="#StefanMleczko">— Proszowska Joanna,</u>
          <u xml:id="u-433.288" who="#StefanMleczko">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-433.289" who="#StefanMleczko">— Puzewicz Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-433.290" who="#StefanMleczko">— Rajtar Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.291" who="#StefanMleczko">— Robakowski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-433.292" who="#StefanMleczko">— Rogiński Paweł,</u>
          <u xml:id="u-433.293" who="#StefanMleczko">— Rogowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.294" who="#StefanMleczko">— Rokita Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.295" who="#StefanMleczko">— Romańczuk Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-433.296" who="#StefanMleczko">— Rosiak Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.297" who="#StefanMleczko">— Rostek Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.298" who="#StefanMleczko">— Rozwandowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.299" who="#StefanMleczko">— Rożek Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-433.300" who="#StefanMleczko">— Rudnicki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-433.301" who="#StefanMleczko">— Rusakiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-433.302" who="#StefanMleczko">— Rusecki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.303" who="#StefanMleczko">— Rusnarczyk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-433.304" who="#StefanMleczko">— Rusznica Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.305" who="#StefanMleczko">— Rutkowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-433.306" who="#StefanMleczko">— Ryder Stefan,</u>
          <u xml:id="u-433.307" who="#StefanMleczko">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-433.308" who="#StefanMleczko">— Rzymełka Jan Antoni,</u>
          <u xml:id="u-433.309" who="#StefanMleczko">— Sak Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-433.310" who="#StefanMleczko">— Sałata Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.311" who="#StefanMleczko">— Seferowicz Elżbieta Maria,</u>
          <u xml:id="u-433.312" who="#StefanMleczko">— Sekuła Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-433.313" who="#StefanMleczko">— Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-433.314" who="#StefanMleczko">— Sidor Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.315" who="#StefanMleczko">— Sielicka-Gracka Maria Teresa,</u>
          <u xml:id="u-433.316" who="#StefanMleczko">— Siemieniuk Aleksy,</u>
          <u xml:id="u-433.317" who="#StefanMleczko">— Sienkiewicz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-433.318" who="#StefanMleczko">— Sierakowska Izabella,</u>
          <u xml:id="u-433.319" who="#StefanMleczko">— Sierżant Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.320" who="#StefanMleczko">— Sikora Andrzej Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.321" who="#StefanMleczko">— Skalski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-433.322" who="#StefanMleczko">— Skowroński Czesław Wacław,</u>
          <u xml:id="u-433.323" who="#StefanMleczko">— Skubis Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-433.324" who="#StefanMleczko">— Slezak Jerzy Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-433.325" who="#StefanMleczko">— Smolarek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.326" who="#StefanMleczko">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-433.327" who="#StefanMleczko">— Sobieszczański Stefan Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-433.328" who="#StefanMleczko">— Sobotka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-433.329" who="#StefanMleczko">— Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-433.330" who="#StefanMleczko">— Solarewicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-433.331" who="#StefanMleczko">— Sołtyk Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-433.332" who="#StefanMleczko">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-433.333" who="#StefanMleczko">— Sroczyński Jan Władysław,</u>
          <u xml:id="u-433.334" who="#StefanMleczko">— Staniszewska Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-433.335" who="#StefanMleczko">— Starczynowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.336" who="#StefanMleczko">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-433.337" who="#StefanMleczko">— Stasiak Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.338" who="#StefanMleczko">— Stefaniuk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-433.339" who="#StefanMleczko">— Steinhoff Janusz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-433.340" who="#StefanMleczko">— Stępniak Maria,</u>
          <u xml:id="u-433.341" who="#StefanMleczko">— Stolzman Maria Joanna,</u>
          <u xml:id="u-433.342" who="#StefanMleczko">— Strózik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.343" who="#StefanMleczko">— Suchocka Hanna,</u>
          <u xml:id="u-433.344" who="#StefanMleczko">— Suchodolski Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-433.345" who="#StefanMleczko">— Suchodolski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.346" who="#StefanMleczko">— Susek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.347" who="#StefanMleczko">— Suskiewicz Halina Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-433.348" who="#StefanMleczko">— Sytek Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.349" who="#StefanMleczko">— Szarmach Henryk,</u>
          <u xml:id="u-433.350" who="#StefanMleczko">— Szatybełko Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.351" who="#StefanMleczko">— Szczygielski Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.352" who="#StefanMleczko">— Szczygieł Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-433.353" who="#StefanMleczko">— Szkutnik Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-433.354" who="#StefanMleczko">— Szlachta Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.355" who="#StefanMleczko">— Szreder Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-433.356" who="#StefanMleczko">— Szwed Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.357" who="#StefanMleczko">— Szymanderski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-433.358" who="#StefanMleczko">— Szymańska-Kwiatkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-433.359" who="#StefanMleczko">— Szymański Janusz,</u>
          <u xml:id="u-433.360" who="#StefanMleczko">— Szymański Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-433.361" who="#StefanMleczko">— Szymański Leonard Józef Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.362" who="#StefanMleczko">— Szymborski Janusz,</u>
          <u xml:id="u-433.363" who="#StefanMleczko">— Ścieszko Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.364" who="#StefanMleczko">— Śliwa Lucjan,</u>
          <u xml:id="u-433.365" who="#StefanMleczko">— Święcicki Marcin,</u>
          <u xml:id="u-433.366" who="#StefanMleczko">— Świtka Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.367" who="#StefanMleczko">— Tokarz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-433.368" who="#StefanMleczko">— Tomkiewicz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.369" who="#StefanMleczko">— Trelka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-433.370" who="#StefanMleczko">— Trzciński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-433.371" who="#StefanMleczko">— Twaróg Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-433.372" who="#StefanMleczko">— Ujas Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-433.373" who="#StefanMleczko">— Ujazdowski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.374" who="#StefanMleczko">— Urbanowicz Anna,</u>
          <u xml:id="u-433.375" who="#StefanMleczko">— Urbańska Bożenna,</u>
          <u xml:id="u-433.376" who="#StefanMleczko">— Wanot Stefan,</u>
          <u xml:id="u-433.377" who="#StefanMleczko">— Warjan Jan Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.378" who="#StefanMleczko">— Wawrzyniak Alfred,</u>
          <u xml:id="u-433.379" who="#StefanMleczko">— Wąs Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-433.380" who="#StefanMleczko">— Węgłowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.381" who="#StefanMleczko">— Węgrzyn Małgorzata,</u>
          <u xml:id="u-433.382" who="#StefanMleczko">— Wiatr Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-433.383" who="#StefanMleczko">— Wiąckowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.384" who="#StefanMleczko">— Wieczorkiewicz Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-433.385" who="#StefanMleczko">— Wiertek Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.386" who="#StefanMleczko">— Wilczyńska Zofia,</u>
          <u xml:id="u-433.387" who="#StefanMleczko">— Wilk Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-433.388" who="#StefanMleczko">— Witt Zenon,</u>
          <u xml:id="u-433.389" who="#StefanMleczko">— Wlekliński Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.390" who="#StefanMleczko">— Wnuk Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.391" who="#StefanMleczko">— Woda Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-433.392" who="#StefanMleczko">— Wojciechowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.393" who="#StefanMleczko">— Wojtczak Michał Bernard,</u>
          <u xml:id="u-433.394" who="#StefanMleczko">— Wolnik Wilhelm,</u>
          <u xml:id="u-433.395" who="#StefanMleczko">— Woźniak Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-433.396" who="#StefanMleczko">— Woźniak Teresa,</u>
          <u xml:id="u-433.397" who="#StefanMleczko">— Wójcik Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.398" who="#StefanMleczko">— Wróbel Jan Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.399" who="#StefanMleczko">— Wujec Henryk,</u>
          <u xml:id="u-433.400" who="#StefanMleczko">— Wuttke Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.401" who="#StefanMleczko">— Wybrański Andrzej Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-433.402" who="#StefanMleczko">— Wyrowiński Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.403" who="#StefanMleczko">— Zając Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.404" who="#StefanMleczko">— Zajączkowski Wiesław Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.405" who="#StefanMleczko">— Zalewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-433.406" who="#StefanMleczko">— Zambrzycki Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-433.407" who="#StefanMleczko">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-433.408" who="#StefanMleczko">— Zawadzki Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.409" who="#StefanMleczko">— Zawiślak Andrzej Marek,</u>
          <u xml:id="u-433.410" who="#StefanMleczko">— Zbylut Michał,</u>
          <u xml:id="u-433.411" who="#StefanMleczko">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.412" who="#StefanMleczko">— Zegar Józef Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-433.413" who="#StefanMleczko">— Zemke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-433.414" who="#StefanMleczko">— Zieliński Adam,</u>
          <u xml:id="u-433.415" who="#StefanMleczko">— Zieliński Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-433.416" who="#StefanMleczko">— Zieliński Ryszard Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.417" who="#StefanMleczko">— Ziemba Bonawentura,</u>
          <u xml:id="u-433.418" who="#StefanMleczko">— Zimnicki Adam,</u>
          <u xml:id="u-433.419" who="#StefanMleczko">— Zimowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.420" who="#StefanMleczko">— Ziółkowska Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-433.421" who="#StefanMleczko">— Złakowski Zenon,</u>
          <u xml:id="u-433.422" who="#StefanMleczko">— Zych Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-433.423" who="#StefanMleczko">— Zych Józef,</u>
          <u xml:id="u-433.424" who="#StefanMleczko">— Żabiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-433.425" who="#StefanMleczko">— Żabiński Władysław,</u>
          <u xml:id="u-433.426" who="#StefanMleczko">— Żelazny Antoni,</u>
          <u xml:id="u-433.427" who="#StefanMleczko">— Żenkiewicz Marian,</u>
          <u xml:id="u-433.428" who="#StefanMleczko">— Żukowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-433.429" who="#StefanMleczko">— Żurawiecki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-433.430" who="#StefanMleczko">— Żurowski Stanisław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-434">
          <u xml:id="u-434.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo panu posłowi sekretarzowi za odczytanie listy posłów. Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-434.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Na tym kończymy rozpatrywanie w dniu dzisiejszym punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-434.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę panią poseł sekretarz Barbarę Blidę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-435">
          <u xml:id="u-435.0" who="#BarbaraBlida">Bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędą się.</u>
          <u xml:id="u-435.1" who="#BarbaraBlida">— posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w sali nr 67;</u>
          <u xml:id="u-435.2" who="#BarbaraBlida">— posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych w sali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-435.3" who="#BarbaraBlida">— posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych w sali lustrzanej w nowym Domu Poselskim;</u>
          <u xml:id="u-435.4" who="#BarbaraBlida">W dniu jutrzejszym odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-435.5" who="#BarbaraBlida">— o godz. 8. wspólne posiedzenie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 179;</u>
          <u xml:id="u-435.6" who="#BarbaraBlida">— o godz. 8. wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 217;</u>
          <u xml:id="u-435.7" who="#BarbaraBlida">— o godz. 8.30 zebranie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-436">
          <u xml:id="u-436.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-436.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam przerwę do jutra, tj. 18 października 1991 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-436.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Życzę dobrej nocy.</u>
          <u xml:id="u-436.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min 45)</u>
          <u xml:id="u-436.4" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min. 10)</u>
          <u xml:id="u-436.5" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska i Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-437">
          <u xml:id="u-437.0" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-437.1" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Jacka Piechotę i Adama Grabowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-437.2" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Adam Grabowiecki.</u>
          <u xml:id="u-437.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-437.4" who="#MikołajKozakiewicz">Najpierw chcę poinformować Wysoką Izbę o wynikach wczorajszego głosowania. Odczytam protokół wyników głosowania nad poprawkami Senatu w sprawie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (druki nr 1152 i 1177) do pkt. 1 lit. b i c, do pkt. 13, od pkt. 15 do pkt. 19 lit. a i c, od pkt. 20 do pkt. 23 lit. a, od pkt. 24 do pkt. 29.</u>
          <u xml:id="u-437.5" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu wzięło udział 350 posłów.</u>
          <u xml:id="u-437.6" who="#MikołajKozakiewicz">Głosy nieważne oddało 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-437.7" who="#MikołajKozakiewicz">Za poprawkami głosowało 150 posłów.</u>
          <u xml:id="u-437.8" who="#MikołajKozakiewicz">Przeciw poprawkom głosowało 129 posłów.</u>
          <u xml:id="u-437.9" who="#MikołajKozakiewicz">Wstrzymało się od głosowania 68 posłów.</u>
          <u xml:id="u-437.10" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że poprawki Senatu zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-437.11" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisanego w Bonn dnia 17 czerwca 1991 r. (druki nr 1067 i 1188).</u>
          <u xml:id="u-437.12" who="#MikołajKozakiewicz">Udzielam głosu panu premierowi Janowi Krzysztofowi Bieleckiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-438">
          <u xml:id="u-438.0" who="#JanKrzysztofBielecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Debatujemy dzisiaj nad historycznym dokumentem, nad traktatem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy między Polską a zjednoczonymi Niemcami. Nad dokumentem ważnym nie tylko dla naszych dwóch krajów, ale i całej Europy. Dokumentem, który otwiera nową perspektywę w dwustronnych stosunkach, ale nadaje również nowy wymiar procesom integracji naszego kontynentu.</u>
          <u xml:id="u-438.1" who="#JanKrzysztofBielecki">Gdy 17 czerwca podczas uroczystości podpisania traktatu w Bonn zwracałem się do kanclerza Kohla, powiedziałem, że nie jest sprawą przypadku, że prawdziwa normalizacja stosunków polsko-niemieckich nabrała nowej jakości w historycznym roku 1989. Zarówno traktat o potwierdzeniu granicy przez zjednoczone Niemcy, jak i traktat generalny, są wyrazem świadomej woli obu państw. Zjednoczone Niemcy i reformująca się Polska zdecydowały pokazać sobie i światu, jak w nowych, demokratycznych warunkach należy rozwiązywać konflikty przeszłości i tworzyć przyszłość. Bez zwycięstwa „Solidarności” w Polsce i bez obalenia berlińskiego muru to historyczne porozumienie nie byłoby w ogóle możliwe.</u>
          <u xml:id="u-438.2" who="#JanKrzysztofBielecki">Panie i Panowie Posłowie! Polska od dwóch lat konsekwentnie odnajduje nowe miejsce w Europie. Naszym strategicznym celem jest integracja ze Wspólnotami Europejskimi oraz uczestnictwo w nowym systemie bezpieczeństwa europejskiego. Naszą polityczną drogę wyznaczają kolejno zawierane traktaty i umowy z Francją, Włochami i Wielką Brytanią. Nasze polityczne dążenia wyznacza rozwój powiązań regionalnych z najbliższymi sąsiadami — Czecho-Słowacją i Węgrami. Na nowych podstawach budujemy nasze stosunki z sąsiadami wschodnimi — Litwą, Białorusią, Ukrainą, Rosją, jak i ze Związkiem Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-438.3" who="#JanKrzysztofBielecki">Za nami jest pojałtański porządek, ostry podział świata, za nami fikcja internacjonalistycznych układów wojskowych służących dominacji jednego mocarstwa. Za tymi nierzeczywistymi politycznymi aliansami kryły się zakonserwowane niechęci, wzajemne uprzedzenia, nacjonalistyczne stereotypy. Za nami są bolesne i pełne goryczy doświadczenia drugiej wojny światowej. Trudno o nich zapomnieć. Nie sposób jednak żyć tylko przeszłością. Z przeszłością nawet najbardziej bolesną i tragiczną trzeba umieć żyć, trzeba umieć wyciągać z niej wnioski dla przyszłości. Ten właśnie traktat kładzie nowe podwaliny prawne i polityczne, ale również nie w mniejszym stopniu moralno-etyczne pod budowę trwałego porozumienia między Polakami i Niemcami.</u>
          <u xml:id="u-438.4" who="#JanKrzysztofBielecki">Od dawna, w długich dziejach polsko-niemieckiego sąsiedztwa, Polacy i Niemcy nie byli tak blisko siebie, nie patrzyli z taką ufnością w przyszłość. Wynika to z głębokiej świadomości, że bez dobrego sąsiedztwa polsko-niemieckiego, bez dobrze rozumianej wspólnoty Polaków i Niemców trudno myśleć o zjednoczonej Europie.</u>
          <u xml:id="u-438.5" who="#JanKrzysztofBielecki">Jestem zdania — często to powtarzam że polska droga do integracji ze Wspólnotami Europejskimi wiedzie właśnie przez Niemcy. W tym wyraża się europejski charakter traktatu, w którym Republika Federalna Niemiec zobowiązuje się do wspierania strategicznego celu naszej polityki, jakim jest właśnie przystąpienie do Wspólnot Europejskich. Dlatego też stosunki z Niemcami mają dla Polski nie koniunkturalne, a strategiczne znaczenie. Zjednoczone Niemcy są największym partnerem Polski we wszystkich dziedzinach współpracy, w procesie politycznego i gospodarczego zbliżenia Polski do rodziny krajów demokratycznych.</u>
          <u xml:id="u-438.6" who="#JanKrzysztofBielecki">Wysoka Izbo! Zbliżenie między naszymi narodami a zarazem zbliżenie do Europy dokonuje się przez szacunek i wzajemne uznanie praw mniejszości narodowych. Naszą wspólną filozofią jest tu przestrzeganie bez żadnych zastrzeżeń uznanych standardów międzynarodowych, nie zaś stosowanie specjalnego rozwiązania, które miałoby obowiązywać tylko w stosunkach polsko-niemieckich, jak miało to miejsce w okresie międzywojennym.</u>
          <u xml:id="u-438.7" who="#JanKrzysztofBielecki">Te same prawa i obowiązki, jakie traktat przyznaję mniejszości niemieckiej, przysługują również innym mniejszościom żyjącym obecnie w Polsce, te same traktat przyznaję Polakom w Niemczech. Równe przestrzeganie praw i obowiązków w imię porozumienia i pojednania to nasz wspólny wybór. W traktacie przecież podkreślono, że mniejszości są pomostem między narodami.</u>
          <u xml:id="u-438.8" who="#JanKrzysztofBielecki">Panie i Panowie Posłowie! Rzeczywista wartość każdego traktatu mierzona jest praktyką. Nawet najlepsze umowy pozostaną piękną, ale martwą literą, jeśli nie zostaną wypełnione życiem. Tu jestem optymistą. Ten traktat już staje się rzeczywistością. Obok niego zawarte bowiem zostały umowy międzypaństwowe dotyczące ochrony środowiska, współpracy młodzieży polskiej i niemieckiej oraz współpracy regionów, w tym także przygranicznych. Współpracujemy już przy unowocześnianiu i rozbudowie przejść granicznych. Rozwijamy kontakty gospodarcze. Wspólnie zwalczamy zorganizowaną przestępczość. W większym stopniu uczestniczyć będziemy w międzynarodowym przepływie towarów, kapitałów i usług.</u>
          <u xml:id="u-438.9" who="#JanKrzysztofBielecki">Ale trwałość przyjaznych związków tworzy się w bezpośrednich kontaktach między ludźmi. Stają się one dziś możliwe i zupełnie na nowych zasadach tworzone. To fakt najbardziej widoczny i najżywiej odczuwalny przez młodych. I od nich będzie zależało pełne pojednanie polsko-niemieckie.</u>
          <u xml:id="u-438.10" who="#JanKrzysztofBielecki">Wysoka Izbo! Po raz pierwszy po wojnie zmierzamy we właściwym kierunku, od systemu opartego na przemocy i utopii do demokracji i zdrowego ładu gospodarczego. Jesteśmy na trudnej drodze reform sięgających głęboko wszystkich sfer życia. To droga określona podstawowymi wartościami cywilizacji europejskiej. Budujemy na fundamencie wolności politycznej i gospodarczej demokratyczny system polityczny i gospodarkę rynkową. Od tych głębokich przemian nie może już być odwrotu. Wierzę, że mimo wszelkich trudności stworzymy normalne państwo, normalne stosunki społeczne, gospodarcze i polityczne.</u>
          <u xml:id="u-438.11" who="#JanKrzysztofBielecki">Norma, która wyznacza podjętą dwa lata ternu drogę, jest normą europejską. Jesteśmy ważna częścią Europy. Chcemy być uznanym i szanowanym partnerem. To jest nasza przyszłość. I każdy traktat, każda umowa, która nas do tego przybliża, powinna być odczytana w tym świetle.</u>
          <u xml:id="u-438.12" who="#JanKrzysztofBielecki">Panie i Panowie Posłowie! Proces rozpoczęty dwa lata temu przez rząd mojego poprzednika pana Tadeusza Mazowieckiego zbliża się do pomyślnego końca. Wierzę głęboko, że oto jesteśmy świadkami, a także uczestnikami wielkiego historycznego przełomu. Po raz pierwszy w historii najnowszej udało się Polakom i Niemcom zająć wspólne stanowisko w tak wielu fundamentalnych sprawach i nie jest to wynik ustępstw którejkolwiek ze stron. Po raz pierwszy oba państwa postarały się w formę prawną ująć to wszystko, co łączy. Stało się to możliwe dzięki przemianom ostatnich dwóch lat, które przyniosły suwerenność i wolność Polakom i zjednoczenie państwowe Niemcom, przemianom zainicjowanym przez „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-438.13" who="#JanKrzysztofBielecki">Jestem przekonany, że traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy otwiera nowy etap historii Polski, Niemiec i całej Europy.</u>
          <u xml:id="u-438.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-439">
          <u xml:id="u-439.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-439.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę obecnie o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jana Czaję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-440">
          <u xml:id="u-440.0" who="#JanCzaja">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Traktat z Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, którego procedurę ratyfikacyjną rozpoczęła Wysoka Izba na posiedzeniu w dniu 13 września 1991 r. oraz traktat z 14 listopada 1990 r. o potwierdzeniu granicy, to jedna z najważniejszych umów międzynarodowych, jakie zawarła Polska. Usprawiedliwia to tę szczególną, dzisiejszą oprawę procedury ratyfikacyjnej, świadczy o dobrych intencjach i wadze naszych stosunków ze zjednoczonymi Niemcami. Mamy prawo sądzić, że podobne intencje i dobrą wiarę żywią nasi sąsiedzi zza Odry i Łaby.</u>
          <u xml:id="u-440.1" who="#JanCzaja">Ta symetria intencji przejawia się również w symetrii kalendarza i procedurze ratyfikacyjnej w obu parlamentach. Słuszne jest przyjęcie iunctim czasowego między ratyfikacją obu traktatów. Wspólnie są one jakby klamrą spinającą przeszłość i otwartą na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-440.2" who="#JanCzaja">Traktat o potwierdzeniu granicy stanowi ostateczne prawno-międzynarodowe potwierdzenie uznania istniejącej granicy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec i definitywnie kładzie kres wszelkim dwuznacznościom wysuwanym w przeszłości, przed zjednoczeniem Niemiec. Kładzie on jednocześnie solidne podstawy dobrego sąsiedztwa i przyjaznej współpracy między Polakami i Niemcami. Zasady i konstrukcję tej współpracy tworzy traktat podpisany w Bonn 17 czerwca 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-440.3" who="#JanCzaja">Wychodząc z samego założenia współzależności prawnej i politycznej obu traktatów, niemiecki Bundestag w dniu wczorajszym ogromną większością głosów wyraził zgodę na ratyfikację obu traktatów przez prezydenta Republiki Federalnej Niemiec. W przyjętej przy tej okazji rezolucji Bundestagu niezwykle ważne jest stwierdzenie, że „materia traktatowa odpowiada życzeniom wszystkich Niemców trwałego porozumienia i pojednania z narodem polskim”. Jest to wyraz nowej filozofii w stosunkach polsko-niemieckich, ważnej także dla jednoczącej się Europy, polegającej na odstąpieniu od postawy konfrontacyjnej na rzecz postawy koncyliacyjnej. od uprzedzeń nacjonalistycznych do szerszej europejskiej wizji.</u>
          <u xml:id="u-440.4" who="#JanCzaja">Myślę, że, mimo iż nadal różnimy się w ocenie tak niedawnej, bolesnej przeszłości, czego wyrazem są niektóre inne sformułowania rezolucji Bundestagu, wola pojednania i konstruktywnej, wszechstronnej współpracy będzie tą, która odtąd dominować będzie w naszych dwustronnych stosunkach. Jestem przekonany, że wyraz temu da również Wysoka Izba w głosowaniu nad przedłożonymi dokumentami ratyfikacyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-440.5" who="#JanCzaja">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Sejm na posiedzeniu w dniu 13 września 1991 r., po pierwszym czytaniu, skierował traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy do Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia. Pragnę przypomnieć, iż mimo wspólnego kontekstu, jaki tworzą oba traktaty — o czym mówiłem — przedmiotem pierwszego czytania był tylko traktat o dobrym sąsiedztwie, on tylko bowiem, zgodnie z art. 32g ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej, wymaga zgody Wysokiej Izby na ratyfikację przez prezydenta Rzeczypospolitej, gdyż pociąga za sobą obciążenia finansowe, niewielkie, i konieczność zmian w ustawodawstwie. Obciążeń takich ani konieczności nie stwarza traktat o potwierdzeniu polsko-niemieckiej granicy. Nie ma więc wobec niego konstytucyjnego wymogu zgody Sejmu na ratyfikację, choć oczywiście ratyfikacji traktat ten podlega.</u>
          <u xml:id="u-440.6" who="#JanCzaja">Komisja Spraw Zagranicznych uznała jednak, biorąc również pod uwagę pismo ministra spraw zagranicznych pana Krzysztofa Skubiszewskiego skierowane do marszałka Sejmu Mikołaja Kozakiewicza (uzupełnienie do druku nr 1067), iż ze względu na szczególną wagę tego aktu prawa międzynarodowego, ze względu na to, iż jest on rezultatem zarówno rokowań dwustronnych, jak i ustaleń wielostronnych z udziałem Polski na konferencji „24–4”, Wysoka Izba powinna mieć możność wsparcia zamiaru ratyfikacji tego traktatu przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrazem tego jest przedłożony dziś Wysokiej Izbie, przyjęty jednogłośnie na wspólnym posiedzeniu Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Ustawodawczej, projekt uchwały Sejmu Rzeczypospolitej w sprawie ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy, podpisanego w Warszawie 14 listopada 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-440.7" who="#JanCzaja">Rozpatrując projekt ustawy o ratyfikacji traktatu między Polską a Niemcami o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, czyli kwestię udzielenia przez Wysoką Izbę formalnej, prawnej zgody na ratyfikację przez prezydenta Rzeczypospolitej tego traktatu. Komisja Spraw Zagranicznych przeanalizowała de facto podstawowe sprawy stosunków polsko-niemieckich zarówno w kontekście traktatu, jak i w kontekście integracyjnych procesów europejskich. Komisja za ważną podstawę przyjęła również treść debaty odbytej w czasie pierwszego czytania projektu ustawy ratyfikacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-440.8" who="#JanCzaja">Komisja zapoznała się również z genezą traktatu i przebiegiem negocjacji. Prace komisji przebiegały w ścisłej współpracy z kierownictwem Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Podczas tych prac komisja ze szczególną uwagą zajęła się następującymi problemami stosunków polsko-niemieckich.</u>
          <u xml:id="u-440.9" who="#JanCzaja">Pierwszym jest sprawa odszkodowań ze strony Niemiec dla obywateli polskich, ofiar zbrodni hitlerowskich. Panowała jednomyślność co do tego, że przyjęte uregulowania — choć są wyrazem dobrej woli — są jednak niewystarczające i niesatysfakcjonujące dla ofiar zbrodni hitlerowskich i całego polskiego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-440.10" who="#JanCzaja">Drugą sprawą były prawa osób należących do mniejszości narodowej. W tym kontekście za konkluzję prac Komisji Spraw Zagranicznych można uznać stwierdzenie, iż Rzeczpospolita Polska w pełni przestrzega praw członków mniejszości niemieckiej, oczekując jednocześnie, że będą w pełni respektowane prawa członków mniejszości polskiej w Niemczech.</u>
          <u xml:id="u-440.11" who="#JanCzaja">Przedmiotem rozważań komisji były także sprawy polsko-niemieckiej współpracy gospodarczej, zwłaszcza wobec perspektyw zbliżenia się Polski do Wspólnot Europejskich i oczekiwanego wsparcia tych dążeń przez Republikę Federalną Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-440.12" who="#JanCzaja">Komisja nie uniknęła w trakcie prac reminiscencji historycznych, choć generalnie dominowało nastawienie na budowanie nowej przyszłości tych stosunków.</u>
          <u xml:id="u-440.13" who="#JanCzaja">Wysoka Izbo! Komisja Spraw Zagranicznych i Komisja Ustawodawcza w oparciu o przedstawiony tok prac postanowiła na posiedzeniu w dniu 17 października br. przedłożyć Wysokiej Izbie do uchwalenia projekt ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Uchwalenie tej ustawy będzie stanowiło zgodę Wysokiej Izby na ratyfikację traktatu przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-440.14" who="#JanCzaja">Komisje wnoszą ponadto o przyjęcie przez Wysoką Izbę dwóch projektów uchwał. Wspomnianego projektu uchwały w sprawie ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy oraz projektu uchwały w sprawie obu traktatów. Ten ostatni projekt jest w istocie propozycją stanowiska Wysokiej Izby wobec stosunków naszego kraju z Niemcami, gdyż kontekst traktatów upoważnia i czyni taką uchwałę szczególnie aktualną. Stanowiłaby ona swego rodzaju pendant do uchwały Bundestagu w sprawie traktatów i stosunków z Polską.</u>
          <u xml:id="u-440.15" who="#JanCzaja">Jako poseł sprawozdawca chciałem jednocześnie poinformować, że Komisja Spraw Zagranicznych i Komisja Ustawodawcza przyjęły projekt tej uchwały przy 3 głosach przeciwnych. Grupa posłów na posiedzeniu obu komisji wniosła własny projekt, który nie uzyskał aprobaty Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-440.16" who="#JanCzaja">Wysoka Izbo! Chciałbym na zakończenie powiedzieć, że głosując za projektem ustawy w sprawie ratyfikacji traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, a także za uchwałą w sprawie ratyfikacji traktatu o potwierdzeniu polsko-niemieckiej granicy, głosujemy za nowymi prawnymi i politycznymi ramami stosunków polsko-niemieckich. Wypełnienie ich konkretną treścią, szersze wpisanie w europejski kontekst, to zadanie nie tylko polityków, ale całych społeczeństw Polski i zjednoczonych Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-440.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-441">
          <u xml:id="u-441.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-441.1" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-441.2" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego PSL głos zabierze poseł Janusz Dobrosz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-442">
          <u xml:id="u-442.0" who="#JanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W swym programie w zakresie polityki zagranicznej Polskie Stronnictwo Ludowe z całą mocą stwierdza, że docenia wagę dobrych stosunków polsko-niemieckich. Nie widzimy ich jednostronnie, ale na tle stosunków ogólnoeuropejskich, zwłaszcza że sytuacja gospodarcza i polityczna u naszych wschodnich sąsiadów nie jest ustabilizowana i może nieść za sobą szereg niebezpieczeństw. Wiemy, że Polska nie może być osamotniona, a do EWG czeka nas jeszcze cierniowa droga. Nie chcemy również przemilczać tego, co Niemcy uczynili dla Polski w latach powojennych, zwłaszcza w ostatniej dekadzie. Z wdzięcznością chcemy docenić wszystkie rodzaje świadczonej Polsce pomocy, zwłaszcza tej humanitarnej.</u>
          <u xml:id="u-442.1" who="#JanuszDobrosz">Trzeba jednak jeszcze raz przypomnieć, że unia niemiecka z ubiegłego roku nie odbyła się bez zgody zwycięskich w wojnie aliantów, że mimo tak tragicznych doświadczeń Polska w tych momentach poparła zdecydowanie dążenie Niemiec do zjednoczenia. Można powiedzieć, że w ciągu minionych 30 lat między obu narodami stało się wiele. Dużo zrobił Kościół katolicki, niemało sprawili mądrzy politycy. Po latach milczenia tematy tabu stały się powszednie i dyskutowane. Nie powinny dziwić zatem towarzyszące im emocje. Zarzuca się jednak zbyt często Polakom brak wrażliwości na cierpienia narodu niemieckiego. Nie dajmy sobie wmówić braku wrażliwości i zrozumienia cudzej krzywdy.</u>
          <u xml:id="u-442.2" who="#JanuszDobrosz">Odkąd biskupi polscy 18 listopada 1965 r. w nieporównywalnie trudniejszych okolicznościach politycznych do sytuacji dzisiejszej, podpisali słowa: „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, odtąd naród polski, mimo lawiny obrzydliwej antypropagandy tamtych lat, ciągle na nowo, jak w każdej sprawie moralnej, przymierza się do pojednania i wybaczenia. Trzeba dodać, iż ówcześni biskupi niemieccy w porównaniu z polskimi mogli korzystać z pełnej wolności słowa, a jednak nie zdecydowali się na współmierną, a tak ufnie oczekiwaną odpowiedź na zgłoszoną przez Episkopat Polski ofertę pojednania.</u>
          <u xml:id="u-442.3" who="#JanuszDobrosz">Wielkość chrześcijaństwa polega na ponawianym ciągle nawracaniu, na przebaczeniu podejmowanym wciąż od nowa. Polacy już nieraz bili się w piersi, czy słusznie? Zachowajmy zdrowe poczucie godności i szanujmy godność naszych sąsiadów. Zachowajmy dumę, że nie dopiero dziś, po upadku systemu realnego socjalizmu, ale już w 1965 r. pierwsi wyciągnęliśmy rękę do pojednania.</u>
          <u xml:id="u-442.4" who="#JanuszDobrosz">W imię tamtego historycznego zawołania, w imię przyszłości trzeba przypomnieć, że gdyby nie atak hitlerowskich Niemiec w 1939 r. na Polskę, łez by nie było po obu stronach, nie byłoby też przesiedleń Polaków ze wschodnich rubieży II Rzeczypospolitej, nie byłoby przesiedleń Niemców.</u>
          <u xml:id="u-442.5" who="#JanuszDobrosz">Polacy nie chcieli pierwsi strzelać do Niemców ani nie popierali potem totalitarnego systemu. Przeciwnie, bronili się przed nim na tyle, na ile ich było stać. Natomiast hitlerowcy układali się z NKWD, jak ten polski opór przed narzuconym systemem totalitarnym zdławić.</u>
          <u xml:id="u-442.6" who="#JanuszDobrosz">Wiele blizn już się zagoiło, są jednak blizny, które trwają. Kto przyczynił się bowiem w ostateczności do tego, że kraj nasz trwał przez 45 lat w pełnym niedorzeczności systemie politycznym i gospodarczym, podczas gdy znakomita większość narodu niemieckiego mogła swobodnie, a przede wszystkim na własne konto budować pomyślność ojczyzny? Są to fakty krzycząco proste, aż banalne. Konsekwencje tych oczywistości nie są jednak banalne, są jeszcze dziś bolesne.</u>
          <u xml:id="u-442.7" who="#JanuszDobrosz">Swój krytyczny stosunek do kilku arcyważnych aspektów traktatu wyraziliśmy już przy pierwszym czytaniu. Naświetliliśmy negatywne dla Polski znaczenie zawartej w wymianie listów ministrów spraw zagranicznych asymetrii zobowiązań i korzyści, zwłaszcza dwuznaczną możliwość osiedlania się Niemców w Polsce. Troska Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego o należyty kształt stosunków polsko-niemieckich spotkała się z zarzutem: „że postępujemy sprzecznie z polską racją stanu”. Oskarżenie o naruszenie dobra polskiej racji stanu należałoby odwrócić. To quasi-debata w polskim parlamencie — przy pierwszym czytaniu — na temat stosunków polsko-niemieckich stanowi skandal na miarę historyczną. Nie dopuszczono właściwie do merytorycznej debaty, zadawalając się pustym gadulstwem o historycznym przełomie. W dokumentach z debat w polskich sejmach przedwojennych, kiedy mowa była — pod koniec lat dwudziestych i po deklaracjach z 26 stycznia 1934 r. — o stosunkach Rzeczypospolitej Polskiej z Niemcami, znaleźć można wiele proroczych stwierdzeń.</u>
          <u xml:id="u-442.8" who="#JanuszDobrosz">Trudno również zgodzić się z całą interpretacją prawną, która jakoby uniemożliwia pełne roszczenia polskie. W związku z umową jałtańską i poczdamską tytuł Polski do reparacji niemieckiej jest pochodny, związany z całokształtem reparacji niemieckich uzyskanych przez Związek Radziecki. Polska może zatem — z prawnego punktu widzenia — wysunąć roszczenia w tym zakresie wobec Związku Radzieckiego. Dotyczy to tylko reparacji wojennych. Sprawa indywidualnych roszczeń o odszkodowania wojenne jest nadal otwarta. Jak autorytatywnie twierdzi profesor Alfons Klafkowski, notabene akademicki nauczyciel obecnego ministra spraw zagranicznych, słynne oświadczenie polskie z 1953 r. oznacza rezygnację tylko z reparacji niemieckich, a więc dotyczy tego, z czego Polska mogła zrezygnować, idąc jedynie w ślady Związku Radzieckiego. Konwencja bońska z 1952 r. reguluje w rozdziale IV pod tytułem: „Odszkodowania” zasady, na jakich mają być oparte świadczenia nałożone na RFN. Podstawę przyznania odszkodowań stanowi prześladowanie ze względów rasowych, wyznaniowych i światopoglądowych. Praktyka rządu RFN wykazuje, że uznaje on pogląd, iż odszkodowania wojenne są nierozerwalnie z tym związane i związane również z umowami międzynarodowymi. Potwierdza to fakt zawarcia przez RFN z rządami 12 państw szeregu umów międzynarodowych regulujących sprawę indywidualnych odszkodowań wojennych. Zatem indywidualne odszkodowania wojenne są przedmiotem odrębnych umów międzynarodowych, zawieranych mimo traktatu pokoju. Niestety, w stosunku do Polski rząd RFN nie doprowadził do zawarcia tego rodzaju umowy dwustronnej o odszkodowaniach wojennych. Sądy RFN w wielu uzasadnieniach do odmowy decyzji w sprawach wniosków obywateli Polski o odszkodowania stosują taką interpretację przepisów, która w istocie swojej uznaje za słuszne prześladowanie Polaków przez okupacyjne władze niemieckie. W ten sposób dyskryminacyjny charakter ustawodawstwa w RFN został jeszcze pogorszony przez wykładnię sądową.</u>
          <u xml:id="u-442.9" who="#JanuszDobrosz">Według szacunkowych obliczeń, opracowanych również przez prof. Klafkowskiego, na podstawie obliczeń przeprowadzonych jeszcze w 1972 r., uprawnienia do roszczeń o indywidualne odszkodowania w 9 kategoriach, wobec pierwotnie ponad 13 mln osób lub ich spadkobierców, wynoszą astronomiczną kwotę 537 mld marek niemieckich, co w zestawieniu z otrzymanymi niegdyś 100 mln oraz 1 mld 300 mln oraz 500 mln marek obiecanej dziś pomocy, stanowi niepełny procent należności.</u>
          <u xml:id="u-442.10" who="#JanuszDobrosz">Co zatem sądzić o pasywnej postawie rządu w negocjacjach o odszkodowania w kontekście większej troski o nie frakcji SPD Bundestagu? Jak wielkość tych szacunkowych należności konfrontować dziś z zadłużeniem Polski czy równoległymi zobowiązaniami wobec nielicznych, przymusowych robotników niemieckich w Polsce? Tacy też byli.</u>
          <u xml:id="u-442.11" who="#JanuszDobrosz">Dyskutując nad treścią traktatu oraz towarzyszącej uchwały, nie sposób pominąć kwestii agresji prawnej, która oparta jest o fikcję prawną istnienia Niemiec w granicach z 1937 r.; jej ofiarą padają różni polscy obywatele, jej symbolem jest sprawa ojca ubiegającego się o prawa rodzicielskie do syna, którego matka, bez zgody ojca, wywiozła do Republiki Federalnej Niemiec, a sąd niemiecki w uzasadnieniu odmawia mu prawa rodzicielskiego twierdząc, że główną jego winą jest to, że wyjechał na urlop poza granice ziem należących do Niemiec, to znaczy — według sądu — obecnego województwa katowickiego, na wczasy w Ciechocinku.</u>
          <u xml:id="u-442.12" who="#JanuszDobrosz">Mamy nadzieję, że ratyfikowany dziś traktat zobowiąże niemieckich prawodawców do zmiany tych absurdalnych przepisów konstytucji niemieckiej czy przepisów niższej rangi oraz orzecznictwa sądów niemieckich. Wiele niekorzystnych zjawisk na linii stosunków polsko-niemieckich nie jest tylko sprawą naszych zachodnich sąsiadów. To my sami musimy we współpracy regionalnej negocjować takie rozwiązania, które nie stawiają Polski w pozycji zdecydowanie gorszej. W ogóle należy zdecydowanie przeciwstawiać się wszelkim propozycjom, które są dla polskiej strony rażąco asymetryczne.</u>
          <u xml:id="u-442.13" who="#JanuszDobrosz">Tak samo trzeba podchodzić do spraw mniejszości niemieckiej na Opolszczyźnie i reprywatyzacji. To my sami, nasz rząd i władze lokalne muszą stanąć na wysokości zadania zgodnie z polskim narodowym interesem. Popierać należy właśnie tam w większym zakresie polską kulturę, oświatę oraz działania gospodarcze. Nie dajmy umierać choćby takim zasłużonym placówkom kulturalnym na Śląsku, jak wydawnictwo katowickie „Śląsk”.</u>
          <u xml:id="u-442.14" who="#JanuszDobrosz">Ministerstwo Spraw Zagranicznych musi zdecydowanie protestować u władz niemieckich w wypadkach coraz częstszych napaści młodych nazistów na polskich obywateli; nasza bierność tylko rozzuchwala te siły, co coraz częściej niepokoi również światłą i przychylną Polsce opinię publiczną, w zdecydowanej zresztą większości, w zachodnich landach RFN.</u>
          <u xml:id="u-442.15" who="#JanuszDobrosz">To zresztą jest główne przesłanie traktatu i wspólny obowiązek układających się stron.</u>
          <u xml:id="u-442.16" who="#JanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Procedura ratyfikacyjna dwustronnych traktatów międzypaństwowych ma swą specyfikę. W trakcie drugiego czytania, gdy Wysoka Izba uchwala ustawy, posłowie, parlamentarne kluby mają szansę przeforsować swe rozwiązanie i propozycje zmian w formie poprawek; nawet ich nieprzyjęcie przez Wysoką Izbę jest osłodzone przeświadczeniem, że w ramach parlamentarnych reguł gry zrobiliśmy wszystko. Takiej możliwości w dyskutowanym dziś traktacie o dobrym sąsiedztwie i współpracy z Niemcami nie ma. Traktat można w całości przyjąć lub w całości odrzucić. Dziś oraz przy pierwszym czytaniu przedstawiliśmy szereg zastrzeżeń do poszczególnych rozwiązań traktatowych. Generalnie jest on bardziej korzystny dla strony niemieckiej. Jednakże biorąc pod uwagę wszystkie przedstawione uwarunkowania oraz fakt, że Polskie Stronnictwo Ludowe jako ogólnonarodowa partia zdaje sobie sprawę z aktualnej sytuacji Polski, większość posłów naszego klubu opowiada się za przyjęciem ustawy o ratyfikacji traktatu, skoro nie ma możliwości częściowej jego zmiany.</u>
          <u xml:id="u-442.17" who="#JanuszDobrosz">Popieramy w całości uchwałę odnoszącą się do traktatu granicznego, natomiast uchwała przedstawiona przez Komisję Spraw Zagranicznych jest zdaniem większości członków klubu, w kontekście rezolucji Bundestagu i rezygnacji polskiego rządu z dalszych zabiegów o odszkodowania dla osób poszkodowanych przez hitlerowskie Niemcy, nie do przyjęcia; będziemy zatem głosować przeciw jej treści. Natomiast głosowanie nad projektem ustaw poselskich pozostawiamy sumieniom posłów naszego klubu.</u>
          <u xml:id="u-442.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-443">
          <u xml:id="u-443.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-443.1" who="#MikołajKozakiewicz">Chcę poinformować Wysoką Izbę, że naszym obradom przysłuchuje się jeden z ostatnich żyjących posłów przedwojennego Sejmu, którego kadencja została przerwana w 1939 r., pan Włodzimierz Stefan Zarzycki, inż. rolnik, który ma obecnie 85 lat, działacz wiejski, działacz kółek rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-443.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-443.3" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze obecnie poseł Józef Oleksy w imieniu PKLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-444">
          <u xml:id="u-444.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej jest za ratyfikacją przedłożonych Sejmowi traktatów. Traktaty te, które dziś ratyfikuje polski Sejm, są źródłem nadziei na pomyślną wspólną przyszłość, są osiągnięciem z dawna oczekiwanym. Są owocem przemian historycznych, które dokonały się i trwają w całej Europie Środkowowschodniej.</u>
          <u xml:id="u-444.1" who="#JózefOleksy">Partnerem Polski są zjednoczone Niemcy. Ich podział był skutkiem wojny orzeczonym w Jałcie. W tej samej Jałcie przywódcy aliantów zdecydowali o losach Polski, podporządkowując ją nie kontrolowanym wpływom zwycięskiego stalinowskiego Związku Radzieckiego. Polska nie wybierała więc samodzielnie swojego miejsca w Europie. Niemcy, choć z wyraźnie innych powodów, zostali podzieleni. Podzielona została Europa na prawie 50 lat. Przez te lata w Polsce nie osłabło poczucie niezgodności rozstrzygnięć Jałty z prawem Polaków do samodzielności i niepodległości. Trwały był też sprzeciw wobec wszelkich prób kwestionowania naszego terytorium i granic. Niemcy zaś nigdy nie pogodzili się z podziałem na dwa państwa.</u>
          <u xml:id="u-444.2" who="#JózefOleksy">Wydawało się, że podział Europy na dwa bloki jest ostateczny, że rywalizacja przeciwstawnych obozów będzie wyznaczać dalszą historię, że równowaga strachu pozostanie trwałym kryterium europejskiego porządku.</u>
          <u xml:id="u-444.3" who="#JózefOleksy">Dążenia Polaków i Niemców do narodowej tożsamości i niepodległości były silniejsze. Polska, zapoczątkowując historyczne przemiany u siebie, dała innym sygnał nadziei i otuchy. Rozpad muru berlińskiego był współzależny z tym, co zachodziło w Polsce i Związku Radzieckim.</u>
          <u xml:id="u-444.4" who="#JózefOleksy">Dziś Europa jest już inna. Jej wspólne bolesne przeżycia ustępują i ustępować powinny kryteriom przyszłości. Nieodwracalne przemiany na Wschodzie stają się silnym fundamentem wspólnego, zgodnego życia w Europie, podstawą systemu jej bezpieczeństwa zbiorowego.</u>
          <u xml:id="u-444.5" who="#JózefOleksy">Ostateczne i bezwarunkowe potwierdzenie przez Niemcy polskiej granicy zachodniej znosi niepokoje polskiego społeczeństwa, stabilizuje podstawy sąsiedzkich stosunków.</u>
          <u xml:id="u-444.6" who="#JózefOleksy">Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej wita te decyzje z zadowoleniem i przeświadczeniem, że jest to konieczny, nieuchronny i dobry krok Niemców ku przyjaźni i współpracy. Usunięcie wszelkich dwuznaczności prawnych po stronie niemieckiej jest naturalnym skutkiem dobrej woli skierowanej ku przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-444.7" who="#JózefOleksy">Negocjacje nad traktatem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy toczyły się w atmosferze obudowanej pragnieniem, by jak najmniej bolesnych wspomnień ciążyło nad procesem porozumiewania się Niemców i Polaków. Zrozumiale też było oczekiwanie, by proces zamykania przeszłości nie dokonywał się kosztem jej zamazywania. Tak się też stało, choć wystąpiły również u niektórych wątpliwości, czy uczyniono wszystko w tym kierunku. Polski rząd niepotrzebnie zrezygnował z wykorzystania okresu przygotowań do traktatu dla ożywienia społecznej dyskusji w Polsce o przyszłych przyjaznych stosunkach z Niemcami.</u>
          <u xml:id="u-444.8" who="#JózefOleksy">Z zadowoleniem witamy niemieckie przyrzeczenie traktowania Polaków w Niemczech wedle standardów przyjętych dla Niemców w Polsce w art. 20 traktatu. Jesteśmy przekonani, iż poparcie niemieckie dla wejścia Polski do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej jest bezwarunkowe, pełne dobrej woli i zrozumienia dla polskich dążeń. Wierzymy, iż odłożenie spraw obywatelstwa i majątkowych nie oznacza rozbieżności poglądów, lecz wspólną wolę nieprzykładania specjalnej wagi do spraw trudnych i przesądzonych.</u>
          <u xml:id="u-444.9" who="#JózefOleksy">Naturalne, po wejściu Polski do EWG, osiedlenie się Niemców w Polsce będzie zapewne służyć ożywieniu kontaktów i współpracy między ludźmi. Podzielamy stanowisko polskiego rządu, iż w dającej się przewidzieć przyszłości nie będzie celowe ani możliwe wprowadzanie oficjalnych niemieckich nazw topograficznych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-444.10" who="#JózefOleksy">Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej wyraża przekonanie, iż w polskim społeczeństwie zanikać będą historycznie ukształtowane obawy przed Niemcami. Przyczynią się do tego z całą pewnością te postanowienia traktatu, które przyznają mniejszości niemieckiej w Polsce należne jej prawa według standardów międzynarodowych. Czas, by wspólne życie w jednym kraju stawało się źródłem przyjaźni i pomyślności wzajemnej. Duże znaczenie przywiązujemy też do postanowień o swobodzie kontaktów młodych Niemców i Polaków oraz o specjalnych zasadach współpracy przygranicznej.</u>
          <u xml:id="u-444.11" who="#JózefOleksy">Bolesne ofiary narodu polskiego w przeszłości nie mogą już dalej wyznaczać charakteru stosunków między Niemcami i Polską. Dlatego też na sprawę odszkodowań dla więźniów i przymusowych robotników oraz ofiar nazistowskich patrzymy przez pryzmat humanitarny. Tak, jak nie zapominamy o Niemcach poszkodowanych z różnych powodów po wojnie, tak zrozumiałe jest oczekiwanie na ostateczne rozstrzygnięcia w kwestii odszkodowań dla Polaków. Przyjęta koncepcja Fundacji „Pojednanie polsko-niemieckie” zapewne nie wszystkich zadowoli. Winna ona jednak rozpocząć niezwłocznie swoją działalność, zabiegając o znaczne zwiększenie skromnej kwoty przeznaczonej na pomoc humanitarną przez rząd niemiecki. Zwiększenie to byłoby możliwe, gdyby niemieckie fabryki korzystające w czasie wojny z pracy niewolniczej polskich robotników, znalazły przez fundację drogę do zadośćuczynienia. Oczekujemy tego świadomi wagi czasu, który dla ofiar wojny upływa nieubłaganie.</u>
          <u xml:id="u-444.12" who="#JózefOleksy">W zjednoczonej Europie chcemy być nie tylko sąsiadami, ale i współgospodarzami. Witamy z radością wszystkie postanowienia traktatu, które są zapowiedzią dobrych i aktywnych stosunków we wszystkich dziedzinach. Wierzymy, że współpraca gospodarcza wysunie się na plan pierwszy. Zrozumienie Niemiec dla polskich problemów gospodarczych, modernizacyjnych i rozwojowych witamy jako akt dalekowzrocznej polityki aktywnego sąsiedztwa. Dobra, wzajemnie korzystna współpraca gospodarcza może stać się dobrym fundamentem wspólnych przedsięwzięć na rynku naszych wschodnich sąsiadów.</u>
          <u xml:id="u-444.13" who="#JózefOleksy">Jednocząc się z Europą, Polska pragnie zachować i rozwijać korzystne i przyjazne stosunki z republikami wschodnimi i całym Związkiem Radzieckim. Potencjał i rola Niemiec pozwala nam liczyć na lepsze ugruntowanie współpracy w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-444.14" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Bezpieczeństwo Polski zawsze zależało nie tylko od jej siły wewnętrznej, ale i od polityki sąsiadów. Dlatego też stawiając na system bezpieczeństwa zbiorowego w Europie, doceniamy rolę Niemiec w polityce europejskiej. Popieramy politykę rządu polskiego zmierzającą do ścisłych więzi politycznych i gospodarczych z Niemcami jako ważny czynnik obecności Polski w polityce europejskiej, nie zapominając o roli Polski w budowaniu pomostu między wschodnią i zachodnią Europą. Traktaty Niemiec zawarte ze Związkiem Radzieckim oraz gotowy już traktat Polski ze Związkiem Radzieckim i dwustronne układy z republikami zachodnimi dopełniają regulacji stosunków Polski ze wszystkimi sąsiadami. Polityka traktatowa Polski, tak aktywnie prowadzona, jest ważnym filarem bezpieczeństwa Polski i jej interesów.</u>
          <u xml:id="u-444.15" who="#JózefOleksy">Polska racja stanu będzie z czasem elementem europejskiej racji stanu. W tych ramach stosunki ze zjednoczonymi Niemcami będą wyznaczać szersze możliwości partnerskiego oddziaływania Polski na procesy ważne dla jej losu. Również Polska będzie się zmieniać w imię postępu i wymogów wiążących mieszkańców wspólnego europejskiego domu.</u>
          <u xml:id="u-444.16" who="#JózefOleksy">Pragnęlibyśmy, by już nigdy i nic nie przywróciło szkodliwej dominacji silniejszego nad słabszym, by młode pokolenia naszych społeczeństw bez obciążeń kroczyły ku XXI wiekowi we wspólnej pomyślności. Traktaty są jednak tylko normą i wyrazem woli stron. Życie musi wypełnić je treścią praktyki wzajemnych stosunków. Uczynić to muszą rządy i społeczeństwa obydwu krajów.</u>
          <u xml:id="u-444.17" who="#JózefOleksy">Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej wita z uznaniem wczorajsze decyzje ratyfikacyjne Bundestagu. Doniosły sposób przyjęcia traktatu z Polską podkreśla jego rangę w oczach Niemców. Również nasz Sejm uczyni z całą pewnością podobnie. Polska i Niemcy dokonują dziś wymownego, doniosłego aktu dla przyszłości. Cieszymy się z tego. Niech będzie on dla polskiego społeczeństwa źródłem nadziei i gwarantem dobrych, sąsiedzkich i przyjaznych stosunków polsko-niemieckich potrzebnych nam wzajem i całej Europie.</u>
          <u xml:id="u-444.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-445">
          <u xml:id="u-445.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-445.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna pani poseł Józefa Hennelowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-446">
          <u xml:id="u-446.0" who="#JózefaHennelowa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna uznaje podpisanie i ratyfikowanie traktatów o dobrym sąsiedztwie i współpracy i o nienaruszalności granicy polsko-niemieckiej za wydarzenie wyjątkowej wagi. Zamykają one jeden z najczarniejszych rozdziałów w historii polsko-niemieckiej i otwierają perspektywy na nową jakość stosunków międzypaństwowych właśnie w tym miejscu Europy, gdzie przez ostatnie półwiecze narosło tyle najbardziej bolesnych i zapalnych zaszłości i problemów i gdzie również dokonała się największa w tym stuleciu zmiana systemu, rozpad totalitarnej władzy.</u>
          <u xml:id="u-446.1" who="#JózefaHennelowa">To właśnie otwarcie we wszystkich dziedzinach — politycznej, gospodarczej, kulturalnej, edukacyjnej, wymiany młodzieży opartej na zasadach normalnej współpracy — uważamy za szczególnie ważne, ponieważ od tego zależy i przyszłość naszego kraju, i integrującej się Europy.</u>
          <u xml:id="u-446.2" who="#JózefaHennelowa">Ufamy również, że problemy mniejszości ujęte szczegółowo w traktacie o dobrym sąsiedztwie rozwiązywać będzie pomyślnie rozum, odpowiedzialność i poczucie realizmu praktyki po obu stronach granicy. Wyrażamy też nadzieję, że reprezentowana w utworzonej fundacji na rzecz odszkodowania dla przymusowych robotników wola wyrównania krzywd, zostanie zrealizowana w sposób realny, nie jedynie symboliczny.</u>
          <u xml:id="u-446.3" who="#JózefaHennelowa">Z tej okazji powiedzieć trzeba jeszcze jedno. Dzisiejszy dzień jest zamknięciem na szczeblu decyzji państwowych najwyższego stopnia długoletnich wysiłków pojedynczych ludzi i środowisk najbardziej światłych i reprezentujących dobrą wolę w obu krajach, w tym Kościoła katolickiego i kościołów reformowanych, wysiłków zmierzających przez dziesiątki lat do zasypania straszliwej przepaści krzywd i zbrodni i do pojednania. Tym wszystkim ludziom i tym wszystkim środowiskom chcemy dzisiaj wyrazić uznanie. Chcemy również podkreślić, że prawdziwe więzi, zwłaszcza po okresach długoletniej wrogości, budują się w ostatecznym rachunku przez dobrą wolę i rozum ludzi.</u>
          <u xml:id="u-446.4" who="#JózefaHennelowa">To, co przyniosą naszym obu krajom i Europie ratyfikowane dziś traktaty, również zależy od tego rozumu i tej dobrej woli. W tym czynniku ludzkim pokładamy nadzieję otwieraną przed nami przez traktaty o dobrym sąsiedztwie i nienaruszalności granicy.</u>
          <u xml:id="u-446.5" who="#JózefaHennelowa">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna opowiada się za ratyfikacją traktatu i przyjęciem uchwały Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-446.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-447">
          <u xml:id="u-447.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-447.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, chcę poinformować, że naszym obradom przysłuchuje się szef kancelarii Zgromadzenia Federalnego Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej pan Zdenek Hradilak oraz szef kancelarii Zgromadzenia Narodowego Republiki Węgierskiej pan Istvan Soltesz.</u>
          <u xml:id="u-447.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-447.3" who="#MikołajKozakiewicz">Jako kolejny zabierze głos poseł Lesław Lech w imieniu Klubu Poselskiego SD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-448">
          <u xml:id="u-448.0" who="#LesławLech">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Panie Premierze! Szczególny to dzisiaj moment i szczególna debata. Zamykamy kilkudziesięcioletni okres znamionujący się oczekiwaniem na definitywne rozwiązanie. Chodzi mi o traktat o granicy między Polską a Niemcami, między dwoma narodami i dwoma krajami, które przez wieki żyły obok siebie i w których historii splatały się sprawy godne chwały i uznania i sprawy pełne tragedii i rozpaczy.</u>
          <u xml:id="u-448.1" who="#LesławLech">Po obu stronach tej granicy przelało się morze łez i krwi. Jej obecna stabilność została okupiona bezmiarem cierpień ludzkich, boleścią ludzi, którzy z jednej strony czuli się wypędzeni, a z drugiej, którzy zostawili gdzieś daleko swą ojcowiznę po to, aby na ziemiach zachodnich Polski budować z gruntu nowe życie.</u>
          <u xml:id="u-448.2" who="#LesławLech">W języku niemieckim istnieją dwa wyrazy oddające istotę tych procesów. To wyraz: „Heimat” i wyraz: „Vaterland”. Heimat to ojcowizna, to ziemia przodków, dzieciństwa, lat młodzieńczych i dorosłych. To zarówno ziemie nad Odrą i Nysą, jak ziemie nad Zbruczem, Wilią czy Niemnem. Do tych wspomnień, tej ojcowizny wraca się myślą i wiąże sercem. Natomiast ważne jest to, gdzie jest każdego z nas ojczyzna — Vaterland. Ojczyzną Polaków są właśnie ziemie na wschód od Odry i Nysy, tak jak ojczyzną Niemców są ziemie na zachód od tych rzek. I co byśmy sobie nie powiedzieli, ten układ i ten podział buduje stabilność Europy i świata.</u>
          <u xml:id="u-448.3" who="#LesławLech">Jak już powiedziałem, nasze kraje i narody żyły obok siebie przez wieki. To Polska lokowała swe miasta na prawie magdeburskim, ale i miasta w państwach niemieckich były także lokowane na prawie polskim. To mieszczaństwo niemieckiego pochodzenia odegrało znaczącą rolę w rozwoju polskiego budownictwa, odcisnęło się na kształcie kultury dnia codziennego. Ale przecież także polskie cechy narodowe: tolerancja, pewien rodzaj romantyzmu, przywiązanie do tradycji narodowych znajdowały odbicie w kształtowaniu przesłanek kulturowych Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-448.4" who="#LesławLech">Ze wspólnej historii trudno wykreślić działania Hakaty, jak i okres fatalnego zauroczenia Niemców hitleryzmem, czego tragiczne skutki wplotły się tak w losy Polaków różnych wyznań, których unicestwienie przeprowadzane było z takim okrucieństwem, jak i w losy Niemców pokonanych i podzielonych na długie lata na dwa odrębne państwa.</u>
          <u xml:id="u-448.5" who="#LesławLech">Wysoka Izbo! 8 marca 1990 r., jeszcze przed zjednoczeniem Niemiec, Bundestag oświadczył w uchwale: „Naród polski powinien wiedzieć, że jego prawo do życia w bezpiecznych granicach nie będzie przez Niemców kwestionowane ani teraz, ani w przyszłości przez wysuwanie roszczeń terytorialnych”.</u>
          <u xml:id="u-448.6" who="#LesławLech">W dobrej wierze i z pełnym zaufaniem przyjmujemy tę deklarację. To przecież ona przyczyniła się do stworzenia atmosfery, w której 14 listopada 1990 r. podpisano w Warszawie traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy. To przecież w tej atmosferze podpisany został traktat między naszymi państwami o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy będący przedmiotem dzisiejszej debaty.</u>
          <u xml:id="u-448.7" who="#LesławLech">W opinii Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego oba te traktaty — listopadowy z 1990 r. i czerwcowy z 1991 r. — stanowią nierozerwalną całość. Bez granicy nie ma przecież sąsiadów, a my sąsiadami byliśmy, jesteśmy i będziemy czy to jako państwa, czy jako narody w integrującej się Europie.</u>
          <u xml:id="u-448.8" who="#LesławLech">Jest, Wysoki Sejmie, w stosunkach polsko-niemieckich pewien nowy czynnik, nie ujęty dotąd w żadnym traktacie, a który trzeba uwzględnić w dzisiejszej debacie. Jest nim Francja i model pojednania francusko-niemieckiego. Pozwolę sobie przytoczyć tu fragment oświadczenia przyjętego w Weimarze 29 sierpnia tego roku przez ministrów spraw zagranicznych trzech państw: „Francja, Polska i Niemcy świadome odpowiedzialności za przyszłość Europy oświadczają: Europa znajduje się w punkcie zwrotnym swej historii. Jej narody i państwa wkroczyły na drogę nowych form współżycia... Mamy obecnie niepowtarzalną szansę rozwijania nowej Europy na zasadach wspólnej odpowiedzialności, w duchu ludzkiej solidarności, świadomi wspólnoty losów i dziedzictwa wspólnych wartości...”. Pozwolę sobie wyrazić tutaj nadzieję — jako poseł z ziemi Dolnego Śląska — że do rozwijania tej międzyludzkiej solidarności przyczyni się wspólnota losów i dziedzictwo wspólnych wartości Polaków i obywateli polskich niemieckiego pochodzenia oraz Niemców i obywateli niemieckich polskiego pochodzenia. Nie powtórzymy błędów, w których ochrona praw mniejszości narodowych służyła destabilizacji państwa ich pobytu. Nie uczynimy także błędu, pozbawiając mniejszości etniczne czy kulturalne ich prawa do kultywowania swoich tradycji, języka i religii w pełnej swobodzie i tolerancji. Wykorzystajmy natomiast szansę bliższego wzajemnego poznania się właśnie przez poszanowanie praw i odrębności mniejszości, dla dobra i ojcowizny, i ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-448.9" who="#LesławLech">Wysoka Izbo! Historia czasem lubi się powtarzać. Przy ratyfikacji traktatu z grudnia 1970 r. z Republiką Federalną Niemiec, ówczesny Bundestag, wtedy jeszcze parlament jednego z dwóch państw niemieckich, podjął uchwałę, która została w jednoznaczny sposób odrzucona przez ówczesną PRL. Wczoraj, w czwartek, 17 października 1991 r. Bundestag zjednoczonych Niemiec, ratyfikując oba traktaty, graniczny i o dobrym sąsiedztwie, przyjął rezolucję, o której wypada kilka słów powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-448.10" who="#LesławLech">Po pierwsze — w świetle norm prawa między; narodowego, a szczególnie w świetle wiedeńskiej konwencji o prawie traktatów z 1969 r., której i Polska, i Republika Federalna Niemiec są stronami, nie jest dopuszczalne składanie zastrzeżeń do umów dwustronnych. Dlatego wczorajsza rezolucja Bundestagu jest, naszym zdaniem, pozbawiona jakiegokolwiek znaczenia prawnego w zakresie kształtowania wzajemnych uprawnień i zobowiązań Polski i Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-448.11" who="#LesławLech">Po drugie — nie znaczy to, że wczorajsza rezolucja Bundestagu nie ma żadnego znaczenia Znaczenie takie ma — polityczne, historyczne moralne. Nie wchodząc w motywy, które spowodowały przyjęcie tej rezolucji, stwierdzić musimy że jej tenor w pewnych fragmentach zdecydowanie odbiega od tego, co można by nazwać dobrą wiarą w budowaniu opartych na umowie stosunkach dwustronnych. Doświadczenia pokolenia moich rodziców nie pozwalają zgodzić się z poglądem, że równa jest miara bezprawia i cierpień, które zadały sobie nasze narody, polski i niemiecki. Data 1 września ma jednoznaczną konotację w świadomości i Polaków i historii Europy. O faktach się nie dyskutuje, ale rozumiem jako rzecz naturalną, że fakty nieprzyjemne próbuje się zapomnieć albo wyłagodzić. Nie rozumiem jednak, dlaczego utworzenie Fundacji „Pojednanie polsko-niemieckie” miałoby być uznane za „kończący gest humanitarny”.</u>
          <u xml:id="u-448.12" who="#LesławLech">Po trzecie — umowa o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy zawierana jest pomiędzy suwerennymi i równorzędnymi partnerami. Skąd więc ambicja uprzywilejowania jednego z partnerów, gdy chodzi o możliwość osiedlania się na terytorium drugiego jako uprawnienie jednostronne i bez wzajemności.</u>
          <u xml:id="u-448.13" who="#LesławLech">Po czwarte — uznanie praw mniejszości narodowych nie polega na przyznawaniu im przywilejów, ale — zgodnie z międzynarodowym paktem praw obywatelskich i politycznych — na zapewnieniu im równego i bez dyskryminacji traktowania. Zasady tej nie zmienia dokument kopenhaski z czerwca 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-448.14" who="#LesławLech">W świetle powyższego oświadczam: Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za proponowaną ustawą o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy podpisanego w Bonn 17 czerwca br.</u>
          <u xml:id="u-448.15" who="#LesławLech">Posłowie Stronnictwa Demokratycznego będą również głosować za proponowaną przez Komisję Spraw Zagranicznych uchwałą, skoro zgodnie z art. 32g ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej traktat z 14 listopada 1990 r. nie wymaga zgody ze strony Sejmu na ratyfikowanie przez prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-448.16" who="#LesławLech">Pragniemy jednak wyraźnie tu podkreślić, że oba te traktaty stanowią nierozłączną i integralną całość, będąc fundamentem dla rozwoju przyjaznej, opartej na wzajemnym zrozumieniu współpracy naszych państw i narodów.</u>
          <u xml:id="u-448.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-449">
          <u xml:id="u-449.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-449.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Ziemowit Gawski w imieniu Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-450">
          <u xml:id="u-450.0" who="#ZiemowitGawski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożone do ratyfikacji traktaty polsko-niemieckie są w zamyśle wysokich układających się stron ważkim wkładem w zbudowanie nowej, pokojowej Europy, wolnej i zjednoczonej przez prawa człowieka, demokrację i ideę państwa prawa; przez próbę przezwyciężenia bolesnej przeszłości są wkładem w budowę nowoczesnej europejskiej wspólnoty ojczyzn i narodów. Aby stało się to w pełni realne, konieczne jest wypełnienie prawno-traktatowych zapisów żywą treścią stosunków międzyludzkich i międzynarodowych. Stosunki te są jednak zawsze splotem tego, co stare i nowe. Bez znajomości historii nie można ich zrozumieć, a bez uczciwego poznania nie można ich zmienić. Stosunki polsko-niemieckie od z górą tysiąca lat są istotnym elementem kształtowania oblicza Europy. Mają one swoją dobrą i złą tradycję, której początki symbolizują bitwa pod Cedynią i pielgrzymka cesarza Ottona III do Gniezna. W pamięci żyjących pokoleń Polaków pozostaje świadomość okrucieństw dwóch wojen światowych, z których ta ostatnia rozpętana została przez Niemcy w imię obłąkańczej ideologii zmierzającej do zbudowania na gruzach cywilizacji i kultury chrześcijańskiej jakiejś nowej, nieludzkiej cywilizacji, nowego imperium zła. Temu złu Polska pierwsza powiedziała — nie, płacąc za to cenę straszną, cenę 6 lat wojny i okupacji, cenę śmierci milionów swoich obywateli, cenę niewypowiedzianych ludzkich cierpień, cenę zniszczenia kulturalnego i materialnego dorobku pokoleń.</u>
          <u xml:id="u-450.1" who="#ZiemowitGawski">Jeśli chcemy dzisiaj na powrót odbudować europejską wspólnotę wolnych ludów i narodów, to tę bolesną przeszłość musimy przezwyciężyć, budując stosunki międzyludzkie i międzynarodowe oparte na pojednaniu narodów, na uczciwości, na pokojowej i partnerskiej współpracy państw starego kontynentu. Dla Polski oznacza to konieczność poprawy stosunków zarówno z Niemcami, jak i z Rosją. W miejsce teorii dwóch wrogów możliwym trzeba uczynić układ, jeśli już nie przyjaciół, to przynajmniej dwóch dobrych sąsiadów.</u>
          <u xml:id="u-450.2" who="#ZiemowitGawski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dla polskiej opinii publicznej probierzem rzeczywistego pojednania polsko-niemieckiego pozostaje stosunek Niemiec do nienaruszalności granicy na Odrze, Nysie Łużyckiej i Bałtyku oraz kwestia odszkodowań dla obywateli polskich, ofiar światowej wojny. O ile w tej pierwszej sprawie znalezione zostało w pełni zadowalające rozwiązanie, czego wyrazem jest traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy, to kwestia odszkodowań cywilnoprawnych pozostaje nadal nie rozwiązana. Trudno bowiem uznać za rozwiązanie tego bolesnego problemu wymianę listów między sekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec, Dieterem Kastrupem, a szefem Urzędu Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej Krzysztofem Żabińskim. I nie chodzi tu o rzeczywiście bardzo symboliczną kwotę 500 mln marek, rozłożoną na trzy raty, jaką rząd Republiki Federalnej Niemiec zdecydował się przekazać w humanitarnym geście na rzecz projektowanej Fundacji „Pojednanie polsko-niemieckie”. Warto powiedzieć, że kwota ta podzielona na ponad milion żyjących jeszcze w Polsce poszkodowanych jest równowartością jednomiesięcznego zasiłku socjalnego wypłacanego bezrobotnym w Republice Federalnej Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-450.3" who="#ZiemowitGawski">Powtórzę raz jeszcze, nie chodzi tu tylko o pieniądze, bo nie ma takich pieniędzy, którymi można zapłacić za ogrom ludzkich cierpień, ale chodzi o narodową godność, o zwykłą ludzką uczciwość, która nakazuje przeprosić i zadośćuczynić za popełnione winy. Tymczasem otrzymaliśmy dokument tak spisany, że jest on w istocie aktem jałmużny, podarowanym w szczególnym geście łaski. Nie tego oczekiwały tysiące polskich ofiar wojny. Aby zrozumieć skalę omawianego problemu wystarczy wymienić przykład eksploatowania przez Rzeszę niemiecką pracy niewolniczej około 20 mln dorosłych obywateli polskich, a także dzieci, zmuszanych do pracy ponad siły. Przyjmując symboliczne wynagrodzenie w wysokości 1 marki od osoby dziennie oznacza to około 26 mld marek za cały okres okupacji niemieckiej. A jest to tylko jedna grupa polskich roszczeń o odszkodowania wojenne.</u>
          <u xml:id="u-450.4" who="#ZiemowitGawski">Ogółem można przyjąć, jak wskazuje na to w swej ekspertyzie prof. dr Alfons Klafkowski, że suma polskich roszczeń o odszkodowania cywilne w stosunku do Niemiec jako całości wynosi około 230 mld marek. Oczywiście takich odszkodowań najbogatsze państwo w Europie nie jest w stanie wypłacić, zwłaszcza że uczyniło to już w stosunku do Izraela i 11 państw zachodnioeuropejskich. To z trudem, ale można zrozumieć. Nie można jednak zrozumieć ministra polskiego rządu, który podpisuje dokument faktycznie zrzekający się dochodzenia odszkodowań cywilnoprawnych za miskę soczewicy, bowiem w liście pana ministra Żabińskiego czytamy: „Rząd Rzeczypospolitej Polskiej potwierdza, że uważa sprawy będące przedmiotem niniejszego porozumienia za ostatecznie uregulowane. Rząd Rzeczypospolitej nie będzie dochodził dalszych roszczeń obywateli polskich, które mogłyby wynikać w związku z prześladowaniem nazistowskim”. Czy takie jest pojęcie honoru polskiego rządu?</u>
          <u xml:id="u-450.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-450.6" who="#ZiemowitGawski">Wysoki Sejmie! W związku z takim obrotem spraw wnoszę w imieniu Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax”, aby Wysoki Sejm przyjąć raczył uchwałę w brzmieniu zaproponowanym przez grupę posłów, w której znajduje się m.in. postulat odrębnych negocjacji polsko-niemieckich na temat pełnych odszkodowań dla ofiar wojny.</u>
          <u xml:id="u-450.7" who="#ZiemowitGawski">Równocześnie opowiadam się za ratyfikacją układu granicznego oraz układu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec, mimo iż ten ostatni jest sformułowany na granicy polskiego interesu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-450.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-451">
          <u xml:id="u-451.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-451.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma obecnie poseł Mieczysław Gil w imieniu OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-452">
          <u xml:id="u-452.0" who="#MieczysławGil">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Mówimy o traktacie i faktach jemu towarzyszących, które mają znaczenie podstawowe dla Polski i Polaków; mówimy o traktacie i faktach, które mają znaczenie także dla Niemiec i Niemców. Mówimy te słowa i podejmujemy te decyzje w momencie szczególnie ważnym także dla sytuacji wewnętrznej Polski; mówimy to w przeddzień wyborów. Niech ten ostatni fakt nie waży także na naszych emocjach, co nie oznacza, iż do tego dokumentu, do zaproponowanej uchwały nie podchodzimy ze szczególną ufnością i staranną analizą. Swoje wystąpienie także muszę rozpocząć od przypomnienia, iż droga do tych dzisiejszych faktów była niezwykle długa.</u>
          <u xml:id="u-452.1" who="#MieczysławGil">Możemy przede wszystkim podziękować tym wszystkim, którzy z tej sali, z tego rządu przyczynili się do finału sprawy. Myślę, że takie same podziękowania padały w parlamencie niemieckim. Także należy wspomnieć o tych wszystkich ludziach, którzy zbliżali Polskę i Niemcy w ostatnich latach, w okolicznościach niesprzyjających, o ludziach kultury, o ludziach sztuki, o ludziach gospodarki, bo nie tylko politycy zadecydowali o dzisiejszym traktacie. Dlatego też słusznie premier Bielecki wspomniał te zdarzenia i kreślił przyszłość stosunków polsko-niemieckich, niemiecko-polskich; mówił o tym także poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-452.2" who="#MieczysławGil">Bez wątpienia zdarzenia te i fakt dzisiejszy nie mogłyby mieć miejsca, i o tym mówiono, bez rozpoczęcia procesu zmian zapoczątkowanych w 1980 r. przez „Solidarność”. Upadek systemu i usunięcie muru berlińskiego symbolizującego koniec tego systemu są wymowne dla wszystkich w Europie.</u>
          <u xml:id="u-452.3" who="#MieczysławGil">Szczegółowe rozwiązania zawarte w traktacie wciąż bez wątpienia będą wyzwalać emocje i dyskusje w Polsce i u Polaków, bo przecież dotyczą tak podstawowej, fundamentalnej dla Polaków sprawy, jak trwałość granicy zachodniej. I myślę, że przy tej okazji wspominając o fundacji, która ma regulować odszkodowania dla Polaków, nie można tego rozumieć jako ucieczkę od tegoż problemu, ucieczkę poza traktatową. Biorąc pod uwagę polskie myślenie i polskie rozumienie, sądzę, że jest to pewne rozwiązanie. Oczywiście niepokoje Polaków będą, zwłaszcza jeśli będą dochodzić takie sygnały, jak chociażby ostatnie o zachowaniu się wielu młodych Niemców, szczególnie na terenach byłej NRD. Nie może to nam jednak przesłaniać faktu najważniejszego, że jesteśmy w Europie. Pada często określenie o drodze Polski do Europy. Myślę, że jest tu potrzebna korekta, korekta stwierdzająca, że jesteśmy w Europie, natomiast chcemy wprowadzać standardy europejskie w polskie życie. Myślę, że wprowadzenie tych standardów będzie możliwe z pomocą dobrze uregulowanych stosunków z Niemcami. W wielu przypadkach, zwłaszcza w życiu gospodarczym, bez wątpienia w drodze do tych standardów państwo niemieckie odgrywać będzie rolę niezwykle ważną. Trzeba powiedzieć jednak, że na pewno nie decydującą. Od tego, jakie stosunki zbudujemy w Polsce, jak zbudujemy konstrukcję polskiego państwa, zależeć będzie pozycja Polski, pozycja między — powiedzmy wprost — dwoma silnymi obszarami państwowymi: imperium, które przeżywa kryzys, i państwem o zbudowanej, trwałej i mocnej strukturze gospodarczej. Polska, regulując swoje stosunki z zachodnim sąsiadem, buduje taką konstrukcję.</u>
          <u xml:id="u-452.4" who="#MieczysławGil">Zdecydowana większość posłów Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego taką wyznaje opinię o traktacie o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-452.5" who="#MieczysławGil">Posłowie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w zdecydowanej większości poprą traktat i uchwałę. Nie oznacza to, iż wśród posłów Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, działającego zgodnie z wewnętrznym pluralizmem politycznym, nie znajda się tacy, którzy podzielą się swoimi wątpliwościami co do traktatu. Jest to bowiem tak znaczący fakt, iż wszelka jednomyślność byłaby bez wątpienia jednomyślnością sztuczną.</u>
          <u xml:id="u-452.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-453">
          <u xml:id="u-453.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-453.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze obecnie poseł Jan Błachnio w imieniu Klubu Poselskiego UChS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-454">
          <u xml:id="u-454.0" who="#JanBłachnio">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W ostatniej dosłownie chwili przyszło nam, posłom X kadencji i kontraktowemu rządowi, bo przecież taki Sejm go powołał, stanąć wobec historycznie doniosłego faktu, jakim jest podjęcie uchwały w przedmiocie ratyfikacji traktatu granicznego i traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-454.1" who="#JanBłachnio">Inicjatywa — co należy podkreślić — wyszła ze strony polskiej, a jest to w naszej powojennej historii już drugi gest dobrej woli. Pierwszy, przed laty w dobie obchodów Millennium, w dobie wielkiego aggiornamento soborowego, uczynili biskupi polscy w imieniu nas, katolików polskich, owymi jakże głęboko chrześcijańskimi słowami: „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. „Przebaczamy i pamiętamy”. Pamiętamy całą, 1000 lat trwającą historię wypełnioną zbójeckim prawem silniejszego, wypełnioną niewinnie przelaną krwią narodu polskiego. Historia stosunków polsko-niemieckich to nieustanne pasmo „Drang nach Osten”, krwawe, zbrodnicze i zaborcze, to nienasycone nigdy drapieżne wyszarpywanie ziem słowiańskich i mordowanie, wyniszczanie całych narodów. Dziś o narodach słowiańskich zamieszkujących tereny na zachód od Odry wspomina tylko papież — Słowianin. Przy czym to mordowanie narodów to nie tylko fakt z doby średniowiecza, ale także współczesny i straszliwie okrutny, przeprowadzony na Polakach, na narodowości polskiej i żydowskiej.</u>
          <u xml:id="u-454.2" who="#JanBłachnio">Stefan Kardynał Wyszyński — Prymas Tysiąclecia — w heroicznym akcie wiary w imieniu narodu uciemiężonego i okrutnie doświadczonego wypowiedział owo słowo „przebaczamy”. W konsekwencji komunistyczna władza wydała krzyk oburzenia i rozwinęła kampanię oszczerstw. Na dodatek zza Łaby odpowiedź biskupów niemieckich jakże była odległa od heroizmu postawy polskiego katolicyzmu.</u>
          <u xml:id="u-454.3" who="#JanBłachnio">Dziś tekst traktatu jest drugim gestem dobrej woli, jest kontynuacją polskiego, prawdziwego ducha pojednania i chrześcijańskiego przebaczenia.</u>
          <u xml:id="u-454.4" who="#JanBłachnio">Niestety, już dziś trzeba powiedzieć: Niemcy nie zdobywają się na podobną wielkoduszność, nie prezentują postawy skruchy, jaka winna cechować naród, który skalany jest krwią milionów ludzi, Polaków i Europejczyków. Wprost przeciwnie, na oczach Europy urządza, przy biernej postawie policji niemieckiej, pogromy cudzoziemców, w tym przede wszystkim Polaków. Sądzę, iż przyjdzie niedługo kolej na inne narody.</u>
          <u xml:id="u-454.5" who="#JanBłachnio">Nazywam ten dokument gestem dobrej woli i to trzeba podkreślić. Jest piękny w aspekcie wyższych wartości humanistycznych. Od strony jednak zwykłej sprawiedliwości w wymiarze politycznym stanowi najbardziej nieudany w dziejach naszej historii dokument, stanowi dowód iluzji i pustej nadziei, leżącej u podstaw polityki zachodniej naszego państwa. Świadomość tego powoli przebija się do kręgów ponoszących odpowiedzialność za kraj, za Polskę. Rządzenie to nie tylko władza, to nie tylko zaszczyty, to także odpowiedzialność i tego niestety brakuje wielu dygnitarzom na szczytach władzy.</u>
          <u xml:id="u-454.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-454.7" who="#JanBłachnio">Wysoka Izbo! Niedopuszczalne jest, iż rząd przedkłada dziś Sejmowi dokument będący w rażącej sprzeczności z uchwałą Sejmu z dnia 8 czerwca ubiegłego roku, w którym czytamy: „Uwzględniając szczególny, moralny i prawny wymiar problemu, Sejm zobowiązuje rząd Rzeczypospolitej Polskiej do kontynuowania działań mających na celu uzyskanie odszkodowań cywilnoprawnych dla ofiar II wojny światowej”.</u>
          <u xml:id="u-454.8" who="#JanBłachnio">Kieruję w świetle powyższego wniosek formalny do Prezydium Sejmu o zajęcie stanowiska, czy podpisanie zobowiązania przez pana ministra Żabińskiego nie stanowi sprzeniewierzenia się najwyższej władzy, jaką jest Sejm Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-454.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-454.10" who="#JanBłachnio">Niedopuszczalne jest podpisanie przez rząd dokumentu zamykającego drogę do dochodzenia moralnie należnych zobowiązań przysługujących ponad milionowi obywateli narodu. Dawni niewolnicy III Rzeszy domagają się, a nie proszą, o należne odszkodowania. Rząd nie ma prawa tego głosu nie słyszeć. Jeżeli to czyni, traci mandat do reprezentowania tego narodu.</u>
          <u xml:id="u-454.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-454.12" who="#JanBłachnio">Fakt niedochodzenia owych praw sprawił, iż umowę traktatową skrzętnie do ostatniej chwili trzymano w tajemnicy także przed kierownictwem Stowarzyszenia Poszkodowanych przez III Rzeszę.</u>
          <u xml:id="u-454.13" who="#JanBłachnio">Dewizą „Solidarności” było — świadomie używam słowa „było” — nic co o nas bez nas. Rządy solidarnościowe pogwałciły ową zasadę, odsunęły wszystkich, którzy mieli inne w tej materii zdanie. Dlatego w pełni zasadne było wczorajsze zapytanie skierowane do pana premiera przez pana Jana Rulewskiego, piszę szeroko o tym dzisiejsza prasa.</u>
          <u xml:id="u-454.14" who="#JanBłachnio">Rząd obecny prezentuje niezwykle wysoki poziom arogancji, pozostaje głuchy na głos narodu i jego przedstawicieli, to jest posłów.</u>
          <u xml:id="u-454.15" who="#komentarz">(Poseł Paweł Łączkowski: Na temat, na temat.)</u>
          <u xml:id="u-454.16" who="#JanBłachnio">Wystosowałem do pana premiera interpelację w sprawie odszkodowań dla osób poszkodowanych przez III Rzeszę, dla osób, które noszą tę legitymację. Mimo że upłynął termin, odpowiedzi nie otrzymałem. Także moi wyborcy, którzy za moim pośrednictwem skierowali inne zapytania do premiera, albo nie otrzymali odpowiedzi, albo też otrzymali odpowiedź jakże odbiegającą od słusznych odczuć i oczekiwań społeczeństwa. Przykładem jest odpowiedź rządu na pismo w sprawie wysokości opłat za mieszkania, podpisane przez kilka tysięcy mieszkańców osiedla mieszkaniowego Bydgoszcz-Fordon.</u>
          <u xml:id="u-454.17" who="#JanBłachnio">Mnie, a także milion poszkodowanych przez III Rzeszę zbulwersowała wysokość odszkodowań w kwocie 50 milionów...</u>
          <u xml:id="u-454.18" who="#komentarz">(Prezes Rady Ministrów Jan Krzysztof Bielecki: Panie marszałku, niech pan...)</u>
          <u xml:id="u-454.19" who="#JanBłachnio">... za lata niewolniczej pracy, za gwałt i poniżenie, za przymus. Ta zapłata jest zapłatą śmieszną.</u>
