text_structure.xml 639 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 07)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Wiesław Chrzanowski oraz wicemarszałkowie Jacek Kurczewski, Henryk Bąk, Andrzej Kern i Dariusz Wójcik)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WiesławChrzanowski">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WiesławChrzanowski">Na sekretarzy powołuję posłów Piotra Krutula i Tadeusza Górczyka.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WiesławChrzanowski">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Piotr Krutul.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WiesławChrzanowski">Proszę panów posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WiesławChrzanowski">Wysoki Sejmie, informuję, że do ślubowania poselskiego zgłosił się pan poseł Edward Flak.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WiesławChrzanowski">Proszę pana posła o zbliżenie się do stołu prezydialnego w celu złożenia ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WiesławChrzanowski">Proszę panie posłanki i panów posłów o powstanie.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WiesławChrzanowski">Odczytam rotę ślubowania, a pan będzie łaskaw potwierdzić to słowem „ślubuję”.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WiesławChrzanowski">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#EdwardFlak">Ślubuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Zebrani siadają)</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że poseł Edward Flak złożył ślubowanie poselskie.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#WiesławChrzanowski">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje łączną debatę nad wystąpieniem prezesa Rady Ministrów oraz nad Założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1993 rok.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#WiesławChrzanowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#WiesławChrzanowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Wystąpienie prezesa Rady Ministrów na temat głównych celów polskiej polityki społeczno-gospodarczej na najbliższe lata.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#WiesławChrzanowski">Proszę o zabranie głosu panią prezes Rady Ministrów Hannę Suchocką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#HannaSuchocka">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Zgodnie z obietnicą złożoną Wysokiej Izbie przy obejmowaniu urzędu premiera, pragnę przedstawić najważniejsze zasady, jakimi kieruje się rząd oraz główne zadania, jakie przed nami stoją.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#HannaSuchocka">Po trzech latach, które zmieniły Polskę i tak wiele zmieniły w życiu każdego z nas, potrzebujemy przede wszystkim dwóch rzeczy: poczucia ładu oraz jasnych perspektyw rozwoju. Poczucie ładu jest niezbędne, gdyż po gwałtownym zburzeniu starego porządku budowa nowego przebiega powoli. Potrzeba nam jasnej perspektywy na przyszłość oraz świadomości, że nasz wysiłek nie idzie na marne.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#HannaSuchocka">Jestem przekonana, że dziś, po trzech latach reform, znajdujemy się w punkcie przełomowym. Do tej pory dokonywaliśmy przebudowy systemu, teraz zamierzamy uruchomić procesy rozwoju. Mamy taką szansę, gdyż wiele wskazuje na to, że w przyszłym roku wejdziemy na drogę trwałego wzrostu gospodarczego. Polska, która pierwsza rozpoczęła reformę, pierwsza zaczyna wychodzić z recesji, recesji, która, przypomnę, jest kosztem przemian, ale przede wszystkim skutkiem rozpadu całego systemu w naszej części Europy. Dziś zatem idzie o ruch do przodu. Nasz cel określam następująco: w ciągu najbliższych 10 lat powinniśmy podwoić nasz dochód narodowy.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#HannaSuchocka">Chcę wskazać siedem podstawowych warunków koniecznych do osiągnięcia tego celu.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#HannaSuchocka">Po pierwsze, ustanawianie i egzekwowanie przez państwo praw zapewniających bezpieczeństwo, stabilność gospodarowania, poszanowanie własności i praw pracowniczych, a organy i urzędy państwa muszą być silne i cieszyć się szacunkiem obywateli.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#HannaSuchocka">Po drugie, zwiększenie rodzimego kapitału przeznaczonego na inwestycje. W tym celu niezbędny jest wzrost udziału akumulacji w podziale produktu narodowego. Przez pierwsze 5 lat co najmniej połowę przyrostu produktu narodowego powinniśmy przeznaczać na inwestycje, a co najwyżej połowę - na podwyższanie konsumpcji. Konieczne więc będzie utrzymanie kontroli płac. Płace, zarówno w skali kraju, jak i przedsiębiorstwa, będą mogły rosnąć wówczas, gdy jednocześnie wzrastać będą środki przeznaczone na rozwój. Jedynie minimalne świadczenia socjalne będą mogły być w pełni chronione przed inflacją.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#HannaSuchocka">Po trzecie, niezbędny jest dopływ kapitału zagranicznego. Wszyscy musimy zrozumieć, że dzięki poważnym inwestorom zyskujemy miejsca pracy, dochody z podatków i następuje poprawa koniunktury gospodarczej w Polsce. Gdy inwestorzy wybiorą inny kraj, zyskamy tylko konkurentów.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#HannaSuchocka">Po czwarte, uruchomienie mechanizmów wzrostu sprzyjających opłacalnym inwestycjom. Składa się na nie system zachęt dla przedsiębiorstw krajowych i zagranicznych, ale przede wszystkim stabilność warunków ekonomicznych, w tym zachowanie pozytywnego dorobku reform. Rozwój handlu zagranicznego, poszerzanie rynków zbytu, ostateczne przezwyciężenie inflacji, utrzymanie równowagi rynkowej to warunki główne. W gospodarce muszą jednak działać sprawne podmioty, stąd potrzeba uzdrowienia przedsiębiorstw państwowych oraz zwiększenia tempa i zakresu prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#HannaSuchocka">Po piąte, wyraźne zmniejszenie ciężaru zadłużenia zagranicznego. Nasza gospodarka nie jest dziś w stanie spłacać starych długów w tempie i wysokości, które wynikają z obecnych zobowiązań, nawet po uwzględnieniu korzystnych decyzji wierzycieli rządowych skupionych w Klubie Paryskim. Podobnego stanowiska oczekujemy teraz od wierzycieli prywatnych z Klubu Londyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#HannaSuchocka">Po szóste, musimy budować trwały pokój społeczny. Jego osiągnięcie jest możliwe pod warunkiem reprezentowania przez działaczy związków pracowniczych, rolniczych oraz związków pracodawców długofalowych interesów członków tych organizacji. Konieczne jest także stanowcze eliminowanie bezprawnych działań.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#HannaSuchocka">Siódmy warunek jest chyba najważniejszy. Nie dotyczy on gospodarki ani polityki, ale każdego z nas. Nie ma zwycięstw bez woli zwycięstwa, nie ma sukcesów bez wiary w sukces. Musimy mieć odwagę i wiarę we własne siły - wtedy szczęście będzie nam sprzyjać.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#HannaSuchocka">Wysoki Sejmie! Państwo polskie musi dziś sprostać nowym wyzwaniom. Proces powstawania silnych i bogatych przedsiębiorstw - co jest ze wszech miar pożądane - stawia w nowej sytuacji państwowe służby skarbowe i celne, służby ochrony pracy i środowiska, wszelkie instytucje zapewniające utrzymanie przedsiębiorczości w ryzach prawa. Dotychczas nie miały one do czynienia z tak dużą liczbą podmiotów gospodarczych. Równolegle ze zdecydowanym poparciem moralnym dla ludzkiej twórczości i przedsiębiorczości trzeba więc kształtować autorytet urzędnika państwowego, sprawnego i skutecznego wykonawcy prawa, lojalnego względem państwa i nie podatnego na korupcję.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#HannaSuchocka">Aby przeciwdziałać korupcji rząd dąży do maksymalnej jawności i przejrzystych procedur postępowania przy rozdziale koncesji, kontyngentów i przy podejmowaniu innych decyzji administracyjnych, wywierających wpływ na sytuację przedsiębiorstw. Towarzyszyć temu będzie ograniczenie do niezbędnego minimum decyzji uznaniowych.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#HannaSuchocka">Destabilizacja zewnętrzna, zagraniczne mafie, zorganizowana przestępczość, pranie pieniędzy czy handel narkotykami są zdolne poważnie zdestabilizować państwo i uniemożliwić spokojny rozwój. Dlatego w programie „Sprawiedliwe i bezpieczne państwo” oraz w programie „Uzdrowienie finansów publicznych” przewidujemy wprowadzenie środków zmierzających do wzmocnienia Policji, aparatu skarbowego i celnego. System premiowania funkcjonariuszy odzyskujących dla skarbu znaczne należności powinien zahamować przemyt i nielegalny obrót gospodarczy. Największe kontrowersje budzą - jak można było tego oczekiwać - propozycje rozszerzające zakres operacyjnego działania Policji i Urzędu Ochrony Państwa. Przewidują one wprowadzenie instytucji świadka koronnego i dopuszczenie innych sposobów wykrywania i udowadniania przestępstw. Trzeba postawić sprawę jasno: wprowadzając dziś znane w cywilizowanych krajach, chociaż niezgodne - mamy tę świadomość - z naszą tradycją prawną, środki walki ze zorganizowaną przestępczością, mamy szanse wzmocnić Policję i zatrzymać wzrost przestępczości. Jeżeli nie uczynimy tego teraz, to za rok walka tymi sposobami może okazać się nieskuteczna. Wtedy trzeba będzie albo pogodzić się z sytuacją władzy zastraszonej przez rozpanoszony świat przestępczy, albo wprowadzić środki jeszcze dalej idące.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#HannaSuchocka">Nowa rzeczywistość stawia przed państwem - prawodawcą i egzekutorem praw - nowe wymagania. Prywatyzacja i komercjalizacja przedsiębiorstw sprzyjają uzyskiwaniu maksymalnej efektywności ekonomicznej. Ich rezultatem jest poprawa organizacji pracy i technologii. Pojawia się jednak równocześnie pokusa, aby w poszukiwaniu zysków obchodzić przepisy. Reguły dotyczące prawa technicznego, atestacji wyrobów, ochrony własności intelektualnej i obrotu technologiami strategicznymi muszą zostać dostosowane do standardów międzynarodowych, jeżeli chcemy dotrzeć do rynków EWG. Zamierzamy też usprawnić działania instytucji odpowiedzialnych za przestrzeganie tych regulacji poprzez zapewnienie im możliwości skuteczniejszej egzekucji i integrację ich działań.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#HannaSuchocka">Wysoka Izbo! Podstawowym tematem dzisiejszej debaty jest sytuacja gospodarcza i wypracowanie sposobów jej poprawy. Jeżeli kondycja gospodarki nie ulegnie zdecydowanej poprawie, nie podniesiemy poziomu życia. To jest oczywiste. Napotkamy też na poważne zagrożenia dla demokracji i stabilności wewnętrznej. Narastający dystans do bogatych sąsiadów uniemożliwiłby wykorzystanie naturalnej szansy, jaka stoi przed Polską - krajem położonym w centrum Europy, który pierwszy podjął śmiałe reformy ustrojowe. Jeżeli chcemy sami wybierać drogi rozwoju, tempo integracji z Europą i zachować możliwość samodzielnego kształtowania swego państwa, musimy pamiętać, że w tej części Europy nie ma miejsca dla chorego ekonomicznie organizmu.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#HannaSuchocka">Naszą obecną sytuację określają zaszłości półwiecza i efekty reform zapoczątkowanych w 1989 r. Zmniejszenie zapotrzebowania na sprzęt zbrojeniowy, wygaśnięcie pseudoboomu inwestycyjnego w Polsce i w Związku Radzieckim, zacofanie technologiczne i organizacyjne spowodowane brakiem presji konkurencyjnej oraz dekapitalizacja majątku produkcyjnego są źródłem trudności zbytu w wielu przedsiębiorstwach. Wpływa na tę sytuację nie tylko niedorozwój gospodarczy, ale także zła struktura gospodarki. Staje się coraz bardziej oczywiste, że spora część naszego przemysłu produkowała towary, dla których nie ma dziś i nie będzie rynku zbytu.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#HannaSuchocka">Recesji nie wolno lekceważyć, ale dla skutecznego przeciwdziałania jej konieczne jest jasne określenie przyczyn i porównanie naszego położenia z sytuacją w innych krajach postkomunistycznych. Jeśli uwzględnimy okres trzech lat - 1989–1992 - to spadek produkcji w Czechosłowacji, na Węgrzech, w Rumunii i w Bułgarii wyniósł od 43 do 55% i trwa nadal. W Polsce spadek produkcji w roku 1992 w porównaniu do roku 1989 wyniesie prawdopodobnie 37%, a rok 1993 będzie już rokiem wzrostu. Jak widać, zasadniczy wpływ na spadek produkcji ma zatem załamanie gospodarcze obozu komunistycznego.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#HannaSuchocka">Polska wyszła obronną ręką z kryzysu wywołanego załamaniem handlu z byłym ZSRR oraz jednostronnym wprowadzeniem przez to państwo rozliczeń wolnodewizowych za ropę i gaz na przełomie lat 1990 i 1991. Wszystko wskazuje też na to, że Polska jako pierwsza przełamie recesję charakterystyczną dla krajów postkomunistycznych i to pomimo tegorocznych strat w produkcji rolnej spowodowanych dotkliwą suszą.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#HannaSuchocka">Wysoki Sejmie! Wchodząc na drogę gospodarczego rozwoju trzeba pamiętać, że nie może to być i nie będzie powielanie modelu produkcji sprzed trzech lat. Coraz bardziej oczywista staje się więc prawda, że realnymi czynnikami wzrostu są ludzka praca i skłonność do oszczędzania, do inwestycji, do tworzenia nowych i lepszych warsztatów pracy. Oznacza to konieczność zwiększenia udziału akumulacji w podziale produktu krajowego. Aby realnie rozważać dwukrotny wzrost produktu w ciągu dziesięciu lat, musimy zaakceptować ograniczenie wzrostu konsumpcji indywidualnej i zbiorowej przynajmniej przez najbliższe pięć lat. Oznacza to w praktyce, że przyrost płac realnych byłby dwukrotnie mniejszy od przyrostu produktu krajowego. Stopniowemu odchodzeniu od krytykowanego popiwku będzie więc towarzyszyć odpowiednia kontrola płac. Warunkiem ich podwyższania będzie wypracowanie środków na rozwój zarówno w skali danego przedsiębiorstwa, jak i całej gospodarki. W pierwszym okresie konieczne jest także ograniczenie się do ochrony podstawowych świadczeń socjalnych przed inflacją, a następnie stopniowe dopiero objęcie tą zasadą wszystkich świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#HannaSuchocka">Nie odrzucamy interwencji państwa w procesy dostosowawcze i inwestycyjne. Powinniśmy pamiętać, że każde działanie państwa powinno być tak ukierunkowane, aby uruchamiało kapitały prywatne, zapewniało efekt mnożnikowy, nie zwalniało innych podmiotów od ryzyka inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#HannaSuchocka">Podstawowym źródłem kapitału inwestycyjnego w Polsce w najbliższych latach będą oszczędności i kredyty bankowe. Urealnienie w 1990 r. stopy procentowej przywróciło skłonność do oszczędzania. Powstała jednak sytuacja, w której kredyt inwestycyjny jest, w przekonaniu inwestorów, zbyt drogi. Podkreślają oni fakt, iż przyrosty cen dóbr inwestycyjnych są niższe od przyrostu cen, wedle którego ustalana jest stopa kredytu refinansowego.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#HannaSuchocka">Jako zbyt surowe ocenia się też wymagania dotyczące formalnych gwarancji dla kredytów. Jest to szczególnie kłopotliwe dla nowych przedsiębiorstw. Banki komercyjne, chcąc odzyskać straty poniesione na kredytowaniu nie trafionych przedsięwzięć, jeszcze bardziej zwiększają oprocentowanie. W rezultacie nawet sprawni inwestorzy popadają w trudności finansowe, a koszty spłaty kredytów są dla nich poważnym obciążeniem.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#HannaSuchocka">Aby uruchomić mechanizm oszczędzania i kredytów, rząd będzie działał na rzecz systematycznego obniżania inflacji. Nie będziemy proponować opodatkowania przychodów z depozytów bankowych. Widzimy potrzebę regulowania akcji kredytowej banków raczej poprzez konkurencję jakości projektów przedstawionych do kredytowania niż przez zawyżanie oprocentowania i zaostrzanie wymagań gwarancyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#HannaSuchocka">Rząd będzie kontrolował deficyt budżetowy i sposób jego finansowania, tak aby nie pochłonął on całkowicie przyrostu pieniądza. Nie zamierzamy przeprowadzić akcji powszechnego oddłużania i zwolnić wszystkich z ryzyka i odpowiedzialności. Byłaby to operacja przekreślająca sens działalności kredytowej na długie lata. Jednak oczekujemy, że Sejm jak najszybciej przyjmie ustawę o restrukturyzacji finansowej banków i przedsiębiorstw. Jej wykonanie umożliwi nie tylko selekcję podmiotów gospodarczych, ale także oczyszczenie banków ze złych długów i doprowadzi w przyszłości do zlikwidowania mechanizmu finansowania wysokimi odsetkami strat będących następstwem udzielania kredytów bez należytego rozeznania ekonomicznego na przedsięwzięcia nie trafione.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#HannaSuchocka">Nowym, ale słabo wykorzystywanym sposobem pozyskiwania środków na cele inwestycyjne jest rynek kapitałowy. Rząd wprowadzi system opodatkowania dochodów z kapitału, który będzie skłaniał podmioty gospodarcze do poszukiwania środków na inwestycje poprzez publiczną emisję papierów wartościowych. Proponujemy przeprowadzenie powszechnej prywatyzacji, która rozważnie, bez wystawiania przeciętnego nabywcy na nadmierne ryzyko, stworzy warunki udziału jak największej liczby obywateli w rynku kapitałowym.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#HannaSuchocka">Oszczędności budżetowe spowodowały znaczne ograniczenie inwestycji prowadzonych przez państwo i gminy. W ramach programu uzdrowienia finansów publicznych przewiduje się ułatwienie wszystkim podmiotom dostępu do realizowania zamówień, co usprawni rynek usług i dostaw inwestycyjnych. Zmiany odpowiednich ustaw umożliwią także pozyskanie dodatkowego kapitału na inwestycje publiczne, np. na rozwój telekomunikacji i budowę autostrad.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#HannaSuchocka">Efektywniej wykorzystanym źródłem kapitału mogą być kredyty zagraniczne. Międzynarodowe instytucje finansowe oraz rządy udostępniły polskim podmiotom szereg linii kredytowych. Wykorzystanie tych kredytów sięga około 30%. Rząd będzie zmierzał do modyfikacji tych warunków kredytowych, które okazały się całkowicie niepraktyczne. Wprowadzimy też zdecydowanie lepszy system informacji i promocji dostępnych funduszów i kredytów.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#HannaSuchocka">W krajach rozwiniętych gospodarczo ważnym czynnikiem wzrostu był dopływ kapitału zewnętrznego. Jest to szansa zwiększenia inwestycji bez obciążania konsumpcji. Dopływ kapitału zagranicznego ma więc w polskich warunkach podstawowe znaczenie dla przezwyciężania skutków recesji i poprawy sytuacji gospodarczej. W okresie międzywojennym obowiązywała zasada traktowania cudzoziemców podejmujących działalność gospodarczą na równi z obywatelami polskimi pod warunkiem wzajemności. Obowiązywały ograniczenia nabywania ziemi, znane do dziś. Rząd zmierzać będzie zatem do równoprawnego traktowania kapitału krajowego i zagranicznego. Zostaną wprowadzone regulacje wynikające z naszej umowy z EWG. Problem obrotu gruntami będzie traktowany pragmatycznie, tak aby konkretne inwestycje miały gwarancje w postaci własności nieruchomości. Nie mniejsze znaczenie ma jednak stabilność polityczna oraz klimat towarzyszący inwestycjom zagranicznym. Potrzebna jest więc aprobata dla obecności kapitału zagranicznego, jasne procedury zawierania umów, a także promocja możliwości inwestowania w Polsce. Rząd uważa zagadnienia obecności kapitału zagranicznego w przemyśle za jeden z tych problemów, wobec których wyraźnie powinny wypowiedzieć się związki zawodowe. Winny one pamiętać, że organizowanie konfliktów wokół tego zagadnienia jest sposobem na zmniejszenie zainteresowania inwestycjami w Polsce, pogarsza też pozycję polskiego rządu w negocjacjach z zagranicznymi firmami.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#HannaSuchocka">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Udział Polski w handlu światowym uległ w latach osiemdziesiątych znacznemu zmniejszeniu. Spadł z 1% - tyle wynosił w latach międzywojennych i do końca lat siedemdziesiątych - do 0,4% w 1989 r. Dwuipółkrotne zmniejszenie naszego udziału w handlu światowym świadczy o utracie dynamiki i zdolności konkurencyjnej naszej gospodarki. Odbudowa naszego udziału w handlu międzynarodowym, a zwłaszcza zwiększenie eksportu, są koniecznymi warunkami powodzenia ambitnych zamierzeń gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#HannaSuchocka">Ważnym efektem zmian wprowadzonych na początku 1990 r. był zdecydowany wzrost eksportu - o 13% w jednym tylko roku - i osiągnięcie dodatniego salda handlu zagranicznego (ponad 3 mld dolarów). Rok 1991 przyniósł pogorszenie sytuacji na skutek drastycznego załamania rynków wschodnich. Negatywną tendencją był też wzrost importu konsumpcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-5.31" who="#HannaSuchocka">Rząd uważa, iż konieczne jest podjęcie ochrony producentów rolnych w celu zapewnienia ewolucyjnych zmian w rolnictwie. Dziedziny przemysłu, w których przeprowadzona zostanie restrukturyzacja, mogą liczyć na osłonę tego procesu za pomocą odpowiedniej polityki celnej. Ochrona rodzimych producentów przebiegać będzie zgodnie ze zobowiązaniami międzynarodowymi Polski, tak aby nie powodowała zagranicznych retorsji dla polskiego eksportu. Dla ułatwienia restrukturyzacji zamierzamy też zweryfikować decyzję przywracającą cła na dobra inwestycyjne nie produkowane w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-5.32" who="#HannaSuchocka">W związku z trudną sytuacją budżetową w najbliższym czasie wprowadzony zostanie powszechny podatek importowy, który będzie obowiązywał aż do wprowadzenia podatku od towarów i usług. Podatek ten, a następnie zasada zwrotu podatku od towarów i usług przy eksporcie, powinny oddziaływać na poprawę bilansu płatniczego.</u>
          <u xml:id="u-5.33" who="#HannaSuchocka">W sprawie zapewnienia wzrostu gospodarczego i osiągania korzyści z wymiany międzynarodowej zasadniczym czynnikiem jest przede wszystkim poszerzanie rynków zbytu dla polskich produktów i promocja naszego eksportu. Rynki krajów wysoko rozwiniętych będą stopniowo otwierać się dzięki naszym umowom stowarzyszeniowym z EWG. Niedawne spotkanie premierów Polski i Węgier przybliża nas do strefy wolnego handlu między naszymi krajami. Mamy nadzieję, że dojdzie do odpowiedniego porozumienia w ramach grupy wyszehradzkiej także z Republikami: Czeską i Słowacką.</u>
          <u xml:id="u-5.34" who="#HannaSuchocka">Ważny problem stanowi nasza obecność na rynkach Rosji i innych państw postradzieckich. Zachodzi jednak poważna obawa, że po ustąpieniu obecnych kłopotów okaże się, iż zostaliśmy na trwałe wyparci z rynku rosyjskiego i rynków innych państw postradzieckich. Bogatsze od nas kraje stać bowiem na kredytowanie handlu z Rosją i innymi krajami tamtego regionu. Można sądzić, że kredyty te w istocie mają charakter subwencji. Prawdopodobieństwo ich spłaty jest niewielkie, za to pozwalają podtrzymać koniunkturę własnych przedsiębiorstw. Rząd podejmuje inicjatywy i popiera działania - konkretne oferty gospodarcze polskich firm w zakresie realizacji zleceń finansowanych ze środków pomocy dla Rosji i innych krajów dawnego Związku Radzieckiego. Na miarę naszych możliwości powinniśmy rozwinąć system ubezpieczeń eksportu, który ułatwiłby polskim podmiotom gospodarczym operowanie na rynkach podwyższonego ryzyka.</u>
          <u xml:id="u-5.35" who="#HannaSuchocka">Na przełomie 1989 i 1990 r. ważny cel programu gospodarczego - zwalczenie hiperinflacji sięgającej wówczas nawet ponad 50% miesięcznie - został osiągnięty. W roku 1992 inflacja spadła do około 40% w skali rocznej. Można powiedzieć, że główne niebezpieczeństwo zostało zażegnane, choć zagrożenie nawrotu wysokiej inflacji nie zostało całkowicie oddalone. Jeżeli zachowamy umiar w kształtowaniu wzrostu płac, a wydatki socjalne dostosujemy do rzeczywistego stanu naszej gospodarki, zdołamy obniżyć stopę inflacji do wielkości jednocyfrowej. Zmniejszenie inflacji jest koniecznym warunkiem doprowadzenia do normalnych stosunków kredytowych, a więc obniżenia stopy procentowej, ustabilizowania skłonności do oszczędzania, realnej gwarancji pewności świadczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-5.36" who="#HannaSuchocka">Warunki gospodarcze tego roku wskazują, że sytuacja pieniężna jest stabilna, a utrzymanie się na tej drodze zależeć będzie od zneutralizowania zagrożeń, jakie niesie ciągły brak równowagi w finansach publicznych. Powoduje on konieczność zwiększania deficytu budżetowego w tym roku i częściowego pokrycia go kredytem Narodowego Banku Polskiego, co oznacza albo zmniejszenie akcji kredytowej dla przedsiębiorstw, albo zagrożenie zwiększeniem inflacji - stąd tak ważny jest problem równowagi budżetowej. Przedsięwzięcia usprawniające zarządzanie budżetem zostały wyszczególnione w programie rządowym „Uzdrowienie finansów publicznych”. Program zakłada usprawnienie ściągania należności i przegląd wydatków budżetowych. Poziom deficytu budżetowego jest także istotnym czynnikiem oceny naszej sytuacji przez międzynarodowe instytucje finansowe. Od tego zależą perspektywy naszych negocjacji w sprawie zadłużenia zagranicznego oraz szanse pozyskania kredytów. Najważniejszy jest jednak nie tylko poziom deficytu budżetowego, ale przełamanie tendencji jego wzrostu. Budżet nasz jest poważnie obciążony dopłatami do ubezpieczeń społecznych. Ustawicznie zmniejszał się w nim udział wydatków na inwestycje w kapitał ludzki, jakimi jest oświata i nauka; rosły natomiast wydatki socjalne. Bieżące trudności gospodarcze, realia demograficzne oraz poziom dochodu narodowego powodują, że nie stać nas na taką waloryzację rent i emerytur, jaką pierwotnie planowaliśmy. Koszty równoważenia budżetu proponujemy rozłożyć na różne grupy społeczne. Równolegle przewidujemy podwyższenie podatku dochodowego od najwyższych dochodów, z tym że osobom przeznaczającym środki na inwestycje udzielane będą stosowne ulgi.</u>
          <u xml:id="u-5.37" who="#HannaSuchocka">Wysoka Izbo! W rozwoju gospodarczym zasadniczą rolę odgrywają prężne przedsiębiorstwa zarówno prywatne, jak państwowe. Jest niesłychanie ważne, aby polityka ekonomiczna państwa sprzyjała tym przedsiębiorstwom, które podejmują trafne decyzje, zwłaszcza inwestycyjne. Trzeba pamiętać, że w Polsce inwestowano już kiedyś bardzo wiele, ale nie tam, gdzie trzeba, i nie tak, jak trzeba. W rezultacie zamiast wzrostu gospodarczego mieliśmy do czynienia z marnotrawieniem dochodu narodowego. W wielu przedsiębiorstwach trwa proces dekapitalizacji. Ciągle też nie uwolniliśmy się do końca od woluntaryzmu inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-5.38" who="#HannaSuchocka">Obecny układ władzy w przedsiębiorstwie państwowym nie sprzyja inwestycjom. Decyduje o nich często lokalna ambicja. Inwestycje nierzadko mają charakter stagnacyjny lub są wręcz zbędne. Trudna sytuacja z lat 1990 i 1991 pokazała jednak, że wiele przedsiębiorstw umiało dostosować się do nowej sytuacji, czego przykładem jest wielki wysiłek eksportowy. Luka powstała po utracie rynków wschodnich została szybko zapełniona, choć niekoniecznie przez te same przedsiębiorstwa i produkty. Oznacza to, że w gospodarce tkwiły rezerwy. Tak więc poprawa systemu zarządzania, głównie poprzez zmianę ustroju przedsiębiorstwa, jest sprawą pierwszoplanową.</u>
          <u xml:id="u-5.39" who="#HannaSuchocka">Samorząd pracowniczy był jednym ze składników reformy gospodarczej, postulowanej w 1980 r. Tworzył on przeciwwagę dla biurokracji gospodarczej, ograniczał system nakazowo-rozdzielczy, dawał szansę rozpoznania sytuacji przedsiębiorstwa ludziom spoza tzw. nomenklatury. Obecnie działacze samorządowi zainteresowani skutecznym zarządzaniem i kompetentni zawodowo mogą ubiegać się o udział w radach nadzorczych, zarządach lub dyrekcjach przedsiębiorstw. Ułatwienie w prywatyzacji oraz zasady współzarządzania zaproponowane w programie rządowym „Nowy ustrój i prywatyzacja przedsiębiorstw” tworzą szansę włączenia pracowników w system własności przedsiębiorstw. Formuła samorządowa przedsiębiorstwa państwowego ulegać więc będzie stopniowemu ograniczaniu. Należy doprowadzić do sytuacji, w której kapitał będzie wykorzystywany w sposób najbardziej efektywny. Decyzje inwestycyjne powinny być podejmowane przez te same osoby, które wykładają środki na ich realizację.</u>
          <u xml:id="u-5.40" who="#HannaSuchocka">W złożonej w Sejmie ustawie o powszechnej prywatyzacji rząd proponuje metody mniej spektakularne od rozwiązań zastosowanych przez naszych południowych i wschodnich sąsiadów. Polska propozycja zakłada stopniowe podnoszenie stopnia ryzyka inwestycyjnego podejmowanego przez obywateli, a przede wszystkim służy nie tylko prywatyzacji samej w sobie, ale głównie stwarza możliwość poprawy zarządzania oraz znalezienia kapitału potrzebnego na modernizację.</u>
          <u xml:id="u-5.41" who="#HannaSuchocka">W programie „Nowy ustrój i prywatyzacja przedsiębiorstw” zakłada się uproszczenie i zwiększenie możliwości prywatyzowania przedsiębiorstw poprzez dzierżawę, sprzedaż na raty, leasing majątku spółkom pracowniczym. Metoda ta budzi kontrowersje wśród niektórych ekonomistów, ale okazała się najmniej konfliktowym sposobem prywatyzacji. Jej efekty ekonomiczne są lepsze, niż można się było spodziewać. Towarzyszą jej korzyści z przyspieszenia prywatyzacji i zmniejszenia skali konfliktów. Uważam, że wszystkie zastosowane środki powinny doprowadzić do tego, aby do końca 1994 r. ponad połowę produktu krajowego poza rolnictwem wytwarzał sektor prywatny. Swą dynamiką wpłynie on korzystnie na sprawność firm państwowych. Zatem nie tyle z pobudek ideologicznych, co z racji troski o wzrost gospodarczy, prywatyzacja była i pozostaje głównym nurtem przemian ustroju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-5.42" who="#HannaSuchocka">W połowie 1992 r. sektor prywatny wytwarzał już więcej niż trzecią część całkowitego produktu krajowego, w tym 27% stanowiła produkcja przemysłowa, 75% - usługi budowlane, 31% usługi transportowe. Także pod tym względem Polska wyprzedziła inne kraje postkomunistyczne. Przekroczyliśmy ważną barierę na drodze zmiany ustroju gospodarczego. Ponad połowa ludności czynnej zawodowo pracuje w sektorze niepublicznym lub utrzymuje się z działalności prowadzonej na własny rachunek. Prywatni przedsiębiorcy okazali się odporni na recesję. Sektor niepubliczny w większości działów gospodarczych zwiększył produkcję i zatrudnienie - w 1991 r. o niemal 600 tys. ludzi.</u>
          <u xml:id="u-5.43" who="#HannaSuchocka">Nie można ignorować faktu, że obok ponad 4 mln rolników w sektorze prywatnym pracuje już 4 800 tys. ludzi, sektor publiczny zaś zatrudnia ponad 7 mln pracowników, z czego prawie 2 600 tys. w przemyśle.</u>
          <u xml:id="u-5.44" who="#HannaSuchocka">Rozwijanie nowych firm prywatnych okazało się skutecznym sposobem zmniejszenia bezrobocia i recesji. Firmy te nie otrzymywały poważniejszej pomocy ani nie korzystały z preferencji rządowych. Swe powstanie zawdzięczają inicjatywie, przedsiębiorczości i pracy ludzi, którzy wybrali drogę rynkową, ale samodzielną i skuteczną. Firmy te posiadają jednak z reguły niewielki kapitał. Są to najczęściej drobne przedsiębiorstwa rodzinne.</u>
          <u xml:id="u-5.45" who="#HannaSuchocka">Formy wspierania inwestycji będą rozszerzane. Powinny one prowadzić do zwiększenia kapitału i wydajności tych firm.</u>
          <u xml:id="u-5.46" who="#HannaSuchocka">Zmiana warunków produkcji rolnej, jaka miała miejsce w wyniku wprowadzenia nowego ustroju gospodarczego, sprawia, iż państwo musi sformułować nowe zasady polityki wobec rolnictwa i wsi. Siła polskiego rolnictwa to przede wszystkim siła gospodarstw, płynąca z pracowitości, zaradności, pomysłowości i wykształcenia polskich rolników. Nie oznacza to, że przemiany na wsi będą się dokonywały bez interwencji państwa - powinna być ona jednak prowadzona w taki sposób, aby sprzyjać przemianom na wsi. Intencją rządu jest wspomaganie przekształceń produkcji rolnej zmierzających do obniżania jej kosztów, do wzrostu opłacalności, przy zachowaniu stabilnej sytuacji na rynku żywnościowym.</u>
          <u xml:id="u-5.47" who="#HannaSuchocka">Rząd zamierza wprowadzić opłaty wyrównawcze na importowane produkty rolne. Określi też warunki preferencji kredytowych. Podjęliśmy restrukturyzację sektora bankowego obsługującego wieś. Jak podkreślamy w programie „Szanse dla wsi i rolnictwa”, metody interwencji na rynku rolnym powinny zmierzać do takiego wydawania środków z ubogiego budżetu, aby sukces ekonomiczny gospodarstwa rolnego zależał najpierw od rolnika, potem od działań wspólnotowych, a na trzecim dopiero miejscu od działań rządu.</u>
          <u xml:id="u-5.48" who="#HannaSuchocka">Konieczne jest tworzenie na wsi infrastruktury oraz pozarolniczego rynku pracy, rozwoju drobnego przemysłu i usług, wielofunkcyjny rozwój wsi. W programie „Szanse dla wsi i rolnictwa” rząd przyjął kalendarz najpilniejszych działań w tym zakresie. Minister rolnictwa przedstawi wkrótce skonkretyzowaną strategię rozwoju polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-5.49" who="#HannaSuchocka">Wysoki Sejmie! Poważnym obciążeniem naszej przyszłości są zaciągnięte w latach siedemdziesiątych kredyty. Długi te narastały przez lata, gospodarka nie została przygotowana na ich spłacanie i przed trzema laty stanęliśmy wobec konieczności rozwiązania problemu zadłużenia. Korzystna dla Polski decyzja podjęta, jak już mówiłam, przez rządy skupione w Klubie Paryskim, nie rozwiązuje jednak problemu.</u>
          <u xml:id="u-5.50" who="#HannaSuchocka">Jest oczywiste, że gospodarka polska nie udźwignie równoczesnego rozwoju i spłacania w pełni swego zadłużenia. Jeżeli w Polsce nie nastąpi szybki wzrost gospodarczy, to nikt w przewidzianym czasie nie odda polskich długów. Odpowiednie rozłożenie spłat, potraktowanie Polski przez wierzycieli prywatnych z Klubu Londyńskiego analogicznie do wierzycieli rządowych, leży więc w obustronnym interesie. Odpowiednia rekonstrukcja i wydłużenie w czasie spłat nie będzie aktem miłosierdzia. Polsce da to szanse rozwoju, wierzycielom nadzieje na odzyskanie swoich pieniędzy, choć na innych warunkach. Oczekujemy więc odważnych decyzji na miarę rozmachu polskich przemian.</u>
          <u xml:id="u-5.51" who="#HannaSuchocka">Negocjacje w sprawie odroczenia spłat kredytów lub uzyskania nowych natrafiają na przeszkody. Stawiane nam warunki, na ogół zbieżne z naszymi planami reform, czasem zdają się być przesadnie rygorystyczne. Zawsze jednak nasuwa się gorzkie pytanie, jakie ekonomiczne warunki reformowania gospodarki stawiali zachodni kredytodawcy rządzącym w Polsce w latach siedemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-5.52" who="#HannaSuchocka">Wysoka Izbo! Koniecznym warunkiem stabilności politycznej i wzrostu gospodarczego jest pokój społeczny. Zapewnienie niezbędnego poziomu bezpieczeństwa socjalnego może nastąpić poprzez osiągnięcie porozumienia z różnymi grupami społecznymi. Na przeszkodzie stoi wiele przyczyn. Warto zwrócić uwagę na rzecz podstawową. W okresie 44-lecia zakład pracy nabrał szczególnego charakteru, świadczenia socjalne były głównie w nim zlokalizowane. Teraz zakład pracy przestaje być przystanią, która zapewnia pracę, mieszkanie, wczasy i opiekę medyczną, a czasem inne świadczenia. Rozwiązanie umowy o pracę, przedtem z reguły wywoływane przez pracownika, teraz następuje z przyczyn od niego niezależnych i często jest czymś znacznie więcej niż tylko utratą pracy. Głównym problemem zarządzania przestało być ciągłe poszukiwanie surowców i pracowników, przedsiębiorstwa napotykały natomiast na nieznany im dotąd problem sprzedaży produkcji. Istotą zmiany jest odwrócenie łańcucha zależności. W socjalizmie konsument stał w kolejce po towar, handlowiec prosił producenta o dostawy, producent walczył o przydział surowców i rozpaczliwie poszukiwał pracowników. Tak więc po dwóch latach doświadczeń w reformowaniu gospodarki postkomunistycznej za najpoważniejszy problem społeczny należy uznać fundamentalną zmianę wymagań, jakie jednostce stawia otoczenie ekonomiczne. Nie wszyscy jednak potrafią się odnaleźć w nowej rzeczywistości. Jak to zmienić - oto autentyczne wyzwanie dla wszystkich sił reformatorskich w Polsce. Nie wolno nam rezygnować z solidarności społecznej. Chcemy, aby w jak najkrótszym czasie każdy Polak mógł powiedzieć: „Tak, ja też mam szansę na lepsze życie. Dokonaliśmy dobrego wyboru”, aby mógł uznać dokonany w 1989 r. wybór za swój.</u>
          <u xml:id="u-5.53" who="#HannaSuchocka">Dziś gospodarka nie jest w stanie unieść ciężaru wszystkich świadczeń - tych, do których przez lata przywykliśmy oraz tych, które pojawiły się w okresie przemian. Najdotkliwszym społecznie kosztem transformacji jest bezrobocie. W walce z jego skutkami nie powinny dominować tylko działania o charakterze osłonowym. Niezbędna jest ze względów społecznych i gospodarczych aktywna polityka na rynku pracy. Jej istotą musi stać się aktywizacja zawodowa oraz tworzenie nowych miejsc pracy. Rząd ogłosił program „Bezpieczeństwo socjalne obywateli”, w którym formułuje podstawowe cele i działania, a także określa nowy zakres socjalnych zobowiązań państwa.</u>
          <u xml:id="u-5.54" who="#HannaSuchocka">Wysoka Izbo! Rząd wykonując ustawowy obowiązek przedkłada w dniu dzisiejszym Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. Uważam, że w przyszłości w miejsce założeń przedkładany winien być program działania rządu określający całokształt jego polityki, a zagadnienia makroekonomiczne powinny być prezentowane wraz z budżetem jako jego uzasadnienie. Będziemy postulować nowelizację Prawa budżetowego, gdyż już doświadczenia poprzednich rządów wykazały, że prezentacja założeń w oderwaniu od budżetu nie odgrywa swojej roli.</u>
          <u xml:id="u-5.55" who="#HannaSuchocka">W najbliższych dniach do Sejmu wpłynie projekt korekty ustawy budżetowej na 1992 r. Przewiduje on ograniczenie niektórych wydatków oraz dodatkowe wpływy, musi jednak nastąpić powiększenie zaplanowanego deficytu budżetowego. Jak już powiedziałam, niezbędne są kroki dla przywrócenia równowagi budżetowej w roku bieżącym i odwrócenia trendów zwiększających deficyt w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-5.56" who="#HannaSuchocka">Rząd przyjął pięć programów, które zgodnie z zapowiedzią zawartą w moim exposé przesłane zostały posłom i senatorom. Uznaliśmy, że zadeklarowanie zasad prowadzonej polityki, ustalenie zakresu prac, harmonogramu działań i odpowiedzialności w tych właśnie sprawach jest najpilniejsze. Kolejne programy rządowe, dotyczące wspomagania rozwoju gospodarczego, ograniczania bezrobocia, szkolnictwa, administracji państwowej i samorządu, będą sukcesywnie przyjmowane i ogłaszane. Projekt programu mieszkaniowego został poddany ocenie publicznej przez ministra budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-5.57" who="#HannaSuchocka">Przystąpiliśmy do negocjacji ze związkami zawodowymi projektów ustaw składających się na „Pakt o przedsiębiorstwie państwowym”. Wkrótce po uzgodnieniu ich treści przedłożymy je Sejmowi. Rząd liczy, iż parlament potraktuje projekty ustaw składane w związku z realizacją priorytetów programowych rządu jako najpilniejsze w miarę ich przedkładania.</u>
          <u xml:id="u-5.58" who="#HannaSuchocka">Wysoki Sejmie! Przedstawiłam problemy określające główne kierunki prac rządu. Zadania te będziemy realizować współpracując i uzgadniając działania z reprezentacjami tych, których poszczególne problemy dotyczą. Jednak odpowiedzialność rządu musi wykraczać poza chwilowy kompromis pomiędzy różnymi grupami społecznymi, musi uwzględniać długofalowy interes narodu. Odpowiedzialność ta wyznacza granice kompromisu w negocjacjach i przy rozwiązywaniu konfliktów. Przełomowy moment, w jakim się teraz znajdujemy, wymaga uczciwego postawienia sprawy. To że wchodzimy na drogę rozwoju gospodarczego nie oznacza, że możemy oczekiwać szybkiego skoku w poziomie życia. Mamy zbyt niską wydajność pracy, przestarzałe technologie. Jakość pracy jest wciąż dużo niższa niż w krajach zamożnych. Jeżeli zaczniemy żyć ponad stan wyznaczony realiami ekonomicznymi, jeżeli nie będziemy inwestować w rozwój, to pozostaniemy na tym poziomie, co dzisiaj. Żaden z wielkich problemów społecznych nie zostanie rozwiązany. Trzy lata trudnej pracy nad przebudową gospodarki dały nam szansę. Dziś po raz pierwszy chyba szansa ta rysuje się tak wyraźnie. Polacy mogą osiągnąć wspólnie zasłużony sukces. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-5.59" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo, pani premier.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 rok.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#WiesławChrzanowski">Proszę o zabranie głosu pana ministra - kierownika Centralnego Urzędu Planowania Jerzego Kropiwnickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JerzyKropiwnicki">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Dobrze się stało, że Wysoka Izba zadecydowała, iż wystąpienie programowe prezesa Rady Ministrów rozpatrywane jest w tym samym punkcie, w którym prezentowany będzie i analizowany program rządu na rok 1993, a właściwie ta jego część, która znana jest pod nazwą Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JerzyKropiwnicki">Budowa w Polsce społecznej gospodarki rynkowej, w której istnieć będzie harmonijna równowaga pomiędzy indywidualną odpowiedzialnością człowieka za byt jego rodziny a solidarnością społeczną, jest procesem długotrwałym i trudnym.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JerzyKropiwnicki">W 1990 r. zapoczątkowano ten proces przebudowy i wówczas zaczęły się ujawniać wszystkie słabości gospodarki odziedziczonej po półwieczu rządów komunistycznych. Obnażona została fałszywa struktura produkcji nie dostosowanej do potrzeb rynku i do wymogów konkurencji międzynarodowej. Skutkiem tej wadliwej struktury było niewłaściwe wykorzystanie zasobów kraju, mała efektywność produkcji, nieprzejrzysta struktura kosztów oraz skażenia środowiska. Praktycznie biorąc, wszystkie ceny w tym dawnym układzie gospodarki były nieprawdziwe - od cen węgla i energii poczynając, na cenie pracy kończąc. Dodatkowym obciążeniem było i pozostało olbrzymie zadłużenie zagraniczne powstałe w latach siedemdziesiątych, a dramatycznie powiększone w ciągu lat następnych.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#JerzyKropiwnicki">Urealnienie rachunku ekonomicznego i szerokie wprowadzenie elementu konkurencji zagranicznej było szokiem dla polskich przedsiębiorstw. Stara, zmonopolizowana struktura w pierwszym okresie zareagowała w sposób właściwy monopolom, tzn. skokiem cen i ograniczeniem rozmiarów produkcji. Te negatywne reakcje zostały dodatkowo wzmocnione przez zdarzenia polityczne lat 1990–1991, takie jak zjednoczenie Niemiec, rozpad RWPG, upadek ZSRR. W konsekwencji produkt krajowy brutto w 1991 r. był o 18% niższy od wytworzonego w 1989 r. Przewiduje się, że w 1992 r. nastąpi dalszy spadek o ok. 2% w stosunku do roku 1991. Tak więc w okresie 1989–1992 produkt krajowy brutto obniży się w sumie o ok. 20%. Podkreślić należy, że w tym samym czasie nakłady inwestycyjne brutto zmaleją o ok. 18%, a spożycie o ok. 13%, przy czym spożycie z dochodów osobistych zmaleje o ok. 10%, podczas kiedy spożycie zbiorowe, finansowane z budżetu państwa, o ok. 17%. A zatem w procesie transformacji, jaką podjęła nasza gospodarka, spożycie było chronione. Następuje jednocześnie przesuwanie większości wydatków konsumpcyjnych na dochody osobiste ludności. Spadek produktu krajowego brutto był częściowo amortyzowany lepszym wykorzystaniem zapasów. Jest to szczególnie widoczne przy analizie zmian w nakładach inwestycyjnych. Stopa inwestycji nieznacznie wzrosła i utrzymywała się na niskim poziomie lat osiemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#JerzyKropiwnicki">Począwszy od kwietnia br. w procesach gospodarczych obserwuje się pewne zjawiska pozytywne i pewne zjawiska negatywne, które - i jedne, i drugie - stały się podstawą formowania programu na rok bieżący i na rok następny. Od kwietnia br. obserwujemy powolny wzrost produkcji przemysłowej. Ogólne rozmiary tej produkcji po 8 miesiącach są niższe tylko o 0,8% w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku. Zwiększa się udział sektora prywatnego. W produkcji przemysłowej udział tego sektora wyniósł po I półroczu 27% wobec 21,5% przed rokiem. Wzrasta wydajność pracy w przemyśle, co jest potwierdzeniem faktu, że rozpoczęły się procesy proefektywnościowe i antyrecesyjne w tym dziale. Niestety, tegoroczne warunki klimatyczne spowodowały straty w produkcji rolniczej. Skutki tego będziemy odczuwali jeszcze przez znaczną część następnego roku.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#JerzyKropiwnicki">W ciągu 8 miesięcy obroty handlowe z zagranicą charakteryzowały się wzrostem wpływów z eksportu towarów o 12,1%, przy wypłatach za import na nie zmienionym poziomie w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku. W rezultacie obroty zamknęły się dodatnim saldem w wysokości ponad 1 mld dolarów USA (w roku ubiegłym saldo było ujemne i wyniosło 80 mln dolarów).</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#JerzyKropiwnicki">Przebieg procesów realnych w gospodarce wskazuje, że gospodarka byłaby zdolna przełamać w bieżącym roku trend recesyjny, jednak zostało to zahamowane wysoce niekorzystną sytuacją w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#JerzyKropiwnicki">Obserwowanej poprawie wskaźników dotyczących zmian ilościowych nie towarzyszy równie znaczna poprawa sytuacji finansowej podmiotów gospodarczych. Wskaźnik rentowności produkcji od kilku miesięcy oscyluje wokół 3,3%, a zyskowność jest nadal ujemna i po 7 miesiącach wynosi ok. 8 zł straty na każde 1000 zł przychodu. Zahamowany jednak został proces zwiększania się liczby przedsiębiorstw deficytowych. W lutym 46,4% podmiotów zamykało swą działalność stratą, a w lipcu ich odsetek zmalał do 44,2%. Udział tej grupy w przychodach przedsiębiorstw, wynoszący w lutym 25,4%, obecnie szacowany jest na poziomie ok. 24,2%.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#JerzyKropiwnicki">Pomimo utrzymywania się silnych prokosztowych impulsów o charakterze zewnętrznym w stosunku do przedsiębiorstw, podmioty gospodarcze w roku bieżącym o wiele lepiej niż w latach ubiegłych adaptują się do nowych warunków działania. Sprzyja temu rosnący udział sektora prywatnego w gospodarce i rozpad niektórych dużych struktur przedsiębiorstw państwowych, a także postęp w budowie instytucji rynkowych, w tym powstanie lokalnych rynków pracy. Przedsiębiorstwa wykorzystały również stworzone w bieżącym roku nieliczne możliwości konkurowania z importem na rynku wewnętrznym oraz szansę na niepogarszanie efektywności eksportu.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#JerzyKropiwnicki">Zarysowane powyżej akcenty pozytywne, wskazujące na szansę zapoczątkowania procesu przełamywania recesji, nie mogą przesłaniać szeregu dodatkowych problemów i zjawisk negatywnych. Przede wszystkim należy dostrzec, że w roku 1992 nie został zahamowany trend spadkowy rozmiarów nakładów inwestycyjnych. Postępuje dekapitalizacja majątku narodowego, a zdolność do akumulowania środków na odtworzenie i rozwój jest nadal niska. Nie funkcjonują w sposób prawidłowy mechanizmy alokacji wolnych środków finansowych. Wynika to przede wszystkim z niedorozwoju instytucji rynkowych decydujących o alokacji (system bankowy, giełda, fundusze inwestycyjne, kasy pożyczkowe), ale także i z ogólnie odczuwanego niedoboru środków. Adaptacyjność podmiotów gospodarczych mogłaby być większa, gdyby mogły one uruchomić programy restrukturyzacyjne i inwestycyjne. Dotyczy to całej gospodarki, wszystkich działów gospodarki narodowej, dotyczy to całego przemysłu, w tym również przemysłu obronnego. Przeszkadza tym tendencjom w jakimś stopniu bariera niedoboru środków własnych, wynikająca częściowo z obciążenia wyniku finansowego, oraz utrzymująca się trudna dostępność kredytów na rynku krajowym, także kredytów zagranicznych, oraz słabe sygnały alokacyjne płynące z rynku i brak długofalowych programów restrukturyzacyjnych w skali gospodarki narodowej, a w przypadku przedsiębiorstw sektora państwowego również niejasne perspektywy prywatyzacyjne.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#JerzyKropiwnicki">Rok 1992 przyniósł dalsze zmiany w sytuacji dochodowej ludności. Wedle obserwacji pewnych zjawisk zewnętrznych narasta rozwarstwienie dochodów gospodarstw domowych. Przemawiają za tym następujące fakty:</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#JerzyKropiwnicki">— rosnąca nadal, choć w tempie coraz wolniejszym, wolniejszym niż w roku ubiegłym, rejestrowana liczba bezrobotnych,</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#JerzyKropiwnicki">— utrzymujący się od stycznia br. spadek realnej płacy w grupie pracowników 6 podstawowych działów gospodarki,</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#JerzyKropiwnicki">— rosnąca liczba właścicieli i pracowników w sektorze prywatnym,</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#JerzyKropiwnicki">— spadek realnej wartości przeciętnych świadczeń emerytalno-rentowych,</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#JerzyKropiwnicki">— utrata oczekiwanych dochodów rolników dotkniętych klęską suszy i potencjalny wzrost dochodów pozostałych producentów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#JerzyKropiwnicki">Zmiany w strukturze dochodów rodzin nakładają się na istotne przekształcenia struktury wydatków gospodarstw domowych, wynikające ze zmian w cenach żywności oraz wydatków o charakterze sztywnym, takich jak opłaty na utrzymanie i eksploatacje mieszkań, opłaty komunikacyjne oraz podatki.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#JerzyKropiwnicki">Ograniczeniu ulega także dostępność do usług finansowanych do niedawna w całości z budżetu - opłaty za leki, sanatoria, niektóre usługi służby zdrowia. Powoduje to z jednej strony wzrost liczby rodzin ubiegających się o wsparcie świadczeniami socjalnymi z zakładów pracy lub z pomocy społecznej, a z drugiej strony narastanie nastrojów frustracji i pesymizmu w grupach zawodowych niepewnych swojej przyszłości. Rośnie poczucie alienacji i wrogości wobec reform i grup, które są w stanie wykorzystywać nowe rozwiązania systemowe do pomnażania swych dochodów i wyraźnej poprawy sytuacji bytowej.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#JerzyKropiwnicki">Zasygnalizowane wyżej, a trudne do skwantyfikowania, procesy przemian w dochodach sprawiają, że konsumpcja większości gospodarstw domowych jest zmniejszona, ogranicza się do dóbr podstawowych, występuje więc niewielka elastyczność cenowa. Grupa, ciągle jeszcze najliczniejsza, utrzymująca się z pracy w sektorze publicznym, ma wysoce ograniczone możliwości oszczędzania, zakupu artykułów trwałej konsumpcji czy inwestowania. Grupa potencjalnych inwestorów jest ciągle jeszcze nieliczna i niezbyt zasobna w kapitał.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#JerzyKropiwnicki">Budżet jest znacznym kreatorem popytu w skali gospodarki narodowej. Od 2 lat wydatki budżetu podlegają istotnym ograniczeniom oraz głębokim zmianom strukturalnym. Rosną w budżecie wydatki związane z obsługą długów i koniecznością finansowania osłony społecznej dla grup najsilniej dotkniętych skutkami procesu transformacji, to znaczy dla bezrobotnych, najuboższych oraz emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#JerzyKropiwnicki">Niedobór dochodów powoduje, że maleje rola budżetu jako stymulatora procesów restrukturyzacyjno-modernizacyjnych. Ograniczone są wydatki na inwestycje publiczne, na restrukturyzację sektorów, na postęp naukowo-techniczny oraz na kreowanie instytucji rynkowych. Budżetu nie stać na stosowanie ulg podatkowych mogących sterować zachowaniami podmiotów gospodarczych. Maleją w budżecie wpływy od przedsiębiorstw państwowych, a jednocześnie brak jest skutecznych instrumentów pozwalających na egzekucje podatków od rozwijającego się sektora prywatnego.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#JerzyKropiwnicki">Narastający deficyt budżetu państwa spowodowany jest głównie opóźnieniem w zapoczątkowaniu procesu transformacji systemu finansowania sfery budżetowej oraz systemu ubezpieczeń społecznych, którego budżet jest pełnym gwarantem. W rezultacie sztywne wydatki budżetu z tytułu spłaty zadłużenia oraz dopłat do ubezpieczeń społecznych z jednej strony ograniczają możliwości finansowania wydatków bieżących i majątkowych, a z drugiej, wobec braku wydolności, jeśli chodzi o dochody, powodują narastanie długu wewnętrznego. W konsekwencji po 8 miesiącach budżet wykorzystuje ponad połowę kredytów uruchomionych w systemie bankowym.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#JerzyKropiwnicki">Za podstawę polityki pieniężnej w 1992 r. uznano kształtowanie podaży pieniądza na takim poziomie, aby jego nadmiar nie stał się samoistnym czynnikiem inflacji, a jednocześnie, aby niedostatek pieniądza nie utrudniał procesów gospodarczych. W związku z tym przyjęto zasadę, iż wzrost podaży pieniądza będzie uzależniony głównie od przewidywanego wzrostu produktu krajowego i prognozowanej stopy inflacji. Rośnie jednak znaczenie czynników spowalniających obieg pieniądza, wydłużających jego drogę w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#JerzyKropiwnicki">Gwałtownie wzrosła liczba podmiotów funkcjonujących w gospodarce, powstało wiele nowych rynków, które do tej pory nie istniały, nastąpiło znaczne otwarcie gospodarki polskiej na wymianę z zagranicą. Są to zjawiska pozytywne.</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#JerzyKropiwnicki">Zarówno zatem proces transformacji gospodarczej, jak i słaby rozwój instytucji charakterystycznych dla gospodarki rynkowej i niedowład w ich funkcjonowaniu w naturalny sposób wzmagają globalny popyt na pieniądz. Wzrost zapotrzebowania na pieniądz ze strony sektora gospodarczego nie znajduje bezpośredniego odzwierciedlenia w zgłaszanym popycie na kredyt w sektorze bankowym. Wynika to przede wszystkim z wysokiej ceny kredytu oraz ze wzrostu wymagań banków dotyczących gwarancji spłaty, co z kolei jest wynikiem negatywnych doświadczeń poprzednich okresów i bieżącej sytuacji gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#JerzyKropiwnicki">Niedostateczne jest tempo rozwoju instytucji rynku kapitałowego. Nie mogą nabrać pożądanego tempa procesy przekształceń własnościowych, nie osiąga możliwej skali absorpcja kapitałów zagranicznych. W efekcie nie wykształcają się właściwe dla gospodarki rynkowej mechanizmy i kryteria alokacji wolnych środków finansowych. Słaba aktywność inwestycyjna podmiotów gospodarczych nie pozwala na szybką poprawę efektywności i konkurencyjności gospodarki. Nadal kapitał sektora prywatnego, a także część środków napływających z zagranicy, lokuje się w dziedzinach pozwalających na osiąganie szybkich zysków, z reguły trudnych do skontrolowania przez budżet.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#JerzyKropiwnicki">Jeżeli przedstawiam te wszystkie problemy tak otwarcie, to czynię to dlatego, by Wysoka Izba, podejmując decyzje co do kierunków polityki gospodarczej w roku następnym, także w tym zakresie, w jakim one rzutować będą na dalsze lata, miała świadomość wszystkich ograniczeń i uwarunkowań, w jakich te decyzje przyjdzie nam podejmować.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#JerzyKropiwnicki">Przebudowa gospodarki, tak aby mogła ona sprostać nowym potrzebom, wymogom i mechanizmom, wymaga ożywionej działalności inwestycyjnej. Niezbędne jest bowiem uruchomienie części już posiadanego majątku produkcyjnego i rozwój nowych dziedzin gospodarki. Bez dokonania tej przebudowy związanej z rozwojem sektora prywatnego, a rozwój ten powinien nastąpić poprzez wykorzystywanie inicjatyw założycielskich i prywatyzację majątku państwowego - przy czym chcielibyśmy, by w coraz większym stopniu dokonywało się to poprzez inicjatywy założycielskie - nie będzie możliwe zbudowanie gospodarki zdolnej do wytworzenia produktu krajowego umożliwiającego znaczną poprawę warunków życia w kraju. Oznacza to jednak, że w nadchodzących latach musi rosnąć udział akumulacji w produkcie krajowym, a część przeznaczona na konsumpcję musi podlegać stabilizacji, hamowaniu.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#JerzyKropiwnicki">Konstruując założenia polityki społeczno-gospodarczej starano się dobrać instrumenty makroekonomiczne tak, by zachęcały do oszczędzania przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe. Nie były to łatwe decyzje, i to z wielu powodów; głównie dlatego, że transformacja ujawnia słabości różnych dziedzin gospodarki w zróżnicowanym tempie i w zróżnicowanej skali. Sprawia to, że różne regiony kraju i różne grupy społeczne doświadczają skutków transformacji w sposób niejednorodny, czasami dramatycznie rozbieżny.</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#JerzyKropiwnicki">W imię solidarności społecznej rząd musi dbać nie tylko o realizację celów makroekonomicznych, ale też musi tworzyć siatkę zapewniającą bezpieczeństwo społeczne najdotkliwiej odczuwającym destabilizację starych struktur grupom ludności i regionom. Jeśli chodzi o praktyczny wybór instrumentów polityki, oznacza to potrzebę kompromisu pomiędzy działaniami na rzecz przyspieszenia tempa transformacji oraz na rzecz wydatków częściowo rekompensujących jej koszty społeczne. Skala tego kompromisu uzależniana jest od społecznej aprobaty procesu reform, a także od możliwości finansowych gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#JerzyKropiwnicki">Oczywiście kompromis ten musi być przedmiotem negocjacji. Wybierając instrumenty działania w 1993 r. opierano się na następujących podstawowych założeniach - że niezbędny jest dalszy szybki rozwój sektora prywatnego, że konieczne jest pobudzanie koniunktury i że należy chronić stabilność pieniądza. Jednocześnie nie można dopuścić do przyspieszenia tempa wzrostu bezrobocia, drastycznej degradacji ekonomicznej niektórych regionów oraz powiększania się obszarów ubóstwa. Pierwsze z przyjętych założeń zamierza się realizować poprzez: ulgi inwestycyjne dla małych i średnich przedsiębiorstw w regionach zagrożonych wysokim bezrobociem, rozwój form szkoleń i doradztwa dla prywatnych inwestorów, programy prywatyzacji powszechnej i „Pakt o przedsiębiorstwie państwowym”, dążenie do ograniczenia impulsów kosztowych w produkcji i odstąpienie od konstrukcji dywidendy obligatoryjnej, co w połączeniu z przeszacowaniem majątku zwiększa zdolność przedsiębiorstw do inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-7.31" who="#JerzyKropiwnicki">Temu celowi, tzn. prywatyzacji i pobudzaniu zdolności do inwestowania, służyć będą także działania na rzecz pobudzania eksportu oraz zachowanie realnej wielkości popytu na rynku wewnętrznym. Utrzymanie popytu wewnętrznego i stymulowanie eksportu, połączone z ograniczoną liczbą bodźców prowadzących do wzrostu kosztów wytwarzania, sprzyjać powinno podtrzymaniu i rozwojowi koniunktury gospodarczej. Działania stymulujące inwestycje i koniunkturę gospodarczą mogą przynieść pozytywne rezultaty jedynie w warunkach stabilności pieniądza. W roku 1993 dwa elementy tej stabilizacji mają znaczenie kluczowe. Po pierwsze, uzdrowienie dochodów budżetu państwa poprzez usprawnienie procedury poboru podatków, zwiększenie wpływu dochodów z podatków pośrednich, jak np. podatek od towarów i usług, oraz zapewnienie bardziej równomiernego wpływu dochodów do budżetu. Służy temu przejście na rozliczanie comiesięczne nagród i premii z zysku połączone z odpowiednią wpłatą do budżetu oraz kumulatywne pobieranie podatku od dochodów osób fizycznych. Po drugie, ograniczenie inflacji, czemu służyć będą te same działania, które wspierają koniunkturę, oraz te instrumenty, które nakierowane są na powstrzymanie nadmiernego wzrostu wynagrodzeń i innych dochodów ludności. Chcąc spełnić trzy wymienione cele, niezbędne jest ograniczenie skali deficytu budżetowego. Wymaga to m.in. wyjątkowo ostrożnego, selektywnego, wyważonego stosowania ulg i zwolnień podatkowych oraz racjonalnego wydatkowania środków z budżetu państwa na inwestycje publiczne, a ponadto organizowania siatki pozabudżetowych zasileń procesu inwestowania i oddłużania podmiotów, w tym także absorpcji kredytów i środków „pomocowych”, zagranicznych na ten cel. Wreszcie wymaga to racjonalizacji wydatków na różnorakie cele społeczne. To ostatnie jest kompromisem najtrudniejszym. Dlatego też rząd zamierza poprzez reformę podatku dochodowego od osób fizycznych wygospodarować środki, które pozwolą zminimalizować ograniczenie dochodów tych grup ludności, które finansowane są w całości lub w części z budżetu, a więc pracowników sfery budżetowej, bezrobotnych oraz emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-7.32" who="#JerzyKropiwnicki">Odstąpienie od waloryzacji progów w skali tego podatku oraz wprowadzenie dodatkowego przedziału opodatkowania dla dochodów najwyższych może być postrzegane jako działanie skierowane przeciw osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą. Z takimi zarzutami spotkaliśmy się. Jednak ta grupa obywateli może dzięki przekształceniu formy prawnej, w jakiej prowadzi działalność gospodarczą, doprowadzić do rozgraniczenia opodatkowania dochodów firmy i dochodów osobistych. Ponadto część dochodów przeznaczonych na zakupy akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw, obligacji skarbu państwa oraz na inwestycje w regionach zagrożonych bezrobociem może być wyłączona z opodatkowania. Byłaby to jedyna droga pozyskania środków dla budżetu, pozwalająca na zmniejszenie skali opodatkowania podmiotów gospodarczych bez uciekania się do administracyjnych sposobów podtrzymywania koniunktury.</u>
          <u xml:id="u-7.33" who="#JerzyKropiwnicki">W 1993 r. będą kontynuowane podjęte już w ramach programów priorytetowych rządu zasadnicze reformy w takich kluczowych dziedzinach, jak: finansowanie ubezpieczeń społecznych, edukacji, ochrony zdrowia oraz rożnych form pomocy bezrobotnym. W ubezpieczeniach społecznych reforma będzie zmierzać do likwidacji monopolistycznej pozycji Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i wprowadzenia zróżnicowanych sposobów ubezpieczenia od różnego ryzyka obywatela i jego rodziny.</u>
          <u xml:id="u-7.34" who="#JerzyKropiwnicki">Opracowane zostaną zasady tworzenia - oprócz funduszu świadczeń emerytalno-rentowych - funduszu ubezpieczeń zdrowotnych, ubezpieczeń od wypadków i inwalidztwa, a także utraty pracy. Powstanie tych funduszy nie będzie jednak oznaczać automatycznego odstąpienia od ponoszenia części wydatków na ubezpieczenia społeczne przez budżet państwa. Budowa nowego systemu ubezpieczeń jest bowiem procesem, który musi potrwać co najmniej kilka lat. Nakłady na edukację i ochronę zdrowia należy postrzegać jako specyficzny rodzaj inwestycji, w głównej mierze finansowany przez państwo z podatków zarówno indywidualnych, jak i płynących od podmiotów gospodarczych. Celem reformy w tych dziedzinach będzie przede wszystkim stworzenie procedur pozwalających na kontrolę wydatków oraz wykorzystanie funduszy pozabudżetowych na szybki rozwój i modernizację.</u>
          <u xml:id="u-7.35" who="#JerzyKropiwnicki">Szczególnym problemem jest kwestia wspierania bezrobotnych. Zasiłek musi być traktowany jako wsparcie przejściowe i najmniej pożądane ze społecznego punktu widzenia. Środki głównie powinny być kierowane na umożliwienie bezrobotnemu powrotu do czynnej działalności ekonomicznej przez ewentualne przekwalifikowanie, podjęcie pracy w nowym miejscu czy też podjęcie działalności na rachunek własny. Dlatego rząd zamierza wspierać szczególnie inwestujących w regionach zagrożonych bezrobociem strukturalnym, wykorzystywać środki pomocy zagranicznej na wspieranie inicjatyw gospodarczych w tych regionach. Skala bezrobocia, wynikająca z koniecznej w okresie transformacji restrukturyzacji i modernizacji aparatu wytwórczego, jest przejściowo bardzo duża. Dlatego też zmieniać się musi obciążenie pracodawców na rzecz Funduszu Pracy, a pracobiorcy muszą także łożyć na ten fundusz w ramach ubezpieczenia przed ryzykiem utraty pracy. Dopiero połączone środki finansowe obu tych grup i budżetu umożliwią bardziej aktywne rozwiązywanie problemów bezrobocia. W polityce zatrudnienia specjalny nacisk musi być położony na zwiększenie szacunku dla pracy. Obserwowana obecnie tendencja do pozostawania pewnych grup permanentnie na zasiłkach pomocy społecznej i de facto uchylania się od pracy powoduje nadmierne obciążenie kosztami pomocy społecznej dochodów osób ekonomicznie aktywnych.</u>
          <u xml:id="u-7.36" who="#JerzyKropiwnicki">W wyborze instrumentów polityki społeczno-gospodarczej na rok 1993, oprócz zarysowanych wyżej koniecznych działań skutkujących w najbliższym okresie, rząd nie może i nie chce poniechać długofalowych prac wdrażających reformę systemu gospodarczego. Najbardziej pilne z tych prac zostały już podjęte w ramach pięciu programów priorytetowych, a dalsze będą sukcesywnie opracowywane i realizowane w kolejnych programach rządu. Zmierzają te programy do całkowitej zmiany zasad działania przedsiębiorstw pozostających własnością skarbu państwa i równocześnie istotnego ograniczenia sfery własności państwowej w gospodarce. Rok 1993 z tego punktu widzenia będzie rzeczywiście przełomowy.</u>
          <u xml:id="u-7.37" who="#JerzyKropiwnicki">Chciałem państwu przypomnieć, że w tym roku udało nam się przekroczyć 50% zatrudnienia w sferze prywatnej. Jeżeli chodzi o zajęcia pozarolne, to 50% jeszcze nie osiągnęliśmy, choć w znacznej mierze przybliżyliśmy się do tego. W przyszłym roku prawdopodobnie i produkt krajowy, i wielkość zatrudnienia będą w ponad 50% lokowane w tej sferze. Rok 1993 będzie z tego punktu widzenia czasem intensywnych prac legislacyjnych i organizacyjnych, mających na celu zmianę sposobu spełniania przez państwo funkcji właścicielskich. Państwo musi także odzyskać swoją sprawność w spełnianiu podstawowych funkcji wobec społeczeństwa, tzn. sprawność organizmu zdolnego do egzekwowania ustalonych zasad porządku prawnego, w tym zwłaszcza prawa własności obywateli i podmiotów gospodarczych, przestrzegania uczciwej konkurencji i ustalonych norm bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, a także ochrony interesów obywateli poza granicami kraju i gwarancji bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-7.38" who="#JerzyKropiwnicki">Programy priorytetowe rządu, nakreślając linię długofalowych przekształceń i reform systemowych, wyznaczają organom administracji państwowej kierunki najpilniejszych działań. O ostatecznym kształcie tych działań przesądzi jednak parlament, aprobując projekty poszczególnych ustaw. Parlament zadecyduje także o wielkości środków, jakie będą mogły być angażowane w tworzenie nowych instytucji demokratycznego państwa. Z oceny finansów publicznych na rok 1993 wynika niestety, że na podjęcie działań reformatorskich będziemy mogli przeznaczyć bardzo szczupłe środki, jednakże nie sposób odkładać prac legislacyjnych i organizacyjnych aż do momentu wygospodarowania wystarczających środków finansowych, przeciwnie - instytucje gospodarki rynkowej należy tworzyć już teraz, tak aby można było w przyszłości dokonywać dzięki nim odpowiedniej alokacji, umiejscowienia środków finansowych w gospodarce. Rząd ma również nadzieję, że dyskusja nad zamierzeniami zawartymi w programach priorytetowych pozwoli na skonsolidowanie wokół tych propozycji inicjatyw obywateli i samorządu oraz reprezentantów życia gospodarczego, czyli tych, dla których budowa praworządnego, demokratycznego państwa o gospodarce społeczno-rynkowej jest celem i środkiem realizacji interesów osobistych i grupowych.</u>
          <u xml:id="u-7.39" who="#JerzyKropiwnicki">Wysoka Izbo! Chciałbym obecnie przedstawić, na przykładzie podstawowych danych dotyczących gospodarki narodowej ujętej w proporcjach makro, wobec jakiego wyboru naprawdę stoimy. Program, który rząd przedstawia Wysokiej Izbie, zakłada, że w przyszłym roku produkt krajowy wytworzony brutto będzie o 2% wyższy niż w tym roku, że spożycie ogółem wzrośnie o 1,3%, że akumulacja brutto i inwestycje brutto wzrosną o 3,3%. Program ten zakłada, że saldo handlu zagranicznego w przyszłym roku będzie dodatnie i zamknie się kwotą 600 mln dolarów, że produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wzrośnie o 1,7%, a spożycie ogółem na 1 mieszkańca będzie w roku przyszłym o 1% wyższe niż w roku obecnym. Zakłada też, że liczba zarejestrowanych bezrobotnych wprawdzie wzrośnie, ale stopa bezrobocia nadal nie przekroczy 20% w odniesieniu do ogółu zatrudnionych w gospodarce. Jest to w dalszym ciągu wskaźnik wielce niezadowalający, który musi budzić niepokój, chciałbym jednak zwrócić uwagę, że jest on o wiele korzystniejszy od zakładanego w prognozach odnoszących się do końca bieżącego roku, których z lękiem wysłuchiwaliśmy na jego początku. Program ten zakłada wreszcie, że przyszłoroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych będzie niższy od istniejącego w roku bieżącym i nie przekroczy 40%. Jeżeli chodzi o średnie roczne tempo wzrostu cen, liczone od grudnia do grudnia, nie przekroczy ono 30%.</u>
