text_structure.xml 326 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Piotr Stefański.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! W dniu 19 października 1977 r. Rada Państwa podjęła następującą uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">„Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać trzecią sesję Sejmu VII kadencji z dniem 21 października 1977 r.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Sekretarz Rady Państwa Ludomir Stasiak”.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">W związku z tą uchwałą Prezydium Sejmu — na podstawie art. 45 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Andrzeja Bondarewskiego i Jolantę Morawską.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Protokół 10 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciw niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Z głębokim żalem komunikuję, że w dniu 21 sierpnia br. zmarł poseł Zbigniew Krzysztoforski, członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zasłużony działacz ruchu ludowego.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Zebrani wstają.)</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Zbigniew Krzysztoforski urodził się w 1820 roku w Miechowie w rodzinie chłopskiej. W czasie okupacji był żołnierzem Batalionów Chłopskich. Po wyzwoleniu pracował w instytucjach rolniczych, a w latach 1950–1967 w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Od 1947 roku działał w ruchu ludowym, pełniąc szereg odpowiedzialnych funkcji. Od 1967 roku aż do śmierci był prezesem Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w Katowicach; w 1969 r. został członkiem Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Zbigniew Krzysztoforski piastował mandat poselski od 1969 roku, w obecnej kadencji był członkiem Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Zbigniew Krzysztoforski pozostanie na zawsze w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu działacz społeczny i polityczny.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">W dniu 25 września br. zmarł poseł Konstanty Łubieński, członek Rady Państwa, przewodniczący Koła Poselskiego „Znak”.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">Konstanty Łubieński urodził się w 1910 roku w Zassowie, w województwie rzeszowskim. Studia wyższe ukończył w Uniwersytecie Jagiellońskim.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">Uczestnik kampanii wrześniowej w 1939 roku, w czasie okupacji uczestniczył w ruchu oporu, pełniąc m.in. funkcję komendanta obwodu mieleckiego Armii Krajowej.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">Po wyzwoleniu pracował w Ministerstwie Skarbu.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Marszałek">Konstanty Łubieński piastował mandat poselski nieprzerwanie od 1952 r., był w tym czasie członkiem szeregu komisji, przez wiele kadencji brał udział w pracach Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. W latach 1954–1958 był członkiem Rady Unii Międzyparlamentarnej. Od 1957 r. należał do Koła Poselskiego „Znak”, w bieżącej kadencji był jego przewodniczącym. Zmarły był długoletnim działaczem Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju, pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Marszałek">Konstanty Łubieński pozostanie na zawsze w naszej pamięci jako zasłużony działacz społeczny, którego praca i patriotyzm wzbudzały głęboki szacunek.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłych posłów chwilą ciszy.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#Marszałek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdza wygaśnięcie mandatów poselskich: posła Zbigniewa Krzysztoforskiego z dniem 21 sierpnia 1977 r. i posła Konstantego Łubieńskiego z dniem 25 września 1977 r.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#Marszałek">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu w okręgu wyborczym nr 37 w Lublinie (druk nr 67).</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Piotr Pikul.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełPiotrPikul">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 15 października br. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu wygasłego wskutek śmierci posła Ryszarda Wójcika (okręg wyborczy nr 37 w Lublinie).</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PosełPiotrPikul">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PosełPiotrPikul">Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Ryszarda Wójcika na posiedzeniu w dniu 30 czerwca 1977 r.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#PosełPiotrPikul">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 37 kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#PosełPiotrPikul">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej, Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatem do objęcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 37 w Lublinie jest obywatelka Maria Teresa Kisielewicz zamieszkała w Lublinie, inżynier mechanik, przewodnicząca Zarządu Zakładowego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej przy Lubelskich Fabrykach Wag.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#PosełPiotrPikul">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdziła, że wymieniony kandydat na posła ma prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatelkę Marię Teresę Kisielewicz w okręgu wyborczym nr 37 w Lublinie. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 67. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 67, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 37 — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 37 w Lublinie, a tym samym obywatelka Maria Teresa Kisielewicz uzyskała mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#Marszałek">Poseł Maria Teresa Kisielewicz zgłosiła się do złożenia ślubowania poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#Marszałek">Proszę Obywatelkę Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#Marszałek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#Marszałek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełMariaKisielewicz">Ślubuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Stwierdzam, że poseł Maria Teresa Kisielewicz złożyła ślubowanie poselskie.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Rządu o programie realizacji wytycznych IX Plenum KC PZPR ze szczególnym uwzględnieniem zadań rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby Wysoki Sejm rozpatrzył punkt drugi porządku dziennego łącznie z punktem trzecim.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja ta została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę przedstawić Wysokiemu Sejmowi dwie sprawy: program realizacji przez Rząd wytycznych IX Plenum Komitetu Centralnego partii oraz projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym i innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Tematy te łączą się ściśle z realizacją programu VII Zjazdu PZPR.