          <u xml:id="u-454.20" who="#JanBłachnio">W związku z tym składam wniosek, aby w uchwale Sejmu znalazł się zapis: „Sejm Rzeczypospolitej wyraża zaniepokojenie dotychczasowym sposobem załatwienia przez rząd problemu zadośćuczynienia dla obywateli polskich, ofiar III Rzeszy. Godne rozwiązanie tego problemu jest jedną z przesłanek porozumienia i pojednania między Polakami i Niemcami. Brak takiego rozwiązania zaciąży nad stosunkami polsko-niemieckimi. Oczekujemy od rządu Rzeczypospolitej Polskiej jak najszybszych działań i nowych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-454.21" who="#JanBłachnio">Świadomi konieczności historycznej chwili, wyższej polskiej racji stanu, posłowie z Unii Chrześcijańsko-Społecznej opowiadają się za pojednaniem między Polakami i Niemcami, za sprawiedliwym wyrównaniem krzywd. I w tym duchu opowiadamy się za ratyfikacją układów, w tym układu dotyczącego naszych granic zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-454.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-455">
          <u xml:id="u-455.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-455.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy pan premier prosił o głos?</u>
          <u xml:id="u-455.2" who="#komentarz">(Prezes Rady Ministrów Jan Krzysztof Bielecki: Pan poseł Małachowski wyrazi to samo.)</u>
          <u xml:id="u-455.3" who="#MikołajKozakiewicz">Dobrze. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-455.4" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Aleksander Małachowski w imieniu Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-456">
          <u xml:id="u-456.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Czcigodny Panie Pośle ostatniego Sejmu przedwojennego Rzeczypospolitej! Panie Premierze! Panowie Ministrowie! Wysoka Izbo! Zanim przedstawię w imieniu „Solidarności Pracy” nasze stanowisko, chcę powiedzieć pod adresem mego przedmówcy, iż rozumiem, że wszyscy potrzebujemy głosów wyborczych, ale nikomu z nas nie wolno zdobywać głosów wyborczych kosztem poniżania rządu Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-456.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-456.2" who="#AleksanderMałachowski">Mówię w imieniu „Solidarności Pracy”, stowarzyszenia politycznego ludzi młodych.</u>
          <u xml:id="u-456.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-456.4" who="#AleksanderMałachowski">Ja sam przeżyłem część wojny już jako jedyny chyba, z osób zabierających dzisiaj głos, dorosły człowiek, żołnierz Armii Krajowej. Należę przeto do pokolenia, które przez 6 tragicznych lat było zabijane i zabijało Niemców. Zapewne dlatego przeżywam dzień dzisiejszy jako dzień szczególny, gdyż znane nasze działania prawne, jakie tu podejmujemy, stanowią zakończenie, ufajmy, że ostateczne, starych porachunków. Musimy w przyszłości dbać przede wszystkim o to, aby młode pokolenia Polaków i Niemców nie były przez odpowiedzialnych ludzi wciągane w konflikty przeszłości. Za wszelką cenę musimy zatem szukać tego, co nas łączy, i z całych sił wybaczać i zapominać to wszystko, co nas dzieliło w przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-456.5" who="#AleksanderMałachowski">Wypowiadamy się za ratyfikacją przedłożonych dokumentów.</u>
          <u xml:id="u-456.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-457">
          <u xml:id="u-457.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-457.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego PZKS głos zabierze poseł Ryszard Gajewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-458">
          <u xml:id="u-458.0" who="#RyszardGajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawione do ratyfikacji traktaty o dobrym sąsiedztwie oraz traktat graniczny tworzą przede wszystkim prawne, ale także polityczne podstawy budowy nowego jakościowo sąsiedztwa Polski z Niemcami. Tym samym tworzą przesłanki historycznego zwrotu we wzajemnych stosunkach obu państw, gdyż zarówno treść, jak i zakres przyjętych regulacji uwalnia w wielu kwestiach oba państwa od ciążącego balastu historii. Ponadto oba układy zawarte w warunkach radykalnej transformacji polskiego systemu politycznego i mechanizmów życia gospodarczego, zjednoczenia Niemiec oraz w warunkach przezwyciężania podziału Europy mają nie tylko wymiar bilateralny, lecz także ogólnoeuropejski, są zarówno skutkiem, jak i czynnikiem współkształtującym proces budowy nowego ładu politycznego w Europie. Oznacza to, że z jednej strony zmiany w Europie, a głównie przezwyciężanie jej podziału politycznego, ideologicznego i militarnego, stworzyły możliwości zawarcia tych układów, a z drugiej strony zawarte układy wspierają te procesy.</u>
          <u xml:id="u-458.1" who="#RyszardGajewski">Podpisane traktaty, uwalniając oba państwa od ciążącej na stosunkach polsko-niemieckich spuścizny przeszłości, stwarzają przesłanki perspektywicznego kształtowania wzajemnych stosunków w warunkach radykalnych zmian w Europie, zorientowane są więc na przyszłe stosunki polsko-niemieckie. W tym kontekście mają wyjątkowe znaczenie dla realizacji interesów bezpieczeństwa i rozwoju Polski.</u>
          <u xml:id="u-458.2" who="#RyszardGajewski">Odnośnie do interesów bezpieczeństwa, traktat graniczny, po pierwsze, w sposób ostateczny potwierdza nienaruszalność polskiej granicy zachodniej i eliminuje z wzajemnych stosunków zagadnienie jakichkolwiek roszczeń terytorialnych.</u>
          <u xml:id="u-458.3" who="#RyszardGajewski">Po drugie, stabilizacja granic zaspokaja nie tylko naturalną potrzebę narodu polskiego do życia w stabilnych i bezpiecznych granicach, lecz tworzy także przesłanki zwiększonego poczucia bezpieczeństwa w konsekwencji większej otwartości i przenikalności granic.</u>
          <u xml:id="u-458.4" who="#RyszardGajewski">Po trzecie, układ o dobrym sąsiedztwie opiera stosunki wzajemne obu państw na ogólnie demokratycznych zasadach stosunków międzynarodowych, znajdujących swoje najpełniejsze odzwierciedlenie w dokumentach KBWE, a zwłaszcza w paryskiej Karcie Nowej Europy.</u>
          <u xml:id="u-458.5" who="#RyszardGajewski">Po czwarte, układ ten odwołuje się do kooperacyjnej wizji bezpieczeństwa, zakładającej nie tylko brak zagrożeń, lecz przede wszystkim wzmocnienie więzi między państwami przez wieloaspektową współpracę.</u>
          <u xml:id="u-458.6" who="#RyszardGajewski">I po piąte, zawarte układy są elementem przezwyciężania tak niekorzystnego dla Polski ładu jałtańsko-poczdamskiego oraz istotnym czynnikiem nowego ogólnoeuropejskiego ładu pokojowego.</u>
          <u xml:id="u-458.7" who="#RyszardGajewski">Wysoka Izbo! Obok interesów bezpieczeństwa układ o dobrym sąsiedztwie, a zwłaszcza objęty nim zakres współpracy dotyczący ponad 20 obszarów wzajemnych kontaktów, stwarza istotne przesłanki do stymulowania szeroko rozumianych procesów rozwojowych Polski, a tym samym przezwyciężania dysproporcji w poziomie rozwoju cywilizacyjnego. Nowym istotnym zjawiskiem są tu postanowienia dotyczące bezpośredniej wieloaspektowej współpracy regionów przygranicznych, co jest najlepszym dowodem zwiększającej się przenikalności granic, a w konsekwencji przezwyciężania podziału Europy.</u>
          <u xml:id="u-458.8" who="#RyszardGajewski">Mając na uwadze potrzeby rozwojowe naszego kraju oraz perspektywiczne możliwości stwarzane przez układ o dobrym sąsiedztwie, nowego uświadomienia i przemyślenia wymaga sprawa znaczenia Berlina i to nie tylko jako przyszłej stolicy zjednoczonych Niemiec, lecz głównie jako dużego ośrodka gospodarczego i prężnej metropolii leżącej przy zachodniej granicy polskiej. Takie widzenie Berlina, będącego coraz bardziej znaczącą aglomeracją europejską, stwarza dla Polski dodatkowe szanse wejścia na niemiecką, jak i na europejską, arenę polityczną, stwarza szansę, ale także wyzwanie, które musimy podjąć, by nie stać się prowincją Europy.</u>
          <u xml:id="u-458.9" who="#RyszardGajewski">Realizowana obecnie konieczność zmiany wizji Polski w jej otoczeniu międzynarodowym, określana metaforycznie jako powrót do Europy, oznacza z jednej strony uczestnictwo w instytucjach zachodnioeuropejskich, a z drugiej, dochodzenie do standardów cywilizacji technicznej oraz kultury politycznej Europy Zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-458.10" who="#RyszardGajewski">Ze względu na położenie geopolityczne, zakres więzi gospodarczych oraz wzrastającą rolę Niemiec w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej państwu temu przypada zasadnicza rola we wspieraniu procesów integracji Polski z Europą Zachodnią. Stąd też istotne znaczenie ma zawarte w układzie o dobrym sąsiedztwie zobowiązanie Niemiec do wspierania polskich starań o uzyskanie pełnego członkostwa w EWG. Jest to istotna szansa, ale i drugie wyzwanie dla Polski. Jednakże wyzwanie to Polska musi podjąć i sprostać temu, gdyż alternatywą wobec europeizacji jest utrwalanie niedorozwoju i dystansowania się od Europy Zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-458.11" who="#RyszardGajewski">Ważnym zagadnieniem w traktacie o dobrym sąsiedztwie, zbliżającym Polskę do Europy, stały się uregulowania dotyczące mniejszości narodowych. Polska, mimo wielu krytyk, odstąpiła od fałszywej koncepcji nieistnienia mniejszości niemieckiej. W przyjętych regulacjach określono prawa mniejszości, obowiązki państw oraz w art. 22 sformułowano istotną, zwłaszcza dla Polski, swoistą klauzulę lojalności mniejszości wobec państwa pobytu. Co istotne, przyjęte regulacje nie odwołują się do uregulowań specjalnych, lecz do obowiązujących standardów międzynarodowych, zawartych zwłaszcza w dokumentach Konferencji Bezpieczeństwa i Wspólnoty w Europie. Pomimo że w traktacie nie ma zastosowania pojęcie mniejszość polska w Niemczech, ufamy, że polski rząd zrobi wszystko, aby mniejszość polska w Niemczech była traktowana nie gorzej niż mniejszość niemiecka w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-458.12" who="#RyszardGajewski">Ważnym postanowieniem układu o dobrym sąsiedztwie jest dążenie do wspierania bezpośrednich kontaktów obywateli obu państw, a zwłaszcza wymiany młodzieżowej. Stanowi to kolejną przesłankę przezwyciężania wielu historycznie ukształtowanych stereotypów i uprzedzeń.</u>
          <u xml:id="u-458.13" who="#RyszardGajewski">Oba traktaty, a zwłaszcza traktat o dobrym sąsiedztwie, przyjmując za cel doprowadzenie do trwałego porozumienia i pojednania polsko-niemieckiego zarówno w płaszczyźnie państwowej, jak i narodowej oraz osiąganie dobrego sąsiedztwa, przyjaźni i pokojowej oraz partnerskiej współpracy tworzą przesłanki polsko-niemieckiej wspólnoty interesów.</u>
          <u xml:id="u-458.14" who="#RyszardGajewski">Jednakże mimo niezwykle szerokiego zakresu regulacji oba układy nie rozwiązują wszystkich problemów w stosunkach polsko-niemieckich. Potwierdza to dołączona do traktatów wymiana listów między ministrami spraw zagranicznych. Kwestie nie rozwiązane nie powinny jednak blokować procesu realizacji traktatu o dobrym sąsiedztwie. Do szczególnie złożonych należy problematyka odszkodowań dla polskich ofiar zbrodni hitlerowskich oraz ofiar pracy przymusowej. Oba rządy zgodziły się na kompromisową formułę przewidującą stopniowe zaspokajanie polskich roszczeń za pośrednictwem Fundacji „Pojednanie polsko-niemieckie”, która będzie rozpatrywała indywidualne przypadki. Rząd niemiecki wyasygnował na ten cel 500 mln marek. Jest to suma znikoma, ale jest to krok we właściwym kierunku, bowiem rząd polski, co wielokrotnie dobitnie formułowano z trybuny sejmowej, mówiłem o tym również ja podczas pierwszego czytania, nie może być obojętny wobec uzasadnionych oczekiwań i nadziei setek tysięcy Polaków i zaprzestać wysiłków w celu zadośćuczynienia ofiarom wojny. Celowe jest podjęcie działań w celu uzyskania wsparcia finansowego tej fundacji przez zakłady, które w czasie wojny w szerokim zakresie korzystały z pracy polskich robotników przymusowych. Jednakże problemów tych nie można odrywać od całego, jakże złożonego kontekstu stosunków polsko-niemieckich.</u>
          <u xml:id="u-458.15" who="#RyszardGajewski">Reasumując, oba traktaty tworzą prawne i polityczne podstawy jakże istotnej polsko-niemieckiej wspólnoty interesów oraz stanowią ważny element budowy nowej demokratycznej Europy.</u>
          <u xml:id="u-458.16" who="#RyszardGajewski">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Posłowie Klubu Poselskiego Polskiego Związku Katolicko-Społecznego będą głosowali za ratyfikacją rządowego projektu ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec, za traktatem granicznym, zaś swój stosunek do sprawozdania sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych będą rozstrzygać każdy indywidualnie we własnym sumieniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-459">
          <u xml:id="u-459.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-459.1" who="#MikołajKozakiewicz">Zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-459.2" who="#MikołajKozakiewicz">Jako pierwszy w debacie poselskiej zabierze głos poseł Zbigniew Drela z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-460">
          <u xml:id="u-460.0" who="#ZbigniewDrela">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoki Sejmie! Mamy uchwalić dziś akt o wielkim historycznym znaczeniu. Oto dwa państwa, w pewnych okresach swoich dziejów wrogie wobec siebie, zawierają traktat, który otwiera drogę ku pojednaniu i bliskiej współpracy dwóch sąsiadujących ze sobą narodów.</u>
          <u xml:id="u-460.1" who="#ZbigniewDrela">Tragiczna przeszłość Europy, Europy przez którą przetoczyły się wielkie wojny, wiąże się ze zjawiskiem rządów absolutystycznych i totalitarnych. Kiedy państwem w sposób absolutny rządzi jeden człowiek, to na polityce tego państwa wywierają swoje piętno nie tylko pozytywne cechy osobowościowe tego człowieka, ale także, a może jeszcze bardziej, jego wady, jak przerost ambicji, agresja, kierowanie się emocjami i chciwością itp.</u>
          <u xml:id="u-460.2" who="#ZbigniewDrela">Tak się składa, i w tym jest jakaś prawidłowość, że w państwach totalitarnych najczęściej do władzy dochodzą jednostki bezwzględne, o cechach psychopatycznych, a przez dobór na stanowiska podobnych do siebie ludzi nadają zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej polityce tak znamienne, despotyczne, agresywne, zaborcze piętno. Tym właśnie charakteryzowała się polityka mocarstw europejskich w XVIII i XIX w., której ofiarą padła Polska, i tym charakteryzowała się polityka hitlerowskich Niemiec i stalinowskiego Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-460.3" who="#ZbigniewDrela">Utworzenie po II wojnie światowej w zachodniej części terytorium Niemiec państwa demokratycznego na wzór i podobieństwo innych krajów Europy Zachodniej umożliwiło dojście do władzy ludziom innego formatu, ludziom kierującym się w polityce zagranicznej wizją współpracy narodów, wizją narodów zbratanych. Politykom z krajów zachodnich o takim nastawieniu zawdzięczamy nie tylko tworzenie systemów polityczno-gospodarczych o „ludzkiej twarzy”, ale także stopniowe integrowanie się skłóconych kiedyś i walczących ze sobą państw. Znikają spory terytorialne, spory o granice i towarzyszące temu napięcia, bo wyłania się oto wizja Europy bez barier granicznych, a w przyszłości, być może, Europy bez granic, a więc takiej, jakiej pragną zwykli, nie zajmujący się polityką ludzie.</u>
          <u xml:id="u-460.4" who="#ZbigniewDrela">Wkroczenie Polski przed dwoma laty na drogę przemian demokratycznych i uzyskanie przez nią suwerenności doprowadziło, także dzięki ogólnie sprzyjającym zmianom w Europie Wschodniej, do zawarcia dyskutowanego obecnie przez Wysoką Izbę traktatu ze zjednoczonym już państwem niemieckim, otwierając tym samym dla obu narodów drogę do nowych, lepszych wzajemnych stosunków.</u>
          <u xml:id="u-460.5" who="#ZbigniewDrela">Na wzajemnych stosunkach obu narodów wyciskali swoje piętno w ciągu dziejów monarchowie, książęta, wodzowie, rozbudzając u podwładnych nastroje sprzyjające realizacji doraźnie konstruowanych celów politycznych. Rzadko były to cele pokojowe. Za realizację celów zaborczych płacili życiem i krwią obywatele obu narodów. Jednak w chwilach budzenia się dążeń do wolności, do demokracji, jak to miało miejsce w okresie Wiosny Ludów, wzajemna sympatia ludzi i wzajemna międzynarodowa solidarność dawały o sobie znać także w stosunkach między narodem niemieckim i polskim. Nawet w najtrudniejszym, najokrutniejszym okresie II wojny światowej niektórzy z ludzi wywożonych od nas na przymusowe roboty do Niemiec spotykali się tam czasem, i to są fakty, z odruchami ludzkiej życzliwości i zrozumienia, mimo silnych nacisków ze strony władz przeciw brataniu się.</u>
          <u xml:id="u-460.6" who="#ZbigniewDrela">Po wojnie, niezależnie od działającej w Polsce propagandy, turyści niemieccy przyjmowani byli przez ludność polską ze zwykłą ludzką życzliwością, niezależnie od blizn i urazów, jakie wynieśliśmy z czasów wojny. Podobnie w Republice Federalnej Niemiec rodziły się ruchy społeczne na rzecz pojednania, a w latach dla nas trudnych, w latach stanu wojennego, ludność RFN przychodziła nam z pomocą humanitarną, dostarczając do Polski lekarstwa, sprzęt medyczny, odzież i żywność. Okazuje się, że humanitarne odczucia i solidarność międzyludzka istnieje, żyje mimo spustoszeń, jakie w świadomości narodów uczyniły systemy totalitarne i okrutna wojna. Czas po temu, aby wyjść poza wszelkie uprzedzenia i urazy z przeszłości, wznieść się poza owe zaszłości i podjąć działania na rzecz nowych stosunków i tworzenia nowej, lepszej wzajemnej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-460.7" who="#ZbigniewDrela">Ogromną rolę w torowaniu drogi ku wzajemnemu zbliżeniu obu narodów mają w dalszym ciągu do spełnienia kościoły, środki masowego przekazu, szkolnictwo i kontakty obywateli obydwu społeczności.</u>
          <u xml:id="u-460.8" who="#ZbigniewDrela">Ratyfikacja traktatów między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec będzie krokiem milowym na tej drodze.</u>
          <u xml:id="u-460.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-461">
          <u xml:id="u-461.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-461.1" who="#MikołajKozakiewicz">Jako ostatni przed przerwą zabierze głos poseł Tadeusz Kijonka, nie zrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-462">
          <u xml:id="u-462.0" who="#TadeuszKijonka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzieje stosunków polsko-niemieckich naznaczone są doświadczeniami szczególnie dotkliwymi — zaborczych wojen i podbojów, germańskiej ekspansji terytorialnej i gospodarczej — toteż w świadomości polskiej rzadko ożywają okresy dobrego współżycia, a nawet przykładnej współpracy w wymianie dóbr i wartości. Szczególnie to, co obejmuje pamięć żyjących, ma jednak znaczenie dla stanu świadomości w tej sferze, w tym oczywiście II wojna światowa, która rozpoczęła się 1 września 1939 r. napadem Niemiec hitlerowskich na Polskę przy współudziale politycznym, a niebawem militarnym, Rosji sowieckiej, co zakończy się IV rozbiorem Polski.</u>
          <u xml:id="u-462.1" who="#TadeuszKijonka">Przypominam o tym nie dlatego, by powracać do tamtych wciąż ożywających wydarzeń, lecz żeby stwierdzić, że to co Niemców i Polaków w naszych czasach tragicznie podzieliło, także ich osobliwie łączy. Tamta wojna spowodowała późniejszy podział naszego kontynentu ze wszystkimi następstwami terytorialnymi, politycznymi i gospodarczymi, ale doświadczenia te z upływem lat utrwalały świadomość, że skazani na siebie powinniśmy dokonać wielkiej pracy na rzecz stworzenia programu trwałego pokoju przez akty pojednania i współpracy właśnie w duchu dobrosąsiedzkich stosunków.</u>
          <u xml:id="u-462.2" who="#TadeuszKijonka">Wysoki Sejmie! Wiele jest problemów, które trzeba będzie podjąć wspólnie i zgodnie rozwiązać, aby akt ten stał się czymś więcej niż wiążącym obydwie strony dokumentem politycznym. Tym bardziej należy usunąć te wszystkie przeszkody w drodze ku przyszłości, które wiążą nas z fatalną pamięcią historii. Do tych kwestii należy drażliwy problem roszczeń Polaków pokrzywdzonych w wyniku zbrodni i przemocy hitlerowskiej, w tym z tytułu niewolniczej pracy na rzecz Niemiec. Była to gigantyczna operacja terroru i wyzysku z udziałem około 12 mln ludzi z całej podbitej Europy, w tym Polaków poszkodowanych szczególnie, skoro nie licząc innych grup ofiar, deportacja objęła 2300 tys. osób. Skazani przebywali nierzadko w obozach za kolczastymi drutami, bici, głodzeni i torturowani byli w istocie ludźmi wyjętymi spod prawa, co w wypadku Polaków wyrażało piętno litery „P”. Do niewolniczej pracy kierowano ludzi w wieku od 14 do 65 lat, nierzadko zbiorowo, w tym także polskich górników ze śląskich kopalń, na przykład z kopalni „Wujek” do kopalń w głębi Niemiec deportowano kilkuset górników, z których powrócili tylko nieliczni. Kwestia roszczeń z tego tytułu ożywa i narasta od lat, szczególnie jednak w ostatnim czasie przybrała na sile, także w związku z przygotowanym traktatem miedzy naszymi państwami o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-462.3" who="#TadeuszKijonka">Powszechnie sądzono, że okoliczności polityczne związane z tym historycznym dokumentem okażą się szczególnie korzystne dla uregulowania tej delikatnej sfery stosunków między Polakami i Niemcami. Toteż wielki zawód spotkał polską opinię publiczną w związku z porozumieniem zawartym w tej sprawie między rządami. Sporna jest w tym wypadku nie forma naprawienia tych nieprzedawnionych krzywd i strat, lecz wielkość przeznaczonych na to środków. Przecież nawet kwota 2 mld marek wcześniej wymieniona w „Die Welt” była kwestionowana. Tymczasem powołana do tych zadań specjalna Fundacja „Pojednanie polsko-niemieckie” otrzyma na te cele zaledwie 500 mln marek, zaś odszkodowanie ma być wypłacone szczególnie upośledzonym ofiarom prześladowań i zbrodni nazistowskich. Rozwiązanie to nie tylko nie pokrywa minimalnych roszczeń, lecz spowoduje także podział miliona żyjących Polaków, zrzeszonych w Stowarzyszeniu Poszkodowanych przez III Rzeszę, na tych, którzy odszkodowanie otrzymają, oraz pozostałych, którzy nie mogą odtąd liczyć na zadośćuczynienie doznanych cierpień, krzywd z tytułu niewolniczej pracy. Ta decyzja nie tworzy właściwego klimatu wokół traktatu. I w wielu domach polskich ożyją najgorsze wspomnienia, a także emocje nie tylko historycznej natury. Zawód, wielki zawód, kolejny zawód spotka ludzi, których słusznymi prawami wzgardzono. Ten gest jest nie tylko pozornie humanitarny. Owszem, byłby nim, gdyby nie to, że pełne zadośćuczynienie materialne uzyskali, obywatele krajów Europy Zachodniej, a także Żydzi. Mamy więc w tym wypadku do czynienia z dwiema miarami wyceny krzywd i cierpień, z selekcją ofiar na godnych i niegodnych, a doświadcza tego naród szczególnie tamtą wojną oraz jej straszliwymi następstwami naznaczony. Toteż skuteczność polskich negocjacji w tej szczególnie honorowej kwestii nie może zyskać aprobaty.</u>
          <u xml:id="u-462.4" who="#TadeuszKijonka">Wysoki Sejmie! W dokumencie, który ma stać się aktem przełomu, ujęte są wszystkie problemy porządkujące wzajemne współżycie. Wiele miejsca zajmują sprawy mniejszości narodowych. To jedna z kluczowych kwestii, szczególnie w wypadku Republiki Federalnej Niemiec podejmowana konsekwentnie od lat na wszystkich możliwych płaszczyznach, a także z inspiracji i pod naciskiem tzw. Związku Wypędzonych. Toteż straty, które ponieśliśmy przede wszystkim w wyniku słabości własnej oraz niewybaczalnych błędów w polityce wewnętrznej, są nieodwracalne i gwałtownie narastają.</u>
          <u xml:id="u-462.5" who="#TadeuszKijonka">W tej sferze stosunków jest to traktat o równorzędności praw i zasad współżycia. Bądźmy przekonani, że — nie licząc aktów szowinizmu i prowokacyjnych prób destabilizacji — szczególnie na Śląsku Niemcy wykorzystują w pełni wszystko, co prawnie jest dopuszczalne, z konsekwencją niemiecką, precyzją niemiecką, niemiecką pracowitością i zdyscyplinowaniem. Pozwolą także na to środki wielkiej potęgi gospodarczej: techniczne i materialne. Pamiętajmy, co w roku 1946 napisał w „Sprawach Polaków” Edmund Osmańczyk z przenikliwością proroczą. Zresztą pierwszą krajową listę wyborczą w zbliżających się wyborach kto zgłosił?</u>
          <u xml:id="u-462.6" who="#TadeuszKijonka">A my — czy w równym stopniu będziemy mogli zapewnić zainteresowanie i pomoc dla milionowej rzeszy Polaków osiadłych w Niemczech w ostatnich kilkunastu latach, nie wspominając starej emigracji, która się bez nas obywa. Czy będziemy w stanie sprostać równorzędności świadczeń i merytorycznej pomocy.</u>
          <u xml:id="u-462.7" who="#TadeuszKijonka">Konsekwencje tego historycznego traktatu będą wielorakie. Stwarza on na pewno wielkie szanse dzięki wszechstronnej współpracy polsko-niemieckiej w warunkach otwartych granic, ale i niemałe zagrożenie. Dziś nie podboje militarne i terytorialne się liczą, decyduje ekspansja ekonomiczna, technologiczna i cywilizacyjna. Słaba Polska musi stać się krajem peryferyjnym, skazanym na wszelakie zależności. Także w interesie Niemiec leży, byśmy byli państwem silnym, bo tylko z takim partnerem możliwa jest pełnosprawna współpraca, lecz tego żaden najlepszy nawet traktat nie zapewni. My sami musimy sprostać wyzwaniu epoki.</u>
          <u xml:id="u-462.8" who="#TadeuszKijonka">Wysoki Sejmie! Przyjęte w traktacie kryteria zgodne są z zasadami obowiązującymi w standardach międzynarodowych. O przynależności do mniejszości decyduje pochodzę oraz poczucie identyfikacji z językiem, kulturą i tradycją. Traktat stwarza pełną wolność w manifestowaniu swej tożsamości etnicznej oraz rozwoju służących temu form i organizacji, pod warunkiem przestrzegania zasad lojalności obywatelskiej, co nie zawsze jest łatwe do ustalenia.</u>
          <u xml:id="u-462.9" who="#TadeuszKijonka">Patrzę na te kwestie z punktu widzenia Śląska i Ślązaków oraz fatalnych następstw i strat poniesionych w rodzimej, polskiej substancji narodowej w wyniku dyskryminacji ludności miejscowej oraz wszelkich możliwych błędów i nadużyć w polityce ekonomicznej, społecznej, kulturalnej, kadrowej. Już nawet nie ma co przypominać 100 tys. Ślązaków wypędzonych z rodzinnych stron po trzecim powstaniu przy podziale Śląska, czy samorzutnych 22 batalionów samoobronny, formowanych latem 1939 r. Odwet był krwawy i bezwzględny. Reszty dopełniło włączenie Górnego Śląska do III Rzeszy, przymusowe wcielenie Ślązaków do Wehrmachtu, a przede wszystkim mechanizm volkslisty, której kryteria, bez szerszej znajomości sytuacji, zostały po wojnie wykorzystane w segregacji ludności rodzimej, także w intencjach bezwzględnego podporządkowania w celach eksploatatorskich.</u>
          <u xml:id="u-462.10" who="#TadeuszKijonka">Natomiast ustawodawstwo zachodnioniemieckie wykorzystywało każdą sytuację, która mogła stworzyć korzystny stan prawny, dla uznania przynależności do narodu niemieckiego. Szczególne straty spowodowała podjęta pod humanitarnymi pozorami tzw. akcja łączenia rodzin w wyniku układu z 7 grudnia 1971 r., akcja ukierunkowana tylko w jedną stronę, nad którą rychło utraciliśmy całkowitą kontrolę państwa. Zostały zniszczone rodzime więzi etniczne i kulturowe, niebawem w warunkach narastającej konfrontacji ekonomiczno-cywilizacyjnej doszły czynniki natury materialnej. Dziś na Górnym Śląsku osób przyznających się do mniejszości niemieckiej stale przybywa, także w wyniku kolejnych błędów w polskiej polityce wewnętrznej.</u>
          <u xml:id="u-462.11" who="#TadeuszKijonka">Doszło do tego, że wielu naszych polityków oraz znaczna część wpływowej prasy interesuje się głównie środowiskami mniejszości niemieckiej, nie zaś śląską, polską większością, która wstydliwie milczy upokorzona tą sytuacją. O polskich Górnoślązakach się nie mówi, to nie jest temat opłacalny, natomiast autorytetami w naszej rzekomej europeizacji stają się nierzadko współcześnie renegaci formujący postawy indyferentne i beztrosko liberalne. Niemców na Śląsku gwałtownie więc przybywa, a także utajonych napięć i konfliktogennych sytuacji. To rzeczywiście czas przejściowy i cena tego czasu. Śląsk może stać się domem wspólnym, sama zaś mniejszość niemiecka może okazać się ważkim pomostem w kontaktach i współpracy, ale pod warunkiem, że będzie to następowało pod hasłem pojednania i przyszłości, w imię wspólnego dobra i rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-462.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-463">
          <u xml:id="u-463.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-463.1" who="#MikołajKozakiewicz">Po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-463.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-464">
          <u xml:id="u-464.0" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-464.1" who="#JacekPiechota">— wspólne posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 217;</u>
          <u xml:id="u-464.2" who="#JacekPiechota">— posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-464.3" who="#JacekPiechota">— posiedzenie Poselskiego Klubu Pracy w sali nr 150;</u>
          <u xml:id="u-464.4" who="#JacekPiechota">— spotkanie Klubu Poselskiego PSL w sali nr 106 z najstarszym posłem PSL okresu II Rzeczypospolitej panem Włodzimierzem Stefanem Zarzyckim.</u>
          <u xml:id="u-464.5" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po rozpoczęciu przerwy obiadowej odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-464.6" who="#JacekPiechota">— wspólne posiedzenie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 217;</u>
          <u xml:id="u-464.7" who="#JacekPiechota">— posiedzenie Komisji Przekształceń Własnościowych w sali nr 67.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-465">
          <u xml:id="u-465.0" who="#MikołajKozakiewicz">Jako pierwszy po przerwie będzie przemawiał poseł Norbert Lysek, a potem poseł Jan Janowski.</u>
          <u xml:id="u-465.1" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam przerwę do godziny 11.40.</u>
          <u xml:id="u-465.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 10 do godz. 11 min 50)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-466">
          <u xml:id="u-466.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-466.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-466.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy dyskusję nad punktem 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisanego w Bonn dnia 17 czerwca 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-466.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosu zapisanych jest 9 mówców. Pozwalam sobie przypomnieć, że Wysoka Izba dwa posiedzenia wstecz podjęła decyzję, że czas indywidualnych wystąpień posłów nie powinien przekraczać 7 minut. Bardzo proszę o przestrzeganie tego ustalenia, ponieważ w przeciwnym razie, jeżeli ktoś z posłów przekroczy ten czas, będę zmuszona przerwać wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-466.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Norberta Łyska z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Jana Janowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-467">
          <u xml:id="u-467.0" who="#NorbertLysek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jest to bardzo przykre, aby w tak ważnych sprawach przemawiać do prawie pustej sali. Co o nas pomyśli Europa?</u>
          <u xml:id="u-467.1" who="#NorbertLysek">Przedłożony Sejmowi projekt ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Niemcami w moim odczuciu jako przedstawiciela Opolszczyzny, który z uwagą obserwuje bieg spraw polsko-niemieckich, jest z pewnością faktem wielce doniosłym politycznie, czymś, czego się oczekiwało nie bez niepokojów wynikających z obciążeń. Po latach niepewności, mającej swe źródła w nieuregulowaniu kwestii niemieckiej, wkraczamy po zjednoczeniu Niemiec w nowy etap dziejowy w stosunkach z naszym zachodnim sąsiadem. Układy, nad którymi dziś debatujemy, miejmy nadzieję, położą nowy fundament dobrego sąsiedztwa naszych narodów. Stwarzają szansę nie tylko na pojednanie i wybaczenie, lecz i na dobre i przyjazne współdziałanie oparte na zasadzie wzajemnego poszanowania i respektowania państwowych interesów.</u>
          <u xml:id="u-467.2" who="#NorbertLysek">Wysoka Izbo! Dla nas, na Opolszczyźnie, dobre sąsiedztwo i przyjazna współpraca z Niemcami są szczególnie ważne. Nie ma bowiem drugiego takiego regionu Polski o tak wielorakich historycznych, kulturowych i społecznych związkach z Niemcami. Polska przyszła na Śląsk Opolski jako zdobywca. Śląska gwara nasiąknięta obcą fonetyką źle brzmiała w polskich uszach. Śląski koloryt drażnił i budził nieufność. Polski sposób gospodarowania zetknął się z gospodarnością i zapobiegliwością śląskiego ludu. W zmaganiu z tym ostatnim wystąpiło poczucie inności. Ślązacy zaczęli wątpić i szukać w innym miejscu stabilności, ładu i porządku. I to poszukiwanie trwa do dziś. Swoistym paradoksem historii jest to, że rewolucja demokratyczna w Polsce lat osiemdziesiątych na Opolszczyźnie zaowocowała instytucjonalnymi formami niemieckiej mniejszości. Ślązak odzyskał możliwość przyjęcia narodowości zgodnie z własnym odczuciem, z czego po latach skwapliwie skorzystał. Dla wielu Polaków odkrycie tysięcy współobywateli deklarujących swą niemieckość tam, gdzie miała występować tylko prastara polszczyzna, było szokiem. Dominowało niedowierzanie i sprzeciw. Fakt jest jednak faktem, a istnienie organizacji mniejszości niemieckiej takim faktem jest. Wielu Ślązaków odkryło na nowo swoje niemieckie korzenie, lecz wielu takiej potrzeby nigdy nie odczuwało i nie odczuwa, i tak już zostanie. Powstał więc wcale tu nienowy ważny problem współżycia na tym pięknym, a także niemałym skrawku państwa polskiego tych, którzy tu tkwili przez wieki, z tymi, których tu przywiodły i związały na trwałe powojenne losy. Trzy kultury kształtowały oblicze ziemi śląskiej — niemiecka, morawska i polska. Przenikały się one wzajemnie pozwalając na zgodne współżycie związanych z nimi ludzi. Wszelkie drażniące Śląsk wstrząsy społeczne miały swe źródła na zewnątrz i głęboko godziły w tradycyjne wartości kulturowe naszej ziemi.</u>
          <u xml:id="u-467.3" who="#NorbertLysek">Wysoka Izbo! Uregulowanie kwestii mniejszości niemieckiej w Polsce, jej praw i obowiązków w układzie o sąsiedztwie i współpracy trzeba uznać za akt potrzebny i pilny. Uważam, że na podkreślenie zasługuje sposób sprecyzowania w układzie pojęcia członka mniejszości niemieckiej w Polsce. Jest to uregulowanie w pełni nowoczesne, oparte na międzynarodowych standardach. Dobrze też się stało, że obie strony odeszły od sformułowania specjalnych praw dla mniejszości niemieckiej, o które zresztą ta mniejszość się nie upominała, gdyż nie służyłoby to wspomnianej potrzebie współżycia, zakładającej z jednej strony możliwość zaspokojenia przede wszystkim duchowych potrzeb mniejszości, z drugiej jednak — niezbędne minimum lojalności dla kraju, w którym się żyje. Liczę na to, że sygnalizowane w dokumentach dodatkowych kwestie sporne zostaną w przyszłości uregulowane ku zadowoleniu wszystkich. Nie mogę jednak zgodzić się z brakiem zapisów dotyczących osób starych, które w każdej chwili mogą odejść z tego świata. Myślę o tych, którzy wbrew prawu wojennemu byli przetrzymywani w ZSRR i zmuszani do niewolniczej pracy, a o których ani nowa, ani stara ojczyzna upomnieć się nie chce — odmawia im uznania okresu wojny i niewoli do na przykład świadczeń emerytalnych, odmawia im zadośćuczynienia za cierpienia, które w imię lojalności ponosili dla państwa, którego byli obywatelami. Liczę na to, że tak rząd polski, jak i niemiecki w uznaniu ich pracy w latach powojennych i cierpień związanych z wojną i jej konsekwencjami odpowiednio uhonorują finansowo ich postawę życiową, o ile ich motywem działania nie było sprzeniewierzenie się ogólnoludzkim normom moralnym. Sprawa jest o tyle pilna, iż 30% tych ludzi, którzy w ubiegłym roku w czasie prac nad ustawą kombatancką zwracali się do mnie, dziś już nie żyje. Wierzę w to, iż celem obu rządów nie jest wyczekiwanie na naturalne rozwiązanie tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-467.4" who="#NorbertLysek">Wysoka Izbo! Ślązak, bez względu na opcję narodową, nigdy nie sprzeniewierzył się państwu, w którym żył. Dlatego skutki powojennych strat Ślązaków powinny solidarnie przyjąć obie strony. Liczę też na to, że wewnętrzne prawo Polski traktujące o mniejszościach zostanie dopasowane do standardów europejskich, na które traktat wielokrotnie się powołuje. Pozostając z tą nadzieją, proponuję ratyfikowanie traktatu w zaproponowanym kształcie — zobowiązanie rządu do podjęcia działań, aby ci obywatele polscy, którzy w przeszłości jako obywatele Niemiec spędzili na frontach wojny i w obozach ZSRR swoją młodość, uzyskali od nowej i starej ojczyzny odpowiednie zadośćuczynienie.</u>
          <u xml:id="u-467.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-468">
          <u xml:id="u-468.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-468.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Janowskiego ze Stronnictwa Demokratycznego. Następnym mówcą będzie Jerzy Wuttke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-469">
          <u xml:id="u-469.0" who="#JanJanowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Premierze! W przeciwieństwie do mojego poprzednika sądzę, że Europa nie będzie nas oceniała ilościowo, a więc według tego, ilu posłów słuchało bądź przemawiało, ale będzie nas oceniała jakościowo, a więc na podstawie tego, co w tej tak ważnej dla przyszłości Europy sprawie polski parlament miał do powiedzenia. I sądzę, że nie ma chyba nikogo na tej sali, nie ma nikogo w Polsce, kto nie doceniałby znaczenia zarówno traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej granicy, jak i wcześniejszego, podpisanego w listopadzie ubiegłego roku, o potwierdzeniu istniejącej między Rzeczypospolitą Polską a Federalną Republiką Niemiec granicy. Bolesne rozdziały przeszłości trzeba zamknąć. W historii obu naszych narodów były wszakże nie tylko bolesne doświadczenia, chociaż jako liczniejsze te łatwiej jest zapamiętać, ale i tradycje współpracy i zrozumienia, doświadczenia politycznych emigrantów z Polski po rozbiorach, którzy właśnie na ziemi niemieckiej znajdowali niejednokrotnie schronienie i dach nad głową. Za wręcz symboliczny można dziś uznać zbieg okoliczności, że właśnie stąd, z odbudowanej po wojnie Warszawy, jesienią 1989 r. składający oficjalną wizytę kanclerz Republiki Federalnej Niemiec odlatywał do Berlina, aby uczestniczyć w pierwszym akcie zjednoczenia Niemiec. W innej debacie, Wysoka Izbo, przypomniano to piękne powiedzenie hetmana Zamoyskiego: „Takie będą Rzeczypospolite, jakie młodzieży chowanie”. Można i należy zastosować to powiedzenie i do wzajemnych stosunków polsko-niemieckich: „Taka będzie przyszłość i przyjazna współpraca narodów i naszych państw, jakie młodzieży chowanie”. Stąd też pragnę zwrócić uwagę na te postanowienia traktatu, od których starannego wykonania zależeć będzie zbudowanie nieformalnych, ale jakże ważnych więzi pomiędzy obywatelami naszych krajów. Dostęp do kultury niemieckiej w Polsce i dostęp do kultury polskiej w Niemczech powinien być najważniejszym zadaniem, za którego wykonanie odpowiedzialność muszą ponosić tak rząd, jak i pozarządowe organizacje kulturalne, naukowe czy oświatowe. Z zadowoleniem i satysfakcją przyjąć trzeba powstały w Polsce Instytut im. Goethego. Dobrze byłoby, gdyby w podobnym tempie rozwijały się instytuty kultury polskiej w Niemczech, wspomagając i poszerzając wielki i nieoceniony dorobek Karla Dedeciusa.</u>
          <u xml:id="u-469.1" who="#JanJanowski">Sądzę, opierając się na swych doświadczeniach dyrektora jednej z największych uczelni w Polsce, że w codziennej pracy — zarówno Ministerstwa Edukacji Narodowej, jak i polskich szkół wyższych — podstawowe znaczenie powinna mieć wzajemna wymiana studentów pomiędzy naszymi krajami. W zakresie współpracy uczonych, jak i wymiany pracowników naukowych istnieją już sprawdzone formy, szkoda tylko, że silniejsza jest tutaj tendencja do wyjazdów do Niemiec aniżeli do przyjazdów uczonych niemieckich do Polski. Nie mogę przy tym zaprzeczyć opinii, że w zakresie nauk ścisłych i techniki jest to tendencja nie pozbawiona realnych kryteriów, ale co innego, kiedy wymiana taka dotyczy osób dojrzałych, o ukształtowanej osobowości, co innego zaś, kiedy pozwala kształtowanym właśnie w szkołach wyższych czy średnich młodym umysłom otworzyć się na poznanie sąsiedniego narodu. Stąd mój apel o rozszerzenie i pogłębienie tych form współpracy, które będą adresowane przede wszystkim do młodzieży, aby objąć nimi jak największe jej grupy.</u>
          <u xml:id="u-469.2" who="#JanJanowski">Takie będą nasze narody, jakie młodzieży wychowanie. Nie będzie nietaktem, jeżeli powiem, że z niepokojem obserwujemy wszyscy odnotowywane w prasie obu krajów incydenty z udziałem skinheadów i faszyzujących grup młodzieży byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej. W zachowaniach tych widać, że ksenofobia, że poczucie wyższości wobec innych narodów nie są zjawiskami li tylko historycznymi. System wychowania i kształcenia skierowany na ogólnoludzkie wartości humanistyczne, budujący w przekonaniach każdego młodego człowieka świadomość, że ludzie są sobie równi niezależnie od koloru skóry, miejsca urodzenia, wyznawany religii, przekonań, światopoglądu czy też pozycji materialnej — to powinno być wspólnym dla naszych systemów wychowawczych założeniem. Może obok polsko-niemieckiej komisji podręcznikowej powinna powstać — nie musi to być ciało sformalizowane — polsko-niemiecka komisja czy rada konsultacyjna, na której forum można byłoby mówić o sprawach wychowania i dzielić się doświadczeniami co do stworzenia i wykorzystania środków materialnych dla osiągnięcia tego optimum w zakresie wychowania w duchu przyjaźni młodzieży obu naszych krajów.</u>
          <u xml:id="u-469.3" who="#JanJanowski">Wysoka Izbo! Pojednanie polsko-niemieckie jest historyczną koniecznością; wzajemne zrozumienie jest podstawową przesłanką dla takiego pojednania. I wiemy dzisiaj, że nie będzie to proces krótkotrwały, ale właśnie dlatego naszym obowiązkiem jest stworzenie warunków ku temu, ażeby pokolenia naszych dzieci i wnuków rosły w atmosferze przyjaźni, nie odgrodzone jak poprzednio murem granicy czy to politycznej, czy gospodarczej, ale połączone nurtami wspólnych rzek Nysy Łużyckiej i Odry, wpływającej do wspólnej Zatoki Pomorskiej.</u>
          <u xml:id="u-469.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-470">
          <u xml:id="u-470.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-470.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Wuttke z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Następnym mówcą będzie poseł Marek Jurek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-471">
          <u xml:id="u-471.0" who="#JerzyWuttke">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pierwszą reakcją społeczeństwa polskiego na fakt zjednoczenia Niemiec było zaskoczenie tempem wydarzeń. Towarzyszyło temu poczucie lęku, jako naturalnej reakcji na gwałtowną zmianę stanu posiadania zachodniego sąsiada. Ale owe poczucie lęku zrodziło się i do dziś jeszcze trwa choć już w zasadniczo innym stopniu, przede wszystkim jako pamięć wojny. Pojawiają się pytania, na które trudno znaleźć proste odpowiedzi: Czy silne dążenia Niemców do samookreślenia się znajdą satysfakcjonujące ujście we wspólnym kształtowaniu państwa? Czy Niemcom uda się właściwie z niejakim umiarem korzystać ze swej wielkości, która kusi do megalomanii? Czy można zupełnie wykluczyć rozbudzenie nowego szowinizmu w zjednoczonych Niemczech? Są to pytania aktualne szczególnie w świetle agresywnych działań młodzieży na terenie byłej NRD. Ale również należy zapytać, czy społeczeństwo polskie zdoła w możliwie krótkim czasie porzucić pozycje zachowawcze z poprzedniej komunistycznej epoki, funkcjonujące w stereotypie straszaka niemieckiego? Nowe siły polityczne, które w 1989 r. objęły władzę w Polsce, zaczęły realizować politykę otwartości wobec Niemiec w kierunku porozumienia i pojednania. Polityka ta stworzyła szansę politycznego i gospodarczego przyłączenia Rzeczypospolitej Polskiej do Wspólnot Europejskich. Czy zatem społeczeństwo polskie, mimo trudnych pytań i bolesnych doświadczeń naszego sąsiedztwa, zdoła wesprzeć rząd realizujący politykę wykorzystania szansy przyspieszenia integracji Polski z Europą Zachodnią?</u>
          <u xml:id="u-471.1" who="#JerzyWuttke">W rozwoju współpracy Niemców z Polakami, w nowej integrującej się Europie trzeba uwzględnić fakt ewolucyjnego charakteru zmian w mentalności obu narodów oraz określić korzyści tej współpracy dla zainteresowanych stron. Korzyści te stają się również naszym udziałem pod jednym wszakże warunkiem — cytuję za Anną Wolf-Powęską — „Pod warunkiem, że powszechne stanie się pytanie nie tylko o to, co otrzymamy, lecz co wniesiemy do tej współpracy. Naszym wianem nie musi być wyłącznie tania siła robocza i rynki zbytu, lecz również odejście od ciasnoty myślenia, totalitarnej mentalności, zaściankowości w traktowaniu obcokrajowców, wyczulenie na sposób myślenia innych i otwartość na oferowaną współpracę z tym nowym, starym sąsiadem”.</u>
          <u xml:id="u-471.2" who="#JerzyWuttke">Omawiane dziś traktaty otwierają pole do współpracy Polski z Niemcami na skalę dotąd niespotykaną. Istotną częścią składową traktatu są uregulowania praw i obowiązków członków niemieckiej mniejszości w Polsce i Polaków w Republice Federalnej Niemiec. W ciągu ostatnich dwóch lat mniejszość niemiecka w Polsce przejawiała dość zróżnicowany wachlarz reakcji i postaw, wynikających również ze znacznego rozrzutu aspiracji osobistych i grupowych, od nauki języka rodzimego i posług duszpasterskich w mowie serca, poprzez ożywienie tradycji kulturowych, do zamierzeń politycznych na granicy i poza granicą iluzji, w tym nawoływania do akcji plebiscytowych przez co prawda nieliczne, ale głośne środowisko polityczne z kręgu Związku Wypędzonych. Traktat o potwierdzeniu granicy jakby uwypuklił wcześniej zarysowane wewnętrzne zróżnicowanie mniejszości niemieckiej. Równocześnie jednak następował proces wyraźnego samookreślania się osób, grup i społeczności mniejszości niemieckiej wobec społeczeństwa polskiego i wobec państwa, szczególnie na poziomie lokalnym samorządów będących w większości przykładem harmonijnego współżycia i dobrej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-471.3" who="#JerzyWuttke">Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy wychodzi naprzeciw oczekiwaniom mniejszości niemieckiej, daje jej rzeczywiste poczucie politycznego i prawnego bezpieczeństwa. Jednocześnie wyraźne określenie praw i obowiązków mniejszości niemieckiej wzmacnia poczucie jej powiązania z państwem polskim. Jednoznacznie sprecyzowane tzw. klauzule lojalności, zawarte w postanowieniu art. 22, oparte na standardzie prawa międzynarodowego, wyraźnie określają wymóg obywatelskiej lojalności członków mniejszości w stosunku do państwa, w którym zamieszkują i którego obywatelstwo posiadają. W sferze prawno-politycznej traktat zabezpiecza interesy osób pochodzenia polskiego przebywających w Niemczech. Traktat i listy intencyjne ministrów spraw zagranicznych obu państw dotyczą wszystkich Polaków zamieszkałych w RFN, zarówno posiadających obywatelstwo niemieckie, jak i nie posiadających takiego obywatelstwa. Według szacunku strony polskiej sprawa dotyczy około półtora miliona osób. Najważniejsze jednak jest to, aby grupy polskie skorzystały z możliwości, które stwarza traktat. Obecnie część osób pochodzenia polskiego, z różnych zresztą względów, nie chce przyznawać się do swoich polskich korzeni. Demokratyczna Polska winna stworzyć wszelkie warunki, aby Polacy za granicą mogli przyznawać się do swej polskości. W tym aspekcie konieczna jest aktywna pomoc Polski, głównie jej rządu i parlamentu dla środowisk polskich w Niemczech. Potrzebna jest aktywna polityka resortu spraw międzynarodowych, jak również innych organizacji i środowisk. Zawarte w traktacie uregulowania praw i obowiązków członków mniejszości zostały dostosowane do standardów międzynarodowych, a szczególnie dokumentów KBWE i Rady Europy, nie są oparte na jakichś tzw. specjalnych rozwiązaniach, które obowiązywałyby wyłącznie w stosunkach polsko-niemieckich. Przyjęcie w traktacie standardu europejskiego może być przykładem traktowania innych mniejszości w Polsce oraz, co chcę podkreślić, mniejszości polskich za granicą, szczególnie na Wschodzie, może być wzorem rozwiązywania problemów mniejszości w stosunkach dwustronnych zgodnie ze standardami międzynarodowymi.</u>
          <u xml:id="u-471.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-472">
          <u xml:id="u-472.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-472.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Jurka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Rzymełka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-473">
          <u xml:id="u-473.0" who="#MarekJurek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem przekonany, że podejmujemy dziś jedną z najważniejszych debat w ciągu naszej kadencji, bodaj nie najważniejszą tylko dlatego, że niedługo będą wybory. Po wyborach będziemy mieli nowy rząd, uchwalimy Konstytucję, sytuacja ekonomiczna też w końcu ulegnie poprawie. Po to żeby zmienić Konstytucję, wystarczy porozumienie głównych politycznych sił kraju i kiedy dojdzie już do porozumienia będzie mogła nastąpić zmiana Konstytucji. Ale jeżeli podpisujemy traktat międzynarodowy, to nawet 100% zgodność społeczeństwa w jego ocenie i zgodność wszystkich sił politycznych nie jest wystarczającą podstawą do zmiany jego konsekwencji. I dlatego chcę powiedzieć, że będą się zmieniały rządy, możemy modyfikować Konstytucję, zmieni się sytuacja gospodarcza, a ten traktat, który dziś ratyfikujemy, będzie określał nasze położenie międzynarodowe, nasze stosunki z Niemcami. Materia traktatowa to materia zupełnie szczególna. Z pozoru jest to tylko ustawa, ale praktycznie, jak mówiłem, jest to ustawa, która zostaje jako coś trwałego i potem nie można jej w sposób dowolny zmieniać, dlatego że wchodzą tu w grę zobowiązania zagraniczne państwa, że na jej straży stoi inne państwo bądź społeczność międzynarodowa.</u>
          <u xml:id="u-473.1" who="#MarekJurek">Myślę, że negocjowanie każdego traktatu wymaga szczególnej odpowiedzialności rządu i ratyfikowanie czy zgoda na ratyfikację każdego traktatu wymaga szczególnej odpowiedzialności parlamentu. My już stoimy przed dokumentem, który został parafowany, i musimy znaleźć wyjście z tej sytuacji. Ale również rząd, negocjując traktat, powinien być świadom tego, jak społeczeństwo odczuwa swoje podstawowe interesy, powinien być świadom dążeń narodu i stanowiska podstawowych sił politycznych, dlatego że potem parlament jest postawiony przed faktem i musi zajmować się czymś, co już ma pewną rangę międzynarodową, tak jak tekst, który dostaliśmy dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-473.2" who="#MarekJurek">Chcę wyrazić przekonanie, że nasz rząd niewiele zrobił, żeby ten efekt zaskoczenia zmniejszyć, bardzo niewiele zrobiono, żeby włączyć siły polityczne w prace, choćby w konsultacje związane z przygotowaniem tego traktatu. Wtedy gdy traktat był już przedmiotem oficjalnej dyskusji w parlamencie niemieckim, w Polsce ciągle jeszcze o jego tekście czy elementach tekstu posłowie musieli dowiadywać się z prasy. I myślę, że gdyby, rozumiejąc całą specyfikę tak delikatnej materii, jaką są negocjacje i polityka zagraniczna w ogóle, włączono siły społeczne, gdyby konsultowano reprezentatywne dla poszczególnych odłamów opinii publicznej przedstawicielstwa polityczne, to tekst, którym dysponujemy, i jego odbiór w społeczeństwie byłby dzisiaj inny. Niestety, nie zrobiono tego, w obecnym zaś kształcie ten traktat budzi bardzo wiele zastrzeżeń. Analiza procesu negocjacyjnego i towarzyszących powstaniu tego traktatu deklaracji niemieckich pozwala stwierdzić, że Niemcy oprócz konieczności ułożenia stosunków z sąsiednim państwem, jakim jest Polska, oprócz pewnej wizji europejskiej, w którą chciały wkomponować ułożenie stosunków z Polską, oprócz wreszcie koniecznego atrybutu frazeologii schlebiającej panującej dziś w Europie ideologii — dlatego że w tym traktacie roi się od czasów, gdy zanikną granice itd., tego wszystkiego, co dziś powtarza się w kółko — oprócz tego wszystkiego Niemcy negocjowały ten traktat z jasną wizją swoich historycznych i perspektywicznych interesów narodowych i osiągnęły trzy podstawowe rzeczy, o które w tym kontekście mogło im chodzić.</u>
          <u xml:id="u-473.3" who="#MarekJurek">Po pierwsze, stwierdzenie istnienia mniejszości niemieckiej w Polsce bez konieczności stwierdzenia istnienia mniejszości polskiej w Niemczech. Taka, proszę państwa, dysproporcja, gdy z jednej strony mówimy o mniejszości żyjącej w Polsce, a z drugiej o osobach z kręgu kultury czy pochodzenia polskiego, to jest stwierdzenie szczególnej obecności niemczyzny w Polsce, podkreślam, szczególnej. Chcę powiedzieć, że taka regulacja traktatowa narusza, w moim przekonaniu, samo prawodawstwo niemieckie, dlatego że po wojnie Niemcy stanęły na stanowisku, że prawo do obywatelstwa niemieckiego ma każda rodzina pochodząca od obywateli niemieckich, którzy byli takimi w 1937 r., a więc również od Polaków z Dąbrówki Wielkopolskiej, a więc również od Polaków z Babimojszczyzny, a więc również od Polaków z Opolszczyzny. I chcę powiedzieć, że jeżeli przodkowie tych ludzi musieli się bić za Niemcy w 1870 r., w I wojnie światowej, w II wojnie światowej, to ich potomkowie, pozostając Polakami, mieli prawo korzystać z tego szczęścia, jakie Niemcy po wojnie spotkało, że chociaż większa część ich terytorium narodowego mogła być wolna i mieli prawo korzystać z dobrobytu kapitalistycznego. Poza tym chcę zwrócić uwagę państwa, że ten traktat stwierdza, że przynależność narodowa jest sprawą opcji indywidualnej. I chcę również powiedzieć, że nawet jeśli ludzie, którzy tracąc poczucie narodowe czy wskutek prowadzonej po wojnie polityki, wyjechali z Opolszczyzny czy skądkolwiek z terenów, gdzie Polacy żyli przed wojną na terytorium Rzeszy niemieckiej, to ich dzieci również mają prawo do swojego poczucia polskości czy również do dokonania wyboru tej opcji narodowej, o jakiej mówi traktat. A ci ludzie, potomkowie mniejszości polskiej w Niemczech, która ma prawo korzystać z niemieckiego obywatelstwa, nie są w tym traktacie za mniejszość uznani, a konsekwencją tego jest uznanie szczególnego charakteru obecności niemczyzny w Polsce. I to jest pierwsza rzecz, pierwsza korzyść, jaką strona niemiecka z tego traktatu wynosi.</u>
          <u xml:id="u-473.4" who="#MarekJurek">Druga sprawa, o której chcę państwu powiedzieć, to jest zawarte w liście intencyjnym przewidywanie prawa powrotu Niemców na dawne ziemie niemieckie, na ziemie, z których się wywodzą. W imieniu swoim i stronnictwa, którego tu nazwy nie wymienię, a które reprezentuję, chcę wyrazić przekonanie, że, moim zdaniem, każdy człowiek ma prawo kochać miasto, w którym się urodził. Ja się urodziłem w mieście, które przed wojną nazywało się Landsberg, po wojnie Gorzów, to jest ładne miasto i rozumiem, że ktoś chce tam pojechać, tam kupić dom. Natomiast uważam, że jeżeli będziemy ten traktat ratyfikować, jeżeli parlament wyrazi zgodę na ratyfikację tego traktatu, to jest rzeczą konieczną, żebyśmy, stosując się do starej politycznej zasady: „rządzić, to znaczy przewidywać”, zaznaczyli, że ten jednobrzmiący zapis w liście intencyjnym obu ministrów spraw zagranicznych nie powinien być nigdy pretekstem do zorganizowania akcji kolonizacyjnej na terytorium państwa polskiego. A w dyskusjach toczonych przed tą debatą usłyszałem, że słowo kolonizacja brzmi trochę specyficznie pod koniec XX wieku. Ale mamy kolonizację na całym świecie, to można państwu powiedzieć, mamy niestety wokół tego „wianuszka wileńskiego”, tam też jest po prostu kolonizacja, w której biorą udział instytucje publiczne, i my takiej polityki — kiedy ktoś będzie przebijał ceny rynkowe, kiedy ludzie w sposób skoncentrowany będą się osiedlać na terytoriach Polski po to, żeby świadomie zmienić stosunki ludnościowe, żeby zdestabilizować sytuację polityczną — takiej polityki my nie chcemy, doceniając prawo każdego człowieka, który kocha swoje strony rodzinne, do mieszkania w tych stronach rodzinnych. Natomiast to nigdy nie może być podstawą do włączenia się instytucji publicznych na rzecz zmiany sytuacji ludnościowej, która mogłaby prowadzić do destabilizacji politycznej państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-473.5" who="#MarekJurek">I wreszcie trzecia sprawa, którą Niemcom udało się osiągnąć, sprawa odszkodowań, którą w tym traktacie pominięto milczeniem. Ja tego tematu nie będę rozwijał, dlatego że mówiono o nim bardzo dużo. Sprawa odszkodowań, chcę tylko powiedzieć w kontekście debat...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-474">
          <u xml:id="u-474.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę pamiętać, że czas mija, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-475">
          <u xml:id="u-475.0" who="#MarekJurek">Proszę panią marszałek o pozwolenie, żebym mógł skończyć.</u>
          <u xml:id="u-475.1" who="#MarekJurek">I w kontekście tych debat, które się toczyły — proszę państwa, to nie jest kampania wyborcza, ale tego nie można nie powiedzieć w tym miejscu — bardzo łatwo wyrzekamy się pieniędzy publicznych, które państwo polskie, gdyby chciało, mogłoby zdobyć od tych, od których się nam należą. A bardzo łatwo ciężar wychodzenia z komunizmu, który zaczął się od wprowadzenia przez pewne europejskie państwo Stalina do Europy w 1939 r., zrzucamy po prostu na przeciętnych Polaków, również na tych Polaków, których często życie zaczęło się od tego, że ojca, który miał grzech być działaczem polskim w 1939 r., rozstrzelano, a jego sklep już przepadł na zawsze. Znam takie przypadki w swoim okręgu wyborczym, bo po prostu jestem posłem z przedwojennego pogranicza. Chcę zatem powiedzieć proszę państwa, że stronie niemieckiej — rozumiem, że oni bronią swojego interesu narodowego — te trzy podstawowe elementy udało się osiągnąć. A z jakim nastawieniem do negocjacji i tego traktatu przystępowała strona polska? Z jak zdefiniowanym polskim interesem narodowym? Jeżeli dobrze rozumiem to definicje...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-476">
          <u xml:id="u-476.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, bardzo proszę o przestrzeganie czasu, z przykrością muszę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-477">
          <u xml:id="u-477.0" who="#MarekJurek">Jeżeli pani marszałek i Wysoka Izba pozwolą, prosiłbym o możliwość dokończenia.</u>
          <u xml:id="u-477.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-477.2" who="#MarekJurek">Wymieniłem sprawy, o które Niemcom chodziło, w moim odczuciu, jak również sądząc po deklaracji Bundestagu, która podkreśla te elementy jako sukces dyplomacji niemieckiej. Jeżeli dobrze rozumiem, to ta polska racja stanu jest zdefiniowana na str. 9 i 10 uzasadnienia do traktatu przedstawionego nam przez rząd. I to jest, proszę państwa, definicja bardzo ciekawa, w moim odczuciu, definicja ideologiczna, a mianowicie zaczyna się od stwierdzenia, że oba traktaty dobrze służą zagwarantowaniu podstawowych — i tutaj — interesów nowej, demokratycznej Rzeczypospolitej Polskiej. Moim zdaniem, państwo nie zmienia swoich podstawowych interesów w zależności od zmiany formy rządu. Jeżeli państwo reprezentuje naród, to wyraża jego tożsamość i te interesy są stale, niezależnie od tego, jaką podstawę legalną mają rządy. Polska miała te same interesy przed 1926 i po 1926 r. I nie rozumiem tej definicji. Dalej jest rozwinięcie tej definicji. Sformułowanie w rodzaju traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy ma ważne znaczenie z punktu widzenia integrowania się Rzeczypospolitej Polskiej z Zachodem. Ten traktat wyraża w pełni nową filozofię stosunków międzynarodowych. Ten traktat wynika z przynależności Polski i Niemiec do tego samego systemu i w nawiasie jest zdefiniowany system. System to demokracja, prawa człowieka, rządy prawa, gospodarka rynkowa itd. Nie uważam, żeby mój kraj był elementem jakiegoś systemu, choć wiele może się nauczyć od innych.</u>
          <u xml:id="u-477.3" who="#MarekJurek">Odnoszę wrażenie, że strona polska przystąpiła do negocjowania tego traktatu właśnie z założeniem — tutaj przedstawiłem państwu tę całą otoczkę ideologiczną — że interes państwa polskiego można sprowadzić do tego definitywnego punktu historii, jakim jest wtopienie się Polski we wspólny rynek za każdą cenę, dlatego że w tym traktacie płacimy dużą cenę. A tymczasem, moim zdaniem, kwestia Wspólnot Europejskich to sprawa ważna, to jest kwestia, którą również moje stronnictwo ma w swoim programie. Polska powinna być obecna w Europie, ale to kwestia poważnej dyskusji. Przypomnijcie sobie państwo, jaka dyskusja wybuchła wokół tej sprawy na poprzednim posiedzeniu, w tej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-477.4" who="#MarekJurek">Zawsze uważałem, że polityka musi być oparta na pewnych zasadach, bo za to nas atakowano, i uważam, że te zasady mogą być legalnie wpisane przez naród do Konstytucji. Tam może być określony charakter państwa, jego tożsamość, zasady moralne, jakimi chce się kierować. I uważam, że polityka zagraniczna również może się kierować pewnymi motywami ideowymi, tylko przez motywy ideowe rozumiałbym cele zdefiniowane przez parlament. Tymczasem w parlamencie mieliśmy dwukrotnie debatę na temat polityki międzynarodowej i żadna z nich nie zakończyła się uchwaleniem ogólnej, strategicznej uchwały na temat polityki zagranicznej państwa, która uzasadniałaby takie widzenie polityki polskiej.</u>
          <u xml:id="u-477.5" who="#MarekJurek">W moim odczuciu, chcę państwu powiedzieć, to są deklaracje ideologiczne. I naprawdę bardzo proszę w świetle tych deklaracji — tu się roi od standardów międzynarodowych, praw człowieka itd., rzeczy, które po prostu obowiązują i nie trzeba ich wymieniać — żeby już po przyjęciu tego dokumentu nikt mnie nie przekonywał o tym, że istnieje w naszym państwie neutralność światopoglądowa. To a propos tej ideologii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-478">
          <u xml:id="u-478.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, bardzo przepraszam pana, niestety, czas jest znacznie przekroczony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-479">
          <u xml:id="u-479.0" who="#MarekJurek">Już kończę.</u>
          <u xml:id="u-479.1" who="#MarekJurek">Tak, że to jest ideologia.</u>
          <u xml:id="u-479.2" who="#MarekJurek">Chcę powiedzieć o jednej rzeczy, o której mówił pan poseł Dobrosz w poprzedniej debacie. W tym traktacie również nasza strona dopuściła do tego, że umieszczono w nim sformułowania, które, w moim przekonaniu, dotykają po prostu naszej dumy narodowej. Mam na przykład na myśli wspólne z Niemcami potępienie antysemityzmu. Antysemityzm, Wysoka Izbo, to my możemy potępiać na przykład wspólnie z Węgrami, dlatego że przez wojną tak w Polsce, jak i na Węgrzech były te problemy narodowościowe, były te niesprawiedliwości, tak jak i w całej Europie Środkowej. I rząd Polski, rząd Węgier pomagał Żydom w czasie wojny. Natomiast to rzeczywiście może w Europie sprawiać wrażenie przyznania się Polski do pewnej współodpowiedzialności za tragedię i zagładę narodu żydowskiego. I choć rozumiem, że wymaga tego ideologia nowej demokratycznej Europy, to takie potępienie jest po prostu nie na miejscu, jak również nie na miejscu jest stwierdzenie, że potępiamy dyskryminowanie kogokolwiek, bo ja nie uważam, żeby moi dziadkowie byli kimkolwiek. Jeżeli potępiamy dyskryminację pewnych grup enumeratywnie, to również wymieńmy tutaj po prostu dyskryminację Słowian, Polaków i innych ofiar II wojny światowej.</u>
          <u xml:id="u-479.3" who="#MarekJurek">Chcę powiedzieć o jeszcze jednej rzeczy. Ten traktat może mieć również doniosłe konsekwencje materialne dla Polski, jeżeli nie opatrzymy go stosownymi zastrzeżeniami. Mam na myśli art. 9 traktatu, w którym obie strony deklarują stworzenie sobie nawzajem najdogodniejszych warunków działalności gospodarczej na własnych terytoriach, przy czym Niemcy z góry zastrzegają, że w zakresie, w jakim nie kłóci się to ze zobowiązaniami Niemiec wynikającymi z przynależności do Wspólnoty Europejskiej. Niemcy mogą powiedzieć, że noszą się z zamiarem otwarcia swojego rynku dla nas, ale ten rynek jest zamknięty przez dwunastkę, a już w tej chwili w Polsce mamy upośledzenie polskiej przedsiębiorczości w porównaniu z kapitałem zagranicznym. I ten niedorozwinięty...</u>
          <u xml:id="u-479.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-479.5" who="#MarekJurek">... i ten niedorozwinięty kapitalizm, jaki w tej chwili budujemy, jest również tego konsekwencją.</u>
          <u xml:id="u-479.6" who="#MarekJurek">Dlatego, Wysoka Izbo, to można rozumieć jako deklarację współpracy gospodarczej, ale wtedy trzeba to również opatrzyć jasnym, klarownym, jednoznacznym zastrzeżeniem.</u>
          <u xml:id="u-479.7" who="#MarekJurek">I na koniec ostatnia rzecz. Niemcy z tego traktatu wynoszą jeszcze jedną korzyść. Wystarczy przeczytać deklarację...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-480">
          <u xml:id="u-480.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, znacznie już przekroczył pan czas wypowiedzi. Przepraszam, to jest decyzja Wysokiej Izby, nie moja, o ograniczeniu czasu wystąpień. Panie pośle, naprawdę, ostatnie pół minuty, bo będę zmuszona wszystkim państwu udzielić — niezgodnie z decyzją Wysokiej Izby — podwójnego czasu. Bardzo proszę, panie pośle, o ostateczne wnioski i o zakończenie swojego wystąpienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-481">
          <u xml:id="u-481.0" who="#MarekJurek">Ostateczny wniosek, pani marszałek, cała aura tego układu pozwoliła Niemcom na napisanie we wczoraj uchwalonej deklaracji Bundestagu o krzywdach i cierpieniach, jakie Niemcy i Polacy sobie nawzajem zgotowali. Ja wiem, jakie krzywdy ponieśli Niemcy w czasie II wojny światowej. Wiem o niewinnych ludziach, którzy zginęli w nalotach dywanowych nie przez polskie dowództwo zarządzanych, ale obawiam się, że pod adresem żadnego z państw, którego rząd te naloty dywanowe zarządzał, Niemcy nie napisaliby o wspólnej odpowiedzialności i wspólnych nieszczęściach. Taki zarzut można postawić tylko Polakom.</u>
          <u xml:id="u-481.1" who="#MarekJurek">A panu posłowi Małachowskiemu chciałem na koniec powiedzieć, że, panie pośle, tutaj nie chodzi o wybory, dlatego że w tej sprawie na przykład ja i środowisko, które reprezentuję, do tej pory się nie wypowiadało, bo ja miałem nadzieję, że będziemy nad tym dyskutować w nowym przedstawicielstwie narodowym. Nie wiem, kto się bał tej dyskusji w nowym przedstawicielstwie narodowym i kto był tak gorliwy, żeby sprowokować tę dyskusję dzisiaj i tutaj. Ale oskarżenie o to, że ktoś traktuje sprawy polskiego interesu narodowego i racji stanu jako przedmiot gry wyborczej, panie pośle, to jest coś wysoce niestosownego, a co najmniej jest to szantaż moralny.</u>
          <u xml:id="u-481.2" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Małachowski: Proszę nie obrażać rządu.)</u>
          <u xml:id="u-481.3" who="#MarekJurek">Nie mówcie rzeczy, które niepokoją naród, bo was oskarżymy, że prowadzicie kampanię wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-481.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-482">
          <u xml:id="u-482.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, pan będzie uprzejmy skończyć swoje wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-482.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, zwracam się ponownie do państwa z prośbą o przestrzeganie własnych postanowień co do limitu czasu. Jestem w trudnej sytuacji, bo nie chciałabym przerywać w połowie niczyjego przemówienia. Proszę bardzo o przestrzeganie ustalonego czasu. To jest postanowienie Wysokiej Izby. Bardzo proszę wszystkich mówców o stosowanie się do tego.</u>
          <u xml:id="u-482.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Jana Rzymełkę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Kościelniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-483">
          <u xml:id="u-483.0" who="#JanRzymełka">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Trudno będzie mi w tej chwili po tym wystąpieniu mojego przedmówcy wyrazić swoje racje dotyczące traktatu. Szkoda jednak, że mój poprzednik wyliczył tylko zyski wynikające z tego traktatu dla strony niemieckiej, nie wyliczył zaś żadnych korzyści dla polskiej strony, jakby niczego nie dostrzegał. Dziwi mnie to trochę.</u>
          <u xml:id="u-483.1" who="#JanRzymełka">Proszę państwa, ratyfikacja i w konsekwencji wejście w życie traktatów, będzie historycznym wydarzeniem, będzie zakończeniem pewnego etapu, który rozpoczęli biskupi niemieccy i polscy apelem o wzajemne wybaczenie i pojednanie. I sądzę, że jest realizacja chrześcijańskiego wyzwania pomiędzy naszymi narodami — przekażcie sobie znak pokoju. Sądzę, że traktat ten jest pewnego rodzaju znakiem pokoju. Jest wyrazem nowych stosunków polsko-niemieckich, nie tylko oczyszczeniem przeszłości, lecz budową nowej przyszłości. Uważam, że zdecydowana większość Polaków i Niemców z zadowoleniem przyjmuje ratyfikację tego traktatu. Jednak ton niektórych wypowiedzi przypomina mi język dawnej propagandy, szczególnie wypowiedzi sprzed przerwy, propagandy, w której antyniemieckość była cnotą narodową, cnotą, z którą konkurować mógł tylko antysowietyzm. Niestety, Niemcy popełnili też bardzo wiele błędów, szczególnie poprzez wewnętrzne układy wyborcze, kokietowanie ugrupowań przesiedleńców, które dawały pożywkę resentymentom, które propaganda komunistyczna nam tutaj wpajała. To tkwi w naszej świadomości. Mamy jednak rok 1991 i musimy iść ku nowemu. Sądzę, że ten traktat zakończy pewien etap wzajemnej nieufności i poprzez rzetelną edukację historyczną, powtarzam, proszę państwa, rzetelną edukacje historyczną ugruntuje pojednanie między narodami.</u>
          <u xml:id="u-483.2" who="#JanRzymełka">I tutaj nieco na inną nutę: nasze sąsiedztwo trwa już wieki. Błędna jest interpretacja tysiącletnich kontaktów polsko-niemieckich jako wyłącznie 10 wieków zmagań, płonącej granicy i wojen. Oba narody dłużej współpracowały z sobą niż walczyły. Dłużej bogaciły się wzajemnie. Wydaje mi się, że mamy nadal jakby nieco skrzywione propagandowo spojrzenie na stosunki polsko-niemieckie poprzez pryzmat Krzyżaków i okupacji hitlerowskiej. Nie możemy zapomnieć o pozytywach. Korzystaliśmy z prawa magdeburskiego, z prawa lubeckiego, nie możemy zapomnieć o średniowiecznych kolonizatorach niemieckich, specjalistach w zakresie nowoczesnej techniki, kultury rolniczej. W sumie zdecydowanie więcej lat historii to wzajemne poszanowanie i współpraca. Nie zapominamy też o tym, że Polska wzbogacała Niemcy. Byliśmy wzorem ruchów wolnościowych, tolerancji i to już w XIV wieku. Polskie ruchy wolnościowe odegrały, panie pośle, istotną rolę w procesie integracji Niemiec zarówno kiedyś w historii, jak i teraz. To dzięki „Solidarności” mogły się złączyć dwa państwa niemieckie. I o tym też nie zapominamy.</u>
          <u xml:id="u-483.3" who="#JanRzymełka">Proszę nie posądzić mnie o naiwność, że jestem młody i niedoświadczony. Proszę państwa, znam doskonale krzywdy wyrządzone Polakom przez Niemcy, szczególnie w okresie II wojny światowej. Znam je również z doświadczeń mojej rodziny, której członkowie przeszli przez obóz koncentracyjny. I mówię to tutaj świadomie. Rozumiem, choć nie podzielam przeświadczenia niektórych Niemców o krzywdach, jakie ponoć Polacy wyrządzili im, szczególnie w okresie przesiedlenia.</u>
          <u xml:id="u-483.4" who="#JanRzymełka">Jestem Polakiem z Górnego Śląska. I podkreślam to dlatego, że są jeszcze ludzie w Polsce, i w tej Izbie, którzy uważają Polaków Górnoślązaków za niepewnych Polaków, zapominając o tym, że Górny Śląsk nigdy nie był obszarem pod zaborami, o tym, że Górny Śląsk został oddany Czechom już w XIV wieku i przez sześć wieków był pod panowaniem czeskim, austriackim i pruskim. I właśnie przez te sześć wieków Polacy na Górnym Śląsku pielęgnowali mowę i tradycje polskie. To przecież ta piękna gwara śląska jest najbardziej archaiczną mową polską. Ludzie ci zapominają o tym, kto wywalczył polskość Górnemu Śląskowi w powstaniach. Nie można wszystkich Górnoślązaków mieszkających na dawnym obszarze pogranicza kultur wrzucać do jednego worka.</u>
          <u xml:id="u-483.5" who="#JanRzymełka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem współzałożycielem polskiej organizacji regionalnej Związku Górnośląskiego, zrzeszającej mieszkańców tej ziemi, którzy pragną pracować dla dobra kraju, obojętnie skąd i kiedy przybyli na Górny Śląsk. Związek Górnośląski wbrew różnym intencjom w kampanii wyborczej chce integrować społeczność lokalną i pragnie powtórnego awansu cywilizacyjnego i kulturowego tego regionu. Akceptujemy jego wielokulturowość i możliwość stania się obszarem prawdziwego pojednania i współpracy polsko-niemieckiej, współpracy dla dobra obu państw, Niemiec i Polski, i dla Europy. Dlatego też z zadowoleniem przyjmujemy traktat o dobrym sąsiedztwie, uważając, że polska racja stanu na Górnym Śląsku, w województwie katowickim nie jest zagrożona. Podobnie jak we Francji, w Alzacji francuska racja stanu nie jest zagrożona przez mniejszość niemiecką, tak samo w północnym Szlezwiku-Holsztynie w Danii duńska racja stanu nie jest zagrożona przez mniejszość niemiecką itd.</u>
          <u xml:id="u-483.6" who="#JanRzymełka">Poza samym traktatem istotne znaczenie mają dodatkowe postanowienia i razem ten pakiet dobrze służy zagwarantowaniu interesów nowej demokratycznej Rzeczypospolitej. Traktat ten może umocnić Polskę, a Śląsk może być pomostem do Europy.</u>
          <u xml:id="u-483.7" who="#JanRzymełka">Na zakończenie taka moja reminiscencja na temat, którego nikt tutaj nie podniósł. Proszę państwa, jakie są gwarancje tego traktatu? Odpowiadam sobie sam — sądzę, że z jednej strony silna Polska, silna gospodarka polska może być gwarantem tych traktatów, ale z drugiej strony — Niemcy. Wiemy jednak z historii, że Niemcy podpisywali wiele traktatów, co wcale nie zapobiegło wybuchowi dwóch wojen światowych. Sądzę jednak, że nie są to te Niemcy sprzed pięćdziesięciu lat. Gwarancją — wydaje mi się — są demokratyczne instytucje państwa niemieckiego w powiązaniu z procesem ogólnoeuropejskim, z utworzeniem nowych struktur bezpieczeństwa, przekształceniem starych sojuszy militarnych w struktury bezpieczeństwa europejskiego i nowymi skutecznymi rozwiązaniami. Ale nade wszystko najwięcej gwarancji dostrzegam w samym społeczeństwie niemieckim, w społeczeństwie niemieckim końca 1991 r., w jego doświadczeniu przegranych wojen, poniesionych strat. Szczególnie widzę to w woli Niemców młodego pokolenia, woli Niemców przestrzegających prawa i nastawionych pacyfistycznie.</u>
          <u xml:id="u-483.8" who="#JanRzymełka">Jestem za wyrażeniem zgody przez Wysoką Izbę na ratyfikację traktatu polsko-niemieckiego o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy przez pana prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-483.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-484">
          <u xml:id="u-484.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-484.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Kościelniaka ze Stronnictwa Demokratycznego. Następnym mówcą będzie poseł Jacek Szymanderski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-485">
          <u xml:id="u-485.0" who="#JanKościelniak">Pani Marszałek! Panie Premierze! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Chciałbym zgłosić poprawkę do projektu uchwały w sprawie traktatów zawartych między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec: o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisanego w Bonn 17 czerwca 1991 r., oraz o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy, podpisanego w Warszawie 14 listopada 1990 r. (str. 2, drugi akapit od dołu). Proponuję następujące, nowe brzmienie tego akapitu:</u>
          <u xml:id="u-485.1" who="#JanKościelniak">„Istotne znaczenie może mieć współpraca przygraniczna obu krajów. Polska widzi szczególną szansę w bliskiej i coraz szerszej współpracy gospodarczej z Niemcami, co może przynieść obu państwom równe i wzajemne korzyści oraz sprzyjać będzie szybszej integracji Polski z innymi krajami europejskimi”.</u>
          <u xml:id="u-485.2" who="#JanKościelniak">W uzasadnieniu proponowanej przeze mnie zmiany jest konstatacja faktu, że Polska poniosła tak wielkie straty ludzkie i materialne w czasie ostatniej wojny światowej, iż niezależnie od wszystkich innych powojennych uwarunkowań powinna spodziewać się zrozumienia obecnej sytuacji i wynegocjowania współpracy, która przecież w zasadniczy sposób wspomaga zmiany ustrojowe w naszym kraju. Chciałbym także stanowczo z tej wysokiej trybuny przeciwstawić się utartej formule, że Polska wchodzi do Europy. Byliśmy i jesteśmy jako kraj integralną częścią starego kontynentu tak w układzie historycznym, gospodarczym, jak i politycznym. Nie musimy przeto do niego wchodzić czy wracać. Ważne natomiast, bardzo ważne jest to, by rozwijał się i umacniał proces integracji Polski z innymi krajami europejskimi. Temu daję wyraz w zmianie zaproponowanej Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-485.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-486">
          <u xml:id="u-486.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-486.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł będzie uprzejmy złożyć poprawkę na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-486.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Szymanderskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Następnym mówcą będzie pan poseł Stefan Myszkiewicz-Niesiołowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-487">
          <u xml:id="u-487.0" who="#JacekSzymanderski">Pani Marszałek! Proszę Państwa! Mówiono tu o tym, jak wielkie znaczenie dla traktatu polsko-niemieckiego miał upadek totalitaryzmu, rozwój demokracji i „Solidarność” itd., itd. Niewątpliwie to wszystko było bardzo ważne, ale godzi się nieco głębiej sięgnąć do historii. Wielkie znaczeni dla możliwości zawarcia traktatu polsko-niemieckiego, dla „Solidarności”, dla rozwoju procesu KBWE miała integracja europejska między rokiem 1949 a konferencją helsińską, integracja europejska, która istniała dzięki paktowi północnoatlantyckiemu i dzięki obecności wojsk amerykańskich w Europie. Nie byłoby bezpiecznej Europy i nie byłoby traktatów polsko-niemieckich takich jakie mamy w tej chwili, gdyby od 40 lat na kontynencie europejskim nie stacjonowały znaczne siły wojskowe Stanów Zjednoczonych.</u>
          <u xml:id="u-487.1" who="#JacekSzymanderski">Trzeba pamiętać, że gwarancją polskiej racji stanu i naszego bezpieczeństwa nie jest jakikolwiek traktat z Niemcami, lecz przede wszystkim głębokie zintegrowanie Niemiec ze strukturami gospodarczymi i militarnymi atlantyckiego świata.</u>
          <u xml:id="u-487.2" who="#JacekSzymanderski">I myśląc o naszym bezpieczeństwie, powinniśmy na to zwłaszcza zwracać uwagę, czy przypadkiem nie grozi nam w jakikolwiek sposób dezintegracja, rozbrat Niemiec z Europą Zachodnią i z atlantyckim światem.</u>
          <u xml:id="u-487.3" who="#JacekSzymanderski">Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że w tej chwili pojawiają się w Europie dość poważne tendencje do wyłączenia się jak gdyby z istniejących struktur wojskowych. Dla Polski, która znalazła się w sytuacji geopolitycznie całkowicie nowej, bo chcę powiedzieć, że po raz pierwszy od 1939 r. znajdujemy się w takiej sytuacji, że ewentualny konflikt na polskiej granicy wschodniej byłby konfliktem regionalnym, a nie konfliktem światowym, konfliktem regionalnym, którym również mogłyby być zainteresowane Niemcy jako państwo tego regionu, i chcę to podkreślić szczególnie, że nie ten traktat jest tutaj ważny, lecz ważna jest integracja europejska i obecność wojsk amerykańskich w zjednoczonej Europie. Dlatego też trzeba wyraźnie powiedzieć, że traktat polsko-niemiecki, którego znaczenie tutaj podkreślamy, nie powinien być w naszej polityce zagranicznej przeceniany. Jest to traktat, który — być może — byłby epokowy, gdyby został zawarty w 1925 czy 1934 r., ale nie teraz w 1991 r., kiedy jest on jednym z wielu elementów dalszego integrowania się Europy.</u>
          <u xml:id="u-487.4" who="#JacekSzymanderski">Powinniśmy jasno powiedzieć, że celem polskiej racji stanu, gwarancją bezpieczeństwa mieszkających na tym terenie ludzi, bo przede wszystkim ludzie, a nie narody są przedmiotem współczesnej polityki, jest głęboka integracja europejska. To do czego powinniśmy dążyć, by ten traktat miał również sens, i to czemu ten traktat powinien służyć, to wejście Polski do militarnych struktur NATO i ekonomicznych struktur zjednoczonej Europy. Tylko wtedy Polska będzie bezpieczna i tylko wtedy pokój w tej części Europy będzie ustabilizowany.</u>
          <u xml:id="u-487.5" who="#JacekSzymanderski">Wydawało mi się konieczne podkreślenie tego faktu, dlatego że nie wolno nam rozpatrywać sprawy polsko-niemieckiej w izolacji, nie wolno, jest to wręcz po prostu groźne. Próba rozpatrywania sprawy polsko-niemieckiej w izolacji — niepodkreślanie w polskiej polityce zagranicznej faktu, że głównie integracja z NATO i integracja z Europą jest gwarancją naszego bezpieczeństwa zarówno od Wschodu, jak i Zachodu — jest taką próbą jakby znowu nadania Polsce mocarstwowego charakteru, podmiotowego zasadniczego charakteru w polityce międzynarodowej. Proszę państwa, epoka sprzed 1939 r. się skończyła i szczęśliwie dla nas korzyścią z tego traktatu jest możliwość integracji europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-487.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-488">
          <u xml:id="u-488.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-488.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Myszkiewicza-Niesiołowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Wojciecha Mojzesowicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-489">
          <u xml:id="u-489.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na ile to możliwe i na ile potrafię, chciałbym ograniczyć elementy polemiczne. Zgadzam się z moim przedmówcą i ja też w tej optyce integracji europejskiej chętnie Polskę bym widział. Naprawdę bym nie chciał, żeby na tej sali toczyła się polemika pomiędzy zwolennikami integracji Polski w strukturach europejskich i przeciwnikami tej koncepcji, bo sądzę, że taki podział albo jest w ogóle tu szczątkowy, albo w ogóle go nie ma, szczególnie, że my w Polsce zwłaszcza w kontekście doświadczeń z Niemcami, dobrze znamy cenę izolacji. Ale chciałbym powiedzieć, że stwierdzenie, iż strategicznym celem Polski jest integracja europejska, także jest prawdziwe, tylko że trzeba dodać — nie za każdą cenę. I proszę zobaczyć, jak twardo na naszych oczach dzisiaj rządy bronią interesów swoich państw, jak obok tej frazeologii ogólnoeuropejskiej toczy się twarda gra polityczna. I jeżeli ten traktat został tak oceniony przez Marka Jurka, to ja już nie mam nic do powiedzenia na ten temat, bo, moim zdaniem, został on oceniony bardzo trafnie i bardzo wnikliwie. Chciałem tylko dodać, że naszą szansą, jako posłów Komisji Spraw Zagranicznych, bo jestem członkiem tej komisji i głosowałem właśnie przeciwko uchwale komisji, naszą szansą była uchwała. I tylko na temat tej uchwały słów kilka chciałbym powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-489.1" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Przepraszam Wysoką Izbę, że tak późno projekt uchwały poselskiej wpłynął i że w jakiś sposób może posłowie zostali zaskoczeni. Ale na swoją obronę mam to do powiedzenia, że myśmy czekali na odpowiednią, analogiczną rezolucję Bundestagu. Sądziliśmy, że — być może — wobec rezolucji Bundestagu wystarczające będzie to stanowisko, które było przedmiotem prac komisji. I to jest ten powód naszego opóźnienia. Ale rezolucja Bundestagu całkowicie nas rozczarowała. Okazało się, że zawiera ona te wszystkie postulaty niemieckie, które nie znalazły się w traktacie. Pominę już może całą dyskusję na temat historii, ale przytoczę takie zdanie z tej rezolucji: „Po strasznych cierpieniach i bezprawiu, które Niemcy i Polacy w tym stuleciu zgotowali sobie nawzajem...” — bardzo przepraszam, ale Polacy Niemcom w tym stuleciu okrucieństw i cierpień strasznych nie zgotowali. A jeśli nawet, to w żadnym wypadku nie jest to porównywalne z tym, co wycierpieli Polacy z ręki niemieckiej.</u>
          <u xml:id="u-489.2" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Wiem, że nie czas dzisiaj na pytanie o to, dlaczego Polska przez 50 lat nie była niepodległa i gdzie jest 6 mln naszych polskich obywateli, że raczej jest czas, żeby mówić o męczennikach 20 lipca, o męczennikach ruchu „Białej Róży” czy o ks. Bernardzie Lichtenbergu, takim niemieckim Popiełuszce, którego siódmą rocznicę zamordowania właśnie dzisiaj obchodzimy. Ale warto pamiętać o tym, że w rezolucji Bundestagu obok tej całej przeszłości historycznej, obok tego odniesienia do historii najnowszej — o czym można by powiedzieć, że to są tylko słowa, ale dla mnie to nie są tylko słowa, dla mnie jest to szalenie ważne i dla Niemców także, skoro to umieścili — są, jak mówię, postulaty, które stanowią taką interpretację traktatu, a więc zakłada się powrót na Ziemie Zachodnie, zakłada się ostateczne zamknięcie kwestii odszkodowań, zakłada się także możliwość dwujęzycznych napisów na pewnych terenach, co jest dla nas całkowicie nie do przyjęcia i co, moim zdaniem, stanowi groźne źródło nowych konfliktów. I dlatego chciałem gorąco prosić Wysoką Izbę o poparcie poselskiego projektu uchwały zawartej w druku nr 1194.</u>
