text_structure.xml 98.1 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Na wstępie chciałbym zaznaczyć, że mamy trudną sytuację. Trafiliśmy na specyficzny moment. W Sejmie toczy się debata nad odebraniem immunitetu byłemu ministrowi Sprawiedliwości Zbigniewowi Ziobro. Jak widzę, na sali jest tylko trzech posłów. Nie mamy więc kworum. Niecelowym byłoby rozpoczynanie dzisiejszego posiedzenia w takim składzie tym bardziej, iż chcemy uchwalić i przyjąć ważne dezyderaty.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Nie mogę otworzyć posiedzenia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, ponieważ brak kworum i za to przepraszam. Mam świadomość, że problemy, które podnosi Służba Celna są niezwykle ważne. Powiem więcej, pokazują one jak dobre intencje przynoszą czasem złe skutki. Proponuję jednak rozpoczęcie debaty. Poproszę przedstawicieli poszczególnych związków celników o przedstawienie sytuacji. Sądzę, że do tych wypowiedzi odniesie się obecny na posiedzeniu Jerzy Szymański, zastępca Prokuratora Generalnego. Odnośnie do wniosków, które będą wynikać z dyskusji sformułujemy je w innym terminie lub jeszcze dzisiaj jak będzie kworum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WitamSlawomiraSiwegoprzewodniczacegoZwiazkuZawodowegoCelnikowPLiwszystkichczlonkowtejdelegacjiprzedstawicieliZwiazkowZawodowychFederacjiSluzbyCelnej">Annę Czak, Jacka Kłosia i Jacka Kraja, przedstawiciela Zrzeszenia Związków Zawodowych Służby Celnej RP Barbarę Smolińską i przedstawiciela Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Piotra Kładocznego.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WitamSlawomiraSiwegoprzewodniczacegoZwiazkuZawodowegoCelnikowPLiwszystkichczlonkowtejdelegacjiprzedstawicieliZwiazkowZawodowychFederacjiSluzbyCelnej">Kto z przedstawicieli celników chce zabrać głos? Proszę na początku się przedstawiać. Głos ma Sławomir Siwy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Na wstępie chciałbym wyrazić podziękowanie za zainteresowanie problematyką Służby Celnej i zaproszenie Związku Zawodowego Celnicy PL na spotkanie z sejmową Komisją Sprawiedliwości i Praw Człowieka.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Pragniemy, żeby prowadzona przez nasz Związek działalność publiczna i informacyjna polegająca między innymi na przedstawianiu problemów środowiska funkcjonariuszy celnych na szerszym forum przyczyniła się w istotny sposób do niezbędnych i korzystnych zmian szeroko rozumianej administracji państwowej. Stąd nasze inicjatywa spotkania mająca na celu zainteresowanie naczelnych organów państwa trudną sytuacją pracowników i funkcjonariuszy Służby Celnej.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Nasz Związek powstał w styczniu bieżącego roku w wyniku głośnych ogólnopolskich protestów celników. Skala tego protestu zaskoczyła nasze środowisko. Podkreślić jednak należy, iż dla środowiska szeregowych celników takich jak my, zaskoczeniem była jedynie powszechność tego protestu. Postępujący kryzys Służby Celnej, nawarstwianie się problemów jest powszechnie odczuwane w naszych szeregach. Kryzys ten ma wielorakie przyczyny. Jego przyczyn nie można tylko sprowadzać do obciążania licznymi obowiązkami tego środowiska zawodowego. Praca i służba celników daje 1/3 wpływów budżetowych rocznie, przy zatrudnieniu zaledwie kilkunastu tysięcy osób.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Zwróciliśmy się z prośbą o spotkanie z sejmową Komisją Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Nie znajdujemy bowiem obiektywnej instytucji do zadań której należy sprawiedliwa prawna ocena funkcjonowania administracji celnej. Jest to wynik naszych doświadczeń na które składają się przypadki łamania praw pracowniczych i praw człowieka, które jako obywatelom naszego kraju przysługują również celnikom. Ostatnie lata to masowe, grupowe, wręcz szablonowe akty oskarżenia kierowane przez organy ścigania w stronę środowiska zawodowego celników.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Działania organów ścigania nie budziły naszych kontrowersji dopóki nie stały się rutynowym, mechanicznym środkiem do prowadzenia specyficznej polityki kadrowej, szczególnie wobec funkcjonariuszy o długoletnim stażu pracy. Funkcjonariusze celni stali się łatwym obiektem dla organów ścigania, które naszym kosztem starają się wykazać skuteczność w walce z korupcją. Są to działania o bardzo represyjnym charakterze z uwagi na obowiązujące nas surowe przepisy w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W środowisku szeregowych celników działania prokuratury i organów ścigania wzbudzają coraz większe kontrowersje. Bierność i milczenie Ministerstwa Finansów wobec problemów dyskusyjnych oskarżeń, masowych zatrzymań i aresztowań funkcjonariuszy celnych powodują coraz większą frustrację. Nie można przejść obojętnie nad przypadkami kontrowersyjnymi, naciąganiem prawa dla tak zwanego dobra śledztwa, stosowaniem aresztów noszących cechy aresztu wydobywczego, czy też szeregu innych, negatywnych zdarzeń.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Związek Zawodowy Celnicy PL monitoruje szereg takich spraw. Niestety, nasze interwencje i skargi funkcjonariuszy są traktowane w Ministerstwie Sprawiedliwości zdawkowo mimo, że były zgłaszane konkretne przypadki nieprawidłowości wymagające reakcji organów nadzoru.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Jeśli pan przewodniczący pozwoli wymienię szczegółowe zarzuty, które funkcjonariusze zgłaszali za pośrednictwem naszego związku. Są to nierzetelność, jednokierunkowość zbieranych dowodów i konfrontacji prowadzonych przez prokuratorów i funkcjonariuszy Centralnego Biura Śledczego oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w toczących się postępowaniach. Niezgodność zapisów zeznań z rzeczywistymi słowami świadków, bądź brak lub pomijanie zapisów zeznań osób pomawiających w trakcie konfrontacji, które świadczyły na korzyść osoby podejrzanej, pomawianej i nie przyznającej się do zarzucanego jej czynu.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Następny zarzut, selektywne lub niepełne wykorzystanie dokumentów sporządzanych przez Służbę Celną, także zeznań osób pomawiających, które same są oskarżone w przedmiotowej sprawie lub są osobami skazanymi. W procesie dowodowym selekcja dokumentów zmierza często do stworzenia sytuacji procesowej na niekorzyść oskarżonego lub oskarżonych.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Kolejna kwestia kierowana przez funkcjonariuszy pod adresem organów ścigania. Prowadzenie i orzekanie w tych samych sprawach przez analogiczny skład sędziowski, który posiadł wcześniej wiedzę i opinię na temat części toczących się postępowań i dochodzeń prowadzonych w danym środowisku zawodowym Służby Celnej. Orzekanie w sprawach przez tych samych sędziów, którzy wcześniej, często w imponującym tempie czasem 1 minuty, rozpatrywali skutecznie wnioski o zastosowanie najcięższego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Kolejny zarzut dotyczy bezzasadności powoływania się w toczących się postępowaniach na art. 241 par. 1 Kodeksu postępowania karnego przy zastosowaniu tymczasowego aresztowania jak również bezprzedmiotowości rutynowego wnioskowania i stosowania przedłużania aresztu. Generalnie otrzymujemy powtarzające się sygnały o nadużywaniu środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, którego celem i jedynym skutkiem jest wydobycie zeznań podejrzanego, czy też przyznanie się do winy.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Możemy służyć tutaj konkretnymi przykładami. Chcemy je przedstawić na spotkaniu z Ministrem Sprawiedliwości, o które zabiegamy. Następny nasz zarzut dotyczy przewlekłości prowadzonych postępowań prokuratorskich. W oczywisty sposób skutkuje to psychicznym i materialnym niszczeniem podejrzanych i oskarżonych. Tym samym uniemożliwia im skuteczną obronę. Następne zarzuty dotyczą zasadności łączenia spraw kilku osób podczas jednego przewodu sądowego i zasadności stosowania tymczasowego aresztowania do wybranej grupy funkcjonariuszy podczas gdy dla pozostałych osób w identycznej sytuacji procesowej wystarczające są inne możliwe do zastosowania środki zapobiegawcze.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Brak psychicznej, moralnej i merytorycznej oceny wiarygodności świadków oskarżenia. Imponują oni pamięcią podczas zeznań obciążających w stosunku do dużej liczby osób. Bywa, że ich zeznania mają istotny wpływ na obniżenie kary za popełnione przez te osoby przestępstwa a nawet zbrodnie zabójstwa. Stawianie zarzutów prokuratorskich uniemożliwiających jakąkolwiek obronę podejrzanym i oskarżonym bez wskazania niezbędnych i istotnych okoliczności czynu. Nie można skutecznie odnieść się merytorycznie do rutynowego zarzutu o treści, że na przykład podejrzany… w przedziale kolejowym…w okresie od...do, przyjął od… w wysokości… złotych lub… USD od nieustalonych osób za nieustalone towary.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Obserwujemy rutynowe stawianie zarzutów i oskarżanie funkcjonariuszy publicznych, często wyłącznie na podstawie zeznań przemytnika lub celnika uwikłanego w proceder przemytniczy bądź w wyniku zeznań wymuszonych szantażem w areszcie lub pod groźbą oddania dzieci do Policyjnej Izby Dziecka. Kolejne nasze zarzuty dotyczą: przedłużania aresztów, ograniczanie praw podejrzanych, zaostrzenie kryteriów winy, braku wiedzy prokuratorów na temat procedur celnych, wytycznych i poleceń kierownictwa Służby Celnej. Skutkuje to tym, że prokurator stawia zupełnie nieprawdziwe zarzuty niedopełnienia obowiązków celnikom w sytuacji gdy brak jest jakiegokolwiek zaniedbania z ich strony. Postępowania celników w danej procedurze są standardowe, zgodne z obowiązującym prawem jak tysięcy funkcjonariuszy realizujących polecenia służbowe.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Przewlekłość postępowania w sprawach jednostkowych, to następny nasz zarzut. Dotyczy to na przykład sprawy prowadzonej na podstawie pomówienia jednej osoby. Postępowanie prowadzi prokurator przez półtora roku, nie wykonując w tym czasie żadnych czynności żeby ją wyjaśnić. Często występuje manipulowanie zeznaniami świadków i oskarżonych oraz dopasowywanie zarzutów do treści zeznań. W zamian za pożądane zeznania obciążające funkcjonariuszy celnych prokurator łagodnie traktuje zabójcę lub funkcjonariusza innej służby, organizatora przemytu i współpracownika grupy przestępczej, któremu udowodniono przyjęcie korzyści materialnych w kwocie 300.000 zł. W zamian za taką współpracę został on zwolniony nawet z kosztów sądowych.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Z wieloma sprawami, które nurtują nasze środowisko zawodowe zwróciliśmy się do Rzecznika Praw Obywatelskich. Podejmuje on działania w zakresie objęcia uniewinnianych funkcjonariuszy celnych pełną restytucją, co znajduje potwierdzenie w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z października 2004 roku, sygnatura nr K 1/04.