text_structure.xml 65 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 25 maja 1977 r. Komisje: Gospodarki Morskiej i Żeglugi, Oświaty i Wychowania oraz Nauki i Postępu Technicznego, obradujące pod kolejnym przewodnictwem posłów: Jerzego Nawrockiego (PZPR) oraz Jerzego Wojciecha Piskorza-Nałęckiego (PZPR) rozpatrzyły problem kształcenia kadr i rozwoju badań naukowych dla potrzeb gospodarki morskiej oraz morskiego wychowania społeczeństwa i popularyzacji wiedzy o morzu.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele: Ministerstwa Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej z wiceministrem Tadeuszem Żyłkowskim, Ministerstwa Oświaty i Wychowania z wiceministrem Bolesławem Dylakiem, Polskiej Akademii Nauk z sekretarzem naukowym Janem Kaczmarkiem, Ligi Obrony Kraju z prezesem gen. Zbigniewem Szydłowskim, Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, Kultury i Sztuki, Finansów, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Najwyższej Izby Kontroli, Polskiego Radia i Telewizji, Polskiego Związku Żeglarstwa.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Podstawą dyskusji stanowiły materiały dostarczone przez poszczególne resorty.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Obrady zagaił poseł Jerzy Piskorz-Nałęcki (PZPR): Celem wspólnego posiedzenia trzech komisji sejmowych jest ocena rozwoju badań naukowych nad gospodarczym wykorzystaniem mórz i oceanów oraz rozwoju kadr dla gospodarki morskiej. W szczególności jednak celem tego posiedzenia jest rozpatrzenie problemu wychowania morskiego młodego pokolenia oraz ocena miejsca jakie sprawy morza powinny zajmować w naszej kulturze narodowej. Podstawowe znaczenie ma odpowiedź na pytanie, czy rola jaką odgrywa marze w gospodarce narodowej znajduje odpowiednie odbicie w świadomości narodu, w jego kulturze i w wychowaniu młodego pokolenia, któremu przyjdzie realizować coraz trudniejsze zadania w dziedzinie wykorzystania zasobów morsa dla potrzeb kraju.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Patrząc z perspektywy lat na osiągnięcia Polski w gospodarce morskiej można stwierdzić, że dokonano ogromnej pracy. Mamy flotę handlową zajmującą jedno z czołowych miejsc na świecie, przewożącą dużą część towarów naszego handlu zagranicznego i przynoszącą krajowi znaczne wpływy dewizowe. Posiadamy jedną z największych na świecie flot rybackich operujących na wszystkich morzach i oceanach świata. Jej praca w sposób istotny wpływa na wzbogacenie naszego narodowego jadłospisu.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Zarówno flota handlowa, jak i rybacka zostały zbudowane w polskich stoczniach. Statki polskiej produkcji stanowią ok. 20 proc. potężnej floty Związku Radzieckiego oraz zasilają bandery ok. 30 innych krajów świata. W budowie statków rybackich od lat zajmujemy pierwsze miejsce w świecie. Polski przemysł okrętowy znajduje się w pierwszej dziesiątce światowych producentów statków i stał się naszym przemysłem narodowym, dając nowoczesną produkcję o wysokiej jakości, częstokroć przewyższającej poziom światowy, opartą na całkowicie własnych rozwiązaniach projektowych. Jest on aktualnie jednym z największych źródeł dewiz dla kraju.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Rozwinęły się stocznie remontowe, które oprócz remontu naszej floty eksportują opłacalne usługi. Podobnie dynamicznie rozwijają się porty. Znani są również i cenieni w świecie polscy ratownicy, którym często powierza się odpowiedzialne prace za granicą.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Polscy żeglarze sportowi słyną z osiągnięć najwyższej rangi, stawiających ich w czołówce światowej.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Powstała i rozwinęła się nauka polska w dziedzinach, które nie były znane poprzednim pokoleniom. Na tym polu również zajmujemy mocną pozycję na forum międzynarodowym: aktualnie żadna poważna imprezą naukową w świecie nie odbywa się bez naszego udziału.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Obecnie przed polską gospodarką morską stoją ogromne zadania związane z włączeniem się do prac nad wykorzystaniem zasobów mórz i oceanów, biologicznych, mineralnych, energetycznych i in. Aktualnie, morza i oceany to przede wszystkim droga łącząca kontynenty, po której przemieszczane jest ok. 3,3 mld ton ładunków stanowiących ok. 70 proc. międzynarodowego obrotu towarowego, to także ogromne źródło pożywienia, głównie ryb. Co roku światowe połowy ryb zwiększają się. Uczeni sądzą, że w przyszłym dziesięcioleciu połowy ryb osiągną 100 mln t. rocznie, a do r. 2000 - ok. 400 mln. Przewiduje się rozwinięcie na skalę przemysłową w niedalekiej przyszłości uprawy roślin morskich dla celów produkcji surowców, pasz i żywności.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Wszechocean jest ogromnym źródłem surowców mineralnych. Około 20 proc. ropy naftowej wydobywa się obecnie na szelfie kontynentalnym, a za 10 lat ropa spod dna morskiego będzie stanowiła ok. 50 proc. wydobycia światowego. Oceany zasobne są także w różnorodne metale, w tym tak cenne, jak złoto, nikiel, kobalt, molibden, wanad i in. Prawdziwym bogactwem jest woda morska, w której znajdują się wszystkie pierwiastki chemiczne. Jest ono także niewyczerpalnym źródłem słodkiej wody, której niedobór jest coraz bardziej odczuwalny w wielu regionach kuli ziemskiej.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Wiele państw i dużych firm przeznaczyło już poważne środki na stworzenie bazy naukowo-technicznej dla poszukiwań i eksploatacji zasobów mórz i oceanów. Rozwija się współpraca krajów RWPG nad wykorzystaniem tych zasobów. Nasz przemysł jest przygotowany do realizacji związanych z tym zadań. Stocznia Szczecińska od szeregu lat specjalizuje się w budowie statków naukowo-badawczych i aktualnie przygotowuje produkcję nowego typu statku dla podwodnych prac inżynierskich, jednostek wiertniczych i wydobywających minerały z dna morskiego. Również nauka polska coraz energiczniej włącza się do badań nad wykorzystaniem zasobów morskich, po realizacji tego celu potrzebne są nade wszystko odpowiednie kadry, ludzie różnych zawodów, których winna łączyć pasja poszukiwania nowego, w niezwykle trudnych morskich warunkach, zarówno na powierzchni, jak i w głębi wód.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Na przestrzeni historii nie brakowało Polaków, którzy dawali swój wkład w rozwój nauki, techniki i kultury związanej z morzem, choć czynili to nieraz pod flagą innych narodów i nie zawsze znani są naszemu społeczeństwu. Nowa epoka i nowe zadania wymagają rozbudzenia w naszej młodzieży nowego jakościowo zainteresowania morzem. Należy wskazać jej możliwość przeżycia wspaniałej przygody często przewyższającej trudnościami przygodę kosmiczną ludzkości, przygody której dla dobra kraju uniknąć nie sposób.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Zaprosiliśmy dzisiaj przedstawicieli wychowawców młodzieży, twórców literatury i sztuki, działaczy prasy, radia i telewizji z nadzieją, że podejmą oni temat tak istotny dla gospodarki i tak atrakcyjny wychowawczo.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">W imieniu podkomisji, referat na temat kształcenia kadr wysokokwalifikowanych i rozwoju badań naukowych na potrzeby gospodarki morskiej przedstawił poseł Józef Więckowski (bezp.):</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Problem kształtowania kadr wysokokwalifikowanych i rozwój badań naukowych pa potrzeby gospodarki morskiej dotyczy obszaru działania kilku resortów naszej gospodarki narodowej i wielu dziedzin nauki. Chcąc uzyskać pogląd na całość zagadnień podkomisja dokonała wizytacji ośrodków w Szczecinie, Gdańsku oraz Gdyni oraz wykorzystała materiały resortowe oraz Polskiej Akademii Nauk.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">1. Eksploatacja zasobów nieorganicznych morza.