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zdecydowana wola konsekwentnej realizacji obranej strategii rozwojowej, mimo znacznie trudniejszych niż można było uprzednio przewidzieć uwarunkowań wewnętrznych i międzynarodowych, zrodziła potrzebę dokonania społeczno-gospodarczego manewru, który urzeczywistniamy. Jego dotychczasowy przebieg poddano wnikliwej ocenie na IX Plenum KC. Stwierdziło ono, że pomimo niedomagań i słabości, które trzeba krytykować i szybko przezwyciężać, założone przemieszczenie sił i środków realizujemy konsekwentnie i pomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Rząd na bieżąco wciela w życie postanowienia IX Plenum KC i w ich duchu pracuje intensywnie nad projektami planu i budżetu państwa na rok 1978. W dokumentach tych znajdą wyraz dalsze, głębsze przemieszczenia środków w kierunkach, którym nadaliśmy priorytet.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W rządowym programie realizacji uchwały IX Plenum na czoło wysuwamy dodatkowe zwiększenie produkcji dla rynku wewnętrznego, usprawnienie funkcjonowania handlu i sfery usług, oszczędną gospodarkę płacową i budżetową oraz doskonalenie polityki cen.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Szczególną wagę przywiązujemy do zlikwidowania deficytu towarów podstawowych powszechnie używanych, które umiemy wytwarzać w kraju i mamy potrzebne do tego surowce i zdolności produkcyjne. Zobowiązaliśmy wszystkie resorty i spółdzielczość do wykorzystania wszelkich możliwości dla zwiększenia produkcji towarów rynkowych i usług. Zachęcamy również do tego rzemiosło. Popieramy modernizację dużych i małych przedsiębiorstw państwowych i spółdzielczych, a także rzemieślniczych zakładów pracujących na potrzeby ludności.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Niedostateczna w stosunku do potrzeb pozostaje nadal podaż mięsa. Mimo poważnego spadku pogłowia i skupu żywca, dzięki importowi 130 tys. ton mięsa i smalcu, w ciągu 10 miesięcy roku bieżącego dostarczymy na rynek o około 3 tys. ton mięsa, smalcu i słoniny więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Dostarczymy także w tym okresie 10 tys. ton więcej masła.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Szacujemy, że w IV kwartale bieżącego roku dostawy mięsa, słoniny i smalcu mogą być o ponad 20 tys. ton, to jest o około 6% wyższe, niż w tym samym okresie roku ubiegłego. Warunkiem wykonania tego ważnego zadania jest pełna realizacja przez rolników zakontraktowanych na 4 kwartał dostaw.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Choć zapotrzebowanie na inne artykuły żywnościowe jest znacznie większe niż w roku 1976, jego pokrycie jest pełne.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Trudności zaopatrzenia w niektóre towary zaostrza niezadowalająca praca części aparatu handlu. Zdarza się, że handel detaliczny nie zamawia dostatecznych ilości towarów pomimo iż nie brakuje ich w hurcie i przemyśle.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dążąc do ulepszenia pracy handlu zaostrzymy jednocześnie walkę ze spekulacją, z tworzeniem przez niektórych sprzedawców kategorii nabywców uprzywilejowanych i innymi ujemnymi zjawiskami pogłębiającymi deficyt pewnych towarów na rynku.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obok wzmożonego działania NIK i Państwowej Inspekcji Handlowej konieczne jest nasilenie kontroli społecznej, samorządu spółdzielczości „Społem”, „Samopomocy Chłopskiej”, a także związków zawodowych. Liczymy także na pomoc społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Umacniamy przestrzeganie zasady uzależnienia wynagrodzeń od rzeczywistego wkładu pracy, pogłębiamy dyscyplinę gospodarowania funduszem bezosobowym oraz funduszem honorariów i nagród. Ograniczamy przede wszystkim wydatki na administrację państwową.</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dyscyplina finansowa, to także dyscyplina kosztów produkcji i inwestycji. Będzie ona coraz konsekwentniej egzekwowana.</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Rząd nasili kontrolę prawidłowości ustalania cen przez przedsiębiorstwa, organizacje gospodarcze, zjednoczenia i spółdzielczość. Stanowczo będzie się przeciwstawiał próbom osiągania przez nie zysków, czerpanych z podwyżek cen ustalanych w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami. Zyski te nie będą wliczane do podstawy ustalania wyższego funduszu płac, nagród i premii. Ulegną zaostrzeniu sankcje za naruszanie zasad obowiązujących w tej mierze. Wzrosną uprawnienia stanowiące i kontrolne Państwowej Komisji Cen w stosunku do ministerstw i wszystkich organizacji gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Za kryterium naczelne w polityce cen przyjmujemy kształtowanie kosztów utrzymania oraz wzrostu płac i dochodów realnych ludności na poziomie ustalonym w planach społeczno-gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-8.15" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Kolejny rozdział programu rządowego służy zapewnieniu realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego. Mamy tu poważny niewątpliwy dorobek. Pomniejsza go jednak niewykonywanie planów budownictwa mieszkaniowego w niektórych województwach, a zwłaszcza niezadowalająca jakość części oddawanych mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-8.16" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Podejmujemy odpowiednie kroki, aby niedomagania te usunąć. W roku 1977 dokonaliśmy ogromnego wysiłku organizacyjnego i finansowego, by przygotować front robót pod zwiększone zadania budownictwa mieszkaniowego w latach następnych. Polepszamy warunki rozwoju budownictwa indywidualnego. Stopniowo usprawniamy budowę szpitali, żłobków, przedszkoli i domów akademickich, szkół i całego budownictwa towarzyszącego.</u>
          <u xml:id="u-8.17" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Kolejną dziedziną, na której Rząd skupia uwagę, jest handel zagraniczny. Stanowi on zasadniczą płaszczyznę manewru gospodarczego. Chodzi bowiem o tworzenie warunków dla umacniania równowagi płatniczej państwa i zwiększania korzyści, jakie wynikają z rosnącego udziału naszej gospodarki w międzynarodowym podziale pracy.</u>
          <u xml:id="u-8.18" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Te kluczowe zadania rozwiązujemy w warunkach zróżnicowanych i bardzo złożonych. W wymianie z krajami socjalistycznymi plany wykonywane są pomyślnie. Eksport do tych krajów wzrósł w trzech kwartałach br. o ok. 11%, a import o 19%. Obroty wzrastają więc szybko i kształtują się powyżej założeń planu.</u>
          <u xml:id="u-8.19" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wśród zadań handlu zagranicznego czołowe miejsce zajmuje niezmiennie dalszy rozwój wymiany, i współpracy ze Związkiem Radzieckim i z innymi krajami RWPG. Zwiększamy tą drogą nasz udział w procesach socjalistycznej integracji gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-8.20" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Trudne problemy stawia przed nami wymiana z krajami kapitalistycznymi. Od czterech już lat przebiega ona w warunkach poważnych zakłóceń i wahań w koniunkturze. Nadal niekorzystnie dla nas kształtują się relacje cen w eksporcie i imporcie. Chłonność rynków tych krajów na niektóre nasze towary zmalała. Zjawisko to pogłębia protekcjonistyczna polityka niektórych rządów. Osiągany w takich warunkach w bieżącym roku przyrost eksportu do tych krajów o ponad 12% świadczy o dużym wysiłku przemysłu i handlu zagranicznego. Wysiłki te muszą być jednak konsekwentnie kontynuowane.</u>
