text_structure.xml 52.4 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 26.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#Komentarz">Przewodniczący Marszałek Sejmu Stanisław Car.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Jako sekretarze zasiadają pp. Hoppe i Kopeć. Protokół i listę mówców prowadzi p. Kopeć.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Proszę Panów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół 60 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Od p. Prezesa Rady Ministrów otrzymałem odpowiedzi na następujące interpelacje.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie tytułów tych interpelacyj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#Sekretarz">Dnia 6 grudnia r. b. odpowiedzi na interpelacje posłów:</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#Sekretarz">Stanisława Hermanowicza w sprawie rozszerzenia rozporządzenia wykonawczego z dnia 17 marca 1936 r. (Dz. U. R. P. Nr 28 poz. 229 z dn. 20. IV 1936 r.) do ustawy z dnia 21 lutego 1935 r. o pielęgniarstwie (Dz. U. R. P. Nr 27 poz. 199 z dn. 16. IV. 1935 r.), Antoniego Götz-Okocimskiego w sprawie panujących stosunków w gminie Dobra k/Limanowej, woj. krakowskie, dra Stefana Barana w sprawie zmuszania na terenie województw tarnopolskiego i lwowskiego kandydatów na nabywców działek parcelacyjnych do zmiany obrządku grecko-katolickiego na obrządek rzymsko-katolicki za cenę ich zakwalifikowania i niedopuszczania kandydatów na nabywców ukraińskiej narodowości do nabycia działek parcelacyjnych, Jana Łobodzińskiego w sprawie niezgodnych z ustawą kumulacyj stanowisk członków dyrekcji Miejskiej Komunalnej Kasy Oszczędności w Nowym Sączu z mandatami ławnika i radnych miasta, Genadiusza Szymanowskiego w sprawie niewypłacania spółdzielniom kredytowym pomocy Skarbu Państwa, Emeryka Hutten-Czapskiego w sprawie przyrostu rocznego w lasach państwowych, Emeryka Hutten-Czapskiego w sprawie podniesienia cen produktów hodowlanych i nabiału, Witolda Żyborskiego w sprawie akcji terrorystycznej na terenie powiatu podhajeckiego, Romana Krukowskiego w sprawie przywrócenia władz samorządowych w instytucjach ubezpieczeń społecznych, dra Stefana Bilaka w sprawie falsyfikatu odezwy Ukraińskiej Reprezentacji Parlamentarnej i Ukraińskiego Narodowo-Demokratycznego Zjednoczenia w sprawach agrarnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Odpowiedzi te będą doręczone w odpisach posłom — interpelantom.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Usprawiedliwiają nieobecność w Sejmie posłowie: Kobyłecki, Kolbusz, Ligoń, Ostafin, Perfecki, Stroński, Szczypa, Terszakowec, Witwicki i Wróblewski.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Udzieliłem urlopu na jeden dzień p. Tomaszkiewiczowi.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Proszą Izbę o udzielenie urlopów posłowie: Tarnowski na 1 miesiąc, Jedynak zaś od 30 listopada do wyzdrowienia.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Izba tych urlopów udzieliła. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Przedłożenie rządowe o zamknięciu rachunków państwowych za okres od 1 kwietnia 1935 r. do 31 marca 1936 r. z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli o zatwierdzenie rachunków i udzielenie Rządowi absolutorium z gospodarki finansowej za powyższy okres budżetowy (druk nr 587).</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">Proponuję odesłanie tej sprawy do Komisji Budżetowej. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Izba tę propozycję zaakceptowała. Sprzeciwu nie słyszę, sprawę odeślę do p. przewodniczącego Komisji Budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">a) o finansowaniu niektórych inwestycyj z funduszów państwowych w okresie od 1 stycznia 1938 r. do 31 marca 1939 r. (druk nr 579),</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">b) o zaciągnięciu pożyczki na cele inwestycyjne Państwowego Zakładu Higieny (druk nr 574), — proponuję odesłanie tych spraw do Komisji Budżetowej;</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">c) o utworzeniu sądu apelacyjnego w Toruniu (druk nr 567),</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">d) w sprawie obniżenia komornego oraz zmiany ustawy o ochronie lokatorów (druk nr 572),</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#Marszałek">e) o ulgach przy regulacji hipotecznej (druk nr 573),</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#Marszałek">f) o mieniu byłych niemieckich osób prawnych prawa publicznego, których obszar działania przecięty został granicą państwową (druk nr 582),</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#Marszałek">g) o umarzaniu prywatno-prawnych wierzytelności państwowych (druk nr 584),</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#Marszałek">h) o ulgach w spłacie niektórych wierzytelności hipotecznych (druk nr 585),</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#Marszałek">i) o spółkach udziałowych o kapitale zmiennym (druk nr 586) — proponuję skierowanie tych spraw do Komisji Prawniczej;</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#Marszałek">j) o przerachowaniu obligacyj byłego Pierwszego Towarzystwa Kolei Dojazdowych w Rosji, emitowanych dla budowy święciańskiej kolei (druk nr 566),</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#Marszałek">k) o opłatach stemplowych i sądowych, związanych z przeniesieniem własności nieruchomości (druk nr 578) — proponuję odesłanie tych spraw do Komisji Skarbowej;</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#Marszałek">l) o kwalifikacjach zawodowych do nauczania w państwowych przemysłowych szkołach wyższych nieakademickich (druk nr 568),</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#Marszałek">ł) o utworzeniu Wydziału Rolniczego w Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (druk nr 576) — proponuję skierowanie tych spraw do Komisji Oświatowej;</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#Marszałek">m) o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1930 r. o ustroju miasta Gdyni (druk nr 581),</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#Marszałek">n) w sprawie zmiany rozporządzenia Prezydenta z dnia 16 marca 1928 r. o usuwaniu nieczystości i wód opadowych (druk nr 570),</u>
