text_structure.xml 100 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PoselWladyslawStepien">Witam państwa na wyjazdowym posiedzeniu Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, której przewodniczy pan poseł Czesław Śleziak.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PoselWladyslawStepien">Witam przedstawicieli rządu, gospodarzy województwa, miast - Sandomierza, Tarno-brzega i Janowa Lubelskiego oraz gmin, których tereny podlegają programom rekultywacji i walki z zagrożeniem ekologicznym.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PoselWladyslawStepien">Witam przedstawiciela Międzynarodowego Zielonego Krzyża i przewodniczącego Pol-skiego Zielonego Krzyża - organizacji zajmujących się sprawami ekologii - pana dra Jerzego Malkego, obywatela Szwajcarii oraz tych, którzy w woj. tarnobrzeskim interesują się ekologią.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PoselWladyslawStepien">Uczestnicy dzisiejszego posiedzenia otrzymali informację o najistotniejszych problemach ekologicznych Tarnobrzeskiego Zagłębia Siarkowego, Staszowskiego Zagłębia Siarkowego, Elektrowni w Połańcu, Parku Krajobrazowego "Lasy Janowskie" oraz Huty "Stalowa Wola".</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#PoselWladyslawStepien">Tematem posiedzenia będą również problemy Sandomierza, gdyż w 1980 r. wstrzymano wszelkie prace studyjne, geologiczne, przeprowadzanie analiz i wykonywanie zabezpieczeń wzgórza sandomierskiego.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#PoselWladyslawStepien">Wspólnie z panem dyrektorem Gawlikiem przygotowaliśmy projekt problematyki do dezyderatu Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Będę zabiegał o to, żeby posiedzenie Komisji w woj. tarnobrzeskim zakończyło się decyzją o skierowaniu dezyderatu do prezesa Rady Ministrów, aby wspomniane problemy zostały rozwiązane.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#PoselWladyslawStepien">Ponieważ woj. tarnobrzeskie będzie zlikwidowane, istotne jest, żeby problemy regionalne były uporządkowane i realizowane bez względu na to, jakiemu województwu przypadną: ziemia sandomierska, janowska i tarnobrzeska.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#PoselWladyslawStepien">Oddając głos panu przewodniczącemu, życzę państwu udanego pobytu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Dziękuję panu posłowi za przywitanie uczestników dzisiejszego posiedzenia Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Cieszymy się, że gościmy na pięknej ziemi sandomierskiej. Wyrażam nadzieję, że posiedzenie Komisji zakończy się wystosowaniem dezyderatu, który pomoże rozwiązać najpilniejsze problemy dotyczące ochrony środowiska w woj. tarnobrzeskim.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Proponuję przystąpić do realizacji porządku dziennego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#PoselCzeslawSleziak">Posłowie otrzymali porządek obrad, który przewiduje w pkt. 1 zapoznanie się z informacją o problemach ekologicznych stref uprzemysłowionych woj. tarnobrzeskiego, którą przedstawią: wojewoda tarnobrzeski, przedstawiciele górnictwa siarki, Elektrowni "Połaniec" oraz Huty "Stalowa Wola". W pkt. 2 porządku zajmiemy się oceną realizacji programów ekologicznych w górnictwie siarki. Temat ten zreferuje przedstawiciel Mi-nisterstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy członkowie Komisji mają uwagi do zaproponowanego porządku obrad? Nie słyszę. Porządek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#PoselCzeslawSleziak">Przystępujemy do zapoznania się z informacją o problemach ekologicznych sfer uprzemysłowionych woj. tarnobrzeskiego. Oddaję głos panu wojewodzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Przypadł mi w udziale zaszczyt zainaugurowania części merytorycznej wyjazdowego posiedzenia Komisji. Chciałbym przybliżyć państwu problemy, z którymi borykamy się na terenie woj. tarnobrzeskiego. Szczegółowe kwestie zreferują przedstawiciele przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Woj. tarnobrzeskie ma charakter przemysłowo-rolniczy. Do głównych gałęzi przemysłu,które stanowiły i nadal stanowią o jego bogactwie, ale powodują różne problemy ekologiczne, należy górnictwo i przetwórstwo siarki. Po kilku latach procesów restrukturyzacji działają takie podmioty, jak: Przedsiębiorstwo Kopalin i Zakłady Przetwórstwa  Siarki "Tarnobrzeg" w Tarnobrzegu, Kopalnia i Zakłady Chemiczne Siarki w Grzybowie, Kopalnia Siarki "Machów", Kopalnia Siarki "Grzybów" z siedzibą w Rzędowie.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Następną istotną gałęzią przemysłu jest energetyka reprezentowana przez dwa duże zakłady - Elektrownię im. T. Kościuszki w Połańcu oraz Elektrownię "Stalowa Wola".</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Kolejną, grupę tworzy przemysł mechaniczny na czele z Hutą "Stalowa Wola", Wytwórnią Sprzętu Komunikacyjnego w Gorzycach oraz Zakładami Metalowymi  w Nowej Dębie.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Również istotne znaczenie gospodarcze i ekologiczne mają inne przedsiębiorstwa, do których zaliczam hutę szkła okiennego w Sandomierzu, cementownię "Ożarów", Zakłady Porcelany "Ćmielów", Fabrykę Firanek "Wisan", kilka przedsiębiorstw przemysłu rolno-spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Województwo tarnobrzeskie w klasyfikacji pod względem poziomu degradacji środowiska znalazło się w IV grupie obszarów o silnie przekształconym i zdegradowanym środowisku.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Na stan środowiska wpływa emisja pyłów i gazów, zrzut ścieków, hałas pochodzący z produkcji przemysłowej oraz degradacja gruntów w wyniku eksploatacji siarki. Nie bez znaczenia dla środowiska są skutki powstałe w wyniku działalności sektora bytowo-komunalnego oraz hałas komunikacyjny.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Zasoby przyrodnicze woj. tarnobrzeskiego mają bardzo ciekawy charakter. Pomimo dużej koncentracji przemysłu, lasy stanowią ok. 30% terenu województwa - zajmują powierzchnię 188.698 ha. Stawia to województwo na 19 miejscu pod względem lesistości w skali kraju. W celu zwiększania lesistości woj. tarnobrzeskie znalazło się wśród 15 województw, które rozpopczęły realizację programu zalesiania. Do tej pory udało nam się zalesić ok. 300 ha. Zasobność drzewostanów jest wysoka. Wśród drzewostanów dominuje sosna. Jest to dość typowa sytuacja.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Na terenie województwa znajduje się Park Krajobrazowy "Lasy Janowskie" o obszarze 39.150 ha oraz część "Jeleniowskiego" Parku Krajobrazowego o obszarze 1449 ha.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Jutro będziecie państwo mieć okazję zapoznania się z walorami Parku Krajobrazowego "Lasy Janowskie". Myślę, że będzie to jedno z ciekawszych doświadczeń związanych z pobytem na terenie naszego województwa.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Na terenie woj. tarnobrzeskiego jest ok. 600 pomników przyrody. Jest 36 prawnie chronionych stanowisk rzadkich gatunków ptaków m.in. orła bielika, orlika krzykliwego, bociana czarnego.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Degradacja poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego przekracza możliwości tutejszego środowiska. Skala problemów i potrzeby związane z wielkościami środków finansowych powodują, że rekultywacja terenów górniczych wymaga pomocy środków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Działalność przemysłu górniczego spowodowała powstanie dużych wyrobisk górniczych na terenie województwa. Jestem przekonany, że państwo mieliście możliwość zapoznania się z tym problemem. Wyjazdowe posiedzenie Komisji ma również służyć temu celowi.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Najistotniejszym problemem w zakresie rekultywacji terenów pogórniczych jest kontynuacja likwidacji wyrobiska kopalni "Machów", która była drugą kopalnią odkrywkową. Pierwszą była kopalnia siarki w Piasecznie. Prowadziła eksploatację do 1981 r. Kopalnia "Machów" została uruchomiona w 1969 r. i do 1992 r. prowadziła eksploatację. Z powodu nieopłacalności ekonomicznej KiZPS "Siarkopol" zmuszony był zaprzestać eksploatacji siarki i rozpocząć prace rekultywacyjne na tym wyrobisku. Stan zaawansowania prac jest znaczący. Wynika to z dość znacznego finansowania prac likwidacyjnych. Jednakże bez zapewnienia kontynuacji właściwego zasilania finansowego prace rekultywacyjne mogą przeciągać się, co będzie powodowało powstawanie niepotrzebnych, dodatkowych nakładów, gdyż jednym z głównych kosztów robót likwidacyjnych jest koszt odwadniania wyrobiska. Jest to stały koszt, który musi być ponoszony sukcesywnie.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Z likwidacją kopalni "Machów" - w mojej opinii - nieodłącznie wiąże się problem likwidacji wyrobiska w Piasecznie. W tej materii, od strony dokumentacyjnej, technicznej, proces jest przygotowany. Istotne jest jednak uruchomienie środków finansowych, by można było prowadzić zintegrowaną likwidację obu wyrobisk. Szczegółowo przedstawią to zagadnienie reprezentanci kopalni "Machów".</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Odrębnym tematem są prace związane z likwidacją wyrobisk na terenach kopalni otworowych. Prowadzona jest likwidacja kopalni "Grzybów" oraz części kopalni "Jeziórko". W tym celu zostały powołane właściwe przedsiębiorstwa, które prowadzą prace przy pomocy środków budżetowych. Szczegółowe informacje na ten temat w zakresie poprawy stanu środowiska istotnymi przedsięwzięciami, które są realizowane, są instalacje odsiarczania spalin w elektrowniach "Połaniec" oraz "Stalowa Wola".</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Dzięki wydatnej pomocy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej stan zaawansowania prac jest znaczący. Będzie to służyło zdecydowanej poprawie sytuacji w zakresie zanieczyszczeń pyłowych i gazowych na terenie województwa. Mając tak znakomitą możliwość, chciałbym zwrócić uwagę państwa na problemy, które mogą pojawić się w sytuacji reformy państwa.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">W mojej ocenie, projekt podziału kompetencji w zakresie opłat za korzystanie ze środowiska stwarza niejednolity i bardzo skomplikowany system. Jako przedstawiciel rządu, który w tej chwili odpowiada w części za prawidłową realizację opłat za korzystanie ze środowiska stwierdzam, że nowe regulacje mogą stwarzać problemy, jeżeli nastąpi rozproszenie kompetencji między urzędy marszałków, wojewodów, starostów. Mogą być problemy z egzekucją należności, a nawet z rozpoznawaniem, które podmioty i w jakim zakresie powinny łożyć na środowisko w zamian za korzystanie z niego.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Inną ułomnością jest propozycja pozbawienia starosty funduszu celowego, którym jest fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Wydaje się, że to jednak starosta, jako przedstawiciel pewnego obszaru, powinien posiadać możliwości, które daje gospo-darowanie tym funduszem. Poddaję pod państwa rozwagę te sugestie.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Jest jeszcze wiele innych spraw, które wymagałyby omówienia, ale mam nadzieję, że podczas dwudniowego pobytu państwa w naszym województwie znajdzie się czas i na nie.