          <u xml:id="u-8.21" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wzrost eksportu uznajemy za zadanie wielkiej wagi. Stawiamy je nie tylko przed producentami, lecz także przed organizacjami handlu zagranicznego, które powinny nadal usprawniać swą działalność. Zapewnimy tym organizacjom większy wpływ na zagospodarowywanie zdolności produkcyjnych, kształtowanie asortymentowej struktury produkcji eksportowej, na poprawę jakości i terminowość dostaw. Kładziemy nacisk na podniesienie poziomu badań cen i prognoz, a także doskonalenie umiejętności negocjacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-8.22" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Racjonalizujemy i ograniczamy wydatkowanie środków na import. Przestrzegamy zasady, aby importować tylko to, co jest rzeczywiście niezbędne i aby z importowanych surowców i materiałów produkować towary o wysokich walorach jakościowych, odpowiadające wymaganiom odbiorców w kraju i za granicą.</u>
          <u xml:id="u-8.23" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Niestety, często jeszcze wiele surowców i materiałów z importu marnuje się w różnych przemysłach w procesie produkcji, obrotu i składowania. Musimy z tym definitywnie skończyć.</u>
          <u xml:id="u-8.24" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zaleciliśmy szybkie i zgodne z założeniami i umowami odrobienie opóźnień w kompleksowym opanowaniu produkcji licencyjnej, aby unikać nadmiernego i bardzo kosztownego importu kooperacyjnego. Od realizatorów procesów inwestycyjnych żądamy, aby maszyny i urządzenia z importu trafiały na place budów zgodnie z realizowanymi harmonogramami robót. Od inwestorów zaś — ścisłego przestrzegania zasady, aby inwestycje nie powodowały ponadplanowej importochłonności produkcji.</u>
          <u xml:id="u-8.25" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W przemyśle pogłębiamy zmiany w strukturze produkcji. Kładziemy jednocześnie wzmożony nacisk na przyśpieszenie poprawy jakości wyrobów i wzmocnienie dyscypliny asortymentowej. W rządowym programie realizacji postanowień IX Plenum sprawy te zajmują ważne miejsce.</u>
          <u xml:id="u-8.26" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zawarte w programie zadania przewidują dalsze zwiększanie udziału produkcji na rynek wewnętrzny i eksport przy odpowiednim, często poważnym zmniejszeniu produkcji na cele inwestycyjne i jej ścisłym dostosowaniu do programu inwestycyjnego. Zadania te przekazaliśmy już resortom i władzom terenowym. Znajdą one wyraz zarówno w ich działalności do końca br., jak i w projektach planów na zbliżający się rok.</u>
          <u xml:id="u-8.27" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Aby złagodzić trudności, jakie przeżywa transport, zwłaszcza kolejowy, nasilamy działania mające na celu jego rozbudowę i unowocześnienie. Konsekwentnie realizowany jest rządowy program rozwoju transportu towarowego na lata 1976–1982, m.in: modernizacja katowickiego węzła kolejowego, który stanowi dziś ogniwo szczególnie ważne i trudne, a także poprawa zaopatrzenia transportu w części zamienne, rozbudowa zaplecza remontowego i technicznego oraz zwiększanie stopnia zmechanizowania prac ładunkowych.</u>
          <u xml:id="u-8.28" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dokuczliwe są niedomagania w przewozach pasażerów. Wynikają one głównie z niedoinwestowania kolei. Powodują marnowanie czasu, a także spóźnienia do pracy. Niestety, nie ma jeszcze możliwości powszechnej i szybkiej poprawy sytuacji. Podejmujemy jednak wysiłek, aby polepszyć w 1978 roku funkcjonowanie transportu osobowego na głównych magistralach kolejowych i trasach dojazdu do dużych miast.</u>
          <u xml:id="u-8.29" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Program rządowy przewiduje dalsze stopniowe zmniejszanie obciążenia dochodu narodowego inwestycjami, pogłębianie przegrupowania środków głównie na rzecz gospodarki żywnościowej i budownictwa mieszkaniowego oraz wzmocnienie przedsiębiorstw budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-8.30" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dokonujemy tego drogą przegrupowania środków z innych dziedzin, bez powiększania ogólnej kwoty nakładów na inwestycje w całej gospodarce. Przypomnę, że już w tym roku zwiększyliśmy w stosunku do ustaleń planu nakłady na rolnictwo i gospodarkę żywnościową o prawie 20 mld zł, na budownictwo mieszkaniowe i gospodarkę komunalną o 5 mld zł oraz na rozwój bazy paliwowo-energetycznej i surowcowej o ponad 9 mld zł. Wykorzystujemy utworzoną w planie dodatkową rezerwę na rozbudowę zdolności produkcyjnych w przemysłach rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-8.31" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Czynimy wiele, aby usprawnić działalność we wszystkich fazach procesu inwestycyjnego. Służy temu dalsza koncentracja robót. Jest ona konieczna, aby zapewnić terminowe przekazanie do użytku inwestycji przewidzianych do oddania w przyszłym i na początku 1979 roku. Wciąż jednak niedostateczna jest inicjatywa niektórych resortów i województw w ograniczaniu frontu inwestycyjnego. Mamy tu jeszcze wiele do zrobienia i do przezwyciężenia.</u>
          <u xml:id="u-8.32" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Organizacje gospodarcze i władze wojewódzkie zobowiązaliśmy do pełniejszego wykorzystania bezinwestycyjnych źródeł wzrostu produkcji i usług, zwłaszcza w drodze zwiększania wskaźnika zmianowości, poprawy wykorzystania powierzchni i maszyn, doskonalenia organizacji produkcji i właściwego premiowania pracy. Ograniczamy nowe inwestycje na rzecz inwestycji modernizacyjnych. Poczynania takie wesprzemy odpowiednimi zachętami. Nie wszędzie jednak napotykamy zrozumienie i gotowość do rezygnacji z nowego budownictwa na rzecz modernizacji.</u>
          <u xml:id="u-8.33" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zostanie zmodyfikowany system ekonomiczno-finansowy budownictwa i biur projektowych w kierunku pobudzającym obniżanie kosztów i zmniejszanie materiałochłonności. Od wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego wymagamy gospodarności i dyscypliny.</u>
          <u xml:id="u-8.34" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Kluczem do realizacji naszych zamierzeń jest podnoszenie efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-8.35" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W programie rządowym sprecyzowaliśmy zadania dotyczące wykorzystania rezerw produkcyjnych. Będą te zadania przedmiotem obrad Konferencji Samorządu Robotniczego. Liczymy, że przyjęte przez KSR zadania na rok przyszły będą wyższe od ustalonych w wytycznych Rządu.</u>
          <u xml:id="u-8.36" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Ustaliliśmy priorytety w gospodarowaniu zasobami pracy. Nasilamy kontrolę przestrzegania zasad angażowania i zaszeregowywania pracowników i doskonalimy rozmieszczanie absolwentów szkół, dążąc do coraz lepszego wykorzystania kwalifikacji kadr, zwłaszcza inżynierskich.</u>
