text_structure.xml
23.6 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PrzewodniczacyposelFranciszekStefaniuk">Otwieram posiedzenie Komisji. Witam wszystkich, stwierdzam kworum. Porządek dzienny został państwu doręczony na piśmie. Czy są do niego uwagi? Nie ma uwag. Stwierdzam, że porządek dzienny został przyjęty. Na dzisiejszym posiedzeniu mamy zapoznać się z czterema ekspertyzami sporządzonymi przez: dr. Leszka Boska, prof. Dariusza Dudka, dr. Piotra Radziewicza oraz prof. Włodzimierza Wróbla. Natomiast pomimo zwrócenia się Komisji z wnioskiem, wykonania ekspertyz odmówili prof. Andrzej Zoll oraz prof. Mirosław Granat.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#PrzewodniczacyposelFranciszekStefaniuk">W związku z tym, że o godzinie 18.00 rozpoczynają się głosowania, proponowałbym teraz ogłosić przerwę w posiedzeniu Komisji i wznowić obrady po zakończeniu głosowań. Czy jest sprzeciw wobec takiego procedowania. Nie słyszę.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#PrzewodniczacyposelFranciszekStefaniuk">Ogłaszam przerwę do czasu zakończenia głosowań.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#PrzewodniczacyposelFranciszekStefaniuk">[Po przerwie]</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#PrzewodniczacyposelFranciszekStefaniuk">Wznawiam posiedzenie Komisji. Przystępujemy do wysłuchania sporządzonych ekspertyz.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#DyrektorBiuraAnalizSejmowychMichalKrolikowski">Chciałbym poinformować, że zebrałem wszystkie uwagi, które zostały zgłoszone podczas dyskusji na poprzednim posiedzeniu Komisji. Następnie zamówiłem ekspertyzy odnoszące się do poruszonych przez państwa kwestii. Zasadniczo eksperci: dr Leszek Bosek, prof. Dariusz Dudek oraz prof. Włodzimierz Wróbel odnieśli się do wszystkich tych zagadnień. Natomiast dr Piotr Radziewicz został poproszony o przeanalizowanie normy, która ma pełnić funkcję gwarancyjną, a więc proponowanego brzmienia ust. 3 w art. 38. Po wysłuchaniu uzasadnienia pana prof. Włodzimierza Wróbla, przedstawię opinie pozostałych ekspertów.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#WlodzimierzWrobel">Przedmiotem opinii były dwie poprawki, których treść jest stosunkowo podobna, jednak ich wnioskodawcy proponowali umieścić je w różnych miejscach w Konstytucji RP. W zasadzie mógłbym ograniczyć się do stwierdzenia, że analiza poprawek skłania mnie do przedstawienia takiej opinii, jaką przedłożyłem państwu na poprzednim posiedzeniu.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#WlodzimierzWrobel">Istnieją dwa sposoby interpretacji zmian proponowanych do art. 38, jedna z nich sugerowałaby stwierdzenie, że brak sformułowania w ust. 2, iż „życie od chwili poczęcia to życie człowieka” nie ma szczególnego znaczenia. W ramach wykładni systemowej przepis w ust. 2 w art. 38 należałoby rozumieć, jako „życie człowieka”. Jednak ta interpretacja ma stosunkowo słabe podstawy. Może prowadzić do stwierdzenia, że ust. 1 i 2 art. 38 mają identyczną treść normatywną. W związku z tym każdy interpretator przepisów zada pytanie, w jakim celu ta sama kwestia regulowana jest w dwóch osobnych ustępach oraz po co używać w nich różnej terminologii.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#WlodzimierzWrobel">Najwięcej problemów stwarza właśnie użyta terminologia, gdyż w art. 38 posłużono się aż trzema terminami: „życie człowieka”, „życie od chwili poczęcia” oraz „życie poczęte”. Powstające z tego powodu wątpliwości potwierdzają tezę, że na gruncie proponowanej zmiany, standard życia człowieka będzie miał inny charakter i zakres niż życie od chwili poczęcia. Wynika to przede wszystkim z innego sposobu sformułowania tych przepisów. Ust. 1 zachowuje formułę podmiotową, można z niego wyprowadzić prawo podmiotowe przysługujące człowiekowi. Natomiast ust. 2, 3 i 4 posługują się formułą podmiotową, czyli chronią jedynie pewną wartość konstytucyjną, wyłącznie w pewnej fazie życia.