text_structure.xml
34 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia godz. 1 min. 10 po pół.).</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Przedstawiciele Rządu: Prezes Rady Ministrów Wincenty Witos, Minister Spraw Zagranicznych Marian Sejda, Minister Spraw Wewnętrznych Władysław Kiernik, Minister Skarbu Władysław Grabski, Minister Robót Publicznych Jan Łopuszański, Minister Sprawiedliwości Stanisław Nowodworski, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Stanisław Głąbiński, Minister Kolei Żelaznych Leon Karliński, Minister Poczt i Telegrafów Jan Moszczyński, Minister Rolnictwa i Dóbr Państwowych Jerzy Gościcki, Minister Przemysłu i Handlu Władysław Kucharski, Kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych gen. dyw. Aleksander Osiński, Kierownik Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej Ludwik Darowski, Kierownik Ministerstwa Zdrowia Publicznego Jerzy Bujalski.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Podsekretarze Stanu: W Ministerstwie Skarbu Bolesław Markowski.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Protokół 39 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 40 posiedzenia leży w biurze sejmowem do przejrzenia. Jako sekretarze zasiadają pp. Sołtyk i Waszkiewicz. Listę mówców prowadzi p. Sołtyk.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Proszę p. Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(czyta:)</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Interpelacja p. Daczko i tow. z klubu Zjed. Niem. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie rozwiązania towarzystw Deutschtumsbundu na Pomorzu.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Interpelacja p. Diamanda i tow. z klubu Z. P. P. S. do p. Ministra Kolei Żelaznych w sprawie gospodarki wagonowej na kolejach państwowych.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Interpelacja p. Pryłuckiego (Żyd. Stron. Lud.) i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie zajęcia drogą rekwizycji przez Komisję Mieszkaniową Magistratu w Równem mieszkania Bencjona Rozensztajna i oddania lokalu tego do użytku prywatnego dziennika „Wołyńskoje Słowo”.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Interpelacja p. Dzięgielewskiego i tow. ze Z. P. P. S. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Zdrowia Publicznego w sprawie przywrócenia praw praktyki lekarskiej i nadania obywatelstwa polskiego lekarzowi miejskiemu m. Pińska dr. Gabrielowi Kowalskiemu.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Interpelacja p. Ostrowskiego i tow. z klubu P. S. L. do p. Ministra Robót Publicznych w sprawie niewłaściwego postępowania Powiatowego Zarządu Drogowego w Buczaczu.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Interpelacja p. Posackiego i tow. z klubu P. S. L. do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych, Robót Publicznych i Zdrowia Publicznego w sprawie nadużyć popełnianych przez fabrykę drożdży i spirytusu w Lesienicach pod Lwowem.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Interpelacja posłów Klubu Ukraińskiego do pp. Ministrów Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w sprawie aresztowań na Wołyniu ludności za obchód robotniczego święta 1 maja.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Interpelacja posłów Klubu Ukraińskiego do pp. Ministrów Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w sprawie masowych rewizji i aresztowań na Wołyniu.</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Interpelacja p. Szakuna i tow. z klubu P. S. L. „Wyzwolenie” do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie znęcania się i gwałtów, popełnionych przez policjantów posterunku Mołczadz pow. słonimskiego nad mieszkańcami wsi Cieszewla, gm. nowomyskiej, pow. baranowickiego w dn. 12 maja r. b.</u>
<u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Interpelacja p. Szakuna i tow. z klubu P. S. L. „Wyzwolenie” do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w skrawie pobicia i skaleczenia mieszkańca wsi Hajniniec, gm. niedźwiedzickej, pow. baranowickiego, Józefa Worońca, przez policjantów posterunku w maj. Sawejki tegoż powiatu.</u>