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Podkomisja stwierdziła brak jakiegokolwiek planu kształcenia kadr w dziedzinie oceanotechniki na poziomie studiów wyższych. W obecnej chwili istnieje jedynie możliwość specjalizacji w tej dziedzinie w Instytucie Okręgowym Politechniki Szczecińskiej. Zbyt małe są zespoły naukowe zajmujące się oceanotechniką. Przyczyną tego stanu rzeczy jest brak planu perspektywicznego w dziedzinie pozyskiwania surowców na Bałtyku, a także brak planu badań na dużych głębokościach. Podkomisja uważa za konieczne opracowanie wieloletniego planu perspektywicznego obejmującego poszukiwania, dokumentację złóż i ich eksploatację na dnie Bałtyku, a także programu rozwoju kadr naukowych dla potrzeb oceanotechniki. Niezbędna jest również koordynacja badań prowadzonych w poszczególnych placówkach naukowych. Eksploatacją złóż na dnie Bałtyku powinni się zainteresować również geologowie z Uniwersytetu Gdańskiego oraz zespoły specjalistyczne związane z górnictwem poza wybrzeżem.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">2. Urządzenia do transportu morskiego.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Kształcenie wysoko wykwalifikowanych kadr na poziomie inżyniera i magistra inżyniera dla klasycznego okrętownictwa odbywa się w Instytucie Okrętowym Politechniki Gdańskiej oraz Politechniki Szczecińskiej. Do 1980 r. obydwa instytuty dostarczą ok. 1000 absolwentów.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Przemysł okrętowy znajduje się obecnie w okresie silnego wzrostu produkcji. Po roku 1980 należy spodziewać się ponownego, szybkiego rozwoju okrętownictwa i oceanotechniki na świecie, do którego polski przemysł musi być. odpowiednio przygotowany. Niezbędne jest więc opracowanie długofalowej prognozy zapotrzebowania na absolwentów instytutów okrętowych Politechniki Gdańskiej i Szczecińskiej.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Oprócz inżynierów mechaników specjalności okrętowej, przemysł okrętowy zatrudnia również specjalistów budowy maszyn, elektroniki, technologii maszyn itp. Plan zatrudnienia dla tych grup inżynierów również nie został opracowany, choć jest oczywiste, że dalsza automatyzacja statków i rozszerzenie produkcji jednostek wyspecjalizowanych zwiększy zapotrzebowanie na kadrę inżynierów różnych specjalności, szczególnie elektroników. Niezbędne jest więc opracowanie planu zatrudnienia absolwentów wszystkich specjalności w przemyśle okrętowym na najbliższe 10 lat.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Instytut Okrętowy Politechniki Gdańskiej pełni obecnie funkcję koordynatora I stopnia badań międzyresortowych nt. „Podstawowe zagadnienia mechaniki jednostek pływających”, uczestniczy w problemie węzłowym „Rozwój taboru pływającego oraz systemów okrętowych” i w kilku innych problemach węzłowych i międzyresortowych koordynowanych przez PAN i inne instytucje. Instytut jest więc zarówno partnerem przemysłu okrętowego, jak też placówką badań podstawowych. Podstawowe trudności Instytutu związane są z brakiem środków inwestycyjnych na budowę hal laboratoryjnych.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Instytut Okrętowy Politechniki Szczecińskiej podejmuje szczególnie ważną dla przemysłu problematykę drgań i akustyki statków pasażerskich szpitalnych i innych, budowanych w stoczni szczecińskiej oraz problematykę oceanotechniki. Zmniejszająca się stale liczba zatrudnionych pracowników naukowych może jednak doprowadzić do tego, że Instytut nie będzie mógł rozwijać w szerszym zakresie współpracy z przemysłem okrętowym.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Zdaniem podkomisji, obydwa instytuty okrętowe powinny realizować zarówno zadania wychowawcze i dydaktyczne, jak i rozwijać badania podstawowe oraz w szerokim stopniu współpracować z przemysłem okrętowym. Jest to niezbędne ze względu na brak w chwili obecnej resortowego Instytutu Okrętownictwa. Utworzenie takiego instytutu nastąpić może dopiero po wykształceniu odpowiedniej kadry w uczelniach, a zatem po roku 1985.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Centrum Techniki Okrętowej w Gdańsku jest centralnym zapleczem badawczo-projektowym dla przemysłu okrętowego, działającym na prawach biura projektów. Działalność Centrum nie zabezpiecza jednak potrzeb przemysłu w dziedzinie ekspertyz i badań naukowych, dlatego też szeroki udział instytutów okrętowych MNSzWiT - w realizacji problematyki węzłowej jest niezbędny.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Ostatnim ogniwem badawczym okrętownictwa są biura projektowo-konstrukcyjne stoczni. Stocznie dokonują szybkich zmian w profilu produkcji. Do roku 1979 wprowadzi się do produkcji statki szpitalne, promy pasażerskie, statki naukowo-badawcze, a po roku 1980 statki wydobywcze. Wymaga to wszechstronnych badań naukowych i ścisłej współpracy placówek naukowych.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">3. Eksploatacja biologicznych zasobów morza.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Kształceniem kadr w tej dziedzinie zajmują się Akademia Rolnicza w Szczecinie, Uniwersytet Gdański i Wyższa Szkoła Morska w Szczecinie.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Akademia w Szczecinie posiada jako jedyna wyższa uczelnia w Polsce wydział rybactwa morskiego i technologii żywności. Dla lepszej informacji w kraju i zagranicą ewentualnych kontrahentów uczelni oraz kandydatów na studia wydaje się niezbędna zmiana nazwy uczelni na Akademię Rolniczo-Rybacką.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Instytut Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego jest placówką przyszłościową, która powinna się szybko rozwijać, rozszerzając badania naukowe w szczególności w zakresie geologii morskiej. Niezbędne wydaje się zweryfikowanie program szkolenia w tym instytucie oraz określenie optymalnej liczby absolwentów - odpowiednio do rosnących potrzeb gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">Wyższa Szkoła Morska w Szczecinie kształci m.in. studentów w zakresie specjalności „połowy morskie”. Wobec szybko zmieniających się narzędzi połowowych oraz trudniejszych warunków i metod połowów (Antarktyda, połowy na dużych głębokościach) powstaje konieczność powołania studiów podyplomowych w ramach Studium Doskonalenia Kadr Oficerskich.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">W zakresie badań naukowych na lata 1976-80 program rozwoju rybołówstwa jest zdeterminowany wyczerpywaniem się zasobów rybnych na wielu łowiskach oraz niemal powszechnym wprowadzeniem 200-milowych stref wód ekonomicznych. Badania w tej dziedzinie rozwija m.in. Akademia Rolnicza w Szczecinie oraz Morski Instytut Rybacki w Gdyni, który jest największą w Polsce placówką badawczą Zjednoczenia Gospodarki Rybnej. Realizacja prowadzonych badań wymaga odpowiedniego zabezpieczenia finansowego i kadrowego.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Wydaje się celowe rozszerzenie programu badań naukowych poprzez uwzględnienie problemów wykorzystania roślin morskich i ich hodowli oraz opracowanie kompleksowego programu badań nad metodami ochrony i regeneracji środowiska morskiego. Szczególnie ważnym jest drugi z ww. tematów, który pozwoliłby na wykorzystanie najnowszych badań dla ochrony i regeneracji wód Bałtyku oraz jego zasobów biologicznych. Zdaniem podkomisji należy w tym celu przyśpieszyć powołanie Instytutu Ochrony Środowiska w Gdańsku.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">4. Żegluga, urządzenia hydrotechniczne, porty.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Kształcenie kadry na poziomie magisterskim w tej dziedzinie odbywa się na politechnikach. Uczelniami kształcącymi kadrę dla żeglugi są Wyższa Szkoła Morska w Gdyni oraz Wyższa Szkoła Morska w Szczecinie. Z materiałów dostarczonych przez PŻM wynika, że w latach 1976-80 oraz w latach następnych ujawnią się dość znaczne niedobory absolwentów wyższych szkół morskich (rozmiary tych niedoborów uzależnione będą od przyjętego wariantu rozwoju floty). Taki stan rzeczy świadczy o konieczności wzmocnienia wyższych szkół morskich oraz rozwoju odpowiednich specjalizacji w Politechnice Szczecińskiej. Zdaniem podkomisji, obydwie szkoły morskie powinny położyć nacisk na rozwój specjalności związanych z żeglugą morską.