text_structure.xml
37.5 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 31 maja 1978 r. Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, obradująca pod przewodnictwem posła Franciszka Sadurskiego (ZSL), rozpatrzyła problemy funkcjonowania systemu penitencjarnego.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości z wiceministrem Tadeuszem Skórą, Ministerstwa Finansów, Prokuratury Generalnej PRL, Sądu Najwyższego, KG MO, Zarządu Głównego Zrzeszenia Prawników Polskich oraz Najwyższej Izby Kontroli.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Przed posiedzeniem posłowie otrzymali materiały opracowane przez Centralny Zarząd Zakładów Karnych przy udziale departamentu spraw karnych Ministerstwa. Sprawiedliwości.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Z materiałów tych wynika, że aktualna polityka penitencjarna oparta jest na zadaniach wynikających z programu poprawy porządku publicznego i dyscypliny w kraju. Działalność służby penitencjarnej zmierzała do zapewnienia większej efektywności wykonywania, kary pozbawienia wolności, poprawy porządku i dyscypliny w zakładach karnych, aresztach śledczych i ośrodkach przystosowania społecznego.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Podstawowym aktem określającym założenia systemu penitencjarnego w PRL jest Kodeks karny wykonawczy z 1969 r. W ramach tego systemu oddziaływanie resocjalizacyjne na skazanych jest realizowane przede wszystkim poprzez pracę, której efekty brane są pod uwagę jako kryterium oceny postępów skazanych w procesie reedukacji. Powszechność zatrudnienia pozwala konsekwentnie egzekwować od skazanych ich ustawowy obowiązek sumiennej i wydajnej pracy. Odpłatne zatrudnienie stwarza skazanym możliwość wywiązywania się z zobowiązań alimentacyjnych, udzielania pomocy materialnej rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji bytowej, płacenia grzywien, kosztów i opłat sądowych, jak też dokonywania zakupów dodatkowych artykułów żywnościowych. Zatrudnienie skazanych jest organizowane w taki sposób, by sprzyjało kształtowaniu pracowitości, odpowiedzialności za wyniki własnej i zespołowej pracy, nabywaniu kwalifikacji zawodowych oraz wyrabianiu społecznych postaw poprzez uczestnictwo we współzawodnictwie pracy. Do współudziału w resocjalizacji przez pracę coraz szerzej włączane są kierownictwa i załogi zakładów pracy zatrudniających skazanych m.in. w zakresie organizowania szkolenia zarodowego oraz pomocy postpenitencjarnej.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">W zakładach karnych organizuje się w czasie wolnym od pracy i nauki zajęcia kulturalno-oświatowe. Skazani mają dostęp do bibliotek i prasy. Wszystkie zakłady posiadają własne radiowęzły, które przygotowują audycje środowiskowe lub retransmitują programy polskiego radia.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Resocjalizacja młodocianych uwzględnia szerzej różnorodne bodźce pozytywne, aktywizujące skazanych w pracy na rzecz własnej poprawy. Podejmuje się wiele starań o kształtowanie właściwej atmosfery wychowawczej w zakładach, częściej taż dokonuje się ocen postępu resocjalizacji młodocianych.</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">W populacji osób odbywających karę pozbawienia wolności znaczny procent stanowią recydywiści. Ta kategoria skazanych jest bardzo zróżnicowana i wymaga podejmowania różnorodnych przedsięwzięć penitencjarnych. Jednym z istotnych środków zapobiegania recydywie jest stosowanie przez sądy nadzoru ochronnego, po zakończeniu kary pozbawienia wolności. Przestępcy powrotni, wobec których nadzór ochronny jest nieskuteczny lub niewystarczający, umieszczani są w ośrodkach przystosowania społecznego. Ośrodki te spełniają funkcję resocjalizacyjną oraz ochrony społeczeństwa przed dalszym naruszaniem prawa przez recydywistów.</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Nadzór nad wykonywaniem kary pozbawienia wolności sprawują sędziowie i prokuratorzy penitencjarni. Orzekając o warunkowym przedterminowym zwolnieniu, sądy uwzględniają nie tylko wywiązywanie się skazanego z obowiązków regulaminowych, ale także współżycie z innymi skazanymi, kontakty skazanego z rodziną, wywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego, aktywność w czynach i pracach społecznych, a więc te elementy zachowania się skazanego, które wyznaczają kształtowanie się jego obywatelskich postaw.