<u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Interpelacje te odeślę p. Prezesowi Rady Ministrów.</u>
<u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Zawiadamiam Izbę, że Sąd okręgowy karny we Lwowie wnosi o wyrażenie zgody Sejmu na ściganie karno-sądowe posła Karola Eisensteina z §§ 487, 488 i 491 ustaw karn. Wniosek ten odsyłam do Komisji Regulaminowej i Nietykalności Poselskiej.</u>
<u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Donoszę Izbie, że udzieliłem urlopów posłom: Włodzimierzowi Piotrowskiemu — na tydzień, Bednarczykowi — na trzy dni.</u>
<u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Proszą Izbę o udzielenie urlopów posłowie: Daszyński na 6 tygodni, Szafranek na 1 miesiąc, Pawluk na 3 tygodnie, Cieplak na 2 tygodnie, Chłapowski na 2 tygodnie.</u>
<u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">Nie słyszę protestu, przeto uważam, że Izba na udzielenie urlopów się zgadza.</u>
<u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">Następnie zawiadamiam Izbę, iż otrzymałem od P. Prezesa Rady Ministrów pismo z zawiadomieniem, że p. Prezydent Rzeczypospolitej postanowieniem z dn. 26 maja 1923 r. zwolnił Prezesa Rady Ministrów i Ministra Spraw Wewnętrznych p. Władysława Sikorskiego wraz z całym gabinetem z piastowanych urzędów, poruczając im równocześnie dalsze pełnienie dotychczasowych funkcji do chwili powołania nowego Rządu.</u>
<u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">Postanowieniem zaś z dnia 28 maja r. b. p. Prezydent Rzeczypospolitej zamianował: Prezesem Rady Ministrów — p. Wincentego Witosa i na jego wniosek zamianował:</u>
<u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">1) posła do Sejmu Rzeczypospolitej dr. Władysława Kiernika — Ministrem Spraw Wewnętrznych,</u>
<u xml:id="u-2.21" who="#Marszałek">2) posła do Sejmu Rzeczypospolitej dr. Mariana Sejdę — Ministrem Spraw Zagranicznych,</u>
<u xml:id="u-2.22" who="#Marszałek">3) Władysława Grabskiego — Ministrem Skarbu.</u>
<u xml:id="u-2.23" who="#Marszałek">4) senatora Stanisława Nowodworskiego — Ministrem Sprawiedliwości,</u>
<u xml:id="u-2.24" who="#Marszałek">5) posła do Sejmu Rzeczypospolitej prof. dr. Stanisława Głąbińskiego — Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego,</u>
<u xml:id="u-2.25" who="#Marszałek">6) posła do Sejmu Rzeczypospolitej Jerzego Gościckiego — Ministrem Rolnictwa i Dóbr Państwowych,</u>
<u xml:id="u-2.26" who="#Marszałek">7) posła do Sejmu Rzeczypospolitej inż. Władysława Kucharskiego — Ministrem Przemysłu i Handlu,</u>
<u xml:id="u-2.27" who="#Marszałek">8) członka Komitetu Naczelnego dla administracji kolei górnośląskich w Bytomiu Leona Karlińskiego — Ministrem Kolei Żelaznych.</u>
<u xml:id="u-2.28" who="#Marszałek">9) Jana Moszczyńskiego - Ministrem Poczt i Telegrafów,</u>
<u xml:id="u-2.29" who="#Marszałek">10) prof. dr. Jana Łopuszańskiego — Ministrem Robót Publicznych, oraz powierzył gen. dywizji Aleksandrowi Osińskiemu — kierownictwo Ministerstwa Spraw Wojskowych, p. Ludwikowi Darowskiemu — kierownictwo Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, oraz Podsekretarzowi Stanu, dr. Jerzemu Bujalskiemu — kierownictwo Ministerstwa Zdrowia Publicznego.</u>
<u xml:id="u-2.30" who="#Marszałek">Przystępujemy do porządku dziennego Nr. 1:</u>
<u xml:id="u-2.31" who="#Marszałek">Pierwsze czytanie ustawy o parcelacji i osadnictwie (druk nr. 505).</u>
<u xml:id="u-2.32" who="#Marszałek">Głosu nikt nie żąda. Sprawę odsyłam do Komisji Rolnej.</u>
<u xml:id="u-2.33" who="#Marszałek">Nr. 2: Pierwsze czytanie ustawy o sfinansowaniu parcelacji i osadnictwa (druk nr. 504). Do głosu nikt się nie zapisał — sprawa idzie do Komisji Rolnej, która ewentualnie zasięgnie opinii Komisji Budżetowej.</u>