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">Instytut Morski w Gdańsku w zakresie badań naukowych koncentruje się na zagadnieniach polityki i strategii gospodarczej związanej z rozwojem gospodarki morskiej. Działalność Instytutu Morskiego dostarcza elementów niezbędnych do podejmowania decyzji gospodarczych - co najmniej w skali resortowej.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Badania podstawowe w zakresie hydrotechniki morskiej prowadzi Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku. Instytut ten dysponuje dobrą kadrą badawczą oraz dużym laboratorium hydrauliki w Oliwie oraz laboratorium brzegowym w Lubiatowie.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">Uniwersytet Gdański prowadzi badania w zakresie prawa morskiego, ekonomiki transportu morskiego, handlu zagranicznego, organizacji przemysłu okrętowego i rybnego. Należy podkreślić, że organizacja prac badawczych na Uniwersytecie Gdańskim zasługuje na pełną aprobatę. Pozytywnie należy ocenić przede wszystkim doświadczenia Uniwersytetu w zakresie organizacji badań podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">Zdaniem podkomisji, konieczny jest lepszy system kontroli jakości prac badawczych wdrażanych w gospodarce morskiej oraz zbadanie możliwości poprawy kooperacji pomiędzy przedsiębiorstwami żeglugowymi oraz instytucjami naukowymi.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">Osobnych badań wymaga, zdaniem podkomisji, problem rozwoju informatyki i jej wykorzystanie na rzecz gospodarki morskiej, a także zagadnienia szkolenia kadr w zakresie medycyny morskiej i tropikalnej oraz socjologii i psychologii zawodów morskich. W materiałach resortów, jak i materiałach zebranych przez podkomisję brak jest dostatecznych informacji na temat wymienionych zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PosełMirosławŻurek">Przedstawione przez resort handlu zagranicznego i gospodarki morskiej materiały w zakresie kształcenia kadr oraz rozwoju badań naukowych dla potrzeb gospodarki morskiej wyczerpują w zasadzie całość problematyki i stanowić mogą podstawę rzetelnej dyskusji. Nie można jednak tego powiedzieć o materiałach dostarczonych przez resort oświaty i wychowania, które w minimalnym jedynie stopniu wiążą się z problemami gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PosełMirosławŻurek">W żadnym materiale resortowym nie ukazano natomiast problematyki badań naukowych i kształcenia kadr dla gospodarko morskiej w ujęciu dynamicznym. Należy przypomnieć, że w ub. kadencji Sejmu Komisja zajmowała się już tymi problemami i opracowała szereg wniosków i dezyderatów. Resort handlu zagranicznego i gospodarki morskiej nie poinformował jednak posłów o realizacji podjętych wówczas wniosków.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#PosełMirosławŻurek">Wydaje się, że w przyszłości w analogicznych sytuacjach należałoby wykorzystywać materiały ilustrujące przebieg poprzednich posiedzeń, a znajdujące się w Kancelarii Sejmu. W szerszym zakresie należałoby również sięgać do materiałów NIK, która jednak po ostatnich reformach przestała być organem niezależnym od handlu.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#PosełMirosławŻurek">Na podstawie materiałów resortów oraz koreferatu nie można sobie wyrobić jasnego poglądu na szereg zagadnień szczegółowych. M.in. powstają wątpliwości co do synchronizacji liczby nawigatorów kształconych w wyższych szkołach morskich z rzeczywistymi potrzebami gospodarki morskiej. Wątpliwości budzi również możliwość wykorzystania do badań podstawowych sprzętu i aparatury pozostających w gestii instytutów naukowych.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#PosełMirosławŻurek">W poprzedniej dyskusji dotyczącej dopływu kadr dla gospodarki morskiej zwrócono uwagę na konieczność ujednolicenia programów nauczania w wyższych i średnich szkołach morskich oraz zwiększenia liczby i podniesienia kwalifikacji nauczycieli z przedstawionych dzisiaj materiałów nie wynika, czy zadania w tym zakresie zostały zrealizowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełJanMendalka">Znaczenie gospodarki morskiej dla całej gospodarki narodowej systematycznie rośnie. Nowym jakościowo i ilościowo zadaniom może sprostać tylko nowocześnie zorganizowana, na wysokim poziomie technicznym gospodarka morska. Dlatego też temat dzisiejszego posiedzenia Komisji ma szczególne znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełJanMendalka">Przed kilkoma laty podjęto wstępne decyzje o budowie kanału Odra-Dunaj, który zapewniłby Polsce korzystny tranzyt. W materiałach resortu nie uwzględniono w ogóle tego problemu i w zasadzie nie wiadomo na jakim etapie zaawansowania znajdują się prace nad budową kanału.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełJanMendalka">Jednym z ważniejszych aspektów współpracy nauki z gospodarką narodową jest wdrażanie wyników badań. W zakresie gospodarki morskiej koordynacja pomiędzy poszczególnymi instytutami naukowymi a przedsiębiorstwami praktycznie nie istnieje. Opracowuje się cały szereg ważnych i doniosłych gospodarczo zagadnień, których nie wykorzystuje się w praktyce. Wyższa Akademia Rolnicza w Szczecinie zakończyła np. prace nad technologią nowych produktów z ryb. Przetwory te nie pojawiają się jednak na rynku. Odpowiedzialny za realizowany w tym zakresie program badawczy pracownik naukowy wyjaśnił, iż jego praca już się zakończyła, a problem wykorzystania wyników pozostaje poza sferą jego wpływów.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełJanMendalka">Coraz więcej przewożonych drogą morską ładunków można zaliczyć do ładunków niebezpiecznych. Tymczasem w programach wyższych szkół morskich oraz Politechniki Gdańskiej i Szczecińskiej nie uwzględnia się w wystarczającym zakresie problemów ratownictwa i pożarnictwa morskiego. Wydaje się, iż należałoby już w chwili obecnej utworzyć podyplomowe studium specjalistyczne w zakresie transportu ładunków niebezpiecznych.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PosełJanMendalka">W ostatnich latach podjęto korzystne decyzje reorganizacji średniego szkolnictwa morskiego: odpowiednie szkoły uzyskały status liceów morskich związanych z przedsiębiorstwami armatorskimi. Umożliwia to uczniom szerszy kontakt z praktyką pracy na statku. Jednakże służący praktykom uczniowskim statek jest za mały i nie ma stałego miejsca w porcie. Niemniej ważnym problemem średniego szkolnictwa morskiego jest brak bazy lądowej.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PosełJanMendalka">Absolwenci średnich szkół morskich z tytułem technika reprezentują z reguły wysoki poziom zawodowy, jednakże rozpoczynają pracę w stopniu młodszego marynarza. Wydaje się, iż ich rzeczywistym kwalifikacjom i aspiracjom zawodowym w większym stopniu odpowiadałby tytuł: technik - marynarz pokładowy.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PosełJanMendalka">Podjęta ostatnia decyzje o ograniczeniu funduszu honorariów dla wyższych szkół morskich i instytutów naukowych spowodują ograniczenie prac badawczych. Wysoko wyspecjalizowani specjaliści ze stopniami naukowymi odchodzą do pracy w przemyśle ze względu na wyższe zarobki.