text_structure.xml 39.1 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 17 listopada 1977 r. Komisja Kultury I Sztuki, obradująca pod przewodnictwem posła Witolda Lassoty (SD), rozpatrzyła działalność i rozwój regionalnego ruchu społeczno-kulturalnego.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele: Ministerstwa Kultury i Sztuki z wiceministrem Józefem Fajkowskim, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Oświaty i Wychowania, Prezes Federacji Stowarzyszeń Kulturalnych J. Wieczorkowski oraz przedstawiciele towarzystw kulturalnych w Łodzi, Olsztynie i Zielonej Górze, CZSR i CRZZ.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Podstawą dyskusji była informacja resortu kultury i sztuki o działalności i perspektywach rozwojowych regionalnych towarzystw kultury. Resort przedstawił również ramowy program rozwoju stowarzyszeń regionalnych do 1980 r.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Jak wynika z informacji resortu, aktualnie w kraju działa 541 regionalnych towarzystw kultury. Reforma administracji terenowej wywarła korzystny wpływ na rozwój tego ruchu. W nowych województwach przybyło 15 towarzystw. Ogółem w ciągu ostatnich 6 lat powstało 108 towarzystw regionalnych, w tym samym czasie uległo likwidacji 47 (przeważnie w wyniku zmian organizacyjnych polegających na łączeniu towarzystw o podobnym profilu). Liczba towarzystw w poszczególnych województwach jest bardzo różna (od 2 do 24), najwięcej w województwie katowickim - 24, poznańskim - 22, stołecznym warszawskim, miejskim krakowskim, miejskim łódzkim i opolskim po 18, w białostockim i szczecińskim po 17.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Około 19 proc. towarzystw ma zasięg wojewódzki. Pewna ich część pełni funkcję federacji terenowych towarzystw kultury. Najwięcej jest towarzystw regionalnych, które swym zasięgiem obejmują regiony w pojęciu etnograficznym lub obszar dawnego powiatu - stanowią one 47 proc. ogółu towarzystw. Towarzystwa lokalne (40 proc. ogółu) działają we wszystkich województwach, z wyjątkiem konińskiego i suwalskiego, głównie w większych miastach.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Działalność społeczno-kulturalna w środowiskach wiejskich przybiera także inne formy organizacyjne, podejmowane jest m.in. w klubach „Ruch” i „Rolnika” oraz w placówkach państwowych lub społeczno-kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Wielkim zadaniem społecznych działaczy kultury jest dokonanie zmian w geografii rozmieszczenia towarzystw, powołanie ich w regionach, w których do tej pory nie istnieją. Nie można tego realizować przy pomocy metod administracyjnych, ani odgórnych zabrudzeń. Natomiast należy sprzyjać powstawaniu towarzystw, a także podtrzymywać ich rozwój poprzez stwarzanie odpowiednich warunków organizacyjno-materialnych i atmosfery sprzyjającej wyzwalaniu społecznej inicjatywy. Zadania te są w centrum uwagi Ministerstwa Kultury i Sztuki, wydziałów kultury i sztuki urzędów wojewódzkich, organizacji społeczno-politycznych oraz instytucji współdziałających w realizacji polityki kulturalnej naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">W zależności od podejmowanych kierunków działania możemy wyróżnić 10 rodzajów towarzystw regionalnych: miłośników regionu, ziemi lub miasta, kulturalno-oświatowe, oświatowe, miłośników zabytków i muzeów, przyjaciół sztuk pięknych, przyjaciół nauki, muzyczne, plastyczne, teatralne i taneczne, fotograficzne i filmowe. Najliczniejszą grupę stanowią towarzystwa miłośników regionu, ziemi lub miasta - 55 proc. ogółu. Do grup kulturalno-oświatowych zalicza się towarzystwa prowadzące szerszą pod względem kierunków i form działalności. W skład tej grupy wchodzą także federacje powołane w celu koordynowania działalności społeczno-kulturalnej na danym terenie.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Do najczęściej stosowanych form działalności towarzystw, należy organizowanie imprez kulturalnych m.in. imprezy rocznicowe lub poświęcone wybranej dziedzinie, jak np. koncerty, imprezy umuzykalniające, festiwale środowiskowe, festyny itp. Urządzane są także imprezy o szerszym zasięgu, jak Festiwal Polskiej Piosenki, którego inicjatorem i współorganizatorem jest Towarzystwo Przyjaciół Opola, czy Dni Gwarków organizowane przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Działalność oświatową prowadzi prawie połowa towarzystw. Nauczaniem i dokształcaniem zajmują się przede wszystkim towarzystwa specjalistyczne, do których zalicza się muzyczne i plastyczne, prowadzące społeczne ogniska, a także filmowe i fotograficzne organizujące seminaria specjalistyczne. Towarzystwa miłośników regionu organizują sesje popularno-naukowe oraz różnego rodzaju kursy i seminaria uzupełniające