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W innych kwestiach RPO ogranicza ustawa na co również chcielibyśmy zwrócić uwagę. Sytuacja w której organ państwowy odpowiedzialny za ochronę praw obywatelskich dostrzega łamanie lub naruszanie standardów praw obywatelskich i nie może w tej sprawie nic realnie zdziałać wydaje się wymagać reakcji władzy ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W dotychczasowej praktyce realne wsparcie otrzymaliśmy od organizacji pozarządowej, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Poza działaniami praktycznymi zajęła ona stanowisko w sprawie propozycji zmian przepisów obejmujących kwestię pełnej restytucji praw osób uniewinnionych oraz zmian przepisów dotyczących zawieszenia i zwolnienia funkcjonariusza celnego. Fundacja uznała zasadność naszych działań i prowadzi monitoring spraw, w których mamy do czynienia z aresztami funkcjonariuszy celnych w ramach programu spraw precedensowych.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W naszym przekonaniu działania te mają wpływ na bardziej wnikliwą analizę pracy sądów pod kątem zasadności stosowania aresztów. Korzystając z okazji, w tym miejscu chcielibyśmy podziękować wszystkim osobom z wyżej wymienionej Fundacji wspomagających nasze starania o przestrzeganie praw człowieka w stosunku do funkcjonariuszy celnych.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W lipcu 2008 roku obyło się spotkanie Związku Zawodowego Celnicy PL w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pod przewodnictwem ministra Adama Rapackiego z udziałem Komendanta Głównego Policji, Zastępcy Komendanta Głównego Straży Granicznej, przedstawicieli Centralnego Biura Śledczego i Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Tematem rozmowy były działania organów ścigania wobec funkcjonariuszy celnych. Spotkaliśmy się ze zrozumieniem i zapewnieniem wszystkich obecnych, że wszelkie nadużycia organów ścigania realizujących czynności na wniosek prokuratury będą odtąd monitorowane pod kątem przestrzegania prawa i szanowania praw osób podlegających tym czynnościom.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Zainteresowanie naszymi problemami uzyskaliśmy także ze strony prezydium Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, przewodniczącego pana posła Ryszarda Kalisza, wielu posłów, członków tej Komisji, z którymi kontaktowaliśmy się w przedstawionych przeze mnie sprawach.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Powyższe zainteresowanie znajduje potwierdzenie w zwołaniu tego posiedzenia. Wyrażamy wdzięczność, że przedstawiciele parlamentu chcą się zapoznać z problemami zgłaszanymi przez nasze środowisko. Mamy nadzieję monitorować sytuację Służby Celnej w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Jako funkcjonariusze służby mundurowej czujemy się w obowiązku podnosić kwestię oceny pracy prokuratury i wymiaru sprawiedliwości wobec środowiska administracji celnej. Nie ulega wątpliwości, że nadużywanie instytucji tymczasowego aresztu jest w Polsce problemem o wiele szerszym. Wskazują na to napomnienia naszego kraju ze strony Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Celników obowiązują najostrzejsze rygory w zakresie przeciwdziałania korupcji. Organy ścigania mają cały wachlarz działań zmierzających do skutecznego ujawniania rzeczywistych zjawisk korupcji a następnie do osądzenia i skazania winnych. Mogą zastosować kontrolowane wręczenie łapówki, kilka tysięcy osób podlega sprawdzeniu przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego i posiada poświadczenie bezpieczeństwa wydawane przez ten organ po wnikliwym zbadaniu, na przykład majątku i kontaktów. Na przejściach granicznych wprowadzono monitoring. Straż Graniczna może prowadzić obserwację operacyjną naszych działań. Od 1999 roku wszyscy pracownicy Służby Celnej składają oświadczenia majątkowe.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Mając taki wachlarz narzędzi, państwo nie powinno uciekać się do metod tu przedstawionych i naciągania dowodów. Nie wiemy, czy wskutek braku profesjonalizmu służb, czy może prowadzone działania operacyjne wobec celników nie potwierdziły powszechnego przekonania o zasięgu korupcji, w każdym razie organy ścigania obrały drogę na skróty. Oparły swoje działania na zeznaniach przestępców, którym obiecano łagodne potraktowanie i obniżenie kary w zamian za zeznania obciążające uczciwych celników.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W ten sposób podstawą najgłośniejszych procesów związanych z naszym środowiskiem zawodowym są zeznania zabójcy biznesmena, któremu udowodniono nieprawidłowości w firmie, przemytników wielokrotnie karanych za przemyt, funkcjonariuszy innych służb granicznych, współpracowników grup przemytniczych rozpracowywanych operacyjnie przez Wydział Wewnętrzny Straży Granicznej, funkcjonariuszy Służby Celnej, którzy współpracowali z przemytnikami lub nawet złodziejami, osób, które same nie widziały i nie wręczały łapówki celnikom, ale są przeświadczone, że inni dawali.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W każdej sprawie mamy podobne zależności. Na podstawie tych zeznań jest nakręcona spirala zatrzymań i aresztowań. Jest to skutek działania przepisu art. 25 ust. 1 pkt 8a i 8b ustawy o Służbie Celnej, które nakazywały obligatoryjne zwolnienie funkcjonariusza celnego ze służby po wniesieniu aktu oskarżenia lub aresztowaniu. Przepisy te posłużyły do szantażu wobec zatrzymywanych celników. Kto przyznał się do winy i złożył zeznania obciążające innych nie był aresztowany i pozostawał w służbie. Inni natomiast, którzy nie przyznali się do winy i nie obciążali kolegów trafiali do aresztu i byli natychmiast wyrzucani ze służby bez prawa do jakichkolwiek świadczeń. Nawet po prawomocnym uniewinnieniu podana w świadectwie służby podstawa zwolnienia uniemożliwia znalezienie zatrudnienia adekwatnego do posiadanych kwalifikacji.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Przesłanki zastosowania tymczasowego aresztowania są czasami absurdalne. Na przykład, taką podstawą były ustalenia z materiałów operacyjnych, których w rzeczywistości nie było. Podawane są powody i okoliczności uzasadnienia aresztowania nie weryfikowane następnie przez sądy. Wnioski o areszt są uzasadniane rutynowo obawą matactwa, ucieczki, wielowątkowością a przede wszystkim wysoką sankcją karną wynikającą z hipotetycznych zarzutów. Praktyka pokazuje również, iż wnioski o zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania rozpatrują często asesorzy sądowi lub sędziowie, rezerwując na rozpatrzenie takiego wniosku 1 minutę na jedną osobę. Areszt i jego przedłużenie orzekają nierzadko w sposób automatyczny.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Prokurator nie zadaje sobie trudu by we wniosku wykazać, że inne środki zapobiegawcze byłyby wystarczające. Areszt tymczasowy jest zdecydowanie nadużywany, zresztą nie tylko wobec celników. Jest to bezdyskusyjny problem polskiego wymiaru sprawiedliwości. Standardowe są zarzuty przyjęcia korzyści majątkowej od bliżej nieznanych osób, w bliżej nie określonym czasie, w kwocie nie mniejszej niż, bez konkretnych danych. Taki zarzut uniemożliwia skuteczną obronę. Równocześnie zasadą jest odmowa dostępu do akt sprawy na etapie postępowania przygotowawczego, co uniemożliwia odniesienie się do przedstawionych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Zdarzają się niestety przypadki poniżania, niegodnego traktowania, zastraszania czy też wprowadzania zatrzymanych lub podejrzanych w błąd celem szybkiego, powodowanego szokiem, przyznania się do winy. Zdarzały się sytuacje przewożenia zatrzymanych celników więźniarką trwające kilkanaście godzin a także masowe nadawanie im statusu więźnia niebezpiecznego, osadzanie w celach z osobami podejrzanymi o zabójstwo, często na parę dni przed wnioskiem o przedłużenie aresztu i wiele innych bulwersujących tego typu zdarzeń.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Taką praktykę wykorzystują przemytnicy, którzy skutecznie rękami prokuratorów pozbywali się gorliwych celników zwłaszcza, że w swoich zeznaniach wcale nie musieli wskazywać na konkretne, możliwe do weryfikacji, okoliczności wręczenia łapówki. Postępowania przygotowawcze są często prowadzone przez prokuratorów, którzy nie znają zasad i podstaw funkcjonowania Służby Celnej oraz przepisów celnych i podatkowych. Postępowania trwają po kilka lat, nic w sprawie się nie dzieje, świadkowie nie są przesłuchiwani, postępowania są przedłużane cyklicznymi aresztowaniami.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Łamane są podstawowe zasady instytucji tymczasowego aresztowania, jakie opracowała Helsińska Fundacja Praw Człowieka na podstawie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W areszcie celnicy byli poddawani różnego typu formom bezprawnego nacisku w celu ich złamania i przyznania się do winy, włącznie z wykorzystywaniem rodzin i małych dzieci.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W wielu przypadkach podejrzani funkcjonariusze boją się formalnie ujawniać szczegóły działań prokuratury. Za ujawnienie takich praktyk prokuratorskich spotykają ich dotkliwe represje, na przykład nowy wniosek o przedłużenie aresztu, groźby w stosunku do rodzin aresztowanych, zaostrzenie kryterium widzeń i wiele innych kruczków prawnych wymykających się prostej ocenie faktów.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Jedyny sposób o uniknięcie represji to szybkie przyznanie się do jakiejkolwiek winy, która natychmiast powoduje liberalizowanie działań prokuratury i organów ścigania.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Przepisy wspomnianego art. 25 ust. 1 pkt 8a i 8b ustawy o Służbie Celnej zostały uchylone w kwietniu bieżącego roku. Łącznie na ich podstawie zwolniono 644 funkcjonariuszy. Ofiarami tych przepisów są też celnicy, którym postawiono zarzuty niedopełnienia obowiązków przy jednej odprawie w przypadku uszczuplenia należności celnej w wysokości kilku tysięcy złotych. Sprawy z udziałem podejrzanych celników toczą się latami. W około połowie prowadzonych postępowań zarzuty nie zostały potwierdzone. Zwolniono funkcjonariuszy wobec których wniesiono akty oskarżenia przed wejściem w życie przepisu punktu 8b. Sprawy toczą się nadal mimo uchylenia tego przepisu. Oskarżeni celnicy nie mają drogi powrotu do służby.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Po nowelizacji ustawy o Służbie Celnej mamy do czynienia z nierównym traktowaniem funkcjonariuszy. Kto otrzymał decyzję o zwolnieniu w wyniku aresztowania przed derogacją przepisów, nie ma możliwości przywrócenia do służby do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Kogo aresztowano później, ten jest zawieszony i ma prawo do 50% uposażenia. Takie postępowanie jest nie tylko łamaniem praw człowieka, prowadzi też do ogromnych strat finansowych.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Mamy do czynienia ze spadkiem ujawnienia przestępstw i wykroczeń przemytu. To są konsekwencje działań organów ścigania. Paraliż jednego z Wydziałów Zwalczania Przestępczości Przemytniczej to straty dla budżetu państwa rzędu do 5 mln zł w czasie 6 miesięcy. Liczba spraw przemytu papierosów spadła w analogicznym okresie z 890 do 80. Inne straty niewymierne to zachowawcze postawy funkcjonariuszy celnych w czasie kontroli. Wykonywanie obowiązków zgodnie z prawem może być bowiem zagrożone zarzutem, że celnik chce wymusić korzyść majątkową lub materialną.