          <u xml:id="u-489.3" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Chciałbym także stwierdzić, że niemieckiego wkładu w dzieło pokoju w Europie nikt z nas oczywiście nie kwestionuje, ale to nie może być tak sformułowane jak w proponowanym przez Komisję Spraw Zagranicznych projekcie uchwały, że jest to tylko wkład niemiecki. Taki zapis jest także jednym z powodów, dla którego będę głosował przeciwko tej uchwale komisji, bo głosowałem również przeciwko niej na posiedzeniu, bo nie jest tylko niemiecki wkład w dzieło pokoju w Europie, to także ogromny polski wkład albo wspólny wkład.</u>
          <u xml:id="u-489.4" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Na zakończenie chciałem jeszcze tylko dodać, że zgadzam się oczywiście z tym, że ta bardzo ważna debata nie może być elementem kampanii wyborczej i tym bardziej rząd nie może być poniżany, jak to pan poseł Małachowski był łaskaw zauważyć przy okazji tej debaty. Proszę mi wyznaczyć czytelną granicę pomiędzy poniżaniem a krytyką rządu, no chyba to nie znaczy, że trzeba się godzić na wszystko.</u>
          <u xml:id="u-489.5" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Apeluję do Wysokiej Izby o przyjęcie projektu poselskiego, za którym głosowało na posiedzeniu Komisji Spraw Zagranicznych trzech posłów, ale obecnie opowiedziało się za nim już 41 posłów.</u>
          <u xml:id="u-489.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-490">
          <u xml:id="u-490.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-490.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Mojzesowicza z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Sytek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-491">
          <u xml:id="u-491.0" who="#WojciechMojzesowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wiele spraw i wiele tematów zostało tutaj poruszonych i zgadzam się, że bardzo ważne jest to, że Polska z Niemcami podpisuje traktat. Tutaj jest całkiem inna sprawa. W odbiorze społecznym społeczeństwo nasze nie wie o wszystkich mankamentach tego traktatu. Nie będę mówił o sprawach politycznych, chciałbym się tylko zastanowić nad proponowanym osadnictwem Niemców w Polsce. Jest tam zapisane, że rząd polski winien sprzyjać temu osadnictwu.</u>
          <u xml:id="u-491.1" who="#WojciechMojzesowicz">Chciałbym, panowie, przedstawiciele rządu nie chcą dzisiaj poznać sytuacji finansowej wsi, to nie o to chodzi, ale chciałbym żeby jednak zastanowili się nad tym, jakie są relacje cen sprzedaży gruntów w Niemczech i u nas. I chciałbym to panu premierowi króciutko przedstawić. Za 1 ha ziemi w Niemczech można u nas kupić 100 ha, za 50 ha — 5 tys. ha. Zastanówmy się nad zagrożeniami. Jesteśmy za tym, żeby otworzyć się na Europę, ale zastanówmy się nad stanem naszej gospodarki, sytuacją finansową, co mimo wszystko wiąże się z suwerennością narodową.</u>
          <u xml:id="u-491.2" who="#WojciechMojzesowicz">Polskie Stronnictwo Ludowe zawsze stało na stanowisku, że najważniejszą rzeczą dla narodu jest posiadanie we władaniu narodowym ziemi. Jest to rzecz podstawowa. I z całą przykrością, bo tu wiele spraw zostało poruszonych, i słusznie panowie posłowie, szczególnie pan poseł Niesiołowski, pan poseł Jurek, poruszali te tematy. Ja obawiam się poczynań rządu, rząd nie potrafi ochronić budżetu państwa, tak samo dość trudno mu będzie chronić spraw międzynarodowych. Może jest poruszenie na sali, ale chciałbym o tym powiedzieć. Zbulwersowany był mój kolega z województwa, poseł Błachnio, mówiąc o arogancji rządu. Pan premier wczoraj spotkał się w naszym województwie z przedstawicielem firm, które najwięcej alkoholu sprowadziły i w tę aferę są zamieszane. To też świadczy o poczynaniach rządu.</u>
          <u xml:id="u-491.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-492">
          <u xml:id="u-492.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-492.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Sytka z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie pana posła Janusza Rożka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-493">
          <u xml:id="u-493.0" who="#TadeuszSytek">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Jestem przekonany, że pożegnaliśmy bezpowrotnie zimną wojnę i konfrontację ideologiczną na naszym kontynencie. Mam jednak wątpliwości, czy w warunkach nie zagrożonego pokoju i rozkwitu europejskiej demokracji zdołaliśmy właściwie zabezpieczyć interesy naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-493.1" who="#TadeuszSytek">Rząd zbyt rzadko wnosi pod obrady Sejmu sprawy związane z polityką zagraniczną i zbyt dowolnie, w moim odczuciu, określa pojęcie polskiej racji stanu. Wrażenie takie odnoszę po zapoznaniu się z uzasadnieniem towarzyszącym wnioskowi rządu o ratyfikację traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisanego w Bonn 13 czerwca 1991 r., do którego dołączono ten tekst traktatu między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy, podpisanego w Warszawie 14 listopada 1990 r. Siedzę bardzo uważnie przebieg debaty ratyfikacyjnej na temat obu wspomnianych traktatów w niemieckim Bundestagu. Rząd pragnie uniknąć debaty w Sejmie nad obu organicznie z sobą związanymi traktatami. Postępowanie takie, ja przynajmniej, uznaję za wysoce niewłaściwe, tym bardziej że jak się stwierdza w uzasadnieniu: „powstała pilna potrzeba potwierdzenia istniejącej granicy polsko-niemieckiej przez zjednoczone Niemcy i usunięcia wszelkich dwuznaczności prawnych i politycznych”.</u>
          <u xml:id="u-493.2" who="#TadeuszSytek">Dnia 27 kwietnia 1990 r., gdy rząd nasz przekazał odnośny projekt traktatu stronie niemieckiej, zabierałem tutaj na tej sali głos w tej sprawie. Zwracałem wówczas uwagę rządu na konieczność domagania się, „i to jeszcze przed ostateczną zgodą na zjednoczenie Niemiec, wykreślenia z konstytucji niemieckiej i uznania za niebyły art. 23 ustawy zasadniczej oraz wszystkich postanowień aktów prawa wewnętrznego, łącznie z bezprawnymi, moim zdaniem, orzeczeniami niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, na którym zbudowana jest bezprawna i sprzeczna z interesami pokoju europejskiego, teza o rzekomym dalszym istnieniu Rzeszy niemieckiej w granicach 1937 r.”. Zainteresowanych tym tematem odsyłam do bardzo starannie opracowanej i skomentowanej przez pana prof. Lecha Janickiego z Instytutu Zachodniego w Poznaniu ustawy zasadniczej RFN z 23 maja 1949 r., która ukazała się w 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-493.3" who="#TadeuszSytek">Szanowni zebrani, pan minister Skubiszewski, zabierając głos na zakończenie wspomnianej debaty, nie zajął merytorycznego stanowiska w stosunku do moich propozycji i nalegań, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że nie ma możliwości wpływania na treść zapisów w Konstytucji RFN ani też nie ma prawa w nią ingerować. Zgadzam się z tym stwierdzeniem. Nie chciałbym jednak być źle zrozumiany i nie przypisuję sobie tu zasługi, lecz czuję się w obowiązku poinformować Wysoką Izbę, skoro nie zrobił tego rząd, że kładący podstawy prawne pod zjednoczenie Niemiec traktat o ostatecznej regulacji w odniesieniu do Niemiec, podpisany 12 września 1990 r. w Moskwie przez Francję, Wielką Brytanię, Stany Zjednoczone i Związek Radziecki oraz oba państwa niemieckie, nakłada na zjednoczone Niemcy obowiązek: „że konstytucja nowego, ogólnoniemieckiego państwa nie będzie zawierać żadnych postanowień, które byłyby sprzeczne z zasadami, na których wyrażono zgodę na zjednoczenie Niemiec”. To właśnie cztery mocarstwa, odpowiedzialne od czasu zakończenia wojny za Niemcy jako całość, w trosce o zachowanie pokoju europejskiego nałożyły na zjednoczone Niemcy obowiązek wykreślenia z konstytucji tych postanowień w art. 23, a potwierdzającym nadal fikcję rzekomego dalszego istnienia Rzeszy niemieckiej w granicach z 1937 r. W dalszej części omawianego traktatu moskiewskiego cztery mocarstwa oświadczyły, że „wraz z dokonaniem zmian w konstytucji zjednoczonych Niemiec potwierdzony zostanie dopiero ostateczny charakter granic tego państwa”. Do dnia dzisiejszego zjednoczone Niemcy takiej zmiany w swej konstytucji nie przeprowadziły. Przypomnieć wypada, że dla dokonania zmiany konstytucji wymagana jest większość 3/4, a ratyfikacji dokonuje się w niemieckim Bundestagu zwykłą większością głosów. Dodatkowo naświetlenie konsekwencji takiego systemu głosowania jest chyba zbyteczne. Nie znam przyczyn niedopełnienia dotąd. mimo upływu czasu, przez zjednoczone Niemcy traktatowego obowiązku wykreślenia z konstytucji wszystkich elementów, jakie mogłyby być nadal fikcją o rzekomym dalszym istnieniu Rzeszy w granicach z 1937 r. Nie znajduję także żadnego logicznego uzasadnienia ociągania się z wykonaniem tego obowiązku. Uważam natomiast za swój obowiązek ponownie zwrócić uwagę Wysokiej Izby oraz rządu na niebezpieczeństwa, jakie mogą się kryć za tym formalnoprawnym zaniedbaniem dla integralności terytorialnej naszego państwa. Jeżeli przeprowadzimy proces ratyfikacji traktatu granicznego z dnia 14 listopada 1990 r. przed dokonaniem przez Niemcy nakazanej im przez cztery mocarstwa zmiany konstytucji, może to zostać zrozumiane i uznane za nasze ciche przyzwolenie na niewypełnienie przez Niemcy obowiązku wynikającego dla zjednoczonych Niemiec z traktatu moskiewskiego. Nie wolno nam zapomnieć o doświadczeniach i rozczarowaniach na tle ratyfikacji przez Bundestag układu granicznego zawartego w 1970 r. Opowiadałem się i opowiadam nadal za ustanowieniem przyjaznych i dobrosąsiedzkich stosunków ze zjednoczonym państwem niemieckim i jego obywatelami. Uważam jednak, że musimy w jasny i jawny sposób wykluczyć pozostawienie jakichkolwiek niejasności formalnoprawnych, które mogłyby w bliższej czy dalszej przyszłości być wykorzystane dla jednostronnego zakłócenia z takim trudem podjętego procesu zbliżenia obu państw i narodów.</u>
          <u xml:id="u-493.4" who="#TadeuszSytek">Głębokiego zastanowienia wymaga także fakt, czy słuszne jest podejmowanie dwustronnej regulacji prawno-międzynarodowej w sprawie mniejszości niemieckiej. Czy akt taki nie zostanie uznany za dyskryminację w stosunku do pozostałych mniejszości narodowych żyjących w Polsce, a o które mogą upominać się także inne państwa? Czy nie prowadzi to w konsekwencji do ograniczenia naszej suwerenności? Czyżbyśmy mieli dobrowolnie zmierzać w kierunku narzucenia sobie niesławnego traktatu o mniejszościach, jaki obowiązywał w Polsce międzywojennej?</u>
          <u xml:id="u-493.5" who="#TadeuszSytek">Panie i Panowie Posłowie! Każdy z nas ma ileś lat i każdy z nas ma ileś doświadczeń w tym swoim życiu także związanych z historią naszego narodu i państwa. Uważam, że w sprawach tak ważnej natury Izba musi być bezwzględna, tu nie może być mowy o tym, że ktoś nam coś obieca. Cena, jaką nam stawia się za wejście do Europy, jest ceną zawartą w tym układzie ratyfikacyjnym. Jako poseł wywodzący się z tych terenów, które dość długo były pod zaborami i pod germanizacyjnym wpływem, i tam mieszkający uważam, że przychylenie się do tak sformułowanego traktatu jest zbyt poddańczym wejściem do Europy.</u>
          <u xml:id="u-493.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-494">
          <u xml:id="u-494.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-494.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Rożka z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Marek Dziubek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-495">
          <u xml:id="u-495.0" who="#JanuszRożek">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Zgadzam się na pewno z panem posłem Szymanderskim, że w 1939 r. skończył się okres podbojów militarnych — atom jest chyba główną tego przyczyną, ale nie zgadzam się, że się w ogóle skończył podbój, że się w ogóle skończyła próba hegemonii jednych nad drugimi. I tu spróbuję przedstawić taki fakt. Otóż przed trzema laty rozmawiałem z Heleną Kowalską, która urodziła się w Bytomiu przed wojną, i która jechała do RFN, bo tam uznano, że wszyscy, którzy urodzili się na terenie III Rzeszy są Niemcami i mają szczególne przywileje, a więc: bezpłatne przejazdy, ułatwienia w znalezieniu pracy itd. Zresztą młodzież z tamtych terenów jeździła do RFN. Gdybyśmy stali gospodarczo tak wysoko jak RFN i gdybyśmy prowadzili taką samą politykę w stosunku do terenów, które były terenami II Rzeczypospolitej, mam na myśli tereny wschodnie, to powiedzmy, Ludmiła Siediuch z Szepietówki, a więc z obszaru, który należał do Polski, mając takie przywileje, a tam mając dużo niższe warunki życia, uważałaby się, być może, za Polkę i ciągnęłaby do Polski i, być może, te 4 czy ileś milionów Ukraińców powiedziałoby, że oni też są Polakami. Czy to by nie była polityka jakiejś naszej ekspansji na Wschód, czy to byłoby sprawiedliwe wobec tamtych narodów? Chyba nie. A taką politykę prowadzą Niemcy w stosunku do nas. Jeżeli rzeczywiście Niemcy mają dobrą wolę, a dużą naszą zasługą jest to, że Niemcy Wschodnie i Zachodnie się połączyły, bo przecież „Solidarność” była tym rakiem, który zniszczył komunizm, i wtedy powstały te zjednoczone Niemcy, to po pierwsze powinny nam pomagać, powiedzmy, w zdobywaniu wiedzy, w nauce, w poznawaniu gospodarki, technologii, w udzielaniu wsparcia finansowego. Powinni nam pomagać w tym, żebyśmy mogli sprzedawać to, co możemy sprzedawać, a mogli kupować od nich to, co nam jest potrzebne. Natomiast jeśli my, słabi gospodarczo, zniszczeni przez komunizm Stajemy jako równorzędny partner, a nie jesteśmy równorzędnym partnerem, to po prostu oni nas zdominują gospodarczo i ich hegemonia będzie tak widoczna, że to będzie nas bardzo dużo kosztować, a w dalszym etapie może być ta ekspansja Niemców na tereny zachodnie Polski i to może być dla nas bardzo niekorzystne. I na to chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-495.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-496">
          <u xml:id="u-496.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-496.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Dziubka. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Łopuszański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-497">
          <u xml:id="u-497.0" who="#MarekDziubek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zgadzam się z argumentacją pana posła Stefana Niesiołowskiego i z zawartymi w przedstawionym przez grupę posłów projekcie oczekiwaniami strony polskiej, chciałbym jednocześnie powiedzieć, że, według mnie, należy wzmocnić doniosłość zawartego traktatu. Stąd pozwolę sobie zaproponować państwu następującą poprawkę do projektu uchwały, jeszcze raz podkreślam, projektu poselskiego, przedstawionego przez pana posła Stefana Niesiołowskiego. Byłaby ona w następującym brzmieniu: „Sejm uznaje historyczną doniosłość zawartego układu, wyrażając jednocześnie nadzieję, że będzie on miał znaczenie przełomowe dla stosunków polsko-niemieckich”. Byłoby to przedostatnie zdanie w proponowanej uchwale.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-498">
          <u xml:id="u-498.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-498.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł będzie uprzejmy złożyć tekst poprawki na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-498.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Łopuszańskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Aleksandra Małachowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-499">
          <u xml:id="u-499.0" who="#JanŁopuszański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podziwiam polityków niemieckich, którzy z ogromną konsekwencją i poczuciem odpowiedzialności za interesy swojego państwa i narodu realizują niemiecką politykę także w sprawie traktatu z Polską nawet wtedy, gdy chcą więcej wziąć niż dać. Jest naturalnym dążeniem strony w negocjacjach, że pilnuje swoich interesów i za to należy podziwiać. Żałuję, że znajduję się w sytuacji, w której wyrazów takiego podziwu nie mogę skierować do przedstawicieli mojego rządu.</u>
          <u xml:id="u-499.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-499.2" who="#JanŁopuszański">Chciałem powiedzieć o jednej konkretnej sprawie, która już kilka razy była podnoszona na tej sali, mianowicie o liście sygnowanym przez pana ministra Żabińskiego. Nie chcę wdawać się w ocenę tej sprawy, być może właśnie pora niestosowna, żeby rozwijać, co znaczy to, co tam zostało podpisane dla polityki wewnętrznej państwa. Chciałbym natomiast powiedzieć, że z tego miejsca wyraźnie musi być powiedziane politykom niemieckim, że pan minister Żabiński nie był upoważniony do rezygnacji z roszczeń o odszkodowania.</u>
          <u xml:id="u-499.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-499.4" who="#JanŁopuszański">Jeśli chodzi o generalną ocenę, to chciałbym podkreślić, że te wszystkie uwagi, które zgłosił czy mój kolega Marek Jurek, czy mój kolega Stefan Niesiołowski, czy kolega Janusz Dobrosz z Komisji Spraw Zagranicznych, czy wielu innych posłów na tej sali, to były uwagi, które dotyczyły negatywnych elementów tego traktatu. Ale to wcale nie oznacza, że nie potrafimy dostrzec w tym traktacie istnienia elementów pozytywnych. My uznajemy, że jest to jakiś krok do przodu, ale przecież naszym zadaniem jest do końca dbać o interesy polskie, wykazać należyte akty staranności. I oto właśnie poprzez tę uchwałę zgłoszoną przez kolegę Niesiołowskiego takich aktów staranności dokonujemy.</u>
          <u xml:id="u-499.5" who="#JanŁopuszański">Chcę powiedzieć, że projekt tej uchwały jest wyrazem kompromisu, bo my sobie doskonale zdajemy sprawę z tego, że odrzucenie traktatu wiązałoby się z ogromnymi i bardzo negatywnymi konsekwencjami dla Polski, ale przyjmowanie tego traktatu z tymi niedoróbkami, które są w nim zawarte, to są także gigantyczne i bardzo negatywne konsekwencje dla Polski. Stąd jest projekt uchwały o charakterze interpretacyjnym, która w interesie Polski, w momencie dokonywania ratyfikacji tego traktatu, będzie uzupełniała to, co dotąd powiedziane nie było i skoro nie mogło to być podpisane przez dwie strony, to będzie to głosem jednej strony. I tak jak my przyjmujemy stwierdzenia zawarte w deklaracji Bundestagu, tak oni będą musieli przyjąć stwierdzenia zawarte w naszej deklaracji. Chciałbym podkreślić, że w tym traktacie jest więcej niedoróbek niż cztery, a tylko cztery poprawki wprowadzamy do projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-499.6" who="#JanŁopuszański">I na zakończenie chciałbym złożyć wniosek formalny, mianowicie proszę o to, ażeby Wysoka Izba najpierw głosowała nad projektem uchwały, ponieważ to, czy ta ustawa będzie przyjęta, czy nie, dla wielu z nas, posłów na tej sali, będzie miało znaczenie w momencie, kiedy się będziemy mieli ustosunkować do propozycji ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację traktatu.</u>
          <u xml:id="u-499.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-500">
          <u xml:id="u-500.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-500.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Aleksandra Małachowskiego z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”, a następnie pana posła Lecha Kozaczko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-501">
          <u xml:id="u-501.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przepraszam, że jeszcze raz zabieram głos, ale pan poseł Jurek wywołał mnie jak gdyby, a mówiłem poprzednio około minuty, teraz też powiem krótko.</u>
          <u xml:id="u-501.1" who="#AleksanderMałachowski">Ja, panie pośle, mówię do pana posła Marka Jurka, wysłuchałem pańskiego przemówienia z wielkim zainteresowaniem, choć myślę, że tezy, które pan przedstawił, są już, czy to u schyłku XX, czy na początku XXI w., troszeczkę archaiczne. Wydaje mi się, że ten zespół tez jest może trochę z przeszłości zaczerpnięty, ale na pewno powiedział pan rzeczy ważne, ciekawe. Natomiast mój przedmówca, przeciwko któremu skierowałem swoją krótką wypowiedź, przekroczył tę granicę, o której mówił potem pan poseł Niesiołowski. Proszę przeczytać ten tekst. I jeszcze raz powtarzam, możemy się na tej sali różnić, także w kwestii niemieckiej się różnimy, ale nie możemy pod jakimkolwiek pretekstem znieważać rządu polskiego. A ponieważ przemówienie mego poprzednika kierowane było wyraźnie poza tę salę, nazwałem je przemówieniem wyborczym. Może się mylę, może to była przypadkowa zbieżność. Jedno jest pewne, jeśli chcemy z jakimkolwiek krajem osiągnąć dobre stosunki, to musimy zacząć od okazywania szacunku legalnie wybranym władzom Rzeczypospolitej, nawet jeśli się z nimi różnimy.</u>
          <u xml:id="u-501.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-502">
          <u xml:id="u-502.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-502.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Lecha Kozaczko z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Zbigniewa Mierzwę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-503">
          <u xml:id="u-503.0" who="#LechKozaczko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Traktaty o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy oraz traktat potwierdzający granicę między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec i towarzyszące im uchwały wszyscy uznajemy za zdarzenia polityczne, których wagę trudno przecenić. Uważamy, że są to dokumenty jak kamienie węgielne, na których budujemy pomyślną przyszłość zjednoczonej Europy, pod warunkiem, że obie układające się strony traktują się jako równorzędni partnerzy. Czy tak jest, mam wątpliwości. Sprawa jest złożona, gdyż wiemy jak wiele zależy od ułożenia dobrych stosunków z Niemcami w dziedzinie integracji polskiej gospodarki z gospodarką krajów EWG.</u>
          <u xml:id="u-503.1" who="#LechKozaczko">Polska nie może sobie pozwolić na kolejne nieuczestniczenie w rewolucji cywilizacyjnej, u której progu stoimy. Nieuczestniczenie Polski w tej rewolucji cywilizacyjnej, rewolucji informacyjnej jest również zagrożeniem suwerenności Polski. W przypadku gdybyśmy nie wzięli udziału w tej rewolucji, po prostu z Polski wyjada wszyscy ci, którzy wyjechać będą mogli, a w Polsce zostaną renciści i emeryci. Równolegle z ratyfikacją traktatu, zarówno my, jak i Bundestag, przyjmujemy uchwały dające wyraz tej świadomości, ale zdajemy sobie sprawę, że budować będziemy tę przyszłość Europy nie na papierze, ale na osobistych kontaktach obywateli. Przekonaniu o tym dajemy wyraz w swoich uchwałach i tu fragment uchwały Bundestagu wielokrotnie cytowany budzi moje zastrzeżenia. Nie będę go powtarzał, sądzę, że się dostatecznie utrwalił.</u>
          <u xml:id="u-503.2" who="#LechKozaczko">Projekt polskiej uchwały mówi jeszcze więcej, jeszcze/wyraźniej i idzie jeszcze dalej. Mówi o tym, że przywiązujemy olbrzymią wagę do kontaktów młodzieży, do kontaktów osobistych, ale proszę państwa, to co do nas dociera z doniesień prasowych o traktowaniu obywateli polskich, i nie tylko polskich, na terenie Niemiec budzi nasz największy niepokój. Niepokój ten wzmaga się tym bardziej, że w minionych latach była taka tendencja, i u nas i w całej Europie, do tego, żeby lekceważyć różne rzeczy, które działy się w Niemczech i nie zapowiadały w naszej świadomości tego, co się później zdarzyło. I dlatego, proszę państwa, świadomy tego, jak wielką rolę odgrywają i odgrywać będą dla przyszłości Europy nasze wzajemne stosunki z Niemcami, zwracam się z tego miejsca do rządu Republiki Federalnej Niemiec z apelem o położenie kresu tym wszystkim incydentom nieprzychylnym wobec Polski i innych obywateli, którzy tam przyjeżdżają. Inaczej pozostanie między nami bariera nieufności i pamięć historii, a tego naprawdę bym nie chciał.</u>
          <u xml:id="u-503.3" who="#LechKozaczko">Niepokoi mnie również fragment uchwały Bundestagu, o którym już tu mówiono, dotyczący właśnie tej nieproporcjonalności między polskimi cierpieniami a cierpieniami narodu niemieckiego. Ja sobie zdaję sprawę z tego, że również Polacy zadawali cierpienia Niemcom, ale był to odwet, którego źródłem była nienawiść, owoc tego wszystkiego, co Niemcy pozostawili na tych terenach przez 5 lat swojej obecności. I nie mam wcale zamiaru budzić jakichś resentymentów, ale zdaję sobie sprawę z tego, że wszystko to, co ma jakąkolwiek wartość, musi być budowane na prawdzie i dlatego ten fragment uchwały Bundestagu bardzo mocno mnie razi. Ale zdaję sobie również sprawę z niebezpieczeństw, jakie wynikają z przypominania sobie wzajemnych win. Bliższą mi jest formuła budowania pojednania, a o takie nam chodzi, na zasadzie zawartej w liście biskupów polskich do biskupów niemieckich, która miała być również w historycznym momencie, w przededniu 1000-lecia państwowości polskiej, skierowana do narodu niemieckiego — „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Wypowiedziana z obu stron nie tylko tych granic między Polską a Niemcami, ale również wobec wszystkich naszych sąsiadów, jest tym fundamentem, na którym możemy budować trwałe wartości i trwałą pomyślność Polski i Niemiec, ale nie tylko, całej przyszłej Europy, nie tylko środka Europy, od Atlantyku po Ural. Nie zapominajmy o tym, że warunkiem zbudowania tej pomyślności w Europie jest również otwarcie się nasze na Wschód i na Południe. I takim apelem kończę swoje wystąpienie. Mam nadzieję, że rozumiejąc to wszystko w tym kierunku pójdą również nasze wzajemne kontakty i z Niemcami, i z najbliższymi naszymi sąsiadami.</u>
          <u xml:id="u-503.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-504">
          <u xml:id="u-504.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-504.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Mierzwę z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie panią poseł Józefę Hennelową.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-505">
          <u xml:id="u-505.0" who="#ZbigniewMierzwa">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zgadzam się z moimi przedmówcami, m.in. z kolegą Januszem Dobroszem, Jurkiem Łopuszańskim czy kolegą Janem Błachnio. Uważam, że oni powiedzieli już praktycznie wszystko. Jeżeli ktoś tych podstawowych racji stanu, racji narodu polskiego nie rozumie, to po prostu nie jest w stanie w życiu już niczego pojąć. I dlatego też uważam, że w razie gdyby projekt uchwały reprezentowanej przez kolegę posła Niesiołowskiego i grupę posłów — przypuszczam jako najgorsze, co by się mogło stać — nie został zaakceptowany przez Wysoką Izbę, to zgłaszam wniosek formalny o uzupełnienie uchwały, która została zgłoszona przez Komisję Spraw Zagranicznych, tekstem w brzmieniu następującym: „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oświadcza, że postanowienia traktatu powinny być stosowane przez umawiające się strony w taki sposób, aby postulat pełnych odszkodowań indywidualnych dla polskich ofiar drugiej wojny światowej był w najbliższej przyszłości przedmiotem odrębnych negocjacji, których powodzenie będzie istotnym probierzem pojednania polsko-niemieckiego”.</u>
          <u xml:id="u-505.1" who="#ZbigniewMierzwa">Zapis ten jest zgodny z uchwałą Sejmu z 8 czerwca 1990 r. zobowiązującą rząd do kontynuowania działań mających na celu uzyskanie odszkodowań cywilno-prawnych dla ofiar drugiej wojny światowej.</u>
          <u xml:id="u-505.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-506">
          <u xml:id="u-506.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-506.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł będzie uprzejmy zgłosić to na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-506.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Józefę Hennelową z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a następnie pana posła Wiktora Dys-Kulerskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-507">
          <u xml:id="u-507.0" who="#JózefaHennelowa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Został zgłoszony tutaj przez pana posła Łopuszańskiego formalny wniosek o głosowanie najpierw nad uchwałą podpisaną przez grupę posłów, a dopiero potem nad traktatem; w dodatku został zgłoszony z komentarzem, że stosunek Wysokiej Izby do tej uchwały będzie rzutował na decyzję posłów w sprawie ratyfikacji traktatu o wadze międzypaństwowej, przypominam że między innymi traktatu, który dotyczy nienaruszalności granic polskich.</u>
          <u xml:id="u-507.1" who="#JózefaHennelowa">Chciałam zgłosić wniosek formalny przeciwny, nie tylko dlatego, że jest to w ogóle proceduralnie absolutnym nieporozumieniem. Wysoka Izba ma ratyfikować traktat o wadze międzynarodowej, uchwały tylko temu towarzyszą.</u>
          <u xml:id="u-507.2" who="#JózefaHennelowa">Z kalendarza wynika również, że nad uchwałami głosuje się w tej kolejności, w jakiej wpływały. Natomiast tego rodzaju wniosek, pozwalam sobie na ten komentarz, w dodatku opatrzony tą klauzulą uwarunkowania, jest dla mnie albo wyrazem jakiejś zupełnie niezrozumiałej megalomanii, albo kompletnej ślepoty, kompletnego niewidzenia tego, co w tej Wysokiej Izbie dziś się odgrywa i jak należy rozumieć nadrzędny interes państwa, jego bezpieczeństwo i jego przyszłość. Kompletnej ślepoty, która absolutnie nie przystoi posłowi Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-507.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-508">
          <u xml:id="u-508.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-508.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiktora Dys-Kulerskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a następnie pana posła Henryka Wujca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-509">
          <u xml:id="u-509.0" who="#WiktorDysKulerski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Myślę, że historia narodów europejskich nie tylko obfituje, ale w wielu pozostawiła do dziś bardzo wiele różnego rodzaju lęków, obaw, uprzedzeń, krzywd i zaowocowała postawą samoobronną. Ta historia wycisnęła piętno, które dzisiaj hamuje integrację europejską. Proszę państwa, czy do tych lęków nie mają prawa Słowacy, Litwini, Białorusini, czy krzywdy Chorwatów, Serbów, Bośniaków i wielu innych nie miały miejsca? To wszystko jest prawdą, proszę państwa. Dałoby się tego wyliczyć o wiele więcej. Również i my, tak jak wiele innych narodów, należymy do tych, które przed chwilą wymieniłem. Chciałem zwrócić uwagę, że w podobnej sytuacji, jeśli chodzi o Niemców, byli także Francuzi. Ale Anglicy, Francuzi już przez to przeszli; dali sobie radę z tym bagażem przeszłości. Niegdyś, w różnych okresach, w różny sposób i jedni, i drudzy długo stanowili przeszkodę na drodze do sojuszu północnoatlantyckiego albo do integracji europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-509.1" who="#WiktorDysKulerski">Proszę państwa, to, co się stało — z narodami, które poszły w jedną stronę, tak jak mówiłem np. o Francuzach, czy również w drugą stronę daleko zaszły, jak np. dzisiaj Chorwaci czy Serbowie — ta droga obu tych jak gdyby grup narodów odbywa się powoli, etapami, ale każdy z tych etapów niejako przesądzał i determinował następne, i określał kierunek marszu.</u>
          <u xml:id="u-509.2" who="#WiktorDysKulerski">Sądzę, że teraz w Rzeczypospolitej jesteśmy u podwójnego progu. Jeden — to początek bytu suwerennej, niepodległej i odrodzonej Rzeczypospolitej. Tak się składa, że ten próg, trudny bardzo dla nas, przekraczamy jednocześnie z drugim, a jest nim to, jak się zachowamy, czym się będziemy kierowali, jaką drogę będziemy wybierali wobec tego, co się dzieje w Europie. Musimy mieć świadomość, że cokolwiek byśmy nie uczynili, to albo to będzie nas zbliżało do tej drogi, której różne etapy z niepokojem obserwujemy, jak właśnie ześlizgują się na nią Słowacy, czy jak daleko się na niej znaleźli — niestety — Chorwaci czy Serbowie, czy Bośniacy, albo pójdziemy tą drogą, na której uporali się z tym strasznym bagażem przeszłości np. Francuzi. Otóż sądzę, że do trudności w przekraczaniu tego progu dołączają się rzeczy fundamentalne — brak podstawowego gwaranta naszej suwerenności, jakim jest przecież silna i mocna gospodarka, bo właśnie potencjał gospodarczy jest podstawowym gwarantem. Także inne elementy są bardzo niepokojące: na przykład odpływ obywateli szukających nie tyle korzeni narodowych, ideowych czy wyznaniowych, ale po prostu gospodarczego polepszenia właśnie w Niemczech; w Niemczech, a zatem w Europie.</u>
          <u xml:id="u-509.3" who="#WiktorDysKulerski">To nie jest czas Drzymały. Proszę państwa, należę do rodziny, która zaznaczyła się w historii szczególnie Pomorza, ale i Polski właśnie, w walce z Hakatą, właśnie kontynuacją tradycji Drzymały. I dzisiaj z jednej strony obserwuję, jak obciąża nas to nawarstwione przez historię poczucie zagrożenia, brak tych podstawowych gwarancji, pamięć tych strasznych krzywd, proszę państwa, a z drugiej strony przepełnia nas, nurtuje i jakoś pcha pragnienie pójścia do przodu, pragnienie przełamania tego impasu; pójścia do przodu, a więc ku Europie, a więc ku pozostawieniu tego bagażu, tego garbu historycznego w przeszłości, pragnienie pojednania z innymi narodami, nie tylko z Niemcami, ale także, a może przede wszystkim, z nimi. Chciałbym, żebyśmy mieli świadomość, że to, co się dzisiaj rozgrywa w tej Wysokiej Izbie, to jest właśnie jeden z takich etapów, który sprawi, że będziemy dalej albo na drodze obciążonej krzywdami, uprzedzeniami, naszymi lękami i obawami, albo na tej drodze, po której pójdziemy właśnie do przodu, do przełamania tych gospodarczych trudności, które możemy przełamywać tylko z pomocą innych. Mając świadomość tego, nie chcę się znaleźć na tej drodze, która jest drogą przeszłości i która nie tylko powstrzymuje, ale cofa państwa na drodze ku Europie lepszej, ku Europie przyszłości, ku Europie pozbawionej tych historycznych garbów, które tak wiele narodów, niestety, nosi.</u>
          <u xml:id="u-509.4" who="#WiktorDysKulerski">Dlatego, mając świadomość wad i zalet tego traktatu, opowiadam się za jego ratyfikacją, za stanowiskiem komisji i za tym, co — całkowicie się z nią solidaryzuję — przede mną powiedziała pani poseł Hennelowa. Chciałbym, żebyśmy wszyscy wyważyli starannie te dwie drogi, na których, zależnie od naszego wyboru, staniemy.</u>
          <u xml:id="u-509.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-510">
          <u xml:id="u-510.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-510.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Wujca z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a następnie pana posła Jana Łopuszańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-511">
          <u xml:id="u-511.0" who="#HenrykWujec">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ze zdumieniem przysłuchuję się tej dyskusji. W dużym stopniu przypomina ona dyskusję, jaka odbyła się w Polsce po sławnym posłaniu biskupów polskich w 1965 r. To posłanie bardzo dobrze pamiętam, bo było ono dla mnie wielkim przeżyciem moralnym i wielką satysfakcją, że właśnie biskupi polscy powiedzieli, jak należy budować nową przyszłość, nową drogę porozumienia i przyjaźni między narodami polskimi i niemieckimi. Wówczas głoszenie szowinizmu, nienawiści antyniemieckiej, było podstawą integracji społeczeństwa. To była podstawa rządów Gomułki. Tego uczono nas bez przerwy w szkole. Sprzeciwialiśmy się temu. I właśnie biskupi polscy pokazali tę nową drogę. Wtedy ten głos wywołał olbrzymi atak ze strony środowisk pezetpeerowskich, zeteselowskich, a zwłaszcza paksowskich. Teraz wprawdzie te środowiska formalnie uznają rację biskupów polskich, ale ton dzisiejszych wypowiedzi jest bardzo zbliżony do tonu tamtych ataków. Obecny traktat o dobrej współpracy i przyjaznym sąsiedztwie to jest właśnie droga, którą wskazali biskupi i to jest sposób realizacji właśnie tego posłania. Jeżeli teraz wracamy do tego właśnie tonu, to zdajemy sobie sprawę, że konsekwencją będzie powrót do tamtej atmosfery, a przecież musimy budować coś nowego.</u>
          <u xml:id="u-511.1" who="#HenrykWujec">Wiem, że nie można przejść do porządku dziennego nad tym wszystkim, co się stało. Sam tak samo byłem w obozie w Majdanku, moja rodzina, wiele osób zginęło, wieś była spacyfikowana. To wszystko pamiętamy i uważam, że ten rachunek nie jest zamknięty. Rząd polski musi się domagać respektowania tego wszystkiego oraz naprawy tych wszystkich krzywd. To jest oczywiste. Natomiast, jeżeli chcemy podążać drogą wskazaną przez biskupów polskich, to nie możemy wracać do tej atmosfery nienawiści i szowinizmu. Jedyna szansa jest taka, że przyjmiemy ten wynegocjowany traktat i dalej będziemy starać się, drogą dialogu i porozumienia, tę właśnie sprawę realizować.</u>
          <u xml:id="u-511.2" who="#HenrykWujec">Zgadzam się z poseł Hennelowa, że trzeba najpierw głosować nad sprawą traktatu, ponieważ sprawa uchwały jest sprawą wtórną, a potem — po przegłosowaniu sprawy traktatu — głosować nad tym tekstem, który został przygotowany przez komisję, z ewentualnymi zmianami.</u>
          <u xml:id="u-511.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-512">
          <u xml:id="u-512.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-512.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Łopuszańskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Bronisława Geremka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-513">
          <u xml:id="u-513.0" who="#JanŁopuszański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem powiedzieć, że my — bardzo spokojnie argumentując nasze racje — nie mówimy o lękach, ale mówimy o rozwadze. Wiemy o tym, że w swoim czasie antyniemiecka demagogia była wykorzystywana do uprawiania propagandy przez władze komunistyczne, ale czy to, że komuniści kiedyś tam nadużywali w niektórych momentach tej demagogii, znaczy, że nie istnieją problemy na linii Polska i Niemcy, i że nie możemy o tych problemach mówić. Rozumiem, że poseł Wujec — ponieważ mówił o tych problemach bardzo krytycznie, z zaangażowaniem i wyraźnie w obronie niektórych interesów polskich w konfrontacji z niektórymi interesami niemieckimi — skłonny jest mnie porównywać do komunisty. Przyjmuję to do wiadomości, oczywiście bez komentarza. Tak samo, jak te wszystkie słowa o nienawiści, którą podobno ktoś tu do kogoś żywi, ksenofobii i nacjonalizmie itd. Nie nienawidzę Niemców, tak samo jak nie nienawidzę posła Wujca nawet wtedy, kiedy mnie o nienawiść oskarża.</u>
          <u xml:id="u-513.1" who="#JanŁopuszański">Jeśli chodzi o projekt uchwały, to chciałbym pani posłance Hennelowej wyjaśnić, że ten projekt uchwały, który złożył poseł Niesiołowski, dotyczy tylko jednego traktatu, traktatu o współpracy. Pozwolę sobie, być może właśnie przed wyborami w prezencie dla konkurentów politycznych, nie dywagować na temat tego, kto przyczynił się do tego, że oba traktaty — o granicach i o współpracy — są rozpatrywane łącznie, skoro w istocie z punktu widzenia interesów Polski powinny być rozpatrywane osobno.</u>
          <u xml:id="u-513.2" who="#JanŁopuszański">Pani posłanka zadała pytanie o celowość głosowania nad uchwałą przed głosowaniem nad ustawą. Otóż oczywiście zdaję sobie sprawę z tego, że projekt uchwały nie jest w sensie formalnym np. poprawką do ustawy. W sensie formalnym nie, ale w sensie merytorycznym ma to znaczenie, bo przez taką uchwałę wprowadzamy pewne reguły interpretacyjne dla całości unormowań, które będą zawarte w traktacie. Dlatego jest także proceduralne uzasadnienie dla tej kwestii. Chciałem powiedzieć w kwestii tej uchwały, że po porozumieniu się z kolegami, którzy składali tę uchwałę, propozycję poprawki złożonej przez kolegę Marka Dziubka przyjmujemy jako propozycję autopoprawki.</u>
          <u xml:id="u-513.3" who="#JanŁopuszański">Sformułowania o kompletnej ślepocie niektórych posłów, których pani posłanka Hennelowa użyła, ja rozumiem jako sformułowania o kompletnej mojej ślepocie i po prostu kładę do katalogu pouczeń dotyczących dobrego wychowania skierowanych pod moim adresem przez panią posłankę.</u>
          <u xml:id="u-513.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-514">
          <u xml:id="u-514.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-514.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bronisława Geremka z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a następnie pana posła sprawozdawcę Jana Czaję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-515">
          <u xml:id="u-515.0" who="#BronisławGeremek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zgadzam się z tym przekonaniem, że szczególny to moment, kiedy Sejm podejmuje debatę nad ratyfikacją traktatów o zasadniczym znaczeniu dla przyszłości Polski. Sądzę, że warto o tym przypominać także po dyskusji, która miała tu miejsce, prosto pytając, o co tak naprawdę chodzi w niektórych podjętych tutaj wątkach, osładzanych różnymi interesami. Czy naprawdę chodzi o to, żeby pomóc tym ludziom, którzy oczekują, i sprawiedliwie oczekują, ażeby wynagrodzone zostały ich krzywdy. W tej chwili, kiedy traktat został podpisany przez rząd i kiedy powstaje fundacja, która może część tych krzywd naprawić, może — nikt z nas tego nie wie, czy będzie ona w stanie to uczynić — zależy to także od debaty, która się toczy w naszym Sejmie i od klimatu, jaki wytworzymy w kraju. Po prostu, jeśli ludziom chce się pomóc, a zapomina się trochę o własnych różnych grupowych interesach, jeśli ludziom chce się pomóc, to trzeba tak właśnie może i myśleć o tym, co można zrobić. Zmienić to, co zmienić można i nauczyć się dostosowywać do tych ram, których zmienić nie można; czasem je znosić, a czasem potrafić je wykorzystać jak najlepiej.</u>
          <u xml:id="u-515.1" who="#BronisławGeremek">Chcę powiedzieć także, że na nienawiści do Niemiec budowana była pewna polityka, która była polityką wewnętrznego i zewnętrznego uzależnienia naszego kraju; w strachu wobec sąsiada, wielkiego sąsiada. Był zakorzeniony system imperialnej zależności i co pewien czas wraca ten właśnie argument, że skoro musimy się bronić, to trzeba wobec tego wielkiego niebezpieczeństwa wroga i zagrożenia szukać jakichś innych sposobów uzależnienia się przecież. Jeżeli mamy bronić naszych racji, to doświadczenie historii nas uczy że możemy bronić się i bronić polskiej niezależności wtedy, gdy potrafimy na granicach naszych mądre stosunki wspólnych interesów wytworzyć i politykę, która służy polskim interesom. I to jest możliwe.</u>
          <u xml:id="u-515.2" who="#BronisławGeremek">W gruncie rzeczy ta debata wydawać się może czasem debatą, w której głównie chodzi o to, żeby przekonać słuchaczy, słuchających nas w trakcie kampanii wyborczej i że czasem jest to taki argument. Myślę, że to jakby normalna rzecz w kampaniach politycznych, ale przecież tak naprawdę to jest tu starcie pewnych opcji, które są opcjami cywilizacyjnymi, ideowymi i w których naprawdę chodzi o przyszłość Polski. Jest taka opcja, która powiada, że przyszłością Polski jest budowanie polityki na poczuciu zagrożenia ze strony Niemiec, i tego nas uczyła historia, ale to jest opcja, która nie pojawiła się dzisiaj na tej sali i ma ona swoje konsekwencje, każdy tu na tej sali to wie. Jest to także opcja Polski zamkniętej, Polski, która się boi wejścia do Europy dlatego, że wówczas może okazać się, że nie wytrzymuje ona konkurencji z normalnością. I jest druga opcja — która wydaje mi się opcją odważną, ale polskim interesom służącą — która oznacza, że jesteśmy w stanie w integrującej się Europie znaleźć miejsce dla Polski, a to oznacza, że właśnie z Niemcami musimy umieć znaleźć nowy układ stosunków.</u>
          <u xml:id="u-515.3" who="#BronisławGeremek">Proszę państwa, nie jest tak — jak sądzę — że komukolwiek na tej sali przypada do gustu uchwała, którą Bundestag opatrzył podjęte decyzje ratyfikacyjne. W tej uchwale są elementy, które niekiedy nawet oburzają, ale także trzeba powiedzieć, że jesteśmy wobec decyzji, która od nas zależy, mianowicie takiej decyzji, żeby pewien rozdział historii zamknąć. Nie ma polskiego miasta, w którym nie byłoby jeszcze i teraz śladów zniszczeń i to zniszczeń spowodowanych przez Niemcy. Należę do tego pokolenia, które nigdy nie może zapomnieć tego, co było udziałem narodu polskiego i na te doświadczenia składają się i zniszczone miasta, i wymordowane miliony ludzi. I temu pokoleniu — jeśli mówię, że do niego należę — chcę powiedzieć, że widzę po drugiej stronie naszej granicy pewien wysiłek pokolenia, które jest mi współczesne, które próbuje przekreślić pewną tradycję niemieckiej polityki. Bo przecież było tak, że wtedy, kiedy faszyści rządzili Niemcami, opór wobec tego ustroju był niewielki, marginalny; głos takich ludzi, jak głos Tomasza Manna, jak głos grupy sprawiedliwych, był głosem marginalnym. Byli to ludzie, którzy potrafili przeciwko linii własnej historii się zwrócić, ale głos ich był cichy. Otóż dzisiaj w Republice Federalnej Niemiec ten głos pod wpływem doświadczeń historii stał się głosem panującym. Pokolenie historyczne, nam współczesne, dzisiaj realizuje to, co się zwie „testamentem Konrada Adenauera” i wśród wykonawców tego testamentu są i socjaldemokrata Willy Brandt, i chrześcijański demokrata Helmut Kohl, i liberał Genscher. Fakt, że właśnie oni próbują zmienić kartę historii, napawa pewną nadzieją, taką nadzieją, która pozwala myśleć o tym, że w pięciu landach wschodnich Niemiec, w których rozrachunek z faszystowską przeszłością się nie dokonał, nie odrodzi się zagrożenie dla Polski, bo nie odrodzi się totalitarna ideologia. To o nią przecież w rachunku ostatnich dziesięcioleci polsko-niemieckich stosunków chodzi. Dlatego, panie i panowie posłowie, w moim przekonaniu powinniśmy w tym momencie odpowiedzieć na historyczne wyzwanie, jakim jest dzieło, którego dokonują rządy obu państw, rząd Republiki Federalnej i rząd Rzeczypospolitej. Jest w takiej sytuacji powinnością parlamentu wyjść poza i grupowe interesy, i dzielące ideowe opcje, i pomyśleć co jest naprawdę interesem Polski, interesem przyszłych pokoleń. To są traktaty takie, jakie są — ułomne, słabe, ale takimi one są. Są to traktaty, od których zależy przyszłość, na których można zbudować przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-515.4" who="#BronisławGeremek">Wiem, jako historyk, że traktaty znaczą bardzo niewiele, że są kawałkiem papieru, ale traktaty mogą się stać rzeczywistością, gdy za nimi pojawia się wola narodów. I w moim przekonaniu Sejm Rzeczypospolitej, uchwalając ratyfikacyjne dokumenty, taką właśnie wolę polskiego narodu może i powinien wyrazić.</u>
          <u xml:id="u-515.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-516">
          <u xml:id="u-516.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-516.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę Jana Czaję.</u>
          <u xml:id="u-516.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Łopuszański: Czy mogę dwa słowa?)</u>
          <u xml:id="u-516.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-516.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, chwileczkę. Przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-516.5" who="#komentarz">(Poseł Jan Łopuszański: Ale skierował pan, panie pośle, słowo do mnie.)</u>
          <u xml:id="u-516.6" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Geremek: Ani razu nie wymieniłem pana nazwiska.)</u>
          <u xml:id="u-516.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę. Proszę się zapisać do głosu. Zrozumiałam, że pan poseł nie był zapisany, więc jeżeli pan poseł zapisze się do głosu... — Przepraszam bardzo, ale zwracam się do państwa z prośbą. Jest to debata na temat ratyfikacji układów, bardzo proszę rozumieć wagę tego problemu i nie ulegać osobistym emocjom w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-516.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan będzie uprzejmy, a potem pan poseł Jan Czaja, jako zamykający dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-516.9" who="#komentarz">(Poruszenie na sali).</u>
          <u xml:id="u-516.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł po raz trzeci zabiera głos? Przepraszam bardzo, niestety, nie mogę udzielić głosu. Bardzo dziękuję za zwrócenie mi uwagi.</u>
          <u xml:id="u-516.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Bardzo proszę, pan poseł Jan Czaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-517">
          <u xml:id="u-517.0" who="#JanCzaja">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po wystąpieniu pana posła Geremka ograniczę się tylko do uwag formalnych. Otóż na podstawie tej debaty, tej gorącej dyskusji, chcę powiedzieć, że większość uwag w gruncie rzeczy odnosi się do rządu i rozumiem, że przedstawiciele rządu zabiorą głos w tych sprawach. Natomiast, jeśli chodzi o procedurę legislacyjną i uwagi dotyczące przedłożonych przez Komisję Spraw Zagranicznych i Komisję Ustawodawczą dokumentów, mam następujące uwagi. Z dyskusji wynika, że nie zgłoszono uwag dotyczących projektu ustawy w sprawie ratyfikacji traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Zgłoszono uwagi polityczne, i konkretne, do samego traktatu, ale to już jest inna sprawa: Wysoka Izba może wyrazić zgodę na ratyfikację lub jej nie wyrazić, samego traktatu zmienić oczywiście nie może.</u>
          <u xml:id="u-517.1" who="#JanCzaja">Jeśli chodzi o wniosek pana posła Łopuszańskiego — żeby najpierw głosować nad uchwałą, a następnie nad ustawą — jest to oczywiście, moim zdaniem, wniosek nie formalny, ale wniosek polityczny. Oczywiście rozumiem, że taki wniosek może być zgłoszony. Wydaje mi się jednak, że przeczy to sensowi legislacyjnemu całej procedury, bo najpierw jednak powinniśmy głosować nad ustawą, natomiast uchwała jest funkcją tylko i wyłącznie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-517.2" who="#JanCzaja">Jeśli chodzi o uchwałę w sprawie wsparcia przez Wysoką Izbę ratyfikacji przez prezydenta traktatu dotyczącego potwierdzenia granicy między Polską i Niemcami, w tym przedmiocie była tylko jedna uwaga, zgłoszona przez pana posła Sytka, mówiąca, że ratyfikacja byłaby przyzwoleniem na trwanie stanu prawnego w Republice Federalnej Niemiec. Otóż uważam, że jest to wniosek niesłuszny. Nie chcę tego szeroko uzasadniać, ponieważ uzasadnienia są w dokumentach przedłożonych Wysokiej Izbie. Oczekujemy jednak, że również przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych zajmie stanowisko w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-517.3" who="#JanCzaja">Kolejną kwestią, najbardziej kontrowersyjną, jest projekt uchwały Wysokiej Izby w sprawie obydwu traktatów i w sprawie stosunków z Niemcami. Komisja Spraw Zagranicznych podtrzymuje projekt przedstawiony Wysokiej Izbie, do którego wniesiono 4 poprawki, chociaż może inaczej, 4 posłowie zgłosili do niego poprawki. Są to posłowie: Dobrosz, Blachnio, Kościelniak i Mierzwa. W zaistniałej sytuacji mogę oświadczyć, że Komisja Spraw Zagranicznych widzi możliwość przedyskutowania tych poprawek i ich ewentualnego uwzględnienia. Chodzi o to, aby różnice poglądów były maksymalnie odzwierciedlone, na zasadzie pewnego konsensusu, w uchwale. Jednocześnie Komisja Spraw Zagranicznych podtrzymuje swoje stanowisko, zajęte na wczorajszym wspólnym posiedzeniu z Komisją Ustawodawczą, jeśli chodzi o odrzucenie poselskiego projektu uchwały. Taki dokument, druk nr 1197, został koleżankom i kolegom posłom doręczony. Chciałbym się zwrócić do pani marszałek — biorąc pod uwagę gorącą atmosferę i niezwykle ważne sprawy — aby głosowanie nad przedłożonymi dokumentami odbyło się po przerwie, ponieważ natura poprawek i sama ich waga są takie, że po prostu trzeba je bardzo uważnie przeanalizować.</u>
          <u xml:id="u-517.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-518">
          <u xml:id="u-518.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-518.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista zgłoszonych mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-518.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu szefa Urzędu Rady Ministrów pana ministra Krzysztofa Żabińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-519">
          <u xml:id="u-519.0" who="#KrzysztofŻabiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pozwólcie państwo, iż przypomnę kilka faktów z historii roszczeń obywateli polskich z tytułu prześladowań nazistowskich oraz reparacji wojennych. W roku 1945 podpisano polsko-radziecką umowę mówiącą o przekazaniu Polsce 15% dostaw reparacyjnych oraz urządzeń przemysłowych, które ZSRR miał otrzymać z Niemiec. Jak państwo doskonale wiecie, w 1953 r. Związek Radziecki zrzekł się tych roszczeń i rząd polski — w ślad za rządem Związku Radzieckiego — przyjął oświadczenie, którego treść w kwestii związanej z dzisiejszą debatą pozwolę sobie zacytować: „Oświadczenie rządu polskiego z dnia 23 sierpnia 1953 r. Biorąc pod uwagę, że Niemcy zadośćuczyniły już w znacznym stopniu swym zobowiązaniom z tytułu reparacji i że poprawa sytuacji gospodarczej Niemiec leży w interesie ich pokojowego rozwoju, rząd PRL pragnąc wnieść swój dalszy wkład w dzieło uregulowania problemu niemieckiego w duchu pokojowym i demokratycznym oraz zgodnie z interesami narodu polskiego i wszystkich pokój miłujących narodów, powziął decyzję o zrzeczeniu się z dniem 1 stycznia 1954 r. spłaty reparacji na rzecz Polski”. To pierwsza kwestia. Druga kwestia — jak państwo doskonale wiecie, polityka rządu polskiego w następnych latach była nacechowana umiłowaniem braterstwa z Niemcami Wschodnimi; w związku z tym w zasadzie żadne kwestie nie były podnoszone, aby nie naruszyć dobrosąsiedzkich stosunków z naszym wschodnim partnerem.</u>
          <u xml:id="u-519.1" who="#KrzysztofŻabiński">Również w roku 1970, kiedy nawiązywaliśmy stosunki międzypaństwowe, między RFN a Polską, te kwestie nie zostały uregulowane. W 1972 r. udało się uzyskać od rządu Republiki Federalnej Niemiec świadczenia w wysokości 103 milionów marek dla ofiar eksperymentów pseudo-medycznych. Kwota ta została w sposób karygodny rozdysponowana przez obecnie funkcjonujący rząd. Raport NIK.</u>
          <u xml:id="u-519.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ówcześnie funkcjonujący)</u>
          <u xml:id="u-519.3" who="#KrzysztofŻabiński">Proszę? Oczywiście. Przez rząd ówcześnie funkcjonujący, przepraszam. To był rok 1972. Przez następny okres nie udało się uzyskać ani jednej marki, która mogłaby być przeznaczona na pomoc dla ofiar zbrodni nazistowskich. W trakcie obecnych negocjacji udało się doprowadzić do sytuacji, w której rząd Republiki Federalnej Niemiec zadeklarował przekazanie 500 milionów marek na rzecz najbardziej poszkodowanych ofiar prześladowań zbrodni nazistowskich. Proszę państwa, rozmawiałem również z przedstawicielami stowarzyszeń i to stowarzyszeń, które jeszcze parę lat temu nie mogły w ogóle funkcjonować, ponieważ wszystkie te kwestie załatwiał ZBoWiD. Oczywiście, że spotkałem się z taką oceną, iż kwota, która została przeznaczona, nie jest kwotą wystarczającą, ale również spotkałem się z opiniami takimi, iż ta kwota pozwoli pomóc ludziom najbardziej potrzebującym tej pomocy, a więc takim ludziom, którzy po pierwsze: utracili zdrowie, a po drugie: znajdują się w niezmiernie trudnej sytuacji finansowej. Tego porozumienia nie musieliśmy podpisywać, ale wówczas, proszę państwa, najprawdopodobniej żadna z osób, która może otrzymać te świadczenia, nie dożyłaby tej chwili. My w tej chwili mamy taką szansę.</u>
          <u xml:id="u-519.4" who="#KrzysztofŻabiński">Następna kwestia. W ramach porozumienia, które podpisywałem, jest zapis mówiący o tym, iż fundacja może otrzymywać środki również od osób fizycznych i prawnych. Oba rządy przyjęłyby z zadowoleniem tego typu wsparcie, a więc nie zamykamy tutaj możliwości, aby ta fundacja — jako podmiot, który po raz pierwszy zaistniał na rynku polskim, w gospodarce polskiej, w państwie polskim, do którego mogą być kierowane tego typu środki — mogła pomnażać środki do dyspozycji na cele fundacyjne; to otwarcie tu występuje.</u>
          <u xml:id="u-519.5" who="#KrzysztofŻabiński">Kolejna sprawa. W wystąpieniu pana posła, Gawskiego zostały zacytowane dwa elementy, rzeczywiście znajdujące się w porozumieniu, natomiast trzeci jak gdyby uciekł uwadze pana posła. Otóż w porozumieniu stwierdzono jednoznacznie, iż oba rządy są zgodne, że nie powinno to oznaczać ograniczenia praw obywateli obu państw, a więc roszczenia indywidualne obywateli mogą być dochodzone na drodze sądowej. My mówimy jedynie tyle, że rząd Rzeczypospolitej Polskiej nie będzie dochodził roszczeń w stosunku do rządu Republiki Federalnej Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-519.6" who="#KrzysztofŻabiński">Tak więc, szanowni państwo, może jeszcze jedna kwestia. Jeżeli popatrzymy sobie na wielkość odszkodowań, jakie otrzymały obecnie kraje tzw. obozu wschodniego, czy kraje socjalistyczne, to kraje te nie otrzymały niczego, łącznie ze Związkiem Radzieckim, Węgrami i Czecho-Słowacją. Natomiast kraje zachodnie otrzymały kwoty w granicach od 40 do 400 mln marek. Sądzę więc, że to rozwiązanie, które udało się wynegocjować pomiędzy rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Federalnej Niemiec, jest rozwiązaniem godnym i rozwiązaniem, które właśnie w najbliższym okresie daje realną szansę pomocy ludziom najbardziej tej pomocy potrzebującym, tym, o których mówiłem, znajdującym się w trudnej sytuacji zdrowotnej i w trudnej sytuacji materialnej.</u>
          <u xml:id="u-519.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-520">
          <u xml:id="u-520.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-520.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych pana Iwo Byczewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-521">
          <u xml:id="u-521.0" who="#IwoByczewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jedną z istotniejszych kwestii, poruszanych dzisiaj w trakcie debaty, była sprawa sytuacji Polaków w Niemczech. Rozumiem, że sprawa ta wzbudza wiele kontrowersji i, jak dziś słyszałem, uważa się niekiedy, że w traktacie została uregulowana ze szkodą dla Polaków zamieszkałych w Niemczech. Otóż chciałem podkreślić jeszcze raz to, co mówił pan minister Skubiszewski w tej Wysokiej Izbie 13 września br. Nie ma tutaj asymetrii regulacji prawnej, dotyczącej mniejszości, na korzyść Niemców. Jest natomiast pewna asymetria faktyczna, obiektywna. biorąca się stąd, że w Niemczech mieszkają jakby dwie zbiorowości Polaków. Jedna to prawie 2-milionowa rzesza obywateli polskich i osób pochodzenia polskiego, natomiast druga to grupa ok. 150 tys. osób, obywatele polscy, którzy przebywają w Niemczech na tzw. pobycie tolerowanym. Jeśli chodzi o grupę pierwszą, to korzysta ona w pełni, czy będzie korzystała w pełni, z dobrodziejstw traktatu przewidzianych w art. 20 i 21. Natomiast w kwestii drugiej grupy, tej pozostałej na zasadzie tzw. pobytu tolerowanego, to chciałbym wyjaśnić, że zasada czasowej legalizacji pobytu obcokrajowców w RFN była stosowana do obywateli polskich w roku 1981. Trochę wcześniej prawo takie otrzymali obywatele węgierscy i obywatele Czechosłowacji.</u>
          <u xml:id="u-521.1" who="#IwoByczewski">Od 1 lipca obowiązuje w Niemczech nowe zarządzenie federalnego ministra spraw wewnętrznych cofające prawo tolerowanego pobytu, jako przywileju grupowego, dla obywateli trzech krajów: Węgier, Czecho-Słowacji i Polski. Podyktowane jest to zmianą sytuacji politycznej w naszych krajach. Obywatele polscy zobowiązani są wobec tego do zalegalizowania ich pobytu na terenie Niemiec zgodnie z ustawą o cudzoziemcach. Oczywiście w tej sytuacji występuje pewne niebezpieczeństwo wydalania obywateli polskich z terenu Republiki Federalnej Niemiec. Ministerstwo Spraw Zagranicznych już przed kilku miesiącami, w rozmowach ze stroną niemiecką, wyraziło swoje zaniepokojenie ewentualnym rozwojem sytuacji, postulując — z uwagi na wybitnie humanitarny charakter sprawy — zalegalizowanie pobytu w Niemczech tej grupy właśnie osób. Odwołując się do podpisanego traktatu, zaproponowaliśmy, by w przypadku ewentualnych wydaleń powołać grupę ekspertów dla wypracowania najmniej szkodliwego rozwiązania tego problemu. Wiemy, że nakaz opuszczenia RFN otrzymuje niewielka grupa obywateli polskich, głównie osoby, które na terenie Niemiec nie posiadają ani pracy, ani mieszkania. Tak więc wydalenia nie są masowe, a my dążymy do tego, aby sytuacja prawna tej tzw. nowej emigracji została w pełni uregulowana.</u>
          <u xml:id="u-521.2" who="#IwoByczewski">Kwestia druga: sprawa osiedlania Niemców w Polsce. Chciałbym wyraźnie podkreślić, że oświadczenie rządu Rzeczypospolitej Polskiej zawarte w pkt. 2 w listach wymienionych przez ministrów spraw zagranicznych obu państw — brzmi ono następująco, że: perspektywa przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Wspólnoty Europejskiej stwarzać będzie rosnące możliwości, ułatwiające również obywatelom niemieckim osiedlanie się w Rzeczypospolitej Polskiej — jest pewną konstatacją stanu prawnego, który będzie obowiązywał po naszym przystąpieniu do Wspólnoty Europejskiej, dlatego że prawo swobodnego osiedlania się, czy przesiedlania osób, jest jednym z podstawowych standardów obowiązujących we Wspólnocie Europejskiej. Nie ma mowy więc o żadnej zorganizowanej akcji kolonizacyjnej na terenie Polski. Rozumiem, Wysoka Izbo, że tkwi w tym sformułowaniu pewna specyfika wynikająca z historycznych uwarunkowań stosunków polsko-niemieckich. Natomiast chciałbym podkreślić mocno, że sytuacja taka w niczym nie narusza, czy nie będzie naruszała, bezpieczeństwa ludności polskiej, która zamieszkuje w Polsce na ziemiach zachodnich i północnych. Traktat o ostatecznej regulacji w odniesieniu do Niemiec, ten, który zakończył Konferencję 2 + 4, oraz traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej położył kres wszystkim dwuznacznościom, które do tej pory wysuwane były w Niemczech w odniesieniu do naszej granicy. Co jest również ważne — traktaty te zaakceptowane zostały przez wszystkie liczące się siły polityczne w Niemczech, a to jest sprawa podstawowa.</u>
          <u xml:id="u-521.3" who="#IwoByczewski">Chciałbym się ustosunkować do sugestii, jakoby traktat stwarzał pewną nierównoważność zobowiązań. Padło nawet określenie, że był zawarty na granicy polskiego interesu. Otóż nie chciałbym powtarzać tych wielkich słów, które tutaj padły na temat traktatu, słów, które również zawarte są w uzasadnieniu do traktatu. Uważam, że sugestia jakoby traktat zawierał zobowiązania nierównoważne, to znaczy korzystniejsze dla strony niemieckiej i dużo mniej korzystne dla strony polskiej, są zupełnie nieuzasadnione. Chciałem wskazać na trzy fakty. Już w tej chwili ten traktat toruje drogę Polsce do Europy. To nie są deklaracje, to są już fakty.</u>
          <u xml:id="u-521.4" who="#IwoByczewski">Po pierwsze, Republika Federalna Niemiec była tym państwem, które w sposób bardzo istotny przyczyniło się do zniesienia obowiązku wizowego dla Polaków. Teraz Europa stoi dla obywateli polskich otworem. Myślę, że bliżej na tej sali znaczenia tego faktu nie muszę uzasadniać.</u>
          <u xml:id="u-521.5" who="#IwoByczewski">Po drugie, RFN była państwem, które w znaczącym stopniu przyczyniło się do redukcji polskiego zadłużenia. Trzeba to widzieć i doceniać.</u>
          <u xml:id="u-521.6" who="#IwoByczewski">Po trzecie, RFN jest tym państwem, które odgrywa bardzo ważną rolę we wspieraniu właśnie szybkiego zbliżenia Polski do Wspólnoty Europejskiej i nie są to deklaracje, tylko fakty z ostatnich tygodni i dni dotyczące dyskusji na temat rozszerzenia mandatu komisji Wspólnoty Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-521.7" who="#IwoByczewski">Poruszono tutaj także problem niemieckiego prawa krajowego i o wyjaśnienie tej kwestii prosił mnie pan poseł sprawozdawca. Jest rzeczą oczywistą, że stanowienie prawa krajowego należy do kompetencji własnej każdego państwa. Państwo natomiast, stanowiące swoje prawo krajowe, musi jednak kierować się prawem międzynarodowym, szczególnie musi szanować suwerenność i integralność terytorialną innych państw. W prawie RFN istniało wiele konstrukcji prawnych nawiązujących m.in. do granic Rzeszy niemieckiej z roku 1937. Z tego też względu w traktacie o ostatecznej regulacji w odniesieniu do Niemiec jednoznacznie określono, że granice zjednoczonych Niemiec są ostateczne i są tożsame z zewnętrznymi granicami NRD i RFN. W traktacie tym zawarte jest również zobowiązanie Niemiec do dostosowania swego prawa krajowego do zasad określonych w tym traktacie. W konstytucji Republiki Federalnej Niemiec, która stała się konstytucją Niemiec zjednoczonych, dokonano takich zmian, m.in. zmieniono osławiony art. 23 i 146 oraz preambułę konstytucji. Pozostały natomiast, jak na razie nie zmienione, art. 116 oraz ustawodawstwo w sprawie obywatelstwa, w myśl którego ludność autochtoniczna polskich ziem zachodnich i północnych ma obywatelstwo niemieckie i tym samym, w myśl prawa niemieckiego, uważana jest za Niemców. Możliwości oddziaływania rządu polskiego w tej mierze tkwią jedynie w mechanizmach prawno-międzynarodowych. I do tych właśnie mechanizmów sięgnięto. Rząd polski niczego tutaj nie zaniedbał. Chciałbym wskazać tutaj na dwie sprawy uregulowane w traktacie.</u>
          <u xml:id="u-521.8" who="#IwoByczewski">Po pierwsze, mówiąc o członkach mniejszości niemieckiej w Polsce, traktat w art. 20 ust. 1 stwierdza jednoznacznie, że chodzi tu o obywateli polskich.</u>
          <u xml:id="u-521.9" who="#IwoByczewski">Po drugie, traktat zawiera w art. 22 ust. 2 jasną klauzulę lojalności obywatelskiej członków mniejszości. Były to dla nas sprawy zasadnicze, wobec których stanowisko rządu podczas negocjacji było i jest jednoznaczne i zdecydowane.</u>
          <u xml:id="u-521.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-522">
          <u xml:id="u-522.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-522.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-522.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Głosować będziemy po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-522.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przed odczytaniem komunikatów chciałabym państwu jeszcze przekazać informację niezbyt przyjemną, że decyzją Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów obrady są przedłużone do jutra, do wyczerpania zaplanowanego na to posiedzenie porządku obrad. Proszę posłów o obecność, gdyż wszystkie punkty porządku obrad, których nam zostało w tej chwili około 13, wymagają głosowania i obecności wszystkich posłów do końca tego posiedzenia Sejmu. Dzisiaj obrady będą trwały do godz. 20, jutro zaczynają się o godz. 9. Mamy nadzieję, że poprowadzimy je sprawnie i że uda nam się zakończyć wczesnym popołudniem.</u>
          <u xml:id="u-522.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-523">
          <u xml:id="u-523.0" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po rozpoczęciu przerwy obiadowej odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-523.1" who="#JacekPiechota">— wspólne posiedzenie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 217;</u>
          <u xml:id="u-523.2" who="#JacekPiechota">— posiedzenie Komisji Przekształceń Własnościowych w sali nr 67;</u>
          <u xml:id="u-523.3" who="#JacekPiechota">— posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej w sali nr 118;</u>
          <u xml:id="u-523.4" who="#JacekPiechota">— wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim;</u>
          <u xml:id="u-523.5" who="#JacekPiechota">— zebranie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-523.6" who="#JacekPiechota">15 minut po ogłoszeniu przerwy obiadowej odbędzie się posiedzenie zamknięte Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w sali nr 179.</u>
          <u xml:id="u-523.7" who="#JacekPiechota">30 minut przed zakończeniem przerwy obiadowej odbędzie się posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych w sali nr 102.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-524">
          <u xml:id="u-524.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-524.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam przerwę do godz. 15.30. Proszę o punktualne przybycie na salę.</u>
          <u xml:id="u-524.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min 15 do godz. 15 min 55)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-525">
          <u xml:id="u-525.0" who="#TadeuszFiszbach">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-525.1" who="#TadeuszFiszbach">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzeczypospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisanego w Bonn dnia 17 czerwca 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-525.2" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że Komisja Spraw Zagranicznych i Komisja Ustawodawcza przedstawiły projekt uchwały w sprawie traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Ponadto grupa posłów przedstawiła projekt uchwały w tej samej sprawie. Tekst poselskiego projektu uchwały (druk nr 1194) został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-525.3" who="#TadeuszFiszbach">Projekt ten przedstawił w czasie debaty poseł Stefan Myszkiewicz-Niesiołowski, a główne treści projektu znalazły odzwierciedlenie w wystąpieniach poselskich.</u>
          <u xml:id="u-525.4" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jan Łopuszański w dyskusji zgłosił wniosek, aby powyższy projekt uchwały Sejm głosował w pierwszej kolejności, przed ustosunkowaniem się do projektu ustawy. Poseł Józefa Hennelowa zgłosiła wniosek przeciwny.</u>
          <u xml:id="u-525.5" who="#TadeuszFiszbach">Proponuję, abyśmy poddali ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-525.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-526">
          <u xml:id="u-526.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Wydaje mi się, że każdy poseł może zgłaszać wnioski, ale wnioski, które mieszczą się w granicach procedury. Otóż problem polega na tym, że wedle mnie, wedle obowiązującego tę Izbę prawa parlamentarnego, ten wniosek nie jest prawnie dopuszczalny i nie powinien podlegać rozstrzygnięciu przez Izbę, bowiem uchwała jest funkcją podjęcia decyzji w sprawie ustawy ratyfikacyjnej, w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację traktatu o dobrym sąsiedztwie. Przecież gdyby doszło do tego, że Wysoka Izba przyjęłaby wniosek i w pierwszej kolejności byłaby rozstrzygana treść uchwał, to przecież można zakładać, że ustawa mogłaby po takim głosowaniu nie dojść do skutku. I co wtedy?</u>
          <u xml:id="u-526.1" who="#JanuszSzymański">W związku z tym, panie marszałku, twierdzę, że w pierwszej kolejności — zasadność takiej argumentacji przedstawiłem — powinna być rozstrzygana sprawa ustawy ratyfikacyjnej, a dopiero po niej rozstrzygnięcie treści brzmienia uchwał. To właściwie niczego nie zmienia, bo wnioskodawcy projektu poselskiego i tak mogą zaprezentować swoje racje, a Sejm będzie rozstrzygał w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-526.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-527">
          <u xml:id="u-527.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-527.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Marek Jurek, jak sądzę, zgłosi wniosek przeciwny. Chciałbym prosić, aby nie było więcej zgłoszeń — przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-527.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-528">
          <u xml:id="u-528.0" who="#MarekJurek">Chciałbym tylko wyjaśnić Wysokiej Izbie, iż w przerwie obiadowej usłyszeliśmy ekspertyzę Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu, że mianowicie Izba zgodziła się na precedens tego rodzaju przy debacie nad Konwencją Praw Dziecka. Takie jest stanowisko Biura Legislacyjnego. Z logiką nie sposób dyskutować. W tej Izbie pojawiła się kiedyś koncepcja dwóch rodzajów większości arytmetycznej. Ale pomińmy te precedensy, potraktujmy to jako głosowanie opcji, intencji Izby dyskutowania nad jedną lub drugą uchwałą po przyjęciu traktatu, który dyskutujemy. Precedens istnieje.</u>
          <u xml:id="u-528.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, nie istnieje.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-529">
          <u xml:id="u-529.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-529.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o głosowanie jako pierwszego poselskiego projektu uchwały, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (53) Kto jest przeciw? (157) Kto się wstrzymał od głosowania? (46) Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
          <u xml:id="u-529.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-529.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy w brzmieniu proponowanym przez Komisję Spraw Zagranicznych oraz Komisję Ustawodawczą, tj. bez poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (182) Kto jest przeciw? (26) Kto się wstrzymał od głosowania? (60) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-529.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-529.5" who="#TadeuszFiszbach">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu dwa projekty uchwał.</u>
          <u xml:id="u-529.6" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania pierwszego projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-529.7" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów...</u>
          <u xml:id="u-529.8" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Geremek: Proszę o wyjaśnienie, jakiego.)</u>
          <u xml:id="u-529.9" who="#TadeuszFiszbach">Zaraz dojdę do tej sprawy. Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy, podpisanego w Warszawie 14 listopada 1990 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (262) Kto jest przeciw? (1) Kto się wstrzymał od głosowania? (6) Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
          <u xml:id="u-529.10" who="#TadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania przedstawionego przez komisje oraz poselskiego projektów uchwał w sprawie traktatu zawartego między Rzecząpospolitą a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-529.11" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszej kolejności głosować będziemy projekt uchwały przedstawiony przez komisje wraz z autopoprawkami uwzględniającymi wnioski zgłoszone w debacie. W przypadku jego przyjęcia bezprzedmiotowy staje się drugi projekt uchwały dotyczący tej samej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-529.12" who="#TadeuszFiszbach">Proszę obecnie posła sprawozdawcę Jana Czaję o przedstawienie proponowanych przez komisje autopoprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-530">
          <u xml:id="u-530.0" who="#JanCzaja">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Spraw Zagranicznych zdołała uzgodnić tylko jedną autopoprawkę, zgłoszoną przez pana posła Kościelniaka. Dotyczy ona przedostatniego akapitu na str. 2 projektu uchwały i jest w praktyce propozycją zastąpienia tegoż akapitu wersją pana posła Kościelniaka. Brzmi ona następująco: „Istotne znaczenie może mieć współpraca przygraniczna obu krajów. Polska widzi szczególną szansę w bliskiej i coraz szerszej współpracy gospodarczej z Niemcami, co może przynieść obu krajom równe i wzajemne korzyści oraz sprzyjać będzie szybszej integracji Polski z innymi krajami europejskimi”. Komisja proponuje przyjęcie autopoprawki i prosi o poddanie jej pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-531">
          <u xml:id="u-531.0" who="#TadeuszFiszbach">Jest oczywiste, że trzeba tę poprawkę poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-531.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-531.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (112) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (138) Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-531.3" who="#TadeuszFiszbach">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby jeszcze coś dodać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-532">
          <u xml:id="u-532.0" who="#JanCzaja">Tak. Chcę przejść do poprawki zaproponowanej przez pana posła Dobrosza. Poprawka ta brzmi następująco: „Obie strony traktatu powinny zdecydowanie reagować przeciwko wszelkim przejawom szowinizmu, który nasila się zwłaszcza na terenie byłej NRD”. Proponuję poddanie tej poprawki pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-533">
          <u xml:id="u-533.0" who="#TadeuszFiszbach">Takie jest brzmienie tej poprawki, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-534">
          <u xml:id="u-534.0" who="#JanCzaja">Takie jest brzmienie tej poprawki, podtrzymanej przez posła wnioskodawcę. Komisja nie zajęła stanowiska, ponieważ nie doszło do porozumienia.</u>
          <u xml:id="u-534.1" who="#JanCzaja">Niestety, działamy pod presją czasu i te poprawki nie zostały wydrukowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-535">
          <u xml:id="u-535.0" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle, bardzo proszę jeszcze raz odczytać tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-536">
          <u xml:id="u-536.0" who="#JanCzaja">„Obie strony traktatu powinny zdecydowanie reagować przeciwko wszelkim przejawom szowinizmu, który nasila się zwłaszcza na terenie byłej NRD”.</u>
          <u xml:id="u-536.1" who="#JanCzaja">W wypadku uwzględnienia poprawki proponujemy umieszczenie jej na stronie drugiej, pod 'koniec drugiego akapitu projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-536.2" who="#JanCzaja">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-537">
          <u xml:id="u-537.0" who="#TadeuszFiszbach">Właśnie oczekiwałem na stanowisko komisji w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-537.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-537.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (36) Kto jest przeciw? (143) Kto się wstrzymał od głosowania? (79) Stwierdzam, że poprawka nie została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-537.3" who="#TadeuszFiszbach">Czy to są wszystkie poprawki, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-538">
          <u xml:id="u-538.0" who="#JanCzaja">Kolejna poprawka, zgłoszona przez pana posła Dobrosza, brzmi następująco: „Oczekujemy jednocześnie, że ustawodawstwo wewnątrz niemieckie zostanie dostosowane do międzynarodowych konsekwencji wynikających z zobowiązań przyjętych w traktacie Republiki Federalnej Niemiec z Polską”.</u>
          <u xml:id="u-538.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-539">
          <u xml:id="u-539.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-540">
          <u xml:id="u-540.0" who="#JanKrzysztofBielecki">Panie profesorze, czy nie można przedstawić stanowiska komisji?</u>
          <u xml:id="u-540.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Czaja: Proszę o głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-541">
          <u xml:id="u-541.0" who="#TadeuszFiszbach">Może chwileczkę, panie pośle, proszę jeszcze o zastanowienie się nad sprawą, jako że my stanowimy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-542">
          <u xml:id="u-542.0" who="#JanCzaja">Już informowałem, że komisja nie zajęła stanowiska, w związku z tym my się nie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-543">
          <u xml:id="u-543.0" who="#TadeuszFiszbach">Jak komisja może nie zająć stanowiska?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-544">
          <u xml:id="u-544.0" who="#JanCzaja">Komisja nie zajęła stanowiska, ponieważ nie było quorum na jej posiedzeniu i dlatego że nie było zgody co do tych poprawek. Ponieważ zostały zgłoszone poprawki, proponuję, aby były głosowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-545">
          <u xml:id="u-545.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-546">
          <u xml:id="u-546.0" who="#JanKrzysztofBielecki">Podobno komisja nie może, tylko rząd może.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-547">
          <u xml:id="u-547.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Bronisław Geremek, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-548">
          <u xml:id="u-548.0" who="#BronisławGeremek">Panie Marszałku! Komisja Spraw Zagranicznych podtrzymuje projekt w brzmieniu, w jakim został przedłożony Wysokiej Izbie i wydrukowany. Natomiast jeżeli są wszelkie inne poprawki, to sądzę, że może zgodnie z regulaminem paść głos za lub głos przeciw, a jednocześnie myślę, że byłoby bardzo dobrze, gdyby w tak zasadniczej sprawie rząd mógł także przedstawić swoje stanowisko przy każdej z tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-548.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-549">
          <u xml:id="u-549.0" who="#TadeuszFiszbach">Chwileczkę. Niechaj pan premier, członkowie rządu wysłuchają opinii posłów.</u>
          <u xml:id="u-549.1" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Andrzej Kern, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-550">
          <u xml:id="u-550.0" who="#AndrzejKern">Proszę państwa, oczywiście można proponować wszystko, ale to, co się proponuje w tej poprawce, to jest ingerencja w wewnętrzne sprawy Republiki Federalnej Niemiec. Apeluję do pana posła, żeby wycofał tę poprawkę, przecież nie możemy się ośmieszać przed całym światem.</u>
          <u xml:id="u-550.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-551">
          <u xml:id="u-551.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła wnioskodawcę, aby przemyślał sprawę i ewentualnie wycofał tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-551.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-552">
          <u xml:id="u-552.0" who="#JanuszDobrosz">Myślę, że zaszło tutaj nieporozumienie, bo przecież nikt nie może ingerować w czyjeś wewnętrzne prawo. Natomiast traktat jako taki jest przesłaniem odnośnie do tych uregulowań, które są w konstytucji niemieckiej sprzeczne z tym, co dzisiaj ratyfikowaliśmy. Mianowicie w niemieckim prawie wewnętrznym, w konstytucji, przyjmuje się hipotezę taką, że istnieją granice Niemiec sprzed 1937 r. i chodziło tutaj o to, o ten fakt, i trzeba to w ten sposób interpretować.</u>
          <u xml:id="u-552.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-553">
          <u xml:id="u-553.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sprawozdawcę o ponowne odczytanie tekstu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-554">
          <u xml:id="u-554.0" who="#JanCzaja">Stanowisko pana posła Dobrosza, jego wniosek był następujący: Wyrażamy nadzieję, że traktat zakończy konstytucyjną fikcję prawną, że istniejące dziś tereny są w granicach z 1937 r.</u>
          <u xml:id="u-554.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-555">
          <u xml:id="u-555.0" who="#TadeuszFiszbach">Nie mogę poddać tej propozycji pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-556">
          <u xml:id="u-556.0" who="#JanCzaja">Proponuję, aby pan poseł Dobrosz jednak sformułował wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-557">
          <u xml:id="u-557.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-558">
          <u xml:id="u-558.0" who="#JanuszDobrosz">Może przedstawię w takim razie, może pan poseł Czaja nie mógł się doczytać. A więc: „Wyrażamy nadzieję, że traktat zakończy konstytucyjną fikcję prawną, że istniejące dziś Niemcy są w granicach z 1937 r.”. Tak to brzmi.</u>
          <u xml:id="u-558.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-559">
          <u xml:id="u-559.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-560">
          <u xml:id="u-560.0" who="#JanCzaja">Przepraszam, ale po prostu improwizacja wynikająca z braku czasu spowodowała, że ja mam tekst napisany...</u>
          <u xml:id="u-560.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-561">
          <u xml:id="u-561.0" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle, nie przyjmuję tego usprawiedliwienia. Zaczęliśmy później, takie ważne sprawy powinny być bardzo starannie przygotowane i tylko starannie przygotowane sprawy jestem w stanie poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-561.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-562">
          <u xml:id="u-562.0" who="#JanCzaja">Panie marszałku, pan poseł Dobrosz sformułował wniosek, możemy więc głosować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-563">
          <u xml:id="u-563.0" who="#TadeuszFiszbach">Będziemy głosować, jest jednak jeszcze ze strony rządu zgłoszenie do wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-563.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-564">
          <u xml:id="u-564.0" who="#IwoByczewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym dodać, że traktat „2 + 4” jednoznacznie tę sprawę rozstrzygnął. Sprawa granicy Rzeszy z 1937 r. po prostu nie istnieje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-565">
          <u xml:id="u-565.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-565.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (44) Kto jest przeciw? (153) Kto się wstrzymał od głosowania? (56) Stwierdzam, że Wysoka Izba oddaliła tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-566">
          <u xml:id="u-566.0" who="#JanCzaja">Jest jeszcze poprawka pana posła Błachnio, która brzmi następująco: „Uwzględniając szczególny, moralny i prawny wymiar problemu, Sejm zobowiązuje rząd Rzeczypospolitej do kontynuowania działań mających na celu uzyskanie odszkodowań cywilnoprawnych dla ofiar II wojny światowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-567">
          <u xml:id="u-567.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pan minister Krzysztof Żabiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-568">
          <u xml:id="u-568.0" who="#KrzysztofŻabiński">Chciałbym tylko stwierdzić, że ten zapis jest sprzeczny z podpisanym porozumieniem pomiędzy rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Federalnej Niemiec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-569">