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Istotne znaczenie dla skuteczności procesu resocjalizacji ma tzw. pomoc postpenitencjarna. Skazanym umożliwia się podejmowanie starań o zapewnienie pracy po odbyciu kary pozbawienia wolności. Osobom zwalnianym z zakładów karnych udziela się także pomocy materialnej. Znaczna część osób zwolnionych z zakładu karnego objęta jest dozorem i nadzorem ochronnym sprawowanym przez kuratorów sądowych. Część dozorów sprawowana jest przez kurator ów sądowych. Część dozorów sprawowana jest przez zakłady pracy i organizacje społeczne. Zwolnieni spotykają się też z pomocą Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej. Oddziaływania resocjalizacyjne podejmowane wobec osób opuszczających zakłady karne przynoszą wymierne korzyści społeczne. Do oddziaływań tych należałoby w szerszym zakresie włączyć komitety osiedlowe i organizacje społeczne działające w miejscu zamieszkania i pracy osób zwolnionych.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Informację o funkcjonowaniu systemu penitencjarnego na podstawie wizytacji wybranych zakładów karnych (w Grudziądzu i w Bieszczadach), przedstawiła w imieniu podkomisji poseł Jadwiga Giżycko-Koprowska (SD).</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Naczelnym środkiem oddziaływania na skazanych odbywających karę pozbawienia wolności jest praca produkcyjna. Praca w wizytowanych zakładach karnych na terenie Bieszczad ma charakter wysoce wychowawcze ze względu na jej wymierzalne i widoczne efekty. Wykonywana praca może przynosić Skazanym osobistą satysfakcję. Skazani otrzymują z zarobionych pieniędzy sumy zróżnicowane od 20 do 75% wynagrodzenia. Zróżnicowanie to uzależnione jest m.in. od istnienia obciążeń alimentacyjnych oraz sytuacji materialnej rodziny. Stosunek skazanego do pracy, jego wydajność, aktywność jest przedmiotem stałej obserwacji, rzutuje w zasadniczy sposób na ocenę jego postawy. W szerokim zakresie stosuje się zasady podwyższania wynagrodzenia skazanym wyróżniającym się w pracy.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">W zakładach karnych położonych na terenie Bieszczad wykonuje się karę pozbawienia wolności w systemie poszerzonej progresji. Warunki odbywania kary są zróżnicowane w zależności od osiągniętych wyników w procesie resocjalizacji. Decyzje w tym zakresie podejmuje komisja penitencjarna w oparciu o opinie przedstawione przez wychowawców. Od oceny skazanego zależny jest szereg jego uprawnień w czasie odbywania kary pozbawienia wolności.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Rozszerzenie uprawnień skazanych, przesunięcie punktu ciężkości na samokontrolę i na samozdyscyplinowanie nie spowodowało obniżenia stanu porządku i dyscypliny w zakładach. Szeroko rozwija się różne formy samorządności, które umacniają dyscyplinę wśród skazanych i przyczyniają się do rozbudzenia ich własnej aktywności. Przejawem tego jest stały ich udział w czynach społecznych, podejmowanych na rzecz środowiska zakładów i przedsiębiorstw, w których są zatrudnieni.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Szeroko stosowaną formą oddziaływania na skazanych jest ich kształcenie ogólne i zawodowe. System kształcenia realizuje się na poziomie szkoły podstawowej, zasadniczej szkoły zawodowej i kursów przyuczania do zawodu. W jednostkach bieszczadzkich, dyrektorzy szkół gminnych nie posiadają jednak funduszy na organizację nauczania w zakresie szkoły podstawowej. Dla celów kształcenia zawodowego zapewniono natomiast w zakładach karnych odpowiednią bazę szkoleniowa i kadrę pedagogiczną. Przyuczenie skazanego do zawodu ułatwia mu późniejszą adaptację w warunkach wolności i zmniejsza prawdopodobieństwo ponownego popełnienia przestępstwa.</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">W wizytowanych zakładach karnych rozwijane są także różne formy działalności oświatowo-wychowawczej. W tym celu zorganizowano biblioteki, radiowęzły oraz świetlice z telewizorami. Upowszechnia się czytelnictwo prasy. Nawiązano wszechstronne kontakty z wojewódzkimi komitetami przeciwalkoholowymi, które udzielają pomocy w działalności przeciwalkoholowej wśród skazanych.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Pewne trudności w wizytowanych zakładach karnych związane są z brakami kadrowymi, przede wszystkim wśród lekarzy, pedagogów i psychologów. Kadry funkcjonariuszy służby więziennej nie są jeszcze ustabilizowane ze względu na to, że większość przybyła z innych terenów.