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PosełJanMendalka">Przewodniczący obradom poseł Jerzy Nawrocki (PZPR) wyjaśnił, że problem honorariów za prace naukowe został rozwiązany na ostatniej naradzie rektorów szkół wyższych z premierem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełZbigniewCzajkowski">W programach naukowych poświęconych gospodarce morskiej nie uwzględnia się zagadnień badania i eksploatacji złóż morskich, które znajdują się obecnie w centrum zainteresowania fachowców z dziedziny oceanografii na całym świecie. Zagadnienia te będą omawiane m.in. na VI Międzynarodowej Konferencji prawa morze odbywającej się obecnie w Nowym Jorku. Należy już dzisiaj odpowiedzieć na pytanie, czy Polska zamierza zaangażować się w ogólnoświatowe badania dotyczące eksploatacji dna oceanów. Akces taki zapewniłby nam historyczne prawo do eksploatacji wszechoceanu w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełZbigniewCzajkowski">Najściślej związany z naszą gospodarką narodową akwen Morza Bałtyckiego nie doczekał się kompleksowego opracowania monograficznego. Brak jest również kompleksowego programu badawczego obejmującego zagadnienia związane z eksploatacją, ochroną środowiska, ekonomiką oraz prawem morskim, który powinien być opracowany i realizowany wspólnie z zainteresowanymi krajami socjalistycznymi i skandynawskimi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełAnnaKochanowska">Nad zagadnieniami dotyczącymi kształcenia kadr oraz rozwoju badań naukowych dla potrzeb gospodarki morskiej dyskutowano już w poprzedniej kadencji Sejmu. Większość wniosków wynikających z dzisiejszych obrad dotyczy tych samych problemów, o których mówiono wówczas. Z przykrością należy więc stwierdzić, że w okresie minionych kilku lat nie osiągnięto zdecydowanej poprawy zarówno w sferze poziomu kadry naukowej poszczególnych instytutów naukowych, jak i koordynacji badań naukowych oraz synchronizacji podaży absolwentów specjalistycznych szkół morskich, politechnik i wydziałów uniwersyteckich z potrzebami gospodarki narodowej. Koordynację badań naukowych w zakresie eksploatacji dna mórz i oceanów powinna prowadzić Polska Akademia Nauk, w żadnym jednak przypadku Instytut Budownictwa Wodnego, który ma swój własny zakres zainteresowań.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełAnnaKochanowska">Decyzje o inwestycjach w zakresie nauki i kształcenia kadry dla gospodarki morskiej podejmowane są w różnych resortach. Powoduje to znaczne rozproszenie środków oraz komplikuje przebieg procesów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełAnnaKochanowska">Program kształcenia kadr dla gospodarki morskiej stanowić powinien przedmiot współpracy w ramach RWPG. Zainteresowane kraje mogłyby zgodnie ze swoją tradycją i możliwościami kształcić poszczególne grupy wysoko kwalifikowanych specjalistów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełJerzyBukowski">W koreferacie prawidłowo określono charakter i zadania wyższych szkół morskich: powinny one koncentrować się na zagadnieniach eksploatacyjnych. Należy pamiętać, iż wyższe szkoły morskie uzyskały status szkół wyższych 10 lat temu, poprzednio miały status techników. Politechnika gdańska i szczecińska wysuwały już 10 lat temu zastrzeżenia dotyczące poziomu nauczania w szkołach morskich. Niepokoi fakt, że po 10 latach w dalszym ciągu istnieje problem poziomu kadr i badań naukowych w tych szkołach.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełJerzyBukowski">W gospodarce morskiej zarysowała się wyraźna dysproporcja pomiędzy znaczeniem morza i transportu morskiego dla całej gospodarki narodowej a niedostatecznym zapleczem naukowym i kształceniem kadr. Wydaje się, że problemy te można rozwiązać na analogicznych zasadach, jak uczyniono to w innych resortach gospodarczych, np. górnictwa i hutnictwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełJerzyPiskorzNałęcki">Wyższe szkoły morskie przyjęły prawidłowy kierunek rozwoju: realizowane w nich zadania mają charakter eksploatacyjny. W związku z tym istnieje potrzeba ścisłej współpracy wyższych szkół morskich z politechniką gdańską i szczecińską, tak w zakresie kształcenia kadr, jak i badań naukowych.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełJerzyPiskorzNałęcki">Potrzeby gospodarki morskiej wyprzedzają często wyniki badań naukowych. Sytuacja ta ujemnie się odbija na koordynacji badań i powoduje podejmowanie problemów badawczych ad hoc bez uzgodnienia z innymi placówkami naukowymi.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełJerzyPiskorzNałęcki">Brak w gospodarce morskiej kompleksowych badań naukowych. Jedyny taki program opracowano w odniesieniu do Antarktyki. Nieuzasadnione wydaje się pominięcie w programach badań dna mórz i oceanów. Stocznie nasze wyspecjalizowały się już w budownictwie pływających instytutów naukowych. Jednostki takie sprzedajemy ZSRR i innym krajom. Wydaje się więc realne wybudowanie statku przystosowanego do badań naukowych dla potrzeb polskiej nauki. Program naukowy w zakresie zasobów mineralnych mórz i oceanów powinien być opracowany w ramach RWPG.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełJózefWięckowski">Szybki rozwój okrętownictwa i oceanotechniki wynika z potrzeb surowcowych oraz konieczności ochrony środowiska. W najbliższej perspektywie dadzą się odczuć skutki podjętych przez kraje morskie decyzji w sprawie 200 milionowych stref wód przybrzeżnych. Przewiduje się, że kraje te ustalą odpowiednie parametry techniczne dla statków wchodzących na wody przybrzeżne oraz żądać będą od załogi wylegitymowania się odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi. Z przeprowadzonych tam badań wynika, że przyczyną ok. 85 proc. wypadków morskich prowadzących do skażenia środowiska są błędy ludzkie i wady w konstrukcji statków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełJanJanowski">Wizytacja poselska wykazała, że Wyższa Szkoła Morska w Szczecinie dysponuje dobrze przygotowaną kadrą oraz przystosowanym do jej możliwości programem naukowym. Zahamować nie rozwoju tej placówki wynika z przyczyn formalnych, mianowicie z braku możliwości wykorzystania do celów dydaktycznych wysoko wykwalifikowanych specjalistów-praktyków. Należy przypomnieć, iż tego rodzaju praktyka stosowana była z powodzeniem w latach 50-tych w wielu uczelniach technicznych. Wydaje się więc, że w chwili obecnej można by nawiązać do tych doświadczeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WiceministerBolesławDylak">Resort oświaty i wychowania przywiązuje duże znaczenie do wychowania morskiego młodzieży i upowszechnienia wiedzy o morzu. Wiedzę w tym zakresie przekazuje się młodzieży w ramach nauczania różnych przedmiotów. Niezależnie od zajęć obowiązkowych młodzież może pogłębiać swoje wiadomości w różnego rodzaju kółkach zainteresowań. Duże znaczenie przywiązuje się również do spotkań z ludźmi morza, wycieczek krajoznawczych, połączonych często z rejsami morskimi oraz zajęć artystycznych dotyczących problematyki morza.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#WiceministerBolesławDylak">Prawidłowo również zorganizowano informację zawodową. Świadczy o tym chociażby fakt, że znaczna część młodzieży podejmującej naukę w szkołach morskich wywodzi się z różnych stron Polski.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#WiceministerBolesławDylak">Na obecnym etapie prac nad reformą systemu edukacji narodowej nie podjęto jeszcze ostatecznej decyzji w sprawie kierunków i sposobu kształcenia zawodowego oraz jego związków ze szkołą powszechną. Opracowano na razie wstępny program w tym zakresie, który jest dyskutowany ze wszystkimi resortami gospodarczymi. Przewiduje on dwuwariantowy system szkolnictwa zawodowego. Pierwszy wariant: po 10 latach szkoły powszechnej od 1,5–2,5 lat szkoły zawodowej; drugi wariant: po 8 latach szkoły powszechnej, szkoła zawodowa w przedziale czasu odpowiednim do konkretnego kierunku kształcenia.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#WiceministerBolesławDylak">Sekretarz naukowy PAN - Jan Kaczmarek: Wszystkie wysokorozwinięte kraje świata zaliczają badania naukowe nad morzem i eksploatacją jego surowców naturalnych do najważniejszych problemów gospodarczych i społecznych. Polska Akademia Nauk prowadzi badania w zakresie podstawowym ukierunkowane na możliwość praktycznego ich wykorzystania. Badania prowadzone są w 5 podstawowych zakresach tematycznych: woda i zasoby biologiczne oraz mineralne mórz i oceanów, dno morskie, zabudowa nabrzeży i portów, żegluga i sprzęt pływający oraz wybrzeże. Oprócz PAN-owskich placówek naukowych (instytutów i zakładów) problematyką morza zajmują się zespoły specjalistów, to jest: Komitet Badań Morza oraz Komitet Badań Antarktycznych. Pracują one przy ścisłej współpracy międzynarodowej, zajmują się doradztwem, ekspertyzami oraz programowaniem rozwoju badań.