          <u xml:id="u-7.40" who="#JerzyKropiwnicki">Wysoka Izbo! Oczywiście, ten program budzi i będzie budził rozmaite kontrowersje. Nie będę tu mówił o politycznych, bo te są oczywiste, i choćby geografia obecności na tej sali wskazuje, jakiego są rodzaju. Chciałbym, aby istniała świadomość, że będzie on także budził różnego rodzaju kontrowersje na płaszczyźnie filozofii społecznej i teorii gospodarki. Nie jest on do końca dzieckiem jakiegokolwiek nurtu czy jakiejkolwiek szkoły myślenia, nad wszystkimi jednak ma tę przewagę, że oparty jest na realiach i doświadczeniach, na tym, co przeżywaliśmy i przeżywamy w ostatnim okresie. Ma też jeszcze jedną cechę - stawia niestety nas wszystkich wobec bardzo trudnego wyboru: czy będziemy akceptowali sytuację, w której będą rosły uprawnienia coraz to liczniejszej grupy społeczeństwa, uprawnienia, dla których coraz trudniej będzie znaleźć pokrycie ze względu na malejące środki, czy też te szczupłe środki przesterujemy w ten sposób, by pobudzić gospodarkę i stworzyć szansę na wzrost dobrobytu powszechnego. Dziękuję państwu za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-7.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że Sejm ustalił w debacie nad tymi punktami porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła poselskie w zależności od ich liczebności przyjęty dla debaty długiej, tj. w granicach od 10 do 70 minut, oraz określił czas wystąpień posłów nie zrzeszonych na 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#WiesławChrzanowski">Dyskusję rozpoczniemy po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#RyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę zgłosić wniosek formalny. Z uwagi na obfitość danych zawartych w wystąpieniu ministra Kropiwnickiego na temat założeń polityki społeczno-gospodarczej, prosiłbym o wydrukowanie i dostarczenie wszystkim posłankom i posłom tekstu tego wystąpienia. Sądzę też, że gdybyśmy otrzymali tekst wystąpienia pani premier, mogłoby to być początkiem bynajmniej nie złej tradycji w tej Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WiesławChrzanowski">Jest już w druku i będzie za chwilę doręczone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#RyszardSmolarek">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WiesławChrzanowski">Dyskusję rozpoczniemy po przerwie, która będzie trwała 40 minut - do godz. 11.10.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#WiesławChrzanowski">Zanim ogłoszę przerwę, proszę o wysłuchanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PiotrKrutul">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędą się posiedzenia następujących Klubów Parlamentarnych:</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PiotrKrutul">— NSZZ „Solidarność” w górnej palarni;</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PiotrKrutul">— Polskiego Stronnictwa Ludowego w sali nr 106;</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PiotrKrutul">— „Ruch dla Rzeczypospolitej” w siedzibie klubu oraz posiedzenia Grup Parlamentarnych:</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PiotrKrutul">— Polsko-Szwedzkiej w saloniku nr 105 w starym Domu Poselskim;</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PiotrKrutul">— Polsko-Filipińskiej (posiedzenie konstytucyjne) w pokoju nr 100 w starym Domu Poselskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WiesławChrzanowski">Ogłaszam przerwę do godz. 11.10.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 33 do godz. 11 min 14)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JacekKurczewski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JacekKurczewski">Otwieram dyskusję nad wystąpieniem prezesa Rady Ministrów oraz nad Założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#JacekKurczewski">Jako pierwszy w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojusz Lewicy Demokratycznej zabierze głos pan poseł Józef Oleksy. Przygotuje się pan poseł Bronisław Geremek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozmiary zapaści polskiej gospodarki i dramatycznie pogłębiająca się nędza znacznej części społeczeństwa nie pozwalają na stosowanie wobec przedkładanych dziś przez rząd Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. taryfy ulgowej. W przekonaniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej przyjęcie trafnych założeń, a następnie właściwe potwierdzenie ich w budżecie na 1993 r. będzie miało rozstrzygające znaczenie dla powodzenia polskich reform i spożytkowania wyrzeczeń ponoszonych od kilku lat przez społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JózefOleksy">W przeciwieństwie do tych przedstawicieli rządu, którzy w swoich publicznych wypowiedziach bagatelizują znaczenie samych założeń oraz dzisiejszej debaty, uznajemy przedłożenie rządowe za klucz do odpowiedzi na pytanie: Czy istniejący układ władzy ma koncepcję wyjścia państwa z głębokiego kryzysu społeczno-gospodarczego, czy też jego dalsze trwanie prowadzić będzie do utrzymywania się tego kryzysu?</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#JózefOleksy">Wychodząc z tego przekonania uważamy, że w dzisiejszej dyskusji stanowczo odrzucić trzeba względy taktyczne oraz osobiste sympatie wobec pani premier czy też niektórych innych członków rządu. Jedynym kryterium muszą tu być względy merytoryczne. W tej zaś płaszczyźnie przedłożone przez Radę Ministrów, po 3 miesiącach oczekiwań, założenia polityki społeczno-gospodarczej muszą spotkać się z ostrą, krytyczną oceną. Na taką zdecydowaną ocenę składają się dwie grupy uwarunkowań, z których pierwsza związana jest ze stopniem ogólności dokumentu rządowego, druga zaś wynika z błędów i braków w przedstawionych ocenach i zapowiadanych kierunkach działań.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#JózefOleksy">Rząd przedstawił dokument o charakterze opisowo-literackim, którego stopień ogólności nie może stanowić podstawy ukierunkowania projektu budżetu państwa, co już samo w sobie czyni ten dokument mało użytecznym. W wielu punktach jest to dające się interpretować w dowolną stronę pięknosłowie bez rzeczywistej treści. Niespójność i hasłowość nie pozwalają ocenić, czy za poszczególnymi sformułowaniami kryje się poważniejsze myślenie koncepcyjne, czy są to tylko puste deklaracje. Osłabia to tym samym możliwość dostrzeżenia w założeniach takich naszych od dawna zgłaszanych postulatów, jak choćby społeczne ukierunkowanie gospodarki rynkowej, nacisk na pozytywną politykę wobec przedsiębiorstw państwowych czy uznanie związku między polityką gospodarczą i społeczną. Tej oceny nie może zmienić fakt równoległego przedstawienia propozycji „Paktu o przedsiębiorstwie państwowym”, tym bardziej że dziś coraz wyraźniej widać, iż znaczna część zawartych w projekcie tego paktu rozwiązań ma charakter pozorny.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#JózefOleksy">Mnogość trafnie nawet brzmiących preferowanych celów, przy równoczesnym akcentowaniu w założeniach zamiaru niepowiększania w 1993 r. tegorocznego poziomu deficytu, dotacji i dochodów budżetu, podważa realność składanych zapowiedzi. Zdaje się to świadczyć bądź o braku zdolności rządu do faktycznego dokonania wyboru preferowanych celów, z równoczesnym wskazaniem instrumentów i środków ich realizacji, bądź może być przejawem propagandowego traktowania przez gabinet składanych zapowiedzi, bądź wreszcie może być efektem braku umiejętności przewidywania gospodarczego. Z tą ostatnią możliwością będziemy mieli wkrótce do czynienia w związku z wnioskiem o zmianę nierealistycznej już ustawy budżetowej na rok obecny, która - przy sprzeciwie Sojuszu Lewicy Demokratycznej - została przyjęta głosami tych samych sił politycznych, które obecnie domagają się jej pilnej nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#JózefOleksy">Wysoki Sejmie! Brak niezbędnych wskaźników ekonomicznych i życzeniowa retoryka, znana w przeszłości z różnych dokumentów, nie mają jednak decydującego znaczenia dla naszego krytycznego stanowiska wobec przedłożenia rządowego. Nasze stanowcze „nie” dla tego dokumentu wynika z niebezpieczeństw kryjących się w jego błędnych ocenach i zapowiedziach, które mówią nie o zmianie, lecz o kontynuacji.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#JózefOleksy">Parlamentarny klub lewicy demokratycznej odrzuca tezę, według której źródła recesji związane są w pierwszym rzędzie - w opinii rządu - z kosztami reformy i zniknięciem tradycyjnych rynków zbytu. Przy wszystkich rzeczywistych obciążeniach z przeszłości, upadek polskiej gospodarki wynika w dużej mierze z błędów popełnionych przez zmieniające się ekipy rządowe po roku 1989. Chodzi o błędy związane ze zbyt głębokim liberalizmem gospodarczym, z brakiem polityki przemysłowej i rolnej, błędy w systemie fiskalnym, błędną koncepcję polityki prywatyzacji, politykę świadomego dławienia wpędzonych w pułapkę zadłużenia przedsiębiorstw państwowych, naiwne liczenie na szybki napływ kapitału zagranicznego czy drakońską politykę antyinflacyjną. Podstawą reform może być tylko szczegółowe przemyślenie tych błędów i zaproponowanie niezbędnych zmian i korekt. Jak można składać dziś zapowiedzi kontynuacji polityki, która w ostatnich 3 latach doprowadziła do 40% recesji gospodarczej, 2,5 mln bezrobotnych, 25% spadku dochodu narodowego, 30% spadku dochodów realnych ludności, upadku przedsiębiorstw państwowych, nie spotykanego dotychczas regresu w rolnictwie, w budownictwie mieszkaniowym i katastrofalnej sytuacji finansów publicznych?</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#JózefOleksy">Klub lewicy demokratycznej uważa za nieuzasadnione przekonanie rządu o ograniczeniu zjawiska inflacji oraz o tym, że samo ograniczenie konsumpcji wystarczy do pobudzenia inwestycji. Nasz niepokój budzą kolejne pomysły utworzenia nowych struktur ponad przedsiębiorstwami, w postaci tzw. funduszy skarbu państwa, których idea jest praktycznie powtórzeniem znanych z przeszłości od jak najgorszej strony zjednoczeń. W naszym przekonaniu te sztucznie tworzone, pseudokomercyjne organy staną się źródłem synekur dla całej rzeszy weteranów obecnego układu politycznego, w niczym nie przybliżając przedsiębiorstw państwowych do zachowań rynkowych. Nie będzie naszej zgody na pomysły obniżenia kwoty bazowej waloryzacji emerytur i rent, co przy spadku płacy realnej musiałoby prowadzić do jeszcze szybszego zubożenia emerytów i rencistów. Nie zgodzimy się na dyskretne przemilczanie problematyki minimum socjalnego ani też na groźne zapowiedzi dotyczące zamrożenia w 1993 r. ustawowego mechanizmu waloryzacji płac w sferze budżetowej. Popierając zainteresowanie rządu gospodarstwami rodzinnymi na wsi, nie możemy aprobować założeń, w których nie ma koncepcji twórczego wykorzystania ogromnego potencjału pracowników państwowych gospodarstw rolnych. Trudno nam poważnie potraktować twierdzenie o utrzymaniu preferencji dla badań naukowych, kiedy nie jest tajemnicą, że zmniejszenie wydatków na badania w Polsce nie ma precedensu na świecie, co obrazuje fakt, że jeśli w 1989 r. przeznaczyliśmy na naukę ponad 2% dochodu narodowego, to w 1990 r. już 1,2%, w 1991 r. - 0,8%, a w roku bieżącym będzie to prawdopodobnie 0,5%, przy mniejszym dochodzie narodowym. Jaki więc sens w tej sytuacji ma mówienie o utrzymaniu preferencji? Ze zdziwieniem przyjąć też trzeba brak w założeniach jakiekolwiek próby nowego myślenia w sprawach polityki pieniężno-kredytowej, przy równoczesnym podtrzymaniu szkodliwej doktryny realnie dodatniej stopy procentowej. Trudno również zrozumieć brak w przedłożeniu koncepcji polityki przemysłowej, o której tyle już słów wypowiedziano na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Utarła się już niedobra praktyka, że kiedy klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawia swoje krytyczne uwagi o propozycjach rządowych, to w odpowiedzi - obok oskarżeń o komunistyczną destrukcję i rzekomo antyreformatorską postawę - słyszymy o braku alternatywy. Jest to stanowisko, którego nie możemy podzielić. Sami z tego miejsca wielokrotnie przedstawialiśmy konstruktywne propozycje. Ich treść odnaleźć można w stenogramach. Będą dziś o nich mówić również moi koledzy klubowi. Warto przypomnieć istotę niektórych naszych postulatów programowych.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#JózefOleksy">Klub sojuszu lewicy za szczególnie ważne uznaje faktyczne przyjęcie naszego postulatu o ukierunkowaniu reform gospodarczych na tworzenie podstaw społecznej gospodarki rynkowej, w której cele ekonomiczne i społeczne nie będą sobie przeciwstawiane, zaś o konkretnych rozwiązaniach decydować będą nie względy doktrynalne, ale efektywność społeczno-ekonomiczna. Takie podejście wymaga zdecydowanej zmiany traktowania procesu prywatyzacji, który nie może być rozpatrywany jako cel sam w sobie.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#JózefOleksy">Społeczna gospodarka rynkowa jest niemożliwa bez aktywnej roli państwa w gospodarce, przejawiającej się, naszym zdaniem, m.in. w:</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#JózefOleksy">— aktywnej polityce przemysłowej i rolnej, opartej na równouprawnieniu wszystkich sektorów gospodarki, bez względu na ich formę własności,</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#JózefOleksy">— konsekwentnej polityce finansowej, pobudzającej produkcję, gwarantującej tanie kredyty dla inwestycji w produkcji eksportowej i w budownictwie mieszkaniowym, które przy realizacji celów społecznych związanych z zapewnieniem miejsc pracy i przy zapewnieniu realizacji potrzeb mieszkaniowych mają wszelką szansę stać się lokomotywą polskiej gospodarki,</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#JózefOleksy">— zapewnieniu niezbędnej infrastruktury gospodarki,</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#JózefOleksy">— zapewnieniu ochrony rynku wewnętrznego przed importem konsumpcyjnym, m. in. za pomocą podniesienia cła i wprowadzenia kontyngentów.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#JózefOleksy">Za fundamentalne uznajemy proprodukcyjne przeorientowanie warunków działania przedsiębiorstw państwowych. Wymaga to jednoznacznego odstąpienia od podatkowego dyskryminowania tych przedsiębiorstw, m.in. przez całkowite odejście od popiwku i dywidendy obligatoryjnej, przez radykalne oddłużenie tych przedsiębiorstw wobec budżetu. W naszym przekonaniu droga do wyzwolenia produkcji w tych przedsiębiorstwach wiedzie w pierwszej kolejności przez ich urynkowienie, przez prywatyzację zarządzania w nich w ramach systemu kontraktów menedżerskich, przez ich restrukturyzację, a dopiero w następnej kolejności przez prywatyzację własności przy szerokim zastosowaniu udziału pracowników.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#JózefOleksy">Tylko z pozoru te postulaty są obecne w przedłożonych dziś założeniach rządowych. Z samego faktu, że o części z nich mówi się w tym dokumencie oraz w projekcie „Paktu o przedsiębiorstwie państwowym”, nie wynika bowiem, niestety, faktyczne ich uwzględnianie.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani premier przedstawiła dziś rządowe wyliczenie celów i kierunków zamierzonego działania. Trudno nie uznać wraz z panią premier, że rząd musi rozwiązywać naprawdę potężne problemy. Nasza ocena nie dotyczy więc intencji rządu, lecz tego, co świadczy o jego zdolności do pokonania tych problemów. Nie odnajdujemy w przedstawionych założeniach jasnej koncepcji i dobrego instrumentarium. Znana jest wielka ułomność kolejnych rządów w prognozowaniu zjawisk i przewidywaniu wskaźników ekonomicznych. To prawda, że stoimy przed wielkimi wyzwaniami. Nie są to jednak tylko wyzwania dla sił reformatorskich, zwłaszcza gdy nie bardzo już dziś wiadomo, co pani premier rozumie pod tym pojęciem. To jest wyzwanie również dla społeczeństwa, które dziś słyszy przynajmniej wprost, że jego bieda będzie narastać. Sprawiedliwość od niedawna zastąpiono pojęciem solidarności społecznej. Byt człowieka i rodziny musi być w harmonii z solidarnością społeczną - mówi pani premier. Oznacza to tyle co nic. Tak samo jak nie bardzo wiarygodne jest stwierdzenie, że wkroczyliśmy już na drogę rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#JózefOleksy">Nie popieramy tych założeń, choć dostrzegamy te próby poszukiwań, które zbiegają się z niektórymi naszymi ocenami. Sojusz Lewicy Demokratycznej nie jest przecież opozycją, która czyha na każde niepowodzenie rządu i życzy mu zawsze źle. Jednakże stojąc na gruncie obrony interesów ludzi pracy najemnej, nie znajdujemy podstaw do uznania, że rząd na bazie tego programu nie zmarnuje ciężkich wyrzeczeń ponoszonych dziś przez miliony Polaków.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Bronisława Geremka, który wystąpi w imieniu Klubu Parlamentarnego „Unia Demokratyczna”. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Waldemar Pawlak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#BronisławGeremek">Panie Marszałku! Pan poseł Oleksy namawia do porzucenia sympatii do pani premier. Otóż i ja, i mój klub po zapoznaniu się z dokumentem założeń polityki społeczno-gospodarczej byliśmy w zasadzie skłonni porzucić naszą sympatię do pani premier i wystąpić właśnie z takim pełnym poczuciem realizmu. Ale pani premier wygłosiła przemówienie i cała sympatia wróciła, a nawet jeszcze więcej, panie pośle, bardzo przepraszam zatem,...</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#BronisławGeremek">... że mówić będę nie tyle emocjonalnie, ile mówić będę o programie, który pani premier w imieniu rządu przedstawiła, o programie, który dotyczy całego naszego kraju. Sądzę, że powinniśmy próbować ustosunkować się także do tego, co dziś zostało zarysowane.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#BronisławGeremek">Wysoki Sejmie! Założenia polityki społeczno-gospodarczej są dokumentem w swojej jakby koncepcji, strukturze, poetyce zatrutym i nie ma na to rady. Jest to dokument pewnego systemu zarządzania krajem, pewnego sposobu myślenia o kraju i po prostu nie przystaje on do nowych potrzeb. Dlatego właśnie tego dokumentu, który mój przedmówca ze znajomością rzeczy analizował, nie jestem w stanie w pełni zrozumieć. Przypuszczam, że dotyczy to właśnie kluczowego problemu. Założenia te nie mogą i nie są ani dokumentem, który przekonuje opinię publiczną o programie, ani też nie są podstawą dla wytworzenia parlamentarnego układu wokół tego, jak będziemy budować budżet. To sprawia, że stają się one dokumentem czytelnym dopiero po wysłuchaniu przemówienia prezesa Rady Ministrów. Sądzę, że mądrą propozycją jest, ażeby nowe sformułowania ustawowe nadały bieg w pracy nad budżetem, programem gospodarczym i stosunkiem parlamentu do rządu. W gruncie rzeczy dziś się to właśnie stało, dlatego że dzisiaj uzyskaliśmy pewną strategiczną wizję działań rządu i uzyskaliśmy także zapowiedź konkretnych działań, zawartą w udostępnionych nam wczoraj dokumentach dotyczących programów rządowych. Może zabrzmi to - gdy mówię w imieniu jednego z ugrupowań koalicji rządowej - niezbyt fortunnie, ale chcę podkreślić, że te dokumenty otrzymaliśmy wczoraj. Sądzę, że większy udział parlamentu, ugrupowań politycznych, opinii publicznej w formułowaniu programów rządu wyszedłby na dobre także procesowi parlamentarnego przyjęcia tych dokumentów.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#BronisławGeremek">Uważamy, że założenia polityki społeczno-gospodarczej powinny zostać przekazane do komisji, powinny stać się przedmiotem normalnej pracy parlamentu. Największe znaczenie przywiązujemy do najbliższych decyzji budżetowych, przed którymi staniemy w związku z nowelą budżetową, i następnie dotyczących budżetu 1993 r. W tej perspektywie to, co przedstawiła pani premier, jest pewną propozycją myślenia. Jesteśmy istotnie w sytuacji zagrożenia bytu państwa, bo rzeczywiście jest tak, że nie ma państwa silnego, które ma chorą gospodarkę. Może ono mieć i silne policje, i wysokie szubienice, ale gdy ma chorą gospodarkę, będzie zawsze słabe. Otóż w tej chwili jesteśmy krajem, który ma słabą gospodarkę, i to jest priorytet narodowy; krajem, który przeżywa kryzys finansów publicznych, w którym - po pewnych oznakach pozytywnych - jest zagrożony bilans płatniczy; krajem, w którym dokonuje się dekapitalizacja i rozkład infrastruktury technologicznej. Gdy takie zdanie się wypowiada, to jakby trudno to przełożyć na realność.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#BronisławGeremek">Pozwolą państwo, że tylko jeden raz skorzystam z przywileju historyka i odwołam się do odległego przykładu - Hiszpanii XVI w. Była ona krajem wspaniałym, krajem, który odkrył Nowy Świat, przed którym stanęły bogactwa, kopalnie złota, handel międzynarodowy. Wszystko było dla Hiszpanii otwarte. I Hiszpania sama, poprzez własne decyzje zmarnowała te szanse, na trzy stulecia stała się chorym organizmem gospodarczym Europy, dlatego, że potrafiła tylko jedno - skonsumować te bogactwa: w prestiżu, w politycznych konfliktach i w jedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#BronisławGeremek">Gdy się mówi to w biednym kraju, w którym sfera nędzy się rozszerza, to trudno zdać sobie sprawę, że to naprawdę jest historyczny wybór. Jeden z publicystów niedawno napisał, że gdyby rządy postsolidarnościowe rozpoczęły się w momencie, gdy jako ostatni przywódca komunistyczny oddałby rządy Gomułka, a nie ten, który je oddał, to może inny byłby punkt startu. Rzeczywiście, gdy sobie przypomnimy, to tak właśnie było. Tzn. chodzi o moment, w którym główną troską jest oszczędność, budowanie infrastruktury, a potem przychodzi element polityki konsumpcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#BronisławGeremek">Otóż gdy przemawiam teraz i jest moim przywilejem to, że zabieram głos jako drugi mówca, mam chęć polemizować z tym, o czym mówił przed chwilą przedstawiciel Sojuszu Lewicy Demokratycznej i wiedzą państwo, jak łatwa byłaby polemika z tym obrazem zapaści gospodarczej, ruiny pracowników najemnych, których jedynym obrońcą jest właśnie ta grupa. Ale chciałbym powiedzieć państwu, że, w moim przekonaniu, musimy się teraz ustrzec przed tylko takim myśleniem, że to wszystko, przed czym stoimy, jest winą starego systemu. Każdy to wie. Minęły trzy lata i pamięć społeczna jest krótka. Musimy mówić w kategoriach przyszłości - co robić? Otóż ten problem, co robić, oznacza, czy jesteśmy w stanie zaakceptować program, który po raz pierwszy został w takich słowach przedstawiony, który jest programem wzrostu gospodarki polskiej, programem, który w ciągu 10 lat ma podwoić dochód narodowy. W ciągu 10 lat - to wydaje się niemożliwe, ale jeżeli tego się nie dokona, to Polska pozostanie w tej sferze Trzeciego Świata, do której zsuwała się przez dziesięciolecia. Wówczas nie ma żadnej możliwości, żeby język europejskich szans Polski był językiem realnym. To zaś jest realne.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#BronisławGeremek">Jeżeli jednak tak ten program rozumieć, to oznacza to, że trzeba zaakceptować także to, że przez 5 lat połowa wzrostu ma iść na akumulację. Otóż gdy znowu przełożyć to na język prostej polityki, to oznacza to, że trzeba się zastanowić nad tym, jak następne pokolenia będą oceniać to pokolenie, które podejmowało strategiczne decyzje o przyszłości kraju. Jeżeli nie potrafimy w tej chwili stworzyć takiej szansy dla wzrostu gospodarczego, jeżeli nie potrafimy stworzyć takiej szansy, że będzie inwestowanie w potencjał gospodarczy kraju, to wtedy my, polski parlament, bierzemy na siebie odpowiedzialność za decyzje, które zapadły.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#BronisławGeremek">Uważamy, że problemem podstawowym jest stworzenie sensownej sytuacji gospodarczej, w której każdy człowiek z inicjatywą, z talentem i z przedsiębiorczością znajdzie satysfakcję. To jest problem, który także dotyczy praktykowanej polityki. Jeżeli bowiem system podatkowy będzie przede wszystkim motywowany najłatwiejszym mechanizmem fiskalnym, to wówczas nie powstanie taka szansa, która będzie wspierać i rozwijać przedsiębiorczość polską. I to nie jest problem interesu niewielkiej grupy polskich przedsiębiorców, polskich ludzi kapitału. To jest problem całego społeczeństwa. Kto bowiem tworzy stanowiska pracy w sytuacji niesprawnej gospodarki, gdy z dnia na dzień wyrzuca się ludzi i nie daje się im pracy? Tworzy je przedsiębiorczość ludzi. Myślę, że groźba tego polskiego piekła, w którym zawsze z dołu ściągają, jeżeli któryś nad smołę próbuje się wybić, jest w tej chwili problemem motywacji politycznych, przed którymi stoimy.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#BronisławGeremek">Inicjatywa, przedsiębiorczość - to oznacza także tworzenie szansy do realizacji procesu odnowy gospodarczej. Sądzimy także, że by taki program modernizacji gospodarki, państwa, życia publicznego był możliwy, musi uzyskać on społeczną akceptację, musi uzyskać pewien typ zaangażowania ludzi, którzy dostrzegą w tym, co czynią w tej chwili, swój własny interes dnia dzisiejszego, a także interes przyszłości. To wymaga nie tylko informacji, lecz także stworzenia rozsądnych mechanizmów dialogu z wielkimi siłami społecznymi, który sprawi, że program modernizacji zyska sobie poparcie.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#BronisławGeremek">Czy jest możliwe, ażeby takiego poparcia dla programu modernizacji udzieliły wielkie społeczne środowiska: środowisko robotników przemysłowych i środowisko rolników? Myślę, że często odnosimy takie wrażenie z gier politycznych, które się toczą w parlamencie i poza parlamentem, że scena polityczna zaczyna przypominać step. Otóż trzeba sobie powiedzieć, że Polska to nie jest Sicz zaporoska, na której pojawiać się będą watażkowie i atamani, którzy próbować będą na społecznych frustracjach budować takie polityczne mechanizmy, które mogą obalić państwo polskie. I to trzeba powiedzieć wszystkim tym, którzy próbują demagogią budować swój własny polityczny autorytet i swój własny kapitał, bo kapitał polityczny podlega także prawom formowania i niszczenia się kapitału i niechaj oni wiedzą, że opinia publiczna jest w stanie właściwie ocenić ten typ działań. Po prostu nie opłaca się tak wykorzystywać społecznych frustracji.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#BronisławGeremek">Czy jednak jest możliwość uzyskania społecznego poparcia, poparcia tych wielkich środowisk dla programu modernizacji? Jeśli chodzi o środowisko robotnicze, rząd zaproponował „Pakt o przedsiębiorstwie państwowym”. Nad sprawą tego paktu w moim klubie nadal trwa debata. Nie jesteśmy pewni, czy wszystkie zaproponowane tam mechanizmy odpowiadają potrzebom nowoczesnej gospodarki. Nie jesteśmy pewni, czy związkom zawodowym nie jest przypisana nadmierna rola w procesie formowania modelu prywatyzacji. Chcemy o tym nadal debatować. Natomiast doceniamy podstawową intencję tego programu, mianowicie że nie można przeprowadzić takiego procesu modernizacji gospodarki, prywatyzacji przedsiębiorstw, jeżeli nie uzyska się społecznego przyzwolenia. Jeżeli bowiem tego przyzwolenia nie będzie, to oskarżenie o to, że wiecznie tam właśnie jest złodziejstwo, będzie blokowało wszystkie inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#BronisławGeremek">Sądzimy, że to jest droga budowania poparcia społecznego tych wielkich środowisk dla programu modernizacji. Czy jest to możliwe w odniesieniu do rolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#BronisławGeremek">W sytuacji, gdy nadal mamy konserwatywną strukturę rolnictwa, klub Unii Demokratycznej uważa, że głównym problemem jest stworzenie warunków do tego, żeby polska wieś się modernizowała. To oznacza także zmianę struktury, i to zmianę struktury, której rolnik obawiać się nie powinien. Jeżeli w tej chwili jesteśmy jednym z nielicznych krajów w Europie, w którym 1/3 ludzi zajmuje się nadal rolnictwem, to spokojnie trzeba mówić, że jest szansa dla rolników. Jeżeli potrafi się ją wykorzystać, jeżeli stworzy się na wsi to samo, co się czyni w Portugalii czy w Hiszpanii, to dlaczego u nas by się to miało nie udać? Główną rzeczą nie jest obrona starej struktury, lecz obrona ludzi, żeby mieli oni szansę przyzwoitego życia. Tego powinniśmy strzec. Sądzimy, że jest możliwe, ażeby program modernizacji, który proponuje rząd Hanny Suchockiej, uzyskał poparcie środowisk rolniczych i dialog ze środowiskami rolniczymi tego powinien dotyczyć. Chodzi o to, by nie ochraniać starych struktur, ale przeciwnie, tworzyć warunki do strukturalnej zmiany polskiej wsi i tworzyć takie warunki, w których chroni się interes ludzi, natomiast nie chroni się interesów starych struktur, bo to całą gospodarkę, a przede wszystkim polską wieś, wciągałoby w zapaść, z której nie ma wyjścia.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#BronisławGeremek">Proszę Państwa! W takiej sytuacji, jak ta, w której debatujemy nad programem gospodarczym, jest pewna pokusa, żeby dokonywać oceny, która dotyczy tylko rządu, która dotyczy sprawności jego funkcjonowania i zasadności jego programu. Chciałbym tutaj powiedzieć, że gdy występuję w imieniu jednego z klubów, to występuję w imieniu pewnego grupowego interesu - mam świadomość tego - i podejmuję polemikę z innymi klubami, zwłaszcza tymi, które należą do opozycji. Ale jest pewne pole, które powinno być polem zgody, mądrej zgody, mianowicie takie, w którym jest odniesienie do racji narodu, do racji państwa. Otóż jeżeli spojrzeć w tej chwili na oceny polskiej sytuacji formułowane przez instytuty gospodarcze, to powtarza się w nich podobna nuta jak w dzisiejszym przemówieniu pani premier, mianowicie że Polska jest krajem wielkich i nie docenionych szans. Jednocześnie jest ona krajem, w którym nie ma ani problemu podziału na dwie republiki, ani konfliktów etnicznych, ani wojny narodowej - jest tylko spór partii politycznych i jest bezwładny parlament. Otóż trzeba sobie zdać sprawę, że to także jest element myślenia o gospodarce. Zatem w konkluzji chciałbym powiedzieć - i powiem to jako członek parlamentu, a nie tylko członek mojego klubu i w jego imieniu występujący - że przyszłość kraju zależy od tego, na ile potrafimy określić sobie to pole minimum politycznego, w którym powiadamy: jest zgoda, a od którego zależy przyszłość kraju. I potem będziemy się spierać, reszta gry niechaj się toczy na pozostałych polach.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#BronisławGeremek">Słowem, nie tylko potrzebny jest rozumny rząd - i te słowa prawdy mówię do pani premier, już bez sympatii - ale potrzebny jest także, Wysoki Sejmie, rozumny parlament, myślący w kategoriach odpowiedzialności za państwo, a także w kategoriach odpowiedzialności przed historią, bo to jest historyczny moment. Jesteśmy, czy chcemy tego czy nie, historycznym parlamentem. Nie tylko dlatego, że mamy tę jedynkę w numeracji, ale dlatego, że jesteśmy odpowiedzialni za decyzje, od których zależy przyszłość naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Waldemar Pawlak wystąpi w imieniu Parlamentarnego Klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Przygotuje się pani poseł Janina Kraus.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoki Sejmie! Formując swój rząd pani premier prosiła o trzy miesiące na zredagowanie konkretnego programu. Byliśmy tym zdziwieni. Wiele osób w rządzie pani premier Suchockiej kontynuuje wszak swą ministerialną karierę od roku 1989. Spodziewaliśmy się, że tworząc rząd dobrze wiedzieli, dlaczego tak postępują i co chcą w naszym kraju zrobić. Po raz kolejny czekaliśmy na jasny program. Otrzymaliśmy nie program, lecz założenia programowe o dużym stopniu ogólności. Oczywiście - jak zawsze - w takim zbiorze życzeń każdy może znaleźć dla siebie jakieś mile brzmiące hasło. PSL znajduje np. współgrające z naszym programem sformułowania o randze oszczędzania i potrzebie wzrostu inwestycji. Ten kierunek spotkałby się z naszym poparciem, gdyby nie fakt, że po raz kolejny zamiast konkretnych zobowiązań otrzymujemy obietnice i zapowiedzi, jak to nam będzie w przyszłości dobrze. Wiele słów, niekiedy nawet bardzo wzniosłe słowa, ale skoro tak, to i nasze stanowisko klubowe dotyczyć będzie spraw najogólniejszych.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#WaldemarPawlak">W pierwszej kolejności konieczne jest jasne definiowanie celów i określenie hierarchii, dopiero potem metod i sposobów realizacji. Istotną wadą prezentowanego przez rząd dokumentu jest właśnie brak jasnego określenia spraw zasadniczych: po pierwsze - polskiej racji stanu, po drugie - społecznej gospodarki rynkowej, po trzecie - powszechnej prywatyzacji, po czwarte - oceny sukcesów i błędów polityki ostatnich lat.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#WaldemarPawlak">Sprawa pierwsza - polska racja stanu. W założeniach brakuje odpowiedzi, jak rząd rozumie polską rację stanu w obliczu integrujących się Niemiec i rozpadającej się Rosji. Warto się nad tym poważnie zastanowić, zwłaszcza w świetle naszych historycznych doświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#WaldemarPawlak">Sprawa druga - społeczna gospodarka rynkowa. Pierwsze zdanie założeń brzmi: „Przekształcanie gospodarki ma doprowadzić do powstania w Polsce społecznej gospodarki rynkowej, w której istnieje harmonijna równowaga między indywidualną odpowiedzialnością człowieka za byt jego rodziny a solidarnością społeczną”. Kiedy rozważa się zagadnienie solidarności społecznej, to podstawowe pytanie brzmi: Na jakiej zasadzie powinna się opierać solidarność między tymi, którzy żyją z własnej pracy, a tymi, którzy żyją z kapitału? Zasadą solidarności społecznej powinno być uznanie pierwszeństwa pracy przed kapitałem. Ta zasada implikuje doniosłość takich celów społecznych, jak zatrudnienie i sprawiedliwy podział dochodu narodowego. Tak więc idea solidarności społecznej nie powinna być rozumiana w tym sensie, że ludzie pracy mają być solidarni ze światem kapitału niezależnie od tego, jak kapitał traktuje świat pracy, jak kształtuje się podział dochodu narodowego, jak przedstawia się stan zatrudnienia w skali globalnej. A tak właśnie chce się rozumieć solidarność społeczną w rządowych założeniach polityki społeczno-gospodarczej. Dlatego Polskie Stronnictwo Ludowe sądzi, że czas zaprzestać posługiwania się hasłami, jak czarownik, który na wszystkie choroby zna tylko dwa lub trzy zaklęcia. Czas postawić pytania: Za jaką gospodarką rynkową jesteśmy, za jaką prywatyzacją, czy i za jakim przyspieszeniem? - i jasno sformułować odpowiedzi na nie.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#WaldemarPawlak">Na rynku jedni rządzą, a drudzy padają. Taki jest jego mechanizm. Radzi sobie wielki producent, zawodowy makler, ale jaką szansę ma na rynku urzędnik państwowy? Czy tą szansą są nieformalne prowizje? Jaką szansę ma robotnik najemny? Czy szansa jest wtedy, gdy wyniesie coś z zakładu albo gdy zrobi fuchę? Jaką szansę ma nauczyciel? Na jakim przetargu sprzeda swoją pracę?</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#WaldemarPawlak">Wysoki Sejmie! To są dramatyczne pytania, przed którymi stają dziś miliony ludzi. Gdy do wymienionych sytuacji dodamy dyrektora, któremu bardziej opłaca się bankructwo firmy niż dbałość o jej interesy, rolnika, od którego nie oczekuje się, by dużo i dobrze produkował, to otrzymamy nie tylko obraz naszej gospodarki, ale obraz społeczeństwa, któremu grozi ekonomiczna i moralna zagłada.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#WaldemarPawlak">Polskie Stronnictwo Ludowe jest za urynkowieniem takich dziedzin jak handel i cieszymy się z osiągnięć, które mamy ostatnio w tej dziedzinie. Jesteśmy za urynkowieniem obiegu informacji, za kontrolowanym rynkiem w dziedzinie produkcji podstawowych dóbr, za aktywną rolą państwa w polityce rolnej, za tworzeniem rolnikom szans obok rolnictwa - ale przeciwko urynkowieniu stosunków rodzinnych, przeciwko takiemu jak obecnie urynkowieniu funkcjonowania aparatu państwowego, bo oznacza to taką korupcję, jakiej dotąd nie było. Urzędnikom państwowym i pracownikom najemnym trzeba należycie płacić, by mogli jako konsumenci nakręcać rozwój gospodarki. Trzeba im dać satysfakcję z tego, że służą uczciwemu państwu.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#WaldemarPawlak">Czy rząd uważa, że bez podjęcia tych trudnych spraw można zbudować program, który wyprowadzi nasze społeczeństwo z zapaści, nie tylko gospodarczej, ale i moralnej, który przywróci właściwy stosunek do pracy? Uważamy, że wolny rynek nie jest najlepszym rozwiązaniem wszystkich spraw państwa i społeczeństwa. Stąd polityka gospodarcza, polityka państwa powinna być kształtowana przy uwzględnieniu różnych interesów społecznych i różnych filozofii gospodarczych czy społecznych, zwłaszcza jeśli oczekuje się dalszych wyrzeczeń.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#WaldemarPawlak">Myślę, że warto tu pozwolić sobie na małą dygresję i rozważyć nieco szerzej ten przykład historii Hiszpanii, o którym wspomniał pan prof. Geremek, zastanowić się nad miejscem produkcji, handlu i konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#WaldemarPawlak">Sprawa trzecia - prywatyzacja. Polskie Stronnictwo Ludowe jest za prywatyzacją, tyle że wyobrażamy ją sobie inaczej niż obecna ekipa rządowa. Trzy lata temu wkraczaliśmy zdecydowanie na tę drogę. Wydawało się, że nadeszły wreszcie dobre lata dla tych pracowitych i przedsiębiorczych ludzi - rolników, rzemieślników, przedsiębiorców - którzy w latach PRL utrzymali swoje prywatne gospodarstwa; że stworzymy w Polsce warunki, w których naprawdę najlepsi, najbardziej przedsiębiorczy będą mogli osiągnąć sukces. Początkowo wiele się poprawiało, lecz potem okazało się, że największą troską kolejnych prywatyzatorów jest sprawne, a nawet przyspieszone - tak, w tej dziedzinie są przyspieszenia - przejmowanie wielkich i dobrych przedsiębiorstw państwowych. Otóż prywatyzacja nie jest celem, lecz środkiem. Jest środkiem rozwoju gospodarczego i o tyle jest uzasadniona. Jeżeli prywatyzacja hamuje rozwój w wymiarze globalnym, to nie znajduje usprawiedliwienia. W założeniach czytamy: „nowy ustrój przedsiębiorstw powstanie w wyniku przyspieszenia prywatyzacji w większości przedsiębiorstw państwowych”. To zaś, czy efekty prywatyzacji własności państwowej w krótkim czasie będą porównywalne z efektami historycznego procesu rozwoju własności prywatnej w krajach kapitalistycznych, autorów założeń nie interesuje. Czy w tej sytuacji powszechną prywatyzację należy rozumieć jako powszechną koncentrację własności w rękach nowej nomenklatury?</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#WaldemarPawlak">Sprawa czwarta - ocena sytuacji i wnioski. Rząd w swych założeniach programowych nie tylko unika konkretów, nie tylko nie podejmuje spraw zasadniczych, które bolą całe społeczeństwo, lecz nie przedstawia rzeczowej oceny tego, co robiono dotąd. Czy rząd naprawdę myśli, że można zbudować dobry program bez rozliczenia zysków i strat, osiągnięć i pomyłek ostatnich lat? Rozumiemy, że na przykład Unia Demokratyczna nie jest zainteresowana, aby przedstawiać taki bilans. Nie bardzo jednak rozumiemy, dlaczego od wspomnień uchylają się Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe i Porozumienie Ludowe. Chyba że nie chcą ludziom przypominać, jaki program głosiły jeszcze wczoraj; chyba że - jak to niektórzy mówią - Unia ma w ZChN filię dla katolików, a w Porozumieniu Ludowym filię wiejską.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#WaldemarPawlak"> Ale jeśli tak, to rzetelniej zachowują się ludzie z Unii. Oni przynajmniej robią to, co zapowiedzieli.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W przedstawionych nam założeniach rząd jednoznacznie stwierdza, że nie ma odwrotu od drogi, na którą weszliśmy 3 lata temu. Jakże swojsko brzmi ta retoryka. Tymczasem na tej drodze jest nie tylko większe otwarcie na świat, większa wolność słowa, lepsze zaopatrzenie rynku, lecz także pełno afer i korupcji, odłogowana - nie z własnej winy - ziemia, bezrobocie i fizyczne zagrożenie tysięcy naszych obywateli w kraju i za granicą. Czy rząd naprawdę zamierza bezkrytycznie iść tą drogą? Radziłbym ją skorygować. Ale jak to zrobić, skoro rząd nie odróżnia sukcesów od porażek, jeśli minister tego rządu zapomniał o tym, jak to - jako działacz związkowy - obiecywał rolnikom, że litr mleka zrównoważy im litr paliwa, jeśli obniżamy bazę do rewaloryzacji rent i emerytur, jeśli wprowadzamy dodatkowy próg opodatkowania dochodów osobistych? Te pytania można mnożyć. Wszystkie te posunięcia w prostej linii zmierzają do dalszego obniżenia dochodów ludności, a w konsekwencji do spadku zapotrzebowania na produkty i usługi, do dalszego duszenia gospodarki. W propozycjach rządowych nie ma troski o to, jak umożliwić rozwój. Jest tylko próba mechanicznego traktowania społeczeństwa i państwa. Dlatego klub PSL uważa, że brak spójności w kluczowych dla naszej przyszłości sprawach dyskwalifikuje ten dokument. W tej sytuacji klub PSL stawia formalny wniosek o odrzucenie założeń i przekazanie ich rządowi do uzupełnienia.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#WaldemarPawlak">Wysoki Sejmie! W związku z tym wnioskiem chciałbym poruszyć jeszcze jedną, ostatnią już sprawę. W ostatnich miesiącach i tygodniach co i rusz słyszy się w środkach masowego przekazu o planach poszerzenia koalicji rządowej między innymi o PSL, przy czym mówi się o tym jak o zdjęciu książki z półki. W okresie pertraktacji wokół tworzenia rządu w czerwcu wykazaliśmy, że nie na każdych warunkach wchodzimy do rządu, nawet mając w nim premiera. Przedstawione nam założenia zamiast konkretnych zobowiązań, konkretnego programu oferują kontynuację tego, czego nie można uznać za jednoznacznie dobre. Oznacza to, że rząd i stojące za nim siły polityczne naprawdę nie wyciągnęły wniosków z przebiegu ostatnich lat i nadal nie zamierzają w sposób partnerski współpracować ani z PSL, ani ze społeczeństwem. Możemy się więc spodziewać coraz większej liczby konferencji prasowych i coraz intensywniejszych pouczeń.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pani poseł Janina Kraus w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Przygotuje się pan poseł Stefan Niesiołowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JaninaKraus">Pani Premier! Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już drugi rok realizowane są w Polsce przemiany ustrojowo-gospodarcze bez zatwierdzonych przez Sejm generalnych założeń polityki społeczno-gospodarczej. W ramach tych transformacji dokonywane są zmiany o nieodwracalnym, a katastrofalnym dla przyszłości Polski charakterze. Realizowane są one w ramach polityki, której generalne kierunki i założenia zostały przez społeczeństwo zanegowane w pierwszych wolnych i demokratycznych wyborach w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JaninaKraus">Podkreślam te fakty, ponieważ przedstawione obecnie przez rząd pani premier Hanny Suchockiej Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. wraz z uzupełniającymi je programami rządowymi niedwuznacznie deklarują zamiar kontynuowania dotychczasowej strategii i polityki. Wprost wyraża to zawarte w założeniach stwierdzenie: „dla gospodarki polskiej, dla polskiej racji stanu nie ma odwrotu od drogi, na którą weszliśmy 3 lata temu”. Jest to deklaracja w opinii Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej dyskwalifikująca założenia, gdyż w takim sformułowaniu zawiera się akceptacja dla dalszej aplikacji w Polsce metod i rozwiązań autorstwa międzynarodowych organizacji finansowych, a ostatnio także Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#JaninaKraus">Za odrzuceniem tych założeń przemawiają następujące okoliczności.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#JaninaKraus">Po pierwsze, założenia są ogólnikowe, najczęściej bez niezbędnej kwantyfikacji omawianych zjawisk i przedstawianych propozycji, wewnętrznie nie tylko niespójne, ale wręcz sprzeczne, a przy tym w częściach, które mogłyby być akceptowane, są zupełnie nierealne. Inny mankament to pominięcie w ogóle szeregu ważnych zagadnień. Można też w nich znaleźć dane budzące wątpliwości co do ich rzetelności.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#JaninaKraus">Po drugie, gospodarka polska została doprowadzona do stanu, w którym dalsza kontynuacja przyjętych w założeniach kierunków oraz konkretnych rozwiązań grozi już nie krachem gospodarczym, ale podcięciem podstaw biologicznej egzystencji dużej części społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#JaninaKraus">Po trzecie, dokument jest wyraźnie nie dopracowany. W znacznej części ma charakter wykazu problemów oraz harmonogramu prac programowych, które są bądź w toku, bądź dopiero mają być przez rząd podjęte w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#JaninaKraus">Po czwarte, w założeniach brakuje generalnej koncepcji rozwiązań problemów, warunkujących szanse znalezienia wyjścia z obecnej sytuacji społecznej i gospodarczej, a w konsekwencji także i politycznej.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#JaninaKraus">Założenia obejmują bardzo szeroki wachlarz zagadnień, a równocześnie też wiele propozycji rozwiązań szczegółowych. Całość konstytuują dwa główne cele.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#JaninaKraus">Pierwszy z nich to stworzenie w Polsce społecznej gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#JaninaKraus">Drugi - przezwyciężenie recesji.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#JaninaKraus">Obydwa są do przyjęcia i byłby sens szczegółowego analizowania zamieszczonych w dokumencie propozycji dotyczących sposobów ich osiągnięcia, gdyby umożliwiały one pozyskanie niezbędnych środków finansowych i rzeczywiście prowadziły do ożywienia gospodarki, a w rezultacie również do polepszenia warunków pracy i życia pracowników oraz ich rodzin. Niestety tak nie jest. Proponowane w założeniach rozwiązania stanowią kontynuację i rozwinięcie bądź uzupełnienie dotychczas realizowanych, z najgorszymi dla gospodarki i społeczeństwa skutkami. Szczegółowa ich analiza prowadzi do wniosku, że żadne korekty nic tutaj nie dadzą. Niezbędna jest zmiana generalnej koncepcji koniecznej transformacji gospodarczo-ustrojowej. Dlatego w moim wystąpieniu nie będę ustosunkowywała się do poszczególnych propozycji rządowych, lecz skoncentruję się na syntetycznym omówieniu kluczowych tylko problemów.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#JaninaKraus">Warunkiem wyprowadzenia gospodarki z obecnej kryzysowej sytuacji, zdaniem Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej, jest z jednej strony usunięcie jej technologiczno-technicznego i strukturalnego oraz organizacyjnego zacofania, a z drugiej - wyeliminowanie negatywnych skutków obecnego restrykcyjnego systemu ekonomiczno-finansowego. Spełnienie pierwszego z tych warunków wymaga ogromnych nakładów inwestycyjnych. Przekształcenia własnościowe tu nie wystarczą. Konieczna jest przebudowa strukturalna i techniczna. Założenia tego problemu nie uwzględniają. Spełnienie drugiego warunku wymaga radykalnej zmiany hierarchii celów szczegółowych i zupełnie nowych rozwiązań prawnych, ekonomicznych i finansowych. W gruncie rzeczy chodzi więc o całkowitą zmianę systemu ekonomiczno-finansowego. System ten powinien być oparty na zupełnie odmiennych od proponowanych w założeniach zasadach. W obydwu zaś przypadkach konieczne jest odstąpienie od podejścia ideologiczno-doktrynalnego i przyjęcie zasady, że poszukiwać należy takich rozwiązań, które w aktualnych warunkach, w danej dziedzinie, są z punktu widzenia długofalowych celów najbardziej efektywne.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#JaninaKraus">Wynika stąd przede wszystkim wniosek, że podstawowymi roboczymi celami nie mogą być: ani zrealizowana za wszelką cenę prywatyzacja, ani duszenie inflacji, ani wreszcie przystosowanie całego systemu społecznego, ekonomicznego oraz prawnego do rozwiązań stosowanych, choćby z największym powodzeniem, w krajach wysoko rozwiniętych. W tym kontekście nie do przyjęcia jest opieranie programu transformacji ustrojowo-gospodarczej i związanej z nią polityki społeczno-gospodarczej na: „wnioskach z historii rozwoju gospodarczego innych krajów”. Podobnie niedopuszczalne jest usiłowanie wprowadzenia w aktualnych warunkach rozwiązań, na które mogą sobie pozwolić kraje wysoko rozwinięte. W związku z tym trzeba stwierdzić, że skrajnie liberalny i monetarystyczny program przebudowy i usprawniania gospodarki był i jest w polskich warunkach nie do zaakceptowania. W szczególności gospodarki tej nie było stać ani na pełne otwarcie się na konkurencję z gospodarką krajów wysoko rozwiniętych, ani na przystosowanie naszej struktury cen do struktury cen na Zachodzie, ani wreszcie na rezygnację z systemu państwowych subwencji i wprowadzanie zupełnie sztucznego i, co więcej, niekorzystnego kursu dolara. To, co w założeniach we wszystkich tych dziedzinach zostało zaproponowane, a co ma chronić rynek krajowy przed nierówną i nieuczciwą konkurencją, to inicjatywy mocno spóźnione, a w części nawet czysto życzeniowe lub wręcz pozorowane.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#JaninaKraus">Podobnie wygląda rzecz z takimi absolutnie niezbędnymi działaniami, jak:</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#JaninaKraus">— znaczne zwiększenie i potanienie kredytu, nawet kosztem zwiększenia deficytu budżetowego;</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#JaninaKraus">— obniżenie podatków i nadanie im charakteru proinwestycyjnego, proeksportowego i proefektywnościowego;</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#JaninaKraus">— zwiększenie popytu krajowego, m.in. poprzez wzrost płac powiązany ze wzrostem efektywności;</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#JaninaKraus">— oddłużenie przedsiębiorstw; przeznaczenie znacznej części dochodów uzyskanych z prywatyzacji na inwestycje i tworzenie nowych miejsc pracy;</u>
          <u xml:id="u-22.18" who="#JaninaKraus">— promocja eksportu, w tym także zmniejszenie występujących w tej dziedzinie ograniczeń typu administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-22.19" who="#JaninaKraus">Chciałabym na marginesie powiedzieć, że ten właśnie kierunek myślenia Konfederacja Polski Niepodległej zaprezentowała już na początku tego roku, zgłaszając wniosek mniejszości w czasie debaty nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992. Tam również zawarliśmy nasze stanowisko odnośnie do deficytu budżetowego i polityki budżetowej, które tu można scharakteryzować w sposób następujący: po pierwsze, budżet należy traktować jako instrument usługowy wobec społeczeństwa; i po drugie, deficyt budżetowy, którego nie daje się uniknąć, należy traktować jako wynikowy. Dlaczego o tym mówię? Dlatego że Konfederacja na początku tego roku przewidywała wielkość deficytu budżetowego i praktyka przewidywania te pozytywnie zweryfikowała.</u>
          <u xml:id="u-22.20" who="#JaninaKraus">Brak zadowalających rozwiązań w dziedzinach, które wymieniłam wcześniej, stawia pod znakiem zapytania realność wszystkich propozycji dotyczących bezpieczeństwa socjalnego pracobiorców i całej tej części społeczeństwa, która żyje ze świadczeń społecznych. W tym miejscu warto dodać, że założenia wyraźnie niewystarczająco, a w wielu przypadkach zupełnie błędnie, stawiają problem warunków psychospołecznych determinujących szansę skutecznego dokonania koniecznych przeobrażeń technicznych, ekonomicznych, społecznych i politycznych. Szczególne wśród nich miejsce zajmują czynniki motywacyjne, w tym system płac, udział pracowników w zarządzaniu, a także poziom kwalifikacji zawodowych, system wartości i nawyków myślowych. W założeniach właściwie tylko jedno rozwiązanie w tej dziedzinie wydaje się rozwiązaniem szczęśliwym. Jest to propozycja powiązania części ruchomej płac z zyskiem.</u>
          <u xml:id="u-22.21" who="#JaninaKraus">Podsumowując tę ogólną część oceny, trzeba powiedzieć, że założenia nie wskazują na to, że rząd dopracował się własnej, dojrzałej, kompleksowej, wewnętrznie spójnej polityki społeczno-gospodarczej, zwłaszcza zaś polityki przemysłowej. Można odnieść wrażenie, że założenia są jedynie zbiorem mniej lub bardziej szczegółowo rozpracowanych fragmentów jakichś ogólnych tego typu opracowań wykonanych przez Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, OECD, inne międzynarodowe organizacje finansowe oraz EWG.</u>
          <u xml:id="u-22.22" who="#JaninaKraus">Chciałabym teraz przejść do oceny wybranych, szczególnie newralgicznych problemów. Warunkiem wyjścia z recesji i wykorzystania - posługując się tutaj retoryką założeń - „sił, jakie drzemią w społeczeństwie i tkwią w polskiej gospodarce” jest przeznaczenie odpowiednio dużych środków finansowych na inwestycje. Ich obecny udział (2% w stosunku do produktu krajowego brutto w 1991 r.) jest stosunkowo za niski. Pewną orientację w tym względzie daje przykład kosztów restrukturyzacji i przystosowania do standardów zachodnioniemieckich gospodarki wschodnich landów, należących w przeszłości do byłej NRD. Ogólna suma państwowych transferów wynosiła w podanym przypadku w 1991 r. ok. 150–160 mld marek. Ocenia się, że aby w 2000 r. Niemcy Wschodnie osiągnęły zbliżony do Niemiec Zachodnich poziom rozwoju gospodarczego, konieczne będą inwestycje rzędu co najmniej 120 mld marek rocznie. Jest to ocena Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Transfery środków finansowych z zachodniej części kraju do wschodniej w przeliczeniu na jednego mieszkańca tych terenów ocenia się na ok. 5,5 tys. dolarów, a więc wynosiły one wielokrotnie więcej od produktu krajowego brutto przypadającego na jednego mieszkańca Polski. Dodajmy jeszcze, że tereny byłej NRD zamieszkuje ludność przeszło o połowę mniej liczna niż ludność Polski. Już na tej podstawie można powiedzieć, że szacowane przez OECD dla Polski koszty przejścia do nowoczesnej gospodarki rynkowej rzędu 1 700 mld dolarów nie są wcale przesadzone. W świetle powyższych wielkości zawarte w założeniach stwierdzenie, iż wstępne oceny określają nakłady inwestycyjne w nadchodzącym dziesięcioleciu na kwotę prawie równą rocznej wartości produktu krajowego, jest chyba jakimś nieporozumieniem. Jak wiadomo krajowy produkt brutto na 1992 r. został wyceniony na 1 300 bln zł, co w przybliżeniu równa się ok. 100 mld dolarów, czyli na rok wypadałoby 10–13 mld dolarów.</u>
          <u xml:id="u-22.23" who="#JaninaKraus">Ta sprawa wymaga szczegółowego wyjaśnienia, o co zwracam się z tego miejsca do autorów założeń. Jest to kwestia ważna, ponieważ zrealizowanie programu dostosowawczego polskiej gospodarki do systemu gospodarczego Europy jest warunkiem uzyskania przez Polskę członkostwa we Wspólnotach Europejskich. A różnica, inwestowania jest zbyt duża, aby można było liczyć na jej wyrównanie przez pomoc zagraniczną. Jeśli zaś będziemy liczyć na środki, którymi polska gospodarka w jej obecnym stanie może dysponować, to albo w ogóle nigdy nie będziemy mieli szans na członkostwo we Wspólnotach Europejskich, albo, chcąc zrealizować program dostosowawczy, trzeba będzie skazać na śmierć kilkanaście milionów ludzi, dla których nawet na niezbędną pomoc społeczną środków po prostu nie wystarczy.</u>
          <u xml:id="u-22.24" who="#JaninaKraus">Nie tak dawno mówiłam z tej trybuny, że według moich szacunków koszty dotychczasowego procesu transformacji, wynikające m.in. ze zmniejszenia produkcji, tylko w ubiegłych dwóch latach oceniać można na około 35 mld dolarów. W tym kontekście wyraźnie daje się odczuwać brak nawet wzmianki o potrzebie renegocjacji układu o stowarzyszeniu Polski z EWG, natomiast zupełnie przerażające są zapowiedzi dalszej liberalizacji handlu z innymi wysoko rozwiniętymi krajami.</u>
          <u xml:id="u-22.25" who="#JaninaKraus">Drugi problem o zasadniczym znaczeniu to trudna i wciąż pogarszająca się sytuacja finansowa zarówno w skali całej gospodarki, jak też poszczególnych regionów. Rząd w założeniach określił ją jako katastrofalną. Należało więc oczekiwać, że odpowiednio dużo miejsca zajmą w nich: wyczerpująca, rzeczowa analiza przyczyn tego stanu rzeczy i propozycje realnych w polskich warunkach sposobów wyjścia z tej zapaści. Niestety, niczego takiego w założeniach nie ma, tymczasem problemy są.</u>
          <u xml:id="u-22.26" who="#JaninaKraus">Założenia nie zawierają przekonywających rozwiązań w dziedzinie polityki finansowej, które stwarzałyby realne szanse osiągnięcia deklarowanego, głównego celu polityki gospodarczej, jakim ma być przezwyciężenie recesji. Równocześnie przyjęte rozwiązania finansowe zakładają wprost niedopuszczalne - zdaniem mojego klubu - zamierzone ograniczenie bieżącej konsumpcji i co za tym idzie pogorszenie już i tak złej sytuacji socjalnej dużej części społeczeństwa. W tym kontekście przyjęty w polityce dochodowej cel, jakim ma być zachowanie realnej wartości popytu gospodarstw domowych, wydaje się fikcyjny. Ogólnikowość i niejasność założeń nie pozwala na szczegółową analizę przyczyn tych zasadniczych mankamentów. Są jednak podstawy, aby stwierdzić, że na pewno duże znaczenie mają cztery czynniki.</u>
          <u xml:id="u-22.27" who="#JaninaKraus">Pierwszy z nich to wysokie prawdopodobieństwo dalszego spadku produkcji oraz usług, a tym samym zmniejszenia materialnego pokrycia znajdującego się w obiegu pieniądza. Oznacza to ukrytą formę inflacji, ponieważ wymagać będzie wycofania części pieniędzy jako pieniędzy pustych poprzez odpowiednie zmniejszenie siły nabywczej przedsiębiorstw i ludności.</u>
          <u xml:id="u-22.28" who="#JaninaKraus">Czynnik drugi to wyraźne preferowanie w założeniach wzrostu dochodów budżetowych opartego na fikcyjnym pieniądzu (który powstaje w wyniku np. obligatoryjnego przeszacowania części majątku trwałego, co nominalnie tylko zwiększy wielkość środków finansowych na pokrycie przez przedsiębiorstwa amortyzacji), podwyższenie podatku obrotowego lub wprowadzenie wysokiego podatku od wartości dodanej, a także wzrost odsetek z tytułu nie spłaconych tzw. złych długów i kredytów zaciągniętych przez wzajemnie zadłużone przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-22.29" who="#JaninaKraus">Czynnik trzeci to planowe nakręcanie przez państwo inflacji poprzez systematyczne podnoszenie urzędowych cen energii elektrycznej, mimo iż energetyka osiąga stosunkowo wysoki dodatni wynik finansowy netto. Takie same skutki przyniesie „sukcesywna ekonomizacja czynszów”.</u>
          <u xml:id="u-22.30" who="#JaninaKraus">Wreszcie czynnik czwarty to zapowiedź utrzymania pełzającego kursu walutowego ustalanego w relacji do koszyka walut. Już tylko to założenie przekreśla realizację wymienionych w innych miejscach dokumentu możliwości ochrony rynku wewnętrznego czy promowania eksportu.</u>
          <u xml:id="u-22.31" who="#JaninaKraus">Osobny problem stanowi oddłużenie przedsiębiorstw. Przyjęta w założeniach zasada selektywności wydaje się słuszna, lecz przy obecnym stanie ekonomiczno-finansowym przedsiębiorstw proponowane rozwiązania nie stwarzają szans pożądanych efektów. Zdaniem Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej najważniejszymi kryteriami podziału przedsiębiorstw i zróżnicowania sposobów ich oddłużenia powinny być: geneza i źródło powstawania zadłużenia. Umorzone i przerzucone na skarb państwa powinny być długi wraz z odsetkami, które powstały w wyniku bądź niewywiązania się budżetu z jego zobowiązań finansowych, bądź też niekorzystnej dla przedsiębiorstw polityki gospodarczej rządu. Tak jest np. w wypadku sztucznego zaniżania urzędowych cen zbytu węgla.</u>
          <u xml:id="u-22.32" who="#JaninaKraus">Kolejna sprawa to lansowana w założeniach generalna tendencja do przerzucania podstawowych dotąd funkcji inwestycyjnych, socjalnych i opiekuńczych państwa na samorządy lokalne i nie adresowane bliżej inicjatywy prywatne. Tego typu rozwiązania są sensowne i możliwe w krajach, gdzie produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca wynosi od kilkunastu do ponad 20 tys. dolarów. W Polsce ta metoda może być uważana za tragiczną w skutkach dla społeczeństwa próbę pozbywania się odpowiedzialności przez państwo za problemy, które powstały w wyniku jego doktrynalnej polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-22.33" who="#JaninaKraus">I wreszcie dwie ostatnie kwestie, ściśle zresztą ze sobą związane, to znaczy prywatyzacja i udział załóg w zarządzaniu. Z założeń wynika niedwuznaczny wniosek, że rząd, przyjmując prywatyzację jako jeden z podstawowych priorytetów polityki społeczno-gospodarczej, nie ma dotąd jasnej wizji przekształceń własnościowych. Prywatyzacja traktowana jest jako panaceum na dotychczasowe niedomogi sektora państwowego, ale uzasadnienia dla tak pojmowanej jej roli sprowadzają się do niewiele mówiących sloganów, które nie pozostają w funkcjonalnym związku z rzeczywistością. Przy tym nie bierze się pod uwagę i nie przestrzega warunków determinujących efektywność tej formy własności.</u>
          <u xml:id="u-22.34" who="#JaninaKraus">Rząd uzurpował sobie prawo do odgórnego, arbitralnego sterowania przebiegiem procesów przekształceniowych. Najlepiej ilustruje ten problem komercjalizacja w postaci obligatoryjnego przekształcania przedsiębiorstw w jednoosobowe spółki skarbu państwa przy braku wyodrębnionej instytucji skarbu państwa i omnipotencji resortu przekształceń własnościowych. Nie będę tego problemu dłużej rozwijała. Klub KPN przedstawił swoje stanowisko w tej materii w czasie debaty nad programem powszechnej prywatyzacji i narodowymi funduszami inwestycyjnymi. Tutaj chciałabym tylko zgłosić dwie uwagi szczegółowe.</u>
          <u xml:id="u-22.35" who="#JaninaKraus">Pierwsza to ta, że sprawą wciąż otwartą - założenia nie dają tu żadnej odpowiedzi - jest ostateczny zakres i formy prywatyzacji przedsiębiorstw należących do gałęzi i branż o znaczeniu strategicznym, takich jak m.in. energetyka, górnictwo węgla kamiennego, górnictwo oraz hutnictwo miedzi. Zupełnie niedopuszczalne jest tworzenie w tych branżach wielozakładowych, wieloszczeblowych organizacji gospodarczych o charakterze monopolistycznym.</u>
          <u xml:id="u-22.36" who="#JaninaKraus">I sprawa druga. Na tym tle wyraźnie krytycznie należy ocenić koncepcję polegającą na odejściu od formy samorządów pracowniczych do roku 1994, przy równoczesnym zagwarantowaniu pracownikom jedynie 30% udziału w radach nadzorczych. Rozsądne i uzasadnione wydaje się rozwiązanie, jakie w ramach właśnie społecznej gospodarki rynkowej przyjęto w Niemczech, zapewniające załogom 50-procentowy udział w radach nadzorczych.</u>
          <u xml:id="u-22.37" who="#JaninaKraus">Reasumując, w świetle przedstawionych uwag i opinii oraz zważywszy, że dyskutowane tutaj założenia mają stać się podstawą prac nad budżetem, nie ulega żadnej wątpliwości, iż przedłożone Sejmowi założenia nie mogą być zaakceptowane przez Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej. W związku z tym klub nasz opowie się za ich odrzuceniem.</u>
          <u xml:id="u-22.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Stefanowi Niesiołowskiemu, który wystąpi w imieniu Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Witold Gadomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#StefanNiesiołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Premier! Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, traktuje założenia rządu pani Hanny Suchockiej, jak i wystąpienie pani premier, jako integralne elementy programu gospodarczego i tak też chciałbym je oceniać.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#StefanNiesiołowski">Chciałem przy tej okazji powiedzieć, że rozumiem oczywiście argumenty opozycji - a przede wszystkim bardzo dobrze, że opozycja jest, bo wiele ludzi wiele wycierpiało, żeby w tym Sejmie była opozycja - jak również to, że rolą opozycji nie jest chwalenie rządu, ale byłoby wskazane, żeby jednak jakoś się odnieść do wskazanych tu pozytywnych elementów, do tych pierwszych, nieśmiałych wprawdzie, ale już czytelnych i widocznych sygnałów poprawy, bo to jest poprawa we wspólnym państwie, to jest nasza polska poprawa i to jest osiągnięcie naszego społeczeństwa. Mam tu na myśli przede wszystkim wyraźny od kwietnia wzrost produkcji, dalej uzyskany po raz pierwszy w tym roku dodatni bilans handlu zagranicznego (miliard dolarów USA, w zeszłym roku był deficyt na sumę 80 mln dolarów), wzrost wydajności pracy, wyraźnie mniejszą liczbę przedsiębiorstw deficytowych i wreszcie wzrost produkcji i eksportu. To są elementy, które docenić byłoby o tyle wskazane, że dyskusja stanie się wówczas bardziej rzeczowa. Nie wydaje nam się wskazane, by obie strony powtarzały znane już argumenty polityczne.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#StefanNiesiołowski">Ośmielam się sformułować pewną tezę, przede wszystkim odpowiadając na wystąpienie pana posła Józefa Oleksego - potem odniosę się do pewnych wystąpień dotyczących naszego klubu. Jest mi przykro, bo chciałem, żeby ta debata była wolna od tych burzliwych elementów, które mieliśmy w dniu wczorajszym, ale nie jest moją winą, że nasz klub został zaczepiony imiennie.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#StefanNiesiołowski">Odnosząc się do wystąpienia pana posła Oleksego: Nie do końca jestem przekonany, że naprawdę względy merytoryczne decydowały o takim podejściu do programu rządu. Uważam, jeżeli mamy być tutaj do końca szczerzy, że w znacznym stopniu decydowały o tym także względy polityczne.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#StefanNiesiołowski">Rząd stoi wobec dylematów, wobec których stały właściwie i rządy poprzednie. To jest dylemat: recesja czy inflacja. Przy bliższej analizie wystąpień, zarówno pana ministra Kropiwnickiego, jak i pani premier, widać, że podejście do tego dylematu jest bardzo ostrożne i stanowi w znacznym stopniu element kontynuacji, ale, moim zdaniem, tak jest bezpieczniej. Jakiekolwiek naruszenie tej delikatnej równowagi jest dla budżetu państwa niebezpieczne. Jeżeli się za nic nie odpowiada, to oczywiście można zarzuty czy postulaty formułować bardzo śmiało.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#StefanNiesiołowski">Założenia deklarują jako główny cel polityki, także w roku następnym, przeciwdziałanie recesji. Analiza konkretnych dotychczasowych działań potwierdza tę intencję. Jest to dość bogaty arsenał środków, jak: system ubezpieczeń, kredytów eksportowych, zniesienie dywidendy, preferencje dla inwestycji w regionach zagrożonych znacznym bezrobociem. Są to elementy, które uważamy za godne poparcia, i z tego powodu, a także z powodów, które zaraz wskażę, jesteśmy za przyjęciem tych założeń. Są to działania użyteczne, które mogą przynieść, i już przynoszą, konkretne efekty.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#StefanNiesiołowski">Ponadto polityka ekonomiczna rządu jest naznaczona obawą przed odrodzeniem się inflacji, co dyktuje ostrożność. Instrumentów o ostrzu antyinflacyjnym jest równie dużo jak instrumentów o ostrzu antyrecesyjnym. Wymieńmy: pełzający kurs walutowy, nierozpoczynanie nowych dużych inwestycji, utrzymywanie na tym samym poziomie co w roku bieżącym deficytu budżetowego i skali dotacji. Ciężar merytoryczny tych instrumentów antyinflacyjnych i ich wpływ na zachowanie się podmiotów gospodarczych będzie w roku 1993 chyba jeszcze większy niż działań antyrecesyjnych.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#StefanNiesiołowski">Uważamy za słuszny ten kierunek rozumowania rządu, który wskazuje na konieczność ograniczenia konsumpcji, zarówno indywidualnej, jak i zbiorowej, który zakłada, że wzrost poziomu płac realnych będzie niższy niż wzrost produktu krajowego - chociaż budzi to oczywiście zrozumiałe opory i my rozumiemy te opory, i rozumiemy trudności, ale kierunek ten powinien zasługiwać na poparcie dopóty, dopóki nie zostanie wskazana realna i skuteczna alternatywa, bez groźby odrodzenia się hiperinflacji.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#StefanNiesiołowski">Kwestia rolnictwa. Cieszę się, że przynajmniej w pewnym niewielkim stopniu ten kierunek działania na rzecz niektórych obszarów w rolnictwie i w otoczeniu rolnictwa zyskał jednak poparcie pana posła Pawlaka, przemawiającego w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#StefanNiesiołowski">W obszarze dodatkowym, ściśle powiązanym z obszarem gospodarczym, leży to wszystko, co zostało określone w programie jako obszar bezpiecznego państwa. Oczywistą jest rzeczą, że popieramy wszelkie działania na rzecz walki z przestępczością gospodarczą, z aferami, z korupcją, uszczelnianie granic, wszelkie rozwiązania zmierzające do wzmocnienia władzy Policji - czasem nawet wbrew naszym tradycjom prawnym, ale podzielamy argumentację, że skala zjawisk przestępczych jest taka, że trzeba sięgnąć do nowych metod i nowych środków działania. Uważamy też, że związanie systemem motywacyjnym ludzi pobierających należności państwa (chodzi przede wszystkim o urzędy finansowe, poborców podatkowych) jest krokiem właściwym i zgodnym z oczekiwaniami społecznymi. To jest to, czego domagają się wyborcy.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#StefanNiesiołowski">Ponadto przy tej okazji chciałem powiedzieć o tym, co ma dla nas szczególne znaczenie - a sądzę, że Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe w jakimś stopniu może to mówić przynajmniej w imieniu części ofiar zbrodni systemu stalinowskiego - że rząd pani Hanny Suchockiej ma pierwsze bardzo poważne osiągnięcia w dziedzinie karania zbrodniarzy stalinowskich i tym samym buduje fundamenty sprawiedliwej Rzeczypospolitej. Oczywiście nie negując zasług poprzednich rządów (w polityce liczą się i symbole, i konkretne działania), trzeba zauważyć działania zmierzające do postawienia przed sądami Rzeczypospolitej ludzi, którzy spełniali polecenia swoich moskiewskich protektorów i mordowali najlepszych synów polskiej ziemi. To się staje pod rządami premier Suchockiej. Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe pani premier za to dziękuje.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#StefanNiesiołowski">Przy okazji chciałem zwrócić się do prawicy, a właściwie do części prawicy na tej sali. Panowie, odmawiacie temu rządowi w ogóle prawa do istnienia, to wasza rzecz. Ale zastanówcie się: Czy jeżeli ten rząd obalicie, to następny będzie bardziej prawicowy i bardziej parlamentarny?</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#StefanNiesiołowski">Jeszcze kilka spraw. Pani premier w wywiadzie dla łódzkich „Wiadomości” z dnia 2 września br. stwierdziła: „Czasami przecież źródłem strajku jest brak inicjatywy i myślenie: Niech państwo za nas to zrobi, pomyśli, rozwiąże problemy. Tak jest wygodniej. Oczekiwano, że po obaleniu komunizmu od razu będziemy mieli do czynienia z takim poziomem życia jak w zachodnich filmach. To były złudzenia. I nie tylko u nas”.</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#StefanNiesiołowski">Przy tej okazji zwróćmy uwagę, że gdy porównamy skalę takich zjawisk jak recesja i spadek produkcji u nas i w innych krajach, przynajmniej w krajach trójkąta wyszehradzkiego, cywilizacyjnie i ekonomicznie jakoś do nas podobnych - to na tym tle Polska wypada całkiem dobrze. To także jest pytanie do opozycji (nie chcę używać tego często powtarzanego argumentu o 45 latach, a mówię to przede wszystkim w duchu niekonfliktowania parlamentu). Porównajmy się z innymi krajami, bądźmy przynajmniej na tym obszarze rzetelni. Spadek produkcji i recesja to zjawiska, które wystąpiły przede wszystkim na skutek tego, że ta produkcja była nikomu niepotrzebna, że to była komunistyczna produkcja dla produkcji, dla statystyk. Oczywiście nałożyły się na to błędy. My nie negujemy błędów kolejnych rządów, ZChN nie ma żadnego powodu, żeby bronić wszystkich trzech rządów Polski demokratycznej. I tego nie robi, ale jest uczciwy.</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#StefanNiesiołowski">Oczywiście łatwiej jest wybrać nowy parlament niż odbudować środki działania gospodarczego: wymienialny pieniądz, niezależne przedsiębiorstwa, banki, giełdę. Ta praca jest bardzo czasochłonna i niewdzięczna. Nie jest też łatwo ustalić zasady zróżnicowania politycznego w społeczeństwie, wyodrębnić bardzo wyraźnie partie, które reprezentują konkretne grupy interesów. Jesteśmy w trakcie dziania się tego procesu, ale proszę też pamiętać (mówię to do tych wszystkich, którzy nie oszczędzają tego parlamentu, nie oszczędzają partii politycznych, tak łatwo niszczą, destabilizują sytuację w państwie polskim), że naszą tradycję parlamentarną przerwano na 50 lat, że naszą tradycję demokracji parlamentarnej przerwano na bardzo długo. To są także skutki tych działań i wiąże się z tym konkretna odpowiedzialność konkretnych ludzi, tych, którzy często korzystali materialnie na tym, że Polska nie była demokratyczna.</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#StefanNiesiołowski">Chciałem odnieść się bardzo krótko do wystąpienia posła z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, który mówił o pozytywnych propozycjach SLD. Zgoda. Sądzę, że rząd weźmie pod uwagę te propozycje - nie mam żadnych podstaw, żeby przypuszczać, że będzie inaczej - tak jak propozycje każdej poważnej partii. Panowie, są jednak oprócz propozycji i słów też działania. Stare chińskie przysłowie mówi: słuchaj słów, ale patrz na czyny. Są też działania.</u>
          <u xml:id="u-24.17" who="#StefanNiesiołowski">To pani przewodnicząca Spychalska pojechała w swoje strajkowe tournée z panem Lepperem i podsycała mniej lub bardziej legalne strajki, podsycała nierealne żądania płacowe, wysuwała roszczenia i żądania destabilizujące sytuację w państwie polskim. Myślę, że przy następnym tournée pani przewodnicząca Spychalska nieco trasę tego rajdu po Polsce skróci.</u>
          <u xml:id="u-24.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-24.19" who="#StefanNiesiołowski">Najbardziej jest nam potrzebna w Polsce stabilizacja. Stabilizacja jest podstawą. Mówię to dlatego, że jako członkowie Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego mamy pełną świadomość złożoności i trudności sytuacji koalicji rządowej, mamy pełną świadomość tego, jak trudny i niestabilny jest obecny układ parlamentarny. Wszyscy, którzy krytykują heterogeniczność tej koalicji, mają rację. Wszyscy, którzy mówią o kosztach, jakie ZChN w związku z tym ponosi, mają rację, tylko proszę mi wskazać inną możliwość stworzenia większości parlamentarnej - nie heterogenicznej, jednorodnej programowo i politycznie. Proszę bardzo, czy ktoś potrafi to zrobić?</u>
          <u xml:id="u-24.20" who="#StefanNiesiołowski">I to jest także pewna rzeczywistość. Chyba że chodzi o nowe wybory. W tym wypadku mam szacunek do KPN, bo przynajmniej jasno ten cel przedstawia. Oczywiście nie zgadzam się z tym gruntownie, ale lubię wiedzieć przynajmniej, z czym się nie zgadzam. Byłoby wskazane, żeby pozostałe partie określiły swoje stanowisko w tym względzie, bo wtedy będziemy mieli pewną orientację polityczną. Zdaje się, że niedawno za pośrednictwem pana posła Millera zrobił to Sojusz Lewicy Demokratycznej. Mamy więc jakby pewien sojusz, nie wyborczy, ale na rzecz wyborów. To są także pewne polskie realia polityczne.</u>
          <u xml:id="u-24.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-24.22" who="#StefanNiesiołowski">Rząd zawsze musi wybierać drogę środka. Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe jest partią, która broni polskich rodzin. W tej sytuacji jesteśmy szczególnie obrońcami kobiet.</u>
          <u xml:id="u-24.23" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-24.24" who="#komentarz">‍(Głos z sali: Spychalskiej.)</u>
          <u xml:id="u-24.25" who="#StefanNiesiołowski">Jesteśmy obrońcami kobiet, było to na tej sali zauważone. Jesteśmy także obrońcami czy rzecznikami odwagi, panowie, odwagi w życiu publicznym, bo mieliśmy odwagę mówić w tej Izbie, kiedy nas było tylko trzech, rzeczy szalenie niepopularne. Byliśmy wykrzykiwani, wygwizdywani i wytupywani na tej sali. Cenimy jednak też waszą odwagę.</u>
          <u xml:id="u-24.26" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-24.27" who="#StefanNiesiołowski"> Naprawdę cenię odwagę każdego posła, nawet byłego członka Komitetu Centralnego PZPR, i zawsze mu to przyznam. </u>
          <u xml:id="u-24.28" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-24.29" who="#StefanNiesiołowski">Proszę pozwolić mi skończyć. Chciałem powiedzieć tylko tyle, że kiedy pani premier mówi o odwadze, o odwadze w podejmowaniu decyzji, o odwadze w pracy, o odwadze w realizacji programu, w ogóle o odwadze, to w pełni ją popieramy i także za to pani premier dziękujemy. Takie słowa są w Polsce potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-24.30" who="#StefanNiesiołowski">Pan poseł Waldemar Pawlak powiedział - chciałbym to dobrze przytoczyć, notowałem to w pośpiechu - że ZChN jest filią Unii Demokratycznej, że ZChN jest filią katolików w Unii Demokratycznej - o ile dobrze zrozumiałem. Panie pośle, nie chcę być złośliwy - my naprawdę z Unią Demokratyczną na temat filii i ambasad porozumiemy się bez niczyjego pośrednictwa - jeżeli jednak my jesteśmy jakąkolwiek filią, to u was znajduje azyl duża grupa kryptokomunistów.</u>
          <u xml:id="u-24.31" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-24.32" who="#StefanNiesiołowski">Niech mi wolno będzie na koniec zacytować chociaż raz Pismo Święte. Na ogół my, jako posłowie chrześcijańscy, jesteśmy bezlitośnie atakowani, że jesteśmy złymi chrześcijanami. Rozumiemy to i przyjmujemy z pokorą. Nie uważamy się za doskonałych. Jak wszyscy ludzie jesteśmy grzeszni i jak wszyscy ludzie uważamy, że powinniśmy się doskonalić, dlatego każdą krytykę przyjmujemy z pokorą i z uwagą. Na ogół Pismo Święte jest bardzo chętnie cytowane przez posłów SLD i PSL. My to szanujemy, bo jest to nawiązanie do oświeconego nurtu marksizmu, który...</u>
          <u xml:id="u-24.33" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-24.34" who="#StefanNiesiołowski">...jest nam bliższy; jest to dla nas oczywiście daleko bardziej sympatyczne niż nawiązywanie do Feliksa Edmundowicza i Ławrientija Pawłowicza.</u>
          <u xml:id="u-24.35" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-24.36" who="#StefanNiesiołowski">Jeśli zaś chodzi o nasz udział w koalicji rządowej, nasze poparcie dla rządu, naszą obecną tożsamość polityczną i drogę, którą idziemy, zacytuję św. Łukasza: „Wykonaliśmy to, co powinniśmy byli wykonać”.</u>