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Wizytacja poselska w zakładzie karnym w Grudziądzu pozwala na dokonanie pełnej oceny warunków odbywania kary - pozbawienia wolności przez kobiety. Wytyczne dyrektora Centralnego Zarządu zakładów karnych z 1976 r. wprowadzają szereg odstępstw od przewidzianego w regulaminie sposobu wykonywania kary pozbawienie wolności przez kobiety. Wytyczne te zawierają m.in. wyraźnie sprecyzowane postanowienia odnoszące się do matek odbywających karę pozbawienia wolności. Zalecono naczelnikom zakładów karnych wydawanie zezwoleń na utrzymywanie korespondencji z dziećmi widywanie się z dziećmi bez dozoru poza obrębem zakładu karnego oraz na opuszczanie zakładu karnego bez dozoru na czas nieprzekraczający 5-ciu dni. Kobietom odbywającym karę pozbawienia wolności zapewnia się odpowiednie warunki sanitarnohigieniczne, szczególnie w okresie ciąży i karmienia oraz niezbędną ochronę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Przepisy regulaminów zakazują wymierzania kobietom niektórych kar dyscyplinarnych. Wymaga w tym miejscu podkreślenia, że komisje sejmowe zwróciły po raz pierwszy uwagę na specyficzną sytuację matek, których dzieci przebywają w placówkach opiekuńczo-wychowawczych.</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Pewna część kobiet tymczasowo aresztowanych i skazanych na karę pozbawienia wolności za ciężkie przestępstwa rodzi dzieci w warunkach pozbawienia wolności. Zakład karny w Grudziądzu dysponuje oddziałem położniczym oraz domem dziecka. Kierownictwo domu małego dziecka gromadzi niezbędne informacje o sytuacji rodzinnej i środowiskowej przyszłych matek. W oparciu o zebrane dane podejmowane są w ciągu pierwszych miesięcy życia dziecka starania o ich przekazanie za zgodą matek, najbliższej rodzinie. W skrajnych wypadkach matki pozbawiane są władzy rodzicielskiej i dziecko zostaje przeniesione do odpowiedniej placówki opiekuńczo-wychowawczej prowadzonej przez służbę zdrowia.</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">W celu stworzenia lepszych warunków dla bezpośrednich kontaktów matek z dziećmi przebywającymi w domu małego dziecka w Grudziądzu podjęto szereg przedsięwzięć: m.in. przekazano większą liczbę pomieszczeń zmodernizowanych i wyposażonych w odpowiednie urządzenia sanitarnohigieniczne, wydzielono pokoje spotkań matek z dziećmi. Zorganizowane zostały systematyczne szkolenia kobiet ciężarnych i matek w zakresie pielęgnacji oraz wychowania dziecka w ramach tzw. szkoły matek. Założenia organizacyjne przewidują maksymalne wydłużenie czasu kontaktu matek z dziećmi, powierzenie matkom czynności pielęgnacyjno-wychowawczych, urządzenie odpowiednich pomieszczeń dla dzieci. W ten sposób warunki rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka nie będą odbiegały od istniejących obecnie w typowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Podkomisja uznała za prawidłowe ulgi w wykonywaniu kary pozbawienia wolności stosowane wobec kobiet. Na szczególnie pozytywną ocenę zasługują wprowadzone w 1976 r. rozwiązania regulaminowe wobec skazanych rodziców posiadających małoletnie dzieci. Kierunek ten powinien być nadal kontynuowany i rozwijany.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Należy wystąpić do ministra oświaty i wychowania o zabezpieczenie środków finansowych na nauczanie w zakresie szkoły podstawowej skazanych przebywających w zakładach karnych w Bieszczadach.</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PosełBarbaraSurma">W latach od 1965 do 1974 r. Ministerstwo Sprawiedliwości przejęło do zagospodarowania w Bieszczadach przeszło 30 tys. ha gruntu. Dziewiczą tę ziemię należało przystosować do produkcji rolnej tzn. wykarczować, uregulować, poddać pracom rekultywacyjnym i innym zabiegom agrotechnicznym. W chwili obecnej na znacznej części tego areału odbywa się już normalna produkcja rolna. Warto podkreślić, iż na gruntach podlegających zarządowi więziennictwa wartość środków trwałych na 1 ha wynosi jedynie 36 tys. zł, a więc kształtuje się na poziomie 33% przeciętnych nakładów w uspołecznionej gospodarce rolnej. Na terenie Bieszczad wykonano więc ogromną pracę przy ograniczonych środkach. Dalsza perspektywa wyników i zwiększenie efektywności nakładów wymaga polepszenia warunków produkcji rolnej, m.in. wymiany nieprzystosowanych do warunków górskich owiec na owce długowełniste.