text_structure.xml 579 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 11)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Oleksy oraz wicemarszałkowie Tomasz Nałęcz i Donald Tusk)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Przepraszam Izbę za krótkie opóźnienie, było ono związane z przedłużeniem się prac Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panią poseł Bożenę Kozłowską oraz pana posła Andrzeja Mańkę.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pani poseł Bożena Kozłowska.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#SekretarzPosełBożenaKozłowska">Informuję, że w dniu dzisiejszym odbędą się posiedzenia Komisji:</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#SekretarzPosełBożenaKozłowska">- Zdrowia - bezpośrednio po głosowaniach;</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#SekretarzPosełBożenaKozłowska">- Finansów Publicznych - o godz. 10;</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#SekretarzPosełBożenaKozłowska">- Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej - o godz. 14. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, przedłożyło wniosek w sprawie zmian w składach osobowych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Wniosek ten został doręczony państwu w druku nr 3056.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt dotyczący tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Punkt ten rozpatrzymy w bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Grupy posłów przedłożyły wnioski w sprawie wyboru wicemarszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">Wnioski te zostały paniom i panom posłom doręczone w drukach nr 2998, 3018 i 3039.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt dotyczący tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">Punkt ten rozpatrzymy w bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Przypominam, że Sejm powołał Komisję Śledczą do zbadania zarzutu i nieprawidłowości w nadzorze Ministerstwa Skarbu Państwa nad przedstawicielami skarbu państwa w spółce PKN Orlen SA oraz zarzutu wykorzystania służb specjalnych (dawnego UOP) do nielegalnych nacisków na organa wymiaru sprawiedliwości w celu uzyskania postanowień służących do wywierania presji na członków Zarządu PKN Orlen SA.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu przedłożyło wniosek w sprawie wyboru składu osobowego tej komisji.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">Wniosek ten został paniom i panom posłom doręczony w druku nr 3049.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#Marszałek">Po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt dotyczący tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#Marszałek">Punkt ten rozpatrzymy w bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 13. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Europejskiej w sprawie wniosku prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o ponowne rozpatrzenie ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o doświadczeniach na zwierzętach.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał uzasadnienia wniosku przedstawionego przez szefa Kancelarii Prezydenta RP panią Jolantę Szymanek-Deresz i sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Jerzego Czepułkowskiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#Marszałek">Komisja wnosi o ponowne uchwalenie ustawy w brzmieniu dotychczasowym.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#Marszałek">W jakiej sprawie, pani poseł? Jesteśmy już w trakcie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#komentarz">(Poseł Joanna Senyszyn: Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#Marszałek">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełJoannaSenyszyn">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wczoraj brałam udział w debacie, niestety, nie uzyskałam od pana ministra odpowiedzi i czuję się zmuszona ponownie zadać pytanie, co zapowiedziałam.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełJoannaSenyszyn">Rząd uznał, że weto prezydenta jest o tyle uzasadnione, że nie wiadomo, kto będzie sprawował kontrolę nad testami kosmetycznymi, jednakże zapowiedział, że w znowelizowanej ustawie o kosmetykach - jej projekt już został przedstawiony - sprawa ta jest całkowicie rozwiązana. W rzeczywistości tak nie jest, ponieważ testy kosmetyczne będą wykonywane w dalszym ciągu, do czasu opracowania metod alternatywnych i uznania ich w Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełJoannaSenyszyn">W związku z tym mam pytanie: Kto będzie sprawował kontrolę nad prowadzaniem testów kosmetycznych, skoro nadzór nad wykonywaniem ustawy o kosmetykach ma sprawować Państwowa Komisja Sanitarna niemająca delegacji do kontrolowania traktowania i warunków przetrzymywania zwierząt wykorzystywanych do testów? Takie uprawnienia ma tylko Państwowa Inspekcja Weterynaryjna, która z kolei nie ma żadnej delegacji do sprawowania kontroli zgodnie ustawą o kosmetykach. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Czy pan minister odpowie?</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Proszę, pan minister Pilarczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiRozwojuWsiJózefJerzyPilarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Być może wczoraj niezbyt dokładnie to wytłumaczyłem i pani poseł nie zrozumiała. Chciałbym poinformować, że przyjęcie tej ustawy spowoduje, iż każdy test, w tym również testy kosmetyków, stanie się doświadczeniem na zwierzętach - oczywiście mowa o teście przy użyciu zwierząt. W związku z tym przeprowadzenie takiego testu podlega procedurom obowiązującym w omawianej ustawie, co oznacza, że każde przeprowadzenie doświadczenia, w tym również testu, będzie musiało być pozytywnie zaopiniowane przez Krajową Komisję Etyczną do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach. W związku z tym gdyby ktokolwiek chciał przeprowadzić doświadczenie polegające na testowaniu kosmetyków, będzie podlegał tej ustawie i nadzorowi Krajowej Komisji Etycznej do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach. Komisja ta wydaje opinię i bez niej nie wolno przeprowadzić testu, który w myśl ustawy jest doświadczeniem na zwierzętach.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieRolnictwaiRozwojuWsiJózefJerzyPilarczyk">Inspekcja Weterynaryjna ma obowiązek kontrolowania wszystkich podmiotów, które są zarejestrowane i upoważnione do prowadzenia doświadczeń na zwierzętach, dlatego też ma ona prawo i możliwości kontrolowania każdego podmiotu, który jest zarejestrowany i który prowadzi doświadczenia. W myśl tej ustawy, jeżeli test jest doświadczeniem, dotyczy to również wszystkich podmiotów, które chciałyby prowadzić testy na zwierzętach. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Przypominam, że zgodnie z art. 122 ust. 5 konstytucji Sejm ponownie uchwala ustawę, której podpisania odmówił prezydent większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Głosować będziemy nad wnioskiem o ponowne uchwalenie ustawy w brzmieniu dotychczasowym.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">Nieuchwalenie ustawy w brzmieniu dotychczasowym będzie oznaczało, że postępowanie ustawodawcze uległo zamknięciu.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za ponownym uchwaleniem ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o doświadczeniach na zwierzętach w brzmieniu dotychczasowym, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#Marszałek">Głosowało 427 posłów. Większość 3/5 wynosi 257. Za ponownym uchwaleniem ustawy oddano 111 głosów, przeciw - 288, wstrzymało się od głosu 28 osób.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#Marszałek">Wobec nieuzyskania wymaganej większości głosów Sejm nie uchwalił ponownie ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o doświadczeniach na zwierzętach, a zatem postępowanie w tej sprawie ulega zamknięciu.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 19. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Jerzego Młynarczyka oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#Marszałek">Przypominam, że Sejm odrzuca poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#Marszałek">Jeśli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu bezwzględną większością głosów, uważa się ją za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-8.15" who="#Marszałek">Głosować będziemy nad wnioskami o odrzucenie poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-8.16" who="#Marszałek">Poprawki od 1 do 38 Senat zgłosił do art. 1 ustawy nowelizującej, zawierającego zmiany dotyczące ustawy Kodeks postępowania cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-8.17" who="#Marszałek">W poprawkach: 1., 5., 10.-12., 14., 15., 17., 19., 21.-24., 27., 30., 34., 37. i 40. Senat proponuje zmiany o charakterze legislacyjno-redakcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-8.18" who="#Marszałek">Nad tymi poprawkami będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-8.19" who="#Marszałek">Komisja wnosi o ich przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-8.20" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawek Senatu: 1., 5., 10.-12., 14., 15., 17., 19., 21.-24., 27., 30., 34., 37. i 40., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-8.21" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.22" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-8.23" who="#Marszałek">Głosowało 427 posłów. Większość bezwzględna wynosi 214. Za odrzuceniem poprawek Senatu oddano 2 głosy, przeciw - 425, nikt się nie wstrzymał od głosu.</u>
          <u xml:id="u-8.24" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.25" who="#Marszałek">W 2. poprawce do art. 87 § 1 Senat proponuje, aby pełnomocnikiem procesowym mogła być osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia.</u>
          <u xml:id="u-8.26" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.27" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za odrzuceniem 2. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-8.28" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.29" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-8.30" who="#Marszałek">Głosowało 428 posłów. Większość bezwzględna wynosi 215. Za odrzuceniem poprawki oddano 3 głosy, przeciw - 425, nikt się nie wstrzymał od głosu.</u>
          <u xml:id="u-8.31" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.32" who="#Marszałek">W 3. poprawce do art. 212 Senat proponuje, aby w sprawach o alimenty i o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, w przypadku gdy powód występuje w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego, przewodniczący pouczał go o roszczeniach wynikających z przytoczonych przez niego faktów.</u>
          <u xml:id="u-8.33" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.34" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za odrzuceniem 3. poprawki Senatu?</u>
          <u xml:id="u-8.35" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.36" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-8.37" who="#Marszałek">Głosowało 427 posłów. Większość bezwzględna wynosi 214. Za odrzuceniem oddano 63 głosy, przeciw - 364, nikt się nie wstrzymał od głosu.</u>
          <u xml:id="u-8.38" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm 3. poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.39" who="#Marszałek">W 4. poprawce do art. 477 Senat proponuje, aby w postępowaniu z zakresu prawa pracy wszczętym z powództwa pracownika przewodniczący pouczał, a nie jak uchwalił Sejm, mógł pouczyć pracownika o roszczeniach wynikających z przytoczonych przez niego faktów.</u>
          <u xml:id="u-8.40" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.41" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za odrzuceniem poprawki 4. Senatu?</u>
          <u xml:id="u-8.42" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.43" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-8.44" who="#Marszałek">Głosowało 429 posłów. Większość bezwzględna wynosi 215. Za odrzuceniem oddano 62 głosy, przeciw - 367, nikt się nie wstrzymał od głosu.</u>
          <u xml:id="u-8.45" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.46" who="#Marszałek">Poprawkę 5. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.47" who="#Marszałek">W 6. poprawce do art. 572 § 2 Senat proponuje, aby poza podmiotami wymienionymi w tym przepisie również komornicy byli zobowiązani do zawiadomienia sądu opiekuńczego o zdarzeniach uzasadniających wszczęcie postępowania z urzędu.</u>
          <u xml:id="u-8.48" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.49" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem 6. poprawki Senatu?</u>
          <u xml:id="u-8.50" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.51" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-8.52" who="#Marszałek">Głosowało 419 posłów. Większość bezwzględna wynosi 210. Nikt nie był za, 419 było przeciw, nikt się nie wstrzymał od głosu.</u>
          <u xml:id="u-8.53" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę 6. Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.54" who="#Marszałek">W 7. poprawce do art. 712 § 1 pkt 4 Senat proponuje, aby strona postępowania mogła żądać uchylenia wyroku sądu polubownego m.in. w przypadku gdy rozstrzygnięcie o żądaniach stron uchybia zasadom współżycia społecznego, a nie jak uchwalił Sejm, dobrym obyczajom.</u>
          <u xml:id="u-8.55" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.56" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem poprawki 7. Senatu?</u>
          <u xml:id="u-8.57" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.58" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-8.59" who="#Marszałek">Głosowało 432 posłów. Większość bezwzględna wynosi 217. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał od głosu, 432 posłów było za przyjęciem poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.60" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę 7. Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.61" who="#Marszałek">W 8. poprawce do art. 737 Senat proponuje, aby wniosek o udzielenie zabezpieczenia w sprawie cywilnej podlegał rozpoznaniu bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu, a nie jak uchwalił Sejm w terminie nie dłuższym niż 2 tygodnie.</u>
          <u xml:id="u-8.62" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.63" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem poprawki 8. Senatu?</u>
          <u xml:id="u-8.64" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.65" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.66" who="#Marszałek">Głosowało 430 posłów. Większość bezwzględna wynosi 216. Nikt nie głosował za odrzuceniem poprawki, przeciw było 428, 2 posłów się wstrzymało od głosu.</u>
          <u xml:id="u-8.67" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę 8. Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.68" who="#Marszałek">W 9. poprawce do art. 740 § 3 i art. 747 pkt 6 Senat proponuje zmiany o charakterze redakcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-8.69" who="#Marszałek">Komisja wnosi o jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-8.70" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za odrzuceniem poprawki 9. Senatu?</u>
          <u xml:id="u-8.71" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.72" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-8.73" who="#Marszałek">Głosowało 433 posłów. Większość bezwzględna wynosi 217. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał od głosu, przeciw odrzuceniu było 433 posłów.</u>
          <u xml:id="u-8.74" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.75" who="#Marszałek">Poprawki 10.-12. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.76" who="#Marszałek">W 13. poprawce do art. 747 pkt 6 Senat proponuje, aby zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następowało przez ustanowienie zarządu przymusowego nad m.in. przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym, o ile inne sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych wskazane w tym przepisie nie zapewniają osiągnięcia celu zabezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-8.77" who="#Marszałek">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.78" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za odrzuceniem poprawki 13. Senatu?</u>
          <u xml:id="u-8.79" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.80" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.81" who="#Marszałek">Głosowało 433 posłów. Większość bezwzględna wynosi 217. Za oddano 372 głosy, przeciw - 16, wstrzymało się 45 osób.</u>
          <u xml:id="u-8.82" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-8.83" who="#Marszałek">Poprawki 14. i 15. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.84" who="#Marszałek">W 16. poprawce do art. 755 Senat proponuje dodać § 3, regulujący zasady doręczania obowiązanemu postanowienia wydanego w związku z zabezpieczeniem roszczenia niepieniężnego.</u>
          <u xml:id="u-8.85" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.86" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-8.87" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.88" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.89" who="#Marszałek">Głosowało 432 posłów. Większość bezwzględna - 217. Za odrzuceniem poprawki oddano 2 głosy, przeciw - 430, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-8.90" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu nr 16 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.91" who="#Marszałek">Poprawkę 17. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.92" who="#Marszałek">W 18. poprawce do art. 7892 § 2 Senat proponuje, aby tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko zbywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego był także podstawą egzekucji przeciwko nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego w przypadku, gdy przejęcie obowiązków nastąpiło m.in. w wyniku połączenia przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego.</u>
          <u xml:id="u-8.93" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.94" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.95" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za odrzuceniem 18. poprawki?</u>
          <u xml:id="u-8.96" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.97" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.98" who="#Marszałek">Głosowało 432 posłów. Większość bezwzględna - 217. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, przeciw odrzuceniu poprawki oddano 432 głosy.</u>
          <u xml:id="u-8.99" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.100" who="#Marszałek">Poprawkę 19. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.101" who="#Marszałek">W 20. poprawce do art. 840 § 1 pkt 1 Senat proponuje skreślić wyraz „prawomocnym”.</u>
          <u xml:id="u-8.102" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.103" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem poprawki 20.?</u>
          <u xml:id="u-8.104" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.105" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.106" who="#Marszałek">Głosowało 427 posłów. Większość bezwzględna - 214. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 427 posłów głosowało przeciw odrzuceniu.</u>
          <u xml:id="u-8.107" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu nr 20 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.108" who="#Marszałek">Poprawki od 21. do 24. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.109" who="#Marszałek">W 25. poprawce do art. 890 § 2 Senat proponuje, aby sąd mógł zezwolić na wypłatę wynagrodzeń za pracę dla pracowników zatrudnionych u dłużnika będącego przedsiębiorcą bez względu na to, czy jest to uzasadnione potrzebą zapewnienia produkcji lub innymi ważnymi względami.</u>
          <u xml:id="u-8.110" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.111" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-8.112" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.113" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.114" who="#Marszałek">Głosowało 432 posłów. Większość bezwzględna wynosi 217. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, przeciw było 432 posłów.</u>
          <u xml:id="u-8.115" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu nr 25 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.116" who="#Marszałek">W 26. poprawce do art. 8911 Senat poprzez nadanie nowego brzmienia § 2 proponuje, aby w przypadku zajęcia rachunku wspólnego dla wspólników spółki cywilnej komornik zawiadamiał pozostałych wspólników.</u>
          <u xml:id="u-8.117" who="#Marszałek">Komisja wnosi o jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-8.118" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-8.119" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.120" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.121" who="#Marszałek">Głosowało 432 posłów. Większość bezwzględna wynosi 217. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 432 posłów głosowało przeciw.</u>
          <u xml:id="u-8.122" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.123" who="#Marszałek">Poprawkę 27. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.124" who="#Marszałek">W 28. poprawce do art. 955 § 1 Senat proponuje, aby w przypadku każdej nieruchomości, bez względu na jej wartość oszacowania, obwieszczenie o licytacji ogłaszane było w dzienniku poczytnym w danej miejscowości.</u>
          <u xml:id="u-8.125" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.126" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-8.127" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.128" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.129" who="#Marszałek">Głosowało 431 posłów. Większość bezwzględna - 216. Za odrzuceniem były 3 osoby, przeciw - 428, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-8.130" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę nr 28 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.131" who="#Marszałek">W 29. poprawce do art. 10133 § 1 Senat proponuje, aby cena sprzedaży zajętej przez komornika niezabudowanej nieruchomości gruntowej, która nie jest obciążona na rzecz osób trzecich, nie była niższa niż wartość oszacowania, a nie - jak uchwalił Sejm - 75% ceny oszacowania.</u>
          <u xml:id="u-8.132" who="#Marszałek">Komisja wnosi o jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-8.133" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-8.134" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.135" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.136" who="#Marszałek">Głosowało 433 posłów. Większość bezwzględna - 217. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, przeciw było 433 posłów.</u>
          <u xml:id="u-8.137" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu nr 29 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.138" who="#Marszałek">Poprawkę 30. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.139" who="#Marszałek">W 31. poprawce Senat proponuje skreślić zmianę 188. w art. 1 ustawy nowelizującej.</u>
          <u xml:id="u-8.140" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.141" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-8.142" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.143" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.144" who="#Marszałek">Głosowało 431 posłów. Większość bezwzględna - 216. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 431 posłów było przeciw.</u>
          <u xml:id="u-8.145" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu nr 31 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.146" who="#Marszałek">W 32. poprawce do art. 1046 Senat proponuje skreślić § 8, stanowiący, że za tymczasowe pomieszczenie uważa się tymczasowe miejsce noclegowe w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-8.147" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.148" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-8.149" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.150" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.151" who="#Marszałek">Głosowało 427 posłów. Większość bezwzględna wynosi 214. Za było 7, przeciw - 375, wstrzymało się 45 osób.</u>
          <u xml:id="u-8.152" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę 32. przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.153" who="#Marszałek">W poprawkach: 33., 35. i 38. Senat proponuje, aby we wskazanych przypadkach stosować przepisy o podziale sumy uzyskanej z egzekucji nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-8.154" who="#Marszałek">Nad tymi poprawkami będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-8.155" who="#Marszałek">Komisja wnosi o ich przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-8.156" who="#Marszałek">Kto jest za ich odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-8.157" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.158" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.159" who="#Marszałek">Głosowało 420 posłów. Większość bezwzględna wynosi 211. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 420 posłów głosowało przeciw.</u>
          <u xml:id="u-8.160" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.161" who="#Marszałek">Poprawki 34. i 35. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.162" who="#Marszałek">W 36. poprawce do art. 106417 § 2 Senat proponuje, aby wyrazy „strony nie ustaliły” zastąpić wyrazami „dłużnik i wszyscy wierzyciele nie ustalili”.</u>
          <u xml:id="u-8.163" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.164" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-8.165" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.166" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-8.167" who="#Marszałek">Głosowało 427 posłów. Większość bezwzględna wynosi 214. Za nie był nikt, nikt się nie wstrzymał, przeciw - 427.</u>
          <u xml:id="u-8.168" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm przyjął 36. poprawkę Senatu.</u>
          <u xml:id="u-8.169" who="#Marszałek">Poprawki 37. i 38. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.170" who="#Marszałek">W 39. poprawce Senat proponuje dodać art. 7a, stanowiący, że ilekroć w obowiązujących przepisach jest mowa o zarządzeniu tymczasowym sądu, należy przez to rozumieć postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-8.171" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.172" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-8.173" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.174" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-8.175" who="#Marszałek">Głosowało 423 posłów. Większość bezwzględna wynosi 212. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 423 posłów było przeciw.</u>
          <u xml:id="u-8.176" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu nr 39.</u>
          <u xml:id="u-8.177" who="#Marszałek">Poprawkę 40. rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-8.178" who="#Marszałek">W 41. poprawce do art. 12 ustawy Senat proponuje, aby także przepis art. 47912 Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą wszedł w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-8.179" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-8.180" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-8.181" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.182" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-8.183" who="#Marszałek">Głosowało 423 posłów. Większość bezwzględna wynosi 212. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 423 posłów było przeciw.</u>
          <u xml:id="u-8.184" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę Senatu nr 41.</u>
          <u xml:id="u-8.185" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 7. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-8.186" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez panią poseł Ewę Marię Janik oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-8.187" who="#Marszałek">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełSprawozdawcaEwaMariaJanik">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Ja tylko przed rozstrzygnięciem chciałabym zwrócić państwa uwagę, mówiłam o tym w środę, sprawozdając, że w zależności od decyzji dziś podjętej w sprawie wotum prezydenta dotyczącego ustawy o zwierzętach stanowisko Komisji Nadzwyczajnej będzie zasadne lub nie. Otóż w sprawozdaniu jest mowa o odrzuceniu 16. poprawki Senatu. W świetle decyzji Wysokiej Izby logiczne jest przyjęcie poprawki nr 16 Senatu do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania według zasad, które przed chwilą stosowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Głosować będziemy zgodnie z zasadami głosowań nad poprawkami Senatu.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">W 1. poprawce do art. 23 ust. 1 Senat proponuje dodać przepis stanowiący, że miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której przebywa przedsiębiorca z zamiarem stałego pobytu.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Głosowało 418 posłów. Większość bezwzględna wynosi 210. Nikt nie był za, 416 posłów było przeciw, 2 osoby się wstrzymały.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#Marszałek">W 2. poprawce do art. 23 w dodawanym ust. 1a Senat proponuje, aby dla osób zagranicznych, o których mowa w tym przepisie, właściwość miejscową gminy dla celów ewidencyjnych określać według głównego miejsca wykonywania przez nie działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#Marszałek">Z poprawką tą łączy się poprawka 7. do art. 33 polegająca na dodaniu ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#Marszałek">Komisja wnosi o ich przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za odrzuceniem tych poprawek?</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#Marszałek">Głosowało 424 posłów. Większość bezwzględna wynosi 213. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, wszyscy posłowie byli przeciw.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#Marszałek">W 3. poprawce do art. 27 ust. 2 pkt 3 Senat proponuje, aby wniosek o dokonanie wpisu do ewidencji zawierał m.in. adres miejsca zamieszkania oraz adres głównego miejsca wykonywania działalności i oddziału, jeżeli został utworzony.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#Marszałek">Z poprawką tą łączy się poprawka 5. do art. 29 ust. 3 pkt 3 oraz do art. 30 ust. 1 pkt 3.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#Marszałek">Będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#Marszałek">Kto jest za ich odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#Marszałek">Głosowało 428 posłów. Większość bezwzględna wynosi 215. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#Marszałek">W poprawkach: 4. do art. 27 polegającej na dodaniu ust. 5 oraz 8. do art. 40 ust. 1 Senat proponuje, aby wniosek o wpis do ewidencji mógł być wysłany listem poleconym oraz złożony w formie elektronicznej.</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#Marszałek">Głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#Marszałek">Kto jest za ich odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#Marszałek">Głosowało 428 posłów. Większość bezwzględna wynosi 215. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 428 posłów było przeciw.</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawki Senatu 4. i 8.</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#Marszałek">Poprawkę 5. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#Marszałek">W poprawkach: 6., 9. i 15. Senat proponuje zmiany o charakterze redakcyjno-legislacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#Marszałek">Głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#Marszałek">Komisja wnosi o ich przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-10.40" who="#Marszałek">Kto jest za ich odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-10.41" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.42" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.43" who="#Marszałek">Głosowało 427 posłów. Większość bezwzględna - 214. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 427 posłów było przeciw.</u>
          <u xml:id="u-10.44" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.45" who="#Marszałek">Poprawki od 7. do 9. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-10.46" who="#Marszałek">W 10. poprawce do art. 44 i 45 Senat proponuje zmianę o charakterze legislacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-10.47" who="#Marszałek">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-10.48" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za odrzuceniem poprawki Senatu?</u>
          <u xml:id="u-10.49" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.50" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-10.51" who="#Marszałek">Głosowało 430 posłów. Większość bezwzględna - 216. Za odrzuceniem poprawki - 251, przeciw - 176, wstrzymały się 3 osoby.</u>
          <u xml:id="u-10.52" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu.</u>
          <u xml:id="u-10.53" who="#Marszałek">W 11. poprawce do art. 49 ust. 1 pkt 1 Senat proponuje, aby wniosek o udzielenie lub o zmianę koncesji zawierał m.in. firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu oraz adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-10.54" who="#Marszałek">Z poprawką tą łączy się poprawka 12. do art. 53 ust. 5 pkt 1.</u>
          <u xml:id="u-10.55" who="#Marszałek">Głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-10.56" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-10.57" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem poprawek Senatu 11. i 12.?</u>
          <u xml:id="u-10.58" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.59" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.60" who="#Marszałek">Głosowało 433 posłów. Większość bezwzględna - 217. 1 osoba była za, nikt się nie wstrzymał, przeciw było 432 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.61" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki 11. i 12. Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.62" who="#Marszałek">W 13. poprawce do art. 76 Senat proponuje zmianę o charakterze redakcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-10.63" who="#Marszałek">Komisja proponuje jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-10.64" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-10.65" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.66" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.67" who="#Marszałek">Głosowało 430 posłów. Większość bezwzględna wynosi 216. Za oddano 2 głosy, nikt się nie wstrzymał, 428 posłów było przeciw.</u>
          <u xml:id="u-10.68" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu nr 13 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.69" who="#Marszałek">W 14. poprawce do art. 82 ust. 1 polegającej na dodaniu pkt. 7 Senat proponuje, aby również w sytuacji, gdy kontrola dotyczy przestrzegania przez pracodawców przepisów prawa pracy, można było równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jedną kontrolę działalności przedsiębiorcy.</u>
          <u xml:id="u-10.70" who="#Marszałek">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-10.71" who="#Marszałek">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełArturZawisza">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełArturZawisza">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam pytanie do posłanki sprawozdawczyni. Czy poprawka dotycząca kontroli przestrzegania przez pracodawców przepisów prawa pracy proponowana przez Senat w jakikolwiek sposób zmienia na korzyść lub na niekorzyść sytuację pracowników najemnych w przedsiębiorstwach, czy też jest propozycją nowej redakcji, niewnoszącej nic nowego w stosunku do stanu prawnego przyjętego przez Sejm, który uchwalał ustawę o swobodzie działalności gospodarczej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełEwaMariaJanik">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wielokrotnie z tej trybuny mówiłam o zapisie w pkt. 1, nie tylko zresztą w tym artykule, ale we wszystkich innych, które mówią o kwestii możliwości kontrolowania przedsiębiorcy. Te artykuły, tak jak mówię, szerzej niż w art. 82, zawierają punkt mówiący o możliwościach przeprowadzania kontroli w obrębie umów międzynarodowych podpisanych przez rząd polski. I ten zapis w pkt. 1, także w art. 82, absolutnie gwarantuje Państwowej Inspekcji Pracy wykonywanie w pełni swoich zadań o każdej porze dnia i nocy, w każdym momencie. Tak więc proponowany pkt 7 w tym artykule byłby powieleniem zawartych w treści ust. 1 zleceń. I tyle mam do powiedzenia. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełTadeuszCymański">Panie marszałku, tylko mała uwaga. Odwołanie się do międzynarodowych umów - chodzi w takim rozumieniu o redakcję. Czy to wykracza poza to? Bo tu jest napisane prostym polskim językiem, że kontrola... o każdej porze...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Panie pośle, to nie jest debata.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełTadeuszCymański">...bo pani mówi o...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Panie pośle, proszę zakończyć swoje wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Dziękuję panu.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#komentarz">(Poseł Ewa Maria Janik: Wydaje mi się, że odpowiedziałam.)</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za odrzuceniem 14. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#Marszałek">Głosowało 416 posłów. Większość bezwzględna wyniosła 209. Za odrzuceniem poprawki głosowało 216 osób, przeciw - 162, wstrzymało się 38 osób.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu nr 14.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#Marszałek">Poprawkę 15. już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#Marszałek">W 16. poprawce do art. 84 pkt 6 Senat proponuje, aby skreślić przepis stanowiący, że przepisów art. 82 i 83 nie stosuje się wobec działalności przedsiębiorców w zakresie objętym nadzorem weterynaryjnym, na podstawie ustawy o doświadczeniach na zwierzętach.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#Marszałek">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#Marszałek">Przypominam jednak, że ta poprawka powinna być przyjęta, ponieważ weto prezydenta zostało utrzymane.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem 16. poprawki Senatu?</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#Marszałek">Głosowało 425 posłów. Większość bezwzględna wyniosła 213. Za głosowało 30 osób, przeciw - 395, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu nr 16 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#Marszałek">W 17. poprawce do art. 99 w dodawanym ust. 2 Senat proponuje, aby odmowa wpisu z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 1, nie wymagała uzasadnienia faktycznego.</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.21" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.22" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-18.23" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.24" who="#Marszałek">Głosowało 429 posłów. Większość bezwzględna wyniosła 215. Nikt nie był za, przeciw było 428 posłów, 1 osoba się wstrzymała.</u>
          <u xml:id="u-18.25" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm 17. poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.26" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 8. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-18.27" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez panią poseł Ewę Marię Janik oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-18.28" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.29" who="#Marszałek">Głosować będziemy zgodnie z zasadami stosowanymi w poprzednim punkcie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-18.30" who="#Marszałek">Poprawki 1. i 2. Senat zgłosił do art. 11, nowelizującego ustawę o radiofonii i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-18.31" who="#Marszałek">W 1. poprawce do art. 38 ust. 1 i 2 Senat proponuje, aby w przypadku, gdy rozpowszechnienie programu powoduje osiągnięcie przez nadawcę pozycji dominującej w dziedzinie środków masowego przekazu na danym rynku właściwym w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów oraz gdy nastąpi przejęcie bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad działalnością nadawcy przez inną osobę, koncesja była cofana fakultatywnie.</u>
          <u xml:id="u-18.32" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.33" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.34" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-18.35" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.36" who="#Marszałek">Głosowało 429 posłów. Większość bezwzględna wyniosła 215 osób. Za odrzuceniem poprawki było 68 osób, przeciw - 327, wstrzymały się 34 osoby.</u>
          <u xml:id="u-18.37" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.38" who="#Marszałek">W 2. poprawce do art. 44 ust. 3 ustawy nowelizowanej Senat proponuje skreślić pkt 4 stanowiący, że zgłoszenie do rejestracji rozprowadzania programu powinno wykazać posiadanie przez wnioskodawcę uprawnień do używania urządzeń nadawczych i eksploatacji linii telekomunikacyjnych niezbędnych do rozprowadzania programu.</u>
          <u xml:id="u-18.39" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.40" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.41" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-18.42" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.43" who="#Marszałek">Głosowało 424 posłów. Większość bezwzględna wyniosła 213. Za oddano 9 głosów, przeciw - 415, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-18.44" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm 2. poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.45" who="#Marszałek">W 3. poprawce do art. 22 zawierającego zmiany do ustawy Prawo o ruchu drogowym Senat proponuje w ust. 3 w art. 83b, aby starosta mógł powierzyć, w drodze porozumienia, czynności kontrolne w stosunku do stacji kontroli pojazdów także Instytutowi Transportu Samochodowego.</u>
          <u xml:id="u-18.46" who="#Marszałek">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.47" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.48" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-18.49" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.50" who="#Marszałek">Głosowało 425 posłów. Większość bezwzględna wynosi 213. Za oddano 327 głosów, przeciw - 61, wstrzymało się 37 osób.</u>
          <u xml:id="u-18.51" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-18.52" who="#Marszałek">W 4. poprawce do art. 23 zawierającego zmiany do ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym Senat proponuje skreślić art. 19b stanowiący o możliwości jednoczesnego składania wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców oraz wniosków o nadanie numerów NIP i REGON.</u>
          <u xml:id="u-18.53" who="#Marszałek">Z poprawką tą łączy się poprawka 12. Senatu.</u>
          <u xml:id="u-18.54" who="#Marszałek">Nad tymi poprawkami będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-18.55" who="#Marszałek">Komisja wnosi o ich przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-18.56" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za odrzuceniem poprawek 4. i 12.?</u>
          <u xml:id="u-18.57" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-18.58" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.59" who="#Marszałek">Głosowały 422 osoby. Większość bezwzględna wyniosła 211. Za była 1 osoba, przeciw - 420, 1 się wstrzymała.</u>
          <u xml:id="u-18.60" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu 4. i 12. przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.61" who="#Marszałek">Poprawki od 5. do 7. Senat zgłosił do art. 27 zawierającego zmiany do ustawy Ordynacja podatkowa.</u>
          <u xml:id="u-18.62" who="#Marszałek">W 5. poprawce do artykułów od art. 14a do art. 14c Senat proponuje inny tryb postępowania w sprawie wniosków składanych przez podatników, płatników lub inkasentów dotyczących pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-18.63" who="#Marszałek">Z poprawką tą łączy się poprawka 6. Senatu.</u>
          <u xml:id="u-18.64" who="#Marszałek">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-18.65" who="#Marszałek">Komisja wnosi o ich przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-18.66" who="#Marszałek">Kto jest za ich odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.67" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-18.68" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.69" who="#Marszałek">Głosowało 430 posłów. Większość bezwzględna wyniosła 216. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 430 posłów było przeciw.</u>
          <u xml:id="u-18.70" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu 5. i 7. przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.71" who="#Marszałek">W 7. poprawce do art. 224 Senat proponuje dodać § 1a stanowiący, że organ odwoławczy, do którego wpłynęło odwołanie strony od decyzji organu podatkowego, może wstrzymać jej wykonanie, jeżeli strona skutecznie zabezpieczy wykonanie decyzji organu podatkowego hipoteką na nieruchomości, zastawem rejestrowym lub innym skutecznym sposobem zabezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-18.72" who="#Marszałek">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.73" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem poprawki?</u>
          <u xml:id="u-18.74" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-18.75" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.76" who="#Marszałek">Głosowało 429 posłów. Większość bezwzględna wyniosła 215. Za odrzuceniem oddano 347 głosów, przeciw - 81, 1 osoba się wstrzymała.</u>
          <u xml:id="u-18.77" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-18.78" who="#Marszałek">W 8. poprawce do art. 28 zawierającego zmiany do ustawy o usługach turystycznych Senat proponuje, aby w art. 8 dodać ust. 6a stanowiący, że z wykazów, o których mowa w ust. 4, wykreśla się przedsiębiorcę po upływie 3 lat od dnia wydania ostatecznej decyzji o zakazie wykonywania lub o stwierdzeniu wykonywania działalności bez wymaganego wpisu do rejestru.</u>
          <u xml:id="u-18.79" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.80" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.81" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.82" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.83" who="#Marszałek">Głosowało 424 posłów. Większość bezwzględna wyniosła 213. Za oddano 2 głosy, nikt się nie wstrzymał, 422 osoby były przeciw.</u>
          <u xml:id="u-18.84" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.85" who="#Marszałek">W 9. poprawce do art. 31 zwierającego zmiany do ustawy Kodeks karny skarbowy Senat proponuje, aby w art. 106d wyrazy „wbrew obowiązującym przepisom” zastąpić wyrazami „wbrew przepisom ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-18.86" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.87" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.88" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-18.89" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.90" who="#Marszałek">Głosowało 431 posłów. Większość bezwzględna wyniosła 216. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, przeciw było 431 posłów.</u>
          <u xml:id="u-18.91" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm 9. poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.92" who="#Marszałek">W 10. poprawce do art. 50 zawierającego zmiany do ustawy Prawo dewizowe Senat proponuje w art. 12 zmianę o charakterze redakcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-18.93" who="#Marszałek">Komisja wnosi o jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-18.94" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-18.95" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.96" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.97" who="#Marszałek">Głosowało 421 posłów. Większość bezwzględna wyniosła 211. Za była 1 osoba, przeciw - 420, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-18.98" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę 10. Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.99" who="#Marszałek">W 11. poprawce w dodawanym art. 55a Senat proponuje, aby ust. 2 w art. 496 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze stanowił, że z dniem wszczęcia postępowania naprawczego przedsiębiorca składa wniosek o wpis informacji o wszczęciu postępowania naprawczego odpowiednio do Krajowego Rejestru Sądowego albo ewidencji działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-18.100" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.101" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.102" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.103" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.104" who="#Marszałek">Głosowało 431 posłów. Większość bezwzględna wynosi 216. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, przeciw było 431 posłów.</u>
          <u xml:id="u-18.105" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm 11. poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.106" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 14. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o projekcie uchwały Sejmu RP w sprawie usunięcia niezgodności w ustawie z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o portach i przystaniach morskich.</u>
          <u xml:id="u-18.107" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez panią poseł Elżbietę Pielę-Mielczarek oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-18.108" who="#Marszałek">W dyskusji nie zgłoszono poprawek do tekstu zmian ustawy zawartych w projekcie uchwały.</u>
          <u xml:id="u-18.109" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.110" who="#Marszałek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu uchwały zawartego w sprawozdaniu w druku nr 2985.</u>
          <u xml:id="u-18.111" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za przyjęciem w całości tekstu zmian zawartego w projekcie uchwały w sprawie usunięcia niezgodności w ustawie z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o portach i przystaniach morskich, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną w druku nr 2985, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-18.112" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.113" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.114" who="#Marszałek">Głosowało 432 posłów. Za uchwałą oddano 393 głosy, przeciw - 3, 36 osób się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-18.115" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie usunięcia niezgodności w ustawie z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o portach i przystaniach morskich.</u>
          <u xml:id="u-18.116" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 17. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji do Spraw Unii Europejskiej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o nadmiernych zapasach produktów rolnych i produktów cukrowych.</u>
          <u xml:id="u-18.117" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez panią poseł Zofię Grzebisz-Nowicką oraz przeprowadził dyskusję, w trakcie której nie zgłoszono poprawek.</u>
          <u xml:id="u-18.118" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-18.119" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.120" who="#Marszałek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 3051.</u>
          <u xml:id="u-18.121" who="#Marszałek">Komisja przedstawia również wniosek mniejszości, nad którym głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-18.122" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości do art. 2 projektu ustawy wnioskodawca proponuje, aby ustawa wchodziła w życie z dniem ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-18.123" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku mniejszości?</u>
          <u xml:id="u-18.124" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.125" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-18.126" who="#Marszałek">Głosowało 432 posłów. Za oddano 351 głosów, przeciw - 80, 1 osoba się wstrzymała.</u>
          <u xml:id="u-18.127" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.128" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-18.129" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o nadmiernych zapasach produktów rolnych i produktów cukrowych, w brzmieniu proponowanym przez Komisję do Spraw Unii Europejskiej, wraz z przyjętym wnioskiem mniejszości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-18.130" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.131" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-18.132" who="#Marszałek">Głosowało 427 posłów. Za oddano 318 głosów, przeciw - 109, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-18.133" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o nadmiernych zapasach produktów rolnych i produktów cukrowych.</u>
          <u xml:id="u-18.134" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 18. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Gospodarki o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-18.135" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Jana Antochowskiego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-18.136" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.137" who="#Marszałek">Przypominam, że Sejm odrzuca poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-18.138" who="#Marszałek">Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu bezwzględną większością głosów, uważa się ją za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-18.139" who="#Marszałek">Głosować będziemy nad wnioskami o odrzucenie poprawek.</u>
          <u xml:id="u-18.140" who="#Marszałek">W poprawkach: 1. do art. 1a, 5. do art. 6 ust. 1 oraz 6. do art. 6 ust. 2 Senat proponuje zmiany o charakterze redakcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-18.141" who="#Marszałek">Będziemy głosować łącznie nad tymi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-18.142" who="#Marszałek">Komisja wnosi o ich przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-18.143" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem poprawek Senatu?</u>
          <u xml:id="u-18.144" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.145" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.146" who="#Marszałek">Głosowało 426 posłów. Większość bezwzględna wynosi 214. Za oddano 1 głos, nikt się nie wstrzymał, przeciw - 425.</u>
          <u xml:id="u-18.147" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.148" who="#Marszałek">W poprawce 2. do art. 3 Senat proponuje zmianę o charakterze redakcyjno-legislacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-18.149" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.150" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.151" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.152" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.153" who="#Marszałek">Głosowało 420 posłów. Większość bezwzględna wynosi 211. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 420 posłów było przeciw.</u>
          <u xml:id="u-18.154" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę 2. Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.155" who="#Marszałek">W poprawce 3. do art. 3 pkt 5b Senat proponuje, aby pomoc techniczną stanowiły wymienione w tym przepisie wszelkie działania wspierające, a nie, jak uchwalił Sejm, jakiekolwiek wsparcie techniczne.</u>
          <u xml:id="u-18.156" who="#Marszałek">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.157" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-18.158" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.159" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-18.160" who="#Marszałek">Głosowało 426 posłów. Większość bezwzględna wynosi 214. Za odrzuceniem poprawki oddano 411 głosów, przeciw - 15, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-18.161" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm odrzucił 3. poprawkę Senatu.</u>
          <u xml:id="u-18.162" who="#Marszałek">W poprawce 4. do art. 3 pkt 6 lit. b Senat proponuje, aby wyrazy „towarów wymienionych w pkt. 1 i 2” zastąpić wyrazami „towarów o znaczeniu strategicznym”.</u>
          <u xml:id="u-18.163" who="#Marszałek">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.164" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.165" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.166" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-18.167" who="#Marszałek">Głosowało 420 posłów. Większość bezwzględna wynosi 211. Za odrzuceniem oddano 414 głosów, przeciw - 6, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-18.168" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę 4. Senatu odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-18.169" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 20. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-18.170" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Andrzeja Różańskiego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-18.171" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.172" who="#Marszałek">Głosować będziemy zgodnie z poprzednimi zasadami.</u>
          <u xml:id="u-18.173" who="#Marszałek">W 1. poprawce do art. 1 zmiana 3. Senat w art. 18b ust. 1 ustawy o ochronie granicy państwowej proponuje, aby wymienione w tym przepisie czynności mogły być podjęte wobec obcego cywilnego statku powietrznego przekraczającego granicę państwową również niezgodnie z umowami międzynarodowymi, którymi Rzeczpospolita Polska jest związana.</u>
          <u xml:id="u-18.174" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.175" who="#Marszałek">Kto jest za jej odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.176" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.177" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-18.178" who="#Marszałek">Głosowało 430 posłów. Większość bezwzględna wynosi 216. Nikt nie był za, nikt się nie wstrzymał, 430 posłów głosowało przeciw.</u>
          <u xml:id="u-18.179" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.180" who="#Marszałek">W 2. poprawce do art. 4 zmiana 3. dotyczącej art. 122a ustawy Prawo lotnicze Senat proponuje, aby cywilny statek powietrzny mógł być zniszczony w przypadku stwierdzenia, że jest użyty do działań sprzecznych z prawem, a w szczególności jako środek ataku terrorystycznego z powietrza, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo państwa.</u>
          <u xml:id="u-18.181" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-18.182" who="#Marszałek">Kto jest za odrzuceniem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-18.183" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.184" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.185" who="#Marszałek">Głosowało 431 posłów. Większość bezwzględna wynosi 216. Za odrzuceniem poprawki oddano 8 głosów, przeciw - 385, wstrzymało się 38 osób.</u>
          <u xml:id="u-18.186" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm 2. poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.187" who="#Marszałek">W 3. poprawce Senat proponuje skreślić art. 5, zawierający zmiany do ustawy z dnia 29 października 2003 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-18.188" who="#Marszałek">W 4. poprawce Senat proponuje skreślić art. 6 stanowiący, że uprawnienia dowódcy Sił Powietrznych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, określone przepisami ustaw zmienianych niniejszą ustawą, przysługują do dnia 30 czerwca 2004 r. dowódcy Wojsk Lotniczych i Ochrony Powietrznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-18.189" who="#Marszałek">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-18.190" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-18.191" who="#Marszałek">Kto jest za ich odrzuceniem?</u>
          <u xml:id="u-18.192" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.193" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.194" who="#Marszałek">Głosowało 431 posłów. Większość bezwzględna wynosi 216. Nikt nie był za odrzuceniem, nikt się nie wstrzymał, przeciw było 431 posłów.</u>
          <u xml:id="u-18.195" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.196" who="#Marszałek">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-18.197" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełMarekKotlinowski">Panie Marszałku! W imieniu Klubu Parlamentarnego Liga Polskich Rodzin proszę o 15 minut przerwy w celu przeprowadzenia konsultacji klubów opozycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Poseł Arkadiusz Kasznia: Z kim?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#Marszałek">Ogłaszam przerwę do godz. 10.25.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#Marszałek">Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 10 do godz. 10 min 27)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Proszę o zajęcie miejsc na sali. Przerwa minęła.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 5. porządku dziennego: Poselski projekt uchwały zmieniającej uchwałę w sprawie ustalenia liczby wicemarszałków Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu uchwały przedstawionego przez pana posła Bronisława Cieślaka oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#Marszałek">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu uchwały oraz poprawkę, która została paniom i panom posłom doręczona.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#Marszałek">W pierwszej kolejności pod głosowanie poddam wniosek o odrzucenie projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#Marszałek">W przypadku jego odrzucenia pod głosowanie poddam kolejno poprawkę oraz całość projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odrzucenie projektu...</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Karta nie działa.)</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#Marszałek">Czy już?</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odrzucenie projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie poselskiego projektu uchwały zmieniającej uchwałę w sprawie ustalenia liczby wicemarszałków Sejmu, zawartego w druku nr 3038, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#Marszałek">Głosowało 424 posłów. Za odrzuceniem projektu oddano 238 głosów, przeciw - 183, wstrzymały się 3 osoby.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm projekt uchwały odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 25. porządku dziennego: Wniosek o powołanie na stanowisko wicemarszałka Sejmu RP pana Józefa Zycha - posła Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego (druk nr 2998). Wniosek w sprawie powołania posła Kazimierza Michała Ujazdowskiego na funkcję wicemarszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 3018). Wniosek o powołanie na stanowisko wicemarszałka Sejmu RP pana Romana Jagielińskiego - posła Federacyjnego Klubu Parlamentarnego (druk nr 3039).</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#Marszałek">Uchwała Sejmu określa liczbę wicemarszałków na czterech. W związku z tym Sejm ma możliwość dokonania wyboru dwóch wicemarszałków z trzech zgłoszonych kandydatur.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Jarosława Kalinowskiego w celu przedstawienia kandydatury pana posła Józefa Zycha zgłoszonej przez grupę posłów Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełJarosławKalinowski">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! 4 czerwca minęło 15 lat od wyborów do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej, wyborów, które zmieniły Polskę, zmieniły Europę, zapoczątkowały zmiany geopolityczne w całym świecie. Wynik tych wyborów, tamtych wyborów oraz wszystkie zdarzenia, które doprowadziły do tych wyborów, były efektem wielkiego pragnienia wolności i demokracji zdecydowanej, absolutnej większości polskiego społeczeństwa. Tamtym wydarzeniom towarzyszył wielki entuzjazm, wielkie nadzieje i oczekiwania, że rzeczywiście będziemy sami stanowili o sobie, będziemy budowali lepszą przyszłość, że będzie sprawiedliwie, że prawo będzie znaczyło prawo.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#komentarz">(Poseł Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Może do rzeczy.)</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PosełJarosławKalinowski">Od tamtych wyborów przeżyliśmy już wiele innych wyborów parlamentarnych, samorządowych, ostatnio wybory europejskie; raz wygrywała prawica, raz lewica i na odwrót, było wiele rządów. I jaką sytuację mamy dzisiaj?</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#komentarz">(Poseł Dorota Arciszewska-Mielewczyk: Ale na temat!)</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Do rzeczy!)</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#komentarz">(Poseł Jolanta Banach: Panie marszałku, jest za głośno.)</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#PosełJarosławKalinowski">Polska jest zupełnie innym krajem. Coś się udało, rzeczywiście coś się udało, bo nie można wszystkiego krytykować. Ale popełniono też tak wiele błędów, i to w każdej dziedzinie życia: społecznego, politycznego, gospodarczego, że dzisiaj i na tej sali, w naszym parlamencie często padają sformułowania: cóż nam z tej wolności, kiedy jesteśmy pozbawieni własności? Cóż to za sprawiedliwość, kiedy znowu wobec prawa są równi i równiejsi? Cóż z tego, że stanowimy coraz więcej prawa, coraz bardziej skomplikowanego...</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#komentarz">(Poseł Bronisława Kowalska: Masz przedstawiać osobę!)</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#PosełJarosławKalinowski">...ale niestety, to prawo i ilość tego prawa nie idzie w parze...</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#komentarz">(Poseł Paweł Graś: Nie ten punkt. Do rzeczy!)</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#PosełJarosławKalinowski">...z jakością tego prawa. Wielkie bezrobocie i obraz naszego Sejmu, odbiór naszego Sejmu, który w opinii społeczeństwa ma najniższe notowania spośród wszystkich Sejmów ostatnich 15 lat.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#PosełJarosławKalinowski">Narasta w społeczeństwie bardzo niedobre zjawisko - kryzysu zaufania społeczeństwa do instytucji państwa jako takiego, a pierwszym uosobieniem tego państwa i demokracji jest nasz parlament. Trudno myśleć o budowaniu lepszej przyszłości, o tworzeniu dobrego prawa i rozwiązywaniu problemów, jeżeli nie będzie przynajmniej minimum zaufania społeczeństwa do...</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Zycha.)</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#PosełJarosławKalinowski">...takiej instytucji, jaką jest parlament Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#komentarz">(Poseł Paweł Graś: Chociaż raz wymień nazwisko!)</u>
          <u xml:id="u-22.18" who="#PosełJarosławKalinowski">Odzyskanie tego zaufania, ażeby można było stanowić dobre prawo, dobre dla Polski i dla społeczeństwa, jest zadaniem dla nas wszystkich - dla pań i panów posłów, dla wszystkich ugrupowań politycznych. Ale wiadomo, że olbrzymią rolę do spełnienia w tym dziele naprawy Rzeczypospolitej, naprawy sposobu pracy Sejmu ma marszałek Sejmu i Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-22.19" who="#PosełJarosławKalinowski">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Za chwilę dokonamy wyboru wicemarszałków Sejmu. W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt rekomendować na to stanowisko pana posła Józefa Zycha.</u>