          <u xml:id="u-24.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#JacekKurczewski">Głos zabierze w imieniu Klubu Liberalno-Demokratycznego pan poseł Witold Gadomski. Przygotuje się pan poseł Jerzy Eysymontt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WitoldGadomski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani Premier! Kongres Liberalno-Demokratyczny dość krytycznie ocenia założenia polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992,...</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Głos z sali: 1993)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WitoldGadomski">... 1993, przepraszam. Wadami tego dokumentu są: nadmierna ogólnikowość i nadmiar retoryki, choć wystąpienia pani premier i ministra Kropiwnickiego czynią te zarzuty częściowo nieaktualnymi. Niemniej w założeniach nie zostały określone parametry gospodarcze, takie jak przewidywana inflacja i wzrost gospodarczy. Z jednej strony znajdujemy w nich zapewnienie o utrzymaniu deficytu budżetowego na poziomie deficytu z roku bieżącego, z drugiej wiele propozycji, które muszą prowadzić do wzrostu wydatków budżetowych. Dotyczy to m.in. rozszerzenia zakresu specjalnych kredytów mieszkaniowych dotowanych z budżetu i zasiłków mieszkaniowych, utrzymania i rozszerzenia zasięgu kredytów preferencyjnych dla rolnictwa, utrzymania cen minimalnych oraz zwiększenia wydatków socjalnych. Nie wiemy, czy wszystkie te pozycje zostaną zbilansowane. Aby sfinansować większe wydatki, rząd proponuje wprowadzić wyższe podatki i podnieść składki na Fundusz Pracy.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#WitoldGadomski">Działania te, zdaniem Kongresu Liberalno-Demokratycznego, nie zwiększą, a raczej zmniejszą wpływy budżetu. Polska jest krajem o relatywnie wysokiej stopie podatkowej. Dotyczy to zwłaszcza podatku dochodowego od osób fizycznych. Jednocześnie Polska jest krajem o najniższej bodaj w Europie relacji dochodów ściąganych do budżetu do produktu krajowego brutto. Świadczy to o tym, że w grze podatkowej między budżetem a podatnikiem budżet okazuje się kiepskim graczem. Ściągalność podatków jest niska.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#WitoldGadomski">Rząd proponuje wprowadzić dodatkowy próg podatku dochodowego - 50%. Będzie to dla wielu podatników zachęta do jeszcze brutalniejszej gry podatkowej z budżetem, do powstrzymywania się od spełniania swoich powinności. Podobny efekt może przynieść podniesienie wysokości odpisu na Fundusz Pracy. Zachęci to pracodawców do oficjalnego zaniżania wysokości wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#WitoldGadomski">Od połowy przyszłego roku wprowadzony ma być VAT - podatek od wartości dodanej. Mówi się, że jego stopa wyniesie 23%. Oczywiście VAT jest bardzo potrzebny i miejmy nadzieję, że okaże się, że sposób ściągania tego podatku będzie bardziej efektywny niż sposób, w jaki jest ściągany dzisiejszy podatek obrotowy, niemniej ta bardzo wysoka stopa, 23-procentowa, sprawi, że będzie to duże obciążenie dla przedsiębiorstw i dla przedsiębiorców. Obciążenie będą też stanowiły obligatoryjne odpisy na fundusz socjalny, który jest reliktem innej epoki. To są negatywne sygnały dla przedsiębiorców, a przecież w swym przemówieniu pani premier słusznie uznała przedsiębiorstwa prywatne za sektor najbardziej dynamiczny, od którego zależy przełamanie recesji.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#WitoldGadomski">W założeniach proponowane są ulgi podatkowe za inwestowanie w prywatyzację, za inwestowanie w papiery wartościowe. To jest niezwykle cenna propozycja, ale wysokość tych ulg jest minimalna - 4-krotność przeciętnego wynagrodzenia. Ulga ta będzie istotna dla osób o niskich wynagrodzeniach, które i tak płacą niewielkie podatki; osobom o wysokich dochodach nie zrekompensują wyższej stopy podatkowej. Kongres Liberalno-Demokratyczny postuluje pozostawienie górnej granicy podatku dochodowego na poziomie 40%, a jednocześnie wprowadzenie ulg proporcjonalnych nie do przeciętnych wynagrodzeń, lecz do indywidualnych dochodów każdego podatnika. Nawet bez podniesienia górnego wymiaru podatku średnia jego stopa wzrośnie na skutek zamrożenia progów. Skoro tak, to zakres ulg podatkowych musi być szerszy. Należałoby się też zastanowić nad obniżeniem stopy podatku dochodowego od osób prawnych, od przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#WitoldGadomski">Po pierwsze, wpływy budżetowe z tego podatku są relatywnie niskie, a więc obniżenie tej stopy nie zagrozi specjalnie dochodom budżetu.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#WitoldGadomski">Po drugie, zwłaszcza w tym wypadku gra między przedsiębiorstwem a budżetem jest niezwykle brutalna i niezwykle korzystna dla podatnika - po prostu można zwiększyć koszty, i robią to przedsiębiorstwa i państwowe, i prywatne. Tak więc obniżenie stopy tego podatku prawdopodobnie zwiększy, a nie zmniejszy wpływy budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#WitoldGadomski">Kongres Liberalno-Demokratyczny z uznaniem przyjmuje propozycję ulg od reinwestowanych zysków. Propozycja ta wymaga oczywiście skonkretyzowania. Za ryzykowne uznajemy pomysły włączenia związków zawodowych do gry o przedsiębiorstwo. Związki zawodowe stać się mają najważniejszym podmiotem decydującym o przyszłości przedsiębiorstw. Rozumiemy, że konieczny jest społeczny kompromis, że propozycje rządu są takim kompromisem, są ofertą dla pracowników państwowych przedsiębiorstw. Nie jesteśmy jednak pewni, czy jest to propozycja właściwa, czy związki zawodowe wzmocnione paktem o przedsiębiorstwie nie staną się jeszcze bardziej agresywne w swych żądaniach, zwłaszcza że oferta dla pracobiorców i związków zawodowych nie jest zrównoważona jakąkolwiek ofertą dla pracodawców i przedsiębiorców.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#WitoldGadomski">Pozytywnie oceniamy akcenty prorozwojowe założeń. Oczywiście bez nowych inwestycji, bez zwiększenia części akumulowanej produktu krajowego nie można myśleć o rozwoju. W wystąpieniu pani premier znalazło się stwierdzenie, że konsumpcja będzie w najbliższych latach rosła w tempie o połowę wolniejszym niż produkcja. To jest bardzo dobre założenie. Według podobnej koncepcji rozwijały się kraje, o których się mówiło, że przeżywają cud gospodarczy. To był cud pracowitości i wysokiej akumulacji. Jednak w samych założeniach nie znajdujemy zbyt wielu instrumentów pozwalających sprostać tej koncepcji. Tak więc i tutaj sprawa wymaga dodatkowo sprecyzowania.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#WitoldGadomski">Wysoko oceniamy program socjalny zawarty w założeniach, zwłaszcza aktywizację rynku pracy, choć ubolewamy, że ma być to powiązane ze wzrostem składki. Pragnęlibyśmy znaleźć w założeniach wykaz konkretnych posunięć na rzecz aktywnej polityki w zakresie walki z bezrobociem. Wiem, że ministerstwo pracy ma program znacznie szerszy niż ten, który został przedstawiony w założeniach.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#WitoldGadomski">W sumie Kongres Liberalno-Demokratyczny będzie głosował za odesłaniem dokumentu do komisji, by doprowadzić do jego konkretyzacji, a zwłaszcza do większego otwarcia na sektor prywatny, na prywatny biznes, na ludzi aktywnych, pracowitych, na tych, którzy są w stanie podźwignąć gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#JacekKurczewski">Głos zabierze pan poseł Jerzy Eysymontt z Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Ireneusz Niewiarowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JerzyEysymontt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z żalem stwierdzam, że pani premier musiała opuścić tę salę, gdyż niewątpliwie jednym z istotnych elementów debaty jest jej wystąpienie. I od tego chciałem zacząć. Pani premier w swym wystąpieniu sformułowała wiele tez kierunkowych, które wydają się - i mnie osobiście, i mojemu klubowi - całkowicie słuszne. Niemniej jednak - jak rozumiem - głównym elementem debaty jest problem gospodarki, problem założeń, które zostały nam przedłożone przez rząd w formie dokumentu. I ze smutkiem muszę powiedzieć, że znowu sprawdza się stare powiedzenie, iż diabeł kryje się w szczegółach. Z tymi szczegółami, niestety, jest gorzej.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JerzyEysymontt">Zacznę może jednak nawiązując do wątku, jaki znalazł się w wystąpieniu pani premier, dotyczącego bardzo dla nas ważnej sprawy, sprawy państwa polskiego - nowego, niepodległego i demokratycznego państwa, które wysoko cenimy. I tutaj się zgadzamy, ale musimy zadać jedno pytanie, na które nie znaleźliśmy jednoznacznej odpowiedzi. Czy to państwo dzisiaj, w swoim realnym i rzeczywistym kształcie, państwo, które przecież opiera się także na pewnej bazie społecznej i rozległych strukturach, jest już właśnie tym, które zamierzaliśmy zbudować, czy też jeszcze nie? A odpowiedź na to pytanie jest dla nas sprawą zasadniczą, gdyż uważamy, że takie państwo dopiero budujemy. Zmiana zaś niektórych struktur - są one do dzisiaj reliktami przeszłości - dla powodzenia reform i powodzenia przebudowy ustrojowej ma zasadnicze znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#JerzyEysymontt">Wracam teraz do założeń. Pani premier rzuciła piękne hasło: w ciągu 8–10 lat zwiększymy dwukrotnie dochód narodowy. Jest to ciekawe i generalnie słuszne stwierdzenie, tak jak słuszne wydawało się może kiedyś budowanie drugiej Polski czy drugiej Japonii. Tylko powstaje pytanie: skąd biorą się takie hasła? Skąd wiemy, że to jest możliwe i jakie warunki generalnie, nie tyle generalnie, ile w jakimś rozwinięciu koncepcyjnym, muszą być spełnione? Były już zgłaszane z trybuny zastrzeżenia co do realności tego przewidywania. Przyznam się, że jako ekonomista bardzo obawiam się czynienia tego rodzaju obietnic, jeżeli nie są one podbudowane gruntowną analizą, analizą, która pokazuje, że jest to wykonalne, że nie jest jedynie hasłem.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#JerzyEysymontt">I od razu chciałem zwrócić uwagę na pewien, moim zdaniem, dość istotny mankament dokumentu, o którym mówimy, a więc założeń. Krzyżują się w nim jak gdyby dwa plany czasu, a czas w gospodarce to bardzo ważny parametr. Założenia to dokument z definicji i z tytułu dotyczący jednego roku. Mało jednak przedsięwzięć w gospodarce, szczególnie tych o większym wymiarze i tych, które dotyczą obecnie modnego hasła restrukturyzacji, da się w jednym roku wykonać. I przyznam się, że głównie mógłbym przedstawić długą listę pytań, na które nie znajduję odpowiedzi. Które z tych działań, wymienionych w założeniach, mają charakter taki, że będą skutkowały już w roku bieżącym? Które z tych działań trzeba wprawdzie zapoczątkować w tym roku, ale będą skutkowały w dalszej perspektywie? Które wreszcie z tych działań de facto nie będą jeszcze zapoczątkowane w 1993 r., o którym założenia mówią, ale będą celami i są jak gdyby elementami tej dalszej perspektywy? I znowu nawiązuję do tego, co powiedziała pani premier - to bardzo słuszne - że nam dzisiaj brakuje dalszej perspektywy i że jest ona potrzebna, aby społeczeństwo wyszło z marazmu. Ale, proszę państwa, poza spisem ogólnie słusznych haseł - co już pozwoliłem sobie powiedzieć - także w wystąpieniu pani premier tej perspektywy w planie ekonomicznym przecież nie było. Nie twierdzę, że ona mogła być zaprezentowana - prawdopodobnie trudno byłoby ją przedstawić w tego rodzaju programowym wystąpieniu premiera - ale nie mówmy, że już ją mamy. Może ją określimy, ale na razie jeszcze jej nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#JerzyEysymontt">Co, proszę państwa, musi być uwidocznione w założeniach? Przede wszystkim to, czego żąda do dzisiaj obowiązująca regulacja ustawowa, a więc to, na podstawie czego będzie konstruowany budżet, który my - jako parlament - mamy ocenić i uchwalić. Budżet jest sprawą już znacznie bardziej konkretną, a przecież właśnie budżet jako główne narzędzie operacyjne państwa - nie jako kreator pewnych wielkości czy pewnych polityk, ale jako dysponent pieniędzy - będzie w odniesieniu do przyszłego roku budżetem niewątpliwie bardzo trudnym, i tu niestety najbardziej brakuje mi konkretów. Szczęśliwie się stało, że w swoim wystąpieniu pan minister Kropiwnicki rzucił kilka liczb, ale szkoda, że te liczby dotarły do nas tak późno, bo jest to konieczna wiedza i musimy być świadomi co najmniej tego, jak rząd ocenia punkt wyjścia, czyli to, z czym zakończymy ten rok, w jakiej sytuacji go zakończymy, a także warto chyba byłoby wiedzieć, do czego w roku przyszłym będziemy zmierzali, według jakiego wzorca czy też - mógłby ktoś powiedzieć - prognozy czy scenariusza, i to właśnie w ujęciu skwantyfikowanym. Zaznaczam - pewne elementy z tego zakresu spraw znalazły się w dzisiejszej wypowiedzi ministra Kropiwnickiego.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#JerzyEysymontt">Dziwi mnie też brak pewnych rozwiązań w odniesieniu do sprawy, którą próbowaliśmy jakoś ujmować w podobnych projektach rządu Jana Olszewskiego, w którym miałem zaszczyt kierować sprawami gospodarczymi. Otóż wiadomo, że polska gospodarka znajduje się w stanie bardzo dużej niepewności, że jest cały szereg czynników zewnętrznych i wewnętrznych, które zwiększają tę niepewność. Warto więc chyba pokusić się o przedstawienie jakichś wariantów, jakiegoś, powiedziałbym, przedziału ufności, o określenie pól możliwego manewru, bo jeżeli ktoś, proszę państwa, powie mi, że można to uczynić punktowo, to naprawdę w to nie uwierzę i nie uwierzę nie dlatego, że moje sympatie polityczne są takie a nie inne, że dzisiaj znajduję się w opozycji, ale nie uwierzę właśnie na podstawie mego doświadczenia i mojej wiedzy ekonomicznej, bo one mówią, że jest to po prostu niewykonalne. Ta sprawa jest niesłychanie ważna nie tylko dla nas, tu, na tej sali, ale jest również niesłychanie ważna dla społeczeństwa, jeżeli składamy mu pewne oferty i obietnice.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#JerzyEysymontt">Jestem całkowicie przekonany do tego, co brzmi gdzieś w wypowiedziach zarówno ministra Kropiwnickiego, jak i pani premier, że czekają nas trudne lata, że czekają nas lata ograniczenia konsumpcji i przede wszystkim wspomagania rozwoju poprzez zwiększoną akumulację. Ale jeżeli stwierdzamy, że ten okres i takie działania rozpoczynamy już dzisiaj, już w tym roku, a szczególnie w roku przyszłym, o którym przecież najwięcej mówimy, to do tego potrzeba więcej konkretów. Wiemy wszak chociażby o tym, że sama skłonność do oszczędności nie wystarczy, gdyż jeżeli poprzez np. ustalenie odpowiedniej stopy kredytowej i warunków kredytowania doprowadzimy do tego, że najbardziej będzie się opłacało trzymać pieniądze w banku i pobierać procent, to dzięki temu nie zwiększymy skłonności do inwestycji. Przyznam się, że właśnie w tej sprawie niesłychanie brakuje mi konkretów, konkretów, które by mówiły o tym, czy idziemy w dotychczasowym kierunku, czy też coś zmieniamy. Jest to szalenie istotne. Jestem na przykład przekonany o tym, że prowadzona w tym roku polityka pieniężna Narodowego Banku Polskiego jest polityką zbyt ostrożną, jest po prostu polityką asekurancką. To nie znaczy, że ja i moje stronnictwo opowiadamy się na przykład za budżetem otwartym, absolutnie nie - to wyraźnie nas oddziela od np. kolegów z KPN - ale istnieje wielka różnica między otwartym budżetem i dogmatem czy też zasadą realnej dodatniej stopy procentowej. Te sprawy wymagają postawienia kropki nad „i”, chociaż wiem z własnych doświadczeń, że taktycznie są one bardzo trudne i niewygodne. Ale cóż, taka jest rola ludzi, którzy kierują gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#JerzyEysymontt">A sprawa podatków? Proszę państwa, nie ma jednej zasadniczej odpowiedzi, choćby utrzymanej w ogólnych kategoriach, np. na pytanie o to, czy średnia stopa podatkowa zmaleje czy będzie taka sama, czy też wzrośnie. Na podstawie analizy niektórych elementów założeń sądzę, że wzrośnie, i to być może wcale nie tak bagatelnie. Jak to się ma do podanej już na samym początku zasady polityki antyrecesyjnej, z którą całkowicie się zgadzam, a więc w jakim wymiarze polityka podatkowa, wynikająca ze znanych zresztą trudności budżetowych, może wspomagać rozwój gospodarczy? Może w ogóle jest niemożliwe, aby wspomagała rozwój działalności gospodarczej, w tym przede wszystkim w sektorze prywatnym. Chcę podkreślić, odnosząc się do jednej z wypowiedzi, że dla nas prywatyzacja jest celem samym w sobie, a to z tego względu, że prywatyzacja i zmiana charakteru własności środków produkcji jest podstawą zmiany ustroju, za którą się opowiadamy, bo my jako Porozumienie Centrum mówimy wyraźnie, iż opowiadamy się za budową nowoczesnego kapitalizmu, gdyż społeczna gospodarka rynkowa, hasło ukute zresztą w czasie rządów socjaldemokratycznych w bardzo bogatym kraju kapitalistycznym, jakim są Niemcy, jest być może hasłem tam chwytliwym, ale dla mnie dość niejasnym w odniesieniu do Polski.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#JerzyEysymontt">Ostatnia sprawa, do której chciałem się ustosunkować, to programy priorytetowe rządu. Wiem, że one są jeszcze w dużej mierze w fazie koncepcyjnej - właściwie dzisiaj dopiero przedstawiono nam pewne konkrety w sprawie paktu o przedsiębiorstwie, co do którego mamy niestety bardzo wielkie zastrzeżenia, ale będzie jeszcze czas, aby o tym porozmawiać. Natomiast spodziewałem się, że w założeniach dojdzie do przedstawienia pewnego rodzaju koincydencji tych programów, bo przecież one nie są niezależne, każdy z nich jakoś oddziałuje na pozostałe, nie otrzymujemy jednak żadnej odpowiedzi na pytanie o te sprawy. Nie próbuje się nawet powiedzieć, jakie są największe zagrożenia w odniesieniu do przecięcia czy styku tych programów - mam na myśli np. osławiony pakt o przedsiębiorstwie i powszechną prywatyzację. Czy tu przypadkiem nie ma żadnych raf, o które coś się może rozbić coś, co ma zasadnicze znaczenie dla restrukturyzacji i dla tej właśnie przemiany ustrojowej, o której była mowa i którą zresztą popiera się w tych dokumentach i wystąpieniach. Nie powiem już o polityce przemysłowej, przyznam się, że wolę tu stanowisko liberałów, którzy mówią jednoznacznie, że dla nich polityka przemysłowa w ogóle nie istnieje, że nie ma czegoś takiego. Ja się z tym stanowiskiem nie zgadzam, moim zdaniem, jest ono zbyt skrajne, ale jeżeli z drugiej strony mówimy, że jest i będzie prowadzona taka polityka, a jednocześnie znajduje to odbicie w jednym, dokładnie w jednym zdaniu dokumentu i nie wiadomo, co to znaczy ani jaka to ma być polityka, to, niestety, jest to za mało.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#JerzyEysymontt">Reasumując: mimo że podzielam generalne założenia przedstawione w wypowiedzi pani premier, a także po części w wystąpieniu ministra Kropiwnickiego - muszę również, i przede wszystkim, jako ekonomista patrzeć na to, co dostałem do ręki, co zostało napisane, co jest konkretem.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#JerzyEysymontt">Stwierdzam z całą odpowiedzialnością, że ten dokument w obecnej swojej postaci nie stanowi podstawy do opracowania budżetu w takim sensie, w jakim, jak rozumiem, stanowić powinien. I to, niestety, jest główny, a zarazem jakby koronny zarzut wobec przedstawionego dokumentu. Z tego względu, a także z powodu innych tu poruszanych wcześniej zastrzeżeń, Porozumienie Centrum nie będzie mogło tych założeń zaakceptować.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#JacekKurczewski">Głos zabierze pan poseł Ireneusz Niewiarowski w imieniu Konwencji Polskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#IreneuszNiewiarowski">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dziś dokument stanowiący wyraz zamierzeń rządu w sferze społecznej i gospodarczej na najbliższy okres. Dlatego też wymaga on szczególnej uwagi i krytycznego podejścia.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#IreneuszNiewiarowski">Konwencja Polska z zadowoleniem przyjmuje uznanie przez rząd za cel nadrzędny budowy gospodarki rynkowej, która pozwoli na wydatną poprawę poziomu życia wszystkich obywateli. Istotnie jest to cel najważniejszy, bowiem reformy w naszym kraju muszą mieć swojego konkretnego adresata, którym jest właśnie zwykły obywatel. To z punktu widzenia jego interesów będziemy oceniać rządowe propozycje działań, to w jego interesie, a nie w imię jakiejś ideologii, te działania mają być prowadzone. W Polsce nie brak ludzi, którzy własną pracą i przedsiębiorczością pragną budować dobrobyt kraju i swojej rodziny. Pragniemy, aby działania rządu tworzyły do tego warunki. Nie chcemy protekcji dla określonych warstw czy klas, chcemy budować państwo, w którym interesy rodzin i jednostek będą wartościami nadrzędnymi.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#IreneuszNiewiarowski">Podstawą działań rządu powinno być poszanowanie prawa i własności prywatnej. Kraj potrzebuje gospodarzy i dlatego system gospodarczy należy przekształcić tak, by zwiększyć udział sektora prywatnego w gospodarce. Przedsiębiorstwa prywatne są najbardziej efektywne, przyczyniają się zarazem do powstania takich pozytywnych reakcji społecznych, jak identyfikowanie się z miejscem pracy, oszczędzanie i poszanowanie cudzej własności. Popieramy zatem z całą mocą przedstawioną w założeniach deklarację zintensyfikowania procesu prywatyzacji w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#IreneuszNiewiarowski">Klub Parlamentarny Konwencja Polska uważa za niezmiernie ważne dostrzeżenie w założeniach polityki społeczno-gospodarczej w 1993 r. roli i problemów przedsiębiorstw państwowych. Przedsiębiorstwa te stanowią ciągle jeszcze dominującą formę organizacji podmiotów gospodarczych - z punktu widzenia wytwarzanej produkcji, oferowanych miejsc pracy, zaangażowania majątku oraz jako źródła przychodów budżetu. Szczególnym przedmiotem troski rządu stać się powinien przemysł zbrojeniowy decydujący o potencjale obronnym państwa.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#IreneuszNiewiarowski">Konieczne jest także wykreowanie nowej formy wypełniania funkcji właścicielskich wobec majątku państwowego oraz stworzenie warunków wzrostu efektywności, konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw poprzez realizację aktywnej polityki przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#IreneuszNiewiarowski">Konwencja Polska popiera także wyrażoną przez rząd Hanny Suchockiej wolę prowadzenia antyinflacyjnej polityki pieniężnej. Stabilny pieniądz, nie deprecjonowany przez inflację, stanowi najlepszy środek na ustabilizowanie budżetów rodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#IreneuszNiewiarowski">Istotnym zagrożeniem dla obywateli jest wzrost przestępczości pospolitej, takiej jak kradzieże i napady. Przyjmując z zadowoleniem fakt, iż rząd deklaruje walkę z tymi zjawiskami patologii społecznej, postulujemy natychmiastowe działania, które uczynią nasze domy i ulice w pełni bezpiecznymi.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#IreneuszNiewiarowski">Bardzo ważnym problemem odbijającym się na sytuacji finansowej rodzin jest kształtowanie wydatków i dochodów budżetu państwa. Budżet wypracowują wszyscy obywatele i oni poprzez swoich reprezentantów powinni mieć wpływ na jego strukturę oraz wysokość dochodów i wydatków. Problem ten nie został jednak w założeniach przedstawiony w sposób satysfakcjonujący. Konstrukcja budżetu jest nadal wadliwa, wywodzi się bowiem z okresu realnego socjalizmu. Jest on obciążony różnorodnymi wydatkami przeznaczonymi na tzw. sferę socjalną, na utrzymanie nierentownych przedsiębiorstw, na różnego rodzaju dotacje czy też na utrzymanie rozbudowanej biurokracji. Wydatki te w sposób nadmierny i nieefektywny obciążają kieszeń zwykłego obywatela. Zrównoważenie budżetu powinno zatem nastąpić poprzez redukcję tych wydatków, a nie w wyniku zwiększenia poboru podatków poprzez, jak to się proponuje, ustalenie dodatkowego, 50-procentowego progu, w podatku dochodowym dla osób fizycznych. Popieramy te reformy administracji, które położą kres władzy nieudolnej biurokracji. Będziemy przeciwdziałać nadmiernemu rozrostowi kosztownej administracji specjalnej. Będziemy walczyć także z charakterystycznym dla lewicy poglądem, iż najlepszym sposobem rozwiązania pojawiającego się problemu jest powołanie odpowiedniego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#IreneuszNiewiarowski">Konwencja Polska nieco inaczej, niż przedstawiono to w założeniach, widzi zasady, którymi rząd powinien kierować się w polityce społecznej, a w szczególności w polityce dotyczącej bezrobocia. Należy położyć większy nacisk na aktywne przeciwdziałanie temu zjawisku, jak również na podjęcie działań zmierzających do powstawania nowych miejsc pracy czy też umożliwiających usamodzielnianie się bezrobotnych. Tworzenie warunków do zdobywania pożądanych kwalifikacji oraz pomoc w otwieraniu nowych warsztatów usługowych stanowią inwestycje najbardziej opłacalne z punktu widzenia rodzin i obywateli. Państwo, realizując politykę społeczną, powinno w większym stopniu współpracować z instytucjami społecznymi, stowarzyszeniami i związkami zawodowymi.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#IreneuszNiewiarowski">Konwencja Polska stoi na stanowisku, iż pomoc należy kierować bezpośrednio do konkretnych rodzin i obywateli, nie zaś do całego społeczeństwa. Na poważne oszczędności w wydatkach budżetowych daje szansę przekazanie gminom dystrybucji zasiłków dla bezrobotnych. Spowoduje to dotarcie pomocy do osób rzeczywiście pozbawionych pracy, którym zasiłki z mocy prawa przysługują. Jesteśmy przeciwni wydawaniu pieniędzy na formalnie bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#IreneuszNiewiarowski">Zagadnieniem, do którego Konwencja Polska przypisuje wielką wagę, jest tworzenie warunków do aktywnego angażowania się mieszkańców wsi w przemiany gospodarcze. Nieuchronne zmiany w rolnictwie, w jego społeczno-gospodarczym otoczeniu powinny być przede wszystkim szansą, a nie zagrożeniem dla polskich chłopów - tych, którzy pozostaną na roli, i tych, którym należy stworzyć warunki alternatywnego lub dodatkowego zatrudnienia w tzw. otoczeniu rolniczym. Popieramy te starania rządu, które dotyczą nadania tempa procesom modernizacyjnym w rolnictwie, tj. rozwojowi infrastruktury wiejskiej oraz rozwojowi sieci usług, prywatnego przetwórstwa rolno-spożywczego, rzemiosła i handlu. Uważamy również za słuszne przyznanie rolnikom indywidualnym prawa do nieodpłatnego nabywania akcji przedsiębiorstw państwowych, którym dostarczają surowców do produkcji. Pewne obawy budzi natomiast brak wizji dalekosiężnych przemian w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#IreneuszNiewiarowski">Konwencja Polska, wychodząc z założenia, iż w interesie społeczeństwa, w tym także wsi, leżą długofalowe opłacalne inwestycje, proponuje położyć większy nacisk na restrukturyzację rolnictwa, inwestycje w rolnictwie i jego otoczeniu. Da to znacznie większe korzyści niż koncentrowanie się na przykład na oddłużeniu. Inna sprawa to praktyczne działanie, nie zawsze zgodne z zapowiedziami tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#IreneuszNiewiarowski">Wysoki Sejmie! Kontrowersje budzi także przedstawiony przez rząd tzw. pakt o przedsiębiorstwie. Gwarantuje on związkom zawodowym przywileje sięgające znacznie dalej niż normalne uprawnienia organizacji pracowniczych w zakresie negocjacji płac i innych warunków pracy. Związki zawodowe, reprezentujące mniejszość obywateli, otrzymują w ten sposób wpływ na tempo i zakres przekształceń przedsiębiorstw państwowych. Może to odbić się na warunkach życia całego społeczeństwa. Konwencja Polska będzie działać na rzecz ograniczenia negatywnych konsekwencji takiego rozwiązania, jesteśmy bowiem przeciwko ustrojowym przywilejom związków zawodowych, wprowadzanym ze szkodą dla zwykłych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#IreneuszNiewiarowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Konwencja Polska mimo pewnych zastrzeżeń pozytywnie wypowiada się o generalnych przesłankach zawartych w rządowych założeniach polityki społeczno-gospodarczej w 1993 r. Wnosimy o ich przekazanie do komisji.</u>
          <u xml:id="u-30.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Arkuszewskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WojciechArkuszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo niechętnie zabieram głos w tej dyskusji. Otóż o czym my w zasadzie rozmawiamy? Rozmawiamy o jednym dokumencie przesłanym Sejmowi tydzień temu, o pewnych programach priorytetowych, które zostały dostarczone posłom wczoraj czy przedwczoraj, o przemówieniu pani premier, które zostało wygłoszone dzisiaj, i o przemówieniu ministra Kropiwnickiego. I myślę, że trudno ułożyć z tego w istocie rzeczy jednolity i uporządkowany program.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#WojciechArkuszewski">Tak naprawdę dyskutujemy nad założeniami i dlatego w tej chwili pominę całą resztę. Założenia powinny stanowić podstawę do uchwalenia budżetu. Jeżeli przyjrzymy się im z tej perspektywy, to wydaje nam się, że niewiele z nich wynika, pomijając deklaracje o tym, że rząd zgadza się na wyższy deficyt, że chce tanich kredytów dla gospodarki, że uważa za potrzebne preferowanie oszczędności ludności i hamowanie wzrostu konsumpcji - nie ma jednak szczególnych wyjaśnień, jak to będzie wykonane - że obecny system bankowy źle działa i udzielanie kredytów jest mało skuteczne - nie ma też wyjaśnienia, co trzeba zrobić, żeby to zmienić. Są to sformułowania na tyle ogólne, że można by na ich podstawie zbudować prawie każdy, dowolny budżet. Dlatego myślę, że niewiele więcej można powiedzieć, jeżeli chodzi o same sprawy gospodarcze. (Wrócę jeszcze do nich.)</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#WojciechArkuszewski">Bardziej konkretnie są określone działania dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstw zawarte w tzw. pakcie o przedsiębiorstwie, który został dostarczony posłom dzisiaj rano. Myślę, że trudno, by on był przedmiotem poważnej dyskusji. Nie można dyskutować o czymś, co dostaliśmy przed chwilą - jest to kilkaset stron dokumentów - i co jest w tym momencie przedmiotem negocjacji ze związkami zawodowymi. Można tylko krótko powiedzieć, że jest to bardzo kontrowersyjna próba dokonania wielkiego skoku. Budzi ona rozmaite opory z obu stron, które się mają dogadać co do tego wielkiego skoku. W moim przekonaniu nadzieje z tym związane należy odróżnić od konkretnych rozwiązań zawartych w tym projekcie i w stosownej części założeń, o których dyskutujemy. Należy mówić osobno o idei paktu o przedsiębiorstwie i o konkretnych propozycjach.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#WojciechArkuszewski">Możemy zdecydowanie poprzeć ideę paktu o przedsiębiorstwie, który zawiera pewną koncepcję porozumienia się z pracownikami państwowego przemysłu, poszukuje pewnego consensusu co do przyszłości przedsiębiorstw państwowych i jest dowodem na to, że uznajemy, iż dotychczasowa sytuacja, kiedy to mówi się tylko o prywatyzacji i jest kolejka do prywatyzacji, w której przedsiębiorstwa czekają wiele lat, jest niedobra, nie powinna się utrzymywać. Taki stan, jak dotychczasowy, nie może trwać dalej i w tym sensie pakt o przedsiębiorstwie jest potrzebny. Nie znaczy to jednak, że to, co jest w nim napisane, jest realne, możliwe do wykonania, chociażby jeśli chodzi o terminy, żeby nie wchodzić w meritum. Oczywiście nadzieja, że w 3 miesiące, czy jeszcze w 2 następne, zmieni się strukturę zarządzania w polskiej gospodarce, jest złudna. Jest to niebezpieczna iluzja, nie możemy się jej poddawać.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#WojciechArkuszewski">Nie można wreszcie dyskutować paktu o przedsiębiorstwie pomijając rolę Ministerstwa Przemysłu i Handlu w tej sprawie, a tymczasem tak się złożyło, że w tej dyskusji bierze udział Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Przekształceń Własnościowych, a Ministerstwo Przemysłu i Handlu nie odgrywa żadnej roli. W moim przekonaniu brakuje w ogóle koncepcji, jeśli chodzi o kwestię pracy Ministerstwa Przemysłu i Handlu, a tym samym jest w ogóle niemożliwa dyskusja o polityce przemysłowej, którą, jak oczekujemy, to ministerstwo miałoby realizować. Ono nie znalazło dla siebie miejsca w polskiej rzeczywistości tu i teraz. Tyle, jeżeli chodzi o pakt o przedsiębiorstwie.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#WojciechArkuszewski">W założeniach i w tym, co pani premier dzisiaj powiedziała, w istocie rzeczy pojawiła się jedna podstawowa sprawa - nie dotyczy ona bezpośrednio gospodarki - która powinna być przedmiotem debaty. Chodzi mianowicie o obciążenia społeczne, ich skalę, i publicznie wyrażone dzisiaj kilkakrotnie przekonanie, że trzeba zahamować wzrost konsumpcji na kilka lat. W tej sprawie trzeba podjąć decyzję. Dobrze, że to zostało jasno powiedziane, bo wiadomo, o czym rozmawiamy. Wymaga to porozumienia ze związkami zawodowymi, wymaga to naprawdę szczegółowych wyjaśnień: co za co i w imię czego. Tego wszystkiego w tej chwili nie ma.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#WojciechArkuszewski">W moim przekonaniu jest bardzo trudno, biorąc pod uwagę aspekt polityczny tej sprawy i realia społeczne, podtrzymać to stanowisko, chociaż zdaję sobie sprawę również z realiów gospodarczych. Myślę, że nie można tego tak łatwo i krótko powiedzieć, to wymaga być może wielomiesięcznej dyskusji. Nie zrobimy tego dzisiaj na tej sali. To także powoduje konieczność podjęcia konkretnych decyzji, które zaproponowano w tych założeniach, na przykład jeżeli chodzi o płace w sferze budżetowej. Proponuje się nam waloryzację płac w sferze budżetowej za rok. Możemy w tym wypadku dyskutować o dwóch rzeczach: o tym, jaka powinna być wysokość płac w sferze budżetowej, a także o tym, jaki powinien być tryb ich podnoszenia. Według mnie, nie można podnosić płac w sferze budżetowej raz do roku czy też raz na 15 miesięcy w sytuacji, kiedy w kraju jest około 40-procentowa inflacja. Po pierwsze, przemawiają za tym pewne względy społeczne, które w tej chwili mogę pominąć; po drugie, destabilizuje życie kraju sytuacja, kiedy relacje płac w różnych sferach zmieniają się z miesiąca na miesiąc; raz dochody w tej części sektora publicznego są większe, raz w innej i ludzie w zależności od struktury dochodów podejmują jakieś decyzje, coś preferują, coś wybierają. Państwo ma możliwość wpływania na te decyzje zmieniając strukturę dochodów, ale nie może tego robić w taki sposób.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#WojciechArkuszewski">Wreszcie chciałbym powiedzieć, że w moim przekonaniu decyzja o podwyżce płac w sferze budżetowej, którą podjęto w w połowie tego roku, istotnie się przyczyniła do wywołania letniej fali strajków - działał efekt naśladownictwa, ponieważ ludzie o tych płacach, o tej podwyżce słyszeli. Ostrzegałbym przed powtarzaniem takiej operacji w ten sposób w przyszłości. Lepiej dać mniej, a częściej. Ludzie też wolą dostać mniej, niż czekać przez wiele miesięcy na podwyżkę.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#WojciechArkuszewski">Nie będę się zajmował różnymi innymi szczegółami, które są zawarte w założeniach, bo w moim przekonaniu dyskusja na temat tych założeń przemieniła się w dyskusję całkiem polityczną, a ja miałem nadzieję, że będzie to dyskusja merytoryczna. Być może jednak jest to wynikiem tego, że dokument jest taki, jaki jest; każdy to widzi i nie ma na to rady.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#WojciechArkuszewski">Mamy rozliczne wątpliwości. Według nas ten materiał jest niewystarczający, ale jeżeli Sejm chce mieć wpływ na założenia, to musi wiedzieć, iż jeżeli je odrzuci, to nie będzie to miało znaczenia, bo zgodnie z Prawem budżetowym rząd może wówczas przyjąć dowolne założenia w odniesieniu do budżetu. W tych założeniach jest zawarta pewna liczba zobowiązań rządu i chcielibyśmy, żeby rząd był nadal zobligowany do ich realizacji. Nie mówię teraz o tych pretensjach, które zgłaszałem przed chwilą, mówię o deklaracjach dotyczących różnych elementów polityki społecznej zawartych w założeniach. Lepiej będzie, jeżeli skierujemy te założenia do komisji. Nasz klub będzie za tym głosował, mając nadzieję, że ta forma zobowiązania rządu będzie ważna. Chcielibyśmy zobaczyć, jak rząd będzie te założenia realizował.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#WojciechArkuszewski">Uważam jednak, że koniecznie trzeba jasno powiedzieć, że rząd powinien udzielić znacznie bardziej szczegółowej i kompleksowej informacji na temat polityki gospodarczej, którą zamierza prowadzić w przyszłości. Oczywiście rząd nie zdąży uczynić tego w terminie i w trakcie dyskusji nad budżetem nie będziemy mieć tego materiału, ale jest on niezbędny. Powiedziałbym, że mogę podzielać wiele uwag, które wypowiedział poseł Eysymontt.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#JacekKurczewski">Wystąpienie pana posła Wojciecha Arkuszewskiego w imieniu klubu „Solidarności” było ostatnim przed przerwą.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#JacekKurczewski">Chciałem jeszcze prosić pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PiotrKrutul">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PiotrKrutul">— wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sali nr 217;</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#PiotrKrutul">— wspólne posiedzenie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej w sali kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#PiotrKrutul">— posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego w sali nr 24 w budynku nr 3;</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#PiotrKrutul">— posiedzenie Koła Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja” w sali nr 343;</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#PiotrKrutul">— posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego w sali nr 22 w budynku nr 3;</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#PiotrKrutul">— posiedzenie polsko-fińskiej grupy parlamentarnej o godz. 14.30 w foyer sali posiedzeń Senatu.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#PiotrKrutul">W następnej przerwie, ok. godz. 17, odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej w górnej palarni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JacekKurczewski">Ogłaszam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że o trzeciej po południu rozpoczynamy godzinę zapytań do rządu.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 27 do godz. 15 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#HenrykBąk">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#HenrykBąk">Panie Posłanki i Panowie Posłowie dotarła do nas wiadomość o śmierci Willy Brandta, męża stanu, Niemca i Europejczyka. Proszę o uczczenie pamięci zmarłego chwilą ciszy.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#HenrykBąk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#HenrykBąk">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#HenrykBąk">Zgodnie z wczorajszą decyzją poświęcimy na ten cel jedną godzinę.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#HenrykBąk">Przypominam, że zgodnie z art. 122 ust. 3 regulaminu Sejmu postawienie zapytania nie może trwać dłużej niż 3 minuty, udzielenie zaś odpowiedzi - nie dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#HenrykBąk">Nad zapytaniem i udzieloną odpowiedzią nie przeprowadza się dyskusji. Marszałek może jednak zezwolić pytającemu na postawienie pytania dodatkowego, na które zapytywany udziela niezwłocznie uzupełniającej odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła Leszka Białego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej o przedstawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#LeszekBiały">Leszek Biały, poseł ziemi radomskiej - do pana ministra spraw wewnętrznych. Po dwukrotnych konsultacjach z policjantami województwa radomskiego przedstawiam panu ministrowi albo jedno zapytanie w sprawie polityki kadrowej w Policji, albo - jeśli pan minister woli - rozbiję to na osiem szczegółowych pytań, które - sądzę - w ciągu 3 minut zdążę panu przedstawić. Jak się pan na to zapatruje? Czy mogę zadać tych osiem pytań?</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu Jerzy Zimowski: Tak, proszę bardzo).</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#LeszekBiały">Jaka jest aktualna struktura Policji? Czy prawdą jest, że nowe ustalenia finansowe w Policji preferują jednostki i uszczuplają dochody pozostałych policjantów? Czy budżet policyjny zapewnia płace modelowemu stanowi etatowemu Policji? To jest pytanie pierwsze dotyczące finansów.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#LeszekBiały">Pytanie drugie: Jaka jest i jaką przewiduje się liczbę etatów w pionie do spraw przestępczości gospodarczej, który ma być odnowiony organizacyjnie od 1 października bieżącego roku?</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#LeszekBiały">Pytanie trzecie: Kiedy i czy w ogóle pracownikom Policji zwróci się należne im prawnie środki finansowe za zaległe delegacje służbowe i koszty remontu mieszkań?</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#LeszekBiały">Czwarty element pytania: Dlaczego Komenda Główna Policji przygotowuje projekt ustawy o Policji w tempie zbyt szybkim i bez konsultacji z policjantami?</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#LeszekBiały">Pytanie kolejne: Czy prawdą jest celowe ograniczanie stanu osobowego Policji, że na 3 zwolnionych policjantów przyjmuje się jednego? Na marginesie zapytam: Czy jakikolwiek organ centralny Policji jest zorientowany w sytuacji nadzoru policyjnego na największej giełdzie samochodowej w Polsce, a pewnie i w Europie, funkcjonującej w Słomczynie k. Grójca?</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#LeszekBiały">Kolejny element pytania: Czy prawdą jest, że zmienia się i zaniża grupy zaszeregowania pracowników Policji?</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#LeszekBiały">Kolejny element: Jak przedstawia się z punktu widzenia moralnego i politycznego program zwalniania policjantów do końca września br. i przyjmowania ich do pracy w październiku br.? Jakie są i będą kryteria przyjęć? Czy to tylko oszczędność, czy też elementy lustracji?</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#LeszekBiały">Przedostatni element pytania: Jak się przedstawia problem przypadkowości doboru kadr w resorcie spraw wewnętrznych? Wielu pracowników - w tym poprzedni ministrowie panowie Majewski i Macierewicz - wykazuje nieznajomość prawa i brak rozeznania w realizowanej przez siebie materii państwowej.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#LeszekBiały">I ostatni element pytania: Jaki jest aktualny status prawny byłego ministra spraw wewnętrznych pana Majewskiego? Czy jest to zgodne z prawem?</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#LeszekBiały">Na zakończenie nadmieniam, że interpelację w sprawie statusu prawnego Policji i autorytetu policjantów o znacznie rozbudowanej strukturze merytorycznej przekażę panu ministrowi oddzielnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#HenrykBąk">Proszę podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych pana Jerzego Zimowskiego o udzielenie odpowiedzi na to zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#JerzyZimowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prawdę mówiąc, wyrażam żal, że tych 8 pytań nie dostałem wczoraj. Są one bardzo szczegółowe i dość trudno będzie mi na nie odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#JerzyZimowski">Dziękuję za tę troskę - mówię to z całą szczerością, bez konwenansów - która wynika z oceny czy z przemyśleń nad sytuacją Policji, nad kondycją policjantów i nad ich przyszłością. Chciałbym odpowiedzieć, ponieważ jest to pytanie ogólne, jak wygląda polityka kadrowa, niestety, panie pośle - w sposób ogólny. Na kilka pytań mogę odpowiedzieć, ale nie chciałbym wprowadzać jakiegoś zamieszania do tych odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#JerzyZimowski">Zacznę od tego, ilu policjantów powinno być w Polsce w ogóle. Od kwietnia w Komendzie Głównej Policji prowadzone były badania zmierzające do ustalenia jakiejś racjonalnej liczby policjantów w służbie, do ustalenia jakiegoś modelu, kryteriów racjonalnej służby policyjnej. I te badania trwały prawie 2 lata: w pracach posłużono się praktyką policyjną, sięgnięto do wzorców państw europejskich, do techniki komputerowej, sprawdzano różnego rodzaju warianty, zasięgano opinii naukowców, zasięgano także opinii teoretyków zatrudnionych w szkolnictwie policyjnym. Generalnie przyjęto pewne kryteria ogólne, które sprowadzają się m.in. do ustalenia w danym województwie liczby ludności, wielkości współczynnika przestępczości na 100 tys. mieszkańców, wielkości terytorium, stopnia zurbanizowania. Jest jeszcze wiele innych kryteriów, których w tej chwili - dla zwięzłości - nie wymienię.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#JerzyZimowski">Chcę powiedzieć, że ok. 80% - plus minus 3 punkty - przestępstw zdarza się na terenie wielkich miast, reszta ok. 20% - plus minus 3 punkty - zdarza się - nazwijmy to umownie - na prowincji. Z tych 80% przestępstw w wielkich miastach ponad połowa przestępstw przypada na największe aglomeracje: Warszawa, Katowice, Łódź, Gdańsk itd. Fakt ten niejako od razu sytuuje strukturę zatrudnienia, strukturę etatyzacji w Policji.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#JerzyZimowski">Po uwzględnieniu tych wszystkich kryteriów, a następnie po przekonsultowaniu ich z komendami wojewódzkimi, z policjantami, odwołując się do praktyki, ustalono, że w Polsce racjonalnie powinno być 124 725 etatów, ok. 125 tys. etatów policyjnych. Przy zastosowaniu - powtarzam - racjonalnych, zindywidualizowanych kryteriów, dostosowanych do warunków, odpowiednio do stopnia zagrożenia w poszczególnych województwach. Natomiast w ogóle w Policji jest zatrudnionych w tej chwili 105 tys. policjantów. Odziedziczyliśmy natomiast w 1990 r. 121 tys. policjantów z poprzedniego okresu, a zatem w ciągu dwóch lat należało dokonać redukcji 16 tys. etatów. Nie jest to inicjatywa samej Policji, lecz wynika to z tego, że zgodnie z ustawą policyjną liczbę etatów w Policji, a także podział ich między korpusy policyjne, ustala się każdorazowo w ustawie budżetowej. W ustawie budżetowej na 1992 r. ustalono, że będzie to 105 tys. etatów i minister spraw wewnętrznych musi tych ustaleń przestrzegać, w przeciwnym razie bowiem narazi się na odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#JerzyZimowski">W związku z tym chciałem podkreślić Wysoka Izbo, że dokonanie w ciągu dwóch lat redukcji 16 tys. etatów, to nic innego, jak obniżenie stanu osobowego Policji o blisko 14%. Takie same redukcje etatowe musiały nastąpić w poszczególnych komendach wojewódzkich. Jeśli jeszcze się uwzględni fakt, że odziedziczyliśmy starą strukturę, która nie bardzo odpowiadała racjonalnemu rozmieszczeniu sił policyjnych (bo np. komendanci wojewódzcy o większym autorytecie zdobywali dla swojego terenu więcej etatów), to nastąpiła sytuacja taka, że w niektórych województwach musieliśmy dokonać większej - w porównaniu z innymi - redukcji etatów. Wynikało to jednak z nieracjonalnej struktury w tych województwach, którą właśnie odziedziczyliśmy. Stąd m.in. pytano nas, dlaczego w tym województwie zwalniano tyle, a w innym tyle osób, przecież we wszystkich powinno być tak samo, a więc po 14% itd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam, panie ministrze, czas upływa, a miało być 5 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#JerzyZimowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#JerzyZimowski">Takie są zatem generalne problemy, z którymi się w tej chwili borykamy. Rozumiem oczywiście, że nie uda mi się dojść do tego modelu 125 tys. etatów, ale chciałbym - i tu zwracam się do Wysokiej Izby - zaapelować o to, żeby w ustawie budżetowej na przyszły rok przewidziano dla Policji przynajmniej 112 tys. etatów i w ten sposób spróbować tę strukturę poprawić. Tak bym ogólnie przedstawił odpowiedź na pytanie pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu podsekretarzowi stanu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#LeszekBiały">Panie marszałku, sądzę, że to jest początek naszego dialogu i na resztę pytań otrzymam odpowiedź w kolejnych interpelacjach. Dziękuję panu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła Jerzego Szmajdzińskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej o postawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#JerzySzmajdziński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pytanie swoje kieruję do prezesa Narodowego Banku Polskiego. Otóż Narodowy Bank Polski, który codziennie podaje tabelę kursów walut obcych (te wartości są wyrażone w złotych i obliczane według formuły pełzającej dewaluacji koszyka walut - 1,8% w stosunku miesięcznym), 1 października podał inne wartości. Mianowicie w tej tabeli przeceniono dolara o 257 zł, markę niemiecką o 183 zł, a funta brytyjskiego o 458 zł. Pomyłkę zauważono po kilku godzinach, a nowe, zweryfikowane wartości dotarły na granicę dopiero w późnych godzinach popołudniowych. Do tego czasu banki zawarły wiele transakcji kupna i sprzedaży walut, które chyba trzeba liczyć w milionach dolarów. Na granicach pobrano zawyżone cło. Klienci banków, którzy w ten feralny czwartek kupili dewizy, stracili, ci zaś, którzy sprzedali dewizy bankom i kantorom, zarobili. Chciałem się zwrócić z prośbą o podanie przyczyn i skutków pomyłki komputera w Narodowym Banku Polskim, za pomocą którego określa się kursy walut, oraz o poinformowanie, kto i kiedy wyrówna straty bankom i klientom, którzy tego dnia dokonywali transakcji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#HenrykBąk">Proszę pierwszego zastępcę prezesa Narodowego Banku Polskiego pana Witolda Kozińskiego o udzielenie odpowiedzi na to zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WitoldKoziński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niewiele konkretnego mam do powiedzenia w tej sprawie, ponieważ prace komisji powołanej przez zarząd Narodowego Banku Polskiego w celu przeanalizowania przypadku, o którym mowa, zakończą się - jak sądzę - w pierwszej połowie przyszłego tygodnia i najpóźniej w drugiej połowie następnego tygodnia ukaże się stosowny komunikat w prasie. To tyle, jeśli chodzi o pierwszą część pytania pana posła.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#WitoldKoziński">Jeśli chodzi o drugą część tego pytania, to z pewnością straty takie obiektywnie istnieją, ale ich wielkości z oczywistych powodów podać nie mogę, bo po prostu ich nie znam. Jeśli natomiast chodzi o roszczenia związane z ewentualnymi stratami, które zapewne mogłyby być kierowane pod adresem banku centralnego, to takich roszczeń, jak dotąd, nikt nie zgłaszał. Z różnych informacji, które do nas docierają, wynikałoby, że te straty nie są tak wielkie, skoro ta część banków, która nie chce cofać swoich rozliczeń z klientami, jest gotowa spisać w straty te zawyżone sumy, o których pan poseł mówił, część zaś banków, o ile wiem, będzie renegocjować umowy zawarte z klientami.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#WitoldKoziński">Jeśli więc pod naszym adresem wpłyną jakieś roszczenia, zażalenia, będziemy je analizować i z pewnością zajmiemy stosowne stanowisko. Ale, powiadam, jasny pogląd na wielkość i rodzaj tych strat będziemy mieć wtedy, kiedy wpłyną do nas konkretne roszczenia. To tyle. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu ministrowi za udzieloną odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#HenrykBąk">Pan poseł pragnie zadać dodatkowe pytanie?</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Szmajdziński: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#JerzySzmajdziński">Chciałbym powiedzieć, że minęło już 9 dni, to trochę dużo, jak na taką sprawę, która nie tylko w kraju została zauważona. Sądzę więc, że ta komisja trochę za wolno pracuje. Chciałbym zapytać pana ministra o to, jakie decyzje podjął bank centralny, żeby już dziś wyeliminować możliwość powtórzenia się takiej sytuacji? Co zostało w tej sprawie zrobione, żeby dzisiaj, jutro czy pojutrze taka sytuacja się nie powtórzyła?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WitoldKoziński">To jest bardzo ważne pytanie. Nie było moją intencją twierdzić, że bank centralny nie ponosi tutaj odpowiedzialności, przeciwnie, uważam, że jest to wyraźne potknięcie i staramy się w szybkim tempie wyciągnąć z tego konsekwencje. Zmiany dotyczące procedury liczenia kursu związane są przede wszystkim z samą technologią obliczania. Składają się na to dwie sprawy. Pierwsza związana jest z oprogramowaniem komputerowym. Programy współcześnie pisane pozwalają zabezpieczyć się przed taką nagłą zmianą kursu, jeśli tylko program zostanie odpowiednio napisany i to się właśnie czyni. O dotychczas stosowanym programie można powiedzieć, że do wczoraj nie nadawał się do tego typu przedsięwzięć.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WitoldKoziński">Kwestia druga to dublowanie rachunku. Niestety, trzeba otwarcie powiedzieć, że wprawdzie tego rachunku nie przeprowadzano na komputerze walizkowym, jak doniesiono w prasie, niemniej ze względu na bezpieczeństwo i wagę problemu te rachunki należy dublować, co się robi już od poniedziałku. Okolicznością - jak mi się wydaje - łagodzącą jest to, że przyznaliśmy się do błędu i staraliśmy się podać poprawny wynik tak szybko, jak tylko to było możliwe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła Andrzeja Borowskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego o postawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#AndrzejBorowski">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Chcę zadać ministrowi rolnictwa pytanie dotyczące rekompensaty z tytułu ostatniej podwyżki cen paliwa używanego przez rolników, czyli oleju napędowego - wiemy, że przed paroma dniami cena tego paliwa wzrosła o 1100 zł - w związku z informacją, jaką podał, iż będzie to rekompensata w wysokości 85 litrów na 1 ha gruntu. Chcę zapytać, kto i w jaki sposób będzie tę rekompensatę dawał rolnikom, którzy z wiadomych względów nie płacą podatków od gruntów ornych, jak również kto i w jaki sposób będzie rekompensował wzrost kosztów tym rolnikom, którzy z mocy ustawy tych podatków nie płacą, ze względu na posiadanie gruntów V i VI klasy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana podsekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Włodzimierza Dąbkowskiego o udzielenie odpowiedzi na to zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WłodzimierzDąbkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Może kilka słów o genezie. Rolnictwo jest jedną z bardziej energochłonnych dziedzin wytwarzania, w związku z tym praktycznie wszędzie w Europie stosuje się zasadę różnicowania wysokości podatku obrotowego dla rolnictwa oraz pozostałych gałęzi gospodarki w zależności od ceny paliwa. Wiadomo, że na cenę detaliczną paliwa składa się koszt jego wytworzenia oraz podatek i także nie jest tajemnicą, iż ten podatek w różnych państwach jest bardzo zróżnicowany i jest wysoki.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WłodzimierzDąbkowski">Od marca tego roku komisje rolne Senatu i Sejmu, a także i my sygnalizowaliśmy, że zbliżamy się do takiego poziomu kosztów w rolnictwie, kosztów paliwa w stosunku do całkowitych kosztów produkcji rolnej - bo broń Boże nie wolno odnosić ich do ceny paliwa i porównywać tej ceny, przeliczając dolary na złotówki - iż należałoby zacząć rekompensować ten wzrost kosztów. W marcu nastąpiła - jak wiadomo - podwyżka i to był moment, tak jak przeliczyliśmy, kiedy przekroczyliśmy ten próg. Przykład: 1 l paliwa w RFN to równowartość mniej więcej 2,1 kg pszenicy, w Polsce już 3,5 kg pszenicy - te przykłady moglibyśmy mnożyć, mogłoby być ich wiele.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#WłodzimierzDąbkowski">Od 1 sierpnia - jak państwo wiecie - podniesiono ceny paliw. Pani premier Suchocka powiedziała, że do chwili ustalenia zasad kompensowania rolnikom tej podwyżki cena oleju napędowego nie zostanie podniesiona, tego paliwa, które jest odbierane głównie przez rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#WłodzimierzDąbkowski">Minister rolnictwa przedstawił zasady, wielkość i sposób rekompensowania w roku obecnym i w latach przyszłych wzrostu ceny tego paliwa, czyli zmniejszania podatku obrotowego dla rolnictwa. Jakie są różnice w innych krajach? W zdecydowanej większości krajów w różny sposób ingeruje się w sprawę kosztu zakupu paliwa dla rolnictwa; w efekcie koszty pozyskania paliwa dla rolnictwa w zdecydowanej większości państw są niższe od 30 do 35%, w wypadkach ekstremalnych jest to 20% i znamy dwa wypadki, kiedy jest to 60% i 62%. Jest jeden kraj, w którym zniesiono przepis o obniżaniu podatku od paliwa dla rolników, ale rekompensuje się to w innej formie.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#WłodzimierzDąbkowski">Przedstawiliśmy, uczynił to minister rolnictwa, miało to miejsce w sierpniu, następujące założenie - mogę mówić o projekcie - 84 litry paliwa, o czym pan poseł powiedział, przyjęliśmy jako średnią wielkość - wynika to z dość powszechnie znanych badań naukowych, których przeprowadzono bardzo wiele w poprzednich latach, między innymi jestem autorem jednego z takich opracowań - na hektar; to jest obecne zużycie paliwa w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#WłodzimierzDąbkowski">W naszym rolnictwie wykorzystuje się 24% oleju napędowego zużywanego w Polsce, natomiast w rolnictwie na świecie - od 15 do 25%, to zależy oczywiście od wzajemnych relacji, wielkości powierzchni rolnej, pozostałego taboru samochodowego. Przyjęliśmy zasadę, że będzie to kompensowane rolnikom w drodze wypłat, uwzględniana będzie różnica między ceną 4700 zł, a taką, jaka będzie w przyszłości; dzisiaj jest to 5800 zł, czyli różnica wynosi 1100 zł. Miałoby być to kompensowane, naszym zdaniem, w sposób następujący: pieniądze przekazywane gminom przez ministra finansów byłyby wypłacane wszystkim rolnikom - z wyjątkiem właścicieli ziem klasyfikowanych jako odłogi oraz oczywiście tej części użytków rolnych, którą stanowią działki i ogrody itd., których nie zalicza do gospodarstwa rolnego - w odstępach kwartalnych, czyli byłaby to wartość różnicy w cenie 21 litrów paliwa w odstępach kwartalnych, i wówczas byłoby to kompensowane w formie odejmowania od podatku, tak aby obrót bezgotówkowy był maksymalnie duży. Przypomnę, że płatników podatku w przeciętnej polskiej gminie jest 1200, zatem znacznej części nie trzeba byłoby tego wypłacać, a pozostałej części, o którą pan poseł pytał, wypłacano by to w gminie. Obliczamy, że byłoby to około 25%, czyli - powiedzmy sobie - chodzi o rząd 250–300 odbiorców, którym należałoby wypłacać tę różnicę.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#WłodzimierzDąbkowski">W wypadku kiedy należna suma byłaby wyższa - to nie dotyczy tego roku - od wartości podatku opłacanego przez rolnika, byłaby także wypłacana różnica rolnikom. Wydaje mi się, że ten sposób jest najprostszy. Przypomnę, że w świecie są takie zasady: Zasada paliwa barwionego, osobnego dla rolnictwa; jest to zasada, którą stosują między innymi Francuzi od lat i bardzo narzekają na ten system, nie ulega wątpliwości że jest on kryminogenny.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#WłodzimierzDąbkowski">Druga zasada to bony na równowartość. Wymaga to, powiedzmy sobie, druków ścisłego zarachowania, rozdzielnictwa, ogromnej listy i przynajmniej na trzech poziomach przekazywania tego w administracji.</u>
          <u xml:id="u-55.8" who="#WłodzimierzDąbkowski">Uważam, że ten sposób... byłby najtańszy i zaproponowaliśmy go.</u>
          <u xml:id="u-55.9" who="#WłodzimierzDąbkowski">W tej chwili nastąpiła podwyżka cen paliwa...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#HenrykBąk">Minął czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WłodzimierzDąbkowski">Proszę państwa, przez ministra finansów i ministra rolnictwa będzie ustalona ostateczna zasada co do sposobu, który przedstawiłem. Spodziewamy się jednak, że ta wypłata, takie jest dziś założenie, za IV kwartał nastąpi w połowie lutego I kwartału - tak to przyjął minister finansów, albowiem w ustawie na rok 1993 zapisane zostaną odpowiednie sumy pod nazwą: Dotacje dodatkowe do produkcji rolnej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#HenrykBąk">Proszę, pytanie dodatkowe.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#HenrykBąk">Proszę również, aby pan pozostał jeszcze na chwilę, panie podsekretarzu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#AndrzejBorowski">Proszę odpowiedzieć na pytanie, które zadałem, mianowicie: kto zrekompensuje straty tym rolnikom, którzy mają grunty V i VI klasy i są zwolnieni ustawowo z podatku?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WłodzimierzDąbkowski">Odpowiedziałem. Wszyscy pozostali otrzymają to w formie wypłat w kasie gminy. Dotyczy to absolutnie wszystkich, także wszystkich sektorów. Każde gospodarstwo większe od 1 ha ma prawo pozyskania tych środków oraz wszystkie sektory: w tym spółdzielcze a także państwowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu podsekretarzowi stanu.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#HenrykBąk">Proszę o postawienie zapytania pana posła Jarosława Wartaka z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#JarosławWartak">14 września grupa sześciu posłów z Konfederacji Polski Niepodległej i Polskiego Związku Zachodniego z województwa katowickiego sygnowała i podała do publicznej wiadomości memoriał w sprawie odwołania wojewody katowickiego Wojciecha Czecha oraz konieczności zmian kadrowych w instytucjach państwowych województwa katowickiego.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#JarosławWartak">Wojciech Czech wykorzystał funkcję najwyższego przedstawiciela państwa polskiego w województwie oraz potencjał podporządkowanego mu aparatu państwowego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach do tworzenia nowej a pozakonstytucyjnej struktury terytorialno-administracyjnej i polityczno-gospodarczej przyszłego Euroregionu Górnego Śląska.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#JarosławWartak">Przed dwoma tygodniami memoriał ten został złożony w Urzędzie Rady Ministrów. W ciągu tych dwóch tygodni procesy, o których mowa w memoriale, nasiliły się. Kuriozum stanowi tutaj fakt wydania ostatnio przez sejmik samorządowy województwa katowickiego oświadczenia w sprawie konsulatu Niemiec w Katowicach. W oświadczeniu stwierdza się, że poprzednie działania sejmiku były błędem dyplomatycznym i formalnym. Dokument podpisał pan Wojciech Szarama - wiceprzewodniczący sejmiku i jednocześnie szef delegatury Urzędu Ochrony Państwa.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#JarosławWartak">Czyżby tu sejmik samorządowy przejął uprawnienia Ministerstwa Spraw Zagranicznych w zakresie działalności dyplomatycznej? Czy wystąpienie pana ministra Jana Marii Rokity w tej sprawie pozostało bez echa?</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#JarosławWartak">W związku z tym chciałbym w imieniu sygnatariuszy memoriału zapytać pana ministra Jana Marię Rokitę: Jakie kroki podjął w tej sprawie i kiedy możemy spodziewać się jej rozstrzygnięcia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana ministra o udzielenie odpowiedzi na to zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#JanRokita">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł był łaskaw poruszyć dwie kwestie. Mianowicie kwestię zarzutów formułowanych wobec wojewody katowickiego i kwestię postępowania sejmiku samorządowego województwa katowickiego. Zacznę od tej drugiej.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#JanRokita">W kwestii oświadczenia sejmiku województwa katowickiego i listu, z jakim zwrócił się on do władz niemieckich, zawierającego propozycję otworzenia konsulatu niemieckiego w Katowicach, zarówno zwróciłem uwagę sejmikowi poprzez pana wojewodę, jak i poprosiłem o stosowną interpretację całej sprawy Ministerstwo Spraw Zagranicznych. W dniu dzisiejszym uznaję, iż to, co zostało zawarte w ostatnim oświadczeniu sejmiku w tej sprawie, jest dla mnie w pełni satysfakcjonujące, a zwrócenie uwagi przez pana wojewodę sejmikowi na niewłaściwość takiego trybu postępowania przyniosło rezultat. Sprawę uważam za zamkniętą i mam nadzieję, że ani sejmik katowicki, ani inne sejmiki samorządowe tego typu błędów popełniać w przyszłości nie będą.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#JanRokita">Jeśli natomiast idzie o sprawę pana wojewody: Istotnie, otrzymałem memoriał posłów Konfederacji Polski Niepodległej prezentujący bardzo rozległe zarzuty wobec wojewody, powiedziałbym, że bardzo poważnie sformułowane zarzuty. Memoriał mówi m.in. o tym, iż działalność wojewody stanowi zagrożenie dla integralności terytorialnej państwa, że wojewoda prowadzi autonomiczną politykę międzynarodową, naruszającą spójność polskiej polityki zagranicznej. Są też oczywiście pośród tych zarzutów i takie, które raczej ukazują cnoty wojewody niż coś nagannego: mianowicie to, że wojewoda na przykład popierał plany rozbudowy sieci wodno-kanalizacyjnej w województwie katowickim, inwestycji, która korzystałaby z niemieckich kredytów; albo zarzut, że uczestniczył w tworzeniu Górnośląskiego Banku Gospodarczego itd. itd.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#JanRokita">Chcę powiedzieć, że jest to przedmiotem dość ostrej kontrowersji na Górnym Śląsku. Wojewoda jest krytykowany przez posłów Konfederacji Polski Niepodległej, jednak senatorowie Konfederacji Polski Niepodległej zgłaszają się do mnie z obroną wojewody. Broni go również wielu posłów z innych partii politycznych. Nie mogę się opierać wyłącznie na tych opiniach, zwłaszcza że nie zawsze są one zgodne ze stanowiskiem poszczególnych partii. Wojewoda uzyskał ostatnio również wsparcie, dość spektakularne, przedstawicieli samorządów terytorialnych województwa katowickiego. Jak powiadam, materia jest dość skomplikowana i opinie różnorodne.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#JanRokita">W związku z tym zapytaniem chcę Wysoką Izbę powiadomić, że po otrzymaniu tego memoriału zwróciłem się do pana wojewody, by zechciał się ustosunkować do zarzutów zawartych w memoriale. Termin, który wyznaczyłem panu wojewodzie, upływa w najbliższym czasie. Muszę zapoznać się z odpowiedzią drugiej strony na te zarzuty; wtedy stanowiska dwóch stron konfliktu będę miał jasno, merytorycznie sformułowane i nie będę się opierał wyłącznie na opiniach formułowanych przez lokalnych polityków z województwa katowickiego - wtedy oczywiście będę rekomendował pani premier takie bądź inne decyzje. Do momentu, w którym będę miał możliwość zapoznania się z merytorycznym stanowiskiem wojewody - a termin, który mu wyznaczyłem dla przedstawienia racji, jeszcze nie upłynął - nie mogę oczywiście wypowiadać się w sposób merytoryczny. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#HenrykBąk">Panie pośle, czy pragnie pan postawić jeszcze dodatkowe pytanie?</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#JarosławWartak">Chciałbym jeszcze zapytać pana ministra: Czy Urząd Rady Ministrów przy analizowaniu tej sprawy, tych dostępnych jak do tej pory materiałów, korzystał również z materiałów Urzędu Ochrony Państwa i Najwyższej Izby Kontroli?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JanRokita">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szczerze mówiąc, materiały Najwyższej Izby Kontroli na ten temat nie są mi znane i nie potrafię ad hoc odpowiedzieć na pytanie, czy są znane Biuru Administracji Publicznej Urzędu Rady Ministrów, ale myślę, że powinny być znane, jako że Biuro Administracji Publicznej Urzędu Rady Ministrów rutynowo otrzymuje materiały Najwyższej Izby Kontroli. Zapewne przy ocenie wojewody katowickiego te materiały, tak przypuszczam, są znane i są brane pod uwagę; jakkolwiek, jak powiadam, sam ich na oczy nie widziałem i w związku z tym nie mogę tu złożyć stuprocentowego zapewnienia.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#JanRokita">Jeśli chodzi o informacje Urzędu Ochrony Państwa, oczywiście korzystam z nich regularnie i są mi znane. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#HenrykBąk">Panie pośle, mogę zezwolić tylko na jedno dodatkowe pytanie. Inni posłowie czekają, by również postawić pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#JarosławWartak">Chciałem tylko podziękować za wypowiedź, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#HenrykBąk">Rozumiem, że tak może być, ale chodzi o pytanie... a uznanie odpowiedzi to jest co innego.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła Jacka Bujaka z Porozumienia Centrum o postawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#JacekBujak">Moje zapytania są do ministrów: Andrzeja Milczanowskiego i Andrzeja Arendarskiego.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#JacekBujak">Do wielu afer gospodarczych, jakie od dłuższego czasu występują w Polsce, na pewno można również zaliczyć przemyt metali z państw byłego Związku Radzieckiego. Z informacji prasowych (na przykład „Gazeta Wyborcza”) oraz zebranych przeze mnie wiadomości wynika, że przez wschodnią granicę wwieziono do kraju w nielegalny sposób prawdopodobnie setki tysięcy ton różnego rodzaju metali: na przykład aluminium, magnez, ołów, cyrkon, tytan, neodym, skand i inne służące do produkcji materiałów strategicznych. Zajmują się tym grupy przestępcze po obydwu stronach granicy. Metale te częściowo są przerzucane dalej na zachód, a częściowo składowane w naszym kraju w celu wprowadzenia ich przez spółki prawa handlowego i różnego rodzaju stowarzyszenia do legalnego obrotu i sprzedaży w kraju.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#JacekBujak">W związku z powyższym pragnę zadać panom ministrom następujące pytania:</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#JacekBujak">1. Jak wielka jest skala tego procederu?</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#JacekBujak">2. Jakie straty z tego tytułu ponosi państwo?</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#JacekBujak">3. Czy odpowiednie służby, na przykład UOP, Straż Graniczna, Policja, podejmują w tej sprawie jakieś działania?</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#JacekBujak">4. Jakie do dnia dzisiejszego osiągnięto wyniki w walce z tym procederem?</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#JacekBujak">5. Ile i komu wydano koncesji na handel i obrót tymi metalami?</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#JacekBujak">6. Jaki wpływ ma ten proceder na ceny tych metali na giełdach światowych, na przykład to, co ostatnio wyczytałem...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Dlaczego pan nie pyta, jakie zyski ma z tego państwo?)</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#HenrykBąk">Proszę pana podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Jerzego Zimowskiego o udzielenie odpowiedzi na to zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#JerzyZimowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niestety, znowu nie mogę usatysfakcjonować Wysokiej Izby i pana posła odpowiedziami na te wszystkie pytania, które tutaj zostały zadane. Nie można odpowiedzieć na te trudne pytania w ciągu 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#JerzyZimowski">Chciałem powiedzieć, że pytanie dotarło do mnie jako ministra spraw wewnętrznych. W związku z tym mogę powiedzieć tylko o obrazie tego przestępstwa, jaki rysuje się w związku z działaniami Straży Granicznej, to jest rodzaju służby, za którą jestem odpowiedzialny.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#JerzyZimowski">Przemyt istnieje rzeczywiście. Wygląda to następująco: W 1991 r. Straż Graniczna ujawniła na granicy wschodniej przemyt metali kolorowych o ogólnej wadze 1369 kg i wartości 30 490 tys. zł, w tym brązu - około 800 kg, wartość około 7 mln zł; niklu - 200 kg, wartość 14 mln zł; miedzi - 480 kg, wartość około 10 mln zł. W tym samym roku urzędy celne, poza odcinkiem granicznym z Rosją, Litwą i Białorusią, ujawniły przemyt 12 764 kg metali, wartości 71 mln zł, w tym głównie miedzi i niklu. Szczególnie dużo było niklu - o wartości około 60 mln zł. W roku bieżącym przemyt wzrósł. Ujawniono pięć razy więcej przemyconych metali - miedzi, niklu, mosiądzu - to jest około 8 tys. kg, o wartości 234 mln zł. Najwięcej ujawniono wypadków przemytu miedzi, około 5600 kg, o wartości około 120 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#JerzyZimowski">Urząd celny na odcinku granicznym z Ukrainą ujawnił przemyt metali o wadze około 47 tys. kg, wartości 1700 mln zł, w tym głównie miedzi i niklu. Największą wartość miał przemycany nikiel - około 710 mln zł. Na odcinku granicznym kaliningradzkim, litewskim i białoruskim w okresie 1991 i 1992 r. urząd celny ujawnił przemyt 26 ton metali kolorowych na ogólną wartość 887 mln zł. Taki jest obraz tego przemytu, który mogę przedstawić na podstawie informacji służb granicznych. Natomiast na wszystkie pytania dotyczące cen czy tych wszystkich procesów, które są związane z tym problemem, odpowie minister współpracy gospodarczej z zagranicą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu podsekretarzowi stanu.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Bujak: Przepraszam, mogę dwa zdania, panie marszałku?)</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#HenrykBąk">Pytanie dodatkowe? Proszę bardzo, panie pośle, może pan postawić dodatkowe pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#JacekBujak">Nie pytanie, panie marszałku. Chciałem tylko stwierdzić, że ta odpowiedź mnie zupełnie nie satysfakcjonuje z dwóch powodów. Po pierwsze...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, tylko zapytania, nie dyskusja. Jeśli pan chce, proszę postawić zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#JacekBujak">Nie mam, panie marszałku, zapytania, dlatego że pan minister na wstępie powiedział, że nie jest w stanie odpowiedzieć na wszystkie moje pytania, i właściwie odpowiedział tylko na jedno z nich. Ponadto prawdopodobnie moje zapytania Prezydium Sejmu przekazało tylko jednemu ministerstwu, ja wystosowałem je do dwóch. W związku z tym, panie marszałku, uważam, że na następnym posiedzeniu, kiedy będą przedstawiane zapytania, będzie również postawione moje pytanie, ponieważ dzisiejsza odpowiedź nawet w 10% nie wyczerpała problemów, które przedstawiłem w moich zapytaniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję. Prezydium Sejmu rozpatrzy pański wniosek.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#HenrykBąk">Proszę panią poseł Wiesławę Ziółkowską z Unii Pracy o postawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WiesławaZiółkowska">Pytanie kieruję w imieniu Unii Pracy - Koła Parlamentarnego do pana ministra współpracy gospodarczej z zagranicą. Co się dzieje z alkoholem importowanym z zagranicy i konfiskowanym przez urzędy celne? Czy ten alkohol jest sprzedawany? Jeśli jest sprzedawany, to komu? Kto osiąga zyski z tytułu tej sprzedaży? A jeśli jest sprzedawany, to dlaczego, skoro istnieje zakaz sprzedaży alkoholu importowanego w kraju?</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#WiesławaZiółkowska">Z posiadanej przez nas informacji wynika, że problem ten nosi znamiona drugiej afery alkoholowej; zdaje się, że o jeszcze szerszym zasięgu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana podsekretarza stanu Andrzeja Byrta o udzielenie odpowiedzi na to zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#AndrzejByrt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Alkohol przejmowany na granicy to jest tylko i wyłącznie ten alkohol, który został skonfiskowany w czasie nielegalnego wwozu do kraju. Mówimy tylko o takich sytuacjach. Jeśli ktoś posiada stosowne koncesje na wwóz, alkohol nie jest likwidowany i o sprzedaży nie ma mowy.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#AndrzejByrt">Żeby przedstawić skalę problemu, podam fakty. Od początku tego roku do końca sierpnia w ten sposób skonfiskowano na granicy 326 tys. l wyrobów spirytusowych i 815 l czystego spirytusu.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#AndrzejByrt">Sprawa likwidacji nieruchomości skonfiskowanych na granicy jest regulowana rozporządzeniem Rady Ministrów z 1967 r., które to rozporządzenie przewiduje określony tryb zbycia w następującej kolejności: licytacja publiczna, sprzedaż po cenie oszacowania jednostkom handlowym, przekazanie w komis, sprzedaż z wolnej ręki po cenie nie niższej niż 1/3 ceny oszacowania itd. Ponieważ alkohol jest dobrem specjalnym, podlegającym przede wszystkim wielu restrykcjom, nie był on sprzedawany na licytacji publicznej, był wyłącznie sprzedawany po cenie oszacowania jednostkom handlowym.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#AndrzejByrt">Dla przykładu. Urzędy celne sprzedawały skonfiskowany alkohol w sieci handlu detalicznego i hurtowego po cenach wynoszących do 80% ceny urzędowej. Od połowy 1991 r. zaczęły napływać uwagi krytyczne na ten temat z wielu resortów, podawano w wątpliwość ten właśnie tryb zbycia alkoholu. Przede wszystkim Ministerstwo Finansów podnosiło sprawę strat, jakie mogą być ponoszone przez polski przemysł spirytusowy, mający w związku z tym trudności ze zbytem wyrobów. Z kolei Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej miało sygnały, że sprzedawany alkohol zagrażał życiu, bo było kilka wypadków zatruć.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#AndrzejByrt">W związku z tym prezes Głównego Urzędu Ceł 26 listopada roku ubiegłego ustalił odrębny tryb likwidacji wyrobów alkoholowych. Zgodnie z tym trybem urzędy celne przeznaczone do likwidacji wyroby alkoholowe kierują do przerobu, i to jest istotna zmiana, w zakładach przemysłu spirytusowego do ponownej rektyfikacji. Z kolei wyroby gatunkowe, takie jak wino czy piwo, po uzyskaniu atestu sanitarnego są kierowane przez urzędy celne do sprzedaży handlowej po cenach urzędowych, pomniejszonych wyłącznie o marżę handlową. Dla przykładu: cena uzyskiwana za przekazywany do przerobu alkohol jest taka sama jak cena tzw. zlewek ustalona przez zakłady państwowe „Polmos” - 300–500 zł za półlitrową butelkę 40-procentowego alkoholu. Tymczasem w lutym tego roku Sieradzkie Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego złożyły wniosek o przyznanie im jak gdyby prawa wyłączności, jeżeli chodzi o skup tak likwidowanego alkoholu, z myślą o tym, ażeby móc odprowadzić do budżetu państwa wysoki podatek, którym jest obłożona produkcja wytwarzanego w tych zakładach napoju owocowo-alkoholowego, a także ze względu na to, że ponieważ punkty graniczne, szczególnie na granicy wschodniej, miały trudności ze składowaniem alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#AndrzejByrt">Po uzyskaniu pozytywnej opinii Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, zgoda taka została wydana i urzędy celne konfiskujące nielegalnie wwożony do Polski alkohol zaczęły sprzedawać go sieradzkim zakładom do dalszego przerobu. Ustalona cena na sprzedawane tym zakładom alkohole jest dwukrotnie wyższa od ceny tzw. „zlewek” i wynosi 8 tys. zł za butelkę wódki o mocy 40%.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#AndrzejByrt">Jednocześnie prezes Głównego Urzędu Ceł w kwietniu tego roku zwrócił się do ministra finansów i ministra sprawiedliwości z prośbą o prawne uregulowanie trybu likwidacji tych towarów, które objęte zostały bądź zakazem przywozu, bądź też podlegają ograniczeniom przewozowym. Tak wygląda sytuacja na dzień dzisiejszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu podsekretarzowi stanu.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#HenrykBąk">Pani poseł pragnie postawić dodatkowe pytanie, tak?</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#WiesławaZiółkowska">Po pierwsze, czy Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą stwierdza w związku z tym, że w zakresie likwidacji i sprzedaży konfiskowanego alkoholu nie ma żadnych nieprawidłowości? Po drugie, prosiłabym o szczegółowszą informację dotyczącą Sieradzkich Zakładów Przemysłu Owocowo-Warzywnego, formy prawnej tego zakładu, oraz o wyjaśnienie, dlaczego ten alkohol nie został na przykład skierowany do „Polmosu”, który też podobno o takie zezwolenie się ubiegał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana podsekretarza stanu o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#AndrzejByrt">Jeśli chodzi o uwagi dotyczące nieprawidłowości w sprzedaży - rozumiem, że o nie chodzi - bylibyśmy wdzięczni, gdyby tego typy sygnały docierały do nas. Nie dysponujemy takimi informacjami o występujących nieprawidłowościach. Nieprawidłowości takie mogą teoretycznie występować na etapie kontaktów urzędów celnych - sprzedawców - z odbiorcami.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#AndrzejByrt">Druga sprawa. Sieradzkie Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego są zakładami państwowymi. Jeśli „Polmos” z takim wnioskiem wystąpi, to, biorąc pod uwagę stanowisko ministra finansów, który wskazał na możliwość uzyskania z przerobu nielegalnego alkoholu znacznego dochodu dla budżetu państwa, sądzę, że wniosek ten zostanie również pozytywnie załatwiony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu podsekretarzowi stanu.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#HenrykBąk">Na tym kończymy rozpatrywanie zapytań poselskich.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#HenrykBąk">Powracamy do rozpatrywania punktów 4 i 5 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#HenrykBąk">4. Wystąpienie prezesa Rady Ministrów na temat głównych celów polskiej polityki społeczno-gospodarczej na najbliższe lata.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#HenrykBąk">5. Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 rok.</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Włodzimierza Sumarę w imieniu Klubu Parlamentarnego „Porozumienie Ludowe”. Następnym mówcą będzie pan poseł Edmund Krasowski w imieniu Klubu Parlamentarnego „Ruch dla Rzeczypospolitej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#WłodzimierzSumara">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” jako uczestnik koalicji rządowej ma wpływ na kształt założeń polityki społeczno-gospodarczej i praktycznie bierze udział w ich realizacji, jest więc zrozumiałe, że dostrzegamy wiele pozytywnych elementów zawartych w przedłożonym Wysokiej Izbie dokumencie. Utożsamiając się w pełni z zasadniczymi celami polityki rządu, dostrzegamy jednak pewne mankamenty. Swoje wątpliwości i zastrzeżenia, omówione w niniejszym wystąpieniu, Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” przedstawi odpowiednim komisjom sejmowym.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#WłodzimierzSumara">Przebudowa prawa gospodarczego, struktur własności, wykreowanie sprawnie działających instytucji w społeczeństwie demokratycznym to cele, których realizacja napotyka w naszym kraju barierę istniejącą w świadomości społecznej, a wynikającą zarówno z błędów popełnionych w dotychczasowej realizacji tych celów przez ekipy rządzące, jak i z nieumiejętnego, mało komunikatywnego informowania społeczeństwa. Manipulowanie informacjami, ich świadoma lub nieświadoma deformacja, dotycząca rodzących się dopiero koncepcji, powodują, że nawet dobre pomysły sprawiają zawód tym, do których informacje te są adresowane, rozmijają się z oczekiwaniami społecznymi. Typowym tego przykładem jest powszechna prywatyzacja, wokół której narosło tyle nieporozumień, że zamiast przyczynić się do zmiany rzeczywistości gospodarczej bulwersuje opinię publiczną.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#WłodzimierzSumara">Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” zwraca uwagę na konieczność prowadzenia prawidłowej polityki informacyjnej. Mówiliśmy o tym wielokrotnie. Podstawowe cele polityki zaprezentowane dzisiaj przez panią premier Hannę Suchocką są zbieżne z oczekiwaniami członków Klubu Parlamentarnego „Porozumienie Ludowe”. Uważamy, że poczucie bezpieczeństwa obywatela, walka z przestępczością zorganizowaną oraz przeciwdziałanie aferom są rzeczywiście istotnymi problemami naszego kraju. Zjawiska te, przedtem nie znane albo występujące w znacznie mniejszej skali, wymagają do ich zwalczania środków adekwatnych do skali problemu. Zaproponowane przez rząd rozwiązania mogą pomóc w realizacji tych zamierzeń. Widzimy jednak pewne niebezpieczeństwa związane z funkcjonowaniem tzw. zakupu kontrolowanego, kontrolowanego wręczania korzyści materialnych czy też instytucji świadka koronnego.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#WłodzimierzSumara">Sprawność funkcjonowania służb policyjnych bezpośrednio związana jest z ich wyposażeniem technicznym i warunkami materialnymi. Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” w pełni popiera działania rządu zmierzające w kierunku poprawy pracy tych służb. Obywatele muszą poczuć się bezpieczni i muszą mieć świadomość, że na straży ich bezpieczeństwa stoi sprawnie zorganizowana policja.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#WłodzimierzSumara">Kluczowym problemem, z jakim przychodzi zmierzyć się rządowi, jest recesja i bezrobocie. Celowo tak zestawiamy te problemy, gdyż uważamy, że nie da się skutecznie ograniczyć problemu bezrobocia bez zwalczania recesji. W tym kontekście oświadczenie pani premier, że uruchomienie mechanizmów wzrostu jest jednym z podstawowych celów polityki rządu, przyjmujemy ze szczególnym zadowoleniem. Posłowie Klubu Parlamentarnego „Porozumienie Ludowe” wiedzą, że problemu bezrobocia nie da się rozwiązać z dnia na dzień. Rozwój gospodarki tylko częściowo zlikwiduje ten problem, dlatego też przykładamy niezwykłą wagę do uruchomienia aktywnych form zwalczania bezrobocia. Uważamy, że przerzucenie całkowitego ciężaru pasywnej osłony bezrobotnych na budżet wywołuje tak samo negatywne skutki, jak istnienie bezrobocia. Przyzwyczajenie ludzi do braku aktywności i do nieszanowania pracy jest także społecznie szkodliwe. Problem finansowania osłony socjalnej dla bezrobotnych i tej części społeczeństwa, która żyje w bardzo trudnej sytuacji, jest nierozerwalnie związany ze stanem budżetu. Budżet państwa, jak usłyszeliśmy, jest w trudnej sytuacji, można powiedzieć: bardzo trudnej. Pani premier Hanna Suchocka zapowiedziała w swym wystąpieniu nowelizację budżetu.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#WłodzimierzSumara">Zapowiedziane przez rząd kierunki działania mające na celu poprawę sytuacji budżetowej są generalnie przez klub Porozumienia Ludowego akceptowane. Niepokój nasz wzbudziły jednak zmiany w sposobie funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych rolników. Uważamy, że kwestia ta musi zostać szczegółowo rozpatrzona w dalszych pracach nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej. Za kluczowe jednak działania, mające przynieść poprawę sytuacji budżetu, uważamy zapowiedziane uruchomienie mechanizmów wzrostu oraz zwiększenie skuteczności w egzekucji podatków oraz ceł. Zwrócenie należytej uwagi na to zagadnienie będzie rzutowało na sprawność budżetu.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#WłodzimierzSumara">Chcielibyśmy w tym miejscu zwrócić uwagę na problem może nie najważniejszy, ale w swoich skutkach, ze względu na skalę jego występowania, uciążliwy, a mianowicie na handel towarami przywożonymi nielegalnie z terenów byłego Związku Radzieckiego. Towary te trafiają na nasz rynek i przynoszą zyski jedynie handlującym, a nam wyrządzają straty zarówno w budżecie, jak i w gospodarce. Przynosi to także straty w formie wywożenia dewiz.</u>