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Odszkodowania dla funkcjonariuszy niesłusznie aresztowanych i zwolnionych szacujemy na dziesiątki milionów złotych. Występuje zjawisko zwalniania się funkcjonariuszy ze służby z dużym doświadczeniem. Wyżej wymienione przepisy punktów 8a i 8b ustawy o Służbie Celnej są przedmiotem skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Były też dwukrotnie przedmiotem skarg do Trybunału Konstytucyjnego. Uznał on, że nie są niezgodne z konstytucją a szczególna rola funkcjonariuszy celnych, znaczenie zadań dla państwa oraz należne nam przywileje, na przykład emerytalne których faktycznie nie mamy, usprawiedliwiają ograniczenia wobec nas zasady domniemania niewinności. Trybunał wskazał jednocześnie na konieczność pełnej restytucji praw celnika, którego uniewinniono. To wskazanie Trybunału nie jest wykonywane mimo upływu 4 lat od ogłoszenia wyroku. W najnowszym projekcie ustawy o Służbie Celnej również nie przewidziano pełnej restytucji.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W świetle powyższego składamy wniosek o objęcie nadzorem niektórych śledztw</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">prowadzonych przeciwko funkcjonariuszom celnym. Prosimy o oddelegowanie do ich prowadzenia doświadczonych prokuratorów z niezbędną wiedzą w zakresie problematyki celnej i pilne ich zakończenie.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W tym miejscu pragniemy zaapelować po raz kolejny do Ministra Sprawiedliwości o wyznaczenie spotkania, aby ustalenia ze spotkania w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji mogły być w pełni realizowane. Z doświadczenia wiemy, że organy ścigania działają na podstawie poleceń prokuratury, i nie mają wyboru co do oceny zasadności realizowanych czynności.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Warto w tej kwestii wykorzystać treści raportów Komisji Europejskiej i organizacji pozarządowych, które dotyczą problemów korupcji i funkcjonowania administracji celnej. Skala uniewinnień w sprawach prowadzonych przeciwko celnikom również powinna być przedmiotem analizy pod kątem profesjonalizmu podległych Ministrowi Sprawiedliwości organów i ich merytorycznego przygotowania w stosunku do zjawisk występujących w tych segmentach administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Obniżanie prestiżu administracji celnej, którego jesteśmy świadkami poprzez głośne i medialne działania, w naszym mniemaniu, deprecjonują także inne organy państwa, także samą prokuraturę i sądy.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Reasumując, pragnę podkreślić, że niezbędna jest analiza całokształtu sytuacji w Służbie Celnej oraz uczciwa ocena działań prokuratury i sądów w stosunku do tego środowiska zawodowego. Wypracowanie kompromisu pozwoli na skuteczną walkę z korupcją wśród funkcjonariuszy celnych. Wypracowane porozumienie będzie chroniło interes państwa, nie osłabiając administracji celnej. Nie będzie ułatwiało działań przemytnikom i grupom przestępczym. Zapobiegnie też rozszerzaniu się szarej strefy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">W aktualnym stanie prawnym nie wyrok sądu powoduje eliminację celnika ze służby. Po postawieniu mu zarzutów jest z mocy prawa automatycznie zawieszany. Po 12 miesiącach okresu zawieszenia jest duże prawdopodobieństwo, że zostanie zwolniony ze służby ze względu na oszczędności budżetowe. Taką możliwość prawną ma Dyrektor Izby Celnej. Tymczasem duża liczba śledztw trwa ponad rok. Po zakończeniu postępowania przygotowawczego i wniesieniu aktu oskarżenia do sądu rozpoczyna się postępowanie sądowe, często równie przewlekłe jak prokuratorskie.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Naszym zdaniem konieczne są zmiany ustawowe. Powinny obejmować między innymi humanitarne podejście do restytucji praw celników, w sprawach gdy zapada wyrok uniewinniający. Problem ten zauważa RPO, Helsińska Fundacja Praw Człowieka oraz Trybunał Konstytucyjny. Wskazane jest także inne rozwiązanie sytuacji prawnej zawieszonego funkcjonariusza Służby Celnej. Niezbędne jest wprowadzenie przepisów, które pozwolą na równe traktowanie wszystkich funkcjonariuszy wobec prawa.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Chcę jeszcze odnieść się do kwestii praw pracowniczych i obywatelskich celników i na tym tle zjawiska alokacji kadr. Dotyczy to obecnego stanu prawnego i planów decyzyjnych w tym zakresie. Problemem, który nie znajduje rozwiązania w projekcie ustawy o Służbie Celnej jest niezałatwiona sprawa haniebnej alokacji. Projekt przewiduje realokację bez realizacji odpowiednich obowiązków finansowych państwa wobec funkcjonariuszy w tym zakresie. Są one bezprawnie na nas przerzucane.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Alokacja funkcjonariuszy była przeprowadzona niefachowo i bez przygotowania odpowiedniego zaplecza. Zamiast korzyści spowodowała znaczne straty dla budżetu państwa oraz naruszenie praw pracowniczych i praw człowieka. Projekt reform w tym zakresie nie uwzględnia naprawy krzywd, jakie państwo wyrządziło alokowanym funkcjonariuszom. Nieskuteczne są przepisy uprawniające ich do uzyskania lokali mieszkalnych lub powrót do miejsca zamieszkania. Projektowane świadczenia związane z przeniesieniem służbowym w żadnym razie nie rekompensują kosztu wynajmu chociażby najtańszego mieszkania w miejscu przeniesienia i wynoszą stale 7,20 zł dziennie brutto, co daje 150 zł miesięcznie na rękę.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Przygotowany przez resort projekt realokacji narusza zasadę równości i krzywdzi funkcjonariuszy z Izb, do których mają powracać alokowani funkcjonariusze. Szef Służby Celnej nie przeznaczył na ten cel dodatkowych środków. Realokacja będzie procesem długotrwałym, gdyż fluktuacja kadr w Izbach Celnych na zachodzie naszego kraju jest minimalna a głównie na tym opiera się ten proces. Z tego powodu wielu funkcjonariuszy celnych o wysokich kwalifikacjach zawodowych zwolniło się już ze służby. Czy takie podejście Szefa Służby Celnej do procesu realokacji ma na celu to, żeby zwolnili się pozostali funkcjonariusze?</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Lekceważenie obecnej sytuacji w Służbie Celnej jest groźne dla bezpieczeństwa finansowego państwa. Powoduje szkody dla celników i ich rodzin, ale także dla budżetu i bezpieczeństwa obywateli oraz podmiotów gospodarczych. Alokacje w skrajnych przypadkach doprowadziły do załamania psychicznego a nawet śmierci celników lub członków ich najbliższej rodziny. Podejmowane przez nas próby wykazania nieprawidłowości w działaniach prokuratury są ignorowane przez organy sprawujące nadzór. W naszej ocenie prokuratorzy często czują się bezkarni. Mamy pełną świadomość, że Służba Celna będzie zawsze pozostawać w sytuacji podwyższonego zagrożenia korupcją.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Właściwa polityka przeciwdziałania korupcji wymaga działań nie tylko o charakterze represyjnym, ale także prewencyjnym. Takie mechanizmy winny funkcjonować u nas od lat. Represje zastosowane pod hasłem walki z korupcją w zasadzie pomagają przemytnikom, nieuczciwym przedsiębiorcom, rozwijaniu szarej strefy. Zmierzają tak naprawdę do uzyskania kontroli nad funkcjonariuszem, pozwalają na uniknięcie odpowiedzialności karnej wielu rzeczywistym przestępcom.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Takie działania podważają zaufanie do organów państwa a orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w tym zakresie kompromituje Polskę na arenie międzynarodowej. Powoduje też osłabienie Służby Celnej, która jest jednym z elementów ochrony interesów gospodarczych wspólnoty europejskiej. Negatywne konsekwencje złych przepisów i praktyki nie pozostają bez wpływu na ocenę zobowiązań Polski w strukturze Unii Europejskiej. Kończąc, chcę podkreślić, że bez gruntownej reformy Służby Celnej, bez napisania projektu ustawy właściwie od początku z rozwagą i bez pośpiechu, bez monitoringu tego co wymaga najpilniejszej naprawy, bez wdrożenie audytu zewnętrznego nie doczekamy się właściwych rozwiązań prawnych i eliminacji strat finansowych Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Ustawa o Służbie Celnej i bieżące projekty zmiany tej ustawy ograniczają prawa obywatelskie funkcjonariuszy celnych, nie dając w zamian żadnych gwarancji materialnych czy ochrony prawnej. Bieżący projekt nie realizuje żadnego z postulatów celników. Brak jest przepisów zwiększających ochronę prawną, zwiększających bezpieczeństwo wykonywania obowiązków służbowych. Projekt nie przewiduje też praw tożsamych z innymi służbami mundurowymi. Nie uwzględnia specyfiki i newralgiczności naszej służby. Nie godzi w sposób rozsądny interesu finansowego Skarbu Państwa i walki z korupcją oraz pozycją zawodową funkcjonariusza celnego. Tym samym może utrwalać istniejące patologie i zjawiska negatywne dla budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#PrzewodniczacyZwiazkuZawodowegoCelnicyPLSlawomirSiwy">Konieczne jest też rozważenie wprowadzenia rozwiązań rekompensujących i równoważących liczne restrykcje służby jak również ograniczanie praw obywatelskich i politycznych. Mimo ostrych wymogów obowiązujących w tej służbie, wciąż jesteśmy pozbawieni praw przysługujących innym służbom mundurowym. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję panu przewodniczącemu. Chcę poinformować, że w sali jest już kworum. Z uwagi na to otwieram posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Porządek dzienny został wszystkim doręczony. Witam pana ministra Jacka Kapicę podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów, Szefa Służby Celnej i jego zastępcę pana Grzegorza Smogorzewskiego, dyrektora departamentu Służby Celnej. Dziękuję za przybycie.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Chciałbym jeszcze przedstawić kilka kwestii porządkujących nasze posiedzenie. Po wypowiedzi pana przewodniczącego, po doniesieniach środków przekazu widać wyraźnie, że Służba Celna boryka się z wieloma problemami. Jest, jak stwierdził pan przewodniczący, obok Straży Granicznej pierwszą ostoją Unii Europejskiej i Polski szczególnie na naszej wschodniej i północnej granicy. Jest służbą mundurową i podobnie jak Służba Więzienna jest jakby na marginesie innych służb mundurowych. MSWiA posiada cztery służby mundurowe w tym Straż Graniczną, Służba Więzienna jest podległa Ministrowi Sprawiedliwości a Służba Celna Ministrowi Finansów. Powoduje to czasami zbyt małą liczbę uzgodnień wszystkich tych służb co do struktury wewnętrznej i ich działalności. Chcę od razu powiedzieć panu ministrowi, że kwestia alokacji, o której mówił pan przewodniczący w przypadku Straży Granicznej została rozwiązana spokojniej i bez niepotrzebnych napięć. Zdarzały się oczywiście przypadki, że niektórzy funkcjonariusze czuli się pokrzywdzeni. Polecam panu ministrowi doświadczenia związane z alokacją Straży Granicznej, żeby poszukać lepszego, humanitarnego rozwiązania jeśli chodzi o ten problem w Służbie Celnej. Chcę jednak podkreślić, że nie stanowi to głównego przedmiotu naszej dzisiejszej debaty. Jest to kwestia leżąca w gestii Ministra Finansów. Nas interesuje problematyka karna dotycząca celników.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Chciałbym, aby naszą dzisiejszą dyskusję i wynikające z niej wnioski skoncentrować na zasadniczych kwestiach dotyczących, po pierwsze, zbyt łatwego wszczynania postępowań przygotowawczych i po drugie, stosowania instytucji tymczasowego aresztu przez sądy na podstawie jednego pomówienia, bez posiadania innych dowodów. Po trzecie, mnie również niepokoi przepis znajdujący się w ustawie o Służbie Celnej o zawieszeniu celnika w przypadku wszczęcia przeciwko niemu postępowania na okres trzech miesięcy a faktycznie bezterminowo. To z punktu widzenia interesów finansowych państwa może być bardzo niekorzystne. Postępowania wszczynają i prowadzą najczęściej prokuratury rejonowe. Pracują tam często niedoświadczeni prokuratorzy. Ten mechanizm może służyć niestety także do eliminacji dobrych, zaangażowanych w pracy celników pomawianych przez świadków.