wiedzę działaczy społeczno-kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Regionalne towarzystwa kulturalne coraz rzadziej zajmują się prowadzeniem kursów i seminariów, gdyż umacnia się pozycja ośrodków instrukcyjno-metodycznych, które podejmują coraz szerzej działalność w zakresie szkolenia pracowników kulturalno-oświatowych oraz działaczy społeczno-kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Organizowaniem wystaw zajmuje się ponad 40 proc. ogółu towarzystw. Tę formę podjęły wszystkie towarzystwa przyjaciół sztuk pięknych i fotograficzne. Często są to ekspozycje połączone z projekcjami. Opiekę nad zabytkami sprawują wszystkie towarzystwa miłośników muzeów, a także poważna część towarzystw miłośników regionu i przyjaciół sztuk pięknych. Towarzystwa przyjaciół regionu rozszerzają opiekę nad twórczością ludową i współdziałanie z twórcami ludowymi.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Pracami związanymi z upiększeniem miejscowości zajmuje się w 40 województwach 18,4 proc. ogółu towarzystw. Największą pod tym względem aktywność wykazały towarzystwa miłośników regionu ziemi lub miasta (31 proc.) oraz kulturalno-oświatowe (24 proc.). Dzięki społecznej pracy członków towarzystw bardzo zyskał wygląd wielu miejscowości.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">W 38 województwach 18 proc. towarzystw zorganizowało izby pamięci i sprawuje nad nimi opiekę.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">W ostatnich 5 latach wzrosło zainteresowanie towarzystw rekreacją i wypoczynkiem. Ok. 10 proc. ogółu towarzystw podejmuje w tym zakresie samodzielną działalność lub współdziała z organizacjami do tego powołanymi.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Na zlecenie Ministerstwa, Instytut Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej dokonał analizy działalności wydawniczej towarzystw w latach 1965-1975. Według oceny Instytutu działalność ta jest bardzo pożyteczna i wypełnia luki w wydawnictwach o tematyce regionalnej. Przedstawianie i omawianie faktów i wydarzeń regionalnych ma duże znaczenie w procesach wychowawczych społeczeństwa, a także w popularyzowaniu wydarzeń i ludzi, którzy przyczynili się do rozwoju naszego kraju. Z negatywną oceną spotkały się nieliczne pozycje.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Doceniając potrzebę planowania zadań zachęcających społeczeństwo do czynnego uczestniczenia w życiu społeczno-kulturalnym, Rada Regionalnych Towarzystw Kultury opracowała w 1976 r. ramowy program rozboju tych towarzystw na lata 1976-80. Program ten uzyskał pozytywną ocenę działaczy i okazał się przydatny w opracowywaniu programów szczegółowych.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Liczbę członków zrzeszonych w regionalnych towarzystwach kultury szacuje się na ok. 200 tys. Inteligencja pracująca stanowi 59,2 proc., robotnicy - 17,8 proc., chłopi - 3,9 proc., rzemieślnicy, gospodynie domowe, wolne zawody - 19,1 proc.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Regionalne towarzystwa kultury coraz częściej i na coraz większą skalę rozwijają współdziałanie z innymi organizacjami. Najściślejsze kontakty towarzystwa regionalne utrzymują między sobą, z FJN, ZBOWiD, związkami zawodowymi, Ligą Kobiet, Związkiem Nauczycielstwa Polskiego, Ligą Ochrony Kraju, Ochotniczą Strażą Pożarną oraz organizacjami młodzieżowymi.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Regionalne towarzystwa kultury mogą rozwijać swą działalność nie tylko dzięki inicjatywie i zaangażowaniu społecznemu, lecz w dużej mierze dzięki pomocy i poparciu instancji partyjnych i władz administracyjnych. Pomoc ta udzielana jest w różnych formach. Do najczęściej stosowanych należą dotacje; stałe dotacje otrzymuje 234 towarzystw (44 proc. ogółu).</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">W 1977 r. odbył się Kongres Regionalnych Towarzystw Kultury w Olsztynie z udziałem delegatów poszczególnych towarzystw oraz gości reprezentujących instancje partyjne, stronnictwa polityczne, organizacje społeczne współdziałające z regionalnym ruchem kulturalnym. Kongres stanowią potwierdzenie roli, jaką regionalny ruch kulturalny odgrywa w socjalistycznej polityce kulturalnej. Materiały z Kongresu zostaną opublikowane.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Dalszy prawidłowy rozwój programowej działalności regionalnych towarzystw kultury uzależniony jest w dużej mierze od pomocy ze strony wojewódzkich i centralnych władz politycznych i administracyjnych, od klimatu sprzyjającego wyzwalaniu się społecznych inicjatyw kulturalnych i rozszerzania aktywu twórczo uczestniczącego w życiu kulturalnym swego środowiska. Dążyć trzeba również do rozszerzenia społecznej konsultacji poprzez dalsze umacnianie roli Rady Regionalnych Towarzystw Kultury w opracowywaniu ogólnych założeń programów, wymianie doświadczeń i kontaktów między towarzystwami.