          <u xml:id="u-4.23" who="#Marszałek">o) o należnościach gmin z tytułu rozliczenia z właścicielami zniesionych obszarów dworskich (druk nr 571) — proponuję odesłanie tych spraw do Komisji Administracyjno-Samorządowej;</u>
          <u xml:id="u-4.24" who="#Marszałek">p) o pracy robotników portowych w Gdyni (druk nr 580) — proponuję odesłanie tej sprawy do Komisji Pracy;</u>
          <u xml:id="u-4.25" who="#Marszałek">r) o zmianie prawa górniczego (druk nr 575),</u>
          <u xml:id="u-4.26" who="#Marszałek">s) o ułatwieniach w poszukiwaniu i wydobywaniu minerałów bitumicznych (druk nr 577) — proponuję odesłanie tych spraw do Komisji Przemysłowo-Handlowej;</u>
          <u xml:id="u-4.27" who="#Marszałek">t) o ulgach w spłaceniu zaległości udziałów w publicznych przedsiębiorstwach melioracyjnych (druk nr 569),</u>
          <u xml:id="u-4.28" who="#Marszałek">u) o zamianie niektórych należności b. pruskich władz i instytucyj agrarno-finansowych na pożyczki Funduszu Obrotowego Reformy Rolnej (druk nr 583) — proponuję odesłanie tych spraw do Komisji Rolnej;</u>
          <u xml:id="u-4.29" who="#Marszałek">w) o ratyfikacji porozumienia z dnia 14 października 1937 r. między Polską a Wielką Brytanią, dotyczącego taryfikacji biegaczy do maszyn przędzalniczych (druk nr 563),</u>
          <u xml:id="u-4.30" who="#Marszałek">y) o ratyfikacji porozumienia z dn. 30 września 1937 r. między Polską a Wielką Brytanią dotyczącego zmiany umowy handlowej między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii z dn. 27 lutego 1935 r. (druk nr 564),</u>
          <u xml:id="u-4.31" who="#Marszałek">x) o ratyfikacji układu z dn. 30 czerwca 1937 r. między Rzecząpospolitą Polską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie płatności związanych z wierzytelnościami finansowymi (druk nr 565) — proponuję odesłanie tych projektów do Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-4.32" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę innych propozycyj, będę uważał, że moje propozycje zostały przyjęte. Innych propozycyj nie słyszę. Projekty te skieruję do pp. przewodniczących odpowiednich komisyj.</u>
          <u xml:id="u-4.33" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji porozumienia w formie not, wymienionych w Paryżu dn. 13 i 14 maja 1937 r., o przedłużeniu prowizorycznego układu handlowego między Polską a Francją z dnia 18 lipca 1936 r. i o zmianie art. 5 tego układu (druki nr 540 i 588) — sprawozdawca p. Surzyński.</u>
          <u xml:id="u-4.34" who="#Marszałek">Proszę Pana Przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-4.35" who="#Marszałek">Głosu udzielam p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PSurzyński">Wysoka Izbo! Polska i Francja zawarły onegdaj nowy układ handlowy. Wysoka Izba zajmie się na jednym z najbliższych posiedzeń ratyfikacją tego układu. W okresie poprzedzającym ten układ regulował wzajemne stosunki handlowe prowizoryczny układ handlowy polsko-francuski z dnia 18 lipca 1936 r., który przewidywał, że negocjacje handlowe, mające zmienić postanowienia dawnej konwencji handlowej z 9 grudnia 1924 r., winny być zakończone do 31 grudnia 1936 r. Ze względów technicznych było to niemożliwe, przeto w formie wzajemnej wymiany not przedłużono okres negocjacyj do dnia 30 kwietnia 1937 r., następnie do dnia 15 maja 1937 r. i wreszcie — 31 maja 1937 r.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PSurzyński">Rząd zwraca się do Wysokiej Izby z prośbą o zezwolenie na ratyfikowanie tegoż porozumienia, aby nie stwarzać stanu beztraktatowego. Ze względów porządkowych należy to uczynić, przeto proszę o wyrażenie zgody na ratyfikację tego porozumienia w formie wymiany not przez przyjęcie projektu tej ustawy w myśl propozycji rządowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad projektem ustawy w całości.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem tego projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Sejm przyjął projekt ustawy w drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania. Kto z Panów jest za przyjęciem tego projektu ustawy, zechce powstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Sejm projekt ustawy uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji podpisanych w Bernie dnia 30 czerwca 1937 r.:</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">1) porozumienia dodatkowego do układu między Polską a Szwajcarią, dotyczącego uregulowania płatności handlowych, podpisanego w Bernie dnia 31 grudnia 1936 r.,</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#Marszałek">2) protokółu końcowego do powyższego porozumienia (druki nr 534 i 589) — sprawozdawca p. Kroebl.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#Marszałek">Głosu udzielam p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PKroebl">Wysoka Izbo! Dnia 19 listopada 1936 r. został podpisany w Warszawie układ między Polską a Szwajcarią, dotyczący likwidacji sum tzw. zamrożonych, które po wprowadzeniu ograniczeń dewizowych zostały złożone przez dłużników polskich do Polskiego Towarzystwa Handlu Kompensacyjnego, a przez dłużników szwajcarskich do Banku Narodowego Szwajcarskiego. Układ ten, wprowadzony tymczasowo w życie rozporządzeniem Prezydenta z 4 grudnia 1936 r. (Dz. U. R. P. Nr 90), oparty na mieszanym systemie clearingowo-kompensacyjnym, przewidywał likwidację w porządku chronologicznym wierzytelności szwajcarskich, które zostały wpłacone do Towarzystwa Handlu Kompensacyjnego na rachunek Banku Szwajcarskiego do dnia 30 listopada 1936 r. Należności po tym dniu wpłacone miały być przedmiotem osobnego układu.