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PosełAlojzyCzarnecki">Dla oceny efektywności produkcji realizowanej w fermach podlegających Centralnemu Zarządowi Więziennictwa w Bieszczadach niezbędna wydaje się informacja o liczbie osób zatrudnionych na 100 ha gruntów.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#PosełAlojzyCzarnecki">Czy złagodzony rygor odbywania kary w więziennictwie bieszczadzkim nie sprzyja ucieczkom więźniów?</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PosełStanisławAdamiak">Wymiana owiec fermach bieszczadzkich podlegających Centralnemu Zarządowi Więziennictwa jest pilną koniecznością. Hodowane tam dotychczas odmiany, pomimo troskliwej opieki nie adaptują się do warunków klimatycznych i żywieniowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PosełAdamKuć">Interesujące byłoby dokonanie porównań pomiędzy efektywnością i wydajnością pracy ludzi wolnych oraz osób odbywających karę pozbawienia wolności. Należałoby również prześledzić rentowność gospodarstw rolnych zatrudniających osoby skazane.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PosełEwaKwiatkowska">Poważne wysiłki personelu zatrudnionego w fermach bieszczadzkich przy chowie owiec nie przynoszą żadnych rezultatów. Niezbędna jest w tej sytuacji wymiana materiału hodowlanego na owce długowełniste przystosowane do warunków górskich. Niestety jednak występują znaczne trudności z dokonaniem zakupu. Priorytety w zakupach mają kółka rolnicze i inne jednostki. Zakłady więziennictwa nie mogą sobie poradzić z rozwiązaniem tego problemu, dlatego też należałoby okazać im w tym zakresie pomoc.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#PosełEwaKwiatkowska">Przedstawiona w koreferacie pozytywna opinia o funkcjonowaniu bieszczadzkiego systemu penitencjarnego wydaje się w pełni uzasadniona. Szczególnie wartościowym ogniwem tego systemu jest zorganizowana przed dwoma laty wieloprofilowa szkoła zawodowa w zakładzie karnym w Nowej Wsi. W szkole tej można zdobyć zawód rolnika, budowlanego, traktorzysty. Dyrektor szkoły jest pedagogiem z prawdziwego zdarzenia. Personelowi szkoły udało się stworzyć dobre warunki nauczania, dzięki czemu przejście do następnej klasy i uzyskanie dyplomu jest dla więźniów kształcących się ambitnym celem. Zapewniono kontakt z rodzicami więźniów młodocianych. Odbywają się okresowe wywiadówki na zasadach podobnych jak w szkolnictwie powszechnym. Należałoby w najbliższym czasie zainteresować się losami absolwentów tej szkoły i w wypadku pozytywnych wyników upowszechnić jej doświadczenia w całym systemie penitencjarnym.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#PosełEwaKwiatkowska">W zakładach bieszczadzkich zaobserwowano znaczną trojkę o wygląd i estetykę pomieszczeń. Istnieje jednak pewna rozbieżność pomiędzy wyglądem i wyposażeniem zakładów zewnętrznych i zakładów podstawowych.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#PosełEwaKwiatkowska">Pewne refleksje krytyczne budzi rola wychowawców w zakładach bieszczadzkich. Spotkano się np. z przypadkiem młodego chłopca, który za dwa miesiące miał opuścić zakład karny i co do którego wychowawca nie miał bliżej sprecyzowanych planów. Chłopiec ten wielokrotnie przebywał w zakładach wychowawczych, a ponadto jest całkowitym sierotą. Ażeby zapobiec powrotowi na drogę przestępstwa takich jednostek, należy już w zakładzie karnym zastanowić się nad ich miejscem w życiu na wolności.</u>
<u xml:id="u-6.4" who="#PosełEwaKwiatkowska">W zakładach bieszczadzkich sygnalizowano pewne trudności związane z finansowaniem szkolnictwa podstawowego dla osób odbywających karę pozbawienia wolności. Okazuje się, iż wśród więźniów - nawet młodych - jest znaczny procent osób bez wykształcenia podstawowego, a nawet zdarzają się przypadki całkowitego analfabetyzmu.</u>
<u xml:id="u-6.5" who="#PosełEwaKwiatkowska">W zakładzie karnym dla kobiet w Grudziądzu zorganizowano dom małego dziecka, w którym opiekę nad dziećmi sprawują więźniarki. Zaobserwowano pozytywne rezultaty tego rozwiązania. Kobiety zajmujące się cudzymi nawet dziećmi nie tracą instynktu macierzyńskiego, natomiast dzieci, którym zapewniono zindywidualizowaną opiekę nie zapadają na chorobę sierocą.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PosełErykKlasek">Posłowie wizytujący bieszczadzkie zakłady karne porównali wygląd i wyposażenie tzw. oddziałów zewnętrznych tych zakładów ze stanicą PTTK. Porównanie wypadło na korzyść zakładów zewnętrznych. Wydaje się, iż w dalszej przyszłości resort sprawiedliwości mógłby przekazać te obiekty na rozszerzenie bazy turystycznej Bieszczad.