<u xml:id="u-2.34" who="#Marszałek">Głos ma p. Prezes Rady Ministrów.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rząd, który mam zaszczyt dzisiaj przedstawić Wysokiej Izbie, opiera się na zaufaniu stronnictw, które postanowiły powierzyć temu Rządowi realizację określonego programu. W oparciu o to zaufanie Rząd widzi urzeczywistnienie demokratycznej zasady parlamentaryzmu a zarazem czerpać zeń będzie siłę do istotnego przeprowadzenia zadań, jakich się podejmuje.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W ten sposób zostanie usunięta ujemna cecha rządów pozaparlamentarnych, za które nikt nie ponosił wyraźnie odpowiedzialności i co rządowi musiało utrudnić stałą i systematyczną pracę.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Pomimo, że podstawą Rządu jest zaufanie nie wszystkich stronnictw, Rząd stoi na stanowisku ogólno-państwowem, nie uważając się wcale za rząd partyjny; chociaż oparty jest na większości polskiej, daleki jest od myśli prowadzenia polityki szowinizmu w stosunku do mniejszości narodowych. Rząd wie, że całe społeczeństwo wielkim głosem domaga się porządku i spokoju, wierząc, że jedynie one mogą zapewnić normalny rozwój Rzeczypospolitej. Dlatego Rząd, stojąc ściśle na stanowisku Konstytucji i praworządności, na niej opartej, nie będzie tolerował żadnych nielegalnych organizacji, któreby miały na celu rozstrzyganie siłą doniosłych problemów państwowych, lub chciały zastąpić próbami teroru walkę polityczną stronnictw i opinii publicznej, prowadzoną w ramach konstytucyjnych.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Aby nie zaciemniać zasadniczej linii Rządu, pragnę zatrzymać się jedynie na tych sprawach, które w obecnej chwili wysuwają się na czoło zagadnień państwowych.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W zakresie polityki zagranicznej Rząd kroczyć będzie wypróbowaną już drogą pokojowego współżycia z sąsiadami, stojąc równocześnie na straży suwerenności i interesów Państwa.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Punktem wyjścia dla polskiej polityki zagranicznej jest zawsze świadomość, że w wielkiej światowej wojnie zwycięstwo mocarstw sprzymierzonych nad państwami centralnemi, a szczególnie nad Niemcami, położyło podwaliny zjednoczenia i niepodległości naszej Ojczyzny. W ciągu kilku lat, które upłynęły od Traktatu Wersalskiego, pogłębiły się i umocniły stosunki wzajemne między Polską a wielkiemi demokracjami Zachodu. Szczególnie zacieśniły się węzły naszych stosunków z Francją, a niedawny pobyt marszałka Foch'a w Polsce stał się żywym wyrazem konsekwentnej i realnej współpracy Polski i Francji.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rząd stwierdza z radością, że stosunki polsko-angielskie rozwijają się od pewnego czasu w sposób nader pomyślny, do czego przywiązuje pierwszorzędną wagę i dlatego będzie dbał o ich utrwalenie i rozwinięcie we wszystkich kierunkach, a więc i gospodarczym.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#komentarz">(Głos na lewicy: P. Sejda daje rękojmię).</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Z Włochami łączą nas względy nie tylko natury cywilizacyjnej i politycznej,...</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#komentarz">(Wesołość na lewicy. Głos na lewicy: Faszystowskiej)</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">... ale i gospodarczej. Nad ich pogłębieniem i rozszerzeniem Rząd będzie pracować konsekwentnie i wytrwale, licząc na twórczą politykę pokojową rządu włoskiego.</u>
<u xml:id="u-3.11" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rząd dążyć będzie do jaknajwiększego zbliżenia i z innemi państwami sprzymierzonemi i stowarzyszonemi, szczególnie z Belgią, Japonią oraz ze Stanami Zjednoczonemi, których akcji humanitarnej Polska tyle zawdzięcza, a w których żyje wielomilionowa emigracja polska, żywo odczuwająca swój związek z macierzą.</u>
<u xml:id="u-3.12" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Jednocześnie zadaniem polskiej polityki zagranicznej jest przyczynienie się do racjonalnego ukształtowania stosunków między państwami, powstałemi na gruzach państw centralnych. Musi to wyrosnąć ze zrozumienia wspólnych celów i wspólnych niebezpieczeństw...</u>
<u xml:id="u-3.13" who="#komentarz">(Głos: Słusznie)</u>