          <u xml:id="u-88.7" who="#WłodzimierzSumara">Nierozerwalnie ze stanem budżetu związana jest sytuacja służby zdrowia i oświaty. Wielokrotnie zapowiadana częściowa prywatyzacja i komercjalizacja lecznictwa otwartego wobec braku zdecydowanych działań i prezentacji gotowych rozwiązań wywołuje tylko niepokój.</u>
          <u xml:id="u-88.8" who="#WłodzimierzSumara">Uważamy także, że należy przyspieszyć proces przejmowania szkolnictwa przez samorządy terytorialne. Odbędzie się to na pewno z dobrym skutkiem dla budżetu, gdyż - uważamy - samorządy w zdecydowanej większości lepiej gospodarują groszem publicznym.</u>
          <u xml:id="u-88.9" who="#WłodzimierzSumara">Zgodnie z tonem wypowiedzi pani premier oraz przedstawicieli rządu, jednym z głównych, niekiedy mówi się, że wręcz zasadniczym z punktu widzenia powodzenia reform w naszym kraju, problemów jest prywatyzacja, zarówno powszechna, jak i każda inna jej forma. Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” w czasie debaty nad programem powszechnej prywatyzacji i nad narodowymi funduszami inwestycyjnymi odniósł się do tego problemu pozytywnie, zgłaszając jednocześnie - myślę - istotne uwagi, które w większości, choć powtarzane z uporem maniaka - jak widać z zaprezentowanych założeń - nie odniosły skutku. Jedynym efektem, jaki osiągnęliśmy, jest to, że rząd uznał konieczność odrębnego potraktowania przedsiębiorstw związanych z rolnictwem. Jednak wydaje się, że udział rolników w prywatyzacji rząd traktuje formalnie, nie chcę powiedzieć - instrumentalnie, ograniczając ich rolę do biernego uczestnictwa, o czym świadczy zapowiedź przekazania im nieodpłatnie takiej samej części akcji, co pracownikom. Nie będę uzasadniał po raz kolejny, że nie o to nam chodzi. Chcemy i domagamy się przyznania nam prawa do aktywnego uczestnictwa w procesie prywatyzacji, np. prawa do wystąpienia z inicjatywą prywatyzacyjną; przypominam, że postulujemy to odnośnie do przedsiębiorstw związanych z rolnictwem. Absolutnie nie przekonuje nas często przytaczany przez naszych przeciwników argument, że rolnicy są źle zorganizowani i nie potrafią się dogadać.</u>
          <u xml:id="u-88.10" who="#WłodzimierzSumara">W poglądach takich pobrzmiewa niedawno lansowany hit ideologiczny dotyczący wiodącej, a tym samym większej roli określonej klasy. Uważamy, że takie podejście należy odłożyć do lamusa i traktować nas jak partnerów w procesie prywatyzacji. Rolnicy dadzą sobie radę z ww. problemami, ale trzeba im to umożliwić. Członkowie naszego klubu mają nadzieję, że po raz ostatni musieliśmy występować w taki sposób w tej kwestii. Kończąc ten fragment odnoszący się do prywatyzacji, chciałbym na marginesie wyrazić opinię, że istnienie różnych tzw. ścieżek prywatyzacji jest ze wszech miar korzystne, ale jednocześnie wątpię, by - uwzględniając aktualną sprawność aparatu administracyjnego - podjęcie decyzji co do sposobu prywatyzacji danego przedsiębiorstwa w ciągu 3 miesięcy - myślę, oczywiście, w skali całego kraju - mogło ten proces przyspieszyć. Wydaje mi się, że efekt będzie odwrotny do zamierzonego.</u>
          <u xml:id="u-88.11" who="#WłodzimierzSumara">Przechodząc do spraw rolnictwa, które w sposób oczywisty są najbliższe członkom naszego klubu, chciałbym powiedzieć, że przyjmujemy z dużą dozą satysfakcji zapowiedź realizacji kolejnego elementu postulowanego przez nas programu rolnego, tj. wprowadzenia opłat wyrównawczych. Od dawna dowodziliśmy niezbędność wprowadzenia tych opłat, wskazując na konieczność ochrony naszego rolnictwa, a tym samym działania w dobrze rozumianym interesie konsumenta. Uważamy, że utrzymanie systemu cen minimalnych, powstanie Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, ciągłe doskonalenie metod jego działania oraz kredyt tzw. suszowy wpłynęły i wpływają na stabilizację produkcji rolnej. Wydaje nam się, że tylko ludzie złej woli mogą mówić, że w polityce rolnej nic się nie zmieniło. Efekty są może mało na dzień dzisiejszy widoczne, ale sytuacja, w jakiej było rolnictwo, była bardzo, ale to bardzo trudna.</u>
          <u xml:id="u-88.12" who="#WłodzimierzSumara">Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na niebezpieczeństwo prezentowanego czasami poglądu, że wszystkie negatywne skutki w rolnictwie w tym roku spowodowane były suszą. Ten pogląd jest niebezpieczny, gdyż zaciemnia sytuację i pozwala zrzucić odpowiedzialność na siły wyższe. Uważamy, że taka sytuacja w rolnictwie, choć spowodowana suszą, jest również wynikiem poprzednio prowadzonej polityki. Dostrzegając pewne pozytywne elementy w polityce rolnej i uznając generalnie kierunek za słuszny, zgłaszamy postulat rozważenia, czy na krótko w tym trudnym roku nie należałoby zwiększyć zakresu oddziaływania cen, nazwę je kierunkowymi, żeby nie mówić o cenach minimalnych. Pozwoliłoby to na stabilizację produkcji rolnej i pomogło rolnikom w gospodarowaniu.</u>
          <u xml:id="u-88.13" who="#WłodzimierzSumara">Chciałbym jeszcze omówić jedną z agend, która działa w rolnictwie. Myślę o Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Chciałbym zwrócić uwagę na niezwykle ważną rolę, jaką ta agencja ma do odegrania w przekształceniu strukturalnym wsi. Nasz klub boi się, by nie zaprzepaścić historycznej szansy, jaka pojawiła się przed agencją i rolnikami, pozwalającej im zmienić strukturę swoich gospodarstw. Jeżeli działania takie nie zostaną podjęte szybko, to skutki tych działań będą rzutowały na dziesięciolecia i myślę, że będą żałosne, czasami nawet wręcz niemożliwe do naprawienia.</u>
          <u xml:id="u-88.14" who="#WłodzimierzSumara">Pani premier w swoim wystąpieniu powiedziała, że jawność podejmowania decyzji będzie leżała u podstaw działania rządu. Chciałbym podkreślić, że takie podejście jest ze wszech miar godne poparcia. Jawność działania zmniejsza prawdopodobieństwo atakowania rządu, poza tym zmniejsza także prawdopodobieństwo działania aferowego.</u>
          <u xml:id="u-88.15" who="#WłodzimierzSumara">Nasz klub wnosi o przekazanie założeń polityki społeczno-gospodarczej do komisji.</u>
          <u xml:id="u-88.16" who="#WłodzimierzSumara">Na koniec, na marginesie mojego wystąpienia, chciałbym odnieść się do uwagi skierowanej do naszego ugrupowania przez prezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego, który powiedział, jakobyśmy mieli być nogą ludową Unii Demokratycznej. Nie będę przypominał naszego pochodzenia itd. Chcę powiedzieć, że nasze ugrupowanie wywodzi się z „Solidarności” rolniczej i z PSL tzw. mikołajczykowskiego. Nasze stanowisko wobec poprzednio realizowanej polityki było jasne i czytelne, każdy mógł się z nim zapoznać. Poza tym zawsze uważaliśmy, że Unia Demokratyczna i Kongres Liberalno-Demokratyczny są ugrupowaniami reformatorskimi, które są w stanie zmienić swój stosunek do rolnictwa, czego efekty są widoczne. Kończąc, chcę podkreślić, że nie zawarłem w swoim wystąpieniu żadnych elementów politycznych. Nie będę też przypominał, czyją nogą było ZSL.</u>
          <u xml:id="u-88.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Edmund Krasowski w imieniu Klubu Parlamentarnego „Ruch dla Rzeczypospolitej”. Będzie to ostatnie wystąpienie w imieniu klubu. Następnie w imieniu Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej zabierze głos pan poseł Helmut Paździor.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#EdmundKrasowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny „Ruch dla Rzeczypospolitej” wyraża swoje oburzenie z powodu faktu, iż Wysoka Izba miała zaledwie kilka dni na zapoznanie się z przedstawionymi przez rząd pani premier Suchockiej Założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. Ze względu na powagę sprawy, która będzie ważyć o bycie naszego narodu w przyszłym roku i w latach następnych, nie można zastosowanej procedury traktować inaczej niż jako wyraz lekceważenia Sejmu oraz społeczeństwa. Jest to niepokojące, tym bardziej że tekst zasadniczego elementu założeń, tzw. „Paktu o przedsiębiorstwie państwowym”, dopiero na godzinę przed rozpoczęciem dzisiejszej debaty został doręczony paniom posłankom i panom posłom.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#EdmundKrasowski">Wysoka Izbo! W prezentowanych założeniach cele polityki społeczno-gospodarczej sformułowane są w kategoriach ogólnych. Nazbyt ogólne formułowanie celów nie daje podstaw do oceny realności ich wykonania. W przedstawionym dokumencie mamy do czynienia nie tyle z określeniem celów w odniesieniu do roku 1993, lecz zbiorem haseł o charakterze propagandowym. Powstaje pytanie: Dlaczego w ten sposób rząd skonstruował tak, wydawałoby się, istotny dokument? Klub Parlamentarny „Ruch dla Rzeczypospolitej” uważa, że przyczyną jest to, iż rząd nie przywiązuje właściwej wagi do przedstawionych Wysokiej Izbie założeń. Znajduje to zresztą wyraz w wypowiedziach członków tego rządu. Wydaje się, że bardzo charakterystyczny jest tutaj głos Waldemara Kuczyńskiego, eksperta gospodarczego Unii Demokratycznej, a więc ugrupowania współodpowiedzialnego za przygotowanie Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r., który powiedział: „Są to najgorsze założenia spośród opracowanych przez trzy rządy”.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Cztery.)</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#EdmundKrasowski">Chodzi o poprzednie trzy rządy. Z kolei poseł Marek Dąbrowski, również z Unii Demokratycznej, powiedział, że założenia to „zlepek resortowych pomysłów w stylu peerelowskiej Komisji Planowania”. Obydwie wypowiedzi zacytowałem z dzisiejszej „Gazety Wyborczej”.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#EdmundKrasowski">Pomimo iż rząd założenia traktuje lekkomyślnie, nasz klub prezentuje podejście zupełnie inne. Chcemy - jak najbardziej - dyskutować o zasadniczych problemach państwa.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#EdmundKrasowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prześledźmy poszczególne zapisy założeń. To, czego gospodarka najbardziej potrzebuje, to inwestycje. Jest to warunek rozwoju i poprawy bytu obywateli. Autorzy założeń piszą, że jednym z podstawowych warunków ożywienia inwestycyjnego jest niska stopa oprocentowania. Jednak musi to dotyczyć inwestowania w nowe miejsca pracy i modernizację już istniejących, a nie w wykupywanie od państwa istniejących przedsiębiorstw. Takie inwestycje z punktu widzenia rozwoju gospodarczego byłyby jałowe. Polityka dochodowa nie jest połączona z inwestycyjnymi potrzebami gospodarki i z wymogami dostosowywania wysokości oszczędności do potrzeb inwestycyjnych. Zapomniano, że w gospodarce rynkowej oszczędności są tworzone przez indywidualnych obywateli, a nie przez państwo, i że do nich właśnie powinny być przesunięte odpowiednie środki pieniężne. A może jednak istnieje pewien program przesunięcia tych środków?</u>
          <u xml:id="u-90.7" who="#EdmundKrasowski">Nasi wyborcy pytają, czy nie jest tak, że tylko wybrani mają otrzymać te środki. Słychać opinie, że w Polsce nie buduje się kapitalistycznej gospodarki rynkowej, lecz rodzaj rynkowej gospodarki feudalnej z charakterystyczną dla tej formacji klasą, oderwaną od społeczeństwa tak pod względem mentalności, jak i niewyobrażalnie dla przeciętnego człowieka wysokich dochodów i możliwości bycia ponad prawem. Są, niestety, fakty, które dowodzą, że te społeczne obawy nie są pozbawione podstaw.</u>
          <u xml:id="u-90.8" who="#EdmundKrasowski">Wysoki Sejmie! W założeniach mówi się o zachowaniu takiej zasady kształtowania emisji pieniądza, która nie pozwoli na to, aby jego nadmiar powodował inflację. Nie podaje się jednak żadnych liczb. Jaki nadmiar pieniądza rząd ma na myśli? Co prawda rząd stwierdza, że nie będzie możliwe utrzymanie tegorocznego tempa obiegu pieniądza ze względu na wzrost zapotrzebowania, m.in. w związku z wprowadzeniem podatku od towarów i usług. W tym miejscu powstaje pytanie, czy rząd rzeczywiście może dziś potwierdzić, że wprowadzi ten podatek od 1 stycznia 1993 r.? Pytamy o to, ponieważ stan przygotowania odpowiednich służb do poboru tego podatku jest tak niski, że może to doprowadzić do kryminogennej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-90.9" who="#EdmundKrasowski">W założeniach brakuje propozycji działań w kierunku zbudowania sprawnego aparatu podatkowego i rewizyjnego, uwiarygodniającego przedstawione do opodatkowania przez osoby prawne i fizyczne wyniki finansowe ich działalności. Nie przedstawiono zarysu aktywnej polityki podatkowej, zwłaszcza w zakresie ulg w podatku dochodowym na cele inwestycyjne, ulg, które umożliwiałyby rozwój przedsiębiorczości. Proponuje się natomiast rozwiązania całkowicie błędne - podniesienie stopy podatku dochodowego do 50% może przynieść efekty odwrotne do zamierzonych, tj. może doprowadzić do obniżenia wpływów budżetowych i pogłębienia recesji. Z kolei przedłożone założenia polityki budżetowej są ogólnikowe; nie przedstawiono przy tym instrumentów jej realizacji. Kolejność celów i priorytety tej polityki świadczą o tym, że rząd w dalszym ciągu ma zamiar realizować politykę monetarno-budżetową, a nie antyrecesyjną, zubożając w konsekwencji społeczeństwo. Obligatoryjne przeszacowanie środków trwałych o 28% nie doprowadzi do rozwiązania zasadniczego problemu, tj. problemu realnej wyceny środków trwałych. Takie przeszacowanie utrwali tylko niewiarygodność tej wyceny i będzie miało w konsekwencji działanie proinflacyjne. Może to skutkować zwiększeniem konkurencyjności importu kosztem produkcji polskich przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-90.10" who="#EdmundKrasowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Najwięcej znaków zapytania i niejasności zawiera rozdział 4 założeń, poświęcony polityce wobec przedsiębiorstw. Uderza to zwłaszcza w kontekście tego, że i ten rząd wzorem rządów Mazowieckiego i Bieleckiego unika przedstawienia polskiemu narodowi polityki przemysłowej i określenia miejsca naszej gospodarki w otaczającej nas europejskiej rzeczywistości gospodarczej. Założenia polityki wobec przedsiębiorstw oparte są na opracowywanym dopiero przez rząd projekcie ustawy o zasadach reprezentowania skarbu państwa i gospodarowania jego mieniem. Jak można, Wysoki Sejmie, oceniać politykę wobec przedsiębiorstw bez znajomości tego podstawowego aktu legislacyjnego?</u>
          <u xml:id="u-90.11" who="#EdmundKrasowski">Zarysowana w założeniach polityka wobec przedsiębiorstw niesie daleko idące konsekwencje ustrojowe. Dlatego zwracamy się do rządu o udzielenie odpowiedzi na następujące zasadnicze pytania:</u>
          <u xml:id="u-90.12" who="#EdmundKrasowski">— Które przedsiębiorstwa - i według jakich kryteriów - będą objęte programem powszechnej prywatyzacji? Jaki stanowią procent potencjału całej gospodarki?</u>
          <u xml:id="u-90.13" who="#EdmundKrasowski">— Jakie będą inne drogi prywatyzacji?</u>
          <u xml:id="u-90.14" who="#EdmundKrasowski">— Czy i jaki procent potencjału gospodarki ma być reprywatyzowany i w jaki sposób?</u>
          <u xml:id="u-90.15" who="#EdmundKrasowski">— Kiedy i jakie rozwiązania przedłoży rząd Sejmowi w zakresie restrukturyzacji przemysłu objętego studiami sektorowymi? Chodzi nam o sektory strategiczne, tj. przemysł obronny, hutnictwo, przemysł paliwowo-energetyczny, drzewno-papierniczy, stocznie, żeglugę morską i wiele innych.</u>
          <u xml:id="u-90.16" who="#EdmundKrasowski">— Jaka część majątku narodowego pozostanie w wyłącznej gestii państwa?</u>
          <u xml:id="u-90.17" who="#EdmundKrasowski">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Rząd zapowiada przekazywanie pakietów kontrolnych prywatyzowanych przedsiębiorstw w powiernictwo m.in. funduszom emerytalnym. W obecnym stanie prawno-organizacyjnym takie fundusze nie istnieją. Czy jest to zatem coś, co stanowi tajemnicę, czy też jest to tylko zarys pomysłu autorów tekstu?</u>
          <u xml:id="u-90.18" who="#EdmundKrasowski">Nie możemy przyjąć za program rządu w odniesieniu do polityki rolnej kilku zdań odnoszących się do skutków tegorocznej suszy. Ta dziedzina gospodarki zatrudnia 1/3 ludności kraju i decyduje o bezpieczeństwie żywnościowym narodu. Chłopi polscy oczekują nie uczonych określeń i ogólników, ale jasnego stanowiska, np. odpowiedzi na pytanie: Co rząd ma na myśli, obiecując ochronę rolnictwa przed nieuczciwą konkurencją zagraniczną. Czy uruchomione przez Europejską Wspólnotę Gospodarczą kredyty pomocowe dla krajów b. ZSRR na zakup polskiej żywności trafią do polskich rolników?</u>
          <u xml:id="u-90.19" who="#EdmundKrasowski">Wysoka Izbo! Twórcy założeń zobowiązują się do zagwarantowania obywatelom bezpieczeństwa socjalnego na poziomie podstawowym. Sformułowanie to wykazuje, iż rząd w 1993 r. zamierza osiągnąć zasadniczy i generalny cel polityki społecznej, tzn. zagwarantować bezpieczeństwo socjalne obywatelom.</u>
          <u xml:id="u-90.20" who="#EdmundKrasowski">Musi budzić niepokój postępujące i utrwalające się w wyniku obniżenia emerytur i rent masowe ubóstwo ludności (chodzi o obniżenie kwoty bazowej waloryzacji do 91%), jak też obniżenie realnej wartości płac sfery budżetowej w tak ważnych dziedzinach usług społecznych, jak służba zdrowia i oświata. Niepokojące jest też zmniejszenie emerytur rolników indywidualnych przez obniżenie podstawowego świadczenia do 35% kwoty bazowej waloryzacji w systemie pracowniczym. Zapowiada się ograniczenie dostępu do istotnych dla ludzi starych i rodzin z dziećmi usług społecznych, takich jak usługi edukacyjne i związane z ochroną zdrowia, przez wprowadzenie odpłatności za niektóre z nich.</u>
          <u xml:id="u-90.21" who="#EdmundKrasowski">Wysoki Sejmie! Co w zamian za obniżenie rent, emerytur, płac i dostępności do usług socjalnych proponują założenia? Proponuje się zasiłki! Jako główną formę pomocy zasiłki otrzymywać będą bezrobotni pracownicy bankrutujących przedsiębiorstw, emeryci, biedne rodziny, a przecież dzisiaj w Polsce już co czwarta rodzina korzysta z zasiłków. Skąd będą pochodziły środki na wypłacanie zasiłków? Uzyska się je w wyniku obciążenia pracujących przez podwyższenie składki na fundusz bezrobocia z 2 do 3%, czyli o połowę. Proponowana w założeniach polityka społeczna i kreowany przez tę politykę kształt ładu społecznego prowadzi do postępującego uzależnienia obywateli od świadczeń socjalnych państwa dostarczanych w postaci zasiłków wypłacanych według niejasnych i trudnych do określenia kryteriów.</u>
          <u xml:id="u-90.22" who="#EdmundKrasowski">Jakiej akceptacji dla gospodarki rynkowej i przemian strukturalnych można spodziewać się od obywateli oczekujących wsparcia od państwa? Rząd realizując proponowaną w założeniach politykę socjalną liczy na to, że za wypłacone zasiłki kupi spokój społeczny, jeśli nawet ceną tego spokoju będzie dalsza degradacja cywilizacyjna Polski i Polaków. Wszystko to odbywa się za zasłoną magicznych zaklęć o europejskości i bezpieczeństwie socjalnym obywateli.</u>
          <u xml:id="u-90.23" who="#EdmundKrasowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Parlamentarny Klub „Ruch dla Rzeczypospolitej” jest zaniepokojony przedstawionym przez rząd dokumentem. Sytuacja gospodarcza w Polsce jest dramatyczna i wymaga radykalnych działań, woli politycznej rządu do ich podjęcia, a przede wszystkim niezbędna jest społeczna akceptacja realizacji przedstawionego programu.</u>
          <u xml:id="u-90.24" who="#EdmundKrasowski">Po analizie przedstawionego dokumentu Klub Parlamentarny „Ruch dla Rzeczypospolitej” wyraża zdecydowane przekonanie, że rząd pani premier Hanny Suchockiej nie ma woli politycznej, by podjąć wielkie reformy, nie ma też żadnej koncepcji odpowiedniej do wyzwań, przed którymi stoi Polska. Potwierdza to nasze przekonanie, że obalenie rządu Jana Olszewskiego i okoliczności powołania rządu obecnie sprawującego władzę były podyktowane wyłącznie strachem przed lustracją i nie były oparte na żadnej pozytywnej dla Polski programowej alternatywie. Budziło to, i budzi wciąż, nasz stanowczy protest.</u>
          <u xml:id="u-90.25" who="#EdmundKrasowski">Pragniemy zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt. Na podstawie przedstawionych dzisiaj założeń rząd ma przygotować projekt budżetu na rok 1993. Otóż naszym zdaniem opierając się na takich założeniach nie sposób jest przygotować realny budżet państwa, a przecież państwo nie może funkcjonować bez budżetu.</u>
          <u xml:id="u-90.26" who="#EdmundKrasowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W tej sytuacji Klub Parlamentarny „Ruch dla Rzeczypospolitej” wnosi o odrzucenie w pierwszym czytaniu przedstawionych przez rząd założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-90.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Helmut Paździor, który wystąpi w imieniu Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej. Następnym mówcą będzie pan poseł Henryk Rospara, Koło Poselskie „Chrześcijańska Demokracja”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#HelmutPaździor">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W polityce społeczno-gospodarczej określonej w przedłożonym projekcie rządowym stawia się jako podstawowy cel przebudowę Polski zmierzającą ku społecznej gospodarce rynkowej. Udzielamy temu poparcia, gdyż zawsze uważaliśmy, że jedynie społeczna gospodarka rynkowa może stanowić podstawę demokratycznego państwa. Parlamentarne Koło Mniejszości Niemieckiej nie obiecywało swoim wyborcom łatwej ani krótkiej drogi w tym kierunku. Takie postawienie sprawy nie powinno być jednak podstawą rozgrzeszania za błędy decyzyjne. Należałoby przyjąć, że okres adaptacji elit władzy w kierowaniu gospodarką zakończył się. Trzeba zatem podejmować decyzje w poczuciu odpowiedzialności politycznej.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#HelmutPaździor">Parlamentarne Koło Mniejszości Niemieckiej akceptuje przyjęte w założeniach kierunki działania. Uważamy jednak, że jest to dokument mimo wszystko jeszcze zbyt ogólnikowy, nie pozwalający na rozstrzygnięcie wątpliwości, w jakim stopniu wykonanie podstawowych zadań będzie możliwe w 1993 r. Od dokonania właściwych ustaleń oraz zharmonizowania poszczególnych zadań będzie bowiem zależało powodzenie działań społeczno-gospodarczych w przyszłym roku.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#HelmutPaździor">Nie sposób w tak krótkim czasie odnieść się do wszystkich kwestii rozpatrywanych założeń. Dlatego skupię się na wybranych punktach istotnych z punktu widzenia naszego koła.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#HelmutPaździor">System społecznej gospodarki rynkowej wymaga przewagi sektora prywatnego. W tym kierunku zmierza proces prywatyzacji oraz reprywatyzacji gospodarczego majątku państwa. Równie ważny jest dalszy rozwój już istniejącej gospodarki prywatnej. Chcielibyśmy tu postulować priorytetowe potraktowanie średniej i drobnej przedsiębiorczości, która odgrywa tak ważną rolę we współczesnych, gospodarczo rozwiniętych państwach. Należałoby ją wspierać przez udogodnienia kredytowe i podatkowe, z preferencją dla przetwórstwa rolno-spożywczego, usług dla rolnictwa oraz sektora budowlanego ze szczególnym uwzględnieniem budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#HelmutPaździor">Ciężar przekształceń gospodarczych spoczywać będzie na naszym społeczeństwie, ale trzeba zdawać sobie sprawę z konieczności ich kapitałowego wsparcia z zagranicy. Opowiadamy się zatem konsekwentnie za rzeczywistymi, a nie tylko deklaratywnymi prawno-organizacyjnymi oraz finansowymi udogodnieniami dla kapitału zagranicznego. Podkreślamy tu wyraźnie, że jesteśmy przeciw jakimkolwiek preferencjom narodowościowym czy terytorialnym, o co nas wielokrotnie pomawiano. Pozytywne efekty także na tym obszarze można osiągnąć przez stabilizację całego systemu ekonomiczno-finansowego, jak też wprowadzenie szczegółowych rozwiązań na rzecz kapitału zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#HelmutPaździor">Dużą część naszych wyborców stanowią rolnicy. Dlatego też aprobujemy zamiary rządu, których celem jest wsparcie tego sektora gospodarki. Zauważamy jednak z niepokojem, że ciągle nie została jeszcze sformułowana koncepcja polityki rolnej, a działania podejmowane w tym obszarze gospodarczym mają charakter doraźny. Polityka rolna państwa powinna być skoncentrowana na gospodarstwach o określonym potencjale ekonomicznym. Takie gospodarstwa, korzystające z opieki państwa, powinny wszakże ponosić konsekwencje nie trafionych decyzji ekonomicznych. Pilnie trzeba stworzyć system zapobiegający przeznaczaniu rolniczych środków kredytowych na cele pozarolnicze.</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#HelmutPaździor">Dla wspierania nowych przedsięwzięć gospodarczych potrzebne są nakłady w sferze infrastrukturalnej. Znaczna część kosztów z tym związanych obciążyć musi sektor gospodarki publicznej, przy czym szczególne zadania spoczywają tu na samorządzie terytorialnym, który należałoby zatem wesprzeć w realizacji szczegółowych rozwiązań zapowiadanych w założeniach. Propozycja częściowego powiązania działań w tym zakresie z robotami publicznymi zasługuje więc na uznanie. Ostateczne decyzje w tym zakresie należałoby pozostawić gminom, które podjęłyby się ich organizacji. Nierozłącznym elementem społecznej gospodarki rynkowej są zadania państwa zapewniające obywatelowi bezpieczeństwo socjalne. Obserwujemy systematyczny rozkład struktur organizacyjnych oraz zmniejszenie świadczeń. Uważamy, że osobom znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej państwo może pomagać na wiele sposobów. Taką grupę stanowią niewątpliwie wdowy pobierające renty po poległych żołnierzach lub inwalidach wojennych. Moje koło parlamentarne występuje z inicjatywą zwolnienia tych rent z podatku dochodowego.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#HelmutPaździor">W założeniach zasygnalizowano zaledwie zamiar wyodrębnienia Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zdajemy sobie sprawę z pilności tych spraw i z tego, że dalsze odkładanie ich rozwiązania nie powinno mieć miejsca. Uważamy, że w sytuacji powszechnego, terytorialnego kryzysu gospodarczego w Polsce polityka regionalna nie może się niemal wyłącznie koncentrować na regionach uznanych urzędowo za regiony zagrożone. Działania restrukturyzacyjne powinny zatem mieć charakter bardziej powszechny.</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#HelmutPaździor">Jeszcze jedna kwestia, którą wypadałoby poruszyć - bardzo nieśmiałe akcentowanie obecności struktur samorządu terytorialnego w różnej tematyce społeczno-gospodarczej tego dokumentu, co - naszym zdaniem - jest błędne, gdyż bez zdecydowanego i konstruktywnego udziału tych struktur rządowi będzie trudniej realizować swój program. Przyjmujemy, że przedstawione założenia zostaną sprecyzowane w dalszych pracach parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-92.9" who="#HelmutPaździor">W konkluzji zostałem upoważniony do złożenia oświadczenia, że Parlamentarne Koło Mniejszości Niemieckiej będzie głosować za przekazaniem projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1993 do komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-92.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Henryk Rospara, Chrześcijańska Demokracja. Następnym mówcą będzie pan poseł Ryszard Bugaj, Unia Pracy - Koło Parlamentarne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#HenrykRospara">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Już sama zapowiedź projektu, nie mówiąc o dostarczonym projekcie założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r., ma ogromne znaczenie wobec aktualnej sytuacji gospodarczej Polski i stopnia zniecierpliwienia i determinacji społeczeństwa. Po pobieżnym nawet zapoznaniu się z treścią dokumentu odnosi się wrażenie, że wreszcie zaczynamy operować narodowymi terminami w rozwoju Polski, jej gospodarki, rezygnując z obcego nazewnictwa. Po raz pierwszy w tym dokumencie użyto rdzennie polskich nazw i określeń: rzemiosło, handel, przedsiębiorczość. Za słuszny należy uznać główny cel założeń, tj. przezwyciężenie recesji i przywracanie gospodarce tendencji wzrostowych. W dokumencie położono główny akcent na zagadnienia, o których rzemiosło głośno mówi z trybuny sejmowej od 3 lat - chodzi o możliwości inwestowania, rozwój sektora prywatnego, pobudzanie koniunktury gospodarczej, ochronę stabilności pieniądza, sanację finansów publicznych i ograniczanie inflacji.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#HenrykRospara">Polska jest krajem wielkich możliwości. Jest tu zarówno kapitał intelektualny, jak i bogactwa naturalne. Słusznie zatem zakłada się, że Polska nie ruszy z miejsca bez przyspieszenia w świecie nauki, techniki i kultury. Wydaje się jednak, że bez zaangażowania społeczeństwa nie ma mowy o skutecznym zwalczaniu recesji, która stała się główną przyczyną degradacji i złego samopoczucia Polek i Polaków. Jeżeli więc ten dokument w jakimś stopniu odrodzi wiarę i nadzieję w zobojętniałym społeczeństwie, będzie to wielki sukces tej ekipy rządowej. Trafna jest myśl, że pomoc zagraniczna może wspierać starania Polski, ale główne siły napędowe tkwią w polskim narodzie - jego wiedzy, doświadczeniu i pomysłowości. Nie ma w Polsce środowiska bez takich sił witalnych - ma je również rzemiosło. Dlatego od trzech lat mówimy: Nie ma lepszych i gorszych, jest polski przemysł, polskie rzemiosło i handel. Podział, który wprowadzono przed trzema laty, na lepszych i gorszych jest szkodliwy dla gospodarki. Chcę wierzyć, że takie myślenie odrzuci rząd pani premier Hanny Suchockiej.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#HenrykRospara">Panie i Panowie Posłowie! Przez wiele tygodni będziemy tu wspólnie pracować nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej. Dziś zaledwie otwieramy ten ważny rozdział. Ograniczę się zatem do kilku generalnych uwag i propozycji.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#HenrykRospara">1. Wzrost skali podatku dochodowego nie może być jedynym źródłem zwiększania dochodów budżetu państwa. Zbyt wiele bilionów złotych wypływa z budżetu na skutek niedoskonałości rozwiązań prawnych, afer, oszustw pospolitych, przestępstw gospodarczych. A więc może rozpocząć od sanacji tego stanu rzeczy?</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#HenrykRospara">2. Jest prawdą, że utrzymanie tendencji wzrostowych w gospodarce wymagać będzie świadomej zgody społeczeństwa. Można już jednak mieć wątpliwości co do ograniczania bieżącej konsumpcji - 95% społeczeństwa nie ma możliwości jej ograniczenia. Może tu jedynie pojawić się nowa myśl, chodzi o dalsze wyrzeczenia, będzie to do przyjęcia jednak pod warunkiem, że społeczeństwo odczuje te małe kroki w postępie - z miesiąca na miesiąc. Jeśli ten rząd, przy poparciu parlamentu, osiągnie zamierzony cel, będzie to jego wielkim sukcesem.</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#HenrykRospara">3. Myśl dotycząca rozwoju sektora prywatnego w gospodarce - pobudzenie koniunktury gospodarczej dzięki ochronie popytu na produkcję krajową, tanie kredyty oraz ochrona stabilności pieniądza - jest to sedno sprawy, istota zagadnienia, bez rozwiązania którego Polska i jej gospodarka nigdy nie wyjdą z recesji. Są to kluczowe sprawy dla rzemiosła i całej prywatnej przedsiębiorczości. Wskażę zatem na te elementy, które jeszcze hamują dalszy postęp w tym zakresie. Spośród przedsięwzięć o charakterze makroekonomicznym rząd wysunął na plan pierwszy - i słusznie - politykę pieniężną. Popieram jej generalne założenia. Mam jednak poważne wątpliwości, czy możliwe będzie dokonanie zasadniczego przełomu w polityce pieniężnej, zwłaszcza obniżenie stopy procentowej kredytów w celu ożywienia inwestycyjnego, jeśli nadal będzie ona nastawiona na ochronę depozytów. Przecież w efekcie - oprócz napędzania inflacji kosztowej - dojdzie do narastania tzw. złych długów i groźby bankructwa niektórych banków. Dlatego też do ich dyspozycji mają być oddane środki budżetowe pochodzące z pożyczki za granicą i zadłużenia budżetu w kraju. Mówiliśmy o tym na poprzednim posiedzeniu Sejmu. Czy tędy droga do tego rozwoju?</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#HenrykRospara">Godne poparcia są zamiary rządu w dziedzinie polityki budżetowej. Budżet będzie mógł jednak odegrać poważniejszą rolę tylko wtedy, gdy wskutek zasadniczego zwrotu w polityce pieniężno-kredytowej banków radykalnie zwiększy swój udział w finansowaniu preferencyjnych kredytów i wykorzysta swe możliwości na bezpośrednie finansowanie przedsięwzięć rozwojowych, o których mowa w założeniach.</u>
          <u xml:id="u-94.7" who="#HenrykRospara">W zakresie polityki podatkowej warto odnotować następujące sprawy:</u>
          <u xml:id="u-94.8" who="#HenrykRospara">Ustalenie dodatkowego progu podatkowego w wysokości 50% jest zabiegiem ryzykownym, albowiem może doprowadzić do nierównego traktowania podmiotów gospodarczych. Jeśli jednak w warunkach ostrego deficytu budżetowego okaże się on nie do utrzymania w dotychczasowej wysokości, należy tą operacją objąć również osoby prawne, a zmiana opodatkowania powinna być wykorzystana nie tylko dla wsparcia budżetu, ale także w celu poszerzenia ulg inwestycyjnych i przyspieszenia rozwoju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-94.9" who="#HenrykRospara">Zdecydowanie popieram zamierzenia obligatoryjnego przeszacowania środków trwałych. Mówiłem o tym wielokrotnie z tej trybuny. Jednak skala przeszacowania - 28% - jest niewystarczająca. Uważam, że skala przeszacowania powinna być zbliżona do wskaźnika wzrostu cen dóbr oraz robót inwestycyjnych, jaki miał miejsce od początku roku 1991.</u>
          <u xml:id="u-94.10" who="#HenrykRospara">Panie i Panowie Posłowie! Pragnę zwrócić uwagę jeszcze na następujące elementy. Czas na głębszą refleksję co do celowości i potrzeby utrzymania monopolu państwa w niektórych dziedzinach gospodarki, zwłaszcza kiedy mówimy o wzroście dochodów budżetu państwa. Funkcja interwencyjna państwa musi być rozbudowana do granic wynikających z aktualnego położenia państwa. Jest to również umiejętność rozsądnego sterowania dużymi obszarami gospodarczymi - oprócz rolnictwa i innych dziedzin życia. Władze państwowe i administracyjne muszą uświadomić sobie, że najtańszą i najbardziej racjonalną formą przystosowania młodych ludzi do zawodu jest nauka rzemiosła. Dotyczy to również możliwości adaptacyjnych w różnych dziedzinach życia, jeśli chodzi o tracących pracę. Rzemiosło jest otwarte na dalsze zwiększenie liczby szkolonych i adaptowanych do zawodu. Oferta taka została złożona pani premier Suchockiej. Czekamy na inicjatywę rządu.</u>
          <u xml:id="u-94.11" who="#HenrykRospara">I na koniec refleksja. Nie ruszymy z miejsca polskiej gospodarki, jeśli w polityce, w działaniach rządu nie pojawi się mądry mecenat nad rozwojem polskiego przemysłu, rzemiosła i handlu, a więc polskiego żywiołu gospodarczego. Nade wszystko należy wspierać to, co jeszcze istnieje, albowiem budowanie od podstaw jest daleko trudniejszym i bardziej złożonym procesem. Wiele spraw, których tutaj nie poruszyłem, będziemy omawiali na posiedzeniach komisji w sposób bardziej szczegółowy.</u>
          <u xml:id="u-94.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#HenrykBąk">Głos zabierze pan poseł Ryszard Bugaj w imieniu Unii Pracy - Koło Parlamentarne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani premier Suchocka dzisiejsze swoje wystąpienie rozpoczęła od stwierdzenia, że właśnie dziś rząd wywiązuje się ze zobowiązania przedstawienia po trzech miesiącach zarysu programu polityki gospodarczej. Przy całej sympatii, jaką żywimy do pani premier Suchockiej, musimy rozpocząć od stwierdzenia, że niestety to zobowiązanie nie zostało wykonane.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#RyszardBugaj">To, co otrzymaliśmy, w żadnym razie nie spełnia wymogów przyzwoitego, konkretnego zarysu programu polityki gospodarczej. Naszym zdaniem każdy przyzwoity dokument programowy kształtujący politykę gospodarczą rządu powinien zawierać dwa elementy: porządną diagnozę i konkretne postulaty odnoszące się do tej polityki. Takiej diagnozy w przedstawionym przez rząd dokumencie właściwie nie ma. Na podstawie różnych rozrzuconych w tekście uwag można spróbować określić, jakie jest stanowisko rządu, intencja rządu w związku z dzisiejszym stanem naszej gospodarki. Mam wrażenie, że rząd skłonny jest poinformować polskie społeczeństwo, że znaleźliśmy się już w korzystnym punkcie zwrotnym, od którego nasza droga będzie wiodła nie pod górę, lecz z górki. Rząd sugeruje, że recesja dobiega końca.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Oczywiście, produkcja nie może spadać wiecznie, nawet jeżeli polityka gospodarcza temu sprzyja. Nic jednak nie wskazuje na to, by ożywienie w ostatnich kilku miesiącach zapowiadało trwały zwrot, jeśli chodzi o procesy wzrostowe w polskiej gospodarce. Nie mam czasu, by bliżej zająć się tą kwestią, chciałbym jednak powiedzieć, iż mamy do czynienia raczej z pewnymi wahaniami. Jeżeli polityka gospodarcza będzie mieścić się w takich ramach jak dotychczas, to wiele wskazuje na to, że wejdziemy raczej w długotrwałą fazę stagnacji polskiej gospodarki. Teza o podwojeniu dochodu narodowego w ciągu 10 lat nie jest oparta na porządnym uzasadnieniu, na porządnych przesłankach.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#RyszardBugaj">Nie chciałbym się dłużej zatrzymywać nad tą diagnozą, chciałbym jednak powiedzieć o kilku sprawach, których nie można przeoczyć. Mamy ponad 5 tys. przedsiębiorstw, które utraciły zdolność kredytową, rentowność jest na poziomie 3%, dochody budżetu państwa realnie obniżyły się w stosunku do roku 1989, prawdopodobnie w granicach 40%, a więc mamy długotrwałą zapaść budżetu państwa ze wszystkimi wynikającymi z niej konsekwencjami, jeśli chodzi o inflację i wzrost gospodarczy w bardzo długim okresie. Skala bezrobocia, w liczbach bezwzględnych, jest mniej więcej taka jak we Francji i w Anglii, gdzie bezrobocie jest uznawane za bardzo wysokie i gdzie jest przecież około 50% więcej ludności. W końcu jest masa spraw dotyczących sfery społecznej, które są niesłychanie dramatyczne. Zgodnie z przewidywaniami rządu w tym roku zbudujemy 80 tys. mieszkań, a prawdopodobnie 20–30 tys. mieszkań nie zostanie zasiedlonych. Stanowi to znacznie mniej niż 30% tego, co zbudowano w 1978 r.; to jest zupełnie katastrofalna sytuacja. Myślę, że wszystkie te sprawy należy wziąć pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Dokument, który przeczytaliśmy z uwagą, wywołuje, niestety, ogromne rozczarowanie. O ile pierwotne stanowisko przedstawione w exposé pani premier można było - odczytując je z dobrą wolą - traktować jako wyraz pewnej filozofii rządu, tłumaczyć w jakiś spójny sposób, o tyle ten dokument nie zawiera nawet jasnej filozofii polityki gospodarczej. Rzadko zgadzam się z panem posłem Dąbrowskim, ale czytając w dzisiejszej gazecie jego wypowiedź - że jest to zlepek resortowych pomysłów w stylu PRL-owskiej Komisji Planowania - muszę się, niestety, z tym zgodzić. Taki jest ten dokument.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#RyszardBugaj">Unia Pracy od długiego już czasu - poprzednio jako „Solidarność Pracy” - domagała się korekty polityki gospodarczej. Akcentowaliśmy kilka spraw.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#RyszardBugaj">Po pierwsze to, że prywatyzacja musi mieć charakter komercyjny i pragmatyczny, musimy ją robić z troską o budżet państwa i o rezultaty, jakie osiągniemy nie tylko za lat 20, ale także za pół roku, za rok i za 2 lata.</u>
          <u xml:id="u-96.7" who="#RyszardBugaj">Po drugie, od dłuższego czasu domagamy się znaczących działań zmierzających do równouprawnienia podmiotów gospodarczych należących do różnych sektorów. Proszę państwa, przecież nikt nie jest w stanie zaprzeczyć, że budżet państwa w przytłaczającej większości zależy od dochodów z przedsiębiorstw państwowych, że eksport jest realizowany prawie wyłącznie przez przedsiębiorstwa państwowe. Jeśli nie zostaną stworzone warunki do sprawnego działania tego sektora, to będzie to prowadziło do dramatycznych następstw. Jakiekolwiek zaniedbanie reformy w tym sektorze spowoduje to samo.</u>
          <u xml:id="u-96.8" who="#RyszardBugaj">Po trzecie, domagaliśmy się bardziej równomiernego rozłożenia kosztów na różne grupy społeczno-zawodowe, jak dotąd praktycznie całkiem bezskutecznie.</u>
          <u xml:id="u-96.9" who="#RyszardBugaj">Po czwarte, domagaliśmy się aktywnej polityki restrukturyzacji ze wsparciem środkami państwowymi i jasną koncepcją polityki przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-96.10" who="#RyszardBugaj">Po piąte, uważaliśmy - i nadal uważamy, choć z przykrością i nie bez obaw - że deficyt budżetowy w obecnych warunkach nie może być deficytem niskim, co nie znaczy, że możemy to zlekceważyć i kształtować go na poziomie wynikowym, zgodnie z jakąś hipotezą potrzeb po stronie wydatków.</u>
          <u xml:id="u-96.11" who="#RyszardBugaj">I po szóste, domagamy się wzmocnienia ochrony rynku krajowego.</u>
          <u xml:id="u-96.12" who="#RyszardBugaj">Kiedy oceniam dokument rządowy z punktu widzenia tych postulatów, to oczywiście chciałbym, zgodnie z wezwaniem pana posła Niesiołowskiego, oceniać go możliwie obiektywnie, by dostrzec także zalety dokumentu. Rzecz jasna, znajduję w tym dokumencie wiele elementów, które akceptuję. Jednak wszystko, co w nim jest napisane, nie sugeruje żadnego przemyślanego zwrotu, przemyślanej korekty polityki gospodarczej. Jeżeli coś wyróżnia filozofię polityki gospodarczej zarysowaną w tym dokumencie, to raczej właśnie pójście w kierunku prywatyzacji za wszelką cenę i niezależnie od konsekwencji. Druga sprawa to zachowanie całkowicie pasywnej postawy państwa, jeśli chodzi o gospodarkę,. Jest to wybór, który nam nie odpowiada i który, naszym zdaniem, dotychczas nie służył dobrze polskiej gospodarce i nadal nie będzie dobrze służył.</u>
          <u xml:id="u-96.13" who="#RyszardBugaj">Na przedstawiony nam dzisiaj dokument trzeba także spojrzeć z punktu widzenia kryteriów formalno-profesjonalnych. Otóż wydaje mi się, że te założenia nie spełniają wymogów Prawa budżetowego, nie można na ich podstawie zbudować budżetu państwa. W istocie rzeczy Izba przyjmując ten dokument do wiadomości ogłosiłaby swego rodzaju abdykację, zrzekłaby się swojej suwerenności w kształtowaniu polityki gospodarczej. Na podstawie tego dokumentu bowiem można skonstruować budżet zupełnie dowolny, o dowolnych preferencjach. Jest pewien wymóg dotyczący minimalnego poziomu profesjonalizmu, który powinien być przestrzegany, a nie jest. Ten dokument nie broni się nawet w świetle zasad gramatyki, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-96.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-96.15" who="#RyszardBugaj"> To jest przykre, ale tak jest. Długo mógłbym cytować fragmenty, które właściwie są nie do rozszyfrowania.</u>
          <u xml:id="u-96.16" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Odpowiedzialność za gospodarkę ponosi oczywiście nie tylko większość rządowa, ale ponoszą ją również ci, którzy zajmują ławy opozycyjne. W pełni zgadzam się z tym, co powiedział tu dzisiaj pan poseł Geremek, że powinniśmy szukać możliwości osiągnięcia minimalnego chociażby consensusu w sprawach gospodarczych. Pan prof. Geremek powiedział jeszcze jedno, z czym się zgadzam, że każdy z nas reprezentuje tutaj - świadomie lub nie - jakieś interesy, interesy jakichś grup. Tak to jest w gospodarce, że nie można być dla wszystkich dobrym, trzeba dokonywać pewnego wyboru. Trzeba oczywiście szukać także pewnej równowagi.</u>
          <u xml:id="u-96.17" who="#RyszardBugaj">Otóż my chcielibyśmy uczestniczyć w poszukiwaniu takiego consensusu. Naszym zdaniem jednak warunkiem wstępnym, od którego musielibyśmy zacząć i na który musielibyśmy uzyskać zgodę większości rządowej, jest przywrócenie w Polsce minimum sprawiedliwości - nie boję się użyć tego wyświechtanego określenia, bo innych dobrych określeń nie ma. Dzisiaj praktycznie wszystkie ciężary dźwigają na barkach ludzie pracy najemnej i chłopi. Nie chciałbym cytować - jest to obszerne - informacji dotyczących obciążeń podatkowych. Cytowaliśmy je z tej trybuny kilka razy. Nigdy nikt nie chce się do nich ustosunkować konkretnie. Jak to jest, proszę panów, że z 26% zatrudnionych poza rolnictwem w sektorze prywatnym budżet państwa ma 3% dochodów. I czy tak ma być dalej?</u>
          <u xml:id="u-96.18" who="#RyszardBugaj">Oczywiście nie twierdzę, że nie poczyniono żadnych kroków w tej sprawie, ale są to działania niewielkie, a poza tym są inne problemy, o których chcę powiedzieć za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-96.19" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Odbierając dzisiejsze wystąpienie pani premier Suchockiej i dyskusję w łonie koalicji, o czym pisze szeroko prasa, mam wrażenie, że ze strony większości członków koalicji nie ma zgody na taką zmianę polityki gospodarczej, której celem byłoby zrównoważenie ciężarów. Chyba do rangi symbolu urasta to, że pani premier Suchocka wśród swoich siedmiu zasad nie znalazła miejsca na ósmą, to znaczy właśnie na wskazanie, że te ciężary muszą być bardziej równomiernie rozłożone. Jeżeli tak, to my także nie możemy się wpisywać w ten układ i nie chcemy się wpisywać w ten układ.</u>
          <u xml:id="u-96.20" who="#RyszardBugaj">Jeżeli w tym dokumencie pisze się o konieczności dalszych ograniczeń dla emerytów, o konieczności dalszych ograniczeń dla pracowników sfery budżetowej, to my chcemy powiedzieć bardzo wyraźnie: Możemy zacząć to rozważać dopiero wtedy, kiedy zrobimy znacznie więcej, by ci, których sytuacja materialna w Polsce jest bardzo dobra i którzy często osiągnęli ją dzięki środkom dwuznacznym, w większym stopniu partycypowali w kosztach utrzymania polskiego państwa i więcej na nie świadczyli. Takiej woli, jak sądzę, na razie nie ma i dlatego, jak długo jej nie ma, będziemy się kategorycznie sprzeciwiać dalszym obciążeniom tych, których sytuacja dziś jest najbardziej dramatyczna.</u>
          <u xml:id="u-96.21" who="#RyszardBugaj">Ostatnie trzy uwagi. Dlaczego właściwie jest tak, że polski rząd i polski parlament nie mogą się zdobyć na korektę programu gospodarczego, choć wydaje się, że doświadczenia są jednoznaczne, a o cele się nie spieramy, tylko o drogi. Wydaje mi się, że są tutaj dwie kwestie.</u>
          <u xml:id="u-96.22" who="#RyszardBugaj">Po pierwsze, jest sprawa interesów i myślę, że przed opinią publiczną powinniśmy powiedzieć bardzo wyraźnie: Parlament w tym składzie reprezentuje przede wszystkim interesy zamożniejszych grup w Polsce i nie chce wyrazić zgody na jakiekolwiek zmiany w tym zakresie. Gdy czytam dyskusje koalicyjne w sprawie podatku w wysokości 50%, to myślę, że tutaj mamy do czynienia z wyjątkowo pryncypialnym i twardym stanowiskiem; trzeba się jednak także liczyć z konsekwencjami tego stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-96.23" who="#RyszardBugaj">Po drugie, myślę, że korekta naszego programu gospodarczego jest niemożliwa ze względu na uwarunkowania ideologiczne. Pozwolę sobie zwrócić uwagę na dwie sprawy. Nie dalej jak trzy miesiące temu liderzy obecnej koalicji mówili z tej trybuny, że 5-procentowego deficytu budżetu państwa będą bronić jak niepodległości. Mówiliśmy, że utrzymanie takiego deficytu jest niewykonalne. Minęły trzy miesiące i teraz koalicja mówi, że trzeba przyzwolić na chyba 8-procentowy deficyt.</u>
          <u xml:id="u-96.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-96.25" who="#RyszardBugaj"> Dlaczego tak mówili poprzednio? Czy dlatego, że były jasne, profesjonalne przesłanki w tym względzie? Nie. W moim przeświadczeniu, twierdzili tak z powodów ideologicznych.</u>
          <u xml:id="u-96.26" who="#RyszardBugaj">Kolejna sprawa. Szeroko tu dzisiaj dyskutowano nad problemem pozycji i roli związków zawodowych. W licznych głosach koalicji rządowej słychać obawę, by przedstawiciele związków zawodowych nie mieli wpływu na kształt polityki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-96.27" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Paktują z nimi.)</u>
          <u xml:id="u-96.28" who="#RyszardBugaj">Ja mówię, panie pośle, o wypowiedziach, które dzisiaj padały; mogę przytoczyć nazwiska. Przecież pan prof. Geremek mówił bardzo wyraźnie, że powyższa kwestia jest w koalicji przedmiotem ostrego sporu. Dowody tego sporu mieliśmy w tym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-96.29" who="#RyszardBugaj">Myślę, że nieprzezwyciężenie tego uprzywilejowania interesów i tej sztywności ideologicznej jest główną blokadą zmian w polskiej polityce gospodarczej. Nie intelektualne problemy są dzisiaj najważniejsze; w którą stronę mniej więcej zmierzać, to wiadomo. Natomiast jest problem politycznej woli, by taką drogę wybrać. Jak na razie ani rząd, ani parlament takiej politycznej woli, niestety, nie mają.</u>
          <u xml:id="u-96.30" who="#RyszardBugaj">W ostatniej uwadze chciałbym nawiązać do wypowiedzi prasowej pana ministra Rokity, mocnego człowieka w rządzie pani Hanny Suchockiej. Pan minister Rokita powiedział, że ma to poczucie, że rząd musi reformować kraj właściwie wbrew woli większości polskiego społeczeństwa. Myślę, że można reformować Polskę z przyzwoleniem społeczeństwa, tylko trzeba wybrać nieco inną drogę. Natomiast jeżeli się chce reformować wbrew woli polskiego społeczeństwa, to trzeba się liczyć z następstwami, które naprawdę mogą być dramatyczne.</u>
          <u xml:id="u-96.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PiotrKrutul">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej w górnej palarni, poświęcone rozpatrzeniu zgłoszonych w drugim czytaniu poprawek do projektów ustaw o radiofonii i telewizji. Prezydia komisji zapraszają do udziału w tym posiedzeniu wnioskodawców zgłoszonych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#PiotrKrutul">Drugi komunikat. O godz. 18 odbędzie się zebranie Klubu Liberalno-Demokratycznego w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#HenrykBąk">Zarządzam przerwę do godz. 17.30.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 01 do godz. 17 min 30)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#AndrzejKern">Jeszcze chwilę zaczekamy, ponieważ kilka klubów kończy zebrania i stąd małe opóźnienie. Mam nadzieję, że nie przekroczy ono 5 minut, i liczne osoby, które zapisały się do głosu, będą mogły podzielić się z nami swoimi uwagami.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#AndrzejKern">W związku z tym że nie dotarli jeszcze koledzy z tych zebrań klubowych, proponuję, żebyśmy rozpoczęli z 5-minutowym opóźnieniem.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#AndrzejKern">Rozpocznę posiedzenie za dwadzieścia szósta.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 30 do godz. 17 min 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#AndrzejKern">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#AndrzejKern">Kontynuujemy dyskusję nad wystąpieniem prezesa Rady Ministrów oraz nad Założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#AndrzejKern">W tej chwili głos zbierze pan poseł Lech Pruchno-Wróblewski w imieniu Koła Poselskiego Unii Polityki Realnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#LechPruchnoWróblewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie mała polemika z posłem Ryszardem Bugajem, choć nie ma go w tej chwili na sali. Chcę powiedzieć, że kategorycznie odrzucam twierdzenie, jakoby posłowie koła Unii Polityki Realnej - bo o wszystkich tu była mowa - reprezentowali interesy określonych grup społecznych. Otóż tak nie jest, ponieważ nasz program, program Unii Polityki Realnej, jest adresowany do wszystkich, tzn. do całego społeczeństwa. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#LechPruchnoWróblewski">I druga uwaga, niepolemiczna, a mianowicie chciałbym przypomnieć, że dokładnie w lutym tego roku nie wyrażaliśmy zgody na deficyt budżetowy w jakimkolwiek wymiarze, wychodzimy bowiem zawsze z założenia, że każdy deficyt prowadzi do dodruku pieniądza i to bynajmniej nie takiego dodruku, którego celem jest wymiana zniszczonych banknotów.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#LechPruchnoWróblewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Lektura przedstawionych przez rząd założeń programu gospodarczego na rok 1993 pozwala wyciągnąć tylko jeden wniosek: Trzeba podnieść podatki po to, by ten kuriozalny program zrealizować i wreszcie zakończyć budowę PRL-bis.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#LechPruchnoWróblewski">Zrobiliśmy koło, którego średnica wynosi 3 lata, i wróciliśmy do punktu wyjścia. Do takiego wniosku skłoniły mnie negatywne odpowiedzi na następujące pytania:</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#LechPruchnoWróblewski">1) Czy rzeczywiście nastąpi uzdrowienie finansów publicznych?</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#LechPruchnoWróblewski">Nie. Nie można wykonać tego zadania, tworząc nowe struktury i zachowując stare z minionej epoki.</u>
          <u xml:id="u-102.7" who="#LechPruchnoWróblewski">2) Czy rzeczywiście nastąpi prywatyzacja majątku narodowego, a obywatel będzie w tej prywatyzacji czynnie uczestniczył?</u>
          <u xml:id="u-102.8" who="#LechPruchnoWróblewski">Odpowiedź brzmi: Nie. Jest to zabieg czysto propagandowy, bowiem gdyby koncepcja powszechnej prywatyzacji miała się zakończyć sukcesem ustawodawczym czy legislacyjnym, jak kto woli - oby do tego nie doszło - społeczeństwo w krótkim czasie przekona się, że zostało jeszcze raz oszukane.</u>
          <u xml:id="u-102.9" who="#LechPruchnoWróblewski">Przestrzegam Wysoki Sejm z tej trybuny, że od tego, co zamierza rząd, przeprowadzając taką właśnie prywatyzację, nie będzie odwrotu. Droga, jaką nam zaproponowano, prowadzi całkowicie na manowce i podążanie nią może skończyć się dla kraju tragicznie. Mówiąc to nie odczuwam żadnej satysfakcji.</u>
          <u xml:id="u-102.10" who="#LechPruchnoWróblewski">Nie przeprowadzając do tej pory reprywatyzacji opartej na zasadach uznania prawa własności, de facto akceptujemy rzeczywistość kreowaną przez dekrety nacjonalizacyjne. W programie rządowym na ten temat nie ma ani jednego słowa. Rząd ani słowem nie wspomniał o tym palącym problemie, co określa jego rzeczywiste polityczne oblicze. Mówimy, że Polska jest krajem prawa. Biorąc pod uwagę tylko ten problem, chcę powiedzieć, że jest to nieprawda.</u>
          <u xml:id="u-102.11" who="#LechPruchnoWróblewski">3) Czy program rządowy w zakresie wsi i rolnictwa przyniesie poprawę i późniejszy rozkwit tegoż rolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-102.12" who="#LechPruchnoWróblewski">Odpowiedź brzmi: Nie. Niech żaden rolnik, który widzi przyszłość w swoim gospodarstwie, nie łudzi się, że ceny minimalne, ochrona jego produkcji przez szczelność systemu celnego, tworzenie nowych struktur w rodzaju izb rolniczych, tanie kredyty przyniosą mu jakiekolwiek korzyści. Te socjalistyczne pomysły zawarte w programie złupią mu skórę i jeśli dzisiaj otrzyma - przykładowo - 100 zł, jutro zabierze mu się dwa razy tyle. Tak było i tak będzie. Pamiętajmy, że rząd, który obiecuje jednej tylko grupie jakieś ulgi, innym zabiera podwójnie, a ostatecznie drenuje kieszeń całemu społeczeństwu. Jest to swoista metoda bumerangu, którego działanie dobrze znamy.</u>
          <u xml:id="u-102.13" who="#LechPruchnoWróblewski">4) Tezy zawarte w broszurze „Bezpieczeństwo socjalne obywateli” zdecydowanie odrzucamy jako kłamliwe i stwarzające wrażenie, że każdy obywatel, który nie radzi sobie w życiu, schroni się pod parasolem państwowej opieki. Mówię państwowej, choć wszystkim wiadomo, że chodzi tu o opiekę całego społeczeństwa. Pytam więc, w jakiej ustawie tego programu mówi się o emerytach, którym już dzisiaj odbiera się nabyte prawo do emerytury, jeżeli podejmą dodatkową pracę. Pomysły dodatkowych ubezpieczeń, oczywiście przymusowych - tu nasuwa się pytanie: Jeżeli są tak dobre, to dlaczego są przymusowe? - to kolejne zakamuflowane formy podatku.</u>
          <u xml:id="u-102.14" who="#LechPruchnoWróblewski">Zamiast poddać gruntownej reformie sferę lecznictwa, odzierając ją z biurokratycznej otoczki, a resztę prywatyzować, oddając społeczeństwu pieniądze przez obniżenie podatków, zamiast uwłaszczyć społeczeństwo przez sprzedaż mieszkań w drodze kredytu hipotecznego, uwalniając w ten sposób budżet państwa i także budżety terenowe od obowiązku troszczenia się o nie, proponuje się zwiększenie czynszów, których część społeczeństwa i tak już płacić nie jest w stanie.</u>
          <u xml:id="u-102.15" who="#LechPruchnoWróblewski">Pomysł tanich kredytów dla niektórych na zakup mieszkania przyniesie w konsekwencji efekt bumerangu, tak samo jak tani kredyt dla rolnictwa. Jeżeli jakakolwiek grupa społeczna otrzyma pieniądze w postaci - czy przy udziale - tanich kredytów, jakaś inna grupa musi ponieść koszty tych kredytów, musi za to zapłacić znacznie drożej i to jest dla wszystkich, jak sądzę, oczywiste. To są niestety pomysły z minionej epoki.</u>
          <u xml:id="u-102.16" who="#LechPruchnoWróblewski">Wola rządu uczynienia Polski państwem bezpiecznym najpewniej może być wyrażona w formie całkowitego odejścia od ustawodawstwa komunistycznego przez stworzenie warunków dla sprawnego funkcjonowania policji i wojska. Wymaga to środków finansowych, które, jak do tej pory, także i ta Izba systematycznie ograniczała, że przypomnę głosowanie nad prowizorium budżetowym na I kwartał bieżącego roku.</u>
          <u xml:id="u-102.17" who="#LechPruchnoWróblewski">Już najwyższy czas - powiadam: najwyższy czas - by rząd i parlament zdecydowały się ostatecznie, czy nadal będzie prowadzona polityka proinflacyjna, polityka zaporowych kredytów o bardzo wysokich odsetkach, która oznacza utrzymywanie wysokich cen natrafiających na barierę popytu krajowego i zagranicznego, czy też - co Unia Polityki Realnej już dawno, nie tylko z tej trybuny, postulowała - dojdzie do zmiany i zdecydowanego obniżenia podatków, w pierwszym okresie do 10%. Mówię to z pełną odpowiedzialnością, ponieważ wpływy budżetowe przy skali opodatkowania sięgającej 10% nie będą niższe od osiąganych przy obecnej, 80-procentowej skali. Pan poseł Gadomski słusznie zauważył, że ściągalność podatków w Polsce jest bardzo niska. Po usłyszeniu tego zdania oczekiwałem kolejnego - że podatek trzeba obniżyć.</u>
          <u xml:id="u-102.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-102.19" who="#LechPruchnoWróblewski"> Niestety, niczego takiego nie usłyszałem.</u>
          <u xml:id="u-102.20" who="#LechPruchnoWróblewski">Pan poseł Geremek w swojej wypowiedzi niestety również minął się z prawdą. Stwierdził, że w XVII–XIX w. Hiszpania traciła szanse rozwoju, prowadząc złą politykę. Otóż to nie jest prawda. Chcę przypomnieć, że we wspomnianym XIX w. kanonem ekonomicznym była deflacja, o którą ciągle zabiegamy z tej trybuny, niestety bezskutecznie.</u>