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#WojewodatarnobrzeskiWiktorStasiak">Myślę, że to posiedzenie umożliwi państwu zapoznanie się z sytuacją ekologiczną województwa i z działaniami, które były, są i - mam nadzieję - będą równie efektywnie prowadzone. Myślę, że pomoże to państwu poznać walory tego interesującego województwa. Można tu nie tylko dyskutować o problemach, ale i spędzać wolne dni w głuszy Lasów Janowskich, cieszyć się wypoczynkiem. Mam nadzieję, że członkowie Komisji oprócz pracy znajdą na naszym terenie również chwilę wytchnienia. Życzę owocnych obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Dziękuję panu wojewodzie za interesujące przedstawienie informacji o województwie. Oddaję głos panu burmistrzowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">W imieniu władz samorządowych San-domierza oraz własnym przyłączam się do wygłoszonych tu słów powitania i życzeń, żebyście państwo dwa pracowite dni wizyty w woj. tarnobrzeskim, spędzili jak najmilej. Proszę, żebyście znaleźli trochę czasu na spacer po sandomierskiej starówce. Jest mo-żliwość obejrzenia kilku zabytków. Mam nadzieję, że zainspiruje to państwa do stałych powrotów do Sandomierza. Na sali jest obecny pan Marek Juszczyk - miejski konserwator zabytków. Jest on doskonałym cicerone, wie wszystko o Sandomierzu. Uważam, że taki spacer będzie istotnym uzupełnieniem pewnych teoretycznych danych, o których powiem za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Sandomierz jest jednym z najstarszych miaste Polski. Jego wielowiekowe tradycje sięgają jeszcze pierwszego tysiąclecia. Grał rolę w erze piastowskiej w tworzeniu się naszej państwowej i narodowej świadomości. Od zarania Sandomierz odgrywał znaczącą rolę w życiu państwa i narodu polskiego. Już kronikarz Gall Anonim, opisując wydarzenia pod datą 1097 r. stwierdził, że trzy miasta na południu Polski - Kraków, Wrocław i Sandomierz - stanowią główne stolice kraju "sedes regni principales". Zapis ten został potwierdzony przez późniejsze dzieje miasta. Sandomierz był stolicą księstwa dzielnicowego, następnie kasztelanii, wjewództwa, a po okresie jego świetności - stolicą powiatu. Ostatnio jest stolicą diecezji Kościoła rzymskokatolickiego. Mamy nadzieję, że w nowym podziale administracyjnym kraju, Sandomierz będzie co najmniej ośrodkiem powiatowym.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">W bieżącym roku, roku wielu jubileuszów, kontynujemy ubiegłoroczne obchody 900-lecia pierwszej wzmianki o stołecznej funkcji Sandomierza. Nasze miasto, liczące niespełna 30 tys. mieszkańców odgrywa obecnie nieporównywalnie mniejszą rolę niż przed wiekami. Jednak Sandomierz mimo utraty swego blasku jest nieustannie w centrum za-interesowania badaczy, naukowców, turystów i - co dziś widać - polityków. Z pewnością splendoru i znaczenia miastom nadają takie spotkania, jak to - posiedzenie o znaczeniu ogólnokrajowym. Zorganizowanie takiego przedsięwzięcia byłoby niemożliwe bez konkretnych ludzi, którym dobro i znaczenie ziemi sandomierskiej leży na sercu. Właśnie dzięki takim ludziom przy niemałej pomocy naszych przyjaciół w Warszawie doszło do organizacji dzisiejszego spotkania.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Wielowiekowe dzieje Sandomierza pozostawiły trwałe dziedzictwo kultury - liczne zabytki. W celu ich ochrony i zachowania dla przyszłych pokoleń zespół staromiejski San-domierza został zaliczony do zabytków o światowej randze poprzez wpisanie do rejestrów zabytków jako unikalny zespół krajobrazowo-urbanistyczno-architektoniczny. Jednak położenie i układ geologiczny miasta, stanowiące o jego wartości i pięknie, okazały się w praktyce jego największym zagrożeniem.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">W latach 60. XX wieku okazało się, że Sandomierzowi grozi zagłada. Wyraz "zagłada" dokładnie określa to, co 30 lat temu groziło miastu za przyczyną osuwania się skarpy, na której położone jest stare miasto.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Pierwszym krokiem na drodze ratowania sandomierskiej starówki była uchwała nr 156/67 Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z tamtego okresu o kompleksowym ratowaniu i zabezpieczeniu starego miasta. Cały naród dostrzegł walory i unikatowe znaczenie tego zespołu i postanowił go ratować. Rozpoczęta wówczas akcja ratowania sandomierskiego zespołu trwa niemalże bez przerwy do dnia dzisiejszego. W ramach pierwszego etapu rewaloryzacji zabezpieczenia starówki przeprowadzono: remont obiektów kubaturowych, zagospodarowanie bloków urbanistycznych, zabezpieczenie skarp oraz remont uzbrojenia zewnętrznego i zabezpieczenia fundamentów licznych budynków, a także wyrobisk metodami górniczymi, co jest charakterystyczne dla wszystkich zabytkowych miast polskich leżących na wzgórzach lessowych, czy lesoowopochodnych.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Z wykształcenia jestem inżynierem budowlanym, konstruktorem. Doskonale znam tę dziedzinę. Proszę pozwolić, bym nieco rozszerzył ten wątek.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Układ geologiczny wzgórza, na którym się znajdujemy, wygląda następująco. Warstwę dolną, nośną, stanowią tzw. iłołupki krakowieckie. Są to skały pochodzenia morskiego. Na iłołupkach są utwory aluwialne, czyli powstałe w wyniku osiadania rzecznego - żwirki, piaski, namuły. Tworzą one niebezpieczną konfigurację, nawzajem się przenikając. Na tych dwu warstwach jest kilkumetrowa czapa osadów eolicznych, czyli nawiewanych przy ostatnim zlodowaceniu. Takie ułożenie warstw powoduje niezwykle groźną sytuację dla unikatowego Sandomierza, co okazało się w wyniku ostatniej awarii. Nie jest to jednak wyłącznie nasz problem. Jest to problem wielu miast położonych na takich wzgórzach: Lublina, Zamościa, Przemyśla, Rzeszowa, Jarosławia, Kłodzka i innych.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Do zakończenia kompleksowej rewaloryzacji miasta należy jeszcze wykonać remonty wielu obiektów, zagospodarować wiele bloków urbanistycznych, zabezpieczyć kilka odcinków skarp, zabezpieczyć sposobem górniczym ok. 20 obiektów.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Po raz drugi wymieniam sposoby górnicze. Mamy tu do czynienia z zabytkami, starym miastem, wzgórzem i stosujemy metody górnicze. Na czym to polega.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">W latach 60. zespół naukowy Akademii Górniczo-Hutniczej opracował unikalną metodę tzw. ZS. Lessy są najbardziej narażone na działanie wody, są gruntami zapadowymi, pod wpływem wody zmniejszają swoją objętość i powstają wtedy zapadliska, dziury, kawerny. Doszła do tego działalność człowieka w postaci wyrobisk i piwnic. W efekcie wzgórze sandomierskie było podziurawione jak "ser szwajcarski". Opracowano metodę, by zabezpieczyć grunt lessowy przed zapadaniem się do wewnątrz poprzez stabilizację go cementem. W zależności od tego, w którym miejscu to się dzieje, czy pod fundamentem, czy nie, jaką funkcję ma pełnić grunt, stosuje się różne domieszki cementu. Cement ma zabezpieczyć zapadanie się gruntu do środka, zachowując jednocześnie pewne cechy całego utworu.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Metodę ZS prof. Strzeleckiego stosujemy w Sandomierzu od ponad 30 lat. Jest ona upowszechniona również w innych ośrodkach. Przeprowadza się to metodami górniczymi. Jeżeli zdarza się zapadlisko w jezdni, górnicy ręcznie wybierają urobek, dokonują penetracji pod nadzorem archeologicznym i konserwatorskim. Dokonuje się przewiertów w dół i bok, żeby sprawdzić, czy dookoła jest wszystko stabilne, i następuje ręczne wypełnienie. Jeste to najlepsza z metod, które stosujemy.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Ze względu na ogrom prac koniecznych do wykonania w celu ratowania Sandomierza, miasto, które samo nie jest w stanie tego finansować, jest zmuszone szukać źródeł finansowania prac konserwatorskich w budżecie centralnym. Ogromną pomoc wykazują różne instytucje, organizacje i ludzie. Na przykład 3 lata temu, pod przewodnictwem posła Jerzego Jaskierni, wznowił działalność Społeczny Komitet Rewaloryzacji Zabytków i Rozwoju Sandomierza.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Sandomierz znajduje się w dwóch programach rządowych. Pierwszy, to "Polska 2000 - Drugi Zjazd Gnieźnieński". Drugi - program resortowy Ministerstwa Kultury i Sztuki pod nazwą "Ratowanie miast historycznych". Pomoc ta jednak wydaje się nam niewystar-czająca, dlatego że zachodzi konieczność usystematyzowania formalnoprawnego tej sytuacji. Na przykładzie Sandomierza, jak w soczewce, widać wszystkie te problemy. Sandomierz nie jest tylko własnością Sandomierzan. Jest to jedno z tych miejsc, które konstytuują duszę narodową. Ratowanie Sandomierza jest wspólnonarodowym zadaniem.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Cieszymy się bardzo, że możemy gościć Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Na-turalnych i Leśnictwa, która z pozoru niewiele ma wspólnego z zabytkami. Okazuje się jednak, że dla Sandomierza i miast mu podobnych, jest najważniejszą Komisją, bo może pomóc w kratowaniu stabilności górotworu staromiejskiego, stateczności skarp oraz konkretnych obiektów.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Jest kilka obiektów, które podlegają szczególnej ochronie, jak Collegium Gostomianum - budynek szkolny, który pełni swoją funkcję bez przerwy od 1602 r. W 2020 r. będziemy obchodzić 400-lecie istnienia Collegium Gostomianum. Założyli je jezuici, później przejęła je Komisja Edukacji Narodowej. W czasie zaborów działały tam różne organizacje szkolne. Właśnie z Collegium Gostomianum, Rafał Olbromski i Krzysztof Cedro - bohaterowie "Popiołów" Stefana Żeromskiego - uciekają nocą na wagary. W tym obiekcie rozgrywają się akcje niektórych dramatów Aleksandra Patkowskiego. Właśnie w tym miejscu działał Powszechny Uniwersytet Regionalny. Dzisiaj kolegium potrzebuje pomocy.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Następnym obiektem jest założenie dominikańskie, drugie po krakowskim. Samorząd przeznaczając kwotę ok. 13 mld starych zł remontuje i adaptuje obiekt na potrzeby sa-morządowe. Reforma samorządowa zmusza nas do poszerzenia bazy administracyjnej. Będzie tam ulokowany urząd miasta.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Kolejnym obiektem jest wzgórze zamkowe. Najbardziej na południe wysunięty element starego miasta wymaga specjalnego potraktowania. Wymaga palowania, wzmocnienia inżynierskiego, gdyż zachodzą tam bardzo niebezpieczne procesy osuwiskowe, postępujące rozmywanie się wzgórza. Każdy mokry rok przyspiesza to zjawisko. Proces ten trzeba zatrzymać.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Jest na sali obecna pani dyrektor muzeum. Gdyby mogła powiedzieć kilka zdań o zamku, byłbym wdzięczny.