PPC / ppc

text_structure.xml 1.16 MB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616 3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663 3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 3829 3830 3831 3832 3833 3834 3835 3836 3837 3838 3839 3840 3841 3842 3843 3844 3845 3846 3847 3848 3849 3850 3851 3852 3853 3854 3855 3856 3857 3858 3859 3860 3861 3862 3863 3864 3865 3866 3867 3868 3869 3870 3871 3872 3873 3874 3875 3876 3877 3878 3879 3880 3881 3882 3883 3884 3885 3886 3887 3888 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898 3899 3900 3901 3902 3903 3904 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3934 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 3944 3945 3946 3947 3948 3949 3950 3951 3952 3953 3954 3955 3956 3957 3958 3959 3960 3961 3962 3963 3964 3965 3966 3967 3968 3969 3970 3971 3972 3973 3974 3975 3976 3977 3978 3979 3980 3981 3982 3983 3984 3985 3986 3987 3988 3989 3990 3991 3992 3993 3994 3995 3996 3997 3998 3999 4000 4001 4002 4003 4004 4005 4006 4007 4008 4009 4010 4011 4012 4013 4014 4015 4016 4017 4018 4019 4020 4021 4022 4023 4024 4025 4026 4027 4028 4029 4030 4031 4032 4033 4034 4035 4036 4037 4038 4039 4040 4041 4042 4043 4044 4045 4046 4047 4048 4049 4050 4051 4052 4053 4054 4055 4056 4057 4058 4059 4060 4061 4062 4063 4064 4065 4066 4067 4068 4069 4070 4071 4072 4073 4074 4075 4076 4077 4078 4079 4080 4081 4082 4083 4084 4085 4086 4087 4088 4089 4090 4091 4092 4093 4094 4095 4096 4097 4098 4099 4100 4101 4102 4103 4104 4105 4106 4107 4108 4109 4110 4111 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 4121 4122 4123 4124 4125 4126 4127 4128 4129 4130 4131 4132 4133 4134 4135 4136 4137 4138 4139 4140 4141 4142 4143 4144 4145 4146 4147 4148 4149 4150 4151 4152 4153 4154 4155 4156 4157 4158 4159 4160 4161 4162 4163 4164 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4171 4172 4173 4174 4175 4176 4177 4178 4179 4180 4181 4182 4183 4184 4185 4186 4187 4188 4189 4190 4191 4192 4193 4194 4195 4196 4197 4198 4199 4200 4201 4202 4203 4204 4205 4206 4207 4208 4209 4210 4211 4212 4213 4214 4215 4216 4217 4218 4219 4220 4221 4222 4223 4224 4225 4226 4227 4228 4229 4230 4231 4232 4233 4234 4235 4236 4237 4238 4239 4240 4241 4242 4243 4244 4245 4246 4247 4248 4249 4250 4251 4252 4253 4254 4255 4256 4257 4258 4259 4260 4261 4262 4263 4264 4265 4266 4267 4268 4269 4270 4271 4272 4273 4274 4275 4276 4277 4278 4279 4280 4281 4282 4283 4284 4285 4286 4287 4288 4289 4290 4291 4292 4293 4294 4295 4296 4297 4298 4299 4300 4301 4302 4303 4304 4305 4306 4307 4308 4309 4310 4311 4312 4313 4314 4315 4316 4317 4318 4319 4320 4321 4322 4323 4324 4325 4326 4327 4328 4329 4330 4331 4332 4333 4334 4335 4336 4337 4338 4339 4340 4341 4342 4343 4344 4345 4346 4347 4348 4349 4350 4351 4352 4353 4354 4355 4356 4357 4358 4359 4360 4361 4362 4363 4364 4365 4366 4367 4368 4369 4370 4371 4372 4373 4374 4375 4376 4377 4378 4379 4380 4381 4382 4383 4384 4385 4386 4387 4388 4389 4390 4391 4392 4393 4394 4395 4396 4397 4398 4399 4400 4401 4402 4403 4404 4405 4406 4407 4408 4409 4410 4411 4412 4413 4414 4415 4416 4417 4418 4419 4420 4421 4422 4423 4424 4425 4426 4427 4428 4429 4430 4431 4432 4433 4434 4435 4436 4437 4438 4439 4440 4441 4442 4443 4444 4445 4446 4447 4448 4449 4450 4451 4452 4453 4454 4455 4456 4457 4458 4459 4460 4461 4462 4463 4464 4465 4466 4467 4468 4469 4470 4471 4472 4473 4474 4475 4476 4477 4478 4479 4480 4481 4482 4483 4484 4485 4486 4487 4488 4489 4490 4491 4492 4493 4494 4495 4496 4497 4498 4499 4500 4501 
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15 min 10)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałek Teresa Dobielińska-Eliszewska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza łaską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Ziemowita Gawskiego i Romualdę Matusiak.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Proszę państwa o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Romualda Matusiak.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Protokół 74 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Przypominam, że Sejm na 74 posiedzeniu nie rozpatrzył sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego oraz realizacji polityki pieniężnej w 1990 r., a także nie wysłuchał informacji ministra finansów w sprawie ustalenia podstawy naliczania podatku rolnego oraz terminu zmiany firmy ubezpieczeniowej w zakresie ubezpieczenia obowiązkowego.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Minister kultury i sztuki zgłosił gotowość przedstawienia informacji o sytuacji w polskiej kulturze.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Rząd zwrócił się z prośbą o odroczenie rozpatrzenia sprawozdania komisji o projekcie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji i zatrudnianiu niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowych punktów:</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">5. Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów;</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">1) o sprawozdaniu z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1990 r.;</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">2) o sprawozdaniu z realizacji polityki pieniężnej w 1990 r. (druki nr 889, 891 i 1020A).</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">13. Informacja ministra kultury i sztuki o sytuacji w polskiej kulturze.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">14. Informacje ministra finansów:</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">1) o przesłankach ustalenia za podstawę naliczenia podatku rolnego na drugie półrocze 1991 r. ceny jednego kwintala żyta w kwocie 57 200 zł;</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">2) o przyczynach ustalenia 30 września jako ostatecznego terminu przedstawienia PZU deklaracji co do zmiany firmy ubezpieczeniowej w zakresie ubezpieczenia obowiązkowego na 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">Ponadto Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje skreślenie dotychczasowego punktu 5 dotyczącego sprawozdania komisji o projekcie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji i zatrudnieniu niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje również, aby Sejm na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu przystąpił do rozpatrzenia na obecnym posiedzeniu tych punktów porządku dziennego, do których druki zostały doręczone w terminie późniejszym niż to przewiduje art. 43 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Marszałek">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełIrmindoBocheń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Irmindo Bocheń, PKLD. W imieniu grupy posłów rolników z państwowego sektora rolnictwa, mając na uwadze tragiczną sytuację rolnictwa szczególnie w tym sektorze, wnoszę o wprowadzenie pod obrady Sejmu do drugiego czytania poselskiego projektu ustawy o państwowym gospodarstwie rolnym oraz rządowego projektu ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa. Oczywiście mamy świadomość, że obecne posiedzenie Sejmu jest niezwykle obciążone treścią i ilością punktów. Zadowoli nas gwarancja wprowadzenia tego punktu na następne posiedzenie Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Od razu wyjaśniam, że w projekcie porządku dziennego następnego posiedzenia te tematy są przewidziane.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Więcej propozycji… proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełAndrzejBajołek">Andrzej Bajołek, PSL.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełAndrzejBajołek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z tym że w trakcie naszego posiedzenia jako punkt siódmy jest przewidziane sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym, a jako punkt czternasty informacja ministra rolnictwa o sposobie naliczania podatku rolnego, prosiłbym, aby Wysoka Izba uwzględniła możliwość wspólnego rozpatrzenia tych dwóch przedstawionych tutaj punktów jako integralnie ze sobą związanych. Wnioskuję zatem o rozpatrywanie proponowanego przez Prezydium Sejmu punktu czternastego jako punktu ósmego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Przyjmuję propozycję, ale zgodnie z decyzją Sejmu sprzed dwóch tygodni musimy to przedstawić na Konwencie Seniorów, więc ma pan jeszcze czas do siódmego punktu.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Więcej propozycji nie ma? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Uważam zatem, że Sejm proponowany porządek dzienny zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu, po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów, na podstawie art. 74 ust 1 regulaminu Sejmu określiło czas wystąpień w debatach na bieżącym posiedzeniu: dla wystąpień w imieniu klubów poselskich — 10 minut, dla pozostałych wystąpień poselskich — 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">Informuję również Wysoką Izbę, że Senat nie wniósł poprawek do następujących ustaw:</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#Marszałek">— o zmianie rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej Kodeks handlowy — o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#Marszałek">Informuję, że w sali nr 67 w starym Domu Poselskim działa rządowy punkt konsultacyjny do spraw projektów ustaw: dotyczących budżetu w 1991 r., o rewaloryzacji emerytur i rent, o zmianie niektórych ustaw o służbie wojskowej, o giełdach towarowych, a także w sprawie informacji o sytuacji materialnej emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm rozpatrzył łącznie punkty 1 i 2 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#Marszałek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktów 1 i 2 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#Marszałek">1. Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-6.12" who="#Marszałek">1) o zmianie ustawy budżetowej na rok 1991 oraz o zasadach wykonywania budżetu państwa w 1991 r. wraz z autopoprawkami (druki nr 1038, 1040A, 1062, 1062A i 1089);</u>
          <u xml:id="u-6.13" who="#Marszałek">2) o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. (druki nr 1040 i 1091);</u>
          <u xml:id="u-6.14" who="#Marszałek">3) o zmianie ustaw o urzędzie ministra finansów oraz o urzędach i izbach skarbowych oraz ustawy Prawo budżetowe (druki nr 1039 i 1090).</u>
          <u xml:id="u-6.15" who="#Marszałek">2. Przedstawiony przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą projekt uchwały w sprawie sytuacji gospodarczej oraz realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale 1991 r. (druk nr 1093).</u>
          <u xml:id="u-6.16" who="#Marszałek">Proszę obecnie o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Jerzego Osiatyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrywany przez nas dzisiaj projekt nowelizacji ustawy budżetowej na rok 1991 odbiega treścią i formą od rządowych projektów ustaw, zarówno zawartego w druku sejmowym nr 1038 jak i autopoprawce zawartej w druku nr 1040A. Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt jest w istocie projektem rządowym ustawy o zmianie ustawy budżetowej z autopoprawką, z którego usunięto wszystkie zapisy dotyczące konkretnych kwot dochodów i wydatków budżetowych. W przedstawionym Wysokiej Izbie dokumencie są tylko dwie kwoty — deficyt budżetowy, bo to jest liczba wiodąca w tym dokumencie, oraz kwota zadłużenia z tytułu bonów skarbowych, jest to bowiem niezbędne, aby korespondowało z drugą spośród nowelizowanych ustaw, a mianowicie ze zmianą ustawy o urzędzie ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełJerzyOsiatyński">Przejdę do projektu nowelizacji ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 1991 oraz o zasadach wykonywania budżetu państwa w 1991 r. Art. 1 proponowanej noweli ustawowej przede wszystkim zmienia art. 4 (zmiana 1) obecnie obowiązującej ustawy. Potrzeba tej noweli jest niewątpliwa. Nowela ta przewidywała dopuszczalne pułapy niedoboru w wysokości 4 bln 306 mld zł oraz zadłużenia z tytułu kredytów zagranicznych w wysokości blisko 4,5 bln zł. Te liczby są dziś nieaktualne. Na koniec czerwca zadłużenie to sięgało 12 bln zł, przy zadłużeniu z tytułu kredytów zagranicznych mniejszym niż dopuszczała ustawa — rzędu 0,3 biliona. Stąd propozycja noweli art. 4, w której przewiduje się udzielenie rządowi zezwolenia na dokonanie stosownych zmian w dochodach i wydatkach budżetowych, przesunięć pomiędzy poszczególnymi działami, a jednocześnie zwiększenie niedoboru budżetowego do wysokości 26 bln zł na koniec bieżącego roku i ustalenie źródeł pokrycia tego niedoboru, z tym że zadłużenie skarbu państwa z tytułu emisji bonów skarbowych nie może przekroczyć kwoty 16 bln 439 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełJerzyOsiatyński">Prosiłbym przy tej okazji, abyście państwo poprawili błąd maszynowy, który się wkradł w zapisie pkt. 2 do art. 4. Ta kwota to ma być 16 bln 439 mld i wobec tego po zerach należy dodać mln zł, podobnie jak w drugim zapisie w pkt. 2.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełJerzyOsiatyński">Jednocześnie zobowiązuje się Radę Ministrów, aby o dokonanych przesunięciach między działami poinformowała Sejm i Senat w terminie do 15 listopada bieżącego roku.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełJerzyOsiatyński">Następnie w art. 1 (zmiana 2) skreśla się art. 6, który zawierał rezerwę w wysokości 300 miliardów złotych na pokrycie zobowiązań skarbu państwa w stosunku do obywateli. Były to zobowiązania, które wiązały się z reprywatyzacją. Jednakże ustawa budżetowa przewidywała, że te roszczenia będą mogły być pokrywane pod warunkiem, że będzie do nich podstawa prawna. Ponieważ nie ma do tej pory odpowiednich ustaw i nie wydaje się, aby te ustawy mogły być uchwalone przez Wysoką Izbę do końca roku, rezerwa ta przestaje być potrzebna i stąd skreślenie art. 6.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełJerzyOsiatyński">W art. 8 ust. 2 (zmiana 3) zamienia się 4% planowanych rocznych wydatków budżetu państwa jako górny pułap przejściowego deficytu na pułap rzędu 30 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełJerzyOsiatyński">W czwartej zmianie w art. 1 usuwa się art. 9, który dotyczy emisji bonów skarbowych. Proponuje się bowiem nowe rozwiązanie emisji bonów skarbowych zawarte w drukach nr 1039 i 1090, do których omówienia przejdę w dalszym ciągu tego wystąpienia. Skreśla się także art. 10, który upoważniał do rewizji wydatków w przypadku innej zmiany cen niż planowana. Było to w istocie upoważnienie Rady Ministrów do zwiększenia wydatków. Rada Ministrów nie zamierza z tego upoważnienia skorzystać, stąd skreślenie art. 10.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełJerzyOsiatyński">W piątej zmianie podaje się następujące brzmienie art. 16 obecnie obowiązującej ustawy: „Ustala się łączną kwotę zobowiązań, które mogą być objęte gwarancjami udzielonymi na podstawie art. 23 ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r. Prawo budżetowe oraz gwarancjami udzielonymi przez ministra finansów instytucjom ubezpieczeniowym na wypłaty z budżetu państwa odszkodowań z tytułu umów ubezpieczenia należności eksportowych w wysokości nie przekraczającej 30 bln zł”. Jest to podniesienie kwoty o 10 bln zł — w obowiązującej obecnie ustawie kwota ta wynosi 20 bln zł. Chodzi o rozszerzenie objęcia gwarancjami odszkodowań z tytułu ubezpieczeń eksportowych, między innymi eksportu na rynek radziecki. Stąd wzrost tej kwoty.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełJerzyOsiatyński">W pkt. 2 zmiany piątej deleguje się ministrowi finansów określenie instytucji ubezpieczeniowych oraz zasad i trybu udzielenia tym instytucjom gwarancji na wypłaty odszkodowań.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełJerzyOsiatyński">W zmianie szóstej mówi się o skreśleniu art. 25, który pozwalał dysponentom zaciągać zobowiązania do 80% kwot preliminowanych w ustawie budżetowej. Jest to skreślenie wynikające po prostu z upływu czasu. W innym zapisie przewiduje się podniesienie granicy zaciągania zobowiązań.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełJerzyOsiatyński">W zmianie siódmej w art. 26 dokonuje się pewnego wyłomu. Do tej pory art. 26 nie pozwalał jednostkom budżetowym przeznaczać uzyskanych przez nie dochodów na ponoszone przez te jednostki wydatki. Teraz (zmiana 8) w dwóch działach: oświata i wychowanie oraz ochrona zdrowia dopuszcza się możliwość pokrywania tego typu wydatków z dochodów, które będą uzyskane po dniu 1 września br. na środek specjalny, z którego będą mogły pokrywać koszty działalności podstawowej z wyłączeniem wynagrodzeń i pochodnych od wynagrodzeń. Natomiast jeżeli będą występowały koszty uzyskania tych dodatkowych przychodów (na przykład szkoła wynajmie jakieś sale i w związku z tym będzie trzeba zatrudnić osobę, która będzie te sale sprzątała), to z uzyskanych z tytułu wynajmu przychodów będzie można je pokryć (na przykład opłacić osobę, która będzie sprzątała). Taki jest sens zapisu w pkt. 2 art. 26a, mówiącym o tymże koszty uzyskania dodatkowych przychodów będą mogły być ponoszone z tych dodatkowych dochodów.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełJerzyOsiatyński">Dziewiąta zmiana polega na skreśleniu art. 29, który dotyczy usunięcia normatywnego wskaźnika wzrostu wynagrodzeń w sferze budżetowej wynoszącego 103. Tej sprawie poświęcona jest odrębna ustawa nowelizująca sposób wynagrodzeń sfery budżetowej. Skreślenie art. 31 zawarte w tej samej poprawce dotyczy dodatkowych środków zagranicznych, które mogą być przeznaczone na finansowanie wydatków Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. To skreślenie wynika z innego ujęcia tego zapisu, które jest przedstawione w art. 2 noweli ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełJerzyOsiatyński">Chciałem przeprosić Wysoką Izbę, bowiem omawiając art. 26 (proponowany w zmianie 8) przeoczyłem wniosek mniejszości, który jest tu zawarty, a który powinienem był od razu zreferować. Otóż do art. 26a został zgłoszony wniosek mniejszości, którego istota polega na tym, aby ten wyłom, który komisja proponuje ograniczyć do dwóch działów, rozciągnąć na dział trzeci, mianowicie na wymiar sprawiedliwości, z tym że wymiar sprawiedliwości zgodnie z intencją projektodawców ma uzyskać z tego tytułu możliwości podwyżki wynagrodzeń, inaczej niż to jest w projekcie zapisu art. 26a, który wcześniej referowałem. Jest to zapis, który — zgodnie z intencją projektodawców — ma służyć przede wszystkim możliwości stworzenia funduszu płac i funkcjonowania notariatu. Jednakże w zapisie tym, jak państwo łatwo możecie sprawdzić, obejmuje się cały wymiar sprawiedliwości. Oznacza on w istocie, że dochody Ministerstwa Sprawiedliwości, które obecnie szacuje się na 2,6 bln zł, a które wcześniej były szacowane na 1,4 bln zł, a więc różnica wynosi 1,2 bln zł, miałaby być przeznaczona na dodatkowe wypłaty w dziale: wymiar sprawiedliwości. Pragnę w związku z tym zwrócić uwagę, tak jak zwracano na to uwagę w toku dyskusji na posiedzeniach komisji, że te dodatkowe dochody w wysokości 1,2 bln zł są zagospodarowane po stronie wydatków budżetu. W ten sposób przyjęcie wniosku mniejszości prowadziłoby do uszczuplenia możliwości finansowania innych wydatków o tę samą kwotę.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PosełJerzyOsiatyński">Zmianę dziewiątą już omówiłem.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PosełJerzyOsiatyński">Przechodzę do zmiany dziesiątej. Dotychczasowy art. 36 regulował sprawy wypłat nagród, ale mamy taką oto sytuację, która powstała w ubiegłym roku, i która wiązała się z tym, że ustawa budżetowa została uchwalona dopiero w końcu lutego, a opublikowano ją w marcu, że w styczniu i lutym część spółdzielni dokonała podziału nadwyżki bilansowej za 1990 r. bez naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne. Konsekwencją tego jest to, że te składki nie mogą być podstawą do naliczania emerytur. Wobec tego proponowana w zmianie dziesiątej nowela umożliwia opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne i na fundusz pracy z dochodów uzyskanych w 1991 r., tak aby te nagrody i premie, które zostały wypłacone w styczniu, lutym, czy w pierwszej połowie marca ub. r. bez naliczenia tych składek, mogły stanowić podstawę do naliczania rent i emerytur.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PosełJerzyOsiatyński">Art. 2 noweli podatkowej upoważnia Radę Ministrów do zwiększenia niedoboru ponad kwotę 26 bln zł w wypadku zaciągnięcia i wykorzystania w 1991 r. kredytu zagranicznego na wydatki służby zdrowia. Jak już wspomniałem, podobny zapis znajduje się w obecnie obowiązującej ustawie budżetowej. Różnią się tylko kwoty. Różnica ta wynika jednak wyłącznie z tego, że przy przeliczeniu tych kwot na złotówki w obecnie obowiązującej ustawie budżetowej operowaliśmy starym kursem dolara, tzn. 9.500 zł, a w tej chwili po prostu wpiszemy wysokość negocjowanego kredytu w dolarach: 200 mln dolarów.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PosełJerzyOsiatyński">Art. 3 jest oczywisty. Jeśli w obecnie obowiązującej ustawie budżetowej było ograniczenie wydatków do wysokości 80%, tutaj wprowadza się — ze względu na upływ czasu — ograniczenie wydatków i podejmowanie zobowiązań do wysokości 97% kwot określonych przez Radę Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PosełJerzyOsiatyński">Art. 4 ma na celu zapewnienie większej dyscypliny w ściąganiu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i Fundusz Pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#PosełJerzyOsiatyński">Art. 5 dotyczy wierzytelności zlikwidowanych funduszy. Otóż z tych funduszy były przyznawane pożyczki na preferowane cele i wobec tego bardzo nisko oprocentowane. Proponuje się, aby w przypadku, gdy pożyczkobiorcy nie płacą w terminie rat pożyczek, tych niezwykle korzystnych pożyczek, i kiedy w umowie określono stałą stopę oprocentowania, likwidatorom funduszy przysługiwało prawo wymówienia warunków umów pożyczkowych i podniesienie stopy oprocentowania. Nakłada się tu jednak pewne ograniczenie, mianowicie zdajemy sobie sprawę z tego, że kierunki, na które udzielano tych pożyczek, były i nadal są preferowane, stąd ograniczenie, aby nowe oprocentowanie pożyczki nie przekraczało 50% stopy kredytu refinansowego.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#PosełJerzyOsiatyński">Art. 6 tworzy zachęty do tego, aby gminy były bardziej aktywnie zaangażowane w wycenę wartości majątku i w ściąganie odsetek od zaległości podatkowych. Stąd proponuje się przeznaczenie „do 0,5% zrealizowanych w trybie określonym w pkt. 1 nieopodatkowanych dochodów budżetu państwa na pokrycie kosztów związanych z poborem tych dochodów”. Jednocześnie proponuje się analogiczną prowizję tym jednostkom, które uczestniczą w procesie pozyskiwania przychodów stanowiących zagraniczne źródła finansowania. Chodzi tu głównie o kredyty Banku Światowego, które związane są z wykonywaniem specjalnych analiz i ekspertyz, aby w przypadku gdy dzięki tym analizom pozyska się te kredyty, także oni mogli otrzymywać odpowiednią prowizję.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#PosełJerzyOsiatyński">Art 7 noweli przesuwa w czasie pewną kadencję, którą Wysoka Izba zapisała w Prawie budżetowym. Kadencja ta polegała na tym, że zobowiązywano rząd do przedłożenia projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej do 30 września, uchwalenie tych założeń przez Sejm i Senat do 20 października oraz przedstawienia Sejmowi i Senatowi projektu ustawy budżetowej do 15 listopada. W obecnych warunkach w tym roku jest to niemożliwe. Dlatego kadencję tę proponuje się przesunąć, ustalając termin złożenia założeń polityki społeczno-gospodarczej w 1991 r. na 15 listopada, termin ich uchwalenia na 30 listopada i termin złożenia projektu ustawy budżetowej na 16 grudnia br.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#PosełJerzyOsiatyński">Przejdę teraz do kwestii, które bezpośrednio łączą się z nowelą ustawy budżetowej, a które dotyczą instrumentów, za pomocą których ta nowela może zostać zrealizowana.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#PosełJerzyOsiatyński">Pierwsza z tych kwestii to nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o urzędzie ministra finansów oraz o urzędach i izbach skarbowych oraz ustawy prawo budżetowe. Propozycja tej noweli zawarta jest w druku nr 1090 oraz druku nr 1039. Istota zmian polega na tym, że jeżeli do tej pory bony skarbowe miały okres wykupu dłuższy niż rok, sprawą istotną było ustalenie górnego limitu emisji dla potrzeb zwiększenia elastyczności finansowania zadłużenia państwa, proponuje się przejście do bonów skarbowych o krótszym niż roczny terminie wykupu. Jeżeli jednak bony skarbowe mają charakter rotacyjny i finansowanie deficytu budżetowego odbywa się w sposób rotacyjny, wówczas limitowanie emisji traci sens. Sprawą istotną natomiast jest określenie górnego pułapu przejściowego zadłużenia z tytułu emisji akcji. To właśnie jest regulowane przez art. 1 noweli ustawy o urzędzie ministra finansów oraz o urzędach i izbach skarbowych.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#PosełJerzyOsiatyński">Art. 2 ma natomiast zapobiec następującej sytuacji. Wyobraźmy sobie oto, że nie została uchwalona w terminie ustawa budżetowa. Wówczas na koniec br. minister finansów, formalnie rzecz biorąc, musiałby wykupić wszystkie będące w obiegu bony skarbowe. Aby nie dopuścić do takiej sytuacji, proponuje się nowelizację, która nie będzie zmuszała ministra finansów do wykupywania tych bonów skarbowych w okresie do uchwalenia ustawy budżetowej, w terminie, w którym ta ustawa byłaby uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#PosełJerzyOsiatyński">Ten projekt ustawy nie budził żadnych wątpliwości w toku posiedzenia połączonych komisji i proponujemy, aby Wysoki Sejm uchwalił go bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#PosełJerzyOsiatyński">Trzecia nowela dotyczy rządowego projektu ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej. Są to druki nr 1040 i 1091. Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisja Ustawodawcza i przedstawiciele wybrani przez inne stałe komisje sejmowe po rozpatrzeniu tego projektu ustawy proponują, aby przy ustalaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej w 1991 r. zaprzestać waloryzacji od dnia 1 lipca, a nie jak w projekcie rządowym od 1 kwietnia, wynikającej z ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#PosełJerzyOsiatyński">Proponuje się, aby waloryzacja za II kwartał polegała na wyrównaniu relacji w całym I półroczu do ustawowej wysokości 103% i aby to zostało zrobione poprzez jednorazową wypłatę dodatku z tytułu rozliczenia wynagrodzeń za I półrocze 1991 r. w terminie do dnia 28 lutego przyszłego roku. Tego dotyczy art. 1.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#PosełJerzyOsiatyński">Art. 2 zawiesza w sposób analogiczny, również od 1 lipca, regulacje wynagrodzeń funkcjonariuszy służby więziennej, żołnierzy, określone w art. 2 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r., funkcjonariuszy Policji, funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa, funkcjonariuszy straży granicznej, uposażeń żołnierzy i funkcjonariuszy, o których mowa w ust. 1. Będą one ustalane na podstawie przyznawanych limitów wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#PosełJerzyOsiatyński">Podobnie art. 3 uchyla sposób waloryzacji wynagrodzeń osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#PosełJerzyOsiatyński">Art. 4 w analogiczny sposób rozwiązuje wynagrodzenia zasadnicze sędziów Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#PosełJerzyOsiatyński">W tej kwestii komisje prowadziły bardzo żywą dyskusję, której efekty Wysokiej Izbie przedstawiłem.</u>
          <u xml:id="u-7.31" who="#PosełJerzyOsiatyński">Chcę także zwrócić uwagę, że z danych GUS wynika, iż dokonywana do tej pory ex ante waloryzacja sprawiła, że w I kwartale relacja płac sfery budżetowej do płac w sferze produkcji materialnej wyniosła — według danych GUS — 105,5%. Jednakże przeprowadzenie proponowanych zmian spowoduje spadek, przy pełnym wykorzystaniu kalkulacyjnych limitów zatrudnienia, do poziomu ok. 90, być może 92%.</u>
          <u xml:id="u-7.32" who="#PosełJerzyOsiatyński">W związku z przekazanymi przez rząd Senatowi i Sejmowi propozycjami nowelizacji ustawy budżetowej, Senat w druku nr 1062 przedłożył swoją uchwałę. Uchwała ta koncentruje się na dwóch kwestiach związanych ze zmniejszeniem wydatków Kancelarii Senatu o przeszło 16 mld zł oraz na przesunięciu w wydatkach w dwóch działach. Senat proponuje zwiększyć wydatki w dziale kultura i sztuka o 200 mld zł, przy równoczesnym ograniczeniu wydatków w dziale administracja państwowa o tę samą kwotę.</u>
          <u xml:id="u-7.33" who="#PosełJerzyOsiatyński">Ponieważ, jak już mówiłem, przedstawiona Wysokiej Izbie propozycja noweli ustawy budżetowej nie zajmuje się szczegółowymi liczbami, to zalecenie Senatu kierujemy bezpośrednio do rządu, ale wobec charakteru dokumentu, który Izba otrzymała przestaje ono mieć zastosowanie.</u>
          <u xml:id="u-7.34" who="#PosełJerzyOsiatyński">To samo dotyczy druku nr 1062A. W autopoprawce rząd zamierzał dokonać przecięcia sprawy umorzeń kredytów mieszkaniowych udzielanych w ramach umów kredytowych zawartych do końca 1989 r. Chodziło o to, że jeżeli obiekty objęte tymi umowami nie byłyby zakończone, wówczas mogłaby nastąpić zmiana, to znaczy nie uzyskiwałyby one możliwości umorzenia kredytów, co do tej pory było możliwe. Senat odrzuca propozycję tej autopoprawki i jak się wydaje, jego zastrzeżenia opierają się na racjonalnych podstawach, a mianowicie że cały system finansowania budownictwa mieszkaniowego wymaga kompleksowego rozwiązania i ten problem nie powinien być rozwiązywany przy okazji zmiany tegorocznej ustawy budżetowej. Ale znowu ze względu na charakter noweli ustawy budżetowej to zastrzeżenie Senatu staje się bezprzedmiotowe.</u>
          <u xml:id="u-7.35" who="#PosełJerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przejdę teraz do omówienia druku nr 1093, to znaczy projektu uchwały Sejmu w sprawie sytuacji gospodarczej oraz realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale br. Uchwała ta składa się z kilku rozdziałów, była ona przedmiotem bardzo ożywionych dyskusji na forum połączonych komisji.</u>
          <u xml:id="u-7.36" who="#PosełJerzyOsiatyński">Rozdział pierwszy tej uchwały dotyczy zastanej sytuacji gospodarczej, na którą w krótkim czasie w gruncie rzeczy nie mamy żadnego wpływu. W tym rozdziale Sejm nawiązuje do swoich wcześniejszych uchwał, w których zwracał się do rządu o podjęcie polityki antykryzysowej, o podjęcie zdecydowanych kroków w dziedzinie instrumentów mikroekonomicznych. Niestety, te zalecenia albo nie były realizowane, albo też nie były realizowane z dostateczną skutecznością. W związku z tym w rozdziale drugim projektu uchwały komisje domagają się od rządu określenia i energicznej realizacji programu antykryzysowego. Komisje oczekują i mają nadzieję, że Wysoka Izba podzieli to stanowisko, aby program antykryzysowy został Izbie i opinii publicznej przedstawiony nie później niż do 15 października br. Program ten powinien być skierowany przede wszystkim na przezwyciężenie procesów recesyjnych.</u>
          <u xml:id="u-7.37" who="#PosełJerzyOsiatyński">Ponawiając zalecenia dla polityki gospodarczej, które zostały określone w uchwale z dnia 27 lipca br., proponuje się udzielenie rządowi szerokich upoważnień do kształtowania dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale br. Taka jest istota projektu nowelizacji ustawy budżetowej. W toku dyskusji zdaliśmy sobie jednak sprawę, że po stronie przychodów budżetu państwa może nastąpić luka rzędu 10 lub więcej bilionów złotych. Obawiamy się, czy w tej sytuacji nałożone przez Wysoką Izbę ograniczenie rozmiarów deficytu budżetu państwa nie doprowadzi do dalszego zdławienia aktywności gospodarczej, dlatego w ostatnim zdaniu drugiego rozdziału proponuje się, aby Sejm zobowiązał rząd do przedstawienia nowego projektu nowelizacji ustawy budżetowej w terminie do 15 listopada br. w przypadku, gdyby taka sytuacja zaistniała.</u>
          <u xml:id="u-7.38" who="#PosełJerzyOsiatyński">Wiele sporów w łonie komisji wzbudziło sformułowanie rozdziału trzeciego projektu uchwały: „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zaleca ponadto rządowi:” Spór ten przede wszystkim dotyczył tego, co to znaczy, że Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zaleca rządowi, jaką moc obowiązującą ma to stwierdzenie.</u>
          <u xml:id="u-7.39" who="#PosełJerzyOsiatyński">Jeśli Wysoka Izba pozwoli, zacytuję z nieautoryzowanego stenogramu posiedzenia komisji dwie bardzo ważne, w moim przekonaniu, wypowiedzi. To bowiem, moim zdaniem, określa charakter dalszych zapisów tego rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-7.40" who="#PosełJerzyOsiatyński">Przewodniczący sejmowej Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w czasie tej dyskusji mówił: „Sejm zaleca — zaleca jest to taka formuła, której wykonanie, że tak powiem, leży w granicach możliwości. To nie jest taka formuła, że pan — to dotyczyło pana ministra Misiąga — ma obowiązek coś przedstawić, np. w postaci pewnego tekstu, na mocy prawa, natomiast to jest zalecenie”. W czasie tej dyskusji poseł Trzciński mówił: „Ja bym nie łączył tych dwóch aktów dla czystości legislacyjnej, tym bardziej że normą prawną powszechnie obowiązującą jest ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-7.41" who="#PosełJerzyOsiatyński">Tak należy rozumieć zalecenia sformułowane w trzecim rozdziale przedłożonego Wysokiej Izbie druku nr 1093. Te zalecenia są jasne. Chciałbym jednak, jeśli pan marszałek i Wysoka Izba pozwolą, omówić sprawy, które spotkały się ze szczególnie żywą dyskusją w toku posiedzenia połączonych komisji. Wniosek trzeci czy też zalecenie trzecie dotyczy zwiększenia dochodów budżetu państwa. Zastrzeżenia ze strony części posłów wzbudził pkt. 2, który dotyczy zwiększenia stawek celnych na przetworzone artykuły żywnościowe nie produkowane w kraju. Posłowie zastanawiali się, czy aby nie będzie to prowadziło do wprowadzenia ceł zaporowych. Zalecenie czwarte, dotyczące weryfikacji przyznanych gminom subwencji, może okazać się trudne do realizacji, albowiem nie wiadomo, które gminy będą obciążone prowadzeniem działalności systemu szkolnego, ochrony zdrowia, pomocy społecznej itd. Tutaj intencja połączonych komisji była taka, aby wypracować taki system przekazywania subwencji, który odpowiadałby przejmowaniu tych dodatkowych obciążeń. Chodzi o to, aby po prostu nie miało miejsca czysto mechaniczne przyznawanie każdej gminie po 15% dodatkowych przychodów, tylko aby był wypracowany bardziej elastyczny mechanizm. Szczególnej uwagi Wysokiej Izby wymagają zalecenia 5, 6 i 7. One bowiem spowodowały, że komisje zdecydowały się powiększyć planowany deficyt budżetu z 24 do 26 bilionów zł. Zalecenie piąte dotyczy zagwarantowania takiego poziomu wydatków na naukę oraz kulturę i sztukę, aby nie dopuścić do trwałego lub trudnego do odwrócenia zahamowania działalności w tych obszarach. Proponuje się zatem, aby bieżące wydatki w obu tych działach nie były zredukowane w ujęciu realnym o więcej niż 20% w stosunku do preliminowanych w ustawie budżetowej na 1991 r. z dnia 23 lutego br. Chciałem przypomnieć Wysokiej Izbie, że zgodnie z przedłożeniami rządowymi w kategoriach nominalnych wydatki w obu tych działach redukowano o ok. 30%. Jeżeli do tego dodać różnice we wskaźnikach cen — ten, który był przyjęty przy konstrukcji obowiązującej ustawy budżetowej wynosił ok. 55%, a ten, którego dzisiaj oczekujemy, będzie mniej więcej o 10 punktów większy — oznacza to w istocie potrzebę zwiększenia wydatków o 1 bln 350 mld zł, tak aby utrzymać realną wartość tych wydatków. Realizacja tego postulatu wymaga dodatkowo 1,35 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-7.42" who="#PosełJerzyOsiatyński">Zalecenie zawarte w pkt. 6, dotyczące zagwarantowania poziomu wydatków na oświatę na takim poziomie, aby możliwe było prowadzenie zajęć lekcyjnych w wymiarze obowiązującym w roku szkolnym 1990/91, oznacza potrzebę dodatkowych wydatków w wysokości około pół biliona złotych.</u>
          <u xml:id="u-7.43" who="#PosełJerzyOsiatyński">Jak wspomniałem, połączone komisje postanowiły zwiększyć deficyt z 24 do 26 bln zł. Te dwie pozycje razem wzięte dają 1,85 bln zł. Pozostałą kwotę proponuje się przeznaczyć na ograniczenie redukcji wydatków na remonty, eksploatację oraz inwestycje w gospodarce wodnej, tak aby nie doprowadzić do szczególnie wysokich strat z tytułu powszechnego wstrzymania działalności w tej dziedzinie. To jest zalecenie 7.</u>
          <u xml:id="u-7.44" who="#PosełJerzyOsiatyński">W zaleceniu 8 proponuje się, aby Sejm zwrócił się do rządu i Narodowego Banku Polskiego o wydzielenie środków na dofinansowanie preferencyjnych kredytów na zakup w ostatnim kwartale bieżącego roku środków obrotowych w związku z jesiennymi zasiewami. Istniała tu rozbieżność opinii wśród członków komisji, czy te środki mają być wyodrębnione z kredytów na modernizację gospodarstw rolnych, czy też mają być to dodatkowe środki. Jeżeli tak, to nie ma dla nich równowagi po stronie dochodów.</u>
          <u xml:id="u-7.45" who="#PosełJerzyOsiatyński">Zalecenie 9 ma także wniosek mniejszości. Zgodnie z wnioskiem, który poparła większość członków komisji, proponuje się opracowanie szczegółowej koncepcji ustalania minimalnych cen skupu na zboża chlebowe i mleko oraz sposobu ich wprowadzenia w życie z dniem 10 października bieżącego roku. Ten zapis może oznaczać, że oczekujemy, iż rząd z dniem 10 października te ceny minimalne wprowadzi. Części posłów to sformułowanie wydawało się, po pierwsze, nierealistyczne, po drugie, niekoniecznie słuszne. Z tego względu przedstawiamy wniosek mniejszości o brzmieniu: „Opracowanie w terminie do 10 października szczegółowej koncepcji ustalania minimalnych cen skupu na zboża chlebowe i mleko”.</u>
          <u xml:id="u-7.46" who="#PosełJerzyOsiatyński">Zalecenie 10 dotyczy zapewnienia dotacji do nawozów wapniowych gwarantujących dostateczną podaż tych nawozów i niezmniejszenie ich zużycia. Chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że wokół tego zalecenia toczyła się bardzo ożywiona dyskusja. Część kolegów zwracała uwagę, że mamy oto sytuację, w której to zalecenie z jednej strony zobowiązywałoby rząd do tego, aby subsydiował produkcję nawozów bez względu na jej koszty, z drugiej zaś strony aby subsydiował odbiorców tych nawozów bez względu na poziom kosztów. W ten sposób produkcja i zużycie nawozów wapniowych mogłyby się odbywać w istocie bez większego rachunku ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-7.47" who="#PosełJerzyOsiatyński">Zalecenie 11 dotyczy zapewnienia środków finansowych niezbędnych dla wprowadzenia w życie postanowień ustawy z dnia 14 lutego bieżącego roku, dotyczącej Prawa o notariacie oraz o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego i ustawy o księgach wieczystych zapewniających prywatyzację Państwowych Biur Notarialnych. Mowa jest tu także o ustanowieniu mechanizmu wspomagającego, który pozwoliłby na częściowe kierowanie dochodów uzyskiwanych przez resort sprawiedliwości na sfinansowanie potrzeb tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-7.48" who="#PosełJerzyOsiatyński">Zalecenie 12 dotyczy uporządkowania kwestii utrzymywania w przemyśle obronnym rezerwowych zdolności produkcyjnych. Także i ten wniosek nie ma po stronie przychodów odpowiednich zapisów.</u>
          <u xml:id="u-7.49" who="#PosełJerzyOsiatyński">W rozdziale IV Sejm zwraca się do Narodowego Banku Polskiego o przedstawienie programu polityki pieniężnej, która łagodziłaby ograniczenia podaży pieniądza kredytowego dla przedsiębiorstw spowodowane zaabsorbowaniem kredytów przez budżet państwa. Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że zadłużenie kredytowe budżetu w związku z deficytem, a także emisja bonów skarbowych na tak wielką skalę będzie bardzo ograniczała podaż kredytów dla całej gospodarki, a ponadto będzie wymagała, aby bony skarbowe były dostatecznie atrakcyjne, o stosunkowo wysokiej stopie procentowej, co będzie miało wpływ także na stopę procentową od kredytów, co z kolei będzie się przyczyniało czy też może się przyczyniać do pogłębienia recesji.</u>
          <u xml:id="u-7.50" who="#PosełJerzyOsiatyński">Wobec tego Sejm zwraca się do Narodowego Banku Polskiego o przedstawienie programu, który mógłby złagodzić te ograniczenia.</u>
          <u xml:id="u-7.51" who="#PosełJerzyOsiatyński">Wreszcie w rozdziale V Sejm uznaje celowość ograniczenia wydatków Kancelarii Sejmu o 12% w stosunku do kwot preliminowanych w ustawie budżetowej na rok 1991 i zwraca się z apelem do prezydenta RP i Senatu o wprowadzenie odpowiednich ograniczeń w wydatkach ich kancelarii.</u>
          <u xml:id="u-7.52" who="#PosełJerzyOsiatyński">Być może zwrócicie państwo uwagę, że jest tu rozbieżność w stosunku do druku, który macie przed sobą. Sprawa ta była dzisiaj dyskutowana na posiedzeniu Konwentu Seniorów i zgodnie z wnioskiem wszystkich klubów parlamentarnych postanowiono, aby wydatki Kancelarii Sejmu ograniczyć o 12%.</u>
          <u xml:id="u-7.53" who="#PosełJerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kończąc, chcę powiedzieć, że połączone komisje zdawały sobie sprawę z dramatyzmu…</u>
          <u xml:id="u-7.54" who="#komentarz">(Głosy z sali: Mikrofon jest wyłączony.)</u>
          <u xml:id="u-7.55" who="#PosełJerzyOsiatyński">Wobec tego skończę, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-7.56" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Zanim otworzę debatę, muszę udzielić głosu pani poseł Grażynie Staniszewskiej, która prosiła o głos w sprawie formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Zwracam się z prośbą o wyjaśnienie przyczyn nieobecności w czasie tej debaty premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego. Czy zgodny z prawdą jest komunikat nadawany od rana przez radio, że przyczyną tej nieobecności są dwa spotkania wyborcze w Lublinie, tudzież mecz piłki nożnej rozgrywany w ramach tejże kampanii. Już rano odwoływani byli ministrowie z resortu przekształceń własnościowych, którzy mieli uzupełnić skład drużyny piłkarskiej.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Czy ktoś z państwa zna przyczyny nieobecności premiera Bieleckiego?</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Nie, to może otrzymamy wyjaśnienie w późniejszej porze.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Proszę państwa, otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PosełGrażynaStaniszewska">W imieniu PKLD przemówi poseł Stefan Wanot, przygotuje się poseł Ludomir Goździkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełStefanWanot">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! O katastrofalnej sytuacji budżetu państwa w tej Izbie powiedziano właściwie już wszystko. Ogromny deficyt, niemożliwość zahamowania w krótkim okresie procesów recesyjnych, nadal rosnące bezrobocie stawiają pod znakiem zapytania projekt o zmianie ustawy budżetowej na rok 1991 oraz o zasadach wykonywania budżetu państwa w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełStefanWanot">Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej niejednokrotnie z tego miejsca zwracał uwagę na potrzebę korekty polityki gospodarczej, w szczególności wobec przedsiębiorstw państwowych. Jeszcze w maju tego roku wykazując konstruktywne podejście do problemów, z jakimi borykał się rząd, wnieśliśmy trzy projekty ustaw inaczej regulujących sprawy dywidendy obligatoryjnej, zarządzania przedsiębiorstwami państwowymi, podatku od ponadnormatywnych wynagrodzeń i jednoosobowych spółek skarbu państwa. Projekty te były szansą na zahamowanie staczającej się gospodarki. Rząd nie tylko odrzucił te propozycje, ale nie wykazał nawet chęci do merytorycznej dyskusji nad nimi. Jest paradoksem, że dzisiaj minister przemysłu i handlu domaga się przyznania analogicznych uprawnień, jakie my chcieliśmy przyznać ministrowi przemysłu i handlu w jednym z naszych projektów. Straciliśmy zatem kilka miesięcy. Koszty ponosi cała gospodarka.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełStefanWanot">Rząd nie uczynił żadnego wysiłku, by zwiększyć dochody budżetowe, a jedynie usiłuje dopasować wydatki do zmniejszających się dochodów. Za bardziej niebezpieczne uważamy dalsze ograniczanie wydatków w tak newralgicznych dziedzinach, jak oświata, zdrowie czy bezpieczeństwo publiczne niż ewentualne przejściowe zwiększenie deficytu. W świetle dotychczasowej polityki rządu takie zwiększenie będzie oznaczało jedynie ponowne skierowanie do obiegu gospodarczego środków, które rząd w wyniku swej zbyt restrykcyjnej polityki uprzednio z gospodarki wycisnął.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PosełStefanWanot">Jeszcze raz oświadczamy, że likwidacja deficytu budżetowego musi się odbywać przez wzrost dochodów, a nie przez ograniczanie wydatków. Odpowiedzialność za to całkowicie spoczywa na rządzie. Należy podkreślić, że rząd nie tylko zlekceważył wspomniane wyżej projekty ustaw wniesione przez Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej, ale także kilka uchwał Sejmu sugerujących konieczność korekty polityki gospodarczej i przestrzegających przed zahamowaniem dochodów budżetowych. Tym samym rząd dał do zrozumienia, że całą odpowiedzialność za kształtowanie dochodów budżetowych państwa bierze na siebie.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#PosełStefanWanot">W świetle przedstawionych faktów Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej nie jest w stanie zaaprobować projektu o zmianie ustawy budżetowej na rok 1991 oraz o zasadach wykonywania budżetu państwa w 1991 r. Posłowie naszego klubu nie chcąc jednak na miesiąc przed wyborami utrudniać rządowi realizacji zadań w tym zakresie, wstrzymają się od głosu. W przeciwieństwie do projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej popiera projekt uchwały Sejmu w sprawie sytuacji gospodarczej oraz realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#PosełStefanWanot">Oceny i wnioski zawarte w projekcie tej uchwały odpowiadają treści wielokrotnie prezentowanych Wysokiej Izbie stanowisk naszego klubu. W szczególności popieramy też ideę możliwie najdalej idących racjonalnych oszczędności w budżecie Sejmu, Senatu i Kancelarii Prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Ludomir Goździkiewicz w imieniu Klubu Poselskiego PSL. Przygotuje się poseł Michał Chałoński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Procesy życia społeczno-gospodarczego coraz bardziej wymykają się spod kontroli. Nie jest przesadą stwierdzenie, że kraj stanął u progu gospodarczej i społecznej katastrofy. Jako Sejm posądzeni jesteśmy o brak politycznej dojrzałości, o brak ochoty do uchwalenia pilnych zmian ustawy budżetowej, o wyborcze niebezpieczne gry. A przecież u podstaw ostatnich trudnych decyzji Sejmu leży brak zgody na bierne przyglądanie się błyskawicznie potęgującej się zapaści przemysłu i rolnictwa, niezgoda na bierne dzielenie coraz mniejszego bochenka, który pozostaje do dzielenia.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">U podstaw tych decyzji leży wielki niepokój z powodu bezradności rządu wobec narastających problemów gospodarczych i społecznych. Dziś możemy już powiedzieć, że tak jak na całkowicie błędnych założeniach był oparty budżet z lutego br., tak na błędnych szacunkach i założeniach oparte są poprawki do budżetu z sierpnia br. Spadek produkcji i zakres upadku przedsiębiorstw będzie o wiele większy, niż zakładano. W sierpniu produkcja była o prawie 20% niższa niż w sierpniu ub. r., a deficyt przekroczył już blisko 20 bln. zł.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">W najbliższym czasie grozi wielka fala bankructw przedsiębiorstw. Bankructwa jednych przedsiębiorstw pociągać będą następne. Gwałtownie spadać będą dochody budżetu, a narastać wydatki na świadczenia dla bezrobotnych. Stąd uważamy za konieczne podjęcie przez rząd pilnych działań ratunkowych w gospodarce. Już dzisiaj bowiem przedłożone przez rząd w noweli ustawy budżetowej propozycje, choć wewnętrznie spójne, wobec tendencji zachodzących w gospodarce są niewiarygodne.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">Wysoka Izbo! Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego stawia sobie i Wysokiej Izbie pytanie, czy zaproponowane przez rząd zmiany w budżecie dają gwarancję bezpieczeństwa funkcjonowania państwa i podstawowych dziedzin życia społeczeństwa. Odpowiedź na to pytanie, naszym zdaniem, brzmi: nie. Dlatego też stawiamy pod rozwagę Wysokiej Izby propozycję, aby w art. 1 projektu ustawy w pkt. 1, tam gdzie mówi się o deficycie w wysokości 26 bln zł, liczbę tę zwiększyć do 30 bin zł, pozostawiając sposób pokrycia niedoboru w wersji rządowej. Tę kwotę należy przeznaczyć na działy: zdrowie, oświata i bezpieczeństwo publiczne.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">Integralną częścią obecnej debaty jest projekt uchwały o sytuacji gospodarczej w czwartym kwartale. Zawarte w niej ustalenia, zalecenia dotyczące aktualnych problemów gospodarczych są zgodne ze stanowiskiem Polskiego Stronnictwa Ludowego, wielokrotnie prezentowanym tutaj na tej sali w wystąpieniach posłów i tak dobitnie wyartykułowanym przez posła Pawlaka w czasie jednej z ostatnich debat.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">Klub nasz będzie głosował za przyjęciem ww. uchwały.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Michał Chałoński z Unii Demokratycznej. Przygotuje się poseł Wiesława Ziółkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełMichałChałoński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwolicie państwo, że ustosunkuję się jedynie do dokumentów, nad którymi będziemy debatowali i które leżą w osi naszego najbliższego zainteresowania.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełMichałChałoński">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna stał na stanowisku przyznania rządowi nadzwyczajnych uprawnień w części dotyczącej realizacji budżetu w 1991 r. Tym samym Sejm rezygnował z części swoich uprawnień, ale ułatwiał legislację, która — szczególnie pod koniec kadencji — jest dla wagi problemu szalenie istotna. Izba nie przyznała tych uprawnień i w związku z tym dzisiejsza debata sejmowa jest jakby kontynuacją tamtych działań.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PosełMichałChałoński">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna jest za przyjęciem ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 1991 w wersji przedstawionej przez komisję. Jesteśmy przeciwni zapisowi mniejszości, dlatego że burzy on niejako filozofię zapisu ustawy, gdzie dochody są wprawdzie pozostawiane w resorcie oświaty i wychowania oraz ochrony zdrowia, ale nie są one przeznaczone na pobory. Natomiast wniosek mniejszości daje takie możliwości i temu się sprzeciwiamy. Redakcja art. 1, lapidarnego, mówiącego o daniu uprawnień do dokonywania zmian w dochodach i wydatkach budżetowych jest, naszym zdaniem, dobra.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PosełMichałChałoński">Dwa projekty ustaw, jakby uzupełniające, konieczne do zrealizowania ustawy o urzędzie ministra finansów i izbach skarbowych oraz ustawy Prawo budżetowe, jak również ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej nie budzą naszych zastrzeżeń i nasz klub opowiada się za wersją proponowaną przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PosełMichałChałoński">W sytuacji gdy równocześnie przedstawiana jest nam uchwała Sejmu w sprawie sytuacji gospodarczej oraz realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale 1991 r., uważamy, że Izba ma obowiązek wypowiedzenia się na ten temat. Jesteśmy za tą redakcją, szczególnie jeśli chodzi o rozdział pierwszy, utożsamiamy się z zapisami tego rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PosełMichałChałoński">Natomiast w drugim rozdziale chciałbym państwu zaproponować niewielką zmianę, myślę, że jest to w duchu debaty i dyskusji, która miała miejsce na posiedzeniu komisji budżetowej, z udziałem posłów z innych komisji, by przed ostatnim zdaniem w zapisie drugiego rozdziału wpisać taką wstawkę: „W przypadku gdyby dochody budżetu państwa w drugim półroczu były niższe niż przedstawione w przedłożeniach rządowych w drukach nr 1038 i 1040A, zagrażając istotnym powiększeniem deficytu budżetowego, Sejm zobowiązuje rząd do przedstawienia nowego projektu nowelizacji ustawy budżetowej w terminie do 15 listopada”. Końcówka tego zapisu jest już zgodna z zapisem projektu uchwały. Myślę, że jest to pewna odpowiedź również na to, co przedstawił tutaj pan poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#PosełMichałChałoński">Uważamy, że rozdział trzeci — o czym była tu już mowa — z tym zapisem: zaleca rządowi, jest mało konkretny, a w wielu wypadkach jest trudny do zrealizowania. Są tu zapisy werbalne często nieostre i być może zdecydowalibyście się państwo poprzeć propozycje naszego klubu, by w zakończeniu tej uchwały zapisać jeszcze jeden punkt, który daje niejako pewne samoograniczenie się Sejmu, czyli że Sejm zobowiązuje się do nierozpatrywania do końca kadencji projektów ustaw, które niosłyby za sobą skutki finansowe zwiększające deficyt budżetu państwa w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#PosełMichałChałoński">Chciałbym jeszcze ustosunkować się do zapisu dotyczącego ograniczenia wydatków Kancelarii Sejmu. Klub nasz jest za przyjęciem tego ograniczenia.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#PosełMichałChałoński">Konkludując, jesteśmy za przyjęciem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#Marszałek">Głos ma pani poseł Wiesława Ziółkowska w imieniu PKP. Przygotuje się poseł Janusz Błaszczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Krótki bilans dokonań w ciągu 8 miesięcy 1991 r. wskazuje na następujące zjawiska:</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Po pierwsze, produkcja zamiast wzrostu wykazuje spadek o ok. 15–18%, a w ciągu dwóch lat o 40%. W sierpniu pogłębiły się zjawiska wzajemnego zadłużenia przedsiębiorstw i gwałtownego, dalszego spadku ich rentowności.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Po drugie, budżet państwa zamiast 4,3 bln deficytu, wykazuje po 8 miesiącach przeszło 20 bln i to na dodatek nie licząc jeszcze nie uregulowanych zobowiązań państwa. Co 10 czynny zawodowo jest bezrobotny. Inflacja, mimo ostatnich sukcesów, jest o kilkanaście procent wyższa od planowanej. Poziom życia jest o 15% niższy w stosunku do roku ubiegłego, a w stosunku do 2 lat — ponad 39%. Przestępstwa gospodarcze osiągają niespotykane dotąd rozmiary, a NIK szacuje, że koszty tego sięgają rzędu 50 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Zarysowany obraz rzeczywistości zaskoczył wszystkich. Bardzo zaskoczył społeczeństwo, które prawie nie chce słuchać tego, że nam się nie udaję, a chyba najbardziej zaskoczył sam rząd, który jeszcze w maju i w czerwcu mówił o tym, że kłopoty finansowe są przejściowe, a rząd nie dopuści do dalszego pogłębiania się deficytu budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Równolegle, od bez mała półtora roku, z różnym nasileniem różne środowiska domagają się rzetelnej oceny skuteczności prowadzonej polityki gospodarczej oraz wyważonych jej korekt. Efekty każdej takiej próby bywają zgoła odwrotne do oczekiwanych. Z każdej z nich rząd, któremu udaję się zawsze oczarować oponentów magicznej koncepcji monetarystycznej, wychodził umocniony.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Mimo pogłębiającej się recesji i mimo głębokiego kryzysu finansowego państwa monetaryzm w polskim wydaniu trwa i będzie trwał jeszcze kilka miesięcy, znajduje on bowiem niezwykle silne oparcie w naszej rzeczywistości. Zamocowany jest co najmniej na czterech kotwicach:</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kotwica pierwsza to polskie zobowiązania wynikające z umowy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym oraz odwoływanie się do autorytetów zatrudnionych ekspertów zagranicznych. Niemal każda próba wymuszenia korekty polityki gospodarczej wyzwalała aktywność ekspertów zagranicznych oraz kończyła się tzw. straszeniem Międzynarodowym Funduszem Walutowym.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kotwica druga ma charakter argumentacji natury politycznej. W początkowym okresie każda próba krytyki programu gospodarczego kończyła się zarzutem, że jest to atak na pierwszy niekomunistyczny rząd, później, że jest to atak na rząd pierwszego demokratycznie wybranego prezydenta, i wreszcie, że jest to atak na Balcerowicza, cenionego na świecie ekonomistę.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kotwica trzecia to olbrzymia wiara społeczeństwa, że Polakom, którzy pierwsi złamali komunizm, musi udać się zbudowanie szybkiego, dobrego dla wszystkich kapitalizmu.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#PosełWiesławaZiółkowska">I wreszcie kotwica czwarta polega na trwaniu w tradycyjnych, właściwych dla poprzednich ekip rządzących sposobach funkcjonowania rządowych środków przekazu i informowania społeczeństwa. Okazało się, że propaganda sukcesu jest wartością trwalszą, wartością ponad ustrojową.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czas już odejść od złudzeń teoretycznych i politycznych oraz rozpatrywać skuteczność aktualnej polityki, przyjmując jako pewne i bezdyskusyjne następujące uwarunkowania i założenia:</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Po pierwsze, przechodzenie z nieefektywnej gospodarki realnego socjalizmu do powszechnie akceptowanego modelu gospodarki rynkowej jest procesem trudnym, długotrwałym i nigdzie dotąd nie wypróbowanym w praktyce, wymagającym mniejszej liczby dogmatów, zaś więcej konkretnych pragmatycznych działań.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Po drugie, w Polsce zmiana ustroju gospodarczego przebiega w warunkach tzw. wschodnioeuropejskiego syndromu zacofania wywołanego negatywnymi psychologicznymi i społecznymi efektami socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Po trzecie, podejmując ocenę efektów zmiany ustroju trzeba pamiętać bezwzględnie o punkcie startu. Należy więc pamiętać, że w 1988 r. poziom dochodu narodowego na osobę był u nas 15 razy niższy niż w Szwajcarii, 11 razy niższy niż w Jugosławii, USA. Z dochodem 1860 dolarów na osobę Polska znajdowała się w grupie takich krajów, jak Tunezja, Jordania, Syria. Obecny spadek dochodu w latach 1990–1991 szacuje się w wysokości około 20%.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Po czwarte, w każdym państwie dążącym do budowania struktur demokratycznych kierunki polityki gospodarczo-społecznej wyznacza parlament.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Parlament obecnej kadencji nigdy nie zaakceptował całościowo i spójnie kierunków tej polityki. Natomiast mimo olbrzymiej krytyki Sejm przyjął budżet na 1991 r., a następnie próbował całkowicie bezskutecznie zmuszać rząd do bieżącego korygowania polityki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Po piąte, trzeba pamiętać, że aktualnie Polska należy do krajów, których nakłady na ochronę zdrowia, oświatę, opiekę należą do najniższych wśród krajów zaliczanych do cywilizowanych. Nakłady na te sektory są nawet o 90% niższe niż w innych krajach. Zużycie lekarstw jest o 75% niższe niż w krajach przodujących, a zajmujemy jedno z ostatnich miejsc w Europie pod względem liczby studentów na 1000 mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#PosełWiesławaZiółkowska">I po szóste, należy pamiętać, że u podstaw jakiejkolwiek oceny rządu nie leżą sympatie czy antypatie do jego członków czy też do partii, które oni reprezentują, lecz konkretne wyniki w sferze gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przejście od ustroju socjalistycznego do gospodarki rynkowej to proces, który pociąga za sobą spadek produkcji, to nie budzi wątpliwości. Powszechnie akceptowany jest chociażby spadek produkcji z tytułu wyeliminowania tzw. krajowych bubli. Zrozumiałe, aczkolwiek nie do końca uzasadnione, wydają się także skutki spadku produkcji z tytułu swoistej zapaści handlu ze Wschodem. Jest to chyba zrozumiałe.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Zaskoczeniem jest natomiast skala recesji i czas jej trwania. Jest to chyba największym zaskoczeniem dla samych autorów programu koncepcji monetarystycznej, realizowanej przez dwa kolejne rządy.</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Mając na uwadze złą kondycję ekonomiczną gospodarki w momencie rozpoczynania procesu zmian ustroju, niektórzy ekonomiści, członkowie rządu, a politycy w szczególności są skłonni upatrywać przyczyn obecnej głębokiej recesji właśnie w punkcie startu. Lapidarnie określając — winna jest komuna i stare struktury.</u>
          <u xml:id="u-16.21" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Wysoka Izbo! W istocie rzeczy sytuacja jest na tyle złożona, że trudno oddzielić przyczyny recesji od skutków błędnej aktualnej polityki gospodarczej. W szacunkach kosztów przebudowy też można się pomylić. Trudno jednak uznać za pomyłkę olbrzymie rozbieżności w szacunkach rządowych dotyczących produkcji w ciągu np. ostatnich 2 lat. Mimo tych trudności, trzeba jednak społeczeństwu i sobie uczciwie w tej Izbie podać przyczyny zapaści, nie tylko po to, aby wskazać winnych tego stanu rzeczy, chociaż samo rozliczenie kolejnych ekip rządzących, starych i nowych, jest celowe i musi mieć miejsce, ale głównie po to, aby zastosować właściwe działania wyprowadzające stopniowo gospodarkę z sytuacji kryzysowej. Bez prawdziwej i wiarygodnej diagnozy nie ma mowy o skutecznej terapii. Tak jest w medycynie i tak jest w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-16.22" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Trwanie i rozpowszechnianie poglądów, że aktualny kryzys finansowy państwa jest tylko wynikiem wyniszczenia gospodarki przez ponad 40-letnie rządy realnego socjalizmu, jest politycznie pięknym i wygodnym hasłem, lecz, niestety, prowadzi donikąd. Jest kolejną pułapką polityczną, pułapką, za którą cenę zapłacą nie tylko ci, którzy ją głoszą, ale przede wszystkim społeczeństwo. To fakt, że nikt nie jest w stanie precyzyjnie powiedzieć, jakim minimalnym kosztem można okupić budowę gospodarki rynkowej. Próbując jednak ocenić skalę zjawiska, warto zapoznać się np. ze skutkami monetarystycznej polityki prowadzonej w Stanach Zjednoczonych we wczesnych latach osiemdziesiątych. Skutki te jasno opisuje jeden z najwybitniejszych uczonych naszej epoki prof. Galbraith w swej książce „Ekonomia w perspektywie”. Zdaniem tego autora, monetaryzm, a ściślej wysokie stopy procentowe w latach 1982–1983 przyczyniły się do ograniczenia popytu konsumpcyjnego, do ostrego ograniczenia wydatków na inwestycje przemysłowe. Towarzyszył temu duży wzrost bezrobocia, do 10,7%. Pojawiła się też największa od lat trzydziestych liczba bankructw drobnych przedsiębiorstw oraz poważny nacisk na ceny rolne. Spadł eksport, wzrósł gwałtownie import. A więc te same objawy, z którymi my mamy do czynienia. „Monetaryzm spowodował ostrą depresję gospodarczą, a terapia była nie mniej bolesna od leczonej przez nią choroby”. Tak kończy ten fragment oceny Galbraith. Warto dodać, że zjawiska te miały miejsce w Stanach Zjednoczonych — mimo że trudno mówić, aby poddana monetarystycznej kuracji tamtejsza gospodarka miała złą, przestarzałą, nieefektywną strukturę — i miały miejsce w warunkach funkcjonowania od dziesięcioleci mechanizmów rynkowych, a my je przecież dopiero budujemy.</u>
          <u xml:id="u-16.23" who="#PosełWiesławaZiółkowska">W Stanach Zjednoczonych „wielokrotnie odkładano retorykę wolnorynkową, żeby przyjść na ratunek upadającym bankom i będącym w potrzebie eksporterom i żeby kosztem bezprecedensowych wydatków chronić farmerów przed wolnym rynkiem. W naszych czasach socjalizm nie jest osiągnięciem socjalistów, jest on raczej nieudanym dzieckiem kapitalizm. I takim będzie w przyszłości”. To cytat z książki tego wybitnego amerykańskiego ekonomisty.</u>
          <u xml:id="u-16.24" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Jeśli przyjmiemy jako wiarygodne wymienione założenia i uwarunkowania, jak również doświadczenia innych krajów, nie uzurpując sobie wcale prawa, aby wymienić tu wszystkie te doświadczenia i założenia, to chcę powiedzieć jasno w imieniu klubu, że to, co toczy się w Sejmie w kwestiach gospodarczych, i poza nim, od dłuższego już czasu, to nie jest jakieś tam sobie gadanie, lecz to jest nic innego jak spór wokół roli państwa w sterowaniu procesami ekonomicznymi. To spór o model gospodarki rynkowej. Spór ten ma swoje odbicie w światowej teorii gospodarowania, ma też swoje konkretne i wymierne efekty w praktyce gospodarczej innych krajów. W wielu z nich udało się już uwolnić myśl ekonomiczną i polityczną od przekonania, że istnieje konflikt między gospodarką rynkową i państwem.</u>
          <u xml:id="u-16.25" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Odwołam się, ze względu na czas — panie marszałku, poprzedni przewodniczący występujący w imieniu klubów poselskich skrócili swoje wystąpienia, więc uzgodniłam, że troszeńkę mogę to wykorzystać…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Mam nadzieję, że bez przesady.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Bez przesady, panie marszałku. Odwołuję się tylko, ze względu na czas, do jednego przykładu Japonii. To tam właśnie to uwolnienie od przekonania, że istnieje konflikt między państwem a rynkiem, stało się źródłem sukcesów gospodarki. Rezultatem są powszechnie znane państwowe inwestycje, planowanie, wsparcie dla technicznych innowacji. Inne jeszcze nauki płyną zresztą z doświadczeń japońskich, nie po raz pierwszy w naszym kraju na te doświadczenia japońskie się powołujemy. Trzeźwy pogląd na inwestowanie w ludzki kapitał, w szeroko rozumianą oświatę. My natomiast zaczynamy do zmniejszenia liczby godzin w szkołach. Większa elastyczność w dostosowywaniu się do zmian, bystrość w wynajdywaniu talentów, o wiele silniejsze poczucie więzi osobistej z firmami — to wszystko jest tam, zamiast ciągle aktualnego, niestety, polskiego piekiełka u nas.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zdaniem mojego klubu poselskiego w warunkach polskich najbardziej korzystny jest model państwa gospodarki rynkowej ze zobowiązaniami socjalnymi. Budowanie takiego modelu ma i musi mieć charakter ewolucyjny, przy aktywnym udziale państwa na rzecz przemian strukturalnych i procesów innowacyjnych. Słuszne jest, aby państwo działało w taki sposób i takimi środkami, które nie podważyłyby logiki gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Dyskusja na temat roli państwa, niezależnie od jej głębokiej treści merytorycznej, zawiera wiele treści ideologicznych i politycznych, szczególnie w naszej sytuacji. Nie ułatwia to uzyskania konsensusu. Mimo to jednak istnieje paląca konieczność jak najszybszego uzgodnienia przez różne siły społeczne wspólnego stanowiska na temat roli państwa w gospodarce. Jest to jedno z największych wyzwań stojących przed nami. Niedostrzeżenie go mogłoby dalej komplikować dokonujące się procesy transformacji ustrojowej w Polsce oraz zagrażać procesom przystosowywania się Polski do struktur EWG.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kończąc, informuję Wysoką Izbę, że posłowie Poselskiego Klubu Pracy w większości wstrzymają się od głosowania nad omawianymi dzisiaj projektami korekty budżetu i ustaw jej towarzyszących, tak jak uczyniliśmy to przy budżecie w lutym 1991 r., oceniając, że zarówno założenia tego budżetu jak i polityka gospodarcza rządu są dla nas nie do zaakceptowania.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Dajemy w ten sposób wyraz temu, że nie chcemy rządowi przeszkadzać, ale dajemy także wyraz temu, że nadal nie akceptujemy koncepcji polityki gospodarczej rządu.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#Marszałek">W imieniu Klubu Poselskiego SD przemówi poseł Janusz Błaszczyk. Przygotuje się poseł Bonawentura Ziemba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Po burzliwej dyskusji nad propozycjami zmian w ustawie budżetowej, rząd przedstawił autopoprawki do swoich propozycji, w dalszym ciągu proponując postępujące zmniejszenie wydatków, ale — co gorsza — również zmniejszenie dochodów.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Rząd, jak wydaje się z przedstawionych dokumentów, nie wyciągnął żadnych wniosków z debaty, jaka toczyła się tu w tej Izbie. W dalszym ciągu spadek dochodów upatrywany jest jedynie w załamaniu się eksportu do krajów byłej RWPG wraz ze Związkiem Radzieckim oraz w eksplozji wydatków o charakterze socjalnym.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Dokonując autopoprawek, nie przedstawiono Sejmowi żadnej wizji odbicia się od dna, a przecież załamanie się dochodów państwa rzutować będzie nie tylko na pozostałe trzy miesiące br., lecz także na sytuację społeczno-ekonomiczną kraju w przyszłym roku.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Projekt zmian ustawy budżetowej odzwierciedla oraz jest konsekwencją tego wszystkiego, co działo się z gospodarką w ostatnich latach. Wyraża jednocześnie bierność w stosunku do tego, co będzie się działo w przyszłości. Nikt nie przewiduje, że w ciągu kilku miesięcy gwałtownie może przybrać fala upadłości dużych przedsiębiorstw. Co będzie wtedy, jak długo przerzucane będą na barki biedniejącego społeczeństwa wszystkie niepowodzenia, brak kompetencji i frustracja elity rządzącej?</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Nowelizacja ustawy budżetowej zmniejszając radykalnie wpływy, zbliża je do realnych, choć i tak są one zawyżone. Natomiast bardzo silne ograniczenie wydatków, przy braku realnych możliwości ich wyegzekwowania, w sposób znaczny powiększy planowany deficyt i na koniec roku może on osiągnąć ponad 60 bln zł. Zatrzymanie rozpoczętych inwestycji — budżetowych i samorządowych — obciążonych kredytem przy wysokiej stopie procentowej, łącznie z tegorocznym deficytem, postawi w trudnej sytuacji konstrukcję budżetu na 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Zaostrzający się fiskalizm napędzi wtórną falę inflacji przez przenoszenie w ceny jego skutków. Fiskalizm i realna stopa procentowa w okresie najbliższych miesięcy doprowadzą do załamania się mechanizmów obronnych w podmiotach gospodarczych państwowych i prywatnych, powodując szybką ich upadłość, a tym samym zwiększenie bezrobocia, co równa się zwiększeniu wydatków socjalnych przy znacznym obniżeniu dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Jeśli mamy podjąć decyzję zmiany ustawy budżetowej, ratując w ten sposób rząd od postawienia go przed Trybunałem Stanu za przekroczenie budżetu, to musimy chyba, Wysoki Sejmie, uzyskać konkretne odpowiedzi na szereg pytań o sprawy nadal niezrozumiałe zarówno dla posłów, jak i dla społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#PosełJanuszBłaszczyk">W ustawie budżetowej na rok bieżący ambitnie zapisano, że wpływy z prywatyzacji sięgną 15 bln zł. W pierwszym półroczu prywatyzacja 13 spółek dała ok. 860 mld zł. W lipcu środki te uzupełniło ok. 56 mld zł ze sprzedaży akcji trzech kolejnych spółek. Wpłaty z umów leasingowych w ciągu ostatnich 7 miesięcy tego roku szacuje się na ok. 150 mld zł. Sumując wszystkie poczynania prywatyzacyjne, przyniosły one w tym roku ok. 5 bln zł wpływów.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Skąd wzięła się tak ogromna różnica między zamiarami a ich realizacją? Czy wobec rosnących braków gospodarki uzasadnione jest zwalnianie prywatyzowanych przedsiębiorstw na długie okresy z podatków? Totalna prywatyzacja, wyprzedaż za bezcen majątku skarbu państwa chwilowo wspomoże budżet, powodując jednak w najbliższym roku pogłębienie trudności budżetowych. W tym stanie rzeczy nasuwa się pytanie, w jakim stosunku pozostają kwoty wykupu przedsiębiorstw do ich wartości, jak i do wartości produkcji tych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Wysoka Izbo! Wraz z projektem zmian ustawy budżetowej oczekiwaliśmy na ocenę sytuacji w wielkich zakładach przemysłowych. I nie chodzi tu tylko o ich sytuację ekonomiczną, lecz o sytuację polityczną, społeczną załóg tych zakładów. Dają do myślenia wypowiedzi byłego ministra — posła Zawiślaka — o niemożności przebicia się z propozycjami rozwiązań ekonomicznych w wielkich zakładach przemysłowych. Dają też do myślenia wypowiedzi aktualnego ministra przemysłu i handlu, pani Bochniarz, która usiłuje dokonać oceny stanu gospodarczego i możliwości produkcyjnych zakładów przemysłowych. Ale są to tylko wypowiedzi byłego ministra i obecnego ministra. Nie ma natomiast stanowiska rządu w odniesieniu do polityki gospodarczej w stosunku do tych zakładów przemysłowych, które rokują szanse wydobycia się z kryzysu lub które stanowią niezbędne zaplecze zaopatrzeniowe dla gospodarki i rynku.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#PosełJanuszBłaszczyk">W społeczeństwie coraz bardziej gruntuje się przekonanie o dążeniu do całkowitego unicestwienia gospodarczego państwa polskiego. Konieczne jest danie odpowiedzi wszystkim obywatelom, szczególnie zaś zatrudnionym w przemyśle, czy nadal z uporem podcinana będzie coraz bardziej wiotka gałąź przychodów budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Rząd i kierownictwo jednostek gospodarczych powinny podjąć bardziej energiczne działania dla zwalczania recesji i załamania budżetu. Potrzebne są w tym celu zdecydowane kroki zapobiegające masowej upadłości dużych przedsiębiorstw państwowych, m.in. przez tworzenie równoprawnych warunków działania przedsiębiorstw należących do wszystkich sektorów własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Panie i Panowie Posłowie! Prezydent Lech Wałęsa podał do publicznej wiadomości, iż nie zostały wykorzystane poważne środki dewizowe, które uzyskał on jako pomoc zagraniczną dla Polski. Międzynarodowe organizacje finansowe, w tym Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy i Europejski Bank Inwestycyjny oraz rządy poszczególnych państw zachodnich zadeklarowały gotowość udzielenia nam pożyczek o wartości prawie 7 mld dolarów. Do wzięcia jest ok. 5,5 mld dolarów. Polskie przedsiębiorstwa, przy udziale rządu, jak dotąd wykorzystały „aż” 700 mln. Sytuacja jest więc paradoksalna. Rząd pragnie sprostać uzgodnieniom warunkującym otrzymanie kredytów, czego wszyscy ponosimy dotkliwe koszty, a owa ciężka, wyliczona i rzekoma niezbędna pomoc leży niechciana odłogiem. Jest to tym dziwniejsze, że np. kredyty inwestycyjne Banku Światowego — 2 mld dolarów — są dużo niżej oprocentowane od złotówkowych, a okres spłaty wynosi zwykle 17 lat, karencja zaś jest 5-letnia. Mimo to ich wykorzystanie wynosi aż 15%. Co rząd ma do powiedzenia w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Konieczne jest zintensyfikowanie działań w kierunku stopniowego ożywiania gospodarki polskiej, a zatem przystąpienie do racjonalnego wykorzystania kredytów zagranicznych i odpowiedniego skorelowania z tym kredytów krajowych. Należałoby też wprowadzić bardziej skoordynowaną działalność celną i kontyngentową w zakresie importu produktów rolnych, tekstylnych oraz innych towarów konsumpcyjnych, stworzyć ułatwienia kredytowe dla obrotów barterowych z poszczególnymi republikami radzieckimi.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Gdyby społeczeństwo, które jest coraz bardziej niechętne, widziało i odczuwało zabiegi rządu dla poprawienia sytuacji gospodarczej kraju, to te coraz gorsze nastroje ulegałyby pewnej niwelacji. Tymczasem uruchamia się tematy zastępcze, informację o kryminalnej przestępczości w wielu nowo powołanych spółkach i bankach, podważając tym samym wiarygodność polskiego systemu bankowego. Zamiast podejmować szybkie kroki dla zwalczania kompletnego niedowładu tego systemu, ubolewa się jedynie nad jego brakami. Uparte obstawanie tylko przy Banku Handlowym jako pośredniku w przekazie kredytów musi w konsekwencji zablokować ich dystrybucję.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Ta rażąca nieporadność jest równorzędna z poczynaniami, w konsekwencji których zmiana ustawy emerytalnej nie poprawi losu emerytów i rencistów, obniży się poziom wiedzy uczącej się młodzieży, znacznie pogorszy się sytuacja materialna nauczycieli, nie poprawi w żadnym stopniu sytuacji materialnej służby zdrowia, a także będzie dokonywało się unicestwianie dorobku kultury narodowej.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#PosełJanuszBłaszczyk">To, o czym mówię, nie jest demagogią wyborczą, mam ten komfort, gdyż nie kandyduję. Spotkania ze społeczeństwem znacznie poszerzają tę listę. Chodzi o to, aby wreszcie zrozumieć, że dla dalszych zmian ustrojowych podstawowe znaczenie ma nie spektakularna gra polityczna, której szczerze mówiąc wszyscy mają dosyć, lecz rzetelna wiedza o sytuacji gospodarczej oraz określenie sposobów jej poprawy. Stopniowe łagodzenie, w sposób selektywny, działań restrykcyjnych w odniesieniu do całej produkcji rynkowej, usług, rolnictwa, produkcji eksportowej jest tu niezbędne. Doświadczenia innych krajów wskazują, że w warunkach głębokiego spadku popytu selektywne i ostrożne zliberalizowanie pewnych ograniczeń przy skutecznym działaniu kontroli finansowej może nie spowodować procesów inflacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Wysoki Sejmie! Społeczeństwo ciągle jest straszone widmem powrotu komuny. Ale może ci, którzy straszą tym widmem, zastanowiliby się nad glebą na której wyrosła filozofia marksistowska, nad przesłankami, które legły u podstaw napisania przez Marksa „Kapitału”. To właśnie bezprzykładne ubożenie szerokich warstw społeczeństw i ich proletaryzowanie się, odmawianie im praw do ochrony zdrowia i życia spowodowały masowe ruchy społeczne w końcu ubiegłego i na początku obecnego wieku, wsparte przez światłych intelektualistów tego okresu.</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Obserwujemy dziś niepokojący nawrót do drapieżnego dziewiętnastowiecznego kapitalizmu. I to jest bardziej groźne dla wywołania ruchów społecznych niż przypisywanie tych ruchów propagandzie epigonów komunizmu.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Wysoce niepokojący jest także brak kompetencji i odpowiedzialności u tych, którzy zdecydowali się kierować nawą państwową. Nieuzasadnione ambicje, arogancja, szukanie przeciwników i przeciwieństw to nie są metody do wyprowadzania kraju z zapaści. To powinno ulec zmianie, lecz przede wszystkim domagać się będziemy jasnej i udokumentowanej odpowiedzi na fundamentalne pytanie — co jest faktyczną przyczyną krachu finansów państwa. Czy są nią nieskalkulowane koszty transformacji systemowej, czy też błędy w polityce gospodarczej? Sądzimy, że odpowiedź na to pytanie dziś otrzymamy.</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Wysoka Izbo! W zrozumieniu sytuacji kraju Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża pogląd o konieczności przyjęcia zmian w ustawie budżetowej zgodnie z propozycją przedstawioną przez posła sprawozdawcę w imieniu komisji. Nie zwalnia to jednak rządu od odpowiedzialności za realizację tej ustawy, tym bardziej że nowelizując ustawę budżetową i Prawo budżetowe Sejm stworzył rządowi pełne warunki do prawidłowego wdrażania ustawy budżetowej w życie.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#Marszałek">W imieniu Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax” głos zabierze poseł Bonawentura Ziemba, przygotuje się poseł Ryszard Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełBonawenturaZiemba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już przebieg prac rządu nad projektem budżetu państwa na rok bieżący oraz dotychczasowa realizacja ustawy budżetowej pokazują, że rząd nie potrafi opracować realnego budżetu ani skutecznie realizować ustawy budżetowej. W dyskusji nad rządowym projektem budżetu państwa Sejm zwracał uwagę na iluzoryczność założeń odnoszących się do przewidywanego przebiegu realnych procesów gospodarczych w zakresie tworzenia dochodu narodowego, inflacji, rentowności, bilansu płatniczego. Przestrzegaliśmy też przed niszczącymi gospodarkę skutkami restrykcyjnej polityki kredytowej i pieniężnej oraz podatkowej wobec sektora państwowego. Rząd pana premiera Bieleckiego i Balcerowicza obstawał przy swoim, prace nad budżetem przedłużały się nadmiernie. W końcu pod naciskiem rządu i wobec upływu ustawowego terminu Sejm był zmuszony uchwalić 23 lutego 1991 r. nierealny budżet, zwłaszcza po stronie dochodów. Na pozytywny wynik głosowania Wysokiej Izby nad tą niedopracowaną ustawą miało wpływ błyskotliwe, znakomite co do formy i sposobu argumentowania wystąpienie pana premiera Balcerowicza oraz toczące się w Warszawie rozmowy z przedstawicielami Międzynarodowego Funduszu Walutowego w sprawie redukcji polskiego zadłużenia w Klubie Paryskim.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PosełBonawenturaZiemba">Już jednak w kwietniu budżet ten zaczął się załamywać. Przyczyny tego załamania są oczywiste. W historii gospodarczej świata nie ma dowodów na to, by drenażowa polityka fiskalna prowadziła do ożywienia gospodarki i trwałego zdławienia inflacji. Poza Polską, w krajach o gospodarce rynkowej nie jest znane doktrynalne dyskryminowanie podatkowe sektora państwowego oraz dyskryminacja w dostępie do kredytu. U nas rząd nałożył na własne przedsiębiorstwa najwyższe w świecie podatki. Obok popiwku i dywidendy sektor państwowy jest obciążony dwa razy wyższym podatkiem dochodowym niż sektor prywatny.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PosełBonawenturaZiemba">Dziś już ponad połowa państwowych przedsiębiorstw ponosi straty. W niszczeniu tym nie ma żadnej selekcji. Groźba bankructwa zagraża 80% polskich przedsiębiorstw, dających 80% wpływów do budżetu państwa. Budżet w obliczu takiej polityki nie mógł się nie załamać. Wpływy do budżetu w pierwszym półroczu z tytułu podatku dochodowego wyniosły tylko 17,5% planu rocznego, z dywidendy — 20%, z podatku obrotowego — 33%. Dane te pokazują, jak głębokie jest załamanie zdolności sektora państwowego do kreowania realnych dochodów budżetowych. To nie rynek i konkurencja, to nie tyle niekorzystne okoliczności zewnętrzne — jak twierdzi Senat w swojej uchwale — dokonały takiego spustoszenia, ale ortodoksyjny program stabilizowania gospodarki. Za ten podręcznikowy program ignorujący realia i możliwości płacimy dziś rekordową w skali światowej cenę. Według opinii pana prof. Mujżela, którą otrzymaliśmy jako Komisja Polityki Gospodarczej. Budżetu i Finansów, spadek realnych płac za okres realizacji programu stabilizacyjnego, gdybyśmy przyjęli zaproponowaną przez rząd nowelę budżetową, na koniec bieżącego roku wyniósłby 51%. Myślę, że żaden parlament nie może tego zaakceptować. Dziś już dla wielu zwolenników programu stabilizacyjnego staje się oczywiste, że potrzebne są nie tyle korekty w programie, ale zmiana samego programu przy utrzymaniu głównego kierunku reform, kierunku gospodarki rynkowej. Takiego programu przy korekcie ustawy budżetowej rząd nie przedstawił. Bez tego nie poprawimy tragicznej dziś sytuacji finansowej państwa. Budżet pozbawiony dochodów nie wywiąże się ze swoich zobowiązań wobec oświaty, wojska, ochrony zdrowia, emerytów i rencistów — jednym słowem: wobec całej sfery budżetowej. To właśnie oznacza bankructwo państwa. Już dziś mamy tego przedsmak. Kryzys finansowy państwa wyklucza nie tylko wszelką aktywną politykę makroekonomiczną, ale również utrudnia politykę mikro, o której mówiliśmy w przyjętej po debacie gospodarczej uchwale.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#PosełBonawenturaZiemba">Skala obecnego załamania budżetu państwa jest na tyle duża, że zarysowana wyżej groźba jest bliska spełnienia. Konieczne jest więc podjęcie przez rząd interwencyjnych działań makroekonomicznych, a przez Sejm zmian w ustawie budżetowej na rok bieżący w wersji zaproponowanej przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. I za tym projektem opowiada się mój klub, gdyż przedłożony Sejmowi przez rząd projekt zmiany budżetu na drugie półrocze 1991 r. okazuje się być równie mało realistyczny, jak ten przyjęty 23 lutego. Nie pozostaje on w żadnym związku z aktualną sytuacją gospodarczą i prognozą na drugie półrocze br. Proszę państwa, kto rozsądnie myślący uwierzy, że w drugim półroczu dochody budżetowe z gospodarki będą o ponad 30% wyższe od dochodów w pierwszym półroczu, jeśli nadal utrzymuje się silna tendencja recesyjna. W roku bieżącym spadek produkcji jest niewiele mniejszy niż w roku ubiegłym, a przecież obecny rok miał właśnie rozpocząć tendencje wzrostowe. Koszty własne produkcji rosną prawie dwa razy szybciej niż przychody ze sprzedaży, spada rentowność, i w tych warunkach rząd zakłada, że dochody budżetowe z podatku dochodowego będą w drugim półroczu wyższe od dochodów z pierwszego półrocza o 62%. Dalej, wpływy budżetowe z podatku obrotowego miałyby wzrosnąć o 32%, wpłaty z dywidendy aż o 90%, zaś wpływy z prywatyzacji miałyby być sześć razy wyższe — w sytuacji, kiedy maleje zainteresowanie rynkiem kapitałowym wobec zapowiedzi powszechnej prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#PosełBonawenturaZiemba">Wysoka Izbo! W aktualnych warunkach przedłożenie realnego budżetu nawet w niespełna cztery miesiące jest zadaniem niezwykle trudnym — wymagałoby albo jeszcze głębszego cięcia wydatków, albo dalszego pogłębienia deficytu budżetowego. Wydaje się, że w obecnych warunkach konieczne jest jedno i drugie, niezależnie od skutków, od tego, jak by nie było brzemienne w skutki na dziś i na lata następne.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#PosełBonawenturaZiemba">Odpowiedź na pytanie, co i o ile, nie jest łatwa, jeśli ma dotyczyć całego drugiego półrocza — łatwiej to będzie robić na bieżąco. Dlatego sądzę, że Sejm uchwalając przedłożoną ustawę budżetową, powinien przyznać rządowi odpowiednie uprawnienia do elastycznego prowadzenia polityki budżetowej w drugim półroczu.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#PosełBonawenturaZiemba">Sądzę, że powiększenie deficytu budżetowego o 26 bin — tutaj był spór na posiedzeniu komisji, nawet głosowanie musiało się odbywać, jedni twierdzili, że wystarczy 24 — może być mniejszym złem niż drastyczne ograniczenie wydatków na naukę i oświatę. Propozycja rządu zredukowania nakładów na naukę do poziomu 0,7% dochodu narodowego jest nie do przyjęcia. Skutki tego ograniczenia byłyby katastrofalne i długookresowe, szczególnie w perspektywie nowych międzynarodowych regulacji prawnych dotyczących ochrony niematerialnych praw autorskich i patentowych. Należy również odstąpić od realizacji tzw. programu dostosowawczego w oświacie. Sądzę, że powiększenie deficytu budżetowego będzie mniejszym złem niż straty w wychowaniu dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#PosełBonawenturaZiemba">W aktualnej sytuacji finansowej państwa konieczne jest, aczkolwiek bolesne, zawieszenie waloryzacji płac w sferze budżetowej. Wydaje się jednak, że obciążenie skutkami kryzysu nie może dotyczyć wyłącznie pracowników opłacanych z budżetu oraz emerytów i rencistów. W imię elementarnych zasad sprawiedliwości należałoby obciążyć również inne grupy pracownicze, zwłaszcza zatrudnionych w sektorze prywatnym i różnego rodzaju spółkach, w których przychody są niewspółmierne do sfery budżetowej. Tego jednak nie proponuję, pragnę jedynie ponowić wniosek zgłoszony ma posiedzeniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, aby rząd rozważył możliwość zawieszenia zwolnień podatkowych na okres IV kwartału w stosunku do części podmiotów gospodarczych, a zwłaszcza tych, które uzyskały te zwolnienia w okresie gospodarki nakazowo-rozdzielczej. Dziś nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia, aby z nich nadal korzystały.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#PosełBonawenturaZiemba">Panie Marszałku! Ten wniosek stawiam jako wniosek formalny. Jeśli nie zamierza tego zrobić rząd, proponuję, aby uczynił to Sejm. Będzie to bardziej sprawiedliwe i lepiej przyjęte przez społeczeństwo niż tak drastyczne, jak to proponuje rząd, zmniejszenie rent i emerytur, o których będziemy mówić w drugim punkcie obrad.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#Marszałek">Głos zabierze poseł Ryszard Bugaj z Parlamentarnego Klubu „Solidarność” Pracy”, przygotuje się poseł Ryszard Gajewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełRyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że mimo sennej atmosfery, jaka panuje na sali, zdajemy sobie wszyscy doskonale sprawę z tego, iż staniemy wkrótce przed koniecznością podjęcia decyzji o bardzo dramatycznym charakterze. Przedłożenie nowelizacji ustawy budżetowej, a także zmiana ustawy o płacach w sferze budżetowej, są to propozycje rządu, których wymiar jest bezprecedensowy. Mamy oto, już u schyłku tego roku, zaakceptować zmniejszenie wydatków państwa w przybliżeniu licząc — realnie o 1/4. Nie może to oczywiście pozostać bez zasadniczego wpływu na funkcjonowanie całej sfery publicznych finansów, na możliwość pełnienia przez państwo jego podstawowych funkcji.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PosełRyszardBugaj">Komisja sejmowa, poszerzona o przedstawicieli wszystkich innych komisji, w wyniku swych prac nad przedłożeniem rządowym nie prezentuje Wysokiej Izbie żadnych zasadniczych zmian. W istocie rzeczy w tych dwóch ustawach, które mają ogromne merytoryczne znaczenie, proponujemy tylko dwie istotne zmiany.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PosełRyszardBugaj">Pierwsza zmiana to zwiększenie deficytu budżetu państwa o 2 biliony złotych. Chciałbym od razu bardzo wyraźnie powiedzieć, że budżet państwa, państwo, może się w istocie rzeczy zadłużać na różne sposoby, nie tylko czysto formalnie poprzez większe wydatki finansowane z kredytów czy z emisji bonów — może się także zadłużać w ten sposób, iż nie ponosi w krótkim okresie pewnych wydatków, które będzie musiało ponieść w okresie nieco dłuższym. Często bywa tak, że ten drugi sposób zadłużania się budżetu państwa okazuje się bardziej kosztowny. W istocie rzeczy sztuczne tłumienie wydatków budżetu państwa może oznaczać satysfakcję dla obecnego rządu, chęć pokazania, że deficyt nie przekroczył pewnych ram, ale w sensie ekonomicznym prowadzić to może już w następnym okresie do następstw jeszcze bardziej dramatycznych. Nie jest więc tak, i powinniśmy to wyraźnie powiedzieć opinii publicznej, że niewątpliwą cnotą gospodarczą jest zduszenie tego deficytu państwa. Jak najbardziej, jest gdzieś jakiś punkt optymalny, niełatwy do ustalenia, zgadzam się.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PosełRyszardBugaj">Druga zmiana, która została wprowadzona, to zmiana dotycząca sfery budżetowej. Propozycja rządu w następstwie jej realizacji prowadzi przecież do tego, że w IV kwartale tego roku płace pracowników sfery budżetowej będą niższe o 20% od płacy pracowników sfery produkcji materialnej, chociaż powinny być o 3–4% wyższe — a dzieje się to w warunkach spadających przeciętnych płac realnych. Myślę więc, że ten skromny gest — bo tak bym to chyba mógł tylko określić — który proponuje komisja, a mianowicie odrzucenie rządowego projektu zawieszenia waloryzacji już za II kwartał, zaś przyjęcie tylko odroczenia i określenia terminu zapłaty waloryzacji za II kwartał na początku przyszłego roku — że ten gest Wysoka Izba powinna uczynić. Nie sądzę, iżby miał on prowadzić do daleko idących — nawet w obliczu tej sytuacji — konsekwencji finansowych.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PosełRyszardBugaj">I w końcu myślę, że to, co mogliśmy zrobić, to właśnie przedstawić uchwałę, to znaczy w warunkach bardzo szerokich pełnomocnictw dla rządu wskazać na te działania, które Wysoka Izba uważa za priorytetowe. Rząd uczyni z tego użytek, jaki uzna za stosowny, następny parlament oceni, czy ten użytek został zrobiony w sposób właściwy.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#PosełRyszardBugaj">Wysoka Izbo, wydaje mi się, iż działając w sposób odpowiedzialny nie jesteśmy w stanie zrobić w obecnej sytuacji więcej. Może więc, tak jak chciała znaczna część posłów, lepiej było także w sprawie budżetu państwa udzielić po prostu rządowi specjalnych pełnomocnictw. Myślę, z perspektywy naszej pracy nad ustawą budżetową, że nie. Po pierwsze — sądzę, że coś poprawiamy. Po drugie — myślę, iż możemy uniknąć zarzutu obłudy, że Sejm udaję, że nie podejmuje pewnych dramatycznych decyzji. Podejmuje. Podjąłby je także wtedy — i to, jak sądzę, w gorszej postaci — gdybyśmy przyjęli konstytucyjną ustawę przedłożoną swego czasu przez rząd.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#PosełRyszardBugaj">Myślę, Wysoki Sejmie, że te bardzo dramatyczne decyzje powinniśmy formalnie przyjąć, że powinniśmy uznać w sposób odpowiedzialny, że są one konsekwencją polityki gospodarczej, którą dwa rządy prowadziły w ciągu ostatnich dwóch lat, będących przecież okresem przyzwolenia na tę politykę ze strony większości posłów Wysokiej Izby. Sądzę, że także mój klub — choć byliśmy tutaj wśród tych, którzy od początku i stosunkowo najradykalniej krytykowali tę politykę — ponosi część odpowiedzialności za to, co się w tej chwili dzieje. Powinniśmy opinii publicznej powiedzieć to wyraźnie, jak i to, że jest konieczne wyciągnięcie wniosków. Sytuacja w gospodarce rozwija się nadal niesłychanie dramatycznie, recesja nie wygasa, lecz nadal narasta. Gdybyśmy nic nie chcieli zmieniać, gdyby rząd nic nie zmieniał w prowadzonej obecnie polityce gospodarczej, istnieje ogromne niebezpieczeństwo, że sytuacja w ciągu najbliższych dwóch — trzech miesięcy może się zaostrzyć. Największą groźbą, przed którą niewątpliwie stoimy, jest prawdopodobieństwo upadłości znacznej liczby wielkich przedsiębiorstw. Gdyby ta perspektywa okazała się realna, wówczas nawet obecne niesłychanie niskie założenia dotyczące dochodów budżetu państwa byłyby z całą pewnością nierealne. I z pewnością rząd stanąłby ponownie przed koniecznością dalszych ograniczeń wydatków — trudno jednak sobie wyobrazić, na czym te ograniczenia mogłyby jeszcze polegać.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#PosełRyszardBugaj">Wysoka Izbo! Wydaje mi się, iż był taki okres w pracy tego parlamentu — a zbliżamy się do końca jego kadencji — kiedy rząd mimo braku wyraźnego podziału na większość rządową i opozycję w Sejmie mógł powiedzieć, że wiele jego posunięć w polityce gospodarczej znajduje poparcie większości posłów. Myślę jednak, że co najmniej od 3–4 miesięcy tak już nie jest. Od 3–4 miesięcy ta polityka prowadzona jest przez rząd bez przyzwolenia Wysokiej Izby, a tylko na mocy pewnej sytuacji politycznej, która uniemożliwia rekonstrukcję rządu na kilka miesięcy przed wyborami.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#PosełRyszardBugaj">Był taki czas, kiedy większość posłów, jak sądzę, rzeczywiście popierała politykę dyskryminacji sektora państwowego. Ten czas minął. Ja z satysfakcją dostrzegam wypowiedzi na przykład pana posła Kuronia, który mówi dziś bardzo wyraźnie, że równe traktowanie wszystkich sektorów własnościowych jest konieczne, że polityka przemysłowa, aktywna polityka przemysłowa powinna być koniecznym składnikiem reform. I mówi to samokrytycznie. Ciągle jednak to, co jest chyba już w tej chwili przesłaniem ogromnej większości Sejmu, nie znajduje akceptacji rządu. Czy to znaczy, że nie mamy dzisiaj nic, co byłoby chociażby małym elementem optymizmu na przyszłość? Myślę, że nie jest aż tak źle. Osobiście uważam, iż my, nasz mały klub mamy trochę satysfakcji. Kiedy mówiliśmy tu pół roku temu np. o zamówieniach rządowych, nie będę przytaczał, jak było to komentowane z ław rządowych i przez przedstawicieli rządu. Gdy pracowaliśmy jeszcze niedawno nad takimi elementami do uchwały sejmowej o polityce gospodarczej, jak problemy małej restrukturyzacji, jak sprawy obciążeń z tytułu dywidendy, kontraktów menedżerskich, aktywizacji kredytów zagranicznych, to spotykaliśmy się ze zdecydowanym sprzeciwem. Dzisiaj sytuacja jest już znacznie bardziej złożona. Gdy czytam dokumenty Centralnego Urzędu Planowania, to te nasze postulaty tam obecnie znajduję. Ale chciałbym także powiedzieć, iż w moim przeświadczeniu w łonie rządu są wyraźnie obecne dwie tendencje. Jedna, reprezentowana przede wszystkim przez Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Przekształceń Własnościowych, to tendencja prostej i twardej kontynuacji, która moim zdaniem prowadzi donikąd. I druga, którą dostrzegam w wypowiedziach, w dokumentach Ministerstwa Przemysłu i Handlu, Centralnego Urzędu Planowania, to, jak sądzę, próba przeorientowania, próba trzymania się ziemi i realiów.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#PosełRyszardBugaj">Wysoka Izbo! Na rządzie ciąży dzisiaj niesłychanie wielka odpowiedzialność. Ma on w ręku wszystkie instrumenty, które można mieć w demokratycznym kraju. Sądzę, że jego działanie zależeć będzie przede wszystkim od tego, czy porzuci swoje dogmatyczne przeświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#Marszałek">Jako ostatni oświadczenie klubowe wygłosi poseł Ryszard Gajewski z Klubu Poselskiego PZKS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełRyszardGajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak oto stanęliśmy u progu katastrofy finansów publicznych państwa. Kolejny raz przychodzi nam konstatować z gorzką satysfakcją spełnienie się wygłaszanych tu proroctw. Recesja w gospodarce pociągnęła za sobą w dół, z nieuchronną konsekwencją, sferę budżetową. Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt uchwały sejmowej w sprawie sytuacji gospodarczej właściwie oddaje dramatyzm sytuacji, zwracając uwagę na wytrwały brak reakcji rządu na sejmowe sygnały ostrzegawcze i sugestie co do kierunków możliwych działań. Podpisuję się pod nimi w pełni.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PosełRyszardGajewski">Skala przedstawionej nam redukcji budżetu jest niesłychana: spadek dochodów o prawie 22%, wydatków o 15% w stosunku do dotychczasowej ustawy. W ujęciu liczbowym przemawia to jeszcze bardziej do wyobraźni — odpowiednio 62 bln i 42 bln zł. W tej sytuacji niezmienny pozostaje problem o jak najdonioślejszym znaczeniu teoretycznym i praktycznym: czy do takiej zapaści gospodarki i budżetu musiało dojść i czy dla bieżącej polityki społeczno-gospodarczej nie ma praktycznie alternatywy, czy też tak nie jest? Jeśli bowiem tak jak się stało, stać się musiało, to oczywiście nie ma mowy o zmianie dotychczasowej polityki i z zaistniałą sytuacją należy się godzić jak z dopustem Bożym. Jeśli jednak nie, to obecna sytuacja jest przynajmniej w części zawiniona upartym kursem rządu, który realizuje monetarystycznego nelsona na szyi gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PosełRyszardGajewski">Moim zdaniem rząd jest zwolennikiem pierwszego typu odpowiedzi. Obecna sytuacja nie mąci jego dobrego samopoczucia i winowajców zaistniałej sytuacji szuka wśród niekorzystnego kompleksu warunków zewnętrznych — i tu głównym oskarżonym jest Związek Radziecki — oraz wśród beneficjentów budżetu. Cytuję: „zdecydowanie niższy niż planowano poziom dochodów jest odbiciem mniej korzystnego kształtowania się procesów w gospodarce”. Mniej korzystnego? Czy tym eufemizmem należy określić rozbieżność obecnej prognozy co do wielkości tegorocznego dochodu narodowego — 800 bln zł — w stosunku do tej z początku roku — 965 bln? Czy różnica rzędu 165 bln zł, inaczej 15 mld dolarów, to „mniej korzystny” wynik? Czy spadek akumulacji przedsiębiorstw o 187 bln zł, podobny spadek wyniku finansowego — powtórzmy, w relacji do prognozy z początku roku — oraz spadek projektowanych zysków netto o 80% nie jest przypadkiem katastrofą? A jednak idąc dalej ścieżką tekstu napotykamy takie oto zdanie na str. 4: „Istotą tego kryzysu nie jest bowiem fakt znacznie niższego niż planowano poziomu dochodów budżetu państwa, lecz eksplozja wydatków o charakterze socjalnym”. Winy nie ponosi więc realizowana polityka makroekonomiczna, lecz Związek Radziecki, bo nie płaci za nasz eksport, oraz emeryci i bezrobotni — których, nawiasem mówiąc, ta polityka coraz szybciej produkuje — i spłacający kredyty mieszkaniowe, do których częściowo dopłaca budżet i społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PosełRyszardGajewski">Nie, szanowny rządzie, budżet wykończyła w pierwszym rzędzie realizowana makro polityka gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#PosełRyszardGajewski">30% ze wspomnianego spadku dochodu (165 bln zł), ściągnięte w formie podatków, pozwoliłoby zrealizować pierwotną wersję ustawy budżetowej, wcale przecież niebogatej. Doceniając, rzecz jasna, znaczenie perturbacji w handlu ze Związkiem Radzieckim — ale czy także nieuniknionej? — która mnożnikowo rozprzestrzeniła się na szereg eksportujących tam branż, nie możemy dać się zwariować tezie, że 22 bln spadku w eksporcie do Związku Radzieckiego są winne 240-bilionowemu spadkowi wielkości sprzedaży przedsiębiorstw (tablica 7 ustawy o zmianie ustawy budżetowej). 2 mld dolarów nie równa się 20 mld! Recesję utrzymuje i pogłębia hamowanie popytu wewnętrznego, i to w sytuacji poważnego spadku eksportu. Ekspansja eksportowa na Zachód nie była i nie jest w stanie skompensować tak dramatycznego spadku popytu wewnętrznego. Tu tkwi przyczyna główna obecnej zapaści gospodarki i budżetu. Obok, oczywiście, aktywizacji opłacalnego eksportu — gdzie to tylko możliwe — trzeba ożywić popyt wewnętrzny. Przy skali naszego ciągle niewielkiego zaangażowania w międzynarodowym podziale pracy, popyt wewnętrzny pozostawać musi głównym obszarem umiejętnej, proprodukcyjnej, nastawionej na ożywienie polityki gospodarczej. Dokonanie tego — bez wywoływania hiperinflacji — oto jest zadanie na Nobla i takie zadanie czeka przyszły rząd Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#PosełRyszardGajewski">Wysoka Izbo! Kończąc wątek rozliczeniowy, przypomnijmy jednak, jak bardzo rząd odżegnywał się od takich pojęć, jak polityka sektorowa i priorytety. I oto, wyrzucone frontowymi drzwiami i doktrynalnym kopniakiem, pojęcie priorytetu wraca na koniec kadencji rządu w obliczu ostrej selekcji wydatków. Powraca teraz — tak jakby takiej potrzeby ostrej selekcji celów i środków w sferze produkcyjnej i budżetowej nie było wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#PosełRyszardGajewski">Wysoka Izbo! Przechodząc do meritum, do priorytetów, o jakich wspomina się na stronie 3 projektu ustawy — oczywiście trzeba taki zestaw zaakceptować, wszak stanowią one minimum tego, czego obywatele państwa europejskiego w czasach pokoju, płacący ciężkie podatki, mają prawo oczekiwać. Tu uwaga szczegółowa. Należy zdecydowanie poprzeć rządowy projekt rewaloryzacji świadczeń, również jego wersję awaryjną. W tak dramatycznej sytuacji utrzymywanie, a nawet pogłębianie rozpiętości świadczeń emerytalnych byłoby nieodpowiedzialnością. Gdy nędza, a i głód stoją u progu domostw emerytów pobierających 590 tys. miesięcznie, dopuszczenie do utrzymywania rozpiętości świadczeń, do czego prowadzą poprawki Wysokiej Izby, woła o pomstę do nieba. Groteską w stylu Mrożka jest tu fakt, że człowiek, za którego kadencji owe rozpiętości w świadczeniach sięgnęły rozmiarów, o jakich się komunistom nie śniło, jest dzisiaj człowiekiem najpopularniejszym wśród emerytów właśnie, a pobierający nędzarskie świadczenia desperaci rzucają obelgi i gruszki w prezydenta Rzeczypospolitej. Kominy emerytalne muszą być ścięte. Jednoczesne podwyższenie świadczeń najniższych i najwyższych w obecnej kondycji budżetu jest niemożliwe. Tym bardziej, że trzeba będzie, jeśli nie całkowicie, to istotnie ograniczyć rewaloryzację płac sfery budżetowej, o ile inflacja nie wyrwie się spod kontroli. Natomiast budzi wątpliwości umieszczenie w katalogu priorytetów konieczności spłaty miliarda dolarów w tym roku, wszak tyle płaciliśmy 2–3 lata temu, gdy nasz dochód narodowy był o 30% wyższy. Czy nie mamy tutaj żadnego manewru?</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#PosełRyszardGajewski">Wysoka Izbo! Skala redukcji budżetu — mimo tego, iż już jest gigantyczna — oparta jest na dość optymistycznych, choć znacznie ostrożniejszych założeniach co do podstawowych wielkości gospodarczych: inflacji, produkcji, deficytu budżetowego. Zakłada się wzrost akumulacji przedsiębiorstw, z której można by je ogołocić na rzecz budżetu. Natomiast rentowność przedsiębiorstw niebezpiecznie oscyluje wokół zera w miesiącach letnich. Nie widać oznak ożywienia produkcji i sprzedaży, a zerowa prawie inflacja w lipcu i sierpniu nie da się utrzymać we wrześniu. Żywność, dzięki której ów sukces udało się osiągnąć, zdrożeje w bieżącym miesiącu o około 8–10%. Dochody z ceł, zapisane optymistycznie w wysokości 11,6 bln zł w drugiej połowie roku, stoją już pod znakiem zapytania w obliczu spadku importu. Co jeszcze gorsze, spada eksport, podcinając i tę ścieżkę potencjalnego ożywienia produkcji. Realne jest więc niestety niebezpieczeństwo jeszcze głębszego spadku dochodów, a więc i pogłębienia deficytu. Poniżej poziomu 245–250 bln zł wydatków zejść nie można za żadną cenę. Stąd też należy poprzeć koncepcję szerokich uprawnień dla rządu — gdyby stało się najgorsze — również w kwestii dodatkowej emisji bonów skarbowych i zaciągnięcia kredytów w systemie bankowym. Miałbym też propozycję dla rządu, aby zwrócił się do międzynarodowych instytucji finansowych o większe wsparcie najbardziej zagrożonych „odcinków” sfery budżetowej. Obok istniejącej możliwości wsparcia służby zdrowia mogłoby to dotyczyć rosnącej armii bezrobotnych — pieniądze np. na kursy, a może i na zasiłki — oraz oświaty. Tak czy inaczej, zadanie opracowania i wdrożenia nowej polityki makroekonomicznej przyjdzie realizować nowemu rządowi. Będzie on miał jeszcze trudniejszy orzech do zgryzienia.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#PosełRyszardGajewski">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Co do obecnego projektu zmiany ustawy budżetowej wyrażamy jako Klub Poselski Polskiego Związku Katolicko-Społecznego nasze poparcie. Jednocześnie składamy formalny wniosek o przedstawienie Wysokiej Izbie skutków gospodarczych przewidywanego deficytu budżetowego w wysokości 32 bln zł dla równowagi pieniężnej w roku bieżącym oraz dla budżetu w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#Marszałek">Jako pierwszy po przerwie głos zabierze poseł Juliusz Braun.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#Marszałek">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#SekretarzposełZiemowitGawski">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się:</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#SekretarzposełZiemowitGawski">— wspólne posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego, Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej w sali obrad plenarnych Sejmu;</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#SekretarzposełZiemowitGawski">— wspólne posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim;</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#SekretarzposełZiemowitGawski">— zebranie Parlamentarnego Klubu Pracy w sali nr 150.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#SekretarzposełZiemowitGawski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#SekretarzposełZiemowitGawski">Ogłaszam przerwę do godz. 18.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz., 17 min 30 do godz., 18 min. 25)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zajmowanie miejsc na sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kontynuujemy dyskusję nad projektami ustaw oraz projektem uchwały dotyczącymi zmian budżetu w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu pana posła Juliusza Brauna z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Następnym mówcą będzie prezes NIK Walerian Pańko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełJuliuszBraun">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bieżący rok zaczął się w sferze kultury od rewolucyjnych bez mała zmian w zasadach finansowania. Wraz z likwidacją funduszy celowych zlikwidowany został również Fundusz Rozwoju Kultury. Od tego momentu kultura finansowana jest bezpośrednio z budżetu, zmieniły się również zasady podziału środków. Tylko ok. 30% wydatków działu budżetowego — kultura i sztuka — pozostało do dyspozycji ministra, natomiast większość, czyli ok. 65%, to środki do dyspozycji wojewodów. Za funkcjonowanie kultury na szczeblu lokalnym odpowiadają teraz samorządy terytorialne. Dofinansowanie tej działalności z budżetu państwa następuje w ramach ogólnej subwencji dla gmin.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PosełJuliuszBraun">W ustawie budżetowej na 1991 r. przyjęliśmy, iż wydatki na kulturę zarówno na szczeblu centralnym, jak wojewódzkim i lokalnym wyniosą ok. 1,55% wydatków budżetu państwa i pozostaną niemal na tym samym poziomie co w roku poprzednim. Przytaczam tę liczbę 1,5%, by uświadomić Wysokiej Izbie, że dyskusja o budżecie kultury, o zmianach, przesunięciach w tym budżecie, to rozmowa o ułamkach procentu budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PosełJuliuszBraun">Nowy system finansowania, w założeniu prosty i klarowny, wymagał jednak zasadniczych zmian w systemie pracy instytucji kulturalnych, a także zmiany mentalności wielu osób pełniących funkcje w zarządzaniu kulturą. Ten moment zmian był często trudny, nie obyło się bez niefortunnych decyzji. Do dziś zresztą niektórzy dyrektorzy z ogromnym trudem poruszają się w gąszczu przepisów finansowych, a brak im niestety fachowych doradców: stąd np. w niektórych instytucjach kulturalnych decyzje płacowe, które skutkują wzrostem popiwku. Gdy, generalnie rzecz ujmując, nauczono się już poruszać w nowych warunkach, podjęto decyzję o wymiarze katastrofy. Katastrofa budżetu państwa odbija się bowiem w pierwszej kolejności na kulturze. W tej sferze cięcie budżetowe sięga bowiem faktycznie 35%. Oznaczałoby to obniżenie udziału kultury w wydatkach budżetu państwa do dramatycznie niskiego poziomu ok. 1%.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PosełJuliuszBraun">Instytucje, które utrzymują się głównie z dotacji budżetowych i tylko dzięki temu mogą się utrzymywać, a we wszystkich cywilizowanych państwach w ten sposób funkcjonują — powinny po prostu przestać istnieć w czwartym kwartale tego roku. Zakładając nawet zamknięcie wszystkich teatrów, filharmonii i muzeów, takie cięcie finansowe jest po prostu niemożliwe, bo trzeba opłacić czynsz, zapłacić za utrzymanie budynków. Czy zresztą w ogóle można myśleć o takiej decyzji zamknięcia w kulturze wszystkiego?</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#PosełJuliuszBraun">Nie jest dobrze nadużywać wielkich słów, ale w chwilach dramatycznych inne słowa nie starczają. A chwila jest właśnie taka. Trzeba więc powiedzieć, że w trudnych chwilach, trudnych latach naszej historii, właśnie kultura, a czasem tylko kultura decydowała o przetrwaniu narodu, o zachowaniu jego tożsamości.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#PosełJuliuszBraun">Oczywiście w obecnej sytuacji wszystkie sfery życia muszą podlegać ostremu reżimowi oszczędności. To jest oczywiste i rozmowa na ten temat nie miałaby sensu, ale restrykcje te nie mogą prowadzić do strat nieodwracalnych. Dlatego właśnie w imieniu Komisji Kultury i Środków Przekazu — z upoważnienia członków tej komisji, która dzisiaj obradowała — pragnę zaapelować do Wysokiej Izby o uchwalenie, o poparcie zalecenia zawartego w projekcie uchwały, którą przedstawiła komisja budżetu. Chcę zaapelować o przyjęcie tego zalecenia zawartego, w części trzeciej w pkt. 5, które brzmi: „Sejm zaleca rządowi zagwarantowanie takiego poziomu wydatków na naukę, kulturę i sztukę, by nie dopuścić do trwałego lub trudnego do odwrócenia zahamowania działalności w tych obszarach. Bieżące wydatki w obu tych działach nie powinny być zredukowane w ujęciu realnym o więcej niż 20% w stosunku do preliminowanych w ustawie budżetowej na 1991 r.”.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu prezesa Najwyższej Izby Kontroli pana Waleriana Pańkę. Jako następna zabierze głos pani poseł Wiesława Kiermaszek-Lamla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliWalerianPańko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pozwalam sobie tylko przedstawić sprostowanie w związku z wypowiedzią pani poseł Ziółkowskiej, która przytoczyła informację o tym, iż zdaniem Najwyższej Izby Kontroli straty budżetu, wskutek tych wszystkich afer, które mamy wokół, wynoszą czy szacowane są na kilkadziesiąt bilionów złotych. Chciałbym stwierdzić, iż nie jest to szacunek Najwyższej Izby Kontroli i tak, jak zdarza się, że opinie ministrów nie są opiniami rządu, tak i w naszym przypadku nie wszystkie opinie pracowników Najwyższej Izby Kontroli są opiniami Najwyższej Izby Kontroli. Mamy wokół dostatecznie dużo dramatycznych zjawisk i informacji, ażeby jeszcze dramatyzować, sięgając do takich szacunków, których nikt, również NIK, nie jest w stanie w sposób wiarygodny udowodnić i przekazać do wiadomości szerokiej opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wiesławę Kiermaszek-Lamlę z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a jako kolejnego — pana posła Marka Bartosika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełWiesławaKiermaszekLamla">Pani Marszałek! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! W swym wystąpieniu chcę krytycznie odnieść się do przedstawionej przez rząd propozycji zmniejszenia o 900 mld zł subwencji dla gmin w ciągu roku budżetowego. Komisja Samorządu Terytorialnego, której jestem członkiem, uznała to za naruszenie ustawowych i konstytucyjnych gwarancji samodzielności finansowej gmin. Jako argument na zmniejszenie kwoty subwencji podaje się, że gminy za pierwsze półrocze globalnie uzyskały dość znaczną nadwyżkę dochodów nad wydatkami. Nie zgadzam się, aby na bazie dochodów z pierwszego półrocza formułować tak daleko idący wniosek. Postaram się to poniżej uzasadnić.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PosełWiesławaKiermaszekLamla">Bilans pierwszego półrocza w realizacji budżetów gmin nie jest i nie może być pełnym obrazem działalności gospodarczej i finansowej gmin. Zawsze tak było i jest nadal, że władze gminy z początkiem roku podejmują inicjatywy gospodarcze zgodnie z planowanymi dochodami w budżecie gminy, w tym po raz pierwszy w roku bieżącym wliczając także należną subwencję. A więc większość tych zadań będzie obciążała wydatki w drugim półroczu br. To jest pierwszy argument. Poważnie zagrożone są dochody gmin w drugim półroczu, o czym sygnalizują naszej komisji samorządy terytorialne. Tutaj podawane są dwa powody: 1) zahamowanie zbytu produktów rolnych uniemożliwi rolnikom z powodu braku środków opłacanie należności podatkowych, 2) powiększa się luka we wpływach podatków części należnej gminom od upadających przedsiębiorstw. To jest drugie moje stwierdzenie. Po trzecie zaś, wiadomo jest, że znaczne cięcia w budżecie państwa w poszczególnych sferach naszej gospodarki będą mieć pośrednio ujemny wpływ na stan finansów gminnych. Na przykład zmniejszenie wydatków o 29% w gospodarce komunalnej i mieszkaniowej spowoduje dodatkowe obciążenia budżetów gmin. Samorządy będą zmuszone zapewnić elementarne funkcjonowanie tym jednostkom na swoim terenie poprzez dostawę ciepła, wody, przejęcie komunikacji, a także ponieść skutki komunalizacji. Gminy również nie będą mogły być obojętne wobec szybko ubożejącej ludności, lecz w miarę posiadanych środków będą musiały udzielać jej pomocy. Podobne skutki wywołają cięcia budżetowe w innych działach poszczególnych resortów, np. oświacie, służbie zdrowia, policji, straży pożarnej itp. Przecież samorządy terytorialne nie będą obojętne na brak opału w placówkach oświatowych, przychodniach lekarskich, a w miarę posiadanych środków będą udzielały tym placówkom wsparcia finansowego.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#PosełWiesławaKiermaszekLamla">Dlatego zwracam się do pań posłanek i panów posłów z prośbą w imieniu Komisji Samorządu Terytorialnego o poparcie naszego stanowiska, wyrażonego w projekcie uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, dot. niezmniejszania subwencji ogólnej dla gmin. W razie jednak ewentualnej korekty wielkość subwencji dla poszczególnych gmin nie może być przeprowadzona jednolicie, automatycznie, lecz musi uwzględniać strukturę subwencji i mechanizm jej tworzenia. Poza tym korekta musi być dokonana w porozumieniu z krajową reprezentacją gmin.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#PosełWiesławaKiermaszekLamla">Wysoka Izbo! Apeluję również o niezmniejszanie wydatków, i tak już skromnych, w części dotyczącej wymiaru sprawiedliwości. Sądy bowiem borykają się z tak ogromnymi problemami finansowymi, że praktycznie przestaną wkrótce normalnie funkcjonować. W woj. katowickim sytuacja finansowa w tym zakresie jest tragiczna, brakuje pieniędzy na rekompensaty dla ławników, członków kolegium, kuratorów, należności dla świadków i biegłych, na skredytowane opłaty pocztowe, za telefony, nie wspominając już o czynszach i odszkodowaniach dla osób uprawnionych z mocy ustawy lutowej. Wstrzymano inwestycje związane z remontem budynków sądowych, w tym także XIV-wiecznego zamku. Brak dalszych środków spowoduje całkowitą dewastację zabytkowego obiektu.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma obecnie pan poseł Marek Bartosik z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Ryszard Smolarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełMarekBartosik">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia oraz w imieniu komisji mam zaszczyt przedstawić stanowisko zajęte w dniu dzisiejszym na posiedzeniu przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Od miesięcy komisja ze wzrastającym zaniepokojeniem obserwuje sytuację budżetową państwa, świadczącą w oczywisty sposób o błędnej polityce ekonomicznej rządu. Przedłożony projekt zmiany ustawy budżetowej na rok 1991 jednoznacznie potwierdza tę opinię, wskazując przy tym na niepodejmowanie przez rząd wystarczająco skutecznych działań na rzecz realizacji zaleceń Sejmu dotyczących polityki gospodarczej. Nierealne założenia wyjściowe w zakresie planowanych dochodów budżetu państwa, doktrynerstwo i pasywność rządu, zwłaszcza w zakresie działań zmierzających do wzrostu tych dochodów, spowodowały katastrofę budżetową wymuszającą skrajne ograniczanie wydatków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PosełMarekBartosik">Komisja przestrzega przed anty cywilizacyjny mi skutkami proponowanych przez rząd cięć budżetowych w zakresie nauki i edukacji, które w tragiczny sposób mogą się odbić na przyszłych pokoleniach Polaków. W tej sytuacji Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego w sprawach realizacji budżetu państwa zajmuje niżej sprecyzowane stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#PosełMarekBartosik">Po pierwsze, komisja zdecydowanie odrzuca propozycje cięć budżetowych w zakresie nauki, edukacji, zawarte w przedłożeniu rządowym (druki nr 1038 i 1040A), ze względu na skalę antynarodowych skutków, jakie mogłyby one spowodować.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#PosełMarekBartosik">Po drugie, komisja nie widzi innego wyjścia, jak poparcie projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 1991, przedłożonego przez Komisje: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawczą (druk nr 1089) — oznaczającego faktyczne uprawnienia nadzwyczajne dla rządu w zakresie polityki budżetowej — pod warunkiem zrealizowania przez rząd zaleceń dotyczących nauki i edukacji, zawartych w projekcie uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie sytuacji gospodarczej oraz realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale 1991 r. (druk nr 1093).</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#PosełMarekBartosik">Po trzecie, po wnikliwym przedyskutowaniu sytuacji w oświacie komisja uznaje, że obecne sformułowanie pkt. 6 w rozdziale III, wspomnianej uchwały, nie gwarantuje właściwej realizacji podstawowego założenia rządu dotyczącego ochrony poziomu płac w sferze budżetowej oraz może przeciwdziałać ewolucyjnym zmianom programów nauczania w oświacie. W związku z tym komisja wnosi o przyjęcie pkt. 6 w rozdziale III projektu uchwały w brzmieniu: „6. Zagwarantowanie takiego poziomu wydatków na oświatę, aby umożliwić zmianę stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli od 1 września 1991 r., choć częściowo kompensującą obniżkę przeciętnego wynagrodzenia, wywołaną utratą godzin ponadwymiarowych”.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#PosełMarekBartosik">Po czwarte, zalecenia, zawarte w rozdziale III w pkt. 5 i 6 — w nowym brzmieniu — tego projektu uchwały, komisja uważa za nieprzekraczalne granice zmniejszenia wydatków budżetowych w zakresie nauki i edukacji, pomimo dużych strat chroniące jeszcze te sfery przed nieodwracalnymi procesami dezintegracyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#PosełMarekBartosik">Po piąte, wobec powszechnie obowiązującej zasady niedziałania prawa wstecz komisja stwierdza, że normatywny wskaźnik wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej, ustalony na rok 1991 na podstawie przepisów ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej, może przestać obowiązywać najwcześniej w dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. (druki nr 1040 i 1091), co komisja formalnie wnosi jako poprawkę do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#PosełMarekBartosik">Po szóste, komisja oczekuje od rządu wypracowania programu antykryzysowego uwzględniającego obecny stan klęski w edukacji i nauce, z którym wiąże się ogromne napięcie społeczne oraz zapalna sytuacja w wielu środowiskach oświatowych i naukowych.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#PosełMarekBartosik">Naruszone zostały ekonomiczne podstawy funkcjonowania systemu edukacji narodowej, nauki i kultury. Zniszczone może być to, co stanowi mózg i serce każdego narodu. Oświata, nauka i kultura to dobra bezcenne, które w każdym kryzysie muszą być chronione.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#PosełMarekBartosik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-36.11" who="#PosełMarekBartosik">Głos zabierze obecnie pan poseł Ryszard Smolarek z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Jako kolejny wystąpi pan poseł Alfred Wawrzyniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedstawiony przez rząd projekt nowelizacji ustawy budżetowej na 1991 r. potwierdza opinie sporej grupy posłów zgłaszane przy uchwalaniu ustawy budżetowej. Wówczas ich wnioski dotyczące proponowanych wielkości budżetowych w poszczególnych dziedzinach naszego życia i gospodarki nie uzyskały pełnej akceptacji.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#PosełRyszardSmolarek">Trzeba sobie wyraźnie powiedzieć, że jeżeli chodzi o rolnictwo, to w tej chwili praktycznie problem dojrzał do tego, że, po pierwsze, w tej nowelizacji powinna być wyraźnie zaakcentowana sprawa cen minimalnych gwarantowanych, czego do dnia dzisiejszego rząd nie przedstawił, mimo że był do tego zobligowany. Druga sprawa, to tani kredyt obrotowy pozwalający na racjonalne prowadzenie produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#PosełRyszardSmolarek">Wracając do sprawy cen minimalnych gwarantowanych — tylko żeby nie było od razu zarzutu i reakcji tego typu, że wiąże się to z pogłębieniem luki budżetowej — uważamy i doszliśmy do takiego wniosku w komisji rolnictwa, jak również komisji budżetu i finansów, że jest możliwy wariant wprowadzenia takiego rozwiązania dotyczącego cen minimalnych gwarantowanych na płody rolne, które nie pociągałoby za sobą skutków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#PosełRyszardSmolarek">Muszę z tej trybuny wyrazić swoje i posłów rolników zdziwienie, że na nasze dwukrotne prośby od marca, bo wiadomo już było o tym od marca ubiegłego roku, była ustawa budżetowa oraz uchwała o tym, że rząd jest zobligowany do alternatywnego rozważenia możliwości wprowadzenia cen minimalnych gwarantowanych, rząd nie podszedł do tego tematu poważnie, a w ostatniej wersji, jaką przedłożyło ministerstwo rolnictwa, otrzymaliśmy wręcz kuriozalne dane wyjściowe udowadniające, w jaki to sposób budżet dołoży 18 bln zł, jeżeli zostaną wprowadzone ceny minimalne gwarantowane.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#PosełRyszardSmolarek">Z tych materiałów, o dziwo, wynika, że życie biegło szybciej niż cyfry przedstawione w materiałach, że ceny minimalne gwarantowane na żywiec wieprzowy realnie przekroczyły już na rynku ceny proponowane przez ministerstwo rolnictwa. I pytaliśmy, w którym momencie i komu rząd lub budżet dołożył. Okazuje się, że nikomu.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#PosełRyszardSmolarek">Podobnie ceny minimalne gwarantowane na żywiec wołowy przekroczyły czy zbliżyły się do proponowanych. Nigdzie rząd nie dołożył, a wystarczy odrobina dobrej chęci i realistycznego podejścia do sprawy prognozowania na bazie prawdziwych danych wyjściowych, koniunktur i relacji z zaszłości na rynku żywnościowym w kraju w korelacji z rynkami zagranicznymi, żeby stworzyć tę perspektywę naszym rolnikom i krajowi.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#PosełRyszardSmolarek">Niestety, ceny które były podane, są cenami iluzorycznymi, tendencyjnie dobranymi po to, żeby udowodnić, że taka kwota musi być po prostu dopłacana. Kardynalnym przykładem tego jest cena żyta. Określono, że minimalna cena 1 kwintala żyta powinna wynosić 121 tys. Pan poseł Zych zadał już tu pytanie, na które odpowiedź musi paść w czasie tego posiedzenia, skąd się wzięła kwota do podatku 57.200. Przepraszam bardzo, jakby była to kwota 121 tys., to ciekawe, kto by rolnikom w tym układzie dopłacał i ewentualnie jakby to wyglądało. Bo to już jest zupełnie, to trzeba stwierdzić, niepoważne podejście rządu do tego tematu.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#PosełRyszardSmolarek">Jeżeli chodzi o kredyty 12%. Uważamy, że proponowana przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów kwota 700 mld zł jest zbyt niska, powinna być wyższa, i ona powinna gwarantować tanie kredyty obrotowe, umożliwiające wprowadzenie prawidłowego zasiewu zbóż ozimych, jak i również produkcji zwierzęcej.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#PosełRyszardSmolarek">Niestety, odpowiedzi resortu i rządu są takie, zresztą było widać, że tendencyjnie to zostało podane w pertraktacjach z Krajowym Związkiem Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, że już uruchamiamy 1 mld… czy 1 bln 500 mld zł na kredyty na modernizację gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#PosełRyszardSmolarek">Przepraszam bardzo, kto w tych czasach chce modernizować? Minister Gburczyk mówi, że jest straszny natłok. Podejrzewam, że wszyscy w całym kraju tylko i wyłącznie zgłosili się do ministra Gburczyka. Przeprowadzałem rozeznanie w bankach i okazuje się, że w bankach jest właśnie zapotrzebowanie na kredyt obrotowy, a nie modernizacyjny. Rolnicy chcą zmniejszać budynki, ewentualnie ograniczać produkcję, a nie ją zwiększać.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#PosełRyszardSmolarek">Poza tym warunki obwarowania podania tego kredytu zupełnie odbiegają od czasu, w jakim powinno to być zrobione zgodnie z oczekiwaniami wsi.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#PosełRyszardSmolarek">Już kończąc, ostatnia sprawa. Jeżeli chodzi o przedstawione cięcia budżetowe dotyczące rolnictwa. Komisja rolnictwa wyraźnie się temu przeciwstawia i uważa, że oprócz poruszonych tu przeze mnie spraw, powinna jeszcze być rozstrzygnięta kwestia oddłużenia już zaciągniętych kredytów. Jest pewien zwiastun stworzenia odpowiedniego funduszu tego zadłużenia. Sądzę, że dobrze będzie, jeżeli oprócz zapisu, że ten fundusz będzie stworzony i będzie funkcjonował, przestanie to być ostatnia deklaracja rządu, żeby stał się on faktem, bo deklaracji ze strony rządu nasłuchaliśmy się bardzo wielu, choćby przykład kredytu, o którym mówiłem, który na pewno za tego rządu i w tym roku nie zostanie uruchomiony.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#PosełRyszardSmolarek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-37.14" who="#PosełRyszardSmolarek">Proszę o zabranie głosu pana posła Alfreda Wawrzyniaka ze Stowarzyszenia „Pax”. Następnie głos zabierze pani poseł Anna Urbanowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PosełAlfredWawrzyniak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W zaistniałej sytuacji podzielam zasadniczo wnioski komisji sejmowych. Pragnę jednak zwrócić uwagę na niektóre ważne dzisiaj, a szczególnie w przyszłości, problemy gospodarki i polityki budżetowej państwa.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PosełAlfredWawrzyniak">Często w wystąpieniach w tej Izbie zwracano uwagę na to, że rząd nie ma możliwej do zaakceptowania polityki rolnej, polityki przemysłowej, mikroekonomicznej, oświatowej, zdrowotnej itd. Na ogół jednak uznawaliśmy wprost, lub co najmniej milcząco, że silną stroną rządu jest jego polityka finansowa, w tym także polityka budżetowa. W świetle rządowego przedłożenia projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej widać wyraźnie, że polityki budżetowej nie ma i także nie było. Wyrażam wypływające z faktów przekonanie, że poważnym mankamentem polityki gospodarczej rządu był i jest brak polityki budżetowej, i to zarówno polityki podatkowej, jak i polityki wydatków budżetowych. Ranga ustawy budżetowej, tak wysoka w krajach o ugruntowanej demokracji, u nas jest ciągle niska, a zawarte w niej ustalenia traktowane są dość lekko. Budżet państwa bezceremonialnie został podporządkowany polityce makroekonomicznej i, co jest szczególnie zdumiewające, rzeczywiste kształtowanie się dochodów i wydatków budżetowych państwa nie wywiera na politykę makroekonomiczną rządu żadnego właściwie wpływu. Rząd nie sprawia nawet wrażenia specjalnie zakłopotanego katastrofą budżetową roku bieżącego i jej konsekwencjami dla przyszłości, w tym zwłaszcza dla budżetu państwa na rok 1992.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#PosełAlfredWawrzyniak">Podjęta na przełomie lat 1989–1990 w warunkach hiperinflacji przebudowa ustrojowa wymagała skoncentrowania się na kilku wybranych i uznanych za podstawowe celach gospodarczych, w tym zwłaszcza na stabilizowaniu gospodarki. Uboczne skutki osiągnięcia celów stabilizacyjnych, w tym zwłaszcza skutki redystrybucyjne, były dotychczas niedostrzegane i lekceważone. Załamanie budżetowe roku bieżącego i widoczne już dzisiaj trudności skonstruowania budżetu państwa na rok 1992 bezwzględnie nakazują uwzględnienie skutków redystrybucyjnych podejmowanych przez rząd działań stabilizacyjnych. Niezbędna jest więc dziś polityka budżetowa, określająca wyraźnie cele i środki. Bez polityki budżetowej dla całego okresu przebudowy ustrojowej trudno właściwie ocenić przedłożony przez rząd projekt ustawy o zmianie ustawy budżetowej. Niezbędna jest zarówno skonkretyzowana polityka podatkowa, jak i skonkretyzowana polityka wydatków budżetowych. Zarówno jedną, jak i drugą realizować będzie mógł wyłącznie silny i cieszący się zaufaniem społecznym rząd, a to ze względu na niepopularność, a nawet dramatyzm niezbędnych decyzji, jakie w ramach realizacji polityki budżetowej należy podjąć.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#PosełAlfredWawrzyniak">Wysoki Sejmie! Polityka podatkowa pełną jest obecnie sprzeczności — z jednej strony drastyczna, z drugiej zdumiewająco łagodna w zakresie wakacji podatkowych, łatwości unikania podatków. W odczuciu społecznym — sądzę, że przesadzonym — aparat skarbowy jest podatny na korupcje i skłonny do afer. Wielu luk w prawie podatkowym nie zapełniono na czas. Wydaje się, że można by obecnie, biorąc pod uwagę ułomności polityki podatkowej w latach 1989–1991 oraz hiperinflację, jaka w tych właśnie latach wystąpiła, a także katastrofę budżetową państwa w roku bieżącym i w perspektywie roku 1992, rozważyć możliwość wprowadzenia nadzwyczajnego podatku od wzbogacenia majątkowego w tych właśnie latach. Inicjatywa wprowadzenia tego podatku będzie niewątpliwie bardzo mało popularna, i możliwa do podjęcia przez silny rząd, a więc już po wyborach parlamentarnych. Ze względu jednak na zagrożenia w funkcjonowaniu podstawowych służb publicznych, wypływające z braku normalnych, zwyczajnych dochodów budżetowych w niezbędnych rozmiarach, sięgnięcie do środków nadzwyczajnych wcześniej lub później i tak będzie konieczne, co warto sobie już dzisiaj uświadomić. Innym rozwiązaniem mającym doprowadzić do wzrostu dochodów budżetowych i wymagającym rozpatrzenia już obecnie, mogłaby być emisja obowiązkowej pożyczki wewnętrznej, powiązanej ewentualnie z procesami prywatyzacji majątku państwowego. W każdym razie pragnę zwrócić uwagę na konieczność w zaistniałej nadzwyczajnej sytuacji budżetowej sięgnięcia do nadzwyczajnych środków, co nie może jednak zwalniać rządu od posiadania polityki budżetowej o dłuższym horyzoncie czasowym.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#PosełAlfredWawrzyniak">Wysoki Sejmie! Za nie mniej ważną od polityki podatkowej uznać trzeba znajdującą się w szczególnej niełasce politykę wydatków budżetowych. Polityka wydatków budżetowych powinna być częścią nie istniejącej polityki interwencyjnej rządu, ale nie tylko. Polityka wydatków budżetowych to także polityka wydatków w sferze usług publicznych i świadczeń społecznych. Zaniechane zostały wszelkie reformy systemowe w całej sferze budżetowej, co powoduje, że w warunkach rynkowych wydatki budżetowe wykazują tendencję do szybkiego wzrostu, przy czym wraz z tym wzrostem powiększa się skala nieracjonalności wydatkowania budżetowego. Podejmowane w tych warunkach przez rząd tak zwane duszenie wydatków budżetowych powiększa jeszcze skalę nieracjonalności wydatkowania budżetowego. Potrzebna jest więc pilnie polityka wydatków budżetowych wraz z odpowiednimi zmianami systemowymi w oświacie i kształceniu, opiece zdrowotnej, obronie narodowej itp.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#PosełAlfredWawrzyniak">Głoszoną niekiedy politykę tak zwanej twórczej destrukcji wobec przedsiębiorstw państwowych działających na rynku można podzielać lub nie, natomiast ta sama polityka twórczej destrukcji zastosowana wobec państwowych szkół i uczelni czy państwowych szpitali i ośrodków zdrowia staje się już zupełnie niezrozumiała. Potrzebna jest więc przemyślana polityka wydatków budżetowych, uwzględniająca efekty redystrybucyjne podejmowanych w jej ramach działań, a zwłaszcza niezbędne są głębokie, odważne i poważne reformy systemowe w całej sferze budżetowej. W ramach tych reform rozszerzeniu ulec musi indywidualna odpłatność gospodarstw domowych za niektóre usługi społeczne świadczone na rzecz tych gospodarstw. Wprowadzenie odpłatności stanowić powinno jednak fragment szerszych reform systemowych w sferze budżetowej, a nie być, co od kilku tygodni obserwujemy, elementem skądinąd chwalebnym, społecznego ratowania szkół, uczelni, szpitali przed ich zupełnym upadkiem.