          <u xml:id="u-8.37" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W całej sferze produkcji materialnej istnieją jeszcze duże rezerwy zatrudnienia. W 1977 r. przemysł chyba po raz pierwszy zmniejszył zatrudnienie o 9 tys. osób w stosunku do planu. Dalsze i znacznie śmielsze wykorzystanie tych rezerw pozwoli nam zwiększyć zatrudnienie w rolnictwie, usługach i w rzemiośle.</u>
          <u xml:id="u-8.38" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Sprawą pilną i ważną jest doskonalenie systemu normowania pracy odpowiednio do wzrostu jej technicznego uzbrojenia, wprowadzania nowych technologii i nowych produkcji. Rosnącego znaczenia nabiera pełne wykorzystanie czasu pracy, likwidowanie nieuzasadnionych godzin nadliczbowych, dalsze aktywne podnoszenie wydajności pracy, troska o bezpieczeństwo pracy, jej kulturę, szybsze i szersze wdrażanie postępu technicznego i lepszej organizacji pracy.</u>
          <u xml:id="u-8.39" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W programie rządowym dużo miejsca zajmuje racjonalizacja gospodarki materiałami i surowcami oraz paliwami i energią. W tym celu zaostrzamy normy ich zużycia, preferujemy technologie i produkcje wyrobów materiałooszczędnych, realizujemy program poprawy jakości wyrobów, zwiększamy wykorzystanie surowców odpadowych i wtórnych.</u>
          <u xml:id="u-8.40" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Konieczne jest ulepszenie bilansowania surowców i materiałów, doskonalenie kooperacji i zaopatrzenia w materiały i wyroby techniczne, optymalizacja poziomu i struktury zapasów. Dostosujemy priorytety w zaopatrzeniu materiałowym do aktualnych założeń rozwoju produkcji, preferując jej najbardziej materiałooszczędne kierunki. Oprzemy się szerzej na społecznym, racjonalizatorskim ruchu oszczędności materiałów, na wkładzie kadry naukowej i technicznej.</u>
          <u xml:id="u-8.41" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Jesteśmy świadomi konieczności dalszego doskonalenia metod planowania i zarządzania. Widzimy też niedomagania w pracy Rządu i resortów. Poważnym mankamentem w pracy administracji jest słabość kontroli wykonania. Będziemy się starali usuwać te braki.</u>
          <u xml:id="u-8.42" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Coraz energiczniej przeciwdziałamy przejawom partykularyzmu w postawie resortów i branż, zakładów i terenu, formułowaniu nadmiernych postulatów inwestycyjnych i importowych, tolerowaniu niedostatecznej jakości produkcji i budownictwa, unikaniu założonych głębszych zmian w strukturze produkcji. Przeciwstawiamy się stanowczo zjawiskom zaokrąglania i upiększania danych, przejawom wygodnictwa i nierzetelności.</u>
          <u xml:id="u-8.43" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Nasilamy ochronę mienia społecznego, zaostrzamy walkę z nadużyciami, z przejawami protekcjonizmu i kumoterstwa, a także zbytku i wystawności. Obok surowych kar za wykroczenia potrzebna jest tutaj intensywna działalność wychowawcza.</u>
          <u xml:id="u-8.44" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W realizacji zadań społeczno-gospodarczych poważną rolę mają do odegrania terenowe organy administracji państwowej — wojewodowie i naczelnicy gmin.</u>
          <u xml:id="u-8.45" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Znacznie okrzepły nowo powołane organy szczebla wojewódzkiego, miejskiego i gminnego. Dziś są one zdolne do bardziej aktywnego współudziału w rozwiązywaniu węzłowych problemów, w stymulowaniu działalności gospodarczej, w poprawianiu warunków życia ludności, w umacnianiu ładu i porządku publicznego.</u>
          <u xml:id="u-8.46" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Tym nowym możliwościom wyszła naprzeciw podjęta we wrześniu br. uchwała Rady Ministrów o wzmocnieniu i rozszerzeniu funkcji koordynacyjnych wojewodów i zwiększeniu samodzielności finansowej rad narodowych i wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-8.47" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dotychczasowe doświadczenia wskazują jednak, że poszerzone uprawnienia i możliwości nie wszędzie są dostatecznie wykorzystywane. Obok województw przodujących są i takie, które wyraźnie pozostają w tyle. Często nie wykorzystują one dostatecznie własnych możliwości i rezerw, a jednocześnie wysuwają postulaty przydziału środków pod adresem władz centralnych. Mają również miejsce przypadki niepodejmowania decyzji, które mieszczą się w uprawnieniach władz terenowych.</u>
          <u xml:id="u-8.48" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wskutek niedostatecznego nadzoru ze strony władz centralnych, a szczególnie władz terenowych, niektóre przedsiębiorstwa, instytucje, urzędy wykupują z rynku wewnętrznego poszukiwane przez ludność towary. Zwalczając te zjawiska, będziemy jednocześnie precyzyjniej ustalać rozmiary możliwego zaopatrzenia tych jednostek w ramach ogólnych dostaw artykułów rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-8.49" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Rzemieślnicy i drobna wytwórczość zbyt często absorbowani są zamówieniami gospodarki uspołecznionej. Będziemy stwarzać warunki pobudzające ich zainteresowanie głównie zaspokajaniem potrzeb ludności. Dla lepszego rozwiązywania tych problemów będziemy nadal zwiększać uprawnienia samorządu i władz terenowych, a zarazem ich odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-8.50" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Podejmując starania i tworząc warunki do pomyślnego wcielania w życie uchwały IX Plenum, musimy brać pod uwagę nie tylko potrzeby, ale i realne możliwości kraju. Nie jesteśmy i nie będziemy w stanie działać na zasadzie powiększania środków. Musimy nieustannie rozważać alternatywę: albo — albo, stale dokonywać wyboru. Aby dodać jednej z dziedzin, musimy zabrać drugiej, odkładając na później zaspokojenie jej skądinąd nawet uzasadnionych potrzeb. Nie jest to zadanie łatwe, ani też popularne. W jego realizacji napotykamy często opory i niezrozumienie.</u>
          <u xml:id="u-8.51" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Najważniejsze jest to, że wprowadzając konieczne przegrupowania i korekty zapewniamy, zgodnie z programem VII Zjazdu, realizację naszych celów społecznych, że równocześnie pamiętamy o dniu dzisiejszym i o jutrze.</u>
          <u xml:id="u-8.52" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Świadczą o tym — obok zgodnego z planem wzrostu płac realnych — doniosłe decyzje w sprawie podwyższenia rent i emerytur oraz najniższych płac, a także rozpatrywany dziś projekt powszechnego zaopatrzenia emerytalnego rolników.</u>
          <u xml:id="u-8.53" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Świadczą o tym tak ważne dla przyszłości kraju przedsięwzięcia inwestycyjne, jak Huta „Katowice”, zespół paliwowo-energetyczny „Bełchatów”, Lubelskie Zagłębie Węglowe, kompleks wytwórni nawozów azotowo-fosforowych „Police” koło Szczecina, zespół inwestycji dla ciągnika „Ursus”, kombinat celulozowo-papierniczy „Kwidzyń”, Centralna Magistrala Kolejowa oraz współudział w inwestycjach paliwowo-surowcowych na terytorium Związku Radzieckiego. Bez tych inwestycji nie bylibyśmy w stanie już w najbliższych latach pomyślnie rozwijać naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-8.54" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Szczególnie ważne miejsce w dokonywanym manewrze zajmują sprawy rolnictwa i gospodarki żywnościowej. W rolnictwie czynimy ostatnio wiele, aby odbudować pogłowie zwierząt i zwiększyć towarowość produkcji. Wyniki są już widoczne we wzroście pogłowia oraz w zwiększaniu sprzedaży państwu żywca i wielu produktów roślinnych. Istnieją warunki do utrwalenia tych pomyślnych tendencji.</u>