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#WiceministerBolesławDylak">W zakresie badań dna morskiego instytuty naukowe ograniczają się do badania dna Bałtyku i to tylko w aspekcie geograficznym. Badania te realizowane są we współpracy z ZSRR i NRD. Ze względu na brak odpowiednich urządzeń oraz niedostateczną liczbę specjalistów nie przewiduje się innych badań dna Bałtyku ani też rozszerzania badań na inne akweny morskie. Możliwy będzie jedynie udział polskich specjalistów w wyprawach międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#WiceministerBolesławDylak">Systematyczną współpracę międzynarodową z krajami socjalistycznymi nawiązano jedynie w zakresie badań nad akwenem bałtyckim i Antarktyką. W wyniku tej współpracy powstała mapa przestrzenna prądów i temperatur na Bałtyku. Kraje skandynawskie, poza Szwecją, nie są zainteresowane nawiązaniem współpracy w zakresie badań nad Bałtykiem.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#WiceministerBolesławDylak">Utworzony w PAN Zakład Oceanologii rozwija się pomyślnie. Jest to na razie niewielka placówka naukowa, posiada jednak własny ambitny program naukowy, którego realizacja nada jej rangę zakładu wiodącego w dziedzinie badań mórz i oceanów.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#WiceministerBolesławDylak">Kompleksowość ma decydujące znaczenie dla jakości i wyników badań naukowych w dziedzinie gospodarki morskiej. Na obecnym etapie rozwoju, nie ma ani jednego programu, o którym można by powiedzieć, że ma charakter kompleksowy. Dotyczy to nawet programu badania Antarktyki. Ten ostatni program dopiero w najbliższej przyszłości uzyska charakter kompleksowy. Jego realizacja wymagać będzie zsynchronizowania prac badawczych z programem inwestycyjno-gospodarczym. Dotyczy to zresztą realizacji wszystkich programów naukowych.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#WiceministerBolesławDylak">Dodatkowych wyjaśnień i odpowiedzi udzielił wiceminister Tadeusz Żyłkowski:</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#WiceministerBolesławDylak">Dopływ fachowców do szkolnictwa morskiego zapewni możliwości zdobycia kwalifikacji teoretycznych przez specjalistów praktyków.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#WiceministerBolesławDylak">Odpowiednie studia podyplomowe powinny być organizowane w politechnice gdańskiej i szczecińskiej.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#WiceministerBolesławDylak">Podporządkowanie liceów morskich przedsiębiorstwom armatorskim rozwiąże problemy finansowe średniego szkolnictwa morskiego oraz przyczyni się do ściślejszego powiązania nauki z praktyką zawodową na statku morskim.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#WiceministerBolesławDylak">W najbliższym czasie Komisja Planowania podsumuje wyniki prac związanych z inwestycją kanału Odra-Dunaj. Inwestycja ta dotyczy również Czechosłowacji.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#WiceministerBolesławDylak">Resort przywiązuje dużą wagę do współpracy przedsiębiorstw z instytutami naukowymi. Wdrożenia wynalazków, technik i technologii oraz usprawnień organizacyjnych powinny być jednak uzgadniane z przedsiębiorstwami już na etapie planowania prac.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#WiceministerBolesławDylak">Problematyka ratownictwa i pożarnictwa morskiego nie znalazła jeszcze odpowiedniego miejsca w programach kształcenia absolwentów wyższych szkół morskich. Polska nie należy tu zresztą do wyjątków. Podczas ostatniej katastrofy norweskiej platformy wydobywczej okazało się, że na całym świecie jest tylko jeden specjalista od takich awarii. Trzeba jednak pilnie włączyć problemy pożarnictwa okrętowego do programów nauczania.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#WiceministerBolesławDylak">W zakresie nomenklatury zawodowej resort opracował już program przystosowanie nazewnictwa do poziomu wykształcenia i aspiracji absolwentów podejmujących pracę w gospodarce morskiej.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#WiceministerBolesławDylak">Resort prowadzi systematyczne badania mające na celu ustalenie rzeczywistego zapotrzebowania gospodarki narodowej na absolwentów Wyższych Szkół Morskich. Absolwenci ci nie mają żadnych kłopotów ze zdobyciem pracy zgodnie z ich kwalifikacjami.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#WiceministerBolesławDylak">Kończąc obrady nad pkt. 1 porządku dziennego, Komisja uchwaliła 2 dezyderaty:</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#WiceministerBolesławDylak">- do Prezesa Rady Ministrów w sprawie utworzenia programu badań nad wykorzystaniem zasobów morza;</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#WiceministerBolesławDylak">- do Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki w sprawie lepszego wykorzystania potencjału naukowego uczelni dla rozwoju badań w zakresie budownictwa okrętowego i rybołówstwa morskiego.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#WiceministerBolesławDylak">W punkcie 2 porządku obrad Komisji referat nt. „Morskie wychowanie społeczeństwa oraz popularyzacja wiedzy o morzu” przedstawił poseł Józef Barecki (PZPR).</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#WiceministerBolesławDylak">Mówca zwrócił uwagę, że wychowanie morskie rozpatruje się często w sposób uproszczony. Polega to na przyjmowaniu założenia, że każdy sygnał zawierający w swej treści morski odnośnik, lub każda czynność, bazująca na morskim materiale faktograficznym lub pojęciowym jest równoznaczna z wychowaniem morskim.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#WiceministerBolesławDylak">Faktyczne wychowanie morskie tak jak każde wychowanie, jest procesem kształtowania świadomości, sposobu myślenia i motywacji postępowania. Wychowanie wykorzystujące problematykę morską może być ważnym elementem wychowania obywatelskiego, kształtującym świadomość narodową, wiedzę o przemianach politycznych, gospodarczych i społecznych, może pomagać w wyborze zawodu, a więc miejsca w społeczeństwie i może dostarczać składników wzbogacających życie człowieka w wielu jego przejawach; w takich zwłaszcza jak kultura, zużytkowanie wolnego czasu i sport.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#WiceministerBolesławDylak">Mówca podkreślił trzy funkcje wychowania morskiego:</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#WiceministerBolesławDylak">- wychowanie patriotyczne: rola morza w życiu naszego narodu dostarcza bogatego materiału dla kształtowania przywiązania do kraju ojczystego, poczucia odpowiedzialności za jego rozwój i przyszłe jego miejsce wśród innych narodów;</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#WiceministerBolesławDylak">- wychowanie dla pracy: budzenie zainteresowania sprawami morza jest jednym z ważnych warunków kształtowania preorientacji zawodowej, prowadzącej do wyboru zawodu i pracy w gospodarce morskiej;</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#WiceministerBolesławDylak">- wychowanie obronne: upowszechnienie wśród młodzieży wiedzy o znaczeniu morza w walce Polski o swe granice i wyposażeniu jej w wiadomości z zakresu obrony tej granicy może spełniać pożyteczną rolę w wychowaniu obywatelskim.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#WiceministerBolesławDylak">Oceniając stan wychowania morskiego w Polsce, poseł J. Barecki stwierdził, że z materiałów przedłożonych Komisji nie rysuje się jakiś wspólny system ani pod względem merytorycznym, ani organizacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#WiceministerBolesławDylak">Resort oświaty nie stroni od problematyki morskiej. Są szkoły i wielu nauczycieli popularyzujących sprawy morza i wykorzystujących je w pracy z młodzieżą.