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Uzupełniając informację resortu, wiceminister Józef Fajkowski stwierdził, że ruch społeczno-kulturalny nie sprowadza się jedynie do działalności stowarzyszeń społeczno-kulturalnych, ale obejmuje również działalność ogniskowaną w obrębie związków zawodowych, organizacji młodzieżowych, organizacji spółdzielczych, stowarzyszeń wyższej użyteczności społecznej itp. Ośrodkami działalności społeczno-kulturalnej są w wielu przypadkach terenowe domy kultury, biblioteki, kluby itp.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Siłą społecznego ruchu kulturalnego jest jego autentyczność, swobodny nieskrępowany charakter. Znaczenia tego ruchu nie należy oceniać tylko opierając się na liczbach i danych statystycznych, ale trzeba brać pod uwagę również takie skutki, jak np. zaspokojenie zainteresowań o szerszym znaczeniu różnych grup społecznych. Bardzo ważne jest zapewnienie ruchowi społecznemu elastyczności działania i dostosowania jego profilu do potrzeb i upodobań kulturalno-społecznych różnych środowisk. Ruch ten nie może być całkowicie zaprogramowany i sterowany, chociaż zupełnie żywiołowo rozwijać się też nie może. Toteż Rada Regionalnych Towarzystw Kultury i Ministerstwo Kultury i Sztuki, które sprawują opiekę nad stowarzyszeniami ograniczają się do najogólniejszych problemów dotyczących koordynacji działania stowarzyszeń, upowszechniania dobrych doświadczeń oraz pomocy prawnej i metodologicznej.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Nadal otwartą jest kwestia ukształtowania właściwych stosunków między społecznym ruchem kulturalnym a lokalnymi władzami administracyjnymi. Obecnie, kiedy w wyniku reformy władzy administracyjnej została ona wydatnie wzmocniona, działalność ruchu społeczno-kulturalnego nabiera szczególnego znaczenia. Nie może być on jednak wykonawcą działań administracji w dziedzinie kulturalno-społecznej, ale jej partnerem i sojusznikiem.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Rozstrzygnięcia wymagają opinie o konieczności sfederalizowania ruchu społeczno-kulturalnego. W dyskusjach pojawiają się głosy za i przeciw. Wydaje się, że należy problem ten pozostawić do rozstrzygnięcia poszczególnym organizacjom, bez narzucania decyzji z góry.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Potęgują się ambicje wydawnicze poszczególnych stowarzyszeń kulturalno-społecznych. Działalność wydawnicza na niektórych terenach jest bardzo bogata i odgrywa dużą rolę w zaspakajaniu potrzeb społecznych, szczególnie w nowych województwach. Całokształt spraw finansowych, dystrybucji i kolportażu wydawnictw jest rozpatrywany i wymaga generalnego rozwiązania, włącznie z zaplanowaniem pewnej rezerwy papieru na cele wydawnictw regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Na kongresie towarzystw kultury w Olsztynie szczególnie wiele uwagi zwracano na zapewnienie ściślejszej więzi tych towarzystw ze środowiskiem robotniczym i młodzieżowym oraz odmładzanie aktywu towarzystw regionalnych. Podkreślano, że ruch ten to nie relikt starej epoki, przeciwnie - nowe warunki społeczne wyzwalają coraz większe zapotrzebowanie i domagają się rozszerzenia zasięgu działania stowarzyszeń społeczno-kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Koreferat podkomisji przedstawił poseł Jerzy Grzybczak (ZSL). Podkomisja wizytowała stowarzyszenia kulturalno-społeczne w województwach toruńskim i bydgoskim. Wśród ponad 500 towarzystw regionalnych działających w naszym kraju mamy wiele takich, których tradycje sięgają odległych czasów, jak np. Bractwo Kurkowe działające od XIII wieku. Piękne tradycje mają także towarzystwa jak Płockie Towarzystwo Naukowe, Towarzystwo Sztuk pięknych w Krakowie, Warszawskie Towarzystwo im. Stanisława Moniuszki i in. W opracowaniu Henryki Mossakowskiej-Mazany „Regionalne towarzystwa kultury” zwraca się uwagę, że ok. 88 proc. działających w nas towarzystw regionalnych powstało w czasach Polski Ludowej, w tym zdecydowana większość w latach 1957-1967 i w latach 1968-1971.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Towarzystwa regionalne skupiają ponad 200 tys. członków, którzy w sposób bezinteresowny poświęcają swój czas i wysiłek ważnym sprawom politycznym.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Przyswajanie dorobku przeszłości jest jednym z głównych elementów działania towarzystw regionalnych. Rozmieszczenie towarzystw wskazuje na rozszerzanie się ich zasięgu oddziaływania na tereny nowopowstałych centrów przemysłowych i naukowych. Wystarczy podać, że na województwo katowickie przypada czwarta część członków regionalnych towarzystw kultury, natomiast połowa przypada na województwa: warszawskie, katowickie, łódzkie, szczecińskie i wrocławskie.