          <u xml:id="u-8.55" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Ale niełatwo jest odrobić w krótkim czasie skutki czteroletnich niepomyślnych warunków klimatycznych. Łącznie w okresie lat 1974–1976 niedobór produkcji rolnej w stosunku do planów rocznych wyniósł, licząc w cenach stałych z lat 1971–1975, około 70 mld złotych. Rok obecny przyniósł najpoważniejsze straty w rolnictwie, głównie w produkcji zbóż, rzepaku i ziemniaków.</u>
          <u xml:id="u-8.56" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zmusiło to nas do zmniejszenia eksportu rolno-spożywczego, a równocześnie w celu podtrzymania procesu odbudowy pogłowia zwierząt — do zwiększenia ponad ustalenia planu na rok 1977 i założenia planu na rok przyszły importu zbóż o 4,5 mln ton, co równa się wydatkowi ponad 1,6 mld zł dewizowych. Na ten cel musimy wygospodarować potrzebne środki dewizowe drogą odpowiednich przemieszczeń w całej naszej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-8.57" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Oczywiście sam import zbóż problemu nie rozwiąże. Dlatego tak wielkiej wartości nabiera to wszystko, co potrafimy zrobić, aby poprawić krajowy bilans zbóż i pasz. Rolnicy powinni znacznie rozszerzyć powierzchnię upraw zbóż i wysoko wydajnych roślin pastewnych, polepszyć strukturę i podnieść wydajność tych upraw, osiągnąć zdecydowany postęp w gospodarce na łąkach i pastwiskach.</u>
          <u xml:id="u-8.58" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Konieczne jest także zmniejszenie strat, jakie ponosimy jeszcze w trakcie sprzętu, a szczególnie w konserwacji pasz gospodarskich. Niezbędna jest również racjonalizacja żywienia zwierząt oraz lepsze dostosowanie struktury produkcji zwierzęcej do posiadanych zasobów paszowych, m.in. drogą wydatnego zwiększenia hodowli bydła.</u>
          <u xml:id="u-8.59" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zadania, o których mówię, są nicią przewodnią programu realizacji przez rolnictwo uchwał IX Plenum. W programach szczegółowych rozwijamy je i konkretyzujemy. Ich realizacja powinna zapewnić dalszy wzrost produkcji rolnej i poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły pochodzenia zwierzęcego.</u>
          <u xml:id="u-8.60" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysiłkom rolników towarzyszy stała, narastająca pomoc państwa. Podwyższyliśmy zadania ilościowe i jakościowe wszystkim wytwórcom środków produkcji dla rolnictwa. Podjęliśmy ogromne przedsięwzięcia inwestycyjne o dalekosiężnym, strukturalnym znaczeniu dla rolnictwa. Rekonstruujemy polski przemysł ciągnikowy. Rozbudowujemy zakłady produkujące różnego rodzaju kombajny i inne maszyny rolnicze. Budujemy — jak już mówiłem — potężną Wytwórnię Nawozów Azotowo-Fosforowych w Policach.</u>
          <u xml:id="u-8.61" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zadania te realizujemy kosztem ok. 85 mld zł, a także poważnych nakładów dewizowych. Jest to największy i najważniejszy kierunek i zasięg manewru dokonywanego na rzecz rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Dokonujemy tego wysiłkiem całej gospodarki, odpowiednio przegrupowując środki w ramach ogólnej kwoty nakładów na jej dalszy rozwój.</u>
          <u xml:id="u-8.62" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Prowadzimy rozbudowę i modernizację przedsiębiorstw i zakładów obsługi rolnictwa, jego bazy technicznej i remontowej. Dążymy do tego, by coraz lepiej zaspokajały one potrzeby rolników, zwłaszcza w dziedzinie usług produkcyjnych, budowlanych i remontowych. Dlatego tak wielką wagę przywiązujemy do dobrej pracy kółek rolniczych, do doskonalenia i rozwijania działalności wszystkich ogniw spółdzielczości rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-8.63" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dokonujemy odpowiednich zmian w wewnętrznej strukturze inwestycji rolniczych w kierunku zwiększenia koncentracji nakładów jednostek państwowych i organizacji spółdzielczych na zadaniach mających decydujący wpływ na dalszy rozwój całego rolnictwa, zwłaszcza melioracji, zaopatrzenia wsi w wodę, gospodarki paszowej, budownictwa inwentarskiego i mieszkalnego. Zwiększamy kredyty na inwestycje rolników.</u>
          <u xml:id="u-8.64" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zwiększając import zbóż i pasz, zapewniamy rolnikom sprzedającym państwu produkty hodowlane — dotychczasowe, korzystne dla producenta normy sprzedaży pasz treściwych. Udzielamy dodatkowej pomocy paszowej gminom dotkniętym skutkami powodzi i nadmiernych opadów. Zwiększymy dostawy nasion na zasiewy wiosenne. Troszczymy się o zaopatrzenie producentów rolnych w nawozy mineralne, węgiel i materiały budowlane.</u>
          <u xml:id="u-8.65" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wielką wagę przypisujemy sprawom gospodarki ziemią. Wprowadzone zostały ułatwienia w zagospodarowaniu ziemi przez gospodarstwa państwowe i spółdzielnie. Duże znaczenie przywiązujemy również do rozwijania procesu przekazywania ziemi w trwałe władanie rolnikom indywidualnym. Przyśpieszanie i umacnianie procesu powiększania areału indywidualnych gospodarstw rozwojowych, intensywnie wykorzystujących użytki rolne, osiągających wysoki poziom produkcji, zwiększających kontraktację i dostawy produktów rolniczych — będzie ważnym kierunkiem naszego działania. Nie we wszystkich województwach proces ten przebiega aktywnie. Będziemy w tej dziedzinie podejmować dalsze kroki.</u>
          <u xml:id="u-8.66" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Przeprowadzone dwukrotnie przeglądy gmin ujawniły istnienie odłogów i gruntów słabo wykorzystanych. Posłużyło to do opracowania planów zagospodarowania takich gruntów i rekultywacji nieużytków. Będziemy systematycznie sprawdzać realizację tych planów, aby tempo i efekty rolniczego zagospodarowania ziemi były bardziej zadowalające.</u>
          <u xml:id="u-8.67" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Resortowi rolnictwa, urzędom wojewódzkim i gminnym, ich służbie rolnej, spółdzielczym organizacjom rolniczym i producentom stawiamy zadanie podniesienia efektywności upraw roślin i hodowli, optymalnego wykorzystania środków przeznaczanych przez państwo na rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-8.68" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Trzeba powiedzieć otwarcie, że postęp w rolnictwie przebiega w nadmiernie zróżnicowanym tempie. Czerwcowy spis zwierząt wykazał na przykład, że w 5 województwach spadło poniżej poziomu z czerwca 1976 r. pogłowie trzody chlewnej, a w 13 województwach — pogłowie bydła.</u>