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#BurmistrzSandomierzaWieslawWarzecha">Sandomierz potrzebuje pomocy samorządu, ale przede wszystkim pomocy rządu i parlamentu. Państwo macie takie możliwości. Przyjmijcie głos burmistrza, ale równocześnie fachowca - pomóżcie takim miastom jak Sandomierz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Dziękuję za wprowadzenie nas w problemy Sandomierza. Zapewne nie będzie tyle czasu, żeby poznać - jak pan to pięknie ujął - miejsce, które konstytuuje duszę narodu, gdyż mamy napięty program dotyczący górnictwa siarki. Oddaję głos pani dyrektor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#DyrektorMuzeumOkregowegowSandomierzuZofiaCzub">Chciałabym państwa zaprosić na wzgórze, żeby zobaczyć, jak ono wygląda. Wykonano ogrom prac. Wysiłkiem wojewody tarnobrzeskiego, od kilku lat lokowane są tam duże sumy. Chcielibyśmy prosić państwa o przyczynienie się do postawienia kropki nad "i". Państwa opinia mogłaby spowodować, żeby środki wojewody tarnobrzeskiego zostały wzmocnione. Dzięki temu, w tym roku, moglibyśmy zakończyć proces tzw. palowania wzgórza, na którym jest ulokowany XIV-wieczny Zamek Kazimierzowski. Przy kolejnym mokrym lecie zamek ten może przełamać się na pół. Jest to udokumentowane przez zespół naukowców. Możemy już dziś wykazać odpowiednią pracę, ale brakuje nam wsparcia finansowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#BurmistrzWieslawWarzecha">Nie czekamy tylko na pomoc. Staramy się sami wychodzić naprzeciw tym problemom. Jedną z inicjatyw, którą chlubimy się, jest powołanie w Sandomierzu niepaństwowej uczelni, Wyższej Szkoły Humanistyczno-Przyrodniczej o zacięciu akademickim. Pan rektor, Józef Szymański prosił, żebym powiedział, że uczelnia, widząc potrzeby miasta, nie tylko otworzyła wydział historii, ale wydział mate-matyczno-przyrodniczy, uruchomił taki kierunek, jak biologia z ochroną środowiska. 28 czerwca br. mury szkoły opuszczą pierwsi licencjaci. Działa również studium podyplomowe ochrony środowiska i cieszy się ogromną popularnością.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#BurmistrzWieslawWarzecha">Uważam, że istotne jest dopowiedzenie, iż staramy się w miarę samodzielnie, przy poparciu samorządów i władz wojewódzkich, budować nauczanie akademickie, kształtować młodych ludzi, uwrażliwiać ich na problemy miasta i sytuacje, o których tu mówiliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu pierwszego porządku obrad. Zgodnie z zapisem, głos należy do przedstawicieli górnictwa siarki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">O kopalni "Machów" można mówić wiele. Ja mówię, że jest to kopalnia problemów, bowiem w niej ogniskuje się rozpoczęcie programu restrukturyzacji przemysłu siarkowego. Kopalnię "Machów" jako pierwszą dotknął los likwidacji. Zostało po niej wiele zdegradowanych terenów.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Przedstawiam państwu fotografię ukazującą aktualny stan wyrobiska po kopalni "Machów" o powierzchni 6 ha. Powiem o tym więcej, gdy będziemy w punkcie widokowym kopalni.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Dlaczego losy kopalni są właśnie takie? Wysoki poziom wydobycia siarki w latach 70. i 80. - ponad 5 mln ton - uległ gwałtownie obniżeniu w 1991 r., na skutek recesji na światowym rynku siarki. Polska siarka kierowana była przede wszystkim na eksport. Cena siarki za tonę spadła ze 110 dolarów do 25 dolarów. Przy koszcie własnym ok. 40 dolarów, jeżeli chodzi o rentowność, sytuacja stała się dramatyczna.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">W 1993 r. został opracowany program restrukturyzacji przemysłu siarkowego. Prze-widywał on przede wszystkim ograniczenie wydobycia produkcji siarki.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Jak już wspomniałem, na pierwszy rzut poszła kopalnia odkrywkowa "Machów" - największa kopalnia odkrywkowa siarki w świecie. Dlatego w styczniu 1994 r. z tego olbrzymiego przedsiębiorstwa wydzielono kopalnię siarki "Machów" i utworzono przedsiębiorstwo, którego celem jest likwidacja i zagospodarowanie ogromnego majątku. Jest to 1,5 tys. ha bardzo zdegradowanych  działalnością produkcyjną. Przystąpiono do procesu likwidacji i zagospodarowania majątku. Opracowano projekt techniczny. W 1994 r. zostały również rozpoczęte roboty górnicze.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Projekt ten zakładał, aby w miejscu 6000 ha wyrobiska powstał zbiornik wodny o charakterze rekreacyjnym. Aby tego dokonać, należało skutecznie odizolować dno wyrobiska od wód trzeciorzędowych, wysoce zmineralizowanych, z olbrzymią zawartością siarkowodoru dochodzącą do 350 miligramów na litr. Siarkowodór jest gazem niebezpiecznym - wybuchowym filtrującym przy niewielkich stężeniach. Prawdziwa bomba ekologiczna. Należało do tego podejść rozsądnie, gdyż miejsce to znajduje się bardzo blisko Tarnobrzega i mniejszych osiedli. W tym celu należało stworzyć warstwę izolującą z iłów krakowieckich o miąższości 25 m, odpowiednio wyprofilować skarpy, zrekultywować obrzeża przyszłego zbiornika wodnego i zagospodarować obiekty po byłych zakładach przeróbki siarki.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Są to ogromne prace. Wymagają przetransportowania ponad 30 mln m3 ziemi - iłów krakowieckich. Jednak, aby tego dokonać, trzeba ten teren nieustannie odwadniać. Studniami głębinowymi pompujemy i oczyszczamy 35 tys. m3 wód trzeciorzędowych na dobę. Jest to mała rzeczka, która zasila Wisłę. Wody są oczyszczone z siarkowodoru, z chlorków, siarczanów, ale nie są jakościowo czyste. Niestety, wpadają do Wisły, płyną do Warszawy i dalej. Jest to proces bardzo kosztowny. Na otrzymaną w tym roku dotację 60 mln zł dla kopalni "Machów", 43 mln zł wydajemy tylko na odwadnianie, oczyszczanie i opłaty z tym związane, są to koszty stałe. Od tego nie przybywa prac likwidacjnych, nie wzrasta rekultywacja terenu. Im większe środki będą przeznaczone na likwidację kopalni "Machów" i "Piaseczno", tym w krótszym czasie będą ponoszone te ogromne koszty. Jest to bardzo ważny problem, który został uwzględniony w projekcie dezyderatu.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Po drugiej stronie Wisły, w odległości 5 km, znajduje się wyrobisko po kopalni "Piaseczno". Jest 5-krotnie mniejsze od wyrobiska kopalni "Machów". Miały tam być składowane odpady paleniskowe przez elektrownię "Połaniec". Elektrownia poniosła duże koszty. Zbudowała linię kolejową i stację rozładunkową. Proces decyzyjny był prawie doprowadzony do końca. Niestety, protesty mieszkańców okolicznych wsi spowodowały zablo-kowanie tej decyzji. Zaszła więc potrzeba zmiany koncepcji.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Złoże siarki ciągnie się od Piaseczna, gdzie jest wybrane pod rzeką Wisłą, przez Machów, gdzie również jest wybrane do Jeziórka, i dalej. Jest to system naczyń połączonych. Pod złożem znajdują się przepuszczalne piaski baranowskie. Jeżeli zakończymy likwidację wyrobiska w Machowie, zaprzestaniemy pompowania olbrzymich ilości niedobrych wód trzeciorzędowych z siarkowodorem, wówczas odbuduje się zwierciadło wód trzeciorzędowych prawie do powierzchni trenu. Nie można zatem zapominać o Piasecznie. Likwidacja kopalni "Piaseczno" musi być skojarzona z likwidacją kopalni "Machów". Jest opracowana taka technologia, można to robić.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Środki na likwidację kopalni "Machów" otrzymujemy z budżetu państwa. Są to pod-stawowe środki na prace likwidacyjne. Jednakże corocznie, począwszy od 1994 r., w stosunku do wieloletniego programu, który został opracowany, jest to średnio 50% środków. Stąd wynikają opóźnienia 1,5-2 lata w stosunku do programu.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Biorąc pod uwagę koszty stałe, o których powiedziałem, warto zintensyfikować proces likwidacji kopalni "Machów" i "Piaseczno", by ograniczyć koszty.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Ciekawym zagadnieniem jest sposób napełniania zbiornika. Ze względów ekologicznych poruszę jeden aspekt. Będzie to zbiornik o charakterze przepływowym. W terenie pokażę państwu, gdzie będzie zlokalizowany kanał wlotowy z odpowiednimi śluzami. Kanał wylotowy znajdzie się tuż pod Tarnobrzegiem. Przy wysokich stanach wody na Wiśle nastąpi okresowa wymiana wody w tym zbiorniku. Zbiornik może być napełniany wodą z Wisły. Nie ma w pobliżu innych cieków o odpowiedniej wydajności. Zostało przebadane przez niezależne od siebie instytucje, że przy wysokich stanach na Wiśle, woda poza zawiesiną posiada II klasę czystości. Przede wszystkim chodzi nam o czystość chemiczną. Zawiesina wysedymentuje po pewnym czasie. Skoro zbiornik ma spełniać fujkcję rekreacyjną, jest to bardzo ważne.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Innym ważnym aspektem likwidacji kopalni jest minimalizacja degradacji środowiska, które zostało bardzo zdegradowane w czasie eksploatacji odkrywkowej.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Zagadnienia, które poruszyłem, zostały odpowiednio zaopiniowane przez Urząd Miejski w Tarnobrzegu, przez wojewodę tarnobrzeskiego, głównego inspektora sanitarnego, w Komisji Dokumentacji Geologiczno-Inżynierskich przy Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Wszystkie prace rekultywacyjne i likwidacyjne wyrobiska są poparte odpowiednimi ekspertyzami i doświadczeniami.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Jakie formy powstały w efekcie degradacji? Przede wszystkim przekształcenia geomechaniczne i hydrologiczne. Zdjęliśmy ponad 80 m nadkładu sponad złoża siarki. Spowodowało to przekształcenia geomechaniczne - powstanie olbrzymiego zwałowiska zewnętrznego, które będzie celem krótkiej wizyty Komisji.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Składając odpady poflotacyjne, czyli poprodukcyjne, zajęliśmy kilkaset hektarów terenów na osadniki, klarowniki wód złożonych i inne.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Jest to złożony problem. W Piasecznie, w wyniku działania leja depresyjnego, nastąpił zanik wody na powierzchni ponad 3 tys. ha. Tym samym zaniknęła woda w chłopskich studniach. Pewnym rozwiązaniem problemu była budowa wodociągów. Są one już nieco przestarzałe, ale samorządy  gminne strają się odtworzyć tę infrastrukturę.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">W kopalni "Piaseczno" zostało zrekultywowanych 165 ha zwałowiska zewnętrznego - wewnętrznego, które przekazano Lasom Państwowym. W Piasecznie posadzono ponad milion sztuk drzew. Wierzchowina również została zagospodarowana. Do rekultywacji w Piasecznie pozostało wyrobisko o powierzchni razem z obrzeżem 212 ha. Na to nie ma pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Jeżeli chodzi o kopalnię "Machów", zwałowisko zewnętrzne o ogólnej powierzchni 880 ha zostało w większej części zrekultywowane. Do zrekultywowania pozostało ponad 300 ha. Część trenów przekazano do Urzędu Miasta Gminy w Baranowie Sandomierskim.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Od 1 stycznia 1994 r. prowadzimy bardzo intensywne prace rekultywacyjne na tym zwałowisku. Chcemy państwu pokazać nasze osiągnięcia. Korzystamy z dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, która na to wieloletnie zadanie wyniosła 6,760 mln zł. Jest to niebagatelna kwota i widać efekty. Do końca czerwca zakończymy rekultywację prawie 900 ha zwałowiska zewnętrznego. Jestem pełen podziwu dla tego terenu z oczkami wodnymi, drogami, rowami melioracyjnymi, wspaniałymi nasadzeniami i uprawami rolnymi. Na terenach bezklasowych powstała gleba o klasie IVA, a więc dość wysokiej.