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PosełJadwigaGiżyckaKoprowska">Budynki inwentarskie dla ferm podlegających zarządowi więziennictwa w Bieszczadach wykonują trzy przedsiębiorstwa budowlane. Poziom wykonawstwa można określić jako skandalicznie niski. Budynki natychmiast po oddaniu do eksploatacji wymagają poważnych remontów. Abstrahując już od efektywności takiego inwestowania, należy zastanowić się nad szerszymi reperkusjami tej niegospodarności a nawet marnotrawstwa. Więźniowie, których wychowuje się poprzez pracę, obserwują te negatywne zjawiska i ulegają dalszej demoralizacji. Resort sprawiedliwości powinien wystąpić z odpowiednim oświadczeniem do resortu rolnictwa, którego gestii podlegają owe przedsiębiorstwa budowlane.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PosełJaninaBanasik">Krytycznie należy ocenić sytuację, w której praca traktowana jako podstawowy środek resocjalizacji nie przynosi oczekiwanych efektów. Taka sytuacja ma niestety miejsce na odcinku owczarstwa w fermach bieszczadzkich. W ubiegłym roku owczarstwo nasze osiągnęło na tyle dobre wyniki, że może zaspokoić globalny popyt na materiał hodowlany. Nie dotyczy to jednak wszystkich gatunków owiec. Pewne trudności występują nadal w odniesieniu do tzw. owcy podgórza, która mogłaby się zaadoptować w Bieszczadach. Należy w związku z tym wystąpić z wnioskiem do resortu rolnictwa o przydział odpowiedniej ilości materiału hodowlanego dla ferm podlegających więziennictwu bieszczadzkiemu.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PosełAlojzyCzarnecki">Komisja zajęła się problemem funkcjonowania systemu penitencjarnego pod naciskiem opinii publicznej, która wyrażała obawy o społeczne koszty utrzymywania przez państwo ludzi pozbawionych wolności. Dlatego też należy zapoznać społeczeństwo z osiągnięciami systemu penitencjarnego, upowszechnić informację o tym, że prawie 100% osób skazanych wykonuje pracę produkcyjną.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PosełFranciszekSadurski">Na uwagę zasługuje fakt, że ponad 54% wniosków o warunkowe przedterminowe zwolnienia skazanych pochodzi od administracji zakładów karnych, świadczy to o zindywidualizowanym stosunku do więźniów, o wnikliwej obserwacji przez wychowawców postępów resocjalizacji.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#PosełEwaKwiatkowska">Aż 95% decyzji o przedterminowym warunkowym zwolnieniu wydaje się z urzędu. Praktyka ta potwierdza wniosek o wysoce zindywidualizowanym i wnikliwym podejścia służb penitencjarnych do więźniów i postępów resocjalizacji.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">Polski system penitencjarny opiera się na założeniu wielości funkcji kary pozbawienia wolności. Skazany musi zdawać sobie sprawę z faktu, że pozbawienie wolności jest wymierzoną mu w imieniu społeczeństwa kara, z drugiej jednak strony - wykonywanie tej kary powinno mieć charakter humanitarny. Nieporozumieniem jest więc porównywanie zakładów karnych do wczasów, a skazanych do pensjonariuszy domów wczasowych. Należy pamiętać, iż prawie 100% skazanych wykonuje pracę społecznie użyteczną. Z punktu widzenia naszej gospodarki efekty ekonomiczne tej pracy mają pewne znaczenie. Podstawowym jednak celem zatrudniania skazanych jest wychowanie przez pracę.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">Poza murami zakładów karnych pracuje ok. 30 tys. skazanych, z czego większość w budownictwie. W tzw. systemie półotwartym pracują skazani, którzy kończą odbywanie kary. Ma to ten dodatkowy walor, że umożliwia kontakt ze społeczeństwem ludzi wolnych osobom pozbawionym wolności w przeddzień ich powrotu do normalnego życia. Praca poza obrębem zakładów karnych nie oznacza jednak pracy bez dozoru. Kładzie się także nacisk na uściślanie więzów pomiędzy grupami skazanych a majstrami i brygadzistami.</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">Porównanie wydajności prący osób skazanych i robotników wolnych wypada często na korzyść tych pierwszych. Więźniowie dążą do powiększenia swoich zarobków, a ponadto pragną zasłużyć na przedterminowe warunkowe zwolnienie.</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">We własnych zakładach produkcyjnych resort zatrudnia ponad 50 tys. osób skazanych. Zakłady te przynoszą produkcję wartości ponad 7 mld zł rocznie oraz 1,5 mld czystego zysku. Resort dąży do zatrudniania więźniów w dużych zakładach produkcyjnych. Ułatwia to organizację produkcji i zabezpieczenie dozoru. Z drugiej jednak strony, władze terenowe zgłaszające zapotrzebowanie na pracę więźniów dążą do wszechstronnego jej wykorzystania, a tym samym podziału grup więźniów.</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">Osiem lat temu powołano tzw. ośrodki przystosowania społecznego. Był to w kresie polityki penitencjarnej eksperyment na skalę europejską. Można w tej chwili stwierdzić, że eksperyment ten powiódł się, co nie oznacza jednak, iż ośrodki działają bez żadnych zakłóceń. Należałoby przeanalizować ich dotychczasowy dorobek i sformułować wnioski de lege ferenda.</u>