          <u xml:id="u-102.21" who="#LechPruchnoWróblewski">W programie rządu, po odrzuceniu całej frazeologii, brakuje niestety nowego spojrzenia na rolę obywateli w życiu gospodarczym. Nie widzę określenia tej roli...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, przepraszam, czas już minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#LechPruchnoWróblewski">Już kończę. Brakuje rozwiązań zmierzających do uczynienia ich wolnymi, decydującymi o sobie, o swoich pieniądzach, wykorzystującymi tkwiące w nich zdolności, chęć wzbogacenia się materialnego i duchowego. Nie zrobiono tego, natomiast Sejm coraz mocniej zakuwany jest w kajdany szczegółowego ustawodawstwa, które dużo zmienia, aby w gruncie rzeczy nic nie zmienić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, bardzo proszę kończyć. Muszę przestrzegać dyscypliny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#LechPruchnoWróblewski">A ta niemożność - już kończę - w stanowieniu normalnego prawa i przekreśleniu w całości prawa komunistycznego jest skutkiem dążenia do kontrolowania każdego durnia i każdego drobiazgu. Jest to program dla biurokracji różnych szczebli, gdzie obywatel zajmuje ostatnią pozycję.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#LechPruchnoWróblewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stawiam, wzorem innych klubów, wniosek formalny o odrzucenie w pierwszym czytaniu założeń programowych rządu na rok 1993.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę o przestrzeganie dyscypliny, jeśli chodzi o czas i niezmuszanie mnie do takich interwencji. Jest to dla mnie przykre zajęcie.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#AndrzejKern">Na tym zakończyły się wystąpienia klubowe i wystąpienia w imieniu kół poselskich.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#AndrzejKern">Zanim przejdziemy do wystąpień indywidualnych, podam krótką informację.</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#AndrzejKern">W przerwie wielu posłów zwracało się do mnie z pytaniem, o której godzinie może dojść do głosowania. Według wersji optymistycznej, a ja jestem optymistą, dojdzie do tego około godz. 23.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#AndrzejKern">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Jan Świtka, nie zrzeszony.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#JanŚwitka">Jan Świtka ze Stronnictwa Demokratycznego. Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Analizując założenia polityki społeczno-gospodarczej na rok 1993 należy być świadomym tego, że nikt, w tym i rząd, nie ma obowiązku czynienia rzeczy niemożliwych. Czego nie może, tego nie powinien. Nie można zatem czegoś komuś zarzucać, a ten ktoś nie może brać za to odpowiedzialności, jeśli wiąże się to ze sprawami, w odniesieniu do których właściwie nie istnieją możliwości działania. A możliwości są takie, jakie są, a więc bardzo małe. Jeżeli ktoś twierdzi, że nie tak, to powinien powiedzieć, jak. Nie wystarczą tu partyjne chciejstwa i wola zbicia politycznego kapitału, jeżeli w ogóle o takim można przytomnie mówić. W sytuacji gdy zanika życie gospodarcze kraju, galopująco postępuje zubożenie ludzi, zagrożona jest wewnętrzna stabilność państwa - kwitnie walka o władzę: na co dzień przejawia się patologiczna wola jej zdobycia lub uczestniczenia w niej z tytułu udziału w tzw. koalicji. W tak trudnym okresie naszej państwowości potrzebna jest koalicja rozumu i odpowiedzialności, a nie partyjności. Należy się wznieść ponad partykularne interesy partii i zacząć wreszcie myśleć kategoriami narodu i państwa, kategoriami problemu polskiego, kategoriami możliwości kraju, który jest niewydolny.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#JanŚwitka">Niech przeto zamilkną swary partyjne. Niech się pojawi wola pomocy krajowi, który jest w potrzebie. Niech partie w końcu zrozumieją, że działają głównie na użytek swych liderów, którzy w większości są rezonerami politycznymi i pod pozorem szczytnych ideałów ukrywają przeważnie własny partyjny interes. Uważają, że rząd jest dlatego zły, albowiem ich w nim nie ma. Co za zarozumiałość i brak intelektualnej pokory! Swoje poparcie dla rządu uzależniają od liczby otrzymanych foteli ministerialnych. To straszne narodu nieszczęście, to polityczna hańba!</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#JanŚwitka">Partie nie zaangażowały w stosunku do biednego państwa nieomal niczego prócz pragnienia udziału we władzy. Nawet zagadnienie moralności włączyły w konsumpcyjny stosunek do państwa. Polityka partii ma być narodowa, a nie partyjna. Partie wchodzą na scenę bramą radości, ale zejdą bramą lamentu. Ich przywódcom przypominam, że nie są ważne oklaski przy wspinaniu się na scenę; ważne jest to, jak są żegnani podczas zejścia z niej. Los się mści na wysokim urzędzie nieudolnością jego dzierżycieli. Podwójnego rozumu potrzebuje dziś biedny, cierpliwy naród polski, który ma do czynienia z partiami bez rozumu, które niech uważają, aby nie pękły od własnego jadu.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Do osiągnięcia ożywienia gospodarczego nie wystarczą najlepsze rozwiązania prawne, najtrafniejsze decyzje gospodarcze, jeżeli nie zmieni się radykalnie stosunek do pracy. Podstawową niedomogą naszego życia w ogóle, w tym gospodarczego w szczególności, jest głęboki kryzys pracy, który utrudnia uzdrowienie gospodarki. Człowiek pracy ma być przekonany, że jest podmiotem, a nie przedmiotem reformatorskich, nie zawsze udolnych i do końca dobrze przemyślanych, zabiegów, w których funkcjonuje tylko rachunek ekonomiczny i strategiczne decyzje gospodarcze, brakuje natomiast oddolnego ruchu ożywczego, który zmierzałby do odbudowy skuteczności pracy, podniesienia jej godności i etosu, a także dobrze rozumianej kultury. Praca źle zorganizowana, marnotrawiona, pozorna, nieuczciwie nagradzana, pozbawiająca godności czy praw wymaga usprawiedliwionego sprzeciwu, protestu ukierunkowanego na jej ratowanie. W wymiarze społecznym daje się zauważyć zanik pojmowania pracy jako środka pomnażania dobra wspólnego. Liczy się nieuczciwość, tzw. spryt albo kombinatorstwo bliskie złodziejstwu, zwane często biznesem, które nie mają nic wspólnego z czynnikiem budującym. Niepokój budzi powszechność tego zjawiska oraz to, że nagminna nieuczciwość i niesolidność pracy są bez większych oporów społecznie i prawnie rozgrzeszane.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#JanŚwitka">Panuje powszechne przekonanie, że liczy się tylko pieniądz, a nie to, iż żadna praca nie hańbi. Do zmiany tych postaw potrzebna jest prawdziwa odnowa wewnętrzna, która dowartościuje człowieka, jego godność i godność jego pracy. Nie jest to zadanie łatwe, ale nie jest też dla moralnych cyklopów. Ta odnowa to również zrozumienie tej prawdy, że reformowanie gospodarki nie może odbywać się li tylko kosztem najbiedniejszych, w tym rencistów i emerytów, że rezygnacja państwa z funkcji opiekuńczej jest nie do przyjęcia, że społeczeństwo nie będzie obojętne na grabież narodowego majątku przez spółki dawnej i nowej, pazernej nomenklatury, które pod pozorem przedsiębiorczości korzystają z niczym nie uzasadnionych przywilejów...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#JanŚwitka">Żerują na nieudolności gospodarczej, braku kontroli, niekompetencji w organizacji i zarządzaniu majątkiem narodowym, który topnieje z dnia na dzień, osłabiając gospodarczą wydolność państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#JanŚwitka">Już kończę. Nie sprzyja etosowi pracy oraz wyjściu z gospodarczej zapaści niskie wynagrodzenie, które pozostaje w niewłaściwej proporcji do rzeczywistej wartości pracy, nie sprzyja też temu zanik świadczeń ogólnospołecznych, które w założeniu swym mają uzupełniać wynagrodzenie. Funkcjonują one bardzo źle, chociażby oświata, służba zdrowia, budownictwo mieszkaniowe. I ostatnia sprawa. Nisko opłacana praca nie jest szanowana...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, tylko jedno zdanie - na dłuższe wystąpienie nie pozwolę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#JanŚwitka">Jedno: ani przez pracodawcę, ani też przez pracującego, który nie jest w stanie utrzymać rodziny z pracy rąk. Niesprawiedliwość i krzywda to za dużo dla pracownika. Nie są to zarzuty pod adresem rządu, albowiem stan taki zastał, będą mu jednak postawione, jeżeli z całą energią nie przystąpi do likwidacji tego zła. Będę głosował za przyjęciem założeń.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pani poseł Izabella Sierakowska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, która na szczęście ma dużo czasu i nie grozi mi, że będę musiał interweniować. Przygotuje się pan poseł Jan Król.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#IzabellaSierakowska">Panie Marszałku! Jestem pilnowana przez swój klub i zobowiązana do przestrzegania określonego czasu.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#IzabellaSierakowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Będę mówić o sprawach, które niestety nie znalazły uznania w wystąpieniu pani premier. Jednym z zasadniczych problemów naszego kraju jest problem społecznej sprawiedliwości. Życie codzienne większości Polaków jest szare, ich sytuacja dramatyczna: zły stan zdrowia i opieki medycznej, złe warunki życia rodzinnego, zły start zawodowy, kiepskie perspektywy życiowe młodzieży, wzrastająca przestępczość i nieskuteczne jej zapobieganie, niska kultura prawna, zaniedbana edukacja, umierająca kultura. Ciemny to obraz, ale niestety prawdziwy. Rynek pozostawiony sam sobie jest ślepy i nie rozumie racji społecznych, a to poważnie zagraża zachwianiem równowagi między wolnością rynku a sprawiedliwością społeczną. Istotą demokracji jest równość szans. I dopóki nie zrozumiemy, że przeciwdziałanie temu schorzeniu, temu zachwianiu równowagi, wymaga aktywnej roli państwa, dopóty nie zapewnimy społeczeństwu warunków pełnego rozwoju. A to, Wysoki Sejmie, się opłaca. Truizmem jest powtarzanie, że zdrowe, wykształcone, kulturalne społeczeństwo zapewni państwu przyszłość. Przyszłość, a nie przeszłość stanowi dla nas wyzwanie. Stać nas na myślenie, tworzenie, a nie tylko na korzystanie z produktów myślenia innych, często uwzględniających obce interesy. Myślenie o przyszłości oznacza kształcenie na szeroką skalę społeczeństwa, powszechny dostęp do oświaty i nauki - bezpłatnej, a nie, jak to się dzisiaj dzieje, wspomaganej w 30% przez zubożałe społeczeństwo. Aktualny stan oświaty jest zasmucający: nie doinwestowane szkoły, niekompetencja władz, przeciążony spauperyzowany nauczyciel, likwidacja przedszkoli wskutek błędów resortu i złych decyzji Sejmu, zrzucających na gminy ogromną odpowiedzialność. Dziś nie stać gminy na utrzymywanie przedszkoli - a co będzie jutro po przejęciu szkół podstawowych? Ogrom zadań, obcięte dochody - trzeba tę szaleńczą filozofię zmienić, w przeciwnym razie zostaną zlikwidowane szkoły podstawowe.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#IzabellaSierakowska">Kolejne programy oszczędnościowe doprowadziły edukację do ciężkiego stanu. Potrzebne jest skuteczne lekarstwo - wycofanie się z zabójczych oszczędności - tylko to - potraktowanie edukacji jako dziedziny szczególnie chronionej. Dzieci i młodzież muszą mieć - niezależnie od sytuacji materialnej rodziny - pełny dostęp do internatów, kół zainteresowań, nauki języków obcych, uprawiania sportu, rekreacji. Czy to jest, Wysoka Izbo, wygórowane żądanie? Nie. To jest właśnie demokracja, to jest równość szans. Tymczasem coraz mniejszy jest udział edukacji w podzielonym dochodzie narodowym. Jaka więc będzie edukacja, kultura i nauka, jeżeli dochody budżetu mają być ustabilizowane w roku 1993 na poziomie roku 1992. To kpina, Wysoka Izbo! Jak więc zostanie rozwiązany problem szkoły polskiej? Tu wielkie milczenie. Szlachetny zapis o bezpłatności nie rozwiązuje problemu, daje tylko nadzieję. Któż jednak po trzech latach eksperymentów, cięć, oszczędności przyjmie to z nadzieją. W ślad za tym zapisem muszą pojawić się poważne kwoty na jego realizację: co najmniej 7% udziału w podzielonym dochodzie narodowym. Mamieniem sfery budżetowej jest również zapis - str. 9 pkt 3 - obiecujący dążenie do dokonania podwyżek w III kwartale, kiedy jednocześnie mówi się - w tym samym dokumencie - o zamrożeniu waloryzacji płac.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#IzabellaSierakowska">Wysoki Sejmie! Kultura nie kształtuje się samorzutnie na obrzeżach ekonomicznych zabiegów i nie wynika z potrzeb metafizycznych. Wymaga odrębnego, świadomego wysiłku instytucjonalnego, poczynając od dobrego ustawodawstwa. Kultura nie może istnieć i rozwijać się bez zbiorowej troski, bez udziału państwa, bez finansowego i prawnego mecenatu. Musi powstać nowy system budżetowy skutecznie wypełniający próżnię po Funduszu Rozwoju Kultury. Kultura polska znajduje się w sytuacji trudnej, nie dającej się do końca wytłumaczyć przejściowymi kosztami zmiany systemu politycznego i gospodarczego. Gwałtownie maleje jej zasięg społeczny, rozpadają się instytucje i ośrodki kulturotwórcze. Młode pokolenie zaczyna odwykać od kultury. Pozbawiona bibliotek i klubów wieś staje się kulturalną pustynią. Z planów wydawniczych znika polska literatura współczesna, teatry stoją na krawędzi bankructwa, zamyka się ogniska muzyczne i plastyczne. Z jednej strony zalewa nas komercyjna tandeta, z drugiej strony - mimo nawoływań do pluralizmu, obiektywizmu - kultura poddawana jest nowej, silnej, politycznej indoktrynacji; dokonuje się selekcji dzieł, osób i nazwisk. Nie istnieje żaden program kulturalny państwa. W Sejmie nie mówi się o kulturze. Głoszenie haseł o samorzutnym, żywiołowym rozwoju kultury jest po prostu uchylaniem się od odpowiedzialności i dowodzi absolutnej nieznajomości problemu. Nawet w bogatych społeczeństwach o gospodarce rynkowej kultura posiada przywileje i preferencje prawne i fiskalne. Istnieje interwencjonizm państwa. Pozostawienie kultury samej sobie, rezygnacja z działań programowych w tej dziedzinie, nieuchronnie doprowadzi nas do osłabienia tożsamości narodowej, do duchowego i moralnego uwiądu, zaściankowości, parafiańszczyzny, do - już nie tylko kulturowego - dalszego wycofywania się z nowoczesnej, oświeconej Europy. Jakość gospodarki, Wysoki Sejmie, to jakość człowieka, a jakość człowieka jest efektem jego edukacji i kultury.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#IzabellaSierakowska">Wysoka Izbo! Rządowi Rzeczypospolitej i Sejmowi dedykuję słowa wielkiego Polaka, prof. Bogdana Suchodolskiego, którego wczoraj pożegnaliśmy: „Za kilka lat zregenerujemy organizm narodowej gospodarki, ale w tym samym okresie nie potrafimy odbudować humanistycznych wartości kultury w umysłach i sercach ludzi. I będziemy mieli pełne półki sklepowe, i posłuszny rynek, ale ludzie będą mieć puste umysły i jałowe serca. W tych warunkach staje przed nami wielkie i trudne zadanie takiej edukacji społeczeństwa, by droga prowadząca do gospodarczych sukcesów była uwolniona z sideł konsumpcyjnego pojmowania życia i mogła być dopełniona edukacją humanistyczną. Rozważania i dyskusje w tym kręgu ideowym nie są, jak się niektórym wydaje, akademicką stratą czasu. Dotyczą one przecież przyszłości narodu i człowieka w najbliższej i dalszej przyszłości”. Tyle z przesłania profesora.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#AndrzejKern">Myślę, że z jednym nie mogę się zgodzić, iż w Sejmie nie mówi się o kulturze. Wielokrotnie bowiem słyszałem wypowiedzi pani poseł na ten temat. Ale to już tak na marginesie.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Jan Król z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Bronisław Dutka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zarówno przedłożone założenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, jak i exposé pani premier należy rozpatrywać łącznie. Założenia stanowią, w moim odczuciu, pewien dosyć eklektyczny zbiór resortowych tendencji i dążeń. Exposé pani premier jest kośćcem określonej koncepcji czy też strategii gospodarczej. Zawiera się ona w jednym słowie - „rozwój”. I jest to nowa jakość wobec dotychczasowej strategii związanej z nazwiskiem Leszka Balcerowicza, która kojarzyła się, koncentrowała się wokół programu stabilizacyjnego. I ten akcent musimy zauważyć, bo jest on faktem. Warunkiem rozwoju jest posiadanie kapitału rodzimego i zagranicznego, podejmowanie właściwych decyzji inwestycyjnych i dobra organizacja. I tak jak te warunki rozwoju są słusznie sformułowane, tak największym zagrożeniem dla ich przejawienia się jest słabość instytucji życia gospodarczego, państwowego oraz słabość kadr menedżerskich, które byłyby zdolne wypełniać treścią te warunki.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#JanKról">Jeżeli poddaje się takiej totalnej krytyce ostatnie trzy lata rozwoju, to jednak wydaje mi się, że trzeba patrzeć na te lata na zasadzie bilansu. Odwołam się tutaj do pewnych decyzji czy pewnych przypadków ze skali mikro, które może będą bardziej komunikatywne dla opinii publicznej, ponieważ poruszanie się w sferze makro bardzo często zaciemnia naszą rzeczywistość. Powstają pytania: Dlaczego udało się po 30 latach niemożności skończyć srebrny wieżowiec w Warszawie? Dlaczego udało się doprowadzić do tego, że już dzisiaj mamy bezpośrednie połączenia telefoniczne z drugą półkulą? Dlatego, że zaistniały te trzy warunki: finansowanie, organizacja i właściwe decyzje inwestycyjne. Wiele braków w zakresie inwestycji rozwojowych bierze się stąd, iż te trzy czynniki nie występują, a decyzje muszą być podejmowane zarówno na szczeblu rządu, jak również przedsiębiorstw, regionów i samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#JanKról">I tutaj kilka uwag do rządu. Mówiąc o pewnych konkretach w skali mikro, chciałbym przykładowo przedstawić takie trzy obszary, w których pewna bezradność dotychczas występuje. Jest to np. kwestia przejść granicznych. Z jednej strony usłyszeliśmy zapowiedź podniesienia czy też jednorazowego zastosowania, do czasu wprowadzenia VAT, podatku od importu (bardzo groźna zapowiedź o daleko idących konsekwencjach inflacyjnych, cenotwórczych itd.), ale równocześnie zabrakło dotychczas wyobraźni - myślę, że i w programie tego rządu to nie występuje - aby pozyskać środki pozabudżetowe na dokonanie radykalnej modernizacji przejść granicznych, co pozwoliłoby na rzetelne i efektywniejsze ściąganie należności celnych. Ciągle brak tej przysłowiowej wagi na przejściu granicznym, która zarobiłaby na siebie dziesięciokrotnie, ale nie ma właściwych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#JanKról">Podobna sytuacja występuje np. jeżeli chodzi o metro warszawskie, będące przekleństwem Warszawy. Tutaj również pozabudżetowe środki mogą być pozyskane dla zakończenia tej inwestycji, ale nie ma poważnych rozmówców po stronie inwestora. Podobnie jest z budową autostrad. Przykłady te są drobnym fragmentem zjawiska bo chodzi o tysiące takich sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#JanKról">Można mówić, i tę uwagę odniosę do wystąpienia przedstawicielki KPN, o gospodarce zamkniętej, autarkicznej. Ćwiczyliśmy już to. W tej chwili jeszcze ćwiczy ten model Kuba. Natomiast trzeba pokazać i mieć tego świadomość, że te branże przemysłu polskiego, które zostały poddane ostrej konkurencji, modernizują się. Rząd powinien przedstawić rzetelną informację na ten temat. Ktoś spyta, czy takie zjawiska w ogóle istnieją? Istnieją. Jest to przemysł mleczarski, jest to przemysł browarniczy, jest to w dużym stopniu przemysł konfekcyjny. I gdyby tej ostrej konkurencji nie było, to śmiem twierdzić, że modernizacja tych branż nie następowałaby.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#JanKról">Istnieje potrzeba postawienia w polityce rządu na określone branże, które byłyby kołem zamachowym naszej gospodarki. Takimi branżami w moim przekonaniu są: przemysł rolno-spożywczy, budownictwo, przemysł lekki. Nie chodzi o to, żeby w tej chwili proponować jakiś selektywny rozwój kraju, ale o to, aby w strategii gospodarczej rządu rzeczywiście pojawiły się branże będące kołem zamachowym naszej gospodarki. Tego brak. Chodzi o branże w dużym stopniu oparte na surowcach krajowych, branże, w których mamy pewną pozycję na rynkach międzynarodowych i w których posiadamy umiejętności techniczne dla ich unowocześniania i rozwijania. W wielu pozostałych branżach, wiadomo, nigdy nie będziemy konkurencyjni i trzeba oprzeć się na imporcie, bo takie są reguły gry. Niemniej konkurencja i zewnętrzna, i wewnętrzna jest warunkiem rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#JanKról">Przedostatnia sprawa. W wystąpieniach kolegów z SLD, w wystąpieniach Ryszarda Bugaja, bardzo mocno akcentowane jest zagadnienie sprawiedliwości społecznej. Ciągle jednak występuje ono jako hasło, w oderwaniu od realiów ekonomicznych. Nie zgadzam się z tym, że tylko pracownicy najemni i rolnicy ponoszą ciężar transformacji gospodarczej. W moim przekonaniu ponoszenie tego ciężaru następuje w poprzek poszczególnych grup społecznych i zawodowych. Ponoszą go również przedsiębiorcy prywatni i rzemieślnicy, bo tam, gdzie pojawiła się ostra konkurencja i pobankrutowały określone zakłady, ten ciężar jest ponoszony. Pomijam już całą sferę psychiki ludzi związanych z biznesem. Są i tacy, którzy zdrowiem przypłacają określone ryzyko, które muszą ponosić prowadząc działalność gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#JanKról">Ponoszenie ciężaru transformacji gospodarczej następuje również w poprzek poszczególnych środowisk pracowniczych, rolniczych i emerytów. Są tacy, którzy sobie w tej nowej sytuacji nieźle radzą, i tacy, którzy rzeczywiście ponoszą wielkie tego ciężary. I jeżeli o sprawiedliwości społecznej mówi się w oderwaniu od kondycji naszej gospodarki, jeżeli mówi się w kategoriach pewnego hasła, bez określenia instrumentów, za pomocą których tę sprawiedliwość można realizować w warunkach gospodarki rynkowej, to oczywiście uprawia się demagogię.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#JanKról">Ostatnia sprawa. Rola parlamentu w dalszym procesie transformacji gospodarki i w uruchamianiu rozwojowych tendencji, które stały się myślą przewodnią exposé pani premier. Rola ta powinna sprowadzić się do bardziej efektywnej pracy w zakresie projektów ustaw, które wpływają do Sejmu. Wczoraj poseł Arkuszewski powiedział, że praca nad ustawą o restrukturyzacji finansów, banków i przedsiębiorstw może potrwać nawet 4 miesiące. Proszę państwa, jeżeli w takim tempie będziemy pracowali w parlamencie, a jest to warunek uruchomienia pewnych mechanizmów dalszego rozwoju gospodarki, to naprawdę będziemy jako Sejm stanowili czynnik blokujący reformy. I stąd mój wniosek o powołanie komisji nadzwyczajnej, która stanowiłaby szybką ścieżkę legislacyjną pozwalającą na przeprowadzenie, możliwie sprawnie i w szybkim tempie, pakietów ustaw, które w związku z zapowiadanymi przez rząd i przedłożonymi już Wysokiej Izbie kierunkami reform i rozwoju gospodarki będą musiały być uchwalone. W tej chwili popadamy z jednej strony w taką uchwałodawczą działalność i frustrację z tego powodu, że w wielu wypadkach nie możemy tego zrealizować. Z kolei w pracach komisji następuje paraliż, gdyż kolejne komisje zgłaszają chęć uczestniczenia w pracach nad kolejnymi projektami ustaw. W konsekwencji praca staje w miejscu. I stąd ten wniosek na koniec.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Bronisław Dutka z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Przygotuje się pan poseł Wincenty Pycak.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#BronisławDutka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Społeczeństwa tworzą państwa po to, aby instytucjonalnie zabezpieczyć i lepiej zaspokajać swoje potrzeby. Instytucje państwa na co dzień reprezentuje rząd, do niego należy wypełnianie zadań państwa.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#BronisławDutka">W dniu dzisiejszym debatujemy nad przedstawionymi przez rząd Założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. Od kształtu tych założeń zależy los naszego państwa, narodu, każdego obywatela. Przyjęcie ich przez Sejm będzie oznaczało, że naród, każdy obywatel będzie poddany wszystkim skutkom zarówno pozytywnym, jak i negatywnym, wynikającym z tych założeń. Dlatego też dla nikogo w tym kraju nie może być obojętne to, czy założenia te są słuszne, wątpliwe czy też błędne.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#BronisławDutka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W przedstawionych nam materiałach jest wiele słusznych, ale niestety bardzo ogólnie ujętych celów. Trudno więc podjąć z nimi dyskusję. Nieliczne, ale szczegółowe fragmenty tego opracowania wskazują, że założone cele praktycznie są nie do osiągnięcia. Mało tego, w innych częściach spotykamy się z zamiarem działań dokładnie przeciwnych. W taki sposób m.in. ujęty jest problem zmniejszenia inflacji.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#BronisławDutka">Rząd zakłada, że społeczeństwo znaczną część środków przeznaczy na wykup akcji, udziałów i długów prywatyzowanych, często upadających przedsiębiorstw. Z punktu widzenia mieszkańca ziemi sądeckiej i limanowskiej, skąd zostałem posłem, charakterystycznej prawie dla całej tzw. Galicji, muszę postawić pytanie: Dla kogo będą te akcje? Przecież nie dla większości mieszkańców tej ziemi, gdzie co najmniej 3/4 mieszkańców ma problem z przeżyciem do pierwszego, gdyż z lichej pensji, z zasiłku dla bezrobotnych, renty czy emerytury nie zawsze wystarcza. Na pewno nie kupi akcji ledwie egzystujący, nie mogący związać końca z końcem, rolnik Sądecczyzny, który z powodu błędnej polityki rolnej rządu znajduje się na krawędzi bankructwa. Wątpię też, czy akcje te kupią zamożniejsi mieszkańcy tej ziemi, choćby ze względu na olbrzymie ryzyko, jakie wiąże się z przedsięwzięciami produkcyjnymi w Polsce. Pieniędzy na akcje, a może i na przeżycie, nie będzie, bo rząd zamierza obniżyć kwotę bazową waloryzacji rent i emerytur, i to o 10%. Dlatego też dla większości społeczeństwa południowej Polski, a może i całego kraju, nie będzie stanowiło problemu to, jakie kupić akcje, ale to, jak przeżyć kolejny dzień, zimę, skąd wziąć pieniądze na węgiel, gaz, żeby dzieci nie marzły, skąd wziąć pieniądze na jedzenie, buty itd. Rozumiem, że nie można zawrzeć rozwiązań dotyczących tych szczegółowych problemów w założeniach polityki społeczno-gospodarczej, ale też z założeń nie wynika, że łatwiej będzie ten problem rozwiązać. Przeciwnie, wynika, że będzie trochę gorzej, i nie wiadomo, jak długo będzie trwał taki stan.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#BronisławDutka">Rząd nie osiągnie zakładanego celu i nie ograniczy inflacji choćby dlatego, że zamierza podnieść podatek obrotowy, wprowadzić podatek od wartości dodanej, podnieść wysokość emerytur, podnieść amortyzację majątku, podnieść ceny energii. To wszystko musi spowodować wzrost cen i inflację, co przy obniżeniu realnej wartości rent i emerytur czy przesunięciu waloryzacji płac w sferze budżetowej na trzeci kwartał spowoduje nie tylko inflację, ale i zwiększy zasięg przysłowiowej nędzy galicyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#BronisławDutka">W wielu punktach założeń polityki społeczno-gospodarczej mówi się o odchodzeniu od finansowania z budżetu państwa, m.in. dotyczy to inwestycji, kultury, ochrony zdrowia, opieki społecznej, zastępując je, co nie zostało wyjaśnione w założeniach, aktywnymi formami finansowania. Oznacza to, że spora część tych problemów pozostanie do rozwiązania w gminach. Znamienne jest, że w założeniach rządu praktycznie nie zostały ujęte problemy dotyczące samorządu terytorialnego. Samorząd występuje tu jako wspólnik rządu, jeśli chodzi o rozwiązywanie problemów, które dotychczas były problemami tylko rządowymi. Powstaje więc problem: Czy rząd zapomniał, że istnieje samorząd? Chyba nie, skoro jest on zauważany, jeśli chodzi o pomoc rządowi w pozbyciu się części problemów. Takie potraktowanie samorządów może spowodować, że nie będą one w stanie wypełnić zrzuconych na nie zadań. Może to spowodować utratę zaufania społeczności lokalnej do samorządów, a w konsekwencji, mówiąc brutalnie, skakanie sobie do gardeł, i to na dole. Czyżby znów ktoś stosował zasadę: dziel i rządź, tam gdzie było dosyć spokojnie?</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#BronisławDutka">Dość przewrotny i uderzający w uboższą część społeczeństwa jest pomysł utrzymania wysokości dotychczasowych progów podatkowych w podatku od osób fizycznych. Powoduje to, że ci, którzy na skutek inflacji, a nie wzrostu realnej płacy, znajdą się w grupie drugiej, stracą o 50% więcej, czyli zapłacą o 50% większy podatek, a ci, którzy przejdą z grupy drugiej do trzeciej, czyli bogatsi, zapłacą o 33% więcej.</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#BronisławDutka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie ma tu możliwości szczegółowego omawiania wszystkich punktów zawartych w założeniach. Nie można jednak Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. rozpatrywać w oderwaniu od rzeczywistości. Obowiązek opracowania realnych, skutecznych, a przede wszystkim dających przeżyć większości społeczeństwa założeń spoczywa na rządzie. Należy pamiętać, że to państwo i rząd jest dla społeczeństwa, a nie odwrotnie, i jeżeli rząd nie będzie w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb społeczeństwa, to nie społeczeństwo trzeba będzie zmienić, ale rząd. Najgorzej będzie, jeżeli będzie to musiało zrobić społeczeństwo, bo Sejm nie będzie w stanie przeciwstawić się nierealnym pomysłom rządu.</u>
          <u xml:id="u-120.8" who="#BronisławDutka">Czytając założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. odnosi się wrażenie, że kolejny raz, kolejny rząd, tym razem już czwarty, chce przekonać, że wie, którędy droga, ale szczegóły pozostawia na później, aby zrobić niespodziankę społeczeństwu. Warto zauważyć, że parę niespodzianek już było. Dlatego też projekt należy odesłać do rządu, aby dać mu możliwość zrehabilitowania się i przedstawienia projektu bardziej przystającego do naszej rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-120.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Wincenty Pycak z Konfederacji Polski Niepodległej. Przygotuje się pan poseł Stanisław Stańdo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#WincentyPycak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W przedstawionym nam rządowym programie widzi się szansę dla rolnictwa. Tak, to niesamowity fakt, że rząd zaczyna widzieć szansę dla rolnictwa, właśnie ten rząd, gdyż wcześniej te same opcje polityczne, za rządów Mazowieckiego i Bieleckiego, za pomocą realizowanej polityki - braku polityki - przyniosły Polsce wielkie szkody, i to nie tylko materialne, a teraz wiedzą, jaki program trzeba stworzyć, by naprawiać w zgodzie i za przyzwoleniem społecznym, jak powiedział tu poseł Geremek, nie tylko okres 45 lat socjalistycznego zacofania, ale i własną politykę ostatnich trzech lat, której skutki większość Polaków widzi i odczuwa na własnej skórze. Jest to wynik nie kontrolowanego otwarcia granic przy jednoczesnym likwidowaniu policji gospodarczej, preferowania handlu i pośrednictwa (ulgi i zwolnienia z podatków oraz inne preferencje) przy jednoczesnym niszczeniu podatkami i odsetkami całej sfery produkcyjnej i wydobywczej. Wskutek takiej polityki rolnictwo, ze względu na produkcję długookresową, poniosło chyba największe straty. Dlatego założenia nowej polityki są koniecznością i rząd przedstawia je, mówiąc, iż państwo musi sformułować nowe zasady polityki wobec rolnictwa i wsi. Zatem przyznają się ci sami ludzie, którzy mieli wpływ wcześniej na decyzje, że obecna i wcześniejsza polityka była i jest jeszcze wroga dla polskiego interesu. To właśnie taka polityka stworzyła polskie piekło, jak powiedział poseł Geremek, gdyż indywidualny producent rolny jest ograniczony przez działalność pośredników stworzonego państwa przemytniczo-aferowego, które skutecznie rozdziela producenta od konsumenta, tworząc szczelny łańcuch pośredników narzucających cenę hurtową, do której dolicza się często kilkusetprocentową marżę, co daje wysoką cenę detaliczną produktów rolnych i ogrodniczych, a tym samym daje fałszywy obraz - że nasza rozdrobniona produkcja rolna jest nieefektywna. Taka sytuacja powoduje, że drobni producenci są niszczeni przez pośredników, w czym pomagają pośrednikom władze szczególnie dużych miast, które nie tworzą placów i hal do sprzedaży detalicznej dla producentów rolnych i ogrodniczych. Tym samym nie przestrzegane jest jedno z ważniejszych praw, jakie przysługuje producentowi w demokracji. Jest to prawo wyboru sposobu sprzedaży swojej produkcji. (Chodzi o to, czy producent będzie sprzedawał sam czy przez pośredników.) I tak np. zezwolenia, czyli tzw. kontyngenty, na eksport produkcji rolnej przydziela się firmom pośredniczącym, a nie związkom producentów czy producentom. To producenci powinni zadecydować, w jaki sposób chcą zbywać swoją produkcję. Dlatego nie zgadzam się z formułą przedstawioną w założeniach polityki rządu, że sukces ekonomiczny właściciela gospodarstwa rolnego zależy przede wszystkim od niego, następnie od działań wspólnotowych, a na trzecim miejscu od działań rządu. Uważam, że taki sposób przedstawiania sprawy jest to największy błąd. Rząd musi stworzyć podstawowe warunki, zapewnić możliwości, by każdy, kto wyprodukuje, wiedział, że może to sprzedać. To producent powinien wybrać tego, komu będzie sprzedawał i od tego momentu będzie się dopiero kształtował wolny rynek. Natomiast wszystko to, co do tej pory jest stworzone, prowadzi do okradania w mafijny sposób tych, którzy produkują.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Stanisław Stańdo ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Sławomir Siwek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#StanisławStańdo">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po zapoznaniu się z projektem Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. uważam za stosowne stwierdzić, co następuje:</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#StanisławStańdo">Generalnie należy pozytywnie ocenić koncepcję przedstawioną przez rząd w zakresie założeń polityki gospodarczej i polityki społecznej. Kierunek przemian systemowych jest słuszny, diagnoza gospodarki wydaje się być trafna. Rząd szuka różnych rozwiązań, aby poprawić sytuację gospodarczą Polski. Muszę jednak stwierdzić, że przedstawione tutaj założenia polityki społeczno-gospodarczej mają charakter ogólnikowy. W przedłożonym dokumencie brak jest rachunku ekonomicznego. Zaproponowane przez rząd rozwiązania stwarzają więc pewną płaszczyznę do dyskusji. W założeniach stwierdza się, że gospodarka polska zaczyna wychodzić z recesji. Opinie, jakie do mnie dotarły z przedsiębiorstw przemysłowych, nie potwierdzają tego stwierdzenia. W założeniach nie wskazuje się nowych, bardziej racjonalnych sposobów przełamywania recesji. W planach wychodzenia z recesji należy uwzględnić realny, obecny stan gospodarczy i społeczny, a następnie stworzyć wizję poprawy bytu poprzez racjonalne gospodarowanie.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#StanisławStańdo">Założenia powinny jasno obrazować, za pośrednictwem ustalonych wskaźników, sposób powiązania funkcjonowania gospodarki z efektywnością gospodarowania. Uważam, iż należy przeprowadzić szczegółową analizę bieżącej sytuacji w tym zakresie, aby wyraźnie i konkretnie przedstawić sprawy zawarte w tej części założeń.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#StanisławStańdo">Dalej mówi się o wyborze polityki silnie zorientowanej na wzrost oszczędzania i inwestowania, co jest związane z ograniczeniem tempa wzrostu bieżącej konsumpcji. Nasuwa się tutaj pytanie: Jak daleko, po 3 latach zmniejszania się dochodów realnych ludności, można ograniczać konsumpcję, skoro wpływa to z kolei na obniżenie popytu i gospodarkę? (Rząd jednak dostrzega te problemy i odpowiednio je rozwiązuje.) Brak jest również w założeniach informacji dotyczących instrumentów ekonomicznych mogących mieć wpływ na zwiększenie efektywności inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#StanisławStańdo">Jeśli chodzi o część założeń społeczno-gospodarczych dotyczącą polityki wobec przedsiębiorstw, chciałbym ustosunkować się do kilku wybranych zagadnień. Z założeń wynika, iż w roku 1993 wprowadzona zostanie ustawa o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków pozwalająca przedsiębiorstwom mającym opracowany program restrukturyzacji na zawarcie porozumienia układowego z bankiem i co najmniej połową wierzycieli. Porozumienie może polegać na rozłożeniu spłaty długu w czasie lub oddaniu go w postaci akcji przedsiębiorstwa przekształconego. Z zapisu tego wynika, że rząd zwalnia się z odpowiedzialności za losy przedsiębiorstw państwowych, przenosząc tę odpowiedzialność na banki.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#StanisławStańdo">W przedłożonym dokumencie brak jest informacji na temat tego, czy w 1993 r. przedsiębiorstwa, zwłaszcza te będące w trudnej sytuacji ekonomicznej, będą miały dostęp do kredytów. Brak jest również w założeniach jasnego programu finansowego związanego z restrukturyzacją przedsiębiorstw. Sama informacja, iż źródłem wsparcia będzie Bank Światowy, nie jest wystarczająca. Podane metody oddłużenia przedsiębiorstw państwowych nie dają możliwości pozbycia się długów i likwidacji zatorów płatniczych.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#StanisławStańdo">Na podkreślenie zasługuje fakt, jest to wyraźnie określone, iż w założeniach planuje się pozostawienie w dyspozycji rządu tej części gospodarki, która ma zasadnicze znaczenie dla kosztów produkcji i kosztów utrzymania. Wyodrębniono też kilka sektorów przemysłu, które wymagają odmiennych rozwiązań w programach restrukturyzacji.</u>
          <u xml:id="u-124.7" who="#StanisławStańdo">W rozdz. IV pkt 27 mówi się o kredytach pomostowych na podjęcie nowych rodzajów działalności. Winno udzielać się tych kredytów przedsiębiorstwom szczególnie ważnym dla lokalnego rynku lub mającym znaczenie w procesach kooperacyjnych według ściśle sprecyzowanych zasad, by nie było w tym wypadku uznaniowości.</u>
          <u xml:id="u-124.8" who="#StanisławStańdo">System bankowy według opinii prowadzących przedsiębiorstwa powinien być usprawniony - powinny być dostępne tanie kredyty, obsługa pieniężna przedsiębiorstw szybka oraz powinna być konkurencja między bankami, tzn. podmiot gospodarczy powinien mieć prawo wyboru banku.</u>
          <u xml:id="u-124.9" who="#StanisławStańdo">Ważną sprawą jest oddłużenie podmiotów gospodarki. Przedsiębiorstwa widzą możliwość realizacji tego przedsięwzięcia m.in. poprzez postępowanie układowe za pośrednictwem banku z wierzycielami, a jeżeli chodzi o zadłużenie wobec budżetu - z urzędami skarbowymi.</u>
          <u xml:id="u-124.10" who="#StanisławStańdo">W zakresie polityki podatkowej przedsiębiorstwa wnoszą o utrzymanie stabilności podatkowej przez cały okres podatkowy. Należy uprzedzać o wprowadzaniu nowych podatków i zasad ich stosowania, aby umożliwić dostosowanie do tego produkcji, handlu i eksportu, i w ogóle planowania.</u>
          <u xml:id="u-124.11" who="#StanisławStańdo">Na zakończenie chcę zasygnalizować konieczność stworzenia lepszych warunków umożliwiających eksport, chodzi zwłaszcza o przyśpieszenie w sprawie korzystnego eksportu na Wschód, stosowanie ulg inwestycyjnych i eksportowych oraz m.in. o ochronę krajowego przemysłu lekkiego przed nieuczciwą konkurencją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Sławomir Siwek z Porozumienia Centrum. Przygotuje się pan poseł Janusz Steinhoff.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#SławomirSiwek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! No i mam kłopot. Oto rząd potraktował posłów jak nauczycieli i wysłał nam wypracowanie pod tytułem Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. Ta klasówka jest tego typu: ministrom rozdano zadania - ty masz napisać rozdział ten, ty ten, a potem zbierzemy to do kupki i powstanie coś, nad czym posłowie mają się zastanawiać.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#SławomirSiwek">W rezultacie tego jest w założeniach np. rozdział pt. „Polityka regionalna”, w którym nie ma ani słowa na temat tego, czy rząd ma wizję wykorzystania potencjału intelektualnego i materialnego milionów Polaków mieszkających poza granicami kraju.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#SławomirSiwek">Wysoka Izbo, sprawa jest poważna. W założeniach politycznego rozwoju Polski winno się brać pod uwagę przede wszystkim to, jakim celom strategicznym, jakiej wizji Polski i jakiej racji stanu naszej ojczyzny poświęcamy się, przebudowując cały ustrój kraju. Polska w dalszym ciągu leży na granicy między ustabilizowanym światem Zachodu i niestabilnym Wschodem. Należałoby zatem rozstrzygnąć chociażby sprawę budowy stabilnej i silnej gospodarczo bariery zabezpieczającej przed niepewnym rozwojem sytuacji za wschodnią granicą Polski. Należałoby przedstawić specjalny program rozwoju gospodarczego ziem wschodniej Rzeczypospolitej, program rozwoju znanych w świecie specjalnych stref ekonomicznych na wschodzie Polski. Coś trzeba powiedzieć mieszkańcom województw białostockiego, siedleckiego, chełmskiego i zamojskiego, gdzie wzrasta bezrobocie, upada rolnictwo i brakuje znaczących inwestycji z kraju i z zagranicy, na temat zaś wizji rozwoju gospodarczego tych regionów nie ma konkretnych propozycji.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#SławomirSiwek">Co znajduję w założeniach? Oto programem rozwoju strukturalnego w wybranych regionach będzie objętych 5 województw w kraju, w tym 2 na wschodzie - suwalskie i rzeszowskie. Rząd zostawia całą środkową granicę wschodnią jako szeroką bramę do Polski. Jednocześnie rząd zapowiada: „Szczególne znaczenie mieć będzie realizacja skoordynowanych dwustronnie przedsięwzięć w regionach graniczących z Niemcami”.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#SławomirSiwek">Wysoka Izbo! Tu chcę być dobrze zrozumiany. Zachód Polski również wymaga specjalnego programu rozwoju we współpracy z sąsiadem, ale tu idzie o co innego: o fundamentalne pytanie o strategiczne kierunki rozwoju Polski i wizję jej miejsca w Europie. Nadawanie szczególnego znaczenia rozwojowi przedsięwzięć regionalnych na zachodzie, w połączeniu z brakiem wizji rozwoju ziem wschodnich Rzeczypospolitej, rodzi pytanie o spójność polskiej polityki międzynarodowej, o wizję bezpieczeństwa Polski. Nie sądzę, by pani premier, osoba inteligentna i Europejczyk w każdym calu, nie zdawała sobie sprawy, że przewodzi rządowi, który tej wizji nie ma. I to rzutuje na omawiane założenia.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#SławomirSiwek">Jeżeli pierwszą publiczną reakcją rządu na referendum we Francji dotyczące zjednoczenia z Europą są sprzeczne wypowiedzi członków rządu i przerażenie wicepremiera Goryszewskiego, to trzeba myśleć, o co tu chodzi. Jeżeli kolega klubowy ministra Bieleckiego, poseł Mażewski ujawnia na łamach polskiej prasy wizję byłego premiera co do przyszłej Europy, gdzie państwo polskie znika, zastąpione regionem brandenbursko-szczecińskim, to trzeba myśleć, o co tu chodzi. Czy o taką politykę regionalną? A wreszcie gdy kolega klubowy posła Geremka, faktycznego kierownika rządu, ujawnia w Radzie Europy, że część Unii Demokratycznej stawia na rozwiązanie NATO, to ja już nie wiem, o co tu chodzi.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#SławomirSiwek">Jednocześnie rząd nie ma wizji rozwoju gospodarczego Polski wschodniej. I tu już trzeba pytać, czy rząd wiedział, co przesyła do Sejmu. Nad tym zbiorem ogólników trudno w ogóle dyskutować.</u>
          <u xml:id="u-126.7" who="#SławomirSiwek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dostaliśmy do dyskusji i decyzji broszurę pustą. Czy w ogóle warto dyskutować nad nią w komisjach sejmowych? Tym bardziej że pani premier powiedziała już dziennikarzom, że nasz stosunek do założeń nie ma znaczenia. Pustki w ławach rządowych o tym świadczą. Niech rząd poważnie potraktuje tę Izbę i Polskę. Niech rząd zabierze się do roboty i przyśle nam program, nad którym warto dyskutować, bo, jak dotychczas, to rząd potrafi wysłać do członków opozycji prokuratorów zamiast dobrych programów.</u>
          <u xml:id="u-126.8" who="#SławomirSiwek">I tu, Wysoka Izbo, może warto podać do wiadomości, iż dzisiaj rano moje biuro poselskie odebrało pisemne ostrzeżenie, mówiące o kontroli wszystkich moich działań, wraz z sugestią, bym się nie stawił na dzisiejszą dyskusję w Sejmie i nie zabierał głosu. Swoisty sposób zamykania ust opozycji. Czuję się pod tym rządem tak, jak przed laty pod rządami lewicy, dla której wszystko jest dialektyką. Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-126.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Janusz Steinhoff z Konwencji Polskiej. Przygotuje się pan poseł Paweł Kowalczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JanuszSteinhoff">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiejsza debata ma szczególną doniosłość. Przesądzi ona o przyjęciu lub odrzuceniu Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. przedstawionych Wysokiej Izbie przez rząd pani premier Hanny Suchockiej. W istocie zatem nasza debata przesądzi o przyszłości działań tego rządu i o tej z tak wielkim trudem zbudowanej koalicji rządowej. W ciągu ostatnich miesięcy sytuacja gospodarcza naszego kraju wyraźnie się ustabilizowała, pojawiły się nawet pierwsze oznaki poprawy, a przyszły rok, naszym zdaniem, może być dla niej okresem decydującym. Dyskusja nad Założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. powinna zatem umożliwić rządowi znalezienie właściwej proporcji między wymogami ożywienia gospodarki i ochrony ubogich warstw ludności a ograniczeniami związanymi z obawą przed wzrostem inflacji. Nie można bowiem zbudować społecznej gospodarki rynkowej bez społeczeństwa, bez jego wsparcia i bez jego udziału. Przedstawione tezy świadczą o tym, że rząd pani premier Suchockiej jest tego świadomy.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#JanuszSteinhoff">Wysoka Izbo! Truizmem, wartym jednak przypomnienia, jest stwierdzenie, że w okresie powojennym nasz kraj był rządzony w sposób znamionujący lekceważenie problemów środowiska naturalnego oraz potrzeb godnego życia obywateli. Ten stan rzeczy pogłębił się w latach osiemdziesiątych, kiedy coraz wyraźniej wychodziła na jaw niewydolność gospodarki, zaś ówczesne rządy były głównie zajęte tłumieniem wolnościowych aspiracji społeczeństwa. Sankcje gospodarcze i ograniczenia w przepływie najnowszych technologii, jak również trwające od 1979 r. załamanie się poziomu inwestycji, spowodowały dekapitalizację na wielką skalę - i tak zresztą niezbyt nowoczesnego - majątku narodowego. Trzeba to przypomnieć, gdy słychać wypowiedzi, że władza niekomunistyczna odziedziczyła nie najlepszą może, lecz sprawną i zdolną do rozwoju gospodarkę. Otóż w naszym przypadku była to gospodarka nie tylko strukturalnie niedołężna, lecz nadto ze zniszczonym majątkiem trwałym.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#JanuszSteinhoff">Państwo i życie publiczne to nie tylko gospodarka, to przede wszystkim ludzie. Z epoki komunizmu wyszliśmy jednak nie tylko z głębokim kryzysem ekonomicznym, ale także z głębokim kryzysem moralnym i kadrowym. W jakiej sytuacji jesteśmy dziś? Co jest podstawowym czynnikiem obecnego czasu? Otóż jest nim, w naszym przekonaniu, utrata poczucia bezpieczeństwa - w perspektywie osobistej i społecznej, gospodarczej i kulturowej. Obywatel musi stawiać czoło stałemu naporowi sytuacji zagrażających mu, takich jak bezrobocie, ubóstwo, destabilizacja rodzinna i nowe ideologie.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#JanuszSteinhoff">Jako przedstawiciel Partii Chrześcijańskich Demokratów mam szczególny tytuł i obowiązek, aby zapytać, w jakiej mierze przedstawione założenia wychodzą naprzeciw potrzebie stworzenia godnych i wolnych od zagrożeń warunków rozwoju człowieka - tak w wymiarze osobistym, jak i społecznym. Z zadowoleniem i satysfakcją stwierdzamy, że pod tym względem dokument ten przynosi wiele nadziei. Aprobujemy w pełni założenie, że w roku 1993 głównym celem polityki gospodarczej będzie przezwyciężenie recesji. Uważamy nadto, że uwzględnienie w priorytetowych programach rządu takich tematów, jak:</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#JanuszSteinhoff">— szanse dla wsi i rolnictwa, ze wspieraniem rozwoju rodzinnych gospodarstw rolnych;</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#JanuszSteinhoff">— sprawiedliwe i bezpieczne państwo, wraz z zapowiedzią zdecydowanej walki z korupcją, przemytem i przestępstwami skarbowymi;</u>
          <u xml:id="u-128.6" who="#JanuszSteinhoff">— zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego obywateli, w szczególności gwarancje rządowe dla podstawowego zakresu świadczeń socjalnych, uprawnień pracowniczych oraz usług zdrowotnych i edukacyjnych;</u>
          <u xml:id="u-128.7" who="#JanuszSteinhoff">— ograniczenie bezrobocia, wraz z uruchomieniem robót publicznych oraz wspomaganiem przedsiębiorczości;</u>
          <u xml:id="u-128.8" who="#JanuszSteinhoff">— i wreszcie zarys programu rozwoju budownictwa mieszkaniowego świadczy o trafnym rozpoznaniu społecznych zagrożeń i o właściwej, naszym zdaniem, strukturze priorytetów.</u>
          <u xml:id="u-128.9" who="#JanuszSteinhoff">Stwierdzamy zarazem, że redakcja założeń pozostawia, niestety, wiele do życzenia. Dokument ten, niekiedy zbyt ogólny, by nie rzec: ogólnikowy, i niejasny (np. tam, gdzie się powołuje na „Pakt o przedsiębiorstwie państwowym”), bywa też za bardzo szczegółowy (jak np. tam, gdzie mowa o problemach wzbogacania węgla). Nasze istotne uwagi krytyczne dotyczą spraw merytorycznych. Uważamy, że w szczególności należy się odnieść do następujących problemów:</u>
          <u xml:id="u-128.10" who="#JanuszSteinhoff">1) Zbyt słabo zaakcentowane są zagadnienia ochrony środowiska. Uważamy za konieczne stworzenie wreszcie systemu gwarantującego rygorystyczne egzekwowanie przepisów prawa w tym zakresie, zwłaszcza jeżeli chodzi o obszary klęski ekologicznej (żadne względy ekonomiczne nie mogą bowiem służyć jako usprawiedliwianie dewastacji środowiska).</u>
          <u xml:id="u-128.11" who="#JanuszSteinhoff">2) W sposób powierzchowny założenia odnoszą się do problematyki społeczności lokalnej i samorządów. Zgodnie z zasadą pomocniczości państwa, właśnie na tym szczeblu, w środowiskach i społecznościach lokalnych, powinny być rozwiązywane problemy życia codziennego, pomocy edukacyjnej i socjalnej. To na tym szczeblu właśnie należy dążyć do zwiększenia aktywności obywateli i rekonstrukcji dziś w znacznym stopniu zniszczonych, naturalnych więzi społecznych.</u>
          <u xml:id="u-128.12" who="#JanuszSteinhoff">3) Zaledwie marginalnie mówi się w założeniach o reprywatyzacji. W naszym przekonaniu ochrona i poszanowanie własności prywatnej stanowi jedną z elementarnych zasad życia społecznego. Uważamy za konieczne przeprowadzenie w sposób sprawny i zgodny z wymogami dobra publicznego procesu prywatyzacji państwowych przedsiębiorstw. Jednak uważamy zarazem, że jej warunkiem wstępnym powinna być reprywatyzacja. Aby ustanowić nową własność, jest wszak nieodzowne zadośćuczynienie wszelkim słusznym roszczeniom związanym z własnością dawną. Te wszystkie sprawy są przecież częściowo wyspecyfikowane przez Polskie Towarzystwo Ziemiańskie.</u>
          <u xml:id="u-128.13" who="#JanuszSteinhoff">4) Dokument rządu nie ujmuje całościowo zagadnienia polityki rodzinnej, a przecież polityka rodzinna, jako fragment polityki państwa, to nie tylko gospodarstwa rodzinne na wsi, którym pomoc słusznie rząd deklaruje, ale to także problem udziału rodziny w prywatyzacji majątku narodowego i wspierania przedsiębiorstw rodzinnych, zasadniczego czynnika w strukturze gospodarczej wielu wysoko rozwiniętych krajów, szczególnie Europy Zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-128.14" who="#JanuszSteinhoff">5) Bardziej wyraźnego potraktowania wymaga zagadnienie nauki. Trzeba wreszcie zerwać z ideologią wyższości pracy fizycznej nad umysłową. Dzisiejsza nauka to technika przyszłości, a inwestowanie w naukę oraz wysoko kwalifikowane kadry z wyższym wykształceniem, zarówno w sferze produkcyjnej, jak i budżetowej, będzie decydowało o zakresie wykorzystania możliwości cywilizacyjnych. Jeżeli nie uda nam się wyrwać w tym zakresie z kręgu niemożności i środowiskowych oraz klasowych zawiści, możemy spaść do roli kraju dostarczającego innym wykwalifikowanych sił i uzyskać w tym międzynarodowym podziale pracy status skażonego, zatrutego terytorium, na którym wykonywane są za pomocą prymitywnych technologii i nisko wykwalifikowanej siły roboczej słabo płatne prace.</u>
          <u xml:id="u-128.15" who="#JanuszSteinhoff">W tym kontekście z zadowoleniem przyjmujemy zapowiedź kontynuowania reformy szkolnictwa wyższego, chociaż w naszym przekonaniu w sensie istotnym nie została ona w ogóle rozpoczęta. Obowiązująca obecnie ustawa o szkolnictwie wyższym, jak już o tym mówiłem niedawno z tej trybuny, nie tylko nie uzdrowiła sytuacji środowisk akademickich, ale, wręcz przeciwnie, utrwaliła niektóre mechanizmy hamujące rozwój placówek naukowych.</u>
          <u xml:id="u-128.16" who="#JanuszSteinhoff">Na koniec chciałbym podkreślić, że naszym zdaniem należy zdecydowanie więcej uwagi, niż widać to w założeniach, poświęcić problemowi usprawnienia i odbudowy administracji państwowej. Otóż ten problem, również o tym mówiłem nieraz z tej trybuny, uważam za fundamentalny. Obecny kryzys struktur państwowych jest w ogromnej mierze spowodowany rozpadem i zanikaniem aparatu administracyjnego. Jest nieodzowne zarówno hamowanie tego procesu, jak i zmiana sytuacji, w której kompetencje poszczególnych urzędów bądź nakładają się na siebie, bądź pozostawiają luki świadomie wykorzystywane przez podmioty gospodarcze. Postawię tezę niepopularną: W budżecie państwa muszą znaleźć się kwoty na przebudowę i rozbudowę administracji, aby to państwo w ogóle istniało. Państwo wtedy jest silne, gdy ma mądrą i etyczną administrację. Tylko takie państwo może z powodzeniem przełamywać postawy nieufności i niechęci.</u>
          <u xml:id="u-128.17" who="#JanuszSteinhoff">Rekapitulując, chciałbym stwierdzić, że niezależnie od przedstawionych uwag krytycznych uważamy założenia za właściwą podstawę do prac programowych rządu. Liczymy, że przy opracowywaniu programu rząd zechce wziąć pod uwagę przebieg dzisiejszej debaty.</u>
          <u xml:id="u-128.18" who="#JanuszSteinhoff">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Koło Parlamentarne Partii Chrześcijańskich Demokratów, jak już to zresztą wcześniej zapowiedział przewodniczący naszego nowego, federacyjnego klubu Konwencja Polska, będzie głosowało za przyjęciem przedstawionego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-128.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Paweł Kowalczyk z klubu „Solidarność”. Przygotuje się pan poseł Janusz Choiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#PawełKowalczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Spróbujmy sprawę przemyśleć inaczej. Przecież od pewnego czasu wszyscy jesteśmy zwolennikami pluralizmu, dostrzegamy wielość rzeczywistości i dążymy do jedności w wielości. Mimo to niektórzy mogą zapytać, czy ktoś, kto nauczył się przede wszystkim przekonywać innych, że piękna i bardzo młoda jest Filozofia i sprzymierzona z nią Poezja w służbie Dobra, może i potrafi powiedzieć coś istotnego o zagadnieniach gospodarczych. Wszakże jeżeli zastanawiał się nad ekonomią, to przede wszystkim nad tą, która nazywa się „oeconomia divina”. Uważam, że może i pewne rzeczy potrafi dostrzec. Przede wszystkim łatwo odróżnia ekonomów od ekonomistów. I wie, że tych pierwszych jest wielu. Nie mają oni wyobraźni, dużo krzyczą, chcą być najważniejsi, drażniąc tym normalnych ludzi. Wszystko wydaje im się proste, a nawet banalne. Ekonomiści natomiast są po trosze poetami i filozofami. Potrafią odróżnić rzeczywistość od nierzeczywistości. Dostrzegają złożoność i bogactwo zjawisk świata, układając je według pewnych zasad. Mało jest ekonomistów.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#PawełKowalczyk">Tyle usprawiedliwienia przed wypowiedzeniem uwag na temat obowiązkowej dla posłów lektury pod tytułem „Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 rok”. Nie chciałbym się poddać obowiązującemu od dłuższego czasu zwyczajowi, sprzecznemu z dobrym wychowaniem, a polegającemu na biadoleniu, wybrzydzaniu, narzekaniu i potępianiu każdego przedmiotu dyskusji. Muszę jednak pozostać wierny zasadzie sine ira et studio.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#PawełKowalczyk">O czym pouczyły mnie założenia? Jakie wywołały refleksje? Cieszę się, że rząd tak samo jak i my chyba wszyscy ma dobre intencje i staje przed ogromem zadań, na których rozwiązanie trzeba szukać sposobu. Sprawę stawia otwarcie. Nie to jednak jest tematem mojej wypowiedzi. Mówię w momencie, kiedy nie ma konieczności rozpatrywania szczegółów, bo inni to już zrobili. Chodzi mi o sprawy, które wydają mi się najważniejsze, podstawowe, dotyczące kultury w pełnym tego słowa znaczeniu. Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 rok są, niestety, wyrazem kultury wytworzonej w ostatnich dziesięcioleciach, znajdującej odbicie w środkach masowego przekazu, w szkole, w działaniu polityków, w dyskusjach sejmowych, w pojmowaniu i traktowaniu pracy, szczególnie zaś gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#PawełKowalczyk">O tej kulturze świadczy nasz język. Właśnie założenia są napisane językiem, który Maria Dąbrowska określiła jako mówienie „nie po ludzku”. Proszę mnie źle nie zrozumieć, nie chodzi mi o to, żeby jak w czasach sarmackich o ekonomice pisać wiersze. Nie mam nic przeciwko specjalnemu słownictwu i fachowej frazeologii. Niepokoi mnie to, że język większości rozdziałów jest bez duszy, jakby autorzy nie mieli serca do przedmiotu, o którym mówią. Rzecz swoją pozbawili wszelkiego patosu.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#PawełKowalczyk">Tu dochodzę do głównej tezy mojego przemówienia, które wbrew pozorom dotyczy też gospodarki i pracy. Tam, gdzie ludzie stracili serce do tego, co robią, tracą je też do życia i świata. Bez serca nie można tworzyć i największy wysiłek marnuje się. Wszystko wtedy staje się abstrakcyjne i nierzeczywiste: Bóg i ojczyzna, osoba ludzka, a nawet przedmioty martwe, gospodarka też. Zjawisko to opisał filozof niemiecki Hans Georg Gadamer, snując rozważania o współczesnej nauce. Zauważył on, że wiele prac doktorskich, pisanych w naszych czasach, nie zawiera wartości merytorycznych, a jest tylko wyrazem opanowania przez tak zwanych doktorantów języka i metody jako konstrukcji, która niczego nie dźwiga.</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#PawełKowalczyk">Wypowiedź Gadamera przypomina mi się, ilekroć słucham mów wygłaszanych między innymi przez niektórych posłów, kiedy czytam niektóre artykuły i broszury naukowe czy założenia. Gdybym dzisiejsze przemówienie miał wygłosić ich językiem, to mniej więcej brzmiałoby ono tak:</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#PawełKowalczyk">Należy dokonać restrukturyzacji majątku narodowego i wykreowania instytucji działających w społeczeństwie zmuszonym do ograniczenia bieżącej konsumpcji, aby umożliwić proces finansowania transformacji, a także ułatwić realizację podstawowych programów priorytetowych i nie dopuścić do deprecjacji wynagrodzeń oraz ukierunkować przeprofilowanie rolnictwa, a przez to osiągnąć znaczną dywersyfikację majątku państwowego, oraz nie dopuścić do nadmiernego scentralizowania funkcji właścicielskich.</u>
          <u xml:id="u-130.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-130.8" who="#PawełKowalczyk">Poprzez te działania w niedługim horyzoncie czasowym przezwyciężymy destabilizację. Czekają nas wszystkich tego typu zadania i na dzień dzisiejszy w tym temacie, jak rozumiem, uważam się za wyczerpanego oraz oświadczam, że w moim dzisiejszym czasokresie najważniejszym priorytetem jest kolacja, niezależnie od tego, co inni preferują.</u>
          <u xml:id="u-130.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-130.10" who="#PawełKowalczyk">Wracam do normalnego mówienia.</u>
          <u xml:id="u-130.11" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-130.12" who="#PawełKowalczyk">To, co powiedziałem, świadczy, że podstawa naszych działań - kultura - jest chora na brak serca i duszy. „Solidarność” była od początku instynktownym buntem przeciw głupiemu światu bez serca. Warto jeszcze przypomnieć rzecz oczywistą - że o rozwoju kultury decyduje szkoła, i widzieć ją tylko jako swoistą inwestycję o odroczonym efekcie to bardzo mało. Mówię to nie tylko dlatego, że jestem nauczycielem.</u>
          <u xml:id="u-130.13" who="#PawełKowalczyk">Kończąc, muszę powiedzieć, że pokrzepiło mnie przemówienie pani premier. Mówiła zwyczajnym językiem, a w naszych czasach to już, niestety, dużo. A jeszcze niektórym powiem taki wierszyk: „Grajże na lutni osłom w stajni,\ Cóż z tego, kiedy tańczyć nie zwyczajni”.</u>
          <u xml:id="u-130.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo panu posłowi za oryginalne wystąpienie. Przypomniał nam pan słowa Mikołaja Reja, iż Polacy nie gęsi, bo swój język mają. Chyba ekonomistom to zadedykujemy.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Janusz Choiński z Ruchu dla Rzeczypospolitej. Przygotuje się pan poseł Władysław Staniuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#JanuszChoiński">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Założenia polityki społeczno-gospodarczej niestety potwierdzają filozofię rządu pani Hanny Suchockiej, która trzy miesiące temu powiedziała w exposé: „Zasadą kształtowania ustroju ekonomicznego pozostaje proklamowana w tej Izbie przez pierwszego niekomunistycznego premiera społeczna gospodarka rynkowa”. Mówię: niestety, gdyż prosta kontynuacja rządów gabinetu Tadeusza Mazowieckiego raz już została odrzucona przez społeczeństwo w wyborach powszechnych.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#JanuszChoiński">Po raz pierwszy powołaniu nowego rządu - rządu Hanny Suchockiej - nie towarzyszyło oczekiwanie, że z tego powodu będzie lepiej. Wprost przeciwnie - ludzie sądzą, że w najbliższej przyszłości będzie gorzej. Powszechności tego przekonania dowiodła największa od 10 lat fala strajków, która rozprzestrzeniła się po przejęciu władzy przez obecny rząd.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#JanuszChoiński">Klub Parlamentarny „Ruch dla Rzeczypospolitej” po lekturze przedmiotowych założeń w pełni podziela te obawy społeczeństwa. Rząd Hanny Suchockiej proponuje:</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#JanuszChoiński">— emerytom - obniżenie kwoty bazowej waloryzacji emerytur i rent do 91% średniego wynagrodzenia; w odniesieniu do rolników indywidualnych ustala kwotę podstawowego świadczenia na poziomie 35% kwoty bazowej waloryzacji w systemie pracowniczym;</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#JanuszChoiński">— sferze budżetowej - opóźnienie waloryzacji płac; miałaby nastąpić dopiero w III kwartale 1993 r.;</u>
          <u xml:id="u-132.5" who="#JanuszChoiński">— przedsiębiorcom - dalsze obciążenia; podwyższenie progu podatkowego do 50% i wcześniejszy pobór podatków, by - co za dobroduszność - przeciwdziałać kumulowaniu się znacznych obciążeń podatników po upływie roku podatkowego;</u>
          <u xml:id="u-132.6" who="#JanuszChoiński">— pracownikom zakładów państwowych - podwyższenie składki na fundusz bezrobocia z 2 do 3%; w tłumaczeniu na język szarego człowieka oznacza to wzrost o 50%, w imię, jak to ujęto, „solidaryzmu społecznego”;</u>
          <u xml:id="u-132.7" who="#JanuszChoiński">— kupującym - wprowadzenie powszechnego podatku od towarów i usług;</u>
          <u xml:id="u-132.8" who="#JanuszChoiński">— młodzieży - wprowadzenie uznaniowych opłat za usługi edukacyjne dla rozpoczynających naukę, gdyż „zasady pobierania opłat i ich wysokość uzależnia się od decyzji senatu uczelni, dyrektora szkoły lub kolegium”;</u>
          <u xml:id="u-132.9" who="#JanuszChoiński">— chorym - wprowadzenie uznaniowych opłat za usługi zdrowotne, gdyż: „racjonowane będą drogie procedury i technologie stosownie do posiadanych środków i wagi indywidualnych przypadków” oraz: „Gwarancje państwa nie będą obejmowały świadczeń ponadstandardowych, uzupełniających proces leczenia, niektórych środków pomocniczych i badań diagnostycznych”. Precyzuje to zapis o „utrzymaniu powszechności dostępu do świadczeń zdrowotnych”, ale „w zakresie gwarantowanego koszyka”;</u>
          <u xml:id="u-132.10" who="#JanuszChoiński">— wszystkim - podwyżki cen energii, wody itp.</u>
          <u xml:id="u-132.11" who="#JanuszChoiński">Wysoka Izbo! W zamian za obniżenie wysokości rent, emerytur, płac, ograniczenie dostępności usług socjalnych, rząd proponuje rozszerzenie zakresu zasiłków. Już teraz co czwarta polska rodzina korzysta z zasiłków. Po wprowadzeniu cytowanych zapisów najpierw co trzecia, potem pewnie co druga rodzina zmuszona zostanie do pisania podania o zasiłek. Rząd zakłada, że zasiłki otrzymywać będą wszyscy potrzebujący - na pewno wszyscy ci, którym obniżono dochody w wyniku wprowadzonych oszczędności. Stąd zasadnicze pytanie: Dlaczego rząd jednocześnie ogranicza dochody ludności i rozszerza zakres zasiłków, jedną ręką odbiera, drugą daje? Efektem tego jest postępujące uzależnienie obywateli od powszechnych zasiłków wypłacanych przez wszechogarniający aparat państwowy, rozbudowywany kadrowo od góry - np. Urząd Rady Ministrów przez ministra Rokitę - do dołu; tu np. zakłada się, że w biurach pracy będzie przypadał jeden pracownik na 200 bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-132.12" who="#JanuszChoiński">Rząd, proponując zawartą w założeniach politykę społeczną, oczekuje, że za wypłacone zasiłki kupi spokój społeczny. Czy te kalkulacje się spełnią? Zdaniem klubu „Ruch dla Rzeczypospolitej” ceną tej polityki będzie dalsza degradacja cywilizacyjna, postępujące zubożenie, apatia społeczna. Zamierzenia rządu Hanny Suchockiej o tak drastycznych dla społeczeństwa skutkach dowodzą daleko posuniętej zapaści, kryzysu finansów publicznych.</u>
          <u xml:id="u-132.13" who="#JanuszChoiński">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Rząd Jana Olszewskiego mniej mówił o dyscyplinowaniu finansów, ale zostawił po sobie w maju br. tylko 13 bln zł deficytu. Jaki deficyt budżetowy planuje obecny rząd? W prezentowanych założeniach żadnej konkretnej cyfry niestety nie podano. Pani premier w swoim drugim - dzisiejszym - exposé powiedziała: „Prezentacja założeń w oderwaniu od budżetu nie spełnia swojej roli”. Podzielam pogląd pani premier i dlatego będę głosował, podobnie jak mój klub, „Ruch dla Rzeczypospolitej”, za odrzuceniem projektu założeń już w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-132.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#AndrzejKern">Chciałbym państwa poinformować, że kilkunasto-, czy kilkudziesięciominutowa nieobecność pana ministra Jerzego Kropiwnickiego jest przeze mnie usprawiedliwiona. Podejmuje on w tej chwili delegację zagraniczną.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#AndrzejKern">Udzielam głosu panu posłowi Władysławowi Staniukowi z Chrześcijańskiej Demokracji. Przygotuje się pan poseł Antoni Czajka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#WładysławStaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Aby zapewnić ciągłość funkcjonowania państwa, założenia polityki społeczno-gospodarczej w 1993 r. powinny być kontynuacją założeń przyjętych w 1992 r. Z treści przedłożonych materiałów wynika jednak, że nie są one spójne. Założenia obecnego rządu stanowią spis spraw do załatwienia przez najbliższe 10 lat, a nie tylko w 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#WładysławStaniuk">Dochody budżetu zmniejszały się szybciej niż możliwości ograniczenia wydatków, z których większość ministerstw nie korzystała (dowodem są materiały NIK z przeprowadzonych kontroli). W rezultacie budżet państwa zaczął popadać w szybko pogłębiające się zadłużenie wewnętrzne. Istnieje konieczność zmiany systemu podatkowego, który jest niespójny. Mamy do czynienia z nierównomiernym obciążeniem podmiotów gospodarczych obowiązkami podatkowymi (bardzo dużo najbogatszych firm nie płaciło ani złotówki do skarbu państwa). Przedsiębiorstwa państwowe, z których pochodzi większość wpływów do budżetu państwa, bardzo szybko wyczerpały zdolność ograniczania kosztów. Dalsza ich obniżka jest możliwa przez modernizację i restrukturyzację, czyli działania inwestycyjne, na które zabrakło środków i czasu. Część nadwyżki wytworzonej przez podmioty gospodarcze została wchłonięta przez zatory płatnicze powstające w podmiotach słabych ekonomicznie. Dla wielu przedsiębiorstw państwowych sprzedaż części majątku po cenach wyraźnie zaniżonych stała się środkiem zastępującym działalność produkcyjną.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#WładysławStaniuk">Mimo zmniejszającej się wydajności produkcji w sektorze państwowym nie nastąpiło zmniejszenie zatrudnienia. Spadek aktywności gospodarczej i gwałtowne kurczenie się dochodów budżetowych przy rosnących nadal wydatkach socjalnych związanych ze wzrostem bezrobocia sprawią, że środki na finansowanie nauki, oświaty, służby zdrowia, a także na bezpieczeństwo i ochronę porządku publicznego, będą niedostateczne.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#WładysławStaniuk">Dynamiczny, nie kontrolowany rozwój powstających spółek zajmujących się importem i handlem, a nie produkcją, nie gwarantował odpowiedniego wzrostu dochodów państwa, lecz wręcz odwrotnie - działał na jego szkodę na skutek luk w systemie podatkowym i celnym oraz niewydolności w egzekucji podatków i innych opłat na rzecz budżetu. W przedsiębiorstwach i podmiotach gospodarczych zagrożonych upadłością uwidoczniło się groźne społecznie zjawisko niewypłacania pracownikom wynagrodzeń i innych należności, wynikających ze stosunku pracy. W konsekwencji liczne grupy pracowników są pozbawione środków do życia. Zjawisko to jest wynikiem niesprawnych i długotrwałych procedur likwidacyjnych, a także braku ubezpieczenia od ryzyka działalności gospodarczej. Jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla państwa i gospodarki jest brak właściwej ochrony interesów skarbu państwa, co jest szczególnie ważne w dobie przemian własnościowych. Konieczne jest jednoznaczne sformułowanie zasad i metod wyceny wartości mienia przedsiębiorstw państwowych zarówno przed przystąpieniem do zbycia tego mienia, jak i przed jego wydzierżawieniem lub przekazaniem w formie aportu do spółki. Istnieje potrzeba określenia zakresu ingerencji państwa w procesy zarządzania i gospodarowania oraz zachowania monopolu państwowego w dziedzinach zapewniających stałe wpływy do budżetu.</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#WładysławStaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Społeczeństwo nasze ubożeje z dnia na dzień, natomiast przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej rozjeżdżają się - jak nigdy dotąd - w różne strony świata w celu nawiązania kontaktów gospodarczych z wątpliwymi niekiedy partnerami, ze znikomymi skutkami. Część kosztów tych rozjazdów pokrywa budżet państwa, a więc społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#WładysławStaniuk">W polityce dochodowej - w celu zapewnienia bardziej równomiernego udziału różnych grup społecznych w ponoszeniu kosztów procesu transformacji - proponuje się dokonać zmian w podatku od dochodów od osób fizycznych przez ustalenie dodatkowego progu podatkowego w wysokości 50% stawki podatkowej. Konieczne jest stworzenie stabilnego, długofalowego systemu podatkowego, który w żadnym razie nie może być antymotywacyjny. Nie zaktywizujemy gospodarki narodowej obciążając postępującymi podatkami obywateli, i nie rozwiążemy problemu bezrobocia podwyższając składki na Fundusz Pracy z 2% do 3%.</u>
          <u xml:id="u-134.6" who="#WładysławStaniuk">W zakresie ochrony praw lokatora i dostępności mieszkań utrzymywana będzie pomoc z budżetu państwa dla dotychczasowego systemu kredytowania budownictwa pod zastaw hipoteczny, gwarantująca kredytobiorcom ograniczenie bieżących obciążeń z tytułu spłaty kredytu do 25% dochodu ich gospodarstwa domowego.</u>
          <u xml:id="u-134.7" who="#WładysławStaniuk">Co natomiast rząd pragnie zrobić w sprawie zasad i trybu wykupienia należności banków z tytułu odsetek od kredytów mieszkaniowych zaciągniętych przed 20 października 1991 r.? Sprawa ta dotyczy wielu tysięcy rodzin, zajmujących mieszkania spółdzielcze, i trwa już trzeci rok. Dlaczego problem ten został potraktowany jako nie istniejący?</u>
          <u xml:id="u-134.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Antoni Czajka. Przygotuje się pan poseł Longin Pastusiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#AntoniCzajka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez panią premier program działalności rządu składa się w dużej części z wytycznych będących kontynuacją błędnych założeń reformy zapoczątkowanej przed 3 laty przez panów Sachsa i Balcerowicza. Uważam, że z tą reformą trzeba byłoby raz na zawsze skończyć.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#AntoniCzajka"> Celem nadrzędnym programu jest prywatyzacja, która nie uwzględnia rzeczywistych potrzeb wynikających z tragicznej sytuacji społeczno-gospodarczej i ekonomicznej kraju. Nie sprzyja ludziom pracy, wręcz odwrotnie - prowadzi bezzasadnie do zwiększenia i tak wielkiej armii bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#AntoniCzajka">Poszczególne rozdziały dokumentu zawierają banalny rejestr zagadnień - od dawna znanych publicznie - bez podania konkretnych form ich realizacji. W polityce pieniężnej i podatkowo-kredytowej brakuje propozycji nowych rozwiązań, adekwatnych do potrzeb kraju. W zakresie budżetu należy dążyć do zmniejszenia wydatków, ale bez naruszenia podstawowych uprawnień socjalnych społeczeństwa, a zwłaszcza emerytów i rencistów. Jeśli chodzi o funkcjonowanie przedsiębiorstw państwowych, założenia programu nie mogą godzić w rentowne zakłady pracy. Zakładom tym nie wolno utrudniać działalności przez zawyżanie podatków oraz ograniczenia w ustalaniu sprawiedliwych płac. Nie możemy akceptować dalszego uzależnienia Polski od napływu obcego kapitału, który doprowadzi do zmniejszenia polskiej produkcji. Szczególnie oburzające i niepokojące są zamierzania rządu w dziedzinie polityki regionalnej, mające na celu podporządkowanie jej polityce EWG. Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że propozycje rządu nie uwzględniają społeczno-ekonomicznych potrzeb kraju, są niespójne oraz nie odpowiadają wymogom stawianym programowi dotyczącemu działalności rządu.</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#AntoniCzajka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ten program przypomina mi referaty wygłaszane w minionej epoce „sukcesów” na spotkaniach z ludnością. Propaganda ta miała na celu wyciszanie nastrojów niezadowolenia społecznego. Obecny rząd stosuje te same metody. Założenia polityki społeczno-gospodarczej sprowadzają się do obietnic nie mających szans realizacji. Ogłaszając ten program rząd chce przedłużyć swoje istnienie. Chyba będzie inaczej - nie przedłuży, jeżeli będzie tak postępować.</u>
          <u xml:id="u-136.5" who="#AntoniCzajka">Uważam, że ta propaganda popsuje jeszcze bardziej nastroje społeczeństwa. Program ten należy przyjąć jako informację rządu w zakresie ogólnych Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-136.6" who="#AntoniCzajka">Reasumując stwierdzam, że są to pobożne życzenia, które na pewno w praktyce się nie ziszczą. Wobec rządu, który przedstawił tak chaotyczny program - głównym jego celem jest prywatyzacja - należałoby zastosować procedurę wotum zaufania, gdyż prywatyzacja spowoduje dalszą degradację gospodarki narodowej, a setki tysięcy polskich robotników i pracująca inteligencja znajdą się na bruku.</u>
          <u xml:id="u-136.7" who="#AntoniCzajka">Zgłaszam wniosek o odrzucenie Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Longin Pastusiak z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiaj Sejm uczcił pamięć zmarłego wczorajszej nocy wybitnego polityka niemieckiego, wybitnego męża stanu o formacie międzynarodowym, Willy Brandta, człowieka, który wniósł wielki wkład w poprawę stosunków polsko-niemieckich, sygnatariusza historycznego układu o normalizacji stosunków między Polską i Republiką Federalną Niemiec, który w uznaniu za zasługi na polu poprawy stosunków między Niemcami a krajami Europy Wschodniej otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Cały świat pamięta postać Willy Brandta klęczącego przed warszawskim pomnikiem Bohaterów Getta i jestem pewien, że my również zachowamy długo w pamięci tego wybitnego polityka i Europejczyka.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#LonginPastusiak">Wysoka Izbo! W systemach parlamentarnych opozycja, biorąc udział w dyskusji nad polityką rządu, pełni w pewnym sensie rolę taką, jak recenzent w procesie wydawniczym. Dziś przedmiotem recenzji są Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. Mądry autor - jeżeli jego szczerą intencją jest uniknięcie błędów - zawsze uważnie wsłuchuje się i wczytuje w krytyczne uwagi recenzenta. Mam nadzieję, że rząd, autor dyskutowanego dzisiaj dokumentu, tak właśnie podejdzie do uwag, które padły z tej trybuny.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#LonginPastusiak">Chciałbym poruszyć kilka kwestii związanych z zagraniczną polityką gospodarczą i swoją wypowiedź przedstawić w formie pięciu rozwiniętych pytań do rządu.</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#LonginPastusiak">Pierwsza sprawa. Jest oczywiste, że łatwiej nam będzie wychodzić z kryzysu gospodarczego przy współpracy gospodarczej aniżeli o własnych siłach. W tej sytuacji zapowiadane w założeniach wspieranie przez rząd eksportu jest oczywiście słuszne. Chciałbym jednak wiedzieć, jak rząd zamierza rozwiązać dziwną i nienaturalną sytuację? Z jednej strony bowiem przedstawiciele rządu skarżą się, że obcy kapitał w niedostatecznym stopniu napływa do Polski, z drugiej zaś utyskują, że udostępniane Polsce kredyty zagraniczne nie są w pełni wykorzystywane przez polskie przedsiębiorstwa. Może więc zamiast zapowiadanych w założeniach renegocjacji sposobu wykorzystania kredytów, rząd powinien renegocjować warunki, które utrudniają, a często wręcz uniemożliwiają polskim przedsiębiorstwom korzystanie z tych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-138.5" who="#LonginPastusiak">Druga sprawa. Rząd twierdzi, że pierwsze miejsce w rozwoju stosunków z zagranicą zajmuje układ o stowarzyszeniu Polski z EWG. W debacie nad ratyfikacją tego układu 21 maja wyraziłem z tej trybuny obawy, czy ówczesny rząd Polski, który wykazał tyle nieporadności w rządzeniu krajem i wyprowadzaniu go z kryzysu, wykorzysta asymetrycznie korzystny dla nas okres przejściowy dla przygotowania polskiego przemysłu i rolnictwa do konkurencji z krajami Wspólnoty. Mimo że w tym czasie rząd się zmienił, obawy moje pozostają nadal aktualne, w dyskutowanym bowiem dziś dokumencie nie znalazłem śladu zapowiedzi wdrożenia przez rząd w 1993 r. programu przygotowującego polską gospodarkę do konkurencji z krajami członkowskimi EWG. Skoro mowa o integracji europejskiej, to nie mogę w tym miejscu nie wyrazić zdziwienia z powodu sprzecznych reakcji wysokich przedstawicieli rządu polskiego na wyniki francuskiego referendum w sprawie traktatu w Maastricht. Jeden bowiem wyraża ubolewanie z powodu aprobaty przez Francuzów traktatu, inny zaś składa im gratulacje. Pytam więc: kto przemawia w imieniu rządu polskiego w tej sprawie? Będę wdzięczny pani premier za odpowiedź w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-138.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-138.7" who="#LonginPastusiak">Trzecia sprawa. W założeniach zapowiada się zwiększenie skuteczności dokonywania odpraw i kontroli celnych. To dobrze, ale obok tego nie mniej ważną i pilną sprawą jest sprawność ich przeprowadzania. Otóż, proszę Wysokiej Izby, Polska jest unikalnym krajem, w którym w radio obok prognoz o pogodzie podaje się komunikaty o przejściach granicznych, o wielogodzinnym oczekiwaniu na odprawę celną, zwłaszcza jeśli chodzi o samochody ciężarowe. To są kompromitujące komunikaty, symbole niesprawności i nieporadności, mające bezpośredni wpływ na polską wymianę gospodarczą. Pytam: Co rząd zamierza zrobić, by wspólnie z sąsiadami Polski rozwiązać ten problem?</u>
          <u xml:id="u-138.8" who="#LonginPastusiak">Kwestia czwarta. Znana jest trudna sytuacja polskiego przemysłu obronnego. Jedną z dróg podtrzymania tego przemysłu jest umożliwienie mu eksportu. Nic na ten temat nie znalazłem w założeniach. Z doniesień prasowych natomiast wynika, że mocarstwo, które obecnie jest największym eksporterem broni w świecie, wywiera na Polskę naciski utrudniające nam eksport. Co rząd robi, by przeciwstawić się tym naciskom i bronić interesów rodzimego przemysłu?</u>