          <u xml:id="u-8.69" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W większości województw skup żywca bydlęcego obniżył się poważnie w porównaniu do roku ubiegłego. Duże różnice występują w plonach roślin, w towarowości produkcji i w realizacji planów skupu i kontraktacji. Świadczy to o istnieniu wielkich rezerw. Ich wykorzystanie będzie sprawdzianem pracy władz wojewódzkich.</u>
          <u xml:id="u-8.70" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Mówiłem o problemach i niedostatkach w pracy, którymi nieraz zajmowałem uwagę Wysokiej Izby. Powracam jednak do tych spraw, ponieważ potrzeby kraju wymagają znacznie ostrzejszego niż wczoraj spojrzenia na problematykę gospodarczą, a szczególnie na jakość pracy całej administracji państwowej i gospodarczej, ludzi nauki, techniki, kadry technicznej i ekonomicznej, majstrów, brygadzistów — wszystkich ludzi pracy w mieście i na wsi.</u>
          <u xml:id="u-8.71" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obecnie bardziej zaostrzamy wymagania i wskaźniki efektywności, głębiej sięgamy do rezerw, śmielej i krytyczniej mówimy o brakach i niedociągnięciach, które nie od dziś trapią nasze życie społeczno-gospodarcze, ale także mówimy o tych, które wczoraj uchodziły uwadze i kontroli wielu ogniw administracji bądź były przez nią tolerowane, a dziś tolerowane być nie mogą i nie będą.</u>
          <u xml:id="u-8.72" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Rezerwy w jakości pracy ludzi, rezerwy w gospodarce materiałami i środkami produkcji, rezerwy w organizacji pracy i procesów produkcyjnych są powszechne. Większe i często bardzo niepokojące, niekiedy graniczące z marnotrawstwem występują w tych zakładach, gdzie beztroska i niefrasobliwość, brak dyscypliny i odpowiedzialności do dziś nie zostały przełamane.</u>
          <u xml:id="u-8.73" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Rezerwy są jednak także w zakładach pracy, instytucjach, w zapleczu technicznym i naukowo-badawczym, gdzie tradycyjnie uzyskujemy dobre lub zadowalające wyniki. Ale wymogi wzrastają i nadal będą szybko wzrastać w świetle jakże ważnych i żywotnych zadań i ustaleń IX Plenum KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-8.74" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dlatego nikt nie może uchylić się od krytycznego spojrzenia nawet na dobrą pracę. Nikt nie może zatrzymać się na drodze walki o coraz wyższą jakość i efektywność jego pracy i działalności.</u>
          <u xml:id="u-8.75" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Realizacja programu VII Zjazdu wiąże się ściśle z rozwijaniem postaw zaangażowania, zdyscyplinowania i współodpowiedzialności za osiągane efekty, za twórcze rozwijanie dorobku IX Plenum przez zwiększanie efektów pracy na każdym stanowisku.</u>
          <u xml:id="u-8.76" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wokół wykonania postanowień IX Plenum skupimy wszystkie siły. Trzeba je optymalnie wykorzystać. Nie wyczekiwanie, lecz działanie, nie zwlekanie, lecz natychmiastowe dokonywanie koniecznych posunięć — taki jest wymóg sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-8.77" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Liczymy, że klasa robotnicza, rolnicy, inteligencja i rzemieślnicy, całe nasze społeczeństwo pomoże w realizacji postanowień IX Plenum.</u>
          <u xml:id="u-8.78" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! IX Plenum KC potwierdziło słuszność obranej przez partię i państwo strategii rozwoju. Kontynuując linię generalną partii rozwiązujemy krok za krokiem problemy polityki społecznej. W miarę wzrostu potencjału ekonomicznego obejmujemy uprawnieniami socjalnymi coraz to nowe grupy ludności i zwiększamy zakres tych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-8.79" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Jednym z najpoważniejszych obecnie zadań jest stopniowe zrównywanie warunków życia w mieście i na wsi. Wzbogaca to o nowe treści sojusz robotniczo-chłopski.</u>
          <u xml:id="u-8.80" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Osiągnęliśmy już znaczne zbliżenie poziomu dochodów ludzi pracy miast i wsi. Doniosłym krokiem w realizacji polityki społecznej było objęcie ludności rolniczej powszechnym systemem bezpłatnej opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-8.81" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obecnie, w myśl inicjatywy tow. Edwarda Gierka, podjętej przez naczelne władze PZPR i ZSL, pragniemy dokonać drugiego, historycznego kroku w dziedzinie poprawy warunków socjalnych ludności wiejskiej — wprowadzić system zaopatrzenia emerytalnego i innych świadczeń dla rolników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-8.82" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Przyjęcie rozpatrywanego dziś projektu ustawy w tej sprawie stanowić będzie zasadniczy etap w zrównaniu uprawnień socjalnych rolników indywidualnych z uprawnieniami pracowników gospodarki uspołecznionej. Spełni wieloletnie nadzieje rolników, którzy swą pracą współuczestniczą w rozwoju kraju, w wyżywieniu narodu. Aktem tym potwierdzimy podstawowe zasady naszego socjalistycznego ustroju, wyrazimy szacunek dla trudu i uznanie dla osiągnięć polskich rolników, podniesiemy rangę ofiarnie przez nich wykonywanego i jakże ważnego zawodu.</u>
          <u xml:id="u-8.83" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Jednocześnie jednak akt ten łączymy z całokształtem zadań w dziedzinie poprawy wyżywienia narodu. Dlatego system emerytalny rolników wiążemy z rozmiarami i wzrostem produkcji sprzedawanej przez nich państwu w okresie wielu lat.</u>
          <u xml:id="u-8.84" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W warunkach polityki rolnej państwa ludowego, kiedy każdy rolnik, jeśli tego pragnie, ma zapewnione warunki i perspektywy rozwoju swojego gospodarstwa, oznaczać to będzie zarazem urzeczywistnienie socjalistycznej zasady uzależniania wysokości świadczeń od rzeczywistego wkładu pracy, od przyrostu jej wydajności, podobnie jak dzieje się to w przypadku pracowników gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-8.85" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wiążąc wysokość rent i emerytur przede wszystkim z wartością sprzedawanej państwu produkcji towarowej, tworzymy również dodatkową zachętę do zwiększania obszaru gospodarstw i intensyfikacji produkcji rolniczej. Leży to w interesie samych rolników i całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-8.86" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wprowadzenie w życie ustawy będzie miało wielkie znaczenie dla młodzieży wiążącej swoje plany życiowe z zawodem rolnika, przyspieszy proces przejmowania gospodarstw rolnych przez ludzi młodych, pracowitych, posiadających więcej sił i kwalifikacje nabyte dzięki upowszechnieniu szkolnictwa rolniczego.</u>
          <u xml:id="u-8.87" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Ustawa przynosi steranym trudem całego życia rolnikom, którzy przekażą gospodarstwa swym następcom, godziwe zabezpieczenie materialne i spokojną starość, uwolni ich od poniżającej i jakże często zawodnej — łaski dożywocia.</u>