          <u xml:id="u-569.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy pan poseł Błachnio podtrzymuje swój wniosek?</u>
          <u xml:id="u-569.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest nieobecny.)</u>
          <u xml:id="u-569.2" who="#TadeuszFiszbach">Myślałem, że poseł wnioskodawca powinien się wypowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-569.3" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Waldemar Pawlak chciałby zabrać głos. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-570">
          <u xml:id="u-570.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Właśnie o to chodzi, że podpisane porozumienie jest sprzeczne z uchwałą Sejmu podjętą jeszcze w ubiegłym roku i o tym też powinniśmy pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-570.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-571">
          <u xml:id="u-571.0" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle, proszę państwa — prosiłbym o nawiązywanie w wystąpieniach do tego, o czym stanowimy.</u>
          <u xml:id="u-571.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-571.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (47) Kto jest przeciw? (126) Kto się wstrzymał od głosowania? (88) Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-571.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-572">
          <u xml:id="u-572.0" who="#JanCzaja">Jest jeszcze, panie marszałku, propozycja zgłoszona przez pana posła Mierzwę. Dotyczy ona tego samego zespołu spraw, mianowicie odszkodowań, i brzmi następująco: „Sejm Rzeczypospolitej oświadcza, że postanowienia traktatu powinny być stosowane przez umawiające się strony w taki sposób, aby postulat pełnych odszkodowań indywidualnych dla polskich ofiar II wojny światowej był w najbliższej przyszłości przedmiotem odrębnych negocjacji, których powodzenie będzie istotnym probierzem pojednania polsko-niemieckiego”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-573">
          <u xml:id="u-573.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan minister Krzysztof Żabiński, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-574">
          <u xml:id="u-574.0" who="#KrzysztofŻabiński">Ten wniosek jest dokładnym powieleniem poprzedniego. My w umowie międzynarodowej dopuszczamy możliwość zgłaszania roszczeń przez osoby indywidualne, natomiast roszczenia występujące pomiędzy rządami uważamy za zamknięte i taka jest treść porozumienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-575">
          <u xml:id="u-575.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-575.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (99) Kto jest przeciw? (112) Kto się wstrzymał od głosowania? (56) Stwierdzam nieprzyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-575.2" who="#TadeuszFiszbach">Czy to wszystko, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-576">
          <u xml:id="u-576.0" who="#JanCzaja">Tak, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-577">
          <u xml:id="u-577.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania projektu uchwały, który przedłożyły Wysokiej Izbie Komisja Spraw Zagranicznych oraz Komisja Ustawodawcza.</u>
          <u xml:id="u-577.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie traktatów zawartych między Rzeczypospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisanego w Bonn 17 czerwca 1991 r., oraz o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy, podpisanego w Warszawie 14 listopada 1990 r., wraz z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (154) Kto jest przeciw? (74) Kto się wstrzymał od głosowania? (52) Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
          <u xml:id="u-577.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-577.3" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy obecnie do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej:</u>
          <u xml:id="u-577.4" who="#TadeuszFiszbach">1) o przedstawionym przez Komisję Konstytucyjną projekcie ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej;</u>
          <u xml:id="u-577.5" who="#TadeuszFiszbach">2) o poselskim projekcie ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;</u>
          <u xml:id="u-577.6" who="#TadeuszFiszbach">3) o poselskim projekcie ustawy konstytucyjnej o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 1154, 1071, 985, 1183, 1185 i 1184).</u>
          <u xml:id="u-577.7" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Janusza Trzcińskiego w celu przedstawienia pierwszego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-577.8" who="#TadeuszFiszbach">Pani poseł chciałaby zabrać głos w sprawie formalnej? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-578">
          <u xml:id="u-578.0" who="#GrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Chciałam prosić o przegłosowanie wniosku, żebyśmy pracę kontynuowali do końca dnia i zrezygnowali z pracy w dniu jutrzejszym, dlatego że mimo zapowiedzi Prezydium Sejmu o trwaniu obrad do połowy października staramy się pracować do samego końca i łączyć te obowiązki z innymi obowiązkami publicznymi, także z kampanią wyborczą. Nie jesteśmy jednak w stanie funkcjonować na takiej zasadzie, jeżeli dosłownie na parę godzin przed następnym dniem zmienia się tutaj plany. Dlatego bardzo proszę, żebyśmy przegłosowali wniosek, że dzisiaj kontynuujemy pracę do końca, choćby do godz. 24.</u>
          <u xml:id="u-578.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-579">
          <u xml:id="u-579.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Bronisław Geremek, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-580">
          <u xml:id="u-580.0" who="#BronisławGeremek">Z wielką przykrością muszę jednak zgłosić kontr wniosek. Proszę państwa, zobowiązuje nas przyrzeczenie poselskie i regulamin, mianowicie kampania wyborcza czy cokolwiek innego nie może naruszać obowiązków poselskich. Ja bym zatem prosił, żeby pani posłanka Staniszewska zechciała zmodyfikować swój wniosek w ten sposób, że: kontynuujemy dzisiaj pracę, jak długo możemy, ale jeżeli będzie trzeba, pracujemy także jutro.</u>
          <u xml:id="u-580.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-581">
          <u xml:id="u-581.0" who="#TadeuszFiszbach">Pani poseł potwierdza, że przyjmuje tę modyfikację swojej propozycji.</u>
          <u xml:id="u-581.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, ale apeluję, aby nie było więcej zgłoszeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-582">
          <u xml:id="u-582.0" who="#JanuszSzymański">Z wielką przykrością chcę Wysokiej Izbie wyjaśnić, że dawno trzy kluby poselskie zaplanowały swoje spotkanie organizacyjne dzisiaj o godz. 20. Wielokrotnie...</u>
          <u xml:id="u-582.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-582.2" who="#JanuszSzymański">... szanowaliśmy różne uzgodnienia organizacyjne naszych kolegów z innych klubów. Klub nasz proponuje, żeby pracować do wyczerpania punktów porządku dziennego tego posiedzenia, a więc również jutro. Jest, proszę państwa, nierozsądnym myślenie, że my dzisiaj wyczerpiemy punkty porządku obrad, kiedy proponuje się jeszcze rozszerzenie porządku dziennego o co najmniej 3 nowe punkty. Tak że bardzo proszę, nie rozstrzygajmy tego w głosowaniu. Na posiedzeniu Konwentu Seniorów wydawało się, że był konsensus, że dzisiaj do godz. 20 trwa praca Izby. A poza tym praca powyżej 11 godzin przynosi w efekcie wielkie zmęczenie posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-583">
          <u xml:id="u-583.0" who="#TadeuszFiszbach">Był głos za, był głos przeciw. Czy pani poseł z inną propozycją? Nie chciałbym, aby powtarzać się w tej samej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-584">
          <u xml:id="u-584.0" who="#AnnaDynowska">Panie Marszałku! Proszę Państwa! Po pierwsze Sejm przyjął w środę porządek obrad, jest on taki, a nie inny. W trakcie posiedzenia Sejmu porządek obrad został jeszcze rozszerzony. Tę decyzję Wysoka Izba zaakceptowała i mam nadzieję, że będzie do końca konsekwentna. Poza tym bym chciała, żeby pan marszałek powiedział, jakich ustaw ten Sejm by nie uchwalił w wypadku, gdybyśmy nie kontynuowali obrad jutro.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-585">
          <u xml:id="u-585.0" who="#TadeuszFiszbach">Przyjmuję tę propozycję. Przedłożę informację, gdy otrzymam szczegółowe dane. Państwo pozwolą, że po przedłożeniu tej informacji zdecydujemy o sprawie. Są dwa wnioski.</u>
          <u xml:id="u-585.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę Janusza Trzcińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-586">
          <u xml:id="u-586.0" who="#JanuszTrzciński">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Konstytucyjnej przedstawiam dzisiaj Wysokiej Izbie sprawozdanie z prac Komisji Konstytucyjnej nad projektem ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej, projektem zgłoszonym z inicjatywy Komisji Konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-586.1" who="#JanuszTrzciński">Tekst przedstawiony Wysokiej Izbie w swoich zasadniczych rozwiązaniach bazuje na projekcie zaprezentowanym Izbie przed tygodniem. Wprowadzone do niego w toku prac Komisji Konstytucyjnej poprawki — obok poprawek redakcyjnych — zawierają i takie zmiany, które swoje źródło mają w projekcie ustawy rządowej.</u>
          <u xml:id="u-586.2" who="#JanuszTrzciński">Istota obecnie proponowanej nowelizacji Konstytucji polega na uregulowaniu pozycji prawnoustrojowej Sejmu i Senatu, prezydenta i Rady Ministrów w taki sposób, aby wprowadzić w naszym państwie ustrój parlamentarny z uwzględnieniem zasady podziału władzy, która — jak wiadomo — zakłada nie tylko rozdział władz, ale także ich wzajemną współpracę. Ta ostatnia uwaga w szczególności odnosi się do parlamentu, a więc Sejmu i Senatu z jednej strony, i władzy wykonawczej, a więc prezydenta i Rady Ministrów z drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-586.3" who="#JanuszTrzciński">Realizując to założenie, komisja proponuje wprowadzenie do Konstytucji dwóch nie regulowanych dotąd w naszym prawie konstytucyjnym instytucji, a mianowicie wotum nieufności i wotum zaufania. Pierwsza z tych instytucji oznacza możliwość odwołania przez Sejm w określonym trybie, opisanym w Konstytucji — na wniosek 60 posłów — rządu lub ministra. W przypadku zgłoszenia wotum nieufności wobec Rady Ministrów zawsze, co podkreślam, istnieje obowiązek Sejmu wskazania przez głosowanie kandydata na prezesa Rady Ministrów. Potocznie nazywa się to konstruktywnym wotum nieufności. Innymi słowy, nie można uchwalić wotum nieufności wobec rządu bez wskazania kandydata na prezesa Rady Ministrów. Instytucja ta, uregulowana w art. 28 projektu ustawy konstytucyjnej, stanowi zabezpieczenie przed wywołaniem kryzysów rządowych. Dodatkowym zabezpieczeniem przed pochopnym obaleniem rządu jest postanowienie art. 28 ust. 3, które mówi, że jeżeli wniosek o wyrażenie wotum nieufności nie zostanie przyjęty, jego sygnatariusze nie mogą wystąpić z nowym wnioskiem w ciągu następnych 6 miesięcy. Instytucja wotum zaufania jest instrumentem w ręku rządu do badania stopnia poparcia Sejmu dla rządu i nie musi doprowadzić do ustąpienia rządu.</u>
          <u xml:id="u-586.4" who="#JanuszTrzciński">Dla równowagi władz, bo na tym polega istota podziału władzy, władza wykonawcza wyposażona jest w prawo rozwiązywania Sejmu. Pod tym względem projekt w zasadzie odpowiada istniejącym rozwiązaniom obowiązującej Konstytucji z dwiema modyfikacjami, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt. 2 i 3. Wysoka Izba pozwoli, że ja przywołam te przypadki. Sejm może być przed upływem kadencji rozwiązany przez prezydenta, jeżeli w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku o inwestyturę dla Rady Ministrów nie podejmie uchwały o jej udzieleniu i odrzuci wniosek Rady Ministrów o uchwalenie wotum zaufania absolutną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, nie wskazując jednocześnie prezydentowi kandydata na prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-586.5" who="#JanuszTrzciński">Trzecie istotne zagadnienie proponowane w projekcie ustawy konstytucyjnej to sposób powołania i ustąpienia rządu lub poszczególnych ministrów. Sposób powołania został uregulowany w art. 60 projektu ustawy. Art. 60 ust. 1 postanawia, że prezesa Rady Ministrów desygnuje prezydent powierzając mu misję utworzenia Rady Ministrów. W przypadku pierwszego po wyborach powołania rządu prezydent desygnuje prezesa Rady Ministrów w ciągu pierwszego miesiąca kadencji Sejmu. Ust. 2: prezydent desygnuje prezesa Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii marszałka Sejmu i marszałka Senatu oraz po konsultacji z klubami parlamentarnymi. Ust. 3: prezes Rady Ministrów desygnowany przez prezydenta przedstawia Sejmowi proponowany przez siebie skład Rady Ministrów i program rządu. Ust. 4: Sejm podejmuje uchwałę o udzieleniu inwestytury Radzie Ministrów bezwzględną większością głosów — jest to kluczowy przepis w tym artykule. Głosowanie w sprawie inwestytury obejmuje poparcie dla składu rządu i dla jego programu jednocześnie. Wreszcie prezesa Rady Ministrów i jej członków — po uzyskaniu inwestytury — prezydent powołuje na stanowiska. W wypadku nieprzedstawienia przez prezydenta kandydata na prezesa Rady Ministrów lub po dwukrotnej odmowie udzielenia inwestytury proponowanej Radzie Ministrów Sejm może desygnować bezwzględną większością głosów prezesa Rady Ministrów z własnej inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-586.6" who="#JanuszTrzciński">Wprowadza się tu do projektu ustawy konstytucyjnej instytucję znaną w wielu systemach rządów parlamentarnych, a mianowicie instytucję inwestytury, poprzez którą Sejm aprobuje — lub nie aprobuje — skład Rady Ministrów i jej program. Wprowadza się też, obok istniejącej w Konstytucji odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, odpowiedzialność polityczną całego rządu i poszczególnych ministrów. Reguluje tę kwestię art. 62 projektu ustawy konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-586.7" who="#JanuszTrzciński">Dymisję rządu czy to na skutek upływu kadencji, czy z powodu rezygnacji — może być złożona w wypadku nieuzyskania wotum zaufania — czy w razie udzielenia rządowi wotum nieufności jako skutku odpowiedzialności politycznej prezes Rady Ministrów składa na ręce prezydenta. Reguluje to art. 63. Podobnie rzecz się ma z ustąpieniem ministra. W obu wypadkach po ustąpieniu Radę Ministrów lub ministra odwołuje prezydent. Uzupełnienie składu Rady Ministrów następuje poprzez uchwałę Sejmu podjętą na wniosek prezesa Rady Ministrów. Po podjęciu uchwały przez Sejm prezydent powołuje ministra na stanowisko. To, co powiedziałem dotąd, oznacza, iż nie można odwołać prezesa Rady Ministrów nie odwołując całej Rady Ministrów. W ten sposób akcentuje się tutaj silną pozycję prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-586.8" who="#JanuszTrzciński">Wysoka Izbo! Zaprezentowane rozwiązania instytucjonalne w obrębie władzy ustawodawczej i wykonawczej nie wyczerpują wszystkich proponowanych nowelizacji. Wskazałem tutaj na te najistotniejsze, regulujące stosunki pomiędzy naczelnymi organami państwa. Pragnę nadto zwrócić uwagę na ważne w moim przekonaniu rozwiązania, znajdujące się w art. 15. W ust. 2 tego artykułu wprowadzona została nowa instytucja prawa inicjatywy ludowej, znana wielu konstytucjom. Obywatele mogą kierować do Sejmu projekty ustaw z wyjątkiem ustaw konstytucyjnych, budżetowej i w sprawach podatkowych. Do złożenia projektu wymagane jest co najmniej 100 tys. podpisów obywateli posiadających czynne prawo wyborcze. Dalej, co jest novum, projekty ustaw pociągające za sobą obciążenia budżetu państwa wymagają wskazania źródeł ich pokrycia (ust. 3). Ust. 4 mówi, że prawo wnoszenia poprawek do projektów ustaw w toku ich rozpatrywania przysługuje posłowi, wnioskodawcom i Radzie Ministrów. Poprawki pociągające za sobą konsekwencje finansowe wymagają wskazania źródeł ich pokrycia. Marszałek Sejmu może z własnej inicjatywy a także na wniosek Rady Ministrów odmówić poddania pod głosowanie poprawki, która uprzednio nie była przedłożona komisji. Przyjęcie tego postanowienia urealni procedurę legislacyjną i uniemożliwi wprowadzanie w trakcie drugiego czytania projektów ustaw tych poprawek, które nie były przedtem znane komisji. I wreszcie bardzo ważny przepis art. 15 ust. 5. Wnioskodawca może wycofać projekt ustawy w toku postępowania ustawodawczego w Sejmie do czasu przystąpienia do głosowania. Nie dotyczy to projektu ustawy budżetowej. Proszę państwa, na tej sali doświadczaliśmy takich oto przykładów, że projekt wniesiony z inicjatywy określonego podmiotu był tutaj gruntownie zmieniany i potem przypisywany temu podmiotowi, który skorzystał z prawa inicjatywy, wbrew jego woli. Trzeba powiedzieć, że były to sytuacje niezbyt prawidłowe.</u>
          <u xml:id="u-586.9" who="#JanuszTrzciński">Dalej, projekt ustawy konstytucyjnej zlikwiduje możliwość zaistnienia pata legislacyjnego. Procedura, w której Sejm i Senat są uwikłane w procesie stanowienia ustawy według obowiązującej Konstytucji, stwarzała dotąd taką możliwość. Byliśmy tego świadkami w tej Izbie parokrotnie, teraz takiej możliwości nie będzie. Będzie tylko jedno głosowanie i jeśli Sejm nie będzie mógł odrzucić poprawek Senatu, to ustawa wejdzie w życie w wersji zaproponowanej ostatecznie przez Senat. Jest to rozwiązanie przejęte z konstytucji marcowej, jest ono rozwiązaniem pragmatycznym i logicznym. Nie można przystępować do procesu legislacyjnego z myślą, że nie uchwali się ustawy.</u>
          <u xml:id="u-586.10" who="#JanuszTrzciński">Wreszcie, na co chciałem zwrócić uwagę — a jest to istotne novum — wprowadza się w wielu postanowieniach projektu ustawy obowiązek prezydenta, posła, senatora i członka Rady Ministrów do składania deklaracji majątkowych na początku i końcu kadencji, jak również zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek z wykorzystaniem środków stanowiących własność skarbu państwa lub samorządu. Poseł nie może być również członkiem organów wykonawczych, nadzorczych i rewizyjnych spółek z udziałem skarbu państwa — odpowiednio członek rządu i senator także.</u>
          <u xml:id="u-586.11" who="#JanuszTrzciński">Zostało urealnione konstytucyjne postanowienie o kontrasygnacie aktów urzędowych prezydenta. Dotychczas obowiązująca Konstytucja przewidywała obowiązek kontrasygnaty aktów prezydenta, nie było jednak aktu wykonawczego. Komisja stanęła na stanowisku, że najlepszym rozwiązaniem będzie uregulowanie tej kwestii wprost w Konstytucji i, jak państwo widzicie, kwestia ta została uregulowana w ten sposób, iż w art. 44 ust. 2 zostały wyłączone te akta urzędowe, które nie wymagają kontrasygnaty premiera.</u>
          <u xml:id="u-586.12" who="#JanuszTrzciński">Chciałem wreszcie zwrócić uwagę na to, że wprowadzono obowiązek informowania prezesa Rady Ministrów, prezydenta o podstawowych problemach pracy Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-586.13" who="#JanuszTrzciński">Wysoka Izbo! Przedstawiony projekt ustawy konstytucyjnej, jeśli zostanie przez Wysoką Izbę przyjęty, umożliwi rozpoczęcie budowy parlamentarnego systemu rządów w państwie, usprawni proces legislacyjny, rozgraniczy kompetencje naczelnych organów państwa i usprawni ich funkcjonowanie. Przekonany o celowości uchwalenia tej ustawy, zwracam się do Wysokiej Izby o poparcie wniosku komisji zawartego w treści sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-586.14" who="#JanuszTrzciński">Na zakończenie pragnę powiedzieć, iż Komisja Konstytucyjna przyjęła jednomyślnie projekt ustawy konstytucyjnej. Pragnę także poinformować, iż pan poseł Rokita złożył oświadczenie pisemne, iż wycofuje wnioski mniejszości zawarte w sprawozdaniu w pkt. 3 i 4. Pan poseł Rokita był m.in. autorem tych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-586.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-587">
          <u xml:id="u-587.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-587.1" who="#TadeuszFiszbach">Do dyskusji zgłosiło się trzech posłów.</u>
          <u xml:id="u-587.2" who="#TadeuszFiszbach">Czy pan poseł w sprawie formalnej? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-588">
          <u xml:id="u-588.0" who="#JanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym wystąpić z formalnym wnioskiem o odstąpienie od debaty nad przedstawionymi sprawozdaniami związanymi z poprawkami w Konstytucji. Tydzień temu Wysoka Izba odbyła wielką debatę na ten temat, w tej chwili stoimy w obliczu podjęcia szeregu ważnych decyzji, a nawet był wniosek, aby posiedzenie dzisiaj zakończyć. Myślę, że w takiej sytuacji będzie dobrym przesłaniem tego Sejmu, gdy zakończy kadencję poważnymi decyzjami kosztem oczywiście dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-588.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-589">
          <u xml:id="u-589.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-589.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy pan poseł też w sprawie formalnej?</u>
          <u xml:id="u-589.2" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Waldemar Pawlak, a następnie pan poseł Jerzy Rusecki. Tylko prosiłbym o niepowtarzanie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-590">
          <u xml:id="u-590.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zgłosić sprzeciw. Nie wiem, jakie są ważniejsze sprawy — zdaniem pana posła Króla — od spraw Konstytucji. Wydaje mi się, że skoro ten projekt został opracowany w Komisji Konstytucyjnej, to wymaga jednak ustosunkowania się, a jeżeli nawet zamknęlibyśmy dyskusję, to w jakiś sposób należy umożliwić posłom przedstawienie wniosków w sprawie tego projektu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-591">
          <u xml:id="u-591.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-591.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, ale sądzę, że pan poseł Rusecki powtórzy jeden bądź drugi wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-592">
          <u xml:id="u-592.0" who="#JerzyRusecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę zauważyć z ubolewaniem, że zrezygnowaliśmy już z prawa do zgłaszania interpelacji, zapytań poselskich, oświadczeń, a teraz zamierzamy zrezygnować z debaty nad fundamentalną sprawą zmiany Konstytucji. Zamieniamy się w ten sposób w maszynkę do głosowania, którą pobudza się do coraz większych obrotów. Chciałbym złożyć stanowczy protest, jest to bowiem deprecjacja roli i znaczenia Sejmu, jak również kompromitacja idei parlamentaryzmu.</u>
          <u xml:id="u-592.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-593">
          <u xml:id="u-593.0" who="#TadeuszFiszbach">Jest jeden głos za, drugi przeciw — nie ma potrzeby, aby dyskutować na ten temat. Powiem tylko, że zastanawialiśmy się wcześniej nad tą sprawą na posiedzeniu Konwentu Seniorów i byliśmy zgodni co do jej znaczenia, uznaliśmy jednak, że stworzono wszelkie możliwe warunki do wysłuchania opinii, poglądów, a także propozycji i wniosków. Odnosi się to do debaty, którą prowadziliśmy, a przy tym Komisja Konstytucyjna i Komisja Ustawodawcza obwieszczały wszem i wobec, że istnieje możliwość uczestniczenia w posiedzeniach tych komisji i zgłaszania wniosków. Dlatego Konwent Seniorów zwrócił się z odpowiednią sugestią do przewodniczących klubów. Ponieważ są zgłoszenia, proszę to rozważyć, a chcę powiedzieć, że przed nami jest jeszcze 8 punktów porządku dziennego. Ponadto otrzymałem dokument, który informuje, że powinniśmy podjąć jeszcze dziewięć spraw. Razem siedemnaście. To są sprawy, które w wyniku podjęcia przez nas decyzji mogą być jeszcze przedmiotem pracy Senatu, a więc mogą wieńczyć dzieło zresztą niemałe. Proszę to mieć na uwadze.</u>
          <u xml:id="u-593.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Trzcińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-594">
          <u xml:id="u-594.0" who="#JanuszTrzciński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Może by jakiś kompromisowy sposób postępowania w tej sprawie przyjąć i ustalić, np. że przynajmniej przedstawiciele klubów będą mieli prawo wypowiedzieć się w tej sprawie. Taka jest moja propozycja. Rozumiem, że także i posłowie, którzy mają do wniesienia do tego projektu istotne poprawki — patrzę tutaj na pana posła Szymańskiego, bo sądzę, że chciałby taki wniosek złożyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-595">
          <u xml:id="u-595.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy pani poseł w kwestii formalnej?</u>
          <u xml:id="u-595.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, ale bardzo bym prosił, aby nie przedłużać sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-596">
          <u xml:id="u-596.0" who="#AnnaDynowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zgłaszam wniosek formalny, który wydaje mi się być kompromisowy. Ponieważ rzeczywiście w pracach Komisji Konstytucyjnej mieli prawo uczestniczyć i uczestniczyli posłowie nie będący członkami komisji i — wydaje mi się — odbyła się debata polityczna nad oboma projektami, odrzuconym rządowym i projektem komisji, zajęła ona Wysokiej Izbie jeden dzień posiedzenia plenarnego — to składam wniosek, aby zostały złożone tylko i wyłącznie propozycje poprawek, ponieważ jest to drugie czytanie, a nie może nikt i nic — także uchwała Sejmu — odbierać posłom możliwości aktywnego uczestniczenia w pracach nad ustawą w takim zakresie. Ale — poza złożeniem poprawek — prowadzenie debaty jest bezsensowne, zwłaszcza że — przypominam, co powiedział przed chwilą pan marszałek — czeka nas wiele ważnych punktów porządku dziennego. I chciałam powiedzieć, że z przerażeniem jednak odbieram entuzjazm sali po wniosku pani poseł Staniszewskiej, aby w dniu dzisiejszym zakończyć obrady. Mamy jeszcze kilka bardzo poważnych ustaw i to nie jest ograniczanie dyskusji. Dyskusja polityczna się odbyła, a merytoryczna może się ograniczyć do wniosków.</u>
          <u xml:id="u-596.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-597">
          <u xml:id="u-597.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-597.1" who="#TadeuszFiszbach">Była to próba poszukiwania...</u>
          <u xml:id="u-597.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-597.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-598">
          <u xml:id="u-598.0" who="#JanuszSzymański">Panie marszałku, chcę zapytać, ile jest obecnie zgłoszeń do dyskusji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-599">
          <u xml:id="u-599.0" who="#TadeuszFiszbach">Informowałem, że do dyskusji zgłosiło się trzech posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-600">
          <u xml:id="u-600.0" who="#JanuszSzymański">Proszę państwa, nie róbmy problemu, skoro są trzy zgłoszenia. Składam wniosek o zamknięcie listy mówców. Domniemywam, że każdy, kto chciał się zgłosić, kto chciał zgłosić poprawki, zapisał się do debaty i w związku z tym wydaje mi się, że wszystkie wymogi są w ten sposób spełnione.</u>
          <u xml:id="u-600.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-601">
          <u xml:id="u-601.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy byłyby w tej sprawie sprzeciwy?</u>
          <u xml:id="u-601.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma sprzeciwu.)</u>
          <u xml:id="u-601.2" who="#TadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę, przyjmujemy wniosek.</u>
          <u xml:id="u-601.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Andrzeja Kerna w celu przedstawienia projektu ustawy o zmianie Konstytucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-602">
          <u xml:id="u-602.0" who="#AndrzejKern">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wśród przepisów Konstytucji jest wiele pokrytych grubą warstwą kurzu. Jednym z nich jest art. 88, który brzmi: „Rzeczpospolita Polska udziela azylu obywatelom państw obcych, prześladowanym za obronę interesów mas pracujących, walkę o postęp społeczny, działalność w obronie pokoju, walkę narodowowyzwoleńczą lub działalność naukową”. Nie chcę w tej chwili mówić, komu byśmy musieli — bo tu jest nie fakultatywnie, tylko nakazowo — udzielać azylu, żeby nie wywoływać wilka z lasu. Komisja Konstytucyjna uznała więc, że nadszedł najwyższy czas aa to — zwłaszcza w obliczu przemian w sytuacji międzynarodowej — żeby ten przepis zmienić. Stąd nasza propozycja, aby przepis ten, zgodnie ze standardami międzynarodowymi, miał brzmienie: „Obywatele innych państw i bezpaństwowcy mogą korzystać z prawa azylu na zasadach określonych ustawą”. Prosimy Izbę o przyjęcie tej zmiany.</u>
          <u xml:id="u-602.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-603">
          <u xml:id="u-603.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-603.1" who="#TadeuszFiszbach">Pozwolę sobie w tym miejscu sprostować moją informację — w chwili kiedy obwieszczałem, że są trzy zgłoszenia do dyskusji, mówiłem o zgłoszeniach klubowych, ale otrzymałem również trzy zgłoszenia imienne.</u>
          <u xml:id="u-603.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Ryszarda Helaka w celu przedstawienia projektu ustawy konstytucyjnej o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-604">
          <u xml:id="u-604.0" who="#RyszardHelak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Konstytucyjnej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie z prac tejże komisji nad poselskim projektem ustawy konstytucyjnej o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej(druk nr 985).</u>
          <u xml:id="u-604.1" who="#RyszardHelak">Projekt ustawy o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej wchodził w skład projektu ustaw konstytucyjnych, który Wysoki Sejm po pierwszym czytaniu w dniu 10 października — a więc na poprzedniej sesji — skierował do dalszych prac w Komisji Konstytucyjnej. Komisja Konstytucyjna rozpatrywała przedmiotowy projekt na posiedzeniu w dniu 17 października. Uwzględniając wnioski zgłoszone w debacie plenarnej oraz opinie środowisk emigracyjnych pan poseł Jan Maria Rokita wzbogacił pierwotny projekt o rozwiązania wariantowe w art. 2, 3 i 4. Warianty te były przedmiotem dyskusji, a następnie głosowań cząstkowych komisji.</u>
          <u xml:id="u-604.2" who="#RyszardHelak">W tym miejscu winien jestem państwu pewne wyjaśnienie. Jak zapewne panie posłanki i panowie posłowie pamiętają, w pierwszym czytaniu projekt ustawy konstytucyjnej o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej prezentował Wysokiej Izbie właśnie pan poseł Rokita, jeden z inicjatorów tegoż projektu. Zmiana sprawozdawcy jest wynikiem ostatecznego głosowania nad problemem dalszego procedowania przedmiotowego projektu ustawy, w którym projekt ustawy o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej nie uzyskał akceptacji Komisji Konstytucyjnej. W głosowaniu tym 12 posłów udzieliło projektowi poparcia, przeciw głosowało 13 posłów, 1 wstrzymał się od głosu. W tej sytuacji pan poseł Rokita zaproponował, abym sprawozdanie komisji przedstawił Wysokiemu Sejmowi ja, jako jeden z głosujących za odrzuceniem projektu. Jednocześnie zgłoszony został wniosek mniejszości, aby Wysoka Izba raczyła uchwalić projekt ustawy o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu zamieszczonym w druku nr 1184. W związku z tym pozwolę sobie wskazać zmiany wprowadzone do tekstu projektu ustawy, przedstawionego Wysokiej Izbie w druku nr 985, czyli tego z pierwszego czytania. Zmiany te są w większości drobne, mają charakter redakcyjny. Jedyna bardzo istotna zmiana wprowadzona została w art. 5 ust. 1. Pierwotnie projekt przewidywał pełnienie godności honorowego senatora dożywotnio. W projekcie przedstawionym wnioskiem mniejszości do decyzji Wysokiej Izby przewiduje się powierzenie mandatu senatora honorowego na okres kadencji Senatu.</u>
          <u xml:id="u-604.3" who="#RyszardHelak">Reasumując, Wysoki Sejm raczy rozstrzygnąć w głosowaniu o udzieleniu poparcia wnioskowi Komisji Konstytucyjnej o odrzucenie projektu ustawy konstytucyjnej o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej lub wnioskowi mniejszości o jego przyjęcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-605">
          <u xml:id="u-605.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-605.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-605.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana posła Waldemara Pawlaka z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Wiesława Ziółkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-606">
          <u xml:id="u-606.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pozwolą państwo, że nadużyję trochę cierpliwości Wysokiej Izby, ponieważ chciałem przedstawić wniosek o odrzucenie ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-606.1" who="#WaldemarPawlak">Wysoki Sejmie! Pod adresem Sejmu X kadencji sformułowano już wiele zarzutów — że kontraktowy, że nie ma moralnego prawa wypowiadać się w tych lub innych sprawach, w tym także, że jest niegodny uchwalać nową Konstytucję. Aż tu nagle proponuje nam się uchwalenie ustawy konstytucyjnej, która w wielu zasadniczych punktach zmienia Konstytucję. Czyżby projektodawcy ustawy konstytucyjnej doszli do wniosku, że nie tylko pieniądz, ale i władza jest dobra bez względu na to, od kogo pochodzi? Co jest takiego w tym projekcie, że nie możemy z nim poczekać do nowego Sejmu? Przede wszystkim wzmocnienie władzy nie znanego nam jeszcze rządu i jego premiera.</u>
          <u xml:id="u-606.2" who="#WaldemarPawlak">Zastanawiająca jest logika nierównomiernego traktowania Sejmu i prezydenta. Oto art. 3 — prezydent może rozwiązać Sejm, jeśli ten odrzuci wniosek Rady Ministrów o uchwalenie wotum zaufania, nie wskazując jednocześnie prezydentowi — podkreślam, jednocześnie — kandydata na prezesa Rady Ministrów. Natomiast prezydent może skorzystać z uprawnienia do rozwiązania Sejmu w ciągu 30 dni od odrzucenia wniosku o uchwalenie wotum zaufania. Czyżby porozumienie się prezydenta ze swymi doradcami oraz marszałkiem Sejmu i Senatu wymagało więcej czasu niż uzgodnienie stanowisk między różnymi klubami parlamentarnymi? To nie jest retoryczne pytanie. Wszystko wskazuje na to, że — czy tego chcemy, czy nie — w przyszłym parlamencie wystąpi mozaika reprezentacji wielu środowisk i orientacji politycznych. Wypracowanie wspólnego stanowiska w podstawowych sprawach wymagać będzie więcej czasu, dobrej woli, umiejętności i rzeczywistego poczucia wspólnego narodowego interesu. W nowym parlamencie nie będzie już lepszych i gorszych posłów, ale nadal trzeba będzie rozwiązywać trudne sprawy państwa i szukać wspólnych dróg pomimo różnic politycznych. Będzie to proces trudny, ale jedyny, jeśli demokracja ma zwyciężyć. Autorzy projektu ustawy konstytucyjnej zaproponowali coś innego, a mianowicie szereg kruczków, które już dziś mają pozbawić przyszły Sejm wpływu na bieżącą politykę rządu. Przykładem jest art. 28, który mówi, że w wypadku nieprzyjęcia wniosku o wyrażenie wotum nieufności, wnioskodawcy nie mogą w ciągu 6 miesięcy wystąpić z następnym wnioskiem w tej sprawie. Proszę państwa, jeżeli przyjmiemy ten zapis, będzie to oznaczać, że po sprowokowaniu np. wniosku o wotum nieufności przez następne 6 miesięcy rząd praktycznie może robić, co tylko chce, i żadna z tych frakcji, które stoją w opozycji, nie ma prawa zgłosić wniosku o odwołanie rządu czy przerwanie jego działań w konkretnych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-606.3" who="#WaldemarPawlak">W projekcie ustawy konstytucyjnej są także takie propozycje, z którymi PSL nie zgadza się. Przykładowo art. 5, który brzmi: Poseł jest reprezentantem całego narodu, nie jest związany instrukcjami wyborców. Pytam w imieniu wyborców — po co wobec tego wybory? I oświadczam: Polskie Stronnictwo Ludowe nie tylko nie boi się, ale liczy na instrukcje wyborców. Po to przedstawiamy im swój program, by wiedzieli, na kogo głosują. Zabiegając o ich głosy, przyjmujemy na siebie zobowiązania. I nie oznacza to, broń Boże, byśmy nie czuli się przedstawicielami całego narodu, ale naród nie jest dla nas abstrakcją. Składa się z mieszkańców miast i wsi, ludzi różnych zawodów, może nawet różnych stanów, których opinie i interesy muszą być w Sejmie reprezentowane. Dlatego art. 5 winien naszym zdaniem brzmieć: Poseł jest zobowiązany dążyć do realizacji przyrzeczeń, które złożył wyborcom w toku kampanii wyborczej, przy równoczesnym uzgadnianiu ich z interesami całego narodu.</u>
          <u xml:id="u-606.4" who="#WaldemarPawlak">Wysoka Izbo! Był czas w X kadencji, kiedy można było przeprowadzić takie zmiany, a nawet zmiany takie byłyby bardzo uzasadnione. Na przykład w listopadzie 1990 r. po wyborach prezydenckich można było przeprowadzić ustawę konstytucyjną, przesuwającą władzę Sejmu w kierunku urzędu prezydenta i rządu do czasu w pełni wolnych wyborów nowego parlamentu. Jakie jest uzasadnienie takiego rozstrzygnięcia dziś, trudno się domyśleć. Czyżby to była obawa sił skupionych wokół prezydenta i rządu o wynik wyborów, próba zabezpieczenia status quo? Czy ten Sejm ma to uczynić? Niewątpliwie byłaby to dla nas olbrzymia satysfakcja. Czy to jednak my, tak sponiewierani, mamy rozstrzygać, i to na kilka dni przed wyborami, sprawy zasadnicze i oddać część władzy Sejmu rządowi i prezydentowi? Czy mówiliśmy o tym wcześniej naszym wyborcom i kandydatom do przyszłego Sejmu? Czy naród ma się o tym tylko dowiedzieć, czy ma być przekonany do takiego rozwiązania? Czy demokracja jest potrzebna wtedy, gdy idzie o zdobycie władzy, czy wtedy, gdy idzie o jej umocnienie? Czy demokracja ma służyć uzgadnianiu naszego wspólnego dobra?</u>
          <u xml:id="u-606.5" who="#WaldemarPawlak">W imieniu Klubu Poselskiego PSL mógłbym proponować wiele poprawek do przedstawionego projektu. Dziś jednak chodzi o sprawy zasadnicze, o to, że jesteśmy jako PSL przeciwni niepoważnemu, pospiesznemu przyjmowaniu fragmentu Konstytucji. Zmierzch kadencji Sejmu nie jest dobrą porą do tak zasadniczych zmian, bo kiedy zapada zmierzch, słabiej widać. Jest niedopuszczalne, by Konstytucję co jakiś czas szarpać, poprawiać, korygować według woli i kierunku jazdy poszczególnych ugrupowań politycznych i kolejnych rządowych gabinetów. Trzeba ją dopracować tak, by nie szarpały nią kolejne zawieruchy polityczne. Konstytucja nie może służyć do pokonania tylko jednego zakrętu. Konstytucja musi wyznaczać całą drogę, na której najwyższe władze służyć będą narodowi, a nie jedynie nim zarządzać czy sterować. To nowy Sejm niech proponuje taką wersję Konstytucji, by wreszcie gwarantowała naszemu narodowi poczucie trwałości i bezpieczeństwa. Tego oczekuje polskie społeczeństwo. Nasz dorobek będzie zapewne wielkim wkładem w to dzieło. To nowy Sejm niech tworzy taki klimat, by społeczeństwo poznało i zaakceptowało istotę zmian w Konstytucji, bo tylko wtedy uzna ją za własną.</u>
          <u xml:id="u-606.6" who="#WaldemarPawlak">Wdzięczni zatem wnioskodawcom za docenienie Sejmu X kadencji, wnosimy o odrzucenie proponowanych zmian. Nie chodzi chyba o to, aby ten sponiewierany Sejm, którego prawa tak często kwestionowano, miał dziś wielki finał. Chodzi o to, aby Polska miała dobrą, trwałą Konstytucję. Zostawmy nowemu Sejmowi szansę na wielką premierę.</u>
          <u xml:id="u-606.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-607">
          <u xml:id="u-607.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-607.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wiesławę Ziółkowską z Poselskiego Klubu Pracy. Kolejnym mówcą będzie poseł Kazimierz Jaworski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-608">
          <u xml:id="u-608.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po wysłuchaniu wystąpienia mego przedmówcy, a także po spokojnej obserwacji tego, co się dzieje na tej sali, nasuwa mi się taka refleksja — będąca myślą znanego filozofa — że chyba najbardziej stałą ze wszystkich wartości jest nieprzewidziane. Nikt z nas jeszcze 2–3 miesiące temu nie przewidywał — albo przewidywało niewielu z nas — że staniemy przed takim wyzwaniem jak dzisiaj, że będzie nam dane rozpatrywanie tak poważnych poprawek w ustawie konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-608.1" who="#WiesławaZiółkowska">Nasze stanowisko, stanowisko Poselskiego Klubu Pracy odnośnie do rozpatrywania tu i teraz, i w takim kształcie, zmian w ustawie konstytucyjnej zaprezentowałam w poprzedniej debacie, przy pierwszym czytaniu. Nie chcę do tego wracać, chcę jedynie powiedzieć, że źle się dzieje, iż pod pręgierzem czasu dokonujemy tak istotnych zmian, które przy tym nie zostały poprzedzone jakąś obszerną społeczną debatą. Niemniej skoro te zmiany są również inicjowane przez prezydenta, skoro są inicjowane przez rząd, co więcej — skoro zmiany te w wielu swych zapisach przynoszą — naszym zdaniem — rozwiązanie trafniejsze aniżeli te dotąd zawarte w Konstytucji — grupa posłów z Poselskiego Klubu Pracy uznała, że należy spokojnie, bez emocji podejść do rozpatrzenia tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-608.2" who="#WiesławaZiółkowska">Do takich zmian, na które warto zwrócić uwagę i które warto poważnie rozpatrzyć, zaliczamy — przy czym wymienię je nie według rangi, ale według ujęcia w proponowanej i omawianej dzisiaj ustawie konstytucyjnej — np. uregulowanie sprawy mandatu posła, to że nie można go łączyć z innymi funkcjami, np. podsekretarza stanu, sekretarza stanu czy wreszcie wojewody. Osobiście uważam, że co najmniej przez dwie kolejne kadencje, a może i trzy, należałoby w ogóle wyłączyć posłów z pracy zawodowej, ponieważ może wtedy mielibyśmy pełniejszą salę i bardziej efektywną pracę w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-608.3" who="#WiesławaZiółkowska">Niemniej ten zapis już jest pewnym krokiem do przodu. Ponadto każdy poseł w momencie, kiedy obejmuje tę funkcję, musi jednak składać zeznanie o stanie majątkowym. Jest to żądanie bardzo wielu wyborców i omawiana dzisiaj regulacja to przewiduje. Odnosi się ona zarówno do posłów, jak i senatorów. Istnieje jeszcze zakaz udziału posłów i senatorów w spółkach, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Wątpliwość budzi tylko, czy ma się to ograniczyć do spółek z udziałem skarbu państwa, czy do wszystkich spółek. Powiedzmy sobie jednak szczerze, że jest to pewien krok naprzód w kierunku uregulowania kwestii aktywności gospodarczej posłów i senatorów w sposób bardziej poprawny niż dotąd.</u>
          <u xml:id="u-608.4" who="#WiesławaZiółkowska">Do regulacji zasługujących na uwagę zaliczamy także kwestię uwzględniania i wskazywania źródła pokrycia kosztów projektów ustaw. Ten Sejm jest wybitnie niekonsekwentny — w odniesieniu do niektórych ustaw przedstawiał i żądał przedstawienia przez rząd skutków finansowych, a w wypadku ustaw, które chciał przeprowadzić — chociaż też łączyły się ze skutkami finansowymi — ani nie żądał od rządu przedstawienia skutków finansowych, ani sam się nimi specjalnie nie interesował.</u>
          <u xml:id="u-608.5" who="#WiesławaZiółkowska">Do innych trafniejszych regulacji zaliczamy również uregulowanie spraw budżetowych, ustawy budżetowej. Miejmy nadzieję, że po raz ostatni — w tym właśnie roku — ustawa budżetowa będzie przedstawiona przez rząd w grudniu. Zapis konstytucyjny mówi, że będzie przedstawiona najpóźniej do końca III kwartału.</u>
          <u xml:id="u-608.6" who="#WiesławaZiółkowska">Trafniejsze naszym zdaniem jest również rozwiązanie, aby oceniać działalność rządu za rok ubiegły nie po 6, a po 4 miesiącach od upływu roku kalendarzowego.</u>
          <u xml:id="u-608.7" who="#WiesławaZiółkowska">Inne trafniejsze zapisy dotyczą jaśniejszej, nieco rozszerzonej regulacji kompetencji i praw prezydenta, jak również tych spraw, które mogą być regulowane tylko poprzez ustawę.</u>
          <u xml:id="u-608.8" who="#WiesławaZiółkowska">Mamy świadomość tego, że wiele zapisów może budzić wątpliwości i zapewne nowy Sejm wprowadzi korektę do tych zapisów. Niektóre z nich chcielibyśmy już w tej chwili poddać po rozwagę Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-608.9" who="#WiesławaZiółkowska">Pierwsza nasza propozycja dotyczy art. 18, była ona pierwotnie zawarta w tekście proponowanym przez komisję. Chodzi o to, aby dodać pkt 8 mówiący o tym, że tylko ustawa może uregulować zakres uprawnień państwa wobec jednostek gospodarki państwowej. Jest to propozycja omówiona w trakcie prac Komisji Konstytucyjnej, popierana przez posłów z różnych klubów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-608.10" who="#WiesławaZiółkowska">Kolejna propozycja dotyczy dwóch artykułów, mianowicie art. 60 i art. 64.</u>
          <u xml:id="u-608.11" who="#WiesławaZiółkowska">Jeśli Wysoka Izba pozwoli, chciałabym się zatrzymać nad propozycją dotyczącą art. 60, która wiąże się z bardzo trafną regulacją zawartą w tejże ustawie, a mianowicie z konstruktywnym wotum nieufności. Tę regulację, właściwą dla wszystkich demokratycznych państw, popieramy. Mamy natomiast liczne wątpliwości z nią związane, mianowicie samo wprowadzenie konstruktywnego wotum nieufności nie rozwiąże problemu trwałości rządu. Jest to warunek niewątpliwie konieczny, lecz niewystarczający. Cóż jest bowiem warunkiem tejże trwałości? Naszym zdaniem warunkiem trwałości jest porozumienie się Sejmu i rządu co do zasad polityki gospodarczej, co do programu, który realizuje rząd. Jak to powinno wyglądać? Na pewno nie tak, jak wygląda dotychczas, z czym mieliśmy na przykład do czynienia w dniu wczorajszym, kiedy to pan minister Misiąg w trakcie debaty dotyczącej emerytur skierował do nas apel o zachowanie makro proporcji uważając, że jeżeli przyjmiemy ustawę korzystniejszą dla emerytów, to zawali się cały budżet, w ogóle zawali się cały program reform. Przy czym prowokował tym apelem posłów, ponieważ niejako zapomniał, że posłowie przez zgoła półtora roku proponowali i apelowali — i nie tylko apelowali — o to, aby rząd korygował politykę gospodarczą tak, żeby nie było tej luki budżetowej, 75-bilionowego deficytu, który wynika z braku polityki przemysłowej, z braku wpływów ze strony przedsiębiorstw państwowych i w związku z tym powoduje niemożność innych rozstrzygnięć ustawy emerytalnej. Aby uniknąć takich sytuacji, że z jednej strony rząd obiecuje, a z drugiej strony nie realizuje, i aby uniknąć przypadkowych czy nie do końca przemyślanych bądź nie dopracowanych wniosków — lub wniosków, którym można zarzucić, że nie mają dostatecznej podstawy merytorycznej — o odwołanie rządu, uważamy, że oprócz zapisu o konstruktywnym wotum nieufności w ustawie konstytucyjnej powinien być jednoznaczny zapis co do akceptacji programu rządu przez Sejm. Mianowicie proponujemy, żeby w art. 60 w pkt. 4 po zdaniu, które mówi, że Sejm podejmuje uchwałę o udzieleniu Radzie Ministrów inwestytury bezwzględną większością głosów, dodać zapis: „Udzielenie Radzie Ministrów inwestytury oznacza również zatwierdzenie programu rządu”. Jest to zobowiązanie tak dla rządu, jak i dla Sejmu. Dla rządu, który w momencie obejmowania władzy przedstawia tenże program i rozlicza się z tego programu, i dla Sejmu, bo skoro przyjął ten program rządu, to musi go honorować.</u>
          <u xml:id="u-608.12" who="#WiesławaZiółkowska">Kolejna poprawka dotyczy art. 64. Mamy świadomość tego, że jest to poprawka kontrowersyjna. Konsultowałam ją z posłem sprawozdawcą niniejszej ustawy, niemniej po wnikliwej konsultacji z innymi posłami ośmielam się ją zgłosić. Dotyczy ona problemu wotum zaufania przy okazji udzielania rządowi absolutorium za rok poprzedni. Chodzi o to, czy w przypadku nieudzielenia rządowi absolutorium przez Sejm — jest równoznaczne z odmową udzielenia wotum zaufania — Sejm ma również obowiązek zgłaszania kandydata na nowego premiera. Uważamy, że w takiej sytuacji Sejm nie powinien mieć tego obowiązku, ponieważ jeśli nie potrafiłby wyłonić kandydata na premiera, to nie mógłby odwołać rządu, który uzyskał negatywną ocenę swej działalności za rok poprzedni. Jest to swego rodzaju absurd merytoryczny, choć, zdaniem posła sprawozdawcy, nie o to chodzi projektodawcom. Ja jednak chciałabym mieć tutaj całkowitą przejrzystość legislacyjną, zwłaszcza że jest to ustawa konstytucyjna, i dlatego proponuję, aby do art. 64 dołożyć ust. 4. „W wypadku, kiedy Sejm nie udzieli Radzie Ministrów absolutorium, wymogu, o którym mowa w art. 28 ust. 2, nie stosuje się”. Jeśli pan poseł sprawozdawca uzna, że zapis ten trzeba z punktu widzenia li tylko prawnego jakoś zmodyfikować, to pozostawiam tę swobodę modyfikacji posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-608.13" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę państwa, ponieważ muszę powiedzieć, że nie jestem wolna od licznych wątpliwości, podzielam również szereg opinii, które wypowiedział mój przedmówca, pan poseł Pawlak, w odniesieniu do tego, co robimy w Sejmie w tej chwili, również w odniesieniu do projektu tej ustawy — pozwolę sobie zakończyć moje dzisiejsze wystąpienie powołaniem się znowu na, myślę, mądrzejszych od nas, następującym cytatem: „Rób nie to, co trudniejsze, nie to, co najpiękniejsze, ale to, co najsłuszniejsze, rób po to, żebyś nie musiał powiedzieć, że chciałeś zbyt pięknie i dlatego po prostu tego nie zrobiłeś”. Liczę, że Wysoka Izba przyjmie proponowane poprawki.</u>
          <u xml:id="u-608.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-609">
          <u xml:id="u-609.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-609.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Jaworskiego z Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax”. Kolejnym mówcą będzie poseł Jerzy Rusecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-610">
          <u xml:id="u-610.0" who="#KazimierzJaworski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Od niejakiego już czasu z uporem godnym lepszej sprawy dyskutujemy nad tym, kto ma rządzić w Polsce. Odnoszę wrażenie, że wnioskodawcy: najpierw rząd dwukrotnie (w wystąpieniu o nadzwyczajne pełnomocnictwa, następnie projekt uchwały konstytucyjnej), a obecnie Komisja Konstytucyjna, proponują: „dajcie nam władzę, a my was urządzimy”. I nikt nie bierze pod uwagę opinii rządzonych, którzy w zbliżających się wyborach mogą i powinni dać odpowiedź na pytania, z którymi nie mogą poradzić sobie wysokie, sprzeczające się strony. To wyborcy i tylko wyborcy zadecydują, które siły polityczne w Polsce są główne, i odpowiedzą na pytanie, kto ma rządzić w Polsce. Czyż ma pozostać nic nie znaczącym sloganem tak często powtarzane zdanie: „tyle władzy, ile przyzwolenia społecznego”? Przewagę powinien mieć ten organ czy instytucja władzy państwowej, która wywodzi się w sposób najbardziej bezpośredni z woli narodu, a więc organ wybieralny. To prawda, że polskiej tradycji konstytucyjnej bliższy jest model parlamentarno-gabinetowy, ale sprowadzenie roli prezydenta wybranego w wyborach powszechnych do roli reprezentacyjnej jest daleko idącym nieporozumieniem. Stąd też niedobrze się stało, że został odrzucony projekt ustawy o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą, przedstawiony przez rząd. Tylko połączenie tamtego projektu z dzisiaj dyskutowanym mogło dać wynik zgodny z oczekiwaniami społecznymi i potrzebami czasu reform. Niedobrze się stało, bo popadliśmy z jednej skrajności w drugą. Stąd nie sądzę, żebyśmy mogli przyjąć ten projekt nawet z uwzględnieniem wniosków mniejszości, które zresztą niewiele wnoszą. Tego nam, jak już mówiłem na poprzednim posiedzeniu plenarnym Sejmu, niemal w przeddzień wyborów czynić nie tyle nie można, co nie wypada.</u>
          <u xml:id="u-610.1" who="#KazimierzJaworski">Otóż mamy przyjąć część całości, zasadniczą część całości — bo określającą ustrój państwa — której nie jesteśmy godni uchwalić. Przeciw uchwaleniu projektu ustawy przemawia jej dziwna forma prawna, a także zawartość merytoryczna oraz brak przyzwolenia społecznego. Zasadniczą wadą projektu jest niewyważenie proporcji między władzą ustawodawczą a wykonawczą, z wyraźnym niedowartościowaniem tej drugiej. Wadą jest także to, że idąc w kierunku systemu parlamentarnego ograniczamy w projekcie w sposób zasadniczy prawa posłów. Wprawdzie pozytywną nowością jest wprowadzenie konstruktywnego wotum nieufności oraz zwiększenie uprawnień dla obywateli — idące w kierunku demokracji bezpośredniej przez przyznawanie prawa inicjatywy ustawodawczej obywatelom w liczbie 100 tys. osób, ale trudności z wprowadzeniem tego wszystkiego w życie są ogromne.</u>
          <u xml:id="u-610.2" who="#KazimierzJaworski">Wątpliwości budzi określenie mandatu poselskiego jako wolnego. Jest to wprawdzie rozwiązanie nowoczesne, europejskie, ale — póki co — rozmijające się z oczekiwaniami społecznymi, ukształtowanymi wprawdzie w minionym okresie, których jednak z psychologicznego punktu widzenia lekceważyć nie wolno. Także zapisy art. 15 pkt. 3 i 4 nie wydają się być uzasadnione. Jest to rozwiązanie zbyt statyczne, które zdejmuje z rządu obowiązek dynamicznego rozwiązywania problemów gospodarczych i finansowych państwa. Szukanie źródeł pokrycia dla realizacji choćby słusznych celów społecznych przez posłów ogranicza ich konstytucyjne prawa.</u>
          <u xml:id="u-610.3" who="#KazimierzJaworski">Uzasadnione też może być prawo kontrasygnaty aktów urzędowych prezydenta, choć w kontekście całości uprawnień robi to wrażenie zbytniego ograniczenia urzędu.</u>
          <u xml:id="u-610.4" who="#KazimierzJaworski">Wysoki Sejmie! Tak więc ze względów merytorycznych, ale i moralnych, nie tyle nie możemy, co nie powinniśmy przyjmować tej ustawy niemal w przeddzień wyborów. Projekt ten i ten wcześniej odrzucony, rządowy, mogą stać się tworzywem dla nowego Sejmu, który, jeśli zechce, to uchwali małą i każdą Konstytucję w takiej formie, jaką uzna za stosowną. Co dwie głowy, to niejedna. Propozycja Sejmu X kadencji, twórczo rozwinięta przez przyszły Sejm, poprzedzona konsultacją społeczną, może obdarzyć naród i państwo ustawą zasadniczą na miarę potrzeb i oczekiwań, która będzie nie tylko istnieć, ale i obowiązywać — miejmy nadzieję — na długie lata.</u>
          <u xml:id="u-610.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-611">
          <u xml:id="u-611.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-611.1" who="#TadeuszFiszbach">To były wystąpienia w imieniu klubów poselskich, teraz będą indywidualne wystąpienia posłów. W tym miejscu pozwolę sobie przywołać propozycję — uważam, że słuszną — pani posłanki Dynowskiej, aby posłowie, którzy będą zabierali głosy, odnieśli się precyzyjnie, zwięźle do spraw, które są przedmiotem debaty.</u>
          <u xml:id="u-611.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Rusecki: Panie marszałku, bardzo przepraszam, moje wystąpienie jest wystąpieniem w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego.)</u>
          <u xml:id="u-611.3" who="#TadeuszFiszbach">Mam przed sobą listę mówców występujących w imieniu klubów poselskich. Tam pana nazwisko nie widnieje. Ale pan poseł może pogodzić jedno z drugim i zwięźle odnieść się do sprawy.</u>
          <u xml:id="u-611.4" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Rusecki: Jest to wystąpienie klubowe.)</u>
          <u xml:id="u-611.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle, nie zabieram panu głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-612">
          <u xml:id="u-612.0" who="#JerzyRusecki">Chciałbym wystąpić, proszę Wysokiego Sejmu — żeby była jasność — w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-612.1" who="#JerzyRusecki">Kolejna w krótkim okresie czasu debata na temat istotnych zmian ustroju konstytucyjnego naczelnych władz w Polsce prowadzi do ponowienia pytania, na ile obecny Sejm legitymowany jest do dokonania tego rodzaju zmian. Z prawnego punktu widzenia dokonanie zmian w Konstytucji przez nasz obecny, gasnący już Sejm jest oczywiście dopuszczalne, Sejm zachowuje bowiem pełnię swych praw do ostatniej chwili swego określonego konstytucyjnie istnienia. Polityczny i moralny aspekt tej sprawy jest o wiele bardziej złożony. Niektórzy przedstawiciele określonego obozu politycznego od dłuższego czasu już starają się zdezawuować Sejm, korzystając ze swego szerokiego, acz nieprawidłowego dostępu do środków masowego przekazu, a zwłaszcza do telewizji.</u>
          <u xml:id="u-612.2" who="#JerzyRusecki">Ataki na Sejm nie pozostały bez echa w opinii publicznej, która — jak wynika z mniej lub bardziej wiarygodnych sondaży — dość nisko ocenia nie tylko naszą poselską Izbę, ale również i Senat. W tej sytuacji wśród posłów Stronnictwa Demokratycznego, a myślę, że nie tylko wśród nich, rodzą się poważne wątpliwości, czy możemy, czy powinniśmy na dosłownie kilka dni przed wyborami dokonywać tak ważnych ustrojowych zmian. Czy uchwalenie nowej ustawy konstytucyjnej nie będzie traktowane przez polskie społeczeństwo jako zamach na prawa przyszłego demokratycznie wybranego parlamentu. Myślę, że nie można tych pytań i wątpliwości lekceważyć.</u>
          <u xml:id="u-612.3" who="#JerzyRusecki">Panie i panowie posłowie, pesymiści sądzą, że przyszły Sejm może mieć poważne trudności z uzyskaniem 2/3 większości dla przyjęcia nowej Konstytucji. Nie wiemy dzisiaj, czy pesymizm ten jest uzasadniony, jest on być może przedwczesny i przesadny. Z wypowiedzi niektórych polityków z tak zwanej elity władzy można sądzić, że w ogóle wątpią oni w mądrość zbiorową polskiego społeczeństwa, nie wierzą, że przyszły parlament może być zdolny do skutecznego działania. Usiłują więc wyręczyć społeczeństwo i przyszłych posłów i senatorów w trudzie tworzenia nowego ładu politycznego. W Klubie Poselskim Stronnictwa Demokratycznego mamy poważne wątpliwości co do tego, czy społeczeństwo i przyszły parlament życzy sobie tego wyręczania i myślenia za nich i bez nich i czy rzeczywiście polska racja stanu tego wymaga.</u>
          <u xml:id="u-612.4" who="#JerzyRusecki">Wysoka Izbo! Projekt ustawy konstytucyjnej zawiera nowe rozwiązania ustrojowe, proponuje nam nowy model polityczny, umocnienie władzy wykonawczej kosztem władzy ustawodawczej. Można się oczywiście spierać, czy to już jest model prezydencki, czy nie. Wieli ludzi zadaje sobie jednak inne podstawowe pytanie: czy ten parlament, czy ten rząd, czy ten prezydent? Sondaże opinii publicznej wykazują, że duża część społeczeństwa daje na te pytania negatywną odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-612.5" who="#JerzyRusecki">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy konstytucyjnej przedłożony przez Komisję Konstytucyjną jest na tyle podobny do projektu poprzedniego, że Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego nie zgłasza wobec niego nowych zasadniczych uwag poza poprzednio zgłoszonymi. Projekt ten jest wprawdzie zbieżny z naszymi propozycjami co do ogólnego kierunku umocnienia władzy wykonawczej, z tymi jednak istotnymi zastrzeżeniami, o których mówiłem wcześniej. Można mieć również wiele uwag i zastrzeżeń co do klarowności i precyzji niektórych sformułowań oraz rozwiązań prawnych, o czym mówili już moi przedmówcy, więc nie będę ich powtarzał. W opinii posłów Stronnictwa Demokratycznego należałoby w zasadzie ograniczyć poprawki do Konstytucji do dwóch niezbędnych spraw.</u>
          <u xml:id="u-612.6" who="#JerzyRusecki">Po pierwsze: wprowadzenia konstruktywnego wotum nieufności.</u>
          <u xml:id="u-612.7" who="#JerzyRusecki">Po drugie: zapisania w Konstytucji takich rozwiązań, które uniemożliwiałyby pat legislacyjny.</u>
          <u xml:id="u-612.8" who="#JerzyRusecki">Szanowne Panie Posłanki! Szanowni Panowie Posłowie! Na kilka dni przed wyborami Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża nadzieję, że przyszły, wybrany w demokratycznych wyborach Sejm uchwali jako jedną z pierwszych ustaw nową Konstytucję o przełomowym znaczeniu dla przyszłości naszego kraju. Konieczne jest bowiem nowe, całościowe uregulowanie podstawowych problemów ustrojowych, którego nie zapewni wielokrotnie nowelizowana Konstytucja z 1952 r., nawet jeżeli uchwalimy dzisiaj dyskutowaną ustawę konstytucyjną. Uchwalona przez przyszły Sejm Konstytucja stanowić będzie fundament, na którym zbudować powinniśmy siłę naszego państwa i pomyślność naszego narodu. Posłowie Stronnictwa Demokratycznego są przekonani, że nowo wybrani posłowie i senatorowie, niezależnie od przekonań politycznych i przynależności partyjnej, uchwalając nową Konstytucję wzniosą się ponad partykularyzmy polityczne i kierować się będą wyłącznie dobrem naszego państwa i narodu.</u>
          <u xml:id="u-612.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-613">
          <u xml:id="u-613.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-613.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Bienia, nie zrzeszonego. Kolejnym mówcą będzie poseł Janusz Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-614">
          <u xml:id="u-614.0" who="#TadeuszBień">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Uważam, że ta ustawa jest dzisiaj potrzebna. Odpowiedzialność za państwo nakazuje nam przygotować jego struktury na każdą okoliczność. Nie doszukujmy się w tym projekcie żadnego zamachu na demokrację. Sejm nowej kadencji, miejmy nadzieję, będzie Sejmem dobrym i sprawnym i w każdej chwili, nawet na swoim pierwszym posiedzeniu, będzie mógł uchylić ten projekt, jeżeli miałby go krępować. Jednak uczestnicząc w życiu politycznym kraju, obserwując kampanię wyborczą, słuchając bardzo sprzecznych ze sobą koncepcji ustrojowych — prezentowanych przez różne komitety wyborcze — można mieć pewne wątpliwości i w związku z tym mamy jako Sejm obowiązek zabezpieczenia państwa, zabezpieczenia jego struktury i jego władz.</u>
          <u xml:id="u-614.1" who="#TadeuszBień">Proszę państwa, chciałbym do tego projektu ustawy zgłosić w zasadzie jedną poprawkę, którą przekazałem pisemnie, a która nie została w projekcie uwzględniona, i prosić Wysoką Izbę o zastanowienie się, czy nie należałoby jej jednak wprowadzić. Już w czasie państwa totalitarnego różne formacje, zmierzające do demokratyzacji życia, podkreślały konieczność oddzielania w nowym państwie władzy ustawodawczej od wykonawczej. Oczekiwałem spełnienia nadziei w tym projekcie. Niestety [tekst nieczytelny w pliku PDF.] nie spełnia. Dlatego zwracam się wadzenie do projektu ustawy poprawki polegającej na wpisaniu do art. 7 i 33 również wyrazów: „ministra i ministrów stanu”. Chodzi o to, żeby wykluczyć możliwość łączenia mandatu z funkcjami właśnie również ministra i ministra stanu. Dwa lata doświadczeń Sejmu wykazały, jak sprzeczne — a to jest przecież rzeczą normalną i zrozumiałą — są najczęściej stanowiska Sejmu i rządu. Często decydują o rozstrzygnięciach ustrojowych pojedyncze głosy. Źle będzie zatem, gdy organ wykonawczy będzie mógł swoim głosem przechylać szalę na korzyść określonego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-614.2" who="#TadeuszBień">Istotnym problemem jest również kwestia częstego wygłaszania przez przedstawicieli rządu ocen działalności Sejmu, organu ustawodawczego. Nie będzie wówczas również okazji do konfliktu na tej płaszczyźnie. Praca w Sejmie przy obecnym i przyszłym stanie prac ustawodawczych wymagać będzie pełnego zaangażowania, choćby tylko czasowego. Rząd i Sejm pracują bez wytchnienia i często puste ławy rządowe nie są wynikiem — uważam — lekceważenia Sejmu, tylko po prostu potrzeby wypełnienia obowiązków. Nie wyobrażam sobie, żeby pracując po kilkanaście godzin na dobę w Sejmie można było jednocześnie odpowiedzialnie i konstruktywnie pełnić funkcję w rządzie. Rzecz ostatnia, która też jest przesłanką wskazującą na potrzebę rozdzielenia tych sfer, to funkcje kontrolne Sejmu wobec władzy wykonawczej. Trudno być jednocześnie wykonawcą ustaleń Sejmu i ich kontrolerem. Stąd stawiam wniosek o wpisanie do projektu ustawy w art. 7 i 33 wyrazów: „ministra i ministra stanu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-615">
          <u xml:id="u-615.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-615.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Szymańskiego z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-616">
          <u xml:id="u-616.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wysokie ławy rządowe! Myślę, że są takie chwile, kiedy jednak powinniśmy wymagać reprezentacji rządowej. Sądzę, że debata ustrojowa, debata konstytucyjna jest takim momentem, kiedy to wymaganie powinno być stawiane.</u>
          <u xml:id="u-616.1" who="#JanuszSzymański">Chcę dzisiejszą sytuację porównać do pewnego kalamburu konstytucyjnego. Myślę mianowicie, że każdy z nas nosi w sobie wiele wątpliwości, dlaczego dzisiaj rozważamy ten problem, dlaczego nie 3 miesiące wcześniej i czy na tydzień prawie przed wyborami możemy dokonywać tak zasadniczej zmiany urządzeń ustrojowych w państwie. Chcę jak gdyby pokazać katalog argumentów za i katalog argumentów przeciw. Chcę powiedzieć odpowiedzialnie, że następuje istotna zmiana relacji w układzie naczelnych organów państwa, relacji które mają przede wszystkim zapewnić większą efektywność funkcjonowania całego mechanizmu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-616.2" who="#JanuszSzymański">Odnosi się to do propozycji konstytucjonalizacji zasady podziału władzy. Ale nigdzie na świecie zasada podziału władzy nie jest rozumiana dogmatycznie, sztywno. Są pewne odstępstwa. Wprowadzamy również — poprzez propozycję przyjęcia tej zasady — model prezydenta arbitra z uprawnieniami pozwalającymi na koordynację działań tak w stosunku do parlamentu, jak i w stosunku do rządu. Jest to ważna funkcja, bowiem nie decydujemy się na recepcję modelu prezydencjalnego, jak również nie decydujemy w tym momencie o przyjęciu rozwiązań klasycznych dla systemu parlamentarno-gabinetowego. Jednocześnie projekt ten gwarantuje drożność postępowania ustawodawczego w dwóch izbach przyszłego parlamentu. Eliminuje całkowicie sytuację niedojścia do skutku ustawy, kiedy Sejm nie będzie miał siły ani przyjąć, ani odrzucić poprawki Senatu, tak jak ma to miejsce w tej chwili. Z punktu widzenia systemu wyborczego do Senatu, myślę, że to rozwiązanie jest korzystne.</u>
          <u xml:id="u-616.3" who="#JanuszSzymański">To najkrócej bilans przemawiający za uchwaleniem ustawy konstytucyjnej. Co przemawia przeciw? Moment. Myślę, że czas wprowadzania tej zmiany powoduje to, że te wątpliwości wzrastają.</u>
          <u xml:id="u-616.4" who="#JanuszSzymański">Proszę państwa, chcę zaproponować zmianę w art. 18 ustawy konstytucyjnej przez dodanie pkt. 6a. Art. 18 określa katalog spraw, które są zastrzeżone do regulacji w formie ustawy. Proponuję, aby punkt 6a w art. 18 otrzymał brzmienie: „zakres uprawnień państwa wobec jednostek gospodarki państwowej”. Dlaczego jest to tak istotna zmiana? Otóż można sobie wyobrażać taką sytuację, że Rada Ministrów rozstrzygałaby sytuację prawną jednostek gospodarki państwowej w formie rozporządzeń. To zawężenie pola co do form stanowienia prawa w formie ustawy powoduje, że parlament rozstrzygałby tę kwestię, oczywiście z udziałem rządu. Rząd miałby pełne prawo inicjatywy ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-616.5" who="#JanuszSzymański">Chcę zwrócić uwagę — już na zakończenie — że rezygnuję z wniosku mniejszości oznaczonego dwójką arabską, ale w zamian przewiduję tę właśnie poprawkę. Chciałbym również powiedzieć, że w Sejmie poprzedniej kadencji zdarzył się taki przypadek, że przyszły ustrój polityczny państwa został przez stary parlament dla nowego przepisany. My sześciokrotnie podejmowaliśmy decyzje w sprawie zmian Konstytucji. Chcę podkreślić, że nie można na tej sali szafować takim argumentem, że do czegoś mamy prawo, a do czegoś nie mamy.</u>
          <u xml:id="u-616.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-617">
          <u xml:id="u-617.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-617.1" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-617.2" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-617.3" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym ogłosić w tej chwili przerwę. Wszystkich posłów proszę o punktualne przybycie po przerwie, jako że w przypadku gotowości posłów sprawozdawców do przedłożenia uzgodnień dotyczących poprawek zgłoszonych w dyskusji odbyłoby się głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-617.4" who="#TadeuszFiszbach">Proponowałbym, żeby pan poseł Trzciński, który wyraża gotowość wystąpienia, również zabrał głos po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-617.5" who="#TadeuszFiszbach">Nie ma komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-617.6" who="#TadeuszFiszbach">Ogłaszam przerwę do godz. 18.10.</u>
          <u xml:id="u-617.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 40 do godz. 18 min 25)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-618">
          <u xml:id="u-618.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-618.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Informuję Wysoką Izbę, że komisje sejmowe przedstawiły sprawozdanie o projektach następujących ustaw:</u>
          <u xml:id="u-618.2" who="#OlgaKrzyżanowska">— o zmianach w zakresie działania ministra obrony narodowej oraz zasad kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi;</u>
          <u xml:id="u-618.3" who="#OlgaKrzyżanowska">— o przysiędze wojskowej;</u>
          <u xml:id="u-618.4" who="#OlgaKrzyżanowska">— o ochronie tajemnicy wojskowej i służbowej;</u>
          <u xml:id="u-618.5" who="#OlgaKrzyżanowska">— o zmianie ustawy o PKP;</u>
          <u xml:id="u-618.6" who="#OlgaKrzyżanowska">— o zmianie ustawy o kolejach:</u>
          <u xml:id="u-618.7" who="#OlgaKrzyżanowska">— o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie.</u>
          <u xml:id="u-618.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Ponadto wpłynęły poselskie projekty ustaw:</u>
          <u xml:id="u-618.9" who="#OlgaKrzyżanowska">— o zmianie ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym i niektórych innych ustaw (druk nr 1195);</u>
          <u xml:id="u-618.10" who="#OlgaKrzyżanowska">— o radiofonii i telewizji (druk nr 1193).</u>
          <u xml:id="u-618.11" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowych punktów porządku dziennego w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-618.12" who="#OlgaKrzyżanowska">— Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym i niektórych innych ustaw (druk nr 1195);</u>
          <u xml:id="u-618.13" who="#OlgaKrzyżanowska">— Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianach w zakresie działania ministra obrony narodowej oraz zasad kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 994 i 1181);</u>
          <u xml:id="u-618.14" who="#OlgaKrzyżanowska">— Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim i rządowym projektach ustaw o przysiędze wojskowej (druki nr 731, 991 i 1182);</u>
          <u xml:id="u-618.15" who="#OlgaKrzyżanowska">— Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o ochronie tajemnicy wojskowej i służbowej (druki nr 1112 i 1191);</u>
          <u xml:id="u-618.16" who="#OlgaKrzyżanowska">— Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o radiofonii i telewizji (druk nr 1193);</u>
          <u xml:id="u-618.17" who="#OlgaKrzyżanowska">— Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Koleje Państwowe (druki nr 1149 i 1129);</u>
          <u xml:id="u-618.18" who="#OlgaKrzyżanowska">— Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o kolejach, Prawa przewozowego oraz gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (druki nr 1084 i 1190);</u>
          <u xml:id="u-618.19" who="#OlgaKrzyżanowska">— Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie;</u>
          <u xml:id="u-618.20" who="#OlgaKrzyżanowska">— Informacja w sprawie przebiegu dochodzeń o naruszenie immunitetu poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-618.21" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje ponadto rezygnację z rozpatrzenia punktu porządku dziennego, dotyczącego informacji o realizacji uchwały o finansowaniu i kredytowaniu budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-618.22" who="#OlgaKrzyżanowska">Minister gospodarki przestrzennej i budownictwa przekazał na piśmie informację w sprawie realizacji uchwały Sejmu dotyczącej finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego. Tekst tej informacji został posłankom i posłom doręczony. W związku z tym Prezydium Sejmu proponuje rezygnację z rozpatrzenia punktu porządku dziennego dotyczącego informacji o realizacji uchwały o finansowaniu i kredytowaniu budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-618.23" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu...</u>
          <u xml:id="u-618.24" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-618.25" who="#komentarz">(Głos z sali: Cztery sprzeciwy.)</u>
          <u xml:id="u-618.26" who="#OlgaKrzyżanowska">Chwileczkę, proszę państwa. Wygłoszę formułę, a potem będą sprzeciwy.</u>
          <u xml:id="u-618.27" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-618.28" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-618.29" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-619">
          <u xml:id="u-619.0" who="#BronisławGeremek">Pani Marszałek! Coś jest, zdaje mi się, nie w porządku w pracy Kancelarii Sejmu. Pani marszałek istotnie nie uczestniczyła do końca w posiedzeniu Konwentu Seniorów, w związku z obowiązkami w Izbie. Natomiast mnie się zdawało, że byłem przytomny na posiedzeniu Konwentu.</u>
          <u xml:id="u-619.1" who="#BronisławGeremek">Otóż stwierdzam, że Konwent Seniorów nie wyraził zgody i nie była konsultowana sprawa porządku obrad, który pani marszałek zechciała łaskawie odczytać.</u>
          <u xml:id="u-619.2" who="#BronisławGeremek">Konwent Seniorów stwierdził, że po pierwsze, powinniśmy tylko tak rozszerzyć porządek dzienny, ażeby zachować powagę, czyli możliwość realizacji tych punktów porządku dziennego i w związku z tym Konwent Seniorów wyraził zgodę na wprowadzenie do porządku dziennego tylko dwóch punktów, mianowicie: poselskiego projektu ustawy o radiu i telewizji oraz projektu ustawy o podatkach od gmin. Wyłącznie tych dwóch. I w tej sprawie była zgoda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-620">
          <u xml:id="u-620.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie usłyszałam, o czym panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-621">
          <u xml:id="u-621.0" who="#BronisławGeremek">O finansach gmin. W tych dwóch sprawach było poparcie i zgoda Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-621.1" who="#BronisławGeremek">Natomiast na wszystkie pozostałe punkty Konwent Seniorów zgody nie wyraził, stwierdzając, że jeżeli obrady nasze toczyłyby się bardzo sprawnie i mielibyśmy bardzo dużo czasu, to wtedy dobrze by było omówić wszystkie inne sprawy, które przedłożone zostały Konwentowi Seniorów. Zgoda była tylko na te dwa punkty, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-622">
          <u xml:id="u-622.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciałby zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-622.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-623">
          <u xml:id="u-623.0" who="#MarianJanicki">Pani Marszałek! Proponuję, żebyśmy w porządku dziennym tego posiedzenia Sejmu nie umieszczali ustawy, którą zgłosili panowie posłowie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-624">
          <u xml:id="u-624.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę może głośniej, panie pośle, przepraszam, ponieważ nie słyszę, a muszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-625">
          <u xml:id="u-625.0" who="#MarianJanicki">Proponuję, żebyśmy odrzucili propozycje o uwzględnienie jeszcze w tych obradach parlamentu ustawy związanej z finansowaniem gmin.</u>
          <u xml:id="u-625.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-625.2" who="#MarianJanicki">Chciałem powiedzieć, że ustawa jest zła.</u>
          <u xml:id="u-625.3" who="#MarianJanicki">Zgłaszam formalny wniosek przeciwny o nieuwzględnienie tego punktu w porządku posiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-626">
          <u xml:id="u-626.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-626.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-627">
          <u xml:id="u-627.0" who="#JanuszSzymański">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Chcę potwierdzić to, co powiedział pan poseł Bronisław Geremek, że takie były ustalenia Konwentu Seniorów, ale jednocześnie Konwent nieco w innym duchu to postanowił. Mianowicie ten wniosek o rozszerzenie porządku dziennego miał być przedstawiony jutro, kiedy będziemy mogli realistycznie rozstrzygnąć, czy jest szansa na to, żeby te punkty zrealizować. W związku z tym mam w tej chwili wielką prośbę do pani marszałek, aby pani marszałek była uprzejma odpowiedzieć, ile jeszcze punktów porządku dziennego zostało nam do realizacji i żeby te wnioski o rozszerzenie porządku dziennego rozstrzygać jednak jutro. Czyli proponuję odroczenie podjęcia decyzji.</u>
          <u xml:id="u-627.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Proszę o głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-628">
          <u xml:id="u-628.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Sekundkę. Zaraz udzielę głosu panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-628.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, może w związku z tym, że szkoda, żeby uzgadnianie porządku dziennego zajmowało nam tyle czasu, kiedy mamy jeszcze wiele spraw do załatwienia, pozwolę sobie zaproponować, żebyśmy dzisiaj przystąpili do tych punktów porządku dziennego, które zostały przez Wysoką Izbę przyjęte. W związku z tym, że — jak zwrócił uwagę pan poseł Geremek — były inne uzgodnienia Konwentu Seniorów — a ja nie byłam na całym posiedzeniu Konwentu Seniorów, ponieważ prowadziłam obrady, proponuję wrócić do dwóch ustaw, o telewizji i o finansowaniu gmin pod koniec obrad. Wówczas Wysoka Izba wyrazi wolę przyjęcia lub nieprzyjęcia tych punktów do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-628.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Do następnych wniosków powrócimy albo dzisiaj przed zakończeniem obrad, albo jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-628.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ta propozycja państwu odpowiada?</u>
          <u xml:id="u-628.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-628.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Udzielę odpowiedzi na pytanie, ile jeszcze pozostało punktów porządku dziennego, ale muszę to otrzymać z sekretariatu. Musiałabym w tej chwili przewracać po kolei kartki i to jest niepotrzebna strata czasu.</u>
          <u xml:id="u-628.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-628.7" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Nie, nie, po tym wyjaśnieniu dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-628.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Czyli, proszę państwa, przechodzimy do rozpatrzenia kolejnego punktu porządku dziennego przyjętego przez Wysoką Izbę. Potem udzielę państwu informacji, ile mamy jeszcze punktów do rozpatrzenia i ewentualnie podejmiemy decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-628.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 21 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o służbie więziennej (druki nr 1175 i 1178).</u>
          <u xml:id="u-628.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Wojciecha Solarewicza.</u>
          <u xml:id="u-628.11" who="#komentarz">(Poseł Jan Rokita: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-628.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł w sprawie formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-629">
          <u xml:id="u-629.0" who="#JanRokita">Pani Marszałek! Chciałem jeszcze tylko zapytać, dlaczego nie realizujemy do końca rozpoczętego punktu porządku dziennego, dotyczącego ustawy konstytucyjnej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-630">
          <u xml:id="u-630.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, dlatego że musimy przystąpić do głosowania. Przypuszczam, że po tym punkcie przystąpimy.</u>
          <u xml:id="u-630.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-631">
          <u xml:id="u-631.0" who="#WojciechSolarewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dosłownie dwie minuty przed głosowaniem. Otóż, proszę państwa, rząd przedstawił połączonym Komisjom:</u>
          <u xml:id="u-631.1" who="#WojciechSolarewicz">Sprawiedliwości i Ustawodawczej projekt nowelizacji o służbie więziennej, która to nowelizacja zawiera w gruncie rzeczy dwa artykuły. Przy czym jeden jest tylko merytoryczny. Jest to krótka, niemniej niezbędna nowelizacja.</u>
          <u xml:id="u-631.2" who="#WojciechSolarewicz">Jak, być może, część z państwa wie, trwają prace nad nową ustawą o służbie więziennej, w której to ustawie, zresztą zgodnie z propozycjami tego środowiska, zmierza się do tego, aby funkcjonariusze służby więziennej mieli uprawnienia socjalne analogiczne do tych, które przysługują funkcjonariuszom policji, funkcjonariuszom straży granicznej czy też funkcjonariuszom Urzędu Ochrony Państwa. Oczywiście należy rozumieć, że te uprawnienia muszą być dopasowane i w dół, i w górę.</u>
          <u xml:id="u-631.3" who="#WojciechSolarewicz">W nowelizacji rząd proponuje zmianę odnoszącą się do jednego artykułu, mianowicie artykułu, który mówi o uprawnieniach dotyczących mieszkań funkcjonariuszy służby więziennej. W zapisie dotychczasowym nie było jasne, czy funkcjonariuszowi służby więziennej przysługuje zawsze równoważnik pieniężny w sytuacji, gdy nie korzysta z mieszkania przyznanego przez zakład pracy, czy tylko wtedy, kiedy nie ma mieszkania w miejscu pracy, czy też w pobliskiej miejscowości.</u>
          <u xml:id="u-631.4" who="#WojciechSolarewicz">Chcę państwu przypomnieć, że funkcjonariuszom policji, funkcjonariuszom straży granicznej i Urzędu Ochrony Państwa przysługuje taki równoważnik tylko i wyłącznie wtedy, gdy on sam lub członkowie jego rodziny nie posiadają lokalu mieszkalnego w miejscu pełnienia służby lub w pobliskiej miejscowości.</u>
          <u xml:id="u-631.5" who="#WojciechSolarewicz">Rząd uważa, a w ślad za rządem komisje zgodziły się z tym poglądem, że dalej idące uprawnienie funkcjonariuszy służby więziennej niczym nie jest uzasadnione, nie ma podstaw, aby w tym zakresie premiować funkcjonariuszy służby więziennej w stosunku do funkcjonariuszy innych służb zmilitaryzowanych, którzy mają równie ciężką pracę. Z tego względu połączone Komisje: Sprawiedliwości i Ustawodawcza rekomendują Wysokiej Izbie przyjęcie nowelizacji ustawy o służbie więziennej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-632">
          <u xml:id="u-632.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-632.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z posłanek i posłów chciałby zabrać głos w tej sprawie? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-632.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc. Proszę poprosić wszystkich posłów z kuluarów.</u>
          <u xml:id="u-632.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-632.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy o służbie więziennej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Sprawiedliwości oraz Komisję Ustawodawczą, tj. bez poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (182) Kto jest przeciw? (18) Kto się wstrzymał od głosowania? (35) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o służbie więziennej.</u>
          <u xml:id="u-632.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz...</u>
          <u xml:id="u-632.6" who="#komentarz">(Poseł Adam Michnik: Konstytucja.)</u>
          <u xml:id="u-632.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Chwileczkę, dostaniecie państwo poprawkę. To jest głosowanie nad odrzuceniem ustawy, jeżeli Wysoka Izba taką wolę wyrazi. Pamiętam o tym głosowaniu, proszę państwa. Jeszcze posłowie przychodzą.</u>
          <u xml:id="u-632.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (druki nr 1083 i 1158).</u>
          <u xml:id="u-632.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Annę Bańkowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-633">
          <u xml:id="u-633.0" who="#AnnaBańkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 24 posłów wystąpiło z inicjatywą poselską, której celem jest dokonanie, jeszcze w bieżącym roku, zmiany ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zmiana ta polegać ma na wyłączeniu z podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym odsetek za zwłokę w realizacji należności od dłużników. Obecnie obowiązująca ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych — art. 7 ust. 2 — nakłada obowiązek zaliczania do przychodów stanowiących podstawę opodatkowania odsetek za zwłokę zaliczanych do zysków nadzwyczajnych, ujętych w księgach rachunkowych jednostek sporządzających bilans jako przychody przyszłych okresów. Są to zatem dochody należne danej jednostce, które jeszcze do wierzyciela z tytułu opóźnionych płatności nie wpłynęły, bądź mogą w ogóle nigdy nie wpłynąć, a już podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W momencie wystawienia dokumentów obciążeniowych wierzyciel, któremu dłużnik zalega z płatnościami, jest zobowiązany te niepewne dochody przyszłych okresów opodatkować. Przy ustalaniu wyniku finansowego natomiast sytuacja jest zupełnie inna. Otóż zyski nadzwyczajne z tytułu odsetek za zwłokę w realizowaniu należności zwiększają wynik bilansowy dopiero wówczas, gdy rzeczywiście zostały zapłacone.</u>
          <u xml:id="u-633.1" who="#AnnaBańkowska">Obecnie istniejąca, trudna sytuacja finansowa większości przedsiębiorstw powoduje znaczne wydłużenia okresów wzajemnych rozliczeń oraz dotkliwe, trudne do zlikwidowania zatory płatnicze.</u>
