PPC / ppc

text_structure.xml 87.4 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dzień dobry państwu. Otwieram posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu. Stwierdzam kworum. Witam panie i panów posłów.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dzisiejszy porządek posiedzenia Komisji obejmuje punkt – pierwsze czytanie poselskiego projektu uchwały w 80. rocznicę rzezi wołyńskiej (druk nr 3430). Czy są uwagi do porządku? Nie ma. Nie słyszę. Stwierdzam, że porządek dzienny został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Zanim przystąpimy do realizacji porządku dziennego, Komisja musi wyrazić zgodę na odbycie pierwszego czytania projektu uchwały w terminie krótszym niż 7 dnia od dnia dostarczenia posłom druku, o którym mowa w art. 37 ust. 4 regulaminu Sejmu. Czy jest sprzeciw? Jeśli nie ma, to przystępujemy do realizacji porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Proszę pana posła Bartłomieja Wróblewskiego o uzasadnienie projektu z druku nr 3430. Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość mam zaszczyt przedstawić projekt uchwały upamiętniającej 80. rocznicę rzezi wołyńskiej, okrutnego ludobójstwa popełnionego przez ukraińskich nacjonalistów. Ta 80. rocznica w pewnym sensie jest symboliczna, bo odwołujemy się do konkretnego wydarzenia, kulminacyjnego momentu ludobójstwa, natomiast wiemy, że mordy rozpoczęły się wcześniej i trwały jeszcze długo dłużej, a objęły nie tylko Wołyń, ale także inne województwa Kresów Południowo-Wschodnich, ówczesne województwa poleskie i lubelskie, a nawet w pewnym stopniu Podkarpacie i województwo krakowskie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Jesteśmy zobowiązani do tej pamięci, nie mówiąc o tym, że niemała część z nas ma krewnych, którzy w wyniku tego ludobójstwa zginęli. Tak też było w przypadku rodziny ze strony mojej mamy Prokopowiczów i Smolińskich, którzy właśnie mieszkali na terenach ówczesnych polskich Kresów Wschodnich. Moment przyjęcia tej uchwały też nie jest bez znaczenia. Wiemy, że na Ukrainie toczy się wojna, że Rosja zaatakowała Ukrainę, że trwa inwazja. Dochodzi tam też do brutalnych zbrodni. Z jednej strony to skłania do pewnej powściągliwości, a z drugiej strony właśnie te okrucieństwa, które są popełniane przez Rosjan, powinny być dla wszystkich okazją do refleksji, o czym mówimy w projekcie uchwały, mówiąc o tym, że przemoc nigdy nie może być środkiem w relacjach, nigdy nie może mieć miejsca w relacjach między sąsiadami.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Tekst uchwały państwo znają. W pierwszej części uchwały odnosimy się do wydarzeń historycznych. W drugiej części uchwały przypominamy o konieczności przeprowadzenia ekshumacji, przypominamy o tym, jak ważna jest pamięć, ale też kierujemy, jak myślę, słowa pojednania w stronę narodu ukraińskiego. Przygotowując projekt tej uchwały, starałem się wyważyć różne ważne wątki. Jest to uchwała Sejmu, a więc akt,                          siłą rzeczy, który musi być zwięzły, zwarty. Nie jesteśmy w stanie w uchwale sejmowej poruszyć wszystkich istotnych spraw, dotyczących, po pierwsze, ludobójstwa na Wołyniu, ale po drugie, także kwestii pamięci, przemilczania tych zbrodni przez wiele lat, jak i wielu innych współczesnych aspektów tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Po złożeniu projektu uchwały z różnych stron pojawiły się głosy wzywające do rozważenia propozycji rozszerzenia tej uchwały czy zmodyfikowania niektórych części. Na pewno rzeczą ważną, która powinna, jak uważam, znaleźć się w ostatecznym projekcie uchwały, którą – mam nadzieję – Sejm przyjmie przez aklamację, jest podziękowanie dla Kresowian za wiele lat starań i działań na rzecz upamiętnienia ludobójstwa na Wołyniu. Przez wiele lat tak naprawdę było to wołanie nawet nie tyle o godne upamiętnienie, ale w ogóle o pamięć o tym ludobójstwie. Wiemy, że przez wiele lat o sprawie bardzo niewiele się mówiło. Była ona raczej częścią tradycji rodzinnej, natomiast nawet historycy bardzo niewiele na ten temat pisali. Nie było w Polsce bardzo szerokiej świadomości, nie mówiąc już o tym, że jest świadomości nie było na Ukrainie. Tam w ogóle do sprawy się nie odnoszono. To podziękowanie dla Kresowian jest więc rzeczą bardzo istotną.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Druga rzecz. Pojawiły się pytania i głosy, żeby rozszerzyć katalog narodowości, które też ucierpiały w wyniku zbrodni wołyńskiej, ludobójstwa na Wołyniu, że byli tam także Białorusini, Romowie, pewnie także przedstawiciele innych narodowości. Dlatego pewnie, żeby uniknąć tutaj dyskusji historycznych, po prostu można skrócić projekt uchwały, mówiąc o tym, że siły ukraińskie mordowały też przedstawicieli innych narodowości, a także własnych rodaków. Zgłoszę taką poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Pojawiły się także głosy, aby wzmocnić element dotyczący ekshumacji. Jeśli padną takie poprawki, to oczywiście warto byłoby je rozważyć.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Kończąc już to uzasadnienie, wydaje mi się, że powinniśmy w tej dyskusji, pamiętając, że podstawowym celem uchwały jest upamiętnienie i przypomnienie okrutnego ludobójstwa na Wołyniu, a także pamiętając o tym, w jakim momencie jesteśmy, tj. o sytuacji międzynarodowej… Powinniśmy w taki sposób pracować nad tą uchwałą, żeby Sejm mógł ją przyjąć przez aklamację, bo w takich sytuacjach jedność parlamentu wydaje się bardzo potrzebna. Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dziękuję bardzo panu posłowi za przedstawienie projektu, jak też za jego wniesienie i przygotowanie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Teraz otwieram ogólną dyskusję na temat tego projektu. Proszę bardzo. Czy są zgłoszenia państwa posłów? Proszę bardzo, pan poseł Michał Urbaniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Dziękuję za głos. Chciałbym w ogóle zacząć od tego, że cieszę się, że taka inicjatywa ze strony rządowej powstała, że jest taki druk i chęć upamiętnienia czegoś, o czym nie możemy nigdy zapomnieć jako naród. Część naszych rodzin przecież zginęła w mordach, których dokonywali Ukraińcy na Polakach właśnie na Wołyniu. Jest to jeszcze żywa pamięć w moim pokoleniu, bo nasze pokolenie jeszcze znało dziadków, ale kolejne pokolenia mogą już mieć coraz mniejszą pamięć, więc bardzo ważne jest to, żebyśmy o tym pamiętali też w instytucjach państwowych, takich jak Sejm.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PoselMichalUrbaniak">Bartłomiej Wróblewski przytoczył tutaj kilka informacji o tym, co warto byłoby jeszcze dodać do tej uchwały. Bardzo istotne jest to, żeby podziękować też środowiskom kresowym za to, że one trzymały tę pamięć, że dbały o to, by nie zapomnieć o naszych rodakach, którzy zostali na tamtych ziemiach. Bardzo ważne jest też to, by upomnieć się o ekshumacje, by upomnieć się o to, że ci ludzie, którzy tam zginęli, mają prawo do godnego pochówku, żeby nie dochodziło do takich przykrych sytuacji jak składanie kwiatów na polach przez oficjeli naszego państwa, ponieważ w każdej rozwiniętej cywilizacji grzebie się zmarłych. Oni mają do tego prawo, ponieważ sami już nie są w stanie się obronić i zadbać o swoją godność, więc to naszym obowiązkiem, także jako Sejmu, jest zadbać o godność Polaków, którzy zostali na Kresach Południowo-Wschodnich zamordowani. Naszym obowiązkiem jest też to, żeby o tej pamięci nie zapomniały przyszłe pokolenia. Zatem bardzo się cieszę, że taka inicjatywa powstała.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PoselMichalUrbaniak">W dalszej części na pewno będę też zgłaszał kilka poprawek dotyczących kwestii, o których właśnie tutaj powiedziałem. W całej tej przykrej sytuacji, jaka miała miejsce w tych bestialskich mordach, których dokonywali Ukraińcy, warto też zwrócić uwagę na tych Ukraińców, którzy pomagali Polakom, którzy chcieli dobrosąsiedzkich stosunków. Warto też to uwzględnić. To jest naturalne, żeby być uczciwym i sprawiedliwym wobec siebie i historii. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czy są jeszcze głosy w ogólnej dyskusji? Jeśli nie ma, to w takim razie stwierdzam zakończenie pierwszego czytania.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Przystępujemy do rozpatrzenia projektu uchwały. Czy są uwagi do tytułu uchwały? Jeśli nie ma, to tytuł został przez Komisję rozpatrzony.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Przechodzimy do akapitu pierwszego. Teraz jeszcze pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Może się tylko ustosunkuję, że zgadzam się z poprawkami…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Chwileczkę. Właśnie chciałem o to zapytać. Rozumiem, że możemy pracować na tekście, który zawiera poprawki Biura Legislacyjnego. Tak, jest zgoda pana posła wnioskodawcy. Dobrze, czyli patrzymy na tekst z naniesionymi już poprawkami Biura Legislacyjnego. Dziękuję panu posłowi za to.