<u xml:id="u-13.5" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">Zarząd więziennictwa prowadzi 60 szkół zawodowych różnego typu, w tym 5 szkół średnich. Władze oświatowe wydają co roku na podstawie egzaminów w tych szkołach około 20 tys. różnego rodzaju dyplomów. Należy zdać sobie sprawę z rozmiarów kształcenia w ramach systemu penitencjarnego i korzyści społecznych, które się z tym wiążą. W skali kraju nie występują trudności z finansowaniem szkolnictwa w stopniu podstawowym dla osób odbywających karę pozbawienia wolności. Trudności w bieszczadzkich zakładach karnych mają więc charakter lokalny i powinny być szybko usunięte.</u>
<u xml:id="u-13.6" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">Od kilku lat prowadzi się prace nad przygotowaniem nowych regulaminów wykonywania kary pozbawienia wolności. Prace te będą jeszcze trwały około 6 miesięcy. Już obecnie jednak podjęto szereg postanowień, np. konsekwentnie przestrzega się zasady izolacji więźniów młodocianych od więźniów starszych i recydywistów, wyodrębniono specjalne zakłady dla osób, które popełniły przestępstwo z winy nieumyślnej i in.</u>
<u xml:id="u-13.7" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">W zakładach karnych 40% więźniów odbywa karę pozbawienia wolności w warunkach recydywy. Brakuje w tej chwili dokładnych danych z zakładów karnych w Bieszczadach, można jednak przypuszczać, że recydywa jest tam znacznie mniejsza i kształtuje się na poziomie około 15%.</u>
<u xml:id="u-13.8" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">W gospodarstwach rolnych podlegających bieszczadzkim zakładom karnym zatrudnienie wynosi średnio 6 osób na 100 ha. Gospodarstwa, w których odbywa się normalna produkcja rolna są rentowne. Rentowność ta wprawdzie kształtuje się na nieco niższym poziomie, aniżeli na terenach nizinnych, w związku z koniecznością zużywania większej ilości energii i paliw.</u>
<u xml:id="u-13.9" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">Z bieszczadzkich zakładów karnych ucieka rocznie około 600 więźniów. Połowa z nich wraca dobrowolnie do zakładu po 2, 3 dniach, reszta doprowadzana jest przez milicję.</u>
<u xml:id="u-13.10" who="#DyrektorCentralnegoZarząduWięziennictwaAntoniFrydel">Szkoła zawodowa w Nowej Wsi zorganizowana została przed 2 laty. Dlatego też nie badano dotychczas losów jej absolwentów. W najbliższej jednak przyszłości będzie się prowadzić badania tego rodzaju.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#PosełEwaKwiatkowska">W dyskusji zwrócono uwagę, że w przyszłości część zakładów zewnętrznych w Bieszczadach będzie mogła być - ze względu na ich stosunkowo wysoki standard - włączona do bazy turystycznej tego regionu. Dzieląc się tą refleksją poseł Eryk Klasek nie miał oczywiście na myśli porównania warunków bytowych osób odbywających karę pozbawienia wolności do wczasów.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#WiceministerSprawiedliwościTadeuszSkóra">Komisja wyjątkowo życzliwie ustosunkowała się do problemów związanych z funkcjonowaniem naszego systemu penitencjarnego. Resort patrzy jednak na te zagadnienia krytycznie i dostrzega szereg niedostatków. Aktualnie toczy się praca nad zmianą regulaminów wykonywania kary pozbawienia wolności. Celem zamierzonych zmian jest zwiększenie efektywności wykonywania kary i poprawy warunków dla pracy resocjalizacyjnej z więźniami. Należy podkreślić, że praca więźniów jest przede wszystkim środkiem resocjalizacji, choć oczywiście jej znaczenie jest daleko szersze. Szczególnie dużą wagę przywiązuje resort do resocjalizacji ludzi młodych. Młodociani mają zresztą obiektywnie najwięcej szans na zaadaptowanie się w społeczeństwie ludzi wolnych.