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#WlodzimierzWrobel">Wymienione wątpliwości oznaczają, że propozycja zmian do art. 38 może uzasadnić tezę, że po wprowadzeniu tych zmian Konstytucja RP posługuje się dwoma standardami ochrony. Przy czym drugi standard ochrony może prowadzić do wniosku, że ta ochrona jest słabsza niż standard ochrony życia człowieka.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#WlodzimierzWrobel">Kolejne wątpliwości związane są z koniecznością odpowiedzi na pytanie czym różni się człowiek, o którym mowa w ust. 1 od „życia poczętego” lub „życia od chwili poczęcia”. Przepisy te można zinterpretować w ten sposób, że ust. 1 dotyczy człowieka od chwili urodzenia, natomiast ust. 2, 3 oraz 4 odnoszą się do fazy prenatalnej życia, którego ochrona nie byłaby prawem podmiotowym a jedynie wartością konstytucyjną.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#WlodzimierzWrobel">Analizując przedstawione argumenty można dojść do wniosku, że proponowana zmiana wzmacnia wątpliwości wyrażane przez mniejszą część interpretatorów. Pozwala ona na wzmocnienie tezy, że na gruncie Konstytucji RP życie w fazie prenatalnej może być chronione w mniejszym stopniu niż życie człowieka po urodzeniu. W związku z tym wydaje się, że zgłoszona poprawka zmierza w kierunku przeciwnym od zamierzonego przez jej wnioskodawcę. Pierwotną przyczyną zaproponowania zmian była próba wyeliminowania tego rodzaju wątpliwości, chodziło o potwierdzenie statusu człowieka w fazie prenatalnej. Tymczasem poprawka pozwalałaby na zupełnie odwrotną interpretację tych przepisów.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#WlodzimierzWrobel">Przedstawiłem państwu najważniejszą uwagę ogólną, jednak do zgłoszonej propozycji zmiany należałoby przedłożyć wiele uwag szczególnych, dotyczących wyłącznie konstrukcji proponowanych przepisów. Chciałbym zwrócić uwagę na kilka pojawiających się problemów. Ust. 2 mówiący, że „życie od chwili poczęcia podlega ochronie prawnej przewidzianej w Konstytucji”, ma charakter odsyłający. Nie stanowi samodzielnej normy chroniącej życie od chwili poczęcia, a wskazuje, że ochrona prawna przysługuje jedynie, jeżeli mówi o tym jakiś przepis konstytucyjny. Oczywiście dla niektórych osób wystarczający będzie ust. 1 i że życie od chwili poczęcia jest równoznaczne z życiem człowieka. Jednak dla niektórych życie człowieka będzie oznaczało coś innego niż życie od chwili poczęcia i będą poszukiwać przepisów stanowiących konstytucyjną podstawę ochrony życia. W związku z tym ust. 2 odsyła do przepisów zawartych w ust. 3 oraz 4, gdyż posługują się pojęciem „życia poczętego”.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#WlodzimierzWrobel">Konstytucja przewiduje pewne ogólne środki ochronne w zakresie chronionych praw i wolności takich jak: prawo do sądu, do skargi konstytucyjnej, do odszkodowania. Jednak nie będzie ich można stosować w odniesieniu do ochrony „życia od chwili poczęcia”, gdyż one dotyczą praw i wolności. Natomiast proponowany ust. 2 nie mówi o prawie podmiotowym, a jedynie o przedmiotowej wartości konstytucyjnej. W związku z tym nie można zastosować konstytucyjnych środków ochronnych do tej fazy życia człowieka.