          <u xml:id="u-8.88" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Nikogo nie trzeba przekonywać, że emerytura zagwarantowana przez państwo będzie przełomem w sytuacji materialnej i moralnej najstarszego pokolenia ludzi rolniczego trudu. Zapewni też znaczne ograniczenie wzajemnych roszczeń i często gorszących sporów rodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-8.89" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Rozpatrywany dziś projekt jest wynikiem wielomiesięcznych prac przygotowawczych. Swą obecną postać zawdzięcza w dużej mierze szerokiej konsultacji ze społecznością rolniczą. Dyskusje nad założeniami projektu przebiegały w atmosferze zainteresowania i zaangażowania rolników w dalszy rozwój rolnictwa w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-8.90" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W trakcie dyskusji wysuwano różne uwagi i opinie. Staraliśmy się je w miarę możliwości uwzględniać tak, by jednocześnie nie naruszać spójności postanowień ustawy. Znalazło to m.in. wyraz w ustaleniu minimalnej wysokości emerytury i renty dla wszystkich rolników, niezależnej od wielkości i zasobności przekazywanego następcom gospodarstwa. Uwzględniliśmy również stan rodzinny rolnika oddającego ziemię, zapewniając mu do emerytury i renty — podobnie jak w powszechnym systemie emerytalnym pracowników — odpowiednie dodatki i zasiłki rodzinne dla osób pozostających na jego utrzymaniu. Tymi dodatkami i zasiłkami objęte zostaną także osoby nie będące najbliższymi krewnymi.</u>
          <u xml:id="u-8.91" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Nie możemy jednak zgodzić się z poglądami, że nie należy preferować dobrze i wydajnie pracujących rolników, że nie należy także uzależniać poziomu emerytury od rozmiarów sprzedawanej państwu produkcji. Pragnę więc jeszcze raz podkreślić, że preferencje te przyznajemy rolnikom za ich ofiarną pracę i jej efekty.</u>
          <u xml:id="u-8.92" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Nie możemy również, wbrew niektórym sugestiom, odwlekać rozpatrzenia i podjęcia ustawy. Wieś polska wypowiedziała się już zdecydowanie za projektem i oczekuje szybkiego wprowadzenia go w życie.</u>
          <u xml:id="u-8.93" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Mogę zapewnić Wysoki Sejm, że — podobnie jak to czynimy z powszechnym pracowniczym systemem emerytalnym — system emerytalny rolników będziemy z czasem doskonalić.</u>
          <u xml:id="u-8.94" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Rezultaty konsultacji przedstawione zostały Wysokiej Izbie w dniu 30 maja. Świadomość pozytywnego stosunku ludności wiejskiej do proponowanych rozwiązań, w połączeniu z pieczołowitą analizą uwag i postulatów zgłoszonych w toku konsultacji oraz w listach do partii, rad narodowych, urzędów państwowych, pozwoliła nadać projektowi ustawy kształt odpowiadający zarówno potrzebom socjalnym rolników, jak i zasadom naszej polityki społecznej i aktualnym możliwościom państwa. W projekcie został uwzględniony punkt widzenia zarówno wysłużonych, jak i młodych rolników, w istocie — całej społeczności wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-8.95" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Chciałbym zwrócić uwagę obywateli posłów, że wypłata emerytur i rent dla rolników wymagać będzie wielu miliardów złotych. Kwoty te będą pokrywane z funduszu emerytalnego, tworzonego w dwóch trzecich ze środków budżetu państwa i tylko w 1/3 ze składek rolników.</u>
          <u xml:id="u-8.96" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Podejmujemy to wielkie zadanie, chociaż jest ono niełatwe. Będziemy w tym celu dokonywać dalszych przegrupowań środków, co stanowi kolejny kierunek manewru na rzecz rozwoju produkcji rolnej i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-8.97" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Okoliczność, że potrzebny jest na to czas, uzasadnia powszechne wprowadzenie systemu emerytalnego od lipca 1980 r. Pewne jednak świadczenia pieniężne z tego systemu proponujemy przyznać również tym rolnikom, którzy przekazali swoje gospodarstwa przed wejściem w życie rozważanego dziś projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-8.98" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Przewidujemy wcześniejsze wypłacanie przewidzianych ustawą emerytur i rent rolnikom najstarszym lub o wysokim stopniu inwalidztwa, którzy po wejściu w życie ustawy przekażą swoje gospodarstwa następcom. Wcześniej zostaną też wprowadzone w życie przepisy ustawy w stosunku do rolników, którzy przekazywać będą gospodarstwa państwu.</u>
          <u xml:id="u-8.99" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Pragnę wyrazić przekonanie, że polscy rolnicy przyjmą ustawę z uznaniem należnym randze i treści tego doniosłego aktu.</u>
          <u xml:id="u-8.100" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Uznanie to można wyrazić w jeden tylko sposób: patriotyczną inicjatywą, zwiększaniem produkcji, podnoszeniem wydajności, zaangażowaniem w dzieło wyżywienia kraju. Liczymy, że będzie to tendencja trwała, gdyż leży to we wspólnym interesie miasta i wsi.</u>
          <u xml:id="u-8.101" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-8.102" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zwiększona produkcja będzie bowiem procentować rolnikom wyższymi dochodami i wyższymi kwotami emerytur, rent i innych świadczeń. Większa zaś produkcja i towarowość rolnictwa oznacza dla całego społeczeństwa zwiększenie dochodu narodowego, poprawę zaopatrzenia rynku, umocnienie podstawy dalszego wzrostu płac i dochodów.</u>
          <u xml:id="u-8.103" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W przekonaniu o słuszności przedłożonego projektu proszę Wysoką Izbę o jego uchwalenie oraz o przyjęcie przedstawionej informacji o rządowym programie realizacji postanowień IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-8.104" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi za przedstawienie informacji Rządu i uzasadnienia rozpatrywanego dziś projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#Marszałek">Obecnie przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Komisji Pracy i Spraw Socjalnych oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (druki nr 64 i 66).</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Ludwik Maźnicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełLudwikMaźnicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rada Ministrów przedstawiła Sejmowi projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełLudwikMaźnicki">Prezydium Sejmu przekazało rządowy projekt ustawy Komisjom: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych do wspólnego rozpatrzenia i przedłożenia sprawozdania Wysokiej Izbie. Pragnę zwrócić uwagę obywateli posłów na fakt, że już na IV Plenum z inicjatywy przywódcy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i narodu polskiego tow. Edwarda Gierka padła zapowiedź emerytur dla rolników, a w wyniku VI Plenum KC PZPR — Rząd, jeszcze przed sporządzeniem projektu ustawy, w trosce o wypracowanie jak najlepszych rozwiązań, opracował założenia systemu emerytalnego, które poddane zostały powszechnej konsultacji na wsi.