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#PosełAlfredWawrzyniak">Wysoki Sejmie! Państwo wymaga zdecydowanej i odważnej polityki budżetowej, zarówno polityki podatkowej, jak i polityki wydatków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pani poseł Anna Urbanowicz z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Jako kolejny głos zabierze pan poseł Aleksander Bentkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Stawiam wniosek szczegółowy o zmniejszenie o 20% funduszu przeznaczonego na wybory. Przy czym nadmieniam, że jest mi znane wystąpienie Państwowej Komisji Wyborczej o zwiększenie kwoty 207 mld, przeznaczonej w ustawie budżetowej w ramach rezerw celowych w dziale administracji, o 80 mld. Państwowa Komisja Wyborcza uznała, że z tej kwoty około 113 mld przeznaczy na druki, około 50 mld na diety, 20 mld na wyposażenie lokali wyborczych i 14 mld na wojewódzkie biura wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#PosełAnnaUrbanowicz">W sytuacji, kiedy są ogólne cięcia w sferze budżetowej, budzi sprzeciw nieuzasadnione ekonomicznie tworzenie takich bytów administracyjnych, jak właśnie te wojewódzkie biura wyborcze, na których chcę się skupić. Od wyborów samorządowych istnieje już stała funkcja komisarza wyborczego. Do tego od 1 września do końca tego roku kalendarzowego dochodzą stałe etaty w wojewódzkich biurach wyborczych, które to w zasadach swojego działania w pkt. 5 mają zapisane, że biuro może wykonywać jako zadanie zlecone czynności związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem wyborów wynikające z kompetencji wojewody. Dalej, w pkt. 16: obsługę administracyjno-techniczną i finansowo-gospodarczą biura zapewniają odpowiednie jednostki organizacyjne urzędu wojewódzkiego na zasadach ustalonych w porozumieniu zawartym między wojewodą a kierownikiem biura. W praktyce ograniczy się to w zasadzie do posiłkowania się pracownikami urzędu wojewódzkiego przy etatach zagwarantowanych przez Państwową Komisję Wyborczą, no i pośrednio przez naszą ordynację wyborczą, która wprowadziła stałe biura wyborcze. Jeżeli mamy wszędzie do czynienia z wielkimi oszczędnościami, to nie wydaje mi się celowe tworzenie minimum czterech etatów w takim wojewódzkim biurze wyborczym, z uposażeniem dla kierownika biura ponad 4 mln, dla starszego inspektora ponad 3 mln, dla inspektora ponad 2 mln i dla referenta 1 mln 256 tys. Wszystkich tych etatów łącznie w całej Polsce jest 224.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Konkludując, jeżeli szukamy rezerw w sferze budżetowej i cięcia dotykają tak ważnych dla całości funkcjonowania państwa dziedzin, jak oświata, o której tyle już mówiono, jak służba zdrowia, jak wszystkie inne sfery budżetowe, to naprawdę wydaje mi się, że rozrzutność związana z podniesionym przeze mnie problemem jest nieuzasadniona ekonomicznie. Ponawiam więc swój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos zabierze pan poseł Aleksander Bentkowski z Polskiego Stronnictwa Ludowego i jako kolejna pani poseł Anna Dynowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałbym zaproponować państwu teraz inne spojrzenie na omawianą ustawę. Uważam, że propozycja zmiany ustawy budżetowej, którą dzisiaj omawiamy, jest kolejnym przykładem bardzo pasywnego zachowania się rządu w polityce gospodarczej czy też społecznej. Cała treść ustawy sprowadza się praktycznie do tego, ile komu należy zabrać, by w niewielkim stopniu wspomóc ten czy ów resort. Pomimo upływu dziewięciu miesięcy rząd nie przedstawił ani jednego projektu ustawy, która by zmierzała do aktywizacji gospodarki lub uzyskania wpływów do budżetów z innych źródeł. Myślę o rozwiązaniach, które mogą dać efekty w krótkim czasie. Odnoszę wrażenie, że patent na dobre pomysły, dobre rozwiązania ma tylko rząd. Propozycje z innych środowisk są lekceważone bądź nie zauważone. Przykładem inercji ministra finansów jest problem zadłużonych i niewypłacalnych przedsiębiorstw państwowych i rolników. Sytuację zadłużonego zakładu przemysłowego czy też rolnika bez trudu można porównać do sytuacji gospodarczej Polski. Zarówno w pierwszym, jak i w drugim wypadku zadłużenie i obowiązek spłaty rat i odsetek wyklucza rozwój gospodarczy. Słowa pana premiera Balcerowicza, że jeżeli banki światowe nie obniżą polskiego zadłużenia o 80%, to nie ma szans na podniesienie gospodarcze Polski, bez najmniejszego błędu można odnieść do sytuacji wielu przedsiębiorstw. Czy nie należałoby rozważyć, tak jak to zrobiły banki światowe w stosunku do Polski, częściowej redukcji długów w przemyśle i rolnictwie, by w ten sposób ożywić produkcję, a tym samym zapewnić rytmiczną spłatę reszty długów? Zastanawiam się nad tym, jaki pożytek ma minister finansów z rejestrowania wielkości długu przedsiębiorstw czy też gospodarstw rolnych, w których comiesięczny przyrost odsetek znacznie przekracza uzyskiwane zyski. Minister finansów chcąc wykazać się dynamiką wraz z niniejszą ustawą, którą dzisiaj omawiamy, powinien przedstawić Sejmowi analizę kosztów redukcji długu oraz realnych możliwości uzyskania wpływów od dłużników zwolnionych z ciężaru zadłużenia w części lub w całości. Co skarb państwa ma z tego, że jest wierzycielem długu, którego nie może wyegzekwować? Uważam, że w obecnej sytuacji gospodarczej należy szukać rozwiązań dynamicznych, mobilizujących dłużników. I takim rozwiązaniem, w moim przekonaniu, byłoby stworzenie możliwości wykupu długów wraz z odsetkami, zaciągniętych przed 1 stycznia 1990 r., w stosunku 1 zł za 10 zł. Termin takiego wykupu powinien być bardzo krótki, na przykład do końca roku, dłużnik zaś nie mógłby korzystać z kredytów bankowych. Skarb państwa uzyskałby znaczne wpływy w krótkim okresie, dłużnik zaś, który by nie potrafił skorzystać z takich preferencji jednoznacznie podpisywałby na siebie wyrok o upadłości.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Inną propozycją, którą zgłosiłem z trybuny sejmowej, było stworzenie bardzo szybkiej możliwości wykupu mieszkań wszystkich typów. Propozycja ta została opacznie zrozumiana przez pana ministra Glapińskiego, który w kilka dni później przedstawił projekt nie mający żadnych szans powodzenia. Tenże projekt przewidywał uwłaszczenia mieszkaniami z mocy prawa, co nie ma nic wspólnego ze sprzedażą mieszkań, a nadto wiązał nabycie własności mieszkania z założeniem księgi wieczystej, co oddala proceder co najmniej na 2,3,4 lata. Ostatnia nowelizacja prawa spółdzielczego dotycząca spółdzielczości mieszkaniowej w dużej mierze prowadzi do nabycia prawa własności do mieszkania, ale środki uzyskane tylko w małym stopniu zasilą budżet państwa, a ponadto realizacja wykupu mieszkań będzie bardzo rozciągnięta w czasie. Przypominam, że moja propozycja przewidywała sprzedaż w ciągu półtora miesiąca około 2,5 mln mieszkań wszystkich typów za kwotę około 10–15 mln zł, co dawałoby przychód państwu w kwocie około 30 bln zł. Niemniej jednak rząd uważa, że należy uciekać od takich nietuzinkowych rozwiązań, bo przecież prościej szukać oszczędności w kieszeni obywatela.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przechodząc teraz do samej ustawy, pozwolę sobie tutaj powiedzieć kilka zdań na temat poprawki do art. 26, ponieważ pan poseł Osiatyński przedstawił tę propozycję zupełnie opacznie. A wynikało to chyba z faktu, że nie orientuje się, jakie są zasady wynagradzania w Ministerstwie Sprawiedliwości oraz że propozycja ta zmierzała do uratowania ustawy o prywatyzacji notariatów.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">A więc, proszę państwa, pan minister Misiąg w swojej propozycji postanowił zmniejszyć budżet resortu sprawiedliwości o 150 mld zł, ponieważ resort nie wykorzystał, po prostu nie zatrudnił odpowiedniej liczby sędziów w pierwszym półroczu. A specyfika resortu sprawiedliwości polega na tym, że zatrudnienie następuje w drugim półroczu, kiedy kończą się aplikacje adwokackie, zaczynają się egzaminy, kończą się staże asesorskie. I wtedy powinno się właśnie zatrudniać nowych sędziów czy nowych asesorów. Resort zatrzymał niejako te pieniądze po to, żeby w czwartym kwartale przystąpić do prywatyzacji notariatów, a więc stworzyć przynajmniej 200–300 kancelarii indywidualnych. O tym, że kancelarie indywidualne i prywatyzacja notariatów jest koniecznością chwili, nie muszę nikogo przekonywać. I nie mamy co marzyć o prywatyzacji, nie mamy co marzyć o usprawnieniu naszej gospodarki, jeżeli wcześniej nie usprawnimy notariatów. I teraz pan minister Misiąg nie próbuje liczyć w sposób zupełnie prosty, że 150 mld zł jest równoznaczne z uruchomieniem około 300 kancelarii notarialnych. A te 300 kancelarii notarialnych w ciągu miesiąca, może dwóch, przyniosą skarbowi państwa w formie odpłatności przynajmniej 300 mld zł. Jest to tak proste liczenie, że od ministra finansów tego wymagać już musimy. Więc moja propozycja zmierza do tego, ażeby środki, które ma uzyskać resort sprawiedliwości z różnych źródeł, przeznaczyć w czwartym kwartale na potrzeby tego resortu. I znowu nie jest prawdą, że resort sprawiedliwości uzyska jakieś niewyobrażalne środki. W pierwszym półroczu wpływy resortu wynosiły 1 bln zł i w drugim półroczu nie mogą być większe, mogą być tylko podobne. A więc w sumie za cały rok wpływy resortu będą wynosić 2 bln zł, a więc planowane przez ustawę budżetową wpływy 1 bln 400 mld przekroczone będą o 600 mld, czyli na jeden kwartał przypada 150 mld zł. Jeżeli mówimy, że przeznaczamy na potrzeby resortu wpływy od 1 września, czyli w ostatnim kwartale, to przeznaczamy tym samym 150 mld zł, nie więcej. A nie zmienia to faktu, że pan minister Misiąg, konkretnie minister finansów, uzyska dokładnie te 148 mld zł, bo o tyle zmniejszy budżet resortu. Natomiast jeżeli resort będzie sprawnie pracował i wypracuje tę nadwyżkę, to te 150 mld zł będzie mógł przeznaczyć na wynagrodzenia dla sędziów hipotecznych. Dlatego też proszę uprzejmie o uwzględnienie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#PosełAleksanderBentkowski">I ostatnia sprawa, która z kolei dotyczy ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej. Nie ruszałbym tej sprawy, gdyby prawnicy z Kancelarii Sejmu albo z Urzędu Rady Ministrów nie zaatakowali mnie wręcz personalnie, że powiedziałem nieprawdę. A ja powiedziałem, że ta ustawa ogranicza wynagrodzenia w sferze budżetowej z wyjątkiem rządu, z wyjątkiem „erki”.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#PosełAleksanderBentkowski">I to niezmiernie oburzyło. A więc ponieważ panowie atakujecie mnie, to wam odpowiadam. Tak, zapis art. 3 spowoduje, jeżeli go przyjmiemy, że będzie możliwość stworzenia wynagrodzeń w dowolnej wysokości, ponieważ jest on bardzo sprytnie skonstruowany, uchyla tylko podstawę obliczania wysokości wynagrodzeń. A skoro uchyla, no to w takim razie trzeba się zwrócić do prezydenta Rzeczypospolitej o ustalenie nowych stawek albo nowej podstawy wynagradzania rządu. Oczywiście, te wynagrodzenia mogą być wyższe, ale też mogą być niższe. I na takie ryzyko rządu, wydaje mi się, nie możemy narażać. Dlatego proponuję skreślenie tego art. 3.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Słucham?</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełJuliuszBraun">W sprawie formalnej. Pani marszałek, chciałbym zaapelować o rygorystyczne przestrzeganie limitu czasu ze względu na ilość obowiązków, jakie mamy w czasie tego posiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, ja przestrzegam bardzo rygorystycznie do tej pory.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PosełJuliuszBraun">W tym momencie limit czasu dokładnie dwukrotnie został przekroczony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Nic podobnego, panie pośle, 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Dynowską — jako następnego pana posła Stanisława Mazana.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ja bardzo krótko, zmieszczę się chyba w limicie czasu. Mam parę uwag zarówno do ustawy o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy budżetowej, jak i do projektu uchwały w tej sprawie, przedstawionego przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawczą.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli chodzi o projekt ustawy, to w pełni popieram zgłoszony tutaj i bardzo popierany wniosek mniejszości, którego uzasadnienie, chyba wyczerpująco, przedstawił przed chwilą pan poseł Bentkowski. Ja ze swej strony chciałabym tylko dodać, że przepis ten pozwoli rzeczywiście 79 obiektom sądowym, może nawet nie wszystkim, na pokrycie dachowe, którego są pozbawione. Jest wiele sądów, które się praktycznie nie nadają do urzędowania. Jest to fakt, który resort sprawiedliwości szczegółowo przedstawił Komisji Sprawiedliwości i jest to rzeczywiście sprawa, nie wiem, czy można zamknąć sąd z powodu braku pokrycia dachowego. To jest taka wątpliwość.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, w art. 1 tej ustawy o zmianie ustawy budżetowej mój niepokój budzi propozycja dotycząca zmiany w art. 4 ust. 1 pkt 2, zgodnie z którą Rada Ministrów otrzymuje nadzwyczajne upoważnienie do zwiększenia niedoboru budżetowego do wysokości 26 bin zł na koniec 1991 r. i ustalenia źródeł pokrycia zwiększonego niedoboru.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałabym się dowiedzieć, jakie rząd widzi źródło pokrycia zwiększonego niedoboru, a przede wszystkim nie tylko od rządu chciałabym usłyszeć informacje na ten temat. Domyślam się, że to może być tylko i wyłącznie likwidacja kredytów z gospodarki albo dodrukowanie pieniędzy. Chciałabym także uzyskać odpowiedź na pytanie, co na ten pomysł i na tego typu źródła pokrycia Narodowy Bank Polski? Chciałabym, aby w tej sprawie zabrał głos prezes NBP i ewentualnie jeżeli rząd ma jakieś inne pomysły na pokrycie zwiększonego niedoboru budżetowego, to prosiłabym o określenie tych pomysłów. Nie wiem, czy ustawa powinna dawać tego typu delegację dla rządu. To jest pierwsza uwaga.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, krótka uwaga do zmiany 9 w ustawie budżetowej — propozycja usunięcia wskaźnika wynagrodzeń w sferze budżetowej. Rzeczywiście każdy rząd i każdy Sejm oszczędza na pensjach w sferze budżetowej. Nie ma tutaj nic nowego. Wydawało się w 1989 r., kiedy przyjęliśmy nieco inną koncepcję, że odejdziemy od tej najprostszej, takiej bardzo czystej metody oszczędzania na pensjach w sferze budżetowej. Proszę Państwa! Oszczędzamy na pensjach lekarzy, na sędziach, od których wymagamy niezawisłości, na urzędnikach, od których wymagamy kompetencji i tego żeby byli nieprzekupni, na policji, od której wymagamy bezpieczeństwa itd., itd. Ta grupa rzeczywiście przez 45 lat nie potrafiła się obronić, była traktowana w taki sposób i nigdy sobie nie wyobrażałam, że w parlamencie, który nieco zmienił już w 1989 r. filozofię w tej sprawie, dojdzie do tego, że będzie się próbowało oszczędzać na pensjach w tej sferze, która w swojej większości nie wyjdzie na ulice, a jak wyjdzie, to rzeczywiście nie będzie to tak wyglądało jak strajk w kilkutysięcznym zakładzie pracy.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">I, proszę państwa, mam jeszcze dwie propozycje zmian redakcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pierwsza dotyczy art. 5 ustawy, który posługuje się pojęciem umów pożyczkowych. Nie ma takiego pojęcia. Nasze prawo nie zna tego typu umów jak umowy pożyczkowe, to są umowy pożyczki, proponuję więc to przeredagować.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Druga propozycja zmian dotyczy art. 7 ustawy, który proponuje nowelizację pewnych przepisów prawa budżetowego, określa termin przedstawienia najpierw przez rząd projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej, a następnie termin uchwalenia tych założeń przez Sejm oraz termin przedłożenia Sejmowi i Senatowi projektu ustawy budżetowej. Propozycja jest tego typu, że określenie Sejmowi przyszłej kadencji terminu uchwalenia założeń polityki społeczno-gospodarczej na dzień 30 listopada 1991 r. jest niemożliwe do wykonania, nie muszę nikogo o tym na tej sali przekonywać. Wybory są, co prawda, w październiku, trochę czasu upłynie zanim rozstrzygnie się wynik wyborów, do tego czasu może, rzeczywiście, ale przypuszczam, że nowy Sejm będzie potrzebował dwóch tygodni, żeby powołać Prezydium Sejmu, podzielić komisje, na pewno nie zdąży w tym czasie przygotować założeń polityki społeczno-gospodarczej, które to założenia stanowią podstawę do opracowania przez rząd projektu budżetu. Wobec tego składam wniosek o skreślenie w art. 7 pkt 1 części zdania po przecinku, „a termin uchwalenia na dzień 30 listopada 1991 r.”. Proponuję pozostawić zapis obligujący rząd do przedstawienia nowemu Sejmowi tych założeń do 15 listopada, natomiast wykreślić zapis, który obliguje nowy parlament do uchwalenia tych założeń na dzień 30 listopada. Proponowałabym, abyśmy nie określali przyszłemu Sejmowi terminu uchwalenia tych założeń. I w związku z tym następna propozycja zmiany w art. 7 pkt. 2, propozycja która zmierza do tego, aby nie określać rządowi terminu przedstawienia projektu ustawy budżetowej na dzień 16 grudnia. Proponuję w art. 33 ust. 1 zapis w następującym brzmieniu: „Termin przedłożenia Sejmowi i Senatowi projektu ustawy budżetowej ustala się w 1991 roku na 15 dzień po uchwaleniu przez Sejm założeń polityki społeczno- -gospodarczej”. Wydaje się, że ta propozycja jest konsekwencją propozycji poprzedniej. To tyle odnośnie do projektu noweli ustawy budżetowej na rok bieżący, Proszę państwa, z przerażeniem i z niepokojem obserwuję fakt wydawania przez…</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pani poseł, czas mija.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosełAnnaDynowska">Czas mija? W takim razie już tylko jedno zdanie uzasadnienia. Wnoszę o odrzucenie przedstawionego przez komisję projektu uchwały w sprawie sytuacji gospodarczej oraz realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale 1991 r. Wydaliśmy już, proszę państwa, przynajmniej dwie uchwały o identycznej albo bardzo zbliżonej treści i do tej pory nie dokonaliśmy sensownej, rzetelnej oceny realizacji tych uchwał przez rząd. Wydawanie kolejnej powieści-rzeki wydaje się zbędne i nieuzasadnione, zwłaszcza że tutaj, pomijam już sprawę językową, jest szereg zaleceń dla rządu, które są sprzeczne i ze sobą, i z projektem proponowanej noweli.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Stanisława Mazana z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Jako kolejna wystąpi pani poseł Danuta Grabowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PosełStanisławMazan">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na wstępie chciałem poprzeć stanowisko komisji wyrażone przez sprawozdawcę, ażeby dzisiaj dyskutować tylko wokół danych strategicznych dotyczących budżetu, takich jak wydatki, przychody i dopuszczalny deficyt budżetowy. Ale uważam, że dane te powinniśmy przenieść na język gospodarczy i powiedzieć, że to wszystko co się dzieje po stronie wydatków budżetu, to wszystko jest pochodną tego, co się dzieje w naszym rolnictwie, w naszym przemyśle, w całej naszej gospodarce. Musimy również powiedzieć, że uchwalenie dopuszczalnego deficytu w wysokości 26 bln zł to jest to również zadłużenie państwa na rok przyszły, i w tym miejscu, z tej trybuny uważam za konieczne stwierdzić, że większość posłów z wielkim bólem przyjmuje to, co się stało w budżecie, co się stało w naszej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#PosełStanisławMazan">Już w czasie uchwalania ustawy budżetowej pojawiły się wątpliwości, tu przy tej mównicy, co do prawdziwości danych, na których opieraliśmy się na przełomie lutego i marca. I dzisiaj również w środkach masowego przekazu, i nie tylko, pojawiają się wątpliwości, czy te dane wokół których dzisiaj dyskutujemy są aktualne na dzień dzisiejszy. I są już opinie, że nie. I społeczeństwo przestaje wierzyć w podawane dane dotyczące naszej gospodarki, stabilności cen, wysokości płac itp. I dla przykładu, ja reprezentuję województwo rzeszowskie, gdzie są duże zakłady pracy, jak WSK Mielec, Rzeszów, ale jest i szereg mniejszych zakładów innych branż, i proszę mi wierzyć, że na dzień dzisiejszy w żadnym z tych zakładów średnie wynagrodzenie nie wynosi 1700 tys. zł, tak jak podawane jest jako średnie krajowe. Nie kwestionuję tych danych, ale pragnę stwierdzić, że wobec tego mieszkańcy województwa rzeszowskiego żyją poniżej średniej krajowej.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#PosełStanisławMazan">Wnioski zgłoszone przez komisję, które by można zgrupować i nazwać jako wnioski dyscyplinujące finanse państwa, uważam, że są ważne, ale one nie rozwiążą problemów budżetowych w naszym kraju. Natomiast wniosek zgłoszony przez posła sprawozdawcę w imieniu komisji zasługuje według mnie na pełne poparcie, a jest to wniosek o natychmiastowe opracowanie programu antykryzysowego w Polsce. Uważam, że ten program antykryzysowy powinien zbilansować całość naszej gospodarki, uwzględnić realia handlu zagranicznego i powinien pokazać czym na dzień dzisiejszy dysponujemy i co z tym naszym majątkiem i jego produkcją będziemy w najbliższym czasie robić.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#PosełStanisławMazan">I na zakończenie, jeżeli w trybie pilnym nie opracujemy programu antykryzysowego w Polsce, to musimy otwarcie społeczeństwu powiedzieć, że gospodarka nasza w dalszym ciągu będzie się szybko staczać na tzw. dno gospodarcze, dno, którego na dzień dzisiejszy chyba nikt nie potrafi zlokalizować, na jakiej głębokości jest.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pani poseł Danuta Grabowska z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Jako kolejny wystąpi pan poseł Czesław Sobierajski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PosełDanutaGrabowska">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! W kuluarach Sejmu mówi się o tym, że cokolwiek byśmy tutaj właściwie nie uchwalili, to prawda jest jedna. Pieniędzy po prostu nie ma. I rzeczywiście nie pora, być może, by mówić o przyczynach, bo na ten temat mówiliśmy już wiele. Podzielam poglądy pani poseł Anny Dynowskiej, która mówi, iż szereg uchwał, jakkolwiek ważnych i pisanych w bardzo dobrej intencji, po prostu nie było ani respektowanych, ani realizowanych. W związku z tym chcę powiedzieć, że ja też w siłę tych uchwał i w ich skuteczność nie za bardzo wierzę. W tej sytuacji trzeba się po prostu zastanowić, co robić dalej. Dlatego też ja się dwukrotnie domagałam z tej właśnie trybuny, by jak najszybciej znowelizować ustawę budżetową. I dzisiaj, po sprawozdaniu pana posła sprawozdawcy z prac w komisji, mam bardzo poważne wątpliwości, czy proponowana nowela jest realna. Czy zwiększenie deficytu do 26 bin zł i ten ogranicznik nie będzie znowu tą granicą, która powoduje recesję w gospodarce. I ten zapis, który właśnie w projekcie uchwały jest co prawda przedstawiony w pkt. 2, że Sejm domaga się, i to stanowczo, od rządu określenia sposobów energicznej realizacji programu antykryzysowego, no bo przecież jak się pieniędzy nie wypracuje, to się ich nie będzie miało i się ich nie wyda, więc podstawowa sprawa to jest po prostu te pieniądze mieć. A więc ten program antykryzysowy, czy on w ogóle będzie, czy to ponowione zalecenie z uchwały z 27 lipca będzie realizowane itd. itd., bo co to w sumie znaczy.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#PosełDanutaGrabowska">Bardzo wiele słów krytycznych padło na temat rządu i polityki gospodarczej. Ja się do nich dołączam, ale żebyśmy już tak byli zupełnie uczciwi i sprawiedliwi, Wysoki Sejmie, to my zastanówmy się też nad tym, jak głosowaliśmy, kiedy były dywidendy, kiedy był popiwek, kiedy była masa innych rzeczy. Akurat ten rząd nie jest moim pupilem, ale trochę zwykłej ludzkiej sprawiedliwości to nam się po prostu wszystkim należy. I każdy niech sobie w swoim sumieniu odpowie, jak głosował, na ile był konsekwentny i jak się potem z tego wszystkiego we własnym sumieniu rozliczy, a pora rozrachunku dla nas wszystkich, myślę, jednakowoż przychodzi.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#PosełDanutaGrabowska">Na temat tego, czym zajmowała się Komisja Edukacji Narodowej, w której mam przyjemność pracować, mówił już pan poseł Bartosik i w całości się po prostu zgadzam z tymi zapisami. Myśmy dwukrotnie na ten temat i długo dyskutowali, zastanawiali się nad każdym zdaniem. Proszę państwa, na pewne rzeczy po prostu pozwolić sobie nie możemy. Dlatego nawet byłabym skłonna jeszcze mniej cyfr, jakkolwiek ich mało w ustawie, a jednak tak prowadzić tę politykę społeczną, by rzeczywiście to minimum bezpieczeństwa socjalnego zapewnić, by w sposób racjonalny gospodarować tym, co się ma i po prostu nie stawiać aż tak bardzo sztywnych granic. Dlatego też proponuję rzecz następującą, Wysoka Izbo, jest to wniosek formalny i właściwie głównie w tym celu głos zabieram, byśmy nie głosowali na temat ustawy budżetowej i nie podjęli ostatecznej decyzji dopóki nie przedyskutujemy i nie podejmiemy ostatecznych decyzji dotyczących ustawy emerytalnej. Bo jeśli na początku podyskutujemy sobie i podejmiemy decyzje na temat ustawy budżetowej, to potem praktycznie będziemy mieli związane ręce i w momencie kiedy dojdzie do dyskusji na temat ustawy emerytalnej nie będziemy mogli wnieść nic więcej, bo sprawa będzie, że tak powiem, zamknięta. Dlatego bardzo proszę Wysoką Izbę, by oczywiście zakończyć dyskusję na ten niezwykle ważny temat, wyrobić sobie pewne poglądy, ale potem po ustawie emerytalnej, kiedy już na pewno będziemy wiedzieli, jak zamknęliśmy bilans ustawy emerytalnej, wrócić do sprawy ustawy budżetowej, by po prostu te dwie rzeczy ze sobą nie kolidowały. Stąd wnoszę to jako sprawę formalną i w pełni popieram również to wszystko, co powiedziała pani poseł Urbanowicz. Chciałam mówić o tym szerzej, ale pani poseł już powiedziała. Mnie zdumiewa, bo w województwie jest tak, że duża akcja wyborcza jest raz na jakiś czas, my ostatnio dość często wybieramy, ale mam nadzieję, że się ustabilizuje. Natomiast prawda jest taka, że przez okrągły rok jest to biuro, że są ludzie, którym się po prostu płaci, bo gdzieniegdzie w gminie wybiera się jednego czy dwóch radnych i z tego tytułu utrzymuje się wcale niemały i nieźle opłacany aparat, a tymczasem oszczędzamy np. na jedzeniu w szpitalach czy na lekach, czy na lekcjach dla dzieci i jeszcze pan minister uważa, że to jest dobrze. Ja uważam, że to jest bardzo źle, że jeżeli mamy zmniejszać liczbę godzin w oświacie, to nie dlatego, że nie ma pieniędzy, tylko dlatego, że zostały przeprowadzone bardzo poważne merytoryczne badania i że stwierdzono, iż tak powinno być na podstawie wyników tych badań naukowych, nie zaś dla żadnych innych fanaberii. I taka jest po prostu rzeczywistość. Stąd, proszę państwa, mój wniosek formalny o to, byśmy nie podejmowali ostatecznej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Czesława Sobierajskiego — jako kolejnego pana posła Jana Knoppka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełCzesławSobierajski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym się zatrzymać na jednym wycinku spraw życia gospodarczego, dotyczącym zapewne strategicznej tkanki, jako że mówię tu o górnictwie. Zdaję sobie sprawę z sytuacji budżetu państwa, finansów, niemniej chciałbym tylko uświadomić państwu, co znaczy obcięcie dotacji dla górnictwa o 1,9 bin zł w tym konkretnym czasie, w jakim się znajdujemy. Nie będę przytaczał sytuacji finansowej kopalń, bo ona wygląda co najmniej tak, jak w wypadku wielu przedsiębiorstw państwowych, a zapewne jeszcze gorzej z przyczyn, o których bym tu powiedział, ale z braku czasu nie mogę sobie na to pozwolić.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#PosełCzesławSobierajski">W I kwartale 1991 r. wyniki finansowe kopalń uległy dalszemu pogorszeniu w stosunku do ubiegłego roku, pomimo utrzymywania się wysokiej dynamiki sprzedaży. Akumulacja ujemna na sprzedaży węgla w I kwartale 1991 r. wyniosła 2,5 bln zł. Zmniejszyły się też dochody z eksportu węgla, w wyniku tego w I kwartale 1991 r. wystąpiła w kopalniach węgla kamiennego strata bilansowa wynosząca 867 mld zł. Na wzrost kosztów miał wpływ również wzrost cen, stawek, opłat, przeszacowanie środków trwałych, zmiany odsetek, prowizji bankowych itd. Przytoczę tutaj kilka zdań z mojego wystąpienia w dyskusji budżetowej przed uchwaleniem dotacji, praktycznie wiele miesięcy temu, ale na ten rok. Otóż była tam na Śląsku komisja budżetowa, z przewodniczącym komisji Ryszardem Bugajem, aby jakby problemu dotknąć na miejscu i od środka. I wszyscy stwierdzili jednoznacznie, że 7 bln zł zapisanych w ustawie budżetowej jest to właściwie takie minimum, że już od razu wiadomo, że nie wystarczy na nic innego, tylko na podatek dochodowy i dywidendę. Na dzień dzisiejszy sytuacja jest taka, że z tych 7 bln zł dotacji kopalnie wykorzystały 4,5 bln, zostało 2,5 bln zł. I teraz obcięcie dotacji o 1,9 bln, to nie jest obcięcie z 7 bln, lecz jest to obcięcie z 2,5 bln zł i właściwie dla wielu kopalń rok kończy się dzisiaj, bo praktycznie zostają grosze. I trzeba zdać sobie z tego sprawę, jako że dotacja w takiej wielkości była tylko na pokrycie podatku dochodowego i dywidendy, a więc de facto gdyby zacytować ustawę o działalności gospodarczej, należałoby praktycznie postawić w stan likwidacji kopalnie, bo nie będą miały z czego oczywiście zapłacić, tym bardziej że kopalnie miały harmonogram rozpracowany miesiąc po miesiącu, do końca roku, i że, jak powiadam, dla kopalń rok kalendarzowy gospodarczy praktycznie kończy się teraz, po obcięciu 1,9 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#PosełCzesławSobierajski">Zdaję sobie sprawę, jak już powiedziałem, z finansów państwa, że prawdopodobnie będzie to bardzo trudne, niemniej chciałem uzmysłowić Wysokiej Izbie, że jeszcze w sierpniu wysłałem do premiera Balcerowicza pismo w tej kwestii, bo zdawaliśmy sobie sprawę, że dotacje praktycznie chyba obcięte będą. Ale skądinąd można jeszcze uruchomić ceny węgla. Na dzień dzisiejszy jest jeszcze rezerwa w podwyżce cen węgla w stosunku loco port. W ten sposób, gdyby dotację zmniejszyć o 1,9 bln zł, to cena węgla musiałaby wzrosnąć we wrześniu o 11%, w październiku o 11%, w listopadzie o 12%, w grudniu o 13%. Jest to ta skala, proszę państwa. I musimy sobie z tego oczywiście zdawać sprawę.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#PosełCzesławSobierajski">Dlatego w piśmie do premiera Balcerowicza postulowałem rozważenie sprawy, jako że w memorandum do Międzynarodowego Funduszu Walutowego właśnie rząd zapowiedział, że w II kwartale zniesie wymóg uprzedzania izb skarbowych o podwyżkach cen węgla. Dlatego proponowaliśmy uwolnienie cen węgla, to jest oczywiście postulat podnoszony od wielu miesięcy i praktycznie ostatnich dwóch lat przynajmniej. Na dzień dzisiejszy jeszcze tak nie jest. I podejmiemy prawdopodobnie decyzję o obcięciu dotacji o 1,9 bln zł. Oczywiście postuluję, żeby, jeżeli jest to możliwe, zmniejszyć to cięcie, ale jeżeli jest ono konieczne, to trzeba jednak rozważyć możliwość uruchomienia wolnych cen węgla, jako że i tak one lawinowo nie pójdą, bo sytuacja w tym kwartale oczywiście nie sprzyja temu, żeby podnosić ceny. Chciałem tylko powiedzieć, żeby nie powtórzył się taki miesiąc, jak za czasów premiera Mazowieckiego, że przyjdzie listopad i z tej trybuny premier powie do górników, no właśnie, i co powie, bo bilans energetyczny kraju nie jest znany do dzisiaj, recesja zafałszowała kompletnie, zimy praktycznie też ostatnio nie było, a więc bilansu energetycznego nie znamy, ilości węgla nie znamy, a drastycznie spadło wydobycie. I obcinając dotacje musimy mieć tę świadomość, że właściwie inwestycje stają na granicy praktycznie zerowej i być może się okaże, że jak będzie tego węgla faktycznie za mało, to mimo apelów już nie będzie możliwe skąd ani za co. I chciałbym, proszę państwa, żebyśmy wszyscy byli świadomi tego, bez względu na to, jaką podejmiemy decyzję.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Knoppka ze Stronnictwa Demokratycznego. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Edward Nowak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PosełJanKnoppek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wszyscy obecni na tej sali zdają sobie sprawę, w jak trudnej i odpowiedzialnej materii się wypowiadają i będą musieli podjąć decyzję. A będzie to decyzja rzeczywiście bardzo trudna. Przedłożony projekt ustawy zmieniającej budżet na 1991 r. dotyczy wszystkich dziedzin życia. Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy (str. 33) proponowane zmniejszenie nakładów w sferze budżetowej ma wynieść średnio 15,3%. Dalej stwierdza się, że: „Redukcja wydatków nie jest równomierna. W dziedzinach uznanych za priorytetowe ograniczenie wydatków jest znacznie mniejsze, a w pozostałych działach, szczególnie tam, gdzie dzięki posunięciom systemowym i organizacyjnym można dokonać większych oszczędności, skala redukcji przekracza średni poziom 15%”.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#PosełJanKnoppek">Wysoki Sejmie! W aspekcie przytoczonego stwierdzenia dziwne wydaje się odejście w sposób rażący od przyjętego kryterium w stosunku do kultury fizycznej i sportu. Przyjęty wskaźnik zmniejszenia nakładów dla tego działu życia społecznego wynosi nie 15 a 47%, powtarzam — 47%. Albo to jest jakiś błąd, który trzeba jak najszybciej naprawić, albo powinniśmy otrzymać od autorów projektu wyjaśnienie motywów decyzji, która może doprowadzić do zawieszenia funkcjonowania tej dziedziny życia do końca bieżącego roku. I chcę w tym miejscu wyraźnie podkreślić, że nie chodzi mi w tym przypadku li tylko o medale olimpijskie. Chociaż muszę się przyznać, że z największą przyjemnością wysłuchałbym wielokrotnie hymnu polskiego na olimpiadzie w Albertsville i Barcelonie. I nie chodzi mi, Wysoki Sejmie, tylko o wszelkiego rodzaju formy sportu wyczynowego, ale chodzi mi również o fundament kształtujący zdrowie każdego człowieka, o szeroko pojętą kulturę fizyczną. Dla wielu osób, mam tu na myśli dzieci, młodzież, ludzi dorosłych, inwalidów, stałe uczestnictwo w zorganizowanych zespołach sportowych, profilaktycznych i rehabilitacyjnych, prowadzonych przez wyspecjalizowane jednostki i organizacje społeczne, jest trwałym elementem codziennego życia. Cieszę się, że pan prezydent, premier, niektórzy członkowie rządu i parlamentu dają dobry przykład właściwego uczestnictwa w kulturze fizycznej. Właściwie funkcjonująca kultura fizyczna to zdrowe społeczeństwo, to w przyszłości wielka oszczędność na lecznictwie, to także najlepsza droga do zapobiegania narkomanii, alkoholizmowi, przestępczości. Dlatego więc proszę o wyjaśnienie tej sprawy. W przypadku potwierdzenia faktu zmniejszenia budżetu w dziale „kultura fizyczna i sport” o 47%, wnioskuję o złagodzenie tego zmniejszenia do średniej 15%.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#PosełJanKnoppek">Pragnę na koniec dodać, że oszczędzanie w tej dziedzinie życia społecznego to oszczędzanie na wydatkach na kształtowanie i zachowanie zdrowia. Jest to pozycja stanowiąca 0,46% budżetu państwa. Pytam więc, czy proponowane cięcia w kulturze fizycznej uratują budżet?</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Edwarda Nowaka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Jan Łopuszański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełEdwardNowak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałem zabrać głos w dwóch kwestiach. W kwestii zaleconego przez nas rządowi określenia i energicznej realizacji programu antykryzysowego. Otóż wydaje mi się, że tworząc ten zapis wyrażamy, proszę państwa, pobożne życzenie. Zostało 30 dni do wyborów do Sejmu, a my w tej chwili próbujemy stworzyć fikcyjny zapis, że na te 30 dni rząd stworzy realistyczny, racjonalny, pragmatyczny program antykryzysowy. Uważam, że po prostu się oszukujemy. Ja myślę, że cała ta uchwała jest pewnego rodzaju samo oszustwem. To samo oszustwo polega na tym, że z jednej strony mówimy o dziurawym budżecie i przyczynach powstania tej dziury, a z drugiej strony wiele zapisów tej uchwały tę dziurę pogłębia. Więc tak naprawdę co jest naszą intencją?</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#PosełEdwardNowak">Proszę państwa, chciałem jeszcze powiedzieć o innej sprawie, chciałem spojrzeć na tę uchwałę, na projekt tej uchwały nie z punktu widzenia budżetu, rządu, Sejmu, lecz z punktu widzenia konsumenta, obywatela, mieszkańca. Otóż twierdzę z całym przekonaniem, że wiele z tych punktów, np. pkt 3 mówiący o podniesieniu stawek celnych, pkt 9 — o cenach minimalnych na zboże, pkt 11 — o dotacjach na nawozy i o ustanowieniu mechanizmu wspomagającego sądownictwo, to proszę państwa są punkty, które drenują kieszeń konsumenta. Proszę zauważyć, co się stało po podniesieniu stawek celnych, zdrożało masło, zdrożało mięso, zdrożało natychmiast wiele artykułów zagranicznych i krajowych. Twierdzę, że ta podwyżka jest rzędu średnio ok. 15%, tak mógłbym to określić. Przyczyną tego było podniesienie ceł. To państwo tutaj walczyliście o podniesienie tych ceł, ja bardzo ostro oponowałem. Skutki mamy takie, że konsument płaci więcej, bo taki jest mechanizm, gdy podnosimy cła, że konsument musi za to zapłacić. Teraz państwo proponujecie podniesienie kolejnych ceł na kolejne artykuły. Proponujecie na przykład podniesienie cła na przetworzone artykuły żywnościowe nie produkowane w kraju. To jest zupełnie horrendalne.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#PosełEdwardNowak">Dlatego zgłaszam wniosek formalny, po pierwsze, o odrzucenie projektu uchwały w całości. Po drugie, gdyby ten wniosek nie przeszedł, zgłaszam wniosek o skreślenie z projektu uchwały pkt. 3 dotyczącego stawek celnych, pkt. 4 dotyczącego weryfikacji subwencji przyznawanych gminom, gdyż nie wyobrażam sobie systemu, który miałby tę weryfikację przeprowadzać. I obawiam się różnego rodzaju nacisków nieformalnych. Wnoszę także o skreślenie pkt. 9 mówiącego o ustalaniu minimalnych cen skupu na zboża chlebowe i mleko. Tym bardziej że jest to absolutnie wbrew zasadom polityki rolnej, przynajmniej przez ten rząd prezentowanej. Jak zmienimy rząd, to być może zmienimy również wtedy politykę. Jestem za skreśleniem pkt. 10 mówiącego o zapewnieniu dotacji do nawozów wapniowych. Uzasadnienie podawał pan poseł sprawozdawca. Proponuję pkt 11 zakończyć słowami „państwowych biur notarialnych”. To znaczy, że jestem za tym, aby umożliwić szybkie powstanie prywatnych państwowych biur notarialnych, nie uważam natomiast za słuszne tworzenie jakichś subkont w wymiarze sprawiedliwości. Otóż obawiam się, że obywatel będzie przez prawo postrzegany nie jako obiekt dochodzeń prawnych, tylko jako obiekt dochodzeń finansowych. I wreszcie uważam, że pkt IV jest punktem bezzasadnym, dlatego że niedawno uchwaliliśmy Prawo bankowe, w którym określiliśmy minimalną rezerwę bankową na 10%. Rentowność banków już nie jest tak absorbująca, jak była kilka miesięcy temu. A zatem ten punkt jest jakby nieracjonalny. Chciałem natomiast, gdyby projekt uchwały przeszedł, poprzeć wniosek pana posła Chałońskiego. Otóż nie wydaje mi się możliwe, proszą państwa, aby w tej tragicznej sytuacji budżetowej, przecież zdajemy sobie z tego sprawę, prowadzić działalność w myśl naszej dotychczasowej taktyki. Najpierw domagamy się racjonalizacji, domagamy się rozwiązań pragmatycznych, a potem robimy wszystko, by temu pragmatyzmowi zapobiec.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos obecnie zabierze pan poseł Jan Łopuszański z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Jako kolejna zabierze głos pani poseł Krystyna Ejsmont.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PosełJanŁopuszański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Budżet państwa uległ zawałowi i doszło do tego, że projektowane cięcia dotykają sfer, które w żadnym wypadku cięciami nie powinny być objęte: służba zdrowia, oświata, policja, wojsko itd. Oczywiście są jakieś przyczyny tego stanu. Są przyczyny niezależne od działań rządowych, ale są też przyczyny, które w sposób oczywisty są zawinione przez rząd. Ja wprawdzie zgadzam się z kolegą posłem Nowakiem, że ta uchwała, którą nam się dzisiaj proponuje, nie jest najzręczniejszym wyjściem z sytuacji, ale nie można twierdzić, i tu się różnimy, że dzisiaj od rządu nie można oczekiwać jakichś środków zaradczych — dziś, teraz i już, bo przecież nie będziemy czekali do wyborów, do ukonstytuowania się nowego rządu itd. W związku z tym ja pozwolę sobie postawić pytanie i mam ogromną prośbę, żeby odpowiedź na to pytanie padła przed głosowaniem nad poprawkami. Jakie mamy naprawdę gwarancje, że zawał budżetu za chwilę się nie powtórzy. Jakie mamy gwarancje, że ten zawał budżetu nie nastąpi w roku przyszłym. Jakie działania konkretne podejmuje rząd już dziś, aby do tego nie dopuścić. I podkreślam, że ja pytam o działania kierowników gospodarki, menedżerów odpowiedzialnych za rozwój gospodarki, a nie o działania księgowych, którzy potrafią jedynie ujawnić niedobór i później wnosić do Wysokiej Izby o jego legalizację. Mamy prawo oczekiwać takiego wyjaśnienia zwłaszcza w sytuacji, w której projektuje się rozszerzenie uprawnień rządu co do budżetu.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#PosełJanŁopuszański">W związku z wnioskiem postawionym przez koleżankę poseł Dynowską, chciałem powiedzieć, że ja też sądzę, iż przynajmniej założenia planu społeczno-gospodarczego na rok przyszły powinny zostać przedłożone przez obecny rząd, oczywiście przyszłemu Sejmowi, ale przez obecny rząd. I to nawet wtedy, gdyby przyszły rząd i przyszły parlament miały te założenia wrzucić do kosza. Dlatego że mamy prawo oczekiwać, iż osoby współodpowiedzialne za stan gospodarki na zakończenie swojej pracy zechcą określić, z myślą o jakich celach podejmowały swoje działania gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Krystynę Ejsmont z Poselskiego Klubu Pracy. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Andrzej Bajołek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PosełKrystynaEjsmont">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przede wszystkim zgłaszam wniosek przeciwny do wniosku pani poseł Dynowskiej. W przeciwieństwie do moich przedmówców, którzy proponowali odrzucenie uchwały, uważam, że przyjęcie uchwały da jakąś niezbędną wskazówkę rządowi, a przynajmniej da wyraz naszym oczekiwaniom w sprawie dalszej realizacji budżetu.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#PosełKrystynaEjsmont">Wobec tego, że jest wiele niewiadomych w proponowanej nowelizacji ustawy budżetowej, szczególnie w planowanych wydatkach na ochronę zdrowia, nie negując potrzeby specjalnych uprawnień dla rządu w tym zakresie, proponuję jednak dodatkowy zapis w uchwale. Zgłaszam następujące wnioski. Nie będę ich uzasadniała, bo już padały różne wypowiedzi na ten temat. Proponuję zapisanie w trzecim rozdziale po pkt. 5, w pkt. 5a podpunkt pierwszy w brzmieniu: „utrzymanie płac pracowników służby zdrowia na poziomie nie niższym niż 100% średniej uwzględnionej w ustawie o wynagrodzeniach w sferze budżetowej”. Drugi podpunkt — „uwzględnienie w planie wydatków rzeczowych na rok 1992 zobowiązań za rok 1991, a pokrycie ich ze środków niewykorzystanych przez służbę zdrowia w roku 1991”.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#PosełKrystynaEjsmont">Jest rozbieżność w ogóle w wysokości tych zobowiązań. I już samo zaplanowanie w ustawie budżetowej na rok 1992 tych właśnie wydatków spowoduje podwójne obciążenie służby zdrowia. Z tego względu, że niewykorzystane środki nie powstały z winy służby zdrowia, tylko po prostu powstały z powodu braku konkretnych środków na opłacenie bieżących wydatków.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#PosełKrystynaEjsmont">Trzeci punkt — „kontynuowanie budowy szpitali ze stopniem zaawansowania powyżej 70% oraz tych, których budowę uzasadnia zagrożenie katastrofą budowlaną obiektów dotychczas funkcjonujących”, a takich w kraju mamy kilka.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#PosełKrystynaEjsmont">I czwarty punkt — „zagwarantowanie takiej wielkości wydatków na służbę zdrowia, która nie pogorszy dotychczasowego poziomu świadczeń zdrowotnych”.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#PosełKrystynaEjsmont">Bardzo proszę o przyjęcie uchwały z tymi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pan poseł Andrzej Bajołek z Polskiego Stronnictwa Ludowego. I jako kolejny pan poseł Władysław Serafin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#PosełAndrzejBajołek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Miałem nie zabierać głosu w kwestii ustaw budżetowych. Jednak skrajnie zirytowany wystąpieniem posła Nowaka nie mogę nie zabrać głosu, aby mu odpowiedzieć, że cła, które proponuje tutaj ująć jako wpływy do budżetu, nie są wymierzone wcale w konsumenta. Wprost przeciwnie, Polskie Stronnictwo Ludowe cały czas stało na stanowisku, że akurat brak ceł wymierzony jest w konsumentów. I dam tego przykład. W mojej rodzinnej wsi skutkiem braku polityki, odpowiedniej polityki celnej, w tej chwili polskie świnie żrą holenderską roladę. To jest właśnie skutek nie zastosowania cła w odpowiednim momencie. Ciekawe, czy nie można w Polsce wyprodukować rolady i czy koniecznie holenderski robotnik i tamtejsi gastarbeiterzy mają produkować roladę, którą będą konsumować polskie świnie. I żeby było śmieszniej, to polskie świnie są w tej chwili eksportowane właśnie do Holandii. I trzeba tutaj odpowiedzieć od razu posłowi Nowakowi, dlaczegóż to. Ja nie podejrzewam, że dzieje się tak dlatego, że one tę roladę konsumują, tylko dlatego, że są znacznie zdrowszym materiałem niż świnie hodowane tam na hormonach. W tej chwili tak wysoka zawartość hormonów, jaka została stwierdzona przez odpowiednie wyspecjalizowane służby w Holandii, zmusza do importu zdrowych produktów z naszego kraju, i bardzo dobrze, że tak się dzieje, po to, żeby uszlachetniać tamtejsze wyroby przez odpowiednie dodanie naszego mięsa.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#PosełAndrzejBajołek">Chciałbym także wiedzieć, jak to się dzieje, że eksport polskich środków produkcji po cenach gwarantujących minimalną opłacalność tej produkcji zasilał sąsiednie kraje. Nie mógł tych środków produkcji kupić polski rolnik, a jeżeli były mu oferowane, to po znacznie, znacznie wyższych cenach. Ciekawe do czyjej kieszeni trafiało? I jaki to miało cel, czy umacnianie własnej gospodarki narodowej, w tym także rolnictwa, czy też „wyłożenie” tego rolnictwa i stworzenie rynku zbytu dla produktów w ościennych krajach. Skutki zapaści gospodarczej w rolnictwie przez ostatnie dwa lata będą przez długi czas wpływać negatywnie na poziom wyżywienia naszego narodu i tego nie da się zmienić. Po prostu dwa lata nienawożenia, dwa lata braku ochrony, co już w tym roku ewidentnie się odbije na cenach produktów rolnych, jak tutaj poseł Nowak był łaskaw zauważyć, spowoduje znaczne podniesienie cen żywności. Kto za to zapłaci? Będzie się mówić, że konsumenci, generalnie zaś zapłaci za to miasto, tylko jaki to ma sens. Ludzi nie stać na ceny obecnie obowiązujące, a trudno sobie wyobrazić ceny, jakie będą. To nie jest związane z debatą budżetową, ale ja to musiałem powiedzieć, żeby uświadomić skutki nieprzemyślanych działań w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Serafina z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#PosełWładysławSerafin">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem się odnieść do wypowiedzi posła sprawozdawcy, który zaproponował inne brzmienie w uchwale Sejmu zapisu o ocenie sytuacji gospodarczej w państwie. Zaproponował on, ażeby nie zapisywać, że rząd do 10 października obliczy skutki i wprowadzi ceny minimalne na mleko i na zboża chlebowe. Proponuję wcale nie zamieszczać tego typu zapisu, który proponuje poseł sprawozdawca, że rząd obliczy skutki i je przedstawi. Rząd już przedstawił odpowiedź na uchwałę Sejmu w sprawach rolnictwa. Wyliczył, że rolnicy mają 18 bilionów zł niedoborów w swoich zapłatach. Ceny za prace i za płody pozostają na poziomie ekonomicznej opłacalności i przetrwania ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#PosełWładysławSerafin">Jednocześnie stawiam formalny wniosek, aby rząd wyjaśnił, ile jest pieniędzy i gdzie są, w którym miejscu budżetu figurują pieniądze uzyskane z podwyżki cen alkoholu. Przypominam, Wysoka Izbo, że wiosną rząd opublikował informację, że podnosi ceny alkoholu, przeznaczając uzyskane dochody na wspomaganie, finansowanie rolnictwa. Do dziś tych pieniędzy nie widać w żadnej pozycji budżetu państwa. Ja uważam, że są to środki dodatkowe, pozabudżetowe, które nie były zbilansowane w momencie przyjmowania przez Wysoką Izbę budżetu, dlatego też z przyjemnością wysłucham, jaka to jest kwota do końca roku i gdzie ona jest.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#PosełWładysławSerafin">Rząd proponuje jednocześnie, aby przestać finansować pozyskiwanie wapna, a jest to sprawa biologicznej żywotności gleby. Wysoka Izbo, to nie jest gra o inne sprawy, tylko o biologiczną zdolność produkcji naszej ziemi, która jest tą gwarancją, gdyż ona żywi naród. Jednocześnie proponuje się zmniejszenie funduszy Agencji Rynku Rolnego. Chcę powiedzieć, że precyzyjnego wyjaśnienia wymaga również budżet Agencji Rynku Rolnego, bo w tym budżecie jest bilion złotych tzw. żelaznej rezerwy państwa. Trudno w tej chwili tutaj państwu mówić, o co chodzi, w każdym bądź razie nie są to pieniądze służące intensyfikacji rolnictwa, są to finansowane zapasy państwa z pieniędzy rzekomo przeznaczonych na rolnictwo. Jeżeli źle interpretuję, to proszę pana premiera czy osobę uprawnioną do tego o sprostowanie. Jaka to jest kwota, czy to prawda, bo mówi się, że agencja ma 2 biliony, a okazuje się, że ona ma tylko jeden bilion złotych, bo ten drugi bilion idzie na cele nie związane z rolnictwem, tylko z odtworzeniem zapasów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#PosełWładysławSerafin">Kolejna rzecz, oczywiście będziemy tu promować pana posła Nowaka, tylko że zadaję sobie po raz kolejny pytanie, o co chodzi panu posłowi Nowakowi, że zawsze na temat rolnictwa wypowiada się negatywnie, a podaję w wątpliwość znajomość tego tematu od strony produkcyjnej i kosztowej. My rolnicy nie zawsze wypowiadamy się na temat nie znanych nam problemów związanych z innym dziedzinami życia gospodarczego, staramy się je poznać, w miarę rozsądnie głosować. Natomiast nigdy nie atakujemy sfery związanej ze zdrowiem, z oświatą, z kulturą i z innymi działami gospodarki narodowej. Dlatego też, Wysoka Izbo, należy zwrócić uwagę na kolejną rzecz, mówimy, że w okresie istnienia PRL było ukryte bezrobocie. Teraz jest pełna swoboda, legalnie 10% budżetu państwa przeznaczamy na konsumpcję, nie na produkcję, bo tyle wydajemy na finansowanie socjalne ludzi, którzy utracili pracę i dlatego należy ich chronić. Tylko zgłaszam, że jest ogromna liczba, kilkaset tysięcy, ukrytych bezrobotnych. Ukrytym bezrobotnym jest ten ni chłop, ni rolnik, ni robotnik, czyli sfera chłopów-robotników, którzy nie mogą mieć opieki socjalnej państwa, bo mają hektar 15 arów i troje dzieci na utrzymaniu. Nie mogą być rolnikami, bo sytuacja ekonomiczna, dochodowość z 1 hektara, czy z 5 hektarów, nie pozwala im przetrwać biologicznie. Jest to dramat, i proszę, ażeby Wysoka Izba zechciała się temu przyjrzeć i ten temat załatwić, bo jest to w tej chwili kwestia kilkuset tysięcy ludzi, którzy są bez środków do życia, bez żadnej pomocy państwa.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#PosełWładysławSerafin">Druga rzecz, która doprowadziła do takiej ruiny budżet i która będzie prowadziła do dalszej jego ruiny, to brak dochodów dla budżetu państwa, dla budżetów struktur samorządowych, mówię tutaj o gminach. Wydaje mi się, że z perspektywy tych kilku lat widzimy, że na wsi się nie inwestuje, nie wyzwoliła się reforma gospodarcza procesu inwestycyjnego, nic się nie zmieniło w infrastrukturze wsi. Nie ma po prostu takiego zjawiska, które byłoby docelowo chociażby, z nadzieją, że za rok, za dwa, z tego tytułu podatnicy będą odprowadzać większe podatki i budżet będzie się ratował. Myślę, że na przeszkodzie stoi bardzo wysoka stopa kredytowa i po raz kolejny wnoszę, aby jednak przeanalizować kredyt inwestycyjny dla rolnictwa, w tym kredyt, o którym mówiliśmy, kredyt obrotowy, który zainwestowany dzisiaj będzie procentował w przyszłym roku gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-66.5" who="#PosełWładysławSerafin">Dlatego wnoszę o oddalenie tego, co poseł sprawozdawca proponował, jeżeli chodzi o brzmienie tego punktu, a utrzymanie dotychczasowego zapisu, aby rząd jednak przedstawił i wprowadził do 10 października te dwie podstawowe ceny minimalne, rzutujące na opłacalność produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-66.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję i proszę o zabranie głosu pana posła Jana Kozaczkę, Lecha, przepraszam najmocniej, pana posła Lecha Kozaczkę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego i jako kolejnego po raz wtóry posła Ryszarda Smolarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PosełLechKozaczko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zabieram głos, bo chcę mieć czyste sumienie, że siedząc na tej sali, nie zabierając głosu, uwiarygodniłem wiele wypowiedzi posłów, które tu miały miejsce. A wypowiedzi są tak rozbieżne i tak sprzeczne, że słuchając kolejnych wystąpień obawiam się rozdwojenia jaźni. Coś tu się nie zgadza, jak można ubolewać nad dziurą budżetową i równocześnie podejmować uchwały i ustawy zobowiązujące do coraz to większych wydatków z budżetu. Ja nie będę już, aby skrócić swoją wypowiedź, przytaczać przykładów, powiedział o nich pan poseł Nowak i do tego się ograniczę.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#PosełLechKozaczko">Druga sprawa, jeśli ronimy krokodyle łzy nad upadającymi przedsiębiorstwami państwowymi, to dlaczego kupujemy to wszystko, co się pojawi za granicą? Skąd tyle samochodów zagranicznych marek również przed naszym Domem Poselskim, skoro tak płaczemy nad upadającym polskim przemysłem? Skąd takie powodzenie naszych sklepów Pewexu, skoro handlują one tylko towarami zagranicznymi, dlaczego narzekający na sprowadzane z zagranicy artykuły żywnościowe nasi posłowie rolnicy nie kupują polskich jabłek i polskich pomidorów zamiast bananów i cytryn? Przecież nie kupując towarów sprowadzanych z zagranicy doprowadzilibyśmy do szybkiej ruiny, do upadku gospodarczego tych wszystkich, którzy te towary sprowadzają. I tę wypowiedź dedykuję panu posłowi Serafinowi.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#PosełLechKozaczko">Kupujemy te towary, proszę państwa, dlatego, że są tańsze i lepsze, a bez konkurencji z zewnątrz nasi monopoliści produkowaliby w dalszym ciągu drogie „knoty” i w dalszym ciągu mielibyśmy to, co mieliśmy do tej pory. Żeby poprzeć swoje stanowisko, pozwolę sobie skorzystać z cytatu z „Gazety Wyborczej” — „Donosy pana Ernesta Skalskiego”: „Kupiłem rower — tu będę skracał — cholerne trybiki były zepsute od samego początku. Naprawa gwarancyjna na drugim końcu miasta. Jeździ, lecz okazuje się, że sztyca kierownicy jest krótka. Podczas pierwszej wieczornej przejażdżki gaśnie przedni reflektor. W związku z tym donoszę pracowitej załodze Rometu, troskliwym strukturom związkowym, rozważnemu samorządowi i zaangażowanej dyrekcji, że rodzina moja użytkuje stale 4 rowery, że wszystkie zdałoby się wymienić i że na pewno nie kupię pojazdu z waszego zakładu. Jestem też prawie pewien, że wkrótce przeczytam o ciężkich problemach Rometu, o nie sprzedanej produkcji, o nie płaconych kredytach, zaległych podatkach i dywidendzie. I nie wykrzeszę wówczas z siebie ani cienia współczucia”.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#PosełLechKozaczko">I drugi przykład…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, to może już nie będziemy tego cytowali, bo to już wykracza poza…</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Drugi przykład jest w tym samym tonie, proszę państwa, nie będę go rzeczywiście cytował. I proszę państwa, wobec tego kwestia ostatnia, kwestia odpowiedzialności za słowa. Odnoszę wrażenie, że wielu z nas, zabierając głos z tej trybuny, widzi tylko perspektywę drugiej kadencji w tym Sejmie. Proszę państwa, czy nie wydaje się nam, że ważniejsze jest przetrwanie do drugiej kadencji niż przetrwanie państwa? Właściwie w tej chwili musimy postawić pytanie, czy chcemy, żeby to państwo przetrwało w tak katastrofalnej sytuacji? I nie mówmy, że wszystko co robimy jest łatwe, nie róbmy takich złudzeń naszym wyborcom, bo to jest po prostu nieprawda. Czy ktoś sądzi, że podatki na utrzymanie struktur naszego państwa będą płacili obywatele innych krajów? Czy ktoś sądzi, że możliwa jest suwerenność naszego państwa? Przepraszam, ale musiałem to powiedzieć i wcale nie czuję się w jakiś sposób lepszy od innych, proszę państwa, ale czuję się odpowiedzialny za to, co się tu dzieje. Proszę państwa, deklarowaliśmy ponoszenie największych ofiar, żeby państwo było suwerenne i przetrwało. Teraz nie chodzi o te największe ofiary, ale o poczekanie z naszymi oczekiwaniami na europejski standard naszego życia do czasu uzyskania europejskiego standardu dochodu narodowego przypadającego na jednego mieszkańca. I o taki podział dóbr, którymi teraz dysponujemy, żebyśmy wszyscy do takiego stanu dotrwali.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Smolarka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Tylko proszę ograniczyć swoją wypowiedź do minimum, panie pośle, jako że według regulaminu wypadałyby 2,5 minuty. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Tadeusz Kijonka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Postaram się zastosować do zaleceń. Niemniej pozwolę sobie na dwa słowa ad vocem wystąpienia pana posła Kozaczki. Sądzę, że sytuacja kraju jest katastrofalna, ale demagogia w wystąpieniu pana posła Kozaczki jest tak katastrofalna, że nie możemy pozwolić na wyemitowanie jej w eter bez słowa odpowiedzi. Jeżeli poseł twierdzi, że rolnicy czy ewentualnie konsumenci z Zachodu nie będą płacić podatków do naszego budżetu, to ma rację. Tylko ja się pytam pana posła, jeżeli my jako komisja zgłosiliśmy dezyderat zniesienia ceł na technologie i maszyny do przetwórstwa rolno-spożywczego i do dzisiaj nie ma odpowiedzi, tego nikt nie sprowadził, natomiast blokady surowców nie ma. W związku z tym, jeżeli zachodnie towary — kefiry, przetwory i wszystkie owoce — wpływają, to pan uważa, że ten podatek do nas wpływa? My jesteśmy hurtownią dla Europy Zachodniej. Oni sobie nakręcają podatek i koniunkturę, a nie my.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#PosełRyszardSmolarek">Dziwię się, że przy takim zachwycie dla towarów z Zachodu nie wyciął pan wszystkich drzew powyżej 40 lat, nie zadrzewił od nowa i nie wyhodował według własnej wizji ideologiczno-gospodarczej nowego lasu. Bo ja uważam, że drzewa zachodnie są ładniejsze, czyściejsze i nie skażone żadną ideologią. Można to zrobić.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#PosełRyszardSmolarek">A teraz może już merytorycznie, bo uważam, że nie ma po co polemizować z tego typu wystąpieniami. Do wystąpienia posła sprawozdawcy były dwa wnioski w pkt. 8, gdzie Sejm zwraca się do rządu i Narodowego Banku Polskiego o wydzielenie środków na dofinansowanie preferencyjnych kredytów o stałej, 12-procentowej stopie w kwocie 1 bln zł. I ten drugi wniosek o cenach minimalnych. Muszę powiedzieć, że takie było stanowisko komisji rolnictwa, mieliśmy wnieść propozycję. Był to pewien kompromis komisji rolnictwa i Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, gdzie jednym głosem przegłosowaliśmy, że taka będzie treść. I uważam, że faktycznie jest pewnym niedociągnięciem ze strony posła sprawozdawcy występującego w imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, że pomija pewne bardzo istotne niuanse. Bo jeżeli chodzi o opracowanie szczegółowej koncepcji ustalenia minimalnych cen skupu na zboże chlebowe i mleko oraz sposobu ich wdrożenia, to my tę wersję wdrożenia (do 10 października) przegłosowaliśmy. Podawanie tutaj, że rząd ma opracować koncepcję, jest mylące, to rząd — oświadczam — pracuje usilnie nad tą koncepcją od marca tego roku, ale jak na razie z tej koncepcji nic mądrego nie wynika.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#PosełRyszardSmolarek">W związku z tym prosiłbym, żeby uchwały, które są suwerennymi uchwałami komisji rolnictwa i które uzyskały, co prawda jednym głosem, ale większość Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, były respektowane i obiektywnie przedstawiane w tej sali.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję. Głos ma pan poseł Tadeusz Kijonka — nie zrzeszony i jako kolejny pan poseł Franciszek Stefaniuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#PosełTadeuszKijonka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ja również zabieram głos sprowokowany wypowiedzią posła Kozaczki, ponieważ od jakiegoś czasu pojawia się element szantażu w stosunku do posłów biorących udział w debatach, a podejmujących drażliwe kwestie. Szantażu, który polega na tym, że usiłują jakby formować sobie kampanię wyborczą. Trwa to od jakiegoś czasu. Jest to i obosieczne, i podejrzane, i niegodne. Bo w innym przypadku właściwie nie należałoby mówić o żadnych sprawach drażliwych, konfliktowych, tylko o tym, co byłoby jakby poza tym podejrzeniem. A przecież nie o to chodzi. Właśnie koniec tej kadencji przyniósł tyle dramatycznych problemów, że trudno reagować na nie łagodnie.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#PosełTadeuszKijonka">Chociażby dzisiejsza debata jest w zasadzie debatą o stanie państwa. I choć poruszamy się w świecie liczb, w istocie pośrednio dotykamy również tej sfery, która nie jest wymierna, a jest jeszcze w jakby większym stopniu objęta kryzysem. Chodzi o stan nastrojów społecznych, o stopień akumulacji energii psychicznej społeczeństwa, o to, co się nazywa wiarą i nadzieją. Ostatnie wyniki dowodzą, że ludzi, którzy zwątpili, którzy odczuwają głęboki niepokój o swój los jest już 85%. I to coś oznacza, tej liczby nie da się już zafałszować. W sferze materialnej czasem pewne zmiany są łatwe, czasem można coś zatrzymać, żeby po czasie uruchomić. Ale te procesy są głęboko destrukcyjne, ponieważ pozbawiają nas tego, co zawsze świadczyło o sile tego społeczeństwa, a więc energii społecznej, wiary, nadziei, otuchy. I to się stało nie bez jakichś przyczyn. Sądzę, że trzeba powiedzieć coś, co jest być może bolesne, ale prawdziwe. Nie podejrzewam o złe intencje, ale po prostu ten rząd nie miał globalnego programu, bo na globalny program składają się programy konkretne — polityka przemysłowa, rolna, celna, socjalna, społeczna itd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, proszę się streszczać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PosełTadeuszKijonka">Tak, już kończę. I to spowodowało, określone następstwa. Dwie sprawy szczególnie mnie niepokoją i o tym chciałem powiedzieć. W sytuacjach tak trudnych muszą być sfery dóbr chronionych, tych które są dobrami zbiorowymi, wspólnymi, które należą do narodu. I sądzę, że jeśli tego nie zrozumiemy, straty mogą być o wiele większe, w tym także straty niewymierne, duchowe, niż te, które można ująć w liczbach. Chodzi mi w tym przypadku oczywiście również o kulturę. To co dzisiaj przeczytaliśmy, a co dotyczy Starego Teatru, powinno być alarmem ostatecznym. To co dotyczy upowszechnienia kultury, losu kultury środowisk plebejskich, jak np. na Śląsku, powinno także być dla nas istotne, tym bardziej, że tam w grę wejdą wnet siły związane z mniejszością niemiecką, odpowiednio wyposażone, ale o tym nie myślimy. Sądzę więc, że należy bardzo wnikliwie rozważyć możliwości zmiany tych ograniczeń, tym bardziej że nie są to oszczędności. Te długi stałym garbem objawią się po nowym roku. To zostanie przesunięte, gdyż jest to po prostu wielki guz, który zostanie tylko przesunięty na następny rok.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#PosełTadeuszKijonka">I druga sprawa, dewaluacja tego wszystkiego co polskie. Proszę zwrócić uwagę, że nie szanujemy polskiej twórczości, polskiej myśli, polskiej technologii, tego co polskie. Często powołujemy się, i słusznie, na przykład Polski międzywojennej, ale proszę zwrócić uwagę, jak bardzo podnoszono wówczas godność polskiej pracy, polskiej myśli, jaki duży patriotyzm temu towarzyszył.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przepraszam, czas się skończył.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PosełTadeuszKijonka">Ja już kończę, pani marszałek. I to jest także jednym z ważkich powodów tego stanu, który obserwujemy obecnie. Ma on bezpośredni związek z określoną filozofią, z relatywizmem liberalizmu gospodarczego. O tym wiele mówiono, ale to nie jest droga, którą można iść dalej i o tym się dziś dowiadujemy. Mówią o tym liczby, a także procesy i styl, jaki obserwujemy w pracy tego rządu.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Franciszka Stefaniuka z Polskiego Stronnictwa Ludowego i jako kolejną panią poseł Emilię Pogonowską-Juchę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PosełFranciszekStefaniuk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Trudno nie zabrać głosu wobec tego, co mówią poprzednicy. W zasadzie odebrano nam od pewnego momentu prawo do repliki, ale mój głos jest jakby repliką.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#PosełFranciszekStefaniuk">Panie Pośle Kozaczko! Powiedział pan, że ronimy krokodyle łzy nad dziurą budżetową. No właśnie, ronimy łzy nad dziurą budżetową, a nie zastanawiamy się absolutnie nad siłą sprawczą albo nie chcemy słyszeć o sile sprawczej, tworzącej tę dziurę budżetową. I tutaj jest problem. Sala sejmowa cały czas dyskutuje o tym, w jaki sposób obronić całą sferę niematerialną od tej dziury budżetowej, a natomiast zadaniem rządu jest troska o to, żeby ta dziura budżetowa nie powstała.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#PosełFranciszekStefaniuk">Mówimy o konkurencji z zewnątrz, o tym, że ma ona uzdrowić naszą gospodarkę, a konkurencja z zewnątrz powoduje, że nasza gospodarka upada, bo nie wytrzymuje tej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#PosełFranciszekStefaniuk">Chciałbym postawić retoryczne pytanie, jak nazwać obywateli tego państwa, którzy reklamują obcy towar na naszych półkach? Dziwię się bardzo, jeżeli mówi się: słuchajcie, towar zagraniczny jest lepszy od naszego, nie kupujcie naszego tylko obcy, obcy obywatel jest zdolniejszy od obywatela Polski. Dziwi mnie to bardzo i, kochani, musimy zwrócić uwagę na to zjawisko. W kupowanym towarze z zagranicy płacimy za obce surowce, których mamy pod dostatkiem, bo absolutnie nie neguję importu bananów ani kawy, bo tego nie wyprodukujemy w Polsce. Krytykujemy natomiast tutaj przez cały czas sprowadzanie tych towarów, które możemy wyprodukować w Polsce. Płacimy za obcy surowiec, za obcą robociznę, a dzisiaj się zastanawiamy, skąd wziąć pieniądze na zasiłki dla bezrobotnych. Tutaj panowie posłowie płacimy podatek do budżetów tamtych państw, a nie naszego państwa, a dzisiaj dyskutujemy nad dziurą budżetową. Lejemy krokodyle łzy zasilając obce budżety, budżety obcych państw, a potem drżącą rękę wyciągamy po jałmużnę. Skąd mamy wziąć zasiłki, bo u nas coraz więcej ludzi po prostu stoi i wyciąga drżącą rękę po jałmużnę. Takim zjawiskom i procesom zdecydowanie mówimy: „nie”.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#PosełFranciszekStefaniuk">Pełne półki sklepowe. Wysoka Izbo! Zwróćmy uwagę na to, że wśród tego kalejdoskopu towarów z zagranicy mamy coraz mniej towarów polskiej produkcji. Do czego dojdzie, jeżeli te towary rodzimej produkcji w ogóle znikną z półek sklepowych? Czy wtedy smak wolności nie stanie się gorzki?</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Emilię Pogonowską-Juchę, nie zrzeszoną.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jako ostatni jest zapisany do głosu pan poseł Irmindo Bocheń z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Tylko kilka zdań wyjaśnienia w odniesieniu do poprawki, którą tutaj kilkoro z państwa oprotestowało w swoich wypowiedziach, a która odnosi się do specjalnych, powiedzmy, środków na prywatyzację notariatu.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Otóż, jak Wysoka Izba przypomina sobie, ustawa o notariacie, którą przyjęliśmy, zakładała tę prywatyzację w określonym horyzoncie czasowym i wszystkie jednostki organizacyjne wymiaru sprawiedliwości opracowały plany tej prywatyzacji. Te plany pozostały w zawieszeniu, ponieważ brak środków uniemożliwia ich realizację. Do czego one się, krótko mówiąc, sprowadzają? Otóż sprowadzają się do tego, że księgi wieczyste — dotychczas prowadzone przez Państwowe Biura Notarialne — mają przejść do sądów, mają być utworzone specjalne wydziały hipoteczne. Będą tam zatrudnieni sędziowie hipoteczni — tak stanowi ustawa — i pracownicy, którzy będą te wydziały wspólnie z sędziami prowadzić. Nie ma tych wydziałów i prywatyzacja uległa zawieszeniu, ponieważ nie ma po prostu środków. A jak tutaj niejednokrotnie już mówiono w ostatnim okresie, gdyby te środki się znalazły i doszłoby do tej prywatyzacji, ruszyłby cały proces. Po prostu trzeba byłoby zainwestować w notariat po to, żeby ten notariat szybko przyniósł dochody i te środki szybko by wróciły w zwielokrotnionej, jak przewidują specjaliści, kwocie. To właśnie jest intencją tej poprawki, którą poseł Bentkowski dzisiaj tutaj referował, poprawki do artykułu 26a. Chcę państwu powiedzieć, że jeżeli nie podejmiemy takiej decyzji, to po prostu dalej ustawa będzie nie zrealizowana, będzie w zawieszeniu. Wiem, że sytuacja jest niezwykle trudna, ale pokazujemy jaka istnieje możliwość szybkiego, powiedzmy, tutaj zdobycia środków, a jednocześnie, powiedzmy szczerze, uporządkowania całej tej sfery. Wszyscy z państwa — ci, którzy zetknęli się z pracą notariatu — wiedzą, jakie są kolejki i jakie są trudności z załatwieniem poszczególnych spraw.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Chcę też dodać, ze swej strony, że przed każdym z państwa dzisiaj leży projekt przyjęty przez dwie komisje; rządowy projekt ustawy o hipotece na niektórych ograniczonych prawach rzeczowych, w którym to projekcie są nowe zadania dla notariatów. Mianowicie, między innymi, przymus notarialny, jeżeli chodzi o zbycie własnościowego prawa do lokalu, następnie — jeżeli ta ustawa zostanie przez Wysoką Izbę przyjęta — powstanie potrzeba założenia ogromnej ilości ksiąg wieczystych dla tych ograniczonych praw rzeczowych, których projekt ustawy dotyczy i to jest również zadanie ogromne dla notariatu, gdyby przekazał księgi wieczyste do sądów. Jednocześnie, gdybyśmy pozwolili tymi nakładami na utworzenie właśnie tych jednostek prywatnych, to realizację tej ustawy, którą już przyjęliśmy i tej, którą mamy przyjąć po prostu zagwarantujemy.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Wspomnę tylko jednym zdaniem o tym, że trwa proces komunalizacji mienia i wszyscy państwo — zatrudnieni w organach albo mający związek z pracą organów administracji rządowej i samorządowej — wiedzą, jak ogromne zadania dla notariatów ta właśnie ustawa o samorządzie i o mieniu komunalnym stwarza; także należałoby zrobić wszystko, żeby po prostu pomóc w przełamaniu tego impasu.</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">To jest właśnie uzasadnienie tej zmiany. Pracując w tej właśnie komisji — ja, jako jeden z delegowanych przedstawicieli Komisji Sprawiedliwości oraz moi koledzy — wszystko to wyjaśniliśmy i myślę, że całą komisję przekonaliśmy do tego zapisu. Chodzi teraz o to, żeby państwo w swoich sumieniach rozważyli, czy istnieją podstawy do poparcia, za którymi się osobiście bardzo opowiadam.</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos zabierze pan poseł Irmindo Bocheń z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PosełIrmindoBocheń">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bocheń Irmindo — nie mylić z posłem Balazsem. Ja się troszeczkę ostrzygłem właśnie, tak żeby nie było… tam takie wkładki do tych książek porobiono.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#PosełIrmindoBocheń">Nie będę się odnosił do spraw rolniczych, ponieważ posłowie Smolarek, Serafin, Stefaniuk i — w kuriozalny sposób zresztą — poseł Kozaczko sprawy rolne wyjaśnili doskonale.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#PosełIrmindoBocheń">Mam dwa pytania do pana premiera Bieleckiego. Jest na sali, w związku z tym pierwsze pytanie. Czy stać nasz kraj, nasz budżet — skoro nad nim tak ubolewamy — i czy to jest w ogóle prawda, ponieważ w prasie francuskiej to przeczytałem przypadkowo, że przezbrajamy w Polsce armię na uzbrojenie francuskie; w okresie recesji budżetowej. Jest to kilkadziesiąt miliardów franków francuskich. W prasie naszej jakby cichutko na ten temat. Tam składają wizyty ministrowie obrony, ministrowie spraw wewnętrznych i umowy podpisywane są. Czy stać nas dzisiaj, aby takie potężne zmiany robić? Bardzo bym prosił o odpowiedź. Drugie pytanie. Jak możemy mówić o budżecie państwa w okresie recesji, jeżeli nie rozpatrujemy strony dochodowej tego budżetu? Bardzo mnie interesuje strona dochodowa budżetu z rozliczenia afery alkoholowej, benzynowej, rublowej, obsługi zadłużenia zagranicznego, bardzo modnego tematu spółki „Art-B” — tam są potężne pieniądze utopione. No, już nie powiem o papierosowej itd., itd. W związku z tym bardzo proszę, żeby pan premier desygnował kogoś ze składu rządu, aby odpowiedział na te dwa pytania, ponieważ one są w bardzo istotny sposób związane z tematem.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#PosełIrmindoBocheń">Na koniec, dla uściślenia wypowiedzi posłów na temat relacji żywność zagraniczna a polska, dwa słowa. Panie pośle Kozaczko, żywność we Francji jest subwencjonowana w wysokości 43%; dlatego oni mają tę przewagę na naszym rynku o te 40% w stosunku do naszych cen rodzimych. My, przy takim subwencjonowaniu, nie jesteśmy w stanie przeskoczyć jakości, ilości i oczywiście w związku z tym stajemy na pozycji przegranej. Bardzo bym prosił wziąć to pod uwagę. Przy czym, to subwencjonowanie w stosunku do naszej żywności będzie do pewnego momentu; jak nasz rynek się załamie, to oni przestaną subwencjonować i my drogo będziemy tę żywność kupować.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszą uprzejmie pana posła sprawozdawcę o zabranie głosu. Potem udzielę panu posłowi głosu jeszcze raz po wypowiedzi pana posła Jerzego Osiatyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dwie krótkie sprawy; Zacznę od drugiej, mniej istotnej. Jestem pełen szacunku dla determinacji pana posła Smolarka, pana posła Serafina i kolegów, którzy bardzo dobrze wiedzą, czego chcą. Chcą to osiągnąć i patrzą tylko na trzecią stronę projektu uchwały, gdzie jest zapisany ich wniosek. Jednak jako poseł sprawozdawca uważam, że miałem obowiązek także spojrzeć na pierwszą stronę druku nr 1093, gdzie jest przedstawiony wniosek mniejszości, który referowałem. Miałem obowiązek przedstawić oba wnioski.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#PosełJerzyOsiatyński">Teraz jeśli chodzi o sprawę kolejności głosowania. Chciałem się zwrócić do pani poseł Grabowskiej z prośbą, aby wycofała swój wniosek, by głosować projekt pakietu ustaw dotyczących nowelizacji budżetu dopiero po rozpatrzeniu projektu nowelizacji ustawy o rentach i emeryturach. Merytorycznie jest sprawa jasna, nie powinniśmy dawać rencistom i emerytom pustych pieniędzy. I wobec tego — bez względu na to, jakie w dalszym ciągu dzisiejszego czy jutrzejszego posiedzenia przyjmiemy rozstrzygnięcia w zakresie przesunięć pomiędzy działami — powinniśmy wiedzieć, że deficyt budżetowy taki, jaki jest dzisiaj, jest nieprzekraczalny. Jeżeli jednak odsunęlibyśmy to głosowanie, to koszt tego — paradoksalnie, niezależnie od tego, co zrobimy z rentami i emeryturami — wyniesie 4,3 bln zł. Jeżeli bowiem to zrobimy, to nie może się odbyć jutrzejsze posiedzenie Komisji Gospodarczej Senatu, bezprzedmiotowe jest piątkowe posiedzenie Senatu, który ma przyjąć naszą ustawę, kompleks ustaw budżetowych, i wobec tego nie jest możliwe zamknięcie całego tego pakietu przed początkiem kolejnego kwartału.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#PosełJerzyOsiatyński">Co oznacza konieczność — aby spełnić warunek, że prawo nie działa wstecz — waloryzacji za III kwartał. Waloryzacja za III kwartał plus wtedy konieczność odpowiedniego naliczenia, przeliczenia kosztów z II kwartału; w sumie to wyniesie 3,1 bln — pierwsza pozycja i 1,2 bln — druga pozycja. To jest praktyczny koszt tego wniosku. To jest także koszt jednego z wniosków zgłoszonych wcześniej, aby waloryzację zacząć dopiero od dnia ogłoszenia tych naszych decyzji w sprawie waloryzacji w odpowiednim Dzienniku Ustaw. Jeden i drugi wniosek kosztuje 4,3 bln zł. Dlatego jeszcze raz zwracam się z uprzejmą prośbą do pani poseł Grabowskiej, aby zechciała wycofać swój wniosek, a gdyby tego nie uczyniła, chciałbym, żeby Wysoka Izba wiedziała, jaki jest rzeczywisty koszt tej decyzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeszcze pan poseł Edward Nowak chciał zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli jeszcze ktoś z pań i panów chciałby zabrać głos, to proszę łaskawie zapisać się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#PosełEdwardNowak">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Oczywiście nie chcę polemizować z tymi stwierdzeniami, które tutaj padały. Chciałbym jasno stwierdzić, że moją intencją nie jest atakowanie rolnictwa, natomiast jest nią atakowanie, proszę państwa, takiego stylu myślenia, który państwo prezentujecie, niestety, bardzo często w swoich wypowiedziach; który mnie mierzi. Polega on na tym, że państwo próbujecie izolować rolnictwo jakby z całej gospodarki. Uważacie, że rolnictwo da się jakby wyjąć z całego kraju. Otóż nie da się. Jest to system naczyń połączonych i trzeba rozpatrywać każdą sytuację rolniczą — przestrzeganie prawa, oświatę — w kontekście całej gospodarki, a państwo próbujecie robić sztuczne zabiegi. To mnie ciągle, po prostu, mierzi i przeciwko temu ciągle protestuję, i będę protestował.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#PosełEdwardNowak">Druga rzecz. Otóż, proszę państwa, sądzę, że dzisiaj w Polsce jest nam wszystkim ciężko. Ciężko jest rolnikom, ciężko jest robotnikom, ciężko jest inteligencji, ciężko jest przedsiębiorcom. Tutaj, z tej trybuny, padają te słowa, jak nam jest ciężko wszystkim. Proszę państwa, skoro jest nam tak wszystkim ciężko, to próbujmy sprawiedliwie rozłożyć ten ciężar, a nie wygrywać stale interesów w ten sposób, że państwo jesteście głośni, że państwo bez przerwy zabieracie głos, że państwo ciągle się domagacie. Jednym słowem, często mówimy, jest to ściana płaczu tutaj. Trochę racji w tym jest, proszę państwa, przecież nikt nie ma na myśli, nikt nie ma zamiaru krzywdzić polskiego chłopa. Byłby to absurd, po prostu, takie postępowanie. Ale państwo też musicie zrozumieć, że tutaj nie da się wyizolować wsi, nie da się wyizolować rolnictwa, tak jak i nie da się wyizolować z naszego życia kultury, oświaty itd. Po prostu namawiamy do tego, żebyście państwo widzieli te wszystkie problemy w kontekście złożoności.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, kto jeszcze chce zabrać głos, ale w przedmiotowej sprawie. Polemikę możemy prowadzić, że tak powiem, do późnej nocy, ale chciałabym już dzisiejsze obrady Sejmu zakończyć, ponieważ w 10 minut po zakończeniu posiedzenia jest przewidywany Konwent Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, czy pan poseł w sprawach zasadniczych?</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Kowalczyk: Tak, pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa chciałby zabrać głos? Proszę się jeszcze zapisać, ale w sprawie zasadniczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Mówiąc o rolnictwie, trzeba zdać sobie sprawę, że rolnicy przez ostatnie 2 lata nie tylko nie mają dochodów, szczególnie w uprawie zbóż, ale dopłacają do uprawy zbóż. Obrazowo to przedstawiając, sytuacja wygląda w ten sposób. Jeśli w roku ubiegłym, aby wyprodukować jeden kwintal pszenicy, trzeba było wydać na ten cel — nawozy, środki ochrony roślin, podatek gruntowy, praca, paliwo — 102 tys. zł, a tę pszenicę rolnik sprzedawał po 82–86 tys. zł za kwintal, to znaczy, że dopłacił do każdego sprzedanego kwintala. Teraz, żeby to jakoś uzmysłowić mieszkańcom miast i niektórym posłom, trzeba by to tak może przedstawić: przychodzi pierwszy i ci, którzy biorą pobory — czy w zakładzie pracy, czy ze sfery budżetowej — otrzymują ileś tam set tysięcy czy ponad milion. Natomiast, gdyby to odnieść do rolnika, to nie tylko nie otrzymałby tych poborów, ale on jakby przynosi do kasy własne pieniądze i wpłaca. Dlatego chciałem zwrócić uwagę posłowi Nowakowi, że po prostu nie ma racji. Rolnictwo w tej chwili upada i w dalszym ciągu upada.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Jeszcze krótka uwaga dotycząca dotacji do wapna. To, co poseł Serafin mówił, że to jest podniesienie kultury gleby i wyższe plony, to jest racja. Następną rzeczą, która dotyczy nas tu obecnych na sali, to jest to, że plon zebrany z pola, które jest odpowiednio zwapnowane, ma odpowiednią kwasowość, jest bardziej bogaty w witaminy, w sole mineralne, w białko, ma lepszy skład biologiczny.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wszystkich państwa, którzy chcą jeszcze zabrać głos, o zapisanie się do głosu. Jutro będziemy jeszcze kontynuowali dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#PosełWładysławSerafin">Wniosek formalny, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Formalny? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#PosełWładysławSerafin">Wystąpienie mojego kolegi z OKP wykazało, że jednak są ludzie dobrze myślący. Stawiam wniosek formalny o wykreślenie fragmentu wystąpienia posła Edwarda Nowaka z protokołu.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli mnie pamięć nie myli, to tylko ja mam prawo to zrobić, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wniosek nie był więc wnioskiem formalnym, dajmy więc temu spokój.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pani poseł Grabowska chciała jeszcze odpowiedzieć panu posłowi Jerzemu Osiatyńskiemu. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#PosełDanutaGrabowska">Rozumiem argumentację pana posła sprawozdawcy i nie chciałabym być tą osobą, która burzy tok i porządek rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#PosełDanutaGrabowska">Natomiast w tej sytuacji, która się wytworzyła, nie rozumiem jednej sprawy. Czemu, skoro wiedziano, że będzie obradowała komisja senacka, kiedy będzie obradował Senat, Prezydium Sejmu nie zaczęło porządku obrad od ustawy emerytalnej. Przecież ustawa emerytalna i to co podejmiemy w sprawie tej ustawy jest niezwykle ważną częścią ustawy budżetowej. Dlatego dla mnie taka logika obrad, jaka została zaproponowana, jest nie do przyjęcia. Oczywiście Wysoka Izba zdecyduje — bo i tak dzisiaj niczego zdecydować nie możemy — czy jutro sprawnie, szybko, nie mówiąc za dużo, bo to było długo dyskutowane — ograniczymy nasze wypowiedzi — i podejmiemy decyzję w sprawie emerytur, a co za tym idzie, decyzję właśnie budżetową. Bo wydaje mi się, że niepoważne jest stawianie w ogóle komisji merytorycznej Sejmu wobec takiej sytuacji, że praktycznie określa się już barierę; cała wasza praca być może jest niepotrzebna, bo tylko jest tyle pieniędzy, że możemy przyjąć wersję rządową. Jeżeli tak, to jest to nieporozumienie. Dlatego wniosku swojego nie wycofuję.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, na tym kończymy w dniu dzisiejszym rozpatrywanie punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#komentarz">(Poseł Anna Dynowska: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W kwestii formalnej, pani poseł? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#PosełAnnaDynowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zadałam kilka pytań przedstawicielowi Ministerstwa Finansów oraz przedstawicielowi NBP. Od ich wypowiedzi uzależniam złożenie wniosku w sprawie zmiany jednego z bardzo ważnych artykułów, do art. 1 ustawy o zmianie ustawy budżetowej na ten rok, i chciałabym uzyskać odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Odpowiedź będzie jutro.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PosełAnnaDynowska">Pani marszałek, w takim razie bardzo proszę, żeby nie zamykać dyskusji, ponieważ uniemożliwi mi to formalnie złożenie wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Nie, nie zamknę dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#komentarz">(Poseł Anna Dynowska: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, jeszcze odnośnie do wypowiedzi pani poseł Grabowskiej. Chciałam zwrócić uwagę na to, ponieważ był zarzut pod adresem Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów, że przecież pan marszałek przedstawił porządek dzienny i Wysoka Izba ten porządek dzienny w takim kształcie przyjęła. Trzeba było wówczas zgłosić wniosek i być może byłaby inna decyzja. Wobec tego uwagi teraz pod naszym adresem są…</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#komentarz">(Poseł Danuta Grabowska: Wysoka Izba nie musiała wiedzieć o obradach komisji senackiej i nie wiedziała.)</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przyjmuję uwagę pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, w celu złożenia oświadczenia zgłosili się następujący posłowie: pani poseł Józefa Hennelowa i pan poseł Wilhelm Wolnik.</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie panią poseł o złożenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PosełJózefaHennelowa">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Za kilka dni zawiesza swoją działalność Stary Teatr w Krakowie — placówka o światowym rozgłosie i unikalnym dorobku artystycznym. W najbliższym czasie podobną decyzję będą musiały podjąć pozostałe placówki kulturalne Krakowa. Powód — nagły deficyt budżetowy w województwie, który wystąpił, ponieważ koszty remontów zabytków przed konferencją KBWE, które miały być pokryte z rezerwy budżetowej premiera, zostały przerzucone w obręb dotacji przeznaczonych na kulturę w Krakowie. W ten sposób nagły deficyt wyniósł 9 mld zł. Należy dodać, że nie tylko jedno z najcenniejszych środowisk kulturalnych w ten sposób staje przed perspektywą bankructwa, ale jeżeli chodzi Poseł Hennelowa o Stary Teatr w Krakowie, warto może dodać, że był on dotąd tylko dwa razy zawieszany, w październiku 1939 r. i w grudniu stanu wojennego.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#PosełJózefaHennelowa">Wysoka Izbo! Wszystkie zagrożenia kultury polskiej wynikłe z krótkowzrocznego i płytkiego realizowania przekształceń systemowych są zazwyczaj kwitowane bardzo pobłażliwym przywołaniem cytatu ze Słowackiego: „Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy”. Oczywiście mamy recesję, deficyt we wszystkich gałęziach budżetowych, ale należy sobie powiedzieć, że kultura to nie jest doraźny ornament, łatwy do kupienia albo do odrzucenia, tylko to jest sam rdzeń egzystencji narodowej. I jeżeli się posługiwać słowami Słowackiego, nie jest to róża, tylko raczej las. Można go oczywiście wyrąbać, zdewastować, tylko potem jest tak, że są trudności z oddychaniem, ponieważ brakuje tlenu i bardzo długo trzeba czekać, zanim ten las urośnie. Dlatego każdy protest społeczny wobec kolejnych zagrożeń dorobku i twórczości kulturalnej w Polsce winien być mimo wszystko i w dzisiejszych warunkach i słyszalny i skuteczny, bowiem uzyskiwane w ten drastyczny sposób oszczędności materialne są dosłownie śladowe, natomiast straty, już nieprzeliczalne na pieniądze, mogą się okazać trudne do odrobienia. Dlatego pozwoliłam sobie zaprezentować w tym wypadku opinię zgłoszoną przez wszystkie środowiska intelektualne, artystyczne i kulturalne mojego miasta.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła Wilhelma Wolnika z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej o złożenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PosełWilhelmWolnik">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Nie mając innej możliwości, kieruję niniejsze oświadczenie pod adresem ministra ochrony środowiska i zasobów naturalnych. Kończąca się kadencja Sejmu zmusza mnie do zadania panu ministrowi jednego zasadniczego pytania, czy do chwili obecnej doszło do zawarcia nowej umowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Czeską i Słowacką Republiką Federacyjną w zakresie ochrony środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem terenów przygranicznych.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#PosełWilhelmWolnik">Obowiązująca umowa z 1958 r. w obecnych warunkach nie powinna w dalszym ciągu funkcjonować. Pragnę nadmienić, iż na moją interpelację z dnia 10 maja 1990 r. otrzymałem odpowiedź z Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, z której to odpowiedzi wynikało, iż do tej tematyki obydwa rządy powrócą po wyborach czerwcowych w 1990 r. w Czecho-Słowacji. Minął rok, i nadal są zanieczyszczane Odra oraz powietrze przez emisję metali ciężkich, węglowodorów aromatycznych i pyłów na terenach ziemi raciborskiej i wodzisławskiej. Zapytuję, jak długo będzie trwało to bezprawie? Mam pełną świadomość aktualnej trudnej sytuacji gospodarczej również w Czecho-Słowacji. Nie może to jednak przesądzać o odstąpieniu od podpisania tak ważnego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#PosełWilhelmWolnik">Na tych terenach też żyją ludzie. Wobec takiego stanu rzeczy oczekuję pełnej i wyczerpującej odpowiedzi na poruszony przeze mnie temat.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wysoka Izbo, proszę uprzejmie pana posła sprawozdawcę oraz posłów, którzy zgłosili poprawki do dyskutowanych projektów ustaw i projektu uchwały, a także przedstawicieli rządu o zebranie się po zakończeniu obrad w saloniku obok sali obrad w celu uściślenia przed głosowaniem brzmienia zgłoszonych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#SekretarzposełZiemowitGawski">Jutro, to jest 26 września, odbędzie się wspólne posiedzenie następujących komisji: Komisji Zdrowia, Komisji Polityki Społecznej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 179 o godzinie 8.00.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#SekretarzposełZiemowitGawski">Dziękuję uprzejmie panu posłowi sekretarzowi za odczytanie komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#SekretarzposełZiemowitGawski">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, to jest do 26 września 1991 r., do godziny 9 rano.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#SekretarzposełZiemowitGawski">Dziękuję państwu. Dobranoc.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min 45)</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 10)</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska, Tadeusz Fiszbach i Teresa Dobielińska-Eliszewska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na sekretarzy powołuję pana posła Stefana Mleczkę i panią poseł Barbarę Blidę.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pani poseł Barbara Blida.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Powracamy do rozpatrzenia punktów 1 i 2 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-105.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">1. Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-105.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">1) o zmianie ustawy budżetowej na rok 1991 oraz o zasadach wykonywania budżetu państwa w 1991 r. wraz z autopoprawkami;</u>
          <u xml:id="u-105.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">2) o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991;</u>
          <u xml:id="u-105.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">3) o zmianie ustaw o urzędzie ministra finansów oraz o urzędach i izbach skarbowych oraz ustawy Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-105.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">2. Przedstawiony przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą projekt uchwały w sprawie sytuacji gospodarczej oraz realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-105.11" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał wystąpienia posła sprawozdawcy oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-105.12" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę obecnie o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Wojciecha Misiąga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu rządu chciałbym zgłosić poparcie dla projektów rozpatrywanych w tym punkcie ustaw w brzmieniu przedłożonym przez sejmową Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Chciałbym również przekazać pewne uwagi i komentarze do wniosków i głosów z wczorajszej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Sprawą najistotniejszą chyba i często poruszaną we wczorajszych wystąpieniach był problem określonego w ustawie zmieniającej ustawę budżetową deficytu budżetowego za 1991 r. Chciałbym przede wszystkim powiedzieć, że wbrew temu, co parokrotnie na tej sali padło wczoraj, nie jest to zmiana bezprecedensowa. Ta Izba w 1989 r. akceptowała zwiększenie deficytu centralnego o 370%, ustanawiając, istotnie w warunkach wyższej konieczności, deficyt budżetu na poziomie ponad 30% pierwotnie uchwalonego planu dochodów i wydatków.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Rząd, przedkładając Sejmowi projekt zmiany ustawy budżetowej, określił przewidywane dochody budżetu państwa w 1991 r. na 227 bln, zaproponował również ustanowienie wydatków na kwotę 251 bln zł. Proponowaliśmy zatem zwiększenie deficytu budżetowego do poziomu 24 bln zł. Proponowana wielkość deficytu była kompromisem między dwoma w istocie rzeczy sprzecznymi dążeniami: dążeniem do zapewnienia w miarę sprawnego działania tych sfer gospodarki, które funkcjonują dzięki zasilaniu budżetu, i dążeniem do utrzymania bankowego kredytowania budżetu na poziomie nie zagrażającym drastycznemu ograniczeniu kredytów dla sektora produkcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Zależność między poziomem wydatków budżetowych a możliwością kredytowania sektora produkcyjnego jest bardzo prosta. Jeżeli możemy uznać pewną prognozę dochodów za czynnik stały rachunku, to każde zwiększenie deficytu budżetowego, a więc każde zwiększenie wydatków budżetowych, musi powodować albo kredytowanie budżetu pustymi pieniędzmi, albo wycofanie tych pieniędzy, które można do gospodarki wpuścić z sektora produkcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Zatem dopisywanie kolejnych wydatków, zwiększanie deficytu powoduje z jednej strony formalną poprawę sytuacji tych jednostek, które dzięki budżetowi działają, z drugiej strony ogranicza możliwość kredytowania działalności produkcyjnej, wtórnie uderzając w dochody budżetu.</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Obliczenia, analizy, które prowadziliśmy, pozwoliły na wystąpienie z propozycją takiej właśnie wysokości deficytu budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Również istotny jest fakt, że deficyt budżetowy nie jest po prostu kwotą, o jaką różnią się dochody i wydatki. Deficyt budżetowy jest kwotą pieniędzy, które budżet musi zdobyć poza swoimi normalnymi dochodami. Określając zatem na pewnym poziomie wysokość deficytu budżetowego, musimy powiedzieć, skąd te pieniądze zostaną wzięte, jakie będą źródła zasilenia budżetu poza jego normalnymi dochodami. W pierwszej wersji przedłożenia rządowego zaproponowano następujące źródła pokrycia deficytu budżetowego i rosnących zaległości w rozliczeniach z bankami: 10 bln zł ma pochodzić z zadłużenia bankowego, z zaciągnięcia przez budżet kredytów w bankach. Nieco ponad 16 bln ze sprzedaży bonów skarbowych. Około 6 bln to środki stanowiące nadwyżkę roku ubiegłego, a więc te pieniądze, które leżały już na rachunku budżetu, gdy rok się zaczynał, i środki przejęte przez budżet z likwidowanych funduszy celowych. Wreszcie około pół biliona zł wyniesie w tym roku dodatnie saldo kredytów zagranicznych, tzn. nadwyżka tych kredytów, które ściągniemy i będziemy mogli wykorzystać na finansowanie wydatków budżetowych w stosunku do kredytów zagranicznych, które w tym roku musimy spłacić.</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Gdybyśmy mieli teraz rozważać możliwość zwiększenia deficytu budżetowego, to mogłoby się to tylko odbywać albo przez wyższą sprzedaż bonów skarbowych — a uważamy, że, przy proponowanym poziomie, nie ma już rezerwy popytu na rynku, nie ma zatem możliwości efektywnego umieszczenia na rynku większej liczby bonów skarbowych; albo przez zwiększenie kredytów dla budżetu, co wywoła te implikacje, o których mówiłem, i zawężenie możliwości finansowego wspierania działalności produkcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-106.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Można oczywiście postawić pytanie, czy w takiej sytuacji nie jest możliwe wyraźne zwiększenie zasilania zagranicznego? Czy budżet rzeczywiście wykorzystuje wszystkie możliwości zasilania zewnętrznego, niezbędnego, co twierdziliśmy od początku funkcjonowania programu gospodarczego, dla prawidłowego przebiegu procesów w Polsce. I tu pewne nieporozumienia i mity należy sprostować.</u>
          <u xml:id="u-106.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wczoraj w dyskusji padła liczba 5,5 mld dolarów postawionych do dyspozycji Polski i nie wykorzystanych. Pozostawienie tego stwierdzenia bez komentarza mogłoby tworzyć wrażenie, że gdzieś w jakimś miejscu leży 60 bin zł, które możemy wykorzystać na potrzeby budżetu natychmiast. Otóż sytuacja jest inna. Kwota 5,5 mld dolarów potencjalnego zasilania zagranicznego obejmuje bowiem trzy rodzaje środków: kredyty już postawione do naszej dyspozycji i wykorzystane; kredyty przyrzeczone nam, przy czym wielokrotnie kredyty te mają charakter funkcjonujących przez wiele lat linii kredytowych możliwych do wykorzystania stopniowo w ciągu 3–5 lat, a nawet w dłuższym okresie; w tym łącznym pułapie 5,5 miliarda dolarów mieszczą się także przyznane Polsce plafony gwarancji na kredyty. Nie jest to wobec tego kwota postawiona dziś do naszej dyspozycji, kwota, którą po prostu można przelać na rachunek budżetu i wykorzystać na bieżące wydatki.</u>
          <u xml:id="u-106.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wykorzystanie tych kredytów wiąże się zazwyczaj z dosyć skomplikowanymi procedurami i jest obwarowane pewnymi warunkami co do sposobu ich wykorzystania. Nie mogą one zatem, a jeżeli tak, to w minimalnej części, stanowić bezpośredniego zasilania wydatków bieżących budżetu.</u>
          <u xml:id="u-106.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chcę też powiedzieć, że z tej łącznej kwoty 5,5 miliarda dolarów, stanowiącej globalne rozmiary wieloletniego programu pomocy zagranicznej dla Polski, wykorzystano do tej pory i planuje się wykorzystać do końca bieżącego roku około 1400 milionów dolarów. Jest to kwota realnie możliwa do uzyskania w ciągu pierwszych 2 lat funkcjonowania programu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-106.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Kolejny problem, do którego chciałbym się ustosunkować, to relacje pomiędzy zgłoszonym przez komisję projektem ustawy zmieniającej ustawę budżetową i uchwałą, która towarzyszy pakietowi trzech ustaw rozpatrywanych dziś przez Wysoką Izbę. Rozpocznę od przypomnienia, że składając Sejmowi korektę ustawy budżetowej rząd przedłożył i uzupełnił — uściślił te wielkości w autopoprawce — pełny plan dochodów i wydatków budżetu. Chcieliśmy poinformować dokładnie o bieżącej sytuacji, o zamierzeniach, o skali i strukturze niezbędnych cięć w budżecie. Chcieliśmy również pokazać możliwości i potrzeby zwiększenia niedoboru budżetowego. W obecnej wersji przedkładanej przez komisje proponuje się przyznanie rządowi uprawnień do dokonania szczegółowych korekt w układzie dochodów i wydatków budżetu państwa. Proponuje się zatem, by decyzje szczegółowe określające skalę redukcji poszczególnych rodzajów wydatków podjęte zostały nie bezpośrednio przez parlament, a przez rząd na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa. Rząd gotów jest taką odpowiedzialność na siebie wziąć. Chcę jednak zwrócić uwagę na fakt, że i w sformułowaniach uchwały, i w głosach padających tu wczoraj na sali pojawiło się wiele wniosków, zmierzających do określenia konkretnych kwot, konkretnych wydatków i odwołujących się bezpośrednio do wielkości zawartych w przedłożeniu rządowym. Chcę również powiedzieć, że próba jednoczesnego uwzględnienia wszystkich wniosków zgłoszonych na tej sali nieuchronnie prowadzi do zniszczenia tego budżetu. Jeszcze podczas obrad komisji sejmowej próbowaliśmy wyjaśnić formalnoprawny sens i rangę uchwały. I zarówno w wyjaśnieniach współprzewodniczących komisji podczas prac poprzedzających drugie czytanie, jak i wczoraj podczas debaty plenarnej padło stwierdzenie, że zapisy uchwały nie są obligujące, nie stanowią bezwzględnej normy prawnej, natomiast niewątpliwie wyrażają oczekiwania Izby i zalecenia skierowane pod adresem rządu.</u>
          <u xml:id="u-106.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Spróbujmy te zalecenia przeanalizować. W zgłoszonych wczoraj wnioskach i w projekcie uchwały zaproponowano zwiększenie wydatków na naukę, kulturę i sztukę, oświatę, rolnictwo, wymiar sprawiedliwości, gospodarkę wodną, ochronę zdrowia i bezpieczeństwo publiczne. Zaproponowano również — bo to trzeba powiedzieć — zwiększenie dochodów. Tyle tylko że zwiększenie dochodów przez redukcję wydatków Sejmu, Senatu czy Kancelarii Prezydenta, po pierwsze, pozostaje w żadnej proporcji w stosunku do oczekiwań właśnie dotyczących wzrostu wydatków w wymienionych przeze mnie sferach, a po drugie leży poza zasięgiem kompetencji rządu. Nie mogę również zgodzić się ze stwierdzeniami, że sprzedając mieszkania, umarzając kredyty, możemy łatwo i szybko uzyskać dodatkowe dochody dla budżetu. Wielokrotnie i my, przedstawiając propozycje rządowe, i posłowie, zwracaliśmy uwagę na trudną sytuację finansową przedsiębiorstw. Również wczoraj na tej sali stwierdzono, że dodatkowe dochody powinny zostać osiągnięte bez naruszenia oszczędności ludności. Należy wobec tego zapytać, gdzie jest wobec tego źródło tych dodatkowych 30 bilionów złotych dla budżetu, o których mówił pan poseł Bentkowski. Jeżeli będziemy sprzedawali mieszkania, to te mieszkania nie są w większości przypadków własnością skarbu państwa. Jeżeli będziemy wycofywali kredyty, to trafią one do systemu bankowego, który ma swoje zobowiązania wobec depozytariuszy. Zasilenie budżetu państwa, jeśli nastąpi, będzie i opóźnione, i znacznie mniejsze, i wywoła bardzo poważne konsekwencje dla całej sfery produkcji materialnej. Nie zawsze jest tak, że zwiększenie stawek, że zaostrzenie pewnych przepisów fiskalnych w ostatecznym rachunku prowadzi do wzrostu dochodów. Uwagę tę również można odnieść i do niektórych zgłaszanych propozycji dotyczących stawek celnych. Nie chcę tego problemu rozwijać szerzej, sądzę, że minister Ledworowski do tych spraw ustosunkuje się odrębnie.</u>
          <u xml:id="u-106.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Przy okazji chciałbym wyjaśnić dwie szczegółowe sprawy, które w dyskusji zostały poruszone, a dotyczą dochodów. Po pierwsze, kwestia podatku obrotowego od sprzedaży alkoholi. Dokonane podwyżki cen przyniosą w skali całego roku dodatkowy dochód dla budżetu rzędu 1400 miliardów złotych, co stanowi nieco mniej niż 10% początkowo planowanych kwot. Nie można oczywiście powiedzieć i nie można wskazać precyzyjnie, na co zostały one skierowane. W trakcie prac nad budżetem stwierdziliśmy, że zwiększenie podatku obrotowego od tych właśnie towarów pozwala na zwiększenie dochodów i wówczas dwie decyzje podjęto w jednym pakiecie: decyzję o zwiększeniu środków restrukturyzacyjnych dla rolnictwa i decyzję o podniesieniu stawek. Nie oznacza to jednak, i nie może oznaczać, że napływające na bieżąco środki z podatku obrotowego od sprzedaży alkoholu, czy z tej zwyżki podatku obrotowego, potrafimy precyzyjnie skierować na dany cel. W trakcie wykonywania budżetu operujemy już globalną kwotą wydatków i globalnymi dochodami.</u>
          <u xml:id="u-106.15" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wątpliwości budzą również i wymagają pewnego komentarza niektóre szczegółowe wnioski zgłoszone podczas wczorajszej debaty. Proszę pozwolić, że do kilku z nich, mających szczególnie duże implikacje dla budżetu, krótko się ustosunkuję.</u>
          <u xml:id="u-106.16" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Po pierwsze, sprawa systemu finansowego resortu sprawiedliwości. Pan poseł Bentkowski zarzucił mi osobiście niewykonanie pewnych prostych rachunków. Proszę wobec tego pozwolić, że bardzo krótko te proste rachunki wykonam. W pierwszym półroczu rzeczywiście dochody budżetu państwa z działu: wymiar sprawiedliwości wyniosły około biliona złotych. Jeżeli założymy, że żadne zmiany stawek nie nastąpiłyby i że drugie półrocze przyniosłoby tylko tyle samo, ile pierwsze, wówczas można powiedzieć, że po trzecim kwartale dochody z tego działu wyniosą ok. 1,5 bln zł, a do końca roku ok. 2 bln zł. Propozycja pana posła Bentkowskiego sprowadzała się do tego, by zablokować na pierwotnym poziomie plan dochodów z jednostek wymiaru sprawiedliwości, pozostawiając całą nadwyżkę dochodów na potrzeby tego działu. Ten pierwotny poziom wynosił 1 bin 400 mld zł. Oznacza to, że już z dochodów w III kwartale 100 mld zł, a także całe pięćset miliardowe dochody IV kwartału miałyby być tym dodatkowym zasileniem wymiaru sprawiedliwości. Oznacza to jednak nie 150 mld w ciągu kwartału, a dodatkowe zasilenie wynoszące 600 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-106.17" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chcę przy okazji zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fakt, że zaproponowana poprawka mniejszości do art. 26a ma skutek podwójny. Po pierwsze, rozszerza katalog tych działów, które są uprawnione do przeznaczenia na własne potrzeby części dochodów budżetowych, o wymiar sprawiedliwości. Po drugie, co jest bardziej istotne, wprowadza zasadę, że w tym trybie, który proponowaliśmy jako awaryjne zasilanie jednostek służby zdrowia i edukacji, można przeznaczyć na własne potrzeby tylko te dochody, które przekraczają poziom planu. Przypomnę, że w przedłożeniu rządowym proponowaliśmy, by wszystkie dochody osiągnięte przez jednostki oświaty, wychowania i ochrony zdrowia po 1 września były kierowane na zasilanie bieżących kosztów utrzymania tych placówek. Gdyby Wysoka Izba przyjęła poprawkę mniejszości do art. 26a ustawy budżetowej, poza skutkami dla resortu wymiaru sprawiedliwości, oznaczałoby to odroczenie możliwości uzyskania dodatkowych dochodów przez jednostki oświaty i ochrony zdrowia do momentu stwierdzenia, że rozliczyły się one z planu zakładanego w budżecie. Dopiero te nadwyżkowe środki, a nie wszystkie środki wypracowane po 1 września, mogłyby być dodatkowym zasileniem wydatków bieżących tych placówek.</u>
          <u xml:id="u-106.18" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Drugi, mający istotne konsekwencje, wniosek, to wniosek zgłoszony wczoraj przez pana posła Bartosika. Wprowadzenie zasady utrzymania waloryzacji do momentu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw tekstów tych ustaw, której dzisiaj omawiamy, w istocie rzeczy oznacza przekreślenie proponowanej przez rząd zasady zawieszenia waloryzacji, oznacza wobec tego skutki sięgające 10 bln zł. Taki jest istotny, choć nie wyrażony expressis verbis przez wnioskodawcę sens ekonomiczny proponowanej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-106.19" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Nieco inny problem wiąże się z wnioskiem złożonym wczoraj przez panią posłankę Ejsmont. Pani posłanka zaproponowała, by w odniesieniu do pracowników służby zdrowia utrzymać na rok 1991 relację 100% w stosunku do wynagrodzeń w sferze produkcji materialnej. Przekładając ten wniosek na język systemu wynagrodzeń, oznaczałby on mniej więcej to, że w dziale: ochrona zdrowia zachowujemy system waloryzacyjny nieznacznie, o 2,7 pkt., obniżając relację. Wobec tego w dziale: ochrona zdrowia działałaby przy obniżonym współczynniku relacji dotychczasowa zasada kształtowania środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej, natomiast nastąpiłoby zawieszenie waloryzacji w pozostałych działach. Takie rozwiązanie wydaje się nie do przyjęcia i nielogiczne. Zdajemy sobie sprawę, jak drastyczną decyzją jest propozycja zawieszenia waloryzacji. Zdajemy sobie jednak również sprawę, że może ona być przyjęta jako środek awaryjny, jako środek niezbędny do utrzymania gospodarki tylko pod tym warunkiem, że dotyczy jednakowo wszystkich. Taki wniosek w odniesieniu tylko do jednego działu uważam za niemożliwy do realizacji.</u>
          <u xml:id="u-106.20" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Nie ma również powodów, by w szczególny sposób traktować odłożone środki pozostałe służbie zdrowia. Po pierwsze, nader wątpliwe jest, by w jakimkolwiek resorcie, w jakimkolwiek dziale w tym roku pozostały, przy tak ostro ograniczonym budżecie, nie wykorzystane środki. Jeżeli te środki miałyby na koniec roku zostać, powinny one być natychmiast wykorzystane na spłatę tych właśnie zaległości, które wg wniosku pani posłanki Ejsmont miałyby być z tych pozostałych środków płacone w roku przyszłym. Jeżeli są wolne środki, to na zapłacenie zaległych, a więc opodatkowanych, oprocentowanych dodatkowo, zobowiązań. Trzeba więc je zużyć jak najszybciej, nie odkładać tej sprawy do przyszłego roku.</u>
          <u xml:id="u-106.21" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Muszę również ustosunkować się w kilku słowach do problemów finansów gmin. Rzeczywiście przedłożenie rządowe proponuje ograniczenie subwencji dla gmin. Jest to przedsięwzięcie, na które decydowaliśmy się i które zostało włączone w rządowe przedłożenie bardzo późno i po bardzo poważnych wahaniach. Chcę jednak powiedzieć, że wypowiedzi przedstawicieli komisji samorządu terytorialnego i podczas obrad i prac w komisjach, i podczas wczorajszych obrad wskazują na próbę pewnej autonomizacji problemu gmin, postawienia sprawy tak, jakby gminy były czymś innym, nie związanym z budżetem państwa i całego kraju. W istocie rzeczy jest też tak, że każdy mieszka w jakiejś gminie. W istocie rzeczy jest tak, że te środki, które rozdysponowujemy w budżecie państwa do gmin, do tych samych ludzi trafiają innymi kanałami. Nie przemawia do mnie zatem argument, że trzeba, że celowe jest zwiększanie środków dla gmin z tego powodu, iż ponoszą one dodatkowe koszty na utrzymanie placówek służby zdrowia, oświaty, a więc tych jednostek, które, formalnie rzecz biorąc, powinny być finansowane bezpośrednio z budżetu państwa. Jeśli bowiem zdecydowalibyśmy się w tej chwili na tego typu przesunięcia, to to musiałoby oznaczać zmniejszenie środków przeznaczonych dla tych właśnie placówek, a wtedy rzeczywiście groźba tego, że będą się one utrzymywać wyłącznie dzięki pomocy gmin, będzie jeszcze poważniejsza. W istocie rzeczy jednak płacimy pieniądze na usługi społeczne świadczone tym samym ludziom w tych samych gminach.</u>
          <u xml:id="u-106.22" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chcę przy okazji powiedzieć, iż argument, że dyskutując o nadwyżce budżetów gminnych w I półroczu, mówimy o pewnej globalnej kwocie, a nie o sytuacji poszczególnych gmin, nie znajduje pełnego potwierdzenia w danych. Deficytowych gmin było w I półroczu mniej niż 200. Świadczy to o bardzo poważnej asymetrii. Świadczy to też o tym, że nie mamy do czynienia z sytuacją 1200 gmin bogatych i opływających we wszystko i 1200 gmin, które żyją tylko dzięki subwencji. Znaczna, przeważająca większość gmin — przypomnę, że mamy ich około 2400 — wypracowała jednak nadwyżki.</u>
          <u xml:id="u-106.23" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Kolejną istotną i wręcz kluczową sprawą jest sprawa waloryzacji. Waloryzacji wynagrodzeń w sferze budżetowej. Powiedziałem już, że rząd składał taką propozycję, zdając sobie sprawę z tego, że jest to krok drastyczny, że oznacza konieczność zawieszenia ustawy traktowanej jako istotny element polityki społecznej, istotny element systemu gospodarczego. W istocie rzeczy staliśmy jednak wobec dylematu, czy gwarantując dotychczasowe wynagrodzenia, nie podwyższając ich, zapewnić jednak przynajmniej jako takie warunki dla tego, by te jednostki w ogóle istniały — by chronić jednostki jako miejsca pracy i jako jednostki, które świadczą pewne usługi ważne dla całego społeczeństwa — czy też decydować się na utrzymanie za wszelką cenę ustawowych zapisów z groźbą znacznego pogorszenia warunków pracy i dostępności do pewnych podstawowych usług społecznych? Zdecydowaliśmy się na ograniczenie wynagrodzeń — a raczej, żeby powiedzieć dokładnie, na ograniczenie wzrostu wynagrodzeń — po to, by środki na inne wydatki, niezbędne do działalności bieżącej tych placówek, mogły być utrzymane.</u>
          <u xml:id="u-106.24" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Problem, obrazowo mówiąc, czy pieniądze na płace, czy pieniądze na leki, kredę, energię elektryczną, jest zresztą szerszy. Dotyczy on w ogóle proporcji w budżecie między wydatkami, nieco umownie, ale w zrozumiały chyba sposób, nazywanymi wydatkami socjalnymi a pozostałymi wydatkami. Grozi nam wejście w pewną niebezpieczną spiralę. Mamy do czynienia z kryzysem budżetowym, mamy do czynienia z produkcją, która nie maleje już tak, jak malała na początku roku, ale daleko jeszcze do stabilizacji, daleko jeszcze do tego, żebyśmy mogli mówić o jej wzroście. I pojawia się problem, na ile poprzez budżet można interweniować w gospodarkę? Można interweniować na tyle, na ile budżet nie jest obciążony innymi wydatkami. I nie mogę zgodzić się ze stwierdzeniem, które wygłosił wczoraj pan poseł Gajewski, przypisując rządowi pewne intencje czy wypowiedzi. Nie chodzi o to, że deficyt budżetowy jest z winy emerytów. My tak nigdy nie twierdziliśmy i nie będziemy twierdzili. Ale pan poseł Gajewski obciążając rząd tym, że zrzuca na emerytów, na bezrobotnych winę za to, że mamy deficyt w budżecie, winę za to, że nie można wygospodarować środków na restrukturyzację, na wspieranie przemysłu, na wspieranie rolnictwa, powiedział dalej: — trzeba obciąć kominy emerytalne.</u>
          <u xml:id="u-106.25" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">I to jest istotny problem w wydatkach socjalnych. Nie to, by uderzyć w emerytów; nie to, żeby uderzyć w tych, którzy naprawdę utracili pracę i muszą dostać zasiłek dla bezrobotnych. Chodzi o to, jak wydatki socjalne są podzielone. Jeżeli mówimy o emeryturach, które przewyższają pensje osób zatrudnionych na tym samym stanowisku, dzień po przejściu pracownika na emeryturę; jeżeli mówimy o systemie odpłatności za leki, który powodował i powoduje jeszcze w dalszym ciągu wypływ ogromnej ilości pieniędzy; jeżeli ten sam zasiłek rodzinny przysługuje rodzinie z minimalnym poziomem dochodów i każdemu zatrudnionemu, niezależnie od tego, czy te pieniądze stanowią 10% czy 3% jego dochodów; jeżeli mówimy o wydatkach socjalnych, to powiedzmy również o tym, że mamy w tej chwili system, który powoduje na przykład wypłacanie odpraw dla pracowników, którzy nie tracą pracy, tylko których zakład pracy przekształca się; to powiedzmy o kolumnach transportu sanitarnego, w których system finansowy jest tak ustawiony, że nie stwarza żadnych bodźców do oszczędności. To jest redukcja wydatków socjalnych, na której powinno nam zależeć. Nie obcinanie tych świadczeń, które są celowo, sensownie, adresowane do grup, które muszą środki z budżetu dostać, lecz wyeliminowanie zbędnych wydatków. I to jest droga do tego, by strukturę budżetu zmienić, by pozwolić mu odgrywać aktywną rolę, byśmy nie musieli się wykłócać o każdy grosz na rolnictwo, o każdy grosz na rozwój przemysłu, po to, żeby mogła zadziałać ta spirala w odwrotną stronę — większe zasilanie z budżetu, jeszcze większe dochody i możliwość rozwoju tego, co w tej chwili stanowi dużą część, a nie zawsze wydawane jest sensownie.</u>
          <u xml:id="u-106.26" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Nie jest to zresztą tylko problem 1991 r. Wczoraj padły również słowa o tym, że rząd nie przejmuje się rokiem 1992. Taki zarzut uważam za niesłuszny. Już wielokrotnie, nawet w materiałach, przedkładając ten projekt ustawy, tę nowelizację, zwracaliśmy uwagę na fakt, że stoimy w obliczu nie tylko obecnego, dzisiejszego, kryzysu, nie tylko w obliczu konieczności podjęcia środków pozwalających nam dotrwać do 31 grudnia po to, by w 1992 r. było od razu wszystko dobrze. Zwracaliśmy uwagę na zagrożenia wiążące się z rokiem przyszłym. Zagrożenia, które wynikają na przykład z tego, że jeśli ustawa emerytalna, w obecnie proponowanym kształcie, zostanie przyjęta, to w przyszłym roku wydamy z budżetu na świadczenia społeczne nie mniej niż 100 bln zł. Zagrożenia, wynikające z tego, że ten rok skończymy już deficytem i koszty tego deficytu będziemy ponosili w przyszłym roku, a jego zwiększenie sprawi, że te koszty wzrosną. Zagrożenia wynikające stąd, że musimy przyspieszyć racjonalizację kosztów w dużych działach sfery socjalnej. Nie proponujemy gwałtownego przezbrojenia wojska. Proponujemy obcięcie tych wydatków już w tym roku. Jest to konieczne dlatego, by móc rozsądnie mówić o budżecie przyszłorocznym. Budżet 1992 r. trzeba chronić już dzisiaj. Chronić przez takie ustawienie zakresu możliwych wydatków, by mógł on zgodzić się z dochodami. Ale również w tym momencie nie tworzyć faktów, które zmuszą do ponoszenia wydatków, na które nie będzie pokrycia.</u>
          <u xml:id="u-106.27" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Z tego względu, mając na uwadze i konieczność utrzymania kontroli nad budżetem — a to oznacza kontrolę nad gospodarką, oznacza funkcjonowanie normalne tego, co w państwie musi funkcjonować — i niewątpliwie trudny budżet 1992 r., raz jeszcze proszę Wysoką Izbę o przyjęcie w wersji zgłoszonej przez sejmowe komisje projektów ustaw zmieniających ustawę budżetową, zmieniającą zasady kształtowania wynagrodzeń w sferze budżetowej w 1991 r. i ustawy zmieniającej ustawę o urzędzie ministra finansów i Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-106.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra współpracy gospodarczej z zagranicą pana Dariusza Ledworowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W projekcie uchwały Sejmu w sprawie sytuacji gospodarczej oraz realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale br., zamierza się zalecić rządowi zwiększenie dochodów budżetu państwa przez:</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">a) zwiększenie stawek celnych na tzw. ponad standardowe, nieżywnościowe wyroby konsumpcyjne;</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">b) zwiększenie stawek celnych na przetworzone artykuły żywnościowe nie produkowane w kraju;</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">c) uszczelnienie przejść granicznych w celu wyeliminowania przemytu i działalności przestępczej związanej z obrotem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">W związku z tym chciałem poinformować Wysoką Izbę, że wprowadzona w dniu 1 sierpnia br. nowa taryfa celna zmieniła średni poziom stawki celnej z poziomu realnego około 4% do średniej stawki ok. 14%. W ramach przyjętej nowej struktury taryfy celnej generalnie towary konsumpcyjne pochodzenia przemysłowego, towary rolne, wyroby tekstylne, towary luksusowe mają stawki wyższe od średniej. Na poziom cen krajowych na rynku wpływa jednak nie tylko poziom cła, ale także podatku obrotowego pobieranego od tych towarów. Chcę tutaj podkreślić, że na te wyroby, na które podwyżki ceł wnioskuje czy zamierza wnioskować parlament, również stawki podatku obrotowego są średnio wyższe od poziomu średniego. W sumie, jeśli mówić o przychodach budżetowych z tytułu importu tych towarów, należy oceniać przychody łącznie z tytułu cła i podatku obrotowego; jeśli oceniać też rolę czy wagę obciążeń budżetowych w cenach krajowych tych towarów, oba te instrumenty należy traktować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Chciałbym teraz Wysokiej Izbie na kilku przykładach zobrazować obecny poziom obciążeń celnych i podatku obrotowego od tzw. ponad standardowych, nieżywnościowych dóbr konsumpcyjnych i żywnościowych towarów nie produkowanych w kraju. Otóż na wyroby gospodarstwa domowego, w zakres których wchodzą np. chłodziarki, pralki, maszyny do szycia i do pisania, stawka celna wynosi 20%, natomiast podatek obrotowy 25%. Na samochody osobowe, przypomnę, zmiany ceł były dwukrotne, stawka celna wynosi 25%, jest zawieszona na poziomie 15% do końca roku. Przypomnę, że są też ograniczenia minimalne w postaci obciążenia wartości dolarowej, a podatek obrotowy dla samochodów w zależności od pojemności silnika wynosi od 20% do 30%. Stawką 30% obciążony jest sprzęt elektroniczny Hi-Fi, magnetowidy, kamery, dywany, skóry zamszowe, przy czym podatek od tych towarów często dochodzi do 40%. Stawką 40% obciążone są np. perfumy, zegarki z metali szlachetnych i tutaj podatek obrotowy często również wynosi 40%.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Natomiast, jeśli chodzi o przetworzone artykuły żywnościowe nie produkowane w kraju, to chcę powiedzieć, że w istocie towarów takich wiele nie ma. Wchodzą w zakres tych towarów np. przyprawy z importu, kawa, herbata, owoce południowe. Tutaj stawka celna wynosi 25%, a podatek obrotowy 20%. Wchodzi w zakres tych towarów np. czekolada — stawka celna wynosi 45%, podatek obrotowy 25%. Można tutaj mówić o przetworach z warzyw, owoców importowanych — stawka celna 30%, podatek obrotowy zero. Ale chcę też powiedzieć, że jeśli chodzi o podatek obrotowy, stosujemy, wprowadzając podatek graniczny 2 marca bieżącego roku, zasadę zgodną z regułami GATT, że stawki podatku obrotowego na towary importowane nie mogą być inne niż na towary krajowe. I ta zasada też będzie w pełni honorowana w momencie wprowadzenia podatku od wartości dodanej.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Generalnie chcę podkreślić, że na te towary, które postuluje się ewentualnie objąć zmianami ceł, te cła są już wysokie, relatywnie najwyższe i również stawki podatku obrotowego są tutaj wysokie. Chciałem także poinformować Wysoką Izbę, że w ostatnich miesiącach obserwujemy zmniejszenie importu szeregu tych towarów, które wymieniłem, na które rynek okazuje się płytki. Dalsze zwiększanie ceł może przynieść spadek przychodów celnych poprzez spadek importu i spadek związany ze zmniejszeniem chłonności rynku na te towary. Chcę też podkreślić, że wprowadzona przez Wysoką Izbę nowelizacja ustawy celnej, która między innymi wprowadziła obowiązek doliczania do wartości celnej kosztów transportu i ubezpieczeń, wpłynęła od sierpnia średnio na wzrost kosztów importu od 5% do 8%, a zatem pośrednio także na wzrost przychodów celnych z tego tytułu.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Biorąc pod uwagę te wszystkie elementy, chcę wyrazić wątpliwość co do skuteczności zalecanych działań z punktu widzenia zamierzonego celu, to znaczy zwiększenia przychodów budżetowych. Efekt tych fiskalnych zamierzeń może być negatywny. Zamiast wzrostu przychodu z ceł może nastąpić ich spadek w zakresie tych towarów, które postuluje się objąć ewentualnymi korektami.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Jeśli chodzi o następne zalecenie dla rządu w projektowanej uchwale, dotyczące uszczelnienia przejść granicznych w celu wyeliminowania przemytu i działalności przestępczej, to pragnę podkreślić, że rząd z całą determinacją zwalcza i będzie zwalczał te negatywne zjawiska, które obok wielu szkód przynoszą też uszczerbek budżetowi państwa. W ramach nowelizacji Prawa celnego, o której mówiłem, umożliwiono podejmowanie nowych środków ochrony celnej, między innymi jest tam możliwość kontroli celnej również poza miejscem odpraw celnych, jest możliwość weryfikacji zgłoszonej wartości celnej w sytuacji, gdy zachodzi podejrzenie fałszowania faktur z cenami odbiegającymi od cen stosowanych na rynkach zagranicznych. Jest też tam możliwość dokonywania powtórnych czynności kontrolnych również w wypadku, gdy towary zostały dopuszczone do obrotu na polskim obszarze celnym bez zastrzeżeń w pierwszej kontroli celnej.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Te nowe środki ochrony celnej urzędy celne będą wykorzystywać z całą stanowczością. Zaangażowane w tym celu będą także organy policji i Urzędu Ochrony Państwa. Równocześnie rząd podjął decyzje, które umożliwiły dodatkowe zwiększenie płac i premii dla funkcjonariuszy celnych, które przekroczą znacznie średni poziom wynagrodzeń w sferze budżetowej, a także umożliwiono poważne zwiększenie nagród w wypadkach ujawnionych przestępstw celnych dla funkcjonariuszy celnych. Zwiększono też ostatnio przydział etatów dla urzędów celnych o 500 etatów do wykorzystania do końca bieżącego roku.</u>
          <u xml:id="u-108.11" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Trwają prace nad komputeryzacją urzędów celnych. Środki na ten cel pomimo redukcji wydatków budżetowych na ten rok będą wystarczające w stosunku do możliwości absorpcji techniki komputerowej przez urzędy celne. Chcę też poinformować Wysoką Izbę, że od nowego roku zamierzamy wprowadzić SAD, czyli tzw. jednolity dokument celny, dokument nowoczesnej statystyki celnej, zgodnie z regułami stosowanymi w EWG, który zapewni pełną kontrolę obrotu i rozliczeń celnych. Praktycznie po pełnym wprowadzeniu i skomputeryzowaniu przejść granicznych wyeliminuje możliwość fałszerstw dokumentów, gdyż system ten umożliwia poprzez transmisję danych bieżącą kontrolę poza punktem granicznym dokonywanych odpraw i parametrów rozliczeń celnych.</u>
          <u xml:id="u-108.12" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Podejmowane są kroki dla usprawnienia funkcjonowania przejść granicznych, a tym samym ułatwienia procedur kontroli odpraw i rozliczeń przy wykorzystaniu doświadczeń fachowców zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-108.13" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Reasumując, chcę podkreślić raz jeszcze, że rząd nie ustaje w wysiłkach dostosowania systemu celnego i infrastruktury celnej do wymogów zwiększonego i zdywersyfikowanego ruchu towarowego. Przełamujemy wieloletnie zaniedbania okresu, w którym granica służyła głównie do kontroli osób i przewożonych przez nie tzw. towarów grożących bezpieczeństwu państwa. Dziś przy wieluset krotnym zwiększeniu liczby podmiotów prowadzących wymianę z zagranicą, ujednoliceniu reguł prowadzenia handlu zagranicznego zarówno dla sektora państwowego jak i prywatnego, nie są to zadania łatwe ani możliwe do rozwiązania w krótkim czasie. Chcę jednak podkreślić jeszcze raz determinację rządu w walce z przemytem i przestępstwami związanymi z obrotem zagranicznym. I projektowane zalecenie Sejmu w pełni spotyka się z kierunkami działań rządu i jego agend w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-108.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-108.15" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-108.16" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Proszę o zabranie głosu ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, pana Adama Tańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem przedstawić stanowisko rządu wobec trzech punktów projektu uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, mianowicie wobec pkt. 8,9 i 10. Najpierw może pkt 8 i 10.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Zrozumiałe są intencje, które przyświecały autorom projektu uchwały, mianowicie w pkt. 8 jest mowa o zwiększeniu zakresu preferencyjnych kredytów, finansujących wydatki na środki obrotowe w rolnictwie. W pkt. 10 jest zrozumiała troska o to, żeby utrzymać przynajmniej na niezmienionym poziomie nawożenie wapniowe, którego walory są znane i które właściwie warunkuje wykorzystanie innych nawozów. A jednocześnie to zobowiązanie dla rządu całkowicie nie koresponduje z projektem ustawy, którą Wysoka Izba również uchwali. Kiedy mogłyby być na ten cel wygospodarowane środki? W trzech okolicznościach. Po pierwsze, gdyby mógł być zwiększony deficyt ponad ten, który jest zaproponowany w projekcie ustawy. Takiej możliwości nie ma, bo Sejm wyraźnie określa ten deficyt i wyraźnie precyzuje, kiedy mógłby być przekroczony i w jakich warunkach. A więc ta możliwość jak gdyby odpada. Mogło by to nastąpić w sytuacji, gdyby nastąpiło przesunięcie środków z innych działów gospodarki finansowanych z budżetu, ale właściwie te działy, które mogłyby być brane w rachubę, też są wyeliminowane, bo w projekcie ustawy są szczególnie chronione. A więc w tej sytuacji zalecenia czy polecenia dla rządu, bo te dwa punkty 8 i 10 właściwie brzmią jak polecenia, są nie do zrealizowania. One mogłyby być zrealizowane tylko w sytuacji, kiedy pojawią się dochody nieprzewidywalne na razie — one być może się pojawią — i wtedy to zalecenie Sejmu można by traktować jako zalecenie, które ustala priorytet w sytuacji rolnictwa tych dwu kierunków wydatków, to znaczy kredyty preferencyjne i środki finansowe na nawozy wapniowe. W związku z tym, jeśli miałyby pozostać te punkty, to jako zalecenie w sytuacji, kiedy pojawią się takie możliwości, a więc jako wola Sejmu wyznaczenia priorytetów w sytuacji, gdy pojawią się możliwości. W przeciwnym razie to zalecenie po prostu jest nie do zrealizowania i nie koresponduje z ustawą budżetową, którą również Sejm uchwali. Prosiłbym ewentualnie o takie przeredagowanie tych dwóch punktów.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">W pkt. 9 rząd też w zasadzie został zobowiązany do opracowania koncepcji cen minimalnych i wprowadzenia ich w życie z dniem 10 października. Na ten temat bardzo wiele powiedziano. Jeszcze raz chcę powtórzyć, że to rozwiązanie jest w gruncie rzeczy dla rolnictwa niekorzystne. Jego przyjęcie nie załatwia niczego, a może spowodować tylko bardzo poważne komplikacje w funkcjonowaniu rynku rolnego. Krótko wyjaśnię, dlaczego.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Ceny minimalne mają dwa aspekty: aspekt dochodowy, czyli oczekuje się, że ceny minimalne zagwarantują jakiś poziom dochodów, i aspekt stabilizacyjny. Zatrzymajmy się najpierw przy tym pierwszym aspekcie, to znaczy aspekcie dochodowym. Nie chodzi tu o sytuację, o której mówił wczoraj pan poseł Smolarek, kiedy cena rynkowa jest wyższa od ceny minimalnej — cena minimalna wtedy po prostu nie funkcjonuje; rynek akceptuje wyższą cenę i tutaj cena minimalna nic nie oznacza — ale chodzi o sytuację, w której cena minimalna jest wyższa niż cena rynkowa. I co się może zdarzyć? Jeżeli jest wyższa niż cena rynkowa, to mogą być dwie sytuacje. Ta wyższa cena, wyznaczona urzędowo jest zaakceptowana przez budżet, a więc budżet musiałby pokryć skutki finansowe, czyli różnice między ceną rynkową a ceną minimalną. Jest oczywiście problem wyboru, skąd te środki zabrać, żeby się znalazły na pokrycie tej różnicy. Nie mówię o tym, że sens ekonomiczny tego oznaczałby, że wracamy na niebezpieczną drogę rozziewu między ceną surowca a ceną żywności, na drogę, którą już przebyliśmy ze znanym skutkiem. I to jest jak gdyby pierwsza sytuacja, która mogłaby mieć miejsce. Ale jest druga sytuacja, o której mówił wczoraj pan poseł Smolarek, że to nie musi oznaczać skutków dla budżetu, że wyznaczamy cenę, która po prostu musi być zastosowana przez kupujących. Ale cóż to oznacza w gruncie rzeczy? Jeżeli cena minimalna byłaby wyższa niż cena rynkowa, jednocześnie wprowadzilibyśmy obowiązek skupu po tej cenie, to niczego nie załatwimy, bo trzeba by wprowadzić jednocześnie przymus skupu, żeby to oznaczało jakieś dochody dla rolnictwa, ponieważ w jaki sposób jednostka, która skupuje po niższej cenie i ogranicza skup, miałaby skupić po wyższej cenie? A więc trzeba by wprowadzić obowiązek skupu, przymus skupu.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Dalej, wyobraźmy sobie zmiany w otoczeniu rolnictwa. Kto wejdzie w to otoczenie? Oczekujemy na głęboką przemianę otoczenia. W sytuacji, kiedy państwo miałoby wyznaczać ceny minimalne ciągle w sposób niepewny, niejasny, jednocześnie z przymusem skupu, zahamowujemy całkowicie przemiany, na które oczekujemy.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Kolejny skutek, jaki może nastąpić — w tej chwili duże nadzieje wiążemy ze zwiększeniem eksportu rolno-spożywczego. Kto podejmie się transakcji eksportowych w sytuacji, kiedy nie jest jasna podstawowa cena surowca, cena która ma być wyznaczona centralnie? A więc zahamowujemy właściwie tę mikroprzedsiębiorczość, która w tej chwili zaczyna się coraz silniej rozwijać właśnie w eksporcie rolno-spożywczym. Stwarzamy pole do nadużyć na dużą skalę, bo w sytuacji, kiedy wyznaczamy cenę minimalną wyższą niż cenę rynkową i spotkamy się z ograniczeniem skupu, będzie następował skup po cenach niższych niż ceny minimalne, bo zbywca będzie starał się mimo wszystko ten surowiec sprzedać. Uruchamiamy sytuację, w której następuje obniżenie podatku dochodowego od jednostek, które wykażą w swoich księgach ceny minimalne, a skupią po cenach niższych. Dochód faktyczny będzie wyższy, a podatek będzie liczony od dochodu wyliczonego.</u>
          <u xml:id="u-109.6" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Zmiany, które następują w strukturze produkcji — dostosowanie się do popytu również zostanie wyeliminowane, bo zostaną wyznaczone centralnie ceny, które są sprzeczne z zasadami mechanizmu rynkowego.</u>
          <u xml:id="u-109.7" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">W tej sytuacji uważam, że cena minimalna ustalona centralnie jest działaniem wbrew interesom rolnictwa i na dalszą metę musi się obrócić przeciwko rolnictwu. Ale to nie znaczy, że nie widzimy możliwości, by cena minimalna była wyznaczona na poziomie przedsiębiorstwo — dostawca surowca rolnego. I do tego dążymy, to właściwie się dzieje. Tak się dzieje w niektórych cukrowniach, które już ustaliły zasadę wyznaczania cen buraków cukrowych i mam nadzieję, że przeżyjemy tę kampanię cukrowniczą bez konfliktów. W tej sytuacji wyznaczanie centralne ceny minimalnej zahamuje te procesy na dole, bo będzie wyczekiwanie na cenę minimalną ustalaną centralnie. Czyli, innymi słowy, owszem, cena minimalna na szczeblu: jednostka skupująca — dostawca, a więc na szczeblu mikro, kontrakty, umowy kontraktacyjne na zasadzie umów cywilnych, nie te z dawnych lat, które się skompromitowały — to jest droga w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-109.8" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Wrócę do aspektu stabilizacyjnego, bo również ten aspekt ceny minimalnej jest ważny, to znaczy oczekiwanie, że określimy cenę, która pozwoli planować produkcję bez ryzyka trudności ze zbytem tej produkcji. I ten aspekt jest bardzo wyraźny w działalności Agencji Rynku Rolnego. Jak wiadomo publicznie już ogłosiliśmy prognozy na najbliższy rok gospodarczy. Ogłosiliśmy przewidywane poziomy cen i działalność agencji, w ramach środków, które ma i które będzie miała, będzie zmierzać właśnie w tym kierunku, ażeby te prognozy zrealizować. Ale agencja działa wtedy jako jeszcze jeden podmiot na rynku i poprzez skup będzie starała się te prognozy zrealizować. A więc ten aspekt jest realizowany, moim zdaniem, i będzie realizowany z powodzeniem przez działanie Agencji Rynku Rolnego.</u>
          <u xml:id="u-109.9" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Jeszcze słowo wyjaśnienia. Wczoraj padło tu stwierdzenie pana posła Serafina, że rolnictwo zostało oszukane na 14–18 bln zł. Pan poseł Smolarek z kolei stwierdził, że te wyliczenia były bezpodstawne, bo cena wieprzowiny poszła daleko wyżej niż spodziewane ceny minimalne. Otóż chciałem wyjaśnić, że to wyliczenie zostało przedstawione z bardzo jasnym komentarzem, że gdyby przyjąć poziom cen, który przedstawił jeden ze związków, poziom cen wyliczony na podstawie bardzo dyskusyjnych kosztów… Koszty w rolnictwie są ogromnie zróżnicowane, różnica nawet sięga 100%. Ale gdyby przyjąć ten poziom, który przedstawił jeden ze związków, to takie byłyby właśnie skutki. To wyraźnie określiliśmy. To wcale nie oznacza, że rolnictwo zostało oszukane. Po prostu taka argumentacja jest nadużyciem informacji, którą przedłożyliśmy właśnie z takim komentarzem.</u>