<u xml:id="u-3.14" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">... i musi się oprzeć na uzupełnieniu trwałego przymierza z Rumunią istotnem zharmonizowaniem polityki polskiej, czeskiej i jugosłowiańskiej wobec zagadnienia Europy Środkowej, co jednak w znacznej mierze zależne jest od utrwalenia także po stronie Czechosłowacji świadomości, że uregulowanie stosunków między obu państwami i wyrównanie zachodzących kwestii spornych leży w interesie obu stron.</u>
<u xml:id="u-3.15" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Z Jugosławją mamy już konwencję handlową, a ponieważ z państwem tem nie mamy sprzecznych interesów, nie wątpimy, że za tą konwencją pójdą łatwo i inne umowy gospodarcze.</u>
<u xml:id="u-3.16" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Racjonalne ukształtowanie stosunków w Europie Środkowej, obejmujące także na północy państwa bałtyckie, wzmocni trwałość pokoju europejskiego i stanie się tarczą przeciwko wszelkim zakusom i zamachom odwetowym.</u>
<u xml:id="u-3.17" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Pragnąc z Niemcami utrzymać poprawne stosunki sąsiedzkie, zdecydowani jesteśmy bronić nieugięcie stanu naszego państwowego posiadania, opartego nie tylko na Traktacie Wersalskim, ale także na naszych prawach historycznych, narodowych i moralnych.</u>
<u xml:id="u-3.18" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Wobec Rosji, znajdującej się ciągle jeszcze w chaosie, pełnym groźnych tajemnic, Polska stała się jak i w przeszłości wałem ochronnym dla całej Europy - tym razem, przed zalewem komunizmu. Polska pragnie szczerze zrealizowania zawartego z Rosją traktatu pokojowego we wszystkich punktach. Niestety rząd sowiecki oporem w wykonaniu swych zobowiązań oraz czynami, które wstrząsnęły sumieniem całego świata, przeciwstawia się naszym i zaprzyjaźnionych z nami rządów usiłowaniom wejścia z Rosją na drogę normalnych warunków międzynarodowego współżycia politycznego i gospodarczego.</u>
<u xml:id="u-3.19" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Wobec ciągłych prowokacji ze strony Litwy, Rząd Polski, świadomy swych praw i swej siły, nie chce wątpić, że naród litewski zrozumie wreszcie swój własny żywotny interes przyjaznego ustosunkowania się do Polski, jako naturalnej gwarancji samodzielnej przyszłości Litwy.</u>
<u xml:id="u-3.20" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W stosunku do wolnego miasta Gdańska Rząd, zgodnie z wolą narodu i jednomyślną uchwałą Sejmu, użyje wszystkich środków, aby zniewolić władze wolnego miasta do ścisłego dopełnienia wszystkich obowiązków w stosunku do Polski, przez Traktat Wersalski na Gdańsk nałożonych.</u>
<u xml:id="u-3.21" who="#komentarz">(Brawo. P. Dąbski: Rewizja umów gdańskich)</u>
<u xml:id="u-3.22" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Polska, jak musi być panią swoich odwiecznie polskich ziem zachodnich, tak musi mieć wolny do stęp do Bałtyku w pełnem znaczeniu tego słowa.</u>
<u xml:id="u-3.23" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rzeczpospolita Polska, przepojona bezwzględnie pokojowemi tendencjami, widzi jednak w swej młodej bohaterskiej armii nie tylko pewną gwarancję i wierną straż swego bytu politycznego, ale i szkołę obywatelskiego ducha i patriotycznej pracy.</u>
<u xml:id="u-3.24" who="#komentarz">(Brawo).</u>
<u xml:id="u-3.25" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">To też Rząd z największą troską starać się będzie o utrzymanie armii polskiej na drodze trwałego rozwoju i postępu, a zdając sobie sprawę z wielkich potrzeb zaopatrzenia i wyposażenia armii z jednej, a trudności finansowych z drugiej strony, uczyni wszystko, aby bez narażenia na szwank sanacji Skarbu, utrzymać siłę zbrojną Państwa na odpowiednim poziomie. W tym względzie Rząd przywiązuje wielką wagę do rychłego uchwalenia przez Wysoką Izbę ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej, jak również do przeprowadzenia ustaw o organizacji najwyższych władz wojskowych, o etatach i o uposażeniu osób wojskowych.</u>
<u xml:id="u-3.26" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W sprawie tak doniosłej dla obrony Państwa, jak przemysł wojenny, Rząd dążyć będzie do uniezależnienia się od zagranicy tak, aby zaopatrzenie wojska mogło być przeprowadzone przez własny przemysł rodzimy.</u>