          <u xml:id="u-633.2" who="#AnnaBańkowska">Trudności ze ściągnięciem należności od dłużników stają się przyczyną kłopotów finansowych wierzycieli. Art. 481 Kodeksu cywilnego uprawnia do żądania odsetek za czas opóźnienia spełnienia zobowiązania. Obecnie zarówno okres od dokonania transakcji do zapłaty, jak i okres od naliczania odsetek za zwłokę do ich ewentualnej zapłaty są bardzo długie. W większości przypadków następuje to dopiero po wyroku sądu poprzez komornika. Natomiast aby wierzyciel mógł dochodzić swoich praw na drodze sądowej, musi wnieść wysoką opłatę na postępowanie sądowe. Często dochodzi do sytuacji, że odsetki te nigdy do kasy wierzyciela nie wpływają, a podatek dochodowy od nich musi być odprowadzony. Obowiązek opodatkowania tych niepewnych do ściągnięcia odsetek pogłębia, w świetle ustawy o podatku dochodowym, trudności finansowe przedsiębiorstw. Stąd funkcjonuje często praktyka odstępowania przez przedsiębiorstwa od naliczania odsetek za zwłokę, aby nie pogarszać swojej bieżącej sytuacji finansowej, art. 481 Kodeksu cywilnego nie zobowiązuje bowiem do żądania odsetek od dłużników, a tylko do takiego czegoś upoważnia.</u>
          <u xml:id="u-633.3" who="#AnnaBańkowska">Tak więc, zgodnie z obowiązującym prawem, budżet państwa może bezpowrotnie tracić część wpływów, co jest niezgodne przecież z intencją ustawy o podatku dochodowym. W celu rozwiązania tego problemu, wywołanego trudnościami finansowymi kontrahentów, posłowie zaproponowali nowelizację ustawy w tym zakresie; leży to również w interesie budżetu państwa. Zaproponowano w druku nr 1083 zmianę art. 7 ust. 2, polegającą na dopisaniu następującej treści: „z wyłączeniem naliczonych, a nie zapłaconych w danym roku odsetek zwłoki za czas opóźnienia spełnienia zobowiązania”.</u>
          <u xml:id="u-633.4" who="#AnnaBańkowska">Wysoka Izbo! Rozumiem, że te tematy związane ze sprawami finansów są mniej emocjonujące od spraw politycznych, ale — proszę państwa — w sprawach politycznych tak bardzo się emocjonujemy dlatego, że mamy kłopoty budżetowe, a te kłopoty budżetowe biorą się m.in. z tej kwestii. Dlatego też proszę jeszcze o chwilę cierpliwości.</u>
          <u xml:id="u-633.5" who="#AnnaBańkowska">Po wprowadzeniu tych zmian art. 7 ust. 2 miałby następującą treść: „U podatników, którzy zgodnie z obowiązującymi ich zasadami księgowości sporządzają bilans i rachunek wyników, za przychód osiągnięty w roku podatkowym uważa się także należne w tym roku przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie uzyskane, z wyłączeniem naliczonych, a nie zapłaconych odsetek zwłoki za czas opóźnienia spełnienia zobowiązania”.</u>
          <u xml:id="u-633.6" who="#AnnaBańkowska">Posłowie w projekcie ustawy zajęli się zagadnieniem z pozycji wierzyciela, a nie dłużnika, stąd rozpatrywano tylko zagadnienie zysków nadzwyczajnych, a nie strat nadzwyczajnych z tytułu odsetek za zwłokę w realizacji zobowiązania. 9 października br. rozpatrywały projekt zmiany ustawy o podatku dochodowym Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i Komisja Ustawodawcza. Na posiedzeniu Komisji z ramienia rządu występowała pani minister Danuta Demianiuk. Stwierdziła, iż zasada zaliczania do przychodów należności jeszcze faktycznie nie uzyskanych jest słuszna, ale może prawidłowo funkcjonować, gdy nie występują takie zatory płatnicze, z jakimi mamy do czynienia obecnie. Potwierdziła argumenty zawarte w uzasadnieniu do projektu ustawy, iż naliczane kontrahentom odsetki za zwłokę w danym okresie podatkowym w większości, podobnie jak i należność główna, nie są płacone, co pogłębia trudności finansowe przedsiębiorstw będących wierzycielami tych należności. W związku z czym potwierdzona została słuszność inicjatywy poselskiej. Pani minister Demianiuk w imieniu rządu zaproponowała przyjęcie projektu ustawy wniesionego przez posłów, ale w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych dopiero od 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-633.7" who="#AnnaBańkowska">Pani marszałek, w tej chwili nie można się skupić, naprawdę.</u>
          <u xml:id="u-633.8" who="#AnnaBańkowska">Rząd podkreśla równoczesną konieczność przyjęcia, wraz z propozycją poselską, zasady niezaliczania do kosztów uzyskania przychodów, nie zapłaconych odsetek, a zarachowanych od dłużnika. Zaliczanie tych odsetek do kosztów uzyskania przychodów u dłużnika następowałoby dopiero po okresie, w którym odsetki zostałyby faktycznie zapłacone, a nie jak dotychczas w momencie otrzymania obciążenia. Podobna sytuacja występuje w odniesieniu do naliczanych przez banki odsetek od udzielanych kredytów. W dyskusji, nie podważającej słuszności merytorycznej tej inicjatywy ustawodawczej, skoncentrowano się głównie na sytuacji budżetu państwa i zagrożeniach, jakie dla niego przyniosłoby przyjęcie tej ustawy zgodnie z propozycją poselską, to jest jeszcze w 1991 r. z mocą od 1 stycznia tego roku. W konsekwencji komisje zdecydowały się w druku nr 1158 zaproponować Wysokiej Izbie odrzucenie projektu zawartego w druku nr 1083. Mówię to jako poseł sprawozdawca — bym powiedziała — z przykrością, dlatego, że byłam inicjatorem tej ustawy. Jednocześnie uzgodniono, iż rząd dokona stosownych zmian w projekcie podatku dochodowego od osób prawnych, który ma obowiązywać od stycznia 1992 r., a projekt ten dostarczony został Sejmowi w druku nr 1115.</u>
          <u xml:id="u-633.9" who="#AnnaBańkowska">Ten pogląd zawarł również pan wicepremier Balcerowicz w piśmie skierowanym do mnie. Są to deklaracje rządu. Przydałaby się autopoprawka, ponieważ ustawy o podatku dochodowym na przyszły rok my przyjmować już nie będziemy, będzie to czynił nowy Sejm. Jeśli Wysoka Izba przyjmie propozycję zawartą w sprawozdaniu dwóch komisji i odrzuci poselską inicjatywę, a równocześnie podziela pogląd o zasadności wprowadzenia zmian w podatku dochodowym, o którym inicjatywa poselska mówi, to proponuję, aby kopię listu premiera Balcerowicza, skierowanego do mnie, dołączyć do projektu ustawy o podatku dochodowym (druk nr 1115) jako gwarancję dokonania przez rząd autopoprawek do ustawy o podatku dochodowym przesuwających de facto w czasie wejście w życie rozwiązań zaproponowanych przez 24 posłów w druku nr 1083. Chcę powiedzieć, że w zakończeniu swojego listu pan premier Balcerowicz napisał: „Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty proponuję, aby wnioskowane przez panią poseł uzupełnione konsekwentnie o zmiany w przepisach dotyczących kosztów uzyskania przychodów, uwzględnić w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, która będzie obowiązywać od 1 stycznia 1992 r. i wprowadzać analogiczne rozwiązania w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych”.</u>
          <u xml:id="u-633.10" who="#AnnaBańkowska">Na zakończenie chciałabym Wysokiej Izbie powiedzieć, że ukazały się informacje dotyczące przyjęcia przez rząd metod oddłużenia przedsiębiorstw i między innymi jest powiedziane, że KERM zaakceptował w środę propozycję nieściągania podatku od karnych odsetek, które nie wpłynęły do kasy wierzyciela, ale zostały zaksięgowane po stronie jego dochodów. Jest to, proszę państwa, właśnie inicjatywa poselska zawarta w tym druku, o którego odrzucenie dzisiaj w imieniu komisji wnoszę. Proszę również, żeby kopię listu pana premiera dołączyć do druku nr 1115, aby posłowie przyszłej kadencji byli uprzejmi rozpatrywać te dwie kwestie łącznie.</u>
          <u xml:id="u-633.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-634">
          <u xml:id="u-634.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-634.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-634.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciałby zabrać głos? Nie widzę. Proszę państwa o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-634.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-634.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Komisja Nadzwyczajna przedstawia w sprawozdaniu wniosek o odrzucenie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-634.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-634.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem Komisji Nadzwyczajnej o odrzucenie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (201) Kto jest przeciw? (27) Kto się wstrzymał od głosowania? (34) Stwierdzam, że Sejm odrzucił projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.</u>
          <u xml:id="u-634.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej:</u>
          <u xml:id="u-634.8" who="#OlgaKrzyżanowska">1) o przedstawionym przez Komisję Konstytucyjną projekcie ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej;</u>
          <u xml:id="u-634.9" who="#OlgaKrzyżanowska">2) o poselskim projekcie ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;</u>
          <u xml:id="u-634.10" who="#OlgaKrzyżanowska">3) o poselskim projekcie ustawy konstytucyjnej o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-634.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Do przeprowadzenia głosowania powołuję posłów sekretarzy: Stefana Mleczko, Annę Dynowską, Jacka Piechotę, Ziemowita Gawskiego, Radosława Gawlika i Krzysztofa Grzebyka.</u>
          <u xml:id="u-634.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc. Przystąpimy za chwilę do głosowania. Przechodzimy do głosowania projektu ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-634.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zająć stanowisko? Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-635">
          <u xml:id="u-635.0" who="#JanuszTrzciński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przed przystąpieniem do głosowania chciałem zakomunikować, iż został wycofany ostatni z wniosków mniejszości, tak więc w druku nr 1183 nie pozostał już żaden z wniosków mniejszości. Wszystkie propozycje zostały uwzględnione w doręczonym dokumencie, zawierającym propozycje poprawek. Ponieważ nie zabierałem głosu w dyskusji myślę, że pani marszałek nie będzie miała nic przeciwko temu, jeśli dwa słowa tylko powiem, komentując dyskusję. Padły tutaj pod adresem tego projektu uwagi, że Sejm oddaje władzę rządowi i prezydentowi i sformułowanie, że w tym projekcie konstytucji zmierzamy do systemu rządów prezydenckich. Takie dwa głosy tutaj były. Jeśli ktoś twierdzi tak, że my w tym projekcie konstytucji oddajemy władzę rządowi i prezydentowi lub że zmierzamy do systemu rządów prezydenckich, to albo nie czytał tego projektu, albo przepełniony jest wolą wprowadzenia Wysokiej Izby w błąd. Mówię to z tym większą śmiałością, że nie kandyduję do Sejmu następnej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-635.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-636">
          <u xml:id="u-636.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-636.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-636.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł Waldemar Pawlak w imieniu Klubu Poselskiego PSL zgłosił wniosek o odrzucenie projektu ustawy. Nad wnioskiem tym będziemy głosować w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-636.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem pana posła Waldemara Pawlaka o odrzucenie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-636.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła Waldemara Pawlaka o odrzucenie projektu ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej, zechce podnieść rękę i trzymać do czasu policzenia głosów przez posłów sekretarzy.</u>
          <u xml:id="u-636.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-636.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-636.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o podanie wyników.</u>
          <u xml:id="u-636.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania nad wnioskiem o odrzucenie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-636.9" who="#OlgaKrzyżanowska">W głosowaniu wzięło udział 264 posłów.</u>
          <u xml:id="u-636.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Za wnioskiem głosowało 131 posłów.</u>
          <u xml:id="u-636.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Przeciwko wnioskowi głosowało 94 posłów.</u>
          <u xml:id="u-636.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Wstrzymało się od głosowania 39 posłów.</u>
          <u xml:id="u-636.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że wniosek posła Waldemara Pawlaka o odrzucenie projektu ustawy konstytucyjnej został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-636.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania nad projektem ustawy o zmianie Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-636.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos, przypomnieć ten drugi projekt o zmianie Konstytucji?</u>
          <u xml:id="u-636.16" who="#komentarz">(Poseł Janusz Trzciński: Ja nie byłem referentem.)</u>
          <u xml:id="u-636.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, kto z panów posłów był sprawozdawcą? Pan poseł Kern. Może pan poseł zechce przypomnieć, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-637">
          <u xml:id="u-637.0" who="#AndrzejKern">W tym nawale różnych problemów chciałbym państwu przypomnieć, że chodzi tylko o prostą sprawę, o kwestię azylu. I tu Komisja Konstytucyjna apeluje o zmianę tego artykułu z przyczyn, o których mówiłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-638">
          <u xml:id="u-638.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-638.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-638.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie Konstytucji w brzmieniu proponowanym przez Komisję Konstytucyjną, tj. bez poprawek, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-638.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-638.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-638.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posła sekretarza o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-638.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-638.7" who="#OlgaKrzyżanowska">W głosowaniu wzięło udział 262 posłów.</u>
          <u xml:id="u-638.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Większość 2/3 wynosi 175.</u>
          <u xml:id="u-638.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Za projektem ustawy głosowało 226 posłów.</u>
          <u xml:id="u-638.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Przeciw projektowi ustawy głosowało 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-638.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Wstrzymało się od głosowania 33 posłów.</u>
          <u xml:id="u-638.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-638.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania nad sprawozdaniem Komisji o projekcie ustawy konstytucyjnej o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-638.14" who="#OlgaKrzyżanowska">W sprawozdaniu komisja, która wnosi o odrzucenie projektu ustawy, przedstawia wniosek mniejszości. Wnioskodawcy wniosku mniejszości proponują, aby Sejm uchwalił projekt ustawy o honorowych senatorach. Nad wnioskiem mniejszości będziemy więc głosować w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-638.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby coś jeszcze dodać? Nie.</u>
          <u xml:id="u-638.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-638.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości o uchwalenie projektu ustawy konstytucyjnej o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-638.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-638.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-638.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-638.21" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-638.22" who="#OlgaKrzyżanowska">W głosowaniu wzięło udział 285 posłów.</u>
          <u xml:id="u-638.23" who="#OlgaKrzyżanowska">Większość 2/3 wynosi 190.</u>
          <u xml:id="u-638.24" who="#OlgaKrzyżanowska">Za projektem ustawy głosowało 78 posłów.</u>
          <u xml:id="u-638.25" who="#OlgaKrzyżanowska">Przeciw projektowi głosowało 160 posłów.</u>
          <u xml:id="u-638.26" who="#OlgaKrzyżanowska">Wstrzymało się od głosowania 47 posłów.</u>
          <u xml:id="u-638.27" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął wniosku mniejszości o uchwalenie projektu ustawy konstytucyjnej o honorowych senatorach Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-638.28" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 17 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej w sprawie przyjęcia sprawozdań:</u>
          <u xml:id="u-638.29" who="#OlgaKrzyżanowska">1) z realizacji uchwały Sejmu z 23 lutego br. w sprawie kierunków prywatyzacji w 1991 r. wraz z oceną efektów finansowych prywatyzacji w I półroczu 1991 r. i wnioskami dokonania korekt kierunków prywatyzacji;</u>
          <u xml:id="u-638.30" who="#OlgaKrzyżanowska">2) z programu powszechnej prywatyzacji;</u>
          <u xml:id="u-638.31" who="#OlgaKrzyżanowska">3) z poselskiego projektu uchwały Sejmu w sprawie rządowego projektu powszechnej prywatyzacji (druki nr 1028, 1006, 1046 i 1150).</u>
          <u xml:id="u-638.32" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Grażynę Staniszewską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-639">
          <u xml:id="u-639.0" who="#GrażynaStaniszewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Połączone komisje dostały zlecenie rozpatrzenia trzech spraw. Przypomnę fakty, to sprawozdanie komisji związane jest z debatą, która odbyła się po przerwie wakacyjnej, z debatą na temat programu powszechnej prywatyzacji. Przypomnę, że debata ta była wywołana przez posłów zaniepokojonych tym, co przez środki masowego przekazu zaczął przekazywać minister przekształceń własnościowych Janusz Lewandowski, jako pewne fakty już dokonane; mianowicie przedstawiając kolejne etapy realizacji programu powszechnej prywatyzacji w sytuacji, kiedy posłowie, zdawaliśmy sobie sprawę, że takiego bezpośredniego upoważnienia minister przekształceń własnościowych nie ma w uchwale Sejmu o podstawowych kierunkach prywatyzacji na rok 1991 i kiedy zdawaliśmy sobie sprawę, że te działania nie mieszczą się w żaden sposób w przyjętej w ub.r. ustawie o prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-639.1" who="#GrażynaStaniszewska">Na wniosek posłów odbyła się debata na temat programu powszechnej prywatyzacji, programu zaledwie zarysowanego, który jeszcze nie miał oprzyrządowania prawnego. W wyniku tej debaty powstał poselski projekt uchwały, który następnie został skierowany do połączonych komisji. Projekt uchwały mówi o tym, że program tak ogólnikowo zaprezentowany przez ministerstwo może mieć wiele negatywnych konsekwencji: może doprowadzić do przechwycenia tego majątku przez wąską grupę najzamożniejszych osób; mogą w ten sposób w tym procesie prawo do udziału uzyskiwać obywatele państw obcych, uzyskując wielkie korzyści kosztem skarbu państwa; mogą powstawać nowe struktury monopolistyczne i może dojść do ograniczenia samodzielności przedsiębiorstw. Posłowie w tym projekcie uchwały proponowali zalecenie rządowi wstrzymania wszelkich praktycznych kroków, zmierzających do realizacji obecnej koncepcji powszechnej prywatyzacji, i zalecali zajmowanie się jedynie pracami studyjnymi na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-639.2" who="#GrażynaStaniszewska">W wyniku całej debaty — ponieważ rząd dostarczył Wysokiej Izbie takie sprawozdanie z realizacji uchwały sejmowej na temat kierunków prywatyzacji w roku 1991 — Prezydium Sejmu postanowiło tę ocenę realizacji programu prywatyzacji na 1991 r. i rozważenie sprawy zasadności podjęcia uchwały, zaproponowanej przez grupę posłów, skierować do trzech połączonych komisji. Połączone komisje rozważyły tę sprawę i doszły do wniosku, że zaproponują państwu tekst uchwały, w której spróbują pokusić się o ocenę przebiegu procesu prywatyzacji, włączając w to sprawę powszechnej prywatyzacji. Połączone komisje postanowiły zarekomendować państwu jednak odrzucenie uchwały poselskiej, mimo że podzieliły wiele obaw dotyczących tych, być może negatywnych, skutków wprowadzenia programu powszechnej prywatyzacji. Połączone komisje postanowiły jednak zalecić państwu, czy rekomendować państwu, odrzucenie tej uchwały, ponieważ nie ma jeszcze dokumentów, nie ma jeszcze konkretnych przyjętych przez Radę Ministrów projektów ustaw, które by potwierdzały takie obawy, jakie są tutaj zawarte. Ponadto rząd podjął wiele konkretnych działań w stosunku do przedsiębiorstw, o czym za chwileczkę będę mówiła, ale doszło do takich faktów, że najpierw 400 przedsiębiorstw, a ostatnio ok. 230, zostało zakwalifikowanych i podjęło prace przygotowawcze do przekształcenia w jednoosobowe spółki skarbu państwa, a następnie wejścia w ten program. W tych przedsiębiorstwach w wielu wypadkach zrezygnowano z poprzednich starań o samodzielne działania na rzecz restrukturyzacji, a w innych przypadkach znowu zainteresowanie kapitału zagranicznego zwiększyło się właśnie w związku z tym, że te przedsiębiorstwa zakwalifikowano do programu powszechnej prywatyzacji. Jednym słowem, wiele przedsiębiorstw, ponad 200, zaczęło liczyć na wejście w ten program i od tego uzależniać możliwość dalszych działań na rzecz zmian wzmagających czy pozwalających uzyskiwać efekty ekonomiczne. Z tych też powodów uchwała, która by zalecała wstrzymanie wszelkich kroków zmierzających do realizacji tego programu, a więc i przekształcenia tych dwustu kilkudziesięciu przedsiębiorstw w jednoosobowe spółki skarbu państwa, okazałaby się jednak bardzo szkodliwa dla tych kilkuset przedsiębiorstw, które ten program uznały za sensowny i widzą w tym jakieś korzyści dla siebie.</u>
          <u xml:id="u-639.3" who="#GrażynaStaniszewska">Komisja proponuje państwu projekt uchwały, który ocenia przebieg procesu prywatyzacji w 1991 r. Porównaliśmy to, co obserwujemy i to, co Ministerstwo Przekształceń Własnościowych przedstawiło nam w informacji z planowanymi założeniami, tzn. z uchwałą pt. „Podstawowe kierunki prywatyzacji na rok 1991”. Okazało się, że w stosunku do zamierzeń, które przyjmowaliśmy w lutym br., prywatyzacja uległa istotnemu zahamowaniu czy też można powiedzieć, że prawie stanęła w miejscu. Ambitne plany sprzedaży w ofercie publicznej do 20 przedsiębiorstw, sprzedaży dalszych 20 przedsiębiorstw, dużych firm, jednemu lub kilku właścicielom, uruchomienie aż 15 prywatyzacji sektorowych, wszystko to prawie nabrało biegu. Prywatyzacja sektorowa właściwie została dopiero przygotowana, pewne studia są na bardzo ogólnym poziomie, żadnego planu sprzedaży firm w tym układzie sektorowym do tej pory nie ma. Zahamowana też praktycznie została prywatyzacja w ofercie publicznej. Do sprzedaży pojedynczych przedsiębiorstw, pojedynczym lub kilku inwestorom, prawie nie doszło. Natomiast względnie dobrze postępuje prywatyzacja małych przedsiębiorstw, i to drogą likwidacji. Uchwała zakładała w roku bieżącym prywatyzację 1000 takich przedsiębiorstw. W tej chwili jest sprywatyzowanych, czy też przygotowanych do tego, ponad 700, czyli jest nadzieja, że przynajmniej ta jedna grupa około 1000 przedsiębiorstw do końca br. będzie sprzedana. W tym jednym punkcie uchwała zalecająca dość szybki proces prywatyzacji zostanie zrealizowana. W pozostałych niestety nie. Przyczyny tych opóźnień — po głębokim, właściwie takim dokładnym zanalizowaniu tej sprawy — zdaniem komisji są następujące.</u>
          <u xml:id="u-639.4" who="#GrażynaStaniszewska">Po pierwsze, rząd bardzo mocno opóźnił się z przedstawieniem wielu aktów prawnych, co spowodowało, że i Sejm późno się zabrał do niektórych, a niektórych też nie zdążył zakończyć. Inne akty prawne natomiast nie zaistniały. Na przykład bardzo późno otrzymaliśmy od rządu propozycje rozwiązań umożliwiających przekształcenia w rolnictwie. Ustawę o reprywatyzacji, która wg uchwały powinna być przedstawiona do końca lutego br., otrzymaliśmy dopiero w miesiącach letnich. W ten sposób do końca tej kadencji Sejm tego niezwykle skomplikowanego problemu nie zdążył rozważyć. Ustawy o powszechnej prywatyzacji, która właściwie powinna się ukazać przed podjęciem wszelkich działań wobec tych czterystu, a obecnie dwustu kilkudziesięciu przedsiębiorstw nie mamy do dnia dzisiejszego. Wprawdzie komisja dostała wstępny projekt tej ustawy, ale projekt ten nie jest uzgodniony z resortami. Wiadomo, że jeszcze nastąpią głębokie zmiany. Do dnia dzisiejszego nie opracowano koncepcji zabezpieczenia interesu skarbu państwa i nadzoru właścicielskiego w skomercjalizowanych przedsiębiorstwach. Do dnia dzisiejszego nie ma kontraktów na zarządzanie, nie ma wzorcowych regulaminów i statutów funduszy towarzystw wspólnego inwestowania. Opóźnienia w przygotowaniu tych aktów prawnych — tak rangi ustawowej, jak i niższej — spowodowały, że po prostu proces prywatyzacji uległ istotnemu zahamowaniu. I nie da się ukryć, że na zahamowanie tej sprawy wpłynęły również niestabilność i brak konkretnej wizji polityki gospodarczej i niestabilność polityczna. Dotyczy to zwłaszcza zamiaru sprzedaży firm polskich lub ich części inwestorom zachodnim. Inwestorzy zachodni bardzo wyraźnie czekają na ustabilizowanie się sytuacji politycznej; czekają na wynik wyborów, na potwierdzenie, że kierunek polityki gospodarczej nie zostanie zmieniony i wstrzymują swoje decyzje odnośnie do zakupu czy wejścia w układ z firmami polskimi.</u>
          <u xml:id="u-639.5" who="#GrażynaStaniszewska">Następna sprawa, bardzo istotna, uchwała o podstawowych kierunkach prywatyzacji na rok 1991 zakładała wpływy do budżetu państwa z tytułu prywatyzacji w wysokości 15 bln. W sierpniu, w sprawozdaniu Ministerstwa Przekształceń Własnościowych z realizacji tej uchwały, ministerstwo poinformowało nas, że te wpływy mogą osiągnąć 7 bln, a w pesymistycznym wariancie 5 bln. Już w tej chwili wiadomo, że prawie niemożliwe jest osiągnięcie dochodów w wys. 5 bln. Widać, że tutaj albo nasze wspólne zamiary — tzn. i rządu, i Sejmu — były wygórowane i nie mieliśmy rozeznania w skomplikowaniu tej całej procedury, tej całej sprawy, jaką jest prywatyzacja, i zbyt ambitnie podchodziliśmy do tych planów. W każdym razie z porównania zamierzeń do realizacji wynika, że mamy — nie da się ukryć — nikłe osiągnięcia; tak rzeczowe, jak i finansowe.</u>
          <u xml:id="u-639.6" who="#GrażynaStaniszewska">Oddzielną sprawą i niesłychanie ważną jest sprawa właśnie powszechnej prywatyzacji. Otóż komisje stanęły na stanowisku, że rząd nie miał upoważnień do tego, aby wprowadzać przedsiębiorstwa na tę ścieżkę bez przedstawienia projektów ustaw i bez uzyskania choćby wstępnej akceptacji Sejmu. Powinien, tak jak to głosiła ustawa, jedynie przygotować, wyselekcjonować minimum 100 przedsiębiorstw do tego programu, ale bez podejmowania konkretnych działań. Powinien przygotować wiele aktów prawnych i, co najważniejsze, powinien oszacować następstwa masowej prywatyzacji w zakresie równowagi rynkowej, budżetu i rynku kapitałowego. Dopiero po przygotowaniu tych wszystkich spraw, po przedstawieniu parlamentowi stosownych rozwiązań ustawowych i po uzyskaniu akceptacji parlamentu, powinien rozpocząć działania. Komisja w swojej uchwale proponuje właśnie tutaj negatywną ocenę tych działań rządu, wyprzedzających te sprawy, o których mówiłam. Natomiast ze względu na to — jak to mówiłam na początku — że dwieście kilkadziesiąt przedsiębiorstw, a nawet czterysta przedsiębiorstw już weszło na tę ścieżkę i nie można w tej chwili zahamować tego, bo byłoby to ze szkodą dla tych właśnie kilkuset przedsiębiorstw, komisje sejmowe proponują państwu zalecenie rządowi jak najszybszego przekształcenia tych przedsiębiorstw i poczynienia przygotowań do stworzenia funduszy inwestycyjnych, które następnie by pomogły tym przedsiębiorstwom, bo te przedsiębiorstwa, zakwalifikowane do programu powszechnej prywatyzacji, wyraźnie oczekują na pomoc zewnętrzną, na pomoc owych — jak to wcześniej mówiono — zarządów majątku narodowego. W tej chwili rząd wycofuje się z tej nazwy i mówi o funduszach, narodowych funduszach inwestycyjnych. Przedsiębiorstwa wyraźnie czekają na pomoc w opracowaniu programów restrukturyzacji. Proponujemy, aby rząd kontynuował przygotowania do utworzenia tych funduszy inwestycyjnych i proponujemy, aby Sejm zobowiązał rząd do ostatecznego zakończenia prac nad programem powszechnej prywatyzacji, wraz z oceną skutków tego programu. Oczywiste jest, że i program powszechnej prywatyzacji, który jest związany z przygotowaniem odpowiedniej ustawy, i ocena skutków tego programu powinny być przedstawione następnemu parlamentowi. Przy czym powinny być przedstawione na samym początku, żeby przedsiębiorstwa, przekształcone do tego programu, stosunkowo szybko mogły uzyskać odpowiednie ustawowe oprzyrządowanie do tego programu, aby miały jakieś poczucie pewności, że nie zawisną w pewnym momencie w powietrzu, tylko że dalej będą mogły w ramach tego programu prowadzić odnowę i poprawiać efekty ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-639.7" who="#GrażynaStaniszewska">I jeszcze jedna sprawa — uchwała z lutego br. zalecała rządowi „podjęcie działań mających na celu zmianę programów nauczania w zakresie przedmiotów ekonomicznych tak, aby odpowiadały zmianom dokonywanym w gospodarce polskiej”. Generalnie tamtej uchwale przyświecała myśl, że bez szerokiej edukacji ekonomicznej, bez wprowadzenia zmian do programów ekonomicznych szkół, nie sposób jest podjąć takie wielkie dzieło, jakim jest prywatyzacja. Jednak nasze przyzwyczajenia, świadomość, tkwią jeszcze w poprzedniej epoce i bardzo ciężko jest przestawić się na nowe tory. Jeżeli rząd nie podejmie szerokiej akcji edukacyjnej, jeżeli do dnia dzisiejszego nie zrobiono nic, żeby zmienić programy ekonomiczne, tak w szkołach średnich, jak i w szkołach wyższych, to po prostu zakrawa to na nieporozumienie. Nie sposób jest wprowadzać zmiany praktycznie ustroju gospodarczego bez bardzo szerokiej edukacji ekonomicznej. Dlatego bardzo mocno w zakończeniu projektu uchwały komisje zobowiązują rząd do podjęcia działań zmierzających do zmiany programów nauczania w zakresie przedmiotów ekonomicznych, bezzwłocznego wprowadzenia podstawowych elementów wiedzy ekonomicznej do szkół oraz przygotowania programu edukacji ekonomicznej społeczeństwa. Tym właściwie kończy się projekt naszej uchwały, którą państwo macie w druku nr 1150.</u>
          <u xml:id="u-639.8" who="#GrażynaStaniszewska">W imieniu połączonych komisji zwracam się z apelem, aby tę uchwałę, bardzo krytycznie ustosunkowującą się do realizacji uchwały, a z drugiej strony nie zamykającą działań już podjętych dla dobra przedsiębiorstw, nie dla dobra tego rządu, kampanii wyborczej takiej czy innej, tylko po prostu dla dobra tych przedsiębiorstw, aby tych rzeczy, tych spraw nie zamykać, nie przerywać, tylko zostawić otwarte tak, aby następny Sejm mógł tę sprawę podjąć.</u>
          <u xml:id="u-639.9" who="#GrażynaStaniszewska">Do tej uchwały jest zgłoszony jeden wniosek mniejszości. Mianowicie wniosek mniejszości, który proponuje wykreślić tę część, która zaleca kontynuowanie przygotowań do utworzenia funduszy inwestycyjnych — które pomogą w podjęciu działań restrukturyzacyjnych — i to, że proponujemy, aby Sejm zobowiązał rząd do ostatecznego zakończenia prac nad programem powszechnej prywatyzacji, wraz z oceną skutków tego programu. Wnioskodawcy tego wniosku mniejszości uważają, że właściwie to zalecenie jest zbędne, że tę sprawę powinien podjąć następny parlament, że właściwie wystarczy, jeżeli rząd przekształci te dwieście kilkadziesiąt przedsiębiorstw w jednoosobowe spółki skarbu państwa i na tym zakończy się cała sprawa. Większość połączonych komisji nie podzieliła tego wniosku. Uważała, że przygotowania do tworzenia funduszy inwestycyjnych trzeba zacząć już, żeby po prostu nie tracić czasu. I tak decyzję ostateczną, w postaci podjęcia odpowiedniej ustawy o programie powszechnej prywatyzacji wraz z oceną skutków wprowadzenia tego programu, podejmie następny Sejm. Ale warto byłoby, aby te przygotowania były czynione już teraz. To upewni przedsiębiorstwa, które wprowadzono już na tę ścieżkę, i cały kapitał zagraniczny, i wiele instytucji zagranicznych, które zadeklarowały się ze wsparciem finansowym dla tego właśnie programu, a nie żadnego innego, nie zostaną zniechęcone. Po prostu nie dojdzie do tego, co w każdej chwili grozi, że zainteresowanie tych instytucji przechwycą po prostu inne państwa, państwa dawnego bloku, również myślące w tej chwili o podjęciu programu powszechnej prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-639.10" who="#GrażynaStaniszewska">W imieniu połączonych komisji rekomenduję przyjęcie uchwały bez wniosku mniejszości i odrzucenie, zawierającego skądinąd zupełnie słuszne obawy, ale węższego, poselskiego projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-639.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-640">
          <u xml:id="u-640.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-640.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-640.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosu zapisanych jest 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-640.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”, a następnie pana posła Herberta Gabrysia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-641">
          <u xml:id="u-641.0" who="#RyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem jednym z tych, którzy proponowali projekt poselskiej uchwały odrzucony przez komisje. Odrzucenie tego projektu i przygotowanie nowego związane jest z pewnymi formalnymi nieprawidłowościami, ale nie chciałbym tego akcentować. Chodzi po prostu o to, że przynajmniej na posiedzeniu jednej z komisji nie było quorum. Myślę jednak, że ważniejsza jest sprawa merytoryczna. I tym chciałbym Wysoką Izbę zainteresować. Pani poseł Staniszewska przedstawiła równolegle jak gdyby dwie tezy. Po pierwsze, że być może obawy wyrażone w projekcie poselskim są obawami zasadnymi, zasługującymi na uwagę. Z drugiej strony jednak pani poseł Staniszewska w imieniu połączonych komisji przedstawiła tezę, iż nie należy hamować biegu tych procesów, ponieważ już zostały podjęte pewne decyzje, ponieważ — jak powiedziała — przedsiębiorstwa są tymi decyzjami zainteresowane i zahamowanie tego procesu może wyrządzić — tak to zrozumiałem — więcej szkód niż korzyści.</u>
          <u xml:id="u-641.1" who="#RyszardBugaj">Otóż chciałbym zauważyć dwie rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-641.2" who="#RyszardBugaj">Po pierwsze, myślę że powszechna prywatyzacja na taką skalę, jaką proponuje rząd w tej chwili, jest jednym z większych eksperymentów, jaki ktokolwiek kiedykolwiek robił na jakiejkolwiek gospodarce. Eksperymentów, których następstwa nie zostały w sposób zadowalający w rządowych projektach przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-641.3" who="#RyszardBugaj">Po drugie, nie jest prawdą, że przedsiębiorstwa, które zostały objęte tym programem, przyjęły z entuzjazmem ten pomysł. Raczej odwrotnie. Miałem okazję w ostatnim okresie uczestniczyć w kilku kursach dla kandydatów do rad nadzorczych właśnie tych przedsiębiorstw. Sceptycyzm co do tego projektu był — jak mi się wydaje — absolutnie powszechny, totalny. Obawy o skutki jego zastosowania były takie same.</u>
          <u xml:id="u-641.4" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Jest co najmniej pięć bardzo ważnych powodów, dla których projekt powszechnej prywatyzacji budzi zasadnicze wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-641.5" who="#RyszardBugaj">Po pierwsze, głównym motywem tego projektu jest to, iż rozdanie majątku narodowego, znacznej części tego majątku, będzie przedsięwzięciem, które należy widzieć w kategoriach sprawiedliwości społecznej, w kategoriach dokonania podziału wspólnego majątku i umożliwienia wszystkim obywatelom swobodnego gospodarowania tym mieniem. Otóż chciałbym powiedzieć, że w moim przeświadczeniu ta teza jest tezą kłamliwą. I nie waham się powiedzieć, że rząd w swoim uzasadnieniu ignoruje znane mu argumenty przemawiające za tym, iż następstwa tego projektu będą dokładnie odwrotne od publicznie przedstawionych.</u>
          <u xml:id="u-641.6" who="#RyszardBugaj">Moim zdaniem i zdaniem mojego klubu, projekt powszechnej prywatyzacji nie będzie projektem prowadzącym do uwłaszczenia obywateli, tylko do ich ostatecznego wywłaszczenia. Niewiele jest praw w ekonomii, których działanie jest całkowicie bezwzględne, ale jedno zasługuje na uwagę i na respekt, prawo popytu i podaży. Jeżeli tak duża część majątku narodowego zostanie rozdzielona poprzez nadanie tytułów własności, przy niewątpliwie ograniczonym popycie — zbyt mało jest tych, którzy chcieliby kupić majątek przedsiębiorstw państwowych — jest absolutnie jasne, że ceny na wtórnym rynku — który może się kształtować żywiołowo już wcześniej, nawet zanim formalne operacje będą mogły być dokonywane — będą cenami niesłychanie niskimi. I ci, którzy zostaną obdarowani, którzy na tym wtórnym rynku będą chcieli wyprzedać te swoje tytuły własności, uzyskają za nie — jak się wydaje — symboliczne wynagrodzenie. Równocześnie oczywiście nastąpi uszczerbek we wpływach do budżetu państwa, o czym za chwilę chciałbym powiedzieć, i ten uszczerbek trzeba będzie czymś wyrównać. Czym? Podatkami.</u>
          <u xml:id="u-641.7" who="#RyszardBugaj">Na dobrą sprawę ta operacja spowoduje, iż ogromna większość obywateli sfinansuje nabycie majątku, dużej części majątku narodowego, przez wąską grupę ludzi. Co więcej, jest wysoce prawdopodobne, że także inwestorzy zagraniczni uzyskają z tego tytułu zasadnicze profity. I jest to pierwsza sprawa, o której, jak sądzę, powinniśmy bardzo głośno i publicznie powiedzieć społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-641.8" who="#RyszardBugaj">Druga sprawa, to sprawa budżetu państwa. Nie jest tajemnicą, że budżet państwa w roku przyszłym znajdzie się w sytuacji tragicznej. Z tego, co do mnie dociera, po wszystkich drastycznych ograniczeniach, do zamknięcia tego budżetu brakuje 70 bln zł. I w tej sytuacji rząd proponuje rezygnację z pewnej kategorii potencjalnie wysokich dochodów. Kilka rzeczy będzie decydować o ujemnym bilansie. Po pierwsze — oczywiście obniżenie wpływów z tytułu dywidendy. Cokolwiek byśmy sądzili o tym podatku, służy on budżetowi państwa, daje wysokie dochody. Jeżeli powszechna prywatyzacja, jak chce projekt rządowy, skoncentruje się na przedsiębiorstwach, które są w najlepszej sytuacji, to, rzecz jasna, spadek wpływów z tytułu dywidendy nie będzie wprost proporcjonalny do liczby sprywatyzowanych przedsiębiorstw, do ich wielkości, będzie większy. Podobnie kształtować będzie się sytuacja, jeżeli chodzi o dochody budżetu państwa z tytułu podatku od wzrostu wynagrodzeń. I znowu cokolwiek byśmy sądzili o tym podatku, jest on źródłem dochodów państwa. Ale na tym oczywiście nie koniec. Pozostaje koszt całej operacji. Ta droga prywatyzacji należy do najdroższych i budżet państwa musiałby ponieść na obsługę tego procesu bardzo wysokie koszty.</u>
          <u xml:id="u-641.9" who="#RyszardBugaj">I w końcu nikt nie może zapominać, i to jest mój trzeci argument, że jeżeli zdecydujemy się na powszechną prywatyzację w szerokim zakresie, to w istocie rzeczy rezygnujemy z prywatyzacji komercyjnej. Któż bowiem z poważnych inwestorów będzie nabywać akcje porządnie wycenionych przedsiębiorstw, uczciwie wycenionych przedsiębiorstw, jeżeli może poczekać i nabyć akcje przedsiębiorstw, dobrych przecież, na wtórnym rynku w istocie rzeczy za bezcen. Tak że mamy tutaj do czynienia ze zmniejszeniem dochodów budżetu państwa i to na dłuższy okres. Zaryzykowałbym twierdzenie, że jeżeli ten projekt zostanie zrealizowany w takim zakresie, to 15 bin zł, które mieliśmy uzyskać już w tym roku, budżet nie uzyska nawet w ciągu 5 lat. I o tym, jak myślę, trzeba pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-641.10" who="#RyszardBugaj">Jestem zdziwiony, jak to jest możliwe, by w sprawach tak elementarnych, jak na przykład waloryzacja wkładów mieszkaniowych, rząd na wszystkie żądania odpowiadał: „budżet jest pusty”, a jednocześnie proponował projekt, który oznacza zupełnie niesłychaną rozrzutność środków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-641.11" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Ten projekt powszechnej prywatyzacji oprócz tych elementów, które mają jak gdyby charakter elementów towarzyszących każdemu projektowi powszechnej prywatyzacji, zawiera także pewne rozwiązania dodatkowe, moim zdaniem, równie niebezpieczne. Do tych dodatkowych rozwiązań należy formuła zarządów majątku narodowego. Trzeba tu podkreślić trzy elementy jako niesłychanie niebezpieczne. Po pierwsze, obecność przy tym procesie na taką skalę i w takich formach menedżerów zagranicznych Naprawdę, ostatnią rzeczą, którą chciałbym wywołać, jest nastrój, rozwiązania, które odpychałyby od Polski zagranicznych inwestorów. Ale chyba jesteśmy dorośli. Jak można sobie wyobrazić sytuacje, w których menadżerzy zagraniczni, obejmując tak kluczowe pozycje, jak przewiduje to ten projekt, będą wolni od uwarunkowań, od swoich interesów, interesów konkurencyjnych. Sprawa następna, o której tylko wspomnę, to upolitycznienie całego procesu, upolitycznienie poprzez sposób mianowania kadr. To także monopolizacja. Ci z państwa, którzy śledzą prasę ekonomiczną, wiedzą, że w wielu enuncjacjach, w wielu dyskusjach ekonomistów te sprawy były bardzo wyraźnie zaakcentowane.</u>
          <u xml:id="u-641.12" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Mój klub nie jest w ogóle przeciwny powszechnej prywatyzacji, nie jest przeciwny rozdawnictwu w żadnej formie.</u>
          <u xml:id="u-641.13" who="#RyszardBugaj">Wyobrażamy sobie, że jest pewna przestrzeń, w której to rozwiązanie może być zastosowane.</u>
          <u xml:id="u-641.14" who="#RyszardBugaj">Po pierwsze, może to mieć rozmiary eksperymentu, jeżeli mogę tak powiedzieć, a więc można objąć tym programem niedużą grupę przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-641.15" who="#RyszardBugaj">Po drugie, dziedzina, która jest związana z tym, co określamy jako zadośćuczynienie ludziom, którzy ponieśli szkody z tytułu działania systemu komunistycznego w Polsce, a więc ludziom, którym odebrano majątek, a więc ludziom, którzy na przykład oszczędzali na mieszkania i ich wkłady zostały totalnie zdeprecjonowane. Sądzimy, że w tych wypadkach można wejść na tę drogę. To będzie też kosztować, ale są to poważne powody, dla których ten koszt budżetu państwa w tym przypadku trzeba zaakceptować.</u>
          <u xml:id="u-641.16" who="#RyszardBugaj">Wyobrażamy sobie także, że powszechna prywatyzacja, że rozdawnictwo może ułatwić pobudzenie rynku kapitałowego, dlatego akcentujemy ideę na przykład rozdziału tytułów własności pewnym kategoriom instytucji, Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, tworzonym specjalnie fundacjom działającym na przykład w dziedzinie kultury, ekologii, ochrony zdrowia. Tam przydzielenie tytułów własności oznacza także przydzielenie, stworzenie, kreowanie aktywnego inwestora, aktywnego właściciela, który nie pójdzie na rynek i nie sprzeda swoich akcji za bezcen. Tam posiadanie tytułów własności oznacza także dochody, które będą rzeczywiście z pożytkiem użyte na cele, które akceptuje całe polskie społeczeństwo. Tam nie grozi operacja wywłaszczania polskiego społeczeństwa na rzecz niewielkiej grupy ludzi.</u>
          <u xml:id="u-641.17" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Uchwała, której projekt przedstawiła pani poseł Staniszewska, jest uchwałą wykraczającą poza kwestie powszechnej prywatyzacji, której poświęciłem tu najwięcej uwagi. Niestety, także w tej warstwie ta uchwała budzi wątpliwości. Na przykład nie bierze ona pod uwagę, jak sądzę, patologii, które już się ujawniają w procesie prywatyzacji. Nie daje wyrazu zaniepokojenia parlamentu w tych sprawach. Raport Najwyższej Izby Kontroli pokazuje te groźne patologie bardzo wyraziście, mimo że obejmuje wstępny okres prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-641.18" who="#RyszardBugaj">Biorąc wszystko to pod uwagę, zwracam się do Wysokiej Izby z apelem. Jeżeli nie możemy przygotować, a jest już trudno to zrobić, uchwały, która w sposób odpowiedzialny i zrównoważony będzie naświetlać wszystkie problemy, będzie je oceniać i wskazywać właściwą drogę, to, jak sądzę, lepiej jest, by ustawy, które przygotowały komisje, po prostu odrzucić. Wnoszę o odrzucenie tego projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-641.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-642">
          <u xml:id="u-642.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-642.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam poinformować, że do głosu zapisanych jest 6 mówców.</u>
          <u xml:id="u-642.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Herberta Gabrysia z Poselskiego Klubu Pracy.</u>
          <u xml:id="u-642.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy to jest wystąpienie klubowe, panie pośle? Jeżeli nie, to proszę bardzo o trzymanie się 7-minutowego limitu czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-643">
          <u xml:id="u-643.0" who="#HerbertGabryś">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W znakomitej części merytoryczna warstwa mojej wypowiedzi została omówiona przez pana posła Bugaja, zatem oświadczam Wysokiej Izbie, iż z rozumowaniem, argumentacją, a także wnioskiem końcowym pana posła Bugaja absolutnie się zgadzam.</u>
          <u xml:id="u-643.1" who="#HerbertGabryś">Projekt uchwały i jego ocena przeprowadzona przez panią poseł Staniszewską musi prowokować do zadania dwóch podstawowych pytań. Po pierwsze, w odniesieniu do jakich założeń oceniamy dzisiaj wykonanie owego etapu prywatyzacji czy wręcz filozofii prywatyzacji jako takiej? I myślę, że rząd popełnił tutaj kardynalny błąd. Zamierzenia czy oczekiwane efekty tego procesu odniósł do oczekiwań politycznej doktryny czy politycznej filozofii przekształceń, nie zaś do realnych uwarunkowań polskiej gospodarki. W konsekwencji tego stan prywatyzacji i propozycji prywatyzacji powszechnej należy ocenić moim zdaniem jako klęskę pewnej utopijnej filozofii. Ta filozofia niestety kosztuje społeczeństwo dzisiaj bardzo wiele. Debata emerytalna, problemy finansowe w wielu sferach budżetowych, wynikają również z niewykonania założeń ustawy budżetowej na rok 1991 po stronie dochodów oczekiwanych w procesie prywatyzacji. A przypomnę, że w żadnym, absolutnie żadnym wypadku parlament nie wywierał nacisków na rząd, by szacunek, owe 15 bln, był taki, jaki rząd zaproponował. Zatem, panowie, to klęska rządu, nikt z parlamentu tego nie narzucał. I w tym momencie pragnę odciąć się zdecydowanie od opinii wyrażonej w sprawozdaniu pani poseł Staniszewskiej, iż brak owych dochodów obciąża na równi parlament i rząd. Nie potrafię tak tego przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-643.2" who="#HerbertGabryś">Jeszcze jedno zdanie na temat prywatyzacji powszechnej. Propozycja czy filozofia prywatyzacji powszechnej w moim rozumieniu pogłębi niedostatek budżetowy państwa, a co więcej, spowoduje, iż ci, którym dziś złudnie obiecuje się uczestnictwo w przejmowaniu własności, ci najbiedniejsi, będą jeszcze biedniejsi.</u>
          <u xml:id="u-643.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-644">
          <u xml:id="u-644.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-644.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiesława Kaczmarka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Jana Sroczyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-645">
          <u xml:id="u-645.0" who="#WiesławKaczmarek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Właściwie chciałem powiedzieć o dwóch sprawach odnośnie do tej uchwały, ale nie mogę przemilczeć spraw podjętych w wystąpieniu pana posła Bugaja. Bardzo się cieszę, panie pośle, że w końcu w pewnych sprawach, mimo żądania uwiarygodniania się niektórych posłów PKLD, pan mówi to, co myśmy mieli przyjemność mówić już wcześniej z tej trybuny sejmowej. Chciałem również panu przypomnieć, że myśmy zgłaszali pewne projekty w celu naprawy sektora państwowego, dotyczące chociażby dywidendy, innego jej traktowania, jak też protestowaliśmy przeciwko tej ustawie o oprocentowaniu kapitału akcyjnego spółek skarbu państwa. Ona właściwie była po to przygotowana przez rząd, aby uchronić przed utratą dochodów pochodzących z dywidendy. Ale to już minęło.</u>
          <u xml:id="u-645.1" who="#WiesławKaczmarek">Chciałem odnieść się do samej uchwały, powiedzieć tak: mnie się wydaje, proszę państwa, Wysoka Izbo, że ta uchwała tak naprawdę ma już dzisiaj wartość archiwalną, to już jest dokument sejmowy. Nie wiem, czy akurat będzie tak potraktowany. Natomiast jeżeli ktoś będzie go czytał, to niewątpliwie — a to jest uchwała, która dotyczy kierunków prywatyzacji w roku 1991; spraw realizacji podstawowych kierunków prywatyzacji — jeżeli trochę obserwuje to i czyta prasę, słucha telewizji, zada jedno pytanie: dlaczego Sejm nie odniósł się do raportu NIK i wszystkich dotyczących prywatyzacji historii, o których się mówi, że są aferami, sprawami itd. Ta uchwała w ogóle nie porusza tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-645.2" who="#WiesławKaczmarek">Zdaję sobie również sprawę z tego, że to jest nasz problem, iż nie udało nam się wypełnić w paru sprawach tej funkcji kontrolnej, ale tutaj nie udało się do tego ustosunkować. I taka refleksja na koniec, jeżeli chodzi o ten problem. Jak przypominam sobie debatę nad programem powszechnej prywatyzacji i ustawy o reprywatyzacji, to główny zarzut, który był stawiany z tej trybuny, który tu padał, to było to, że nie posiadamy legitymacji do podejmowania takich rozstrzygnięć. Dzisiaj, na tydzień przed wyborami, staram się, na ile mogę, śledzić programy wyborcze i muszę przyznać, że mam wątpliwości, na jakiej podstawie przyszły Sejm będzie rozstrzygał problemy. Czy będzie miał legitymację? Właściwie w tych programach gospodarczych pojęcie reprywatyzacji jest skrzętnie omijane, a o programie powszechnej prywatyzacji również się nie mówi.</u>
          <u xml:id="u-645.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-646">
          <u xml:id="u-646.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-646.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Sroczyńskiego z Poselskiego Klubu Pracy, a następnie pana posła Jerzego Koralewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-647">
          <u xml:id="u-647.0" who="#JanSroczyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że w czasie debaty na temat ustawy o emeryturach i rentach zgłosiłem wniosek, podpisany przez 60 posłów, o uchwalenie ekwiwalentu w postaci dodatkowych bonów kapitałowych lub akcji przedsiębiorstw prywatyzowanych dla tych emerytów i rencistów, którzy ponieśli straty finansowe w związku z uchwaleniem wyżej wymienionej ustawy emerytalnej. Komisja przychylnie przyjęła projekt wniosku i zaleciła, aby włączyć go do uchwały o prywatyzacji przedsiębiorstw. Wniosek zgłosiłem na piśmie i złożyłem do laski marszałkowskiej z prośbą o przesłanie do właściwej komisji. Dziś pozwalam sobie ponowić ten wniosek i prosić Wysoką Izbę o włączenie go do uchwały o prywatyzacji przedsiębiorstw, o ile zostanie ona przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-647.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-648">
          <u xml:id="u-648.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Pan poseł będzie uprzejmy to zgłosić.</u>
          <u xml:id="u-648.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Koralewskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a następnie pana posła Marcina Święcickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-649">
          <u xml:id="u-649.0" who="#JerzyKoralewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja krótko, bo późna pora. W przypadku, gdyby wniosek posła Bugaja nie został przyjęty, chcę zarekomendować Wysokiej Izbie wniosek mniejszości — z którym się zgadzam — aby w przedostatnim akapicie skreślić owe dwa zdania. Przypuszczam, że państwo nie macie w tej chwili druków. Jakie to są zdania? „Sejm zaleca również kontynuowanie przygotowań do utworzenia funduszy inwestycyjnych” (można rozumieć — zarządów majątku narodowego), przy czym: „Sejm zobowiązuje rząd do ostatecznego zakończenia prac nad programem powszechnej prywatyzacji wraz z oceną skutków tego programu”.</u>
          <u xml:id="u-649.1" who="#JerzyKoralewski">Można by zacząć od tego, że rząd może to czynić bez tego zalecenia komisji, bo może, zgodnie z poprzednią naszą ustawą prywatyzacyjną z 13 lipca tamtego roku, wprowadzać różne formy prywatyzacji. Nie widzę zaś żadnego powodu, aby Sejm dawał błogosławieństwo rządowi w dziedzinie, której jeszcze nie rozpoznaliśmy, bo nie dotarła do nas ustawa o powszechnej prywatyzacji prócz na razie jakichś programów ogólnych. I sądzę, że nasz Sejm nie może brać na siebie odpowiedzialności, dawać placet w ciemno, że tak powiem, na program, który jeszcze nie jest przez Sejm zweryfikowany. Zresztą to, co posłanka Staniszewska mówiła o losie owych 400 czy 200 przedsiębiorstw, nie jest wcale znamienne. Po pierwsze z 400 wycofało się 200, przypuszczam, że pozostałe 200 nie ma za bardzo wyboru, bo na ścieżkę prywatyzacyjną chciały wejść i wchodzą. Natomiast wszystkie handicapy, które rząd proponuje, są, sądzę, mirażem. Dlaczego? Sami byliśmy sprawcami odebrania jednego handicapu, mówię tutaj o cofnięciu dywidendy, bo praktycznie podatek od spółek w tej chwili jest quasi-dywidendą i będzie również obowiązywał te nowe przedsiębiorstwa. Sądzę, że również jest mirażem to, że jacyś, przepraszam, prorocy z Zachodu przyjdą i uzdrowią naszą gospodarkę. Ja w to nie wierzę. Uzdrawiają już ją około 2 lat i końca na razie nie widać. Ja rekomenduję tę poprawkę, aby skreślić ten akapit i aby nasza Izba nie brała na siebie odpowiedzialności za powszechną prywatyzację, której jeszcze nie opracowaliśmy i nie znamy.</u>
          <u xml:id="u-649.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-650">
          <u xml:id="u-650.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-650.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Marcina Święcickiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a następnie pana posła Andrzeja Bajołka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-651">
          <u xml:id="u-651.0" who="#MarcinŚwięcicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wydaje mi się, że w tym programie bardzo ważne jest rozróżnienie jego dwóch odrębnych części. Mianowicie jedna część dotyczy utworzenia funduszy inwestycyjnych takich, które zapewnią przedsiębiorstwom przekształconym w spółki jednoosobowe fachowy nadzór; które umożliwią nadzór właścicielski w imieniu skarbu państwa, w imieniu właściciela; które umożliwią napływ jednak ekspertów zagranicznych. Bo zgadzam się z posłem Bugajem, że można oczywiście udziały przekazać funduszowi na przykład emerytalnemu, można przekazać rozmaitym funduszom kulturalnym, fundacjom, etc., ale, proszę państwa, czy te wszystkie fundacje, czy te nasze fundusze emerytalne, czy one mają rzeczywiście fachowców, którzy uratują na przykład nasz przemysł lotniczy albo przemysł elektroniczny, czy jakiś inny przemysł znajdujący się w tragicznej sytuacji?</u>
          <u xml:id="u-651.1" who="#MarcinŚwięcicki">W moim przekonaniu, fundusze inwestycyjne to pewien sposób na przyciągnięcie firm zagranicznych, których pracownicy reprezentują to, czego brakuje naszym menedżerom, czego u nas mamy właśnie za mało — wiedzę na temat tego, gdzie mogą się lokować nasze przedsiębiorstwa na rynkach światowych, w czym się specjalizować, jak dotrzeć do takich partnerów, z którymi można nawiązać korzystną współpracę, jak dotrzeć do kredytów zagranicznych, jak je znaleźć, jak je wykorzystać, na jakie cele.</u>
          <u xml:id="u-651.2" who="#MarcinŚwięcicki">Otóż nasze przedsiębiorstwa, nasi menedżerowie często tych umiejętności nie mają albo tych umiejętności u nas jest w kraju stanowczo za mało. I to jest jedna z przyczyn tego, że restrukturyzacja naszych przedsiębiorstw przebiega tak ciężko. Bo brak kapitału, brak wiedzy, brak kontaktów, brak znajomości rynku światowego. I uważam, że konieczną rzeczą dla ratowania naszego przemysłu, odzyskania rynków wschodnich, znalezienia nowych rynków, bycia konkurencyjnym w ogóle na rynkach światowych, jest przyciągnięcie do naszego kraju ekspertów zagranicznych i ich współpraca z naszymi menedżerami. Oni się wzajemnie będą uzupełniać, jedni od drugich uczyć i wspólnie mogą ten przemysł jakoś ratować.</u>
          <u xml:id="u-651.3" who="#MarcinŚwięcicki">I nieprawdą jest, że tych ekspertów zagranicznych u nas jest tak znowuż strasznie dużo. Ich jest może dużo w ministerstwie prywatyzacji, bo tego tematu już w ogóle nie znamy. W NRD, przy prywatyzacji, byłym NRD, pracują sami eksperci zagraniczni, bowiem przyjechali tam wszyscy z RFN i zajmują kluczowe stanowiska. My musieliśmy też ściągnąć do naszego Ministerstwa Przekształceń Własnościowych ludzi, którzy się znają na handlu, na prywatyzacji, jest ich kilku, znacznie mniej jest ich w Ministerstwie Finansów, a w samych przedsiębiorstwach my tych ekspertów zagranicznych naprawdę nie mamy. Nie ma ich tam, zatrudnionych na takich warunkach, żeby ponosili jakąś odpowiedzialność; żeby byli zainteresowani materialnie, ale i odpowiedzialni. Nie tak, że im się tylko zapłaci, potem oni wyjadą, zostawią jakiś plan i właściwie ich nie będzie obchodziło to, czy to się realizuje, czy jest realne czy nierealne. Nie biorą za to odpowiedzialności. Otóż te fundusze inwestycyjne dają pewną szansę, że możemy dla nich stworzyć we współpracy z naszymi... Ministerstwo się bardzo zastanawia i w tych propozycjach mówi bardzo wyraźnie o tym, czy mają oni wchodzić do rady nadzorczej, w jakich proporcjach etc. Więc uważam, że poparcie dla funduszy inwestycyjnych jest rzeczą potrzebną i celową, dlatego że to jest pewna ścieżka dla ratowania naszego przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-651.4" who="#MarcinŚwięcicki">W pełni podzielam natomiast te wszystkie obawy, które poseł Bugaj tutaj wyraził, bo sam je z tej trybuny już kilkakrotnie wyrażałem. Jestem mianowicie przeciwny temu powszechnemu rozdawnictwu przy tej dziurze budżetowej, przy tych rozmaitych roszczeniach, nie zaspokojonych: książeczkach mieszkaniowych, byłych właścicielach nawet, popiwkach, rentach i emeryturach. Przy tych wielkich brakach, które mamy w sektorze państwowym, w realizacji, w zaspokojeniu tych zobowiązań, roszczeń, jakie ciążą na państwie, oczywiście takie rozdawnictwo nie ma sensu.</u>
          <u xml:id="u-651.5" who="#MarcinŚwięcicki">Dlatego proponuję, żeby ponieważ ta uchwała niezbyt wyraźnie tę sprawę przedstawia — ona wyraża poparcie dla funduszy inwestycyjnych, ale niezbyt wyraźnie stawia sprawę tego rozdawnictwa — wnieść jedną poprawkę, mianowicie usunąć tutaj zdanie z tego przedostatniego akapitu, które mówi: „Sejm zobowiązuje rząd do ostatecznego zakończenia prac nad programem powszechnej prywatyzacji wraz z oceną skutków tego programu”, a zamiast niego wstawić zdanie, w którym jednoznacznie odetniemy się od tego rozdawnictwa, mianowicie: „Sejm zobowiązuje rząd do wstrzymania prac nad tą częścią programu, która zakłada powszechne rozdawnictwo udziału w funduszach inwestycyjnych i przedstawienie alternatywnych rozwiązań wraz z oceną ich skutków”. Otóż uważam, że to by umożliwiło realizację również tych idei, o których mówił poseł Bugaj, mianowicie, te alternatywne sposoby to są właśnie takie sposoby, że można te udziały sprzedać, można je częściowo dać właśnie funduszom emerytalnym, można jakieś inne cele społeczne czy budżetowe za pomocą tych funduszy zrealizować. Natomiast jeśli chodzi o pierwszą część — jeszcze tylko dwa zdania — która zaleca kontynuację prac nad funduszami inwestycyjnymi, ja bym zostawił jej treść obecną, nie zmienioną, bo uważam, że jednak te fundusze inwestycyjne — których u nas w ogóle nie ma w kraju, a jednak na świecie są takie fundusze inwestycyjne grupujące pewne centra kapitałowe — że to poparcie tutaj możemy umieścić tym bardziej, że wszystkie pozostałe części tej uchwały jednak są mocno krytyczne w stosunku do tego, co rząd w tej sprawie w ogóle robi czy w sprawie dochodów budżetowych, czy w rozmaitych innych rzeczach. Więc uważam, że to akurat poparcie w tym jednym punkcie wydaje mi się celowe.</u>
          <u xml:id="u-651.6" who="#MarcinŚwięcicki">Z tą poprawką rekomendowałbym Wysokiej Izbie przyjęcie tej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-651.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-652">
          <u xml:id="u-652.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-652.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Bajołka z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie pana posła Andrzeja Miłkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-653">
          <u xml:id="u-653.0" who="#AndrzejBajołek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Pośle Święcicki! Jest takie powiedzonko, rodzaj przysłowia, które mówi: kto daje i odbiera, ten się... itd. To nie kto inny, tylko Wysoka Izba w ustawie z 13 lipca 1990 r. zapisała akcjonariat obywatelski rozumiany inaczej jako program powszechnej prywatyzacji. Trzeba było wtedy protestować, a nie dzisiaj się na ten temat wypowiadać. Nawet jeżeli ktoś protestował, wolą Wysokiej Izby w demokratycznym procesie tworzenia prawa taki zapis został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-653.1" who="#AndrzejBajołek">Chciałbym powiedzieć, że krytyka uwłaszczenia posła Bugaja, tak totalna tutaj, w sposób zasadny sprowadza się do tego, że społeczeństwo polskie to kupa idiotów, którzy pierwsze, co zrobią, to w momencie uwłaszczenia na przykład browaru, sprzedadzą ten browar, żeby się napić piwa.</u>
          <u xml:id="u-653.2" who="#AndrzejBajołek">Przepraszam bardzo, ale tak ja zrozumiałem tę wykładnię, słuchając tych wszystkich wypowiedzi. Być może jesteśmy niedouczonym społeczeństwem w kreowaniu bycia aktywnym kapitalistą. Jest to na pewno fakt, ponieważ przez 50 lat po prostu nie mogliśmy nabyć tych nawyków. Niemniej jednak nie widzę innego sposobu na zdobycie powszechnego nie tyle przyzwolenia, co powszechnej zgody na powszechną prywatyzację majątku narodowego. Nie ma innej drogi, jak uwłaszczenie społeczeństwa, chociażby w części. Nie ma po prostu innej drogi.</u>
          <u xml:id="u-653.3" who="#AndrzejBajołek">Jest natomiast kwestia, jak zabezpieczyć się przed wykupem przez cwaniaków czy kapitał nie kontrolowany, mówił o tym tutaj poseł Bugaj. I ten problem można rozwiązać w sposób bardzo prosty. Istnieje tzw. instytucja pierwokupu, który na przykład zagwarantujemy skarbowi państwa, czyli temu, który uwłaszcza. Pierwszym, któremu mogę zbyć akcje, jest skarb państwa, który będzie pośredniczył, tylko pośredniczył, w sprzedaży, nie naruszając budżetu, decydując mniej więcej w taki sam sposób, w jaki w tej chwili decyduje się generalnie o majątku narodowym.</u>
          <u xml:id="u-653.4" who="#AndrzejBajołek">To tak tytułem odpowiedzi przeciwnikom programu powszechnej prywatyzacji. Zaznaczam jednak, że jestem przeciwnikiem — mówiłem to w debacie parlamentarnej — programu powszechnej prywatyzacji w wersji przedstawionej przez rząd. Po prostu rzeczywiście ten program jest nie do przyjęcia, ponieważ nie wnosi nic nowego. Nie znaczy to, że pewne proponowane tam rozwiązania są nie do przyjęcia, bo dla mnie na przykład zarządy majątku narodowego nie są niczym innym jak... nie stanowią nic innego, jak organ założycielski, którym w tym wypadku na przykład jest ministerstwo przemysłu, wojewodowie czy inne organizacje. Byłby to bardzo konkretny właściciel, który w sposób rozsądny, powiedzmy sobie, sprawowałby funkcję organu założycielskiego, pełnionego w tej chwili niejako anonimowo przez wymienione tutaj przeze mnie instytucje.</u>
          <u xml:id="u-653.5" who="#AndrzejBajołek">Ja w sposób może bardzo uproszczony, posługując się tylko chłopskim rozumem, starałem się Wysokiej Izbie przedstawić te problemy, które ekonomistów, przeciwników programu powszechnej prywatyzacji, wprowadzają niejako w ekstazę i po prostu wyzwalają u nich bardzo niezdrowe odruchy generalnej krytyki uwłaszczenia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-653.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-654">
          <u xml:id="u-654.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-654.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Miłkowskiego z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”, a następnie pana posła Ryszarda Bugaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-655">
          <u xml:id="u-655.0" who="#AndrzejMiłkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Myślałem, że wystarczy, iż głos zabierze Ryszard Bugaj z naszego klubu, ale okazuje się, że to za mało. Powodowany wystąpieniem pana posła Kaczmarka postanowiłem jednak zabrać głos. Dlaczego? Razem byliśmy od samego początku w Komisji Nadzwyczajnej do spraw prywatyzacji i miałem okazję poznać pana poglądy, jako skrajnie liberalne, panie pośle. To cała historia i cały ciąg zdarzeń dotyczących prywatyzacji i bojów parlamentarnych na ten temat. Pozwoli pan, że przeczytam panu i Wysokiej Izbie fragment informacji zawartej w „Trybunie Ludu” z 29 czerwca 1990 r., w „Trybunie”, przepraszam. „W ostatecznych głosowaniach zwolennicy opcji rządowej, będącej pod wpływem ministra Lisa są jednak w większości”. Pan należał do nich. „Posłowie R. Bugaj, J. Dyner, A. Miłkowski, M. Pol, J. Rajtar, B. Ziemba, zwani łącznie jako „spółdzielnia”, niezwykle aktywnie próbują wnosić własne poprawki do ustawy, bronią interesu społecznego i majątku narodowego przed zbyt łatwym jego rozdawnictwem podmiotom zagranicznym”. Tak, że nie zaczęło się to dzisiaj, to trwa.</u>
          <u xml:id="u-655.1" who="#AndrzejMiłkowski">Następnie chcę przypomnieć, że przegraliśmy sprawę poselskiego projektu ustawy o przekształceniach własnościowych, w którym mówiono o radzie majątku narodowego. Zostało to, co jest. Wniesiony przez nas projekt uchwały o przekształceniach własnościowych w lipcu, łącznie z ustawą o prywatyzacji rozpatrywany przez Wysoką Izbę w końcu listopada bodajże, odrzuciliśmy 4 głosami. W projekcie uchwały były zawarte metody co do postępowania w sprawie wyceny, równości podmiotów gospodarczych wobec prawa. Pragnę przypomnieć również debatę parlamentarną, która się odbyła, 43 posiedzenie Sejmu 9 listopada, na temat kierunków prywatyzacji. Myśmy się wypowiadali na ten temat, łatwo sięgnąć do stenogramów, w sposób jednoznaczny. Mówimy to samo i dzisiaj. Jeżeli chodzi o sprawę inicjatywy ustawodawczej klubu, o którym pan mówił, to chwała PKLD, że wyszedł z taką inicjatywą ustawodawczą. Chcę natomiast powiedzieć, że w debacie gospodarczej, która się odbyła w końcu maja, bodajże na początku czerwca, przedłożyliśmy w imieniu Klubu „Solidarność Pracy” 15-punktowy program odnośnie do zmian polityki gospodarczej rządu, przeciwdziałania upadkowi gospodarczemu i katastrofie i wszystkie te elementy tu się znajdują. Państwa inicjatywa ustawodawcza była z lipca bądź sierpnia.</u>
          <u xml:id="u-655.2" who="#AndrzejMiłkowski">I na koniec chciałem się wypowiedzieć na temat ekspertów zachodnich. Dziwnie się składa, i to chyba nie należy do wyjątków, że eksperci zatrudniani przez rząd są z firm konkurencyjnych dla przemysłu polskiego. My nie negujemy potrzeby korzystania z wiedzy ekspertów zachodnich. Uważamy natomiast, że jest to nie do przyjęcia, iż jeżeli przybywa do Polski kontrahent, który chce coś nabyć, jakieś polskie przedsiębiorstwo przemysłowe, część polskiego majątku narodowego, a firma consultingowa działa na jego rzecz czy on przysyła firmę bądź eksperci rządowi doradzają nie na użytek i na potrzebę własnego państwa, ale na użytek własnego biznesu i własnego kapitału. Dlatego nie chcę powtarzać tego, co powiedział poseł Bugaj, żeby nie zabierać Wysokiej Izbie czasu. Podtrzymuję wniosek o odrzucenie zgłoszonego projektu uchwały. A panu, panie pośle, dam te odbitki prasowe do przeczytania na świeżo po półtora roku.</u>
          <u xml:id="u-655.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-656">
          <u xml:id="u-656.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-656.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”, a następnie pana posła Ryszarda Smolarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-657">
          <u xml:id="u-657.0" who="#RyszardBugaj">Bardzo przepraszam panią marszałek i Wysoką Izbę, że zabieram jeszcze raz głos. W końcu nie mamy czasu. Myślę, że pan poseł Bajołek nie ma racji, chociaż występuje w tej sprawie w dobrym towarzystwie, w towarzystwie pana prezydenta. To nie jest tak, panie pośle, że polskie społeczeństwo uczyni tak, dlatego że składa się, jak pan mówi, że sugerowałem, z idiotów. Wręcz odwrotnie, uczyni tak, to znaczy, przyjdzie ze swoimi tytułami własności na rynek, ponieważ jest całkiem normalne, ponieważ na całym świecie jest tak, że posiada tytuły własności do majątku produkcyjnego niewielka mniejszość. Tak jest nawet w krajach bardzo zamożnych oczywiście, w których, co zrozumiałe, ludzie mają bardzo wysokie oszczędności i są wysokie inwestycje. W Polsce, gdzie dochód narodowy jest kilkakrotnie niższy niż w krajach najbardziej zamożnych, stać się tak musi tym bardziej. I tak będzie nie dlatego, podkreślam z całym naciskiem, że ludzie działają nienormalnie, wręcz odwrotnie, dlatego że działają normalnie. I ten fakt przy podejmowaniu każdej decyzji musi być uwzględniony.</u>
          <u xml:id="u-657.1" who="#RyszardBugaj">I jeszcze jedna sprawa, panie pośle, jeżeli można. Niestety bardzo trudno jest się zabezpieczyć przed tym, o czym pan mówi, to znaczy przed taką sytuacją, by, jak pan chce, ludzi uczynić przymusowo właścicielami, bo do tego pan to sprowadza. Bo pan mówi tak: uczynimy was właścicielami, damy wam tytuły własności i nie pozwolimy wam się ich pozbyć, musicie być właścicielami. Otóż po pierwsze, jeżeli to uczynimy, to stracimy podstawowy walor tej operacji. Ile jest warta powszechna prywatyzacja bez uruchomienia rynku kapitałowego? A czym jest rynek kapitałowy, jeżeli nie można dokonywać operacji sprzedaży akcji, obrotu akcjami? Po prostu wtedy ta operacja nie ma sensu, ona niczemu nie służy, ona wisi w powietrzu. Wtedy te przedsiębiorstwa po powszechnej prywatyzacji będą, jak dziś, należały do wszystkich, czyli do nikogo. Nic tu się nie zmieni.</u>
          <u xml:id="u-657.2" who="#RyszardBugaj">A jak pan już mówi o prawie pierwokupu, to niech pan spróbuje odpowiedzieć na proste pytanie. Proszę mi wybaczyć, że pana atakuję, to jest może nieuczciwe, bo, jak pan powiedział, pan się tym nie zajmuje i ma pan prawo się tym nie zajmować, ale pan się jednocześnie wypowiada....</u>
          <u xml:id="u-657.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Ma prawo)</u>
          <u xml:id="u-657.4" who="#RyszardBugaj">I ma pan prawo do tego. Chciałem pana zapytać, czy pan chce zmusić budżet państwa, by te tytuły własności — pan powiedział o prawie pierwokupu — wykupywał po cenach nominalnych?</u>
          <u xml:id="u-657.5" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Żeby w ogóle nie wykupywał)</u>
          <u xml:id="u-657.6" who="#RyszardBugaj">Pan powiedział, że musi wykupywać w ramach pierwokupu. Jeżeli ktoś ma prawo pierwokupu, to z niego musi korzystać.</u>
          <u xml:id="u-657.7" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Myślę, że niestety tak jest, powinniśmy tę sprawę przedyskutować bardzo szeroko, a nie mamy na to czasu. Chciałbym powiedzieć, że po wniosku, który przedłożył pan poseł Święcicki, gdyby został on przyjęty, a zawiera istotną korektę, to, jak sądzę, uchwała by miała oczywiście inny kształt. Nie obstawałbym przy wniosku o odrzucenie w wypadku przyjęcia wniosku pana posła Święcickiego.</u>
          <u xml:id="u-657.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-658">
          <u xml:id="u-658.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-658.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Smolarka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie panią poseł Annę Dynowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-659">
          <u xml:id="u-659.0" who="#RyszardSmolarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie chciałbym przedłużać, zwrócę tutaj jednak uwagę na to, że przy realizacji powszechnej prywatyzacji społeczeństwo oczekuje po pierwsze, na określenie w granicach racjonalnych reprywatyzacji, a w następnej kolejności prywatyzacji powszechnej w zakresie gospodarki mieszkaniowej, jeżeli chodzi o mieszkania zakładowe. I sądzę, że ten projekt i ta uchwała nie zmierza ku temu. Przede wszystkim, mówię to po spotkaniach w zakładach pracy, ludzie obawiają się o swoje bezpieczeństwo, o byt swojej rodziny, zarówno w kontekście prywatyzacji zakładów wraz z mieszkaniami, jak i w kontekście prywatyzacji tylko zakładu, a pozostawienia poza nią gospodarki mieszkaniowej. Uważam, że to jest jeden z pierwszych problemów, do którego rozwiązania powinniśmy przystąpić. Na tym budżet nie ucierpiałby, ponieważ tak czy inaczej z gospodarką mieszkaniową, mieszkaniami zakładowymi, związane są koszty budżetowe i sprywatyzowanie tej dziedziny, rozwiązanie tego bardzo newralgicznego problemu, byłoby z pewnością zaakceptowane przez społeczeństwo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-660">
          <u xml:id="u-660.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-660.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Dynowską, a następnie pana posła Andrzeja Bajołka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-661">
          <u xml:id="u-661.0" who="#AnnaDynowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wydaje się, że koncepcja powszechnego rozdawnictwa wzbudziła rzeczywiście najwięcej kontrowersji w toku prac komisji nad oceną kierunków prywatyzacji przyjętych uchwałą sejmową z 23 lutego 1991 r. Ta uchwała, którą połączone komisje sejmowe przedstawiły państwu, była przedmiotem wielogodzinnych, wielostronnych, bardzo szczegółowych prac dwóch dużych komisji sejmowych zajmujących się tą problematyką. Chciałam powiedzieć, że ta koncepcja powszechnego rozdawnictwa przedstawiana w programie powszechnej prywatyzacji wzbudziła najwięcej kontrowersji, najdłużej o tym rozmawialiśmy, dyskutowaliśmy, zresztą już wielokrotnie, bo także tutaj przy ocenie programu prywatyzacji. Wydaje mi się więc, że propozycja pana Święcickiego w pełni w zasadzie odzwierciedla stanowisko członków komisji. Mieliśmy kłopoty — to była wielogodzinna praca po posiedzeniu Sejmu — może z jakimś takim sprawnym, zgrabnym sformułowaniem tego zapisu, ale wydaje mi się, że propozycja poprawki pana posła Święcickiego odzwierciedla stanowisko większości członków komisji. Tak mi się wydaje, ponieważ to było przedmiotem debaty.</u>
          <u xml:id="u-661.1" who="#AnnaDynowska">Proszę państwa, rzeczywiście koncepcja rozdawnictwa, proponowana przez rząd, to jest sprawa, że tak powiem, polityczna. Przyjęcie tej koncepcji, zgoda na taką koncepcję powszechnego rozdawnictwa to jest dokonanie przez Wysoką Izbę wyboru politycznego. I chyba nikt na tej Sali nie ma wątpliwości, że takiego wyboru nie powinniśmy dokonywać, bo takiego wyboru można dokonywać, mając gotową, zamkniętą, jednoznaczną, do końca dopracowaną koncepcję programu powszechnej prywatyzacji, a jej nie ma. Stąd też w pełni popieram wniosek pana posła Święcickiego, który wydaje mi się, odzwierciedla stanowisko większości członków komisji i konsumuje zarazem wszystkie te niepokoje, które były tam przedstawiane.</u>
          <u xml:id="u-661.2" who="#AnnaDynowska">Jeżeli chodzi natomiast o stanowisko pana posła Bugaja, który także to przyznał, mówiąc bardzo szeroko i koncentrując gros swojej wypowiedzi na koncepcji tego rozdawnictwa, której nie przyjmuje. Sformułowanie tego wniosku, jest to wniosek najdalej idący, i po prostu, gdyby pan poseł przyjął propozycję,...</u>
          <u xml:id="u-661.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie wycofał.)</u>
          <u xml:id="u-661.4" who="#AnnaDynowska">... nie wycofał, powiedział, że gdyby nie przyjęto...</u>
          <u xml:id="u-661.5" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bugaj: To jest inna forma tego)</u>
          <u xml:id="u-661.6" who="#AnnaDynowska">Dziękuję bardzo, o to mi chodziło.</u>
          <u xml:id="u-661.7" who="#AnnaDynowska">Natomiast wracając do propozycji zgłaszanych przez pana posła Smolarka, chcę powiedzieć, że sprawa prywatyzacji budownictwa mieszkaniowego to nie jest sprawa ustawy prywatyzacyjnej, tylko także Prawa mieszkaniowego i nowego Prawa budowlanego.</u>
          <u xml:id="u-661.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-662">
          <u xml:id="u-662.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-662.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Bajołka z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie pana posła Wiesława Kaczmarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-663">
          <u xml:id="u-663.0" who="#AndrzejBajołek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja na pewno nie dorównam w dywagacjach na temat powszechnej prywatyzacji moim szanownym przedmówcom, nie jestem ekonomistą i znacznie trudniej jest mi się poruszać w tym obszarze. Niemniej jednak chciałbym podzielić się paroma stwierdzeniami, które dla mnie są oczywiste, ale wcale to nie oznacza, że oczekuję akceptacji tych stwierdzeń, które w tej chwili powiem.</u>
          <u xml:id="u-663.1" who="#AndrzejBajołek">Jeśli chodzi o właściciela majątku narodowego, to odpowiadam od razu. Mówiłem o tym. Jeśli pan poseł był łaskaw zapamiętać, że pan prezydent itd., to czuję się dowartościowany, że jestem wspólnikiem pana prezydenta w związku z tym pomysłem. I cieszę się z tego, że w tym temacie się akurat zgadzamy.</u>
          <u xml:id="u-663.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali).</u>
          <u xml:id="u-663.3" who="#AndrzejBajołek">Chciałbym powiedzieć tak, majątek narodowy ma już właściciela, jest nim cały naród. A jeżeli chodzi o poszczególne jego sektory, np. o sektor pracujący na rzecz rolnictwa ma on także bardzo konkretnego właściciela. Są nim polscy chłopi, którzy płacili na tzw. Fundusz Rozwoju Rolnictwa. Z tego Funduszu Rozwoju Rolnictwa m.in. finansowało się budowę Zakładów Mechanicznych „Ursus”, w tej chwili bankruta, budowę zakładów produkujących sprzęt dla rolnictwa. To chłopi są właścicielami tego majątku. Jeżeli „Ursus” jest w tej chwili bankrutem, to proszę ten majątek oddać chłopom i może się okaże, że znacznie szybciej znajdą oni rozwiązanie w kwestii „Ursusa” niż rząd.</u>
          <u xml:id="u-663.4" who="#AndrzejBajołek">Jest jeszcze jedna sprawa, którą muszę poruszyć. Rząd w tej chwili jawi mi się jako superpaser, ponieważ handluje majątkiem zawłaszczonym całemu narodowi. Jest superpaserem, mówię to wyraźnie.</u>
          <u xml:id="u-663.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-663.6" who="#AndrzejBajołek">Handluje zawłaszczonym majątkiem, nie oglądając się na to, jakie jest zdanie społeczeństwa w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-663.7" who="#AndrzejBajołek">Wróćmy teraz do tego sławetnego rozdawnictwa. Ja protestuję przeciwko używaniu tego typu sformułowań. Dla mnie istnieje albo uwłaszczenie, albo po prostu nie ma nic. Nie ma rozdawnictwa. To nie jest rozdawanie, to jest zwrócenie narodowi tego, co jest jego własnością.</u>
          <u xml:id="u-663.8" who="#AndrzejBajołek">Teraz jeszcze jeżeli chodzi o kwestię obrotu i zmuszania do wypłacania z budżetu z racji pierwokupu. Panie pośle, pan mnie po prostu nie zrozumiał. Chodzi mi o zlecenie zarządom majątku narodowego dokonania pierwszej operacji sprzedaży dla tych, którzy zdeklarowali się sprzedać część uwłaszczonego majątku, czyli te swoje akcje, które dostali w procesie powszechnej prywatyzacji. Żeby ten majątek nie trafił rzeczywiście w ręce cwaniaków czy, powiedzmy, spekulacyjnego czy mafijnego kapitału zagranicznego. I tutaj w całej rozciągłości się zgadzam, to jest właśnie to zabezpieczenie, które pozwoli nam w sposób rozsądny kontrolować, gdzie trafia uwłaszczony majątek. Zarządy majątku narodowego mogą to robić nawet odpłatnie.</u>
          <u xml:id="u-663.9" who="#AndrzejBajołek">Jest problem, czy kształtujący się popyt będzie odpowiadał podaży. To już jest inna kwestia. Nie sądzę jednak, żeby gremialnie wszyscy Polacy zgłosili się w pierwszym dniu po uwłaszczeniu do sprzedaży. A gdyby się miało nawet tak stać, nic prostszego, należy wprowadzić klauzulę, która mówi, że można tej operacji dokonać po 5 latach od momentu uwłaszczenia. Sądzę, że za 5 lat gospodarka i rynek kapitałowy w Polsce tak okrzepnie, że operacje tego typu będą mogły być dokonywane. Przepraszam bardzo, jeżeli moje dywagacje kogoś...</u>
          <u xml:id="u-663.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-664">
          <u xml:id="u-664.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-664.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Proszę ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-664.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie, panie pośle, nie ma ad vocem. Proszę się zapisać do głosu.</u>
          <u xml:id="u-664.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiesława Kaczmarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-665">
          <u xml:id="u-665.0" who="#WiesławKaczmarek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Myślę, że pora kończyć tę przepychankę, która tu ma miejsce. Chciałem odnieść się do wypowiedzi pana Bajołka. Panie pośle, pana wystąpienie niestety jest przykładem syndromu prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-665.1" who="#WiesławKaczmarek">Pan nie ma prawa z trybuny sejmowej — na to nie pozwala etyka, która będzie stosowana, mam nadzieję, niedługo w Polsce w biznesie — mówić, że jakakolwiek firma jest bankrutem. Pan po prostu nie ma prawa tego publicznie powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-665.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-665.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Niech pan uważa, co pan mówi.)</u>
          <u xml:id="u-665.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-666">
          <u xml:id="u-666.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę panów, proszę rozmawiać między sobą w kuluarach. Tu należy poprosić o głos. Proszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-666.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Bardzo przepraszam, panie pośle, to nie do pana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-667">
          <u xml:id="u-667.0" who="#WiesławKaczmarek">Jeszcze dwie rzeczy chciałem powiedzieć, ustosunkowując się do wypowiedzi pana Bajołka. W poprzedniej, panie pośle, ustawie prywatyzacyjnej, jeżeli chodzi o akcjonariat obywatelski, niestety ustawodawca wprowadził zabezpieczenie - i pan to przegłosował — że akcjonariat obywatelski może być uruchomiony, kiedy Sejm podejmie taką decyzję. To tytułem tego, żebyśmy mieli jasność i nie wprowadzali opinii publicznej w błąd.</u>
          <u xml:id="u-667.1" who="#WiesławKaczmarek">Jeżeli zaś chodzi o wypowiedź pana posła Miłkowskiego, ja nie ustosunkowywałem się do działań pana posła Miłkowskiego. Co ja mogę powiedzieć, panie pośle? Może to była pana intencja? Nie wyprę się tego, co mówiłem w czasie obrad Komisji Nadzwyczajnej przygotowującej ustawę prywatyzacyjną. Wydawało mi się, że takie drzwi w polskim prawodawstwie otworzyć należy. I nie zamierzam się tego wypierać. Może pan mnie nazwać liberałem, przykleić mi taką czy inną etykietę. Natomiast tego, że ktoś ma w tym naszym obecnym Sejmie wątpliwości, szuka rozwiązań, też nie można mieć ludziom za złe, bo najgorsza jest sytuacja wtedy, gdy ktoś uprawia stale jedną i tą samą monokulturę i zajmuje się diagnozowaniem, filozofią, a nie proponuje konkretnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-667.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-668">
          <u xml:id="u-668.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-668.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, jako ostatniego zgłoszonego do dyskusji, pana posła Zbigniewa Janasa. Tylko proszę bardzo o ustosunkowywanie się do tematu, a nie wzajemnie do siebie, bo to przedłuża dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-669">
          <u xml:id="u-669.0" who="#ZbigniewJanas">Ja to muszę publicznie powiedzieć, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-669.1" who="#ZbigniewJanas">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Pośle! „Ursus” w tej chwili walczy rzeczywiście o życie i dyrekcja rozmawia z zagranicznymi partnerami. Takie słowa, jeśli padają z tej trybuny, nieodpowiedzialne, powodują, że szanse „Ursusa” zbliżają się do zera — trzeba uważać na to, co się mówi. „Ursus” nie ogłosił bankructwa, nie jest bankrutem. Trzeba wiedzieć, jakie są konsekwencje takich słów, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-669.2" who="#ZbigniewJanas">Pan chce uzasadnić swoje tezy, ale niech pan nie czyni tego po prostu za pomocą nieprawdziwych faktów.</u>
          <u xml:id="u-669.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-670">
          <u xml:id="u-670.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-670.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym lista zgłoszonych mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-670.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan minister chciałby zabrać głos? Proszę o zabranie głosu ministra przekształceń własnościowych pana Janusza Lewandowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-671">