          <u xml:id="u-109.10" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Kończąc, prosiłbym Wysoką Izbę, ażeby nie wprowadzać instrumentu, który nie może działać dobrze, który stworzy nadzieje nieziszczalne i uwikła kolejny rząd i Sejm w działania, które w gruncie rzeczy nie przyniosą efektów.</u>
          <u xml:id="u-109.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-109.12" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-109.13" who="#MinisterRolnictwaiGospodarkiŻywnościowejAdamTański">Proszę o zabranie głosu wiceprezesa Narodowego Banku Polskiego pana Andrzeja Topińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wysoki deficyt budżetu państwa jest bezspornie faktem niekorzystnym dla finansów państwa i dla kondycji pieniądza. Deficyt budżetu państwa podnosi stopy procentowe od kredytów oraz drenuje banki ze środków, które mogłyby przeznaczyć na finansowanie przedsiębiorstw. Wreszcie deficyt budżetu państwa stanowi bardzo wysokie obciążenie dla przyszłorocznego budżetu. Jeśli Sejm uchwali w tej chwili deficyt budżetu państwa w wysokości 26 bln zł, to odsetki od tego kredytu w roku przyszłym będą wynosić — jeśli przyjmiemy na przykład, że stopa procentowa wyniosłaby 20% — 5 bln zł w przyszłym budżecie.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Logika pobierania podatków jest taka, że właściwie ten budżet zawiera jeszcze obciążenie z przyszłorocznego budżetu, dlatego że w grudniu płacone są jakby podwójne raty podatku dochodowego, co oznacza, że na początku przyszłego roku deficyt będzie musiał wzrosnąć dodatkowo na skutek logiki wpływów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Bank przygotował program monetarny na II kwartał, który umożliwia sfinansowanie deficytu budżetu państwa w drugim półroczu. Oczywiście koszty sfinansowania tego deficytu będą poważne, o czym przed chwilą mówiłem. W pkt. 4 uchwały Sejmu, Sejm prosi nas o przedstawienie do 10 października programu polityki pieniężnej łagodzącego ograniczenia podaży pieniądza. Chciałbym powiedzieć kilka słów na ten temat niejako z wyprzedzeniem.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Przy tej skali deficytu, który zakładamy, budżet państwa zaabsorbuje około 1/4 przyrostu kredytu dla całej gospodarki, tzn. łącznie dla budżetu przedsiębiorstw i ludności. Przyrost globalny kredytu zakłada pewien przyrost podaży pieniądza szybszy niż tempo inflacji, czyli wychodząc z pewnych dodatkowych potrzeb gospodarki, zarówno w odniesieniu do budżetu jak i do sezonowości związanej ze skupem, przewidzieliśmy już przyrost podaży pieniądza, który jest przyrostem nie tylko w sensie nominalnym, ale także w sensie realnym. Tak że program monetarny, którym się teraz posługujemy, tę skalę deficytu budżetu państwa bierze pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Pragnę jednocześnie poinformować Wysoką Izbę, o czym Narodowy Bank Polski informował marszałka Sejmu kilkakrotnie w ciągu tego roku, iż budżet państwa wydaje więcej, niż wynoszą jego dochody oraz kredyty uzyskane z banków. W Narodowym Banku Polskim występuje więc stan debetowy rachunku budżetu państwa, poczynając od marca br. Jest to stan, który narusza postanowienie ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych, jako że ustawa ta stanowiła, że deficyt budżetu państwa nie może być kredytowany przez Narodowy Bank Polski. Tymczasem taki kredyt istnieje.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#WiceprezesNarodowegoBankuPolskiegoAndrzejTopiński">Liczyliśmy na to, że nowela ustawy budżetowej rozwiąże ten problem prawny. Ja rozumiem, że Wysoka Izba akceptując, że wartość bonów skarbowych ma wynosić tylko 16,5 bin zł, właściwie implicite zakłada finansowanie przez Narodowy Bank Polski deficytu budżetowego w określonym zakresie. W tej sprawie będą prowadzone rozmowy, będziemy szukali rozwiązań prawnych, które pozwoliłyby niejako finansować ten deficyt. Niemniej chcę podkreślić, że rozumiem, iż Wysoka Izba przyjmuje ten fakt do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu prezesowi. Zgłosił się do zabrania głosu pan poseł Ryszard Bugaj. Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#PosełRyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wystąpienia panów ministrów mogłyby na dobrą sprawę znowu rozpocząć naszą debatę. Były obszerne, trwały godzinę i 10 minut. Ja oczywiście nie chcę do całej tej debaty wracać. Chciałbym rozpocząć od pewnej refleksji. Gdy zajmuje stanowisko, gdy udziela wyjaśnień pan minister Misiąg, to robi to w taki sposób, jakby przedstawiał Wysokiej Izbie informacje bezsporne, szacunki nie dające się podważyć, przewidywania pewne. Otóż tak nie jest, proszę państwa. Oczywiście tak nie jest. Pan minister Misiąg nie powinien zapominać, że w lutym zajmował stanowisko i bronił poglądu, że dochody budżetu państwa będą takie jak to zapisano w ciągle obowiązującej ustawie budżetowej. Już w maju stało się jasne, że omylił się o kilkadziesiąt bilionów zł. I ten fakt, jak sądzę, powinien skłaniać do odrobiny pokory w formułowaniu ocen także na przyszłość, o odrobinę pokory chciałbym apelować do pana ministra Misiąga. Nie jest, niestety, tak, jakby mogło wynikać z wystąpienia pana ministra Misiąga, że jest oto odpowiedzialny rząd, który dokładnie wie co, ile, kiedy, natomiast nieodpowiedzialna jest Izba, która zgłasza nieumotywowane projekty, które prowadzą do rozsadzenia budżetu państwa, które pozbawione są elementów jakiegokolwiek realizmu. Tak po prostu, panie ministrze, nie jest. Chciałbym przypomnieć państwu, że to raczej przewidywania komisji były trafne, np. dotyczące takich spraw, jak dochody z ceł w roku 1991. To my przewidywaliśmy i sądziliśmy, że dochody te mogą być znacznie wyższe niż rząd zakładał, pod presją komisji szacunek ten został zwiększony. Ale nie został zwiększony tak jak komisja chciała, ponieważ rząd kategorycznie to oprotestował. Przykładów takich można przytoczyć więcej. I chciałbym wszystkich państwa prosić o wzięcie pod uwagę tego doświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#PosełRyszardBugaj">Z niepokojem przyjąłem to, co powiedział pan minister Ledworowski. Myślę, że brzmi to trochę jak szyderstwo, że rząd z pewną determinacją egzekwował, przestrzegał, starał się, by napływ towarów importowanych do Polski obciążony był wszystkimi, niezbędnymi płatnościami, jakich wymaga prawo. To brzmi dla mnie szyderczo także dlatego, że przecież nowelizacja odpowiednich przepisów nastąpiła niesłychanie późno, po tym, jak wiele razy, także w tej Izbie, zwracano uwagę, że stan istniejący w tym długim okresie jest stanem niedopuszczalnym.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#PosełRyszardBugaj">Jest faktem, panie ministrze, że w czwartym kwartale ubiegłego roku import wolnodewizowy wzrósł ponad dwukrotnie w stosunku do trzeciego kwartału, i że decydującym o tym czynnikiem był import konsumpcyjny. Jest faktem, że w strukturze obecnego importu import konsumpcyjny, w tym import dóbr wysoko standardowych, jest ogromny. Być może są takie sytuacje, o których mówił pan minister Ledworowski, że podniesienie stawek celnych mogłoby doprowadzić w rezultacie do spadku globalnych dochodów z tej pozycji budżetowej. Być może. Sądzę jednak, że są to sytuacje całkowicie odosobnione, że generalnie sugestia komisji zalecająca zwiększenie tych stawek jest sugestią, z punktu widzenia budżetu państwa, w pełni racjonalną. Można i należy poprosić pana ministra Ledworowskiego, aby, jeżeli przedstawia tego typu poglądy, był łaskaw przedstawić Izbie także informacje o tym, jak kształtował się w pierwszym półroczu tego roku import podstawowych dóbr konsumpcyjnych, takich jak np. samochody osobowe, elektronika etc. Dopiero na podstawie tych informacji, jak sądzę, możemy oceniać, czy ten postulat, który został zgłoszony w projekcie uchwały, jest postulatem nieracjonalnym.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#PosełRyszardBugaj">I trzecia uwaga, którą chciałbym zrobić. Pan minister Tański rozpoczął tu albo chciał rozpocząć globalną dyskusję o cenach minimalnych dla rolnictwa. Myślę, że powinniśmy po prostu przyjąć, że w dzisiejszym porządku obrad Sejmu nie ma dyskusji na ten temat. Myślę, że pan minister Tański nietrafnie odczytał intencję zapisu pkt. 9. Ja rozumiem pkt.9 następująco, zresztą jest także wniosek mniejszości, który moim zdaniem, stawia już całkowicie kropkę nad „i”, i wtedy nie budzi to żadnych wątpliwości, że intencją Izby nie jest zadecydowanie o tym, by 10 października wprowadzono ceny minimalne, gdyby uchwalono tę uchwałę, bo to jest po prostu organizacyjnie i prawnie niemożliwe. Intencją natomiast tego zapisu jest zmuszenie rządu do przedstawienia koncepcji, także koncepcji organizacyjnej. Jeżeli tu się mówi „i sposobu wprowadzenia w życie”, to znaczy, jak sądzę, że mają być wskazane także warunki i okoliczności, w jakich to mogłoby się stać, gdyby taka decyzja została podjęta. Nie sądzę natomiast, iż można by tę uchwałę interpretować w ten sposób, że jej uchwalenie jest równoznaczne z przyjęciem takiej decyzji i wprowadzeniem w życie tego przepisu.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Do dyskusji zgłosiło się jeszcze trzech posłów. Przypominam, że czas wystąpienia decyzją Wysokiej Izby jest ograniczony do 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Franciszka Stefaniuka z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie pana posła Wojciecha Zarzyckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełFranciszekStefaniuk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zabieram głos ponieważ dostrzegamy tutaj na tej sali podwójne rozumienie pojęcia ceny minimalne. Inaczej pojęcie ceny minimalne rozumie pan minister Tański, inaczej natomiast rozumiem je ja. Pan minister stwierdził, że cena minimalna może być mechanizmem przeciwnym rolnictwu i próbował pokazać co będzie, jeżeli cena minimalna stanie się wyższa niż cena rynkowa. Śmiem twierdzić, że nie będzie takiego zdarzenia, bo wtedy cena minimalna będzie ceną rynkową; poniżej ceny minimalnej żadne ceny nie będą mogły spaść. Chwileczkę — chcę przywołać tutaj pewne doświadczenie: co się stało w marcu, kiedy z cenami interwencyjnymi wyszła Agencja Rynku Rolnego? Posługując się przykładem, ceny rynkowe na żywiec wieprzowy sięgały 12 tysięcy złotych, agencja weszła z ceną interwencyjną 7800 złotych i automatycznie wszystkie ceny spadły do tej ceny interwencyjnej. Wtedy nikt się nie martwił o rozbieżności, pomimo że zakłady mięsne były agendą Agencji Rynku Rolnego. Jak sobie wyobrażam, zakłady mięsne, mając skupywać żywiec dla Agencji Rynku Rolnego, miały podwójne ceny stosować? Handel by nie wyszedł. Ceny spadły i wtedy nikt się nie przejmował. Panie ministrze, uważam, że absolutnie nikt nie musiałby dokładać do cen, wprowadzając określone mechanizmy. Ceny same się będą bronić. Cena minimalna ma być barierą, zaporą przed sztucznie duszonym wolnym rynkiem, przed nieuczciwie duszonym wolnym rynkiem, a pan, panie ministrze, powiedział, że cena minimalna jest mechanizmem wymierzonym przeciwko rolnictwu.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PosełFranciszekStefaniuk">Bardzo często zastanawiamy się, co jest wymierzone przeciw rolnictwu. Natomiast chcę rozwinąć tutaj myślenie o tym, co jest wymierzone przeciw rolnikom, nie przeciw rolnictwu. My bronimy cenami minimalnymi. Chcemy bronić rolników, bo ktoś może rozważać pewne wizje na temat przyszłości rolnictwa, nie widząc absolutnie wśród tych wizji samego rolnika. Tutaj jest to pewne nieporozumienie i pewna nasza rozbieżność.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Zarzyckiego z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#PosełWojciechZarzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym zwrócić się do ministra współpracy z zagranicą, pana ministra Ledworowskiego z pytaniem, które postawiłem w oświadczeniu na poprzednim posiedzeniu Sejmu i na które nie uzyskałem do dnia dzisiejszego odpowiedzi. Otóż w tym oświadczeniu zawarłem informację, że Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą zwiększyło kontyngent importu alkoholi na drugie półrocze bieżącego roku do 128,5 tysiąca hektolitrów, w tym najwięcej będzie można sprowadzić wódek — aż 7,5 tysiąca hektolitrów. Przedsiębiorstwom importującym alkohol rozdysponowano już ponad 70% limitu, reszta rozdzielona będzie niebawem. Pytanie, jakie wtedy postawiłem: ile dewiz pochłonie import, ile straci na tym nasza gospodarka? Czy pan minister mógłby odpowiedzieć, czy będą wpływy do budżetu z racji podniesionego kontyngentu i jakiej wielkości? Ile straci przemysł rolno-spożywczy? Ile straci budżet?</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zgłosił się pan poseł Smolarek. Byłaby to trzecia wypowiedź w tej debacie.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Niestety, nie jestem… proszę państwa, zgodnie z regulaminem nie mogę udzielić panu głosu po raz trzeci.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, może pan będzie uprzejmy przekazać to pytanie innemu posłowi; byłoby to zgodne z regulaminem, a sprawa będzie przedstawiona na forum Sejmu, jak pan poseł sobie życzy.</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Marię Sielicką-Gracką z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PosełMariaSielickaGracka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam następujące zapytanie. Wczoraj pan poseł Bartosik wniósł w imieniu komisji poprawkę dotyczącą regulacji płac w sferze budżetowej. Sformułował ją następująco: prawo nie może działać wstecz, wobec tego zawieszenie regulacji płac w sferze budżetowej może nastąpić dopiero od dnia wejścia w życie ustawy. Wiele osób na tej sali zrozumiało, czy uznało, że poprawka tej treści została wniesiona i odstąpiło od jej wniesienia. Ta poprawka nie znalazła się w druku przedstawionym nam do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Głos zabierze pan poseł Irmindo Bocheń z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Tadeusz Dziuba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PosełIrmindoBocheń">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W związku z tym, że pan poseł Smolarek nie mógł zadać pytania, a jest to nasze wspólne pytanie, pozwalam sobie je ponowić. Wczoraj, występując w końcowej części debaty, zadałem pytanie panu premierowi Bieleckiemu właśnie w sprawie dochodów budżetu, a dotyczącej pozyskania środków pieniężnych z rozliczenia afery alkoholowej, papierosowej, rublowej, paliwowej itd., etc… wszystkich afer. Skończyłem swoją wypowiedź mówiąc na temat spółki „Art-B”.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#PosełIrmindoBocheń">Drugie moje pytanie, na które nie otrzymałem odpowiedzi. W prasie zagranicznej drukowane są szerokie dywagacje na temat rzekomej zmiany uzbrojenia polskich sił zbrojnych. W związku z tym, czy stać nas na to w obecnej sytuacji, żeby przezbrajać się na uzbrojenie francuskie, bo w prasie francuskiej wyczytałem, że takie kontrakty na kilkadziesiąt miliardów franków francuskich są podpisane.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#PosełIrmindoBocheń">Chciałem uzyskać odpowiedź, ale do tej chwili jej nie uzyskałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł wnosi, jeśli chodzi o drugie pytanie, że ono dotyczy dyskutowanego dzisiaj budżetu?</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#komentarz">(Poseł Irmindo Bocheń: Tak, bo to decyduje, czy nas stać na uchwalenie takiego budżetu.)</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Dziubę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#PosełTadeuszDziuba">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem wypowiedzieć się w sprawie waloryzacji płac. Ustosunkował się do niej pan minister Misiąg, przed chwilą poruszyła tę sprawę pani poseł Sielicka-Gracka.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#PosełTadeuszDziuba">Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego zaproponowała, aby wiadomy projekt ustawy nie skutkował wstecz. Intencję tę można będzie wyrazić tak, jak za chwilę to sformułuję. Chciałbym tylko podać motywy, jakimi się komisja kierowała. Otóż, po pierwsze, komisja kierowała się wyłącznie względami społecznymi. Na posiedzenie komisji zaproszono przedstawicieli Ministerstwa Finansów, ale przewodniczący komisji otrzymał wcześniej odpowiedź, że z zaproszenia tego resort nie skorzysta, a zatem nie mieliśmy wówczas możliwości rozważenia skutków finansowych naszej propozycji, która jest propozycją kompromisową, a mianowicie umożliwi, jak sądzę, związkom zawodowym wycofanie się z postulatów dalej idących niejako kosztem przyjęcia propozycji komisji. Można byłoby ją sformułować w sposób następujący. Byłby to wniosek bardzo bliski wnioskowi Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów zapisanemu w druku nr 1091, z tym tylko że datę 1 lipca należałoby zastąpić datą 1 października w pkt. 1 i 2 wniosku komisji oraz w proponowanym nowym art. 5 zamiast sformułowania „wynagrodzenia za I półrocze” należałoby zapisać: „wynagrodzenia za pierwsze trzy kwartały”. Sens tych poprawek jest taki, aby — jeszcze w trzecim kwartale przeprowadzić waloryzację płac. Przypomnę, że komisja budżetu proponuje jej przeprowadzenie tylko w drugim kwartale.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu w celu udzielenia odpowiedzi wiceministra finansów pana Wojciecha Misiąga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na dwa pytania chciałbym odpowiedzieć. Pierwsza sprawa dotyczy tzw. rozliczenia afer. Oczywiście nie istnieje żaden odrębny tryb rozliczania afer jako takich. Tam, gdzie zostały wykryte albo przestępstwa, albo wykroczenia skarbowe, albo w trakcie kontroli skarbowych ujawniono uszczuplenia podatkowe, to albo bezpośrednio przez aparat kontroli skarbowej, albo — tam, gdzie miało być nienaruszenie ustawy karno-skarbowej — przez sąd następuje rewindykacja tych należności. Okresowe raporty kontroli skarbowej i skutków ich działalności są okresowo Wysokiej Izbie przedstawiane. Dla ilustracji — bo nie potrafię panu posłowi dzisiaj z tej globalnej kwoty skutków działań polegających bądź na wytaczaniu procesów sądowych przez skarb państwa tym, którzy nie wywiązują się ze swych obowiązków, bądź wyników kontroli powiedzieć, co można przypisać do której afery, a co po prostu do indywidualnego wykroczenia podatkowego — powiem tylko tyle, że w ciągu II kwartału efekt tych rewindykacyjnych działań, prowadzonych przez aparat skarbowy — bądź własnymi siłami drogą egzekucji administracyjnej, bądź przez sądy — wyniósł ok. 1,5 bln zł. Tyle odzyskano z nieujawnionych dochodów bądź dochodów zabranych skarbowi — 1,5 bln zabranych skarbowi państwa przez naruszenia przepisów.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Druga sprawa, do której chciałbym się bardzo krótko odnieść, to jest ten wniosek, który pan poseł Dziuba teraz precyzował. Otóż skutek tego wniosku byłby taki. Jeżeli byśmy tylko te poprawki wprowadzili do ustawy, to by oznaczało to, że do 31 grudnia tak czy inaczej nie następują zmiany w poziomie wynagrodzeń, natomiast wypłacamy jednorazowo w przyszłym roku w tym trybie, który w art. 5 komisyjnego projektu jest przewidziany, łącznie kwotę ok. 5,5 bln zł bez skutku dla systemu płacowego. To by oznacza to, że ponosimy taki jednorazowy wydatek na samym początku roku niezależnie od podwyżek płac, jakie zgodnie z systemem, który będzie obowiązywał w 1992 r. musiałyby nastąpić. Taki byłby efekt. Czyli wtedy 5,5 bln jest wydane, można powiedzieć, poza systemem normalnie obowiązującym. To jest efekt ekonomiczny tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Proszę o zabranie głosu wiceministra obrony narodowej pana Zdzisława Stelmaszuka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#WiceministerObronyNarodowejZdzisławStelmaszuk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Odpowiadając na zadane pytanie przez pana posła, najkrócej językiem wojskowym odpowiedziałbym tak: nie ma żadnych podpisanych kontraktów na żadne samoloty ani sprzęt zagraniczny i w najbliższym czasie nie przewiduje się ich. To wszystko jest w sferze naszych marzeń. To wszystko jest w sferze jakby badań i rozpoznawania rynku zachodniego, dlatego że kiedyś będziemy musieli na ten rynek wejść. Nie możemy wykupić planowanego sprzętu z naszej produkcji krajowej, i stąd niebezpieczna jest sytuacja w przemyśle zbrojeniowym. Tyle mogę odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos przed zamknięciem dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#PosełMarekBartosik">Marek Bartosik z Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#PosełMarekBartosik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tylko króciutko chciałem wyrazić pogląd w jednej ze spraw poruszonych ostatnio przez pana ministra Misiąga, ponieważ pan poseł Dziuba w zasadzie już tutaj wyjaśnił historię tego wniosku. Jest to wniosek związku zawodowego „Solidarność”, formalnie podjęty przez pana posła Dziubę. Informacje pana Misiąga w tej sprawie budzą pewne wątpliwości, ponieważ tak się jakoś składa, że pan minister Misiąg bardzo skutecznie żongluje bilionami złotych. Gubię się, jaka jest rzeczywista cena tego wniosku, ponieważ wczoraj Ministerstwo Finansów poinformowało, że koszt tej poprawki wynosiłby 4,3 bln. W swoim pierwszym wystąpieniu pan minister Misiąg operował sumą 10 bln zł, w tej chwili mówi o 5,5 bln zł. Nie mogę zgodzić się z interpretacją pana ministra Misiąga, iż wniosek naszej komisji oznacza zniesienie proponowanej przez rząd zasady zawieszenia waloryzacji. Proszę państwa, rząd faktycznie bez żadnych podstaw prawnych dokonał zawieszenia waloryzacji w marcu, wówczas kiedy nie dokonał zaliczkowego sfinansowania na następny kwartał rewaloryzacji płac, co było powszechnie obowiązującą praktyką. Zatem brak bazy jest konsekwencją niezrealizowania przez rząd w II kwartale przepisów ustawy i dlatego nie można zrealizować waloryzacji w III kwartale. Rozumiem kompromisową propozycję komisji, której przewodniczył pan poseł Bugaj. Chciałbym poprzeć wyrażony przez niego pogląd dotyczący pewnej beztroski informacyjnej ze strony Ministerstwa Finansów. To tylko tyle. Wysoka Izba rozstrzygnie merytorycznie, czy sprawa waloryzacji płac w sferze budżetowej będzie od III kwartału czy też ewentualnie nie będzie obejmowała IV kwartału. Jest to rozstrzygnięcie merytorycznie chyba dosyć oczywiste.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przepraszam, może jeszcze ktoś z panów posłów chciałby zabrać głos? Pan poseł Kijonka, pan poseł Bentkowski.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Muszę zabrać głos w sprawie tej poprawki, która tutaj będzie dzisiaj głosowana, ponieważ wczoraj, kiedy wyjaśniałem zasady tej poprawki, na sali była niewielka liczba posłów, natomiast pan Misiąg dzisiaj przedstawił ją zupełnie opacznie, tak jak on chce ją rozumieć i można odnieść wrażenie, że nie mamy racji bądź rzeczywiście to, co proponuję nie ma oparcia w wyliczeniach resortu sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Proszę państwa, minister finansów proponuje obciąć 150 mld zł, które były przeznaczone na rezerwę dla tzw. sędziów hipotecznych po to, ażeby móc realizować ustawę o notariacie i przynajmniej otworzyć 300 prywatnych kancelarii notarialnych do końca roku; wychodząc z założenia, że skoro resort nie zrobił tego w I półroczu — tzn. nie wykorzystał tych etatów — to znaczy, że te etaty są niepotrzebne. Specyfika resortu sprawiedliwości polega na tym, że właśnie jesienią kończą się aplikacje sędziowskie, nadto staże asesorskie kończą się także jesienią i po prostu przyjmuje się nowych sędziów najczęściej właśnie w tym okresie. Trzeba sobie wyraźnie powiedzieć, że jeżeli się zabierze te 150 mld zł z resortu sprawiedliwości, to nie otworzy się przynajmniej 200–300 indywidualnych kancelarii notarialnych, a to jest jednoznaczne z tym, że się nie wypełni obowiązków, jakie nakłada się na notariaty, a niemalże każda ustawa jakieś ciężary na te notariaty nakłada.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">I ostatnia rzecz, poprawka sprowadza się do tego, że po prostu pan minister Misiąg zabierze sobie te 150 mld zł, natomiast resort, jeżeli wypracuje dodatkowe wpływy, to wtedy będzie mógł tych notariuszy zatrudnić, znaczy odwrotnie — tych sędziów hipotecznych zatrudnić i utworzyć kancelarie notarialne. Nie jest prawdą, że będą jakieś nadzwyczajne wpływy, jak to pan minister Misiąg określa. Pan minister Misiąg popatrzył w sufit i określił kwotę wpływów w resorcie sprawiedliwości na sumę 2 bln 600 mld zł. Przecież to nie jest fabryka, w której można planować wpływy. To jest przecież resort sprawiedliwości, którego wpływy są bardzo dokładnie określone taryfikatorami. Ostatnia podwyżka taryfikatorów była w zeszłym roku. Dlatego też, skoro w I półroczu wpływy w resorcie sprawiedliwości wyniosły około 1 bln zł, to i w II półroczu nie mogą być większe. Mogą być tylko takie same bądź bardzo podobne. Skoro więc przekroczenie zaplanowanych na 1 bln 400 mld wpływów będzie wynosić w skali całego roku 600 mld zł, to w IV kwartale — bo ta poprawka mówi o wpływach w IV kwartale — wpływy ponad plan będą wynosić 150 mld. I o tę kwotę chodzi. Tylko wtedy resort sprawiedliwości będzie mógł wywiązać się ze swoich obowiązków wynikających z ustawy o prywatyzacji notariatów, kiedy zdoła te wpływy osiągnąć i tylko wtedy będzie mógł je przeznaczyć na utworzenie nowych etatów sędziów hipotecznych i, jak powtarzam, tylko wtedy będzie mógł stworzyć około 200–300 kancelarii notarialnych, które — panie ministrze Misiąg, daję panu gwarancję — w ciągu 3 miesięcy przyniosą nam wpływy w wysokości przynajmniej 300 mld zł z podatków, które wypracują.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł Kijonka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#PosełTadeuszKijonka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Jestem zobowiązany powiadomić Wysoką Izbę o nadużyciu, którego jesteśmy ofiarami. Otóż, kiedy likwidowano Fundusz Rozwoju Kultury — który zapewniał kulturze stałe, niezależne, pewne źródło finansowania, zagwarantowane ustawą — Ministerstwo Finansów, także pan minister Misiąg, złożyło zapewnienie, iż finansowanie kultury z budżetu to źródło pewniejsze, że środki będą większe. Między innymi także to zaważyło na tym, że fundusz padł. Okazało się to nieprawdziwe po 6 miesiącach. Do tego stopnia nieprawdziwe, że kultura w pierwszej wersji ma utracić 30% środków z tegorocznego budżetu. I to z dnia na dzień. To ma nastąpić teraz, w tych dniach, kiedy już pewne działania zostały uruchomione, na przykład remonty w instytucjach teatralnych, za które płacić trzeba będzie. Zaczną się procesy, odsetki przekroczą wielkość środków wyszarpanych dla kultury z budżetu. 1 bln odebrany kulturze to nie jest bilion, który da się wymierzyć liczbami, operując finansowymi kryteriami. To straty nie do oszacowania, które będą ważyły na stanie duszy narodowej. Chcę, żeby o tym było powiedziane z całą mocą, ponieważ myślenie wyłącznie liczbami, sprowadzenie wszystkiego do kryteriów finansowych, powoduje takie uproszczenia, które decydują o tym, że stajemy się coraz bardziej prymitywni. Protestuję przeciwko temu i chcę, żeby resort finansów wiedział, że nas oszukał. To jest oszustwo.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana wiceministra finansów Wojciecha Misiąga, a następnie pana posła sprawozdawcę Jerzego Osiatyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Proszę pozwolić, że ustosunkuję się do trzech wypowiedzi. Niestety, nie ma w tej chwili na sali pana posła Bartosika, który powiedział, że…</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest, jest)</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Przepraszam bardzo pana posła. Pan poseł powiedział, że pogubił się w tych liczbach i że liczby padają różne. I chyba tak jest rzeczywiście, panie pośle. Wszystkie trzy liczby, o których pan powiedział, rzeczywiście wczoraj wymieniono, tylko że każda oznaczała co innego i do godz. 22 min. 30 usiłowaliśmy wyjaśnić sens tych liczb. Kwota 1 bln 200 mld zł to jest obecny koszt jednorazowych wypłat, które miałaby nastąpić, gdyby została przyjęta ustawa o wynagrodzeniach w wersji przedstawionej przez komisję. Jeżeli nastąpiłoby przesunięcie tego terminu w taki sposób, o jakim mówił pan poseł, koszt wypłat wzrośnie o następne 4 bln 300 mld zł i stąd jest ta kwota 5 bln 5 mld zł, o której mówiłem dzisiaj. Natomiast 10 bln zł, bo tę kwotę również podano, to koszt przeprowadzenia w bieżącym roku waloryzacji w sferze budżetowej i we wszystkich innych sferach, w których obowiązuje system mnożnikowy. Wobec tego wszystkie trzy liczby są prawdziwe, tylko że każda oznacza co innego i stanowi inną kategorię.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Ustosunkuję się teraz do wypowiedzi pana posła Bentkowskiego: po pierwsze, wydaje mi się, że nie jest dobrze, jeżeli z tej trybuny pan poseł mówi, że pan minister Misiąg zabierze sobie 150 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-133.4" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Bentkowski: To jest skrót myślowy)</u>
          <u xml:id="u-133.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chciałbym, żeby to był rzeczywiście wyłącznie skrót, bo ani pan minister Misiąg nic sobie nie zabierze do kieszeni, ani pan minister Misiąg nie patrzy w sufit określając wydatki resortu sprawiedliwości. Jak pan poseł doskonale wie, takie kwoty to nie są moje wymysły, a znalazły się w tym, co Rada Ministrów jako przedłożenie rządowe skierowała za wiedzą wszystkich członków Rady Ministrów. Nie wiem także, dlaczego pan poseł stwierdza, że mowa jest o dochodach IV kwartału. W poprawce mniejszości, którą zgłasza pan poseł pojęcia IV kwartału nie ma. Wiadomo również doskonale, że nie istnieje coś takiego, jak plan dochodów na IV kwartał. Budżet planuje się rocznie i dochody są roczne. Pan poseł nie słyszał chyba dzisiejszej porannej wypowiedzi, ale nawet gdyby chodziło tylko o dochody IV kwartału, to one, przyjmując nie szacunek zgłoszony przez Radę Ministrów, a ten szacunek, którym operuje pan poseł, to one wyniosą 0,5 bln zł, nie 150 mld zł, a 0,5 bln zł, bo takie są dochody, a już po III kwartale będziemy mieć przekroczony plan. Wobec tego w dalszym ciągu te rachunki, które podałem, uważam za słuszne i rzeczywiście taka byłaby skala przesunięcia z innych działów do resortu sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-133.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Odpowiadam teraz panu posłowi Kijonce, pan poseł powiedział, że zlikwidowano Fundusz Rozwoju Kultury, który był pewnym i trwałym źródłem finansowania kultury. Otóż chcę przypomnieć, że w zeszłym roku okazało się, że wydatki na kulturę będą o 350 mld zł niższe, bo płace są niższe niż przewidywano, wobec tego mniejsze będzie zasilanie Funduszu Rozwoju Kultury. I wówczas, mimo że istniały pełne systemowe podstawy do tego, by powiedzieć — skoro to systemowe i pewne źródło przynosi dochody o 350 mld zł mniejsze, to widocznie takie powinny być wydatki na kulturę, ale tak wówczas nie zrobiono. Rada Ministrów poza systemem odtwarzała wysokość wydatków na kulturę po to, by na tym dziale nie odbiły się skutki automatycznego powiązania wydatków na kulturę z płacami w gospodarce narodowej. Zwiększono o 350 mld zł dotacje dla kultury poza funduszem, poza systemowym odpisem, bo taka była wtedy sytuacja budżetowa i takie istniały możliwości.</u>
          <u xml:id="u-133.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">W tym roku tych możliwości nie ma. I nie jest to oszustwo. Jest to konieczność dostosowania się do tych środków, które mamy. Nie można sprowadzać wszystkiego do pieniądza, ale budżet to są wyłącznie pieniądze. W budżecie to się po prostu musi zgadzać w liczbach.</u>
          <u xml:id="u-133.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-133.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-133.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Jeszcze przed zabraniem głosu przez pana posła Jerzego Osiatyńskiego prosi o głos pan poseł Zarzycki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#PosełWojciechZarzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Znana jest dramatyczna sytuacja dochodowa rolników, znana jest sytuacja budżetu państwa. Stąd też jeszcze raz chciałbym zwrócić się do pana ministra Ledworowskiego, żeby przedstawił Wysokiej Izbie, rolnikom, pracownikom przedsiębiorstw rolno-spożywczych, co legło u podstawy decyzji zwiększającej kontyngent importu alkoholu. Myślę, że na tę decyzję miał również wpływ minister rolnictwa, bo nie wyobrażam sobie, żeby w sytuacji, kiedy w przedsiębiorstwach przemysłu rolno-spożywczego są pełne kadzie spirytusu, kiedy rolnicy nie mogą sprzedać zboża, ziemniaków przemysłowych, można było podjąć taką decyzję i żeby nie uwzględniać, jakie to będzie miało reperkusje.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sprawozdawcę Jerzego Osiatyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem prosić panią marszałek — abym mógł odpowiedzieć na wątpliwości, które były tutaj zgłoszone przez panią poseł Sielicką-Gracką, a także wyjaśnić, co się stało z innymi wnioskami, które zostały zgłoszone w toku debaty, a nie znalazły się na tej liście poprawek zgłoszonych na posiedzeniu Sejmu — abym mógł te wyjaśnienia złożyć, kiedy przejdziemy do omawiania poprawek przed głosowaniem, bo to wtedy będzie stosowne, o wiele bardziej stosowne miejsce niż ustosunkowywanie się do tego w tej chwili.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan minister Ledworowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chcę powiedzieć, że z zaskoczeniem dowiedziałem się od posła Zarzyckiego, że w roku bieżącym, czy w obecnym czasie, ministerstwo współpracy gospodarczej zwiększyło kontyngent alkoholowy. Przypomnę tylko parę faktów. Kontyngent na alkohol, który wynika z ustawy antyalkoholowej, był ustalony na początku roku jeszcze przez Ministerstwo Rynku Wewnętrznego na cały rok, natomiast Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą podzieliło ów kontyngent na okresy półroczne i w pierwszym półroczu rozdzieliło połowę kontyngentu, a nawet więcej niż wynikało to z proporcji rocznej; wielkość — o której mówi pan poseł — 70% wynika stąd, że rozdzielono 70% kontyngentu rocznego w pierwszym półroczu, a pozostało do podziału 30%. Posiedzenie komisji międzyresortowej, która dzieli ten kontyngent, odbędzie się jeszcze w tym miesiącu i ona resztę podzieli. Nie ma żadnego zwiększenia kontyngentu.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#MinisterWspółpracyGospodarczejzZagranicąDariuszLedworowski">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#PosełWojciechMojzesowicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przysłuchując się, z wypowiedzi pana ministra przed chwilą, to tak by wypadało, że rząd w styczniu mógłby zrobić swoje i potem mógłby już zaprzestać działania. Uważam, że zmiany, które zachodzą — w miarę negatywne: brak zbytu, sytuacja w rolnictwie — powinny rząd właśnie wyczulić na to i pan minister powinien myśleć, co robi, w tym momencie zajmując to stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#PosełWojciechMojzesowicz">Jeżeli były minister zrobił głupotę, to pan minister tej głupoty kontynuować nie musi. Uważam, że mimo wszystko to, co pan minister… to jest, można powiedzieć, ciut arogancji, że w takiej sytuacji pan minister mówi, że stało się, rozdzielimy do końca i tę złą rzecz sfinalizujemy.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajęcie miejsc. Przed przystąpieniem do głosowania wyjaśniam, że Prezydium Sejmu zaproponowało kolejność rozpatrywania punktów porządku dziennego bieżącego posiedzenia — przyjętą zresztą przez Wysoką Izbę — mając na uwadze konieczność zakończenia procedury legislacyjnej nad ustawami dotyczącymi budżetu w 1991 roku przed końcem trzeciego kwartału tego roku.</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W celu rozpatrzenia ustaw budżetowych zwołane zostało posiedzenia Senatu na jutro, to jest na piątek. Prezydium Sejmu zakłada, że Sejm rozpatrzyłby — w wypadku rozpatrzenia przez Senat tych ustaw jutro — poprawki Senatu ewentualnie w sobotę. Na tym posiedzeniu Sejmu moglibyśmy ostatecznie stanowisko w tej sprawie zająć.</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przypominam, że pani poseł Danuta Grabowska zgłosiła wczoraj w czasie debaty wniosek o odroczenie głosowania nad projektami ustaw i projektem uchwały dotyczącej ustaw budżetowych do końca bieżącego kwartału. Przystąpimy do głosowania wniosku pani poseł Grabowskiej. Proszę posła sprawozdawcę o ewentualne wyjaśnienie skutków przyjęcia tego wniosku przez Wysoką Izbę. Pan poseł sprawozdawca wczoraj to omówił, ale ponieważ nie wszyscy posłowie byli obecni, przedstawi stanowisko w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jak powiedziałem wczoraj, jeżeli nie uchwalimy dzisiaj dostatecznie wcześnie — aby senacka komisja gospodarcza mogła tą sprawą zająć się jeszcze dziś — pakietu ustaw budżetowych, bezprzedmiotowe jest wtedy jutrzejsze rozpatrywanie tego przez Senat i nie zdążymy przyjąć tego pakietu tak, aby nowelizacja ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej mogła być dokonana zgodnie z projektem. To będzie kosztowało w każdym razie 4,3 biliona złotych.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#PosełJerzyOsiatyński">Pani poseł Grabowska przedstawiając swój wniosek, mówiła wczoraj, że nie jest rzeczą rozumną, aby najpierw ustalić budżet, a potem rozpatrywać ustawę o waloryzacji rent i emerytur; zakładając, że to, co uchwalimy w tamtym punkcie debaty, może być sprzeczne z tym, co uchwalimy w punkcie 1; że to w istocie, jak pani poseł powiedziała, będzie sprzeczne. Otóż chcę powiedzieć, że takiej sprzeczności, formalnie rzecz biorąc, nie ma. Wydatki budżetu państwa na drugą połowę roku wynoszą w zaokrągleniu 141 bilionów złotych. Do końca roku konsekwencje projektu o rentach i emeryturach, projektu poselskiego, stanowią kwotę 6 bilionów złotych. Wobec tego formalnie rzecz biorąc, jeżeli nawet uchwalimy ustawę budżetową w takim kształcie, jak proponują połączone komisje, to będzie to wymagać jedynie odpowiednich przesunięć środków pomiędzy kierunkami wydatków w tak uchwalonym budżecie. Natomiast z całą pewnością wtedy nie będziemy mieli do czynienia z drukowaniem pustych pieniędzy, którymi opłacalibyśmy renty i emerytury.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania wniosku pani poseł Grabowskiej.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jest debata, pani poseł jest posłem wnioskodawcą.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#PosełDanutaGrabowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tak się składa, że debata była dosyć długa. Mieli prawo wypowiadać się nauczyciele, lekarze, rolnicy. Mieli prawo mówić o środkach konkretnych na konkretne cele w ustawie budżetowej. Okazuje się, że tylko emerytów i rencistów, a więc tę 7-milionową grupę, najbardziej zasłużoną i dotkniętą, postawimy przed pewnym faktem dokonanym. Otóż panie pośle…</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#komentarz">(Tekst skreślony ze stenogramu przez marszałka Sejmu na podstawie art. 82 ust. 1 regulaminu Sejmu)</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#PosełDanutaGrabowska">... kiedy pan do mnie podszedł, to mi pan powiedział: pani jest za tym, żeby emerytom i rencistom rozdawać puste pieniądze. Tak mi pan to powiedział. Skąd pan wie, za czym ja jestem, skoro jeszcze Wysoka Izba nie podjęła żadnej decyzji w żadnej sprawie. Natomiast wierzę, że Wysoka Izba w swej dojrzałości przeprowadzi szybko i sprawnie debatę nad ustawą emerytalną, podejmie stosowne wnioski i na tej podstawie, kiedy wszystkie grupy zawodowe mają się prawo wypowiedzieć, wypowie się ostatecznie co do ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że pani poseł podtrzymuje swój wniosek, tak?</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem pani poseł Grabowskiej. Przypominam, że wniosek brzmi: Odroczenie głosowania nad projektami ustaw i projektem uchwały dotyczącymi budżetu w 1991 roku do czasu rozpatrzenia sprawozdania o projekcie ustawy o waloryzacji emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (137) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (126)</u>
          <u xml:id="u-144.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (39)</u>
          <u xml:id="u-144.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że wniosek pani poseł Grabowskiej został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-144.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przed ogłoszeniem przerwy proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-144.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#SekretarzposełStefanMleczko">— posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych w sali nr 179;</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#SekretarzposełStefanMleczko">— posiedzenie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim;</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#SekretarzposełStefanMleczko">— posiedzenie OKP w sali kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#SekretarzposełStefanMleczko">— posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-145.6" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Ogłaszam przerwę do godz. 11.30.</u>
          <u xml:id="u-145.7" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Proszę o punktualne przybycie na salę obrad i przerwanie prac wszystkich komisji i klubów do tego czasu.</u>
          <u xml:id="u-145.8" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-145.9" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 do godz. 11 min 45)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przed przystąpieniem do kolejnego, trzeciego punktu porządku dziennego, chciałbym umożliwić posłom złożenie krótkich oświadczeń. Proszę o zabranie głosu posła Bronisława Geremka, posła Jerzego Osiatyńskiego i panią poseł Danutę Grabowską.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#PosełBronisławGeremek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna z dużą przykrością pragnę oświadczyć co następuje. W dyskusji pani posłanka Grabowska z PKLD użyła słów uwłaczających odnoszących się do posła Osiatyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#PosełBronisławGeremek">Otóż chciałbym powiedzieć, pani posłanko, że wydaje mi się, że w trudnym momencie, w którym znajduje się państwo pierwszym obowiązkiem jest obowiązek szacunku dla ludzkiej godności, a nie uciekanie się do niskich pomówień i oszczerstw, pani posłanko.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#PosełBronisławGeremek">Chciałbym też powiedzieć, że niedobra jest to polityka, gdy pojawia się taki klimat kampanii, w której coś się chce uzyskać, a chce się uzyskać dla siebie, zapominając o tym, że rzecz idzie o państwo i o ludzi. Otóż mam takie poczucie, że jesteśmy w końcowym etapie istnienia naszej Izby; jest niezwykle trudne i odpowiedzialne zadanie, dlatego że właśnie teraz wystąpił kryzys państwa, obecny stan budżetu świadczy, że jest to kryzys polityki rządu, wina rządu, jest to także kryzys państwa, które jest naszym wspólnym dobrem.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#PosełBronisławGeremek">I gdy w takim momencie znajdują się nagle przyjaciele ludu, którzy uciekają się do wszystkich możliwych argumentów po to, żeby wywołać stan emocji nie idący w stronę racjonalnych decyzji, to jest to bardzo niedobrze.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#PosełBronisławGeremek">W imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna chciałbym powiedzieć, że ponieważ nikt się nie znalazł, ani z klubu pani posłanki Grabowskiej, który by powiedział słowo o braku solidarności z zastosowanymi metodami, ani nie odezwał się przewodniczący komisji, w imieniu której występował poseł Osiatyński, dlatego zmuszony jestem bronić nie tylko posła, który jest członkiem mojego klubu, ale także bronić godności Sejmu Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jerzego Osiatyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Chciałem przede wszystkim przeprosić Wysoką Izbę, że zabieram głos teraz, a nie przed przerwą, ale w wystąpieniach na forum Izby staram się apelować przede wszystkim do rozumu, a nie do emocji. Muszę przyznać, że sformułowanie, którego użyła pani poseł Grabowska, obaliło mnie, byłem na to zupełnie nie przygotowany.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#PosełJerzyOsiatyński">Wydaje mi się, jest pewna logika formalna, która powinna obowiązywać w ogóle, a w każdym razie w tej Izbie. Otóż jeżeli mówi się, że nie zamierza się uchwałą emerytalną rozsadzić budżetu, tak aby trzeba było płacić rencistom i emerytom pustymi pieniędzmi, bez pokrycia, to nic z punktu widzenia tej logiki formalnej nie stoi na przeszkodzie, aby najpierw uchwalić ustawę budżetową i pakiet ustaw, które zmierzają właśnie do tego, aby zapobiec drukowaniu pustych pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#PosełJerzyOsiatyński">Jeżeli natomiast, tak jak to robią pani poseł i część kolegów, forsuje się najpierw uchwalenie ustawy emerytalnej, tak aby jej konsekwencje znalazły odbicie w ustawie budżetowej, to znaczy, że dopuszcza się płacenie rencistom i emerytom, podobnie zresztą jak wszystkim, bo te pieniądze bez pokrycia będziemy wszyscy otrzymywali, płacenie pustymi pieniędzmi — to właśnie powiedziałem pani poseł Grabowskiej w prywatnej rozmowie. Nie jestem entuzjastą cytowania fragmentów prywatnych rozmów, które są toczone w tej Izbie, ale szkoda, że pani poseł nie powiedziała Izbie, jak mi na to odpowiedziała. Powiedziała pani poseł mianowicie, że to nie pierwsze puste pieniądze, które w ten sposób byłyby płacone. Prawda? To była pani odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#PosełJerzyOsiatyński">Otóż w ten właśnie sposób dopuszcza pani rozwiązanie drogą pustych pieniędzy. Jak się okazuje, Wysoka Izbo, łatwiej jest zarzucić posłowi oszustwo czy manipulacje, niż zrozumieć logiczne konsekwencje tego, co samemu się mówi.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Danutę Grabowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#PosełDanutaGrabowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałam przeprosić za zamieszanie, którego byłam po części sprawczynią, choć nie w całości, jak sądzę. Ponieważ mam prawo, jak każdy z posłów, do własnych poglądów. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#PosełDanutaGrabowska">Po wtóre, dziękuję za ocenę mojego poziomu intelektualnego.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#PosełDanutaGrabowska">Po trzecie, nie rzucam słów na wiatr. Rzeczywiście rozmowa, którą teraz w całości zacytował pan poseł Osiatyński, wyglądała jak wyglądała. Ale powtarzam raz jeszcze, że skoro są wnioski mniejszości i wnioski zgłoszone tu w czasie dyskusji, że poszczególne grupy zawodowe mają prawo je zgłaszać i w zależności od tego, jak Wysoka Izba, a więc nie jedna osoba, a cała Izba, podejmie decyzję, tak będzie wyglądał budżet. Wtedy deficyt uchwalony przez Wysoką Izbę rzeczywiście będzie bliższy prawdy. Tak to rozumiem, taka jest moja logika rozumowania.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#PosełDanutaGrabowska">Za jedno słowo rzeczywiście przepraszam. Nie wiem, czy pan poseł Osiatyński chciał mnie oszukać, czy też nie. Za to słowo przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jeszcze poseł Dowgiałło się zgłaszał… Poprzednie wystąpienia dotyczyły trzech oświadczeń, stąd udzieliłem posłom głosu.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy pan poseł też chciałby złożyć oświadczenie, bo nie chciałbym dyskusji na ten temat. Zajmę stanowisko w sprawie…</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Dowgiałło: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Panie pośle, sprawa jest oczywista. Chciałbym zaproponować skreślenie tego słowa z protokołu, przyjmując przeproszenie i zgłoszone tu uwagi, co mogę postanowić w świetle regulaminu Sejmu art. 82 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Ze stenogramu.)</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Ze stenogramu, tak, przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-152.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł Dowgiałło w sprawie formalnej, tak? Zarządzam zatem wykreślenie ze stenogramu tego sformułowania.</u>
          <u xml:id="u-152.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy jeszcze pan profesor chciałby zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#PosełBronisławGeremek">Chciałbym zrozumieć, jaka jest decyzja pana marszałka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wysłuchawszy opinii posłów — myślę o trzech oświadczeniach — chciałbym wykreślić ze stenogramu obrad ten fragment wypowiedzi posłanki, który zawiera sformułowanie, które nie powinno paść na tej sali. Nie chciałem powtarzać tego sformułowania, choć mam przed sobą stenogram.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#PosełBronisławGeremek">Panie Marszałku! Zgodnie z regulaminem Sejmu pan marszałek ma prawo podjąć taką decyzję. Nie rozumiem trybu warunkowego w sformułowaniu. Zapytuję, czy pan marszałek zdecydował polecić skreślenie tego z protokołu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Tak, panie pośle, zdecydowałem polecić skreślenie tego ujęcia ze stenogramu dzisiejszego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł Dowgiałło, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#PosełKrzysztofDowgiałło">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem zaproponować, żeby debata na temat ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ich ustalania i o innych zmianach przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, została ograniczona do wystąpień klubowych. Na ten temat powiedziano już w tej Izbie wszystko. Sytuacja jest zupełnie jasna. Debata, jak już tu mówiono, powinna być przeprowadzona sprawnie i nie wydaje mi się słuszne, by tak dramatyczna sprawa, jak los emerytów i rencistów była pretekstem do prowadzenia kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł zgłosił wniosek formalny. Czy jest wniosek przeciwny? Proszę bardzo, poseł Jan Sroczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#PosełJanSroczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłaszam wniosek przeciwny. Uważam, że problem jest niezmiernie ważny i powinien być wszechstronnie omówiony. Natomiast proponuję, żeby maksymalnie skrócić czas wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy nie słuszniej byłoby, aby wysłuchać wystąpień klubowych? Informuję, że jest chyba 31 zgłoszeń, a klubowych 9. Do tej pory jeszcze nie wszystkie kluby potwierdziły swoje uczestnictwo w wystąpieniach klubowych — i potem Izba postanowi, co dalej mając też na uwadze treść wystąpień klubowych.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy jest zgoda na moją propozycję?</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma quorum.)</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jak informują sekretarze, nie będzie to możliwe, ale proszę posłów obecnych na sali obrad o naciśnięcie przycisku. (214) Zdecydujemy, czy dyskusję ograniczymy do wystąpień klubowych. Raz jeszcze proszę o naciśnięcie przycisku. Czy wszyscy posłowie nacisnęli przyciski? Dziękuję. (225) Nie ma quorum.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o innych zmianach w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym (druki nr 1069 i 1094).</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Teresę Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Mam niewdzięczne raczej zadanie przedstawić sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o innych zmianach w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym (druk nr 1069).</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#PosełTeresaLiszcz">Z góry zatem proszę państwa o wyrozumiałość i cierpliwość, bo moje sprawozdanie będzie dosyć długie i zapewne trochę nużące.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#PosełTeresaLiszcz">Na początek krótkie przypomnienie toku prac nad tym projektem. W maju br. wpłynął do Sejmu rządowy projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego (druk nr 851), którego pierwsze czytanie odbyło się w czerwcu tego roku. Projekt ten spotkał się ze zmasowaną krytyką posłów, związków zawodowych oraz środowisk emerytów i rencistów z powodu generalnego zaostrzenia warunków nabywania świadczeń oraz obniżania ich wysokości, chociaż — co pragnę podkreślić — nie odmawiam mu profesjonalizmu.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#PosełTeresaLiszcz">Komisje Polityki Społecznej oraz Ustawodawcza uznały, że nie jest możliwe w obecnej kadencji uchwalenie nowej, kompleksowej ustawy o emeryturach i rentach, tak z powodu kontrowersyjności treści projektu rządowego, jak i z powodu braku projektów dotyczących pozostałych fragmentów systemu ubezpieczeń społecznych, a także z powodu ogólnej kryzysowej sytuacji ekonomicznej, która nie sprzyja tworzeniu rozwiązań systemowych.</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#PosełTeresaLiszcz">Jednocześnie było oczywiste, że jest konieczne stworzenie ustawowej podstawy likwidacji starego portfela, czyli rewaloryzacji. W tej sytuacji projekt rządowy, na wniosek komisji, został przez Prezydium Sejmu zwrócony rządowi na podstawie art. 36 ust. 3 regulaminu, w celu ponownego opracowania projektu obejmującego tylko zasady rewaloryzacji oraz wymiaru świadczeń i niektóre inne zmiany w przepisach o emeryturach i rentach, ściśle związane z wymiarem i rewaloryzacją.</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#PosełTeresaLiszcz">Przepracowany projekt rządowy (druk nr 1069) wpłynął do Sejmu we wrześniu i zgodnie z regulaminem przekazany został wprost do komisji. Tego właśnie ponownie opracowanego projektu dotyczy moje sprawozdanie. Pragnę zaznaczyć, że z prawnego punktu widzenia jest to kontynuacja procesu legislacyjnego rozpoczętego inicjatywą rządu z maja br.</u>
          <u xml:id="u-161.6" who="#PosełTeresaLiszcz">Rozpatrywany projekt, zgodnie z sugestią komisji, nie obejmuje całości problematyki emerytur i rent, lecz tylko zasady rewaloryzacji, nowe zasady liczenia stażu emerytalnego i wymiaru świadczeń oraz zawieszenie prawa do świadczeń w związku z kontynuowaniem pracy zarobkowej. Należy podkreślić, że konieczne jest zwłaszcza równoczesne uchwalenie jednakowych zasad wymiaru świadczeń nowo przyznawanych i rewaloryzowanych, aby nie dopuścić do powstania znów starego i nowego portfela.</u>
          <u xml:id="u-161.7" who="#PosełTeresaLiszcz">Uprzedzając możliwe zarzuty, że pewnych ważnych spraw dotyczących emerytur i rent projekt nie obejmuje, należy stwierdzić, że ma on zastąpić dotychczasowe przepisy tylko w tych sprawach, które reguluje na nowo, natomiast w pozostałym zakresie ma obowiązywać nadal ustawa z 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin oraz inne akty prawne wymienione w art. 1 projektu, na podstawie których przyznaję się obecnie emerytury i renty.</u>
          <u xml:id="u-161.8" who="#PosełTeresaLiszcz">Projekt dotyczy wszystkich emerytur i rent z tytułu pracy lub innej cywilnej działalności zarobkowej. Nie odnosi się natomiast do żołnierzy zawodowych i pozostałych służb zmilitaryzowanych.</u>
          <u xml:id="u-161.9" who="#PosełTeresaLiszcz">Obecnie przejdę do omówienia treści projektu. W zakresie warunków nabycia prawa do świadczeń projekt wprowadza tylko zmianę dotyczącą ustalania okresów, od których zależy ich nabycie. Zamiast dotychczasowych trzech rodzajów okresów: zatrudnienia, równorzędnych z okresami zatrudnienia oraz zaliczalnych do okresów zatrudnienia, wprowadza się tylko dwa rodzaje: okresów składkowych oraz okresów nieskładkowych.</u>
          <u xml:id="u-161.10" who="#PosełTeresaLiszcz">Okresy składkowe są to okresy rzeczywistego wykonywania pracy lub innej działalności zarobkowej, za które opłacone zostały składki na ubezpieczenie społeczne. Odpowiadają one w przybliżeniu dotychczasowym okresom zatrudnienia i równorzędnym z nimi. Okresy nieskładkowe natomiast, są to okresy niewykonywania pracy, ani innej działalności zarobkowej i niepłacenia składek ubezpieczeniowych z różnych, społecznie doniosłych, przyczyn, takich jak udział w obronie kraju czy opieki nad małym dzieckiem lub inwalidą. Odpowiadają one w przybliżeniu dotychczasowym okresom zaliczalnym.</u>
          <u xml:id="u-161.11" who="#PosełTeresaLiszcz">Obecny podział okresów jest bardziej konsekwentny i przejrzysty. Wartość, to znaczy znaczenie okresów składkowych i nieskładkowych dla ustalenia prawa do świadczenia i jego wysokości jest w projekcie zdecydowanie zróżnicowana w ten sposób, że:</u>
          <u xml:id="u-161.12" who="#PosełTeresaLiszcz">Po pierwsze, okresy nieskładkowe, nawet gdyby były bardzo długie, uwzględnia się tylko w rozmiarze nie przekraczającym 1/3 części wykazanych przez danego ubezpieczonego okresów składkowych.</u>
          <u xml:id="u-161.13" who="#PosełTeresaLiszcz">Po drugie, przyrost świadczenia z tytułu okresu nieskładkowego jest prawie o połowę niższy niż z tytułu okresu składkowego o takiej samej długości; w przedłożonym projekcie odpowiednio 0,9% i 1,5% za jeden rok.</u>
          <u xml:id="u-161.14" who="#PosełTeresaLiszcz">Projekt nie przewiduje natomiast nowej regulacji pozostałych warunków nabycia prawa do świadczeń, to jest wieku emerytalnego i inwalidztwa. W tym zakresie mają obowiązywać dotychczasowe przepisy do czasu ustalenia nowego systemu świadczeń ubezpieczeniowo-rentowych.</u>
          <u xml:id="u-161.15" who="#PosełTeresaLiszcz">Zasadniczej zmianie ulega w projekcie sposób ustalania wysokości świadczeń. Jest on analogiczny co do zasady, do tego, jaki zastosowano przy rewaloryzacji świadczeń dla osób, które do końca 1990 roku ukończyły 80 lat. Emerytura składa się z dwóch części. Pierwszą, jednakową dla wszystkich ubezpieczonych, stanowi określony procent — według przedłożenia rządowego było to 24%, według komisji 25% — przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia, stanowiącego podstawę ostatniej waloryzacji, nazywanego dalej w ustawie kwotą bazową.</u>
          <u xml:id="u-161.16" who="#PosełTeresaLiszcz">Druga część jest obliczona od indywidualnego, własnego wynagrodzenia lub dochodu, nazywanego podstawą wymiaru, w procencie zależnym od długości posiadanych okresów składkowych i nieskładkowych. Według stanowiska komisji po 1,5% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych i po 0,9% za każdy rok okresów nieskładkowych. W przedłożeniu rządowym proponowano odpowiednio 1,3% za każdy rok składkowy, oraz 0,7% za każdy rok nieskładkowy.</u>
          <u xml:id="u-161.17" who="#PosełTeresaLiszcz">Podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętne, zwaloryzowane wynagrodzenie lub dochód, od którego wymierzono składki na ubezpieczenie społeczne, z okresu — na dzisiaj i osobom, które złożą wnioski o świadczenie do końca 1992 r. — trzech kolejnych lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z jego ostatnich 12 lat zatrudnienia, przed złożeniem wniosku. Poczynając od 1993 r. okres ten wydłuża się z każdym nowym rokiem o 1 rok aż do 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat zatrudnienia, jeżeli wniosek zostanie zgłoszony po 31 grudnia 1999 r. To proponowane wydłużenie okresu zatrudnienia, z którego bierze się wynagrodzenie za podstawę wymiaru świadczenia, przy równoczesnym zastosowaniu waloryzacji podstawy, należy ocenić bardzo pozytywnie. Utrudnia ono bowiem, a przy odpowiednio długim okresie wręcz uniemożliwia sztuczne podwyższanie podstawy, które do niedawna często miało miejsce, gdy za podstawę było przyjmowane wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-161.18" who="#PosełTeresaLiszcz">Podobnie jak wysokość emerytury ustala się wysokość renty inwalidzkiej I i II grupy, z tym że tutaj przy ustalaniu wysokości części świadczenia liczonej od własnej podstawy wymiaru, oprócz okresów składkowych i nieskładkowych, bierze się pod uwagę jeszcze tzw. hipotetyczny okres zatrudnienia, tzn. okres brakujący do pełnych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, zamykający się między datą złożenia wniosku o rentę a dniem, w którym inwalida ukończyłby 60 lat życia. Jest to okres, który prawdopodobnie ubezpieczony przepracowałby gdyby nie stał się inwalidą. Wysokość renty inwalidzkiej III grupy ustala się w określonym procencie — wg projektu komisji jest to 80% renty inwalidzkiej II grupy.</u>
          <u xml:id="u-161.19" who="#PosełTeresaLiszcz">Projekt, w wersji komisji, utrzymuje zasadę, że renta inwalidzka dla inwalidy I lub II grupy z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej nie może być niższa od 100% jej podstawy wymiaru, a renta inwalidzka III grupy z tego samego tytułu — od 75% podstawy wymiaru.</u>
          <u xml:id="u-161.20" who="#PosełTeresaLiszcz">Wysokość renty rodzinnej ustala się w odpowiednim procencie od emerytury lub renty, która przysługiwała lub przysługiwałaby zmarłemu, po którym należy się renta rodzinna.</u>
          <u xml:id="u-161.21" who="#PosełTeresaLiszcz">Przegłosowany przez komisję projekt ustala minimalną wysokość emerytury i renty inwalidzkiej I, II grupy oraz renty rodzinnej na poziomie 40% przeciętnego wynagrodzenia stanowiącego podstawę ostatniej waloryzacji, zaś renty inwalidzkiej III grupy — 30% tegoż wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-161.22" who="#PosełTeresaLiszcz">Pragnę podkreślić, że te wartości, chociaż podwyższone przez komisję odpowiednio o 0,5 i 3% w stosunku do stanu dotychczasowego i do przedłożenia rządu, plasują się wciąż poniżej minimum socjalnego na 1 osobę. Równocześnie rezygnuje się z ustalania niektórych dodatkowych świadczeń lub wzrostu świadczeń od świadczenia minimalnego jako podstawy, aby podwyższenie świadczenia minimalnego nie pociągało za sobą dalszych kosztów z powodu niejako „automatycznego” podwyższenia tych innych świadczeń. Chodzi tutaj np. o dodatki pielęgnacyjne czy dodatek kombatancki.</u>
          <u xml:id="u-161.23" who="#PosełTeresaLiszcz">Projekt, zgodnie z oczekiwaniem większości społeczeństwa, ustanawia pośrednio górną granicę świadczenia przez ograniczenie podstawy wymiaru świadczenia do poziomu 250% kwoty bazowej, czyli przeciętnego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-161.24" who="#PosełTeresaLiszcz">Biorąc pod uwagę zasady wymiaru świadczeń oraz dolną i górną granicę ich wysokości, można stwierdzić, że projekt ustanawia znacznie spłaszczony system świadczeń. Należy to jednak, zwłaszcza w obecnej dobie w Polsce, ocenić pozytywnie. System obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z istoty swej ma charakter redystrybucyjny. W naszych zaś warunkach za znaczniejszym wyrównaniem czy płaszczeniem świadczeń przemawiają dodatkowo: rażąco niesprawiedliwe w przeszłości dysproporcje między wynagrodzeniami różnych grup zawodowych i niekiedy poszczególnych pracowników stanowiącymi podstawę wymiaru świadczeń i brak, również obecnie, dobrze wykształconego, zdrowego systemu płac, a także ogólna kryzysowa sytuacja ekonomiczna państwa i większości społeczeństwa, w której należy się troszczyć przede wszystkim o zapewnienie każdemu minimum środków egzystencji.</u>
          <u xml:id="u-161.25" who="#PosełTeresaLiszcz">Projekt utrzymuje dotychczasowe zasady bieżącej waloryzacji emerytur i rent. Do emerytur i rent nie przysługują, według przedłożenia rządowego i stanowiska komisji, dodatki branżowe. Znosi się również dodatki z tytułu odznaczeń państwowych, które obciążały dotąd fundusz ubezpieczeniowy, nie mając z ubezpieczeniami nic wspólnego. Pozostaje natomiast dodatek kombatancki, w tym także z tytułu tajnego nauczania.</u>
          <u xml:id="u-161.26" who="#PosełTeresaLiszcz">Projekt reguluje na nowo zawieszenie prawa do emerytury i rent w razie podjęcia przez osobę pobierającą jedno z tych świadczeń — pracy zarobkowej. Całkowite zawieszenie świadczenia ma nastąpić w przypadku osiągnięcia z pracy lub innej działalności zarobkowej wynagrodzenia lub dochodu w kwocie wyższej niż 150% kwoty bazowej miesięcznie. Całkowite zawieszenie prawa do emerytury jest też przewidziane w sytuacji osiągania jakichkolwiek dochodów z pracy przez emeryta, który poszedł na emeryturę przed osiągnięciem obowiązującego go normalnego wieku emerytalnego, w szczególności także z powodu likwidacji zakładu pracy, aż do czasu, gdy nie osiągnie tego normalnego wieku. To ostatnie rozwiązanie było przedmiotem kontrowersji w komisji. W razie osiągania przez świadczeniobiorców, z wyjątkiem tzw. przedwczesnych emerytów, miesięcznie wynagrodzenia lub innych dochodów z pracy w granicach powyżej 80% kwoty bazowej, a poniżej 150% tej kwoty, następuje znaczne zmniejszenie świadczenia. Zawieszenia z powodu osiągania zarobków nie stosuje się do rent z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zgodnie z dotychczas obowiązującymi zasadami.</u>
          <u xml:id="u-161.27" who="#PosełTeresaLiszcz">Szanowni Państwo! Do tej pory omówiłam proponowane nowe zasady ustalania prawa do świadczeń i ich wysokości, które miałyby w pełnym zakresie obowiązywać na przyszłość od czasu wejścia w życie projektowanej ustawy. Teraz przejdę do sprawy rewaloryzacji.</u>
          <u xml:id="u-161.28" who="#PosełTeresaLiszcz">Rewaloryzacja w ujęciu projektu polega na tym, że wszystkie emerytury i renty przyznane przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, na podstawie dotychczasowych przepisów, zostają z urzędu obliczone na nowo według zasad ustalania wysokości przewidzianych w projekcie, tzn. tych zasad, które przed chwilą omówiłam. Podkreślam, że dotyczy to wszystkich emerytur i rent przysługujących w dniu wejścia w życie projektowanej ustawy, niezależnie od daty ich przyznania, zarówno tych z lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych, a nawet starszych, jak i tych z 1990 i 1991 r., z wyłączeniem jedynie świadczeń dla osób, które do końca 1990 r. ukończyły 80 lat. Świadczenia te zrewaloryzowane zostały według analogicznych zasad na podstawie ustawy z 14 grudnia 1990 r. Jest to ważne, gdyż dopiero dzięki temu może nastąpić rzeczywista likwidacja różnych portfeli oraz dlatego, że rozwiązanie to oznacza spełnienie obowiązku Sejmu dostosowania w tym zakresie przepisów emerytalno-rentowych do zasad Konstytucji. Przypominam, że Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem z dnia 11 grudnia 1990 r. uznał, że art. 122 ust. 2 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, dotyczący rewaloryzacji, jest niezgodny z przepisami art. 1 i art. 67 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z powodu nierównego traktowania świadczeniobiorców w zależności od daty przyznania świadczenia. Sejm podzielił to zapatrywanie Trybunału. Przewidziane w projekcie rozwiązanie rewaloryzacyjne tę nierówność znosi.</u>
          <u xml:id="u-161.29" who="#PosełTeresaLiszcz">Rewaloryzacja w ujęciu projektu nie oznacza podwyższenia wszystkich świadczeń. Część świadczeń wskutek zastosowania nowych zasad wymiaru ulegnie obniżeniu. Dotyczyć to będzie głównie świadczeń nadmiernie wygórowanych wskutek błędów poprzedniego rządu, polegających na kumulowaniu skutków kolejnych rewaloryzacji i waloryzacji, dokonanych w okresie od drugiej połowy 1989 r., a także wskutek uchwalenia przez ten Sejm w maju 1990 r. nowych bardzo korzystnych zasad ustalania podstawy wymiaru świadczeń bez zmiany pozostałych zasad wymiaru.</u>
          <u xml:id="u-161.30" who="#PosełTeresaLiszcz">Będzie to bolesna operacja, napotykająca sprzeciw zainteresowanych, bo nikt nie lubi, gdy mu się coś odbiera, nawet gdy dostał przez pomyłkę więcej niż mu się należało i więcej od innych. Przeprowadzenie tego równania w dół w sytuacji, gdy ze względu na stan finansów państwa nie jest możliwe równanie w górę, będzie spełnieniem elementarnych wymagań sprawiedliwości społecznej. Domagają się tego bardzo liczni emeryci i renciści, którzy pobierają świadczenia często dwukrotnie lub nawet więcej niż dwukrotnie niższe od osób o identycznym czy bardzo zbliżonym stażu pracy na takim samym lub równorzędnym stanowisku tylko dlatego, że przeszli na emeryturę lub rentę w innym czasie.</u>
          <u xml:id="u-161.31" who="#PosełTeresaLiszcz">Powoływanie się przez przeciwników obniżania zawyżonych świadczeń na zasadę szanowania praw nabytych nie przekonuje, gdyż utrzymywanie zawyżonych świadczeń oznacza sprzeczność z wyraźnie w Konstytucji zapisaną zasadą równości wszystkich obywateli i sprawiedliwości społecznej. Naruszanie tych zasad przez ustawę z 1982 r. miało już raz swój finał przed Trybunałem Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-161.32" who="#PosełTeresaLiszcz">Obniżenie świadczenia miałoby zgodnie z projektem nastąpić z mocą od 1 stycznia 1992 r., mimo że rewaloryzację przeprowadza się z mocą od dnia 1 października 1991 r. Jest więc przewidziany trzymiesięczny okres swoistego vacatio legis dla tego przepisu.</u>
          <u xml:id="u-161.33" who="#PosełTeresaLiszcz">Nie podlegają w ogóle obniżeniu świadczenia niskie, nie przekraczające 800 tys. zł, chociażby były zawyżone w stosunku do nowych zasad.</u>
          <u xml:id="u-161.34" who="#PosełTeresaLiszcz">Obliczenie na nowo w ramach rewaloryzacji świadczeń przyznanych przed wejściem w życie ustawy następuje w części liczonej od ówczesnego wynagrodzenia przy zachowaniu dotychczasowej podstawy wymiaru. Jednakże, zgodnie z art. 33 ust. 1 projektu, na wniosek zainteresowanego może nastąpić — już po dokonanej z urzędu rewaloryzacji — powtórne przeliczenie świadczenia z uwzględnieniem zmienionej podstawy, to jest wynagrodzenia z 3 kolejnych lat, wybranych przez zainteresowanego, z 12 ostatnich lat jego zatrudnienia, przed złożeniem pierwszego wniosku o świadczenie.</u>
          <u xml:id="u-161.35" who="#PosełTeresaLiszcz">To rozwiązanie wychodzi naprzeciw postulatom bardzo wielu emerytów i rencistów starego portfela, którzy przy braku w tym czasie waloryzacji podstawy z konieczności wybierali za podstawę wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy, jako nominalnie najwyższe, mimo że we wcześniejszym okresie osiągali wynagrodzenie relatywnie — w odniesieniu do przeciętnego krajowego wynagrodzenia — wyższe.</u>
          <u xml:id="u-161.36" who="#PosełTeresaLiszcz">Przyjęcie tego rozwiązania oznacza danie tym świadczeniobiorcom szansy wyrównania pewnego pokrzywdzenia ich w stosunku do osób, które mają obliczone świadczenia od waloryzowanej podstawy według ustawy majowej z 1990 r. albo od sztucznie zawyżonej podstawy z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia; nie każdy był w stanie podszykować sobie odpowiednio podstawę.</u>
          <u xml:id="u-161.37" who="#PosełTeresaLiszcz">Świadczenia zrewaloryzowane, w myśl projektu ustawy, podlegają następnie bieżącej waloryzacji na ogólnych zasadach; waloryzacja za IV kwartał br. ma nastąpić po uprzednim ich zrewaloryzowaniu.</u>
          <u xml:id="u-161.38" who="#PosełTeresaLiszcz">Szanowni Państwo! Przedstawiony przez komisję projekt ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent oraz o zasadach ustalania emerytur i rent, gdy chodzi o koncepcję całości i przeważającą większość rozwiązań prawnych, jest tożsamy z projektem przedłożonym przez rząd, moim zdaniem, dodatkowo znacznie ulepszony pod względem legislacyjnym w następstwie bardzo dobrej współpracy w tym zakresie posłów z przedstawicielami rządu oraz pracownikami biura legislacyjnego i Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-161.39" who="#PosełTeresaLiszcz">Istotne różnice między przedłożeniem rządowym a wersją projektu przedstawioną przez komisję polegają natomiast na podwyższeniu przez komisję wszystkich niemalże wskaźników wymiaru świadczeń, zwłaszcza określonych w art. 10 i 12 oraz art. 28 i 29 projektu. Podwyższenie to pociąga za sobą bardzo znaczne zwiększenie wydatków z budżetu na te świadczenia. Według szacunkowych obliczeń rządu byłby to wzrost w stopniu niemożliwym do zrealizowania. Tę sprawę szczegółowo przedstawi na pewno w swym wystąpieniu przedstawiciel rządu, więc nie będę przytaczać wielkości tych zwiększonych wydatków.</u>
          <u xml:id="u-161.40" who="#PosełTeresaLiszcz">Ten sam Sejm, który uchwalił budżet, a teraz dyskutuje drastyczne cięcia wydatków w tym budżecie i zwiększenie jego deficytu, nie może oczywiście nie brać pod uwagę stanu kasy państwowej przy uchwalaniu niniejszego projektu. Nie powinno to jednak oznaczać, moim zdaniem, w żadnym przypadku odrzucenia przedłożonego przez komisję projektu. Chociaż na pewno niedoskonały, wprowadza on jednak znacznie lepsze i sprawiedliwsze rozwiązania od obowiązujących dotychczas oraz od zawartych w oryginalnym przedłożeniu rządowym.</u>
          <u xml:id="u-161.41" who="#PosełTeresaLiszcz">Świadomość katastrofalnego stanu finansów państwowych powinna natomiast skierować naszą wzmożoną uwagę na te zapisy projektu i wniosków mniejszości, które dotyczą bezpośrednio wysokości świadczeń. Sądzę, że przyjęcie niektórych wniosków mniejszości, zmierzających do znacznego zbliżenia wysokości świadczeń przewidzianych w projekcie wersji komisyjnej do zaproponowanych przez rząd, może spowodować, iż zwiększenie przewidywanych wydatków w następstwie uchwalania omawianej ustawy nie przekroczy rozsądnych granic.</u>
          <u xml:id="u-161.42" who="#PosełTeresaLiszcz">Pozwolą państwo, że jeszcze pokrótce przedstawię wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-161.43" who="#PosełTeresaLiszcz">Pierwszy z nich, zgłoszony przez jednego tylko posła, zmierza do odrzucenia projektu w całości, bez alternatywnej propozycji. W uzasadnieniu wniosku podano, że państwa nie stać obecnie na rozbudowywanie świadczeń socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-161.44" who="#PosełTeresaLiszcz">Drugi wniosek proponuje uchwalenie zamiast projektu komisji autorskiego projektu wnioskodawcy pt. Ustawa o rewaloryzacji emerytur i rent. Projekt dotyczy wyłącznie rewaloryzacji, która miałaby polegać na przeliczeniu dotychczas przyznanych emerytur i rent, z wyłączeniem tych, które już zostały zrewaloryzowane ustawą z grudnia 1990 r. (dla osiemdziesięciolatków), według zasad określonych w ustawie z maja 1990 r. Oznaczałoby to przyjęcie różnych zasad wymiaru dla portfela osiemdziesięciolatków i dla pozostałych świadczeniobiorców, a więc niewykonanie przez Sejm obowiązku jednolitego unormowania uprawnień emerytalnych wynikającego z powołanego już wcześniej orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z grudnia 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-161.45" who="#PosełTeresaLiszcz">Projekt stanowiący przedmiot wniosku mniejszości oparty jest na unormowaniach, których stosowanie w 1990 i 1991 r. doprowadziło do tego, że przeciętna emerytura przyznana w tym czasie wynosi ok. 82% przeciętnego wynagrodzenia. Jest to relacja niespotykana nigdzie w świecie, której kontynuowanie groziłoby załamaniem systemu ubezpieczeń. Według tego projektu miałyby być utrzymane wszystkie dodatki do emerytur i rent z dodatkiem z tytułu odznaczeń państwowych włącznie. Dodatkowe wydatki budżetu w razie realizacji tego projektu przekroczyłyby nawet znacznie wydatki, które pociągnęłoby za sobą przeprowadzenie projektu komisji w jego najkorzystniejszej dla świadczeniobiorców wersji.</u>
          <u xml:id="u-161.46" who="#PosełTeresaLiszcz">Projekt ten był rozpatrywany przez komisje i spotkał się z ich zdecydowaną dezaprobatą.</u>
          <u xml:id="u-161.47" who="#PosełTeresaLiszcz">Trzeci wniosek mniejszości, który w istocie dotyczy całości projektu, to jest wniosek nr 10. Zmierza on do zamieszczenia w projektowanej ustawie nowego artykułu 43a, stanowiącego, że wydatki z tytułu świadczeń ubezpieczeniowych i funkcjonowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie mogą przekraczać dochodów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jest to oczywista raczej prawda odnosząca się nie tylko do ubezpieczeń, lecz do wszystkich dziedzin życia finansowanych z budżetu, jednakże nie zamieszcza się tego rodzaju zapisów w ustawach. Przestrzeganie tej zasady powinno wynikać z tego, że ten sam Sejm uchwalił ustawę budżetową i pozostałe ustawy dotyczące finansowania z budżetu i innych źródeł różnych dziedzin życia.</u>
          <u xml:id="u-161.48" who="#PosełTeresaLiszcz">Zamieszczenie proponowanego przepisu w omawianym projekcie ustawy wprowadzałoby do niego zasadniczą wewnętrzną sprzeczność. Oznaczałoby w istocie przekreślenie tego projektu w całości. Natomiast udzielenie rządowi w ust. 2 proponowanego artykułu nieograniczonego upoważnienia do obniżania świadczeń ubezpieczeniowych lub do podwyższania składki na ubezpieczenia społeczne jest niedopuszczalne, ponieważ chodzi tu o prawa jednostki oraz o obowiązek autonomicznych podmiotów, jakimi są w większości pracodawcy.</u>
          <u xml:id="u-161.49" who="#PosełTeresaLiszcz">Wniosek ten, jako znoszący w istocie cały projekt, nie może być, moim zdaniem, przyjęty. Natomiast wyrażona w nim teza, że nie można wydawać więcej niż się ma, powinna być przez nas wzięta pod uwagę przy rozpatrywaniu przepisów projektu i szczegółowych wniosków mniejszości dotyczących wysokości świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-161.50" who="#PosełTeresaLiszcz">Pozostałe wnioski mniejszości zmierzają do zmiany poszczególnych przepisów projektowanej ustawy, dotyczących głównie wysokości świadczeń, szczególnie ważne są tu wnioski zamieszczone w pkt. 5, dotyczące dodatków do świadczeń oraz zawieszania prawa do świadczeń z powodu osiągania zarobków. Nie podważają one bezpośrednio bytu całego projektu, większość z nich ma jednak ogromne znaczenie dla rozmiaru wydatków na emerytury i renty, a tym samym dla realności tych świadczeń. Nie będę ich w tej chwili szczegółowo omawiać, uczynię to, jeżeli dojdzie do ich głosowania.</u>
          <u xml:id="u-161.51" who="#PosełTeresaLiszcz">Na koniec pozostaje mi nieco krępująca powinność zwrócenia uwagi państwa na dość liczne błędy maszynowe i redakcyjne, które znalazły się w tekście projektu. Najważniejsze z nich wymienię.</u>
          <u xml:id="u-161.52" who="#PosełTeresaLiszcz">Na str. 2 w art. 2 ust. 2 zamiast wyrazu „wielkości” powinien być wyraz „wysokości”. Nie wiem, czy mam starać się mówić wolno, ażeby państwo posłowie mogli odnotować, czy też zwyczajnie przeczytać zakładając, że poprawki są naniesione na dwa niejako urzędowe teksty sprawozdania; jeden znajduje się u mnie, drugi w biurze legislacyjnym. Rozumiem, że przyjmujemy to drugie rozwiązanie, tak? A więc na str. 2 w art. 2 ust. 2 zamiast wyrazu „wielkości” powinien być wyraz „wysokości”. Na str. 6 początek pkt 10 powinien brzmieć: „Okresy nauki w szkole wyższej na jednym kierunku”, a wyrazy „dla jednego kierunku” na końcu tego punktu należy skreślić. Na str. 7 w pkt. 11 po wyrazie „akademii” należy dopisać wyraz „medycznych”. Na str. 8 w pkt. 5 powinien być powołany ust. 6. Tych powołań już nie będę odczytywać. Jest dużo błędnych powołań ustępów, ale to chyba sobie podaruję. W pkt. 8 wiersz 3 i następne powinny brzmieć: „mogą być uwzględnione, jeżeli zostały udowodnione dokumentami (zaświadczeniami) lub wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej bądź uznane orzeczeniem sądu”. Na str. 19 w art. 29 ust. 3 po powołaniu ust. 1 i 2 należy dodać wyrazy: „z uwzględnieniem art. 33 ust. 3” zaś w art. 31 po wyrazie „określonych” dodać wyraz „niniejszej”, a na końcu dodać wyrazy „od IV kwartału 1991 r.”. Na str. 20 w art. 33 ust. 1 po wyrazach „art. 7” dodać przecinek oraz słowa „z okresu, o którym mowa w art. 7”, zaś w ostatnim wierszu tego ustępu skreślić cyfrę „2” w dacie. Powinno być „1 października”, a nie „21 października”. Na str. 24 w art. 41 pkt 1 przedostatni wiersz po wyrazach „wynikającymi z” powinien być wyraz „przepisów” zamiast wyrazu „ustawy”. Na str. 25 ust. 2 wiersz pierwszy zamiast wyrazu „pierwszej” powinien być wyraz „drugiej”, zaś w wierszu drugim po wyrazie „kwoty” dodać wyraz „przewidywanego wynagrodzenia”. Ma to związek z jednym z wniosków mniejszości, który pociąga za sobą konieczność wprowadzenia tego wyrazu w całym szeregu pozostałych przepisów. W jednym przypadku zapomniano tego dodać.</u>
          <u xml:id="u-161.53" who="#PosełTeresaLiszcz">Za te usterki bardzo państwa przepraszam. Są one następstwem tego, że redakcja sprawozdania była przygotowywana w ogromnym pośpiechu, głównie nocą, abyśmy mogli w ubiegłym tygodniu otrzymać teksty do skrytek.</u>
          <u xml:id="u-161.54" who="#PosełTeresaLiszcz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Mamy przed sobą projekt niedoskonały, który na pewno nie może w pełni nikogo usatysfakcjonować. Jego niedoskonałość wynika głównie ze zbyt krótkiej kołdry, jaką jest budżet państwa. Tej przeszkody nie jesteśmy dziś w stanie przełamać. Ustawę musimy jednak uchwalić, gdyż kilka milionów naszych emerytów i rencistów od miesięcy oczekuje w niepokoju na rewaloryzację. Ten projekt znosi jaskrawe przejawy niesprawiedliwości, podnosi wysokość świadczeń dla większości z nich, znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-161.55" who="#PosełTeresaLiszcz">W imieniu komisji wnoszę zatem o jego uchwalenie, z uwzględnieniem tych wniosków mniejszości, które pozwolą uczynić realną wysokość świadczeń. Dziękuję. Przepraszam za przydługie wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-161.56" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje łączne rozpatrzenie punktów 3 i 4 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał tę propozycję za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Informacja rządu o sytuacji materialnej emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu ministra pracy i polityki socjalnej pana Michała Boniego, który ustosunkowuje się również do sprawozdania komisji, przedstawi punkt widzenia rządu o projekcie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent. Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wybór przed którym dzisiaj stajemy jest wyborem trudnym, właściwie dramatycznym. Oto z jednej strony znajduje się to, co chciane, lecz niemożliwe. Z drugiej zaś to, co możliwe, lecz wzbudzające różne kontrowersje, wywołujące emocje. Jest on o tyle dramatyczny, że sprawa dotyczy 7 milionów ludzi, dzięki którym możemy dzisiaj zasiadać na tej sali, którym winniśmy szacunek, wdzięczność a przede wszystkim sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">W pełni świadom znaczenia tej chwili nie staję tutaj, aby prowadzić fałszywą grę, której celem jest wmówienie komukolwiek, że czarne jest białe lub na odwrót. Staję przed państwem świadom konieczności powiedzenia prawdy, choćby była ona gorzka i trudna, w imię uczciwości i realizmu, także w imię przyszłości. W ciągu ostatnich 20 miesięcy kilkakrotnie podchodzono do problemu emerytur. Próby te jednak kończyły się rozwiązaniami cząstkowymi, a tym samym wywoływały niekiedy nieprzewidziane skutki. Dlatego, gdy myślę o przyszłości, w tym być może najtrudniejszym z możliwych dla naszego kraju momentów, jestem przekonany, że naszym obowiązkiem i zadaniem wobec tych, którzy przyjdą po nas rządzić i tych, którzy będą rządzonymi, jest chcieć i zrobić to dzisiaj. Dać wielomilionowej rzeszy emerytów i rencistów szansę na spójną i racjonalną podstawę pod nowy system emerytalny.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego jak rzadko który był przedmiotem rzetelnej, choć ostrej, debaty publicznej. Wszystkim znane są już wszystkie argumenty. Po wielu dyskusjach na forum publicznym i w Sejmie, Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej oraz rząd Rzeczypospolitej Polskiej, zdając sobie sprawę z powagi sytuacji w jakiej się znaleźliśmy, przygotowały skróconą wersję projektu wniesionej wcześniej ustawy. Zaproponowaliśmy uregulowanie kwestii koniecznych do rozwiązania w związku z rewaloryzacją świadczeń i jej skutkami w latach 1991 i 1992. Istotą naszej propozycji była chęć uporządkowania systemu emerytalnego i usunięcia rażących dysproporcji pomiędzy świadczeniami, tym samym likwidacji różnicy pomiędzy starym a nowym portfelem.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">W przedstawionym przez nas dokumencie ta likwidacja dysproporcji spowodowałaby poprawę sytuacji około 70% świadczeniobiorców oraz niebezpieczeństwo utrzymania na takim samym poziomie świadczeń lub pogorszenia się w związku z działaniami redystrybucyjnymi świadczeń około 30% świadczeniobiorców.</u>
          <u xml:id="u-163.4" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Zdajemy sobie sprawę z nieprzystosowalności zapisów ustawy, szczególnie w stosunku do subiektywnego poczucia długu społecznego, jaki winniśmy spłacić pokoleniu ludzi starszych. Ale gwarantowany przez państwo podstawowy system ubezpieczeń społecznych zawsze opiera się na czymś, co można by nazwać „solidarnością pokoleń”. Czy dziś, pracujący w polskiej gospodarce — podlegającej transformacji, dotkniętej recesją, pełni obaw co do własnej przyszłości — mogą wziąć na siebie jeszcze większe zobowiązania? Czyż mogą zagwarantować nie tylko procentowe, ale realne spłacenie zaciągniętego międzypokoleniowego długu? Czy minister pracy, szukając trudnego kompromisu między sprzecznymi często interesami, może przestać dostrzegać równocześnie całość problemów, z którymi borykają się emeryci i renciści, bezrobotni, osoby objęte pomocą społeczną, a głównie ci, którzy pracują, których wysiłkiem tworzony jest dochód narodowy? Budując ten kompromis, godząc racje, jako rząd musimy jednak uwzględniać przede wszystkim możliwości finansowe państwa. Złożone przez nas projekty spełniają ten warunek. Powiem więcej, są jedyną realną możliwością pomocy dla emerytów.</u>
          <u xml:id="u-163.5" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Proponujemy w ustawie: wprowadzenie nowych zasad wymiaru świadczeń; oparcie waloryzacji na faktycznym, a nie jak dotychczas, przewidywanym wzroście wynagrodzeń; likwidację dodatków branżowych, które bez dodatkowej składki zaprzeczają równości praw w ubezpieczeniach; wprowadzenie górnej granicy podstawy wymiaru świadczeń na poziomie 250% przeciętnego wynagrodzenia (to trudna decyzja, ale być może społecznie akceptowana); określenie zasady łączenia pracy z pobieraniem świadczeń, gdzie jest dla nas rzeczą oczywistą, że ten instrument może i powinien być stosowany wtedy, kiedy równocześnie chcemy myśleć o emerytach i rencistach a zarazem o bezrobotnych, i tworzeniu miejsc pracy dla ludzi młodych, którzy mogliby otrzymywać te nowe miejsca pracy przy wcześniejszym przechodzeniu na emerytury; jednocześnie z wprowadzeniem w życie ustawy obniżenie świadczeń, które według nowego wymiaru byłyby wyższe od dotychczas wypłacanych, przy zachowaniu gwarancji dla świadczeń niższych niż 800 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-163.6" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">To tylko w kilku punktach zaprezentowane elementy zgłoszonej przez rząd ustawy. Nie zapominajmy, że skutki finansowe ustawy dadzą się odczuć głównie w roku przyszłym i następnych. Ustawa musi być zatem utrzymana w granicach realności i musi dać się wprowadzić w życie, nie może stać się iluzją.</u>
          <u xml:id="u-163.7" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Przedstawiliśmy Wysokiej Izbie dane finansowe dotyczące ustawy w osobnym druku i tabelach prezentujących skutki poszczególnych decyzji związanych z wnioskami, jakie pojawiły się w pracach komisji.</u>
          <u xml:id="u-163.8" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Zapewne spytacie się państwo, jaki jest sens, jaka korzyść z uchwalenia tak dyskusyjnej ustawy. Otóż założeniem projektu było jak największe zracjonalizowanie obecnego systemu. Jest dla nas oczywiste, że czekająca nas w przyszłości, po tym pierwszym, niezbędnym kroku, budowa nowego systemu emerytalno-rentowego musi być poprzedzona formą przejściową, likwidującą rażące wewnętrzne niespójności systemu i wyznaczającą pewną perspektywę na przyszłość. Wprowadzenie nowej, całościowej ustawy emerytalnej nie może być zbyt odległe. Niezbędne jest uregulowanie w niej możliwości przechodzenia na emeryturę osób zatrudnionych w szczególnie trudnych warunkach, a także problemów inwalidztwa. Stworzone muszą być podstawy formalno-prawne do rozwoju ubezpieczeń dodatkowych, w tym branżowych lub zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-163.9" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Podtrzymujemy też projekt zmian w organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych przewidujący stworzenie oddzielnych funduszy odpowiadających ryzykom ubezpieczeniowym oraz zasilanie funduszu emerytalnego dochodami z prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-163.10" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zdajemy sobie sprawę z tego, że posłowie zgłaszający podczas dyskusji propozycje zwiększenia wymiaru, rozszerzenia okresów branych pod uwagę przy przyznawaniu świadczeń, dopuszczenia możliwości przeliczania podstaw wymiaru wstecz, utrzymania dodatków branżowych itp., mieli na uwadze przede wszystkim dobro emerytów i rencistów. W sytuacji jednak, gdy wspólna kasa państwa świeci pustkami, dobre serce nie może być jedynym doradcą osób sprawujących rządy czy tworzących prawo. Owszem, projekt zgłoszony przez rząd zawierał gorsze warunki niż zastosowane wobec osiemdziesięciolatków w IV kwartale ub.r. Od początku było jednak jasne, że taki wymiar jest nie do zastosowania przy rewaloryzacji wszystkich świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-163.11" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Generalnie, wydaje się, że zbyt mało czasu poświęcono analizie możliwości sfinansowania zgłaszanych propozycji. Wszystkie bowiem dodatkowe koszty musiałyby być pokryte z budżetu państwa, gdyż dochody ze składek nie są w stanie pokryć wydatków, nawet, gdyby nie przeprowadzano rewaloryzacji. O sytuacji budżetu państwa mówiono w Sejmie wiele. Odpowiedź na pytanie, czy można jeszcze zwiększyć deficyt budżetu, jest chyba oczywista.</u>
          <u xml:id="u-163.12" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Tymczasem wprowadzenie w życie ustawy w kształcie proponowanym przez komisję kreowałoby deficyt budżetu w latach następnych. Wystarczy wspomnieć, że dodatkowe koszty, ponad proponowane przez rząd, w skali roku byłyby wyższe niż cały budżet Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-163.13" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Po przyjęciu wymiaru zastosowanego do rewaloryzacji świadczeń dla osiemdziesięciolatków, wzrost wydatków na emerytury i renty wyniósłby ok. 12 bln zł w skali roku, a relacja przeciętnej emerytury i renty do przeciętnego wynagrodzenia wzrosłaby do ok. 75%. Projekt rządowy przewiduje tę relację na poziomie 66%, a w zeszłym roku wynosiła ona 55%. W tym miejscu trzeba odnieść się do tego wniosku, który proponuje pozostawienie dotychczasowego wymiaru świadczeń bez zmian wraz ze wszystkimi dodatkami, łącznie z dodatkiem za odznaczenia państwowe. Relacja przeciętnej emerytury i renty do przeciętnego wynagrodzenia wyniosłaby wówczas ponad 81%, a dodatkowy koszt w skali roku ponad 20 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-163.14" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Dyskusja w Komisji Polityki Społecznej nie dała jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jaką wersję ustawy o rewaloryzacji posłowie ostatecznie popierają. Świadczą o tym liczne wnioski mniejszości podtrzymujące rozwiązania zaproponowane przez rząd. Nie w pełni uzasadnione jest również żądanie przeprowadzenia samej rewaloryzacji, gdyż dalej utrzymywałyby się różnice między starymi a nowymi świadczeniami.</u>
          <u xml:id="u-163.15" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Zdajemy sobie sprawę, że rezygnacja z części dotychczasowych, korzystniejszych uprawnień, jest zawsze trudna. Nie zapominajmy jednak, że przywileje dla jednych funkcjonowałaby kosztem innych, często pracujących w równie złych warunkach. Projektu zmian w ustawie emerytalnej nie można rozpatrywać w oderwaniu od sytuacji ekonomicznej, społecznej i demograficznej kraju. Co więcej, konieczne jest uwzględnienie trendów, jakie wystąpią w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-163.16" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Istnieje obawa, że sama technika głosowania nad różnymi, tak różnorodnymi, często sprzecznymi wnioskami, odbierze ustawie, której projekt w obecnej wersji trudno nazwać rządowym, tak potrzebną temu rozwiązaniu spójność.</u>
          <u xml:id="u-163.17" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Dyskusje nad ważnymi społecznie sprawami, zwłaszcza w przededniu, jak i w trakcie kampanii wyborczej, budzą emocje podsycane dodatkowo obietnicami niemożliwymi do spełnienia ani dzisiaj, ani w przyszłości. Spróbujmy jednak spojrzeć na podejmowaną dzisiaj decyzję jakby z zewnątrz, bez rozpamiętywania kto, jak i dlaczego znalazł się dziś na tej sali. Kto i gdzie będzie jutro. W tej chwili bowiem liczy się tu i teraz, liczą się ludzie, którym winni jesteśmy rzetelność i rozwagę przy rozwiązywaniu problemów, które ich bezpośrednio dotyczą. Liczy się to, czy chcemy rzeczywiście przeprowadzić rewaloryzację rent i emerytur. Rząd nie chce składać pustych obietnic, tego samego oczekuje od parlamentu. Dlatego też jesteśmy zmuszeni uprzedzić, że rząd nie widzi możliwości realizacji ustawy w proponowanym dziś kształcie ani w tym roku, ani w roku następnym ze środków Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i budżetu państwa. Ewentualne zaś kilkunastoprocentowe podniesienie wysokości składki na ubezpieczenie społeczne pociągnęłoby za sobą szereg negatywnych konsekwencji dla gospodarki narodowej, np. pogorszenie i tak trudnej sytuacji przedsiębiorstw państwowych, wzrost cen, dodatkowe obciążenie jednostek budżetowych. Prawda liczenia się z budżetem jest na pewno bolesna, ale tylko przyjęcie tej prawdy daje szansę na przyszłość emerytom i pracownikom, wszystkim.</u>
          <u xml:id="u-163.18" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Gorąco proszę o przyjęcie rządowej wersji ustawy. Gorąco proszę o szansę na uczynienie pierwszego kroku w kierunku prawdziwego reformowania ubezpieczeń społecznych. Gorąco proszę o możliwość realnej pomocy dla emerytów i rencistów będących w najtrudniejszej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-163.19" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Wybór, przed którym dzisiaj państwo stajecie, przed którym stoimy wszyscy, wymaga czegoś, co w polityce opłaca się tylko na dłuższą metę. Wymaga odwagi, wymaga naszej wspólnej odwagi i spojrzenia w przyszłość. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-163.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-163.21" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Dziękuję panu ministrowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-163.22" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-163.23" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Do pierwszej części — wystąpienia w imieniu klubów poselskich mam 9 zgłoszeń. Proszę o stanowiska pozostałych klubów.</u>
          <u xml:id="u-163.24" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Obecnie głos zabierze poseł Stanisław Babiński z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Waldemar Pawlak.</u>
          <u xml:id="u-163.25" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#PosełStanisławBabiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej przedstawiam stanowisko klubu dotyczące sprawozdania Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, zasadach ustalania tych świadczeń oraz zmianach w innych przepisach dotyczących zaopatrzenia emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#PosełStanisławBabiński">Po pierwsze, klub nasz stoi na stanowisku, że przeprowadzenie waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych jest sprawą bardzo pilną wobec powstania nieuzasadnionych różnic pomiędzy świadczeniami przyznanymi po 1 lipca 1989 r., a świadczeniami przyznanymi przed tą datą. Przy czym część z wcześniej przyznanych świadczeń została zrewaloryzowana na podstawie ustawy z 14 grudnia 1990 r. Były to świadczenia dla osób, które do 31 grudnia tegoż roku ukończyły 80 lat.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#PosełStanisławBabiński">Po drugie, co do rewaloryzacji świadczeń klub zgadza się z propozycją, by emerytura lub renta, w miejsce dotychczasowych progresywnych stawek składała się z dwóch części — socjalnej, liczonej od kwoty bazowej i wypracowanej własnej podstawy wymiaru i liczby lat przepracowanych jako tzw. okresy składkowe i nieskładkowe. Rewaloryzacja powinna się odbyć według zasad obowiązujących w przypadku osiemdziesięciolatków; inne rozwiązania pozostaną w sprzeczności z art. 67 ust. 2 Konstytucji, według którego obywatele Rzeczypospolitej mają równe prawa.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#PosełStanisławBabiński">Po trzecie, podzielamy stanowisko wszystkich związków zawodowych, że odebranie dodatków do emerytur i rent z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze byłoby sprzeczne z obowiązującymi układami zbiorowymi zawartymi przez przedstawicieli pracodawców i pracowników.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#PosełStanisławBabiński">Po czwarte, znając trudną sytuację funduszu ubezpieczeń społecznych godzimy się na ograniczenie górnej granicy wysokości świadczeń, zgodnie z zasadą solidaryzmu w ubezpieczeniach społecznych, nie kwestionowaną przez orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#PosełStanisławBabiński">Po piąte, nie możemy przyjąć wyjaśnień, że to stan budżetu państwa zmusza do zmniejszenia świadczeń emerytalno-rentowych, bowiem świadczenia wypłaca się nie z budżetu, lecz z funduszu ubezpieczeń społecznych pochodzącego ze składek pracowników. Zmniejszeniem emerytur nie naprawi się budżetu.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#PosełStanisławBabiński">Po szóste, pragniemy uświadomić emerytom i rencistom, wbrew temu co uprawia propaganda, że według projektu drastycznemu zmniejszeniu uległyby nie tylko świadczenia najwyższe, również średnie i niektóre niskie w odpowiednim procencie — według zasług, czyli według tego, ile kto przepracował i jaką miał podstawę.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#PosełStanisławBabiński">Z tych względów klub nasz opowiada się za przyjęciem projektu ustawy w wersji przyjętej większością głosów komisji, z uwzględnieniem wniosku mniej szóści o pozostawieniu dodatków branżowych do emerytur i rent. Jednocześnie, jeżeli wolno — przepraszam, że w tym czasie dostrzeżone zostały pewne uzupełnienia niezbędne w projekcie ustawy — pozwolę sobie je króciutko wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-164.8" who="#PosełStanisławBabiński">W art. 31, kiedy jest mowa, że świadczenia zrewaloryzowane podlegają waloryzacji, nie ma określenia od kiedy. Dlatego proponuje się, ażeby art. 30 brzmiał w ten sposób, że emerytury i renty obliczone w myśl art. 28–30 podlegają waloryzacji na zasadach określonych w ustawie, poczynając od czwartego kwartału 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-164.9" who="#PosełStanisławBabiński">W art. 43 proponuje się dodać ust. 3, który w sytuacji, gdyby powstały wątpliwości, co do świadczeń pobieranych z zagranicy, umożliwi pobieranie ich według prawa polskiego; zgodnie z ust. 3 dodatek przysługuje osobom pobierającym emerytury i renty na podstawie przepisów polskich oraz osobom, które nie nabyły uprawnień do emerytury i renty na podstawie tych przepisów, lecz pobierają świadczenia zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej uzupełnione do wysokości najniższej emerytury lub renty.</u>
          <u xml:id="u-164.10" who="#PosełStanisławBabiński">Z tymi dwoma uwagami przedstawiłem stanowisko naszego klubu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-164.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Waldemara Pawlaka z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jacek Kuroń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#PosełWaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na początku chciałbym zgłosić maleńkie uzupełnienie uzgodnione z panią poseł sprawozdawcą. Z uwagi na skomplikowany charakter ustawy zapewne umknęło to uwadze komisji. Chodzi o art. 2 ust. 2 pkt. 2. Posłowie Dobrosz i Chrzanowski proponują, aby uzupełnić ten punkt o ppkt. c, który brzmiałby: Okresy zatrudnienia w ramach przymusowej pracy w górnictwie podczas odbywania zasadniczej służby wojskowej. Poseł Chrzanowski już wielokrotnie interpelował na ten temat w Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#PosełWaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W każdym państwie, zarówno dobrze jak i źle zorganizowanym, polityka społeczna jest pochodną polityki gospodarczej. Z kolei polityka gospodarcza i społeczna łącznie w zasadzie przesądzają o istocie tego państwa. Polskie Stronnictwo Ludowe ocenia, że obecna dyskusja nad wysokością emerytur jest dyskusją precedensową i dotyczy także generaliów. Wielu krytyków państwa tzw. realnego socjalizmu upatruje istotne źródło jego niewydolności w jego opiekuńczości. Historia rzeczywiście potwierdza, że nie ceni się tego, co się otrzymuje za darmo, chyba że to się utraci. A ludzi denerwuje, gdy wyczuwają fałsz w tej darowiźnie.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#PosełWaldemarPawlak">Dawny system socjalny był zły nie dlatego, że różne świadczenia były w nim za darmo, darowizny te były wszakże pozorne. Najpierw zabierano nam wypracowane przez nas w gospodarstwach i zakładach pracy tzw. nadwyżki, a potem obdarowywano nas bardziej lub mniej pożytecznymi świadczeniami, żądając w zamian posłuszeństwa i sławienia jedynie słusznej linii partii.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#PosełWaldemarPawlak">Inną znienawidzoną cechą byłego państwa była jego nierzetelność w stosunku do obywateli. Władze proponowały robotnikom, pracujcie ile możecie, przekraczajcie normy, a uzyskacie lepsze wynagrodzenia, a gdy robotnicy zwiększali wydajność, to w dwójnasób podnoszono normy. Karano pasażera na gapę, a nie karano państwowej kolei, gdy odwołała wyjazd pociągu albo w inny sposób nie wywiązała się ze świadczeń wobec swych użytkowników. Karano rolnika, który się spóźnił z dostawami, a nie urząd, który nie zrealizował terminowo wypłat. Dlatego niemal wszyscy, całe społeczeństwo, popieraliśmy „Solidarność”, bo wierzyliśmy, że wypromuje taką prywatyzację, przy której będziemy dysponować własnymi środkami, że wzorem naszych przodków uzyskamy możliwość egzekucji praw obywatela.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#PosełWaldemarPawlak">A co otrzymaliśmy? Z winy antyrozwojowej polityki gospodarczej kojarzonej z nazwiskiem Leszka Balcerowicza ogół znalazł się w sytuacji, w której nie ma czym dysponować. Z wizji gospodarki rynkowej realizujemy tylko zasadę, która odnosi się do obywatela, że wszystko musi kosztować, a nie zasadę handlowej wymiany, równoprawnej nawet wtedy, kiedy jest to wymiana pomiędzy państwem a obywatelem.</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#PosełWaldemarPawlak">Pytam, do czego w związku z naszym zaciskaniem pasa zobowiązany jest rząd, do czego zobowiązane jest państwo?</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#PosełWaldemarPawlak">Polskie Stronnictwo Ludowe ocenia, że zasada: nic za darmo obowiązuje w obie strony. Nie chcemy kontynuacji najgorszej tradycji PRL. Różne autorytety obecnej władzy przyznają, że przebudowa gospodarki okazuje się trudniejsza niż im się zdawało, a jaki wniosek z tego faktu wyciągają — oddajcie nam wasze emerytury, uzyskane zgodnie z naszymi prawami, bo musimy rozpocząć od nowa! Czy tak się buduje państwo prawa, państwo rzetelności, państwo, które podmiotowo traktuje swych obywateli? Kto spytał lepiej sytuowanych emerytów bądź ich przedstawicieli, czy gotowi są oddać tę część dorobku swego życia — bo emerytura to efekt pracy całego życia — na pokrycie kosztów tego eksperymentu, który prowadzimy? A może zaproponowano, jak to bywa w momentach szczególnego zagrożenia, dobrowolną zbiórkę na przykład precjozów od ludzi naprawdę zamożnych? Bynajmniej, sięga się po wypróbowaną w państwie totalitarnym metodę: odebrać, to co już daliśmy, nie wywiązać się ze zobowiązań wobec obywatela. Już przecież zrobiono tak z właścicielami oszczędności, z tymi, którzy wnieśli przedpłaty na mieszkania, i nic się nie stało. Pytam, czy to jest gospodarka towarowa, a może raczej rabunkowa?</u>
          <u xml:id="u-166.7" who="#PosełWaldemarPawlak">W gospodarce towarowej, za którą opowiada się Polskie Stronnictwo Ludowe, do współpracy stają równoprawne podmioty, każdy coś oferuje, każdy do czegoś się zobowiązuje. Dotyczy to tak obywatela jak i państwa. Jeżeli któraś ze stron nie dotrzymuje zobowiązań, to ona ponosi tego konsekwencje, a druga strona nie szuka lepszego kontrahenta. Dlatego byliśmy za dymisją rządu, który bankrutuje. To byłoby zgodne z etyką gospodarki towarowej. PSL szuka lepszego rządu i lepszego państwa. Jeżeli tak się nie stanie, jeśli te same siły, ba, te same osoby, które pogłębiały kryzys, krzycząc: łapaj złodzieja, mają tę gospodarkę uzdrawiać i decydować o tym, czyim kosztem, to pytam, czym się ta praktyka różni od praktyk stosowanych w PRL?</u>
          <u xml:id="u-166.8" who="#PosełWaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jakie są skutki polityki gospodarczej Leszka Balcerowicza w zakresie polityki socjalnej? Takie, że najniższe płace w gospodarce są takie same, a czasem nawet niższe jak zasiłek dla bezrobotnych, takie, że człowiek, który kilkadziesiąt lat rzetelnie przepracował dla dobra swojego kraju, nie może być pewien, czy jego emerytura wystarczy mu na podstawowe potrzeby. Takie, że organizator posiłków dla bezrobotnych — proszę mi wybaczyć, panie pośle Kuroń, nie chodzi tu o aluzję personalną, lecz o zjawisko społeczne — utrzymuje się przez dłuższy czas na czele popularnych polityków. Czy to jest normalne?</u>
          <u xml:id="u-166.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Normalne.)</u>
          <u xml:id="u-166.10" who="#PosełWaldemarPawlak">Polskie Stronnictwo Ludowe opowiada się konsekwentnie za inną polityką gospodarczą, która nie ogranicza, lecz stymuluje rozwój gospodarczy. Zgodnie z tą polityką uważamy, że właściwe rozwiązania w zakresie polityki socjalnej będziemy mieli dopiero wtedy, gdy najniższa pensja pracownika będzie co najmniej dwukrotnie wyższa od zasiłku dla bezrobotnego, a renty i emerytury będą zbliżone do zarobków, które pracownik uzyskał w swym ostatnim miejscu pracy. Tylko wówczas budować będzie można właściwy stosunek do firmy i zajęcia, które się wykonuje. Tylko wówczas można będzie mówić o poczuciu bezpieczeństwa osobistego ludzi, którzy żyją z pracy. Tylko wówczas podnoszenie kwalifikacji czy nowatorstwo, zakładając, że będzie należycie opłacane, uzyska także u nas należyty prestiż.</u>
          <u xml:id="u-166.11" who="#PosełWaldemarPawlak">Zdajemy sobie sprawę z faktu, że w wyniku kryzysu gospodarczego, który wystąpił jeszcze w PRL, pogłębionego przez rząd finansistów, którzy mniej się przejmują stałym spadkiem produkcji i dekapitalizacją majątku narodowego niż inflacją, przedsiębiorstwa nie są obecnie w stanie świadczyć na pokrycie postulowanych przez nas rent i emerytur. Ale nie podzielamy opinii, że konsekwencje tego faktu mają ponosić wyłącznie emeryci i renciści. Dlatego docelowo postulujemy generalnie inne rozwiązania niż rząd i nawet w aktualnej sytuacji jako Klub Poselski PSL ze względów zasadniczych, które starałem się wyłożyć, jesteśmy przeciwni zabieraniu komukolwiek tego, co już zgodnie z prawem uzyskał. Równocześnie jesteśmy za podniesieniem najniższych rent i emerytur kosztem deficytu budżetowego, aby nie doprowadzić do impasu i nieuchwalenia dziś żadnej z przedłożonych propozycji, co mogłoby oznaczać wstrzymanie rewaloryzacji najniższych rent i emerytur. W tej konkretnej sytuacji nie ma dobrego rozwiązania. Każdy z nas będzie musiał podjąć odpowiedzialną decyzję.</u>
          <u xml:id="u-166.12" who="#PosełWaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Emeryci i renciści odczują bardzo dotkliwie wyniki nieodpowiedzialnych eksperymentów ekonomicznych. Jak widać, niedopuszczalne jest na dłuższą metę stosowanie takiej filozofii, którą tak elegancko opisuje pan premier Balcerowicz, mówiąc, że nie można zjeść ciastka i mieć ciastko! Jest to prawda, zwłaszcza wtedy, gdy doprowadzi się do ruiny cukiernię.</u>
          <u xml:id="u-166.13" who="#PosełWaldemarPawlak">Szanowni Państwo! Wiadomo jest powszechnie, że ciastka nie służą tylko do tego, aby je oglądać. Tymczasem w wystąpieniu ministra finansów usłyszeliśmy dziś ponownie, że rząd pragnie utrzymać równowagę budżetową poprzez okrojenie wydatków, a nie poprzez wzrost dochodów. Jest to zadziwiająca konsekwencja. Celem budżetu staje się oto równowaga za wszelką cenę, a emeryci, renciści rolnicy, nauczyciele stają się niepotrzebnym balastem. W takiej sytuacji być może emerytom i rencistom pozostanie tylko oglądanie ciastka. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-166.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jacka Kuronia z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie poseł Lesław Lech.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#PosełJacekKuroń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zacznę od wątku osobistego, bo jakby to niedopełnienie przeze mnie zobowiązania jest powodem, że dziś rozmawiamy na ten temat. To ja, wtedy kiedy byłem ministrem, powinienem był Wysokiej Izbie przedstawić ustawę emerytalną i uzyskać od Wysokiej Izby akceptację. To się nie udało i zapewne jest to moja największa na stanowisku ministra klęska. Co gorsze na mój wniosek Wysoka Izba przyjęła słuszny krok uwrażliwienia zasad wypłacania emerytur na inflację. Ten krok był konieczny, no ale bez ustawy emerytalnej. Dotyczył on wyłącznie tych, którzy przechodzili na emeryturę po dniu uchwalenia przez Wysoką Izbę tej ustawy i w rezultacie ten i tak walący się system został dodatkowo bardzo mocno uderzony. Uderzony w ten sposób, że, po pierwsze, wszyscy, którzy mieli siłę pójść na emeryturę w jakikolwiek sposób, nagle poszli i uzyskali bardzo wysokie emerytury, i renty.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#PosełJacekKuroń">W rezultacie, jeśli powiemy, bo taka jest prawda, Wysoka Izbo, że relacja średniej emerytury do średniej płacy krajowej w Polsce jest bardzo wysoka w stosunku do europejskich, zarazem w tej średniej wysokiej mieści się ta olbrzymia rozpiętość między bardzo wysokimi i bardzo, bardzo niskimi emeryturami. Przy czym tych bardzo niskich jest zdecydowanie więcej. To jest, mimo wszystko, nasza wspólna odpowiedzialność. Dlaczego przyjęliśmy uwrażliwienie zasad wypłacania emerytur na inflację, niezależnie od ustawy. Kierowałem się, i to Wysokiej Izbie mówiłem, przeświadczeniem, że zaraz potem uchwalimy ustawę, a ten krótki czas jest potrzebny, ponieważ średnia płaca i, co za tym idzie, średnia emerytura w 1989 r. byłaby rażąco niska w stosunku do tej, jaka była w tym czasie, bo mieliśmy przecież w końcu roku 1989 i na początku 1990 istotny skok inflacyjny. Oczywiście, gdybyśmy sobie i ja, i Wysoka Izba zdawali sprawę, że między tą naszą decyzją a ustawą upłynie tyle miesięcy, ile upłynęło, to oczywiście takiej samobójczej decyzji nie podjęlibyśmy, ale usprawiedliwienia tu nic nie pomogą.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#PosełJacekKuroń">Otóż na czym polegała i wciąż polega zasadnicza przeszkoda. Na czym polega problem dotyczący wprowadzenia nowego systemu emerytalnego. I trzeba to sobie powiedzieć, bo jest to zasadniczy problem naszej dzisiejszej debaty. Ano polega on na tym, że przyjęty w 1982 r. stary system akceptuje bardzo głębokie różnice między niskimi a wysokimi emeryturami. To się stało na skutek różnych czynników, nie ma tu powodu o tym mówić, ale te różnice są drastyczne. W związku z tym, tak czy inaczej, wprowadzając nowy system, trzeba ograniczyć wyższe emerytury, ograniczyć szereg różnorodnych przywilei. To po prostu wynika z prostych zasad systemowych, których przeskoczyć się nie da. A oczywiste jest również, że ludzie, którzy otrzymują wyższe emerytury i mają szczególne przywileje, kosztem innych, bo na tym przecież w systemie powszechnie składkowym opiera się każdy przywilej, to ci ludzie są lepiej reprezentowani w prasie, Sejmie, związkach, itd. Walka o przywileje trwa nieustannie przez cały czas i toczyliśmy ją kilkanaście miesięcy. I oto, Wysoka Izbo, nagle okazało się, że bardzo trudno jest bronić tego. Mamy tu wniosek, żeby zachować starą rewaloryzację, co by oznaczało: dodać tym, co mają najwięcej, nic nie dać tym, co mają średnio, i zabrać tym, co mają mało. Ale to jest cichy wniosek, nie jest o nim głośno. Natomiast powstał nowy, świetny pomysł. Jest propozycja, aby uchwalić taką ustawę emerytalną, której nikt nie zrealizuje. Skutek będzie taki, że będzie jak było. Wysoka Izbo, oświadczam z całą odpowiedzialnością, że skutkiem decyzji, którą podejmiemy — zagramy tych bardzo dobrych dla emerytów, damy wszystkim wszystko, co można dać — będzie, że ta ustawa nie zostanie zrealizowana. Mam nadzieję, wnoszę o to, abyśmy to głosowanie przeprowadzili imiennie i wnoszę o to, aby później pamiętać to, co powiedziałem tu i poza tą salą. Żeby było jasne, po imieniu i po nazwisku, kto załatwił większość nędzarzy emerytów w Polsce. Jak się nazywa, jakie ma imię, jakie nazwisko...</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#PosełJacekKuroń">...i do jakiego ugrupowania należy. Ponieważ, według wyników studiów komisji, rozdaliśmy wszystko, czego nie można rozdać, bo nie ma, czego żaden rząd nie może zrealizować, a ustawa emerytalna — chciał czy nie chciał — musi mieć pewną konsekwencję. Obojętnie więc, czy dla głosowania, czy dla historii, dla rozliczeń, które będziemy robić za 3, 4, 5 miesięcy, w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, wnoszę o to, aby przedłożenie rządowe traktować jako jednolity, zwarty wniosek mniejszości, wniosek klubu. Jest to bowiem przedłożenie, w którym pomyślano o całym układzie konsekwencji. Wszystkie pozostałe, złożone… Chętnie się zgadzam z panią posłanką Liszcz, dzisiejszym sprawozdawcą, że w różnych artykułach dopracowano się dobrych rozwiązań, tylko niestety, w głosowaniu okazuje się, że są 4 wnioski mniejszości, każdy zmierza w inną stronę, żaden nie jest spójny z poprzednim i z następnym, i nie ma szans, aby dało się przyjąć spójną ustawę emerytalną. W związku z tym wnoszę, aby traktować przedłożenie rządowe jako całościowy wniosek mniejszości. Każdorazowo, przy każdym artykule jest ono złożone jako wniosek mniejszości. Tylko powtarzam, mamy przecież do czynienia nie ze zbiorem postanowień, tylko z pewną systemową decyzją. I albo tę systemową decyzję przyjmiemy, albo systemową decyzję odrzucimy. A przyjmiemy taką bajkę, która tym się skończy, że stracą, jak zawsze, najsłabsi, to tak jest w życiu, że najgorzej jest zawsze najsłabszym. Nim tego bogatego szlag trafi, nim ten bogaty zbiednieje, to wcześniej tego biednego szlag trafi. Z tego trzeba sobie zdawać sprawę i wyciągnąć wnioski.</u>
          <u xml:id="u-168.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Lesława Lecha z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jacek Krzekotowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#PosełLesławLech">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz innych zmianach w przepisach emerytalnych oparty jest w dużej mierze o pewną przesłankę, której prawdziwość jest więcej niż wątpliwa. Przesłanka ta da się ująć w formule: „państwo jest związane z ustanowionymi przez siebie zasadami i prawami tylko o tyle, o ile rząd uważa za możliwe wykonanie tych zadań i praw” W konsekwencji projekt wyraża myśl, że skoro polityka gospodarcza rządu uniemożliwia realizację praw obywatelskich, prawa te należy ograniczyć. O ewentualności zmiany polityki nawet się nie wspomina, choć to ona właśnie powoduje trudności w realizacji konstytucyjnie określonych praw obywatelskich. W normalnie funkcjonującym państwie, jeśli polityka rządu popada w konflikt z obowiązującymi prawami, to wówczas rząd zmienia politykę, bądź też dochodzi do zmiany rządu. W sytuacji jaka ukształtowała się dzisiaj w Polsce, ani rząd nie zaproponuje nowej polityki, ani do zmiany rządu na miesiąc przed wyborami dojść nie może.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#PosełLesławLech">Trzeba więc szukać rozstrzygnięć prowizorycznych. Powinny one zapewnić minimum praw emerytom i rencistom, i pozostawić wolną rękę przyszłemu Sejmowi i przyszłemu, miejmy nadzieję, raczej zorientowanemu rządowi. Tym bardziej w chwili obecnej nie wypada przesądzać na przyszłość zmian systemu emerytalno-rentowego, gdyż ani rząd, ani dyskryminowany, jako kontraktowy, Sejm nie cieszą się dostatecznym poparciem społecznym, takim, aby mogły oczekiwać od narodu akceptacji bolesnych ograniczeń i wyrzeczeń.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#PosełLesławLech">Już choćby tylko z tych powodów trwałe, generalne, a przy tym w znacznym stopniu restrykcyjne unormowanie systemu emerytalnego powinno być odroczone choć o 3, 4 miesiące, a obecnie należałoby ograniczyć się do rozwiązań na okres nie dłuższy, niż do końca 1992 roku. Przyjęcie wszak przez obecny parlament projektowanej ustawy, mającej charakter systemowy oznaczałoby związanie rąk przyszłemu parlamentowi po raz pierwszy wybranemu w całości w pełni demokratycznie, i to związanie w sprawach należących do bezspornie najistotniejszych w całokształcie polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#PosełLesławLech">Panie i Panowie Posłowie! Wątpliwa jest zgodność projektu z Konstytucją, co może prowadzić do wyeliminowania w nieodległej przyszłości przyjętej ustawy w mniejszym lub większym stopniu z obrotu prawnego. 29 grudnia 1989 r. Sejm przyjął gruntowną nowelę Konstytucji, a w szczególności postanowił, że Rzeczypospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasadę sprawiedliwości społecznej oraz że Rzeczypospolita Polska poręcza całkowitą ochronę własności prywatnej. Jednolita interpretacja pojęcia państwa prawnego wykreowana przez Trybunał Konstytucyjny i doktrynę jest w szczególności taka, że w prawie polskim muszą być stosowane pewne standardy powszechnie uznane przez społeczeństwa krajów o wysokim stopniu cywilizacyjnym i wyrażone w normach prawa międzynarodowego. Warto dodać, że większość tych norm weszła już w system polskiego prawa, ponieważ została ratyfikowana zgodnie z Konstytucją. Gdy zaś idzie o normy jeszcze nie ratyfikowane, to stanowiąc wyraz standardów europejskich, normy te nie mogą być nie dostrzegane przez polskiego ustawodawcę. Jest to zresztą konieczne, jeśli nasze wejście do Europy chcemy traktować poważnie i rzetelnie.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#PosełLesławLech">Do najważniejszych standardów obowiązujących w państwie prawnym należy pewność obrotu prawnego, zwłaszcza w sferze tych stosunków społecznych, które mają zasadnicze znaczenie dla warunków bytowania milionów ludzi. Szczególne znaczenie mają tu normy będące gwarancją godnej starości człowieka. Rozsądny i roztropny obywatel planuje swoje życie, a więc snuje również przewidywania na starość, dostosowując do tego swoje postępowanie przez długie lata. W sferze materialnej prawo do emerytury bądź renty stanowi nieraz główny dorobek życia człowieka. Pomniejszanie tego dorobku, zwłaszcza, gdy uchybia to zasadzie sprawiedliwości społecznej, jest nie do pogodzenia z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej i jest bardzo wątpliwe w świetle obowiązujących Polskę paktów praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-170.5" who="#PosełLesławLech">Z tego m.in. względu trwałość projektowanej ustawy jest wątpliwa. Co więcej, w rozumieniu art. 7 Konstytucji roszczenia emerytalno-rentowe obywateli stanowią ich własność osobistą, której ochronę Rzeczypospolita całkowicie poręcza. Dopóki zatem artykuł ten obowiązuje, dopóty roszczenia te nie mogą być w drodze ustawy zwykłej uszczuplone. Przy czym żadne trudności finansowe państwa nie uzasadniają zawieszenia działania wspomnianego art. 7 Konstytucji. Zatem przedłożony projekt w istocie rzeczy godzi w prawa konstytucyjne tych obywateli, których uprawnienia eliminuje bądź ogranicza. Jego przyjęcie oznaczałoby świadome naruszenie Konstytucji przez Sejm, a to zdarzyć się nie powinno Sejmowi kontraktowemu.</u>
          <u xml:id="u-170.6" who="#PosełLesławLech">Wysoka Izbo! Uderza wyjątkowa, nawet jak na legislację polską nieczytelność projektu. Niezliczone odesłania, także w przód, pozostawienie w mocy przepisów dotychczasowych, wielokrotnie nowelizowanych, o ile „nie są sprzeczne z postanowieniami niniejszej ustawy”, powodują, że tekst będzie dla większości niezrozumiały, z wyjątkiem bardzo wąskiej grupy zawodowych pracowników ZUS i niektórych tylko prawników. Przyszły projekt powinien być napisany przynajmniej zgodnie z podstawowymi zasadami techniki legislacyjnej. Z uwagi na adresatów norm prawa emerytalnego dbałość o komunikatywność omawianego aktu powinna być szczególnie duża.</u>
          <u xml:id="u-170.7" who="#PosełLesławLech">Posłowie Stronnictwa Demokratycznego uważają, że w dobrze pojętym interesie emerytów i rencistów w chwili obecnej za pożądane uznać należy rozwiązanie doraźne na czas określony, obejmujące przede wszystkim likwidację starego portfela i wyeliminowanie patologii polegających na przyznawaniu i wypłacaniu świadczeń o niebywałej wysokości w oparciu o oczywiste nadużycia prawne. Należy więc pozostawić nowemu Sejmowi uchwalenie systemu emerytalno-rentowego z prawdziwego zdarzenia, niezależnego od koniunktur politycznych. Systemu, stwarzającego ludziom odchodzącym na emerytury i renty warunki do godnego życia. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-170.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jacka Krzekotowskiego z Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#PosełJacekKrzekotowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Właściwie stoi przed nami zadanie pod pewnym względem niewykonalne. Myślę, że chodzi o to, że powinniśmy znaleźć jakiś realny kompromis między niejako dwoma rzeczywistościami. Jedna to jest rzeczywistość słusznych oczekiwań ludzi spodziewających się odpowiednich świadczeń za lata swojej pracy, odpowiednich i sprawiedliwych, a druga — to pusty budżet, o którym rozmawiamy.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#PosełJacekKrzekotowski">Pan minister Boni użył tutaj takiego sformułowania: „chciane i możliwe”. Proponowałbym także, żeby uzupełnić tę formułę w taki sposób, aby powiedzieć o relacji między zasłużonym a możliwym do odebrania. I na pewno potrzebna jest waloryzacja świadczeń, potrzebne są zmiany systemowe. Ale projekt ustawy próbuje obu tych zmian jednocześnie. W rezultacie mamy do czynienia z procesem dobierania zmian systemowych, a więc procesem kształtowania zasad według aktualnych możliwości płatniczych budżetu. Jest to podstawowe obciążenie projektu. Nie ukrywali tego ani pani poseł sprawozdawca, ani pan minister.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#PosełJacekKrzekotowski">Otóż próba naginania zasad generalnych do stanu kasy nie może przynieść obiektywnie dobrego rezultatu. Byliśmy, Wysoki Sejmie, wiele razy oskarżani o tzw. dyskusje zastępcze, o to, że spieraliśmy się o założenia i cele, zamiast po prostu koncentrować się na produkcji narzędzi ustawowych. Otóż dyskusje o zasadach ustalania emerytur i rent nie mogą sprowadzać się li tylko do głosowania nad procentami i wskaźnikami, do czego w wielkim stopniu sprowadzają się proponowane nam wnioski. W jednym tylko miejscu autorzy projektu odwołują się do zasad sprawiedliwości społecznej. Tam, gdzie uzasadniają zróżnicowanie tzw. okresów składkowych i nieskładkowych. Przyjęto filozofię pozornie bardzo prostą: jeżeli ktoś wykonywał bezpośrednio i nieprzerwanie pracę zawodową, to należy mu się świadczenie większe niż osobie, która w odpowiednim okresie pracować nie mogła z powodu choroby, obowiązków opiekuńczych itp. Ustawa nie działa wstecz, nie zmienia tego znanego nam podstawowego katalogu okresów składkowych, ale kreuje przyszłość, ponieważ zmienia ten katalog na przyszłość. Ten nowy katalog jest jeszcze prostszy: kto bowiem płaci składkę ubezpieczeniową, korzysta z większego świadczenia, a ten, kogo państwo z ważnych dla siebie powodów, z powodów ważnych dla społeczeństwa zwalnia z płacenia tej składki, otrzymuje oczywiście świadczenie mniejsze. W projekcie ustawy czyni się wyjątek od tej generalnej zasady dla osób — oprócz służb zawodowych w wojsku i policji — odbywających zasadniczą służbę wojskową lub też podejmujących w zamian czynności zastępcze, na przykład zamiast pełnienia służby garnizonowej młodzi podejmują pracę pomocnika w szpitalu. Myślę, że wyjątek ten uczyniono właśnie ze względu na słuszną zasadę zabezpieczenia obronnego interesu państwa.</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#PosełJacekKrzekotowski">W tym całym wywodzie zmierzam do postawienia w imieniu Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax” jeszcze jednego wniosku. Proponujemy zmianę w katalogu tzw. okresów składkowych, polegającą na tym, aby do art. 2 ust. 1 wprowadzić pkt 4 o brzmieniu: „okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego”.</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#PosełJacekKrzekotowski">Technicznie oznacza to także w konsekwencji skreślenie w art. 4 ust. 1 pkt. 3 lit. a słowa „macierzyńskiego”. Otóż w tym wniosku nie łamią się przegrody budżetu. Finansowo oznacza on tylko podniesienie stopnia świadczenia za kilka miesięcy w życiu kobiety. Ustawowo pobieranie zasiłku macierzyńskiego przysługuje tylko od 16 do 26 tygodni, w zależności od tego, czy urodziło się jedno dziecko czy też więcej dzieci naraz. Wyłączenie jednak z okresu składkowego tych tygodni oznacza załamanie całego bloku kalendarzowego, który może być przyjęty za podstawę ustalenia wysokości emerytury.</u>
          <u xml:id="u-172.5" who="#PosełJacekKrzekotowski">Toczyliśmy tutaj trudne dyskusje, w których mówiono, że brak niejako „oprzyrządowania socjalnego” macierzyństwa uniemożliwia w ogóle debatę nad zasadami dotyczącymi życia. Jestem przekonany, że przyjęcie przedstawionego wniosku mieści się w płaszczyźnie poszanowania celów i zasad, którymi powinno kierować się polskie państwo. Nie idzie tutaj przede wszystkim o pieniądze, idzie właśnie o ową elementarną hierarchię wartości. Idzie o to, że nie można deklarować szacunku i miłości, a jednocześnie prowadzić do sytuacji, w której właśnie z tytułu urlopów macierzyńskich i wychowawczych średnia emerytura kobiety-matki będzie z reguły niższa niż emerytura ojca wykonującego taką samą pracę w ramach tego samego zawodu. Logika tego rozumowania nakazuje nam poprzeć wniosek komisji, opiniujących projekt podwyższenia zaliczalności tak zwanych okresów nieskładkowych z 0,7 do 0,9% w art. 10 i 11 ustawy. Nie ma to nic wspólnego z tendencjami do rozdawnictwa czy premiowania nieróbstwa, jak to często interpretują ludzie nieodpowiedzialni, którzy z jednego ujawnionego nadużycia usiłują uczynić bat na tysiące uczciwych i potrzebujących. Podniesienie stopnia zaliczalności emerytalnej okresów nieskładkowych jest uznaniem rzeczywistości, iż nie tylko sam pojedynczy człowiek — pracownik wykuwa swój emerytalny los. Jest to konsekwencja myślenia o rodzinie jako podstawie „ekologii ludzkiej”, o obowiązkach wobec innych. Przecież właśnie takich — ściśle reglamentowanych przepisami — sytuacji opiekuńczych dotyczą przepisy art. 4. Dla wielu z nas, sądzę, jest to także konsekwencja zasad Karty Praw Rodziny.</u>
          <u xml:id="u-172.6" who="#PosełJacekKrzekotowski">Wysoki Sejmie, o tej ustawie zapewne nikt nie powie, że jest sprawiedliwa. Nie jest ona sprawiedliwa, bo wymuszona dramatem materialnym, za który pełnej odpowiedzialności nie mogą ponieść ani ci, którzy niegdyś pracowali, ani też ci, którzy dopiero w przyszłości będą musieli wypracować środki na wypłatę ustalonych świadczeń. Spróbujmy w tej właśnie kalekiej ustawie wskazać wartości pozytywne. Dlatego liczymy na poparcie państwa dla przedłożonego przez nasz klub wniosku. Liczymy na to, że zapowiedzi i deklaracje składane podczas burzliwego 50 posiedzenia Sejmu były prawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-172.7" who="#PosełJacekKrzekotowski">I wreszcie Wysoka Izbo, wczoraj posłowie naszego klubu: Bonawentura Ziemba i Alfred Wawrzyniak wystąpili w debacie budżetowej z propozycją pozyskania środków budżetowych między innymi przez zmianę przepisów podatkowych. Szacunkowo pozyskane środki pokryłyby zwiększone wydatki budżetu wynikające z przyjęcia rozwiązań popieranych przez komisję. Tylko pod takim warunkiem i z taką motywacją opowiadamy się — nie z powodu chciejstwa i populizmu, ale także w nadziei na zwiększenie dochodów budżetu — za wnioskami przedstawionymi przez większość obu komisji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-172.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się wspólne posiedzenia Komisji: Handlu i Usług oraz Ustawodawczej w sali nr 102, Obrony Narodowej oraz Ustawodawczej w sali nr 106, a nie jak podano w zawiadomieniu, w sali kinowej.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Posiedzenie Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej odbędzie się w sali nr 217, a posiedzenie podkomisji do spraw ubezpieczenia społecznego rolników — w sali kinowej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Koło Parlamentarne Kobiet i Między komisyjny Zespół do Spraw Dzieci zapraszają wszystkich zainteresowanych problematyką wzrastającego bezrobocia, pogarszającą się sytuacją rodzin oraz stanem oświaty polskiej na spotkanie z panią Anną Popowicz, pełnomocnikiem rządu do spraw kobiet i rodziny, które odbędzie się w dniu dzisiejszym, tj. 26 września o godz. 14 w sali konferencyjnej nowego Domu Poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Chciałbym zwrócić się do pań posłanek i panów posłów z uprzejmą prośbą o punktualne przybycie na salę obrad, jako że ustosunkujemy się do wniosku formalnego, zgłoszonego przez posła Krzysztofa Dowgiałłę. Musimy rozstrzygnąć, czy ograniczymy naszą dyskusję tylko do wystąpień klubowych, czy też będziemy ją prowadzić z uwzględnieniem zgłoszeń. Do tej pory zgłosiły się 32 osoby.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Ogłaszam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 30 do godz. 15 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zajmowanie miejsc na sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, musimy podjąć decyzję, czy będziemy kontynuowali dyskusję, czy zakończymy ją po pięciu wystąpieniach, które jeszcze mam tutaj podane jako wystąpienia klubowe. W związku z czym proszę o zajmowanie miejsc na sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła sekretarza o zajęcie miejsca.</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Rogowskiego z Unii Chrześcijańsko-Społecznej, a następnie panią poseł Alicję Bieńkowską z Klubu Niezależnych Posłów. Są to wystąpienia klubowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#PosełStanisławRogowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Primum non nocere — przede wszystkim nie szkodzić. Ta zasada medyczna powinna być wypisana wielkimi literami w gabinetach decydentów wszystkich szczebli, ale również w tej Wysokiej Izbie. Należy mieć bowiem świadomość, że zła ustawa rodzi gorsze skutki aniżeli jej brak. Uwaga ta, naszym zdaniem, w dużym stopniu dotyczy rozpatrywanego dziś projektu. Zdajemy sobie przy tym doskonale sprawę z tego, że ustawodawstwo emerytalno-rentowe wymaga generalnej przebudowy, aby mogło stać się systemem spójnym i podporządkowanym pewnym naczelnym regułom. Obecnie systemu takiego nie ma, a całość — sięgnę tu po porównanie architektoniczne — przypomina gmach zbudowany dawno i źle, do którego w różnych okresach dobudowywano mniej lub bardziej wygodne części. Teraz jedni lokatorzy tego gmachu zajmują dość wygodne mieszkania, niewielka część ma nawet apartamenty, ale większość mieszka w fatalnych warunkach i to z reguły bez jakiejkolwiek własnej winy. Ten stan jest złem oczywistym. Ale mam ogromne wątpliwości, czy w opisanej wyżej sytuacji należy gmach ten zburzyć, a wszystkich mieszkańców ulokować, z braku środków na zbudowanie czegoś lepszego, w prowizorycznych barakach o wyrównanych, ale niskich standardach pomieszczeń.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#PosełStanisławRogowski">Odchodząc od porównań należy zapytać, czy naprawdę jest racjonalne tworzenie systemu emerytalnego, który ma przetrwać dłuższy czas, w tak niekorzystnym momencie, kiedy rozpaczliwie próbujemy ratować tegoroczny budżet, a przede wszystkim kiedy dopiero wypracowuje się podstawowe reguły polskiego modelu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#PosełStanisławRogowski">System emerytalny musi wypływać z systemu gospodarczego, musi być jego konsekwencją, w przeciwnym razie znowu za dwa lub trzy lata, może wcześniej, problem ten powróci z całą swoją ostrością. Licząca już niemal rok historia bojów Sejmu o wniesienie przez rząd projektu ustawy emerytalnej i kłopoty, jakie miał resort z wypracowaniem dobrego projektu, a wreszcie same projekty — bardzo niedoskonałe — świadczą o braku jasnej i wyraźnej koncepcji systemu emerytalno-rentowego, który powinien mieć na uwadze przede wszystkim dobro emerytów i który powinien współgrać z zasadami sprawiedliwości społecznej i możliwościami państwa.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#PosełStanisławRogowski">Konstruowanie właśnie teraz takiego systemu musiało przynieść i przyniosło skutki w postaci jednostronnego spojrzenia na cały problem. Wszyscy wiemy, że państwo jest obecnie w złej sytuacji, że jego możliwości są ograniczone, ale nie można regulować zasad emerytalnych, biorąc pod uwagę tylko ten punkt widzenia, a tak właśnie się stało.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#PosełStanisławRogowski">Z wypowiedzi niektórych oficjalnych czynników rządowych wynika, ale nie tylko, bo i w środkach przekazu słyszy się dość powszechnie, że emeryci są przyczyną wszystkich kłopotów budżetu. To, że pan minister był łaskaw temu dzisiaj zaprzeczyć z tej trybuny, to bardzo dobrze, ale taki punkt widzenia wyraźnie przebija nawet w konkretnych propozycjach. Pomijając fakt, że nie jest to prawda, o czym tutaj powiedziałem, że to nie przez emerytów kuleje budżet, takie stawianie sprawy jest głęboko niesprawiedliwe i — nie zawaham się użyć tego słowa — głęboko niemoralne. Mówić tak, a nawet sugerować taką możliwość to tak, jak gdyby wypominać emerytom, że jeszcze są. A tak na marginesie, proszę państwa, wszystkim tym, którzy patrzą na emerytów z niechęcią i wyższością, chciałbym przypomnieć oczywistą prawdę, że wszyscy będziemy kiedyś emerytami, jeżeli oczywiście będziemy mieli szczęście — albo, co gorsza, nieszczęście — tego dożyć.</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#PosełStanisławRogowski">I jeszcze jedno — oczywista prawda, o czym zdajemy się wciąż zapominać. Emerytury i renty to żadna łaska ze strony państwa. Każdy z emerytów przez kilkadziesiąt lat życia zawodowego wypracowywał te środki, odkładając bez swojej woli, a nawet często wiedzy kilkadziesiąt procent swojego uposażenia. To nie dzisiejsi emeryci są winni, że źle gospodarowano tymi środkami.</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#PosełStanisławRogowski">Odnośnie do stwierdzenia, że istnieje u nas wysoka relacja między emeryturami a uposażeniami pracowniczymi, chcę stwierdzić, że jest tak nie dlatego, że emerytury są takie wysokie, tylko dlatego, że uposażenia są takie niskie i stąd właśnie spłaszczenie całości systemu świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-176.7" who="#PosełStanisławRogowski">Biorąc to wszystko pod uwagę, a z drugiej strony obracając się jednak w wąskich ramach realiów ekonomicznych, twierdzimy, że nie należy w chwili obecnej przeprowadzać zasadniczej reformy systemu emerytalnego, lecz wprowadzić jedynie mechanizmy rewaloryzacyjne wobec najniższych emerytur i rent. Dlatego też z pewnymi wahaniami, ale popieramy wniosek mniejszości nr 2 wprowadzający, mam nadzieję, bardzo prowizoryczną ustawę rewaloryzacyjną. Gdyby jednak wniosek ten nie został przez Wysoką Izbę przyjęty, będziemy popierać rozwiązania z zasadniczego projektu, które uwzględniają w pełni uzasadnione interesy emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-176.8" who="#PosełStanisławRogowski">Sprzeciw nasz budzą przede wszystkim dwie sprawy w ujęciu projektu rządowego. Po pierwsze, obniżenie wcześniej przyznanych świadczeń, obliczanych teraz według nowych zasad. A po drugie, nadmierne spłaszczenie systemu świadczeń. Proszę państwa, ta pierwsza sprawa i ta pierwsza konstrukcja jest wręcz sprzeczna z Konstytucją. Narusza ona bowiem zasady obrony praw nabytych oraz zaufania społecznego, a przede wszystkim zasadę sprawiedliwości społecznej wynikającą wprost z uchwalonego przez Wysoką Izbę art. 1 obowiązującej Konstytucji. Brak czasu nie pozwala mi na cytowanie opinii prawnej sejmowego Biura Studiów i Ekspertyz potwierdzającej ten punkt widzenia.</u>