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Pozostało nam jeszcze wiele terenów zdegradowanych. W pobliżu kopalni był składowany bardzo niebezpieczny odpad - kek, zaliczany do II grupy uciążliwości dla środowiska. W lipcu skończymy deponowanie składowiska keku na dno wyrobiska przy pomocy maszyn górniczych. Zostanie przykryte warstwą izolującą. Bardzo agresywny odpad siarkowy znalazł się tam, skąd się wziął. Składowisko keku bardzo agresywnie działało na okoliczne wsie, zakwaszało drzewa, które masowo umierały. Nie pomagały żadne prace. Po zakończeniu tej roboty, składowisko trzeba będzie zrekultywować. Rekultywacja będzie polegać na likwidacji zakwaszenia poprzez neutralizację wapnem. Na miejscu mamy wapno poflotacyjne, które doskonale nadaje się do rekultywacji. Wypróbowane to zostało w Jeziórku. Komisja będzie zwiedzać tereny zrekultywowane w "Jeziórku" i przekona się, co rośnie na wapnie pofloatacyjnym. Efektem ekologicznym przewidywanym na tym skażonym objętym ochroną sanitarną terenie jest uzyskanie ok. 43 ha powierzchni biologicznie czynnej.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Powierzchnia lustra wody zbiornika wyniesie ok. 500 ha. Fala o wys. co najmniej 1 m będzie powstawała już przy prędkości wiatru powyżej 15 m/s. Będzie tu więc raj dla żeglarzy.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Wymienię przedsięwzięcia,  które są jeszcze przed nami. Rekultywacja klarownika wód złożonych, która może przynieść znaczące efekty ekologiczne. Rekultywacja osadnika odpadów poflotacyjnych "Cygany" o pow. 241 ha może również przynieść znaczący efekt ekologiczny. Rekultywacja skarpy południowej wyrobiska górniczego wraz ze składowiskiem rudy. Rekultywacja osadnika odpadów poflotacyjnych "Ocice" oraz rekultywacja terenu po doświadczalnej kopalni otworowej "Machów II".</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Pozwolę sobie rozdać państwu materiał,  który zawiera opis i uzasadnienie z opisem rzeczowym tych zadań, o których mówiłem. Na zakończenie jest podany efekt ekologiczny.</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Wystąpiliśmy do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z prośbą, aby te zadania proekologiczne zostały umieszczone na liście priorytetów w programie rozłożonym do 2003 r. Przywracanie do naturalnego stanu tego, co zniszczyła ręka człowieka, jest bardzo trudne. Doskonale to widać w agresywnej działalności siarkowej.</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#DyrektorKopalniSiarkiMachowBronislawGawlik">Siarka w latach 70. i 80. była bogactwem, jednakże w przedsiębiorstwie pozostawało niewiele środków, a załoga otrzymywała niewielkie pensje. Pieniądze przekazywano państwu. Teraz państwo powinno się odwdzięczyć, tym bardziej że oddajemy tereny piękniejsze i lepsze pod względem użytkowym niż przed rozpoczęciem  na nich działalności siarkowej. Proszę Komisję o wsparcie naszych starań i działań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Powstanie Przedsiębiorstwa Rekultywacji Terenów Górniczych jest kontynuacją reformy zmian strukturalnych w przemyśle siarkowym.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Pierwszy kryzys na początku lat  90. doprowadzi do tego, że w 1994 r. wydzielono kopalnię siarki "Machów".</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Następny kryzys siarkowy z początku 1996 r. oraz realizacja restrukturyzacji przemysłu siarkowego doprowadziły do wydzielenia przedsiębiorstwa rekultywacji terenów górniczych, któremu przypisano ok. 1500 ha w zachodniej części obszaru górniczego otworowej kopalni "Jeziórko" z przeznaczeniem do rekultywacji i likwidacji infrastruktury przemysłowej, która na tym terenie występowała.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Olbrzymie zmiany, jakie niesie za sobą otworowa eksploatacja siarki na powierzchni terenu, ujawniały się przede wszystkim w postaci zmian hydrologicznych, hydrome-chanicznych oraz skażenia siarką elementarną i jej związkami. Zmiany hydrogeologiczne polegały na tym, że wyeksploatowanie dużych ilości siarki ze złoża znajdującego się pod powierzchnią terenu metodą otworowego wydobycia powodowało osiadanie i obniżanie się terenu, co przy niekorzystnym układzie wodonośnym rejonu, w którym była prowadzona eksploatacja, powodowało zabagnianie i tworzenie się zalewisk wodnych na terenach eksploatowanych.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Zmiany geologiczne, polegające na osiadaniu, miały charakter ciągły i nieciągły. Tworzyły się zapadliska miejscowe o znaczeniu lokalnym oraz zapadliska duże, od kilku do kilkunastu metrów, na znacznych obszarach eksploatowanego terenu. Należy jednak podkreślić, że charakter tych zmian nie był stały i jednoznaczny dla terenu całej powierzchni eksploatowanej. Zmiany te miały charakter lokalny. Na terenie eksploatowanych pól górniczych obserwowano również takie miejsca, w których zmiany były stosunkowo niewielkie.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Podczas wizytacji tego rejonu będą państwo mogli przekonać się, że ukształtowanie terenu jest bardzo różne. W sposób naukowy często nie dawało się ocenić i udowodnić, dlaczego ukształtowanie jest takie, a nie inne.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Jeżeli chodzi o zmiany chemiczne czy skażenie siarką oraz związkami siarkopochodnymi powierzchni terenu, występowały one głównie w tych miejscach, gdzie następowały awarie górnicze, tzw. erupcje oraz w miejscach, gdzie następowały awarie techniczne i technologiczne ciągów transportujących media do wytopu siarki, a także ciągów technologicznych transportujących siarkę płynną.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Wszystkie te zmiany zostały ocenione i zinwentaryzowane. Opracowano specjalne, specyficzne metody rekultywacji. Dokonał tego zespół specjalistów Akademii Górniczo-Hutniczej, proponując pewne rozwiązania mające na celu niwelację tych zmian. Były dwie metody.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Pierwsza metoda - podstawowa, izolacyjno-blokująca polegała na tym, że na terenach o dużym zdegradowaniu powierzchni wprowadzano do 20 cm, a nawet więcej, wapna poflotacyjnego w celu izolacji zdegradowanej powierzchni gleby i zabezpieczeniu ewentualnych przyszłych upraw przed negatywnym wpływem tej degradacji.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Druga metoda, neutralizująco-użyźniająca polegała na tym, że na zdegradowane tereny wprowadza się wapno poflotacyjne, które w latach 80. było transportowane przy pomocy hydrotransportu z kopalni "Machów" do wyrobisk kopalni "Jeziórko". W tej chwili jest ono doskonałym materiałem pozwalającym na usuwanie zakwaszenia gleby i warstw powierzchniowych. Wapno to jest wykorzystywane w znacznej ilości. W metodzie neutralizacyjno-użyźniającej, ilość wapna stosowanego na 1 ha wynosi nawet 300 ton.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Należy podkreślić, że z 1500 ha przekazanych przedsiębiorstwu do rekultywacji, wymaga ok. 1300 ha. Obecnie w różnych fazach rekultywacji zaangażowanych jest ok. 600 ha. Dalsze obszary czekają na podjęcie procesów rekultywacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Od 1997 r., w którym powstało przedsiębiorstwo, głównym źródłem środków na prowadzenie prac rekultywacyjno-likwidacyjnych są dotacje z budżetu państwa, przyznawane systematycznie i wykorzystywane zgodnie z odpowiednimi rozporządzeniami.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Podkreślam, że od 1994 r. prowadzenie prac rekultywacyjno-likwidacyjnych na terenie kopalni "Jeziórko" wspomaga również Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Go-spodarki Wodnej poprzez swoje dotacje. W latach 1994 i 1995 były to dwie dotacje o łącznej wysokości ok. 5 mln zł. Naszemu przedsiębiorstwu w 1998 r. udało się uzyskać kolejną dotację w wysokości 10 mln zł na utworzenie na powierzchni 260 ha kompleksu leśno-łąkowo-wodnego na terenie kopalni "Jeziórko". Środki te powodują, że teren o bardzo dużej degradacji pierwotnej w wyniku eksploatacji jest systematycznie przywracany środowisku naturalnemu i odtwarza się na nim życie biologiczne, co jest obserwowane. Będziecie to mogli państwo stwierdzić podczas wizytacji.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Należy jednak powiedzieć, że przedsiębiorstwo boryka się z dużymi kłopotami. W związku z niesystematycznym i niezgodnym z wcześniej przyjętym planem przekazywaniem środków przez Ministerstwo Gospodarki oraz organa centralne, przedsiębiorstwo ma duże kłopoty z organizacją prac, zabezpieczeniem ich terminowej i harmonijnej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Apeluję o to, żeby środki mogły być przekazywane do przedsiębiorstwa zgodnie z zatwierdzonymi i przyjętymi dokumentami i aby ich wielkość była przynajmniej zbliżona do wstępnie zaplanowanej.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#DyrektorPrzedsiebiorstwaRekultywacjiTerenowGorniczychwTarnobrzeguZbigniewBuczek">Celowe będzie dalsze wsparcie prowadzonych prac ze strony Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Będziemy przygotowywać następne wnioski. Przed nami jest bardzo poważne zadanie - odtworzenia zlewni rzeki Żupawki. Będzie konieczne wsparcie tego zadania środkami z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Ma ono olbrzymie znaczenie dla uregulowania stosunków wodnych na całym terenie kopalni "Jeziórko". Jest to zabezpieczenie się przed koniecznością budowy i utrzymania drogi, technicznie zawodnych przepompowni oraz innych robót inżynieryjnych. Najłatwiej będzie to państwu ocenić w terenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Jesteśmy współautorami dwóch programów restrukturyzacji przemysłu siarkowego z 1993 r. oraz 1996 r. Na bazie programu z 1996 r. prezydium rządu przyjęło dokument i stała się możliwa faktyczna restrukturyzacja polegająca na wydzieleniu zbędnego majątku, utworzeniu dwóch przedsiębiorstw do rekultywacji terenów pogórniczych i usankcjonowania dotacji budżetowych na likwidację kopalni, prowadzącej rekultywację wyrobiska w Machowie oraz w Piasecznie.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Stworzyło to możliwość podjęcia działań projektowych. W 1994 r. opracowaliśmy projekt technicznej likwidacji kopalni "Machów". W 1996 r. został ogłoszony konkurs ministra przemysłu i handlu, który wygraliśmy z zespołami naukowymi AGH i "Hydroprojektu" Warszawa.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Środki, które zostały określone w projektach, do dziś nie są pokrywane. Dlatego też następuje opóźnienie w pracach. Pierwotne założenie przewidywało zakończenie likwidacji kopalni "Machów" w 2000 r. W tej chwili termin ten jest przesunięty o 2 lata. Jest to oczywiście wynikiem braku środków.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Współpracując ze służbami wojewody, staramy się kompleksowo wykorzystywać wyrobiska i likwidować odpady, głównie przemysłowe. W "Machowie" udało nam się zdeponować pewne ilości odpadów z elektrowni "Połaniec", odpady posiarkowe z "Jeziórka". Pod warstwą izolacyjną staramy się umieścić te odpady, które nie są niebezpieczne i mogą tam być złożone.