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#WiceministerSprawiedliwościTadeuszSkóra">Około 20% osób skazanych co roku przez sądy karne, to ludzie, którzy wcześniej byli już karani, 9% natomiast można uznać za recydywistów, zgodnie z kryteriami określonymi w kodeksie karnym. Skazani w warunkach recydywy otrzymują większy wymiar kary, dlatego też przeszło 40% skazanych przebywających w zakładach karnych odbywa karę w warunkach recydywy.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#WiceministerSprawiedliwościTadeuszSkóra">W ubiegłym roku zwolniono w trybie warunkowego-przedterminowego zwolnienia około 20 tys. osób odbywających karę pozbawienia wolności. Prokuratura kwestionowała tylko sto kilkadziesiąt przypadków, z czego połowę uwzględniono. W stosunku do osób przedterminowo zwolnionych wyznaczono 18 tys. dozorów kuratora oraz nawożono takie obowiązki jak: kontynuowanie leczenia odwykowego, podjęcie konkretnej pracy, wypłacenie odszkodowań i inne. W tym samym okresie odwołano warunkowe zwolnienie w stosunku do 1980 osób, tj. 8% wszystkich zwolnionych; 800 z tych osób popełniło nowe przestępstwo, reszta natomiast nie wykonała nałożonych obowiązków. Powstaje w związku z tym pytanie - na ile skuteczny jest dozór kuratora i w jakim stopniu kurator jest pomocny zwolnionemu więźniowi w podjęciu życia na wolności.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#DyrektordepartamentuwProkuraturzeGeneralnejPRLJanBednarzak">Organy prokuratorskie uczestniczące w sprawowaniu nadzoru penitencjarnego pozytywnie oceniają funkcjonowanie naszego systemu penitencjarnego. Kara pozbawienia wolności pełni wiele funkcji, z których najważniejsza jest funkcja resocjalizacyjna i prewencyjna. W sposób dostateczny stosuje się również środki zindywidualizowanego oddziaływania na skazanych. Duże znaczenie ma w procesie resocjalizacji zatrudnianie więźniów w pracach społecznie użytecznych, które obecnie obejmują prawie 100% osób odbywających karę pozbawienia wolności. Pozytywną rolę pełni też włączona w ramy systemu penitencjarnego oświata i nauka zawodu. W przyszłości należy jednak dążyć do doskonalenia kształcenia więźniów. Niektóre dotychczas realizowane kierunki kształcenia są ujmowane zbyt wąsko.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#DyrektordepartamentuwProkuraturzeGeneralnejPRLJanBednarzak">Analizując problem recydywy należy zdać sobie sprawę, że walka z przestępczością powrotną nie może ograniczać się do zakładów karnych. Konieczne jest współdziałanie administracji zakładów z różnego rodzaju instytucjami i zakładami pracy, mające na celu objęcie opieką byłych więźniów w pierwszym okresie ich życia na wolności. Organy prokuratorskie reprezentują nawet pogląd, że niezbędnym będzie przedłużenie oddziaływania wychowawczego na okres po odbyciu kary pozbawienia wolności. W tym celu niezbędna jednak by była zmiana przepisów.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#DyrektordepartamentuwProkuraturzeGeneralnejPRLJanBednarzak">Jednym z poważniejszych problemów systemu penitencjarnego jest demoralizujący wpływ robotników wolnych na więźniów zatrudnionych poza zakładami karnymi. Zdarzają się nawet przypadki dostarczania więźniom alkoholu. Wydaje się, iż Centralny Zarząd Zakładów Karnych powinien od konkretnych zakładów żądać zagwarantowania warunków uniemożliwiających te szkodliwe wpływy.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PosełAlojzyCzarnecki">Efekty resocjalizacji dokonywanej w zakładzie karnym są często niweczone przez trudności związane z adaptacją byłego więźnia w życiu na wolności. W okresie odbywania kary więzień pozbawiony zostaje często mieszkania, a po jej zakończeniu nie ma praktycznie możliwości przyznania mu mieszkania z powrotem. Poważne komplikacje występują również z zatrudnieniem byłych więźniów. Dyrektorzy zasłaniają się blokadą etatów, choć w rzeczywistości najczęściej kierują się osobistymi uprzedzeniami. Tymczasem podjęcie pracy na wolności jest podstawowym warunkiem niedopuszczania do powrotu na drogę przestępstwa. Problem ten jest tak ważny, iż niezbędne będzie wydanie okólnika lub aktu normatywnego regulującego problemy zatrudniania byłych więźniów.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#PosełOtyliaGwiaździńska">Na jednym z poprzednich posiedzeń Komisja otrzymała informację, że część osób warunkowo przedterminowo zwolnionych z zakładów karnych nie zgłosiła się w swoich miejscach zamieszkania i nie podjęła pracy. Czy znane są przyczyny tego stanu rzeczy oraz liczba tych osób?