          <u xml:id="u-176.9" who="#PosełStanisławRogowski">Nie trzeba skomplikowanej analizy prawniczej, aby stwierdzić proste prawdy. Trudno obarczać rencistów i emerytów winą za niezbyt fortunne przepisy wydane wcześniej, pozwalające na takie a nie inne obliczanie wysokości świadczeń. Część tych przepisów wydał — uderzmy się wszyscy w piersi — Sejm tej kadencji. Nie chodzi tu więc tylko o obniżenie tzw. emerytur prominenckich, co jest nagłaśniane w propagandzie i gdyby było prawdą, rzeczywiście nie zasługiwałoby na większą uwagę, ale w ogromnej większości te wyższe emerytury — bo wcale nie wysokie, tylko wyższe — to są emerytury wypracowane przez zwykłych pracowników, którzy mieli to szczęście albo nieszczęście, że poszli na emeryturę pod rządami takich właśnie przepisów. Nie fałszujmy więc obrazu sytuacji i powiedzmy jasno, że nie chcemy bądź nie możemy przyznać żadnych nowych środków emerytom, lecz tylko odebrać jednym, a dać drugim, spłaszczając przy tym drastycznie strukturę świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-176.10" who="#PosełStanisławRogowski">Gdybyśmy uchwalili projekt w wersji rządowej, to obniżeniu i spłaszczeniu uległaby prawie 1/3 wypłacanych obecnie rent i emerytur. Z drugiej strony, o czym się jakoś milczy, wysokość najniższych świadczeń podniosłaby się tylko w bardzo niewielkim stopniu, chcę to z całym naciskiem powiedzieć i również rozwiać oczekiwania wielu emerytów, którzy ze środków masowego przekazu czerpią jak gdyby informacje, że zasadniczo polepszy się ich byt, jeżeli ta ustawa, w tym kształcie rządowym, by przeszła.</u>
          <u xml:id="u-176.11" who="#PosełStanisławRogowski">Chcę przypomnieć jeszcze, że każde świadczenie łączy się z wysokością składki odprowadzanej do ZUS, a więc i od tych wyższych uposażeń były odprowadzane składki. Tu nie można arbitralnie tych spraw zmieniać, bo wtedy wpadniemy w czysty woluntaryzm, a nie w zasadę ubezpieczenia społecznego. Dlatego jeżeli wniosek mniejszości nr 2 zostałby odrzucony wnoszę o wprowadzenie nowego zapisu w art. 32 ust. 3 pkt 2 w brzmieniu: „Jeżeli kwota świadczeń ustalona w myśl art. 28–31 byłaby niższa od kwoty wypłacanego świadczenia, świadczenie wypłaca się nadal w dotychczasowej wysokości do czasu, gdy jego wysokość należna w myśl art. 28–31 przekroczy tę kwotę”.</u>
          <u xml:id="u-176.12" who="#PosełStanisławRogowski">Wprowadzenie tej poprawki zamrozi dotychczasowe wysokości świadczeń wyższych od tych, które byłyby naliczone wg nowych przepisów, aż do tego czasu, gdy w drodze rewaloryzacji przekroczyłyby tę wysokość. Wydaje się, że z punktu-widzenia sprawiedliwości społecznej — tej zwykłej ludzkiej — jest to rozwiązanie najlepsze. Przyjęcie tej poprawki nie oznacza, że na tym kończą się nasze zastrzeżenia do ustawy, jak np. uzależnienie waloryzacji od wzrostu wynagrodzeń, a nie od kosztów utrzymania. Zdajemy sobie jednak sprawę, że ta zmiana spowodowałaby konieczność dalszych uzupełnień i zmieniłoby to w sposób istotny cały kształt ustawy. Teraz jest to właściwie bardzo trudne do wykonania, prawie niemożliwe. Tym bardziej skłania nas to do poparcia wniosku mniejszości nr 2.</u>
          <u xml:id="u-176.13" who="#PosełStanisławRogowski">Raz jeszcze chcę podkreślić z całą mocą, że prawo emerytów i rencistów do godnego życia jest podstawowym prawem obywatelskim i moralnym. Jest obowiązkiem, a nie łaską państwa. I nie można tu zasłaniać się jedynie racjami budżetowymi. Odwołam się tu do wczorajszej i dzisiejszej debaty budżetowej i przypomnę zarzuty wobec rządu dotyczące podejścia do budżetu, szukania za wszelką cenę oszczędności, a nie szukania możliwości dodatkowego pomnożenia przychodów budżetowych. I z niepokojem zauważyłem w przemówieniu pana ministra, że podobna filozofia tworzenia budżetu jest przewidywana na następne lata, mówi się tu bowiem o skutkach finansowych tej ustawy na następne lata.</u>
          <u xml:id="u-176.14" who="#PosełStanisławRogowski">Nie można opierać równowagi budżetowej na oszczędności na emerytach, którzy nie mają odpowiedniej siły przebicia, aby skutecznie walczyć o swoje prawa, tak jak pracownicy. Trzeba szukać takich źródeł dochodów, aby zapewnić środki przecież nie na luksusowe życie, lecz na podstawową egzystencję godną człowieka żyjącego w drugiej połowie XX w. Jeśli się tego nie potrafi, należy wybrać mniejsze zło i nawet kosztem zwiększenia w tym roku deficytu budżetowego zachować pewne zasady sprawiedliwości i prawa.</u>
          <u xml:id="u-176.15" who="#PosełStanisławRogowski">Na koniec chcę jeszcze nawiązać do dzisiejszej wypowiedzi pana ministra Boniego. Panie ministrze, to nie dobre serce kieruje nami przy zgłaszaniu tych właśnie postulatów, lecz prosta i jasna zasada sprawiedliwości, zapisana przede wszystkim w Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-176.16" who="#PosełStanisławRogowski">Klub Poselski Unii Chrześcijańsko-Społecznej poprze wniosek mniejszości nr 2, a w razie jego odrzucenia członkowie klubu będą głosowali w poszczególnych sprawach zgodnie z własnym sumieniem.</u>
          <u xml:id="u-176.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W imieniu Klubu Niezależnych Posłów głos zabierze pani poseł Alicja Bieńkowska. Jako kolejny wystąpi pan poseł Aleksander Małachowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#PosełAlicjaBieńkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pomimo krytycznej sytuacji finansowej państwa proponowana przez rząd ustawa o zaopatrzeniu emerytalno-rentowym jest nie do przyjęcia, godzi bowiem dotkliwie w grupę ludzi, którym należy się szczególna opieka ze strony państwa, a mianowicie w emerytów i rencistów. Proponowana ustawa jest równaniem w dół, a wypracowane uczciwie świadczenia sprowadza do kategorii zasiłków socjalnych. Dotyczyć to będzie także ludzi o najwyższych kwalifikacjach zawodowych. Argumentację, iż część emerytów i rencistów otrzyma podwyższone świadczenia, należy przyjmować ze sceptycyzmem, gdyż będą to podwyżki, które z pewnością w sposób radykalny nie poprawią warunków bytowania. Natomiast część emerytów zostanie boleśnie pokrzywdzona, gdyż w sposób gwałtowny będzie obniżony ich dotychczasowy status materialny i to również tych pobierających niewygórowane świadczenia, co spowoduje, iż powiększą oni grupę ludzi ubogich, żyjących często na granicy minimum socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#PosełAlicjaBieńkowska">Skutki kryzysu ekonomicznego powinny obciążać równomiernie całe społeczeństwo, zwłaszcza w systemie państwa demokratycznego. Dzieje się jednak inaczej, najdotkliwszym bowiem ciężarem dotknięte są grupy ludności najbiedniejszej i średnio zamożnej. Obok gwałtownie ubożejącej części społeczeństwa obserwuje się niepohamowany wzrost bogactwa, które coraz częściej jest zdobywane w sposób nieuczciwy. Powstają fortuny kosztem skarbu państwa, więc nic dziwnego, że jest on coraz bardziej pusty.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#PosełAlicjaBieńkowska">Uważamy, że nie mamy moralnego prawa popierać ustawy godzącej w grupy najsłabszej ludności. Argumentacja, iż dotychczasowy system przyznawania świadczeń emerytalnych jest wadliwy, nie trafia w pełni do przekonania. Był on przecież ustalany przez ekspertów, następnie analizowany, dyskutowany i zatwierdzany przez Sejm. Myślę, że prawda zawarta jest raczej w dążeniu do maksymalnego ograniczenia wydatków socjalnych w celu łatania tym kosztem luk budżetowych. W związku z tym stawiam pytanie, dlaczego rząd nie szuka innych źródeł wzbogacających budżet państwa, gdyż poza reformowaniem sfery wydatków brakuje skutecznych działań porządkujących, ożywiających gospodarkę i przeciwdziałających narastającej recesji gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#PosełAlicjaBieńkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Opinia publiczna zbulwersowana jest faktem, iż w sytuacji ekonomicznego deficytu finansowego pojawiają się wielkie afery gospodarcze, przyczyniające się w znacznej mierze do jego pogłębienia. Rząd jednak nie zajmuje w tych kwestiach konkretnego stanowiska, nie przeciwdziała również w sposób skuteczny tym ogromnie szkodliwym zjawiskom. Brakuje również w tych kwestiach należytej, rzetelnej informacji społecznej, a ujawniane afery stanowią jedynie wierzchołek góry lodowej.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#PosełAlicjaBieńkowska">Rząd z uporem poszukuje pseudooszczędności w sferze budżetowej, tj. w ochronie zdrowia, oświacie, kulturze, nauce oraz wśród grup najsłabszych, do których należy zaliczyć emerytów i rencistów. Wobec powyższych faktów przenoszenie kosztów kryzysu ekonomicznego i nieudolności rządu na barki społeczeństwa, zwłaszcza jego części najuboższej, jest moralnie nieuzasadnione i wątpliwe ekonomicznie.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#PosełAlicjaBieńkowska">W tej sytuacji Klub Niezależnych Posłów opowiada się przeciwko rządowemu projektowi ustawy emerytalno-rentowej.</u>
          <u xml:id="u-178.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Aleksandra Małachowskiego w imieniu Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”. Jako kolejny głos zabierze poseł Stanisław Wiąckowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#PosełAleksanderMałachowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rząd, który przedkłada taką ustawę pod koniec kadencji Sejmu, musi się liczyć z tym, że usłyszy wiele gorzkich słów. I te gorzkie słowa są usprawiedliwione. Ale wydaje mi się, że nie należy popadać w pewną demagogię. Tu na początku pan poseł Babiński oświadczył, że przecież dochody funduszu ubezpieczeń nie mają nic wspólnego z budżetem. Panie pośle, w druku, który otrzymaliśmy — jest to druk nr 1038 — ma pan na str. 9 tabelę, gdzie jest wyraźnie podana wielkość dotacji w tegorocznym budżecie. Wynosi ona 18 bln 600 mld zł, a całość wydatków na ubezpieczenia społeczne, razem z rolnikami, razem z innymi funduszami, które temu towarzyszą, wynosi 32 bln 873 mld zł w budżecie tego roku.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#PosełAleksanderMałachowski">Nie można więc rozpowszechniać twierdzeń, że są to jakby dwie niezależne sprawy — budżet i fundusz emerytalny. Dajemy bardzo wiele pieniędzy na ten cel, a proponowane tutaj przez wielu kolegów posłów zmiany mogłyby doprowadzić do tego, że w przyszłym roku suma tych dotacji — gdyby spełnić żądania zawarte w naszej dyskusji i w projektach mniejszości — sięgałaby 80 bin zł.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#PosełAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Konieczna jest krytyka, ale najsurowsza i najbardziej hałaśliwa krytyka rządu, jak też i ta usprawiedliwiona, nie zmienią stanu faktycznego, który nakłada na nas w tej chwili obowiązek wzięcia odpowiedzialności za stan państwa, bo nie można obrażać się na rzeczywistość, obrażać się na to, co jest. Sytuacja jest katastrofalna, ale jestem trochę zdziwiony tym, że w wielu głosach poselskich słychać nutkę odcinania się od poczynań rządu.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#PosełAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! To nie rząd, nie kolejne dwa rządy, ale ta Izba też bierze od dwóch lat udział w uprawianiu księżycowej ekonomii, żeby ukraść Bieńkowskiemu staremu, nie żyjącemu już, termin sprzed 30 lat. I to co się stało dzisiaj, jest wycinkiem tej księżycowej ekonomii, która jest wspólnie przez nas wszystkich uprawiana, ponieważ ta Izba godziła się na bardzo wiele spraw, które doprowadziły do tego stanu rzeczy. Rząd nie działał przeciw Izbie, kolejne rządy działały za zgodą, za przyzwoleniem Izby. Wszyscy ponosimy tę odpowiedzialność i musimy w tej chwili wziąć to na swoje barki. Bardzo łatwo jest teraz przed wyborcami mówić: to nie my, to kolega, to rząd. My akceptowaliśmy politykę rządu, i my ponosimy wspólnie za to odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#PosełAleksanderMałachowski">Pozwalam sobie tutaj zwrócić uwagę, że wiele grup posłów dostrzegało te sytuacje. My też próbowaliśmy coś mówić, ale to nie spotkało się z dostateczną uwagą. I w tej chwili możemy podzielić tylko te pieniądze, które pozostały po tym wszystkim, co się stało. Tu koledzy mają rację, wskazując na afery gospodarcze. Można tak przez godzinę wyliczać niedostatki systemu prawnego w dziedzinie podatków, które spowodowały kolosalne niedobory budżetu. Można mówić o cłach, można mówić o przedsiębiorstwach państwowych, ale pozwalam sobie zwrócić uwagę, że kiedy tutaj w styczniu mówiłem przy zatwierdzaniu rządu Bieleckiego o konieczności zwrócenia uwagi na przedsiębiorstwa państwowe, bo to grozi katastrofą, to pan premier pokwitował to dowcipem. No a dzisiaj są owoce tych dowcipów.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#PosełAleksanderMałachowski">Co nam pozostało w tej sytuacji? A my — członkowie komisji budżetowej — szczególnie dobrze znamy tę sytuację. Pozostały nam same złe wybory. Możemy poprawić sytuację emerytów, pogarszając jeszcze bardziej sytuację w oświacie, możemy poprawić sytuację służby zdrowia, pogarszając sytuację emerytów. Nie zostało nam w wyniku tych wydarzeń, za które ponosimy współodpowiedzialność, żadne dobre rozwiązanie. Mamy do czynienia wyłącznie ze złymi rozwiązaniami. Ale równocześnie muszą być to rozwiązania realistyczne. I jeżeli państwo pokładacie nadzieję, że to co jest zawarte w ustawie budżetowej spełni się, to pozostaje problem, skąd wziąć te dodatkowe 6 czy 8 bln na ten rok, które przewidziane są w propozycjach zawartych w projekcie podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#PosełAleksanderMałachowski">Bardzo się boję, że to jest nadal nierealistyczny budżet i że ten budżet, okaże się jeszcze bardziej deficytowy, że ta dziura w budżecie okaże się jeszcze bardziej deficytowa. I dlatego w tej chwili składanie tutaj jakichś nierealnych obietnic przed 7-milionową rzeszą emerytów uważam za nieodpowiedzialne.</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#PosełAleksanderMałachowski">Trzeba nawet w chwili wyborów, w chwili kiedy wielu z nas ubiega się o mandaty poselskie, powiedzieć tę gorzką prawdę, że kraj jest w stanie bankructwa i nic się w tej chwili już nie da zrobić. Możemy wymyślać, możemy krzyczeć, możemy się spierać, ale do podzielenia mamy tylko to, co jest i czego będzie prawdopodobnie jeszcze mniej.</u>
          <u xml:id="u-180.8" who="#PosełAleksanderMałachowski">Dlatego klub nasz zdecydował się poprzeć wniosek rządowy, jaki przedstawił tutaj minister Boni, w przekonaniu, że też jest to bardzo złe wyjście. Jest to jedno ze złych wyjść, ale wydaje nam się, że jest to wyjście, które zapewnia to, że w grudniu wszyscy otrzymają emerytury. Oczywiście system spłaszczania emerytur jest systemem groźnym, i niedobrym i godzimy się na ten system w nadziei i jakby pod warunkiem, że to jest czas przejściowy. Tak jak powiedziałem: co lepiej — czy zmniejszyć te wysokie emerytury, czy też jeszcze bardziej zdegenerować oświatę, służbę zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-180.9" who="#PosełAleksanderMałachowski">Muszę państwu powiedzieć, że z listów, jakie otrzymuję, a otrzymuję ich w tej sprawie dużo, wynika, że pomysł na zrównanie, na spłaszczenie emerytur jest pomysłem, który społeczeństwo jakby najmniej niechętnie przyjmuje. Ktoś kiedyś do mnie napisał, że najbardziej dramatyczne w sprawie emerytur są te straszne różnice, niezasłużone różnice, że data urodzenia decyduje o wysokości emerytury i w związku z tym data przejścia na emeryturę, a nie wkład pracy bądź inne okoliczności. Dlatego wydaje mi się to — choć przykro się z tym zgodzić — najmniejszym złem. Z tym że chcielibyśmy zaproponować państwu pewien wyjątek, jakiego można by dokonać dla tych wszystkich świadczeń, które wynikają z pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Wydaje mi się, że ci ludzie powinni być uwolnieni.</u>
          <u xml:id="u-180.10" who="#PosełAleksanderMałachowski">Chcę także zwrócić się jakby za pośrednictwem Izby — tego okna na świat — do emerytów, którzy napisali do mnie, emerytów inwalidów wojennych, rencistów wojennych, którzy wyrażali obawy, iż połączenie ich rent i emerytur, rent inwalidów wojennych, obniży znacznie ich dochody. Sprawdziłem to osobiście i tam jest taka sytuacja, że dopiero przy łącznych dochodach przekraczających 2,5 średniej krajowej oni tracą. Wszystkie pozostałe grupy dochodowe tych emerytów są albo korzystne, albo mało korzystne, w każdym razie tracą tylko ci najbogatsi, a i tam jest jakiś dodatek wyrównawczy, który tę stratę sprowadza, praktycznie rzecz biorąc, do zera.</u>
          <u xml:id="u-180.11" who="#PosełAleksanderMałachowski">W tej sytuacji, Wysoka Izbo, apelujemy, by jednak przyjąć tę propozycję rządową, byśmy nie odcinali się od tego, co jest naszym wspólnym grzechem, od tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-180.12" who="#PosełAleksanderMałachowski">Natomiast w wystąpieniu pana ministra Boniego zabrakło mi jednej rzeczy. Myślę, że jako odpowiedzialny za te sprawy mógłby on powiedzieć emerytom to jedno słowo: przepraszam, bo skrzywdziliśmy tych ludzi bardzo. I myślę, że my powinniśmy też to słowo powiedzieć. Przeprosić emerytów za to, co się stało.</u>
          <u xml:id="u-180.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W imieniu Parlamentarnego Klubu Ekologicznego głos zabierze pan poseł Stanisław Wiąckowski. Jako kolejna głos zabierze pani poseł Teresa Czarnik-Sojka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#PosełStanisławWiąckowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Proponowana przez komisję poprawka do art. 21 projektu ustawy stawia pod znakiem zapytania uprawnienia do dodatku kombatanckiego z art. 15 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu wojennego.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#PosełStanisławWiąckowski">W zmodyfikowanym przez komisję ust. 4 art. 21 nie ma bowiem mowy o uprawnieniach kombatantów do tego dodatku, zaś proponowany przez komisję ust. 5 stanowi, że do emerytur i rent nie przysługują żadne inne wzrosty ani dodatki, poza wymienionymi w ust. 1 i 4.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#PosełStanisławWiąckowski">Te propozycje komisji stoją ponadto w sprzeczności z postanowieniami art. 41 pkt 2 projektu, w którym proponuje się zmienić wysokość dodatku kombatanckiego z 30% najniższej emerytury do 10% przeciętnego wynagrodzenia. Nie jest dla mnie w pełni zrozumiałe, czy ta relacja jest dla nich korzystna, czy niekorzystna. Byłbym przy okazji wdzięczny za wyjaśnienie. Ten przepis, nie kwestionowany przez komisję, sugeruje jakoby dodatek kombatancki był zachowany.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#PosełStanisławWiąckowski">Dla jasności sprawy stawiam wniosek formalny o wprowadzenie następującej poprawki do art. 21 ust. 4. Do propozycji komisji: „Do emerytur i rent przysługuje wzrost z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze”, proponuję dodać: „oraz dodatek kombatancki na zasadach i w wysokości określonych w odrębnych przepisach”.</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#PosełStanisławWiąckowski">Oczywiście przy przyjęciu tej poprawki należałoby odpowiednio zmodyfikować treść art. 41. Nie możemy przecież zabierać ani stawiać pod znakiem zapytania uprawnień, które Sejm w bieżącym roku kombatantom przyznał. Wydaje mi się, że uzasadnienie naruszania zasad prawnych aktualną sytuacją ekonomiczną może rozgrzeszyć w praktyce każde posunięcie rządu i nie prowadzi do niczego dobrego. Nie dziwię się, że 7 milionów emerytów przysłuchuje się tej debacie z co najmniej, łagodnie mówiąc, mieszanymi uczuciami.</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#PosełStanisławWiąckowski">Na marginesie tej debaty sądzę, że rząd powinien przestawić się z myślenia: komu wziąć, na: skąd wziąć, a stąd już tylko krok do uznania koniecznych korekt w polityce gospodarczej. Są one konieczne, zwłaszcza w tych dziedzinach, które tworzą budżet — w przemyśle i w rolnictwie. Gdyby zrozumiano to 2 lata temu, to dziś nie trzeba byłoby rujnować takich działów sfery budżetowej, jak kultura, nauka, oświata, zdrowie, ochrona środowiska, renty i emerytury.</u>
          <u xml:id="u-182.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu w imieniu Parlamentarnego Klubu Pracy panią poseł Teresę Czarnik-Sojkę. Jako kolejny, ostatni zapisany już do głosu, wystąpi w imieniu klubu pan poseł Janusz Rożek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#PosełTeresaCzarnikSojka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wszyscy, którzy wcześniej przede mną zabierali głos, dostatecznie obszernie omówili różnice między systemem rewaloryzacji proponowanym przez rząd a zmodyfikowanym systemem proponowanym przez komisję. Nie będę wnikała w szczegóły. Pozwolę sobie tylko zilustrować pewne różnice. Zacznę od tego, proszę posłanek i posłów, że ustawa emerytalna ma być dobra przede wszystkim dla emerytów, a dopiero później dla budżetu. Emerytury są głównie finansowane ze składek i jeżeli prawdziwa jest informacja rządowa, którą dziś rano otrzymaliśmy, że na 100 osób pracujących przypadają 74 osoby niepracujące w wieku nieprodukcyjnym, w tym 1/3 to emeryci, wynikałoby z tego, że na 100 pracujących przypada 25 emerytów. Tak rzetelna jest informacja rządowa. Wiem z kolei z innych źródeł, że tak korzystnie to nie wygląda. Gdyby bowiem 100 pracujących płaciło składki na 25 emerytów, myślę, że dzisiaj nie martwilibyśmy się o to, jak ma przebiegać rewaloryzacja. Takich i podobnych zastrzeżeń co do rachunków przedłożonych nam przez resort mam bardzo wiele. Nie mogę np. pojąć, skąd tam się wziął dwubilionowy roczny koszt wskutek zwiększenia przelicznika za pracę górników pod ziemią. Nie jest to znowu tak liczna grupa, aby kosztowało to budżet 2 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#PosełTeresaCzarnikSojka">Ale wróćmy do sedna sprawy. Cieszę się, że pan minister Boni wierzy, że wnioski poselskie, zwłaszcza te, które zmieniły kształt ustawy rządowej, płynęły z dobrego serca. Chciałabym w tym miejscu stwierdzić, że płynęły one również z poczucia odpowiedzialności za los, za przyszłość, za warunki życia 7 mln emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#PosełTeresaCzarnikSojka">Rewaloryzacja rent i emerytur wg systemu i wg przeliczników zawartych w projekcie rządowym powoduje, że 3 mln 700 tys. osób uzyska podwyżkę świadczeń, 2 mln 400 tys. osób straci część już przyznanych i pobieranych świadczeń, a ok. 1 mln osób nic nie uzyska i nic nie straci. Gdyby posłużyć się suchą statystyką, można by przyjąć, że większość zyska, a więc będzie zadowolona, a w tej większości najbardziej zadowoleni będą ci, którzy mają świadczenia najniższe. Tak to się mówi. Niestety, jest to mit, który dość łatwo rozwiać, gdy wniknie się w szczegóły. Mam przed sobą komputerowe wypisy przykładów konkretnych rewaloryzacji wg systemu rządowego. Oto skutki rewaloryzacji, przykłady tych, którzy zyskają na rewaloryzacji w wydaniu rządowym.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#PosełTeresaCzarnikSojka">Świadczenie w wysokości 527 tys. 400 zł wzrośnie do 545 tys. 700 zł, a więc o 18 200 zł. Emerytura wynosząca dziś 887 tys. 800 zł wzrośnie do 1 mln 29 tys. zł, a więc o 150 tys. złotych, a przysługuje ona emerytowi o 41-letnim stażu pracy. Świadczenie w wysokości 678 tys. zł wzrośnie do 820 tys., a emerytura w wysokości 571 tys. — do 641 tys. Mogłabym przytoczyć wiele takich przykładów. Znaczna część emerytów i rencistów z tej ponad 3-milionowej grupy zyska, proszę koleżanek posłanek i kolegów posłów, kilka, kilkadziesiąt, najwyżej 100 tys. złotych. Nie sądzę, by byli z tego zadowoleni. Rozwiejmy więc mit, że 3 miliony osób będzie zadowolonych.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#PosełTeresaCzarnikSojka">Teraz o tych, co stracą. Będzie ich ponad 2 mln osób. Mówimy o nich, że tworzą emerytalne kominy. Owszem tworzą je.</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#PosełTeresaCzarnikSojka">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Nie tylko kominy ścina rządowy projekt. Według tego komputerowego wypisu emerytura w wysokości 953 tys. zł obniży się do 858 tys., a więc o blisko 100 tys., świadczenie w wysokości 1 mln 300 tys. zł obniży się po rewaloryzacji do 1 mln zł, świadczenie w wysokości 1 mln 700 tys. zł — do 1 mln 150 tys. zł. Takich, pożal się Boże, kominów, Wysoka Izbo, jest bardzo wiele — dużo więcej niż tych wielomilionowych — ci właśnie ludzie wedle tego Janosikowego projektu stracą. Natomiast projekt w wydaniu komisji poprawia nieco tę sytuację. Więcej ludzi zyskuje na rewaloryzacji, ponieważ przelicznik za staż pracy nieco wzrośnie i nieco, bo o 1 pkt wzrośnie ta część socjalna. Również w ramach systemu proponowanego przez komisję nieco mniej stracą osoby otrzymujące niskie, średnie i wysokie emerytury, a także — nie kryję — tworzące kominy emerytalne. Nie znam jednak statystyki resortu; wedle statystyki woj. katowickiego, które zawsze uchodziło za województwo dość bogate, kominy emerytalne to 0,4% świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#PosełTeresaCzarnikSojka">Projekt przedłożony przez komisję z punktu widzenia emerytów naprawdę nie grzeszy rozrzutnością. Nieco tylko łagodzi ten system emerytalny, obliczony na normalne czasy. System obliczony na czasy normalne próbujemy przykroić do budżetowego pesymizmu, do luki, do spojrzenia na naszą przyszłość w sposób taki, powiedziałabym, bez nadziei na to, że można coś poprawić. Bez takich pozytywnych zachowań rządu, jak to przy okazji ustawy budżetowej określił pan poseł Osiatyński, nie ukrywam, że zarówno w rządowym, jak i w poselskim wydaniu projekt rewaloryzacji rent i emerytur nie jest dobry. Jest co prawda w komisyjnym wydaniu — nie kryję — kosztowniejszy, ale łagodniej podchodzi do kwestii emerytalnej, daje więcej zarówno ubogim, jak i średnim. Natomiast obcięcie kominów w wersji komisyjnej — komisja przegłosowała 250-procentową podstawę, co już niweluje kominy — wydaje mi się racjonalniejsze. Przykro tylko, że cały czas słyszymy o tym, że rent i emerytur nie można zwaloryzować tak, jakby się chciało, ponieważ wersja komisyjna rujnuje budżet, że ani razu nie usłyszeliśmy, że resort ma jakiś pomysł na stworzenie lepszych warunków finansowych dla rewaloryzacji rent i emerytur. Jest na to czas — cały przyszły rok. Rewaloryzacja rent i emerytur nie odbywa się tylko w styczniu, przebiegać będzie przez cały 1992 r. Nie należałoby jednak tracić całego 1992 roku tak jak został stracony rok 1991 dla nowego systemu ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-184.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zanim poproszę pana posła Janusza Rożka, informuję Wysoką Izbę, że obradom naszym przysłuchuje się delegacja parlamentu Republiki Korei pod przewodnictwem lidera Nowej Partii Demokratycznej pana Dea Jung.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie panie pośle, o zabranie głosu w imieniu Klubu Poselskiego PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#PosełJanuszRożek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Projekt ustawy emerytalno-rentowej ma w zasadzie trzy warianty: wariant większości komisji, zmierzający do zwiększenia świadczeń emerytalno-rentowych do 26 bln zł w skali roku w stosunku do projektu rządowego, wariant mniejszości, który praktycznie popiera projekt rządowy, oraz mój wniosek o odrzucenie obu wariantów ustawy emerytalnej. Naprzeciw mojemu wnioskowi zarówno prezydent, który mówi o programie ratunku dla gospodarki kraju, jak też sprawozdawca komisji zajmujących się ustawą budżetową, poseł Osiatyński, który domaga się, by rząd przygotował program antykryzysowy.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#PosełJanuszRożek">Przygotowany przez rząd projekt emerytalno-rentowy miał na celu częściowe załatanie dziury w budżecie i nic ponadto. Jeśli Wysoka Izba domaga się, by rząd przygotował i to szybko, program antykryzysowy, to nie powinniśmy go krępować żadną uchwałą, która może utrudnić przygotowanie takiego programu. W poniższym wystąpieniu będę starał się to udowodnić.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#PosełJanuszRożek">Wysoka Izbo! Emerytury i renty winny być ściśle związane z możliwościami gospodarczymi kraju. Dlatego uważam, że należy o nich mówić w takim właśnie kontekście. Jeśli mówimy o rewaloryzacji w sytuacji recesji, to popełniamy gospodarczy błąd, gdyż dzisiaj chcemy wziąć tyle, co wzięliśmy wczoraj, gdy tymczasem dzisiaj wytworzyliśmy mniej, niż wytworzyliśmy wczoraj. Nierespektowanie tej prawdy robi właśnie dziurę w budżecie. Ale nie tylko to. Nie tylko machlojki w Narodowym Banku Polskim typu „Art-B”, lecz także niefrasobliwe trwonienie społecznego grosza przez wiele ministerstw, a przede wszystkim przez posła Jacka Kuronia, który jako minister pracy i polityki socjalnej zmarnował setki miliardów złotych, przyznając zasiłki dla bezrobotnych ludziom, którzy pracą w ogóle się nie splamili.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#PosełJanuszRożek">W ślad za nim poszedł jego następca, przyznając zasiłki absolwentom szkół, bardzo często dzieciom bogatych rodziców. Jeśli państwo natkną się na długą kolejkę młodych ludzi przed biurem pośrednictwa pracy i zaoferują im trochę cięższą pracę, to każdy z nich odwróci się do państwa tyłem. Oni chcą zasiłku, a nie pracy.</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#PosełJanuszRożek">Kiedyś jadąc z poseł Teresą Liszcz przedstawiłem jej, w jaki sposób zlikwidowałbym w Polsce bezrobocie. Ależ byłoby to wykorzystaniem bezrobotnych — odrzekła. Odpowiedziałem: dodatkowa i tanie siła robocza przyczynia się do zwiększenia i potanienia produkcji, co jest gospodarczo zjawiskiem pozytywnym. A czy branie czyichś produktów, nie dając z siebie nic, jest gospodarczo pozytywnym i moralnie słusznym zjawiskiem? Na to pytanie pani poseł do dziś mi nie odpowiedziała.</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#PosełJanuszRożek">Wysoka Izbo! Lekką ręką produkuje się u nas rencistów. Na tej to trybunie przedstawiłem konkretny fakt. Masarz, młody człowiek, pracując przy mięsie dostał uczulenia w formie wysypu krost na rękach. Zamiast pracować w innym zawodzie, pobiera dziś rentę i razem z teściem prowadzi gospodarstwo rolne. Poza tym wyrabia wędliny na wesela i chrzciny.</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#PosełJanuszRożek">Znam wypadek, kiedy osoba produkując bimber poparzyła się i dziś pobiera rentę. Dużo jest dokoła nas rencistów, wielu z nich w zakładzie jest chorych, a całkiem zdrowych poza nim.</u>
          <u xml:id="u-186.11" who="#PosełJanuszRożek">Jeśli chcemy uzdrawiać gospodarkę, to konieczna jest weryfikacja rent. Wielu ludzi mówi: tyle lat pracowałem, to należy mi się godziwa emerytura. Widziałem tę socjalistyczną pracę: 4 ludzi, 3 pali papierosy i rozmawia, a 1 od czasu do czasu szurnie szuflą. Jeśli przez tyle lat socjalistycznej pracy stworzyliśmy dziadowską gospodarkę, to czy dziś mamy prawo domagać się innej jak skromnej emerytury?</u>
          <u xml:id="u-186.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-186.13" who="#PosełJanuszRożek">Wysoka Izbo! Po wojnie, kiedy wiele miast leżało w gruzach, na czele ze stolicą, kiedy wiele zakładów pracy zostało zniszczonych, kiedy wielu młodych, najbardziej wartościowych ludzi zginęło, a rządziła nami niechciana władza, przecież dźwigaliśmy z gruzu ten kraj, odbudowywaliśmy zakłady, tworzyliśmy nowe. Ale wtedy trzeba było pracować, a opieka socjalna odbywała się w ramach rodziny, mogący pomagał nie mogącemu.</u>
          <u xml:id="u-186.14" who="#PosełJanuszRożek">Dziś, mimo że kraj nasz nie jest zniszczony, nie możemy przekroczyć zaklętego kręgu niemocy. Socjalistyczna zasada: czy się stoi, czy się leży, jakaś forsa się należy, nadal u nas obowiązuje. Pan poseł Marek Boral, który tak dzielnie walczył o zwiększenie świadczeń emerytalno-rentowych, powiedział: mamy przed sobą drogę albo recesji, albo inflacji. Czyż naprawdę nas, Polaków, nie stać na trzecią drogę, drogę sukcesu? Winniśmy jednak wprowadzić surową zasadę oszczędzania, ostro karać wszelkie machlojki, rozliczać ludzi, którzy nieuczciwie zdobyli majątek, a nade wszystko przesunąć w budżecie odpowiednie środki konsumpcji na produkcję. Środki te winny być przeznaczone na nisko oprocentowane kredyty nie tylko dla istniejących, ale także dla nowo powstających nowoczesnych zakładów, jak też na kredyty dla rolnictwa. Winny też być przeznaczone na naukę, gdyż jest ona nieodzownym elementem postępu technicznego. Jeśli będzie opracowany jasny, czytelny program odbudowy gospodarczej, to wierzę, że w społeczeństwie znajdzie się wystarczająca wola, by go realizować.</u>
          <u xml:id="u-186.15" who="#PosełJanuszRożek">W ekonomii nie da się pominąć zasady, że aby rozwijać produkcję, trzeba ograniczyć konsumpcję. Dopiero kiedy będziemy mieli dużą produkcję, wtedy możemy myśleć o większej konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-186.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszą państwa, na tym wyczerpaliśmy zgłoszenia klubowe. Czy jeszcze przedstawiciel jakiegokolwiek klubu chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Nie widzę, wobec tego…</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#komentarz">(Poseł Anna Dynowska: Pani marszałek, mam wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W kwestii formalnej pani poseł? Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#PosełAnnaDynowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Drugie czytanie projektu ustawy w Sejmie umożliwia posłom wnoszenie poprawek do projektu ustawy przygotowanej przez komisje sejmowe. Gdyby Wysoka Izba przyjęła ten wniosek, który został tutaj zgłoszony, uniemożliwiłoby to posłom w indywidualnym trybie wpływanie na ostateczny kształt ustawy. Ponieważ debata ta rzeczywiście ma charakter także nieco pozamerytoryczny — chcę przez to powiedzieć, że obejmuje poza przedstawieniem wniosków, stosownych propozycji poprawek także bardzo dużą część ideologiczno-polityczną — wydaje mi się, że należałoby umożliwić posłom składanie na piśmie propozycji poprawek. Materia jest na tyle wszystkim posłom znana, że nie ogranicza to praw posłów do składania poprawek. Jednocześnie pozwoli to Wysokiej Izbie na podjęcie w dosyć szybkim trybie rozsądnej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Rozumiem, że był to głos przeciwny do głosu pana posła Dowgiałły.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Uzupełniający.)</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Uzupełniający z jednoczesną prośbą, żebyśmy ewentualnie uwzględnili pisemne propozycje, tak to zrozumiałam.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wobec tego może przegłosujemy w tej chwili, podejmiemy decyzję, czy będziemy kontynuowali dyskusję poselską, czy zakończymy naszą dyskusję na tych wystąpieniach klubowych, które do tej pory się odbyły.</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, poddaję pod głosowanie wniosek pana posła Dowgiałły.</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, czyli za zakończeniem dyskusji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (190) Kto jest przeciw? (45)</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (26)</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek pana posła, czyli że zakończyliśmy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-189.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Wysoka Izba przyjęła propozycję pani poseł Dynowskiej, jeżeli chodzi o złożenie ewentualnych…</u>
          <u xml:id="u-189.10" who="#komentarz">(Poseł Teresa Malczewska: Przepraszam, pani marszałek, ale musi być określony czas, do kiedy.)</u>
          <u xml:id="u-189.11" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wobec tego po zakończeniu tej części obrad poproszę o zwołanie Konwentu Seniorów, podejmiemy decyzję co do wniosku zgłoszonego przez panią poseł Dynowską i poinformujemy o niej państwa na początku następnej części.</u>
          <u xml:id="u-189.12" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-189.13" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pan poseł w kwestii formalnej? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#PosełJanSroczyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałem prosić o udzielenie mi głosu, by bardzo krótko wypowiedzieć się, mianowicie mam wniosek podpisany przez 20 posłów i chciałem ten wniosek, który jest wnioskiem niekonwencjonalnym, a być może zyska przychylność Wysokiej Izby, przedstawić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie, panie pośle, o zgłoszenie tego do Prezydium Sejmu. Postawimy to na Prezydium Sejmu i na Konwencie Seniorów i zadecydujemy. Niestety, ale nie udzielę panu głosu, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#komentarz">(Poseł Bolesław Twaróg: W kwestii formalnej, pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#PosełBolesławTwaróg">Pani marszałek, ja w kwestii formalnej. Pani poseł Dynowska złożyła wniosek formalny, i tak go możemy potraktować: po prostu należy w tej chwili przegłosować, czy Wysoki Sejm zgadza się, aby posłowie, którzy mają poprawki do ustawy, mogli je złożyć na piśmie i sprawę w ten sposób załatwimy od ręki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, panie pośle, ponieważ również tylko Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów mogą podjąć taką decyzję, w związku z czym tak, jak powiedziałam, po przerwie będzie Konwent Seniorów, podejmiemy decyzję i poinformujemy o niej Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Uważam, że w takich sprawach winien się zbierać i podejmować decyzje Konwent Seniorów, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie teraz o zabranie głosu pana ministra Michała Boniego. Proszę uprzejmie, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Pani Marszałek! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Ja nie chcę powtarzać tego wszystkiego, co dzisiaj już Wysokiej Izbie przedstawiłem, aczkolwiek mam takie wrażenie, że nie we wszystkich sprawach zostałem dobrze zrozumiany. Tak to bywa, że nie we wszystkich sprawach umiemy się wzajemnie dobrze słuchać. Dziękuję za te wszystkie uwagi, które były kierowane także do mnie jako przedstawiciela rządu podczas tej debaty, a które dotyczyły spraw moralności.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Otóż uważam, że w swoim wystąpieniu z całą uczciwością i otwartością powiedziałem o trudnych dylematach, które przed nami stoją i pozwolicie państwo, że oceny moralne będziemy prezentowali w innym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Chciałem powiedzieć również o pewnych nieporozumieniach. Otóż zgadzam się z tym, że można jako argumentów w dyskusji używać pewnych konkretnych przykładów, tak jak to pani poseł Czarnik-Sojka przedstawiła, tylko jest takie jedno, małe, drobne „ale”. Wtedy, kiedy nie zawsze rozróżniamy emeryta i rencistę — kiedy mówimy: emeryt, który ma 527 tysięcy, to tak jakby zapominamy, że najniższa emerytura wynosi 595 i że nie może być tak niskiej emerytury, więc musi to być rencista — zapominamy, przepraszam za to określenie, że emerytury i renty są liczone indywidualnie i być może, należałoby przy każdym z tych brzmiących drastycznie przykładów powiedzieć, że ten ktoś jest np. inwalidą III grupy, w swoim życiu pracował 5 lat i że akurat w naszym projekcie pojawiło się coś, czego we wcześniejszych systemach emerytalnych nie było, a mianowicie okres hipoteczny, taki jakby ten, który traci pracę wcześniej, pracował dłużej. Dlatego jest bardzo niebezpieczne używanie jako chwytliwego argumentu takich wyrwanych z kontekstu i indywidualnej analizy przykładów.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">W danych, które prezentowaliśmy Wysokiej Izbie, mówiliśmy o 3 milionach tych, którzy zyskają i nie 2 milionach czterystu tysiącach, tylko milionie czterystu tysiącach i milionie, tu wystąpiła mała pomyłka.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Zdaję sobie sprawę z tego, że używamy często porównań z konwencjami międzynarodowymi, ze standardami międzynarodowymi. Otóż chcę powiedzieć, że Karta socjalna Europy i przepisy o zabezpieczeniach socjalnych mówią o gwarantowaniu relacji pomiędzy przeciętną emeryturą, a przeciętnym wynagrodzeniem na poziomie 45%–50%. U nas to jest przekroczone. Zdaję sobie sprawę z tego, że problem nie leży w tych procentach, tylko w realnej sile pieniądza, w jego możliwościach nabywczych, ale też dlatego uważam, że jakiś krok ku systemowemu rozwiązaniu powinniśmy zrobić. Zgadzając się z tymi wszystkimi, którzy mówią, że trzeba gospodarkę ożywiać, po to, żeby później ten system i ta relacja, sześćdziesiąt parę procent, jeśli już zostaną, były dobre dla środowiska emerytów i rencistów, chcę również powiedzieć, że przy korekcie budżetu państwa w tym roku na dopłaty do funduszu ubezpieczeń społecznych zostały przeznaczone odpowiednie środki i przy korekcie budżetowej zmniejszano większość wydatków, a na wsparcie funduszu ubezpieczeń społecznych wzrosły dopłaty o około 30% w stosunku do planowanych na ten rok. Nie mogę się zatem zgodzić także z oceną moralną mojej osoby — bo tak to przyjmuję — że nie czynimy nic w tej bardzo trudnej sytuacji, aby środowiskom emerytów i rencistów starać się pomóc. To nie jest tak, proszę państwa, że my tutaj mówimy o oszczędzaniu na emerytach. Spór toczy się o to, czy przyjąć rządowy projekt rewaloryzacji, w którym zakładaliśmy, że do pułapu planowanych dotacji budżetu państwa na przyszły rok dodamy po rewaloryzacji jeszcze dodatkowo 13 bilionów złotych, czy po przyjęciu poprawek przedstawionych przez komisje i przez pana posła Borala, dodamy jeszcze około 20 bilionów złotych, bo ta dotacja będzie i tak zwiększona po rewaloryzacji.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Problem polega zatem na tym, czy my te środki finansowe możemy zwiększyć, przeznaczając na emerytury i renty tyle, że nie będziemy umieli… Być może, możecie państwo powiedzieć, że jestem niekompetentny, ale ja tego zrobić — przygotowując pewne rozwiązania na przyszły rok, a do tego jeszcze przez parę tygodni jestem zobowiązany — nie potrafię, jak równocześnie nie potrafię zagwarantować pewnych środków z budżetu państwa na bezrobocie, i na część bierną, zasiłki, i na część aktywną, która wreszcie pozwoliłaby nam uprawiać nie tylko ochronno-socjalną politykę wobec bezrobotnych, ale również politykę rynku pracy. I ten dylemat tak wygląda, że nie możemy myśleć… Apelowałem o to, prosiłem w swoim przemówieniu, że trzeba widzieć pewną całość, całość polityki społecznej, która różnymi strumieniami przesyła środki finansowe i organizuje różnego rodzaju usługi o charakterze socjalnym.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Chciałbym, kończąc już, podziękować państwu za wszystkie uwagi i powiedzieć, że jest mi szalenie trudno, może choćby ze względu na własne doświadczenie i na pewien typ myślenia o świecie, pogodzić się z sugestiami, jakie tu padały, że rząd nie ma w sobie takiej wrażliwości, aby pochylać się z troską nad sprawami emerytalnymi i nad sprawami środowisk osób, które są słabsze. Ja taką wrażliwość posiadam, tylko chcę, abyśmy stworzyli jakieś rozwiązanie. Zgadzam się, przejściowe, ale ono jest niezbędne do podjęcia następnych kroków. Ja przedstawiłem państwu i potrzebę zmian systemu finansowania ZUS, i potrzebę jak najszybszego umożliwienia ZUS skorzystania z części dochodów prywatyzacyjnych, tak aby już we względnie bliskiej przyszłości można było ten rosnący deficyt budżetowy czy rosnącą dopłatę budżetową do systemu emerytalno-rentowego uzyskiwać inaczej, nie przez dopłatę z budżetu, tylko przez czerpanie jej z odpowiednich udziałów z prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-194.7" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Sądzę również, że najwyższa pora, abyśmy pomyśleli o systemie ubezpieczeń dodatkowych. Tylko zróbmy ten krok w sposób racjonalny, w sposób uporządkowany.</u>
          <u xml:id="u-194.8" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">I wreszcie, proszę państwa, zdajemy sobie w resorcie sprawę z tego, jak trudny dylemat przed nami wszystkimi stoi. I nie chcemy nic robić wbrew emerytom, tylko chcemy to zrobić w imię przyszłości, mówiłem już o tym dzisiaj, mając na uwadze też decyzje, które w najbliższych tygodniach muszą być podjęte. Czy chcąc ożywić polską gospodarkę, będziemy promowali zwiększenie wydatków inwestycyjnych tak, żeby to koło napędowe zaczęło się poruszać i przyniosło we względnie krótkim czasie pozytywne efekty, czy uznamy już teraz, przyjmując pewne rozwiązania, że tych środków na działania ożywiające gospodarkę nie będzie, bo skonsumujemy je na słuszne skądinąd wydatki o charakterze socjalnym? I powtarzam, że to nie jest wąsko budżetowe, fiskalne, monetarystyczne myślenie. To jest troska o to, żeby spróbować pomyśleć dzisiaj razem i mimo wszystkich różnic dzisiaj razem podjąć decyzje, o których może będziemy teraz mówili, że nie są doskonałe, ale które umożliwią nam podjęcie następnych decyzji w następnych miesiącach. I to nie jest czcze gadanie. Taka jest, być może, trudna, ale prawda.</u>
          <u xml:id="u-194.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-194.10" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-194.11" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejMichałBoni">Proszę bardzo panią poseł sprawozdawcę Teresę Liszcz o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Pani Marszałek! Nie mam jasności co do tego, czy zostało postanowione, iż posłowie mają prawo składać wnioski na piśmie, czy też, że dopiero o tym zadecyduje Konwent Seniorów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Właśnie przed chwilą pan poseł Szymański był łaskaw mnie poinformować, że w ostateczności i tak będzie o tym decydowała Wysoka Izba. Wobec powyższego, proszę państwa, ja bym w tej chwili, jeżeli państwo pozwolą, zarządziła półgodzinną przerwę i zwołała Konwent Seniorów, a po przerwie zadecydowalibyśmy, co dalej.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Taka jest moja propozycja, oczywiście, jeżeli Wysoka Izba ma inną, to ja…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#PosełTeresaLiszcz">A czy nie mogłaby Wysoka Izba teraz tego przegłosować, nie tracilibyśmy czasu, bo czeka na głosowanie ustawa budżetowa.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#PosełTeresaLiszcz">Ja myślę, że ci państwo, którzy mieli zamiar złożyć te wnioski, mają je przygotowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dobrze, w takim razie poddaję wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#komentarz">(Poseł Teresa Czarnik-Sojka: Ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Ad vocem nie ma, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali.)</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#komentarz">(Poseł Teresa Czarnik-Sojka: Chciałam złożyć wyjaśnienie do mojego wystąpienia.)</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Ale przeprowadzimy najpierw głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-198.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali.)</u>
          <u xml:id="u-198.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">To proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#PosełTeresaCzarnikSojka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bardzo przepraszam, że wyrywam się po raz drugi, ale zostałam wezwana do tablicy przez pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#PosełTeresaCzarnikSojka">Panie ministrze, ja jasno rozróżniłam emerytury od świadczeń typu rentowego. Proszę więc mi łaskawie nie zarzucać, że mylę te dwa pojęcia. Jest to na piśmie. To po pierwsze. Po drugie, zarzut, że biorę jako przykłady zaniżony wiek emerytalny. W tych wypisach ani jeden przykład nie dotyczy osoby z niższym niż 20-letni stażem, zarówno w wypadku emerytur, jak i rent. I po trzecie, zarzut, powiedziałabym, najtęższy. Panie ministrze, 2 400 tys. osób straci przy regulacji świadczeń. Jest to cytat z dokumentu przesłanego przez rząd do posłów. O milion to nie ja się pomyliłam. I wydaje mi się, że mam prawo myśleć na podstawie druku nr 1069 z 5 września 1991 r., że 2 400 tys. osób świadczenia zostaną obniżone.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, poddaję zatem pod głosowanie wniosek o to, aby ci posłowie, którzy nie zabrali głosu, mogli złożyć swoje wnioski do pani poseł sprawozdawcy do końca przerwy.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (214) Kto jest przeciw? (10)</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (22)</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-200.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wobec powyższego nie ogłaszam w tej chwili przerwy, ponieważ jeszcze mamy czas, przerwę ogłoszę w związku z konkretną sprawą.</u>
          <u xml:id="u-200.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym (druki nr 801 i 930).</u>
          <u xml:id="u-200.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Andrzeja Bajołka.</u>
          <u xml:id="u-200.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, proszę nie opuszczać sali, dlatego że będzie głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-200.9" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma posła Bajołka.)</u>
          <u xml:id="u-200.10" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wysoka Izbo! Z przyczyn niezależnych ode mnie nie możemy teraz zrealizować tego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-200.11" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów:</u>
          <u xml:id="u-200.12" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">1) o sprawozdaniu z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1990 r.;</u>
          <u xml:id="u-200.13" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">2) o sprawozdaniu z realizacji polityki pieniężnej w 1990 r. (druki nr 889, 891 i 1020A).</u>
          <u xml:id="u-200.14" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Marię Stolzman.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#PosełMariaStolzman">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie chciałabym państwa całkiem uśpić opowiadaniem o roku 1990, ale taka jest funkcja Wysokiej Izby i musimy przyjąć sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1990 r. zawarte w druku nr 891 oraz z realizacji polityki pieniężnej w 1990 r. (druk nr 889).</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#PosełMariaStolzman">Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów rozpatrywała te sprawozdania, przedkładane przez Narodowy Bank Polski, oraz opinię Najwyższej Izby Kontroli na ten temat 10 lipca. Zdecydowano jednak opóźnić przedłożenie Wysokiej Izbie odpowiedniej uchwały, gdyż pojawiła się afera „Art-B”, z wszystkimi jej przykrymi konsekwencjami. Równocześnie trwały od wielu miesięcy prace podkomisji nad nowelizacją Prawa bankowego i ustawy o Narodowym Banku Polskim. Obie te ustawy Sejm przyjął tydzień temu.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#PosełMariaStolzman">W dniu 20 września obradowała nasza komisja powtórnie i wprowadziła uzupełnienia do uchwały. Obecnie z formalnego punktu widzenia Wysoka Izba powinna wyrazić swoją opinię o sprawozdaniach z działalności Narodowego Banku Polskiego i realizacji polityki pieniężnej w 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#PosełMariaStolzman">Nie zamierzam omawiać tych sprawozdań szczegółowo i ograniczę się do podkreślenia momentów zasadniczych oraz uzasadnienia uchwały, o przyjęcie której występuje nasza komisja.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#PosełMariaStolzman">W końcówce 1989 r. w pakiecie ustaw wprowadzających program stabilizacji polskiej gospodarki znajdowała się nowelizacja ustawy o NBP oraz Prawa bankowego. Narodowy Bank Polski zapowiadał wówczas przedłożenie Sejmowi w 1991 r. kompleksowych, nowych ustaw regulujących polską bankowość. Niestety, nie nastąpiło to, a zmiany dokonane w ubiegłym tygodniu ograniczyły się do kolejnej nowelizacji wymienionych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#PosełMariaStolzman">Rok 1990, pierwszy rok głębokiej reformy gospodarczej, wprowadził wiele fundamentalnych zmian w funkcji i działalności Narodowego Banku Polskiego oraz w polityce pieniężnej. A oto najważniejsze z nich: polityka dodatniej stopy procentowej, chroniącej wartość depozytów, ale też związana z wysokim oprocentowaniem kredytów i lokat, znaczne ograniczenie kredytów preferencyjnych, zaniechanie finansowania deficytu budżetowego przez bank centralny, wewnętrzna wymienialność złotego oraz stały kurs dolara. Porównując wysokość oprocentowania depozytów ze stopą inflacji można stwierdzić, że nie udało się w skali całego roku zrealizować polityki realnie dodatniej stopy procentowej. Potwierdzają to wyniki badań NIK. Prognozowana podaż pieniądza była w 1990 r. wyższa od przewidywań i wyniosła 40% w stosunku do 10% przewidzianych w założeniach polityki pieniężnej. Było to wynikiem wyższej od planowanej nadwyżki w handlu zagranicznym oraz zamiany części walut obcych na złotówki. Zasoby dewizowe na rachunkach bankowych obniżyły się o 950 mln dolarów zamiast przewidywanego zmniejszenia o 600 mln dolarów. Dotyczy to zarówno ludności, jak i przedsiębiorstw, które zużyły zasoby dewizowe na bieżące finansowanie działalności.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#PosełMariaStolzman">Przychody netto ludności były w stosunku do 1989 r. wyższe o 420%, przy czym wzrost cen wyniósł 585%, dochody realne ludności spadły o 24%, a wynagrodzenia za pracę o 30%. Wkłady oszczędnościowe ludności wzrosły o 32 bln zł, na co wpłynęły w znacznym stopniu doliczone odsetki bankowe od oszczędności. Przy czym aż o 900% zwiększyły się lokaty terminowe.</u>
          <u xml:id="u-201.7" who="#PosełMariaStolzman">Produkcja przemysłowa, jak wiadomo, spadła o 25%, a budowlano-montażowa o 18%, ceny wzrosły odpowiednio o 772% i 651%. Wynikało to m.in. z wysokiej ceny kredytu oraz wzrostu o około 20% udziału budżetu państwa w podziale akumulacji finansowej, tj. ograniczeniem dotacji oraz ulg i zwolnień podatkowych. Blisko 90% środków przedsiębiorstw w bankach znajdowało się na rachunkach bieżących najniżej oprocentowanych, co unaocznia idealnie sytuację finansową przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-201.8" who="#PosełMariaStolzman">Wzrost podaży pieniądza w gospodarce w 1990 r. był wynikiem nadwyżki w handlu zagranicznym w obu obszarach oraz rozwoju akcji kredytowej w systemie bankowym. Ten ostatni czynnik wpływał najsilniej na podaż pieniądza od trzeciego kwartału 1990 r. Było to wynikiem obniżenia wówczas stopy procentowej oraz faktu, że znaczna część odsetek była kapitalizowana.</u>
          <u xml:id="u-201.9" who="#PosełMariaStolzman">Wbrew przewidywaniom określonym w założeniach polityki pieniężnej rezerwy dewizowe państwa nie obniżyły się, a wystąpił ich wzrost. Było to wynikiem ograniczenia popytu na rynku krajowym, dynamicznego wzrostu eksportu wolnodewizowego jako skutku szukania rynków zbytu, ograniczenia importu poprzez wzrost ceł i wprowadzenia podatku obrotowego od importu.</u>
          <u xml:id="u-201.10" who="#PosełMariaStolzman">W 1990 r. nastąpiła zmiana w systemie rozliczeń dewizowych między podmiotami gospodarczymi a bankami, wprowadzono automatyczną odsprzedaż dewiz bankom przez eksporterów. Powodowało to w odróżnieniu od lat poprzednich wzrost podaży złotówek zamiast wzrostu lokat na rachunkach dewizowych.</u>
          <u xml:id="u-201.11" who="#PosełMariaStolzman">W 1990 r. budżet państwa legitymował się nadwyżką dochodów nad wydatkami, przy czym już w grudniu nadwyżka ta znacznie się zmniejszyła, o 3,3 bln zł. Zadłużenie gospodarki z tytułu kredytów bankowych wzrosło w 1990 r. o 250%, o 85 bln zł. Malejąca z miesiąca na miesiąc stopa procentowa spowodowała wzrost zainteresowania kredytem. Podobnie wpływało wprowadzenie kredytów preferencyjnych dla rolnictwa — dopłaty z budżetu wyniosły na ten cel 835 mld zł — kredytów na rozwój sektora prywatnego, głównie, niestety, przedsiębiorstw handlowych oraz uruchomienie kredytów dla przedsiębiorstw uspołecznionych na finansowanie przeterminowanych zobowiązań.</u>
          <u xml:id="u-201.12" who="#PosełMariaStolzman">Na przełomie trzeciego i czwartego kwartału pojawiły się objawy wzrostu inflacji. Aby temu zapobiec, podniesiono stopę procentową kredytu refinansowego, co pociągnęło za sobą wzrost oprocentowania kredytów, stosowanego przez banki komercyjne. Kredyty na inwestycje centralne gwarantowane przez państwo wyniosły 2,2 bln zł, a po skapitalizowaniu odsetek stan zadłużenia wyniósł 5,6 bln zł. Sferą preferowaną było też budownictwo mieszkaniowe, co kosztowało budżet państwa 4,4 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-201.13" who="#PosełMariaStolzman">Wystąpiła nadmierna płynność banków, głównie komercyjnych. Przeciwdziałając temu zjawisku, NBP kilka razy zwiększył rezerwy obowiązkowe oraz ograniczał refinansowanie banków w rachunku kredytowym. Trzeba zaznaczyć, że rezerwy te nie były oprocentowane, co powodowało automatycznie wzrost oprocentowania kredytów w bankach komercyjnych.</u>
          <u xml:id="u-201.14" who="#PosełMariaStolzman">Narodowy Bank Polski pełnił funkcję centralnej instytucji dewizowej. W 1990 r. wydano 104 tys. zezwoleń dewizowych oraz 2722 zezwolenia na prowadzenie kantorów, choć zainteresowanie tą działalnością w 1990 r. było ze zrozumiałych względów niższe niż w 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-201.15" who="#PosełMariaStolzman">Jeszcze kilka słów o współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym i Bankiem Światowym. Międzynarodowy Fundusz Walutowy udzielił kredytu w wysokości 575 mln dolarów, z czego wykorzystano 479 mln dolarów. Podpisano 6 umów pożyczkowych z Bankiem Światowym na sumę 1 mld 78 mln dolarów. Uruchomiono niektóre transze tych kredytów. Dochody Narodowego Banku Polskiego w 1990 r. wyniosły 17,1 bln zł, o 4 bln mniej, niż zakładano, ze względu na niższe odsetki pobrane od kredytów. Zatrudnienie w NBP zmniejszyło się w 1990 r. o 500 osób. Zysk Narodowego Banku Polskiego wyniósł 10 bln zł, 2 bln zł więcej, niż przewidywano. 8,3 bln zł otrzymał z tego budżet państwa. Fundusz statutowy Narodowego Banku Polskiego osiągnął 500 mld zł, to jest górną granicę określoną w ustawie o Narodowym Banku Polskim.</u>
          <u xml:id="u-201.16" who="#PosełMariaStolzman">NBP pełni funkcję nadzoru nad bankami, których liczba wzrosła w 1990 r. o 49. Na koniec tego roku mieliśmy 74 banki w Polsce, oprócz tego działało 1660 banków spółdzielczych. Afera „Art-B” dostarczyła dowodów, że nadzór ten nie działał w stopniu dostatecznym. Dla sprawiedliwości trzeba stwierdzić, że nadzór ten był w trakcie organizacji, gdyż w latach poprzednich, kiedy mieliśmy do czynienia tylko z bankami państwowymi, nie był on w tym zakresie potrzebny.</u>
          <u xml:id="u-201.17" who="#PosełMariaStolzman">Do sierpnia 1990 r. utworzenie banku było warunkowane posiadaniem 10 mld zł lub 6 mln dolarów jako kapitału założycielskiego. Od sierpnia podniesiono to wymaganie do 20 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-201.18" who="#PosełMariaStolzman">Proszę państwa, na zakończenie jeszcze kilka uwag krytycznych, które by uzasadniały tekst uchwały, którą komisja proponuje państwu w druku 1020A. Ja zresztą ją na końcu przeczytam, ponieważ jest króciutka, a nie wiem, czy wszyscy państwo mają przy sobie te druki.</u>
          <u xml:id="u-201.19" who="#PosełMariaStolzman">Otóż, proszę państwa, trzeba powiedzieć generalnie, że oddziaływanie banku centralnego na procesy gospodarcze i finansowe było często spóźnione. Powodowało to, że Narodowy Bank Polski podejmował próby naprawy sytuacji już istniejącej, zamiast aktywnie, z wyprzedzeniem, tymi procesami sterować. Często bieg spraw wymuszał działania banku, a wydaje się, że powinno być odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-201.20" who="#PosełMariaStolzman">Przykładem takiego działania było na przykład ograniczanie limitów kredytowych z dnia na dzień w końcówce roku. Sterowanie płynnością banków, głównie stopą rezerwy obowiązkowej, przy jej wzroście z 10% do 24% na przestrzeni roku, stawiało w trudnej sytuacji te banki, które miały niewielką płynność. Dotyczyło to między innymi banków spółdzielczych oraz tych banków, które nie prowadziły operacji dewizowych i nie zarabiały na wymienianiu obcych walut na złotówki.</u>
          <u xml:id="u-201.21" who="#PosełMariaStolzman">Najwyższa Izba Kontroli wytknęła Narodowemu Bankowi Polskiemu, i komisja podtrzymuje również ten zarzut, że w jego polityce występowało ograniczanie kredytów dla podmiotów państwowych, bardziej uprzywilejowane były podmioty prywatne.</u>
          <u xml:id="u-201.22" who="#PosełMariaStolzman">Występował też, proszę państwa, woluntaryzm ze strony banków komercyjnych w okresach kapitalizowania odsetek od kredytów i lokat. Stąd treść uchwały, którą proponujemy, by państwo przyjęli, brzmi następująco: Uwzględniając to wszystko, co przedstawiłam na temat działalności banku, komisja wnioskuje o przyjęcie sprawozdania Narodowego Banku Polskiego w 1990 r. oraz sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej w 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-201.23" who="#PosełMariaStolzman">Sejm zwraca jednak uwagę na występowanie w działalności NBP zjawisk negatywnych, a w szczególności dyskryminowania gospodarki uspołecznionej w dostępie do kredytów, brak skutecznego oddziaływania na banki komercyjne w zakresie realizacji polityki pieniężnej, mało aktywny wpływ na kształtowanie procesów gospodarczych, nieskuteczność nadzoru bankowego, brak wyraźnego postępu w utworzeniu bankowego systemu informatycznego.</u>
          <u xml:id="u-201.24" who="#PosełMariaStolzman">Na zakończenie jeszcze Chciałam powiedzieć, że brak systemu informatycznego — dopóki nie zostanie on rzeczywiście uruchomiony — może być stałym powodem powstawania różnych afer, choć przyjęta w zeszłym tygodniu nowelizacja Prawa bankowego i ustawy o NBP stara się skutecznie tym aferom zapobiegać.</u>
          <u xml:id="u-201.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Mam zapisanego do głosu jednego mówcę, pana posła Bogdana Łukasiewicza z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Proszę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wszyscy chcą być bogaci, ale unikają dyskusji merytorycznej nad pieniądzem. Sprawozdanie z realizacji polityki pieniężnej stwarza okazję do szerszego spojrzenia i oceny mechanizmów działających w gospodarce. Już samo słowo: polityka pieniężna wskazuje, że procesy gospodarcze mogą być sterowane na wiele różnych sposobów, w zależności od przyjętej koncepcji. Oceniając dziś to, co zostało zrobione, oceniamy także przyjętą koncepcję, a nie tylko skutki jej realizacji. Z tej trybuny powiedziane zostało prawie wszystko o polityce i gospodarce, także przez posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego. Nie zostało to jednak wykorzystane i uwzględnione w budowanych programach. Królowała na tej sali na ogół, jedynie słuszna, racja rządu. Dziś mamy do czynienia z niepowodzeniem gospodarczym, które grozi katastrofą, a nie jest to tylko chwilowe załamanie koniunktury. Mamy trwałe „zgaszenie” gospodarki, co odbija się na budżecie państwa i możliwościach finansowania celów społecznych w roku bieżącym i w latach następnych. Przyjęta polityka pieniężna i gospodarcza nie została zrealizowana i nie przyniosła zamierzonych efektów w 1990 roku, a mimo to jest kontynuowana w 1991 r. Jak wynika z memorandum rządu polskiego w sprawie reformy gospodarczej, jest wola dalszego utrzymywania dotychczasowego kierunku polityki gospodarczej. Są to materiały poufne, w związku z tym zachęcam koleżanki i kolegów posłów do ich przestudiowania, na pewno wyciągniecie państwo z nich wiele ciekawych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">System bankowy zachował się i nadal się zachowuje pasywnie w stosunku do podmiotów gospodarczych. Budując podstawy nowego systemu bankowego, szukaliśmy przykładów i wzorowaliśmy się na Bundesbanku, natomiast metody działania tamtego systemu bankowego nie bierzemy za przykład i w przeciwieństwie do Bundesbanku nie prowadzimy aktywnej polityki w stosunku do przedsiębiorstw. Ministerstwo Przemysłu, mimo rezerwowania środków w budżecie państwa, nie przedstawiło żadnego programu ich wykorzystania. Z przedsiębiorstw, głównie uspołecznionych, zostały „wyssane” wszystkie możliwe środki obrotowe, co zmusiło je do zaciągania coraz droższego kredytu i tym samym coraz większego zadłużania się.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Analizując sytuację finansową banków, trzeba stwierdzić, że nastąpiło bardzo duże podwyższenie ich własnego kapitału, przekraczające 100% w skali roku. Sam system zabezpieczeń akcji kredytowej daje możliwość bezpodatkowego podniesienia funduszu zasobowego 12 razy 2% kapitału, tj. około 25% kapitału bankowego co roku. Dodatnia stopa procentowa kredytów stwarza luksusową sytuację bankom, stawiając kredytobiorcę oko w oko z monopolistą bankowym, narzucającym swoje warunki przy akceptacji Ministerstwa Finansów, które toleruje praktyki kilkunastoprocentowych kosztów kredytów. Mamy, Wysoka Izbo, w Polsce do czynienia z lichwą, a nie normalnym pożyczaniem pieniędzy. Z badań NIK i niezależnych ekspertów wynika, że stosowanie stopy procentowej od kredytów na poziomie 60–70% przenosi się na ceny gotowych produktów i wyrobów, podwyższając je, w większości wypadków, o co najmniej 20%. W rolnictwie odsetki od kredytu wyższe niż 30% spowodują każdą produkcję nieopłacalną. Stałe koszty przy zmniejszającej się produkcji przenoszą się coraz bardziej na cenę produktu, wywołując inflację kosztową, tj. to z czym walczymy. Natomiast płace wywołujące wzrost popytu, z którymi walczy rząd, działają na cenę towaru słabiej niż wysoko oprocentowany kredyt i koszty stałe przedsiębiorstwa. Także stały kurs dolara bez odpowiednich zabezpieczeń przynosi ogromne szkody dla gospodarki, przekraczające wszelkie wyobrażenia. Z obserwacji wynika, że olbrzymie sumy dewiz z zewnątrz wprowadzone były w system bankowy, a płynące z nich korzyści wynikały z bardzo dużej różnicy między oprocentowaniem złotówki a oprocentowaniem dolara.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Analiza przepływów kapitału może wyprowadzić z równowagi pomnik ekonomisty, a nie tylko żywego ekonomistę. Tak zwane kotwice reformy trzymają i ciągną stale do dołu. W tej Izbie i z tej trybuny panu prezesowi Bace przedstawiłem prosty dowód matematyczny, z którego wynika, że utrzymywanie dużej różnicy stopy procentowej złotego i dolara, przy stałym kursie, podważa naukę ścisłą, jaką jest matematyka. Prezes Baka jako profesor też w to nie wierzył, natomiast jako prezes Narodowego Banku Polskiego robił dobrą minę do złej gry i dopiero po kilku miesiącach dowiedziałem się, dlaczego.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Z prezentowanych w Sejmie materiałów można wnioskować, że to Narodowy Bank Polski kreuje politykę pieniężną. Jednak w wyniku kilkumiesięcznej pracy nad ustawą Prawo bankowe i ustawą o Narodowym Banku Polskim przekonałem się, że ma tu miejsce olbrzymia presja ministra finansów sprawującego nadzór nad systemem bankowym. Ta presja powoduje, że nie mieliśmy i nie mamy do czynienia z samodzielną polityką kredytową Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Bardzo dobrze się stało, że Sejm przegłosował w ubiegłym tygodniu poprawkę mniejszości zobowiązującą Narodowy Bank Polski do przedłożenia założeń polityki pieniężno-kredytowej, co daje możliwości zneutralizowania zbyt silnego oddziaływania ministra finansów na tę politykę. Dziś musimy uderzyć się w pierś poselską i przyznać się do winy. Ulegliśmy w znakomitej większości iluzji naprawy pieniądza przez mechaniczne uporządkowanie stosunków kredytowych. Doprowadziło to do katastrofy przedsiębiorstw, szczególnie tych nowo wybudowanych, które w żadnym systemie politycznym ani gospodarczym nie byłyby w stanie podołać obciążeniom tak wysokich odsetek. Wyrok na przedsiębiorstwa został właśnie podpisany w roku 1989. Dziś ścigamy i piętnujemy drobne przestępstwa, czyli działania na szkodę skarbu państwa, traktując to jako…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę kończyć. Mija już czas. Pan przemawia w imieniu Klubu Poselskiego PSL, dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Traktując to jako temat zastępczy, odwracając uwagę od rzeczywistych strat. Tamta decyzja o uporządkowaniu stosunków kredytowych z 1989 r., podtrzymywania wysokiej stopy procentowej w następnych miesiącach doprowadziła do strat setek bilionów złotych, za które ktoś w tym państwie będzie musiał „zapłacić” i myślę, że takie wskazania nastąpią po wyborach, w momencie wyzwolenia się spod racji jednego, jedynie słusznego programu gospodarczego. Z rozmów z kolegami posłami wnioskuję, że niektórzy zgodzili się na taką operację w dobrej wierze, sądząc, że będzie to praktycznie kilkumiesięczna stawka procentowa rewaloryzująca kredyt, po czym „zejdziemy” do 1%–2% w skali miesiąca. Tak się jednak nie stało. Proceder zbyt wysokiej stawki procentowej kredytu kontynuowany jest drugi rok. Dziś właściwie nie ma prostego wyjścia, musimy się „doczołgać” do wyborów, aby siły, które wygrają, mogły zaproponować nowe rozwiązania. Tegoroczny deficyt budżetowy — 26 bln zł plus przeszacowanie dochodów — ok. 20 bln zł, przyniesie katastrofalne skutki dla budżetu 1992 r., ok. 70 bln zł deficytu. Dlatego uważam, że przyjęta uchwała Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów jest bardzo łagodna. Musi być przeprowadzona pogłębiona analiza polityki pieniężnej i gospodarczej tak, aby wnioski wypływające z tej oceny mogły posłużyć do zmiany i urealnienia programu gospodarczego w 1992 roku. Z całą bezwzględnością należy dokonać merytorycznej oceny zysków i strat prowadzonej polityki gospodarczej, której elementem jest polityka pieniężno-kredytowa.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Polskie Stronnictwo Ludowe wstępuje w szranki wyborcze z programem gospodarczym, który akceptując kierunek, jakim jest gospodarka rynkowa, jest jednak w sprzeczności z realizowanym programem rządu. W tej sytuacji przyjmujemy sprawozdanie z realizacji polityki pieniężno-kredytowej pod warunkiem dokonania pełnej analizy programu gospodarczego rządu i jego efektów. Uważamy, że trzeba wprowadzić nowe metody kreowania pieniądza polskiego, zastaw hipoteczny, jeżeli chodzi o inwestycje, i pod zastaw zawartych kontraktów, jeżeli chodzi o krótkoterminowe środki obrotowe. Jest to jeden z możliwych sposobów złagodzenia skutków prowadzonej polityki pieniężno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bohdana Kopczyńskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Panie pośle, czy to jest wystąpienie klubowe czy osobiste?</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#komentarz">(Poseł Bohdan Kopczyński: Indywidualne.)</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Indywidualne, wobec tego — 5 minut. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#PosełBohdanKopczyński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Do zabrania głosu skłoniło mnie wystąpienie mojego poprzednika, a mianowicie kilkakrotnie użył on sformułowania „lichwa”. W związku z tym kieruję pytanie do pana ministra sprawiedliwości, czy wysokie oprocentowanie kredytów przez Narodowy Bank Polski jest lichwą i czy jest karalne w świetle obecnego prawa karnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pana ministra sprawiedliwości nie widzę na sali, wobec tego nie może on w tej chwili udzielić panu posłowi odpowiedzi na to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z pań i panów posłów zechciałby zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym (druki nr 801 i 930).</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Andrzeja Bajołka. Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#PosełAndrzejBajołek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym na wstępie przeprosić Wysoką Izbę za nieobecność w momencie, kiedy miałem rozpocząć to referować. Tok prac sejmowych nie pozwala jednak na uczestnictwo w obradach plenarnych wtedy, kiedy pracują komisje przygotowujące następne projekty ustaw, w tym wypadku chodzi o projekt ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Tak się składa, że akurat i w tamtym przypadku muszę pracować w komisji.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#PosełAndrzejBajołek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym (druki nr 801 i 930).</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#PosełAndrzejBajołek">Na wstępie chciałbym Wysokiej Izbie przedstawić krótkie uzasadnienie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym (druk nr 801). Uczynię to choćby z tego powodu, że sprawa jest dość odległa i nie wszyscy państwo macie przed sobą to uzasadnienie. Stosowana w ostatnich latach polityka wobec rolnictwa doprowadziła do tego, że w wielu dziedzinach nastąpił spadek opłacalności produkcji. W szczególności dotknęło to produkcję roślinną. Efektem tej sytuacji jest wyłączanie z produkcji niektórych użytków rolnych. Ten obiektywny stan powoduje, że rolnik nie dość, że nie uzyskuje dochodów, to jeszcze musi ponosić obciążenia z tytułu podatku rolnego. Przedstawiony projekt ma na celu zmianę tej sytuacji. Proponuje się w nim objęcie zwolnieniem z podatku rolnego tych gruntów, na których ze względu na nieopłacalność zaprzestano produkcji.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#PosełAndrzejBajołek">Należy przy tym dodać, że wyłączenie takie nie powinno mieć charakteru trwałego i wraz ze zmianami warunków ekonomicznych powodujących opłacalność następować będzie wznawianie produkcji na tych gruntach. To jest uzasadnienie do poselskiego projektu.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#PosełAndrzejBajołek">W dniu 20 czerwca 1991 r. połączone komisje w wyniku prac nad pierwszym czytaniem poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym postanowiły:</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#PosełAndrzejBajołek">— w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dziennik Ustaw nr 52, poz. 268; z 1986 r. nr 46, poz. 225; z 1988 r. nr 1, poz. 1; z 1989 r. nr 7, poz. 45; nr 10, poz. 53 i nr 35, poz. 192 i nr 74, poz. 443) w art. nr 12 wprowadzić zmiany. W celu przypomnienia treści art. 12 pozwolę sobie go w całości zacytować: „Art. 12 ust. 1 zwalnia się od podatku rolnego od gruntów:</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#PosełAndrzejBajołek">1) użytki rolne kl. VI i VIz,</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#PosełAndrzejBajołek">2) grunty położone w pasie drogi granicznej,</u>
          <u xml:id="u-209.8" who="#PosełAndrzejBajołek">3) grunty orne, łąki, pastwiska objęte melioracją w roku, w którym uprawy zostały zniszczone na skutek robót drenarskich,</u>
          <u xml:id="u-209.9" who="#PosełAndrzejBajołek">4) grunty nabyte w drodze kupna na utworzenie nowego lub powiększenie istniejącego gospodarstwa oraz grunty Państwowego Funduszu Ziemi objęte w trwałe zagospodarowanie na okres 5 lat,</u>
          <u xml:id="u-209.10" who="#PosełAndrzejBajołek">5) grunty powstałe z zagospodarowania nieużytków na okres 5 lat licząc od następnego po zakończeniu zagospodarowania,</u>
          <u xml:id="u-209.11" who="#PosełAndrzejBajołek">6) grunty otrzymane w drodze wymiany lub scalenia na 1 rok następujący po roku, w którym dokonano wymiany lub scalenia gruntów”.</u>
          <u xml:id="u-209.12" who="#PosełAndrzejBajołek">Poselski projekt zmierza do dodania punktu 7 w brzmieniu: „użytki rolne, na których zaprzestano produkcji rolnej na okres nie dłuższy niż 3 lata”. Dodaje się także ust. 7 w brzmieniu: „minister finansów w porozumieniu z ministrem rolnictwa i gospodarki żywnościowej w drodze rozporządzenia określi tryb zwalniania, o którym mowa w ust. 1 w pkt. 7”. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-209.13" who="#PosełAndrzejBajołek">W czasie debaty nad projektem poselskim posłowie zabierający głos przedstawiali następujące argumenty za przyjęciem proponowanej nowelizacji ustawy o podatku rolnym: dostosowanie ustawy o podatku rolnym do nowego, tj. rynkowego modelu gospodarki, zapewnienie konstytucyjnej równości sektorów i podmiotów gospodarczych, brak opłacalności produkcji, który zmusza do zaprzestania produkcji, powinien skutkować zaprzestaniem ściągania podatków. Jeden z panów posłów zabierających głos w dyskusji określił przymus uprawy roli, w myśl zasady, że ziemia musi rodzić, stosowany przez totalitarne państwo, a nie zmieniony dotychczas w wolnym, demokratycznym państwie gospodarki rynkowej, jakim ma być Rzeczpospolita, jako pańszczyznę w XVII-wiecznym, feudalnym wydaniu. Nowela ustawy c podatku rolnym spowoduje konieczność określania granic opłacalności produkcji rolnej, a tym samym rozgraniczenia między produkcją ekonomicznie uzasadnioną a produkcją, której należy zaprzestać, ze względu na brak takiego uzasadnienia. W związku z deklarowaną chęcią integracji z Europejską Wspólnotą Gospodarczą powstaje konieczność stopniowego przystosowania do rozwiązań gospodarczych funkcjonujących w EWG. Będzie to skromny początek nowych rozwiązań ekonomicznych w rolnictwie. Nie dłuższy niż 3-letni okres zwolnienia z opodatkowania, proponowany przez posła Soskę, ma zapobiegać trwałej degradacji gruntów rolnych, na przykład zakrzaczeniu itp.</u>
          <u xml:id="u-209.14" who="#PosełAndrzejBajołek">Przejdę teraz do argumentów przeciw nowelizacji przedstawionych w dyskusji. W przypadku braku precyzyjnego określenia opłacalności powstaje jakoby możliwość wyłączania gruntów rolnych z produkcji rolnej z myślą o innym niż rolnicze wykorzystaniu, na przykład zamiana gruntów rolnych na pola golfowe, tereny rekreacyjne itp. Tego typu działania mogą przede wszystkim dotyczyć gospodarstw wielotowarowych, wielkoobszarowych, niezależnie od sektora. Trzeba jednak powiedzieć, że nie musi to za sobą pociągnąć spadku wielkości produkcji rolnej, choćby ze względu na intensywniejszą produkcję na pozostałych w eksploatacji rolnej gruntach. Nie jest jednak możliwa samowolna zmiana przeznaczenia gruntów rolnych, dokonana przez właściciela gruntu, rozstrzyga bowiem o tym plan przestrzennego zagospodarowania gminy. Zmiana przeznaczenia gruntów rolnych na nieruchomości o innym przeznaczeniu powoduje z reguły zmianę wysokości opodatkowania na znacznie wyższą niż podatek rolny, w zależności od przeznaczenia i sposobu użytkowania gruntu.</u>
          <u xml:id="u-209.15" who="#PosełAndrzejBajołek">W zgłoszonych przez rząd zastrzeżeniach sugerowano, jakoby w podatku rolnym tkwił element podatku majątkowego. Sugestie te nie wytrzymują konfrontacji chociażby z omawianą ustawą, a w szczególności z art. 12 ust. 1 pkt 1 i 2, jak dotychczas bowiem użytki klasy VI i VIz, czyli nieużytki, tego typu podatkiem nie były objęte, choć niewątpliwie same w sobie jakąś wartość posiadają. Podatek rolny jest bowiem podatkiem od dochodów, a nie podatkiem od posiadania. Przedstawiciele rządu twierdzili także, że i bez nowelizacji można uzyskać ulgę lub zwolnienie z podatku rolnego. Zwolnień takich mogą udzielać na indywidualne wnioski samorządy gmin, konkretnie burmistrzowie i wójtowie, jako że dochody z podatku rolnego, decyzją Wysokiej Izby, zostały zaliczone do dochodów własnych gmin. Trudno jednak oczekiwać, by za nieopłacalność produkcji rolnej miały ponosić odpowiedzialność samorządy. Udzielenie bowiem ulg i zwolnień uszczupliłoby i tak już skromne dochody własne gmin. Opłacalność produkcji rolnej jest elementem polityki rolnej państwa i za jej kreowanie jest odpowiedzialny rząd.</u>
          <u xml:id="u-209.16" who="#PosełAndrzejBajołek">Połączone komisje wnoszą o przyjęcie poselskiego projektu ustawy o podatku rolnym, zgodnie z tekstem w druku nr 930. Wniosków mniejszości nie było.</u>
          <u xml:id="u-209.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Do głosu zapisany jest 1 mówca, pan poseł Wilhelm Wolnik z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Czy jest to wystąpienie w imieniu klubu czy indywidualne?</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#komentarz">(Poseł Wilhelm Wolnik: Indywidualne.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#PosełWilhelmWolnik">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałbym krótko odnieść się do przedstawionego sprawozdania dotyczącego poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym, druk nr 801.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#PosełWilhelmWolnik">Zaproponowana zmiana w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, znowelizowanej ustawą z 28 grudnia 1989 r. dotyczy tylko jednego artykułu, mianowicie art. 12. Proponuje się rozszerzyć zakres stosowania zwolnień podatkowych w przypadku zaprzestania produkcji rolnej ze względu na brak opłacalności. Inicjatywa ustawodawcza nie jest przypadkowa. Jest to odzwierciedlenie aktualnego stanu użytkowania gruntów rolnych, a spowodowanego istniejącą polityką rolną w szerokim tego słowa znaczeniu. Mam na myśli sprawy kosztu produkcji rolnej, koniunkturę, zbyt produktów rolnych oraz wiele innych. Co oznacza dla rolnika niemożność użytkowania swojej ziemi nie tylko z punktu widzenia ekonomicznego, lecz i moralnego, nie wymaga komentarza. Logiczną konsekwencją tego zdarzenia jest dalsze zubożenie rolnika i jego rodziny. Zasadność zwolnienia rolnika z powyższego podatku jest oczywista, gdyż w analogiczny sposób zwolnione są zakłady przemysłowe od płacenia podatku dochodowego czy obrotowego w okresie zaprzestania działalności produkcyjnej, a przecież dla rolnika fabryką jest ziemia, z tą tylko różnicą, że jest to fabryka bez dachu. Inny aspekt tej sprawy jest nie mniej ważny, a mianowicie nastąpi dalsze uszczuplenie budżetów gminnych po stronie dochodów, chociaż ich skala może być w kraju zróżnicowana. Biorąc pod uwagę aktualną i perspektywiczną sytuację finansową państwa, a z drugiej strony patrząc na potrzeby gmin, otrzymamy odpowiedź na pytanie, jak będą się kształtować przemiany w zakresie infrastruktury społecznej i technicznej na wsi.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#PosełWilhelmWolnik">Wreszcie trzeci i ostatni aspekt, na który chciałbym zwrócić uwagę, a mianowicie z każdym rokiem, a szczególnie w ostatnim czasie notujemy w naszym kraju coraz większą liczbę hektarów źle zagospodarowanych lub, mówiąc krótko, nie zagospodarowanych czy ugorów. To zjawisko powinno być dla Sejmu i rządu poważnym ostrzeżeniem. Ziemia jest podstawowym środkiem produkcji, jej brak oznacza niedostatek żywności, a nawet głód. Trudno na dzień dzisiejszy określić wielkość areału, jaki będzie wyłączony z produkcji rolnej w najbliższych latach. Odpowiedź na to pytanie da nam nowa polityka rolna. Na podstawie rozmów z rolnikami w swoim rejonie, którzy, jak do tej pory, uprawiają z wielką starannością swoją ziemię, można wnioskować, iż mimo wielkiego przywiązania do ziemi i wysokiej kultury rolnej w tej sytuacji gospodarczej może dojść do zaniechania jej uprawy w znacznym stopniu.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#PosełWilhelmWolnik">Mimo tych negatywnych zjawisk, które wymieniłem, jestem za uchwaleniem ustawy dotyczącej zmiany ustawy o podatku, pod warunkiem, że okres zwolnienia nie będzie trwał dłużej niż 3 lata. Oby minister finansów w porozumieniu z ministrem rolnictwa i gospodarki żywnościowej, w przypadku uchwalenia niniejszej ustawy, mógł w drodze rozporządzenia określić sposób i tryb zwalniania rolników od płacenia powyższego podatku w taki sposób, by z jednej strony wyjść naprzeciw rolnictwu, mam na uwadze wszystkie sektory rolnictwa, a z drugiej strony, by właściciele gruntów rolnych nie mieli możliwości nadużywania zapisu ustawowego.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Gutowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Czy to jest wystąpienie klubowe czy osobiste? Osobiste, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#PosełJózefGutowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zgłaszam wniosek formalny o zmianę w ustawie o podatku rolnym art. 6 w rozdziale II. Proponuję skreślić treść w ust. 2 i nadać mu brzmienie: „Średnie ceny skupu dla poszczególnych województw, o których mowa w ust. 1, ustala się na podstawie komunikatu prezesa Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym województwa w terminie 30 dni po upływie kwartału”.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#PosełJózefGutowski">Uzasadnienie do wniosku formalnego. W związku z występującymi rażącymi różnicami cen między ogłoszoną przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego średnią ceną skupu żyta w II kwartale 1991 r. obowiązującą dla ustalenia wymiaru podatku rolnego, a rzeczywistą ceną żyta w niektórych rejonach kraju, co jest powodem dużego niezadowolenia rolników, zgłaszam wniosek formalny o dodatkowe wniesienie następujących zmian w poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym, gdyż są to dysproporcje dosyć duże, dotyczące granic m.in. takich, że w niektórych rejonach cena żyta wynosiła 60 tys., a w innych rejonach 30–35 tys. zł. Rolnicy są oburzeni. Myślę, że uwzględnienie cen w poszczególnych województwach będzie bardziej odzwierciedlało prawidłową proporcję danej ceny żyta w stosunku do wysokości naliczonego podatku.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa chciałby zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, na tym kończymy tę część obrad.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w górnej palarni odbędzie się zebranie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Proszę państwa, ponieważ pani minister Demianiuk od razu by udzieliła odpowiedzi na pytanie dotyczące naliczania podatku, wobec tego proszę uprzejmie teraz.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Proszę bardzo, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałabym odnieść się w imieniu rządu do propozycji zwolnienia od podatku gruntów wyłączonych z produkcji rolnej. Uważamy, że ta propozycja jest sprzeczna z podstawowymi założeniami systemu podatku rolnego. Chciałabym przypomnieć, że podstawę opodatkowania podatkiem rolnym od gruntów stanowi hektar przeliczeniowy, który odzwierciedla obiektywne możliwości produkcyjne danych gruntów poprzez system przeliczników, uwzględniających rodzaj, jakość i miejsce położenia gruntów. Uregulowania w zakresie tego podatku nadają mu w zasadzie charakter zarówno podatku majątkowego, bowiem wiąże się on z faktem posiadania gruntów i ich powierzchnią, ale także podatku przychodowego, ponieważ jego wysokość zależy od jakości, rodzaju gruntów i miejsca ich położenia, a więc obiektywnych, przeciętnych możliwości przychodowych. Oznacza to, że rzeczywisty poziom dochodów rolnika nie ma wpływu na wysokość podatku. System podatku rolnego został tak skonstruowany, aby rolnik uzyskujący z danego rodzaju gruntów wyniki produkcyjne lepsze od przeciętnych nie był obciążony wyższym podatkiem, ale konsekwentnie, gdy pogarszają się wyniki — w tym również w przypadku wyłączania gruntów z uprawy — wymiar podatku nie jest łagodzony. Wprowadzenie projektowanego zwolnienia spowoduje załamanie tego systemu. Chciałabym również zwrócić uwagę, że opodatkowanie gospodarstw rolnych jest daleko preferencyjne i to daleko bardziej niż np. innych rodzajów działalności gospodarczej. Najsłabsze użytki rolne są w zasadzie już zwolnione od podatku, to dotyczy gruntów klasy szóstej, bądź opodatkowane minimalnie.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Podatek rolny w skali rocznej od gruntów klasy V wynosi około 3 złotych od jednego metra kwadratowego, klasy IV — około 12 złotych, a klasy I — około 24 złotych. W porównaniu do obciążeń podatkiem od nieruchomości, kształtującym się — według zresztą decyzji organów samorządu terytorialnego — na poziomie do 500 złotych rocznie z jednego metra kwadratowego powierzchni gruntu, myślę, że można uznać, że stawki podatku rolnego są symboliczne. Proponowane zwolnienia, naszym zdaniem, wywołałyby również szereg problemów natury technicznej, dlatego że to właśnie pracownicy gmin byliby zobowiązani do ustalenia okresu wyłączenia, kontroli stanu faktycznego, rozstrzygaliby spory dotyczące warunków, których spełnienie świadczyłoby o tym rzeczywistym wyłączeniu gruntów z użytkowania. Szczególne problemy powstałyby na tle oceny, czy zostały wyłączone z użytkowania, czy też nie tzw. użytki zielone. Prowadziłoby to w gruncie rzeczy do akceptacji pełnej dowolności w realizacji obowiązku podatkowego przy jednoczesnym nasileniu sporów i konfliktów na tym tle.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Skutki finansowe tych zwolnień dla budżetu gmin są trudne do oszacowania, ponieważ nie wiemy, czy rolnicy zechcą z tego skorzystać, zwłaszcza, nie wydaje się, aby chcieli korzystać ci wszyscy, którzy mają grunty o wysokiej bonitacji. Należy jednak zwrócić uwagę, że gdyby mimo wszystkich tych argumentów miała być podjęta decyzja o wprowadzeniu takiego zwolnienia, to musiałaby być ona połączona równocześnie ze zmianą innej ustawy, a mianowicie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Jeżeli tak nie zostanie uczynione, to będziemy mieli do czynienia ze stanem prawnym, w którym jedna ustawa, mianowicie ustawa o podatku rolnym wprowadza preferencje, natomiast inna ustawa — ustawa o ochronie gruntów rolnych — zobowiązuje rolników do rolniczego wykorzystania tych gruntów, a w razie, gdyby tak nie było, zobowiązuje czy nakłada obowiązek ponoszenia opłat sankcyjnych właśnie z tytułu wyłączenia z użytkowania rolniczego tychże gruntów. Wreszcie w tamtej ustawie, to znaczy w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych, przewiduje się, że w wypadku, kiedy właściciel gruntu rolnego chciałby wyłączyć z użytkowania rolniczego te grunty, to powinien zawiadomić właściwe organy o tym na trzy lata przed takim produkcyjnym wyłączeniem.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">W związku z tym, reasumując, nie ma przesłanek ekonomicznych, a wyraźne są sprzeciwy prawne przeciwko wprowadzeniu tego zwolnienia w tej chwili bez równoczesnej zmiany ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Proszę państwa, ponieważ zgłosiło się jeszcze 3 posłów, więc udzielę im głosu po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Zarządzam przerwę do godz. 7 min 30.</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Informuję, że spotkanie posłów zgłaszających poprawki do projektu ustawy o waloryzacji emerytur i rent odbędzie się w sali nr 118. Proszę o przejście tam posłów, łącznie z panią poseł sprawozdawcą i z przedstawicielami rządu. Proszę również o zgłoszenie posłowi sprawozdawcy poprawek do ustawy o podatku rolnym.</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Proszę jeszcze o odczytanie jednego komunikatu, który w międzyczasie wpłynął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się w sali kolumnowej posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Zarządzam przerwę do godz. 17 min 30.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 05 do godz. 17 min 45)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kontynuujemy dyskusję nad punktem 7 porządku dziennego, tj. sprawozdaniem komisji o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Ryszarda Smolarka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Jerzy Dowgwiłłowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Trzeba powiedzieć, że wyjaśnienia pani minister na temat obowiązujących przepisów prawa są prawdziwe co do kontekstu zgodności prawa. Natomiast jest też prawdą, że należy zmienić zapis ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, niemniej trzeba tutaj dodać, że nie można się zgodzić z merytoryczną zawartością treści uzasadnienia wygłoszonego przez panią minister Demianiuk. Ustawa ta wcale nie burzy koncepcji podatkowej w odniesieniu do rolnictwa, ponieważ nie jest prawdą, że — cytuję słowa pani minister: „rzeczywisty poziom dochodów rolnika nie ma wpływu na poziom podatku rolnego”. Tak jest, pani minister — z punktu widzenia ministerstwa, z pozycji cyfr i hektarów przeliczeniowych — jeżeli się patrzy na to z Warszawy. Natomiast z punktu widzenia rolnika jest ważne, czy się posiada gleby klasy I lub II, na których można uprawiać pszenicę, buraki cukrowe i rzepak, i osiągać z tych samych hektarów przeliczeniowych klasy V i VI dwa, trzy razy wyższy dochód. W gospodarstwach na ziemiach klasy V i VI, trzeba powiedzieć, ten dochód najczęściej jest ujemny, a rolnik wręcz ponosi straty. Tutaj trzeba dodać, że nie tylko rolnik te straty ponosi, ale również kraj. Środki produkcji są marnotrawione. Uczciwie trzeba dodać, że tę inicjatywę zrodziła aktualna sytuacja w rolnictwie, obecna polityka rolna, a szczerze mówiąc — brak tej polityki rolnej. To nie rolnicy, to nie posłowie — o czym mówił poseł Wolnik — zrodzili w kraju jak gdyby inicjatywę, by zalegalizować ugorowanie gleby. Wpłynęła na to polityka rolna, która stwarza takie warunki, że po stronie cen środków produkcji począwszy od nawozów, środków ochrony roślin, paliwa i wielu innych, mamy ceny już europejskie, natomiast na płody rolne mamy ceny wschodnioeuropejskie, czyli ceny trzy — czterokrotnie niższe. To jest przyczyna, dla której ta ustawa zaistniała w tym parlamencie i to trzeba sobie uczciwie powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#PosełRyszardSmolarek">Sądzę, że również z tej trybuny możemy zadeklarować, a przynajmniej ja — o ile rząd przedstawi dzisiaj logiczną i spójną politykę rolną, którą zaakceptuje komisja rolnictwa, którą zaakceptuje Wysoka Izba — że jesteśmy w stanie wycofać ten projekt z dzisiejszych obrad.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#PosełRyszardSmolarek">Jeszcze dwa słowa polemiki. Uważam, że nie jest uczciwym rozmienianie rzeczy na drobne i po prostu odwracanie uwagi, że w przeliczeniu na metry kwadratowe to podatek nie jest duży; trzeba powiedzieć uczciwie, dochód jest jeszcze mniejszy, pani minister, bo jeżeli podatek faktycznie wynosi 24 zł za metr kwadratowy przy IV klasie ziemi, to wtedy uzyskujemy dochód w wysokości 2–3 zł; a przy klasie V i VI, uwzględniając uprawę żyta, „dochód” wynosi — 12 zł z metra kwadratowego. I o tym trzeba również powiedzieć, ale ja sądzę, że szczególnie z ministrem-kobietą dżentelmeni o pieniądzach nie powinni dyskutować. Jeżeli tu już pani minister dodała, że to jest tak mało istotna i ważąca sprawa w budżecie, to uważam, że nie ma powodów, żeby ministerstwo się opierało i blokowało tę ustawę.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jerzego Dowgwiłłowicza, nie zrzeszonego. Kolejnym mówcą będzie poseł Tadeusz Kowalczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#PosełJerzyDowgwiłłowicz">Wielce Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z uwagą wysłuchałem wystąpienia pani minister Demianiuk, która wspaniale broniła racji rządu; żeby to było realne, to chciałbym powiedzieć, że pańszczyzna została zlikwidowana w XIX w., pani minister. Pani broni racji takiej, że chłop musi uprawiać ziemię. Chłop nie musi uprawiać ziemi, bo ani szewc, ani krawiec, ani inny rzemieślnik, który prowadzi działalność gospodarczą, który wyrejestruje swój zakład, nie płaci podatku i pani minister to musi zrozumieć. Jako rolnicy nie chcemy być tymi, którzy są upodlani i zmuszani do pracy na siłę. Rozumiem panią minister, że w budżecie państwa to są drobiazgi, to są jakieś tam setne wpływów. Pani broni zasady.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#PosełJerzyDowgwiłłowicz">Muszę pani odpowiedzieć, i Wysokiej Izbie, że byłem twórcą tej propozycji, w komisji rolnictwa ten projekt ustawy w pierwszym czytaniu został przyjęty, i pani minister też podobnie broniła, i nie było głosów przeciwnych. Ten projekt ustawy został przyjęty. Myślę, że chłopów pańszczyźnianych pani nie przywróci i w drugim czytaniu ta ustawa też przejdzie. Nie będę używał argumentów bardziej przekonywujących czy mniej przekonywujących. I i II klasa ziemi nie będzie odłogowana, niech się pani nie martwi, rolnik od rolnika ją wydzierżawi, zapłaci, wykupi, to zupełnie będą inne sprawy; ale rolnikom, którzy nie mają racji bytu, którzy nie mogą dzisiaj gospodarować, którzy dokładają do produkcji rolniczej, którzy padają na kolana i proszą o litość ten rząd, niech pani nie argumentuje takimi drobnymi chwytami ekonomicznymi, bo to wśród rolników nie ma akceptacji.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Tadeusza Kowalczyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kolejnym mówcą będzie poseł Stanisław Węgłowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mówiąc o ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych pani minister Demianiuk rzeczywiście ma rację, że ten projekt poselski jest sprzeczny. Natomiast chciałem zwrócić uwagę na jedną rzecz, że ta ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych, co do ich użytkowania rolnego, jest martwa od wielu lat, a możemy się o tym przekonać po prostu podróżując po kraju, kiedy widzimy tysiące hektarów ugorów, za których ugorowanie żaden rolnik nie płaci, bo każdy rozsądny wójt czy rada gminy wie, że nie ściągnie ewentualnej kary. Już pomijam taką sprawę jak zachwaszczenie; pełno ostów rośnie na poboczach dróg i rozsiewają nasiona po polach uprawnych. Tutaj przesłanki ekonomiczne są takie, że uprawa zbóż w tej chwili jest nieopłacalna na glebach niższych klas; już mówiłem w Sejmie, że rolnik dopłaca do tego. To tak, jakby pani minister przyszła pierwszego do ministerstwa i zamiast pobrać kilka milionów złotych, wpłaciła np. dwa miliony do kasy ministerstwa; taka jest sytuacja rolników,...</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#PosełTadeuszKowalczyk">...którzy uprawiają tej klasy grunty rolne i przeznaczają je pod zboża. To musi się skończyć. Nie chcę powtarzać argumentów poprzedników, którzy mówią, że nie można zmuszać podmiotu gospodarczego, jakim jest też rolnik, do uprawy roli, kiedy to mu się nie opłaca. On może wytrzymać rok, dwa, trzy, cztery, ale skończą się jego zasoby finansowe i jego cierpliwość.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Jeśli ministerstwo rolnictwa tak obstaje przy uprawie każdego hektara dotychczas użytkowanego, to proponuję system stosowany często na zachodzie Europy. Polega on na tym, że pewną część gruntów — nie więcej jak 1/3 — można wyłączyć z produkcji czysto rolniczej, przeznaczając ją na poprawę struktury gleby, zasiewając rośliny poprawiające strukturę gleby, takie jak gorczyca, łubin, różnego rodzaju mieszanki, które się przeoruje jako nawóz zielony. W ten sposób doprowadza się również do zmniejszenia koncentracji środków ochrony roślin czy pozostałości nawozów sztucznych; ale wtedy, czy rząd znajdzie pieniądze na to, żeby zwrócić rolnikom koszty poniesione na taką uprawę, na nasiona i czy stać go będzie, by wyraził zgodę na ewentualnie niepłacenie podatków. Nie ma w budżecie takich środków. Rozsądnym więc wyjściem byłoby przynajmniej doprowadzić tylko do tego, aby rolnicy z tych gruntów najsłabszych — często użytkowanych przez osoby starsze, które prędzej czy później te grunty sprzedadzą — mieli troszeczkę oddechu.</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Rzeczywiście, ponieważ tutaj nie zostały zgłoszone poprawki do ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych i trudno będzie tak na poczekaniu to zrobić, to proponuję — stawiam jako wniosek formalny — żeby po prostu odroczyć dzisiaj tę debatę na przykład do jutra. Potrafimy to szybko przygotować i jutro wrócilibyśmy do tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-223.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Stanisława Węgłowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#PosełStanisławWęgłowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do zabrania głosu skłoniła mnie pewna nieścisłość interpretacyjna — zarówno w wypowiedzi pani minister Demianiuk, jak i kolegów posłów — w zakresie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, a w szczególności tego fragmentu tej ustawy, który dotyczy wyłączania gruntów z produkcji rolnej i leśnej. Otóż proces wyłączania gruntów z produkcji rolnej i leśnej w trybie przepisów wymienionej ustawy odbywa się niejako w dwóch etapach. Jeden to jest przeznaczenie gruntów na cele nierolnicze, a drugi etap to jest faktyczne wyłączenie gruntów z produkcji rolnej. Chodzi tu jednakże nie o zaniechanie, nie o czasowe zaniechanie produkcji rolnej na gruntach rolnych, a o trwałe wyłączenie gruntów przeznaczonych na cele nie związane z produkcją rolną; konkretnie na cele inwestycyjne i to na inwestycje, które nie stanowią integralnej części gospodarstwa rolnego. To jest zupełnie inna sfera zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#PosełStanisławWęgłowski">Pani Demianiuk wymieniła tutaj obowiązek rolniczego użytkowania gruntów rolnych i leśnych. Rzeczywiście, w tym zakresie jest jak gdyby sprzeczność proponowanego projektu z ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Jednakże skąd to się wszystko wywodzi? Otóż ten zapis obligujący właściciela gospodarstwa rolnego do rolniczego użytkowania gruntów czy też do prowadzenia produkcji na posiadanych przez siebie gruntach, został wprowadzony w kompleksie aktów prawnych uchwalonych 13 grudnia 1982 r. Celem tego zapisu był pewnego rodzaju zakaz strajku rolnego. Ten cel w tym czasie z punktu widzenia ówczesnej władzy, w tym także ustawodawczej, tę swoją funkcję spełniał, bo wykluczał prawną przynajmniej możliwość ogłoszenia strajku polegającego na zaniechaniu produkcji rolnej na gruntach rolnych i leśnych. Do tej pory ten przepis nie został skorygowany, jednakże trzeba mieć na względzie motywacje, dla których został on przywołany czy też uchwalony i dlatego tej sprzeczności — wymagającej korekty w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych — ja na dzień dzisiejszy bym nie dostrzegał.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos w dyskusji? Są dwa zgłoszenia. Czy byłyby kolejne?</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pan poseł Andrzej Bajołek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#PosełAndrzejBajołek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako poseł sprawozdawca starałem się w miarę obiektywnie przedstawić przebieg pierwszego czytania, do czego przez połączone komisje zostałem upoważniony, i nie zabierałem głosu we własnym imieniu. Sądzę, że sprawozdanie udało mi się w miarę obiektywnie złożyć, skoro głosów protestu przeciwko mojemu wystąpieniu nie słyszałem.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#PosełAndrzejBajołek">Chciałbym tutaj odpowiedzieć pani minister, że wszystkie te zastrzeżenia, o których tutaj pani minister była łaskawa mówić, przy pierwszym czytaniu przez przedstawicieli rządu — zarówno przedstawicieli ministerstwa finansów, jak i ministerstwa rolnictwa — zostały złożone. Na potwierdzenie tych faktów można posłużyć się stenogramem pierwszego czytania i okaże się, że nic nowego nie zostało tutaj wniesione. Przy pierwszym czytaniu, mimo tak przedstawionych przez rząd spraw, tak jak i dzisiaj, nie było głosu przeciwko przyjęciu tego proponowanego poselskiego projektu.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#PosełAndrzejBajołek">Chciałbym także powiedzieć o czymś innym, o czym nikt tutaj nie wspomniał, a przecież w tej chwili jest powołana podkomisja, która pracuje przy senackich projektach zmiany ustawy o podatku rolnym i senackim projekcie zmiany ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Jesteśmy w tej chwili, jako Wysoka Izba, także po pierwszym czytaniu tamtych projektów, czyli w najbliższym czasie wejdzie drugie czytanie, a prace zostały wyhamowane tylko z tego względu, że rząd ma przygotowany bardzo dobry projekt ustawy, nowoczesny projekt ustawy, o ochronie gruntów rolnych i leśnych. O ile się dowiedziałem, ale tylko i wyłącznie ze środków masowego przekazu, to rząd na poniedziałkowym posiedzeniu ten projekt ustawy przyjął. Należy tylko oczekiwać, by w najbliższym czasie do Wysokiej Izby ten projekt wpłynął i żebyśmy mogli racjonalnie pracować, ponieważ takie było życzenie także wyłonionej z Wysokiej Izby podkomisji. Dlaczego się o tym nie mówi, trudno… Sądzę, że chodzi o jakieś rozgrywki czy ewentualne wprowadzenie, umyślne czy nieumyślne, Wysokiej Izby w błąd.</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#PosełAndrzejBajołek">Chciałbym powiedzieć, że obecny kształt podatku rolnego jest wynikiem porozumień ustrzycko-rzeszowskich. Wszyscy doskonale wiedzą, wtedy „Solidarność” rolnicza — jako strona sporu z ówczesną władzą — wypracowała taki, a nie inny kształt ustawy podatkowej. I oby ten kształt przetrwał jak najdłużej, to jest w miarę najrozsądniejszym potraktowaniem sprawy podatku rolnego. Tego nikt rozsądny, przynajmniej na razie, kwestionował nie będzie. Są to nowoczesne rozwiązania na miarę naszych czasów. Wymieniano i bardzo eksponowano w czasie pierwszego czytania fakt stopniowego przyswajania rozwiązań prawnych obowiązujących w naszej gospodarce i zbliżania ich do rozwiązań stosowanych w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej. W sprawozdaniu, składanym w imieniu tych komisji, mówiłem o tym wyraźnie. Jeżeli zmierzamy do tamtego modelu i chcemy się sfederować z krajami Wspólnoty, to niestety, ale musimy stopniowo przyjmować tam zastosowane rozwiązania. Mówiłem tu już o tym, mówił o tym poseł Kowalczyk, mówili także inni posłowie. Byłaby to jak gdyby pierwsza jaskółka, zwiastun rozwiązań, które pozwolą w miarę racjonalnie gospodarować nie tylko ziemią, ale przede wszystkim płodami tej ziemi, których nie możemy marnotrawić, bowiem marnotrawienie wysiłku rolnika nie jest marnotrawieniem wysiłku tylko rolnika; marnotrawimy także wysiłek wszystkich działów gospodarki pracujących na rzecz rolnictwa. To jest niedopuszczalne w dzisiejszym stanie państwa.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#PosełAndrzejBajołek">Poruszano tu argument pańszczyzny. W moim sprawozdaniu nie wymieniłem posła, który użył tego argumentu po raz pierwszy. Jest to wiceprzewodniczący „Solidarności” RI, poseł Furtak. Powiedział on w sposób zdecydowany, że w demokratycznym państwie doczekaliśmy się nareszcie możliwości uwolnienia się od, co by tu nie mówić, pańszczyzny, tym razem realizowanej przez totalitarne państwo poprzedniego systemu. Dzisiaj tego typu rozwiązania są niedopuszczalne w ramach gospodarki rynkowej, której podstawową zasadą jest wolność. Zmuszanie kogokolwiek do jakiejkolwiek pracy jest zaprzeczeniem ideałów, które tutaj były tyle razy z tej trybuny głoszone.</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#PosełAndrzejBajołek">Chciałbym powiedzieć także o proponowanych rozwiązaniach z wyłączeniami czasowymi na okres do 3 lat, czyli do momentu przejścia gospodarki przez ten okres przejściowy. Niestety, ale w tym okresie takie wyłączenia muszą następować albo znajdziemy metody racjonalnego zagospodarowania nadwyżek, ku czemu bardziej się skłaniam; ale jedno i drugie takich rozwiązań nie wyklucza.</u>
          <u xml:id="u-227.6" who="#PosełAndrzejBajołek">Mam teraz serdeczną prośbę do przedstawicieli rządu, aby definitywnie odpowiedzieli, czy ewentualnie mają ochotę przedstawić Wysokiej Izbie — bo w tej chwili już tylko o chęć się rozbija sprawa — ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych, aby podkomisja wyłoniona tutaj spośród wymienionych trzech komisji sejmowych mogła zacząć w sposób racjonalny pracować nad projektem tej ustawy, który byłby zbieżny z proponowanymi rozwiązaniami.</u>
          <u xml:id="u-227.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi Bajołkowi z Klubu Poselskiego PSL za zabranie głosu w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Franciszka Stefaniuka z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#PosełFranciszekStefaniuk">Panie marszałku, w zasadzie chciałem się zwrócić do przemiłej pani minister Demianiuk, która powiedziała, że żeby ten projekt ustawy był zgodny z ustawą o ochronie gruntów, to trzeba byłoby 3 lata wcześniej zgłosić chęć wyłączenia z użytkowania tych gruntów.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#PosełFranciszekStefaniuk">Pani minister, jak jako rolnik byłbym bardzo szczęśliwy, gdyby był taki projekt gospodarczy, żebym mógł zaplanować 3 lata naprzód, co będę mógł robić, żebym mógł to przewidzieć 3 lata wcześniej. I zabieram głos tylko w związku z atmosferą, jaka zaczyna się wytwarzać na sali, że rolnicy znów są ekspansywni, że czegoś żądają, że chcą, żeby wyłączyć im grunty spod opodatkowania. Otóż nie. Rolnik dopiero w czasie tegorocznych żniw dowiedział się, że mu się nie opłaci zasiać więcej zboża. Rolnik został zaskoczony tą sytuacją ekonomiczną, jaka powstała. Trzeba przecież wziąć pod uwagę fakt, że dzisiaj — znów stosuję przelicznik — żeby kupić 100 kg superfosfatu potrójnego, trzeba sprzedać pół tony żyta, oczywiście pod warunkiem, że się znajdzie na to żyto kupca. To obecna polityka powoduje zjawisko bezrobocia. Dziś, omawiając ten projekt ustawy, należałoby jeszcze, z drugiej strony, powiedzieć, że jeżeli do zasiłków dla bezrobotnych mają wszyscy inni prawo, to przy wyłączeniu gruntów należy się zastanowić nad tym, co ten rolnik dalej ma robić. Ale to jest dalszy proces. Tylko z tym, że ja w tej chwili mówię to w cudzysłowie, bo nie możemy być bez przerwy „ekspansywni”. W zasadzie, z drugiej strony, zasadniczym naszym celem jest ożywianie gospodarki, a nie rezygnowanie z tego.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Dynowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#PosełAnnaDynowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zanim, że tak powiem, uwolnimy się od pańszczyzny, może byśmy się uwolnili, panie pośle Smolarek, od emocji. Mówię to do wszystkich kolegów, którzy zabierali głos przede mną i robili to w sposób bardzo emocjonalny.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#PosełAnnaDynowska">Rozumiem problem; na całym świecie odłoguje się grunty, przynajmniej w krajach o gospodarce rynkowej, ba — gdzieniegdzie państwa dopłacają do tego odłogowania, bo jest to zgodne z prowadzoną polityką rolną. Prawda jest oczywista, jasna i tutaj nikogo nie trzeba co do tego przekonywać. Natomiast, proszę państwa, tworzenie prawa rządzi się swoimi jakby prawami. Orzecznictwo sądowe i wykładnia ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych jednoznacznie przesądza o tym, że nie jest dopuszczalna możliwość niewykorzystania rolniczego gruntów. Proszę państwa, pewnie jestem jedną z nielicznych osób na tej sali, która będąc pełnomocnikiem wojewody występowała w tak zwanej sprawie Helskiego, bardzo znanej sprawie, gdzie zmuszono rolnika do rolniczego użytkowania gruntów właśnie na podstawie tej ustawy. Było to nieekonomiczne, było to głupie, ale ta ustawa na to po prostu pozwalała. Jest całe wykształcone orzecznictwo sądowe na ten temat, jak się tworzy ustawę. Ja tutaj nie polemizuję z posłami z PSL odnośnie do celowości uchwalenia tej ustawy, ale jeżeli się zgłasza taką propozycję, która narusza obowiązujący porządek prawny, w tym tę inkryminowaną ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych, której nowelizacja jest niezbędna, to się od razu proponuje, proszę państwa, nowelę do tej ustawy, skreślając przepis obligujący do rolniczego użytkowania gruntów albo też wyłączając go na jakiś czas. Państwo tego nie zaproponowaliście. Nie mam przy sobie ustawy o ochronie gruntów rolnych, żeby państwu pomóc, natomiast wydaje mi się, że takie prace są już prowadzone, bo w ustawie, którą w przyszłym tygodniu będziemy uchwalać, w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa, przewidujemy coś takiego, bo ustawa dopuszcza odłogowanie gruntów państwowych nieruchomości rolnych i w niej właśnie to już przewidujemy. Ten Sejm nie zdąży już uchwalić ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Nie ma na to po prostu czasu. I albo, proszę państwa, cofniemy tę ustawę do komisji, albo zrobi to Senat, ponieważ nie można uchwalać ustawy sprzecznej z obowiązującym porządkiem prawnym, i to z całą świadomością, że ten porządek prawny się narusza, bez propozycji zmiany tego porządku. Dlatego wydaje mi się, że celowe byłoby odesłanie jeszcze raz projektu tej ustawy do komisji w celu właśnie choćby dokonania tej jednej niezbędnej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#PosełAnnaDynowska">To było ad meritum. Natomiast Chciałam, panie pośle Smolarek, zwrócić panu uwagę, że Konstytucja przyznaję równe prawa kobietom i mężczyznom, więc mam nadzieję, że za argumenty typu: „nie będę rozmawiał z ministrem kobietą” pan przeprosi panią minister Demianiuk i wszystkie obecne na tej sali kobiety.</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chciałbym zapytać panią poseł Dynowską, czy zgłasza wniosek formalny? Tak.</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł Smolarek zgłasza się raz jeszcze. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja powiedziałem, że nie powinno się dyskutować o pieniądzach, ale jeżeli moja wypowiedź została przez panią Dynowską odebrana w ten sposób, przepraszam panią Dynowską, panią minister i wszystkie panie obecne tu na sali.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś chciałby się zgłosić?</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wiem.</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-234.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł przeprosił panią minister i wszystkie panie.</u>
          <u xml:id="u-234.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-234.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie ma więcej zgłoszeń, tak? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-234.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Obecnie proszę o zabranie głosu panią Danutę Demianiuk, podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeżeli dobrze zrozumiałam pana posła Smolarka, to powiedział on tylko tyle, że jako dżentelmen nie powinien z kobietą rozmawiać o pieniądzach, czy nie powinno się dyskutować o pieniądzach, wobec tego nie poczułam się obrażona.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Właściwie wszystko, co na temat stosunku proponowanej zmiany ustawy o podatku rolnym do ustawy o ochronie gruntów leśnych i rolnych można było powiedzieć, powiedziała pani poseł Dynowska. Mnie nie chodziło o nic innego, jak tylko o stwierdzenie, że skoro jest tak, że ta ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych obowiązuje, to albo należy doprowadzić do jej zmiany, jeżeli chce się zaproponować w ustawie o podatku rolnym tego typu wyłączenie, albo nie wprowadzać takiej zmiany do ustawy o podatku rolnym. Wydaje mi się, że argument, że ta ustawa w praktyce nie jest przestrzegana, nie może być na tej sali traktowany poważnie.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Chciałabym się też odnieść do tego, co zostało powiedziane na temat ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, to znaczy o warunkach czy okolicznościach, w jakich ona została uchwalona. Faktem jest, że została uchwalona w roku 1982, ale faktem pozostaje również, że była ona wielokrotnie nowelizowana i że po raz ostatni była nowelizowana w 1990 r. W związku z tym były możliwości dokonania zmian tego rodzaju, o które dzisiaj wnoszą panowie posłowie. Chciałabym też podkreślić, że to nie ustawa o podatku rolnym zmusza do uprawy gruntów, ponieważ, tak jak mówiłam, niezależnie od tego, czy te grunty rolne uprawia się źle, czy uprawia je się bardzo dobrze, czy ich się w ogóle nie uprawia, konstrukcja podatku rolnego jest taka, że podatek jest pobierany od powierzchni gruntów. Wobec tego znowu wracamy do ustawy o ochronie gruntów rolnych, bo to tamta ustawa zobowiązuje do rolniczego wykorzystania takich gruntów.</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeżeli chodzi o skutki budżetowe — dochód z podatku rolnego nie stanowi dochodu budżetu państwa, stanowi on w całości dochód budżetów gmin, przy czym chciałabym zwrócić uwagę, że w niektórych gminach podatek rolny stanowi podstawowe źródło dochodów tychże gmin.</u>
          <u xml:id="u-235.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">I wreszcie jeszcze jedna informacja. Oczywiście nie mam powodów, żeby ukrywać, że rząd przygotował nową ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Tyle tylko że projekt tej ustawy jeszcze do Sejmu nie wpłynął. Nie proponuje się w tymże projekcie, i sądzę, że z wypowiedzi panów posłów wynikało, że nie jest zamiarem jak gdyby wyłączenie z użytkowania rolniczego gruntów klas najwyższych, rozumiem, że I — III klasy. W związku z tym nie jest jeszcze w tej chwili pewne, czy w ustawie o ochronie gruntów leśnych będzie istniała możliwość swobodnego wyłączania z użytkowania rolniczego wszystkich gruntów, a tylko w takiej sytuacji nie byłoby kolizji między dwiema ustawami, to znaczy proponowaną nowelą do ustawy o podatku rolnym i ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Dlatego też ponawiam apel o to, żeby obie te ustawy rozpatrywać łącznie, bo tylko wtedy uda nam się uniknąć kolizji prawnej wynikającej z przyjęcia takich, a nie innych rozwiązań, albo w takiej, a nie innej kolejności w odniesieniu do podatku rolnego i do kwestii związanych z ochroną gruntów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-235.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Nie wiem, panie marszałku, zdaje się, że jeszcze jestem winna informacje o sposobie ustalenia równowartości ceny żyta.</u>
          <u xml:id="u-235.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">To dotyczy 14 punktu porządku dziennego. Poproszę panią o zabranie głosu raz jeszcze, a w tej chwili poprzestaniemy na odniesieniu się do tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-235.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Dziękuję pani minister za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-235.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-235.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-235.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Jeszcze poseł sprawozdawca.)</u>
          <u xml:id="u-235.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Tak, jeszcze pan poseł sprawozdawca. Proszę, panie pośle. Przepraszam, poseł sprawozdawca ma prawo i obowiązek zabrać głos pod koniec debaty.</u>
          <u xml:id="u-235.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#PosełAndrzejBajołek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po konsultacji z posłami zgłaszającymi formalne wnioski odnośnie do omawianej ustawy oraz przekonani o słuszności przedstawionej argumentacji, przyjmujemy propozycję pani poseł Dynowskiej dotyczącą łącznego rozpatrywania omawianych ustaw, tzn. ustawy o podatku rolnym i ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Jest to możliwe z dwóch powodów, a właściwie nawet z trzech powodów. Po pierwsze, dlatego że równocześnie z pracą nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym trwa praca, tak jak już mówiłem, nad senackim projektem zmiany ustawy o podatku rolnym i senackim projektem zmiany ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Jest także, o czym mówiła pani poseł Dynowska, projekt zmiany ustawy o obrocie nieruchomościami państwowymi, który także zmierza w tym samym kierunku, co proponowane tutaj zmiany. Doprowadziłoby to do zgodności legislacyjnej omawianych projektów. Z tej też racji proszę Wysoką Izbę o przesunięcie na następne posiedzenie Sejmu tych omawianych projektów ustaw, co pozwoli w sposób zgodny z oczekiwaniami Wysokiej Izby te sprawy rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zamykam już teraz dyskusję i przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proponuję, abyśmy przegłosowali wniosek formalny zgłoszony przez panią poseł Annę Dynowską, z którym poseł sprawozdawca zgodził się po konsultacji z grupą posłów.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem wniosku, aby projekt omawiany dziś rozpatrzyć na następnym posiedzeniu Sejmu, łącznie z projektem ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (224) Kto jest przeciw? (7)</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (15)</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek zgłoszony przez panią poseł Dynowską, który poparła również pani minister i poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-237.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 14 porządku dziennego: Informacja ministra finansów o przesłankach ustalenia za podstawę naliczenia podatku rolnego na II półrocze 1991 r. ceny 1 kwintala żyta w kwocie 57 200 zł.</u>
          <u xml:id="u-237.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu w celu przedstawienia tej informacji podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów panią Danutę Demianiuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przypomnę najpierw, jak brzmi przepis ustawowy, który określa stawkę podatku rolnego. Otóż stosownie do przepisu art. 6 ust. 1 ustawy o podatku rolnym, podatek rolny od gruntów z 1 ha przeliczeniowego za II półrocze roku podatkowego wynosi równowartość pieniężną 1,25 q żyta, obliczoną wg średniej ceny skupu żyta za II kwartał tego roku. Konsekwencją takiego uregulowania jest to, że bieżące ceny skupu w danym półroczu mogą się różnić od ceny przyjmowanej dla celów podatku rolnego. Gdyby bieżące ceny skupu żyta były wyższe od średniej ceny skupu w II kwartale br., to nie miałyby one wpływu na wysokość tego podatku, bowiem ustalany on byłby i tak według niższej średniej ceny z II kwartału. Otóż z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w I półroczu 1990 r. W I półroczu podatek rolny obliczany był według ceny skupu z IV kwartału 1989 r., która wynosiła 27 tys. 300 zł za 1 q. Natomiast ceny skupu żyta w tym półroczu, tzn. w I półroczu, w którym był pobierany podatek, kształtowały się na znacznie wyższym poziomie, czego dowodem jest chociażby średnia cena skupu w II kwartale, która wynosiła 58 tys. 400 zł za 1 q, ale nie miało to oczywiście wpływu na wysokość obciążenia podatkiem rolnym. Jak wiadomo, średnią cenę skupu żyta z kwartału poprzedzającego półrocze ustala i ogłasza prezes Głównego Urzędu Statystycznego w formie komunikatu publikowanego w „Monitorze Polskim”. Otóż zgodnie z komunikatem prezesa GUS z 8 lipca tego roku średnia cena skupu żyta w II kwartale 1991 r. wynosiła 57 tys. 200 zł za 1 q i taka cena stanowi podstawę do ustalenia podatku rolnego za II półrocze 1991. Jest to przeciętna cena skupu żyta, czy stosowana w skupie żyta, w skali kraju, bo tak każę przyjmować tę cenę właśnie przywołana na wstępie ustawa o podatku rolnym.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Podawane przez GUS średnie krajowe ceny skupu są wyliczone według formuły średniej ważonej, a zatem nie średniej arytmetycznej, czyli waga sprzedaży po określonej cenie znajduje swoje odbicie właśnie w tej przeciętnej, tej cenie, która ostatecznie jest przyjmowana dla ustalenia podatku rolnego. Oczywiście ceny skupu są zróżnicowane i to zarówno w czasie, jak i w układzie terytorialnym. Otóż w II kwartale br. np. średnie ceny skupu żyta w poszczególnych miesiącach wynosiły: w kwietniu — 58 tys. 700 zł, to była średnia krajowa cena, ale w województwach wynosiły np. od 90 tys. zł do 53 tys. 800 zł; w maju średnia krajowa wynosiła 57 tys. 700 zł, ale w województwach, np. w koszalińskim wynosiła 70 tys. 400 zł, natomiast w łódzkim i bydgoskim odpowiednio 43 tys. 200 zł i 49 tys. 900 zł. Zaznaczyć należy również, że w poszczególnych województwach ceny są oczywiście lokalnie bardzo zróżnicowane, ale w efekcie końcowym ta średnia cena wynosi właśnie tyle, ile ostatecznie wyliczył GUS i co zostało przyjęte dla ustalenia podatku rolnego.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Ponieważ w wystąpieniu pana posła Zycha w imieniu Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego przytoczono jako przykład dane z województwa leszczyńskiego, opolskiego, zielonogórskiego i konińskiego, i w którym to wystąpieniu była mowa o tym, że nikt nie słyszał o cenie za kwintal żyta w wysokości nawet 50 tys. zł, to chciałabym powiedzieć, że właśnie w tych województwach ceny te kształtowały się następująco: w woj. leszczyńskim w maju tego roku cena żyta wynosiła 58 tys. zł, oczywiście w sierpniu już 45,9 tys.; w woj. opolskim w maju 64,6, w sierpniu 49,5; w zielonogórskim 56,2, w sierpniu 43,8; w konińskim 52,6, natomiast w sierpniu 45,4.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeszcze raz chcę podkreślić, że podstawą do ustalenia wysokości podatku na kolejne półrocze jest przeciętna cena skupu z kwartału poprzedzającego to półrocze. W związku z tym nie można opierać się, oceniając, czy cena żyta, która stanowi podstawę opodatkowania, jest właściwa czy też nie, na bieżących notowaniach, bo taka jest reguła tego podatku, że opiera się on o pewne ostateczne dane i oczywiście tak to zostało przyjęte przez Wysoką Izbę w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-238.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Dziękuję pani minister.</u>
          <u xml:id="u-238.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Czy ktoś z posłanek i posłów chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-238.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Serdecznie dziękuję, pani minister, faktycznie bardzo szczegółowo pani wyjaśniła nam zasady naliczania podatku. Jednakże chciałbym powrócić do tego, co powiedział poseł Zych, że rolnicy nie słyszeli o takiej cenie. Chciałbym to udokumentować, bo jako rolnik często na spotkaniach spotykam się właśnie z takimi pytaniami. Zgadzam się, że wyjaśnienie było bardzo słuszne i prawidłowe, ale nie wiem, czy GUS określa te ceny na podstawie notowań, tak jak na przykład na giełdach jest, że ktoś wystawia cenę i to jest podstawą, czy na podstawie faktycznie skupionego zboża? Bo naprawdę ja również w woj. leszczyńskim na spotkaniach słyszę te zarzuty i rolnicy pytają, kto z rolników otrzymał taką cenę w II kwartale.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy ktoś jeszcze chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm przyjął do wiadomości przedstawioną informację.</u>
          <u xml:id="u-240.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-240.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-240.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów:</u>
          <u xml:id="u-240.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">1) o sprawozdaniu z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1990 r., 2) o sprawozdaniu z realizacji polityki pieniężnej w 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-240.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Projekt uchwały w sprawie przyjęcia przez Sejm sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego oraz z realizacji polityki pieniężnej w 1990 r. zawarty jest w druku sejmowym nr 1020A.</u>
          <u xml:id="u-240.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-240.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem powyższego projektu uchwały, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (128) Kto jest przeciw? (16)</u>
          <u xml:id="u-240.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (97)</u>
          <u xml:id="u-240.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego oraz z realizacji polityki pieniężnej w 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-240.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej:</u>
          <u xml:id="u-240.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">1) o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-240.16" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">2) o rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw o służbie wojskowej (druki nr 244, 565 i 1099).</u>
          <u xml:id="u-240.17" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Jacka Szymanderskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Panie Marszałku! Proszę Państwa! Mamy przed sobą poważne zadanie, chodzi mianowicie o znowelizowanie pięciu bardzo dużych ustaw wojskowych, w tym dwóch najważniejszych, a mianowicie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej, to jest taka jakby wojskowa konstytucja, i ustawy o zawodowej służbie wojskowej. Prace, jak po numerze druku (druk nr 244) łatwo stwierdzić, trwały bardzo długo, nie były wolne od sporów politycznych, nie były wolne od pewnych wyścigów — powiedziałbym — ambicjonalnych, kiedy gotowe projekty bywały wstrzymywane obietnicami złożenia projektów przez rząd, które potem nie były przedstawiane itd. Stąd taka zwłoka. Ale nie oskarżając się nadmiernie, przejdźmy może do sprawozdania. Proszę państwa, nie będę omawiał szczegółowo wszystkich zmian, bowiem zmiany do tych ustaw zajmują 120 stron druku, natomiast chciałbym powiedzieć o pewnych generaliach, o duchu tych zmian. Jest to próba przystosowania ustaw regulujących służbę wojskową i zawodową służbę wojskową do nowych warunków. Nie tylko do tego faktu, że Polska uzyskała niepodległość i w tej chwili zadaniem naszego społeczeństwa jest zorganizowanie własnych sił zbrojnych, sił zbrojnych niepodległego państwa polskiego, a nie sił zbrojnych, które działały w układzie imperium radzieckiego. Również takie rzeczy, jak zasadnicza zmiana ustroju gospodarczego, jak stworzenie samodzielnych przedsiębiorstw wymagają bardzo istotnych zmian. Może najważniejsze z tych zmian omówię kolejno. Na początku ustawy, art. 1–11, zajmują się Komitetem Obrony Kraju. Były one w zależności od sytuacji politycznej w ciągu lat wielokrotnie nowelizowane. Ostatnio takie nowele były w czasie okrągłego stołu, kiedy wprowadzono urząd prezydenta. Przeprowadziliśmy małą nowelizację postanowień o Komitecie Obrony Kraju. I tutaj znowu generalna uwaga, muszę się wytłumaczyć, dlaczego małą nowelizację, a nie po prostu nowe ustawy. Długo nie istniała polityczna wola przeprowadzenia rzeczywiście dogłębnej reformy legislacyjnej wojska. Były trudności z przeprowadzeniem jakiejkolwiek nowelizacji, dlatego też zdecydowaliśmy się przeprowadzić małą nowelizację, mimo że nawet jeżeli uchwalimy te ustawy, które teraz państwu przedstawiam, to możemy powiedzieć, że naczelne władze wojskowe nadal będą w stanie pewnej dezorganizacji. Nadal jest to znacznie za mało na to, żebyśmy ściśle mogli powiedzieć, jakie są kompetencje prezydenta, ministra obrony narodowej, rządu i innych organów państwowych w dziedzinie obronności, ale jest to przynajmniej próba. Najistotniejszym elementem w tej części nowelizacji, to znaczy w tej, w której mowa o Komitecie Obrony Kraju, jest art. 5 ust. 2 pkt 5 podający zakres działania Komitetu Obrony Kraju. Jest tam krótkie zdanie o kontrolowaniu wykonywania zadań w zakresie bezpieczeństwa narodowego przez organy administracji rządowej. I tu jest cała istota tej zmiany: „oraz występowanie do Rady Ministrów z wnioskami w tych sprawach”. Otóż zmiana dotycząca Komitetu Obrony Kraju polega na tym, że zostaje on pozbawiony wszelkich uprawnień stanowiących. Komitet Obrony Kraju w myśl tych zmian działa poprzez instrumenty prawne Rady Ministrów. Będzie on składał wniosek do Rady Ministrów o podjęcie określonych działań, zaś Rada Ministrów korzystając z istniejących uprawnień przyjmie te wnioski lub ich nie przyjmie. W skład Komitetu Obrony Kraju wchodzą: prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, premier, minister finansów, przemysłu, obrony narodowej, spraw wewnętrznych, spraw zagranicznych, minister-szef Urzędu Rady Ministrów, jako organ właściwy w sprawach administracji rządowej, oraz sekretarz. Przy takim składzie trudno sobie wyobrazić, żeby podjęte decyzje nie zostały omówione na posiedzeniu Rady Ministrów. Ważne jest natomiast, że ten zapis uniemożliwia Komitetowi Obrony Kraju dublowanie administracji w czasie pokoju, nie ma bowiem takiej możliwości. Komitet Obrony Kraju występuje z wnioskiem do Rady Ministrów, ona zaś kieruje go swoimi drogami prawnymi. To jest bardzo istotna zmiana, która budziła bardzo wiele kontrowersji.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#PosełJacekSzymanderski">W zmianie dotyczącej ustawowego umocnienia działalności Wojskowych Służb Specjalnych proponujemy nazwę Wojskowych Służb Informacyjnych. Muszę powiedzieć, że w tej sprawie również trwały długie dyskusje, bowiem starszemu pokoleniu określenie Wojskowe Służby Informacyjne kojarzy się z Informacją Wojskową czasu stalinowskiego. Jednak pomyśleliśmy, że można tego typu słowo, jak słowo „informacja”, uznać za neutralne nawet jeżeli było ono używane do określania bardzo ponurych instytucji okresu stalinowskiego. W tej dziedzinie następuje regulacja, która jakby zbliża wojskowe służby specjalne do służb policyjnych. Jest to o tyle ważne, że znowu jest to pierwsza prawna regulacja tego zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#PosełJacekSzymanderski">Dość istotne zmiany zostały dokonane w systemie odroczeń od służby wojskowej. Nie będę cytował ogromnej liczby zmian i kruczków prawnych, które tu zostały zastosowane, kierunek w jakim szliśmy jest następujący: służba wojskowa została skrócona do 18 miesięcy i jest tendencja do dalszego jej skracania. Zatem należy doprowadzić do tego, żeby młodzi ludzie odbyli tę służbę w terminie. Dlatego też staramy się stworzyć taką sytuację, żeby młody człowiek nie stosował wielu uników, które mogłyby spowodować opóźnienie odbycia tej służby. Jest rzeczą bardzo niedobrą, jeżeli do zasadniczej służby wojskowej są brani ludzie w wieku 23, 24 lat, na ogół żonaci. Wówczas służba wojskowa jest dla nich źródłem cierpień. Oni wtedy odczują rozłąkę ze swoją rodziną, młodą rodziną, są zaangażowani w sposób szczególny. Dlatego też należało doprowadzić do takiej sytuacji, która raczej zachęci do odbywania służby wojskowej przed ślubem. Znosimy zatem, proszę państwa, obligatoryjne a nawet fakultatywne zwolnienie dla jedynych żywicieli rodzin. Jeżeli młody człowiek założy rodzinę, jeżeli będzie miał dzieci, to rodzinie będą przysługiwać odpowiednio rozbudowane odszkodowania w momencie, kiedy wezmą go do wojska. Młoda kobieta, która zdecyduje się zawrzeć związek małżeński, będzie wiedziała, że nie ma możliwości, żeby mąż uniknął wojska. Będą odszkodowania, ale młody człowiek pójdzie do wojska. Może po prostu przemyślą sprawę, czy ten związek należy zawierać przed odbyciem służby wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#PosełJacekSzymanderski">Są tutaj również pewne zapisy, które mają zniechęcić do zatrudnienia na stałe młodych ludzi przed odbyciem zasadniczej służby wojskowej. Ale z drugiej strony, proszę państwa, to jest bardzo ważne, jeżeli chodzi o szkolenie rezerwistów, i tu zaczyna się jakby nowy, istotny rozdział. Jeżeli chodzi o szkolenie rezerwistów dotychczasowe regulacje prawne były mniej więcej takie: rezerwistę wojsko pobiera wtedy, kiedy uważa za stosowne, za wszystko płaci zakład pracy, z którego wzięto rezerwistę. Do tego się to sprowadzało. Nie uwzględniano sytuacji zakładu pracy i rezerwisty. Obecnie wprowadzamy bardzo poważną ochronę rezerwistów. O powołaniu rezerwisty trzeba zawiadomić zakład pracy trzy miesiące wcześniej. Jeżeli zakład pracy uzna, że może to spowodować szkody, wówczas zgłasza się do odpowiedniego organu wojskowego i może występować do sądu o uregulowanie tych szkód. Inna rzecz, że jeżeli wojsko poniesie szkody z powodu nieprawidłowych roszczeń, wówczas może domagać się odszkodowania od prywatnego przedsiębiorcy. To jest przykład, proszę państwa, wielu działań podjętych w tej ustawie mających na celu ochronę prywatnych przedsiębiorstw pracy. Chodziło o to, żeby powoływanie rezerwisty nie wyrządzało szkody zakładom pracy i żeby ten, kto wydaje tego typu rozkaz, zastanowił się, skąd należy ich brać. Nawiasem mówiąc, nie podjęto dotychczas dyskusji, czy w ogóle w obecnej sytuacji armii polskiej należy brać rezerwistów. To tak, proszę państwa, jako przykład tego, czym jest nowelizacja. My tylko powierzchownie dotykamy tego problemu. Generalnie nie umiemy tych spraw jeszcze rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-241.4" who="#PosełJacekSzymanderski">Przyjęto jeszcze jedną istotną zasadę, że obowiązkiem obrony Rzeczypospolitej i wszystkimi ciężarami wynikającymi z tego obowiązku wszyscy mają być obdzieleni możliwie równo. To znaczy, stąd ten cały system odszkodowań. Jeżeli zakład pracy poniesie szkody dlatego, że świadczy na rzecz obrony Rzeczypospolitej, to budżet MON musi mu to zwrócić. Tym samym my jako podatnicy musimy ponieść koszty, nie zaś właściciel zakładu. Koszty należy rozłożyć równo, dlatego wszyscy będziemy płacić odpowiednie odszkodowania. Nie ma powodu, żeby właściciel prywatnego przedsiębiorstwa ponosił większe koszty.</u>