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Z przykrością muszę stwierdzić, że popełniono błąd. Gdybyśmy do dnia dzisiejszego składowali odpady z Połańca w wyrobisku piaseczyńskim, weszlibyśmy w końcową fazę rekultywacji, a wyrobisko pod warstwą izolacyjną mielibyśmy wypełnione odpadami przemysłowymi. Stało się jednak inaczej. W dalszym ciągu zajmujemy tereny w Połańcu, podczas gdy elektrownia "Połaniec" wydała duże środki na przygotowanie tej inwestycji i do dziś nie złożyła ani tony odpadów w Piasecznie.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Staraliśmy się wykorzystać niektóre odpady do celów rekultywacyjnych. Odpady po-eksploatacyjne, w których jest 76% węglanu wapnia, posłużyły jako podstawa do rekultywacji terenów zdegradowanych w górnictwie otworowym siarki. Będziemy mogli zobaczyć to w Jeziórku.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Zwracam uwagę na to, że są jednak opóź-nienia, które wynikają z pewnych zaszłości. 23 lutego br. pan wojewoda zorganizował konferencję na temat rozliczenia stopnia realizacji restrukturyzacji przemysłu siarkowego w Polsce. Jej wynikiem jest interpelacja posłów ziemi tarnobrzeskiej do pana premiera Buzka. W interpelacji zawarto następujące pytania: Kiedy zostanie uregulowany problem likwidacji wyrobiska w Piasecznie z uwzględnieniem roli użytkownika elektrowni "Połaniec", wykonawcy robót likwidacyjnych - Kopalni Siarki "Machów" oraz projektanta  - OBRPS "Siarkopol"? Kiedy rozpocznie się likwidacja wyrobiska w Piasecznie? Formalnie likwidacja wyrobiska w Piasecznie nie została jeszcze rozpoczęta.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Czy rząd zamierza poważnie traktować konieczność przyspieszenia skojarzone likwidacji wyrobisk w Machowie i Piasecznie poprzez przyznanie z budżetu państwa w 1999 r. zwiększonej dotacji finansowej?</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Czy rząd widzi celowość restrukturyzacji finansowej górnictwa siarki w związku z niewystarczającymi dotacjami na roboty likwidacyjne oraz dużymi zaległościami przedsiębiorstw za korzystanie ze środowiska, a także wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i innych instytucji państwowych?</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Pan minister Steinhof przekazał marszałkowi odpowiedzi, które nas satyfakcjonują, że środki będą przeznaczone, a w harmonogramie prac zostaną wydzielone nakłady konieczne na dokończenie pewnych prac projektowych.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Jeżeli do końca roku nie zamkniemy prac projektowych w zakresie robót hydrotechnicznych w Machowie, czyli kanałów wlotowych, a w Piasecznie w zakresie wejścia w teren, to chociażby były środki na przyszły rok, to nikt ich nie spożytkuje, gdyż nie będą spełnione uwarunkowania formalnoprawne. Nie będzie można wejść w teren.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Uważam, że trzeba przeznaczyć środki na zakończenie prac projektowych z możliwością uzyskania pozwolenia wejścia na budowę. Zostało to zawarte w projekcie dezyderatu.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Gminy i miasta: Tarnobrzeg, Łoniów, Kopszywnica, Nowa Dęba, aktualnie aktywizują plany zagospodarowania przestrzennego. Wprowadzamy to, ale jeśli nie będą zakończone projekty, to w przyszłym roku nie będzie można przystąpić do likwidacji kopalń i realizacji projektów.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Jakie to stwarza zagrożenie? Każdy rok przedłużenia likwidacji powoduje wydawanie z budżetu państwa 80 mln zł na odwadanianie, oczyszczanie i zrzut wód. Ponad 50% dotacji przeznacza się na koszty stałe. W interesie społeczeństwa powinno być jak najszybsze zakończenie likwidacji obu obiektów. Należy jednak pamiętać, że samorządy gmin uchwaliły, iż zbiorniki "Machów" i "Piaseczno" będą miały charakter rekreacyjny. W tym kierunku zmierzają plany zagospodarowania przestrzennego.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#DyrektorOsrodkaBadawczoRozwojowegoPrzemysluSiarkowegoSiarkopolEdmundGorylewski">Prosiłbym, żeby uregulować sprawy formalnoprawne. Właścicielem wyrobiska jest elektrownia im. T. Kościuszki w Połańcu, jednak żeby można było wejść na teren, musi być umowa cywilnoprawna między realizatorem likwidacji a właścicielem. Jest to ważny problem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Moi przedmówcy wywodzą się z KiZPS "Siarkopol" w Tarnobrzegu. W ramach restrukturyzacji tego dużego przedsiębiorstwa zostały wydzielone dwa przedsiębiorstwa rekultywacyjno-likwidacyjne.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Problemy ekologiczne związane z górniczą, chemiczną działalnością KiZPS "Siarkopol" w Tarnobrzegu zostały zarysowane w materiałach przedstawionych Komisji. W związku z tym dokonam tylko krótkiego wprowadzenia do tematyki oraz zaakcentuję nasze propozycje do dezyderatu.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Sytuacja, w jakiej znalazło się nasze przedsiębiorstwo, w sposób zdecydowany odbiega od sytuacji sprzed 1990 r. Siarka była wówczas czołowym polskim produktem ekspor-towym. Byliśmy obecni na wszystkich rynkach świata. Jeszcze w 1990 r. wydobycie wynosiło 3,8 mln ton, produkcja superfosfatu - 1,1 mln ton, przy zatrudnieniu ponad 10 tys. ludzi. Uzyskiwaliśmy wysokie ceny - ponad 100 dolarów za tonę siarki.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Problemy ekologiczne w tamtych czasach były sprawą drugoplanową. Z tego wynika wiele zaszłości, które towarzyszą nam do dziś. Chciałbym jednak państwa zapewnić, że gdy będziecie państwo w kopalni "Jeziórko", nie spotkacie dziś żadnych deformacji nieciągłych ani żadnych erupcji w kopalni.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Wzrost podaży siarki pochodzącej z odzysku, z odsiarczania ropy naftowej, gazu ziem-nego, spowodował załamanie się światowego rynku siarki objawiające się olbrzymim spadkiem cen. Zbiegło się to z transformacją polskiej gospodarki, urealnieniem cen nośników energii i załamaniem się rynku wschodniego. Czynniki te w drastyczny sposób wpłynęły na pogorszenie sytuacji wewnętrznej przedsiębiorstwa i postawiły je w bardzo trudnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">W trakcie wprowadzania działań dostosowawczych, a obecnie programu naprawczego, zdecydowano o likwidacji nierentownych kopalni siarki, zmniejszono majątek i zatrudnienie, wprowadzono działania natury organizacyjno-technicznej i ograniczającej koszty własne oraz rozpoczęto proces przekształcania przedsiębiorstwa z wydobywczo-przetwórczego na przetwórczo-wydobywcze.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Obecnie produkujemy i sprzedajemy  ok. 800 tys. ton siarki. W przyszłym roku planujemy zmniejszenie wydobycia do 700 tys. ton siarki. W przyszłym roku planujemy zmniejszenie wydobycia do 700 tys. ton. Produkujemy ok. 200 tys. ton nawozów w masie. Zatrudniamy ok. 3100 osób. Proszę to porównać z danymi, które przedstawiłem na początku. Nastąpiło kilkakrotne zmniejszenie w stosunku do okresu minionego.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Mimo bardzo trudnej sytuacji, wprowadzamy nowe technologie, rozszerzamy asortyment produkowanych wyrobów. W ramach prowadzonego programu naprawczego, w najbliższym czasie, rozwiązywać będziemy zagadnienia, które można ująć w trzy bloki programowe:</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- dalsze ograniczenie potencjału majątkowego i ludzkiego,</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- oddłużanie przedsiębiorstwa,</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- zmiany organizacyjne zmierzające do przygotowania przedsiębiorstwa do komercjalizacji i prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">W celu kontynuacji procesu głębokiej restrukturyzacji przedsiębiorstwa i pomyślnego rozwiązania zasygnalizowanych problemów, zabiegamy o wsparcie zewnętrzne. Dlatego kierujemy do Komisji następującą propozycję dezyderatu. Wnosimy o:</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- dokonanie zmian w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska, w celu stworzenia możliwości negocjacji sposobu zapłaty zaległych opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska, tj. objęcie zapisami o odroczeniach opłat nie uiszczonych, a naliczonych za okres do końca 1997 r. /obecnie odroczeniem objęte są opłaty naliczone nie pobrane do końca 1995 r./,</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- możliwość ekokonwersji zadłużenia, umorzenia zaległych opłat z tytułu realizacji inwestycji proekologicznych /obecnie możliwość ta istnieje wyłącznie w stosunku do odsetek za nieterminowe uiszczanie opłat/,</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- możliwość negocjacji odroczeń opłat bieżących i ratalnej spłaty należności /obecnie nie ma możliwości odraczania opłat bieżących, a możliwość ratalnej spłaty należności dotyczy wyłącznie opłaty nie uiszczonej przed końcem 1995 r. i odroczonej decyzją wojewody/,</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- możliwość zwolnień z bieżących opłat z tytułu realizacji, szczególnie kosztownych inwestycji z zakresu ochrony środowiska,</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- stworzenie przedsiębiorstwom przemysłu siarkowego, będącym w okresie realizacji programu naprawczego, możliwości prawnych nieodpłatnego przekazania gruntów proeksploatacyjnych wymagających rekultywacji do specjalnie w tym celu powołanych przedsiębiorstw rekultywacji terenów górniczych z zapewnieniem środków budżetowych na ten cel.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Jak wiadomo, przedsiębiorstwo to zostało wydzielone z KiZPS, przydzielono mu okre-ślone tereny. Obecnie przekazalibyśmy temu przedsiębiorstwu jeszcze ok. 100 ha terenów poeksploatacyjnych. Jednak możliwości prawne są znikome.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Wnosimy o obniżenie z 3% do 1% stawki podstawowej opłaty eksploatacyjnej za wy-dobywanie siarki. Jest to potrzebne w okresie realizacji programu naprawczego, po-dejmowania działań proekologicznych w trudnej sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Wnosimy o:</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- poparcie w Narodowym Funduszu Och-rony Środowiska i Gospodarki Wodnej dla planowanych przez nas przedsięwzięć proekologicznych, które mogłyby być współ-finansowane przez Fundusz /listę przedsięwzięć przedstawiliśmy w materiale przedłożonym Komisji/,</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- ograniczenie opłat za wyłączenie gruntów z produkcji rolnej z przeznaczeniem ich na cele przemysłowe, do poziomu wynikającego z wartości realnie utraconych plonów.</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Podam przykład. Wysokość takiej opłaty według obowiązującego normatywu wynosi rocznie, np. dla gruntu III klasy ok. 20 tys. zł za hektar. Rozumiem intencje ustawodawcy, są one czytelne. Chodzi o to, żeby nie lokować na takich terenach instalacji przemysłowych, fabryk. Jednak w przypadku górnictwa sprawa się komplikuje. Złoże jest w takim, a nie innym miejscu, dlatego corocznie opłaty w wysokości 20 tys. zł za ha są niewspółmierne do utraconych plonów na tych terenach.</u>
          <u xml:id="u-13.23" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Wnosimy o szybką nowelizację ustawy o odpadach, w celu usunięcia z niej niepre-cyzyjnych zapisów utrudniających działalność gospodarczą przedsiębiorstwa i powodujących znaczny wzrost kosztów.</u>