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Dużą zaletą towarzystw regionalnych jest ich różnorodność i niepowtarzalność programowa oraz elastyczność działania pozwalająca na wyzwalanie społecznej inicjatywy. Najliczniejszą grupę stanowią towarzystwa miłośników regionu, ziemi, miejscowości (55 proc. ogółu), które działają we wszystkich województwach. Towarzystwa te mają ogromne zasługi dla swoich regionów w zakresie dbałości o wygląd i upiększanie miast i osiedli oraz w popieraniu regionalnej twórczości kulturalnej. Pomyślnie rozwija się organizacja różnego rodzaju zespołów ludowo-artystycznych popularyzujących twórczość ludową, wielkie są zasługi towarzystw regionalnych w zakresie opieki nad pomnikami i zabytkami kultury. Coraz szerzej organizowane są odczyty i spotkania na temat historii i tradycji regionu.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">Cennym dorobkiem towarzystw regionalnych jest ich działalność wydawnicza. Od 1945 r. wydały one ponad 7.100 pozycji, w tym ok. 4 tys. stanowiły wydawnictwa towarzystw przyjaciół nauki. W 25 województwach towarzystwa wydają własne czasopisma, bądź o charakterze społeczno-kulturalnym, bądź popularno-naukowym. Towarzystwa regionalne są również organizatorami różnego rodzaju koncertów, festiwali i imprez mających na celu upowszechnianie muzyki.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">Pełną ilustrację tak rozległej i wszechstronnej działalności towarzystw znaleźli posłowie w wizytowanych województwach toruńskim i bydgoskim. W wyniku tej wizytacji podkomisja w pełni popiera przedstawiony przez resort ramowy program rozwoju regionalnych towarzystw kultury do 1980 r. Podkomisja podzieliła pogląd, że poszczególne towarzystwa powinny zachować swoją różnorodność programową i organizacyjną. W miarę powstawania warunków i możliwości należy poszerzać działalność towarzystw, zwłaszcza w małych miastach i gminach.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Prawidłowy rozwój towarzystw regionalnych wymaga uporządkowania j finansowych ich działania. Trzeba by było zwiększyć nakłady pracy na ten cel. W miarę możliwości dążyć trzeba również do poprawienia warunków lokalowych towarzystw, których aż 42 proc. oczekuje pomocy w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Poseł Jadwiga Cichocka (ZSL) dzieląc się uwagami z wizytacji poselskiej w woj. bydgoskim i toruńskim podkreśliła ogromne zaangażowanie działaczy regionalnych w sprawy kultury. Towarzystwa regionalne organizują m.in. ogniska społeczne, np. w woj. toruńskim istnieją 33 takie ogniska, z czego 10 na wsi. Towarzystwa regionalne rozwijają różne formy współpracy ze szkolnictwem zawodowym. Pomagają szkołom organizować izby pamięci narodowej, umożliwiają im przeprowadzanie lekcji w muzeach oraz korzystanie z sali kinowych. Organizują również koncerty i prelekcje dla młodzieży akademickiej związane tematycznie z dorobkiem danego regionu.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">Działalność towarzystw regionalnych obejmuje swym zasięgiem także wieś. Obserwuje się dużą ofensywność działania ruchu społeczno-kulturalnego. Towarzystwa regionalne wychodząc ze swoją działalnością do obywateli, organizują np. plenery malarskie, wystawy fotograficzne..</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Do trudności w działalności stowarzyszeń regionalnych zaliczyć trzeba przede wszystkim trudności lokalowe. Przykładem może być towarzystwo w Grudziądzu, nie posiadające własnej siedziby. Należy również udzielić większej pomocy towarzystwom regionalnym w prowadzeniu działalności wydawniczej. W Toruniu np. postulowano, aby któreś z wydawnictw, włączyło do swego planu także działalność wydawniczą lokalnych towarzystw. Zgłoszono również postulat, aby nad działalnością toruńskiego towarzystwa naukowego objęła patronat Polska Akademia Nauk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WilhelmSzewczyk">Niepokojące jest ujęcie przez ministra Fajkowskiego problemu odmładzania kadr regionalnych towarzystw kulturalnych. W żadnym razie nie można rozwiązywać tego problemu przy pomocy metod administracyjnych, aby nie zaszkodzić efektywności działania towarzystw. Z obserwacji wynika, że istnieje czasami nieufność w stosunku do działalności towarzystw regionalnych ze strony władz administracyjnych. Niekorzystnie na działalność niektórych towarzystw wpłynęły zmiany związane z podziałem administracyjnym kraju. Np. Towarzystwo Ziemi Oleskiej znalazło się po reformie w zasięgu administracji częstochowskiej. Obecnie grozi mu likwidacja, gdyż władze Częstochowy nie są zainteresowane problematyką podejmowaną przez to Towarzystwo.