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Słuszny jest postulat, żeby kwestie konsekwencji wszczynania postępowań przeciwko funkcjonariuszom uporządkować we wszystkich służbach mundurowych. Mam apel do pana Ministra Sprawiedliwości, żeby dokonać analizy tego zagadnienia pod kątem zmian przepisów prawa. Na tym chciałbym zakończyć swoje uwagi. Kto z przedstawicieli celników chce zabrać głos? Proszę o przedstawienie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Jestem przedstawicielem Rady Federacji Związków Zawodowych. Kolega Siwy przewodniczący Związku Zawodowego Celnicy PL przedstawił bardzo obszernie sytuację i problemy celników. Nie ma więc potrzeby do tego wracać. Chciałbym zwrócić uwagę na trochę inne zagadnienie.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Zastanówmy się nad źródłami korupcji. Mówimy o skutkach, konkretnych faktach, sytuacji korupcyjnej. Mówimy o nieprawidłowościach towarzyszących wszczynaniu postępowań przygotowawczych przeciwko celnikom, ich przewlekłości, pomówieniach osób niewiarygodnych. Potrzebne są rozwiązania systemowe, które pozwolą eliminować korupcję u jej źródła. Chodzi o podniesienie etosu zawodu celnika, choćby takiego jak przed wojną.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Zgodnie z zapowiedzią rządu po wejściu Polski do Unii Europejskiej celnicy mieli otrzymać podwyżkę o 200 Euro. Taką kwotę zaproponowała Unia na poprawę funkcjonowania Służby Celnej. Środki te trafiły do Polski ale zostały przeznaczone na inne cele. Pieniądze te nie przyczyniły się natomiast do wzrostu uposażeń celników. Rozliczenie tych środków zostało wręcz utajnione. Z tego co wiem, większość tych środków została przekazana na potrzeby Straży Granicznej.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Obie instytucje Służba Celna i Straż Graniczna, jak powiedział słusznie pan przewodniczący, są do siebie podobne. Czy jest możliwe branie łapówek przez celnika, obok którego stoi funkcjonariusz Straży Granicznej? Potrzebne jest porozumienie przedstawicieli obu służb. Należy stworzyć taki system, żeby to wyeliminować. Na funkcjonowanie obu służb przeznaczamy bardzo duże środki. Spróbujmy zorganizować odprawę celną na przejściu granicznym. Zróbmy to w taki sposób, żeby nie uwłaczało to godności funkcjonariusza i osób, które granicę przekraczają.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Tak zwane „mrówki” zostaną wyeliminowane, gdy nie będzie różnic finansowych i fiskalnych pomiędzy cenami towarów. W przeciwnym wypadku alkohol i papierosy będą przedmiotem handlu, jeśli na tym można zarobić. Chciałbym sprostować jedną kwestię. Nie dotyczy ona tylko granicy wschodniej. Problem zatrzymań odnosi się także do innych granic, choćby sprawa Izby Celnej w Łodzi, która toczy się od wielu lat. Część osób podejrzanych została uniewinniona. W Oddziale Celnym w Gliwicach po pięciu latach od ujawnienia przestępstwa dochodzi dopiero do sprawy sądowej. Zostały zatrzymane osoby, które dokonywały kontroli zgłoszenia celnego bez weryfikacji, czyli bez kontroli.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Chciałbym też zwrócić uwagę na kwestie alokacji i realokacji kadr celnych. Nie jest ścisłe to, co mówił kolega przewodniczący. Proces realokacji jednak postępuje, choć może zbyt wolno. W Izbie Celnej w Katowicach 21 funkcjonariuszy zgłosiło chęć powrotu do swojej dawnej, macierzystej jednostki. Problemem są uposażenia dla tych funkcjonariuszy. Mamy limity stanu osobowego i są one na wyczerpaniu.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Generalnie problem ujmując, tylko rozwiązania systemowe pozwolą na wyeliminowanie nieprawidłowości w naszej służbie. Ze swej strony proponujemy, aby przeprowadzić przegląd postępowań przygotowawczych i sądowych prowadzonych przeciwko celnikom, być może pod nadzorem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Należy poprosić Prokuratora Generalnego o przygotowanie stosownego sprawozdania na ten temat. Pokazać postępowania, które nie zostały zakończone w ciągu na przykład dwóch lat, w których zastosowano areszty osób trwające ponad rok. Należy dokonać gruntownej analizy przyczyn przedłużania aresztowania.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">W moim przekonaniu nie jest możliwe, żeby organy ścigania dawały wiarę zeznaniom osób niewiarygodnych, wielokrotnie karanych za przestępstwa przemytnicze, nie opierając się na innych dowodach. Mówimy tutaj o takich działaniach prokuratury, które powodują paraliż Służby Celnej. Na granicy wschodniej mamy bardzo dużo młodych celników. Brakuje im doświadczenia. Te osoby mogą obecnie zarobić miesięcznie około 2000 zł brutto. Jest to niewątpliwie bardzo niskie wynagrodzenie w obliczu niebezpieczeństw i pokus. Nie mają oni obecnie odpowiedniej motywacji do pracy. Powinniśmy dążyć do tego, żeby szanowali swoją pracę, która jest przecież służbą.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Aktualnej sytuacji w naszym środowisku powinien się przyjrzeć także Minister Sprawiedliwości i opracować stosowne wnioski dla swoich służb po analizie prowadzonych postępowań. Nie ulega wątpliwości, że celnik powinien odpowiadać za popełnione przestępstwo. Do zadań państwa należy przygotowanie dobrych rozwiązań legislacyjnych i takie zorganizowanie odpowiednich służb, aby eliminowały zjawiska korupcjogenne. Przejść granicznych nie mamy zbyt wiele. Praca na nich niewątpliwie wymaga doskonalenia także pod kątem eliminacji zjawisk patologicznych. Na przejściach winna obowiązywać zasada tak zwanej „szklanej szyby”. Łamanie prawa przez funkcjonariusza celnego będzie wówczas bardzo utrudnione a w niektórych przypadkach praktycznie niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Co może zrobić celnik w sytuacji, gdy przeciwko niemu zeznaje dwóch przemytników? Nie można dopuścić do tego, żeby na zmianie służbę pełnił tylko jeden funkcjonariusz. Jest to kwestia o charakterze organizacyjnym i można to szybko poprawić.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Odnośnie do groźby powtórnej alokacji. Faktycznie w ustawie jest przepis, że taka alokacja jest możliwa. W tej chwili funkcjonariusze celni zostaną, jak gdyby, podzieleni. Pierwszą grupę stanowić będą celnicy, którzy pozostaną w służbie, drugą pracownicy cywilni. Spowoduje to szereg różnych komplikacji. Niewyrażenie zgody przez funkcjonariusza na objęcia stanowiska tak zwanego cywilnego może spowodować przeniesienie go do pracy w innym urzędzie. Inny urząd w rozumieniu ustawy to inna izba. Jak pogodzić proces realokacji z tymi przepisami, które są zawarte w tej ustawie?</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Nasz związek stoi na stanowisku, że jedynym rozwiązaniem jest nieprzymuszanie funkcjonariuszy do tego, żeby „rozstawali się z mundurem”, stworzenie im możliwości do zatrudnienia o charakterze merytorycznym takim jak: przeznaczenia celne, elementy kalkulacyjne, kształtowanie polityki celnej w zakresie ograniczeń pozataryfowych. Są to podstawowe zadania Służby Celnej realizowane wyłącznie przez funkcjonariuszy. Trudno sobie wyobrazić, żeby takie zadania wykonywali tylko pracownicy cywilni. Z tego co wiem, Ministerstwo Finansów zastanawia się jednak nad takim rozwiązaniem.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Pan przewodniczący Ryszard Kalisz poruszył problem alokacji w Straży Granicznej. Alokacja w Służbie Celnej przebiegała zupełnie inaczej. Moim zdaniem znacznie gorzej niż w Straży Granicznej. W Porcie Lotniczym w Pyrzowicach pełni służbę około 400 funkcjonariuszy Straży Granicznej i 64 funkcjonariuszy Służby Celnej pracujących na zmiany. Obie alokacje jest trudno porównać.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#PrzedstawicielcelnikowJacekKlos">Kończąc, sądzę, że szereg dalszych problemów pracy celników będziemy mogli poruszyć w toku dalszej dyskusji. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Mam prośbę do osób zabierających głos o skoncentrowanie się na wypowiedziach w kwestiach prawnokarnych związanych z pracą prokuratury w powiązaniu ze Służbą Celną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PrzedstawicielFederacjiZawodowejSluzbyCelnejJacekKraj">Reprezentuję Federację Zawodową Służby Celnej. Dla pokazania sytuacji przejawów łamania praw pracowniczych i konstytucyjnych celników posłużę się przykładem z Łodzi. W 2004 roku w Łodzi miały miejsce sprawy podobne do tych, które obecnie występują na granicy wschodniej. Aresztowano wtedy w Łodzi 40 funkcjonariuszy. Do dnia dzisiejszego nie rozpoczęto postępowania sądowego. W związku z tym żaden z aresztowanych nie otrzymał jeszcze wyroku skazującego. Wobec 5 funkcjonariuszy prokuratura umorzyła postępowania. Zostali oni na własny wniosek przywróceni do służby. Po powrocie do pracy tym osobom należy się sześciomiesięczna odprawa z roku 2004 i pensja za ten rok. Jak powinno wyglądać ich wynagrodzenie za dalsze lata, skoro pozostawali poza służbą? Za 2004 rok nie odprowadzono składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego co przecież ma wpływ na staż pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PrzedstawicielFederacjiZawodowejSluzbyCelnejJacekKraj">Przykład Łodzi pokazuje, że prokuratura przez 5 lat nie potrafiła udowodnić łapówek żadnemu z funkcjonariuszy. Czy świadczy to o tym, że w prokuraturze łódzkiej byli zatrudnieni nieudolni prokuratorzy? A może były jeszcze inne przyczyny tego stanu rzeczy?</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PrzedstawicielFederacjiZawodowejSluzbyCelnejJacekKraj">Na dzień dzisiejszy dwie z aresztowanych osób złożyły skargi do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości na przewlekłość działań organów państwa. Pytanie, kto za to zapłaci? Odpowiedź znamy. Zapłacą wszyscy podatnicy. Widać z tego, że prokuratura lekką ręką trwoni nasze pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PrzedstawicielFederacjiZawodowejSluzbyCelnejJacekKraj">W związku z tym mam pytania do przedstawiciela prokuratury. Kto za to zapłaci? Kiedy prokuratura weźmie się do roboty i zakończy te sprawy? Warto uświadomić sobie, w jakiej sytuacji prawnej i psychicznej były osoby pozbawione wolności. Na dzień dzisiejszy osoby aresztowane mogą otrzymać połowę wynagrodzenia przez okres od 3 do 12 miesięcy. Po tym czasie są zwalniane ze służby.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PrzedstawicielFederacjiZawodowejSluzbyCelnejJacekKraj">Podam inny przykład z Łodzi, którego byłem świadkiem. W jednym z Urzędów Celnych w tym mieście pojawili się funkcjonariusze mundurowi celem zatrzymania celnika. Założono mu kajdanki i został wyprowadzony z sali pełnej interesantów. Czy postępowanie tych funkcjonariuszy było właściwe? Jak budować w tych warunkach pozytywny wizerunek funkcjonariuszy Służby Celnej? Przypadek ten miał miejsce mniej więcej 2 lata temu. Wiem, że Szef Służby Celnej zainteresował się tą sprawą. Uważam, że tak spektakularnych interwencji być nie powinno.