          <u xml:id="u-13.24" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Podam przykłady:</u>
          <u xml:id="u-13.25" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- zmieniona definicja odpadu, poszerzająca listę odpadów po usunięciu zapisu, że odpadem jest wyłącznie przedmiot uciążliwy dla środowiska,</u>
          <u xml:id="u-13.26" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- zakwalifikowanie odpadów komunalnych powstających w zakładach do odpadów przemysłowych,</u>
          <u xml:id="u-13.27" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">- ograniczenie odbiorców odpadów wyłącznie do podmiotów gospodarczych z zakazem przekazywania odpadów osobom fizycznym.</u>
          <u xml:id="u-13.28" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">W związku z tym, odpadem jest złom użytkowy, gruz, żużel z ciepłowni, który do tej pory sprzedawaliśmy poszczególnym odbiorcom. W świetle tych zapisów można to sprzedawać tylko podmiotom gospodarczym, a nie osobom fizycznym. Wydaje się to niepo-rozumieniem. Zużyte rury czy inne elementy można by sprzedać, a w świetle ustawy nie wolno tego robić.</u>
          <u xml:id="u-13.29" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">Wnosimy o skuteczne wsparcie wniosku KiZPS "Siarkopol" o wykreślenie z "Listy 80". Przedsiębiorstwo złożyło wiele wniosków pozytywnie zaopiniowanych przez odpowiednie instytucje. Nie przyniosło to efektu w postaci wykreślenia przedsiębiorstwa z tej listy przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Obecność przedsiębiorstwa na "Liście 80" kreuje w opinii publicznej niekorzystny obraz firmy i utrudnia zagospodarowanie tarnobrzeskiej, specjalnej strefy ekonomicznej przez potencjalnych inwestorów. Szczególnie o to nam chodzi.</u>
          <u xml:id="u-13.30" who="#ZarzadcaKomisarycznyKopalniiZakladowPrzetworczychSiarkiSiarkopolwTarnobrzeguTadeuszPuka">W obecnej trudnej sytuacji rynkowej pozostawienie przedsiębiorstwa własnemu losowi byłoby najgorszym z rozwiązań. Stwarzałoby  realną realną groźbę postawienia firmy w stan upadłości z całym pakietem problemów ekonomicznych i społecznych dla regionu tarnobrzeskiego i budżetu państwa. Dlatego jeszcze raz proszę o wnikliwe przeanalizowanie przedłożonych propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Elektrownia "Połaniec" od początku lat 90. zaczęła dostrzegać problemy ochrony środowiska i związane z ekologią w założeniach swojej działalności gospodarczej. Myślę, że tym, co osiągnęliśmy, można się pochwalić.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Można powiedzieć, że zadania, które są nadal podejmowane w zakresie zmiany organizacji, procesów technologicznych, a także prowadzenia bardzo kosztownych inwestycji, ale związanych wyłącznie z ekologią, stawiają nas wśród elektrowni, które nie tylko mają bardzo dobre wskaźniki techniczne, ekonomiczne i finansowe, ale również ponoszą duże nakłady związane z ekologią.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Kilka tematów, które chciałbym państwu zasygnalizować, jest związanych z bieżącą zmianą technologii i organizacji pracy. Dotyczy to głównie modernizacji kotłów. Jest to związane z podniesieniem sprawności. Modernizacja turbin wiąże się ze zwiększeniem zainstalowanej mocy z 1600 MW do 1800 MW bez konieczności dodatkowego budowania bloku oraz ze zmniejszeniem emisji gazu i zmniejszeniem ilości tlenków azotu. Wiąże się to z postrzeganiem zagrożenia ekologicznego dla Sandomierza i jego zabytków. Zmniejszenie emisji siarki ma znaczenie dla ochrony zabytków. Elektrownia w swojej działalności dostrzega ten problem.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Zmniejszenie emisji tlenków siarki jest spowodowane funkcjonowaniem dwóch mechanizmów. Pierwszym jest spalanie węgla o mniejszej zawartości siarki. Niestety, węgiel taki jest droższy. Drugim jest budowanie instalacji odsiarczania spalin. W wyniku działania instalacji zmniejsza się emisja dwutlenku siarki. Niestety, wiąże się to z olbrzymim kosztem rzędu kilku bilionów starych zł. Harmonogram zakończenia tej inwestycji przewiduje rozruch we wrześniu br. i zamknięcie inwestycji do końca roku.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Wprowadzenie instalacji odsiarczania spalin powoduje powstawanie odpadu w postaci gipsu. Do niedawna mieliśmy zagwarantowany odbiór gipsu brykietowego, co wymagało ponoszenia przez nas kosztów przy budowie tej instalacji. Ostatnio otrzymaliśmy wiadomość, że przez cementownię w Chełmie będzie odbierany gips w stanie sypkim, co pozwoli nam na pewne oszczędności. Zmniejszenie emisji pyłu jest bardzo ważnym elementem branym pod uwagę przez nasze służby.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Zagospodarowanie popiołów powstających bezpośrednio w wyniku naszego procesu technologicznego wynosi prawie 58%. Zagospodarowujemy 50% popiołu przy produkcji cementu lub innych produktów związanych z budownictwem.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Wielokrotnie dziś wspominano o wyrobisku w Piasecznie. Jest to dla nas o tyle duży problem, że ponieśliśmy znaczące koszty służące przystosowaniu wyrobiska do składowania popiołu. Ponosimy duże koszty eksploatacji tego wyrobiska. Chcielibyśmy, żeby do rekultywacji wyrobiska kopalni "Machów" dołączyć rekultywację wyrobiska kopalni "Piaseczno", żeby był już pewien harmonogram prac i by zdjęto z nas obowiązek ponoszenia dość dużych kosztów utrzymania.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">W przyszłości, po wnikliwej analizie techniczno-finansowej, zamierzamy budować dalsze instalacje odsiarczania spalin bloków I-IV. W tym celu będzie potrzebna współpraca z państwem. Niezbędne jest pozyskanie źródeł finansowania realizacji tej inwestycji. Mając doświadczenie wynikające z realizacji obecnej instalacji odsiarczania spalin bloków V-VIII uważam, że następna inwestycja będzie tańsza i szybciej zrealizowana. W naszej strukturze są służby, które są przygotowane do tego typu działań.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Chcielibyśmy również prowadzić dalszą rozbudowę elektrowni w zakresie zwiększenia zainstalowanej mocy. Mamy koncepcję budowy dwóch bloków gazowych.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Mogę powiedzieć, że mamy coraz więcej problemów na styku produkcji energii elek-trycznej i coraz ostrzejszych wymogów ekologicznych. Staramy się w naszej firmie zauważać te problemy. Jednakże prawodawstwo w zakresie zagospodarowania odpadów wymusza na nas pewne działania, których realizacja jest możliwa w określonym czasie.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Przygotowany projekt w sprawie sprowadzania zanieczyszczeń powietrza z procesów technologicznych stwarza dla nas duże zagrożenie, gdyż wskaźniki określające ścisły reżim produkcji i emisji zanieczyszczeń spowodują nałożenie na nas następnych działań związanych z kosztami. Podawane kryteria są bardziej ostre niż w krajach Europy Zachodniej. Uważam, że potrzebny jest nam pewien czas do osiągnięcia tych wskaźników.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Myślę, że pieniądze, które wpłacamy, ze względu na ochronę środowiska powinny zostać na miejscu. Władze rządowe i samorządowe powinny mieć większy wpływ na korzystanie z tych środków, gdyż najlepiej wiedzą, gdzie są one potrzebne. Poza tym ze środków tych mogą skorzystać firmy, które dużo płacą z racji korzystania ze środowiska.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#PrezesZarzaduElektrowniPolaniecSAMarekWoloch">Zapraszam państwa do obejrzenia naszej inwestycji odsiarczania spalin. Obejmuje ona olbrzymi zakres technicznej i technologicznej realizacji. Nie będę obecny podczas wizytacji ze względu na spotkanie wynikające z konieczności szybkich działań w zakresie restrukturyzacji energetyki. W moim imieniu honory będzie pełnił wiceprezes, dyrektor ds. inwestycyjno-remontowych, pan Misztur.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#DyrektorHutyStalowaWolaJoannaProszowska">Mówiono dziś dużo o rekultywacji terenów po górnictwie siarkowym, co bezpośrednio wiąże się z problemami społecznymi, które powstały w naszym województwie w wyniku działania górnictwa siarkowego. Dzięki staraniom władz lokalnych, administracji rządowej oraz dyrekcji przedsiębiorstw została powołana w naszym województwie rozproszona tarnobrzeska specjalna strefa ekonomiczna, która ma stanowić swoistego rodzaju panaceum na problemy społeczne powstałe w naszym województwie.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#DyrektorHutyStalowaWolaJoannaProszowska">Na przeszkodzie szybkiego inwestowania w specjalnej strefie, a w ten sposób tworzenia nowych miejsc pracy, stoją pewne przepisy dotyczące lasów znajdujących się w przedsiębiorstwach, które były lasami ochronnymi. Przedstawiłam państwu wspólny dezyderat Huty "Stalowa Wola" i Zakładów Metalowych w Nowej Dębie dotyczący pewnych zmian przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, która przewiduje zwolnienia z opłat z ważnych względów społecznych. Są potencjalni inwestorzy, którzy są zain-teresowani inwestowaniem w dobrym środowisku. Jednakże koszty wylesienia są bardzo wysokie, wynoszą ok. 455 tys. nowych zł za hektar, co w znaczny sposób zmniejsza atrakcyjność inwestowania. Nie chcemy, żeby lasy te były wylesione tylko dlatego, że jest specjalna strefa. Złożyliśmy taką inicjatywę, przy poparciu niektórych posłów ziemi tarnobrzeskiej, żeby w momencie uzyskania przez inwestora zezwolenia na działalność gospodarczą w specjalnej strefie była możliwość zwolnienia z opłat. Podkreślam, że zwolnienie takie nie uszczupla budżetu państwa, gdyż opłaty te wpływają na fundusz leśny. Nie są planowane, a stanowią wpływy okazjonalne. Natomiast stworzenie nowych miejsc pracy może poprawić budżet poprzez płacenie podatku VAT i podatków od wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#DyrektorHutyStalowaWolaJoannaProszowska">Apeluję do posłów Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa o wsparcie tej inicjatywy poselskiej w głosowaniu na posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#DyrektorHutyStalowaWolaJoannaProszowska">Ponieważ jutro będziecie państwo gośćmi Huty "Stalowa Wola", gdzie od wielu lat in-westuje się w ekologię, poproszę przedstawiciela Huty "Stalowa Wola", dyrektora zakładu hutniczego, pana inż. Stępniewskiego o przybliżenie tego, co zrobiliśmy w hucie, a także pana Wójcika - prezesa Zakładów Metalowych w Nowej Dębie, którego bezpośrednio dotyka problem, o którym wspomniałam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#CzlonekZarzaduHutyStalowaWolaAndrzejStepniewski">Ponieważ członkowie Komisji będą jutro w Hucie "Stalowa Wola" będziemy mogli te sprawy omówić dokładnie na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#CzlonekZarzaduHutyStalowaWolaAndrzejStepniewski">Huta "Stalowa Wola" realizując ustawę o ochronie i kształtowaniu środowiska podjęła w 1994 r. działania w celu wyeliminowania szkodliwych emisji i działań ubocznych produkcji zakładu hutniczego, który jest głównym dostarczycielem odpadów.