</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#WiceministerBolesławDylak">W latach 60-tych kuratoria w Szczecinie, Koszalinie i Gdańsku opracowywały założenia programowe i metodyczne wychowania morskiego w szkołach, niektóre szkoły z własnej inicjatywy próbowały wprowadzić tę tematykę, gromadząc spory zasób doświadczenia. Warto wrócić do tych doświadczeń i opierając się na nich sformułować wnioski dla programów nauczania w szkole 10-letniej.</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#WiceministerBolesławDylak">Niemniej ważne od nauczania, są inne formy działalności szkół, przede wszystkim wycieczki młodzieży szkolnej do nadbrzeżnych portów i zakładów gospodarki morskiej, imprezie organizowanej z okazji Dni Morza, kontakty szkół z załogami statków i organizacja sportu żeglarskiego. Są to jednak inicjatywy sporadyczne, niebędące w stanie objąć wszystkich szkół.</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#WiceministerBolesławDylak">Wychowaniem morskim zajmuje się w Polsce bardzo wiele instytucji i organizacji w informacji MHZ i GM wymieniana jest długa lista ich działań, ale oprócz niekwestionowanego dorobku każda z tych organizacji ma określone, nierozwiązane problemy, które ograniczają lub hamują jej działalność.</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#WiceministerBolesławDylak">W Związku Harcerstwa Polskiego 600 drużyn wodnych skupia na terenie kraju 25 tys. członków. Drużyny te cierpią jednak na niedostatek sprzętu, materiału ćwiczeniowego, kadry instruktorskiej. Z tego powodu działają jakby same dla siebie, nie mając warunków dla popularyzowania spraw morza w całym harcerstwie.</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#WiceministerBolesławDylak">Trudno mówić o celowej propagandzie morza przez Polski Związek Żeglarski, gdyż nie jest on w stanie poradzić sobie ze sprawami organizacyjnymi. Liczba zrzeszonych żeglarzy przekracza 150 tys., a co najmniej drugie tyle zajmuje się żeglarstwem bez oglądania się na formy organizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#WiceministerBolesławDylak">Wyłania się potrzeba opracowania programu rozwoju bazy dla potrzeb żeglarstwa sportowego i turystycznego. Pilną kwestią jest budowa portu jachtowego w Świnoujściu. Istnieje piękne centrum jachtingu w Jastarni, używane obecnie jako ośrodek wczasowy. Czy nie trzeba przywrócić mu jego dawnego przeznaczenia?</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#WiceministerBolesławDylak">Element morski przewija się w działalności wielu organizacji i instytucji, nie zawsze jednak wykorzystywany jest do kształtowania ważnych społecznie zainteresowań. Chodzi zwłaszcza o tworzenie zachęty do wyboru zawodu, tym bardziej że zmniejsza się dopływ kandydatów do pracy w gospodarce morskiej, a jednocześnie wzrasta jej znaczenie w życiu kraju.</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#WiceministerBolesławDylak">Wyłania się potrzeba skoordynowania rozproszonej działalności propagandowej i organizacyjnej, podjęcia takich środków, które połączyłyby tę działalność z nadrzędnymi potrzebami gospodarki naszego kraju. Mamy w tej dziedzinie sprawdzone doświadczenie: w latach 50-tych działało Państwowe Centrum Wychowania Morskiego, które łączyło funkcje wychowania morskiego orientującego zawodowe z kształceniem zawodowym. Na podstawie doświadczeń POWN można by opracować koncepcję wychowania morskiego zawodowo-preorientacyjnego, oddziaływującego na młodzież zainteresowaną sprawami morza w taki sposób, aby te zainteresowania przekształcać w zamiłowanie do pracy na morzu.</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#WiceministerBolesławDylak">Szczególnie ważną rolę w popularyzowaniu spraw morza pełni sztuka i propaganda.</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#WiceministerBolesławDylak">Mówca podkreślił fenomen polskiej literatury i plastyki, jakim jest działalność i dorobek Stowarzyszenia Marynistów Polskich zrzeszającego dziś 300 twórców, którzy swoimi dziełami i działalnością popularyzatorską wnoszą niezwykle cenny wkład w kształtowanie świadomości Polaków.</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#WiceministerBolesławDylak">Niestety, nie można tak jednoznacznie ocenić działalności prasy, radia i TV. O ile sprawami morza dość rzetelnie zajmuje się prasa wybrzeża, to działalność prasy innych regionów, poza chlubnym wyjątkiem „Trybuny Robotniczej”, daleka jest od potrzeb w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-10.40" who="#WiceministerBolesławDylak">Istniejące braki wynikają z tego, że redakcje pism ukazujących się poza wybrzeżem nie dysponują dostatecznie wyspecjalizowaną kadrą dziennikarską. Trzeba więc do zadań wychowania morskiego włączyć także udzielenie pomocy środowisku dziennikarskiemu w wykształceniu szerszej kadry publicystów - znawców problematyki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-10.41" who="#WiceministerBolesławDylak">Nadal zbyt mało jest filmów morskich, zwłaszcza oświatowych i dokumentalnych. Wiele tematów czeka od lat na opracowanie filmowe. Staraniem grupy działaczy, przy poparciu resortu żeglugi powołano do życia ogólnokrajowy festiwal filmów morskich, być może, przyczyni się om do ożywienia tej dziedziny twórczości.</u>
          <u xml:id="u-10.42" who="#WiceministerBolesławDylak">Tradycyjnie już ważną rolę w stymulowaniu propagandy, twórczości i wychowania morskiego spełnia Ministerstwo Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej, którego liczne inicjatywy mają charakter mecenatu wobec twórczości artystycznej, angażują środki na akcje społeczne, skupiają wokół spraw morza sojuszników, tworzących społeczne zaplecze tak dla realizacji głównego celu resortu - działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-10.43" who="#WiceministerBolesławDylak">Pod egidą i pod kierownictwem resortu działa Krajowy Komitet „Dni Morza”, imprezy stale żywej, będącej dla wielu ośrodków jedyną okazją zaplanowania czegoś „morskiego” w swej działalności.</u>
          <u xml:id="u-10.44" who="#WiceministerBolesławDylak">Słuszna jest uwaga resortu, że konieczne jest zapewnienie koordynacji wszystkich poczynań w zakresie popularyzacji problematyki morskiej i powołanie do tego celu organizacji społecznej o ogólnokrajowym zasięgu. Wydaje się, że przekształcenie Komitetu „Dni Morza” np. w Komitet „Dni Morza i Wychowania Morskiego”, rozszerzenie jego składu i wyposażenie go w szerszy program działania mogło by stanowić to rozwiązanie, które wniosło by nowe impulsy i nowe idee w sprawę wykorzystania wartości problematyki morskiej dla obywatelskiego i patriotycznego wychowania naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-10.45" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełEwelinaSzyszko">W pełni uzasadniona jest ocena zawarta w referacie, że w zbyt małym stopniu uwzględnia się elementy wychowania morskiego w szkołach i innych placówkach oświatowych. Wiedza przekazywana uczniom o problemach morza ma charakter przypadkowy, nie jest usystematyzowana i nie pozwala na rozbudzenie w młodzieży zamiłowania sprawami morza. Powszechnym zjawiskiem jest niedocenianie przez kadry nauczające roli jaką odgrywać może i powinno wychowanie morskie w ramach realizowanych programów nauczania.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełEwelinaSzyszko">Jednym z ważnych czynników popularyzacji wiedzy o morzu w społeczeństwie powinny być obchody nie tylko „Dni Morza”, ale również innych okazji, np. Dnia Wojska Polskiego, Święta Zwycięstwa i in.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełEwelinaSzyszko">Większe nasycenie tych obchodów problematyką morską przyczyniłoby się z drugiej strony do wprowadzenia do nich nowych, ciekawych elementów.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełEwelinaSzyszko">Warto by rozważyć możliwość zorganizowania dla uczniów ostatnich klas szkół średnich ogólnopolskich olimpiad wiedzy o morzu. Wpłynęłoby to z całą pewnością na wzrost zainteresowania młodzieży problematyką morza.