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czy teraz są uwagi do pierwszego akapitu? Proszę bardzo, pan poseł                                  Tomasz Zieliński, potem pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PoselTomaszZielinski">Panie przewodniczący, proponuję, żeby w pierwszym akapicie słowa „wyniszczenia polskiego żywiołu” zamienić na „wyniszczenia Polaków”, bo to jest zasadnicza różnica, oraz skreślić wyrazy po przecinku „które były uznawane przez Ukraińców za tereny etnicznie ukraińskie”. To jest moja propozycja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czyli druga poprawka, żeby usunąć cały fragment „które były uznawane przez Ukraińców za tereny etnicznie ukraińskie”?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PoselTomaszZielinski">Tak, bo tak mówimy, jak gdyby wszyscy Ukraińcy uznawali to za tereny etnicznie ukraińskie, co jest nieprawdą. To w ogóle jest nieprawda. Ten „polski żywioł” to w kontekście takim, jakby Polacy byli dodatkiem na tych ziemiach, a mówimy o Lubelszczyźnie i o Kresach Wschodnich. To też jest takie… Po prostu „Polaków”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czyli żeby zastąpić „wyniszczenia polskiego żywiołu”?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PoselTomaszZielinski">„Wyniszczenia Polaków”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czy są jeszcze inne uwagi do tego akapitu? Zgłaszała się pani poseł Paulina Matysiak. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PoselPaulinaMatysiak">Tak, mam też poprawkę do tego samego zdania, o którym mówił pan poseł Zieliński. Natomiast, jak rozumiem, jeżeli przyjmiemy propozycję pana posła, to moja uwaga już będzie niezasadna, jeżeli skasujemy część tego zdania, ponieważ moja poprawka mówi o tym, że słowo „Ukraińców”, jeżeli chcemy zostawić tę formułę, zamienić na ukraińskich nacjonalistów. Wydaje mi się, że wtedy doprecyzowujemy, kto faktycznie w taki sposób myślał. Zgadzam się z tym, co powiedział poseł Zieliński, że nie wszyscy Ukraińcy w taki sposób podchodzili do sprawy.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PoselPaulinaMatysiak">Potem w ten sam sposób w drugim akapicie też zamienić… Ale też się będę zgłaszać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze, ale na razie jesteśmy przy pierwszym.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Pan poseł Michał Urbaniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Mam apel i prośbę do pani Pauliny Matysiak, by w takim razie zamiast „ukraińskich nacjonalistów” częściej stosować też formę „szowinistów”, ponieważ nacjonalizmy są różne i to jest wrzucanie wszystkiego do jednego worka, a to byli szowiniści.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze, to może, żeby uniknąć sporu, to możemy wziąć pod uwagę poprawkę posła Zielińskiego. Ale przede wszystkim jakie jest zdanie posła wnioskodawcy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Są tu dwa elementy. Najpierw „wyniszczenia Polaków”. Nie wiem tylko, czy gramatycznie i stylistycznie to jest najwdzięczniejsze połączenie, ale merytorycznie nie mam tutaj uwag. Jeżeli to stylistycznie dobrze brzmi, to może być „wyniszczenia Polaków”. Nie ma też jakichś zasadniczych przeciwwskazań, jeśli tak państwo uważają, żeby wykreślić zdanie „które były uznawane przez Ukraińców za tereny etnicznie ukraińskie”. Możemy albo wykreślić ten fragment, albo wpisać „które były uznawane przez ukraińskich szowinistów”. Wykreślić? Dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">To wykreślić. Dobrze, czyli jest zgoda na wykreślenie tej ostatniej części zdania.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Pytanie do Biura Legislacyjnego, czy ewentualnie „wyniszczenia Polaków”… „Polaków” jest chyba lepsze od „polskiego żywiołu”, ale może pani przewodnicząca dobrze podpowiada, że „wyniszczenia polskości” albo może, jak „Polaków”, to zastąpić „wyniszczenia” innym słowem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PoselKacperPlazynski">„Ludności polskiej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Może „ludności polskiej”?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">W dalszej części mówimy, że nie chodziło tylko o ludność, ale o polskość. Mówimy o tym w dalszej części uchwały, kiedy mowa jest o dziedzictwie kulturowym, religijnych, więc ta myśl i tak jest wyrażona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PoselIwonaSledzinskaKatarasinska">Ale dlaczego nie może być „polskiego żywiołu”, bo nie bardzo zrozumiałam?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Właśnie pan poseł Zieliński, bo „polskiego żywiołu”…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PoselTomaszZielinski">Jeśli można, uzasadnię to jako mieszkaniec Lubelszczyzny. My nie jesteśmy polskim żywiołem mieszkającym na Lubelszczyźnie. To jest przecież oczywiste, więc nie może tak być. Albo „ludności polskiej”, albo „narodu polskiego”, albo „Polaków” – tak zamieńmy, jeżeli nam się gramatycznie nie klei. „Ludności polskiej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">„Ludności polskiej” – tak może być?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Myślę, że pan poseł ma lepsze wyczucie pewnych niuansów niż my, więc jak najbardziej uważam, że trzeba iść w tym kierunku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Racja, jeśli chodzi o posła Tomasza Zielińskiego, że mówienie w przypadku                                Lubelszczyzny o polskim żywiole to może być takie troszkę…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">Ale żywioły to są pożary, powodzie, a nie ludzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Chociaż „wyniszczenia Polaków” jest lepiej moim zdaniem, jeśli już, bo                                                  „ludności polskiej”…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PoselIwonaSledzinskaKatarasinska">„Ludności” jest niedobrze. Jeżeli już, to może być naród albo odniesienie do polskości, ale nie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Powiedziałbym, że z tych wszystkich określeń chyba jednak „Polaków”…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">„Do wyniszczenia Polaków” – może być? Poseł Tomasz Zieliński jakoś chyba się przychyla. Dobrze, czyli mielibyśmy te dwie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Powiem jeszcze, tylko nie mam rozwiązania, że nie najszczęśliwsze jest to określenie „Galicji Wschodniej”. „Galicja” to jest jednak określenie narzucone przez zaborcę, okupanta austriackiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Może „Kresy Południowo-Wschodnie”?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Można powiedzieć „Małopolski Wschodniej”, ale…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">„Kresów Wschodnich”, jak już. Tak, „Kresów”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Tylko zwróćcie państwo uwagę, że rozpoczynają się problemy i dyskusje, czy Wołyń to są Kresy Południowo-Wschodnie, a w tym momencie są Wołyń i Galicja Wschodnia, co moim zdaniem precyzyjniej to oddaje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Nie, „Galicja” jest bardzo złym słowem. Natomiast w drugim akapicie mamy użyte słowa „Kresy Wschodnie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Tak, ale jest zbiorczo. Wtedy obejmują już i Wołyń, i Polesie, i Galicję Wschodnią.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze. Są jakieś pomysły? Chyba że Komisja uważa, że Galicję trzeba zostawić. Nie upieram się, ale…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PoselKacperPlazynski">Jeżeli jest to wyliczenie, a później jest zbiorczo „Kresy Wschodnie”, to… Czy Galicji Wschodniej, skoro to była część Małopolski, nie możemy zastąpić po prostu częścią     Małopolski, nie wskazując, czy to wschodnia część?