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PKroebl">Ten osobny układ został podpisany 31 grudnia 1936 r., a wprowadzony tymczasowo w życie rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 kwietnia 1937 r. (Dz. U. R. P. Nr 31). Następnie jednak porozumienie dodatkowe podpisane 30 czerwca 1937 r. wprowadzone tymczasowo w życie rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 sierpnia 1937 r. (Dz. U. R. P. Nr 62) zmieniło i uzupełniło artykuły 1 i 2 tego układu i to właśnie porozumienie dodatkowe jest przedmiotem projektowanej ratyfikacji. Porozumienie to jest dla nas korzystne, ponieważ wprowadza czysty system kompensacyjny, znacznie dla nas dogodniejszy od systemu clearingowego.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PKroebl">Z tego powodu wnoszę o przyjęcie rządowego projektu ustawy z druku nr 534 bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosować nad projektem ustawy w całości.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy w całości w drugim czytaniu, zechce wstać. Stoi większość, stwierdzam, że Sejm projekt ustawy w drugim czytaniu uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania. Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy w trzecim czytaniu, zechce wstać. Stoi większość, stwierdzam, że Sejm projekt ustawy uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji podpisanych w Bernie dnia 30 czerwca 1937 r.:</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">1) protokółu dodatkowego do układu dodatkowego do konwencji handlowej między Polską a Szwajcarią z dnia 26 czerwca 1922 r., podpisanego dnia 3 lutego 1934 r.,</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">2) protokółu końcowego do listy B, wymienionej w art. 2 powyższego protokółu dodatkowego (druki nr 536 i 590) — sprawozdawca p. Kroebl.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Udzielam głosu p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PKroebl">Polska zawarła ze Szwajcarią dnia 26 czerwca 1922 r. konwencję handlową, zawierającą postanowienia natury ogólnej. Na podstawie tej konwencji został zawarty układ dodatkowy, wymieniający szczegółowo ulgi od obowiązującej taryfy celnej, przyznane sobie wzajemnie przez oba państwa, lub stabilizujący stawki niektóre na pewien okres czasu bez względu na ewentualną zmianę w tym czasookresie taryfy celnej przez dane państwa albo też zmiany wynikające z zasady najwyższego uprzywilejowania. Układ ten wymienia stawki celne przyznane przez Polskę dla towarów, przywożonych ze Szwajcarii w liście A, a przyznane przez Szwajcarię dla towarów, przywożonych z Polski w liście B.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PKroebl">Protokół dodatkowy, który obecnie mamy ratyfikować, uwalnia nas od kilku bardzo niedogodnych dla nas zniżek, uzyskanych przez Szwajcarię w układzie z 3 lutego 1934 r., a mianowicie na liczniki energii elektrycznej i na pewne półprodukty chemiczne produkowane u nas w kraju.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PKroebl">Zarazem została uregulowana sprawa zniżek na półprodukty chemiczne organiczne w ten sposób, że przyznane zostały Szwajcarii na artykuły w kraju nie wyrabiane zniżki okresowe do dnia 31 grudnia 1938 r. z możnością przedłużenia ich o dalsze 6 miesięcy, o ile w międzyczasie nie zostanie podjęta produkcja tych produktów w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PKroebl">Wreszcie przyznaliśmy także Szwajcarii w tym układzie kilka zniżek celnych na artykuły dla nas mniejszego znaczenia, jak na pewne ekstrakty mięsne, sery, a także na niektóre wyroby bawełniane. Te zniżki dla naszego przemysłu nie mają większego znaczenia. W zamian za to uzyskaliśmy szereg ustaleń stawek celnych, ustaleń dla nas korzystnych, na artykuły naszej produkcji rolnej, jak jęczmień, owies, drób bity i żywy, płatki ziemniaczane, drewno itp., przez co uniezależniliśmy się od możliwości ewentualnej zmiany autonomicznej taryfy celnej szwajcarskiej. Ponadto uzyskaliśmy zniżkę na blachę cynkową dość znaczną, bo dochodzącą prawie do połowy taryfy.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PKroebl">Protokół ten jest dla nas korzystny, dlatego wnoszę o uchwalenie rządowego projektu ustawy z druku nr 536 bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Nikt do głosu nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad projektem ustawy w całości.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy w całości, zechce wstać. Stoi większość. Projekt ustawy w drugim czytaniu został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania. Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy w trzecim czytaniu, zechce wstać. Stoi większość, stwierdzam, że Sejm projekt ustawy uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji podpisanego w Wiedniu dnia 29 lipca 1936 r. układu dodatkowego do konwencji handlowej między Polską a Austrią, podpisanej dnia 11 października 1933 r. (druki nr 561 i 591) — sprawozdawca p. Jahoda-Żółtowski.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Udzielam głosu p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PJahodaŻółtowski">Wysoka Izbo! Podstawą prawną, regulującą stosunki handlowe między Rzecząpospolitą Polską a Austrią, jest umowa handlowa, podpisana w Wiedniu 11 października 1933 r. i obowiązująca dotychczas na okres nieograniczony z 3-miesięcznym terminem wypowiedzenia. Umowa ta opiera się na klauzuli największego uprzywilejowania, zawiera poza tym szereg obustronnych zniżek celnych, które zostały następnie rozszerzone w układzie z lipca 1936 r. Ponadto w r. 1933 został zawarty dwustronny układ kontyngentowy oraz umowa pomiędzy Bankiem Polskim i Austriackim Bankiem Narodowym, ustalająca zasadę rozrachunków pomiędzy obu krajami. Stan umowny uzupełniało ponadto dodatkowe porozumienie, dotyczące węgla i produktów hodowlanych, jeszcze z roku 1927.