          <u xml:id="u-138.9" who="#LonginPastusiak">I ostatnia, piąta sprawa. Rząd słusznie zauważa, że badania naukowe są czynnikiem warunkującym wzrost gospodarczy i cywilizacyjny oraz prestiż kraju we współczesnym świecie. Czy rząd wie, bo śladów tego w założeniach niestety nie znalazłem, że w ciągu ostatnich 10 lat z nauki odeszła 1/4 uczonych, a 10% opuściło kraj. Polska jest dziś obiektem drenażu mózgów. Tracimy młodych, zdolnych, w pełni sił, najbardziej twórczych uczonych i to na rzecz najbogatszych krajów, bo jak podają statystyki tymi krajami są w kolejności: Stany Zjednoczone, Niemcy, Kanada, Francja i Wielka Brytania. Amerykanie obliczają, że na każdym importowanym uczonym zaoszczędzają 180 mln dolarów, a wykształcenie jednego studenta kosztuje przecież miliony złotych. Co rząd zamierza uczynić, by przeciwdziałać temu niekorzystnemu dla nas exodusowi uczonych? I to jest ostatnie z pięciu moich pytań do rządu, na które oczekuję odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#AndrzejKern">Jako ostatni przed przerwą głos zabierze pan poseł Kazimierz Szczygielski z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#KazimierzSzczygielski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W przeciwieństwie do szerokiego spektrum pytań pana posła Pastusiaka moje wystąpienie dotyczyć będzie tylko jednego, szarego, prozaicznego problemu związanego z ochroną środowiska.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#KazimierzSzczygielski">Chciałbym tylko w odniesieniu do wystąpienia pana posła Pastusiaka uczynić taką drobną, pogodną refleksję, mianowicie, że kilka lat temu w ogóle nie było komunikatów o przejściach granicznych, ponieważ granica była zamknięta na trzy spusty i problem nie istniał.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#KazimierzSzczygielski"> Pogodna uwaga, ale wracam do problemu, który chcę przedstawić. Otóż jest okrutną prawdą, że stan środowiska w Polsce lokuje nas na niechlubnym czołowym miejscu w Europie, a może i w świecie. Stan przestrzeni i jej elementów składowych, a więc: wody, powietrza, szaty roślinnej i innych komponentów, to obraz tak rozpaczliwy, iż rozumiem, że jest to powód, dla którego w przedłożeniach rządowych, a także w wystąpieniu pani premier kwestie ekologiczne zostały w bezpośrednim, podkreślam, w bezpośrednim ujęciu tylko ogólnie zarysowane. Jeżeli jednak tu, na tej sali obserwuję w wielu wystąpieniach bardzo budujące wołanie o sprawiedliwość i jasność programową, to pozwólcie, panie posłanki i panowie posłowie, że ja także przynajmniej na chwilę dołączę do tego grona.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#KazimierzSzczygielski">Otóż kardynalną, wyjściową zasadą sprawnego działania jest diagnoza, poprawne, dobre rozpoznanie zachodzących procesów i ich skutków. W wielu wypowiedziach przewija się teza, że co prawda jakieś błędy popełniono w minionym 40-leciu, lecz najwięcej fałszywych, szkodliwych ruchów wykonano w ciągu ostatnich trzech lat, a wręcz obfitują w nie ostatnie trzy miesiące, nie mówiąc już o założeniach.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#KazimierzSzczygielski">Otóż stan środowiska przyrodniczego naszego kraju jest naprawdę sprawiedliwym sędzią pytającym: Kto (nie chodzi mi tu o personalia) wprowadził model gospodarki, który dosłownie zniszczył nasz kraj? Kto promował, organizował i zachwalał kapitałochłonny, energochłonny, pracochłonny, degradujący środowisko i przestrzeń model gospodarki? Odpowiedź jest prosta - gospodarka planowa, która być może w sposób nieplanowy zabiła nasze środowiska. Ale chciałbym powiedzieć, że w imię konstruktywnej, dalszej pracy wnoszę o trochę ciszy nad tym truchłem naszego środowiska. Skoncentrujmy się nad przyszłością, nad opracowaniem realnych programów.</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#KazimierzSzczygielski">Przyjmuję za oczywiste uwagi, że nie hasła tworzą materialną rzeczywistość, lecz konkretne narzędzia prawne i środki służące realizacji konkretnych zadań. Zwracam jednak uwagę, że każde działanie poprzedza świadomość tych czynności, stąd moje uwagi do przedłożeń rządowych dotyczą aspektu kształtowania świadomości ekologicznej również w wymiarze międzynarodowym (chodzi mi tu o problem ekokonwersji). Oprócz działań organizacyjnych i inwestycyjnych służących środowisku, bardzo ważne moim zdaniem jest tworzenie „ducha prośrodowiskowego”. To jest także element tworzenia kultury narodowej i budowania szacunku dla własnego kraju. Nie może być tak, że rozbity ekologicznie kraj nie jest „podtrzymywany na duchu” przez rząd i inne ośrodki czy elity władzy, lecz byłoby jeszcze gorzej, gdyby to podtrzymywanie ograniczało się jedynie do haseł. Stąd też uważam, że traktując założenia jako ogólną filozofię działań rządu, tak naprawdę program gabinetu pani Suchockiej rozpoznamy w strukturze budżetu, czyli po ustaleniu skali wysiłku prośrodowiskowego. I tu należy jakby równolegle zwrócić uwagę na działania okołośrodowiskowe. Nie wolno żywić utopijnych złudzeń, że inwestycje bezpośrednie w ochronę środowiska stanowią wystarczające remedium na poprawę środowiska, byłoby to bowiem leczenie tylko skutków. Abstrahuję od realności takich propozycji i zwracam tu uwagę, iż rząd takiej utopii nie proponował, jakkolwiek osobiście chciałbym, żeby już dziś Polska była piękną i bogatą panną, a nie schorowaną, brzydką i porzuconą biedulą. Dlatego z nadzieją witam i popieram zawarte w dokumentach dotyczących pięciu priorytetów propozycje działań służących środowisku, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#KazimierzSzczygielski">— działania na rzecz poprawy infrastruktury wsi m. in. pod kątem ochrony środowiska;</u>
          <u xml:id="u-140.8" who="#KazimierzSzczygielski">— działania na rzecz podnoszenia stanu zdrowotności społeczeństwa (z uwzględnieniem oddziaływania środowiska);</u>
          <u xml:id="u-140.9" who="#KazimierzSzczygielski">— działania restrukturyzacyjne w przemyśle, co jest ściśle związane w moim rozumieniu z koniecznością ekologizacji zakładów przemysłowych;</u>
          <u xml:id="u-140.10" who="#KazimierzSzczygielski">— działania w ramach programu sprawiedliwego i bezpiecznego państwa, na podstawie jasnych kryteriów regulowania niektórymi formami gospodarowania, gdzie kryterium ekologii powinno być naczelne.</u>
          <u xml:id="u-140.11" who="#KazimierzSzczygielski">I to jest, moim zdaniem, właściwa filozofia - szukanie rozwiązań proekologicznych w całym obszarze gospodarki, a nie tylko w resorcie ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-140.12" who="#KazimierzSzczygielski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na koniec chciałbym podzielić się pewną refleksją. Jeżeli mamy poczucie, a wielu z nas to głosi, dobrej i uczciwej woli pracy dla kraju, nie dla rządu przecież, to apeluję o wniesienie odpowiedzialnego i twórczego wkładu do rzeczowej redakcji założeń i, w konsekwencji, budżetu. Brak takiej współpracy zrodzić może bowiem podejrzenie, iż krytykującym zależy tylko na samej krytyce, co przynosi brzydkie skojarzenia z instrumentem, którego jedynym celem jest być głośnym.</u>
          <u xml:id="u-140.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#AndrzejKern">Proszę pana posła sekretarza o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PiotrKrutul">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność” w górnej palarni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#AndrzejKern">Zbliżyła się sympatyczna część naszych obrad, mianowicie przerwa, którą ogłaszam do godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 27 do godz. 20 min 03)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#DariuszWójcik">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#DariuszWójcik">Kontynuujemy rozpatrywanie punktów 4 i 5 porządku dziennego: Wystąpienie prezesa Rady Ministrów i Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#DariuszWójcik">Głos w dyskusji zabierze pan poseł Janusz Maksymiuk z Parlamentarnego Klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Przygotuje się poseł Michał Tokarzewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#JanuszMaksymiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W założeniach akcentuje się szereg zadań, którym rząd zamierza nadać priorytet, co należałoby rozumieć, że będzie dążył do poprawy w tych dziedzinach gospodarki oraz do poprawy warunków pracy i życia obywateli. Z lektury szczegółowych rozwiązań proponowanych dla poszczególnych dziedzin wynika jednak, że zamiary takie nie są jednoznaczne, że wymienię dla przykładu ograniczenie świadczeń socjalnych i społecznych do tzw. minimum, czy też ograniczenie bieżącej konsumpcji ludności. Można przypuszczać, że tak spauperyzowane i zmęczone społeczeństwo nie wyrazi zgody na dalsze obniżenie stopy życiowej, tym bardziej że dotychczasowe wyrzeczenia nie przynoszą zapowiadanych efektów.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#JanuszMaksymiuk">Szczególny niepokój budzi brak w propozycjach rządu określenia w sposób kompleksowy zasad polityki państwa wobec rolnictwa. Zmiany sytuacji społecznej, politycznej i gospodarczej postawiły rolnictwo polskie w obliczu katastrofy. Rolnictwo z racji swej specyfiki jest słabszym partnerem w stosunku do innych dziedzin gospodarki, np. przemysłu czy handlu. Duże znaczenie ma także spadek popytu na produkty rolne, spowodowany recesją całej gospodarki i spadkiem możliwości nabywczych ludności. Zarówno z założeń, jak i z programu rządowego, któremu, znacznie na wyrost, nadano tytuł: „Szanse dla wsi i rolnictwa”, zamiary takie, niestety, nie wynikają.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#JanuszMaksymiuk">Przechodząc do bardziej szczegółowych uwag co do tego programu, pragnę wyrazić na wstępie refleksję o charakterze ogólnym. Otóż w programie tym zwraca się uwagę na podstawowe elementy polityki ekonomicznej wobec rolnictwa w taki sposób, jakby były one odkryciem obecnego rządu. Zapomina się o tym, że takie instrumenty jak ceny minimalne, interwencjonizm państwowy, ochrona produkcji rolniczej, czy też kredyty dostosowane do specyfiki rolnictwa to postulaty zgłaszane od dłuższego czasu przez związki rolników, a zwłaszcza Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych. I nie byłoby może w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, iż rząd pani premier Hanny Suchockiej zarówno w układzie koalicyjnym, jak w składzie personalnym jest kontynuacją przynajmniej dwóch poprzednich ekip, które wówczas, kilka lat wstecz, nie chciały o takich działaniach państwa rozmawiać, twierdząc, że są one sprzeczne z zasadami gospodarki rynkowej i rozsądkiem gospodarczym. Dzisiaj przyjmowane są one przez rząd jako własne. Zwykła uczciwość nakazywałaby dać chociaż satysfakcję tym, którzy przewidywali, że bez tego nie może być mowy o szansach polskiego rolnictwa i że tę oczywistą prawdę wiele państw zachodnich uświadomiło sobie znacznie szybciej. Gdyby zrozumienie dla postulatów rolników przyszło wcześniej, nie byłyby potrzebne marsze protestacyjne, blokady dróg, okupacje budynków, czy też wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu jednego z byłych wicepremierów. Realizując wówczas nasze propozycje, rząd nie musiałby organizować dzisiaj pieniędzy na oddłużanie rolników, a mielibyśmy tylko do rozwiązania problem eksportu nadwyżek żywności.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#JanuszMaksymiuk">Program rządowy słusznie zwraca uwagę na konieczność stosowania w rolnictwie cen minimalnych. Mają one służyć stabilizacji produkcji rolniczej, a tym samym zapewnieniu stałej dostawy relatywnie taniej żywności na polskie stoły oraz ochrony polskiego rynku przed importem żywności poprzez stosowanie opłat wyrównawczych do cen minimalnych. System ten powinien jednak obejmować wszystkie podstawowe produkty rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#JanuszMaksymiuk">Nie do przyjęcia jest jednak proponowana przez rząd zasada ustalania tych cen. Mają one być negocjowane ze związkami rolników, a nie ustalane przez Radę Agencji Rynku Rolnego. Agencja jest agendą rządu i zgodnie z zasadami interwencjonizmu powinna regulować rynek rolny przy pomocy tych cen wynegocjowanych ze związkami.</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#JanuszMaksymiuk">W celu poprawy ekonomicznych warunków produkcji rolnej w 1993 r. konieczne jest już teraz zapewnienie odpowiedniej ilości kredytów celowych o oprocentowaniu dostosowanym do specyfiki rolnictwa. Rolnictwo bowiem wymaga wcześniejszego zainwestowania.</u>
          <u xml:id="u-145.6" who="#JanuszMaksymiuk">W programie rządowym sporo miejsca poświęca się prywatyzacji otoczenia rolnictwa. Powołano do tego celu wiele zespołów, komisji i innych tego typu gremiów, nie tylko krajowych, ale również zagranicznych. A może warto byłoby przyjąć zgłaszany przez Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych postulat wydania rozporządzenia wprowadzającego obligatoryjne naliczanie odbiorcom i przetwórcom produktów rolnych karnych odsetek za nieterminową zapłatę za produkty dostarczone przez rolników. Wiele z tych przedsiębiorstw bez specjalnych ścieżek prywatyzacyjnych byłoby dzisiaj własnością rolników. Rolnicy mieliby w tych zakładach udziały kapitałowe i prywatyzacja ich stałaby się faktem dokonanym. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że rolnikom chodzi o udział kapitałowy w zakładzie przetwórczym, a nie o fotel w radzie nadzorczej, co proponuje rząd. Rolnicy jako właściciele akcji sami będą mogli wówczas wybrać radę nadzorczą.</u>
          <u xml:id="u-145.7" who="#JanuszMaksymiuk">Rząd mówi w programie: strukturę agrarną trzeba poprawiać - tak, ale poprawa struktury agrarnej naszego rolnictwa powinna odbywać się nie drogą statystycznego zwiększania powierzchni, ale poprzez świadome, ekonomicznie uzasadnione nabywanie ziemi przez rolników. Dopóki będzie w rolnictwie recesja, nie będzie to działanie powszechne.</u>
          <u xml:id="u-145.8" who="#JanuszMaksymiuk">Rząd zapowiada również działania zmierzające do odrodzenia autentycznej spółdzielczości na wsi. Ale, znowu, nie chodzi o dobre intencje i zapowiedź werbalną, tylko o konkretne działania. Dla spółdzielni kółek rolniczych, spółdzielczych gospodarstw rolnych, gminnych spółdzielni, spółdzielni mleczarskich, ogrodniczo-pszczelarskich i innych działających w środowisku wiejskim sprawą najważniejszą staje się problem warunków gospodarczych. Spółdzielnie te domagają się - i słusznie - równego traktowania z innymi podmiotami gospodarczymi i objęcia ich, podobnie jak firm państwowych, systemem oddłużania. Pilne podjęcie tego tematu przez rząd uwiarygodni jego intencje wobec spółdzielczości. Hasłom o potrzebie odnowy spółdzielczości nie służy dobrze wysuwana przez część posłów z ugrupowań politycznych tworzących koalicję rządową i popierana przez rząd koncepcja powołania w nowym Prawie spółdzielczym państwowej rady spółdzielczej. Koncepcja ta przez wielu ekspertów i doradców z Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych przyjmowana jest ze zdziwieniem i niedowierzaniem.</u>
          <u xml:id="u-145.9" who="#JanuszMaksymiuk">Pomysł rządu, by wprowadzić pojęcie: paliwo rolnicze, też nie jest czymś nowym. Postulat ten był zgłaszany przez związek od dawna, były też propozycje wdrożenia tego. Dzisiaj podjęto decyzję o jego słuszności, ale na razie paliwo podrożało już kilkakrotnie, a zasad rekompensowania rolnikom skutków tej podwyżki nie ma.</u>
          <u xml:id="u-145.10" who="#JanuszMaksymiuk">W tym miejscu muszę jednak podkreślić, że jest jeden niezaprzeczalny sukces - obiecano chłopom, że cena 1 litra paliwa zrówna się z ceną 1 litra mleka i normę wykonano w 300%. Dzisiaj chłop musi dać 3 litry mleka za 1 litr paliwa.</u>
          <u xml:id="u-145.11" who="#JanuszMaksymiuk">Wysoki Sejmie! Rolnictwo to nie tylko sprawy gospodarstwa rolnego i związanych z nim problemów ekonomicznych i produkcyjnych. Dobrze więc, że obecny rząd dostrzega potrzebę udzielenia pomocy w celu wyrównania dystansu, jaki w tym zakresie wytworzył się między miastem i wsią. W działaniach tych powinno się głównie zwrócić uwagę na konieczność stworzenia możliwości zatrudnienia poza rolnictwem, objęcia pomocą najuboższych rodzin wiejskich oraz osób niepełnosprawnych, poprawy warunków opieki zdrowotnej ludności wiejskiej, stworzenia warunków do poprawy stanu oświaty oraz zorganizowania wypoczynku dzieci i młodzieży i pomocy dla ruchu kulturalnego na wsi.</u>
          <u xml:id="u-145.12" who="#JanuszMaksymiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występując również jako przewodniczący Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych pragnę złożyć wniosek formalny. Jeżeli Wysoka Izba nie odrzuci założeń, tak jak to postulowały niektóre kluby, w tym klub Polskiego Stronnictwa Ludowego, proponuję potraktować dzisiejszą debatę jako wstępną i zobowiązać rząd do przekazania przedłożonych założeń i programów organizacjom społeczno-zawodowym i związkom zawodowym w celu ich konsultacji.</u>
          <u xml:id="u-145.13" who="#JanuszMaksymiuk">Z przykrością muszę stwierdzić, że rząd pani premier Suchockiej podczas trwających 3 miesiące prac nie znalazł czasu, aby skonsultować omawiane dokumenty z przedstawicielami rolników, do czego jest zobowiązany prawem, kontynuując tym samym niedobre tradycje poprzednich ekip. W tak ważnych, ale i kontrowersyjnych kwestiach przedstawicielstwa zawodowe rolników powinny mieć warunki do zebrania opinii swoich członków. Będzie to służyć zarówno urzeczywistnianiu zasad państwa prawa i demokracji, jak również pozwoli na przyjęcie programu bardziej zrozumiałego dla społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-145.14" who="#JanuszMaksymiuk">Przypomnę tylko, że nakreślając siedem podstawowych warunków działania pani premier na pierwszym miejscu wymieniła przestrzeganie prawa.</u>
          <u xml:id="u-145.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Michała Tokarzewskiego z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Przygotuje się pan poseł Marcin Libicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#MichałTokarzewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu pragnę w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej odnieść się do tej części założeń programowych rządu na 1993 r., która określa kierunki planowanych działań w dziedzinie ochrony zdrowia. Przyznam się, że jest to zadanie trudne, trudne i odpowiedzialne, przede wszystkim dlatego, że dotyczy tak szczególnej materii, jak życie i zdrowie każdego z obywateli - wartości najwyższych i nie kwestionowanych w żadnym systemie społeczno-ekonomicznym.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#MichałTokarzewski">Politykom podejmującym decyzje w obecnej sytuacji społeczno-politycznej kraju pomylić się już nie wolno, ponieważ decyzje błędne tym razem będą już miały konsekwencje tragiczne we wszystkich dziedzinach życia narodu, a w dziedzinie ochrony zdrowia szczególnie. Stawia to przed każdą partią polityczną odpowiedzialne zadanie dokonania wyboru - poparcia bądź odrzucenia przedłożonego programu działań rządowych, wzięcia na siebie bądź odrzucenia odpowiedzialności za, realizowany zresztą dotychczas, planowany do realizacji na przyszłość program reform, zwany tak jak dawniej: jedynie słusznym.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#MichałTokarzewski">Konfederacja Polski Niepodległej dawała już wielokrotnie dowód tego, że nie obawia się i nie będzie obawiała się przyjąć odpowiedzialności za te najważniejsze, najtrudniejsze problemy życia narodu. Uczyni to jednak pod jednym warunkiem: musi mieć wpływ nie tylko na kreowanie określonych działań, ale również na sposób ich realizacji. Jak na razie mimo stale rosnącego poparcia społecznego, mimo widocznej dla wszystkich i uderzającej zwartości naszego klubu wpływu takiego jeszcze nie mamy. Wobec tego nie przyjmiemy odpowiedzialności za realizację przedkładanego nam programu.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#MichałTokarzewski">Wysoka Izbo, nie uczynimy tego przede wszystkim dlatego, że brakuje nam w programie rządu zapowiedzi wprowadzenia w 1993 r. podstawowego według nas elementu reformy ochrony zdrowia, to znaczy systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Absolutnie nie satysfakcjonuje nas zapowiedź, że w 1993 r. rząd, przepraszam, że tak powiem: podejmie taką decyzję, jaką podejmie. Podkreślam, że wprowadzenie ubezpieczeń zdrowotnych jest podstawowym elementem reformy i żadne działania mające na celu oszczędności, racjonalizacje - już sam nie wiem, jak je jeszcze nazwać - nie przyniosą już żadnych pozytywnych efektów. Jak najszybciej należy wprowadzić eksperymentalnie system ubezpieczeniowy w jednym z regionów kraju, bo żeby móc wprowadzić tak poważne zmiany w skali całego kraju, najpierw trzeba zebrać doświadczenia przeprowadzając eksperyment w skali lokalnej, przeprowadzając badania modelowe.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#MichałTokarzewski">Niestety, w założeniach programowych rządu nic się o takim eksperymencie nie mówi, chociaż rząd mógłby zaplanować dotację z budżetu w takiej wysokości jak ta dotychczas przeznaczana na któreś z wybranych województw, powołać kasę chorych, rozpocząć zbieranie doświadczeń. Jak na razie rząd drepcze w miejscu i nadal stosuje najbardziej barbarzyński sposób finansowania - tak to, proszę państwa, należy nazwać - ochrony zdrowia, godny, niestety, Trzeciego Świata. Jest to taki system, w którym jak się choruje, to się płaci. Cegiełki, datki do skarbonki, tak zwane dobrowolne opłaty to dzień powszedni naszych przychodni i szpitali. Wszystko zapowiada, że tak będzie, niestety, dalej.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#MichałTokarzewski">Z tym kierunkiem zmian Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej absolutnie się nie zgadza. W cywilizowanym świecie obowiązuje idea prawdziwej solidarności - solidarności zdrowych i chorych, biednych i bogatych, dzieci i starców. Niestety, w III Rzeczypospolitej idea ta nie obowiązuje.</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#MichałTokarzewski">Trzeba sobie jasno powiedzieć, że dopóki nie wprowadzimy systemu ubezpieczeń zdrowotnych, to lekarze traktowani będą jak funkcjonariusze ochrony zdrowia. W końcu splajtują dobijane apteki i hurtownie leków, którym już obecnie państwo winno jest ponad bilion złotych. W końcu zamkną swe zakłady producenci sprzętu medycznego, którzy tak jeszcze niedawno uwierzyli w ideę przedsiębiorczości i wzięli los w swoje ręce, a teraz klną na czym świat stoi i miesiącami czekają na realizację płatności, od których w dodatku już dawno zapłacili podatki.</u>
          <u xml:id="u-147.7" who="#MichałTokarzewski">Konsekwencje zaniechania wprowadzenia systemu ubezpieczeń można by było mnożyć, mnożyć i mnożyć, ale szkoda czasu. Widać je w każdym szpitalu.</u>
          <u xml:id="u-147.8" who="#MichałTokarzewski">Kończąc, Wysoka Izbo, pragnę oświadczyć, że ze względu na brak w założeniach podstawowego dla Konfederacji Polski Niepodległej elementu naprawy systemu ochrony zdrowia nie przyjmujemy ich i kategorycznie się ich przyjęciu sprzeciwiamy.</u>
          <u xml:id="u-147.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Marcina Libickiego z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Krzysztof Putra.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#MarcinLibicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Premierze! Tutaj już wiele osób wypowiadało się na temat założeń programu rządowego. W imieniu ZChN mówił już przewodniczący naszego klubu poseł Stefan Niesiołowski, wobec tego ograniczę się tylko do ustosunkowania się do drobnego fragmentu. W założeniach polityki społeczno-gospodarczej, w tym podstawowym dokumencie, na str. 23 jest zdanie na temat poparcia dla rodzinnych gospodarstw rolniczych. Jest to oczywiście bardzo słuszne i zasługuje jak najbardziej na poparcie. W pewnym stopniu uściślono to w programie rządowym zatytułowanym „Szanse dla wsi i rolnictwa”. Na stronie 8 i 9 pojawia się tam pewne niepokojące sformułowanie - że rząd będzie zwalczał gospodarstwa wielkoobszarowe. Jest to jak gdyby echem wypowiedzi ministra Janowskiego, który swego czasu zapisał się jako przeciwnik dużych gospodarstw rolnych udzielając wywiadu dziennikowi „Nowy Świat”. Wtedy chodziło o reprywatyzację, więc można było sądzić, że uwagi te dotyczą odbudowy jak gdyby gospodarstw dawnych właścicieli. Teraz wygląda na to, że minister Janowski nie chce dopuścić do powstania nowych dużych gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#MarcinLibicki">W tym programie jest wyraźnie powiedziane, że tak zwane gospodarstwa rodzinne będą się cieszyły poparciem, jeśli chodzi o kredyty i podatki. Oczywiście to jest bardzo słuszne. Jednocześnie jednak mówi się, że rząd będzie zwalczał wielkoobszarowe gospodarstwa; dokładnie jest powiedziane, że rząd będzie przeciwdziałał tworzeniu wielkoobszarowych form własności w rolnictwie. Można sądzić, że będzie się zwalczać te gospodarstwa właśnie za pomocą stosowanych metod w systemie podatkowym i kredytowym. Przypuszczenie to znajduje potwierdzenie we wczorajszej „Gazecie Wyborczej”. Minister Janowski powiedział: Jesteśmy przeciwni latyfundiom i wielkoobszarowym gospodarstwom. Z wielkoobszarowcami rząd będzie walczył metodą podnoszenia podatków i nieudzielania kredytów. Dalej jest wyjaśnione, że powinny istnieć tylko takie gospodarstwa, które można uprawiać wyłącznie własnymi siłami. Otóż to jest bardzo niepokojące. Przedstawię państwu na pewnych przykładach konsekwencje takich działań. Mieszkam w małej miejscowości pod Poznaniem. Znam 65-hektarowe gospodarstwo i w sąsiedniej wsi drugie, 85-hektarowe. W obu przypadkach jest ta sama sytuacja: gospodarstwo prowadzi rodzina, mając jednego pracownika najemnego na stałe, a dorywczo pracowników najmowanych sezonowo. To są wzorowe gospodarstwa; od pokoleń prowadzone przez tych przysłowiowych, wzorowych poznańskich rolników. Oni zostali wysiedleni przez Niemców, potem wrócili, odbudowali swe gospodarstwa, a potem przyszedł czas rozkułaczania i za pomocą podatków zostali zniszczeni. W 1956 r. odzyskali swoje gospodarstwa, odbudowali je. Sama taka informacja, że będzie się walczyć z wielkoobszarowymi gospodarstwami, a popierać się będzie tylko takie, które może uprawić jedna rodzina, jest dla nich sygnałem do odwrotu. W tej samej okolicy znajduje się PGR przeznaczony do likwidacji. Obie rodziny planowały dokupienie ziemi, ale obawiam się, że z tego zrezygnują, bo kiedy by już mieli nie 85 ha, lecz na przykład 115 ha ziemi, i być może najęliby trochę więcej sezonowych pracowników, to już by zasłużyli na zwalczanie przez ministra Janowskiego.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#MarcinLibicki">Znam taki przykład: likwidowany jest konkretny PGR w województwie gorzowskim. Napłynęło bardzo dużo wniosków od sąsiednich rolników, którzy chcą kupić ziemię. Jeden z rolników powiedział, że kupi całą tę resztę, która zostanie. Ponieważ zostało 150 ha, więc złożył wniosek o te 150 ha. Sądząc z wypowiedzi ministra Janowskiego, ten rolnik właściwie nie może liczyć na kredyt, za to może „liczyć” na pewne restrykcje podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#MarcinLibicki">Mam nadzieję, że te wywiady udzielone przez ministra Janowskiego, który jest znany z takich niefrasobliwych wypowiedzi, mogły być, delikatnie mówiąc, nie do końca przemyślane. Apeluję, żeby rząd złożył w tej sprawie jakieś dementi, wyjaśnił, że tu nie chodzi o żadne ataki na większe gospodarstwa rolne. Trzeba, żeby ci ludzie mieli taki odmienny sygnał. O to bym bardzo prosił, o to bym apelował do pana premiera. Widzę, że pan premier chce zabrać głos; to mnie bardzo cieszy.</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#MarcinLibicki">Jeszcze tylko powiem dwa słowa na inny temat. W imieniu klubu SLD poseł Oleksy ubolewał nad sytuacją emerytów. Rząd nie ma worka bez dna. Nie można jednocześnie walczyć o dodatkowe, podwyższone emerytury dla pracowników SB z lat 1956–1989 i jednocześnie domagać się podwyższenia emerytur dla tych zwykłych ludzi, którzy nie byli w SB, tylko w tym samym czasie ciężko pracowali. Tego pogodzić się nie da.</u>
          <u xml:id="u-149.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#DariuszWójcik">Pan premier Henryk Goryszewski zabierze teraz głos.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#HenrykGoryszewski">Przepraszam bardzo, panie marszałku, że korzystam z przysługującego członkowi rządu prawa, żeby zabrać głos w czasie dyskusji, ale padło bardzo konkretne pytanie, więc wyjaśniam.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#HenrykGoryszewski">Po pierwsze, stanowisko rządu należy interpretować w następujący sposób: rząd jest przeciwny latyfundyzacji Polski na wzór Ameryki Południowej. Nie chodzi więc o tworzenie gospodarstw sztucznie ograniczanych do wielkości 15, 20, 30, 50 ha - jak to robiono za czasów komunistycznych - jakimiś zakazami, niszczeniem, włączaniem zielonego światła dla rolników, co było najczęstszym sposobem niszczenia tych gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#HenrykGoryszewski">Po drugie (tutaj chciałbym poprosić, żeby na przyszłość niektórzy moi koledzy posłowie wstrzymywali się z oklaskami, bo nigdy nie wiadomo, co jeszcze będzie powiedziane), rząd świadomie i bardzo konsekwentnie będzie się...</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#HenrykGoryszewski">...tak, tak, będzie się przeciwstawiał pewnym metodom wykupywania ziemi, mianowicie wykupywaniu ziemi wskutek tego, że się ogłosi przetarg na PGR w całości. Panie pośle Libicki, żaden z pańskich sąsiadów nie przystąpił do takiego przetargu, bo nie jest w stanie kupić 3,5 tys. ha. Kto natomiast przystępuje do takich przetargów? Przystępują ludzie, którzy są już bardzo bogaci, a wie pan, równie dobrze jak ja, kolego, że najszybciej bogacą się ludzie z szarej strefy i ci, którzy w okres przemian weszli z wielkimi pieniędzmi.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#HenrykGoryszewski">Rząd będzie się kategorycznie takiemu sposobowi prywatyzacji PGR przeciwstawiał.</u>
          <u xml:id="u-151.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#komentarz">(Poseł Marcin Libicki: Panie marszałku ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#DariuszWójcik">Nie ma, panie pośle, instytucji ad vocem w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, poza ustaloną listą dyskutantów mogą mówić tylko członkowie rządu.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#DariuszWójcik">W tej chwili proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Putrę z Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum. O przygotowanie się proszę pana posła Stefana Pastuszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#KrzysztofPutra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak widać, nawet w łonie samej koalicji popierającej rząd nie ma jednoznaczności co do tych założeń. Stanowisko mojego klubu, klubu Porozumienia Centrum, w sposób szczegółowy przedstawił pan poseł Jerzy Eysymontt i trudno coś więcej, coś rewelacyjnego, dodać. Chcę się skoncentrować na dwóch sprawach, w dużym skrócie ze względu na ograniczenie czasowe.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#KrzysztofPutra">Sprawa pierwsza to kwestia przemian własnościowych. Można powiedzieć, że jest program powszechnej prywatyzacji, dobry lub zły, nie chcę go oceniać, z braku czasu. Rząd nie wspomina jednak o reprywatyzacji. Przypomnę, że ta kwestia miała poprzedzić prywatyzację. Jest to przecież sprawa rozliczenia nieprawidłowości okresu komunizmu i jest to również obowiązek państwa, obowiązek zadośćuczynienia tym, którzy zostali pozbawieni swojej własności. Oczywiście może to nastąpić w ramach możliwości państwa. W związku z tym oczekuję od rządu odpowiedzi: co rząd zamierza zrobić w tej dziedzinie? W jaki sposób, kiedy? Bardzo często na spotkaniach z wyborcami padają pytania o tę sprawę. I tego nie można w żadnym wypadku zlekceważyć.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#KrzysztofPutra">Sprawa druga to problemy bezrobocia, które dzisiaj już są w wielu regionach naprawdę dramatyczne. Co prawda w założeniach na ten temat jest wiele zapisów, zapisów hasłowych, jest nawet propozycja podwyższenia, w imię solidaryzmu społecznego, składki na Fundusz Pracy z 2% do 3%. Są to propozycje, które można odbierać jako rozwiązania pozytywne, ale są to tylko, jak powiedziałem, hasła. Więcej na ten temat będzie można powiedzieć po przedstawieniu konkretnych zapisów w projekcie ustawy budżetowej, chociaż już dzisiaj można powiedzieć, że wiele zapisów założeń to zabiegi socjotechniczne, a nie wyraz rozwiązywania trudnych problemów. Jeśli chodzi o sprawy bezrobocia, mam podstawy, by twierdzić po wczorajszej dyskusji nad projektem uchwały o zasiłkach dla bezrobotnych w regionach o strukturalnym bezrobociu. Przypominam, że to właśnie wczoraj na wniosek posła z koalicji rządowej ten projekt został głosami koalicji odrzucony już w pierwszym czytaniu. Pytam: Czy to jest poważne traktowanie tej sprawy? Czy można wierzyć rządowi, że to, co proponuje, będzie realizowane?</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#KrzysztofPutra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W moim okręgu wyborczym, tj. w woj. suwalskim i białostockim, problem bezrobocia jest dramatyczny, zwłaszcza w woj. suwalskim. Wymaga to szczególnego zainteresowania również ze strony rządu. Przypominam, że co czwarty zdolny do pracy w woj. suwalskim pozostaje bez pracy i bez żadnej perspektywy na znalezienie pracy. Moją powinnością jest bronić interesów tego regionu, interesów mieszkańców, którzy zawsze byli traktowani jako mieszkańcy Polski „B”.</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#KrzysztofPutra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z pełną stanowczością domagam się traktowania spraw regionów zagrożonych bezrobociem strukturalnym w sposób poważny.</u>
          <u xml:id="u-153.5" who="#KrzysztofPutra">Na zakończenie chciałbym zrobić małą dygresję. Otóż rząd w swoich założeniach - pani premier w exposé - stwierdza, że dochód narodowy ma się podwoić w ciągu 8–10 lat. Jeżeli sprawa tak ma wyglądać jak do tej pory, że gospodarka jest niszczona, to można podać taki przykład: jeśli trawę się skosi do samej ziemi, to już nic nie pozostaje jak tylko odrastanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Pastuszewskiego z Koła Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja”. Przygotuje się poseł Józef Kaleta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#StefanPastuszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W przedstawionych przez rząd założeniach polityki społeczno-gospodarczej brak jest przede wszystkim danych co do stanu faktycznego gospodarki. Założenia w wielu wypadkach ograniczają się do werbalistyki życzeniowej bez wskazania sposobów, a przede wszystkim źródła środków na ich realizację. Ponad półwiekowa degradacja gospodarcza Polski i ofiary ponoszone przez nasz kraj doprowadziły do tego, że obecnie pod względem wysokości dochodu narodowego przypadającego na 1 mieszkańca znajdujemy się na trzydziestym, przedostatnim, miejscu w Europie. Dochód narodowy w Polsce w przeliczeniu na 1 mieszkańca jest obecnie ponad dziesięć razy niższy aniżeli w Niemczech. Dochód narodowy w Polsce w ciągu ostatnich 15 lat nie wykazywał żadnego wzrostu, co jest zjawiskiem nie spotykanym w całej Europie.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#StefanPastuszewski">Przedstawienie takiego właśnie stanu wyjściowego jest niezbędne w celu udokumentowania realnej sytuacji społeczeństwu polskiemu oraz w celu skutecznego stowarzyszenia się, a następnie członkostwa Polski we Wspólnocie Europejskiej. W postanowieniu art. 100 układu o stowarzyszeniu czytamy bowiem: „Pomoc finansowa Wspólnoty będzie oceniana w świetle potrzeb, jakie powstaną, i poziomu rozwoju Polski...”. Uzyskanie takiej pomocy od Wspólnoty uzależnione jest od przedstawienia przez Polskę programu indykatywnego. Stąd też jest rzeczą niezbędną i najpilniejszą, aby założenia polityki społeczno-gospodarczej były odpowiednio uzupełnione i dostosowane do wymogów wynikających z układu. Jest to tym bardziej pilne, że dotychczasowa pomoc, jaką Polska otrzymuje z funduszów Wspólnoty (PHARE i inne), jest niewspółmiernie niska w porównaniu z pomocą finansową, jaka została zagwarantowana przy podpisywaniu umów o stowarzyszeniu z EWG takim krajom, jak: Turcja, Grecja i Cypr.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#StefanPastuszewski">Program, nie mówiąc o środkach inicjujących i realizacyjnych, nie zasługuje więc na poparcie w tym właśnie kształcie i wnoszę o odesłanie go z powrotem rządowi.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Kaletę z Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej, a o przygotowanie się proszę panią posłankę Józefę Hennelową.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#JózefKaleta">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym kilka uwag zgłosić w sprawie polityki pieniężnej. Jest to - moim zdaniem - jedna z najważniejszych sfer polityki ekonomicznej. Należy żałować, że polityka ta została tak marginesowo potraktowana w założeniach (poświęcono jej zaledwie kilka zdań) i że nie przewiduje się w niej istotniejszych zmian. Przecież takich zmian od dawna domagają się ekonomiści.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#JózefKaleta">W ostatnim Biuletynie Prognoz i Ekspertyz Komitetów Naukowych PAN stwierdza się, że zamrożone w bankach kapitały nie mogą być wykorzystane w celu pobudzenia gospodarki ze względu na wysokie oprocentowanie kredytów i ich limitowanie. Jeżeli z jednej strony zdolności produkcyjne krajowego przemysłu są wykorzystywane w 40%, a z drugiej strony istnieje ogromne bezrobocie, to system gospodarczy naszego kraju, stwierdzają autorzy raportu, bardziej przypomina ustrój feudalny niż kapitalistyczny. Wielu ekonomistów dowodzi, że banki, uczestnicząc w procesie tzw. twórczej destrukcji, walnie przyczyniają się do upadku polskiej gospodarki i tym samym skazują się na samolikwidację.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#JózefKaleta">W literaturze zagranicznej dominuje pogląd, że epoka monetaryzmu i neomonetaryzmu w polityce pieniężnej już dawno się zakończyła w cywilizowanym świecie, a u nas wciąż jeszcze stanowi wzór do naśladowania. Krytycznie oceniają naszą politykę pieniężną także liczni ekonomiści zachodni. Znany ekonomista amerykański Vanous w referacie na dorocznej konferencji Banku Światowego stwierdził, że wśród reformatorów wschodnioeuropejskich modna jest rygorystyczna polityka monetarna, prowadząca do bankructwa. Jest to - jego zdaniem - tendencja samobójcza, gdyż państwa niszczą swoją własność. W najnowszym raporcie Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju eksperci tej organizacji ostrzegają przed skrajnie monetarystyczną polityką i twierdzą, że polityka ta może spowodować katastrofalne skutki dla gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#JózefKaleta">Wszystkie te krytyczne oceny dotychczasowej polityki pieniężnej w pełni zostały potwierdzone przez praktykę gospodarczą w naszym kraju. Wysoka stopa procentowa, limitowanie kredytów, rozmiary obowiązkowych rezerw pieniężnych, wymóg 30-procentowego udziału funduszy własnych w finansowaniu inwestycji - wszystko to zahamowało inwestycje, sprzyja inflacji, recesji, wzrostowi bezrobocia i powoduje zatory płatnicze. Konieczne są zatem radykalne zmiany w dotychczasowej polityce pieniężnej. Zmiany te powinny zmierzać w szczególności do zrewidowania dogmatu „dodatniej” stopy procentowej. Obniżenie stopy procentowej wcale nie musi zwiększać inflacji, a nawet może ją obniżyć, jeśli pobudzi to skłonność do inwestowania i rozwoju gospodarczego. O sile nabywczej pieniądza zawsze decyduje rozwój gospodarki. Słuszność tej tezy potwierdza praktyka wielu krajów, np. Korei Południowej, która w latach siedemdziesiątych, a nawet jeszcze wcześniej - w sześćdziesiątych, dynamicznie rozwijała swoją gospodarkę, stosując stopę procentową niższą o kilkanaście punktów od stopy inflacji. Ostatnio zerwały z „dodatnią” stopą procentową także Węgry i Czechosłowacja i wcale nie wpłynęło to tam na poziom inflacji.</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#JózefKaleta">Proponuję także zrezygnowanie z limitowania akcji kredytowej w bankach państwowych. Pułapy kredytu hamują rozwój sektora finansowego, powodują nierówność sektorów w bankowości i stwarzają przesłanki do dalszego stosowania administracyjnych metod kierowania podażą pieniądza. Szczególnie nieuzasadniona jest restrykcyjna polityka monetarna w stosunku do najefektywniej pracujących banków.</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#JózefKaleta">Należy również, moim zdaniem, zrezygnować z ilościowego limitowania podaży pieniądza, zakładającego w dodatku szybsze tempo wzrostu cen niż emisji pieniądza, które dławi gospodarkę. Takie stanowisko jest konsekwencją błędnego założenia, że inflacja ma u nas charakter popytowy, a nie kosztowy. Podaż pieniądza powinna zależeć od wzrostu gospodarczego, koniunktury na rynku krajowym i na rynkach zagranicznych, efektów handlu zagranicznego itp. Wzrost rozmiarów kredytu na zakup nowoczesnych technologii, maszyn i urządzeń może być z nadwyżką pokryty w krótkim okresie i wcale nie musi zagrażać równowadze pieniężnej. Nie należy się także zbytnio obawiać perturbacji na rynku w związku za wzrostem kredytów na budownictwo mieszkaniowe, które - jak dowodzi doświadczenie wielu współczesnych krajów - jest lokomotywą najmocniej ciągnącą gospodarkę do przodu. Liczne kraje przełamały recesję gospodarczą właśnie dzięki intensywnemu rozwojowi budownictwa mieszkaniowego. Podobny charakter mają także kredyty na zakup nawozów sztucznych czy środków ochrony roślin. Takie kredyty pobudzają koniunkturę gospodarczą i wzmacniają równowagę rynkową. Polityka kredytowa powinna mieć zatem charakter selektywny.</u>
          <u xml:id="u-157.6" who="#JózefKaleta">Konieczne jest także elastyczniejsze kształtowanie kursów walutowych w celu pobudzenia eksportu i ograniczenia importu konsumpcyjnego. Kursy walutowe powinny być odpowiednio skorelowane z inflacją.</u>
          <u xml:id="u-157.7" who="#JózefKaleta">Proponuję także ustabilizowanie polityki pieniężnej i jej reguł gry w dłuższych okresach. Zupełnie nieuzasadnione jest kilkakrotne nowelizowanie w ciągu roku Prawa bankowego, tak jak, niestety, dzieje się u nas obecnie.</u>
          <u xml:id="u-157.8" who="#JózefKaleta">Wreszcie konieczne jest, moim zdaniem, gruntowne znowelizowanie ustaw o centralnym banku państwa, o Prawie bankowym, o stosunkach kredytowych, o systemie finansowym państwa, o gwarancjach kredytowych, o ubezpieczeniu kredytów i o Prawie dewizowym. W pracach nad nowelizacją prawa celowe będzie, moim zdaniem, wzorowanie się na systemie niemiecko-japońskim, a nie anglosaskim, tak jak to dzieje się obecnie.</u>
          <u xml:id="u-157.9" who="#JózefKaleta">Praktyka dowodzi, że system anglosaski jest systemem mniej efektywnym. W Japonii i w Niemczech preferuje się udziały banków w kapitale przedsiębiorstw, a o lokacji kredytów inwestycyjnych decydują w tych krajach długookresowe umowy inwestorów z bankami, zapewniające stabilne warunki rozwoju przedsiębiorstw. Umożliwia to rozwój firm w warunkach braku kapitału, co w Polsce jest szczególnie ważne.</u>
          <u xml:id="u-157.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu panią poseł Józefę Hennelową z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna i o przygotowanie się posła Jana Burego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#JózefaHennelowa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W debacie takiej jak dzisiejsza, kiedy próbujemy zestawić zamiary rządu ze stanem społeczeństwa i gospodarki, wskazując na miejsca szczególnych potrzeb i szczególnych zagrożeń, powstaje, w moim przekonaniu, potrzeba wskazania także na tę część społeczeństwa, która, jak mi się wydaje, wciąż jest za mało brana pod uwagę, a stanowi właśnie sferę szczególnego wyzwania. I nie mam tym razem na myśli żadnej z grup, o które - najsłuszniej zresztą, bardzo to chcę podkreślić - upominają się posłowie szczególnie często i ze szczególnym naciskiem. Tym razem chcę powiedzieć parę słów o tej części młodej generacji, która, żeby tak symbolicznie określić, zrozumiała, zgodnie ze znanym powiedzeniem, że: „za każdy obiad ktoś musi zapłacić”. Zrozumiała to i przyjęła do wiadomości, a także wyciągnęła z tego konsekwencje dla siebie. Są to ludzie, którzy swoich pomysłów na życie nie opierają na wyszukaniu np. jakichś zasług czy cierpień, bodaj zasług czy cierpień przodków, za które przysługiwałby obecnie ekwiwalent czy odszkodowanie. Nie kombinują, jak najlepiej pogodzić zasiłek dla bezrobotnych z pracą na czarno i jak utrzymać możliwie najdłużej ten stan rzeczy. Nie strajkują, bo albo ich los nie jest związany z przedłużaniem bytu upadającego zakładu, albo ich strajki nikogo by nie wzruszyły czy nawet oni sami widzieliby ich niemoralność. W ogóle nie zawracają sobie głowy spodziewaną opiekuńczością ze strony jakichkolwiek instancji urzędowych. Kończą szkoły, studia albo kursy w terminie i z zawziętością. Idą do miejsc tak nieatrakcyjnych, jak szkoły, uniwersytety i instytuty badawcze, biblioteki, muzea czy szpitale albo zakładają przedsiębiorstwa na własne ryzyko. Sami szukają rynku usług, które potrafią świadczyć, douczają się, jeśli jest taka potrzeba, zmieniają zawód, nie uważając tego za katastrofę. I uparcie podnoszą kwalifikacje, bo tak pojmują życie na własny rachunek. Na własny rachunek zakładają rodziny, na własny rachunek mają dzieci i ich utrzymanie biorą na siebie, nie uważając, że ktokolwiek ma im to fundować. Tworzą najważniejszą, bo przyszłościową warstwę społeczną, tą, z którą najmocniej możemy wiązać nasze nadzieje na odzyskanie przez Polskę należnego jej miejsca w Europie. To są młodzi przedsiębiorcy i młoda inteligencja, młodzi fachowcy i młoda kadra naukowa. Ludzie, którzy, o zgrozo, mają sukcesy i chcą je mieć. I nie uważają, że należałoby się tego wstydzić.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#JózefaHennelowa">Polityka społeczna państwa również tych ludzi musi mieć w polu widzenia. Nie może doprowadzić do tego, by się przekonali, że właśnie ten ich sposób na życie - życie na własny rachunek - okazuje się niemożliwy do zrealizowania, ponieważ ciężary, jakie kolejno na nich będą nakładane, okażą się w pewnym momencie nie do udźwignięcia. Nie można doprowadzić do tego, by opłacało się nie pracować i kombinować, żądać coraz to nowych świadczeń i dodatków, krzyczeć i grozić, wyrywać ze wspólnego budżetu kosztem innych grup, natomiast by kompletnie nie opłacało się ryzykować, pracować fachowo i chcieć być wypłacalnym.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#JózefaHennelowa">Wytyczana przez program społeczno-gospodarczy, przez taki jego dział jak na przykład progresja podatkowa czy polityka kredytowa, systemy mieszkaniowe itd., hierarchia znaczenia grup zawodowych i społecznych winna mieć na względzie nie tylko prawdziwe sfery zagrożenia i upośledzenia, lecz także tę część społeczeństwa, która jest najwydolniejsza i budzi szczególne nadzieje. Wymaga to jednak nieustannej korekty świadomości, by nie ulec naciskom zmierzającym do przekonania władzy, że obowiązkiem państwa jest zawsze tylko opiekować się i świadczyć. Obowiązkiem państwa jest również nie zniechęcić i nie zniszczyć. Tylko tyle i aż tyle. Ponieważ to dokładnie ci właśnie ludzie tworzą albo będą tworzyć miejsca pracy, utrzymywać kondycję fizyczną i duchową społeczeństwa na odpowiednim poziomie, to oni będą przetwarzać nasz system gospodarczy w sposób skuteczny i trwały. Ponadto tylko ta część społeczeństwa zarówno przez swoją nieroszczeniową postawę, jak i przez skuteczność swojego funkcjonowania zdoła utrzymać ową solidarność pokoleń, która zapewnia źródło opieki dla szczególnie słabych i szczególnie zagrożonych grup społecznych. Przypomnijmy, że fundusz emerytur, rent i świadczeń tworzony jest ze składek ludzi pracujących, że tyle wielkich zakładów przemysłowych, które tak skutecznie i mocno umieją walczyć o swoje sprawy, zazwyczaj zaczyna od niepłacenia tych składek i te zadłużenia są ogromne. A zatem liczyć można na ludzi, którzy ten obowiązek będą respektowali.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#JózefaHennelowa">I jeszcze jedna, też może niebagatelna sprawa. Te grupy, o których mówiłam, raczej nie charakteryzują się postawą zawiści, a także potrafią być ofiarne, jeżeli tylko widzą, że owa ofiarność nie jest marnotrawiona. Przegrywając tych ludzi, to młode pokolenie, doprowadzając do tego, że zniechęceni uznaliby za bardziej celowe życie na przykład na emigracji, moglibyśmy przegrać zbyt wiele. Chciałabym być przekonana, że i na nich w dostatecznej mierze skupia się uwaga autorów przedstawionych nam programów.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Burego z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego i o przygotowanie się posła Leszka Golbę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#JanBury">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występując dzisiaj w tej dyskusji muszę się przyznać, że po raz pierwszy zetknąłem się z ważnym dokumentem programowym, w którym nie ma żadnych, ale to żadnych z podstawowych wielkości ekonomicznych. Nie wiadomo, ile wyniesie produkt narodowy brutto, jakie będą dochody państwa, ile środków przeznaczy się na inwestycje, a ile na fundusz spożycia zbiorowego itd. Dyskwalifikuje go to zatem jako podstawę rzeczowej dyskusji. Mimo tej negatywnej oceny uważam, że każdy dokument rządowy należy potraktować wnikliwie i z należytą uwagą.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#JanBury">Rozdział pierwszy założeń przedstawia cele polityki rządu. W punkcie 1 rząd stwierdza, jak gdyby ze zdziwieniem, że instytucje wykreowane w gospodarce kierowanej centralnie nie odpowiadają gospodarce rynkowej. W związku z tym w punkcie następnym rząd zapowiada przebudowę wszystkiego, czyli to, co z uporem czynimy od ponad trzech lat. Nie jest to wzbogacone chociażby najbardziej syntetyczną oceną tego, co z dokonanych już przeobrażeń można uznać za prawidłowe, a co za błędne. Trudno więc ustosunkować się do tej tezy.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#JanBury">W punkcie 4 rząd słusznie zakłada, że głównym celem polityki gospodarczej jest przezwyciężanie recesji, pisząc w następnym zdaniu o konieczności ograniczenia przez społeczeństwo bieżącej konsumpcji. Jest to teza niezrozumiała co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, sądzę, że społeczeństwo nie jest w stanie jeszcze bardziej ograniczyć konsumpcji, bo po prostu już nie ma z czego ograniczać. Po drugie, jak rząd zamierza pogodzić tę tezę z pobudzaniem koniunktury poprzez ochronę popytu na produkcję krajową?</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#JanBury">Punkt 5 podpunkt 2. W jaki sposób ma wzrosnąć popyt na towary krajowe, jeśli społeczeństwo ma ograniczyć konsumpcję? Mamy tu do czynienia z zasadniczą sprzecznością w podstawowym rozdziale założeń, w określeniu celów polityki.</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#JanBury">W punkcie 4 zapowiada się głębokie reformy strukturalne, na które społeczeństwo ma dać przyzwolenie, m.in. poprzez ograniczenie konsumpcji, a zwiększenie inwestowania. Czy nie nadeszła wreszcie pora, aby powiedzieć społeczeństwu, na co właściwie ma się ono zgodzić? Czy ktokolwiek wie, jaka ma być w wyniku tych reform na przykład struktura własności podstawowych działów gospodarki narodowej?</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#JanBury">Chcąc być rzetelnym w ocenie pierwszego rozdziału założeń muszę z satysfakcją odnotować, że czwarty z kolei rząd solidarnościowy dostrzega wreszcie fakt, że z pracy w rolnictwie utrzymuje się prawie 1/3 społeczeństwa. Nie jestem natomiast w stanie dociec, w jaki sposób płacenie podatków łączy się ze zwiększeniem społecznej kontroli nad celowością wydatków publicznych (punkt 9). Są to dwie różne sprawy i łączenie ich w jedno jest zwyczajnym nadużyciem. Przypomnę natomiast w tym miejscu, że tydzień temu w tej sali jedynie Parlamentarny Klub PSL postulował wzrost społecznej kontroli nad wydatkami publicznymi poprzez uchwalenie przede wszystkim ustawy o gospodarce finansowej samorządów terytorialnych, tymczasem na wniosek rządu Wysoka Izba dała pierwszeństwo ustawie o kontrolowaniu długu.</u>
          <u xml:id="u-161.6" who="#JanBury">Jest jeszcze jeden wcale niebłahy wątek, który muszę w tym momencie poruszyć. Otóż po raz kolejny znajduję w dokumencie rządowym sformułowanie o tworzeniu warunków dla inwestorów zagranicznych (punkt 5 podpunkt 1). Jestem za przyciąganiem inwestorów do naszego kraju, co wyraźnie także podkreślam. Nie mogę jednak pojąć, dlaczego mają oni mieć lepsze warunki inwestowania niż nasi krajowi inwestorzy. Uważam, że wszyscy inwestorzy muszą mieć jednakowe prawa. Dopóki tak się nie stanie, to być może będzie napływał do nas obcy kapitał, ale jednocześnie będzie wypływał nasz rodzimy kapitał. Warto chyba przypomnieć rządowi, że inwestorzy zagraniczni deklarują, iż nie chcą przywilejów, lecz stabilnych i jasnych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-161.7" who="#JanBury">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stwierdziłem na wstępnie, że przedłożony nam dokument nie stwarza szansy poważnej merytorycznej dyskusji. Trudno przecież nie popierać rządu w tym, że chce on, żeby było lepiej. W dyskusji trzeba jednak operować konkretami. Tymczasem rząd ulega nadal prymatowi ideologii nad polityką, co wyraża się między innymi w:</u>
          <u xml:id="u-161.8" who="#JanBury">— ogólnej wierze w dobrotliwe skutki prywatyzacji (punkty 1, 2, 6);</u>
          <u xml:id="u-161.9" who="#JanBury">— gołosłownym poparciu dla drobnych przedsiębiorstw (punkt 12);</u>
          <u xml:id="u-161.10" who="#JanBury">— sprzecznościach i brakach polityki inwestycyjnej (punkt 13);</u>
          <u xml:id="u-161.11" who="#JanBury">— apoteozie teorii podatku od towarów i usług (punkt 14), który zwiększy wydatki rządowe na sferę ściągania podatków, wywołując równocześnie nie spotykany dotychczas bałagan;</u>
          <u xml:id="u-161.12" who="#JanBury">— utrzymywaniu w przedsiębiorstwach popiwku;</u>
          <u xml:id="u-161.13" who="#JanBury">— oczekiwaniu, że uda się podnieść efektywność, konkurencyjność i innowacyjność produkcji przemysłu zbrojeniowego bez zapewnienia mu zbytu na optymalną skalę (punkt 19).</u>
          <u xml:id="u-161.14" who="#JanBury">Sądzę, że ta przykładowa lista wystarczająco uzasadnia stwierdzenie, że rząd nie przedkłada nam założeń, lecz oczekiwania. Melchior Wańkowicz nazwał to chciejstwem.</u>
          <u xml:id="u-161.15" who="#JanBury">Wysoka Izbo! Kończąc tę wypowiedź, chciałbym skierować pod adresem rządu i jego założeń polityki społeczno-gospodarczej kilka zupełnie przyziemnych pytań z dziedziny gospodarki realnej:</u>
          <u xml:id="u-161.16" who="#JanBury">1) Czy rząd zamierza przyczynić się do ustanowienia instytucji skarbu państwa, oddzielonej od Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Przekształceń Własnościowych, zajmującej się sprawami zarządzania, a nie tylko prywatyzacją naszego wspólnego majątku?</u>
          <u xml:id="u-161.17" who="#JanBury">2) Czy i jak rząd zamierza pomóc naszemu przemysłowi obronnemu w odzyskaniu utraconych na skutek naszej błędnej polityki rynków zbytu? Jest to przecież warunek utrzymania miejsc pracy dla pracowników tego przemysłu, jak również innych działów naszej gospodarki, a zwłaszcza kontynuowania prac badawczo-rozwojowych, które decydują o przyszłości tego przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-161.18" who="#JanBury">3) Kiedy Ministerstwo Finansów zadba o powiększenie dochodu budżetu z innych źródeł niż tylko podatki? Chciałbym w tym miejscu przypomnieć Wysokiej Izbie o inicjatywie ustawodawczej, z jaką wystąpili głównie posłowie z PSL, dotyczącej ustanowienia monopolu tytoniowego oraz spirytusowego. Warto wiedzieć, że przedwojenne państwo polskie wielokrotnie zaciągało pożyczki pod zastaw przyszłych dochodów z monopolu, np. zapałczanego. Może więc warto zapewnić budżetowi dochody nie tylko z podatków, ceł i opłat.</u>
          <u xml:id="u-161.19" who="#JanBury">4) Jak rząd wyobraża sobie inwestowanie, jeśli podmioty gospodarcze, będące głównymi inwestorami, są tak stłamszone podatkami, że nie osiągają zysków?</u>
          <u xml:id="u-161.20" who="#JanBury">5) Jak rząd zamierza zapewnić realizację punktu 17, jeśli wiadomo, że na finansowanie badań naukowych przeznacza się zaledwie 0,4% dochodu narodowego?</u>
          <u xml:id="u-161.21" who="#JanBury">6) Czy Ministerstwo Finansów obliczyło, jakie straty poniósł budżet państwa w wyniku ustalenia zbyt wysokich ceł na samochody, i czy rozważa się możliwość skorygowania tej decyzji?</u>
          <u xml:id="u-161.22" who="#JanBury">7) Czy rząd wie, ile z polskich wynalazków nagrodzonych medalami na ostatnich targach myśli technicznej w Brukseli zostało wdrożonych do produkcji w naszym kraju? Mam nadzieję, iż rząd zdaje sobie sprawę z tego, że polski wynalazca sam nie wdroży swojego patentu do produkcji. Nie ma przecież u nas instytucji, która mogłaby udzielić mu kilku miliardów kredytu, nie żądając w dwójnasób zabezpieczenia. Jest to rezultat pochopnej decyzji o likwidacji Funduszu Rozwoju Rynku i Demonopolizacji Handlu, dokonanej zgodnej z hasłem, że pieniądze pożyczają tylko banki. W cywilizowanym świecie jest co prawda inaczej, ale kraje te prowadzą po prostu politykę gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-161.23" who="#JanBury">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pytania powyższe można by mnożyć, ale nie o to chodzi. Rzecz w tym, że polityka gospodarcza musi stwarzać takie ramy, aby na takie pytania można było odpowiedzieć. Z tworzenia takiej polityki nikt rządu nie zwolni. Na razie jednak ja, poseł z Polskiego Stronnictwa Ludowego, przemawiający w imieniu własnym, chciałbym życzyć panu premierowi Goryszewskiemu spełnienia marzeń wyrażonych w założeniach.</u>
          <u xml:id="u-161.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Leszka Golbę z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej i o przygotowanie się posła Tadeusza Godlewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Godlewskiego z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Następnym mówcą będzie pani poseł Anna Bańkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#TadeuszGodlewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Ze względu na długą kolejkę moich kolegów oczekujących na wystąpienie postaram się mówić w miarę krótko. Wsłuchałem się w naukę pana posła z „Solidarności”, Kowalczyka bodajże, i będę wierny tej nauce.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#TadeuszGodlewski">Pozwolę sobie rozpocząć swą wypowiedź cytatem z dzisiejszego przemówienia pani premier: „Musimy mieć wiarę we własne siły”. Tak, musimy wierzyć w siłę i mądrość naszego narodu, narodu, który w swej historii pokazał niejednokrotnie, że potrafimy wyjść zwycięsko z trudnych sytuacji. Pragnę zauważyć, że kierunki założeń w ogólnym wymiarze są słuszne, niemniej jednak mam zastrzeżenia do pewnych spraw i będę starał się przedstawić je państwu.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#TadeuszGodlewski">Moim zdaniem, nie sprecyzowano sposobów i środków realizacji założeń. Sformułowania są często ogólnikowe, zakładają raczej samouzdrowienie gospodarki niż ukierunkowane i zdecydowane działania rządu. Rozważmy chociażby sytuację w zakresie pozyskiwania kredytów. Na ten temat mówiło kilku posłów, m.in. pan poseł Gadomski. Wysokie oprocentowanie nie może sprzyjać ożywieniu gospodarczemu, ponieważ najkorzystniejszą lokatą kapitału jest przetrzymywanie go w bankach, a nie lokowanie w inwestycjach. Wkład, załóżmy, 1 mld na rachunek zablokowany, jednoroczny, przynosi 400 mln zł bez oprocentowania, czego nie można osiągnąć przy żadnej innej formie lokaty kapitału, a w szczególności w inwestycjach. Taki stan powoduje unieruchomienie środków poprzez ich zablokowanie, ale za bardzo wysoką cenę, gdyż brak jest chęci i możliwości, by w innej formie wykorzystywać te środki, np. przez inwestowanie, wykup akcji czy prywatyzację przedsiębiorstw. Sprawa wydaje się kluczowa w tworzeniu dóbr materialnych, w tworzeniu nowych miejsc pracy. Wydaje mi się, że obniżenie stopy procentowej to też za mało, aby ruszyć z rozwiązaniem tego problemu w sposób widoczny i efektywny dla gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#TadeuszGodlewski">W polityce dochodowej zastrzeżenie budzi fakt zmniejszenia wydatków budżetowych. Konsekwencje tego odczują emeryci. Brak waloryzacji świadczeń od II kwartału 1992 r. - co już niejednokrotnie dzisiaj powtarzano - zmniejszenie bazy do 91% średniego wynagrodzenia w 1993 r. oznacza wydatne zmniejszenie świadczeń przy stale utrzymującej się inflacji, czyli obniżenie świadczenia realnego, i prowadzi do dalszej pauperyzacji tego środowiska. Czy nie należałoby się zastanowić nad tym, aby ustalić na okres przejściowy dodatkowy próg podatkowy w podatku dochodowym, pozostawiając dochody emerytów bez dalszych ustawowych zmian?</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#TadeuszGodlewski">Jeśli chodzi o politykę wobec przedsiębiorstw (nie miałem zbyt wiele materiałów na ten temat, ale wykorzystałem wszystkie, które były mi dostępne), to zasadniczym problemem jest brak płynności finansowej. Przedsiębiorstwa potrzebują żywej gotówki na prowadzenie działalności, a udział w formie akcji w innym przedsiębiorstwie tej żywej gotówki po prostu nie daje przy powszechnym występowaniu zadłużeń przedsiębiorstw. Możliwości sprzedaży akcji będą znikome, a uzyskanie nawet kredytu pod akcje upadającego zakładu jest prawie niemożliwe. Angażowanie kapitału do handlu długami, wobec bardzo ograniczonej możliwości uruchomienia i rozruchu przejętych zakładów, bez dodatkowych środków finansowych, wydaje się mało realne. Najbardziej atrakcyjna forma lokaty kapitału, powtarzam, w formie wkładu do banku na rachunek zablokowany, a dający 40% zysku bez oprocentowania, niemal wyklucza przyjęcie proponowanych rozwiązań. Oczywiście muszą być jakieś rozwiązania. I to jest najważniejsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#TadeuszGodlewski">Nie poruszaną niemal dzisiaj sprawą jest budownictwo mieszkaniowe. Obecne formy kredytowania nie gwarantują rozwoju, uniemożliwiają wręcz zasiedlanie mieszkań już wybudowanych. To jest również sprawa bardzo ważna.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#TadeuszGodlewski">Takie są moje skromne uwagi na temat omawianego dokumentu. Myślę, że analiza wszystkich wypowiedzi poselskich spowoduje, że dokument będzie dopracowany w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Bańkowską z Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następny do głosu zapisany jest poseł Włodzimierz Puzyna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#AnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskutując założenia polityki społeczno-gospodarczej, winniśmy zostać utwierdzeni w przekonaniu, że jeśli zostaną przyjęte, życie gospodarcze i polityka państwa będą się toczyć według reguł z nich wypływających, a posłowie wystąpią tu w roli kowali kujących los prawie 40 mln naszych rodaków. Aby tak się stało, musi to być materiał obudowany konkretną wizją sposobu ich realizacji, musi udowadniać, że kierunki w nim zawarte są najsłuszniejsze z możliwych, jasne i klarowne oraz realne do osiągnięcia, a tego brakuje.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#AnnaBańkowska">Sojusz Lewicy Demokratycznej poddawał krytyce wiele zapisów z poprzednich programów i planów. Przestrzegaliśmy ekipy rządzące przed ich nierealnością i mimo iż budziło to, i nadal budzi, sprzeciw naszych przeciwników politycznych, nasze prognozy najczęściej się sprawdzały. Nie jest to powód do szczególnej dumy, że trafnie diagnozowaliśmy sytuację, brak bowiem realizacji wielu słusznych haseł zawartych w programach dotychczasowych obrócił się przeciw ludziom i to musi martwić. Aby teraz tak nie było, potrzeba - moim zdaniem - wielu uzupełniających informacji, w tej postaci bowiem zapisy rodzą niejasności. Założenia szermują hasłami nie uzbrojonymi w koncepcję ich realizacji. Istnieje zatem duże prawdopodobieństwo, że okażą się tylko zbiorem życzeń.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#AnnaBańkowska">Wysoka Izbo! Od dawna rządy składają deklaracje zamierzeń mających pobudzić koniunkturę gospodarczą, mających stymulować rozwój przedsiębiorstw małych i średnich. I co? Zmiany dyktuje życie, a nie np. polityka przemysłowa państwa, bo jej brak. Czekamy na koncepcję rozładowania zatorów płatniczych między podmiotami gospodarczymi, na długofalowy program podatkowy itd., co mogłoby uporządkować życie gospodarcze, zapobiec likwidacji zakładów i w sposób naturalny przeciwdziałać bezrobociu oraz - co postulowała dzisiaj pani premier - podnieść szacunek dla pracy.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#AnnaBańkowska">Dobrym symptomem jest zapowiedź zniesienia, a właściwie modyfikacji dywidendy, ale wbrew wcześniejszym deklaracjom, również członków obecnego gabinetu, nie ma planu zniesienia czy generalnej przebudowy popiwku. Wzajemne zadłużenia przedsiębiorstw, czemu poświęcono jedno zdanie w założeniach, mają być likwidowane przez publiczny handel długami - to za mało nawet dla wielkiego optymisty. Odnoszę wrażenie, że tego zagadnienia rząd nie może czy nie chce rozwiązać, dając w zamian jedyną receptę w postaci prywatyzacji. Dotychczasowe doświadczenia w tej właśnie dziedzinie, przedłużający się chaos likwidacyjny, apatia, niewiara i beznadziejna kondycja finansowa pracowników najemnych powodują, że trzeba wątpić w skuteczność tej i tylko tej drogi uzdrowienia polskiego przemysłu. Zapowiadana restrukturyzacja przemysłu nie dochodzi do skutku z braku środków oraz kierunków oczekiwanych przemian. Dochodzi do paradoksalnych sytuacji, gdzie dyrektorzy przedsiębiorstw zadają sobie pytanie, czy walcząc o dobre wyniki nie są przypadkiem postrzegani jako prowadzący politykę antyrządową.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#AnnaBańkowska">Szanowne Panie i Panowie Posłowie! Opanowaliśmy już do perfekcji bogate słownictwo służące określaniu celów, którym ma sprostać polityka społeczna. Tymczasem zupełnie nieskutecznie działamy w zakresie likwidacji najdotkliwszego kosztu transformacji, jakim jest bezrobocie. Nie można pocieszać się tym, jak dzisiaj mówił minister Kropiwnicki, że bezrobocie nie przekroczy 20%. To przecież przerażający wskaźnik. I obojętnie, jak twórczo na ten temat będą wypowiadać się różne ugrupowania polityczne chcące umniejszyć wagę tego problemu, co miało miejsce podczas dzisiejszej nocnej debaty, jest to dramat dla milionów ludzi.</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#AnnaBańkowska">Nie wierzę, że będziemy w stanie zapobiec bezrobociu dzięki robotom publicznym i pracom interwencyjnym bez zmiany dotychczasowych zasad ich finansowania. Samorządy lokalne nie mają na ten cel pieniędzy. Dlatego też, mimo iż pani premier krytykuje postawę bezrobotnych, wskazuje, że przyjmują bierną postawę pozostając na zasiłku, trzeba jasno powiedzieć: większość bezrobotnych nie ma innego wyjścia.</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#AnnaBańkowska">Popieram zatem, aby w budżecie były zagwarantowane środki na aktywną walkę z bezrobociem - minimum w wysokości 15% środków Funduszu Pracy. Sądzę, że z tych samych względów, w trosce o los bezrobotnych, znajdzie akceptację podwyższenie z 2 do 3% składki na Fundusz Pracy oraz będzie zrealizowany pomysł utworzenia funduszu gwarancji roszczeń pracowniczych. Wprawdzie podwyższy to koszty zakładów, ale zagwarantuje ludziom odprawy przy zwolnieniach. Wierzę, że uda się to osiągnąć właśnie dlatego, że Wysoka Izba - jak do tej pory - najchętniej podwyższa różnego rodzaju opodatkowania przedsiębiorstw. Jestem głęboko przekonana, że najgorszy los czeka tych bezrobotnych, którzy stracą prawo do zasiłków. Znając realia pomocy społecznej, nietaktem i nieuczciwością jest zapewnianie tych ludzi, że zamiast tego zasiłku otrzymają pomoc społeczną. Na to po prostu brak pieniędzy. Pomoc społeczna zalega z tak podstawowymi świadczeniami jak dopłaty do mieszkań. W moim województwie bydgoskim ludzie czekają na nie już od lipca. Rodzi to dramaty ludzkie, nie zwalnia rządu z odpowiedzialności. Skąd zatem te instytucje wezmą pieniądze na zasiłki rekompensujące utracone zasiłki dla bezrobotnych? Wątpię również w zapowiedź, że pomoc społeczna będzie nakierowana na usamodzielnianie ekonomiczne rodzin, skoro dzisiaj nie ma środków na pożyczki zarówno z pomocy społecznej, jak i Funduszu Pracy. Nie łudźmy się. Dobre intencje, w które wierzę, pracowników resortu pracy, bez pieniędzy, nie rozładują tego problemu. Dlatego chciałabym wiedzieć, jak rząd zamierza zrealizować pkt 44 założeń, mówiący o pomocy dla bezrobotnych tracących prawo do zasiłku. Nie może być tak, że uznaje się gminy za dotknięte strukturalnym bezrobociem, a nie ma określonych z tego tytułu „korzyści” dla ludzi. Od ostatniej decyzji Rady Ministrów minęły dwa miesiące, a nadal nie są rozstrzygnięte podstawowe kwestie dotyczące przedłużonych zasiłków i zasad przyznawania wcześniejszych niepełnych emerytur oraz środków na inwestycje infrastrukturalne. To przeraża bezrobotnych i ludzi „na wypowiedzeniach”. Nie do zaakceptowania jest zapowiedź wycofania się rządu z przyznawania prawa do emerytury po 35 i 40 latach pracy. Zapowiedź ta wywołuje panikę wśród ludzi pracujących w tych zakładach, które już upadają albo redukują zatrudnienie w wymiarze poniżej limitów wyznaczonych ustawą o grupowych zwolnieniach, tak samo, jak zapowiadana od dawna, a powtórzona na str. 27 modyfikacja systemu orzecznictwa inwalidzkiego. Skutkuje to już dzisiaj częstym, asekuracyjnym kierowaniem ludzi bardzo chorych na renty III grupy. Niepewność egzystencji wywołuje również zapowiedź obniżenia realnej wartości emerytur i rent, której nie mogę, oczywiście, zaakceptować.</u>
          <u xml:id="u-166.7" who="#AnnaBańkowska">Ponadto jestem wraz z klubem Sojuszu Lewicy Demokratycznej głęboko przekonana, że nadszedł najwyższy czas określenia minimum socjalnego oraz odejścia od deklaracji i zaproponowania konkretnych rozwiązań ustawowych, które moglibyśmy sensownie przedyskutować i zakończyć ten wieczny eksperyment na tych, którzy bez osłony socjalnej sobie nie poradzą. To nie demagogia, to po prostu fakt.</u>
          <u xml:id="u-166.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Włodzimierza Puzynę z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Następnym mówcą będzie poseł Władysław Wrona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#WłodzimierzPuzyna">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W głosach wielu moich przedmówców pojawiło się zatroskanie i pewna trwoga, ponieważ - jak twierdzą - dzisiejsza reforma, którą od trzech lat wspólnie staramy się przeprowadzić - ku szczęśliwemu rozwojowi naszej ojczyzny - charakteryzuje się - w ich mniemaniu - tym, że odebrała ludziom równe szanse, równe szanse, do których przywykliśmy w czasach niedawno minionych, w czasach, które dziś wielu moim przedmówcom wydają się pod tym względem złotym wiekiem. Otóż wydaje mi się, że nic bardziej błędnego niż szukanie nadziei na lepszą przyszłość w równych szansach, bo nadzieja na rozwój nie polega na równych szansach, ale na umiejętności wygrywania szans, i myślę, że dzisiaj zyskaliśmy szansę wygrywania szans, których nie mieliśmy poprzednio. Cała bowiem sztuka - i cieszę się, że znajdujemy ten motyw w założeniach polityki rządu, przedstawionych dzisiaj przez panią premier - polega na umiejętności wygrywania szans. W założeniach polityki społeczno-gospodarczej rząd skupił się na rozważaniu tych problemów, które są najtrudniejsze i które wymagają inwencji i największego nakładu sił, czyli na tych dziedzinach, w których szans wygrywać jeszcze nie umiemy.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#WłodzimierzPuzyna">Sądzę jednak, że nie można tracić z pola widzenia i nie zwracać uwagi na to, że są takie dziedziny życia, w których możemy już się czymś poszczycić, i twierdzę, że taką dziedziną jest samorząd terytorialny, który jawi się jako jeden z kroków reformatorskich, który w naszej dzisiejszej rzeczywistości można uznać za sukces... Nie wszędzie, nie w odniesieniu do wszystkich, ale globalnie to była metoda, która - rozpatrując to na płaszczyźnie reformowania kraju - usprawniła prywatyzację, nauczyła nas szybko, jak korzystać z przywilejów i zasad demokracji.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#WłodzimierzPuzyna">Działalność lokalna prowadzi do powstania nowych miejsc pracy, do szybszego, elastycznego rozwiązywania tych wszystkich problemów, które wiążą się z reformą w skali całego kraju. Wydaje mi się, że może gdyby rząd w tych założeniach wyraźniej i bardziej zdecydowanie odważył się na podkreślenie i wykorzystanie tych atutów, wynikających z wygranej szansy samorządowej, i w większym stopniu w tym kierunku rozbudowywał swoją politykę - choćby rozwiązywania problemów bezrobocia, problemów socjalnych czy problemów strukturalnych drobnego przemysłu na gruncie lokalnym - to nasze założenia czy perspektywy byłyby wyraźniejsze i lepsze.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#WłodzimierzPuzyna">W ogóle wydaje mi się, że jest już pora - i mamy na to dowody - by zacząć uprawiać marketing wygranych szans, gdyż w wygranych szansach jest nadzieja na lepszą przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#DariuszWójcik">Głos zabierze pan poseł Władysław Wrona z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie poseł Jacek Pawelec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#WładysławWrona">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Przedłożony z trzymiesięcznym opóźnieniem program rządzącej koalicji odznacza się przede wszystkim przemilczeniem popełnionych w ciągu trzech lat błędów, powstałych wskutek kierowania się kolejnych ekip rządowych ideologią fundamentalizmu liberalnego. Okazało się, że nowe partie, które dołączyły do koalicji Unii Demokratycznej i Kongresu Liberalno-Demokratycznego nie zdołały dokonać zmian w charakterze liberalnej polityki społeczno-gospodarczej. Rząd, podobnie jak poprzedni, prowadzi z uporem gospodarkę „błędnej busoli” fundamentalizmu liberalnego. Nie ma zmiany ani w kierunkach, ani w metodach rządzenia w stosunku do ostatnich trzech lat. Jest zmiana tylko w retoryce, w prezentacji niektórych spraw. Na tym właśnie polega trudność oceny. Retoryka jest pełna kompromisów na rzecz społecznej gospodarki, a fakty świadczą o fundamentalizmie liberalnym, tj. o uzależnieniu gospodarki od kaprysów „niewidzialnej ręki” rynku.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#WładysławWrona">Rząd zbudował sobie pancerną osłonę ideologiczną z prywatyzacji. Próbuje zepchnąć wszystkich potencjalnych dyskutantów na płaszczyznę przeciwników prywatyzacji. Etykieta przeciwnika prywatyzacji kwalifikuje dyskutanta jako przeciwnika gospodarki rynkowej. W tym klimacie wciągnięcie dyskutantów do krytyki prywatyzacji jest metodą pokonania przeciwników w dyskusji. Jest to typowe w sytuacji, kiedy stosuje się zasadę prymatu ideologii w dyskusji nad gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#WładysławWrona">Prywatyzacja jest pierwszym i najważniejszym celem bez względu na skutki. W swym liberalnym zapale prywatyzacyjnym rząd nie postrzega nawet, że tworzy sztuczną pułapkę dla władz państwa, a więc dla siebie i dla Sejmu. Sprywatyzowane zakłady płacą wielokrotnie mniejsze podatki, a nie pomniejszają wydatków budżetowych. Jeśli gospodarka zostanie sprywatyzowana według recepty rządowej, budżet państwa zmniejszy się do rozmiarów uniemożliwiających funkcjonowanie państwa. Program rządowy nie tworzy pozabudżetowych sposobów finansowania działalności, która obecnie finansowana jest z budżetu państwa. Jednocześnie przez masową prywatyzację rząd może stracić panowanie nad budżetem. Polskie Stronnictwo Ludowe pragnie jeszcze raz zaakcentować tezę, że prywatyzacja zarządzania jest potrzebna i możliwa natychmiast, ale prywatyzacja własności powinna być dokonywana w taki sposób, aby nie doprowadziła do wywłaszczania społeczeństwa na rzecz kapitału spekulacyjnego, lecz służyła aktywizacji ludzkiej i akumulacji modernizacji gospodarki w długim okresie.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#WładysławWrona">Cechą znamienną prezentowanego dokumentu jest dominacja procedur nad rzeczywistym programem. Rząd nie wie, co ma zrobić z zadłużeniem przedsiębiorstw i z zatorami, aplikuje więc Sejmowi do dyskusji procedury prywatyzacji. Nie ma programu i polityki przemysłowej, ale są procedury prywatyzacji przedsiębiorstw. Nie ma programu i polityki rolno-żywnościowej, ale są zapowiedzi stworzenia różnych procedur. Jest to typowe dla metod rządzenia w ostatnich trzech latach. Ten sposób myślenia wynika z fundamentalizmu liberalnego. Brak polityki przemysłowej jest znamieniem liberalizmu. Tak na przykład cały proces prywatyzacji i sprzedaży akcji podporządkowany jest bieżącym potrzebom budżetu. W ten sposób „przejadany” jest na bieżąco zgromadzony w przeszłości majątek. Tymczasem niezbędne jest, aby dochody z prywatyzacji sprzedaży akcji przeznaczać na modernizację gospodarki społecznej i prywatnej.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#WładysławWrona">Retoryka przedłożonych założeń jest antyrecesyjna, prorozwojowa i proaktywizacyjna. Jest to postęp w stosunku do lat poprzednich. Powstaje jednak problem, w jakim stopniu tej retoryce odpowiadają programowe realia. Otóż założenia zakładają przede wszystkim stan permanentnej rewolucji organizacyjno-własnościowej. Około 600 wielkich przedsiębiorstw przeznaczonych do powszechnej prywatyzacji ma być przekazane jakimś bliżej nie znanym zagranicznym firmom zarządzającym. Przedsiębiorstwa poniżej 1000 zatrudnionych mają być oddane w zarządzanie jakimś bliżej nie określonym, wyłonionym w niezupełnie jasny sposób zarządom, w zamian za docelową gratyfikację w postaci 20% akcji. Już ten fakt, że obecna kadra kierownicza tych dwu kategorii przedsiębiorstw programowo jest eliminowana na rzecz nie określonych, wyłanianych w niejasny sposób firm zarządzających, stworzy koncentrację destabilizacji, która przekreśli retorykę prorozwojową, a pogłębi recesję. Kto w tej sytuacji ma inwestować, dbać o zakład? Taka atmosfera może tylko rozbudzić chęć spekulacji.</u>