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PrzedstawicielFederacjiZawodowejSluzbyCelnejJacekKraj">W okresie 5 ostatnich lat na 14.000 celników ponad 1000 usłyszało zarzuty przyjęcia korzyści majątkowej. Stanowi to 7% stanu osobowego. 653 celników zwolniono ze służby w wyniku aresztowania. Na dzień dzisiejszy w stosunku do większości z nich sądy, negatywnie oceniając działania prokuratur, nie wyraziły zgody na przedłużenie aresztów.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PrzedstawicielFederacjiZawodowejSluzbyCelnejJacekKraj">Była już mowa o tym, że bardzo łatwo jest usunąć niewygodnego celnika z przejścia granicznego. Tego funkcjonariusza, który jest obowiązkowy, sumienny, nie bierze łapówek, postępuje zgodnie z prawem. Wczujmy się w rolę takiego drobnego przemytnika „mrówki”. Umawiamy się z osobnikiem podobnym do siebie i składamy doniesienie do prokuratury. Mamy dwa słowa świadków przeciwko jednemu słowu celnika. Co robi pan prokurator? Składa wniosek o aresztowanie celnika, bo jest to prostsze rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PrzedstawicielFederacjiZawodowejSluzbyCelnejJacekKraj">Takie postępowanie prokuratury doprowadziło do tego, że na dzień dzisiejszy funkcjonariusze boją się postępować zgodnie z prawem. Nie do mnie należy ocena, czy działania prokuratorów są właściwe. Miejmy nadzieję, że w przyszłości nie będzie dochodziło do takich działań prokuratorskich. W Służbie Celnej duże znaczenie ma czynnik ludzki. Wszędzie tam, gdzie zapadają decyzje o charakterze finansowym może pojawić się korupcja.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PrzedstawicielFederacjiZawodowejSluzbyCelnejJacekKraj">Należy wprowadzić takie rozwiązania organizacyjne i prawne, które dadzą pewność funkcjonariuszowi celnemu pełniącemu służbę na granicy, że za nim stoi państwo i dobre prawo. że pracodawca go nie opuści w trudnej dla niego chwili. Szef Służby Celnej zgodzi się ze mną, że dyrektorzy Izb Celnych mają teraz możliwość współpracy z prokuraturą na każdym szczeblu postępowania. W związku z tym mam pytanie do Szefa Służby Celnej, w ilu przypadkach dyrektorzy Izb Celnych odważyli się na taką współpracę, aby bronić swojego pracownika niesłusznie pomawianego? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Głos oddaję pani, proszę o przedstawienie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PrzedstawicielZrzeszeniaZwiazkowZawodowychSluzbyCelnejRPBarbaraSmolinska">Barbara Smolińska, Zrzeszenia Związków Zawodowych Służby Celnej RP. Dziękuję za możliwość zabrania głosu na posiedzeniu tej Komisji. Nie chcę powtarzać tego, co już powiedzieli przedmówcy. Na uwagę zasługuje kwestia przewlekłości działań prokuratury. Wiele postępowań w głośnych sprawach jest niezakończonych. Taka sytuacja trwa już wiele lat. Chciałam skupić się na treści zarzutów sporządzanych przez prokuratorów, które bardzo często zawierają dane hipotetyczne. Treść zarzutów jest mniej więcej następująca: podejrzewa się funkcjonariusza, że w określonym czasie i miejscu przyjął korzyści majątkowe w postaci określonej, lub nie, ich hipotetyczną wysokość lub wartość od ustalonej lub nieustalonej osoby, czym spowodował uszczuplenie należności Skarbu Państwa w hipotetycznej wysokości. Czynem wypełnił dyspozycję przepisu itp. Warto podkreślić, że ustalone osoby pomawiające to najczęściej sprawcy przestępstw przemytniczych, osoby aresztowane lub nieuczciwi przedsiębiorcy.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PrzedstawicielZrzeszeniaZwiazkowZawodowychSluzbyCelnejRPBarbaraSmolinska">Tak jest w wielu sprawach. Tak było w przypadku przejścia granicznego w Medyce, w Jędrzychowicach tak jest teraz, jeśli chodzi o sprawę Dorohuska. Wszędzie tam na początku były podejrzenia wielkiej korupcji wśród celników i funkcjonariuszy Straży Granicznej. Postępowania nie zostały zakończone, tylko w kilku przypadkach są orzeczenia prawomocne.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PrzedstawicielZrzeszeniaZwiazkowZawodowychSluzbyCelnejRPBarbaraSmolinska">Występuje także przewlekłość procesu sądowego. Druga ważna uwaga. Materiał dowodowy jest oparty na hipotezach, a nie na faktach. Z faktami się nie dyskutuje i nikt z nas tego nie podnosi. Trudno się zgodzić na to, że w materiałach śledztwa znajdują się ustalenia o charakterze hipotetycznym na przykład, że skoro w miesiącu celnik miał określoną liczbę zmian, to na tej podstawie wyliczono, że mógł w tym czasie przyjąć określoną wysokość korzyści.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PrzedstawicielZrzeszeniaZwiazkowZawodowychSluzbyCelnejRPBarbaraSmolinska">Obecnie mamy dużo zgłoszeń od funkcjonariuszy, którzy są zastraszani przez osoby przekraczające granicę w celach handlowych lub takie, które podjęły współpracę z prokuraturą bo wcześniej dokonały przestępstw. Celnicy podejmujący decyzje znajdują się pod presją. Osobnik mówi: „albo mnie przepuścisz, a jak nie, to znajdę coś na ciebie i zgłoszę do prokuratury”. Panuje dość powszechne przekonanie, że każdy funkcjonariusz celny na przejściu granicznym jest osobą podejrzewaną o przyjmowanie łapówek. Daje to dużo do myślenia.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PrzedstawicielZrzeszeniaZwiazkowZawodowychSluzbyCelnejRPBarbaraSmolinska">Reasumując, mamy taką sytuację, że odprawy celne na naszych granicach nie funkcjonują należycie. Jest niska obsada kadrowa. Wszystkie przedsięwzięcia organizacyjne podejmowane przez Ministerstwo Finansów, dyrektorów Izb Celnych nie okażą się skuteczne, jeśli kadry celne będą uszczuplane przez prokuraturę wszczynającą postępowania na podstawie pomówień i hipotetycznych materiałów dowodowych. Nasz wniosek jest następujący. Walczmy z nieprawidłowościami we własnych szeregach. Róbmy to jednak na podstawie konkretnych faktów i dowodów a nie na podstawie przypuszczeń.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PrzedstawicielZrzeszeniaZwiazkowZawodowychSluzbyCelnejRPBarbaraSmolinska">Pan przewodniczący zauważył, że nasze regulacje winny być wzorowane na przepisach innych służb mundurowych. Zgadzamy się z tym stanowiskiem. W nowym projekcie ustawy o Służbie Celnej takie rozwiązania już się znajdują. Nie możemy przyjąć regulacji dotyczącej restytucji uprawnień na wzór innych służb wobec osób, które zostały zwolnione przed nowelizacją ustawy. Po prostu ten przepis nie funkcjonował w ustawie innych służb mundurowych i takich restrykcji inne służby nie przeżywały.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PrzedstawicielZrzeszeniaZwiazkowZawodowychSluzbyCelnejRPBarbaraSmolinska">Dla funkcjonariusza celnego, który został zwolniony ze służby 2 – 3 lata a nawet kilka miesięcy temu i będzie poza służbą przez nieokreślony okres wyrównanie świadczeń tylko za 6 miesięcy nie jest żadnym wyrównaniem. Cały czas pozostawania bez pracy stanowi „czarną dziurę” w jego życiorysie. Trudno się z tym zgodzić jeżeli na koniec, często po kilku latach sąd orzeka o jego niewinności. Funkcjonariusz może wtedy sobie powiedzieć: jestem niewinny, ale tak naprawdę zostałem skazany bo po pierwsze, mam zabrane świadczenia finansowe i socjalne. Po drugie, dochodzi presja społeczna, trauma rodzinna i zawodowa. Były przypadki tragedii osobistych celników wywołanych takimi przeżyciami.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PrzedstawicielZrzeszeniaZwiazkowZawodowychSluzbyCelnejRPBarbaraSmolinska">Powinniśmy bardzo poważnie zastanowić się nad tą problematyką i spowodować, żeby Służba Celna miała normalne warunki pracy. Bez presji psychicznej wykonywała swoje niełatwe zadania, które są bardzo odpowiedzialne. Dobra, skuteczna praca celnika zabezpiecza prawidłowy obrót gospodarczy, ma przełożenie na ogólną sytuację gospodarczą kraju, rzutuje na poziom życia każdego z nas. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Przystępujemy do debaty poselskiej. Kto chce zabrać głos? Głos ma poseł Olas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PoselStanislawOlas">Na wstępie chciałbym powiedzieć, że nic nie usłyszałem na temat współpracy celników polskich i ukraińskich i z innych krajów graniczących z Polską. Mam w związku z tym pytanie do przedstawicieli celników, czy prowadzili rozmowy z celnikami naszych sąsiadów na temat, na przykład ograniczenia przemytu papierosów? Druga kwestia. Waszą pracę wspierają funkcjonariusze Straży Granicznej. Wczoraj miałem spotkanie w Mińsku Mazowieckim z żołnierzami Żandarmerii Wojskowej, którzy zapewniali, że mogą udzielić pomocy w wykonywaniu zadań na granicy.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PoselStanislawOlas">Sprawa granicy w Medyce. Prasa donosi, że działa tam 6000 przemytników. Chciałem zapytać, czy braliśmy pod uwagę to, że wchodząc do Unii Europejskiej, ograniczymy liczbę celników na granicy zachodniej i południowej, że trzeba będzie lepiej zorganizować kontrole celne na granicy wschodniej? Co zrobiono, żeby oddzielić przemytników od zwykłych obywateli, którzy chcą bez problemów przekroczyć granicę? Kolejne pytanie. Jak wygląda odprawa celna na przejściach granicznych z Ukrainą? Problem wyposażenia technicznego służby celnej. Czy jest możliwe przeniesienie tych urządzeń technicznych z granicy zachodniej i południowej na granicę wschodnią?</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PoselStanislawOlas">Zgadzam się, że Służba Celna nie należy do łatwych i wymaga odpowiedniego wynagrodzenia. Moim zdaniem nie zrobiono wszystkiego co można było zrobić, aby usprawnić odprawy na wschodniej granicy. Ja jestem z Łodzi. Z tego co wiem, celnicy prowadzą stałe kontrole w Tuszynie największym targowisku w Polsce i swoje zadania wykonują prawidłowo. Służby Celne widać też na drogach krajowych i międzynarodowych, na przykład w Sochaczewie na trasie Poznań – Warszawa.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PoselStanislawOlas">Nie podzielam poglądu, że za złą sytuację w służbach celnych odpowiadają prokuratorzy. Wielu z nich jest bardzo zaangażowanych w wykonywanie swoich obowiązków i zależy im na zwalczaniu korupcji i przestępczości przemytniczej. Nie słyszałem o sprawach, w których celnik był aresztowany, pozbawiony wolności przez kilka lat, a potem uniewinniony.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PoselStanislawOlas">Zróbmy wszystko, żeby wschodnią granicę Polski, która jest granicą Unii Europejskiej odpowiednio wyposażyć. Należy tam zatrudnić doświadczonych celników i nawiązać współpracę z Ukrainą w sprawie usprawnienia przejść oraz walki z przestępczością przemytniczą. Mam prośbę do przedstawiciela rządu. Potrzebne są dodatkowe środki finansowe, które pozwolą na usprawnienie ruchu granicznego na wschodniej granicy, zlikwidują patologię i poprawią warunki pracy Służby Celnej. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Głos ma poseł Chmielewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PoselStanislawChmielewski">Po wejściu Polski do Unii Europejskiej mamy nową sytuację jeśli chodzi o funkcjonowanie Służby Celnej i Straży Granicznej. Władza publiczna musi zrobić wiele aby usprawnić te służby zwłaszcza na granicy wschodniej. Dziękuję wszystkim za zorganizowanie tego posiedzenia Komisji. Było ono bardzo potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PoselStanislawChmielewski">Jedna kwestia jest dla mnie niezrozumiała. W przypadku celników mówimy o służbie a traktujemy ich jak pracowników. Jest to problem, który powinien zostać szybko rozwiązany. To wymaga pilnych decyzji rządowych. Dla środowiska celników jest to ważna sprawa. Nie chodzi tylko o to, że postępowania prokuratorskie i sądowe przeciwko celnikom trwają tak długo. Moim zdaniem ważne jest także to, żeby było wiadomo, jak one mają się toczyć. A tu istotne jest, czy celnik jest pracownikiem cywilnym, czy funkcjonariuszem.