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PJahodaŻółtowski">Wymiana towarowa polsko-austriacka odbywała się w ramach ustalonych kontyngentów na zasadzie clearingu uskutecznianego przez Bank Polski i Bank Austriacki, a przydział dewiz następuje po obu stronach również na zasadzie clearingu. Polska wywozi do Austrii głównie artykuły rolnicze i hodowlane oraz górnicze: trzodę chlewną, mięso wieprzowe, żyto, jęczmień browarny, nasiona buraków cukrowych, jaja, drzewo, węgiel, koks, parafinę przetwory chemiczne i farmaceutyczne, przędzę wełnianą. Przywozimy natomiast z Austrii prawie wyłącznie wyroby przemysłowe: przetwory chemiczne i farmaceutyczne, skóry wyprawione i wyroby skórzane, tkaniny jedwabne i bawełniane, papier i wyroby papierowe, stal szlachetną i aluminium.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PJahodaŻółtowski">Stosunki handlowe polsko-austriackie uległy ostatnio charakterystycznej przemianie. Istota zagadnienia polega na załamaniu się dodatniego dotychczas dla Polski salda bilansu handlowego, które w r. 1934 wynosiło 20.533.000 zł, w 1935 r. — 18.282.000 zł, a w 1936 r. już tylko 13.973.000 zł. Właściwe załamanie salda nastąpiło w 1937 r., dając w okresie pierwszych 8 miesięcy saldo ujemne 824.000 zł w porównaniu z saldem dodatnim 7.891.000 zł w analogicznym okresie 1936 r. Z cyfr tych wynika, że o załamaniu się dodatniego salda zadecydował nie spadek eksportu, którego cyfra globalna w latach od 1934 do 1936 nie wykazuje większych zmian, ale wzrost importu — i to bardzo znaczny — niezrównoważony dodatkowym wywozem. Import ten jest wywołany niewątpliwie gwałtowną potrzebą wysokiej wartości wyrobów przemysłu austriackiego, jaka zaznaczyła się u nas skutkiem ożywienia gospodarczego i powstawania nowych polskich ośrodków przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PJahodaŻółtowski">Rezultatem tej ewolucji obrotu towarowego stało się, wobec zdecydowanie aktywnego dla Austrii formowania się obrotu pozatowarowego, zjawisko zamrożeń płatniczych. Wykaz Banku Polskiego niewykonanych poleceń płatniczych do Austrii wynosił w październiku b. r. kwotę 21 milionów zł, czyli wykazywał dwukrotny wzrost w ciągu kilku ostatnich miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PJahodaŻółtowski">Obecnie stan tych zamrożeń wynosi na rzecz Austrii blisko 26 milionów zł. Naturalnie, że w kwocie tej oprócz należności towarowych mieszczą się także i procenty od kapitałów znajdujących się w Polsce — zrozumiałym przeto jest, że czynione są z naszej strony wszelkie wysiłki, aby powstrzymać wzrost ujemnego bilansu handlowego, jak i kwoty zamrożonych sum. Wyrazem tych wysiłków jest właśnie przedłożone nam porozumienie dodatkowe do poprzedniej konwencji handlowej i stanowi ono jej nierozerwalną część, zmieniając i uzupełniając ją tylko w niektórych punktach.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PJahodaŻółtowski">Jak zaznaczyłem, musieliśmy starać się uzyskać inne korzystniejsze warunki wymiany. I tak podkreślić należy, że uzyskaliśmy wywóz bezcłowy do Austrii nasion buraków cukrowych, włosia końskiego, z przemysłowych zaś naszych wytworów — pewnych gatunków rur spawanych, ferrochromu, nadto wywóz gazów przemysłowych (gaz blau, butanowy, propanowy). Poza tym uzyskaliśmy prawo eksportu mięsa świńskiego przerobionego zamiast świń, co uważam za korzystniejsze, i to ze zniżką celną według konwencji handlowej z r. 1933 na zasadzie największego uprzywilejowania. Uzyskaliśmy zniżki celne na przetwory mięsne gotowane zwinięte, prasowane i bez kości.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PJahodaŻółtowski">Natomiast Austria uzyskała zniżki celne na wody mineralne lecznicze, kwas węglowy, ziemie i farby z domieszką barwnika, gorsety, pasy, gąbki, proszek aluminiowy oraz pewne wyroby galanterii blaszanej, jak haftki, zatrzaski, których się u nas nie produkuje. Ponadto obie strony zobowiązały się do rozszerzenia obrotów towarowych.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PJahodaŻółtowski">W przekonaniu, że obrana przez nasz Rząd droga uzyska dalsze bardzo ważne dla nas możliwości i doprowadzi do poprawy naszego bilansu handlowego z Austrią, wnoszę w myśl projektu komisji:</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PJahodaŻółtowski">Wysoka Izba raczy wyrazić zgodę na dokonanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej ratyfikacji dodatkowego układu handlowego do konwencji handlowej z Austrią.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Do głosu nie jest nikt zapisany.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy w drugim czytaniu, zechce wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Sejm projekt ustawy w drugim czytaniu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania w trzecim czytaniu. Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość, Stwierdzam, że Sejm projekt ustawy uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji podpisanego w Warszawie dn. 29 maja 1937 roku protokółu dodatkowego do protokółu taryfowego między Polską a Estonią, podpisanego w Tallinie dnia 23 lutego 1937 r. (druki nr 541 i 592) — sprawozdawczym p. Pełczyńska.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#Marszałek">Głosu udzielam p. sprawozdawczym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PPełczyńska">Protokół taryfowy z dnia 29 maja 1937 r. jest uzupełnieniem protokółu taryfowego między Polską a Estonią podpisanego w Tallinie dnia 23 lutego 1937 r. i zawiera w sobie porozumienie z Estonią w sprawie sprowadzania maszyn mleczarskich z Estonii do Polski. Porozumienie to należy uważać niewątpliwie za korzystne dla nas. Maszyn mleczarskich nie wyrabiamy w kraju. Sprowadzamy je nie tylko z Estonii, ale i z Niemiec, Szwajcarii, Finlandii i Danii. Wszystkie te państwa korzystają z ulg 80 do 90% od stawek przewidzianych w drugiej kolumnie polskiej taryfy celnej. W interesie rozwoju polskiego przemysłu mleczarskiego leży sprowadzanie maszyn mleczarskich, zawarte więc porozumienie należy uważać za gospodarczo dla nas korzystne.