          <u xml:id="u-170.5" who="#WładysławWrona">Na pełną akceptację zasługuje stwierdzenie rządu, że głównym celem jest przezwyciężenie recesji. Mają temu służyć: świadome oszczędzanie i bodźce do atrakcyjnej lokalizacji oszczędności w postaci zakupu akcji oraz realizacji własnych inwestycji. Z tą słusznie definiowaną strukturą celów i sposobów pozostają w sprzeczności:</u>
          <u xml:id="u-170.6" who="#WładysławWrona">— Zapowiedziany znaczny wzrost podatków od dochodów osobistych, podatków podwyższanych przez zamrożenie progów opodatkowania oraz przez wprowadzenie 50% wskaźnika opodatkowania dochodów osobistych; zmniejszy to dochody ludności, a więc ograniczy możliwość oszczędzania.</u>
          <u xml:id="u-170.7" who="#WładysławWrona">— Utrzymanie wysokiego wskaźnika ryzyka zakupu akcji. Gdyby zamiast darmowego rozdawnictwa akcji premiowano ich zakup przez dodanie obywatelowi do jednej zakupionej akcji drugiej akcji państwowej, można byłoby spodziewać się, że bodźce do zakupu akcji będą silniejsze. W obecnym systemie zakup akcji jest mało przekonujący dla obywateli. Należałoby natomiast rozważyć zasadę, w myśl której każdy obywatel miałby prawo dostać kilka akcji pod warunkiem, że wykupi określoną liczbę akcji. Ta zasada mogłaby wywołać trend do oszczędzania na rzecz akcji. Ten rodzaj prywatyzacji dałby środki na modernizację, prywatyzacja nie byłaby bezpłodna, nie groziłaby deprywacją majątku.</u>
          <u xml:id="u-170.8" who="#WładysławWrona">— Niejasne zasady gospodarowania środkami uzyskanymi z tytułu prywatyzacji. Te środki powinny być przeznaczone na modernizację, a tymczasem przeznacza się je na działalność bieżącą.</u>
          <u xml:id="u-170.9" who="#WładysławWrona">— Mało precyzyjne zasady udzielania gwarancji, kredytów zagranicznych, polskim przedsiębiorstwom. Niczego nowego w tej kwestii się nie dowiadujemy.</u>
          <u xml:id="u-170.10" who="#WładysławWrona">Założenia nie zawierają też spójnej koncepcji zachęcania kapitału zagranicznego do inwestowania w Polsce. Odnosi się wrażenie, że w tej kwestii rząd nie ma żadnej strategii, nie wie, do czego chce przyciągnąć kapitał zagraniczny, a co chce rezerwować dla kapitału krajowego. W tej mierze dominują procedury nad programem. Nie będzie to sprzyjać prawidłowej restrukturyzacji. Nie można zapewnić prawidłowego funkcjonowania gospodarki narodowej nie mając wizji tej gospodarki na różnych etapach. Nie można wszystkiego pozostawić niewidzialnej ręce wolnego rynku.</u>
          <u xml:id="u-170.11" who="#WładysławWrona">Forma zaproponowania programu rządowego w postaci założeń do polityki na 1993 r. pozwala rządowi zrobić unik od obowiązku prezentacji programu wynikającego ze stowarzyszenia Polski z EWG. Przy tej kwestii zaczyna bić zegar obniżki cła importowego. Jeśli w określonym czasie polski przemysł nie zmodernizuje się, przemysł zagraniczny wyprze go całkowicie z polskiego rynku. Trzeba w tej kwestii wychodzić do świata z wielką inicjatywą, aby sprostać wyzwaniu sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-170.12" who="#WładysławWrona">Rząd deklaruje ograniczenie inflacji. Jest to bardzo cenna deklaracja. Z deklaracją tą jednak pozostają w sprzeczności trzy propozycje postanowień.</u>
          <u xml:id="u-170.13" who="#WładysławWrona">Po pierwsze, wspomniany wzrost opodatkowania dochodów osobistych ludności. Musi on wywołać roszczenia wzrostu płac, co będzie napędzać inflację. Jestem przekonany, że wzrost dochodów budżetu trzeba by zapewnić nie przez wzrost podatków od dochodów osobistych, ale przez ograniczenie sfery gospodarczej działalności nieewidencjonowanej. Tzw. drugi obieg, czyli obieg gospodarczy nie opodatkowany, rozszerzył się w Polsce do rozmiarów zagrażających stabilizacji dochodów państwa. Co więcej, spekulacja służąca omijaniu obowiązku podatkowego osiągnęła groźne rozmiary. Ci, którzy płacą uczciwie podatek, są w ogromnej mniejszości. W tej sytuacji zwiększanie podatku może powodować złe konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-170.14" who="#WładysławWrona">Po drugie, z celem ograniczania inflacji pozostaje w sprzeczności deklaracja rezygnacji z popiwku na rzecz mało precyzyjnych regulatorów płac. Tymczasem muszą funkcjonować skuteczne regulatory płac.</u>
          <u xml:id="u-170.15" who="#WładysławWrona">Po trzecie, ciągły popyt rządu na pożyczki bankowe utrzymuje zbyt dużą stopę procentową kredytu. To tworzy ważne źródło inflacji.</u>
          <u xml:id="u-170.16" who="#WładysławWrona">Rząd składa wiele obiecujących dla rolnictwa deklaracji. Deklaruje nawet oprocentowany w wysokości 20% kredyt rolny, nie przedkłada jednak jego całokształtu. W przeciwieństwie do doświadczeń krajów kapitalistycznych tworzy niejasne sytuacje co do gestii względem kredytów rolnych, wywołuje sztuczne skłócenie banków spółdzielczych obsługujących kredyty dla rolnictwa. Otoczką rolnictwa jest kurz, który rozdmuchuje sam minister rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-170.17" who="#WładysławWrona">Polskie Stronnictwo Ludowe wyraża pogląd, że przedłożone założenia nie gwarantują istotnych zmian w gospodarce i ożywienia gospodarczego. Powinny być skonfrontowane ze strategią, której nie ma. Proponuję nie przyjąć założeń jako rządowego programu. Rząd powinien prezentować program i strategię rozwoju. Dopiero na tym tle należy szczegółowo rozważyć sprawy na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-170.18" who="#WładysławWrona">Na zakończenie, pan poseł Niesiołowski dużo mówił o odwadze. Słyszałem, że pan poseł Niesiołowski kiedyś w nocy, jak nikt nie widział, próbował wysadzić pomnik w powietrze, ale to nie świadczy o tym, że pan Niesiołowski ma receptę na wszystko, choć jest najbardziej przemądrzałym posłem na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-170.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Jacka Pawelca z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie poseł Stanisław Zając.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#JózefJacekPawelec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Muszę na wstępie powiedzieć, że przemówienie pani premier wywarło na mnie znacznie lepsze wrażenie niż lektura założeń. Są one jednak dokumentem i w związku z tym są wiążące. Z tego przemówienia warto podkreślić może chociaż jeden moment. Wreszcie usłyszeliśmy, iż zostanie wzmocniony aparat ścigania, że wprowadzi się nowe formy działań operacyjnych w postaci świadka koronnego, a być może prowokacji i innych elementów.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#JózefJacekPawelec">Teraz kilka zdań, kilka uwag o tych dwóch dziedzinach omówionych w założeniach, na których znam się trochę, tzn. o nauce i obronności. Zacznę od obronności.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#JózefJacekPawelec">Żeby nie być posądzonym o czarnowidztwo, wskażę na elementy pozytywne. Przyjemnym momentem jest to, że mówi się tu po raz pierwszy o pewnych liczbach, że wskazuje się, że np. 3–4% budżetu będzie przeznaczone na naukę, że wraca się do współpracy ze Wschodem, że podkreśla się potrzebę niektórych form przekształceń w przemyśle obronnym. Takie jednak stwierdzenia, jak np. że decydującym czynnikiem naszej obronności jest wojsko, budzą we mnie sprzeciw. Gdybyśmy mieli armię zawodową, 300 mld dolarów rocznie, można by coś takiego powiedzieć. Nasz cherlawy pobór, brak broni, milion, który wczoraj w głosowaniu nad emeryturami zabraliśmy każdemu oficerowi, to wszystko wskazuje, że wojsko może być najwyżej elementem systemu obronnego, zbrojnym ramieniem. Decydującymi natomiast czynnikami będą zawsze poziom świadomości obronnej w społeczeństwie oraz odpowiedni system administracyjno-gospodarczy w państwie. Minister, moim zdaniem, nie powinien popełniać takich pomyłek.</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#JózefJacekPawelec">Druga sprawa. Będziemy kontynuować dostosowywanie zdolności produkcyjnych do potrzeb armii. Znamy te potrzeby. Dwa samoloty Iryda, czyli co? Cały ten przemysł ulegnie likwidacji. Po co w takim razie rozbudowujemy armię, tworzymy czwarty okręg, tworzymy te nowe piony Ministerstwa Obrony Narodowej? Czyżby dla posad?</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#JózefJacekPawelec">Nauka wojskowa - dalej się mówi - dźwignie armię. Gdybyśmy mieli dobrze rozwinięty przemysł, bazę badawczą - być może tak by było; ale jest przecież inaczej: o zamówieniach już mówiłem, o rynkach powiem - zostały zamknięte, te, które dawniej były. Na tajnej liście negatywnej widnieje 15 państw, to te, do których nie wolno nam eksportować broni. Dlaczego się tego nie mówi w założeniach? W jaki sposób mamy obronić ten przemysł i dźwignąć siłę armii, jeśli dopuszczamy do takich faktów?</u>
          <u xml:id="u-172.5" who="#JózefJacekPawelec">Kolejny moment. Będą utrzymywane potencjały obronne. Pytam: po co? Wojny w najbliższych latach nie będzie, a za 10 lat te potencjały będę się nadawały na śmietnik. Po co wydawać 3 bln zł rocznie? Ryzyko, owszem - jest, ale na coś trzeba się zdecydować. Od 3 lat nie możemy stworzyć agencji mienia wojskowego. Potencjały - nie możemy się ich pozbyć. Pieniędzy z budżetu nie mamy. No więc co - rozłożyć ręce, tak by z tego wynikało. „Rzeczpospolita” podaje, że w ciągu ostatnich 5 lat wydatki na technikę spadły trzykrotnie, z 36% do 12%, tymczasem wydatki na konsumpcję wzrosły dwukrotnie. Nie można przecież tego stanu akceptować. W tych założeniach powinna być na to jakaś odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-172.6" who="#JózefJacekPawelec">Mówi się w założeniach o współpracy z NATO. Pytam: z kim? Byliśmy niedawno w Bundestagu, pytaliśmy. Odpowiedziano grzecznie, ale kategorycznie - nie może być współpracy z Niemcami. Nie pozwala na to prawo i Niemcy nie widzą w tym żadnego interesu. Kogo więc chcemy mamić tymi zwietrzałymi hasłami? Zgadzam się tu z przedmówcami, że założenia stanowią w wielu miejscach zlepek PRL-owskich pomysłów w stylu Komisji Planowania.</u>
          <u xml:id="u-172.7" who="#JózefJacekPawelec">Kilka słów o nauce. Znów z przyjemnością odnotowuję takie stwierdzenia, że będzie się szukało pozabudżetowych środków finansowania, wymienia się tam strategiczne programy badawcze itd. Ale kolejny akapit, w którym się mówi, że będziemy kontynuować politykę finansowania nauki, znów budzi mój sprzeciw. Gdybyśmy tu odnieśli jakiś sukces, miałoby sens wyrażenie „kontynuować”, ale przecież w ostatnim roku 30% naukowców wyemigrowało z kraju - czy o tę kontynuację nam chodzi? Dalej mówi się o nowym systemie wdrażania rozwiązań, podkreślam słowo „rozwiązań” - teraz takie modne. System może i nowy, choć się go nie określa, ale „wdrażanie” kojarzy się jak najgorzej z całym 45-leciem PRL. Nie wiem, co tu się z czym chce kojarzyć.</u>
          <u xml:id="u-172.8" who="#JózefJacekPawelec">Wymienia się pięć kierunków strategicznych - zdrowie, rolnictwo, edukacja, policja, wojsko. Co nam dają badania naukowe dotyczące edukacji czy policji? Co nam da kolejna reforma szkolnictwa? Dlaczego nie mówi się przynajmniej o matematyce czy informatyce, w których to dziedzinach mamy kontakt ze światem i moglibyśmy w nich odnieść sukces.</u>
          <u xml:id="u-172.9" who="#JózefJacekPawelec">Jedynym ozdobnikiem, jaki dostrzegłem w całym tym rozdziale, są „nisze technologiczne” i „efekty odroczone” - słownictwo iście godne dysertacji naukowej.</u>
          <u xml:id="u-172.10" who="#JózefJacekPawelec">Jeszcze uwaga trochę osobista. Otóż w ostatnim „Wprost” przeczytałem wypowiedź pana wicepremiera Łączkowskiego - którego niezwykle cenię - wypowiedź, że to, co jest wspólne dla takich ugrupowań, jak KPN, partia Leppera, partia Tymińskiego (dziękuję za doborowe towarzystwo), to odwoływanie się do ludzi najbardziej zagubionych i szukanie objaśnień najprostszych, wskazujących, że winę za wszystko ponosi komuna, Żydzi i złodziejskie mafie.</u>
          <u xml:id="u-172.11" who="#JózefJacekPawelec">Otóż, panie premierze, nie używałem tych epitetów ani teraz, ani w przeszłości, a jednak chyba wykazałem miałkość omawianego dokumentu. Są to tylko słowa, ale jeśli już w obszarze słów jest tyle wątpliwości, to co sądzić o fazie realizacji, która jest wielokrotnie trudniejsza? Pozostawiam to do przemyślenia autorom projektu i Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-172.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Zająca z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. O przygotowanie się proszę pana posła Jerzego Wiatra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#StanisławZając">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Zabierając głos w dzisiejszej debacie nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej rządu, chcę podzielić się kilkoma własnymi uwagami oraz przekazanymi mi spostrzeżeniami wyborców i instytucji. Uwagi te dotyczą przewidzianych w założeniach kierunków działań w zakresie ekologii, ściślej: polityki ekologicznej państwa.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#StanisławZając">Zagadnienia te są szczególnie istotne wobec postępującej degradacji środowiska i z uznaniem należy przyjąć założenia rządu mówiące o specjalnym znaczeniu wszelkich inicjatyw zmierzających do ochrony środowiska naturalnego. Ten ze wszech miar właściwy kierunek przewidzianych poczynań nie może jednak zwalniać od stwierdzenia, że przedstawione kierunki polityki ekologicznej w 1993 r. są bardzo ogólnikowe, a niejasność i płynność użytych określeń rodzi uzasadnioną wątpliwość co do możliwości ich rzeczywistej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#StanisławZając">Osiągnięcie założonych celów wymagać będzie wielkich nakładów inwestycyjnych i dużego zaangażowania w wykorzystanie bezinwestycyjnych możliwości ograniczenia zanieczyszczania środowiska i ograniczenia dalszej degradacji środowiska. Dofinansowaniu inwestycji w zakresie ochrony środowiska ma służyć fundusz ekologiczny. Gromadzi on środki finansowe z opłat za korzystanie ze środowiska i z kar za naruszanie przepisów mówiących o jego ochronie. Obecnie występują duże trudności z wyegzekwowaniem należności od użytkowników - to wymaga radykalnego i skutecznego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#StanisławZając">Na przykład w woj. krośnieńskim wpływy z kar wynoszą dotychczas 34%, natomiast z opłat - 75%. Kwoty uzyskane z kar i opłat powinny pozostać do wykorzystania w danym województwie, co nie wymaga szerszego uzasadnienia. Dla podkreślenia realności wykonania przyjętych założeń bardzo istotne jest dodanie słowa „konsekwentne”, czyli uzupełniając zdanie, tak by to brzmiało: „zasady ekorozwoju realizowane będą poprzez konsekwentne egzekwowanie wymagań ochrony środowiska w każdej działalności gospodarczo-społecznej”. Będzie to realne, gdy interes społeczny i polityczny nie zwycięży ekologii.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#StanisławZając">Przechodząc do analizy zadań priorytetowych, uwzględniam oczywisty fakt, że stan środowiska nie jest sprawą obojętną dla zdrowia człowieka. Niszczenie środowiska naturalnego odczuwane jest w wielu krajach jako osobiste zagrożenie i takie rozumienie tych zagadnień winno mieć pełną akceptację - nie tylko nas wszystkich, ale również winno znaleźć odzwierciedlenie w koniecznych uregulowaniach prawnych.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#StanisławZając">Zadaniem o szczególnym znaczeniu jest planowana rozbudowa zbiorników wodnych w celu zmniejszenia deficytu czystej wody. Zadanie to jest w pełni uzasadnione, ale wydaje się mało realne wobec olbrzymich kosztów tego rodzaju inwestycji. Posłużę się przykładem z bliskiego mi terenu, a mianowicie zbiornik Klimkówka na rzece Ropie budowany jest już od ponad 10 lat. Budowa oczyszczalni - oczywiście tak, ale przede wszystkim budowa wiejskich oczyszczalni ścieków, szczególnie na terenach nie zdegradowanych pod względem biologicznym. W kontekście tych rozważań jest rzeczą niezrozumiałą, dlaczego nie porusza się problemu rozbudowy istniejących oczyszczalni ścieków o trzeci stopień oczyszczania, to znaczy usuwania związków fosforu i azotu. W ostatnich latach zaobserwowano wzrost zawartości tych związków w rzekach, szczególnie poniżej oczyszczalni.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#StanisławZając">Od lat zapowiada się wprowadzenie programów, których celem byłoby zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów przemysłowych i komunalnych. I dalej ten problem nie jest rozwiązany. Ogromna ilość odpadów nie ulega biodegradacji.</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#StanisławZając">W założeniach programowych zauważono szczególnie istotny problem, jakim jest bezwzględna konieczność edukacji ekologicznej społeczeństwa. Stan tej wiedzy jest jeszcze niedostateczny i nieadekwatny do szkód, jakie wskutek nieposzanowania przyrody wyrządzane są społeczeństwu. Należy dążyć do podnoszenia świadomości społeczeństwa i osobistej odpowiedzialności każdego człowieka za ochronę środowiska i jego zasobów w miejscu pracy, zamieszkania i wypoczynku. Europa to wielki ekosystem, którego centrum stanowi Polska. Współpraca międzynarodowa w zakresie ochrony środowiska naturalnego to cel na najbliższą przyszłość. Rozpoczęto realizację tych zadań, ale bezwzględnie konieczne jest ich kontynuowanie. W związku z wykazanym napływem zanieczyszczeń z terenu Czechosłowacji Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska prowadzi badania w ramach monitoringu powietrza. Z braku środków budżetowych odstąpiono od zainstalowania stacji automatycznych. Należy dążyć do wzmocnienia systemu kontroli i ostrzegania, jeśli chodzi o napływ zanieczyszczeń spoza granic Polski. Dotyczy to nie tylko powietrza, ale również wody i odpadów. Należy wzmóc aktywność służb dyplomatycznych i organów ochrony środowiska ukierunkowaną na zabezpieczenie polskich interesów narodowych. Polska powinna aktywnie uczestniczyć w pracach organizacji międzynarodowych, a także w realizacji postanowień międzynarodowych konwencji i porozumień w zakresie ochrony zasobów przyrody. Potrzebny jest dialog człowieka z przyrodą.</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#StanisławZając">Jedną z takich form współpracy człowieka z przyrodą jest rolnictwo ekologiczne. Niskie zużycie środków chemicznych w polskim rolnictwie stwarza szansę celowej polityki rozwoju i promocji żywności ekologicznej. Polska powinna podjąć działania w celu zajęcia odpowiedniego miejsca na rynku zdrowej żywności. Rolnictwo zintegrowane i ekologiczne powinno być szczególnie popierane w ramach polityki rolnej rządu, a także poprzez władze regionalne i lokalne. Należy podjąć radykalne kroki prowadzące do ograniczenia produkcji żywności na terenach skażonych substancjami toksycznymi i do przeprofilowania rolnictwa na tych terenach.</u>
          <u xml:id="u-174.9" who="#StanisławZając">Realizacja zadań określonych jako priorytetowe w 1993 r. wymaga zakończenia prac nad nowelizacją wielu ustaw ekologicznych. Wystarczy, że wspomnę Prawo wodne. Prawo człowieka do godnego życia, a jest to jednym z zasadniczych celów przedłożonych założeń, nie będzie spełnione m. in. bez czystego środowiska naturalnego. Człowiek niszcząc naturę, niszczy samego siebie. Musimy mieć tego świadomość.</u>
          <u xml:id="u-174.10" who="#StanisławZając">Na koniec chcę się odnieść do wystąpienia pana posła Wrony. Nie wiem, co w wystąpieniu mojego kolegi klubowego pana posła Niesiołowskiego wzbudziło u niego takie emocje. Czyżby stwierdzenie, że PSL jest przechowalnią kryptokomunistów, tak bardzo na niego podziałało? Prawda sama się broni.</u>
          <u xml:id="u-174.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Wiatra z Klubu Parlamentarnego Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie poseł Piotr Polmański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sytuacja nauki i szkolnictwa wyższego od pewnego czasu jest tak dramatyczna, że wywołuje protesty społeczne, zwłaszcza protesty uczonych. Kilka miesięcy temu senat mojej uczelni, Uniwersytetu Warszawskiego, w liście do posłów i senatorów zwracał się o pomoc w tej sprawie, poddając zarazem bardzo ostrej krytyce politykę ówczesnego ministra edukacji narodowej. Mnożą się protesty uczonych, rektorów, innych przedstawicieli świata nauki. Środowisko naukowe przyjmie, jak sądzę, założenia z rozczarowaniem. Z rozczarowaniem tym większym, że od rządu pani Hanny Suchockiej, która sama wyszła ze środowiska naukowego, można było oczekiwać choćby zarysu nowej polityki wobec nauki i szkolnictwa wyższego. Takiej nowej polityki nie ma. Są puste hasła, jest wykaz pięciu ogólnikowo nazwanych dziedzin, które mają uzyskać preferencje. Określenie „pustosłowie”, które już padło pod adresem tego dokumentu, odnosi się w pełni do tzw. polityki naukowej.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#JerzyWiatr">Na naukę nie ma pieniędzy. Nigdy dotąd, w każdym razie nigdy w okresie mojej wieloletniej pracy w szkolnictwie wyższym i w instytucjach naukowych, sytuacja nie była aż tak zła, chociaż były oczywiście lata gorsze i nieco lepsze. Rozumiem trudną sytuację budżetu państwa. Doceniam to, co w ostatnich latach zostało zrobione dla uwolnienia nauki i szkolnictwa wyższego z politycznych i administracyjnych pęt, które w przeszłości ograniczały swobodę badań i nauczania. Trzeba jednak zadać kilka zasadniczych pytań:</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#JerzyWiatr">Po pierwsze, dlaczego rząd, który ma środki na coraz bardziej rozbudowaną biurokrację, administrację państwową, nie ma środków na badania. Pamiętam czasy, 10 czy 11 lat temu, kiedy pensja profesora zwyczajnego na wyższej uczelni stanowiła około 2/3 uposażenia ministra. Dziś stanowi nie więcej, a raczej mniej niż 1/3. Adiunkt wyższej uczelni, a więc człowiek z doktoratem, od którego oczekujemy, że w ciągu 9 lat, przy jednoczesnym intensywnym wykładaniu, uzyska habilitację, zarabia mniej więcej tyle, ile wynosi średnia pensja krajowa, mniej niż średniej rangi urzędnik w ministerstwie czy w innym urzędzie państwowym. Czy rząd uważa, że jest to stan normalny? Czy rząd ma zamiar utrzymać tego rodzaju dysproporcje?</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#JerzyWiatr">Po drugie, szkoły wyższe i instytuty naukowe mają coraz większe trudności z utrzymywaniem kontaktów zagranicznych, przy czym mówię tutaj wyraźnie, że idzie tym razem o trudności nie natury politycznej, jak w przeszłości, tylko o prozaiczne trudności natury finansowej. Czy rząd sądzi, że nauka polska będzie mogła utrzymać dotychczasowy poziom, nie mówiąc już nawet o jego podniesieniu, jeżeli zostanie odcięta od nauki światowej, i czy młodsi pracownicy - bo to dotyczy zwłaszcza młodych pracowników naukowych - będą w stanie zastąpić odchodzących z konieczności profesorów, jeśli nie będą mogli funkcjonować w normalnym obiegu międzynarodowego życia naukowego, a dzisiaj nie mogą, bo jest na to coraz mniej pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#JerzyWiatr">Po trzecie, trwa emigracja pracowników naukowych. O tym przed chwilą mówił pan poseł Pawelec. Ta emigracja nie jest jak niegdyś powodowana względami politycznymi, i bardzo dobrze. Drenaż mózgów pociąga jednak za sobą te same konsekwencje, niezależnie od tego, czy jest wynikiem praktyk biurokratycznych i politycznych represji, czy też jest wynikiem całkiem pospolitej biedy. Czy rząd bada te sprawy? Czy rząd ma jakiś pogląd na ten temat? Czy rząd wie, jak temu przeciwdziałać?</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#JerzyWiatr">Po czwarte, to nie tylko emigracja, lecz ucieczka z zawodu. W kraju, po raz pierwszy, odkąd pamiętam, są teraz kierunki na mojej uczelni - i nie tylko na mojej uczelni - na Uniwersytecie Warszawskim, na których są wolne etaty asystentów i adiunktów, bo ludzie odchodzą, a inni, młodzi ich koledzy do tej pracy na tych warunkach nie przychodzą. To zjawisko zresztą nasiliło się po tym, gdy od dawna zapowiadana podwyżka płac dla pracowników naukowych okazała się, powiem brutalnie, żałosnym fiaskiem, zawiodła oczekiwania.</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#JerzyWiatr">Chciałbym, by rząd wziął pod rozwagę system finansowania badań naukowych. Jest to system wysoce zbiurokratyzowany. Komitet Badań Naukowych - w głębokim moim odczuciu - nie spełnia swoich zadań. Ta biurokratyczna struktura odpowiada za nietrafne - czasami także dlatego nietrafne, że motywowane politycznymi kryteriami - decyzje dotyczące rozdziału zbyt szczupłych środków. Likwidacja Komitetu Badań Naukowych nie tylko spowodowałaby oszczędności budżetowe, ale - co najważniejsze - pozwoliłaby na to, by środki kierowane bezpośrednio do uczelni i instytutów naukowych były rozdzielane przez samo środowisko naukowe, a nie przez biurokrację, która ma ozdobną czapkę w postaci pewnej liczby profesorów zasiadających w Komitecie Badań Naukowych.</u>
          <u xml:id="u-176.7" who="#JerzyWiatr">Uważam, że sposób ujęcia, a raczej pominięcia dramatycznej sytuacji nauki jest jeszcze jednym dowodem, iż należy podjąć decyzję o odrzuceniu założeń, i uważam, że Wysoka Izba powinna rozważyć przeprowadzenie poważnej dyskusji na temat sytuacji w nauce i szkolnictwie wyższym, a także kierunków przyszłej polityki naukowej.</u>
          <u xml:id="u-176.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Polmańskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Następnym mówcą będzie poseł Witold Białobrzewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#PiotrPolmański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! To, co chcę powiedzieć w dzisiejszej debacie, jest być może dosyć luźno związane z oceną Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r., ale dotyczy rzeczywistości, w której poruszamy się wszyscy od 3 lat, i koresponduje - jak mi się wydaje - z wieloma wystąpieniami moich poprzedników.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#PiotrPolmański">Otóż rozmawiałem ostatnio z młodym człowiekiem (do niedawna sympatykiem jednej z opozycyjnych partii) na temat oceny tego, co się dokonuje w Polsce od czerwca 1989 r. Mój rozmówca, student 3 roku psychologii, wysportowany i elegancko ubrany mężczyzna, mimo swojego młodego wieku okazał się człowiekiem doskonale zorientowanym w obecnej sytuacji społeczno-politycznej i dosyć trafnie - ku mojemu zaskoczeniu - formułującym wnioski i dokonującym oceny naszej rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#PiotrPolmański">Pytam go więc: Czy w jego odczuciu Polska zmierza we właściwym kierunku, czy może należałoby radykalnie zmienić kierunek reform, a może inaczej rozłożyć akcenty?</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#PiotrPolmański">Pan Andrzej, bo tak miał na imię mój rozmówca, odpowiada pytaniem na pytanie. A czy jest jakaś rozsądna alternatywa, która dawałaby z jednej strony szansę rozwoju Polski w kierunku szybkiego przechodzenia do gospodarki rynkowej, a z drugiej - odpowiadałaby pozytywnie na te wszystkie roszczenia i rewindykacje różnych grup społecznych, często słuszne i sprawiedliwe? Obaj byliśmy zgodni, że w obecnej sytuacji nie ma takiej alternatywy, bo być nie może. Młody człowiek zgodził się także z tezą, że skoro nie ma takiej alternatywy, to jest konieczny kompromis - kompromis tych sił politycznych, które chcą przeprowadzić Polskę przez trudny czas reform - i że podstawą takiego kompromisu powinno być uznanie, iż słuszne roszczenia społeczne nie mogą być dziś zaspokojone w całości z uwagi na wspólne dobro, jakim jest Rzeczpospolita. Przerywając mi, młody człowiek dodaje, iż nie można jednak tych żądań zignorować do końca - i o tym musi pamiętać każda władza. I tu także byliśmy zgodni, choć na pytanie, jak to zrobić, odpowiedź była już o wiele trudniejsza i niejednoznaczna.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#PiotrPolmański">Czy pan, panie pośle, nie uważa - pyta przyszły magister psychologii - że obecna scena polityczna w ogromnym stopniu utrudnia zawarcie takiego kompromisu, o którym wspominał pan wcześniej? Owszem, ja na to, ma pan rację. Obecnemu systemowi politycznemu Polski brakuje tego, co stanowi sedno demokracji, a mianowicie mechanizmu wyłaniania, ścierania się i mediacji, jeżeli chodzi o różnorodne poglądy. Ten mechanizm powinny tworzyć partie polityczne, ale przecież, jak panu wiadomo, społeczeństwo polskie po 45 latach trudnych doświadczeń żywi silną awersję do partii, a z kolei obecnie funkcjonujące partie mają zbyt słabe oparcie w społeczeństwie. W takiej sytuacji brak tego mechanizmu sprawia, że działa mechanizm partykularnych interesów poszczególnych partii i to jest dziś niebezpieczne dla Polski. Czy chce pan powiedzieć, że najważniejszym działem gospodarki jest polityka? Tak jest - odpowiedziałem - widząc zarazem zdziwienie na twarzy mojego rozmówcy. Zresztą jako człowiek zajmujący się psychologią, wie pan lepiej ode mnie - dodaję - że kiedy w ramach takiej czy innej polityki składa się obietnice bez pokrycia, kiedy politycy mali czy wielcy działają w wąsko rozumianym interesie, kiedy posługują się demagogią i populizmem - a przecież obecne trudności tworzą ku temu doskonały klimat - to jest to właśnie szczególnie niebezpieczne dla młodych struktur demokratycznego państwa prawa i podważa społeczny consensus dla reform. Widząc zrozumienie na twarzy studenta, ciągnę dalej ten wątek i pytam. Czy nie uważa pan, panie Andrzeju, że opozycja, której był pan do niedawna sympatykiem, powinna zdawać sobie sprawę z faktu, że bierze jednak na siebie część odpowiedzialności za los państwa, zwłaszcza jeżeli w okresie ustrojowej transformacji uderza w struktury tego państwa. Wejdę w słowo, panie pośle, i powiem, że nie wydaje mi się, aby cała opozycja miała tego świadomość, ale też dodam, że temu parlamentowi jako całości brakuje bardzo często zdrowego rozsądku. Ludzie to widzą. Odnoszę wrażenie - proszę mi wybaczyć, że to mówię - iż bardzo często działacie tak, jakby brakowało wam instynktu samozachowawczego, a przecież jesteście najwyższą władzą w państwie i reprezentacją narodu.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Do kogo pan to mówi?)</u>
          <u xml:id="u-178.6" who="#PiotrPolmański">Rozumiem, że polityka to trudna sztuka, ale okres adaptacji chyba już minął i to przede wszystkim niepokoi mnie, moich kolegów studentów, a myślę, że także znaczną część społeczeństwa. W tym momencie otwierają się drzwi biura poselskiego i starszy pan w okularach pyta: Czy mogę porozmawiać na temat emerytur górniczych? Ależ oczywiście - odpowiadam. Dziękując panu Andrzejowi za ciekawą rozmowę, zaczynam kolejną na temat założeń polityki społeczno-gospodarczej rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#DariuszWójcik">Pan poseł Witold Białobrzewski zabierze głos po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#komentarz">(Poseł Witold Białobrzewski: Byłem zapowiedziany.)</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, po przerwie; wiem, że był pan zapowiedziany. Nie wiedziałem, ile czasu będzie przemawiał poprzedni poseł. Przepraszam, ale muszę przestrzegać zasady ogłaszania przerwy, żeby posłowie mogli uczestniczyć w obradach w czasie, jaki został zapowiedziany.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#DariuszWójcik">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#PiotrKrutul">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi sekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#DariuszWójcik">Ogłaszam przerwę do godz. 22.30.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 21 min 58 do godz. 22 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#HenrykBąk">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#HenrykBąk">Kontynuujemy dyskusję nad wystąpieniem prezesa Rady Ministrów oraz nad Założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Witolda Białobrzewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Adam Sengebusch z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#WitoldBiałobrzewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Zając w swoim przemówieniu powiedział, że PSL jest przechowalnią wszystkich postkomunistów. Bardzo nas to cieszy, że możemy się na coś przydać i kogoś podszkolić, żeby nabrał rozumu. I bardzo mnie cieszy, że - jak pan poseł Kaczyński też powiedział w tej Izbie - „Solidarność” znowu nam podsyła swoich ludzi na przeszkolenie, żeby u nas mogli coś skorzystać. Jeżeli więc możemy się na coś przydać, to proszę nam podsyłać ich więcej.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#WitoldBiałobrzewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uważam, że bez rzetelnego obrachunku z tym, co było i co jest, nie da się odpowiedzialnie mówić o tym, co będzie. Mówimy o założeniach polityki społecznej i gospodarczej na rok przyszły, a trzeba pamiętać, że w wypadku rolnictwa główne decyzje zapadły już w tym roku. I nie muszę tego specjalnie podkreślać, bo dla rolników jest oczywiste, że w rok 1993 wejdziemy z kontem poważnie obciążonym. W każdym razie w naszych gospodarstwach decyzje co do przyszłego roku w dużym stopniu już zapadły. Zapadły one na polach, w chlewniach i w oborach. Zebraliśmy plony bardzo słabe, brakuje pasz, wskutek czego musi odbyć się redukcja pogłowia bydła i świń. Na zakup pasz z importu bardzo wielu rolników po prostu nie stać. Już dokonaliśmy bądź dokonujemy zasiewów ozimin pod zbiory w roku przyszłym. Ziarno pada w glebę chudą, źle „doprawioną”. Zabrakło nam pieniędzy na zakup nawozów mineralnych, często też na zakup kwalifikowanego materiału siewnego. Zostały więc użyte nasiona własne, które wskutek suszy nie wykształciły się jak trzeba i dlatego mają mniejszą wartość biologiczną. Tak wcale nie musiało być. Zapowiadano rolnictwu pomoc, której jednak wieś nie dostrzega. Z obiecywanych kredytów preferencyjnych nic nie wyszło. Gdyby rolnicy na nie czekali, pewnie w ogóle pola nie byłyby obsiane. Może kredyty pojawią się dopiero na wiosnę, wtedy będzie można dostarczyć nawozów chociaż pod zboża jare, a głównie zasilić oziminy. Jeśli jednak i wtedy kredytów zabraknie, pozostanie już tylko modlić się do Boga o zmiłowanie i łaskę.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#WitoldBiałobrzewski">Suszą nie da się jednak wszystkiego usprawiedliwić, chociaż tak właśnie próbuje się robić. Pomimo że susza była wyjątkowo dotkliwa, to jednak straty w rolnictwie byłyby dużo mniejsze, gdyby już wcześniej nie zostało ono osłabione i pozbawione możliwości minimalizowania jej skutków. Czas ciągle nas wyprzedza, zawodzi też wnioskowanie. Parlamentarny Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego dawno temu z troską zwracał uwagę na ustawiczne lekceważenie rolnictwa i brak spójnej polityki rolnej. Negatywne skutki tego stanu rzeczy, o których mówiliśmy, okazały się większe i bardziej groźne od przewidywanych.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#WitoldBiałobrzewski">Dotkliwie dał znać o sobie spadek nawożenia i zużycia chemicznych środków ochrony roślin. Na ich zakup po prostu nie stać było ubożejących wciąż rolników. Odezwały się dotkliwe zaniedbania w stanie urządzeń melioracyjnych, których nikt nie konserwuje. Susza tymczasem dowiodła, iż czas wziąć się solidnie do robót melioracyjnych i nawadniających, szczególnie na Żuławach. Od trzech lat rolnictwo prawie w ogóle nie inwestuje, ponieważ nie stać go na to. Wysokie koszty zakupu oleju napędowego sprawiają, iż rolnicy muszą czasem odstąpić od upraw polowych, które są jednym z podstawowych zabiegów mechanicznego wyniszczania chwastów. Nie będę się nad tym rozwodził, gdyż to wynika z elementarnej wiedzy o rolnictwie. Chcę natomiast podkreślić, iż ciągle popełniamy stare błędy, ustrój się zmienia, a my nadal obojętnie bądź bezradnie patrzymy na destrukcyjne procesy, aby dopiero potem, kiedy jest już bardzo źle, przekonać się o potrzebie przeciwdziałania im. Zamiast więc wyprzedzać procesy, które źle wpływają na gospodarkę rolną, pozostajemy w tyle, czekając na skutki. Musimy spaść na samo dno, by się zorientować, że nasze położenie jest kiepskie i wymaga poprawy. W ten sposób zupełnie niepotrzebnie tracimy czas i pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#WitoldBiałobrzewski">Mówiliśmy przecież odpowiednio wcześnie o narastających w rolnictwie zagrożeniach, którym można było i należało w porę się przeciwstawić. Czy trzeba było aż tak dotkliwych doświadczeń, by się przekonać, że ceny minimalne gwarantowane w rolnictwie są niezbędne? Czy nie było dość argumentów na to, by zrozumieć, że rolnictwo musi korzystać z kredytów preferencyjnych? Czy od początku nie było oczywiste, bo tak robią kraje od nas bogatsze, że należy chronić wewnętrzny rynek spożywczy przed zalewem tańszych, gdyż dotowanych, artykułów rolnych z zagranicy. Te oraz jeszcze inne błędy były do uniknięcia. Teraz wszyscy płacimy za to wysoką cenę. Zbyt drogo kosztuje nas tak zdobywana nauka. Płacą za nią zarówno rolnicy, jak i konsumenci. Nas, rolników, w sposób zasadniczy interesuje to, ile i co kupują konsumenci. Od ich popytu zależeć będzie bowiem zbyt naszych produktów. Żywność drożeje i będzie drożeć, ponieważ rolnictwo nie z własnej winy znalazło się w głębokim kryzysie. Należałoby się zastanowić, co robić, by koszty wyjścia z tej sytuacji nie były zbyt duże. Rolnicze rodziny obciążane są nimi podwójnie. Często zapomina się bowiem, że rolnicy są również konsumentami, gdyż czas, gdy byli oni żywnościowo samowystarczalni, dawno minął. Przede wszystkim jednak nastąpił i nadal następuje drastyczny spadek dochodów z rolnictwa i w konsekwencji rodziny chłopskie zdecydowanie zubożały. Nie stać ich ani na inwestycje, ani na utrzymanie dotychczasowego poziomu życia, który często spada do granic ubóstwa.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#WitoldBiałobrzewski">Sytuacji rolnictwa nie można rozpatrywać w oderwaniu od całej gospodarki narodowej. Są to dziedziny ściśle ze sobą powiązane. Nie chciałbym być złym prorokiem, ale trzeba sobie otwarcie powiedzieć, iż trudne położenie rolnictwa wpłynie bardzo wyraźnie na pogłębienie recesji i wzrost inflacji.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#WitoldBiałobrzewski">Wielokrotnie podkreślaliśmy, że właśnie rolnictwo i gospodarka żywnościowa w polskich warunkach powinny nakręcać rozwój całej gospodarki i przełamywać recesję. Niestety, zawsze brakowało zrozumienia dla tej prawdy.</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#WitoldBiałobrzewski">W przewidywanych działaniach rządu nadal brakuje klarownej koncepcji usytuowania i rozwoju rolnictwa. Nie ma, wydaje się, wyraźnego przekonania, że bez przełamania ogólnej recesji gospodarczej ujawniać się będzie brzemienny w skutki, także dla rolnictwa, kryzys popytu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, już minął czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#WitoldBiałobrzewski">Już kończę, panie marszałku, jeszcze tylko dwa zdania.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#WitoldBiałobrzewski">W tej sytuacji niektóre zamierzenia wyglądają na zwyczajne chciejstwo. Weźmy pod uwagę chociażby poprawę struktury agrarnej - i tu należy się nad tym zastanowić.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#WitoldBiałobrzewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie dziwi mnie już dzisiaj wcale to, że pani premier wygłosiła swoje założenia społeczno-gospodarcze i plan perspektywiczny dopiero po 3 miesiącach, nie wiadomo bowiem, czy gdyby to zrobiła wcześniej, rządziłaby do tej pory, a tak, to ma jeszcze okazję dłużej porządzić.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Adama Sengebuscha z Konfederacji Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie pan poseł Kazimierz Wądołowski ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#AdamSengebusch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przed chwilą spojrzałem na listę osób zapisanych do głosu i zdziwiłem się bardzo, bo znaczna część posłów należących do partii koalicji rządowej oraz klubu „Solidarność” zrezygnowała z głosu, mimo że ich kluby nie wyczerpały limitu należnego im czasu.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Cóż to za dyskusja, panie pośle.)</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#AdamSengebusch">Nie wiem, czym to jest spowodowane, może tym, że ci posłowie, którzy zrezygnowali, nie mają nic do powiedzenia w dyskusji na temat założeń społecznych i gospodarczych rządu, czy też może jest to zagranie polegające właśnie...</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Do rzeczy.)</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#AdamSengebusch">... - właśnie mówię do rzeczy - na tym, że pod obstrzałem krytyki ze strony opozycji, ze strony Konfederacji Polski Niepodległej, panowie stosują metodę zamkniętych uszu, nie reagując na żadne argumenty rzeczowe, merytoryczne, i wycofują się do bunkrów. Ale to nie pomoże, naprawdę, nawet Strzelec tutaj nie pomoże, my sobie sami poradzimy, ale pamiętajcie państwo - te bunkry są tylko ze styropianu. Ze styropianu są te bunkry.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#AdamSengebusch">Gdyby ktoś mnie teraz zapytał, o czym debatuje w dniu dzisiejszym nasz Sejm, odpowiedziałbym bez żadnego wahania, że kilkunastogodzinna dyskusja nie dotyczy wcale założeń polityki społeczno-gospodarczej rządu na 1993 rok, ale dotyczy tempa reform. Kluby parlamentarne, a tym samym partie polityczne, spierają się o to, czy restrukturyzacja wsi, prywatyzacja przedsiębiorstw, reorganizacja armii i wiele, wiele innych fundamentalnych przemian dokonać ma się w terminie oczekiwanym i jedynie dopuszczalnym przez polskich obywateli, czy też w terminie wyznaczonym przez struktury typu Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#AdamSengebusch">Według mnie, jakieś dziwne fatum ciąży nad naszym krajem. Fatum to objawia się w tym, że nie wystarczyło kilkadziesiąt lat uzależnienia od Sowietów, teraz znowu ekipy rządowe szukają starszego brata, opiekuna, kuratora. Wciąż to samo, wciąż to samo. Kiedy z tym zerwiemy?</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#AdamSengebusch">Wysoka Izbo! Jest to wstyd, który będzie nie tylko naszym udziałem, ale również naszych potomków.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#AdamSengebusch">Dlaczego jednak KPN opowiada się za wyborem tej pierwszej drogi, tej drogi, której oczekuje polskie społeczeństwo? Chodzi tutaj o dostosowanie działalności w sferze rządzenia do oczekiwań, i nie tylko oczekiwań - do potrzeb narodu. KPN postępuje tak, ponieważ uważa niesprzeniewierzanie się własnemu programowi za sprawę zasadniczą, więcej - za sprawę honoru.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#AdamSengebusch">Jeśliby wszystkie ugrupowania postępowały tak jak my, to sądzę, że nie trzeba byłoby się martwić o nasze państwo, o nas samych, o zabezpieczenia socjalne i różne tego typu powinności i zagadnienia. Ale, niestety, zagranica, a konkretnie MFW, Bank Światowy, naciska pedał gazu, a ekipy rządowe, jak przedtem reagowały na pedał gazu naciskany na Wschodzie, tak od 3 lat reagują na ten pedał naciskany na Zachodzie. Ekipa rządowa przyspiesza, nie bacząc na znaki ograniczające prędkość.</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Kierowca.)</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#AdamSengebusch">Tak, kierowca, który siedzi w tym samochodzie i któremu chodzi o to, żeby się nie rozbić.</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#AdamSengebusch">Nawet pobieżna lektura wystarcza, aby stwierdzić, iż nasze życie publiczne opanowały tajne służby. Tajne, jawne, dwupłciowe. Dlaczego? Tajność polega na tym, że na przykład na str. 9 w rozdziale: „Polityka dochodowa” czytamy: „Rząd będzie - w miarę możliwości finansowych - dążył do odpowiedniego kształtowania wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej, dokonując podwyżek w III kwartale 1993 r.”. Ktoś nie zorientowany mógłby pomyśleć, że to prawda, ale my, posłowie, powinniśmy sobie powiedzieć prawdę, bo czytamy na str. 6, że nastąpi „zwiększenie udziału dochodów budżetu państwa w produkcie krajowym”. A więc tajność. Aby wyciągnąć prawdziwą informację z dokumentu, trzeba się wgłębiać, zastanowić, właściwie trzeba byłoby przejść kurs szyfrowania. Niestety, nie każdy z nas taki kurs przechodził, myślę jednak, że to się bardzo przyda na następnym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#AdamSengebusch">Następnie, jak się mają deklaracje członków partii rządzących o uwalnianiu się od zależności militarnej i politycznej od byłego ZSRR do nieustannie podkreślanego pragnienia wejścia w zależność od EWG i NATO.</u>
          <u xml:id="u-189.9" who="#AdamSengebusch">Czy wreszcie, jak się mają zachwyty nad amerykańskim i zachodnioeuropejskim systemem edukacji do zapisu na str. 29, według którego celem reformy edukacji będzie „opracowanie w szkolnictwie ogólnokształcącym i zawodowym programów nauczania szerokoprofilowego w odróżnieniu od dotychczasowego kształcenia wąskospecjalistycznego”.</u>
          <u xml:id="u-189.10" who="#AdamSengebusch">Wysoka Izbo! Jestem pewien, że większość członków Wysokiej Izby chodziła do szkół, obojętnie jakich. Ja również chodziłem, przyrzekam, i jeśli ktoś mówi, że w naszym systemie edukacyjnym stosowano wąską specjalizację, to po prostu wywołuje to tylko śmiech.</u>
          <u xml:id="u-189.11" who="#AdamSengebusch">Na podstawie tylko tych trzech przykładów wydaje mi się, że dokument ten należy napisać jeszcze raz, po polsku i bez podwójnego dna.</u>
          <u xml:id="u-189.12" who="#AdamSengebusch">Ostatnią sprawą, którą chcę poruszyć, jest bardzo niebezpieczne zjawisko, a mianowicie to, że oprócz wspomnianych przeze mnie enigmatycznych i tajnych zapisów są również zapisy niebezpieczne. Tutaj apeluję szczególnie do członków koalicji rządzącej, tzn. panów ministrów z ZChN, by zwrócili uwagę na punkt 54 na str. 35, który brzmi: „Szczególne znaczenie mieć będzie realizacja skoordynowanych dwustronnie przedsięwzięć w regionach graniczących z Niemcami”. Zapis ten jest tak wieloznaczny i ogólny, iż ciarki przechodzą po plecach i powstaje pytanie, jakie to przedsięwzięcia? Czyżby takie jak plan Stolpego?</u>
          <u xml:id="u-189.13" who="#AdamSengebusch">Wymieniłem tylko niektóre z wielu przykładów niespójności i enigmatyczności sformułowań, które tworzą informacyjny kociokwik. Zwolennikiem takiej muzyki nie jestem ja ani klub Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-189.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Stanisław Wądołowski ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Kazimierz Iwaniec z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#StanisławWądołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mówimy od wczoraj o gospodarce. Wielu twierdzi, że nic się w niej nie zmienia. Uważam to za brak rozeznania. Koledzy z KPN chcą uzdrowić gospodarkę przy pomocy kapitału. Byłoby to bardzo dobre wyjście, gdyby taki kapitał był. Spadkobiercy skompromitowanej PZPR i ZSL twierdzą, że gospodarka pada; zgadzam się z tym, ale nie może być tak, iż nie mówią, z jakiego powodu tak się dzieje (przecież to nie „Solidarność” czy KPN podporządkowały polską gospodarkę Związkowi Radzieckiemu). Wielu z tych ludzi i dziś liczy na pomoc byłego Związku Radzieckiego, liczy na powrót starego, by nic nie zmienić. A przy takim postępowaniu pada przemysł, rolnictwo, rośnie bezrobocie, a za tym idzie bieda i ubóstwo.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#StanisławWądołowski">Zabierałem kilka razy głos z tej trybuny, stawiając za przykład Stocznię Szczecińską, mój zakład pracy, który został wpędzony w zapaść przez rząd komunistów. Dziś w stoczni stoją zbudowane dla byłego Związku Radzieckiego statki; widział je premier Olszewski, a jednym z nich płynął wicepremier Goryszewski. W imię dobrych stosunków rządu - jeszcze rządu PRL - z Indiami, kazano stoczni sprzedać Indiom dwa statki, ze stratą ponad 30 mln dolarów. Reasumując, zadłużenie stoczni z tytułu takich kontraktów wyniosło ok. 2 bln zł. Stoczniowcy nie zawinili, ale muszą spłacać długi, by się utrzymać.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#StanisławWądołowski">Dzięki prowadzeniu polskiej gospodarki przez rząd premiera Jana Olszewskiego Stocznia Szczecińska nie upadła. Zmieniła zarząd, do którego weszli młodzi inżynierowie, którzy liczyli wyłącznie na siebie i załogę stoczni. Stocznia przystąpiła do postępowania układowego z wierzycielami, jest na progu wyjścia z zapaści. Chce się sprywatyzować; w tym względzie mamy wsparcie wicepremiera Henryka Goryszewskiego. Stocznia sprzedała w I półroczu tego roku statki za sumę 3,5 raza większą niż w całym ubiegłym roku. Zarząd stoczni zniósł akord, relikt komunistycznego systemu. Stoczniowcy budują coraz więcej i lepszych statków. Stocznia stała się poważnym i pewnym partnerem dla Zachodu. Spłaca długi, które nie powstały z jej winy. Stocznia jest pierwszym dużym zakładem przemysłowym w Polsce, lub jednym z pierwszych, który bez pomocy finansowej państwa wychodzi z zapaści. Są to pierwsze jaskółki ożywienia gospodarczego. Podobnie, acz znacznie wolniej rusza do przodu gospodarka morska.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#StanisławWądołowski">Przed zakładami przemysłowymi są jeszcze ogromne trudności do pokonania, a warunkiem sukcesu jest to, by rząd nie przeszkadzał, lecz pomagał. Od nas, parlamentarzystów, i od rządu takie zakłady jak stocznia żądają dobrego i spójnego prawa gospodarczego, dobrego prawa podatkowego, dobrego sposobu przeprowadzania przekształceń własnościowych, by uwłaszczyć jak największą liczbę Polaków.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#StanisławWądołowski">W założeniach gospodarczych pani premier Hanny Suchockiej widzę mały promyk nadziei na wychodzenie z kryzysu.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Kazimierz Iwaniec z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Juliusz Braun z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#KazimierzIwaniec">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Od kilku lat organizacje rolnicze i wielu posłów domagają się od kolejnych rządów przedłożenia założeń kompleksowej polityki rolnej. Tego postulatu rządy nie spełniają. Przedstawiane są wycinkowe założenia, obietnice nie są dotrzymywane, wyraźnie brak jest koncepcji. Przedkładane założenia w kwestiach rolnictwa i gospodarki żywnościowej na 1993 r. nie odbiegają od dotychczasowej praktyki, a więc nadal nie dają żadnego poglądu na zamierzoną politykę rolną rządu.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#KazimierzIwaniec">W przedstawionym dokumencie zawarto w formie ogólnikowej, wręcz nijakiej, wszystko to, co się pojawiło w postulatach różnych organizacji rolniczych. Mamy zapowiedź popierania istniejących gospodarstw rodzinnych, a więc utrwalania obecnej struktury, i jednocześnie zapowiedź popierania postępu organizacyjno-technicznego, procesów modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych, co musi przekreślać obecną strukturę rolnictwa. Zapowiada się dalsze przekształcenia gospodarstw państwowych i ich likwidowanie, a nie rysuje się koncepcji przeciwdziałania bezrobociu na wsi. Zapowiada się szkolenie do zawodów rolniczych, tylko nikt nie wie, do jakich. Zapowiada się wszystko: pokrycie skutków suszy, minimalne ceny, preferencyjne kredyty, ochronę celną, opłaty wyrównawcze, unowocześnienie rolnictwa, dalsze przekształcenia, żywność ekologiczną, ochronę środowiska itd. To wszystko rząd będzie realizował w 1993 r. Jednocześnie będzie liberalizował handel z EWG i maksymalnie oszczędzał na wydatkach.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#KazimierzIwaniec">W części dotyczącej budżetu mówi się, że celem będzie utrzymanie deficytu na poziomie blisko 100 bln zł. Jeżeli się to zestawi z rozdziałem dotyczącym rolnictwa, możemy znowu mówić o nieodpowiedzialnych obietnicach, które nie będą mogły być zrealizowane. Przedstawione zamierzenia w zakresie rolnictwa, tak szalenie bogate w zapowiedzi i obietnice, są kolejnym pustosłowiem i, wobec trudnej sytuacji finansowej państwa, nie będą w żadnym stopniu w takim zakresie realizowane w 1993 r. Potwierdza to smutną konstatację, że kolejny rząd nie ma żadnej koncepcji polityki rolnej. Dodajmy jednak, że przy formułowaniu celów polityki dostrzega się już, że sprawy rolnictwa dotyczą bezpośrednio 1/3 ludności kraju.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#KazimierzIwaniec">Sformułowanie realnych założeń polityki społeczno-gospodarczej wobec rolnictwa i wsi wymaga przede wszystkim koncepcji wieloletnich przemian - nieuniknionych w polskim rolnictwie - kompleksowości ujmowania złożonych problemów wsi i rolnictwa, realnego, a nie kamuflowanego przedstawiania, na co rolnictwo może liczyć w 1993 r. i w najbliższych latach. Przedstawiane założenia w części dotyczącej rolnictwa żadnego z tych wymogów nie spełniają.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#KazimierzIwaniec">Rozpatrując sprawy rolnictwa, trzeba zacząć od oceny sytuacji społeczno-gospodarczej wsi. Narastające bezrobocie dotyka przede wszystkim chłopów-robotników, dodatkowo pogarsza sytuację likwidowanie pegeerów, a rząd nie ma żadnej koncepcji co do skutków tego działania. Wieś staje się obszarem najwyższego zagrożenia bezrobociem i narastania ubóstwa. Do tego należy bezwzględnie doliczyć ukryte bezrobocie, gdyż z gospodarstw 1- i 2-hektarowych nie utrzyma się żadna rodzina. Wszelkie koncepcje polityki społeczno-gospodarczej wobec rolnictwa muszą uwzględniać te fakty. Problemy te będą narastały już z całą ostrością w 1993 r. Zaostrzają to również skutki tegorocznej suszy.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#KazimierzIwaniec">Kolejny problem to uczciwe i realne postawienie sprawy, że nieunikniona jest ostra konfrontacja polskiego rolnictwa i gospodarki żywnościowej z EWG. Nieuniknione jest zderzenie z tamtym rolnictwem, z gospodarką żywnościową wielokrotnie efektywniejszą, o nieporównywalnie wyższej produktywności pracy, ziemi i kapitału. System barier ochronnych może te konfrontacje odkładać i łagodzić, ale nie możemy tego czynić w nieskończoność. Polityka rządu wobec rolnictwa musi przewidywać jego głębokie przemiany strukturalne, nie ma więc co się łudzić, że można w nieskończoność utrwalać obecną strukturę agrarną. Oznacza to m.in. zmniejszenie liczby gospodarstw i zatrudnienia w rolnictwie o co najmniej 2/3 obecnego stanu. Niesie to olbrzymie problemy społeczno-gospodarcze, które muszą być już dzisiaj dostrzegane. Nie można też dawać nadziei i oszukiwać twierdząc, że sprawy struktury gospodarstw chłopskich rozwiąże likwidacja państwowych gospodarstw rolnych. Trzeba sobie wreszcie uświadomić, że 80% gospodarstw państwowych położonych jest w pasie województw północnych i zachodnich. Likwidacja pegeerów w województwie koszalińskim czy szczecińskim nie poprawi struktury gospodarstw chłopskich w ostrołęckim czy siedleckim.</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#KazimierzIwaniec">Rząd nie ma też żadnych realnych możliwości, by finansować tworzenie na tych terenach bardzo dużej liczby nowych gospodarstw chłopskich. Trzeba od obietnic przejść do realiów. Przechodzenie do realiów oznacza też, że nie jest ważne deklarowanie, że się popiera postęp biologiczny, kiedy następuje wyniszczanie hodowli roślin i nasiennictwa oraz hodowli zarodowej zwierząt i wyprzedaż gospodarstw hodowlanych. Nie można deklarować popierania, gdy brak jest koncepcji restrukturyzacji, przekształceń i funkcjonowania tych dwu branż dla rolnictwa podstawowych. Deklarowanie poparcia i, z drugiej strony, brak koncepcji - to się wyklucza.</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#KazimierzIwaniec">Wysoka Izbo, z przedstawionych powyżej względów rozważyć trzeba także skutki ekonomiczne w rolnictwie. Otóż zmniejszenie spożycia wśród większości społeczeństwa, w tym popytu na żywność, ograniczy dochody rolników, spadnie w konsekwencji popyt na środki produkcji i dobra inwestycyjne, czyli nastąpi zaostrzenie recesji, z którą mamy do czynienia od 3 lat. Ciągle się mówi o zaciskaniu pasa, ustawicznie słychać to hasło w sytuacji postępującej recesji i rosnącego bezrobocia. Trzeba wziąć pod uwagę opinię społeczeństwa, jego wiedzę - ta wiedza jest bez porównania większa niż wiedza kierujących gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#KazimierzIwaniec">Uważam - wynika to już z tych paru ogólnych stwierdzeń - że przedstawione założenia nie mogą być przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-193.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Juliusz Braun z Unii Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Rakoczy ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z uwagą wysłuchałem dziś rano przemówienia pani premier i muszę powiedzieć, że mam teraz do pani premier żal. Mam żal, choć pani premier wygłosiła znakomite przemówienie. Po raz pierwszy od dłuższego czasu usłyszeliśmy słowa, z których przebija spokojna pewność, że oto możemy iść do przodu. Usłyszeliśmy przemówienie, w którym jasno i przekonująco zostały zarysowane cele i zadania na najbliższe lata, przemówienie, w którym określono jednocześnie warunki realizacji tych celów. Ale, jak mówię, mam pewien żal po wysłuchaniu i przeczytaniu tego przemówienia, bo oto tylko raz, zresztą w przypadkowym kontekście, znalazły się w nim słowa: oświata i nauka; ani razu nie padło słowo: kultura. Czy więc naprawdę można zrealizować cel, jakim jest budowa nowoczesnego państwa, odkładając mówienie o kulturze na lepsze czasy (lepsze, czyli w domyśle takie, w których będzie więcej pieniędzy)?</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#JuliuszBraun">Otóż tego celu, który pani premier nakreśliła w przemówieniu, w ten sposób zrealizować nie można. Nie można i nie wolno tego próbować, zwłaszcza w Polsce, bo Polska właśnie kulturze zawdzięcza swój byt. To przecież kultura narodowa zadecydowała o przetrwaniu naszej tożsamości w czasach, gdy nie było ani polskiego wojska, ani polskiej policji, kiedy nawet w szkołach na nieco już wyższym szczeblu uczono po niemiecku albo po rosyjsku. Kultura zadecydowała o przetrwaniu - nawet o umocnieniu - tożsamości narodowej w czasach już mniej odległych, gdy próbowano uznać naszą ojczyznę tylko za ogniwo wspólnoty. Dziś istnieje państwo polskie i to państwo ma obowiązki wobec kultury. To nieprawda, że mecenat państwa nad kulturą to wymysł komuny i że trzeba teraz, odchodząc od komuny, odejść również od mecenatu. Należy oczywiście odrzucić to, co było nieodłącznym elementem niedawnego zajmowania się kulturą, a więc manipulację kulturą i sztuką, centralne sterowanie, wykorzystywanie do celów politycznych, niemniej jednocześnie wrócić trzeba do dawnej narodowej tradycji opieki państwa i społeczeństwa nad kulturą i sztuką. Trzeba wrócić do tej tradycji w interesie narodu, w celu wyzwalania tak bardzo państwu potrzebnych postaw twórczych wszystkich obywateli. Państwo będzie dzięki temu zyskiwało twórczych, dynamicznych obywateli, będzie funkcjonowało w sposób nowoczesny i cywilizowany, będzie budziło zaufanie do swoich instytucji wewnątrz i cieszyło się nim - z powodu osiągniętej stabilizacji - na zewnątrz.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#JuliuszBraun">Skoro nie znalazłem słów o kulturze w wypowiedzi pani premier, musiałem sięgnąć do założeń polityki społeczno-gospodarczej. Znalazłem tam kilka zdań - choć bardzo słusznych, to jednak banalnych, parę informacji o bieżącej taktyce, również skądinąd interesujących, ale znalazłem też jedno zdanie, a właściwie pół zdania, które jest według mnie bardzo ważne. Przeczytam te pół zdania: „elementy nowego ustroju kultury to decentralizacja i uspołecznienie”. Chciałbym wierzyć, że to sformułowanie pozwoli rozpocząć poważną dyskusję o wspólnej odpowiedzialności za kulturę, o zakresie odpowiedzialności władz państwa za instytucje o zasadniczym znaczeniu dla kultury narodowej i o zakresie obowiązków, ale także o możliwościach finansowych i prawnych, samorządów.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#JuliuszBraun">Gdy pani premier mówiła o oświacie i nauce, utrzymując się w „ekonomicznej poetyce” przemówienia użyła sformułowania, że jest to inwestycja w kapitał ludzki. Myślę, że także kultura jest taką właśnie inwestycją.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Stanisław Rakoczy ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Biliński z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#StanisławRakoczy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem w swoim wystąpieniu skoncentrować się na tym fragmencie założeń społeczno-gospodarczych, który dotyczy problemu bezrobocia. Bezrobocie w Polsce jest zjawiskiem stałym i można je traktować jako rzecz normalną, gdyż to zjawisko występuje we wszystkich krajach o gospodarce rynkowej, a ponadto znajdujemy się przecież w trudnym okresie transformacji gospodarki. Jednocześnie gospodarcze, społeczne i polityczne skutki tego zjawiska są u nas daleko poważniejsze niż w krajach zachodnich, tam nie występuje bowiem tak głęboka recesja, tak olbrzymia luka budżetowa i tak - niestety - mało stabilna sytuacja wewnętrzna. Przy tym trudno w tej chwili snuć optymistyczne prognozy co do tego, iż w szybkim czasie stworzymy nowe miejsca pracy czy też znajdziemy środki budżetowe na przekwalifikowanie bezrobotnych, roboty publiczne czy nawet na wypłacanie zasiłków przez okres dłuższy niż rok. Raczej przeciwnie - czekają nas kolejne cięcia w budżecie, które oby nie doprowadziły do dalszego rozchwiania gospodarki, a w konsekwencji rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#StanisławRakoczy">O tym, że bezrobocie przynosi w gospodarce wymierne straty, nie musimy się chyba przekonywać. Co dobrego można bowiem powiedzieć o sytuacji, kiedy to ludzie młodzi, którzy często mają jakieś pomysły, a przynajmniej mogą świadczyć pracę i pomnażać dochód narodowy, żyją ze środków państwowych, które powinny być spożytkowane na przekształcenie gospodarki. Zjawisko bezrobocia jest też zagrożeniem dla politycznej stabilizacji państwa. Zdaję sobie sprawę, iż są ugrupowania, którym może ono przynosić doraźną korzyść polityczną, dramat bezrobotnych daje bowiem możliwość zbijania politycznego kapitału na ludzkiej biedzie i frustracji.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#StanisławRakoczy">Mamy wreszcie aspekt społeczny bezrobocia, i to nie tylko w odniesieniu do „głośnego” bezrobocia w dużych ośrodkach przemysłowych: w Łodzi, Wałbrzychu, Starachowicach czy Mielcu, ale także tego, które dotyka małych miejscowości, gdzie co prawda nie upada jeden duży zakład (bo nigdy go nie było), ale upadają małe firmy: spółdzielnie, niewielkie przedsiębiorstwa państwowe czy zakłady prywatne, o których zazwyczaj się nie mówi, wydaje się bowiem, że skala problemów w porównaniu z dużymi ośrodkami przemysłowymi jest niewielka. Tymczasem okazuje się, że bynajmniej tak nie jest.</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#StanisławRakoczy">Reprezentuję okręg wyborczy, w którym nie ma wielkiego przemysłu, ale, jak się okazuje, wcale to jeszcze nie oznacza, że brakuje problemów związanych ze zjawiskiem bezrobocia. W Limanowej, gdzie mieszkam, z różnych przyczyn zlikwidowano kilka tysięcy miejsc pracy. Te zakłady, które jeszcze funkcjonują, są zagrożone likwidacją. W tej chwili bezrobocie w mieście sięga 20%, ale na tym, niestety, chyba się nie skończy.</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#StanisławRakoczy">Jednocześnie Instytut Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego przeprowadził u nas badania empiryczne dotyczące społecznego wymiaru bezrobocia. Z badań jasno wynika, iż 60% ankietowanych bezrobotnych obwinia o swoją sytuację błędną politykę gospodarczą, 25% zakłada optymistycznie, że jest to zjawisko przejściowe, a 40% żyje w niedostatku. Z dalszych badań można wnosić, iż przejście na zasiłek jest źródłem poważnego pogorszenia się sytuacji materialnej. Ponadto podkreślić należy, iż dla 31% bezrobocie jest katastrofą życiową. Uwagę zwraca też ocena działalności różnych organów na rzecz ograniczenia bezrobocia. Tylko 1% badanych uznał, że najwięcej w tym zakresie robi parlament, przy czym ponad 50% stwierdziło, że w tej sprawie nic nie robimy. Oczywiście, Wysoka Izbo, możemy uznać te badania za wycinkowe, a poglądy na temat roli Sejmu w tym wszystkim za ukształtowane przez politykę informacyjną. Niemniej jednak podejmując dyskusję nad Założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. musimy jasno sobie powiedzieć, jaką zastosujemy taktykę wobec bezrobocia i czy rzeczywiście jako najwyższy organ władzy wyczerpaliśmy wszystkie środki, by zjawisko to ograniczyć. Osobiście śmiem twierdzić, że nie.</u>
          <u xml:id="u-197.5" who="#StanisławRakoczy">Po pierwsze, brak było aktywnej walki z przyczynami bezrobocia. Winny jest w tym wypadku nie tylko Sejm, ale przede wszystkim winne są kolejne rządy, a także organy samorządowe. Przypatrywaliśmy się bezczynnie dewastacji naszej gospodarki, chociaż znam takie zakłady, które można było przed upadkiem ustrzec, gdyby nie prowadzono błędnej polityki celnej, finansowej czy też gdyby staranniej nimi zarządzano albo szybciej wdrożono w nich program restrukturyzacji. Przykładem mogą być tutaj Nowotarskie Zakłady Przemysłu Skórzanego „Podhale”.</u>
          <u xml:id="u-197.6" who="#StanisławRakoczy">Po drugie, zabrakło walki z samym zjawiskiem bezrobocia; jeżeli ktoś zostawał bezrobotnym, to mógł liczyć w zasadzie tylko na siebie, na to, że sam znajdzie pracę, albowiem biura pracy z przyczyn organizacyjnych stały się miejscami, w których prowadzono ewidencję bezrobotnych i wypłacano zasiłki.</u>
          <u xml:id="u-197.7" who="#StanisławRakoczy">Po trzecie, brak remanentu w gospodarce przejętej po komunistach, bałagan prawny uniemożliwiły opracowanie jasnej strategii gospodarczej oraz określenie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, minął czas, proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#StanisławRakoczy">Jeszcze jedno zdanie, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#StanisławRakoczy">Określenie, jakie grupy osób na pewno stracą pracę, jakie są zagrożone utratą pracy, a jakie mogą się tego nie obawiać. Niestety, postępujące „zwijanie się” gospodarki - upadek, często, wydawałoby się, drobnych przedsiębiorstw - wywołało nastrój niepewności jutra i strach przed podejmowaniem trudnych decyzji zarówno wśród zarządów zakładu, jak i pracowników.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#StanisławRakoczy">Kończąc mam nadzieję, że przyjęte założenia w większym niż dotychczas stopniu będą uwzględniały problemy bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Tadeusz Biliński, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Józef Meisel z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Polityka mieszkaniowa państwa powinna stwarzać odpowiednie do możliwości materialnych społeczeństwa warunki zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. Tymczasem minęły trzy lata transformacji systemowej, a kolejne rządy nie przedstawiły dotychczas społeczeństwu koncepcji rozwiązania problemu mieszkaniowego. Wielokrotnie podejmowane przez Sejm uchwały nie były, niestety, skuteczne.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#TadeuszBiliński">Kryzys w budownictwie mieszkaniowym i w gospodarce mieszkaniowej wyraźnie się pogłębia. Wyniki budownictwa mieszkaniowego ostatnich lat są wręcz kompromitujące. Liczba oddawanych do eksploatacji mieszkań jest na poziomie końca lat pięćdziesiątych. Przyszły rok, niestety, będzie jeszcze gorszy. Od rozwiązania problemu mieszkaniowego jesteśmy więc dzisiaj dalej niż w minionych latach. Równie źle przedstawia się gospodarka mieszkaniowa. Jest w dalszym ciągu nieefektywna i coraz bardziej zaniedbana. Mimo to rząd nie przewiduje priorytetu dla budownictwa mieszkaniowego, dla mieszkalnictwa. To naprawdę trudno zrozumieć.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#TadeuszBiliński">Tymczasem w celu powstrzymania regresu w budownictwie mieszkaniowym i w gospodarce mieszkaniowej niezbędne są szybkie, zdecydowane działania doraźne, wykorzystujące możliwości tkwiące w istniejących strukturach organizacyjnych, w istniejącym jeszcze potencjale budowlanym oraz możliwości finansowe państwa i społeczeństwa. Jednocześnie jednak konieczne jest kształtowanie i wdrażanie nowych rozwiązań strukturalno-organizacyjnych, odpowiadających rygorom gospodarki rynkowej. Konieczne jest wdrażanie takich mechanizmów, które by w sposób naturalny i możliwie bezpośredni prowadziły do podwyższania skuteczności i efektywności działań zmierzających do polepszenia sytuacji mieszkaniowej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#TadeuszBiliński">Za podstawowe założenie polityki mieszkaniowej w najbliższych latach trzeba przyjąć funkcjonowanie interwencjonizmu państwowego. Trzeba uznać, że mieszkanie jest nie tylko dobrem osobistym, ale także dobrem ogólnonarodowym, ma wartość rodzinną, wielopokoleniową, zaspokaja podstawowe potrzeby człowieka, jest więc ważnym elementem funkcjonowania państwa. Państwo musi przyjść z pomocą społeczeństwu, zwłaszcza młodym ludziom oraz słabym ekonomicznie, państwo musi zapewnić ludziom o bardzo niskich dochodach mieszkania o podstawowym standardzie, państwo musi respektować prawo człowieka do mieszkania. Przyjmowane i forsowane przez kolejne rządy założenia, że mieszkanie jest i musi być wyłącznie towarem, niezależnie od uwarunkowań społecznych, od stanu materialnego społeczeństwa, jest oczywistym absurdem. Wprowadzenie natomiast zasad gospodarki rynkowej z uwzględnieniem aspektów społecznych zarówno w zakresie budownictwa, eksploatacji, jak i obrotu mieszkaniami jest kierunkiem właściwym, prowadzącym do podwyższenia efektywności budownictwa mieszkaniowego i gospodarki mieszkaniowej. Nie może to być jednak proces jednoetapowy, zakończony w krótkim czasie. Nieodzowny jest wieloletni okres przejściowy z charakterystycznymi dla niego mechanizmami ekonomicznymi i instrumentami prawnymi, zapewniającymi społeczeństwu ochronę przed nadmiernymi obciążeniami i niezawinionymi skutkami. Obowiązkiem demokratycznego państwa prawnego jest tworzenie takich rozwiązań prawnych, które by zapewniały skuteczną ochronę praw obywateli, zgodnie z zasadami sprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#TadeuszBiliński">Obecnie pozostaje do rozwiązania wiele problemów budownictwa mieszkaniowego i gospodarki mieszkaniowej, powszechnie znanych, także rządowi, często podnoszonych przez obywateli, samorządy terytorialne, instytucje. Do tych zasadniczych problemów należy zaliczyć:</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#TadeuszBiliński">— wdrożenie kompleksowego, społecznie akceptowanego systemu kredytowania budownictwa mieszkaniowego;</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#TadeuszBiliński">— wprowadzenie pełnej rewaloryzacji wkładów mieszkaniowych na zasadach gospodarki rynkowej;</u>
          <u xml:id="u-201.7" who="#TadeuszBiliński">— zahamowanie wzrostu coraz większego zadłużenia mieszkań spółdzielczych;</u>
          <u xml:id="u-201.8" who="#TadeuszBiliński">— zmniejszenie obciążeń budżetów rodzinnych z tytułu obsługi zaciągniętych kredytów;</u>
          <u xml:id="u-201.9" who="#TadeuszBiliński">— stworzenie warunków do budowy tanich mieszkań czynszowych, głównie dla młodych, niezamożnych rodzin;</u>
          <u xml:id="u-201.10" who="#TadeuszBiliński">— zaktywizowanie budownictwa komunalnego dla rodzin najuboższych, poszkodowanych przez los;</u>
          <u xml:id="u-201.11" who="#TadeuszBiliński">— wdrożenie ekonomicznie i społecznie uzasadnionej polityki czynszowej z jednoczesnym wprowadzeniem systemu pomocy dla rodzin o niskich dochodach - jednak nie w postaci pomocy społecznej, ale w formie obligatoryjnych dodatków mieszkaniowych;</u>
          <u xml:id="u-201.12" who="#TadeuszBiliński">— stworzenie warunków do przekształceń własnościowych w zasobach zakładowych i spółdzielczych;</u>