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#CzlonekZarzaduHutyStalowaWolaAndrzejStepniewski">Zaczęliśmy od pieców grzewczych, których na terenie zakładu jest kilkadziesiąt, pod kątem emisji gazów CO i CO2. Do tej pory wyremontowaliśmy 14 pieców. Łączne nakłady wyniosły 1,5 mln zł. Następnie zajęliśmy się małymi obiektami i stanowiskami pracy w zakresie odpylania. Obecnie kończymy realizację odpylni. Ruszyła ona na przełomie ubiegłego i bieżącego roku. Wyłapywać będzie ok. 1200 ton pyłów. Jeżeli założenia były, iż emisja cząstkowa pyłu w emitorach ma być poniżej 10 miligramów na m3, to obecnie otrzymujemy 2-3-krotnie mniejsze emisje. Na tę inwestycję wydaliśmy 10 mln zł, z czego 1 mln zł pochodził z funduszy ochrony środowiska, a 2,5 mln zł z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Pozostałe środki należały do Huty "Stalowa Wola".</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#CzlonekZarzaduHutyStalowaWolaAndrzejStepniewski">Do końca tego roku zamierzamy zakończyć stację granulacji pyłu. Rozpoczęliśmy starania o zakup i zainstalowanie mechanicznych urządzeń do oczyszczarek w ciągarni. Dzięki temu wyeliminujemy wszystkie odpady wynikające z procesu  trawienia w kwasie siarkowym. Jest to typowa inwestycja proekologiczna. Nakłady poniesie Huta "Stalowa Wola". W sumie będzie to ok. 2,5 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#CzlonekZarzaduHutyStalowaWolaAndrzejStepniewski">Więcej szczegółów będziemy mogli omówić na jutrzejszym spotkaniu w Hucie "Stalowa Wola".</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Podjąłem decyzję, że przeprowadzimy dyskusję nad dwoma punktami łącznie. Jako następny zabierze głos pan minister, jednakże zanim do tego dojdzie, ogłaszam 5 minut przerwy.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PoselCzeslawSleziak">[Po przerwie]</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PoselCzeslawSleziak">Wznawiamy obrady.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PoselCzeslawSleziak">Proszę o zabranie głosu pana ministra Bachledę-Curusia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Nie chciałbym powtarzać informacji zawartych w materiale przekazanym Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa na początku czerwca br. Ograniczę się tylko do kilku generalnych refleksji, tym bardziej że moi przedmówcy w sposób szczegółowy ustosunkowywali się do problemów likwidacji i rekultywacji kopalń tego rejonu.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Obecnie górnictwo i przemysł siarkowy postrzegany poprzez pryzmat trudności, ograniczenia produkcji, likwidacji i rekultywacji. Nie możemy jednak zapomnieć, że odkrycie złóż siarki w Zapadlisku Przedkarpackim było chlubą polskiej geologii, a udostępnienie tych złóż - powodem do dumy polskiego górnictwa, które zaadoptowało do polskich, specyficznych warunków metodę podziemnego wytopu.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Siarka, jeszcze niedawno, była traktowana jako jedno z największych bogactw mineralnych w kraju, przynosząc krajowi znaczne dochody. Jednocześnie górnictwo siarki powodowało w kraju duże spustoszenie w środowisku naturalnym. Składała się na to nie tylko sama specyfika górnictwa, z natury rzeczy mającego silny wpływ na powierzchnię, wody powierzchniowe i podziemne, ale również specyfika siarki jako surowca. Siarka i produkty jej utleniania zakwaszają glebę, wody, powietrze, niszcząc życie biologiczne. Siarkowodór uwalniający się przy eksploatacji siarki jest gazem silnie toksycznym. Takie są fakty.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Trzeba podkreślić, że nie można całkowicie zlikwidować negatywnego wpływu górnictwa na środowisko naturalne. Możemy co najwyższej starać się zminimalizować ten wpływ. Z oczywistych względów, nie możemy również zrezygnować z wydobywania surowców mineralnych.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">W przedstawionym Komisji materiale pokazano pokrótce historię przemysłu siarkowego w Polsce, charakteryzując wpływ, jaki poszczególne jej rodzaje wywierały na środowisko oraz charakeryzując przedsięwzięcia proekologiczne podejmowane przez przemysł siarkowy.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Od kilku lat obserwuje się znaczny spadek cen siarki na rynkach światowych. Spadek cen rzędu 80% - nie spotykany w innych dziedzinach przemysłu wydobywczego - spowodował nierentowność górnictwa siarki bardzo uzależnionego od eksportu i konieczność głębokiej restrukturyzacji.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Obecny obraz kopalń siarki bardzo różni się od tego sprzed kilku lat. Znacznie ograniczono wydobycie, dostosowując je do możliwości sprzedaży. Zamknięto nierentowną kopalnię odkrywkową "Machów". Podjęto działania zmierzające do zmniejszenia negatywnego oddziaływania górnictwa na środowisko.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Musimy sobie zdać sprawę z tego, że w sposób skuteczny nie funkcjonowały dotychczas programy proekologiczne w górnictwie siarkowym. Wszystkie przedsięwzięcia zmierzające do poprawy środowiska odbywały się w ramach ogólnego programu restrukturyzacji przemysłu siarkowego, stanowiąc jeden z jego celów oraz rutynowych obowiązków przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">W porównaniu z latami ubiegłymi obserwuje się znaczną poprawę stanu środowiska w obszarach eksploatacji siarki. Można by powiedzieć, że tak musiało być, że jest to oczywisty skutek zmniejszania wydobycia. Jest to prawda, ale tylko w części. Górnictwo siarkowe, działając w wyjątkowo niesprzyjających, niezawinionych przez siebie warunkach ekonomicznych, osiągnęło ogromny postęp w likwidacji negatywnych wpływów na środowisko, nieproporcjonalnie większy od rezultatu zmniejszenia produkcji. Wystarczy spojrzeć na tabelę ilości erupcji, wielkość emisji siarki pylastej lub ilość zanieczyszczonych wód zrzucanych do cieków powierzchniowych. Z punktu widzenia ochrony środowiska, wysoko oceniamy wprowadzenie zamkniętego obiegu wód technologicznych, likwidację erupcji oraz wprowadzenie technologii granulacji siarki.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Osiągnięcia te nie wynikały tylko z dobrej woli przemysłu siarkowego. Zmniejszały one koszty wydobycia poprzez zmniejszenie energochłonności, opłat i kar za korzystanie ze środowiska oraz wiele innych składników kosztów. Były zatem po części wymuszone przez sytuację ekonomiczną, a po części przez wprowadzony w ostatnich latach system opłat i kar za korzystanie i zanieczyszczanie środowiska. Udało się to przy znacznej pomocy finansowej państwa oraz wojewódzkiego i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Pomimo zmniejszenia szkodliwości eksploatacji siarki dla środowiska naturalnego pozostają do odrobienia jeszcze wielkie zaległości. Dotyczą one pełnej rekultywacji terenów poeksploatacyjnych. Jednakże głównym problemem, o którym była tu mowa, jest bardzo kosztowna likwidacja kopalni "Machów", która musi być skojarzona z likwidacją i zabezpieczeniem wyrobiska w Piasecznie.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Likwidacja tego wyrobiska na początku lat 70. doprowadziła do sytuacji, która dziś rzuca cień na program restrukturyzacji. Moi przedmówcy bardzo dokładnie omówili sprawę Piaseczna, skojarzonej likwidacji z Machowem, nie będę zatem do tego powracał.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Na zakończenie chciałbym zwrócić uwagę, że przemysł siarkowy aż do początku lat 90. dostarczał znacznych dochodów do budżetu państwa, powodując wielką dewastację środowiska w całym regionie. Finansowanie przez państwo likwidacji skutków dawnej eksploatacji jest formą spłaty długu, rekompensaty zarówno dla tego przemysłu, jak i dla całego regionu. Stanowi również pewne zabezpieczenie społeczne. Prace likwidacyjne i rekultywacyjne kopalń siarki pozwalają na złagodzenie skutków zmniejszenia zatrudnienia i stopniową restrukturyzację regionu, by w przyszłości przyciągnąć inwestorów.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Jest warte podkreślenia, że procesy restrukturyzacyjne w tym regionie - nie mniej bolesne i trudne niż w górnictwie węglowym - odbywają się stopniowo i bez większych napięć społecznych.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#GlownyGeologKrajuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTadeuszBachledaCurus">Dziękuję za umożliwienie mi przedstawienia kilku refleksji. Uważam, że w dalszej części naszego spotkania, uda nam się bardziej szczegółowo ustosunkować do omawianych problemów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Tradycją Komisji jest, że w pierwszej części posiedzenia zadajemy pytania, a w drugiej odbywa się dyskusja.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Proszę o kierowanie pytań do pana ministra i referentów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PoselKazimierzSzczygielski">Mam pytanie do przedstawicieli Elektrowni "Połaniec". Mówiliście państwo o prowadzeniu odsiarczania. Zrozumiałem, że 50% popiołów jest zagospodarowywanych. Czy oznacza to, że pozostałe 50% popiołów jest skła-dowanych? Czy jest proponowana technologia emulgatu? Czy odbywa się eksport popiołów? Rozumiem, że część produkowanego przez państwo gipsu jest zagospodarowywana, ale czy odbywa się to np. w postaci tworzenia płyt kartonowych, jak robi to Elektrownia "Opole"? Mówię to na podstawie doświadczenia elektrowni w regionie opolskim, w której odbywa się odsiarczanie metodą mokrą. Tam procesy zagospodarowywania odpadów są zaawansowane w wyższym stopniu. Być może warto byłoby wykorzystać te doświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PoselKazimierzSzczygielski">Następne pytanie kieruję do przedstawiciela Huty "Stalowa Wola". Pani dyrektor mówiła o wylesianiu. Powiedziała pani, że budżet nie ponosi kosztów z tego tytułu. Powstaje refeksja, czyim kosztem miałoby się to odbywać. Według mojej wiedzy fundusz leśny w układzie zwrotnym służy do zalesiania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PoselBogumilBorowski">Moje pytanie kieruję do przedstawiciela Kopalni Siarki "Machów". Czy państwo nie czują potrzeby, żeby nasza Komisja wystąpiła z odpowiednim dezyderatem do ministra finansów, w celu zagwarantowania w planie budżetu na 1999 r. określonych środków na państwa przedsięwzięcia?</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PoselBogumilBorowski">Można ubolewać, że dotychczas w polskiej demokracji nie wprowadzono jawności założeń do budżetu. Posłowie zapoznają się praktycznie z budżetem, który przekazuje Rada Ministrów, a założenia do budżetu nie są im udostępniane. W związku z tym nie możemy powiedzieć, co Ministerstwo Finansów zaplanowało na 1999 r. dla Kopalni Siarki "Machów". Mimo to poselski dezyderat w odpowiednim czasie skierowany do ministra finansów mógłby być skuteczny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy posłowie mają jeszcze pytania do referentów? Nie ma zgłoszeń. Wobec tego pozwolę sobie zadać pytanie.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Jestem posłem z woj. katowickiego. Mam świadomość specyfiki górnictwa siarkowego, ale pewne problemy są podobne do problemów górnictwa węglowego, a zwłaszcza w części dotyczącej terenów poprzemysłowych, poeksploatacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PoselCzeslawSleziak">Jaka jest współpraca między województwami katowickim i tarnobrzeskim? W sprawie trenów poeksploatacyjnych jest w woj. katowickim wiele opracowań, badań, technologii. Czy nawiązaliście państwo współpracę w tym zakresie i wspólnie rozwiązujecie problemy?