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PPełczyńska">Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie projektu ustawy bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Sejm projekt ustawy w drugim czytaniu uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania. Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Sejm projekt ustawy uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji porozumienia między Polską a Finlandią w formie not, wymienionych w Warszawie dnia 17 lipca 1937 r., o cleniu serów pochodzenia finlandzkiego (druki nr 535 i 593) — sprawozdawca p. Formela.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#Marszałek">Głosu udzielam p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PFormela">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt ustawy jest przedłużeniem protokółu taryfowego polsko-finlandzkiego z dn. 16 lipca 1936 r., w którym zniżki celne na sery L'Avenir, La Fajette, Valio, Windiammer, Merkur i Kosskenlaskija były ograniczone czasowo do dnia 31 lipca 1936 r. Przedłużenie na jeden rok daje Finlandii dotychczasowe warunki celne, to jest 70 zł za 100 kg sera.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PFormela">Ponieważ w Finlandii nie obowiązują ograniczenia ani dewizowe, ani kontyngentowe, a przywóz nie stanowi konkurencji dla wyrobów krajowych, przeto wnoszę w imieniu komisji o przyjęcie ustawy w brzmieniu rządowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad projektem ustawy w całości.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Kto z Panów Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Sejm w drugim czytaniu projekt ustawy uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Sejm projekt ustawy w trzecim czytaniu uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji porozumienia między Polską a Norwegią w formie not, wymienionych w Warszawie dnia 18 czerwca 1937 r., w sprawie clenia serów pochodzenia norweskiego (druki nr 545 i 594) — sprawozdawca p. Formela.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#Marszałek">Udzielam głosu p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PFormela">Wysoki Sejmie! Udzielenie Finlandii zniżek celnych uprawnia Norwegię merytorycznie do korzystania z tych samych zniżek celnych z tytułu klauzuli największego uprzywilejowania. Jednak wymiana not i ogłoszenie ich jest w myśl obowiązujących przepisów konieczne, celem dania podstawy prawnej dla wprowadzenia odnośnych zmian w polskiej taryfie celnej.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PFormela">Dla naszego eksportu Norwegia jest rynkiem t. zw. wolnym, gdzie nie obowiązują ograniczenia ani dewizowe, ani przywozowe i nasz bilans handlowy kształtuje się dodatnio, przeto wnoszę o przyjęcie projektu rządowego bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosować nad projektem ustawy w całości.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Proszę Panów Posłów, którzy są za przyjęciem projektu ustawy w drugim czytaniu, aby wstali. Stoi większość. Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania. Proszę Panów Posłów, którzy są za przyjęciem projektu ustawy w trzecim czytaniu, aby wstali. Stoi większość. Stwierdzam, że projekt ustawy został przez Sejm uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego. Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji protokółu celnego z dnia 2 września 1937 r. między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Afganistanu (druki nr 562 i 595) — sprawozdawca p. Budzyński.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#Marszałek">Głosu udzielam p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PBudzyński">Projekt ustawy, który mam zaszczyt Wysokiej Izbie teraz referować, jest bardzo skromny, ale treść jego jest bardzo ciekawa. Mianowicie jest to właściwie pierwsza umowa handlowa, zawarta między Polską a Afganistanem — rzecz zupełnie nowa, ziemia dla nas najzupełniej nieznana, ale tym ciekawsza, że właśnie w tym kierunku możemy robić ofensywę gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PBudzyński">Jak się dokonało to, co nazywamy kontaktem handlowym między Polską a Afganistanem? Zwykle z życia wiemy to, że kupcy czynni, aktywni bardzo występują na. zewnątrz — spotykamy takich kupców w Ameryce czy w Afryce z karabinem w ręku, którzy reprezentują towar swojego kraju. My nie mamy tak silnego handlu, aby taki kupiec reprezentował naszą ofensywę w terenach poza polskich. Mamy za to bardzo ciekawą akcję Ministerstwa Spraw Zagranicznych, akcję pionierską, która polega na tym, że placówki od siebie wysyłają ludzi przygotowanych specjalnie i prowadzących właśnie tę robotę pionierską — przygotowanie terenu dla ofensywy gospodarczej. Kiedyś na Komis j: Budżetowej mówiłem już na ten temat i zwracałem uwagę, że lista tych nazwisk powinna być wydrukowana złotymi zgłoskami, ażeby nazwiska pionierów mogły być naprawdę z pełną satysfakcją moralną cytowane. Tutaj na marginesie tej akcji można by pobożne westchnienie wypowiedzieć, ażeby akcja pionierska, która tego rodzaju robotę prowadzi i eksport polski wzmaga, wzmagała eksport naprawdę czysto polski, a nie inny. Oczywiście, to tylko na marginesie mówię.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PBudzyński">O kraju Afganistanu właściwie nie wiemy nic, znamy tylko taką specyficzną rzecz, która ma w nazwie coś z egzotyki, a właściwie jest natury kulinarnej — sos kabul. Kabul to jest stolica Afganistanu. To jest wszystko, co wiemy o Afganistanie. Tymczasem kraj jest niezwykle ciekawy. Sama już sytuacja geograficzna kraju wskazuje na to. Znajduje się on pomiędzy Turkiestanem sowieckim, Indiami, Chinami a Iranem czyli Persją. Kraj jest bardzo duży, obszarem równa się półtorakrotnemu obszarowi Polski. Ludności ma do 12 milionów. Stanowi przez swoją sytuację geograficzną klucz do Indii, zawsze był strefą zatargów i rywalizacji między Anglią a Rosją, a dzisiaj między Anglią a Sowietami. W tej chwili czynniki inne zaczynają odgrywać tam rolę, mianowicie Japonia, a częściowo i Niemcy. Kraj podciąga się technicznie. My pod tym względem możemy odegrać tam niejaką rolę dlatego, że spada na nas cywilizacyjnie rola starszych braci. Możemy iść do nich z pewną wyższą techniką. Nasza ofensywa gospodarcza zbiega się z pewnymi dążeniami do podniesienia stopy technicznej tego kraju.