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PoselStanislawChmielewski">Jestem zwolennikiem, żebyście byli służbą z pełnymi tego konsekwencjami. Kto będzie miał skazę na mundurze to musi się z nim pożegnać. W dniu wczorajszym Trybunał Konstytucyjny uznał, że policjant, któremu postawione zostaną zarzuty może być ze służby wydalony. I dla mnie jest to dobry sygnał. Pozwala na skuteczniejszą walkę z korupcją w tym środowisku. Podzielam pogląd, żeby celnikom przywrócić dawny etos, który został im odebrany.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PoselStanislawChmielewski">Niepokoją mnie sygnały, że postępowania prokuratorskie toczą się po kilka lat. Myślę, że powinniśmy wystąpić do Ministra Sprawiedliwości o informację na piśmie na temat liczby takich postępowań, przyczyn przewlekłości i przedsięwzięć Prokuratora Generalnego zmierzających do poprawy sytuacji w tym zakresie. Mamy świadomość skutków finansowych takich opieszałych działań prokuratorskich dla budżetu państwa. Uniewinnienie od zarzutów pociąga też za sobą skutki finansowe dla budżetu. Liczę na dobrą współpracę Służby Celnej z rządem w celu poprawy naprawdę trudnej sytuacji w jakiej się znaleźli celnicy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Głos zabierze poseł Węgrzyn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PoselRobertWegrzyn">Nie chcę się powtarzać. To co usłyszeliśmy od celników daje sporo do myślenia. W konkluzji mojego wystąpienia zaproponuję w tej sprawie odpowiednią uchwałę stwierdzającą, że jesteśmy zaniepokojeni takim stanem rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PoselRobertWegrzyn">Służba Celna podlega Ministrowi Finansów ale ta uchwała winna być skierowana również do Ministra Sprawiedliwości. Granica wschodnia jest granicą newralgiczną nie tylko dla Polski ale także dla krajów Unii Europejskiej. Z jednej strony są naciski, żeby ta granica była luźna i przejezdna. Z drugiej strony, jak pojawiają się tutaj patologie słychać głosy, żeby ją uszczelnić i zapala się żółte światło w Brukseli. Historia o dwóch łobuzach, przemytnikach szantażujących uczciwego celnika, że jak ich nie przepuści przez przejście, to doniosą prokuratorowi, iż bierze łapówki budzi najwyższy niepokój. Podobne przypadki dotykają też policjantów ruchu drogowego. Ta sytuacja stawia celników w bardzo poważnych tarapatach. Potrzebne są pilne rozwiązania legislacyjne, które ograniczą te patologie.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PoselRobertWegrzyn">Rozumiem, jak postępowanie przygotowawcze trwa dwa lub trzy miesiące i kończy się wniesieniem aktu oskarżenia. Wtedy taki funkcjonariusz ma wyrwę w życiorysie ale niezbyt długą. Często jednak jest tak, że postępowanie prokuratorskie i sądowe trwa znacznie dłużej i kończy się uniewinnieniem. Celnik ponosi wymierne straty. Jak należy je pokryć? To jest niewątpliwie ważny problem dla tego środowiska zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PoselRobertWegrzyn">Chciałbym poruszyć jeszcze inny temat. Są odpowiednie środki operacyjne, żeby udowodnić, że funkcjonariusz celny bierze łapówki. Sądzę, że odpowiednie służby mają takie instrumenty w ręku, aby takie pomówienia zweryfikować łącznie z prowokacją lub zakupem kontrolowanym. Nie możemy dopuścić do tego, że celnicy będą się bać dobrze wypełniać swoje obowiązki służbowe.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PoselRobertWegrzyn">Mam pytanie do Szefa Służby Celnej, czy znane są panu przypadki, że nowo przyjmowani funkcjonariusze byli w przeszłości karani za przemyt? Nie ujawnię osoby, od której taką informację uzyskałem. Wiem, że takie przypadki były. Chodzi o osoby skazane za wykroczenia przemytnicze. Kończąc, wyrażam raz jeszcze swój głęboki niepokój dotyczący sytuacji w środowisku celników. Proponuję podjęcie stosownej uchwały w tej sprawie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Głos zabierze poseł Kozdroń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PoselJerzyKozdron">Chciałbym podziękować panu przewodniczącemu za zorganizowanie spotkania z celnikami. Jest ono jednym z cyklu spotkań na temat funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Nie jest to pierwszy przypadek, kiedy grupy zawodowe skarżą się na organy wymiaru sprawiedliwości, wręcz je oskarżając, że nadużywają swojej władzy. Jestem przeciwny temu, żebyśmy dzisiaj podejmowali jakąkolwiek uchwałę, opierając się tylko na relacji przedstawicieli celników.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PoselJerzyKozdron">Uważam, że skargi funkcjonariuszy powinniśmy przyjąć do wiadomości. Należy to teraz zweryfikować. Proponuję opracowanie wystąpienia do Prokuratora Generalnego o pełną informację w zakresie liczby wszczętych postępowań przygotowawczych wobec funkcjonariuszy celnych, liczby zastosowanych środków zapobiegawczych w postaci tymczasowego aresztu, liczby aktów oskarżenia, liczby orzeczeń uniewinniających. To dopiero da nam obraz sytuacji i przyniesie odpowiedź na pytanie, czy prokuratura nie nadużywa swoich uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PoselJerzyKozdron">Z jedną kwestią musimy się zgodzić. Celnicy płacą dzisiaj rachunki. W przeszłości byli postrzegani jako grupa zawodowa przyjmująca korzyści majątkowe na granicy. Była to wiedza obiegowa i dość powszechna. Wiem, że taka opinia dla wielu celników była krzywdząca i niesprawiedliwa. Mieli w swoich szeregach celników nieuczciwych. Tak samo dzisiaj przyjmuje się powszechnie, że lekarze to łapownicy. A przecież to też nie jest cała prawda o tej grupie zawodowej ale całe środowisko lekarskie na tym cierpi.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PoselJerzyKozdron">Celnicy płacą więc określone koszty takiej opinii. W najgorszej sytuacji są celnicy uczciwi a tych jest zdecydowana większość. Należy się zastanowić, czy jest tak jak relacjonują to przedstawiciele tej grupy zawodowej, że najczęściej przemytnicy są jedynymi świadkami oskarżenia a innych dowodów brak. Orzecznictwo Sądu Najwyższego i obowiązujące ustawodawstwo wyraźnie mówi, że dowody z zeznań i pomówienia współoskarżonych są najsłabszymi dowodami. Powinny być zweryfikowane i muszą być potwierdzone w inny sposób.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PoselJerzyKozdron">Jeżeli się okaże, iż prokuratura oparła akt oskarżenia wyłącznie na takich zeznaniach i brak jest innych dowodów potwierdzających winę podejrzanych celników, to możemy powiedzieć, że ten organ nadużył swoich uprawnień. Dyskusję na temat uważam za bardzo potrzebną. W związku z tym nasza Komisja zainteresuje się bliżej tą problematyką i będziemy szukali rozwiązań. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Głos ma przewodnicząca pani poseł Kempa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PoselBeataKempa">Ustalcie panowie posłowie z Klubu Parlamentarnego PO, czy w sprawie Służby Celnej chcecie żebyśmy przyjęli stanowisko, czy też opracowali pismo do Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie przedstawienia informacji, co do postępowań prowadzonych względem celników. Uważam, iż pismo jest wskazane i to uzasadnię.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PoselBeataKempa">Ta problematyka jest mi znana. Jako poseł otrzymywałam bogatą korespondencję od celników, również na moją skrzynkę mailową. Tą sytuacją zajęło się też kilku posłów z naszego ugrupowania. Moim zdaniem problem jest natury następującej. Po pierwsze, zgadzam się, że odnośnie do przestępstw korupcji jest mała liczba dowodów, praktycznie słowo przeciwko słowu, czyli człowiek przeciwko człowiekowi. Jest to najtrudniejsze przestępstwo do udowodnienia. Na ten temat niejednokrotnie rozmawialiśmy chociażby w ramach komisji śledczej.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PoselBeataKempa">W mojej ocenie i myślę, że celnicy podzielą mój pogląd, należałoby szukać zmian w waszych przepisach pragmatycznych. Nie może być tak, że jeśli stawia się zarzuty w pierwszej fazie postępowania, to pozbawia się celnika całego wynagrodzenia. Być może należałoby zastanowić się nad zupełnie inną konstrukcją przepisu. Trudno w jednej chwili pozbawić jedynego żywiciela rodziny środków do życia. Często jest tak, że celnicy są pomawiani. Otrzymuję takie sygnały.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PoselBeataKempa">Być może należałoby zastanowić się nad tym w ramach prac Komisji, aby wypracować nowelizację do ustawy o Służbie Celnej w tym zakresie. Przyjąć takie rozwiązanie jak w innych pragmatykach służbowych lub zdecydować się na zupełnie inną konstrukcję przepisu. My posłowie jesteśmy od tego, żeby to wykonać. Może macie państwo jakieś propozycje rozwiązań prawnych na ten temat? Nic nie stoi na przeszkodzie, aby te propozycje wykorzystać w naszej pracy legislacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#PoselBeataKempa">Nie ulega wątpliwości, że osoby uniewinnione od zarzutów prokuratorskich znajdują się w sytuacji bardzo ich krzywdzącej, nawet wtedy, gdy po latach osoba taka otrzyma pewną rekompensatę. Przykłady z życia pokazują, że osoby znajdujące się w takiej sytuacji mogą tego psychicznie nie wytrzymać i może dojść do bardzo drastycznych zdarzeń. Do tego w państwie prawa dopuścić nie można.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#PoselBeataKempa">Powinniśmy być otwarci na propozycje rozwiązań legislacyjnych. Należy poprosić Ministra Sprawiedliwości o informację na ten temat w odpowiednim zakresie. Sądzę, że nie będzie to trudne bo prokuratura dysponuje odpowiednią statystyką. Odnośnie do złych działań prokuratury mieliśmy przykład z dnia dzisiejszego, podczas dyskusji nad uchyleniem immunitetu Zbigniewowi Ziobro. Fałszywe pomówienia mogą dotyczyć wszystkich i wysokiego funkcjonariusza państwowego i celnika.