          <u xml:id="u-671.0" who="#JanuszLewandowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Oczywiście zdaję sobie sprawę, że powinienem mówić krótko. Chciałbym zacząć od takiej fundamentalnej prawdy, która powinna nie opuszczać nas w drodze do reform. Nie będzie rynku bez własności prywatnej. To się nikomu nie udało i nam się również nie uda. Prywatyzacja jest gospodarczą racją stanu tego kraju. I prywatyzacja w warunkach polskich musi być związana ze sztuką kompromisu, musi być procesem negocjowanym w takim stopniu, który jest egzotyczny dla moich partnerów, prywatyzujących majątek na Węgrzech, gdzie jest inny stopień tolerancji wobec na przykład uwłaszczeń menedżerskich niż u nas. W procesie polskiej prywatyzacji negocjowanie i kompromisowość są zupełnie egzotyczne dla Urzędu Powierniczego w Niemczech czy dla naszych partnerów w Czechosłowacji.</u>
          <u xml:id="u-671.1" who="#JanuszLewandowski">W Polsce wychodząc z pola bitwy, jakim jest przedsiębiorstwo państwowe, próbując je prywatyzować trzeba przedrzeć się poprzez kompromisy i przez prywatyzację w dużym stopniu negocjowaną, rozpoczynającą się tam z inicjatywy załogi. I taka jest logika polskiego prawa prywatyzacyjnego. I musi to być też prywatyzacja zbudowana na wielu technikach, ciągle wykluczających się wzajemnie, ciągle udoskonalanych. Warto pracować na rzecz wzbogacania tego arsenału, który mamy już w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-671.2" who="#JanuszLewandowski">Jeżeli się spotykam z zarzutem, że to się wszystko posuwa zbyt wolno, to właśnie pytam: co przyspieszyć? Czy na przykład przyspieszyć przygotowanie publicznej oferty, skoro poczuwam się do odpowiedzialności i dlatego właśnie z nimi ceregielimy się i je cyzelujemy wyjątkowo starannie, tak aby podawać na tacy takie fabryki, które warto kupować w bankach i warto kupować, wykładając na nie pieniądze. Czy przyspieszyć sprzedaż, która dotyczy głównie handlu z zagranicą, skoro każda transakcja jest oprotestowana i skoro każdy tydzień negocjowania i upierania się, przeczekiwania, w tym przetargu obcych kontrahentów daje ileś milionów złotych do budżetu czy milionów dolarów do budżetu? Czy przyspieszyć likwidację, skoro jest to proces, który się zaczyna w fabryce i biegnie stosownie do możliwego tempa, które tam gdzieś na poziomie tej fabryki i tej załogi, która wykupuje majątek, jest dyskutowane?</u>
          <u xml:id="u-671.3" who="#JanuszLewandowski">Czy wreszcie wprowadzić to, co nazwaliśmy ekspresem, czyli sprzedaż przetargową bez wyceny? Skoro okazuje się, że ze 160 przedsiębiorstw, które znaleziono w całej Polsce, można było sprzedać w tej chwili 21, ponieważ pozostałe nie mają czystych, umożliwiających transakcje, praw własności.</u>
          <u xml:id="u-671.4" who="#JanuszLewandowski">Tak że ja bym wołał zawsze wiedzieć, gdzie, w którym fragmencie mam przyspieszyć? Czy szybciej sprzedawać zagranicy, czy zmuszać załogi, żeby szybciej likwidowały przedsiębiorstwa i rozpoczynały same wykup, skoro to się ma rozpoczynać z ich inicjatywy? Czy też sprzedawać bez względu na to, czy są potwierdzone prawa własności do budynków i ziemi, mimo że w Polsce robimy wielką inwentaryzację praw własności, która musi być brana pod uwagę przy prywatyzacji? Dlatego szkoda, że nie będzie szybkiej reprywatyzacji, bo niezmiernie nam, każdym następnym prywatyzującym utrudni to dzieło prywatyzowania polskiej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-671.5" who="#JanuszLewandowski">Moim zdaniem, przyspieszać można trojako. Szukając dźwigni finansowych dla ludzi przedsiębiorczych podejmujących pewne ryzyko. I na tym upłynie nam rok 1992. Takie dźwignie występują obecnie przy sprzedaży bez przetargu. Można przyspieszyć, robiąc wcześniej przegląd sektorowy, tak aby nie improwizować. I koncepcja tego właściwie jest gotowa i to realizujemy w polskiej prywatyzacji. I można przyspieszyć w sposób radykalny, tam gdzie to jest najtrudniejsze, poprzez powszechną prywatyzację. Powszechna prywatyzacja była i jest bardzo kontrowersyjna.</u>
          <u xml:id="u-671.6" who="#JanuszLewandowski">Jak sądzę, już nie muszę tłumaczyć, że fundusze inwestycyjne, czyli zarządy majątku narodowego, nie są zjednoczeniami. Na tym upłynęły nam dwa miesiące, żeby wytłumaczyć, że to nie są instytucje z naszych zbiorowych wspomnień o gospodarce planowej, ale są to instytucje z samego serca gospodarki kapitalistycznej. Jeżeli wołanie o większy udział państwa, aktywniejszy udział państwa w zarządzaniu przedsiębiorstwami jest powszechne, to może się to dokonać w dużym przemyśle tylko dwojako. Albo poprzez rodzaj ręcznego sterowania, rodzaj struktury, która umożliwia urzędnikowi ingerencję, albo poprzez zbudowanie więzi kapitałowej. I taką więź kapitałową, wprowadzenie logiki kapitałowej, zwiastują właśnie fundusze inwestycyjne. One są przewidziane właśnie w tym programie powszechnej prywatyzacji. Program ten został tutaj wszechstronnie skrytykowany przez posła Bugaja, który niekiedy mówi rzeczy po prostu nieprawdziwe. Zacznę od jednej tezy. Otóż eksperymentem będą dalsze próby budowania rynku opartego na gospodarce państwowej. To jest ten zasadniczy eksperyment ustrojowy, który pan poseł chciałby nam zasugerować. I to się nie uda, prawdopodobnie nikomu się dotąd nie udało, więc może już nie przedłużając i nie wciągając w ten eksperyment naszych dzieci i wnuków, nie próbujmy.</u>
          <u xml:id="u-671.7" who="#JanuszLewandowski">Eksperymentem do pewnego stopnia jest powszechna prywatyzacja. Niesie w sobie pewne ryzyko, dosyć skalkulowane ryzyko, ale nie zawiera w sobie ryzyka tego globalnego eksperymentu, jakim jest próba budowania rynku opartego na własności państwowej, bo przyspiesza prywatyzację.</u>
          <u xml:id="u-671.8" who="#JanuszLewandowski">Nie ma oporu przedsiębiorstw. Te przedsiębiorstwa potrzebują ruchu, ta gospodarka potrzebuje ruchu. I albo to będzie ruch wsteczny w kierunku ręcznego sterowania, albo właśnie ku funduszom inwestycyjnym, ku więziom kapitałowym i ku prywatyzacji. I jest ogromny napór przedsiębiorstw. One nie skreśliły się same. Myśmy zrezygnowali ze 170 firm, które, naszym zdaniem, wymagają raczej szpitalnych w tej chwili operacji, a nie powszechnej prywatyzacji. Sami zrezygnowaliśmy z tych firm, zostawiając ponad 200, które wyjątkowo mocno naciskały, by znaleźć się w jakimkolwiek programie, który oznacza jakiś ruch, jakieś otwarcie na szanse kapitałowo-kredytowe, coś zwiastuje. I to jest ta potężna presja, pod którą pracujemy od dwóch miesięcy w Ministerstwie Przekształceń Własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-671.9" who="#JanuszLewandowski">Trzeba dialektyki, żeby tę operację nazwać niesprawiedliwą i taką, która wysiłkiem społeczeństwa subsydiuje cwaniaków, czyli tych przyszłych właścicieli majątku narodowego. Ta operacja jest nastawiona do granic ostateczności na egalitaryzm, równość szans.</u>
          <u xml:id="u-671.10" who="#JanuszLewandowski">Powszechna prywatyzacja w gruncie rzeczy obiecuje jedno — powszechność szansy majątkowej i możliwość powszechnej edukacji przez uczestnictwo w niej całego społeczeństwa. To są te dwie potencjalne cechy tego programu. Natomiast oczywiście nie obiecuje się nikomu i nie nakazuje trzymać tytułu własności. Odwrotnie, jest masa sposobów i technik budowania kapitału rodzinnego, kapitału przyjacielskiego poprzez proste indosy tych praw własności. I to powinna być przyszłość roku 1993.</u>
          <u xml:id="u-671.11" who="#JanuszLewandowski">Ale czynić z tego zaprzeczenie sprawiedliwości to jest duża sztuka dialektyczna, którą — jak sądzę — trzeba by poddać jakiejś rozsądnej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-671.12" who="#JanuszLewandowski">I jeszcze jedna rzecz, my nie zbudujemy budżetu na dochodach od polskiego społeczeństwa, budżetu prywatyzacyjnego. Jakiekolwiek biliony będą płynęły, będą one płynęły w 80% z transakcji zagranicznych. I to jest też pewna decyzja polityczna.</u>
          <u xml:id="u-671.13" who="#JanuszLewandowski">Czy my budujemy fiskalną prywatyzację? Ja bardzo bym się opierał przed takim jednowymiarowym widzeniem prywatyzacji. Wtedy naprawdę metodą węgierską trzeba robić listy transferowe i w różnych metropoliach, typu Nowy Jork, Tokio, Bruksela, Londyn, wyprzedawać szybko. I to jest sposób budowania budżetu z dochodów z prywatyzacji. Nie zbudujemy tego budżetu na dochodach od polskiego społeczeństwa, bo ono nie będzie płaciło. Szybka prywatyzacja, połączona z pewnym upowszechnieniem praw własności w Polsce, musi być tanią prywatyzacją. To jest dla mnie również jasne. A sądzę, że w tej chwili jest klimat taki, iż wobec tego, że przestały być kontrowersyjne fundusze inwestycyjne, stały się one jakby zrozumiałym elementem przyszłej gospodarki rynkowej, to przynajmniej trzeba by już teraz zakładać je jednocześnie z komercjalizacją przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-671.14" who="#JanuszLewandowski">Zgadzam się z tym, że ta kontrowersyjna kwestia rozdawnictwa wróci do nas jeszcze kiedyś, oby nie wróciła w wersji karykaturalnej. Po to też jest ten program, żeby to zrobić w sposób odpowiedzialny, w sposób wyważony, jeśli chodzi o skutki i konsekwencje, który się nie odbije jakąś czkawką po drugim czy trzecim ruchu. Uważam, że presja jest taka, że jeżeli nie będzie tego programu, to rozdawnictwo czy różne wersje prywatyzacyjne wrócą do nas w wydaniu bardzo karykaturalnym, niebezpiecznym, zbyt ryzykownym ekonomicznie, takim, którego bardzo bym nie chciał realizować w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-671.15" who="#JanuszLewandowski">Jeszcze słowo o korupcji, która tutaj ciąży nad prywatyzacją cały czas. Podjęto w dniu dzisiejszym około 700 decyzji, polegały one na rozpatrzeniu wniosków albo uruchomieniu i zamknięciu procesu prywatyzacyjnego. To jest 700 decyzji w tej chwili. Naprawdę były mniej więcej dwie dziennie. I Stajemy znowu wobec wyboru, albo urzędnicy tego ministerstwa, którzy są pod wielką presją i którym się pracuje wyjątkowo źle w okresie przedwyborczym, będą uczestniczyli w wizjach lokalnych w każdym z tych 700 prywatyzowanych zakładów pracy, albo będą przepatrywali papiery, i będą to robili z manierą biurokratyczną, wydłużając to na pokolenia, albo będą szli na pewne skróty.</u>
          <u xml:id="u-671.16" who="#JanuszLewandowski">Takie są wybory, jeżeli trzeba prywatyzować. A trzeba prywatyzować, bo nie będzie rynku bez własności prywatnej. I oczywiście przekonujemy się, że w każdym wypadku, w którym nie było ceregieli biurokratycznej, istnieje niebezpieczeństwo niedoszacowania, przeszacowania, bo szacowanie majątku w naszych warunkach jest sprawą niezwykle kontrowersyjną. I w gruncie rzeczy nie spodziewam się żadnej transakcji, w której to szacowanie nie mogłoby być przez kogoś podważone. Ale proszę też z tej perspektywy spojrzeć na powszechną prywatyzację: to jest obietnica wejścia do prywatyzacji 400 dużych przedsiębiorstw bez wyceny majątku. Bez wyceny majątku — to też jest jeden z zakodowanych elementów tego programu, bardzo istotny. One się wycenią same w dalszej rundzie.</u>
          <u xml:id="u-671.17" who="#JanuszLewandowski">Tak że ja bym bardzo gorąco prosił Wysoką Izbę o możliwość dalszej pracy, możliwość tworzenia nośnych dla polskiego dużego przemysłu struktur w postaci funduszy inwestycyjnych i możliwość przyglądania się i dalszej pracy nad to, kto ma być właścicielem tych funduszy inwestycyjnych. Dla mnie odpowiedź jest następująca, albo polskie społeczeństwo, i to jest dla mnie jedna z nielicznych możliwości utrzymania dużego przemysłu w rękach polskich, albo ten majątek trzeba wyprzedawać manierą węgierską, ale wtedy też otwarcie trzeba powiedzieć o co chodzi, przed jakimi wyborami stoimy.</u>
          <u xml:id="u-671.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-672">
          <u xml:id="u-672.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-672.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bugaj: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-672.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, w sprawie formalnej.</u>
          <u xml:id="u-672.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Dyskusja jest zamknięta, proszę państwa, więc...</u>
          <u xml:id="u-672.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Dlaczego dyskusja jest zamknięta, jest dyskusja.)</u>
          <u xml:id="u-672.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł będzie uprzejmy na mnie nie krzyczeć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-673">
          <u xml:id="u-673.0" who="#RyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie mam prawa zabierać po raz trzeci głosu, szanuję regulamin Sejmu. Myślę jednak, że mam prawo do sprostowania fałszywej informacji, którą na temat moich osobistych poglądów przekazał pan minister Lewandowski.</u>
          <u xml:id="u-673.1" who="#RyszardBugaj">Otóż pan minister Lewandowski był łaskaw powiedzieć, że istotą tego, co powiedziałem, i tego, co głoszę, jest oparcie przekształceń w polskiej gospodarce na budowaniu rynku bez prywatnej własności. Oświadczam, że pan minister Lewandowski nie ma żadnych podstaw, by przypisać mi taki pogląd.</u>
          <u xml:id="u-673.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-674">
          <u xml:id="u-674.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-674.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-675">
          <u xml:id="u-675.0" who="#RyszardSmolarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan minister tutaj parokrotnie powiedział, że powszechna prywatyzacja to będzie eksperyment, eksperyment na skalę kraju, eksperyment wszystkich obywateli, i sądzę, że to jest dość niebezpieczne, bo uważam, że nie została tutaj podana prawdziwa wykładnia tego eksperymentu w taki sposób, który by potwierdził, że wróży nam on sukces. Chciałbym powiedzieć, panie ministrze, że już było takie jedno ugrupowanie, które eksperymentowało przez 40 lat na tym społeczeństwie i jeszcze trochę będziemy cierpieć. Byłbym przeciwny robieniu eksperymentów na całym społeczeństwie. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-675.1" who="#RyszardSmolarek">Po drugie, maniery węgierskie i inne, sądzę, są dobre, ale jeżeli nie stanowią przyczyny eksperymentu na nas wszystkich i nie niosą znamion ryzyka tego typu, że budżet będzie bardziej dziurawy niż jest w tej chwili. I trzecia sprawa. Chciałbym tutaj jednak zaprotestować. Uważam, że autorytet posłanki Dynowskiej jest tak duży w tej Izbie, że rząd jest skłonny uwierzyć, iż gospodarka mieszkaniowa zakładowa i zakłady, czyli majątek zakładu, to są dwie różne sprawy. To nie są dwie różne sprawy, tego się osobno nie da sprywatyzować, bez podjęcia kroków, by rozdzielić te dwie rzeczy. Przede wszystkim, jak powiedziałem, optuję za priorytetem prywatyzacji gospodarki mieszkaniowej zakładowej w trybie powszechnym. To byłby eksperyment mniej dokuczliwy niż ten, który tutaj pan zaprezentował.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-676">
          <u xml:id="u-676.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-676.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-677">
          <u xml:id="u-677.0" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę Państwa! Myślę, że pan minister swoim wystąpieniem otworzył znowu dyskusję, praktycznie rzecz biorąc. Nie mam zamiaru jej toczyć tutaj. Rozumiem, że i czas, i chyba nawet miejsce, nie jest po temu, żeby dokonać jakiś decydujących rozstrzygnięć. Chcę powiedzieć tylko jedno, żebyśmy mieli świadomość wszyscy, a szczególnie słuchacze, do których te informacje docierają, że zarówno rząd, jak i Sejm mają świadomość konieczności prywatyzacji majątku. To, że się toczy debata na ten temat, jest chyba rozwiązaniem bardzo korzystnym zarówno dla rządu, jak i dla Sejmu i społeczeństwa. To są zbyt ważne sprawy, aby zamknąć dyskusję i rozstrzygać o nich w kuluarach. Nie mogę natomiast podzielić poglądu pana ministra, że Sejm hamuje procesy prywatyzacyjne, w szczególności powszechną prywatyzację. Przecież ustaw, które umożliwiałyby realizację powszechnej prywatyzacji, praktycznie rzecz biorąc, rząd Sejmowi nie przedstawił. Uczynił to, gdy już było za późno.</u>
          <u xml:id="u-677.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-678">
          <u xml:id="u-678.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-678.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-678.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-678.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-678.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przed ogłoszeniem przerwy chciałabym państwa poinformować, że w porządku dziennym na dzień jutrzejszy, przyjętym już przez Wysoką Izbę, mamy następujące punkty:</u>
          <u xml:id="u-678.5" who="#OlgaKrzyżanowska">— Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz komisji gospodarczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym (druki nr 1171 i 1187);</u>
          <u xml:id="u-678.6" who="#OlgaKrzyżanowska">— Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa (druki nr 1169 i 1186). Będzie bardzo długie głosowanie. Jest ogromna liczba poprawek, które zgłosił Senat; Głosowanie w sprawie tego punktu porządku dziennego, nad którym przed chwilą skończyliśmy dyskusję;</u>
          <u xml:id="u-678.7" who="#OlgaKrzyżanowska">— Sprawozdanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej o wnioskach o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej (druk nr 1077), będzie to kontynuacja dyskusji i głosowanie;</u>
          <u xml:id="u-678.8" who="#OlgaKrzyżanowska">— Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholi (druk nr 947);</u>
          <u xml:id="u-678.9" who="#OlgaKrzyżanowska">— Informacja w sprawie przebiegu dochodzeń o naruszenie immunitetu poselskiego;</u>
          <u xml:id="u-678.10" who="#OlgaKrzyżanowska">— Następnie, jak mówiliśmy na początku tej części naszego posiedzenia, Konwent Seniorów chce państwu zaproponować — wypowiemy się na ten temat jutro — przyjęcie jeszcze do porządku dziennego sprawy ustaw o radiu i telewizji i gospodarce finansowej gmin. W związku z tym, że był sprzeciw, jeśli chodzi o jedną z tych ustaw, jutro państwo się wypowiecie, czy będziecie chcieli to przyjąć do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-678.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy w dniu dzisiejszym rozpatrywanie punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-678.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Zarządzam przerwę do jutra, tj. do 19 października do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-678.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę jeszcze wszystkich posłów, którzy zgłaszali poprawki do tego punktu porządku dziennego, i przedstawiciela rządu o zebranie się w pokoju obok sali posiedzeń, żeby można było rano przystąpić do głosowania nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-678.14" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min 45)</u>
          <u xml:id="u-678.15" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godzi. 9 min. 15)</u>
          <u xml:id="u-678.16" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska, Teresa Dobielińska-Eliszewska i Tadeusz Fiszbach)</u>
          <u xml:id="u-678.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-678.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Na sekretarzy powołuję posłów Radosława Gawlika i Krzysztofa Grzebyka.</u>
          <u xml:id="u-678.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Krzysztof Grzebyk.</u>
          <u xml:id="u-678.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-678.21" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje zmianę porządku dziennego — skreślenie z porządku dziennego dwóch punktów dotyczących stanowiska Senatu w sprawie:</u>
          <u xml:id="u-678.22" who="#OlgaKrzyżanowska">— ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym,</u>
          <u xml:id="u-678.23" who="#OlgaKrzyżanowska">— ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-678.24" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje przeniesienie tych głosowań na następne posiedzenie Sejmu, kiedy będziemy prowadzić właściwie głównie głosowania dotyczące stanowisk Senatu. Szczególnie jedno z tych głosowań obejmuje bardzo dużo poprawek i trwałoby dość długo.</u>
          <u xml:id="u-678.25" who="#OlgaKrzyżanowska">Następnie Prezydium Sejmu proponuje wprowadzenie do porządku dziennego następujących punktów:</u>
          <u xml:id="u-678.26" who="#OlgaKrzyżanowska">— ustawy o zmianie ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym i niektórych innych ustaw,</u>
          <u xml:id="u-678.27" who="#OlgaKrzyżanowska">— ustawa o radiofonii i telewizji,</u>
          <u xml:id="u-678.28" who="#OlgaKrzyżanowska">— sprawozdanie komisji o poselskim projekcie ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie,</u>
          <u xml:id="u-678.29" who="#OlgaKrzyżanowska">— sprawozdanie komisji o projektach ustaw o przysiędze wojskowej,</u>
          <u xml:id="u-678.30" who="#OlgaKrzyżanowska">— sprawozdanie komisji o rządowym projekcie ustawy o tajemnicy państwowej i służbowej,</u>
          <u xml:id="u-678.31" who="#OlgaKrzyżanowska">— sprawozdanie komisji o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Polskich Kolejach Państwowych.</u>
          <u xml:id="u-678.32" who="#OlgaKrzyżanowska">Takie są propozycje Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-678.33" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-678.34" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-679">
          <u xml:id="u-679.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałbym zaproponować, aby Wysoka Izba nie wyraziła zgody na rozszerzenie porządku obrad naszego posiedzenia o dwa wymienione punkty, mianowicie o ustawę dotyczącą przysięgi wojskowej i o ustawę dotyczącą tajemnicy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-679.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Tę propozycję składam z tego względu, że po zapoznaniu się z tekstami tych projektów, po zapoznaniu się z rotą proponowanej przysięgi i z definicją tajemnicy państwowej, wyrażam swój osobisty pogląd, że w obu wypadkach mamy do czynienia z tekstami, które bardziej nadają się do humoru zeszytów szkolnych niż do prawa. Nie jesteśmy w stanie w tych warunkach, w ostatnim dniu obecnego posiedzenia, jeszcze przy tak rozszerzonym porządku dziennym w sposób odpowiedzialny redagować tekstów obu tych ustaw. Obawiam się, że Wysoka Izba w pośpiechu, uważając pewne propozycje za oczywiste, może podjąć decyzje prawne o niezwykłych wprost konsekwencjach, całkowicie niedopuszczalnych. Dlatego sprzeciwiam się rozszerzeniu porządku o te dwa projekty ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-680">
          <u xml:id="u-680.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-680.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-681">
          <u xml:id="u-681.0" who="#JózefPilarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie chciałbym burzyć koncepcji Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów, jednak chciałbym prosić o to, żeby rozpatrzenie poprawek Senatu do ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa rozpatrzyć na tym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-681.1" who="#JózefPilarczyk">Tylko pozornie to jest dużo poprawek. Są to poprawki, co do których komisje uzyskały dużą zgodność i nie sądzę, by zajęło to dużo czasu. Jest to ustawa bardzo ważna. Odłożenie jej na przyszły tydzień może spowodować, że po prostu nie będzie w ogóle tej tak ważnej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-682">
          <u xml:id="u-682.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-682.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy są jeszcze propozycje dotyczące porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-682.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-683">
          <u xml:id="u-683.0" who="#WojciechZarzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu grupy posłów chciałbym zaproponować wniesienie do porządku obrad uchwały Sejmu, która by spowodowała oddłużenie rolnictwa. Myślę, że dramatyczna sytuacja, w której znaleźli się wszyscy ci, którzy pobrali kredyty, naliczanie odsetek spowodowało, że jeżeli nie wniesiemy tej uchwały, to sytuacja na wsi będzie naprawdę wręcz dramatyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-684">
          <u xml:id="u-684.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, przepraszam, czy jest projekt tej uchwały?</u>
          <u xml:id="u-684.1" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Zarzycki: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-684.2" who="#OlgaKrzyżanowska">To prosimy, bo w tej chwili nie możemy wprowadzać... Panie pośle, przed chwilą było zebranie Prezydium Sejmu. Bardzo proszę więc przedstawić projekt uchwały, bo tylko wtedy możemy dyskutować o jej wprowadzeniu do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-684.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-685">
          <u xml:id="u-685.0" who="#EdmundJagiełło">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałbym spytać o los projektu uchwały dotyczącej katastrofalnej sytuacji służby zdrowia. Projekt ten, przypominam, przedwczoraj nie został poddany głosowaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-686">
          <u xml:id="u-686.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-686.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy jeszcze ktoś z państwa chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-686.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan minister, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-687">
          <u xml:id="u-687.0" who="#PiotrKołodziejczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zabieram głos przede wszystkim jako poseł, ale również jako minister, w sprawie roty przysięgi wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-687.1" who="#PiotrKołodziejczyk">Panie pośle Cimoszewicz, de gustibus non disputandum est. Był czas, aby nadać swoją stylistykę i zgłosić kontrpropozycje do proponowanej roty.</u>
          <u xml:id="u-687.2" who="#PiotrKołodziejczyk">Szanowni Państwo! Kończy się kadencja. Stawia się i w tej Izbie, demagogiczne co prawda, ale zarzuty, że wojsko się nie reformuje. Tymczasem rota przysięgi jest wciąż stara, z czasów, kiedy byliśmy głęboko zaangażowani w sojusze militarne i polityczne. Jest kompletnie nieaktualna. Jak możemy mówić o budowie nowej armii, nie mając punktu wyjścia, zdrowej postawy, roty przysięgi wojskowej żołnierza Wojska Polskiego? Apeluję, aby Wysoka Izba raczyła jeszcze w tej kadencji taką rotę uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-687.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-688">
          <u xml:id="u-688.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-688.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy są jeszcze uwagi dotyczące porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-688.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę wypowiadać się krótko, bo nam dyskusja nad porządkiem dziennym zajmie więcej czasu niż rozpatrywanie ustaw. Bardzo proszę o krótkie, precyzyjne wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-688.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-689">
          <u xml:id="u-689.0" who="#SzczepanBalicki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przed chwilą pani marszałek zapowiedziała, że będzie rozpatrzony projekt ustawy o przedsiębiorstwie Polskie Koleje Państwowe. On tworzy logiczną całość z drugim projektem ustawy o zmianie ustawy o kolejach, który składa się z dwóch artykułów; sprawozdanie będzie trwało 1,5, 2 minuty i sądzę, że dyskusji nie będzie. Nie wiem więc, dlaczego mielibyśmy taką kulawą rzecz zrobić, bo te dwie ustawy, bardzo króciutkie zresztą, stanowią jedną logiczną całość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-690">
          <u xml:id="u-690.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-690.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-691">
          <u xml:id="u-691.0" who="#WłodzimierzKrajewski">Wnoszę sprzeciw wobec propozycji wprowadzenia do porządku dziennego projektu ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie. Ustawa ta została już raz odrzucona, budzi kontrowersje i myślę, że nie jest to pora i czas, ażeby ją dzisiaj rozpatrywać.</u>
          <u xml:id="u-691.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-692">
          <u xml:id="u-692.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-692.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-693">
          <u xml:id="u-693.0" who="#JanKról">Chciałem zaproponować Wysokiej Izbie, aby przegłosowała porządek zaproponowany przez Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów z uzupełnieniem, o którym mówił pan poseł Balicki, bo rzeczywiście jest to jak gdyby sprawa integralnie powiązanych ze sobą tych dwóch ustaw. Myślę, że ten wniosek należałoby głosować w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-693.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-694">
          <u xml:id="u-694.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chce zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-694.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-695">
          <u xml:id="u-695.0" who="#JerzyOsiatyński">Wysoka Izbo! Pani Marszałek! Chciałem złożyć wniosek przeciwny w stosunku do wniosku pana posła Krajewskiego. Poselski projekt ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie uległ zasadniczym zmianom, które zostały uzgodnione w drodze kompromisu, i wydaje się, że kontrowersje, które były istotnie przedmiotem naszych kłopotów w czasie poprzedniego posiedzenia, tutaj nie powinny się pojawić. Sprawa jest w gruncie rzeczy bardzo krótka, a jednocześnie bardzo istotna z punktu widzenia tego, co się dzieje w przedsiębiorstwach. Dlatego jestem za podtrzymaniem propozycji przedstawionej przez panią marszałek, aby dziś tę kwestię rozpatrzyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-696">
          <u xml:id="u-696.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-696.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy jeszcze w sprawie porządku dziennego ktoś z państwa chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-696.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pan minister przekształceń własnościowych Janusz Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-697">
          <u xml:id="u-697.0" who="#JanuszLewandowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym zaapelować do Wysokiej Izby, by dzisiaj kontynuować prace nad problemem nieruchomości rolnych skarbu państwa, czyli, mówiąc wprost, państwowych gospodarstw rolnych. Jest to problem, który dotyczy około 500 tys. ludzi, łącznie z rodzinami 2 mln, problem, który nie miał szczęścia wczoraj. Sądzę, że poprawki Senatu mają charakter kosmetyczny i ta praca mogłaby być wykonana, co nie blokowałoby rozwiązywania tego problemu przez kilka miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-697.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-698">
          <u xml:id="u-698.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-698.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, może w takim razie będziemy po kolei podejmować decyzje.</u>
          <u xml:id="u-698.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeśli chodzi o wniosek pana posła Jana Króla, żeby en bloc przyjąć zaproponowany porządek dzienny, wydaje mi się, że to jest niemożliwe, bo są już zastrzeżenia posłów, żeby niektóre punkty przyjąć, niektóre nie.</u>
          <u xml:id="u-698.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł podtrzymuje swój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-698.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, odniesiemy się do wniosku pana posła Jana Króla, jako do wniosku najdalej idącego, bo mówiącego o przyjęciu przez Wysoką Izbę całego zaproponowanego porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-698.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-698.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości propozycji Prezydium Sejmu — to znaczy, przypominam, przyjęcia nowych punktów, a skreślenia dwóch punktów porządku dziennego dotyczących stanowiska Senatu, z propozycją przeniesienia tych dwóch ostatnich punktów na następne posiedzenie Sejmu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (104) Kto jest przeciw? (82) Kto się wstrzymał od głosowania? (31) Wobec braku quorum Sejm nie podjął decyzji.</u>
          <u xml:id="u-698.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam półgodzinną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-698.8" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 25 do godz., 10 min 10)</u>
          <u xml:id="u-698.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-698.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania wniosków dotyczących porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-698.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Jako pierwszy poddam pod głosowanie wniosek pana posła Jana Króla. Wniosek brzmi w ten sposób, żeby Wysoka Izba była uprzejma przyjąć porządek dzienny zaproponowany przez Prezydium Sejmu, tzn. uzupełnienie punktów porządku dziennego — może to przypomnę — o ustawy dotyczące zmiany ustawy o dochodach gmin, o radiofonii i telewizji, poselski projekt ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie, projekt ustawy o przysiędze wojskowej, rządowy projekt ustawy o tajemnicy państwowej i służbowej, rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o PKP. Pan poseł Król uzupełnił swój wniosek w ten sposób, żeby dołączyć drugi projekt ustawy dotyczącej kolei państwowych, gdyż, tak jak powiedział jeden z posłów, są to projekty ustaw, które w pewnym sensie stanowią całość. Następny wniosek Prezydium Sejmu, który przedstawiam Wysokiej Izbie, dotyczył wykreślenia z porządku dziennego dwóch punktów dotyczących stanowiska Senatu i przeniesienie ich na najbliższe, ostatnie posiedzenie Sejmu, w czasie którego będziemy zajmować się już tylko właśnie głosowaniem ustaw, w stosunku do których Senat zgłosił poprawki.</u>
          <u xml:id="u-698.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Ten wniosek, jako wniosek najdalej idący, poddaję pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-698.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-699">
          <u xml:id="u-699.0" who="#JanuszSzymański">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Chcę powiedzieć tylko tyle, że ten wniosek w tej formie nie może być poddany pod głosowanie. Pan poseł Król zgłosił wniosek formalny co do sposobu przeprowadzenia głosowania i dalej przedstawił wniosek merytoryczny do porządku dziennego, ale ten problem dotyczył zmiany sposobu głosowania.</u>
          <u xml:id="u-699.1" who="#JanuszSzymański">Chcę państwu powiedzieć, że byłoby dziwne, gdyby sprzeciw osób występujących przeciw poszczególnym punktom porządku dziennego, które proponuje się rozszerzyć, nie mógł być skuteczny i uwzględniony. W związku z tym, pani marszałek, bardzo proszę, żeby w pierwszej kolejności był przegłosowany wniosek co do sposobu przeprowadzenia głosowania, że w jednym głosowaniu mamy się odnieść do propozycji Prezydium Sejmu. Myślę, że to jest logiczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-700">
          <u xml:id="u-700.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie bardzo rozumiem, panie pośle. Tzn. pan uważa, że nie możemy poddawać pod głosowanie wniosku posła Króla o głosowanie całości porządku dziennego przedstawionego przez Prezydium Sejmu? Pan poseł stawia wniosek, żeby najpierw głosować wnioski posłów dotyczące... nie bardzo rozumiem. Proszę o sprecyzowanie wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-701">
          <u xml:id="u-701.0" who="#JanuszSzymański">Stawiam wniosek, by Sejm rozstrzygnął w głosowaniu, jeśli chodzi o treść wniosku formalnego co do sposobu głosowania, żeby do rozszerzenia porządku dziennego posiedzenia odnieść się en bloc, czyli do wszystkich spraw. Taka jest logika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-702">
          <u xml:id="u-702.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czyli pan poseł stawia wniosek o to, żebym jako pierwszy pod głosowanie poddała wniosek, czy Wysoka Izba chce głosować en bloc, a potem dopiero wniosek pana posła Króla.</u>
          <u xml:id="u-702.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Poddaję wniosek pana posła Szymańskiego pod głosowanie. To jest wniosek dotyczący sposobu głosowania i wniosek formalnie jest poprawny. Wniosek dotyczy tego, powtarzam, czy Wysoka Izba chce w następnym głosowaniu odnieść się do całości propozycji Prezydium Sejmu, czy chce po kolei poddawać pod głosowanie wnioski zgłaszane przez posłów.</u>
          <u xml:id="u-702.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-702.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów uważa, że powinniśmy się odnieść do całości propozycji Prezydium Sejmu dotyczącej porządku dziennego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (106) Kto jest przeciw? (120) Kto się wstrzymał od głosowania? (19) Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-702.4" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym przechodzę do poszczególnych wniosków dotyczących porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-702.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Pierwszy był wniosek zgłoszony przez pana posła Cimoszewicza, żeby nie przyjąć do porządku dziennego dwóch punktów: sprawozdania komisji o projekcie ustawy o przysiędze wojskowej i sprawozdania komisji o rządowym projekcie ustawy o tajemnicy państwowej i służbowej.</u>
          <u xml:id="u-702.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-702.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za...</u>
          <u xml:id="u-702.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-702.9" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-702.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę, bo to tylko przedłuża obrady.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-703">
          <u xml:id="u-703.0" who="#KazimierzUjazdowski">Przepraszam bardzo, pani marszałek, ale mnie się wydaje, że to są dwa wnioski i każdy z nas może mieć inny pogląd. Np. może chcieć, żeby przyjąć do porządku dziennego projekt ustawy o przysiędze wojskowej, a nie przyjąć o tajemnicy. Powinno się ten wniosek głosować w dwóch rundach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-704">
          <u xml:id="u-704.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem. Czyli pan poseł stawia wniosek, żeby się każdy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-705">
          <u xml:id="u-705.0" who="#KazimierzUjazdowski">Mnie się zdaje, że nie powinniśmy tego głosować razem, bo moglibyśmy mieć różne poglądy.</u>
          <u xml:id="u-705.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-706">
          <u xml:id="u-706.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę. Pan poseł Cimoszewicz postawił ten wniosek jako wniosek dotyczący obu punktów porządku dziennego. Pan poseł Ujazdowski stawia wniosek przeciwny, żeby głosować osobno.</u>
          <u xml:id="u-706.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Będziemy to głosować osobno.</u>
          <u xml:id="u-706.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-706.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła Cimoszewicza o nieprzyjęcie do porządku dziennego projektu ustawy o tajemnicy państwowej i służbowej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (116) Kto jest przeciw? (112) Kto się wstrzymał od głosowania? (28) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek pana posła Cimoszewicza o nieprzyjęcie do porządku dziennego projektu ustawy o tajemnicy państwowej i służbowej.</u>
          <u xml:id="u-706.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Następny wniosek pana posła dotyczy projektu ustawy o przysiędze wojskowej. Pan poseł wnioskuje o nieprzyjęcie projektu tej ustawy do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-706.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-706.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła o nieprzyjęcie do porządku dziennego projektu ustawy o przysiędze wojskowej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (98) Kto jest przeciw? (128) Kto się wstrzymał od głosowania? (31) Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty. Ten punkt będzie umieszczony w porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-706.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Następnie był wniosek pana posła Pilarczyka, żeby dziś rozpatrzyć stanowisko Senatu w sprawie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-706.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku pana posła Pilarczyka, żeby rozpatrzyć tę sprawę na dzisiejszym posiedzeniu, a nie — jak poprzednio proponowano — na następnym, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (166) Kto jest przeciw? (34) Kto się wstrzymał od głosowania? (54) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek o umieszczenie w porządku dziennym punktu dotyczącego stanowiska Senatu w sprawie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-706.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Następna sprawa to wniosek pana posła Zarzyckiego dotyczący uchwały o oddłużeniu rolników. Nie mamy projektu uchwały, nie rozpatrywał tego Konwent Seniorów, to musi biec normalnym tokiem. W czasie przerwy będzie zebranie Konwentu Seniorów i ewentualnie Wysoka Izba odniesie się do tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-706.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Następnie było pytanie pana posła Jagiełły dotyczące uchwały o służbie zdrowia. 38 posłów wycofało swoje podpisy i nie ma pod projektem uchwały wymaganej liczby podpisów. Z tego powodu sprawa ta została zdjęta z porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-706.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Następnie był wniosek pana posła Balickiego o rozpatrzenie łącznie dwóch projektów ustaw dotyczących Polskich Kolei Państwowych. Uzasadnienie tego wniosku państwo usłyszeli.</u>
          <u xml:id="u-706.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-706.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła Balickiego o umieszczenie w porządku dziennym dwóch projektów ustaw dotyczących Polskich Kolei Państwowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (161) Kto jest przeciw? (23) Kto się wstrzymał od głosowania? (61) Stwierdzam, że wniosek pana posła o umieszczenie tych dwóch projektów ustaw w porządku dziennym został przez Wysoką Izbę przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-706.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Następnie był wniosek pana posła Włodzimierza Krajewskiego o nieumieszczenie w porządku dziennym poselskiego projektu ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie. Prezydium Sejmu proponowało umieszczenie go w porządku dziennym.</u>
          <u xml:id="u-706.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-706.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła Włodzimierza Krajewskiego o nieumieszczanie w porządku dziennym projektu tej ustawy, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (106) Kto jest przeciw? (128) Kto się wstrzymał od głosowania? (24) Stwierdzam, że Sejm wniosku nie przyjął. Tym samym projekt tej ustawy został umieszczony w porządku dziennym.</u>
          <u xml:id="u-706.17" who="#OlgaKrzyżanowska">To są wszystkie zgłoszone propozycje dotyczące uzupełnienia porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-706.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 17 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej w sprawie przyjęcia sprawozdań:</u>
          <u xml:id="u-706.19" who="#OlgaKrzyżanowska">1) z realizacji uchwały Sejmu z 23 lutego br. w sprawie kierunków prywatyzacji w 1991 r. wraz z oceną efektów finansowych prywatyzacji w I półroczu 1991 r. i wnioskami dokonania korekt kierunków prywatyzacji;</u>
          <u xml:id="u-706.20" who="#OlgaKrzyżanowska">2) z programu powszechnej prywatyzacji;</u>
          <u xml:id="u-706.21" who="#OlgaKrzyżanowska">3) z poselskiego projektu uchwały Sejmu w sprawie rządowego projektu powszechnej prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-706.22" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał posła sprawozdawcy oraz przeprowadził debatę.</u>
          <u xml:id="u-706.23" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł sprawozdawcę Grażynę Staniszewską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-707">
          <u xml:id="u-707.0" who="#GrażynaStaniszewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałam tylko przypomnieć, jaki mamy stan rzeczy. Otóż uchwała zaproponowana przez trzy komisje jest bardzo krytyczna wobec tempa prywatyzacji, tempa przygotowywania przez rząd niezbędnych aktów prawnych i koncepcji, zbyt słabego wsparcia prywatyzacji komunalnej, braku wypracowania metod współpracy z radami nadzorczymi, co doprowadza do szeregu konfliktów, bardzo niskich w stosunku do zamierzeń wpływów z prywatyzacji do budżetu i braku jakiegokolwiek programu edukacji ekonomicznej społeczeństwa, bez czego sprawne przeprowadzenie procesu prywatyzacji jest praktycznie niemożliwe i grozi licznymi blokadami.</u>
          <u xml:id="u-707.1" who="#GrażynaStaniszewska">Uchwała pozytywnie ocenia sam fakt utworzenia giełdy i Komisji Papierów Wartościowych oraz utworzenia 13 delegatur terenowych, które w przyszłości mogą wpłynąć na decentralizację procesu prywatyzacji. I co do tego nie było żadnych spornych kwestii. Natomiast sporny fragment dotyczył programu powszechnej prywatyzacji i w związku z tym zostały zgłoszone następujące wnioski.</u>
          <u xml:id="u-707.2" who="#GrażynaStaniszewska">Najpierw był wniosek w ogóle o odrzucenie projektu uchwały, zgłoszony przez pana posła Bugaja, niemniej później pan poseł Bugaj wycofał ten wniosek, popierając równocześnie wniosek pana posła Święcickiego, który w tym fragmencie dotyczącym programu powszechnej prywatyzacji zmieniał jedno zdanie, o czym za chwileczkę powiem. Nie mamy więc wniosku o odrzucenie projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-707.3" who="#GrażynaStaniszewska">Jeżeli chodzi o wnioski dotyczące spornego fragmentu programu powszechnej prywatyzacji. Projekt komisji brzmi w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-707.4" who="#GrażynaStaniszewska">„Sejm ocenia negatywnie podjęte przez rząd faktyczne działania związane z realizacją programu powszechnej prywatyzacji w sytuacji braku jasnej koncepcji tego programu. Przedstawione przedsiębiorstwom i społeczeństwu kolejne etapy realizacji programu bez przygotowania i przedstawienia Sejmowi ostatecznej koncepcji tego programu, projektów aktów prawnych niezbędnych do jego wdrożenia oraz oszacowania następstw masowej prywatyzacji w zakresie równowagi rynkowej, budżetu i rynku kapitałowego, Sejm uważa za niewłaściwe. Sejm mając jednak na względzie dobro przedsiębiorstw, które już wprowadzone są na tę ścieżkę prywatyzacji, zaleca podjęcie decyzji w sprawie ich przekształcenia. Sejm zaleca również kontynuowanie przygotowań do utworzenia funduszy inwestycyjnych, które pomogą w podjęciu działań restrukturyzacyjnych. Sejm zobowiązuje rząd do ostatecznego zakończenia prac nad programem powszechnej prywatyzacji wraz z oceną skutków tego programu”.</u>
          <u xml:id="u-707.5" who="#GrażynaStaniszewska">W stosunku do tego projektu komisji mamy następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-707.6" who="#GrażynaStaniszewska">Po pierwsze, jest wniosek mniejszości, który, jak sądzę, powinien być głosowany na samym początku. Sprowadza się on do skreślenia ostatnich zdań, które mówią o kontynuowaniu przygotowań, tak przygotowań do utworzenia funduszy inwestycyjnych, które mogłyby podjąć istotne działania restrukturyzacyjne, jak i ostatecznego zakończenia prac nad programem prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-707.7" who="#GrażynaStaniszewska">Przypominam, że zakończenie prac nie znaczy wdrożenia tych spraw. Sprawa wdrożenia tak czy inaczej byłaby dziełem następnego parlamentu, bo tu potrzebne są uregulowania ustawowe. Zatem ten fragment w propozycji komisji nie zmierza do zaakceptowania obecnych rozwiązań, tylko po prostu mobilizuje rząd do zakończenia prac, tak aby następny parlament szybko mógł się tym zająć. Jeżeli zgodnie z wnioskiem mniejszości wykreślimy to, nie będzie tego popędzania rządu, nie będzie tego dopingu do zakończenia prac.</u>
          <u xml:id="u-707.8" who="#GrażynaStaniszewska">Następne wnioski...</u>
          <u xml:id="u-707.9" who="#komentarz">(Głosy z sali: Głosujemy od razu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-708">
          <u xml:id="u-708.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł, myślę, że będzie łatwiej, jeżeli będzie pani poseł uprzejma omawiać kolejne wnioski w trakcie głosowania. Wydaje mi się, że wtedy głosowanie będzie jaśniejsze dla nas wszystkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-709">
          <u xml:id="u-709.0" who="#GrażynaStaniszewska">Dobrze, chcę tylko jeszcze jedno powiedzieć, że był również wniosek pana posła Sroczyńskiego, aby włączyć... przy czym pan poseł Sroczyński nie pracował później nad zredagowaniem tego wniosku, ale dowiedziałam się, że akceptuje naszą propozycję, aby również zdopingować rząd nie tylko do kontynuowania przygotowania do utworzenia funduszy inwestycyjnych, ale również do opracowania koncepcji wyposażenia kapitałowego funduszy emerytalnych. Pan poseł zaakceptował ten przez nas skonstruowany dodatek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-710">
          <u xml:id="u-710.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-710.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy teraz do głosowania projektu uchwały. Wniosek o odrzucenie poselskiego projektu uchwały głosujemy jako pierwszy, tak?</u>
          <u xml:id="u-710.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Chyba został wycofany.)</u>
          <u xml:id="u-710.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, mam w scenariuszu... pani poseł, może scenariusz nie był uzgodniony z wynikami nocnych prac państwa, chciałam z panią to uściślić.</u>
          <u xml:id="u-710.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że komisje w sprawozdaniu przedstawiają wniosek o odrzucenie zawartego w druku nr 1046 poselskiego projektu uchwały Sejmu w sprawie rządowego projektu powszechnej prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-710.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-711">
          <u xml:id="u-711.0" who="#GrażynaStaniszewska">Żadnych zastrzeżeń wobec takiego stanowiska komisji tu nie było.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-712">
          <u xml:id="u-712.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-712.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem Komisji Przekształceń Własnościowych, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej o odrzucenie poselskiego projektu uchwały w sprawie rządowego projektu powszechnej prywatyzacji, zawartego w druku nr 1046, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (187) Kto jest przeciw? (11) Kto się wstrzymał od głosowania? (45) Stwierdzam, że Sejm odrzucił projekt uchwały w sprawie rządowego projektu powszechnej prywatyzacji zawarty w druku nr 1046.</u>
          <u xml:id="u-712.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania projektu uchwały przedstawionego w sprawozdaniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-712.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisje przedstawiają wniosek mniejszości do tego projektu, który głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-712.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Wnioskodawcy proponują skreślenie w przedostatnim akapicie zdań: „Sejm zaleca również kontynuowanie przygotowań do utworzenia funduszy inwestycyjnych, które pomogą w podjęciu działań restrukturyzacyjnych. Sejm zobowiązuje rząd do ostatecznego zakończenia prac nad programem powszechnej prywatyzacji wraz z oceną skutków tego programu”.</u>
          <u xml:id="u-712.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-713">
          <u xml:id="u-713.0" who="#GrażynaStaniszewska">Jeśli skreślimy ten fragment, to tak jak mówiłam, nie będzie dopingu dla rządu do kontynuowania tych prac, nie będzie też możliwości włączenia wniosku pana posła Sroczyńskiego o wyposażenie kapitałowe funduszy emerytalnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-714">
          <u xml:id="u-714.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-714.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na skreśleniu powyższych zdań, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (31) Kto jest przeciw? (156) Kto się wstrzymał od głosowania? (51) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-714.2" who="#OlgaKrzyżanowska">W dyskusji posłowie zgłosili do projektu uchwały poprawki, których zestawienie zostało posłankom i posłom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-714.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł o kolejne przedstawienie poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-715">
          <u xml:id="u-715.0" who="#GrażynaStaniszewska">To znaczy jest jeszcze tylko jedna poprawka, mianowicie zastąpienie zdania: „Sejm zobowiązuje rząd do ostatecznego zakończenia prac nad programem powszechnej prywatyzacji wraz z oceną skutków tego programu” wersją: „Sejm zaleca rządowi wstrzymanie wdrożenia tej części programu, która zakłada powszechne rozdawnictwo udziałów w funduszach inwestycyjnych oraz przedstawienie alternatywnych rozwiązań wraz z oceną ich skutków”.</u>
          <u xml:id="u-715.1" who="#GrażynaStaniszewska">W jednej i drugiej wersji decyzje będzie podejmował przyszły parlament. To jest tylko sugestia co do prac rządu. W drugiej wersji są słowa: „wstrzymanie wdrożenia”, co może powodować, nie musi, ale może powodować, bardzo negatywne skojarzenia, że Sejm obecnej kadencji jest przeciwko programowi powszechnej prywatyzacji, i też negatywne podejście naszych sojuszników z zagranicy, którzy po prostu...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-716">
          <u xml:id="u-716.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł, może proszę tylko o przedstawienie brzmienia...</u>
          <u xml:id="u-716.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-716.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Chwileczkę, panie pośle, zaraz udzielę panu głosu.</u>
          <u xml:id="u-716.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł, może będzie pani jako poseł sprawozdawca przedstawiać tylko samo brzmienie wniosku, bez omawiania. Jeżeli ktoś by nie rozumiał, poprosimy panią poseł o wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-716.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle, tylko bardzo proszę o konkretną wypowiedź, tylko w sprawach dotyczących głosowania, bo jesteśmy w trakcie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-717">
          <u xml:id="u-717.0" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Chciałbym zgłosić wniosek w sprawie formalnej, żeby poseł sprawozdawca nie komentował po raz drugi, sugerując sposób głosowania, pani marszałek, bo chciałbym powiedzieć, że mam wyrobione zdanie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-718">
          <u xml:id="u-718.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, rozumiem. Zwróciłam już pani poseł uwagę, żeby przedstawiała tylko wniosek.</u>
          <u xml:id="u-718.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania omówionej przed chwilą poprawki zgłoszonej z sali.</u>
          <u xml:id="u-718.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (122) Kto jest przeciw? (95) Kto się wstrzymał od głosowania? (34) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę zgłoszoną z sali.</u>
          <u xml:id="u-718.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy jest jeszcze jakaś poprawka?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-719">
          <u xml:id="u-719.0" who="#GrażynaStaniszewska">Tak, jest jeszcze wcześniejsza, przepraszam Wysoką Izbę za przeoczenie. Zdanie: „Sejm zaleca również kontynuowanie przygotowań do utworzenia funduszy inwestycyjnych...” zgodnie z wnioskiem pana posła Sroczyńskiego należy uzupełnić w sposób następujący: „Sejm zaleca również kontynuowanie przygotowań do wyposażenia kapitałowego funduszy emerytalnych oraz utworzenia funduszy inwestycyjnych...”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-720">
          <u xml:id="u-720.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-720.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (192) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (42) Stwierdzam, że Sejm przyjął tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-720.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy to są wszystkie poprawki, pani poseł? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-720.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania całości projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-720.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie realizacji podstawowych kierunków prywatyzacji w 1991 r. w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przekształceń Własnościowych, Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (136) Kto jest przeciw? (25) Kto się wstrzymał od głosowania? (79) Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie realizacji podstawowych kierunków prywatyzacji w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-720.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 22 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym i niektórych innych ustaw (druk nr 1195).</u>
          <u xml:id="u-720.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę pana Stanisława Suchodolskiego w celu uzasadnienia projektu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-721">
          <u xml:id="u-721.0" who="#StanisławSuchodolski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić w imieniu Komisji Samorządu Terytorialnego projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym i niektórych innych ustaw i prosić Wysoką Izbę o uchwalenie naszego przedłożenia.</u>
          <u xml:id="u-721.1" who="#StanisławSuchodolski">Przedstawiony projekt ustawy wynika z sytuacji, w jakiej znalazły się samorządy gminne, bowiem ustawa z dnia 14 grudnia 1990 r. o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. obowiązuje tylko do końca tego roku. Zatem pilną koniecznością jest uchwalenie ustawy określającej zasady gospodarki finansowej gmin w 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-721.2" who="#StanisławSuchodolski">Zarządy gmin zobowiązane są na mocy art. 52 do przedłożenia radom gmin, najpóźniej do 15 listopada, projektów budżetów na 1992 r. Pragnę przy tym z całą mocą podkreślić, że wspomniana ustawa z 14 grudnia 1990 r. zobowiązywała Radę Ministrów do przedstawienia Sejmowi do 31 sierpnia 1991 r. projektu ustawy regulującego zasady dochodów i gospodarki finansowej gmin. Mimo ustawowego terminu rząd przedłożył projekt tej ustawy dopiero 27 września, a panie posłanki i panowie posłowie otrzymali ten projekt 3–4 października.</u>
          <u xml:id="u-721.3" who="#StanisławSuchodolski">Projekt rządowy dotyczy bardzo złożonej materii i wprowadza szereg zmian systemowych. Wywołuje on wiele kontrowersji i zastrzeżeń ze strony rad gmin. Wymaga szczególnie wnikliwego rozpatrzenia oraz zebrania opinii przedstawicielstw gmin i związków, a także opinii i uwag ekspertów.</u>
          <u xml:id="u-721.4" who="#StanisławSuchodolski">Kończąca się kadencja uniemożliwia przeprowadzenie w szerokim zakresie prac nad projektem rządowym.</u>
          <u xml:id="u-721.5" who="#StanisławSuchodolski">Wyrażając nadzieję, że nowy Sejm uzna za jedno z najpilniejszych zadań podjęcie prac nad konstrukcją ustawy o finansach gmin, pragnę wyrazić pogląd, że z uwagi na potrzebny czas na organizację prac nowego Sejmu, na złożoną materię tej ustawy, ta nowa regulacja nie będzie mogła powstać w szybkim tempie. Uwzględniając te okoliczności, w imieniu Komisji Samorządu Terytorialnego zwracam się do Wysokiej Izby z serdeczną prośbą o rozpatrzenie przedkładanego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-721.6" who="#StanisławSuchodolski">Przechodzę do omówienia proponowanych podstawowych rozwiązań. Informuję, że art. 1 obejmuje zmiany sprowadzające się do: przedłużenia okresu obowiązywania ustawy regulującej zasady w tym roku tylko na rok 1992; wprowadzenia aktualnego nazewnictwa, tzn. zastąpienia dawnego podatku drogowego „podatkiem od środków transportu”; wprowadzenia podatku leśnego jako źródła dochodów gmin; określenia wysokości udziałów gmin w nowym podatku od osób fizycznych oraz sposobu ich rozliczania między gminami. Przypomnę, że ten nowy podatek dochodowy od osób fizycznych, który wejdzie w życie od 1 stycznia, zastępuje dotychczasowe podatki: podatek od płac, podatek wyrównawczy, podatek od wynagrodzeń oraz podatek dochodowy od osób fizycznych opodatkowanych na zasadach ogólnych, a więc prowadzących działalność gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-721.7" who="#StanisławSuchodolski">Kolejna niewielka zmiana, to zniesienie uprawnień przysługujących wójtom lub burmistrzom do zaniechania ustalania wymiaru podatków i opłat stanowiących dochody gmin. Za wprowadzeniem tego zapisu przemawia fakt, że wielokrotnie podejmowane były przez władze gmin decyzje o zaniechaniu ustalania wymiaru podatków bez określania skutków finansowych tych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-721.8" who="#StanisławSuchodolski">Art. 2 jest konsekwencją tych zmian, a w art. 3 proponuje się usunięcie z Prawa budżetowego przepisu przyznającego przejściowo wojewodom uprawnień regionalnych izb obrachunkowych.</u>
          <u xml:id="u-721.9" who="#StanisławSuchodolski">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że Senat niebawem wystąpi z inicjatywą ustawodawczą mającą na celu regulowanie w postaci odrębnej ustawy zasad funkcjonowania regionalnych izb obrachunkowych.</u>
          <u xml:id="u-721.10" who="#StanisławSuchodolski">Wysoki Sejmie! W pracach nad przedstawionym projektem poselskim uczestniczyli przedstawiciele Krajowego Sejmiku Samorządowego, Związku Miast Polskich, resortu finansów i pełnomocnika rządu ds. samorządu terytorialnego oraz — co jest oczywiste — Biura Legislacyjnego Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-721.11" who="#StanisławSuchodolski">Ze względu na szczególną pilność sprawy, na mocy art. 46 pkt. 3 regulaminu Sejmu, pragnę prosić Wysoką Izbę o przystąpienie bezpośrednio po zakończeniu pierwszego czytania do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-721.12" who="#StanisławSuchodolski">Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-721.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-722">
          <u xml:id="u-722.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-722.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z posłanek i posłów chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-722.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-723">
          <u xml:id="u-723.0" who="#MarianJanicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Stało się to jednak, choć wczoraj zgłosiłem formalny wniosek o nieuwzględnienie tego w porządku obrad. Dzisiaj de facto problem przeszedł nie zauważony, nawet ja nie zwróciłem uwagi. Chciałem jednak wypowiedzieć się w innej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-723.1" who="#MarianJanicki">Otóż faktycznie rząd, proszę państwa, od 14 grudnia 1990 r. do 31 sierpnia br. miał czas na przedłożenie projektu ustawy. Chciałem zauważyć, że było na to 230 dni. Komisja zaś, ratując sytuację, podjęła projekt propozycji nowelizacji tej ustawy w ciągu trzech dni, a panowie posłowie otrzymali projekt w dniu wczorajszym.</u>
          <u xml:id="u-723.2" who="#MarianJanicki">Chciałem powiedzieć, że zmiany, których dokonujemy, będą miały reperkusje, jeżeli chodzi o finanse gmin. My sobie do końca nie zdajemy sprawy, nie było faktycznie przeprowadzonych szczegółowych rachunków ekonomicznych. Chciałem tylko stwierdzić, że w szczególnie trudnej sytuacji finansowej znajdą się miasta małe i miasta-gminy w następnym roku budżetowym. Jeżeli w tym roku, proszę państwa, nie wysuwaliśmy zbyt wielu zastrzeżeń co do tego, że gminy nie mają na podstawowe wydatki, to w przyszłości spodziewam się, że gminy będą borykać się z potężnymi problemami finansowymi.</u>
          <u xml:id="u-723.3" who="#MarianJanicki">I chciałem tutaj panu przewodniczącemu powiedzieć. Życzę panu, żeby pan został wybrany posłem w następnej kadencji. Życzę dlatego, by w przyszłości mógł pan przyjmować delegacje w sprawie trudnej sytuacji finansowej gmin, do której pan doprowadzi.</u>
          <u xml:id="u-723.4" who="#MarianJanicki">Następna kwestia, proszę państwa, nie mówiąc o tym, że w tej ustawie zrobimy małą popraweczkę, która decyduje o tym, że gminy nie będą miały nic do powiedzenia. W art. 2 ust. 2 mówi się: „Wójt lub burmistrz oraz urząd skarbowy nie może zaniechać ustalania w całości lub w części podatków i opłat stanowiących dochody gmin, a wpłacanych bądź bezpośrednio na rachunek gmin bądź realizowanych przez urząd skarbowy”.</u>
          <u xml:id="u-723.5" who="#MarianJanicki">To znaczy, że jeżeli rada gminy dojdzie do wniosku, to może nie zwolnić z podatku? Proszę państwa, czy my zdajemy sobie sprawę — przede wszystkim dotyczy to rolników — czy pamiętamy decyzję o podatkach od nieruchomości, od mieszkania — 400 zł od metra. W tym momencie stawiamy w sposób jednoznaczny, jeżeli to zrobimy, to rada gminy nie będzie w stanie podjąć decyzji o zaniechaniu. A jeżeli rada uważa, że można tego zaniechać?</u>
          <u xml:id="u-723.6" who="#MarianJanicki">Chciałem powiedzieć, że byłem kiedyś naczelnikiem, jestem burmistrzem. Myśmy w tamtym roku ten podatek na przykład uchwalili w gminie. Ale wtedy w trakcie rozmów, przy licznych zastrzeżeniach, które miał NSZZ RI „Solidarność”, które wysuwały kółka rolnicze, mówiliśmy, że jeżeli sytuacja w rolnictwie się nie poprawi, to w następnym roku, czyli w nadchodzącym 1992 r., widzimy potrzebę zwolnienia ludzi z tego podatku od mieszkania. Okaże się, że w momencie uchwalenia tego projektu nie mamy takiej możliwości. To gdzie zatem podziała się samodzielność gmin? Gdzie jest samodzielność?</u>
          <u xml:id="u-723.7" who="#MarianJanicki">Tyle jest samorządności, proszę państwa, ile pieniędzy. Jak nie będzie pieniędzy, to nie mówmy o żadnej samodzielności. Boję się, że właściwie także w ten sposób łamiemy podstawową zasadę idei samorządu. Nie chcę już nawiązywać do tego, kiedy po wyborach 27 maja mówiliśmy, że urodzimy się w nowej Polsce, samorządnej.</u>
          <u xml:id="u-723.8" who="#MarianJanicki">Proszę państwa, gminy nie będą mogły zbyt dużo zrobić, tym bardziej że ograniczamy nawet ich decyzje. Decyzje, które gmina może podejmować. W związku z tym proponuję odrzucenie tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-723.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-724">
          <u xml:id="u-724.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-724.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-725">
          <u xml:id="u-725.0" who="#RyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem zabrać głos w sprawie formalnej i zaproponować, by ktoś w imieniu rządu ustosunkował się do tego projektu ustawy, wypowiedział się na temat następstw, skutków finansowych, bo wydaje mi się, że koniecznie powinniśmy mieć tę opinię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-726">
          <u xml:id="u-726.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Tak, panie pośle, zgłosił się, aby zabrać głos, pan wiceminister.</u>
          <u xml:id="u-726.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Jerzy Orzeł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-727">
          <u xml:id="u-727.0" who="#JerzyOrzeł">Pani Marszałek! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Chciałem sprzeciwić się wnioskowi o odrzucenie projektu tej ustawy. Pan poseł, mój przedmówca, zajął krytyczne stanowisko w szczególności wobec artykułu, który zabrania wójtowi lub burmistrzowi zwalniania z części lub całości podatków.</u>
          <u xml:id="u-727.1" who="#JerzyOrzeł">Panie pośle, można było złożyć wniosek dotyczący tego artykułu. Natomiast nieuchwalenie tej ustawy w dniu dzisiejszym jest jednoznaczne z kompletną anarchizacją życia w gminie w listopadzie i grudniu. Zapis ustawowy mówi wyraźnie, że zarząd jest zobowiązany do 15 listopada tego roku przedłożyć projekt budżetu radzie gminy. Ustawa, która w tej chwili obowiązuje, obowiązuje, po pierwsze, do końca tego roku.</u>
          <u xml:id="u-727.2" who="#JerzyOrzeł">Po drugie, nie może ona obowiązywać automatycznie w roku następnym, ponieważ niektóre z podatków, które stanowiły dochód gminy w roku bieżącym, już nie istnieją. Pojawiają się natomiast nowe podatki, które będą stanowiły dochód budżetu gminy.</u>
          <u xml:id="u-727.3" who="#JerzyOrzeł">Jeżeli tej ustawy w tej chwili nie uchwalimy, oznacza to, że gminy nie będą mogły w ogóle konstruować swoich budżetów. Oczywiście można by dyskutować, czy przyszły Sejm zdąży tę sprawę załatwić. Być może tak. Mam co do tego poważne wątpliwości. Po to jednak, by umożliwić zarządom gmin konstruowanie budżetów na rok przyszły, wnoszę o uchwalenie tej ustawy. Jeżeli natomiast przyszły parlament będzie miał czas, by opracować w całości nową ustawę, to zapewne to uczyni. Nie ogranicza to w żaden sposób pracy nowego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-727.4" who="#JerzyOrzeł">Ze względów zatem praktycznych i ze względu na to, co może stać się w gminach w roku przyszłym i w końcu tego roku, wnoszę o uchwalenie tego projektu ustawy. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-727.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-728">
          <u xml:id="u-728.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-728.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Sikorę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-729">
          <u xml:id="u-729.0" who="#AndrzejSikora">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem generalnie również poprzeć projekt. Niemniej jednak mam wątpliwość co do kwestii dotyczącej wykreślenia prawa wójta lub burmistrza do zaniechania ustalania podatku.</u>
          <u xml:id="u-729.1" who="#AndrzejSikora">Otóż z tego co mi wiadomo, to na przykład podatek od spadków i darowizn jest dochodem gminy. Przepisy, kryteria, na mocy których ten podatek został ustanowiony w stosunku np. do mieszkań, były ustalone w roku 1983, i mimo wydania rozporządzenia Rady Ministrów, które w sposób bardziej liberalny traktuje kwestię podatku od spadków i darowizn w wypadku na przykład mieszkań, to obecnie ustawa ta nakłada jednak na spadkobierców czy obdarowanych obowiązek płacenia bardzo wysokich podatków.</u>
          <u xml:id="u-729.2" who="#AndrzejSikora">W określonych wypadkach uważam, że burmistrz czy też wójt mogą i powinni mieć prawo zaniechania ustalania tego podatku, a zatem pozbawienie ich tej możliwości niejako ich ubezwłasnowolni i spowoduje, że pewnych obowiązków podatkowych nie będzie można egzekwować.</u>
          <u xml:id="u-729.3" who="#AndrzejSikora">Być może moja informacja czy też wiadomości na ten temat nie są zbyt precyzyjne, niemniej jednak uważam, że lepiej jest mieć, że tak się wyrażę, możliwość zaniechania obowiązku podatkowego, podczas gdy, podkreślam, ten obowiązek cały czas znajduje się pod kontrolą — bo przecież wójt czy burmistrz cały czas są pod kontrolą, czy we właściwy sposób go spełniają — niż pozbawiać tego mechanizmu obecnie wójtów i burmistrzów.</u>
          <u xml:id="u-729.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-730">
          <u xml:id="u-730.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-730.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-730.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-731">
          <u xml:id="u-731.0" who="#AndrzejSikora">Chciałem złożyć tylko wniosek formalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-732">
          <u xml:id="u-732.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł złoży tylko wniosek formalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-733">
          <u xml:id="u-733.0" who="#AndrzejSikora">Generalnie składam wniosek formalny o wykreślenie tego punktu, to jest bodaj ust. 3 stosownego artykułu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-734">
          <u xml:id="u-734.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan wiceminister Wojciech Misiąg.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-735">
          <u xml:id="u-735.0" who="#WojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym przede wszystkim poprzeć projekt złożony przez Komisję Samorządu Terytorialnego. Chcę powiedzieć, że wszystkie przepisy, które zostały zawarte w tym projekcie, są zgodne z odpowiednimi fragmentami rządowego przedłożenia ustawy o finansach gmin.</u>
          <u xml:id="u-735.1" who="#WojciechMisiąg">Z powodów, o których mówił pan poseł Suchodolski, nie udało się nam w planowanym terminie przedłożyć projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-735.2" who="#WojciechMisiąg">Rzeczywiście było na to 230 dni, jak powiedział pan poseł Janicki, tyle tylko, że my również, zanim złożyliśmy ten projekt, musieliśmy dokonać różnych obliczeń, konsultacji, uzgodnień, a — jak Wysoka Izba wie — cały czas trwały jeszcze dyskusje nad kształtem systemu podatkowego. Bez jasności zaś co do tego systemu sformułowanie ustawy o finansach gmin nie było również możliwe. Stąd opóźnienie terminu, stąd pewna przymusowa sytuacja i stąd konieczność uregulowania przynajmniej pewnych kwestii, które zostały zawarte w ustawie o finansach gmin.</u>
          <u xml:id="u-735.3" who="#WojciechMisiąg">Ta propozycja komisji, ten projekt stanowi pewne minimum niezbędne do tego, by gminy mogły przystąpić do normalnych prac budżetowych, by gospodarka finansowa gmin nie ucierpiała i praca organów gminy przebiegała bez zakłóceń.</u>
          <u xml:id="u-735.4" who="#WojciechMisiąg">Proszę teraz pozwolić, że odniosę się do dwóch szczegółowych i niezwykle istotnych kwestii, które w tej dyskusji zostały podniesione.</u>
          <u xml:id="u-735.5" who="#WojciechMisiąg">Pierwsza sprawa dotyczy możliwości zaniechania ustalenia podatku, to jest ta kwestia, o której wypowiadał się zarówno pan poseł Janicki, jak i poseł Sikora. Wydaje mi się, że cała kontrowersja wynika z nieporozumienia. Proszę pozwolić, że najpierw zacytuję obecny przepis art. 9 ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania. Otóż ust. 1 głosi, że: „udzielanie ulg, odroczeń, umorzeń oraz stosowanie zaniechania ustalania i poboru w zakresie podatków stanowiących dochody gminy, a wpłacanych bezpośrednio na rachunki gmin, należy do kompetencji wójta lub burmistrza”. Ust. 2 formułuje analogiczny przepis w stosunku do dochodów gmin pobieranych przez urząd skarbowy. Natomiast w 3 ust. tego artykułu powiedziano, że: „skutki decyzji podjętych w trybie określonym w ust. 1 i 2 nie stanowią podstawy do zwiększenia subwencji ogólnej z budżetu państwa”. Innymi słowy przepis ten mówił: organy gminy mogą udzielać ulg, jeżeli natomiast takich ulg udzielą, to nie odliczamy tych ulg z dochodów gminy. Dla potrzeb obliczania subwencji wyrównawczej traktujemy ten podatek, tak jak gdyby był wzięty.</u>
          <u xml:id="u-735.6" who="#WojciechMisiąg">I co teraz proponujemy zmienić w tej ustawie? Proponujemy tylko wykreślenie jednego słowa: „zaniechanie ustalania podatku”, a nie „poboru”. Ta zmiana nie znosi uprawnień gmin do stosowania ulg i zwolnień, wprowadza natomiast pewien rygor, wprowadza zasadę: zanim się zwolni, trzeba znać skutki finansowe tej decyzji. I tylko tyle. Chodzi o to, by decyzje o udzielaniu ulg i zwolnień były podejmowane świadomie, w momencie kiedy gmina wie, z jakich pieniędzy, z jakich dochodów rezygnuje.</u>
          <u xml:id="u-735.7" who="#WojciechMisiąg">W dalszym ciągu nie widzę problemu w tym, o czym mówił pan poseł Sikora. Jeżeli gmina uzna, że na przykład te 200 czy 300 mln podatku będzie za dużo, to może z tego zwolnić, ale chcielibyśmy, żeby najpierw wiedziała, że rezygnuje z 200 czy 300 mln zł, czy też z paru mld, jak to się czasami zdarzało. I to jest jedyny istotny problem. Chcę jeszcze raz powiedzieć, że wykreślenie prawa do zaniechania ustalania podatku jest niezbędne dla zachowania logiki całego tego przepisu. Jeżeli gmina ma podejmować tę decyzję na własny rachunek, to skutki tych decyzji muszą być znane i określone.</u>
          <u xml:id="u-735.8" who="#WojciechMisiąg">Kwestia druga, którą poruszył pan poseł Bugaj, dotyczy skutków finansowych tej ustawy dla gmin. To jest problem, który pojawiał się wielokrotnie i w dyskusjach zeszłorocznych, i tegorocznych. Bardzo silnie sprawę udziałów gmin w poszczególnych podatkach wiązano z ich kondycją finansową. Chciałbym natomiast zwrócić uwagę na kluczowy w tej sprawie przepis (art. 12 ust. 2) obowiązującej obecnie ustawy, który mówi że: łączne kwoty subwencji, o których mowa w ust. 1, ujmowane w projekcie budżetu państwa, określa minister finansów po zasięgnięciu opinii ogólnopolskiej reprezentacji gmin. Z przepisu tego wynika, i wynika to z całej ustawy, że łączna kwota subwencji ogólnych jest wyznaczona niejako arbitralnie: kwota subwencji ma być tą wielkością, która bilansuje dochody własne gmin, dochody gmin z udziałów w podatkach, z przewidywanymi wydatkami gmin.</u>
          <u xml:id="u-735.9" who="#WojciechMisiąg">Żadne zatem regulacje dotyczące udziałów gmin w podatkach państwowych, żadne regulacje dotyczące dochodów własnych nie określają jeszcze ostatecznie sytuacji finansowej gmin. Mogą natomiast określać, i określają, proporcje poszczególnych części składowych dochodów gmin. Im większe są udziały gmin w podatkach państwowych, tym mniejszy jest udział subwencji, ale i mniejsza zatem możliwość zasilania gmin najbiedniejszych, tych, które na własne dochody liczyć nie mogą. Kwestia zatem formuły subwencji wyrównawczej, kwestia udziałów gmin w podatkach państwowych, będzie decydowała jedynie o sposobie podziału pewnych kwot pomiędzy poszczególne gminy, o preferencjach, jakimi zostaną objęte różne gminy; nie rozstrzyga natomiast sprawy tego, czy gminy dostaną w sumie więcej czy mniej. O tym będzie decydował Sejm, określając w ustawie budżetowej łączną kwotę subwencji ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-735.10" who="#WojciechMisiąg">Kończąc, proszę Wysoką Izbę o przychylenie się do wniosku sformułowanego przez Komisję Samorządu Terytorialnego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-735.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-736">
          <u xml:id="u-736.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-736.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-736.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-737">
          <u xml:id="u-737.0" who="#AndrzejSikora">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po wyjaśnieniu złożonym przez pana ministra Misiąga, wycofuję swój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-737.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-738">
          <u xml:id="u-738.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-738.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-738.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł.</u>
          <u xml:id="u-738.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-738.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł ma prawo dwa razy zabrać głos, więc proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-739">
          <u xml:id="u-739.0" who="#MarianJanicki">Pani Marszałek! W związku z tym zgłaszam wniosek o skreślenie pkt. 2 w art. 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-740">
          <u xml:id="u-740.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, panie pośle, dotyczy to — bo nie zrozumiałam — ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-741">
          <u xml:id="u-741.0" who="#MarianJanicki">Tego samego, co kolega poseł wycofał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-742">
          <u xml:id="u-742.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem. Czyli pan jakby ten wniosek podtrzymuje.</u>
          <u xml:id="u-742.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-742.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-743">
          <u xml:id="u-743.0" who="#JanKról">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozumiem, że pan poseł Janicki wycofuje pierwszy wniosek, który złożył, o odrzucenie ustawy w całości.</u>
          <u xml:id="u-743.1" who="#komentarz">(Poseł Marian Janicki: Nie wycofuję.)</u>
          <u xml:id="u-743.2" who="#JanKról">Czyli pan poseł złożył drugi wniosek, w razie gdyby pierwszy nie przeszedł.</u>
          <u xml:id="u-743.3" who="#komentarz">(Poseł Marian Janicki: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-743.4" who="#JanKról">W tej chwili więc mamy jasność. Pan poseł proponuje, żeby gminy nie mogły uchwalić budżetów na rok przyszły. Dobrze by było, żeby wszystkie gminy w Polsce o tym wiedziały.</u>
          <u xml:id="u-743.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-744">
          <u xml:id="u-744.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-744.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-744.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że pan poseł sprawozdawca Suchodolski przedstawił wniosek o niezwłoczne przystąpienie do drugiego czytania bez odsyłania projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-744.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm powyższy wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-744.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę. Wobec tego przystępujemy w tej chwili do drugiego czytania. Ze względu na to, że poprawki w zasadzie powinny być zgłoszone przy drugim czytaniu, chciałam spytać posłów, którzy zgłosili poprawki w trakcie pierwszego czytania, czy podtrzymują teraz swoje wnioski, w drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-744.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-745">
          <u xml:id="u-745.0" who="#JanuszSzymański">Przepraszam, ale dla jasności i formalnej uczciwości proceduralnej. Pan poseł Janicki złożył wniosek o odrzucenie projektu ustawy w całości.</u>
          <u xml:id="u-745.1" who="#JanuszSzymański">Zanim zatem przystąpimy do drugiego czytania ten wniosek musi być rozstrzygnięty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-746">
          <u xml:id="u-746.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dobrze, dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-746.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, w takim razie przed przystąpieniem do drugiego czytania przegłosujemy wniosek pana posła Janickiego o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-746.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-746.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-746.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła Janickiego o odrzucenie projektu ustawy o zmianie ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (18) Kto jest przeciw? (198) Kto się wstrzymał od głosowania? (28) Stwierdzam, że Sejm nie przyjął wniosku pana posła o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-746.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Zapytuję ponownie: czy nikt nie zgłasza sprzeciwu — ze względów już proceduralnych — byśmy przystąpili do drugiego czytania?</u>
          <u xml:id="u-746.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie słyszę sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-746.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy posłowie, którzy zgłosili wnioski w czasie pierwszego czytania, podtrzymują je w drugim czytaniu?</u>
          <u xml:id="u-746.8" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-746.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu ustawy? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-746.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-746.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poselskiego projektu ustawy...</u>
          <u xml:id="u-746.12" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-746.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, zwrócono mi słusznie uwagę, że były zgłoszone poprawki, a ja już chciałam przystąpić do głosowania całości bez poprawek. Przepraszam, ale dzisiaj nie mam pełnego scenariusza.</u>
          <u xml:id="u-746.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę, żeby był uprzejmy przypomnieć poprawki. Będziemy głosować kolejno zgłoszone poprawki. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-747">
          <u xml:id="u-747.0" who="#StanisławSuchodolski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Jest to poprawka, którą zgłosił pan poseł Sikora. Pan poseł Janicki następnie ją wycofał, a później podtrzymał. Myślę, że wyjaśnienia pana ministra w tej materii były wyczerpujące. Nie ma potrzeby tutaj — jak sądzę — komentowania tego.</u>