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PBudzyński">Literatura polska o Afganistanie niemal nie istnieje. Poza egzotyką gen. Grąbczewskiego nic nie mamy, jest kilka wydawnictw Instytutu Wschodniego, opartych jednak na źródłach sowieckich. Tymczasem cała literatura o Afganistanie jest to duża kartoteka, sięgająca z górą 4.000 pozycyj. W tym jest 10% pozycyj sowieckich, 10% innych, a 80% angielskich. Jeżeli chodzi o wpływy polskie w Afganistanie, to jest ciekawe, że jeszcze w XVIII wieku pierwszym Europejczykiem, który pisał o Afganistanie, był Polak misjonarz o. Krasicki. Napisał dzieło łacińskie o Afganistanie z okresu marszu plemienia afgańskiego bardzo wojowniczego na dzisiejszy Iran, czyli na Ispahan. Znamy kilku oficerów Polaków w służbie rosyjskiej, następnie kilku oficerów w służbie perskiej o polskich nazwiskach, między innymi generał Borowski, który w pierwszej połowie XIX wieku poległ pod murami Heratu. Herat jest to miasto afgańskie, które stanowi pozycję kluczową w walce między Rosją i Persją z jednej strony, a Anglią z drugiej. Później syn jego Antoni Radziwiłł-Borowski zdobył Herat.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#PBudzyński">To są najbardziej znane polskie nazwiska, które zasłużyły się, jeżeli chodzi o poznanie terenu bliskiego czy środkowego Wschodu.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#PBudzyński">W nowych czasach może najpraktyczniej nas interesuje i dużą rolę odgrywa akcja postępowa, w której odznaczył się szczególnie znany w Polsce, popularny Amanullah, który w 1919 r. wstąpił na tron. W 1926 r. nasz poseł z Ankary Potocki był w Afganistanie; w r. 1927 zawarliśmy z Afganistanem umowę przyjaźni; w r. 1928 Amanullah był z wizytą w Warszawie. Odtąd datuje się pierwszy nasz kontakt handlowy i polityczny z egzotycznym krajem Afganistanu. Krwawe walki roku 1928/29 nie zmieniły istoty tych stosunków tym bardziej, że największą rolę w Afganistanie odgrywa najbardziej postępowy czynnik z padyszachem obecnym na czele, synem Nadira Chana. Nadir Chan był ministrem wojny przy Amanulli.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#PBudzyński">Wobec tego, że postępowość kraju wzrasta, ożywienie handlowe Afganistanu wygląda w tej chwili w cyfrach dość ciekawie. Obecnie Afganistan eksportuje towarów na sumę 90 milionów zł, a importuje na 120 milionów zł rocznie. Oczywiście Anglia jest na pierwszym miejscu, Niemcy jednak też się pchają, a teraz zaczyna Polska. Jak dotąd, jeśli chodzi o stosunki handlowe Polski z Afganistanem, równały się one niemal zeru, a mianowicie wysłaliśmy w 1936 r. do Afganistanu za 2 tys. zł, a sprowadziliśmy, i to drogą pośrednią przez trzeci czynnik, za 64 tys. zł. Możliwości jednak są bardzo duże. Pierwszy kontakt w tych bezpośrednich stosunkach polega na tym, że ostatnio dokonane zamówienie afgańskie w Polsce na rury żelazne opiewa na sumę 160 tys. zł. W dalszym ciągu jednak te stosunki mogą się wzmóc, obliczając optymistycznie, ale zupełnie realnie, do cyfry 15 milionów zł za towary wy wożone od nas do Afganistanu.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#PBudzyński">Co ma Afganistan i co dla nich mamy my? Oni mają karakuły i bawełnę. Samych karakułów sprowadzamy z zagranicy za przeszło 3 miliony zł i oczywiście sprowadzając te karakuły za pośrednictwem państw trzecich nie korzystamy z kompensacji; jeżelibyśmy sprowadzali karakuły bezpośrednio z Afganistanu, mielibyśmy prawo korzystania z kompensacji.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#PBudzyński">Następnie to samo tyczy się bawełny, którą też sprowadzamy z zagranicy bez kompensacji; teraz część tej bawełny, będzie można sprowadzać z Afganistanu, korzystając z kompensacji. My natomiast możemy wywozić do Afganistanu jako do kraju, który się podciąga technicznie, maszyny, żelazo, stal, cukier, trykotaże, wyroby półwełniane, koce, wyroby gumowe — i to w dość dużych ilościach. Wysokość tych transakcyj — jak już powiedziałem — może wynosić obliczając optymistycznie, ale zupełnie realnie, 15 milionów zł rocznie.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#PBudzyński">O tyle łatwiej jest te transakcje prowadzić, że Afganistan ma centralę zakupów w postaci Afgańskiego Banku Narodowego. Ta centrala zakupów planuje na każdy rok ilość zakupów za granicą. Teraz, kiedy jesteśmy właśnie w trakcie kontaktowania, Afgański Bank Narodowy planuje te zakupy. Jesteśmy w kontakcie w momencie rokującym bardzo dobre perspektywy dla eksportu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#PBudzyński">Dlatego proszę Wysoki Sejm o przyjęcie projektu ustawy ratyfikacyjnej w brzmieniu rządowym.</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania nad całością ustawy.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#Marszałek">Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość. Projekt ustawy w drugim czytaniu został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy w trzecim czytaniu, zechce wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Sejm ustawę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 11 porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji projektu konwencji z dnia 22 czerwca 1935 r. w sprawie ustanowienia międzynarodowego systemu zachowania uprawnień w ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa, starości i śmierci (druki nr 560 i 596) — sprawozdawca p. Wadowski.