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WilhelmSzewczyk">Poseł stwierdził, iż towarzystwa regionalne powinny uzyskiwać odrębne zezwolenia na swą działalność wydawniczą, a nie prowadzić jej w ramach planów wydawnictw państwowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#RyszardHajduk">W materiałach otrzymanych przez posłów nie zamieszczono żadnej informacji na temat Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich, które odnotowało w swoim czasie wiele sukcesów. Z działalności tego Towarzystwa wyrosło potem wiele nowych stowarzyszeń regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#RyszardHajduk">Jedną z form działalności towarzystw regionalnych jest rozwijanie łączności z Polonią Zagraniczną. Głównie odnosi się to do Polaków mieszkających w RFN, Brazylii, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Działalność taką prowadzi m.in. Opolskie Towarzystwo Kulturalne. Towarzystwo to uzyskało prawo posiadania własnego konta dewizowego, na które składane są środki pochodzące z darów Polonii. Należy ubolewać, że konto dewizowe Towarzystwa w odróżnieniu od kont osób prywatnych nie jest oprocentowane. Poseł zgłosił wniosek, aby wprowadzić oprocentowanie tego konta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#TadeuszOrlof">Mówca zapoznał komisję z dużymi osiągnięciami Towarzystwa Regionalnego w jego wsi rodzinnej Ołpiny w woj. tarnowskim, które liczy ok. 320 członków.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#TadeuszOrlof">Małe towarzystwa regionalne działające np. na wsi wyrosły z autentycznej potrzeby społecznego działania ich członków. Biorąc pod uwagę autentyczny charakter tych towarzystw dbać należy o to, aby nie przeszkadzano im w pracy zarządzeniami natury biurokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#TadeuszOrlof">Towarzystwom regionalnym potrzebna jest pomoc, należy zwłaszcza popierać wszystkie inicjatywy na rzecz wsi wychodzące ze strony członków tych towarzystw. Trzeba również znaleźć formę społecznego uznania dla działalności tych towarzystw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#AnnaKochanowska">W materiałach resortu nie ustosunkowano się do postulatów zgłaszanych w sprawie nowelizacji ustawy o stowarzyszeniach. Chodzi m.in. o to, aby można było przyjmować młodzież poniżej 18 lat w poczet członków towarzystw regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#AnnaKochanowska">Poseł wyraziła zaniepokojenie, iż działalność towarzystw na terenie byłych powiatów ogranicza się obecnie wyłącznie do terenu miast. Nastąpiło również pewne ograniczenie działalności gospodarczej towarzystw regionalnych, co winno ulec zmianie. Resort powinien ustosunkować się również do sprawy stowarzyszeń naukowych. Jak obecnie Ministerstwo Kultury i Sztuki ocenia stan współpracy między PAN i MKiSz w omawianej sprawie? Należałoby także zalecać tworzenie wspólnych gremiów poszczególnych organizacji kulturalnych działających w danym regionie.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#AnnaKochanowska">Poseł wyraziła wątpliwość, co do skuteczności zabezpieczenia odpowiedniej ilości papieru dla działalności wydawniczej poszczególnych towarzystw regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#AnnaKochanowska">Poseł Marią Lorentz (SD) podniosła sprawa trudności, na jakie napotykają towarzystwa w swojej działalności, przede wszystkim trudności lokalowe, niedobór sprzętu itp.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#AnnaKochanowska">Ściślej powinny być koordynowane programy działania towarzystw regionalnych z działalnością państwowych instytucji kulturalnych danego terenu.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#AnnaKochanowska">Trzeba wykorzystywać w większym stopniu zaangażowanie działaczy wiejskich w działalności towarzystw regionalnych. Należy również zachęcać młodzież do aktywniejszego uczestnictwa w pracach tych towarzystw. Poseł zaproponowała wprowadzenie specjalnej odznaki dla zasłużonych działaczy kultury.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JanuszRyszardBender">Należy dążyć do zwiększenia samodzielności towarzystw regionalnych. Paternalizm występujący niekiedy ze strony organów administracyjnych w stosunku do działalności tych towarzystw prowadzić może do zanikania ich samodzielności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#StefaniaOryl">Przy stworzeniu odpowiedniego klimatu regionalne towarzystwa kulturalne są jednym z najważniejszych czynników animacji ruchu kulturalnego na swoim terenie. Spełniają ważną funkcję wychowawczą, pomagając również wydatnie w działalności instytucji państwowych. 