          <u xml:id="u-747.1" who="#StanisławSuchodolski">Przed chwilą udzielono wyjaśnienia i myślę, że Wysoka Izba jeszcze je pamięta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-748">
          <u xml:id="u-748.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przypomnę: wniosek pana posła dotyczył art. 2 pkt 2.</u>
          <u xml:id="u-748.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-749">
          <u xml:id="u-749.0" who="#MarekPol">Pani Marszałek! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! W kwestii najpierw formalnej. Otóż generalnie nie można skreślić pkt. 2 w art. 2, bo w zasadzie cały art. 2 jest poprawką, której merytoryczna treść jest zawarta w pkt. 2. W związku z tym, jeżeli wniosek byłby prawidłowo sformułowany, to byłby to wniosek o skreślenie art. 2 całej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-749.1" who="#MarekPol">W kwestii merytorycznej dotyczy to dokładnie tego, o czym mówił pan minister Misiąg: jest to uniemożliwienie odstąpienia od ustalania podatku. Nie dotyczy to poboru, nie dotyczy to naliczania. Tyle tylko chciałem wyjaśnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-750">
          <u xml:id="u-750.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, czy pan poseł wnioskodawca podtrzymuje swój wniosek o skreślenie...</u>
          <u xml:id="u-750.1" who="#komentarz">(Poseł Marian Janicki: Nie, nie, to całość artykułu, bo faktycznie...)</u>
          <u xml:id="u-750.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czyli pan poseł uściśla swój wniosek w ten sposób, że opowiada się za skreśleniem całego art. 2? Nie art. 2 pkt. 2 tylko całego art. 2?</u>
          <u xml:id="u-750.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania ktoś z państwa jeszcze w tej sprawie chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-750.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan minister, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-751">
          <u xml:id="u-751.0" who="#WojciechMisiąg">Chciałem tylko na jedną rzecz zwrócić uwagę: art. 2 został wprowadzony po to, by zapewnić zgodność ustawy o zobowiązaniach podatkowych z piątą poprawką z art. 1. Wobec tego, jeżeli pan poseł Janicki wnioskuje o usunięcie art. 2, to trzeba również usunąć z art. 1 poprawkę 5 dotyczącą skreślenia wyrazu „ustalania” w art. 9 ust. 1 i 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-752">
          <u xml:id="u-752.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-752.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze przed przystąpieniem do głosowania tej poprawki chciałby zabrać głos? Jeżeli nie, przystąpimy do głosowania poprawki zgłoszonej przez pana posła Janickiego dotyczącej skreślenia całego art.2.</u>
          <u xml:id="u-752.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł wnioskuje także zmianę piątą w artykule...</u>
          <u xml:id="u-752.3" who="#komentarz">(Poseł Marian Janicki: Zmianę 5 w art. 1.)</u>
          <u xml:id="u-752.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, pytałam, czy pan poseł w takim razie formułuje swój wniosek w ten sposób, że wnioskuje o skreślenie art. 2 wraz ze zmianą, o której pan minister powiedział, że się logicznie wiąże...</u>
          <u xml:id="u-752.5" who="#komentarz">(Poseł Marian Janicki: Z tym uzupełnieniem, które zaproponował pan minister.)</u>
          <u xml:id="u-752.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, pytałam, czy pan wnioskuje o skreślenie art. 2 wraz ze zmianą, o której pan minister powiedział, że się logicznie wiąże.</u>
          <u xml:id="u-752.7" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Wojciech Misiąg: Ja nie mogę proponować.)</u>
          <u xml:id="u-752.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan minister nie może proponować, pan poseł się nie odzywał. W związku z tym uważałam, że pan poseł podtrzymuje swoją wersję.</u>
          <u xml:id="u-752.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki zgłoszonej przez pana posła Janickiego.</u>
          <u xml:id="u-752.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki dotyczącej skreślenia art. 2 oraz zmiany 5 w art. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (15) Kto jest przeciw? (195) Kto się wstrzymał od głosowania? (34) Stwierdzam, że Sejm odrzucił tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-752.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy zatem do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-752.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym i niektórych innych ustaw w brzmieniu przedłożenia, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (206) Kto jest przeciw? (8) Kto się wstrzymał od głosowania? (28) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym i niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-752.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 23 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o radiofonii i telewizji (druk nr 1193).</u>
          <u xml:id="u-752.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę panią Dobrochnę Kędzierską-Truszczyńską w celu przedstawienia sprawozdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-753">
          <u xml:id="u-753.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! W imieniu grupy 29 posłów mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie projekt ustawy o radiofonii i telewizji. Intencją wnioskodawców jest wyjście z pata legislacyjnego, który spowodował zablokowanie możliwości regulacji prawnych; m.in. uniemożliwiło to powstanie komercyjnych stacji radiowych i telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-753.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W tej chwili czeka na rozpatrzenie ponad 800 wniosków o koncesje na stacje radiowe i telewizyjne osiedlowe, miejskie, wojewódzkie, regionalne i ogólnopolskie.</u>
          <u xml:id="u-753.2" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Sejm X kadencji nowelizując ustawy o łączności pozbawił ministra łączności możliwości rozstrzygnięcia tych spraw.</u>
          <u xml:id="u-753.3" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Dotychczasowe uregulowania prawne dotyczące radia i telewizji — zarówno w ustawie o Radiokomitecie z 1961 r., jak i w Prawie prasowym, z późniejszymi dokonanymi przez Sejm X kadencji zmianami — nie zawierają uregulowań prawnych dotyczących przydziału częstotliwości, reklamy, zasad sponsoringu, wymagań, którym muszą odpowiadać programy radiowe i telewizyjne, nie mówiąc o rozprowadzaniu programów w sieciach kablowych.</u>
          <u xml:id="u-753.4" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Wysoki Sejmie! W tej chwili działa 18 pirackich stacji radiowych. Z dnia na dzień będzie przybywać ich jeszcze więcej. Zamiast więc ładu w eterze będziemy mieli do czynienia z wielością nadawców, wobec których praktycznie ci, którzy zań w kraju i za granicą odpowiadają, będą bezradni.</u>
          <u xml:id="u-753.5" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Stąd inicjatywa poselska dotycząca projektu ustawy o radiofonii i telewizji, stąd prośba do Wysokiej Izby o rozważenie tych racji i wyrażenie zgody na pierwsze i drugie czytanie tego projektu podczas dzisiejszego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-753.6" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Projekt ustawy nie zawiera propozycji rozstrzygnięć prawnych dotyczących radia i telewizji publicznej. Wnioskodawcy uznali, że wobec tylu zastrzeżeń i poprawek natury zasadniczej, przyjętych w poprzednim projekcie ustawy, zgłoszonym i trzykrotnie czytanym na posiedzeniu plenarnym Sejmu, należy publiczne radio i telewizję pozostawić w tych ramach prawnych, które istnieją, a więc z 1961 r.</u>
          <u xml:id="u-753.7" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Projekt ustawy zawiera 8 rozdziałów. W przepisach ogólnych określamy w sposób najbardziej skrótowy zadania radiofonii i telewizji, które są wskazaniem dla nadawców co do kierunku prowadzenia działalności, a dla Krajowej Rady stanowią ważną przesłankę podejmowania decyzji o udzielaniu koncesji. Zgodnie z zasadą wolnego przepływu informacji każdy ma prawo swobodnego odbioru programów radiowych i telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-753.8" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W rozdziale drugim, dotyczącym Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, zawarliśmy zasady powoływania i funkcjonowania organu państwowego odpowiedzialnego za sprawy radiofonii i telewizji. Proponujemy ten sposób powoływania członków przez Sejm, Senat i pana prezydenta. Chcieliśmy, aby o składzie Krajowej Rady decydowali przedstawiciele różnych ośrodków decyzyjnych.</u>
          <u xml:id="u-753.9" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Rada ma funkcjonować w taki sposób, który zapewnia kolegialny system podejmowania decyzji i uniemożliwia przejęcie jej kompetencji przez organ jednoosobowy. Czytając projekt ustawy, odnosi się wrażenie, że ustawa wnosi do przepisów wykonawczych, wydawanych przez Krajową Radę, wiele istotnych rozstrzygnięć. Jest to również zabieg świadomy oparty na doświadczeniach wielu krajów Europy Zachodniej, które w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych wprowadzały telewizję komercyjną. Rzecz w tym, że dopiero w praktyce okaże się, w jakim zakresie i z jakim nasileniem wystąpią zjawiska wymagające uregulowań i reakcji państwa.</u>
          <u xml:id="u-753.10" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W rozdziale trzecim — programy radiowe i telewizyjne — określamy podstawowe gwarancje samodzielności nadawcy oraz podstawowe ograniczenia samodzielności w tworzeniu programów, uzasadnione publicznym interesem. Do tych niezbędnych ograniczeń należy zaliczyć przepisy dotyczące reklamy, sponsoringu, nadawania audycji, które mogą zagrażać psychicznemu rozwojowi dzieci i młodzieży. Traktujemy częstotliwości radiowe jako dobro ogólne, społeczne i stąd ograniczenia w zakresie komercyjnego wykorzystywania ich na cele reklamy. Odpowiadają one uregulowaniom przyjętym w konwencjach międzynarodowych i zasadom obowiązującym w innych krajach europejskich.</u>
          <u xml:id="u-753.11" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W rozdziale dotyczącym koncesji proponujemy takie zasady ich udzielania, które są zgodne z zasadą pluralizmu i służą rozwojowi krajowej twórczości audiowizualnej. Znalazło to wyraz w kryteriach oceny wniosku o przyznawanie koncesji, art. 24. Przyjęcie tych rozstrzygnięć jest jednoznaczne z końcem monopolu państwa na rozpowszechnianie programów radiowo-telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-753.12" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Rozdział kolejny o rozprowadzaniu programów w sieciach kablowych ma stworzyć podstawy prawne do zajmowania się tą dynamicznie rozwijającą się dziedziną komunikacji społecznej. Przepisy projektu ograniczają się do spraw rozprowadzania programów w sieciach kablowych, nie dotyczą natomiast spraw związanych z budową tych sieci i eksploatacją urządzeń kablowych.</u>
          <u xml:id="u-753.13" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Sprawy opłat zostały uregulowane w sposób nie odbiegający od dotychczasowych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-753.14" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Rozdział siódmy o odpowiedzialności prawnej ma na celu stworzenie gwarancji przestrzegania przez nadawców obowiązków nakładanych przez ustawę. Poza najdalej idącą sankcją dotyczącą cofnięcia koncesji przewiduje się możliwość nakładania kar pieniężnych, ponieważ, jak można przypuszczać, większość przypadków naruszania przepisów ustawy będzie związana z chęcią osiągnięcia dodatkowych dochodów z reklamy.</u>
          <u xml:id="u-753.15" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Decyzje Krajowej Rady co do nakładania kar pozostają pod pełną kontrolą sądową. W przepisach przejściowych i końcowych zawarto niezbędne regulacje oraz dostosowano przepisy niektórych ustaw do nowych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-753.16" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani Marszałek! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Raz jeszcze wnoszę o życzliwe potraktowanie wniosku formalnego o przeprowadzenie pierwszego i drugiego czytania na tym posiedzeniu Sejmu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-753.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-754">
          <u xml:id="u-754.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-754.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo, przypominam wniosek przed chwilą zgłoszony przez panią poseł o niezwłoczne przystąpienie do drugiego czytania, bez odsyłania projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-754.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Wysoka Izba propozycję przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-754.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-754.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-754.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-754.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Do zabrania głosu zgłosiło się 4 posłów.</u>
          <u xml:id="u-754.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Aleksandra Małachowskiego z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”, a następnie pana posła Jerzego Żurawieckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-755">
          <u xml:id="u-755.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jak państwo pamiętają, poprzednim razem zgłaszałem wiele zastrzeżeń do tej ustawy, ale tak się złożyło, że padła ona nie z powodu moich zastrzeżeń, lecz z innych przyczyn. Jeśli w tej chwili nie damy tym wszystkim oczekującym na zezwolenia możności uzyskania takich zezwoleń, to wyrządzi to szkody, których nie umiemy sobie w tym momencie wyobrazić. Rozpocznie się jeszcze jedna seria ataków na Sejm kontraktowy i zarzutów pod jego adresem, że uniemożliwił demonopolizację tej dziedziny życia.</u>
          <u xml:id="u-755.1" who="#AleksanderMałachowski">Chcę państwu powiedzieć, że wśród tych 800 wniosków są nie tylko wnioski jakichś potentatów, którzy chcą zarabiać na radiu i telewizji; znaczna ich część dotyczy rozgłośni lokalnych. Parę dni temu byłem w Węgorzewie w takiej rozgłośni. Troje młodych ludzi prowadzi w malutkiej suterenie — 3x2 — rozgłośnię, która swoim zasięgiem obejmuje 2 czy 3 tamtejsze miasta: Giżycko, Węgorzewo. Słucha zaś ich cała tamtejsza społeczność. Rozgłośnia ta relacjonując przebieg posiedzenia miejscowych rad gmin, staje się ważnym elementem integracyjnym tych małych lokalnych społeczności. Myślę, że choćby z uwagi na taką działalność i na dziesiątki innych, które powstaną, bo ta też działa na statusie trochę prowizorycznym, powinniśmy jak najszybciej umożliwić uzyskanie tych zezwoleń.</u>
          <u xml:id="u-755.2" who="#AleksanderMałachowski">Ustawa jest od strony formalnoprawnej dobra, była przez naszą komisję wielokrotnie przepracowywana, zostały w niej uwzględnione niektóre z istotnych poprawek Senatu. Myślę, że nic nie stoi na przeszkodzie, żeby państwo przychylili się do prośby tej grupy posłów i taką ustawę w dniu dzisiejszym uchwalili. A, jak mówię, straty z nieuchwalenia tej ustawy byłyby bardzo duże.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-756">
          <u xml:id="u-756.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-756.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Żurawieckiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Zbigniewa Drelę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-757">
          <u xml:id="u-757.0" who="#JerzyŻurawiecki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chcę zabrać głos tylko w jednej sprawie dotyczącej rozdziału VI — „Opłaty abonamentowej”. Pragnę wnieść poprawkę, właściwie rozszerzenie zapisu w tym artykule dotyczącego opłat abonamentowych, który uelastyczniłby w przyszłości decyzyjność Krajowej Rady, a jednocześnie nie ograniczałby praw płatników, czyli odbiorców radia i telewizji, szczególnie jeśli chodzi o radio i telewizję publiczną ogólnokrajową.</u>
          <u xml:id="u-757.1" who="#JerzyŻurawiecki">Proponuję, by w art. 33 wpisać ust. 5: „Krajowa Rada określi zasady i wysokość opłat abonamentowych uwzględniające odbiór ogólnokrajowych programów radia i telewizji”. Dotychczasowe ust. 5–10 przyjęłyby oznaczenie: 6–11.</u>
          <u xml:id="u-757.2" who="#JerzyŻurawiecki">Proszę o przyjęcie proponowanej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-758">
          <u xml:id="u-758.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-758.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł będzie uprzejmy zgłosić tę poprawkę na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-758.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Drelę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Juliusza Brauna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-759">
          <u xml:id="u-759.0" who="#ZbigniewDrela">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Proponuję do art. 23 ust. 2 pkt. 1 omawianej ustawy wnieść drobną poprawkę, mianowicie na końcu zdania w pkt. 1 dopisać słowa: „dobrych obyczajów i wychowania”.</u>
          <u xml:id="u-759.1" who="#ZbigniewDrela">Tekst ust. 2 pkt. 1 w art. 23 z poprawką brzmiałby następująco: „2. Koncesji nie wydaje się, jeżeli rozpowszechnianie programów przez wnioskodawcę nie było celowe ze względu na:</u>
          <u xml:id="u-759.2" who="#ZbigniewDrela">1) zagrożenie interesów kultury narodowej, dobrych obyczajów i wychowania”.</u>
          <u xml:id="u-759.3" who="#ZbigniewDrela">Uzasadnienie: w pewnych czasopismach są teksty, które godzą w dobre obyczaje, w kulturę bycia, są sprzeczne z zasadami wychowania. Byłoby źle, gdyby przeniosły się one do radia i telewizji, co jest bardzo prawdopodobne, jeżeli chodzi o radio i telewizję komercyjną. Powszechność radia i telewizji oraz dostępność do radia i telewizji jest o wiele większa i łatwiejsza niż do czasopism, stąd możliwość ujemnego wpływu na obyczaje. Dlatego zwracam się do pań posłanek i panów posłów z prośbą o przyjęcie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-760">
          <u xml:id="u-760.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle: bardzo proszę o złożenie tej poprawki na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-760.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Juliusza Brauna z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-761">
          <u xml:id="u-761.0" who="#JuliuszBraun">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Nie rozwijając już tych wątków, o których mówiła pani poseł sprawozdawca, chciałbym gorąco poprzeć wniosek o przyjęcie tej ustawy, która, jak już powiedział pan poseł Małachowski, pomija, niestety, istotny problem regulacji funkcjonowania publicznej radiofonii i telewizji. Nie udało nam się uzyskać w tej sprawie wspólnego stanowiska, ustawa pozwala jednak załatwić przynajmniej część bardzo ważnych kwestii związanych z tą dziedziną.</u>
          <u xml:id="u-761.1" who="#JuliuszBraun">Chciałbym jednocześnie na gorąco ustosunkować się do wniosku zgłoszonego przed chwilą przez pana posła Drelę. W pełni rozumiem niepokój i przesłanki, które leżały u podstaw tego wniosku, chciałbym jednak wypowiedzieć się przeciw. Dlaczego? Dlatego że w momencie wydawania zezwolenia organ koncesyjny może ocenić jedynie deklarowany program nadawcy. Oczywiście nikt w deklarowanym programie nie stwierdzi, że będzie nadawał audycje, które naruszają zasady moralne, dobre obyczaje i dobro wychowanków. Chciałbym natomiast podkreślić, że w ustawie zawarliśmy przepis o charakterze, jeśli tak można powiedzieć, represyjnym, który te sprawy bardzo jasno określa. Dotyczy to jednak programów już nadawanych.</u>
          <u xml:id="u-761.2" who="#JuliuszBraun">Art. 18 ustawy, dotyczący wszystkich nadawców, zarówno publicznych jak komercyjnych, stwierdza wyraźnie: „Audycje nie mogą propagować działań, postaw i poglądów sprzecznych z prawem, moralnością i dobrem społecznym”. Jest to przepis, jak sądzę, jasny, klarowny i możliwy do wyegzekwowania, możliwy do egzekwowania dlatego, że w rozdziale VII zatytułowanym „Odpowiedzialność prawna” dajemy Krajowej Radzie możliwość wymierzania kar, w tym przypadku najbardziej dotkliwych, bo finansowych, dla osób, które będą wykraczały przeciwko tej ustawie i przeciwko warunkom koncesji. Sądzę, że jest to zgodne z generalną koncepcją funkcjonowania środków przekazu, jaką przyjęliśmy, tzn. zlikwidowaliśmy cenzurę prewencyjną, natomiast stworzyliśmy możliwość egzekwowania przepisów po opublikowaniu, czy to w formie druku, czy to w formie przekazu telewizyjnego. Jeśli ktoś natomiast w sposób uporczywy narusza przepisy, istnieje możliwość cofnięcia koncesji, co jest karą bardzo dotkliwą, nie muszę tego tłumaczyć. Inna sprawa, że te przepisy mało są wciąż znane i mało stosowane, ale to jest kwestia praktyki sądowej czy praktyki życia publicznego, by przepisy chroniące tę sferę życia były należycie egzekwowane.</u>
          <u xml:id="u-761.3" who="#JuliuszBraun">Dlatego sądzę, że przyjęcie wniosku pana posła Dreli nie jest konieczne nie dlatego, że wniosek ten zmierza w niesłusznym kierunku, ale dlatego, że sprawa ta została już w ustawie odpowiednio uregulowana.</u>
          <u xml:id="u-761.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-762">
          <u xml:id="u-762.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-762.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Szymanderskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Ignacego Czeżyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-763">
          <u xml:id="u-763.0" who="#JacekSzymanderski">Pani Marszałek! Proszę Państwa! Sam podpisywałem wniosek w sprawie tej ustawy, ale chyba nie do końca wiedziałem, że zniknie w niej zupełnie rozdział o telewizji publicznej. Chcę powiedzieć, że pewien pośpiech, z jakim ratujemy ustawę — bardzo ważną — może spowodować w tym miejscu pewne szkody i należy się nad tym zastanowić.</u>
          <u xml:id="u-763.1" who="#JacekSzymanderski">Telewizja publiczna, która nie jest reformowana tą ustawą, w tym stanie rzeczy nie zreformuje się sama i w krótkim czasie w konkurencji z telewizjami prywatnymi po prostu przegra. Ta instytucja może się normalnie rozpaść przez odejście ludzi, przez konkurencję telewizji prywatnych. Dlatego wydaje mi się, że takie częściowe uregulowanie sprawy, tzn. uregulowanie sprawy w zasadzie tylko telewizji niepublicznej i pominięcie telewizji publicznej, nie daje jej ustawowej możliwości reformowania przy jednocześnie, jak wiadomo, ogromnych kłopotach związanych z całą próbą likwidacji podjętą przez telewizję publiczną, co może spowodować taką sytuację, że telewizja publiczna — i my wszyscy w pewnym sensie, bo jednak telewizja publiczna jest bardzo istotną instytucją życia politycznego i społecznego w Polsce — może po prostu przegrać w tej konkurencji, mogą odejść od niej ludzie wartościowi.</u>
          <u xml:id="u-763.2" who="#JacekSzymanderski">Myślę zatem, proszę państwa, że telewizje prywatne już w tej chwili stanowią na tyle silne lobby, że będą w stanie przepchnąć całą ustawę o telewizji w ciągu pierwszego bądź pierwszych dwóch czy trzech tygodni nowego Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-763.3" who="#JacekSzymanderski">Proponowałbym zastanowić się nad tym przy głosowaniu, żebyśmy przypadkiem nie zrobili szkody, nie regulując spraw telewizji publicznej. Jestem pracownikiem tej instytucji i wiem, z jak wielkim trudem będą przeprowadzane tam reformy przy braku tej regulacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-764">
          <u xml:id="u-764.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-764.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ignacego Czeżyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-765">
          <u xml:id="u-765.0" who="#IgnacyCzeżyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam tylko jedną, krótką poprawkę do art. 18 ust. 3. Mianowicie chciałbym, by słowo „moralność” zostało zastąpione słowami: „etyka chrześcijańska”.</u>
          <u xml:id="u-765.1" who="#IgnacyCzeżyk">Uzasadniam to w ten sposób, że sformułowanie „moralność” wiąże się w moim odczuciu z pełnym relatywizmem co do wartości. Z tym relatywizmem nie mogę się zgodzić. Telewizja w edukacji, w wychowaniu dalej może być potencjalnym zagrożeniem, kiedy te zmiany — po szybkich zmianach politycznych, a wolnych gospodarczych — chyba na końcu tego procesu przemian i ewolucji w naszym kraju i narodzie zachodzą. I dlatego w obawie o tę względność, o ten relatywizm, proszę o wniesienie tej poprawki przez Wysoką Izbę i jej przegłosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-766">
          <u xml:id="u-766.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-766.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zgłosił się ponownie pan poseł Juliusz Braun z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
          <u xml:id="u-766.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-767">
          <u xml:id="u-767.0" who="#JuliuszBraun">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Bardzo przepraszam, że zabieram głos po raz drugi, ale zwrócono mi uwagę na pewien brak w zapisie ustawy, który wiąże się z jej redakcją. Chciałbym w związku z tym złożyć wniosek formalny, by w art. 37 ust. 1, w drugim wierszu, gdzie wymienione są przepisy, których, mówiąc hasłowo, nie wolno naruszać, gdzie jest wymieniony art. 18 ust. 2 — dopisać: 2 i 3. Wynika to z kolejnych zmian w trakcie redagowania i jest to rzeczywiście przeoczenie. Dlatego uprzejmie proszę o wniesienie tej poprawki — art. 18 ust. 2 i 3, i dalej tak, jak jest napisane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-768">
          <u xml:id="u-768.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-768.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-768.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-769">
          <u xml:id="u-769.0" who="#StanisławŻurowski">Proszę Państwa! Wiele tutaj powiedziano na temat, jak ważna jest ta ustawa, jak jest oczekiwana, dlatego tego wątku nie będę rozwijał. Wiemy również, co było powodem, że ta ustawa padła. Dlatego gorąco apeluję do posła Czeżyka, żeby poprawkę, którą zgłosił, wycofał.</u>
          <u xml:id="u-769.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-770">
          <u xml:id="u-770.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-770.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-770.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-771">
          <u xml:id="u-771.0" who="#JózefaHennelowa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podtrzymując apel pana posła Żurowskiego, nie chciałabym, żeby pan poseł Czeżyk czuł się jak gdyby zagrożony w swoich przekonaniach. Chcę po prostu zwrócić uwagę, że odbieram jego wniosek jako pewne nieporozumienie. Pojęcie „moralność” jest pojęciem szerszym, nie wartościowanym na światopoglądy szczegółowe. Nie ma nic wspólnego z propozycją relatywizmu. Natomiast zapisanie tutaj jakiegokolwiek przymiotnika sugerowałoby, że wszyscy inni poza światopoglądem chrześcijańskim w ogóle nie rozporządzają czymś podobnym do pojęcia moralności. Żeby już tak zupełnie łopatologicznie powiedzieć, musielibyśmy natychmiast umieścić tam, powiedzmy, Janusza Korczaka czy Mahatmę Gandhiego. Wobec tego obawiam się, że tutaj lęk pana posła, bardzo skądinąd godzien szacunku, jest zupełnie fałszywie ukierunkowany. Proponujemy pojęcie, które będzie mogło zmieścić w sobie wszystkie uczciwe ludzkie postawy, nie nadając temu żadnego pojęcia węższego. I nie ma to nic wspólnego z relatywizmem.</u>
          <u xml:id="u-771.1" who="#JózefaHennelowa">W związku z tym ponawiam moją prośbę, ponieważ niepotrzebnie byśmy się tutaj dzielili w głosowaniu nad tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-771.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-772">
          <u xml:id="u-772.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-772.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-772.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, głos zabierze wiceprezes Komitetu do Spraw Radia i Telewizji pan Marek Markiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-773">
          <u xml:id="u-773.0" who="#MarekMarkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rada Ministrów upoważniła prezesa Radiokomitetu do reprezentowania rządu w dyskusji nad radiofonią i telewizją, dobrze więc, że jadąc samochodem dowiedziałem się, że sprawa ta jest dziś w porządku obrad, a na sali dostałem projekt przygotowany przez komisję. Tym niemniej zapoznałem się z nim i czuję się w obowiązku przedstawić nie tyle zastrzeżenia, ile uwagi, które rodzą się na miejscu po przeczytaniu tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-773.1" who="#MarekMarkiewicz">Zgłoszony projekt stanowi kadłubową część ustawy, która była pod obradami Sejmu w poprzednim tygodniu. Podstawową cechą tego projektu jest to, że pomija on całą radiofonię publiczną i telewizję publiczną, której interesy, jako jeden z jej szefów, muszę reprezentować.</u>
          <u xml:id="u-773.2" who="#MarekMarkiewicz">Konstrukcja projektu opiera się na podstawowym przekonaniu, że uruchamia się proces wydawania koncesji na częstotliwości radiowe i telewizyjne, za czym rząd się opowiada, ale jednocześnie pozostawia się nie zreformowaną ustawowo radiofonię publiczną, czyli dotychczasowy Komitet do Spraw Radia i Telewizji. We wszystkich pracach, które prowadziliśmy, zakładaliśmy, że proces startu niezależnych nadawców, jak i zreformowanej telewizji, umożliwi rzeczywistą konkurencję obydwu tych instytucji, czy obydwu tych sfer nadawania. Jeżeli jednak zdarzyło się tak, a zdarzyło się nieszczęśliwie, że ustawa w tej części, która reguluje reformę Radiokomitetu nie weszła w życie, natomiast ten projekt uruchamia konkurencję, to z punktu widzenia firmy muszę powiedzieć, że nie będzie ona w stanie tej konkurencji sprostać i ta ustawa w istocie rzeczy skazuje Radiokomitet w obecnej postaci na los niemalże już z góry zadekretowanego bankruta. To trzeba sobie wyraźnie powiedzieć. Możemy podać podstawowy przykład. Ustawa w części dotyczącej radiofonii i telewizji publicznej zawierała gwarancję dla ośrodków regionalnych państwowej radiofonii i telewizji przyznania częstotliwości. Jeżeli w tej chwili otwiera się proces przyznawania częstotliwości bez podobnych gwarancji dla ośrodków państwowych, to, krótko mówiąc, za kilka miesięcy nie będzie można już tych częstotliwości rozdzielić, bo wszystkie zostaną rozdane. W związku z tym nie mówiąc o ośrodkach regionalnych, ten projekt jakby przesądza ich los.</u>
          <u xml:id="u-773.3" who="#MarekMarkiewicz">Druga sprawa. Powołuje się centralny organ administracji państwowej, czyli Krajową Radę, nie uchylając centralnego organu administracji państwowej jakim jest Komitet do Spraw Radia i Telewizji powołany ustawą z 1961 r. Zatem będziemy mieli dwa centralne organy państwowe, jeden państwowy, drugi administracji, przy czym jeden ma za zadanie opracowywanie kierunków rozwoju radiofonii i telewizji — mówię o ustawie z 1962 r. nie uchylonej przez tę ustawę — oraz drugi, czyli Krajowa Rada, uzyskuje te uprawnienia w pkt. 2. Podobnie w pkt. 8 i 9 przyjmuje uprawnienia Radiokomitetu bez uchylenia tych uprawnień. W istocie więc powstanie silna potrzeba szybkiego uchwalenia ustawy o publicznej radiofonii i telewizji, tylko muszę zwrócić uwagę, że ta potrzeba nie będzie już wsparta tak silną presją owych 200 prywatnych nadawców, którzy od wielu miesięcy chcą, by tę sprawę wprowadzić, my natomiast tej presji, jak widać, nie jesteśmy w stanie wywrzeć.</u>
          <u xml:id="u-773.4" who="#MarekMarkiewicz">Powstaje tu konstrukcja bardzo dla nas złożona, mianowicie powstaje organ w istocie konstytucyjny. W projekcie tym przesądza się spór, który legł u podłoża dyskusji między Sejmem i Senatem, czy prezydent ma powoływać przewodniczącego Krajowej Rady, czy też Krajowa Rada. Było to istotną osią sporu do tej pory, projekt przesądza tę sprawę w jedną stronę.</u>
          <u xml:id="u-773.5" who="#MarekMarkiewicz">Wreszcie, wszystkie zapisy dotyczące prywatnych nadawców, czy niezależnych nadawców, nadają im bardzo szerokie uprawnienia, w istocie natomiast nie pozwalają w ramach utrzymanej w dalszym ciągu ustawy z 1961 r. na żadną istotną reformę Radiokomitetu, bo proszę zwrócić uwagę, że Rada Ministrów mogłaby zdecydować się na przekształcenie telewizji w spółkę, ale musiałaby dokonać tego na granicy istniejącej ustawy albo zmieniając jej konstrukcję.</u>
          <u xml:id="u-773.6" who="#MarekMarkiewicz">Przeto wskazując tylko na te niebezpieczeństwa tekstu, które dostrzegłem 15 minut temu, muszę zwrócić uwagę, że kto wie, czy zachowanie tej sprawy przez 2–3 tygodnie, przy niesłychanej presji nadawców prywatnych, nie pozwoliłoby na ostateczne, globalne załatwienie sprawy telewizji i publicznej i prywatnej z pożytkiem dla jednej i drugiej sfery. W istocie bowiem gdy powstaną prywatne stacje nadawcze, a liczba osób umiejących obsługiwać urządzenia telewizyjne w tym kraju jest policzalna, zaś w prywatnych stacjach będzie można im zapłacić dużo więcej niż my możemy, to muszę zadać pytanie wcale nie retoryczne: Kto będzie po dwu miesiącach pracował w publicznej telewizji.</u>
          <u xml:id="u-773.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-774">
          <u xml:id="u-774.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-774.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Szymanderskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-775">
          <u xml:id="u-775.0" who="#JacekSzymanderski">Pani Marszałek! Proszę Państwa! W swoim wystąpieniu nie doprecyzowałem wniosku. Muszę powiedzieć, że wystąpienie prezesa Markiewicza jakby utwierdziło mnie w tym przekonaniu. W imieniu grupy posłów OKP chciałem złożyć wniosek o oddalenie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-775.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-776">
          <u xml:id="u-776.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-776.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-776.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zgłaszał się pan poseł Ignacy Czeżyk, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-777">
          <u xml:id="u-777.0" who="#IgnacyCzeżyk">Po głosowaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-778">
          <u xml:id="u-778.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie rozumiem, panie pośle. Jest debata i jeżeli ktoś chce zabrać głos, to powinien to zrobić teraz. Potem zamknę dyskusję i niestety nie będę mogła udzielić panu głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-779">
          <u xml:id="u-779.0" who="#IgnacyCzeżyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podtrzymuję swój wniosek. Chciałbym tylko zapytać panią posłankę Hennelową, czy słyszała, bym wnosił o niepropagowanie postawy Gandhiego, walki non violence czy też postawy nauczyciela Korczaka, który ofiarował swoje życie z miłości dla dzieci. Wszystko jest dozwolone, natomiast społeczeństwo jest chrześcijańskie i o te wartości wnosiłem, by były one w jakiś sposób zabezpieczone, by nie były niszczone. To wszystko, co mogę podać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-780">
          <u xml:id="u-780.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-780.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-780.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-781">
          <u xml:id="u-781.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-781.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Po pierwsze, powinnam powiedzieć, że nie dziwią mnie ani głosy, które zmierzają do wniesienia poprawek, ani te głosy, które mówią o tym, że przyjęcie tej ustawy co najmniej przewróci wszystko, a przynajmniej telewizję publiczną. Otóż trzeba sobie powiedzieć proszę państwa, że przyjęcie tej ustawy dopiero rozpoczyna proces rozbicia monopolu w radiu i w telewizji.</u>
          <u xml:id="u-781.2" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Po drugie, nowy Sejm będzie powoływał Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, a po trzecie, proszę państwa, nie wierzcie w to, że stacja telewizyjna powstaje z niedzieli na poniedziałek. Najpierw muszą wszyscy dostać koncesję, a czekają na te koncesje już rok. W związku z tym musi być zespół, który zechce w ogóle zająć się tymi papierami. Kolejna sprawa... przepraszam, bo się trochę pogubiłam w ilościach odpowiedzi, ale...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-782">
          <u xml:id="u-782.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł, przepraszam, czy pani występuje jako poseł sprawozdawca,...</u>
          <u xml:id="u-782.1" who="#komentarz">(Poseł Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska: Tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-782.2" who="#OlgaKrzyżanowska">... czy jako poseł indywidualny? Bardzo proszę o tym pamiętać, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-783">
          <u xml:id="u-783.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani marszałek, ponieważ padł formalny wniosek o odrzucenie projektu ustawy, w związku z tym odpowiadam na argumenty, które tutaj zostały użyte.</u>
          <u xml:id="u-783.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Kolejna sprawa, proszę mi wierzyć, że jeśli chodzi o stacje telewizyjne, to naprawdę nie jest ani proste, ani tanie ich uruchomienie. Tyle mam w tej sprawie do powiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-784">
          <u xml:id="u-784.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-784.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze przed zamknięciem dyskusji zabrać głos na ten temat? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-784.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-784.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, w związku ze zgłoszonymi poprawkami po ogłoszeniu przerwy proszę o zebranie się posła sprawozdawcy oraz posłów, którzy zgłaszali poprawki, w pokoju obok sali posiedzeń w celu ich uporządkowania, a potem przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-784.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 24 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie (druki nr 1162 i 1192).</u>
          <u xml:id="u-784.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Barbarę Blidę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-785">
          <u xml:id="u-785.0" who="#BarbaraBlida">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bardzo króciutko, ponieważ o projekcie, o którym w tej chwili mówimy i o którym mamy zadecydować, czy go Izba przyjmie, czy nie, już mówiliśmy. Jest to już moje trzecie wystąpienie przed Wysoką Izbą w tej sprawie, ostatni, że tak powiem, rzut na taśmę, z prośbą o przyjęcie przez Wysoką Izbę tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-785.1" who="#BarbaraBlida">Jest to poselski projekt ustawy. Merytoryczne treści miałam okazję przedstawić państwu już dwukrotnie. W związku z tym powiem tylko, że Komisja Nadzwyczajna zaopiniowała ten projekt ustawy pozytywnie. W debacie zgłosiliście państwo kilka poprawek, które zostały przez Wysoką Izbę przyjęte. Zostały one wprowadzone do tego projektu ustawy. Potem projekt został skierowany do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i do Komisji Ustawodawczej. Komisje te wniosły jeszcze kilka poprawek, które macie państwo w druku nr 1192. I w imieniu tych dwóch połączonych komisji mam zaszczyt po raz trzeci prosić Wysoką Izbę o przyjęcie projektu ustawy wraz z poprawkami, które przedstawia Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-785.2" who="#BarbaraBlida">Jest jeden wniosek mniejszości wymieniony w tym druku. Chodzi o stworzenie obligatoryjnego określania maksymalnej wysokości opłat za wykonywanie usług biegłych rewidentów. Ma to, zgodnie z wnioskiem mniejszości, zrobić minister finansów. Przedstawię tylko, jakie są argumenty „za” tzn. jak uzasadniają ten wniosek mniejszości wnioskodawcy.</u>
          <u xml:id="u-785.3" who="#BarbaraBlida">Wnioskodawcy twierdzą, że skoro z art. 2 wynika obowiązek badania sprawozdań finansowych dla wszystkich wymienionych w tym artykule podmiotów, to ustawa winna chronić te podmioty przed stosowaniem wygórowanych cen za te usługi. I w związku z tym jest ta propozycja.</u>
          <u xml:id="u-785.4" who="#BarbaraBlida">Natomiast stanowisko komisji jest takie, że zapis ustawowy, który proponuje w ustawie, ustala fakultatywność określania wysokości opłat, zaś zapis proponowany wnioskiem mniejszości stwarza obligatoryjność ustalania maksymalnych opłat, co w gospodarce rynkowej nie zawsze się sprawdza i co może okazać się pustym zapisem.</u>
          <u xml:id="u-785.5" who="#BarbaraBlida">To tyle. Możemy przejść do głosowania poszczególnych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-786">
          <u xml:id="u-786.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Są, pani poseł, zgłoszenia do dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-787">
          <u xml:id="u-787.0" who="#BarbaraBlida">Przepraszam. To ja mam tyle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-788">
          <u xml:id="u-788.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-788.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-788.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosu zgłosiło się dwóch posłów.</u>
          <u xml:id="u-788.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Kerna z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Jerzego Orła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-789">
          <u xml:id="u-789.0" who="#AndrzejKern">Pani Marszałek! Panowie Posłowie! Pomijam tutaj panie, dlatego że to co chcę powiedzieć, dotyczy wyłącznie panów.</u>
          <u xml:id="u-789.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-789.2" who="#AndrzejKern">Zdecydowałem się zabrać głos, bo mówiąc słowami piewcy folkloru warszawskiego Stefana Wiecheckiego, ja wychodzę z nerw. Wychodzę z nerw — tak piszę Wiech — gdy przysłuchuję się debacie nad tym problemem, gdy referuje problem sprawozdawca, która ma rację w stu procentach, do tego jest ładną dziewczyną o twarzyczce wyjętej z fresku Rafaela, prosi panów o uchwalenie ustawy, a panowie nic, jak pniaki.</u>
          <u xml:id="u-789.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-789.4" who="#AndrzejKern">Pani poseł ma prawo zapytać słowami Danuty Rinn — gdzie są ci mężczyźni? Pani poseł, w czasie głosowania będziemy patrzyli, czy na tej sali są jeszcze mężczyźni.</u>
          <u xml:id="u-789.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-790">
          <u xml:id="u-790.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-790.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, następny z mówców pomyłkowo został wpisany na listę mówców.</u>
          <u xml:id="u-790.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-790.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-791">
          <u xml:id="u-791.0" who="#MarekPol">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Panie Pośle Kern! Z przyjemnością wysłuchałem tego wystąpienia. Jest to nieszablonowe zjawisko na tej sali. Mam nadzieję, że w nowym Sejmie będzie więcej tak sympatycznych wystąpień. Zaczynam natomiast mieć obawę, że posłowie, którzy mieliby ewentualnie inne zdanie aniżeli pani poseł sprawozdawca, nie będą już nazywani w środkach masowego przekazu zwolennikami starego systemu, afer gospodarczych, ale odmówi im się męskości, co byłoby najgorszym zarzutem.</u>
          <u xml:id="u-791.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali).</u>
          <u xml:id="u-791.2" who="#MarekPol">Ale ad rem. Jest to szczególna ustawa, bo jest to ustawa z inicjatywy poselskiej, zgłoszona bardzo krótko przed zakończeniem kadencji Sejmu, która w ciągu dwóch tygodni wraca na salę obrad ponownie. Z całą pewnością decyduje o tym istota sprawy, ale również, nie ukrywam, ogromna aktywność grupy, która tę ustawę Wysokiej Izbie przedłożyła.</u>
          <u xml:id="u-791.3" who="#MarekPol">Chcę wyjaśnić pewne sprawy związane z poprzednim głosowaniem nad tą ustawą i wydaje mi się, że to wyjaśnienie należy się nam wszystkim.</u>
          <u xml:id="u-791.4" who="#MarekPol">Otóż podstawowa linia podziału na tej sali przebiegała nie między tymi, którzy są zwolennikami rzetelnego badania sprawozdań finansowych, a tymi, którzy zwolennikami takiego rzetelnego badania nie są, a podstawowa linia podziału przebiegała pomiędzy tymi, którzy uważali, że ustawa zabezpiecza merytorycznie takie prawidłowe badanie, z jednej strony, a z drugiej, nie stwarza zagrożeń. Ci, którzy byli przeciwni ustawie w tej drugiej kwestii, mieli poważne wątpliwości, uznając, że każda monopolizacja uprawnień dla określonego środowiska zawodowego, a z taką monopolizacją moglibyśmy mieć do czynienia, grozi tym, że dla zwalczania afer i korupcji tworzymy organizację, która może być podatna na tego typu afery i korupcje. I to był podstawowy problem.</u>
          <u xml:id="u-791.5" who="#MarekPol">Wydaje mi się, że w wyniku pewnego konsensusu, który zapadł w kuluarach tej Wysokiej Izby, bo to jest najlepsze miejsce do dochodzenia do consensusów, przedłożony projekt jest projektem możliwym do przyjęcia. Większość zapisów wprowadzonych do pierwotnego przedłożenia pozwala w znacznym stopniu zabezpieczyć przed monopolizacją, przed wykorzystywaniem pozycji monopolistycznej przez środowisko biegłych rewidentów gospodarki, bo praktycznie sprawa dotyczy gospodarki. To tyle, jeżeli chodzi o uwagi ogólne.</u>
          <u xml:id="u-791.6" who="#MarekPol">Jeżeli chodzi o uwagi szczegółowe. Ustawa w wyniku decyzji Wysokiej Izby została skierowana do dwóch komisji zwyczajnych, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i Komisji Ustawodawczej. Niemniej nie ukrywajmy, prace w tych komisjach ze względu na obciążenie w ostatnim okresie działalności Sejmu pracami nad innymi ustawami przebiegały w trybie nadzwyczajnym. Stąd przepraszam bardzo, że pozwalam sobie jeszcze zgłosić jedną tylko poprawkę do treści ustawy, poza tymi, które zostały uzgodnione w czasie posiedzenia komisji.</u>
          <u xml:id="u-791.7" who="#MarekPol">Poprawka dotyczy art. 40 ustawy i mówi o weryfikacji tych osób, które zostaną wpisane na listę biegłych niejako na początku. Przedstawię treść ust. 2 w art. 40, obecną i proponowaną po zmianie.</u>
          <u xml:id="u-791.8" who="#MarekPol">Obecnie ustęp ten brzmi w ten sposób: „Osoby, o których mowa w ust. 1 — są to osoby, które są rejestrowane, z tego tytułu, że posiadają dyplom biegłego księgowego, na listę biegłych rewidentów — zostają skreślone z listy biegłych rewidentów, o ile w ciągu 4 lat od dnia wejścia w życie ustawy, nie spełnią wymagań dotyczących kwalifikacji zawodowych...” — i dalej jest: „określonych przez Izbę”.</u>
          <u xml:id="u-791.9" who="#MarekPol">Otóż ta ustawa, chcąc spełnić wymóg wysokich kwalifikacji biegłych rewidentów, określa bardzo precyzyjnie, jakie kwalifikacje powinien mieć biegły rewident, jakim warunkom powinien odpowiadać. Stąd proponuję, aby w tym artykule zmienić nieco samą końcówkę jego zapisu i aby brzmiał on następująco: „Osoby, o których mowa w ust. 1, zostają skreślone z listy biegłych rewidentów, o ile w ciągu 4 lat od dnia wejścia w życie ustawy, nie spełnią wymagań dotyczących kwalifikacji zawodowych określonych w art. 15 ust. 1 pkt. 1–4 i pkt. 6”. Sądzę, że panie i panowie posłowie dysponując tekstem ustawy stosunkowo łatwo stwierdzą, że poza pkt. 5, który mówi o odbyciu 4-letniej praktyki — co jest niemożliwe, ponieważ jest to pierwsza lista, która się pojawia dla tych biegłych rewidentów w tej chwili — w podmiotach gospodarczych, które są już wpisane na listę biegłych rewidentów, pozostałe kwalifikacje są to wszystkie kwalifikacje, które powinien spełnić biegły rewident, zapisane w ustawie. To tyle, jeżeli chodzi o poprawki. Nie wszystkie poprawki, które padły w dyskusjach na temat tej ustawy, zostały wpisane, ale wydaje mi się, że stan tej ustawy upoważnia nas do jej uchwalenia.</u>
          <u xml:id="u-791.10" who="#MarekPol">I refleksja na koniec. Sądzę, że nie najlepiej układająca się nasza współpraca w ostatnich dniach z Senatem, mamy liczne przypadki bardzo dużej liczby poprawek ze strony Senatu do uchwalonych przez nas ustaw, mamy sytuację patów ustawowych, budzi pewną obawę co do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-791.11" who="#MarekPol">Wydaje mi się, że Senat pracując nad tą ustawą, zrozumie konsensus, który zawarliśmy. Gdyby bowiem Senat przez przypadek doszedł do tych samych wniosków, do których dochodzili co niektórzy posłowie, podchodząc dość skrajnie do zapisów tej ustawy, źle rokowałoby to chyba ustawie w tej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-791.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-792">
          <u xml:id="u-792.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-792.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Macieja Bednarkiewicza z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-793">
          <u xml:id="u-793.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bardzo krótko chciałbym złożyć głos niejako przeciwny do głosu tego wniosku mniejszości, który proponuje, żeby sposób ustalania wynagrodzeń rewidentów, a w szczególności maksymalne stawki dla rewidentów, był ustalany przez ministra finansów i że to powinno być obligatoryjne, a nie fakultatywne.</u>
          <u xml:id="u-793.1" who="#MaciejBednarkiewicz">Projekt ustawy przewiduje, że minister finansów ma możliwość ingerowania w sposób ustalenia wynagrodzeń rewidentów i że ta fakultatywność wynika z funkcji nadzorczych ministra finansów, co jest określone w art. 34.</u>
          <u xml:id="u-793.2" who="#MaciejBednarkiewicz">Zmiana i wniosek mniejszości, który miałby sprowadzać się do tego, żeby minister finansów musiał określać te maksymalne stawki, niejako zmienia filozofię, jeśli tak można powiedzieć, funkcjonowania samorządu.</u>
          <u xml:id="u-793.3" who="#MaciejBednarkiewicz">Bronię w tym wystąpieniu istoty i celu funkcjonowania samorządu zawodowego. Uważam, że jeżeli przyjmujemy zasadę funkcjonowania samorządu rewidentów — po to przecież przez tę ustawę ten samorząd jest stworzony, żeby panował i kontrolował pracę rewidentów — to w sytuacjach oczywiście szczególnych minister finansów może ustalać te maksymalne stawki, ale nie powinno być to obowiązkiem, bo wtedy niejako funkcja tego samorządu staje się wątpliwa.</u>
          <u xml:id="u-793.4" who="#MaciejBednarkiewicz">Chcę również zwrócić uwagę państwa na tym razem słuszny wniosek pana posła Pola dotyczący zmiany art. 40. Uważam, że to jest słuszna i właściwa uwaga. Chyba można byłoby powiedzieć: wymagań dotyczących kwalifikacji zawodowych określonych przez ustawę, nawet bez konieczności wyszczególniania tych wszystkich artykułów.</u>
          <u xml:id="u-793.5" who="#MaciejBednarkiewicz">Popieram ten wniosek. Uważam, że ta zmiana jest konieczna. Podobnie jak mój przedmówca apeluję do Wysokiej Izby, żeby uchwaliła tę ustawę. Apeluję również z tego miejsca do Senatu, żeby Senat jeszcze w ostatniej chwili swojego funkcjonowania tę ustawę zatwierdził bez poprawek. Daje ona szansę na zorganizowanie i stworzenie właściwego instrumentu dla ustalania rzeczywistych realnych wartości tych podmiotów gospodarczych, które w art. 2 są wymienione, a to naprawdę przy stosowaniu zasady wolnego obrotu jest rzeczą absolutnie niezbędną, tak jak kontrola i właściwy system ustalania wartości.</u>
          <u xml:id="u-793.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-794">
          <u xml:id="u-794.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-794.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wiesławę Ziółkowską z Poselskiego Klubu Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-795">
          <u xml:id="u-795.0" who="#WiesławaZiółkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W przeciwieństwie do pana posła Bednarkiewicza chciałabym poprzeć wniosek mniejszości, który upoważnia ministra finansów do ustalania maksymalnych stawek.</u>
          <u xml:id="u-795.1" who="#WiesławaZiółkowska">Wszyscy mamy świadomość, że jest to ustawa przygotowywana w pośpiechu, ustawa obciążona wieloma zapewne ułomnościami, do których pewno będzie musiał wrócić po jakimś czasie przyszły Sejm. Będzie wtedy szansa, aby sprawdzić, czy ustalanie maksymalnych stawek w naszych warunkach ma rację bytu czy nie i wtedy będzie można ten zapis wyeliminować, ująć go fakultatywnie. Ale w momencie wprowadzenia ustawy, uważam, że bardzo celowe byłoby, aby minister finansów miał obowiązek ustalenia maksymalnych stawek.</u>
          <u xml:id="u-795.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-796">
          <u xml:id="u-796.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-796.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-796.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-796.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Zgłoszona jest jedna poprawka. Proszę bardzo posła sprawozdawcę i posła, który zgłosił poprawkę, aby w czasie przerwy...</u>
          <u xml:id="u-796.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeszcze pani poseł?</u>
          <u xml:id="u-796.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-797">
          <u xml:id="u-797.0" who="#BarbaraBlida">Jeżeli można, pani marszałek, mamy poprawkę zgłoszoną przez... posła Marka Pola. Poprawka 11 proponowana w druku 1192 kończyła się wprowadzeniem wyrazu „w ustawie”. Poseł Marek Pol proponuje ścisłe określenie artykułu, ustępu i punktu. W trakcie głosowania proponowałabym tylko to przegłosować i to nam sprawę załatwi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-798">
          <u xml:id="u-798.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dobrze pani poseł. Kiedy będziemy to głosować, to pani będzie uprzejma to przypomnieć.</u>
          <u xml:id="u-798.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-798.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosowania przystąpimy po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-798.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 25 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Koleje Państwowe (druki nr 1149 i 1189).</u>
          <u xml:id="u-798.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Chcemy przed przerwą zakończyć dyskusję i ewentualne głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-798.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Kazimierza Czerwińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-799">
          <u xml:id="u-799.0" who="#KazimierzCzerwiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej pragnę przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie z prac nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy z dnia 27 kwietnia 1989 r. o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Koleje Państwowe.</u>
          <u xml:id="u-799.1" who="#KazimierzCzerwiński">Z wielkim zatroskaniem uczestniczymy w poszukiwaniu sposobu podniesienia efektywności gospodarczej przedsiębiorstwa państwowego. Towarzyszy temu świadomość i przekonanie, iż przedsiębiorstwo państwowe jest, i w określonej mierze pozostanie, składnikiem gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-799.2" who="#KazimierzCzerwiński">Poszukiwania efektywnych rozwiązań gospodarczych w obszarze własności państwowej odnoszą się w sposób szczególny do przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe. Towarzyszy temu dramatyczna sytuacja finansowa przedsiębiorstwa, która w istotny sposób spowodowana została czynnikami zewnętrznymi. Były nimi zarówno zaskakująco głęboki spadek popytu na przewozy, jak też wycofanie się państwa w ostatniej korekcie budżetu ze znacznej części dopłat do wysoko deficytowych przewozów pasażerskich.</u>
          <u xml:id="u-799.3" who="#KazimierzCzerwiński">Przynagla to do realizacji przygotowywanych rozwiązań racjonalizujących ekonomikę kolei państwowych.</u>
          <u xml:id="u-799.4" who="#KazimierzCzerwiński">Intensywne prace programowe nad tzw. restrukturyzacją PKP weszły w fazę realizacji, budząc z jednej strony nadzieję na lepsze, ale także niepokój wielu środowisk pracowniczych. Jest to trudny, nawet dramatyczny scenariusz przemian koniecznych. Przedsiębiorstwo PKP, które funkcjonuje w gospodarce permanentnego niedoboru materiałów, usług remontowo-budowlanych, szczególnie o charakterze specjalistycznym, usług remontowych taboru i maszyn specjalistycznych, organizuje sobie własną działalność w tych deficytowych dziedzinach. Dawniej było to konieczne, dzisiaj skomplikowana struktura przedsiębiorstwa, które realizuje zadania w różnych dziedzinach, wydaje się być nieefektywna.</u>
          <u xml:id="u-799.5" who="#KazimierzCzerwiński">Zamierzenia restrukturyzacyjne w pierwszym etapie zmierzają do wyłączenia ze struktury PKP zakładów działalności pomocniczej jako przedsiębiorstw państwowych, przed którymi otwarte zostaną możliwości dalszych przekształceń, w tym prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-799.6" who="#KazimierzCzerwiński">PKP będzie przedsiębiorstwem państwowym przewozowym, zarządzającym i utrzymującym państwowe koleje użytku publicznego, którego celem będzie uzyskanie dochodów.</u>
          <u xml:id="u-799.7" who="#KazimierzCzerwiński">Wykonanie zamierzonych zmian wymaga jednak korekty ustawy o przedsiębiorstwie PKP, które Wysokiej Izbie postaram się zreferować.</u>
          <u xml:id="u-799.8" who="#KazimierzCzerwiński">W trakcie obrad połączonych komisji zrezygnowano z proponowanej w projekcie ustawy zmiany w art. 1 oznaczonej nr 2 a dotyczącej skreślenia art. 4 w obowiązującej ustawie o PKP.</u>
          <u xml:id="u-799.9" who="#KazimierzCzerwiński">W związku z tym uległy zmianie oznaczenia kolejności wymienionych w tym artykule zmian. Będę referował problematykę zawartą w projekcie ustawy według nowej numeracji. Zaproponowana regulacja w art. 1 w zmianach oznaczonych nr 1, 2 i 4 w nowym druku: „PKP jako przedsiębiorstwo państwowe powołane do wykonywania działalności gospodarczej w dziedzinie przewozów, zarządzania i utrzymania państwowych kolei użytku publicznego”. Znosi się zatem ustawowy obowiązek organizowania przez PKP produkcji materiałów, urządzeń, znosi się zatem obowiązek prowadzenia działalności pomocniczej.</u>
          <u xml:id="u-799.10" who="#KazimierzCzerwiński">Zmiana nr 4 polega na skreśleniu z ustawy o PKP art. 12, który traktuje o planowaniu społeczno-gospodarczym w rozumieniu dawniej obowiązujących przepisów. Zmiana ma zatem charakter porządkujący, eliminuje przepis martwy w związku ze zmianami w Prawie gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-799.11" who="#KazimierzCzerwiński">Zmiana oznaczona nr 5 i 6 porządkuje regulacje dotyczące mienia przedsiębiorstwa i dostosowuje je do powszechnie obowiązujących w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-799.12" who="#KazimierzCzerwiński">Zmiana oznaczona nr 7 ma istotne znaczenie i polega na zniesieniu ustawowego obowiązku sytuowania w strukturze organizacyjnej PKP zakładów budownictwa, zakładów produkcyjnych i naprawczych zaplecza kolejowego. Konsekwencją tego rozwiązania jest wprowadzenia w art. 1 zmian oznaczonych nr 8, 9 i 10.</u>
          <u xml:id="u-799.13" who="#KazimierzCzerwiński">Rozwiązania zaproponowane w art. 2 projektu ustawy i następnych uwzględniają w sposób konieczny specyfikę przedsiębiorstwa PKP w procesie wyłączania z jego struktury zakładów produkcyjnych naprawczych i tworzenie nowych podmiotów gospodarczych skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-799.14" who="#KazimierzCzerwiński">Art. 3 projektu reguluje problem świadczeń przysługujących zatrudnionym w PKP w odniesieniu do pracowników państwowych przedsiębiorstw tworzonych na podstawie omawianego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-799.15" who="#KazimierzCzerwiński">Zatem pracownicy zatrudnieni obecnie w PKP, po wyłączeniu ich zakładów z tego przedsiębiorstwa, będą mogli zachować świadczenia odpowiadające kolejowym, jednakże na zasadach komercyjnych, jeśli uprawnienia do tych świadczeń określą zakładowe umowy zbiorowe zawarte w trybie przewidzianym w Kodeksie pracy. Ta regulacja nie stanowi rozszerzenia świadczeń i nie powoduje skutków finansowych poza przedsiębiorstwem.</u>
          <u xml:id="u-799.16" who="#KazimierzCzerwiński">Art. 4 ustawy, czy projektu ustawy, reguluje prawne aspekty stosunku pracy dotychczasowych pracowników PKP w przedsiębiorstwach tworzonych i nie wzbudza w komisjach wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-799.17" who="#KazimierzCzerwiński">Projektowany art. 5 stwarza kolejarzom możliwości do przejścia na emeryturę kolejową, kobiecie po przepracowaniu 35 lat i mężczyźnie po przepracowaniu 40 lat, w związku z redukcją zatrudnienia wymuszoną względami ekonomicznymi. Jest to rozwiązanie powszechnie odpowiadające regulacjom obowiązującym obecnie w innych dziedzinach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-799.18" who="#KazimierzCzerwiński">Prawo takie uzyskają jednakże ci pracownicy, którzy w PKP przepracowali co najmniej 15 lat, a więc okres wymagany w obowiązującym już prawie do uzyskania emerytury kolejowej po osiągnięciu wieku emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-799.19" who="#KazimierzCzerwiński">Pracownicy, którzy nie przepracowali wymaganych 15 lat w PKP, będą mogli odejść na emeryturę na zasadach powszechnie obowiązujących.</u>
          <u xml:id="u-799.20" who="#KazimierzCzerwiński">Wysoka Izbo! Przedstawiając sprawozdanie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy z dnia 27 kwietnia 1991 r. o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Koleje Państwowe, wnoszę, aby Sejm uchwalić raczył rządowy projekt ustawy z druku 1149 z poprawką przedłożoną w sprawozdaniu komisji (druk nr 1189).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-800">
          <u xml:id="u-800.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-800.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z posłanek i posłów chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-800.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-800.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 26 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o kolejach, Prawa przewozowego oraz ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (druki nr 1084 i 1190).</u>
          <u xml:id="u-800.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę pana Szczepana Balickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-801">
          <u xml:id="u-801.0" who="#SzczepanBalicki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W światowym kolejnictwie istnieją teraz bardzo wyraźne, zwłaszcza od lat siedemdziesiątych, dwie przeciwstawne sobie tendencje, wg jednej trzeba budować nowe linie dalekiego zasięgu, wg drugiej trzeba likwidować wiele odcinków, zwłaszcza bocznych, dojazdowych. Ich sprzeczność jest pozorna. Chodzi bowiem o to, że obecnie w konkurencji z innymi rodzajami transportu opłacalne, i to nawet bardzo, i nawet niezastąpione, są linie kolejowe o dużej mocy przewozowej, wykorzystywane bardzo, do granic swojej opłacalności.</u>
          <u xml:id="u-801.1" who="#SzczepanBalicki">Wszystkie boczne linie o małym ruchu są natomiast nieopłacalne, one były opłacalne w XIX wieku, tzn. wtedy, kiedy były przeważnie budowane, gdy jedyną alternatywą był transport konny.</u>
          <u xml:id="u-801.2" who="#SzczepanBalicki">I oto przedkładamy Wysokiej Izbie możliwość komercjalizacji, że się tak wyrażę, dostosowania do gospodarki rynkowej przedsiębiorstwa PKP, znajdującego się w bardzo trudnej sytuacji. Znakomicie opisał to mój przedmówca. Polega ono na ułatwieniu likwidacji nieczynnych już dawno odcinków, rozbiórce ich i sprzedaniu, zarówno ziemi jak i elementów wyposażenia oraz zawieszaniu przewozów na liniach nieopłacalnych, które jeszcze na razie nie ulegają rozbiórce, bo mogą przy innych układach gospodarczych okazać się opłacalne.</u>
          <u xml:id="u-801.3" who="#SzczepanBalicki">W obu tych dziedzinach przepisy były bardzo sztywne, gdyż tworzone były wtedy, kiedy kolej miała maksymalnie rozwijać działalność przewozową, a likwidację linii czy zawieszanie przewozów traktowano jako rzadki, nadzwyczajny wyjątek i kompetencje zastrzeżone były dla bardzo wysokich władz centralnych.</u>
          <u xml:id="u-801.4" who="#SzczepanBalicki">Obecna zmiana, którą mam zaszczyt zaproponować Wysokiej Izbie, polega przede wszystkim na podaniu przyczyn ekonomicznych, które uzasadniają zawieszenie przewozów oraz przeniesienie kompetencji na niższy szczebel — z ministerstwa na dyrekcję generalną i w niektórych wypadkach na przewoźnika, gdy nie dotyczy to kolei.</u>
          <u xml:id="u-801.5" who="#SzczepanBalicki">Biorąc pod uwagę ważność tej sprawy dla kolei, pozwalam sobie zwrócić uwagę, że uchwalenie tej ustawy ułatwi komercjalizację przewozów i dzięki temu rentowność kolei nie będzie już musiała być osiągana wyłącznie przez podnoszenie ceny usług przewozowych.</u>
          <u xml:id="u-801.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-802">
          <u xml:id="u-802.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-802.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z posłanek i posłów zechce zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-802.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chciałabym teraz ogłosić przerwę.</u>
          <u xml:id="u-802.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-803">
          <u xml:id="u-803.0" who="#RadosławGawlik">Przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego prosi członków komisji o zebranie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w sekretariacie Komisji Samorządu Terytorialnego w sali nr 238.</u>
          <u xml:id="u-803.1" who="#RadosławGawlik">W przerwie obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-804">
          <u xml:id="u-804.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam półgodzinną przerwę do godz. 12.45.</u>
          <u xml:id="u-804.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę tych posłów, którzy w tej chwili są na sali i tych, których już w tej chwili nie ma na sali, o bardzo punktualne przychodzenie. Mamy przed sobą około 7 głosowań, w tym jedno, proszę państwa, bardzo długie głosowanie nad stanowiskiem Senatu. Bardzo proszę więc o punktualne przychodzenie na salę.</u>
          <u xml:id="u-804.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 20 do godz. 12 min 45)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-805">
          <u xml:id="u-805.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, zapraszam na salę plenarną. Proszę o zajmowanie miejsc. Proszę o przejście z kuluarów na salę obrad.</u>
          <u xml:id="u-805.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, ponieważ nie mogę w tej chwili prowadzić obrad, zarządzam 10-minutową przerwę. Po 10 minutach będziemy, tak jak rano, składali podpisy w sekretariacie. Proszę państwa o przybycie za 10 minut, spróbujemy wtedy kontynuować posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-805.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-805.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Może 5 minut.)</u>
          <u xml:id="u-805.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dobrze, panie pośle, 5 minut wystarczy, żeby przyszli posłowie spoza sali obrad.</u>
          <u xml:id="u-805.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 50 do godz. 13 min 5)</u>
          <u xml:id="u-805.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, proszę o zajmowanie miejsc. Przekażemy obecnie do podpisania listę obecności.</u>
          <u xml:id="u-805.7" who="#komentarz">(Głos z sali: To musi być w obecności posłów sekretarzy.)</u>
          <u xml:id="u-805.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, musimy mieć do siebie zaufanie.</u>
          <u xml:id="u-805.9" who="#komentarz">(Trwa podpisywanie list obecności.)</u>
          <u xml:id="u-805.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zebranie list obecności. Proszę o zajmowanie, miejsc, chciałabym wznowić obrady.</u>
          <u xml:id="u-805.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-805.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dniu 18 października br. zmarł pan poseł Bohdan Osiński. Bohdan Osiński urodził się w 1925 roku w Neuchatel w Szwajcarii. Przez wiele lat pracował jako inżynier chemik na różnych stanowiskach w przemyśle i w spółdzielczości pracy.</u>
          <u xml:id="u-805.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W okresie okupacji hitlerowskiej czynnie działał w ruchu oporu, w Armii Krajowej, był przewodniczącym oddziału łódzkiego Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej.</u>
          <u xml:id="u-805.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Swoje dorosłe życie dzielił między pracę zawodową, działalność społeczną i polityczną. Podejmował wiele starań, aby poprawić warunki życia mieszkańców Łodzi. Znalazło to swój wyraz w uhonorowaniu go Honorową Odznaką Miasta Łodzi. Wiele wysiłków włożył w racjonalizację przemysłu chemicznego. Wyróżniony został złotą odznaką za zasługi dla tego przemysłu jak i Złotą Odznaką Zasłużonego Racjonalizatora Produkcji Chemicznej.</u>
          <u xml:id="u-805.15" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Był człowiekiem prawym, bezkompromisowym w dochodzeniu do prawdy, zdecydowanym walczyć o rzetelność i uczciwość w każdej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-805.16" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Pracę w Sejmie X kadencji rozpoczynał jako poseł Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Opuścił ten klub, ponieważ uważał, iż na terenie Łodzi Stronnictwo Demokratyczne nie sprostało oczekiwaniom społecznym. Nie znaczyło to jednak, że nie służył klubowi swą współpracą, szczególnie w zagadnieniach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-805.17" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Odszedł od nas poseł Bohdan Osiński pozostawiając wśród tych, którzy z nim pracowali, szacunek dla swojej postawy, podziw dla uczciwości, głęboką zadumę nad jego filozofią życiową. Uważał, że każdy powinien być sądzony według czynów, że Polsce jest potrzebne głębokie zespolenie prawdziwej miłości ojczyzny ze służbą na jej rzecz we wszystkich dziedzinach życia.</u>
          <u xml:id="u-805.18" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Uczcijmy pamięć posła Bohdana Osińskiego chwilą milczenia.</u>
          <u xml:id="u-805.19" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
          <u xml:id="u-805.20" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u>
          <u xml:id="u-805.21" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-805.22" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, zgodnie z art. 113 ust. 1 pkt 5 ordynacji wyborczej, wygaśnięcie mandatu posła Bohdana Osińskiego z dniem 18 października 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-805.23" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 23 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o radiofonii i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-805.24" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że Sejm przed przerwą wysłuchał wystąpienia pani poseł sprawozdawcy i przeprowadził dyskusję. Przypominam też, że odbyło się — na wniosek projektodawców — pierwsze i drugie czytanie projektu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-805.25" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dyskusji posłowie zgłosili dodatkowe poprawki.</u>
          <u xml:id="u-805.26" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie panią poseł sprawozdawcę o kolejne referowanie poprawek.</u>
          <u xml:id="u-805.27" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Był formalny wniosek o oddalenie projektu ustawy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-806">
          <u xml:id="u-806.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zanim przystąpimy do głosowania wszystkich wniosków, jeżeli pani marszałek pozwoli, w imieniu tych posłów, którzy zechcieli podpisać projekt, chciałabym zgłosić następującą dodatkową poprawkę, polegającą na dodaniu nowego art. 43 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-806.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">„1) W zakresie uregulowanym w niniejszej ustawie traci moc ustawa z dnia 2 grudnia 1960 r. o Komitecie do Spraw Radia i Telewizji, Polskie Radio i Telewizja, Dz. U. nr 54 poz. 307 i z 1984 r. nr 54 poz. 275.</u>
          <u xml:id="u-806.2" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">2) Do czasu wydania przepisów przewidzianych w ustawie, nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy, zachowują moc dotychczasowe przepisy wydane na podstawie ustawy wymienionej w ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-806.3" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W związku z tym artykuł oznaczony jako 43 otrzymałby numer 44.</u>
          <u xml:id="u-806.4" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Uregulowania, o których mówimy w tej poprawce, dotyczą tylko i wyłącznie opłat abonamentowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-807">
          <u xml:id="u-807.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przepraszam bardzo panią poseł, ale rzeczywiście zaistniało nieporozumienie. Po pierwszym czytaniu był wniosek o odrzucenie projektu ustawy, który nie został przegłosowany przed przerwą, wobec tego musimy do niego powrócić.</u>
          <u xml:id="u-807.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, stawiam pod głosowanie wniosek pana posła Szymanderskiego o odrzucenie w całości projektu ustawy o radiofonii i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-807.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem wniosku pana posła Jacka Szymanderskiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (101) Kto jest przeciw? (114) Kto się wstrzymał od głosowania? (22) Stwierdzam, że wniosek pana posła Jacka Szymanderskiego nie został przez Wysoką Izbę przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-807.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ponieważ przed przerwą w ramach drugiego czytania padło już pytanie pani marszałek Olgi Krzyżanowskiej o zgłoszenia do dyskusji, która została przeprowadzona i zamknięta, powracamy do głosowania zgłoszonych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-807.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie panią poseł sprawozdawcę o przedstawienie dodatkowych poprawek. Jeżeli można, proszę trochę głośniej mówić, bo tutaj bardzo słabo słychać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-808">
          <u xml:id="u-808.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Jako pierwszą głosujemy poprawkę pana posła Żurawieckiego o dodanie do art. 33 ust. 4: „Krajowa Rada określi zasady i wysokość opłat abonamentowych uwzględniając odbiór ogólnokrajowych programów radia i telewizji”. Po przyjęciu tej poprawki jest to jednoznaczne, że ust. od 4 do 10 należy oznaczyć od 5 do 11.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-809">
          <u xml:id="u-809.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-809.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-809.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-809.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki, polegającej na dodaniu ust. 4 w art. 33, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (176) Kto jest przeciw? (11) Kto się wstrzymał od głosowania? (43) Stwierdzam, że Sejm proponowaną poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-809.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-810">
          <u xml:id="u-810.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Kolejną poprawkę złożył pan poseł Drela. Odnosi się ona do art. 23 ust. 2 pkt 1 i polega na dodaniu na końcu sformułowań, które są zawarte w projekcie ustawy, następujących słów: „dobrych obyczajów i wychowania”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-811">
          <u xml:id="u-811.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-811.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 23 ust. 2 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (42) Kto jest przeciw? (133) Kto się wstrzymał od głosowania? (61) Stwierdzam, że Sejm tę poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-811.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-812">
          <u xml:id="u-812.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Kolejną poprawkę złożył pan poseł Braun. Jest to poprawka polegająca na uporządkowaniu zapisu art. 37 ust. 1 w wierszu drugim. Po słowach: „art. 18 ust. 2” dodać: „i 3”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-813">
          <u xml:id="u-813.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-813.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 37 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (186) Kto jest przeciw? (9) Kto się wstrzymał od głosowania? (43) Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-813.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-814">
          <u xml:id="u-814.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Kolejną poprawkę złożył pan poseł Czeżyk. W art. 18 ust. 3 po słowach: „sprzecznych z prawem” skreślić słowo: „moralnością” i dodać: „etyką chrześcijańską”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-815">
          <u xml:id="u-815.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-815.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 18 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (57) Kto jest przeciw? (136) Kto się wstrzymał od głosowania? (51) Stwierdzam, że Sejm poprawkę zgłoszoną przez pana posła Czeżyka odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-815.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy to są wszystkie poprawki?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-816">
          <u xml:id="u-816.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Nie, jest jeszcze jedna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-817">
          <u xml:id="u-817.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o przedstawienie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-818">
          <u xml:id="u-818.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W ostatniej poprawce chodzi o dodanie nowego art. 43: „W zakresie uregulowanym w niniejszej ustawie”(...) Art. 43 w tej sytuacji zmienia numerację na art. 44.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-819">
          <u xml:id="u-819.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-819.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-819.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na dodaniu nowego art. 43, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (182) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (45) Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-819.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma quorum.)</u>
          <u xml:id="u-819.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jest, proszę państwa, quorum. Jest 229 posłów, dwa mandaty wygasły...</u>
          <u xml:id="u-819.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Trzy.)</u>
          <u xml:id="u-819.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dzisiaj trzeci.</u>
          <u xml:id="u-819.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy to są wszystkie poprawki?</u>
          <u xml:id="u-819.8" who="#komentarz">(Poseł Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska: Wszystkie poprawki.)</u>
          <u xml:id="u-819.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-819.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-819.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości poselskiego projektu ustawy o radiofonii i telewizji, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (151) Kto jest przeciw? (58) Kto się wstrzymał od głosowania? (30) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o radiofonii i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-819.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 24 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie.</u>
          <u xml:id="u-819.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że przed przerwą Sejm wysłuchał posła sprawozdawcy i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-819.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-819.15" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje w sprawozdaniu przedstawiły wniosek mniejszości, który głosować będziemy w pierwszej kolejności. Wnioskodawcy proponują w art. 11 dodanie nowego ust. 5. Przepis ten zobowiązuje ministra finansów do określenia maksymalnej wysokości opłat za wykonywanie usług biegłych rewidentów.</u>
          <u xml:id="u-819.16" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy potrzebne jest wyjaśnienie pana posła sprawozdawcy?</u>
          <u xml:id="u-819.17" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-819.18" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-819.19" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 11, polegającym na dodaniu ust. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (80) Kto jest przeciw? (88) Kto się wstrzymał od głosowania? (77) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 11 polegający na dodaniu ust. 5 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-819.20" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dyskusji posłowie zgłosili dodatkowe poprawki. Proszę uprzejmie panią poseł sprawozdawcę o kolejne ich referowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-820">
          <u xml:id="u-820.0" who="#BarbaraBlida">W poprawce pierwszej wnoszącej zmiany do art. 2, w pkt. a w pierwszym i drugim tiret proponowane jest wyłączenie banków spółdzielczych z części dotyczącej obowiązkowego badania sprawozdań finansowych. Badanie sprawozdań finansowych banków spółdzielczych regulować będzie art. 2 do ust. 2, który jest obwarowany...</u>
          <u xml:id="u-820.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Pol: To jest w treści sprawozdania komisji. To trzeba głosować w całości. Jest to jedna poprawka.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-821">
          <u xml:id="u-821.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle, może pan poseł wyjaśni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-822">
          <u xml:id="u-822.0" who="#MarekPol">Druk nr 1192 jest sprawozdaniem komisji i wszystkie poprawki tu zawarte są niejako integralną częścią ustawy, którą głosujemy. W trakcie drugiego czytania zgłoszona została tylko jedna poprawka, drobna, którą chyba musimy przegłosować, a następnie całą ustawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-823">
          <u xml:id="u-823.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Może pani poseł zechce przedstawić tę poprawkę. Jest to poprawka pana posła Marka Pola.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-824">
          <u xml:id="u-824.0" who="#BarbaraBlida">Poprawka zgłoszona przez pana posła Pola dotyczy art. 40 i wprowadza w ust. 2... może przeczytam cały ust. 2. Dotychczasowa treść: „Osoby, o których mowa w ust. 1, zostają skreślone z listy biegłych rewidentów o ile w ciągu 4 lat od dnia wejścia w życie ustawy nie spełnią wymagań dotyczących kwalifikacji zawodowych określonych w ustawie przez izbę”. Pan poseł Pol proponuje: „określonych w art. 15 w ust. 1 pkt. 1 do 4 i pkt. 6”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-825">
          <u xml:id="u-825.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-825.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-825.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 40 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (213) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (26) Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-825.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-825.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (172) Kto jest przeciw? (49) Kto się wstrzymał od głosowania? (21) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie.</u>
          <u xml:id="u-825.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 25 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Koleje Państwowe.</u>
          <u xml:id="u-825.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że Sejm przed przerwą wysłuchał posła sprawozdawcy. Do dyskusji nikt się nie zgłosił.</u>
          <u xml:id="u-825.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-825.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Koleje Państwowe, z poprawkami proponowanymi przez Komisję Handlu i Usług oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (211) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (24) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Koleje Państwowe.</u>