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#PoselBeataKempa">Przy tej specyfice przestępstw korupcyjnych dotyczących funkcjonariuszy Służby Celnej i osób ich pomawiających konieczne jest wykorzystanie innych technik zbierania dowodów, o których mówił poseł Węgrzyn. Uważam, że potrzebna jest nowela do ustawy o Służbie Celnej w takim kierunku, aby nie pozbawiać osoby uposażenia do statecznego zakończenia postępowania, tym bardziej, że obowiązuje zasada domniemania niewinności i prawo podejrzanego do obrony. W mojej ocenie obecne rozwiązanie jest krzywdzące dla celników. Jeśli przygotujecie propozycje zmian prawnych, niewątpliwie pochylimy się nad nimi i wykorzystamy ewentualnie w dalszej legislacji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Głos zabierze pan Piotr Kładoczny z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PrzedstawicielHelsinskiejFundacjiPrawCzlowiekaPiotrKladoczny">Problem polega na tym, że w przypadku celników i funkcjonariuszy Straży Granicznej widać wszelkie niedociągnięcia systemu państwowego. Na tych grupach zawodowych te niedociągnięcia odbijają się najbardziej. Wygląda to tak, że człowiek jest przeciwstawiony machinie państwowej, która od początku do końca nie chce mieć z nim nic wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PrzedstawicielHelsinskiejFundacjiPrawCzlowiekaPiotrKladoczny">Celnicy są aresztowani na podstawie przepisów ustawy Kodeks postępowania karnego. W przypadku przestępstw korupcji udowodnienie winy jest niezwykle trudne. Nie ma dowodów materialnych. Zarzuty przedstawiane są najczęściej na podstawie zeznań świadków, które mogą być zwykłymi pomówieniami osób, które same naruszyły prawo. Zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania uzasadnia się obawą matactwa. Prokurator dąży do tego, aby w sprawie była grupa przestępcza. To daje możliwość zastosowania surowszej kary i pojawia się przesłanka do zastosowania tymczasowego aresztu. W tym czasie osoba aresztowana zostaje zawieszona w wykonywaniu obowiązków służbowych. Dobrze, że przez 6 miesięcy otrzymuje 50% wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PrzedstawicielHelsinskiejFundacjiPrawCzlowiekaPiotrKladoczny">Podzielam stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, że każde istotne naruszenie prawa przez osobę wykonującą zawód celnika winno powodować utratę tej pracy. W przypadku uniewinnienia taka osoba powinna mieć prawo do odpowiedniej gratyfikacji materialnej i odszkodowania. Tymczasem praktyka pokazuje, że tego nie ma. Najpierw celnik otrzymuje przez 6 miesięcy połowę pensji, potem może być zwolniony, a więc nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia, a następnie okazuje się, że restytucja może obejmować pobory za 6 miesięcy. Ministerstwo Finansów nie zgadza się na wydłużenie okresu restytucji dla niesłusznie oskarżonych funkcjonariuszy celnych. Stoi na stanowisku, że nie powinno ponosić konsekwencji finansowych błędnych działań i decyzji organów ścigania i sądu.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PrzedstawicielHelsinskiejFundacjiPrawCzlowiekaPiotrKladoczny">Z punktu widzenia praw człowieka obojętne jest, czy konsekwencje finansowe ponosi MF, czy inny organ. Organ państwowy wydając błędne rozstrzygnięcie, krzywdzi człowieka i powinien naprawić wyrządzoną mu krzywdę. Uszczerbek ten winien być w pełni zrekompensowany. W praktyce oznacza to, że celnik lub funkcjonariusz Straży Granicznej może liczyć jedynie na 6 miesięczne wynagrodzenie. Potem czeka go wystąpienie do sądu o odszkodowanie od Skarbu Państwa. Jest to kolejny długotrwały proces.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PrzedstawicielHelsinskiejFundacjiPrawCzlowiekaPiotrKladoczny">Mamy więc taką sytuację, że najpierw jest długotrwałe postępowanie przygotowawcze, następnie takie samo postępowanie sądowe zakończone ostatecznym uniewinnieniem a wreszcie postępowanie restytucyjne o odszkodowanie od skarbu państwa. Nikomu tego nie życzę. Chodzi tu o osoby uniewinnione. Ze statystyki wynika, że wobec 50% oskarżonych celników sądy wydają orzeczenia uniewinniające. Nie jest to mała liczba osób. Braku pełnej restytucji nie można tłumaczyć trudnościami finansowymi państwa. Jeśli państwo skrzywdziło kogoś, to potem nie może się tłumaczyć, że brakuje mu środków na pokrycie wyrządzonej krzywdy.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PrzedstawicielHelsinskiejFundacjiPrawCzlowiekaPiotrKladoczny">Mam jeszcze uwagę generalną. Są to sprawy tak skomplikowane i długotrwałe bo dotyczą dużej liczby osób nawet w jednej sprawie, na przykład liczba oskarżonych celników i funkcjonariuszy Straży Granicznej w Łodzi liczy 40 osób a w Szczecinie 35. Przy znanej powszechnie przewlekłości prowadzenia postępowań sądowych takie procesy nie skończą się szybko.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PrzedstawicielHelsinskiejFundacjiPrawCzlowiekaPiotrKladoczny">Fundacja, którą reprezentuję stoi na stanowisku, że osobom niesłusznie oskarżonym, które poniosły tego konsekwencje materialne, należy się pełna rekompensata poniesionych strat. Wydaje się, że jest to kwestia najważniejsza. Ważne jest także to, żeby ostatecznie dokonać wyboru i określić, czy celnik to pracownik, czy funkcjonariusz publiczny. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Do głosu zgłosił się poseł Chmielewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PoselStanislawChmielewski">Chciałbym się odnieść do moich przedmówców, pani przewodniczącej Beaty Kempy i przedstawiciela Helsinskiej Fundacji Praw Człowieka. Jeśli prawdą jest, że 50% oskarżonych celników jest w procesach sądowych uniewinnianych od postawionych zarzutów, to jest to argument, żeby szukać systemowych rozwiązań rekompensat. Państwo prawa nie może pozostać obojętne na krzywdy wyrządzone przez błędne działania jego organów. Jesteśmy w sytuacji trudnej finansowo, ale sprawy nie można tak zostawić.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PoselStanislawChmielewski">Padły stwierdzenia, że fałszywe oskarżenia można ocenić na etapie postępowania przygotowawczego. Wydaje mi się, że czasami jest to zadanie bardzo trudne. Jedyną władzą, która może to zrobić jest władza sądownicza. Przewlekłość postępowań ma różnorakie przyczyny. Czasem przyczyną jest zachowanie oskarżonych. Zależy to też od determinacji sędziów. Jeśli mówimy o przewlekłości postępowań sądowych, to musimy mówić o konkretnych przypadkach.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PoselStanislawChmielewski">W mojej ocenie sytuacja dojrzała do tego, żeby dobrze rozpoznać cały problem i poszukać rozwiązania. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Głos ma pan prokurator Szymański, który odniesie się do wypowiedzi przedmówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Ustosunkowanie się do wszystkich zarzutów i uwag, które padały ze strony przede wszystkim przedstawicieli celników byłoby niezwykle trudne. Konkretny zarzut należy odnieść do konkretnej sprawy. Musi on mieć umocowanie w dowodach. Żeby odnieść się do konkretnej sytuacji, to organ nadzorczy jakim jest Prokurator Apelacyjny lub Prokurator Krajowy powinien mieć możliwość dokładnego zbadania treści formułowanych zarzutów. Wtedy można określić, czy zarzut jest słuszny, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Po zapoznaniu się z wystąpieniem przewodniczącego Związku Zawodowego pana Siwego muszę stwierdzić, że niektóre jego zarzuty wynikają z nieznajomości i braku dogłębnej wiedzy prawniczej. Zarzuty należy odnieść do konkretnego postępowania przygotowawczego. Pan przewodniczący powtórzył zarzuty sformułowane w piśmie skierowanym do Ministra Sprawiedliwości. Stale słyszę, że wszystkiemu winni są prokuratorzy, którzy prowadzą przewlekle postępowania, szantażują i nadużywają prawa.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Tymczasem chcę powiedzieć wyraźnie, że prokuratura musi wykonywać swoje ustawowe zadania. Tym podstawowym zadaniem jest prowadzenie i nadzorowanie postępowań przygotowawczych, kierowanie do sądów aktów oskarżenia i występowanie w roli oskarżyciela publicznego. W piśmie są takie zarzuty jak: pożądane zeznania prokurator uzyskał szantażem, praktyka umieszczania celników w celi z mordercą, zmuszanie rodzin celników do poniżania się wobec prokuratora.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Jeśli stawia się takie zarzuty, to w każdej sprawie winny być konkretne doniesienia przeciwko prokuratorom bo są to przestępstwa. Wtedy będziemy je sprawdzać w toku postępowania kontrolnego i karnego. Trzeba mieć świadomość, że prokurator popełnia przestępstwo, jeśli wymusza zeznania od świadka lub wyjaśnienia od oskarżonego. W przypadku potwierdzenia doniesienia nie będzie żadnego pobłażania. Czytając to pismo, odnoszę wrażenie, że jest to katalog skarg, które do państwa docierają a następnie są powielane i kierowane do Ministra Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Proszę o zarzuty konkretne oparte na faktach i dopiero wtedy będziemy rozliczać prokuratorów i prowadzić stosowne postępowania. Nie polega na prawdzie twierdzenie państwa, że jest wysoki odsetek wyroków uniewinniających. Chciałem się zatrzymać przy sprawie Jędrzychowic. W większości przypadków stwierdzonych w tej sprawie funkcjonariusz celny pracujący na sali odpraw informował telefonicznie celnika na „bramce”, że danego przewoźnika należy skierować na rampę celem przeprowadzenia oględzin. Oznaczało to, że korzyść majątkowa od danego przewoźnika została już przyjęta. Z materiału dowodowego wynikało, że było porozumienie przestępcze pomiędzy poszczególnymi funkcjonariuszami zarówno Straży Granicznej jak i celnikami. Można powiedzieć, że na tym przejściu funkcjonował układ przestępczy o charakterze korupcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Oskarżono w tej sprawie łącznie 96 funkcjonariuszy Urzędu Celnego i Straży Granicznej. Wobec 67 podejrzanych właściwy sąd zastosował środki zapobiegawcze w postaci tymczasowego aresztowania. Następnie były one zmieniane na środki zapobiegawcze o charakterze wolnościowym w postaci dozoru policji, zakazu opuszczania kraju, zawieszenia wykonywania obowiązków służbowych przez funkcjonariusza celnego oraz poręczenie majątkowe w kwotach od 1000 zł do 20.000 zł. Wobec pozostałych funkcjonariuszy prokurator stosował środki wolnościowe.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Nie jest tak, że prokuratura „pakuje” wszystkich do więzienia. Po objęciu swoich funkcji powiedzieliśmy, że tymczasowe aresztowanie jako środek zapobiegawczy będzie wykorzystywany tylko w wyjątkowych przypadkach. Na mieniu 31 podejrzanych w tej sprawie dokonano zabezpieczenia majątku. Do dziś prawomocnie skazano 72 osoby w tym 50 skazano bez przewodu sądowego. Sąd po uzgodnieniu z prokuratorem i z oskarżonym wymierzył uzgodnioną wcześniej karę w trybie art. 335 ustawy Kodeks postępowania karnego. Wobec 24 osób postępowanie sądowe nie zostało zakończone.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">W tej sprawie, i to też jest ważna informacja, do chwili obecnej nie zapadł żaden wyrok uniewinniający.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Omówię teraz zagadnienie pomówień. Funkcjonuje klauzula tak zwanej bezkarności, art. 228 i art. 229 par. 6 kpk. Mamy przepisy, których domagały się liczne środowiska. Polegają na tym, że osoba dająca, czyli czynna strona korupcji jest w pewnych określonych sytuacjach zwolniona z odpowiedzialności karnej, jeżeli korzyść majątkowa została przyjęta, lub nawet nie przyjęta ale obiecana, przez znanego funkcjonariusza publicznego. Sprawca zgłasza się do organów ścigania, informując o fakcie popełnienia przestępstwa przez funkcjonariusza.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Tego typu spraw nie prowadzą prokuratorzy rejonowi. Większe postępowania o charakterze aferowym prowadzi Biuro do Spraw Przestępczości Zorganizowanej Prokuratury Krajowej. Pracują tam prokuratorzy, którzy posiadają niezłe przygotowanie zawodowe. Wiedzą oni dokładnie, że w przypadku pomówienia, a to rozpoczyna zazwyczaj bieg postępowania przygotowawczego, mają obowiązek zweryfikować te pomówienia na podstawie innych dowodów. Żąda się wtedy od tych osób dostarczenia dodatkowych dowodów potwierdzających okoliczność przyjęcia łapówki przez funkcjonariusza.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Jest na ten temat bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych. Jakie ma wyjście pomawiany funkcjonariusz oprócz zaprzeczenia? Jako podejrzany nie ma on obowiązku udowadniania swojej winy. W tego typu sprawach prokuratorzy i sądy doskonale wiedzą, że pomówienia wymagają weryfikacji na podstawie innych dowodów.