250 tys. członków towarzystw regionalnych jest ogromnym kapitałem oddającym bezinteresownie swoje siły do pracy dla dobra swojego regionu. Jedną z cech towarzystw regionalnych jest ich otwartość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#TadeuszHołuj">Nie ma wspólnego mianownika w działalności poszczególnych towarzystw regionalnych. Inna jest funkcja towarzystw regionalnych w terenie, na którym istnieje silna zawodowa placówka kulturalna, a inna tam, gdzie ruch kulturalny nie jest jeszcze dostatecznie rozwinięty. Resort kultury i sztuki powinien skierować największy wysiłek na te tereny, gdzie życie kulturalne jest słabo rozwinięte. Zdaniem posła, stowarzyszenia naukowe winny być podporządkowane Polskiej Akademii Nauk. Fundusze towarzystw regionalnych nie powinny być opodatkowywane.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#TadeuszHołuj">Biorąc pod uwagę, iż młodzieżowy ruch kulturalny rozwija się osobnym nurtem, należy doprowadzić do współpracy między towarzystwami regionalnymi a tymże ruchem. Trzeba również dążyć do ścisłej integracji prący stowarzyszeń amatorskich i instytucji zawodowych. ' Poseł Edmund Męclewski (bezp.): Województwa bydgoskie i toruńskie, w których przeprowadzona została wizytacja poselska są terenami o bogatych tradycjach ruchu kulturalnego. W innych regionach działalność ta jest jednak znacznie słabsza. Można więc mówić o istnieniu na mapie Polski białych plam w działalności kulturalnej.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#TadeuszHołuj">Brak jest organizacji takiej jak Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich, która by znajdowała wspólny mianownik w działalności społeczno-kulturalnej. Poseł podkreślił również, że zachęcając młodzież do działalności społeczno-kulturalnej nie można rezygnować z udziału w niej starszych działaczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#WojciechŻukrowski">Dobrze pracujące stowarzyszenie może w każdej chwili wykazać się swoim dorobkiem, nie stawia wielkich wymagań, rzadko prosi o zwiększenie dotacji. Dążyć trzeba do tego, ażeby władze terenowe doceniały rolę właśnie takich stowarzyszeń, choć ich wymagania mogą się czasem wydawać uciążliwe, jak np. sprzeciw, co do rozbierania obiektów zabytkowych. Ich rola i oddziaływanie społeczne w terenie jest ogromna.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#WojciechŻukrowski">Nie można się zgodzić z tendencjami do formalizowania i odgórnego zarządzania działalnością stowarzyszeń. Niektóre ich przedsięwzięcia rodzą się spontanicznie i nie zawsze mogą być wpisane w określony program.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#WojciechŻukrowski">Wysoko ocenić trzeba znaczenie stowarzyszeń regionalnych w patriotycznym wychowywaniu obywateli. Słowo Ojczyzna wiąże się u wielu z nas właśnie z miejscem i regionem gdzie się urodził, wychował. Stąd wielkie zainteresowanie towarzystw regionalnych upiększaniem terenu, troska o pokazanie swego „rodzinnego kąta” w najlepszym świetle.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#WojciechŻukrowski">Przeciwdziałać należy formalizowaniu działalności stowarzyszeń, zwalczać prezesomanię, popierać ludzi faktycznie zaangażowanych i oddanych sprawie. Terenowe władze administracyjne wolą czasem rozmawiać z ludźmi uległymi, ale nie zawsze reprezentującymi najwyższe wartości.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#WojciechŻukrowski">Przy wydawaniu opinii o wartości wydawnictw regionalnych trzeba być bardzo ostrożnym. Im osoba wydająca tę opinię jest dalej od regionu, tym mniej rozumie pewne sprawy, które dla niej wydają się nieistotne, a dla danego regionu odgrywają wielką rolę i są dokumentem dorobku kultury.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#WojciechŻukrowski">Decyzje o powoływaniu towarzystw regionalnych pozostawić należy miejscowej ludności. Potrzeba ich istnienia związana jest czasem z czynnikami niezrozumiałymi dla ludzi nie związanych z terenem. Czym należy np. tłumaczyć żywiołowe utrzymywanie niektórych tradycji na emigracji np. przez ludność góralską? Wielu należących w Chicago do zespołów ludowych „górali” nie zna już zupełnie języka polskiego, czują się Amerykanami, ale zachowali sentyment dla kraju przodków.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#WojciechŻukrowski">Dzisiejsza dyskusja wykazała, że zainteresowanie Komisji działalnością towarzystw regionalnych jest duże i że mogą one liczyć na poparcie posłów.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#WojciechŻukrowski">Prezes Stowarzyszenia Kulturalnego „Pojezierze” w Olsztynie Bogdan Kurowski: Znaczna część wypowiedzi posłów w swojej wymowie jest zbieżna z głosami, jakie padały na Kongresie Regionalnych Towarzystw Kulturalnych w Olsztynie.