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#Marszałek">Udzielam głosu p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PWadowski">Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji projektu konwencji, uchwalonej na XIX sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy w dniu 22 czerwca 1935 r., który mam zaszczyt referować, ma na celu zorganizowanie międzynarodowego systemu zachowania uprawnień w ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa, starości i śmierci emigrantów.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PWadowski">Dla Polski, jako Państwa emigracyjnego, ochrona interesów ubezpieczeniowych pracowników, zatrudnionych i ubezpieczonych za granicą, oraz reemigrantów jest sprawą bardzo doniosłą nie tylko pod kątem widzenia socjalnym, a więc dla zabezpieczenia egzystencji milionowej rzeszy Polaków za granicą i polskich reemigrantów, ale również i pod kątem widzenia gospodarczym, zwłaszcza w okresie niekorzystnej koniunktury gospodarczej, w której dopływ do Polski zarobków z zagranicy zmniejsza się w sposób dotkliwy; lukę powstającą w ten sposób w bilansie płatniczym wypełniają renty ubezpieczeniowe, przysługujące naszym pracownikom wracającym do kraju.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PWadowski">Rozwinięta szeroko sieć umów dwustronnych, zawartych przez Polskę z innymi państwami, nie zdołała dotąd zapewnić w całej rozciągłości ochrony praw socjalnych polskich emigrantów i reemigrantów. Nie zdołaliśmy dotąd zawrzeć bilateralnych umów ubezpieczeniowych np. z Belgią, Holandią, Czechosłowacją, Jugosławią i innymi państwami.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PWadowski">Nie zawsze umowy bilateralne zapewniają dostateczną ochronę pracownika w zakresie ubezpieczenia na starość, na wypadek inwalidztwa i śmierci, zachowując niekiedy różne niekorzystne dla zainteresowanych ograniczenia.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PWadowski">Wreszcie umowy dwustronne są zupełnie bezsilne wobec stosunkowo częstej w obecnych ruchach emigracyjnych sytuacji, gdy pracownik objęty był z kolei ubezpieczeniem emerytalnym nie tylko w dwóch, lecz w większej liczbie państw. Wynikające stąd braki i niedogodności nie mogą być oczywiście usunięte w drodze porozumień dwustronnych.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PWadowski">Toteż dobrze się stało, że sprawę tę ujęła w swe ręce Międzynarodowa Organizacja Pracy. Umiędzynarodowienie w formie konwencji, którą mam zaszczyt referować, zasad przyjętych już przez umowy dwustronne, a mianowicie: 1) zasady zachowania praw ubezpieczeniowych pracownika, przechodzącego z pracy i ubezpieczenia w jednym państwie do pracy i ubezpieczenia w państwie drugim, lub przenoszącego już po uzyskaniu prawa do renty swe miejsce zamieszkania z jednego państwa do drugiego i 2) zasady zrównania obywateli państw, które ratyfikowały konwencję, z obywatelami własnymi — jest niewątpliwie poważnym sukcesem idei ochrony praw socjalnych emigranta.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PWadowski">Zdaniem moim, nie powinniśmy dać się odstraszyć względami na stosunkowo niebardzo liczną grupę państw, której już tę konwencję ratyfikowały.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PWadowski">Według ostatnio uzyskanych przeze mnie informacyj konwencję tę ratyfikowały już lub ratyfikują: Węgry, Hiszpania, Holandia, Jugosławia, a w bliskim czasie mają to uczynić inne państwa.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#PWadowski">Zawsze przy ratyfikacji grozi powstanie błędnego koła: jedne państwa oglądają się na drugie, żadne nie chce być tym, które pierwsze ratyfikuje.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#PWadowski">Nie mogę zresztą w tym miejscu nie podkreślić, że pod kątem widzenia interesów polskich sprawa ratyfikacji tej konwencji przez największe państwa imigracyjne (jak Francja i Niemcy) nie posiada dla nas szczególnego znaczenia, ponieważ stosunki nasze w tej dziedzinie z państwami, do których kieruje się masowo wychodźtwo polskie, regulowane są przez nas z tymi państwami w odrębnych umowach dwustronnych. Natomiast wykonanie konwencji tej posiadać będzie dla nas istotne znaczenie właśnie z uwagi na państwa, z którymi — ze względu na stosunkowo słaby ruch emigracyjny do tych państw — nie byłyby prawdopodobnie zawarte osobne umowy bilateralne.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#PWadowski">Podkreślić należy, że w pracach nad tą konwencją Polska odegrała rolę pionierską, oddziaływując decydująco na jej treść.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#PWadowski">Z uwagi na przytoczone motywy wnoszę w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych o przyjęcie ustawy w brzmieniu rządowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosować nad projektem ustawy w całości. Panowie Posłowie, którzy są za przyjęciem projektu ustawy, zechcą wstać. Stoi większość. Projekt ustawy został w drugim czytaniu przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania. Panowie Posłowie, którzy są za przyjęciem projektu ustawy, zechcą wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Sejm projekt ustawy uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o rządowym projekcie ustawy o ochronie znaku i nazwy Czerwonego Krzyża oraz godła Związku Szwajcarskiego (druki nr 548 i 597) — sprawozdawca p. Morawski.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#Marszałek">Proszę Pana Przewodniczącego Komisji Prawniczej o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#Marszałek">Głosu udzielam p. sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PMorawski">Wysoka Izbo! Ustawa, którą mam zaszczyt referować, jest wykonaniem konwencji genewskiej z 1929 r., ogłoszonej w Dzienniku Ustaw z r. 1932 nr 103, w której Polska, tak jak i inne państwa podpisujące konwencję, przyjęła na siebie obowiązek między innymi przedłożenia do lat 5 Izbom ustawodawczym ochrony znaku Czerwonego Krzyża, jak też i ochrony znaku godła szwajcarskiego.