          <u xml:id="u-22.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-22.21" who="#komentarz">(Głos z sali: O, nareszcie!)</u>
          <u xml:id="u-22.22" who="#komentarz">(Poseł Zygmunt Wrzodak: Brawo! Dziękujemy.)</u>
          <u xml:id="u-22.23" who="#PosełJarosławKalinowski">Mam zaszczyt rekomendować pana posła Józefa Zycha, osobę znaną, powszechnie szanowaną, osobę o wielkim autorytecie tak w parlamencie, w kolejnych kadencjach parlamentu, tak w środowisku prawniczym, jak i osobę o wielkim autorytecie w całym naszym społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-22.24" who="#PosełJarosławKalinowski">Pan poseł Józef Zych urodził się w 1938 r. na Podkarpaciu. W 1966 r. ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracę zawodową rozpoczął w 1961 r. w Zakładzie Górnictwa Nafty i Gazownictwa, a następnie w Zakładzie Elektronicznej Techniki Obliczeniowej w Zielonej Górze. W 1976 r. uzyskał stopień doktora nauk prawnych. W latach 1983–1991 był prezesem Krajowej Rady Radców Prawnych. Jest autorem wielu publikacji na temat prawa pracy, ubezpieczeń i prawa cywilnego. W latach 1994–1997 był przewodniczącym Rady Programowej Telewizji Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-22.25" who="#PosełJarosławKalinowski">Pan poseł Józef Zych przeszedł wszystkie szczeble kariery parlamentarnej. Był posłem X kadencji, przewodniczył wówczas Komisji Sprawiedliwości. Był posłem I kadencji Sejmu Rzeczypospolitej, pełnił funkcję wicemarszałka Sejmu. W II kadencji, w latach 1993–1995, również pełnił funkcję wicemarszałka Sejmu, a w latach 1995–1997 pełnił funkcję marszałka Sejmu Rzeczypospolitej. W III kadencji przewodniczył Komisji do Spraw Kontroli Państwowej. W obecnej kadencji pełni funkcję przewodniczącego Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. W pracy parlamentarnej zyskał sobie uznanie znajomością prawa, znajomością regulaminu Sejmu, pełnym obiektywizmem i sprawnym prowadzeniem obrad Sejmu. Przewodniczył Zgromadzeniu Narodowemu, które uchwaliło konstytucję Rzeczypospolitej, w znacznym stopniu przyczynił się do jej uchwalenia, prowadząc często bardzo trudne negocjacje i konsultacje społeczne. Będąc marszałkiem Sejmu dbał o prestiż Sejmu i parlamentarzystów. Kiedy w 1997 r. wygasła jego kadencja jako marszałka, Sejm Rzeczypospolitej cieszył się 60% zaufaniem społecznym, a pan poseł Józef Zych w latach 1996–1997 prowadził w rankingu popularności i zaufania społecznego. W roku 1996 przez prezydenta Republiki Francji został uhonorowany Legią Honorową za zasługi w budowaniu współpracy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Francuską.</u>
          <u xml:id="u-22.26" who="#PosełJarosławKalinowski">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Dotychczasowy dorobek, bogate doświadczenie parlamentarne i osobowość posła Józefa Zycha gwarantują właściwe wypełnianie obowiązków wicemarszałka Sejmu czwartej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-22.27" who="#PosełJarosławKalinowski">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Jest to kandydatura, która zasługuje na poparcie wszystkich klubów parlamentarnych. Jest to kandydatura, która gwarantuje, że sprawy funkcjonowania Sejmu Rzeczypospolitej, sprawy funkcjonowania tego Sejmu i rozstrzyganie w nim najważniejszych spraw jest dla posła Józefa Zycha sprawą najważniejszą i on doskonale wie, jaka jest granica pomiędzy patrzeniem poprzez pryzmat interesów politycznych opcji, która go desygnuje, a sprawami najważniejszymi dla państwa. Ten pełen obiektywizm, zaangażowanie, dotychczasowy dorobek w pełni zasługują na poparcie tej kandydatury, o co zwracam się do pań posłanek i panów posłów.</u>
          <u xml:id="u-22.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Jarosława Kaczyńskiego w celu przedstawienia kandydatury pana posła Kazimierza Michała Ujazdowskiego zgłoszonej przez grupę posłów Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełJarosławKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan Kazimierz Michał Ujazdowski ma 40 lat. Działalność polityczną rozpoczął jeszcze w liceum. (Poruszenie na sali, wesołość) Rozpoczął od walki o wolność i niepodległość Polski - nie bardzo wiem, dlaczego to wzbudza taką wesołość - był represjonowany. Siedział jeszcze jako uczeń w więzieniu.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PosełJarosławKaczyński">Panie marszałku, ja bym prosił może u uspokojenie lewej strony sali, która, jak rozumiem, ciężko przeżywa tego rodzaju wydarzenia, że ktoś walczył o niepodległość i demokrację. Wyście nie walczyli, to prawda.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PosełJarosławKaczyński"> Prowadził dalej działalność już po wyjściu z więzienia w organizacji przede wszystkim Ruch Młodej Polski. Po roku 1989 zaangażował się już w legalne życie polityczne. Był współpracownikiem premiera Tadeusza Mazowieckiego. Był posłem pierwszej, następnie trzeciej, a dzisiaj czwartej kadencji. Był przewodniczącym Komisji Kontroli Państwowej w trzeciej kadencji. Kilkakrotnie reprezentował wnioskodawców przed Trybunałem Konstytucyjnym i robił to z sukcesem, na przykład, w sprawie lustracji, co jest jego szczególną zasługą dla kraju. </u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#PosełJarosławKaczyński"> Jest politykiem doświadczonym, politykiem, który daje pełną gwarancję i kompetentnego, i uczciwego wykonywania tej bardzo ważnej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#PosełJarosławKaczyński">Dlatego zwracam się do Wysokiej Izby o poparcie kandydatury Kazimierza Michałowskiego na funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#PosełJarosławKaczyński">Pana Kazimierza Michała Ujazdowskiego na funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Romana Jagielińskiego.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#Marszałek">Proszę o zachowanie ciszy i powagi na sali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełRomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Widząc możliwość rozpoczęcia nowego etapu pracy parlamentu, porozumienia się koalicji z opozycją, nieprzenoszenia wszelkich dyskusji na forum plenarne, ale także tej dyskusji, która może się odbywać w Prezydium Sejmu, podjąłem decyzję o rezygnacji z kandydowania na wicemarszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PosełRomanJagieliński"> Tę rezygnację zgłaszam w uzgodnieniu z klubem, z pełną jego akceptacją.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PosełRomanJagieliński">Życzę nowym marszałkom Sejmu efektywnej, twórczej pracy dla dobra Sejmu i budowania prestiżu Sejmu i Rzeczypospolitej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#Marszałek">Pozostały dwie kandydatury.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#Marszałek">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionych propozycji?</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#Marszałek">Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 4 ust. 1 regulaminu Sejmu Sejm wybiera wicemarszałków Sejmu bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#Marszałek">W związku z tym, że na dwa wakujące stanowiska mamy dwóch kandydatów, będziemy głosować normalnie, stosując sekwencję: kto jest za, kto jest przeciw, kto się wstrzymuje.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania w kolejności alfabetycznej.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#Marszałek">Jako pierwszą przegłosujemy kandydaturę pana posła Michała Ujazdowskiego.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za kandydaturą pana posła Kazimierza Michała Ujazdowskiego na funkcję wicemarszałka Sejmu?</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie działa.)</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#Marszałek">Zaraz zadziała. Działa aparatura, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#Marszałek">Powtarzam, kto z państwa jest za kandydaturą pana posła Kazimierza Michała Ujazdowskiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#Marszałek">Głosowało 423 posłów. Większość bezwzględna wynosi 212. Za oddano 228 głosów, przeciw - 171, wstrzymały się 24 osoby.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#Marszałek">Stwierdzam, że pana poseł Kazimierz Michał Ujazdowski został wybrany bezwzględną większością głosów na funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#Marszałek">Gratuluję panu posłowi i zapraszam do pracy.</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad kandydaturą pana posła Józefa Zycha.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za kandydaturą pana posła Józefa Zycha na funkcję wicemarszałka Sejmu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-27.20" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-27.21" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-27.22" who="#Marszałek">Głosowało 422 posłów. Większość bezwzględna wynosi 212. Za oddano 406 głosów, przeciwko - 6, 10 osób się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-27.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.24" who="#Marszałek">Stwierdzam, że pan poseł Józef Zych został przez Izbę wybrany na funkcję wicemarszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-27.25" who="#Marszałek">Gratuluję, panie pośle, i zapraszam do kolektywu.</u>
          <u xml:id="u-27.26" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-27.27" who="#Marszałek"> Dziękuję bardzo. Słowo kolektyw nie ma wcale związku z jednym tylko rodowodem. </u>
          <u xml:id="u-27.28" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-27.29" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 21. porządku dziennego: Zmiany w składach osobowych komisji sejmowych (druk nr 3056).</u>
          <u xml:id="u-27.30" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu, na podstawie art. 20 ust. 1 regulaminu Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, przedłożyło wniosek w sprawie zmian w składach osobowych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-27.31" who="#Marszałek">Czy ktoś z państwa pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionych propozycji?</u>
          <u xml:id="u-27.32" who="#Marszałek">Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-27.33" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-27.34" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za przyjęciem zmian w składach osobowych komisji sejmowych w brzmieniu proponowanym w druku nr 3056, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-27.35" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-27.36" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-27.37" who="#Marszałek">Głosowało 424 posłów. Za oddano 417 głosów, przeciw nie był nikt, wstrzymało się 7 osób.</u>
          <u xml:id="u-27.38" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm dokonał zmian w składach osobowych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-27.39" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 26. porządku dziennego: Wybór składu osobowego Komisji Śledczej do zbadania zarzutu nieprawidłowości w nadzorze Ministerstwa Skarbu Państwa nad przedstawicielami Skarbu Państwa w spółce PKN Orlen S.A. oraz zarzutu wykorzystania służb specjalnych (d. UOP) do nielegalnych nacisków na organa wymiaru sprawiedliwości w celu uzyskania postanowień służących do wywierania presji na członków Zarządu PKN Orlen S.A. (druk nr 3049).</u>
          <u xml:id="u-27.40" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu na podstawie art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o sejmowej komisji śledczej w związku z art. 20 ust. 1 regulaminu Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, przedłożyło wniosek w sprawie wyboru składu osobowego Komisji Śledczej.</u>
          <u xml:id="u-27.41" who="#Marszałek">Informuję, że wobec kandydatów do tej komisji: pana posła Zbigniewa Wassermanna oraz pana posła Konstantego Miodowicza zostały zgłoszone wnioski o ich wyłączenie.</u>
          <u xml:id="u-27.42" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu postanowiło nie uwzględniać zgłoszonych zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-27.43" who="#Marszałek">Czy ktoś z państwa chciałby przed głosowaniem odnieść się do kandydatur?</u>
          <u xml:id="u-27.44" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełZbigniewNowak">Panie Marszałku Wysoka Izbo! Nadal podtrzymuję moje wątpliwości, ale jeżeli Prezydium uważa, że nie należy tego uznać, szanuję tę decyzję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PosełZbigniewNowak">Niemniej jednak chciałbym jeszcze zapytać, nie wiem, czy pana marszałka, czy wprost kandydata do Komisji Śledczej pana posła Wassermanna, o następującą rzecz. W 2001 r. premier Jerzy Buzek odmówił podpisania nominacji na funkcję prokuratora krajowego. Jeżeli mam nieuzasadnione wątpliwości, to, panie pośle Wassermann, proszę powiedzieć, co było przeszkodą, dlaczego premier Jerzy Buzek nie podpisał tej nominacji? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#Marszałek">Pan poseł Ryszard Zbrzyzny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełRyszardZbrzyzny">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podtrzymuję swój protest, który w dniu wczorajszym zgłosiłem w stosunku do kandydatury pana posła Konstantego Miodowicza. W związku z tym, że protest ten nie został uwzględniony przez Prezydium Sejmu, na podstawie art. 4 ustawy z dnia 21 stycznia o sejmowej komisji śledczej zwracam się do Wysokiej Izby o wyłączenie kandydatury pana posła Konstantego Miodowicza ze składu komisji śledczej, którą powołaliśmy do zbadania zarzutu nieprawidłowości w nadzorze ministra skarbu państwa nad przedstawicielami skarbu państwa w spółce PKN Orlen SA oraz zarzutu wykorzystania służb specjalnych, chodzi tutaj o dawny Urząd Ochrony Państwa, do nielegalnych nacisków na organa wymiaru sprawiedliwości w celu uzyskania postanowień służących do wywierania presji na członków Zarządu PKN Orlen SA, gdyż sprawa ta dotyczy pana posła Konstantego Miodowicza bezpośrednio i istnieją okoliczności, które mogłyby wywołać uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PosełRyszardZbrzyzny">W tych dwóch kwestiach chciałem Wysokiej Izbie przekazać informację, która - mam nadzieję - zostanie uwzględniona w momencie, kiedy będziemy podejmować decyzję o składzie osobowym Komisji Śledczej. Otóż zadaniem Komisji Śledczej będzie m.in. zbadanie mechanizmów, za sprawą których rejestrowana na Cyprze spółka J&amp;S, to są inicjały właścicieli, otrzymywała w latach 1998–2001 wyłączność na dostawy ropy do rafinerii płockiej. Pan poseł Konstanty Miodowicz, kierujący polskim kontrwywiadem w latach 1990–1995, nadzorował operacje służb specjalnych skierowane przeciwko panom J. i S., a więc właścicielom tej spółki. Komisja będzie musiała wyjaśnić okoliczności przyznania w 1991 r., a więc w tym okresie, kiedy pan Konstanty Miodowicz był szefem kontrwywiadu, obywatelstwa Rzeczypospolitej Polskiej przez ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsę. Wyjaśnienia wymaga zwłaszcza kwestia, dlaczego kontrwywiad mimo posiadanych dokumentów o sprzecznej z polskimi interesami działalności panów J. i S. nie wydał Kancelarii Prezydenta RP negatywnej opinii na ten temat, co w następstwie oczywiście umożliwiło uzyskanie obywatelstwa polskiego przez dwóch wspomnianych panów i mogli oni kontynuować na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą, która była sprzeczna z polskimi interesami, zresztą tą kwestią Komisja Śledcza będzie się zajmowała. Pan Konstanty Miodowicz powinien być jednym z przesłuchiwanych przez Komisję Śledczą w tej sprawie, a więc nie może być tak, że członek Komisji Śledczej będzie przesłuchiwał sam siebie.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PosełRyszardZbrzyzny">Ponadto do kandydatury pana posła Konstantego Miodowicza istnieją zastrzeżenia natury moralnej...</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ooo...)</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#PosełRyszardZbrzyzny">...mianowicie musi być wyjaśniona podniesiona przez media sprawa jego udziału w inwigilacji partii politycznych, mam tu na myśli Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej i PC.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#PosełRyszardZbrzyzny">Chodzi o inną Socjaldemokrację, proszę się nie śmiać. I związków zawodowych, chodzi tutaj o NSSZ „Solidarność” i Samoobronę. Te akcje służb kierowanych przez pana Miodowicza nosiły kryptonimy, bardzo ładne zresztą: Jola, Pamela, Kosa; kryptonim Kosa to jest akcja przeciwko Samoobronie.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#komentarz">(Poseł Paweł Graś: Co pan gadasz?)</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#PosełRyszardZbrzyzny">Komisja ds. Służb Specjalnych na jednym ze swych najbliższych posiedzeń...</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#komentarz">(Poseł Paweł Graś: Kosa na kamień, a Pamela przeciwko agencjom towarzyskim.)</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#PosełRyszardZbrzyzny">...to jest w planie pracy tej komisji, ma rozpoznać sprawę, której dotyczy publikacja w dzienniku „Trybuna”, chodzi o dokumenty, z których wynika, że pan Konstanty Miodowicz ulokował w strukturach Komisji Krajowej „Solidarności” swojego agenta, łamiąc tym samym zasady apolityczności służb specjalnych i ich nieingerowania w życie publiczne. Tak więc z tych i innych względów, moim zdaniem, niewłaściwe byłoby, gdyby pan Konstanty Miodowicz był członkiem Śledczej Komisji, albowiem można byłoby postawić zarzut o niesolidne wypełnianie tej funkcji, o stronniczość i osobiste zainteresowanie rozstrzygnięciami. Wnoszę o wykluczenie pana posła Konstantego Miodowicza z zestawu kandydatów do Komisji Śledczej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#Marszałek">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#Marszałek">Proszę bardzo, pan poseł Miodowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PosełKonstantyMiodowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Świadcząc prawdzie i kierując się zasadami przyzwoitości i honoru...</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#PosełKonstantyMiodowicz">‍... oświadczam...</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#PosełKonstantyMiodowicz">Tak, jest jeszcze taka norma w tej klasycznej puli wartości, którymi kieruje się Europejczyk.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#PosełKonstantyMiodowicz">Kierując się tymi wartościami, oświadczam, co następuje. Po pierwsze, nie koordynowałem działań służb specjalnych, a w szczególności podległej mi na przestrzeni lat 1990–1995 służby kontrwywiadu, realizowanych wobec spółki J&amp;S, jednego z partnerów strategicznych obecnie PKN Orlen. Przypomnę w tym kontekście, iż kontrakty długoterminowe spółka J&amp;S zawarła z PKN Orlen w sierpniu 1997 r. Od 2 stycznia 1996 r., podkreślam: 1996 r., nie mam zaszczytu i honoru być funkcjonariuszem Urzędu Ochrony Państwa i nie jestem kadrowo związany z sektorem bezpieczeństwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#komentarz">(Głos z sali: A Pamela?)</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#PosełKonstantyMiodowicz">Dziwię się, iż pan poseł był łaskaw nabrać zastrzeżeń moralnych w oparciu o enuncjacje świadczone w trybie brukowym i ustalenia, które zakotwicza się w określonych sentencjach sądowych, bardzo niewiarygodnego publicysty. Gdyby pan, panie pośle, przełożył te zastrzeżenia natury moralnej na zarzuty, iż ja lub podległa mi służba w latach 1990–1995 naruszyła prawo i realizowała przedsięwzięcia w sposób niezgodny z polską konstytucją, ustawami zadaniowymi obejmującymi sektor służb specjalnych oraz bez nadzoru Prokuratury Generalnej, wtedy epilog nasz dialog dzisiaj zaczęty i absorbujący w tym momencie opinię publiczną, nad czym boleję, znajdzie swój wyraz na sali sądowej.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#PosełKonstantyMiodowicz">Dziękuję bardzo klubowi Sojuszu Lewicy Demokratycznej za to, że nie zsolidaryzował się z tym hucpiarskim, nieodpowiedzialnym wystąpieniem. Dziękuję bardzo Prezydium, iż również stanęło na gruncie zdrowego rozsądku i faktów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#Marszałek">Pan poseł Wassermann, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełZbigniewWassermann">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Odpowiadam na kwestię postawioną na tej sali. Względy, jakie powodowały panem premierem Buzkiem, były wyłącznie względami politycznymi. Chciałbym zwrócić uwagę, że niezależnie od tego, kto sprawuje władzę, ludzie bezkompromisowo realizujący zasadę równości wobec prawa w wymiarze sprawiedliwości nie są bardzo oczekiwani i bardzo dobrze widziani.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PosełZbigniewWassermann">Panie pośle Nowak, zastanawiałem się, czy panu w ogóle odpowiadać. Myślę, że w Polsce przyjdzie taki czas, kiedy za łgarstwa i kłamstwo także będzie się ponosiło odpowiedzialność publiczną, społeczną.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#Marszałek">Pan poseł Martyniuk.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełWacławMartyniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej prosiłbym, żeby to, co pan poseł Zbrzyzny był uprzejmy tutaj przedstawić, Prezydium Sejmu skierowało do Komisji do Spraw Służb Specjalnych celem gruntownego rozpatrzenia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#komentarz">(Poseł Paweł Graś: Lepiej do komisji etyki.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#Marszałek">Jeżeli nie ma innych zgłoszeń do dyskusji...</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#Marszałek">Panie pośle, pan już zabierał głos.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PosełZbigniewNowak">Tytułem sprostowania. Na żadnym etapie ani dziś, ani w momencie, gdy przedkładałem ten wniosek, nie kłamałem, nie łgałem. Skorzystałem z mojego prawa i z posiadanych przeze mnie informacji. Nie można powiedzieć, że nie są one prawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PosełZbigniewNowak">Proszę Państwa! To, co od roku podnoszę na temat Kielc, afery kieleckiej, ostatnio umorzonego postępowania, jeśli chodzi o niepoczytalność prokuratora Włodzimierza K., to pan poseł Wassermann...</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ooo...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#Marszałek">Proszę państwa, zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#Marszałek">Przypominam, że w myśl art. 2 ust. 1 ustawy o sejmowej komisji śledczej wyboru składu osobowego komisji Sejm dokonuje bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad listą członków komisji śledczej.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za wyborem składu osobowego Komisji Śledczej do zbadania zarzutu nieprawidłowości w nadzorze Ministerstwa Skarbu Państwa nad przedstawicielami skarbu państwa w spółce PKN Orlen S.A. oraz zarzutu wykorzystania służb specjalnych (d.UOP) do nielegalnych nacisków na organa wymiaru sprawiedliwości w celu uzyskania postanowień służących do wywierania presji na członków Zarządu PKN Orlen S.A., w brzmieniu proponowanym w druku nr 3049, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#Marszałek">Głosowało 415 posłów. Większość bezwzględna wynosi 208. Za składem komisji oddano 223 głosy, przeciw - 71, wstrzymało się 121 osób.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm bezwzględną większością głosów powołał skład Komisji Śledczej.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#Marszałek">Na tym zakończyliśmy głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#Marszałek">Sejm pracuje dalej.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#Marszałek">Zarządzam 5-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#Marszałek">Po 5 minutach oczekujemy wszystkich państwa na sali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 03 do godz. 11 min 14)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Wysoki Sejmie! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 22. porządku dziennego: Informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich za 2003 rok, z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela (druk nr 2930) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 2999).</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Proszę o zabranie głosu rzecznika praw obywatelskich pana profesora Andrzeja Zolla w celu przedstawienia informacji.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Bardzo proszę, panie profesorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym na wstępie złożyć serdeczne gratulacje panu marszałkowi Ujazdowskiemu i marszałkowi Zychowi z okazji wyborów na stanowisko wicemarszałków Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej sytuuje rzecznika praw obywatelskim poza klasycznym trójpodziałem władzy jako organ kontroli państwowej i ochrony prawa. W myśl art. 208 konstytucji rzecznik stoi na straży wolności praw człowieka i obywatela, określonych w konstytucji oraz w innych aktach normatywnych, zaś ustawa o rzeczniku praw obywatelskich nakazuje badać, czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych praw i wolności nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Rzecznik praw obywatelskich jest więc specyficzną instytucją kontrolną, której zadaniem jest ochrona praw i wolności człowieka i obywatela przed naruszeniem ich przez organy, organizacje i instytucje. Ochrona ta sprawowana jest m.in. poprzez interwencje wówczas, gdy organ podjął niezgodne z prawem działanie lub decyzję krzywdzącą obywatela albo nie podjął działania lub decyzji oczekiwanej, choć był do tego zobowiązany. Z zakresu kompetencji, w jakie rzecznik praw obywatelskich został wyposażony, a konkretnie z uprawnień do wnioskowania o abstrakcyjną kontrolę konstytucyjności norm prawnych, prawa do przystąpienia do skargi konstytucyjnej wniesionej przez obywatela, a także z kompetencji do wskazywania właściwym podmiotom istniejących luk w prawie oraz norm pozostających w kolizji z prawami obywatelskimi należy wyprowadzić wniosek, że do rzecznika należy także ocena jakości stanowionego prawa.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Składana corocznie informacja, zgodnie z normą art. 212 konstytucji i art. 19 ust. 2 ustawy o rzeczniku praw obywatelskich, ma dla mego urzędu i dla mnie osobiście szczególne znaczenie. Rozumiem ją bowiem przede wszystkim jako konstytucyjną powinność wobec Sejmu i Senatu, a zarazem wyjątkową okazję do przedstawienia moich inicjatyw, różnorodnych interwencji i wystąpień o charakterze generalnym oraz innych ustawowo przypisywanych przedsięwzięć podejmowanych w sferze prawa i jego stosowania. Złożenie informacji ma być impulsem dla debaty o stanie przestrzegania praw i wolności człowieka i obywatela, a dzięki pośrednictwu mediów daje możliwość powiadomienia społeczeństwa o ważkich problemach, które podejmuję w ciągu całego roku.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Przedstawiając Wysokiej Izbie ubiegłoroczną informację, pozwoliłem sobie podkreślić prawo obywateli do dobrego państwa, zgodnego z wyrażoną w art. 2 konstytucji zasadą demokratycznego państwa prawnego. Problem, jak to prawo jest realizowane nadal uważam za w pełni aktualny podobnie jak zaprezentowaną wówczas tezę, iż z wielkimi trudnościami i często nieudolnie staramy się dojść do konstytucyjnego wzorca. Nie da się ukryć, że droga do zamierzonego celu jest jeszcze bardzo daleka, a negatywne doświadczenia roku 2003 wskazują, że idealny model ustrojowy wcale nie uległ przybliżeniu. Stawanie się państwem prawnym jest pewnym procesem rozłożonym w czasie. Trudno jest określić jednoznaczny punkt w przebiegu tego procesu, po przejściu którego można stwierdzić, że dane państwo jest już państwem prawa. Odróżnić trzeba także przynajmniej dwie warstwy: normatywną od empirycznej. Nie można zapomnieć, że na płaszczyźnie normatywnej interpretacja tego pojęcia, jego treść ulega ewolucji i nie stanowi niezmiennej skamieliny. Szczególnie była ona płynna przed wejściem w życie konstytucji z 1997 r. Wtedy norma art. 1 konstytucji z 1952 r. musiała być wypełniana stopniowo, przede wszystkim orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego. Wiele z wypracowanych wtedy zasad weszło do treści obecnie obowiązującej konstytucji jako normy szczegółowe.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Możemy również porównać wzorce polskiej konstytucji ze standardami państwa prawnego obowiązującymi w Unii Europejskiej lub w jej państwach członkowskich. Dokonując tego porównania możemy bez większego ryzyka błędu stwierdzić, że konstytucja z 1997 r. zawiera wzorce charakterystyczne dla państwa prawa, odpowiadające standardom panującym w umocnionych demokracjach. Można byłoby wskazać polskie rozwiązania idące dalej w zabezpieczeniu praworządności niż przyjęte w konstytucjach państw europejskich lub w traktacie konstytucyjnym Unii.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Z punktu widzenia przyjętego wzorca konstytucyjnego polska jest państwem prawnym. Chcę dobitnie powtórzyć, że szczególnie w zakresie dotyczącym wolności i praw człowieka i obywatela polska konstytucja spełnia standardy państwa prawa, tworząc ochronę tych wolności i praw na pewnym fundamencie przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Patrząc na tę kwestie w aspekcie empirycznym, musimy zbadać, czy polska legislacja, polska administracja i polskie sądownictwo odpowiadają konstytucyjnym wzorcom państwa prawa. Czy porządek prawny tworzony przez polskiego ustawodawcę, decyzje wydawane przez urzędy i orzeczenia ferowane przez sądy są zgodne z zapisanym w konstytucji standardem państwa prawnego? Ze zrozumiałych względów będę się koncentrował na obszarach związanych z prawami człowieka lub prawami obywatela, wykorzystując do przedstawionej tu prezentacji doświadczenia mojego biura.</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Zacznę od kilku problemów związanych z obowiązującą konstytucją. Stwierdziłem już, że przyjęte w niej wzorce realizują wysokie standardy demokratycznego państwa prawa, nie oznacza to jednak, że nie należy w przyszłości wprowadzić do niej poprawek likwidujących pewien deficyt w zakresie zabezpieczenia pełnego przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. Mam tu na myśli przede wszystkim instytucję skargi konstytucyjnej. W art. 79 ta sprawa została ujęta zbyt wąsko. Brak jest w polskim systemie prawnym instrumentu służącego do usunięcia z porządku prawnego prawomocnej decyzji lub prawomocnego orzeczenia sądu, w tym także orzeczenia Sądu Najwyższego, naruszających wolności i prawa chronione konstytucją. Skarga konstytucyjna może być skierowana jedynie przeciwko normie prawnej mającej naruszać takie wolności i prawa, nie może być skierowana przeciwko aktowi stosowania prawa. Nie byłoby trudno wskazać takie akty naruszające wolności i prawa chronione konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Zbyt wąsko ujęta podstawa skargi konstytucyjnej nie jest jedynym grzechem przyjętego w konstytucji rozwiązania. Obywatel, który złożył skargę konstytucyjną i uzyskał wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający wadliwość aktu normatywnego będącego podstawą decyzji lub orzeczenia, uzyskuje jedynie podstawę do podjęcia właściwego postępowania. Taką podstawę uzyskują w wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego wszyscy, jeżeli w ich sprawach oparto decyzję lub orzeczenie na zakwestionowanej normie prawnej. Rozwiązanie to należy uznać za wysoce nieracjonalne, a wręcz niebezpieczne dla porządku prawnego. Wystarczy wyobrazić sobie uznanie przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczną z konstytucją normę prawa podatkowego. Taki wyrok może przynieść miliony wniosków o wznowienie postępowania i rujnujące budżet skutki finansowe. Wydaje się konieczne przyjęcie, że w wyniku skutecznie wniesionej skargi konstytucyjnej zostaje uchylona mocą wyroku Trybunału Konstytucyjnego decyzja lub orzeczenie oparte na zakwestionowanym akcie normatywnym, ale tylko w odniesieniu do skarżącego. W pozostałym zakresie orzeczenie Trybunału powinno działać jedynie pro futuro.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W art. 8 ust. 2 konstytucji przyjęto, że jej normy mają bezpośrednie zastosowanie, chyba że jej przepisy stanowią inaczej. W szczególności w celu realizacji normy konstytucyjnej konieczne jest wydanie ustawy. Przepis ten moim zdaniem został wadliwie zinterpretowany w niektórych orzeczeniach Sądu Najwyższego i przez sądownictwo powszechne w kierunku nadania tym sądom uprawnienia do niestosowania ustawy, gdy w ocenie sądu orzekającego jest ona sprzeczna z konstytucją. Sądy są związane nie tylko konstytucją, ale też ustawami (art. 178 ust. 1) i tylko Trybunał Konstytucyjny jest powołany do usunięcia z porządku prawnego normy ustawowej; dopóki tego nie uczyni ustawa wiąże sądy, które mogą zwracać się do Trybunału o zbadanie zgodności ustawy z konstytucją. Takie stanowisko organów wymiaru sprawiedliwości prowadzi do chaosu i niepewności prawnej.</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Odnieść to należy także do nieuznawania przez Sąd Najwyższy i sądy powszechne mocy wiążącej tzw. orzeczeń interpretacyjnych Trybunału Konstytucyjnego. Stwierdzenie przez Trybunał, że dany przepis jest zgodny z konstytucją pod warunkiem, że będzie rozumiany w określony sposób, jest w istocie rzeczy orzeczeniem stwierdzającym niekonstytucyjność norm o odmiennej treści wyprowadzanych z tego przepisu. Tzw. orzeczenia interpretacyjne w istocie rzeczy stwierdzają niezgodność z konstytucją norm o określonej treści i zgodnie z art. 190 konstytucji są powszechnie obowiązujące. Trudno mi jest odpowiedzieć obywatelowi, który zwrócił się do mojego biura z pytaniem, dlaczego jego wniosek o wznowienie postępowania został ostatecznie odrzucony przez Sąd Najwyższy, mimo że Trybunał Konstytucyjny po rozpatrzeniu skargi obywatela wydał orzeczenie wskazujące na niezgodność z konstytucją interpretacji właściwej normy przyjętej przez orzekające w sprawie sądy. Sąd Najwyższy uznał, że nie jest związany takim wyrokiem Trybunału. W państwie prawnym taka sytuacja nie może być dopuszczalna.</u>
          <u xml:id="u-42.11" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">O sprawach tych mówiłem także podczas styczniowego sympozjum u prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, koncentrowałem się wówczas na trójczłonowej analizie obywatelskiego prawa do poprawnej legislacji, sprawnej i przyjaznej ludziom administracji oraz do niezawisłego i skutecznego, rozpatrującego sprawy w rozsądnych terminach sądownictwa. Ta charakterystyczna triada wydaje się najbardziej użytecznym instrumentem oceny, czy przestrzegany jest konstytucyjny wzorzec demokratycznego państwa prawa. Z moich, wspartych ponad 55 tys. skarg, obserwacji wynika, że w odbiorze społecznym państwo polskie jawi się jako słabe, dotknięte przede wszystkim rakiem korupcji i generującą ludzką biedę klęską bezrobocia. Do tego dołączyła w minionym roku, co pragnę w tym miejscu wyraźnie podkreślić, dekompozycja systemu opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-42.12" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Nadal praprzyczyną wszystkich nieprawidłowości jest zawiłe i nieczytelne, a przede wszystkim tworzone w nadmiarze, a więc w konsekwencji niewątpliwie złe prawo. Aktualny stan prawny jest nie do przyswojenia nawet dla profesjonalistów, nie mówiąc już o zwykłych obywatelach. Polska legislacja wymaga natychmiastowych reform. Ze względu na ilość obowiązujących przepisów, ich niespójność, wieloznaczność i niestabilność prawo zatraciło funkcję motywowania podmiotów do nakazanego w normach zachowania. Adresat normy prawnej nie jest w stanie zapoznać się z jej treścią, nie może więc bez pomocy fachowców określić zakresu swoich praw i obowiązków. Stan majątkowy dużej części obywateli uniemożliwia korzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej. Ludzie ci przez swą nieznajomość obowiązującego prawa skazani są na dobrą, ale często także złą wolę urzędników. Jedynie w niewielkim stopniu tę hiperinflację w tworzeniu norm prawnych usprawiedliwia potrzeba dostosowania naszego prawa do prawa Unii. Częściej jej przyczyną są wadliwe procedury legislacyjne, łatwość w zmienianiu prawa, przeświadczenie, że zmiana normy będzie skutecznym lekarstwem na patologiczne zjawiska, bez badania, czy przyczyna dotychczasowej nieskuteczności prawa nie leży w braku jego egzekucji. Wiele ustaw jest zmienianych jeszcze przed ich wejściem w życie, co świadczy o bardzo złym przygotowaniu ustaw, braku legislacyjnej wyobraźni.</u>
          <u xml:id="u-42.13" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Spotykamy się często z problemem użycia niewłaściwych instrumentów do realizacji zamierzonego celu. Przykładem tego może być ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych likwidująca fundusz alimentacyjny. Przypomnę, że fundusz ten został utworzony w 1974 r. z tym uzasadnieniem, aby pomóc osobom uprawnionym do alimentacji w egzekucji należnych im świadczeń. Wychodzono bowiem z dosyć oczywistego założenia, że państwu jest łatwiej egzekwować należności niż osobie fizycznej, często nieporadnej w dochodzeniu swoich praw. Okazało się jednak, że fundusz jedynie w około 11% egzekwował należności. Zamiast więc wzmocnić egzekucję, także przez odpowiednie regulacje prawne, zlikwidowano fundusz, pozostawiając osoby uprawnione do alimentów bez pomocy ze strony państwa przy ich egzekucji. Nie jest obowiązkiem państwa płacenie alimentów za zobowiązanych. Natomiast pomoc przy ich egzekucji już takim obowiązkiem jest niewątpliwie.</u>
          <u xml:id="u-42.14" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Powinno się wymagać od projektodawcy uzasadnienia, dlaczego założone cele nie mogą być osiągnięte przy zachowaniu obowiązujących przepisów. Dlaczego nie można uniknąć nowelizacji przez zastosowanie wykładni obowiązujących przepisów w lepszym stopniu dostosowujących rozumienie ich treści do aktualnych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-42.15" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Parlament powinien otrzymywać z projektem ustawy dokładnie przedstawione jej założenia. Obecnie uzasadnienia projektów sprowadzają się przeważnie do omówienia zawartych w nich przepisów. Konieczne jest też wymaganie uzasadnienia rzeczywistych kosztów proponowanych zmian, a także przewidywanych konsekwencji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-42.16" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Czy podawane są rzeczywiście koszty wprowadzenia zmian, niech świadczy rządowy projekt ustawy o ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. W pkt. XXV uzasadnienia projektu stwierdzono, cytuję: „Wprowadzenie w życie ustawy o ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia nie spowoduje dodatkowych wydatków finansowych z budżetu państwa”. Już dzisiaj można ocenić rzetelność tej informacji. Nie jest to wypadek odosobniony. Nie funkcjonuje należycie system oceny rezultatów proponowanych zmian.</u>
          <u xml:id="u-42.17" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Niepokój budzi uchwalanie przepisów, których realizacja nie ma pokrycia w budżecie państwa. Dotyczy to szczególnie niedoszacowania potrzeb pomocy społecznej. Uchwalana co roku ustawa budżetowa od kilku lat zabezpiecza jedynie w około 75% środki pokrywające potrzeby na pomoc społeczną wynikające z innych ustaw. Nie muszę w tym miejscu tłumaczyć, jak taki stan wpływa na pracę ośrodków pomocy społecznej i ocenę funkcjonowania państwa w oczach obywateli, którym ustawy przyznały, może zbyt pochopnie, określone świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-42.18" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jedynie na końcu tego nienapawającego optymizmem obrazu polskiej legislacji muszę wspomnieć o tym, że przyjęte dzisiaj procedury tworzenia prawa, i to na wszystkich jego etapach, nie zapobiegają zjawiskom patologicznym, o których w ubiegłym roku słyszeliśmy nieustannie.</u>
          <u xml:id="u-42.19" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Wydaje się konieczne przystąpienie do prac nad ustawą o tworzeniu prawa, która powinna określić bardzo wyraźnie procedury na wszystkich etapach powstawania projektu.</u>
          <u xml:id="u-42.20" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W 2003 r. Trybunał rozpoznał 18 moich wniosków złożonych, z jednym tylko wyjątkiem, w latach ubiegłych. W zdecydowanej większości Trybunał Konstytucyjny podzielił zarzuty zgłaszane w tych wnioskach.</u>
          <u xml:id="u-42.21" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Na tym tle wymaga zasygnalizowania jeszcze jeden problem związany z potrzebą wnoszenia przeze mnie jako rzecznika kasacji w sprawach cywilnych po upływie terminu określonego dla strony postępowania. Prawo to zostało mi odjęte w ubiegłym roku właśnie wyrokiem Trybunału. Mówiłem już o tym, prezentując Wysokiej Izbie ubiegłoroczną informację.</u>
          <u xml:id="u-42.22" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Należy raz jeszcze z naciskiem podkreślić, że w orzeczeniu z 19 lutego 2003 r. Trybunał nie zakwestionował z punktu widzenia zasad konstytucyjnych ani samej możliwości i celowości istnienia szczególnej skargi kasacyjnej, wnoszonej przez podmiot konstytucyjnie powołany do ochrony wolności i praw, ani też wydłużenia wspomnianego wyżej terminu. Wręcz przeciwnie, Trybunał sformułował sygnalizację konieczności wprowadzenia do polskiego systemu normatywnego kasacji w obronie prawa w sytuacjach, gdy prawomocne orzeczenie sądu narusza poręczone konstytucją podstawowe wolności i prawa.</u>
          <u xml:id="u-42.23" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Godzi się zatem podkreślić, że Wysoka Izba właśnie podjęła prace nad wprowadzeniem instytucji skargi w obronie prawa do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Oby ta instytucja stała się użytecznym środkiem prawnym służącym obronie praw obywateli.</u>
          <u xml:id="u-42.24" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Drugim elementem wskazanej przed chwilą triady jest obywatelskie prawo do dobrej administracji. Prawo do dobrej administracji zostało zapisane w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej i w wypadku ratyfikowania traktatu konstytucyjnego stanie się prawem obowiązującym we wszystkich państwach członkowskich.</u>
          <u xml:id="u-42.25" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jak wygląda realizacja tego prawa w polskiej rzeczywistości?</u>
          <u xml:id="u-42.26" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Realizacja prawa do dobrej administracji wymaga kompetentnej kadry służącej państwu, społeczeństwu i obywatelowi, który jest stroną postępowania administracyjnego. Kadra ta powinna być dobierana na podstawie konkursu dostępnego dla wszystkich posiadających wymagane kwalifikacje i którego kryteria rozstrzygnięcia muszą być jawne.</u>
          <u xml:id="u-42.27" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Do mojego biura zwróciła się obywatelka, który zgłosiła swoją kandydaturę w konkursie ogłoszonym na stanowisko w jednym z urzędów wojewódzkich. Ponieważ w wyznaczonym czasie nie została zaproszona na rozmowę kwalifikacyjną, zadzwoniła do urzędu, prosząc o stosowną informację. Dowiedziała się, że konkurs został już rozstrzygnięty i odpowiednia osoba została zatrudniona. Naiwna kandydatka chciała uzyskać informacje o kwalifikacjach osoby zatrudnionej. Odpowiedziano jej, że dane te są objęte tajemnicą, a dokumentacja konkursowa została zniszczona.</u>
          <u xml:id="u-42.28" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Zbyt często, jeśli nie z reguły ogłoszony konkurs jest fikcją. Zwycięzca został już wybrany przed jego ogłoszeniem. Dotyczy to zarówno administracji centralnej, jak i administracji samorządowej. Dotyczy to konkursów na stanowiska profesorskie na wyższych uczelniach i konkursów na dyrektorów szkół.</u>
          <u xml:id="u-42.29" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Od 1996 r. nie udało się zbudować w Polsce niezależnego od wpływów politycznych, opartego na kompetencjach, korpusu służby cywilnej. Naruszeniem konstytucji, potwierdzonym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, było wprowadzenie w ustawie o służbie cywilnej przez jej nowelizację ustawą z 21 grudnia 2001 r. art. 144a zezwalającego do dnia 31 grudnia 2002 r. na obejmowanie stanowisk w służbie cywilnej bez zachowania obowiązujących procedur, w tym bez konkursu.</u>
          <u xml:id="u-42.30" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Nie stać Polski na wymianę kadry administracyjnej po każdych wyborach dających zwycięstwo dotychczasowej opozycji. Nie chodzi tylko o olbrzymie koszty związane z wdrażaniem nowych urzędników do obowiązków. Niewspółmiernie wielki jest koszt społeczny. Urzędnik w Polsce, wysokiego i średniego, a nawet najniższego szczebla, wie, że jego praca ma charakter prowizoryczny. Brak jest stabilizacji kadry. Umacnia się przekonanie o służbie na rzecz określonej opcji politycznej, a nie o służbie dla państwa, społeczeństwa i obywateli. Wejście w życie z dniem 1 lipca br. przepisu dotyczącego kwalifikacji dyrektorów generalnych, mam nadzieję, że ułatwi zbudowanie profesjonalnej służby cywilnej.</u>
          <u xml:id="u-42.31" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W dalszym ciągu występują zjawiska niewypełniania przez administrację swoich obowiązków w stosunku do obywatela. Bardzo często spotykamy się ze zjawiskiem bezczynności ze strony organu administracji. Stan taki jest dla obywatela znacznie gorszy niż uzyskanie negatywnej decyzji, o której możliwości zaskarżenia zostaje pouczony. Wobec bezczynnej administracji obywatel czuje się z reguły bezradny. Dopiero wniesienie przeze mnie w ubiegłym roku skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na bezczynność ministra rolnictwa i rozwoju wsi, który nie rozpoznał odwołania obywatela wniesionego w dniu 11 lipca 1994 r., zdopingowało ministra do wydania decyzji w tej sprawie. Nie był to wypadek odosobniony.</u>
          <u xml:id="u-42.32" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich przyjmuje rocznie dziesiątki tysięcy skarg na funkcjonowanie administracji rządowej i samorządowej. Można oczywiście stwierdzić, że nie jest to wiele, jeśli weźmie się pod uwagę, że administracja wydaje kilkanaście milionów decyzji rocznie. Skargi, które do mnie wpływają, są jednak najczęściej sygnałem zjawisk występujących masowo, a nie tylko w indywidualnych wypadkach będących wynikiem jednostkowego błędu urzędnika. Oceniam, że ok. 50% spraw wpływających do mojego biura mogłoby być załatwionych od ręki we właściwym urzędzie, gdyby urzędnik „pierwszego kontaktu” zechciał być przewodnikiem obywatela, a nie nieprzystępną wobec niego „władzą”.</u>
          <u xml:id="u-42.33" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Drugą ważną przyczyną złego funkcjonowania władzy wykonawczej oraz organów samorządu terytorialnego jest stan prawa. Urzędnik powinien mieć jednoznaczną podstawę prawną do wydania decyzji. Tą podstawą ma być obowiązująca norma stanowiąca źródło prawa, a nie instrukcja czy dyrektywa przełożonego. Potwierdził to Trybunał Konstytucyjny, orzekając na mój wniosek złożony wspólnie z prezesem NSA o niezgodności z konstytucją art. 14 § 2 ustawy Ordynacja podatkowa przyjmującego wiążący charakter dla władz podatkowych interpretacji ministra finansów. Urzędnik ma sam, w oparciu o obowiązujące prawo, wydać decyzję, która będzie ewentualnie następnie skorygowana w ramach obowiązujących procedur. Zakwestionowany przepis czynił z interpretacji ministra nieznane polskiej konstytucji źródło prawa i w praktyce przekreślał znaczenie postępowania dwuinstancyjnego w administracji.</u>
          <u xml:id="u-42.34" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Na ocenę realizacji prawa do dobrej administracji ma niewątpliwie istotny wpływ daleko posunięta bezkarność urzędników. Chodzi mi o zindywidualizowaną odpowiedzialność za popełnione błędy funkcjonariuszy publicznych wszystkich szczebli, począwszy od szczebla najwyższego. Brak ponoszenia konsekwencji przez funkcjonariuszy najwyższego szczebla stwarza atmosferę bezkarności przenoszącą się na szczeble niższe. W bardzo ograniczonym zakresie funkcjonuje w Polsce postępowanie dyscyplinarne. Jeśli już nawet jest wszczęte, to trwa w sposób nieusprawiedliwiony bardzo długo, często kończąc się umorzeniem postępowania z powodu przedawnienia. Zatraciliśmy w naszych środowiskach zawodowych potrzebę samooczyszczania się, uległo degradacji znaczenie przestrzegania w postępowaniu nie tylko norm prawnych, ale także norm etycznych. Jest wprawdzie moda na tworzenie coraz to innych kodeksów etycznych, zanikła niestety moda na egzekwowanie od siebie i od innych przyzwoitego zachowania.</u>
          <u xml:id="u-42.35" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Nie mogę przy omawianiu prawa do dobrej administracji pominąć naszego największego zagrożenia, jakim jest korupcja. Liczne badania niezależnych organizacji pokazują, że zjawisko korupcji w Polsce jest właściwie powszechne, spychając nasz kraj na nieprzynoszące nam zaszczytu miejsce w siódmej dziesiątce rankingu państw, najgorsze spośród państw, które ostatnio wstąpiły do Unii Europejskiej. Myślę, że przyczyna tak rozprzestrzenionej korupcji tkwi w dużym stopniu w wymienionych już przeze mnie wyżej brakach w funkcjonowaniu państwa. Brak jednoznacznych podstaw prawnych podejmowanych decyzji, niejasne procedury, zbyt duży margines swobodnego uznania ze strony urzędnika, niskie kompetencje merytoryczne, niski poziom etyczny urzędników, brak poczucia służenia obywatelowi i państwu i brak odpowiedzialności są moim zdaniem zasadniczymi powodami dzisiejszego stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-42.36" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Bardzo ważnym i do dzisiaj niedostatecznie wykorzystanym instrumentem do walki z korupcją jest wynikająca z konstytucji (art. 61) i z ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej jawność, co do zasady, życia publicznego, a więc też jawność motywów podejmowanych decyzji i to zarówno o charakterze generalnym, jak i indywidualnym. Z nadzieją patrzę obecnie na realizowany z inicjatywy organizacji obywatelskich projekt „Przejrzysta gmina”, który powinien uświadomić wszystkim wartość dla społeczeństwa transparentnego działania organów władzy. Pamiętać trzeba, że ochrona danych osobowych musi być rozumiana jako wyjątek od zasady jawności życia publicznego i nie może dotyczyć spraw publicznych. Osoba stająca na przykład do konkursu na stanowisko w administracji musi się godzić na to, że informacja o jej kwalifikacjach będzie publicznie dostępna, firma biorąca udział w przetargu na inwestycję, w której zaangażowane są środki publiczne, musi godzić się na to, że po rozstrzygnięciu przetargu zostaną ujawnione złożone oferty. Nie można w takim wypadku zasłaniać się tajemnicą handlową.</u>
          <u xml:id="u-42.37" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W tym kontekście budzić musi szczególny niepokój próba nowelizacji ustawy z 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych. Projektowana zmiana miałaby oddać w ręce urzędnika decyzję, którą z informacji traktować za niejawną. Trzeba pamiętać, że dostęp do informacji publicznej jest zasadą gwarantowaną w konstytucji. Jedynie szczegółowo w ustawie określone wypadki mogą działanie tej zasady ograniczyć.</u>
          <u xml:id="u-42.38" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Przechodzę obecnie do trzeciej dziedziny, w której realizuje się prawo obywatela do dobrego państwa - prawo do sprawnego, niezależnego wymiaru sprawiedliwości i rozpatrzenia sprawy przez niezawisłego sędziego w rozsądnym terminie. Od dawna panuje opinia, że wymiar sprawiedliwości jest najsłabszym filarem, na którym ma się opierać budowa państwa prawnego. W działaniach wymiaru sprawiedliwości można obserwować ostatnio oznaki pewnej poprawy. Następuje bardzo powolne, ale jednak, nadrabianie zaległości i skracanie tym samym czasu oczekiwania na prawomocne rozstrzygnięcie sprawy. Daleko jesteśmy jednak od stanu, który pozwalałby na stwierdzenie, że wymiar sprawiedliwości funkcjonuje sprawnie. Trzeba podkreślić, że zarówno normy konstytucyjne, jak i przepisy ustawowe dobrze zabezpieczają niezależność sądów i niezawisłość urzędu sędziowskiego. Ta niezawisłość zależy oczywiście nie tylko od uregulowania ustawowego, ale od osobowości sędziego, przyjętego przez niego systemu wartości.</u>
          <u xml:id="u-42.39" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości występuje wiele spraw, które rzutują na ocenę realizacji prawa do dobrego państwa. Dostępność do sądu jest utrudniona przez stosunkowo wysokie koszty postępowania, a decyzja o zwolnieniu od ponoszenia kosztów ma w wysokim stopniu charakter arbitralny. Człowiek w trudnej sytuacji materialnej, a w takiej jest większa część polskiego społeczeństwa, ma zasadnicze trudności w korzystaniu z fachowej pomocy prawnej przy wszczynaniu postępowania i w trakcie trwania procesu. Nakłada się na to także bardzo niski poziom świadomości prawnej obywateli.</u>
          <u xml:id="u-42.40" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W dalszym ciągu problemem sądownictwa jest przewlekłość postępowania, wyznaczanie wielu terminów rozpraw dzielonych długimi okresami. Stawia to pod znakiem zapytania realizację jednej z podstawowych zasad procesowych, zasady koncentracji materiału dowodowego. Dotykam w tym miejscu istotnego zagadnienia, jakim jest przygotowanie rozprawy, organizacji jej przebiegu. Sąd powinien korzystać przy tym z pomocy dobrze funkcjonującego sekretariatu, a także asystentów sędziów. Sąd musi mieć także wsparcie w instytucjach zewnętrznych, na przykład w dobrze funkcjonującej poczcie. Na sprawność pracy sądów rzutuje też stopień wiarygodności zaświadczeń lekarskich wydawanych stronom postępowania i świadkom. Do stopnia wiarygodności tych zaświadczeń można mieć niestety nadal bardzo poważne zastrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-42.41" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Przewlekłość postępowania może prowadzić do naruszenia innych, poza prawem do sprawnie działającego sądu, praw i wolności konstytucyjnych. Zilustruję to przykładem z mojej działalności. W 2003 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, w sprawie o ochronę dóbr osobistych wydając zarządzenie zabezpieczające, zakazał pozwanej redakcji jednego z dzienników jakichkolwiek publikacji na temat powoda, osoby wkraczającej w sferę działalności publicznej. Uznając wadliwość takiego zarządzenia, przystąpiłem do sprawy i wniosłem zażalenie na to postanowienie. Mimo że od wniesienia zażalenia upłynęło 8 miesięcy, do dnia dzisiejszego nie został wyznaczony termin posiedzenia sądu odwoławczego. Takie działanie sądu jest w rzeczywistości stosowaniem cenzury prewencyjnej wyraźnie zakazanej przez konstytucję.</u>
          <u xml:id="u-42.42" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Trzeba mieć nadzieję, że wprowadzone ostatnio zmiany procedur sądowych przyczynią się do znacznej poprawy sprawności postępowania przed sądami. Duże nadzieje stwarza jeszcze stale w zbyt skromnym stopniu wykorzystywana instytucja mediacji. Wprowadzenie ostatnio przez Wysoką Izbę do polskiego porządku prawnego środka odwoławczego w przypadku przewlekłego procesu wydaje się rozwiązaniem trafnym.</u>
          <u xml:id="u-42.43" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Tak jak można zauważyć poprawę działania sądownictwa, tak niepokój budzi sytuacja w prokuraturze. Zbyt częste są zarzuty dotyczące kierowania się przez prokuraturę względami politycznymi. Z perspektywy mojego biura widać brak konsekwencji polityki prokuratury w zakresie występowania z wnioskami o zastosowanie aresztu tymczasowego. Nadużywana jest też podstawa umorzenia postępowania karnego z powodu znikomego stopnia społecznej szkodliwości czynu. Widoczny jest w niektórych sprawach oportunizm prokuratorski, przewlekłość w prowadzeniu postępowania, w innych natomiast gorliwość we wszczęciu postępowania i jego intensywność budzą wątpliwości co do obiektywizmu prowadzącego sprawę prokuratora. Wydaje się konieczne rozdzielenie urzędów ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego.</u>
          <u xml:id="u-42.44" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Problemem staje się dostęp do bezpłatnej pomocy prawnej. Sprawa ta wymaga generalnego uregulowania. Nie da się przecenić na tym obszarze aktywności samych obywateli. Na szczególne podkreślenie zasługuje rola studenckich poradni prawnych (tzw. klinik prawa), świadczących nieodpłatnie usługi dla osób, którym kondycja materialna i sprzęgnięta z nią najczęściej niezaradność nie pozwala na skorzystanie z pomocy adwokata lub radcy prawnego. Zagrożenie dla poszerzania takiej prospołecznej praktyki (będącej udziałem nie tylko studentów, ale również w pełni wykwalifikowanych prawników) stanowią rozwiązania obecnej ustawy o VAT. Zgodnie z tą ustawą nawet nieodpłatne świadczenie usług prawniczych podlega opodatkowaniu. Wpływa to hamująco na angażowanie się korporacji prawniczych w niesienie pomocy prawnej osobom ubogim. Chcę wyraźnie podkreślić, tak jak to uczyniłem w piśmie do ministra finansów, że zadaniem państwa jest stworzenie ram prawnych, w tym w zakresie podatków, promujących niesienie takiej pomocy, a nie, jak obecnie, wręcz zniechęcających do jej niesienia. Trwają prace nad projektem ustawy o pomocy prawnej. Wprowadza ona pojęcie działalności pro bono, czyli usług świadczonych przez prawników społecznie i, co za tym idzie, nieodpłatnie. Jeżeli jednak nadal będzie obowiązywać od nich VAT, to prawnicy po prostu przestaną udzielać bezpłatnej pomocy prawnej. Jednak z satysfakcją pragnę poinformować Wysoką Izbę, że po mojej tegorocznej wizycie w woj. śląskim, doceniając wagę problemu dostępu do konsultacji prawnej, wojewoda śląski zlecił swoim prawnikom udzielanie nieodpłatnych porad dla obywateli w siedzibach urzędów w Katowicach, Bielsku-Białej i Częstochowie.</u>
          <u xml:id="u-42.45" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Wymaga wzmocnienia pozycja w procesie karnym osób pokrzywdzonych oraz zapewnienia im należnej ochrony i możliwości uzyskania zadośćuczynienia. Należałoby przyspieszyć prace nad projektem ustawy o państwowym funduszu kompensacyjnym. Niepokój musi budzić także fakt, że - sygnalizowane przeze mnie już w ubiegłym roku - sprawy dotyczące wypadków drogowych, w wyniku których pokrzywdzony poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, oraz sprawy mające za przedmiot błąd w sztuce lekarskiej, doniosłe z punktu widzenia ochrony konstytucyjnych wartości życia i zdrowia, są prowadzone zbyt często przez prokuratorów bez należytego zwracania uwagi na prawa osób pokrzywdzonych. Moja ocena w tym zakresie została podzielona przez Prokuraturę Krajową. W końcu maja 2003 r. skierowałem do wszystkich wojewodów prośbę o informacje na temat działań mających na celu wsparcie osób skrzywdzonych w wyniku przestępstw. Chodzi o rekompensatę strat, pomoc materialną, wsparcie prawne, medyczne i psychologiczne. Ma to posłużyć do stworzenia szczegółowej informacji o lokalnej i ogólnopolskiej sieci pomocy dla ofiar przestępstw, tworzonej przez instytucje, urzędy i organizacje zarówno rządowe, jak i pozarządowe. W tym roku przystąpiliśmy w moim biurze, wspólnie z organizacjami obywatelskimi i przedstawicielami zainteresowanych resortów, do opracowania założeń Narodowego Programu Pomocy Ofiarom Przestępstw.</u>
          <u xml:id="u-42.46" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! W 2003 r. wpłynęło do mnie 55 286 spraw (czyli o 3187 więcej niż w 2002 r.). Co do tej liczby, to nasuwa się zasadnicza uwaga, że zadowoleni do rzecznika nie piszą. Aktualne pozostaje zatem pytanie, na ile moje ustalenia i obserwacje mogą oddawać rzeczywisty stan przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w Polsce. Pragnę przypomnieć, że nie pełnię wyłącznie roli „skrzynki na listy” i niektóre zagadnienia podejmuję z własnej inicjatywy, wykorzystując po temu szeroką gamę przysługujących mi środków prawnych, w tym m.in. wizytacje przeprowadzane w terenie. Ujmując rzecz statystycznie, w 2003 r. skierowałem 294 wystąpienia problemowe (w tym 104 o podjęcie inicjatywy prawodawczej), 14 wniosków do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności przepisów z aktami wyższego rzędu, 9 zawiadomień o przystąpieniu do postępowania ze skargi konstytucyjnej, 3 pytania prawne, jak również 29 rewizji nadzwyczajnych do Sądu Najwyższego, 7 skarg do Naczelnego Sądu Administracyjnego, 47 kasacji do Sądu Najwyższego w sprawach karnych, 2 wnioski do sądu okręgowego w sprawach o wykroczenia. W okresie objętym informacją rozpatrzono 38 705 nowych spraw, w tym 17 352 z nich podjęto do prowadzenia, a w 19 875 wskazano wnioskodawcy przysługujące mu środki działania. W 109 sprawach zwrócono się o uzupełnienie wniosku, 461 przekazano według właściwości. Równocześnie w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich przyjęto 3504 interesantów oraz przeprowadzono 16 244 rozmowy telefoniczne z interesantami, udzielając stosownych wyjaśnień i porad. Oceniam, że około 30% spraw nie leży w moich kompetencjach. Z całej reszty 30% jest bezzasadnych, a połowa jest rozstrzygana pozytywnie dla skarżących.</u>
          <u xml:id="u-42.47" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W informacji za 2003 r. podkreślam w szczególności, że nadal musi wzrastać aktywność obywatelska, traktowana jako najlepszy środek przeciwdziałania bezradności i marginalizacji społecznej, będącej najczęściej skutkiem rosnącego bezrobocia, generującego ludzką biedę i nieszczęście. Nieodmiennie deklaruję wielopłaszczyznową pomoc organizacjom obywatelskim w ramach prowadzonych przez siebie licznych programów aktywizacyjnych, takich jak: „Ruch przeciw bezradności społecznej”, „Edukacja dla rozwoju”, „Pro Publico Bono”, „Społeczeństwo obywatelskie na rzecz prawa dostępu do informacji publicznej”, „Poradnictwo obywatelskie i prawne”. W ramach tych działań jestem organizatorem lub współorganizatorem wielu konferencji i spotkań służących prowadzeniu debaty publicznej i formułowaniu wniosków do władz. Uważam, że zadaniem rzecznika praw obywatelskich jest wspieranie budowy społeczeństwa obywatelskiego. Z wielką uwagą obserwuję wdrażanie ustawy o organizacjach pożytku publicznego i wolontariacie, starając się także wspierać organizacje obywatelskie w poznawaniu i stosowaniu tej ustawy. Z satysfakcją obserwuję coraz częstsze zrozumienie organów samorządowych dla ruchu obywatelskiego i traktowanie organizacji obywatelskich jako partnera w wykonywaniu zadań publicznych, a nie jedynie jako klienta czekającego na finansowe wsparcie.</u>
          <u xml:id="u-42.48" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Podstawowym problemem, który musiał pozostać w centrum zainteresowania rzecznika praw obywatelskich, jest bezrobocie. Traktuję bezrobocie jako katastrofę społeczną i to nie tylko w aspekcie ekonomicznym, ale przede wszystkim humanitarnym. Bezrobocie prowadzi do degradacji osobowości osób dotkniętych tą katastrofą przez dłuższy czas. Nie są rzadkie wypadki, że osoby przez dłuższy czas bezrobotne nie zgłaszają się do oferowanej im pracy. Potrzebne są nie tylko działania nastawione na tworzenie miejsc pracy, ale również działania terapeutyczne skierowane przeciwko postawie rezygnacji z poprawienia swojej sytuacji życiowej. Niezmiernie ważne jest chronienie dzieci osób pozbawionych pracy przed przejęciem od swoich rodziców postawy bierności. Zastanawiają się niektórzy, jak wykorzystać korzyści płynące ze wzrostu gospodarczego, jak wykorzystać większe, niż planowano, wpływy do budżetu państwa. Uważam, że należy zainwestować w edukację tych, którzy mają najtrudniejszy do niej dostęp, w edukację dzieci z rodzin dotkniętych długotrwałym bezrobociem. Potrzebne jest utworzenie funduszu stypendialnego dla tej młodzieży dającego szansę edukacji każdemu dziecku rodziców bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-42.49" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Sytuacja na rynku pracy powoduje skłonność niektórych pracodawców do naruszania prawa pracy. Mam tu na myśli wypadki nieterminowego wypłacania wynagrodzenia, stwarzania warunków pracy nieodpowiadających podstawowym zasadom bhp, zmuszania pracowników do tzw. samozatrudniania celem odejścia od stosowania norm prawa pracy oraz przerzucania na pracowników niektórych kosztów pracy.</u>
          <u xml:id="u-42.50" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Drugim obok bezrobocia zasadniczym problemem jest ochrona zdrowia. Nie ma powodów, aby omawiać błędy zawarte w ustawie z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, wytknięte w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 7 stycznia tego roku. Muszę jednak stwierdzić, że jeszcze przed uchwaleniem tej ustawy kilkakrotnie występowałem do premiera i ministra zdrowia o dokonanie koniecznych zmian w obowiązującym wówczas systemie kas chorych, a nie dokonywanie ryzykownej i cofającej reformę centralizacji systemu ochrony zdrowia. Podstawowe znaczenie ma uchwalenie ustawy, która zapobiegnie powstaniu chaosu grożącego systemowi ochrony zdrowia po wejściu w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Trzeba zdać sobie sprawę, że projekt ustawy, który znajduje się w Sejmie, musi być uchwalony w najbliższych tygodniach. Oznacza to brak możliwości prowadzenia pogłębionej debaty nad systemem ochrony zdrowia uwzględniającej zebrane dotychczas doświadczenia Polski i innych państw.</u>
          <u xml:id="u-42.51" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Ustawa, którą - mam nadzieję - uchwali parlament, musi mieć siłą rzeczy charakter prowizoryczny. Ważne jest, żeby ustawa ta nie blokowała możliwości dokonania gruntownej reformy. Już obecnie należy rozpocząć debatę poświęconą takiej reformie, debatę uwzględniającą społeczne, ekonomiczne i prawne uwarunkowania reformy. Powinni w niej wziąć udział przedstawiciele wielu zainteresowanych reformą środowisk. Trzeba mieć bowiem na uwadze, że ta reforma adresowana jest do całego społeczeństwa. Zwrócono się do mnie jako rzecznika praw obywatelskich o pomoc w zorganizowaniu takiej debaty, wolnej od walki politycznej. Wyrażam w tym miejscu wobec Wysokiej Izby gotowość daleko idącej pomocy mojego biura i mojej własnej przy ustalaniu założeń reformy ochrony zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-42.52" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Po wejściu do Unii powstaje nowe zjawisko wyjazdu licznych lekarzy specjalistów do pracy w innych państwach Unii. Rozmiary tego zjawiska mogą być niepokojące dla dobra pacjentów. Czy nie należy odwrócić tego trendu i nadwyżkę miejsc szpitalnych, szczególnie w rejonach Dolnego Śląska, przeznaczyć na obsługę pacjentów zagranicznych? Niech lekarze leczą cudzoziemców w Polsce, nie pozostawiając polskich pacjentów bez opieki i mogąc realizować swoje ambicje zawodowe w kraju.</u>
          <u xml:id="u-42.53" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Nie mogę przy omawianiu stanu ochrony zdrowia nie podkreślić stwierdzanego przez moje biuro stosunkowo częstego naruszania praw pacjenta. Mnożą się błędy lekarskie, bardzo utrudnione jest dochodzenie roszczeń przez poszkodowanych, wstrzymane zostały prace nad projektem ustawy o odpowiedzialności zawodowej lekarzy.</u>