</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#PoselCzeslawSleziak">Ponieważ na tym etapie nie ma więcej pytań, proszę o odpowiedź na zadane pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WiceprezesElektrowniPolaniecSAAndrzejMisztur">Jeżeli chodzi o zagospodarowanie popiołów, Elektrownia "Połaniec" była zbudowana jako elektrownia, w której popioły składowano w sposób mokry. Dopiero w trakcie eksploatacji wybudowaliśmy instalację pozwalającą na zagospodarowanie popiołów w stanie suchym. Instalacja ta pozwala nam na zagospodarowanie 50% wypadków w ten sposób, że popiół suchy jest odbierany przez cementownię. Elementem limitującym są zbiorniki, które pozwalają nam zmagazynować taką ilość popiołu, która jest jednorazowym ładunkiem  składu pociągu. Posiłkujemy się jeszcze transportem samochodowym. Jednakże brak dużego zbiornika, który umożliwiłby składowanie w sposób suchy całości wypadku popiołu uniemożliwia jego zagospodarowanie przez wywóz w stanie suchym. Nadal składowany popiół mokry jest wydobywany ze składowiska, ładowany do wagonów kolejowych i odbierany przez cementownię. Jeżeli państwo będą chętni, będziemy mogli to pokazać na miejscu w elektrowni.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#WiceprezesElektrowniPolaniecSAAndrzejMisztur">Jeżeli chodzi o instalację mokrego odsiarczania, jesteśmy dopiero w trakcie budowy i przygotowania do rozruchu. Rozmawiamy z potencjalnymi odbiorcami gipsu. Są nimi cementownie, które chciałby zagospodarować gips jako dodatek do produkcji cementu oraz firmy, które produkują płyty gipsowo-kartonowe. W zależności od przebiegu rozmów z potencjalnymi odbiorcami, gips będzie w całości zagospodarowany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#DyrektorBronislawGawlik">Bardzo dziękuję za tak sformułowane pytanie, bowiem koszt społeczny likwidacji kopalni "Machów" jest ogromny.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#DyrektorBronislawGawlik">Wstępowaliśmy - również pod adresem ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa - z postulatem nowelizacji ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Zwrócę uwagę na pewien szczególny aspekt. Żeby móc wypompowywać i oczyszczać 36 tys. m3 wody na dobę, ponosimy opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska w wysokości ponad 15 mln nowych zł w skali roku. Są to olbrzymie kwoty. Są to środki budżetowe przeznaczane na działania proekologiczne, bo wszystko, co robimy w kopalni, jest związane z ekologią. Musimy ponosić te ogromne koszty, co podraża koszt całościowy likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#DyrektorBronislawGawlik">Nastąpiła nowelizacja ustawy, która satysfakcjonuje nas w części, umożliwia bowiem odsunięcie w czasie zaległych płatności, ale poniesionych tylko do 1995 r., a także daje możliwość umorzenia odsetek, pod warunkiem, które likwidują swoją działalność, powinno znaleźć się takie uregulowanie.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#DyrektorBronislawGawlik">Co roku otrzymujemy ok. 50% środków w stosunku do programu. Stąd wynika zasadny wniosek, aby Kopalnia Siarki "Machów" na prace likwidacyjne otrzymała środki zgodnie z programem. Skierowaliśmy taki wniosek pod adresem Agencji Restrukturyzacji Górnictwa Węgla Kamiennego, która jest jednostką nadzorującą i kontrolującą procesy likwidacyjne w górnictwie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy otrzymam odpowiedź na pytanie dotyczące współpracy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#DyrektorEdmundGorylewski">Taka współpraca była i jest. Mamy kontakty z Instytutem Górnictwa oraz z Instytutem Odpadów w Katowicach. Przy okazji likwidacji kopalń siarki była rozpatrywana propozycja zagospodarowania do wyrobiska iłołupków z Górnego Śląska. Sprawa upadła, ponieważ samorządy lokalne w uchwałach wyraziły sprzeciw wobec takiego sposobu wykorzystania wyrobiska. Poza tym koszty realizacji odwodnienia również nie pozwoliły na zrealizowanie tej koncepcji.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#DyrektorEdmundGorylewski">W konkursie dotyczącym skojarzonej likwidacji były propozycje zespołów autorskich ze Śląska, np. wykonania ekranu iłowego wokół wyrobiska. Propozycje te były rozpatrywane, jednakże ze względu na wysokie koszty nie zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#DyrektorEdmundGorylewski">Jeżeli chodzi o rekultywację terenów, nawzajem informujemy się z Instytutem Odpadów. Kontakty istnieją, a najbardziej efektywne rozwiązania są wykorzystywane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Tytułem informacji wspomnę o takiej placówce jak Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych. Rozumiem jednak, że i z nią macie państwo kontakty.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Gwoli wyjaśnienia powiem, że coraz rzadziej mówimy o dodatkowych kosztach. Koszt ochrony środowiska musi wreszcie być liczony jako integralny koszt towaru. Taka jest ekonomika ochrony środowiska. Koszt użytkowania i zanieczyszczenia wody, ziemi i powietrza musi być wliczony w cenę towaru. Taka jest perspektywa z uwzględnieniem pewnych zaszłości i złożoności problemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PoselKazimierzSzczygielski">Mam jeszcze pytanie dotyczące technologii emulgatu. Rozumiem, że wejście w wyrobisko z ekranem iłowym wywołuje protest, gdyż istnieje hipoteza o możliwości przeniesienia w warstwę wodonośną.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PoselKazimierzSzczygielski">Z tego, co wiem o technologii emulgatu, czas przenoszenia ewentualnego zanieczyszczenia złożonego pyłu jest liczony w czasie geologicznym. Gdyby coś takiego było zaproponowane, to może protest zakończyłby się inaczej. Rekultywacja poprzez popiół była zaprojekto-wana w elektrowni "Opole", ale mają tam 15-letni kontrakt eksportu popiołu, w tym na rynek niemiecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PrezesDozametNowaDebaSAStanislawWojcik">Chciałbym zabrać głos w sprawie wyrębu drzew na niektórych działkach w strefie ustanowionej na naszym obszarze, poruszonej w przedstawionym państwu dezyderacie.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PrezesDozametNowaDebaSAStanislawWojcik">Lasy są dla nas bardzo ważne, tu się urodziliśmy i każde drzewo jest dla nas cenne. Jednakże, o czym była dziś mowa, istnieje tu poważny problem społeczny. My ten teren nazywamy "Trójkątem Bermudzkim" - terenem śmierci. Przemysł siarkowy zwalnia pracowników. Nowa Dęba, która kiedyś zatrudniała 5 tys. ludzi, obecnie zatrudnia ich tysiąc. Zrestrukturyzowała się własnymi siłami, nie otrzymuje ani złotówki z budżetu dla tych 4 tys. pracowników, którzy odeszli.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#PrezesDozametNowaDebaSAStanislawWojcik">Wszystko wskazuje na to, że w najbliższych miesiącach odejdzie następnych 500-600 ludzi. W Nowej Dębie pozostanie ok. 500 pracowników. Ustalona strefa jest strefą nadziei dla ludzi w Nowej Dębie i Stalowej Woli.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#PrezesDozametNowaDebaSAStanislawWojcik">Problem stanowi wyręb kilku hektarów lasów. Potencjalni inwestorzy szybko wyjeżdżają, bo nie mają czasu na "użeranie się" z przepisami. Mają pieniądze, które chcą szybko zainwestować. Jest to problem społeczny. W najstarszej w kraju wytwórni pozostanie kilkuset pracowników, zamówienia wojskowe są ograniczone. Jedyną nadzieją, żeby uruchomić tę strefę, jest prawo do wyrębu lasu. Dlatego powstał ten dezyderat, żeby urealnić naszą nadzieję.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#PrezesDozametNowaDebaSAStanislawWojcik">Średnia płaca w Nowej Dębie w tym roku wynosi 720 zł. Pracownicy jeszcze ani razu nie spytali, czy będzie podwyżka. Ludzie czekają z nadzieją, że strefa ruszy. Słyszymy, że w kopalni miedzi średnia płaca wynosi 3 tys. zł. Proszę zwrócić uwagę na biedę, która zagnieździła się w tym regionie. Dlatego bardzo prosimy o jak najszybsze uwzględnienie naszego dezyderatu, żebyśmy mogli inwestorom powiedzieć, że będzie prawo do wyrębu. Ubolewamy nad tym, ale jest to jedyny sposób na uruchomienie strefy, na którą bardzo liczymy.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#PrezesDozametNowaDebaSAStanislawWojcik">Na zakończenie powiem, że tereny te uznano za lasy ze względów podatkowych. Często są to zwykłe krzewy, a teren został zakwalifikowany jako las.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#PrezesDozametNowaDebaSAStanislawWojcik">Sygnalizuję, że "Dozamet" zwróci się do Komisji pod koniec roku w sprawie ciepłowni, gdzie są jeszcze kotły z 1939 r. Trzeba ratować ten region. Mamy nadzieję, że znowu będzie tu praca, a dojdzie do tego przy pomocy m.in. posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WiceprezesAgencjiRozwojuPrzemysluJerzySzymaczk">Pragnę poinformować, że na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z września ub.r. Agencja Rozwoju Przemysłu zarządza tarnobrzeską specjalną strefą ekonomiczną. Jest to największa strefa. Mamy doświadczenie zarządzania strefą mielecką o rozpiętym wachlarzu problemów. Nie o tym jednak chciałem mówić.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WiceprezesAgencjiRozwojuPrzemysluJerzySzymaczk">Informuję, że strefa żyje. Do dziś wydaliśmy już 6 zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej. Prowadzimy negocjacje z następnymi inwestorami. Naszym głównym strategicznym działaniem jest marketing, promocja i ściąganie inwestorów. W Polsce jest już 17 stref, a na rynku jest wielu konkurentów.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#WiceprezesAgencjiRozwojuPrzemysluJerzySzymaczk">Chciałbym wzmocnić prośbę pana prezesa z Nowej Dęby, dlatego że z obszarów, które weszły w obręb tarnobrzeskiej specjalnej strefy ekonomicznej, znaczna część to obszary zalesione.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#WiceprezesAgencjiRozwojuPrzemysluJerzySzymaczk">Zgodnie z art. 86 ustawy o ochronie środowiska wyręb lasu wiąże się z koniecznością dokonania opłat. Właściciele - zakłady w Nowej Dębie i Huta "Stalowa Wola" - są w trudnej sytuacji ekonomiczno-finansowej. W tym stanie rzeczy, dokonywanie opłat wiązałoby się z pogorszeniem ich sytuacji. Negocjacje z potencjalnymi inwestorami, że to oni pokryją koszty, nie wchodzą w grę, gdyż znajdą w innych strefach obszary lub obiekty, z którymi nie będą wiązały się żadne koszty.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#WiceprezesAgencjiRozwojuPrzemysluJerzySzymaczk">Wobec tego wspieram wystąpienie pana prezesa z Nowej Dęby i mam prośbę do Komisji i przedstawicieli rządu o poparcie naszego wniosku, by tam, gdzie są obszary leśne ani inwestor, ani właściciel nie ponosili opłat wynikających z art. 86.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#WiceprezesAgencjiRozwojuPrzemysluJerzySzymaczk">Gdybyście państwo byli zainteresowani innymi problemami, jestem do dyspozycji w Baranowie, zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Dziękuję wszystkim za udział w dzisiejszych obradach. Zamykam posiedzenie.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>