          <u xml:id="u-241.5" who="#PosełJacekSzymanderski">Ochroną objęto również rozmaite ćwiczenia doraźne, znacznie zmniejszając możliwości swobodnego manewrowania przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Zasadnicze znaczenie w tej ustawie ma sprawa służby wojskowej studentów. Otóż ustawa, proszę państwa, całkowicie rezygnuje ze służby wojskowej studentów z jednym tylko wyjątkiem, mianowicie w czasie studiów będą podlegać… przepraszam bardzo, źle powiedziałem, rezygnujemy nie ze służby wojskowej studentów, tylko ze szkolenia wojskowego studentów. Całkowicie rezygnujemy ze szkolenia wojskowego studentów, z jednym tylko wyjątkiem, a mianowicie z wyjątkiem szkół morskich. Zostało to uzgodnione z zainteresowanymi środowiskami i tam jest zachowane studium wojskowe w czasie studiów. Młody człowiek studiując w szkole morskiej ma jednocześnie studium wojskowe i po jego ukończeniu otrzymuje stopień podoficera rezerwy. We wszystkich innych szkołach wyższych studium wojskowe zostało zawieszone i istnieje obligatoryjne odroczenie na czas studiów wyższych. Po tym okresie młody człowiek przechodzi przeszkolenie trwające do 6 miesięcy. To nie musi być 6 miesięcy. Minister obrony narodowej może ten okres skrócić, nie może go natomiast wydłużyć. Jaka jest motywacja takiego działania, skoro powiedzieliśmy, że wszyscy mają być w miarę równo obciążeni obowiązkiem wojskowym. Zakładamy, że młody człowiek, który skończył studia wyższe, zdobył pewną wiedzę i umiejętności użyteczne również w wojsku. Człowiek, który nie skończył studiów wyższych, uczy się w czasie zasadniczej służby wojskowej. W ten sposób wyrównuje się jakby ich poziom z punktu widzenia umiejętności wojskowych. A zatem jest to propozycja mająca na celu zaoszczędzenie pieniędzy i fatygi młodym ludziom. To jest zasadnicza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-241.6" who="#PosełJacekSzymanderski">Dokonano pewnych zmian w dziedzinie służby zastępczej, nieco ją jeszcze liberalizując. Służbę zastępczą po studiach skrócono do 9 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-241.7" who="#PosełJacekSzymanderski">Bardzo ważną sprawą jest zasadnicza zmiana systemu komisji poborowych. Całkowicie rozdzielono komisję poborową lekarską od komisji poborowej wojskowej. Wiemy, że często było tak, że w skład komisji poborowej wchodził również lekarz, był do niej administracyjnie włączony. Jeżeli zbyt dużo osób zwalniał ze służby w wojsku na podstawie stanu zdrowia, to z komisji poborowej naciskano, żeby to zmienić. Otóż w tej chwili jest zachowana pełna niezależność. Pobór wygląda w ten sposób, że młody człowiek jest wezwany do komisji lekarskiej, która daje kwitek, czy się nadaje do wojska, czy nie i idzie z nim do komisji poborowej. Komisja poborowa dalej go prowadzi, zajmuje się nim, co daje pełne możliwości obrony przed ewentualnymi nadużyciami.</u>
          <u xml:id="u-241.8" who="#PosełJacekSzymanderski">Bardzo ważną sprawą jest zwiększenie jawności tych wszystkich przepisów. Dotychczasowe ustawy, zresztą i ta ustawa, mają bardzo wiele delegacji ustawowych do ministra obrony narodowej, do Rady Ministrów itd. Otóż staraliśmy się, żeby te wszystkie delegacje ustawowe, poza miejscami, gdzie w sposób ewidentny zostałaby naruszona zasada tajemnicy koniecznej w wojsku, ale są to bardzo nieliczne wypadki, były regulowane za pomocą rozporządzenia, to znaczy, żeby akt prawny wykonawczy był publikowany, powszechnie dostępny i jawny.</u>
          <u xml:id="u-241.9" who="#PosełJacekSzymanderski">Oczywiście wprowadzono, proszę państwa, zmiany terminologii, wszędzie Polskę Ludową zamieniono na Rzeczpospolitą Polską, zgodnie z obowiązującą nazwą państwa.</u>
          <u xml:id="u-241.10" who="#PosełJacekSzymanderski">To może tyle o propozycjach dotyczących ustawy o powszechnym obowiązku obrony. Komputerowy druk jednolity jest tak obszerny, że nie sposób dokładnie omówić wszystkie zmiany. Jeszcze jedna rzecz, o której zapomniałem. Mianowicie komisja w trakcie dyskusji podjęła decyzję, że obrona cywilna powinna być całkowicie wyłączona spod władz Ministerstwa Obrony Narodowej. Obrona cywilna jest czymś zupełnie innym. Najpierw zastanawialiśmy się, czy należy to zrobić w formie przepisów końcowych, powiadając, że obrona cywilna staje się inną służbą w momencie utworzenia jej, np. przy ministrze spraw wewnętrznych, czy należy wprowadzić uchwałę. I w końcu zdecydowaliśmy, że lepsza będzie uchwała i taką uchwałę zaprezentujemy państwu na przyszłym posiedzeniu, mam nadzieję, razem z dyskusją o urzędzie obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-241.11" who="#PosełJacekSzymanderski">Całkowicie zlikwidowano również przysposobienie wojskowe. Uznaliśmy je za naruszenie praw obywatelskich, było to bowiem szkolenie wojskowe przedpoborowych.</u>
          <u xml:id="u-241.12" who="#PosełJacekSzymanderski">Druga zasadnicza ustawa, której poświęcę trochę uwagi, o pozostałych zagadnieniach w ogóle nie będę mówił, to ustawa o służbie żołnierzy zawodowych. W tej sprawie są dwie zasadnicze regulacje. Jedna polega na wprowadzeniu tzw. służby kontraktowej. Znowu nie jest to jeden artykuł, tylko cały ogromny zbiór artykułów. Co to jest służba kontraktowa? Wszędzie na Zachodzie, w zachodnich armiach jest znana taka służba. Służba kontraktowa polega na tym, że fachowiec cywilny zgłasza się do wojska, pracuje jako oficer zawodowy lub podoficer zawodowy, podoficer zawodowy — to dla nas szczególnie ważne — wykonując swój zawód. Są oczywiście warunki określenia stopni, awansów, pensji itp., ale chodzi o to, żeby cywilni fachowcy zechcieli przychodzić do wojska i wykonywać swój zawód jako oficerowie kontraktowi. Nie będą oni nigdy dowódcami, gdyż zapisano, że dowódcą powinien być żołnierz służby stałej. Służba kontraktowa jest raczej rodzajem pracy niż służby. Ogromne znaczenie miałoby dla armii polskiej wprowadzenie kontraktowej, na szeroką skalę, służby podoficerów. Proszę państwa, w tej chwili ciężkie maszyny, rozmaite koparki, w tym również czołgi, samochody są prowadzone przez bardzo młodych ludzi, którzy nie przeszli właściwego kursu, bo nie mieli kiedy go przejść. Ja nie chcę tutaj zaczynać dyskusji, jak bardzo zasłużona jest Liga Obrony Kraju, bo jest bardzo zasłużona i nie dyskutujemy o tym. Nie przeszli właściwego kursu, bo nie mogli, ale teraz ten sprzęt psują, marnują.</u>
          <u xml:id="u-241.13" who="#PosełJacekSzymanderski">Wreszcie chcę powiedzieć jeszcze jedno. Warunkiem koniecznym skrócenia służby wojskowej np. do 12 miesięcy jest posiadanie znacznej liczby oficerów, a zwłaszcza podoficerów kontraktowych. Kucharz też jest żołnierzem z poboru, trzeba go wyszkolić. Jeżeli to będzie pracownik kontraktowy, to już nie trzeba będzie go szkolić, bo będzie fachowcem.</u>
          <u xml:id="u-241.14" who="#PosełJacekSzymanderski">W obydwu tych ustawach jest pewna szczególna zmiana, na którą bardzo chcę zwrócić uwagę państwa, a mianowicie pewne ograniczenie praw obywatelskich żołnierzy zawodowych i żołnierzy służby czynnej. Obydwu tym grupom zakazuje się przynależności do partii politycznych, do jakichkolwiek ugrupowań politycznych i do związków zawodowych. Przy czym, jeżeli chodzi o żołnierzy służby zasadniczej, zakazuje się również działalności na terenie koszar innych organizacji, np. organizacji młodzieżowych. Jakie jest tego uzasadnienie, dlaczego nie popieramy organizacji młodzieżowych wśród żołnierzy służby zasadniczej, a bardzo popieramy organizacje środowiskowe wśród żołnierzy służby zawodowej? Chodzi mianowicie o to, że organizacje żołnierzy służby zasadniczej mogłyby nie służyć temu celowi, do którego byłyby powołane. Mogłyby tworzyć dodatkowy system przywilejów w wojsku, gdyż tak jest w każdej hierarchicznej organizacji.</u>
          <u xml:id="u-241.15" who="#PosełJacekSzymanderski">Żołnierze służby zawodowej mają prawo kandydować do Sejmu, do organów samorządowych i na inne stanowiska wybieralne. Mają prawo prowadzić swoją kampanię wyborczą. W momencie, kiedy zostaliby wybrani do Sejmu, do Senatu lub na inne wybieralne stanowiska rządowe, przechodzą w tzw. stan nieczynny, przestają być w pewnym sensie żołnierzami, tzn. nie pobierają pensji, nie mogą poza określonymi sytuacjami występować w mundurze, nosić oznak i odznak wojskowych i nie awansują w tym czasie. To ostatnie jest szczególnie ważne, dlatego że w ten sposób wojsko nie ma żadnych możliwości wywierania jakiegokolwiek personalnego nacisku.</u>
          <u xml:id="u-241.16" who="#PosełJacekSzymanderski">Dlaczego wprowadzono taki zapis? Dlaczego ograniczono przynależność żołnierzy do partii politycznych? Proszę państwa, po prostu dlatego, zresztą nie jest to polski wymysł, jest to stosowane w całej Europie, że nie chcielibyśmy, żeby kiedykolwiek pojawiła się partia polityczna skupiająca w szeregach wszystkich żołnierzy zawodowych. Można powiedzieć, że waga polityczna tej partii i możliwość stosowania jakby pozapolitycznych nacisków byłaby szczególna. To jest nie tyle ochrona wojska przed infiltracją polityki, ile życia politycznego przed niewłaściwym używaniem argumentu wojskowego. Żołnierze służby zasadniczej też mogą kandydować do wszystkich urzędów wybieralnych, ale w momencie, kiedy są już wcieleni do wojska, nie mają tego prawa. Jest to krótki okres i nie ma takiej potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-241.17" who="#PosełJacekSzymanderski">Nowelizacją obejmujemy poza tym — to są oczywiście wielkie skróty — ustawę o dyscyplinie wojskowej, dostosowując ją po prostu do zmian w dwóch zasadniczych ustawach, dostosowując nazewnictwo itd. Dość gruntownej nowelizacji podlega ustawa o wyższym szkolnictwie wojskowym. Prowadzi ona do pewnego ujednolicenia regulacji dotyczących szkolnictwa wojskowego i cywilnego. Jest to ważne, dlatego że przy istnieniu kontraktowej służby będziemy mieli bardzo wielu kontraktowych profesorów na uczelniach wojskowych. Otwiera się w pewnym sensie getto. To ważne, gdyż włącza to szkolnictwo wojskowe w ogólny obieg kultury. Następuje również bardzo mała nowelizacja ustawy o uposażeniu żołnierzy zawodowych. Chodzi o to, żeby powiedzieć, jak będą wyposażeni żołnierze kontraktowi, jak będzie się prowadzić zapisy w związku ze stanem nieczynnym. Jest jeszcze niewielka nowelizacja ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych oraz ograniczona nowelizacja ustawy o prokuraturze i ustroju sądów wojskowych. Proszę państwa, to jest cały pakiet.</u>
          <u xml:id="u-241.18" who="#PosełJacekSzymanderski">Teraz króciutko omówię wnioski mniejszości i autopoprawki. Otóż autopoprawki wynikają stąd, że, jak państwo widzicie, materia jest ogromna, a przygotowaniom towarzyszyły wstrząsy pozamerytoryczne. Całkiem niedawno pojawiły się nowe wnioski, zmiany zapisów już gotowych. Na szczęście to wszystko zostało jakoś pokonane, mamy tylko pewne zmiany. W art. 7 w ust. 2 w pkt. 3 należy dodać literę g) „szef sztabu generalnego Wojska Polskiego”. Jest to rozszerzenie składu. Autopoprawka do zmiany ósmej wiąże się z ewentualnymi zmianami w planowanej ustawie o ministrze obrony narodowej. Proponuje się dodać w literze b w ust. 4: „Rada Ministrów tworzy, przekształca i znosi okręgi wojskowe” oraz dodać literę c. W poprawce dodaje się ust. 5 w brzmieniu: „minister obrony narodowej w drodze rozporządzenia tworzy i znosi terenowe organy administracji wojskowej jako organy rządowej administracji specjalnej, a także określa ich siedziby i terytorialny zasięg działania”.</u>
          <u xml:id="u-241.19" who="#PosełJacekSzymanderski">Wkradł się również błąd już czysto drukarski, mianowicie na str. 4 w zmianie 74 w ust. 3 mamy tekst: „Biurem Bezpieczeństwa Narodowego kieruje szef biura powoływany i odwoływany przez prezydenta Rzeczypospolitej”, powinno być: „Biurem Bezpieczeństwa Narodowego kieruje sekretarz Komitetu Obrony Kraju”. To jest wniosek mniejszości. Jest jeszcze jedna istotna autopoprawka, mianowicie w poprawce 77 w literze a należy dodać punkty 6,7 i 8 w wersji pkt. 1,2 i 4 z dotychczasowego art. 11 ustawy. Są to kompetencje ministra obrony narodowej, które w czasie przepisywania na maszynie zostały po prostu opuszczone. Tyle byłoby autopoprawek.</u>
          <u xml:id="u-241.20" who="#PosełJacekSzymanderski">Krótko o wnioskach mniejszości. Proszę państwa, najważniejszy wniosek mniejszości to jest ten, który mamy w druku nr 1099 w punktach 1–77. To jest wniosek mniejszości w sprawie małej nowelizacji dotyczącej Komitetu Obrony Kraju. Jest to taka nowelizacja, która powoduje, że Komitet Obrony Kraju działa poprzez Radę Ministrów, a nie staje się jakby trzecią czy czwartą władzą, niezależną administracją. Dlaczego przedtem to omówiłem, a teraz podaję jako wniosek mniejszości? Na prostej zasadzie, proszę państwa, ten wniosek został podany jako wniosek mniejszości tylko dlatego, że była pomyłka w momencie liczenia quorum, kiedy komisja głosowała. Uznano, że nie ma quorum, więc potraktowano to jako wniosek mniejszości. Potem okazało się, że quorum było i dlatego omówiłem to w innej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-241.21" who="#PosełJacekSzymanderski">Dalsze wnioski mniejszości dotyczą art. 14 na str. 69 w zmianie 13. Mniejszość proponuje skreślić na str. 69 — w druku nr 1099 kilka razy będą się powtarzać te same numery, a to dlatego, że dotyczą one różnych ustaw, w związku z tym podaję od razu stronę — mniejszość proponuje skreślić wyrazy „za ich zgodą”. Przepraszam, na str. 68, mniejszość proponuje ze zdania „Żołnierze zawodowi mogą być wyznaczani za ich zgodą do pełnienia służby na stanowiskach służbowych w innych niż określone w ust. 1 jednostkach organizacyjnych, podległych lub nadzorowanych przez ministra obrony narodowej” skreślić słowa „za ich zgodą” uznając, że żołnierz powinien być całkowicie dyspozycyjny, żołnierz zawodowy. Komisja jednak zdecydowała się utrzymać słowa „za zgodą”, uważając, że w pełniejszy sposób broni to praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-241.22" who="#PosełJacekSzymanderski">Następny wniosek mniejszości jest dość ważny, jeżeli chodzi o kompetencje ministra. Jest to poprawka 13 na str. 68, dotycząca pkt. 3 lit. b w art. 14. Punkt brzmi następująco: „Ze względu na potrzeby sił zbrojnych żołnierze zawodowi mogą być wyznaczani za ich zgodą do pełnienia służby na stanowiskach służbowych w jednostkach organizacyjnych poza resortem obrony narodowej”. Mniejszość proponuje skreślenie tego uprawnienia, to znaczy chce doprowadzić do takiej sytuacji, że nikt nie może żołnierza wyznaczyć do pełnienia służby poza wojskiem. Jeżeli wyznacza się żołnierza do pełnienia służby poza wojskiem, to po prostu przestaje on być żołnierzem, przechodzi na stanowisko cywilne. Takie było stanowisko mniejszości, jeżeli wojsko chce natomiast mieć jakieś placówki w innych ministerstwach, to niech będą one podległe ministrowi obrony, a nie ministrowi na przykład transportu, w którego ministerstwie taka placówka się znajduje. Jednak większość członków komisji uznała, że jest to poważne utrudnienie w działaniu administracyjnym.</u>
          <u xml:id="u-241.23" who="#PosełJacekSzymanderski">Poprawka na str. 78…</u>
          <u xml:id="u-241.24" who="#komentarz">(Głos z sali: Tyle czasu gada.)</u>
          <u xml:id="u-241.25" who="#PosełJacekSzymanderski">Cóż mam poradzić, proszę pana, tyle mi tego zadano. Ja zresztą muszę omówić poprawki mniejszości. Na str. 78 w zmianie 30 dotyczącej art. 35a mniejszość proponuje następujące brzmienie: „Żołnierze zawodowi nie mogą wchodzić w skład władz spółek, fundacji i innych podmiotów gospodarczych”. Komisja dlatego nie zdecydowała się na tego typu zapis, że żołnierz zawodowy, jak każdy człowiek, ma prawo lokować swoje oszczędności gdzie chce, a skoro tak, to może nabyć dużą liczbę akcji i tym samym wejść do rady nadzorczej, która przecież jest ustawowo władzą spółki. Mniejszość pragnie tutaj ograniczyć uprawnienia żołnierzy zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-241.26" who="#PosełJacekSzymanderski">Na str. 87 w zmianie 46 w nowo dodanym artykule 51c, w ust. 2 proponuje się skreślić wyrazy: „pod warunkiem przekazania do dyspozycji organów wojskowych osobnej kwatery stałej przydzielonej przez te organy”. Jest to niezwykle ważne. Przeczytam, jak brzmi cały ust. 2: „Zwolnienie z zawodowej służby wojskowej żołnierza zawodowego w okresie pełnienia służby obowiązkowej wskutek dokonanego przez niego wypowiedzenia stosunku służbowego w okresie pełnienia służby obowiązkowej — czyli w okresie kiedy jest on bezpośrednio po studiach wojskowych czy coś takiego — następuje po upływie 12-miesięcznego terminu wypowiedzenia oraz pod warunkiem przekazania do dyspozycji organów wojskowych osobnej kwatery stałej przydzielonej przez te organy i zwrócenia równowartości kosztów, o których mowa w poprzednich paragrafach”. Do tego zalicza się między innymi koszty tego szkolenia. Otóż mniejszość proponuje nie zmuszać do oddania kwatery. Wydawało się to komisji niesłuszne.</u>
          <u xml:id="u-241.27" who="#PosełJacekSzymanderski">Na str. 93 w zmianie 68, i to jest ostatnia poprawka mniejszości, należy skreślić zmianę 68 i dodać nowe art. 77a i 77b. Chodzi mianowicie o to, żeby słuchacze szkół wojskowych byli zwolnieni z obowiązku zwrotu kosztów w momencie, kiedy przerwali naukę w szkole wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-241.28" who="#PosełJacekSzymanderski">Proszę państwa, to są wnioski mniejszości do ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP i do ustawy o służbie zasadniczej. Więcej wniosków mniejszości nie ma.</u>
          <u xml:id="u-241.29" who="#PosełJacekSzymanderski">Na tym skończę moje sprawozdanie. Rozumiem, że w naszej dyskusji pojawi się również wiele nieporozumień, wynikających po prostu z krótkiego przedstawienia tak obszernego materiału. Wówczas poproszę pana marszałka o udzielenie mi głosu i będę wyjaśniał, jeżeli będzie to konieczne.</u>
          <u xml:id="u-241.30" who="#PosełJacekSzymanderski">Dziękuję państwu serdecznie i chcę powiedzieć, że byłaby to pierwsza nowelizacja jakichkolwiek ustaw wojskowych.</u>
          <u xml:id="u-241.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi sprawozdawcy za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przed chwilą zakończyło się posiedzenie Konwentu Seniorów. Przedkładam propozycję, by ogłosić półgodzinną przerwę. Jest ona potrzebna po tym posiedzeniu, aby zebrały się kluby.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Poproszę posła sekretarza, aby odczytał komunikaty, a później będziemy kontynuowali dyskusję, bo są cztery zgłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędą się posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#SekretarzposełStefanMleczko">— PKLD w sali nr 118:</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#SekretarzposełStefanMleczko">— Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni;</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#SekretarzposełStefanMleczko">— Poselskiego Klubu Pracy w sali nr 150.</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Pozostałe kluby zbierają się w salach tradycyjnie do tego celu przeznaczonych, bo nie mamy wszystkich komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Ogłaszam przerwę do godziny 19.45.</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 10 do godz. 19 min 55)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dokonać reasumpcji głosowania nad wnioskiem w sprawie odroczenia głosowania nad projektami ustaw dotyczących budżetu do czasu rozpatrzenia projektu ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent. Prezydium Sejmu stwierdza, że prace nad usystematyzowaniem poprawek zgłoszonych w debacie nad projektem ustawy emerytalnej przedłużają się. Zestawienie tych poprawek nie będzie mogło być doręczone posłom dzisiaj. Jednocześnie Prezydium Sejmu podkreśla konieczność zakończenia procedury legislacyjnej nad projektami ustaw dotyczących budżetu przed końcem września br. z uwagi na grożące ujemne konsekwencje dla budżetu państwa, jakie wynikną w razie niedotrzymania tego terminu.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jednocześnie przypominam, że jutro jest posiedzenie Senatu zwołane m.in. w celu rozpatrzenia stanowiska Sejmu w sprawie ustaw budżetowych i jeżeli Wysoka Izba podejmie tę decyzję, jest możliwość, że Senat rozpatrzy jutro ustawę budżetową.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania nad wnioskiem o reasumpcję decyzji Wysokiej Izby, którą podjęła dzisiaj rano, ktoś z państwa chciał zabrać głos w sprawie głosowania? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-244.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-244.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-244.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za tym, aby Sejm przystąpił do głosowania projektów ustaw i uchwały dotyczącej budżetu na 1991 r. przed zakończeniem rozpatrywania projektu ustawy o waloryzacji emerytur i rent, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (157) Kto jest przeciw? (76)</u>
          <u xml:id="u-244.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-244.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek o przystąpienie do głosowania nad projektami ustaw budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-244.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Powracamy do rozpatrzenia punktów 1 i 2 porządku dziennego dotyczących projektów ustaw oraz projektu uchwały w sprawie budżetu na 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-244.11" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm zakończył dzisiaj dyskusję nad przedstawionymi przez komisje sprawozdaniami o projektach ustaw oraz projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-244.12" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad projektem ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-244.13" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego zgłosiła wniosek dotyczący tego projektu. Proszę posła sprawozdawcę o przedstawienie tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! To jest wniosek, który obiecałem Wysokiej Izbie wyjaśnić bardziej szczegółowo kiedy przejdziemy do głosowania nad poprawkami, które zostały zgłoszone do poszczególnych ustaw z pakietu, który obecnie rozważamy.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#PosełJerzyOsiatyński">Chciałem przypomnieć Wysokiej Izbie, że wczoraj pod koniec obrad prowadząca obrady marszałek Sejmu poprosiła wszystkie osoby, które zgłaszały z sali poprawki, o przedstawienie ich na piśmie i doręczenie grupie posłów, którzy pracowali obok sali plenarnej. Materiał, który otrzymaliśmy od Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego w pkt. 5 zawierał sformułowanie, które Wysokiej Izbie przeczytam: „Wobec powszechnie obowiązującej zasady niedziałania prawa wstecz komisja stwierdza, że normatywny wskaźnik wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej ustalony na 1991 r. na podstawie przepisów ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej może przestać obowiązywać najwcześniej w dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. (druki nr 1040, 1091), co komisja formalnie wnosi jako poprawkę do ustawy”. Niestety, na naszym spotkaniu nie było ani posła wnioskodawcy, ani posła przewodniczącego komisji, a przedstawiciel komisji, pan poseł Bartosik, nie umiał na podstawie tego sformułowania przedstawić wniosku spójnego z tym uzasadnieniem, to jest raczej uzasadnienie do wniosku niż sam wniosek. Próbowaliśmy nawiązać kontakt z członkami komisji, ale to nam się nie udało. Nie wiedzieliśmy, co z tym zrobić i albo mogliśmy ten wniosek w ogóle odrzucić, albo też przyjąć najszerszą z możliwych interpretację, mianowicie, że Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego przedstawia wniosek o odrzucenie projektu tej ustawy, a to jest uzasadnienie do tego projektu. Jak powiadam, to jest szczególna interpretacja. W czasie dzisiejszego posiedzenia pan poseł — przepraszam bardzo, przebieg naszego posiedzenia zaskoczył mnie i nie mogę znaleźć notatki — pan poseł Dziuba przedstawił wniosek, który odbiega od tego wniosku. Sprowadza się on do tego, aby w ustawie o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r., tam, gdzie połączone komisje w druku poselskim zapisały w art. 1: „poczynając od dnia 1 lipca”, zamieścić sformułowanie: „od dnia 1 października”. To samo dotyczy art. 2 i to są te zmiany, które mają stanowić treść wniosku Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. To jest ta zmiana do ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej przedstawiona w czasie posiedzenia Sejmu, którą powinniśmy poddać pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciał coś jeszcze dodać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Nie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł wnioskodawca, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#PosełMarekBartosik">Marek Bartosik. Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wczoraj rzeczywiście pan poseł Osiatyński nie umiał zdobyć się na obiektywizm pod przemożnymi argumentami lobby rządowego, dlatego też w tym dokumencie został sformułowany wniosek, który zniekształca kompletnie intencje Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Uważam zatem, że w tej wersji głosowanie tego wniosku jest w ogóle bezprzedmiotowe. Nie chcę wchodzić w szczegóły naszych wczorajszych kilkudziesięciominutowych sporów i polemik, bo byłoby to chyba niegodne Wysokiej Izby. Przypominam natomiast Wysokiej Izbie genezę tego wniosku: jest to wniosek NSZZ „Solidarność” formalnie podjęty przez pana posła Tadeusza Dziubę, który dzisiaj sprecyzował to ostatecznie w formie poprawek sprowadzających się do tego, o czym wspomniał pan poseł Osiatyński. Sformułowanie zaproponowane przez pana posła Dziubę rozwiązuje problem, pozostawiając Wysokiej Izbie czyste i klarowne rozstrzygnięcie, czy waloryzujemy płace w sferze budżetowej w III kwartale, czy też tylko w I półroczu, przesuwając wypłatę na luty i rozgrzeszając rząd z działania wbrew ustawie. Wnoszę zatem, pani marszałek, o nierozpatrywanie pkt. 1, proponuję natomiast wyrażenie przez Wysoką Izbę stosunku do tej sprawy w głosowaniu, gdy będzie rozpatrywana sprawa wniosku pana posła Dziuby.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że we wniosku pana posła chodzi o rozciągnięcie rewaloryzacji na III kwartał? Żebyśmy dokładnie się rozumieli, tak brzmi wniosek? Powtarzam, dlatego że nie mamy tego w drukach i chciałabym, żeby przed przystąpieniem do głosowania była jasność.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Może pan poseł, potem pan poseł sprawozdawca. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#PosełMarekBartosik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeżeli jest jeszcze jakieś nieporozumienie, to króciutko o tym teraz. Wniosek pana posła Dziuby w tej formie, w jakiej przedstawił to pan poseł sprawozdawca w projekcie poprawek, jest bezprzedmiotowy. Poddajmy może pod głosowanie sformułowanie uzgodnione z posłem sprawozdawcą po zgłoszeniu dziś przez pana posła Dziubę wniosku, który oddaje prawidłowo intencje zawarte w prezentowanym przeze mnie piśmie komisji edukacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Rozumiem, poprosimy pana posła Dziubę o sformułowanie wniosku, natomiast to co państwo macie w druku jest wnioskiem, który nie będzie poddany pod głosowanie. Proszę, może pan poseł sprawozdawca poda wniosek pana posła Dziuby. Pan poseł Dziuba? Proszę, panie pośle, proszę sprecyzować wniosek, bo nie mamy go w druku.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę, bo sprawa jest istotna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#PosełTadeuszDziuba">Przede wszystkim chciałbym przeprosić Wysoką Izbę, że wkradło się nieporozumienie pomiędzy komisję edukacji, której jestem wiceprzewodniczącym, a komisję budżetu i finansów, więc przepraszam raz jeszcze. Chciałbym potwierdzić, że w zestawieniu poprawek zgłoszonych w debacie w dniu 25 września 1991 r.) do omawianej ustawy w pkt. I wypaczono intencje wniosku komisji edukacji. Rozumiem, że wypaczenie jest rezultatem nieporozumienia, a nie złej woli. Intencją naszej komisji było, aby waloryzację płac przeprowadzić również w III kwartale. Ja o tym mówiłem, zgłaszając wniosek. Lepsze sformułowanie tego wniosku, przyznaję, dzisiaj dopiero zgłoszone, jest następujące: datę w przedłożeniu komisji budżetu i finansów przesunąć z 1 lipca na 1 października, w art. 5 natomiast, nowo wprowadzonym, zamiast...</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#PosełTadeuszDziuba">... sformułowania „I półrocze” wprowadzić inne, a mianowicie: „pierwsze 3 kwartały”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przepraszam, panie pośle, to jest już głosowanie, więc jeżeli są niejasności dotyczące sformułowania wniosku pana posła Dziuby, mogę udzielić głosu, natomiast niestety nie ma już debaty.</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Bentkowski: Pani marszałek, ja mam tylko…)</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, czy to się wiąże z wnioskiem, który w tej chwili głosujemy?</u>
          <u xml:id="u-254.5" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Bentkowski: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-254.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W takim razie potem pana posła poproszę. Proszę, pan poseł Bugaj, przewodniczący komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#PosełRyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan poseł Bartosik uczestniczył bardzo czynnie w pracach komisji budżetowej, poszerzonej o przedstawicieli innych komisji. Przedstawił jednak swoje stanowisko jako stanowisko komisji. Taki wniosek nie był zgłoszony. W związku z tym prosiłbym o wyjaśnienie, kiedy komisja zebrała się ponownie, już po zakończeniu prac komisji budżetowej, i podjęła taką decyzję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł Bartosik będzie uprzejmy na to odpowiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#PosełMarekBartosik">W związku z pytaniem pana posła Bugaja wyjaśniam, że komisja w tej sprawie zebrała się dwukrotnie, służę protokołem. Wniosek był rozpatrywany wczoraj na posiedzeniu komisji, przed rozpoczęciem obrad Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Myślę, że sprawa jest jasna.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeszcze pan poseł sprawozdawca, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Chciałem tylko powiedzieć państwu, że zaszło pewne nieporozumienie pomiędzy panem posłem Bartosikiem a mną. Próbowałem komisji wyjaśnić, dlaczego znalazł się ten zapis i w tej chwili wobec sformułowania, które przedstawił wnioskodawca, pan poseł Dziuba, uważam, że to jest jedyny wniosek, który w poprawkach zgłoszonych na posiedzeniu Sejmu powinien być poddany pod głosowanie. Chciałem tylko zwrócić uwagę, że logika wymaga, panie pośle, aby poza zmianą w art. 1 była także analogiczna zmiana w art. 2. Tak, że powinny być zapisy: „od dnia 1 października” zarówno w art. 1, jak i w art. 2. W art. 5, jak pan słusznie zwraca uwagę, w pkt. 1 powinno być: „za pierwsze 3 kwartały br.”. To jest ten wniosek, który mamy głosować, wniosku, który myśmy sformułowali, nie ma. Był on przedstawiony po to, żeby nie wyrzucić tego wniosku do kosza. To wszystko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, o ile rozumiem, sformułowanie wniosku, który zgłosił pan poseł Dziuba, jest jasne i niezależne od innych spraw. Macie to państwo ujęte w pkt. I. Nie głosujemy tego wniosku, natomiast przystępujemy do głosowania wniosku sformułowanego przez pana posła Dziubę.</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Ale jak on brzmi?)</u>
          <u xml:id="u-260.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jeszcze raz może pan poseł sprawozdawca będzie uprzejmy sformułować wniosek pana posła Dziuby, żebyśmy mieli jasność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Wniosek pana posła Dziuby jest następujący: w art. 1 projektu ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. słowa: „poczynając od dnia 1 lipca” zastąpić słowami: „poczynając od dnia 1 października”.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#PosełJerzyOsiatyński">W art. 2, w pierwszym zdaniu tego artykułu, słowa: „poczynając od dnia 1 lipca” zastąpić słowami: „poczynając od dnia 1 października”.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#PosełJerzyOsiatyński">W art. 5 w ust. 1 ostatnie słowa: „za I półrocze 1991 r.” zastąpić słowami: „za pierwsze 3 kwartały 1991 r.”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania wniosku.</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawek do art. 1, 2 i 5 ust. 1 projektu ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (150) Kto jest przeciw? (114)</u>
          <u xml:id="u-262.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-262.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że poprawki zostały przez Wysoką Izbę przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-262.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">To są wszystkie poprawki dotyczące tej ustawy?</u>
          <u xml:id="u-262.7" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Osiatyński: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-262.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-262.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeszcze, przepraszam, wniosek pana posła Bentkowskiego dotyczący tej ustawy, który nie został ujęty w zestawieniu poprawek. Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-262.10" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-262.11" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Uważałem, że wniosek jest tak krótki, że niewart pisemnego sformułowania. Zgłosiłem w swoim wystąpieniu skreślenie art. 3, ponieważ znosi on podstawę wyliczenia wynagrodzeń dla „erki”. Nie wiem, z jakich przyczyn „erka” ma nagle stracić podstawę wyliczenia swoich wynagrodzeń, bo może się zdarzyć, że np. pan prezydent te wynagrodzenia wyznaczy na poziomie dużo niższym niż obecnie. I z tego powodu, ażeby nie narażać członków rządu na stres, uważam, że należy art. 3...</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">...skreślić i wynagrodzenia będą wyliczane na tej podstawie, nawet w korzystniejszy sposób, niż w wypadku pozostałej części sfery budżetowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, jeśli chodzi o brak pana wniosku w zestawieniu poprawek, bo rozumiem, że to pan poseł zgłosił, tak? To zestawienie było doręczone dzisiaj rano, bardzo mi przykro, że dopiero w czasie głosowania pan poseł to zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przepraszam, proszę państwa, proszę o ciszę, bo naprawdę trudno mi porozumieć się z panem posłem. Ten druk do głosowania był dzisiaj podany wszystkim do wiadomości i nikt nie wniósł do niego zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, dajcie mi może powiedzieć, a potem ktoś z państwa zabierze głos, bo ja, niestety, nie jestem w stanie wszystkich państwa przekrzyczeć. Proszę państwa, nie wniesiono żadnych uwag. Był cały dzień, panie pośle. Jeśli chodzi o pierwszy wniosek, był on rzeczywiście niejasno sformułowany, dlatego przyjęliśmy zamiast niego wniosek pana posła Dziuby. Tutaj natomiast nie widzę możliwości przyjmowania w czasie głosowania wniosków, które nie były poprzednio zgłoszone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przepraszam bardzo, pani marszałek, wniosek był zgłoszony, a rzeczą sekretariatu jest wyłapanie tego wniosku w moim wystąpieniu. Poseł nie ma obowiązku zgłaszać na piśmie swego wniosku. Poseł zgłasza swój wniosek w wystąpieniu i ja taki wniosek zgłosiłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, w takim razie będę zmuszona sięgnąć po stenogram, bo nie mam tego wniosku. Proszę bardzo o stenogram wystąpienia. Jeżeli wniosek pana posła był umieszczony, a jest to tylko przeoczenie kancelarii czy nasze jako Prezydium, to naturalnie wniosek pana posła będzie poddany pod głosowanie. Panie pośle, zanim to nastąpi, może pan poseł będzie uprzejmy, już bez uzasadnienia, krótko sformułować swój wniosek, żeby wszyscy, jeżeli przystąpimy do głosowania, znali jego treść. Proszę państwa o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wniosek jest bardzo krótki. Wnoszę o skreślenie art. 3 jako zupełnie nieprzydatnego dla tej ustawy. I to samo powiedziałem w swoim wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle, wyjaśnić, czego dotyczy art. 3, żebyśmy mogli w razie czego wiedzieć, nad czym głosujemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Wysoka Izbo! Artykuł 3 wiąże się z art. 4 i 2. Chodzi o to, że inne wynagrodzenia o charakterze zbliżonym do wynagrodzeń w sferze budżetowej, które reguluje art. 1, a więc wynagrodzenia: funkcjonariuszy służby więziennej, żołnierzy, funkcjonariuszy policji, Urzędu Ochrony Państwa, straży granicznej, a także te, które reguluje art. 4, czyli wynagrodzenia sędziów sądów wojewódzkich, sądów powszechnych i prokuratorów, są w inny sposób regulowane niż tamte wynagrodzenia. Chodzi nam o to, aby zaprzestać waloryzacji tych wynagrodzeń analogicznie do wynagrodzeń w sferze budżetowej. Art. 3 dotyczy tego, aby zaprzestać także waloryzacji tego, co pan poseł Bentkowski nazwał „erką”, uposażeń rządu. Pan poseł Bentkowski w swoim wniosku de facto żąda, aby zaprzestać waloryzacji wszystkich innych wynagrodzeń, które w jakimś sensie należą do sfery budżetowej, z wyłączeniem „erki”. To jest to, co pan poseł zaproponował.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, bardzo proszę o ciszę. Udzielę zaraz panu posłowi głosu. Pan poseł wnioskodawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja darzę dużym szacunkiem pana posła sprawozdawcę, ale pan jest ekonomistą, nie wymagam od pana interpretacji prawniczej. I błędnie pan odczytuje intencję art. 3. Art. 3 znosi podstawę obliczania do dzisiaj wynagrodzenia „erki”. I teraz, jeżeli tej podstawy nie ma, to premier musi się zwrócić do prezydenta o ustanowienie nowej podstawy wyliczenia, nowego sposobu wyliczenia „erki”. Jeżeli teraz ten artykuł usuniemy, to nic się nie stanie, tylko po prostu pozostanie dotychczasowy sposób wyliczenia „erki” i ministrowie będą mieli waloryzację przeprowadzoną w całym zakresie. I bardzo dobrze.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">I to trzeba sobie powiedzieć wyraźnie, a nie motać tak czy inaczej. To jest bardzo sprytny zapis. Rzeczywiście trudno doczytać się sensu tego. Natomiast, gdybyśmy chcieli objąć także wyłączeniem z waloryzacji „erkę”, to nic prostszego, tylko dopisać, dopisać „erkę” do art. 2 i po problemie. Ale ja nie chcę iść tak daleko. Niech mają waloryzację.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, rozumiem, że wniosek pana posła brzmi konkretnie. Skreślenie art. 3, macie państwo przed sobą jego brzmienie… Czekam na stenogram. Proszę, pan poseł przewodniczący komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#PosełRyszardBugaj">Przepraszam. Wysoka Izbo! Chciałbym…</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#PosełRyszardBugaj">Chciałbym wyrazić moje najdalej idące ubolewanie z powodu trybu…</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, ja naprawdę nie słyszę, co mówi poseł, który zabiera głos.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chciałem wyrazić moje najdalej idące ubolewanie z powodu trybu, w jakim pan poseł Bentkowski zgłasza ten wniosek. Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że pan poseł Bentkowski sprawę tę niejednokrotnie podnosił na komisji. Była ona dyskutowana. W toku tej dyskusji interpretacja wniosku pana posła Bentkowskiego ze strony przedstawicieli rządu była odmienna. Pan poseł Bentkowski na posiedzeniu komisji nie zgłosił formalnie tego wniosku, jak rozumiałem wówczas, dlatego że został przekonany tą interpretacją. Przedstawienie tej niesłychanie zawiłej formalnie sprawy w tej chwili, w tym trybie może wprowadzić Wysoką Izbę w błąd. Wnoszę, pani marszałek, żebyśmy udzielili głosu panu ministrowi Misiągowi dla przedstawienia interpretacji skutków tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę mi wybaczyć, ja mam prawo zwrócić się do pani marszałek w tej sprawie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#PosełRyszardBugaj">Myślę, że powinniśmy zapoznać się z poglądami w tej sprawie różnych osób. Decyzja będzie należeć do Izby.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, w związku z tym, że wniosek ten pociąga za sobą skutki finansowe, przychylam się do supozycji, mimo że to jest głosowanie, przewodniczącego komisji budżetu i finansów. Proszę przedstawiciela Ministerstwa Finansów o bardzo krótkie przedstawienie finansowych skutków przyjęcia przez Wysoką Izbę wniosku pana posła Bentkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Proszę pozwolić, że odpowiem dosłownie w dwóch zdaniach. Skutki finansowe byłyby nieznaczne, bo jest to kwestia ewentualnie paru miliardów złotych, to podniesienie, ważniejsze natomiast jest co innego. Chciałem zadeklarować, że rząd nie zamierza dokonywać zmian płac osób na kierowniczych stanowiskach, by wprowadzić tę samą zasadę dla całej sfery budżetowej, i nie będzie korzystał, gdyby art. 3 został wykreślony, z wyrównania wstecz płac, a taką możliwość stwarzałby wniosek pana posła Bentkowskiego. Nie chcieliśmy z tego korzystać i nie będziemy.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Proszę państwa, otrzymałam stenogram, pan poseł Bentkowski zgłaszał ten wniosek w czasie debaty. Jest sformułowanie pana posła Bentkowskiego, uzasadnienie, które przedtem podał i podaje. „(…) dlatego proponuję skreślenie art. 3”. To są końcowe słowa wystąpienia pana posła Bentkowskiego dotyczącego tego wniosku. W związku z tym po wyjaśnieniach dotyczących skutków finansowych, po wyjaśnieniu pana posła sprawozdawcy, jak brzmi art. 3, poddam ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-280.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-280.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku zgłoszonego przez pana posła Bentkowskiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (46) Kto jest przeciw? (189)</u>
          <u xml:id="u-280.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Kto wstrzymał się od głosowania? (63)</u>
          <u xml:id="u-280.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
          <u xml:id="u-280.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">To są wszystkie poprawki zgłoszone do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-280.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-280.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. z poprawkami proponowanymi przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (164) Kto jest przeciw? (60)</u>
          <u xml:id="u-280.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Kto wstrzymał się od głosowania? (69)</u>
          <u xml:id="u-280.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-280.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Przystępujemy do głosowania nad projektem ustawy o zmianie ustaw o urzędzie ministra finansów oraz urzędach i izbach skarbowych oraz ustawy Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-280.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Czy do tego projektu są poprawki zgłoszone z sali, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Nie ma, pani marszałek, żadnych poprawek. Komisja wnioskuje o przyjęcie tego projektu ustawy bez poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustaw o urzędzie ministra finansów oraz urzędach i izbach skarbowych oraz ustawy Prawo budżetowe w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą, to jest bez poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (194) Kto jest przeciw? (28)</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (72)</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustaw o urzędzie ministra finansów oraz urzędach i izbach skarbowych oraz ustawy Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-282.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania nad projektem ustawy o zmianie ustawy budżetowej na 1991 r. oraz zasadach wykonywania budżetu państwa w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-282.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu wniosek mniejszości, nad którym głosować będziemy w pierwszej kolejności. Wnioskodawcy proponują w art. 1 zmianie ósmej w nowym brzmieniu art. 26a ustawy budżetowej na 1991 r., aby rozszerzyć uprawnienia do przeznaczania dochodów uzyskanych po 1 września 1991 r. na własną działalność podstawową o państwowe jednostki budżetowe zaliczane do działu wymiar sprawiedliwości. Komisje natomiast proponują to uprawnienie dla jednostek budżetowych zaliczonych do działów: oświata i wychowanie oraz ochrona zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-282.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-282.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 1 zmiana ósma dotyczącego art. 26a ustawy budżetowej na 1991 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (36) Kto jest przeciw? (154)</u>
          <u xml:id="u-282.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (100)</u>
          <u xml:id="u-282.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 1 zmiana ósma dotyczącego art. 26a ustawy budżetowej na 1991 r. oddalił.</u>
          <u xml:id="u-282.11" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przypominam, że do projektu ustawy w dyskusji zgłoszono dodatkowe poprawki, których zestawienie panie posłanki i panowie posłowie otrzymali.</u>
          <u xml:id="u-282.12" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę o kolejne przedstawianie zgłoszonych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W art. 1 projektu noweli budżetowej pan poseł Goździkiewicz proponował w zmianie pierwszej dotyczącej art. 4 w ust. 1 w pkt. 2 liczbę określającą wysokość niedoboru budżetowego „26 bln zł” zastąpić liczbą „30 bln zł”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (73) Kto jest przeciw? (159)</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (61)</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-284.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę następną, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Art. 7 projektu noweli budżetowej zawiera pewną kadencję przedstawiania Sejmowi i Senatowi kolejno projektów założeń polityki społeczno-gospodarczej, uchwalenia tych założeń, a także przedłożenia Sejmowi i Senatowi przez rząd ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#PosełJerzyOsiatyński">Pani poseł Dynowska proponuje, aby kadencję przedstawioną w tym druku sejmowym zastąpić w następujący sposób: w pkt. 1 wyrazy „a termin uchwalenia na dzień 30 listopada 1991 r.” skreślić.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#PosełJerzyOsiatyński">Czy będziemy głosowali osobno nad poprawką ujętą w pkt. 2a i 2b?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Osobno, tak?</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad poprawką ujętą w pkt. 2a.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 7 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (147) Kto jest przeciw? (37)</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (106)</u>
          <u xml:id="u-286.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-286.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, następna ujęta w pkt. 2b.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Chciałem Wysoką Izbę przeprosić za błąd techniczny, który się wkradł do poprawki ujętej w pkt. 2b, a mianowicie na końcu tego zdania zostały opuszczone wyrazy. Po słowach: „na 1992 r.” powinien być przecinek, a nie kropka i po nim następujący tekst: „a prowizorium budżetowego nie później niż do dnia 16 grudnia 1991 r.”. Powtórzę jeszcze raz. Do pkt. 2b wkradł się błąd techniczny, nie zostały przepisane wyrazy na końcu zdania, po słowach: „na 1992 r.” powinien być przecinek, a następnie wyrazy: „a prowizorium budżetowego nie później niż do dnia 16 grudnia 1991 r.”. Poprawka pani poseł Dynowskiej brzmi wobec tego w tym punkcie następująco: „w pkt. 2 wyrazy «ustala się w 1991 r. na dzień 16 grudnia 1991 r.» zastępuje się wyrazami «na 1992 r. ustala się na 15 dzień po uchwaleniu przez Sejm założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r., a prowizorium budżetowego nie później niż do dnia 16 grudnia 1991 r.»”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad tą poprawką.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 7 pkt 2, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (195) Kto jest przeciw? (15)</u>
          <u xml:id="u-288.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (81)</u>
          <u xml:id="u-288.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-288.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Następna, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">To już są wszystkie poprawki, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy zatem do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej na 1991 r. oraz zasadach wykonywania budżetu państwa na rok 1991 w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą wraz z autopoprawkami zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę, oraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (174) Kto jest przeciw? (52)</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (73)</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy budżetowej na 1991 r. oraz o zasadach wykonywania budżetu państwa na rok 1991.</u>
          <u xml:id="u-290.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania nad projektem uchwały w sprawie sytuacji gospodarczej oraz realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-290.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przypominam, że pani poseł Anna Dynowska zgłosiła wniosek o odrzucenie tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-290.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad tym wnioskiem. Proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-290.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie projektu uchwały w sprawie sytuacji gospodarczej oraz realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w ostatnim kwartale 1991 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (141) Kto jest przeciw? (109)</u>
          <u xml:id="u-290.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (53)</u>
          <u xml:id="u-290.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek pani poseł Dynowskiej o odrzucenie projektu uchwały przyjął.</u>
          <u xml:id="u-290.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy głosowanie nad punktem pierwszym i drugim porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-290.11" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł ma jakieś komunikaty? Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej…</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Proszę państwa, to jeszcze nie jest koniec obrad. Bardzo proszę państwa o pozostanie na miejscu, kilka minut jeszcze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej odbędzie się bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu w dniu dzisiejszym w sali kinowej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej oraz Komisji Obrony Narodowej w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#SekretarzposełStefanMleczko">W dniu 27 września o godz. 8 w sali nr 217 odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej w sprawie rozpatrzenia sprawozdania podkomisji dotyczącego rządowego projektu ustawy o reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-292.3" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 67. Porządek dzienny przewiduje pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym (druk nr 1023).</u>
          <u xml:id="u-292.4" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-292.5" who="#SekretarzposełStefanMleczko">W celu złożenia oświadczenia zgłosił się pan poseł Aleksander Małachowski.</u>
          <u xml:id="u-292.6" who="#SekretarzposełStefanMleczko">Proszę bardzo pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#PosełAleksanderMałachowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kiedy parę tygodni temu pan prezydent Rzeczypospolitej przedstawił Izbie wniosek o odwołanie prezesa Narodowego Banku Polskiego, komisja budżetu odbyła szereg spotkań, na których przesłuchaliśmy przedstawicieli prokuratury i Urzędu Ochrony Państwa na temat okoliczności uzasadniających tę decyzję. Ci koledzy, którzy byli na tym zebraniu, wiedzą, że praktycznie nie przedstawiono nam żadnych dowodów jakichkolwiek działań prezesa Wojtowicza, które by przemawiały za odwołaniem go z pełnionej funkcji. W związku z tym komisja przyjęła dosyć trudną do zrozumienia dla tego, kto nie był na tym posiedzeniu, uchwałę, że choć nie znaleziono żadnych dowodów winy — tak to w skrócie powiem — to jednak zalecamy odwołanie prezesa, ponieważ banki polskie nie mogą pozostawać bez właściwego kierownictwa. Państwo przyjęli tę naszą uchwałę i prezes Wojtowicz został odwołany.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Głośniej.)</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#PosełAleksanderMałachowski">Państwo przyjęli naszą propozycję, prezes Wojtowicz został odwołany i oto wkrótce potem dowiedzieliśmy się, iż został aresztowany. Jak mówię, jest to dla mnie decyzja zastanawiająca, ponieważ nie byliśmy w stanie znaleźć jakichkolwiek dowodów, a wszystko to, co nam podawano jako przykłady jego złej działalności, wynikało jakby z definicji tego, czego się podjął, a podjął się uporządkowania bardzo trudnej i zabagnionej dziedziny. I oczywiście w przeciągu paru miesięcy uporządkowanie tej dziedziny było trudne. Wychodziliśmy z założenia, że pan prezydent ma prawo stracić zaufanie do człowieka, którego powołał, i żądać odwołania go, choć wniosek nie był zręcznie sformułowany, ale to już nie jest wina pana prezydenta, tylko ludzi, którzy ten wniosek sformułowali. Natomiast, proszę państwa, nie zostały przedstawione tam żadne dowody winy, mimo bardzo wnikliwych i długo trwających pytań, mimo tego, że odbyła się też taka zamknięta część posiedzenia, niedostępna dla prasy, gdzie mogłyby te zarzuty być przedstawione. Zachodzi więc pytanie i chciałbym prosić, ażeby pan prokurator generalny przedstawił nam informacje, co się zdarzyło, jakie nowe dowody zostały w tej sprawie uzyskane i jak mogło dojść do tego, że ten człowiek, który jeszcze do niedawna pełnił jedną z najwyższych funkcji w kraju, został aresztowany w sposób, w jaki aresztuje się gangsterów, na dworcu, z uchyleniem pewnych zasad. Wydaje mi się, że to też powinno być wyjaśnione, bo jakoś te obyczaje powinny się zmienić. Nie powinniśmy stosować dzisiaj tych metod, które tak zostały skompromitowane.</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#PosełAleksanderMałachowski">Sądzę, Wysoka Izbo, że jeśli dobro śledztwa wymaga tego, aby sprawa nie była publicznie nagłaśniana, to naczelny prokurator mógłby tę sprawę przedstawić na posiedzeniu komisji polityki gospodarczej. Ale pozostawienie tej sprawy w ten sposób, że istnieją jakieś, wyraźnie nie sformułowane zarzuty podawane w prasie przez bliżej nie określone źródła, jest wielkim ciosem w reputację banków polskich na arenie międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#PosełAleksanderMałachowski">Ta decyzja o aresztowaniu prezesa Narodowego Banku Polskiego odbiła się bardzo szerokim echem w świecie bankowym, bo nie jest to codzienna decyzja i uzasadnienie takiej decyzji musi być także niecodzienne, ponieważ jest to sprawa dla naszego systemu bankowego i dla bezpieczeństwa naszego obrotu zagranicznego o niesłychanie istotnym znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-293.5" who="#PosełAleksanderMałachowski">Dlatego proszę, aby pan prokurator generalny był łaskaw jutro wypowiedzieć się w tej sprawie bądź na posiedzeniu plenarnym, bądź na zwołanym w tym celu posiedzeniu komisji polityki gospodarczej. Nie wykluczam, że istnieją racje takiego postępowania, ale sprawa jest zbyt wielkiej wagi, aby można było to zbyć takim ogólnym komunikatem prasowym, z którego nic nie wynika.</u>
          <u xml:id="u-293.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! Pan poseł będzie uprzejmy…</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-294.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">... chwileczkę, sekundkę, może panowie mi pozwolą do pana posła coś powiedzieć, a potem panów poproszę.</u>
          <u xml:id="u-294.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! W związku z tym, że oświadczenia w sensie regulaminu Sejmu nie mają żadnych skutków, bardzo proszę sformułować to jako zapytanie, które my skierujemy do prokuratora generalnego i jeżeli będzie możliwość w ciągu 24 godzin Wysoka Izba otrzyma odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-294.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-294.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, nie ma dyskusji nad oświadczeniami. Jeżeli pan poseł chce złożyć następne, proszę się zgłosić. Każdemu w ramach oświadczeń udzielę głosu, ale dyskusji i ad vocem nie ma.</u>
          <u xml:id="u-294.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, pan poseł Ryszard Smolarek zgłosił… Proszę o ciszę na sali sejmowej, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-294.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-294.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wysłucham pana racji, jak pan się zgłosi zgodnie z regulaminem Sejmu, ja nie będę z panem dyskutować z sali.</u>
          <u xml:id="u-294.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle, o wygłoszenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Uważam, że źle się stało, że na wniosek posłanki Dynowskiej, którą bardzo szanuję, została oddalona uchwała komisji budżetu i finansów.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#PosełRyszardSmolarek">Muszę powiedzieć i zaprotestować w imieniu Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, że my jako posłowie ustąpiliśmy z pewnych propozycji, które wnosiliśmy uchwałą sejmową dotyczącą cen minimalnych gwarantowanych i wprowadzenia ich z dniem 10 października, jak również taniego kredytu obrotowego — 12% — na sfinansowanie produkcji i środków obrotowych ponoszonych w produkcji rolnej pod warunkiem, że te wnioski będzie konsumowała uchwała komisji budżetu i finansów. Dwukrotnie na posiedzeniach Konwentu Seniorów byliśmy przekonywani, że nie jest słuszne wnoszenie takich wniosków w oderwaniu od całości budżetu i kontekstu rozpatrywanego niedoboru środków finansowych w ustawie budżetowej. Wobec takiego stanowiska Wysokiej Izby, co jest z jednej strony dla mnie zaskoczeniem, a z drugiej strony ubolewam, że tak się stało, że autorytet jednej posłanki decyduje o bardzo istotnych i ważących dla budżetu sprawach, informuję Wysoką Izbę, że dzisiaj na posiedzeniu komisji rolnictwa podniesiemy jeszcze raz sprawę wniesienia uchwałą sejmową cen minimalnych gwarantowanych i taniego kredytu obrotowego dla rolnictwa i prosimy bardzo o wprowadzenie tych naszych wniosków pod obrady Sejmu jeszcze na tym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle chwilowo nie mamy tej uchwały, jeżeli ten projekt uchwały będzie, to zgodnie z regulaminem Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów zajmą stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Andrzej Kern z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#PosełAndrzejKern">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Społeczeństwo bardzo żywo reaguje na wszelkie przejawy naruszania prawa, afer gospodarczych, korupcji itd. Do zwalczania tych zjawisk potrzebna jest przede wszystkim skuteczna praca prokuratury i policji. Żeby ta skuteczność mogła mieć w praktyce miejsce, organom tym trzeba stworzyć odpowiednie warunki do wykonywania ich ustawowych obowiązków. W szczególności nie można wymagać od policji i od prokuratury, żeby ujawniała i podawała do publicznej wiadomości rzeczy, które są tajemnicą w trakcie trwania śledztwa lub są to materiały tyłu operacyjnego. Przychodzi taki etap w postępowaniu przygotowawczym, kiedy materiały dotyczące tego postępowania można podać do publicznej wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#PosełAndrzejKern">Oświadczenie to składam w związku z oświadczeniem pana posła Małachowskiego, które przyjmuję z najwyższym zdziwieniem i zdumieniem. Jeżeli prokuraturze i policji nie zapewnimy warunków do spokojnej pracy, jeżeli nie uchronimy ich od dziennikarzy, którzy nie bacząc na dobro śledztwa, ujawniają materiały, uniemożliwiając tym organom normalną pracę — mam tu na myśli przypadek łódzki, kiedy dziennikarka emitowała program, który skutecznie zniweczył trud pracy ludzi, policjantów i prokuratorów i uniemożliwił schwytanie głównych sprawców przerzutu alkoholu do naszego kraju, to trudno wymagać skuteczności.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#PosełAndrzejKern">Dlatego też będę apelował do generalnego prokuratora, do policji, do prokuratury, żeby tego typu wezwań, jak pana posła Małachowskiego, nie brali pod uwagę, żeby robili to, co do nich należy i żeby ujawniali swoje wiadomości wtedy, kiedy uznają za stosowne.</u>
          <u xml:id="u-297.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł chciałby złożyć oświadczenie?</u>
          <u xml:id="u-298.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#PosełSławomirWiatr">W całej rozciągłości chciałem się podpisać pod apelem czy wręcz wnioskiem formalnym pana posła Małachowskiego, aby pan prokurator generalny przedstawił Wysokiej Izbie przesłanki takiego trybu aresztowania prezesa Narodowego Banku Polskiego, który z tej trybuny, jeżeli się nie mylę, 2 czy 3 tygodnie temu występował, bronił swoich racji i nie w takim jednoznacznym głosowaniu został ze swojej funkcji odwołany, bo większością kilku, nawet nie kilkunastu głosów. Natomiast panu posłowi Kernowi chciałem pogratulować jako prawnikowi wyjątkowej zdolności interpretacji, czym jest praworządność w demokratycznym państwie prawa. No nie wiem, jaka jest — zdaniem pana — relacja między praworządnością, między tym co się nazywało państwem policyjnym w nie tak odległej przeszłości, a tym co pan postuluje jako instrument realizacji praworządności w Rzeczypospolitej Polskiej. Uważam, że trochę pan przesadził, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o wygłoszenie oświadczenia pana posła Adama Michnika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#PosełAdamMichnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W związku z licznymi zapytaniami, które otrzymuję w ostatnim czasie, a które są rezultatem oświadczeń składanych w trakcie kampanii prezydenckiej, gdzie również moje skromne nazwisko jest „utylizowane” — wspomnę tylko trzy takie oświadczenia, jakichś kandydatów na posłów, zdaje się, ze Stronnictwa Narodowego, czy jakoś podobnie to się nazywa...</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#PosełAdamMichnik">...i dwa oświadczenia, jedno pana posła Kerna bodaj w tygodniku „Centrum”, że miałem dostęp do materiałów agentury, a drugie — jakiś list czy artykuł do „Polityki” pełen treści mitomańskich na mój temat, sygnowany nazwiskiem lidera Porozumienia Centrum pana senatora Jarosława Kaczyńskiego — chcę z tego miejsca złożyć oświadczenie następujące, że w każdej polemice, żeby ją można było podjąć, musi obowiązywać pewien poziom. Ponieważ ten poziom mi nie odpowiadają nie będę polemizował.</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy rozpatrywanie przewidzianych w dniu dzisiejszym punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, tj. do 27 września, do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-302.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o bardzo punktualne przyjście, gdyż zaczynamy dzień od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-302.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min 55)</u>
          <u xml:id="u-302.5" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 10)</u>
          <u xml:id="u-302.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Tadeusz Fiszbach, Teresa Dobielińska-Eliszewska i Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Na sekretarzy powołuję posłów Radosława Gawlika i Macieja Półtoraka.</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Maciej Półtorak.</u>
          <u xml:id="u-303.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-303.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktów 3 i 4 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-303.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">3. Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o innych zmianach w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym.</u>
          <u xml:id="u-303.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">4. Informacja rządu o sytuacji materialnej emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-303.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał posła sprawozdawcy i ministra pracy i polityki socjalnej oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-303.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Prosił o zabranie głosu poseł Sobierajski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#PosełCzesławSobierajski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu grupy posłów z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego zgłaszam wniosek formalny o odłożenie podjęcia decyzji co do rozwiązań systemu emerytalnego dla pracowników do następnego posiedzenia Sejmu, na którym to komisja sejmowa powinna przedłożyć sprawozdanie dotyczące ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy niektórych służb państwowych. Sprawa dotyczy tej samej materii.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#PosełCzesławSobierajski">Uzasadnienie. Pierwszy projekt rządowy o ubezpieczeniu społecznym dotyczył wszystkich pracowników bez wyjątku. Po wycofaniu projektu rząd w ponownym przedłożeniu emerytalnej ustawy żołnierzy i funkcjonariuszy wydzielił do odrębnej ustawy, co już stanowiło pierwszy wyłom w jednolitym, powszechnym ubezpieczeniu dla wszystkich. I to uczynił sam rząd.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#PosełCzesławSobierajski">Wiele razy Komisja Polityki Społecznej była krytykowana przez rząd za opieszałość czy wręcz blokowanie prac nad ustawą emerytalną. Tymczasem ten rząd jakby zapomniał, że jest jeszcze drugi jego projekt emerytalny w innej komisji sejmowej, a może dlatego, że tu w projekcie pracowniczym odbiera się wszystko co możliwe, a tam jakby sam rząd zostawia przywileje. I chciałbym, żeby dotyczące tej samej materii sprawy rozpatrywać jednocześnie, gdyż jeżeli mamy biedę dzielić, to trzeba ją dzielić sprawiedliwie.</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Ponieważ Prezydium Sejmu zostało poinformowane dzisiaj o tej propozycji, a jest to sprawa poważna, o określonych społecznych konsekwencjach, nieodpowiedzialne byłoby, abym w tej chwili prosił posłów o ustosunkowanie się do kwestii bez uprzedniego zastanowienia się w klubach poselskich. I dlatego proponuję, abyśmy teraz zrobili godzinną przerwę, podczas której odbyłyby się posiedzenia klubów poselskich, a po ich zakończeniu zebrałby się Konwent Seniorów i po uzgodnieniu stanowisk moglibyśmy przedłożyć pogląd posłom i Wysokiej Izbie, gdyż decyzja, którą podejmiemy będzie bardzo ważna.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Poseł sprawozdawca prosi o głos. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Korzystając z prawa, które w świetle regulaminu mi przysługuje, chcę złożyć wniosek przeciwny. Uważam, że nie ma potrzeby, żeby zwlekać z głosowaniem nad tym projektem, który jest już gotowy i czekać na projekt, który jest w fazie obróbki. W rezultacie będziemy mieli do czynienia z dwoma projektami w fazie obróbki, i który z którym będzie porównywany? Nie jest możliwe abyśmy uchwalili je jednocześnie, któryś musi być pierwszy uchwalony. Proponuję, żebyśmy uchwalili jednak ten już gotowy projekt dotyczący wszystkich pracowników, a do standardów przyjętych w tym projekcie powszechnym będziemy dostosowywać standardy dla wojska i milicji.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Już więcej wniosków nie przyjmuję. Są dwa, i jeden, i drugi wymaga, uważam, zastanowienia. Nie mogę poddać tej sprawy pod głosowanie bez znajomości problemów, które z tego wynikać mogą i będą. Jeśli państwo uważają, że godzinna przerwa jest za długa, to może pół godziny?</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#komentarz">(Protesty z sali)</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę?</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Za krótka. Do dziesiątej…)</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zatem wypośrodkujmy. Ogłaszam przerwę do godziny dziesiątej. I za kwadrans dziesiąta proszę członków Konwentu Seniorów o zebranie się w gabinecie marszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-307.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 20 do godz. 10 min 20)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posłów o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-308.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że poseł Czesław Sobierajski w imieniu grupy posłów zgłosił wniosek o odroczenie głosowania nad projektem ustawy o waloryzacji emerytur i rent do czasu przedłożenia do drugiego czytania znajdującego się w Sejmie projektu ustawy dotyczącego emerytur dla żołnierzy zawodowych, policji, straży pożarnej i służby więziennej. W tym czasie odbyły się posiedzenia klubów, Konwentu Seniorów, uzyskaliśmy bieżącą informację. Pan poseł chciałby na ten temat coś powiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-308.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#PosełCzesławSobierajski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeszcze nie znam decyzji Konwentu Seniorów. Chciałem tylko powiedzieć, że mój wniosek był inaczej sprecyzowany, żeby odłożyć głosowanie nie do czasu przedłożenia rządowego tylko do następnego posiedzenia Sejmu. Ale jeszcze dodam tutaj kilka zdań, proszę państwa. Jeżeliby z tej trybuny ci, którzy pracują nad tym projektem i rząd zadeklarowali, że zrobią wszystko, żeby w ciągu tygodnia zakończyć prace nad tamtym projektem, to byłbym skłonny ten wniosek wycofać, ale najpierw musiałoby być jasne stanowisko tamtej strony, że rzeczywiście za tydzień będzie można przystąpić do rozpatrywania tamtego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Rozumiem pytanie. Być może kompetentni przewodniczący komisji wiedzą coś więcej na ten temat, ale z naszych informacji wynika, że stan zaawansowania prac nad projektami, o których mówił pan poseł Sobierajski, nie pozwoli nam na ich łączne potraktowanie na następnym posiedzeniu plenarnym Sejmu, a tym samym na zamknięcie tak ważnej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pani poseł Liszcz chciałaby dopowiedzieć do sprawy?</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Jeżeli poseł Sobierajski się wypowiada, to ja też.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Chciałam tylko powiedzieć, że przed chwilą otrzymałam telegram od rzecznika prasowego Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów, zrzeszającego półtora miliona członków, o następującej treści: „Wyrażamy oburzenie na próbę oddalenia głosowania nad ustawą emerytalną. Uważamy, że jest to gra przedwyborcza prowadzona przez OKP. Żądamy waloryzacji emerytur. Zapowiadamy, że podejmiemy akcję protestacyjną, jeżeli Sejm odrzuci dzisiejsze głosowanie”.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chciałbym jednak prosić, żeby tego rodzaju listy, teksty, które do Sejmu trafiają, a jest ich wiele, były najpierw przedstawiane marszałkowi przewodniczącemu obradom, żeby wcześniej znał treść. Posłowie mają swoje zdanie w tej sprawie i oni potwierdzą je w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#PosełBronisławGeremek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prosiłbym, żeby nie wprowadzać tych elementów, które pani posłanka Liszcz, nadużywając jednak swojego przywileju posła sprawozdawcy, wniosła. Różne listy przychodzą, ludzie różnie się wypowiadają. Ja myślę, że w tej chwili my mamy przed sobą po prostu problem, którym Sejm ma się zająć, problem emerytów i są pewne komplikacje, o których poseł Sobierajski mówił, i Izba podejmie decyzję.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania nad wnioskiem zgłoszonym przez posła Czesława Sobierajskiego.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem o odroczenie głosowania nad projektem ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent — pan poseł zmodyfikował swoje ujęcie — do następnego posiedzenia, do drugiego czytania pozostałych projektów dotyczących emerytur, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (23) Kto jest przeciw? (253)</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-316.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek zgłoszony przez posła Czesława Sobierajskiego oddalił.</u>
          <u xml:id="u-316.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kontynuujemy wobec tego rozpatrywanie punktów 3 i 4 porządku dziennego. Jest to sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o innych zmianach w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym oraz informacja rządu o sytuacji materialnej emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-316.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał posła sprawozdawcy, ministra pracy i polityki socjalnej oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-316.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#PosełWiesławChmielarski">Wiesław Chmielarski, województwo legnickie, Zagłębie Miedziowe, podkreślam to, bo ma to pewne znaczenie, i jedna drobna uwaga na początku. Ja nie biorę udziału w kampanii wyborczej do nowego Sejmu, co jest ważne.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#PosełWiesławChmielarski">Otóż ja mam przed głosowaniem pytanie do pani poseł Teresy Liszcz: jakie znaczenie będzie miało dla emerytur górniczych przyjęcie tej propozycji, którą pani jako poseł sprawozdawca w imieniu komisji referowała? Ja to pytanie zadałem pani prywatnie przed dzisiejszym posiedzeniem, chciałbym jednak, żeby pani udzieliła na nie odpowiedzi publicznie.</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chciałbym, żeby więcej pytań nie było, ale ponieważ pan poseł je zadał, proszę o krótką odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Uważam, że jeśli art. 10 ust. 2 projektu zostanie przyjęty w wersji komisji, to sytuacja świadczeniobiorców pobierających emerytury i renty górnicze nie zmieni się na niekorzyść, ponieważ przewiduje się, iż za każdy rok pracy górniczej pod ziemią górnik będzie otrzymywał emeryturę o 2% większą, a więc znacznie więcej niż to jest przewidziane dla pracowników pozostałych gałęzi, gdzie w wersji komisji jest 1,5%, w wersji rządowej było 1,3%. Poza tym jest jeszcze wniosek mniejszości, który przewiduje utrzymanie dodatków branżowych. Gdyby utrzymać i dodatki branżowe, i ten zapis specjalny w art. 10, dotyczący tylko świadczeń górniczych, to świadczenia górnicze zostałyby nawet zawyżone. W związku z tym są tam wnioski warunkowe, albo jeden albo drugi, bo gdyby zostały przyjęte oba — i wniosek mniejszości dotyczący utrzymania dodatków branżowych i korzystniejszy dla górników zapis w art. 10, oznaczałoby to jeszcze podwyższenie świadczeń górniczych. Przypominam, że rok pracy górnika pod ziemią jest liczony za półtora roku, a wtedy byłoby aż trzykrotne uprzywilejowanie górników. W każdym razie przyjęcie projektu w wersji komisji nie powinno pogorszyć sytuacji górników i chcę dodać, że ten zapis w art. 10 został włączony na wniosek pana posła Sobierajskiego do tekstu komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu wnioski mniejszości, nad którymi głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W pierwszym wniosku mniejszości wnioskodawcy wnoszą o odrzucenie projektu ustawy załączonego przez komisję do sprawozdania. To był wniosek zgłoszony przez pana posła Rożka.</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Może pani poseł sprawozdawca będzie uprzejma krótko omówić sprawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Szanowni Państwo! Pragnę, abyśmy sobie wszyscy uświadomili, że wniosek pana posła Rożka zmierza do całkowitego odrzucenia projektu ustawy wraz ze wszystkimi wnioskami mniejszości i poprawkami, to znaczy również z drugim wnioskiem mniejszości, zgłoszonym przez pana posła Borala, dotyczącym uchwalenia zamiast projektu komisji autorskiej wersji pana posła, jak i poprawki zgłoszonej z sali przez pana posła Kuronia dotyczącej przyjęcia projektu rządowego w wersji oryginalnej. A więc gdyby przeszedł pierwszy wniosek mniejszości, to kończymy na tym postępowanie w sprawie ustawy o emeryturach. Nie będzie ustawy, chyba że będzie nowy projekt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Mamy jasność w sprawie.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości o odrzucenie załączonego przez komisje do sprawozdania projektu ustawy w tym rozumieniu, o którym mówiła pani poseł sprawozdawca, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (3) Kto jest przeciw? (295)</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (25)</u>
          <u xml:id="u-322.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosku mniejszości o odrzucenie załączonego przez komisje do sprawozdania projektu ustawy nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-322.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W drugim wniosku mniejszości wnioskodawcy przedstawiają nowy projekt ustawy. To mowa o wniosku, który przedłożył poseł Boral, tak?</u>
          <u xml:id="u-322.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę panią poseł o naświetlenie sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Przypominam, że wniosek ten dotyczy tylko rewaloryzacji. Przewiduje przeprowadzenie rewaloryzacji według zasad wymiaru uregulowanych w ustawie o zmianie ustawy emerytalnej z maja 1990 r. Wniosek, który utrzymuje wszelkie dodatki, z dodatkami za odznaczenia włącznie, który przewiduje rewaloryzację inną niż dla 80-latków, czyli znów dwa portfele, i który kosztuje według szacunkowych obliczeń rządu ok. 2,2 bln miesięcznie, co łatwo obliczyć w skali roku. Jest to kosztowniejszy projekt niż najkorzystniejsza wersja projektu komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem drugiego wniosku mniejszości, tj. za uchwaleniem zawartego w nim projektu ustawy o waloryzacji emerytur i rent, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (107) Kto jest przeciw? (160)</u>
          <u xml:id="u-324.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (64)</u>
          <u xml:id="u-324.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm drugi wniosek mniejszości oddalił.</u>
          <u xml:id="u-324.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W trzecim wniosku mniejszości, dotyczącym art. 1 pkt 1, wnioskodawcy proponują skreślenie liter a, b, c, d, przewidujących objęcie projektowaną ustawą wymienionych w punktach przepisów ustaw: Karta Nauczyciela, o szkolnictwie wyższym, o pracownikach urzędów państwowych oraz o pracownikach samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-324.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pani poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Z tego wniosku wynika, że jeśli wykreślimy z art. 1 ustawy te cztery podpunkty, to de facto byli pracownicy, świadczeniobiorcy, którzy otrzymują świadczenia na podstawie tych ustaw pozostaną poza operacją rewaloryzacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#PosełJuliuszBraun">W sprawie trybu głosowania chciałbym zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle. W sprawie formalnej dotyczącej tego głosowania, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#PosełJuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem przypomnieć, że pan poseł Kuroń zgłaszał wniosek, by jako wniosek zgłoszony z sali głosować nad rządową wersją projektu. Ze względu na logikę myśmy już czasami odbiegali od tego trybu, że najpierw wnioski mniejszości, potem wnioski z sali. Ponieważ w przypadku przyjęcia wniosku pana posła Kuronia głosowanie tych kilkudziesięciu wniosków kolejnych byłoby już bezprzedmiotowe, w związku z tym chciałbym poprzeć ten wniosek, by w tej chwili przegłosować wniosek pana Kuronia, a w przypadku jego nieprzyjęcia, dopiero wrócić do pozostałych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zaraz otrzymam kolejne dokumenty, które przedłożę Wysokiej Izbie. Po prostu chcielibyśmy wybrać wariant najsłuszniejszy.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł Bugaj, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#PosełRyszardBugaj">Panie Marszałku! Rozumiem, że zaszło zwykłe nieporozumienie. Konwent Seniorów, który obradował w przerwie, właśnie uzgodnił taką procedurę, o której mówi pan poseł Braun, i wydaje się ona logiczna, rzeczywiście gwarantująca minimum spójności decyzji Izby.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Podzielam pogląd. Sądzę, że pani poseł sprawozdawca również.</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystąpimy zatem do głosowania nad wnioskiem posła Jacka Kuronia o przyjęcie przez Sejm projektu ustawy w brzmieniu przedłożenia rządowego. O ile pamiętam, tam był wniosek o imienne głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-331.3" who="#komentarz">(Poseł Jacek Kuroń: Właśnie chciałem wycofać ten wniosek, żeby nie komplikować sprawy.)</u>
          <u xml:id="u-331.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-331.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dobrze, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-331.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy pani poseł chce zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Chętnie. Chcę tylko powiedzieć, że po pierwsze wniosek pana posła Kuronia był zgłoszony z sali, a więc nie jest wnioskiem mniejszości. Zazwyczaj głosowaliśmy najpierw nad wnioskami mniejszości, ale z kolei jest to wniosek bardzo daleko idący. Jednocześnie chcę powiedzieć, że w tym wniosku czy raczej w poprawce chodzi o przyjęcie lub nieprzyjęcie projektu rządowego w wersji surowej, oryginalnej, podczas gdy my w komisji nie tylko podwyższyliśmy procenty, ale pod wieloma względami poprawiliśmy go, co także rząd uznał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę państwa (poruszenie na sali), to nie jest dyskusja… Proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, papie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#PosełBronisławGeremek">Wysoka Izbo! Zabieram głos, w kwestii formalnej, mianowicie na posiedzeniu Konwentu Seniorów zapytano mnie jako przewodniczącego klubu, czy zgadzam się na zmodyfikowanie wniosku, to znaczy wprowadzenie do wniosku złożonego przez posła Kuronia sformułowania, że „po uzupełnieniu go o niezbędne poprawki”. Pani posłanka Liszcz na posiedzeniu Konwentu Seniorów przedstawiła dwie niezbędne poprawki, dziwię się zatem, że to sformułowanie nie zostało przedstawione Wysokiej Izbie. Jeżeli nie ma tego sformułowania w tej chwili, musielibyśmy znowu prosić o przerwę. Naprawdę chodzi o załatwienie tej sprawy, więc bardzo bym prosił, ażeby pani posłanka Liszcz zechciała łaskawie powiedzieć Izbie to samo, co powiedziała Konwentowi Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Przepraszam. Bardzo chętnie powtórzę to, co powiedziałam, że wniosek tak zredagowany i powtórzony przez pana posła Geremka jest nieprecyzyjny, bo się nie mówi „niezbędne uzupełnienia”. Musiałoby być powiedziane, co to znaczy: te i te zapisy z projektu rządowego. Dodałam tylko na wszelki wypadek: „z ostrożności procesowej”, bo po naradzie z posłami zostały zgłoszone dwie warunkowe poprawki na ten przypadek, ale to nie jest zasługa zgłaszającego wniosek ani pana posła Geremka, ale to jest przewidujące myślenie niektórych posłów, z ostrożności procesowej, dotyczące tylko dwóch rzeczy, które ci posłowie uznali za absolutnie niezbędne. Osobiście uważam, że tam jest o wiele więcej ulepszeń i potrzebnych zmian.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Proszę o głos)</u>
          <u xml:id="u-336.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Przerwa! Głosujmy!)</u>
          <u xml:id="u-336.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o spokój. Pan poseł Szymanderski w kwestii formalnej?</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Nie, bardzo proszę…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Panie Marszałku! Bardzo proszę, żeby pani poseł sprawozdawca była uprzejma powiedzieć, o jakie wnioski chodzi, a nie rozdawała nagrody, kto na co zasłużył, dlatego że nie jest to przedmiotem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł o spokojne przedstawienie tych poprawek. Proszę o uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Już przedstawiam. To jest poprawka zaproponowana przez pana posła Dziubę, a zapisana w pkt. 13 zestawienia poprawek zgłoszonych w debacie.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#PosełTeresaLiszcz">W razie przyjęcia poprawki pana posła Kuronia, zmierzającej do przyjęcia projektu w wersji rządowej, proponuję w art. 7 ust. 3 zamiast wersji oryginalnej rządowej nadać brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-340.2" who="#PosełTeresaLiszcz">„3. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty przysługującej na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin przyjmuje się:</u>
          <u xml:id="u-340.3" who="#PosełTeresaLiszcz">1) wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia w jednym zakładzie pracy (chodzi o sytuację, gdy równocześnie pracuje się w więcej niż jednym zakładzie pracy);</u>
          <u xml:id="u-340.4" who="#PosełTeresaLiszcz">2) łączne wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia wykonywanego równocześnie w więcej niż jednym zakładzie pracy, jeżeli:</u>
          <u xml:id="u-340.5" who="#PosełTeresaLiszcz">a) zatrudnienie wykonywane było w wymiarze czasu pracy nie przekraczającym łącznie wymiaru obowiązującego w danym zawodzie albo b) zatrudnienie wykonywane było w wymiarze czasu pracy przekraczającym łączny wymiar obowiązujący w danym zawodzie, z tym że w takim przypadku podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowi przeciętna zwaloryzowana kwota łącznego wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia, która była podstawą wymiaru składek w okresie wymaganych kolejnych lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z okresu, o którym mowa w ust. 1, jednak nie krótszym niż okres 5 takich lat”. I proponuje się dodać nowy ust. 4 w brzmieniu: „Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio przy ustaleniu podstawy wymiaru emerytury lub renty przysługującej na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym twórców”. To był zapis nowy, zastępujący poprzedni, bardzo kontrowersyjny, niejasny i niejednoznaczny zapis, wypracowany głównie przy udziale przedstawicieli rządu.</u>
          <u xml:id="u-340.6" who="#PosełTeresaLiszcz">A druga poprawka w razie przyjęcia projektu rządowego zmierza do tego, by w art. 33, który do tej pory zawierał jeden ustęp, wprowadzić dwa ustępy, przy czym ust. 1 brzmiałby tak: „Świadczenia zrewaloryzowane w myśl art. 27–30 i art. 32 podlegają na wniosek emeryta i rencisty ponownemu obliczeniu, z zastosowaniem zasad przewidzianych w art. 28–30, od podstawy wymiaru ustalonej na zasadach określonych w art. 7 z okresu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1. Przepisy art. 31 stosuje się odpowiednio. Jeżeli wniosek zostanie zgłoszony do dnia 31 grudnia 1992 r., podwyższenie świadczenia następuje od dnia 1 października 1991 r.”. Chodzi tutaj o umożliwienie zmiany podstawy, o którą to zmianę upominają się w bardzo licznych listach do Sejmu, Kancelarii Prezydenta, biur poselskich emeryci starego portfela. I tylko te dwie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł Oleksy? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#PosełJózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zwracam się w kwestii formalnej. Myślę, że dalsze omawianie tych poprawek przez panią poseł sprawozdawcę jest niepotrzebne. Wszyscy, myślę, mają jasność o co chodzi. Toczy się tu dziwna gra, przed chwilą bowiem przegłosowaliśmy, iż nie odrzucamy wniosku komisji, która przecież pracowała na podstawie przedłożenia rządowego, a więc w tej chwili spór o ponowny powrót do wersji rządowej jest zanegowaniem pracy komisji. Proszę więc o formalne przegłosowanie wniosku pana posła Kuronia, zachęcając Izbę do jego odrzucenia.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Geremek: Zgłaszam protest wobec wprowadzenia tego elementu polemiki do obrad Sejmu.)</u>
          <u xml:id="u-342.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Uważam, chwileczkę, proszę państwa, ja udzielam głosu każdemu, kto chce się wypowiedzieć w kwestii formalnej, ale przedstawianie poglądów sugerujących jakiekolwiek rozwiązanie jest wbrew regulaminowi obrad Sejmu. Chciałbym, abyśmy nie prowadzili dyskusji, jest to zbyt poważna sprawa, aby wątki takie czy inne wprowadzać.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Panie pośle, czy to dotyczy kwestii formalnej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#PosełJanŁopuszański">Mam pytanie, bo ja chcę po prostu dobrze zrozumieć posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#PosełJanŁopuszański">O ile ja się zorientowałem, to te poprawki, które pani zacytowała jako niezbędne, nie mają żadnego znaczenia merytorycznego, są one tylko i wyłącznie poprawkami redakcyjnymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Pierwsza z nich…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o uwagę.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przepraszam bardzo, proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Pierwsza z nich od biedy mogłaby być uznana za poprawkę tylko redakcyjną, ale to też nie jest pewne, ponieważ zależałoby to od interpretacji, natomiast druga na pewno nie. Chodzi o danie możliwości przeliczenia podstawy, to nie jest tylko…</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chciałbym… ja udzielę jeszcze głosu pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł Bugaj, proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#PosełRyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Znaleźliśmy się niewątpliwie w bardzo trudnym momencie i sądzę, że jedynym rozwiązaniem, jakie w tej chwili istnieje to jest jednak odłożenie głosowania i spowodowanie, by pan poseł Kuroń z posłanką sprawozdawcą uzgodnili treść wniosku w sposób całkowicie jednoznaczny. Tylko w tym momencie, jak sądzę, Izba będzie mogła tę decyzję podjąć w sposób całkowicie świadomy.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Geremek: Z lewej strony manipulacja jest! Tak, panie pośle Oleksy)</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#PosełRyszardBugaj">Zwracam uwagę, że, jak sądzę, nie ma tu żadnych manipulacji, panie pośle, tylko powstała niesłychanie zawiła sytuacja.</u>
          <u xml:id="u-351.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o uwagę. Chciałbym, abyśmy nie komplikowali tak poważnej sprawy; jeszcze pani poseł i pan poseł Kuroń.</u>
          <u xml:id="u-352.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zaskoczyła mnie wczoraj decyzja Wysokiej Izby o tym, aby przerwać dyskusję, zaskoczył mnie też wniosek pani poseł Dynowskiej, aby wnioski składać na piśmie. W związku z tym mam pytanie, czy wnioski, które pani poseł Teresa Liszcz zaprezentowała teraz jako uzupełnienie wniosku pana posła Kuronia, były zgłoszone podczas tej przerwy czy potem, czy jest to taka prywatna modyfikacja wniosku zgłoszonego przez pana posła Kuronia?</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chwileczkę, może jeszcze chwileczkę. Pan poseł Kuroń nie podtrzymuje zgłoszenia? Tak?</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#PosełJacekKuroń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mój wniosek zmierza do tego, aby można było zdecydować o koncepcji, o zasadzie, a nie zgubić się w szczegółach. Z mojego punktu widzenia uzupełnienie pani poseł sprawozdawcy leży oczywiście w tej linii i można by to w tym momencie wraz z tymi poprawkami głosować, przyjąć albo odrzucić, i to wszystko. Wydaje mi się, że dalsza dyskusja jest bezprzedmiotowa.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Uważam tę propozycję za słuszną. Zanim pani poseł odpowie, chciałbym przywołać odpowiedni dokument i proszę, aby pani poseł, już nie czytając, wyraźnie zaznaczyła od — do, to co poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Czuję się w obowiązku odpowiedzieć na pytanie, które tutaj padło ze strony pani poseł Malczewskiej. Jeśli chodzi o te dwa wnioski poselskie, które zacytowałam jako warunkowe poprawki w razie przyjęcia poprawki pana posła Kuronia, to były one formalnie złożone na piśmie przez pana posła Dziubę wczoraj, gdy zdecydowaliśmy, że posłowie w takiej formie składają te wnioski do pokoju nr 118. One były wczoraj na wszelki wypadek z ostrożności złożone.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#PosełTeresaLiszcz">Natomiast wniosek pana posła Kuronia brzmiał wczoraj, państwo pamiętają, „przyjąć projekt rządowy bez żadnych zastrzeżeń”. Dzisiaj na posiedzeniu Konwentu Seniorów pan poseł Geremek wyraził w imieniu klubu gotowość zmodyfikowania go w ten sposób, żeby go przyjąć z niezbędnymi uzupełnieniami, które poprawiają projekt, nie precyzując, jakimi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę państwa, ja tylko chciałbym zapytać panią poseł, bo za chwilę przystąpimy do głosowania nad ustawą w brzmieniu przedłożenia rządowego, zawartego w druku nr 1069, czy dodamy to, o czym informował poseł Geremek. Pani poseł będzie uprzejma zaznaczyć te niezbędne poprawki od — do, żeby każdy wiedział, czego każda z nich dotyczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Te warunkowe poprawki w razie przyjęcia wersji rządowej, czyli poprawki pana posła Kuronia, są zawarte w pkt. 13 na str. 3 i 4 druku nr 1094.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czyli, pani poseł, głosujemy łącznie z tymi poprawkami? To jest moje pytanie.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-360.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Tak jest, ja tak uważam, ale pytam panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Poprawki są tak sformułowane…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#PosełTeresaLiszcz">…że najpierw jest głosowanie, rozumiem, nad projektem, a jeśli projekt zostanie przyjęty, to będą aktualne te poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bo moja myśl…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Poprawki tak są sformułowane na wypadek przyjęcia poprawki posła Kuronia.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie, chwileczkę. Proszę mi pozwolić się zastanowić, bo chodzi mi o to, żebyśmy to co jest ujęte w przedłożeniu rządowym oraz tę, co jest w dokumencie, razem przegłosowali.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Przepraszam, ale wydaje mi się to trochę nieuprawnione, bo to nie było treścią wniosku pana posła Kuronia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czyli głosujemy oddzielnie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Pan poseł Kuroń wnioskował o przyjęcie projektu rządowego w wersji oryginalnej, a pan poseł Dziuba zaproponował, że jeśli to przejdzie, to on zgłasza dwie następujące poprawki.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#PosełJacekKuroń">Czy mogę prosić o głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#PosełJacekKuroń">Włączam do swojego wniosku uzupełnienia pani poseł Teresy Liszcz.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czyli ustosunkujemy się do przedłożenia rządowego, pani poseł?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Rozumiem, że wraz z uzupełnieniami zawartymi w pkt. 13 w poprawkach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Czy można zapytać? Czy regulamin pozwala na taką modyfikację procesu głosowania nad wnioskiem? Mam wątpliwości co do tego.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dobrze. Ja chcę za chwilę poddać to pod głosowanie wraz z uzupełnieniami, które przedłożyła pani poseł sprawozdawca. Takie będzie moje zapytanie i nasz stosunek do sprawy.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy możemy przystąpić do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-377.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak)</u>
          <u xml:id="u-377.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-377.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o innych zmianach w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym w brzmieniu przedłożenia rządowego, zawartego w druku nr 1069, wraz z uzupełnieniami, które przedstawiła pani poseł sprawozdawca, ujętymi w zestawieniu poprawek pod pkt. 13, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.(120) Kto jest przeciw? (201)</u>
          <u xml:id="u-377.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (27)</u>
          <u xml:id="u-377.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm tego wniosku nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-377.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Powracamy teraz do wniosków mniejszości przedłożonych przez komisje.</u>
          <u xml:id="u-377.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W trzecim wniosku mniejszości, dotyczącym art. 1 pkt. 1, wnioskodawcy proponują skreślenie liter a, b, c, d, przewidujących objęcie projektowaną ustawą wymienionych w punktach przepisów ustaw: Karta nauczyciela, o szkolnictwie wyższym, o pracownikach urzędów państwowych oraz o pracownikach samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-377.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pani poseł, czy głosujemy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Ja już zabierałam głos, ale mogę jeszcze powiedzieć, że zdaniem rządu i również moim jako prawnika oznacza to pozostawienie tych grup emerytów poza rewaloryzacją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 1 pkt. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (13) Kto jest przeciw? (260)</u>
          <u xml:id="u-379.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (53)</u>
          <u xml:id="u-379.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 1 pkt. 1 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-379.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W czwartym wniosku mniejszości oznaczonym lit. a, dotyczącym art. 7, wnioskodawcy proponują w ust. 5 w pkt. 4 skreślenie wyrazu „przewidywanego”, a przez to wprowadzenie zasady, że przy obliczaniu świadczeń będzie brane pod uwagę faktyczne przeciętne wynagrodzenie.</u>
          <u xml:id="u-379.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Konsekwencją przyjęcia tego wniosku będą zmiany w art. 16 ust. 1 i 4, w art. 17, 18, 19 ust. 2, w art. 22 ust. 1, 2 i 3 i w art. 34, 35, 37, 41 i 44.</u>
          <u xml:id="u-379.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy pani poseł zabierze głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Pragnę jeszcze dodać, że pociągnie to za sobą również zmianę w ustawie o powszechnym podatku dochodowym od osób fizycznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 7 ust. 5 pkt. 4, art. 16 ust. 1 i 4, art. 17, 18,19 ust. 2, art. 22 ust. 1,2 i 3, art. 34, 35, 37,41 i 44, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (93) Kto jest przeciw? (180)</u>
          <u xml:id="u-381.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (60)</u>
          <u xml:id="u-381.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 7 ust. 5 pkt. 4, art. 16 ust. 1 i 4, art. 17,18,19 ust. 2, art. 22 ust. 1, 2, 3, art. 34, 35, 37, 41 i 44 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-381.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W czwartym wniosku mniejszości oznaczonym lit. b, dotyczącym art. 7, wnioskodawcy proponują w ust. 6 ustalającym górną granicę wskaźnika zastąpienie liczby „250%” liczbą „300%”.</u>
          <u xml:id="u-381.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Konsekwencją przyjęcia tego wniosku mniejszości będzie analogiczna zmiana w art. 27 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-381.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-381.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 7 ust. 6 i art. 27 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (112) Kto jest przeciw? (159)</u>
          <u xml:id="u-381.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (53)</u>
          <u xml:id="u-381.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 7 ust. 6 i art. 27 ust. 3 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-381.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Do art. 10 ust. 1, dotyczącego wysokości emerytury, zgłoszono wniosek mniejszości w dwóch wariantach.</u>
          <u xml:id="u-381.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wariant pierwszy wniosku mniejszości stanowi, że emerytura wynosi 24% kwoty bazowej, po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych oraz po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.</u>
          <u xml:id="u-381.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wariant drugi wniosku mniejszości stanowi, że emerytura wynosi 24% kwoty bazowej, po 1,5% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych oraz po 0,5% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.</u>
          <u xml:id="u-381.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W przypadku przyjęcia jednego z wariantów analogicznych zmian należy dokonać w art. 11 ust. 1, w art. 28 ust. 1, w art. 29 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-381.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Możemy przystąpić do głosowania. Jeśli pani poseł chciałaby zabrać głos, to proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Nie powinnam w tym momencie zabierać głosu, ale ja wręcz błagam państwa, to jest ten przepis, który może uratować ten projekt przy katastrofalnym stanie budżetu,…</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-382.2" who="#PosełTeresaLiszcz">... przepraszam najmocniej, wszystkim nam zależy na uchwaleniu tej ustawy. Pierwszy wariant to jest powrót do rządowego przedłożenia, który w świetle tego cośmy wczoraj uchwalili odnośnie do budżetu jest wręcz konieczne. Przepraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania nad wariantem pierwszym.</u>
          <u xml:id="u-383.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wariantem pierwszym wniosku mniejszości do art. 10 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 28 ust. 1, art. 29 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (134) Kto jest przeciw? (177)</u>
          <u xml:id="u-383.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-383.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wariant pierwszy wniosku mniejszości do art. 10 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 28 ust. 1 i art. 29 ust. 1 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-383.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania wariantu drugiego.</u>
          <u xml:id="u-383.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wariantem drugim wniosku mniejszości do art. 10 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 28 ust. 1 i art. 29 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (48) Kto jest przeciw? (179)</u>
          <u xml:id="u-383.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (99)</u>
          <u xml:id="u-383.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wariant drugi wniosku mniejszości do art. 10 ust. 1, art. 11 ust. 1 art. 28 ust. 1 i art. 29 ust. 1 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-383.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">We wniosku mniejszości do art. 10 oznaczonym lit. b wnioskodawcy proponują skreślenie ust. 2 stanowiącego, że przy obliczaniu emerytur górników przyjmuje się zamiast 1,5% po 2% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych pracy górniczej pod ziemią. W razie przyjęcia tego wniosku należy w art. 10 ust. 3 skreślić powołanie „oraz ust. 2” oraz w art. 33 skreślić ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-383.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-383.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 10 ust. 2 i 3 oraz art. 33 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (12) Kto jest przeciw? (192)</u>
          <u xml:id="u-383.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (126)</u>
          <u xml:id="u-383.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 10 ust. 2 i 3 oraz art. 33 ust. 3 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-383.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W szóstym wniosku mniejszości, dotyczącym art. 12 b, wnioskodawcy proponują dodanie nowego ust. 4 stanowiącego, że wskaźniki renty rodzinnej zwiększa się o 10%, jeżeli jedna z osób pobierających rentę rodzinną nabyła prawo do emerytury. W przypadku przyjęcia tego wniosku należy dodać w identycznym brzmieniu ust. 4 w art. 30.</u>
          <u xml:id="u-383.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-383.16" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 12 i 30, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (132) Kto jest przeciw? (138)</u>
          <u xml:id="u-383.17" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (63)</u>
          <u xml:id="u-383.18" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 12 i 30 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-383.19" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W siódmym wniosku mniejszości, dotyczącym art. 21, wnioskodawcy proponują zastąpienie dotychczasowego ust. 4 stanowiącego, że do emerytur i rent nie przysługują żadne inne dodatki ani zwiększenia poza dodatkiem rodzinnym, pielęgnacyjnym, dodatkiem dla sierot zupełnych, za tajne nauczanie oraz dodatkiem określonym w przepisach o kombatantach nowymi ust. 4 i 5 stanowiącymi, że do emerytur i rent przysługują wyłącznie dodatek rodzinny, pielęgnacyjny, dodatek dla sierot zupełnych oraz dodatki i wzrosty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przyjęcie tego wniosku pociąga za sobą konieczność zmiany powołań w art. 13 i art. 16 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-383.20" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Myślę, że jest jasne dla wszystkich, że w tym wniosku chodzi o utrzymanie w dalszym ciągu branżowych dodatków, mimo że nie płaci się dodatkowych składek z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Ale o czym innym Chciałam jeszcze powiedzieć, że po drodze wnioskodawcom umknął dodatek kombatancki, który jest w wersji komisji, a nie jest w tym wniosku. I gdyby ten wniosek przeszedł, to pod znakiem zapytania stanęłyby dodatki kombatanckie, na co wskazywał pan poseł Wiąckowski w swoim przemówieniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 21, art. 13 i 16 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (104) Kto jest przeciw? (193)</u>
          <u xml:id="u-385.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (40)</u>
          <u xml:id="u-385.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 21, art. 13 i 16 ust. 1 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-385.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W ósmym wniosku mniejszości oznaczonym lit. a, dotyczącym art. 24, w nowym brzmieniu ust. 3, dotyczącym zawieszenia emerytury lub renty inwalidzkiej, wnioskodawcy proponują pominięcie przepisu stanowiącego, że emeryturę lub rentę zawiesza się w przypadkach wymienionych w ust. 1 i 2 przypadkach bez względu na wysokość osiąganego wynagrodzenia lub dochodu przez osobę uprawnioną do czasu ukończenia wieku uprawniającego do emerytury na innej podstawie.</u>
          <u xml:id="u-385.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pani poseł prosi o głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Pozwolę sobie skorygować wypowiedź pana marszałka, nie chodzi o ust. 1 i 2, tylko o pkt. 2. Chodzi tutaj o to, żeby emerytura dla osób, które przeszły na wcześniejszą emeryturę, nie podlegała zawieszeniu w innych przypadkach niż na ogólnych zasadach, to znaczy jeśli będzie przekroczone 150% kwoty bazowej. Bo w pkt. 2 było przewidziane, że dla tych osób, nawet gdyby zarobiłyby 1/10 zarobków, świadczenie się zawiesza. Tylko o pkt 2 chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dobrze, to co odczytałem w ust. 1 i 2 będzie tylko w pkt. 2. Przyjmuję tę poprawkę, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-387.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 24 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (160) Kto jest przeciw? (134)</u>
          <u xml:id="u-387.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (40)</u>
          <u xml:id="u-387.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 24 ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-387.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W ósmym wniosku mniejszości oznaczonym lit. b, dotyczącym art. 24, wnioskodawcy proponują w ust. 4 określającym zmniejszenie emerytury bądź renty inwalidzkiej, skreślenie przepisu dotyczącego zmniejszenia renty inwalidzkiej dla inwalidów III grupy.</u>
          <u xml:id="u-387.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-387.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 24 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (67) Kto jest przeciw? (159)</u>
          <u xml:id="u-387.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (97)</u>
          <u xml:id="u-387.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 24 ust. 4 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-387.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W dziewiątym wniosku mniejszości, dotyczącym art. 32, wnioskodawcy proponują dodać nowy ust. 6 stanowiący, że w przypadku obniżenia świadczenia należne świadczenie wypłaca się powiększone o określony procent kwoty stanowiącej różnicę między świadczeniem wypłaconym w dotychczasowej wysokości a ustalonym w myśl art. 28–31. Przyjęcie tego wniosku spowoduje zmianę powołania w ust. 3 pkt. 2.</u>
          <u xml:id="u-387.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#PosełTeresaLiszcz">W tym wniosku chodzi oczywiście o to, żeby rozłożyć niejako na raty w pierwszym kwartale następnego roku obniżanie tych świadczeń, które po rewaloryzacji będą musiały być obniżone. A więc jest to pewna dodatkowa amortyzacja, bo trzy miesiące te osoby mają pobierać wyższe świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#PosełTeresaLiszcz">Ale chciałam powiedzieć, na co zwraca uwagę rząd, Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, że to ogromnie utrudni pobór podatku dochodowego, bo w każdym miesiącu inna kwota będzie musiała podlegać tzw. ubruttowieniu. To będzie ogromne utrudnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-389.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 32, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (131) Kto jest przeciw? (175)</u>
          <u xml:id="u-389.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (29)</u>
          <u xml:id="u-389.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 32 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-389.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W dziesiątym wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują dodanie nowego art. 43a, wprowadzającego zasadę, zgodnie z którą w każdym roku kalendarzowym wypłaty na świadczenia nie mogą przekraczać wpływów z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.</u>
          <u xml:id="u-389.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Komentowałam ten wniosek w pierwszym wystąpieniu. Oznacza on niemożliwość zrealizowania świadczeń przewidzianych w tej ustawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości polegającym na dodaniu nowego art. 43a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (69) Kto jest przeciw? (228)</u>
          <u xml:id="u-391.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (42)</u>
          <u xml:id="u-391.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości polegający na dodaniu nowego art. 43a oddalił.</u>
          <u xml:id="u-391.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W czasie debaty zgłoszono dodatkowe poprawki, których zestawienie zostało posłankom i posłom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-391.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posła sprawozdawcę o kolejne ich przedstawianie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Pierwsza poprawka zgłoszona na sali dotyczy art. 2 i polega na przeniesieniu do okresów składkowych okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego. On do tej pory był w okresie nieskładkowym, tzn. że od czasu urlopu macierzyńskiego, tej obowiązkowej przerwy w pracy po porodzie, naliczano wzrost emerytury czy renty w kwocie 0,9% według naszego przyjęcia, a jeśli znajdzie się w okresach składkowych będzie się naliczać w kwocie 1,5%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję, pani poseł. Czyli ustosunkowujemy się do sprawy ujętej w pkt. 1 w art. 2 pod lit. a — tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-395.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 2 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (255) Kto jest przeciw? (15)</u>
          <u xml:id="u-395.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowani i? (53)</u>
          <u xml:id="u-395.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-395.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o omówienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Kolejna poprawka dotyczy tego samego art. 2. Chodzi o to, ażeby na końcu tego ustępu dodać zastrzeżenie: „po ukończeniu 12 lat”; dotyczy to pracy przymusowej, czyli to jest powrót do wersji rządowej. W czasie posiedzenia komisji zaznaczano, że znane są przypadki przymusowej pracy w Związku Radzieckim dzieci znacznie młodszych, 7-, 8-, 9-letnich, i dlatego skreślono: „po ukończeniu 12 lat”. Poprawka proponuje przywrócenie tej granicy wieku, od której się liczy praca przymusowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-397.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Poddaję tę poprawkę pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-397.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 2 ust. 2 pkt 2, polegającej na dodaniu w lit. a i b na końcu wyrazów: „po ukończeniu 12 lat”, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (55) Kto jest przeciw? (130)</u>
          <u xml:id="u-397.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (123)</u>
          <u xml:id="u-397.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-397.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#PosełTeresaLiszcz">W kolejnej poprawce w art. 2 proponuje się dodać do tego wykazu jeszcze jeden przypadek pracy przymusowej, mianowicie: „wykonywanej na rozkaz władz alianckich w okresie do 31 grudnia 1945 r.”. Okazuje się, i są na dowód tego dokumenty, że już po wyzwoleniu obozów więźniowie-jeńcy pracowali przez pewien czas przymusowo na rozkaz i na rzecz władz alianckich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-399.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 2 ust. 2 pkt 2, polegającej na dodaniu lit. c, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (144) Kto jest przeciw? (74)</u>
          <u xml:id="u-399.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (95)</u>
          <u xml:id="u-399.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-399.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o omówienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Kolejna poprawka w art. 2 ust. 2 pkt. 2 zmierza do tego, żeby okres wykonywania pracy w kopalni przez żołnierzy zasadniczej służby wojskowej traktować tak jak pracę przymusową i żeby znalazła się ona w wykazie prac przymusowych. Pragnę wyjaśnić, że oczywiście ten okres jest na mocy obowiązujących przepisów zaliczany jako służba wojskowa. Zmiana polega na tym, że jeśli uznamy to za pracę przymusową, to ten okres będzie się liczył podwójnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 2 ust. 2 pkt 2 polegającej na dodaniu lit. d, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (220) Kto jest przeciw? (25)</u>
          <u xml:id="u-401.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (66)</u>
          <u xml:id="u-401.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-401.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Kolejna poprawka dotyczy zmiany brzmienia pkt. 6 i 8 w art. 4 w ust. 1. Są to punkty dotyczące okresów nieskładkowych, którymi są m.in. urlopy wychowawcze, urlopy bezpłatne. Poprawka zmierza do tego, żeby zamiast sformułowania komisji: „okresy niewykonywania pracy”, wprowadzić sformułowanie: „przerwy w zatrudnieniu”. Różnica polega na tym, że według ujęcia komisyjnego np. absolwentka, która urodziła dziecko i wychowywała je w ramach urlopu wychowawczego bezpośrednio po studiach, zanim zaczęła pracę, będzie miała również ten urlop zaliczony. Natomiast według wniosku osoby zgłaszającej tę poprawkę będzie się zaliczało te okresy do okresów nieskładkowych tylko wówczas, jeśli najpierw był przynajmniej krótki okres zatrudnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-403.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania nad poprawką.</u>
          <u xml:id="u-403.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 4 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (63) Kto jest przeciw? (169)</u>
          <u xml:id="u-403.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania. (86)</u>
          <u xml:id="u-403.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-403.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o omówienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Kolejna poprawka dotyczy art. 11 ust. 2 — boję się, żebym czegoś nie pominęła — i dotyczy zmiany wysokości renty inwalidzkiej III grupy. Zamiast przyjętego w wersji komisyjnej wymiaru 80% proponuje się przywrócenie wersji rządowej — 75%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 11 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (140) Kto jest przeciw? (132)</u>
          <u xml:id="u-405.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-405.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-405.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o omówienie kolejnej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-405.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czwarta poprawka dotyczy art. 15, który reguluje sytuację, w której osoba ubiegająca się o świadczenie pracownicze, emeryturę lub rentę jednocześnie ma pewien okres pracy w rolnictwie. Proponuje się dodać do tego artykułu nowy ust. 2. Dotyczy on takiej sytuacji, w której osoba ubiegająca się o emeryturę lub rentę pracowniczą ma pełny staż pracy wymagany do renty pracowniczej, pracowniczy staż pracy. Istotą tej poprawki jest to, żeby ta osoba mogła otrzymać pełne świadczenie pracownicze, bez zmniejszania przewidzianego w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-405.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jest to poprawka, która została uznana za całkowicie słuszną przez przedstawiciela rządu obecnego na wczorajszym posiedzeniu — spotkaniu posłów wnoszących poprawki. Myślę, że pani minister to potwierdzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-406.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 15, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (263) Kto jest przeciw? (7)</u>
          <u xml:id="u-406.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-406.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-406.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Konsekwencją przyjęcia tej poprawki jest to — czego chyba nie będziemy przegłosowywać — że trzeba powołanie ust. 1 zastąpić powołaniem ust. 1 i 2, skoro powołaliśmy ust. 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Rozumiem, że mam referować kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Oczywiście, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Poprawka nr 5, dotycząca art. 16 ust. 1, jest stosunkowo prosta. Zmierza do przywrócenia zgodnie z przedłożeniem rządowym wysokości minimalnych świadczeń. Komisja przyjęta 40% dla emerytury minimalnej i renty inwalidzkiej I i II grupy, 30% dla renty inwalidzkiej III grupy.</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#PosełTeresaLiszcz">Oczywiście oznaczałoby to pewną oszczędność, ale jednocześnie pragnę zwrócić uwagę, że nawet te podwyższone przez komisję kwoty są poniżej minimum socjalnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-412.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-412.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 16 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (33) Kto jest przeciw (247)</u>
          <u xml:id="u-412.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (46)</u>
          <u xml:id="u-412.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, ze Sejm nie przyjął tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-412.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o omówienie szóstej, kolejnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Przepraszam, ale mam tu wątpliwość. Pod 6 pkt. mam zapisane: „W razie przyjęcia wniosku mniejszości dotyczącego art. 21, zawartego w pkt. 7 sprawozdania komisji, w art. 10 skreślić ust. 2”. To jest nieaktualne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dobrze, proszę o omówienie następnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#PosełTeresaLiszcz">W pkt. 7… Czy mogę przechodzić do następnej poprawki?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#PosełTeresaLiszcz">W pkt. 7 mamy poprawkę zmierzającą do tego, żeby całkowicie skreślić art. 24 regulujący zasady zawieszania emerytury i renty w razie dalszego zarobkowania. Gdybyśmy przyjęli tę poprawkę, to można by było nawet na pełnym etacie pracować i pobierać całe świadczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-418.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki polegającej na skreśleniu art. 24, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (43) Kto jest przeciw? (221)</u>
          <u xml:id="u-418.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (59)</u>
          <u xml:id="u-418.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-418.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o omówienie ósmej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Przedmiotem 8 poprawki jest skreślenie ust. 4 w art. 25. Ust. 4 daje delegację ustawową ministrowi pracy i polityki socjalnej do tego, żeby szczegółowo ustalić zasady zawieszania prawa do emerytury lub renty. Skoro ustaliliśmy, że zawiesza się je, to uważam, że szczegółowe uregulowanie tej sprawy przez ministra byłoby bardzo pożyteczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-420.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 25, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (49) Kto jest przeciw? (205)</u>
          <u xml:id="u-420.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (54)</u>
          <u xml:id="u-420.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-420.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o omówienie kolejnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Pod pkt. 9 mamy poprawkę warunkową dotyczącą art. 27, przy czym warunek został spełniony. Dotyczy ona przeliczenia na nowo rent rodzinnych dla osiemdziesięciolatków, rent zrewaloryzowanych na podstawie ustawy z 1990 r. Chodzi o to, że w tamtej ustawie przyjęto niższe wskaźniki wymiaru renty rodzinnej i ta poprawka była zgłoszona na wypadek, gdybyśmy przegłosowali wyższe „komisyjne” procenty przy wymiarze emerytur i rent, a więc ponieważ przegłosowaliśmy je faktycznie: 25%, 1,5% i 0,9% — bo to są takie same procenty, jak przy rewaloryzacji rent rodzinnych osiemdziesięciolatków — wobec tego nie ma uzasadnienia to, żeby osiemdziesięcioletni renciści rodzinni mieli niższe renty rodzinne aniżeli młodsi, obecni. Jest to konsekwencją przyjęcia wyższych procentów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-422.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-422.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 27, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (277) Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-422.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (34)</u>
          <u xml:id="u-422.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-422.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o omówienie kolejnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Poprawka dziesiąta zmierza do tego, ażeby podwyższanie świadczeń, o którym jest mowa w art. 33, wskutek zmiany podstawy, następowało nie od października, lecz od listopada obecnego roku, o miesiąc później.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dotyczy to art. 32 czy 33?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Art. 32 w ust. 1 wyrazy: „października” zastąpić wyrazem: „listopada”, a więc opóźnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-426.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-426.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 32 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (120) Kto jest przeciw? (136)</u>
          <u xml:id="u-426.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (58)</u>
          <u xml:id="u-426.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-426.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-426.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o omówienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#PosełTeresaLiszcz">W razie odrzucenia mamy warunkową… Proszę mi wybaczyć jąkanie się, ale to są warunkowe poprawki. W razie odrzucenia drugiego wniosku mniejszości, a odrzuciliśmy go, bo to był wniosek pana posła Borala, w ust. 3 pkt. 2 w art. 32 proponuje się nadać nowe brzmienie… To bardzo istotna poprawka, bardzo oczywiście zwiększająca koszty. Chodzi o to, żeby nie likwidować od razu tych zawyżonych świadczeń, lecz obniżać je stopniowo w ten sposób, że się ich nie będzie na bieżąco waloryzować aż do momentu, gdy wskutek braku waloryzacji osiągną właściwą wielkość.</u>
          <u xml:id="u-427.1" who="#PosełTeresaLiszcz">Chcę tylko zaznaczyć, że obecnie inflacja jest bardzo mała, waloryzacja jest minimalna albo żadna i że to zamrożenie, utrzymywanie się tych kominów może trwać bardzo długo, wiele lat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-428.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-428.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 32 ust. 3 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (104) Kto jest przeciw? (176)</u>
          <u xml:id="u-428.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (39)</u>
          <u xml:id="u-428.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-428.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#PosełTeresaLiszcz">W przypadku nieprzyjęcia zmiany 10 lit. a…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">A nie przyjęliśmy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Nie przyjęliśmy jej, należy skreślić artykuł 43.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-432">
          <u xml:id="u-432.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę to spokojnie sprawdzić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-433">
          <u xml:id="u-433.0" who="#PosełTeresaLiszcz">W przypadku nieprzyjęcia — przepraszam państwa, mam poważną wątpliwość — rozumiem, że od października, jeżeli od października, to rzeczywiście ust. 1 jest niepotrzebny, ale tylko ust. 1. Może rząd mnie tutaj wspomoże. Na wypadek, gdyby rewaloryzacja była od listopada nie od października, za październik zamiast rewaloryzacji był przewidziany dodatek zryczałtowany, 150 tysięcy zł. Więc rzeczywiście jest tu pewna logika w skreśleniu ust. 1. Natomiast ust. 2 i 3 dotyczą zupełnie różnych kwestii. Ach tak, przepraszam bardzo, ust. 3 jeszcze nie ma. Dodanie ust. 3 jest dopiero przedmiotem kolejnej poprawki. Zapisałam sobie ołóweczkiem, stąd ta pomyłka. Rzeczywiście, to jest konsekwencją tego. Przepraszam za zamieszanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-434">
          <u xml:id="u-434.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania nad tą poprawką.</u>
          <u xml:id="u-434.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, kto jest za przyjęciem poprawki polegającej na skreśleniu art. 43, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (152) Kto jest przeciw? (63)</u>
          <u xml:id="u-434.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (90)</u>
          <u xml:id="u-434.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-434.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o omówienie kolejnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-435">
          <u xml:id="u-435.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Kolejna poprawka dotyczy wprowadzenia w art. 43 nowego ust. 3. Jest to ustęp bardzo potrzebny. Komisja i rząd w momencie przygotowywania projektu zapomnieli o tym. Chodzi o sytuację tych, którzy pobierają równocześnie…</u>
          <u xml:id="u-435.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale to już skreśliliśmy)</u>
          <u xml:id="u-435.2" who="#PosełTeresaLiszcz">Nie, nie, skreśliliśmy cały artykuł.</u>
          <u xml:id="u-435.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-436">
          <u xml:id="u-436.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-437">
          <u xml:id="u-437.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Tak, proszę państwa, a więc skreśliliśmy dotychczasową treść art. 43, ale poprawka w pkt. 11 zgłaszana była w momencie, kiedy art. 43 istniał, więc propozycja brzmiała, żeby dodać nowy ust. 3, a w sytuacji, gdyśmy ust. 1 i 2 skreślili, to ta poprawka polega automatycznie na tym, żeby art. 43 nadać nowe brzmienie. To będzie jednoustępowy artykuł w brzmieniu dotyczącym innej kwestii — sytuacji, gdy świadczeniobiorca ma jednocześnie świadczenie polskie, na podstawie polskich przepisów i świadczenie zagraniczne. To była poprawka przyjęta przez rząd jednoznacznie.</u>
          <u xml:id="u-437.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-438">
          <u xml:id="u-438.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy są wątpliwości? Poproszę panią poseł o konsultację.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-439">
          <u xml:id="u-439.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Ja nie jestem tego pewna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-440">
          <u xml:id="u-440.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Chwileczkę, poprosimy o uwagę. Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-441">
          <u xml:id="u-441.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Przepraszam państwa najmocniej. Nie przypuszczałam, że taki cały duży ustęp miał być dodany, nie wczytałam się, zwróciłam uwagę tylko na część o dodatku jednorazowym — 150 tys. zł. Oczywiście, jeśli dodatek odpada, to naturalnie i to odpada.</u>
          <u xml:id="u-441.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie rozumiem)</u>
          <u xml:id="u-441.2" who="#PosełTeresaLiszcz">Oczywiście głosowanie nad tą poprawką jest bezprzedmiotowe, czyli aktualna jest poprawka trzynasta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-442">
          <u xml:id="u-442.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie głosujemy nad tą poprawką.</u>
          <u xml:id="u-442.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, co mamy teraz, czy już wszystko?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-443">
          <u xml:id="u-443.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Właściwie tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-444">
          <u xml:id="u-444.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Tak, bo tamte wnioski już przegłosowaliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-445">
          <u xml:id="u-445.0" who="#PosełTeresaLiszcz">Myślę, że to już wszystkie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-446">
          <u xml:id="u-446.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wszystkie poprawki. Dziękuję pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-446.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o uwagę, przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-446.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o innych zmianach w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym wraz z autopoprawkami posła sprawozdawcy oraz przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (157) Kto jest przeciw? (55)</u>