          <u xml:id="u-42.54" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Brak stabilności rozwiązań cechuje sferę szeroko pojmowanego prawa do zabezpieczenia społecznego, z której pochodzi bardzo wiele skarg kierowanych do rzecznika. Społeczny sprzeciw budzą w szczególności działania zmierzające do weryfikacji już przyznanych świadczeń rentowych, ich odbierania, zawieszania albo zmniejszania wysokości. Generalnie zabiegi te są traktowane przez świadczeniobiorców jako zamach na prawa przez nich słusznie nabyte.</u>
          <u xml:id="u-42.55" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Na realizację oczekują zgłaszane wcześniej przeze mnie problemy braku uregulowania tzw. zastępczego wynagrodzenia, czyli zastępczej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, w wysokości najniższego wynagrodzenia. Dotyczy to pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy za okresy ubezpieczenia, w których nie można wskazać faktycznej podstawy wymiaru składek z uwagi na brak dokumentacji płacowej.</u>
          <u xml:id="u-42.56" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Utrzymują się trudności z finansowaniem środków pomocy społecznej, które są nadal niewystarczające w stosunku do istniejących potrzeb. W kwietniu 2004 r. zaskarżyłem do Trybunału Konstytucyjnego art. 12 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, przewidujący uprawnienie do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka. Rozwiązania te mogą stanowić zachętę do ustalania swojego statusu jako osoby formalnie samotnej, i to bez względu na potrzeby dzieci. Podzielam stanowisko rzecznika praw dziecka, który zarzucił temu rozwiązaniu prawne i faktyczne dyskryminowanie dzieci rodziców pozostających w związkach formalnych oraz dzieci rodziców niepozostających w takich związkach, ale którzy zgodzili się wychowywać swe dzieci razem. Efektem wprowadzenia przepisów w kwestionowanym kształcie będzie zachwianie równowagi finansów publicznych z uwagi na znaczącą liczbę małżeństw, które wraz ze swoimi dziećmi funkcjonują na granicy lub poniżej progu określającego uprawnienie do wsparcia. Osoby te w stosunkowo krótkim czasie mogą spełnić wymogi przewidziane w ustawie, ustalając formalnie swój status jako osoby samotnie wychowujące dziecko wyłącznie w celu uzyskania uprawnień do dodatku. Znaczący wzrost liczby pozwów rozwodowych świadczy o tym, że ten mechanizm zaczął działać.</u>
          <u xml:id="u-42.57" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Na osobną wzmiankę zasługuje niestety organizacja wypłacania zasiłków dla osób samotnie wychowujących dzieci. Nie został wykorzystany kilkumiesięczny okres spoczywania ustawy, który jest przecież przeznaczony na wdrożenie ustawy w życie. Wiem od kobiet samotnie wychowujących dzieci, z którymi spotykałem się kilkakrotnie, że urzędy samorządowe przed wejściem w życie ustawy najczęściej nie przyjmowały wniosków i dokumentów, argumentując to tym, że ustawa jeszcze nie obowiązuje. Efektem były te sceny, które mogliśmy obserwować w Szczecinie i innych miastach.</u>
          <u xml:id="u-42.58" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W dalszym ciągu ponawiam swój postulat zgłaszany przed Wysoką Izbą już dwukrotnie, że jest potrzebne utworzenie resortu do spraw rodziny i młodzieży. Usytuowanie problemów rodziny i młodzieży w różnych resortach, i to nie w centrum ich zainteresowania, prowadzi do marginalizacji tej podstawowej dla rozwoju społeczeństwa problematyki.</u>
          <u xml:id="u-42.59" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Stałego monitorowania wymaga problem przemocy w rodzinie oraz ochrony dzieci i młodzieży przed promocją przemocy, wulgarności i przekazami obscenicznymi w środkach masowego przekazu. Na tej sali nie muszę przypominać o toczących się pracach parlamentarnych nad obywatelskim projektem ustawy o zwalczaniu szkodliwych przekazów w mediach dla małoletnich odbiorców i wielokrotnie podkreślanej przeze mnie potrzebie sfinalizowania tych prac.</u>
          <u xml:id="u-42.60" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W roku 2003 poświęciłem wiele uwagi problematyce edukacji narodowej. Stan edukacji narodowej budzić musi troskę. Niekonsekwentnie wprowadzona reforma edukacji, obrona za wszelką cenę skamieliny ustawodawczej, jaką jest niewątpliwie Karta nauczyciela, powoduje, że brak nam nowoczesnego systemu edukacji. Nie mogą tego obrazu zmienić nieliczne elitarne szkoły, rzeczywiście prowadzone wbrew występującym przeszkodom na najwyższym poziomie. Przeciętna jest jednak bardzo niska, odbiegająca od standardów europejskich i niestety, co pokazały tegoroczne egzaminy gimnazjalistów, wykazująca tendencję spadkową.</u>
          <u xml:id="u-42.61" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Wspólnie z organizacjami obywatelskimi dokonaliśmy diagnozy stanu edukacji i przedstawiliśmy wnioski dotyczące sposobów jego poprawy. Materiały te zostały opublikowane. Panu prezydentowi Kwaśniewskiemu przedstawiłem propozycję powołania obywatelskiej rady edukacyjnej, której zadaniem byłyby: opracowanie wizji edukacji narodowej na najbliższe 20 lat oraz czuwanie nad realizacją tej wizji niezależnie od aktualnie sprawującej władzę opcji politycznej.</u>
          <u xml:id="u-42.62" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Nie jest ważny podział szkół na publiczne i niepubliczne, ważne jest to, aby polskie szkoły były szkołami obywatelskimi, wychowującymi dobrych, aktywnych obywateli Polski i Europy. Konieczne jest rozpoczęcie debaty narodowej dotyczącej obywatelskiego wychowania.</u>
          <u xml:id="u-42.63" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Nie zostały wprowadzone w życie przepisy o radach szkolnych na szczeblach samorządowych. Nie we wszystkich szkołach funkcjonują takie rady. Brak jest wypracowanej koncepcji na włączenie rodziców w życie szkoły.</u>
          <u xml:id="u-42.64" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Nie należy łatwo się zgadzać na likwidację w związku z niżem demograficznym małych szkół, szczególnie w obszarach wiejskich. Są to przeważnie jedyne ośrodki kulturotwórcze, których zachowanie ma zasadnicze znaczenie dla jakości życia mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-42.65" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W Polsce brak jest rozwiązań systemowych w zakresie budownictwa socjalnego. Uniemożliwia to skuteczną pomoc ze strony władz publicznych osobom bezdomnym. Bardzo trudna staje się sytuacja lokatorów w prywatnych kamienicach. Nie stworzono odpowiedniego systemu zamiany mieszkań z zachowaniem praw chroniących lokatorów. Zawiłe i niespójne są przepisy dotyczące przyznawania dodatków mieszkaniowych. Podobnie niespójne są przepisy odnoszące się do spółdzielni mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-42.66" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Od wielu lat niska jakość jest charakterystyczną cechą ustawicznie modyfikowanych unormowań kształtujących zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych żołnierzy zawodowych i innych funkcjonariuszy, tzw. służb mundurowych.</u>
          <u xml:id="u-42.67" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Nie zostały dotychczas zakończone prace nad regulacjami dotyczącymi zasady rozliczeń kosztów zużycia wody i odprowadzania ścieków pomiędzy właścicielami budynków a osobami zajmującymi w nich poszczególne lokale. Wadliwy jest mechanizm zatwierdzania obowiązujących w tym zakresie taryf.</u>
          <u xml:id="u-42.68" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W zakresie obrotu nieruchomościami i ochrony własności, a także prywatyzacji i reprywatyzacji reagowałem na przedstawione problemy za pomocą przysługujących mi środków prawnych. Problem rekompensat dla osób, które zostały pozbawione po II wojnie światowej mienia położonego na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej, znalazł wstępne rozstrzygnięcie w wyroku z dnia 22 czerwca 2004 r. Wielkiej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Jak wiadomo, Trybunał nie zasądził, przynajmniej na tym etapie postępowania, zadośćuczynienia. Uznał bowiem, że kwestia ta nie jest jeszcze gotowa do rozstrzygnięcia. Zaprosił natomiast strony postępowania do przedłożenia w terminie 6 miesięcy stanowisk w kwestii finansowej lub poinformowania o polubownym załatwieniu sprawy. Jednocześnie Trybunał orzekł, że Polska musi zapewnić realizację tzw. uprawnienia zabużańskiego nie tylko skarżącemu, ale i pozostałym uprawnionym do ekwiwalentu za mienie zabużańskie. Orzekł więc niewątpliwie co do zasady. Mój komentarz do tego wyroku jest krótki: władze nie zrobiły nic, aby skutecznie rozwiązać problem roszczeń zabużan. Sprawę można było załatwić bez wydawania pieniędzy, przekazując uprawnionym rekompensatę w naturze, choćby w postaci nieruchomości skarbu państwa. Uchwalono jednak przepisy faktycznie uniemożliwiające takie rozwiązanie, które zresztą na mój wniosek obalił polski Trybunał Konstytucyjny. Problem ten będzie pozostawał w moim stałym zainteresowaniu, jego ostateczne rozwiązanie bowiem może mieć wręcz precedensowe znaczenie dla bardziej ogólnego zagadnienia reprywatyzacji. Nie jest rozwiązany także stale odkładany problem podjęcia obsługi zobowiązań wynikających z emitowanych przez państwo przed 1 września 1939 r. papierów wartościowych, pozostających nadal w dyspozycji niektórych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-42.69" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Niewystarczająca jest ochrona konsumencka, pomimo sieci organów, w tym także społecznego działania, wyspecjalizowanych w tej ochronie. Nadal działają bezkarnie różni przedsiębiorcy, którzy wypracowanymi metodami socjotechnicznymi doprowadzają licznych, często niezamożnych, obywateli do niekorzystnego rozporządzenia swoim mieniem. Pozostaję w przekonaniu, że ostatnio uchwalona (17 czerwca br.) przez Wysoki Sejm ustawa zakazująca działalności w systemie argentyńskim spełni swoje zadanie, bez uszczerbku dla osób, które z tego systemu, mimo jego oczywistych wad, korzystają. Wymaga przeanalizowania sprawa pośrednictwa różnych podmiotów na rzecz banków w zakresie udzielania kredytów w systemie ratalnym. Zjawisko to jest bowiem bardzo rozpowszechnione, pomimo nieuregulowania go w Prawie bankowym. Skargi obywateli dotyczyły też pobierania przez banki różnego rodzaju dodatkowych opłat. Występują nadal w systemie bankowym niedopuszczalne przez prawo cywilne klauzule umowne, np. odnoszące się do cesji wierzytelności bez zgody kredytobiorcy lub zmiany oprocentowania kredytu. Muszę jednak podkreślić bardzo dobrą współpracę z Zarządem Związku Banków Polskich.</u>
          <u xml:id="u-42.70" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W sposób niepokojący odradza się lichwa, będąca zwykłym karalnym na podstawie art. 304 Kodeksu karnego wyzyskiem. Jest uderzające, że sprawy takie z reguły nie skutkują wszczynania postępowania przez prokuraturę. Popieram prace parlamentarne nad ustawą o zwalczaniu lichwy.</u>
          <u xml:id="u-42.71" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Znaczący liczbowo wymiar miały sygnalizacje obywateli wadliwego prawnie, a ponadto bezwzględnego działania firm windykacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-42.72" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Wiele zastrzeżeń budzi funkcjonowanie zakładów ubezpieczeń, zwłaszcza co do zaniżania wypłacanych przez nie odszkodowań.</u>
          <u xml:id="u-42.73" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jako odrębny problem kwalifikowano ochronę odbiorców usług telekomunikacyjnych, zwłaszcza korzystających z możliwości połączeń z numerami rozpoczynającymi się od oznaczeń: 0–700. Są już i nowe numery. W moim przekonaniu jedyną gwarancją ochrony interesów obywateli byłaby sprzedaż takich usług jedynie na wyraźne życzenie klienta.</u>
          <u xml:id="u-42.74" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Liczne wątpliwości zgłaszałem w zakresie nakładania podatków, innych danin publicznych i różnych opłat, określania podmiotów i przedmiotów opodatkowania oraz stawek podatkowych, a także zasad i trybu przyznawania ulg i umorzeń, jak również kategorii podmiotów zwolnionych od tych świadczeń. Mimo upływu ponad 6 lat od wejścia w życie konstytucji nie wszystkie przepisy prawa z tych dziedzin zostały przystosowane do wymogów art. 217 i 92 konstytucji. W szczególności prawo daninowe nadal cechuje, oprócz innych wad, niepewność i nieprzewidywalność rozwiązań. Na te wyjątkowo dotkliwe dla obywateli niedostatki zwrócił uwagę Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 24 maja 2004 r., wydanym w wyniku mojego i prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego wniosku, w którym zostały zakwestionowane niektóre unormowania Ordynacji podatkowej. Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego było miażdżące. Trybunał uznał, że zawarta w art. 24b § 1 Ordynacji podatkowej klauzula generalna dotycząca obejścia prawa podatkowego nie spełnia konstytucyjnych wymogów przyzwoitej legislacji. Zaskarżone unormowanie nie realizuje wymogu należytej określoności zobowiązań podatkowych. Niejasność i wieloznaczność zaskarżonej regulacji sprawia, że obywatel nie ma możliwości przewidzenia konsekwencji prawnych swoich działań. Stan taki narusza zasadę pewności prawa, wchodzącą w zakres zasady demokratycznego państwa prawnego.</u>
          <u xml:id="u-42.75" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W kontekście prawa podatkowego na szczególną uwagę zasługuje nieliczące się z konsekwencjami opodatkowanie w zeszłym roku podatkiem dochodowym stypendiów zagranicznych, które otrzymują polscy naukowcy. Fundatorzy tych stypendiów zagrozili wstrzymaniem ich przyznawania polskim obywatelom. Cieszę się, że interweniując w tej sprawie, otrzymałem wsparcie wielu instytucji, takich jak Polska Akademia Umiejętności czy Polska Akademia Nauk, a przede wszystkim, że znalazłem zrozumienie u ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-42.76" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Wysoka Izbo! Zagadnieniem, które musiało pozostawać w centrum zainteresowania sprawowanego przeze mnie urzędu, jest bezpieczeństwo obywateli. Występuje powszechne zjawisko poczucia zagrożenia przestępczością. Dotyczy to zarówno popełniania stosunkowo drobnych przestępstw, głównie kradzieży, jak i tych najważniejszych, zabójstw, gwałtów, porwań, wymuszeń, haraczy, dokonywanych z reguły przez zorganizowane grupy przestępcze. W ostatnim czasie poważnym problemem stało się zapewnienie bezpieczeństwa podczas imprez masowych, zwłaszcza w toku i po zakończeniu spotkań piłkarskich. Obywatele w kierowanych do mnie listach domagają się szybkich i skutecznych działań organów ścigania, które to postulaty nie zawsze zostają spełnione. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać nie tylko w niedostatkach materialnych i organizacyjnych, z jakimi od lat borykają się organy prokuratury i policji, ale także w braku upowszechniania lokalnych inicjatyw społecznych wspierających działania tych organów.</u>
          <u xml:id="u-42.77" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Pogłębiają się niedostatki polskiego systemu penitencjarnego. Rzadko słyszy się już dzisiaj zarzuty pod adresem obowiązującego Kodeksu karnego, że jest on zbyt liberalny. Rzeczywistość jest inna i w oparciu o ten kodeks polskie sądy prowadzić mogą racjonalną, także bardzo surową politykę karną. Od lata 2000 r. wzrosła w Polsce liczba osób pozbawionych wolności z około 56 tys. do około 81 tys. obecnie. Przekroczone zostały w polskich zakładach karnych obowiązująca normy odnoszące się do powierzchni celi, przypadającej na jednego więźnia. Tegoroczne protesty w zakładach karnych są sygnałem, że nie da się w dalszym ciągu nie zauważać tego problemu. Norma 3 m2 na więźnia pozwala w Polsce na osadzenie do 69 tys. osób. Przypominam, że obecnie jest umieszczonych 81 tys. osób. Znacznie większym problemem jest to, że ponad 30 tys. osób jest prawomocnie skazanych na karę pozbawienia wolności i nie ma gdzie ich umieścić. Te osoby narażone są na największą demoralizację. Mogą sobie bowiem kpić z wymiaru sprawiedliwości. Trzeba albo drastycznie zwiększyć liczbę miejsc w zakładach karnych, co jest przedsięwzięciem niezwykle drogim, albo przestawić politykę karną na stosowanie w większym zakresie kar bez pozbawienia wolności i oddziaływanie na skazanego środkami probacyjnymi i przez kuratora. Ten drugi kierunek wydaje się znacznie bardziej racjonalny. W tym samym kierunku zmierza rekomendacja konferencji, zorganizowanej w grudniu 2003 r. przy współudziale mojego biura pod patronatem marszałka Senatu. W tym samym kierunku zmierza podjęta w dniu 3 czerwca uchwała Senatu Rzeczypospolitej. Realizacja tzw. sprawiedliwości naprawczej jako kierunku polityki karnej, praca na cel społecznie użyteczny osób skazanych jako alternatywa dla kary pozbawienia wolności zdobywa coraz więcej zwolenników. Chodzi teraz o to, aby w sposób dostateczny zapewnić stronę organizacyjną jej wykonywania.</u>
          <u xml:id="u-42.78" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Likwidacja wielu garnizonów i jednostek wojskowych powodowała w ubiegłym roku uzasadnioną frustrację i obawy kadry co do dalszych perspektyw pełnienia służby. Byli żołnierze zawodowi w wielu wypadkach nie mogą odnaleźć się na cywilnym rynku pracy, a tzw. pomoc rekonwersyjna ze strony organów wojskowych najczęściej okazuje się niewystarczająca. W niektórych jednostkach wojskowych odrodziło się, jakkolwiek z mniejszym nasileniem i najczęściej w zmienionych formach, naganne zjawisko nieformalnych praktyk, potocznie określanych mianem „fali”. Nadal krytykowane jest pobieżne badanie poborowych, przeciążenie dodatkowymi obowiązkami, pełnienie służby z dala od miejsca zamieszkania oraz stan higieny osobistej. Analiza skarg policjantów i pozostałych funkcjonariuszy służb mundurowych świadczy o tym, iż pogłębia się problem nierespektowania przez przełożonych praw tej grupy zawodowej zawartych w przepisach pragmatycznych, w tym roli i uprawnień działaczy związkowych. Dochodziło do przedmiotowego traktowania podwładnych, naruszania ich godności osobistej, a nawet do przypadków znęcania się psychicznego.</u>
          <u xml:id="u-42.79" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Wspólną bolączką środowisk mundurowych są warunki socjalne, spowodowane miedzy innymi skromnymi uposażeniami i niedotrzymywaniem przez decydentów zapowiedzi ich podwyżek. Wizytując w bieżącym roku woj. śląskie, dokonałem niezapowiedzianej wcześniej kontroli kilku komisariatów. Warunki pracy funkcjonariuszy Policji, jakie zobaczyłem, są przerażające. Brak podstawowych urządzeń, stare, często prywatne meble, rozlatujące się maszyny do pisania, nadające się bardziej do muzeum techniki. Na ścianach jako godła państwa polskiego widziałem wizerunki orła z okresu PRL z domalowaną koroną. Pocieszające było to, że pomieszczenia aresztantów nie budziły zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-42.80" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Trafiającą do mnie korespondencję trudno uznać za odzwierciedlającą problemy osób należących do grup mniejszości narodowych i etnicznych. Piszą bowiem do mnie tylko ci, którzy wiedzą o moim urzędzie i oczekują pomocy. Zwraca uwagę wyjątkowo mała, w stosunku do wszystkich przesyłanych do mnie listów, liczba skarg dotyczących przejawów dyskryminacji ze względu na przynależność do innego narodu niż polski. W świetle tych okoliczności pozytywnie na ogół należy oceniać politykę organów władz publicznych w kwestiach zachowania praw do własnej kultury, tradycji i języka ojczystego mniejszości narodowych i etnicznych. Stan zaawansowania prac nad projektem oczekiwanej od dawna w tym zakresie ustawy budzi nadzieję na szansę wejścia jej w życie w stosunkowo niedługim czasie. Pozwoli to niewątpliwie na wzmocnienie gwarancji prawnych dla tej grupy obywateli polskich. Wymaga tego w szczególności, konsekwentnie sygnalizowane przeze mnie od lat, położenie Romów, a zwłaszcza zaliczanej do tej mniejszości grupy Bergitka Roma.</u>
          <u xml:id="u-42.81" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Uregulowania ustaw z dnia 13 czerwca 2003 r.: o cudzoziemcach oraz o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, stanowią kolejny znaczący krok ku pełnemu dostosowaniu do standardów unijnych. Należy pokreślić, że są one znacznie korzystniejsze dla zainteresowanych, między innymi poprzez wprowadzenie wielu nowych instytucji, na przykład pobytu tolerowanego. Nie znaczy to jednak, że nie odnotowuje się w Polsce przejawów braku tolerancji dla mniejszości. Wspomnę jedynie o tragicznym zdarzeniu w Bolesławcu, gdzie został zamordowany przez młodych bandytów 19-letni chłopak, od dziecka żyjący w Polsce, którego jedyną „winą” był czarny kolor skóry.</u>
          <u xml:id="u-42.82" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W tym roku zorganizowałem wspólnie z organizacją obywatelską „Otwarta Rzeczpospolita” konferencję poświęconą tolerancji, na którą zaprosiłem przedstawicieli bardzo różnych środowisk.</u>
          <u xml:id="u-42.83" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W 2003 r. ożywione były moje kontakty na forum międzynarodowym. Z najbardziej istotnych przedsięwzięć należy wskazać, iż byłem inicjatorem „Międzynarodowej Karty Skutecznego Ombudsmana”, która spotkała się z życzliwym przyjęciem w instytucjach obrońców praw człowieka. Chodzi o minimum warunków, jakie musi spełniać określona instytucja, aby była uznana za urząd ombudsmana. Ma to być również rodzaj wzorca służącego państwom dopiero tworzącym instytucje demokratyczne.</u>
          <u xml:id="u-42.84" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W kwietniu 2003 r. w Atenach brałem udział, jako jedyny uczestnik jeszcze spoza Unii, i wygłaszałem referat na seminarium narodowych ombudsmanów z państw należących do Unii Europejskiej. W dniach 29–30 maja 2003 r. odbyła się w Warszawie międzynarodowa konferencja pod hasłem „Ombudsman a prawo Unii Europejskiej”, na której omówiono zagadnienia praw cudzoziemców, dostępu do informacji oraz pozycji ombudsmana w kontekście prac nad projektem Konstytucji Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-42.85" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Z kolei mój zastępca, prof. Jerzy Świątkiewicz, w dniach 30 marca-18 kwietnia 2003 r. wystąpił w roli konsultanta w projekcie pomocy dla instytucji ombudsmana Republiki Kirgistanu. W sumie ja, moi zastępcy oraz pracownicy biura czynnie uczestniczyliśmy w niemalże 50 konferencjach, sympozjach i spotkaniach przeprowadzonych w kraju z udziałem przedstawicieli państw obcych i za granicą.</u>
          <u xml:id="u-42.86" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Nasuwa się uwaga, że integracja państw Europy musi być oparta na wspólnym dla wszystkich systemie wartości, systemie, w którym człowiek jest zawsze celem działania władzy publicznej i nigdy nie powinien być traktowany przedmiotowo jako środek do uzyskania określonych rezultatów. W cywilizacji europejskiej godność ludzka to wartość będąca źródłem wolności i praw. Oddaje to znakomicie Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 30. W swoich działaniach w 2003 r. nieodmiennie dążyłem do tego, by władze publiczne przestrzegały tej konstytucyjnej dyrektywy.</u>
          <u xml:id="u-42.87" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Na końcu informacji nie mogę pominąć mojej współpracy z mediami. Oceniam ją jako bardzo owocną i korzystną. Mój obowiązek informowania opinii publicznej o swojej działalności zapisany jest w konstytucji i w ustawie o rzeczniku praw obywatelskich. Realizowany był z założeniem, że jawność pracy rzecznika jest zasadą jego funkcjonowania w państwie demokratycznym i że stanowi ona istotny czynnik wspomagający skuteczność działań oraz ważny element w procesie edukacji prawnej społeczeństwa. Chcę podziękować całemu środowisku medialnemu za systematyczne informowanie o mojej działalności i wskazywanie obszarów z życia społecznego, w których moje działania byłyby oczekiwane. Działalność dziennikarzy wskazujących na łamanie praw obywatelskich przez władze publiczne jest bardzo częstym powodem wszczęcia przeze mnie postępowania doprowadzającego do skutecznych interwencji w obronie pokrzywdzonych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-42.88" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Kończąc składanie dorocznej informacji, pragnę wyrazić paniom i panom posłom, panu marszałkowi podziękowanie za współpracę i wsparcie w wypełnianiu przeze mnie nałożonych konstytucją i ustawą obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-42.89" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Byłbym w sposób szczególny zobowiązany Wysokiej Izbie za wyrażenie zgody na ustanowienie moich pełnomocników terenowych, poszerzających - ważną zwłaszcza dla ludzi ubogich i wielokrotnie właśnie z tej przyczyny zgłaszaną we wnioskach państwa posłów - dostępność mego urzędu. Projekt stosownej inicjatywy uchwałodawczej komisji: Ustawodawczej oraz Sprawiedliwości i Praw Człowieka, po pozytywnym rozpatrzeniu na posiedzeniach w dniach 17 i 30 czerwca tego roku, w najbliższym czasie powinien trafić pod obrady plenarne Wysokiego Sejmu. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-42.90" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Bardzo dziękuję panu profesorowi.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Bożenę Kizińską w celu przedstawienia sprawozdania komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Przedmiotem dzisiejszego posiedzenia jest rozpatrzenie informacji złożonej przez rzecznika praw obywatelskich za okres od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2003 r., wraz z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. W 2003 r., podobnie jak w latach ubiegłych, rzecznik praw obywatelskich rozpatrywał sprawy dotyczące naruszeń wolności i praw obywatelskich przez organy władzy publicznej, organizacje i instytucje zobowiązane do przestrzegania tych wolności i praw.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Do rzecznika wpłynęło w tym czasie 55 286 spraw, a w całym okresie funkcjonowania urzędu prawie 700 tys. W 2003 r. rzecznik praw obywatelskich skierował 294 wystąpienia problemowe, w tym 104 o podjęcie inicjatywy prawodawczej, 14 wniosków do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności przepisów z aktami wyższego rzędu oraz 9 zawiadomień o przystąpieniu do postępowania ze skargi konstytucyjnej, 3 pytania prawne oraz 29 rewizji nadzwyczajnych do Sądu Najwyższego, 7 skarg do Naczelnego Sądu Administracyjnego, 47 kasacji do Sądu Najwyższego w sprawach karnych i 2 wnioski do sądu okręgowego w sprawach o wykroczenia.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">W okresie objętym informacją rozpatrzono 38 705 nowych spraw, w tym 17 352 z nich podjęto do prowadzenia, a w wypadku 19 875 spraw wskazano wnioskodawcy przysługujące mu środki działania. W 109 sprawach zwrócono się o uzupełnienie wniosku, a 461 spraw przekazano według właściwości. Równocześnie w biurze rzecznika przyjęto 3504 interesantów oraz przeprowadzono 16 244 rozmowy telefoniczne, udzielając stosownych wyjaśnień i porad. Rzecznik ocenia, że około 30% spraw nie leży w jego kompetencjach. Z całej reszty 30% jest bezzasadnych, a połowa jest rozstrzygana pozytywnie dla skarżących. Z trafiających do rzecznika spraw 50% mogłoby być załatwianych od ręki w innych urzędach.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Przechodząc do omówienia poszczególnych kwestii, należy zwrócić uwagę na następujące sygnalizowane przez rzecznika problemy. Podstawowym problemem, z którym stykał się rzecznik, są kwestie natury socjalnej, a zwłaszcza polska bieda generowana przez utrzymujące się na ciągle bardzo wysokim (jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, ponad 20-procentowym) poziomie bezrobocie.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">W okresie ostatnich 5 lat w co drugiej rodzinie ktoś nie miał pracy. Obecnie w takiej sytuacji jest 33% rodzin. To, co prawda, mniej niż rok temu (wtedy taki stan badania wykazały wśród 37% rodzin), ale ta formalna poprawa nie może cieszyć. Konsekwencje pozostawania bez pracy są bowiem dla rodzin zdecydowanie negatywne i to we wszystkich wymiarach (także pozaekonomicznym) życia społecznego. Bezrobocie stanowi pożywkę dla różnych patologii, przykładowo: przestępczości, przymuszania do pracy dzieci, alkoholizmu, narkomanii, prostytucji i niszczy psychikę dotkniętych nim osób, czyniąc je bezwolnymi wobec tego zjawiska, pogłębiając marazm i apatię. Z tego względu rzecznik wdrożył i kontynuuje szereg programów ukierunkowanych na przeciwdziałanie bezrobociu, wśród których wymienić należy zwłaszcza „Ruch przeciw bezradności społecznej”, „Edukacja dla rozwoju”, czy też niektóre inicjatywy podejmowane w ramach konkursu „Pro publico bono”. Na podkreślenie zasługuje też pomoc udzielania bezrobotnym przez Biuro Porad Obywatelskich, a w aspekcie jurydycznym poprzez rozwijającą się sieć uniwersyteckich poradni prawnych (tzw. klinik prawa) świadczących usługi dla osób, których kondycja materialna nie pozwala na wynajęcie adwokata lub radcy prawnego.</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Niebezpieczną tendencją zaobserwowaną przez rzecznika praw obywatelskich staje się również łamanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz uchylanie się pracodawców od zapłaty za pracę już wykonaną. Niepokój budzi wzrost niedokonanych wyroków i ugód zawartych przed sądami pracy. Obecnie przestępstwem jest tylko niewykonanie wyroku przywracającego pracownika do pracy. Rzecznik podziela pogląd głównego inspektora pracy, iż warto się zastanowić, czy nie rozszerzyć tej normy na wszystkie niewykonane przez pracodawcę prawomocne wyroki sądu pracy, zwłaszcza zasądzające świadczenia pieniężne. Zaniechanie pracodawcy w tym zakresie stanowi o braku elementarnego szacunku dla porządku prawnego i rażąco narusza godność pracownika.</u>
          <u xml:id="u-44.6" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Perturbacje w funkcjonowaniu szeroko rozumianego systemu ochrony zdrowia wysunęły problemy bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa oraz opieki zdrowotnej na czołowe, obok bezrobocia, miejsce wśród najbardziej dolegliwych bolączek nękających obywateli naszego kraju. Nie sprawdziły się zarówno w aspekcie faktycznym, jak i prawnym rozwiązania przyjęte w ustawie z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że podstawowe przepisy tej ustawy dotyczące organizacji i zasad działania funduszu, zasad zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych, organizacji udzielania świadczeń gospodarki finansowej oraz zasad nadzoru i kontroli wykonywania zadań funduszu są niezgodne z konstytucją. Orzeczenie to oznacza, że konieczne jest skonstruowanie nowego, całościowego uregulowania w tym zakresie. Odraczając do 31 grudnia 2004 r. termin utraty mocy obowiązującej przepisów ustawy, Trybunał Konstytucyjny zasygnalizował ustawodawcy, aby rozważył możliwość pilnego przygotowania nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-44.7" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Nadal wiele do życzenia pozostawia funkcjonowanie szeroko pojmowanej administracji publicznej. Jakość usług świadczonych przez jej organy wymaga zdecydowanej poprawy w kierunku wytyczonym postanowieniami Europejskiego Kodeksu Dobrego Postępowania Administracyjnego, o co rzecznik zabiegał już w latach ubiegłych. Kontynuując wcześniejsze sygnalizacje, rzecznik podejmował działania mające na celu przestrzeganie prawa do sądu zagwarantowanego w art. 45 ust. 1 konstytucji, art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz w art. 14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Przewlekłość postępowania sądowego ma nadal miejsce w zakresie niemalże wszystkich (z wyjątkiem sądowo-administracyjnego) postępowań i jest krytycznie oceniana przez instytucje międzynarodowe oraz piętnowana przez środki masowego przekazu i - co naturalne - w wystąpieniach uczestniczących w tych postępowaniach obywateli. Wprowadzenie środka prawnego, którym strona mogłaby się skutecznie posłużyć w przypadku przewlekłości postępowania, co rzecznik już od lat postuluje, jest nieodzowne. Jest to zarazem jedynie jedna z wielu ułomności cechujących polski wymiar sprawiedliwości. Doskonaleniu powinna zatem podlegać działalność wymiaru sprawiedliwości. Obecnie w wielu wypadkach czas trwania poszczególnych spraw narusza zagwarantowane w art. 45 ust. 1 konstytucji prawo do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki oraz wiążące Polskę normy traktatowe. Za szczególnie niepokojący skutek tej przewlekłości uznać należy przedawnienie karalności w niektórych sprawach oraz ciągnące się latami sprawy cywilne.</u>
          <u xml:id="u-44.8" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Rzecznik praw obywatelskich sygnalizował również nieprawidłowości, jakie występują w procesie wywłaszczenia nieruchomości pod budowę autostrad. Do rzecznika praw obywatelskich zwrócił się wojewoda wielkopolski, sygnalizując fakt braku podstawy prawnej, w oparciu o którą właściciel nieruchomości zajętej pod budowę autostrady w trybie zezwolenia na niezwłoczne zajęcie nieruchomości mógłby żądać wynagrodzenia, odszkodowania za korzystanie z jego nieruchomości przed jej wywłaszczeniem. Rzecznik zbadał problem i doszedł do przekonania, że przy budowie autostrad ingerencja w prawo własności może nastąpić zdecydowanie wcześniej niż wydanie decyzji wywłaszczeniowej, co wprost wynika z art. 31 ustawy o autostradach płatnych. W licznych przypadkach dzieje się też tak w praktyce. Wydanie zezwolenia na niezwłoczne zajęcie nieruchomości wywołuje zaś konsekwencje, które są nie do pogodzenia z prawem właściciela do niezakłóconego korzystania z nieruchomości. Powstaje zatem sytuacja równoznaczna z faktycznym wywłaszczeniem. Odszkodowanie za odjęcie własności w wyniku wydania decyzji o wywłaszczeniu obejmuje jedynie ekwiwalent za wartość nieruchomości, nie obejmuje natomiast, z braku właściwej regulacji, wynagrodzenia, które niewątpliwie powinno mieścić się w podjęciu słusznego odszkodowania (art. 21 ust. 2 konstytucji) jako ekwiwalentu za czas pozbawienia właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, do chwili rzeczywistej utraty prawa własności.</u>
          <u xml:id="u-44.9" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Obecny rzecznik, tak jak jego poprzednicy, zmuszony był do licznych sygnalizacji nieprawidłowości w procesie tworzenia prawa. Jest oczywiste, że system prawa powinien być spójny i stabilny, znajdować uzasadnienie w zespole powszechnie uznanych wartości, być funkcjonalny i przejrzyście skonstruowany. Polski system prawa, poddawany od kilku lat głębokim przekształceniom, nie spełnia, zdaniem rzecznika, żadnego z wymienionych warunków w stopniu, w którym mógłby być uznany za zadowalający. Przeciwnie, nadmiar regulacji prawnych i ich niezharmonizowanie, nietrafność rozwiązań prawnych, ich skomplikowanie, nieczytelność osiągnęły taki stopień, że nawet sądy przestały sobie z prawem radzić. W związku z powyższym, zdaniem rzecznika, nadal zdecydowanej reformy wymaga proces stanowienia prawa.</u>
          <u xml:id="u-44.10" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Rzecznik wskazał także na potrzebę poprawy redagowania przepisów przejściowych i końcowych, w tym skrupulatne, poprzez klauzule derogacyjne, porządkowanie stanu prawnego w danej dziedzinie. Konieczne jest stosowanie mało uciążliwych i klarownych rozwiązań przejściowych oraz nadzwyczaj staranne, poprzedzone dogłębną analizą kwalifikowanie przepisów do uchylenia.</u>
          <u xml:id="u-44.11" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Rzecznik praw obywatelskich przywiązuje szczególnie znaczącą wagę do praktycznej realizacji prawa dostępu do informacji publicznej unormowanego bezpośrednio w art. 61 konstytucji. Ustawa o dostępie do informacji publicznej weszła w życie 1 stycznia 2002 r. Znaczenie tej długo oczekiwanej ustawy, zdaniem rzecznika, trudno przecenić. Jest ona bowiem fundamentem społeczeństwa obywatelskiego i może być np. daleko bardziej skutecznym narzędziem walki z korupcją niż Kodeks karny. Dlatego w wielu przypadkach prawo do kontroli społecznej powinno być ważniejsze od ochrony prywatności, zwłaszcza gdy chodzi o sytuację funkcjonariuszy publicznych.</u>
          <u xml:id="u-44.12" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">W tym ostatnim aspekcie istotne znaczenie posiada wyrok Sądu Najwyższego z 3 października 2003 r., wydany na skutek rewizji nadzwyczajnej rzecznika praw obywatelskich. Sprawa ta dotyczyła odmowy w 2002 r. prezydenta miasta udostępnienia pismu „Rodzice w szkole” danych dyrektorów szkół powołanych na stanowiska z pominięciem konkursu.</u>
          <u xml:id="u-44.13" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Rzecznik praw obywatelskich zasygnalizował konieczność zmiany niektórych przepisów ustawy z 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, które mają również odpowiednie zastosowanie w wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Dotyczy to w szczególności art. 83d ust. 3 ordynacji, który stanowi, że wpłata od osoby fizycznej na rzecz komitetu wyborczego może być dokonana jedynie czekiem, przelewem lub kartą płatniczą. Zastrzeżenia budziło przekazywanie środków pieniężnych przelewem, które wymaga, aby obie strony rozliczenia posiadały rachunki bankowe. Określenie „przelew” przez autorów listu było zaś interpretowane w rozumieniu potocznym i oznaczało dokonanie gotówkowej wpłaty na rachunek bankowy komitetu wyborczego i dlatego też nie mogło być uznane za dokonane z zachowaniem ustawowych wymagań.</u>
          <u xml:id="u-44.14" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Spowodowało to dla wielu osób bardzo dotkliwe konsekwencje. Po odrzuceniu bowiem sprawozdania finansowego komitetu wyborczego przez komisarza wyborczego i oddaleniu przez sąd odwołania od rozstrzygnięcia komisarza sądy orzekały przepadek na rzecz skarbu państwa przyjętych przez komitet wyborczy korzyści majątkowych. Tworzone przez wyborców komitety wyborcze w większości przypadków składały się z ludzi niezaradnych życiowo, nieświadomych naruszeń prawa i niezamożnych.</u>
          <u xml:id="u-44.15" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">W ocenie rzecznika tak rygorystyczne uregulowania w przypadku wyborów samorządowych mogą skutecznie zrazić społeczność lokalną i tworzone przez nią komitety wyborcze do aktywnego udziału w wyborach. Wprawdzie podobne rozwiązania są w Ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu oraz ustawie o wyborze prezydenta Rzeczypospolitej, ale w przypadku wyborów samorządowych wprowadzone ograniczenia uznać należy za zbyt daleko idące.</u>
          <u xml:id="u-44.16" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">W 2003 r. do rzecznika trafiało wiele skarg pochodzących od obywateli na działalność instytucji ubezpieczeń społecznych. Brak stabilności rozwiązań cechuje sferę szeroko pojmowanego prawa do zabezpieczenia społecznego. Społeczny sprzeciw budzą w szczególności działania zmierzające do weryfikacji już przyznanych świadczeń, ich odbierania, zawieszenia lub zmniejszenia wysokości. Generalnie zabiegi te są traktowane przez świadczeniobiorców jako zamach na prawa przez nich słusznie nabyte. W ocenie rzecznika praw obywatelskich sprzeczne z konstytucyjną zasadą państwa prawnego byłoby przyjęcie zasady dopuszczającej możliwość wznowienia z urzędu postępowania przed organem rentowym po uprawomocnieniu się decyzji w sytuacjach, w których okazało się, że przedłożone dowody nie dawały podstaw do ustalenia prawa do emerytury. Przerzucanie wyłącznie na świadczeniobiorców skutków uchylenia w wyniku wznowienia postępowania decyzji uprawniających do pobierania wcześniejszej emerytury, bez przewidzenia prawa do wynagrodzenia szkody, może prowadzić ponadto do uznania takich działań za niezgodne z art. 77 ust. 1 konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-44.17" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">W trakcie bezpośrednich spotkań z udziałem rzecznika coraz częściej sygnalizowany był problem braku stażu ubezpieczenia niezbędnego do uzyskania uprawnień do emerytury przez osoby, które po dłuższym okresie pobierania świadczenia rentowego zostały uznane za zdolne do pracy. Aktualna sytuacja na rynku pracy, a także długa przerwa w wykonywaniu pracy nie stwarzają takim osobom zbyt dużych możliwości na podjęcie działalności zarobkowej. Może to prowadzić do sytuacji, że osoby takie nie nabędą prawa do emerytury, ponieważ nie spełnią kryterium stażu ubezpieczenia. Na realizację oczekują zgłaszane wcześniej przez rzecznika problemy braku uregulowania tzw. zastępczego wynagrodzenia (zastępczej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne) w wysokości najniższego wynagrodzenia w odniesieniu do pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy za okresy ubezpieczenia, w których nie można wskazać faktycznie podstawy wymiaru składek z uwagi na brak dokumentacji płacowej.</u>
          <u xml:id="u-44.18" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Osoby ubiegające się o emeryturę skarżą się, że pomimo dołożenia wszelkich starań nie są w stanie przedłożyć brakującej dokumentacji i z tego tytułu są pozbawione możliwości uzyskania wyższego świadczenia. W obecnej regulacji prawnej ciężar dowodu wysokości uzyskiwanych zarobków obciąża wyłącznie ubezpieczonych, a brak dokumentacji płacowej z niektórych lat z okresu ubezpieczenia uniemożliwia organowi rentowemu podjęcie decyzji w sprawie ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty, nawet wtedy, gdy udowodniony okres zatrudnienia miał miejsce w dawnym uspołecznionym zakładzie pracy i dotyczył pełnego etatu, choć możliwe i uzasadnione byłoby przyjęcie jako podstawy wymiaru składek kwoty nie niższej niż wysokość najniższego wynagrodzenia pracowników uspołecznionych zakładów pracy w danym roku czy latach.</u>
          <u xml:id="u-44.19" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Utrzymują się trudności z finansowaniem środków pomocy społecznej, które są nadal niewystarczające w stosunku do istniejących potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-44.20" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Szczególnie liczne braki sygnalizowane przez rzecznika występują w prawie oświatowym. Nie została wypracowana, według rzecznika, wizja edukacyjna dotycząca wszystkich poziomów kształcenia. Aktualne jest właściwe określenie w przepisach prawa demokratycznych procedur wyboru i pełnienia funkcji przez reprezentację rodziców w szkole oraz wypełnienie martwych zapisów o powołaniu rad oświatowych na szczeblach samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-44.21" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Nadal masowo likwidowane są ze względów ekonomicznych małe szkoły, chociaż na obszarach wiejskich stanowią one najczęściej jedyny ośrodek życia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-44.22" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Rzecznik sygnalizuje, że brak jest w Polsce rozwiązań systemowych w zakresie budownictwa socjalnego. Uniemożliwia to skuteczną pomoc ze strony władz publicznych osobom dotkniętym piętnem bezdomności. Zawiłe i niespójne są przepisy dotyczące przyznawania dodatków mieszkaniowych, jak również przepisy odnoszące się do spółdzielni mieszkaniowych. Od wielu lat niska jakość jest charakterystyczną cechą ustawicznie modyfikowanych unormowań kształtujących zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy innych tzw. służb mundurowych.</u>
          <u xml:id="u-44.23" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">W dalszym ciągu prowadzona była przez rzecznika sprawa braku regulacji prawnych dotyczących rozliczania kosztów zużycia energii cieplnej przez lokatorów lokali mieszkalnych w budynkach wielolokalowych, w tym również przy pomocy nagrzejnikowych podzielników tych kosztów. Nie zostały, jak dotychczas, zakończone prace nad regulacjami dotyczącymi zasad rozliczeń kosztów zużycia wody i odprowadzania ścieków pomiędzy właścicielami budynków a osobami zajmującymi w nich poszczególne lokale. Wadliwy jest mechanizm zatwierdzania obowiązujących w tym zakresie taryf.</u>
          <u xml:id="u-44.24" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Niewystarczająca jest również, zdaniem rzecznika, ochrona konsumencka pomimo sieci organów wyspecjalizowanych w tej ochronie. Nadal, mimo wcześniejszych sygnalizacji rzecznika praw obywatelskich, działają bezkarnie różni przedsiębiorcy, którzy wypracowanymi metodami doprowadzają licznych, często niezamożnych, obywateli do niekorzystnego rozporządzenia swoim mieniem (hasło „cenna nagroda”).</u>
          <u xml:id="u-44.25" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Przeanalizowania wymaga sprawa pośrednictwa różnych podmiotów na rzecz banków w zakresie udzielania kredytów w systemie ratalnym. Zjawisko to jest bowiem bardzo rozpowszechnione, pomimo nieuregulowania w Prawie bankowym. Skargi obywateli dotyczyły też pobierania przez banki różnego rodzaju dodatkowych opłat. W dalszym ciągu banki mnożą i zwiększają opłaty za każdą niemal czynność bankową. Różnice pomiędzy oprocentowaniem lokat a oprocentowaniem kredytów stają się coraz bardziej znaczące. Pobieranie opłat bankowych za prowadzenie rachunku bankowego dochodów pracowniczych wywołuje coraz większą niechęć do przekazywania zarobków na rachunki bankowe banków. Banki w dalszym ciągu nie respektują niektórych postanowień Kodeksu cywilnego, w szczególności zaś przepisu art. 728 § 1 Kodeksu cywilnego, pobierając opłatę za przekazywanie posiadaczowi rachunku bankowego wyciągu z rachunku z ustaleniem salda. Katalog tych opłat jest coraz szerszy, a same opłaty coraz wyższe. Odradza się lichwa. Znaczący liczbowo wymiar miało sygnalizowanie przez obywateli wadliwego prawnie, a ponadto bezwzględnego działania firm windykacyjnych. Wiele zastrzeżeń budzi funkcjonowanie zakładów ubezpieczeń, zwłaszcza co do zaniżania wypłacanych przez nie odszkodowań. Jako odrębny problem kwalifikowano ochronę odbiorców usług telekomunikacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-44.26" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Liczne wątpliwości zgłaszał rzecznik w zakresie nakładania podatków, innych danin publicznych i różnych opłat, określania podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad i trybu przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od tych świadczeń. Mimo upływu ponad 6 lat od wejścia w życie konstytucji, nie wszystkie przepisy prawa z tych dziedzin zostały przystosowane do wymogów art. 217 i art. 92 ustawy zasadniczej. W dalszym ciągu część aktów prawnych regulujących należności podatkowe, a także inne należności publicznoprawne narusza zasady konstytucyjne stanowione w art. 217 i art. 92 ust. 1 konstytucji, usiłując zachować dla rozporządzeń ministrów uprawnienia do określenia wysokości podatku lub opłaty. W szczególności prawo daninowe nadal cechuje, oprócz innych wad, niepewność i nieprzewidywalność rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-44.27" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">W 2003 r., podobnie jak w latach ubiegłych, rzecznik podjął ponownie problem zgodności przepisów karnych zawartych w ustawie Prawo prasowe z art. 14 i 54 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej oraz art. 10 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, uznając, że ściganie z urzędu większości przestępstw przewidzianych w tej ustawie może naruszać wynikającą ze wskazanych przepisów wolność wypowiedzi. W ocenie rzecznika potrzeba zachowania równowagi pomiędzy zagwarantowaną w Konstytucji Rzeczypospolitej wolnością pracy (art. 14) oraz wolnością wyrażania swoich poglądów (art. 54 ust. 1) a prawem do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia (art. 47) nie wymaga publicznoskargowego trybu ścigania naruszeń dóbr osobistych, uznanych za przestępstwa, wskazując jednocześnie na istniejące w Kodeksie postępowania karnego możliwości objęciem ścigania z urzędu przestępstwa prywatnoskargowego, w wypadku gdy przemawia za tym interes społeczny.</u>
          <u xml:id="u-44.28" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Podobnie jak w latach poprzednich, problematyka bezpieczeństwa obywateli była przedmiotem zainteresowania ze strony rzecznika praw obywatelskich. Generalnie pozytywna ocena reakcji prokuratury i Policji na sygnalizowane przez rzecznika nieprawidłowości i naruszenia prawa w działalności tych organów nie może przesłaniać, niezależnego od oficjalnych statystyk, problemu społecznego poczucia powszechnego zagrożenia przestępczością. Dotyczy to zarówno popełniania stosunkowo drobnych przestępstw (głównie kradzieży), jak i tych najpoważniejszych (zabójstw, gwałtów, porwań, wymuszeń tzw. haraczy), popełnianych z reguły przez zorganizowane grupy przestępcze. Obywatele w kierowanych do rzecznika listach domagają się szybkich i skutecznych działań organów ścigania.</u>
          <u xml:id="u-44.29" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać nie tylko w niedostatkach materialnych i organizacyjnych, z jakimi od lat borykają się organy prokuratury i Policji, ale także w braku upowszechnienia lokalnych inicjatyw społecznych wspierających działania tych organów. Wciąż istnieje - akcentowana w poprzedniej informacji - potrzeba podjęcia lub kontynuowania prac legislacyjnych w celu dostosowania instytucji szeroko rozumianego prawa karnego do wymogów określanych w aktach normatywnych ratyfikowanych przez Polskę i wykonania zaleceń Komitetu Praw Człowieka, sformułowanych pod adresem rządu Rzeczypospolitej Polskiej. Dotyczy to w szczególności wzmocnienia pozycji osób pokrzywdzonych w procesie karnym oraz zapewnienia im należytej ochrony i możliwości uzyskania zadośćuczynienia. Należałoby przyspieszyć prace nad projektem ustawy o państwowym funduszu kompensacyjnym. Nadal szczególny niepokój budzi fakt, iż sprawy dotyczące wypadków drogowych, w wyniku których pokrzywdzony poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, oraz sprawy mające za przedmiot błędy w sztuce lekarskiej, doniosłe z punktu widzenia ochrony konstytucyjnych wartości życia i zdrowia, są prowadzone przez prokuratorów bez należytej staranności i poszanowania praw osób pokrzywdzonych.</u>
          <u xml:id="u-44.30" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Pogłębia się dysfunkcjonalność polskiego systemu penitencjarnego. Świadczy o tym przede wszystkim utrzymujące się od 2002 r. na poziomie 16%–19% przekroczenie dopuszczalnej pojemności aresztów śledczych i zakładów karnych. Do blisko 31 tys. wzrosła na koniec 2002 r. liczba odroczeń wykonania kar pozbawienia wolności. W tych warunkach oraz przy uwzględnieniu bezczynności osadzonych trudno zapobiegać ich dalszej demoralizacji oraz prowadzić resocjalizację. Istotnym elementem w tym zakresie jest to, iż z różnych przyczyn, w tym zwłaszcza z powodu uchylania się skazanych od odbycia kary oraz odroczenia jej wykonania, wzrasta liczba kar pozbawienia wolności, które nie podlegają wykonaniu. Wykonywanie kary pozbawienia wolności jest kosztowne, a zarazem mało skuteczne z punktu widzenia ograniczenia i przeciwdziałania przestępczości. Dlatego szczególnie cenne w świadomości społecznej staje się uznanie prawidłowości, iż jest liczna grupa sprawców przestępstw, którzy potrafią odkupić swoją winę i wykazać poprawę w społeczności ludzi wolnych. Takiej racjonalizacji naszej polityki kryminalnej sprzyja obowiązujący Kodeks karny, który pozwala przenieść punkt ciężkości z kary pozbawienia wolności na stosowanie tańszych i skuteczniejszych kar nieizolacyjnych, zwłaszcza środków probacyjnych, których wykonanie należy stale doskonalić.</u>
          <u xml:id="u-44.31" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Miniony rok był kolejnym niezwykle trudnym dla żołnierzy zawodowych. Likwidacja wielu garnizonów i jednostek wojskowych powodowała uzasadnioną frustrację i obawy kadry co do dalszych perspektyw pełnienia służby. Zaistniałą sytuację potęgowała świadomość o praktycznie niedziałającym systemie pomocy w przystosowaniu do dalszego życia w warunkach cywilnych. Byli żołnierze zawodowi w wielu wypadkach nie mogą odnaleźć się na cywilnym rynku pracy. W niektórych jednostkach wojskowych odrodziło się, jakkolwiek z mniejszym nasileniem, naganne zjawisko tzw. fali. Nadal krytykowane jest pobieżne badanie poborowych, przeciążenie dodatkowymi obowiązkami, pełnienie służby z dala od miejsca zamieszkania oraz stan higieny osobistej. Wspólną bolączką środowisk mundurowych są warunki socjalne, spowodowane m.in. skromnymi uposażeniami i nierespektowaniem przez decydentów zapowiedzi ich podwyżek.</u>
          <u xml:id="u-44.32" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">W świetle wyników prac związanych z rozpoznawaniem spraw indywidualnych oraz prowadzonych badań pozytywnie na ogół ocenić należy politykę władz centralnych oraz działalność terenowej administracji publicznej wobec mniejszości narodowych i etnicznych. Stan zaawansowania prac nad oczekiwaną od dawna ustawą o mniejszościach narodowych i etnicznych budzi nadzieję, iż istnieje realna możliwość jej wejścia w życie w stosunkowo niedługim czasie. Pozwoli to niewątpliwie na wzmocnienie gwarancji prawnych dla tej grupy obywateli polskich. Analiza przesłanych listów i podjętych do zbadania spraw skłania do wniosku, iż jedynie sporadycznie mówić możemy o naruszaniu przez organy administracji publicznej zasady równości obywateli na tle przynależności do różnych grup mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-44.33" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Osobnym problemem, pozostającym w zasadzie poza kompetencją rzecznika, są przejawy nietolerancji, pozostające bardziej w sferze kulturowej niż prawnej. Zauważyć należy, że mała liczba listów w tych sprawach utrzymuje się od pierwszych lat funkcjonowania urzędu rzecznika praw obywatelskich. Wprawdzie w ostatnich latach liczba spraw dotyczących mniejszości narodowych wzrosła do ok. 30 rocznie, jednak większość z nich to sprawy podejmowane przez rzecznika z urzędu, z uwagi na większą aktywność Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w docieraniu do środowisk mniejszości narodowych w Polsce, jak również uaktywnienie się stowarzyszeń reprezentujących poszczególne grupy mniejszościowe. Ponieważ jednak każdy przejaw dyskryminacji na tle narodowościowym czy rasowym stanowi naruszenie praw człowieka, nie ilość spraw, a ich ciężar gatunkowy sprawia, że wszelkie zgłaszane przypadki dyskryminacji na tle narodowym są bardzo wnikliwie badane przez rzecznika praw obywatelskich z uwagi na szczególne zagrożenie, jakie tworzyć mogą dla rozwoju demokratycznego państwa prawa.</u>
          <u xml:id="u-44.34" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Na zakończenie należy stwierdzić, że podobnie jak w latach ubiegłych rzecznik reagował na stwierdzone naruszanie prawa i nabrzmiałe problemy społeczne, szeroko wykorzystując przysługujące mu środki prawne. Rozwijał także współdziałanie z organizacjami społecznymi i ruchami obywatelskimi na rzecz ochrony wolności i praw człowieka i obywatela. Rzecznik brał również czynny udział w integracji państw Europy. Ta integracja musi być oparta na wspólnym dla nas wszystkich systemie wartości, systemie, w którym człowiek jest zawsze celem działania władzy publicznej i nigdy nie powinien być traktowany przedmiotowo, jako środek do uzyskania określonych rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-44.35" who="#PosełSprawozdawcaBożenaKizińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po wysłuchaniu informacji rzecznika i odbytej dyskusji Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka dziękuje panu profesorowi Zollowi i jego współpracownikom za pracę na rzecz ochrony praw człowieka i wnosi o przyjęcie jego informacji przez Wysoką Izbę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-44.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Proszę o zabranie głosu panią poseł Irenę Nowacką występującą w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PosełIrenaMariaNowacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej odnieść się do informacji rzecznika praw obywatelskich za okres od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2003 r., wraz z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#PosełIrenaMariaNowacka">W roku 2003 wpłynęło do rzecznika ponad 55 tys. spraw, to jest o ponad 3 tys. więcej niż w roku 2002. Podstawowym problemem poruszanym w informacji przekazanej przez pana profesora jest bezrobocie. Mimo iż według informacji rzecznika osób dotkniętych bezrobociem w roku 2003 było trochę mniej niż w 2002, to nadal jest ich zbyt dużo. Bezrobocie to podłoże wszelkich patologii: przestępczości, alkoholizmu, narkomanii czy prostytucji.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#PosełIrenaMariaNowacka">Bardzo niebezpiecznym procederem, podkreślanym w informacji, staje się łamanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz uchylanie się pracodawców od zapłaty za pracę już wykonaną. Wiele do życzenia nadal pozostawia funkcjonowanie bardzo szeroko rozumianej administracji publicznej. Jakość pracy urzędów państwowych, ale i samorządowych, nadal budzi wiele zastrzeżeń. Rzecznik podejmował działania mające na celu zapewnienie przestrzegania prawa do sądu, które gwarantuje art. 45 ust. 1 konstytucji, art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz art. 14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Przewlekłość postępowania ma, niestety, nadal miejsce. Wreszcie jednak Sejm wprowadził ustawę o skardze na przewlekłość spraw, co - myślę -poprawi obecną sytuację.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#PosełIrenaMariaNowacka">Bardzo dużą wagę rzecznik praw obywatelskich przywiązuje do realizacji prawa do informacji publicznej. Ustawa o dostępie do informacji publicznej weszła w życie 1 stycznia 2002 r. Jej znaczenie, zdaniem rzecznika, a myślę, że nas wszystkich, jest ogromne. Stanowi ona bowiem fundament społeczeństwa obywatelskiego. To ta właśnie ustawa może być bardziej skuteczna w walce z korupcją niż Kodeks karny.</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#PosełIrenaMariaNowacka">Prawo do kontroli społecznej w wielu przypadkach powinno stać przed ochroną prywatności, zwłaszcza gdy chodzi o funkcjonariuszy publicznych. Ważny interes państwa przemawia za tym, by jak najszersza sfera działalności osób wykonujących funkcje lub zadania publiczne była jawna i poddana kontroli publicznej, albowiem jawność życia publicznego jest najlepszym lekarstwem na wszystkie patologie sfery publicznej.</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#PosełIrenaMariaNowacka">Rzecznik sygnalizuje w swej informacji, iż brak jest w Polsce rozwiązań systemowych w zakresie budownictwa socjalnego, co uniemożliwia skuteczną pomoc ze strony władz publicznych osobom dotkniętym bezdomnością. Myślę, iż przyjęte niedawno zmiany w Kodeksie cywilnym dotyczące budowy noclegowni i lokali socjalnych problem ten nieco rozwiążą.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#PosełIrenaMariaNowacka">Wiele skarg obywateli dotyczyło funkcjonowania banków. Nadal mnożą one i zwiększają opłaty za niemal każdą czynność bankową. Pobieranie opłat bankowych za prowadzenie rachunku bankowego dochodów pracowniczych wywołuje coraz większą niechęć do przekazywania zarobków na owe rachunki. Bardzo wiele banków nadal nie respektuje niektórych praw zawartych w Kodeksie cywilnym, a w szczególności przepisu art. 728 dotyczącego pobierania opłaty za przekazywanie posiadaczowi rachunku bankowego wyciągu z rachunku z ustaleniem salda. Katalog opłat stosowanych przez banki jest coraz szerszy, a same opłaty coraz wyższe. Rzecznik praw obywatelskich zauważa w swej informacji, iż niepokojąco odradza się zjawisko lichwy. Wspominał już pan profesor, i koleżanka, że w Sejmie trwają prace nad ustawą o lichwie. Na bezwzględność działania firm windykacyjnych skarżyło się w minionym roku coraz więcej obywateli.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#PosełIrenaMariaNowacka">Lawinowo narasta problem ochrony odbiorców usług telekomunikacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#PosełIrenaMariaNowacka">Wysoka Izbo! W roku 2003 rzecznik praw obywatelskich, podobnie jak w latach poprzednich, wskazuje na problem zgodności przepisów karnych zawartych w ustawie Prawo prasowe z art. 14 i 54 ust. 1 konstytucji oraz art. 10 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, uznając, że ściganie z urzędu większości przestępstw przewidzianych w tej ustawie może naruszyć wynikającą ze wskazanych przepisów wolność wypowiedzi. Zdaniem rzecznika istnieje potrzeba zachowania równowagi pomiędzy zagwarantowaną w Konstytucji RP wolnością prasy oraz wolnością wyrażania swoich poglądów a prawem do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia, nie wymaga publicznoskargowego trybu ściganie naruszeń dóbr osobistych uznanych za przestępstwa, wskazując jednocześnie na istniejące w Kodeksie postępowania karnego możliwości objęciem ściganiem z urzędu przestępstwa prywatnoskargowego w wypadku, gdy przemawia za tym interes społeczny.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#PosełIrenaMariaNowacka">W roku 2003 mieliśmy nadal do czynienia z dysfunkcjonalnością polskiego systemu penitencjarnego. Wyraźnie świadczy o tym utrzymujące się od 2000 r. na poziomie 16–19% przekroczenie dopuszczalnej pojemności aresztów śledczych i zakładów karnych. Do prawie 31 tys. wzrosła na koniec 2002 r. liczba odroczeń wykonywania kar pozbawienia wolności. Na koniec 2003 r. było to już ponad 35 tys. Dane te pokazują, iż potrzebna jest racjonalizacja naszej praktyki kryminalnej, która polegałaby na przeniesieniu punktu ciężkości z kary pozbawienia wolności na znacznie tańsze i skuteczniejsze kary nieizolacyjne, a zwłaszcza środki probacyjne.</u>
          <u xml:id="u-46.10" who="#PosełIrenaMariaNowacka">Wysoka Izbo! Podobnie jak w latach poprzednich rzecznik praw obywatelskich reagował na stwierdzone naruszenie prawa, nadal współdziałał z organizacjami społecznymi i ruchami obywatelskimi na rzecz ochrony praw człowieka i obywatela. Wzrastająca ilość spraw kierowanych do rzecznika świadczy nie tylko o brakach w realizacji prawa, ale o wzrastającym szacunku obywateli do instytucji, jaką jest rzecznik praw obywatelskich. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-46.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Zdrojewskiego występującego w imieniu Platformy Obywatelskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosełBogdanZdrojewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prawdą jest, że zazwyczaj oceny do sprawozdań przygotowuje się przed posiedzeniem, a po ich wygłoszeniu dodaje się uwagi. Zacznę tym razem od uwagi, bo słuchając tych pierwszych wystąpień, mam nieodparte wrażenie, iż w znacznie większym stopniu rzecznik ocenia pracę parlamentu niż parlament ocenia pracę rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#PosełBogdanZdrojewski"> Mam też takie wrażenie, że fakt, iż parlament dobrze ocenia rzecznika to już pewna tradycja. Natomiast jest też tak, że rzecznik źle ocenia pracę parlamentu i to też już pewnego rodzaju tradycja.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#PosełBogdanZdrojewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 24 lipca ubiegłego roku w imieniu Platformy Obywatelskiej oceniałem pracę rzecznika, jego instytucji za rok 2002. Wówczas, także w innych wystąpieniach, o czym już przed chwilą powiedziałem, dominowała pozytywna ocena pracy rzecznika i krytyczna ocena, generalnie rzecz biorąc, rzeczywistości, tej rzeczywistości, która jest przedmiotem jego pracy. Dość powszechnie wyrażano pogląd, że stan państwa budzi niepokój, prawa obywateli do dobrego państwa nie są realizowane, najsłabszym ogniwem jest wymiar sprawiedliwości, nie są przestrzegane prawa dzieci, pacjentów, niepełnosprawnych itd. Nie była to oczywiście ocena pracy rzecznika, lecz głównego przedmiotu jego pracy, a wyrażając się ściślej - przyczyn wielu interwencji, jak również jakości i ilości wpływających spraw.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#PosełBogdanZdrojewski">Czy w ciągu ostatniego roku coś się zmieniło? Ze smutkiem trzeba stwierdzić, że nic. Potwierdza to sam rzecznik, i to wielokrotnie, nie będę cytować, wystąpienie rzecznika było dosyć obszerne. Ale generalnie rzecz biorąc, ze smutkiem rzeczywiście trzeba stwierdzić, że ilość spraw wzrasta, ilość wystąpień osiąga rekordowy poziom, a w najistotniejszych obszarach aktywności rok 2003 to także niezwykle liczne wnioski do Trybunału Konstytucyjnego - było ich 14 - o stwierdzenie niezgodności przepisów z aktami wyższego rzędu i niestety ponad 100 wystąpień związanych z koniecznością inicjatywy prawodawczej; i jest w tym ocena rzeczywistości. Do tego dochodzą rzeczywiście rewizje nadzwyczajne, kasacje, skargi konstytucyjne itd.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#PosełBogdanZdrojewski">Co tworzyło główny obszar zainteresowania rzecznika i co powinno być przedmiotem naszej oceny? Po pierwsze, prawo karne. Wyraźnie widać, jak pracuje parlament, jaka jest rzeczywistość, z czym zmagają się obywatele i co jest głównym źródłem pracy rzecznika. Tych spraw było prawie 19%; zabezpieczenie społeczne - 18% spraw, prawo cywilne - 11%, prawo gospodarcze - 12%, prawo administracyjne - ponad 10%. A więc można powiedzieć, że mamy pewnego rodzaju komplet oceny jakości prawa, które z punktu widzenia obywatela tworzy jego rzeczywistość, w której funkcjonuje, w której te prawa mają być przestrzegane.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#PosełBogdanZdrojewski">Platforma Obywatelska pozytywnie ocenia zarówno samo sprawozdanie, jak i pracę rzecznika. Ale dlaczego ocenia pozytywnie? Po pierwsze, dlatego że w pracy rzecznika dominuje, i to wyraźnie, tendencja do załatwiania spraw w ramach własnych możliwości i na dobrym poziomie profesjonalności. Z czego to wnioskujemy? Po pierwsze, z samych cyfr, ale także z tego sprawozdania. W roku 2003 przybyło ponad 38 tys. spraw, z tego rzecznik podjął się sam prowadzenia ponad 17 tys., a w przypadku prawie 19 tys. spraw wskazał bezpośrednio zainteresowanym środki do działania w ramach własnej inicjatywy. Co to oznacza? Że rzecznik w zaledwie 3% spraw albo nie podjął spraw, albo zwrócił je do uzupełnienia. To niezły wynik i takich wyników życzyłbym innym instytucjom.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#PosełBogdanZdrojewski">Wystąpienia zewnętrzne mają wysoką skuteczność, a to oznacza nie tylko profesjonalizm, ale też trafność wyboru spraw, które trafiają na ten wyższy etap, co według Platformy Obywatelskiej jest istotne w ocenie pracy rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#PosełBogdanZdrojewski">Po trzecie, ilość spraw odrzuconych czy nieprzyjętych z różnych powodów, np. niezrozumiałości pism, niekompletności, wskazuje także na wysoki poziom wyrozumiałości samego urzędu, bo nikt nie wątpi, że tych spraw, które można byłoby odrzucić lub potraktować niezbyt przychylnie, jest zdecydowanie więcej. Nawet fakt zajmowania się nie prawami obywatela, ale także prawami zwierząt, w cudzysłowie oczywiście, musi budzić tę pozytywną ocenę.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#PosełBogdanZdrojewski">Nie ulega wątpliwości, że sprawozdanie jest kompletne i nie budzi zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#PosełBogdanZdrojewski">Jeżeli przy tej okazji można formułować uwagi, to mogą być jedynie dwie. Pierwsza związana jest z pewną gradacją widzianych problemów, np. przy problematyce samorządów zawodowych ważniejszy staje się problem składek członkowskich zawieszonych członków Izby Architektów, czy też ich wysokość, niż np. hermetyczność niektórych środowisk, np. urbanistów, w czasie gdy zapotrzebowanie na ich pracę jest niezwykle rozbudowane i istotne, a było to przedmiotem także różnego rodzaju interwencji. Rozumiem, że taki charakter ma sama praca rzecznika, iż zajmuje się tymi sprawami, które przede wszystkim do niego wpływają, ale, generalnie rzecz biorąc, ta gradacja w niektórych wypadkach może budzić wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#PosełBogdanZdrojewski">Druga uwaga to pewnego rodzaju rutynowość. Instytucja rzecznika, o ile pamiętam, funkcjonuje szesnasty rok, chyba od początku stycznia 1988 r., a więc następuje pewna powtarzalność samej pracy, a zwłaszcza w samej sprawozdawczości. Warto według mojej oceny dokonać pewnej refleksji zwłaszcza nad trybem przygotowania sprawozdania, tak aby z jednej strony nie utracić szansy na porównywanie lat, czyli śledzenia tendencji, ale też obserwacji skutków pracy rzecznika w dłuższej perspektywie i bardziej precyzyjnego wskazywania różnorodnych źródeł patologii, tych, które corocznie są po prostu opisywane, a problematyka z nimi związana nie zawsze rozwiązywana. Nie może być bowiem tak, iż przy tej dużej świadomości, wiedzy, obszarze obserwowanym przez rzecznika tak łagodnie będą traktowane instytucje i osoby odpowiedzialne za powtarzające się zwłaszcza fakty naruszania praw obywateli państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#PosełBogdanZdrojewski">Generalnie Platforma Obywatelska będzie głosowała za przyjęciem sprawozdania i pozytywnie ocenia pracę rzecznika i instytucji, którą kieruje, za rok 2003.</u>