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełEwelinaSzyszko">Jednym z elementów wychowania morskiego powinno być m.in. zapoznanie młodych ludzi zamierzających podjąć w przyszłości pracę w zawodach morskich z rzeczywistymi problemami pracy na morzu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełFerdynandŁukaszek">Już powierzchowne obserwacje pozwalają stwierdzić, że nie wykorzystuje się wyjątkowo dogodnych okoliczności dla popularyzacji wiedzy o morzu. Często zdarza się np., że dla osób przebywających na wczasach i koloniach letnich nad morzem nie organizuje, się ani spotkań z przedstawicielami zawodów morskich, ani wycieczek po morzu. Znakomitą okazją dla popularyzacji wiedzy o morzu mogą być np. uroczystości wodowania polskich statków.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełFerdynandŁukaszek">Na wzrost zainteresowania wśród młodzieży problemami morzą wpłynęłaby z pewnością popularyzacja sportów żeglarskich. Obecnie, barierą rozwoju sportu żeglarskiego, na którą napotykają w swej działalności organizacje młodzieżowe są wysokie koszty i brak odpowiedniego sprzętu.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełFerdynandŁukaszek">Popularyzacją wiedzy o morzu powinny się zajmować wszystkie instytucje związane z pracą wychowawczą wśród młodzieży, a więc zarówno szkoły, uczelnie jak i organizacje młodzieżowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełJanMendalka">Stan wiedzy o morzu w społeczeństwie znacznie zwiększył się w ostatnim okresie. Nadal jednak wychowanie morskie zajmuje zbyt mało miejska w działaniach instytucji i placówek oświatowych, organizacji młodzieżowych.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełJanMendalka">Popularyzacja wiedzy o morzu wymaga skoordynowania działalności różnych resortów, m.in. oświaty i wychowania, nauki i techniki oraz gospodarki morskiej handlu zagranicznego. Młodzież nadal bardzo mało wie o problemach ludzi morza i o znaczeniu gospodarki morskiej dla naszego kraju. W ramach programów nauczania w szkolnictwie podstawowym i średnim wiedza o morzu traktowana jest marginesowo. Młodzież podejmująca pracę w zawodach związanych z morzem, bardzo często nie jest świadoma ogromnego stopnia trudności, wysiłku związanego z wykonywaniem tych zawodów.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełJanMendalka">W zbyt małym stopniu popularyzuje się wiedzę o morzu w środkach masowego przekazu. Wydaje się ponadto, że wiele okazji umożliwiających popularyzację wiedzy o morzu zostało zaniedbanych, np. samotne rejsy polskich żeglarzy, czy udział Polski w opracowywaniu konwencji międzynarodowych dotyczących morza (np. konwencji gdańskiej o ochronie Bałtyku).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełZbigniewCzajkowski">Podstawową rolę w szerzeniu wiedzy o morzu, w rozbudzeniu zamiłowania sprawami ludzi morza powinna spełniać literatura piękna. Jej wpływ na kształtowanie świadomości młodego człowieka trudno przecenić. Tymczasem okazuje się - na podstawie materiałów resortu oświaty i wychowania - że w spisie lektur obowiązkowych dla uczniów szkół podstawowych brak jest pozycji „morskich”.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełZbigniewCzajkowski">Oceniając aktualną sytuację w dziedzinie wychowania morskiego, dostrzega się ogromne rozproszenie działań organizacyjnych. Wydaje się więc nieodzowne powołanie centralnej instytucji, która by sprawowała pieczę nad odpowiednim ukierunkowaniem wychowania morskiego w poszczególnych placówkach oświatowych, wychowawczych i organizacjach młodzieżowych, udzielała by im pomocy i informacji, stwarzałaby odpowiednie forum działania szerokich kręgów społeczeństwa z różnych środowisk społecznych i zawodowych zaangażowanych w sprawy morza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełWacławCzyżewski">Organizacje młodzieżowe pozbawione są często możliwości rozwijania działalności służącej popularyzacji wśród młodzieży wiedzy o morzu. Nierzadko młodzież pozbawiona jest warunków do uprawiania sportów wodnych, które mogły by rozbudzić zamiłowanie sprawami morza. Ośrodki żeglarskie uniemożliwiają często młodzieży szersze korzystanie ze sprzętu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełJaremaMaciszewski">Program wychowania morskiego przedstawiony w materiałach resortu oświaty i wychowania jest niezwykle ubogi i nie jest w stanie zapewnić, zgodnie z wysuwanymi postulatami, szerszej popularyzacji wiedzy o morzu wśród młodzieży. Jak ważnym elementem wychowania patriotycznego jest wychowanie morskie, świadczyć może ogromny wpływ, jaki wywierały na patriotyczną świadomość wszelkie informacje dotyczące rozwoju gospodarki morskiej w pierwszym okresie istnienia Polski Ludowej. Rozbudzenie wśród młodzieży zainteresowania problemami pracy ludzi na morzu wpływać może pozytywnie na utrwalenie pożądanych cech charakteru i osobowości.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełJaremaMaciszewski">Obecnie, uwzględnia się w zbyt małym stopniu wiedzę o morzu zarówno w programach szkolnych, jak i środkach masowego przekazu. Współczesna literatura i publicystyka w niewielkim stopniu przyczynia się do rozbudzenia zainteresowania sprawami morza w społeczeństwie. Nawet tak wielkie wydarzenie w rozwoju polskiej gospodarki morskiej jakim była budowa Portu Północnego nie zostało w dostatecznym stopniu wyeksponowane w literaturze pięknej i publicystyce.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PosełJaremaMaciszewski">Wydaje się celowe przesłanie przedstawionego w dniu dzisiejszym referatu poselskiego do zainteresowanych resortów oraz instytucji, w charakterze opinii komisji sejmowych. Niezależnie od tego, niezbędne wydaje się opracowanie szczegółowych dezyderatów pod adresem resortu oświaty i wychowania oraz szkolnictwa wyższego, nauki i techniki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełMirosławŻurek">Stan budynku poczty gdańskiej, w którym obecnie mieści się Szkoła Łączności podległa resortowi oświaty i wychowania jest przykładem braku szacunku dla tradycji. Ten pomnik walki o polskość Gdańska znajduje się w stanie opłakanym. Front gmachu nie był już od dawna tynkowany. Tablica pamiątkowa jest rozbita.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WiceministerTadeuszŻyłkowski">Ranga i zakres dyskusji poświęconej upowszechnieniu wiedzy o morzu wskazują na wielkie znaczenie tego problemu dla życia społecznego i gospodarczego w naszym kraju. Cały świat stanął na progu zależności życia społecznego i gospodarczego od morza i jego surowców naturalnych. Jednocześnie morze stanowi i będzie nadal stanowić najwygodniejszy szlak komunikacyjny. Upowszechnienie wiedzy o morzu staje się w tej sytuacji zadaniem o pierwszorzędnym znaczeniu. Mając to na uwadze Komitet Dni Morza podjął decyzję o przeniesieniu uroczystości do Kołobrzegu. Decyzja ta została podyktowana potrzebą upowszechnienia wiedzy o środkowym pasie Wybrzeża.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WiceministerTadeuszŻyłkowski">Prezes Ligi Obrony Kraju gen. Zbigniew Szydłowski: W zakresie wychowania morskiego społeczeństwa i upowszechniania wiedzy o morzu Liga Obrony Kraju prowadzi działalność ideowo-wychowawczą oraz sportowo-szkoleniową. Dziedzina ta zajmuje w działalności LOK-u proporcjonalnie dużo miejsca. Wymaga ona jednak również odpowiedniego zaplecza technicznego. W wielu przypadkach działalność ośrodków LOK jest sparaliżowana brakiem sprzętu i jednostek pływających.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#WiceministerTadeuszŻyłkowski">Jastarnia jest tradycyjnym ośrodkiem jachtingu polskiego. Z niewielkiej osady przekształciła się ona jednak w obiekt wielomilionowej wartości, który może służyć celom szkoleniowym i sportowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#WicedyrektordepartamentuwMinisterstwieKulturyiSztukiStanisławDzieron">Kultura powinna spełniać doniosłą rolę w wychowaniu morskim społeczeństwa. Problematyka morska przewija się zresztą bardzo często w twórczości artystycznej. Zachodzi jednak konieczność ściślejszego związania twórców z życiem i pracą ludzi morza. Problem ten można by rozwiązać w formie stypendiów twórczych.