</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#WlodzimierzWrobel">Proponowany ust. 3 odsyła do pewnego standardu ochronnego, który jest wewnętrznie sprzeczny. Miałby być ustalany na podstawie aktów prawnych stojących na różnym poziomie w hierarchii źródeł prawa. W związku z tym może dojść do sytuacji, że określona regulacja prawna, dotycząca ochrony życia poczętego może być zgodna z ratyfikowaną umową międzynarodową, ale stać w sprzeczności z obowiązującą ustawą. Wówczas prawdopodobnie będzie to powodowało wiele problemów interpretacyjnych. Przepis „nie mogą ustanowić ochrony życia poczętego mniejszej niż istniejąca w dniu wejścia w życie niniejszego przepisu” budzi także inne wątpliwości. Środkami ochrony są nie tylko zakazy oraz sankcje, ale również gwarancje natury proceduralnej. Powstaje pytanie, czy jeżeli dojdzie do zmiany przepisów o charakterze proceduralnym, to czy ta zmiana może być kwestionowana w odniesieniu do ust. 3? Na tego rodzaju pytanie bardzo trudno jednoznacznie odpowiedzieć.</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#WlodzimierzWrobel">Prawdopodobna jest jeszcze jedna interpretacja proponowanego ust. 3. Przez wprowadzenie tego przepisu będzie można dojść do wniosku, że ust. 3 skonstytucjonalizuje obowiązujące przepisy, dotyczące ochrony życia poczętego. W związku z tym doszłoby do sytuacji, w której obowiązujące przepisy ustaw przybierałyby rangę przepisów konstytucyjnych. To może doprowadzić do prób kwestionowania tych przepisów przed Trybunałem Konstytucyjnym. Nie chodzi jedynie o kwestie związane z aborcją, ale również o problemy z obszaru Prawa cywilnego, a odnoszących się do tej fazy życia człowieka. Poważnym problemem będzie, jeżeli taki przepis okaże się niezgodny z Konstytucją RP, a zgodnie z ust. 3 art. 38 miałby być wzorcem konstytucyjnym, którego inne regulacje prawne nie mogą zmienić.</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#WlodzimierzWrobel">Ponadto uzasadnioną interpretacją może być również taka, która stanowi, że ust. 3 wyłącza kompetencję Trybunału Konstytucyjnego do oceny przepisów, ustanawiających standard ochrony życia poczętego. Być może zamiarem wnioskodawcy było utrwalenie statusu ochrony życia poczętego. Jednak, jeżeli wykluczymy kompetencję polskiego Trybunału Konstytucyjnego do ewentualnego badania tego ustawodawstwa, to przejmie ją Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. W związku z tym wprowadzenie ust. 3 może doprowadzić do pozbawienia pewnych kompetencji organy polskie na rzecz instytucji międzynarodowych.</u>
<u xml:id="u-3.11" who="#WlodzimierzWrobel">W przypadku proponowanego ust. 4 jest on powtórzeniem przepisu zawartego w art. 71 ust. 2 i wiążą się z nim szereg wątpliwości interpretacyjne. Art. 71 znajduje się w dziale dotyczącym praw socjalnych i ekonomicznych. Ponadto odnosi się do szczególnej formy pomocy matce przed urodzeniem dziecka.</u>
<u xml:id="u-3.12" who="#WlodzimierzWrobel">Chciałbym odnieść się również do art. 236a, w którym bardzo krytycznie trzeba ocenić próbę uregulowania kwestii ochrony życia w taki sposób. Nie można tej materii regulować w przepisach wprowadzających i przejściowych. Byłoby to drastyczne naruszenie systematyki konstytucyjnej. Warto podkreślić, że takie rozwiązanie nie stworzy możliwości uniknięcia przeprowadzenia referendum dotyczącego tej kwestii. Konstytucja RP obowiązku referendum nie wiąże ze sprawą techniki legislacyjnej i tym, w którym rozdziale zawarto daną regulację. Wymóg ogłoszenia referendum jest związany z kwestiami merytorycznymi. Jeżeli określona zmiana dotyczy praw lub wolności wymienionych w rozdziale pierwszym, drugim lub dwunastym, wówczas stosuje się tryb referendalny.</u>
<u xml:id="u-3.13" who="#WlodzimierzWrobel">Zmiana proponowana wprowadzeniem art. 236a prowadzi do zerwania związku między ochroną życia od chwili poczęcia z prawną ochroną życia człowieka. W tym przypadku oczywiste stałoby się, że życie od chwili poczęcia, jako pewna przedmiotowa wartość jest czymś innym niż życie człowieka, o którym mówi art. 38.</u>