          <u xml:id="u-48.13" who="#PosełBogdanZdrojewski">Na marginesie, opierając się na projekcie, który będzie rozpatrywany na następnym posiedzeniu, projekcie podjętym z inicjatywy m.in. Platformy Obywatelskiej, uważamy, że powołanie pełnomocników terenowych przy tej masie skarg jest nie tylko zasadne, ale i celowe. Uważamy natomiast, że należy się wystrzegać tej sytuacji, w której pojawiałoby się domniemanie dwuinstancyjności. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-48.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Wassermanna występującego w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PosełZbigniewWassermann">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Informacja pana profesora stanowi obraz rzeczywistego sposobu funkcjonowania państwa, państwa, w którym większość obywateli marzy o tym, aby było demokratycznym państwem prawa urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Tymczasem mamy do czynienia z państwem dotkniętym głębokim kryzysem spowodowanym przede wszystkim odwróceniem się władzy od spraw obywateli, szczególnie tych najbiedniejszych, bezrobotnych, coraz częściej bezdomnych. Sprawujący władzę koncentrują się na pozyskiwaniu dóbr materialnych i to za wszelką cenę i za pomocą każdych, nawet nie bardzo godziwych środków, stąd tyle afer, szczególnie korupcyjnych. Coraz częściej cynizm, pazerność, niekompetencja zastępują w życiu publicznym kryteria sprawiedliwości i moralności, poczucia odpowiedzialności za potrzebujących pomocy. Potężne grupy wpływów, zwłaszcza w oparciu o przedstawicieli władzy, wykorzystujące instytucje państwowe, takie jak organy ścigania, finansowe, wymiaru sprawiedliwości, zawłaszczają państwo dla siebie. Politycy, ze względu na coraz wyższe koszty kampanii wyborczych zapewniających sukces, koncentrują swoją uwagę na zdobywaniu środków finansowych. Stojący ponad prawem nietykalni właściciele Rzeczypospolitej traktują państwo jak łup polityczny, tocząc zażarte boje o zawłaszczenie bogatych spółek, takich jak Orlen, PZU i wielu innych. Nie wahają się do tych wojen używać służb specjalnych, policji czy prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#PosełZbigniewWassermann">Nie ulega wątpliwości, że nasz kraj jest trawiony głębokim kryzysem na wszystkich obszarach swojego działania. Zostały zaburzone wszelkie reguły odniesień państwo - obywatel i wręcz konieczne wydaje się określenie nowych kryteriów umowy społecznej precyzującej sfery obowiązków i uprawnień. Szczególnie w takim okresie rodzi się ogromne zapotrzebowanie na działalność organu o dużej niezależności, uodpornionego na naciski wpływowych grup interesu, zdolnego do egzekwowania powinności, a zarazem czuwania nad przestrzeganiem także przez przedstawicieli władzy publicznej podstawowych wolności i praw obywatelskich. Takim właśnie organem o ugruntowanej silnej pozycji i skutecznych środkach oddziaływania jest rzecznik praw obywatelskich. W 2003 r. do rzecznika wpłynęło 55 286 spraw, z których rozpatrzono 38 tys., kończąc postępowania w ponad 14 tys. spraw. Dorobek rzecznika stanowi: 294 wystąpień problemowych, 14 wniosków do Trybunału Konstytucyjnego, 9 zawiadomień o przystąpieniu do postępowań ze skargi konstytucyjnej, 3 pytania prawne, 29 rewizji nadzwyczajnych do Sądu Najwyższego, 7 skarg do NSA, 47 kasacji do Sądu Najwyższego. W biurze rzecznika przyjęto ponad 3,5 tys. interesantów i udzielono ponad 16 tys. porad telefonicznych.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#PosełZbigniewWassermann">Głównym problemem polskiego społeczeństwa jest bieda wynikająca z ciągle wysokiego, przekraczającego 20% bezrobocia, a bezrobocie generuje przestępczość, alkoholizm, narkomanię i prostytucję. Rzecznik w celu przeciwdziałania bezrobociu uruchomił programy i inicjatywy, takie jak „Edukacja dla rozwoju” czy znany już bardzo „Pro publico bono”. Sieć uniwersyteckich poradni prawnych świadczy pomoc dla osób, których nie stać na adwokata lub radcę prawnego.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#PosełZbigniewWassermann">Obok bezrobocia jedną z najbardziej dolegliwych sfer życia publicznego jest fatalne funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia. Klęską zakończyło się przyjęcie rozwiązań ustawy z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego narzuca konieczność stworzenia nowej regulacji prawnej dotyczącej bezpieczeństwa zdrowotnego oraz opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#PosełZbigniewWassermann">Panie profesorze, obywatelom naszego kraju realnie zagraża klęska bezdomności. Nie trzeba tłumaczyć, że mieszkanie służy do zaspokajania najbardziej elementarnych potrzeb człowieka, jest koniecznym warunkiem normalnej egzystencji. Obowiązki władz polegające na sprzyjaniu zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych oraz ochronie trwałości tytułu prawnego lokatorów do zajmowanego lokalu nie są wykonywane. Władze nie reagowały i nie reagują na haniebny proceder sprzedaży mieszkań zakładowych wraz z lokatorami za bezcen prywatnym, często hurtowym nabywcom; nie reagują, chociaż skala procederu jest ogromna, naruszenie prawa rażące, a ofiarami są ludzie ubodzy, w podeszłym wieku, niemający szans na poprawienie swojej marnej kondycji finansowej. Konieczne jest podjęcie nadzwyczajnych środków ochrony najemców przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Ludzi utrzymujących się z emerytur i rent nie stać na wykupienie mieszkań na wolnym rynku, nie stać ich także na kosztowne procesy w celu wykazania, że do nabycia mieszkań doszło w wyniku czynności sprzecznej z prawem bądź z zasadami współżycia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#PosełZbigniewWassermann">W niezwykle tragicznej sytuacji znajdują się osoby, które otrzymały wypowiedzenie umowy najmu zajmowanego mieszkania na podstawie art. 11 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów. Osoby te po upływie 3-letniego okresu wypowiedzenia przez właściciela, który będzie chciał zamieszkać w tym lokalu, mogą być eksmitowane bez uprawnień do przydziału lokalu socjalnego. Właśnie teraz upływają pierwsze 3-letnie okresy wypowiedzenia i rozpoczną się procesy o eksmisję.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#PosełZbigniewWassermann">Panie Profesorze! Ci ludzie potrzebują pomocy, także pańskiej pomocy.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#PosełZbigniewWassermann">System prawny powinien być spójny, stabilny, osadzony w zbiorze powszechnie uznawanych wartości. Nasze ustawodawstwo nie spełnia obowiązujących standardów. Uchwalane ustawy zamiast - co ważne - chronić dobro wspólne, zabezpieczają interesy grup nacisku. Dochodzi do skandalicznych przypadków kupczenia ustawami.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#PosełZbigniewWassermann">Nadal znaczące nieprawidłowości sygnalizuje rzecznik w zakresie prawa do sądu. Pozorna jest ustawowa gwarancja realizacji tego prawa, korzystanie z niego jest utrudnione z uwagi na przewlekłość postępowania i nieskuteczność egzekucji orzeczeń. Sytuacja winna ulec poprawie po uchwaleniu ostatniej ustawy o prawach strony do rozpoznania sprawy bez uzasadnionej zwłoki. Szczególnie negatywne skutki przewlekłości to przedawnienie karalności oraz ciągnące się latami sprawy cywilne. Konieczna wydaje się reforma prokuratury, organu tak często stojącego pod pręgierzem krytycznej oceny społecznej.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#PosełZbigniewWassermann">Zaniepokojenie budzi również brak stabilności systemu zabezpieczenia społecznego; niepewność co do wypłacania przyznanych świadczeń, ich odbieranie, zmniejszanie czy też zawieszanie budzą społeczny sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#PosełZbigniewWassermann">Należy zgodzić się z poglądem o konieczności usytuowania problematyki dziecka i rodziny w wyodrębnionym resorcie. Konieczne jest kontynuowanie działań polegających na przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, szczególnie wobec dzieci, na pomocy dzieciom niepełnosprawnym, działań zmierzających do upowszechnienia przestrzegania praw dziecka i realizacji ich prawa do życia w rodzinie.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#PosełZbigniewWassermann">Nadal problemem jest społeczne poczucie powszechnego zagrożenia przestępczością, zarówno tą drobną, ale niezwykle uciążliwą, np. blokowiskową, jak i tą najpoważniejszą, popełnianą przez zorganizowane grupy przestępcze szantażujące mieszkańców miast, dokonujące zabójstw, porwań czy wymuszeń. Osoby pokrzywdzone należy objąć zwiększoną ochroną i pełną kompensacją. Musi ulec zmianie stosunek funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości do tych, którzy nie mogą doczekać się realizacji swoich uprawnień, często przez wiele lat dociekań; naraża to zdesperowanych na oskarżenia. Niezwykle boli poczucie krzywdy wyrządzonej przy wykorzystaniu wymiaru sprawiedliwości oraz poczucie upokorzenia wynikające z bezkarności sprawcy, który przy umiejętnym nadużyciu prawa może drwić z ofiary przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#PosełZbigniewWassermann">Konieczna jest zmiana sposobu funkcjonowania organów ścigania, a także służb specjalnych. Należy skończyć z łagodnym traktowaniem czy wręcz bezkarnością sprawców najpoważniejszych przestępstw, jeżeli tylko są przedstawicielami władzy lub są z nimi powiązani. Niezwykle bulwersujące są przypadki nadużywania uprawnień przez organy ścigania w sprawach niewymagających tak drastycznych środków, jakie są stosowane. Dowodem tego są sprawy Andrzeja Modrzejewskiego, Kallasa czy Kluski. Wyraźnie widoczne są bardzo niepokojące tendencje do prowadzenia w sposób wielce powierzchowny i urągający poszanowaniu praw pokrzywdzonych spraw dotyczących wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym oraz błędów w sztuce lekarskiej.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#PosełZbigniewWassermann">W odczuciu opinii społecznej utrwala się pogląd o niesprawności szeroko pojętego wymiaru sprawiedliwości określanego jako zmurszały filar państwa. Pomimo podejmowania widocznych działań naprawczych nadal funkcjonuje on źle. Unikanie odpowiedzialności przez sprawców najpoważniejszych przestępstw, polityzacja prokuratury i służb specjalnych, nieumiejętność samooczyszczania się środowiska z kompromitujących go przypadków naruszania prawa, brak sprawnego i skutecznego systemu umożliwiającego składanie skarg na nieprawidłowe czynności dają pełne podstawy do krytycznych ocen.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#PosełZbigniewWassermann">Niepokój budzi funkcjonowanie służb specjalnych niepoddających się sejmowej kontroli właściwej komisji. W szczególności niepokojący jest sposób wykonania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z września br., w którym stwierdza się niezgodność art. 230 ustawy o ABW z konstytucją. Wymyślne procedury, ponowna weryfikacja bezprawnie zwolnionych podczas tzw. reformy służb funkcjonariuszy utwierdza w przekonaniu o stosowaniu działań o charakterze represyjnym. Ta postawa szefów służb specjalnych, którzy ciągle nie chcą przyjąć do wiadomości, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne, korzystają z powagi rzeczy osądzonej i muszą być wykonywane, jest niedopuszczalna.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#PosełZbigniewWassermann">Panie profesorze, przedłożone przez pana bardzo obszerne sprawozdanie potwierdza, że wykonał pan bardzo dużo dobrej i potrzebnej pracy, zasługującej na uznanie szczególnie w dobie tak głębokiego kryzysu, w jakim znajduje się nasz kraj, tym bardziej, że jest ona w pełni profesjonalna, skuteczna i dotyczy spraw niezwykle ważnych, w tym także związanych z integracją państw Europy.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#PosełZbigniewWassermann">Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość pozytywnie ocenia informację i będzie głosował za jej przyjęciem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Sosnowskiego występującego w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PosełZbigniewSosnowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Profesorze! Mam zaszczyt przedstawić z tej trybuny stanowisko Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wobec przedłożonej informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich w 2003 r. z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. Wykonując nałożony przepisami art. 212 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej obowiązek informowania obu Izb parlamentu rzecznik tradycyjnie już czyni to w terminie i bardzo sumiennie, dokonując egzemplifikacji zjawisk w naszym państwie.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#PosełZbigniewSosnowski">Z uważnej lektury informacji wynika, że rzecznik praw obywatelskich, podobnie jak miało to miejsce w latach ubiegłych, otrzymywał oraz rozpatrywał sprawy dotyczące naruszeń wolności i praw obywatelskich przez organy władzy publicznej, instytucje, organizacje i urzędy, które tych praw powinny strzec. I chociaż nie na statystyce polega merytoryczna zawartość informacji, nie sposób nie postawić pytania, co legło u podstaw tego, że do rzecznika praw obywatelskich w roku 2003 wpłynęło 55 288 spraw, czyli o 3187 więcej niż w 2002 r. Jest to sprawa dalece zastanawiająca i głęboko niepokojąca. Jak sam pan profesor stwierdził we wprowadzeniu, zadowoleni do rzecznika nie piszą. Obok tak ogromnej lawiny napływających do rzecznika spraw o charakterze indywidualnym niektóre zagadnienia podejmuje on z własnej inicjatywy w sensie generalnym, wykorzystując przysługujące mu uprawnienia. Przeprowadza wizytacje określonych jednostek organizacyjnych, kieruje wystąpienia problemowe i składa wnioski do Trybunału Konstytucyjnego, przystępuje do postępowań ze skargi konstytucyjnej. Kieruje pytania prawne oraz wnosi rewizje nadzwyczajne do Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#PosełZbigniewSosnowski">Panie i Panowie Posłowie! W swej pracy parlamentarnej, a w szczególności jako członek sejmowej Komisji Sprawiedliwości stykam się podobnie jak cała Wysoka Izba z wieloma dziesiątkami sprawozdań, informacji i statystyk. Ale w tym miejscu pozwolę sobie oddać szacunek i należny honor panu profesorowi Andrzejowi Zollowi, rzecznikowi praw obywatelskich, za przedstawienie informacji na najwyższym poziomie i tak bardzo dostępnej dla tych, do których ją kieruje, oraz panu profesorowi Lechowi Gardockiemu, pierwszemu prezesowi Sądu Najwyższego za te same przymioty charakteryzujące informację przedłożoną Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#PosełZbigniewSosnowski">Oba te dokumenty, chociaż z pozoru nie mają ze sobą nic wspólnego - błędny byłby to osąd i niesprawiedliwy - to znakomicie ze sobą korelują, albowiem egzemplifikują polską rzeczywistość w zetknięciu obywatela z szeroko pojętą władzą i urzędem, a drugi dokument jest odzwierciedleniem działalności władzy sądowniczej.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#PosełZbigniewSosnowski">Oba te dokumenty w żadnej mierze nie dotykają uwarunkowań politycznych, nie wskazują imiennie winnych zaniedbań czy zaniechań, nie są przepełnione jadem złości w celu uwypuklenia szczególnych nieprawidłowości. I dlatego zasługują one na szczególną uwagę, a ich autorzy na szczególny szacunek.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#PosełZbigniewSosnowski">Z przedstawionych w informacji 23 bloków tematycznych postanowiłem zająć Wysokiej Izbie czas omówieniem tylko kilku z nich, tych, które z mojego punktu widzenia uważam za szczególnie istotne oraz wyróżniające się swoistością problematyki.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#PosełZbigniewSosnowski">W 2003 r. rzecznik praw obywatelskich podejmował nowe oraz kontynuował realizowane w poprzednich latach działania mające na celu przestrzeganie prawa do sądu, zagwarantowanego w art. 45 ust. 1 Konstytucji, art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz w art. 14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#PosełZbigniewSosnowski">Przedmiotem troski rzecznika była przewlekłość postępowań karnych powodująca niejednokrotnie naruszenie prawa do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Dotyczy to zarówno postępowań przygotowawczych, jak i sądowych.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#PosełZbigniewSosnowski">Wręcz narodową tragedią stała się interpretacja przez sędziów i prokuratorów ich immunitetów jako swoistego panaceum nie tylko na niezawisłość, ale co gorsza na nieomylność. Każda prośba poselska o wyjaśnienie przyczyny nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu przygotowawczym i sądowym rozumiana jest jako zamach na niezawisłość, a wręcz niepodległość.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#PosełZbigniewSosnowski">Tak, z tej trybuny dobitnie artykułowałem te problemy, o których wspomina rzecznik, a które w istocie podważają zaufanie obywatela do sądu, a te ostatnie stawiają się ponad prawem, a nawet ponad konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#PosełZbigniewSosnowski">Wspólnie z rzecznikiem stanowczo sprzeciwiać się będziemy takim praktykom prokuratorów i sądów, gdyż to one burzą wiarę obywateli w sprawiedliwe państwo.</u>
          <u xml:id="u-52.11" who="#PosełZbigniewSosnowski">Minister sprawiedliwości - prokurator generalny nie może dla usprawiedliwienia przywoływać śmiesznych wprost powodów wydłużających postępowania o całe lata, np. z powodu złego funkcjonowania laboratoriów kryminalnych, toczących się spraw. Oznacza to, że państwo jest bardzo słabe czy wprost niezdolne do wymierzania sprawiedliwości. Z tej trybuny musimy mówić szczerą prawdę, nawet gdyby była ona bardzo gorzka i niewygodna dla elit sprawujących władzę.</u>
          <u xml:id="u-52.12" who="#PosełZbigniewSosnowski">Na skutek rażącej przewlekłości postępowań następowało ustanie karalności przestępstwa. Zdarzały się przypadki bezczynności sądu powodujące opóźnienia realizacji czynności zmierzających do ekstradycji oskarżonego.</u>
          <u xml:id="u-52.13" who="#PosełZbigniewSosnowski">Negatywny wpływ na sprawność postępowania sądowego, a co za tym idzie na realizację prawa do sądu mają zdarzające się przypadki zagubienia akt sądowych. W tym miejscu nie wolno nie powiedzieć o nieprzestrzeganiu przez prezesów sądów uregulowań, jeśli chodzi o wyznaczanie składów orzekających, i kompletowaniu nieznanym ustawie, np. o jednego ławnika za dużo, co czyniło taki proces z mocy prawa nieważnym.</u>
          <u xml:id="u-52.14" who="#PosełZbigniewSosnowski">Zdarzają się przypadki, w niektórych sprawach dotyczących wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym, że prokurator celowo odstąpił od skierowania do sądu wniosku o tymczasowe aresztowanie, godząc się świadomie na to, że podejrzany lub oskarżony będzie się ukrywał, zacierał ślady bądź nakłaniał świadków zdarzenia do składania fałszywych zeznań.</u>
          <u xml:id="u-52.15" who="#PosełZbigniewSosnowski">Nie są to przypadki odosobnione, ale najdziwniejsze jest to, że zarówno prokuratura, jak i sąd nie umieją, nie chcą lub nie potrafią ocenić swej właściwości miejscowej i rzeczowej, a sprawa błądzi między sądami i między instytucjami. A takiej wiedzy wymaga się już od studentów wydziałów prawa.</u>
          <u xml:id="u-52.16" who="#PosełZbigniewSosnowski">Czy te konkretne przykłady zaliczyć można do działań zmierzających do zachwiania immunitetem sędziego i prokuratora? Czy to po prostu zwykła nieodpowiedzialna partacka praca za pieniądze podatnika i w majestacie prawa? - tutaj z wielkim cudzysłowie.</u>
          <u xml:id="u-52.17" who="#PosełZbigniewSosnowski">W 2003 r. rzecznik wniósł 45 kasacji w sprawach karnych oraz 2 wnioski o uchylenie prawomocnych rozstrzygnięć kolegium, a także skierował do Sądu Najwyższego 2 wnioski o podjęcie uchwały wyjaśniającej wobec istotnych rozbieżności w wykładni prawa materialnego i procesowego.</u>
          <u xml:id="u-52.18" who="#PosełZbigniewSosnowski">Sądy orzekające naruszyły częstokroć przepisy Konwencji o przekazywaniu osób skazanych. Naruszyły art. 93 Kodeksu karnego, nie przeprowadzając obligatoryjnego dowodu w postaci wysłuchania biegłych psychiatrów i psychologa przed wydaniem orzeczenia o umieszczeniu oskarżonego w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym tytułem środka zabezpieczającego.</u>
          <u xml:id="u-52.19" who="#PosełZbigniewSosnowski">Na kanwie problematyki przedstawionej w kasacjach rzecznika w sprawach karnych Sąd Najwyższy wskazał na niedopuszczalność warunkowego umorzenia postępowania, gdy brak jest stanowiska oskarżonego w tej kwestii, oraz stwierdzono przypadki niewyznaczenia pełnomocnika z urzędu przez sąd I instancji dla wnioskodawcy występującego o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne skazanie.</u>
          <u xml:id="u-52.20" who="#PosełZbigniewSosnowski">Wysoka Izbo! Na szczególnie godne najwyższego szacunku zasługuje wystąpienie pana profesora Andrzeja Zolla zaskarżające kasacją orzeczenie wydane w czasie stanu wojennego w sprawie Anny Walentynowicz, która nie zaprzestała działalności związkowej w strukturach NSZZ „Solidarność”, a Sąd Najwyższy uznał, że czyny, jakie zostały przypisane oskarżonej przez sąd, nie mogły nosić materialnych cech przestępstwa, nie były bowiem sprzeczne z zasadami moralnymi i społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-52.21" who="#PosełZbigniewSosnowski">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego i ja osobiście gorąco panu profesorowi za ten gest dziękujemy.</u>
          <u xml:id="u-52.22" who="#PosełZbigniewSosnowski">Niepokojący jest fakt przewlekłego postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziom i prokuratorom, a przeciw tym ostatnim z wyłączeniem jawności. Spotyka się to z zasadną krytyką osób pokrzywdzonych.</u>
          <u xml:id="u-52.23" who="#PosełZbigniewSosnowski">Wysoka Izbo! Szczególny niepokój mojego klubu budzi segment „Prawo do zabezpieczenia społecznego”. W swojej informacji rzecznik praw obywatelskich zasadnie wskazał, że w tym segmencie zagadnień pokrzywdzone bądź poszkodowane są osoby całkowicie bezbronne, chore, kalekie, pozostawione bez środków do życia. Sprawy opisane przez rzecznika dotyczą osób pobierających emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renty z tytułu niezdolności do pracy, świadczenia wyjątkowe, świadczenia chorobowe i macierzyńskie, renty rolnicze, renty wojenne.</u>
          <u xml:id="u-52.24" who="#PosełZbigniewSosnowski">Wiele do życzenia pozostawia pomoc społeczna i zasiłki. Ta forma pomocy wiąże się niejednokrotnie z upokarzającym, a wręcz poniżającym człowieka podejściem urzędników do petentów jako niepotrzebnych wyrzutków naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-52.25" who="#PosełZbigniewSosnowski">Trafnie rzecznik określił mianem dyskryminacji postępowanie urzędników wobec osób pobierających dodatki pielęgnacyjne. Niejednokrotnie nie przestrzega się praw osób niepełnosprawnych, czemu rzecznik dał wyraz, wskazując na opóźnienia w wydaniu ośmiu aktów wykonawczych, które umożliwiłyby stosowanie zmienionych w istotnym stopniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-52.26" who="#PosełZbigniewSosnowski">Panie i Panowie Posłowie! Informacja rzecznika to kompendium wiedzy o nieprawidłowościach, zaniedbaniach czy wręcz karalnych zachowaniach urzędników reprezentujących nasze państwo. Nie ma tam rzeczy bardziej czy mniej ważnych. Czas nie pozwala mi na dogłębną analizę poruszonych problemów. Dlatego pozwoliłem sobie wybrać i omówić tylko dwa segmenty tworzące moim zdaniem filar państwa. Są to: bezpieczeństwo obywateli oraz ochrona praw żołnierzy i funkcjonariuszy służb publicznych.</u>
          <u xml:id="u-52.27" who="#PosełZbigniewSosnowski">W roku 2003 rzecznik wystąpił do komendanta głównego Policji w sprawie gwałtownego wzrostu liczby rozbojów na szkodę osób pobierających pieniądze z banku. Sprawcy zawsze działają w sposób zorganizowany i omalże profesjonalnie. Odpowiedź komendanta głównego Policji była enigmatyczna, można by rzec, żadna. Problem pozostał nierozwiązany.</u>
          <u xml:id="u-52.28" who="#PosełZbigniewSosnowski">Rzecznik zwrócił się do komendanta głównego Policji w sprawie działań podjętych w celu zapewnienia bezpieczeństwa w szkołach. Odpowiedź była bardzo krótka, cytuję: „Ważnym elementem poprawy bezpieczeństwa jest uspołecznienie działań policyjnych i włączenie w system przedsięwzięć placówek oświatowo-wychowawczych”. Czyli znowu niewiele, od lat bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-52.29" who="#PosełZbigniewSosnowski">Rzecznik został poinformowany, że w Komendzie Stołecznej Policji powołano wydział do walki z przestępczością samochodową.</u>
          <u xml:id="u-52.30" who="#PosełZbigniewSosnowski">Prawa żołnierzy i funkcjonariuszy służb publicznych od lat są przedmiotem szczególnej troski kolejnych rzeczników i obecnego rzecznika. Żołnierze muszą służyć, nie zaś dyskutować - to przesłanie ministra Obrony Narodowej. Żołnierzom, i słusznie, nie wolno się zrzeszać. Ale czy tej służby nie pełnią normalni ludzie, mający także ludzkie i rodzinne potrzeby, zatroskani także nie tylko o swoje środowisko, ale o los narodu, któremu służą?</u>
          <u xml:id="u-52.31" who="#PosełZbigniewSosnowski">Od dnia 1 lipca 2004 r. wchodzą w życie aż cztery ustawy powodujące w siłach zbrojnych wręcz rewolucję. W moim klubie od początku kadencji funkcjonuje biuro poselskie Polskiego Stronnictwa Ludowego dla służb mundurowych i doskonale wiem, ile naprawdę jest luk w ustawodawstwie, ile trwogi i niepewności jutra wśród żołnierzy, ale także ich rodzin. Wiedza żołnierzy zawodowych o ich najbliższej i dalszej przyszłości jest mniej niż skromna. Przecież resortowi urzędnicy nie ubliżą sobie wyjazdami w teren do jednostek - to nie ta ranga. My, posłowie, bywaliśmy tam dziesiątki razy i spotykamy się z ogromem problemów, a nawet brakiem odpowiedzi na nie. Nie wspomnę już o resortowej służbie zdrowia, opiece medycznej dla żołnierzy zasadniczej służby wojskowej, funkcjonowaniu wojskowych izb chorych czy problemach emerytów i rencistów wojskowych. Ostatnie afery w dużych wojskowych biurach emerytalnych na pewno ministrowi obrony narodowej splendoru nie przyniosą. Ale w ocenie rządu to tylko pryszcz, to drobiażdżek.</u>
          <u xml:id="u-52.32" who="#PosełZbigniewSosnowski">W swej informacji rzecznik nie pochwalił także parlamentu, przyjmując, że błędy ustawodawcy bezwzględnie obnażone przez Trybunał Konstytucyjny nakazywały zawrócić z drogi tworzenia prawa za wszelką cenę, w pośpiechu, przy niezważaniu na dobrą legislację i przyjazną obywatelom administrację oraz mądrą kontrolę konstytucyjną nad sprawnym i niezależnym sądownictwem.</u>
          <u xml:id="u-52.33" who="#PosełZbigniewSosnowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka na posiedzeniu w dniu 17 czerwca 2004 r. rekomendowała Wysokiej Izbie przyjęcie informacji rzecznika praw obywatelskich za rok 2003, z czym Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego w pełni się utożsamia. Proszę przyjąć, panie profesorze, dodatkowo wyrazy naszej wdzięczności za ogrom pracy, którą włożył pan w imię najlepiej pojętego interesu społecznego, i wzorem ubiegłego roku stawiamy się do pańskiej dyspozycji w kwestiach rozwiązywania najtrudniejszych problemów państwa i obywateli. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-52.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Proszę o zabranie głosu panią poseł Barbarę Ciruk występującą w imieniu Socjaldemokracji Polskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełBarbaraCiruk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Informację o działalności rzecznika praw obywatelskich za 2003 r. z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela zawartą w druku nr 2930 można moim zdaniem ocenić krótko. Jest to informacja dobrze przygotowana, przejrzysta, zawierająca najistotniejsze dane. Po przeanalizowaniu zawartych w tym dokumencie treści, a także po wypowiedziach prof. Andrzeja Zolla, z którym miałam niejednokrotnie przyjemność współpracować w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, można także działalność rzecznika praw obywatelskich ocenić jako dobrą, potrzebną, odnoszącą się praktycznie do wszystkich najważniejszych dziedzin naszego życia.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#PosełBarbaraCiruk">Prof. Andrzej Zoll w swym sprawozdaniu mówi o wielu sprawach, m.in. o usuwaniu nieprawidłowości w tworzeniu i stosowaniu prawa, o wolności prasy, o praktykach dyskryminacyjnych, przestrzeganiu praw obywateli w sprawach mieszkaniowych, problemach prywatyzacji i reprywatyzacji i wielu, wielu innych kwestiach. Są to informacje ciekawe i pouczające, także, a może przede wszystkim moim zdaniem, dla posłów, którzy z tymi samymi problemami spotykają się w swojej pracy, na dyżurach poselskich i sami często - a ja to robię - zwracają się z prośbą o interwencję bądź poradę właśnie do prof. Andrzeja Zolla.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#PosełBarbaraCiruk">Ponieważ nie sposób się odnieść do wszystkich kwestii zawartych w tym dobrym, ale bardzo obszernym sprawozdaniu, pozwolę sobie zatrzymać się na trzech wybranych. Pierwsza z nich to prawo obywateli do ochrony zdrowia. Do biura rzecznika, jak dowiadujemy się z dokumentu, trafia mnóstwo skarg i próśb o interwencję w szeroko rozumianym systemie ochrony zdrowia. Niestabilność tego systemu to jedna z najbardziej dotkliwych bolączek społecznych. Oprócz spraw związanych z ustawą o Narodowym Funduszu Zdrowia, którą to ustawą właśnie teraz zajmuje się Wysoka Izba, w sprawozdaniu rzecznika zwraca się uwagę na błędy w sztuce lekarskiej, skargi na lekarzy zaniedbujących swoje obowiązki - przy czym źle pojmowana solidarność tego środowiska bardzo często utrudnia po prostu poszkodowanym dochodzenie swoich praw. Te zjawiska ostatnio bardzo się nasiliły, więc, jak czytamy w sprawozdaniu, rzecznik praw obywatelskich wyodrębnił w podległej mu strukturze nową jednostkę organizacyjną zajmującą się przestrzeganiem praw pacjentów oraz praw personelu medycznego służby zdrowia. To moim zdaniem bardzo trafne rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#PosełBarbaraCiruk">Drugi z problemów, o których chcę słów parę powiedzieć, dotyczy tzw. zabezpieczenia społecznego. Z tej dziedziny przychodzi może nie najwięcej, ale bardzo dużo skarg do pana prof. Andrzeja Zolla. Ludzie nie godzą się na działania zmierzające do weryfikacji przyznanych już im świadczeń, do odbierania tych świadczeń, zawieszania bądź zmniejszania przyznanych kwot. Dodam, iż rzecznik praw obywatelskich zgłaszał już dosyć dawno temu problem braku uregulowania tzw. zastępczego wynagrodzenia, w wysokości najniższego wynagrodzenia, w odniesieniu do pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy za okresy ubezpieczenia, w których nie można wskazać faktycznej podstawy wymiaru składek z tej przyczyny, że po prostu brakuje dokumentacji płacowej. Ci z państwa, którzy mają problemy z tzw. naliczaniem kapitału początkowego, wiedzą, co to oznacza, i byliby zapewne niezmiernie wdzięczni, gdyby coś takiego udało się zrobić, ponieważ to jest zabezpieczenie na przyszłość, na starość. Niestety, pomimo ponagleń rzecznika ciągle te sprawy czekają na uregulowanie.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#PosełBarbaraCiruk">I jeszcze jedna sprawa - problematyka dzieci i młodzieży. Tutaj nie będę szeroko omawiać tego, co jest w sprawozdaniu, ale odniosę się do tego, zwracając się bezpośrednio do pana profesora. Ja uważam, że tutaj istnieje pewien dualizm, ponieważ rzecznik praw dziecka jest powołany do obrony interesów tej grupy naszych obywateli, ale również do pana prof. Andrzeja Zolla przychodzą skargi i prośby z tej dziedziny naszego życia. Dlatego oczywiście jego urząd zajmuje się nimi, czyni to dobrze, jest to także wykazane w tym sprawozdaniu. Zatem może dla oszczędności i zwyczajnego niedublowania rozpatrywanych spraw rzecznik praw dziecka powinien być tak de facto zastępcą rzecznika praw obywatelskich. Tworzyliby jeden sprawny urząd, byłoby normalnie i oszczędnie. Ja sobie zdaję sprawę z tego, że konstytucja dzisiaj na to nie zezwala, ale chyba to nie jest jedyny krytykowany zapis konstytucyjny.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#PosełBarbaraCiruk">Reasumując, informację o działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2003 z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela oceniam jako rzetelną, dobrą merytorycznie i bardzo dokładną.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#PosełBarbaraCiruk">Klub Socjaldemokracji Polskiej, który mam zaszczyt reprezentować, będzie głosował za jej przyjęciem. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wandę Łyżwińską występującą w imieniu Klubu Parlamentarnego Samoobrona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PosełWandaŁyżwińska">Panie Marszałku! Panie Profesorze! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2003 z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#PosełWandaŁyżwińska">Art. 212 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nakłada na rzecznika praw obywatelskich obowiązek corocznego informowania Sejmu i Senatu o swojej działalności, o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. Rzecznik praw obywatelskich swój konstytucyjny obowiązek wobec Wysokiej Izby spełnił i, jak co roku, przedstawił informację. I jak co roku marszałek Sejmu wprowadza do porządku dziennego odpowiedni punkt, w którym posłowie w ciągu 10 minut przeznaczonych dla klubów i 5 minut przeznaczonych dla kół mają ocenić materiał przedstawiony na 437 stronach. A przecież informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich nie jest zwykłą informacją, jakich wpływają do Sejmu dziesiątki. Jest to informacja, którą bez przesady można nazwać fotografią państwa, fotografią działalności jego organów i instytucji. Jest to informacja, na podstawie której Sejm powinien dokonać rzetelnej oceny, jaki jest stan państwa polskiego i czy jest to państwo prawa, czy nie. Na podstawie tej informacji Sejm powinien dokonać oceny, jaka jest skala łamania prawa i kto się tego dopuszcza.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#PosełWandaŁyżwińska">W związku z tym, co powiedziałam, nie mogę odnieść się do całkowitej oceny informacji rzecznika, bo jest to oczywiście niemożliwe. Dlatego pozwolę sobie na wypowiedzi w niektórych, według mnie bardzo istotnych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#PosełWandaŁyżwińska">30 czerwca Sejm dyskutował nad nowelizacją ustawy o komornikach i egzekucji komorniczej. W czasie dyskusji działalność komorników była oceniana bardzo krytycznie. Media pokazują często, jak nadużywane, a nawet łamane jest prawo podczas egzekucji komorniczych. Niestety w informacji rzecznika nie znajdujemy odniesienia do tego problemu. Rodzi się pytanie, czy w 2003 r. sprawy dotyczące łamania prawa przez komorników nie trafiały do rzecznika praw obywatelskich, a tylko do programu pani redaktor Jaworowicz i do mediów?</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#PosełWandaŁyżwińska">W rozdziale dotyczącym prawa do sądu i właściwej procedury prawnej rzecznik informuje, że negatywny wpływ na sprawność postępowania sądowego, a co za tym idzie, na realizację prawa do sądu mają zdarzające się przypadki zagubienia akt sądowych. Niestety w informacji nie znajdujemy żadnej wzmianki, jakiego rodzaju spraw dotyczyły zagubione akta. Znana jest trudna sytuacja finansowa i lokalowa polskiego sądownictwa i niektóre akta mogły zaginąć rzeczywiście w sposób niezawiniony, ale jeśli były to akta dotyczące groźnych przestępstw, to sprawa nabiera całkiem innego wymiaru. Jeśli te akta dotyczyły przestępstw gospodarczych na dużą skalę i przestępczości zorganizowanej, to taki problem jest bardzo niebezpieczny dla funkcjonowania państwa. Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do ministra sprawiedliwości prokuratora generalnego z prośbą o udzielenie informacji, jakie konsekwencje służbowe zostały wyciągnięte w stosunku do sędziów referentów spraw, których akta zaginęły. Rzecznik odpowiedź otrzymał, ale informacja nie zawierała określenia ani skali zjawiska na terenie kraju, ani rodzaju konsekwencji, jakie zostały wyciągnięte wobec winnych sędziów.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#PosełWandaŁyżwińska">Omawiając prawo do właściwej procedury w praktyce orzeczniczej, rzecznik zwraca uwagę na to, że odstępowanie przez prokuratorów w niektórych sprawach od kierowania do sądu wniosków o zastosowanie wobec podejrzanych tymczasowego aresztowania może budzić podejrzenia i uzasadnione wątpliwości co do przestrzegania przez urząd prokuratorski norm procesowych i właściwej ich interpretacji. Rzecznik stwierdza, że ilustracją tego typu uchybień mogą być poszczególne sprawy dotyczące wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym, w których odstąpienie przez prokuratora od skierowania wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztu skutkowało niemożliwością zakończenia postępowania. Opinia publiczna w 2003 r. dowiadywała się o spektakularnych przypadkach stosowania środka zapobiegawczego w postaci aresztu tymczasowego w stosunku do sprawców drobnych przestępstw, a z drugiej strony prokuratury popełniały uchybienia i nie występowały do sądu z wnioskami o aresztowanie groźnych przestępców. Wydaje się, a nawet wręcz jest pewne, że analiza odnosząca się do osób popełniających przestępstwa, których dotyczyły te uchybienia, daje odpowiedź na to, czy były to tylko pomyłki proceduralne, czy świadoma działalność prokuratorów dająca groźnym przestępcom możliwość uniknięcia kary. Takiej analizy rzecznik praw obywatelskich niestety w swojej informacji nie przedstawia.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#PosełWandaŁyżwińska">Informując o bezczynności organów ścigania, rzecznik praw obywatelskich wskazuje tylko jeden przykład dotyczący niewłaściwej reakcji prokuratury na nasilające się przypadki propagowania i rozpowszechniania informacji, książek i broszur o treści antysemickiej. Aż trudno uwierzyć, że do rzecznika nie wpłynęło więcej skarg na bezczynność organów ścigania w sytuacji, kiedy z tym zjawiskiem obywatele spotykają się na co dzień.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#PosełWandaŁyżwińska">Można przedstawić wiele przykładów, że w wielu przypadkach w 2003 r. decyzja organów ścigania o podjęciu działań miała motywacje polityczne. Niektórzy prokuratorzy odmawiają podjęcia działań nawet na zawiadomienia posłów na Sejm, jeśli poseł zawiadamiający o popełnieniu przestępstwa jest z Samoobrony, a ewentualny podejrzany z tzw. innej akceptowanej opcji politycznej. Podam konkretny przykład. Prokurator rejonowy w Rzeszowie odmawia wszczęcia postępowania, nie dopatrując się znamion przestępstwa, na zawiadomienie posłanki Samoobrony o tym, że radna sejmiku wojewódzkiego w Rzeszowie pełni jednocześnie funkcję prezesa Agencji Rozwoju Regionalnego, w której samorząd województwa ma 71% udziałów. Chociaż jest to ewidentne łamanie przepisów ustawy o samorządzie województwa i przestępstwo ścigane z urzędu, prokurator odmawia podjęcia działań. Ale takie zachowanie prokuratora z pewnością wyjaśnia fakt, że zawiadamiającą o podejrzeniu popełnienia przestępstwa jest posłanka Samoobrony, a radną łamiącą ustawę o samorządzie województwa jest działaczka Platformy Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#PosełWandaŁyżwińska">Bardzo skromnie rzecznik opisał realizację konstytucyjnego prawa do pracy i przestrzegania praw pracowniczych. Zdaję sobie sprawę, że tymi problemami szczegółowo zajmuje się Państwowa Inspekcja Pracy i rzecznik praw obywatelskich współpracuje z inspekcją, jednak wobec powszechności łamania praw pracowniczych zainteresowanie tą problematyką powinno być większe. Nie tak dawno Sejm rozpatrywał informację Państwowej Inspekcji Pracy. Była ona niestety drastyczna, pokazująca, jak powszechnie w naszym kraju następuje łamanie podstawowych praw pracowniczych. W niektórych przypadkach - jak np. niewypłacanie pensji czy zmuszanie do pracy we wszystkie niedziele w miesiącu - jest to nie tylko łamanie praw pracowniczych, ale także łamanie praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#PosełWandaŁyżwińska">Pomimo tych krytycznych uwag, które przedstawiłam w odniesieniu do niektórych tylko problemów omówionych w informacji, w imieniu Klubu Parlamentarnego Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej chcę stwierdzić, że jest to bardzo dobry materiał, który może być pomocny w codziennej pracy posłów. Materiał przygotowany przez rzecznika pokazuje stan państwa w zakresie przestrzegania prawa niemal we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Rzecznik wskazuje także, jakie są niedoskonałości istniejących przepisów prawa, co powinno być uwzględnione przy uchwalaniu przez Sejm kolejnych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#PosełWandaŁyżwińska">W imieniu Klubu Parlamentarnego Samoobrona składam panu, panie profesorze, i pańskim pracownikom podziękowania za opracowanie tak dokładnego sprawozdania z działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2003. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#WicemarszałekTomaszNałęcz">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Dobrosza występującego w imieniu Ligi Polskich Rodzin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełJanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nieczęsto nasza Izba, przytłoczona legislacyjnym wyścigiem, ma okazję do chwili zastanowienia nad stanem naszego państwa, nad pozycją obywatela wobec wymiaru sprawiedliwości, administracji, nad losem milionów naszych rodaków, którzy mają słuszne poczucie krzywdy i braku perspektyw dla siebie i dla swoich najbliższych. Taką okazję daje dziś informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2003.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#PosełJanuszDobrosz">Niestety po wnikliwej lekturze obszernej informacji rzecznika wnioski nasuwają się bardzo smutne. Po latach wyrzeczeń podstawowym problemem dużej części naszego narodu jest wszechogarniająca bieda i bezrobocie. Co trzecia polska rodzina wegetuje czy wprost żyje w nędzy. To właśnie bezrobocie i bieda stanowi pożywkę dla wielu patologii, przestępczości, alkoholizmu, narkomanii czy prostytucji.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#PosełJanuszDobrosz">Dla Klubu Parlamentarnego Liga Polskich Rodzin samo stwierdzenie tego przerażającego faktu nie wystarczy, bo skuteczna walka z bezrobociem, biedą i przestępczością jest możliwa tylko wtedy, gdy wyraźnie zdiagnozujemy prawdziwe przyczyny tego stanu rzeczy. To nie przypadek, a wynik działań i zaniechań tych ugrupowań i polityków, którzy nieustannie deklarowali, że wszystko rozwiąże niewidzialna ręka rynku, że państwu wara od aktywnej polityki społecznej i gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#PosełJanuszDobrosz">Dziś miliony Polaków płacą straszny rachunek za otwarcie bez wzajemności polskiego rynku przed dotowaną produkcją Zachodu, przed tanią, tandetną produkcją z Dalekiego Wschodu - to przecież ta główna, prawdziwa przyczyna upadku tysięcy polskich przedsiębiorstw, załamania polskiego rolnictwa. Symbolem bezkarności elit z tego czasu i spod tego znaku były: słynna afera alkoholowa, sprzedaż wielu polskich przedsiębiorstw w obce ręce po to tylko, żeby je likwidować, np. wrocławskiego Elwro. Nie ma skutków bez przyczyny. To dlatego Polacy są bezradni i coraz mniej identyfikują się ze swoim państwem.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#PosełJanuszDobrosz">Siła państwa, ta prawdziwa, to nie jego funkcje represyjne, a sprawna organizacja narodu, trafna diagnoza jego społecznych potrzeb, gospodarki, administracji i wymiaru sprawiedliwości. Na wszystkich tych polach informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2003 to prawdziwy akt oskarżenia słabości państwa, jego struktur i jego autorytetu.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#PosełJanuszDobrosz">Klub Parlamentarny Ligi Polskich Rodzin zgadza się ze stwierdzeniem zawartym w informacji, iż w odbiorze społecznym państwo polskie jawi się jako państwo słabe, dotknięte korupcją, pogarsza się poczucie bezpieczeństwa obywateli, tak w wymiarze ochrony prawnokarnej, jak i efektywnej osłony socjalnej. I tu stawiamy sprawę wprost: Za ten stan rzeczy ktoś odpowiada, kolejne rządy, oczywiście w różnym stopniu, ale najbardziej winni są ci ideolodzy, którzy mając największe wpływy na realną politykę państwa, na środki masowej informacji, pod hasłem „mniej państwa”, zamiast likwidować tę część złego spadku po PRL, która najbardziej doskwierała Polsce i Polakom, likwidowali wszystko, niczym nie zastępując w zamian. To prawdziwa ironia losu, że wielu walczących o sprawiedliwą, niepodległą Polskę robotników „Solidarności” dziś złorzeczy, że obaliło PRL. Wszechwładnych sekretarzy PZPR otoczonych przywilejami, talonami, promesami zastąpili spekulanci rynkowi, banki pobierające nadmierne prowizje, drogie kredyty bez ryzyka, pieszczone przez politykę państwa o zarobkach prezesów przekraczających 100-krotnie przeciętne wynagrodzenie szczęśliwca, który ma pracę.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#PosełJanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgadzamy się z opinią przedstawioną w informacji, że proces stanowienia prawa wymaga zdecydowanej reformy. Tworzone akty prawne są pełne uchybień, powodują trudności w ich stosowaniu, nadmiar przepisów rodzi dezorganizację życia publicznego, ale w przeciwieństwie do rzecznika za złą jakość prawa obarczamy nie tylko sam proces jego stanowienia, lecz właśnie pospieszne, wprost szaleńcze tempo jego dostosowania do norm Unii Europejskiej. Siłą rzeczy musiała na tym cierpieć pozostała legislacja. Ponadto szczegółowość norm prawa uchwalanych przez Sejm urasta nieraz do absurdu. Wysoka Izba jest obarczana rozstrzygnięciami typu: kto ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez niedźwiedzie, których mamy w Polsce ok. 70, a zostaje pozbawiona możliwości rozstrzygania o udziale Polski w wojnie w Iraku.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#PosełJanuszDobrosz">Mamy wrażenie, że w tym legislacyjnym szaleństwie jest metoda takiego zagmatwania spraw, by kwestie drugorzędne przesłaniały posłom kwestie zasadnicze. Podejrzewamy, że utrzymywanie dalej takiego stanu rzeczy będzie powodować, iż rzecznik praw obywatelskich będzie jeszcze częściej występować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami o zbadanie konstytucyjności przepisów wymienionych w systemie źródeł prawa, jak również o udział w postępowania w sprawach skargi konstytucyjnej. Dotychczasowa aktywność rzecznika może zatem nie wystarczyć.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#PosełJanuszDobrosz">Odrębna, bardzo poważna problematyka to stan naszego wymiaru sprawiedliwości. W tym zakresie przewlekłość postępowania jest wprost przerażająca. Są dzisiaj podejmowane próby prawne, mam nadzieję, że zostaną jeszcze w tym Sejmie uchwalone, ale obecna sytuacja jest tragiczna.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#PosełJanuszDobrosz">Jeszcze do jednej rzeczy musimy się odnieść. Istotny problem podniesiony przez rzecznika to potrzeba zachowania równowagi pomiędzy zagwarantowanymi w konstytucji wolnością prasy oraz wolnością wyrażania swych poglądów a prawem do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia. Z jednej strony dziennikarze w ważnych, uzasadnionych okolicznościach nie mają dostępu do informacji, a z drugiej w ramach organizowanych przez pewne wpływowe środki masowej informacji nagonki na ludzi, których poglądy nie idą w parze z duchem tzw. poprawności politycznej, a którzy są narażeni na pomówienia i fałszywe oskarżenia, nie ponoszą realnie żadnych konsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#PosełJanuszDobrosz">Uważamy, że zgodnie z informacją rzecznika za niewystarczające należy uznać działania Ministerstwa Spraw Zagranicznych skierowane przeciwko fatalnemu traktowaniu Polaków przez służby amerykańskie, zwłaszcza jeśli chodzi o procedurę wydawania naszych obywateli. Na dodatek nasz oficjalny sojusznik w niefortunnej irackiej wojnie pobiera niczym średniowieczny władca swoiste myto od biednych Polaków w wysokości 100 dolarów za wniosek wizowy, często załatwiany odmownie. Takie traktowanie obywateli sojuszniczego państwa należy uznać za absolutnie niedopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-58.11" who="#PosełJanuszDobrosz">W pracy interwencyjnej posłów na wniosek obywateli często powtarza się stwierdzenie, które tutaj też zostało dostrzeżone, o konieczności zmiany praktyki, jaką stosuje Instytut Pamięci Narodowej, jeśli chodzi o wydawanie zaświadczeń, czy dana osoba była, czy nie była represjonowana, bo często jest tak, że brak tych dokumentów powoduje arbitralne stwierdzenie, a czy ma to cokolwiek wspólnego z ideą lustracji i sprawiedliwością, to sami tu sobie odpowiedzmy.</u>
          <u xml:id="u-58.12" who="#PosełJanuszDobrosz">Prawdziwą rosnącą plagą w polskiej rzeczywistości jest również kwestia związana z taką, a nie inną, sytuacją prawa pracy. Pracodawcy niektórych ludzi traktują dzisiaj w zasadzie jak niewolników. To nie jest XXI wiek, ale XIX. Haniebne praktyki niewypłacania należnych uposażeń, nieprzerwana praca przez 30 godzin, brak przerwy nawet na czynności fizjologiczne, co w supermarketach często ma miejsce, powodują, że jak najszybciej musimy wzmocnić pozycję Państwowej Inspekcji Pracy i radykalnie powiększyć represje karne wobec tych nieuczciwych pracodawców, którzy nagminnie to prawo i prawa pracownicze łamią. Bezsilność państwa najlepiej ilustruje sytuacja we Wrocławskiej Jedynce Przemysłowej. Kierownictwo tej firmy kpi sobie z Państwowej Inspekcji Pracy, kpi sobie z prawa, los tych ludzi jest po prostu przerażający, a my wszyscy jesteśmy bezsilni.</u>
          <u xml:id="u-58.13" who="#PosełJanuszDobrosz">Dramatyczna jest dziś sytuacja polskiej służby zdrowia. Zadłużona, poddawana nieustannym reorganizacjom, eksperymentom staje się coraz mniej wydolna. Wbrew elementarnym zasadom humanitaryzmu coraz trudniejszy jest dostęp milionów Polaków, zwłaszcza tych ubogich, do usług specjalistycznych. Ludzie i tak ciężko dotknięci, doświadczeni przez los, kiedy nieraz kwestują na rzecz operacji swojego dziecka, budzą nasz wielki wspólny solidaryzm z nimi, ale to przecież nie sprawa kwestowania, lecz systemu państwa, który powinien chronić takich ludzi. Ta kwestia musi zostać wreszcie zabezpieczona, bo nawet ci, co tak często powołują się na Unię Europejską, powinni popatrzeć na tamte wzorce, akurat w tym wypadku pozytywne.</u>
          <u xml:id="u-58.14" who="#PosełJanuszDobrosz">Stale krzywdzone pielęgniarki za coraz mniejsze wynagrodzenie muszą w szpitalach i przychodniach obsługiwać coraz więcej pacjentów. Jaki to ma potem wpływ na cały proceder leczenia tych pacjentów, nietrudno sobie wyobrazić, a do tego dochodzi exodus lekarzy, exodus najlepszych pielęgniarek z kraju, bo oczywiście mamona ma to do siebie, zresztą ci ludzie są często bez środków do życia, że wysysa najlepszych fachowców.</u>
          <u xml:id="u-58.15" who="#PosełJanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z informacji rzecznika praw obywatelskich wynika, że za zadowalające w przekonaniu klubu LPR, w naszym mniemaniu może nawet na wyrost, należy jedynie uznać działanie polskiego państwa na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych, których pozycja w Polsce jest nieporównywalnie lepsza niż Polaków u naszych zarówno wschodnich, jak i zachodnich sąsiadów.</u>
          <u xml:id="u-58.16" who="#PosełJanuszDobrosz">Podobnie jak rzecznik, Klub Parlamentarny LPR uważa, że sytuacja polskiej rodziny jest coraz gorsza, ale my głównej przyczyny szukamy nie tylko w sferze materialnej, lecz również propagandowej, która często za społeczne pieniądze akceptuje czy nawet propaguje rozwody, moralną rozwiązłość, akceptuje czy wręcz preferuje przeróżne dewiacje. Osłabia rolę rodziców w procesie wychowawczym, osłabia rolę wartości chrześcijańskich, humanistycznych, wszystko to, co wpływa na takie czy inne wychowanie i spoistość rodziny. Rzecz nie tylko w tym, żeby właśnie protestować, ale w tym wypadku również w tym, żeby wpływać na środki masowej informacji. Mam nadzieję, że wreszcie kiedyś skutecznie będziemy to wspólnie robić.</u>
          <u xml:id="u-58.17" who="#PosełJanuszDobrosz">Panie profesorze, Klub Parlamentarny Liga Polskich Rodzin przy całym szacunku dla pańskiej pracy uważa, że osoba rzecznika praw obywatelskich nie powinna angażować się w coś takiego jak kampania referendalna. Uważamy, że to jest na tyle ważna sprawa, a pozycja powinna być bezstronna, że nie godzi się w ten sposób postępować, a że potem skutki ponosi obywatel, przy takiej czy innej propagandzie, to wpływa to później również na taką czy inną wiarygodność tegoż urzędu. A przecież już dzisiaj można powiedzieć, jeżeli patrzymy na to z punktu widzenia konstytucji, nad którą powinniśmy wspólnie pełnić straż: i Wysoka Izba, i pan profesor, pan rzecznik, że już wielokrotnie w tej Izbie wbrew konstytucji uchwaliliśmy prawo tylko dlatego, że takie były dyrektywy Unii Europejskiej. Czy to potem wpływa na stabilność naszego systemu prawnego? Na pewno nie.</u>
          <u xml:id="u-58.18" who="#PosełJanuszDobrosz">Reasumując, wyrażamy nadzieję, że wspólnie ze wszystkimi niedogodnościami, które są codziennością naszego życia społecznego, państwowego, będziemy mogli bardziej skutecznie walczyć, ale też wyrażamy nadzieję, że rzecznik praw obywatelskich będzie brał pod uwagę również spojrzenie, z którym nie zawsze musi się ideologicznie zgadzać, Ligi Polskich Rodzin i środowiska reprezentowanego przez Ligę Polskich Rodzin. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-58.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Donald Tusk)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Danuta Polak, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PosełDanutaPolak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Zgodnie z art. 80 Konstytucji Rzeczypospolitej każdy obywatel ma prawo wystąpienia do rzecznika praw obywatelskich z wnioskiem o pomoc, gdy jego prawa obywatelskie zostały naruszone. Jak wskazują dane statystyczne, wielu z tej możliwości korzysta. Z informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich za 2003 r. wynika, że do jego biura wpłynęło ponad 55 tys. skarg, a w ciągu 15 lat ponad 700 tys.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#PosełDanutaPolak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niektóre fragmenty raportu brzmią zatrważająco, bo pokazują, po pierwsze, niesprawność w różnych sferach oddziaływania naszego państwa, a po drugie, bezkarność po błędnych decyzjach różnych organów czy instytucji.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#PosełDanutaPolak">Każda skarga ma swoje podłoże, często bolesne, bo niesprawiedliwość głęboko rani obywatela, a nie z każdą sprawą można trafić do organów sprawiedliwości. W zderzeniu z urzędniczą machiną pojedynczy człowiek często jest bezsilny. Pomoc doraźna jest więc niezbędna, a interwencja rzecznika, często jako pośrednika między urzędem a obywatelem, jest konieczna, a niekiedy nawet jest ostatnią deską ratunku.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#PosełDanutaPolak">Częstym zjawiskiem młodej demokracji są błędne decyzje na szczeblu samorządu lokalnego. Przykładów na to, że wójt wszystko może, nie będę podawać, choć w okolicach Częstochowy znam takich dwóch. Łatwo można zastraszyć małą społeczność lokalną, mając narzędzia w postaci decyzji, środków finansowych czy możliwości zatrudnienia. Autorytet rzecznika praw obywatelskich tworzy się poprzez indywidualną reakcję na interwencje oraz na etapie tworzenia i funkcjonowania przepisów prawa. Przykładem na to jest inicjatywa posłów Klubu Parlamentarnego Unii Pracy mająca na celu nowelizację ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe, które to narusza zasady równości obywateli wobec prawa, jakie gwarantuje art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Takie też stanowisko zajął rzecznik praw obywatelskich w przesłanej do komisji opinii.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#PosełDanutaPolak">Posłowie Unii Pracy uważają, że niezbędne jest wdrożenie postanowień Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji, według którego każdy urząd powinna cechować kompetencja i przyjazny stosunek do obywatela. Trzeba skończyć z niekompetencją urzędników, brakiem rzetelności w pracy, opieszałością, ignorancją obywatela, który - pozbawiony dachu nad głową czy środków do życia - staje się desperatem o patologicznych cechach zachowania. Ludzie z marginesu społecznego trafiają do sądów, organów ścigania, na dyżury poselskie w biurach zamiast do miejsc, w których mogliby się czuć bezpiecznie. Brak jest długoletniej strategii państwa na rzecz stworzenia bezpiecznych warunków dla starzejącego się społeczeństwa czy ludzi niepełnosprawnych. Kruche podstawy demokracji trzeba wzmacniać dobrym i skutecznym prawem, a zabezpieczać odpowiednimi środkami finansowymi.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#PosełDanutaPolak">Rzecznik praw obywatelskich, przygotowując informację o swojej ubiegłorocznej działalności, udowodnił po raz kolejny, że ten urząd jest potrzebny. Posłowie Unii Pracy uważają, że w przypadku rzecznika praw obywatelskich są niezbędni pełnomocnicy, którzy będą działać na szczeblu wojewódzkim po to, by usprawnić działanie tego urzędu, a tym samym być bliżej obywatela. Klub Unii Pracy wystawia wysoką ocenę rzecznikowi praw obywatelskich i dlatego będzie głosował za przyjęciem sprawozdania za 2003 r. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Krystyna Grabicka, Ruch Katolicko-Narodowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PosełKrystynaGrabicka">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#PosełKrystynaGrabicka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Mam przed sobą bardzo trudne zadanie ustosunkowania się do sprawozdania w ciągu zaledwie 5 minut. Z liczącej ponad 400 stron informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich za 2003 r. wyłania się obraz państwa odbieranego przez społeczeństwo jako państwo słabe i dotknięte szerzącą się korupcją wśród funkcjonariuszy publicznych. Obywatele naszego kraju nie czują się bezpieczni w sferze prawnokarnej oraz wskutek braku efektywnych osłon socjalnych. Brakuje w państwie instytucji zajmujących się ochroną rodziny. Nie ma systemu budownictwa socjalnego, prawo podatkowe jest skomplikowane i nieczytelne. Podstawowym problem Polaków jest jednak bieda, która spowodowana jest bezrobociem, a to dotyczy 33% rodzin. Bezrobocie jest przyczyną wielu patologii: przestępczości, alkoholizmu, narkomanii.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#PosełKrystynaGrabicka">Kolejnym, istotnym problemem, z którym borykają się Polacy, jest złe funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia. Rozwiązania ustawy ze stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia okazały się złe, osłabiły funkcjonowanie służby zdrowia, a ponadto okazały się niekonstytucyjne. Nowy system finansowania świadczeń zdrowotnych uniemożliwia bądź pogarsza możliwość uzyskania świadczeń zdrowotnych przez pacjentów. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że ustawa ta jest sprzeczna z konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#PosełKrystynaGrabicka">Istotnym problemem jest przewlekłość postępowań sądowych w zakresie wszystkich postępowań, z wyjątkiem sądowoadministracyjnego. Ostatnio jest zmieniany Kodeks postępowania cywilnego przez Wysoką Izbę i to w taki sposób, aby zasada kontradyktoryjności zastąpiła zasadę tzw. prawdy obiektywnej i aby sąd nie był zmuszony do informowania strony o konsekwencjach procesu. Trzeba zatem zbudować system poradnictwa dla osób ubogich, których nie stać na opłacenie pomocy prawnej. Dobrze, że dziś Sejm przyjął senackie poprawki nakładające na sąd obowiązek pouczenia stron występujących bez adwokata czy radcy prawnego w sprawach o alimenty, w sprawach pracowniczych i o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#komentarz">(Poseł Gabriela Masłowska: I słusznie, brawo.)</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#PosełKrystynaGrabicka">Instytucja rzecznika praw obywatelskich na trwałe wpisała się już w system instytucji istniejących w Polsce, które mają brać w obronę zwykłego obywatela. Rzecznik praw obywatelskich rzeczywiście wykonuje dużo pracy, kieruje do różnych instytucji wystąpienia problemowe, kieruje wnioski do Trybunału Konstytucyjnego, składa skargi do NSA, wnosi kasacje, rewizje, wnioski do sądów, prowadzi działalność oświatową. Pomimo tych szerokich kompetencji społeczeństwo nie ma przekonania, iż rzecznik praw obywatelskich chroni je przed bezprawiem, korupcją czy nadużyciami prawa. Do rzecznika praw obywatelskich nasze koło ma pretensję o to, że nie jest apolityczny, a tym samym nie jest wiarygodny. Świetnie pamiętamy, kiedy przed referendum w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej publicznie i głośno wypowiadał się po stronie integracji, brał czynnie udział w kampanii po stronie zwolenników i tym samym podważał autorytet instytucji rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#PosełKrystynaGrabicka">Naszym zdaniem rzecznik praw obywatelskich powinien stać na straży praw obywatelskich i suwerennego państwa polskiego. Jednocześnie chcemy zwrócić uwagę na to, iż rzecznik zbyt mało zajmuje się obroną normalności, a zbyt dużo - różnych mniejszości, a czasami wręcz dewiacji. Tak być nie powinno. Wśród ogromnej materii sprawozdania, zawierającej opis wszelkich nieprawidłowości, nie ma żadnej informacji na temat naruszenia przez władze naczelne naszego państwa art. 8 konstytucji, który stanowi, iż konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Tymczasem okazuje się, iż rząd SLD rażąco łamie ten przepis, godząc się na to, aby prawo Unii Europejskiej było nadrzędne w stosunku do naszej konstytucji. Jak to możliwe? Czy to nie jest łamanie praw obywatelskich już nie poszczególnych obywateli, ale całego narodu? Pan profesor na tę tak istotną kwestię zupełnie nie zwraca uwagi. Z tych względów koło Ruchu Katolicko-Narodowego wnosi o odrzucenie sprawozdania. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Ewa Kantor, „Dom Ojczysty”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PosełEwaKantor">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Profesorze! Fundamentem powinien być człowiek, jego uczciwość, sprawiedliwość i szacunek do drugiego człowieka. Myślę, że powołanie instytucji rzecznika praw obywatelskich w III Rzeczypospolitej miało na celu przede wszystkim służbę człowiekowi, jego godności, przestrzeganie sprawiedliwości i tego wszystkiego, co stanowi o wzajemnych relacjach między ludźmi - fundamentalnych dla człowieczeństwa. Muszę powiedzieć, że sprawozdanie pana profesora, rzecznika praw obywatelskich, jest bardzo szczegółowe; jest to wręcz dogłębna diagnoza sytuacji prawnej i sytuacji społecznej, która istnieje w Polsce. Występują również nowe wątki w porównaniu do sprawozdania z zeszłego roku i widać, że pan profesor szeroko dogląda (cała instytucja) tego, co się dzieje.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#PosełEwaKantor">Chcę natomiast, panie profesorze, powiedzieć, że trudno się uchronić od spostrzeżenia, że pewne kwestie umykają pana uwadze, że nie widzi pan - wynikałoby to z pańskiego sprawozdania - spraw bardzo niepokojących, dotyczących realizacji praw człowieka i obywatela i kreślenia się nowego systemu wartości, postaw niekoniecznie zgodnych z interesem narodowym Polski i Polaków i z utrwalonym w Polsce chrześcijańskim systemem wartości. Myślę bowiem, że całe ustawodawstwo się na tym systemie wartości opiera, tradycyjnym, europejskim.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#PosełEwaKantor">O tym już była mowa, ale uważam, że to jest bardzo ważne i tego u pana nie widać. Mam na myśli prawo obywateli do własnego państwa, suwerennego i niepodległego. Nie widać w sprawozdaniu informacji o niepokojących obywateli, a szeroko opisywanych w środkach masowego przekazu - może nie w tych, dla których jest przyzwolenie - i w tysiącach interwencji obywateli do nas posłów, myślę więc, że również do pana rzecznika, pismach dotyczących łamania przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej konstytucji, próbach działań mających na celu narzucenie obywatelom polskim prawa niezgodnego z Konstytucją Rzeczypospolitej, a w dalszej kolejności pozbawienia ich prawa do suwerennego i niepodległego państwa. Nie widać też zwrócenia uwagi na ogromną bezczynność Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie, pomimo kilku wniosków, które zostały złożone.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#PosełEwaKantor">W związku z tą kwestią chcę również zwrócić uwagę - bo pan rzecznik widzi wiele nieprawidłowych ustaw - na zagrożenie utratą przez państwo polskie złotówki. To są te rzeczy, które działają i są antykonstytucyjne. Mam na myśli wydane rozporządzenia, które pozwalają kuchennymi drzwiami wprowadzać inny stan prawny, niezgodny z konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#PosełEwaKantor">Moją uwagę zwróciły również dosyć wnikliwe sformułowania na temat praw mniejszości w Polsce i praw uchodźców. Uznajemy jednak, że problem jest w wystąpieniu za mało uszczegółowiony. Spis powszechny wykazał, że jest znaczne nasilenie problemu mniejszości narodowych w porównaniu z sytuacją, która istnieje, i z liczbą tych mniejszości. Brak konkretów w tej sprawie, w tym opisie sytuacji, ze strony pana rzecznika powoduje, że nie da się określić rzeczywiście problemów. Na przykład mamy do czynienia ze skrajnościami środowisk żydowskich, które są skonfliktowane wzajemnie, jedne są bardzo antypolskie, inne są sprzyjające. Z drugiej strony mamy mniejszość niemiecką, która jest znacznie mniej liczna od deklarowanej; w spisie to widać. Tajemnicą poliszynela jest to, że jest ona finansowana, ci, którzy do niej należą; jej finansowanie jest związane z fundacjami wspieranymi przez rząd niemiecki.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#PosełEwaKantor">Inny przykład, mniejszości białoruskiej, której niektórzy przedstawiciele nie widzą potrzeby uczenia się języka, ponieważ na Białorusi językiem urzędowo przyjętym jest rosyjski. Te nieliczne przykłady, które wymieniłam, świadczą o tym, że w obszarze mniejszości obracamy się w sferze nowomowy liberalnej i ideologii poprawności politycznej, która nic nie wyjaśnia w tych kwestiach, natomiast utrwala fałszywe stereotypy, którymi posługują się środowiska szerzące antypolonizm.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#PosełEwaKantor">W wypadku tej sprawy brak ze strony urzędu rzecznika praw obywatelskich analizy nasilających się w prasie i mediach ataków na Polskę i polskość, obrażania Polaków przez bezpodstawne przypisywanie im postaw antysemickich i ksenofobicznych. Nasilające się ataki na Polaków w Polsce ze strony mniejszości też są w ogóle nieodnotowane. Mamy takie przypadki, ostatnio w Przemyślu, ulotki, strony internetowe. Mamy w Gdańsku przypadek kalendarza wydanego przez prezydenta miasta, który umieścił w nim zbrodniarzy wojennych.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#PosełEwaKantor">Następna sprawa, o której chcę powiedzieć, dotyczy Karty nauczyciela, ponieważ pan rzecznik bardzo często się wypowiadał, bardzo negatywnie, powiedział wręcz: karta praw nauczyciela. Myślę, panie profesorze, żeby nauczycielom pozostała godność, a odbieranie karty temu środowisku spowoduje, że zostanie ona pozbawiona nawet tej ostatniej rzeczy, jaką jest godność. Pośrednio narusza to również prawa ucznia. Jak bowiem człowiek, który jest zniewolony, może wychować człowieka wolnego? Nie można prowadzić tam, gdzie się samemu nie idzie. Teraz widzimy to samo w ustawie o szkolnictwie wyższym. Są to zawody, w których ludzie bez godności osobistej nie powinni uczestniczyć w wychowywaniu i kształtowaniu osobowości człowieka.</u>