<u xml:id="u-3.27" who="#komentarz">(Brawo).</u>
<u xml:id="u-3.28" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Dążąc do uporządkowania administracji, zwłaszcza na Kresach, Rząd położy nacisk na konieczność zespolenia działalności organów różnych gałęzi administracji I i II instancji,...</u>
<u xml:id="u-3.29" who="#komentarz">(Głosy: Słusznie</u>
<u xml:id="u-3.30" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">... zgodnie z postanowieniami Konstytucji, oraz na jaknajrychlejsze uregulowanie ustroju samorządowego i jego podstaw finansowych w gminie, powiecie i województwie.</u>
<u xml:id="u-3.31" who="#komentarz">(Głos z ław Wyzwolenia: Polityka do szkoły)</u>
<u xml:id="u-3.32" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rząd, stojąc na stanowisku demokratycznem, domagać się będzie od tych organów szczerze obywatelskiego i rzeczowego traktowania całej ludności. Rząd nie będzie tolerować żadnych wykroczeń pod tym względem, ponieważ pragnie, aby administracja i służba bezpieczeństwa, owiana duchem nowoczesnym, zyskały powszechne zaufanie i uznanie. Z drugiej strony Rząd okaże pewne zrozumienie dla potrzeb pracowników państwowych w granicach możliwości skarbowych.</u>
<u xml:id="u-3.33" who="#komentarz">(Wesołość na lewicy)</u>
<u xml:id="u-3.34" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W dziedzinie skarbowości naczelnem dążeniem Rządu pozostanie uzyskanie istotnej równowagi budżetu przez znaczne powiększenie dochodów Skarbu we wszystkich dziedzinach i przestrzeganie oszczędności w wydatkach. Dla rozwinięcia akcji oszczędnościowej, zwłaszcza w kierunku zniesienia zbytecznych urzędów i racjonalnej redukcji nadmiernej ilości pracowników, oraz uchylenia zbytecznych wydatków rzeczowych, zostanie ustanowiony osobny komisarz rządowy z szerokiemi prawami.</u>
<u xml:id="u-3.35" who="#komentarz">(Wesołość na lewicy. Głos: Oni wolą Hartleba)</u>
<u xml:id="u-3.36" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Dochody państwowe zwyczajne będą wzmocnione przez wysoki podatek majątkowy progresywny. Sanacja Skarbu będzie prowadzona nadal po linii łącznej z sanacją życia finansowego samego społeczeństwa, a to przez wprowadzenie do obliczeń i rozrachunków, oraz kredytu i oszczędności miernika złotego. Jednocześnie Rząd będzie przygotowywał reformę walutową i wprowadzenie złotego do obiegu, oraz założenie banku emisyjnego. Nie będzie to wcale połączone z zaniedbaniem marki polskiej. Przeciwnie, tak samo, jak to miało miejsce w ostatnich miesiącach. Rząd będzie chronił markę polską przed spadkiem. Przez podtrzymanie kursu marki polskiej, oraz przez zabezpieczenie zaopatrzenia rynku w zboże, co Rząd zamierza zorganizować, będzie się starał Rząd powstrzymać wzrost drożyzny. Jednocześnie Rząd zwalczać będzie spekulację i lichwę drożyźnianą.</u>
<u xml:id="u-3.37" who="#komentarz">(Ironiczne oklaski na lewicy).</u>
<u xml:id="u-3.38" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Wyodrębnienie przedsiębiorstw państwowych i oparcie ich na zasadach handlowych, będzie przeprowadzone konsekwentnie w celu podniesienia dochodów z tych źródeł. Dla poczynienia niezbędnych nakładów, zarówno w dziedzinie tych przedsiębiorstw jak i w dziedzinie rozbudowy miast, oraz reformy agrarnej będzie uruchomiony nowy system kredytu publicznego, oparty na złotym polskim. System ten winien uruchomić na cele publiczne znaczne środki z łona samego społeczeństwa; służyć będzie również, jako ułatwienie dopływu kapitału zagranicznego, o ile ten okaże dążność do wsparcia naszych własnych usiłowań finansowo-twórczych.</u>