<u xml:id="u-3.14" who="#WlodzimierzWrobel">Zasadniczo sporządzona opinia jest krytyczna wobec zgłoszonych poprawek. Odpowiadając na pytanie o możliwość zachowania standardu ochrony życia, należy stwierdzić, że zostanie on obniżony, gdyż proponowane zmiany dostarczą argumentów do interpretacji o niższości życia poczętego w stosunku do życia człowieka narodzonego. Oczywiście w mojej ekspertyzie zostały przedstawione jedynie możliwe interpretacje tych przepisów, a w przypadku Konstytucji zakres interpretacyjny jest bardzo szeroki. Można zapytać również o wartość tego projektu. Przede wszystkim bardzo niejasny jest zakres znaczeniowy terminu „życie poczęte”, gdyż jest to idiom i można mu przypisać różny zakres znaczeniowy. Trudno określić, która faza życia prenatalnego może zostać określona jako „życie poczęte”. Warto zauważyć, że termin „życie poczęte” ma zupełnie inny zakres znaczeniowy niż „życie od chwili poczęcia”. Oczywiście wartością tego projekt jest sama próba skonstytucjonalizowania ochrony życia przed narodzeniem.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#DyrektorBASMichalKrolikowski">Oprócz opinii, którą przedstawił prof. Włodzimierz Wróbel, Biuro Analiz Sejmowych na wniosek Komisji zleciło sporządzenie ekspertyz dr. Leszkowi Boskowi, prof. Dariuszowi Dudkowi oraz dr. Piotrowi Radziewiczowi. Natomiast dwóch ekspertów odmówiło opracowania opinii ze względu na wyznaczone bardzo krótkie terminy oraz święta. Chciałbym przedstawić państwu dostarczone opinie w takim zakresie, w jakim uzupełniają one ekspertyzę prof. Włodzimierza Wróbla.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#DyrektorBASMichalKrolikowski">Na początku należy zaznaczyć, że wszystkie trzy opinie są, co najmniej tak samo krytyczne wobec zaproponowanych poprawek. Wszyscy eksperci zwracają uwagę na to, że brak doprecyzowania terminu „życia poczętego” w ust. 2 art. 38 nie jest jedynie problemem czysto technicznym i błędem redakcyjnym. Jest to rozwiązanie, dające różne możliwości interpretacji tego przepisu. Możliwa jest interpretacja mówiąca, że skoro w art. 38 ust. 1 mowa jest o życiu człowieka, to oznacza to samo w ust. 2. Jednak większość wykładni prawniczych, a zwłaszcza dyrektywa racjonalnego prawodawcy będzie skłaniała do zupełnie odwrotnego wniosku. Skoro ustawodawca wprowadza dwa różne pojęcia, to czyni to mając świadomość ich różnicy znaczeniowej oraz w celu wprowadzenia różnych standardów kontroli. Pan dr Leszek Bosek nie wyklucza nawet dalej idącej interpretacji, że usunięcie w art. 38 ust. 2 słowa „człowiek” nie jest przypadkowe i może oznaczać, że życie w okresie prenatalnym nie jest atrybutem człowieka. Ochronna formuła przyjęta w art. 38 ma charakter jedynie przedmiotowy, a więc nie rozpoznaje w prawidłowy sposób atrybutu człowieka, który znalazł się w proponowanej zmianie art. 30 Konstytucji RP.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#DyrektorBASMichalKrolikowski">Pan dr Piotr Radziewicz najwięcej uwagi poświęca konstrukcji ust. 3 oraz funkcji gwarancyjnej, jaką ten przepis miałby spełniać. Zwraca uwagę na to, że ust. 3, podobnie jak ust. 2, jest immanentnie wieloznaczny. Gdyby próbowano odczytać treść takiej normy, to w zasadzie nie wiadomo jak tego dokonać. Przepis ten posługuje się pewnym niedookreśleniem, stwierdza, że: „ustawy, umowy międzynarodowe i inne przepisy prawa obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej nie mogą ustanowić ochrony życia poczętego mniejszej niż istniejąca w dniu wejścia w życie niniejszego przepisu”. W przypadku sformułowania „niż istniejąca” należy zapytać o to gdzie istniejąca? Czy chodzi o Konstytucję RP? Wówczas trzeba będzie znaleźć określone przepisy konstytucyjne, które ten wzorzec wyznaczą. Czy należy ich szukać w całym systemie prawa? Prowadziłoby to do konieczności odtworzenia wzorca kontroli konstytucyjnej ze wszystkich przepisów, które obowiązują w chwili wejścia w życie tej poprawki i dotyczą ochrony życia w fazie prenatalnej. W tym zakresie byłyby to ustawy, umowy międzynarodowe oraz inne akty prawne. Jak przedstawił to prof. Włodzimierz Wróbel byłby to standard wewnętrznie sprzeczny.