          <u xml:id="u-65.8" who="#PosełEwaKantor">Panie profesorze, wypowiada się pan o naruszaniu Kodeksu pracy, ale proszę zwrócić uwagę na to, że pan mówi, iż jest za małe pensum, czyli pan przyjmuje, że czas pracy nauczyciela to jest 18 godzin. Czy pan uważa, że to pensum i ta karta to był wynik socjalizmu czy działań wolnościowych z 1980 r., Solidarności? Zalecałabym więc jednak mniejszą agresję w stosunku do środowiska nauczycielskiego.</u>
          <u xml:id="u-65.9" who="#PosełEwaKantor">Chcę powiedzieć, że najlepsze szkoły w Polsce to nie te, które są niepubliczne, ale również publiczne. Jak pan popatrzy na ranking, to widać. A tam są nauczyciele zatrudnieni na podstawie Karty nauczyciela. Proszę nie degradować nauczyciela ze względu na to, że on podlega Karcie nauczyciela. Jest to bowiem również karta obowiązków: komisja dyscyplinarna, odpowiedzialność i szczególne potraktowanie tego zawodu jako powołania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł, czas już dawno minął. Proszę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PosełEwaKantor">Jedną rzecz jeszcze chcę powiedzieć, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Ale proszę zakończyć wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PosełEwaKantor">Chciałabym, żeby się pan odniósł do klęski integracji. Faktem jest ogromne zaangażowanie się. Uważam, że to jest wręcz niedopuszczalne, aby osoba rzecznika praw obywatelskich, rzecznika praw dziecka angażowała się w takim stopniu na rzecz kampanii dotyczącej przystąpienia do Unii Europejskiej. Jak ocenia pan zaufanie, po tym zachowaniu, do instytucji, która pełną mocą angażowała się w propagandę unijną wśród młodzieży i nieletnich dzieci? Jaką ocenę wystawia pan po tym działaniu swojej instytucji? Czy nie stawia pan pod znakiem zapytania jej istnienia? Stwierdzanie bowiem faktów jest po prostu powiedzeniem tego, co wiemy wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#PosełEwaKantor">Chciałabym powiedzieć, że uważamy jako Koło Poselskie „Dom Ojczysty”, że wykonał pan ogromną pracę analityczną, jeżeli chodzi o to, co się dzieje w Polsce. O tym powiedziałam na początku. Są zmiany, jeżeli chodzi o rodzinę, ale apelujemy również, aby pan popatrzył na te sprawy, które dotyczą Polaków, tradycyjnego systemu wartości, poszanowania człowieka, i żebyśmy się jednak w takiej pozornej poprawności słownej nie poruszali przy opisie sytuacji. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Stanisław Dulias, niezrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PosełStanisławDulias">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Przedstawione materiały, jak również dzisiejsze pana wystąpienie potwierdziły wysoką ocenę instytucji i osobiście pana jako rzecznika praw obywatelskich. To nie podlega dyskusji, stąd też i przyjęcie dzisiejszej informacji jest oczywiste. Nie zwalnia to jednak nas posłów od przekazywania odczuć społecznych wobec problemów, którymi pan się zajmuje. Wachlarz jest bardzo duży, ale nie zawsze wszystkie odcienie występującego zła do pana docierają.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#PosełStanisławDulias">Zdaję sobie sprawę z tego, że w obecnych stosunkach społecznych działa pan w utrudnionych warunkach. Znaczna część społeczeństwa żyje gorzej, ponad 20% społeczeństwa jest bez pracy, mnoży się łamanie prawa, kradzieże, rozboje, mnożą się próby wyłudzeń i oszustw. Władza coraz mniej i mało reaguje, za mało. W związku z tym społeczeństwo przeżywa skomplikowany okres, na tle problemów zarówno transformacyjnych, jak i społecznych, ale i ścierających się interesów poszczególnych grup społecznych. Regulacja płac na tle wielkiego bezrobocia wymusza na państwie zwiększenie pomocy socjalnej. Niestety wprowadzane są ograniczenia. Żyjemy w kraju, gdzie każdy miał swoją godność i warunki do życia, a dzisiaj parę milionów członków społeczeństwa nie ma środków na przeżycie jednego czy dwóch dni. Nie może dobrze funkcjonować państwo, gdzie jedni zarabiają krocie, często kilkadziesiąt tysięcy miesięcznie, na posadach w przedsiębiorstwach państwowych, a w tym samym czasie 1/3 społeczeństwa żyje na granicy ubóstwa. Jest to obrazek z ustroju feudalnego, a nie z XXI wieku. I to będzie główną sprawą w ograniczeniu patologii, tym bardziej że media i wymiar sprawiedliwości, wiele instytucji nie starają się temu przeciwdziałać. Eksponują, utrwalają występujące zło.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#PosełStanisławDulias">Panie profesorze, wysoko ocenił pan współpracę z mediami. Mam osobiście inne odczucia, jeżeli chodzi o media. W tym przypadku media mogą się bać dotykać pana, a pan zapewne nie wnika w funkcjonowanie mediów. Nie chciałbym powiedzieć, że jest wzajemna tolerancja. Obawiam się, że w przypadku kilku orzeczeń w obronie pokrzywdzonych przez media zmuszających do poniesienia konsekwencji lub chociaż do przeproszenia, zapewne media pokazałyby i panu swoje oblicze. W odczuciu wielu osób media wypełniają negatywną rolę w życiu naszego kraju. Wynika to przede wszystkim z nieprzekazywania rzetelnych informacji. Nie mówi się w nich o najistotniejszych problemach kraju. Chociażby wczoraj ani słowem nie powiedziano o przyczynach protestów górników lub zamykania szpitali, czy też wprowadzania opłat dla chorych, natomiast wymyślono zastępczy temat: urlopy dla posłów. Dla mediów najważniejsze jest bronienie politycznych i własnych interesów. Najgorsze jednak jest to, że media w większości tworzą negatywną atmosferę, która również i panu utrudnia działanie, przekazując informacje podsłuchane czy często oparte na plotkach lub domysłach.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#PosełStanisławDulias">Panie profesorze, jak społeczeństwo może się czuć, jeśli codziennie prawie wszystkie informacje gazetowe dotyczą morderstw, kradzieży, napadów. To też jest zadanie dla rzecznika. Trudno natomiast znaleźć informację o tym, że ktoś zrobił dobrze, osiągnął sukces zawodowy czy osobisty. Przeciwnie, jest to potępiane i szuka się na takie osoby odpowiedniego bata. Można więc przyjąć, że jest już tak bardzo źle w naszym kraju, a jeżeli tak, to należy bić bezwzględnie na alarm. Problemów gospodarczych czy społecznych jest dużo. Media mogłyby w tym pomóc. Niestety, chęć łatwiejszego zarobku jest silniejsza.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#PosełStanisławDulias">Poza mediami bardzo negatywną rolę odgrywa u nas wymiar sprawiedliwości, który jest na granicy szukania przepisów nie dla sprawiedliwej oceny, a bardzo często dla prywaty i politycznych rozgrywek. Społeczeństwo zatraciło wiarę w władzę. Mówię to, panie profesorze, i mogę podać fakty. Nagminne są przypadki odbierania rent czy emerytur i tu rolę naszego wymiaru sprawiedliwości trudno przyrównać do sprawiedliwej. Osobiście jestem włączony w te sprawy i znam przypadki, które można przyrównać do najgorszych metod psychicznego wykończania społeczeństwa. ZUS dopuścił się wielu kategorycznych działań, a niektórym stworzył z życia piekło. Dotyczy to całego splotu połączonych działań ZUS i wymiaru sprawiedliwości tylko po to, aby upozorować swoje racje. W tej sprawie proszę pana o wyznaczenie terminu i poświęcenie mnie czasu. Jeżeli pan pozwoli, zamelduję się w wyznaczonym dniu.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#PosełStanisławDulias">Równocześnie, przedstawiając taki indywidualny problem, wplatając go w moje wystąpienie, chciałbym odnieść się do bardziej złożonego problemu, a dotyczącego wielkiej liczby osób. Bardzo dobrze, że jest tu prezes ZUS, bo on też ma w swoim okręgu wyborczym prawie 2000 mieszkań, a chciałem wspomnieć o mieszkaniach zakładowych. Zabrza to też dotyczy. Dziesiątki tysięcy byłych pracowników przedsiębiorstw zostało sprzedanych wraz z mieszkaniami, praktycznie jak zwierzęta w klatkach, przez swoich byłych czy aktualnych jeszcze pracodawców i nie mają rozwiązania. Dalej istnieją komitety, dalej tworzą je, interweniują również u pana. Jest to, sądzę, problem ogromny i mimo długiego okresu jest przemilczany, choć dalej aktualny i oczekuje pomocy również, a może przede wszystkim od pana.</u>
          <u xml:id="u-71.6" who="#PosełStanisławDulias">I na zakończenie - w pełni popieram wniosek o powołanie pańskich przedstawicieli w terenie. Uważam, że przy tak zwiększonej liczbie patologii, nieprawidłowości jest to konieczne. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Przystępujemy do pytań.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Ograniczam czas zadawania pytań do 2 minut na posła.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Piętnaścioro posłów zapisało się do głosu.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Poseł Włodzimierz Czechowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PosełWłodzimierzCzechowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Sytuacja na rynku pracy powoduje, że pracownicy gotowi są do świadczenia pracy na praktycznie każdych warunkach. Zainteresowani są przede wszystkim zdobyciem miejsca pracy dającego chociażby minimalne źródło utrzymania siebie i najbliższych, a brak pracy powoduje, iż czują się odrzuceni społecznie.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#PosełWłodzimierzCzechowski">Istotnymi czynnikami rzutującymi niekorzystnie na stan pracy w Polsce są: stan finansów publicznych, bezrobocie oraz mizerna kondycja ekonomiczna niektórych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#PosełWłodzimierzCzechowski">W pogoni za zyskiem często pracodawcy wymuszają na pracownikach samozatrudnienie. Tutaj kuleje prawo pracy. Trzeba oddziaływać tak, aby ograniczać pozorne samozatrudnienie. Samozatrudnienie bowiem całkowicie wyłącza obywatela spod ochrony prawa pracy, traci on prawo do urlopu, sam płaci składki i nie może zrzeszać się w związkach zawodowych. Uważam, że ani polityka poluzowania prawa pracy na korzyść pracodawców, ani ustępstwa związków zawodowych na przykład przy zwalnianiu pracowników nie są rozwiązaniami prawidłowymi. Pracownik raz zwolniony praktycznie nie wraca do tego zakładu pracy, a to źle oddziałuje na życie społeczne. Na rynku pracy brakuje rozwiązania pośredniego, szczególnie dla przedsiębiorstw, które mają trudności z utrzymaniem ciągłości produkcji lub działają sezonowo. Według mnie tym przedsiębiorstwom należy stworzyć warunki utrzymania stałej załogi przy nierytmicznej sezonowej produkcji, a nie koniunkturalnie zmieniać prawo. Takim rozwiązaniem może być trójstronna umowa zawarta pomiędzy pracownikiem, pracodawcą i urzędem pracy.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#PosełWłodzimierzCzechowski">Pracodawca, mając umowę o pracę z pracobiorcą, w każdym momencie z powodu braku zamówień, czyli pracy, oddaje do urzędu pracy zbędną chwilowo załogę. Urzędy pracy przyjmując tych pracowników na zasiłki, w tym czasie mogą również ich szkolić. Pracodawca nie może w tym czasie zatrudniać innych pracowników do momentu wyczerpania listy pracowników wcześniej zgłoszonych, pracownik zaś ma zagwarantowane źródło utrzymania i pierwszeństwa zatrudnienia, ale musi być dyspozycyjny.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#PosełWłodzimierzCzechowski">Uważam, że poszukiwanie rozwiązań nadążających za potrzebami rynku jest lepsze jak naginanie prawa pracy pod potrzeby pracowników lub pracodawców. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Bardzo proszę państwa posłów o zadawanie pytań w tej części, a nie wykorzystywania pytań jako sposobu dalszego prowadzenia debaty.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Hanna Mierzejewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PosełHannaMierzejewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! W obszernej, liczącej blisko 450 stron informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2003 znalazłam jedno zdanie na temat prac legislacyjnych nad nową regulacją określającą odpowiedzialność osób tworzących i rozpowszechniających treści szkodliwe dla dzieci i młodzieży. Wynika z tej informacji, że prace trwają, pytanie tylko, jak długo? Mamy oto bowiem niezwykle groźną i agresywną praktykę w medium potężnym, wszechobecnym, bo obecnym w naszych domach, w szkołach, w miejscach pracy. Chodzi oczywiście o Internet. Wolność słowa, łatwość publikacji, możliwość szybkiego kontaktowania się z ludźmi w różnych częściach świata to niewątpliwie dobro, jakie płynie z tego medium, ale jest jeszcze też czarna, niebezpieczna strona Internetu. Nagminnie mają miejsca zdarzenia, gdy internauta, wchodząc na stronę edukacyjną, natrafia na obsceniczne, pornograficzne zdjęcia. Jak to się dzieje? To proste, użytkownik strony opóźnił się z opłatami i domena może być podkupiona przez dowolną firmę reklamową. Może to być firma reklamująca pornografię czy pedofilię.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#PosełHannaMierzejewska">Pragnę skierować do pana profesora następujące pytanie: Jak w świetle konstytucji i prawa karnego, które zapewnia ochronę obywatela przed treściami, z którymi on nie chce mieć do czynienia, można ocenić sytuację, gdy w naszych mieszkaniach pojawiają się nieobyczajne, gorszące serwisy fotograficzne, a ich twórcy pozostają bezkarni? Dzisiaj jesteśmy przerażeni ogromną ilością ujawnianych praktyk pedofilskich. Kiedy możemy się spodziewać takich regulacji prawnych, które powstrzymają zalew pornografii w Internecie, medium szczególnie chętnie użytkowanym przez dzieci i młodzież? Brak regulacji prawnych i absolutna bezkarność osób rozpowszechniających tego rodzaju treści skutkuje deprawacją i demoralizacją społeczeństwa, a szczególnie dzieci i młodzieży. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Tomasz Markowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PosełTomaszMarkowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Panie Profesorze! W swoich pytaniach chciałem poruszyć kilka bardzo istotnych kwestii dotyczących różnych aspektów życia. W natłoku spraw, które wpływają do rzecznika praw obywatelskich, można wyróżnić te, które dotyczą indywidualnych przypadków, jak i te, których rozstrzygnięcie wpływa na sytuację bardzo dużej ilości osób. Ze zgłoszeń, jakie wpływają do mojego biura poselskiego, rozstrzygnięcia w dwóch sprawach wydają się szczególnie palące. Pierwsza dotyczy sprzecznego z polską konstytucją i zasadami obowiązującymi w krajach demokratycznych monopolu, który z mocy ustawy panuje w ogrodach działkowych. Liczne skargi wpływają ponadto na stosowany w wielu spółdzielniach mieszkaniowych system rozliczania opłat za ciepło przy pomocy tzw. podzielników ciepła, który to system wydaje się niesprawiedliwy, konfliktogenny i korupcjogenny. Czy i jakie działania podjął rzecznik praw obywatelskich w tych dwóch sprawach?</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#PosełTomaszMarkowski">Inna sprawa, o którą chciałbym zapytać pana profesora, dotyczy funkcjonowania opieki zdrowotnej. Czy i w jaki sposób rzecznik praw obywatelskich zamierza zareagować na coraz częstsze przypadki pobierania przez szpitale, zwłaszcza wielkomiejskie, opłat za usługi zarówno na badania, jak i zabiegi?</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#PosełTomaszMarkowski">Ostatnia kwestia. Niedawno prezydent Warszawy prof. Lech Kaczyński nie wyraził zgody na zorganizowanie w stolicy w dniu 10 czerwca parady gejów i lesbijek, co spotkało się ze sprzeciwem wielu lewackich polityków, którzy zarzucali prezydentowi Kaczyńskiemu zamach na prawa i wolności obywatelskie. Na decyzji prezydenta Warszawy niewątpliwie zaważyły ekscesy, jakie towarzyszą tego typu imprezom, gdzie uczestniczącym w nich lewackim politykom nie przeszkadzały przypadki profanacji symboli religijnych, naruszające tym samym uczucia i wolności większości Polaków.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#PosełTomaszMarkowski">Rodzi się pytanie, czy pan profesor w swej praktyce na stanowisku rzecznika miał styczność z przypadkami dyskryminacji ze względu na orientację seksualną? Proszę o podanie ilościowej skali tego problemu. Czy w kontekście tej wielości czy znikomości przypadków parady gejów i lesbijek należy traktować jako formę walki ze zjawiskiem dyskryminacji, czy raczej po prostu jako przejaw popularyzacji postaw homoseksualnych? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Bogdan Zdrojewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PosełBogdanZdrojewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Mam dwa pytania, jedno do rzecznika, drugie do pani sprawozdawcy. Otóż w kolejnym sprawozdaniu pojawia się pewnego rodzaju sugestia, uwaga odnosząca się do ustawy zasadniczej, w tym wypadku chodzi o skargę konstytucyjną. Przypomnę, że ma ona zbyt wąski wymiar. Mnie interesuje na podstawie tych doświadczeń, doświadczeń ostatnich lat, jakie zmiany w konstytucji powinny zostać dokonane ze względu na fakt, iż ustawa zasadnicza w jakiejś tam części nie przystaje do obecnych wyzwań, do obecnej rzeczywistości? To jest pytanie do pana rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#PosełBogdanZdrojewski">Natomiast pytanie do pani przewodniczącej, do posła sprawozdawcy, jest następujące. Miałem takie ogólne wrażenie, że mamy dzisiaj dwa sprawozdania. Jedno zgłoszone przez rzecznika, drugie zgłoszone przez panią. Bardzo często pojawiały się takie sformułowania: w ocenie rzecznika, rzecznik przyjął, rzecznik dokonał, rzecznik podjął jakieś tam inicjatywy. Mnie interesuje, co na to komisja? Mam ocenę ogólną, że komisja pozytywnie ocenia i pracę rzecznika, i samo sprawozdanie, natomiast jest ogromny materiał, niezwykłe cenny, i w odniesieniu do niego mnie interesuje, co się dalej z tym materiałem może dziać? Jaki tryb pracy będzie przyjmowała komisja nad tymi wnioskami, które mają zwłaszcza charakter wewnętrzny, odnoszą się do parlamentu, odnoszą się do jakości stanowienia ustaw, do jakości stanowienia praw? Czy komisja przyjęła określony tryb pracy nad tym materiałem? Czy będzie ciąg dalszy? Czy te uwagi będą kierowane do określonych instytucji? A to pytanie zadaję jeszcze w kontekście tego, że mamy do czynienia z dosyć dużą krytyką rządu w tym materiale, tego rządu, poprzedniego rządu. Natomiast podczas całej tej debaty nie uświadczyliśmy nikogo z reprezentantów rządu. Dlatego to pytanie kieruję przede wszystkim do pani. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Zenon Tyma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PosełZenonTyma">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Powinna się odbyć szeroka debata na temat tego, czy Rzeczpospolita jest państwem prawa, czy bezprawia? Chciałbym zwrócić uwagę na bardzo istotną sprawę, na pewną patologię, która istnieje w naszym kraju. Chodzi głównie o to, że spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki matki tworzą spółki córki, wyprowadzają kapitał, oszukują pracowników i nic się w tej kwestii nie dzieje. Ja się tu zgadzam z panem profesorem, że w prokuraturze czasami decydują względy polityczne. Aktywność obywatelska występuje w kraju, ale napotyka się na pewien opór, na pewien mur, który jest nie do przebicia.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#PosełZenonTyma">Miałbym do pana profesora takie pytania: Czym się różni pospolity przestępca i złodziej od tych, którzy okradają pracowników w biały dzień, w białych kołnierzykach i białych rękawiczkach? W jaki sposób mają odzyskać swoje należności pracownicy upadłych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które nie posiadają masy upadłościowej? Do kogo mają się odwołać oszukani pracownicy? Dwa lata temu skierowałem do prokuratury sprawę, którą prokuratura umorzyła, bo nie widzi znamion przestępstwa. Nie może nikomu postawić żadnych zarzutów. Nie wiem, kto tymi spółkami zarządza? Przecież są zarządy spółek, jest rada nadzorcza, tych ludzi trzeba pociągnąć do odpowiedzialności. Zdarzają się takie sytuacje, że spółka nawet trzy- czy czterokrotnie zadłuża zakład, a sprawę się umarza, pracownikowi się nie wypłaca świadczeń i nic się nie dzieje, wszystko jest dobrze. Albo powiedzmy szczerze, że państwo nasze musi wygenerować teraz jakąś elitę osób posiadających, bo przechodzimy do systemu wolnego rynku. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Antoni Stryjewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Profesorze! Zgodnie z konstytucją Rzeczypospolitej stoi pan na straży wolności i praw człowieka i obywatela. W związku z tym chcę pana zapytać: czy zauważył pan, że obywatelom polskim, a przede wszystkim Polakom, kradnie się państwo w imieniu tzw. integracji europejskiej? Czy mówił pan publicznie o tym procederze? Czy zwrócił pan uwagę na to, że dokonuje się gwałtu na polskiej konstytucji, podporządkowując ją przepisom prawnym Unii Europejskiej? Czy wyraził pan swoją niezgodę na ten proceder? Czy zwrócił pan uwagę Trybunałowi Konstytucyjnemu na proceder wadliwej doktryny przyjętej przez ten Trybunał przy orzekaniu zgodności z konstytucją Rzeczypospolitej niektórych ustaw związanych z integracją unijną, a która to doktryna brzmi: okazywanie przychylności procesowi integracji Rzeczypospolitej z Unią Europejską.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Czy zwrócił pan uwagę Trybunałowi, że stoi on na straży konstytucji Rzeczypospolitej, a nie na przychylności obcym interesom i prawom? Czy zwrócił pan, panie profesorze, uwagę prezydentowi Rzeczypospolitej, że złamał wszelkie możliwe prawa i zasady, gdy dezinformował czy nawet wręcz okłamywał opinię publiczną i poszczególnych obywateli, gdy mówił o warunkach i korzyściach integracji Rzeczypospolitej z Unią Europejską? A może, pana zdaniem, nie naruszono tu praw i wolności obywatelskich?</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Czy interweniował pan, panie profesorze, w instytucjach państwowych odpowiedzialnych za przekaz informacji w mediach o przeraźliwej dysproporcji w informowaniu społeczeństwa o integracji z Unią Europejską pomiędzy zwolennikami tejże a zwolennikami Polski suwerennej? Czy ta dysproporcja w przekazie i często jego fałszywe treści nie wywołały u pana sprzeciwu i poczucia łamania wolności i praw obywatelskich? Czy nie uważa pan, że urząd rzecznika powinien być neutralny politycznie i rzetelny w dostrzeganiu łamania lub ograniczenia praw i wolności obywatela, w tym poprzez umniejszanie roli i suwerenności państwa polskiego?</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Profesorze! Czy zauważył pan, że Polacy w mediach są historycznie i kulturowo indoktrynowani nie tylko na okoliczność integracji z Unią Europejską, ale z różnych innych przyczyn? Czy zliczył pan czas programów propagujących historię, tradycję i kulturę mniejszości narodowych i etnicznych oraz innych narodów w polskich mediach? Czy nie zauważył pan, że więcej Polacy dowiadują się o Żydach, Ukraińcach, Niemcach, Rosjanach, aniżeli o sobie samych? Czy nie zauważył pan wiele nieprawd lub matactw odnośnie do historii i kultury tychże narodów i mniejszości, deprecjonujących dobre imię Polski i Polaków?</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Profesorze! Czy nie jest to łamanie praw i wolności Polaków w Polsce, gdy o poranku, w porze obiadowej i wieczorem widzi się i słyszy w polskiej telewizji i radiu o Żydach tu, o Żydach tam, o biednych, a wspaniałych Niemcach tu, o biednych, a wspaniałych Rosjanach tam? A Polska...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Panie pośle, proszę zakończyć zadawanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Już kończę zdanie, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">...i Polacy w tychże samych mediach jak wyglądają? Oni to bandyci i złodzieje, dzieciobójcy, ksenofobi i ciemnogród, a Rzeczpospolita to zaścianek, państwo stojące nierządem, siedlisko korupcji i nieudacznictwa, bękart historii. Czy takie dysproporcje nieprawdy pana nie rażą i nie mobilizują do protestów oraz żądania zmian w polityce informacyjnej, nawet w mediach publicznych? Dziękuję pięknie.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Maria Nowak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#PosełMariaNowak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Profesorze! W sprawozdaniu, jak i w dzisiejszym wystąpieniu zwrócił pan uwagę na brak jawności życia publicznego na trenie gminy. Z własnego doświadczenia, a także biorąc pod uwagę liczne interwencje i skargi w biurze poselskim, wiem, że często władze w gminie, blokując mieszkańcom dostęp do informacji, w tym informacji dotyczącej wydawania środków publicznych z budżetu gminy, zasłaniają się koniecznością ochrony danych osobowych. Toteż z zainteresowaniem wysłuchałam, że obecnie realizowany jest obywatelski projekt „Przejrzysta gmina”. Nie znam tego projektu. W związku z tym proszę o informację, od kiedy projekt ten jest realizowany, ile gmin do niego przystąpiło, w jakich regionach Polski, czy już dokonano jakichś pierwszych analiz i czy projekt ten ma szansę na upowszechnienie się. Czy zgodzi się pan ze mną, panie profesorze, że dobrze by było szeroko spopularyzować ten projekt, bo - takie jest moje zdanie, tu proszę o opinię pana profesora - sukces w tym względzie może przyczynić się do zwiększenia aktywności, a przede wszystkim przywrócić wiarę Polakom, obywatelom, że od nich także coś może zależeć? A może wtedy poprawiłoby to także frekwencję w wyborach? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Marek Kuchciński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#PosełMarekKuchciński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#PosełMarekKuchciński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam dwa pytania do rzecznika praw obywatelskich. Pierwsze dotyczy perspektywy 5 lat od czasu reform wprowadzonych w 1999 r. Otóż pan profesor dzisiaj w swoim wystąpieniu przedstawił jako jeden z nadal istniejących problemów problem obsługi obywateli przez urzędników, i samorządowych, i rządowych, administracji publicznej, a także problem, można tak określić generalnie, klientelizmu politycznego, nepotyzmu, korupcji, kumoterstwa.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#PosełMarekKuchciński">Chciałbym zapytać pana profesora, jakie rzecznik praw obywatelskich zauważa zmiany dotyczące skutków, które nam od 1999 r. przyniosły wprowadzone przed 5 laty reformy w odniesieniu do całego aparatu państwa; chodzi o zmiany organizacyjne, zadaniowe, kompetencyjne i administracji publicznej. Czy obywatele są bardziej zadowoleni z obsługi urzędów, ze zmian, czy są lepiej zorientowani, czy po prostu wpływa mniej skarg w perspektywie tych 5 lat? Jeżeli tak, to w odniesieniu do jakich obszarów możemy tutaj mówić o zmianach; gdzie liczba skarg wzrosła, a gdzie zmalała?</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#PosełMarekKuchciński">Drugie pytanie dotyczy służby cywilnej, nawiązuję tu niejako do wypowiedzi pani poseł Marii Nowak. Pan profesor mówił o pogarszającej się jakości służby cywilnej z punktu widzenia opinii publicznej, o jej upolitycznieniu. Przykład: lekceważenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, czyli w konsekwencji łamanie konstytucji przez obecny obóz rządzący; decyzja właściwie większości sejmowej z końca 2001 r. Chciałbym zapytać, czy pan profesor widzi szansę poprawy. Pan profesor powiedział, że widzi szansę poprawy w zmienionych przepisach, które weszły w życie od 1 lipca. Wątpię w to, jeśli chodzi o tę liczbę niewielu ponad 1000 urzędników mianowanych w korpusie służby cywilnej, w większości wywodzących się z Polski komunistycznej, czy ludzie ci mają taką mentalność, żeby nie tylko bronić interesów polskich w stosunku do urzędników Unii Europejskiej, bo tutaj ten ciężar gatunkowy przenosi się na administrację rządową, ale także w to, czy oni, przepraszam za to określenie, we krwi mają służbę publiczną i dobro wspólne. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Jerzy Czerwiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#PosełJerzyCzerwiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Profesorze! Istnieją poza Polską środowiska, głównie niemieckie i żydowskie, które starają się, niezgodnie z rzeczywistością, przedstawić Polskę jako kraj ksenofobii, nietolerancji, w którym wręcz szaleje nagonka na mniejszości narodowe i etniczne. Także tu, w Polsce, na każdym spotkaniu z funkcyjnymi działaczami stowarzyszeń mniejszości narodowych słyszymy ciągły lament o naruszaniu praw mniejszości narodowych i etnicznych. Jeśli zaś zadaje się pytanie o konkretne przykłady, wtedy jest cisza; takich przykładów po prostu brakuje. Zresztą w swoim sprawozdaniu opisuje pan także przypadki, nazwałbym to, lamentu prewencyjnego, niepopartego żadnymi dowodami. Na szczęście jest jeszcze rzeczywistość, fakty. Faktem jest to, że w 2003 r. na ponad 32 tys. nowych spraw zaledwie kilkanaście wniosków dotyczyło mniejszości narodowych. Ponieważ było ich tak niewiele, pańscy pracownicy musieli udać się w teren, na wycieczki, aby znaleźć następne sprawy. Łącznie tylko ok. 30 spraw, tj. mniej niż 1% całości, dotyczyło problematyki mniejszości narodowych. Ta śladowa ilość spraw znaczy ni mniej, ni więcej, tylko to, że prawa mniejszości narodowych w Polsce są po prostu przestrzegane w sposób wzorcowy.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#PosełJerzyCzerwiński">Panie Profesorze! Czy nie czas przestać walczyć z rzeczywistością, wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu politycznemu środowiska poprawności politycznej, i stwierdzić jasno i dobitnie, że mniejszości w Polsce nie tylko nie są szykanowane, ale wręcz w sposób nieprzyzwoity uprzywilejowane? Świadczy o tym porównanie dwóch liczb: według ostatniego spisu powszechnego jest ok. 1% przedstawicieli mniejszości narodowych, tych wniosków zaś, jak już mówiłem, 1%.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#PosełJerzyCzerwiński">Pytanie drugie. Na jakiej podstawie stwierdził pan w swoim wystąpieniu, cytuję: Trafiającą do mnie korespondencję trudno uznać za odzwierciedlającą problemy osób należących do grup mniejszości narodowych i etnicznych, piszą bowiem do mnie tylko ci, którzy wiedzą o moim urzędzie i oczekują pomocy? Pański urząd istnieje od ponad 16 lat i przez 16 lat liczba wniosków dotycząca tej problematyki stanowiła rocznie tylko i wyłącznie ok. 20. Czy przez 16 lat grupy te nie mogły się dowiedzieć o istnieniu pańskiego urzędu?</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#PosełJerzyCzerwiński">I pytanie trzecie, ostatnie. Mówił pan też w swoim wystąpieniu o oczekiwaniu na uchwalenie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych. Rozumiem, że Polacy dążą do tego, aby stać się bliżsi Europy Zachodniej, wzorować się na tamtych przykładach, a nie na przykładzie Ukrainy i Białorusi. Proszę więc o wymienienie tylko tych państw Europy Zachodniej, w których istnieją specjalne ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Stanisław Dulias.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PosełStanisławDulias">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#PosełStanisławDulias">Panie Profesorze! Jaki jest pana stosunek do tej kwestii i co pan czyni, aby doprowadzić do wydawania jednolitych tekstów ustaw? Obecny stan jest dla wielu instytucji zmorą, nie wspomnę o pojedynczych obywatelach. Można tu chociażby przypomnieć sprawę ZUS; w ostatnich kilku latach było 120 zmian.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#PosełStanisławDulias">Drugie pytanie. Jest orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu w sprawie Jaeger przeciwko Kilonii dotyczące wynagrodzeń dla lekarzy za czas dyżurów. Jakie stanowisko prezentuje pan w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#PosełStanisławDulias">I trzecie pytanie. Zmiana przepisów alimentacyjnych ma swoje dalsze konsekwencje, ich wpływ, szczególnie na poziom wychowania i kształcenia naszych dzieci, będzie znaczny. Jakie działania podejmuje rzecznik w celu zapobiegania temu zjawisku? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Joanna Senyszyn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PosełJoannaSenyszyn">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Ustawa z 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży w zasadniczy sposób łamie prawo kobiet do decydowania o tym, czy, a jeśli tak, to ile, kiedy i w jakich odstępach czasu będą miały dzieci. Łamie także prawo do informacji i środków umożliwiających osiągnięcie tego celu, a są to przecież podstawowe prawa człowieka uznawane w cywilizowanym świecie.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#PosełJoannaSenyszyn">W Polsce kobiety w ciąży są pozbawione części praw obywatelskich zagwarantowanych im w konstytucji i są traktowane jako swoiste żywe inkubatory, co jest, niestety, zgodne z intencją tej ustawy, a także z politycznym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z 1997 r. Natomiast bezpośrednim skutkiem funkcjonowania tej ustawy, niezgodnym z deklarowanymi intencjami ustawodawców, jest praktycznie całkowity zakaz przerywania ciąży, bo nawet kobiety, które mają do tego ustawowe prawo, nie mogą z niego skorzystać. Ubocznym skutkiem ustawy jest istnienie podziemia aborcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#PosełJoannaSenyszyn">Czy w tej sytuacji rzecznik praw obywatelskich nie powinien podjąć działań dotyczących łamania w Polsce praw reprodukcyjnych? Moim zdaniem urząd rzecznika nie zajmuje się tym i dlatego pytam: Kiedy wreszcie nastąpi w tym zakresie zmiana? Czy fakt, że urząd rzecznika się tym nie zajmuje, nie wynika z tego, że osobisty stosunek rzecznika jako obywatela, a nie jako urzędu, jest do tych spraw negatywny? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Stanisław Stec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PosełStanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Profesorze! Działania na rzecz realizacji praw obywatelskich to zaszczyt oraz bardzo ważne zadanie na rzecz tych, którzy czują się pokrzywdzeni. W biurach poselskich obywatele podnoszą różne problemy na każdym dyżurze i spotkaniu. Odniosę się do dwóch spraw.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#PosełStanisławStec">Poprawia się kondycja firm, mimo to nie zmniejszyły się wyraźnie zaległości w wypłacaniu wynagrodzeń. Nie wypłaca się wynagrodzeń za godziny nadliczbowe lub wręcz odmawia podpisania umowy, zatrudniając na czarno. Chciałbym zapytać, jakie są doświadczenia rzecznika praw obywatelskich, jeśli chodzi o współpracę z Państwową Inspekcją Pracy na rzecz poprawy tej sytuacji? Państwowa Inspekcja Pracy może np. nałożyć 500 zł kary na pracodawcę, który nie wypłaca w terminie wynagrodzeń. Czy nie należy zmienić prawa?</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#PosełStanisławStec">Drugi problem to dochodzenie praw w sądach. Obywatele często rezygnują z dochodzenia swych praw w sądach, bo postępowania są przewlekłe, trwają od 2 do 5 lat, składane są skargi do Trybunału Europejskiego. Jakie są doświadczenia rzecznika praw obywatelskich, czy prowadzi on z prezesami sądów korespondencję, żeby wydłużyć pracę sądów? Mamy piękne obiekty sądowe, dostosowane do nowoczesnych wymagań, ale praca w tych obiektach trwa od godz. 9 do 13. Czy to nie za krótko? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Poseł Michał Kaczmarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PosełMichałKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Na początek chciałem zadać pytanie: Czy pańskie zaangażowanie w referendum europejskie wynikało z konieczności przedstawienia bardziej obiektywnej, wielopłaszczyznowej informacji w tej sprawie, żeby obywatele mieli pełną świadomość podejmowanych decyzji?</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#PosełMichałKaczmarek">Pytanie drugie. W swoim sprawozdaniu rzecznik deklaruje nieodmiennie wielopłaszczyznową pomoc organizacjom obywatelskim w ramach prowadzonych przez siebie licznych programów aktywizacyjnych, takich jak: „Ruch przeciwko bezradności społecznej”, „Edukacja dla rozwoju”, „Pro publico bono”, społeczeństwo obywatelskie na rzecz prawa do dostępu do informacji publicznej, poradnictwo obywatelskie i prawne. To są bardzo dobre inicjatywy. Mając na uwadze dyskusje na temat struktury organizacyjnej urzędu rzecznika praw obywatelskich, czy nie byłoby dobrze, gdyby te organizacje były na szczeblu wojewódzkim, żeby rozszerzyć działalność rzecznika praw obywatelskich na szczebel województwa? Mam takie pytanie. Czy nie byłoby dobrze pomyśleć o uzupełnieniu o takie instytucje działalności na szczeblu województwa, o rozszerzeniu tego na szczebel wojewódzki? Centralnie to jest dobrze prowadzone, ale jest wielka potrzeba prowadzenia takiej działalności w województwie.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#PosełMichałKaczmarek">Ostatnie pytanie, to jest pkt 6 wniosków, prosiłbym o odpowiedź na pytanie. Rzecznik praw obywatelskich podziela pogląd głównego inspektora pracy, że warto zastanowić się nad tym, czy dzisiaj przestępstwem nie jest niewypłacanie wynagrodzeń. Dzisiaj przestępstwem jest niewykonanie przez pracodawcę wyroku przywracającego do pracy, ale skala nadużyć jest duża, chodzi o niewypłacanie mimo werdyktów sądowych. Wiele jest takich pytań, dlatego wystąpienie legislacyjne rzecznika w tej sprawie byłoby konieczne. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Informuję, że zamykam listę pytających.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Gabriela Masłowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#PosełGabrielaMasłowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Panie Rzeczniku! Moim zdaniem obszarem niespotykanego ładunku poczucia krzywdy, niemocy, także nadużyć, jest sfera spółdzielczości mieszkaniowej. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. była próbą ucywilizowania stosunków własnościowych i międzyludzkich na styku spółdzielca - rady nadzorcze i zarządy w spółdzielniach mieszkaniowych. Mam tutaj na myśli możliwość przekształcenia ułomnej, ograniczonej własności, ograniczonego prawa rzeczowego, jakim było spółdzielcze prawo własności, w pełną, odrębną własność. Proces ten, niestety, został utrudniony, zahamowany przez projekt nowelizujący ustawę, która obowiązuje od stycznia tego roku, jest to projekt rządzącej koalicji. Nie wchodząc w szczegóły, podam tylko dwa przykłady.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#PosełGabrielaMasłowska">Jest sprawa wliczania przy rozliczeniu ze spółdzielnią jednorazowego kosztu modernizacji, a rozumie się przez to np. ocieplanie budynków. Do 1994 r. koszty ociepleń budynków w 80% pokrywał budżet państwa. W tym momencie jest to w wielu przypadkach, w wielu spółdzielniach okazją do tego, aby żądać od spółdzielców zwrotu kosztów dociepleń, przez ten ustawowy zapis.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#PosełGabrielaMasłowska">Drugi przypadek. Czy można określić inaczej niż lichwą i przykładem niesprawiedliwości dziejowej zapis prawny w tej ustawie mówiący o tym, że osoby, które posiadają lokatorskie mieszkania, przy zamianie na odrębną własność mają obowiązek m.in. zwracać spółdzielni pewien procent wartości rynkowej tego lokalu - już kończę, panie marszałku - co oznacza w wielu wypadkach kwoty rzędu 20, 30 tys. zł, podczas gdy spółdzielnia zwraca do budżetu państwa kwoty nominalne, co po zdenominowaniu oznacza czasem 5 zł, a najwyżej 50 zł z odsetkami? Czy to nie jest lichwa? Jak pan rzecznik te sprawy ocenia? Złożyliśmy skargę do Trybunału Konstytucyjnego, od 1,5 roku nie jest ona jednak rozpatrywana. Wiem, że pan rzecznik ostatnio kilka spraw skierował do Trybunału Konstytucyjnego, były one również zawarte w naszej skardze, zostały one rozpatrzone pozytywnie na korzyść spółdzielców. Jest jednak kwestia, o której tutaj wspomniałam, która dotyczy nie jednostek, a milionów ludzi...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł, przypominam o czasie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#PosełGabrielaMasłowska">...milionów spółdzielców; nadal ta kwestia jest nierozstrzygnięta. Czy pan rzecznik uświadamia to sobie i czy podejmie jakieś działania, żeby przyspieszyć np. rozpatrzenie przez Trybunał Konstytucyjny naszych wniosków? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#PosełGabrielaMasłowska">Czy mogę zadać jeszcze jedno pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Nie, pani poseł, znacznie przekroczyła pani czas.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Poseł Jacek Falfus.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#PosełJacekFalfus">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Profesorze! W sprawozdaniu pana profesora przebija troska pana urzędu o ogromną rzeszę Polaków dotkniętych bezrobociem oraz patologiami wynikającymi z bezrobocia. Efektem tej troski jest, jak dzisiaj słyszeliśmy, wdrażanie i kontynuacja szeregu programów ukierunkowanych na przeciwdziałanie bezrobociu, tak jak wspomniany tutaj niedawno ruch przeciw bezradności w społeczeństwie i wiele innych. Sądzę, że ta działalność rzecznika praw obywatelskich nie jest dostatecznie znana, dlatego proszę pana profesora o odpowiedź, ile jest takich programów, od kiedy i gdzie funkcjonują i kto je konkretnie prowadzi, jaki jest koszt tych programów, ale przede wszystkim, jakie są efekty tych jakże potrzebnych przedsięwzięć?</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#PosełJacekFalfus">I drugie pytanie. Jak pan profesor ocenia dość częstą i chyba skuteczną praktykę zmniejszania rozmiarów korupcji poprzez wymóg ustawowego ograniczania wykonywania zawodu wyuczonego, często wolnego, zawodu wyuczonego przez urzędników, którzy pracują w urzędach administracji samorządowej czy też rządowej? Czy taka praktyka jest zgodna z konstytucyjną zasadą równości dostępu do zawodu? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Przemysław Gosiewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#PosełPrzemysławGosiewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Chcę poruszyć dwa problemy, zresztą bardzo istotne, i proszę pana o komentarz. Czy dzisiaj w ocenie pana urzędu mamy do czynienia z taką sytuacją, że wykorzystując swój charakter zawody zaufania publicznego de facto zamknęły dostęp dla młodych ludzi. Dotyczy to dzisiaj 16 zawodów, ale m.in. zawodów prawniczych. I czy dzisiaj w ocenie pana mamy taką sytuację, że dla większości młodych ludzi dostęp do tych zawodów jest zamknięty i to powoduje, że po prostu traktuje się ich jako potencjalnych konkurentów ekonomicznych. Wykorzystano tutaj samorządowy nabór do tych zawodów jako mechanizm obronny przed tymi młodymi ludźmi. I czy dzisiaj w tej sytuacji antidotum nie byłoby wybranie drogi, jak w przypadku doradców podatkowych, że o naborze do zawodów prawniczych decydują komisje zewnętrzne w tym zakresie, np. o naborze doradców podatkowych decyduje komisja powoływana przez ministra finansów. Czy rozdzielenie tych dwóch kwestii, chodzi o to, aby kto inny prowadził nabór, a kto inny kształcił, nie spowodowałoby, że zostałby otwarty dostęp do tych zawodów?</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#PosełPrzemysławGosiewski">Po drugie. Czy nie należy zmienić pewnych konstrukcji dotyczących zawodów prawniczych, tak aby nie ograniczały one konkurencji wewnątrzzawodowej? Bo dzisiaj mamy wiele przypadków, że organy korporacji podejmują takie decyzje, które skutkują ograniczeniem tej konkurencji, i to powoduje, że wielu ludzi, którzy nie powinni wykonywać danych zawodów, tak naprawdę je wykonuje, a być może przy zjawisku konkurencji, przy napływie wielu młodych, dobrze wykształconych ludzi ci, którzy słabiej wykonują zawód, musieliby z tych zawodów odejść.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#PosełPrzemysławGosiewski">Po trzecie. Czy dzisiaj nie należy dokonać pewnych zmian, jeżeli chodzi o kwestię wykonywania wyroków sądowych przez korporacje? Mamy do czynienia z korporacją notarialną, która mówi, że nie wykona wyroku, bo się z nim nie zgadza, czyli korporacja, która ma stosować prawo, uważa, że jak się nie zgadza z wyrokiem, to się nie zastosuje. I czy w tym zakresie nie należy wprowadzić dodatkowych uregulowań, które pozwoliłyby przełamać taką patologiczną sytuację, w której wyroki sądowe nie są w majestacie prawa wykonywane?</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#PosełPrzemysławGosiewski">I ostatnia sprawa. Panie profesorze, czy dzisiaj nie powinny być zmienione obrony z urzędu, bo tak naprawdę w dużym stopniu jest to fikcja dla tej osoby, która ma z tej obrony korzystać? I czy w tym zakresie nie należałoby sięgnąć do wzorów anglosaskich i powołać urząd obrońcy publicznego, czyli taką grupę adwokatów, którzy byliby zatrudnieni np. przy sądach i którzy poważnie wykonywaliby swoje zadania dotyczące obrony bardzo często w tym zakresie, kiedy mamy do czynienia z prawem dla ubogich, właśnie w sytuacji, w której ci ludzie nie mają innych szans na skorzystanie z pomocy prawnej. Bardzo proszę o komentarz do tych problemów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Zanim głos zabierze rzecznik praw obywatelskich, odczytam komunikat.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Marszałek Sejmu zwołał pierwsze posiedzenie Komisji Śledczej do zbadania zarzutu nieprawidłowości w nadzorze Ministerstwa Skarbu Państwa nad przedstawicielami skarbu państwa w spółce PKN Orlen SA na dzień 6 lipca 2004 r., tj. wtorek, na godz. 15.30 w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Proszę o zabranie głosu rzecznika praw obywatelskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo dziękuję za te uwagi, szczególnie za uwagi krytyczne. Ale na samym wstępie chciałbym prosić o uwzględnienie pewnego problemu formalnego. Otóż wiele osób zabierających głos mówiło, że klub będzie głosował albo odrzuci informację rzecznika. Chciałbym zwrócić uwagę, Wysoka Izbo, że nad informacją rzecznika nie ma głosowania.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll"> Sejm przyjmuje informację do wiadomości i głosowania nie ma. To jest istotny element ustrojowy tej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Chciałbym ustosunkować się do wypowiedzi, które tu padły. Przede wszystkim pan poseł Zdrojewski powiedział, że rzecznik ocenia Sejm. Rzecznik ocenia rezultat pracy Sejmu, tak jak i rezultat wszystkich działań organów państwa i z punktu widzenia oczywiście wolności praw obywatelskich w tym zakresie niewątpliwie ten urząd powołany jest do recenzowania tych rezultatów działań. Natomiast nigdy nie ośmieliłbym się oceniać Sejmu jako organu politycznego, który stanowi siłę polityczną i jest miejscem, w którym zapadają decyzje polityczne.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Pan poseł Zdrojewski mówił o kwestiach, o których też i w ostatnim wystąpieniu była mowa, a więc dotyczących zawodów zaufania publicznego, w takim razie odpowiem od razu. Może jestem jednym z tych, którzy pierwsi zaczęli krytykować zamknięcie się zawodów zaufania publicznego, samorządów zawodowych, i nie dopuszczać do ich wykonywania osoby z zewnątrz. Mogę przytoczyć ukute przeze mnie stwierdzenie, że mamy tutaj do czynienia z czynnikiem genetycznym, który bardzo mocno wpływa na przyjęcie czy nieprzyjęcie do zawodu. Czyli widzę potrzebę zmian i muszę powiedzieć, że te zmiany już tutaj częściowo następują. Nastąpiła duża ewolucja postaw samorządów zawodowych, szczególnie jeżeli chodzi o prawników. Jeżeli mówimy o otwartości, chciałem zwrócić uwagę na to, że wystąpienia, które również i rzecznik kierował, spowodowały, iż nie mamy limitów przyjęć, inaczej wygląda też nabór na aplikację. Natomiast zgadzam się z tym, że nie powinno być tak, ażeby w jednych rękach było przyjęcie na aplikację, przyjęcie egzaminu zawodowego i dopuszczenie do wykonywania zawodu. To jest decyzja, która powinna być w gestii organów państwowych, szczególnie jeżeli chodzi o przyjęcie do wykonywania zawodu, i ten egzamin zawodowy powinien być jednak w rękach państwowych. Razi mnie np., jeżeli chodzi o problem konkurencji wewnętrznej, wyznaczanie siedziby przez radę adwokacką. To powinno być pozostawione wolnej grze rynku. Zatem zgadzam się z uwagami, które tu padły, jeżeli chodzi o problem zawodu.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Muszę podkreślić - bo pan poseł Wassermann mówił o tym, że zbyt małą uwagę zwracam w mojej informacji na problem bezdomności - że jest to sprawa, w której występowałem bardzo często. Podobnie jest ze sprawą praw lokatorów, ale również praw właścicieli w prywatnych mieszkaniach i kamienicach. To zresztą jest problem zachowania substancji mieszkaniowej. Wielokrotnie, również i w zeszłorocznej informacji zwracałem uwagę na to, że nie ma rządowego programu rozwiązania problemu bezdomności. Powtarzam, nie ma takiego programu. To są niespójne próby łatania dziur, ale nie ma spójnego programu.</u>
          <u xml:id="u-109.6" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Od razu poruszę problem sprzedaży, jak to się mówi, lokatorów domów zakładowych. Po pierwsze, bardzo przepraszam, ale tę sprzedaż umożliwił Sejm, parlament. Po drugie, już prof. Tadeusz Zieliński występował o to, aby z prywatyzacji wyłączyć mieszkania zakładowe. Czyli rzecznik od samego początku zwracał na to uwagę. Tadeusz Zieliński, czyli 1992 r. i trzy następne lata. Była zwracana uwaga, żeby tego nie zrobić. Rzecznik nie ma władzy, może tylko wskazywać na pewne sprawy.</u>
          <u xml:id="u-109.7" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Pan poseł Wassermann zwracał uwagę na sprawę interwencji w sprawach nadużyć ze strony organów ścigania w głośnych sprawach, które zresztą będzie badała w parlamencie specjalna komisja. Chcę powiedzieć, że od samego początku tych zdarzeń, występowałem do prokuratury w takim zakresie, jak pozwalały moje kompetencje. Prosiłem o podanie przyczyn zastosowania aresztu w stosunku do pana Kluski i pana Mierzejewskiego, prosiłem o informowanie mnie o stanie prowadzonego śledztwa. Tak samo było w przypadku funkcjonariuszy UOP zwolnionych podczas tworzenia Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Występowałem w ich w obronie, w każdym razie próbowałem, zwróciłem uwagę - bo to mogłem zrobić - że mamy do czynienia z niewłaściwym trybem zwolnienia tych osób.</u>
          <u xml:id="u-109.8" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Pani poseł Łyżwińska nie do końca doczytała - jest to na stronach 48 i 49 - informacji o moim wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie odpowiedzialności odszkodowawczej za działania komorników. Byłem również organizatorem konferencji poświęconej egzekucji i jestem w częstych kontaktach z komornikami.</u>
          <u xml:id="u-109.9" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Wysoka Izbo! Wiele pytań dotyczyło prawa pracy. Proszę zwrócić uwagę na to, że rzecznik praw obywatelskich nie ma żadnych kompetencji w stosunku do prywatnego pracodawcy. Widząc łamanie prawa pracy, mogę jedynie zwrócić się do Państwowej Inspekcji Pracy, do organu rządowego czy organu państwowego, domagając się interwencji. Nie mogę napisać do prywatnego pracodawcy, bo to nie jest partner; ja mam czuwać nad tym, czy instytucje państwowe przestrzegają praw.</u>
          <u xml:id="u-109.10" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Stwierdzam, że w wielu wypadkach zaniechanie ze strony organu państwowego prowadzi do naruszenia prawa. Domagam się działań ze strony zobowiązanych do tego organów państwa. Oczywiście wielokrotnie też zwracałem uwagę - i to w wystąpieniach publicznych - na zjawisko wykorzystywania pracodawców sytuacji, jaka obecnie panuje na rynku pracy. Mamy do czynienia z bardzo daleko idącym naruszaniem prawa pracy, także jeśli chodzi o wypłaty wynagrodzeń. Słusznie pan poseł Stec zwracał uwagę na trudności w prowadzeniu postępowania sądowego oraz na niewykonywanie wyroków sądowych przez pracodawców. I to właśnie jest problem, czy poprzez kryminalizację rozszerzyć odpowiedzialność pracodawców. Myślę, że przy odpowiedniej interpretacji przepisów Kodeksu karnego można zwrócić uwagę na to, iż jeżeli mamy do czynienia ze złośliwym, permanentnym i uporczywym łamaniem praw pracowniczych - a niewypłacanie wynagrodzenia tak należy zakwalifikować - to jest na to odpowiedni przepis w Kodeksie karnym. Jednak tutaj chodzi bardziej o kwestię egzekucji prawa, a to w Polsce bardzo słabo wygląda.</u>
          <u xml:id="u-109.11" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeżeli chodzi o uwagi, które zgłosił pan poseł Dobrosz, chcę poinformować Wysoką Izbę, że również dostrzegam pewną nieprawidłowość jeśli chodzi o wydawanie zaświadczeń przez Instytut Pamięci Narodowej, czy dana osoba jest pokrzywdzona w rozumieniu ustawy. Przyłączyłem się do postępowania sądowego dotyczącego tej kwestii, w najbliższym czasie wniosę kasację do Naczelnego Sądu Administracyjnego w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-109.12" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Chciałem dać wyraz - może niedostateczny - w moim dzisiejszym wystąpieniu, a także w wystąpieniach poprzednich temu, że w centrum mojego zainteresowania jest rodzina. Uważam, że źle się dzieje, jeżeli ustawa czy polityka państwa osłabia rodzinę. W takich wypadkach interweniuję. Jeżeli mówię, że jest potrzebne powołanie resortu do spraw rodziny i młodzieży, to chodzi mi właśnie o to, aby te sprawy były w centrum zainteresowania polityki państwa, a nie na obrzeżach poszczególnych resortów, które się zajmują głównie zupełnie innymi zagadnieniami.</u>
          <u xml:id="u-109.13" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Przejdźmy do kampanii referendalnej, bo pojawiało się to w wielu wypowiedziach. Chciałbym zwrócić uwagę na fakt, że jako rzecznik praw obywatelskich byłem zobowiązany do ochrony konstytucji. Art. 72 konstytucji stwierdza, że w sprawach ważnych dla dziecka należy spytać dziecko, co sądzi o tej sprawie czy decyzji, która wobec niego ma być podjęta. Jako rzecznik praw obywatelskich wychodziłem z założenia, że dorośli Polacy nie mogą wypowiadać się na temat integracji z Unią Europejską, nie pytając o zdanie młodzieży, która przede wszystkim będzie ponosiła konsekwencje tej decyzji. Nie brałem udziału w kampanii referendalnej, ale zorganizowałem referendum w szkołach. Tak jest, brałem w tym udział i uważam to za mój obowiązek, bo trzeba się było spytać młodych ludzi, jakie jest ich zdanie na temat integracji europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-109.14" who="#komentarz">(Poseł Gabriela Masłowska: Nasza konstytucja jest jednoznaczna.)</u>
          <u xml:id="u-109.15" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Przepraszam bardzo, jeżeli wynik tego referendum jest jednoznaczny, to proszę mi nie mówić, że nie zauważam, jaka była suwerenna decyzja Polaków. Polacy głosowali za przystąpieniem do Unii Europejskiej, w związku z tym jestem zobowiązany występować w tym kierunku, w jakim podjęto decyzję.</u>
          <u xml:id="u-109.16" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Wracam do tego, co mówiła pani poseł Grabicka. W pełni się zgadzam z tym, że projekt reformy postępowania sądowego, w szczególności ograniczający pomoc czy udzielanie informacji przez sąd obywatelowi, który występuje bez pomocy prawnej, wymaga zorganizowania - mówiłem o tym w moim dzisiejszym wystąpieniu - pomocy prawnej dla naszych obywateli. Jest wyjątkowo niska świadomość prawna społeczeństwa i nie możemy dopuścić do tego, żeby przez to, iż obywatel czegoś nie wie, stał od samego początku na przegranej pozycji. Uważam, że to jest bardzo ważny problem.</u>
          <u xml:id="u-109.17" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Muszę zdecydowanie się przeciwstawić zarzutowi, że występuję w obronie dewiacji. Proszę podać choć jeden przykład takiego mojego wystąpienia, w którym broniłem dewiacji.</u>
          <u xml:id="u-109.18" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Już nie będę wracał do sprawy prawa obywateli do własnego państwa. Uważam, że referendum sprawę tutaj przesądziło. Natomiast jeżeli chodzi o moje występowanie w obronie konstytucji, to proszę zwrócić uwagę na art. 93.3 konstytucji. Art. 93.3 konstytucji wyraźnie stwierdza, że prawo organizacji międzynarodowej, do której przystąpienia wyraziło zgodę społeczeństwo, naród w referendum, to prawo tej organizacji stoi ponad ustawami. Jeżeli będziemy mieli problem sporu konstytucji z prawem Unii Europejskiej, to jest to sprawa bardzo trudna, nie do końca rozwiązana we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Niektórym specjalistom zwracam uwagę na słynne orzeczenia niemieckiego trybunału konstytucyjnego, tzw. Solange, w którym właśnie ten konflikt próbuje się rozwiązywać.</u>
          <u xml:id="u-109.19" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">W sprawie Karty nauczyciela - tak jest, występuję przeciwko Karcie nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-109.20" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Pani poseł, chciałbym zwrócić uwagę, że jest to pierwsza ustawa stanu wojennego. To jest pierwsza ustawa uchwalona w stanie wojennym w 1982 r. To jest ustawa, która uniemożliwia obecnie reformę naszej edukacji. To jest ustawa, która służy ochronie słabych nauczycieli. Dobrzy nauczyciele w ogóle tej ustawy nie potrzebują.</u>
          <u xml:id="u-109.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-109.22" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Słyszę o tym wielokrotnie w rozmowach właśnie z nauczycielami. Nie jestem osobą, która by nie szanowała zawodu nauczycielskiego - bardzo go szanuję. Tylko chciałbym, żeby pod płaszczykiem tej ustawy nie krył się ten, kto na przykład... Mogę pokazać, bo mam skargi od nauczycieli. Jak pani poseł na pewno się orientuje, ci nauczyciele, którzy nie uzyskali odpowiednich kwalifikacji do sierpnia 1996 r., nie mogą być nauczycielami mianowanymi. Mam liczne protesty nauczycieli, którzy nie mają kwalifikacji, że to jest odebranie ich praw nabytych. Nie wykorzystali tego okresu, żeby podnieść kwalifikacje, tylko...</u>
          <u xml:id="u-109.23" who="#komentarz">(Poseł Ewa Kantor: Nie można tak mówić. W ogóle się nie zgadzam.)</u>
          <u xml:id="u-109.24" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">To jest... Jednak pozostanę tutaj przy swojej opinii.</u>
          <u xml:id="u-109.25" who="#komentarz">(Poseł Ewa Kantor: Trzeba ją dogłębnie przeanalizować.)</u>
          <u xml:id="u-109.26" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeżeli chodzi o problem mediów, w wypowiedzi pana posła Duliasa na ten temat było dużo mowy. No, oczywiście ja nie kontroluje mediów, ale przyznaję rację, i wielokrotnie w tym kierunku występowałem, że media pokazują Polskę na czarno, pokazują Polskę na „nie”, zamiast pokazywać również to, co w Polsce się udało zrobić, a udało się bardzo wiele zrobić. Wielokrotnie podnosiłem to w rozmowach z poprzednim przewodniczącym telewizji publicznej, również o tym mówiliśmy z obecnym przewodniczącym.</u>
          <u xml:id="u-109.27" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeżeli chodzi o spotkanie, panie pośle, moje biuro jest zawsze otwarte dla wszystkich posłów, to jest tylko problem umówienia terminu.</u>
          <u xml:id="u-109.28" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Wróćmy do problemu rozpowszechniania pornografii i ochrony dzieci przed zalewem treści, które promują przemoc, pornografię czy sceny obsceniczne. Chciałbym zwrócić uwagę na to, że jedyny raz w swojej czteroletniej karierze rzecznika praw obywatelskich wystąpiłem przed Wysoką Izbą w konkretnej sprawie, a był to właśnie projekt ustawy, obywatelski projekt ustawy o zapobieganiu tego typu zjawiskom. To już nie moja wina, że ta ustawa przez dwa lata jest w Sejmie. Wielokrotnie w tej sprawie występowałem, łącznie z niedawnym moim wystąpieniem do marszałka Sejmu, ażeby przyspieszyć prace nad tą ustawą.</u>
          <u xml:id="u-109.29" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">A jeżeli chodzi o rozpowszechnianie pornografii, to jest to problem egzekucji prawa. Słusznie pani poseł stwierdziła - jest art. 202 Kodeksu karnego. Przecież tego typu zjawiska są karalne, a że się ich nie karze, to jest problem tych kwestii, o których tu mówiłem, oceniając działalność m.in. prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-109.30" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeżeli chodzi o problemy ogródków działkowych, to poruszył pan poseł problem, który bardzo mnie kiedyś interesował, byłem przewodniczącym składu orzekającego w Trybunale Konstytucyjnym, jak żeśmy o tych problemach orzekali. Obecnie jako rzecznik praw obywatelskich występowałem już w tej sprawie, żądając, ażeby była kontrola sądowa nad tymi decyzjami, w szczególności dotyczącymi wykluczenia, jeśli chodzi o członków, lub żądania członkostwa w sytuacji, kiedy ktoś przestał być członkiem tej organizacji, związku działkowców.</u>
          <u xml:id="u-109.31" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jestem bezsilny w sprawie opieki zdrowotnej. Powiedziałem tutaj dzisiaj i deklaruję to, że będę pomagał, mogę koordynować debatę publiczną na temat ochrony zdrowia, ale nie jestem w stanie dać pieniędzy szpitalom. Ja przepraszam bardzo, ale bardzo proszę kierować pytania do byłego ministra zdrowia, który tę sytuację spowodował.</u>
          <u xml:id="u-109.32" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeżeli chodzi o problem dyskryminacji ze względu na orientację seksualną to może powiem coś bardzo niepopularnego, ale mam bardzo poważne wątpliwości, czy w Polsce taka dyskryminacja występuje. Bo to, że nie ma w polskim prawie możliwości zawierania związków małżeńskich czy partnerskich, nieważne, jak to się nazwie, osób tej samej płci, nie nazywam tego dyskryminacją, dlatego że o dyskryminacji można mówić wtedy, kiedy dwa podmioty równe traktowane są w sposób różny. Między parą heteroseksualną zawierającą związek a parą homoseksualną istnieje zupełnie zasadnicza różnica, w szczególności jeżeli chodzi o rolę społeczną, powtarzam, o rolę społeczną. A jeśli chodzi o przywileje, które są związane z małżeństwem, to jest to przywilej związany z tą funkcją społeczną, którą pełni rodzina - rodzina heteroseksualna.</u>
          <u xml:id="u-109.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-109.34" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jakie zmiany w konstytucji są potrzebne? Myślę, że trzeba koniecznie zmienić przepisy - zresztą najbardziej tu mogę na ten temat się wypowiedzieć - dotyczące źródeł prawa. Zamknięty system źródeł prawa jest zamknięty za wąsko. Na przykład obecnie, mimo orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, ale takiego bardziej klajstrującego sprawę, zarządzenia wydawane przez prezesa Narodowego Banku Polskiego są powszechnie obowiązujące, a nie należą do katalogu źródeł prawa. I tu trzeba pewne zmiany powprowadzać. Natomiast wydaje mi się, że właśnie przepisy dotyczące skargi konstytucyjnej, przepisy dotyczące konsekwencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego, o których tu dzisiaj zresztą mówiłem, to są te miejsca, w których powinno się konstytucję niewątpliwie zmienić.</u>
          <u xml:id="u-109.35" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Nie widzę różnicy między złodziejem pospolitym a złodziejem w białym kołnierzyku. Zresztą Kodeks karny też takich różnic nie widzi i więcej na ten temat nie będę tutaj mówił.</u>
          <u xml:id="u-109.36" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Panu posłowi Stryjewskiemu już odpowiedziałem.</u>
          <u xml:id="u-109.37" who="#komentarz">(Poseł Antoni Stanisław Stryjewski: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-109.38" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Panie pośle, te pytania, seria, którą pan zadał, dotyczyły problemów sprzedaży państwa, ograbienia obywateli. Ja twierdzę, że suwerenny naród podjął decyzję. Pan może oczywiście tego wytłumaczenia nie przyjąć, ale nie widzę powodu, ażebym musiał coś więcej powiedzieć, tym bardziej że nie potrafię po prostu.</u>
          <u xml:id="u-109.39" who="#komentarz">(Poseł Gabriela Masłowska: Suwerenny naród podjął decyzję o niesuwerenności.)</u>
          <u xml:id="u-109.40" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Program „Przejrzysta gmina” jest bardzo interesującym programem, który został... Mogę się tutaj mylić co do organizatorów tego programu, na pewno w tym uczestniczy Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, na pewno w tym programie uczestniczą Fundacja na rzecz Rozwoju Demokracji Lokalnej i samorządowcy, którzy są włączeni w jego realizację. Na razie jest to pilotaż prowadzony w 16 gminach, m.in. byłem i oglądałem to w Chojnicach. We wrześniu ma być to rozszerzone na dowolną ilość gmin, które do tego programu przystąpią. Nie ma jeszcze dokładnego raportu z przebiegu realizacji tego programu. Uważam, że jest to wyjątkowo cenna inicjatywa i należy ją jak najbardziej propagować.</u>
          <u xml:id="u-109.41" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jakie nastąpiły zmiany w administracji od reformy w 1999 r. z punktu widzenia ochrony praw obywatela. Myślę, że na pewno w jakiś sposób obywatel ma bliżej dzisiaj do organu władzy, ale muszę powiedzieć, że tego typu analizy nie prowadziłem i nie byłem w stanie jej przeprowadzić. Myślę, że są inne instytucje w państwie, które powinny się tym zająć. Ja nie mogę być instytutem naukowo-badawczym, który robiłby tego typu ekspertyzy. Nie mam aparatu do tego po prostu.</u>