<u xml:id="u-3.39" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W dziedzinie przemysłu i handlu Rząd będzie szedł po linii wyzyskania prywatnej inicjatywy, celem wydobycia tych walorów, jakie ta dziedzina ma dla życia prywatnego, jako też państwowego. Jednak, mając na względzie w pierwszym rzędzie interes państwowy, Rząd będzie się przeciwstawiał wszelkim wybujałym i nieuzasadnionym roszczeniom prywatnych osób, czy organizacji w dziedzinie niepomiernych zysków. Wszelkiemi środkami, które mamy w swoich rękach, Rząd poprze usiłowania celem zmodernizowania i przysposobienia do walki konkurencyjnej naszego przemysłu z temi jednostkami zewnętrznemi, które, będąc w lepszych warunkach, potrzebną ewolucję przebyły wcześniej, aniżeli myśmy to uczynić mogli. Ze szczególniejszą może niż dotąd troską i pieczołowitością, Rząd zajmie się kwestią drobnego przemysłu i handlu oraz rękodzieła, mając na względzie nie tylko utrzymanie samodzielności tej ważnej warstwy społecznej i narodowej, ale także samą egzystencję naszych miast, jako ważnej siedziby ruchu narodowego i intelektualnego.</u>
<u xml:id="u-3.40" who="#komentarz">(Brawo).</u>
<u xml:id="u-3.41" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rozwój rolnictwa, jako podstawy sił gospodarczych narodu, dozna szczególniejszej opieki i pomocy ze strony Państwa.</u>
<u xml:id="u-3.42" who="#komentarz">(Brawo).</u>
<u xml:id="u-3.43" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Działalność odpowiednich organów państwowych w tym zakresie musi być ściśle zespolona z pracą organizacji rolniczych.</u>
<u xml:id="u-3.44" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rząd jest przekonany, że racjonalnie pojęta oszczędność nie tylko nie wyklucza, ale przeciwnie nakazuje znaleźć odpowiednie środki, celem wydatnego podniesienia produkcji rolnej w całym jej zakresie.</u>
<u xml:id="u-3.45" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W dziedzinie gospodarki leśnej...</u>
<u xml:id="u-3.46" who="#komentarz">(Wesołość na lewicy)</u>
<u xml:id="u-3.47" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">…zadaniem Rządu będzie rozciągnięcie ścisłego nadzoru nad gospodarką w lasach prywatnych i państwowych i naprawienie szkód, jakie zostały wyrządzone na skutek rabunkowej...</u>
<u xml:id="u-3.48" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">(P. Pulck: Słusznie!)</u>
<u xml:id="u-3.49" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">…eksploatacji, oraz stanowcze przestrzeganie obowiązkowego zalesienia zajętych obszarów. Dla ochrony od tej rabunkowej eksploatacji Rząd nie cofnie się w razie potrzeby przed wydaniem zakazu wywozu drzewa zagranicę. Prócz tego wyda Rząd zarządzenia, celem zaopatrzenia ludności w drzewo opałowe.</u>
<u xml:id="u-3.50" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Uważając przeprowadzenie reformy rolnej za jeden z najważniejszych punktów programu swego, Rząd podejmie niezwłocznie pracę, zmierzającą do usunięcia wszelkich przeszkód, jakie dotąd stały na drodze do urzeczywistnienia tej wielkiej reformy.</u>
<u xml:id="u-3.51" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Wobec faktu wniesienia do Wysokiego Sejmu przez rząd poprzedni projektów ustaw, zmierzających do zasadniczego ujęcia sprawy reformy rolnej, nie chcąc opóźniać zrealizowania reformy przez ich wycofanie, Rząd zastrzega sobie zgłoszenie do projektów tych zmian, umożliwiających bardziej celowe i stanowcze rozwiązanie sprawy.</u>
<u xml:id="u-3.52" who="#komentarz">(Wrzawa. Marszałek dzwoni).</u>
<u xml:id="u-3.53" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Dotyczy to w szczególności uproszczenia procedury wykonawczej, zagwarantowania minimalnej ilości obszarów państwowych, martwej ręki i prywatnych, podlegających parcelacji, która wynosić winna conajmniej 400.000 morgów rocznie, należytego rozgraniczenia kompetencji urzędów ziemskich i władz sądowych, oraz sfinansowania reformy rolnej na zasadach renty ziemskiej i umiarkowanych cen tak przy parcelacji dobrowolnej jak i przymusowej, umożliwiających nabycie ziemi bezrolnym i małorolnym na dostępnych warunkach i na długoletni kredyt. Uregulowanie tytułów własności gruntów, nabytych już z parcelacji, czy to państwowej, czy przez instytucje upoważnione przeprowadzonej, jak również przyśpieszenie komasacji i likwidacji serwitutów, będą dopełnieniem najbliższego programu Rządu w tej dziedzinie.</u>
<u xml:id="u-3.54" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Celem przyśpieszenia odbudowy kraju Rząd zamierza wejść na drogę zapewnienia poszkodowanym zasiłków i kredytu państwowego, oraz ułatwienia im nabycia materiałów drzewnych przez zrealizowanie ustawy o daninie lasowej.</u>