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Zdarzają się w tych sprawach wyroki uniewinniające. To dobrze świadczy o sądach i ich niezależności. Warto jednak podkreślić, że prokuratorzy są również niezależni przy podejmowaniu decyzji procesowych. Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny oraz Prokurator Krajowy nie ma możliwości wpływać na ich decyzje. Te sprawy podlegają kontroli sądowej już na etapie postępowania przygotowawczego. Przypominam, że prokurator nie stosuje aresztu już od dawna, jak weszliśmy do Rady Europy i podpisaliśmy Konwencję Praw Podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Zwracam też uwagę na to, że we wszystkich sprawach, w których areszty trwają ponad rok, decyzje o ich dalszym przedłużeniu podejmują sądy apelacyjne z akceptacją Zastępcy Prokuratora Generalnego. Są to więc sprawy o charakterze absolutnie wyjątkowym. Zgódźmy się, że przyjęcie przez funkcjonariusza celnego korzyści w wysokości nawet 10 USD godzi w etos tego zawodu. Świadczy o tym też kodeks etyki funkcjonariusza celnego. Każda sprawa o charakterze przestępczości korupcyjnej jest poważna.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Pojawia się poważny problem, co zrobić żeby prokuratura powstrzymała się od automatyzmu decyzji. Każdy organ działa na podstawie przepisów prawa. Prokurator prowadzący śledztwo przeciwko celnikowi ma obowiązek postawienia zarzutów, jeżeli dowody na to wskazują. To nie jest jego uprawnienie. Prokurator w takiej sytuacji nie ma wyboru. Jeśli pojawiło się podejrzenie i ma ono oparcie w dowodach nie tylko w zeznaniach świadków to prokurator ma obowiązek postawienia zarzutów i przesłuchania danej osoby w charakterze podejrzanego. Czy państwo sądzą, że prokurator będzie przesłuchiwał taką osobę w charakterze świadka i oczekiwał, że będzie ona świadczyła we własnej sprawie? Takie podejście jest absurdalne. Musi postawić zarzut bo wtedy funkcjonariusz celny, jako podejrzany, ma prawo do obrony w postaci na przykład przedstawienia określonych dowodów do weryfikacji przez prokuratora.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">W takiej sytuacji prawnej podejrzany za mówienie nieprawdy nie będzie pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Powtarzam raz jeszcze, w pewnych sytuacjach prokuratorzy są zmuszeni do postawienia zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Chcę jeszcze odnieść się do sprawy łódzkiej, która trwa już 4 lata. Sprawa ma charakter aferowy. Dotyczy tak zwanych bezproblemowych kontroli celnych. Muszę powiedzieć, że w tej sprawie czekamy na wyniki kontroli skarbowych i ustaleń poczynionych w ramach pomocy prawnej z zagranicy. Trudność polega też na tym, że osoby dokonujące przestępstw nie mieszkają w miejscu jego popełnienia, często przebywają za granicą. Przewlekłość tego postępowania nie wynika wyłącznie ze złej woli prokuratury. Odnośnie do aresztów w tych sprawach zgadzam się, że ich zastosowanie było bezzasadne. Były możliwości zastosowania innych środków zapobiegawczych.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#ZastepcaProkuratoraGeneralnegoJerzySzymanski">Podkreślam raz jeszcze, że areszt jest zupełnie wyjątkowym środkiem zapobiegawczym i sądy powinny go stosować w sytuacjach naprawdę absolutnie nadzwyczajnych. Zgadzam się ze stanowiskiem, że musimy każdą z osobna sprawę dokładnie przeanalizować i przedstawić państwu obszerne wyjaśnienia, zwłaszcza w tych sprawach, w których zastosowano środki zapobiegawcze. Deklarujemy przygotowanie takiego sprawozdania. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuje panu ministrowi. Głos ma pan Jacek Kapica, Szef Służby Celnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">Chciałem przypomnieć, że przepisy prawa, które doprowadziły do niepokojów w środowisku zawodowym celników zostały wprowadzone w 2003 roku. Były one odpowiedzią na informacje pochodzące od różnych służb o dość powszechnych zjawiskach korupcji wśród funkcjonariuszy celnych. Myślę, że informacje te nie były pozbawione podstaw. Wybrano określone instrumenty prawne do przeciwdziałania tej patologii.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">Praktyka pokazała, że zastosowanie tych środków przerosło oczekiwania, niestety także w odmiennym od założonego kierunku. W ciągu kilku lat stosowania tego prawa pojawiły się nieprawidłowości, które sygnalizowało środowisko celników. Doniesienia o tym nie znalazły zrozumienia. Dopiero protest Służby Celnej spowodował szybką zmianę legislacyjną na początku tego roku. Z ustawy o Służbie Celnej usunięto art. 25 ust. 1 pkt 8a i 8b oraz wprowadzono przepisy takie same jak w ustawie o Policji i Straży Granicznej.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">Dzisiejsze przepisy dotyczące stosowania środków wobec funkcjonariuszy, którym przedstawiono zarzuty są takie same jak w ustawie o Policji. W przypadku wszczęcia postępowania przeciwko funkcjonariuszowi obowiązuje zawieszenie obligatoryjne na 3 miesiące a potem może się przedłużyć do kolejnych 12 miesięcy. Po tym czasie dyrektor Izby Celnej może zwolnić funkcjonariusza, ale nie musi. Może być zawieszony i otrzymywać 50% uposażenia miesięcznego.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">Liczba funkcjonariuszy zwolnionych w trybie art. 25 ust. 1 pkt 8a i 8b wyniosła 643, wobec 273 funkcjonariuszy zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania. Część z aresztowanych przyznała się do zarzucanych im czynów. Wobec 106 funkcjonariuszy zapadły prawomocne wyroki. Prawomocnie uniewinniono 51 funkcjonariuszy. Wobec 17 funkcjonariuszy prowadzone postępowania umorzono. Obecnie do służby przywrócono 53 osoby.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">W wyniku nowelizacji przepisów ustawy o Służbie Celnej od kwietnia bieżącego roku mamy 107 zawieszonych funkcjonariuszy. Pobierają oni 50% uposażenia, a nie są w służbie. Nie możemy ich wykorzystać, jest to niewątpliwie duża niedogodność. Zależy nam bardzo na tym, aby ten problem szybko rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">Odbyliśmy rozmowy z przedstawicielami MSWiA, ABW i Centralne Biuro Śledcze w kwestii zatrzymań funkcjonariuszy. Wcześniej bowiem, jeszcze rok temu te zatrzymania miały charakter pokazowy, spektakularny, godzący w powagę urzędu, służby, urzędnika i funkcjonariusza. Dzisiaj na szczęście nie mamy już takich sytuacji. Zatrzymania, jeśli są konieczne, odbywają się w sposób dyskretny z poszanowaniem godności zatrzymywanego funkcjonariusza.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">Trzeba podkreślić, że postępowania prokuratorskie przyniosły skutek prewencyjny. Od pewnego czasu obserwujemy wzrost liczby doniesień o korupcji ze strony celników, że określona osoba chciała im wręczyć korzyść majątkową. W dalszym jednak ciągu obserwuje się też zjawiska negatywne. Do nich zaliczyłbym zastraszanie celników przez przemytników, brak pewności pełnienia służby przez celników egzekwujących rzetelnie przepisy prawa i duża fluktuacja kadr związana z trudną sytuacją w naszym środowisku zawodowym. W związku z tym do służby trafia sporo niedoświadczonych jeszcze osób, które muszą przejść cały proces przygotowania do tej służby.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">Zaproponowane zmiany przepisów ustawy o Służbie Celnej mają na celu ujednolicenie na wzór ustawy o Policji i Straży Granicznej. Dotyczą one w szczególności lepszej ochrony prawnej celników. Stoimy na stanowisku, że organy państwa winny odpowiadać za swoje działania w zakresie swoich właściwości. W tym przypadku uznajemy, że roszczenia finansowe funkcjonariuszy celnych winny być kierowane wobec tych organów państwa, które zaniedbały w jakiś sposób swoje obowiązki, czyli na przykład za przewlekłość postępowania przygotowawczego powinna odpowiadać prokuratura. Naszym zdaniem Minister Finansów nie powinien ponosić konsekwencji finansowych za opieszałe działania prokuratury lub sądu.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">Dyrektorzy Izb Celnych współpracują z prokuraturą na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego. Służą pomocą głównie w zakresie merytorycznej wiedzy na temat organizacji Służby Celnej.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">Odpowiadając na pytanie pana posła odnośnie do osób przyjmowanych do służby. W tej chwili fluktuacja kadr jest dwa razy większa niż w latach ubiegłych. Oscyluje w granicach 15% – 20% w zależności od regionu. Do tej pory procedura naboru kadr leży w kompetencji dyrektora Izby Celnej. W proponowanej nowelizacji przepisów ustawy chcemy ujednolicić tę procedurę, korzystając z najlepszych wzorów. Jako dyrektor Izby Celnej przyjmowałem kandydatów do pracy w tej służbie. Korzystałem przy tym ze wszystkich dostępnych baz informatycznych wewnętrznych i zewnętrznych. Od każdego kandydata przyjmuje się oświadczenie o karalności, które potem się urzędowo weryfikuje.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">W przypadku ujawnienia fałszywości takiego oświadczenia kandydat naturalnie zostaje wydalony ze służby ze wszystkimi tego konsekwencjami karnymi. Z kandydatami przeprowadza się stosowne rozmowy. Był taki przypadek, że osoba ubiegająca się o pracę w Służbie Celnej była karana za wykroczenie o charakterze przemytniczym i fakt ten chciała zataić. Po weryfikacji została ze służby zwolniona. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Proszę nas jeszcze poinformować o liczbie funkcjonariuszy Służby Celnej w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#SzefSluzbyCelnejJacekKapica">W tej chwili mamy 14.500 funkcjonariuszy i 1500 pracowników cywilnych, czyli razem 16.000 osób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dziękuję. Mam dwie propozycje. Zobowiążemy Prokuratora Generalnego do przeprowadzenia analizy spraw prowadzonych przeciwko celnikom w Polsce od dnia 1 stycznia 2004 r. w kontekście zasadności zarzutów, przewlekłości postępowania prokuratorskiego i sądowego a także liczby wyroków skazujących, uniewinniających i liczbie umorzeń. Analiza trafi w terminie 60 dni do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Analiza zostanie doręczona panu ministrowi a Komisja przekaże kopie analizy do Związku Zawodowego Celników Polskich, Federacji Związków Zawodowych Służby Celnej i Zrzeszenia Związku Zawodowego Służby Celnej.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Jeżeli prezydium Komisji tak uzna, analiza Prokuratora Generalnego będzie przedmiotem odrębnej debaty. Proponuję także, aby w trybie art. 159 regulaminu Sejmu RP skierować dezyderat do Ministra Finansów i Prokuratora Generalnego stwierdzający, że Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka uważa, iż Minister Finansów w porozumieniu z Prokuratorem Generalnym powinni przygotować całościowe rozwiązanie rekompensujące szkody finansowe i moralne w stosunku do funkcjonariuszy Służby Celnej, którzy są prawomocnie uniewinnieni.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Dezyderat, zgodnie z przepisem art. 159 Regulaminu Sejmu RP poddam pod głosowanie. Kto jest za przyjęciem tego dezyderatu?</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Stwierdzam, że Komisja przyjęła dezyderat jednomyślnie. Taki dezyderat skierujemy za pośrednictwem marszałka Sejmu. Dziękuję wszystkim uczestnikom dzisiejszego posiedzenia Komisji.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#PrzewodniczacyposelRyszardKalisz">Zamykam posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>