          <u xml:id="u-109.42" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeżeli chodzi o służbę cywilną, chciałbym zwrócić uwagę na to, że powinniśmy skończyć właśnie z takim stawianiem sprawy - czy osoby, które mają dzisiaj zdany egzamin z zakresu służby cywilnej, to są beniaminkowie tamtego czy innego układu. Dla mnie istotne jest co innego - że kilkuset absolwentów KSAP, jednej z najlepszych polskich uczelni, nie ma pracy. I to jest dla mnie powód do interwencji w tych sprawach, bo to są ludzie, którzy są przygotowani do tego, żeby pełnić funkcje w służbie cywilnej. A do legitymacji partyjnych im nie zaglądałem, gdy się do mnie zwracali.</u>
          <u xml:id="u-109.43" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeżeli chodzi o problem mniejszości narodowych, ja rzeczywiście, i to powiedziałem, mam bardzo mało spraw z tego zakresu. Jeżeli zarzucono mi tutaj, że wnioskuję, iż tak mało jest pism, bo ludzie nie orientują się, to powiem, że mam podstawy do tego, bo mówiąc o mniejszościach, mówiłem jednocześnie o cudzoziemcach. Jeżdżę po aresztach deportacyjnych, jeżdżę po obozach dla cudzoziemców oczekujących na status uchodźcy i mogłem się zorientować, że wielu z nich jest tak bezsilnych, iż nie jest w stanie nawet właśnie do rzecznika napisać. Ale jeżeli ktoś ma wątpliwości, jak wygląda poziom polskiej dyskusji na temat mniejszości narodowych, to proszę pójść do takich czy innych kiosków, adresy bardzo chętnie dostarczę, i wtedy państwo będziecie mogli zobaczyć, jakie publikacje, na jakim poziomie sprzedaje się u nas w kioskach. To publikacje, które niewątpliwie realizują znamiona przepisów z Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-109.44" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeszcze w sprawie jednolitych tekstów ustaw. Panie pośle, wystąpiłem w ostatnich dniach do marszałka Sejmu, ażeby uruchomić elektroniczny Dziennik Ustaw i elektroniczny Monitor Polski. Niedobrze jest, że teksty ustaw można dostać w określonych firmach prawniczych - nie są to autoryzowane teksty ustaw, tam są błędy. I dobrze by było, ażeby parlament wydawał autoryzowane teksty ustaw w formie elektronicznej - chyba już powoli czas na to, ażeby też udoskonalić tę formę publikacji.</u>
          <u xml:id="u-109.45" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeżeli chodzi o dyżury lekarzy, traktuję to jako czas pracy, zgodnie zresztą z orzeczeniem sądu w Luksemburgu.</u>
          <u xml:id="u-109.46" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Problem aborcji. To prawda, pani poseł, że ja zdecydowanie się nie zgadzam z tym, co pani poseł powiedziała, ale proszę nie odróżniać urzędu i osoby, która sprawuje ten urząd. Zostałem wybrany na ten urząd przez Wysoką Izbę za zgodą Senatu w sytuacji, w której Wysoka Izba świetnie się orientowała, że to ja przewodniczyłem składowi Trybunału Konstytucyjnego orzekającemu w 1997 r. Nie ukrywałem nigdy swoich poglądów, jako taki zostałem wybrany na 5 lat do pełnienia funkcji rzecznika praw obywatelskich. I przez ten okres nie mogę się sprzeciwić przyrzeczeniu, które tu złożyłem, że będę działał również zgodnie z moim sumieniem. Natomiast bardzo przepraszam, ale znacznie wyżej cenię kobietę, ażeby móc ją nazwać żywym inkubatorem.</u>
          <u xml:id="u-109.47" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-109.48" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll"> I szanuję życie na tyle, że nie mówię o prawie reprodukcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-109.49" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Sprawa wydłużenia czasu pracy sądów. Otóż to jest bardzo skomplikowany problem. Wielu prezesów próbuje to robić, ale spotykają się z protestami na przykład adwokatów, spotykają się też z protestami stron. To dezorganizuje jednak życie społeczne. Trzeba to bardzo ostrożnie wprowadzać i myślę, że nie da się z sądu zrobić instytucji, która pracuje na zmiany. To jest jednak zupełnie innego typu instytucja.</u>
          <u xml:id="u-109.50" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeżeli chodzi o pomoc organizacjom obywatelskim i współpracę z organizacjami obywatelskimi, to, panie pośle, bardzo bym chciał to wszystko przenieść na szczebel wojewódzki. Robimy to. Jeżeli chodzi właśnie o Ruch przeciwko Bezradności Społecznej, on przede wszystkim działa w czasie spotkań, które co roku organizuje w Krakowie, zawsze w przeddzień święta narodowego 11 listopada, ale w tym roku już przeprowadziliśmy taką konwencję na Śląsku, taka konwencja w najbliższym czasie odbędzie się na Dolnym Śląsku. Chcę tworzyć tego typu ruch w poszczególnych województwach, to zupełnie dobrze idzie. To nie jest, proszę państwa, organizacja w tym sensie, że jest jakaś „czapka”. Tu chodzi tylko o pewien bodziec do spotykania się i debatowania na temat tych zagadnień, przy czym myślę, że korzyści z tego są już widoczne w wielu miejscach. A muszę powiedzieć, bo też padło takie pytanie, że to praktycznie jest przeprowadzane bez kosztów, bo jest ten koszt spotkania się u rzecznika praw obywatelskich, ażeby przeprowadzić konferencję, jest koszt tej sali, w której się spotykamy w Krakowie na uniwersytecie; najczęściej bardzo życzliwie miejsca są udzielane.</u>
          <u xml:id="u-109.51" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Zgadzam się w dużym stopniu z zarzutami dotyczącymi spółdzielczości mieszkaniowej. Ale, pani poseł, ja nie mogę zmusić trybunału do przyspieszenia terminu. Sam oczekuję w wielu sprawach, ten termin jest stosunkowo odległy. Ustawodawstwo w spółdzielniach mieszkaniowych jest bardzo złe, a przede wszystkim nie uwzględnia jednej rzeczy - są bardzo różne spółdzielnie mieszkaniowe. Są małe, które mają całkowicie inne interesy, i są molochy, gdzie jest 200 tys. członków i gdzie są zupełnie inne interesy. Pogodzenie tego jest prawie niemożliwe i nie wiem, czy nie należałoby w ogóle rozbić tego ustroju spółdzielczości mieszkaniowej w zależności od wielkości.</u>
          <u xml:id="u-109.52" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Jeżeli chodzi o korupcję i łączenie funkcji w administracji, szczególnie samorządowej, to sytuacje, które tu były ujawnione (tzn. chodzi o architekta - że jeżeli nie on robi projekt, to będą kłopoty ze zgodą na budowę), to są oczywiście korupcjogenne historie i to właściwie musi być zakazane. Natomiast zwracam uwagę, że ustawa antykorupcyjna, która uniemożliwiła łączenie pewnych funkcji, szczególnie w samorządach, trochę wylała dziecko z kąpielą. Mamy np. lekarzy, którzy zostali wyłączeni z pracy w samorządach, w radach miasta czy gminy z tego względu, że w budynku gminy oni wynajmują gabinet i musieli przestać być radnymi. Mnie się wydaje, że to jest typowy przykład wylania dziecka z kąpielą. Niech warunki tego najmu są na tablicy wywieszone, są jawne, ale nie róbmy tego, żeby gmina została często pozbawiona mądrych, aktywnych ludzi tylko dlatego, że są czynni zawodowo.</u>
          <u xml:id="u-109.53" who="#RzecznikPrawObywatelskichAndrzejZoll">Myślę, że to są pytania, które zostały mi zadane. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-109.54" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję bardzo rzecznikowi praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, prośba o głos.)</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Jeszcze głos zabierze sprawozdawca komisji pani poseł Bożena Kizińska. Jedno pytanie było skierowane do pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#PosełBożenaKizińska">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#PosełBożenaKizińska">Postaram się odpowiedzieć szybko, tym bardziej że pana posła Zdrojewskiego, który skierował do mnie pytanie, nie ma na sali.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#PosełBożenaKizińska">Otóż, szanowni państwo, sądzę, że w najbliższym czasie Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka zajmie się szczegółowymi sprawami sygnalizowanymi przez rzecznika, a znajdującymi się w gestii tej komisji. Natomiast, panie pośle Zdrojewski, rzecznik praw obywatelskich co miesiąc przesyła posłom informację o swojej działalności, tak że wszyscy posłowie mają możliwość zapoznać się z tą informacją i w każdym miejscu, w którym stanowią prawo, czynić to z należytą starannością dla pożytku ogólnego. Trzeba stwierdzić też, że Sejm ostatnio uchwalił ustawy, które mają pomóc obywatelom w ich kontakcie z wymiarem sprawiedliwości, biorąc w obronę słabszych obywateli. Są to: uchwalona przez Sejm ustawa o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania w rozsądnym terminie sprawy w postępowaniu sądowym, zmiana ustawy Prawo o notariacie, zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego zabraniające eksmisji dłużnika na bruk, wzmacniające ochronę również tych stron postępowania, które działają bez adwokata lub radcy prawnego, a dotyczy to przede wszystkim spraw o alimenty, spraw pracowniczych. Toczą się również prace nad ustawą o kosztach sądowych, które, mam nadzieję, wspomogą obywateli ubogich.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#PosełBożenaKizińska">Myślę, że moja odpowiedź pozwoli panu posłowi zrozumieć, co w sprawie informacji rzecznika praw obywatelskich zarówno Sejm, jak i Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka mogą uczynić. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Nie dopuszczę do głosu tych posłów, którzy chcą powtórzyć pytania albo domagać się odpowiedzi. Wyłącznie w trybie sprostowania. Będę rygorystycznie przestrzegał trybu sprostowania, a więc źle zrozumianej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Proszę bardzo, pani poseł Senyszyn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#PosełJoannaSenyszyn">Panie Marszałku! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Rzecznik źle zrozumiał moją wypowiedź lub, co gorsza, celowo ją wypaczył. To właśnie ja uważam za wysoce naganne, a wręcz skandaliczne traktowanie kobiety jako żywego inkubatora, a tak właśnie jest traktowana kobieta przez ustawę z 1993 r. i przez rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#PosełJoannaSenyszyn">Natomiast oświadczenie rzecznika, że działanie urzędu podporządkowuje swoim osobistym poglądom, uważam za skandaliczne i dowodzące, że nie rozumie istoty urzędu, który piastuje, i nie nadaje się do sprawowania tego urzędu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">W drugiej części pani poseł nadużyła w sposób drastyczny trybu sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#komentarz">(Poseł Joanna Senyszyn: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Bardzo mi jest przykro, że pani poseł przyznaje się tego bez cienia zażenowania.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Stryjewski.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#komentarz">(Poseł Joanna Senyszyn: A mnie jest przykro, że pan marszałek wyłącznie mnie zwraca uwagę.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Marszałku! Panie Profesorze! Formułując pytanie, oparłem się na konstytucji. Mam wątpliwość, czy pan tę konstytucję prawidłowo interpretuje, czy w ogóle ją dobrze zna. W związku z tym mam wątpliwość, czy pan zadane przeze mnie pytanie rozumie. Jeżeli konstytucja mówi, że Rzeczpospolita jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli, jeżeli obowiązkiem obywateli jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne, jeżeli obowiązkiem konstytucyjnym jest prawo konstytucyjne, które jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej, i przepisy konstytucji stosuje się bezpośrednio - to ja mam prawo oczekiwać, że również rzecznik praw obywatelskich będzie stosował konstytucję bezpośrednio, a jeżeli ona będzie łamana, łącznie przez osobę prezydenta, to będzie na to zwracał uwagę i powinien rozumieć moją wątpliwość odnośnie do tego, czy nawet Trybunał Konstytucyjny nie nagina konstytucji w ramach poprawności politycznej, właśnie jeśli chodzi o sprzyjanie łamaniu konstytucji w ramach tzw. integracji z Unią Europejską.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Profesorze! Powinien pan również, jako człowiek rzetelny, zwrócić uwagę na to, że ja wyrażałem wątpliwość...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Panie pośle, proszę zakończyć wystąpienie. Ono nie ma nic wspólnego z trybem sprostowania. Proszę opuścić mównicę.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Kantor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Czy ja mogę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Kantor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#PosełEwaKantor">Panie Marszałku! Panie Profesorze! W sprawozdaniu na str. 157 jest napisane, że do najważniejszych ograniczeń zaliczamy przejęcie z dawnego systemu kadry z Kartą nauczyciela. Pana stanowisko co do zlikwidowania Karty nauczyciela jest równoznaczne z dalszym wnioskiem, z likwidowaniem kadry, rozumiem. Jest pytanie dodatkowe do pana: Czy ja właściwie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł, proszę zejść z mównicy. Wyłączyłem mikrofony.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł, proszę zejść z mównicy, bo zastosuję karę regulaminową. Nadużyła pani trybu sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Stwierdzam, że Sejm wysłuchał informacji przedstawionej przez rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję bardzo, panie rzeczniku.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Przystępujemy do rozpatrzenia punktów 23. i 24. porządku dziennego: 23. Pierwsze czytanie przedstawionego przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (druk nr 2720). 24. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (druk nr 2931).</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Proszę o zabranie głosu szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej panią Jolantę Szymanek-Deresz w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Proszę bardzo, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Panie Marszałku! Panie, Panowie Posłowie! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, wniesiony do Sejmu jako 24. inicjatywa ustawodawcza prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Przedkładany w druku sejmowym nr 2720 projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym jest efektem pracy powołanego przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zespołu wybitnych ekspertów związanych ze środowiskiem naukowo-akademickim przy współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej i Sportu. Skład zespołu pod przewodnictwem pana prof. Jerzego Woźnickiego stanowili rektorzy uczelni publicznych i niepublicznych różnych typów i ich organizacji oraz przewodniczący Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i Państwowej Komisji Akredytacyjnej. W pracach zespołu uczestniczyli również reprezentanci Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej - krajowego przedstawicielstwa samorządów studenckich.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, podejmując decyzję o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, kierował się przede wszystkim koniecznością ujednolicenia, zmodyfikowania i uporządkowania rozproszonego obecnie ustawodawstwa dotyczącego organizacji i zasad funkcjonowania polskiego systemu szkolnictwa wyższego. Powodem decyzji w tej sprawie były także: niedostosowanie dotychczasowych regulacji do obecnej sytuacji i brak odpowiednich rozwiązań legislacyjnych dla kształtowania systemu w nowych warunkach, brak skuteczniejszej kontroli jakości kształcenia oraz eliminowania występujących nieprawidłowości. Potrzeba działania w tym zakresie jest również odpowiedzią na kierowane do prezydenta postulaty środowiska dydaktyków akademickich, naukowców i studentów różnych typów szkół wyższych, którzy oczekują zmian.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Projekt jest wreszcie odpowiedzią na wyzwania nowej polskiej rzeczywistości, przede wszystkim w sferze tworzenia lepszych i jednolitych warunków dla rozwoju wszystkich szkół wyższych, zarówno publicznych, jak i niepublicznych, jako bazy powszechnie dostępnego nauczania młodzieży i kształcenia kadry naukowo-badawczej. Aspekt ten jest szczególnie istotny wobec członkostwa Polski w Unii Europejskiej, czynnego udziału naszego kraju w kształtowaniu europejskiej przestrzeni edukacyjnej i realizacji zadań wynikających z postanowień deklaracji bolońskiej, podpisanej w 1999 r. przez europejskich ministrów edukacji.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Przygotowany pod patronatem pana prezydenta projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, respektując dotychczasowe główne unormowania w tym zakresie, w bardzo znacznym stopniu dostosowuje je do nowych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Przedstawiana inicjatywa ustawodawcza jest propozycją ukształtowania nowoczesnego polskiego systemu szkolnictwa wyższego w warunkach rozwoju otwartego rynku edukacyjnego we współczesnej Europie. Stanowi zdecydowany krok na drodze do usprawnienia mechanizmów funkcjonowania polskiego modelu edukacji na poziomie wyższym. Pozwoli na dalszy rozwój szkolnictwa wyższego w Polsce, poprawę jakości nauczania, rozszerzenie oferty edukacyjnej polskich uczelni i dostępności kształcenia, a w konsekwencji realizację wzrastających potrzeb edukacyjnych i rozwojowych polskiego społeczeństwa, również w kontekście międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Wysoka Izbo! Tyle tytułem wstępu i ogólnego uzasadnienia. Teraz przejdę do proponowanych szczegółowych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym jest skoncentrowaną w jednym akcie prawnym kompleksową regulacją o charakterze ustrojowym. Założeniem projektu jest rozszerzenie, uporządkowanie i doprecyzowanie, a także zweryfikowanie dotychczasowych unormowań zawartych obecnie w trzech obowiązujących aktach ustawowych: w ustawie z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, w ustawie z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych oraz w ustawie z dnia 31 marca 1965 r. o wyższym szkolnictwie wojskowym.</u>
          <u xml:id="u-121.8" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym obejmuje swoim zakresem cały system szkolnictwa wyższego w Polsce. Dotyczy uczelni publicznych i niepublicznych, w tym zawodowych, akademickich i nieakademickich, a także uczelni wojskowych i uczelni służb państwowych oraz uczelni morskich, medycznych i artystycznych, które podlegać będą nadzorowi ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego, sprawowanemu w porozumieniu z właściwymi ministrami tzw. resortowymi.</u>
          <u xml:id="u-121.9" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">W projekcie zachowano aktualnie obowiązującą zasadą odrębności unormowań ustawowych odnośnie do uczelni i wyższych seminariów duchownych prowadzonych przez kościoły i związki wyznaniowe. Obszernie i wyczerpująco określony został, co warte jest podkreślenia, katalog pojęć o zasadniczym znaczeniu dla projektowanego systemu szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-121.10" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Także nowym elementem wprowadzającym ład systemowy w szkolnictwie wyższym jest zdefiniowanie poszczególnych typów uczelni w zależności od ich poziomu akademickiego i profilu naukowo-dydaktycznego.</u>
          <u xml:id="u-121.11" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Jednolitym kryterium stanowiącym warunek przyjmowania określonych w projekcie nazw własnych szkół wyższych publicznych i niepublicznych jest liczba posiadanych przez uczelnie uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora w poszczególnych dyscyplinach. Rozwiązanie to służyć ma jednoznacznemu określeniu ustawowych przesłanek dla przyjmowania nazw uczelni, adekwatnych do poziomu ich rozwoju i pozycji w hierarchii uczelni w systemie.</u>
          <u xml:id="u-121.12" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">W sposób odmienny, bardziej szczegółowy i odpowiadający aktualnym potrzebom określone zostały podstawowe zadania uczelni. Uwzględniono w nich również, co jest nowym elementem, podejmowanie przez uczelnie działań na rzecz społeczności lokalnych i regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-121.13" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Projekt wyczerpująco określa zasady, warunki i tryb tworzenia, a także zmiany nazwy, przekształcenia, połączenia z inną uczelnią oraz znoszenia i likwidacji uczelni publicznych i uczelni niepublicznych. Regułą będzie opiniodawczy udział w tych procesach Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i Państwowej Komisji Akredytacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-121.14" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Nowym rozwiązaniem, także wartym podkreślenia, jest możliwość tworzenia w celu wspólnego wykonywania zadań związków uczelni publicznych albo związków uczelni niepublicznych. Utworzenie związku może nastąpić wyłącznie w drodze aktu prawnego, który jest właściwy dla utworzenia uczelni wchodzących w jego skład. Związki te od chwili wpisania ich do rejestru związków uczelni prowadzonego przez ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego będą posiadały osobowość prawną. Uczelnie w drodze porozumienia będą mogły również tworzyć jednostki międzyuczelniane i jednostki wspólne z innymi uczelniami oraz innymi podmiotami, w szczególności z instytucjami naukowymi, także zagranicznymi.</u>
          <u xml:id="u-121.15" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Wysoka Izbo! Przepisy projektu utrwalają podstawową dla bytu i rozwoju uczelni, konstytucyjną zasadę autonomii szkół wyższych. Zapewniają uczelniom, jak obecnie, zgodnie z konstytucją, wolność nauczania, wolność badań naukowych i wolność twórczości artystycznej. Organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego będą mogły podejmować decyzje dotyczące uczelni wyłącznie w ustawowo określonych przypadkach.</u>
          <u xml:id="u-121.16" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Wzmocnieniu autonomii szkół wyższych służyć ma zwiększenie roli statutów uczelni jako źródła prawa w szkolnictwie wyższym. Polega to na przekazaniu do regulacji statutowych szerszego niż obecnie zakresu spraw. Chodzi w szczególności o sprawy dotyczące ustroju uczelni, w tym m.in. określanie składu senatu uczelni publicznej i najwyższego organu kolegialnego uczelni niepublicznej oraz składu i trybu wyboru kolegialnych organów podstawowych jednostek organizacyjnych, w tym o szczegółowe uregulowania w zakresie trybu wyboru lub powoływania kierowników tych jednostek. Jedynie zasady tworzenia i funkcjonowania organów centralnych uczelni, czyli senatu lub innego organu kolegialnego oraz rektora, stanowić będą materię ustawową.</u>
          <u xml:id="u-121.17" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">W ścisłym związku z poszanowaniem prawa autonomii określono rolę państwa w wykonywaniu jego funkcji regulacyjnych, czyli oczywiście stanowienia aktów prawnych wykonawczych, oraz nadzorczych w zakresie badania zgodności działania uczelni z przepisami prawa, statutem, treścią udzielonego pozwolenia na utworzenie uczelni niepublicznej oraz prawidłowości wydatkowania środków publicznych. Przedmiotem kontroli w ramach nadzoru może być także badanie warunków realizacji procesu dydaktycznego.</u>
          <u xml:id="u-121.18" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Przyjęto w projekcie zasadę, iż nadzór nad działalnością wszystkich uczelni publicznych i niepublicznych będzie sprawował minister właściwy ds. szkolnictwa wyższego, a w odniesieniu do tzw. uczelni resortowych, o czym wcześniej wspomniałam, nadzór będzie realizowany w porozumieniu z właściwymi ministrami. Powyższa zasada nie dotyczy uczelni wojskowych wykonujących zadania związane z obroną narodową oraz uczelni służb państwowych odnośnie do zadań związanych z bezpieczeństwem obywateli. Nadzór w zakresie tych zadań będzie wykonywał wyłącznie odpowiednio minister obrony narodowej oraz minister właściwy ds. wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-121.19" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Wysoka Izbo! Niezwykle ważnym elementem kształcenia jest jego jakość. W projekcie szczegółowo określone zostały zasady i wymagania kadrowe dotyczące uzyskania przez jednostkę organizacyjną uczelni uprawnienia do prowadzenia studiów wyższych na określonym kierunku i na określonym poziomie kształcenia. Określono także przesłanki zawieszenia, a także pozbawienia uczelni tych uprawnień. W celu wyeliminowania zaobserwowanych nieprawidłowości, w przepisach projektu sprecyzowane zostały jednolite dla uczelni publicznych i niepublicznych wysokie wymagania kadrowe również wobec zamiejscowych jednostek organizacyjnych uczelni, tworzonych m.in. w formie filii lub zamiejscowych ośrodków dydaktycznych, a także jednakowe dla szkół publicznych i niepublicznych standardy nauczania. Standardy te określać będzie minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-121.20" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Chciałabym podkreślić, że szczególną rolę w tym procesie przyznaje się Państwowej Komisji Akredytacyjnej jako organowi uprawnionemu do kontroli i oceny poziomu kształcenia. Negatywna opinia wydana przez ten organ w danej sprawie stanowić będzie podstawę decyzji ministra o cofnięciu bądź zawieszeniu uprawnień do prowadzenia studiów wyższych na danym kierunku i poziomie kształcenia. W tym celu projekt przewiduje też rozszerzenie składu Państwowej Komisji Akredytacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-121.21" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Bez większych zmian natomiast przyjęto dotychczasowe regulacje dotyczące Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego jako wybieralnego organu przedstawicielskiego szkolnictwa wyższego. Rada nadal współdziałać będzie z właściwym ministrem i organami władzy publicznej w ustalaniu polityki edukacyjnej państwa w zakresie kształcenia na poziomie wyższym. Przedłużono natomiast kadencję Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i Państwowej Komisji Akredytacyjnej z trzech obecnie do czterech lat.</u>
          <u xml:id="u-121.22" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Natomiast zupełnie nową regulacją - wprowadzoną do projektu wzorem regulacji europejskich - jest ustawowe umocowanie konferencji rektorów polskich uczelni akademickich oraz polskich uczelni nieakademickich jako organizacji (stowarzyszeń) o charakterze doradczym i opiniodawczym, którym przyznano jednakowe uprawnienia do realizacji określonych w projekcie zadań, bez względu na ich status - uczelni publicznych lub niepublicznych.</u>
          <u xml:id="u-121.23" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Uwzględniono i rozszerzono w projekcie dotychczasowe przepisy dostosowujące szkolnictwo wyższe do prawa Unii Europejskiej, określając zasady podejmowania i odbywania studiów w Polsce przez cudzoziemców. Ujęto je wraz z innym przepisami w wydzielonym obecnie rozdziale dotyczącym współpracy międzynarodowej uczelni w zakresie kształcenia i badań naukowych.</u>
          <u xml:id="u-121.24" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Bardzo istotną z punktu widzenia funkcjonowania szkolnictwa wyższego, prawidłowego przebiegu procesu kształcenia oraz dostępu do nauki w szkołach wyższych jest kwestia finansowania szkolnictwa wyższego. Projektowana ustawa szczegółowo reguluje tę problematykę.</u>
          <u xml:id="u-121.25" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Działalność uczelni publicznej w znacznym stopniu finansowana będzie z dotacji celowych z budżetu państwa, przeznaczonych na realizację ustawowo określonych zadań, ale także z określonych w projekcie przychodów własnych uczelni. Stanowić je mogą m.in. wpływy z tytułu odpłatności za świadczone przez uczelnie publiczne usługi edukacyjne w zakresie: kształcenia studentów oraz doktorantów na studiach niestacjonarnych, powtarzania zajęć na stacjonarnych studiach wyższych i studiach doktoranckich z powodu niezadowalających wyników w nauce, prowadzenia studiów w języku obcym i nieobjętych planem studiów oraz kształcenia na drugim i kolejnym kierunku studiów stacjonarnych, a także realizacji programu studiów podyplomowych oraz kursów dokształcających. Wprowadzenie zasad odpłatności za studia w tym zakresie jest zgodne - w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego - z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. W projekcie przewidziano możliwość całkowitego lub częściowego zwolnienia studentów i doktorantów z tych opłat, gdy osiągają oni wybitne wyniki w nauce lub znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej.</u>
          <u xml:id="u-121.26" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Kolejnym nowym rozwiązaniem przyjętym w projekcie jest możliwość dotowania z budżetu państwa studiów stacjonarnych w uczelniach niepublicznych. Warunki i tryb występowania o dotacje z budżetu państwa przez te uczelnie oraz limit środków finansowych przeznaczonych na dofinansowanie prowadzonej przez nie działalności dydaktycznej, zadań związanych z bezzwrotną pomocą materialną dla studentów, a także prowadzenia i utrzymania stołówek i domów studenckich będzie określał minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-121.27" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Wysoka Izbo! Panie i Panowie Posłowie! Przedstawiony projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym w sposób odmienny niż dotychczas reguluje zasady i formy zatrudniania pracowników uczelni. Przewiduje się w projekcie zrównanie pracowników uczelni publicznych i niepublicznych, przyjmując, iż podstawową formą zatrudnienia nauczyciela akademickiego we wszystkich uczelniach jest umowa o pracę, a nie - jak obecnie - mianowanie. Zatrudnienie na podstawie mianowania, także w uczelni niepublicznej, przewiduje się wyłącznie w odniesieniu do stanowisk profesora zwyczajnego i profesora nadzwyczajnego, pozostawiając uczelni wybór mianowania na czas określony bądź nieokreślony.</u>
          <u xml:id="u-121.28" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">W celu usunięcia występujących patologii w formie tzw. wieloetatowości określono w projekcie zasady dodatkowego zatrudnienia nauczycieli akademickich poza macierzystą uczelnią. Wykonywanie dodatkowego zatrudnienia będzie wymagało uprzedniego powiadomienia rektora uczelni, która jest podstawowym miejscem pracy nauczyciela. Rektor, w drodze decyzji, będzie mógł zakazać nauczycielowi akademickiemu wykonywania dodatkowego zatrudnienia lub świadczenia pracy, gdyby prowadziło ono do nienależytego wykonywania obowiązków lub było świadczone na rzecz podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną wobec macierzystej uczelni nauczyciela. Określono w projekcie całą procedurę odwoławczą w tej sprawie. Wprowadzono zasady okresowej kontroli osiągnięć naukowo-dydaktycznych nauczycieli akademickich oraz możliwość i przesłanki rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem akademickim. Określono też zasady wynagradzania pracowników uczelni publicznych. Przyjęto, iż roczny wymiar obowiązków dydaktycznych nauczycieli akademickich pozostanie na dotychczasowym poziomie.</u>
          <u xml:id="u-121.29" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Ze względu na fakt, że dla rozwoju szkolnictwa wyższego coraz większe znaczenie ma kontekst międzynarodowy, dla Polski przede wszystkim kontekst europejski, w tym proces boloński, odmiennie niż dotychczas projekt reguluje zasady organizacji studiów wyższych.</u>
          <u xml:id="u-121.30" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Projektowana ustawa szczegółowo określa formy studiów, które będą mogły być prowadzone w szkołach wyższych publicznych i niepublicznych. Oprócz studiów wyższych uczelnie będą mogły prowadzić studia doktoranckie, studia podyplomowe oraz kursy dokształcające. Warunkiem podjęcia przez uczelnie takich form kształcenia jest spełnienie ustawowych wymagań organizacyjnych, kadrowych i określonych standardów nauczania.</u>
          <u xml:id="u-121.31" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Nowym rozwiązaniem - rozszerzającym ofertę kształcenia - jest możliwość prowadzenia studiów w ramach makrokierunku oraz w formie studiów międzykierunkowych.</u>
          <u xml:id="u-121.32" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Nauczanie oraz sprawdzanie wiedzy i umiejętności będzie mogło być realizowane w uczelni w języku obcym. Projekt przewiduje również możliwość prowadzenia zajęć dydaktycznych także z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.</u>
          <u xml:id="u-121.33" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Wprowadza się trzystopniowość studiów wyższych: studia pierwszego stopnia - licencjackie i inżynierskie, studia drugiego stopnia - uzupełniające magisterskie, a na określonych kierunkach jednolite studia magisterskie oraz studia trzeciego stopnia - studia doktoranckie.</u>
          <u xml:id="u-121.34" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">W organizacji i przebiegu studiów przewiduje się możliwość przenoszenia i uznawania wyników osiąganych przez studentów w procesie studiowania realizowanego w różnych uczelniach, w tym w uczelniach zagranicznych. Stwarza się również warunki prawne - o czym była już wcześniej mowa - do wspólnego prowadzenia studiów przez różne uczelnie i instytucje na podstawie odpowiedniego porozumienia oraz do wydawania dyplomów z odpowiednim certyfikatem, w tym dyplomu wspólnego. Nowością jest przyjęcie rozwiązania, że do dyplomu ukończenia studiów pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich dołączony będzie suplement zawierający zwięzły opis odbytych studiów.</u>
          <u xml:id="u-121.35" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Wprowadzenie do projektu ustawy studiów trzeciego stopnia - studiów doktoranckich - spowodowało konieczność kompleksowego uregulowania zasad prowadzenia studiów doktoranckich przez uczelnie oraz statusu doktorantów. Uwzględniono w tej części dotychczasowe przepisy ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki ze zmianami niezbędnymi do dostosowania studiów doktoranckich do funkcjonowania w uczelniach.</u>
          <u xml:id="u-121.36" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Studia doktoranckie będą mogły prowadzić w zasadzie wyłącznie uczelnie posiadające uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego albo co najmniej dwa uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora w tej samej dziedzinie nauk. Określono w projekcie zasady organizacji tych studiów oraz prawa i obowiązki doktorantów, a także zasady udzielania im pomocy materialnej, tworzenia i działania organizacji i samorządów doktoranckich.</u>
          <u xml:id="u-121.37" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">W projekcie uregulowano też prawa i obowiązki studentów oraz formy i zasady udzielania studentom pomocy materialnej, w tym stypendialnej, a także uprawnienia samorządu studenckiego w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-121.38" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">W dowód uznania dotychczasowej praktyki umocowano ustawowo Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej jako krajowe przedstawicielstwo samorządów studenckich, przewidując w odpowiednich regulacjach projektu ustawy obligatoryjny opiniodawczy udział tego organu.</u>
          <u xml:id="u-121.39" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">W podsumowaniu pragnę podkreślić, iż przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy był szeroko konsultowany w środowisku akademickim. Projekt jest efektem kompromisu osiągniętego podczas jego tworzenia, mimo różnic w ocenie obecnego stanu, jak też zróżnicowanych oczekiwań i poglądów na temat kierunku i zakresu proponowanych regulacji. Ukształtowanie zupełnie nowego modelu polskiego szkolnictwa wyższego jest procesem długotrwałym, wymaga twórczej współpracy organów państwa i odpowiedzialnych za kreowanie polityki edukacyjnej różnych środowisk zainteresowanych jego doskonaleniem dla przyszłości i realizacji potrzeb edukacyjnych społeczeństwa (również dla potrzeb edukacji społeczeństwa). Nie może on przebiegać gwałtownie, lecz w poszanowaniu dla osiągnięć naukowo-dydaktycznych i ugruntowanej już w wielu polskich uczelniach tradycji.</u>
          <u xml:id="u-121.40" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Przedkładana Wysokiej Izbie regulacja, choć nie stanowi ogromnego przełomu, jest oczekiwana, potrzebna i ważna dla szkolnictwa wyższego. Porządkuje system, dostosowując jego organizację, strukturę i zadania do nowych potrzeb, określa rolę i udział państwa w kształtowaniu, nadzorowaniu i finansowaniu systemu, jednocześnie wzmacnia konstytucyjnie zagwarantowaną autonomię szkół wyższych. Określa jednolite dla uczelni publicznych i niepublicznych wysokie wymagania odnośnie do standardów, jakości nauczania i wzmacnia rolę państwa w kontrolowaniu ich spełniania. Stwarza przy tym warunki dla integracji wewnętrznej szkolnictwa wyższego publicznego i niepublicznego, a także dla konkurencji na rynku edukacyjnym oraz dla rozwoju uczelni, również w aspekcie międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-121.41" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Znaczne rozszerzenie oferty edukacyjnej polskich uczelni, zmiana organizacji studiów oraz form nauczania i zwiększony udział państwa w udzielaniu pomocy materialnej studentom mają przede wszystkim istotne znaczenie dla upowszechniania dostępu do wykształcenia i wyrównania szans edukacyjnych polskiej młodzieży. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-121.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję pani minister.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Proszę o zabranie głosu panią poseł Marię Nowak w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#PosełMariaNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu posłów projektodawców przedstawić poselski projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Wysłuchaliśmy prezentacji projektu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym przedstawionego przez panią minister, a przygotowanego przez zespół ekspertów prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#PosełMariaNowak">Dlaczego, wobec powstania projektu prezydenckiego, powstał inny projekt? Należy się kilka słów wyjaśnienia już na wstępie.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#PosełMariaNowak">Dyskusja społeczna, która z większym bądź mniejszym natężeniem toczy się w Polsce już od kilku lat, wyraźnie wskazuje na konieczność podjęcia odważnych i zdecydowanych zmian w całym modelu polskiego systemu edukacji i nauki. Wobec dość niejasnej wizji zmian proponowanych w projekcie prezydenckim grupa posłów podjęła inicjatywę, by przedstawić projekt, który, w odczuciu wielu środowisk i przy wielu głosach wypowiadanych na różnych forach publicznych, daje lepsze perspektywy rozwoju i lepiej rozwiązuje problemy przystosowania polskiego systemu szkolnictwa wyższego do systemów szkolnictwa demokracji zachodniej. W tym celu został odpowiednio zaadaptowany projekt zgłoszony przez grupę posłów Sejmu III kadencji, a opracowany w Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#PosełMariaNowak">Niewielka podatność zespołu ekspertów prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na zdecydowaną krytykę kolejnych wersji projektu prezydenckiego poważnie zaniepokoiła środowiska akademickie. Rada Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego wręcz zwróciła się pod koniec 2003 r. z apelem: do wszystkich, którym na sercu leżą sprawy środowiska akademickiego, o włączenie się w debatę i dzielenie się oceną zawartych w projekcie koncepcji, jak również o składanie propozycji alternatywnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#PosełMariaNowak">Projekt poselski jest propozycją rozwiązania alternatywnego.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#PosełMariaNowak">Wydaje się, że w dyskusjach nad nowym kształtem prawa o szkolnictwie wyższym powiedziano już prawie wszystko. Z przedstawionych koncepcji widać, że pewne rozwiązania się niemal pokrywają. Co do innych, niestety nie ma zgody. Najwyższa zatem pora, by możliwie jasno wyłożyć racje i podjąć odpowiednie rozwiązania. Uważamy, że najważniejsze zmiany powinny dotyczyć modelu zasilania finansowego uczelni i modelu kariery zawodowej nauczycieli akademickich. Zmiany w finansowaniu zadań szkół wyższych powinny uwzględniać zróżnicowane możliwości zwiększania udziału środków budżetowych, a także stopniowe powiększanie dotacji budżetowej do wysokości pozwalającej na doprowadzenie stanu wykształcenia społeczeństwa polskiego do średniej europejskiej. Model kariery zawodowej powinien opierać się na przyjęciu zasady, że stopień doktora, podobnie jak w większości krajów Europy i świata, daje pełne podstawy do samodzielności w uprawianiu nauki i prowadzeniu zajęć dydaktycznych.</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#PosełMariaNowak">Nauka polska i nauczanie w ramach szkolnictwa wyższego nie mogą pozostać skansenem w stosunku do otoczenia europejskiego i światowego. Struktura polskiego szkolnictwa wyższego musi dostosować się do zmian, jakie zaszły bądź zachodzą w krajach europejskich, aby sprostać wymogom konkurencji w tym zakresie. Muszą zniknąć bariery, które uniemożliwiają szybszy rozwój badań naukowych i hamują rozwój kadry naukowo-dydaktycznej. Uważamy więc, że niezbędne jest stworzenie warunków dla większej mobilności, między innymi poprzez odejście od tzw. habilitacji. Habilitacja, jak wykazali ostatnio nasi zachodni i południowi sąsiedzi, okazuje się zbyteczna dla rozwoju współczesnej nauki i kształcenia w szkołach wyższych. Z wielu dyskusji wiemy, że utrzymuje ona nieformalne koneksje i podporządkowania w strukturze pracowników - nauczycieli akademickich i hamuje niezbędny rozwój młodej kadry. Wielu kandydatów do zawodu nauczyciela akademickiego odbiera ją jako swoistą „falę” w nauce, na podobieństwo „fali” w wojsku.</u>
          <u xml:id="u-123.7" who="#PosełMariaNowak">Luka pokoleniowa, jaka wytworzyła się wśród kadry naukowej polskich uczelni wyższych, czyli szybki proces starzenia się i brak zainteresowania ze strony najzdolniejszych absolwentów wkroczeniem na ścieżkę kariery naukowej, wymaga przygotowania takich regulacji prawnych, które młodym adeptom nauki będą ułatwiały rozwój naukowy i dostęp do środków finansowych na prowadzenie badań.</u>
          <u xml:id="u-123.8" who="#PosełMariaNowak">Nie można też różnicować środowiska nauczycieli akademickich pod względem formy zatrudnienia na „starych”, mianowanych dożywotnio, profesorów tytularnych, którzy „już nic nie muszą”, i „młodych”, kontraktowych, których dalsze zatrudnienie będzie uzależnione od kaprysów przełożonych. Ze względu na obecny stan, często oceniany jako krytyczny, wprowadzenie nowych regulacji prawnych w tym zakresie jest zadaniem o wyjątkowym znaczeniu dla społeczeństwa, a zarazem szczególnie pilnym.</u>
          <u xml:id="u-123.9" who="#PosełMariaNowak">Poważnymi wadami obecnego systemu szkolnictwa wyższego są jego niespójność oraz niezbyt skuteczna ocena zewnętrzna jakości kształcenia i nadawania stopni i tytułów zawodowych i naukowych. Niespójność tego systemu wynika między innymi stąd, że jest on regulowany przez 3 niezależnie działające ustawy, czyli ustawę z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, z późniejszymi zmianami, ustawę o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki i ustawę z 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-123.10" who="#PosełMariaNowak">Niezbyt skuteczna ocena jakości wynika między innymi z podzielenia sił i środków pomiędzy dwie instytucje państwowe zajmujące się pilnowaniem jakości w nauce i szkolnictwie wyższym, to jest Centralną Komisję do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych oraz Państwową Komisję Akredytacyjną. Z tych dwóch instytucji tylko druga ma odniesienie do podobnych instytucji w innych krajach Unii Europejskiej i współpracuje z Europejską Siecią na rzecz Zapewnienia Jakości w Szkolnictwie Wyższym. Pierwsza jest spadkobierczynią osławionego CKK, czyli peerelowskiego sądu kapturowego, skutecznie eliminującego wnioski dotyczące „nieprawomyślnych” kandydatów. Przed państwem polskim stanął więc imperatyw stworzenia spójnego systemu złożonego z uczeni publicznych i niepublicznych, obejmującego uczelnie o różnym poziomie i o różnych profilach kształcenia, podlegającego takim samym regułom przy udzielaniu uprawnień do wydawania odpowiednich dyplomów państwowych oraz takim samym procedurom oceny i akredytacji. Obowiązek nadzoru nad całym cywilnym szkolnictwem wyższym powinien spoczywać na Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu.</u>
          <u xml:id="u-123.11" who="#PosełMariaNowak">Można w regulacjach prawnych wyróżnić pięć głównych filarów podtrzymujących gmach prawa o szkolnictwie wyższym. A są to regulacje dotyczące: po pierwsze, struktury systemu, powoływania i likwidacji szkół wyższych, czyli system formalny; po drugie, organizacji uczeni, rodzaju studiów i statusu studentów, czyli system organizacji; po trzecie, finansowania szkół wyższych, odpłatności za studia, stypendiów, pożyczek, czyli system finansowania; po czwarte, systemu oceny jakości kształcenia i akredytacji, czyli system weryfikacji; po piąte, modelu kariery zawodowej nauczyciela akademickiego i stopnia doktora, czyli system rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-123.12" who="#PosełMariaNowak">Należy pamiętać przy tym, że cały ten gmach prawa, wszystkie jego filary wspierają się na fundamencie, którym jest misja odkrywania i przekazywania prawdy, stąd u podstaw działania szkoły wyższej najważniejsze są wolność badań naukowych i wolność nauczania.</u>
          <u xml:id="u-123.13" who="#PosełMariaNowak">Przedstawiony przeze mnie projekt ustawy w swej strukturze stara się nawiązać do wskazanych filarów, ale ze względów praktycznych został podzielony na sześć działów. Pierwszy to regulacje dotyczące systemu formalnego, znajdują się one w dziale I zatytułowanym: System szkolnictwa wyższego. Regulacje dotyczące systemu organizacji znajdują się w dwóch kolejnych działach projektu, czyli w II: Ustrój uczelni i w III: Studia i studenci. Regulacje dotyczące systemu finansowania i systemu weryfikacji znajdują się niemal we wszystkich działach ustawy. Regulacje dotyczące systemu rozwoju znajdują się w dwóch kolejnych działach, czyli IV: Pracownicy uczelni i V: Stopień doktora. Projekt zamyka dział VI: Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe.</u>
          <u xml:id="u-123.14" who="#PosełMariaNowak">Przedstawię teraz najważniejsze rozwiązania projektu w odniesieniu do wskazanych filarów Prawa o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-123.15" who="#PosełMariaNowak">Pierwszy - struktura systemu, czyli powoływanie i likwidacja szkół wyższych. Zgodnie z ogólnie przyjętą definicją systemu, system to wewnętrzne uporządkowany zbiór elementów tworzących pewną całość. W odniesieniu do szkół wyższych wewnętrzne uporządkowanie polega więc przede wszystkim na poddaniu wszystkich szkół wyższych, publicznych i niepublicznych, o różnym poziomie i o różnych profilach kształcenia jednolitym regułom przy udzielaniu uprawnień do wydawania odpowiednich dyplomów państwowych oraz takim samym procedurom oceny i akredytacji.</u>
          <u xml:id="u-123.16" who="#PosełMariaNowak">Projekt dzieli szkoły wyższe według kryterium ich uprawnień do nadawania państwowych stopni zawodowych na: uniwersyteckie - mające uprawnienia do nadawania stopnia doktora, akademickie - mające uprawnienia do nadawania stopnia magistra lub równorzędnego, zawodowe - mające uprawnienia do nadawania stopnia zawodowego licencjata, inżyniera lub równorzędnego, i pomaturalne - niemające uprawnień do nadawania stopni państwowych, które nie są zaliczane do szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-123.17" who="#PosełMariaNowak">Przy takim podziale uczelnie uniwersyteckie stanowią wyodrębnioną kategorię uczelni akademickich. Do kategorii uczelni uniwersyteckich będą należeć również uczelnie niemające uniwersytetu w nazwie, nadanie im jednak miana „uniwersyteckie” jest zgodne z powszechną w świecie tendencją do uniwersalizacji wiedzy, zwłaszcza na poziomie studiów doktoranckich.</u>
          <u xml:id="u-123.18" who="#PosełMariaNowak">Ze względu na różny zakres podstawowych zadań i uprawnień uczelnie zalicza się do zawodowych albo do akademickich. Uczelnia, która uzyskała uprawnienia do prowadzenia tylko studiów podstawowych i do nadawania stopni licencjata lub inżyniera, jest uczelnią zawodową. Uczelnia może być uznana za uczelnię akademicką, jeśli w określonym przez ustawę zakresie uzyskała i wykonuje uprawnienia do nadawania stopnia magistra lub równorzędnego i prowadzi studia magisterskie. Uczelnią uniwersytecką może stać się uczelnia akademicka, jeśli w określonym przez ustawę zakresie uzyskała i wykonuje uprawnienia do nadawania stopnia doktora i prowadzi studia doktoranckie. Uczelnie uniwersyteckie mają najszerszy zakres autonomii, na przykład same decydują o swoim statucie. Przyjęta w projekcie ustawy kategoryzacja uczelni nie burzy podziałów dotychczas istniejących, jej celem jest większa przejrzystość systemu.</u>
          <u xml:id="u-123.19" who="#PosełMariaNowak">Podstawowym zadaniem wszystkich uczelni zawodowych i akademickich jest kształcenie studentów, a do podstawowych zadań uczelni akademickich należy również uprawianie twórczości naukowej lub artystycznej oraz kształcenie pracowników nauki. Uczelnie nadają swoim absolwentom stopnie kwalifikacji zawodowej potwierdzone dyplomem państwowym, a stopniami tymi są, jak już czytałam, stopień licencjata lub inżyniera, stopień magistra lub równorzędny, stopień doktora, który jest jednocześnie stopniem naukowym.</u>
          <u xml:id="u-123.20" who="#PosełMariaNowak">Studiami prowadzącymi do uzyskania stopni kwalifikacji zawodowej są odpowiednio studia podstawowe, studia magisterskie i studia doktoranckie. Zgodnie z praktyką stosowaną obecnie w wielu krajach w Europie i przyjętą jako punkt wyjścia w tzw. procesie bolońskim, projekt przyjmuje więc trzystopniowy układ organizacji studiów wyższych, dopuszczając możliwość prowadzenia jednolitego kursu obejmującego oba niższe stopnie.</u>
          <u xml:id="u-123.21" who="#PosełMariaNowak">Zasady udzielania uczelniom uprawnień do nadawania stopni kwalifikacji zawodowych są jednakowe dla uczelni publicznych i niepublicznych, natomiast tryb powoływania tych uczelni jest różny ze względu na to, że inne jest źródło środków finansowych (publiczne albo niepubliczne) na utworzenie i prowadzenie tych uczelni. Niemniej jednak ranga aktu utworzenia uczelni jest w przypadku uczelni publicznej i niepublicznej taka sama. Uczelnię akademicką tworzy się w drodze ustawy o utworzeniu uczelni publicznej albo o upoważnieniu założyciela do utworzenia uczelni niepublicznej. Uczelnię zawodową tworzy się w drodze rozporządzenia Rady Ministrów o utworzeniu uczelni publicznej albo o upoważnieniu założyciela do utworzenia uczelni niepublicznej. Takiej samej odpowiednio rangi są akty prawne o przekształceniu, zniesieniu i zmianie nazwy uczelni.</u>
          <u xml:id="u-123.22" who="#PosełMariaNowak">Projekt zmienia dotychczasowy tryb tworzenia uczelni niepublicznych, który polegał na wyrażeniu zgody przez ministra edukacji narodowej na utworzenie uczelni. Dzięki tej zmianie uczelnie niepubliczne stają się równorzędnymi jednostkami w stosunku do uczelni publicznych. Mając takie same uprawnienia do nadawania stopni kwalifikacji zawodowych jak uczelnie publiczne, uczelnie niepubliczne podlegają również takiemu samemu trybowi nadzoru i oceny. Powinno to doprowadzić do zmniejszenia różnic w poziomie kształcenia studentów przez uczelnie nadające swym absolwentom równorzędne stopnie kwalifikacji zawodowej. Uczelnie mogą się przekształcać i przechodzić do innej kategorii, na przykład z grupy uczelni zawodowych do akademickich lub odwrotnie. Uczelnie mogą także tracić posiadane uprawnienia. Likwidacja uczelni jest pewną ostatecznością.</u>
          <u xml:id="u-123.23" who="#PosełMariaNowak">Projekt ustawy dotyczy więc szkół wyższych zarówno publicznych, jak i niepublicznych, zawodowych i akademickich oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Ustawa nie dotyczy uczelni podlegających ustawie o wyższym szkolnictwie wojskowym, uczelni prowadzonych przez kościoły i związki wyznaniowe oraz szkół pomaturalnych, czyli tzw. kolegiów.</u>
          <u xml:id="u-123.24" who="#PosełMariaNowak">Instytucją kompetentną w zakresie oceny wniosku o utworzenie nowej uczelni, oceny działalności uczelni istniejącej oraz o powierzenie jej odpowiednich uprawnień jest Państwowa Komisja Akredytacyjna, a wnioski o utworzenie uczelni akademickiej opiniuje ponadto Rada Główna Szkolnictwa Wyższego. Pozytywna opinia tych organów jest konieczna do wszczęcia postępowania na szczeblu Rady Ministrów w sprawie utworzenia uczelni. Przy takiej konstrukcji prawa inicjatorem utworzenia uczelni publicznej może być minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego, a w przypadku uczelni zawodowej - także sejmik województwa. Inicjatorem utworzenia uczelni niepublicznej zawsze jest osoba fizyczna lub niepubliczna osoba prawna, która obejmuje funkcję założyciela uczelni.</u>
          <u xml:id="u-123.25" who="#PosełMariaNowak">Rada Główna Szkolnictwa Wyższego jest, tak jak obecnie, wybieralnym organem przedstawicielskim szkolnictwa wyższego, który współdziała przede wszystkim z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego. Liczy ona, tak jak obecnie, 30 członków będących przedstawicielami nauczycieli akademickich i studentów, jednak proponujemy, aby zasady wyboru członków uległy zmianie. Członków rady będących przedstawicielami nauczycieli akademickich wybierają spośród siebie nauczyciele akademiccy zatrudnieni w uczelni jako podstawowym miejscu pracy - nauczycieli akademickich mających tytuł naukowy profesora w liczbie 17, nauczycieli akademickich mających stopień doktora w liczbie 10.</u>
          <u xml:id="u-123.26" who="#PosełMariaNowak">Według zapisów projektu w wyborach do rady głównej biorą udział uczelnie publiczne i niepubliczne. Kadencję rady przedłużono do 4 lat. Do zadań rady należy między innymi opracowywanie problemów o charakterze strategicznym dla szkolnictwa wyższego, opiniowanie projektów aktów prawnych oraz opracowywanie i opiniowanie zasad i kryteriów rozdziału środków budżetowych pomiędzy uczelnie.</u>
          <u xml:id="u-123.27" who="#PosełMariaNowak">Państwowej Komisji Akredytacyjnej w projekcie przydziela się kompetencje w zakresie ustalania warunków tworzenia i działania uczelni, udzielania uczelniom i jednostkom naukowym uprawnień do nadawania kwalifikacji zawodowej oraz oceny jakości kształcenia. Na podstawie oceny Państwowej Komisji Akredytacyjnej minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego podejmuje decyzję w sprawie udzielenia lub cofnięcia uczelni uprawnień do nadania stopni kwalifikacji zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-123.28" who="#PosełMariaNowak">Nadzór nad uczelniami należy do kompetencji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. Prezes Rady Ministrów może przekazać nadzór nad określoną uczelnią innemu ministrowi, jeśli dojdzie do takiego porozumienia między zainteresowanymi ministrami. Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego, zgodnie z wnioskiem Państwowej Komisji Akredytacyjnej, określa ogólne zasady funkcjonowania uczelni, a w zakresie spraw przewodów doktorskich także pozauczelnianych jednostek naukowych uprawnionych do nadawania stopnia doktora. Nadzór nad uczelniami nie sprzeciwia się ich autonomii, a granice uprawnień ministra i innych organów władzy państwowej w stosunku do uczelni określa sama ustawa. Decyzje ministra w zakresie nadzoru nad uczelniami są decyzjami administracyjnymi i podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-123.29" who="#PosełMariaNowak">Dział II - Organizacja uczelni, rodzaje studiów i status studenta. W projekcie ustawa zapewnia uczelniom samorządność między innymi poprzez działanie wybieralnych organów kolegialnych, to znaczy senatu i rady wydziału, oraz jednoosobowych, jakimi są rektor i dziekan. Podstawowym dokumentem ustalającym ustrój uczelni, regulującym jej funkcjonowanie, jest statut uchwalony przez senat uczelni.</u>
          <u xml:id="u-123.30" who="#PosełMariaNowak">Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego może określić zasady, którym powinien odpowiadać statut uczelni, jeśli nie jest ona uczelnią uniwersytecką w rozumieniu ustawy. W organach kolegialnych reprezentowane są poszczególne grupy pracowników oraz studenci, przy czym najliczniejszą reprezentację w tych organach mają profesorowie; proponuje się co najmniej połowę liczby członków. W uczelni zawodowej organem kolegialnym jest także konwent, który został ustanowiony w ustawie z 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-123.31" who="#PosełMariaNowak">Projekt umożliwia uczelniom akademickim powoływanie organu złożonego z przedstawicieli uczelni i przedstawicieli wyłonionych przez środowiska samorządowe, społeczne i zawodowe. Może to być na przykład rada powiernicza, rada patronacka lub inny organ. Zadaniem tego organu jest wspieranie organizacyjne działalności uczelni i ułatwianie jej współpracy z otoczeniem. Zakładając, że wydatkowanie funduszy publicznych powinno podlegać ocenie, wprowadzono do obowiązków senatów i rad wydziałów uczelni publicznych nie tylko uchwalanie planu rzeczowo-finansowego, ale także ocenę jego wykonania.</u>
          <u xml:id="u-123.32" who="#PosełMariaNowak">Projekt nie narusza tradycyjnego ustroju uczelni z wydziałami jako podstawowymi jednostkami organizacyjnymi, jednak dopuszcza inne sposoby organizacji uczelni, na przykład uczelnia bezwydziałowa, jeśli tak ustanowi statut uczelni. Istotną jednostką uczelni jest biblioteka uczelniana, a także archiwum. O kształcie administracji uczelni ma decydować jej statut, który w przypadku uczelni akademickiej może zachować strukturę stosowaną obecnie z dyrektorem administracyjnym na czele służb administracyjnych albo wprowadzić stanowisko kanclerza o odpowiednio rozszerzonych kompetencjach. Ponieważ każde z tych rozwiązań ma swoich zwolenników, powinna decydować o tym sama uczelnia. W przypadku uczelni zawodowych zachowano funkcję kanclerza, tak jak w obecnej ustawie o wyższych szkołach zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-123.33" who="#PosełMariaNowak">Studentem może zostać osoba spełniająca określone warunki. Na studia podstawowe oraz na jednolite studia magisterskie przyjmuje się osoby mające świadectwo dojrzałości, na studia magisterskie - osoby będące absolwentami studiów podstawowych, a na studia doktoranckie - absolwentów studiów magisterskich. Uczelnia ustala szczegółowe warunki przyjęcia na studia oraz zakres egzaminu wstępnego, jeśli taki jest stosowany, na podstawie uchwały senatu, a w uczelniach niepublicznych - na podstawie decyzji organu wskazanego w statucie.</u>
          <u xml:id="u-123.34" who="#PosełMariaNowak">W uczelni publicznej liczbę miejsc oferowanych w ramach limitu studiów bezpłatnych dla nowo przyjmowanych studentów określa senat, biorąc za podstawę wysokość dotacji, którą uczelnia otrzymała na działalność dydaktyczną. Od studentów przyjętych w ramach tak określonej liczby miejsc mogą być pobierane opłaty za wymienione w ustawie dodatkowe usługi edukacyjne.</u>
          <u xml:id="u-123.35" who="#PosełMariaNowak">Do uprawnień student każdej uczelni należy możliwość korzystania z pomocy materialnej finansowanej przez budżet państwa. Pomoc ta może być przyznana w formie stypendium socjalnego lub zapomogi. Jest to pomoc przeznaczona dla osób, które ze względu na niskie dochody nie mogą same pokryć kosztów utrzymania w czasie studiów. Ponadto studenci mogą otrzymywać stypendia i nagrody jako wyróżnienie za dobre wyniki w studiach. Wysokość stypendiów dla studentów studiów doktoranckich została tak określona, że powinno ono wystarczyć na samodzielne utrzymanie się stypendysty. Tu jedna uwaga. Otóż po złożeniu projektu do laski marszałkowskiej Wysoka Izba uchwaliła zmiany dotyczące stypendiów, zapomóg i kredytów studenckich, które nie są ujęte jeszcze w przedstawionym projekcie, ale co do których nie wnosimy żadnych uwag dodatkowych, proponując dodatkowe zmiany.</u>
          <u xml:id="u-123.36" who="#PosełMariaNowak">Przebieg studiów jest regulowany planami studiów i programami nauczania ustalanymi dla poszczególnych kierunków i specjalności zgodnie ze standardami, które ustala Państwowa Komisja Akredytacyjna. Szczegółową organizację studiów oraz szczegółowe prawa i obowiązki studenta niewymienione w ustawie określa regulamin studiów. Uczelnie uniwersyteckie w rozumieniu ustawy mają samodzielność w ustalaniu regulaminów studiów, a w pozostałych uczelniach regulamin podlega zatwierdzeniu przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-123.37" who="#PosełMariaNowak">Trzystopniowy układ studiów umożliwia studentom płynne przechodzenie przez kolejne stopnie, a przy tym stwarza możliwość uzyskania dyplomu na takim poziomie kwalifikacji, który odpowiada ich potrzebom i możliwościom. Ułatwia to studentowi wybór i ewentualną zmianę uczelni, gdyż absolwent studiów podstawowych może przenieść się na inną uczelnię w celu odbycia studiów magisterskich.</u>
          <u xml:id="u-123.38" who="#PosełMariaNowak">Podobnie jest ze studiami doktoranckimi. Ustawa precyzuje status słuchacza studiów doktoranckich, uznając go za studenta, a więc osobę mającą takie same uprawnienia, jak studenci studiów niższych stopni. Ponadto student studiów doktoranckich korzysta dodatkowo z niektórych uprawnień pracowniczych. Należą do nich: zaliczenie okresu studiów doktoranckich do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, ale pod warunkiem przeprowadzenia obrony pracy doktorskiej, oraz korzystanie z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-123.39" who="#PosełMariaNowak">Trzeci filar to finansowanie szkół wyższych, odpłatność za studia, stypendia, pożyczki. W regulacjach dotyczących finansowania uczelni projekt poselski przyjmuje zasadę, że działalność dydaktyczna uczelni publicznej jest finansowana z budżetu państwa, a ponadto może być dofinansowywana z budżetu samorządu terytorialnego, przede wszystkim na szczeblu województwa. Uczelnia może także korzystać z innych źródeł finansowania, a przede wszystkim z odpłatnej działalności usługowej, dydaktycznej, badawczej, doradczej, technicznej i innej. W przypadku gdy uczelnia zawodowa ma powstać z inicjatywy samorządu wojewódzkiego, współfinansowanie przez samorząd może być warunkiem jej utworzenia. Uczelnia publiczna jest zatem finansowana w formie dotacji budżetowej na działalność dydaktyczną, kształcenie nauczycieli akademickich, na utrzymanie majątku uczelni oraz na inwestycje. Ponadto budżet państwa finansuje główną część pomocy materialnej dla studentów. Zasady i tryb finansowania działalności naukowej i badawczej uczelni publicznej są regulowane odrębnymi przepisami.</u>
          <u xml:id="u-123.40" who="#PosełMariaNowak">Uczelnia niepubliczna finansuje swoją działalność ze środków niepublicznych, przede wszystkim z opłat pobieranych od studentów. Budżet państwa uczestniczy w finansowaniu pomocy materialnej dla studentów tych uczelni na takich samych zasadach jak w odniesieniu do studentów uczelni publicznych. Ponadto budżet państwa może dofinansowywać dydaktyczną działalność tych uczelni, jeśli ustawa budżetowa przeznaczy środki na ten cel.</u>
          <u xml:id="u-123.41" who="#PosełMariaNowak">Obecny sposób finansowania uczelni publicznych, według dzisiejszej terminologii - państwowych, budzi wątpliwości co do zgodności z konstytucyjną zasadą zawartą w art. 70 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, która stanowi, że nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Obowiązująca ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, z późniejszymi zmianami, umożliwia uczelniom publicznym pobieranie opłat za studia od studentów studiów wieczorowych i zaocznych. Wskutek rozwijania tych form studiów ogólna liczba osób studiujących w tym trybie i wnoszących opłaty jest obecnie porównywalna z liczbą studentów studiów dziennych. Wiele uczelni większość swych miejsc przeznacza dla studentów studiów płatnych, ze względu na zbyt niskie środki otrzymywane z budżetu. Konsekwentne wprowadzenie zasady, że wszyscy studenci uczelni publicznych studiują bezpłatnie, wymagałoby znacznego zwiększenia środków budżetowych na pokrycie kosztów kształcenia studentów studiów wieczorowych i zaocznych. Bez znacznego zwiększenia środków budżetowych uczelnie byłyby zmuszone do zawieszenia tych form studiów.</u>
          <u xml:id="u-123.42" who="#PosełMariaNowak">Zasada konstytucyjna, że nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna, oznacza, że podstawowe koszty nauczania nie mogą być pokrywane z kieszeni pobierającego nauki lub jego rodziców. Środków budżetowych nie wystarcza jednak dla wszystkich chętnych i zakwalifikowanych na studia w uczelniach publicznych. Limit miejsc w uczelniach musi być zatem określany środkami przeznaczonymi na ten cel w budżecie państwa i kosztami rzeczywistymi studiów. Regulacja z ustawy zasadniczej jest zatem ograniczana w swym wykonaniu poprzez budżet państwa, podział środków między uczelnie i uchwały senatów określających liczbę miejsc każdego roku.</u>
          <u xml:id="u-123.43" who="#PosełMariaNowak">Uważając zatem, że wykonanie prawa konstytucyjnego do bezpłatnego nauczania jest ograniczane wielkością środków przyznanych na ten cel, w projekcie ustawy usankcjonowano stan istniejący, z tym że limit studentów, którym państwo opłaca studia, jest określany funduszami przyznanymi szkołom, a powyżej tego limitu uczelnie, o ile mają takie możliwości, mają prawo przyjąć dodatkowych studentów płacących za studia. Każdy obywatel, jeżeli się zakwalifikował na podstawie jednakowej i wspólnej dla wszystkich kandydatów procedury rekrutacyjnej, ma prawo domagać się przyjęcia na takie studia i mieć takie same prawa i obowiązki jak studenci przyjęci w ramach limitu.</u>
          <u xml:id="u-123.44" who="#PosełMariaNowak">Uczelnie publiczne będą, podobnie jak obecnie, korzystać z szeregu przywilejów ekonomicznych: stają się właścicielami użytkowanych gruntów i budynków, stanowiących własność skarbu państwa lub samorządu terytorialnego, będą także zwolnione z podatków.</u>
          <u xml:id="u-123.45" who="#PosełMariaNowak">Czwarty filar to ocena jakości kształcenia i akredytacja. Państwową Komisją Akredytacyjną zgodnie z projektem ustawy jest organ mający kompetencje w zakresie ustanawiania warunków tworzenia i działania uczelni, udzielania uczelniom i jednostkom naukowym uprawnień do nadawania stopni kwalifikacji zawodowej oraz oceny jakości kształcenia. Na podstawie opinii Państwowej Komisji Akredytacyjnej minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego będzie podejmował decyzje w sprawie udzielenia lub cofnięcia uczelni uprawnień do nadawania stopni kwalifikacji zawodowej. Ogólny zakres działania Państwowej Komisji Akredytacyjnej obejmuje: po pierwsze, opiniowanie wniosków o utworzenie uczelni i o udzielenie jej uprawnień do prowadzenia kierunków studiów; po drugie, zadania w zakresie spraw dotyczących uprawnień do nadawania stopnia doktora; po trzecie, zadania w zakresie oceny dorobku kandydata w procesie prowadzącym do nadania tytułu naukowego profesora.</u>
          <u xml:id="u-123.46" who="#PosełMariaNowak">Ponieważ równolegle projekt poselski proponuje zniesienie stopnia doktora habilitowanego, przestają istnieć pozostałe zadania centralnej komisji, które dotyczą tego zakresu. Dlatego proponujemy, aby Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych uległa zniesieniu.</u>