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#DyrektorBASMichalKrolikowski">Natomiast dr Piotr Radziewicz nazywa ten standard tzw. rozproszonym standardem konstytucyjnym, czyli takim, którego rekonstrukcja musi nastąpić poprzez złożony proces wykładni z przepisów obowiązujących w systemie prawnym. Posłużenie się takim standardem może okazać się mało efektywny ze względu na ochronę, jaką miałby zapewniać. W swojej ekspertyzie pisze, że „art. 38 ust. 3 gwarantuje minimalną ochronę życia poczętego stanowiąc, że ochrona nie może być mniejsza niż ta, która obowiązuje w systemie prawa w momencie wejścia w życie ustawy o zmianie Konstytucji (...) Testem dla tak zbudowanego art. 38 ust. 3 powinna być przede wszystkim ocena jego precyzji oraz skuteczności przypisanej mu funkcji gwarancyjnej. Gdyby bowiem miało okazać się, że przepis ten jest na tyle niejednoznaczny, że pozwala na interpretacje inne lub wręcz odwrotne od zamierzeń projektodawcy, wówczas zasadnym stałoby się pytanie o racjonalność (sensowność) uchwalania nowelizacji ustawy zasadniczej w takim kształcie”.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#DyrektorBASMichalKrolikowski">Wskazuje również na trudności z odczytaniem takiego standardu. Po pierwsze, wyrażenie „ochrona życia poczętego” nie tylko dokładnie nie rozstrzyga czy ochrona ta odnosi się do wszystkich prawnych aspektów życia, które można powiązać z sytuacją faktyczną dziecka nienarodzonego, czy chodzi raczej tylko o zabezpieczenie go przed utratą życia.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#DyrektorBASMichalKrolikowski">Po drugie, w art. 38 ust. 3 posłużono się wyrażeniem języka potocznego „ochronie mniejszej niż”. Dla wykładni prawnej takie sformułowanie może okazać się zbyt kontrowersyjne. Można zadać pytanie, czy zmiana przepisów proceduralnych upraszczająca dostęp do wykonania zabiegu aborcji, przy jednoczesnym utrzymaniu materialnych kryteriów dopuszczających przerywanie ciąży będzie „zmniejszeniem” czy „zwiększeniem” ochrony „życia poczętego”? Ze względu na wieloznaczność językową wyrażenia „mniejszej niż”, rekonstrukcja wzorca konstytucyjności prawa oraz ustalenie „konstytucyjnego standardu” ochrony „życia poczętego”, będą zależały od interpretacji art. 38 ust. 3 dokonanej przez Trybunał Konstytucyjny oraz prawodawcę. W tym momencie nie sposób konkluzywnie odpowiedzieć na pytanie, jaki kierunek interpretacji okaże się w przyszłości wiodący.</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#DyrektorBASMichalKrolikowski">Po trzecie, w zakresie w jakim art. 38 ust. 3 zawiera normę prawa materialnego będzie podlegał ogólnym zasadom wykładni ustawy zasadniczej. Wynika z tego między innymi, że prawna ochrona „życia poczętego” nie ma charakteru absolutnego i mogą być w stosunku do niej ustanawiane wyjątki na gruncie Konstytucji, absolutny charakter przyznawany jest wyłącznie prawom i wolnościom wynikającym z art. 30 i art. 40 zdania pierwszego Konstytucji RP. Wynika z tego, że ograniczanie życia poczętego będzie mogło odbywać się ze względu na kolizję wartości konstytucyjnych. Jednak życie poczęte nie będzie wartością podmiotową, związaną na przykład z godnością, ale wartością przedmiotową, która w niektórych sytuacjach będzie słabsza w kolizji z innymi wartościami.</u>