<u xml:id="u-3.55" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W dziedzinie kolejnictwa Rząd będzie stał na stanowisku samowystarczalności budżetu kolejowego. Do tego celu Rząd będzie dążyć przez stosowanie racjonalnej gospodarki w budżecie rozchodowym i przez regulowanie dochodów, licząc się jednak przytem z wymogami przemysłu krajowego, potrzebującego odpowiedniego traktowania w zastosowaniu taryf. W tym kierunku Rząd zamierza poddać gruntownej rewizji obowiązujące obecnie taryfy i ustosunkować je do kosztów przewozu i wartości rynkowej przewożonych towarów.</u>
<u xml:id="u-3.56" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Niezależnie od dążności do osiągnięcia równowagi w budżecie eksploatacyjnym będzie się Rząd liczył z koniecznością prowadzenia inwestycji kolejowych, zmierzających do usprawnienia ruchu i do zmniejszenia kosztów eksploatacji. W szczególności dołoży Rząd starań do możliwie szybkiego przeprowadzenia koniecznych połączeń i rozbudowy pewnych stacji na Górnym Śląsku.</u>
<u xml:id="u-3.57" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Zadaniem Rządu będzie przyśpieszenie prac, zmierzających do wprowadzenia jednolitej organizacji władz kolejowych i zupełnego ujednostajnienia administracji kolejowej we wszystkich dyrekcjach.</u>
<u xml:id="u-3.58" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Zarazem dołoży Rząd wszelkich starań, celem intensywnego rozwoju sieci pocztowej, telegraficznej, telefonicznej, oraz komunikacji radjotelegraficznej i radjotelefonicznej.</u>
<u xml:id="u-3.59" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rząd poświęci baczną uwagę sprawie wychowania publicznego. Ustawodawstwo szkolne wymaga jednolitości i rozwinięcia, administracja szkolna zaś musi być zwolniona od uciążliwych formalności biurokratycznych. Rząd starać się będzie energicznie, aby odbudowa szkół zniszczonych przez wojnę, była dokonana w szybkiem tempie i aby w możliwie krótkim czasie wszystkie miejscowości były wyposażone w szkołę powszechną.</u>
<u xml:id="u-3.60" who="#komentarz">(Brawo)</u>
<u xml:id="u-3.61" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Szczególną troską Rząd pragnie otoczyć szkolnictwo zawodowe, powołane do udoskonalenia polskiego rolnictwa, rzemiosła, przemysłu i handlu.</u>
<u xml:id="u-3.62" who="#komentarz">(Głos na prawicy: Słusznie)</u>
<u xml:id="u-3.63" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Jak na każdem polu, tak i w dziedzinie szkolnictwa Rząd uwzględniać będzie potrzeby i słuszne wymagania mniejszości narodowych. Zgodnie z Konstytucją Rząd przystąpi do uchylenia wszelkich ograniczeń Kościoła Katolickiego, jak nie mniej innych wyznań, ograniczeń, nie dających się pogodzić z wolnością sumienia i wyznania. Ze Stolicą Apostolską Rząd nawiąże rokowania, celem zawarcia w myśl art. 114 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej układu, określającego stosunek Państwa do Kościoła, poczem ten układ przedłoży Sejmowi do ratyfikacji.</u>
<u xml:id="u-3.64" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W dziedzinie zarządu wymiaru sprawiedliwości poza załatwieniem przedstawionych już Sejmowi projektów ustawodawczych, wysuwa się na pierwszy plan konieczność uporządkowania stanu prawnego na Kresach Wschodnich. Nie chodzi przytem o stworzenie jednolitych ustaw dla całego Państwa, czem zajmuje się Komisja Kodyfikacyjna i co z natury rzeczy wymaga długiego czasu, lecz jedynie o uporządkowanie prawodawstwa dotychczas obowiązującego na Ziemiach Wschodnich. Dotyczy to zwłaszcza uregulowania stosunków posiadania i użytkowania własności miejskiej i rolnej.</u>
<u xml:id="u-3.65" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rząd dążyć będzie do uregulowania — zgodnie z Konstytucją — stosunków prawnych stanu sędziowskiego. Projekt ustawy o służbie sędziów i prokuratorów będzie wykończony w najbliższym czasie i przedstawiony Sejmowi.</u>