          <u xml:id="u-123.47" who="#PosełMariaNowak">Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego, zgodnie z wnioskiem Państwowej Komisji Akredytacyjnej, określa ogólne zasady funkcjonowania uczelni, a w zakresie spraw przewodów doktorskich - także jednostek naukowych niebędących uczelniami uprawnionymi do nadawania stopnia doktora.</u>
          <u xml:id="u-123.48" who="#PosełMariaNowak">Piąty filar to model kariery zawodowej nauczyciela akademickiego i stopień doktora. Główną wadą obecnego systemu zatrudniania i awansowania nauczycieli akademickich są nieracjonalne wymagania formalne, które powodują, że status profesora mającego pełne uprawnienia akademickie osiąga się zbyt późno, a okres pracy, w którym sprawność intelektualna jest największa, upływa na działaniach, których celem nadrzędnym jest awans formalny.</u>
          <u xml:id="u-123.49" who="#PosełMariaNowak">Współczesna teoria i praktyka organizacji podpowiadają, że najlepiej funkcjonują organizacje, w których ludzie widzą siebie samych jako pracujących w jednym kręgu. Jeżeli jednak tradycja i opór materii narzucają strukturę hierarchiczną, to przy jej tworzeniu powinna obowiązywać zasada sprowadzania liczby stopni do pewnego minimum. Rozwiązaniem docelowym powinna być więc hierarchia trójstopniowa - profesor pełny, profesor pomocniczy i asystent - która została wypracowana w procesie historycznego rozwoju. Nawiązuje ona do dobrze ugruntowanego we wszelkim rzemiośle układu: mistrz, czeladnik, uczeń. Mnożenie stopni ponad wymienione jest cechą biurokratycznych i totalitarnych systemów władzy.</u>
          <u xml:id="u-123.50" who="#PosełMariaNowak">Projekt wprowadza zmiany w systemie stanowisk nauczycieli akademickich, których zadaniem jest prowadzenie zarówno dydaktyki, jak i badań naukowych, zwanych dotychczas pracownikami naukowo-dydaktycznymi, a zwłaszcza kryteriów stosowanych przy obsadzaniu tych stanowisk.</u>
          <u xml:id="u-123.51" who="#PosełMariaNowak">Stanowisko asystenta jest przeznaczone dla osób, które mają stopień magistra i zamierzają ubiegać się o stopień doktora. Jest to stanowisko przejściowe, a formą zatrudniania asystenta jest umowa o pracę na czas nieokreślony, co umożliwia obu stronom rozwiązanie umowy z końcem semestru.</u>
          <u xml:id="u-123.52" who="#PosełMariaNowak">Następnym szczeblem jest stanowisko profesora pomocniczego, które może zajmować osoba mająca stopień doktora, jeśli wygra konkurs na to stanowisko. Konkurs ogłasza się wtedy, gdy dana jednostka organizacyjna dysponuje nieobsadzonym etatem profesora. Postępowanie konkursowe ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego obsadzania stanowisk profesorów w uczelniach oraz dla poziomu naukowego całego środowiska akademickiego, toteż powinno być prowadzone w sposób szczególnie odpowiedzialny, pod kontrolą wewnętrzną rektora i senatu oraz zewnętrzną Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Profesorowie pomocniczy powinni mieć perspektywę dłuższego zatrudnienia w uczelni. Na to stanowisko angażowano by osoby mające stopień doktora na zasadzie mianowania lub umowy o pracę. Właściwy dobór kandydata powinien zapewnić konkurs między kandydatami zgłaszającymi się z własnej inicjatywy lub zgłaszanymi w drodze ankiety przez profesorów różnych uczelni. Decyzję podejmuje rada jednostki organizacyjnej, jednak z pewnymi ograniczeniami. Konkurs na stanowisko profesora pomocniczego byłby rozpisany wtedy, gdy w uczelni utworzy się wolne stanowisko, wynikające z programu jej działalności dydaktycznej. W uczelniach nieuniwersyteckich, o niższym stopniu autonomii, w komisji konkursowej i w posiedzeniu rady powinien uczestniczyć przedstawiciel Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Ogólne zasady przeprowadzania konkursu ustala w drodze rozporządzenia minister właściwy ds. szkolnictwa wyższego. Na wyższe stanowiska profesorów, tj. profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego, awansują pracownicy stosownie do osiągnięć zawodowych i stażu pracy w uczelni. Angażując na te stanowiska osoby dotychczas niebędące pracownikami uczelni, stosuje się postępowanie konkursowe. Profesor zwyczajny i profesor nadzwyczajny są pracownikami mianowanymi albo zatrudnianymi na podstawie umowy o pracę. Mianowania dokonywałby rektor w celu trwałego związania z uczelnią osoby o znaczącej pozycji naukowej i wysokich kwalifikacjach dydaktycznych, po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania kończącego się uchwałą Senatu.</u>
          <u xml:id="u-123.53" who="#PosełMariaNowak">W uczelniach o niepełnej autonomii odbywałoby się to pod kontrolą organu zewnętrznego, Państwowej Komisji Akredytacyjnej, podobnie jak w przypadku konkursu na stanowisko profesora pomocniczego. Mianowanie pracownika, zapewniające mu stabilność zatrudnienia, jest związane z ograniczeniem możliwości podejmowania dodatkowego zatrudnienia poza uczelnią i tym przypadku wymagana jest zgoda rektora. Ograniczając swobodę podejmowania dodatkowego zatrudnienia, ustawa zapewnia minimalny poziom wynagrodzenia za pracę w uczelni. Unika się jednak rozwiązania nadmiernie usztywniającego zasady zatrudniania w obliczu intensywnego rozwoju szkół niepublicznych i związanego z tym zapotrzebowania na pracę nauczycieli akademickich. Dlatego proponujemy pozostawić większą swobodę zatrudniania poza uczelnią pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. W uczelniach zawodowych proponujemy zachować dotychczasowe stanowiska, z tym że na stanowisku profesora proponujemy zatrudniać kandydata wyłonionego w drodze konkursu przeprowadzanego tak, jak na stanowisko profesora pomocniczego w uczelni akademickiej.</u>
          <u xml:id="u-123.54" who="#PosełMariaNowak">Określenie kwalifikacji potrzebnych do zajmowania pozostałych stanowisk nauczycieli akademickich pozostawia się statutowi uczelni, przy czym uczelnie niepubliczne mogą tworzyć inne stanowiska dla nauczycieli akademickich. W uczelniach publicznych nauczyciele akademiccy na stanowiskach profesorskich oraz starszego wykładowcy byliby zatrudniani na podstawie mianowania lub umowy o pracę, a na pozostałych stanowiskach - na podstawie umowy o pracę. Wprowadzając możliwość zatrudniania części nauczycieli akademickich na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, ustawa zapewnia obecnym pracownikom mianowanym możliwość utrzymania statusu pracownika mianowanego, jeśli taka będzie ich wola.</u>
          <u xml:id="u-123.55" who="#PosełMariaNowak">Stabilizacja w zawodzie zapewniana poprzez mianowanie powinna obejmować większość nauczycieli akademickich zatrudnianych w szkołach publicznych. Przy mianowaniu wzmocniona jest trwałość zatrudniania, która polega m.in. na ustaleniu zamkniętego katalogu przyczyn uzasadniających wypowiedzenie stosunku pracy. Mianowanie w polskim szkolnictwie wyższym obejmuje dziś niemal 80% nauczycieli akademickich, pozwala na dość dobrą realizację zaleceń przyjętych w art. 27 podpisanej przez Polskę rekomendacji dotyczącej statusu personelu nauczającego w szkołach wyższych. Jednak tak zatrudniony pracownik powinien być dla uczelni dyspozycyjny - w rozumieniu Kodeksu pracy. Dlatego przyjmuje się zasadę, że pracownik mianowany może nawiązać stosunek pracy z innym poza uczelnią pracodawcą jedynie za zgodą rektora. Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę mogliby nawiązywać stosunek pracy z innym pracodawcą bez takiej zgody, ale po powiadomieniu rektora. Obydwie grupy zatrudnionych mogą także podejmować dodatkową pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej.</u>
          <u xml:id="u-123.56" who="#PosełMariaNowak">Uczelnie publiczne w ramach określonych przez przepisy prawa pracy i ustawę będą miały swobodę w doborze szczegółowych warunków zatrudniania nauczycieli akademickich. Na stanowiskach nauczycieli akademickich projekt nie przewiduje umów o pracę na czas określony, czyli tzw. kontraktów. Nauczyciel akademicki powinien mieć poczucie stabilności zatrudnienia, gdyż wtedy będzie chętniej inwestował swój wysiłek w rozwój własnego warsztatu naukowego i dydaktycznego w powiązaniu z rozwojem uczelni, w której jest zatrudniony.</u>
          <u xml:id="u-123.57" who="#PosełMariaNowak">Nauczyciel akademicki jest zatrudniony w uczelni w celu realizacji jej zadań dydaktycznych i naukowych. Określenie obowiązków nauczycieli akademickich musi zatem uwzględniać te dwa rozdzielne nurty aktywności. Przyjęto w ustawie, że podstawowym obowiązkiem nauczyciela akademickiego jest praca dydaktyczna, realizowana w ramach pensum. Nauczyciel akademicki jest jednak zatrudniony w uczelni także dlatego, że uprawia naukę. O środki na nią ma prawo ubiegać się na zasadach równych dla wszystkich. Zatem przyjęto w projekcie formułę, że prawo do uprawiania nauki jest rozumiane jako prawo do ubiegania się o środki przy zachowaniu równości podmiotów. Nauczyciel wykonujący pracę naukową powinien dostać dodatkowe wynagrodzenie ze środków przeznaczonych na badania. Odeszliśmy od wpisania do ustawy obowiązku pracy naukowej, bo to oznaczałoby obligatoryjne przydzielanie środków na badania, dzisiaj już niepraktykowane. Ważniejszy jest dostęp do nich na równych zasadach i uwzględnianie rezultatów tych badań w okresowej ocenie pracy.</u>
          <u xml:id="u-123.58" who="#PosełMariaNowak">Ponadto nauczycielowi akademickiemu mogą być powierzone przez rektora lub dziekana obowiązki organizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-123.59" who="#PosełMariaNowak">Projekt zwraca większą uwagę na ocenę pracy nauczyciela akademickiego. Właściwy poziom kadry nauczającej i właściwe wykorzystanie preferencji, talentów i zainteresowań zapewnią następujące założenia:</u>
          <u xml:id="u-123.60" who="#PosełMariaNowak">Po pierwsze, awanse nauczyciela są związane z uznanymi osiągnięciami naukowymi.</u>
          <u xml:id="u-123.61" who="#PosełMariaNowak">Po drugie, nauczyciela ocenia się na podstawie jego pracy dydaktycznej, naukowej i organizacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-123.62" who="#PosełMariaNowak">Po trzecie, nauczyciel otrzymuje dodatkowe wynagrodzenie za pracę naukową.</u>
          <u xml:id="u-123.63" who="#PosełMariaNowak">Po czwarte, uczelnia rozstaje się z nauczycielem, jeżeli w odstępie roku otrzyma on dwie negatywne oceny pracy.</u>
          <u xml:id="u-123.64" who="#PosełMariaNowak">W projekcie przyjęto zasadę, że nauczyciele akademiccy uczelni publicznych za swoją podstawową działalność dydaktyczną pobierają wynagrodzenie zgodnie z umową o pracę lub aktem mianowania, a źródłem tych środków jest dotacja dydaktyczna przekazana uczelni przez ministra edukacji narodowej. Nauczyciele akademiccy mają prawo do prowadzenia prac badawczych, na które uczelnia powinna wydzielić środki z odpowiednich źródeł, m.in. pochodzące z Ministerstwa Nauki i Informatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-123.65" who="#PosełMariaNowak">Szczegółowe zasady wynagradzania pracowników uczelni powinien regulować układ zbiorowy, ale dopóki nie ma układu zbiorowego, szczegółowe zasady wynagradzania ustalane są tak, jak obecnie, rozporządzeniem ministra.</u>
          <u xml:id="u-123.66" who="#PosełMariaNowak">Ustawa stanowi, że stopień doktora jest najwyższym stopniem kwalifikacji zawodowej, a równocześnie jest jedynym stopniem naukowym. Naturalną konsekwencją tego jest uprawnienie doktorów do prowadzenia i recenzowania prac doktorskich. Każdy doktor może brać udział w kształceniu kadry naukowej, jeśli ma udokumentowane osiągnięcia naukowe, a rada wydziału uzna przedstawiony temat pracy doktorskiej za godny opracowania.</u>
          <u xml:id="u-123.67" who="#PosełMariaNowak">Znosi się więc drugi, wyższy stopień naukowy, który do polskich przepisów został wprowadzony po raz pierwszy w ustawie z dnia 15 grudnia 1951 r. o szkolnictwie wyższym i pracownikach nauki, pod nazwą doktora nauk, na wzór systemu sowieckiego, razem z niższym stopniem kandydata nauk. Ten wyższy stopień został następnie przekształcony w stopień naukowy docenta ustawą z dnia 5 listopada 1958 r. o szkołach wyższych, a ostatecznie w stopień naukowy doktora habilitowanego ustawą z dnia 20 grudnia 1968 r. o zmianie ustawy o stopniach naukowych i tytułach naukowych, przybliżając polski system organizacji nauki i stopni naukowych do systemu niemieckiego. System ten, wywodzący się od Leibniza i Humboldta, został ostatnio przez samych Niemców uznany za przestarzały, nienadający się do podejmowania wyzwań obecnych czasów. Nie stymuluje on dostatecznie innowacyjności w nauce i dydaktyce. Zastąpiono go w projekcie systemem zbliżonym do anglosaskiego, w którym uzyskanie stopnia naukowego doktora pozwala na szybkie rozpoczęcie, w okresie największych możliwości twórczych, samodzielnej działalności naukowej i dydaktycznej. Zachowanie dotychczasowego systemu stopni naukowych i sformalizowanego modelu kariery akademickiej grozi tym, że Polska będzie w Unii Europejskiej jedynym krajem pielęgnującym przestarzały i nieefektywny system.</u>
          <u xml:id="u-123.68" who="#PosełMariaNowak">Konieczność podjęcia nowych wyzwań i zapewnienia polskim naukowcom ekwiwalentnych, prawnych uwarunkowań rozwoju jest główną przyczyną przedłożenia proponowanego tu rozwiązania. Projekt poselski umożliwia uzyskanie uprawnień do nadawania stopnia doktora tylko tym jednostkom naukowym, które zatrudniają minimalną liczbę pracowników o odpowiednich kwalifikacjach w określonej dziedzinie i dyscyplinie naukowej. Są to osoby mające uprawnienia, które proponuje się nazwać uprawnieniem walidacyjnym. Uprawnienie to uzyskuje promotor rozprawy doktorskiej po pomyślnym zakończeniu przewodu. Promotorem lub recenzentem w przewodzie doktorskim może być, według proponowanych regulacji, osoba mająca wprawdzie tylko stopień doktora, jednak dodatkowo jakość pracy promotorów i recenzentów staje się elementem oceny jednostki przez Państwową Komisję Akredytacyjną. Kompetencje ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego do podejmowania decyzji dotyczących nadawania stopnia doktora w jednostkach niebędących uczelniami ani ich częścią wynikają stąd, że prowadzenie przewodów doktorskich, łącznie ze studiami doktoranckimi lub niezależnie od takich studiów, jest procesem kształcenia, w wyniku którego uzyskuje się ów najwyższy stopień kwalifikacji zawodowej. Tak więc za całość spraw dotyczących studiów wyższych i nadawania stopni kwalifikacji zawodowej powinien odpowiadać minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego. Rozwiązanie przyjęte w tej ustawie ma na celu:</u>
          <u xml:id="u-123.69" who="#PosełMariaNowak">Po pierwsze, zbliżenie polskiego systemu do istniejącego w większości krajów świata, gdzie stopień doktora jest uznawany za świadectwo uzyskania formalnych kwalifikacji do pełnienia obowiązków i funkcji akademickich.</u>
          <u xml:id="u-123.70" who="#PosełMariaNowak">Po drugie, nawiązanie do tradycji z okresu II Rzeczypospolitej, kiedy doktor był wyższym stopniem naukowym, niższym był magister, a przez habilitację uzyskiwało się uprawnienie do prowadzenia określonego wykładu na danym wydziale, nie zaś dożywotnio nadawany stopień naukowy.</u>
          <u xml:id="u-123.71" who="#PosełMariaNowak">Po trzecie, racjonalizację wysiłku pracowników nauki, którzy swoje kwalifikacje będą odtąd dokumentować w postaci publikacji, opracowań technicznych, dzieł artystycznych, wdrożeń nowych rozwiązań itp., czyli tak jak praktykuje się już od dawna na świecie.</u>
          <u xml:id="u-123.72" who="#PosełMariaNowak">Po czwarte, umożliwienie wcześniejszego uczestniczenia w pracy zespołów naukowych i badawczych dysponujących lepszym oprzyrządowaniem, szczególnie dla badań wymagających nowoczesnej aparatury. Dotychczasowy system stopni naukowych, wymagający indywidualizacji wyników naukowych, nie zachęcał do pracy na rzecz wyników zespołowych, chociaż dzisiaj głównie na tej drodze uzyskuje się najbardziej znaczące rezultaty służące rozwojowi gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-123.73" who="#PosełMariaNowak">Projekt utrzymuje tytuł naukowy profesora nadawany przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz honoruje prawo do posiadania stopnia naukowego doktora habilitowanego przez osoby, które ten stopień już uzyskały na podstawie dotychczasowych przepisów. Osoby te uzyskują z mocy prawa uprawnienie walidacyjne.</u>
          <u xml:id="u-123.74" who="#PosełMariaNowak">Pieczę nad procesem oceny prowadzącym do nadania tytułu naukowego profesora projekt przekazuje Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Według projektu profesor zwyczajny, profesor nadzwyczajny i profesor pomocniczy, a w wyższych szkołach zawodowych profesor są stanowiskami. Obsadzenie stanowiska profesora zwyczajnego jest uwarunkowane posiadaniem tytułu naukowego profesora.</u>
          <u xml:id="u-123.75" who="#PosełMariaNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Propozycje zmian w wielu kwestiach różniące się zasadniczo lub znacznie od propozycji projektu prezydenckiego są wyrazem różnych koncepcji w zakresie ładu społecznego, roli państwa, równości szans, relacji między jednostką i zbiorowością. Jesteśmy przeświadczeni, że w Polsce dominuje przekonanie o potrzebie ilościowego i jakościowego rozwoju edukacji. Zadania polskiego szkolnictwa wyższego mieszczą się w ogólnej koncepcji rozwoju współpracy europejskiej wyrażanej m.in. w deklaracjach sorbońskiej i bolońskiej. Dla jej pełnej partnerskiej realizacji potrzeba unowocześnienia gospodarki, czego warunkiem jest wytwarzanie nowoczesnych wyrobów i rozwój możliwości wytwórczych w przedsiębiorstwach. Wymaga to kooperacji przemysłu z jednostkami naukowymi. Konieczny jest dalszy wszechstronny rozwój kraju, a to wymaga zasilania wysoko kwalifikowanymi absolwentami szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-123.76" who="#PosełMariaNowak">Faktem o zasadniczym znaczeniu jest nowe miejsce edukacji w komunikacji międzyludzkiej. Konieczność upowszechnienia edukacji także na poziomie wyższym staje się coraz bardziej oczywista. Powstaje społeczność informacyjna. Kształcenie na poziomie wyższym stanie się powszechne i dla wielu osób będzie procesem trwającym całe życie. Jest to wspólna europejska perspektywa.</u>
          <u xml:id="u-123.77" who="#PosełMariaNowak">Poselski projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, usuwając szereg przeszkód formalnych krępujących rozwój szkolnictwa wyższego i ustalając realne podstawy funkcjonowania uczelni publicznych w zgodzie z zasadą konstytucyjną, stwarza nowe, korzystne perspektywy dla polskiej edukacji na jej najwyższym poziomie.</u>
          <u xml:id="u-123.78" who="#PosełMariaNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Należy dodać tu jeszcze kilka słów o reakcji środowiska akademickiego na inicjatywę poselską. Składając projekt do laski marszałkowskiej, równolegle zwróciłam się do różnych mniej lub bardziej oficjalnych gremiów reprezentujących środowiska akademickie w Polsce. W odpowiedzi dostałam sporo opinii o różnym stopniu szczegółowości. Cieszy mnie, że znakomita ich większość odnosi się ciepło, czasem nawet wręcz bardzo ciepło do naszego projektu. Dostałam więc m.in. opinie od Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej, Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność”, Niezależnego Stowarzyszenia na Rzecz Nauki i Edukacji, Forum Elektorów Kurii Doktorów Wyższych Uczelni Technicznych w wyborach do Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, a także przedstawicieli Elektorów Kurii Doktorów Uczelni Rolniczych i Niepaństwowych w wyborach do Rady Głównej. Za to im wszystkim z tego miejsca serdecznie dziękuję, także za te uwagi krytyczne czy wskazujące na konieczność pewnych innych zapisów.</u>
          <u xml:id="u-123.79" who="#PosełMariaNowak">Spośród wymienionych jedynie opinia KRASP-u jest zdecydowanie negatywna. Mimo to uważam, że należy pozytywnie odnieść się do faktu, iż rektorzy polskich uczelni reprezentowani przez KRASP zechcieli zapoznać się z poselskim projektem ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i poświęcili czas na sformułowanie obszernej opinii na jego temat. Dokument opracowany przez KRASP wyraża opinię, która jest oparta na krytyce wielu szczegółowych rozwiązań zawartych w projekcie ustawy. Jest oczywiste, że krytyczne wypowiedzi, zwłaszcza pochodzące z kompetentnych źródeł, trzeba traktować poważnie, gdyż przedstawiając odrębny punkt widzenia przybliżają właściwe rozwiązanie trudnych problemów szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-123.80" who="#PosełMariaNowak">Nie uchylając się od dyskusji, ustosunkuję się w imieniu grupy posłów zgłaszających projekt do poglądów wyrażonych w dokumencie KRASP-u, jednak ze względu na konieczną obszerność odpowiedzi zrobię to oddzielnie. Tu jedynie pozwolę sobie wyrazić zdziwienie tym, że panowie rektorzy sygnalizują, iż, cytuję, zastąpienie stanowiska adiunkta stanowiskiem profesora pomocniczego obniża rangę stanowiska profesorskiego. Znaczy to, ni mniej, ni więcej, że polscy rektorzy wypowiadają się lekceważąco o assistant professors w pozostałych krajach Europy i świata, gdzie tego rodzaju obaw się nie słyszy. Już to wskazuje na dysonans, jaki powstaje przy zachowaniu obecnych regulacji, a co proponuje projekt prezydencji.</u>
          <u xml:id="u-123.81" who="#PosełMariaNowak">W dokumencie, który otrzymałam z Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, znajdują się dwa bardzo ważne dla grupy posłów zgłaszających projekt zdania, które tu przytoczę. Już w pierwszym zdaniu czytamy: Rada Główna pragnie wyrazić uznanie dla zaangażowania autorów projektu w starania o zmianę kształtu polskiego szkolnictwa wyższego. I dalej: Jest rzeczą istotną, aby w sprawach tak żywotnych nie tylko dla środowiska nauki, edukacji i sztuki, ale i dla przyszłości Polski przedstawiane organom władzy ustawodawczej projekty dokumentów w maksymalny sposób odzwierciedlały interesy całego środowiska szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-123.82" who="#PosełMariaNowak">I tym stwierdzeniem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego pozwolę sobie zakończyć moje wystąpienie. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-123.83" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Zanim rozpoczną się wystąpienia posłów, głos zabierze wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli pan Zbigniew Wesołowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Uchwalona w 1990 r. ustawa o szkolnictwie wyższym wprowadziła szereg istotnych rozwiązań. Dotyczyły one m.in. autonomii uczelni, zezwolenia uczelniom państwowym na pobieranie opłat za niektóre zajęcia dydaktyczne, a także umożliwienia osobom fizycznym i prawnym tworzenia niepaństwowych szkół wyższych. Ta 14-letnia ustawa według danych Konferencji Rektorów Uczelni Państwowych spowodowała, że bez udziału złotówki budżetu państwa powstało w naszym kraju ogromne dobro w systemie edukacji liczące ponad 1 mln m2 powierzchni dydaktycznych. Co trzeci student uczy się w uczelni niepaństwowej. Jednak przy tym wszystkim nie ustrzeżono się wielu zjawisk niepokojących, na które zwracaliśmy uwagę.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Rozwój studiów wyższych w uczelniach państwowych był w ostatnich latach w decydującym stopniu wynikiem wprowadzenia odpłatnych form studiów, zwłaszcza zaocznych, i podporządkowany był m.in. interesom finansowym uczelni i zatrudnionych przez nie pracowników naukowo-dydaktycznych.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Edukacja, w tym również na poziomie wyższym, jest sprawą publiczną, zatem zainteresowanie nią Najwyższej Izby Kontroli jest zrozumiałe i zasadne. Wyniki kontroli prowadzonych przez Izbę w ciągu ostatnich lat wzbudziły zainteresowanie nie tylko właściwego ministra i senatów uczelni, ale również studentów oraz rodziców. Kontrole dotyczyły m.in. nadzoru państwa nad niepaństwowymi szkołami wyższymi, odpłatności za studia w państwowych szkołach wyższych, a ostatnio pomocy materialnej dla studentów. Zasadne jest zatem zwrócenie uwagi na najistotniejsze ustalenia, zwłaszcza w kwestiach, do których NIK odnosiła się krytycznie, a także zwrócenie uwagi na realizację wniosków pokontrolnych przy okazji zmian prawa.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">NIK stwierdziła, że uczelnie państwowe wykorzystywały praktycznie bez ograniczeń rosnące wśród młodzieży zainteresowanie podejmowaniem studiów wyższych, przyjmując na kolejne lata studiów odpłatnych na ogół dowolną liczbę chętnych, często nie biorąc pod uwagę możliwości kadrowych i lokalowych. W celu pozyskania jak największej liczby studentów wnoszących opłaty wymagania stawiane kandydatom na studia odpłatne były znacząco niższe od stawianych kandydatom na studia dzienne. Niektóre uczelnie tworzyły struktury organizacyjne, które nie miały umocowania prawnego, zwłaszcza jednostki terenowe lub nowe kierunki studiów niespełniające wymagań programowo-kadrowych.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">W większości kontrolowanych przez NIK uczelni oferta programowa studiów płatnych znacząco różniła się od analogicznej na studiach dziennych, na niekorzyść tych pierwszych. W niektórych szkołach na poszczególnych kierunkach nie spełniano nawet minimum wymagań programowych.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">W uczelniach niepaństwowych stwierdzono również istotne odstępstwa od obowiązujących norm i przepisów. Były takie naruszenia prawa, jak prowadzenie zamiejscowych jednostek dydaktycznych bez zezwolenia i bez podstaw prawnych, niespełnianie minimum kadrowego, nieodpowiednie kwalifikacje zatrudnionej kadry nauczycieli akademickich, prowadzenie zajęć dydaktycznych w wymiarze odbiegającym in minus od obowiązujących standardów, łącznie z pomijaniem niektórych przedmiotów. Izba wskazywała na niezgodny z przepisami ustawy udział studiów zaocznych i wieczorowych w stosunku do dziennych na tych uczelniach, co było konsekwencją braku własnej kadry nauczycielskiej akademickiej. Studenci studiów dziennych na tych uczelniach - mówię w tej chwili o jednostkach państwowych - stanowili niespełna 20% ogółu studentów uczelni niepaństwowych.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Izba stwierdziła, że ustawa z 1990 r. nie wyposażyła ministra w dostateczne instrumenty pozwalające na ocenę działalności uczelni, a także na podejmowanie skutecznych działań w przypadku ujawnienia nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Wskazane przez Izbę problemy zostały dostrzeżone, w związku z tym znowelizowano ustawę o szkolnictwie wyższym i powołano Państwową Komisję Akredytacyjną. Ponadto NIK wskazała na nadmierny liberalizm przy udzielaniu uczelniom odpowiednich uprawnień mimo ujawnianych istotnych nieprawidłowości. Nader rzadko korzystano z przysługującego ministrowi prawa stosowania sankcji; szczególną uwagę zwrócono na brak zdecydowanych reakcji ze strony ministra w przypadku niezgodnego z prawem tworzenia i prowadzenia zamiejscowych jednostek dydaktycznych.</u>
          <u xml:id="u-125.8" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Ustalenia kontroli NIK wskazują na rosnące dysproporcje w uczelniach państwowych i niepaństwowych pomiędzy ilością studentów a liczbą nauczycieli akademickich, co prowadzi do nadmiernego obciążenia nauczycieli zajęciami dydaktycznymi. Stwierdzono liczne przypadki wielokrotnego przekraczania pensum lub pracy na kilku czy kilkunastu etatach. Uwidoczniło się to także w liczbach nadzorowanych prac dyplomowych i magisterskich; liczby te dochodziły do kilkuset prac w ciągu roku na jednego pracownika naukowego.</u>
          <u xml:id="u-125.9" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Środki na pomoc materialną z budżetu państwa kierowane były w większości na stypendia za wyniki w nauce, co nie poprawiało dostępności do studiów wyższych osobom z rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i mniej zamożnym.</u>
          <u xml:id="u-125.10" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Przy każdej kontroli zwracaliśmy uwagę na potrzebę zmian przepisów prawa o szkolnictwie wyższym, zwłaszcza jeśli chodzi o czynniki, które bezpośrednio rzutują na poziom kształcenia. I tak po pierwsze, w zakresie organizacji kształcenia NIK wskazywała na potrzebę jednoznacznego określenia wymogów równowartości studiów jeśli chodzi o przyjęcia na studia oraz programy wszystkich form studiów dających ten sam tytuł zawodowy lub naukowy. Po drugie, w zakresie rozwoju akademickiej kadry nauczycielskiej NIK zwracała uwagę na wprowadzenie systemowych rozwiązań wymuszających na uczelniach państwowych i niepaństwowych działania na rzecz przygotowania ilościowego i jakościowego kadry. W tym celu NIK wnosiła również o wyeliminowanie zjawiska wieloetatowości oraz o stworzenie warunków zachęcających lepszych absolwentów uczelni do pracy w charakterze nauczycieli akademickich.</u>
          <u xml:id="u-125.11" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli w obu prezentowanych w dniu dzisiejszym projektach ustaw uwzględniono wiele wniosków w znacznym stopniu realizujących nasze postulaty. Były to wnioski o określenie standardów nauczania w odniesieniu do poszczególnych kierunków i form studiów oraz poziomu kształcenia, a także warunków kadrowych, jakie powinny spełniać jednostki organizacyjne uczelni, aby prowadzić studia określonego stopnia; o ograniczenie możliwości pracy na wielu etatach lub prowadzenia działalności gospodarczej przez nauczycieli akademickich; o uregulowanie sprawy odpłatności za studia w państwowych szkołach wyższych; o rozszerzenie pomocy materialnej dla studentów wszystkich uczelni oraz poziomów systemu kształcenia; o sprecyzowanie uprawnień ministra w zakresie skutecznego nadzoru nad uczelniami.</u>
          <u xml:id="u-125.12" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie wszystkie wnioski pokontrolne zostały uwzględnione w projektach. Brak jest rozwiązań prawnych co do takich podnoszonych przez NIK kwestii, jak ustawowe wyodrębnienie środków na pomoc materialną dla studentów o charakterze socjalnym oraz środków na stypendia za dobre wyniki w nauce. W projektach ustaw nie przewidziano także unormowań prawnych dotyczących np. gospodarki finansowej domów studenckich.</u>
          <u xml:id="u-125.13" who="#WiceprezesNajwyższejIzbyKontroliZbigniewWesołowski">Najwyższa Izba Kontroli deklaruje udział i pomoc w dalszych pracach nad prawem o szkolnictwie wyższym, udostępniając właściwym komisjom sejmowym oceny, uwagi i wnioski pokontrolne oraz deklarując, że nasi pracownicy i specjaliści będą brali udział w pracach komisji. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję, panie prezesie.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Głos zabierze pani poseł Danuta Grabowska, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#PosełDanutaGrabowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Debata, którą dzisiaj rozpoczynamy na forum Wysokiej Izby, w gruncie rzeczy już od dawna toczy się w środowiskach szczególnie zainteresowanych tą problematyką, bowiem dwie kluczowe ustawy: o szkolnictwie wyższym oraz o tytule naukowym i stopniach naukowych, z późniejszymi zmianami, spełniły w swoim czasie pozytywną rolę, ale nie mogą dalej wyznaczać rozwoju szkolnictwa wyższego w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#PosełDanutaGrabowska">Tym wszystkim, którzy tak energicznie, po części zasadnie krytykują te ustawy, pragnę przypomnieć, iż były one pisane na początku transformacji ustrojowej w naszym kraju. Mam przed sobą fragment diariusza sejmowego z dnia 23 marca 1990 r., w którym możemy przeczytać stenogram z ówczesnej debaty. Jest wśród parlamentarzystów grupa osób, którzy pamiętają klimat pracy wokół ustaw o szkolnictwie wyższym. Przepojona była ona troską o rozwój szkół, kształcenie młodzieży, rozwój kadry oraz badania naukowe. We wprowadzeniu do debaty padło ważne i w naszym przekonaniu ciągle aktualne przesłanie, cytuję: ustawa o szkołach wyższych nawiązuje do tradycji uniwersyteckiej opartej na bolońskiej Wielkiej Karcie Uniwersytetów Europejskich, co za tym idzie, jest to bardzo istotny krok w kierunku zjednoczenia Polski z Europą, z obecną cywilizacją i z tymi wartościami, którym chcielibyśmy być wierni; chcielibyśmy być sprzymierzeni w tworzeniu wspólnoty kulturalnej i naukowej, wspólnoty działającej na bazie Deklaracji Praw Człowieka i tych wartości uniwersalnych, które są powszechnie uznawane przez naszą cywilizację.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#PosełDanutaGrabowska">Cała debata i późniejsza praca nad ustawami przepojona była troską o jakość stanowionego prawa, odbyła się ponad podziałami politycznymi. Towarzyszyła nam bowiem również świadomość, iż tworzyliśmy nową jakość, nie znajdując w dotychczasowej rzeczywistości wzorców. Z całą odpowiedzialnością można powiedzieć, że nie traktowaliśmy tej ustawy jako ostatecznej formy regulacji prawnej bardzo ważnego odcinka naszego życia społecznego. Był to wstęp. Wstęp do prac, które w drodze weryfikacji praktycznej należy kontynuować. Czas na to przyszedł.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#PosełDanutaGrabowska">Wysoka Izbo! Nagromadziliśmy mnóstwo doświadczeń, i tych pozytywnych, i również złych. Mówił o tym przede mną prezes Najwyższej Izby Kontroli. Wierni przekonaniom, iż kolejna wersja prawa o szkolnictwie wyższym będzie dobrze służyła rozwojowi polskiej edukacji, odbywamy dzisiaj pierwsze czytanie dwóch projektów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#PosełDanutaGrabowska">23 marca został skierowany przez prezydenta Rzeczypospolitej projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, zawarty w druku nr 2720. Była więc możliwość jego gruntownej analizy, zwłaszcza iż kolejne wersje dochodzenia do niej były publikowane na stronach internetowych ministerstwa edukacji.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#PosełDanutaGrabowska">Klub nasz, Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w imieniu którego mam przyjemność wstępować, tak właśnie czynił, iż śledziliśmy te prace na bieżąco.</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#PosełDanutaGrabowska">Projekt ten jest próbą kompleksowej regulacji prawnej normującej system i zasady działania szkolnictwa wyższego w Polsce, zawartego do tej pory w trzech ustawach: o szkolnictwie wyższym z 1990 r., z późn. zm., o wyższych szkołach zawodowych z 1967 r., o wyższym szkolnictwie wojskowym z 1992 r., z późn. zm. W projekcie jest zawarty cały zestaw regulacji utrzymujących rozwiązania dotychczas obowiązujące i przez życie pozytywnie zweryfikowane. Nie ma więc sensu o nich mówić. Są także rozwiązania nowe.</u>
          <u xml:id="u-127.7" who="#PosełDanutaGrabowska">Pozwólcie państwo, że do niektórych - ze względu na ograniczenia czasowe - się odniosę. Mam na uwadze art. 30–37, które proponują nowe uregulowania nadzoru nad szkołami, nad uczelniami. Wywołuje to różnego rodzaju opinie, ale generalnie rzecz można uznać za słuszną, przy bardziej jednak szczegółowym doprecyzowaniu zakresu odpowiedzialności poszczególnych ministrów zwłaszcza w kwestii finansowania uczelni.</u>
          <u xml:id="u-127.8" who="#PosełDanutaGrabowska">Za pozytywną należy uznać rolę statutu szkół wyższych jako ważnego instrumentu utrwalającego i wzmacniającego ich autonomię. Dodać należy, iż projekt ustawy reguluje jedynie tryb tworzenia i zasady funkcjonowania centralnych organów uczelni, resztę zostawiając statutowi. Tym samym projektodawcy uważają - i słusznie - że uczelnie są przygotowane do samodzielnego określania struktury wewnętrznej oraz zasad zarządzania zgodnie z ich tradycją i potrzebami.</u>
          <u xml:id="u-127.9" who="#PosełDanutaGrabowska">Pozytywnie również należy zaopiniować projekt wydłużenia do 4 lat kadencji organów wybieralnych uczelni, uważamy bowiem, iż przyczyni się to do stabilizacji i ciągłości rozwoju uczelni.</u>
          <u xml:id="u-127.10" who="#PosełDanutaGrabowska">W projekcie ustawy szczegółowo określono również warunki tworzenia i likwidacji szkół publicznych i niepublicznych, zasady tworzenia związków uczelni dla wspólnego wykonywania określonych zadań. Wszystko to jest zapisane, nie ma potrzeby szczegółowego omawiania. Należy ocenić to pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-127.11" who="#PosełDanutaGrabowska">W art. 52 odmiennie niż dotychczas została sformułowana definicja uczelni w pełni autonomicznej, posiadającej co najmniej 4 uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora.</u>
          <u xml:id="u-127.12" who="#PosełDanutaGrabowska">Do pozytywów należy zaliczyć również uregulowania określające sposób prowadzenia kształcenia na odległość, możliwość prowadzenia przez uczelnie kształcenia w ramach makrokierunku i studiów międzykierunkowych, wzmocnienie roli Państwowej Komisji Akredytacyjnej jako organu powołanego dla oceny jakości kształcenia oraz Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego jako organu przedstawicielskiego szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-127.13" who="#PosełDanutaGrabowska">Projekt ustawy w pełni dostosowuje formy studiów do wymagań Deklaracji Bolońskiej, wprowadzając studia trójstopniowe.</u>
          <u xml:id="u-127.14" who="#PosełDanutaGrabowska">Dział trzeci proponowanej ustawy wprowadza istotne zmiany w statusie nauczycieli akademickich. Propozycje wymagają dyskusji. Generalnie trzeba jednak stwierdzić, że proponowane rozwiązania zmierzają do zrównania statusu i uprawnień wszystkich nauczycieli akademickich, a także umożliwiają uczelniom dostosowywanie zasad i stanu zatrudniania do ich zmieniających się zadań dydaktycznych.</u>
          <u xml:id="u-127.15" who="#PosełDanutaGrabowska">Wysoka Izbo! Projekt zawiera również wiele kwestii, które w toku prac parlamentarnych muszą być uzupełniane lub skorygowane. Należą do nich m.in.: definicje studiów stacjonarnych i niestacjonarnych, zasady wynagradzania pracowników szkół wyższych, wszystkie, i, to szczególnie ważne, rozwiązania rodzące skutki finansowe dla budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-127.16" who="#PosełDanutaGrabowska">Jeśli chodzi o drugi projekt zawarty w druku nr 2931, prezentowany dosyć szczegółowo przez panią poseł Marię Nowak, to po jego lekturze można stwierdzić, iż włączono tam problematykę obecnej ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki. Sprawia to, że zaproponowany tytuł ustawy nie odpowiada do końca zakresowi jej regulacji, ponieważ dotyczy również ważnego segmentu działalności placówek naukowych i jednostek naukowo-rozwojowych, jakim jest promocja kadr naukowych.</u>
          <u xml:id="u-127.17" who="#PosełDanutaGrabowska">Przedłożony projekt ustawy zawiera szereg nowych rozwiązań. Ze względu znowu na ograniczony czas powiem tylko o niektórych z nich.</u>
          <u xml:id="u-127.18" who="#PosełDanutaGrabowska">I tak w art. 39 zawarta jest propozycja nowego uregulowania nadzoru nad uczelniami. Ta propozycja wymaga głębokiej debaty, pogłębionej.</u>
          <u xml:id="u-127.19" who="#PosełDanutaGrabowska">W art. 12 wprowadza się nową zasadę dotowania z budżetu państwa studiów bezpłatnych. Zgodnie z propozycją nauka w szkołach wyższych ma być bezpłatna w ramach limitu określonego dotacją przez ministra, przy czym brak jest rozstrzygnięcia, które z dotychczasowych systemów studiów, dzienne, wieczorowe, zaoczne, są objęte tym rozwiązaniem. Rodzi się pytanie: Kto dzisiaj ustali limity naboru na studia?</u>
          <u xml:id="u-127.20" who="#PosełDanutaGrabowska">Wreszcie wiele wątpliwości budzi art. 15, w którym zostały określone nowe zasady tworzenia uczelni niepublicznych. Ustawa przewiduje, iż upoważnienie założyciela do utworzenia uczelni akademickiej odbywać się będzie w drodze ustawy, a uczelni zawodowej w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. Poważny natomiast mankament projektu to brak określenia wysokości środków finansowych, jakie powinien przekazać na rzecz tworzonej uczelni jej założyciel.</u>
          <u xml:id="u-127.21" who="#PosełDanutaGrabowska">Wkrótce będę kończyć, panie marszałku, ale to są jednak dwie ustawy bardzo duże. W art. 28...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł, ale bardzo prosiłbym, ponieważ ten punkt i tak zapowiada się bardzo, bardzo długo...</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Bo jest bardzo ważny.)</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Ja w to nie wątpię, ale dlatego będziemy trzymali się...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#PosełDanutaGrabowska">Panie marszałku, bardzo przepraszam, nie nadużyję tej trybuny, jednak są pewne rzeczy, o których musimy sobie tu powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Wiem, pani poseł, ale bardzo proszę mieścić się w czasie 10 minut. Nie przewidzieliśmy tak długich wystąpień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#PosełDanutaGrabowska">W art. 28 projekt przewiduje, że obowiązki Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów Naukowych będą realizowane przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Rodzą się pytania: Czy tak istotna zmiana była poprzedzona szerokimi konsultacjami ze środowiskiem? Czy uzyskała akceptację? Jaką rolę wyznacza się ministrowi i jaką Państwowej Komisji Akredytacyjnej? Kto będzie to oceniał?</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#PosełDanutaGrabowska">Art. 94 - projekt wprowadza regulacje, zgodnie z którymi uczelnie będą prowadzić studia wielostopniowe, tj. podstawowe, magisterskie, doktoranckie oraz jednolite studia magisterskie. Jest to niezgodne z postanowieniami Deklaracji Bolońskiej, gdzie przyjęto, iż studia będą prowadzone jako studia kolejnych stopni: pierwszego, drugiego i trzeciego.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#PosełDanutaGrabowska">Dyskusję winien wzbudzić również art. 95, w którym napisano, że standardy edukacyjne dla poszczególnych kierunków studiów określić ma Państwowa Komisja Akredytacyjna. Przy tym projekcie byłoby to trudne. Dotychczas, z upoważnienia ministra, standardy opracowywane są przez Radę Główną. W naszym przekonaniu lepszym rozwiązaniem byłoby rozdzielenie uprawnienia do tworzenia standardów nauczania i oceny ich realizacji.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#PosełDanutaGrabowska">Odrębną kwestię stanowią - już naprawdę kończę, panie marszałku, i dziękuję za cierpliwość - artykuły dotyczące kar dyscyplinarnych zawarte w art. 126, 135 i 138. Generalnie uważamy je ze zbyt restrykcyjne.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#PosełDanutaGrabowska">I sprawa Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej, kwestia nadawania parlamentowi osobowości prawnej. Rodzą się pytania. Parlament nie jest przecież organizacją studencką, a ogólnopolskim przedstawicielstwem samorządów studenckich. Nadanie Parlamentowi Studentów RP osobowości prawnej wiąże się z ponownym rozważeniem finansowania organizacji z budżetu państwa, form rozliczania się z tej dotacji, a także zatwierdzania statutu przez ministra. Istota statutu prawnego Parlamentu Studentów RP wiąże się również ze zmianą funkcjonowania Fundacji Parlamentu Studentów RP.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#PosełDanutaGrabowska">Na uwagę zasługuje cały rozdział 4, gdzie regulowane są sprawy dotyczące pracowników uczelni. Są one bardzo mocno kontrowersyjne. W miejsce obecnych stanowisk: asystenta, adiunkta, profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego, wykładowcy, starszego wykładowcy, lektora i instruktora wprowadzane są stanowiska: asystenta, profesora pomocniczego, profesora nadzwyczajnego, profesora zwyczajnego, starszego wykładowcy, wykładowcy, lektora i instruktora. Likwidacji ma ulec stanowisko adiunkta. Czy rzecz była szeroko konsultowana ze środowiskiem akademickim?</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#PosełDanutaGrabowska">Wysoka Izbo! Wiele propozycji dotyczących zatrudnienia nauczycieli akademickich, zmiany modelu kariery naukowej winno być poprzedzone naprawdę szerokimi konsultacjami z całym środowiskiem, jak również winny być przedstawione skutki finansowe tych decyzji dla budżetu państwa. Do tych kwestii zaliczyć również należy uzupełnienie regulacji zawartych w art. 162 i 163, dotyczących urlopów udzielanych nauczycielom akademickim.</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#PosełDanutaGrabowska">I, Wysoka Izbo, sprawa kluczowa - projekt ustawy nie reguluje kwestii standardów kształcenia nauczycieli, a nade wszystko nie reguluje trzech niezwykle istotnych kwestii wynikających z deklaracji bolońskiej. Są to: zasady prowadzenia kształcenia na odległość i odbywania studiów z użyciem nowoczesnych technologii, zasady wydawania suplementu do dyplomu oraz zasady zaliczenia osiągnięć studentów z użyciem tzw. systemu punktów kredytowych. Wydaje się, iż występuje konieczność uzupełnienia ustawy w tym zakresie, bowiem uregulowanie wskazanych zagadnień jest niezbędne dla budowania europejskiej przestrzeni edukacyjnej oraz wykonania zaleceń deklaracji bolońskiej.</u>
          <u xml:id="u-131.8" who="#PosełDanutaGrabowska">W projekcie jest oczywiście bardzo wiele pozytywów, takich jak art. 22, 43...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł, proszę zakończyć wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#PosełDanutaGrabowska">...czy 36. W związku z tym jesteśmy zdania, Wysoka Izbo, po bardzo gruntownej analizie obydwu projektów, jak również opinii, które napływały - pani poseł o nich mówiła, mamy ich rzeczywiście cały szereg, niektóre są bardzo merytoryczne, inne może niekoniecznie, i szkoda... Sądzimy jednak, iż tak, jak to było w roku 1990, warto dla dobra rozwoju szkolnictwa wyższego, dla jego jakości, dla rozwoju kadr i ich poziomu, a przede wszystkim dla młodzieży skierować obydwa te projekty do dalszych prac w Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży. I to proponuję w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Iwona Śledzińska-Katarasińska, Platforma Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Z zupełnie niezrozumiałych powodów jednym z najdłużej pokutujących w społeczeństwie mitów o rzekomych dobrodziejstwach okresu PRL było przekonanie o łatwości i powszechności dostępu do wyższego wykształcenia. Jeszcze parę lat temu nie brak było głosów oskarżających proces transformacji ustrojowej zapoczątkowany jesienią 1989 r. o odbieranie szans młodym ludziom na kształcenie się, tak jak gdyby wcześniej całymi klasami i bez zbędnego wysiłku zapełniali oni sale wykładowe, aule i laboratoria. Tymczasem prawda była dość brutalna. W roku 1988, przypomnę, wyższym wykształceniem legitymowało się 1800 tys. Polaków, 6,5% populacji osób mających co najmniej 15 lat. Jak na warunki europejskie był to wskaźnik nokautujący. I choć wówczas nie do końca wierzyliśmy chyba w możliwość całkowitego wtopienia się w organizm Europy, to owo zapóźnienie edukacyjne, zresztą nie tylko na poziomie wykształcenia wyższego, ale i średniego, szkodziło, i to bardzo, tutaj, nam w Polsce, polskiej transformacji. Brak określonego cenzusu nie tylko bowiem kładzie się cieniem na osobistych karierach - społeczeństwo słabo wykształcone gorzej akceptuje zmiany, gorzej rozumie otaczającą je rzeczywistość, trudniej i dłużej adaptuje się do nowych warunków.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Szczęśliwie aspiracje edukacyjne Polaków zawsze przewyższały możliwości. Wystarczyło tylko uczynić studia bardziej dostępnymi, wystarczyło powołać do życia m.in. uczelnie niepubliczne, by dziś móc powiedzieć, że ze wskaźnikiem ponad 4 tys. studiujących na 100 tys. mieszkańców dogoniliśmy Europę. Ta, nazwijmy to tak, chłonność szkolnictwa wyższego postępuje lawinowo. W roku 1990 studiowało nieco ponad 394 tys. młodych ludzi, czyli nieco ponad 13% osób w wieku 19 lat-24 lata, a dziś mówimy o 1800 tys. studentów i zbliżamy się do 50-procentowego współczynnika skolaryzacji.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Spojrzawszy na tło, trudno się dziwić, iż od bez mała kilkunastu lat toczy się w Polsce dyskusja o potrzebie nowego prawa o szkolnictwie wyższym. Zmiany z roku 1990 i późniejsze nowelizacje poszczególnych ustaw zdaniem wielu środowisk opiniotwórczych, w tym głównie akademickiego, mimo wszystko nie przystają do już tak rozwiniętej sieci uczelni, nie opisują w sposób wystarczający perspektyw i możliwości milionów studentów i nie precyzują nawet wyzwań i obowiązków szkolnictwa wyższego, które z fazy konkurencji wewnętrznej przeszło w fazę konkurencji zewnętrznej. Od 1 maja tego roku polskie uczelnie stały się uczelniami zjednoczonej Europy i to także wymaga nowego impulsu.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Było jednak tak, iż ile prób, tyle niepowodzeń - tu nie do końca się zgodzę z głosem pani poseł, mojej przedmówczyni. Kolejnym rządom brakowało czasu bądź determinacji, by doprowadzić do konsensusu wokół pojawiających się projektów nowej ustawy. Opór materii musi być znaczny, jeśli i dziś mamy jednak dwa projekty, a wokół nich dwa pakiety przeciwstawnych opinii. Nie mamy projektu rządowego - przemilczę; może i dobrze, że nie mamy, zważywszy na dokonania minionych trzech lat w systemie edukacji. Mamy projekt prezydencki, co z kolei mogłoby sugerować, iż już czas grać na larum, jeśli sam prezydent RP decyduje się poświęcić swój czas i swoją uwagę szkolnictwu wyższemu. Tak naprawdę jest to projekt przygotowany przez zespół ekspercki Fundacji Rektorów Polskich, stąd zresztą przez część krytyków zwany jest, nie wiem właściwie, dlaczego krytycy używają tego słowa, projektem rektorskim. Prof. Jerzy Woźnicki, szef zespołu, broni się przed tym określeniem, wskazując na dość zróżnicowany skład tego gremium, a ja dodam, że rektorzy być może nie są najgorszą grupą zawodową do wytyczania zasad rozwoju szkolnictwa wyższego. Póki co, nie znajduję argumentów, iż lepiej w tej roli sprawdzają się laicy. Ale, jak zwykle, diabeł tkwi w szczegółach.</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Platforma Obywatelska uważa edukację społeczeństwa za fundament rozwoju gospodarczego, cywilizacyjnego, społecznego. Tak naprawdę nic niewarta jest gospodarka, jeśli nie towarzyszą jej wysokie kwalifikacje, innowacyjność, mobilność zawodowa i w efekcie zdrowy rynek pracy. Ba, kiedyś, gdy mówiło się jeszcze o bazie i nadbudowie, procesy edukacyjne przypisywano raczej nadbudowie, tymczasem edukacja to baza - dosłownie. I patrząc z tego punktu widzenia na prezentowane projekty ustawy, będziemy głosowali za przekazaniem obu do stosownej komisji. Obu, bo w obu odnajdujemy idee, które warte są realizacji, choć z żadnym z tych projektów jak gdyby do końca i w pełni nie potrafimy się utożsamić.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">W projekcie prezydenckim - będę używała tego określenia, mam nadzieję, że pani minister wybaczy - za najistotniejsze uznajemy te rozwiązania, które wpisują polskie szkolnictwo wyższe w przestrzeń europejską. Z kolei autorzy projektu za swoje największe osiągnięcie uznają przeoranie dotychczasowego podziału na uczelnie państwowe i niepaństwowe. Po pierwsze, choć nie najważniejsze, zmieniają nomenklaturę - teraz mają być uczelnie publiczne i niepubliczne, ale jedne i drugie podlegają zasadniczemu podziałowi na akademickie i nieakademickie. Wypadałoby uznać, że to bardzo dobra i zdrowa tendencja - podział wedle kryteriów jakościowych. Ba, wypadałoby uznać, że pomysł ten spotka się z gorącą aprobatą uczelni niepublicznych. Tymczasem jak na razie jest to zarzewie konfliktu. Rzecz bowiem w tym, iż większość uczelni publicznych odpowiada kryteriom akademickości (a tym kryterium jest, przypomnijmy, posiadanie uprawnień przynajmniej jednej jednostki organizacyjnej do nadawania stopnia doktora), natomiast wśród niepublicznych podobne można policzyć na palcach jednej ręki.</u>
          <u xml:id="u-135.6" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">W dyskusji - na razie kuluarowej, mam nadzieję, że przeniesie się ona na forum komisji -zderzają się po prostu dwie koncepcje. Autorzy projektu zdają się mówić: nie czas na sentymenty, liczy się jakość kształcenia. Oponenci ripostują: formalne uprawnienia to jeszcze nie jakość, a nasze szkoły z przyczyn od siebie niezależnych nie dysponują wystarczającą ilością kadry naukowej upoważnionej do przeprowadzenia przewodów doktorskich.</u>
          <u xml:id="u-135.7" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">I tak oto zbliżyliśmy się do kolejnego punktu spornego - praw i obowiązków nauczycieli akademickich. Formalnie projekt zakłada kolejne zrównanie warunków, tym razem pracy w uczelniach publicznych i niepublicznych, uznając za podstawową formę zatrudnienia umowę o pracę, a tryb mianowania przenosząc także do szkół niepublicznych. Dotyczy ten tryb jednak wyłącznie stanowisk profesorskich, co oczywiście w praktyce oznacza niewielki zasięg tego typu decyzji.</u>
          <u xml:id="u-135.8" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Poważniejszym problemem i, jak sądzę, wymagającym w trakcie dalszych prac odejścia od zapisów projektu jest wymóg swoistego przywiązania nauczyciela akademickiego do podstawowego miejsca pracy. I znów - znamy przecież uchwały senatów wielu znaczących uczelni przerażonych nadmierną mobilnością własnej kadry, zakazujące podejmowania zajęć dydaktycznych w innych uczelniach. Trudno tej trosce odmówić racjonalnych przesłanek. Doba ma tylko 24 godziny i na pewno nadmiar dodatkowych obowiązków odbywa się kosztem macierzystej uczelni. Wiemy jednak także, że takie sztywne przywiązanie kadry zwyczajnie osłabia konkurencyjność uczelni niepublicznych, które same nie są w stanie wykształcić własnych samodzielnych pracowników naukowych. Jeśli więc dopuszczamy istnienie szkolnictwa niepublicznego i serio traktujemy wymogi zdrowej konkurencji, to nie należy skupiać całej uwagi na restrykcyjności zakazów, a raczej zastanowić się nad metodami kształcenia kadr i drogami awansu zawodowego. Pomiędzy latami 1997/1998 a 2000/2001 przybyło ponad 40% studentów. W tym samym czasie kadra nauczycieli akademickich od doktora habilitowanego wzwyż zwiększyła się o 18%. Czy aby na pewno te proporcje nie odbijają się na jakości kształcenia?</u>
          <u xml:id="u-135.9" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Platforma Obywatelska przyjmuje rekomendowany przez prezydenta projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z mieszanymi uczuciami. Dostrzegamy pozytywy, wiele, choćby to wspomniane już dostosowanie do wymogów europejskich, konkretne źródła finansowania szkolnictwa wyższego uzupełniające dotacje budżetowe, rozszerzenie pomocy publicznej także dla szkół niepublicznych. Ale dostrzegamy rafy i mielizny. Mówiąc prawdę, osobiście mniej brakuje mi w druku nr 2720 rozwiązań socjalnych, które z kolei są mocną stroną projektu poselskiego, a bardziej - docelowej wizji szkolnictwa wyższego w Polsce. Połowiczność niektórych rozwiązań nie odpowiada bowiem jasno na pytanie, czy szkoły publiczne i niepubliczne są równoprawnymi podmiotami, czy też te pierwsze niejako „z urodzenia” są szkołami w lepszej sytuacji. Nie brak w tym projekcie przejawów drobiazgowej biurokracji. Mnożą się ciała kontrolne i decyzyjne. W sumie otrzymaliśmy opasłe tomisko zawierające 250 artykułów, ale nie jest to - jak chcą projektodawcy - kompleksowa i ostateczna ustawa. Zresztą pani minister sama mówiła, że to nie jest przełom. Nie jest tym bardziej, iż nie odnosi się do ustawy o stopniach i tytułach naukowych, co próbuje z kolei zrekompensować projekt poselski, ani też do równolegle opracowywanej, tym razem już z inicjatywy rządu, ustawy o finansowaniu nauki polskiej. Czyżby miało to oznaczać, iż uczelnie sobie, a nauka sobie? Czy nie czeka nas w przyszłości jedna wspólna regulacja i czy nie byłaby rozwiązaniem sensowniejszym?</u>
          <u xml:id="u-135.10" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Platforma Obywatelska, formułując wniosek o skierowanie obu projektów do komisji, mówi co najwyżej: jesteśmy na początku drogi, a nie na jej końcu. Bo Polsce potrzeba ustawy, i to chyba w niedalekiej przyszłości, która odpowie na oczekiwania nie tyle najszacowniejszych nawet gremiów profesorsko-rektorskich bądź, na drugim biegunie, związkowych, lecz na oczekiwania 93% respondentów Centrum Badania Opinii Społecznej, którzy w kwietniu uznali, iż w Polsce warto się kształcić. 10 lat temu tego typu odpowiedzi było o 17 punktów mniej. W dodatku 84%–85% pytanych chciałoby dla swojej córki bądź syna wykształcenia wyższego. To znów o 20 punktów więcej niż 10 lat temu. Warto te dane wryć sobie w pamięć. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-135.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Jarosław Zieliński, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#PosełJarosławZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po 14 latach obowiązywania ustawy o szkolnictwie wyższym sytuacja dojrzała do tego, by ustanowić nowe ramy prawne dla tej niezwykle ważnej dziedziny życia społecznego. O ile nie budzi wątpliwości potrzeba unowocześnienia tych przepisów, o tyle kierunek zmian i kształt nowego prawa nie jest ani oczywisty, ani powszechnie akceptowany. Wyrazem tego stanu rzeczy są na przykład dwa projekty ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, nad którymi prace rozpoczynają się dzisiaj w parlamencie - to jest projekt zgłoszony przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 2720) oraz projekt poselski (druk nr 2931). Są one dość zasadniczo odmienne, a opinie środowisk bezpośrednio zainteresowanych na temat proponowanych rozwiązań znacznie się różnią. Wbrew temu, co mówiła pani minister Jolanta Szymanek-Deresz, pojawia się również zarzut, i to wyraźny zarzut, braku konsultacji, szerokich konsultacji społecznych w tej sprawie. Dotyczy on przede wszystkim tzw. projektu prezydenckiego. Być może jest to jedna z głównych przyczyn nie do końca wykrystalizowanych poglądów środowiska na niektóre problemy, które muszą być rozstrzygnięte w nowym prawie. Debata ta wymaga czasu i spokoju. Szkoda, że rozpoczęliśmy ją w piątek późnym popołudniem przy niemal pustej sali.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#PosełJarosławZieliński">Nie jest możliwa głęboka i szczegółowa analiza - a powinna to być analiza porównawcza i ocena porównawcza obu projektów - dwóch obszernych aktów prawnych w ciągu krótkiego wystąpienia. Z konieczności zwracam więc jedynie uwagę na kilka kwestii w przekonaniu, że właściwa praca nad przedstawionymi propozycjami zostanie podjęta przez komisję i specjalnie powołaną podkomisję z udziałem reprezentatywnego grona ekspertów, przy towarzyszącej temu szerokiej dyskusji społecznej, o którą apeluję w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość i do której zachęcam.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#PosełJarosławZieliński">Oba projekty, prezydencki i poselski, jak powiedziałem, różnią się znacznie od siebie, ale oba w zasadniczych kwestiach wymagających nowego uregulowania są - każdy na swój sposób - dosyć nieśmiałe i ostrożne. Tymczasem współczesne wyzwania, jakie stoją przed szkolnictwem wyższym oraz Polską jako krajem, który musi szybko nadrobić dystans dzielący nas od krajów Europy pierwszej prędkości, wymaga zmian głębokich, zdecydowanych, a może nawet radykalnych, bo tylko w ten sposób można przełamać inercję i wyrwać się ze schematyzmu. Skłania do tego także przyjęta przez rząd deklaracja bolońska, która zobowiązuje do stworzenia do 2010 r. wspólnego europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#PosełJarosławZieliński">Czego przede wszystkim ta nieśmiałość i ostrożność koncepcyjna dotyczy? Po pierwsze, przede wszystkim sposobu finansowania szkół wyższych oraz nierównego traktowania uczelni publicznych i niepublicznych. Trudno, Wysoka Izbo, znaleźć obecnie argumenty, które przemawiałyby za utrzymywaniem tak daleko idących preferencji dla szkół publicznych. Widać to szczególnie w projekcie prezydenckim, który odzwierciedla głównie interesy najsilniejszych i największych uczelni państwowych. Nie jest jednak niestety wolny od tej ostrożności również projekt poselski, choć proponowane w nim rozwiązania są Klubowi Parlamentarnemu Prawo i Sprawiedliwość zdecydowanie bliższe. Oba projekty zakładają finansowanie uczelni publicznych z budżetu państwa. Jeśli chodzi o uczelnie niepubliczne, oba zakładają przekazywanie dotacji budżetowej na pomoc materialną dla studentów - to wynika już z przyjętej innej ustawy, jak wiemy - a w przypadku pozostałych wydatków projekt prezydencki przewiduje tylko możliwość występowania o środki z budżetu na pokrycie części opłat wnoszonych przez studentów studiów stacjonarnych. Projekt poselski umożliwia otrzymywanie dotacji przez uczelnie niepubliczne na działalność dydaktyczną, ale pod warunkiem pozytywnego zaopiniowania przez Radę Główną - to jest zrozumiałe - oraz zagwarantowania środków na ten cel w ustawie budżetowej. Ze względu na niewydolność budżetu państwa i problemy finansowe budżetu państwa finansowanie uczelni niepublicznych z tego źródła, bez względu na to, czy zostanie przyjęty wariant prezydencki, czy poselski, może się łatwo okazać iluzoryczne.</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#PosełJarosławZieliński">Nie ma powodu do traktowania uczelni niepublicznych jako z definicji gorszych, nastawionych bardziej na zysk niż wypełnianie misji edukacyjnej. Rzeczywistość jest w tej dziedzinie bardzo zróżnicowana. Mamy do czynienia tak z dobrymi, jak i słabymi uczelniami bądź kierunkami kształcenia zarówno w szkolnictwie wyższym niepublicznym, jak i publicznym. Nie jest też prawdą, że kształcenie w uczelniach publicznych jest zawsze bezpłatne i do końca bezpłatne. Na studiach zaocznych, o czym wszyscy wiemy, lub podyplomowych w tych uczelniach czesne niejednokrotnie wcale nie jest niższe niż w uczelniach niepublicznych. Można by jeszcze jakoś uzasadniać pokrywanie z budżetu państwa kosztów kształcenia wyłącznie w uczelniach państwowych, gdyby przyjmowano do nich na bezpłatne studia stacjonarne najlepszych studentów, co oczywiście ma miejsce, ale zdarza się też, że pierwszeństwo mają ci, których na to stać. Pojawia się pytanie: Dlaczego zdolny młody człowiek, którego rodzice tak samo płacą podatki, ma być skazany na ponoszenie pełnych bądź prawie pełnych kosztów kształcenia tylko z tego powodu, że zabrakło dla niego miejsca w szkole publicznej objętej limitami miejsc? Warto więc, jeżeli ustanawiamy nowe regulacje prawne, rozważyć zasadę finansowania kształcenia studentów w jednakowej, wystandaryzowanej wysokości, niezależnie od tego, w jakim typie uczelni odbywają oni studia: publicznej czy niepublicznej, jak to jest praktykowane w innych krajach, np. na Węgrzech, o czym rozmawialiśmy z delegacją węgierską kilka dni temu. Wzorem mogą być też rozwiązania przyjęte w ostatnim czasie w polskim systemie oświaty w odniesieniu do szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, w których realizowany jest obowiązek szkolny lub obowiązek nauki.</u>
          <u xml:id="u-137.5" who="#PosełJarosławZieliński">W imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość zgłaszam wniosek do poważnego rozważenia o wprowadzenie zasady finansowania nauki studentów jednakowej dla szkół publicznych i niepublicznych spełniających wymagania określone w ustawie, posiadających właściwy certyfikat Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Oczywiście wymaga to jednoznacznego ustawowego sprecyzowania warunków i kryteriów, jakie uczelnia - zarówno państwowa, jak i niepaństwowa - musi spełnić, aby mogła w ogóle prowadzić kształcenie w ramach poszczególnych kierunków studiów, które kończy się uzyskaniem uznawanego dyplomu, i aby mogła uzyskiwać dotacje z budżetu państwa. Kryteria te powinny dotyczyć przede wszystkim uzyskiwanego poziomu kształcenia, ocenianego za pomocą obiektywnych narzędzi pomiaru, a nie względami czysto formalnymi i ilościowymi. Wymagania akredytacyjne powinny być przy tym odpowiednio wysokie.</u>
          <u xml:id="u-137.6" who="#PosełJarosławZieliński">Ustanowienie postulowanej zasady równego traktowania uczelni publicznych i niepublicznych poprzez wprowadzenie jednakowej dotacji w przeliczeniu na liczbę studentów wymaga oprócz uzyskania akredytacji ciągłego nadzoru ze strony ministra edukacji narodowej i sportu oraz Państwowej Komisji Akredytacyjnej, rozliczania się uczelni z otrzymywanych środków budżetowych oraz prawa do kontroli gospodarki finansowej uczelni ze strony państwa. W środowiskach uczelni niepaństwowych pojawiła się inicjatywa studentów i rodziców składania petycji z podpisami w omawianej sprawie. Parlamentarzyści Prawa i Sprawiedliwości w całej Polsce będą je przyjmować w swoich biurach poselskich i kierować do odpowiednich organów Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-137.7" who="#PosełJarosławZieliński">Inwestycja w edukację jest najlepszą i najpewniejszą inwestycją w przyszłość, choć wymaga ona na pewno zwiększenia nakładów budżetowych. Ze względów budżetowych należy dla wejścia w życie tej regulacji, jeśli zostałaby przyjęta, przewidzieć przepisy przejściowe. W słuszności tego myślenia, nie ukrywam, utwierdziło mnie także kilka czy kilkanaście minut temu wystąpienie prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-137.8" who="#PosełJarosławZieliński">Po drugie, nieśmiałość i ostrożność założeń i koncepcji dotyczy statusu nauczycieli akademickich. W krótkim czasie powołano w Polsce wiele nowych uczelni, zwłaszcza niepublicznych. Dzięki temu liczba studentów wzrosła kilkakrotnie, o czym mówili już moi przedmówcy, zaś liczba nauczycieli akademickich legitymujących się odpowiednimi stopniami naukowymi nie uległa wystarczającemu zwiększeniu. Powstała automatycznie dysproporcja pomiędzy zapotrzebowaniem na utytułowanych pracowników naukowo-dydaktycznych a liczebnością tej kadry. W tym moim zdaniem mają swoje źródło postulaty, by ograniczyć możliwość podejmowania przez nauczycieli akademickich pracy w kilku uczelniach. Trzeba wobec tego postawić bardzo proste pytanie. Czy za dużo jest w Polsce uczelni wyższych i kształcących się studentów, czy za mało kadry naukowej i dydaktycznej? Odpowiedź jest oczywista. Liczba studentów mimo dużego, wręcz skokowego wzrostu w ostatnich latach nie jest w Polsce jeszcze za wysoka.</u>
          <u xml:id="u-137.9" who="#PosełJarosławZieliński">Należy więc uruchomić proces prowadzący do zwiększenia liczby osób z tytułami, stopniami naukowymi. Wymaga to jednak zmiany modelu kariery akademickiej oraz tworzenia mechanizmów uwalniających twórczą energię naukowo-badawczą, dydaktyczną i pasję poznawczą młodszej kadry. Trzeba umożliwić szybszy awans naukowy pracownikom w okresie największego potencjału zawodowego i ambicji życiowych. Wyróżniającym się jednostkom powinno się powierzać odpowiedzialne, samodzielne zadania i stanowiska we wczesnym okresie twórczym, a nie, jak to obecnie często się zdarza, w okresie, gdy zbliża się wiek emerytalny. Wymaga to również zniesienia pozostałości - proszę wybaczyć to sformułowanie - niemal feudalnych stosunków panujących jeszcze na niektórych uczelniach polskich.</u>