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze, ale mamy Wołyń, Polesie, Lubelszczyznę i Podkarpacie, czyli pozostałą część obszarów można chyba nazwać Kresami, choć kiedyś przed wiekami to rzeczywiście była bardziej zachodnia niż wschodnia część Rzeczypospolitej, gdyby tak wrócić wcześniej…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Panie przewodniczący, możemy zrobić tak „na terenach Kresów Południowo-Wschodnich, części Polesia, Lubelszczyzny i Podkarpacia”, bo Polesie to nie były już Kresy Południowo-Wschodnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Przypominam, że Galicja to jest taka kraina w Hiszpanii, natomiast nie u nas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Można zastąpić Wołyń i Galicję Wschodnią poprzez pojęcie „Kresy Południowo-Wschodnie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze. Czyli może być tak? Jak w całości brzmiałoby to zdanie czy ten fragment zdania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">„Do wyniszczenia Polaków na Kresach Południowo-Wschodnich, części Polesia,             Lubelszczyzny i Podkarpacia”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Aha, zaraz, ale nie ma wtedy Wołynia, a tu Wołyń jest jakby…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Ta dyskusja jest ważna, bo to nie są kwestie, które i historycznie, i współcześnie mogą pozostać bez implikacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">To nie jest rzecz bez znaczenia, bo w niektórych uchwałach dotyczących obszaru Słowacji w projektach było sformułowanie „Górne Węgry”. Trzeba było to zmieniać, bo jak by to wobec Słowaków wyglądało, gdybyśmy przyjęli uchwałę, gdzie część Słowacji nazywamy Górnymi Węgrami? A tutaj Galicja to z kolei okupacyjne, zaborcze określenie, a przed tymi wydarzeniami mieliśmy do czynienia z niepodległą II Rzecząpospolitą i to już…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Czy określenie „na Kresach Południowo-Wschodnich, części Polesia, Lubelszczyzny i Podkarpacia” panu odpowiada?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Ale jest pytanie, bo wtedy nie ma Wołynia. Wołyń wypada.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Ale proszę zwrócić uwagę, że słowo „Wołyń” pada na początku tego zdania i to dwukrotnie „na Wołyniu, kulminacyjny moment Rzezi Wołyńskiej, ludobójstwa zaplanowanego przez przywódców Organizacji”…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Tak, Wołyń się pojawia też później.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">I wcześniej, i później. Na terenach albo na Kresach Południowo-Wschodnich jest prościej…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PoselTomaszZielinski">Panie przewodniczący, rzeczywiście wydaje się, że ten Wołyń tyle razy pada, że nikt nie będzie tutaj miał pretensji, że nie będzie wymieniony w puli Kresów Wschodnich. Zamknęlibyśmy temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze. Tylko jeszcze Biuro Legislacyjne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#LegislatorWojciechMiller">Dziękuję, panie przewodniczący. Z naszej strony taka propozycja, bo przysłuchujemy się tej dyskusji, czy nie można byłoby skorzystać ze sformułowań, które są użyte w akapicie drugim, gdzie jest wymieniony Wołyń, a także „pozostałe tereny południowej części Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej, wschodniej Lubelszczyzny i Podkarpacia”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">No tak, ale proszę zwrócić uwagę, że mówiąc o Kresach Południowo-Wschodnich bez żadnych określeń, obejmujemy Wołyń. To mi się wydaje najzgrabniejsze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze, ale też to, co powiedział poseł Tomasz Zieliński, jak myślę, jest tutaj…                    Czyli byłoby „do wyniszczenia Polaków na”…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">…„na Kresach Południowo-Wschodnich, części Polesia, Lubelszczyzny i Podkarpacia”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czy może być tak? Byłaby zgoda? To dobrze. Dziękuję bardzo. Czy jeszcze są jakieś uwagi do pierwszego akapitu? Nie ma. Czyli byłyby w sumie trzy poprawki – jedną przejął poseł Wróblewski, a dwie są, jak rozumiem, posła Tomasza Zielińskiego. Mamy je już na piśmie? Mamy. Dobrze. To rozumiem, że akapit pierwszy został rozpatrzony.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Przechodzimy w takim razie do akapitu drugiego. On jest bardzo…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">Jeszcze mam uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Do pierwszego? Proszę bardzo, pani poseł Małgorzata Prokop-Paczkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">To znaczy, mogę tę poprawkę o Polakach też…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Jeszcze tylko dopytam. Rozumiem, że poprawka pani poseł Pauliny Matysiak już została skonsumowana poprzez usunięcie tego fragmentu zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PoselPaulinaMatysiak">Tak. Nie ma potrzeby jej składać, skoro tej części zdania nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Tak, dobrze. Proszę bardzo, pani poseł Małgorzata Prokop-Paczkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">Chciałabym prosić, aby zdanie „Od 2016 roku 11 lipca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci” zostało w pierwotnej wersji, bo nie bardzo rozumiem, po co nam tutaj chyba Biuro Legislacyjne wprowadza nowomowę urzędniczą, kiedy wszyscy wiemy, że 11 lipca to jest dzień i nie potrzeba tego dookreślać, bo 11 lipca nie jest kiełbasą, pietruszką czy partią polityczną. To jest typowa nowomowa urzędnicza, więc bardzo proszę zostawić tak, jak było „Od 2016 roku 11 lipca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci” itd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Wydaje mi się, że to jest zasadne, ogólnie rzecz biorąc, ale to…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">To jest nowomowa urzędnicza, do której niestety urzędnicy nas przyzwyczajają i to wchodzi w krew.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">OK, ale mówię, że poprawka pani poseł jest zasadna. Tak myślę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Ale to poseł wnioskodawca niech tutaj…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Zgadzam się z uwagą pani poseł. Możemy tego „dnia” wykreślić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze. To mielibyśmy już chyba teraz komplet poprawek i zmian wprowadzonych do akapitu pierwszego. W takim razie akapit pierwszy został rozpatrzony. Rozumiem, że ta poprawka wymaga formy pisemnej. Nie wymaga? Dobrze, czyli pierwszy akapit mamy rozpatrzony.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Przechodzimy do akapitu drugiego. Jak mówię, on jest obszerny i chyba jeszcze będą poprawki, więc nie wiem, czy on będzie mógł być utrzymany w takiej formie jednego długiego akapitu, ale to zobaczymy. Czy są uwagi do drugiego akapitu? Proszę bardzo, pani poseł Paulina Matysiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PoselPaulinaMatysiak">Tak. Będę chciała zgłosić poprawkę do ostatniego zdania tego akapitu, który obecnie brzmi: „Siły ukraińskie mordowały także przedstawicieli innych narodowości – ukrywających się do tej pory Żydów, Czechów, Rosjan, a także własnych rodaków”. Złożę poprawkę, która te „siły ukraińskie” zamieni na „siły ukraińskich szowinistów”. Przyjmuję uwagę pana posła Urbaniaka. Krótkie uzasadnienie. Przede wszystkim to sformułowanie „siły ukraińskie”, które jest obecnie, nie jest najbardziej trafnym określeniem, ponieważ nie była to żadna reprezentacja ukraińskiej państwowości, bo jej nie było. To jest oczywiście też duże uogólnienie, ponieważ zdanie później z kolei będziemy dziękowali i dziękujemy Ukraińcom, którzy pomagali Polakom. Na końcu jeszcze informacyjnie, bo nie wiem, czy osoby, które nas słuchają, mają też świadomość. Panie pośle, szowinizm to nie jest nic innego jak skrajny nacjonalizm. Złożę taką poprawkę zaraz na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze, do tego ostatniego zdania to jeszcze też poseł…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Tak, już zgłaszałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze, ale to oddajmy jeszcze głos państwu posłom, a potem się to wszystko połączy.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Zgłaszała się pani przewodnicząca Iwona Śledzińska-Katarasińska. Potem pani poseł Prokop-Paczkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PoselIwonaSledzinskaKatarasinska">Do pierwszego zdania tego akapitu. Wydaje mi się, że można je uprościć. Będzie i zgodne z prawdą, i czytelniejsze. „Zgodnie z planami przywódców OUN tereny II Rzeczypospolitej zamieszkiwane wspólnie przez ludność polską i ukraińską miały być oczyszczone z Polaków, częściowo poprzez ich wymordowanie, a częściowo poprzez zastraszenie i zmuszenie do ucieczki”, bo kogo mieli zastraszać? Mówimy cały czas o Polakach. Wymordować i zastraszyć. Czyli byłoby to wykreślenie słów „ludności polskiej” i w końcówce wykreślić słowo „jej”. Tak, to uproszczenie zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Chyba jest zgoda, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Zgoda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Pani poseł Małgorzata Prokop-Paczkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">To mam propozycję, aby w ogóle wyrzucić słowo „siły”, które jest takie niekonkretne. Po prostu dać „Ukraińcy szowiniści mordowali także przedstawicieli innych narodowości”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze, czyli mamy kilka poprawek do ostatniego zdania w drugim akapicie. Czy jeszcze mamy jakieś uwagi? Czy państwo posłowie mają jakieś uwagi do innych fragmentów drugiego akapitu? Jeśli nie, to w takim razie przechodzimy…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#PoselTomaszZielinski">Jeszcze pan poseł Wróblewski tutaj miał…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Tak, do ostatniego zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Czyli ostatnie zdanie mogłoby brzmieć tak: „Ukraińscy szowiniści mordowali także przedstawicieli innych narodowości, a także własnych rodaków”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Nie, tu jedna poprawka, bo nie może być dwa razy „także” w tym krótkim zdaniu. Trzeba coś troszkę zmienić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">„Ukraińscy szowiniści mordowali także przedstawicieli innych narodowości oraz własnych rodaków”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">No właśnie, dobrze. To łączyłoby trzy poprawki. Dobrze rozumiem? Rozumiem, że te wszystkie poprawki będziemy mieć zaraz na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Jeżeli nie ma więcej uwag do drugiego akapitu, to rozumiem, że drugi akapit został przyjęty. Tylko jeszcze się upewnię wizualnie i merytorycznie, jeżeli chodzi o ciąg wykładu w tym akapicie. Czy on ma być tak długi jako jeden akapit? Nie wymaga jakiegoś rozdzielenia? Jak nie, to oczywiście w porządku. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Chciałbym prosić o rozważenie, bo to albo w tym miejscu, albo po zakończeniu trzeciego akapitu należy dodać ten akapit z podziękowaniem dla Kresowian, być może w takiej formule, którą zaproponował pan poseł Urbaniak. Wydaje się, że to jest bardzo zręcznie napisane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Tak, mam te poprawki pana posła Urbaniaka. Tutaj jest sugestia, żeby po akapicie trzecim dodać akapit czwarty, więc na razie skupmy się jeszcze na akapicie drugim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Za chwilę mogę wszystkie chętnie wyjaśnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Tak, dobrze. Czyli w akapicie drugim mamy już wszystkie poprawki, wszystko jest zaakceptowane, tylko jeszcze raz się upewniam, czy to ma być jeden ciąg, jeden akapit, tak? Dobrze, czyli akapit drugi został rozpatrzony.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Przechodzimy do akapitu trzeciego. Może najpierw pani poseł Małgorzata                           Prokop-Paczkowska, bo tu mamy pewnie mniej poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">Chodzi mi o zdanie zaczynające się od słowa „dziś”: „Dziś naród ukraiński bohatersko odpiera agresję rosyjską na swe ziemie i sam doświadcza zbrodni popełnianych przez najeźdźców”. Bez słowa „także”. Wykreślić „także”. To tak, jakby dziś ktoś inny jeszcze też…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">To pewnie jest do przyjęcia. Zobaczymy, jak poseł wnioskodawca się odniesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PoselTomaszZielinski">Jest dalej idący wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Tak? W sprawie tego zdania? Proszę bardzo, pan poseł Kacper Płażyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#PoselKacperPlazynski">Może oddam głos koledze, a ewentualnie poprę później.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Poseł Tomasz Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#PoselTomaszZielinski">Dobrze. Jest propozycja. Naprawdę proszę to odebrać bez jakichkolwiek podtekstów, bo niejednokrotnie mieliśmy uchwały, w których rezygnowaliśmy, jeżeli dotyczyły innych okresów, z odnoszenia się do relacji dzisiejszych. Tu mowa o wojnie rosyjsko-ukraińskiej. Proponuję więc, aby właśnie to zdanie „Dziś naród ukraiński bohatersko odpiera agresję” do „popełnianych przez najeźdźców” po prostu wykreślić. To jest propozycja wykreślenia tego zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Ponieważ słyszę, że…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#PoselTomaszZielinski">Ale wielokrotnie to przerabialiśmy na posiedzeniach Komisji, gdzie naprawdę też bez podtekstów rezygnowaliśmy z odnoszenia się do obecnej sytuacji. Po prostu zawsze to przyjmowaliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Proszę bardzo, pani przewodnicząca Joanna Lichocka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#PoselJoannaLichocka">Oczywiście sprzeciwiam się wykreśleniu tego zdania. Ono jest jednym z najważniejszych w tej uchwale. Pokazuje kontekst. Oczywiście upamiętnienie rzezi wołyńskiej jest najważniejsze, ale kontekst, w jakim podejmujemy tę uchwałę, jest równie ważny. Nie możemy się go pozbywać. Wspomnienie, powiedzenie, że uchwalamy teraz tę uchwałę również w kontekście dramatu Ukrainy, jest potrzebne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Proszę, pan poseł Kacper Płażyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#PoselKacperPlazynski">Mam inne zdanie. Uważam, że wielokrotnie polski Sejm podejmował już uchwały, które wspierają Ukraińców. Robimy bardzo wiele, aby wspierać Ukraińców. Sam również, jak biorę udział w jakichś międzynarodowych spotkaniach, zawsze też podkreślam potrzebę pomagania i cywilom, i wojsku. Rzeczywiście Ukraińcy dzisiaj przelewają krew i dokonują bohaterskich czynów, de facto również w obronie Rzeczypospolitej. Chwała im za to. Natomiast nie widzę potrzeby umieszczać tutaj tego ich bohaterstwa z dzisiaj, które jednak nie ma związku z tym, co się działo na terenach Kresów Wschodnich wtedy. Co więcej, uważam, że taki sygnał mógłby zostać źle odebrany przez niektórych, gdzie dzisiejsze bohaterstwo w jakiś sposób usprawiedliwia to, co się działo kiedyś. Uważam, że to tak może zostać wykorzystane przez jakąś propagandę, która niekoniecznie tutaj właśnie szukałaby pojednania i zgody.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Tak, tylko tutaj zwracam uwagę, że zdanie poprzednie dotyczy też współczesności, bo chodzi o współczesny problem ekshumacji i godnego pochowania wszystkich ofiar, więc my i tak przechodzimy…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#PoselKacperPlazynski">No ale on się…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Ale chwileczkę. Dokończę chociaż jedno zdanie albo dwa. My jakby tutaj siłą rzeczy przechodzimy już do współczesnej sytuacji. To już nie dotyczy tego, co działo się ściśle 80 lat temu, tylko następstw tego. Tu można się oczywiście spierać, tylko chcę to zaznaczyć, że tutaj jest już czas współczesny. Jest jeszcze kilka zgłoszeń. Pani Małgorzata                Prokop-Paczkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">Tutaj właśnie mam podobne zdanie jak pan przewodniczący, że ten akapit nawiązuje już do współczesności, bo mówi jednak i o pojednaniu, które ciągle się dzieje, więc to jest czas teraźniejszy, a po drugie, są też ekshumacje itd. Po trzecie, uważam, że to w żaden sposób nie zaciemnia tego, co się wydarzyło, a po czwarte, ta wojna jest tak poważną sprawą, że nie możemy, podejmując uchwałę, od niej uciec i zachowywać się, jakby nic się nie działo. Absolutnie to zdanie nie umniejsza ani ofiar, ani tej uchwały. Uważam, że powinno zostać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Wiem, że zgłasza się pan poseł Michał Urbaniak, tylko im więcej poprawek, tym bardziej mogą one zmienić troszkę sytuację.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Pani przewodnicząca Iwona Śledzińska-Katarasińska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#PoselIwonaSledzinskaKatarasinska">Nie wyobrażam sobie, żeby Sejm Rzeczypospolitej dzisiaj nie dostrzegł tej wojny. To jest dla mnie w ogóle niewyobrażalne. To niczego nie zaciemnia. Jedyny wręcz łącznik jest taki, że sytuacja Ukraińców w tej chwili jak gdyby unaocznia, jak działa tego typu agresja. Natomiast naprawdę bardzo nie chciałabym podejmować uchwały, która byłaby w duchu propagandy rosyjskiej, bo to tylko propaganda rosyjska uważa, że nie ma tam żadnej wojny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Jeszcze pani poseł Paulina Matysiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#PoselPaulinaMatysiak">Tak. Chciałam tutaj zgodzić się z przedmówcami, z posłem Zielińskim. Też mi się wydaje, że ten fragment niekoniecznie jest obowiązkowy w treści samej uchwały, która dotyczy rzezi wołyńskiej. Wydaje mi się, że to, że ten akapit już się kończy nawiązaniem do współczesności, czyli potrzeby pojednania i ekshumacji, jakby zamyka po prostu temat tego, czego dotyczy ta uchwała. Nie dorzucajmy na siłę tego, że toczy się wojna. Doskonale wiemy, że toczy się wojna. Wiemy, jakie mamy zdanie. Parlament też wie, jakie ma zdanie. Wielokrotnie podejmował na ten temat uchwały. Wydaje mi się, że dla samego tekstu i upamiętnienia tej sytuacji lepiej byłoby po prostu wyrzucić to zdanie. Na posiedzeniach Komisji też wielokrotnie rozmawialiśmy o tym, żeby treść uchwał była skrótowa, jak najbardziej skondensowana, jak najbardziej klarowna. Chyba o to chodzi w tej uchwale, żeby upamiętnić samą sytuację, a niekoniecznie dorzucać jeszcze jakieś zdania w treści.