          <u xml:id="u-446.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (117)</u>
          <u xml:id="u-446.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-446.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął do wiadomości informację o sytuacji materialnej emerytów.</u>
          <u xml:id="u-446.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-446.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo, sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-446.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Powracamy obecnie do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego, tj. do projektów ustaw dotyczących obronności, powszechnego obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw o służbie wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-446.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję. Informuję, że jest 7 zgłoszeń do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-446.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Bohdana Kopczyńskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jerzy Gołaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-447">
          <u xml:id="u-447.0" who="#PosełBohdanKopczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wysiłek legislacyjny posłów i osób współpracujących z nimi zaowocował doprowadzeniem do zmian w 7 ustawach wojskowych. Zmiany te obejmują łącznie 394 nowel do poszczególnych norm prawnych nadając im niejednokrotnie nowe brzmienie, przystosowując je w zarysach do nowego ustroju, w szczególności po zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej po 29 grudnia 1989 r. Nowelizacje tych ustaw idą w kierunku realizacji zasad zawartych w art. 92 Konstytucji, że: „Obrona ojczyzny jest najświętszym obowiązkiem każdego obywatela. Służba wojskowa jest zaszczytnym obowiązkiem patriotycznym obywateli Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
          <u xml:id="u-447.1" who="#PosełBohdanKopczyński">Te idee są zrealizowane w szczególności obok ustaw związkowych w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej i w innych ustawach, zatem zwrócę jedynie uwagę na wybrane problemy do niektórych nowelizowanych ustaw, jak też Wskażę na trzy wnioski mniejszości, które zasługują, naszym zdaniem, na poparcie.</u>
          <u xml:id="u-447.2" who="#PosełBohdanKopczyński">Art. 4 ustawy o powszechnym obowiązku obrony nakłada na wszystkich obywateli polskich, zdolnych do tego ze względu na wiek i stan zdrowia, obowiązek powszechnej obrony. Zatem ta norma prawna jest nicią przewodnią po ustawie o powszechnym obowiązku obrony. W celu egzekwowania tego obowiązku ustawowego, ustawa ta daje uprawnienia organom państwowym oraz samorządowym, by w różnych trybach postępowania, nie wyłączając trybu państwowego, w tym sądowego, osiągały ten skutek. Posłowie pracujący nad zmianami tej ustawy i pozostałych ustaw tego bloku legislacyjnego starali się, by obowiązki i uprawnienia stron tych stosunków prawnych i faktycznych w relacji urząd — obywatel były równoważne oraz by zostały uwzględnione zachodzące zmiany ustrojowe w Polsce, a ograniczenia praw obywatelskich nie przekraczały koniecznych potrzeb w czasie pokoju, stanów wyjątkowych oraz wojny. Przyjęto, by w ramach administracji rezerw osobowych w zakresie rejestracji i poboru obywateli, określenia zdolności do służby wojskowej, przeznaczenia do służby wojskowej, służby w obronie cywilnej, służby w jednostkach zmilitaryzowanych, poborowemu oraz żołnierzowi przysługiwało prawo odwołania od każdej decyzji administracyjnej w rozumieniu prawa administracyjnego do organu wyższego szczebla, a od ostatecznej decyzji miałby on prawo odwołać się do Naczelnego Sądu Administracyjnego. To istotne, ostatnie uprawnienie, poddanie kontroli sądowej decyzji administracyjnych, również wojskowych, uzyskali poborowi i żołnierze dopiero po dokonaniu noweli do art. 3 §2 pkt 1–3 Kodeksu postępowania administracyjnego w dniu 24 maja 1990 r., a więc po 30 latach obowiązywania Kodeksu postępowania administracyjnego i po 10 latach od utworzenia Naczelnego Sądu Administracyjnego — dodając na marginesie — który został powołany ustawą z 31 stycznia 1980 r.</u>
          <u xml:id="u-447.3" who="#PosełBohdanKopczyński">Była to droga cierniowa grupy posłów zmierzających do dania ochrony prawnej poborowym i żołnierzom mimo ciągłego sprzeciwu, jeżeli chodzi o uprawnienia do drogi sądowej, Ministerstwa Obrony Narodowej i URM, również z przyczyn pozaprawnych.</u>
          <u xml:id="u-447.4" who="#PosełBohdanKopczyński">Właśnie uzyskanie przez poborowych i żołnierzy uprawnień do odwoływania się na drodze sądowej od decyzji w sprawach związanych również z powszechnym obowiązkiem obrony i w innych sprawach otworzyło drogę do nowelizacji tej i pozostałych ustaw wojskowych. Można stwierdzić, że poborowi oraz żołnierze do chwili obecnej nie zdają sobie jeszcze w pełni sprawy ze swego upodmiotowienia, a to z tej przyczyny, że w wojsku, jak też poza wojskiem, nie nadaje się rozgłosu temu osiągnięcia, danemu przez ten Sejm wielu milionom podmiotów.</u>
          <u xml:id="u-447.5" who="#PosełBohdanKopczyński">Wiadomo państwu, że w bloku nowelizowanych ustaw jest też ustawa o wyższym szkolnictwie wojskowym. Zatem jedna zasadnicza uwaga co do szkolnictwa wojskowego na tle zachodzących zmian ustrojowych. Mianowicie, obecnie mamy w Polsce 10 wyższych szkół oficerskich oraz 4 akademie wojskowe. Rodzi się pytanie, czy utrzymywanie 10 wyższych szkół oficerskich i 4 akademii wojskowych ma sens? Czy nie należałoby już 2 lata temu dokonać reorganizacji w tych uczelniach wojskowych, by odciążyć budżet państwa i przesunąć te środki finansowe na przykład w części na poprawienie płac kadry wojska? Wreszcie pytanie: w jakim celu włączono Wojskową Akademię Polityczną do Akademii Sztabu Generalnego tworząc Akademię Obrony Narodowej? Przed odpowiedzią na te pytania należy zauważyć, że USA, potężne, rzeczywiste mocarstwo, ma jedynie 3 akademie wojskowe w pełnym tego słowa znaczeniu. Podobnie jest w Wielkiej Brytanii. Zatem nie wdając się w szersze rozważania, można stwierdzić, że rozwiązanie 10 wyższych szkół oficerskich i pozostawienie jedynie 3 akademii, to jest Akademii Obrony Narodowej, z wyłączeniem z niej byłej Wojskowej Akademii Politycznej, Akademii Wojsk Lotniczych i Akademii Marynarki Wojennej, nie osłabi obronności i bezpieczeństwa państwa, lecz nada tym akademiom właściwą rangę społeczną. Nie omawiam wielu innych korzyści dla zainteresowanych stron. Ten problem adresuję do resortów obrony narodowej i edukacji narodowej oraz do prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej jako zwierzchnika sił zbrojnych. Reformatorzy muszą przyjść z zewnątrz, bo wewnętrznie te i inne struktury wojskowe same się nie zreformują. Mówiłem na przykład o tym we wrześniu 1989 r. odnośnie do reformowania MSW.</u>
          <u xml:id="u-447.6" who="#PosełBohdanKopczyński">W tym miejscu z konieczności muszę wrócić do wystąpienia posła sprawozdawcy Jacka Szymanderskiego. Mianowicie poseł sprawozdawca we wczorajszym swoim wystąpieniu wniosek mniejszości zawarty w art. 1 w pkt. 1 we wnioskach w sprawie KOK omówił tę kwestię jako rzekomo zapis przyjęty przez połączone Komisję Obrony Narodowej i Komisję Ustawodawczą, całkowicie pomijając zapis tych komisji. Innymi słowy, odwrócił sytuację. Podobnie z wypowiedzią o rzekomych autopoprawkach — pomijam wymienioną literową — gdyż nie są to autopoprawki komisji, lecz pana posła Szymanderskiego. Rozumiem, że poseł sprawozdawca należy — obok innych posłów — do ugrupowania pacyfistycznego, ale ten fakt nie upoważnia pana posła sprawozdawcy, by dokonywał manipulacji w taki sposób, by realizować swoiste cele, cele swojej grupy.</u>
          <u xml:id="u-447.7" who="#PosełBohdanKopczyński">Proszę porównać teksty wniosków — niektórzy posłowie tej grupy usiłują przerzucić winę na Biuro Legislacyjne Sejmu — tak nie wolno czynić, gdyż ten wniosek mniejszości, oględnie mówiąc, jest szkodliwy.</u>
          <u xml:id="u-447.8" who="#PosełBohdanKopczyński">Jeszcze jedna uwaga związkowa, która wypłynęła wczoraj na posiedzeniu Komisji Obrony Narodowej i Komisji Ustawodawczej. Chodzi o to, czy w świetle obecnego stanu prawnego ministrem obrony narodowej może być niewojskowy, to znaczy czy ministrem obrony narodowej może być cywil. Należy stwierdzić, że w świetle art. 42 Konstytucji RP i nowelizowanej ustawy o powszechnym obowiązku obrony nie ma żadnych przeszkód prawnych ani politycznych, by ten urząd ministerialny objęła osoba cywilna. Wszelkie zaś spekulacje na ten temat to czcza propaganda i w Komisji Obrony Narodowej i Komisji Ustawodawczej wyjaśniliśmy tę kwestię.</u>
          <u xml:id="u-447.9" who="#PosełBohdanKopczyński">Przechodzę do krótkiego omówienia trzech wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-447.10" who="#PosełBohdanKopczyński">Zmiana pierwsza dotyczy art. 1, wniosek oznaczony pkt. 2. Wniosek dotyczy skreślenia art. 50 i 51 ustawy o powszechnym obowiązku obrony. Mianowicie, w świetle tych norm prawnych kierownicy zakładów pracy: rektorzy uczelni, kierownicy szkół, zakładów karnych, naczelnicy aresztów, prokuratorzy, sądy, mają obowiązek prawny zawiadamiać wojskowe komendy uzupełnień o wszystkich danych dotyczących osób podlegających służbie wojskowej — na przykład o zatrudnieniu, zwolnieniu, zajmowanym stanowisku itp. — pod rygorem sankcji administracyjnych, a nawet karnych. Rodzi się pytanie, czy utrzymywanie tego stanu prawnego jest słuszne? Nie. W nowym porządku prawnym kierownicy wymienionych zakładów nie muszą donosić organom wojskowym o swoich ludziach, tym bardziej, że czynności meldunkowe wedle zapisu art. 53 wykonują dla wojska wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast.</u>
          <u xml:id="u-447.11" who="#PosełBohdanKopczyński">Zmiana 2, przedostatnia. Chodzi o to, by art. 35a nadać brzmienie: „Żołnierze zawodowi nie mogą wchodzić w skład władz spółek, fundacji i innych podmiotów gospodarczych”. Sprawa jest posłom powszechnie znana. Sejm przyjął taką uchwałę wobec urzędników państwowych, a więc rozciąga się ona na żołnierzy zawodowych, którzy są funkcjonariuszami państwowymi. Sejm jest też związany przytaczaną uchwałą, która ma na celu zapobieganie korupcji. Żołnierz zawodowy dopuszczony jest do wojskowych tajemnic państwowych, gospodarczych i politycznych, ma przygotowywać się do bronienia Polski, dlatego musi się szkolić, a nie zajmować handlem czy uboczną produkcją lub uczestniczyć w różnych machinacjach handlowych.</u>
          <u xml:id="u-447.12" who="#PosełBohdanKopczyński">Budzi zdziwienie wizja handlowa posłów z Klubu Posłów Wojskowych, którego członkowie w Komisji Obrony Narodowej są za spółkami, fundacjami, a więc występują wbrew intencji rządu w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-447.13" who="#PosełBohdanKopczyński">I ostatnia, trzecia zmiana, do art. 2 pkt. 5 i 6, dotyczy skreślenia zwrotu: „w art. 51c w ust. 2” oraz skreślenia art. 77a i 77b, wszystkie z ustawy o służbie żołnierzy zawodowych. Chodzi o to, by żołnierz zawodowy nie zwracał kwatery, mieszkania, gdy się zwolni sam z wojska, bo skąd dostanie mieszkanie w obecnej sytuacji rynkowej? Po drugie, dąży się do tego, by ten przywilej wojskowy znieść w zamian za odpowiednie wynagrodzenie za służbę wojskową. Natomiast co do art. 77a i 77b, nie można bez naruszenia sprawiedliwości społecznej żądać od podchorążego, studenta wojskowego, zwrotu kosztów wyżywienia, umundurowania, zakwaterowania w sytuacji, gdy się zwolni z uczelni wojskowej lub zostanie z niej wydalony, skoro zalicza mu się, słusznie, pobyt w uczelni wojskowej jako równoważny okres służby zasadniczej.</u>
          <u xml:id="u-447.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-448">
          <u xml:id="u-448.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-448.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jerzego Gołaczyńskiego z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, kolejnym mówcą będzie poseł Janusz Okrzesik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-449">
          <u xml:id="u-449.0" who="#PosełJerzyGołaczyński">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Przedstawiona Wysokiej Izbie nowelizacja ustaw o powszechnym obowiązku obrony, o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz niektórych innych ustaw, jest inicjatywą zarówno poselską, jak i rządową.</u>
          <u xml:id="u-449.1" who="#PosełJerzyGołaczyński">Metoda nowelizacji wynika z pilnej potrzeby dostosowania wojska i systemu obronnego państwa do szybko następujących w naszym kraju przeobrażeń politycznych, społecznych i gospodarczych. Przy pełnej jednak świadomości potrzeby całkiem nowych uregulowań prawnych w tym obszarze, ścisłe powiązanie materii konstytucyjnej z zagadnieniami obronności wyklucza, zdaniem Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, możliwość przygotowania nowych ustaw o obronności i bezpieczeństwie państwa oraz dotyczących funkcjonowania sił zbrojnych przed prawnym ukształtowaniem ustawy zasadniczej, gdyż w jej treści zostaną niewątpliwie rozstrzygnięte takie podstawowe kwestie, jak: usytuowanie, charakter i kompetencje najwyższych organów w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa państwa, zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi, ogólna organizacja władz wojskowych, ranga powinności obronnych wśród innych obowiązków obywatelskich czy uprawnienia i obowiązki żołnierzy. Należy przy tym podkreślić, że dopiero konstytucyjne sformułowanie ustrojowych zasad systemu politycznego, gospodarczego i społecznego pozwoli na właściwe odwzorowanie wolności i praw obywatelskich w ustawie traktującej o obronności, a także na określenie systemu powiązań ekonomiczno-finansowych obronności z gospodarką narodową w nowych warunkach ekonomiki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-449.2" who="#PosełJerzyGołaczyński">Wysoki Sejmie! W konsekwencji powyższych uwarunkowań przedstawiony projekt nowelizacji został ograniczony do niezbędnych tylko regulacji, które omówił wczoraj pan poseł sprawozdawca. Nie wchodząc zatem w szczegóły zaprezentowanych w tej nowelizacji rozwiązań, chcę jedynie zwrócić uwagę, że wiele z nich sankcjonuje de facto istniejącą już w wojsku praktykę, np. w dziedzinie apolityczności wojska, skrócenia czasu odbywania zasadniczej służby wojskowej do 18 miesięcy, zniesienia obowiązku odbywania zajęć wojskowych w szkołach wyższych z wyjątkiem studentów wyższych szkół morskich, ale z koniecznością odbycia przeszkolenia wojskowego po zakończeniu studiów w wymiarze 6 miesięcy, przewartościowania dotychczasowego systemu odroczeń oraz podziału kompetencji komisji poborowych poprzez wykreowanie odrębnego organu właściwego w sprawie orzekania o zdolności do służby wojskowej. Zasadnicze zmiany w ustawie o dyscyplinie wojskowej oraz odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenie honoru i godności żołnierskiej sprowadzają się do już wdrażanego przez pion wychowawczy Ministerstwa Obrony Narodowej systemu szerokiej demokratyzacji życia w wojsku. Zmiany w ustawie o wyższym szkolnictwie wojskowym mają na celu możliwe na gruncie wojskowym zsynchronizowanie jej postanowień z regulacjami występującymi w odniesieniu do cywilnych szkół wyższych. Nowelizacja ustawy o uposażeniu żołnierzy — zawarte to jest w art. 5 — jest przede wszystkim konsekwencją wprowadzenia w ustawie o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych służby kontraktowej i stanu nieczynnego żołnierzy. I wreszcie zmiana wprowadzana do ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładów, art. 10. Ma ona na celu ochronę pracowników odbywających czynną służbę wojskową przed zwolnieniami dokonywanymi w czasie odbywania tej służby.</u>
          <u xml:id="u-449.3" who="#PosełJerzyGołaczyński">Wysoka Izbo! Ograniczony do niezbędnych potrzeb zakres zmian nie hamuje prac nad projektami całkowicie nowych uregulowań w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz funkcjonowania sił zbrojnych. Wniesienie takich inicjatyw ustawodawczych do laski marszałkowskiej rząd już zapowiedział. I mają one dotyczyć właściwości organów w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa państwa, powinności obywateli w zakresie powszechnego obowiązku obrony, świadczeń gospodarki narodowej na rzecz obronności, obrony cywilnej oraz wojskowych służb specjalnych.</u>
          <u xml:id="u-449.4" who="#PosełJerzyGołaczyński">Ich uchwalenie należeć już będzie do naszych następców, ale do tego czasu przedstawione w tej nowelizacji regulacje winny dobrze służyć obronności państwa i lepszemu jak sądzę funkcjonowaniu sił zbrojnych. Nie zrekompensuje to oczywiście drastycznego braku środków finansowych na potrzeby obronności i wojska, pogłębionego planowaną wysoką korektą tegorocznego budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-449.5" who="#PosełJerzyGołaczyński">Konkludując zatem, Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej popiera przedstawiony przez Komisję Obrony Narodowej i Komisję Ustawodawczą zakres nowelizacji ustawy o powszechnym obowiązku obrony i innych ustaw w brzmieniu przedstawionym przez obie komisje.</u>
          <u xml:id="u-449.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-450">
          <u xml:id="u-450.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-450.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Janusza Okrzesika z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie poseł Zenon Kułaga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-451">
          <u xml:id="u-451.0" who="#PosełJanuszOkrzesik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Unia Demokratyczna z zadowoleniem wita projekty ustaw dotyczących obrony narodowej. Z zadowoleniem i jednocześnie z pełną świadomością tego, że ta dyskusja odbywa się późno, że powinna się ona odbyć dużo wcześniej. Przypomnę, że ponad pół roku temu członkowie naszego klubu złożyli wniosek, przyjęty jako swój przez Komisję Obrony Narodowej, by Sejm tej kadencji odbył generalną debatę nad sprawami obronności państwa. Ta debata się nie odbyła. I to, że się nie odbyła, odbiło się ujemnie zarówno na zakresie, jak i jakości obecnie prezentowanych projektów ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-451.1" who="#PosełJanuszOkrzesik">Generalnie jednak klub Unii Demokratycznej podziela pewną filozofię myślenia o wojsku zaprezentowaną przez projektodawców. Popieramy więc zarówno wzmocnienie pozycji obywatela wobec organów wojskowych, np. poprzez ucywilizowanie zasad powoływania do służby wojskowej czy zagwarantowanie niezawisłości komisji lekarskich, jak też uporządkowanie i unowocześnienie systemu finansowania armii i obciążeń osób i przedsiębiorstw na rzecz obronności. Wreszcie uregulowana została kwestia odpolitycznienia wojska, zgodnie zresztą z sugestiami samych środowisk żołnierskich. Rozwiązany też został nabrzmiały i niepotrzebny chyba problem studiów wojskowych na uczelniach, które ulegają ostatecznej likwidacji, oraz służby zastępczej, która, miejmy nadzieję, nigdy więcej nie będzie już służyć jako element represji wobec inaczej myślących. Kto wie zaś, czy nie najważniejszym rezultatem nowych regulacji prawnych będzie wypełnienie luki, jaka powstała w prawie po reformie samorządowej. To, co powiedziałem, nie oznacza jednak, że zgadzamy się z wszystkimi zapisami ustawy. Będziemy np. zdecydowanie popierać pierwszy wniosek mniejszości, dotyczący zmiany 6 i 7 w art. 1 omawianej ustawy. Sądzimy bowiem, że wniosek ten zdecydowanie rozjaśnia dotychczasową regulację prawną, dotyczącą sposobu realizacji uprawnień Komitetu Obrony Kraju. Celem tego wniosku jest stworzenie sytuacji, w której Komitet Obrony Kraju będzie działał w ramach konstytucyjnych uprawnień Rady Ministrów, stworzenie sytuacji, w której wszelki nadzór nad instytucjami państwowymi, sprawowany przez Komitet Obrony Kraju, będzie realizowany poprzez Radę Ministrów, a nie za pomocą nowych, budzących wątpliwości, instytucji prawnych.</u>
          <u xml:id="u-451.2" who="#PosełJanuszOkrzesik">Oczywiście do sprawy Komitetu Obrony Kraju i tak będzie musiał wrócić przyszły parlament w dyskusji konstytucyjnej i wtedy zapewne zapadną w tej sprawie ostateczne decyzje. W tej dyskusji konstytucyjnej Unia Demokratyczna będzie się konsekwentnie opowiadać za wzmocnieniem konstytucyjnej władzy wykonawczej.</u>
          <u xml:id="u-451.3" who="#PosełJanuszOkrzesik">Wysoka Izbo! Na początku wystąpienia ubolewałem nad brakiem generalnej debaty o armii i obronności państwa. Proszę zauważyć, że z powodu braku tej debaty, naszym zdaniem, większość przyjętych rozwiązań jedynie prostuje pewne zaszłości, którymi wojsko było obciążone w poprzednim systemie. Nadal jednak nie została sformułowana żadna wizja tego, jaką armię chcemy mieć w przyszłości i jakimi środkami będziemy to osiągać. Jedynie regulacje dotyczące służby kontraktowej są skierowane w przyszłość, przybliżając nas nieco do silnej i nowoczesnej armii zawodowej. Za takim właśnie modelem opowiada się Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna, gdyż do jego realizacji potrzebne są polityczne decyzje. Tego się nie załatwi na szczeblu batalionu czy pułku. Tu inicjatywa należy do najwyższych instancji państwowych.</u>
          <u xml:id="u-451.4" who="#PosełJanuszOkrzesik">Apelujemy zatem do nich, szczególnie zaś do prezydenta jako zwierzchnika sił zbrojnych i ministra obrony narodowej, by przedstawili Sejmowi jasną, precyzyjną wizję systemu obronnego Polski, łącznie z zarysem nowej doktryny obronnej, na którą od dłuższego już czasu czekamy.</u>
          <u xml:id="u-451.5" who="#PosełJanuszOkrzesik">W kręgach wojskowych budżet armii z poprzedniego roku nazywany był „budżetem przetrwania”. Budżet tegoroczny zyskał miano „budżetu agonii”. Jeśli szybko nie podejmiemy prac nad całościową reformą systemu obronnego, to następny budżet może być w całości „zużyty” na koszty „pogrzebu” polskiej armii.</u>
          <u xml:id="u-451.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-452">
          <u xml:id="u-452.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-452.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Zenona Kułagę z Klubu Posłów Wojskowych. Kolejnym mówcą będzie poseł Janusz Onyszkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-453">
          <u xml:id="u-453.0" who="#PosełZenonKułaga">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Długo czekało wojsko na swój czas sejmowy i stało się to dopiero teraz, u schyłku żywota Sejmu X kadencji. Dyskutujemy dziś nad pakietem ustaw regulujących problemy ludzi w mundurach. Oczekiwano tej nowelizacji. Zachodzące zmiany społeczno-polityczne, zmiany ustroju, a także stan umysłów kadry, żołnierzy Wojska Polskiego, niejako wymusiły tę debatę. Jeszcze bardziej niecierpliwie wspomniał o tym mój przedmówca. Żołnierze Wojska Polskiego, a w szczególności jego kadra zawodowa, oczekiwali debaty poświęconej problemom obronności państwa. Mimo wyraźnego zapotrzebowania na tę debatę, mimo podjętych inicjatyw ze strony ministra obrony narodowej pana admirała Kołodziejczyka, a także posłów naszego klubu, nie doszło do tej debaty. Dziś wiemy, że już się ona nie odbędzie. Można wyrazić tylko ubolewanie i żal, że nie udało nam się znaleźć na tę ważną sprawę czasu. Stan ducha naszych żołnierzy, sytuacja w jakiej znajduje się armia polska wskazują, iż ta debata była naprawdę konieczna. Pozostało także szereg niedomówień, nieodpartych zarzutów postawionych pod adresem wojska, żołnierzy, szczególnie w pierwszym okresie przemian ustrojowych. Mimo że wojsko w oczach społeczeństwa posiada bardzo pozytywny wizerunek, jednak problemy nierozwiązane pozostały. Z konieczności musimy pozostawić je swoim następcom.</u>
          <u xml:id="u-453.1" who="#PosełZenonKułaga">Panie i Panowie Posłowie! Nowelizacja omawianych ustaw jest szeroka. Stopień szczegółowości znaczny i nie sposób odnieść się do wszystkich zmian w ograniczonym czasie sejmowego wystąpienia. Zrobili to też i moi poprzednicy. Dotknę zatem tylko niektórych rozwiązań ustawowych. Znowelizowana ustawa o powszechnym obowiązku obrony państwa aż w 10 artykułach określa kompetencje dla poszczególnych najwyższych czynników państwowych i ich organów, takich jak Komitet Obrony Kraju. W stosunku do całokształtu problematyki obronnej zapisy tych artykułów mają charakter fundamentalny dla bezpieczeństwa naszego państwa. Wydaje się, że większa wyrazistość rozdziału kompetencji między poszczególne osoby i organy poprawiłaby czytelność tej ustawy. W omawianej ustawie uwzględniono oczekiwania kandydatów na żołnierzy w zakresie wyboru formy służby wojskowej. Zabezpiecza ona również interes wojska, odrzucając sugestie otwierania dróg do omijania służby wojskowej, utrzymano zasadę, w myśl której każdy obywatel winien spełnić swój obowiązek względem ojczyzny, pozostawiając mu bardzo szeroki wachlarz wyboru formy służby wojskowej. Chcę tu wyraźnie zaprzeczyć tezie wysuwanej przez ludzi niechętnie nastawionych do służby wojskowej, hołdujących zasadzie niczym nie skrępowanej wolności, iż wojsko to instytucja o charakterze feudalnym, niszczącym osobowość. Z takim głosami spotykaliśmy się w niedalekiej przeszłości. To przecież właśnie wojsko wprowadziło zasadę najdalej idącej równości. Po włożeniu żołnierskiego munduru wszyscy są sobie równi, niezależnie od statusu majątkowego, pochodzenia, dzielą ten sam trudny los żołnierskiej służby, również wykonują te same zadania lub porównywalne. Mają te same prawa i te same obowiązki. To właśnie armia stwarza niepowtarzalną szansę reedukacji społecznej dla jednostek wyobcowanych, konfliktowych i trudnych. Ustawa o dyscyplinie niejako wychodzi naprzeciw tym właśnie celom. Konstrukcja tej ustawy opiera się na filozofii godzenia dyscypliny z zachowaniem pełnej podmiotowości jednostki, jednoosobowego dowodzenia z uznaniem doradztwa żołnierskiego środowiska. W dyskusji broniliśmy tezy pozostawienia kolektywów żołnierskich, wyrosłych na bazie środowiskowych potrzeb, wolnych od ideologicznych i politycznych zabarwień. Ustawa ta jest w ogóle mniej represyjna od swoich poprzedniczek. Jest ona znaczącym krokiem zmierzającym do likwidacji wynaturzeń występujących przecież nie tylko w naszej armii.</u>
          <u xml:id="u-453.2" who="#PosełZenonKułaga">Wysoki Sejmie! W pakiecie ustaw znalazła się również ważna znowelizowana ustawa o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Kadra Wojska Polskiego nie oczekiwała biernie na czas regulacji ustawowych. Wbrew temu co powiedział pan poseł Kopczyński, ona tak bardzo nie potrzebuje reformatorów z zewnątrz. Z dużą wrażliwością przyjęła wyzwanie czasu i społeczne oczekiwania. Dokonała przebudowy swych stosunków międzyludzkich, otwarła się na społeczne i polityczne przemiany zachodzące w naszym kraju. Jako armia narodowa stworzyła warunki do pełnej tolerancji religijnej w wojsku. Swą apolityczność potwierdziła nieangażowaniem się w spory partyjne, przyjmując postawę otwartości i gotowości do współpracy ze wszystkimi orientacjami politycznymi służącymi dobrze wojsku i ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-453.3" who="#PosełZenonKułaga">Wojsko włączyło się aktywnie w dzieło budowy normalnych stosunków z sąsiadami, z państwami Europy Wschodniej i Zachodniej. To z inicjatywy wojska dowódcy wojsk lotniczych, w ramach realizacji koncepcji „otwartego nieba”, zorganizowali w ostatnich dniach sierpnia w stolicy Wielkopolski, w kolebce polskiego lotnictwa Poznaniu, bardzo ważną międzynarodową imprezę lotniczą z udziałem lotnictwa Stanów Zjednoczonych, Francji, Anglii, Związku Radzieckiego i Polski. Obok lotniczego kunsztu pokazano polskiemu społeczeństwu, jak praktycznie buduje się pomosty zaufania między żołnierzami z wrogich sobie dotychczas armii. Impreza, w której dano szansę polskiemu przemysłowi została sfinansowana całkowicie przez ludzi polskiego biznesu, z panem Gawronikiem na czele. Obejrzało ją pół miliona ludzi. Tysiące młodych ludzi zakochało się w lotnictwie. Oglądał tę ważną imprezę pan minister Kołodziejczyk. Mimo zaproszeń, tu z żalem muszę powiedzieć, nie przybyli przedstawiciele elit rządzących. Nie przybyło wielu posłów z Komisji Obrony Narodowej. Szkoda panowie, straciliście piękną lekcję nauki wojska i lotnictwa.</u>
          <u xml:id="u-453.4" who="#PosełZenonKułaga">Panie i Panowie Posłowie! Przy nowelizacji ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych uwzględniono rozwiązania obowiązujące w innych armiach świata, w Wlk. Brytanii, Francji, Hiszpanii, w RFN. Zachowano także w znaczącym stopniu polską tradycję wojskową, sięgając do rozwiązań II Rzeczypospolitej. Z generalnych założeń, jakie przyjęto przy konstrukcji ustawy, na uwagę zasługują stwierdzenia: pełnienie służby wojskowej jest w interesie narodu i państwa, konkurencyjność służby wojskowej w stosunku do innych zawodów. Na razie jest to hasło bez pokrycia, tak przynajmniej pojmuje je młodzież, wcale nie garnąca się do szkół oficerskich. Bardzo szczegółowo i jaśniej niż dotychczas określono prawa i obowiązki żołnierzy zawodowych. Zagwarantowano równorzędność stron w odniesieniu do stosunku służbowego. Żołnierz pozostaje nadal w stosunku służbowym a nie w stosunku pracy. Oznacza to pełną dyspozycyjność, zobowiązanie do głębokiej lojalności i potrzebę poświęcania się dla narodu i państwa. W zamian za to winien on być otoczony troską społeczeństwa, darzony szacunkiem i zaufaniem. Przy określeniu kryteriów przyjmowania do służby zawodowej oparto się na treści 4 art. przedwojennego dekretu prezydenta w brzmieniu, cytuję: „Oficerem może być nieposzlakowany obywatel Państwa Polskiego, którego wierność dla Rzeczypospolitej nie ulega wątpliwości, a który posiada odpowiednie kwalifikacje moralne i fachowe”. Ustawa wprowadza służbę kontraktową, wspominano o tym. Jest ona, moim zdaniem, bardzo ważnym krokiem wiodącym do uzawodowienia armii. Wprowadzono również instytucję stanu nieczynnego, swoistego zwolnienia służbowego, urlopowania żołnierza zawodowego na czas wykonywania obowiązków poselskich, administracyjnych, państwowych. Ustawa wyraźnie zabezpiecza interesy obu stron, zarówno w przepisach odszkodowawczych, jak i pragmatycznych.</u>
          <u xml:id="u-453.5" who="#PosełZenonKułaga">Klub Posłów Wojskowych popiera projekt komisji i pierwszy wniosek mniejszości, jak również konsekwencje, które wynikną z przyjęcia ustawy o ministrze cywilu. Nowelizacja omawianych ustaw jest głęboka i szczegółowa. Mam świadomość, że przyjęte rozwiązania będą poddane próbie czasu. Aktualizacja naszej doktryny obronnej spowoduje kolejną nowelizację tej ustawy i sądzę, że nastąpi to niebawem. Wojsko polskie, kierując się zapisami omawianych ustaw, przestrzegać musi, oprócz tego, głównej strategicznej zasady, która brzmi: być zawsze gotowym do obrony, służyć wiernie ojczyźnie i narodowi polskiemu. Obliguje go do tego wysoka społeczna akceptacja. Ten wysoki stopień społecznego zaufania daje żołnierzowi wojska polskiego satysfakcję, ale jednocześnie napawa go niepokojem. Ten niepokój bierze się stąd, że drastyczne ograniczenia budżetowe w resorcie obrony narodowej zmusiły nas do obniżenia progu zdolności sił zbrojnych do obrony granic. Obniża się standard życia żołnierzy i ich rodzin. Żołnierz polski nigdy nie był zamożny. Od czasu drugiej wojny światowej jego status materialny był zawsze skromny. Znosi to ze spokojem, choć z goryczą. Duma i odpowiedzialność i uregulowania prawne nie pozwalają mu szantażować rządu i społeczeństwa strajkami. Nie może pogodzić się jednak z tak drastycznym ograniczeniem środków na obronę. Konieczność obniżenia limitów szkoleniowych w konsekwencji prowadzi do niefachowości, do obniżenia granicy bezpieczeństwa szkoleniowego. Jestem pilotem i znam te zagadnienia. Pilot musi wylatać minimalną ilość godzin. Jest to próg nieprzekraczalny. Te progi dziś się przekracza. Dowódca wysyłający go w powietrze staje przed dylematem nie tylko prawnym, ale również i moralnym.</u>
          <u xml:id="u-453.6" who="#PosełZenonKułaga">My wszyscy również, proszę państwa, stajemy dziś przed dylematem nie tylko moralnym, w obliczu obniżania się gwarancji bezpieczeństwa państwa. Tę przestrogę kieruję do członków rządu Rzeczypospolitej, do posłów tej i przyszłej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-453.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-454">
          <u xml:id="u-454.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-454.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Janusza Onyszkiewicza z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie poseł Ludomir Goździkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-455">
          <u xml:id="u-455.0" who="#PosełJanuszOnyszkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Muszę przyznać, że z mieszanymi uczuciami przystępuję do wygłoszenia tych kilku słów, z uczuciami satysfakcji, że w końcu możemy porozmawiać o sprawach obronności państwa i o sprawach wojska. Ale te uczucia satysfakcji są jakby trochę jednak przyćmione widokiem tych pustych foteli. To jakby świadczyło o tym, że być może, w tej chwili, w sytuacji przedwyborczej sprawy obronności państwa nie są traktowane tak, jak sądzę, być powinny. Dobrze, że ta debata się odbywa. Szkoda, że nie było wielkiej debaty na temat bezpieczeństwa państwa, bo wizja armii wymaga tego rodzaju debaty i wymaga tego wizja Polski w bezpiecznej Europie. Ta wizja dopiero się kształtuje, ona się kształtuje w instytucjach rządowych, kształtuje się także w dialogu pomiędzy instytucjami rządowymi i komisjami sejmowymi. Nie może ona jednak zyskać uznania parlamentu i miejmy nadzieję, że to się stanie w przyszłej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-455.1" who="#PosełJanuszOnyszkiewicz">Przechodząc do spraw konkretniejszych i bardziej szczegółowych, chciałbym się zatrzymać nad jedną poprawką, która została tutaj wniesiona. Jest ona bardzo szczegółowa, ale myślę, że z punktu widzenia moralnego i jakby technicznego jest dla wojska dosyć istotna. Podniósł to pan… to już było zresztą podniesione. Mianowicie chodzi o ten postulat, ażeby oficer, który z własnej inicjatywy z wojska odchodzi, nie musiał zdawać mieszkania. Ja apeluję tutaj do wszystkich o to, ażeby tę poprawkę 5a odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-455.2" who="#PosełJanuszOnyszkiewicz">Teraz, po tej szczegółowej uwadze, chciałbym przejść do sprawy ogólnej. Mianowicie, chciałbym wyrazić przede wszystkim wielkie zadowolenie, że ta ustawa, którą dzisiaj — mam nadzieję — przegłosujemy, proponuje pewne wyjaśnienie roli takich instytucji jak Komitet Obrony Kraju czy też Rada Bezpieczeństwa Narodowego. I że to wyjaśnienie idzie, jak mi się wydaje, w dobrym kierunku, w kierunku przejęcia na nasz grunt tak wiele jak można z modelu francuskiego. Model francuski, jak państwu zapewne wiadomo, jest to model o ustroju z silnym prezydentem, jest to model, w którym prezydent realizuje swoje uprawnienia konstytucyjne przez instytucje przede wszystkim rządowe i państwowe, mając oczywiście rozmaite organy doradcze, organy konsultacyjne, które nie mają żadnych uprawnień decyzyjnych. A jeżeli decyzje są podejmowane, to są to decyzje podejmowane w uzgodnieniu z rządem. Ta sprawa jest ujęta w dotychczasowych unormowaniach prawnych. To co tutaj jest zaplanowane jakby tę sytuację jeszcze bardziej wyjaśnia i — jak już mówiłem — przybliża ten francuski model do naszej praktyki.</u>
          <u xml:id="u-455.3" who="#PosełJanuszOnyszkiewicz">Druga rzecz, która — jak sądzę — jest niesłychanie ważna i jest zawarta w tej ustawie, to cały pakiet uregulowań, które wprowadzą naprawdę depolityzację naszych sił zbrojnych. To sprawa niesłychanie ważna. Nie chcę mówić o tym, do jakiego stopnia wojsko było dalekie od tej właśnie apolityczności. Apolityczności może nie w tym sensie, że wojsko nie było elementem polityki, bo wojsko, oczywiście, elementem polityki zawsze jest, ale że wojsko nie było elementem debat partyjnych, że było apartyjne bardziej aniżeli apolityczne. To niesłychanie ważne. I myślę, że jeżeli Sejm przyjmie te regulacje prawne, to choć nie wchodzą one w życie z dniem ogłoszenia, jednak zawarte w nich przesłanie, to, czego Wysoka Izba oczekuje od oficerów, od żołnierzy zawodowych, dotrze do wszystkich i przyniesie odpowiedni efekt. Jest to niesłychanie ważne, dlatego że mamy obecnie niebywale specjalny moment. Toczy się mianowicie kampania wyborcza. W tej kampanii wyborczej ludzie w mundurach mogą chcieć wziąć udział. Niech mają świadomość, jaka w tej materii jest opinia Wysokiej Izby i jakie unormowania prawne wkrótce wejdą w życie.</u>
          <u xml:id="u-455.4" who="#PosełJanuszOnyszkiewicz">To co mówiłem o depolityzacji wojska, z tymi zastrzeżeniami o których mówiłem, wiąże się ściśle z postulatem wprowadzenia cywilnego ministra. Jeżeli minister, wojsko, jeżeli osoby w mundurach mają być jakby uwolnione od zajmowania się bieżącą polityką, a więc od uwikłań w sprawy debat partyjnych, to osoba ministra nie może być oczywiście osobą w mundurze. Dlatego, że minister jest członkiem rządu, minister bierze udział w podejmowaniu decyzji politycznych, minister jest po prostu politykiem. I w związku z tym, jeżeli chcemy to utrzymać, a sądzę, że chcemy, nie może minister być oficerem służby czynnej. To jakby od razu narzuca kierunek rozwiązań, a sprawa depolityzacji wojska jest niesłychanie istotna, bo wojsko ma realizować zadania, które stawia mu całe społeczeństwo. I wojsko nie może być szarpane rozmaitymi dyskusjami typu partyjnego. Wojsko musi realizować nadrzędny interes narodu, jakim jest zapewnienie mu bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-455.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-456">
          <u xml:id="u-456.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-456.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Ludomira Goździkiewicza z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jacek Kasprzyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-457">
          <u xml:id="u-457.0" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiejsza debata rzeczywiście ma bardzo kiepski wyraz dla naszych sił zbrojnych. I nie mogę oprzeć się stwierdzeniu, że zbyt różne są potem opinie, np. co do finansowania polskiej armii. Ale to jest taka pierwsza refleksja, która musi ciążyć na wynikach naszej pracy, wynikach dzisiejszej debaty.</u>
          <u xml:id="u-457.1" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">Pan poseł Szymanderski przedstawił w szczegółach zakres dzisiejszej debaty, chociaż, przy pewnym proteście Wysokiej Izby, omawiał rzeczy, które w sposób istotny zmieniają prawa i obowiązki żołnierzy i obowiązki państwa wobec naszego wojska.</u>
          <u xml:id="u-457.2" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">Uważam, że dzisiejsza i wczorajsza debata dają początek tworzeniu pewnych podstaw ustrojowych działania wojska w naszym kraju. Te ustawy i te, które przyjdą w najbliższym czasie, są zbiorem pewnych zapisów, które muszą wykluczyć jedną rzecz, która jest, w moim przekonaniu, wrogiem wojska, mianowicie ogromną tymczasowość. W wojsku nie może być przypadkowości. I dlatego czasem dziwi mnie, że w tej Izbie nie prowadziliśmy dyskusji, szerokiej dyskusji na temat doktryny, o której mówił tu pan minister Onyszkiewicz. Nie mieliśmy czasu, wielu natomiast naszych dostojników rządowych wypowiada się już o charakterze naszej doktryny na zewnątrz, poza granicami, dając upust, powiedzmy, swojej wiedzy i chęci, nie pytając społeczeństwa, nie pytając nawet Wysokiej Izby, czy te kierunki są słuszne dla narodu, dla państwa, sądzę bowiem, że w tym wszystkim interes społeczny musi być interesem nadrzędnym. Sądzę, że w ustawie o powszechnym obowiązku obrony PRL, która, w moim przekonaniu, trafia czy wychodzi naprzeciw społeczeństwu, są zawarte pewne rzeczy, które przybliżają, można by nawet powiedzieć humanizują, pewne problemy i sprawy, które stają się jasne i w związku z tym wydaje się, że z całą siłą trzeba egzekwować realizację tejże ustawy.</u>
          <u xml:id="u-457.3" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">Dla nas, Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego, zostało wreszcie jasno określone, kiedy jedyny żywiciel rodziny lub jedyny rolnik, młody człowiek, który miał na utrzymaniu swych rodziców, w sposób prawny, jednoznaczny może być odroczony od służby wojskowej. Jeżeli tak to zostało zapisane, to rozumiem, że wszelkie kłamstwa, wszelkie oszustwa muszą być likwidowane.</u>
          <u xml:id="u-457.4" who="#PosełLudomirGoździkiewicz">Kończy się czas mego wystąpienia, nie chciałbym przedłużać, ale, proszę państwa, chciałbym zwrócić uwagę, że w ustawie o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych wprowadza się nowe pojęcie, czy nowy rodzaj wojsk — służbę kontraktową. To znaczy, że idziemy w kierunku uzawodowienia naszej armii. To nie jest tylko slogan, to jest stwierdzenie. Proszę Państwa! Za tym kryją się ogromne koszty, ogromne sumy, które trzeba przekazać naszemu wojsku. To nie jest prośba wojska. Jeżeli taką ustawę podejmiemy, to obowiązkiem Wysokiej Izby jest zapewnić środki na funkcjonowanie naszego wojska, dzisiaj i w przyszłości. Jak to obecnie wygląda, to ja nie chciałbym się wdawać w dywagacje, nie jestem oficerem zawodowym, ale spotykam się z żołnierzami i sprawy są żenujące, tak to wygląda na dzień dzisiejszy. Stwierdzam, że decyzje zawarte w projektach ustaw bliskie są Polskiemu Stronnictwu Ludowemu, będziemy głosować za przyjęciem tych ustaw, a pod rozwagę Wysokiej Izby jeszcze raz stawiam potrzebę poszerzenia wiedzy na temat funkcji wojska w naszym społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-457.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-458">
          <u xml:id="u-458.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-458.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jacka Kasprzyka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Tadeusz Jemioło.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-459">
          <u xml:id="u-459.0" who="#PosełJacekKasprzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja myślę, panie pośle Onyszkiewicz, że ta uwaga do posłów o te puste ławy nie była na miejscu, ponieważ myślę, że obronność i sprawy bezpieczeństwa naszego kraju są wszystkim bliskie, zastanawiam się natomiast, czemu tylko dwa resorty bliskie obronności, a więc Ministerstwo Obrony Narodowej i resort łączności są w ławach rządowych.</u>
          <u xml:id="u-459.1" who="#PosełJacekKasprzyk">Zgadzam się w pełni z tym, co powiedział pan poseł Kułaga, pan generał Kułaga, że obowiązkiem każdego obywatela jest niejako płacić podatki i bronić kraju. Ale są pewne zjawiska, których samą ustawą nie rozwiążemy. Sytuacja panująca w naszej armii, pewne odczucia, które dotyczą zarówno żołnierzy, jak i faktu, że podjęcie służby wojskowej jest również pewną ingerencją w życie osobiste każdego obywatela, jest rzeczą bardzo trudną. Ja chciałbym się zająć tylko jedną rzeczą, dotyczącą właśnie społecznych aspektów tejże ustawy. Myślę, że armię najlepiej reorganizować będą fachowcy, natomiast ja tylko w tym jednym punkcie chciałbym to uczynić. Nie zgadzam się, że sprawa jedynego żywiciela rodziny jest akurat tak wielką patologią dla samej armii i powodem omijania tejże armii. Takim samym przykładem może być zdobywanie, podnoszenie swoich kwalifikacji, zdobywanie wykształcenia, próba przejęcia gospodarstwa rolnego i wiele innych przykładów. Są określone sytuacje życiowe, są określone sytuacje rodzinne, w których podjęcie służby wojskowej jest bardzo skomplikowane i tutaj chyba trzeba te fakty starać się ze sobą pogodzić. I troszeczkę dziwnie w moich uszach zabrzmiało stwierdzenie, być może przeinaczyłem słowa pana posła sprawozdawcy, gdy wyczułem w nich pewną jakąś radość z tego, że już jedyni żywiciele nie będą w stanie obronić się, czy też zabezpieczyć w normalny sposób swojej rodziny. Bo nawet jeżeli dzisiaj Zaczniemy powoływać jedynych żywicieli do wojska, to zadaję proste pytanie, jak się mają do tego ostatnie komunikaty Ministerstwa Obrony Narodowej, mówiące o tym, że jest bardzo trudna sytuacja materialna w armii, że będziemy powoływać najlepiej wykształconych, najzdrowszych, najzdolniejszych, i pytanie, z czego będziemy po prostu te zasiłki płacić, czy nie będzie to kolejna w pewnym momencie fikcja.</u>
          <u xml:id="u-459.2" who="#PosełJacekKasprzyk">Dlatego też chciałem zgłosić kilka wniosków do projektu przedłożonej nam uchwały, aby rozszerzyć pewnym zakresem opieki również i jedynych żywicieli. Art. 37 ust. 1, proponuję rozszerzyć o zdanie: „utrzymywanie rodziny, jeżeli poborowy został uznany przez rejonową komisję poborową za jedynego żywiciela”. Art. 37 ust. 2 proponowałbym objąć także jedynych żywicieli. W art. 39 ust. 1 chciałbym wprowadzić poprawkę merytoryczną, a mianowicie, że orzeczenia rejonowych komisji doręcza się właściwemu wojskowemu komendantowi uzupełnień i poborowemu na piśmie, chodzi tutaj o skrócenie okresu dostarczenia tego odroczenia, i proponowałbym wprowadzenie takiego zapisu niezwłocznie, bo jest to ważne, jeżeli chodzi o czas odwołania się od tej decyzji. Następnie art. 46 mówiący o tych, których przenosi się do rezerwy, należy rozszerzyć o jedynych żywicieli. Chciałem również zaproponować rozszerzenie art. 97 o dodanie wyrazów „jedyni żywiciele”. W art. 97 ust. 3, mówiącym kto może być zwolniony ze służby wojskowej w czasie jej odbywania, proponuje się wprowadzenie zapisu mówiącego, że żołnierz może być zwolniony z zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem, w razie przyjęcia go do szkoły średniej albo policealnej w systemie wieczorowym lub zaocznym. Ja bym proponował tutaj również rozszerzenie o studia w systemie dziennym, niekoniecznie zaocznym, ale po prostu w systemie dziennym. Myślę, że w okresie kiedy mnóstwo młodych ludzi, absolwentów, dotkniętych jest bezrobociem i próbuje podnosić swoje kwalifikacje, wykształcenie — jest to również okazja i szansa do tego, aby podjąć naukę na studiach wyższych.</u>
          <u xml:id="u-459.3" who="#PosełJacekKasprzyk">W przypadku, gdyby Wysoka Izba nie zdecydowała się poprzeć zgłoszonych przeze mnie poprawek w stosunku do jedynych żywicieli, chciałbym zgłosić jeszcze jedną propozycję, którą oczywiście trzeba by uzgodnić z komisją, aby spróbować w zapisie ustawowym znaleźć możliwość takiego zapisu, który dawałby jedynym żywicielom pierwszeństwo w podejmowaniu służby zastępczej.</u>
          <u xml:id="u-459.4" who="#PosełJacekKasprzyk">Panie marszałku, już kończę, oczywiście chciałem poprzeć inne zapisy tejże ustawy, czując intencje ustawodawców i mając nadzieję, że pomimo tak trudnej sytuacji, pomoże ustawa ta w rozwiązywaniu problemów zarówno obronności kraju, jak i samego środowiska.</u>
          <u xml:id="u-459.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-460">
          <u xml:id="u-460.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-460.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Tadeusza Jemiołę z Klubu Posłów Wojskowych. Kolejnym mówcą będzie poseł Marian Żenkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-461">
          <u xml:id="u-461.0" who="#PosełTadeuszJemioło">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Kopczyński wyraził troskę o system kształcenia dla potrzeb sił zbrojnych. Pragnę mu za to serdecznie podziękować. Pragnę jednak Wysoką Izbę zapewnić, iż jest koncepcja optymalizacji tego systemu. Mamy możliwość oglądania na Zachodzie całości tego systemu. Aktualnie nie mamy 11 szkół oficerskich, tylko 8 szkół oficerskich, trzy akademie specjalistyczne i Akademię Obrony Narodowej. System, który jest projektowany, jest funkcją statusu oficera, a ten wiedzie wprost do sfery ekonomicznej. Stąd łatwe dostrzec, jakie tu są trudności. Wydaje się, że „wygaszenie” kolejnej szkoły przynosi oszczędności. Jest to pozorne. Takie analizy były prowadzone. Jeżeli wziąć pod uwagę, że mamy sprzęt wojskowy o niewielkim stopniu integracji, że w wielu przypadkach trudno nazwać to systemem, jest zatem cała mutacja specjalności wojskowych i również liczby szkół, chociaż nie ma zależności liniowej. I patrzymy na to jako na proces, a w miarę kiedy będzie się pojawiał nowy sprzęt, jako na system. Szkoły te będą „wygaszane” w miarę, jak będzie pozwalała na to sytuacja gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-461.1" who="#PosełTadeuszJemioło">Jeżeli chodzi o Akademię Obrony Narodowej, której jestem rektorem, to nie wyraziłbym zgody, przyznam szczerze, jakkolwiek taki akt woli wówczas mogłem wykazać, aby kierować takim byle jakim tworem. Oczywiście nic na tym padole nie jest doskonałe. Na pewno Akademia Obrony Narodowej też wymaga doskonalenia. Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, iż Akademia Obrony Narodowej kształci z zakresu sztuki operacyjnej, strategii, polityki bezpieczeństwa, w tym zbrojenia, rozbrojenia, a więc zajmuje się niejako filozofią dotyczącą problematyki bezpieczeństwa narodowego. Na całym świecie tego typu akademie funkcjonują, funkcjonują natomiast również akademie specjalistyczne. One odpowiadają rodzajom sił zbrojnych. Nie twierdzę, że akurat przypadek naszej akademii specjalistycznej jest przypadkiem nagannym.</u>
          <u xml:id="u-461.2" who="#PosełTadeuszJemioło">Jeżeli chodzi o Akademię Polityczną, to została ona zlikwidowana. Fizycznie została zlikwidowana, zostało w Akademii Obrony Narodowej 10% najmłodszych pracowników spośród nauczycieli akademickich. Nie ma żadnego profesora z byłej Akademii Politycznej.</u>
          <u xml:id="u-461.3" who="#PosełTadeuszJemioło">Jeżeli chodzi o proporcje dotyczące treści kształcenia, to na wydziale nauk humanistycznych proporcje te się kształtują jak 70 do 30 na korzyść przedmiotów humanistycznych, na kierunku dowódczym są odwrotne proporcje. Po to tak są skonstruowane, aby można było zapewnić oficerowi wychowawcy, który kształci się na wydziale nauk humanistycznych, aby mógł dowodzić po ukończeniu akademii do szczebla batalionu i zastępców dowódcy pułku. Po określonym stażu na stanowisku oficera wychowawcy, jako pomocnika dowódcy, może on po przeszkoleniu specjalistycznym, krótkim, kursowym, tego typu rozwiązania są znane na świecie, również zajmować kolejne, wyższe stanowiska w pionie dowódczym. Zatem nie ma tej hermetyczności, nie ma również obawy, że kształcimy wizerunek oficera politycznego, jakiegoś upiornego osobnika, który tylko nastawiony jest na indoktrynację, albowiem od tego zdecydowanie i dawno odstąpiliśmy. Notabene w wojsku polskim miało to charakter jedynie śladowy.</u>
          <u xml:id="u-461.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-462">
          <u xml:id="u-462.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-462.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Mariana Żenkiewicza z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Tadeusz Bień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-463">
          <u xml:id="u-463.0" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odróżnieniu od moich przedmówców przystąpię od razu do kwestii szczegółowej, i to tylko jednej. Mianowicie, chciałbym podjąć polemikę z wnioskiem mniejszości zgłoszonym przez pana posła Kopczyńskiego, a dotyczącym zmiany treści art. 35a. Przypomnę, że artykuł ten ma w brzmieniu nadanym mu przez komisję następującą treść:</u>
          <u xml:id="u-463.1" who="#PosełMarianŻenkiewicz">1) żołnierze zawodowi mogą wchodzić w skład spółek, fundacji, innych podmiotów gospodarczych za zezwoleniem ministra obrony narodowej lub organu wojskowego przez niego upoważnionego;</u>
          <u xml:id="u-463.2" who="#PosełMarianŻenkiewicz">2) szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1, określa minister obrony narodowej w drodze rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-463.3" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Myślę, proszę państwa, że zakradł tu się pewien błąd i pewna zbyt przesadna troska o tzw. „czystość” wojska. Chcę zwrócić uwagę na następujące sprawy, że w grupie tych ograniczeń mieści się pojęcie fundacji. Istnieją teraz fundacje, które swoim działaniem obejmują również sferę obronną. Myślę chociażby o Fundacji na Rzecz Rozwoju Nauki Polskiej. Być może minister uzna za stosowne, aby we władzach tej fundacji uczestniczył jego przedstawiciel.</u>
          <u xml:id="u-463.4" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Sprawa druga. W procesie prywatyzacji i przekształcania przedsiębiorstw pracujących na rzecz obronności w jednoosobowe spółki skarbu państwa może być również potrzebne, by w radach nadzorczych tych spółek znalazły się osoby będące żołnierzami. Myślę, że postawienie tak wysokiego warunku, ażeby osoba, która ma uczestniczyć w tych władzach, musiała uzyskiwać aż zgodę ministra obrony narodowej lub specjalnego organu do tego celu powołanego, jest bardzo wysokim progiem i to samo w sobie daje gwarancję, iż nie będzie ten przepis nadużywany. W związku z tym wnoszę, ażeby utrzymać treść art. 35a w dotychczasowym brzmieniu. Pragnę ponadto zwrócić uwagę na jeszcze jeden znamienny szczegół, a mianowicie na to, że ustawa nie zabrania żołnierzom zawodowym posiadania udziału w spółkach. Z faktu posiadania udziału w spółkach na podstawie ustawy Prawo handlowe wynika prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki, które jest władzą spółki i tym samym, jeśli żołnierze takie akcje będą posiadać, to albo będą musieli prosić każdorazowo o zgodę ministra na uczestniczenie w tychże zgromadzeniach, co moim zdaniem byłoby sprawą kuriozalną, albo po prostu będą musieli być reprezentowani przez osoby przez nich upoważnione.</u>
          <u xml:id="u-463.5" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Kończąc wnoszę, aby utrzymać art. 35a zgodnie z zapisem, a jednocześnie myślę, panie pośle Kopczyński, że generalizuje pan, używając słów „uczestniczyć w machinacjach” w odniesieniu do funkcjonowania spółek prawa handlowego. W końcu jest to jeden z podstawowych kierunków, jakie zakładają przekształcenia własnościowe.</u>
          <u xml:id="u-463.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-464">
          <u xml:id="u-464.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-464.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Tadeusza Bienia, nie zrzeszonego w żadnym z klubów poselskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-465">
          <u xml:id="u-465.0" who="#PosełTadeuszBień">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Sprawy obronności kraju, jej organizacja i kondycja sił zbrojnych to temat, przy omawianiu którego z natury rzeczy należy zachować daleko idącą powściągliwość, zwłaszcza kiedy debata ma charakter publiczny. Istnienie armii, jej wielkość, struktury organizacyjne i wyposażenie muszą być wynikiem określonej doktryny. Uwzględniać ona musi m.in, zagrożenia i możliwość sojuszy, warunki geograficzno-demograficzne i kondycję ekonomiczną państwa. Doktrynę mamy, jest to doktryna obronna i to dzisiaj nie budzi żadnych wątpliwości. Jest to niepodważalne. Ta doktryna jednak na dzisiaj jest mało precyzyjna i nie przystaje do stanu wojska polskiego. Wojsko polskie przeżywa dzisiaj bardzo trudne chwile spowodowane brakiem właśnie tej jasnej polityki państwa wobec jego zadań, organizacji i wielkości.</u>
          <u xml:id="u-465.1" who="#PosełTadeuszBień">W złej sytuacji gospodarczej państwa, armia jest tą z niewielu dziedzin, której nie wolno zostawiać samej sobie. Ponawiające się ataki polityczne, wprawdzie niezbyt liczne, ale głośne, oraz brak środków finansowych wywołują frustrację u żołnierzy zawodowych, wpływają demoralizująco na podstawową tkankę armii. Kto ma rzeczywisty kontakt z wojskiem, nie może podawać w wątpliwość jego lojalności, patriotyzmu, a często czynnego udziału wojska w procesie demokratycznych przemian ustrojowych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-465.2" who="#PosełTadeuszBień">Dzisiaj konieczne jest stworzenie przynajmniej klimatu poparcia i życzliwości wobec wojska, przy czym trzeba niezwłocznie podjąć decyzje polityczne w celu określenia jednoznacznych zadań i organizacji armii polskiej. Z tym dłużej zwlekać już nie można. Zarówno skomplikowana sytuacji międzynarodowa, jak i przebieg międzynarodowych spotkań przedstawicieli państw, głównie europejskich, myślę tutaj również o kontaktach przedstawicieli Komisji Obrony Narodowej z przedstawicielami analogicznych komisji w innych państwach europejskich, wskazują, że istnienie wojska polskiego jest potrzebne i ważne, że wojsko polskie stanowić będzie jeszcze długo czynnik bezpieczeństwa w Europie. Tej armii zatem trzeba zapewnić stabilizację, stabilną sytuację polityczną. Istotnym czynnikiem, który winien wpływać na poprawę złej sytuacji wojska, jest omawiany dzisiaj projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej i niektórych innych ustaw. Za nią powinny pójść wyraźne zmiany polityczne w polityce kadrowej, w reorganizacji sił zbrojnych. Dotychczasowe zmiany uznaję za niezadowalające. Uważam, że projekt ustawy należy przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-465.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-466">
          <u xml:id="u-466.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-466.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy zabierze głos poseł sprawozdawca?</u>
          <u xml:id="u-466.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto pragnie jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-466.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę, panie pośle. Poseł Jacek Szymanderski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-467">
          <u xml:id="u-467.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Panie Marszałku! Proszę Państwa! Parę uwag szczegółowych. Bardzo dziękuję panu posłowi Kasprzykowi za te uwagi. Przygotowując tę ustawę bardzo długo, staraliśmy się zadbać przede wszystkim o prawa człowieka, jeżeli zostało tu jakieś uchybienie, to uwagi są bardzo dla nas ważne.</u>
          <u xml:id="u-467.1" who="#PosełJacekSzymanderski">Natomiast w tej konkretnej sprawie chciałbym powiedzieć, że myśmy się chyba niedokładnie zrozumieli z winy mojego niewłaściwego, bo zbyt krótkiego sprawozdania. Mianowicie jeżeli chodzi o jedynych żywicieli rodziny, kierowaliśmy się następującą motywacją. Jeżeli to jest jedyny żywiciel rodziny, to znaczy człowiek, który założył rodzinę, ma dzieci, ma jakieś tego typu komplikacje, to będzie on otrzymywał pełny zwrot kosztów. To jest bardzo wyraźnie zapewnione, nawet w niektórych szczegółowych sprawach wyraźniej niż było w poprzednich regulacjach, to znaczy wszystkie obowiązki alimentacyjne, mieszkaniowe itd., jego żona i jego dzieci otrzymają pełne zabezpieczenie.</u>
          <u xml:id="u-467.2" who="#PosełJacekSzymanderski">Natomiast chciałem zwrócić uwagę, że byliśmy przeciwni nadużywaniu tej ważnej i kształtującej również prawa człowieka instytucji małżeństwa. Według ostatnich danych na ten temat małżeństwo było wykorzystywane nagminnie jako sposób obrony przed służbą wojskową. Według danych uzyskanych ze Sztabu Generalnego, zawarto 17 tys. małżeństw więcej niż przeciętnie, w momencie kiedy pojawiło się rozporządzenie, które zezwalało na odraczanie służby wojskowej jedynym żywicielom, 13 tys. z tych małżeństw rozwiązało się natychmiast po ukończeniu 24 roku życia przez jedynego żywiciela. Czyli jest to sytuacja, w której pewną istotną instytucję życia społecznego wykorzystuje się do celów, do których nie jest ona przeznaczona. Dlatego też, zważywszy że te wszystkie prawa są zabezpieczone w sensie alimentacyjnym, bardzo bym namawiał pana posła do wycofania tego wniosku. Chodzi o to, żeby jedyni żywiciele, żeby ci młodzi ludzie nie nadużywali tej instytucji, żeby w momencie, kiedy już się zwiążą, nie byli „wyrywani” z małżeństwa.</u>
          <u xml:id="u-467.3" who="#PosełJacekSzymanderski">I tu jest ostatnia uwaga bardzo ważna, która nie jest zapisana w ustawie. Był pan uprzejmy powiedzieć, zapytać, jak to się ma do takiego stwierdzenia, że będziemy brać najlepszych itd., padło takie stwierdzenie. Panie pośle, w tej chwili według budżetu i kierunków, które istnieją, że tak powiem, w armii, nie ulega wątpliwości, że nie będzie się brać wszystkich. Nie ulega też wątpliwości, że organ, który będzie powoływał żołnierzy, będzie kierował się tym, ile to kosztuje.</u>
          <u xml:id="u-467.4" who="#PosełJacekSzymanderski">Prawda? Wszystkie odszkodowania będą płacone. Te rzeczy także będą brane pod uwagę. Można je brać pod uwagę dlatego, że pobór nie obejmie całej kohorty nadającej się do poboru. Już w tej chwili ze względów budżetowych będzie o 30 tys. mniej poborowych. Proponowałbym nad tym się zastanowić.</u>
          <u xml:id="u-467.5" who="#PosełJacekSzymanderski">Sprawa następna, którą pan podniósł, ważna. Powiedział pan, żeby rozszerzyć zwolnienia na osoby podejmujące studia dzienne. Proszę pana, studia dzienne dają zwolnienie obligatoryjne, nie ma co rozszerzać. Student na studiach dziennych jest zwolniony ze szkolenia wojskowego w ogóle i obligatoryjnie, czyli tu nie trzeba nic rozszerzać, bo to po prostu jest, nie ma żadnej możliwości, żeby ten student był szkolony wojskowo, chyba że jest w szkole morskiej i tylko pod tym jednym warunkiem.</u>
          <u xml:id="u-467.6" who="#PosełJacekSzymanderski">Proszę państwa, na dwie rzeczy jeszcze chciałbym zwrócić uwagę. Chcę powiedzieć, że pierwsza poprawka mniejszości ma zasadnicze znaczenie konstytucyjne, to o czym mówił minister Onyszkiewicz. Jest to poprawka, która zmierza do tego, by nie utworzyć osobnej administracji podporządkowanej innym niż rząd organom, podporządkowanej prezydentowi osobno i niezależnie od rządu. Temu ma być ta poprawka podporządkowana. Chcę powiedzieć, że rzeczywiście kierowaliśmy się tutaj rozwiązaniami francuskimi.</u>
          <u xml:id="u-467.7" who="#PosełJacekSzymanderski">I na koniec słowo w sprawie żołnierzy służby zawodowej. Ograniczyliśmy żołnierzom służby zawodowej prawa obywatelskie w sposób istotny. Nie chodzi tutaj tylko o przynależność do partii, ale chodzi przede wszystkim o przynależność do związków zawodowych. Żołnierze służby zawodowej nie mają instytucjonalnych możliwości bronienia swoich praw płacowych i pracowych. Dlatego też chcę z całą mocą podkreślić, że w art. la dodano specjalnie ust. 2, w którym jest napisane: „Państwo zapewnia żołnierzom zawodowym warunki umożliwiające pełne oddanie służbie narodowi i ojczyźnie oraz zapewniające godziwe życie, rekompensując odpowiednio trud i wyrzeczenia związane z pełnieniem zawodowej służby wojskowej”. Proszę państwa, skoro zabieramy im możliwość dochodzenia praw poprzez związki zawodowe, to tym samym państwo jako instytucja musi wziąć na siebie tego typu obowiązek. Dlatego chcę powiedzieć żołnierzom służby zawodowej, że nie ma żadnych obaw. Ten artykuł po prostu w sposób wyraźny nakłada na państwo obowiązek bronienia warunków ich pracy i godziwego życia, czyli płacy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-468">
          <u xml:id="u-468.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Są jeszcze 3 zgłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-468.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę panią poseł Janinę Kuś, a później pana posła Wojciecha Mojzesowicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-469">
          <u xml:id="u-469.0" who="#PosełJaninaKuś">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam tylko pytanie dotyczące odroczeń, tzn. art. 37. Odroczenia zasadniczej służby wojskowej udziela się poborowym, którzy prowadzą gospodarstwo rolne. I tu jest napisane: „Przez gospodarstwo rolne, o którym mowa w ust. 1, rozumie się użytki rolne o obszarze co najmniej 1 ha, wraz z budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą”. Ponieważ spotykam się z sytuacjami, że bardzo dużo osób ma przekazaną działkę, ale bez zabudowań, w jaki sposób będzie ta sprawa rozwiązana?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-470">
          <u xml:id="u-470.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-470.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł Mojzesowicz. I jeszcze było zgłoszenie, pan poseł Kasprzyk jeszcze raz? Nie, nie, to trzeba podejść do mównicy. Ale po pośle Mojzesowiczu. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-471">
          <u xml:id="u-471.0" who="#PosełWojciechMojzesowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ja bym bardzo prosił, żeby jednak poseł sprawozdawca zastanowił się też na spokojnie, co mówi. Na przykład pan poseł powiedział, że młodzi ludzie po to pobierają się, żeby nie iść do wojska.</u>
          <u xml:id="u-471.1" who="#PosełWojciechMojzesowicz">Panie pośle, trzeba się zastanowić nad tym, że w dokumentach potem jednak zostaje, że młody człowiek jest rozwiedziony, a młoda dziewczyna jest rozwódką. I uważam, że bardzo mała liczba ludzi na to się zdecyduje, nie generalizujmy więc w ten sposób.</u>
          <u xml:id="u-471.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Fakty i liczby.)</u>
          <u xml:id="u-471.3" who="#PosełWojciechMojzesowicz">Przecież, jeżeli chodzi o to zjawisko, to nie jest ono na pewno gremialne, są to sporadyczne wypadki.</u>
          <u xml:id="u-471.4" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Podałem liczby.)</u>
          <u xml:id="u-471.5" who="#PosełWojciechMojzesowicz">Ale jeśli można, ja teraz jestem przy głosie i uważam, że nie spotkałem się z takim przypadkiem, dlatego nie generalizujmy w ten sposób, że wśród ludzi mamy tylko cwaniaków, którzy pobierają się i rozwodzą. Przecież każdy z nas zdaje sobie sprawę, że zapis w życiorysie — rozwiedziona i rozwodnik, to nie jest taka prosta sprawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-472">
          <u xml:id="u-472.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-472.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle. Pan poseł Jacek Kasprzyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-473">
          <u xml:id="u-473.0" who="#PosełJacekKasprzyk">Ja tylko chciałem prosić pana posła sprawozdawcę o precyzyjne wyjaśnienie tej mojej wątpliwości dotyczącej osób studiujących, bo zapis jest taki, że żołnierz może być zwolniony w tym czasie z odbywania służby, prawda? Teraz więc przykład konkretny, jeżeli żołnierz pełni służbę czynną i zostaje przyjęty na studia w uczelni cywilnej, czy jednostka wojskowa ma obowiązek zwolnić go w celu podjęcia studiów w tejże uczelni?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-474">
          <u xml:id="u-474.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-474.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy są jeszcze zgłoszenia? Tylko konkretne pytania?</u>
          <u xml:id="u-474.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Bardzo proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-475">
          <u xml:id="u-475.0" who="#PosełJacekSzymanderski">W momencie, kiedy będący w służbie czynnej zostanie przyjęty na studia w czasie trwania tej służby, podlega prawom studenta, czyli nie podlega służbie wojskowej, bo jest studentem, i ten zapis załatwia sprawę. Odnośnie do pytania pani Malczewskiej, ja może odpowiem pani po przerwie, muszę dokładnie…</u>
          <u xml:id="u-475.1" who="#komentarz">(Poseł Janina Kuś: Czy to chodzi o hektary przeliczeniowe, czy fizyczne. Dla nas jest to ważne.)</u>
          <u xml:id="u-475.2" who="#PosełJacekSzymanderski">Pani poseł, przepraszam bardzo. Muszę po prostu sprawdzić dokładniej, jak to wygląda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-476">
          <u xml:id="u-476.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-476.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś pragnie zabrać głos? Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-476.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-476.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Odniesiemy się do propozycji ustawy w głosowaniu po przerwie. Zastanawiam się, czy nie można by było podjąć punkt 8. Jest to krótkie, dziesięciominutowe wystąpienie posła sprawozdawcy, dotyczy przekazania elektroenergetycznych sieci przesyłowych. I jest trzech mówców; jeśliby trzej posłowie krótko się wypowiedzieli, to można by było jeszcze ten punkt podjąć.</u>
          <u xml:id="u-476.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo. Panie pośle, proszę do mównicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-477">
          <u xml:id="u-477.0" who="#PosełStefanSobieszczański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem przeciwny, żeby rozpoczynać ten punkt porządku dziennego teraz, dlatego że my po prostu będziemy mówili do pustych ław. Nam chodzi o to, żeby odrzucić tę propozycję. Jak ja mogę referować, kiedy nie ma posłów? W związku z tym głosowanie…</u>
          <u xml:id="u-477.1" who="#komentarz">(Głos z sali: A my kim jesteśmy?)</u>
          <u xml:id="u-477.2" who="#PosełStefanSobieszczański">No, nie. Przepraszam. Bardzo przepraszam, ale chodzi o to, że mimo wszystko trzeba 2/3 głosów, żeby odrzucić wniosek Senatu. A w związku z tym powinny być, że tak powiem, wypełnione ławy. Apeluję, żeby, po prostu, teraz zrobić przerwę i po przerwie rozpocząć debatę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-478">
          <u xml:id="u-478.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dobrze, panie pośle. Dziękuję. Tak postanawiam. Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-479">
          <u xml:id="u-479.0" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">W miarę kończenia się kadencji przybywa komunikatów. Bardzo jest ich dużo. Proszę o uwagę.</u>
          <u xml:id="u-479.1" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Wspólne posiedzenie klubów: OKP, „Solidarności Pracy” i Unii Demokratycznej odbędzie się pół godziny przed zakończeniem przerwy obiadowej w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-479.2" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Koło Parlamentarne Kobiet i Między komisyjny Zespół do Spraw Dzieci, zaniepokojone skutkami przekształceń własnościowych i lawinowymi upadłościami przedsiębiorstw oraz wynikającym z tego bezrobociem organizują spotkanie z panią minister Henryką Bochniarz w dniu dzisiejszym, to jest 27 września o godz. 14 w sali konferencyjnej nowego Domu Poselskiego. Podpisała Dorota Kempka, sekretarz Koła Parlamentarnego Kobiet.</u>
          <u xml:id="u-479.3" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy obiadowej odbędzie się posiedzenie Klubu Poselskiego PSL w sali numer 106.</u>
          <u xml:id="u-479.4" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Dnia 27 września po ogłoszeniu pierwszej przerwy w obradach Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu w sali kinowej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-479.5" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-479.6" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">— posiedzenie Komisji: Polityki Społecznej, Zdrowia oraz Ustawodawczej w sali posiedzeń plenarnych;</u>
          <u xml:id="u-479.7" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">— posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych w sali nr 179 w Senacie, Prezydium Komisji prosi o niezawodną obecność;</u>
          <u xml:id="u-479.8" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">— wspólne posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Samorządu Terytorialnego i Ustawodawczej w sali numer 217;</u>
          <u xml:id="u-479.9" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">— posiedzenie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej również w sali numer 217;</u>
          <u xml:id="u-479.10" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">— posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-479.11" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">W dniu 1 października 1991 roku o godz. 10 w sali kolumnowej odbędzie się konferencja poświęcona funkcjonowaniu fundacji działających na rzecz dzieci. Wszystkich posłów zainteresowanych tą tematyką zapraszamy.</u>
          <u xml:id="u-479.12" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Mamy kilkanaście zapowiedzi posiedzeń komisji sejmowych, zebrań klubów i innych, dlatego też uważam za słuszne ogłosić nieco dłuższą przerwę obiadową.</u>
          <u xml:id="u-479.13" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Ogłaszam ją do godziny 15.</u>
          <u xml:id="u-479.14" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 55 do godz. 15 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-480">
          <u xml:id="u-480.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-480.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zajmowanie miejsc na sali plenarnej, ponieważ w zasadzie po omówieniu każdego punktu porządku obrad musi odbyć się głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-480.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Oczekując, aż sala się powoli zapełni, proszę pana posła Jacka Kuronia o złożenie oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-480.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-481">
          <u xml:id="u-481.0" who="#PosełJacekKuroń">Obywatelski Klub Parlamentarny, Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna i Klub Parlamentarny „Solidarność Pracy” — zebrane na wspólnym posiedzeniu 27 września 1991 r. — oświadczają, co następuje.</u>
          <u xml:id="u-481.1" who="#PosełJacekKuroń">Sejm podjął dzisiaj decyzje dotyczące emerytów. Przyjęta ustawa emerytalna jest niewykonalna bez zrujnowania budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-481.2" who="#PosełJacekKuroń">Stwierdzamy z całą mocą, że decyzje te niczego nie przynoszą emerytom, przeciwnie — stawiają w sytuacji zagrożenia nawet tę ubogą egzystencję, którą renciści i emeryci dzisiaj mają.</u>
          <u xml:id="u-481.3" who="#PosełJacekKuroń">Intencją twórców ustawy jest ochrona interesów najlepiej usytuowanych kosztem tych, którzy są najsłabsi i najbiedniejsi. Rezultatem jej uchwalenia jest realna groźba niewypłacania rent i emerytur. Po prostu żadna ustawa nie jest w stanie stworzyć realnych gwarancji wypłat, gdy nie ma pieniędzy w kasie państwa.</u>
          <u xml:id="u-481.4" who="#PosełJacekKuroń">Trzy kluby parlamentarne zrodzone z tradycji „Solidarności”, niezależnie od dzielących je różnic, stwierdzają solidarnie, że te decyzje zostały podjęte przez odtworzoną koalicję komunistyczną. Ci sami, którzy zmarnowali środki ubezpieczeń społecznych, chcą dziś uchodzić za obrońców i przyjaciół emerytów. Jest to oszustwo polityczne. Jest to brak poczucia odpowiedzialności za losy narodu i państwa.</u>
          <u xml:id="u-481.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-482">
          <u xml:id="u-482.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-482.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, pan poseł Oleksy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-483">
          <u xml:id="u-483.0" who="#PosełJózefOleksy">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Spodziewaliśmy się tego oświadczenia, bo w kuluarach było już wiadomo, że ono będzie wygłoszone. Myślę, że jest to emocjonalne, polityczne oświadczenie, które decyzję ustawodawczą Sejmu interpretuje w kategoriach politycznych i politycznej agresji. Kto śledził uważnie dyskusję i wyniki głosowania nad poszczególnymi poprawkami, ten wie, że nie liczbą głosów lewicy one przechodziły, a dużą, znacznie większą niż lewicy w Sejmie liczbą głosów.</u>
          <u xml:id="u-483.1" who="#PosełJózefOleksy">Bardzo ciekawy wątek w tym oświadczeniu odnajduję. Brzmi on tak: ten, kto upomina się o interes biednych rzeczywiście emerytów i rencistów, ten jest oszustem politycznym i spiskowcem. Jest to politycznie daleko posunięta agresja i chcę powiedzieć, że nie siły lewicy z nią wyszły i nie jest to na pewno nikomu potrzebne, a na pewno niepotrzebne jest obolałym naprawdę rencistom. Sedno sprawy dziś w Polsce nie tkwi w tym, że naprawdę jest trudno znaleźć środki na zrealizowanie tej ustawy. To jest prawda. Wszyscy mają tego świadomość w tym Sejmie. Natomiast sednem jest, skąd i kiedy będą w budżecie państwa środki, by pokryć minimum potrzeb społecznych. Oto jest pytanie, na które od długiego czasu w toczących się tu dyskusjach nie uzyskujemy ani my, ani społeczeństwo odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-483.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-484">
          <u xml:id="u-484.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-484.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, ja jeszcze raz gorąco proszę o zajmowanie miejsc na sali. W imieniu sprawozdawcy komisji zapytuję Wysoką Izbę, czy zgodziłaby się, byśmy teraz przystąpili do rozpatrzenia sprawozdania komisji o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o odpłatności za leki i artykuły sanitarne.</u>
          <u xml:id="u-484.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będą uważała, że państwo prośbę pani poseł i moją przyjęli.</u>
          <u xml:id="u-484.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sprzeciwu nie słyszę, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-484.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Zdrowia oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o odpłatności za leki i artykuły sanitarne (druki nr 1096 i 1103).</u>
          <u xml:id="u-484.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Elżbietę Seferowicz.</u>
          <u xml:id="u-484.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeszcze raz gorąco proszę o zajmowanie miejsc, proszę państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-485">
          <u xml:id="u-485.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wysoka Izba uchwalić raczyła 7 września ustawę o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne. Ustawa ta zlikwidowała nieuzasadnione przywileje dające prawo do bezpłatnych leków 8 mln ludzi w Polsce, niezależnie od ich stanu zdrowia i ich zamożności. Ustawa nadała przywileje związane ze stanem zdrowia, a więc znaczne ulgi lub bezpłatne leki dla chorych przewlekle i przyznała wszystkim uprawnionym leki z listy podstawowej za opłatą ryczałtową i z listy uzupełniającej za opłatą 30% ceny. Ustawa nałożyła też na rząd obowiązek wprowadzenia programu pomocy dla osób, którym wydatki na leki mogłyby znacznie pogorszyć sytuację bytową. Wysoka Izba przyjęła kilka zapisów bardziej osłaniających chorego niż pierwotny projekt ustawy. Obecnie Wysoka Izba rozważyć raczy stanowisko czterech komisji wobec zaproponowanych przez Senat zmian w ustawie. Pragnę zaznaczyć, że wszystkie istotne, proponowane przez Senat zmiany były przedmiotem rozważań komisji i Wysokiej Izby przed uchwaleniem ustawy i nie zostały wprowadzone.</u>
          <u xml:id="u-485.1" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Przepraszam bardzo, pani marszałek, czy już referować poszczególne zmiany?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-486">
          <u xml:id="u-486.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pani poseł, uważam, że należałoby je referować w momencie, kiedy będziemy głosować, bo tak będziemy robić to podwójnie.</u>
          <u xml:id="u-486.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W tej chwili musimy po prostu poczekać, aż będzie odpowiednia liczba posłów na sali. Dlatego bardzo proszę, panie dyrektorze, abyśmy jeszcze zmobilizowali się i poprosili wszystkich tych, którzy przebywają w kuluarach, może też w Domu Poselskim. Proszę o to, abyśmy mogli przystąpić do głosowań, ponieważ po omówieniu kolejnych punktów muszą się odbyć głosowania.</u>
          <u xml:id="u-486.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z pań i panów posłów zechciałby zabrać głos? Nikt nie zapisał się do głosu, a być może ktoś chce zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-486.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie, pani poseł Józefa Hennelowa z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
          <u xml:id="u-486.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli ktoś z państwa chce jeszcze zabrać głos, proszę łaskawie się zapisać do głosu.</u>
          <u xml:id="u-486.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jednocześnie proszę przewodniczących klubów poselskich o spowodowanie, aby posłowie znaleźli się na sali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-487">
          <u xml:id="u-487.0" who="#PosełJózefaHennelowa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Moje uwagi będą dotyczyły tylko jednej poprawki senackiej. Dzisiaj jak gdyby już jest za późno na debatowanie nad kierunkiem tych zmian, ale wydaje mi się, że zmiany zaproponowane przez Senat idą w różnych kierunkach. Otóż jedna z poprawek jest mi bliska, chociaż zdaję sobie sprawę z niebezpieczeństw, jakie w praktyce mogą z tego wyniknąć.</u>
          <u xml:id="u-487.1" who="#PosełJózefaHennelowa">W czym jest rzecz? Cała ustawa wprowadza, jak wiadomo, odpłatność za leki. Chcemy maksymalnie osłonić najsłabszych, tym niemniej zmieniamy samą podstawową zasadę. Na to, że jest to racja, wskazuje praktyka tego czasu, zanim ustawa została uchwalona; apteki — zwłaszcza prywatne — sygnalizowały niesłychany wykup leków właśnie na recepty bezpłatne. Oczywiście pretensji nie należy mieć do ludzi zaniepokojonych, tych np. chorych chronicznie, że nie będzie ich stać na leki, tylko do ewentualnie nieodpowiedzialnych, którzy te recepty zbyt łatwo udostępniają. Natomiast chodzi mi o to, że ustawa została przez Senat jak gdyby potraktowana jako zbyt szokowa. Stąd propozycja, aby przysługującą opłatę ryczałtową, przez ustawę nałożoną na lek w jednostkowym opakowaniu, zamienić na opłatę ryczałtową — jak proponuje Senat — dotyczącą ilości leku niezbędnej do przeprowadzenia kuracji, trwającej nie dłużej jednak niż 21 dni. Zdaję sobie sprawę, że 21 dni to jest bardzo umowna liczba dni. Może być dyskutowana. Nie możemy tu nic zmieniać. Tym niemniej wydaje mi się godne zastanowienia, czy wprowadzając następną ustawę, która spowoduje wzrost kosztów, która oczywiście stara się zrównoważyć to osłonową pomocą, nie należałoby jednak odnieść się pozytywnie do tej zmiany. Ta zmiana niewątpliwie łagodzi obciążenia; może się stać powodem do nadużyć, ale nie wydaje mi się, żebyśmy się w ustawie zdołali przed tym zabezpieczyć. Ludzie chronicznie chorzy, ludzie, którzy będą mieli… reszta zależy oczywiście od przemysłu farmaceutycznego.</u>
          <u xml:id="u-487.2" who="#PosełJózefaHennelowa">Tym niemniej w danym momencie wydaje mi się, że przyjęcie poprawki Senatu, do której osobiście się skłaniam, uznając argumenty ustawy również, jest pewnym zabiegiem łagodzącym samo poczucie tych, którzy się czują zagrożeni, a muszą się leczyć, ponieważ są chorzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-488">
          <u xml:id="u-488.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeszcze raz gorąco apeluję o zajmowanie miejsc. Bardzo proszę panie posłanki i panów posłów z kuluarów o przejście do sali.</u>
          <u xml:id="u-488.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie panią poseł Urbanowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-489">
          <u xml:id="u-489.0" who="#PosełAnnaUrbanowicz">Pani Marszałek! Podejrzewam, że trwa jeszcze spotkanie z panią minister Bochniarz. Ono budziło bardzo duże zainteresowanie, a odbywa się w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-490">
          <u xml:id="u-490.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo za tę informację.</u>
          <u xml:id="u-490.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wobec tej informacji, proszę pana posła sekretarza o zorientowanie się, czy to ten fakt jest przyczyną absencji posłów i proszę o spowodowanie, żeby posłowie byli łaskawi przyjść z tego spotkania do sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-490.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o przekazaniu elektroenergetycznych sieci przesyłowych (druki nr 1045 i 1105).</u>
          <u xml:id="u-490.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji, pana posła Stefana Wanota. Jeszcze raz proszę uprzejmie o nieopuszczanie sali.</u>
          <u xml:id="u-490.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-491">
          <u xml:id="u-491.0" who="#PosełStefanWanot">Pani Marszałek! Szanowne Panie Posłanki! Szanowni Panowie Posłowie! Przypadł mi w udziale bardzo trudny obowiązek przedstawienia Wysokiej Izbie sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych o stanowisku Senatu w sprawie ustawy z 26 lipca br. o przekazaniu elektroenergetycznych sieci przesyłowych.</u>
          <u xml:id="u-491.1" who="#PosełStefanWanot">Komisja Nadzwyczajna odbyła dwa posiedzenia poświęcone powyższej sprawie. Chcąc bezstronnie i obiektywnie przedstawić sprawozdanie z prac komisji, co jest przecież obowiązkiem posła sprawozdawcy — nie może on optować ani za odrzuceniem, ani za przyjęciem stanowiska Senatu — muszę stwierdzić, że dyskusja była gorąca, ścierały się różne stanowiska, czasami bardzo kontrowersyjne. Wynikało to ze zróżnicowanego podejścia do koncepcji procesów restrukturyzacji polskiej energetyki. Dodatkowym elementem trudności w wypracowaniu opinii komisji była skomplikowana technicznie materia ustawy, która tylko pozornie jawi się jako lapidarna. Nim przejdę do wniosku, przedstawiając go Wysokiej Izbie, chciałbym zaprezentować argumenty, jakimi kierowała się komisja.</u>
          <u xml:id="u-491.2" who="#PosełStefanWanot">Senat, proponując odrzucenie ustawy, przedstawił następujące zarzuty. Stworzenie przez ustawę nowego, wyjątkowego trybu przekształceń własnościowych. W ustawie — a jest to właśnie taka specjalna ustawa — właśnie o to chodzi, gdyż wyjątkowa jest sytuacja, w jakiej znajduje się energetyka. Na podstawie ustawy o przekształceniach własnościowych przedsiębiorstw państwowych jest to faktycznie praktycznie niemożliwe. Dopiero dokonując restrukturyzacji energetyki, można w następnej kolejności przygotować warunki do przekształceń własnościowych, w jakich wspomniana ustawa może wtedy w pełni funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-491.3" who="#PosełStefanWanot">Drugi zarzut: stworzenie możliwości sprzedaży akcji podmiotom niepaństwowym. Nie zagraża to bezpieczeństwu energetycznemu kraju, gdyż spółka skarbu państwa w każdym wypadku, zgodnie z ustawą, zachowuje pakiet kontrolny akcji.</u>
          <u xml:id="u-491.4" who="#PosełStefanWanot">Trzeci zarzut: nieodpłatne przejęcie majątku przez jednoosobową spółkę skarbu państwa. Wartość majątkowa sieci przesyłowych kilkakrotnie przekracza kapitał akcyjny spółki skarbu państwa Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Wniesienie tego majątku w postaci aportu — jaki również się proponowało — powoduje, że proces restrukturyzacji staje się bezprzedmiotowy, a sprawa bezpieczeństwa energetycznego kraju i jego odpowiedzialnego gospodarza staje się iluzoryczna, dlatego że wtedy udział aportów stanowi około 90% wartości akcji spółki. Należy dodać, że sieci najwyższych napięć budowane były w przeszłości z centralnych funduszy inwestycyjnych i są majątkiem wypracowanym przez całe społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-491.5" who="#PosełStefanWanot">Czwarty zarzut: brak w ustawie regulacji odnoszących się do przejęcia zobowiązań wobec osób trzecich, które to zobowiązania związane są z przeniesieniem majątku. Sprawy te reguluje art. 5 ustawy. Minister przemysłu i handlu reprezentuje skarb państwa wobec spółki Polskiej Sieci Elektroenergetycznej, a jednocześnie jest organem założycielskim dla zakładów energetycznych, będących przedsiębiorstwami użyteczności publicznej, czyli cały proces rozgrywa się wtedy w jednym ministerstwie.</u>
          <u xml:id="u-491.6" who="#PosełStefanWanot">Piąty zarzut: niedostateczne określenie podmiotu, któremu majątek ma być przekazany. W wersji pierwotnej ustawy wskazanie spółki skarbu państwa Polskie Sieci Elektroenergetyczne dokonane było wprost. Zmiana nastąpiła, ponieważ trzeba zachować prawidłowości techniki legislacyjnej, aby każdorazowa zmiana nazwy spółki nie powodowała konieczności nowelizacji ustawy.</u>
          <u xml:id="u-491.7" who="#PosełStefanWanot">Szósty zarzut: brak precyzyjnego określenia przez ustawę zakresu przedmiotowego przekazywanego majątku. Jest to technicznie bardzo skomplikowany problem. Ustalenie w tym przypadku delegacji dla ministra przemysłu i handlu wydaje się rozwiązaniem racjonalnym.</u>
          <u xml:id="u-491.8" who="#PosełStefanWanot">Siódmy zarzut: możliwość pojawienia się praktyk monopolistycznych w działalności spółki Polskie Sieci Elektroenergetyczne. System elektroenergetyczny sieci najwyższych napięć zawsze stanowi naturalny monopol techniczny, a takie jego ukształtowanie gwarantuje państwu decydujący wpływ na jego działalność. Ponadto spółka skarbu państwa Polskie Sieci Elektroenergetyczne jest ściśle kontrolowana przez radę nadzorczą — z udziałem urzędu antymonopolowego — przez ministra przemysłu i handlu pełniącego w imieniu skarbu państwa funkcję właściciela. Ponadto — jak do tej pory — rozporządzeniem Rady Ministrów z 2 lipca 1990 roku minister przemysłu został zobowiązany do ustalenia cen na energię elektryczną w obrocie między podmiotami gospodarczymi elektroenergetyki zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-491.9" who="#PosełStefanWanot">Ósmy zarzut: brak wyraźnego stanowiska rządu RP w powyższej sprawie, jako że projekt tej ustawy był projektem poselskim. Myślę, że do tego zarzutu ustosunkuje się przedstawiciel rządu, jako że nie posiadam upoważnienia do tego.</u>
          <u xml:id="u-491.10" who="#PosełStefanWanot">Mając na uwadze powyższe argumenty, Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych po rozpatrzeniu powyższej uchwały na posiedzeniach 11 i 26 września 1991 roku wnosi, by Wysoki Sejm odrzucić raczył uchwałę Senatu zawartą w druku nr 1045.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-492">
          <u xml:id="u-492.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-492.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-492.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Sobieszczańskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Jest to wystąpienie klubowe. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Marian Żenkiewicz. Przypominam, że klubowe wystąpienia mogą trwać 10 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-493">
          <u xml:id="u-493.0" who="#PosełStefanSobieszczański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Reforma w elektroenergetyce polskiej jest konieczna i potrzebę jej stwierdzono wiele lat temu. Poważne zmiany restrukturyzacyjne następują również w wielu innych krajach. W Europie Zachodniej już od połowy lat siedemdziesiątych, po pierwszym kryzysie energetycznym, podjęto prace zmierzające do racjonalizacji wykorzystania energii, w tym też do wypracowania struktur organizacyjnych najbardziej racjonalnych dla elektroenergetyki. Zawsze motorem przemian były i są rządy. Bezpieczeństwo energetyczne kraju w dużym stopniu bowiem zależy od elektroenergetyki. Często nie uświadamiamy sobie tego, jak silnie współczesna gospodarka i społeczeństwa są uzależnione od zasilania w energię elektryczną. Elektroenergetyka jest poza tym naturalnym monopolem, a więc kontrola państwa jest tu konieczna.</u>
          <u xml:id="u-493.1" who="#PosełStefanSobieszczański">Senat, odrzucając ustawę, chciał stanąć na straży interesów państwa, lecz nie wnikając w dość skomplikowane warunki i specyfikę elektroenergetyki, wystąpił nieświadomie w interesie egoistycznych zachowawczych grup, przyzwyczajonych przez lata do działań w warunkach pełnego monopolu elektroenergetyki w kraju i pod tym względem chcę podkreślić, że to nie jest podział na prawicę i lewicę, tylko jest to podział zupełnie innych interesów.</u>
          <u xml:id="u-493.2" who="#PosełStefanSobieszczański">Zaproponowana przez ekspertów — zarówno krajowych, jak i Banku Światowego — restrukturyzacja naszej elektroenergetyki polegająca na wyodrębnieniu poszczególnych funkcji wytwarzania przesyłu i rozdziału energii elektrycznej w oddzielne podmioty gospodarcze jest właściwym krokiem. Wiele krajów bądź ma już takie struktury, bądź dąży do nich w celu stworzenia możliwie najefektywniejszych warunków konkurencji między firmami elektroenergetycznymi dla dobra konsumentów energii elektrycznej. Likwidacja okręgów energetycznych oraz Wspólnoty Energetyki i Węgla Brunatnego usamodzielniła 33 zakłady energetyczne, które zajmują się rozdziałem energii elektrycznej, ponad 30 elektrowni zajmujących się produkcją tej energii oraz spowodowała powołanie spółki skarbu państwa Polskie Sieci Elektroenergetyczne, zajmującej się przesyłem. Wszystko to jest zgodne z ogólną koncepcją restrukturyzacji elektroenergetyki przyjętą i realizowaną przez rząd, który ostatnio powołał pełnomocnika do spraw restrukturyzacji kompleksu paliwowo-energetycznego.</u>
          <u xml:id="u-493.3" who="#PosełStefanSobieszczański">Senat w swym uzasadnieniu podważył przede wszystkim stworzenie przez ustawę, o której losie dzisiaj Wysoka Izba ma zadecydować, wyjątkowego trybu przekształceń własnościowych, odrębnego od przewidzianego w ustawie o prywatyzacji, oraz brak w ustawie przepisów określających jej relację do ustawy o prywatyzacji. Podkreślić trzeba jednak wyraźnie, że stworzenie takiego trybu wynika z wyjątkowej potrzeby, jaką jest konieczność reformy elektroenergetyki polskiej — stanowiącej bardzo ważną część reformy sektora energetycznego — służącej zachowaniu bezpieczeństwa energetycznego państwa. Przeprowadzenie takiej reformy wymaga szeregu decyzji organizacyjnych. Ustawy o przedsiębiorstwach i prywatyzacyjna umożliwiają oczywiście pewne działanie, ale w odniesieniu do sprawy przekazania elektroenergetycznych sieci przesyłowych wymagana procedura jest praktycznie niewykonalna; wymaga bowiem, aby w proces likwidacji weszły 33 przedsiębiorstwa. Konieczne jest więc umożliwienie bardziej zdecydowanych działań w sposób mniej skomplikowany. Do podobnych wniosków doszli autorzy reform w wielu krajach. Można tu dać przykład Wielkiej Brytanii, można dać także przykład nasz, polski. Przecież uchwalona przez Wysoką Izbę ustawa o łączności, która jest elementem infrastruktury technicznej kraju podobnym do elektroenergetyki, przewiduje powołanie jednoosobowej spółki skarbu państwa, przejmującej od 1 stycznia 1992 roku ustawowo na własność krajową sieć telekomunikacyjną. Należy także wziąć pod uwagę, że w uzasadnieniu Wysoki Senat nie podważył możliwości prawnej i celowości oraz konieczności przekazania sieci przesyłowych spółce Polskie Sieci Elektroenergetyczne, będącej wyłączną własnością skarbu państwa, jeśli taka konieczność wynika ze względów bezpieczeństwa energetycznego Polski. Konieczność taka właśnie w tym przypadku zaistniała. Wynika ona z następujących faktów: rozdrobnienie sieci przesyłowych stanowiących jedną całość technologiczną i wymagających jednego gospodarza — pomiędzy 33 zakłady energetyczne — spowodowało zahamowanie tempa remontowania tych sieci, o czym świadczy zdecydowany spadek zleceń na te prace dla przedsiębiorstw remontowych. Rośnie więc możliwość groźnych dla życia gospodarczego kraju awarii sieci przesyłowych, w wyniku których całe obszary kraju pozostać mogą już w czasie nadchodzącej zimy bez światła i energii elektrycznej. Firma Polskie Sieci Elektroenergetyczne, na którą nałożono statutowy obowiązek rozbudowy sieci przesyłowych, nie ma środków z amortyzacji na ich rozbudowę. Środki te znajdują się bowiem w 33 innych samodzielnych podmiotach gospodarczych. Z tego właśnie powodu występują na przykład znaczne trudności w budowie układu przesyłowego 400 kilowoltów do zasilania północno-wschodnich obszarów kraju, mającego zastąpić, powodujący znane uzależnienia, dotychczasowy układ zasilania ze Związku Radzieckiego. Połączenie polskiego systemu elektroenergetycznego z systemem Europy Zachodniej — konieczne z punktu widzenia poprawy jakości energii elektrycznej i bezpieczeństwa pracy systemu, a korzystne ekonomicznie — napotyka na wiele przeszkód ze strony krajów zachodnich, między innymi ze względu na niechęć ich przedstawicieli do rozmów z kilkudziesięcioma partnerami. Jest przecież zupełnie oczywiste, że wolą oni negocjować nawet twardo, ale z jednym partnerem.</u>
          <u xml:id="u-493.4" who="#PosełStefanSobieszczański">Na zakończenie pragnę stwierdzić, że odrzucenie przez Wysoki Sejm ustawy spowoduje poważne zahamowanie reformy elektroenergetyki. Nieprzekazanie sieci przesyłowych spółce Polskie Sieci Elektroenergetyczne wiąże się także z niebezpieczeństwem wstrzymania przez Bank Światowy pomocy kredytowej dla całego sektora energetycznego. Pisząc to, nie wiedziałem jeszcze, że w dzisiejszej prasie ukazała się notatka, że te właśnie trudności się już zaczęły.</u>
          <u xml:id="u-493.5" who="#PosełStefanSobieszczański">Zwracam się więc w imieniu Klubu OKP do pań posłanek i panów posłów o podtrzymanie ustawy raz już przyjętej przez Wysoką Izbę, a więc o odrzucenie wniosku Senatu.</u>
          <u xml:id="u-493.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-494">
          <u xml:id="u-494.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-494.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Żenkiewicza z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, jako kolejnego — pana posła Ryszarda Brzuzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-495">
          <u xml:id="u-495.0" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie negując absolutnie wniosków pana posła Sobieszczańskiego o konieczności modernizacji systemu zarządzenia sieciami najwyższych napięć, w pełni popieram wniosek zawarty w uchwale Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z 30 sierpnia i opowiadam się za przyjęciem propozycji Senatu, tzn. za odrzuceniem w całości ustawy sejmowej z 26 lipca. Uzasadnienie mojego wniosku jest następujące.</u>
          <u xml:id="u-495.1" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Po pierwsze: uporządkowanie stosunków organizacyjnych i własnościowych w zakresie sieci przesyłowych najwyższych napięć winno nastąpić po określeniu przez państwo celu działalności energetyki w nowych warunkach, tzn. po zdecydowaniu, czy celem nadrzędnym działalności jest zysk, czy też znany na Zachodzie cel zwany użytecznością publiczną, gdzie problem zysku jest zagadnieniem drugorzędnym, a także po sformułowaniu kompleksowego programu restrukturyzacji całej elektroenergetyki; jak miało to miejsce w Wielkiej Brytanii, na której rozwiązaniach chcemy się wzorować. Struktura organizacji jest bowiem zależna od jej celów.</u>
          <u xml:id="u-495.2" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Po drugie: konieczne jest wcześniejsze ustalenie programu organu pełniącego w imieniu państwa funkcję regulacyjną w tym strategicznym sektorze. Nie może to być w żadnym przypadku spółka Polskie Sieci Elektroenergetyczne, gdyż uczestniczy ona czynnie w obrocie energią elektryczną i zainteresowana jest odpowiednim zyskiem. Przedwczesne powołanie tej spółki ma negatywny wpływ na kształt docelowego modelu elektroenergetyki. Ma ona bowiem charakter monopolistyczny, na co zwrócił uwagę Urząd Antymonopolowy w swojej opinii z 31 lipca 1990 r. Dlatego dalsze wzmacnianie pozycji tej spółki przez przekazanie jej nieodpłatnie olbrzymiego majątku stwarza dodatkowe możliwości czerpania przez tę spółkę dużych korzyści materialnych, co nie jest zgodne z interesem społecznym i gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-495.3" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Po trzecie: ustawa sejmowa z 27 lipca zawiera rozwiązanie, na które nie zdecydowała się nawet najbardziej zaawansowana w prywatyzacji elektroenergetyki Wielka Brytania, stanowiąca wzór dla polskich autorów listu intencyjnego skierowanego do Banku Światowego w maju br. Rozwiązanie przyjęte w naszej ustawie zmienia bowiem logikę rozwiązań brytyjskich, gdzie sieci najwyższych napięć zarządzane są przez przedsiębiorstwo National Grid Company będące organizację holdingową, w której udziałowcami są tzw. przedsiębiorstwa zasilające, odpowiedniki naszych zakładów energetycznych. Daje to powiązania kapitałowe sprzyjające prowadzeniu działalności przesyłu energii elektrycznej w interesie wszystkich jej użytkowników. Tymczasem w naszej ustawie kreujemy nowego super monopolistę, którego majątek powstaje w sposób niezgodny z ustawą o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, na co słusznie zwrócił uwagę Senat. Pragnę tu jednoznacznie podkreślić, że w pełni podzielam pogląd o potrzebie zarządzania i gospodarowania sieciami najwyższych napięć przez jedną organizację gospodarczą. Natomiast nie mogą zgodzić się z trybem i formą tych zmian, jakie zawiera omawiana ustawa.</u>
          <u xml:id="u-495.4" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Po czwarte: projekt ustawy, którego autorem jest rząd, a który rozpatrywany był w pierwszym czytaniu przez Komisję Nadzwyczajną, nie był przedmiotem konsultacji ani dyskusji w zainteresowanych środowiskach. Niezrozumiały tu jest pośpiech w tej sprawie; w sprawie, która powinna być załatwiana w trybie normalnym. Nie znajduje to akceptacji wśród praktyków, którzy doskonale wiedzą, że przekazanie sieci najwyższych napięć prowadzić będzie do wzrostu kosztów energii elektrycznej, gdyż spółka PSE nie posiada własnych służb remontowych i eksploatacyjnych, a tym samym zlecać będzie te wysoce specjalistyczne prace dotychczasowym jej wykonawcom, tzn. zakładom energetycznym. Ewentualna organizacja własnych służb to dalszy wzrost kosztów. Za wydłużenie drogi administracyjnej tego systemu zapłaci każdy obywatel w cenie użytkowanej energii elektrycznej, która i tak ciągle drastycznie wzrasta. Można domniemywać zatem, że zwyciężyła w tym przypadku grupa interesów wąskiego środowiska, w którego rękach Sejm stał się nieświadomym narzędziem. Natomiast tak poważne zmiany systemowe powinny mieć co najmniej pewne poparcie środowisk realizujących te zmiany i bezpośrednio z nimi związanych, a tego, niestety, w procesie legislacyjnym omawianej ustawy zabrakło.</u>
          <u xml:id="u-495.5" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Reasumując stwierdzam, że w przypadku omawianej ustawy Senat wykazał daleko większe zainteresowanie i zrozumienie tak złożonej i trudnej materii, niż uczyniła to Wysoka Izba. Pozwolę sobie przypomnieć — co zresztą odnotowane jest w stenogramie z posiedzenia Sejmu — że poza wystąpieniem posła sprawozdawcy żadnej dyskusji nad projektem ustawy nie było. Spowodowane to mogło być lakonicznością treści tego projektu; faktem, że dotyczył on materii bardzo specjalistycznej, która jest obca zdecydowanej większości posłów, oraz wynikającą z tego wiarą w słowa posła sprawozdawcy. Dlatego uważam, że powinniśmy ten nasz oczywisty błąd naprawić, wyrażając pełne uznanie i aprobatę dla stanowiska Senatu, a tym samym wyrazić zgodę na odrzucenie naszej ustawy z 26 lipca.</u>
          <u xml:id="u-495.6" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Na zakończenie parę słów komentarza do głosu mojego poprzednika. Nie można zgodzić się z argumentem…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-496">
          <u xml:id="u-496.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, już czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-497">
          <u xml:id="u-497.0" who="#PosełMarianŻenkiewicz">To jest klubowe wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-498">
          <u xml:id="u-498.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">A, to ja nie miałam tego zapisanego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-499">
          <u xml:id="u-499.0" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Nie można zgodzić się z argumentem, iż odrzucenie ustawy będzie jedną z przyczyn zahamowania tempa remontowania sieci najwyższych napięć. Pragnę zwrócić uwagę, że przyczyną zmniejszenia prac remontowych w tych sieciach, tak samo jak i we wszystkich innych działach gospodarki, jest panująca obecnie recesja. Po drugie, nie można zgodzić się z argumentem, iż to brak środków amortyzacji, które znajdują się w gestii zakładów energetycznych, uniemożliwia rozbudowę sieci 400 kilowoltów na naszej wschodniej ścianie. Doskonale wszyscy, którzy zajmują się profesjonalnie tymi sprawami, zdają sobie sprawę, że koszty amortyzacji stanowią jedynie drobny ułamek środków, jakie niezbędne są dla tego typu przedsięwzięć. Po trzecie, rozmowy o naszym ewentualnym przystąpieniu do sieci zachodniej może prowadzić wyznaczony i upoważniony pełnomocnik rządu i obecna sytuacja wcale temu nie stoi na przeszkodzie. Wreszcie po czwarte, nie mogę się zgodzić z tym, że odrzucenie projektu senackiego, a tym samym przyjęcie naszej ustawy, stanowi poważne zahamowanie reformy w energetyce. Nic nie stoi bowiem na przeszkodzie, aby podjąć natychmiast nową inicjatywę ustawodawczą i doprowadzić do tego, aby stworzyć układ holdingowy, za pomocą którego sieć ta byłaby zarządzana, jak również wyznaczyć odpowiedni organ, który w imieniu państwa sprawowałby funkcję nadzorczą i utrzymywałby politykę rozwoju tej sieci zgodnie z interesami państwa.</u>
          <u xml:id="u-499.1" who="#PosełMarianŻenkiewicz">Kończąc, apeluję raz jeszcze o przyjęcie wniosku Senatu, tzn. o uchylenie naszej ustawy 26 lipca.</u>
          <u xml:id="u-499.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-500">
          <u xml:id="u-500.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-500.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Ryszard Brzuzy, nie zrzeszony, i jako kolejny — pan poseł Wiesław Chmielarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-501">
          <u xml:id="u-501.0" who="#PosełRyszardBrzuzy">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W Bełchatowie 5 lipca br. odbyło się spotkanie producentów energii elektrycznej, wytwarzanej na bazie węgla brunatnego, z podsekretarzem stanu w ministerstwie przemysłu panem Andrzejem Lipką. Na spotkaniu tym został powołany zespół roboczy mający na celu opracowanie założeń restrukturyzacji elektroenergetyki opartej na węglu brunatnym. Tymczasem, również w lipcu, Wysoka Izba przyjęła poselski projekt ustawy o przekazaniu sieci elektroenergetycznej spółce Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA, wniesiony przez kilku posłów z OKP z inicjatywy właśnie pana posła Sobieszczańskiego. Jak się później okazało, projekt ten nie był konsultowany ze środowiskiem, którego bezpośrednio dotyczy. Potwierdza to treść teleksu, przesłanego 25 lipca 1991 r. na ręce marszałka Sejmu przez dyrektorów elektrowni, kopalń węgla brunatnego i zakładów energetycznych. Cytuję jego fragment: „Zwracamy się z apelem o zdjęcie z porządku obrad punktu dotyczącego nieodpłatnego przejęcia przez spółkę akcyjną Polskie Sieci Elektroenergetyczne sieci najwyższych napięć od zakładów energetycznych. Projekt ustawy nie był konsultowany ze środowiskiem elektroenergetyków i stawia pod znakiem zapytania sensowność pracy powołanego przez ministra zespołu.</u>
          <u xml:id="u-501.1" who="#PosełRyszardBrzuzy">Własność sieci najwyższych napięć ma zasadnicze znaczenie we wszystkich dokumentach koncepcyjnych restrukturyzacji elektroenergetyki”.</u>
          <u xml:id="u-501.2" who="#PosełRyszardBrzuzy">Wysoka Izbo! Energetyka jest systemem naczyń połączonych; wyrywając z niej jedno ogniwo, można doprowadzić do upadku kolejnej gałęzi przemysłu. I z tym się musimy liczyć. Uważam, że dlatego właśnie Senat podjął uchwałę o odrzuceniu w całości przyjętej przez Wysoką Izbę ustawy, argumentując to m.in. tym, że wspomniana w ustawie spółka stałaby się monopolistą w zakresie przesyłania energii elektrycznej, co pozwoliłoby jej na czerpanie korzyści wynikających z tej sytuacji, a zatem na przechwytywanie od producentów energii znacznej części zysku. Korzyści te spółka odniosłaby z samego faktu jej utworzenia bez ponoszenia jakichkolwiek nakładów. Poza tym zyski monopolistyczne spółki mogłyby doprowadzić do podwyższenia cen energii.</u>
          <u xml:id="u-501.3" who="#PosełRyszardBrzuzy">Panie posłanki, panowie posłowie, uważam, że popełniliśmy błąd, i to bardzo duży błąd, przyjmując tę ustawę. Teraz mamy okazję, aby ten błąd naprawić. Przyznanie się do błędu nie jest żadną ujmą. Dlatego zwracam się z apelem do Wysokiej Izby o odrzucenie stanowiska komisji i o poparcie stanowiska Senatu.</u>
          <u xml:id="u-501.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-502">
          <u xml:id="u-502.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-502.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pan poseł Wiesław Chmielarski z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, jako kolejna — pani poseł Grażyna Staniszewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-503">
          <u xml:id="u-503.0" who="#PosełWiesławChmielarski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W zasadzie wszystkie merytoryczne argumenty zostały tu powiedziane i nie mam zamiaru ich powtarzać. Takie właśnie argumenty — zresztą zapisali je — przekazali mi jako posłowi, elektroenergetycy z woj. legnickiego, prosząc, żebym je tu wygłosił, żeby poprzeć stanowisko Senatu, żeby powiedzieć, iż Sejm faktycznie popełnił błąd, nie zajął się wnikliwie tą sprawą; dopiero Senat ją wnikliwie rozpatrzył i dopiero Senat przedstawił odpowiednie uzasadnienie, aby Sejm tę ustawę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-503.1" who="#PosełWiesławChmielarski">Nie wnikając więc w te merytoryczne racje, które tu najbardziej szczegółowo wyłuszczył poseł Żenkiewicz, a które ja znam z informacji elektroenergetyków z woj. legnickiego, w pełni popieram stanowisko Senatu i w imieniu elektroenergetyków wnoszę, aby Wysoka Izba skorygowała swoje poprzednie stanowisko, aby poparła Senat i żeby zgodnie z wnioskiem Senatu ustawę tę odrzuciła.</u>
          <u xml:id="u-503.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-504">
          <u xml:id="u-504.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-504.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pani poseł Grażyna Staniszewska z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, jako kolejny — pan poseł Edward Nowak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-505">
          <u xml:id="u-505.0" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Panie Marszałek! Wysoka Izbo! Myślę, że ta ustawa, tak jak każda ustawa, nie jest dla środowiska nią zainteresowanego, tylko dla ogółu społeczeństwa. Ponieważ jestem laikiem w tej sprawie, mam pytanie do osób kompetentnych, który system — dotychczas istniejący, czy ten zaproponowany w ustawie sejmowej — wymusza obniżkę cen energii? Mnie to interesuje. Jak rozumiem, interesuje to również tak rolników, jak i rzemieślników, jak i właścicieli przedsiębiorstw i przedsiębiorstwa państwowe. Który system wymusi, że nie producent — w imieniu których to producentów w tej chwili moi poprzednicy się wypowiadali — będzie dyktował cenę, tylko że będzie jakiś mechanizm, który wpłynie na obniżkę ceny energii elektrycznej, bo to jest nam potrzebne dosłownie jak woda do życia. Państwo sami wiedzą, jak ceny energii idą w górę, jak to kładzie przemysł, rolnictwo i w ogóle całą gospodarkę krajową. Dlatego prosiłabym bardzo o odpowiedź kompetentnych osób.</u>
          <u xml:id="u-505.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-506">
          <u xml:id="u-506.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-506.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos zabierze pan poseł Edward Nowak z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-507">
          <u xml:id="u-507.0" who="#PosełEdwardNowak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zdecydowałem się zabrać głos na ten temat, ponieważ widzę wiele niezrozumienia istoty merytorycznej omawianej przez nas ustawy. Otóż wytwarza się tutaj jakby wrażenie dwóch obozów i to wrażenie jest chyba słuszne. Te dwa obozy, które tutaj ze sobą się spierają, proszę państwa, to jest obóz, który mógłbym określić jako grupę reprezentującą interesy strategiczne gospodarki energetycznej kraju i grupę ludzi zainteresowanych interesami partykularnymi, interesami wytwórców energii elektrycznej.</u>
          <u xml:id="u-507.1" who="#PosełEdwardNowak">Chciałbym, żeby państwo zdali sobie z tego jasno i precyzyjnie sprawę. Otóż polski system energetyczny, jak każdy system energetyczny, składa się jakby z 3 fragmentów: wytwarzania energii, przesyłania energii i jej odbioru. To, co projekt tej ustawy chce regulować, proszę państwa, to jest ten fragment środkowy. On w żaden sposób nie blokuje i nie przesądza struktury i systemu wytwarzania energii i tworzenia tam systemów w konkurencyjnych, w żaden sposób nie blokuje i nie rozstrzyga kwestii odbioru energii i konkurencyjności w strefie odbioru energii. On mówi o fragmencie środkowym, ba, mówi o fragmencie najwyższych napięć, a więc napięć 220 kV i 400, również pomijając mniejsze. Proszę państwa, intencją ustawodawcy w tym wypadku było świadome tworzenie monopolu państwa, monopolu o charakterze techniczno-organizacyjnym. Świadome tego są struktury energetyczne tego kraju. Każdy z państwa, jak sądzę, dostał raport o systemie i propozycjach rozwoju systemu energetycznego w kraju jeszcze bodajże rok temu. W tym materiale mogli państwo przeczytać właśnie o takim sposobie postępowania i o takiej wizji.</u>
          <u xml:id="u-507.2" who="#PosełEdwardNowak">Chciałbym jeszcze, jakby przedstawiając istotę systemu energetycznego, państwu powiedzieć, że istnieje tutaj pewne zafałszowanie pojęć i mówi się tak, że jeżeli wytwórców będziemy mieli 33, to oni między sobą wytworzą system konkurencji i przez to cena będzie mniejsza. Otóż, proszę państwa, sytuacja jest dokładnie odwrotna. Otóż dzisiaj wytwórcy energii elektrycznej postępują tak, że po prostu podnoszą koszty, bo w zasadzie nie ma żadnej kontroli; ponieważ energii nam potrzeba, wobec tego jesteśmy jakby w sytuacji przymusowej i kupujemy tę energię bez względu na koszty. Natomiast wkładając ogniwo pośrednie do tego łańcucha, o którym mówił tu jeden z kolegów z mojego klubu, właśnie stwarzamy pewną barierę przeciwko dowolnemu dyktatowi cen. Proszę państwa, czy te sieci zatem będą mogły podbijać ceny? Otóż nie będą mogły z jednego podstawowego powodu: system energetyczny jest bowiem tak skonstruowany, że bardzo łatwo jest wyliczyć wartość energii na wejściu oraz wartość strat, jakie wynikają po prostu z technicznej eksploatacji sieci — są one bardzo łatwo wyliczalne wszelkimi metodami matematycznymi — i określić ceny na wyjściu. Mało tego, właśnie tak postępując możemy doskonale zracjonalizować gospodarkę tego środkowego ogniwa, fragmentu.</u>
          <u xml:id="u-507.3" who="#PosełEdwardNowak">Chciałbym jeszcze odnieść się do stanowiska Senatu. Otóż mam wrażenie, że Senat, przedstawiając swoje uzasadnienie, oparł się na bardzo fałszywej przesłance, co stało się jakby podstawą przyjęcia takiego stanowiska. Otóż Senat oparł się na przesłance, że tworzymy spółkę, w której tylko 51% udziałów będzie miał skarb państwa. Proszę państwa, intencją Komisji Nadzwyczajnej było stworzenie takiego zapisu, aby wykluczyć przejęcie kontroli nad polskim systemem energetycznym najwyższych napięć przez kogokolwiek, dlatego że to powinien być strategiczny monopol państwa. Te 51% ma na wszelki wypadek absolutnie blokować jakąkolwiek dostępność i przejęcie kontroli nad systemem energetycznym. Myśmy po to to zapisali. Tymczasem Senat zrozumiał ten zapis opacznie — chociaż nie wynika to ani z litery, ani z ducha ustawy — zrozumiał, że pozostałe 49% będziemy sprzedawać. Otóż nie, przecież tam jest rada nadzorcza składająca się z przedstawicieli naszego rządu. Oni będą reprezentować nasze interesy w tej spółce. Od nich będzie należało, czy dopuszczą kogoś do udziału czy nie. My gwarantujemy sobie jako Sejm tylko to, że nikt nie przejmie nad tym kontroli. Tutaj kolega mówił o systemie angielskim, że jest to system, w którym inni mają znaczące udziały. Otóż chcę pana zapewnić, z całym przekonaniem, że kontrolę nad brytyjskim systemem energetycznym posiada państwo, natomiast spółki, które pan wymieniał, istotnie posiadają udziały, ale te udziały są nieznaczne. Raczej bardziej to polega na menedżeryzmie, na zarządzaniu niż na kontrolowaniu. Kończę. Proszę państwa uważam, że możemy w tej chwili stworzyć bardzo poważny ruch, racjonalizujący strukturę energetyczną kraju. Mało tego, chcę państwu powiedzieć, również dlatego, jakby przekonuję do tej ustawy, że przyjmując tę ustawę, proszę państwa, niczego w tej strukturze raz na zawsze nie rozstrzygamy. Staramy się stworzyć podstawę, bazę do znaczących przeobrażeń pragmatycznych, racjonalizujących gospodarkę energetyczną w skali kraju. Chcemy wystartować do tych przeobrażeń i niczego nie rozstrzygamy raz na zawsze.</u>
          <u xml:id="u-507.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-508">
          <u xml:id="u-508.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-508.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z pań posłanek i panów posłów zechciałby zabrać głos? Nie widzę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-508.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zamykam dyskusję i proszę uprzejmie pana Andrzeja Lipkę — podsekretarza stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, o zabranie głosu. Sądzę, że i pan minister będzie łaskaw odnieść się do wątpliwości pani poseł Staniszewskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-509">
          <u xml:id="u-509.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Senat odrzucił ustawę zaproponowaną, przyjętą przez Sejm, z uwagi na to, że przeważyły te partykularne interesy wytwórców energii, o których tutaj była mowa. W trakcie dyskusji właśnie nastąpiło zderzenie dwóch obozów. Zderzenie obozu wytwórców i obozu odbiorców. Oczywiście interesem obozu wytwórców jest pomnażanie zysku, robienie tego w miarę najmniejszym wysiłkiem. Interesem obozu odbiorców są ceny, pobór efektywnej, taniej energii. Tu właśnie chciałem odpowiedzieć na pytanie pani poseł Staniszewskiej, gdyż ten system, który został zaproponowany — a więc podzielenie całego systemu energetycznego w takich trzech strukturach: wytwórcy, przemysł, odbiorcy — powoduje to, że mamy strukturę rynkową, a więc wymuszamy u wytwórcy efektywność i racjonalność produkcji energii.</u>
          <u xml:id="u-509.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Sieć wysokich napięć jako ten organ pośredni, zmonopolizowany przez państwo — jest to jednoosobowa spółka skarbu państwa z radą nadzorczą reprezentującą wszystkie kluczowe resorty, łącznie z Urzędem Antymonopolowym, który twierdzi, że taki monopol naturalny winien istnieć, gdyż jest on dla dobra odbiorców — powoduje zakup energii od obiorców, od wytwórców w wyniku przetargu. Ten monopolista kupuje energię po prostu od tego, kto produkuje ją najtaniej. Stąd jest to właśnie zagrożenie dla obozu wytwórców. Właśnie ten system powoduje, pani poseł Staniszewska, obniżkę ceny energii. Jako dowód — wczoraj wpłynął pierwszy telex z elektrowni… Pierwszy telex, proszę państwa, w historii elektroenergetyki, w którym elektrownia zapowiada obniżkę kosztów produkcji energii elektrycznej po to tylko, żeby spółka Polskie Sieci Elektroenergetyczne zakupiła od niej więcej energii.</u>
          <u xml:id="u-509.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Padło pytanie o cele. Celem tej całej reformy jest bezpieczeństwo energetyczne kraju, jest racjonalność i efektywność działania całego systemu elektroenergetyki. Poseł Brzuzy wywołał tutaj zespół powołany przeze mnie zresztą w Bełchatowie, który miał opracować koncepcję elektroenergetyki działającej na bazie węgla brunatnego. Proszę państwa, ten zespół miał opracować drogę dojścia do docelowego modelu. Tymczasem ten zespół, powołany przez ministra przemysłu, stanął w opozycji do koncepcji prezentowanej przez Radę Ministrów, która upoważniła ministra przemysłu do podpisania listu intencyjnego. A więc tu się stała rzecz niebywała. Zespół powołany przez ministra przemysłu stanął jakby w opozycji. Do czego doprowadziły te prace tego zespołu? Do zmonopolizowania w terenie… powstania w Polsce dwóch systemów energetycznych z dwoma dyspozycjami mocy. Jedna dyspozycja mocy w Poznaniu, druga, państwowa dyspozycja mocy, w Warszawie. A więc mielibyśmy dwa rynki konkurencyjne. To oznacza rozbicie systemu na dwa i jest to system, który spowoduje podwyżkę kosztów energii dla odbiorcy komunalnego. Tu mógłbym długi wywód przeprowadzić, na to mi po prostu nie wystarcza czasu i wobec tego, jeśli ktoś jest tym zainteresowany, służę w każdej chwili wyliczeniami, że ten zespół — o którym powiedział poseł Brzuzy — który opracował koncepcję elektroenergetyki na bazie węgla brunatnego, który powoduje powrót do dawnych okręgów energetycznych, gdzie cały system jest zmonopolizowany, od wytwórcy do praktycznie momentu odbierania energii elektrycznej w domu. Jest to jeden wielki monopol terytorialny, a nie państwowy. Dlatego odcinamy się od tej koncepcji i wynikiem tego była decyzja pani minister przemysłu i handlu, pani Bochniarz, która zrezygnowała z usług tego zespołu i rozwiązała go.</u>
          <u xml:id="u-509.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Kończąc, proszę państwa, z uwagi na to, że nie chciałbym się odnosić do poszczególnych kwestii tutaj prezentowanych, gdyż głosy były bardzo rozbieżne, chciałbym prosić Wysoką Izbę o odrzucenie wniosku Senatu i przyjęcie tej ustawy w pierwotnej formie zaakceptowanej przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-509.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-509.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-509.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Proszę państwa, proszę o zajmowanie miejsc na sali. Proszę łaskawie o przejście z kuluarów do sali plenarnej. Bardzo proszę o zajęcie miejsc. Proszę stojących panów posłów o zajęcie swoich miejsc. Bardzo proszę, panie pośle, o ile można szybciej, do sali plenarnej. Bardzo proszę. Nie, po nazwisku nie będę wywoływała, proszę, państwa. Bardzo proszę panie posłanki o zajęcie miejsc na sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-509.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Proszę państwa, proszę o zajęcie miejsc, chciałabym sprawdzić, czy mamy na sali quorum i czy możemy przystąpić do głosowania nad uprzednio przedstawionymi projektami ustaw oraz poprawkami Senatu. Proszę państwa, proszę bardzo nacisnąć przycisk celem sprawdzenia quorum. (245) Powracamy do punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Zdrowia oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o odpłatności za leki i artykuły sanitarne.</u>
          <u xml:id="u-509.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Proszę uprzejmie sprawozdawcę komisji panią poseł Elżbietę Seferowicz o zajęcie miejsca.</u>
          <u xml:id="u-509.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Przechodzimy, proszę państwa, do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-509.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-509.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">W pierwszej kolejności głosować będziemy przedstawione przez komisje wnioski dotyczące poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-509.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">W pierwszej poprawce, dotyczącej art. 3, Senat proponuje zastąpienie w ust. 1 i 2 w odpowiednich przypadkach wyrazów: „zakłady społecznej służby zdrowia” wyrazami: „publiczne zakłady opieki zdrowotnej”, a przez to dostosowanie nazewnictwa do ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Komisje wnoszą o przyjęcie tych poprawek. Sądzę, że tu nie ma co objaśniać, proszę państwa, chyba wszystko jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-509.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-509.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki Senatu do art. 3 ust. 1 i 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (222) Kto jest przeciw? (6)</u>
          <u xml:id="u-509.15" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Kto się wstrzymał od głosowania? (10)</u>
          <u xml:id="u-509.16" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 3 ust. 1 i 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-509.17" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">W drugiej poprawce, dotyczącej art. 5, Senat proponuje w nowym brzmieniu ust. 2, aby opłata ryczałtowa dotyczyła ilości leku niezbędnej do przeprowadzenia kuracji, nie dłuższej jednak niż 21 dni, podczas gdy Sejm uchwalił, aby opłata ryczałtowa oraz częściowa odpłatność dotyczyły jednostkowego opakowania leku określonego w wykazach.</u>
          <u xml:id="u-509.18" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwiePrzemysłuiHandluAndrzejLipko">To może pani poseł zechce jeszcze bliżej sprecyzować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-510">
          <u xml:id="u-510.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Otóż Wysoka Izba ograniczyła wysokość ryczałtu, to jest opłaty za jedno opakowanie leku, do wysokości 0,5% najniższego wynagrodzenia w kraju, tzn. aktualnie do około 3 tys. Senat proponuje, aby ta jednostkowa opłata dotyczyła leków na całą jedną kurację, do 21 dni choroby.</u>
          <u xml:id="u-510.1" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Uzasadnienie Senatu jest następujące. Senat obawia się, że producenci będą dążyć tym samym do zmniejszania wielkości opakowań. Komisje proponują, ażeby odrzucić tę poprawkę, ponieważ po pierwsze, producentowi płaci nie pacjent, tylko hurtownik lub aptekarz; po drugie, wielkość opakowań nie będzie dowolnie dobierana przez producenta, mianowicie zgodnie z ustawą o środkach farmaceutycznych itd., to jest długa nazwa, przyjętą przez Wysoką Izbę 14 września, zgodnie z ustawą minister ma obowiązek publikować co najmniej dwa razy w ciągu roku wykaz środków farmaceutycznych, w tym leków dopuszczonych do obrotu i w tymże wykazie m.in. zawarta będzie wielkość opakowania dla danego leku; po trzecie, określenie: ilość leku na jedną kurację do 21 dni jest bardzo nieprecyzyjne i może oznaczać dowolną, względnie dowolną ilość leku i opakowań za tę jedną jednostkową opłatę. Dlatego komisje proponują, ażeby odrzucić tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-511">
          <u xml:id="u-511.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki. Sądzę, że chyba jasna jest intencja zarówno Sejmu, jak i Senatu.</u>
          <u xml:id="u-511.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-511.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 5 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (195) Kto jest przeciw? (35)</u>
          <u xml:id="u-511.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (20)</u>
          <u xml:id="u-511.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 5 ust. 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-511.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Do art. 6 Senat zgłasza dwie merytoryczne poprawki.</u>
          <u xml:id="u-511.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W pierwszej z nich, oznaczonej lit. a, Senat proponuje skreślenie w ust. 2 pkt. 2 stanowiącego, że wystawiający receptę obowiązany jest dokonać adnotacji o przepisanych lekach w książeczce zdrowia pacjenta. Przyjęcie tej poprawki spowoduje konieczność skreślenia oznaczenia pkt. 1 w tym ustępie.</u>
          <u xml:id="u-511.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Tej samej sprawy dotyczy poprawka dziewiąta, oznaczona lit. a, do art. 25. Obie te poprawki będziemy głosować łącznie, a komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-511.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Może jeszcze pani poseł powie, jaka była intencja odrzucenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-512">
          <u xml:id="u-512.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Problem, czy wprowadzać książeczki zdrowia był dyskutowany zarówno w komisjach, jak również przez Wysoką Izbę przed uchwaleniem ustawy. Argumenty Senatu, który pragnąłby odrzucić wprowadzenie książeczek są następujące: obciążenie lekarzy nadmierną pracą związaną z wpisywaniem do książeczek, koszty książeczek, trudności organizacyjne, jak również wątpliwość, czy należy wpisywać nie potwierdzoną jeszcze diagnozę do wiadomości pacjenta.</u>
          <u xml:id="u-512.1" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Komisje uważają, że należy odrzucić propozycję zmiany zaproponowaną przez Senat, mianowicie dopóki nie ma instytucji lekarza domowego i nie ma komputeryzacji, książeczki stanowią jedyną informację pomiędzy lekarzami o stanie zdrowia, rozpoznaniu i przepisanych lekach. Poza tym w interesie pacjenta będą racjonalizować przepisywanie leków. Sposób wpisywania informacji do książeczek zdrowia ma być uregulowany rozporządzeniem ministra. Wreszcie, nie ostatecznej jeszcze diagnozy nie musi się wpisywać do książeczki, jest to kwestia uznania przez lekarza, można pisać po prostu — obserwacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-513">
          <u xml:id="u-513.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, proszę państwa, że wszystko jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-513.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-513.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawek Senatu do art. 6 ust. 2 i art. 25, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (217)</u>
          <u xml:id="u-513.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest przeciw? (13)</u>
          <u xml:id="u-513.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto się wstrzymał od głosowania? (17)</u>
          <u xml:id="u-513.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 6 ust. 2 i art. 25 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-513.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W drugiej poprawce do art. 6 Senat proponuje skreślenie ust. 4 i 6 zobowiązujących ministra zdrowia i opieki społecznej oraz innych ministrów do określenia wzoru książeczki zdrowia, sposobu jej rozprowadzenia i dokonywania w niej wpisów. Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-513.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli pani poseł uważa, że trzeba wyjaśnić, proszę bardzo, ale sprawa jest chyba jasną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-514">
          <u xml:id="u-514.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Poprawka ta jest po prostu ściśle związana z odrzuceniem pierwszej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-515">
          <u xml:id="u-515.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-515.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 6 ust. 4 i 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (227) Kto jest przeciw? (3)</u>
          <u xml:id="u-515.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (12)</u>
          <u xml:id="u-515.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 6 ust. 4 i 6 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-515.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W czwartej poprawce dotyczącej art. 7 ust. 3 Senat proponuje dodanie przepisu, zgodnie z którym apteka może wydać również inny lek dopuszczony do obrotu pod warunkiem, że jego cena nie jest wyższa od najniższej ceny leków zamieszczonych w wykazach.</u>
          <u xml:id="u-515.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-515.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-516">
          <u xml:id="u-516.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">W ustawie przyjętej przez Wysoką Izbę jest zapis, że aptekarz może wydać lek o tej samej nazwie międzynarodowej a innej handlowej, której nie ma w wykazie leków podstawowych i uzupełniających, o ile cena tego leku nie przekracza ustalonego przez ministra zdrowia limitu ceny leków. W przypadkach, w których ten limit ceny nie został ustalony, jeśli cena leku nie przekracza cen leków umieszczonych w wykazach, Senat proponuje, żeby dodać jeszcze sformułowanie „najniższej ceny leku”.</u>
          <u xml:id="u-516.1" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Komisje proponują, ażeby odrzucić tę propozycję Senatu, ponieważ komisje nie chciałyby zawężać możliwości otrzymania przez pacjenta leków w cenach równych cenom w wykazach list, natomiast uważa, że raczej należy dopingować ministra do szybszego ustalania limitów cen, które się bardziej całościowym ujęciem problemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-517">
          <u xml:id="u-517.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję za wyjaśnienie. Sądzę, że wszystko jest jasne. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-517.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 7 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (231) Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-517.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (10)</u>
          <u xml:id="u-517.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 7 ust. 3 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-517.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W piątej poprawce, dotyczącej art. 8, Senat proponuje w ust. 1 zastąpienie wyrazów: „lub dentysta” wyrazami: „lub lekarz dentysta”. Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki. Sądzę, że wyjaśnienia nie są już potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-517.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-517.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 8 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciw? (6)</u>
          <u xml:id="u-517.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (19)</u>
          <u xml:id="u-517.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 8 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-517.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W szóstej poprawce, dotyczącej art. 12, Senat w nowym brzmieniu ust. 1 proponuje, aby przy przyznawaniu pomocy finansowej na pokrycie wydatków związanych z koniecznością zakupu leków i artykułów sanitarnych z listy podstawowej i uzupełniającej, brać pod uwagę wysokość dochodu na osobę w rodzinie oraz udział wydatków na ten cel w dochodzie rodziny. Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki. Proszę uprzejmie panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-518">
          <u xml:id="u-518.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Zdaniem komisji ten zapis mógłby nawet zostać utrzymany, gdyby nie to, że ogranicza on pomoc tylko w przypadku nabywania leków z listy podstawowej i uzupełniającej. Natomiast zapis przyjęty przez Wysoką Izbę stwarza szersze możliwości ujęcia programu przez Radę Ministrów i nie wyklucza objęcia pomocą wydatków również na leki spoza tych dwóch list, a więc również te procentowo płatne, które w pewnych okolicznościach mogą być wydawane nawet za opłatą ryczałtową, ale w tym wypadku nie byłyby objęte pomocą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-519">
          <u xml:id="u-519.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-519.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-519.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-519.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-519.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 12 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (233) Kto jest przeciw? (4)</u>