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#WojciechŻukrowski">Stowarzyszenia kulturalne działają w różnych sytuacjach zależnych m.in. od zainteresowania władz administracyjnych, od tego w jakiej mierze władze te widzą w stowarzyszeniach sojuszników w rozwijaniu pracy społeczno-kulturalnej na danym terenie.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#WojciechŻukrowski">Rada Regionalnych Towarzystw Kultury powinna organizować swoje posiedzenia również na terenach, gdzie istnieją białe plamy, ażeby w ten sposób zachęcić zarówno ludność, jak i władze lokalne do organizowania towarzystw na swoim terenie.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#WojciechŻukrowski">Stowarzyszenia kulturalne „Pojezierze” może poszczycić się dużym dorobkiem w zacieśnianiu więzi z Polonią Zagraniczną. Wiele zorganizowanych przez nie za granicą imprez cieszy się dużym uznaniem i dociera nie tylko do środowisk polonijnych, ale do tamtejszych środowisk etnicznych. I tak np. na podstawie odpowiednich porozumień ustalono, że sezon wystawowy w Edynburgu zainaugurowany zostanie ekspozycją stowarzyszenia pt. „Na pojezierzu Mazurskim”. Takie doświadczenia mogą stać się platformą również dla nawiązywania szerszych kontaktów z regionalnymi towarzystwami innych krajów.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#WojciechŻukrowski">Na Kongresie Kultury stawiano wniosek, ażeby przy przyznawaniu dotacji dla stowarzyszeń regionalnych zrezygnować z Ustalania dyrektywnych wskaźników. Pozwoliłoby to na bardziej racjonalne i gospodarne wykorzystywanie dotacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławKwiatkowski">Działalność społeczno-kulturalna obejmuje cały szereg organizacji i stowarzyszeń, niektóre z nich jak np. związki zawodowe, czy organizacje młodzieżowe obejmują swoim zasięgiem większe grupy społeczne niż stowarzyszenia regionalne. Działalność koordynacyjna Rady Regionalnych Towarzystw Społeczno-Kulturalnych nie obejmuje swoim zasięgiem całego ruchu społecznego. Toteż zastanowić należałoby się w jakim kierunku rozwijać ruch społeczny. Czy tworzyć np. w zakładach pracy nowe ogniwa towarzystw regionalnych, czy też istniejące włączać w ogólnospołeczny ruch kulturalny. O potrzebie decyzji na ten temat wspomniano w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#StanisławKwiatkowski">Niektórym twórcom ludowym przyznano uprawnienia emerytalne. Czasem jednak powstają trudności, czy dana osoba może być uznana za twórcę ludowego, czy też zaliczyć ją należy tylko do ruchu amatorskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JanuszKoniusz">Towarzystwo rozwija swoją działalność w kilku sekcjach i stara się coraz szerzej docierać do zakładów pracy.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#JanuszKoniusz">W ruchu regionalnym, po dokonaniu zmian w organizacji administracji terenowej, obserwuje się nowe zjawiska. Działalność niektórych stowarzyszeń zawęża się do terenu gminy czy miasta, stąd zjawisko zwiększania i rozdrabniania ruchu wydawniczego.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#JanuszKoniusz">Wiele uwagi przywiązuje się do obejmowania młodzieży działalnością towarzystw regionalnych. Na terenie szkół powstają koła przyjaciół regionu w zależności od zainteresowań młodzieży i nauczycieli. Na tej drodze upatruje się możliwość wychowywania przyszłych działaczy towarzystw regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#JanuszKoniusz">Należałoby zainteresować ośrodki uniwersyteckie podjęciem badań nad rozwojem społecznego ruchu regionalnego.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#JanuszKoniusz">Niektóre zakłady pracy są członkami „miłośnikami” towarzystw regionalnych, ale według istniejących przepisów ich świadczenia na rzecz towarzystwa są stosunkowo skromne (500 zł), czy nie można byłoby zwiększyć tych świadczeń?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#AndrzejHundziak">Wiele wniosków zgłoszonych w toku dyskusji jest już w praktycznej działalności stowarzyszeń regionalnych realizowanych. Stowarzyszenia troszczą się np. o objęcie swoim zasięgiem środowisk robotniczych i młodzieżowych. Należałoby stworzyć odpowiednią platformę dla upowszechnienia i wymiany doświadczeń pomiędzy poszczególnymi regionami i stowarzyszeniami. Wydaje się, że nie w pełni wykorzystaliśmy dla tego celu możliwości, jakie były na Kongresie w Olsztynie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#LucjanMotyka">Podjęcie przez Komisję dyskusji nad działalnością regionalnych towarzystw społeczno-kulturalnych jest wyrazem uznania ich działalności jako jednego z najważniejszych ogniw w pracy społeczno-kulturalnej. Ruch społeczno-kulturalny ma duże znaczenie dla pomnażania dorobku kultury i wzbogacania naszej świadomości politycznej i społecznej. Toteż wiele uwagi poświęca się tym problemom w uchwałach VI i VIII Zjazdu PZPR.