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Tylko że wtedy musielibyśmy też usunąć następne zdanie, bo ono jest konsekwencją poprzedniego.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Proszę bardzo, pan poseł Jacek Świat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#PoselJacekSwiat">Mam pewną wątpliwość. Mianowicie w tym kształcie, jaki jest obecnie w tekście, agresja rosyjska jest jakby zrównana, postawiony jest znak równości między agresją rosyjską a rzezią wołyńską. Tak to może być odczytane. Niezależnie od wszystkich okropności, to jednak źródła tych obu potwornych konfliktów są trochę inne. Bałbym się właśnie tego, żeby na przykład Ukraińcy to odczytali, że ich walkę – słuszną czy niesłuszną, zbrodniczą czy niezbrodniczą – zrównujemy z obroną przed agresją regularnej armii obcego państwa. Myślę, że tych wątpliwości wobec ostatnich dwóch zdań jest tyle, że lepiej byłoby jednak je sobie darować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Jeszcze pan przewodniczący Marek Suski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#PoselMarekSuski">Szanowni państwo, może rzadko się zgadzam z panią przewodniczącą Katarasińską, ale w tym momencie się zgadzam. Ta uchwała będzie analizowana nie tylko w Kijowie, ale i w Moskwie. Nie może być w niej elementów, które propaganda rosyjska wykorzysta, żeby nas skłócać z Ukraińcami. Niewątpliwie o tym, co działo się na Wołyniu, musimy pamiętać i musimy to podkreślić, ale musimy to zrobić w taki sposób, żeby na dzisiejszą sytuację nie rzutowało to negatywnie. Dlatego tego rodzaju sformułowanie jest po prostu potrzebne, żeby w naszych bardzo skomplikowanych stosunkach nie nastąpił taki moment, w którym propaganda rosyjska będzie tego używać. Dlatego to jest przemyślane, żeby taki akapit tam się znalazł. Prosiłbym, żebyśmy jednak pozostawili tę treść.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dziękuję panu przewodniczącemu.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Pan poseł Krzysztof Mieszkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#PoselKrzysztofMieszkowski">Absolutnie podzielam pogląd pana Suskiego, jak również Iwony                                                                                             Śledzińskiej-Katarasińskiej i pani Lichockiej. Chcę powiedzieć, że ten akapit paradoksalnie podkreśla bestialstwo ludobójstwa na Wołyniu. On jest niezwykle potrzebny dla podkreślenia tragedii, dramatu, katastrofy ludzkiej. Ten akapit jest niezbędny. Jest on bardzo wyrazisty. Myślę, że to jest również jakiś rodzaj odpowiedzialności, jaką dzisiaj podejmujemy, przygotowując tę uchwałę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Proszę, pan poseł Kacper Płażyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#PoselKacperPlazynski">Nie bardzo rozumiem niektóre argumenty, że – tak jak mówił poseł Mieszkowski – to jest potrzebne do podkreślenia tej katastrofy. Ale to bez tej katastrofy humanitarnej, napaści rosyjskiej, ich zbrodni czy katastrofą nie byłoby wtedy to, co się działo 80 lat temu? Naprawdę więc nie widzę tego związku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">Ale dzisiaj mamy wojnę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#PoselKacperPlazynski">Wiem. Proszę na mnie nie krzyczeć. Naprawdę mam jednostronnie proukraińskie podejście. Po prostu nie wiem, czy to jest właściwa uchwała do tego, żeby mieszać te porządki. Drugie zdanie dla mnie też jest kontrowersyjne: „Szczególnie wyraźnym i aktualnym staje się fakt, że przemoc i gwałt nie są właściwymi sposobami na kształtowanie stosunków pomiędzy sąsiadami”. Gdyby nie to, co się dzieje dzisiaj na Ukrainie, to nie byłoby wyraźne i aktualne? Przyznam, że nie rozumiem. Z całym szacunkiem, panie przewodniczący, a mówię tu do kolegi przewodniczącego Suskiego, ale wydaje mi się, że rosyjska propaganda i dezinformacja właśnie działa wtedy, kiedy stara się jakoś ułagodzić prawdę, a przecież oczywiste jest, że 99% posłów polskiego Sejmu chce, aby Ukraina wygrała tę wojnę. My też wielokrotnie zabieraliśmy głos w tej sprawie również uchwałami Sejmu. Nie uważam, że mówienie prawdy może być jakoś wykorzystane przez rosyjską propagandę. Wręcz przeciwnie. To, że często staramy się prawdę jakoś tak złagodzić, czasami relatywizować – nie mówię, że teraz – to właśnie napędza antyukraińskie nastroje w niektórych środowiskach podatnych na rosyjską propagandę. Tak uważam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Za chwilę przejdziemy do poprawek pana posła Michała Urbaniaka, ale tutaj jeszcze chciał chyba zabrać głos poseł wnioskodawca. Można to wydzielić jako osobny akapit, żeby tego tak ściśle nie wiązać z poprzednim, ale to… Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">W projekcie znalazł się taki fragment, dlatego że wydaje mi się, że tego rodzaju wzmianka powinna się w tej uchwale mimo wszystko znaleźć ze względu na sytuację międzynarodową. Natomiast wychodząc naprzeciw tym głosom, być może ostatnie dwa zdania mogłyby brzmieć tak: „W obliczu brutalnej agresji rosyjskiej na Ukrainę, gdy naród ukraiński sam doświadcza zbrodni popełnianych przez najeźdźców, szczególnie wyraźnym i aktualnym staje się fakt, że przemoc i gwałt nie są właściwymi sposobami na kształtowanie stosunków pomiędzy sąsiadami”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czyli rozumiem, że to jest taka sugestia, czy jakby przemówienie do Ukraińców, żeby sobie bardziej zdali sprawę z tego, co się stało 80 lat temu, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Tutaj podkreślamy wszystko – i element brutalnej agresji rosyjskiej, o czym, jak myślę, mówili pan przewodniczący Suski i pani poseł Lichocka, i zbrodnie rosyjskie, bo też w tym momencie to ujmujemy. A jednocześnie jest to pewnego rodzaju apel czy zwrócenie uwagi na konieczność zachowania pewnej konsekwencji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Rozumiem, że to byłoby wydzielone w osobnym akapicie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Nie. Możemy to zrobić to albo w tej samej formie, czyli jako ostatni fragment trzeciego akapitu, albo możemy zrobić to… Nie mnożyłbym akapitów. Raczej ująłbym to w tym akapicie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">No dobrze.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Jeszcze pani poseł Dominika Chorosińska w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#PoselDominikaChorosinska">Chciałam się zapytać o dwa ostatnie zdania, bo one wzbudzają kontrowersje wśród członków Komisji. Rozumiem kolegów, którzy nie chcą mieszania dwóch porządków. Nikt z nas nie chce też być zakładnikiem Rosji, że musimy coś zrobić, bo oni na nas patrzą i będą oceniać. Czy nie można więc zrobić tak, aby pogodzić wszystkich i napisać o okrucieństwie wojny w ogóle? Wszyscy będziemy wiedzieli jako czytające osoby, że dotyczy to również wojny na Ukrainie, ale nie musimy tego nazywać wprost, żeby nie mieszać tych porządków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Proszę bardzo, pani przewodnicząca Joanna Lichocka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#PoselJoannaLichocka">Jeszcze raz chciałabym zaprotestować przeciwko próbie zrelatywizowania tego, co się teraz dzieje na Ukrainie. Proszę państwa, podejmujemy uchwałę na temat rzezi wołyńskiej, na temat polskich ofiar rzezi wołyńskiej, ale podejmujemy ją w momencie krwawej wojny na tych samych terenach. Unikanie tego jest jakimś dziwolągiem. Przyznam, że nie rozumiem moich kolegów z klubu, że dla nich przywołanie obecnego dramatu na Ukrainie jest problemem. Tego nie rozumiem, proszę państwa. Protestuję przeciwko temu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Proszę, pani poseł Małgorzata Prokop-Paczkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">To podkreślę to, co powiedziała pani posłanka Lichocka. Właśnie ta wojna nie dzieje się na przykład między Rosją a Litwą czy między Rosją a Norwegią, tylko właśnie Ukrainą, czyli to są te same tereny, więc jeśli my tego nie zauważymy… Nie tworzymy tego dla siebie, dla przedstawicieli parlamentu, bo my wiemy. My to tworzymy dla innych. Nie możemy być na Księżycu, kiedy na Ziemi dzieje się ta wojna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dajmy sobie chwilę na przemyślenie tego, jak tę sprawę rozwiązać. Wróćmy teraz do początku akapitu trzeciego i do poprawek posła Michała Urbaniaka, chyba że jeszcze poseł wnioskodawca… Tak, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">To znaczy, wydawało mi się, że…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Chwileczkę. Może jeszcze pan poseł Piotr Adamowicz i potem pan.