          <u xml:id="u-519.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (10)</u>
          <u xml:id="u-519.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 12 ust. 1 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-519.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W szóstej poprawce, oznaczonej lit. b, Senat w art. 12 ust. 2 proponuje przez dodanie wyrazu „szczegółowe”, aby Rada Ministrów określała szczegółowe zasady, warunki i tryb przyznania pomocy na pokrycie kosztów leczenia. Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-519.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-520">
          <u xml:id="u-520.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Jest oczywiste, że słuszniejsze jest umieszczenie słowa „szczegółowe”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-521">
          <u xml:id="u-521.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-521.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 12 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (227) Kto jest przeciw? (9)</u>
          <u xml:id="u-521.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (5)</u>
          <u xml:id="u-521.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 12 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-521.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W siódmej poprawce, dotyczącej art. 20, Senat proponuje uzupełnić pominięte powołania dotyczące publikacji zmian w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-521.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Może pani poseł łaskawie wyjaśni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-522">
          <u xml:id="u-522.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">To samo dotyczy pkt. 8. Senat proponuje uzupełnienie pominiętych powołań na odpowiednie akty prawne. Otóż Biuro Legislacyjne Kancelarii Sejmu sprawdziło i nie wszystkie te powołania ściśle odnoszą się do przedmiotu ustawy. Natomiast jedno czy dwa rzeczywiście odnoszą się. W ramach techniki legislacyjnej zostanie to uzupełnione, natomiast nie można wprowadzać tych, które nie odnoszą się ściśle do tematu. Stąd propozycja odrzucenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-523">
          <u xml:id="u-523.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję. Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-523.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-523.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 20, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (238) Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-523.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (2)</u>
          <u xml:id="u-523.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 20 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosowy.</u>
          <u xml:id="u-523.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W ósmym wniosku mniejszości, dotyczącym art. 21, Senat proponuje uzupełnienie powołań dotyczących publikacji zmian w ustawie o środkach farmaceutycznych, artykułach sanitarnych i aptekach. Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-523.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę.</u>
          <u xml:id="u-523.7" who="#komentarz">(Poseł Elżbieta Seferowicz: Wyjaśnienie jest to samo.)</u>
          <u xml:id="u-523.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-523.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 21, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (230) Kto jest przeciw? (9)</u>
          <u xml:id="u-523.10" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (2)</u>
          <u xml:id="u-523.11" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 21 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-523.12" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W sprawie poprawki dziewiątej, oznaczonej lit. a, dotyczącej art. 25, Sejm podjął już decyzję w poprzednim głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-523.13" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W drugiej poprawce do art. 25 Senat proponuje dodanie nowego ust. 2 umożliwiającego odpowiednim organom wydawanie aktów wykonawczych bez uzyskania opinii Naczelnej Rady Aptekarskiej do czasu ukonstytuowania się tej rady. Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-523.14" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli pani poseł pozwoli…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-524">
          <u xml:id="u-524.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Po konsultacji z Biurem Legislacyjnym Kancelarii Sejmu ustalono, że zapis ten nie jest potrzebny, a gdyby już miał być wprowadzany, to jako przepis przejściowy. Ponieważ chodzi tutaj o zasięganie przez ministra zdrowia opinii Naczelnej Rady Aptekarskiej, która jeszcze nie istnieje, wobec tego, jeśli nie istnieje, to nie ma obowiązku zasięgania jej opinii, a możliwość zasięgania opinii ewentualnych ciał przejściowych może być pozostawiona woli ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-525">
          <u xml:id="u-525.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że wszystko jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-525.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-525.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 25, polegającej na dodaniu nowego ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (237) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-525.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (7)</u>
          <u xml:id="u-525.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 25 polegającą na dodaniu nowego ust. 2 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-525.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o odpłatności za leki i artykuły sanitarne.</u>
          <u xml:id="u-525.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-525.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, proszę nie opuszczać sali, dlatego że będziemy mieli następne głosowania.</u>
          <u xml:id="u-525.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy do punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o przekazaniu elektroenergetycznych sieci przesyłowych (druki nr 1045 i 1105).</u>
          <u xml:id="u-525.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dyskusję zakończyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-525.10" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przechodzimy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-525.11" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-525.12" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W pierwszej kolejności głosować będziemy przedstawiony przez komisję wniosek dotyczący stanowiska Senatu.</u>
          <u xml:id="u-525.13" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Komisja Nadzwyczajna wnosi o odrzucenie propozycji Senatu w sprawie odrzucenia ustawy o przekazaniu elektroenergetycznych sieci przesyłowych.</u>
          <u xml:id="u-525.14" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze pan poseł sprawozdawca chce coś wyjaśnić?</u>
          <u xml:id="u-525.15" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-525.16" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że nie ma potrzeby, ale muszę zadać to sakramentalne pytanie.</u>
          <u xml:id="u-525.17" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-525.18" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za wnioskiem Komisji Nadzwyczajnej o odrzucenie propozycji Senatu w sprawie odrzucenia ustawy o przekazaniu elektroenergetycznych sieci przesyłowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (109) Kto jest przeciw? (119)</u>
          <u xml:id="u-525.19" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (22)</u>
          <u xml:id="u-525.20" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm nie odrzucił wniosku wymaganą większością głosów, w związku z czym będziemy głosować pozytywnie, będziemy głosować za przyjęciem poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-525.21" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć…</u>
          <u xml:id="u-525.22" who="#komentarz">(Głos z sali: To nie jest poprawka, to jest odrzucenie.)</u>
          <u xml:id="u-525.23" who="#komentarz">(Głosy z sali: Przyjęcie, propozycji Senatu.)</u>
          <u xml:id="u-525.24" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-525.25" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-525.26" who="#komentarz">(Głos z sali: Jeszcze raz)</u>
          <u xml:id="u-525.27" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">No tak, za odrzuceniem ustawy, oczywiście. Rozumiem, że chyba państwo…</u>
          <u xml:id="u-525.28" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jeszcze raz. Wyłączone.)</u>
          <u xml:id="u-525.29" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wyłączone. Proszę państwa, wobec tego może wyjaśnimy tę sprawę, bo za chwilę będą dalsze głosowania i będą kłopoty. Proszę łaskawie o włączenie…</u>
          <u xml:id="u-525.30" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-525.31" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeszcze raz powtarzam, że Komisja Nadzwyczajna wniosła o odrzucenie propozycji Senatu w sprawie odrzucenia ustawy o przekazaniu elektroenergetycznych sieci przesyłowych i Wysoka Izba tej propozycji komisji nie przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-525.32" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle, jeżeli pan ma inne zdanie, proszę o wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-526">
          <u xml:id="u-526.0" who="#PosełJanuszSzymański">Przepraszam, pani marszałek, Wysoka Izbo, ale wydaje mi się, że to głosowanie nie jest potrzebne. Senat zgłosił weto i żeby to weto ubezskutecznić, to Sejm musi je odrzucić wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-526.1" who="#PosełJanuszSzymański">W związku z tym, że tej wymaganej większości nie ma, zgodnie z Konstytucją, weto jest skuteczne i ustawa nie doszła do skutku. W tej chwili głosowanie już nie ma sensu, bo skutki, które Senat zawarł we wniosku o weto nie zostały spełnione wymaganą większością.</u>
          <u xml:id="u-526.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-527">
          <u xml:id="u-527.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-527.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, zgadzam się z panem posłem Januszem Szymańskim, wobec tego nie będziemy pozytywnie głosowali.</u>
          <u xml:id="u-527.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego dotyczącego projektu ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL.</u>
          <u xml:id="u-527.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle, ale proszę podejść do mównicy, bo stamtąd słabo słychać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-528">
          <u xml:id="u-528.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Pani Marszałek! Proszę Państwa! Przed przerwą została zakończona debata dotycząca tego punktu. Bardzo prosiłbym o wznowienie jej na krótko. Uzasadnienie jest następujące. Pani poseł Janina Kuś zadała pytanie, na które nie umiałem odpowiedzieć przed przerwą, wymagało ono bowiem konsultacji z Biurem Prawnym. Znając odpowiedź na to pytanie, pani poseł, być może, zechce zgłosić wniosek. Również Komisja Obrony Narodowej spostrzegła pewien błąd i chciałaby wnieść autopoprawkę, jeżeli pani marszałek się zgodzi jakby na ponowną debatę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-529">
          <u xml:id="u-529.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, mam chyba tutaj niewiele do powiedzenia. Jeżeli Wysoka Izba przyjmie propozycję pana posła bez sprzeciwu, to ja, owszem, zgadzam się, dlatego że uważam, iż wszystkie wątpliwości należy wyjaśniać do końca.</u>
          <u xml:id="u-529.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Jest to odpowiedź.)</u>
          <u xml:id="u-529.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Rozumiem, że pan poseł będzie udzielał odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-529.3" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-529.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jednocześnie i pani poseł Kuś, i zgłaszającemu tę autopoprawkę, tak?</u>
          <u xml:id="u-529.5" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-529.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-529.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-530">
          <u xml:id="u-530.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Odpowiedź dla pani poseł Kuś jest następująca. Mianowicie, tak zupełnie po prostu mówiąc, jeżeli ktoś jest właścicielem działki rolnej, na której nie ma zabudowań, nie ma inwentarza i nie ma urządzeń, będzie wzięty do wojska. Uzasadnienie komisji do przyjęcia takiego rozstrzygnięcia, stania wyraźnie na gruncie Kodeksu cywilnego jest takie, że wiele działek rekreacyjnych jest zapisanych jako działki rolne. Mielibyśmy taką sytuację, że częstokroć właściciel jednohektarowej działki rekreacyjnej mieszkając sobie spokojnie w mieście, zgłaszałby ją jako działkę rolną. Zatem jeżeli nie ma zabudowań, nie ma inwentarza, nie ma tego gospodarstwa, to tym samym on idzie do wojska. Taka jest moja odpowiedź na pani pytanie.</u>
          <u xml:id="u-530.1" who="#PosełJacekSzymanderski">I teraz autopoprawka Komisji Obrony Narodowej, bardzo ważna, mianowicie proponujemy zmienić zapis ostatniego artykułu tej ustawy, który brzmi w tej chwili „Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia” na zapis „Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia”. Jeżeli ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia, wszystkie zapisy o studentach, o zwolnieniu studentów ze służby wojskowej itd. są jakby bezprzedmiotowe, bo to już będzie po sprawie, będzie również po wyborach. Natomiast ta ustawa zawiera pewne regulacje dotyczące uczestnictwa żołnierzy służby zawodowej w wyborach. Dlatego wnoszę również taką poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-531">
          <u xml:id="u-531.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-531.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy pani poseł Janina Kuś, w związku z odpowiedzią pana posła Szymanderskiego, zechce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-531.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-532">
          <u xml:id="u-532.0" who="#PosełJaninaKuś">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po prostu jest tylko niezgodność między definicją gospodarstwa rolnego w tej ustawie i w ustawie Kodeks cywilny. To tylko to.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-533">
          <u xml:id="u-533.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">No dobrze, ale jakie to ma mieć reperkusje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-534">
          <u xml:id="u-534.0" who="#PosełJaninaKuś">To znaczy, że trzeba przyjąć definicję zgodną z Kodeksem cywilnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-535">
          <u xml:id="u-535.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">I taka jest propozycja pani poseł?</u>
          <u xml:id="u-535.1" who="#komentarz">(Poseł Janina Kuś: Taka jest propozycja.)</u>
          <u xml:id="u-535.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy wobec tego w poprawkach, które mamy przedstawione, pan poseł sprawozdawca zechce uwzględnić tę poprawkę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-536">
          <u xml:id="u-536.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Pani Poseł! Rzecz dotyczy rzeczywiście szczegółowej interpretacji prawnej i po konsultacji z Biurem Legislacyjnym ta interpretacja wygląda w tej chwili tak, że na podstawie ustawy jest całkowicie jasne, że żołnierz, znaczy poborowy, który posiada działkę nie zabudowaną, bez gospodarstwa, bez inwentarza, idzie do wojska. I w tym zapisie nie budzi to niczyjej wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-536.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-536.2" who="#PosełJacekSzymanderski">Jest dokładnie przepisane z Kodeksu cywilnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-537">
          <u xml:id="u-537.0" who="#PosełJaninaKuś">Jest nieścisłość tylko w dwóch dokumentach, podaję Kodeks cywilny, jest niezgodność, stąd moja uwaga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-538">
          <u xml:id="u-538.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Dobrze. To może pani sformułuje wniosek. Jak w takim razie, pani zdaniem, powinien brzmieć ten zapis.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-539">
          <u xml:id="u-539.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle Szymanderski, po prostu chodzi chyba o zgodność z kodeksem…</u>
          <u xml:id="u-539.1" who="#komentarz">(Poseł Janina Kuś: Wpisać jednoznacznie treść z Kodeksu cywilnego.)</u>
          <u xml:id="u-539.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Tak jak jest w kodeksie.</u>
          <u xml:id="u-539.3" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Dobrze, to znaczy proponuje pani w art. 55…)</u>
          <u xml:id="u-539.4" who="#komentarz">(Poseł Janina Kuś: Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami, częściami, urządzeniami.)</u>
          <u xml:id="u-539.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Ale proszę państwa, proszę…</u>
          <u xml:id="u-539.6" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Taka definicja znajduje się, proszę pani, w tej ustawie, za moment znajdę artykuł, w którym ona jest przepisana z kodeksu.)</u>
          <u xml:id="u-539.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, może pan poseł zechce zająć miejsce, bo muszę i tak sprawdzić quorum. Obawiam się, że w tej chwili nie ma quorum. Proszę usiąść.</u>
          <u xml:id="u-539.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo o zajmowanie miejsc. Proszę panów posłów z kuluarów o przejście na salę, może tutaj pan poseł zechce usiąść, proszę uprzejmie, po co chodzić…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-540">
          <u xml:id="u-540.0" who="#PosełJaninaKuś">Niech tak będzie, nie chcę wprowadzać zamieszania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-541">
          <u xml:id="u-541.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-541.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pani poseł wycofała swoją poprawkę, wobec tego zostaje tak jak pan poseł ma zapisane.</u>
          <u xml:id="u-541.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, jeszcze raz proszę posłów z kuluarów i z palarni o przejście na salę plenarną.</u>
          <u xml:id="u-541.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Może pan będzie łaskaw, panie sekretarzu, wezwać posłów na salę.</u>
          <u xml:id="u-541.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa; proszę o zajęcie miejsc. Sprawdzamy liczbę posłów na sali przez naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-541.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeszcze raz proszę o zajęcie miejsc na sali plenarnej i jeszcze raz sprawdzimy obecność posłów na sali. (203) Proszę Państwa! Proszę o naciśnięcie przycisków. Jeszcze jeden za panią poseł Pogonowską (219).</u>
          <u xml:id="u-541.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-541.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-541.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam półgodzinną przerwę i proszę w tym czasie o zebranie się Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-541.9" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min 30 do godz. 17 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-542">
          <u xml:id="u-542.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-542.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-542.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o kontroli skarbowej (druki nr 1026 i 1088).</u>
          <u xml:id="u-542.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Marka Pola.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-543">
          <u xml:id="u-543.0" who="#PosełMarekPol">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Pragnę zwrócić uwagę na znamienny fakt, że na tym posiedzeniu rozpatrujemy pierwszą ustawę, która dotyczy strony dochodowej budżetu państwa. Miejmy nadzieję, że emocje towarzyszące dochodom będą mniejsze aniżeli te, które związane były z wydatkami. Powszechne było i jest żądanie, wyrażane nie tylko z ław tej Izby, by porządkować, upraszczać, tworzyć takie prawo podatkowe, które uniemożliwi powstawanie luk będących podstawą wszelkich afer w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-543.1" who="#PosełMarekPol">Sądzę, że ta Izba, niezależnie co by o niej powiedziano, w tej materii zrobiła dość dużo. Większość z efektów naszych prac wejdzie w życie w nowym roku, stąd nie wszystko jest widoczne w dniu dzisiejszym. Natomiast nie wejdzie w życie kilka ustaw, które chyba były potrzebne i pilne, ale tryb pracy tego Sejmu i długość jego kadencji uniemożliwiają ich uchwalenie. Nie wejdzie już na pewno w życie w przyszłym roku, a w każdym razie w planowanym terminie, i nie uchwali ta Izba ustawy o podatku od towarów i usług oraz podatku konsumpcyjnym. Zakończyliśmy w zasadzie prace komisji nad tą ustawą, powody jej nieuchwalenia leżą poza tym gmachem i sądzę, że po części są ugruntowane w sytuacji gospodarczej kraju.</u>
          <u xml:id="u-543.2" who="#PosełMarekPol">Istnieje poważna obawa, iż ta Izba nie uchwali podatku dochodowego od osób prawnych, bardzo poważnej i bardzo pilnej ustawy. Rząd zapowiadał jej wniesienie, żądając specjalnych pełnomocnictw. Jakoś do tej pory projekt tej ustawy nie opuścił gabinetów rządowych.</u>
          <u xml:id="u-543.3" who="#PosełMarekPol">Panie i Panowie Posłowie! Domagaliśmy się tu, na tej sali, w pracach komisji domagaliśmy się we własnym imieniu, ale również w imieniu wyborców, dwóch kluczowych ustaw, które miały za zadanie uporządkowanie spraw mienia państwowego, odpowiedzialności za to mienie oraz nadzoru nad dochodami wpływającymi do budżetu państwa i budżetów gmin. Chodzi o ustawę o skarbie państwa i ustawę o kontroli skarbowej czy, jak kto woli, ustawę o policji skarbowej, bo tak potocznie próbowano tę instytucję nazywać. Ustawy o skarbie państwa ta Wysoka Izba nie uchwali, pomimo iż od 2 lat krążą w prasie projekty tego prawa. Sądzę, że pozostawimy to Sejmowi następnej kadencji wraz z takim zaleceniem, aby refleksja przy pracach nad tą ustawą była również refleksją nad skutkami takiego opóźnienia legislacyjnego, jeżeli chodzi o przedłożenie rządowe, i nad pewną chyba odpowiedzialnością za to opóźnienie.</u>
          <u xml:id="u-543.4" who="#PosełMarekPol">Druga z wymienionych ustaw — o kontroli skarbowej, trafiła do Sejmu tej kadencji w ostatnich tygodniach jego pracy. Tylko nadzwyczajny tryb pracy nad nią Komisji Nadzwyczajnej pozwolił na zaprezentowanie Wysokiej Izbie tego przedłożenia dzisiaj w drugim czytaniu. Rozumiejąc obciążenie rządu liczymy jednak, że nowa kadencja Sejmu skończy z tą nadzwyczajnością na rzecz regulacji tworzonych spokojnie, dla dobra wszystkich obywateli i dla dobra samej siebie.</u>
          <u xml:id="u-543.5" who="#PosełMarekPol">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Praca nad ustawą, zarówno projektujących jej treści, jak i komisji, rodziła podstawowy dylemat. Z jednej strony stała sprawa skuteczności kontroli skarbowej nowo powołanej organizacji, nowo powołanej instytucji — skuteczność ta wymaga upraszczania procedur, nadawania kontrolerom pewnych szczególnych uprawnień — z drugiej strony stał interes i dobra osobiste, a także poczucie bezpieczeństwa kontrolowanych oraz wyeliminowanie, na ile jest to możliwe, prób samowoli czy nadużywania uprawnień przez osoby prowadzące kontrolę skarbową.</u>
          <u xml:id="u-543.6" who="#PosełMarekPol">Ten dylemat ma szczególne znaczenie z tego powodu, iż od nowego roku, w wyniku uchwalenia ustawy o powszechnym podatku dochodowym od osób fizycznych, wszyscy prawie dorośli obywatele tego kraju mogą stać się obiektem kontroli instytucji, którą dziś będziemy chyba powoływali.</u>
          <u xml:id="u-543.7" who="#PosełMarekPol">Wierzę, że proponowana przez komisję treść ustawy jest właściwym kompromisem między tymi dwiema sprzecznymi racjami.</u>
          <u xml:id="u-543.8" who="#PosełMarekPol">Projekt, który Sejmowi przedkładamy pod obrady, różni się w wielu miejscach, w wielu artykułach, od pierwotnego przedłożenia rządowego, choć konstrukcja ustawy pozostała w zasadzie nie zmieniona. Jeżeli chodzi o zmiany, które wprowadzono w czasie prac komisji, po pierwsze, rozszerzono zakres kontroli. Oprócz kontroli obliczania i wpłacania podatków i innych należności pieniężnych budżetu państwa, objęliśmy tą ustawą również, jednoznacznie stwierdzając, badanie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania, objęliśmy obszar należności państwowych funduszy celowych. Do takich należy fundusz pracy czy fundusz ubezpieczeń społecznych, o wydatkach którego tak ostro dzisiaj dyskutowano.</u>
          <u xml:id="u-543.9" who="#PosełMarekPol">Rozszerzyliśmy ponadto zakres kontroli na tzw. inne należności pieniężne budżetu państwa — głównym dochodem w tej sferze są cła — rozszerzyliśmy również na zobowiązania podatkowe, stanowiące dochody budżetów gmin, przy czym kontrola tych ostatnich dwóch obszarów może być prowadzona przy okazji niejako kontroli podstawowej, w zakresie podstawowym, a mianowicie w zakresie zobowiązań w stosunku do budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-543.10" who="#PosełMarekPol">By wyczerpać ostatecznie sprawę dopuszczalnego zakresu kontroli powiem, iż obejmuje ona ponadto badanie celowości i legalności wydatkowania środków budżetowych, korzystania z dotacji budżetowych oraz zgodności z prawem wykorzystania i rozporządzania mieniem państwowym.</u>
          <u xml:id="u-543.11" who="#PosełMarekPol">Urzędy i inspektorzy kontroli skarbowej przejmują również od dotychczasowych jednostek organizacyjnych podległych ministrowi finansów szczególny nadzór podatkowy. Jest to nadzór nad produkcją i obrotem wyrobami i towarami wysoko akumulatywnymi, wysoko dochodowymi. Przejmują badanie prawidłowości stosowania cen urzędowych oraz cen umownych w tym zakresie, w jakim poddane są one ograniczeniom. Obejmują kontrolę obrotu dewizowego, kontrolę działania izb i urzędów skarbowych, płatników i inkasentów zobowiązań podatkowych. Przy tym chcę tu wyraźnie podkreślić, iż treść ustawy przesądza jednoznacznie, że badanie izb i urzędów skarbowych może być prowadzone wyłącznie przez generalnego inspektora kontroli skarbowej. Inspektorzy kontroli skarbowej przyjmują również na czas przejściowy weryfikację rocznych sprawozdań finansowych.</u>
          <u xml:id="u-543.12" who="#PosełMarekPol">Drugi obszar zmian to wprowadzenie możliwości działania na terenie całego kraju inspektorów zatrudnionych w Ministerstwie Finansów oraz możliwość upoważniania przez generalnego inspektora kontroli skarbowej inspektorów do prowadzenia kontroli poza obszarem jego właściwego działania.</u>
          <u xml:id="u-543.13" who="#PosełMarekPol">Trzecim obszarem zmian jest uporządkowanie zakresu działań, uprawnień czy zadań — generalnego inspektora kontroli skarbowej i dyrektorów urzędów kontroli skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-543.14" who="#PosełMarekPol">Czwarty obszar — to wprowadzenie regulacji dotyczących postępowania kontrolnego, regulacji, sądzę, zabezpieczających lepiej kontrolowanych przed możliwymi nadużyciami uprawnień kontrolera.</u>
          <u xml:id="u-543.15" who="#PosełMarekPol">Po piąte, w czasie swej pracy komisje wyjaśniły sprawę nadzoru sądowego nad ostatecznymi decyzjami w zakresie zobowiązań podatkowych, wydawanymi przez organy kontroli skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-543.16" who="#PosełMarekPol">Po szóste, jednoznacznie określiliśmy zawartość dokumentu zwanego wynikiem kontroli, zobowiązując kontrolera do określenia kwoty należnej do zapłacenia lub zwrotu nie tylko w odniesieniu do podatków płaconych na rzecz budżetu państwa, lecz również innych należności, w tym należności gmin, funduszów celowych.</u>
          <u xml:id="u-543.17" who="#PosełMarekPol">Po siódme, określiliśmy jednoznacznie rodzaje i cele, na jakie mogą być wykorzystywane informacje zebrane w czasie kontroli skarbowej i wyniki działania nowej instytucji czy nowej funkcji wywiadu skarbowego. Przesądziliśmy, że informacje zebrane tą drogą dla tego celu są tajne.</u>
          <u xml:id="u-543.18" who="#PosełMarekPol">Po ósme, dostosowaliśmy zakres działania wywiadu skarbowego, stworzonego tą ustawą, do zmienionego zakresu kontroli wynikającego z ustawy.</u>
          <u xml:id="u-543.19" who="#PosełMarekPol">Po dziewiąte, dostosowaliśmy do obowiązujących przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i ustawy karnej skarbowej zasady wyłączania inspektorów z prowadzonego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-543.20" who="#PosełMarekPol">Po dziesiąte, wykluczyliśmy prawo powierzania istotnych czynności kontrolnych pracownikom urzędów kontroli skarbowej nie będących inspektorami.</u>
          <u xml:id="u-543.21" who="#PosełMarekPol">Po jedenaste, dodatkowo sprecyzowaliśmy wymagania stawiane inspektorom kontroli skarbowej oraz wprowadzaliśmy obowiązek złożenia egzaminu kwalifikacyjnego inspektorom powoływanym w chwili wejścia w życie ustawy spośród pracowników izb skarbowych. Ci inspektorzy mają rok od dnia powołania na zdanie takiego egzaminu. Ponadto ograniczyliśmy ochronę prawną inspektorów, wykluczając tylko możliwość zatrzymywania inspektora bez zgody generalnego inspektora kontroli skarbowej w czasie wykonywania czynności kontrolnych, przy czym ochrona ta nie dotyczy przypadków zatrzymania kontrolera, inspektora na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-543.22" who="#PosełMarekPol">Inspektorzy, i to trzeba podkreślić, w związku z wykonywanymi czynnościami podlegają poza tym ochronie prawnej przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych, a za mające bezpośredni związek z czynnościami kontrolnymi wykroczenia odpowiadają wyłącznie dyscyplinarnie. Podkreślić należy, że ochronie prawnej inspektora towarzyszy szczególna kwalifikowana odpowiedzialność karna za przestępstwa związane z wykonywanymi czynnościami przewidziana w Kodeksie karnym. To po dwunaste.</u>
          <u xml:id="u-543.23" who="#PosełMarekPol">Następnie, po trzynaste, uporządkowaliśmy podstawy prawne wypłacanych już, niestety, w jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi finansów premii ze środków pochodzących z dodatkowych wpływów budżetowych uzyskanych w wyniku działań kontrolnych. Zwiększony do 20% odpis środków przeznaczamy ustawą, poza nagrodami i premiami dla pracowników, na usprawnianie funkcjonowania organów i urzędów podległych ministrowi finansów.</u>
          <u xml:id="u-543.24" who="#PosełMarekPol">Po czternaste, wprowadzamy, czy wprowadziliśmy w toku prac podkomisji, zbliżoną regulację do tej, która jest stworzona dla Ministerstwa Finansów, dla organów i pracowników podległych prezesowi Głównego Urzędu Ceł. I tutaj uwaga. W obydwu przypadkach delegujemy uprawnienia do ustalania zasad premiowania pracowników odpowiednio ministrowi finansów i prezesowi Głównego Urzędu Ceł. Pragnę w tym miejscu wyraźnie stwierdzić, że intencją komisji było jednoznaczne powiązanie wysokości nagród i premii wypłacanych kontrolerom i celnikom, którzy bezpośrednio przyczynili się do uzyskania dodatkowych wpływów, odpowiednio do wysokości uzyskanych wpływów.</u>
          <u xml:id="u-543.25" who="#PosełMarekPol">Byliśmy zdania, że rząd tak dzielnie i głośno nawołujący, szczególnie przedsiębiorstwa państwowe, do odrzucenia egalitaryzmu, powinien skończyć z tym przede wszystkim u siebie, dając dobry przykład, którego dotychczas specjalnie chyba nie widać.</u>
          <u xml:id="u-543.26" who="#PosełMarekPol">Po piętnaste wreszcie, pracując oczywiście wspólnie z Biurem Legislacyjnym, a także z przedstawicielami ministra finansów, ministra spraw wewnętrznych, ministra sprawiedliwości, przedstawicielami Naczelnego Sądu Administracyjnego, zmieniliśmy szereg zapisów ustawy, czyniąc je bardziej jednoznacznymi prawnie i merytorycznie.</u>
          <u xml:id="u-543.27" who="#PosełMarekPol">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Wszystkie te zmiany wprowadzone do projektu rządowego dały ostateczny tekst, który w imieniu komisji przedkładam dzisiaj Wysokiej Izbie do uchwalenia. W tym tekście, niestety, w wyniku tempa prac pojawiły się dwa błędy maszynowe, o których usunięcie bardzo prosiłbym osoby, które śledzą tekst samej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-543.28" who="#PosełMarekPol">Otóż na str. 6 sprawozdania komisji w art. 17 ust. 4 zamiast zapisu „art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 3” powinno być „i ust. 2”. Drugi bardzo podobny błąd w przywołaniu przepisu znajduje się na str. 11 w art. 36 w ust. 1. Zapis brzmi „art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 3”, powinno być podobnie jak w poprzednim przypadku „i ust. 2”. Mówiąc o poprawkach wniesionych przez komisję w dużym stopniu omówiłem chyba ostateczny kształt projektu, w związku z tym wspomnę wyłącznie o kilku regulacjach szczególnych zawartych w ustawie, regulacjach istotnych lub mogących budzić kontrowersje lub wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-543.29" who="#PosełMarekPol">Po pierwsze, ustawa wyraźnie oddziela działalność kontrolną od orzekania w postępowaniu podatkowym. Po drugie, jest to problem statusu inspektora kontroli skarbowej. Zwracam uwagę, że ustawa przesądza, iż inspektor jest jednoosobowym organem kontroli. Podnosi to jego rangę i uprawnienia, upraszcza postępowanie, nakłada jednak nań szczególną odpowiedzialność. Komisja przyjęła to rozwiązanie, komisja również w sposób jednoznaczny rozstrzygnęła sprawę podporządkowania generalnego inspektora kontroli skarbowej ministrowi finansów.</u>
          <u xml:id="u-543.30" who="#PosełMarekPol">Jeżeli chodzi o trzeci istotny obszar, na który chyba komisja chciałaby zwrócić uwagę, to jest to sprawa uczestnictwa kontrolowanego w postępowaniu kontrolnym. Ustawa pozwala podjąć kontrolę w szczególnych przypadkach poza planem kontroli, który jest podstawową wytyczną dla prowadzenia kontroli bez upoważnienia, a w skrajnym wypadku również i pod nieobecność kontrolowanego.</u>
          <u xml:id="u-543.31" who="#PosełMarekPol">W takich przypadkach ostateczne zapisy ustawy zobowiązują jednak inspektora do prowadzenia czynności w obecności co najmniej przywołanego świadka. Oprócz tego zobowiązują go do sporządzenia w każdym takim przypadku protokołu i gdy nie ma komu wręczyć zawiadomienia o rozpoczęciu kontroli, zobowiązują go do załączenia zawiadomienia do dokumentu kontroli, do protokołu z przeprowadzonych czynności. Kontrolę w tak szczególnym trybie można prowadzić tylko przez jeden dzień, a ciężar udowodnienia, iż faktyczne okoliczności tego właśnie szczególnego trybu wymagały, leży po stronie kontrolera.</u>
          <u xml:id="u-543.32" who="#PosełMarekPol">Ustawa przewiduje również zastąpienie obowiązku uczestnictwa kontrolowanego lub osoby zastępującej go przy czynnościach kontrolnych prawem uczestnictwa w tych czynnościach, przy czym o najistotniejszych z tych czynności kontrolnych kontrolowany musi być uprzedzony. Zmiana ta usprawnia przebieg kontroli podatkowej, kontroli skarbowej i wynika z praktycznych doświadczeń stosowania prawa w dotychczasowym brzmieniu, gdzie obowiązek uczestnictwa kontrolowanego w czynnościach kontrolnych albo mógł skutecznie blokować przebieg kontroli, albo, jeżeli tę kontrolę chciano przeprowadzić w miarę sprawnie, prowadził do naruszania prawa.</u>
          <u xml:id="u-543.33" who="#PosełMarekPol">Po trzecie, sprawa usprawnienia postępowania podatkowego w tym obszarze, w którym ustalenia kontrolera określające zobowiązania podatkowe wobec budżetu państwa nie zostaną na żądanie kontrolowanego skierowane na drogę normalnego postępowania podatkowego. Wówczas po upływie 14 dni wynik kontroli wywiera ten sam skutek co decyzja ostateczna organu kontroli, organu podatkowego ustalającego zobowiązanie podatkowe. Nie została jednak w toku prac komisji przyjęta pierwotna interpretacja tej regulacji i późniejsze próby jej zmiany w kierunku wyłączenia tego rodzaju decyzji spod kontroli sądowej. Ostatecznie nie przyjęliśmy również tej części przedłożenia rządowego, która wyłączała stosowanie art. 154 i 155 Kodeksu postępowania administracyjnego do wznowienia postępowania, uchylenia, zmiany lub uznania decyzji za nieważną. Robiliśmy to świadomie, z jednej strony wiedząc, iż skomplikuje to pracę pracownikom kontroli skarbowej, zmusi ich niejednokrotnie do powrotu do czynności już zakończonych, z drugiej strony uważaliśmy, że nawet ten często nadużywany przepis, zresztą dzisiaj nieprecyzyjny, daje możliwość ochrony podmiotów kontrolowanych w szczególnych przypadkach przed tym, co nie powinno się zdarzyć w trakcie kontroli.</u>
          <u xml:id="u-543.34" who="#PosełMarekPol">Po czwarte, sprawa powołania wywiadu skarbowego. Oczywiście zagadnienie to budzi u wszystkich mieszane uczucia, jak zawsze przy powoływaniu tego typu instytucji. Po jednoznacznym ustaleniu, że zebrane tą drogą informacje — i to tylko takie, które mogą służyć do realizacji kontroli skarbowej — nie mogą być wykorzystywane w żadnym innym celu i że informacje te są tajne, uznaliśmy zasadność tej funkcji kontrolnej. Uznaliśmy ją dlatego, iż z jednej strony w praktyce skuteczność nadzoru nad realizacją zobowiązań podatkowych i innych należności skarbu państwa tego wymaga, a z drugiej, jak wskazują doświadczenia zagraniczne, bez funkcjonowania tego typu sfery kontroli skuteczność kontroli jest dość wątpliwa.</u>
          <u xml:id="u-543.35" who="#PosełMarekPol">Chcę wyraźnie podkreślić, iż ustawa wyklucza stosowanie środków technicznych do zbierania informacji, utrwalania śladów i dowodów. Takimi środkami technicznymi dysponują wywiady skarbowe funkcjonujące w krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-543.36" who="#PosełMarekPol">Po piąte, sprawa złamania tajemnicy dziennikarskiej wynikającej z prawa prasowego i złamania tajemnicy bankowej, tajemnicy stanów i obrotów kont bankowych, wynikającej z prawa bankowego. Dopuszczając naruszenie tych obszarów tajemnicy ustawa ogranicza to uprawnienie, w przypadku tajemnicy dziennikarskiej, do informacji o nazwach i adresach osób i podmiotów zamieszczających płatne ogłoszenia i reklamy dotyczące działalności gospodarczej oraz do przypadków dotyczących toczących się spraw karnych lub karnych skarbowych przeciwko posiadaczowi rachunku będącego osobą fizyczną i o przestępstwo popełnione w zakresie działalności osoby prawnej lub jednostek nie posiadających osobowości prawnej będących posiadaczami rachunku objętego tajemnicą bankową. Należy podkreślić, że wniosek wobec banku o naruszenie tajemnicy stanu i obrotów konta może złożyć wyłącznie generalny inspektor kontroli skarbowej, co, wierzymy, zabezpieczy przed ewentualnym naruszaniem przyznanych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-543.37" who="#PosełMarekPol">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Nie było intencją osób pracujących nad ustawą naruszenie poczucia bezpieczeństwa osób uczciwych i rzetelnie łożących na cele publiczne, na cele wspólne. Intencją osób pracujących nad ustawą było natomiast usunięcie poczucia bezpieczeństwa, a czasami wręcz poczucia bezkarności u tych, którzy uzyskują swe dochody łamiąc prawo lub wręcz uzyskują swe dochody zagarniając mienie państwowe.</u>
          <u xml:id="u-543.38" who="#PosełMarekPol">Ustawa o kontroli skarbowej to poważny akt prawny. Nawiązuje ona bezpośrednio lub reguluje w sposób szczególny obszary prawa uporządkowane w wielu ustawach o charakterze ustrojowym. Należą do nich Kodeks postępowania administracyjnego, Kodeks postępowania karnego, Kodeks karny, ustawa karna skarbowa, a także prawo prasowe, bankowe, dewizowe, celne, ustawa o zobowiązaniach podatkowych. Należy do nich oczywiście również ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także ustawa o ministrze oraz o izbach i urzędach skarbowych.</u>
          <u xml:id="u-543.39" who="#PosełMarekPol">Wierzę, że zarówno projekt, jak i praca komisji pozwoliły przedłożyć Wysokiej Izbie w dniu dzisiejszym dokument przygotowany rzetelnie. Wierzę, że ustawa, dając niezbędne uprawnienia powoływanym tą ustawą organom, swymi zapisami chroni wystarczająco również dobra osobiste przyszłych kontrolowanych, w przyszłości może i wielu z nas. I o tym trzeba pamięć, w związku z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-543.40" who="#PosełMarekPol">Ustawa oczywiście chroni na tyle, na ile prawo może chronić obywatela. Nie ochroni ona jednak kontrolowanych przed przypadkami nieuczciwości, nierzetelności, korupcji i stronniczości osób wykonujących kontrolę skarbową.</u>
          <u xml:id="u-543.41" who="#PosełMarekPol">Dedykując to ostatnie przypomnienie tym, którzy będą powoływali przyszłych inspektorów kontroli skarbowej, zwracam się do Wysokiej Izby w imieniu Komisji Nadzwyczajnej z wnioskiem o przyjęcie przedkładanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-543.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-544">
          <u xml:id="u-544.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-544.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję. Do głosu zapisanych jest 4 mówców.</u>
          <u xml:id="u-544.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Edwarda Nowaka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, jest to wystąpienie klubowe, a następnie pana posła Stefana Bielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-545">
          <u xml:id="u-545.0" who="#PosełEdwardNowak">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Spadek, który otrzymaliśmy po latach przeszłych, polega również na tym — i nie jest to chyba nic dziwnego, nie będzie budziło to w tej Izbie zdziwienia — że często oszustwa podatkowe traktowane były wręcz jako czyn patriotyczny. Niegospodarność często była nazywana kreowaniem interesu załogi. Ta właśnie spuścizna, która polegała jakby na oderwaniu obywatela, na oderwaniu podatnika od interesów całego państwa, interesów budżetu, powodowała nieobliczalne skutki — ubożało nasze społeczeństwo, ubożał budżet i jakość życia każdego z nas systematycznie się obniżała. Wiemy o tym chyba dzisiaj najlepiej, spotykając się ciągle z problemami, o których tutaj w tej Izbie mówimy.</u>
          <u xml:id="u-545.1" who="#PosełEdwardNowak">Na tę przeszłość, na ten garb przeszłości nałożyła się również — nie ma co ukrywać — liberalizacja życia gospodarczego. Polega to na tym, że w okresie zmiany systemu gospodarczego występują pewne charakterystyczne dla niego zjawiska negatywne. Pojawiło się wiele nowych podmiotów gospodarczych, pojawiło się wiele podmiotów, które próbują obejść prawo, które próbują to prawo naruszać. Przy nie wykształconych mechanizmach, zarówno systemowych, jak i strukturalnych, to naruszanie prawa przychodzi im tym łatwiej. Dlatego tak ważne, proszę państwa, jest to, co chcemy dzisiaj uchwalić — ustawę o kontroli skarbowej, która dopełnia jakby element konstruowania systemu i struktury nowego ładu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-545.2" who="#PosełEdwardNowak">Chciałbym nawiązać do słów, które powiedział tutaj pan poseł Marek Pol, mówiąc o tym, że przeważająca grupa polskich przedsiębiorców, kupców, rzemieślników, przeważająca liczba inwestorów zagranicznych pragnie prowadzić swoją działalność zgodnie z prawem i opierając się na rachunku ekonomicznym. Natomiast atmosfera plotki, pomówień i nieufności nie sprzyja temu rozwojowi. I trzeba stworzyć taki mechanizm, taką strukturę, która będzie oddzielała właśnie to ziarno od plew.</u>
          <u xml:id="u-545.3" who="#PosełEdwardNowak">Szanowni Państwo! Przedkładana państwu ustawa w swym zamierzeniu była znacznie węższa. Rząd planował objęcie kontrolą skarbową tylko zobowiązań podatkowych. Komisja Nadzwyczajna wychodząc, jak mniemam, ze słusznego założenia, że liczba patologii jest znaczna, uznała, że jest konieczne rozszerzenie przedmiotu badań urzędów kontroli skarbowej. I takiego rozszerzenia dokonała, co, wydaje mi się, jest godne podkreślenia i zasługuje na uwagę.</u>
          <u xml:id="u-545.4" who="#PosełEdwardNowak">Kwestią drugą, którą chciałbym poruszyć, jest kwestia podniesienia do rangi organu inspektora kontroli skarbowej. Dotychczas takiej praktyki nie było, a jednak osoby, które stykały się z urzędami finansowymi, z urzędami skarbowymi, mogły przekonać się o tym, że urzędnik przychodzący na kontrolę miał wyraźnie dominującą pozycję.</u>
          <u xml:id="u-545.5" who="#PosełEdwardNowak">Troską Komisji Nadzwyczajnej i wszystkich posłów w niej pracujących było to, aby stworzyć podstawy do równoprawnych stosunków pomiędzy inspektorem a podatnikiem. Dam państwu tylko jeden przykład. Przez trzy godziny trwała dyskusja nad zapisem jednego ustępu, który — sądzimy — jest kluczowy dla równoprawności tych stosunków. Nie może być bowiem tak, że inspektor będzie panem i będzie decydował w sposób jednoznaczny i wyłączny o losie podatnika.</u>
          <u xml:id="u-545.6" who="#PosełEdwardNowak">W rozdziale trzecim, zatytułowanym: „Postępowanie kontrolne”, wielką wagę przywiązujemy do planu kontroli. I tutaj chciałbym przestrzec przed złymi skojarzeniami. Plan kontroli, który ma być podstawą działalności urzędów kontroli skarbowej, jest pomyślany jako zupełnie inny, nowoczesny mechanizm tworzenia kontroli skarbowej. Jest pomyślany jako element, który zespala w sobie zarówno dane statystyczne, różnego rodzaju doniesienia, protokoły inspektorów, jak i pewną pragmatykę i systematykę działania urzędów kontroli skarbowej. Podkreślam to, tym bardziej że do komisji docierały głosy również z obecnie funkcjonujących urzędów kontroli skarbowej, gdzie plan kontroli traktowano w sposób tradycyjny, tak jak to było dotychczas, że po prostu trzeba wykonać ileś tam kontroli. Chciałbym wyraźnie powiedzieć, że nie było naszą intencją utrzymywanie starego znaczenia planu kontroli. Ma to być nowoczesna metodyka pracy urzędów kontroli skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-545.7" who="#PosełEdwardNowak">Szanowni Państwo! Byłoby bardzo niedobrze, gdybyśmy tę ustawę traktowali jako ustawę o policji skarbowej w tym najgorszym z możliwych znaczeń. Bardzo często mówimy o tej ustawie: ustawa o policji skarbowej. Jeżeli o policji, to chcielibyśmy widzieć policjanta — kieruję tę uwagę do generalnego inspektora kontroli skarbowej — raczej na wzór angielskiego bobby, takiego, który zechce pomagać, który jest surowy, ale równocześnie zechce widzieć interes podatnika, a nie takiego, który działa z pozycji siły, z pozycji przewagi, jaką daje mu jego funkcja funkcjonariusza publicznego. Dlatego niezwykle ważne jest to, co zawarliśmy w art. 57 na temat powołania inspektorów kontroli skarbowej. Mamy taką kadrę, jaką mamy, złe wyposażenie techniczne urzędów kontroli skarbowej, które — mamy nadzieję — wkrótce będzie się zmieniać. I to, kogo i w jaki sposób powoła minister finansów na stanowisko inspektora, jest niezwykle ważne. Początek pracy urzędów kontroli skarbowej może być decydujący i rozstrzygający.</u>
          <u xml:id="u-545.8" who="#PosełEdwardNowak">W swoim zamyśle pragnęliśmy stworzyć nowoczesny instrument dla rządu. Natomiast to, jak będzie on wyzyskany, zależy w decydującym stopniu od państwa, zależy od rządu, na ile potrafi powołać kadrę o wysokich walorach merytorycznych, a przede wszystkim walorach moralnych i etycznych do tej pracy, dlatego że będą to osoby zaufania publicznego i od stylu ich pracy będzie zależał styl kontroli skarbowej. Chciałbym doczekać takich czasów, w których, kiedy przyjdzie do nas kontrola, do podatników, nie będziemy się jej obawiali, zaś będą się jej obawiali — tak jak powiedział pan poseł Marek Pol — ci, którzy kradną, którzy defraudują, którzy dokonują przestępstw podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-545.9" who="#PosełEdwardNowak">Proszę państwa, gorąco państwa namawiam do przyjęcia projektu niniejszej ustawy bez poprawek. Komisja Nadzwyczajna obradowała nad tym projektem na siedmiu posiedzeniach. Chcę powiedzieć już jakby poza protokołem mojego wystąpienia klubowego, że niezależnie pracowała grupa robocza. I chcę powiedzieć, że gdyby nie bardzo usilna praca przedstawicieli Ministerstwa Finansów i — wyraźnie trzeba to powiedzieć — pana posła Marka Pola, który wniósł decydujący wkład w kształt tej ustawy, ta ustawa nie byłaby tak dobra jak sądzę, że jest.</u>
          <u xml:id="u-545.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-546">
          <u xml:id="u-546.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-546.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Bielińskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, a następnie panią poseł Mariannę Borawską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-547">
          <u xml:id="u-547.0" who="#PosełStefanBieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja, niestety, twierdzę, że społeczeństwo polskie składa się z samych bobbys, takich jak w Anglii, i ta ustawa może mieć ogromne znaczenie. Podzielam pogląd, że jest to bardzo skomplikowana i nadzwyczaj ważna ustawa, która może się dla tego Sejmu znacząco zapisać, w zależności od jej oczywiście uchwalenia.</u>
          <u xml:id="u-547.1" who="#PosełStefanBieliński">Myślę, że najważniejszą kwestią jest odniesienie się do art. 36 zawartego w tym projekcie ustawy. Chcę oświadczyć, że jestem absolutnie za uporządkowaniem spraw podatkowych i uefektywnieniem systemu ściągalności wszelkich należności. Za systemem, który będzie przeciwdziałał wszelkim wynaturzeniom, patologiom bądź aferom.</u>
          <u xml:id="u-547.2" who="#PosełStefanBieliński">Chcę przypomnieć, że dwukrotnie z tej trybuny zwracałem się do ministra finansów — raz w interpelacji — o uchylenie, moim zdaniem, super niedemokratycznych przepisów z przeszłości o możliwości opodatkowywania na podstawie tak zwanych znamion zewnętrznych. Niestety, bezskutecznie. To narzędzie w dalszym ciągu funkcjonuje i urzędy skarbowe oczywiście mogą i, jak wiem, posługują się tymi narzędziami. Dzisiaj jakby proponuje się w tym projekcie zapisanie czegoś, w moim przekonaniu, jeszcze bardziej brzydkiego. A więc powiem bez żadnych ogródek, nie mogę zgodzić się z ustawową regulacją donosicielstwa, płatnego donosicielstwa w dodatku, bo taka jest filozofia zapisu w art. 36 w przedłożonym nam przez komisję projekcie, mówiącego o wywiadzie skarbowym.</u>
          <u xml:id="u-547.3" who="#PosełStefanBieliński">Chcę zdecydowanie zaprotestować przeciwko przyjęciu takiego zapisu i prosić Wysoką Izbę o odrzucenie tego zapisu. Zgłaszam to jako wniosek formalny, by w art. 36 pkt. 3–7 wykreślić te zapisy.</u>
          <u xml:id="u-547.4" who="#PosełStefanBieliński">Spróbuję Wysoką Izbę przekonać, przytaczając argumenty. Myślę, że twierdzenie, iż jest to przepis podobny do ustawodawstwa w normalnych, demokratycznych państwach, jest przesadzone. Rzeczywiście, w ustawodawstwach europejskich są podobne zapisy, ale o zupełnie innym charakterze. Nie mają charakteru — jak my tutaj proponujemy — jawnego donosicielstwa, płatnego w dodatku, i ustawodawca przewiduje jak gdyby skutki nawet dramatyczne, bo mówi się wprost, że w razie ujawnienia, za współpracę z organami podatkowymi, gdyby ktoś doznał uszczerbku czy utraty życia, fundusz i minister finansów będzie rekompensował te straty. Uważam, że świadomość i waga tego zagadnienia jest jasna, wiemy wszyscy, jakiej materii to dotyczy.</u>
          <u xml:id="u-547.5" who="#PosełStefanBieliński">Sądzę, że porównywanie przepisów policyjnych, że takie są i Wysoka Izba przyjmowała takie przepisy, jest też niemożliwe, dlatego że tam jest cały system kontroli. Tutaj brakuje takiego systemu. Jest tylko odniesienie, że minister finansów wyda rozporządzenie, jak z tego funduszu będzie się korzystać i w jaki sposób się go tworzy, i nic więcej. Uważam, że jest to zupełne niezabezpieczenie interesów i myślę, że porządkując cały ten obszar, budując nowe ustawodawstwo podatkowe — mam tu na myśli ustawę o powszechnym opodatkowaniu, która będzie obowiązywać, uchwalona przez Wysoką Izbę, podatek od towarów i usług i jak gdyby przeniesienie całej tej sfery w inny system gospodarczy, w gospodarkę rynkową — należałoby, moim zdaniem, dokonać pewnego rozliczenia się z okresem przeszłym.</u>
          <u xml:id="u-547.6" who="#PosełStefanBieliński">Wspominał przede mną o tych sprawach poseł Nowak, że jesteśmy jakby spadkobiercami systemu gospodarczego bardzo często spaczonego w wyniku takiej, a nie innej polityki uprawianej w poprzednim okresie. I wydaje mi się, że dzisiaj, kiedy porządkujemy te sprawy, jest najwłaściwsza pora, aby ożywiając i działając stymulująco na rozwój gospodarczy również zapisać pewną formę, mam na myśli amnestię podatkową, tzn. nie uwłaszczyć przestępców, bo dla nich są urzędy prokuratorskie i powinny być szeroko stosowane, natomiast wszyscy wiemy, że wiele ludzi w Polsce, i niekoniecznie w Polsce, wielu Polaków mieszkających poza granicami kraju, ma i miało majątki, których w jakiś dla siebie korzystny sposób nie pozwolili sobie odebrać w poprzednim systemie. I uruchomienie dzisiaj tego w sposób czynny, włączenie się w procesy gospodarcze jest chyba kapitałem ogromnym, zwłaszcza że ten kapitał zagraniczny, na który wszyscy się tak powołujemy, nie nadciąga do nas, i w moim przekonaniu, po uchwaleniu takiej ustawy nadciągał nie będzie. To będzie dla niego dużo ostudzenie.</u>
          <u xml:id="u-547.7" who="#PosełStefanBieliński">Projekt uchwalony w tej wersji będzie skutecznym hamulcem, jak mi się wydaje, dla inwestowania przez tych, którzy jeszcze mają środki, mówiąc bez ogródek, w bankach ziemskich itd. W dalszym ciągu nie będą oni mogli w obawie przed konsekwencjami tej ustawy wyciągnąć ich, zaś inni, z kapitałem zagranicznym, też nie będą chętnie przychodzić.</u>
          <u xml:id="u-547.8" who="#PosełStefanBieliński">I jeszcze jedna uwaga. Mam wątpliwości, czy jest potrzebne upoważnienie oprócz prokuratora, urzędów prokuratorskich również kontroli skarbowej do dochodzenia do tajemnicy bankowej, do kont, do obrotów wkładami na kontach bankowych podmiotów gospodarczych. Rozumiem potrzebę prokuratora, który ma prowadzić dochodzenie, ma materiały itd. Ale czy urzędnik, inspektor skarbowy, w dodatku pracujący na podstawie takich zapisów, jakie mamy w art. 36, czy wystarczająco jest upoważniony — na równi z prokuratorem — do korzystania z tajemnicy bankowej? Mam poważne wątpliwości, pytania i myślę, że przedstawiciel Ministerstwa Finansów rozwieje moje wątpliwości w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-547.9" who="#PosełStefanBieliński">I ostatnia uwaga dotycząca powołania uczciwych ludzi. Nie mam żadnego powodu podważać ani kompetencji, ani umiejętności ludzi pracujących dotychczas w aparacie kontrolnym. Byłem i jestem zwolennikiem i wyznawcą zasady, że podatków wcale nie trzeba kochać, podatki trzeba po prostu płacić, ale mam wątpliwości, czy powołanie bez żadnych egzaminów osób i wyposażenie ich w te narzędzia, które tutaj są zawarte, jest dostatecznie przemyślane. Projekt ustawy przewiduje powołanie ludzi z Ministerstwa Finansów i kontroli skarbowej bez żadnych kwalifikacji, można to wprost powiedzieć, bo egzamin, o którym jest tutaj mowa, ci ludzie powinni złożyć w ciągu roku. Wydaje mi się, że powinno się powołać ludzi sprawdzonych. Może faktycznie trudno wymagać spełnienia wszelkich przewidywanych w tym projekcie kwalifikacji, ale egzamin, w moim przekonaniu, powinien być przeprowadzany, byłaby to jakaś gwarancja wstępnej selekcji.</u>
          <u xml:id="u-547.10" who="#PosełStefanBieliński">Mam oczywiście świadomość braku kadr, ale jest to nasza ogólna bolączka, powszechna, we wszystkich branżach brakuje ludzi fachowo przygotowanych do pełnienia swoich funkcji i jak mi się wydaje, nie jest to argument upoważniający do powoływania ludzi bez sprawdzenia ich kwalifikacji. Wnioskowałbym o wykreślenie zapisu mówiącego o rocznym okresie pracy bez sprawdzenia kwalifikacji.</u>
          <u xml:id="u-547.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-548">
          <u xml:id="u-548.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-548.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę złożyć poprawki na piśmie, panie pośle, żebyśmy mogli przygotować je potem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-548.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Mariannę Borawską z Poselskiego Klubu Pracy, a następnie pana posła Jerzego Dynera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-549">
          <u xml:id="u-549.0" who="#PosełMariannaBorawska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Powodem do zabrania głosu w ramach dyskusji nad projektem ustawy o kontroli skarbowej stały się kolejne przestępstwa gospodarcze i nadużycia, że ograniczę się do wskazania jednego tylko przykładu spółki „Pimex” działającej na terenie województwa koszalińskiego, o czym szczegółowo informowała kilka dni temu prasa regionalna.</u>
          <u xml:id="u-549.1" who="#PosełMariannaBorawska">Będzie to równocześnie odpowiedź na wątpliwość pana posła Bienia, wyrażoną przed chwilą, czy potrzebne jest umożliwienie inspektorowi wglądu do kont bankowych. Chodzi tu o spółkę, która nie dopłaciła 12 leśnictwom 877 mln, która nie dopłaciła PŻB za przewozy drzewa 180 mln, spółkę, której główny udziałowiec, Niemiec, opuścił terytorium Polski bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, spółkę, która nie posiada żadnego majątku ani wierzytelności, a której zobowiązania wobec kontrahentów wyniosły ponad 1,5 mld, nie do odzyskania.</u>
          <u xml:id="u-549.2" who="#PosełMariannaBorawska">Jest to jeden z licznych przykładów wielu nieprawidłowości i nadużyć, wynikających między innymi z tego, że organa kontroli finansowej nie mogły sprostać zadaniom i zapobiec odpowiednio wcześnie straszliwemu niszczeniu budżetu państwa, o czym była mowa przedwczoraj.</u>
          <u xml:id="u-549.3" who="#PosełMariannaBorawska">W wyniku konsultacji projektu ustawy o kontroli skarbowej, na tle tego typu doświadczeń, pracownicy izby skarbowej wnieśli 4 propozycje poprawek, które, ich zdaniem, mogą wpłynąć pozytywnie na zapobieganie nadużyciom i przyspieszenie ich wykrywania. Dlatego proszą o uwzględnienie tych uwag, w trosce o maksymalne uszczelnienie przepisów i sposobów kontroli skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-549.4" who="#PosełMariannaBorawska">Tak więc sugerują, aby zrezygnować z zawiadomienia o wszczęciu postępowania, art. 14, a dane o zakresie kontroli, przewidywanym terminie, imieniu i nazwisku inspektora prowadzącego kontrolę zamieścić w upoważnieniu, o którym jest mowa w art. 13 ust. 1. Wówczas art. 14 należałoby zmienić następująco: „Upoważnienie postępowania kontrolnego, które otrzymuje inspektor, formułuje zakres kontroli, przewidywany czas trwania kontroli, miejsce prowadzenia kontroli, imię i nazwisko inspektora prowadzącego kontrolę”. Jeszcze raz podkreślam, sugerowano, że bywało tak, że wcześniejsze zawiadomienie kontrolowanego na piśmie negatywnie wpływało nie efekty kontroli, na jej prawdziwy obraz, a często także i skutki.</u>
          <u xml:id="u-549.5" who="#PosełMariannaBorawska">W art. 18 konieczne jest dodanie sformułowania: „9) zażądać przetłumaczenia dokumentu sporządzonego w języku obcym, a w razie odmowy przetłumaczyć na koszt jednostki kontrolowanej”.</u>
          <u xml:id="u-549.6" who="#PosełMariannaBorawska">Kolejna z wnioskowanych zmian, zdaniem wnioskodawców, umożliwi wykrywanie różnych nieprawidłowości, jak: brak pokrycia finansowego, prawdziwy stan środków pieniężnych, którymi dysponują podmioty gospodarcze już na etapie ich działalności, a nie dopiero wtedy, kiedy nastąpią nadużycia. Chodzi mianowicie o zmianę treści art. 35 na następującą:</u>
          <u xml:id="u-549.7" who="#PosełMariannaBorawska">„Art. 35 poz. 1. Na żądanie inspektora banki są zobowiązane udzielać informacji o obrotach i stanach rachunków bankowych posiadanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przez osoby fizyczne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej i osoby prawne: 2. Na żądanie generalnego inspektora kontroli skarbowej banki są zobowiązane udzielać informacji o obrotach i stanach rachunków oszczędnościowych osób fizycznych i innych niż wymienione w ust. 1, rachunkach jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej i osób prawnych w związku z toczącą się sprawą karną lub karną skarbową: a) przeciwko posiadaczowi rachunku będącemu osobą fizyczną, b) lub o przestępstwo popełnione w zakresie działania osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej”.</u>
          <u xml:id="u-549.8" who="#PosełMariannaBorawska">Jeszcze raz pragnę podkreślić, że jest to bardzo ważna zmiana przyspieszająca możliwości wykrycia nieprawidłowych działalności gospodarczych, co jest niezbędne przez wszystkim dla poprawy budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-549.9" who="#PosełMariannaBorawska">Wreszcie ostatnia sugerowana zmiana dotyczy art. 40, w którym proponuje się dodać pkt 3 dotyczący tego, aby inspektorom i pracownikom urzędów kontroli skarbowej nie będącym inspektorami oraz pracownikom odbywającym praktykę przysługiwał ekwiwalent pieniężny z tytułu pracy terenowej. Chodzi o zużycie obuwia, zakup teczki czy odzieży. Wysokość i zasady przyznania tego ekwiwalentu określi Rada Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-549.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-550">
          <u xml:id="u-550.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-550.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przed udzieleniem głosu następnemu mówcy Chciałam państwa poinformować, że wpłynęły poprawki Senatu do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej. Tak że w przerwie odbędzie się zebranie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i Komisji Ustawodawczej w sali nr 67. Jeżeli komisje będą w stanie dzisiaj przedstawić swoje stanowisko, istnieje możliwość, że Sejm będzie mógł dzisiaj podjąć tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-550.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Dynera z Poselskiego Klubu Pracy, a następnie pana posła Wiesława Kaczmarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-551">
          <u xml:id="u-551.0" who="#PosełJerzyDyner">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Niestety, z ubolewaniem muszę się zgodzić z wypowiedzią posła Nowaka, który postuluje przyjęcie tego projektu bez poprawek. Po części rozumiem również stanowisko posła Pola, który broni trochę tych zapisów, nie mogąc ich przeforsować na komisji. I tu dwie sprawy, które, w moim przynajmniej mniemaniu, są niedopuszczalne w tej ustawie, zgodne zresztą z wystąpieniem pana posła Bielińskiego.</u>
          <u xml:id="u-551.1" who="#PosełJerzyDyner">Jeśli w uzasadnieniu do projektu rządowego, z którym zresztą się zgadzam, szczególny nacisk kładzie się na potrzebę pilnego przekształcenia obecnego systemu kontroli finansowej w sprawny system kontroli skarbowej, którego jakby podstawą powodzenia jest nabór kadry wysoko wykwalifikowanych inspektorów, nie można w związku z tym zgodzić się z zapisem art. 57 dającego możliwość powołania na inspektorów kontroli skarbowej osób bez jakichkolwiek kwalifikacji na okres 1 roku. Proszę zwrócić uwagę, że w art. 38 jest wyraźne stwierdzenie: „inspektor prowadzi samodzielnie postępowanie kontrolne”. Jak w związku z tym osobie nie posiadającej kwalifikacji można powierzyć tego typu czynności ze wszystkimi uprawnieniami, które z tej ustawy wynikają? W związku z tym proponuję rozwiązanie dwuwariantowe. Jeśli Wysoka Izba nie zaakceptowałaby wykreślenia w całości art. 57, wówczas proponuję na końcu zdania w ust. 1 zastąpić wykluczenie zawarte w zapisie: pkt. 3–5 zapisem: pkt. 3–4. Daje to przynajmniej możliwość pozostawienia egzaminu. Rezygnując z wszelkich innych wymaganych kwalifikacji uważam, że w pierwszym etapie, jeśli strona rządowa uważa, że nastąpi trudność w naborze tych inspektorów, przynajmniej niech zostają określone jakiekolwiek kryteria egzaminacyjne i niech osoby powołane na inspektorów złożą egzamin kwalifikacyjny. Być może będzie można właśnie po 6 miesiącach lub po roku zwiększyć wymogi kwalifikacyjne. Jednakże rezygnowanie z jakichkolwiek kryteriów przy budowaniu nowego systemu kontroli skarbowej uważam za rozwiązanie niedopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-551.2" who="#PosełJerzyDyner">Również drugie rozwiązanie jest, moim zdaniem, bulwersujące, mimo powoływania się na doświadczenia zachodnie. Chodzi o art. 36 ust. 3, 4 i 5. Jest to rozwiązanie szczególnie niebezpieczne, gdyż jest to zinstytucjonalizowanie donosicielstwa pod szyldem wywiadu skarbowego. Dotychczasowe rozwiązania dające możliwość przyznania nagrody, lecz nie wynagrodzenia, osobom, które przyczyniły się do wykrycia przestępstwa, czyli zdarzenia incydentalnego zakończonego pozytywnym wynikiem, jest rozwiązaniem na dziś wystarczającym. Tworzenie specjalnych funduszy operacyjnych stwarza możliwość stałego opłacania osób o dowolnym autoramencie za bliżej nie sprecyzowaną pomoc i jest rozwiązaniem nie do przyjęcia, przypominającym metody służby bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-551.3" who="#PosełJerzyDyner">Tutaj mam uwagę do tego, co powiedział poseł sprawozdawca Marek Pol. Nie można przyjąć, gdyż nie jest to zapisane w ustawie, że chodzi tutaj o zachowanie tajności co do udzielonych informacji. Zresztą jest to jakby sprzeczne z intencją w tymże artykule w ust. 2, w którym mówi się, że z kolei organy kontroli skarbowej nie mogą stosować środków technicznych umożliwiających uzyskanie informacji oraz utrwalanie śladów i dowodów w sposób tajny. Czyli w jednym ustępie zakładamy, że tego typu środki nie mogą być stosowane w sposób tajny, w drugim mówimy, że donosiciele czy informacje, które oni składają, czyli zarówno informacje jak i osoby, które ich udzieliły, są tajne. Jakie to stwarza pole — sądzę że po doświadczeniach minionego okresu nie muszę komentować.</u>
          <u xml:id="u-551.4" who="#PosełJerzyDyner">Wydaje się, że również w art. 2 w pkt. 1 ust. 1 i w ust. 2 wyrażenie: „należności pieniężnych budżetu państwa” należy zastąpić wyrażeniem: „należności stanowiące dochód budżetu państwa” jako wyrażeniem bardziej prawidłowym, gdyż zgodnie z prawem budżetowym zamieszczenie w budżecie dochodów lub wydatków nie stanowi podstawy roszczeń bądź zobowiązań prawnych państwa wobec osób trzecich oraz roszczeń tych osób wobec państwa.</u>
          <u xml:id="u-551.5" who="#PosełJerzyDyner">Uważam, że nie można postulować uchwalenia tej ustawy bez poprawek, gdyż z powodu zbyt szybkiego trybu legislacyjnego popełniono kilka dość oczywistych błędów.</u>
          <u xml:id="u-551.6" who="#PosełJerzyDyner">Mianowicie w art. 7 winno być napisane: „są obowiązane współdziałać z organami kontroli skarbowej”, gdyż wydaje mi się, że nienapisanie w tym artykule, o jakiej kontroli mówimy, jest pomyłką.</u>
          <u xml:id="u-551.7" who="#PosełJerzyDyner">Również w art. 17 ust. 1 pkt 6 po wyrazach: „podmiot gospodarczy” należy wstawić słowo: „także”, ponieważ w obecnym brzmieniu tego przepisu podmiot gospodarczy nie musi udostępnić na przykład środków łączności.</u>
          <u xml:id="u-551.8" who="#PosełJerzyDyner">W art. 18 pkt 5 po wyrazie: „ustalenia”, powinien się znajdować wyraz: „ich”, dla pełnej jasności, czyją tożsamość chce się ustalić.</u>
          <u xml:id="u-551.9" who="#PosełJerzyDyner">Nie będę zgłaszał następnych poprawek, jest ich sporo i dotyczą one art. 21 ust. 2 i 4 oraz art. 25, art. 32, art. 34. Są to poprawki techniczne, które — sądzę — nie wywołają kontrowersji, mówię o nich tylko dlatego, że nie można postulować uchwalenia ustawy bez poprawek, skoro tak oczywiste błędy w tej ustawie się znalazły.</u>
          <u xml:id="u-551.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-552">
          <u xml:id="u-552.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-552.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiesława Kaczmarka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Andrzeja Miłkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-553">
          <u xml:id="u-553.0" who="#PosełWiesławKaczmarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Biorę udział w tej dyskusji, wywołany wystąpieniem pana posła Bielińskiego i po trosze pana posła Dynera.</u>
          <u xml:id="u-553.1" who="#PosełWiesławKaczmarek">Po pierwsze, myślę, panie pośle Dyner, że trzeba by zwrócić uwagę na to, że ta ustawa wchodzi w życie po 3 miesiącach od dnia ogłoszenia i jest to ta faza, która jest potrzebna w ogóle do przygotowania tej operacji. I zapis art. 57 daje szansę ministrowi finansów i głównemu inspektorowi, żeby mogli skompletować zespół ludzi, którzy będą inspektorami tej instytucji kontroli. W ust. 2 jest przecież zapis, że muszą oni złożyć egzamin w terminie 1 roku od daty powołania. Więc tutaj jak gdyby nikt przez oczko egzaminu kwalifikacyjnego się nie prześliźnie. Myślę, że po prostu lepszego sposobu nie dało się znaleźć.</u>
          <u xml:id="u-553.2" who="#PosełWiesławKaczmarek">Natomiast odnośnie do wystąpienia pana posła Bielińskiego. Wydaje mi się, panie pośle, że dzisiaj jest taki układ, że mamy do czynienia z pewną transformacją w ogóle naszej gospodarki i są określone koszty tej transformacji. Tymi kosztami są niewątpliwie różnego rodzaju afery, sprawy — trudno to nawet nazwać — które nawet nie są rozstrzygnięte.</u>
          <u xml:id="u-553.3" who="#PosełWiesławKaczmarek">Intencją naszą było skonstruowanie takiego zapisu, takiego projektu ustawy, który jakoś będzie zapobiegał tym procedurom i pozwoli te procedury kontrolować. Zgadzam się z tym, że hasło „wywiad” jest hasłem zbyt drastycznym, natomiast chciałbym uniknąć tutaj formułowania takich zarzutów, że ten parlament czy ten rząd namawia społeczeństwo do donosicielstwa. To na pewno nie było intencją. Jest to praktyka stosowana, drastyczna, ale myślę, że będziemy mieli z nią do czynienia w ostatniej fazie.</u>
          <u xml:id="u-553.4" who="#PosełWiesławKaczmarek">Natomiast jeżeli jesteśmy przy fazie transformacji w ogóle naszej gospodarki, to nie zgadzam się z pana podejściem, że nie należy obserwować skali wydatków poszczególnych firm czy wręcz poszczególnych osób fizycznych, jeżeli to nie ma odzwierciedlenia w płaconych przez nich podatkach czy w wykazywanych zyskach. Niestety, takie są koszty.</u>
          <u xml:id="u-553.5" who="#PosełWiesławKaczmarek">I jeszcze jedna sprawa. Myślę, że nie warto używać tutaj takiego argumentu, że tego typu ustawa odstraszy inwestorów zagranicznych, bo uważam, że jest to nieporozumienie, gdyż właśnie wiele z tych firm oczekuje w Polsce sensownego systemu kontroli prowadzonych działalności właśnie ze strony nie urzędów skarbowych, lecz wyspecjalizowanych instytucji, których normy są określone ustawą, natomiast inwestorów zagranicznych o wiele bardziej odstraszają stosowane dotychczas procedury tego typu, jak mieliśmy ostatnio przy sprawie „Art. — B” — najazd na siedzibę grupy antyterrorystycznej w kominiarkach — bo to jest właśnie to, co napawa ich przerażeniem. I my chcielibyśmy tego typu praktyk w przyszłości uniknąć.</u>
          <u xml:id="u-553.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-554">
          <u xml:id="u-554.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-554.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Miłkowskiego z Klubu Parlamentarnego „Solidarność Pracy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-555">
          <u xml:id="u-555.0" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem zaskoczony wypowiedziami części moich przedmówców. Myślę, że trzeba chyba zacząć od zdefiniowania podstawowych pojęć w rozpatrywaniu tej ustawy. Co to jest budżet? Budżet to jest suma podatków. Tym budżetem może dysponować państwo i z tego budżetu może ponosić wszystkie zobowiązania w stosunku do obywateli, jak również utrzymać całą strukturę państwa.</u>
          <u xml:id="u-555.1" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Wiele było gorzkich dyskusji, i będzie jeszcze niejedna, w związku z katastrofą budżetu państwa i niemożnością wywiązania się skarbu państwa ze zobowiązań i w niektórych przypadkach z tego rodzaju rozstrzygnięć jak chociażby fundusz emerytalno-rentowy, który realizowany jest w innym trybie niż w krajach zachodnich. Po to, żeby te zobowiązania wypełnić, muszą być skutecznie pobierane podatki. To jest pierwsza zasada. Druga generalna zasada obowiązująca w całym świecie uznawanym przez nas za cywilizowany i demokratyczny jest to zasada równości wobec prawa. Oczywiście, nie dogmatyczna, ale generalna zasada równości wobec prawa.</u>
          <u xml:id="u-555.2" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Chciałbym powiedzieć, że na świecie w krajach typowo kapitalistycznych od bardzo dawna występują trzy najcięższe przestępstwa. Pierwsze to są morderstwa, drugie — narkotyki i trzecie — oszustwa podatkowe. Aby nie było oszustw podatkowych, jest stworzony cały system ustawodawstwa prawnego i instytucji egzekwujących pobór podatków. Nie chciałbym za dużo mówić o szczegółach, mam nadzieję, że pani minister Demianiuk opowie Wysokiej Izbie, jak razem spotykaliśmy się, kiedy jeszcze pani Demianiuk była dyrektorem departamentu, z dyrektorem izby podatkowej w Nowym Jorku, który opowiadał, jakimi metodami oni pracują i jak wygląda organizacja tych spraw.</u>
          <u xml:id="u-555.3" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na to, o czym mówił mój przedmówca, Wiesław Kaczmarek, z którym wielokrotnie się sprzeczam, ale z którym w tym wypadku zgadzam się absolutnie, że jest to przede wszystkim kwestia umiejętności poboru podatków. To musi być egzekwowane i musi być do tego stworzona cała skuteczna struktura i mechanizmy.</u>
          <u xml:id="u-555.4" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Padło sformułowanie i wniosek o amnestii podatkowej. Jest to dość chwytliwa sprawa, tylko mam pewną wątpliwość dotyczącą zasady równości wobec prawa, a w takim wypadku obejmiemy amnestią podatkową te wszystkie osoby, które uchylały się od płacenia podatków wobec obowiązującego do tej pory prawa podatkowego. Natomiast jak mamy odnieść się w stosunku do tych wszystkich, którzy pracując w państwowych zakładach pracy byli indywidualnie objęci podatkiem wyrównawczym, za pracę w godzinach nadliczbowych, pracę pod ziemią i w wielu innych przypadkach? Z tych ludzi system podatkowy ściągał każdą złotówkę, co najwyżej rozkładając na raty. I tu właśnie wychodzi kwestia równości wobec prawa. Myślę więc, że to chyba jest nie tak.</u>
          <u xml:id="u-555.5" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Następna sprawa. Dla wielu osób ten system skutecznej ustawy podatkowej jest szokujący. Chcę przypomnieć Wysokiej Izbie, że przebudowujemy system, że jest to czas tzw. pierwotnej akumulacji kapitału. W naszym wypadku praktycznie wszystkie chwyty są dozwolone i z jednej strony mamy przypadki skrajnego ubóstwa, nędzy, wręcz kilkuset tysięcy złotych na miesięczne życie, a z drugiej strony dorabianie się fortun kosztem nawet skarbu państwa, nie tylko innych ludzi, w sposób absolutnie bezkarny. A chyba na to pozwolić nie możemy.</u>
          <u xml:id="u-555.6" who="#PosełAndrzejMiłkowski">Dlatego wnoszę do Wysokiej Izby o przyjęcie projektu ustawy zaproponowanej przez rząd, oczywiście z drobnymi korektami, tymi, o których mówili moi przedmówcy, natomiast niezmienianie ustawy jako takiej.</u>
          <u xml:id="u-555.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-556">
          <u xml:id="u-556.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-556.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Jerzy Dyner, a następnie pan poseł Jan Rokita.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-557">
          <u xml:id="u-557.0" who="#PosełJerzyDyner">Chciałem ad vocem wypowiedzi posła Kaczmarka. Gdyby było tak, że ta ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, być może zastanawiałbym się, czy rzeczywiście rządowi nie dać szansy powołania osób bez żadnych kwalifikacji i później martwienia się, czy zdadzą egzamin za rok, czy nie. My właśnie daliśmy tę możliwość. Izby te będą powoływane najwcześniej po upływie 3 miesięcy po wejściu w życie ustawy, jeśli jest to zbyt krótki okres, to można go przedłużyć do 4 miesięcy. Ale proszę zwrócić uwagę, jeśli nawet w stosunku do osób, które były z ramienia Ministerstwa Przekształceń Własnościowych do rad nadzorczych, wymagano przynajmniej zdania egzaminu z prawa, którym się te osoby musiały w swojej pracy w radach nadzorczych posługiwać, więc nie widzę powodu, żeby inspektorzy kontroli skarbowej nie musieli zdać egzaminu przynajmniej ze znajomości prawa, którym będą musieli się na co dzień posługiwać. Stąd postuluje się nie wykreślanie art. 5, tylko zachowanie przynajmniej kryterium egzaminu z podstaw prawnych, gdyż inaczej nie wyobrażam sobie, żeby osoba nie znająca określonych aktów prawnych mogła wykonywać te czynności.</u>
          <u xml:id="u-557.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-558">
          <u xml:id="u-558.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-558.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł Jan Rokita, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-559">
          <u xml:id="u-559.0" who="#PosełJanRokita">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bardzo krótko chcę tylko powiedzieć, że jestem zbulwersowany tym że odpowiednie komisje jednogłośnie przyjęły…</u>
          <u xml:id="u-559.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Jedna.)</u>
          <u xml:id="u-559.2" who="#PosełJanRokita">Jedna, przepraszam, że komisja jedno głośnie przyjęła projekt ustawy, w której proponuje się pewien precedensowy, wykraczający poza strukturę Ministerstwa Spraw Wewnętrznych system pracy operacyjnej, pracy z agenturą. Muszę powiedzieć, że jak to odkryłem, a odkryłem to, niestety, dopiero w dniu dzisiejszym, pewnie zbyt późno, poczułem się trochę skonsternowany, dlatego że proszę sobie do końca uświadomić, co oznacza przyjęcie takiego zapisu. Po pierwsze oznacza to, że w obrębie Ministerstwa Finansów, czyli w obrębie pewnej struktury Ministerstwa Finansów, którą na mocy tej ustawy powołamy — inspektoratu podatkowego, muszą zostać powołane analogiczne do policji i Urzędu Ochrony Państwa wydziały operacyjne, takie, jakie funkcjonują w tych dwóch instytucjach, z odpowiednimi metodami pracy operacyjnej, czyli pracy przy pozyskiwaniu agentów z kartoteką operacyjną. Proszę sobie zdać sprawę z konsekwencji istnienia drugiej kartoteki operacyjnej poza Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, do tej pory istnieje tylko jedna taka kartoteka w państwie, jak również z tego, że zachodzi jeszcze konieczność specjalnego funduszu operacyjnego dla opłacania agentury. Próba konstrukcji takiego systemu poza Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, w Ministerstwie Finansów, gdzie nie ma żadnego systemu obiegu informacji tajnej, gdzie nie ma żadnych przygotowań organizacyjnych do tego, żeby mogła funkcjonować kartoteka agenturalna, gdzie nie przedstawiono nam żadnej koncepcji w dziedzinie szkolenia owych inspektorów do pracy z agenturą, czyli do pracy w charakterze operacyjnym — co to za inspektorzy, którzy pracują z agentami? — w takiej sytuacji powoływanie czegoś takiego w Ministerstwie Finansów wydaje mi się zabiegiem tyleż dziwnym, co niezrozumiałym, nadzwyczajnym i do niczego absolutnie niepotrzebnym.</u>
          <u xml:id="u-559.3" who="#PosełJanRokita">Sądzę, że inspektorzy powinni być inspektorami, tzn. winni kontrolować sferę podatkową w sposób jawny, otwarty.</u>
          <u xml:id="u-559.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Fachowy)</u>
          <u xml:id="u-559.5" who="#PosełJanRokita">Fachowy, jak mi słusznie tutaj podpowiada pan poseł, to wydaje się oczywiste. Natomiast tam, gdzie wchodzą w grę sytuacje przestępcze, jest rzeczą oczywistą, że w zależności od rodzaju sprawy inspektorzy mogą korzystać bądź przekazywać sprawę do odpowiednich instytucji państwowych zajmujących się ściganiem przestępców w tej materii, czyli bądź to do Urzędu Ochrony Państwa, bądź to do policji, które to urzędy dysponują swoimi metodami pracy, w tym również pracy operacyjnej. Tak że bardzo gorąco popieram tutaj wnioski o skreślenie tych artykułów z omawianej przez nas ustawy.</u>
          <u xml:id="u-559.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-560">
          <u xml:id="u-560.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-560.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł Marek Pol.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-561">
          <u xml:id="u-561.0" who="#PosełMarekPol">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przypuszczam, iż na ustosunkowanie się do konkretnie zgłoszonych wniosków przyjdzie jeszcze czas. Sądzę, że pani marszałek zarządzi spotkanie grupy wnioskodawców ze sprawozdawcą i z przedstawicielami rządu.</u>
          <u xml:id="u-561.1" who="#PosełMarekPol">Chciałbym zabrać głos w odniesieniu do dwóch, w tej chwili już, po wypowiedzi pana posła Rokity, trzech wypowiedzi. Zdawaliśmy sobie sprawę, pracując w komisji, iż w ogóle pojawienie się słów: „wywiad podatkowy” będzie wzbudzać emocje, naturalne w takich sytuacjach. Wzbudzało to również pewne emocje wśród osób pracujących nad tą ustawą. Natomiast trudno mi polemizować z panem posłem Rokitą, który, sądzę, jest największym specjalistą od wszelkich tajnych operacji, które w państwie mogły się wydarzyć. Wydaje mi się, że funkcja wywiadu skarbowego, która tutaj jest powoływana, jest naturalna w innych krajach, nie jest powoływana na wypadek popełnienia przestępstwa, lecz na okoliczność pojawiania się dochodów z nie ujawnionych źródeł, które w tej chwili są plagą w Polsce. Jest rzeczą zwykłą wydatkowanie miliardowych kwot przy dochodach rzędu miliona i na dobrą sprawę nikt się tym do tej pory w sposób istotny nie zajmuje. Nie jest to również, wydaje mi się — odnosząc się do wypowiedzi pana posła Bielińskiego — tzw. płatne donosicielstwo. Nazywać to można bardzo różnie. Oczywiście im większych słów, im bardziej obraźliwych w stosunku do tych ludzi będziemy używali, tym łatwiej będzie przeforsować wniosek np. o skreślenie takiego czy innego artykułu.</u>
          <u xml:id="u-561.2" who="#PosełMarekPol">Przyznam, że trochę się zastanawiałem, skąd się bierze u pana posła Bielińskiego atak z jednej strony na wywiad skarbowy, z drugiej strony na pewne inne zapisy tej ustawy. I nie wiedziałbym, skąd się bierze, gdybyśmy nie doszli w pewnym momencie do części wypowiedzi pana posła dotyczącej abolicji podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-561.3" who="#PosełMarekPol">Generalnie rzecz biorąc, jak powiedziałem w sprawozdaniu, staraliśmy się w tej ustawie znaleźć kompromis pomiędzy skutecznością organów kontrolnych a ochroną dóbr osobistych kontrolowanego. Jeżeli chcemy postępować według innej filozofii, to podstawową sprawą jest ochrona dóbr osobistych. I z tym bym się zgodził. Natomiast każda metoda jest dobra dla zrobienia pieniędzy, a amnestia podatkowa, czyli zwolnienie z odpowiedzialności tych, którzy są normalnymi przestępcami, bo w sposób przestępczy uzyskali pieniądze, chyba wyjaśnia argumentację dla wniosków pana posła zmierzających do maksymalnego osłabienia funkcji tej nowo powołanej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-561.4" who="#PosełMarekPol">Nie przedłużając mojej wypowiedzi, chciałem się tylko bardzo krótko odnieść do wypowiedzi pana posła Dynera. Otóż panie pośle, z podziwem słuchałem pana wypowiedzi, z której wynikało, iż specjalizacja pana z prawa jest tak ogromna, że w każdym nieomal artykule znalazł pan błąd prawny. To jest doskonała forma wystąpienia, ponieważ potem zbierzemy się w małej salce i okaże się, że znaczna część, tak przypuszczam, z tego typu zgłoszonych zastrzeżeń, są to zastrzeżenia bezzasadne, a już w szczególności najgorsze są stwierdzenia, że jeszcze jest cały szereg zastrzeżeń do artykułów. I tu w zasadzie można wszystkie 57 artykułów wymienić — nie podając, o jakie zastrzeżenia chodzi. Żałuję tylko, że pan poseł, będący chyba członkiem Komisji Nadzwyczajnej, nie dostarczył swoich uwag i zastrzeżeń w czasie pracy tej komisji. Oszczędzilibyśmy sobie chyba nieco pracy teraz. Ale ponieważ do pracy jesteśmy powołani, dlatego proszę panią marszałek o zarządzenie spotkania wnioskodawców ze sprawozdawcą i z przedstawicielami rządu. Sądzę, że po tym spotkaniu potrafimy jednoznacznie ustosunkować się do wszystkich zgłoszonych zastrzeżeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-562">
          <u xml:id="u-562.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-562.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła, ad vocem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-563">
          <u xml:id="u-563.0" who="#PosełJerzyDyner">Niestety, w sprawie pewnego nadużycia, gdyż w przerwie panu Polowi wyjaśniałem, żeby byłem oddelegowany do komisji budżetowej w tym samym czasie. To nie moja wina, że trzy komisje, w których pracuję naraz, mają o tej samej godzinie spotkanie. Jest to nadużycie, panie pośle, gdyż wyjaśniałem, dlaczego wtedy nie byłem na posiedzeniu komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-564">
          <u xml:id="u-564.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle, za to wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-564.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-564.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-564.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów panią Danutę Demianiuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-565">
          <u xml:id="u-565.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Jeżeli Wysoka Izba pozwoli, spróbuję odnieść się do niektórych stwierdzeń i zarzutów, może nie w kolejności, w jakiej były one zgłaszane, ale biorąc pod uwagę ich wagę.</u>
          <u xml:id="u-565.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Otóż największy zarzut, jaki został dzisiaj na tej sali sformułowany w związku z projektowaną ustawą, to jest zarzut, który został nazwany umożliwieniem płatnego donosicielstwa. Chciałabym stanowczo zaprotestować przeciwko takiemu określeniu, jako że z donosicielstwem płatnym czy niepłatnym nie ma to nic, a nic wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-565.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Natomiast na tej sali wielokrotnie była mowa nie tylko o skutkach różnego rodzaju afer, ale także o mechanizmach tychże afer, przy czym zarzut, jaki przy tej okazji był formułowany pod adresem aparatu podatkowego, aparatu skarbowego był taki, że oto te mechanizmy mogły być ujawnione czy dostrzeżone wcześniej. Po to właśnie, byśmy mieli instrumenty pozwalające na ujawnienie tych mechanizmów na tyle szybko, żeby można było zapobiec poważnym skutkom ich funkcjonowania w praktyce, zaproponowaliśmy powołanie tego rodzaju służb, jakimi mają być służby wywiadu podatkowego. Chciałabym podkreślić, że nie jest to nasz wymysł, gdyż państwa, których sprawność w ściganiu przestępczości podatkowej podziwiamy i bardzo często podajemy jako dobry przykład do naśladowaniu — a do takich na pewno należą zarówno służby finansowe Stanów Zjednoczonych, jak też służby finansowe Francji — posługują się właśnie tego typu instrumentem.</u>
          <u xml:id="u-565.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeszcze raz z całą mocą chciałabym podkreślić, że nie chodzi tu o to, żeby wykorzystywać tego typu informacje, które zostaną zgromadzone dzięki istnieniu informatorów; nie będą mogły one być wykorzystane jako dowód w postępowaniu czy to kontrolnym, czy w postępowaniu karnym skarbowym, bo właśnie temu sprzeciwia się art. 57, na który był łaskaw powołać się pan poseł Dyner. Otóż nie ma sprzeczności między istnieniem i funkcjonowaniem informatorów a zapisami, które zostały sformułowane w art. 57. Tam ten artykuł jednoznacznie przesądza tylko jedną kwestię, mianowicie taką że informator może wskazać na okoliczności uzasadniające wszczęcie postępowania, które to postępowanie kontrolne będzie musiało się toczyć zgodnie z procedurą zaproponowaną w tej ustawie, w znakomitej większości zresztą przejętą z Kodeksu postępowania administracyjnego, i wobec tego jako dowód w postępowaniu będzie mogło być dopuszczone wszystko to, co zostanie ujawnione w oficjalnym postępowaniu kontrolnym.</u>
          <u xml:id="u-565.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Natomiast instytucja informatorów będzie po to tylko, by móc ewentualnie penetrować środowiska aferowo-mafijne — mam nadzieję, że na tej sali chyba już nikt nie ma wątpliwości, że z czymś takim mamy do czynienia, a nie sądzę, byśmy mogli liczyć na to, że w najbliższej przyszłości zjawisko to zaniknie — i przede wszystkim po to, by móc w miarę wcześnie ujawniać właśnie mechanizmy, które w efekcie końcowym mogłyby doprowadzić do afer.</u>
          <u xml:id="u-565.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">I jeszcze jeden zarzut, również dość poważny, sformułowany przez pana posła Bielińskiego, mianowicie że nadużyciem ze strony rządu jest wystąpienie z propozycją wprowadzenia możliwości zasięgania informacji o stanie rachunków bankowych przez organy kontroli podatkowej. Dla przeciwwagi wskazano tutaj uprawnienia prokuratora, a motywy, dla których, sądzę, pan poseł skłonny jest akceptować to, że prokuratorowi takie uprawnienia przysługują, są takie, że prokurator prowadzi dochodzenia w sprawach karnych. Otóż używając dokładnie tego samego argumentu, chciałabym zwrócić uwagę, że organy kontroli skarbowej są czy też będą uprawnione, zgodnie z tą ustawą, również do prowadzenia dochodzeń w sprawach karnych, z tym że w większości będą to sprawy karne skarbowe. Niekiedy mogą to być również sprawy karne wiążące się z ujawnieniem strat lub niedoborów w jednostkach, które dysponują mieniem skarbu państwa. Otóż jeżeli jest tak, że organy kontroli skarbowej są uprawnione, i jak sądzę nie budzi to wątpliwości, do prowadzenia dochodzeń karnych skarbowych — a tylko w sprawach, w których zostało wszczęte postępowanie karne skarbowe można się zwrócić do banku o ujawnienie stanu rachunku bankowego — to sprzeczności między uprawnieniami prokuratora i inspektora czy organu kontroli skarbowej chyba tutaj nie ma.</u>
          <u xml:id="u-565.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeżeli chodzi o szczegółowe uwagi pana posła Dynera, które mają charakter uwag formalnoprawnych, to mimo że brzmiały one efektownie, niekoniecznie muszą być słuszne; rozumiem, że zgodnie z prośbą pana posła sprawozdawcy będziemy mogli szczegółowo się do nich odnieść odrębnie.</u>
          <u xml:id="u-565.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Natomiast sądzę, że winna jestem jeszcze jedno wyjaśnienie zarówno panu posłowi Rokicie, jak i panu posłowi Dynerowi. Chodzi mianowicie o możliwość powołania na wstępie spośród już zatrudnionych w izbach skarbowych pracowników kontroli finansowej, inspektorów kontroli skarbowej, traktując w momencie organizacji tego aparatu nieco bardziej ulgowo, niż to będzie stosowane powszechnie, tych wszystkich, którzy dysponują ogromną wiedzą i doświadczeniem, są nieskazitelnego charakteru w tym sensie, że nie można im postawić żadnych zarzutów zarówno w stosunku do tego co sobą reprezentują w pracy zawodowej, jak i w życiu osobistym. Otóż jest tak, że ta ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w tej części, w której mamy zacząć tworzyć, czy w której będzie można zacząć tworzyć zręby nowych służb kontroli skarbowej. Jeżeli tak, to przecież nie ma innej możliwości jak oparcie się w punkcie wyjścia na kimś, kto dysponuje już dużym doświadczeniem, na kimś, na kogo można liczyć. Przy czym chciałabym podkreślić: nie jest naszą intencją ani, jak sądzę, nie zdarzy się tak, że nastąpi tutaj automatyczne przeniesienie wszystkich pracowników kontroli finansowej do nowych urzędów kontroli skarbowej, bo po pierwsze, część z nich będzie musiała z tej służby odejść. Z kolei ta część, która pozostanie, może być zatrudniona w urzędach kontroli skarbowej, ale nie na stanowiskach inspektorów. Po prostu zostaną zawarte z nimi normalne umowy o pracę, będą miały do nich zastosowanie ogólne przepisy o pracownikach administracji państwowej, natomiast tylko znikomy odsetek, właśnie po to, by oprzeć na kimś te zręby nowo tworzonych służb — zostanie powołany na inspektorów. I oczywiście nawet to nie będzie zwalniało tych ludzi od konieczności poddania się po roku takiej weryfikacji, jaka będzie wynikała z obowiązku złożenia odpowiedniego egzaminu.</u>
          <u xml:id="u-565.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Powinnam chyba jeszcze jednak na moment wrócić do wywiadu podatkowego. Stwierdzenia były tego rodzaju, że jeżeli chodzi o funkcjonowanie tego wywiadu w służbach policyjnych czy na Zachodzie, jak użył tego określenia pan poseł Bieliński, jest to wyraźnie i szczegółowo uregulowane; bardzo precyzyjnie określone są zasady kontroli funkcjonowania tychże służb. Otóż nie wydaje mi się, żeby tak było, jeżeli chodzi o rozwiązania ustawowe. Rozwiązania ustawowe w części dotyczącej wywiadu podatkowego w policji mają mniej więcej taki charakter, jaki zaproponowany został w tej ustawie o kontroli skarbowej, a z istoty funkcjonowania tego rodzaju służb wynika, że poddawanie ich działalności kontrolnej w takim zakresie, w jakim na przykład może być to stosowane w stosunku do wszystkich innych organów administracji państwowej, podważyłoby w ogóle sens powoływania tego typu instytucji. I myślę, że nie jest argumentem przeciw powołaniu tychże służb okoliczność, że nie ma w tej chwili jeszcze systemu utajniania danych, po prostu nad tym pracujemy — mam na myśli system utajniania danych w Ministerstwie Finansów. Podobnie należałoby się odnieść do zarzutu pana posła Rokity, że nie został uruchomiony cykl szkoleń inspektorów do pracy operacyjnej z informatorami. Nie mogło do tego dojść, gdyż nie było jeszcze żadnych podstaw prawnych do prowadzenia tego typu prac. Dopóki nie będzie ustawy, nie można podejmować tego typu działań, bo po pierwsze, nie bardzo wiadomo by było do kogo te działania adresować.</u>
          <u xml:id="u-565.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeżeli chodzi o wnioski pani poseł Borawskiej, to wszystkie one zmierzają do zwiększenia uprawnień organów kontroli skarbowej i wobec tego decyzję o ich przyjęciu bądź odrzuceniu pozostawiamy oczywiście Wysokiej Izbie. Staraliśmy się w naszym przedłożeniu, a sądzę, że wiele uczyniła tutaj również Komisja Nadzwyczajna, znaleźć jakiś złoty środek. Tzn. przyjąć tego typu rozwiązania, które z jednej strony zapewniłyby potrzebną każdemu z potencjalnych kontrolowanych możliwość ochrony jego praw, a z drugiej umożliwiłyby organom skarbowym skuteczniejsze, niż to miało miejsce dotąd, przeciwdziałanie przestępczości, a zwłaszcza przestępczości podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-565.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Skoro już mówię o wkładzie Komisji Nadzwyczajnej, a zwłaszcza o jej poszukiwaniach tego złotego środka, to jeszcze raz chcę podkreślić, że były one nader skuteczne i chciałabym przy tej okazji podziękować wszystkim członkom komisji, jej przewodniczącemu, a zwłaszcza panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-565.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-565.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-565.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Czy ktoś jeszcze z państwa chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-565.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-565.15" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Proszę wszystkich posłów zgłaszających poprawki, pana posła sprawozdawcę, przedstawiciela Ministerstwa Finansów o zebranie się w saloniku po ogłoszeniu przerwy celem uściślenia poprawek przed głosowaniem.</u>
          <u xml:id="u-565.16" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Informacja ministra kultury i sztuki o sytuacji w polskiej kulturze.</u>
          <u xml:id="u-565.17" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Proszę o zabranie głosu ministra kultury i sztuki pana Marka Rostworowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-566">
          <u xml:id="u-566.0" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na wstępie dziękuję komisji sejmowej i Wysokiej Izbie za intencję zwiększenia wydatków na rzecz kultury. Wdzięczność należy się wszystkim, którzy występują publicznie w tej sprawie. Chcę wyjaśnić, że mówiąc tu o kulturze, nie mam na myśli samego zjawiska, które rządzi się własnymi prawami, lecz instytucje, placówki, organizacje, środowiska itp. — miejsca, w których kultura się przejawia i bez których przestaje być faktem publicznym.</u>
          <u xml:id="u-566.1" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Najpierw będę mówił o stanie tych miejsc, a potem o polityce, bo nie jest ona koncepcją a priori, ale strategią dotyczącą konkretnej sytuacji i działających w niej instytucji, które są dziś niezależnymi ośrodkami inicjatyw kulturalnych. W obecnej kondycji budżetu państwa stan utrzymywanych przez ten budżet instytucji jest alarmujący. Nie oznacza to generalnego upadku, jak się to czasem słyszy, ale częściowo realne zagrożenie. I to wbrew obiegowej opinii właśnie tych instytucji państwowych, od których oczekujemy najwyższego poziomu. Poziom coraz trudniej jest utrzymać, a w pewnych wypadkach zagrożone jest samo funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-566.2" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Nie chcę, żeby moje wystąpienie zamieniło się w ścianę płaczu, tak dzisiaj modną. Muszę jednak podać parę przykładów. Krakowski Stary Teatr zawiesił działalność, co jednak nie oznacza jego upadku. Jest to zawieszenie chwilowe związane z wstrzymaniem limitów budżetowych. Nie będzie ono trwało dłużej niż tydzień, 10 dni. Teatr Wielki w Warszawie też znajduje się w podobnej sytuacji i grozi mu zawieszenie działalności, tak samo zresztą jak Capelli Craco- viensis. Dowiedziałem się ostatnio o zamknięciu teatrów w Gdańsku. Projekty, takie jak: odbudowa Teatru Narodowego, budowa Biblioteki Narodowej, ukończenie budowy Teatru Słowackiego, przebudowa i ukończenie galerii Zachęta, to kilka ważnych przykładów wstrzymania inwestycji. Wiadomo, czym grozi wstrzymanie inwestycji — grozi dodatkowymi, nieraz dużymi kosztami.</u>
          <u xml:id="u-566.3" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Ważnym problemem jest, ażeby zespoły, które mają swoje tradycje, nie uległy rozpadowi, albowiem są to wartości nie do odtworzenia, jeżeli raz zerwie się z tradycją. Bibliotekom brakuje pieniędzy na zakup książek, niektóre z nich muszą być łączone: wiele filii bibliotek gminnych upada. Brakuje pieniędzy na finansowanie zadań stowarzyszeń, co jest zjawiskiem bardzo niepokojącym, bo zadania te w przeważającej mierze były finansowane przez ministerstwo. Brakuje na konserwację zabytków, na czasopisma i wydawnictwa. Stosuje się łączenie numerów, w niektórych wypadkach zachodzi konieczność udzielania wymuszonych urlopów bezpłatnych.</u>
          <u xml:id="u-566.4" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Komitet Kinematografii może finansować tylko produkcję rozpoczętych już pozycji, nie zaczyna nowych. Rezygnujemy z wielu festiwali artystycznych. Nie możemy wywiązać się z niektórych umów kulturalnych z zagranicą. Rezygnujemy z przyznawania nagród i z niektórych wyjazdów.</u>
          <u xml:id="u-566.5" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Sądziliśmy, że w instytucjach nie zabraknie pieniędzy na pensje. Dziś nie jest to pewne i nie wiadomo, jak będzie w najbliższych tygodniach. Nie tylko ze względu na redukcję budżetu, ale także na bardzo ograniczone limity wydatków w związku z nowelizacją budżetu, akurat teraz, przed zaistnieniem nowego, tego obciętego już budżetu.</u>
          <u xml:id="u-566.6" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Oprócz braku środków przyczyną bywa także oczekiwanie na ustawę regulującą funkcjonowanie instytucji w nowych warunkach. Dziś jednak można już wyrazić podziękowanie sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu za przekazanie projektu ustawy o działalności kulturalnej, która wiele rzeczy upraszcza i daje możliwości, jakich przedtem nie było.</u>
          <u xml:id="u-566.7" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Wszystko, o czym tu mówię, jest wynikiem bankructwa jednego systemu i przechodzenia do innego, nie tylko u nas. Są to wyniki zmian, z których głębokości może nie wszyscy do końca zdają sobie sprawę. Pamiętam, jak 10 lat temu w „Olivii” mówiło się teoretycznie i beztrosko o upadku przedsiębiorstw i o bezrobociu. Wtedy to była teoria. Pamiętam też moją rozmowę z Adamem Michnikiem na początku roku 1989, kiedy mówiłem mu o niebezpieczeństwie przejmowania władzy w zbankrutowanym przedsiębiorstwie, jakim już był nasz kraj; o tym, że może lepiej będzie, jeżeli skonsumują bankructwo ci, którzy do niego doprowadzili. Potem zmieniłem zdanie i do dziś dnia uważam, że należało okazać odwagę i próbować radzić sobie z trudnościami.</u>
          <u xml:id="u-566.8" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Obok negatywnych wystąpiły już także bowiem zjawiska pozytywne, a stało się to możliwe właśnie dzięki zmianom ustrojowym. Przykładami są: zorganizowane w Krakowie sympozjum KBWE — przedtem nie do pomyślenia — poświęcone dziedzictwu kulturalnemu; przygotowywany tam na rok przyszły Miesiąc Kultury Europejskiej pod auspicjami Rady Europy; utworzenie Centrum Kultury Europejskiej w Krakowie; remont Teatru Słowackiego, który był miejscem posiedzeń plenarnych KBWE, powołanie Fundacji Czartoryskich stanowiącej bezcenny zbiór muzealny i biblioteczny, wystawa „Jesteśmy”, która była w dużej mierze finansowana ze środków niepaństwowych; nowe prawo autorskie dostosowane do standardów europejskich, przyjęte przez Radę Ministrów, sygnały wzrastającego zainteresowania samorządów instytucjami kultury oraz środowiskowe inicjatywy kulturalne, które podejmuje się bez oczekiwania — jak dawniej — wyłącznie dotacji państwowych. Festiwal Vratislavia Cantans został sfinansowany w jednej trzeciej przez samorząd. Teatr Miejski w Gdyni, który zgodnie z wymogiem dotychczasowej ustawy musi figurować jako państwowy, bo w przeciwnym razie nie mógłby prowadzić działalności artystycznej — w myśl ustawy nie wolno instytucjom samorządowym tego robić — finansowany jest jednak przez gminę. Gmina przyczyniła się do ukończenia remontu Teatru Słowackiego, a właściwie przyczynia się, bo ten remont nie jest jeszcze ukończony. Wystawa, jak wcześniej wspomniałem, jest sfinansowana z innych źródeł. Związek Grafików i Rzeźbiarzy występuje z inicjatywą kontynuowania biennale rzeźby i biennale plakatu bez dotacji państwowej, albowiem byliśmy zmuszeni zrezygnować z tych imprez.</u>
          <u xml:id="u-566.9" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">A teraz o kierunkach działania. W porozumieniu z Krajową Radą Kultury Ministerstwo Kultury i Sztuki zaproponuje mapę kulturalnych instytucji państwowych, czyli tak zwanych narodowych i wojewódzkich, a także samorządowych. Samorządom wciąż jeszcze brak jest ustawy zezwalającej na działalność artystyczną. Wojewodowie powinni mieć swobodę dysponowania dotacjami na kulturę w skali kraju. W instytucjach artystycznych powinny być zawierane kontrakty zamiast zatrudnienia etatowego.</u>
          <u xml:id="u-566.10" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Muzeum Kultury i Sztuki organizuje systematycznie ogólnopolskie narady z udziałem wojewodów i naczelników wydziałów kultury. Odbyły się one w tym roku w: Warszawie, Katowicach, Ciechocinku, Poznaniu i Wigrach, następna narada odbędzie się w Łodzi. Konsultujemy się także z samorządami. Nie oznacza to zarządzania, ale wspólne omawianie najważniejszych zadań kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-566.11" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Instytucje podległe bezpośrednio ministerstwu i instytucje wojewódzkie muszą być całkowicie i w stopniu zadowalającym wspierane przez budżet państwa. Powinny one reprezentować wysoki poziom i odznaczać się ambitnym repertuarem, tak by mogły być właściwym instrumentem tak zwanej polityki kulturalnej. W tej chwili są one w stanie kryzysowym. Mam nadzieję przejściowym.</u>
          <u xml:id="u-566.12" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Projekt ustawy o działalności kulturalnej przewiduje możliwość korzystania przez instytucje kulturalne z dodatkowo wygospodarowanych dochodów. Ministerstwo Kultury i Sztuki finansuje szereg czasopism. Są to: „Odra”, „Ruch Muzyczny”, „Teatr” (teraz zawieszony), „Dialog”, „Twórczość”, „Kino”, „Regiony” oraz doraźnie „Okolice”, „Akcent”, „Czas Kultury”, „Tygodnik Literacki”, „Znak”, „Opole”, kolumna kultury w „Tygodniku Solidarność”. Kanon literatury polskiej dofinansowany jest niewystarczającą oczywiście kwotą 5 miliardów. Dofinansowuje się wybrane premiery i inne przedsięwzięcia, w czym wyraża się także merytoryczna polityka kulturalna ministerstwa.</u>
          <u xml:id="u-566.13" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Nowe prawo autorskie przewiduje wpłaty na fundusz literatury, pochodzące z tak zwanego funduszu martwej ręki, wydawania pozycji, co do których prawo autorskie już nie obowiązuje. 50% deficytu ze sprzedaży książek niekomercyjnych odpisuje się od podatku dochodowego wydawnictwa, które je wyda.</u>
          <u xml:id="u-566.14" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Komitet Kinematografii ma podpisane umowy o koprodukcji z Francuzami i Kanadyjczykami, oznaczające 30% finansowanie z ich strony. Tego rodzaju umowa zostanie prawdopodobnie zawarta także z Włochami i to w niedługim czasie na spotkaniu w Pradze, które się odbędzie w dniach 10–11 października. Powstały trzy agencje: scenariuszowa, produkcyjna i dystrybutorska. Ta ostatnia ma dofinansowywać rozpowszechnianie filmów polskich i niekomercyjnych filmów zagranicznych w 30 kinach w kraju.</u>
          <u xml:id="u-566.15" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">W ograniczonej z konieczności współpracy z zagranicą preferować będziemy współpracę z sąsiadami, z Heksagonale: służyły temu wizyty w Pradze, Bratysławie, na Ukrainie i Białorusi, a także poza protokolarne zaproszenie Litwy na seminarium KBWE, gdzie była ona obecna wbrew protestom ze strony delegacji Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-566.16" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Ogólnym kierunkiem polityki kulturalnej jest decentralizacja zinstytucjonalizowanej kultury przy zachowaniu zmniejszającej się liczby instytucji państwowych. To samo dotyczy struktury samego ministerstwa. Gotowy jest projekt nowej struktury, który przekażemy następnemu rządowi. Nie będziemy go realizować, bo mamy na to za mało czasu, a poza tym trudno przewidzieć, jak nowa ekipa oceniałaby tego typu zmiany.</u>
          <u xml:id="u-566.17" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Przyszło nam to robić przy akompaniamencie wielu doraźnych kłopotów, które z jednej strony utrudniają myślenie i działania systemowe, z drugiej jednak wskazują konieczność nowych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-566.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-566.19" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-566.20" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Proszę, pan poseł Andrzej Łapicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-567">
          <u xml:id="u-567.0" who="#PosełAndrzejŁapicki">Przede wszystkim chciałem podziękować pan marszałek, Wysoka Izbo, panu ministrowi, że zechciał przyjść tu do nas i zapoznać nas ze swoim poglądem na stan kultury. Stoimy po jednej stronie, panie ministrze; mówił pan dosyć czarno o tym, co się dzieje, a ja doczernię jeszcze ten obraz, bo uważam, że jest on nadal zbyt optymistyczny.</u>
          <u xml:id="u-567.1" who="#PosełAndrzejŁapicki">Zaczęło się — nie chcę mówić, bo jest to wątpliwa satysfakcja, że miałem rację — ale już od expose pana premiera, który przedstawił swoją wizję, zresztą w bardzo wielkim skrócie, kultury w naszym kraju, jako kultury tylko delikatnie nadzorowanej przez państwo znajdującej się pod delikatną opieką państwa, natomiast cały wysiłek kultury powinien sprowadzać się do samofinansowania, do własnych inicjatywach, mających na celu pozyskiwanie możnych sponsorów i mecenasów prywatnych. Pozwoliłem sobie wtedy wyrazić wielki sceptycyzm co do tego i niestety miałem rację. Znam w Warszawie tylko jednego mecenasa. Jest taki jeden pan, który chce na gwałt kupować teatry, bo mu się podoba kultura. Ale to jest jedyny wyjątek i poza tym w całej Polsce, o ile mi wiadomo, takich ofert więcej nie ma.</u>
          <u xml:id="u-567.2" who="#PosełAndrzejŁapicki">Państwo nie może się wyrzekać tej opieki nad kulturą, bo dochodzimy wtedy do takiego stanu, przy tych wszystkich przemianach strukturalnych, w jakim jesteśmy teraz: teatry nie grają wieczorami, bo to kosztuje, natomiast dają aktorom urlopy bezpłatne, bo to się opłaca. Czyli jest to sytuacja z Mrożka, jest to absurd zupełny, bo instytucje kulturalne nie mogą działać dlatego, że nie mają pieniędzy. Znamiennym tego przykładem, o którym pan minister mówił, a który wywołał tyle w naszym środowisku i nie tylko, bo myślę, że w całej Polsce, żalu i bólu, było właśnie zamknięcie Starego Teatru. Pocieszająca jest co prawda wiadomość, że tylko na krótko, ale inne teatry nie mają tak wspaniałej karty i nie są tą najlepszą sceną w Polsce. Przewiduję, że jak tak dalej pójdzie, to sceny porosną trawą, w filharmoniach będą kasyna gry, a w tym buszu będzie tylko słychać ryki zespołów rockowych, bo to się obroni na pewno.</u>
          <u xml:id="u-567.3" who="#PosełAndrzejŁapicki">Panie Ministrze! Rozumiem doskonale, że osobiście pan nie odpowiada za to, że nie ma pieniędzy i że nie ma pieniędzy na kulturę. Komisja Kultury i Środków Przekazu boleje tylko nad tym, że zbyt mało ze strony państwa jest dbałości o kulturę, która jest w ogóle niezbędnym elementem istnienia narodu. Te cięcia, okrutne cięcia budżetowe, są gotowe tę kulturę dobić. I nie podniesiemy się z tego przez całe lata, jeżeli nie przez pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-567.4" who="#PosełAndrzejŁapicki">Dlatego też Sejmowa Komisja Kultury i Środków Przekazu uchwaliła dzisiaj dezyderat, który przekazaliśmy panu premierowi, aby te cięcia budżetowe zmniejszyć chociaż do 20%. Chcemy tylko tyle, bo wtedy może się ta kultura jakoś obroni. To co nam grozi, to znaczy cięcia teoretycznie w wysokości 35%, a może nawet i większe, właściwie niosą z sobą całkowitą zagładę kultury. Przeciwko temu protestujemy i będziemy protestować, sam zaś, czując się również za to odpowiedzialny, jako przewodniczący komisji kultury jestem namawiany do wykonania jakiegoś gestu Rejtana, do zdarcia z siebie koszuli, położenia się w progu na znak protestu, że tak dalej być nie może. Cieszy mnie, że pan minister widzi tę sytuację też tak jaskrawo, jak i my ją widzimy.</u>
          <u xml:id="u-567.5" who="#PosełAndrzejŁapicki">Panie ministrze, wydaje mi się, że byłoby celowe, byśmy wspólnie zabrali się do poprawy tego, co można jeszcze uratować. Konkretnie wydaje mi się, że nie byłoby od rzeczy, aby jakieś kompetentne grono, którego trzon, oczywiście, stanowiłaby pańska Rada Kultury, ale uzupełnione o przedstawicieli środowiska czy komisji sejmowej, w trybie pilnym i kategorycznym określiło te strefy preferencji, które wymagają bezpośredniego i zarazem natychmiastowego wsparcia ze strony państwa; strefy, które trzeba ochronić, i instytucje, które się same nie obronią, którym trzeba pomóc; obszary, które trzeba za wszelką cenę uratować, i ludzi, których trzeba uchronić przed całkowitą degrengoladą. Jako reprezentant środowiska artystycznego w pełni Zdaję sobie sprawę, że występując z taką ofertą, nakładam na te środowiska i sam podejmuję ogromny ciężar, ale wydaje mi się, że nie wolno się uchylać od pewnych bardzo trudnych decyzji i należy dokonać bardzo trudnego wyboru. Chciałbym, byśmy tego dokonali wspólnie, gdyż wiem, że państwo od opieki nad kulturą uchylać się nie może.</u>
          <u xml:id="u-567.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-568">
          <u xml:id="u-568.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-568.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Dorotę Kempkę z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie — panią poseł Mariannę Borawską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-569">
          <u xml:id="u-569.0" who="#PosełDorotaKempka">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Szanowni Państwo! Z dużą uwagą wysłuchałam przemówienia pana ministra. Jednocześnie wzbudziła mój niepokój ta część wystąpienia, w której pan minister informował Wysoką Izbę o kierunkach działania resortu na najbliższą przyszłość. Zaniepokoiły mnie pewne sprawy i dlatego chciałabym prosić pana ministra, żeby udzielił nam informacji, a szczególnie odpowiedział na moje trzy pytania. Te trzy pytania dotyczą spraw, o których niejednokrotnie na tej trybunie mówiłam.</u>
          <u xml:id="u-569.1" who="#PosełDorotaKempka">Po pierwsze, chciałabym wiedzieć, jakie działania podjął resort, żeby uratować szkolnictwo artystyczne — od 2 lat będące pod zarządem resortu — i stworzyć mu lepsze warunki, niż ma w tej chwili. Kiedy resort przejmował szkolnictwo artystyczne, dziwiłam się bardzo, że chce on zarządzać wszystkimi szkołami artystycznymi w całej Polsce. Wiem, jak wygląda administrowanie szkołą i dlatego nie mogłam się pogodzić z tym, że właśnie resort w sytuacji, kiedy brakuje środków finansowych na działalność kulturalną, na to co jest związane z kulturą, obejmuje zarząd nad szkołami artystycznymi.</u>
          <u xml:id="u-569.2" who="#PosełDorotaKempka">Sądzę, że odpowiedź na drugie pytanie zainteresuje również Wysoką Izbę. Otóż została utworzona Fundacja Kultury, fundacja, która ma wspierać i ratować to, co jest jeszcze do uratowania z kultury w naszym kraju. Interesuje mnie, na ile fundacja, której pan jest przewodniczącym, dostrzega obok tej wielkiej kultury narodowej również tych, którzy kiedyś powinni z tej kultury narodowej korzystać, czyli dzieci, młodzież, żeby jednych i drugich przygotować do korzystania z dóbr kultury.</u>
          <u xml:id="u-569.3" who="#PosełDorotaKempka">I trzecie pytanie, już ostatnie. Koło Parlamentarne Kobiet i Między komisyjny Zespół ds. Dzieci i Młodzieży przygotowują w dniu 1 października spotkanie prezesów zarządów fundacji, które działają na rzecz dzieci i młodzieży. Zwracam się z prośbą do pana ministra o pomoc w następującej sprawie: Fundacja Kultury otrzymuje nowe uprawnienia, czy w tej sytuacji resort nie powinien również walczyć o takie same uprawnienia dla tych fundacji, które zajmują się upowszechnianiem kultury.</u>
          <u xml:id="u-569.4" who="#PosełDorotaKempka">Dziękuję za uwagę. Rozumiem, że odpowiedź na te trzy pytania wyjaśni nam wiele spraw i jednocześnie przekona tych, którzy zajmują się edukacją kulturalną dzieci i młodzieży, że ta działalność jest tak samo ważna jak wiele innych, o których mówiliśmy tutaj, w tej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-569.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-570">
          <u xml:id="u-570.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-570.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Mariannę Borawską z Poselskiego Klubu Pracy, a następnie pana posła Tadeusza Kijonkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-571">
          <u xml:id="u-571.0" who="#PosełMariannaBorawska">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Zacznę od pytania skierowanego do pana ministra: czy racje polityczne mogą przesądzać o tym iż forsuje się na kierownicze stanowiska w placówkach kultury ludzi, którzy nie są w stanie wykazać się ani doświadczeniem zawodowym, ani wysokimi umiejętnościami, ani osiągnięciami w określonej dziedzinie kultury, a jedynym ich atutem jest fakt, iż wywodzą się z określonej partii? Mówię o tym z goryczą na podstawie obserwacji teatru lalki „Tęcza” w Słupsku. W imieniu tego teatru występowano już chyba dwukrotnie z interwencją do ministerstwa, a także do przewodniczącego naszej komisji, który podjął w tym zakresie określone działania. Jest to najstarszy teatr, a zarazem najstarsza placówka kultury w tym mieście. Ma na swym koncie ogromne osiągnięcia. Wychował, jak każdy teatr lalki, tysiące młodszych i starszych dzieci. Nauczył je odróżniać dobro od zła, wzbogacił słownictwo, umożliwiał przeżywać radość i smutek, zapoznawał z tradycjami kulturowymi regionu. Działalność tego teatru została zawieszona bynajmniej nie z powodu braku pieniędzy, a jedynie dlatego, że wojewoda w ciągu 4 miesięcy nie zechciał zorganizować konkursu na stanowisko dyrektora. Nie chce on powołać na stanowisko kierownika artystycznego zawodowo przygotowanej, doświadczonej aktorki, o którą upomina się zarówno środowisko teatralne „Tęczy”, jak i zrzeszenie artystów. Dlaczego ministerstwo nie chce pomóc w podjęciu właściwej decyzji w tej sprawie? Co mam odpowiedzieć rodzicom, nauczycielom, dzieciom? Że działalność teatru została zawieszona z powodu niekompetencji władz administracyjnych. Dlaczego przestano realizować program edukacji teatralnej dla szkół, podczas gdy zmniejszono równocześnie o 4 godz. naukę, jak wiemy, w każdej klasie. Jest to przecież propozycja kulturalnego, godnego i pożądanego spędzenia wolnego czasu. Dlaczego teatr lalki nie może wywiązać się z podpisanych wcześniej umów? Dlaczego nie może wyjechać na Białoruś, z przedstawieniami teatralnymi, co było wcześniej również uzgodnione? Chcę powiedzieć, że jest to bardzo gorzkie stwierdzenie, kiedy placówka przestaje funkcjonować nie z powodu braku pieniędzy, nie z powodu braku potrzeb lokalnych, gdyż jest ona pożądana i popierana przez środowiska lokalne, lecz z powodu określonych rozgrywek, jak powiadam, kadrowych. Czy może się dziać dobrze, jeśli w ciągu 2 lat zmienia się 4 dyrektorów wydziału kultury? Proszę powiedzieć, jak można w tej sytuacji prowadzić jakąkolwiek planową, pożądaną, dalekowzroczną politykę, a raczej działalność kulturalną, gdyż słowa polityka używam tu niezbyt chętnie.</u>
          <u xml:id="u-571.1" who="#PosełMariannaBorawska">Jeszcze raz zwracam się z serdeczną prośbą do pana ministra o pomoc w podjęciu jak najszybciej właściwych decyzji w tej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-572">
          <u xml:id="u-572.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-572.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Kijonkę nie zrzeszonego, a następnie pana posła Tadeusza Kaszubskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-573">
          <u xml:id="u-573.0" who="#PosełTadeuszKijonka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Z ogromnym taktem, kulturą i elegancją, która charakteryzuje zawsze pańskie wystąpienia, usiłował pan omówić stan polskiej kultury. Myślę jednak, że do pełnego obrazu zabrakło tutaj pewnych faktów, pewnych liczb, które uwiarygodniłyby to, co pan nam powiedział.</u>
          <u xml:id="u-573.1" who="#PosełTadeuszKijonka">Sprawa pierwsza. Mamy pewien obraz, a chodziło o pełniejszą może informację o stanie kultury polskiej, przekazaną z podstawowej osi Warszawa — Kraków. Ta decydująca dla stanu polskiej kultury oś okazuje się jednak również poważnie zagrożona, gdyż nie odzwierciedla całej prawdy.</u>
          <u xml:id="u-573.2" who="#PosełTadeuszKijonka">Nigdy nie było jednej Polski, w kulturze również. Była ona rozwarstwiona i sądzę, że narastające zagrożenia i procesy likwidacyjne trzeba jednak widzieć w tych kilku płaszczyznach. Uważam, że obecnie najbardziej będzie właśnie zagrożona kultura regionów peryferyjnych Polski B, C czy D, gdzie kultura zawsze była rzeczą od święta, gdyż kontakty z nią były nader rzadkie. Wpływało na to wiele czynników, począwszy od stanu materialnego, a nie kończąc bynajmniej na braku kompetencji, jako wyniku zresztą niedoinwestowania, a także złych procesów edukacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-573.3" who="#PosełTadeuszKijonka">Mówię o tym, żeby zasygnalizować, bo nie będzie czasu przecież na to, aby mówić o tym szerzej, że ta kultura w tej chwili prawie nikogo już nie obchodzi. Poniosła ona największe straty, które są poza wszelką statystyką. Wielkie sceny, wielkie nazwiska jakoś się będą broniły i dzięki swej renomie uzyskają wsparcie. Natomiast jakaś tam Polska jest już skazana na całkowite barbarzyństwo, o ile samorządy nie wykażą inicjatywy. Tylko czy samorządy są do tego przygotowane? I to pytanie stawiam już Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-573.4" who="#PosełTadeuszKijonka">Nie mogę oczywiście pytać o wiele rzeczy naraz, w związku z czym skoncentruję się na tych problemach, które budzą dziś szczególny niepokój i wymagają interwencjonizmu, a dotyczą środowisk twórczych i instytucji kulturalnych. Zdaje mi się, że pewnych rzeczy tu nie powiedziano, pewnych faktów nie podano, na przykład ile bibliotek zlikwidowano, w jakiej mierze ograniczone środki spowodują dalsze zubożenie księgozbiorów, które akurat teraz można by było przebudować, jak po prostu materialny niedostatek zaważy na dalszym popadaniu w nijakość i ograniczone perspektywy.</u>
          <u xml:id="u-573.5" who="#PosełTadeuszKijonka">Materialne i społeczne skutki cięć w kulturze — myślę, że potrzebna by tu była mimo wszystko pełniejsza informacja dotycząca zarówno instytucji, ludzi, jak i faktów artystycznych czy zjawisk kulturowych. Mamy bowiem do czynienia z postępującą pauperyzacją będącą wynikiem w ogóle pauperyzacji środowisk twórczych. Jeśli w tym stanie rzeczy z dnia na dzień zapadają takie decyzje bez ostrzeżenia, w warunkach bardzo trudnych, kiedy kultura cierpi na chroniczny niedostatek, to musiało dojść do tego, co mamy obecnie: postępujący rozpad zespołów, poczucie niepewności, obniżenie ambicji artystycznych i zaniechanie planów repertuarowych, gwałtowna redukcja premier. Dla przykładu, już w czerwcu — co świadczy, że ciężko było już znacznie wcześniej — Opera Śląska z przygotowaną operą „Faust” wystąpiła tylko raz: nie starczyło pieniędzy na kostiumy i dekoracje, a w teatrze tym nie było od ponad roku podwyżek. A więc pieniądze te nie zasiliły płac i w tej chwili nie starcza na pobory. Przymusowe urlopy to rozwiązanie awaryjne, a zarazem jakby wstęp do procesów likwidacyjnych. Niektóre placówki mają być zlikwidowane, nikt nie powie — ile. Być może dowiemy się o tym w przyszłości, ale co oznacza likwidacja? Likwidacja jednego teatru, do której przystąpiono, kosztowała miliard złotych i trwała pół roku. To nie jest sprawa zamknięcia instytucji na klucz. To są określone skutki ekonomiczne, prawne i społeczne. Te środowiska boją się po prostu jutra. Chcę o tym powiedzieć z całą mocą, ponieważ akurat tutaj można było do pewnych faktów nie dopuścić, wstrzymać się z pewnymi decyzjami.</u>
          <u xml:id="u-573.6" who="#PosełTadeuszKijonka">Środowiska twórcze. Przez długi czas były one jakby głównymi ogniskami życia intelektualnego, także przedmiotem ambicji, ale od jakiegoś czasu zostały po prostu skazane na całkowitą destrukcję. Chcę przypomnieć, od czego się to zaczęło. Decyzję wydał…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-574">
          <u xml:id="u-574.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, ja rozumiem wagę i dramatyzm problemu, ale niestety, są ograniczenia czasowe w debacie i proszę o tym pamiętać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-575">
          <u xml:id="u-575.0" who="#PosełTadeuszKijonka">Od decyzji premiera Balcerowicza, który cofnął wszelkie dotacje i tym samym pozostawił te środowiska bez środków do życia. One nie są w stanie wypracować tyle, ile by było trzeba. Doszło do tego, że PAN, który nie ma na czynsz, chce wyprzedać Rybną z zabytkowym wyposażeniem, a więc jest to już przykład czegoś niebywałego. Zerwane zostały umowy, cofnąć trzeba zaproszenia. Te środowiska są tak spauperyzowane, że brakuje im często na składki i nie mają z czego opłacić ZUS (bo opłacają go z własnych środków).</u>
          <u xml:id="u-575.1" who="#PosełTadeuszKijonka">Otóż chciałem, panie ministrze, zapytać, czy pan podejmuje jakieś działania interwencyjne, żeby jednak ten stan zmienić? Pytań byłoby wiele, ale nie ma czasu. Uważam, że jest to decyzja fatalna i jeśli zapadnie, autorzy tej decyzji poniosą odpowiedzialność za stan polskiej kultury. Chciałbym jednak, panie ministrze, zapytać pana, jako wybitnego przedstawiciela kultury, który te sprawy czuje, czy zderzył się pan — bo rozumiem, że nie godzi się pan na te fakty — z tymi racjami osobiście? Co pan osobiście zrobił? Czy postanowił pan interweniować? Czy nie zdecydował się pan czasem zagrozić dymisją, wykorzystując wagę swojego nazwiska, żeby w ten sposób protestować i nie dopuścić do tych zgubnych decyzji?</u>
          <u xml:id="u-575.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-576">
          <u xml:id="u-576.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-576.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Kaszubskiego. Zwracam się z gorącą prośbą do wszystkich mówców o przestrzeganie limitu czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-577">
          <u xml:id="u-577.0" who="#PosełTadeuszKaszubski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Miałem szczęście wysłuchać dwóch merytorycznych wystąpień o kulturze: wczoraj pana redaktora Bogusława Kaczyńskiego, a dzisiaj pana ministra Rostworowskiego. Muszę powiedzieć, panie ministrze, że wczorajsze przemówienie i argumenty wysuwane przez redaktora Kaczyńskiego przekonały mnie, że nasza kultura jest w stanie zupełnego upadku, a Ministerstwo Kultury i Sztuki nie ma żadnego programu kulturalnego.</u>
          <u xml:id="u-577.1" who="#PosełTadeuszKaszubski">Proszę pana, z pańskiego wystąpienia wysnułem taki wniosek, że właściwie jak kultura chce się obronić, to musi sobie radzić sama. To może od razu zacząć od podania się do dymisji i rozwiązania ministerstwa kultury? Jeżeli bowiem kultura ma sobie radzić sama, jeżeli ministerstwo nie ma żadnego racjonalnego programu ratowania polskiej kultury, to szkoda tych miliardów złotych, szkoda pieniędzy na samochody, na przejazdy, na delegacje. Lepiej to wszystko zlikwidować i niech kultura radzi sobie sama w terenie, a te miliardy przeznaczyć na rzeczywiście niezbędne cele. Bo przecież, według mnie, jeżeli kulturze brak pieniędzy, to nie jest tak, że nie ma ona w ogóle pieniędzy. Ona trochę pieniędzy ma i dostaje, skromnie, co prawda, tak jak oświata, tak jak służba zdrowia. Jakie obowiązki nakłada to na ministerstwo kultury? Właśnie rozsądne gospodarowanie tymi skromnymi środkami, opracowanie sensownego programu ratowania polskiej kultury.</u>
          <u xml:id="u-577.2" who="#PosełTadeuszKaszubski">Panie ministrze, mam wątpliwości, czy pan czasem wyjeżdża w teren, czy widzi upadające gminne biblioteki, czy wie o zamykanych domach kultury, czy jest pan świadom tego, że w ogóle zaprzestano organizowania imprez kulturalnych na wsi, na peryferiach naszej ojczyzny? Tam dopiero widzimy upadek polskiej kultury i kompletną obojętność kierowanego przez pana resortu wobec spraw kultury.</u>
          <u xml:id="u-577.3" who="#PosełTadeuszKaszubski">A przecież jest pan w sytuacji lepszej niż inni. Jest sejmowa Komisja Kultury i Środków Przekazu, pracują w niej wybitni fachowcy, utalentowani ludzie. Dlaczego nie sięga pan do ich mądrości, nie korzysta z ich wiedzy, żeby wspólnie ustalać program, żeby za pomocą tych skromnych środków wyjść z tego kryzysu, w którym żyjemy, i żeby ta kultura funkcjonowała dzięki maksymalnemu wykorzystaniu tych środków.</u>
          <u xml:id="u-577.4" who="#PosełTadeuszKaszubski">Myślę, że z waszej strony jest dużo zarozumialstwa i wykazujecie dbałość o to, by wykorzystać sejmową komisję kultury w celu ratowania tej kultury. Wczorajsze wystąpienie pana Bogusława Kaczyńskiego zmiażdżyło przecież pana jako ministra kultury. Powiedział on dosłownie: „Polska kultura to wagon odstawiony na boczny tor, który porósł chwastami, a polityki kulturalnej nie ma”. Przecież nie może być bardziej druzgocących oskarżeń, jak takie oskarżenie, bądź co bądź fachowca w tej branży.</u>
          <u xml:id="u-577.5" who="#PosełTadeuszKaszubski">Dlatego proponuję, panie ministrze, ściślej współpracować z sejmową Komisją Kultury i Środków Przekazu, by wykorzystać ten wspaniały potencjał intelektualny ludzi wchodzących w skład tej komisji i gospodarzyć mądrzej i racjonalniej skromnymi środkami, albo też podać się do dymisji.</u>
          <u xml:id="u-577.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-578">
          <u xml:id="u-578.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle. Proszę o zabranie głosu pana posła Wiktora Dys-Kulerskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, następnie panią poseł Annę Dynowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-579">
          <u xml:id="u-579.0" who="#PosełWiktorDysKulerski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W wystąpieniu pan minister skupił uwagę przede wszystkim na sprawach kultury, nazwałbym to, elitarnej. Właśnie ta oś Kraków — Warszawa. I słusznie, bo z tych ograniczonych, prawie żadnych tak naprawdę środków budżetowych, daj Boże, żeby się tutaj zdołało uratować jak najwięcej. Na uratowanie bowiem wszystkiego w tej kulturze elitarnej, powiedziałbym najwyższego lotu, i tak nie starczy.</u>
          <u xml:id="u-579.1" who="#PosełWiktorDysKulerski">Rzeczywiście, tak zwana prowincja, miasta średnie i małe nie mają na co liczyć, dzisiaj na ich potrzeby nie starczy. Pan minister był łaskaw wspomnieć o stowarzyszeniach, a to tylko mały fragment. W województwie toruńskim zamknięto niedawno teatr w Grudziądzu, a bodajże ostatni wojewódzki teatr w Toruniu, jeżeli jeszcze nie został zamknięty, to czeka go to w najbliższej przyszłości. Domy kultury, w których w tej chwili są dyskoteki i salony gry, zaprzestają swej działalności, zamyka się biblioteki, zamierają zespoły. I tak się dzieje, bo nie ma pieniędzy na to. Prawdopodobnie teatry spotka taki sam los, jaki spotkał stadion w Warszawie: przekształcą się w domy handlowe, bo w tej chwili muszą wynajmować sale. W takich małych miastach nie ma zbyt wielu chętnych, prawdopodobnie stanie się tam coś podobnego.</u>
          <u xml:id="u-579.2" who="#PosełWiktorDysKulerski">I rzeczywiście państwo mówią o budżecie. Na pewno z budżetu w tej chwili i być może w najbliższych latach nie starczy. Rozumiem, że konieczność każę ratować to, co jest najcenniejszego tylko w tej kulturze elitarnej, co tu mówić o kulturze — nazwę ją, bez wartościowania, prowincjonalną.</u>
          <u xml:id="u-579.3" who="#PosełWiktorDysKulerski">Myślę jednak, że tego, co zginie, tej gleby dla kultury elitarnej, przez wiele, być może, dziesiątków lat nie będziemy w stanie odtworzyć. I nie mam tutaj pretensji, nie domagam się przeznaczania większych nakładów budżetowych, bo zdaję sobie sprawę z realiów. Natomiast myślę o czym innym zupełnie. Proszę państwa, jeżeli o stworzeniu pewnych mechanizmów stymulujących łożenie na kulturę przez przedsiębiorstwa prywatne, samorządy będziemy myśleli dopiero wówczas, kiedy gospodarka nam rozkwitnie, to sądzę, że będzie za późno. Myślę, że już dziś powinniśmy zdać sobie sprawę, że jeśli zostały stworzone pewne preferencje, które się nie sprawdzają, to być może nie tylko dlatego, że zbyt słabo jest rozwinięty sektor niepaństwowy, ale być może dlatego, że są to mechanizmy za słabe; za słabo stymulujące. Uważam, że trzeba już, i to jak najszybciej, myśleć nie tylko o tym, żeby jak najwięcej wycisnąć z budżetu, ale o tym, żeby jeszcze raz przyjrzeć się temu mechanizmowi, jeżeli już funkcjonuje, a jeśli nie, to go stworzyć. Powinien on zachęcać różnego rodzaju sponsorów, poczynając od samorządów, a kończąc na przedsiębiorstwach prywatnych, mieszanych, spółkach akcyjnych czy jakichkolwiek innych. Powinny one mieć interes, określone korzyści, żeby chciały łożyć na razie choćby niewielkie sumy. Jeśli chociaż w skromnym procencie to się uda, już będzie dużo, już będzie ten początek. Żeby tylko ta maszyna, która jak gdyby zastępuje, wyręcza czy uzupełnia budżet, zaczęła już funkcjonować. Obawiam się, że może jesteśmy zbyt nakierowani na czerpanie wszystkiego z budżetu, na próbę windowania tego budżetu na kulturę. Jest to niemożliwe, proszę państwa. Zbyt mało natomiast czynimy w zakresie tego, co należałoby raczej czynić na styku komisji kultury z szeregiem innych komisji. Należałoby zastanowić się nad opracowaniem i wdrożeniem mechanizmu, który w sposób skuteczny zachęcałby różnych sponsorów pozabudżetowych, czerpiących z tego korzyści, do tego, żeby lokowali swoje środki właśnie w lokalnych inicjatywach kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-579.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-580">
          <u xml:id="u-580.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-580.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Dynowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-581">
          <u xml:id="u-581.0" who="#PosełAnnaDynowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przyznam, że rzeczywiście potrzeba aż czegoś tak przykrego, strasznego, przygnębiającego, jak zamknięcie Teatru Starego w Krakowie, żebyśmy tutaj obecni, mówię także o sobie, zdali sobie sprawę z tego, że przez dwa lata naszej intensywnej tutaj pracy temat kultury w Polsce traktowaliśmy niejako marginalnie. Przyznam, poza ubiegłym rokiem, kiedy rozmawialiśmy o budżecie państwa, a także przy tegorocznym uchwalaniu budżetu państwa, gdy wiele osób mówiło o stanie oświaty, o stanie edukacji naszego społeczeństwa, o dramatycznej sytuacji służby zdrowia, wzrastającym bezrobociu, o stanie gospodarki, o stanie budżetów domowych. Głosy o kulturze były, że tak powiem, jakimiś takimi głosami drugorzędnymi, tak traktowanymi i chyba przez nas lekceważonymi. Ja przynajmniej zdałam sobie z tego sprawę w momencie, gdy usłyszałam informację o zamknięciu Teatru Starego.</u>
          <u xml:id="u-581.1" who="#PosełAnnaDynowska">Bardzo się cieszę i Chciałam podziękować panu posłowi Kijonce, że swoim uporem doprowadził do takiej quasi-debaty nad stanem kultury, bo rzeczywiście już w tym momencie trzeba bić na alarm.</u>