          <u xml:id="u-137.10" who="#PosełJarosławZieliński">Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość pozytywnie ocenia przewidywane w projekcie poselskim zapisy zapewniające stabilizację profesorom zwyczajnym, nadzwyczajnym i pomocniczym oraz starszym wykładowcom poprzez zatrudnienie na podstawie mianowania. Należy jednak rozważyć zasadność ograniczenia prawa nauczyciela akademickiego do podejmowania pracy poza uczelnią macierzystą. Trudno nie zgodzić się z wyrażaną przez wielu opinią, że każdy pracownik, niezależnie od miejsca i charakteru zadania, wypełniając należycie obowiązki w podstawowym miejscu pracy, może swobodnie dysponować swoim wolnym czasem, choć zrozumiałe są te postulaty, pewnie także ze względu na konkurencję między uczelniami, ale nie może to być konkurencja rozumiana w kategoriach wyłącznie, stricte rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-137.11" who="#PosełJarosławZieliński">Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość ponadto uważa, że w ustawie o szkolnictwie wyższym należy, po pierwsze, zagwarantować autonomię i niezależność uczelni zgodnie z wymogami karty bolońskiej mówiącej m.in., że uniwersytety stanowią instytucje autonomiczne, których działalność naukowa i dydaktyczna musi być moralnie i intelektualnie niezależna od wszelkiej władzy politycznej i ekonomicznej. Myślę, że w tym kontekście dyskusji wymaga także sprawa uznawania tytułu profesora przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-137.12" who="#PosełJarosławZieliński">Po drugie, należy stworzyć warunki i mechanizmy prowadzące do ciągłego podnoszenia jakości i poziomu świadczonych przez szkoły wyższe usług edukacyjnych i rozwoju kadry naukowo-dydaktycznej m.in. poprzez podwyższenie poziomu wymagań. Powinien to być proces permanentny.</u>
          <u xml:id="u-137.13" who="#PosełJarosławZieliński">Po trzecie, trzeba uregulować kwestie egzaminów wstępnych - to także jest, proszę państwa, bardzo ważne - na wyższe uczelnie poprzez wprowadzenie zapisów o konieczności uznawania wyników zewnętrznego egzaminu maturalnego z przedmiotów obowiązujących w ramach nowej matury.</u>
          <u xml:id="u-137.14" who="#PosełJarosławZieliński">Po czwarte, należy określić w sposób jasny i wyrazisty kompetencje instytucji funkcjonujących w obszarze szkolnictwa wyższego, Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i Państwowej Komisji Akredytacyjnej bez ustawowego mocowania dodatkowych ciał kolegialnych, np. zrzeszających rektorów uczelni, którzy mają przecież zagwarantowane prawo do zrzeszania się w stowarzyszeniach. Inne rozwiązania prowadzić mogą do dublowania zadań i chaosu kompetencyjnego.</u>
          <u xml:id="u-137.15" who="#PosełJarosławZieliński">I po piąte, trzeba umożliwić samorządom terytorialnym wspieranie finansowe nie tylko uczelni publicznych, lecz także niepublicznych, a te ostatnie zwolnić z podatków tak jak szkoły publiczne.</u>
          <u xml:id="u-137.16" who="#PosełJarosławZieliński">Już kończę, panie marszałku, ostatnie zdanie.</u>
          <u xml:id="u-137.17" who="#PosełJarosławZieliński">Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość uważa, że podstawę dalszych prac nad nowym Prawem o szkolnictwie wyższym powinien stanowić poselski projekt ustawy z druku nr 2931. Projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym zgłoszony przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zawarty w druku nr 2720, nie gwarantuje pożądanego postępu w polskim szkolnictwie wyższym, aczkolwiek dla pełniejszego obrazu poprzemy wniosek o skierowanie obu projektów do pracy w sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-137.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Bronisław Dutka, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Jerzy Młynarczyk, Socjaldemokracja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PosełJerzyMłynarczyk">Panie Marszałku! Pani Minister! Szanowni Państwo! To jedno z ważniejszych praw, nad którym deliberujemy. I nie chodzi tu tylko o sytuację 75 tys. nauczycieli akademickich i około 1700 tys. studentów w naszym kraju, ale w znacznej mierze chodzi o stan nauki polskiej. Przepraszam za pompatyczne sformułowanie zawierające jednak warunek postępu gospodarczego i cywilizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#PosełJerzyMłynarczyk">Oczywiście zdecydowana większość środowisk akademickich opowiada się za podjęciem, a także za zakończeniem działań ustawodawczych. Zdecydowana większość opowiada się też za tym, by problematykę szkolnictwa wyższego ująć w jednej ustawie, a nie, jak to jest obecnie, w zasadzie w trzech. Przejawem tego są dwa projekty, nad którymi dzisiaj deliberujemy. Oczywiście oba są uzasadnione, dlatego że w sferze szkolnictwa wyższego zaistniały w istocie zupełnie nowe okoliczności. Przede wszystkim zwielokrotniła się liczba studentów. Takiej liczby studentów nie było w dziejach naszego kraju. Powstały setki prywatnych szkół wyższych. To jest też zupełnie nowe zjawisko. Zarysowały się niestety pewne niedostatki w zasilaniu finansowym szkół państwowych. To też jest stosunkowo nowa okoliczność. Miała ona istotne znaczenie dla wielu zjawisk, które krytycznie dzisiaj w dyskusji oceniano. Oczywiście trzeba wyciągnąć także wnioski z faktu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. O tym jeszcze za chwilę będę chciał mówić.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#PosełJerzyMłynarczyk">Powstał zatem dla nas jako ustawodawców dylemat: Czy podjąć radykalne kroki w kierunku zmiany sytuacji w szkolnictwie wyższym, czy też bardziej wyważone, zmierzające do stopniowego udoskonalenia. Pozwolę sobie zwrócić uwagę państwa na fakt, że jest to niesłychanie delikatna materia i niesłychanie delikatne środowisko. Obawiałbym się wewnętrznego pęknięcia w tym środowisku na tle propozycji ustawowych. Myślę, że ta delikatna materia wyklucza działanie metodą Aleksandra Macedońskiego. Powinniśmy, jak sądzę, zmierzać raczej stopniowo do udoskonalenia także prawnej sytuacji szkolnictwa wyższego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#PosełJerzyMłynarczyk">Znamy najważniejsze problemy, jakie nurtują w tej chwili szkolnictwo wyższe w Polsce. To one powinny zogniskować na sobie uwagę obradujących w komisji. To jest problem autonomii uczelni, problem wewnętrznej organizacji, z całą pewnością problem stabilizacji i zatrudnienia kadr. Wspominano tu wielokrotnie o zjawisku wieloetatowości. Pytano mnie wielokrotnie, jak to jest, że przed wojną profesor uniwersytetu pracował zwykle na jednym stanowisku, a teraz pracuje na wielu. Odpowiadam oczywiście w sposób prymitywny: Przed wojną profesor uniwersytetu zarabiał 1000 zł miesięcznie, co było 5-krotną wysokością średniego uposażenia. Dziś jest nieco słabiej w tym zakresie. Jest to niewątpliwie problem. Stawia się zarzuty uczelniom prywatnym. Uczelnie prywatne istnieją zbyt krótko na to, by zdołały ukształtować swoją kadrę naukową, a więc siłą rzeczy jakiś czas jeszcze będą musiały korzystać z dorobku innych.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#PosełJerzyMłynarczyk">Problemem jest model kariery naukowej. Szanowni państwo, my czasem fascynujemy się wzorami zachodnimi, wzorami zachodniej Europy. Mówiono tutaj - właśnie nie bez pewnej fascynacji - o projekcie bolońskim, o potrzebie... Ja akurat mogę coś na ten temat powiedzieć. Myślę, że należy zauważyć przede wszystkim to, że w krajach europejskich obowiązuje inny podział, jeśli chodzi o uczelnie, nieznajdujący odbicia w ustawodawstwie, podział na uczelnie elitarne i uczelnie masowe. Przyznam, że chętnie zamieniłbym naszego magistra - mówię o swojej specjalności naukowej, o prawie - naszego magistra prawa na magistra prawa z College'u Wszystkich Świętych w Oksfordzie. Nie zamieniłbym natomiast naszego magistra prawa na magistra prawa z wydziału uniwersytetu w Londynie. To musimy wziąć pod uwagę. Tam istnieje faktycznie właśnie ów podział.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#PosełJerzyMłynarczyk">System kształcenia. Jesteśmy zafascynowani postanowieniem projektu bolońskiego, choć słusznie mój przedmówca zwrócił uwagę na to, iż nie jest to przepis prawny. Prawo Unii Europejskiej zastrzega dla prawa wewnętrznego tworzenie określonych konstrukcji. Przyznam, że dotychczas doktoraty, które opracowywano pod moim kierownictwem, nie były rezultatem kształcenia, tylko rezultatem badań naukowych. Jestem sceptycznie ustosunkowany - na podstawie zresztą konkretnych doświadczeń mojego wydziału, którym kierowałem - do tzw. studiów doktoranckich. Prawdopodobnie zależy to od dziedziny nauki. Zapewne w naukach technicznych jest to zupełnie inaczej niż w naukach społecznych.</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#PosełJerzyMłynarczyk">System stopni naukowych. To jest też problem, który musi być w Polsce rozwiązany. Czy rzeczywiście przyjąć koncepcję doktoratu jako najwyższego stopnia naukowego? Myślę, że najlepszą zachętą do robienia prac doktorskich jest jednak chęć zaistnienia w nauce, natomiast bałbym się rozumowania, zgodnie z którym podwyższalibyśmy poziom naszej nauki i szkół wyższych przez nadanie wszystkim pracownikom naukowo-dydaktycznym tytułu profesorskiego. (Można to uchwalić w tej Izbie także).</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#PosełJerzyMłynarczyk">Problem odpłatności studiów, bardzo ważny.</u>
          <u xml:id="u-140.8" who="#PosełJerzyMłynarczyk">Wreszcie, proszę państwa, problem patologii na wyższych uczelniach. Jesteśmy tego świadkami. To jest problem handlu pracami naukowymi, czyli handlu tytułami i stopniami naukowymi. Tego nie załatwi Kodeks karny, a słyszymy takie postulaty w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-140.9" who="#PosełJerzyMłynarczyk">Jestem zdania, szanowni państwo, że oba projekty trzeba bardzo gruntownie przeanalizować. Przyznam, że mnie również, podobnie jak mojemu przedmówcy, bliższy jest projekt prezydencki. To wcale nie oznacza, że dezawuowałbym szereg trafnych spostrzeżeń i propozycji zawartych w projekcie poselskim.</u>
          <u xml:id="u-140.10" who="#PosełJerzyMłynarczyk">Trzeba koniecznie porozumieć się z wszystkimi środowiskami. Opinie, którymi dysponuję, pochodzą z niektórych tylko środowisk.</u>
          <u xml:id="u-140.11" who="#PosełJerzyMłynarczyk">Dlatego chciałbym zakończyć moje refleksje wnioskiem o przekazanie obu projektów do dalszych prac legislacyjnych. Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-140.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Alicja Lis, Samoobrona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PosełAlicjaLis">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie prezydenckiego i poselskiego projektów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#PosełAlicjaLis">Prawo o szkolnictwie wyższym jest swoistym rodzajem konstytucji dla wielu tysięcy nauczycieli akademickich i dla prawie 2 mln studentów. Środowisku temu należy się szczególny szacunek za codzienną ciężką pracę nad kształtowaniem młodego pokolenia Polaków w wysokiej klasy specjalistów, zdolnych do konkurowania ze światem.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#PosełAlicjaLis">Przedłożone projekty dotyczą bez wątpienia materii niezwykle istotnej, a przy tym i delikatnej. Omawiane projekty mają zastąpić obecnie obowiązującą ustawę z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, jak również dwie ustawy szczególne, z 31 marca 1965 r. o wyższym szkolnictwie wojskowym oraz z 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych. Niewiele osób kwestionuje potrzebę nowej kodyfikacji powyższej problematyki.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#PosełAlicjaLis">Ustawa z 1990 r. miała być przede wszystkim jak gdyby odreagowaniem zjawisk z poprzedniej epoki. Dlatego też bardzo mocno zaakcentowano w niej zasadę autonomii szkół wyższych, którą, jak dzisiaj wyraźnie widać, wielu zrozumiało jako przyzwolenie na całkowitą wolnoamerykankę w dziedzinie edukacji i zanik wszelkich standardów kształcenia w pogoni za zyskiem. Są w kraju dobre przykłady, ale są i niechlubne.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#PosełAlicjaLis">Obecnie, w sytuacji gwałtownego wzrostu liczby płatnych uczelni niepublicznych, liczne wprowadzone w 1990 r. rozwiązania nie przystają do rzeczywistości, ale zdaniem mojego klubu nie wszystkie rozwiązania przedstawione w projektach zasługują na aprobatę.</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#PosełAlicjaLis">Wątpliwości budzi np. uregulowany w art. 23–24 i w art. 34 projektu prezydenckiego tryb likwidacji uczelni. Zgodnie z art. 23 ust. 1 projektu, jeżeli likwidacja następuje z inicjatywy założyciela uczelni niepublicznej, ma on obowiązek zapewnić studentom możliwość kontynuowania nauki, zapewne poprzez zawarcie jakiegoś porozumienia z inną uczelnią. Takiego obowiązku nie ma w przypadku innych sytuacji, w których uczelnia jest likwidowana, w razie odmowy przedłużenia pozwolenia na działalność uczelni, w razie wygaśnięcia pozwolenia albo w przypadku likwidacji z powodu rażącego naruszenia przepisów ustawy w drodze decyzji administracyjnej wydanej na podstawie art. 34 ust. 2 albo 3. Co więcej, zgodnie z art. 24 ust. 5 studia prowadzone w dniu otwarcia likwidacji mogą być kontynuowane nie dłużej niż do końca roku akademickiego, w którym nastąpiło otwarcie likwidacji. Nasuwa się zatem pytanie, co mają zrobić studenci z takimi przerwanymi w połowie studiami, za które zapłacili i które mieli nadzieję ukończyć, zdobywając tak niezbędne na dzisiejszym rynku pracy wykształcenie? Problem jest o tyle doniosły, że likwidacja z powodu rażącego naruszenia przepisów ustawy - przeważnie chodzi tu o brak odpowiednio utytułowanej kadry dydaktycznej, z czym często się spotykamy w wyższych szkołach niepublicznych - spotyka najczęściej uczelnie mające siedziby w średnich i małych miejscowościach, które to uczelnie często dają jedyną możliwość zdobycia dyplomu przez młodzież, której nie stać na podjęcie studiów w wielkiej metropolii. Dotyczy to również młodzieży wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-142.6" who="#PosełAlicjaLis">Nie wydaje się, aby potrzeby studentów należycie chronił art. 24 ust. 1 projektu nakazujący przed przeprowadzeniem likwidacji zaspokojenie lub zabezpieczenie wierzycieli, w szczególności pracowników i studentów. Z kontekstu wynika, że przepis ten odnosi się tylko do zabezpieczenia majątkowego, czyli do zwrotu opłat wniesionych z wyprzedzeniem przez studentów. Nie obejmuje on natomiast zabezpieczenia czegoś, być może znacznie ważniejszego - zdobycia wiedzy i umiejętności, które młody człowiek miał nadzieję uzyskać.</u>
          <u xml:id="u-142.7" who="#PosełAlicjaLis">Podobny zarzut można postawić art. 34 ust. 5 nakazującemu ministrowi likwidację jednostki zamiejscowej uczelni zarówno publicznej, jak i niepublicznej utworzonej niezgodnie z przepisami. Również nie jest to połączone z nakazem stworzenia studentom możliwości dalszego kształcenia.</u>
          <u xml:id="u-142.8" who="#PosełAlicjaLis">W art. 92 projektu prezydenckiego sprecyzowano, za jakie usługi edukacyjne może pobierać opłaty uczelnia publiczna. Kwestia ta budzi w dzisiejszym stanie prawnym bardzo dużo wątpliwości w związku z art. 70 ust. 2 konstytucji, który brzmi: „Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością”. Problem polega więc na tym, żeby zakres usług odpłatnych nie był zbyt szeroki i żeby dopuszczalny w świetle art. 70 ust. 2 konstytucji wyjątek nie stał się regułą. W projekcie można zauważyć myśl, żeby podstawowa działalność uczelni, jaką jest prowadzenie studiów stacjonarnych, była bezpłatna, natomiast odpłatne były wszystkie inne formy działalności. Ale nawet w tak wąsko zakreślonym obszarze bezpłatnego szkolnictwa wyższego można zauważyć luki, które uczelnie zapewne wykorzystają do drenowania kieszeni studentów. Mianowicie zgodnie z art. 92 ust. 1 pkt 3 projektu odpłatne mogą być usługi związane z prowadzeniem studiów w języku obcym. Oznacza to, że płatne będą także na studiach dziennych wszystkie kierunki filologiczne oprócz filologii polskiej, bo przecież istotą tych studiów jest prowadzenie ich w języku wykładowym innym niż polskim. Dalej, na podstawie art. 92 ust. 1 pkt 4 mogą być pobierane opłaty za prowadzenie zajęć nieobjętych planem studiów. Nie jest przeważnie objęta planem studiów np. działalność studenckich kół naukowych, w ramach których szczególnie uzdolnieni studenci rozwijają swoje zainteresowania. Koła takie przeważnie mają swojego opiekuna naukowego, który ukierunkowuje badania prowadzone przez studentów. Wychodziłoby więc na to, że za swoje często społeczne, bardzo pożyteczne zamiłowania (np. adepci pedagogiki, psychologii zajmują się dziećmi w placówkach opiekuńczych albo przyszli prawnicy udzielają bezpłatnych porad ludziom niezamożnym) studenci mogliby być obciążeni opłatami, podczas gdy osoby bierne i niczym się nieinteresujące nie.</u>
          <u xml:id="u-142.9" who="#PosełAlicjaLis">Z podobnych względów wątpliwości budzą przewidziane w art. 92 ust. 1 pkt 5 opłaty za kształcenie na drugim i kolejnym kierunku studiów stacjonarnych, również one przede wszystkim uderzają w najzdolniejszych.</u>
          <u xml:id="u-142.10" who="#PosełAlicjaLis">Ponadto określenie w art. 92 ust. 2 maksymalnej wysokości opłat jest mało precyzyjne i nie zapobiega windowaniu ich do absurdalnego poziomu kilku tysięcy złotych za semestr, co zdarza się w dzisiejszej rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-142.11" who="#PosełAlicjaLis">Samoobrona przeciwstawia się istnieniu fikcyjnych, życzeniowych zapisów ustawowych, których realizacja z prozaicznych przyczyn finansowych nie jest w dającej się przewidzieć przyszłości możliwa. W tym przypadku mamy jednak do czynienia z gwarancją najwyższej rangi, gwarancją konstytucyjną.</u>
          <u xml:id="u-142.12" who="#PosełAlicjaLis">Uważamy zatem, że ustawa powinna w sposób czytelny określić choćby minimum realizacji zapisanej w konstytucji zasady, np. zagwarantować zapis o nieodpłatnym charakterze studiów stacjonarnych magisterskich na uczelniach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-142.13" who="#PosełAlicjaLis">Jednocześnie oba projekty zawierają szereg propozycji, które skutkować mogą pogorszeniem statusu materialnego i społecznego pracowników naukowo-dydaktycznych. Zarówno projekt prezydencki, jak i poselski zakładają zwiększenie maksymalnego dopuszczalnego wymiaru pensum nauczycieli akademickich do 240 godzin. Obecnie wynosi ono 210 godzin. Jednak nawet nieznaczne jego zwiększenie nie odbędzie się bez uszczerbku dla pracy naukowej. Powszechnie znana jest ciężka sytuacja materialna polskich nauczycieli akademickich. Coraz częściej jedyną możliwością utrzymania przez nich rodziny pozostaje podjęcie dodatkowej pracy w szkole niepublicznej. Oczywiście może w takim przypadku zachodzić konflikt interesów pomiędzy jego macierzystą uczelnią publiczną a placówką niepubliczną. Należałoby się zastanowić nad stworzeniem precyzyjnych przedziałów dochodowych, gdy po przekroczeniu określonego pułapu dochodów podjęcie dodatkowej pracy wymagałoby uzyskania zgody rektora uczelni, w której pracownik ma podstawowy etat. Jednak pozbawienie możliwości dodatkowego zarobkowania bądź co najmniej jego utrudnienie przewidziane w obu projektach uważamy za niesprawiedliwe, może ono bowiem uderzyć przede wszystkim w młodych pracowników naukowych. (Już kończę, panie marszałku, pozwoli pan.)</u>
          <u xml:id="u-142.14" who="#PosełAlicjaLis">Reasumując, nie budzą wątpliwości założenia ogólne projektów. Należą do nich: promowanie konkurencyjności polskich uczelni w porównaniu z uczelniami zagranicznymi mające spowodować według projektodawców eliminowanie szkół najsłabszych, z najgorszą ofertą, a nie uczelni, wydziałów dobrych, oferujących ambitne i wymagające programy; zapewnienie porównywalności nauczanych treści, kompetencji absolwentów i innych celów procesu kształcenia uzyskiwanych dzięki mobilności studentów i elastyczności systemu studiów zgodnie ze standardami europejskimi. Natomiast niektóre kwestie szczegółowe, zwłaszcza przedstawione wcześniej, wymagają dopracowania.</u>
          <u xml:id="u-142.15" who="#PosełAlicjaLis">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jesteśmy zdania, że kwestionowane w zasadniczej części mojego wystąpienia przepisy muszą zostać zmienione lub uzupełnione i dlatego Klub Parlamentarny Samoobrona RP opowiada się za skierowaniem obu projektów do dalszych prac w komisji. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-142.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Zbigniew Jacyna-Onyszkiewicz, Liga Polskich Rodzin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PosełZbigniewJacynaOnyszkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę przedstawić stanowisko Klubu parlamentarnego Ligi Polskich Rodzin w sprawie przedłożonych projektów ustaw Prawo o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#PosełZbigniewJacynaOnyszkiewicz">Z uznaniem przyjmujemy inicjatywy ustawodawcze zmierzające do wypracowania jednej ustawy, w której zawarty byłby kompleks uregulowań prawnych dotyczących szkolnictwa wyższego. Środowisko akademickie oczekuje takiej ustawy z uwagi na to, że ustawa z 1990 r., w której było zasadnicze uregulowanie prawne, straciła już swoją aktualność i nie jest adekwatna do sytuacji, która się pojawia w szkolnictwie wyższym. Zmiany, jakie zachodziły w szkolnictwie wyższym od 14 lat, od kiedy obowiązuje zasadnicze uregulowanie prawne, można podzielić na dwie grupy: na uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne. Do zewnętrznych uwarunkowań należy stworzenie europejskiej przestrzeni szkolnictwa wyższego, do którego Polska przystąpiła w 1999 r. Jeżeli poważnie traktować przystąpienie Polski do tzw. deklaracji bolońskiej, to powoduje to wyraźne ograniczenia, wpływ na kształt ustaw, które mają dotyczyć szkolnictwa wyższego. Tu już wielokrotnie mówiono, co zawiera wielka karta bolońska, która jest jakby konstytucją szkolnictwa wyższego w Europie. Przede wszystkim zakłada ona, że uniwersytety są autonomiczne i zupełnie niezależne w swojej działalności dydaktycznej i naukowej od jakichkolwiek wpływów ekonomicznych czy politycznych. Jeżeli to potraktujemy poważnie, to musimy to uwzględnić w projektach ustaw o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#PosełZbigniewJacynaOnyszkiewicz">Inne ważne uregulowania procesu bolońskiego dotyczą studentów. Dotyczą przede wszystkim trójstopniowego procesu studiowania na poziomie licencjatu, na poziomie magisterium i na poziomie doktoratu. Poza tym wprowadza się system punktowy, system kredytowy określania osiągnięć studentów, tzw. ECTS, który umożliwia mobilność studentów w czasie studiowania w krajach całej Europy. To jest bardzo istotny punkt i należałoby nie odstępować od tego w uregulowaniach prawnych. Ważne jest również to, o czym już tu wspominano, że do dyplomów dołącza się suplement, który zawiera pełną informację o tym, co student zaliczył i jakie są jego kwalifikacje.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#PosełZbigniewJacynaOnyszkiewicz">Niestety, obydwa projekty złożone do laski marszałkowskiej, mimo że zawierają wiele cennych artykułów, nie spełniają w pełni kryterium procesu bolońskiego.</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#PosełZbigniewJacynaOnyszkiewicz">Dlatego w imieniu klubu Ligi Polskich Rodzin wnoszę o przekazanie obu projektów do komisji w celu bardzo wnikliwych i dalszych dyskusji nad ich kształtem. Pozwolę sobie krótko uzasadnić, dlaczego tak jest. W ciągu 14 lat liczba studentów wzrosła prawie 4,5-krotnie, od 380 tys. do mniej więcej 1800 tys., liczba uczelni wzrosła ze 120 do ok. 400. Wiemy, że są podania o utworzenie następnych 40 uczelni. Obecny poziom finansowania szkolnictwa wyższego wystarcza na kształcenie bezpłatne ok. 600 tys. studentów, czyli 1/3. Powstanie szkół niepublicznych umożliwiło dostęp do kształcenia na poziomie wyższym ogromnej liczbie młodzieży polskiej, co jest bardzo pozytywne, ale niestety doprowadzi to do pewnych sytuacji, których nie można oceniać pozytywnie. Nie wszystkie szkoły spełniają bowiem standardy wymagane od szkół wyższych i dlatego zaistniała potrzeba stworzenia komisji akredytacyjnej. Powstała Państwowa Komisja Akredytacyjna, która ma dbać o standardy nauczania na poziomie wyższym. Tutaj jednak jest pewna sprzeczność, biorąc pod uwagę proces boloński, dlatego że niewłaściwe jest umocowanie prawne tej komisji. Komisję tę w zasadzie mianuje minister, a jeżeli ma być pełna autonomia szkolnictwa wyższego, to komisja powinna być wyłaniana w sposób demokratyczny w ramach środowiska akademickiego.</u>
          <u xml:id="u-144.5" who="#PosełZbigniewJacynaOnyszkiewicz">Druga sprawa, która się tutaj pojawia, to wieloetatowość. Praktycznie szkoły niepubliczne nie kształcą bowiem kadry dydaktycznej i w zasadzie pożyczają kadrę w dużej mierze od uczelni państwowych. I w tym zakresie muszą powstać uregulowania prawne, które będą łagodzić tę sytuację. Można zaproponować takie rozwiązanie, że szkoła niepubliczna, która posiada dostateczną liczbę studentów - nie wiem, czy 200, czy 500, to już pozostaje kwestią oszacowania -powinna fundować stypendia doktoranckie na uczelniach państwowych. Bo liczba studentów studiów doktoranckich na uczelniach państwowych bardzo często jest limitowana ze względów finansowych. Jeżeli więc uczelnia niepubliczna będzie finansować kształcenie swojej kadry, w dłuższej perspektywie zmieni to tę groźną sytuację, że biorąc pod uwagę liczbę wyższych uczelni, kadry naukowej jest za mało.</u>
          <u xml:id="u-144.6" who="#PosełZbigniewJacynaOnyszkiewicz">I tutaj pojawia się bardzo trudny problem, o którym też już wielokrotnie była mowa: problem wieloetatowości. Z własnego doświadczenia wiem, że pracownik naukowo-dydaktyczny, który pracuje na innych etatach, bardzo szybko przestaje być pracownikiem zajmującym się nauką, a zajmuje się tylko nauczaniem. Są liczne tego przykłady, przynajmniej w obszarze nauk przyrodniczych, które reprezentuję. W tym zakresie także muszą być uregulowania prawne, które ograniczą liczbę zajmowanych etatów. W projektach pojawiły się dość interesujące propozycje i sądzę, że jest to kwestia dalszej dyskusji. Ale problem wieloetatowości jest również związany z finansowaniem nauki jako całości. Wiemy, że procent produktu krajowego brutto przeznaczony na szkolnictwo wyższe jest bardzo mały i dlatego należy wprowadzić, tak uważamy, mechanizm zapadkowy, który zapobiegnie jego dalszemu obniżaniu, a nawet postulowalibyśmy, żeby istniał mechanizm ustawowy, które nakazuje zwiększyć o jakiś ułamek promila PKB nakłady na szkolnictwo wyższe do czasu, kiedy poziom tych nakładów będzie zbliżony do standardów europejskich. To bardzo ważne, dlatego że wtedy mielibyśmy perspektywę, zwłaszcza że prawdopodobnie liczba studentów trochę się zmniejszy z uwagi na nadchodzący niż, i sytuacja w tej kwestii by się poprawiła. Inną sprawą jest to, że projekt prezydencki przewiduje pogorszenie sytuacji nauczycieli akademickich, ponieważ proponuje odstąpienie od ustawowego określenia wynagrodzeń i przejście na system, o którym decyduje minister. Uważamy, że jest to pewien regres, że takiego zapisu nie należało w tej ustawie umieścić.</u>
          <u xml:id="u-144.7" who="#PosełZbigniewJacynaOnyszkiewicz">Proszę państwa, inna sprawa dotyczy uwarunkowań wewnętrznych, które zmieniły sytuację szkolnictwa wyższego w Polsce. Może nie będę już rozwijał tego tematu z uwagi na brak czasu, ale chciałbym powiedzieć o jednej kwestii, która najbardziej różni obydwa projekty; chodzi o kwestię modelu kariery naukowej i nauczyciela akademickiego. Jest oczywiste, że model kariery naukowej musi być bardzo precyzyjny i zdeterminowany tylko osiągnięciami dydaktycznymi i naukowymi danego nauczyciela akademickiego, nie powinien zaś wynikać z potrzeb uczelni czy z pewnych decyzji bliżej nieokreślonych gremiów. W obu projektach przewidziano, tak jest zresztą w obecnej sytuacji, że nauczyciele akademiccy dzielą się na dwie kategorie: pracowników dydaktycznych i pracowników naukowo-dydaktycznych. Natomiast projekt prezydencki wprowadza jeszcze trzecią kategorię, mianowicie pracowników naukowych. Proponowałbym odejście od tego projektu, dlatego że to już było w szkolnictwie wyższym w latach poprzednich i prowadziło do licznych patologii. Uważam, że główna dyskusja będzie dotyczyć modelu kariery naukowej. I tutaj chciałbym powiedzieć, że projekt prezydencki, który w zasadzie oddaje obecną sytuację, też jest sprzeczny z procesem bolońskim, dlatego że awanse naukowe są określane przez CKT, to jest agendę rządową. Należy zmodyfikować cały proces zdobywania stopni naukowych.</u>
          <u xml:id="u-144.8" who="#PosełZbigniewJacynaOnyszkiewicz">Panie Marszałku! Jeszcze raz chciałbym powtórzyć, że w imieniu Klubu Parlamentarnego Ligi Polskich Rodzin proponuję przesłać obydwa projekty do komisji w celu kontynuowania prac nad nimi. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-144.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Gertruda Szumska, Dom Ojczysty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PosełGertrudaSzumska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Koła Poselskiego „Dom Ojczysty” pragnę przedstawić nasze stanowisko dotyczące prezydenckiego projektu ustawy o szkolnictwie wyższym i poselskiego projektu dotyczącego szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#PosełGertrudaSzumska">Jest rzeczą oczywistą, że szkolnictwo wyższe wymaga zmian dokonywanych z ogromną rozwagą, odpowiedzialnością i przeprowadzanych pod warunkiem, że będą one służyć Rzeczypospolitej Polskiej, rozwojowi jej potencjału naukowego, co przenosi się również na rozwój społeczeństwa i jego pomyślności. Ustawa musi więc stawiać na właściwym miejscu człowieka, to jest profesora czy pracownika naukowego, i studenta jako tego, który ma przy profesorze osiągnąć pełnię rozwoju swej osobowości, człowieczeństwa, wiedzy i umiejętności szczegółowych. Biorąc to wszystko pod uwagę, krótko, ponieważ mam tylko 5 minut, odniosę się do przedstawionych projektów,</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#PosełGertrudaSzumska">Należy popatrzeć na cele prezydenckiego projektu ustawy, uwzględniając analogię do ustawy o systemie oświaty, reformującej szkolnictwo podstawowe i średnie. Według nas jest to kolejna ustawa, która w swym dalekosiężnym zamyśle, pozornie niewidocznym, chce zniszczyć środowisko naukowe uczelni wyższych, chodzi o filozofię drenażu mózgów, pozbawiając godności nauczycieli akademickich, i jednocześnie doprowadzić do zaoszczędzenia środków finansowych przeznaczonych na realizowanie konstytucyjnych praw młodych Polaków do kształcenia.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#PosełGertrudaSzumska">Koło Poselskie „Dom Ojczysty” traktuje projekt prezydencki jako próbę degradacji narodu, jej kolejny etap. Pozwolę sobie zacytować jedno z licznych stanowisk, które napłynęły do naszego koła, stanowisko Komisji Zakładowej „Solidarności” środowisk uczelni Poznania. Brzmi ono: „Byłoby ironią historii, gdyby to, czego nie udało się dokonać komunistom, przeprowadzenie czystki wśród nauczycieli akademickich, dokonane zostało rękoma demokratycznie wybranych posłów III Rzeczypospolitej”. Oby nie musiały przed gmach Sejmu wrócić transparenty z napisami z 1981 r.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#PosełGertrudaSzumska">Panie Marszałku! Wnosimy o odrzucenie projektu prezydenckiego, bo jego zapisy powodują feudalizację stosunków na uczelniach, obniżenie godności i autorytetu nauczycieli akademickich. Projekt ogranicza funkcjonowanie społeczności akademickiej, a więc stawia pod znakiem zapytania zasadę fundamentalną dla uniwersytetów. Cytuję: „Działalność naukowa i dydaktyczna musi być moralnie i intelektualnie niezależna od wszelkiej władzy politycznej i ekonomicznej”.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#PosełGertrudaSzumska">O zbieżności tego projektu z prawodawstwem z lat 50. świadczą zapisy dotyczące: po pierwsze, politycznego wpływu prezydenta na mianowanie i odwoływanie profesorów, po drugie, uzależnienie Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów Naukowych od premiera rządu jako centralnego organu administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#PosełGertrudaSzumska">Odnosząc się do poselskiego projektu, który również wymaga dopracowania, należy stwierdzić, że poprzez usunięcie wiele przeszkód formalnych, krępujących rozwój szkolnictwa wyższego, próbuje się w nim ustalić realne podstawy funkcjonowania uczelni publicznych i w zgodzie z konstytucyjną zasadą stwarzać nowe, korzystne perspektywy dla polskiej edukacji. W szczególności chodzi, po pierwsze, o ułatwienie pragnącej się kształcić młodzieży dostępu do studiów wyższych, z uwzględnieniem potrzeb osób niezamożnych i pochodzących z miejscowości odległych od ośrodków akademickich; po drugie, o stworzenie warunków kształcenia i rozwoju naukowego osobom, które chcą się poświęcić pracy naukowej i dydaktycznej prowadzącej z czasem do powstania szkół naukowych i silnych naukowo i dydaktycznie środowisk akademickich; po trzecie, o wywieranie presji, choć może zbyt słabej, na zwiększenie nakładów finansowych na szkolnictwo wyższe, co mogłoby wzmocnić proces odnawiania i wzbogacania wyposażenia uczelni oraz zapewnić studentom odpowiednie warunki socjalne.</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#PosełGertrudaSzumska">Koło Poselskie „Dom Ojczysty” uważa, że zmiany w ustawie są potrzebne i możliwe pod warunkiem rzetelnej oceny rzeczywistości, przyjęcia właściwego systemu wartości, nadania priorytetu jakości nauczania i badań, ustalenia organizacji autonomicznych szkół wyższych i spojrzenia na dorobek pozytywnie realizowany w innych krajach. Konieczne jest odrzucenie wszystkich tych elementów, które są sprzeczne z dorobkiem Europy chrześcijańskiej opartej na poszanowaniu godności człowieka w służbie dla dobra, prawdy i piękna.</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#PosełGertrudaSzumska">Panie Marszałku! Koło Poselskie „Dom Ojczysty” będzie głosować za odrzuceniem prezydenckiego projektu ustawy oraz przekazaniem projektu poselskiego do prac w komisji.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#PosełGertrudaSzumska">Przy okazji chciałabym podziękować środowiskom szkół wyższych za uwagi, z których mogliśmy skorzystać. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł, rozumiem, że pani koło wnosi o odrzucenie projektu prezydenckiego. Tak. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan poseł Antoni Stryjewski, Ruch Katolicko-Narodowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Pani Minister! Szkolnictwo wyższe w Polsce weszło w tzw. epokę transformacji z wysokim poziomem naukowym kadry dydaktycznej i z wysokim poziomem nauczania studentów, ale także z niedoborami finansowymi na działalność naukowo-dydaktyczną uczelni, które rzutowały na niewystarczającą bazę materialną oraz ograniczone ilościowo możliwości kształcenia polskiej młodzieży. A potrzeby państwa polskiego oraz społeczeństwa, jeśli chodzi o wykształcenie wyższe obywateli były ogromne, choć na początku lat przełomu jeszcze nieujawnione. Niestety, bagaż ideologiczny przeszłości PRL i różnorakich powiązań personalnych nie został zrzucony z polskiej nauki i edukacji wyższej i jego ciężar gniecie po dziś dzień tę przestrzeń życia społecznego, mimo 15 lat przemian. Ale nauka i szkolnictwo wyższe nie są w tym odosobnione, po dziś dzień są znacznie niedofinansowane i dotknięte różnorodnymi wypaczeniami i patologiami.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ustawa z roku 1990 otworzyła polski system edukacji wyższej na rynek, ba, edukacja wyższa stała się jednym z elementów tego rynku. Szkoły wyższe stały się po prostu dobrze prosperującymi przedsiębiorstwami edukacyjnymi, a więc dającymi możliwości zarobienia dużych pieniędzy; i to dotyczy zarówno szkół państwowych, uniwersytetów, politechnik, akademii, jak i szkół niepaństwowych. Ustawa doprowadziła do zdemoralizowania znacznej grupy profesorów czy też szerzej mówiąc nauczycieli akademickich, którzy zatrudniali się niekiedy na kilkunastu etatach, by wreszcie odetchnąć od biedy akademickiej czasów PRL. Jakość pracy edukacyjnej i poziom pracy naukowej spadły dramatycznie. Nie ma porównania, jeśli chodzi o poziom wykształcenia absolwentów tych samych uczelni, z tych samych kierunków, nawet z lat 80. a obecnie. Nowy system zarobkowania na edukacji pozwolił uczelniom, także państwowym, na pozyskanie kapitału na odnowienie lub rozbudowę bazy materialnej. Może byłoby to do przyjęcia, gdyby nie fakt, że nie tylko kształcono na niższym poziomie, ale także na kierunkach, po których ukończeniu było pewne, że absolwenci nie znajdą pracy, bo przecież ilu menedżerów, specjalistów od marketingu, bankowców, prawników, handlowców mogła pomieścić zwijana gospodarka Trzeciej Rzeczypospolitej. Ile milionów takich fachowców potrzeba w gospodarce średniej wielkości państwa i to w dodatku nierozwijanej?</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Do systemu edukacji wyższej wprowadzono szkoły zawodowe. Ambicją każdego prezydenta, burmistrza, a nawet niekiedy wójta stało się posiadanie na swoim terenie szkoły wyższej, samodzielnej z nazwy, a całkowicie zależnej od kadry renomowanych uczelni państwowych, uczelni bez zaplecza naukowego, bez biblioteki. W walce o studentów pojawiła się także nowa moda - moda na nazwę; najlepiej, żeby każda uczelnia, nawet w Pcimiu Dolnym, mogła nosić miano uniwersytetu, a w najgorszym razie akademii. Nie ominęła ta moda nawet renomowanych, choć trochę podupadłych uczelni państwowych, przykładem jest Uniwersytet Medyczny w Łodzi powstały po połączeniu dwóch akademii medycznych funkcjonujących od lat w tym mieście, ale za tymi patologiami stały każdorazowo interesy polityczne i pragnienia zarobku na edukacji wyższej pewnych środowisk.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Czy omawiane projekty coś zmienią w tym zakresie? Czy poprawią sytuację, czy też ją pogorszą? Otóż oba projekty nie rozwiązują sprawy za niskiego finansowania edukacji wyższej, tak jak projekt o finansowaniu nauki obecnie procedowany w Sejmie nie rozwiązuje sprawy katastrofalnie niskiego finansowania badań naukowych. A to właśnie niskie finansowanie spowodowało ucieczkę młodych, zdolnych i ambitnych Polaków z uczelni wyższych i instytucji badawczych w sferę gospodarki, i to często za granicę.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Czy obniżenie wymagań naukowych na stanowisku profesora, czyli sama tytułomania, zastąpi lukę pokoleniową w kadrze dydaktycznej i naukowej w polskich uczelniach? Nie, po wielekroć nie. Natomiast otwarcie stanowisk profesorskich na doktorów, zwłaszcza z importu, spowoduje jedynie zablokowanie rozwoju polskiej elity naukowej i dydaktycznej, rzeczywistego rozwoju. Niezrozumiałe jest dla nas to, dlaczego nawet elity solidarnościowe nie chcą zauważyć, że świat traktuje nas jako miejsce zbytu swojej produkcji, nie tylko przemysłowej. Niezrozumiała jest dla nas ignorancja, nawet elit solidarnościowych, jeśli chodzi o konieczność ochrony polskiej przestrzeni edukacyjnej i naukowej.</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Autorzy projektów mówią, że otwierają przed młodzieżą polską przestrzeń edukacji od Atlantyku po Bug, od Nord Cap po Gibraltar. Nie wiadomo, kim będzie człowiek wykształcony na 10–15 może uczelniach, na studiach międzyuczelnianych, międzywydziałowych, jak to proponują projekty. Rodzi się nawet pytanie podstawowe: czy zdąży się czegokolwiek nauczyć pomiędzy kolejnymi przesiadkami na stacjach w miastach, w których znajdują się niekiedy nawet sławne i zacne uniwersytety? Rodzi się także pytanie, czy aby te możliwości studiowania w wielkim świecie nie są mamieniem polskiego społeczeństwa, gdy stan materialny przeciętnej polskiej rodziny jest kilkanaście razy niższy niż przeciętnej rodziny niemieckiej, brytyjskiej, francuskiej. Czy aby te zapisy nie spowodują napływu obcej młodzieży, względnie ubogiej, przede wszystkim kolorowej, na nasze uczelnie i w ramach integracji europejskiej nie spowodują wyssania polskiego grosza publicznego z przestrzeni edukacji oraz nie zablokują dostępu do edukacji wyższej dla polskiej młodzieży?</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Uczelnie mają być autonomiczne. Jak rozumieją tę autonomię, pokazały w ciągu 15 lat transformacji. Jeśli nie ma w prawie ustawowym zobowiązań względem państwa i narodu roztropnego dialogu z tymże państwem i narodem, to z takiej autonomii powstaną tylko patologie, również w tzw. sferze wolności badań i edukacji.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Oba projekty ustaw o szkolnictwie wyższym mają charakter systemowy. Oba są sprzeczne w podstawie ideowej, prezydencki ma poparcie gremiów kierowniczych uczelni wyższych, tzw. poselski jawi się jako rewolucyjny. Po porównaniu ich z ustawą obecnie obowiązującą wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem będzie oddalenie obu projektów i znowelizowanie w niezbędnym zakresie obowiązującego prawa. I o to Koło Poselskie Ruch Katolicko-Narodowy wnosi do Wysokiej Izby. Wnosimy o odrzucenie projektów w pierwszym czytaniu. Dziękuję pięknie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pytania.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Poseł Przemysław Gosiewski.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Ograniczam czas zadawania pytań do 2 minut i będę bardzo restrykcyjnie przestrzegał tego limitu 2 minut. Będę wyłączał mikrofon po 2 minutach, uprzedzam państwa posłów.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Przemysław Gosiewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PosełPrzemysławGosiewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jednym z najpoważniejszych problemów na terenie woj. świętokrzyskiego, które mam zaszczyt reprezentować, jest pilne rozwiązanie kwestii powołania Uniwersytetu Świętokrzyskiego w Kielcach. To ważna sprawa dla naszego województwa. Decyzja ta powinna zapaść do końca 2006 r., tak aby przy dalszej rozbudowie Uniwersytetu Świętokrzyskiego można było skorzystać ze środków unijnych określonych w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2007–2013 w zakresie rozwoju zasobów ludzkich. W przeciwnym wypadku tego typu możliwości można byłoby wykorzystać dopiero w latach 2013–2018.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#PosełPrzemysławGosiewski">Panie ministrze, to jest duża szansa i nie wolno jej zmarnować. Trzeba skończyć z obecną zasadą rozwoju Polski dwóch prędkości - chodzi o to, co dzisiaj dzieli nasze regiony na Polskę A, Polskę B, a czasami Polskę C. Powołanie Uniwersytetu Świętokrzyskiego ma uzasadnienie nie tylko historyczne, ale również współczesne, wynikające z konieczności zapewnienia dobrze wykształconych miejscowych kadr dla potrzeb szybkiego rozwoju ziemi świętokrzyskiej, opartego o nowoczesną gospodarkę. To jest chyba jedyne województwo w Polsce, które nie ma własnego uniwersytetu. Jego podstawą mogłaby być kadra i struktura Akademii Świętokrzyskiej, która dzisiaj składa się z blisko 1100 nauczycieli akademickich, a kształci się tam prawie 31 tys. studentów.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#PosełPrzemysławGosiewski">W związku z tym bardzo bym prosił, aby pan minister udzielił mi odpowiedzi na następujące pytania. Po pierwsze, jakie jest w ogóle stanowisko ministerstwa, pana ministra, w sprawie powołania Uniwersytetu Świętokrzyskiego w okresie do końca 2006 r. i jaka jest pana ocena stanu przygotowania Akademii Świętokrzyskiej do powołania tej uczelni?</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#PosełPrzemysławGosiewski">Po drugie, czy pan minister przewiduje, i jakie, możliwości zastosowania okresów przejściowych, o których mowa w stanowisku Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego z czerwca 2001 r., przy powoływaniu właśnie Uniwersytetu Świętokrzyskiego? Chcę powiedzieć, iż takie okresy przejściowe zostały zastosowane w przypadku powołania uniwersytetów z siedzibą w Białymstoku, Opolu i Rzeszowie.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#PosełPrzemysławGosiewski">Po trzecie, jak...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Panie pośle, czas minął, a poza tym z przykrością stwierdzam, że pańskie pytania nijak się mają do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Oczywiście pan minister jest zwolniony z odpowiedzi na te pytania.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Gabriela Masłowska.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Hayn: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Hanna Miżejewska.</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Hayn: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-151.7" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Joanna Senyszyn.</u>
          <u xml:id="u-151.8" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Łybacka: Też nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-151.9" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Teresa Jasztal.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#PosełTeresaJasztal">Ja jestem.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#PosełTeresaJasztal">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Co prawda z pewnym zażenowaniem zadam pytania, które chcę zadać, ale skoro środowisko akademickie wszystkich uczelni poznańskich w liście do nas jakby to zawarło - nie wiem, z niewiedzy to wynika, czy z czego innego - chciałabym, żeby pani minister odpowiedziała na trzy pytania.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#PosełTeresaJasztal">Po pierwsze, czy w projekcie ustawy przesłanej przez pana prezydenta Wysokiej Izbie są takie zapisy, które grożą czystkami w środowisku akademickim?</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#PosełTeresaJasztal">Po drugie, czy zarzut niekonsultowania projektu prezydenckiego ustawy, który to środowisko stawia, jest prawdziwy?</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#PosełTeresaJasztal">I po trzecie, czy projekt prezydencki zdestabilizuje funkcjonowanie uczelni akademickich?</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#PosełTeresaJasztal">A na marginesie chcę powiedzieć, że wstęp do tego stanowiska jest wysoce obraźliwy i dla autorów tego projektu, i dla Wysokiej Izby, dla parlamentarzystów, o czym mówiła pani poseł Szumska. Nie będę już tego cytowała.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Anna Borucka-Cieślewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#PosełAnnaBoruckaCieślewicz">Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Wszyscy jesteśmy zmęczeni, pytań dużo, czasu mało, wobec tego skoncentruję się na trzech kwestiach.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#PosełAnnaBoruckaCieślewicz">Pierwsza kwestia odnosząca się do pani minister. Pani minister, przedstawiając projekt prezydencki, użyła takiego sformułowania, że wzmocniona będzie rola państwa w stosunku do uczelni. Ja nie wiem, czy pani minister zdaje sobie sprawę, że cel tego projektu - jeżeli on rzeczywiście jest taki - wywołał wzburzenie w środowiskach akademickich.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#PosełAnnaBoruckaCieślewicz">Rozumiem, że czas mija, wobec tego bardzo proszę o odpowiedź na to pytanie i na pytanie, w jakim trybie projekt prezydencki był konsultowany ze środowiskami akademickimi. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Przystąpimy do odpowiedzi. Prosiłbym o...</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#komentarz">(Poseł Antoni Stanisław Stryjewski: Jeszcze ja, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Nie, już zakończyliśmy pytania.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#komentarz">(Poseł Antoni Stanisław Stryjewski: Ale ja się zgłosiłem, panie marszałku, tylko pan marszałek nie zauważył.)</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Proszę bardzo, panie pośle. Nie dostałem informacji, przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-155.6" who="#komentarz">(Poseł Antoni Stanisław Stryjewski: Nic się nie stało. Schodząc z mównicy, zwróciłem uwagę.)</u>
          <u xml:id="u-155.7" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Mam niewiele pytań, ale, wydaje mi się, istotnych na tym poziomie debatowania. Mianowicie proszę powiedzieć - zarówno pani minister, jak i pani poseł przedstawicielka wnioskodawców - dlaczego uważacie państwo, że powinno być limitowane finansowo kształcenie bardzo zdolnych studentów na dwóch i trzech kierunkach. Dlaczego pierwszy kierunek może być jakby finansowany z budżetu państwa, a następny kierunek, czasami równolegle prowadzony, powinien być już opłacany? Czy to nie jest ze szkodą dla polskiej edukacji, także dla polskiej kultury?</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#PosełAntoniStanisławStryjewski">Drugie pytanie. W obu projektach w ogóle nie ma mowy o takich instytucjach funkcjonujących w niektórych uczelniach, jak muzea i ogrody botaniczne. Niekiedy są to muzea mające sto kilkadziesiąt lat historii i bardzo cenne zbiory. Według jakiego prawa mają te instytucje w obrębie uczelni funkcjonować? Dlaczego rozróżniacie państwo w swoich projektach pracowników - chodzi o to, że na przykład pracownicy bibliotek i informacji naukowej mogą być dydaktykami, a znakomici pracownicy muzeów czy ogrodów botanicznych takiej dydaktyki nie mogą prowadzić? Dlaczego również nie ma przewidzianych w projektach ustaw możliwości prowadzenia dydaktyki przez pracowników niebędących nauczycielami akademickimi, którzy są znakomitymi specjalistami w zakresie wykonywania badań? Jeżeli te projekty nie będą tego uwzględniać, to będzie to niedozwolone i w rezultacie zablokuje się przekazywanie bardzo istotnej wiedzy i umiejętności laboratoryjnej czy badawczej przez tych pracowników zarówno młodej kadrze studenckiej, jak i naukowej. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Czas na odpowiedzi. Liczę bardzo na zwięzłość mówców.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pan minister Tadeusz Szulc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNaukiiSportuTadeuszSzulc">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przede wszystkim chciałbym wrazić wielką radość, że ustawa o szkolnictwie wyższym - niezależnie od tego, że są dwa projekty - jest omawiana na dzisiejszym posiedzeniu i ma szansę ukazać się w najbliższym czasie, na co oczekują wszystkie środowiska akademickie Polski, niezależnie od tego, czy to są uczelnie prywatne, czy państwowe.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNaukiiSportuTadeuszSzulc">Po pierwsze, ta ustawa, o której w tej chwili mogę mówić, dlatego że jest stanowisko rządu, ustawa przedłożona przez pana prezydenta, rozwiązuje - wbrew może niektórym opiniom - cały szereg spraw i problemów. Dotyczy to spraw tworzenia związków uczelni, czego nie można robić, dotyczy to pytania m.in. Uniwersytetu Świętokrzyskiego, sprawy deklaracji bolońskiej, kształcenia na odległość, kształcenia międzynarodowego, umacniania autonomii statutów Państwowej Komisji Akredytacyjnej, jej funkcji pierwszej, którą wykonuje w tej chwili, poprawiając jakość kształcenia, ale również jej funkcji następnej, alternatywnych awansów, bo jednak ustawa ta wprowadza alternatywne awanse dla młodych, zdolnych, twórczych, rozwijających się pracowników, niezależnie od spraw tych stopni, które prowadzone są przez centralną komisję. Ustawa porządkuje nazewnictwo. Już nie będziemy mieli tutaj w Wysokiej Izbie pytań, czy można utworzyć uczelnię, czy nie. Uczelnia sama będzie decydowała o tym. Jeżeli spełni określone kryteria, będzie mogła stać się akademią, uniwersytetem, uniwersytetem technicznym czy uniwersytetem w pełni tego słowa znaczeniu. Reguluje ona sprawę tworzenia filii i innych jednostek.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNaukiiSportuTadeuszSzulc">Pan marszałek prosił, żeby nie mówić długo, w związku z tym nie będą wymieniał wszystkich elementów, które wnosi nowa ustawa. Pani minister Szymanek-Deresz bardzo szczegółowo o tych sprawach mówiła.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNaukiiSportuTadeuszSzulc">Chcę powiedzieć, że jestem głęboko przekonany - nad tą ustawą dyskutowaliśmy prawie 6 lat - że nie można powiedzieć, że ta ustawa nie była przedmiotem dyskusji. Jeden wyrwany z kontekstu list czy jakaś opinia określonego środowiska wcale nie wskazują, że tak nie było. Zresztą najlepszym przykładem jest pan prof. Woźnicki, który prowadził konsultacje praktycznie ze wszystkimi środowiskami w całym kraju.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNaukiiSportuTadeuszSzulc">Powstał projekt drugi, alternatywny, który niestety zawiera szereg rozwiązań, które nie są spójne z innymi rozwiązaniami czy z innymi ustawami. Są propozycje przeniesienia kwestii niektórych form awansów np. z centralnej komisji do Państwowej Komisji Akredytacyjnej, przekazania tego do decyzji ministra. Chciałbym usłyszeć, jaka jest opinia środowiska akademickiego na temat tego, że minister w wielu przypadkach o tych sprawach będzie decydował. Ale poza tym, że jest propozycja, nie ma konkretnych rozwiązań. A przecież to są zjawiska, które wywołują bardzo wiele kontrowersji - w każdym wydaniu, przy nadawaniu stopniu doktora, ale i przy nadawaniu uprawnień do nadawania stopnia doktora czy nadawania stopnia profesora.</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNaukiiSportuTadeuszSzulc">Nie jest prawdą, że pan prezydent oddziałuje na kwestię nadawania tytułu profesora czy premier poprzez to, że centralna komisja podporządkowana, może nawet nie podporządkowana, jest mu w jakimś sensie - tylko prawnym. Pan premier nie wykonuje w tej sprawie żadnych czynności. Pan premier nie wybiera ludzi. Są to profesorowie wybrani w bardzo demokratycznych wyborach spośród wszystkich pracowników.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNaukiiSportuTadeuszSzulc">Podobnie jest z Państwową Komisję Akredytacyjną, która ma w swoim składzie przedstawicieli typowanych przez wszystkie środowiska. Faktycznie minister spośród tych kandydatów wybiera.</u>
          <u xml:id="u-158.7" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNaukiiSportuTadeuszSzulc">Nie możemy wszystkiego rozwiązać w jednej ustawie. Wydaje mi się, że istotą sprawy jest to, że ustawa przedłożona przez pana prezydenta jest elementem bardzo głębokich dyskusji i konsensusu środowiska akademickiego czy różnych środowisk akademickich, w tym szkół prywatnych i państwowych. W związku z tym sądzę, że na posiedzeniach komisji sejmowych dojdziemy do porozumienia, tak żeby dla środowiska akademickiego wybrać najlepsze rozwiązania i najlepszą ustawę o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-158.8" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNaukiiSportuTadeuszSzulc">Proszę mi wierzyć, że ta ustawa jest nam bardzo potrzebna. Minęło prawie 15 lat od uchwalenia poprzedniej ustawy. Wiemy, że się bardzo dużo zmieniło. Jeżeli nawet nie rozwiązano tu wszystkich spraw, na co oczekiwałoby środowisko akademickie, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby w najbliższej ustawie je rozstrzygnięto.</u>
          <u xml:id="u-158.9" who="#SekretarzStanuwMinisterstwieEdukacjiNaukiiSportuTadeuszSzulc">Panie marszałku, odpowiem może jednak panu posłowi w sprawie utworzenia Uniwersytetu Świętokrzyskiego. Sprawa utworzenia tego uniwersytetu tak jak każdego innego leży raczej w rękach uniwersytetów niż w rękach pań i panów posłów. Tak przynajmniej byśmy chcieli. Uczelnie, które w zakresie kadry, renomy, rozwoju naukowego realizują to, co ustalone zostało w pewnych normach dla uczelni, bardzo chętnie powołujemy. Ale chcielibyśmy, żeby uczelnie tworzyły prawdziwe uniwersytety. I tam właśnie, w mieście Kielce, można by było połączyć politechnikę z uniwersytetem. Proszę mi wierzyć, sam będę za tym, żeby usilnie starać się, byście jak najszybciej zostali uniwersytetem. Ale nie za bardzo będę popierał projekt, który będzie tworzył dwie odrębne uczelnie, uczelnie chcące być dwoma odrębnymi uniwersytetami, bo to nie wychodzi naprzeciw naszej młodzieży i rozwojowi całego systemu edukacji. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-158.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani minister Jolanta Szymanek-Deresz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo Posłowie! Z pewnym niesmakiem odbieram treść pytania zadanego przez panią poseł, bowiem wobec tego wszystkiego, co zostało tu powiedziane zarówno w moim wystąpieniu prezentującym projekt prezydencki, jak i w wystąpieniu większości państwa posłów, to stawianie czy też przedstawianie sugestii, że ustawa ma powodować czystki czy ma destabilizować system szkolnictwa wyższego, nijak się ma do tego, co w tej ustawie jest zawarte, i do tego, z czym zgodzili się ci, którzy prezentowali dzisiaj w imieniu klubów swoje stanowiska - w większości, jak mówię. Tak więc traktuję to jako zupełnie nieuzasadniony, pozbawiony argumentacji prawnej atak.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Jeśli zaś chodzi o konsultacje, których brak się nam zarzuca - zostało to powiedziane nie tylko w liście, ale również na sali sejmowej - to chcę powiedzieć, że... Ja w swoim wystąpieniu też powiedziałam, że projekt był szeroko konsultowany, i oczywiście nigdy nie pozwoliłabym sobie na powiedzenie czegoś, co nie znalazłoby odzwierciedlenia w rzeczywistości. Otóż na stronach internetowych Kancelarii Prezydenta, fundacji, którą kieruje pan prof. Jerzy Woźnicki, przewodniczący zespołu opracowującego tę ustawę, kolejne wersje projektu Prawa o szkolnictwie wyższym były prezentowane od maja 2003 r.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Na stronach ministerstwa edukacji też.)</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">O, dziękuję pani minister. Również na stronach internetowych Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">A zatem stawianie tego zarzutu również traktuję w kategoriach nieuzasadnionego ataku.</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Niezależnie od prezentacji samego projektu na stronach internetowych przewodniczący zespołu opracowującego ten projekt spotykał się ze środowiskami akademickimi i - jak mnie poinformował - był z tym projektem, w różnych jego fazach, w 30 miejscach, gdzie poszczególne rozwiązania były dyskutowane.</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Kolejna kwestia związana z konsultacjami. Otóż Krajowa Sekcja Nauki „Solidarność” to grupa osób, z którą pan przewodniczący zespołu prof. Woźnicki również chciał skonsultować tej projekt. Poprosił o zaproszenie na posiedzenie, takiego zaproszenia nie uzyskał, ale sam zaprosił ich do siedziby Kancelarii Prezydenta i tam te konsultacje się odbywały.</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Tak więc stanowczo, zdecydowanie podtrzymuję, że ten projekt przez długi czas był bardzo szeroko konsultowany, a z wypowiedzi pana ministra przed chwilą wynika również to, że musiał być konsultowany, skoro w ogóle debata nad zbudowaniem nowoczesnego systemu szkolnictwa wyższego trwa od kilku lat, a nad projektem pracowaliśmy rok. Zasługą członków tego zespołu, rektorów uczelni wyższych jest to, że potrafili tak skoncentrować się na tej pracy, żeby w ciągu roku zakończyć właśnie tę wieloletnią debatę, uwzględnić postulaty środowisk akademickich i przedstawić dzisiaj ten projekt Wysokiemu Sejmowi czy też prezydentowi, który ten projekt zaakceptował i przedstawia.</u>
          <u xml:id="u-160.8" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Jeśli chodzi o użyte w moim wystąpieniu sformułowanie co do roli państwa, to podkreśliłam, że było to w passusie poświęconym zachowaniu pełnej autonomii szkół wyższych. Podkreśliłam też, że właśnie przy zachowaniu tej autonomii szkół wyższych została również określona rola państwa poprzez nadzór ministra edukacji narodowej i sportu. Ten nadzór - jak mówię - sprawowany jest w porozumieniu z ministrami tzw. resortowymi w odniesieniu do szkół, które w obrębie tych ministerstw, tych resortów działają.</u>
          <u xml:id="u-160.9" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Z kolei ustawa ta zawiera przecież, jeśli państwo ją dokładnie przeczytali, szereg delegacji dla wydania aktów wykonawczych. Wydawanie aktów wykonawczych jest rolą regulacyjną państwa i taki właśnie wydźwięk ma moja wypowiedź. Może została ona przedstawiona zbyt hermetycznym językiem prawnym i być może przez to została przez panią poseł źle zrozumiana.</u>
          <u xml:id="u-160.10" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Co do odpłatności za drugi i trzeci kierunek studiów - ponieważ to pytanie dotyczy obu projektów - to odpowiedź jest jednoznaczna i oczywista: nie stać państwa na to, żeby finansować kolejne kierunki studiów. Powiedziałam zresztą w trakcie prezentacji projektu, że ta ustawa jest pewnym etapem w procesie przeformowywania systemu szkolnictwa wyższego i na tym etapie nie stać nas na finansowanie drugiego i trzeciego kierunku. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#komentarz">(Poseł Teresa Jasztal: Jedno zdanie, panie marszałku. Chciałaby coś sprostować. Czy mogę?)</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#komentarz">(Poseł Antoni Stanisław Stryjewski: Pani minister, a muzea?)</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Ale spokojnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Jeśli chodzi o pracowników muzealnych, to ta ustawa nie wprowadza żadnych zmian, zachowuje dotychczasowe status quo. Jest kategoria pracowników akademickich naukowo-dydaktycznych, zajmujących się pracą naukowo-dydaktyczną. Jeśli więc w ramach pełnienia tych funkcji będzie taka kategoria pracy, to będą uznani za pracowników akademickich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Jasztal w trybie sprostowania, proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#PosełTeresaJasztal">Przepraszam, pani minister, ale z pani wypowiedzi wynikało, jakbym to ja atakowała projekt prezydencki, a ja tylko zadałam - powiedziałam, że z pewnym zażenowaniem - pytania, które do nas napłynęły ze środowiska „Solidarności” wszystkich uczelni poznańskich. Oczywiście nie zgadzam się z nimi, ale z wypowiedzi wynikało, że to ja. Przepraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#SzefKancelariiPrezydentaRPJolantaSzymanekDeresz">Pani poseł, odczytałam pani pytanie tak, jak to pani przedstawiła. Może z mojej wypowiedzi wypłynęło jakieś inne zrozumienie. Natomiast oczywiście wiem, że to jest pytanie skierowane do pani, a nie pani.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#komentarz">(Poseł Teresa Jasztal: Dziękuję.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Wzruszająca harmonia pod koniec dnia.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Pani poseł Maria Nowak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#PosełMariaNowak">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pani Minister! Rzeczywiście pora jest już bardzo późna, więc postaram się tym razem bardzo krótko ustosunkować do pewnych kwestii. Przede wszystkim dziękuję za wszystkie uwagi, zwłaszcza te krytyczne. Te uwagi świadczą o tym, że państwo posłowie bardzo wnikliwie przeczytali projekty i widzą pewne usterki. Myślę, że w trakcie wspólnej pracy, w ramach podkomisji czy komisji, te wszystkie usterki zostaną usunięte i że z tych dwóch projektów powstanie jeden wspólny projekt, który będzie służył nie tylko naszej młodzieży, ale także całemu społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#PosełMariaNowak">Chciałaby się odnieść w zasadzie do dwóch kwestii i odpowiedzieć krótko na pytania. Po pierwsze, chodzi o niezgodność z Deklaracją Bolońską, że mamy studia licencjacie, magisterskie i doktorskie. To są studia - mówiłam wyraźnie -pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia, dokładnie jest tak, jak mówi Deklaracja Bolońska. Natomiast pierwszy stopień i drugi stopień mogą być łączone, Deklaracja Bolońska taką możliwość dopuszcza. Jeśli natomiast chodzi o dostosowanie w kwestii suplementu i punktów kredytowych, to nie zostało to opisane szczegółowo w ustawie. Jak najbardziej widzimy jednak taką konieczność, że to musi być realizowane, i już uczelnie w tej chwili to realizują. Myśleliśmy raczej, że to będzie zapisane w rozporządzeniu. Jeżeli jednak dojdziemy do wniosku, że lepiej byłoby, gdyby to zostało ujęte w ustawie, to oczywiście będziemy jak najbardziej za tym.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#PosełMariaNowak">Odpłatność za drugi kierunek. Powiem prawie to samo, co powiedziała pani minister. Jesteśmy w takim miejscu, mamy w kraju taką sytuację finansową, jaką mamy. Natomiast doszliśmy do wniosku, że lepiej byłoby, żeby zdolni absolwenci szkół ponadgimnazjalnych, szkół średnich zdobyli wyższe wykształcenie, chociażby tylko na tym podstawowym poziomie licencjata, aniżeli nawet najzdolniejszy absolwent, który już posiada dyplom. Przysłowie mówi: tak krawiec kraje, jak mu materii staje. Z tego powodu zdecydowaliśmy się na odpłatność za drugi i trzeci kierunek.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#PosełMariaNowak">Muzea, ogrody i laboratoria. Rozumiem, że jeżeli są one częścią uczelni, to pracownicy, którzy tam pracują, są pracownikami dydaktycznymi. Natomiast akurat wyróżniliśmy archiwa i biblioteki. Może akurat osoby, które pracowały nad tym projektem, na to zwróciły szczególną uwagę, bo może w jakiś sposób były zaangażowane. Nie chcę tutaj jednoznacznie się wypowiadać, ale myślę, że w toku prac, jeżeli będzie taka wola i rozwiązania będą do przyjęcia, możemy to jakoś jeszcze uzupełnić.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#PosełMariaNowak">Ponadto, panie ministrze, powiedział pan, że nie wszystko w jednej ustawie. Proponowałabym jednak, żeby wszystko umieścić w jednej ustawie, łącznie, tak jak wymieniłam, tych 5 filarów. Czyli, w tym: człowiek, który kształci, który rozwija naukę, który prowadzi badania naukowe, jest nieodłącznym elementem uczelni. Proponowałabym wobec tego - taka jest moja wizja i tych, którzy ten projekt przygotowali - aby to wszystko znajdowało się jednak w jednej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#PosełMariaNowak">Na koniec panu Stryjewskiemu muszę odpowiedzieć, przy całej sympatii: Panie pośle, edukacja i nauka nie zna granic. Nie chciałabym się jednak tu zamykać tylko i wyłącznie do własnego podwórka, do polskiego. Jest mi wszystko, co polskie, bardzo drogie, ale nie chciałabym, bo to mnie najbardziej boli, że nasi najzdolniejsi absolwenci wyjeżdżają do Francji, za granicę, by tam się kształcić dalej, by tam czynić badania. Chciałabym, żeby oni tu zostawali i służyli naszemu społeczeństwu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#komentarz">(Poseł Antoni Stanisław Stryjewski: Czy pani poseł myśli, że ja chcę ich wyeksportować?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#WicemarszałekDonaldTusk">W dyskusji zgłoszono wnioski o odrzucenie obu projektów ustawy.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Do głosowania nad tymi wnioskami przystąpimy na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny 78. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-168.5" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Nikt na razie nie zgłosił się do oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-168.6" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Informacja o wpływie interpelacji, zapytań oraz odpowiedzi na nie została paniom i panom posłom doręczona w druku nr 2977.</u>
          <u xml:id="u-168.7" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Na tym kończymy 78. posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-168.8" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-168.9" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Porządek dzienny 79. posiedzenia Sejmu, zwołanego na dni 14, 15 i 16 lipca 2004 r., został paniom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-168.10" who="#WicemarszałekDonaldTusk">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-168.11" who="#komentarz">(Wicemarszałek Sejmu trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-168.12" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min 32)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>