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#PoselPiotrAdamowicz">Dziękuję, panie przewodniczący. Po wewnętrznych konsultacjach mamy taką sugestię, że – to nie jest wniosek formalny – może zróbmy 5 minut przerwy, my wyjdziemy na chwilę, a koleżeństwo z PiS wytłumaczy sobie, jaka jest sytuacja międzynarodowa i przekona nieprzekonanych do pewnych sformułowań. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">To jest taki już specyficzny wniosek, więc nie będziemy go rozpatrywać.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Natomiast czy pan poseł wnioskodawca chciałby jeszcze teraz… Tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Chciałem przypomnieć to zdanie, które być może mogłoby zastąpić dwa ostatnie zdania: „W obliczu brutalnej agresji rosyjskiej na Ukrainę, gdy naród ukraiński sam doświadcza zbrodni popełnianych przez najeźdźców, szczególnie wyraźnym i aktualnym staje się fakt, że przemoc i gwałt nie są właściwymi sposobami na kształtowanie stosunków pomiędzy sąsiadami”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PoselKacperPlazynski">Uważam, że to jest dobre zdanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">No to dobrze. Jeśli tak, to w takim razie proszę pana posła o taką autopoprawkę.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Teraz wracamy jakby do początku całego akapitu trzeciego. Proszę bardzo, pan poseł Michał Urbaniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Dziękuję bardzo. Mam tylko taką uwagę. Podoba mi się wersja posła Wróblewskiego, ponieważ jest bardziej ogólna. Pamiętajmy też o tym, że uchwała ma dotyczyć przede wszystkim narodu polskiego i jego cierpienia, ale ważne jest też to, żeby czasem ująć jakieś elementy współczesne, wobec czego na przykład uważam, że to nie znaczy, że tu nie powinna się pojawić informacja o wojnie. Natomiast jest też kilka rzeczy, które chciałbym, żeby zostały dodane. Proszę też o to Komisję. Jedna istotna, by po akapicie trzecim czy w tym akapicie po zdaniu trzecim…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czyli to jest po zdaniu trzecim?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Uważam, że tam, gdzie mamy zdanie: „Pojednanie polsko-ukraińskie, budowane od lat przez przedstawicieli obu narodów, musi objąć także uznanie win i upamiętnienie ofiar z lat II wojny światowej”… Tutaj proponuję dodać bardzo konkretne zdanie: „Sejm       Rzeczypospolitej potępia propagowanie ideologii oraz symboliki nawiązującej do Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii; osoby oraz organizacje, które organizowały to ludobójstwo, muszą być objęte infamią oraz na zawsze stanowić antywzór działania”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#PoselMalgorzataProkopPaczkowska">To nie wyrok sądu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Może dopowiem. Tu jasno, dzięki takiemu przedstawieniu sprawy, wskazujemy też, kto dokonywał tych mordów – nie cały naród ukraiński, tylko bardzo konkretne organizacje, które w tym narodzie działały. Stąd jest ta propozycja. To są nazwy konkretnych organizacji.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#PoselMichalUrbaniak">Mam też kolejną poprawkę po zdaniu czwartym, gdzie mamy: „Zasadnicze znaczenie ma przeprowadzenie ekshumacji, godne pochowanie i upamiętnienie wszystkich ofiar ludobójstwa na Kresach Wschodnich”. Po tym zdaniu: „Sejm Rzeczypospolitej ponawia wezwanie do ustalenia miejsc zbrodni i ich oznaczenia, zapewnienia godnego pochówku wszystkim odnalezionym ofiarom, oddania należnej czci i szacunku niewinnie zamęczonym i pomordowanym oraz sporządzenia pełnych list ofiar”. Rzecz, która jest niezałatwiona od kilkudziesięciu lat. To też powinno się pojawić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#PoselUrszulaAugustyn">Uchwałą się tego nie załatwia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Dobrze, to się nie załatwia… Mogę dokończyć? Został mi udzielony głos, więc proszę to uszanować. Natomiast to także powinno pojawić się w takiej uchwale, skoro mamy 80. rocznicę, a sprawa dalej nie jest odpowiednio załatwiona, więc Sejm też powinien wyrazić w tej kwestii swoje zdanie. Jeśli komuś na tym nie zależy, to przykro, ale wydaje mi się, że wszystkim nam zależy na tym, żeby ustalić nazwiska i miejsca oraz pozwolić w przyszłości na godny pochówek, stąd ta propozycja.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#PoselMichalUrbaniak">Mam dodatkową rzecz. Tutaj pakietowo, czyli gdyby propozycja dodania czwartego akapitu, który pozwolę sobie przeczytać, przeszła, to na pewno będzie trzeba moim zdaniem – oczywiście, jeśli państwo uznają inaczej, to uznają inaczej – z akapitu trzeciego jeszcze usunąć zdanie drugie, jeśli dodamy akapit czwarty. Już tłumaczę dlaczego. Mamy tutaj: „Na szczególne uznanie zasługują ci przedstawiciele narodu ukraińskiego”, natomiast gdybyśmy dodali akapit czwarty, który jest akapitem podziękowań, w którym dziękujemy zarówno Kresowiakom, jak i Ukraińcom, którzy wstawiali się za Polakami… Pozwolę sobie przeczytać: „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej składa podziękowania Kresowianom i ich potomkom oraz ludziom dobrej woli, którzy od dziesiątków lat domagają się prawdy, kierując się mottem «Nie o zemstę, lecz o pamięć wołają ofiary». Ponadto Sejm apeluje o podejmowanie wszelkich inicjatyw państwowych lub oddolnych, które mają na celu upamiętnienie ofiar Rzezi Wołyńskiej. Sejm Rzeczypospolitej wyraża szacunek i wdzięczność Ukraińcom, którzy narażając własne życie, ratowali Polaków oraz apeluje do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o uhonorowanie tych osób odznaczeniami państwowymi. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przypomina również postawę znacznej części ludności ukraińskiej, która odmawiała udziału w napadach na Polaków”. To jest moja propozycja do tej uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze. Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Proszę bardzo, pani przewodnicząca Joanna Lichocka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#PoselJoannaLichocka">Wydaje mi się, że druga z pana poprawek jest dosyć naturalna. Tak, wydaje mi się, że ona w jakiś sposób powinna zostać uwzględniona – ten apel o odnalezienie ofiar, o godne uczczenie pochówkami. To jest oczywista oczywistość. Troszeczkę tak abstrahując… A to jest w uchwale, tak? Aha, jeżeli jest, to dobrze, bo rzeczywiście o to chodzi. Miałabym też apel do tych środowisk bardzo patriotycznych, żeby upominali się też o ekshumacje ofiar katyńskich i w Charkowie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Bardzo chętnie, tylko to nie jest ta uchwała.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#PoselJoannaLichocka">Wiem, tylko tak na marginesie, ponieważ nie mamy godnego pochówku ofiar katyńskich, nie mamy ekshumacji, nie mamy wszystkich zidentyfikowanych itd. Bardzo wielu ofiar rosyjskich nie mamy odnalezionych, a nigdy nie słyszałam z państwa strony inicjatywy, żeby z taką uchwałą wystąpić, ale to na marginesie.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#PoselJoannaLichocka">W pana trzeciej poprawce jest apel do prezydenta o odznaczanie i upamiętnianie osób, które dbają o pamięć o rzezi wołyńskiej i które ratowały Polaków. Wczoraj w Belwederze odbyła się kolejna uroczystość wręczania odznaczeń dla takich osób, bo pod patronatem Instytutu Pileckiego to się już odbywa. Zostało uchwalone specjalne odznaczenie. Właśnie pod patronatem prezydenta Rzeczypospolitej takie odznaczenia są wręczane. Wczoraj jedna z pań, która od wielu lat opiekuje się mogiłą Polaków w swojej miejscowości, też została odznaczona. Myślę, że apel do prezydenta z pewnością jest nieaktualny, bo to się po prostu dzieje.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#PoselJoannaLichocka">Natomiast jeszcze raz może chciałabym – obawiam się – wbić kij w mrowisko i wrócić do tej sprawy, która jest rozgrywana przez Moskwę w kwestii rzezi wołyńskiej. Proszę nie protestować. Przeczytam państwu moim zdaniem bardzo mądry wpis                                   Mateusza Morawieckiego sprzed chwili, który jakby dotyka istoty i być może podobne zdania mogłyby się znaleźć w naszej uchwale. „Dziś jesteśmy w szczególnym czasie, ponieważ tyran chce zniszczyć niepodległe państwo ukraińskie. Polacy i Ukraińcy muszą mieć świadomość, że Rosja będzie wbijała między nasze narody klin, dopóki karty historii rzezi wołyńskiej nie zostaną spisane. Dziś Ukraińcy walczą za swój kraj, ale również za wolność Polski”. Wydaje mi się, że w kontekście rzezi wołyńskiej powinniśmy pamiętać o toczącej się wojnie również przeciwko nam. A pan przewodniczący mnie nie słuchał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Bo rozmawialiśmy o poprawkach i o tekście z posłem wnioskodawcą. Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Kto teraz? Pan poseł Krzysztof Mieszkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#PoselKrzysztofMieszkowski">Uważam, że powinniśmy przeprocedować i zamknąć dyskusję na temat tej uchwały, ponieważ uchwała, którą mamy przed sobą, jest dobra. Ona jest bardzo wyważona. Przy akceptacji właściwie wszystkich posłanek i posłów tutaj siedzących, więc nie widzę powodu, żebyśmy teraz mieli coś dodawać albo odejmować, bo zdanie, które dotyczy godnego pochówku i ekshumacji jest również w tej uchwale… O czym więc tutaj dzisiaj rozmawiamy? To wszystko jest napisane w bardzo wyważonej, sensownej uchwale.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czy jeszcze ktoś z państwa posłów? Pan poseł Jacek Świat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#PoselJacekSwiat">Może drobiażdżek, ale proponuję, by w zdaniu „Zasadnicze znaczenie ma przeprowadzenie ekshumacji”… Może tak: „przeprowadzenie ekshumacji, godne pochowanie i upamiętnienie wszystkich ofiar ludobójstwa”. Takie jedno słowo dorzucone może by wzmacniało, idąc też naprzeciw temu, o czym mówił pan poseł Urbaniak…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#PoselMichalUrbaniak">W zasadzie, gdyby pan poseł coś takiego podał, to wycofam tę poprawkę, bo to… Mogę to uzupełnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze, to jeszcze raz. Czy ktoś z państwa posłów… Jeśli nie, to teraz jeszcze pani przewodnicząca Joanna Lichocka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#PoselJoannaLichocka">To może rzeczywiście, żeby nie komplikować tych spraw, przyjmijmy taki tekst uchwały, jaki został zaproponowany przez posła Wróblewskiego. Wybrniemy wtedy z różnych kłopotów interpretacyjnych. Nie psujmy tego, co jest dobre.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#PoselJoannaLichocka">Chciałam też powiedzieć, że premier przed chwilą poinformował o początkach procesu ekshumacji. Od kilku tygodni na podstawie ustaleń ze stroną ukraińską trwają prace poszukiwawcze szczątków ofiar zbrodni w miejscowości Puźniki w powiecie buczackim, gdzie banda UPA zamordowała ponad 100 Polaków. Ze strony polskiej prowadzą je eksperci z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Instytutu Pamięci Narodowej. Przebadano już ponad 1 ha terenu. Tak więc znów wezwanie do ekshumacji przestaje być tak pilne, potrzebne, ponieważ to się po prostu dzieje. By przyspieszyć prace i niczego nie przeoczyć, używany jest najnowocześniejszy dostępny sprzęt, georadary itd. „Czas na pojednanie, ale nie zapomnienie, czas na prawdę” – pisze przed chwilą Morawiecki na Twitterze.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#PoselJoannaLichocka">Proszę państwa, przyjmijmy… Składam wniosek formalny, żeby przyjąć projekt z tymi poprawkami, które w tej chwili zostały zaakceptowane. Tekst przedstawiony przez pana posła Wróblewskiego z tymi autopoprawkami, które pan poseł przedstawił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Ale chwileczkę. Tylko tu jeszcze była kwestia tego, o czym mówili i pan poseł Urbaniak, i pan poseł Wróblewski, czyli tego akapitu, może skróconego, ale akapitu z podziękowaniem dla Kresowian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#PoselJoannaLichocka">Rozumiem, że to będzie autopoprawka pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">To będzie autopoprawka, tzn. o treści pierwszego zdania, które zaproponował pan poseł Urbaniak. To byłby przedostatni, ostatni akapit: „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej składa podziękowania Kresowianom i ich potomkom oraz ludziom dobrej woli, którzy od dziesiątków lat domagają się prawdy, kierując się mottem «Nie o zemstę, lecz o pamięć wołają ofiary»”. To bym dodał. Natomiast jeśli chodzi o ten fragment, który jest drugą poprawką pana posła Urbaniaka, dotyczącą ustalenia miejsc zbrodni, oznaczenia i zapewnienia godnego pochówku wszystkim odnalezionym ofiarom, to tutaj jest to zdanie w projekcie uchwały: „Zasadnicze znaczenie ma przeprowadzenie ekshumacji, godne pochowanie i upamiętnienie wszystkich ofiar ludobójstwa na Kresach Wschodnich”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Chwileczkę. „Godne pochowanie i upamiętnienie”? Bo tu nie ma słowa „upamiętnienie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Tak, mówię o tym, bo to pan poseł Świat…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Jeśli można, to poprawką posła Świata można by to uzupełnić i to załatwiałoby sprawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Aha, tak. To by z tym…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Co do tego, więc w ten sposób będzie brzmiała ta moja autopoprawka…</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Pytanie do posła Urbaniaka. Czy kluczowa rzecz, która dla pana jest ważna, też jest tu ujęta?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Tak, jeśli będzie w takiej formie, jaką pan zaproponował, to jak najbardziej. Jeszcze pozwolę sobie, jeśli już… Nie rozstrzygnęliśmy jeszcze kwestii potępienia OUN i UPA.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Myślę, że w uchwale to kilkakrotnie czynimy, mówiąc o szowinistach, mówiąc o nacjonalistach. Właśnie o szowinistach powinniśmy mówić i o ludobójstwie, którego dokonali. To wydaje mi się już bardzo mocnym… Tak, wynika z treści uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#PoselMichalUrbaniak">Nie padło wprost, chociaż częściowo się zgadzam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Chociaż jeszcze dodatkowo w uzasadnieniu powiedziałem o tym, że było to ludobójstwo kwalifikowane, okrutne ludobójstwo, więc myślę, że powiązanie z OUN i z UPA, które kilkakrotnie tutaj pada, bardzo mocno to wyraża.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze. Tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#PoselTomaszZielinski">Panie przewodniczący, tak tylko pro forma, bo oczywiście wszystkim nam zależy, żeby to było zrobione poprzez aklamację, wycofuję swoją propozycję, żeby wykreślić ten fragment. Oczywiście przychylam się do propozycji pana posła Wróblewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Dobrze. Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Teraz pani przewodnicząca Joanna Lichocka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#PoselJoannaLichocka">Dziękuję bardzo też panu posłowi. Chciałabym poprosić o przeczytanie całości uchwały, żebyśmy mogli ją przyjąć przez aklamację.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Ale jesteśmy już na tym etapie, czy jeszcze coś mamy do ustalenia? Tak, dobrze. To proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Panie przewodniczący, jeszcze ostatni akapit. Przedostatni o Kresowianach już przeczytałem, natomiast jest jeszcze ostatni akapit. Czy nie ma uwag?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Chwileczkę, zaraz. Czyli wstępnie rozumiem, że akapit trzeci z poprawkami został rozpatrzony, tak? Po przeczytaniu przez posła całości zobaczymy, czy nie wyjdą jakieś wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czy są uwagi do akapitu czwartego? Nie ma. Akapit czwarty został rozpatrzony.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Teraz proszę pana posła wnioskodawcę o przeczytanie całości projektu. Wtedy zdecydujemy, co dalej. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w 80. rocznicę rzezi wołyńskiej: „11 lipca 1943 roku miała miejsce krwawa niedziela na Wołyniu – kulminacyjny moment Rzezi Wołyńskiej, ludobójstwa zaplanowanego przez przywódców Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), mającego doprowadzić do wyniszczenia Polaków na Kresach Południowo-Wschodnich, części Polesia, Lubelszczyzny i Podkarpacia. W tym dniu oddziały ukraińskie spod znaku OUN oraz Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA), niejednokrotnie wspierane przez ukraińską ludność cywilną, zaatakowały 99 miejscowości na terenie dawnego województwa wołyńskiego zamieszkiwanych przez Polaków i zamordowały znaczną część ich mieszkańców. Od 2016 roku 11 lipca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Zgodnie z planami przywódców OUN tereny II Rzeczypospolitej zamieszkiwane wspólnie przez ludność polską i ukraińską miały być oczyszczone z Polaków, częściowo poprzez ich wymordowanie, a częściowo przez zastraszenie i zmuszenie do ucieczki. Ataki na skupiska społeczności polskiej, zapoczątkowane napadem w dniu 9 lutego 1943 roku na wieś Parośla Pierwsza, objęły początkowo obszar Wołynia, a z czasem rozprzestrzeniły się także na pozostałe tereny południowej części Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej, wschodniej Lubelszczyzny i Podkarpacia. Podczas ataków oddziałów OUN i UPA, wspieranych przez część lokalnej społeczności ukraińskiej, zamordowano – często w bardzo brutalny sposób – ponad 100 tysięcy Polaków. Kilkaset tysięcy osób uciekło z Kresów w obawie przed takim samym losem. Ofiarami ludobójstwa była przede wszystkim ludność wiejska, wielodzietne rodziny, głównie kobiety, dzieci i starcy. Towarzyszyła temu grabież mienia, likwidacja wszelkich śladów polskości, niszczenie dziedzictwa kulturowego tych ziem, a w szczególności kościołów i innych miejsc kultu. Siły ukraińskie mordowały także przedstawicieli innych narodowości ukrywających się do tej pory”… Nie, przepraszam. Tu już była zmiana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">A czy słowo „siły” zostało?