          <u xml:id="u-825.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 26 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o kolejach, Prawa przewozowego oraz ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-825.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że Sejm przed przerwą wysłuchał posła sprawozdawcy oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-825.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-825.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy o kolejach, Prawa przewozowego oraz ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości w brzmieniu proponowanym przez Komisję Handlu i Usług oraz Komisję Ustawodawczą, tj. bez poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (209) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (26) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o kolejach, Prawa przewozowego oraz ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-825.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 15 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa (druki nr 1169 i 1186).</u>
          <u xml:id="u-825.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, teraz będzie bardzo, bardzo długie głosowanie, dlatego proszę o zajęcie miejsc i w miarę możliwości o spokój.</u>
          <u xml:id="u-825.15" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Józefa Pilarczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-826">
          <u xml:id="u-826.0" who="#JózefPilarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Może bez wstępu przejdę do omówienia poprawek, które zgłosił Senat. Tych poprawek jest 28, mają one różny charakter. Jest spora grupa poprawek, które w zasadzie nie powodują zmian merytorycznych, ale, również zdaniem komisji, poprawiają brzmienie i precyzują zapis. Są to poprawki: poprawka pierwsza dotycząca...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-827">
          <u xml:id="u-827.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, przepraszam, jeżeli pan poseł pozwoli, może byśmy omawiali poprawki w trakcie, że tak powiem, głosowania, wtedy pan poseł by nam przedstawiał stanowisko komisji, jeżeli Wysoka Izba na to się zgodzi.</u>
          <u xml:id="u-827.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-827.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Chciałabym zapytać, czy ktoś z posłanek i posłów chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-827.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-827.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-828">
          <u xml:id="u-828.0" who="#RadosławGawlik">Proszę państwa, ja mam wniosek formalny. Ponieważ, jak usłyszeliśmy, część tych poprawek to poprawki niemerytoryczne a uściślające, proponuję więc wybrać te poprawki i przegłosować je łącznie. Gdy dojdziemy do poprawek merytorycznych, wtedy poprosimy pana posła sprawozdawcę o przedstawienie treści tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-828.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-829">
          <u xml:id="u-829.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, jest to wniosek formalny. Poddaję go pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-829.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem wniosku o łączne głosowanie poprawek redakcyjnych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (198) Kto jest przeciw? (12) Kto się wstrzymał od głosowania? (22) Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-829.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego, panie pośle, proszę o przedstawienie tych poprawek, które będziemy głosowali en bloc. Proszę je wymienić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-830">
          <u xml:id="u-830.0" who="#JózefPilarczyk">Są to poprawki: pierwsza dotycząca tytułu ustawy; druga dotycząca art. 1 pkt 1; czwarta dotycząca art. 6; szósta dotycząca art. 7 pkt 6; dziewiąta dotycząca art. 12; dwunasta dotycząca art. 27 ust. 3; czternasta dotycząca art.29 ust. 1; osiemnasta dotycząca art. 35; dziewiętnasta dotycząca art. 36 ust. 3 i dwudziesta siódma dotycząca art. 62.</u>
          <u xml:id="u-830.1" who="#JózefPilarczyk">Proponuję wszystkie te poprawki przegłosować razem.</u>
          <u xml:id="u-830.2" who="#JózefPilarczyk">Komisja wyraziła o nich pozytywną opinię i wnosi o ich przyjęcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-831">
          <u xml:id="u-831.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-831.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku komisji o przyjęcie poprawek Senatu: do tytułu ustawy oraz do art.: 1, 6, 7, 12, 27, 29, 35, 36 i 62, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (225) Kto jest przeciw? (3) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm poprawki przyjął.</u>
          <u xml:id="u-831.2" who="#komentarz">(Poseł Józef Pilarczyk: Jeżeli pani marszałek pozwoli, to może teraz po kolei będę wymieniał poprawki.)</u>
          <u xml:id="u-831.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Może ja odczytam poprawkę, a pan poseł uzupełni.</u>
          <u xml:id="u-831.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzeciej poprawce Senat proponuje skreślenie art. 3 dotyczącego definicji określenia „zarząd”. Z tą poprawką łączy się poprawka dwudziesta siódma dotycząca zmiany numeracji dalszych artykułów.</u>
          <u xml:id="u-831.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy już ją przegłosowaliśmy?</u>
          <u xml:id="u-831.6" who="#komentarz">(Poseł Józef Pilarczyk: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-831.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obie poprawki będziemy głosować łącznie. Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek. Proszę o wyjaśnienie, jeżeli pan poseł uważa, że jest ono potrzebne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-832">
          <u xml:id="u-832.0" who="#JózefPilarczyk">Chciałbym tylko powiedzieć o jednej rzeczy. Po posiedzeniu komisji otrzymaliśmy nowe opinie prawne, również opinię pana posła prof. Zielińskiego, wynika z nich, że jednak przyjęcie poprawki Senatu byłoby korzystniejsze dla zapisu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-833">
          <u xml:id="u-833.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-833.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje proponują odrzucenie tych poprawek i to głosujemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-833.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-833.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 3 oraz poprawki zmieniającej numerację dalszych artykułów, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (20) Kto jest przeciw? (196) Kto się wstrzymał od głosowania? (24) Stwierdzam, że Sejm nie odrzucił poprawki Senatu do art. 3 oraz poprawki zmieniającej numerację dalszych artykułów wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-833.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głosujemy pozytywnie, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-833.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawki Senatu do art. 3 oraz poprawki zmieniającej numerację dalszych artykułów, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (211) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (18) Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-833.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W poprawce piątej dotyczącej art. 7 Senat proponuje skreślenie pkt 1, który nakłada na Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa zadanie tworzenia warunków sprzyjających racjonalnemu wykorzystaniu potencjału produkcyjnego zasobów skarbu państwa, oraz zmianę oznaczeń pozostałych punktów.</u>
          <u xml:id="u-833.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-833.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-833.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (208) Kto jest przeciw? (9) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 7 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-833.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W siódmej poprawce dotyczącej art. 7 pkt 8 Senat proponuje skreślić wyraz: „popierania”.</u>
          <u xml:id="u-833.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-833.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł uważa, że należy coś wyjaśnić?</u>
          <u xml:id="u-833.13" who="#komentarz">(Poseł Józef Pilarczyk: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-833.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-833.15" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 7 pkt 8, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (217) Kto jest przeciw? (8) Kto się wstrzymał od głosowania? (11) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 7 pkt 8 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-833.16" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W ósmej poprawce dotyczącej art. 11 Senat w nowym brzmieniu ust. 2 proponuje, aby członków agencji powoływał na okres 4 lat minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej w porozumieniu tylko z ministrem przekształceń własnościowych, a nie także z ministrem finansów oraz ministrem pracy i polityki socjalnej, po pozytywnym zaopiniowaniu przez odpowiednie komisje sejmowe, jak uchwalił Sejm.</u>
          <u xml:id="u-833.17" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-833.18" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-833.19" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 11 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (194) Kto jest przeciw? (20) Kto się wstrzymał od głosowania? (28) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 11 ust. 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-833.20" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dziesiątej poprawce dotyczącej art. 25 ust. 5 Senat proponuje skreślić wyrazy: „na cele inwestycji infrastrukturalnych”, a przez to nie ograniczać do tych celów możliwości nieodpłatnego przekazania gminie na własność nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-833.21" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy to jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-833.22" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-833.23" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-833.24" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawek Senatu do art. 25 ust. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (202) Kto jest przeciw? (20) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 25 ust. 5 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-833.25" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W jedenastej poprawce dotyczącej art. 26 ust. 2 Senat proponuje skreślenie wyrazów: „w formie aktu notarialnego” w przepisie dotyczącym umowy z administratorem gospodarującym w imieniu agencji.</u>
          <u xml:id="u-833.26" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wymagane jest tu wyjaśnienie pana posła sprawozdawcy?</u>
          <u xml:id="u-833.27" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-833.28" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-834">
          <u xml:id="u-834.0" who="#JózefPilarczyk">Jest to uzasadnione z tego powodu, że sporządzenie aktu notarialnego zawsze pociąga za sobą koszty. W celu uproszczenia tej sprawy i obniżenia kosztów całego procederu, komisje podzieliły pogląd Senatu, że od formy aktu notarialnego należałoby odstąpić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-835">
          <u xml:id="u-835.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-835.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-835.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 26 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (189) Kto jest przeciw? (27) Kto się wstrzymał od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 26 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-835.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzynastej poprawce dotyczącej art. 27 Senat proponuje dodać nowe ustępy: 4, 5 i 6 dotyczące przekazania spółce mienia.</u>
          <u xml:id="u-835.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-836">
          <u xml:id="u-836.0" who="#JózefPilarczyk">Przyjęcie tej poprawki oznaczałoby uwłaszczenie jednoosobowych spółek skarbu państwa, które powstałyby po zlikwidowaniu przedsiębiorstwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-836.1" who="#JózefPilarczyk">Po dyskusji komisje przyjęły stanowisko, żeby takiej możliwości jednoosobowym spółkom skarbu państwa nie dawać. Wniosek jest o odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-837">
          <u xml:id="u-837.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-837.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-837.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-837.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na dodaniu w art. 27 nowych ust. 4, 5 i 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (201) Kto jest przeciw? (15) Kto się wstrzymał od głosowania? (22) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu polegającą na dodaniu w art. 27 nowych ust. 4, 5 i 6 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-837.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W piętnastej poprawce dotyczącej art. 30 Senat w nowym brzmieniu ust. 2 proponuje, aby dawni właściciele nieruchomości lub ich spadkobiercy mieli pierwszeństwo do nabycia tych nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-837.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-837.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-837.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 30 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (171) Kto jest przeciw? (47) Kto się wstrzymał od głosowania? (19) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 30 ust. 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-837.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W szesnastej poprawce dotyczącej art. 30 Senat w nowym brzmieniu ust. 3 proponuje, aby w uzasadnionych przypadkach osobę nabywcy ustalić na podstawie przetargu ofert, ale z zastrzeżeniem swobodnego wyboru oferenta.</u>
          <u xml:id="u-837.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-837.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-837.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 30 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (193) Kto jest przeciw? (20) Kto się wstrzymał od głosowania? (23) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 30 ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-837.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W siedemnastej poprawce dotyczącej art. 32 Senat proponuje, aby wysokość oprocentowania należności rozłożonej na raty ustalał prezes agencji w porozumieniu z ministrem finansów.</u>
          <u xml:id="u-837.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tej samej sprawy dotyczy poprawka dwudziesta czwarta dotycząca art. 46. Obie te poprawki będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-837.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-837.15" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy potrzebne jest tutaj wyjaśnienie posła sprawozdawcy?</u>
          <u xml:id="u-837.16" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-837.17" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-837.18" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 32 i art. 46, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (13) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 32 i art. 46 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-837.19" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dwudziestej poprawce dotyczącej art. 39 Senat proponuje dodanie nowych ust. 3 i 4 dotyczących wydzierżawiania producentom zagranicznym nieruchomości rolnych wchodzących w skład zasobu.</u>
          <u xml:id="u-837.20" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Może pan poseł sprawozdawca wyjaśni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-838">
          <u xml:id="u-838.0" who="#JózefPilarczyk">Chodzi o dzierżawców zagranicznych, a dokładniej mówiąc o to, żeby na okres 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy ograniczyć możliwość dzierżawy nieruchomości przez obywateli zagranicznych, a w ust. 4 dopuszcza się taką możliwość za zgodą ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-839">
          <u xml:id="u-839.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-839.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu polegającej na dodaniu w art. 39 nowych ust. 3 i 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (209) Kto jest przeciw? (16) Kto się wstrzymał od głosowania? (15) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu polegającą na dodaniu w art. 39 nowych ust. 3 i 4 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-839.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dwudziestej pierwszej poprawce dotyczącej art. 40 Senat w nowym brzmieniu ust. 1 proponuje, aby warunki dzierżawy ustalano na podstawie ofert, ale z zastrzeżeniem swobodnego wyboru oferenta.</u>
          <u xml:id="u-839.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-839.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-839.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 40 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (187) Kto jest przeciw? (29) Kto się wstrzymał od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 40 ust. 1 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-839.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dwudziestej drugiej poprawce dotyczącej art. 40 Senat proponuje skreślenie ust. 2 stanowiącego, że w wypadku zgłoszenia kilku równorzędnych ofert pierwszeństwo ma spółka pracowników zlikwidowanego przedsiębiorstwa, którego majątek jest przedmiotem dzierżawy, oraz skreślenie oznaczenia ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-839.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-839.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne?</u>
          <u xml:id="u-839.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-839.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 40 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (195) Kto jest przeciw? (19) Kto się wstrzymał od głosowania? (27) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 40 ust. 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-839.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dwudziestej trzeciej poprawce dotyczącej art. 43 Senat proponuje oznaczenie dotychczasowej treści jako ust. 1 i dodanie nowego ust. 2 stanowiącego, że tylko wyjątkowo na wniosek dyrektora wydziela się zasób mieszkalny z gospodarstw prowadzących: nasiennictwo, hodowlę zarodową zwierząt lub działalność oświatową.</u>
          <u xml:id="u-839.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-839.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy potrzebne jest wyjaśnienie?</u>
          <u xml:id="u-839.14" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-839.15" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-839.16" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 43, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (178) Kto jest przeciw? (16) Kto się wstrzymał od głosowania? (47) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 43 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-839.17" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dwudziestej piątej poprawce dotyczącej art. 47 Senat proponuje, aby prawo do dalszego zamieszkiwania osób zajmujących domy i lokale mieszkalne wchodzące w skład likwidowanych gospodarstw rolnych nie obejmowało obiektów wpisanych do rejestru zabytków.</u>
          <u xml:id="u-839.18" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-839.19" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-839.20" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-840">
          <u xml:id="u-840.0" who="#JózefPilarczyk">Zwrócę tylko uwagę, że tu nie chodzi o kupno, niektórzy to mylą, chodzi tu o możliwość dalszego zamieszkiwania, a więc nie o umożliwienie sprzedaży, tylko o możliwość dalszego zamieszkiwania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-841">
          <u xml:id="u-841.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-841.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 47, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (159) Kto jest przeciw? (56) Kto się wstrzymał od głosowania? (27) Stwierdzam, że Sejm nie odrzucił poprawki Senatu do art. 47 wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-841.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do pozytywnego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-841.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 47, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (189) Kto jest przeciw? (27) Kto się wstrzymał od głosowania? (28) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 47 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-841.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dwudziestej szóstej poprawce dotyczącej art. 57 Senat proponuje oznaczenie dotychczasowej treści jako ust. 1 oraz dodanie nowego ust. 2 stanowiącego, że nieruchomość, co do której toczy się postępowanie w związku z zarzutem o sprzeczne z prawem przejęcie na rzecz skarbu państwa, nie może być sprzedana przed zakończeniem postępowania.</u>
          <u xml:id="u-841.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-841.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, może pan poseł sprawozdawca ma jeszcze jakieś uwagi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-842">
          <u xml:id="u-842.0" who="#JózefPilarczyk">To jest chyba jasne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-843">
          <u xml:id="u-843.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-843.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 57, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (224) Kto jest przeciw? (1) Kto się wstrzymał od głosowania? (13) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 57 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-843.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poprawkę dwudziestą siódmą już głosowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-843.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dwudziestej ósmej poprawce Senat proponuje dodanie nowego art. 67 dotyczącego roszczeń byłych właścicieli lub ich spadkobierców.</u>
          <u xml:id="u-843.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-843.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł zechce jeszcze się ustosunkować do tego?</u>
          <u xml:id="u-843.6" who="#komentarz">(Poseł Józef Pilarczyk: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-843.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-843.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na dodaniu nowego art. 67, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (177) Kto jest przeciw? (49) Kto się wstrzymał od głosowania? (23) Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu polegającą na dodaniu nowego art. 67 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-843.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-843.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-843.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy. Dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-843.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 27 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim i rządowym projektach ustaw o przysiędze wojskowej (druki nr 731, 911 i 1182).</u>
          <u xml:id="u-843.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Tadeusza Jemiołę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-844">
          <u xml:id="u-844.0" who="#TadeuszJemioło">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Sprawozdanie będzie bardzo krótkie, ponieważ jest całkowita jednomyślność, albowiem obydwa projekty, zarówno rządowy jak i poselski, były tożsame, różniły się tylko jednym wyrazem. Zarówno jeden jak i drugi uwzględniają wartości ponadczasowe, które są motywem słów roty przysięgi.</u>
          <u xml:id="u-844.1" who="#TadeuszJemioło">Nie będę mówił ani o kontekście historycznym, ani też o przesłankach, które powodują potrzebę takich zmian, ponieważ są one ogólnie znane.</u>
          <u xml:id="u-844.2" who="#TadeuszJemioło">Pragnę jedynie zwrócić uwagę na to, że proponowana treść przysięgi może być uzupełniona przez żołnierza w zależności od jego osobistego stosunku do religii formułą: „Tak mi dopomóż Bóg!”. Motyw ten w odniesieniu do osób wierzących niewątpliwie wpływa na pogłębienie emocjonalnego związku składającego przysięgę z jej treścią. Rota również jest mocno osadzona w Konstytucji, która mówi o roli, pozycji wojska oraz prezydenta jako zwierzchnika sił zbrojnych. Projekt przysięgi mówi również o implikacjach prawnych, ponieważ złożenie przysięgi jest obowiązkiem. Terminy składania przysięgi będą określane na dotychczasowych zasadach przez organy wojskowe.</u>
          <u xml:id="u-844.3" who="#TadeuszJemioło">Uwzględniając jednomyślność obu komisji, proszę Wysoką Izbę o uchwalenie przedstawionego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-844.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-844.5" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-845">
          <u xml:id="u-845.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-845.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-845.2" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Włodzimierz Cimoszewicz, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-846">
          <u xml:id="u-846.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Jeżeli występowałem z wnioskiem o to, aby nie rozpatrywać projektu tej ustawy, to dlatego że uważam, iż przedstawiony tekst ma bardzo wiele wad. Jestem przeciwny temu, aby takie kwestie jak rota przysięgi wojskowej podlegały redakcji w czasie plenarnego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-846.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Przedstawię zaraz szczegółowe zastrzeżenia do tego tekstu. Ja oczywiście potwierdzam to, co powiedział pan minister Kołodziejczyk, że istniały formalne możliwości zgłaszania swoich uwag wcześniej. Stwierdzam jedynie, że ogromny natłok prac sejmowych spowodował, że nie zorientowałem się, kiedy ta sprawa była przedmiotem obrad odpowiedniej komisji i tych swoich uwag wtedy nie przedstawiłem.</u>
          <u xml:id="u-846.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Przedstawiony nam projekt tekstu roty przysięgi składa się z dwóch części — obowiązkowej, którą mają wypowiadać wszyscy bez wyjątku, i z części fakultatywnej. Ta część fakultatywna nawiązuje do kwestii wyznania osoby przysięgającej i składa się z czterech słów: „Tak mi dopomóż Bóg!”. Co do tej drugiej, nie mam żadnych uwag. Uważam, że każdy powinien zachować pełną swobodę jej wypowiadania bądź nie wypowiadania, zgodnie ze swoimi przekonaniami światopoglądowymi. Moje uwagi natomiast dotyczą tekstu tego jakby zasadniczego, pierwszego. Generalnie rzecz biorąc, uważam, że jest on nieporadny i dosyć niechlujny językowo, że wykazuje się śmieszną manierą językową, polegającą na archaizacji stylistycznej. Ta archaizacja stylu wyraża się np. w przestawieniu szyku wyrazów w zdaniach w sposób, jaki prawdopodobnie autorowi wydawał się za nawiązujący do starej polszczyzny. W moim przekonaniu nie ma on nic wspólnego ze starą polszczyzną i jest całkowicie niezgodny z wymogami współczesnego języka polskiego. Nie widzę powodu, dla którego rota przysięgi wojskowej mogłaby być tekstem niechlujnym.</u>
          <u xml:id="u-846.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Przedstawiam uwagi szczegółowe. Omówię wiersz po wierszu tej przysięgi. Pierwszy wiersz — są tu słowa: „Ja, żołnierz Wojska Polskiego”. W drugim jest słowo „Przysięgam”. Nie mam co do tego żadnych uwag. Wiersz kolejny: „służyć wiernie Ojczyźnie mej Rzeczypospolitej Polskiej”. Tutaj już mamy co najmniej dwa przykłady owej maniery stylistycznej, która każę mówić: „służyć wiernie”, a nie: „wiernie służyć”, „Ojczyźnie mej” a nie: „mojej Ojczyźnie”. A jednocześnie sformułowanie to zawiera jakby powtórzenie merytoryczne, dlatego że oczywiście odniesieniem czy desygnatem pojęcia: „moja Ojczyzna” jest Rzeczpospolita Polska. Wydaje mi się, że ten wers powinien brzmieć np.: „wiernie służyć Rzeczypospolitej Polskiej”. Zachowana byłaby pełna treść, jednocześnie pozbyto by się tych naleciałości czy tych elementów, które w moim przekonaniu są niesłuszne, niedobre. Wers kolejny: „bronić zawsze jej niepodległości i granic”. Uważam, że to może brzmieć: „bronić jej niepodległości i granic”, co oczywiście jest dokładnie tym samym co: „bronić zawsze”. Pamiętajmy, że to jest tekst, który mają wypowiadać tysiące ludzi, często na wielkich zgromadzeniach. Tekst powinien być, w moim przekonaniu, bardzo jasny, prosty, łatwy do wypowiedzenia. Następnie: „Stać na straży Konstytucji i praw”. Tutaj moje zastrzeżenia mają już charakter merytoryczny. Ja nie uważam, żeby żołnierze mieli stać na straży Konstytucji i praw. Na straży Konstytucji i praw stoi parlament, prezydent, Trybunał Konstytucyjny, sądy. Żołnierze mają przestrzegać Konstytucji i praw. Dlatego też uważam, że właśnie tutaj zamiast: „Stać na straży Konstytucji i praw”, powinno być powiedziane: „przestrzegać Konstytucji i praw”. Wiersz kolejny: „Prezydentowi Rzeczypospolitej być wiernym”. Muszę powiedzieć, że to sformułowanie budzi moje zasadnicze wątpliwości. Według mnie nie ma żadnego osobistego związku, osobistej relacji między prezydentem a żołnierzem. Prezydent jest głównym zwierzchnikiem wojska, ma prawo wydawać mu rozkazy i żołnierze mają te rozkazy wykonywać. Nie da się ta relacja opisać w kategoriach, którym odpowiada pojęcie wierności. Bo jeżeli tak to zdefiniujmy, co oznacza owa wierność w tym przypadku, czy ona oznacza wykonywanie każdego polecenia prezydenta, bo taki jest obowiązek zawarty w przysiędze, popartej jeszcze przez ludzi wierzących ważnym dla nich stwierdzeniem: „Tak mi dopomóż Bóg!”, a więc czy to ma oznaczać wykonywanie każdego polecenia, nawet niezgodnego z prawem? Przypuszczam, że dla wielu ludzi wierzących właśnie to sformułowanie może mieć znaczenie nadrzędne. Co to oznacza być wiernym prezydentowi? Czy prezydent z żołnierzem wchodzą w jakieś interakcje, jakieś relacje personalne, które zachodzą wtedy, kiedy na przykład zawieramy małżeństwo? Osobiście uważam, ze albo należy znaleźć inne określenie, albo w ogóle z tej frazy zrezygnować. A dalej — „rozkazy przełożonych ściśle wykonywać”, znowu wystarczy powiedzieć: „wykonywać rozkazy przełożonych”, to jest stwierdzenie dostatecznie pełne treści, jednoznaczne. Ta maniera o ścisłym wykonywaniu przypomina mi jeszcze to, co sam obserwowałem kiedyś jako człowiek podlegający szkoleniu wojskowemu.</u>
          <u xml:id="u-846.4" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Jest pewien rodzaj języka wojskowego, tak jak w różnych środowiskach zawodowych, i są pewne takie maniery, kiedy się mówi o siłach, środkach, o ścisłym wykonywaniu itd., tutaj jest przykład naleciałości tego typu. Potem jest powiedziane: „regulaminów przestrzegać”, jeżeli już, to „przestrzegać regulaminów”, tylko zwracam uwagę, że regulamin to jest prawo, a więc już wcześniej żołnierz zobowiązuje się do przestrzegania go, ponadto regulamin to jest rozkaz przełożonego. Żołnierz już wcześniej zobowiązuje się do wykonywania tych rozkazów, więc po co to powtarzać? I wreszcie jest jeszcze kilka wersów, które przeczytam łącznie, przepraszam, nie, jeszcze jeden wydzielam „Strzec honoru żołnierza polskiego”, nie mam co do tego żadnych uwag, uważam, że to powinno być zachowane. I kilka wersów dalszych: „sztandaru wojskowego niezłomnie bronić. Za sprawę Ojczyzny mej w potrzebie krwi własnej ani życia nie szczędzić, abym mógł żyć i umierać jako prawy żołnierz polski”. Przyznaję, że w tym wypadku jest to jakby kwestia gustu, do czego nawiązał pan minister Kołodziejczyk. Osobiście uważam, że te słowa, mimo że odnoszą się do rzeczy wielkich, do obrony ojczyzny, do życia, do godnej śmierci, jednak w sumie stanowią zestaw frazesów pseudo-patriotycznych, które są tutaj zupełnie niestosowne.</u>
          <u xml:id="u-846.5" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Ponieważ Wysoka Izba zdecydowała się zająć tą sprawą, przedyskutować projekt tej ustawy, to ja w tej sytuacji, żeby nie utrudniać dalszego działania, nie chcę stawiać wniosku o odrzucenie tej ustawy, ale czuję się zmuszony do przedstawienia innej wersji roty, która stara się nawiązać maksymalnie do tego, co tutaj zaproponowano, ale zamiast operować 63 słowami, operuje 25, a według mnie zawiera wszystko to, co rota przysięgi wojskowej powinna zawierać. Brzmiałaby ona tak: „Ja, żołnierz Wojska Polskiego przysięgam: wiernie służyć Rzeczypospolitej Polskiej, bronić jej niepodległości i granic, przestrzegać Konstytucji i praw, wykonywać rozkazy przełożonych, strzec honoru żołnierza polskiego”, oczywiście także ten tekst miałby jako fakultatywny dodatek dla tych, którzy uważają, że chcą, że powinni wypowiedzieć słowa: „Tak mi dopomóż Bóg”.</u>
          <u xml:id="u-846.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-847">
          <u xml:id="u-847.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-847.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-847.2" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Marek Jurek, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-848">
          <u xml:id="u-848.0" who="#MarekJurek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mnie się dzisiaj zdarzyła rzecz niezwykła, ponieważ bodaj pierwszy raz w tej Izbie głosowałem za merytorycznym wnioskiem pana posła Cimoszewicza, a mianowicie uważam, że moglibyśmy darować sobie tę dyskusję i przekazać tę sprawę następnemu Sejmowi. Ale skoro już Wysoka Izba zadecydowała inaczej i być może będziemy dyskutować o sprawie, która jest bardzo ważna, bo w moim przekonaniu przysięgi wiążą sumienie, to chciałbym, żeby ta przysięga brzmiała jak najlepiej i dlatego chciałbym zgłosić tylko jedną merytoryczną poprawkę. Zgadzam się z częścią uwag, które tutaj przed chwilą zgłoszono, niemniej jednak uważam, że słowa: „sztandar wojskowy” są potrzebne w przysiędze, tylko jest pytanie, do jakich kto jest przywiązany sztandarów? Myślę, że są to sztandary, do których pułk powinien być przywiązany, i słowa o tych sztandarach powinny zostać w przysiędze, tym bardziej że oddziały naszego wojska w tej chwili odnawiają tradycję wojskową i przyjmują na nowo sztandary, których w ten właśnie sposób, w tej przysiędze zdefiniowany, broniono. Chciałem natomiast prosić Wysoką Izbę, jeżeli mielibyśmy o tej sprawie decydować, o jedną małą poprawkę odnoszącą się przede wszystkim do ust. 2 art. 1. Chodzi mianowicie o to, w jaki sposób tę inwokację religijną umieścić w przysiędze. Otóż moim zdaniem z wielu względów, rozstrzygając między dwoma „formami tolerancji”, bo chodzi tu o dwie „formy tolerancji”, powinniśmy zadecydować tak, iżby wezwanie: „Tak mi dopomóż Bóg!” było integralną częścią przysięgi, z tolerancją dla każdego, kto go nie chce wypowiadać, i z prawem do przemilczenia tej ostatniej części. Powiem Wysokiej Izbie, dlaczego.</u>
          <u xml:id="u-848.1" who="#MarekJurek">Po pierwsze, nie mogę zgodzić się tak do końca z tym, co zechciał był powiedzieć pan referent tej ustawy. Po prostu dla ludzi wierzących, a mówię tu w swoim choćby imieniu, kwestia wezwania Boga jest kwestią wezwania konkretnej istniejącej osoby, a nie tylko kwestią motywacji psychologicznej, uroczystości chwili itd.</u>
          <u xml:id="u-848.2" who="#MarekJurek">Po drugie, jest to motyw polskiej tradycji realny dla każdego człowieka niezależnie od wyznania i wiary, który również powinniśmy respektować.</u>
          <u xml:id="u-848.3" who="#MarekJurek">Po trzecie — już z czysto psychologicznego punktu widzenia — łatwiej milczeć niż mówić, i to jest chyba łatwiejsza „forma tolerancji”. Dlatego nie chciałbym, żebyśmy z tej sprawy robili wojnę religijną, natomiast chciałbym, żebyśmy uszanowali tę formę, która, moim zdaniem, gwarantuje:</u>
          <u xml:id="u-848.4" who="#MarekJurek">— po pierwsze, że nie marginalizuje się Boga, co dla ludzi wierzących jest bardzo istotne;</u>
          <u xml:id="u-848.5" who="#MarekJurek">— po drugie, nie czyni z wiary ludzi, niezależnie od tego, czy to są chrześcijanie różnych wyznań, czy nawet niechrześcijanie, czegoś co jest tolerowane i dodatkowo dopisane w Konstytucji, i nie czyni z religii psychologii, co jest dla nas bardzo istotne.</u>
          <u xml:id="u-848.6" who="#MarekJurek">Wnoszę do Wysokiej Izby o przyjęcie poprawki, która umożliwi włączenie inwokacji: „Tak mi dopomóż Bóg!” do przysięgi, a w ust. 2 art. 1 pozwoli żołnierzom niewierzącym na pomijanie tych słów przy składaniu roty przysięgi.</u>
          <u xml:id="u-848.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-849">
          <u xml:id="u-849.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana posła Radosława Gawlika, a następnie pana posła Jacka Szymanderskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-850">
          <u xml:id="u-850.0" who="#RadosławGawlik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wywodzę się ze środowiska ludzi, którzy w latach osiemdziesiątych szli do więzień za niewymawianie słów roty przysięgi. W tej dawnej rocie były między innymi słowa o wierności armii radzieckiej i rządowi PRL i była znaczna grupa ludzi, którzy decydowali się nie wymówić słów tej roty przysięgi, za co wtedy ponosili surowe kary. Dlatego w tej chwili sprzeciwiam się redagowaniu roty przysięgi na sali. Dostrzegam wiele słuszności w tym, co mówił poseł Cimoszewicz, uważam jednakże, że nie możemy przyjąć tego projektu, który był tutaj zaproponowany. Ja będę głosował przeciwko, w tej chwili natomiast wnoszę o odroczenie rozpatrzenia projektu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-850.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-851">
          <u xml:id="u-851.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Szymanderskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-852">
          <u xml:id="u-852.0" who="#JacekSzymanderski">Panie Marszałku! Proszę Państwa! Ja tylko chcę gorąco poprzeć wniosek posła Radosława Gawlika, muszę powiedzieć, że na posiedzeniu komisji wyglądało to w ten sposób, że komisja przez 5 godzin bardzo burzliwie obradowała nad inną ustawą, po czym, była godzina w pół do dwunastej w nocy — nie było nikogo, kto miałby jakby serce i gotowość do zreferowania tej sprawy — przyjęto więc po prostu ten projekt.</u>
          <u xml:id="u-852.1" who="#JacekSzymanderski">Wnoszę zatem o odesłanie tej sprawy do komisji i potem możemy szybko, na następnym posiedzeniu Sejmu, sprawę załatwić, wnoszę o to, by odesłać do komisji ten projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-852.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-853">
          <u xml:id="u-853.0" who="#TadeuszFiszbach">Był zgłoszony wniosek. Czy pan poseł Balicki chciałby podtrzymać ten wiosek, bo zajęlibyśmy stanowisko w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-853.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-853.2" who="#komentarz">(Poseł Szczepan Balicki: Jeżeli ten projekt będzie oddany do komisji, to wycofuję swój wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-853.3" who="#TadeuszFiszbach">Proponuję przegłosować wniosek formalny. Proszę?</u>
          <u xml:id="u-853.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Chciałbym uzasadnić wniosek przeciwny.)</u>
          <u xml:id="u-853.5" who="#TadeuszFiszbach">Chciałem o to zapytać. Proszę bardzo, pan poseł się zgłasza, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-854">
          <u xml:id="u-854.0" who="#StefanRyder">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Myślałem, że tutaj w sprawie obrony roty przysięgi zabierze głos ktoś z posłów dziennikarzy, ewentualnie polonistów. Uważam, że rota przysięgi wojskowej jest aktem podniosłym, jest czymś w rodzaju utworu literackiego, który ma głęboko utkwić w pamięci nie tylko żołnierza, ale wszystkich tych, którzy będą kiedyś rotę tej przysięgi czytali czy sobie przypominali. I uważam, że rota przysięgi jest ułożona prawidłowo. Proszę państwa, jest tutaj pewien rytm wiersza, jest również położenie akcentu na słowach: „służyć wiernie”, „służyć” jest właśnie na pierwszym miejscu. Jest to trochę archaiczne, ale dzięki temu jest to podkreślenie — służyć, bronić, zawsze strzec honoru. I również jest tutaj to...</u>
          <u xml:id="u-854.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, głosy: Wniosek.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-855">
          <u xml:id="u-855.0" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-856">
          <u xml:id="u-856.0" who="#StefanRyder">Już kończę, panie marszałku. Jest to również ważne, że są pewne akcenty nadrzędne, jak sztandar wojskowy. Uważam, że rotę przysięgi należałoby przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-856.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-857">
          <u xml:id="u-857.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-857.1" who="#TadeuszFiszbach">Uważam, że sprawa jest już na tyle jasna, że możemy zdecydować. Były zgłoszone wnioski formalne o odroczenie rozpatrzenia sprawozdania Komisji Obrony Narodowej i Komisji Ustawodawczej o poselskim i rządowym projektach ustaw o przysiędze wojskowej do następnego posiedzenia Sejmu. Należy też przez to rozumieć, że zgłoszone propozycje i uwagi będą przedmiotem dyskusji i rozważań przewodniczących komisji i resortu, aby uściślić i przedłożyć rozwiązanie, o którym zdecyduje Wysoka Izba.</u>
          <u xml:id="u-857.2" who="#TadeuszFiszbach">I był wniosek przeciwny, zgłoszony przez posła Stefana Rydra, który się opowiedział za rozpatrzeniem tej sprawy, czyli podjęciem decyzji przez Wysoką Izbę w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-857.3" who="#TadeuszFiszbach">Zapytuję zatem, kto jest za przyjęciem wniosków posłów Gawlika i Szymanderskiego, aby odroczyć tę sprawę do kolejnego posiedzenia Sejmu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (187) Kto jest przeciw? (28) Kto się wstrzymał od głosowania? (23) Stwierdzam przyjęcie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-857.4" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 14 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie wniosków o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej (druk nr 1077).</u>
          <u xml:id="u-857.5" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że Sejm na poprzednim, 77 posiedzeniu w dniu 11 października br. wysłuchał wystąpienia posła sprawozdawcy, przeprowadził dyskusję oraz przyjął w głosowaniu zawarty w sprawozdaniu wniosek mniejszości, zwracając Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej sprawozdanie w części dotyczącej zarzutu postawionego byłemu prezesowi Rady Ministrów Mieczysławowi Rakowskiemu odnośnie do decyzji o postawieniu w stan likwidacji Stoczni Gdańskiej oraz zalecił komisji uzupełnienie postępowania przez wniesienie przeciwko Mieczysławowi Rakowskiemu aktu oskarżenia zawierającego zarzut naruszenia art. 41 pkt. 7 Konstytucji i przez przedłożenie wniosku w sprawie wyboru przez Sejm oskarżycieli.</u>
          <u xml:id="u-857.6" who="#TadeuszFiszbach">Sejm nie dokończył głosowania nad projektem uchwały w sprawie umorzenia postępowania nad wnioskami o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej w pozostałym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-857.7" who="#TadeuszFiszbach">Na podstawie wniosku Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej Prezydium Sejmu proponuje podjęcie następującej uchwały:</u>
          <u xml:id="u-857.8" who="#TadeuszFiszbach">„Sejm na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o Trybunale Stanu umarza postępowanie w sprawie wniosków o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej za czyny określone w sprawozdaniu Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej z dnia 12 września 1991 r.:</u>
          <u xml:id="u-857.9" who="#TadeuszFiszbach">— Mieczysława Franciszka Rakowskiego — byłego prezesa Rady Ministrów (z wyłączeniem odpowiedzialności za postawienie w stan likwidacji Stoczni Gdańskiej);</u>
          <u xml:id="u-857.10" who="#TadeuszFiszbach">— Kazimierza Olesiaka — byłego wiceprezesa Rady Ministrów i ministra rolnictwa;</u>
          <u xml:id="u-857.11" who="#TadeuszFiszbach">— Mieczysława Wilczka — byłego ministra przemysłu;</u>
          <u xml:id="u-857.12" who="#TadeuszFiszbach">— Andrzeja Wróblewskiego — byłego ministra finansów”.</u>
          <u xml:id="u-857.13" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-857.14" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Grzebyk: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-857.15" who="#TadeuszFiszbach">Zamykamy ciąg głosowania, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-857.16" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Grzebyk: W sprawie formalnej proszę mi udzielić głosu.)</u>
          <u xml:id="u-857.17" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle, ogłosiłem, że przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-857.18" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Grzebyk: Ja teraz skończyłem liczenie posłów obecnych na sali.)</u>
          <u xml:id="u-857.19" who="#TadeuszFiszbach">Chwileczkę, stwierdzimy to przez naciśnięcie przycisków. Pan poseł uważa, że na sali nie ma quorum. Sprawdzimy to.</u>
          <u xml:id="u-857.20" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo o zajęcie miejsc. Proszę posłów o naciśnięcie przycisków. (217) Proszę o włączenie gongu.</u>
          <u xml:id="u-857.21" who="#komentarz">(Głosy z sali: Lista obecności.)</u>
          <u xml:id="u-857.22" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zajmowanie miejsc. Proszę o niewychodzenie z sali.</u>
          <u xml:id="u-857.23" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o naciśnięcie przycisków. (215)</u>
          <u xml:id="u-857.24" who="#komentarz">(Głosy z sali: Lista, trzeci raz lista.)</u>
          <u xml:id="u-857.25" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o nieopuszczanie sali. Za chwilę poproszę posłów sekretarzy, żeby policzyli posłów obecnych na sali. Jest rozbieżność między tym, co na tablicy, a informacją, którą uzyskałem od posłów sekretarzy, mianowicie z podliczenia obecnych na sali wynika, że jest 238 posłów.</u>
          <u xml:id="u-857.26" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze raz proszę bardzo wszystkich posłów o naciśnięcie przycisków. (220) Stwierdzam, że nie wszyscy posłowie naciskają przyciski. Chciałbym zarządzić głosowanie przez liczenie podniesionych rąk.</u>
          <u xml:id="u-857.27" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-858">
          <u xml:id="u-858.0" who="#TadeuszBień">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Stawiam wniosek formalny, aby uznać liczbę osób obecnych na sali, policzonych przez sekretarzy, za stan faktyczny i tych, którzy nie biorą udziału w głosowaniu, uznać za wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-858.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-859">
          <u xml:id="u-859.0" who="#TadeuszFiszbach">Mam inną propozycję, a mianowicie żeby podeszli sekretarze i będziemy głosować przez podniesienie rąk.</u>
          <u xml:id="u-859.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Andrzej Aumiller, potem poseł Sławomir Wiatr.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-860">
          <u xml:id="u-860.0" who="#AndrzejAumiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Będziemy musieli chyba postąpić jak na lekcji w szkole. Mnie się wydaje, że gdy będziemy naciskać przyciski, sekretarze zobaczą, czy lampki się palą, czy się nie palą i od razu wyjdzie, kto jest poważny, a kto jest niepoważny w tym parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-860.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-861">
          <u xml:id="u-861.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Gawlik w tej samej sprawie, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-862">
          <u xml:id="u-862.0" who="#RadosławGawlik">Proszę państwa, myślę, że nie sposób jest zmusić posłów do głosowania. I w związku z tym nie ma tutaj innego wyjścia, jak zakończenie posiedzenia Sejmu w tej chwili. Jeśli będą liczyli obecnych na sali sekretarze, to wyjdzie tak jak podczas ubiegłego posiedzenia Sejmu, że po prostu więcej posłów siedzi na sali, niż głosuje. Nie sposób zmusić posła do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-863">
          <u xml:id="u-863.0" who="#TadeuszFiszbach">Tak, dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-863.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Sławomir Wiatr i poseł Marek Jurek proszą o głos.</u>
          <u xml:id="u-863.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-864">
          <u xml:id="u-864.0" who="#MarekJurek">Jak ktoś nie głosuje, to jest to sprawa jego odpowiedzialności przed wyborcami, przed prawem, natomiast o tym, czy jest quorum, decyduje obecność. Uważam, że jest kilka sposobów sprawdzenia obecności. Możemy po raz trzeci podpisać listę, a jak się ktoś zachowuje niepoważnie, to potraktować pewne rzeczy niepoważnie i rzeczywiście sprawdzić, czy się światełka palą. Można też sprawdzić obecność imiennie. Są dziesiątki sposobów i nie powinniśmy wychodzić, dopóki nie ustalimy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-865">
          <u xml:id="u-865.0" who="#TadeuszFiszbach">Za chwilę zarządzę głosowanie przez podniesienie rąk i sekretarze policzą posłów uczestniczących w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-865.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-866">
          <u xml:id="u-866.0" who="#SławomirWiatr">Mając nadzieję, że jednak dojdzie do głosowania, chciałem powtórzyć swój wniosek o reasumpcję głosowania w sprawie Mieczysława Rakowskiego.</u>
          <u xml:id="u-866.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-866.2" who="#SławomirWiatr">Rozumiem, że bardzo się państwo cieszycie z tego wniosku. A teraz będzie uzasadnienie. Otóż jak państwo pamiętacie, sytuacja była podobna do tej, która jest dzisiaj. I przyznaję się tu z tej trybuny...</u>
          <u xml:id="u-866.3" who="#komentarz">(Poseł Marek Jurek: Bez szantażu.)</u>
          <u xml:id="u-866.4" who="#SławomirWiatr">Spokojnie, kto pana szantażuje, niech pan dnie krzyczy, ta trybuna jest dostępna dla każdego posła.</u>
          <u xml:id="u-866.5" who="#SławomirWiatr">Musieliśmy wykonać różne rzeczy, żeby doprowadzić do liczenia posłów obecnych na sali w dniu głosowania w ubiegły piątek. I co się okazało? Mówimy tu o prawdzie materialnej stwierdzonej w protokole z poprzedniego posiedzenia Sejmu. Otóż okazało się, że na sali było 236 posłów.</u>
          <u xml:id="u-866.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-866.7" who="#SławomirWiatr">Panie pośle, niech pan tu sobie stanie koło mnie i zaraz będzie się pan wypowiadał. Teraz ja mówię na podstawie decyzji marszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-866.8" who="#SławomirWiatr">Otóż 236 posłów było wtedy na sali. W głosowaniu w sprawie Mieczysława Rakowskiego wg protokołu wzięło udział 241 albo 242 posłów, czyli jest rozbieżność. Głosowali więc posłowie obecni na sali oraz duszki. Należę do tych, którzy w duchy nie wierzą. A teraz pytanie, gdzie te duchy były? Jak się widzi ciekawość dziennikarzy skoncentrowaną nad lewą stroną sali, to znaczy, że duszki operowały po innej stronie sali.</u>
          <u xml:id="u-866.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-866.10" who="#SławomirWiatr">I na tej podstawie wnoszę o to, żeby doprowadzić do reasumpcji tamtego głosowania. Jeżeli państwo jesteście spokojni o wynik, to nie powinniście się bać tej reasumpcji.</u>
          <u xml:id="u-866.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-867">
          <u xml:id="u-867.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Ryszard Bugaj z Klubu Parlamentarnego „Solidarność Pracy”, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-868">
          <u xml:id="u-868.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Wiatr bardzo wyraźnie sugeruje Izbie, że jeżeli przyjmie wniosek o reasumpcję, to będzie quorum na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-868.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-868.2" who="#RyszardBugaj">Otóż myślę, że powinniśmy powiedzieć bardzo wyraźnie, że sprawa tamtego głosowania została definitywnie zamknięta. Zajmował się tym Konwent Seniorów, nie ma żadnych podstaw, by do tej sprawy wrócić.</u>
          <u xml:id="u-868.3" who="#RyszardBugaj">Myślę, że jeżeli nie ma innego wyjścia, to trzeba ustalić, że ktoś w tej Izbie nie chce dopuścić do tego głosowania i w takim razie poczekajmy na moment, kiedy będzie to możliwe.</u>
          <u xml:id="u-868.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-869">
          <u xml:id="u-869.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-869.1" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Zygmunt Łupina, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-870">
          <u xml:id="u-870.0" who="#ZygmuntŁupina">Zygmunt Łupina. Pan poseł Wiatr manipuluje,...</u>
          <u xml:id="u-870.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-870.2" who="#ZygmuntŁupina">... ponieważ głosowanie było w innym czasie, a liczenie posłów obecnych na sali w innym czasie, w międzyczasie niektórzy wyszli.</u>
          <u xml:id="u-870.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-871">
          <u xml:id="u-871.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pan poseł Włodzimierz Mokry.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-872">
          <u xml:id="u-872.0" who="#WłodzimierzMokry">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym tylko dodać do tego, co powiedział pan poseł Bugaj, że nie może być reasumpcji głosowania, które dotyczy personalnie konkretnych osób, wielu osób. To są różne rzeczy i tamta sprawa została zakończona.</u>
          <u xml:id="u-872.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-873">
          <u xml:id="u-873.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Janusz Szymański, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-874">
          <u xml:id="u-874.0" who="#JanuszSzymański">Proszę państwa, chcę powiedzieć o pewnych wątpliwościach proceduralnych, które mam co do kolejności głosowania. Otóż chciałbym stwierdzić pewne fakty i wytłumaczyć niektórym moim kolegom, o co w tej chwili chodzi. Mianowicie podjęta została przez Wysoką Izbę następująca decyzja, że Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej ma przedstawić dodatkowe sprawozdanie oraz że Sejm w tym głosowaniu, które pan poseł Wiatr tutaj kwestionował i zgłaszał wniosek o jego reasumpcję, określił zakres uzupełnienia. Ten zakres uzupełnienia polegał na tym, że Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej ma przedstawić Wysokiej Izbie projekt aktu oskarżenia. W tym druku, który otrzymaliśmy, jest sformułowana do przyjęcia przez Wysoką Izbę propozycja aktu oskarżenia oraz powołania dwóch oskarżycieli. Dopiero podjęcie tej decyzji uruchamia procedurę odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu. W związku z tym, że pan marszałek zaproponował, żeby w pierwszej kolejności podjąć decyzję pozytywną, że nie kieruje się spraw określonych osób do Trybunału Stanu, mam następującą wątpliwość, że w pierwszej wersji trzeba zaakceptować tę uchwałę, która będzie aktem oskarżenia, a więc przyjęciem sprawozdania, a dopiero później drugą uchwałę. To nie jest cudowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-875">
          <u xml:id="u-875.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-875.1" who="#TadeuszFiszbach">Zgłosił się pan poseł Ireneusz Sekuła, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-876">
          <u xml:id="u-876.0" who="#IreneuszSekuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym poprzeć wniosek posła Wiatra o reasumpcję tego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-876.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-876.2" who="#IreneuszSekuła">Cieszę się, że spełniłem oczekiwania kolegów posłów. Natomiast mówiąc serio, niedługo miną trzy lata od podjęcia decyzji o postawieniu stoczni w stan likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-876.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Pan to pamięta.)</u>
          <u xml:id="u-876.4" who="#IreneuszSekuła">28 października, to jest za parę dni, miną trzy lata, oczywiście doskonale to pamiętam, bo podpisywałem tę decyzję. Co się działo ze stocznią dalej? Mimo pomocy pani Piaseckiej-Johnson i pomocy rządu, stocznia jest w tej chwili na liście zakładów do likwidacji. Tę decyzję podjął rząd premiera Bieleckiego, co chyba dowodnie świadczy o tym, że miała ona charakter ekonomiczny.</u>
          <u xml:id="u-876.5" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest manipulacja.)</u>
          <u xml:id="u-876.6" who="#komentarz">(Poseł Maciej Bednarkiewicz: To jest dyskusja merytoryczna.) W związku z tym, jeżeli można... </u>
          <u xml:id="u-876.7" who="#komentarz">(Poruszenie na sali.)</u>
          <u xml:id="u-876.8" who="#IreneuszSekuła">Przepraszam bardzo, zgłoszony jest wniosek, mam prawo go poprzeć i popieram go, argumentując, dlaczego to robię. Popieram wniosek o reasumpcję głosowania w sprawie...</u>
          <u xml:id="u-876.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Na jakiej podstawie?)</u>
          <u xml:id="u-876.10" who="#IreneuszSekuła">Na takiej podstawie, że były problemy proceduralne z tym głosowaniem i że nie jest rozstrzygnięta sprawa przyjęcia sprawozdania Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej oraz że postawienie Mieczysława Rakowskiego przed Trybunałem Stanu za likwidację Stoczni Gdańskiej jest po prostu merytorycznie bezzasadne. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-876.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-877">
          <u xml:id="u-877.0" who="#TadeuszFiszbach">Prosiłbym, żeby nie rozwijać dyskusji. Dwaj posłowie się zgłaszali: poseł Edward Rzepka i poseł Maciej Bednarkiewicz.</u>
          <u xml:id="u-877.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-878">
          <u xml:id="u-878.0" who="#EdwardRzepka">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Nie po raz pierwszy, choć z całym szacunkiem dla pana posła Janusza Szymańskiego, trzeba się odwołać do stenogramu posiedzenia, żeby udowodnić, że pan poseł Szymański mówi po prostu nieprawdę,...</u>
          <u xml:id="u-878.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-878.2" who="#EdwardRzepka">... twierdząc, że Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej została zobowiązana do przygotowania projektu aktu oskarżenia. Otóż to nie jest prawda. Przeczytam państwu fragment stenogramu, w którym marszałek streszcza dyspozycję, nad którą następnie głosowaliśmy: „o zalecenie komisji uzupełnienia postępowania przez wniesienie przeciwko Mieczysławowi Rakowskiemu aktu oskarżenia zawierającego zarzut naruszenia art. 41 pkt. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz przedłożenie wniosku w sprawie wyboru przez Sejm oskarżycieli”. Tylko w tym jednym punkcie Izba zażądała przedłożenia przez komisję wniosku tu na forum Izby, tylko w przedmiocie wyboru oskarżycieli, natomiast odnośnie do aktu oskarżenia Izba merytorycznie sprawę przesądziła. Komisja, stosując się do tego, wykonała tylko technicznie samą czynność sporządzenia aktu oskarżenia i nadała mu bieg, kierując go do marszałka, który ma obowiązek przesłać go przewodniczącemu Trybunału Stanu. Reguluje tę sprawę art. 7 ustawy o Trybunale Stanu, do którego pozwalam sobie odesłać zainteresowanych.</u>
          <u xml:id="u-878.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-879">
          <u xml:id="u-879.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-879.1" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Janusz Szymański?</u>
          <u xml:id="u-879.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: W kolejności.)</u>
          <u xml:id="u-879.3" who="#TadeuszFiszbach">Chwileczkę, ja widzę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-880">
          <u xml:id="u-880.0" who="#JanuszSzymański">Bardzo przepraszam, ale chcę odpowiedzieć. Proszę państwa, ja tu nie mam, że tak powiem, żadnych interesów do upieczenia. Chcę państwu odczytać art. 70 ust. 4 regulaminu, który określa procedurę realizacji postępowania w sprawie odpowiedzialności konstytucyjnej: „Sejm może przedłożone sprawozdanie zwrócić komisji w celu uzupełnienia postępowania; w tym wypadku Sejm określa kierunek i zakres dalszego postępowania komisji”. I co my zrobiliśmy? Określiliśmy zakres postępowania Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej polegający na uzupełnieniu, że nie zwalnia się osoby, która w tej chwili jest objęta tym wnioskiem o oskarżenie, i nie przedstawia sprawy do Trybunału Stanu, tylko określa się, że komisja w swoim dodatkowym uzupełnieniu sprawozdania ma przedstawić Wysokiej Izbie akt oskarżenia. W związku z tym chcę odpowiedzieć panu posłowi Rzepce, że nie można — i to jest nadużywanie słów — w ten sposób stawiać sprawy, że wprowadzam Wysoką Izbę w błąd. Jest to w tej chwili realizowana procedura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-881">
          <u xml:id="u-881.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Maciej Bednarkiewicz jeszcze się zgłosił, poseł Józef Oleksy i poseł Jan Łopuszański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-882">
          <u xml:id="u-882.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo bym chciał uporządkować to, co się w tej chwili dzieje na sali i przede wszystkim przypomnieć państwu, że został złożony wniosek o reasumpcję głosowania kompletnie nie uzasadniony formalnie, a twierdzę, że i merytorycznie. Uchwalony przez nas, obowiązujący przez dwa lata regulamin, nie przewiduje takiego wniosku. Mówiłem o tym już dwukrotnie, że nie było żadnych precedensów, które uzasadniałyby reasumpcję tego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-882.1" who="#komentarz">(Poseł Sławomir Wiatr: Z naszej strony zgadza się, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-882.2" who="#MaciejBednarkiewicz">Mam prośbę do pana marszałka, żeby wniosku tego nie poddawał pod głosowanie, ponieważ nie znajduje on żadnego formalnego usprawiedliwienia.</u>
          <u xml:id="u-882.3" who="#MaciejBednarkiewicz">Rozumiem, że pan poseł Sekuła, dzielący swoją wypowiedź na poważną i niepoważną, w pierwszej części swojej wypowiedzi, w której mówił o tym, że popiera stanowisko pana posła Wiatra, a potem odciął się od tego i powiedział: „a teraz poważnie”, stoi na takim samym stanowisku jak ja.</u>
          <u xml:id="u-882.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-882.5" who="#MaciejBednarkiewicz">Jeżeli natomiast chodzi o wystąpienie pana posła Szymańskiego, to chcę powiedzieć, że to nie jest ani uzasadnienie wniosku o reasumpcję, ani też takiego stanowiska. Jest to wypowiedź i uwaga, które nie mogą mieć miejsca w trakcie głosowania. Jest przez marszałka zgłoszony projekt uchwały do przegłosowania i trzeba go przegłosować. Jakakolwiek uwaga, taka interpretacja, jaką pan przed chwilą przedstawił, jest niedopuszczalna w czasie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-882.6" who="#MaciejBednarkiewicz">Proszę, żeby pan marszałek jeszcze raz podjął próbę przegłosowania uchwały, która została już zgłoszona przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-882.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-883">
          <u xml:id="u-883.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-883.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Józef Oleksy podtrzymuje zgłoszenie?</u>
          <u xml:id="u-883.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-884">
          <u xml:id="u-884.0" who="#JózefOleksy">Panie marszałku, tu i tak wiele rzeczy dzieje się poza regulaminem, a wszyscy nawołują do przestrzegania regulaminu. Jestem za wnioskiem o reasumpcję może z trochę innego powodu. Otóż patrzę na sprawę poważnie. Proszę państwa, jeśli były tu precedensy, że w chwilkę po przegłosowaniu części sprawozdania komisji nagle nie było już quorum, to jest to powód, by wątpić o prawdziwości frekwencji sekundę wcześniej. I to jest dla mnie jakieś uzasadnienie, które przy dobrej woli z całą pewnością mogłoby być podstawą tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-884.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-884.2" who="#JózefOleksy">Natomiast rozumiem, że prawa strona chce to jednak przeprowadzić, by ukoronować swoją 2-letnią mściwość na Rakowskim. Rozumiem to, rozumiem też nasze stanowisko. My uważamy, czy też duża część posłów uważa, że reasumpcja dałaby możliwość skończenia tej sprawy w tej kadencji, bo inaczej pozostanie ona do załatwienia przez Sejm następnej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-884.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-884.4" who="#JózefOleksy">Proszę państwa, czyni się ze sprawy — która dziś już ma zupełnie inną optykę, choć dwa lata temu bolała bardzo, o czym wiemy — rozwiązania jednego z przedsiębiorstw państwowych polityczno-historyczną kwestię, pierwszą dotyczącą odpowiedzialności politycznej przed Trybunałem Stanu. Proponuję zwrócić uwagę na to, że tworzymy tu również pewien precedens, który nie powinien mieć miejsca w obecnej sytuacji. Dlatego też ja z kolei proszę pana marszałka, nie zgadzając się z panem posłem Bednarkiewiczem, żeby jednak głosował ten wniosek, by tamto głosowanie poddać weryfikacji, reasumpcji. Wierzę, że zwycięży słuszność.</u>
          <u xml:id="u-884.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-884.6" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Mokry: Tak samo było z prezydentem!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-885">
          <u xml:id="u-885.0" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze mam trzy zgłoszenia, więcej nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-885.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jan Łopuszański, potem poseł Jan Lityński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-886">
          <u xml:id="u-886.0" who="#JanŁopuszański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Gdyby rozumowanie posła Oleksego było słuszne, to za chwilę musielibyśmy podać w wątpliwość ważność wszystkich dzisiejszych głosowań i doprowadzić do ich reasumpcji. Mam natomiast prośbę do pana marszałka i do kolegów z lewej strony sali, by pomogli mi zorientować się, w jakim to miejscu postępowania jesteśmy, bo przed chwilą była dyskusja o tym, dlaczego nie ma quorum, a teraz nagle dyskutujemy na temat reasumpcji głosowania wniosku mniejszości. Czy mam rozumieć, że składacie państwo obietnicę, że jak będzie decyzja o reasumpcji, to i quorum będzie?</u>
          <u xml:id="u-886.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-886.2" who="#JanŁopuszański">Proszę państwa, jeżeli tak, to ja obiecuję co innego, że jak to postępowanie nie zostanie teraz skutecznie zakończone, to jako nie zakończone postępowanie podejmiemy je na początku kadencji przyszłego Sejmu, reasumując od początku.</u>
          <u xml:id="u-886.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-886.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Jak pana wybiorą). </u>
          <u xml:id="u-886.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-887">
          <u xml:id="u-887.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jan Lityński, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-888">
          <u xml:id="u-888.0" who="#JanLityński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mnie się wydaje, że pan poseł Oleksy się jednak myli. Kiedy wchodzimy na drogę prawną i żądamy postawienia pewnych osób przed Trybunałem Stanu, to nie ma to nic wspólnego z naszą mściwością.</u>
          <u xml:id="u-888.1" who="#JanLityński">Panie pośle, mam po prostu takie zdanie. Różnimy się, różniliśmy się wielokrotnie przez ileś tam lat i możemy na tę sprawę też mieć różne poglądy. I to nie ma nic wspólnego z tym, że chcę się na kimś zemścić czy coś mu zrobić. Natomiast proponuję panom — bo rzeczywiście ma tu miejsce jakaś manipulacja — odważcie się i skoro nie chcecie, aby Sejm tej kadencji podjął tę decyzję, wyjdźcie w tym momencie z sali, wtedy rzeczywiście nie będzie quorum i będzie sprawa jasna, po co manipulować przyciskami. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-888.2" who="#komentarz">(Oklaski, poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-888.3" who="#komentarz">(Poseł Marek Jurek: Ja w sprawie formalnej.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-889">
          <u xml:id="u-889.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł się zgłaszał, tak, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-890">
          <u xml:id="u-890.0" who="#ZbigniewJanas">Zbigniew Janas. Panie Marszałku! Nie mogę się tylko zgodzić z tymi uzasadnieniami co do reasumpcji. Różnica między punktem siedzenia waszym i moim jest taka, że ja siedzę w tamtym miejscu i dokładnie widzę cały czas, co się dzieje tutaj po tej stronie sali. Wy się w ogóle nie odwracacie. Widziałem, jak posłowie opuszczali salę, tak jak zresztą robią to teraz. Po tej właśnie stronie widać to po prostu dokładnie, a wy tego nie widzicie. Takie uzasadnienie jest po prostu fałszywe i nie wolno go stosować.</u>
          <u xml:id="u-890.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-891">
          <u xml:id="u-891.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Aleksander Małachowski, potem poseł Tadeusz Bień.</u>
          <u xml:id="u-891.1" who="#TadeuszFiszbach">Proponuję, żeby już na tych dwóch wystąpieniach poprzestać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-892">
          <u xml:id="u-892.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Zgłaszam wniosek o zamknięcie tej dyskusji i być może przerwanie posiedzenia Sejmu, dlatego że w tej chwili ośmieszamy parlament.</u>
          <u xml:id="u-892.1" who="#AleksanderMałachowski">Ale chciałbym jeszcze o jedną rzecz zapytać: dlaczego — jeżeli pan poseł Oleksy i panowie jesteście tak bardzo przekonani o tym, że to, co wydarzyło się po postawieniu stoczni w stan likwidacji, może to oskarżenie osłabić — nie chcecie dopuścić do tego, aby były premier Rakowski stanął przed Trybunałem Stanu? Jeżeli uważacie panowie, że zarzuty są niezasadne, niech on się oczyści z tych zarzutów, bo przecież w tym założeniu jest to, że Trybunał Stanu nie wyda sprawiedliwego orzeczenia, sprawiedliwego wyroku.</u>
          <u xml:id="u-892.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-892.3" who="#AleksanderMałachowski">Otóż nie wiem, czy jest winien, panie pośle, dlatego że nie jestem członkiem Trybunału Stanu. I mówienie...</u>
          <u xml:id="u-892.4" who="#komentarz">(Poseł Paweł Łączkowski: Bo uważają, że jest winien.)</u>
          <u xml:id="u-892.5" who="#AleksanderMałachowski">No tak, ale to jest takie założenie... Oczywiście, tu się z panem zgadzam, przepraszam, nie zrozumiałem pana, że skoro jest winien, należy go obronić.</u>
          <u xml:id="u-892.6" who="#AleksanderMałachowski">Jeżeli powołaliśmy Trybunał Stanu, to skąd ten straszliwy opór, żeby ktoś, kto jest niewinny, stanął przed Trybunałem Stanu, przecież to jest równocześnie wotum nieufności dla Trybunału Stanu. Dlatego uważam, że pan marszałek powinien podjąć jeszcze raz próbę przegłosowania tej sprawy. Jeśli ta próba zakończy się niepowodzeniem, to można by znaleźć wyjście z sytuacji i przejść do następnych punktów, ale tam też są sprawy personalne i boję się, że dojdzie do blokady. Są zatem dwa wyjścia, albo teraz przerwać dyskusję nad tym punktem porządku dziennego i przejść do następnych punktów, albo zamknąć to posiedzenie, bo kompromitowanie parlamentu nie ma sensu.</u>
          <u xml:id="u-892.7" who="#AleksanderMałachowski">Apeluję do panów, żebyście zawierzyli Trybunałowi Stanu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-893">
          <u xml:id="u-893.0" who="#TadeuszFiszbach">Uważam, że już dostatecznie...</u>
          <u xml:id="u-893.1" who="#komentarz">(Poseł Józef Oleksy: Przepraszam bardzo...)</u>
          <u xml:id="u-893.2" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle Oleksy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-894">
          <u xml:id="u-894.0" who="#JózefOleksy">Jedno słowo do pana posła Małachowskiego. Pan użył wielkich słów o oczyszczeniu się. Dwa lata pracowała komisja i złożyła przecież wniosek o umorzenie postępowania. To był wniosek mniejszości, wniosek 4 posłów. Niech pan inaczej spojrzy na to oczyszczanie się.</u>
          <u xml:id="u-894.1" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Małachowski: To był wniosek Sejmu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-895">
          <u xml:id="u-895.0" who="#TadeuszFiszbach">Zwracam się do pań i panów posłów, aby już nie zgłaszali się do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-895.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-895.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, są dwa zgłoszenia: pan poseł Krzysztof Grzebyk, a następnie pan poseł Tadeusz Bień i na tym zamykamy dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-896">
          <u xml:id="u-896.0" who="#KrzysztofGrzebyk">Proszę pana marszałka o przerwanie posiedzenia. Proszę o rozpoczęcie ostatniego posiedzenia Sejmu od rozpatrzenia tego punktu.</u>
          <u xml:id="u-896.1" who="#KrzysztofGrzebyk">Wierzę w odpowiedzialność posłów, że na dwa dni przed wyborami po prostu będą obecni na posiedzeniu Sejmu i nie będzie problemu z brakiem quorum.</u>
          <u xml:id="u-896.2" who="#KrzysztofGrzebyk">Nie chciałbym się spotkać z zarzutem... a ponieważ czterokrotnie prosiłem o to pana marszałka, muszę to uczynić publicznie — proszę, żeby te osoby, które w zamieszaniu nie podpisały po raz drugi listy, zechciały ją podpisać po zakończeniu posiedzenia, żeby ktoś komuś tego nie wyciągał.</u>
          <u xml:id="u-896.3" who="#KrzysztofGrzebyk">I wreszcie proszę pana marszałka, proszę Prezydium Sejmu, żeby zechciało — myślę, że tylko w sposób moralny — napiętnować nieobecnych dzisiaj posłów. To skandal, że wszystko zło, cała kompromitacja, jaką jest dzisiejsze balansowanie na pograniczu quorum, spada na tu obecnych. I jest skandalem, że ponad 200 posłów wśród nas tu dzisiaj nie ma. Część być może jest nieobecna z przyczyn merytorycznych, część, niestety, wybrała kampanię wyborczą, nie zaś spełnienie do końca swoich obowiązków poselskich.</u>
          <u xml:id="u-896.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-897">
          <u xml:id="u-897.0" who="#TadeuszFiszbach">Zapowiedziałem posła Tadeusza Bienia i chciałbym potem zająć stanowisko w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-897.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-897.2" who="#komentarz">(Poseł Piotr Lenz: Panie marszałku, po pośle Bieniu chciałbym zabrać głos w imieniu klubu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-898">
          <u xml:id="u-898.0" who="#TadeuszBień">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Uważam, że nie powinniśmy się dać szantażować grupie kilkunastu osób, które odmawiają, będąc w tej sali, udziału w pracy Sejmu. Postawiłem wniosek formalny, by różnicę między stwierdzoną przez sekretarzy obecnością na sali — 238 osób — a wynikiem głosowania uznać po prostu za głosy nieważne lub wstrzymujące się, inaczej nigdy z takiego pata nie wyjdziemy. Sejm nie może się dać szantażować. Tydzień temu jeden z sekretarzy wyraźnie stwierdził, że w jego sektorze, mimo że zarządzono liczenie głosów przez sekretarzy, część osób nie wzięła udziału w głosowaniu. Musimy się jakoś obronić przed taką sytuacją. Proponuję przegłosować mój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-899">
          <u xml:id="u-899.0" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle — zwracam się do pana posła Bienia — to jest wbrew regulaminowi Sejmu i dlatego nie możemy tak postąpić. Przestrzegam obowiązujących Wysoką Izbę zasad, bo na tym tle z kolei by się wyzwoliły emocje i różnice poglądów, a one nie są potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-899.1" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym, abyśmy na wystąpieniu posła Piotra Lenza zakończyli wymianę poglądów.</u>
          <u xml:id="u-899.2" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł prosił o głos w imieniu klubu, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-900">
          <u xml:id="u-900.0" who="#PiotrLenz">Panie Marszałku! Klub lewicy deklaruje przystąpienie do ponownego sprawdzenia obecności przy pomocy aparatury do liczenia głosów i zaprasza — jeśli zechce to zaproszenie przyjąć — panią marszałek Krzyżanowską do sprawdzenia naszych przycisków.</u>
          <u xml:id="u-900.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-901">
          <u xml:id="u-901.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-901.1" who="#TadeuszFiszbach">Wymiana poglądów była dość długa, a na marszałku prowadzącym obrady spoczywa obowiązek sfinalizowania podjętej sprawy. Jeśli idzie o mój pogląd, to nie zmienił się on od poprzedniego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-901.2" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym jednak prosić przed podjęciem decyzji, by ci, którzy nie podpisali listy, uczynili to, byśmy mogli porównać obecności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-902">
          <u xml:id="u-902.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy mogę prosić o głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-903">
          <u xml:id="u-903.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-904">
          <u xml:id="u-904.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, w związku z wnioskiem pana posła chciałam uprzejmie poinformować, że nie uważam, żeby rolą marszałka, póki nim jeszcze jestem, było sprawdzanie przycisków.</u>
          <u xml:id="u-904.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-904.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Za chwilę sprawdzę obecność na sali obrad. Porównamy to z liczbą złożonych podpisów na listach obecności.</u>
          <u xml:id="u-904.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-904.4" who="#OlgaKrzyżanowska">To są podpisy osób, które nie złożyły dwukrotnego podpisu poprzednio.</u>
          <u xml:id="u-904.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o niewychodzenie z sali. Proszę państwa, proszę zajmować miejsca.</u>
          <u xml:id="u-904.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Panowie posłowie, dlaczego nie uczyniliście tego wcześniej, przecież było kilkanaście list na sali.</u>
          <u xml:id="u-904.7" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-904.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o niewychodzenie.</u>
          <u xml:id="u-904.9" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-904.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Dwukrotnie podpisywaliśmy listy.</u>
          <u xml:id="u-904.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, czy można?)</u>
          <u xml:id="u-904.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę podejść do mnie bliżej.</u>
          <u xml:id="u-904.13" who="#komentarz">(Poseł Jan Król: Przecież kiedy ta lista krążyła, nie wiadomo było, o co chodzi.)</u>
          <u xml:id="u-904.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-904.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, już nie mówmy o tym, może ktoś by odczytał szybciutko tę listę, bo my dzisiaj podpisywaliśmy ją imiennie.)</u>
          <u xml:id="u-904.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie, nie, to i tak by wydłużyło sprawę.</u>
          <u xml:id="u-904.17" who="#komentarz">(Poruszenie na sali).</u>
          <u xml:id="u-904.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o spowodowanie, aby posłowie zajmowali miejsca na sali obrad. Proszę o włączenie gongu. Listę obecności podpisują w tej chwili ci posłowie, którzy dotychczas nie złożyli na niej drugiego podpisu.</u>
          <u xml:id="u-904.19" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-904.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o włączenie gongu.</u>
          <u xml:id="u-904.21" who="#komentarz">(Poruszenie na sali. Trwa podpisywanie listy obecności)</u>
          <u xml:id="u-904.22" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę zajmować miejsca, to już za długo trwa, proszę siadać. Proszę już to zostawić, potem państwo podpiszą. To jest efekt nieobecności. Za późno sprawdzać, czy ktoś się podpisał. Proszę o zajmowanie miejsc, to jest poważne utrudnienie prowadzenia obrad. Proszę posłów w kuluarach, aby zajmowali miejsca na sali obrad.</u>
          <u xml:id="u-904.23" who="#komentarz">(Trwa podpisywanie listy obecności)</u>
          <u xml:id="u-904.24" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo, powinniśmy współpracować, aby umożliwić normalny, dynamiczny i efektywny tok postępowania. Jeśli idzie o mój pogląd jako prowadzącego tę część obrad, jest on niezmienny. Tak jak poprzednio obwieściłem, kontynuujemy głosowanie nad wnioskami Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Po wymianie poglądów na posiedzeniu Konwentu Seniorów utwierdzony jestem w przekonaniu, że słusznie postąpiłem na poprzednim posiedzeniu Sejmu i dzisiaj trzeba kontynuować dalszy ciąg głosowań.</u>
          <u xml:id="u-904.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-904.26" who="#OlgaKrzyżanowska">W posiedzeniu Konwentu Seniorów uczestniczyli przedstawiciele wszystkich klubów i do tego stanowiska uwag nie wniesiono. Dlatego na podstawie wniosku Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej Prezydium Sejmu proponuje podjęcie następującej uchwały:</u>
          <u xml:id="u-904.27" who="#OlgaKrzyżanowska">„Sejm na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o Trybunale Stanu umarza postępowanie w sprawie wniosków o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej za czyny określone w sprawozdaniu Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej z dnia 12 września 1991 r.:</u>
          <u xml:id="u-904.28" who="#OlgaKrzyżanowska">— Mieczysława Franciszka Rakowskiego — byłego prezesa Rady Ministrów (z wyłączeniem odpowiedzialności za postawienie w stan likwidacji Stoczni Gdańskiej);</u>
          <u xml:id="u-904.29" who="#OlgaKrzyżanowska">— Kazimierza Olesiaka — byłego wiceprezesa Rady Ministrów i ministra rolnictwa;</u>
          <u xml:id="u-904.30" who="#OlgaKrzyżanowska">— Mieczysława Wilczka — byłego ministra przemysłu;</u>
          <u xml:id="u-904.31" who="#OlgaKrzyżanowska">— Andrzeja Wróblewskiego — byłego ministra finansów”.</u>
          <u xml:id="u-904.32" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-904.33" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem powyższego projektu uchwały, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (150) Kto jest przeciw? (39) Kto się wstrzymał od głosowania? (39) Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
          <u xml:id="u-904.34" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-904.35" who="#OlgaKrzyżanowska">Informuję, że Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, wykonując uchwałę Sejmu, przedstawiła w druku nr 1196 akt oskarżenia w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu Mieczysława Franciszka Rakowskiego o naruszenie art. 41 pkt 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez podjęcie decyzji o postawienie Stoczni Gdańskiej w stan likwidacji oraz projekt uchwały w sprawie wyboru oskarżycieli.</u>
          <u xml:id="u-904.36" who="#OlgaKrzyżanowska">Proponuję, aby Sejm rozpatrzył te wnioski w tym punkcie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-904.37" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-904.38" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma quorum. Brak jednego głosu.)</u>
          <u xml:id="u-904.39" who="#OlgaKrzyżanowska">Otrzymałem informację, że to, co obwieściłem w oparciu o liczbę posłów obecnych na sali obrad, nie stanowi o quorum na tejże sali, a więc uniemożliwia podjęcie decyzji, a zatem i uchwały. Proszę o utwierdzenie mnie w tym przekonaniu.</u>
          <u xml:id="u-904.40" who="#komentarz">(Poseł Anna Dynowska: Jednej osoby brakuje.)</u>
          <u xml:id="u-904.41" who="#OlgaKrzyżanowska">Ponieważ nikt nie podważa tego, prostuję zatem swoje poprzednie stwierdzenie i ponowimy głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-904.42" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o naciśnięcie przycisków. (218)</u>
          <u xml:id="u-904.43" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie mam możliwości podjęcia głosowania, nie będziemy więc już czynić prób, tym bardziej że był zgłoszony wniosek, aby na tym zakończyć dzisiejsze posiedzenie, a więc na tym kończymy rozpatrywanie — w możliwym zakresie — punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-904.44" who="#OlgaKrzyżanowska">Komunikatów nie ma.</u>
          <u xml:id="u-904.45" who="#OlgaKrzyżanowska">Kończymy 78 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-904.46" who="#OlgaKrzyżanowska">Protokół posiedzenia zostanie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-904.47" who="#OlgaKrzyżanowska">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się 25 października, tj. w piątek, o godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-904.48" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-904.49" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-904.50" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 15)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>