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#LucjanMotyka">W każdej dziedzinie działania istnieją tendencje do porządkowania i szufladkowania. Wydaje się jednak, że w zakresie ruchu społeczno-kulturalnego koordynacja poczynań musi być bardzo ostrożna, nie należy przeorganizowywać poszczególnych towarzystw. Ruch społeczny rozwijać powinien się spontanicznie i w oparciu o istotne zapotrzebowanie danego środowiska czy regionu. Nie wolno nam uronić dużego zasobu aktywności społecznej, jaka kryje się w działalności towarzystw regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#LucjanMotyka">Słusznie zwracano uwagę na konieczność częstszego organizowania spotkań i wymiany doświadczeń pomiędzy poszczególnymi towarzystwami i stowarzyszeniami regionalnymi. Najważniejsze jest, ażeby towarzystwa te wychodziły naprzeciw potrzebie rozwijania zainteresowań poszczególnych środowisk, wymiany doświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#LucjanMotyka">Mamy duże trudności z zapewnieniem odpowiedniej ilości papieru na wydawanie niektórych cennych i niezbędnych pozycji, naukowych, czy też lektur szkolnych. Najbardziej wartościowe pozycje towarzystw regionalnych staramy się umieszczać w planach wydawniczych niektórych wydawnictw. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że nie wszystkie pozycje przedstawiają dużą wartość i nie muszą być wydane albo też tylko w niedużej ilości egzemplarzy.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#LucjanMotyka">Działalność gospodarcza poszczególnych towarzystw powinna być prowadzona wtedy, jeżeli wynika z charakteru działania towarzystwa. Nie może to być działalność tylko w celu zwiększenia dochodów stowarzyszenia kulturalnego lub towarzystwa regionalnego.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#LucjanMotyka">Istnieją możliwości zwiększenia świadczeń na działalność kulturalną ze strony poszczególnych zakładów pracy.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#LucjanMotyka">Władze terenowe powinny okazywać pomoc towarzystwom kulturalnym, a przede wszystkim ich najbardziej aktywnym działaczom. Wiemy dobrze, że wiele towarzystw żywotność swą zawdzięcza małej grupie, albo nawet pojedynczym osobom. Tym ludziom trzeba szczególnie pomagać oraz upowszechniać ich dorobek.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#LucjanMotyka">W szerszym niż dotychczas zakresie łączyć trzeba działalność zawodowych placówek kulturalnych z działalnością organizacji społecznych. W tej dziedzinie mamy wiele dobrych doświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#LucjanMotyka">Ustosunkowując się do niektórych wypowiedzi w dyskusji wiceminister Józef Fajkowski poinformował, że zamierza się powołać wojewódzki fundusz kultury, z którego w pewnej mierze korzystać będą mogły również towarzystwa regionalne.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#LucjanMotyka">Dla działalności towarzystw lokalnych w szerszym niż dotychczas zakresie zamierza się wykorzystać pomieszczenia domów kultury.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#LucjanMotyka">Rada Towarzystw Naukowych PAN i Rada Towarzystw Regionalnych mają odbyć wspólne posiedzenie, na którym rozważane będą problemy organizacji i działania towarzystw naukowych i towarzystw społeczno-kulturalnych oraz możliwości ich wzajemnego współdziałania.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#LucjanMotyka">Uchwały Kongresu Regionalnych Towarzystw Społeczno-Kulturalnych zostały już opracowane i przesłane do resortu kultury i sztuki, do Komitetu Centralnego PZPR, do organizacji młodzieżowych oraz udostępnione prasie i środkom masowego przekazu celem ich popularyzacji.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#LucjanMotyka">Resort zgadza się ze stanowiskiem posłów, że geografia towarzystw regionalnych musi wykształcić się sama i docenia rolę tych towarzystw w integracji poszczególnych środowisk i społeczeństwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WitoldLassota">Rok 1977/78 w kulturze ma koncentrować uwagę na problemach osiedla i rodziny, szczególnie bliskich towarzystwom i całemu społecznemu ruchowi kulturalnemu. Dlatego też organizacje społeczne i regionalne powinny poświęcić szczególnie wiele uwagi tej problematyce.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#WitoldLassota">Dyskusja potwierdziła ogromną rolę i znaczenie społecznego ruchu kulturalnego kształtowaniu psychiki człowieka, jego świadomości społecznej i politycznej. Za te działania należy się podziękowanie ogromnej rzeszy bezinteresownych działaczy stowarzyszeń i towarzystw regionalnych. Należy również podkreślić ogromną wagę prasy i środków masowego przekazu w popularyzowaniu tych osiągnięć.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>