<u xml:id="u-4.7" who="#DyrektorBASMichalKrolikowski">Jedno z pytań, które państwo zadali odnosiło się do wpływu proponowanego przepisu na jurysdykcję Trybunału Konstytucyjnego. Na ten temat wypowiadają się prof. Dariusz Dudek oraz dr Piotr Radziewicz. Stwierdzają, że przepis ten nie naruszy kognicji Trybunału Konstytucyjnego w znaczeniu jego kompetencji do funkcjonowania w systemie prawa i poddawania kontroli ustaw oraz umów międzynarodowych. Jednak wprowadzenie rozproszonego standardu konstytucyjnego będzie oznaczało, że wszystkie przepisy, które obowiązują w chwili wejścia tej poprawki w życie, wymykają się spod kontroli przeprowadzanej przez Trybunał Konstytucyjny.</u>
<u xml:id="u-4.8" who="#DyrektorBASMichalKrolikowski">Pojawiło się również pytanie o skutki przeniesienia tej propozycji do przepisów przejściowych oraz jak stosowany będzie art. 235 ust. 6, mówiący o obowiązku przeprowadzenia referendum? Zdecydowana większość ekspertów wyraża pogląd, że art. 235 ust. 6 należy interpretować tak, że zmiana, która dotyczy treści norm wymienionych w tym wypadku w rozdziale drugim Konstytucji RP, niezależnie od systematyki przepisów, podlega obowiązkowi przeprowadzenia referendum. Jednocześnie eksperci stwierdzają, że zabieg przeniesienie tej regulacji do przepisów przejściowych jest „jawnym i niezawoluowanym deprecjonowaniem przedmiotu i podmiotu regulacji”.</u>
<u xml:id="u-4.9" who="#DyrektorBASMichalKrolikowski">Konkludując należy stwierdzić, że większość przepisów proponowanej poprawki jest immanentnie wieloznaczna. Oznacza to, że stwarzają możliwość do przedstawiania wielu różnych, trudnych w tej chwili do przewidzenia interpretacji. Jednocześnie tego rodzaju konstrukcja przepisu nie pozwala określić, jak precyzyjna jest gwarancja wynikająca w szczególności z art. 38 ust. 3. Należy pamiętać, że głównym organem, który przedstawia wykładnię oraz analizuje treść wzorców konstytucyjnych jest Trybunał Konstytucyjny. W związku z tym należy liczyć się z tym, że sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w pierwszej kolejności stwierdzą, że proponowane poprawki zmierzają do wprowadzenia regulacji sprzecznych z zamierzeniami ich wnioskodawców.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PrzewodniczacyposelFranciszekStefaniuk">Otwieram dyskusję.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PoselDariuszKleczek">W związku z opóźnieniem głosowań oraz zaplanowanym spotkaniem klubu PiS na godzinę 20.00, chciałbym zgłosić wniosek o przerwanie obrad i zwołanie posiedzenia na jutro na godzinę 9.30. Pozwoli to na dokładne zapoznanie się z przedstawionymi opiniami i przeprowadzenie merytorycznej dyskusji.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PoselJadwigaWisniewska">Uważam, że posiedzenie powinno odbyć się w godzinach popołudniowych, co umożliwi lepsze zapoznanie się z materiałami.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PrzewodniczacyposelFranciszekStefaniuk">Obawiam się, że mogą powstać problemy z zarezerwowaniem sali na godziny popołudniowe.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PoselAndrzejManka">Wydaje mi się, że istnieje możliwość zapoznania się w pełni z przedstawionymi ekspertyzami do posiedzenia o godzinie 9.30. Dysponujemy tymi opiniami od rana, a wcześniej można było znaleźć je w internecie.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PrzewodniczacyposelFranciszekStefaniuk">Czy ktoś jeszcze chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#WlodzimierzWrobel">Jeżeli jutro ma odbyć się kolejne posiedzenie Komisji, to prosiłbym, aby zostało ono zwołane na godziny poranne.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#PrzewodniczacyposelFranciszekStefaniuk">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu jutrzejsze posiedzenie odbędzie się o godzinie 9.30. Sprzeciwu nie słyszę. Dziękuję bardzo, zamykam posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>