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Nie. Przepraszam. „Ukraińscy szowiniści mordowali także przedstawicieli innych narodowości oraz własnych rodaków”. Taka była poprawka.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#PoselBartlomiejWroblewski">„Sejm Rzeczypospolitej Polskiej pragnie upamiętnić wszystkie ofiary Rzezi Wołyńskiej. Na szczególne uznanie zasługują ci przedstawiciele narodu ukraińskiego, którzy z narażeniem życia przeciwstawiali się popełnianej przez swych rodaków zbrodni. Pojednanie polsko-ukraińskie, budowane od lat przez przedstawicieli obu narodów, musi objąć także uznanie win i upamiętnienie ofiar z lat II wojny światowej. Zasadnicze znaczenie ma przeprowadzenie ekshumacji, godne pochowanie i upamiętnienie wszystkich ofiar ludobójstwa na Kresach Wschodnich. W obliczu brutalnej agresji rosyjskiej na Ukrainę, gdy naród ukraiński sam doświadcza zbrodni popełnianych przez najeźdźców, szczególnie wyraźnym i aktualnym staje się fakt, że przemoc i gwałt nie są właściwymi sposobami na kształtowanie stosunków pomiędzy sąsiadami.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Sejm Rzeczypospolitej Polskiej składa podziękowania Kresowianom i ich potomkom oraz ludziom dobrej woli, którzy od dziesiątków lat domagają się prawdy, kierując się mottem «Nie o zemstę, lecz o pamięć wołają ofiary».</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#PoselBartlomiejWroblewski">W 80. rocznicę Rzezi Wołyńskiej, w dniu upamiętniającym ofiary ukraińskiego ludobójstwa, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej składa hołd pomordowanym podczas tej okrutnej zbrodni”.</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Mam jeszcze jedną uwagę, która mi przyszła do głowy. Mianowicie chodzi o to, że w akapitach pierwszym i drugim pojawiła się niekonsekwencja związana z tym, że wykreśliliśmy Wołyń i Galicję Wschodnią, a zapisaliśmy „Kresach Południowo-Wschodnich”, ponieważ w pierwszym akapicie Kresy Południowo-Wschodnie nie obejmują Polesia, a w drugim akapicie już Polesie obejmują. W związku z tym musielibyśmy w drugim akapicie powiedzieć tak: „a z czasem rozprzestrzeniły się także na pozostałe tereny południowej części Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej, część Polesia, wschodnią Lubelszczyznę i Podkarpacie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Tak, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Proszę bardzo, jeszcze pani przewodnicząca Joanna Lichocka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#PoselJoannaLichocka">Proszę państwa, w akapicie drugim, ale w pierwszym też po poprawkach, jest sformułowanie „oczyszczone z Polaków”. To jest straszne sformułowanie, bo ono sugeruje, że Polacy byli jakimś brudem. Nie wolno używać takiego słowa. To jest nawiązanie do jakichś straszliwych w ogóle tradycji. W związku z tym proponuję jednak jeszcze jedną poprawkę i zmianę przynajmniej pierwszego zdania w tym drugim akapicie. Zamiast tego, że te tereny „miały być oczyszczone z Polaków”, proponuję, żeby to zdanie brzmiało tak: „Zgodnie z planami przywódców OUN na terenach II Rzeczypospolitej zamieszkałych wspólnie przez ludność polską i ukraińską Polacy mieli zostać wymordowani albo zastraszeni i zmuszeni do ucieczki”. Nie zgadzam się, żeby tolerować sformułowanie „oczyszczone z Polaków”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Ale mówi się o czystkach etnicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#PoselJoannaLichocka">Może. Proszę bardzo, to niech ktoś sobie mówi. Protestuję. Z Polaków się nie oczyszcza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Faktycznie, czystka to troszkę co innego, a „oczyszczone z Polaków” to brzmi… Jak już tyle spraw przebrnęliśmy, to poszukajmy i tutaj jakiegoś słowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Jeszcze raz. W którym to jest miejscu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#PoselJoannaLichocka">Czy jeszcze raz to zdanie przeczytać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">To jest pierwsze zdanie drugiego akapitu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#PoselJoannaLichocka">„Zgodnie z planami przywódców OUN na terenach II Rzeczypospolitej zamieszkałych wspólnie przez ludność polską i ukraińską Polacy mieli zostać wymordowani albo zastraszeni i zmuszeni do ucieczki”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#PoselTomaszZielinski">To proste i jednoznaczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#PoselJoannaLichocka">No i chyba prawdziwe, prawda?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Może to jest w pewnym sensie jakby cytat z tego, jak to formułowali mordercy, ale źle to brzmi o Polakach, więc rzeczywiście myślę, że uwaga pani przewodniczącej jest słuszna. Jak sądzi pan poseł wnioskodawca?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Czy mógłbym usłyszeć jeszcze raz? Przepraszam, ale to jest pierwsze zdanie drugiego akapitu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#PoselJoannaLichocka">Jeszcze raz przeczytać? Dobrze. Drugi akapit. „Zgodnie z planami przywódców OUN na terenach II Rzeczypospolitej zamieszkałych wspólnie przez ludność polską i ukraińską Polacy mieli zostać wymordowani albo zastraszeni lub zmuszeni do ucieczki”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#PoselIwonaSledzinskaKatarasinska">„Zastraszeni i zmuszeni”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#PoselJoannaLichocka">„Albo zastraszeni i zmuszeni do ucieczki”. Oczywiście ma pani rację, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#PoselJoannaLichocka">W porządku?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Częściowo. Myślę, że tak może być. Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#PoselZdzislawSipiera">To jest ładniejsze i ogólniejsze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#PoselIwonaSledzinskaKatarasinska">Tak, to jest takie już…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Może to nie tyle łagodniejsze, co takie bardziej… Tak, dobrze. Czy mamy jeszcze jakieś uwagi?</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Rozumiem, że wszystkie akapity i poprawki mamy rozpatrzone, niektóre poprawki czy ich fragmenty zmodyfikowane czy jakoś skonsumowane w inny sposób, jeśli chodzi o to, że tak intencjonalnie.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Czy możemy w takim razie przyjąć projekt uchwały przez aklamację? Jeśli tak, to rozumiem, że jest zgoda Komisji.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">W takim razie stwierdzam, że projekt uchwały wraz z poprawkami został przyjęty przez Komisję przez aklamację.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Pozostał nam wybór posła sprawozdawcy. Poseł Wróblewski nie może być sprawozdawcą. To może ktoś z klubu posła Wróblewskiego. Kto tam był aktywny? Nie wiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#PoselSlawomirSkwarek">Poseł Zieliński był aktywny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#PoselTomaszZielinski">Jako syn Wołyniaka mogę przedstawić tę uchwałę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">To właśnie proponuję pana posła Tomasza Zielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#PoselTomaszZielinski">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Rozumiem, że pan poseł się zgadza. Ale czy Komisja się zgadza? Komisja się też zgadza. W takim razie posłem sprawozdawcą został wybrany poseł Tomasz Zieliński.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny. Nie, przepraszam… Proszę bardzo, jeszcze pan poseł Bartłomiej Wróblewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#PoselBartlomiejWroblewski">Bardzo serdecznie dziękuję za taką zgodną pracę. Myślę, że wypracowaliśmy dobry ostateczny projekt uchwały. Chciałem serdecznie podziękować Dariuszowi Paprockiemu, z którym projekt tej uchwały przygotowałem oraz panu doktorowi Rafałowi Sierchule z poznańskiego IPN, który przedstawił swoje uwagi historyczne do tej uchwały, jak i wszystkim osobom z panem przewodniczącym, który też tutaj od początku czuwał nad sprawą powstawania tej uchwały. Wszystkim państwu raz jeszcze bardzo dziękuję za dobrą pracę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">To dziękujemy. Pozdrowienia dla pana Rafała Sierchuli. Podziękowania dla pana posła Bartłomieja Wróblewskiego.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#PrzewodniczacyposelPiotrBabinetz">Na tym zamykamy posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>