          <u xml:id="u-581.2" who="#PosełAnnaDynowska">Proszę państwa, Chciałam, żebyśmy sobie przypomnieli, że mamy w tym swój znakomity udział. Resort kultury dokładnie wie, ile bibliotek, teatrów, szkół artystycznych i innych ośrodków i miejsc, w których tworzy się kultura, w których kultura jest eksponowana, zostało zlikwidowanych. Ale my tej informacji chyba do końca nie mamy. Uchwalając budżet państwa, godziliśmy się na to. Uchwalając ustawę o budżetach gminnych, o dotacjach dla gmin, także nie pamiętaliśmy o kulturze w terenie, kulturze regionalnej. I chyba dobrze się stało, że doszło dzisiaj do takiej mini-debaty. Przy czym, wydaje mi się, że obecny stan kultury to jest przede wszystkim sprawa budżetu, dopóki nie powstaną inne instytucje, które te środki potrafią kulturze przekazać czy pomóc w zdobyciu ich na utrzymanie kultury. Oczywiście do tego nie powinno dojść, nawet w tak trudnym okresie jak okres transformacji i bardzo trudny okres dla gospodarki kraju. W związku z tym, mam, pani marszałek, prośbę. To nie jest kwestia wzywania ministra kultury do dymisji, proszę państwa, to jest taki spektakularny gest, który powinien wykonać każdy minister. Każdy, kto obejmuje ten resort, praktycznie przy takim stanie kultury nie powinien go obejmować, bo wydaje mi się, że objęcie go jest pewnym aktem nawet odwagi, nie w tym chyba leży problem i nie trzeba, że tak powiem, straszyć dymisją premiera Balcerowicza. Przecież ten Sejm przyjął ten budżet, przyjął korektę do budżetu i zgodził się na takie, jakie się zgodził, cięcia w budżecie kultury. Natomiast wydaje mi się, że chyba nam wszystkim, społeczeństwu także, potrzebna jest jednak bardzo szczegółowa informacja na temat tego, o czym już mówili moi przedmówcy, ile zlikwidowano bibliotek, ile zlikwidowano poszczególnych obiektów ośrodków kultury. Bardzo chciałabym, żeby Ministerstwo Kultury i Sztuki było uprzejme przekazać wszystkim posłom tę informację na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-581.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-582">
          <u xml:id="u-582.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-582.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu panią poseł Izabellę Sierakowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-583">
          <u xml:id="u-583.0" who="#PosełIzabellaSierakowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pada kultura, oświata, upada, panie ministrze, cały naród. Mówiąc o zamknięciu Teatru Starego, zapomniał pan jeszcze o Legnicy, o Zielonej Górze, o Jeleniej Górze. I mówi pan, że innym teatrom grozi coś takiego. Ładne mi coś takiego. Prosiłabym pana o odpowiedź na kilka jeszcze pytań, króciutko. Co z zabytkami, o które upominają się spadkobiercy, których zwrot lekką ręką obiecał pan prezydent? Szczególnie chodzi mi o sprawę Wilanowa. Poprzedni szef ministerstwa zapowiadał likwidację Teatru Rzeczypospolitej, tymczasem nic się nie dzieje. Funkcję dyrektora Rzeczypospolitej pełni nadal szef Teatru Dramatycznego, który nie tylko bierze podwójne pobory, ale organizuje wyjazdy jednej sceny na koszt drugiej. Co, panie ministrze, z pieniędzmi dla coraz bardziej podupadającego Teatru Wielkiego, który nie jest w stanie już zapewnić gaż nie tylko śpiewakom światowym, ale nawet szeregowym wykonawcom? I co z pomocą dydaktyczną dla szkół, w chwili gdy zgodnie z życzeniem pana ministra wszystkie placówki podległe resortowi ustawiły się na wypracowanie zysku?</u>
          <u xml:id="u-583.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-584">
          <u xml:id="u-584.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-584.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze pragnie zabrać głos? Czy pan minister chciałby? Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-585">
          <u xml:id="u-585.0" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! To rzeczywiście zamieniło się w mini-debatę o kulturze i na pewno dobrze, że taka debata jest, szkoda tylko, że została wywołana wtedy, gdy w kulturze jest rzeczywiście tak źle, powtarzam, w kulturze — tu nie umiałbym powiedzieć, bo to jest wieloznaczne pojęcie — gdy w instytucjach, gdy w funkcjonowaniu kultury, gdy w środkach na kulturę jest tak źle.</u>
          <u xml:id="u-585.1" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Padło tu kilkakrotnie słowo „dymisja”, którą mi proponowano. Otóż dymisja jest bardzo pięknym gestem, który ma powodzenie nawet u nas. Ale trzeba się zastanowić, przeciwko czemu się protestuje dymisją, bo to jest gest. Dymisja czy też protest przeciwko sytuacji gospodarczej kraju jest protestem, żeby tak powiedzieć, dziecinnym. To nie jest poważny protest. Poważny protest może na przykład dotyczyć sposobu zarządzania przemysłem, z którego to wynika, może dotyczyć udowodnionych błędnych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-585.2" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Jeżeli słyszę i czytam o stanie szkolnictwa, zdrowia, transportu, czego tam jeszcze, ciągle coraz to nowych dziedzin, o coraz to nowych protestach, coraz to nowych głodówkach — dziedzinach, na które środki nie mogą być uszczuplane, to nawet ja muszę się zgodzić z tym, że w tej dramatycznej sytuacji one nie mogą zostać jeszcze bardziej uszczuplone i żeby na tym skorzystała kultura. Jako przedstawiciel kultury uważam ją za dziedzinę niezmiernie ważną, nie mniej ważną niż zdrowie, niż szereg innych rzeczy, ale są sprawy ewidentne, gdzie po prostu graniczy z przestępstwem, jeżeli się dopuści do tego, że chorzy nie mają w ogóle gdzie pójść, i są sprawy mniej ewidentne, które, wbrew wszystkiemu, co by się o tym powiedziało, mają dłuższą falę aniżeli ochrona zdrowia, i do takich należy kultura. Ci z państwa, którzy przeżyli okresy naprawdę bardzo ciężkie, znacznie cięższe niż ten, który przeżywamy dzisiaj, a część posłów należy do tego pokolenia, wiedzą, że kultura broni się nieraz siłami niespodziewanymi, nieoczekiwanymi. Nie mówię tego dlatego, żeby natchnąć optymizmem. Mówię to dlatego, że mam nadzieję, że kultura polska ten zły czas przetrwa, i, powiedzmy sobie, nie znam takiej decyzji rządu premiera Bieleckiego i jego osobiście, wobec której ja miałbym powiedzieć to polskie „nie pozwalam”. To jest sytuacja obiektywna, która zależy od wielu, od rządu w jakiejś mierze, od ministra kultury oczywiście też, nie chcę powiedzieć, że nie.</u>
          <u xml:id="u-585.3" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Spróbuję odpowiedzieć na poszczególne pytania, chociaż nie wiem, czy mi się uda, bo jest ich wiele, a o kulturze można mówić cały dzień. To jest taki temat, który, gdy go rozwinąć, ma tyle płaszczyzn, że można mu poświęcić naprawdę bardzo wiele czasu.</u>
          <u xml:id="u-585.4" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Musimy określić sfery, które powinny być chronione. Te sfery w obecnej kryzysowej sytuacji to są te, tak nazwane dumnie — co niektórych razi, którym nie przyznaję się tego miana — narodowe. Tutaj były spory na ten temat, ale jest to pewna liczba instytucji — przepraszam, że tu mówię znowu o instytucjach wysokiego lotu — którym zginąć nie wolno, dlatego że te instytucje są dźwignią wszystkich innych. Kultura, nawet regionalna, nawet ludowa, dla każdego, kto zna i wie, czym jest kultura ludowa, nie wyrasta wyłącznie z inicjatyw tylko środowiskowych, ona się na coś ogląda. I my w tej sytuacji kryzysowej, nie mogąc dawać wszystkim, musimy stosować selekcję. Ta selekcja jest w tej chwili od dwóch już posiedzeń przeprowadzana przez Radę Kultury i naprawdę głowimy się nad tym nie mniej niż obecnie państwo.</u>
          <u xml:id="u-585.5" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Było pytanie, jak ratować szkolnictwo artystyczne i dlaczego Ministerstwo Kultury i Sztuki, skoro ma tak mało środków, jeszcze chce łożyć na to szkolnictwo. Jest to pewne nieporozumienie. Mianowicie środki na szkolnictwo artystyczne otrzymujemy od Ministerstwa Edukacji Narodowej, a nie bierzemy z budżetu ministerstwa kultury. My tymi środkami operujemy dlatego, że sądzimy, iż dysponujemy większą kompetencją, jeżeli chodzi o nauczanie malarstwa, muzyki, o dobór profesorów, organizację tych szkół, aniżeli samo ministerstwo edukacji. Niemniej ono daje na to środki. I muszę powiedzieć, że o ile, jak mi wiadomo, padają różne biblioteki, domy kultury, ale nie tylko, nawet ważne instytucje, o tyle szkolnictwo artystyczne nie pada. Takich zjawisk nie ma. Szkoły funkcjonują, oczywiście są trudności, ale mniejsze aniżeli w szkolnictwie zarządzanym przez MEN.</u>
          <u xml:id="u-585.6" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Nie wiem, czy łatwo mi będzie odpowiedzieć na wszystkie pytania, bo może bym musiał mówić dwie godziny i nie wiem nawet, czy Wysoka Izba zechce tego słuchać. Ale następne pytanie: czy Fundacja Kultury widzi młodzież? I w ogóle czym jest Fundacja Kultury? Fundacja Kultury jest instytucją, która powstała w końcu lipca i której zadaniem jest w tej chwili zarobić pieniądze. I teraz jest nieporozumienie pomiędzy Fundacją Kultury a innymi fundacjami, które pracują na rzecz kultury. To nieporozumienie dotyczy procentu dochodu, który ktoś da na rzecz kultury i który będzie zwolniony od podatku. Ten problem jest ciągle dyskutowany i, mimo pewnych już na ten temat publikacji, niedostatecznie to trafiło do świadomości społecznej. Otóż Fundacja Kultury, ta przy ministerstwie, ma — jeśli jej nie zostanie odebrany, bo wiem, że były dyskusje na ten temat — przywilej, że 100% dochodu, który ktoś przeznaczy na kulturę, będzie zwolnione od podatku. Ale proszę mi powiedzieć, kto przeznaczy 100% na kulturę. To jest teoria, to zostało wynegocjowane, ale chciałbym widzieć takich sponsorów, których, jak już tu mówiono, nie ma zbyt wielu, którzy dadzą 10% swego dochodu na kulturę. Niechby takich było dostatecznie wielu, to już mielibyśmy na kulturę dużo pieniędzy, bo 10% całego własnego dochodu to jest dużo. To jest więc raczej teoretyczne rozróżnienie, że ta jedna fundacja ma ten przywilej. W efekcie nikt nie da zapewne więcej niż kilka, najwyżej do 10% swego dochodu na rzecz kultury. Zatem tutaj ta dyskryminacja jest problemem trochę teoretycznym.</u>
          <u xml:id="u-585.7" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Czy racje polityczne mogą decydować o obsadzaniu stanowisk w kulturze? Na pewno nie. Tutaj była jednak mowa o konkretnym teatrze lalki, była mowa także o teatrze w Grudziądzu i Teatrze Rzeczypospolitej. Ponieważ jest na sali pan minister Jagiełło, który zajmuje się sprawami teatru i będzie mógł udzielić bardziej wyczerpujących informacji na ten temat niż ja, jeżeli państwo pozwolą, poproszę go o zabranie głosu w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-585.8" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Ile bibliotek zlikwidowano? Ile placówek? Przyznam otwarcie, że na to pytanie w tej chwili nie odpowiem. Pani poseł Dynowska prosiła, ażeby przedstawić pisemną informację na ten temat. Oczywiście zrobimy to. O tyle nie będzie to łatwe, że trochę ich padło, a trochę pada. Według naszej informacji są to przeważnie tzw. filie bibliotek, a nie same biblioteki gminne. Niemniej sytuacja w tej mierze nie jest dobra i o tym już mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-585.9" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Mówiono, że rozpad nastąpił bez ostrzeżenia. To prawda. Bez ostrzeżenia wszystkich ministrów resortowych. Czy to jest rozpad kultury? Przepraszam, że rozumiejąc złą sytuację, nie lubię określeń w rodzaju: rozpad, upadek, już nie ma. Nie wierzę w to. Nie wierzę w to, żeby nasza kultura miała w ciągu kilku miesięcy się rozpaść. Myślę, że jest to moment szczególnie kryzysowy, ale szczególnie kryzysowy dlatego, że mamy nie tylko obcięte dotacje, ale w związku z nowelizacją budżetu mamy wstrzymane te dotacje i ta symboliczna sprawa Starego Teatru, o którym tutaj się ciągle mówiło, z którym jestem w bliskim, niemalże codziennym kontakcie telefonicznym, to jest epizod, to jest krótka przerwa w działalności, a nie upadek tego teatru. Stary Teatr został wzięty na utrzymanie ministerstwa, ponieważ rzeczywiście był w bardzo złej kondycji finansowej. I biorąc ten teatr od 1 października, bo taka jest umowa — chodzi o finansowanie przez ministerstwo — zapewniłem dyrektora Bradeckiego i zrobię to kosztem może innych instytucji, bo nie ma takiego cudu. Mówi się: trzeba szukać dróg. Ministerstwo kultury nie ma innych pieniędzy, jak z budżetu, i ażeby komuś dać, trzeba komuś odebrać. Wicepremier Balcerowicz często tu o tym mówił. To oczywiście nie jest popularne sformułowanie, ale w budżecie innego wyjścia nie ma. Stary Teatr nie upadnie i o tym mogę państwa z tego miejsca zapewnić.</u>
          <u xml:id="u-585.10" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Mówiono tu o destrukcji środowisk twórczych. Czy ministerstwo podejmuje działania interwencyjne? Otóż jeśli chodzi o rozpad środowisk twórczych, znowu — podkreślam to — nie mam tak małego zaufania do środowisk twórczych, żebym uważał, że one się od razu rozpadną, jak tylko uszczupli im się dotacje. To są artyści. Artyści nie rezygnują od razu, jeśli tylko mają mniejszy komfort. Środowiska twórcze się nie rozpadną. Natomiast jest rzeczywiście wielkim nieszczęściem, że my tych środowisk wspomagać nie możemy. Dlaczego nie możemy? Bo jeżeli mamy do wyboru — i były wielogodzinne debaty na ten temat — czy ratować jeszcze w ramach możliwości zabytki, które się kruszą, czy dotować zadania związków twórczych… Bo tylko to nam wolno. Nam nie wolno utrzymywać związków twórczych, one się mają utrzymywać same, my im dajemy dotacje na zadania. Prawdą jest, że one je wykorzystują w różny sposób, ale w tej chwili musieliśmy to rzeczywiście bardzo ograniczyć, bo jeżeli odpada ściana na zamku w Malborku — mówię tylko o tym, ale mógłbym wymieniać dziesiątki przykładów deteriorujących się zabytków — to do tego my dopuścić nie możemy. A musimy na to patrzeć. I potrzebne są pieniądze, i to wielkie pieniądze, bo koszty prac konserwatorskich w tej chwili dynamicznie zdrożały. To nie jest prosta sprawa, by w tej obecnej sytuacji budżetowej na to wygospodarować środki. Niestety, od pewnego czasu już nawet sami ludzie kultury się śmieją, że gdy przychodzą do ministerstwa, to z góry wiadomo, że po pieniądze. Tak się dzieje, kiedy brakuje pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-585.11" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Pan poseł Kaszubski mówił o tym, że pan Kaczyński przedstawił obraz kultury zupełnie się rozpadającej, której ja jestem grabarzem. Muszę to przyjąć. Tak wypadło, że godząc się na to stanowisko, nie szukając go, trafiłem na okres bardzo zły, który może się wtedy już zapowiadał, ale który zaczął się później. Przepraszam, że skomentuję pretensje Kaczyńskiego także trochę osobiście. Pan Kaczyński jest bardzo niezadowolony z tego, że go nie mianowałem dyrektorem opery. Jest tak niezadowolony z tego, że po prostu głosi to wszem i wobec. Trudno, mianowałem kogo innego i za to oczywiście muszę przyjąć odpowiedzialność i muszę przyjąć krytykę z tego tytułu od pana Kaczyńskiego. Nie ma wyjścia.</u>
          <u xml:id="u-585.12" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Mówiono, że powinniśmy korzystać z doświadczenia komisji sejmowej. To prawda. Nie mogę zanegować, że doświadczenia komisji sejmowej mogą nam służyć w większej mierze, aniżeli służą, i być może nasz udział w posiedzeniach Komisji Kultury i Środków Przekazu jest za mały. Dyskusji jest bardzo wiele i my czasami w naszym urzędzie prowadząc dyskusje z „Solidarnością”, z OPZZ, ze środowiskami twórczymi, z naszymi różnymi radami może zaczynamy, no może ze zmęczenia tymi dysputami toczonymi najczęściej na te same tematy, nie doceniać tych dysput. Przyznaję, że, jak powiedział Buchman w „Panu Tadeuszu”, „dyskusje publicznej sprawie nie zaszkodzą” i że być może rzeczywiście za mało korzystamy z doświadczeń komisji kultury. Komisja kultury ostatnio zresztą wotowała za nami, za co już dziękowałem i — oby to się stało — jeżeli rzeczywiście głos komisji kultury zabrzmi silniej, aniżeli nasze dość dramatyczne protesty na posiedzeniach Rady Ministrów, kiedy wielokrotnie wołałem, że instytucje kulturalne nie mogą się zamienić w źle funkcjonujące kasy dla bezrobotnych, które wypłacają zasiłki, i to nawet nie, bo na to już się zanosi od pewnego czasu, jeśli to zaowocuje, jeśli my potrafimy wymóc zwiększenie naszych dotacji, to znaczy zmniejszenie cięcia, będzie to na pewno także dużą zasługą właśnie komisji kultury i Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-585.13" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Powinienem uzasadnić, dlaczego źle gospodarzę. Przepraszam, ale ja tego nie uzasadnię. Raczej zapytam kogoś, kto jest tego zdania. Nie twierdzę i nigdy nie uważałem siebie za jakiegoś wysokiej klasy administratora, nie jestem zresztą w ministerstwie sam, ale chciałbym usłyszeć uzasadnienie zarzutu, że ja źle gospodarzę, to znaczy proszę, by dokładnie, konkretnie wytknąć mi sprawy, w których źle gospodarzyłem. Wtedy mógłbym z tym próbować dyskutować.</u>
          <u xml:id="u-585.14" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Zarzucono nam, że się skupiamy na kulturze elitarnej. Mówiłem już o tym, nie jest nam tak łatwo skupiać się na kulturze nieelitarnej. Próbowałem i dotąd usilnie próbuję pomóc na przykład świetnie się rozwijającemu domowi kultury w Ostrowcu Świętokrzyskim. Jest tyle przeszkód na tej drodze, i ustawowych, i różnych innych, a teraz doszła finansowa, że rzeczywiście temu domowi — a obiecałem mu dużo, bo 2 mld — nie dałem dotychczas nic, dlatego że nie mógł się wpisać do rejestru zabytków, a mnie nie wolno dać na budynek, który nie jest w rejestrze zabytków, zaś gdy się wpisał, to zabrakło pieniędzy. Znam jednak działalność kulturalną, żeby to tak nazwać, regionalną, która jest wspaniała i to dająca sobie zupełnie dobrze sama radę. Jest taki ośrodek w Wysokiej na Podhalu, który zdumiewająco się rozrasta, sam, bez pomocy ministerstwa kultury.</u>
          <u xml:id="u-585.15" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Panie ministrze, bardzo mi przykro, ale jest przyjęty limit czasu na wystąpienia. Przepraszam, ale niestety jeszcze mamy wiele spraw w porządku dziennym. Broń Boże, nie Chciałam przerywać, tylko proszę, żeby pan minister był uprzejmy jednak wziąć to pod uwagę, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-585.16" who="#komentarz">(Minister Kultury i Sztuki Marek Rostworowski: Przepraszam bardzo. Zadano mi tak wiele pytań…)</u>
          <u xml:id="u-585.17" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Rozumiem, panie ministrze, ale po prostu Wysoka Izba przyjęła, że w tej debacie czas wystąpień jest ograniczony.</u>
          <u xml:id="u-585.18" who="#komentarz">(Minister Kultury i Sztuki Marek Rostworowski: To znaczy, że pan minister Jagiełło już nie będzie mógł zabrać głosu?)</u>
          <u xml:id="u-585.19" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">O ile rozumiem, pan minister miał odpowiedzieć na konkretne pytania pani poseł. To może… nie wiem, jeśli to jest krótka odpowiedź, to bardzo proszę. Natomiast jeśli chodzi o pytania pani Dynowskiej, to rozumiem, że wszyscy posłowie dostaną dane od pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-585.20" who="#MinisterKulturyiSztukiMarekRostworowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-586">
          <u xml:id="u-586.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieKulturyiSztukiMichałJagiełło">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Będę mówił możliwie jak najkrócej, ponieważ były konkretne pytania. Zacznę jednak od tego, że, niestety, trzeba powiedzieć, iż na przykład łączenie teatrów albo rezygnowanie ze starego zespołu i decydowanie się na salę impresaryjną, to jest coś, co jest naturalne. To stało się na przykład w Legnicy, kiedy połączono teatr z domem kultury, dlatego że obok jest Wrocław i Legnica może oglądać wybitnych aktorów wrocławskich; tak stało się w Grudziądzu, kiedy podziękowano stałemu zespołowi, bowiem nie opodal jest bardzo dobry zespół w Toruniu. Stajemy bowiem wobec wyboru: albo wojewodowie będą utrzymywać teatry i nawet nie wiadomo, czy wystarczy im z budżetu państwa pieniędzy na utrzymanie tych teatrów, ale już z wszystkiego innego zrezygnują, albo też część instytucji artystycznych, między innymi teatrów, wojewodowie przekażą samorządom na ich wniosek. I to już się rozpoczyna, proszę państwa, w bardzo wielu miejscowościach i niejako wygospodarowane w ten sposób środki zostaną przeznaczone na inne działania.</u>
          <u xml:id="u-586.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieKulturyiSztukiMichałJagiełło">Sprawa Słupska. Proszę państwa, jeśli uważamy, że wojewoda jest reprezentantem rządu w terenie, to znaczy, że minister kultury nie steruje ręcznie wojewodą. My przynajmniej przyjęliśmy takie założenie. Zgodnie jednak z ustawodawstwem wojewoda przed mianowaniem kogoś dyrektorem teatru zasięga opinii ministra kultury. Odbyłem 17 września spotkanie z panem wojewodą słupskim, przekazałem mu negatywne opinie o jego kandydacie, wyrażane przez ZASP, przez ludzi ze sfery teatralnej, ale jednak ostateczna decyzja należy do pana wojewody. W poniedziałek wysyłam do pana wojewody pismo formułujące wyraźnie i w sposób jednoznaczny zastrzeżenia wobec jego kandydata, natomiast jeśli pan wojewoda zechce powołać swego kandydata na stanowisko dyrektora, to ja nie widzę powodów, aby oprotestowywać tę decyzję. Wojewoda jest bowiem gospodarzem na swoim terenie, a ja, działając w imieniu pana ministra Marka Rostworowskiego w dziedzinie teatru, nie jestem super dyrektorem teatrów w Polsce. Takie jest po prostu założenie, które chyba trzeba szanować. Natomiast moją rolą jest zwracanie wojewodom uwagi, jeśli ich decyzja spowodowałaby niekorzystne dla kultury skutki.</u>
          <u xml:id="u-586.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieKulturyiSztukiMichałJagiełło">O sprawie Legnicy już mówiłem. Sprawa Teatru Rzeczypospolitej — miałem już przyjemność wyjaśnić tę sprawę pisemnie pani posłance Sierakowskiej. Mam okazję powiedzieć to w tej Izbie. Teatr Rzeczypospolitej został zlikwidowany. Powołaliśmy jednak centralny impresariat teatralny, bo uważamy, że powinna być jakaś maleńka komórka ułatwiająca wymianę ważnych wydarzeń teatralnych w Polsce, i to nie tylko na osi Warszawa — Kraków, tylko właśnie w tej Polsce, o której tak często tutaj państwo mówiliście.</u>
          <u xml:id="u-586.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-586.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieKulturyiSztukiMichałJagiełło">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-586.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieKulturyiSztukiMichałJagiełło">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-586.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-586.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieKulturyiSztukiMichałJagiełło">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-586.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieKulturyiSztukiMichałJagiełło">Prezydium Sejmu proponuje, żeby Sejm przyjął informację ministra kultury i sztuki do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-586.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieKulturyiSztukiMichałJagiełło">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-586.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieKulturyiSztukiMichałJagiełło">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-587">
          <u xml:id="u-587.0" who="#PosełJózefWójcik">Wysoka Izbo! Pani Marszałek! Zgłaszam sprzeciw wobec wniosku Prezydium Sejmu o przyjęcie tej informacji. Uważam, że Sejm nie powinien przyjmować tej informacji do wiadomości, bo to jest w pewnym sensie równoznaczne z aprobatą. Rozumiem, że — o czym mówiła poseł Dynowska — Sejm powinien wcześniej zainteresować się głębiej całością tej problematyki. Są tutaj nasze zaniedbania, choć pani Dynowska nie powinna uogólniać i powinna pamiętać o wypowiedziach, w których upominano się tu o kulturę, tak jak o wiele innych spraw, a które niestety, przez Wysoką Izbę nie były wzięte pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-587.1" who="#PosełJózefWójcik">Kultura jest jedną z przesłanek, jednym z elementów w ogóle ciągłości życia narodu i państwa, i to jest w najwyższym stopniu zagrożone. Ta informacja i przebieg dyskusji, niezwykle wartościowy, ale przecież niewystarczający, nie upoważnia, żeby te informacje przyjąć do wiadomości, tym bardziej że w wypowiedziach przedstawicieli ministerstwa i pana ministra dominowały po prostu elementy opisu, nawet pewnej diagnozy, ale bez wysiłku, bez zastanowienia się głębiej nad źródłami zła, rozkładu, po prostu rozkładu antykulturalnego i antywychowawczego. Protestuję przeciwko przyjęciu tej informacji przez Izbę.</u>
          <u xml:id="u-587.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-588">
          <u xml:id="u-588.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-588.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W związku z tym, że jest głos przeciw tej propozycji, do sprawy jeszcze wrócimy.</u>
          <u xml:id="u-588.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-588.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-589">
          <u xml:id="u-589.0" who="#PosełTadeuszKowalczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Przepraszam, że jeszcze zabieram głos, ale ponieważ należałem do tych posłów, którzy występowali w obronie kultury, chciałem zwrócić uwagę na to, że dzisiejsza informacja jest przedstawiona dokładnie na miesiąc przed końcem tej kadencji. Mówienie o sprawach kultury na pewno jest słuszne, na pewno jest potrzebne, ale faktycznie my już nic tutaj nie potrafimy zmienić jako parlament. Najpierw zgodziliśmy się na takie obcięcie środków z budżetu na kulturę, a teraz wymagamy, żeby minister, mając pustą kieszeń, nie wiadomo co zrobił. Dlatego zgłaszam wniosek przeciwny. Uznaję, że w tej sytuacji, jaka jest po korekcie budżetu, po prostu powinniśmy tę informację przyjąć, a ta dyskusja powinna być wskazaniem dla przyszłego Sejmu, w jaki sposób te problemy rozwiązać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-590">
          <u xml:id="u-590.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-590.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Ponieważ zgłoszono przeciwstawne wnioski, do tej sprawy, tak jak powiedziałam, jeszcze wrócimy.</u>
          <u xml:id="u-590.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zanim wysłuchamy oświadczeń, Chciałam poinformować państwa, że jutro będą obrady Sejmu. Mamy przed sobą głosowanie nad poprawkami Senatu do budżetu. Tak jak powiedziałam, komisja będzie wieczorem obradować na ten temat. Przypuszczam, że wiele klubów będzie chciało się jutro rano zebrać przed posiedzeniem Sejmu, by odnieść się do stanowiska komisji. Są jeszcze dwa zaległe głosowania, które jutro przeprowadzimy. Przypominam o tym i bardzo proszę wszystkich państwa, choć jeszcze nie ogłaszam końca dzisiejszych obrad, o punktualne przybycie jutro na salę obrad. Zaczynamy punktualnie o godz. 9 i jutro będą same głosowania.</u>
          <u xml:id="u-590.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W celu złożenia oświadczenia zgłosiło się 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-590.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Andrzeja Łapickiego o wygłoszenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-591">
          <u xml:id="u-591.0" who="#PosełAndrzejŁapicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem się podzielić bolesną wiadomością, która nadeszła. Zmarł Stefan Kisielewski — poseł na Sejm historycznego klubu „Znak”, pisarz, publicysta, polityk, kompozytor, człowiek wielkiej mądrości, człowiek niesłychanie wszechstronny. Niech będzie tego dowodem to, że tu w Sejmie on — artysta, twórca, pisarz wygłosił wspaniały referat na temat systemu podatkowego. Interesował się wszystkim, był niezwykłą indywidualnością. Uczcijmy jego pamięć.</u>
          <u xml:id="u-591.1" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
          <u xml:id="u-591.2" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-592">
          <u xml:id="u-592.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-592.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o wygłoszenie oświadczenia pana posła Józefa Zycha z Polskiego Stronnictwa Ludowego, następnie pana posła Zbigniewa Kostrzewę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-593">
          <u xml:id="u-593.0" who="#PosełJózefZych">Oświadczenie Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego będące reakcją na przedstawione przez posła Jacka Kuronia stanowisko trzech klubów: OKP, Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna i Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy” w sprawie uchwalonej ustawy emerytalnej.</u>
          <u xml:id="u-593.1" who="#PosełJózefZych">Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego oświadcza, co następuje:</u>
          <u xml:id="u-593.2" who="#PosełJózefZych">1) posłowie zrzeszeni w tym klubie po głębokim przeanalizowaniu rządowego projektu ustawy oraz zaproponowanych przez komisje sejmowe rozwiązań dotyczących zaopatrzenia emerytalnego głosowali za propozycją komisji, zgodnie z własnym sumieniem i głębokim przekonaniem o ich słuszności;</u>
          <u xml:id="u-593.3" who="#PosełJózefZych">2) podejmując samodzielną decyzję, kierowali się poczuciem odpowiedzialności za losy emerytów i rencistów, koniecznością stworzenia stabilnego i sprawiedliwego systemu emerytalnego, a także sytuacją gospodarczą kraju;</u>
          <u xml:id="u-593.4" who="#PosełJózefZych">3) w czasie głosowania obce im były względy polityczne czy oglądanie się na stanowiska takich czy innych ugrupowań.</u>
          <u xml:id="u-593.5" who="#PosełJózefZych">Wysoki Sejmie, zmuszony jestem ustosunkować się do treści oświadczenia pana posła Jacka Kuronia, które zaskakuje i zdumiewa swoją ostrością i wewnętrzną sprzecznością. Pan Kuroń twierdzi, że przyjęta ustawa emerytalna jest niewykonalna bez zrujnowania budżetu państwa. Przypomnę, że przyjęta przez Sejm ustawa zbudowana jest na projekcie rządowym. Różnica dotyczy w zasadzie poprawy niektórych wskaźników na rzecz emerytów i rencistów. Jeżeli przyjęcie zwiększonych o kilka procent wskaźników zrujnuje budżet państwa, to nasuwa się pytanie, czy projekt rządowy nie prowadził do zrujnowania? A może projekt rządowy miał być tylko kamuflażem obliczonym na odrzucenie? Myślę, że kto jak kto, ale były minister pracy ma świadomość, iż ustawa w pełnym zakresie świadczeń nie wywrze skutków prawnych i finansowych od 1 stycznia 1992 roku. Jeżeli pan poseł Kuroń twierdzi, że po prostu żadna ustawa nie jest w stanie stworzyć realnych gwarancji wypłat rent i emerytur, to nasuwa się nieodparte pytanie: na co liczył rząd, występując z projektem ustawy emerytalnej? Wysoki Sejmie, każde twierdzenie ma sens, jeżeli udowodnione zostanie faktami. Pan poseł Kuroń twierdzi, że intencją twórców ustawy jest ochrona interesów najlepiej sytuowanych kosztem tych, którzy są najsłabsi i najbiedniejsi. Aby wykazać bezzasadność tej tezy, proponuję, abyśmy powrócili do porównania niektórych propozycji rządowych oraz przyjętych przez Sejm propozycji komisji. Jednoznacznie z nich będzie wynikało, że chodzi o ogół uprawnionych, także o najsłabszych. Np. jeżeli chodzi o najniższe emerytury i renty, to rząd proponował 35% przeciętnego wynagrodzenia stanowiącego podstawę ostatnio przeprowadzonej waloryzacji. Komisja w tym czasie proponowała 40% — oczywiście na korzyść uprawnionych. Podobnie porównajmy np. renty wypadkowe z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych. Rząd proponował przy I i II grupie — 80%, przy III — 60%, komisja przy I i II grupie — 100%, przy III — 75% wymiaru. Jest zupełnie ewidentne, że chodzi o wszystkich, którzy mogą ulec wypadkom przy pracy czy zachorować na choroby zawodowe. Jest również oczywiste, że przecież dotyczy to podwyżki, i to podwyżki minimalnej. Można tak samo porównać, jeżeli weźmiemy pod uwagę np. zawieszenie prawa do renty i emerytury proponowane przez rząd — 120% i proponowane przez komisję — 150%.</u>
          <u xml:id="u-593.6" who="#PosełJózefZych">Wysoki Sejmie, jednoznacznie z tego wynika, że nie chodzi tu o jakąkolwiek walkę o uprawnienia wyżej sytuowanych czy tych, którzy mają renty czy emerytury wyższe, bo przecież projekt komisji zmierzał również do obniżenia czy spłaszczenia tych tzw. kominów. Trzeba uczciwie podejść do tej sprawy. W oświadczeniu twierdzi się, że podjęte przez Sejm decyzje zagrażają nawet tej ubogiej egzystencji, którą wiodą dziś renciści i emeryci. Jeżeli w ocenie ugrupowań sprawujących rządy czy popierających rząd jest to rzeczywiście zagrożenie, to jest jeszcze czas, żeby przeciwdziałać temu zagrożeniu. Są sposoby, żeby podjąć odpowiednie działania. Myślę, że tak chętnie dzisiaj stawiana sprawa dotycząca chociażby kwestii zupełnego liberalizmu w gospodarce nie doprowadzi do rozwiązania problemu emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-593.7" who="#PosełJózefZych">Jeżeli porównamy wyniki głosowania nad poszczególnymi rozwiązaniami w czasie prac komisji sejmowej i w czasie głosowania na tej sali, a więc głosy za projektem, w różnej zresztą liczbie, ale z prawie wszystkich opcji, w tym także z OKP i Unii Demokratycznej, jeżeli uwzględnimy wniosek posła z OKP, zresztą bardzo słuszny, w sprawie 2% wskaźnika dla rent górniczych, to bardzo dziwnie brzmi teza o odrodzonej komunistycznej koalicji. Zresztą z tym akurat niewiele mamy do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-593.8" who="#PosełJózefZych">Jeżeli przyjęta przez Sejm uchwała jest oszustwem politycznym, dokonanym na korzyść najbiedniejszych, to czym miała być proponowana przez rząd ustawa? Jest to dość istotne pytanie.</u>
          <u xml:id="u-593.9" who="#PosełJózefZych">I wreszcie chciałbym oświadczyć, że Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego uważa, że były 2 lata, by jeden i drugi rząd przygotował realny i rozsądny projekt. Skoro tego rząd nie uczynił, ani jeden, ani drugi, to uczynili to posłowie.</u>
          <u xml:id="u-593.10" who="#PosełJózefZych">Uchwalonej dziś przez Sejm ustawy posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego nie będą się wstydzili, przynajmniej przed emerytami i rencistami.</u>
          <u xml:id="u-593.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-594">
          <u xml:id="u-594.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-594.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chciałam prosić wszystkich posłów wygłaszających oświadczenia o pamiętanie o limicie czasu.</u>
          <u xml:id="u-594.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł Zbigniew Kostrzewa, następnie pan poseł Jan Sroczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-595">
          <u xml:id="u-595.0" who="#PosełZbigniewKostrzewa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dwunasty dzień trwa na Dworcu Centralnym w Warszawie protest maszynistów. Podjęli najbardziej dramatyczną i najskrajniejszą formę protestu, tę ostatnią z ostatnich — głodówkę. Rozpoczęło ją 24, 7 z nich już przebywa w szpitalu, 6 nowych uzupełniło grupę głodujących. Trudno o tej sprawie mówić spokojnie i beznamiętnie.</u>
          <u xml:id="u-595.1" who="#PosełZbigniewKostrzewa">Klub Niezależnych Posłów zdecydował się na próbę mediacji. Byliśmy tam, z posłem Stefanem Gębickim, kilkakrotnie, rozmawialiśmy z protestującymi, z przewodniczącym komitetu protestacyjnego, a także z dyrekcją generalną PKP. Niedawno wróciliśmy z dworca.</u>
          <u xml:id="u-595.2" who="#PosełZbigniewKostrzewa">Głównym i zasadniczym hasłem protestu jest walka o bezpieczeństwo ruchu, o bezpieczeństwo i ochronę życia i podróżnych i bezpieczeństwo mienia. Co by jednak nie powiedzieć o tym wzniosłym haśle, jak zresztą o każdym innym, sama forma protestu, sama decyzja o narażaniu własnego zdrowia i życia jest tą formą ludzkiej desperacji, która nie może i nie powinna nigdy stanowić praktyki w walce o najwznioślejsze nawet hasła i postulaty. Zycie ludzkie jest największą wartością, wartością samą w sobie, nadrzędną, zgodnie także z zasadami nauki Kościoła. Głodówka nie jest i nigdy nie powinna być sposobem na załatwienie jakichkolwiek spraw i sporów. Nie wnikając w merytoryczną część sporu, w poszczególne techniczne szczegóły, nie próbując oceniać stanowisk obydwu stron, to jest i komitetu protestacyjnego, i stanowiska dyrekcji generalnej PKP, i resortu, apelujemy o przerwanie głodówki. Połóżcie temu kres.</u>
          <u xml:id="u-595.3" who="#PosełZbigniewKostrzewa">Maszyniści! Z tej wysokiej trybuny prosimy Was o to, zróbcie pierwsi ten krok dobrej woli. Jeszcze raz w tej swojej dramatycznej desperacji pokażcie, że jesteście gotowi do negocjacji w normalnych warunkach. Własnego życia nie wolno bowiem narażać w żadnej sytuacji. Zróbcie ten krok. Wierzymy, że wówczas zarówno dyrekcja, jak i reprezentanci związku zawodowego maszynistów znajdą wspólny język i sposób na rozwiązanie konfliktu. Choć, niestety, nasze skromne próby negocjacyjne nie przyniosły rozwiązania i nie doszło do zakończenia konfliktu, wierzymy i jesteśmy przekonani, że nasz apel z tej wysokiej trybuny przyczyni się do zaprzestania głodówki i zakończenia tego sporu, umożliwi doprowadzenie do rozmów satysfakcjonujących obie strony.</u>
          <u xml:id="u-595.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-596">
          <u xml:id="u-596.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-596.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Sroczyńskiego z Poselskiego Klubu Pracy, a następnie panią poseł Annę Dudkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-597">
          <u xml:id="u-597.0" who="#PosełJanSroczyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W dniu 26 września w czasie debaty nad ustawą o rewaloryzacji emerytur i rent nie mogłem przedstawić formalnego wniosku podpisanego przez 20 posłów, dotyczącego ekwiwalentu dla emerytów i rencistów, którzy ponieśli straty finansowe z powodu uchwalenia wyżej wymienionej ustawy. Wniosek ten sformułowany został następująco:</u>
          <u xml:id="u-597.1" who="#PosełJanSroczyński">— do art. 28 omawianej ustawy dodać ust. 4 o brzmieniu: „Emerytom, którzy z mocy ustawy otrzymają świadczenia niższe niż według ustawy i dekretu wymienionych w art. 1, przyznaję się ekwiwalent w postaci oprocentowanych bonów kapitałowych lub akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw na okres 3 lat, tj. do prawdopodobnej stabilizacji finansowej państwa”.</u>
          <u xml:id="u-597.2" who="#PosełJanSroczyński">— analogicznie, do art. 29 dotyczącego rencistów dodać w ust. 4 po cyfrze 3 cyfrę 4.</u>
          <u xml:id="u-597.3" who="#PosełJanSroczyński">Wniosek ten złożyłem na piśmie w podkomisji opracowującej ustawę o rewaloryzacji emerytur i rent. Został on przyjęty przychylnie, nie mógł jednak być włączony do omawianej ustawy, gdyż odnosi się do nie uchwalonej jeszcze ustawy o prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-597.4" who="#PosełJanSroczyński">Informuję uprzejmie Wysoki Sejm, że wniosek ten składam na ręce pana marszałka Sejmu z uprzejmą prośbą o przesłanie go do komisji opracowującej ustawę o prywatyzacji. Zwracam się również do Wysokiej Izby o łaskawą akceptację.</u>
          <u xml:id="u-597.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-598">
          <u xml:id="u-598.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-598.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Dudkiewicz z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie panią poseł Iwonę Lubowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-599">
          <u xml:id="u-599.0" who="#PosełAnnaDudkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W sierpniu rząd wprowadził nowe stawki celne na wyroby importowane. Wśród wielu pozytywnych innowacji zawartych w rozporządzeniu Rady Ministrów są takie przypadki, których nie można zrozumieć. Nowe taryfy celne mają na celu głównie ochronę polskiego rynku. Z niezrozumiałych przyczyn nowe stawki celne objęły nie tylko towary konsumpcyjne, ale również dobra inwestycyjne. Dotyczy to zwłaszcza ceł, którymi obłożono maszyny i urządzenia w Polsce nie wytwarzane. To restrykcyjne rozporządzenie przyczyni się do gwałtownego spadku inicjatyw gospodarczych, postępującej dekapitalizacji majątku trwałego, gwałtownego wstrzymania rozpoczętych inwestycji, zubożenia produkcji rynkowej bez możliwości konkurowania z towarami zagranicznymi.</u>
          <u xml:id="u-599.1" who="#PosełAnnaDudkiewicz">Wysoka Izbo! Gospodarka kraju jest w fazie pogłębiającego się kryzysu. Wiele przedsiębiorstw przemysłowych widzi jedyny ratunek w restrukturyzacji. Ważnym elementem w tym procesie jest rozwijanie współpracy kooperacyjnej z firmami zachodnimi, to znaczy podjęcie wspólnej produkcji nowoczesnych wyrobów z przeznaczeniem na rynek krajowy oraz na rynki trzecie. Rozwijanie współpracy kooperacyjnej przynosi wiele korzyści naszej gospodarce w postaci wdrożenia nowych technologii, konstrukcji oraz urządzeń na poziomie światowym po znacznie niższej cenie. Wprowadzone nowe stawki celne również na półprodukty i wyroby kooperacyjne powodują wzrost kosztów wykonania i stawiają pod znakiem zapytania konkurencyjność cen naszych wyrobów, szczególnie na rynkach trzecich, a także ograniczają dostęp naszego przemysłu do nowych technologii i konstrukcji. Wiele towarów i półfabrykatów jest obecnie niedostępnych na naszym rynku lub obwarowania patentowe zmuszają nas do zakupów u producenta zagranicznego. Nowoczesne konstrukcje wykluczają wprowadzanie substytutów dostępnych na rynku krajowym.</u>
          <u xml:id="u-599.2" who="#PosełAnnaDudkiewicz">Sztywne stosowanie obowiązujących stawek celnych, które zlikwidowały dotychczasowe zwolnienia od cła dla importu maszyn i urządzeń, powoduje automatyczny wzrost cen na te wyroby, zmniejsza zainteresowanie przedsiębiorstw tą formą współpracy z firmami zachodnimi, co w konsekwencji w znacznym stopniu ograniczy dostęp naszego przemysłu do nowych technik.</u>
          <u xml:id="u-599.3" who="#PosełAnnaDudkiewicz">W związku z powyższym wnioskuję o ponowne przeanalizowanie możliwości wprowadzenia zwolnień celnych dla urządzeń i maszyn nie produkowanych w kraju oraz wyrobów sprowadzanych w ramach realizacji umów kooperacyjno-licencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-599.4" who="#PosełAnnaDudkiewicz">Wysoka Izbo! Wprowadzenie nowych taryf celnych w trakcie roku stawia pod znakiem zapytania realizację wcześniej zawartych umów. Mam informacje z wielu zakładów pracy, ze spółdzielni i od prywatnych inwestorów, że już rezygnują z zakupu wcześniej zamówionych maszyn bądź całych linii technologicznych. Rozporządzenie, o którym mówię, skutecznie blokuje nowym technologiom drogę do naszej gospodarki. Dlaczego zatem w sprzeczności ze słowami pana premiera stoją czyny podległych panu premierowi wysokich urzędników państwowych? Wątły budżet nie uzyska wsparcia finansowego z tego tytułu, ponieważ, jak wcześniej mówiłam, następuje zrywanie kontraktów, a więc nie będzie można oclić tego, czego nie sprowadzi się do kraju. Wszystkim powszechnie wiadomo, że polskiej chorej gospodarce nowe technologie są tak samo potrzebne, jak ciężko rannemu krew. Pytam zatem, komu i czemu taka irracjonalna polityka służy?</u>
          <u xml:id="u-599.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-600">
          <u xml:id="u-600.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-600.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chciałam zawiadomić, że rozpoczyna się już w sali nr 67 posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej w pełnym składzie, powiększonym o członków innych komisji, w czasie którego rozpatrzone będą poprawki Senatu do budżetu.</u>
          <u xml:id="u-600.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Iwonę Lubowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Aleksandra Małachowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-601">
          <u xml:id="u-601.0" who="#PosełIwonaLubowską">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiaj miało miejsce kolejne już włamanie do siedzib okręgowej i wojewódzkiej Sojuszu Lewicy Demokratycznej w Krakowie. Niedobra to, Wysoka Izbo, zapowiedź narastania brutalizacji życia publicznego. Przypominając te fakty, podane zresztą w środkach masowego przekazu, a jednocześnie nawiązując do wypowiedzi pana profesora Zolla, przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej, o prowadzeniu kampanii w sposób godny, apeluję z tej trybuny, zresztą nie tylko we własnym imieniu, ale i grupy posłów, o zaniechanie takich praktyk, a do odpowiednich służb państwowych zwracam się z prośbą o możliwie szybkie ustalenie sprawców włamań i przekazanie informacji na ten temat do publicznej wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-601.1" who="#PosełIwonaLubowską">Zajęcie zdecydowanego stanowiska w tej i każdej podobnej sprawie jest warunkiem niezbędnym dla wyrażenia sprzeciwu wobec takich działań, a także, może to obecnie jest najistotniejsze, dla przeprowadzenia naprawdę demokratycznych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-601.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-602">
          <u xml:id="u-602.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-602.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Aleksandra Małachowskiego, a następnie pana posła Jacka Kuronia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-603">
          <u xml:id="u-603.0" who="#PosełAleksanderMałachowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pomówmy jeszcze chwilę o pieniądzach. W druku nr 1038, na który wczoraj się powoływałem w dyskusji o ustawie emerytalnej, jest zawarty w art. 1 zestaw wydatków i dochodów budżetu państwa. Na wydatki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych przewidziana tu jest, po tych wszystkich korektach budżetowych przed przyjęciem tej ustawy, suma 33 bin zł, co stanowi około 13% całości wydatków, a po przyjęciu tej ustawy, po dodaniu tych pieniędzy, które z tego tytułu w tym kwartale trzeba będzie wypłacić, to wzrasta do 15%. W przyszłym roku ta sama pozycja — dopłaty do systemu ubezpieczeń społecznych — będzie wynosiła, jako konsekwencja uchwalenia tej ustawy i pochodnych, od 100 do 104 bin zł, co będzie stanowiło około 30% przyszłorocznego budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-603.1" who="#PosełAleksanderMałachowski">Proszę państwa, w Republice Federalnej Niemiec, najbogatszym państwie świata, z najlepiej zorganizowanym budżetem, całość wydatków na sferę socjalną sięga 35%. My sobie zafundowaliśmy dzisiaj tylko na ubezpieczenia społeczne 30% budżetu. Nie wiem, czy znajdzie się premier, który zechce przyjąć rząd z takim posagiem. Boję się, że jeśli tu nie dokonamy jakiegoś zabiegu, jakiejś korekty, to ten akt dobrodziejstwa, akt ofiarności odchodzących posłów dla emerytów, skończy się tym, że pod koniec przyszłego roku Zaczniemy wypłacać puste pieniądze emerytom, ponieważ tak duże, 30%, obciążenie budżetu państwa wydatkami socjalnymi, przy przewidzianym dużym deficycie budżetu państwa, musi rozpocząć proces nowej inflacji, zbliżony do tego procesu, z którym mieliśmy do czynienia. Chciałbym, żeby państwo byli łaskawi zdać sobie sprawę z konsekwencji tego, co się stało.</u>
          <u xml:id="u-603.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-604">
          <u xml:id="u-604.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-604.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Kuronia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-605">
          <u xml:id="u-605.0" who="#PosełJacekKuroń">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przeczytałem pismo, które zostało skierowane do Prezydium Sejmu, a następnie do komisji regulaminowej, którego fragment pozwolę sobie przytoczyć, ponieważ mnie bezpośrednio ono dotyczy:</u>
          <u xml:id="u-605.1" who="#PosełJacekKuroń">„Bezpośrednio po przedstawieniu informacji Sejmowi przez pana marszałka i głosowaniu w tej sprawie — chodzi o specjalne uprawnienia dla rządu i wyłączenie z nich sprawy ustawy emerytalnej — podszedł do mnie poseł Jacek Kuroń i w obecności wielu siedzących w najbliższym otoczeniu posłów głosem podnieconym i w tonie napastliwym oświadczył, co następuje: panie klawisz, będzie pan wisiał na szubienicy, zapewniam to panu”.</u>
          <u xml:id="u-605.2" who="#PosełJacekKuroń">Bardzo proszę panią marszałek i Wysoką Izbę, żeby tego mojego zwierzenia była uprzejma wysłuchać, mimo że ono nie będzie zbyt składne, bo będę musiał to wyrzucać z brzucha.</u>
          <u xml:id="u-605.3" who="#PosełJacekKuroń">Otóż było to wtedy, kiedy usłyszałem, że ze specjalnych uprawnień rządu wyłącza się sprawę ustawy emerytalnej, którą rzekomo komisja za chwilę przedstawi Sejmowi. Ponieważ od blisko dwóch lat walczę o zlikwidowanie starego portfela, złożyłem zobowiązanie, że on do końca tego roku będzie zlikwidowany i oczywiście skłamałem, bo nie będzie, to już wiadomo, to jest pewna wiadomość, i zrozumiałem, że po prostu poniosłem osobistą klęskę, bardzo się zdenerwowałem, pobiegłem do pana posła Sidora, który ten tekst jakby reklamował, że komisja sejmowa za chwilę przyniesie ten wniosek. Ja wiedziałem, że nie przyniesie, to znaczy, że przyniesie koncert życzeń na dowolną sumę, i powiedziałem do niego tekst, którego zakończenie zostało poprawnie zacytowane. Powiedziałem tak: pan zapewne ma świadomość, panie pośle — tylko że mówiłem rzeczywiście głosem bardzo napastliwym i bardzo podenerwowanym — pan tak na pewno nie… Dobrze, ja dokończę i pan potem zabierze głos i powie pan, co pan chce. Powiedziałem wtedy: pan zapewne ma świadomość, panie pośle, że kiedy przyjdą emeryci wieszać tych, co spowodowali, że nie ma likwidacji starych portfelów i nie będzie, to postaram się — i dalej to, co było cytowane.</u>
          <u xml:id="u-605.4" who="#PosełJacekKuroń">Tu chciałbym państwu opowiedzieć pewną historię, której nie chcę opowiadać, nigdy nie opowiadałem, nigdy nikomu nie wystawiałem rachunku ze swego życiorysu. Przed Wysoką Izbą powiedziałem, że sam sobie go wybrałem i sam za ten życiorys odpowiadam. Otóż w roku 1965 w Sztumie, gdzie pan Sidor był szefem szpitala więziennego, gdzie dokonywano operacji na żywca na ludziach, którzy połykali połyki, gdzie kazano mi stawać nago, z ogoloną głową, i płacono papierosami więźniom, żeby mnie gwałcili… Gdybym się nie wychował na ulicy, to bym już przed Wysoką Izbą nigdy nie stanął. Gdybym się wychował w salonach, gdybym nie był niegrzeczny, gdybym nie umiał bluznąć, to bym już nie żył. Ja nie wiem, kto mnie bił i kto mnie gwałcił. Ja wiem jedno, to była jedna ciemna masa, która kradła, oszukiwała i biła. To był, droga Wysoka Izbo, rok 1968. W 1970 r. chciano Polskę wykluczyć z federacji więziennej i kiedy przyszedłem do więzienia po 10 miesiącach, to już to było inne więzienie. Starzy złodzieje mówili: to już jest sanatorium. Wtedy w Sztumie chodziłem z gołą głową i stawałem na baczność przed każdym, tak o, i wypinałem się z tyłu i z przodu, i chodziłem w gumiakach, które obcierały mi nogi, a w celach nie palono. Jeszcze wtedy, pierwszej zimy, nie zrozumiałem, dlaczego nie palą. Potem zrozumiałem, kiedy zacząłem pracować w miejscowej łaźni.</u>
          <u xml:id="u-605.5" who="#PosełJacekKuroń">Otóż to było tak: Sztum stoi na takim czworokącie i kopa koksu stała w jednej części czworokąta. Przyjechała komisja, pomierzyła, polano to wapnem, następnie komisja poszła na wódkę z naczelnikiem, a więźniowie przenosili to na następną część czworokąta, potem na następną, i tak cztery razy. 3/4 ukradły władze więzienne, wszystkie razem, oczywiście… Przepraszam, pana posła Sidora ja wtedy nie widziałem. Widziałem lekarzy, którzy mną poniewierali, którzy mi odmawiali pomocy lekarskiej, lekarzy, którzy po prostu robili ze mnie szmatę. Pana posła Sidora nie znałem. Gdy pan poseł Sidor sam do mnie przyszedł i powiedział, że był dyrektorem w Sztumie, ja zgłupiałem. Po czym zawsze, przy każdym sporze, bo ten spór o emerytury toczymy z Komisją Polityki Społecznej przez dwa lata, ciągle chodzi o przywileje dla wąskiej grupy klientów, cały czas mówiłem w myślach: daruję ci to, ty klawiszu, daruję ci to i nie powiem. I w pewnym momencie ze mnie wybuchło. W związku z tym zaraz po tym posiedzeniu podszedłem do pana posła Sidora i powiedziałem to. Bardzo pana przepraszam, zachowałem się bardzo źle. Oceniam to tak samo źle, jak pan. Są pewne okoliczności łagodzące, ale one pana nie muszą interesować. Otóż o tych okolicznościach łagodzących dla mnie, które nie muszą pana Sidora w sprawie tego wyzwiska interesować, a które są okolicznościami obciążającymi dla całej lewej strony Sejmu, dla całej, muszę niestety dziś powiedzieć, bo zostałem do tego sprowokowany tymi pismami.</u>
          <u xml:id="u-605.6" who="#PosełJacekKuroń">Mam taką propozycję, żebyśmy sobie z brzuchów nie wyjmowali, kto, komu, co dokopał, tylko żebyśmy ustalili, kto staje po stronie katów, kto staje po stronie ofiar, kto się solidaryzuje z tymi, którzy nas po betonie ciągali i lali na nas wodę, bili, tłukli, a kto z tymi, którzy byli bici. Otóż ja zawsze będę się solidaryzował z tymi, którzy byli bici. Stąd moja pozorna solidarność z lewą stroną sali, bo was rzeczywiście krzywdzono, ponieważ wystawiano wam rachunek za cały stalinizm, za który wy oczywiście nie odpowiadacie. Bito was, obrażano i zawsze stałem po waszej stronie. Dzisiaj po raz pierwszy rzygnąłem to, rzygnąłem z brzucha. I wiem, że — powtarzam jeszcze raz — pana posła Sidora obrażam, przepraszam, bo jakby nie jego indywidualnie to dotyczy. Ale on żył z tego systemu terroru, który ze mnie zrobił szmatę. I to… rozumiem, panie pośle, rozumiem, pan już wszystko wie, już wszystko zrozumiał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-606">
          <u xml:id="u-606.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę pamiętać o czasie.</u>
          <u xml:id="u-606.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Kuroń: Przekroczyłem czas i bardzo Wysoką Izbę przepraszam)</u>
          <u xml:id="u-606.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-606.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-606.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-606.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-607">
          <u xml:id="u-607.0" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji: Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Samorządu Terytorialnego i Ustawodawczej w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-607.1" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Przypominam jeszcze posłom z Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz z Komisji Ustawodawczej, że trwa posiedzenie komisji w składzie poszerzonym o przedstawicieli upoważnionych komisji do rozpatrzenia poprawek Senatu do ustawy budżetowej w sali nr 67.</u>
          <u xml:id="u-607.2" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Jutro odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-607.3" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">— wspólne posiedzenie Komisji: Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a także Ustawodawczej w sprawie projektu ustawy Prawo łowieckie o godz. 8.00 w sali kinowej w nowym Domu Poselskim;</u>
          <u xml:id="u-607.4" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">— posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego o godz. 8.30 w sali kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-607.5" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">— posiedzenie Poselskiego Klubu Pracy o godz. 8.30;</u>
          <u xml:id="u-607.6" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">— posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia.</u>
          <u xml:id="u-607.7" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Demokratyczna o tej samej godzinie w górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-607.8" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Zarządzam przerwę do jutra, to jest do dnia 28 września do godz. 9.00.</u>
          <u xml:id="u-607.9" who="#SekretarzposełRadosławGawlik">Proszę wszystkich państwa o punktualne przybycie na salę obrad. Dobranoc.</u>
          <u xml:id="u-607.10" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min 25)</u>
          <u xml:id="u-607.11" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 15)</u>
          <u xml:id="u-607.12" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy wicemarszałek Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-608">
          <u xml:id="u-608.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-608.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Na sekretarzy powołuję posłów Annę Dynowską i Marka Rusakiewicza.</u>
          <u xml:id="u-608.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Marek Rusakiewicz.</u>
          <u xml:id="u-608.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-608.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Informuję, że Senat nie wniósł poprawek do ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 1991 oraz o zasadach wykonywania budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-608.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Natomiast Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisja Ustawodawcza przedstawiły sprawozdanie o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-608.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowego, piętnastego punktu porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-608.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">„Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r.”. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-608.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-608.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1S porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. (druki nr 1114 i 1117).</u>
          <u xml:id="u-608.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Jerzego Osiatyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-609">
          <u xml:id="u-609.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawa jest zbyt świeża, żebym musiał wchodzić w szczegóły. Senat podjął decyzję, aby wrócić do pierwotnego stanowiska przedstawionego Wysokiej Izbie przez połączone komisje. Tego dotyczą wszystkie trzy zmiany proponowane Senatowi przez Sejm. Sprawa jest wszystkim znana — chodzi o indeksowanie dochodów, wynagrodzeń w sferze budżetowej w pierwszym i drugim kwartale, a nie — jak zdecydowała Wysoka Izba — w pierwszym, drugim i trzecim kwartale. Sprawa jest znana i oczywista, dlatego zwracam się do pana marszałka o dalsze postępowanie.</u>
          <u xml:id="u-609.1" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Geremek: Jakie jest stanowisko komisji?)</u>
          <u xml:id="u-609.2" who="#PosełJerzyOsiatyński">Stanowisko komisji jest takie, aby poprawki Senatu zgodne z wyjściowym stanowiskiem komisji Wysoka Izba zechciała przyjąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-610">
          <u xml:id="u-610.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-610.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-610.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-610.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-610.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że zgodnie z art. 27 Konstytucji Sejm uchwala proponowane przez Senat zmiany zwykłą większością głosów, natomiast nie przyjmuje zmian większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-610.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W pierwszej kolejności głosować będziemy przedstawione przez komisje wnioski dotyczące poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-610.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Senat proponuje w poprawkach do art. 1, 2 oraz 5, aby ustawa o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. zawieszała działanie ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej poczynając od dnia 1 lipca 1991 r., a nie — jak uchwalił Sejm od dnia 1 października 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-610.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Wszystkie trzy poprawki głosować będziemy łącznie. Komisje wnoszą o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-610.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-610.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawek Senatu do art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1 i art. 5 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (135) Kto jest przeciw? (68)</u>
          <u xml:id="u-610.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (38)</u>
          <u xml:id="u-610.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1 i art. 5 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-610.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Na tym zakończyliśmy rozpatrzenie poprawek Senatu do ustawy o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-610.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej:</u>
          <u xml:id="u-610.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">1) o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-610.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">2) o rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw o służbie wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-610.16" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-610.17" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu 8 wniosków mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-610.18" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W pierwszym wniosku mniejszości wnioskodawcy w art. 1 proponują w szeregu poprawek do ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zmianę koncepcji usytuowania Komitetu Obrony Kraju w strukturze organów właściwych w sprawach obronności kraju. W przypadku przyjęcia tego wniosku ulegną zmianie oznaczenia innych poprawek zawartych w art. 1 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-610.19" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby się w tym miejscu wypowiedzieć? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-611">
          <u xml:id="u-611.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Ta sprawa była już wyjaśniana przy znacznie mniejszej liczbie posłów. Powtórzę: jeżeli przyjmiemy te poprawki, wówczas regulacja działania Komitetu Obrony Kraju będzie wyglądała tak, że komitet, składający się z prezydenta, premiera oraz 6 najważniejszych ministrów, będzie działał poprzez Radę Ministrów, tzn. swoje postanowienia będzie przedstawiał jako wnioski Radzie Ministrów, a ta swoimi kanałami prawnymi będzie dokonywać dalszych operacji. Jeżeli nie przyjmiemy tych poprawek, pozostanie obecna regulacja, regulacja stosunkowo niejasna i dająca Komitetowi Obrony Kraju możliwość bezpośredniego ingerowania w działalność administracji rządowej różnego szczebla z pominięciem szczebla wyższego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-612">
          <u xml:id="u-612.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-612.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-612.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 1 polegającym na zmianie usytuowania Komitetu Obrony Kraju, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (174) Kto jest przeciw? (15)</u>
          <u xml:id="u-612.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-612.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 1 polegający na zmianie usytuowania Komitetu Obrony Kraju przyjął.</u>
          <u xml:id="u-612.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W drugim wniosku mniejszości w art. 1 w nowym brzmieniu zmiany 33 wnioskodawcy proponują wykreślenie art. 50 i 51, a nie — jak podano w sprawozdaniu — art. 51 i 52, zarówno z tekstu obowiązującej ustawy, jak i z tekstu sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-612.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Art. 50 określa zobowiązanie kierowników zakładów pracy do zawiadamiania wojskowych komendantów uzupełnień o zatrudnieniu, zwolnieniu, kwalifikacjach i zajmowanym stanowisku pracowników podlegających obowiązkowi służby wojskowej, a także zobowiązanie rektorów i dyrektorów szkół wyższych, policealnych i średnich o przyjęciu do szkoły lub skreśleniu z niej studenta lub ucznia.</u>
          <u xml:id="u-612.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Art. 51 określa zobowiązanie organów sądowych, prokuratorskich i kierowników zakładów karnych do zawiadamiania wojskowych komend uzupełnień o aresztowaniu, osadzeniu i zwolnieniu z zakładu karnego osób podlegających obowiązkowi służby wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-612.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W przypadku przyjęcia tego wniosku ulegną zmianie oznaczenia zmian w art. 1 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-612.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł sprawozdawca, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-613">
          <u xml:id="u-613.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Dotychczas cała administracja wojskowa działała w ten sposób, że poszczególne jednostki gospodarcze i administracyjne państwa były zobowiązane do przekazywania administracji wojskowej informacji o zatrudnionych. Mniejszość proponująca wykreślenie stosownych zapisów uważa, że w gospodarce rynkowej będzie to szczególnie trudne, bowiem bardzo często kierownicy zakładów w ogóle nie będą musieli posiadać takich informacji, jak formalne wykształcenie zatrudnionego itd. Będą kogoś zatrudniać po prostu dlatego, że potrafi wykonać pewną pracę. Wojsko wołałoby utrzymać ten zapis, bowiem ułatwia on działanie administracji wojskowej. Chcę powiedzieć, że nastąpiła zmiana w zapisie o odroczeniu służby — ktoś, kto ma odroczenie, i tak co pół roku lub co rok musi odnawiać podstawę odroczenia, czyli niejako meldować się. Tak to wygląda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-614">
          <u xml:id="u-614.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-614.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 1 zmiany 33 i 34, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (106) Kto jest przeciw? (108)</u>
          <u xml:id="u-614.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (33)</u>
          <u xml:id="u-614.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 1 zmiany 33 i 34 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-614.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W trzecim wniosku mniejszości do art. 2 oznaczonym literą a, w zmianie 13 dotyczącej art. 14 wnioskodawcy proponują w ust. 2 skreślenie wyrazów „za ich zgodą”, a przez to pozbawienie możliwości żołnierzy zawodowych niewyrażania zgody na wyznaczenie ich do pełnienia służby w jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-614.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-614.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 zmiana 13 dotycząca art. 14 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (24) Kto jest przeciw? (169)</u>
          <u xml:id="u-614.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (49)</u>
          <u xml:id="u-614.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 zmiana 13 dotycząca art. 14 ust. 2 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-614.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W następnym wniosku mniejszości do art. 2 oznaczonym w punkcie 3 literą a wnioskodawcy proponują w zmianie 13 dotyczącej art. 14 skreślenie ust. 3. Przepis ten zezwala na wyznaczenie żołnierzy zawodowych — za ich zgodą — do pełnienia służby w jednostkach organizacyjnych poza resortem obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-614.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W przypadku przyjęcia tego wniosku mniejszości ulegnie zmianie powołanie w dodanym w art. 14 ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-614.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-615">
          <u xml:id="u-615.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Dotychczas minister obrony narodowej może delegować żołnierzy, a więc osoby mu podległe z mocy ustawy, do pracy w innych resortach, np. w ministerstwie transportu, w Ministerstwie Łączności itd. Pracują tam żołnierze, którzy podlegają ministrowi obrony narodowej, ale jednocześnie są zatrudnieni w danym ministerstwie. Mniejszość chciała doprowadzić do takiej sytuacji, żeby wszyscy żołnierze podlegali tylko ministrowi obrony narodowej. Jeżeli jest potrzebna placówka w Ministerstwie Łączności, niechaj będzie to placówka bezpośrednio podległa ministrowi obrony narodowej, a nie delegacja żołnierza do pracy poza wojskiem. Żołnierz tylko w wojsku — takie było stanowisko mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-616">
          <u xml:id="u-616.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-616.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-616.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 zmiana 13 dotycząca art. 14 polegającym na skreśleniu ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (121) Kto jest przeciw? (91)</u>
          <u xml:id="u-616.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (27)</u>
          <u xml:id="u-616.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 zmiana 13 dotycząca art. 14 polegający na skreśleniu ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-616.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">We wniosku mniejszości do art. 2, zmiana 30, wnioskodawcy w nowym brzmieniu art. 35a proponują zakaz wchodzenia żołnierzy zawodowych w skład władz spółek, fundacji i innych podmiotów gospodarczych. Komisje proponują natomiast, aby żołnierze zawodowi mogli wchodzić w skład władz spółek, fundacji i innych podmiotów gospodarczych za zezwoleniem ministra obrony narodowej lub organu wojskowego przez niego uprawnionego. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-616.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę?</u>
          <u xml:id="u-616.7" who="#komentarz">(Poseł Jacek Szymanderski: Nie wiem, czy są potrzebne wyjaśnienia?)</u>
          <u xml:id="u-616.8" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-616.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy jest potrzeba wyjaśnienia? Nie ma, zresztą pan poseł sprawozdawca w każdej chwili może je złożyć. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-616.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 zmiana 30 dotycząca art. 35a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (45) Kto jest przeciw? (167)</u>
          <u xml:id="u-616.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (35) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 zmiana 30 dotycząca art. 35a odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-616.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">We wniosku mniejszości do art. 2 zmiana 46 wnioskodawcy proponują w art. 51c ust. 2 skreślenie przepisu nakazującego żołnierzowi zawodowemu przekazanie do dyspozycji organów wojskowych przydzielonej kwatery stałej. Przekazanie kwatery jest warunkiem zwolnienia żołnierza z zawodowej służby wojskowej wskutek dokonanego przez niego wypowiedzenia stosunku służbowego.</u>
          <u xml:id="u-616.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł sprawozdawca, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-617">
          <u xml:id="u-617.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Tutaj mamy zasadniczy problem mieszkaniowy — wiadomo, że wprowadzenie tego przepisu w pewnym sensie utrudni żołnierzom zawodowym zwalnianie się z pracy, dlatego że będzie się to łączyć z utratą mieszkania, ale, z drugiej strony, niewprowadzenie takiego przepisu utrudni,...</u>
          <u xml:id="u-617.1" who="#komentarz">(Głos z sali: oddawać)</u>
          <u xml:id="u-617.2" who="#PosełJacekSzymanderski">....że tak powiem, mobilność kadr w wojsku. Sprawa jest rzeczywiście trudna, komisja stanęła na stanowisku, że jednak kwaterę służbową należy przekazywać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-618">
          <u xml:id="u-618.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-618.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-618.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 zmiana 46, dotyczącym art. 51c ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (51) Kto jest przeciw? (153)</u>
          <u xml:id="u-618.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (40)</u>
          <u xml:id="u-618.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 zmiana 46, dotyczący art. 51c ust. 2, odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-618.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">We wniosku mniejszości do art. 2 wnioskodawcy proponują w zmianie 46 skreślenie art. 51d. W artykule tym określono warunki zwolnienia żołnierza zawodowego w okresie pełnienia służby obowiązkowej z powodu wypowiedzenia stosunku służbowego dokonanego przez żołnierza, warunki zwolnienia z powodu utraty stopnia wojskowego, orzeczenia kary zakazu wykonywania zawodu żołnierza, usunięcia ze służby w trybie dyscyplinarnym oraz skazania za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności.</u>
          <u xml:id="u-618.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-618.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 zmiana 46 polegającym na skreśleniu art. 51d, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (8) Kto jest przeciw? (194)</u>
          <u xml:id="u-618.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (39)</u>
          <u xml:id="u-618.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 zmiana 46 polegający na skreśleniu art. 51d odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-618.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W ostatnim wniosku mniejszości do art. 2 wnioskodawcy proponują skreślenie zmiany 68 dotyczącej art. 77a i 77b. Artykuły te dotyczą możliwości zobowiązania słuchaczy szkół wojskowych będących kandydatami na żołnierzy zawodowych do zwrotu równowartości kosztów wyżywienia, umundurowania i zakwaterowania otrzymanych w czasie nauki w przypadku wydalenia ich ze służby kandydackiej lub zwolnienia ich z tej służby na ich wniosek.</u>
          <u xml:id="u-618.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł sprawozdawca, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-619">
          <u xml:id="u-619.0" who="#PosełJacekSzymanderski">To jest sprawa bardzo ważna — jeżeli słuchacze szkół wojskowych zostaną z nich wydaleni, mogą być obciążeni kosztami szkolenia itd. Mniejszość stanęła na stanowisku, że jeżeli młody człowiek pomylił się w pewnym sensie i stwierdził, że nie nadaje się do tej służby — bądź stwierdzono za niego, że się nie nadaje — to obciążenie go w tym momencie dodatkowymi kosztami może oznaczać — zważywszy młody wiek tego człowieka — załamanie jego kariery, a w każdym razie dalsze utrudnienie. Komisja stanęła na stanowisku, że skoro brał państwowe pieniądze i został zwolniony, bo się nie nadawał, to jednak powinien te pieniądze zwrócić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-620">
          <u xml:id="u-620.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-620.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 2 polegającym na skreśleniu zmiany 68, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (138) Kto jest przeciw? (69)</u>
          <u xml:id="u-620.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (39)</u>
          <u xml:id="u-620.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2 polegający na skreśleniu zmiany 68 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-620.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że poseł Jacek Kasprzyk zgłosił w dyskusji dodatkowe poprawki.</u>
          <u xml:id="u-620.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posła sprawozdawcę o kolejne ich przedstawianie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-621">
          <u xml:id="u-621.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Poprawki dotyczą sprawy jedynych żywicieli rodzin. Komisja stanęła na stanowisku — które referowałem — że w ogóle likwiduje się kategorię jedynego żywiciela rodziny jako kategorię uprawniającą do obligatoryjnego lub fakultatywnego odroczenia służby wojskowej. Jeżeli młody człowiek zawarł związek małżeński, ma dzieci, to jego rodzina otrzyma w momencie wzięcia go do wojska wszelkie potrzebne odszkodowania — w większym wymiarze, niż to przewidywała poprzednia ustawa.</u>
          <u xml:id="u-621.1" who="#PosełJacekSzymanderski">Komisja kierowała się tutaj następującymi względami. Z danych statystycznych wynika, że następowało pewne nadużycie instytucji małżeństwa. Oczywiście nie we wszystkich wypadkach,...</u>
          <u xml:id="u-621.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-621.3" who="#PosełJacekSzymanderski">...ale tych wypadków było jednak kilka tysięcy w ostatnim czasie. Chodziło również o to, żeby nie brać do wojska żonatych młodych ludzi. Dlatego że jest to rodzaj rozłąki, oni wtedy bardziej cierpią, jeżeli są wzięci do wojska,...</u>
          <u xml:id="u-621.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-621.5" who="#PosełJacekSzymanderski">... wyrwani z rodziny, z którą są emocjonalnie związani. Proszę państwa, to nie są żarty, to jest poważna sprawa. Dlatego komisja chciała spowodować taką sytuację, żeby ludzie nie uciekali w małżeństwo przed wojskiem.</u>
          <u xml:id="u-621.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-621.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Żeby nie musieli się żenić.)</u>
          <u xml:id="u-621.8" who="#PosełJacekSzymanderski">Pan poseł Kasprzyk zgłosił propozycję, żeby jedyny żywiciel — z uwagi na różne komplikacje w życiu młodego człowieka — mógł być jednak zwolniony w trybie fakultatywnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-622">
          <u xml:id="u-622.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania pierwszej z poprawek zawartych w doręczonym państwu zestawieniu.</u>
          <u xml:id="u-622.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Pan poseł sprawozdawca, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-623">
          <u xml:id="u-623.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Poprawka pierwsza to zmiana w art. 37. W ust. 3 należy dodać na końcu wyrazy: „a także, jeżeli poborowy został uznany za jedynego żywiciela rodziny, w trybie art. 130 niniejszej ustawy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-624">
          <u xml:id="u-624.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W trybie art. 130?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-625">
          <u xml:id="u-625.0" who="#PosełJacekSzymanderski">130. W zestawieniu jest błąd — w trybie art. 130, nie art. 30.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-626">
          <u xml:id="u-626.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-626.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 1 zmiana 23 dotyczącej art. 37 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (135) Kto jest przeciw? (75)</u>
          <u xml:id="u-626.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (39)</u>
          <u xml:id="u-626.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-626.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę pana posła sprawozdawcę o przedstawienie następnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-627">
          <u xml:id="u-627.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Kolejna propozycja posła Kasprzyka dotyczy zmiany w art. 46 ust. 2 pkt 1. Chodzi o to, żeby po wyrazach „w art. 37 ust. 2” również dodać wyrazy: „lub uznania za jedynego żywiciela rodziny, w trybie art. 130”. Jest to sprawa zupełnie inna. Art. 46 mówi, że po 24 roku życia można poborowego, który nie odbył służby wojskowej, przenieść do rezerwy. Są tutaj liczne wyjątki — wyraźnie określono, którego poborowego, mimo że ukończył 24 lata, nie przenosi się do rezerwy. Wprowadzenie poprawki posła Kasprzyka oznaczałoby, że człowiek uznany za jedynego żywiciela rodziny, wobec którego komisja poborowa skorzystała z fakultatywnego prawa odroczenia służby, gdy miał lat np. 22 — kiedy w 24 roku życia przestaje być jedynym żywicielem rodziny, jest zwolniony ze służby wojskowej. Tak się stanie, jeżeli poprawka posła Kasprzyka będzie przyjęta. Jeśli zostanie odrzucona, to nawet wówczas, jeżeli poborowy ukończył 24 lata życia, ale ustaną te przyczyny, które pierwotnie spowodowały odroczenie służby z tytułu bycia jedynym żywicielem rodziny, pójdzie on do wojska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-628">
          <u xml:id="u-628.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-628.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (46) Kto jest przeciw? (164)</u>
          <u xml:id="u-628.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-628.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę do art. 46 ust. 2 pkt 1.</u>
          <u xml:id="u-628.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-629">
          <u xml:id="u-629.0" who="#PosełJacekSzymanderski">W art. 97 w ust. 3 również trzeba dodać na końcu wyrazy: „lub uznania go za jedynego żywiciela rodziny, w trybie art. 130”. Jest to w pewnym sensie konsekwencja przyjętej poprzednio poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-630">
          <u xml:id="u-630.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-630.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (83) Kto jest przeciw? (70)</u>
          <u xml:id="u-630.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (89)</u>
          <u xml:id="u-630.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki do art. 97 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-630.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-631">
          <u xml:id="u-631.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Czwarta poprawka, również wniesiona przez pana posła Kasprzyka, dotyczy studentów studiów dziennych. Otóż ustawa znosi szkolenie wojskowe tych studentów, w ogóle nie będzie studiów wojskowych z wyjątkiem szkół morskich. Regulowała natomiast taką np. sytuację — młody człowiek był na urlopie, już jako poborowy, młody żołnierz był na urlopie i został przyjęty na studia np. w czasie tego urlopu. I co wtedy? Po szczegółowej interpretacji stwierdziliśmy, że tak, jak jest w ustawie, jest to trochę niezgodne nawet z opinią komisji. Zgodnie z ustawą młody człowiek powinien odsłużyć wojsko do końca i dopiero wtedy pójść na studia, na które go przyjęto w czasie urlopu.</u>
          <u xml:id="u-631.1" who="#PosełJacekSzymanderski">Poprawka posła Kasprzyka polegająca na dodaniu w art. 97 w ust. 2 pkt 4 po wyrazie „policealnej” słów „lub wyższej” doprowadzi do tego, że młody człowiek, młody żołnierz, który zdał egzamin, dostał się do szkoły wyższej w czasie odbywania służby zasadniczej, zostanie z niej zwolniony. Chcę powiedzieć, że jest to zgodne z intencją komisji i z duchem ustawy. Było to w pewnym sensie nasze przeoczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-632">
          <u xml:id="u-632.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-632.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (228) Kto jest przeciw? (7)</u>
          <u xml:id="u-632.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (10)</u>
          <u xml:id="u-632.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki do art. 97 ust. 2 pkt 4.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-633">
          <u xml:id="u-633.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Jest jeszcze poprawka pani poseł Kuś, która dotyczy definicji gospodarstwa rolnego. To poprawka do art. 37 ust. 5 — pani poseł Kuś proponuje…</u>
          <u xml:id="u-633.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Wycofała.)</u>
          <u xml:id="u-633.2" who="#PosełJacekSzymanderski">Nie wycofała tej poprawki, pytałem. Przepraszam, czy jest pani poseł Kuś?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-634">
          <u xml:id="u-634.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy pani poseł podtrzymuje swój wniosek?</u>
          <u xml:id="u-634.1" who="#komentarz">(Poseł Janina Kuś: Tak, podtrzymuję.)</u>
          <u xml:id="u-634.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Tak, wszystko jest w porządku. Pani poseł nie wycofała.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-635">
          <u xml:id="u-635.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Jest to poprawka uzgadniająca brzmienie definicji gospodarstwa rolnego podanej w proponowanej ustawie z brzmieniem definicji gospodarstwa rolnego w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z wnioskiem pani poseł Kuś ust. 5 art. 37 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej powinien mieć brzmienie: „przez gospodarstwo rolne, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się gospodarstwo rolne określone w art. 55 ze znaczkiem 3 Kodeksu cywilnego — z tym że obszar użytków rolnych nie może być mniejszy niż 1 ha”. Jest to w gruncie rzeczy redakcyjna, prawnicza sprawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-636">
          <u xml:id="u-636.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-636.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (220) Kto jest przeciw? (4)</u>
          <u xml:id="u-636.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (24)</u>
          <u xml:id="u-636.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki do art. 37 ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-636.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-637">
          <u xml:id="u-637.0" who="#PosełJacekSzymanderski">Ostatnia poprawka dotyczy art. 18. Artykuł ten w obecnej wersji brzmi: „Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1992 r.”. Jeżeli pozostałby ten zapis, to wówczas zarówno regulacje dotyczące praw wyborczych i uczestniczenia w parlamencie posłów wojskowych, jak również wszystkie regulacje dotyczące szkolenia wojskowego studentów miałyby zastosowanie w przypadku studentów dopiero od roku 1992, a w przypadku posłów dopiero od następnej kadencji, czyli od kadencji XII, jeżeli ta numeracja byłaby utrzymana. Komisja Obrony Narodowej wnosi, żeby art. 18 nadać brzmienie: „Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-638">
          <u xml:id="u-638.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-638.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (208) Kto jest przeciw? (9)</u>
          <u xml:id="u-638.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (23)</u>
          <u xml:id="u-638.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki do art. 18.</u>
          <u xml:id="u-638.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-638.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz niektórych innych ustaw w brzmieniu przedstawionym przez Komisję Obrony Narodowej oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z poprawkami posła sprawozdawcy oraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (235) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-638.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (14)</u>
          <u xml:id="u-638.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-638.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę państwa o niewychodzenie z sali, bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-638.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o projekcie ustawy o kontroli skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-638.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał posła sprawozdawcy oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-638.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W debacie posłowie zgłosili poprawki, których zestawienie...</u>
          <u xml:id="u-638.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">... zostało posłankom i posłom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-638.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posła sprawozdawcę o kolejne ich referowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-639">
          <u xml:id="u-639.0" who="#PosełMarekPol">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Spotkanie z posłami zgłaszającymi poprawki — bo tylko poprawki z sali były zgłaszane, komisja przedstawiła sprawozdanie bez wniosków mniejszości — doprowadziło po rozmowach i uzgodnieniach, przy kompromisowym podejściu strony zgłaszającej poprawki, do potrzeby głosowania 6 zaproponowanych poprawek. Zanim jednak je zrelacjonuję, chciałbym prosić, abyście państwo nanieśli na str. 15 sprawozdania w art. 47 (druk nr 1088) — na samym końcu tego artykułu — treść: „w art. 35 skreśla się wyrazy «32 i»”. Jest to zmiana do ustawy o zobowiązaniach podatkowych uzgodniona i przesądzona w trakcie prac komisji. Niepojawienie się tego zapisu w sprawozdaniu jest wynikiem pewnego opóźnienia w stanowisku Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które w tej kwestii miało do komisji wpłynąć. Komisja zobowiązała się, że jeżeli do obrad Sejmu, do debaty w drugim czytaniu takie stanowisko wpłynie, to zgłosi zmianę jako autopoprawkę komisji. Bardzo bym prosił o wyrozumiałość w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-639.1" who="#PosełMarekPol">W art. 47, który zmienia ustawę o zobowiązaniach podatkowych, na końcu tego artykułu dopisuje się wyrazy: „w art. 35 skreśla się wyrazy «32 i»” Wracając do poprawek zgłoszonych przez posłów w trakcie debaty proponuję, panie marszałku, abyśmy przeszli do głosowania — wówczas będę je omawiał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-640">
          <u xml:id="u-640.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Po kolei, tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-641">
          <u xml:id="u-641.0" who="#PosełMarekPoi">Pierwsza poprawka dotyczy art. 7 i polega na dopisaniu po wyrazie: „kontroli” wyrazu: „skarbowej”. Chodzi o poprawniejsze sformułowanie zapisu, nie zaś zmianę merytoryczną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-642">
          <u xml:id="u-642.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-642.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (201) Kto jest przeciw? (3)</u>
          <u xml:id="u-642.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (18)</u>
          <u xml:id="u-642.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie ma quorum. Proszę posłów, którzy chwilowo opuścili salę obrad, o przybycie na salę. Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-642.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-642.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (231) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-642.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (15)</u>
          <u xml:id="u-642.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-642.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Ponawiam prośbę o niewychodzenie z sali obrad.</u>
          <u xml:id="u-642.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-643">
          <u xml:id="u-643.0" who="#PosełMarekPol">Poprawka druga dotyczy art. 17. Poseł zgłaszający tę poprawkę proponuje, aby po wyrazie: „gospodarczy” dodać wyraz: „także”. Jego zdaniem poprawia to jasność sformułowania tego zapisu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-644">
          <u xml:id="u-644.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-644.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 17, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (166) Kto jest przeciw? (10)</u>
          <u xml:id="u-644.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (68)</u>
          <u xml:id="u-644.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki do art. 17.</u>
          <u xml:id="u-644.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-645">
          <u xml:id="u-645.0" who="#PosełMarekPol">Poprawka trzecia dotyczy art. 18. Pani poseł Borawska, która zgłaszała tę poprawkę, proponuje dodać pkt 8 w brzmieniu: zażądać — chodzi o uprawnienia kontrolera w stosunku do kontrolowanego. Otóż według tego zapisu kontroler może zażądać przetłumaczenia dokumentu sporządzonego w języku obcym, a w razie odmowy przetłumaczyć na koszt jednostki kontrolowanej. Chcę tylko powiedzieć, iż w toku rozważań nad tym zapisem, po obradach w dniu wczorajszym, prawnicy wyjaśnili, iż ten zapis jest pewnego rodzaju przesztywnieniem, ponieważ w polskim prawie w postępowaniu administracyjnym przesądza się o obowiązku używania dokumentów w języku polskim, postępowanie kontrolne jest postępowaniem administracyjnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-646">
          <u xml:id="u-646.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-646.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto… Czy jest jakaś niejasność, pani poseł? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-647">
          <u xml:id="u-647.0" who="#PosełJózefaHennelowa">Panie pośle, my mamy punktów 8, więc chyba dodanie punktu 9?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-648">
          <u xml:id="u-648.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-649">
          <u xml:id="u-649.0" who="#PosełMarekPol">Nie, proszę spojrzeć, dotychczasowy punkt 8 trzeba oznaczyć jako 9. Jest to przesunięcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-650">
          <u xml:id="u-650.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-650.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 18, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (30) Kto jest przeciw? (166)</u>
          <u xml:id="u-650.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (49)</u>
          <u xml:id="u-650.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam nieprzyjęcie poprawki do art. 18.</u>
          <u xml:id="u-650.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-651">
          <u xml:id="u-651.0" who="#PosełMarekPol">W poprawce czwartej autor zmiany proponuje, aby w art. 34 po wyrazach: „gospodarczych lub” dodać wyrazy: „nazwiskach i adresach”. Chodzi o nazwiska i adresy osób zamieszczających płatne ogłoszenia i reklamy, w stosunku do których, opierając się na tej ustawie, można naruszyć tajemnicę dziennikarską. Propozycja poprawia brzmienie tego artykułu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-652">
          <u xml:id="u-652.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-652.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (229) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-652.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (11)</u>
          <u xml:id="u-652.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki do art. 34.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-653">
          <u xml:id="u-653.0" who="#PosełMarekPol">W poprawce piątej posłowie zgłaszający zmianę proponują wykreślenie w art. 36 ust. 3–7, czyli praktycznie całkowitą eliminację możliwości wcześniejszego, wyprzedzającego, uzyskiwania i gromadzenia informacji dotyczących zakresu kontroli skarbowej przez osoby wynagradzane z funduszu operacyjnego, nie będące pracownikami urzędów kontroli i instytucji kontroli skarbowej. W praktyce eliminuje to całkowicie możliwość prowadzenia wywiadu skarbowego w tej ograniczonej w stosunku do projektu rządowego formie, którą przedkładamy w ustawie. Obszerne wyjaśnienie w tej sprawie zgłaszali dwaj posłowie proponujący ten zapis, wyjaśnienia o stopniu ograniczenia zapisu pierwotnego przez komisję składałem w sprawozdaniu, pani minister Demianiuk porównywała zakres wywiadu skarbowego wprowadzonego ustawą do rozwiązań stosowanych w innych krajach i mówiła o skutkach eliminacji tego zapisu. Pozostaje głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-654">
          <u xml:id="u-654.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-654.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (57) Kto jest przeciw? (150)</u>
          <u xml:id="u-654.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (36)</u>
          <u xml:id="u-654.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął poprawki do art. 36.</u>
          <u xml:id="u-654.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-655">
          <u xml:id="u-655.0" who="#PosełMarekPol">W poprawce szóstej dwaj posłowie zgłaszający zmianę proponują, aby brzmienie ust. 2 w art. 57 było następujące: „Inspektorzy powoływani w trybie ust. 1 obowiązani są do złożenia egzaminu kwalifikacyjnego, o którym mowa w art. 39 ust. 1 pkt 5, w terminie do dnia 31 lipca 1992”.</u>
          <u xml:id="u-655.1" who="#PosełMarekPol">Chciałem wyjaśnić, że sprawa dotyczy około 1800 osób powoływanych praktycznie w momencie tworzenia urzędów kontroli skarbowej, głównie i przede wszystkim spośród pracowników izb skarbowych. Poprawka skraca okres, w którym przewidziano obowiązek złożenia przez tych pracowników egzaminu kwalifikacyjnego uprawniającego do uzyskania tytułu inspektora kontroli skarbowej. Przedłożenie rządowe przewidywało, iż te osoby mogą podjąć pracę w urzędach kontroli skarbowej jako inspektorzy bez egzaminu. Komisja Nadzwyczajna wprowadziła obowiązek złożenia egzaminu w okresie jednego roku od momentu powołania na stanowisko inspektora. Posłowie zgłaszający poprawkę doszli do wspólnego wniosku w czasie dyskusji po wczorajszych obradach, aby okres ten skrócić do dnia 31 lipca 1992 r. Komisja brała pod uwagę względy techniczne — badanie weryfikacji sprawozdań finansowych, które przypada dla kontroli skarbowej w tym okresie, i kłopoty techniczne związane z przeegzaminowaniem tak dużej liczby osób. Posłowie zgłaszający poprawkę podnosili względy merytoryczne związane z rangą tej funkcji i koniecznością złożenia egzaminu. Pozostaje dokonanie wyboru przez Wysoką Izbę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-656">
          <u xml:id="u-656.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-656.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (40) Kto jest przeciw? (157)</u>
          <u xml:id="u-656.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (47)</u>
          <u xml:id="u-656.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę do art. 57 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-656.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-656.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-657">
          <u xml:id="u-657.0" who="#PosełMarekPol">Ponieważ zakończyliśmy omawianie i głosowanie poprawek zgłoszonych i uzgodnionych po obradach w dniu wczorajszym, chciałem przede wszystkim serdecznie podziękować niektórym z posłów, posłowi Bielińskiemu, posłowi Dynerowi i pani poseł Borawskiej, że zrezygnowali z forsowania pewnych swoich wniosków, które — choć merytorycznie słuszne — przechylały szalę tej ustawy w stronę albo większej skuteczności, restrykcyjności, albo w stronę mniejszej skuteczności i większej ochrony dóbr osobistych.</u>
          <u xml:id="u-657.1" who="#PosełMarekPol">Przypominam, iż w sprawozdaniu relacjonującym pracę nad tą ustawą informowałem, iż jest to pewnego rodzaju kompromis i w imię dobrze rozumianego kompromisu posłowie ci zrezygnowali ze swych merytorycznie słusznych wniosków, za co im serdecznie dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-658">
          <u xml:id="u-658.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-658.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-659">
          <u xml:id="u-659.0" who="#PosełJanuszSzymański">Panie Marszałku! Nie zabierałem wczoraj głosu, ale podzielałem pogląd posła Bielińskiego, że należałoby skreślić art. 35. Zgłoszona przez niego poprawka dotyczyła skreślenia art. 35 projektu ustawy. W związku z tym, że poseł Bieliński wycofał tę poprawkę podczas spotkania z posłem sprawozdawcą, dobrą zasadą jest, że informuje się, jakie poprawki się wycofuje. Ja jednak podtrzymuję tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-660">
          <u xml:id="u-660.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę, poseł sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-661">
          <u xml:id="u-661.0" who="#PosełMarekPol">Poprawka dotycząca art. 35, zgłoszona przez pana posła Bielińskiego, polegała na wykreśleniu tego artykułu, czyli usunięciu możliwości dostępu do informacji o stanach i rachunkach bankowych w wypadku toczących się spraw karnych i karnych skarbowych przeciwko osobie lub w sprawach przestępstw popełnionych przez jednostki organizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-661.1" who="#PosełMarekPol">Pragnę zwrócić uwagę, iż ustawa w brzmieniu przedkładanym przez komisję upoważniała dodatkowo jedną osobę w całym państwie, generalnego inspektora kontroli skarbowej, do żądania — tylko i wyłącznie w toczących się sprawach karnych lub karnych skarbowych — dostępu do tych informacji stanowiących tajemnicę bankową.</u>
          <u xml:id="u-661.2" who="#PosełMarekPol">W czasie wczorajszych obrad padły dwa wnioski: wniosek o skreślenie tego zapisu, a więc pozostawienie dotychczasowej zasady, że każdy prokurator w tego rodzaju toczących się sprawach ma prawo dostępu do tego typu informacji. I drugi wniosek, zgłoszony przez poseł Borawską, rozszerzenia tego dostępu dla wszystkich 1800 inspektorów kontroli skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-661.3" who="#PosełMarekPol">Już wcześniej podziękowałem za wycofanie obydwu skrajnych wniosków i pozostawienie rozwiązania, które uznaliśmy za kompromisowe. Trudno mi w tej chwili polemizować z panem posłem Szymańskim, znanym specjalistą od regulaminu Sejmu, czy w czasie głosowania tego typu wniosek można zgłosić. Obydwaj posłowie zgłaszający te wnioski wycofali je w czasie wczorajszego popołudniowego spotkania.</u>
          <u xml:id="u-661.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-662">
          <u xml:id="u-662.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Posłowie wycofali wnioski, teraz możemy przystąpić do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-662.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-662.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-662.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Zaraz, panie pośle, bo jednak pan poseł sprawozdawca poinformował, że wnioskodawca wycofał ten wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-663">
          <u xml:id="u-663.0" who="#PosełJanuszSzymański">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Odwołuję się do pewnej logiki postępowania parlamentarnego. Jeżeli podczas drugiego czytania zgłasza się poprawkę i ktoś zabierający głos zgłasza poprawkę jasno artykułowaną, to z uwagi na oszczędność czasu nie powtarzałem treści tej poprawki. Jeżeli ona zostaje poza salą wycofana z debaty, to w związku z tym mam prawo podtrzymać tę poprawkę. Jest to normalna logika postępowania parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-664">
          <u xml:id="u-664.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o wypowiedzenie się w tej sprawie posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-665">
          <u xml:id="u-665.0" who="#PosełMarekPol">Panie Marszałku! Nie sądzę, żebyśmy musieli toczyć długotrwały spór na temat uprawnień posła. Proponuję, aby usatysfakcjonować pana posła i przeprowadzić głosowanie w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-666">
          <u xml:id="u-666.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dobrze. Pan poseł podtrzymuje.</u>
          <u xml:id="u-666.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Poddaję tę poprawkę pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-666.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem omawianej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (35) Kto jest przeciw? (157)</u>
          <u xml:id="u-666.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (58)</u>
          <u xml:id="u-666.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął poprawki polegającej na skreśleniu art. 35.</u>
          <u xml:id="u-666.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-666.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o kontroli skarbowej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną, wraz z poprawkami posła sprawozdawcy oraz przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (207) Kto jest przeciw? (20)</u>
          <u xml:id="u-666.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (23)</u>
          <u xml:id="u-666.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o kontroli skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-666.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-666.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-666.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o niewychodzenie z sali obrad.</u>
          <u xml:id="u-666.12" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Otrzymałem informację o wielu telefonach, zapytaniach, dlaczego przedstawiając zmiany w ustawie o obronności kraju — był to poprzedni punkt obrad — używałem sformułowania Polska Rzeczpospolita Ludowa. Wyjaśniam, że to dotyczyło modyfikacji obowiązującej ustawy o tym brzmieniu. To nie mieści się w treści dokumentu, który stanowimy jako nowe prawo. W odpowiedzi na zgłaszane pytania wyjaśniam, że w ustawie o powszechnym obowiązku obrony państwa są takie określenia nazwy państwa.</u>
          <u xml:id="u-666.13" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poselskim i rządowym projektach ustaw o giełdach towarowych (druki nr 617, 1025 i 1087).</u>
          <u xml:id="u-666.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Wiesława Kaczmarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-667">
          <u xml:id="u-667.0" who="#PosełWiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych ustaw, tzw. szybkiej ścieżki legislacyjnej, przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie z prac nad dwoma projektami ustaw dotyczących giełd towarowych: projektem rządowym o giełdach towarowych (druk nr 617) z dnia 16 listopada 1990 r. i projektem poselskim ustawy o giełdach towarowych (druk nr 1025) z dnia 13 sierpnia 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-667.1" who="#PosełWiesławKaczmarek">Sprawozdanie komisji jest lakoniczne. Komisja proponuje obydwa projekty odrzucić. Zgodnie jednak z zaleceniem komisji chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie szersze uzasadnienie stanowiska komisji. Parę słów o historii prac nad projektami i o propozycjach rozwiązań w nich zawartych.</u>
          <u xml:id="u-667.2" who="#PosełWiesławKaczmarek">Rządowy projekt wpłynął do Sejmu w listopadzie ub.r. W styczniu odbyło się wspólne posiedzenie Komisji: Handlu i Usług, Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Przekształceń Własnościowych i Ustawodawczej. Komisje postanowiły, że należy poczekać na wyniki prac nad ustawą o publicznym obrocie papierami wartościowymi oraz na opinie ekspertów. Ze stenogramu wynika, że ustawa o giełdach nie została zaliczona do grupy ustaw tzw. pierwszej pilności. Z chwilą powołania nowego rządu zapowiedziano jednocześnie likwidację Ministerstwa Rynku Wewnętrznego, a więc dotychczasowego jak gdyby „gospodarza” ustawy.</u>
          <u xml:id="u-667.3" who="#PosełWiesławKaczmarek">Na wniosek Komisji Nadzwyczajnej projekt rządowy ustawy o giełdach towarowych zostaje skierowany do tejże komisji. Jednocześnie w lipcu rząd przesyła autopoprawkę do projektu ustawy. Odbywa się powtórna prezentacja ustawy. Propozycję rządową można określić zasadniczo jako odtworzenie przepisów obowiązujących w zakresie giełd towarowych w Polsce przedwojennej. Propozycja nie znajduje uznania ze strony zarówno ekspertów obecnych na obradach, jak i posłów członków Komisji Nadzwyczajnej. W sierpniu br. zespół roboczy komisji przy udziale przedstawicieli rady giełd towarowych oraz osób pracujących nad prawem o papierach wartościowych przygotowuje projekt poselski ustawy o giełdach towarowych.</u>
          <u xml:id="u-667.4" who="#PosełWiesławKaczmarek">Konstrukcja legislacyjna projektu poselskiego oparta zostaje na rozwiązaniach zastosowanych w ustawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych. Zasadnicze elementy różniące wersję poselską od rządowej to:</u>
          <u xml:id="u-667.5" who="#PosełWiesławKaczmarek">— zakres przedmiotowy działania giełd towarowych, rozszerzenie, obrót wekslowy, czekowy oraz papiery o czasie emisji krótszym od jednego roku, jak i dewizy, — inne określenie podmiotów prowadzących giełdę towarową, mianowicie jako spółki akcyjne o charakterze non profit, — propozycja utworzenia oddzielnego urzędu komisji giełdowego obrotu towarowego, — zdefiniowanie firm maklerskich i dealerskich.</u>
          <u xml:id="u-667.6" who="#PosełWiesławKaczmarek">Ostatnia faza uzgodnień, która cały czas toczy się z inicjatywy Komisji Nadzwyczajnej, doprowadza do sformułowania wersji roboczej projektu. Był to efekt prac przedstawicieli Ministerstwa Przemysłu i Handlu, Komisji Papierów Wartościowych nad projektem poselskim.</u>
          <u xml:id="u-667.7" who="#PosełWiesławKaczmarek">Wersja robocza zawierała następujące zasadnicze rozwiązania:</u>
          <u xml:id="u-667.8" who="#PosełWiesławKaczmarek">— utrzymano zasadę, że giełdy towarowe będą prowadzone przez spółki akcyjne non profit, — ograniczono zakres przedmiotowy giełd do towarów masowych i usług transportowych, — nadzór giełdowy nad giełdami towarowymi będzie sprawował minister przemysłu i handlu przez komisarza giełdowego, — działalność firm maklerskich i prowadzenie giełd będzie koncesjonowane przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu, — zostanie przywrócony rozdział z drugiej księgi Kodeksu handlowego pt.: „Czynności handlowe” dotyczący domów składowych — jest to zawarte w jednym z ostatnich artykułów.</u>
          <u xml:id="u-667.9" who="#PosełWiesławKaczmarek">Po prezentacji wyników prac zespołu roboczego Komisja Nadzwyczajna postanowiła projekty rządowy i poselski odrzucić. Dlaczego? Z następujących przyczyn:</u>
          <u xml:id="u-667.10" who="#PosełWiesławKaczmarek">1. Wersja robocza pod względem legislacyjnym nie budziła zasadniczych zastrzeżeń, natomiast główną słabością projektu w wersji roboczej był brak norm prawnych określających zasady obrotu giełdowego. Projekt określał wyłącznie ramy organizacyjne i zasady nadzoru nad giełdami towarowymi, przenosząc prawo tworzenia norm prawnych odnośnie do całej koncepcji obrotu towarowego giełdowego do kompetencji rady giełdy i w zakres jej regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-667.11" who="#PosełWiesławKaczmarek">2. W opinii członków komisji zbyt mało czasu poświęcono w fazie przygotowawczej na dyskusję merytoryczną nad projektem, a zwłaszcza jego skutkami. Zabrakło warunków do dyskusji nad mechanizmami dokonywania transakcji giełdowych i ustawowymi mechanizmami zapewniającymi bezpieczeństwo uczestnikom towarowego obrotu giełdowego. Zabrakło również próby symulacji zjawisk negatywnych, które może przynieść projektowana ustawa. W czasie prac odczuwaliśmy wyraźny brak ekspertów z dziedziny giełd towarowych.</u>
          <u xml:id="u-667.12" who="#PosełWiesławKaczmarek">3. Komisja Nadzwyczajna odniosła wrażenie na podstawie zajmowanych stanowisk przez przedstawicieli rządu, że ustawa regulująca zasady działania giełdy towarowej nie należy do grupy najpilniejszych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-667.13" who="#PosełWiesławKaczmarek">4. Komisja uznała za zbyt ryzykowne, bez wnikliwej analizy prawnej i analizy potrzeb, przywrócenie do życia fragmentu Kodeksu handlowego pt.: „Domy składowe”. Domy składowe to takie przedsiębiorstwa o charakterze magazynów, które powinny stanowić bezpośrednie zaplecze działających giełd towarowych.</u>
          <u xml:id="u-667.14" who="#PosełWiesławKaczmarek">5. Komisja Nadzwyczajna nie miała czasu ani warunków dokonać analizy porównawczej rozwiązań prawnych stosowanych w innych krajach w zakresie obrotu towarowego na giełdach towarowych, co na przykład uczyniono w wypadku ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych.</u>
          <u xml:id="u-667.15" who="#PosełWiesławKaczmarek">I na koniec mojego sprawozdania przestrogi, uwagi o ewentualnych stratach, niebezpieczeństwach jako efekt nieuchwalenia ustawy o giełdach towarowych.</u>
          <u xml:id="u-667.16" who="#PosełWiesławKaczmarek">W świecie rola giełd towarowych w obrotach handlowych systematycznie maleje na rzecz tzw. rynku OTC, czyli rynku bezpośrednich zakupów u producenta. Przedmiotem handlu na giełdach towarowych są zazwyczaj surowce rolnicze lub przemysłowe, rzadziej półprodukty, a do rzadkości należą produkty finalne — towary przemysłowe. W Polsce, w rozumieniu standardów światowych, jest miejsce być może na jedną, dwie, a w wersji optymistycznej — trzy giełdy. Giełda wraz z zapleczem przetwórczym, przechowalniczym byłaby niezwykle pożądana dla polskiego rolnictwa. Daje to szansę ucywilizowania zasad kształtowania się ceny za produkty rolne i może stanowić pewien punkt odniesienia do weryfikacji tychże cen. Jest to niewątpliwie strata.</u>
          <u xml:id="u-667.17" who="#PosełWiesławKaczmarek">Brak regulacji ustawowej wobec istniejących już kilkudziesięciu instytucji, które prowadzą działalność jako giełdy towarowe bądź giełdy, może doprowadzić do sytuacji, że każda późniejsza regulacja ustawowa, próbująca wprowadzić normy prawne według standardów europejskich, może spotkać się z najzwyklejszym oporem materii. Opór ten może być efektem utrwalenia się złych zwyczajów handlowych, pewnych nawyków — nieprzestrzegania na przykład kodeksu honorowego kupca, zasad etyki maklerskiej. O przykłady dzisiaj nietrudno.</u>
          <u xml:id="u-667.18" who="#PosełWiesławKaczmarek">W tej sytuacji wydaje się konieczne rozpoczęcie prac nad projektem aktów prawa regulującym działanie domów aukcyjnych, bo taki charakter mają obecnie, co prawda nie wszystkie, ale te instytucje, które działają jako giełdy bądź giełdy towarowe.</u>
          <u xml:id="u-667.19" who="#PosełWiesławKaczmarek">Trzecie niebezpieczeństwo, powtarzające się po raz kolejny. Kłania się polski Kodeks handlowy, tym razem księga druga: „Czynności handlowe”. To opóźnienie w pracach Ministerstwa Sprawiedliwości nad nową wersją Kodeksu handlowego będzie coraz dotkliwiej odczuwane przez podmioty gospodarcze działające w Polsce w różnych dziedzinach, nie tylko w zakresie obrotu towarowego.</u>
          <u xml:id="u-667.20" who="#PosełWiesławKaczmarek">I sprawa ostatnia, ocena zaangażowania przedstawicieli rządu. Prace Komisji Nadzwyczajnej zbiegły się z organizacją Ministerstwa Przemysłu i Handlu. Z racji również innych problemów do rozwiązania przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu problem giełd towarowych nie należał do szczególnych priorytetów. Nie ma co się zresztą dziwić. Stąd, mówiąc delikatnie, nie będziemy próbowali formułować rozwiązania dotyczącego giełd towarowych na siłę, wbrew intencjom Ministerstwa Przemysłu i Handlu.</u>
          <u xml:id="u-667.21" who="#PosełWiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Przedstawiłem w dużym skrócie uzasadnienie stanowiska Komisji Nadzwyczajnej odnośnie do rządowego i poselskiego projektu ustawy o giełdach towarowych. Pragnę powtórzyć, że komisja zwraca się do Wysokiej Izby z wnioskiem o odrzucenie obu projektów. Mimo przedstawionych wątpliwości i zastrzeżeń proszę o przychylenie się Wysokiej Izby do stanowiska Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-667.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-668">
          <u xml:id="u-668.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-668.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-668.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie ma żadnych zgłoszeń. Zapytuję, czy ktoś chciałby zabrać głos w dyskusji? Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-668.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-668.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że Komisja Nadzwyczajna przedstawiła w sprawozdaniu wniosek o odrzucenie projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-668.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-668.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem Komisji Nadzwyczajnej o odrzucenie projektów ustaw o giełdach towarowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (219) Kto jest przeciw? (9)</u>
          <u xml:id="u-668.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (32)</u>
          <u xml:id="u-668.8" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek komisji o odrzucenie projektów ustaw zaakceptował.</u>
          <u xml:id="u-668.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 14 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o lasach (druki 1097 i 1102).</u>
          <u xml:id="u-668.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Lucjana Chojeckiego.</u>
          <u xml:id="u-668.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o niewychodzenie z sali obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-669">
          <u xml:id="u-669.0" who="#PosełLucjanChojecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dniu 25 września br. Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisja Ustawodawcza rozpatrzyły propozycje zmian ustawy o lasach zgłoszone przez Senat. Zmiany te uznano za zasadne, bowiem eliminują błędy, które znalazły się w ustawie, oraz czynią ustawę bardziej czytelną.</u>
          <u xml:id="u-669.1" who="#PosełLucjanChojecki">Poprawka la do art. 6 pkt 1 rozszerza definicję gospodarki leśnej o gospodarowanie zwierzyną, co jest nieodłącznym elementem gospodarki leśnej.</u>
          <u xml:id="u-669.2" who="#PosełLucjanChojecki">Poprawka 1b do tego samego artykułu pkt 2 upraszcza definicję klasy bonitacji drzewostanu. Obecna definicja jest zbyt naukowa.</u>
          <u xml:id="u-669.3" who="#PosełLucjanChojecki">Poprawka 2 do art. 17 nakłada na ministra ochrony środowiska obowiązek określenia w drodze rozporządzenia zasad i trybu uznania lasów za ochronne. Obecny zapis w ustawie jest fakultatywny.</u>
          <u xml:id="u-669.4" who="#PosełLucjanChojecki">Poprawka 3 do art. 21 ust. 3 słusznie wydłuża termin składania wniosków i zastrzeżeń do planu urządzenia lasu z 14 do 30 dni. Należy uznać, że termin 14-dniowy był zbyt krótki.</u>
          <u xml:id="u-669.5" who="#PosełLucjanChojecki">Poprawka 5 do art. 39 dokładnie określa, że zgoda ministra jest wymagana tylko na dzierżawę lasu stanowiącego własność skarbu państwa. Obecny zapis w ustawie można odczytać, że dzierżawa każdego lasu bez względu na formę własności wymaga zgody ministra.</u>
          <u xml:id="u-669.6" who="#PosełLucjanChojecki">Poprawka 8 do art. 67 naprawia błąd legislacyjny. Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska była tymczasem nowelizowana, czego nie uwzględniono przy wprowadzaniu zmian do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-669.7" who="#PosełLucjanChojecki">Poprawka 9 do art. 73 rozszerza zmianę w ustawie z dnia 17 czerwca 1959 roku o hodowli, o ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim o zmianę definicji, co to jest łowiectwo.</u>
          <u xml:id="u-669.8" who="#PosełLucjanChojecki">Natomiast poprawki 4, 6 i 7 mają charakter korekty redakcyjnej i językowej.</u>
          <u xml:id="u-669.9" who="#PosełLucjanChojecki">Komisje wnoszą, aby Wysoki Sejm raczył poprawki Senatu przyjąć. Z uwagi na charakter poprawek zgłaszam wniosek o łączne przegłosowanie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-669.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-670">
          <u xml:id="u-670.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-670.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Czy Wysoka Izba przychyla się do propozycji, aby łącznie głosować nad poprawkami?</u>
          <u xml:id="u-670.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-670.3" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-670.4" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-670.5" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawek Senatu do ustawy o lasach, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (234) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-670.6" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (13)</u>
          <u xml:id="u-670.7" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawki Senatu do ustawy o lasach.</u>
          <u xml:id="u-670.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-670.9" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktu 14 porządku dziennego: Informacja ministra finansów o przesłankach ustalenia za podstawę naliczenia podatku rolnego na II półrocze 1991 r. ceny 1 kwintala żyta w kwocie 57200 zł.</u>
          <u xml:id="u-670.10" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Przypominam, że w dniu wczorajszym Sejm wysłuchał informacji przedstawionej przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów Danutę Demianiuk.</u>
          <u xml:id="u-670.11" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W celu przedstawienia informacji dotyczącej firmy ubezpieczeniowej w zakresie ubezpieczenia obowiązkowego proszę obecnie o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów Stefana Kawalca.</u>
          <u xml:id="u-670.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma w tym momencie.)</u>
          <u xml:id="u-670.13" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-670.14" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Nie ma? Wyjaśnijmy sobie, pan minister był przed chwilą, ale już go nie ma.</u>
          <u xml:id="u-670.15" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-670.16" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">W celu złożenia oświadczenia zgłosili się dwaj posłowie: poseł Irmindo Bocheń oraz Jerzy Rusecki.</u>
          <u xml:id="u-670.17" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pan poseł Irmindo Bocheń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-671">
          <u xml:id="u-671.0" who="#PosełIrmindoBocheń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę uspokoić, oświadczenie nie w sprawach politycznych.</u>
          <u xml:id="u-671.1" who="#PosełIrmindoBocheń">Zaniepokojony sytuacją oczekiwania na odpowiedź od pana premiera Bieleckiego na interpelację poselską, a trwa to już bez mała dwa miesiące, pragnę złożyć oświadczenie w następującej sprawie: dotyczy ono nieuporządkowania problemów handlu złomem i odpadami metali nieżelaznych. Jestem posłem z województwa legnickiego, a jest to zagłębie miedziowe naszego kraju, zagłębie miedziowe Europy Środkowej, w związku z tym to moje oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-671.2" who="#PosełIrmindoBocheń">Zagadnienia przerobu złomów i odpadów przemysłu metali nieżelaznych stanowią istotny problem ekonomiczny, techniczny i ekologiczny.</u>
          <u xml:id="u-671.3" who="#PosełIrmindoBocheń">Szczególnie w ostatnim okresie nie uporządkowane zasady handlu tymi materiałami przynoszą ogromne straty gospodarce narodowej i pogłębiają degradację środowiska naturalnego.</u>
          <u xml:id="u-671.4" who="#PosełIrmindoBocheń">Liberalna polityka eksportowa w zakresie odpadów i złomów metali nieżelaznych oraz brak zapory celnej wykorzystywane są przez różne spółki i firmy prywatne osiągające w bardzo krótkim czasie ogromne zyski, które z uwagi na ich źródło, porównać można do zysków osiągniętych już wcześniej w znanej aferze alkoholowej. Poza ewidentnymi, ogromnymi stratami ponoszonymi przez budżet państwa wskutek braku opłat za wywożone złomy i odpady metali nieżelaznych dodatkowe szkody przynosi pozbawienie surowców wtórnych wielu zakładów, zajmujących się przerobem tych surowców i eksportem otrzymywanych z nich produktów. Dla przykładu można wymienić takie zakłady, jak: „Hutmen” we Wrocławiu, Huta Metali Nieżelaznych „Szopienice”, „Wtórmet” Bytom, Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław”, Huta Metali Nieżelaznych „Będzin” i Zakład Doświadczalny Huty Miedzi „Legnica”. Pozbawienie tych zakładów najbogatszych surowców wtórnych spowoduje, że nie będą one w stanie przerobić pozostałych ubogich odpadów, co pogorszy jeszcze bardziej sytuację ekologiczną kraju.</u>
          <u xml:id="u-671.5" who="#PosełIrmindoBocheń">Niebagatelnymi stratami technicznymi, wynikającymi z nie kontrolowanego i imiennie nie ewidencjonowanego skupu metali nieżelaznych, są straty poniesione wskutek zorganizowanych kradzieży kabli miedzianych i aluminiowych oraz dewastacji urządzeń, na przykład zabezpieczeń trakcji kolejowej — mieliśmy już taki przypadek — trakcji telefonicznych.</u>
          <u xml:id="u-671.6" who="#PosełIrmindoBocheń">Poza ewidentnymi stratami technicznymi i ekonomicznymi kraj nasz ponosi dodatkowe straty ekologiczne wynikające z degradacji środowiska naturalnego. Skala tych strat jest równie ogromna, jak skala strat finansowych ponoszonych przez budżet państwa: począwszy od strat spowodowanych prymitywnym i nie kontrolowanym wypalaniem otulin z kabli metali nieżelaznych, przez odzysk jedynie najcenniejszych części złomów, na przykład płyt akumulatorowych z wylewaniem do gleby elektrolitu oraz wyrzucaniem części obudów i innych elementów tworzyw sztucznych, po największe straty wynikające z konieczności wydobycia tych metali w postaci rudy.</u>
          <u xml:id="u-671.7" who="#PosełIrmindoBocheń">W wysoko rozwiniętych krajach Europy Zachodniej, Ameryki i Azji ponad 50% ołowiu i 40% miedzi otrzymuje się w wyniku przerobów złomów i odpadów metali. Pozyskiwanie metali nieżelaznych z surowców wtórnych jest kilkakrotnie tańsze niż ich wytwarzanie z rud i koncentratów. Wynika to z niższych nakładów inwestycyjnych oraz niższych kosztów produkcji, jest to oczywista sprawa. Ponadto technologie przerobu złomów nie wymagają budowy kopalń i są mniej uciążliwe dla środowiska naturalnego.</u>
          <u xml:id="u-671.8" who="#PosełIrmindoBocheń">W świetle powyższego celowe jest:</u>
          <u xml:id="u-671.9" who="#PosełIrmindoBocheń">1. Nałożenie natychmiastowego zakazu lub wprowadzenie — na wzór innych krajów — zaporowych barier celnych na wywóz złomów i surowców wtórnych, metali nieżelaznych, co korzystnie wpłynie na stan budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-671.10" who="#PosełIrmindoBocheń">2. Wprowadzenie prawnych podstaw do obligatoryjnego legitymowania klientów oraz imiennego ewidencjonowania dostawców we wszystkich punktach skupu złomu, co powinno spowodować zmniejszenie kradzieży.</u>
          <u xml:id="u-671.11" who="#PosełIrmindoBocheń">Powyższe wnioski powinny być wprowadzone w życie w trybie natychmiastowym, ponieważ dalsze tolerowanie obecnej polityki eksportowej i brak zapory celnej doprowadzi do powstania następnej afery metalgate, za którą odpowiedzialność poniesie kierownictwo odpowiednich resortów.</u>
          <u xml:id="u-671.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-672">
          <u xml:id="u-672.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-672.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jerzego Ruseckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-673">
          <u xml:id="u-673.0" who="#PosełJerzyRusecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Składam to oświadczenie z pewnym zażenowaniem, z wewnętrzną przykrością z uwagi na szanowaną i popularną osobę pana posła Jacka Kuronia. Uważam jednak, że muszę to uczynić, by dać świadectwo prawdzie.</u>
          <u xml:id="u-673.1" who="#PosełJerzyRusecki">Pan poseł Kuroń, protestując wczoraj przeciwko uchwalonej ustawie o rewaloryzacji emerytur i rent użył następującego sformułowania: „Intencją twórców ustawy jest ochrona interesów najlepiej usytuowanych kosztem tych, którzy są najsłabsi i najbiedniejsi”.</u>
          <u xml:id="u-673.2" who="#PosełJerzyRusecki">Jest to oczywista nieprawda. Bo jest całkowicie odwrotnie. Uchwalona przez Sejm ustawa właśnie odbiera tym, którzy mają wysokie emerytury, a dodaje tym, których emerytury są niskie. Tak więc to stwierdzenie pana posła Kuronia jest oczywistym wprowadzeniem w błąd opinii publicznej i to niezależnie od intencji mówcy.</u>
          <u xml:id="u-673.3" who="#PosełJerzyRusecki">Emerytom zarzuca, się, że swymi nieco podwyższonymi emeryturami zrujnują nam budżet. Tylko tak naprawdę to nie emeryci rujnują budżet, tylko rząd przez swą nieudolną politykę.</u>
          <u xml:id="u-673.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-673.5" who="#PosełJerzyRusecki">Zgadzam się i z panem posłem Kuroniem, i panem ministrem Bonim, że rząd nie może rozdać tego, czego nie ma. Tak naprawdę to ten rząd niewiele może, po prostu panowie łaskawie zapominają, że to z winy polityki gospodarczej rządu po stronie: dochody — nie wykonano budżetu i tam jest ogromne manko w wysokości kilkudziesięciu bilionów złotych, które uniemożliwia zaspokojenie słusznych oczekiwań i roszczeń wielu grup społecznych, w tym m.in. emerytów i rencistów. I to jest cała prawda.</u>
          <u xml:id="u-673.6" who="#PosełJerzyRusecki">A tak na marginesie, gdyby pan poseł, wtedy pan minister pracy i polityki socjalnej, Jacek Kuroń w rządzie pana Mazowieckiego, wywiązał się ze swych obietnic stworzenia nowoczesnego systemu emerytalnego, to pan poseł Jacek Kuroń nie musiałby składać dramatycznych oświadczeń w tej sprawie, bo po prostu nie byłoby już problemu.</u>
          <u xml:id="u-673.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-674">
          <u xml:id="u-674.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-674.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Jeszcze jedno oświadczenie, poseł Sidor.)</u>
          <u xml:id="u-674.2" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Oświadczenie chce złożyć również poseł Andrzej Sidor. Proszę bardzo. Czy są inne jeszcze zgłoszenia? Proszę o zgłoszenia wcześniejsze. Nie ma. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-675">
          <u xml:id="u-675.0" who="#PosełAndrzejSidor">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z wczorajszym wystąpieniem pana posła Kuronia, a dotyczącym m.in. mojej osoby, zmuszony zostałem do oświadczenia na ten temat. Po incydencie, jaki miał miejsce w tej sali sejmowej w ubiegłym tygodniu, nie chciałem zabierać głosu, ale zostałem zmuszony.</u>
          <u xml:id="u-675.1" who="#PosełAndrzejSidor">Nie chcę polemizować z formą i stylem tego wystąpienia, bo jak powiedział jeden z posłów, jest poniżej mojego poziomu, a ja w takich sytuacjach również nie dyskutuję. Ale pan poseł w wielu miejscach mijał się z prawdą, a w niektórych mówił wręcz nieprawdę.</u>
          <u xml:id="u-675.2" who="#PosełAndrzejSidor">Nieprawdą jest, że pan poseł Jacek Kuroń rozmawiał ze mną i powiedział to, co oświadczył z tej trybuny. Nie było żadnej rozmowy. Pan poseł podszedł do ław zajmowanych przez posłów PSL, gdzie wtedy właśnie siedziałem, i głosem podnieconym, napastliwym oświadczył: „Panie klawisz, będziesz pan wisiał na szubienicy, zapewniam to panu”. Nie czekając na odpowiedź, odchodząc, powtórzył to jeszcze raz: „Zapewniam, że będziesz pan wisiał”. Innej rozmowy nie było.</u>
          <u xml:id="u-675.3" who="#PosełAndrzejSidor">Mam nadzieję, że posłowie, którzy siedzieli w tym sektorze i byli świadkami, jeżeli będzie potrzeba, potwierdzą to.</u>
          <u xml:id="u-675.4" who="#PosełAndrzejSidor">W wydanym ostatnio przez Sejm informatorze na str. 230 lub 231 jest notatka dotycząca mojej osoby, gdzie jest wyraźnie napisane, że byłem ordynatorem, powtarzam — ordynatorem szpitala więziennego w Sztumie. Nigdy nie robiłem z tego tajemnicy, nie miałem zresztą powodów do ukrywania tego. Pracowałem jako lekarz cywilny wraz z innymi 12 lekarzami specjalistami. Nigdy nie popełniłem czynu niegodnego etyki lekarskiej i nie miałem nic do ukrycia. Pracowało ze mną wtedy wielu lekarzy, niektórzy z nich mają dzisiaj tytuły profesorskie. My pracowaliśmy w szpitalu w ambulatoriach jako lekarze, a nie funkcjonariusze. Naszym zadaniem było leczyć ludzi, bez względu na to kim są i jacy są.</u>
          <u xml:id="u-675.5" who="#PosełAndrzejSidor">Kłamstwem jest natomiast, że w szpitalu, cytuję wypowiedź pana posła Kuronia, dokonywano operacji żywcem na ludziach, którzy połykali „połyki”.</u>
          <u xml:id="u-675.6" who="#PosełAndrzejSidor">Nie trzeba być lekarzem, aby wiedzieć, że nie da się przeprowadzić operacji brzusznej bez znieczulenia lub uśpienia szczególnie na jelitach lub żołądku. A poza tym takie operacje były wykonywane nie w szpitalu więziennym, tylko w szpitalu powiatowym, gdzie były możliwości anestezjologiczne lub w szpitalu więziennym w Gdańsku, a nie w malutkim szpitaliku przywięziennym.</u>
          <u xml:id="u-675.7" who="#PosełAndrzejSidor">Naszą ciężką pracą ratowaliśmy wiele istnień ludzkich. Lekarz nie dzieli ludzi na lepszych i gorszych, na wolnych i uwięzionych, albowiem obowiązkiem lekarza jest ratowanie zdrowia i życia ludzkiego.</u>
          <u xml:id="u-675.8" who="#PosełAndrzejSidor">Wielu posłów, pana i moich przyjaciół, rozmawiało ze mną, abym się wycofał i nie nadawał tej sprawie rozgłosu. Kiedy pan zgodził się przeprosić mnie w obecności posłów, będących świadkami zajścia na sali sejmowej, wycofałem swoje oświadczenie, które miałem tego dnia wygłosić z tej trybuny. Ponieważ zobowiązał się pan również przeprosić mnie w obecności posłów z trybuny sejmowej, a nie zrobił pan tego do tej pory, nie wycofałem swojego zażalenia do marszałka, które pan wczoraj tutaj cytował.</u>
          <u xml:id="u-675.9" who="#PosełAndrzejSidor">Wysoka Izbo, właściwie nie ma nic więcej do dodania.</u>
          <u xml:id="u-675.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-676">
          <u xml:id="u-676.0" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-676.1" who="#WicemarszałekTadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-677">
          <u xml:id="u-677.0" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędą się posiedzenia Komisji: Samorządu Terytorialnego, Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Ustawodawczej w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-677.1" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Posiedzenie podkomisji do rozpatrzenia projektu ustawy o zmianach w zakresie działania ministra obrony narodowej odbędzie się w saloniku obok sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-677.2" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">O godz. 11 odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-677.3" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Prezydia komisji proszą posłów o niezawodną obecność.</u>
          <u xml:id="u-677.4" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Dziękuję posłowi sekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-677.5" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Informacja o wpływie interpelacji i odpowiedzi na interpelacje znajdzie się w doręczonym posłankom i posłom druku nr 1110.</u>
          <u xml:id="u-677.6" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Jednocześnie proszę o sprostowanie błędu, znajdującego się na str. 2 tego druku. Powinno być: Bohdana Piaseckiego, a nie: Bolesława Piaseckiego.</u>
          <u xml:id="u-677.7" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Na tym kończymy 75 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-677.8" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Protokół posiedzenia zostanie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-677.9" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Porządek dzienny następnego posiedzenia został włożony do skrytek w dolnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-677.10" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-677.11" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-677.12" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 10 min 45)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>