<u xml:id="u-3.66" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Stan więziennictwa wymaga poprawy i ujednostajnienia systemu administracji, w którym zaznaczają się jeszcze znaczne różnice dzielnicowe. Niebawem będzie Sejmowi przedstawiony projekt jednolitej ustawy więziennej dla całego Państwa.</u>
<u xml:id="u-3.67" who="#komentarz">(Głos na lewicy: Z całego Państwa zrobicie więzienie!).</u>
<u xml:id="u-3.68" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rząd poświęci baczną uwagę stanowi sanitarnemu Państwa, uznając, iż ze względu na warunki zdrowotne, w jakich się praca nad wszechstronnym rozwojem naszego kraju dokonywa, czujna opieka Rządu w tej dziedzinie jest sprawą pierwszorzędnej doniosłości. Specjalne wysiłki Rządu zmierzać będą do jaknajszybszego uregulowania sprawy szpitalnictwa.</u>
<u xml:id="u-3.69" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W zakresie prawodawstwa społecznego i opieki społecznej Rząd wychodzi z założenia, że dobro Państwa wymaga, aby najszersze warstwy ludności żyły w dobrobycie, spokoju i głębokiem przywiązaniu do własnego kraju.</u>
<u xml:id="u-3.70" who="#komentarz">(Brawo)</u>
<u xml:id="u-3.71" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Przywiązanie to powstanie wówczas, gdy Państwo szeregiem reform zapewni obywatelom znośne warunki egzystencji pod względem ekonomicznym i socjalnym. Zadowolenie z istniejących warunków jest najlepszą bronią przeciwko wszystkim czynnikom wrogim państwowości — zarówno wewnętrznym jak i zewnętrznym.</u>
<u xml:id="u-3.72" who="#komentarz">(Głos: Słusznie)</u>
<u xml:id="u-3.73" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Rząd — w myśl powyższych założeń — nie tylko nie zamierza uszczuplać praw robotników, przyznanych im w ustawach ochronnych i ubezpieczeniowych, lecz będzie starał się pogłębić je i rozszerzyć, zwłaszcza w zakresie ubezpieczeń społecznych.</u>
<u xml:id="u-3.74" who="#komentarz">(Brawa na prawicy i w centrum. Wrzawa i protesty na lewicy.)</u>
<u xml:id="u-3.75" who="#komentarz">(P. Dębski: Nie chcą tego!)</u>
<u xml:id="u-3.76" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Projekty, dotyczące prawodawstwa socjalnego, zgłoszone przez rząd poprzedni, Rząd będzie podtrzymywał, w szczególności zaś projekty ustaw o inspekcji pracy i zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia.</u>
<u xml:id="u-3.77" who="#komentarz">(Brawa na ławach większości).</u>
<u xml:id="u-3.78" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Jeżeli na przeszkodzie wzmożenia produkcji krajowej będą stały pewne trudności ekonomiczne i gospodarcze, to starać się będzie usunąć te przyczyny, lecz nie kosztem obniżenia warunków materialnej i społecznej egzystencji mas robotniczych.</u>
<u xml:id="u-3.79" who="#komentarz">(Brawa).</u>
<u xml:id="u-3.80" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">To są zasady, któremi Rząd zamierza się kierować w wykonaniu powierzonego mu zadania.</u>
<u xml:id="u-3.81" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">Wszyscy obywatele, którzy na gruncie prawa stać będą, znajdą u Rządu pełne zrozumienie swych potrzeb, z drugiej jednak strony Rząd świadom jest, że urzeczywistnienie wielkich zadań, jakie stoją przed Państwem, wymaga solidarnego wysiłku wszystkich, a nie tylko czynników rządzących. Rząd żywi pełne przekonanie, że, oparty o zasady słuszności i sprawiedliwości, daleki od wszelkiego imperializmu, potrafi skierować zdolności wypróbowanego w patriotyzmie Narodu Polskiego do współpracy z innemi narodami dla własnej jaśniejszej przyszłości i dobra całej ludzkości.</u>
<u xml:id="u-3.82" who="#komentarz">(Oklaski na prawicy i w centrum)</u>
<u xml:id="u-3.83" who="#PrezesRadyMinistrówWincentyWitos">W myśl opinii Konwentu Seniorów odraczam rozprawę nad expose p. Prezesa Rady Ministrów do następnego posiedzenia, podobnie jak i dalszy ciąg dzisiejszego porządku dziennego, dzisiaj nie wyczerpanego. Następne posiedzenie proponuję odbyć jutro o godz. 10 rano z porządkiem dziennym, który był zapowiedziany na dzisiaj.</u>
<u xml:id="u-3.84" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o g. 1 min. 45 po pół.).</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>