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#WicedyrektordepartamentuwMinisterstwieKulturyiSztukiStanisławDzieron">Znaczne możliwości upowszechnienia wiedzy o morzu mają towarzystwa regionalne, a zwłaszcza Towarzystwo Kultury Morskiej, które mogłoby pełnić w tym zakresie rolę koordynatora. Na najbliższym kongresie towarzystw regionalnych wiele uwagi poświęci się właśnie problematyce morskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#KptKrzysztofBaranowski">Ogólnonarodowe doświadczenia w zakresie kontaktów z morzem ograniczają się do wrażeń z plaży i przeżyć związanych z podróżą morską na Hel. W tej sytuacji konieczność upowszechniania wiedzy o morzu nie budzi wątpliwości. Ogromny wpływ na poziom kultury morskiej ma dochowywanie tradycji związanych z żeglarstwem i żeglugą. Społeczeństwo nasze na ogół jednak lekceważy tradycję we wszystkich jej przejawach i bez szczególnych potrzeb. Dotyczy to m.in. żeglarstwa. W toku dzisiejszej dyskusji wypowiadano się o ośrodku polskiego jachtingu w Jastarni. Należy pamiętać, że ten rzeczywiście niewielki ośrodek wychował pokolenie wspaniałych żeglarzy. Dzisiejsza natomiast Jastarnia zaspokaja wyłącznie potrzeby Ligi Obrony Kraju, choć każdy wie, że żeglarstwo nie może ograniczać się do sportu obronnego.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#KptKrzysztofBaranowski">Satysfakcjonuje fakt włączenia jachtingu do programu wyższych szkół morskich. Wydaje się, że stosunkowo nieznaczne zmiany organizacyjne w odniesieniu do żeglarstwa mogłyby uczynić ten sport bardziej dostępnym i popularnym. Młodzież z pewnością podejmie inicjatywę tak w zakresie budowy jachtów, jak i zdobywania kwalifikacji żeglarskich.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#KptKrzysztofBaranowski">Przewodniczący obradom poseł Jerzy Wojciech Piskorz-Nałęcki (PZPR) podsumował dyskusję i zaproponował, zgodnie ze zgłaszanymi wcześniej postulatami, kontynuowanie pracy podkomisji do spraw upowszechnienia wiedzy o morzu w celu pogłębienia ocen oraz przygotowania projektu opinii i dezyderatów. Dziękując posłom z Komisji Nauki i Postępu Technicznego oraz Oświaty i Wychowania za wzięcie udziału w dyskusji, mówca wyraził uznanie dla poziomu i stopnia zaangażowania poszczególnych wypowiedzi. Wyraził również nadzieję, że różne niedociągnięcia w zakresie organizacji prac naukowo-badawczych oraz dopływu kadr do gospodarki morskiej zostaną w najbliższym czasie wyeliminowane.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#KptKrzysztofBaranowski">Na odrębnym posiedzeniu Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi przewodniczący Komisji poseł Jerzy Piskorz-Nałęcki zapoznał posłów z przebiegiem spotkania Prezydium Sejmu i prezydiami komisji sejmowych. Wnioski z tej narady zostaną wykorzystane dla dalszego usprawnienia pracy Komisji.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#KptKrzysztofBaranowski">W kolejnym punkcie obrad. Komisja przyjęła odpowiedź resortu na opinię dotyczącą rozwoju przewozów pasażerskich i żeglugi promowej.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#KptKrzysztofBaranowski">Następnie przewodniczący poseł J.W. Piskorz-Nałęcki podsumował pracę Komisji w VII kadencji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#KptKrzysztofBaranowski">Od początku VII kadencji Sejmu Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi odbyła 12 posiedzeń, na których omówiono 11 tematów merytorycznych.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#KptKrzysztofBaranowski">8 posiedzeń Komisja odbyła we własnym gronie (samodzielnie), 3 posiedzenia były wspólne z Komisją Handlu Zagranicznego, 1 posiedzenie było wspólne z Komisją Handlu Zagranicznego oraz Komisją Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#KptKrzysztofBaranowski">W wyniku przebiegu posiedzeń uchwalono i skierowano do rządu 4 opinie dotyczące:</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#KptKrzysztofBaranowski">1. Zaopatrzenia rynku w ryby i przetwory rybne.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#KptKrzysztofBaranowski">2. Zaplecza remontowego dla potrzeb floty.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#KptKrzysztofBaranowski">3. Rybołówstwa na Morzu Bałtyckim w świetle zmian w statusie prawnym mórz i oceanów.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#KptKrzysztofBaranowski">4. Rozwoju przewozów pasażerskich i żeglugi promowej.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#KptKrzysztofBaranowski">Odpowiedź Ministra handlu zagranicznego i gospodarki morskiej na opinię nr 1 rozpatrzono na posiedzeniu Komisji w lutym br. przyjmując wyjaśnienia tam zawarte do akceptującej wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#KptKrzysztofBaranowski">Odbyły się 4 posiedzenia zespołów poselskich powołanych dla opracowaniu referatów i opinii na posiedzenia Komisji. W skład tych zespołów wchodziło 9 posłów. Koreferaty na posiedzeniach Komisji wygłosili posłowie: Józef Barecki, Bronisław Antczak (dwukrotnie), Jan Mendalka.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#KptKrzysztofBaranowski">Odbyło się 11 wizytacji w terenie, w których wzięło udział 17 posłów (niektórzy po kilka razy).</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#KptKrzysztofBaranowski">Tematyka wizytacji dotyczyła:</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#KptKrzysztofBaranowski">- zapoznania się z problemami eksportu i importu na Międzynarodowych Targach Poznańskich (wspólna wizytacja z Komisją Handlu Zagranicznego);</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#KptKrzysztofBaranowski">- zapoznanie się z działalnością przedsiębiorstw rybackich (2 wyjazdy) - przewodniczący zespołu poseł Bronisław Antczak;</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#KptKrzysztofBaranowski">- zapoznania się z działalnością portów, szkolnictwa morskiego i armatorów - przewodniczący zespołu poseł Jan Mendalka;</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#KptKrzysztofBaranowski">- zapoznania się z zaopatrzeniem rynku w ryby i przetwory rybne (3 wyjazdy) - przewodniczący zespołu poseł Bronisław Antczak i Mirosław Żurek;</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#KptKrzysztofBaranowski">- zapoznania się z remontami floty oraz problemami socjalno-bytowymi pracowników morza (2 wyjazdy) - przewodniczący zespołu poseł Jerzy Piskorz-Nałęcki i Bronisław Antczak;</u>
          <u xml:id="u-20.22" who="#KptKrzysztofBaranowski">- zapoznania się z przygotowaniem wysokokwalifikowanej kadry oraz rozwojem badań naukowych dla potrzeb gospodarki morskiej (2 wyjazdy) - przewodniczący zespołu poseł Jerzy Piskorz-Nałęcki.</u>
          <u xml:id="u-20.23" who="#KptKrzysztofBaranowski">Ogółem przeprowadzono wizytacje w 37 przedsiębiorstwach i instytucjach (podległych resortom: handlu zagranicznego i gospodarki morskiej, przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych, nauki i i szkolnictwa wyższego), przeprowadzając szereg rozmów z kierownictwem polityczno-gospodarczym tych jednostek. Należy dodać, że wizytacjami objęto wszystkie porty wschodnie, środkowego i zachodniego wybrzeża oraz wszystkie ważniejsze przedsiębiorstwa gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-20.24" who="#KptKrzysztofBaranowski">Przeprowadzone wizytacje umożliwiły lepsze zapoznanie się z problemami pracy portów, żeglugi, przedsiębiorstw połowowych oraz całego zaplecza lądowego, co z kolei miało wpływ na jakość i efektywność dyskusji na plenarnych posiedzeniach Komisji.</u>
          <u xml:id="u-20.25" who="#KptKrzysztofBaranowski">Materiały przedkładane na posiedzenia Komisji przez Ministerstwo Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej należy uznać - poza nielicznymi wyjątkami - za zadowalające.</u>
          <u xml:id="u-20.26" who="#KptKrzysztofBaranowski">W dyskusji posłowie zwrócili uwagę na konieczność uściślenia współpracy Komisji z wizytowanymi zakładami pracy.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>