          <u xml:id="u-201.13" who="#TadeuszBiliński">— lepsze wykorzystanie istniejącej substancji mieszkaniowej przez doprowadzenie do zasadniczych zmian w Prawie lokalowym.</u>
          <u xml:id="u-201.14" who="#TadeuszBiliński">Niestety większość tych problemów nie została uwzględniona w Założeniach polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. Przedstawiona w założeniach wykładnia przewidywanej polityki mieszkaniowej jest bardzo ograniczona, zbyt ogólna, niewystarczająca. Przewidywane działania nie rozwiązują żadnego problemu dnia dzisiejszego, nie ma nawet wzmianki o konieczności rozwiązania tragicznej sytuacji wielu polskich rodzin, wynikającej z jednej strony z błędnych rozwiązań prawnych, z drugiej - z szybko postępującego ubożenia większości społeczeństwa. O tym problemie obszernie dyskutowaliśmy wczoraj w trakcie rozpatrywania projektu rezolucji w sprawie sytuacji w spółdzielczości mieszkaniowej. Dlatego też uważam, że nieodzowna jest daleko idąca weryfikacja Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. z punktu widzenia polityki mieszkaniowej państwa.</u>
          <u xml:id="u-201.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Józef Meisel z Unii Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Zbigniew Kaniewski, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#JózefMeisel">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Podobnie jak wielu z nas, siedzących na tej sali, zdaję sobie sprawę z tego, że dokument, który nam przedstawiono dzisiaj do dyskusji, jest niedoskonały. Podobnie jednak jak posłowie z opozycji, którzy mają prawo do wyszukiwania w tym dokumencie niedostatków, mankamentów, tak ja - jako poseł należący do koalicji rządowej - mam prawo, a nawet obowiązek, wskazać jaśniejsze strony tego dokumentu. Spróbuję to zrobić na przykładzie ochrony zdrowia. Przed chwilą pan poseł Tokarzewski bardzo ostro i w bardzo mocnych słowach potępił ten dokument, uważając, że jeśli go przyjmiemy, to czeka nas katastrofa w zakresie ochrony zdrowia. Rzeczywiście używał nawet mocnych słów, żeby określić, w jaki sposób nasza służba zdrowia dzisiaj opiekuje się pacjentami i muszę tu się zgodzić z nim, że ta opieka jest daleka od doskonałości. Z tym jednak, że tak pan poseł Tokarzewski, jak i ja wiemy o tym, że sytuacja ta jest bardzo różna w poszczególnych zakładach opieki zdrowotnej. W jednych opieka jest na najwyższym poziomie, w innych zaś, mówiąc po prostu, jest podła i obraz służby zdrowia nie zależy od ministra czy od środków, jakie otrzymujemy, bo są to te same środki, lecz zależy przede wszystkim od dyrektora, od kierownictwa zakładu opieki zdrowotnej. Mamy tu sobie chyba wiele do zarzucenia, że taki, a nie inny jest obraz służby zdrowia. Opieka zdrowotna była dotychczas, i może jeszcze jest, dziedziną, gdzie najdłużej utrzymywały się relikty socjalistycznego zarządzania gospodarką. Służba zdrowia jest pewnego rodzaju skansenem, w którym „przechowuje się”, mam nadzieję, że w coraz mniejszym stopniu, stare sposoby zarządzania, które przynoszą szkodę gospodarce. W przedłożonych nam założeniach tym razem zasygnalizowano już zmiany, które mają wprowadzić nas na tę ścieżkę prowadzącą do gospodarki rynkowej. Przejawia się to między innymi w tym, że zaczęto liczyć dochody i koszty ponoszone przez służbę zdrowia. Pewnie nie jest to jeszcze rozpowszechnione, ale już w wielu ośrodkach prowadzi się takie rozliczenia. Uczy to przede wszystkim zarządzających tymi zakładami opieki zdrowotnej, i lekarzy, i pielęgniarki, liczenia, szacunku dla pieniądza, którego dotychczas, niestety, nie mieliśmy. Poza tym zapowiada się inny sposób alokacji środków, sposób zgodny ze zdrowymi zasadami i... przepraszam bardzo, państwo mnie troszeczkę rozpraszacie...</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Wy również.)</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Jeden, jeden.)</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#JózefMeisel">W każdym razie jest to już wstęp do czegoś nowego. Środki będą dopływały tam, gdzie były wypracowane, myślę więc, że w nadchodzącym roku i w tym względzie będzie już postęp. Zapowiada się, że koszyk świadczeń zdrowotnych będzie zróżnicowany i najwyższy czas, by tak było, bo już od dawna w kręgach służby zdrowia mówi się, że należy inaczej rozliczać i rozlokowywać środki finansowe. I na koniec pan poseł Tokarzewski zarzucił, że nic nie mówi się o najważniejszym sposobie poprawienia gospodarki w zakresie służby zdrowia - o ubezpieczeniach zdrowotnych. Otóż chcę powiedzieć, że jest nawet dokładny plan wprowadzenia ubezpieczeń zdrowotnych w przyszłym roku. Zgadzam się z tym, że dokument, który nam przedstawiono, jest ułomny, niedoskonały, widzę w nim jednak i dodatnie strony, i to napawa mnie odrobiną optymizmu.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Kaniewskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Czesław Śleziak z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, przepraszam poseł Śleziak.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#ZbigniewKaniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Trzy sprawy chciałem poruszyć i odnieść je do trzech konkretnych adresatów: do posła Niesiołowskiego, do premiera Goryszewskiego i do całej koalicji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#ZbigniewKaniewski">Przystąpię do sprawy pierwszej. Szczególną aktywność, panie pośle Niesiołowski, wykazał pan dzisiaj przede wszystkim w stosunku do pani poseł Spychalskiej...</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Nie przejawiałem aktywności.)</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#ZbigniewKaniewski">Przepraszam, ale ja panu nie przeszkadzam, panie pośle... twierdząc, że pani Spychalska brała czynny udział w podsycaniu strajków, w wysuwaniu różnego rodzaju nierealnych żądań płacowych itp. Dysponuję oświadczeniem pani Spychalskiej, dzisiaj nie będę go odczytywał, ponieważ będzie ono opublikowane w prasie, z którego wynika, że nie ma potrzeby podsycania akcji strajkowej, bo jeżeli ludziom jest źle, to nikt nie musi ich namawiać do akcji strajkowych, sami podejmują decyzje w tej sprawie. Jest tu również i takie stwierdzenie, że OPZZ często był mediatorem w wielu różnych sprawach, co może potwierdzić m.in. minister Kuroń, jak pisze koleżanka Spychalska. I chciałem jeszcze na jedną rzecz zwrócić uwagę. Otóż gdyby został przyjęty nasz wniosek, aby założenia, które dzisiaj dyskutujemy, zgodnie z ustawą o związkach zawodowych, były przedmiotem wcześniejszych konsultacji ze związkami zawodowymi, być może nie byłoby dzisiaj takiej gorącej dyskusji na ten temat, być może w wyniku tych konsultacji niektóre elementy założeń miałyby nieco inny charakter niż to, co przedłożono Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#ZbigniewKaniewski">Drugą sprawę kieruję do premiera Goryszewskiego. Zacznę od stwierdzenia pani premier, która dzisiaj powiedziała, iż potrzeba nam jasnej perspektywy na przyszłość oraz świadomości, że nasz wysiłek nie idzie na marne. To jest niezwykle ważne stwierdzenie i w związku z zapowiedzią pani premier, że przynajmniej przez 5 lat będzie określona znaczna dyscyplina płacowa, między innymi na skutek tego, iż trzeba reformować naszą gospodarkę, a jest to bardzo trudny i złożony problem, wskazywaliśmy niejednokrotnie na tę kwestię. Jednym z elementów tej perspektywy, jak sądzę, jest konieczność określenia dziedzin życia gospodarczego, które w Polsce powinny rozwijać się w pierwszej kolejności i w których mamy ewentualnie szansę konkurować na rynkach światowych. To również się wiąże z elementem polityki przemysłowej, który w założeniach ujęty jest m.in. w ten sposób, że rozwiązania paktu zostaną wsparte aktywną polityką przemysłową i dalej jest kilka ogólnikowych zdań na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#ZbigniewKaniewski">Chciałem przy tej okazji przypomnieć, że na spotkaniu Komisji Systemu Gospodarczego i Przemysłu, wówczas kiedy to przesłuchiwano w komisjach członków przyszłego gabinetu, zwróciłem się do obecnego premiera Goryszewskiego z pytaniem, kiedy zostanie przedłożony Sejmowi dokument dotyczący polityki przemysłowej, pomimo że w II kwartale m.in. na mój wniosek Sejm o to zabiegał. To ma istotne znaczenie w związku ze stwierdzeniem pani premier. I pan Goryszewski wówczas na spotkaniu komisji stwierdził, że specjalnymi uchwałami nie musi ponaglać rządu. Do dzisiaj nie otrzymaliśmy takiego dokumentu, a byłby on niezwykle potrzebny właśnie przy tych założeniach jako jeden z głównych elementów polityki ekonomicznej państwa. Zatem pytam pana premiera, kiedy Sejm ten dokument otrzyma i prosiłbym o podanie konkretnego terminu dzisiaj na posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-205.6" who="#ZbigniewKaniewski">I sprawa trzecia. Zwracam się do całej koalicji. Otóż w związku z tym, że - zresztą w wielu wystąpieniach posłów poruszano tę kwestię - założenia, które otrzymaliśmy do zaopiniowania, mają w pewnym sensie również charakter życzeniowy - chodzi mi zwłaszcza o wystąpienie pani premier, w którym powiedziała ona o tym, że istnieje szansa podwojenia dochodu narodowego w ciągu 10 lat - myślę, że pewne dobre doświadczenie w tym względzie już mamy - podejmując w środę decyzję w Sejmie sprawiliśmy, że w ciągu kilku lat powiększyły się 180-krotnie zasoby finansowe związków zawodowych. Jeżeli wykorzystamy te doświadczenia w reformowaniu polskiej gospodarki, to myślę, że życzenia pani premier zostaną spełnione.</u>
          <u xml:id="u-205.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Czesław Śleziak, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pani poseł Maria Zajączkowska z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#CzesławŚleziak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziękuję za sprostowanie. Faktycznie, nazywam się Śleziak, a nie Śleziak, chociaż jestem ze Śląska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#HenrykBąk">Już teraz jest prawidłowo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#CzesławŚleziak">Otóż swoje wystąpienie pragnę ograniczyć do ustosunkowania się do tej części założeń polityki społeczno gospodarczej, która dotyczy ekologii. Jest wiele powodów, że dokonałem wyboru tego tematu. Niewiele ugrupowań podjęło ten problem. Są też i inne czynniki.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#CzesławŚleziak">Po pierwsze, reprezentuję tę część elektoratu regionu, która sprawę polityki ekologicznej uznaje za kluczową. Moje spotkania poselskie w Katowicach, Bytomiu, Zabrzu, Chorzowie i innych miastach województwa katowickiego skłaniają do stwierdzenia, że żaden rząd, żadna władza nie uzyska akceptacji, gdy problemy ochrony środowiska będzie sprowadzała do pusto brzmiących haseł.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#CzesławŚleziak">Po drugie, z przykrością stwierdzam, że zarówno w exposé pani premier sprzed kilku miesięcy, jak i w dzisiejszym wystąpieniu kwestia ekologii została potraktowana jakby marginesowo. W założeniach sprawy ochrony środowiska zostały potraktowane, jak sądzę, w sposób zbyt ograniczony, techniczny.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#CzesławŚleziak">Po trzecie wreszcie, nie znajduję w przedstawionych Sejmowi założeniach takiej wizji rzeczywistości, takiej perspektywy, która wypływałaby z uświadomienia sobie zasadniczych powiązań i wzajemnych zależności łączących wszystkie zjawiska - fizyczne, biologiczne, psychiczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe. Taka filozofia nie mieści się w kategoriach pojęciowych programu rządowego. Tu po prostu potrzebne jest poszukiwanie nowego paradygmatu.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#CzesławŚleziak">Mam świadomość, że w warunkach głębokich przekształceń systemowych polityka ekologiczna, jej zmiany, są trudnym przedsięwzięciem. Trzeba poważnie przemyśleć, jak wprzęgnąć siły rynkowe do prac związanych z ochroną środowiska naturalnego. Musimy jednak uznać, że wyznacznikiem tych zmian powinno być odejście od tradycyjnej, wąsko rozumianej, w kategoriach techniczno-organizacyjnych, ochrony środowiska na rzecz ekorozwoju. Nie ma, i być nie może, na dłuższą metę rozbieżności między ekorozwojem a interesem ekonomicznym kraju i gospodarki. Szeroko rozumiana ochrona środowiska, tzw. ekologia głęboka, musi i może być sprzymierzeńcem nowoczesnej, efektywnej i oszczędnej gospodarki. Nie jest prawdą, że kryzysowa sytuacja gospodarcza zmusza do traktowania problemów ochrony środowiska jako drugorzędnych. Świadczy o tym chociażby studium pt: „Projekt 88”.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#CzesławŚleziak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Priorytety polityki ekologicznej zarysowane w założeniach noszą piętno pojmowania ochrony środowiska w kategoriach techniczno-organizacyjnych. Nie są spójne z pozostałymi częściami założeń. Dostrzega się centralistyczne podejście do tak złożonej problematyki, a przecież w ostatnich miesiącach na świecie, w Europie i w kraju mieliśmy do czynienia ze znaczącymi wydarzeniami, które wręcz zmuszają do zasadniczych przemyśleń i przewartościowań. Nie mógłbym uwierzyć, że twórcy zapisów dotyczących polityki ekologicznej nie przemyśleli i nie wyciągnęli wniosków chociażby z dorobku konferencji ONZ „Środowisko i rozwój” w Rio de Janeiro czy konferencji „Nasz wspólny europejski ogród” w Strasburgu. Wiele do myślenia dał list otwarty wybitnych ludzi nauki do pani premier dotyczący sytuacji w ochronie środowiska.</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#CzesławŚleziak">Pan poseł Geremek wskazał na konieczność udziału społeczeństwa w formułowaniu programu. Podzielam tę opinię. Władza jednak powinna tę aktywność programową nie tylko chcieć wykorzystać, ale i umieć to zrobić. Tymczasem odnoszę wrażenie, że społecznej aktywności programowej w zakresie ekologii rządzące siły nie umieją, bo nie podejrzewam, że nie chcą, spożytkować. Myślę tu o dużym dorobku programowym setek ruchów i organizacji ekologicznych. Zachęcam do przestudiowania chociażby pouczającego „Raportu Ruchów Ekologicznych „Brazylia 92”.</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#CzesławŚleziak">Czas zerwać i to radykalnie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, czas mija.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#CzesławŚleziak">... z sytuacją, że jedyną osobą odpowiedzialną za sprawy ekologii jest minister ochrony środowiska i to często mający wątpliwe kwalifikacje.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#CzesławŚleziak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wnoszę o to, aby rząd zaliczył ochronę środowiska do zadań priorytetowych. (Niechby był to nawet szósty priorytet.) Dopominam się o radykalizację działań w tym zakresie. Upominam się o znacznie aktywniejszą politykę zagraniczną w zakresie ekologii po to, aby problematyka ekokonwersji polskiego długu znalazła swój znaczący wyraz w działalności rządu. Ponawiam wniosek o jak najszybsze odbycie przez Wysoki Sejm debaty na temat: ochrona środowiska a zdrowie.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#CzesławŚleziak">Rządy i instytucje samorządowe prędzej czy później...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, przypominam, że czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#CzesławŚleziak">... będą musiały liczyć się w procesie wyborczym z głosami tych, którzy preferują ekorozwój.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani poseł Maria Zajączkowska z Unii Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Leszek Miller z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#MariaZajączkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd przedłożył nam cały pakiet propozycji zawierających wizję przyszłego ustroju gospodarczego i społecznego Polski, społecznej gospodarki rynkowej. Przedstawiono nam również drogi dojścia do tego celu. Z przedłożonych informacji niewątpliwie najważniejsze są zawarte w wystąpieniu pani premier. W krótkiej, indywidualnej wypowiedzi trudno ustosunkować się do wszystkich poruszonych problemów. Kilka zagadnień wymaga jednak podkreślenia i zdecydowanego wsparcia. Należy do nich polityka ekologiczna państwa. W przedstawionych założeniach polityki społeczno-gospodarczej na rok 1993 rząd deklaruje kontynuowanie polityki ekorozwoju. Pozornie ta deklaracja nie znalazła potwierdzenia w wystąpieniu pani premier, ale jest to tylko wrażenie pozorne.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#MariaZajączkowska">Główną przyczyną degradacji środowiska w Polsce jest przemysł zacofany technicznie i technologicznie, budowany i opiewany pod hasłem „Dymią kominy Śląska”. Dzisiaj płacimy w dziedzinie ekologii cenę za lata inwestowania w zacofane technologie, za złą strukturę gospodarki, za energochłonną produkcję, za produkcję dla produkcji, za materiałochłonne wyroby. Przez lata w tym kraju inwestowano w najbardziej degradujący środowisko przemysł. Wszystkie te wady naszej gospodarki są główną przyczyną zdegradowania naszego środowiska - umierających drzew, brudnych rzek, zanieczyszczonego powietrza i lawiny odpadów. Ocena stanu naszego przemysłu dokonana przez panią premier oraz propozycje jego transformacji pozwalają sądzić, że wszystkie te wady będą powoli eliminowane.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#MariaZajączkowska">Mówiąc o ekorozwoju, należy myśleć przede wszystkim o tym, że prywatyzacja, restrukturyzacja, nowoczesne technologie będą prowadziły do wyraźnego ograniczenia niekorzystnego wpływu na środowisko. Sprzyjać temu będzie polityka otwartości we współpracy zagranicznej, owocująca możliwością korzystania z najnowocześniejszych technologii i wsparciem finansowym naszej polityki ekologicznej. To jest najskuteczniejsza i najefektywniejsza metoda ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#MariaZajączkowska">Do innej sfery zagadnień, przy rozwiązywaniu których rząd powinien znaleźć wsparcie w parlamencie, należy przyjęta polityka preferowania tych podmiotów gospodarczych, które aktywnie szukają dla siebie miejsca w gospodarce rynkowej. Wspólnie musimy stworzyć takie warunki, by przedsiębiorcy, i ci prywatni, i ci państwowi...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam bardzo, pani poseł, czas mija.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#MariaZajączkowska">... wiedzieli, że polityka gospodarcza jest stabilna. Tworzone prawo, podatki, stawki celne i działania administracji państwowej muszą sprzyjać najlepszym.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#MariaZajączkowska">Tylko występująca przez dłuższy czas stabilność gospodarcza zachęci do angażowania się w procesy inwestycyjne. Nikt rozsądny nie zainwestuje swojego kapitału na rynku, gdy nie będzie miał gwarancji osiągnięcia odpowiedniego zysku. Zmienność warunków gospodarczych...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#HenrykBąk">Pani poseł, przypominam, że czas już minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#MariaZajączkowska">Jeszcze tylko ostatnia uwaga. Warunkiem przełamania recesji gospodarczej - wierzę, że na tym nam wszystkim zależy - jest zachowanie pokoju społecznego przy wykonywaniu tej gigantycznej pracy. Nie można tego osiągnąć, jeśli parlament jest miejscem nieustającej kampanii wyborczej, wzajemnej agresji i licytacji obietnic. Kampanie wyborcze...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#HenrykBąk">Pani poseł, bardzo proszę o zakończenie przemówienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#MariaZajączkowska">... opóźniły zmiany i pogłębiły recesję. Z tego faktu należy wyciągnąć wnioski.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#HenrykBąk">Przepraszam pana posła Leszka Millera. Nie skorzysta on jednak z prawa głosu, ponieważ czas przewidziany dla jego klubu został wykorzystany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wiem, że czas klubu został wykorzystany, ale myślałem, że mam specjalne zaproszenie od pana marszałka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#HenrykBąk">Nie, nie. Odwołałem to i przeprosiłem pana posła. Zapowiedziałem pana wystąpienie, ale teraz poinformowałem, że przykro mi, ale czas został już wykorzystany.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Węgłowskiego, Ruch dla Rzeczypospolitej. Następnym mówcą będzie pan poseł Kazimierz Chełstowski, nie zrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#StanisławWęgłowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rządowe założenia polityki społeczno-gospodarczej zapowiadają realizację dotychczasowego programu, który jest programem recesji gospodarczej, bezrobocia, biedy i upadku podstawowych wartości etycznych.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#StanisławWęgłowski">Elementem założeń polityki rządu jest program powszechnej prywatyzacji. Oto przykład wykorzystywania danych liczbowych dotyczących tego programu dla osiągnięcia efektu propagandowego: Program zakłada prywatyzację 600 przedsiębiorstw, ich wartość księgowa w części przeznaczonej na powszechną prywatyzację wynosi 90 bln zł. Liczba uczestników prywatyzacji - 10 milionów osób dorosłych, wypada więc 9 mln zł na osobę. A jaka jest prawda? Do tej chwili przy przeprowadzaniu prywatyzacji opierano się wyłącznie na cenie rynkowej, a nie na wartości księgowej przedsiębiorstwa, i tak ma być w przyszłości. Jeżeli więc wartość księgowa 600 przedsiębiorstw wynosi 90 bln zł, to zgodnie z raportem NIK ich cena rynkowa nie przekracza 30% tej wartości, co stanowi nie 90, a 27 bln zł. Dorosłych Polaków jest ponad 27 milionów, a nie 10 milionów, jak to uwzględnia pan minister Lewandowski. Na jakiej podstawie i według jakich kryteriów będzie prowadzona selekcja? Jeśli selekcji nie będzie, to na jednego dorosłego Polaka przypadnie 1 mln zł. Ale żeby uzyskać papiery wartościowe wartości jednego miliona, to najpierw trzeba wpłacić 10% średnich miesięcznych poborów, to jest około 300 tysięcy złotych. Tak więc każdy dorosły Polak może otrzymać około 700 tysięcy złotych w papierach wartościowych. To o co tu chodzi? O powszechną prywatyzację czy też o naigrawanie się z udręczonego narodu?</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#StanisławWęgłowski">Reszta majątku ma być prywatyzowana dotychczasowymi ścieżkami prywatyzacyjnymi. Jeśli rząd, chcąc osiągnąć wzrost efektów ekonomicznych przedsiębiorstw, daje je w prezencie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, przepraszam bardzo, ale czas mija, a właściwie już minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#StanisławWęgłowski">... tym, którzy wykazali umiejętność niszczenia, a nie pomnażania dóbr, to efektów tych oczekiwać nie należy.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Kazimierz Chełstowski, nie zrzeszony. Następnym mówcą będzie pan poseł Paweł Zalewski, Konwencja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#KazimierzChełstowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Społeczeństwo polskie miało nadzieję, że z chwilą upadku komunizmu pójdą w niepamięć wyrzeczenia, które są obce naszym zachodnim sąsiadom. Kolejne rządy opierają jednak politykę społeczno-gospodarczą na dalszych ograniczeniach dochodów społeczeństwa, proponują bez żadnego uzasadnienia dalsze wyrzeczenia, ograniczenia i odkładają na czas nie określony realizację podstawowych potrzeb społecznych.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#KazimierzChełstowski">Szanowni Posłowie! Odnosi się wrażenie, że rząd ten reprezentuje interesy tylko wąskich grup społecznych mieszkających w Polsce. Przedstawionych nam Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. Polacy nie mogą zaakceptować, ponieważ realizacja tych założeń zagraża ich egzystencji. Poszczególne rozdziały dokumentu zawierają rejestr problemów od dawna publicznie znanych, bez podania konkretnych propozycji ich rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#KazimierzChełstowski">Wysoki Sejmie! Zakłada się wzrost cen na artykuły spożywcze od 1.01.1993 r., mimo że w ciągu bieżącego roku ceny wzrastały systematycznie z miesiąca na miesiąc i już przekroczyły wielkość zakładaną w projekcie budżetu państwa na 1992 r. Wiadomo, że wprowadzenie dodatkowego 50-procentowego progu podatkowego w wypadku podatku od osób fizycznych odczują najbiedniejsi. Jednocześnie planuje się zwolnienie spółek z podatku dochodowego, gdy wkłady podmiotów zagranicznych tych spółek przekroczą 2 mln ECU. Nie podaje się przy tym, na jaki czas będą udzielane te zwolnienia.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#KazimierzChełstowski">Sfera budownictwa mieszkaniowego i kredytowanie. W założeniach przewiduje się tworzenie warunków do potanienia kredytów. Nie jest powiedziane, do jakiej wysokości, a zatem jest to tylko założenie. Uważam, że należy pomyśleć przede wszystkim o kredytach na budownictwo mieszkaniowe. Dotychczasowe rozwiązania nie przynoszą skutków. Kredyty udzielane na hipotekę przyszłego mieszkania to pomysł dla bogatych, a społeczeństwo nasze jest biedne. Dlatego że społeczeństwo jest biedne, nie udała się sprzedaż mieszkań w drodze przetargów i wolnej sprzedaży. W dniu dzisiejszym jest około 40 tys. nie zasiedlonych mieszkań, mimo że spółdzielcy oczekują na mieszkania po kilkanaście lat.</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#KazimierzChełstowski">Wysoka Izbo, bardzo ważną sprawą, która może mieć decydujący wpływ na sytuację oczekujących na mieszkanie, jest przeprowadzenie pełnej waloryzacji wkładów na książeczkach mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-229.5" who="#KazimierzChełstowski">W założeniach przewiduje się ochronę rolnictwa przed nieuczciwą konkurencją zagraniczną przez podniesienie ceł. Ten zabieg jest bardzo spóźniony, ponieważ rolnictwo polskie poniosło już z tego tytułu ogromne straty. Niedofinansowanie rolnictwa w 1991 r. i wiosną 1992 r., chodzi o nawożenie i ochronę roślin, oraz susza dokonały swego dzieła. Z tych przyczyn nastąpił poważny spadek produkcji rolnej. Planowane podniesienie ceł spowoduje zwyżkę cen żywności importowanej, podczas gdy rodzima produkcja nie pokryje w pełni zapotrzebowania. Uważam, że kryzys żywnościowy się pogłębi. Będzie to odczuwalne w 1993 r., a ze względu na nieobsianie pól PGR w bieżącym roku może nastąpić dalsze pogorszenie sytuacji w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-229.6" who="#KazimierzChełstowski">Szanowni Posłowie! Społeczeństwo polskie, jak już mówiłem, jest biedne. Już dziś wysokość świadczeń przekracza ich finansowe możliwości, a ceny nośników energii systematycznie wzrastają, czego dowodem są podwyżki od 1 października 1992 r. Wiążą się z tym podwyżki czynszów, centralnego ogrzewania. Podwyżki te mają wpływ na wzrost cen żywności przetwarzanej. Natomiast rencistom i emerytom proponuje się w 1993 r. obniżyć kwotę bazową waloryzacji do 91% średniego wynagrodzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, przepraszam bardzo, ale czas mija.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#KazimierzChełstowski">Jedną sekundę, już kończę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, niech pan kończy, tylko krótko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#KazimierzChełstowski">Wysoka Izbo! Edukacja, ochrona zdrowia, dostępność mieszkań, opieka socjalna, ekologia znów znalazły się na marginesie założeń społeczno-gospodarczych na 1993 r. Mam nadzieję, że opracowania szczegółowe dotyczące rozwoju gospodarczego kraju uwzględnią sprawę poprawy bytu całego narodu; natomiast proponowane rozwiązania prowadzą do katastrofy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#HenrykBąk">Pan poseł Paweł Zalewski zrezygnował z przysługującego mu prawa do zabrania głosu.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#HenrykBąk">Wobec tego proszę o zabranie głosu pana posła Marka Markiewicza, NSZZ „Solidarność”. Następnym mówcą będzie pan poseł Sławomir Hardej, Porozumienie Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#MarekMarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wyjąłem rękę z kieszeni pod czujnym ostrzałem...</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#MarekMarkiewicz">...czujnie śledzących rozwój spraw kraju kolegów z lewicy.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#MarekMarkiewicz">W zasadzie występując zaprzeczam sam sobie, bo poprosiłem poprzednio o skreślenie z listy mówców, ale zachęcił mnie do zabrania głosu pan poseł Sengebusch, który przedstawił taką oto tezę, że niewykorzystanie czasu przez partie koalicyjne, w tym „Solidarność”, dowodzi ugięcia się pod miażdżącą krytyką ze strony KPN. To tylko usprawiedliwia moje pojawienie się na tej trybunie. Jeżeli koledzy z KPN chcieliby bić się na minuty, to możemy zorganizować bitwę czasową, tyle że potwierdzi to regułę czy tezę, która tu została przedstawiona, że jesteśmy na ringu, na którym toczy się bitwa już nie na argumenty, ale na minuty. Po kilkunastu godzinach wspólnej rozmowy musimy zadać sobie pytanie, czy w gronie ludzi, którzy świetnie znają uwarunkowania gospodarki, uwarunkowania państwa, powiela się pomysły „zreperowania” kraju, czy też trwa walka na minuty, walka na argumenty, walka na to, kto komu dołoży, niezależnie czy kraj na tym skorzysta, czy straci.</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#MarekMarkiewicz">Niestety, zbyt często ostatnio mamy wrażenie, że toczy się tutaj walka tylko o to, kto komu coś wytknie, a nie o to, co wspólnie będziemy w stanie dla kraju zrobić. Nie odnosząc tego do któregokolwiek ze stronnictw, trzeba powiedzieć, że pytanie, czy jesteśmy reprezentantami grup interesów pojedynczych partii czy stronnictw, czy też interesów całego kraju, jest pytaniem coraz bardziej uzasadnionym, stawianym także przez opinię publiczną. Sprawa w pewnym momencie się wyjaśniła, gdy dwa przynajmniej stronnictwa postawiły jasno tezę przeprowadzenia wyborów, w związku z tym wszelkie ich działania prowadzą do tego, by nasza praca pozbawiona była sensu, i powiedzmy to sobie wyraźnie. Ale wtedy przemówienia będą stratą czasu, stratą czasu będzie powielanie argumentów, które kilkanaście minut temu przedstawił z tej trybuny jeden z posłów, odpierając zarzut, że strajki są inspirowane przez jeżdżących tam działaczy związkowych. Powiedział on, że nie ma co tam jeździć, skoro strajki i tak same wybuchną. Rzeczywiście argument, że nie ma po co tam jeździć, potwierdza tezę wyjściową. Jeżeli tak mamy się bawić, tracąc czas po nocy, to może rzeczywiście umówmy się, że są ci, którzy są za rządem, ci - którzy są przeciw, a pośrodku jest mała grupa, która chce, by w kraju coś naprawić.</u>
          <u xml:id="u-235.5" who="#MarekMarkiewicz">Wielokrotnie mówiłem z tej trybuny w imieniu naszego klubu i w imieniu „Solidarności”, a tę tezę dzisiaj też w dyskusji przedstawiono, że musi dojść do umowy, w którym momencie interesy państwa łączą wszystkich, a w którym zaczynają się spory o metody, o drogi wyjścia z kryzysu.</u>
          <u xml:id="u-235.6" who="#MarekMarkiewicz">Wysoka Izbo! Gdyby powrócić do dzisiejszej debaty, a starałem się jej słuchać bardzo uważnie, to pomysłów konkurencyjnych do tych, które zostały przedstawione, pomysłów na korektę tego, co można zrobić w kraju, było tyle, co kot napłakał. Reszta to wielokrotne powtarzanie, że była susza, że rolnictwu jest ciężko, że bezrobocie jest duże, a strajki wybuchną, bo wybuchnąć mają. W końcu dla samej powagi tej Izby i dla samej powagi sprawy, dla której się tu zebraliśmy, pewną umowę trzeba zawrzeć i tylko o to po raz któryś z rzędu w imieniu mojego klubu chciałem prosić.</u>
          <u xml:id="u-235.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Sławomir Hardej z Porozumienia Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Krzysztof Putra z Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#SławomirHardej">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stosunek Klubu Parlamentarnego „Porozumienie Ludowe” do Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 rok przedstawił Wysokiej Izbie poseł Włodzimierz Sumara. Ja chciałbym poruszyć dwa problemy szczegółowe, ale jakże istotne. Pierwszy dotyczy zawartego w założeniach zapisu na temat systemu ubezpieczeń społecznych rolników indywidualnych. Proponuje się kwotę podstawowego świadczenia ustalić na poziomie 35% kwoty bazowej waloryzacji w systemie pracowniczym zamiast dotychczasowego odniesienia do najniższej emerytury. Pozwoliliśmy sobie zapytać departament świadczeń dla rolników Kasy Rolniczych Ubezpieczeń Społecznych o wyjaśnienie, w jaki sposób zapis ten wpłynie na poziom tych świadczeń. W odpowiedzi dowiedzieliśmy się, że spowoduje to:</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#SławomirHardej">— po pierwsze, obniżenie stawek wymiaru rolniczych rent i emerytur;</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#SławomirHardej">— po drugie, ustalenie najniższej emerytury i renty rolniczej poniżej najniższej emerytury pracowniczej;</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#SławomirHardej">— po trzecie, obniżenie składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników;</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#SławomirHardej">— po czwarte, obniżenie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#SławomirHardej">Nie potrafię zrozumieć, dlaczego rolnicy posiadający i tak relatywnie niższe świadczenia mają otrzymać jeszcze mniej, zważywszy że wskaźnik waloryzacji najniższej renty i emerytury pracowniczej będzie wynosił 100%. Czy budżet państwa odniesie z tego tytułu jakieś korzyści, skoro równocześnie nastąpi obniżenie wysokości składki? Jeśli, jak można sądzić, budżet państwa nie zyska, a stracą emeryci i renciści, to czemu ma służyć ta operacja? W związku z powyższym wnoszę, aby komisja wnikliwie zbadała ten problem.</u>
          <u xml:id="u-237.6" who="#SławomirHardej">Druga moja uwaga dotyczy innej kwestii. Jako samorządowca interesuje mnie problem reformy administracji publicznej i rozwoju samorządu terytorialnego. W ostatnich tygodniach wiele na ten temat mówiono i pisano, natomiast w założeniach panuje, w moim odczuciu, nadmierna dyskrecja. Taki stan rzeczy może spowodować...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#SławomirHardej">Już kończę, panie marszałku. Taki stan rzeczy może spowodować wśród społeczeństwa różne domysły i różne interpretacje, dlatego proszę rząd o rozwianie tych wątpliwości. Pozwoli to na wcześniejsze przygotowanie społeczeństwa do konkretnych działań w terenie.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Krzysztof Putra z Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#KrzysztofPutra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ jest bardzo późna pora, a mój klub wyraził krytyczne stanowisko wobec założeń społeczno-gospodarczych, sam też zabierałem wcześniej głos, odstępuję 3 minuty, które zostały, panu premierowi, żeby miał więcej czasu na obronę tych założeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, nie ma takiej potrzeby. Pan premier też zapisał się do dyskusji i będzie mógł zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#HenrykBąk">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów pana Henryka Goryszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym najpierw podziękować panu posłowi za te odstąpione mi 3 minuty. Pozwoli pan, że podziękuję panu, panie pośle, historycznymi słowami: Mieczów ci u nas dostatek, ale przydadzą się i te dwa.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Starałem się z uwagą wysłuchać tych przemówień, które zostały wygłoszone w czasie mojej obecności w Wysokiej Izbie. Jednocześnie pragnę zapewnić wszystkich obecnych, że w wolnym czasie zapoznałem się z najważniejszymi wystąpieniami klubowymi, których wysłuchać bezpośrednio nie mogłem z racji zajęć rządowych.</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#HenrykGoryszewski">Pierwsza refleksja. Jedni z biorących udział w dyskusji ganią ogólnikowość założeń, inni natomiast ich zbytnią szczegółowość. Czasami jest tak, że w tym samym przemówieniu zaczyna się od wysokiego tonu, że właściwie są to same ogólniki, a później stwierdza się, że poza szczegółowymi rozwiązaniami niczego nie można się doszukać. Mówi to czasami ta sama osoba. Ale to już jest kwestia, Wysoki Sejmie, umiejętności skonstruowania własnego wystąpienia. Gorzej, gdy mówi się o założeniach polityki społeczno-gospodarczej i gdy przyjmuje się - i to nie tylko po stronie opozycji, ale również po stronie partii rządowych, przynajmniej niektórych z nich, dysponujących nie najmniejszym udziałem w puli głosów rząd popierających - taką postawę roszczeniową bez zadania sobie pytania, skąd wziąć na to środki. Jest bowiem rzeczą oczywistą, że potrzebne są przedsięwzięcia proekologiczne chroniące środowisko naturalne. Myślę, że tylko szaleniec mógłby mówić o tym, że możemy zrezygnować z kultury, nauki, oświaty, ochrony zdrowia. Istnieje tylko pytanie (za dwa miesiące będzie okazja, żeby o tym dokładniej pomówić), skąd wziąć pieniądze, jak podzielić tę część dochodu narodowego, która będzie mogła być przedmiotem podziału w budżecie państwa, i o którą będą się ubiegali właśnie ci, którzy orędują za ekologią, na rzecz kultury, nauki, oświaty, zdrowia, sportu i - bo ja wiem - jeszcze czego.</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#HenrykGoryszewski">Pan poseł Bury, który miał właśnie tego rodzaju wystąpienie, ubolewał nad tym, że wiele patentów nagrodzonych medalami nie będzie wdrożonych. Mówił o tym, że takie wdrożenie jednego patentu to koszt - bagatela - 30 mld zł. Byłbym bardzo zobowiązany, gdyby mi powiedział, skąd wziąć te 30 mld zł, które należy pomnożyć przez liczbę nagrodzonych patentów, bo nim te patenty zaczną przynosić owoce, przynosić pieniądze społeczeństwu, a później budżetowi, ponieważ taka jest kolejność, to najpierw trzeba zainwestować.</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#HenrykGoryszewski">Wysoki Sejmie! Odnoszę wrażenie, że niektórzy spośród zabierających głos w dyskusji, czytając założenia i słuchając wystąpienia pani premier, nie zadali sobie trudu, żeby wczuć się i zrozumieć to, co autorzy przedstawili, tylko z góry założyli, nawet jeżeli wypowiedź była jasno sformułowana, że mówi się co innego, to, co chcieliby usłyszeć, żeby móc z łatwością skrytykować rząd. I znów przykład takiego wystąpienia. Znów pan poseł Bury, ale już ostatni raz przeze mnie przywoływany, ubolewa, że rząd będzie stwarzał warunki sprzyjające zagranicznym inwestorom, po czym łagodnie, bez zmrużenia oka przechodzi do tej kwestii, nadając określeniu: sprzyjające warunki znaczenie słowa: przywileje. A za chwilę sam mówi, że zagranicznym inwestorom potrzebne jest stabilne prawo. Czy tworzenie stabilnego prawa (na którego brak zresztą wielu posłów, również z tego klubu, który reprezentuje cytowany przeze mnie poseł, tak często narzeka) i w związku z tym stabilizacja systemu prawnego to nie jest właśnie stwarzanie sprzyjających warunków, a nie stwarzanie przywilejów?</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#HenrykGoryszewski">Druga grupa, znacznie liczniejsza, bądź przedstawiała diagnozy, które po bliższym przyjrzeniu się okazują się nie najlepiej udokumentowane, bądź takie, o których można powiedzieć, że zdradzają daleko idącą nieznajomość rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-243.7" who="#HenrykGoryszewski">Bardzo często odwoływano się do mechanizmu rynkowego. Wszyscy deklarowali tutaj - i na lewicy, i na prawicy - że są zwolennikami mechanizmu rynkowego. Jednocześnie pan poseł Pycak z KPN żąda, żeby rząd stworzył taki system, w którym każdy rolnik (sądzę, że mówił akurat w tym wypadku o rolnikach), a może szerzej, żeby każdy kto produkuje, wiedział, że będzie miał komu sprzedać swoje produkty. Otóż system rynkowy polega na tym, że część decyzji gospodarczych jest z natury swej nie trafiona. I żadne państwo, nawet jeżeli jest tak bogate globalnie jak Stany Zjednoczone, a per kapitał jak np. Szwecja, nie jest w stanie zagwarantować, że kupi towar wyprodukowany przez wszystkich, którzy powzięli nietrafne decyzje i nietrafnie ulokowali swoją aktywność gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-243.8" who="#HenrykGoryszewski">Pani poseł Kraus z tego samego klubu podkreślała, że konieczne są ogromne nakłady inwestycyjne. Skąd wziąć na to pieniądze? Skąd wziąć środki na te nakłady inwestycyjne? Może po prostu wydrukować, tak? To jest rozwiązanie, do którego z lubością wracają niektórzy koledzy klubowi, nawet w tej chwili, sądząc po gestach.</u>
          <u xml:id="u-243.9" who="#HenrykGoryszewski">Parę wierszy dalej przeczytałem w stenogramie, że konieczna jest restrukturyzacja techniczna polskiego przemysłu. Otóż jeżeli chodzi o to zagadnienie, to za wydrukowane pieniądze nikt nie sprzeda ani licencji, ani nowoczesnych maszyn, i za wydrukowane pieniądze nikt się nie utrzyma do czasu, aż polscy inżynierowie opracują najnowocześniejsze maszyny, a współpracujący z nimi technolodzy i technicy przekształcą je w prototypy i egzemplarze, które będą mogły znaleźć zastosowanie w produkcji.</u>
          <u xml:id="u-243.10" who="#HenrykGoryszewski">Ta sama pani poseł zarzucała, że rząd przywiązuje nadmierną wagę do problemu prywatyzacji jako jednej z tez przewodnich. Rząd użył zresztą innego sformułowania, mówiąc o popieraniu rozwoju sektora prywatnego; ale jeżeli nie będziemy prywatyzować polskiej gospodarki, to jak na przykład zmusić nieruchliwe, zmonopolizowane, niewrażliwe na impulsy rynkowe struktury gospodarcze do inwestowania nie w płace, a w rozwój techniczny, w wymianę przestarzałego sprzętu.</u>
          <u xml:id="u-243.11" who="#HenrykGoryszewski">Pan poseł Król z Unii Demokratycznej tym razem zarzucał rządowi, że nie podejmuje decyzji. Dał jako przykład sprawę metra warszawskiego czy też budowę wag na przejściach granicznych, które to wagi na siebie zarobią 10-krotnie. Panie pośle, zacznę od tych wag. Przecież najpierw trzeba je gdzieś kupić i zamontować, a to kosztuje. Chyba panu przynajmniej nie muszę tłumaczyć, że to jest kwestia wyboru między środkami, które można zainwestować w przejścia graniczne albo na przykład w szkoły (o środki dla szkół występowali koledzy i koleżanki z pańskiego klubu). Jeżeli chodzi o metro, pozwoli pan, panie pośle, że nie będę wskazywał palcem, kto utrudnia podjęcie decyzji pozwalającej na stworzenie mechanizmu umożliwiającego nadzór, prawidłowe i szybkie podejmowanie bezpośrednich decyzji inwestycyjnych na tej budowie.</u>
          <u xml:id="u-243.12" who="#komentarz">(Głosy z sali: Kto?)</u>
          <u xml:id="u-243.13" who="#HenrykGoryszewski">Może jeszcze inne tego typu sprawy. Panu posłowi Sengebuschowi właściwie nie powinienem już nawet odpowiadać, bo jeżeli ktoś powtarza po raz któryś z rzędu, że program gospodarczy jest przygotowany pod dyktando Międzynarodowego Funduszu Walutowego lub Banku Światowego, to cóż, pozostaje mi tylko poradzić mu, żeby może zadał sobie trud i przeczytał, zestawił ze sobą dwa poprzednie opracowania założeń. Te dwa poprzednie dokumenty świadczą, że, albo Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy są zmienne jak przysłowiowa kobieta...</u>
          <u xml:id="u-243.14" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-243.15" who="#komentarz">‍(Głos z sali: Nazwisko?)</u>
          <u xml:id="u-243.16" who="#HenrykGoryszewski">Pani premier też jest kobieca.</u>
          <u xml:id="u-243.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-243.18" who="#HenrykGoryszewski">‍...albo po prostu powtarza to jak wyuczoną lekcję, bo jest to po prostu najwygodniejsze.</u>
          <u xml:id="u-243.19" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Kwaśniewski: Sam pan to powtarza.)</u>
          <u xml:id="u-243.20" who="#HenrykGoryszewski">Poczekajcie panowie, jeszcze i do panów się dobiorę.</u>
          <u xml:id="u-243.21" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-243.22" who="#HenrykGoryszewski">Co mają do siebie na przykład postulaty, a właściwie zarzuty, że z jednej strony rząd mówi o wzroście płac sfery budżetowej w ciągu trzeciego kwartału przyszłego roku, a z drugiej strony o zwiększeniu udziału dochodów budżetu państwa? Podobno te dwa postulaty są sprzeczne lub przynajmniej brzmią jakoś podejrzanie. A już w jaki sposób pełzający kurs walutowy służy nieuchronnemu duszeniu eksportu, i to jeszcze w sytuacji, kiedy od początku roku notujemy właśnie przy tym pełzającym kursie nadwyżkę bilansu handlowego, to już naprawdę trzeba być szczególnym ekonomistą, żeby tego rodzaju zarzuty stawiać.</u>
          <u xml:id="u-243.23" who="#HenrykGoryszewski">Kolejnym rodzajem stanowisk, jakie były prezentowane w tej dzisiejszej dyskusji, były wypowiedzi, w których występowały wyraźne sprzeczności. Z jednej strony postulowano zwiększenie i potanienie kredytu, obniżenie podatków i wzrost płac jako środki mające sprzyjać rozwojowi gospodarczemu w Polsce, w tym również rozwojowi inwestycji, z drugiej strony (ta sama pani poseł) za chwilę przestrzegano, że prognoza dwukrotnego wzrostu gospodarczego w ciągu 10 lat jest nierealna, bo przecież RFN wydał, według mówczyni, 5500 dolarów na przeciętnego mieszkańca w byłej NRD, i to bezskutecznie. Widocznie nie umie drukować pieniędzy, bo gdyby obniżył podatki, zwiększył kredyt, potanił ten kredyt i dołożył jeszcze do płac, to pewnie miałby takie efekty, jakich należy się spodziewać po tym wystąpieniu. Czyżby pan poseł Iwaniec...</u>
          <u xml:id="u-243.24" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: I ma rację.)</u>
          <u xml:id="u-243.25" who="#HenrykGoryszewski">... z SLD zarzucał, że program rządowy, że założenia nie wnoszą nic nowego do tego, co się dzieje w polskim rolnictwie, ponieważ mówią o gospodarstwie rodzinnym? Mamy gospodarstwa rodzinne, jak więc nastąpi przekształcenie struktury polskiego rolnictwa? Mówi pani, że ma rację; gdyby pani poseł słuchała uważnie, to usłyszałaby, jak w 2 minuty potem mówił, że z jedno-, czy dwuhektarowego gospodarstwa nie utrzyma się żadna rodzina. Otóż restrukturyzacja gospodarstw polega na tym, panowie posłowie - być może obciążają was błędy luksemburgizmu i nie macie pojęcia o rolnictwie,...</u>
          <u xml:id="u-243.26" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-243.27" who="#HenrykGoryszewski">... tak, panowie, skończyły się te czasy i pozostaje tylko takie buczenie w Sejmie,...</u>
          <u xml:id="u-243.28" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-243.29" who="#HenrykGoryszewski">... że zamiast 1 i 2-hektarowych gospodarstw - stopniowo, w ciągu kilkunastu lat, bo to musi być rozłożone, ten proces musi trwać - powstaną silne, kilkudziesięcio-, czy stukilkudziesięciohektarowe gospodarstwa rolne rodzinne, i to jest restrukturyzacja.</u>
          <u xml:id="u-243.30" who="#komentarz">(Głosy z sali: Brawo, brawo!)</u>
          <u xml:id="u-243.31" who="#HenrykGoryszewski">Czwarta grupa mówców charakteryzowała się wyraźnie krótką pamięcią, i tu bardzo lubianemu skądinąd przeze mnie posłowi Krasowskiemu chciałbym pogratulować, bo nie spodziewałem się, że przyjdzie taki moment, w którym, panie pośle, a pamiętam wszystkie pańskie wcześniejsze wystąpienia, będzie się pan powoływał na opinię pana Waldemara Kuczyńskiego i pana Marka Dąbrowskiego. Gratuluję panu konsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-243.32" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-243.33" who="#HenrykGoryszewski">Gdybyście wiedzieli, co jest napisane, to byście się nie śmieli.</u>
          <u xml:id="u-243.34" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#HenrykBąk">Proszę o zachowanie spokoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie i Panowie Posłowie! Panie Marszałku! Jest jeszcze jedna grupa wypowiedzi, a właściwie chodzi mi o jedną wypowiedź, do której postanowiłem ustosunkować się na końcu. W wypowiedzi przedstawionej w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna znalazły się, niestety, co najmniej w dwóch miejscach bardzo niebezpieczne sformułowania.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#HenrykGoryszewski">Myślę, że gdyby w imieniu tego klubu przemawiał poseł nie mający parlamentarnego i politycznego doświadczenia,...</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#HenrykGoryszewski">... to próba dywersyfikowania exposé pani premier i Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. byłaby po prostu potknięciem, ale, panie pośle, to jest igranie z ogniem, a kto sieje wiatr, ten zbiera burzę.</u>
          <u xml:id="u-245.5" who="#komentarz">(Długotrwałe, burzliwe klaskanie, okrzyki: bis, bis)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu wiceprezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#HenrykBąk">Pani posłanko! Rozumiem te brawa,...</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#HenrykBąk">... ale nie rozumiem tego, że, niestety, niektóre panie posłanki walą rękoma o pulpity, tego to już nie rozumiem. Proszę o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana ministra - kierownika Centralnego Urzędu Planowania Jerzego Kropiwnickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#JerzyKropiwnicki">Panie marszałku, w tej sytuacji rezygnuję z zabrania głosu.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#HenrykBąk">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#HenrykBąk">Przypominam, że w dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#HenrykBąk">Przystępujemy do głosowania tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-248.4" who="#HenrykBąk">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie Założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk (159)</u>
          <u xml:id="u-248.5" who="#HenrykBąk">Kto jest przeciw?(171)</u>
          <u xml:id="u-248.6" who="#HenrykBąk">Kto się wstrzymał od głosu?(8)</u>
          <u xml:id="u-248.7" who="#HenrykBąk">Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie Założeń Polityki Społeczno-gospodarczej na 1993 rok odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-248.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie odrzucił.)</u>
          <u xml:id="u-248.9" who="#HenrykBąk">Nie, nie. Wyjaśniam, że wniosek był o odrzucenie założeń i ten wniosek Wysoka Izba odrzuciła, czyli założenia zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-248.10" who="#HenrykBąk">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów do rozpatrzenia, z tym że inne komisje rozpatrzą założenia w zakresie swoich właściwości, a uwagi i wnioski przekażą do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w terminie do dnia 13 października.</u>
          <u xml:id="u-248.11" who="#HenrykBąk">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-248.12" who="#HenrykBąk">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-248.13" who="#HenrykBąk">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Jak sama nazwa dokumentu wskazuje, są to Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r., więc co najmniej równorzędna jest Komisja Polityki Społecznej. Skierowanie tych założeń tylko do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów wskazuje po raz któryś, że polityka społeczna w tym kraju jest zupełnym marginesem, tymczasem jest to równorzędna sprawa i dlatego proponuję skierowanie ich co najmniej do Komisji Polityki Społecznej jako do równorzędnej komisji. Moim zdaniem można by rozważać jeszcze skierowanie założeń do Komisji Systemu Gospodarczego i Przemysłu, ale to jest rzecz uznaniowa, natomiast skierowanie do Komisji Polityki Społecznej, moim zdaniem, jest niezbędne.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#JanLityński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem poprzeć wniosek Prezydium Sejmu, ponieważ uważam, że założenia są związane z budżetem, dlatego też właściwą do ich rozpatrzenia jest komisja budżetowa. Poza tym chciałem dodać jednak, że zgadzam się z tym, co powiedziała pani premier, że założenia są formą przestarzałą, wynikającą z decyzji Sejmu, który nie mógł się jeszcze rozstać z planowaniem. Dlatego wydaje mi się, że Komisja Polityki Społecznej powinna się zastanowić, ale nad budżetem. Oczywiście możemy się spotkać i podyskutować na temat założeń, ale z tego bardzo mało wyniknie, to jest trochę strata czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#HenrykBąk">Wobec tego proszę...</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#AnnaBańkowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chciałam wyrazić odmienne zdanie niż przewodniczący Komisji Polityki Społecznej i w pełni poprzeć wniosek pani poseł Liszcz. Uważam, że sama nazwa na to wskazuje, że nie musimy tutaj mówić tylko o rzeczach dotyczących gospodarki, ale i o wynikających z tego aspektach społecznych. W związku z tym Komisja Polityki Społecznej powinna w zdecydowanym stopniu współpracować z komisją budżetową nad tymi materiałami.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#HenrykBąk">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#HenrykBąk">Najpierw poddam pod głosowanie wniosek Prezydium Sejmu, a potem dopiero wniosek pani poseł Teresy Liszcz.</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#HenrykBąk">Czytam jeszcze raz wniosek Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#HenrykBąk">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w celu rozpatrzenia, z tym że inne komisje rozpatrzą założenia w zakresie swoich właściwości, a uwagi i wnioski przekażą do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w terminie do dnia 13 października.</u>
          <u xml:id="u-254.5" who="#HenrykBąk">Kto jest za tym wnioskiem, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-254.6" who="#HenrykBąk">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-254.7" who="#HenrykBąk">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-254.8" who="#HenrykBąk">Za wnioskiem Prezydium Sejmu głosowało 179 osób, przeciw - 144, wstrzymało się od głosu 16 osób.</u>
          <u xml:id="u-254.9" who="#HenrykBąk">Stwierdzam, że wniosek Prezydium Sejmu został przyjęty przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-254.10" who="#HenrykBąk">W tej sytuacji nie poddaję pod głosowanie wniosku pani poseł Teresy Liszcz.</u>
          <u xml:id="u-254.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-254.12" who="#HenrykBąk">W sprawie formalnej?</u>
          <u xml:id="u-254.13" who="#HenrykBąk">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#JanuszSzymański">Panie marszałku, mnie się wydaje, że jednak Sejm nie ustosunkował się do wniosku, w którym proponuje się skierowanie założeń również do Komisji Polityki Społecznej. Mianowicie nie było sprzeciwu Sejmu, i tak to zrozumiałem, jeśli chodzi o skierowanie założeń do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, i to jest oczywiste. Rozpatrzenie powinno polegać jedynie na tym, czy założenia kierujemy również do Komisji Polityki Społecznej. Tu był błąd proceduralny w głosowaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#HenrykBąk">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#StefanNiesiołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wydaje mi się, że poseł Szymański źle zrozumiał, zresztą nie pierwszy raz...</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#StefanNiesiołowski">...bo głosowanie...</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#StefanNiesiołowski">Panowie, głosowanie tego wniosku oznaczało - i to jest jednoznacznie stwierdzone - że założenia są kierowane wyłącznie do tej komisji. Słowo...</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-257.6" who="#StefanNiesiołowski">Panowie, ale może...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#HenrykBąk">Panowie posłowie, proszę o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#HenrykBąk">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#StefanNiesiołowski">Panie marszałku, komunistyczna resztówka najwyraźniej przeszkadza prawicy w głoszeniu prawdy.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#StefanNiesiołowski">Słowo „wyłącznie” oznacza tylko jedną komisję.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Kaczyński: A było to słowo?)</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#StefanNiesiołowski">W takim razie dalsze głosowanie jest bezprzedmiotowe.</u>
          <u xml:id="u-259.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, nie udzielam panu głosu.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#HenrykBąk">W jakiej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-260.3" who="#HenrykBąk">Proszę powiedzieć, w jakiej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-260.4" who="#HenrykBąk">Chwileczkę, spokój, czy pan ma wniosek formalny w sprawie głosowania?</u>
          <u xml:id="u-260.5" who="#komentarz">(Poseł Marek Borowski: Tak, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-260.6" who="#HenrykBąk">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#MarekBorowski">Mam wniosek formalny, mianowicie prosiłbym, żeby przytoczyć z protokółu czy ze stenogramu słowa pana marszałka, które - o ile pamiętam - brzmiały w ten sposób, że najpierw przegłosujemy sprawę skierowania założeń do komisji, a następnie zajmiemy się wnioskiem pani poseł Liszcz. Tak było powiedziane. Prosiłbym, żeby to po prostu sprawdzić, ponieważ odnoszę wrażenie, że być może poseł Szymański czegoś nie zrozumiał, natomiast pan poseł Łopuszański... pan poseł Niesiołowski - panie pośle, przepraszam, to się czasami myli, wie pan...</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#MarekBorowski">... - natomiast pan poseł Niesiołowski nie dosłyszał, prawdopodobnie zasłuchany we własne myśli.</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#HenrykBąk">Rzeczywiście tak powiedziałem. Nie przesądzałem tylko, że w wypadku gdy wniosek Prezydium Sejmu zostanie przyjęty, będzie również poddany pod głosowanie wniosek pani poseł Teresy Liszcz. Ale dla zaspokojenia woli tych, którzy pragną głosować, poddaję pod głosowanie...</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#HenrykBąk">‍...wniosek pani poseł Teresy Liszcz.</u>
          <u xml:id="u-262.4" who="#HenrykBąk">Kto jest za tym, by Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. przekazać również do Komisji Polityki Społecznej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-262.5" who="#HenrykBąk">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-262.6" who="#HenrykBąk">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-262.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-262.8" who="#HenrykBąk">Stwierdzam, że za wnioskiem głosowały 172 osoby, przeciw - 155 osób, wstrzymało się od głosu 16 osób.</u>
          <u xml:id="u-262.9" who="#HenrykBąk">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek pani poseł Teresy Liszcz i założenia zostaną skierowane również do Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-262.10" who="#HenrykBąk">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#MarekMaciejSiwiec">Panie marszałku, chciałem prosić o coś, co być może jeszcze do tej pory nie miało miejsca, abyśmy otrzymali wszyscy nieautoryzowany tekst wystąpienia pana wicepremiera Goryszewskiego, ponieważ standing of action jeszcze w tej sali nie było. Warto upamiętnić to historyczne wydarzenie.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję bardzo panu posłowi dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#HenrykBąk">Powracamy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Informacja prezesa Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli przeprowadzonej w Polskiej Fundacji Parlamentarnej Rozwoju Wsi i Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#HenrykBąk">Przypominam, że Sejm wysłuchał informacji przedstawionej przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#HenrykBąk">Przypominam, że poseł Janusz Szymański zgłosił wniosek o uzupełnienie informacji prezesa NIK o wnioski wynikające z przeprowadzonej kontroli Polskiej Fundacji Parlamentarnej Rozwoju Wsi i Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#HenrykBąk">Odrzucenie tego wniosku oznaczać będzie, że Sejm przyjął informację do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-264.5" who="#HenrykBąk">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-264.6" who="#HenrykBąk">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o uzupełnienie informacji prezesa NIK o wnioski wynikające z przeprowadzonej kontroli Polskiej Fundacji Parlamentarnej Rozwoju Wsi i Rolnictwa, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-264.7" who="#HenrykBąk">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-264.8" who="#HenrykBąk">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-264.9" who="#HenrykBąk">Stwierdzam, że za wnioskiem głosowały 133 osoby, przeciw wnioskowi głosowało 175 osób, wstrzymało się od głosu 29 osób.</u>
          <u xml:id="u-264.10" who="#HenrykBąk">Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił, a wobec tego Sejm przyjął informację do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-264.11" who="#HenrykBąk">Czy chce pan złożyć wniosek formalny, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#RyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Protestuję przeciwko takiej interpretacji, ponieważ jest precedensem, iż prezes Najwyższej Izby Kontroli składa sprawozdanie z kontroli nie przedstawiając żadnych wniosków pokontrolnych. Sprawa dotyczy Polskiej Fundacji Parlamentarnej Rozwoju Wsi i Rolnictwa i dlatego stawiam wniosek formalny, żeby marszałek Sejmu w imieniu Prezydium Sejmu, na podstawie przedstawionego przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli sprawozdania i dyskusji toczącej się na tej sali, ocenił, czy fundacja, prowadząc swoją działalność, nie nadużywa dobrego imienia parlamentu i Wysokiej Izby. Dopiero wtedy będziemy mogli podjąć taką decyzję.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#HenrykBąk">Prezydium Sejmu ustosunkuje się do wniosku pana posła. Głosowanie natomiast było przeprowadzone prawidłowo, poinformowałem o jego wyniku Wysoką Izbę i wobec tego nie będę poddawał pańskiego wniosku pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#HenrykBąk">Powracamy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Informacja ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej dotycząca realizacji uchwały z dnia 5 września 1992 r. w sprawie uruchomienia środków na zaopatrzenie wsi w wodę, budowę kanalizacji i oczyszczalni ścieków.</u>
          <u xml:id="u-266.3" who="#HenrykBąk">Przypominam, że Sejm wysłuchał informacji przedstawionej przez ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-266.4" who="#HenrykBąk">Prezydium Sejmu zaproponowało, aby Sejm przyjął informację ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-266.5" who="#HenrykBąk">Ponieważ został zgłoszony sprzeciw, zarządzam głosowanie nad propozycją Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-266.6" who="#HenrykBąk">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-266.7" who="#HenrykBąk">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem do wiadomości informacji ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej dotyczącej realizacji uchwały z dnia 5 września 1992 r. w sprawie uruchomienia środków na zaopatrzenie wsi w wodę, budowę kanalizacji i oczyszczalni ścieków, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-266.8" who="#HenrykBąk">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-266.9" who="#HenrykBąk">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-266.10" who="#HenrykBąk">Za wnioskiem Prezydium Sejmu dotyczącym przyjęcia do wiadomości informacji ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej głosowało 174 posłów, przeciw - 134, wstrzymało się od głosu 32 posłów.</u>
          <u xml:id="u-266.11" who="#HenrykBąk">Stwierdzam, że Sejm propozycję Prezydium Sejmu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-266.12" who="#HenrykBąk">Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny 26 posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-266.13" who="#HenrykBąk">Informuję, że zgłosili się posłowie w celu złożenia oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-266.14" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Janusz Koza, Konfederacja Polski Niepodległej... Przepraszam, proszę teraz o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#WojciechArkuszewski">Ważny komunikat dla Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i Komisji Polityki Społecznej. W związku z decyzją Sejmu informuję, że posiedzenie obu komisji odbędzie się jutro - właściwie to już dzisiaj - o godz. 10, a więc w godzinę później, tak żeby koledzy posłowie mogli się spokojnie przespać. Członkowie komisji budżetowej już wcześniej wiedzieli, że takie spotkanie się odbędzie.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła Janusza Kozę z Konfederacji Polski Niepodległej o złożenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#JanuszKoza">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozumiem, że pora jest późna i że po dzisiejszej dosyć emocjonującej debacie każdy chciałby jak najszybciej opuścić tę salę. Jednakże zabieram głos w sprawie, która w ostatnich dniach zbulwersowała środowisko pracowników służby zdrowia i społeczeństwo Kielecczyzny. Otóż lekarz wojewódzki w Kielcach dr January Lewandowski zasugerował likwidację 1100 łóżek szpitalnych w województwie kieleckim.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#HenrykBąk">Proszę panów posłów o zachowanie spokoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#JanuszKoza">Przeciw takiemu posunięciu lekarza wojewódzkiego zaprotestowali najpierw pracownicy Zespołu Opieki Zdrowotnej w Starachowicach, gdyż pan Lewandowski ma zamiar doprowadzić - poprzez drastyczne zmniejszenie dotacji na istniejące łóżka szpitalne - do zmniejszenia liczby łóżek w szpitalu starachowickim z 512 do 408.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#JanuszKoza">Panie marszałku, proszę o przywrócenie spokoju na sali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam pana posła.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#HenrykBąk">Panowie posłowie, bardzo proszę o przeniesienie dyskusji w kuluary.</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#JanuszKoza">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie przemyślane decyzje lekarza wojewódzkiego mogą przynieść tragiczne skutki. Najprawdopodobniej wskaźniki zdrowotności w województwie kieleckim ulegną pogorszeniu, obniży się jakość usług, co w konsekwencji doprowadzi do zwiększenia śmiertelności mieszkańców miasta i okolic. Nie ulega wątpliwości, że dojdzie do redukcji wśród pracowników służby zdrowia, tj. lekarzy, pielęgniarek i innych. W wypadku miasta Starachowice oznacza to, że do 12 tys. obecnych bezrobotnych dojdą następni.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#HenrykBąk">Proszę posłów z sektora ludowego o przeniesienie dyskusji w kuluary.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować wypowiedź, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#JanuszKoza">Nie można zapominać o tym, że Zespół Opieki Zdrowotnej w Starachowicach obejmuje leczeniem około 107 tys. ludzi. Budowa nowego szpitala - z przyczyn zależnych tylko od struktur rządowych - została wstrzymana. Z wszelkich statystyk i z informacji, które otrzymałem od pracowników służby zdrowia w Starachowicach, wynika, że liczba łóżek na żadnym z oddziałów szpitala nie przekracza obowiązujących norm. Dwa lata temu lekarz wojewódzki - dr Lewandowski - poszukując oszczędności w sposób drastyczny ograniczył wydatki na utrzymanie szpitali, co przyniosło w konsekwencji ograniczenie dostępu do leczenia. Dzisiaj ta sama osoba chce wprowadzić w życie swój kolejny pseudoreformatorski pomysł, którego konsekwencją może być dalsza degradacja lecznictwa, bo przecież nie autentyczna - skądinąd potrzebna - reforma służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#JanuszKoza">W tym miejscu chciałbym dodać, że pan doktor Lewandowski nie zaproponował dotychczas żadnych zmian organizacyjnych, a swoich wątpliwej jakości pomysłów nie konsultował ani z izbą lekarską, ani ze związkami zawodowymi. Dotychczasowa postawa i działalność lekarza wojewódzkiego doktora Januarego Lewandowskiego były przyczyną trzykrotnego zgłaszania wniosku o wotum nieufności dla niego. I tak w kwietniu 1991 r. wniosek o wotum nieufności został wysunięty przez sekcję służby zdrowia przy Zarządzie Regionu Świętokrzyskiego NSZZ „Solidarność”, we wrześniu 1991 r. przez tę samą sekcję i Wojewódzką Izbę Lekarską oraz w kwietniu br. ponownie przez sekcję służby zdrowia przy Zarządzie Regionu Świętokrzyskiego NSZZ „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#JanuszKoza">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie ulega żadnej wątpliwości, że reformy w polskiej służbie zdrowia muszą zostać przeprowadzone - są one konieczne. Jednakże muszą być przeprowadzane przez osoby kompetentne, przy akceptacji społecznej i w taki sposób, aby nigdy nie zagrażały ludzkiemu zdrowiu i życiu.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#JanuszKoza">Wobec powyższego należy wątpić, czy tak odpowiedzialne stanowisko lekarza wojewódzkiego powinien zajmować dr January Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, czas mija.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#JanuszKoza">Wątpliwości swoje kieruję do tych czynników decyzyjnych, które są odpowiedzialne za obsadę powyższego stanowiska. Stosowne pismo w wymienionej przeze mnie sprawie skierowałem do ministra zdrowia, ministra - szefa Urzędu Rady Ministrów oraz wojewody kieleckiego.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Czarneckiego ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#RyszardCzarnecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Moje oświadczenie jest wynikiem pewnego nieporozumienia, które miało miejsce wczoraj. Otóż kilka razy mieliśmy w naszym Sejmie do czynienia z sytuacją, w której powstawały pewne nieporozumienia związane ze zbieżnością czy też podobieństwem nazwisk. Wczoraj mieliśmy taką sytuację, kiedy przewodniczący Komisji Kultury i Środków Przekazu, referując sprawę projektu ustawy o radiofonii i telewizji, wspominał o poprawkach posła Wójcika. Wówczas Klub Parlamentarny KPN chóralnie zapytał: Który Wójcik? Zdarzyło się też, że pomylono posłów Siwców - jeden z nich jest w Klubie Parlamentarnym Sojusz Lewicy Demokratycznej - drugi w Klubie Parlamentarnym ZChN.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#RyszardCzarnecki">Otóż chciałem wyjaśnić bardzo stanowczo, odpowiadając niejako na dzisiejsze sygnały ze strony mego elektoratu, iż wczorajszego wniosku pana posła Andrzeja Czerneckiego z Porozumienia Centrum, który domagał się od rządu Rzeczypospolitej wyjaśnienia okoliczności aresztowania pana Gawronika, nie należy absolutnie wiązać z osobą posła Ryszarda Czarneckiego, to są dwie różne osoby.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#RyszardCzarnecki">Niestety, jestem zmuszony złożyć to oświadczenie, ponieważ mój elektorat był dość zaniepokojony i zastanawiał się, czy aby na pewno poseł Ryszard Czarnecki mógł wystąpić z prośbą o takie wyjaśnienie. Chciałem to stanowczo zdementować. Prośbę do rządu o wyjaśnienie złożył kolega z Porozumienia Centrum, a nie z ZChN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Jankowskiego, Sojusz Lewicy Demokratycznej, w celu złożenia wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#JerzyJankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wczoraj debatowaliśmy m.in. na temat budownictwa. Debata przebiegała w różnych płaszczyznach, mniej czy bardziej merytorycznych, ale nie w tym jest rzecz. Okazało się, że bardzo łatwo podejmuje się rezolucję, która nie rodzi żadnych skutków prawnych dotyczących jej realizacji. Kuriozalną sprawą jest to, że ustawa o zmianie ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych nie uzyskała akceptacji tej Izby po poprawkach Senatu, natomiast kiedy chodzi o rezolucję to i w wypowiedziach posłów, i w głosowaniu stanowisko ich było różne. Nie sposób to wytłumaczyć nie tylko elektoratowi, ale i tym ludziom, którzy nie mogą się doczekać własnego mieszkania, bo po prostu ich na nie nie stać. Wydaje mi się, że tego typu praktyka jest co najmniej dziwna. Abstrahuję od tego, jakie opcje polityczne zgłaszają tego typu uchwały, bo można to różnie odbierać. Jednocześnie chciałem zwrócić uwagę, że jest to kolejny przykład na to, że my po prostu o pewnych rzeczach, a w tym konkretnym wypadku o budownictwie mieszkaniowym, tylko mówimy. Potwierdzeniem tego faktu jest uchwała Sejmu z 20 czerwca br. o powołaniu komisji nadzwyczajnej do spraw mieszkalnictwa. Komisja ta miała składać się z członków różnych komisji sejmowych. Od 15 października miała rozpocząć pracę przede wszystkim nad usunięciem barier legislacyjnych, które utrudniają realizację budownictwa mieszkaniowego, tak jakby wszyscy zapomnieli, że cała sprawa jest prozaiczna i sprowadza się do braku pieniędzy. Do dnia dzisiejszego taka komisja nie została powołana.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#JerzyJankowski">W związku z tym mam pytanie czy prośbę do Prezydium Sejmu, aby było uprzejme określić skład takiej komisji, bo do 15 października już niedługo, a do 31 grudnia mają zakończyć się prace tej komisji. Nie chciałbym, abyśmy znowu doczekali nocnej debaty, podczas której okazałoby się, że kolejna uchwała Sejmu nie została wykonana i wszyscy będą się tłumaczyć, dlaczego tak się stało, jakbyśmy zapomnieli, że sami ją uchwaliliśmy.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Wronę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#WładysławWrona">Panie marszałku, myślałem, że podsumowanie wicepremiera Goryszewskiego to konkretne podsumowanie. Zawsze myślałem, że pan premier Goryszewski jest przedstawicielem ZChN, okazuje się, że jest to premier Unii Demokratycznej i liberałów i w związku z tym dla mnie jako chrześcijanina jest to bardzo przykre.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Czarnecki: Alkomat, alkomat.)</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#HenrykBąk">Bardzo proszę, panie pośle, o zachowanie spokoju. Z ław poselskich nie należy prowadzić polemiki, od tego jest trybuna.</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów, jeśli są.</u>
          <u xml:id="u-284.5" who="#HenrykBąk">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-284.6" who="#HenrykBąk">Informacja o wpływie interpelacji oraz o odpowiedziach na interpelacje znajduje się w doręczonym posłankom i posłom druku nr 516.</u>
          <u xml:id="u-284.7" who="#HenrykBąk">Na tym kończymy 26 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-284.8" who="#HenrykBąk">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-284.9" who="#HenrykBąk">Porządek dzienny następnego posiedzenia Sejmu znajduje się w skrytkach poselskich w dolnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-284.10" who="#HenrykBąk">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-284.11" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-284.12" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 0 min. 51 w dniu 10 października 1992 r.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>