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PMorawski">Aby krótko tę ustawę omówić, chcę przejść historię powstania instytucji Czerwonego Krzyża w ogóle, a następnie w Polsce w szczególności, Do r. 1864 tak ranni, jak i jeńcy wojenni i chorzy byli pozostawieni swej własnej opiece. Nie było specjalnej instytucji, która by się opieką nad nimi zajmowała. Dopiero po bitwie pod Solferino Szwajcar Durent podjął się samorzutnie tej czynności, a później przez zawiązanie komitetu złożonego z samych Szwajcarów doprowadził w 1864 r. do konferencji państw, na której podpisały one konwencję i wzięły na siebie obowiązek stworzenia instytucji, która miała za zadanie opiekowanie się rannymi, była wyposażona w szerokie prawa neutralności i eksterytorialności i która poczęła rozwijać się w ten sposób, że podlegała Międzynarodowemu Komitetowi Czerwonego Krzyża, złożonemu wyłącznie ze Szwajcarów, z siedzibą w Genewie. W ten sposób co parę lat odbywały się zjazdy ogólne i konferencje, a równocześnie w państwach rozwijały się narodowe Towarzystwa Czerwonego Krzyża Instytucja ta przyjęła wtedy jako swoje godło odwrócony znak godła Związku Szwajcarskiego — ze względu na uznanie dla narodu szwajcarskiego — mianowicie czerwony krzyż na białym polu, tak zwany Krzyż Genewski. Krzyż ten miał wszędzie ochronę prawną.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PMorawski">U nas w Polsce naturalnie dopóki nie mieliśmy bytu niepodległego, dopóty nie było polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża Następnie jednak, skoro po wojnie w r. 1920 wreszcie wstąpiliśmy w tę rodzinę, i u nas założone zostało Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża. W r. 1929 wszystkie państwa na konferencji genewskiej uchwaliły konwencję, mocą której znak Czerwonego Krzyża miał być pod ochroną prawną. Równocześnie także i znak szwajcarski. W Polsce w r. 1927 rozporządzeniem Pana Prezydenta znak Krzyża Genewskiego był wzięty pod ochronę, ale jedynie w obrotach handlowych i przemysłowych, natomiast nie był wzięty pod ochronę w obrotach innych. Wreszcie dzisiejsza ustawa, która jest oparta na tej konwencji, bierze ten znak w ochronę i w art. 1 określa ściśle jakim instytucjom przysługuje prawo używania znaku lub nazwy Czerwonego Krzyża, mianowicie: wojskowym władzom sanitarnym, stowarzyszeniu „Polski Czerwony Krzyż”, zagranicznym stowarzyszeniom Czerwonego Krzyża, przebywającym czasowo na obszarze Państwa Polskiego z upoważnienia władz polskich.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PMorawski">Natomiast godło Związku Szwajcarskiego dotychczas chronione w Polsce nie było. Brala go tylko pod ochronę ustawa z 1933 r. o wynalazkach, wzorach i znakach towarowych. W tej ustawie było negatywnie określone, że nie korzystają z ochrony te znaki, które mają w sobie albo godło jakieś państwowe, albo część godła państwowego, chyba tylko za zezwoleniem właściwej władzy. Dzisiejsza ustawa właśnie w ust. 2 art. 2 zaznacza wyraźnie, że jeśli istnieje zezwolenie władzy, w takim razie może być ten znak używany. Prócz tego ta konwencja nakłada obowiązek, ażeby nie używać znaku szwajcarskiego w sposób mogący obrażać uczucia narodowe Szwajcarii. I tutaj w dzisiejszej ustawie mamy w art. 3 w punkcie c) właśnie wykonanie tej konwencji. Jest rzeczą naturalną, że Polska przyjmując i wykonując konwencję genewską w całości, w tym wypadku uczyniła to nie tylko z obowiązku, ale równocześnie tym samym zaznaczyła wielkie poczucie wdzięczności i przyjaźni, jakie łączy nas ze Szwajcarią, oraz uznanie dla akcji humanitarnej, którą zapoczątkowała szlachetna inicjatywa szwajcarska przez stworzenie instytucji Czerwonego Krzyża.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PMorawski">Komisja przyjęła przedłożenie rządowe bez zmian. Wobec tego w imieniu komisji proszę Wysoką Izbę o przyjęcie przedłożenia rządowego bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#Marszałek">Ponieważ nie zostały zgłoszone żadne poprawki ani wnioski mniejszości, przeto będziemy głosować nad projektem ustawy w całości. Kto z Panów Posłów jest za projektem ustawy, zechce wstać. Stoi większość, stwierdzam, że Sejm projekt ustawy w drugim czytaniu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania. Proszę Panów Posłów, którzy są za projektem ustawy w trzecim czytaniu, aby wstali. Stoi większość, Stwierdzam, że Sejm projekt ustawy uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#Marszałek">Zamierzam zamknąć posiedzenie,</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#Marszałek">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie zgłoszonych interpelacyj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#Sekretarz">Interpelacja p. Hermanowicza do p. Ministra Skarbu w sprawie niszczenia przez Spółkę Akcyjną dla Eksploatacji Monopolu Zapałczanego w Polsce polskiej produkcji patyczków zapałczanych.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#Sekretarz">Interpelacja p. Starzaka do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie sprawozdania, z procesu Juliana Kowalika, okręgowego inspektora pracy w Kielcach w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie, a zamieszczonego w czasopiśmie „Krakowski Kurier Wieczorny”.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#Sekretarz">Interpelacja p. Sommersteina do p. Prezesa Rady Ministrów jako Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie okólnika Tymczasowego Prezydenta m. Poznania, grożącego urzędnikom miejskim w Poznaniu konsekwencjami za kupowanie u kupców żydowskich względnie leczenie się u lekarzy niepolskiej narodowości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Interpelacje te przyjmuję do laski marszałkowskiej i prześlę je p. Prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#Marszałek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#Marszałek">O terminie i porządku dziennym następnego posiedzenia będą Panowie Posłowie zawiadomieni na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 11 min. 22.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>