</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#WiceministerSprawiedliwościTadeuszSkóra">Aktualnie nie mogę odpowiedzieć na to pytanie, ze względu na brak materiałów. Należy jednak podkreślić, że część spośród osób, które nie podjęły pracy została zwolniona z zakładów karnych na podstawie ustawy o amnestii.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#WiceministerSprawiedliwościTadeuszSkóra">Przedstawiciel Komendy Głównej MO Bronisław Dereń: Milicja Obywatelska ustaliła liczbę i nazwiska osób warunkowo zwolnionych, które nie podjęły pracy po opuszczeniu zakładu karnego.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#PrzewodniczącyposełFranciszekSadurski">Zarówno z informacji nadesłanych przez resort sprawiedliwości, jak i z materiałów zebranych przez podkomisję poselską wynika, że polski system penitencjarny zasługuje na bardzo pozytywną ocenę. Szczególnego podkreślenia wymaga wykorzystanie społecznie użytecznej pracy jako podstawowego instrumentu resocjalizacji skazanych. Obecnie blisko 100% osób odbywających karę pozbawienia wolności, zdolnych do pracy, jest zatrudnionych w ramach zakładów karnych. Dokonana ocena funkcjonowania systemu penitencjarnego dowodzi, że wprowadzenie elementów humanizujących wykonywanie kary pozbawienia wolności decyduje w istotnym stopniu o jej efektywności.</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#PrzewodniczącyposełFranciszekSadurski">Komisja przygotuje dezyderat pod adresem Ministerstwa Oświaty w sprawie przekazania niezbędnych środków finansowych na organizację nauczania w zakresie szkoły podstawowej osób odbywających karę pozbawienia wolności.</u>
<u xml:id="u-20.2" who="#PrzewodniczącyposełFranciszekSadurski">Rozważony zostanie również postulat - wielokrotnie wysuwany w toku dyskusji poselskiej - wymiany materiału hodowlanego w fermach bieszczadzkich, którego realizacja przyczynić się może do lepszego wykorzystania pracy więźniów.</u>
<u xml:id="u-20.3" who="#PrzewodniczącyposełFranciszekSadurski">W kolejnym punkcie obrad, Komisja uchwaliła opinię skierowaną do ministrów: spraw wewnętrznych, sprawiedliwości oraz Prokuratora Generalnego PRL w sprawie prawnokarnej ochrony obywateli i ich indywidualnych interesów.</u>
<u xml:id="u-20.4" who="#PrzewodniczącyposełFranciszekSadurski">W opinii stwierdza się, że obywatele otaczani są przez państwo szeroką ochroną prawnokarną. Rezultaty działań podejmowanych przez organy państwowe w tej dziedzinie są szczególnie widoczne w walce z przestępczością. Obok zjawisk pozytywnych występują jednak jeszcze zjawiska ujemne w szczególności zaś alkoholizm i pasożytnictwo społeczne, które rodzą aspołeczne postawy części obywateli oraz stanowią główne źródło przestępczości. Konieczne jest więc opracowanie nowych, skutecznych form prawnych walki z pasożytnictwem społecznym oraz podjęcie szerszych działań o charakterze profilaktycznym, które będą przeciwdziałać tworzeniu się środowisk zdemoralizowanych. Istnieje także potrzeba intensywniejszej niż dotychczas ochrony dzieci i młodzieży przed wpływami środowisk zdemoralizowanych, a zwłaszcza przed alkoholizmem.</u>
<u xml:id="u-20.5" who="#PrzewodniczącyposełFranciszekSadurski">W ostatnich latach nastąpił wzrost kradzieży mienia prywatnego. Konieczne jest więc podjęcie kroków zmierzających do bardziej efektywnego zwalczania tego rodzaju przestępczości oraz do rozszerzenia działalności profilaktycznej prowadzonej przez organa prokuratury i milicji.</u>
<u xml:id="u-20.6" who="#PrzewodniczącyposełFranciszekSadurski">Komisja wskakuje także na potrzebę podjęcia dalszych przedsięwzięć mających na celu ograniczenie w postępowaniach przygotowawczych oraz sądowych - udziału obywateli występujących w charakterze świadków przestępstw. Mimo pewnej poprawy uzyskanej w tej dziedzinie, nadal zbyt często się zdarza, iż obywatele ci są wielokrotnie wzywani i przesłuchiwani przez organa ścigania. Na szerszą skalę powinny być stosowane różnego rodzaju wyróżnienia i nagrody z tytułu czynnego udziału społeczeństwa w zwalczaniu przestępczości.</u>
<u xml:id="u-20.7" who="#PrzewodniczącyposełFranciszekSadurski">Komisja przyjęła odpowiedzi: ministra sprawiedliwości oraz Prokuratora Generalnego PRL na opinię w sprawie realizacji ustawy z 30 marca 1965 r. o sądach społecznych. Zawarte w odpowiedziach stanowisko resortu oraz Prokuratury Generalnej w pełni podziela oceny i wnioski zawarte w opinii Komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>