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#PosełLudwikMaźnicki">Ogólnowiejskie zebrania, a także spotkania posłów z wyborcami na wsi i w różnych innych środowiskach dały możliwość wypowiedzenia się w tej sprawie całej ludności wiejskiej. Szeroki był także udział w tej ogólnonarodowej dyskusji ludzi środowisk pozawiejskich, a więc świata nauki, specjalistów rolnictwa, prawników oraz działaczy społecznych. W wyniku tej ogromnej pracy, będącej praktycznym wyrazem realizowania zasady współudziału jak najszerszych rzesz społeczeństwa w decydowaniu o ważnych sprawach całego narodu — podstawowe założenia systemu emerytalnego przyjęte zostały z powszechną aprobatą, a Rząd uzyskał wiele konstruktywnych propozycji, uwag, wniosków i postulatów, które pozwoliły na bardziej trafne opracowanie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#PosełLudwikMaźnicki">Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów na posiedzeniu w maju br. zapoznały się z założeniami rządowego projektu i przebiegiem społecznej konsultacji. Na 9 posiedzeniu 30 maja hr. Sejm PRL wysłuchał i przyjął informację o wynikach konsultacji założeń powszechnego systemu emerytalnego rolników i ich rodzin, którą z inicjatywy Klubów Poselskich PZPR i ZSL, a także z upoważnienia sejmowych Komisji: Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego przedstawił Wysokiej Izbie poseł Józef Pińkowski. Sejm uznał, iż przedstawione założenia systemu emerytalnego mogą stanowić podstawę do prac nad odnośną ustawą i zalecił wnikliwe przeanalizowanie i uwzględnienie w dalszych pracach wniosków zgłoszonych w trakcie konsultacji.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#PosełLudwikMaźnicki">Rząd starał się uwzględnić w projekcie ustawy wszystkie wnioski i propozycje mające realne pokrycie oraz wszystkie zasadne uwagi dotyczące uściślenia pojęć, bardziej precyzyjnych sformułowań zarówno węzłowych, jak i szczegółowych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#PosełLudwikMaźnicki">W przedstawionym przez Rząd projekcie ustawy znalazła pełne odzwierciedlenie i potwierdzenie troska o najżywotniejsze interesy ludzi pracy i socjalistycznego państwa. I tak, wychodząc naprzeciw zgłoszonym postulatom i wnioskom podniesiono minimalny wymiar emerytury z 1 200 do 1 500 zł. W projekcie ustawy znalazło się znacznie więcej niż w założeniach uprawnień socjalnych odnoszących się do ochrony zdrowia, świadczeń w postaci zasiłków chorobowych oraz świadczeń na rzecz rodziny i dzieci, zasiłku porodowego, dodatku na dziecko kalekie, dodatków na utrzymanie rodzeństwa i osób będących na utrzymaniu pobierającego emeryturę lub rentę. Wprowadzono zasadę wypłaty dodatków za przekazaną państwu ziemię, budynki i drzewostan.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#PosełLudwikMaźnicki">W projekcie ustawy stworzono możliwość przekazania gospodarstw przed osiągnięciem 65 roku życia, z tym że prawo do emerytury przysługuje z dniem osiągnięcia tego wieku. Jednocześnie bardzo korzystnym rozwiązaniem jest wprowadzenie w art. 40 zwolnienia od obowiązku płacenia składki na fundusz emerytalny przez okres 5 lat tych rolników, którzy rozpoczną prowadzenie gospodarstwa rolnego przed ukończeniem 35 lat życia. Rozwiązania te w wielu wypadkach zachęcać będą rolników do przekazania następcom gospodarstw w dobrym stanie, młodym zaś stwarzają warunki korzystnego dalszego produkcyjnego rozwoju tych gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#PosełLudwikMaźnicki">Nie sposób omówić wszystkich propozycji i wniosków zgłoszonych w trakcie powszechnych konsultacji czy też bezpośrednio do Sejmu i Rządu i uwzględnionych w przedstawionym Wysokiej Izbie projekcie ustawy. Ograniczyłem się zaledwie do omówienia paru z nich po to, aby podkreślić wolę i dążenie Rządu i wszystkich organów naszego ludowego państwa do znalezienia rozstrzygnięć najsprawiedliwszych, wychodzących naprzeciw głosom ludności wiejskiej i całego społeczeństwa w tej wielkiej dla ludzi pracy wsi polskiej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#PosełLudwikMaźnicki">Jest rzeczą zrozumiałą, że opracowanie systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników nie było sprawą łatwą ani prostą. W toku dyskusji wysuwano przecież przeciwstawne niekiedy sobie wnioski i propozycje, różne bowiem w różnych regionach kraju i gospodarstwach są sytuacje i uwarunkowania społeczno-produkcyjne. Były także wnioski i propozycje nie liczące się z realnymi możliwościami naszego państwa i z tych względów nie mogły one być przyjęte. Dotyczyło to np. obniżenia granicy wieku emerytalnego poniżej obowiązującego w powszechnym systemie emerytalnym, jeszcze większego podwyższenia minimalnej stawki emerytury czy też objęcia świadczeniami rentowymi inwalidów III grupy. Nie przyjęto też niektórych wniosków typu metodologicznego, np. wliczania do podstawy określania wysokości emerytury produktów rolnych zbywanych w obrocie sąsiedzkim, gdyż nie ma praktycznie możliwości prowadzenia takiej ewidencji. Nie zyskał aprobaty wniosek wypłacania dwu pełnych rent w przypadku zbiegu uprawnień przysługujących z różnych tytułów jako sprzeczny z przepisami o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#PosełLudwikMaźnicki">Kierując się słuszną zasadą, aby system emerytalny dla wsi był prosty i zrozumiały dla każdego rolnika, nie podzielono wniosków postulujących naliczenie emerytury od przychodowości gospodarstwa czy też wartości produkcji z hektara, czy wreszcie potrącanie środków na składki funduszu emerytalnego przy każdej wypłacie za sprzedaż przez rolnika produktów rolnych w jednostce uspołecznionej. Zważywszy, że mamy w naszym kraju ponad 3 mln gospodarstw i każde z nich dokonuje wielu transakcji sprzedaży produktów rolnych, przyjęcie proponowanych rozwiązań w tych warunkach byłoby nieżyciowe, niepraktyczne.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#PosełLudwikMaźnicki">Po ponad półrocznej pracy nad sporządzeniem projektu ustawy, w której uczestniczyło kierownictwo PZPR, ZSL i Rządu i równolegle prowadzonej, żywej dyskusji poselskiej na Poseł Maźnicki spotkaniach ze społeczeństwem — projekt ustawy został poddany w ostatnim okresie wszechstronnej, rzeczowej analizie uprzednio wspomnianych Komisji: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych, Prac Ustawodawczych oraz wyłonionej przez nie specjalnej podkomisji. Komisje te odbyły 4 posiedzenia przy udziale przedstawicieli Rządu, na których omówiono i rozpatrzono wszystkie węzłowe problemy projektu ustawy, jej społeczne i gospodarcze skutki, jak również gruntownie przeanalizowano szczegółowe przepisy projektu. Rozpatrzono dogłębnie wszystkie wnioski, propozycje i uwagi zgłoszone przez posłów, nadesłane przez wojewódzkie zespoły poselskie, rzeczoznawców, działaczy społecznych, poszczególne środowiska. Wynikiem tej pracy jest wprowadzenie do projektu ustawy 34 poprawek w tym zarówno merytorycznych, jak i uściślających niektóre pojęcia i precyzyjniej formułujących je w celu wyeliminowania dowolności w ich interpretacji.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#PosełLudwikMaźnicki">Wysoki Sejmie! Potrzeba zaopatrzenia emerytalnego rolników od wielu już lat wysuwana była przez wieś. Potrzeba ta zrodziła się i dojrzewała w miarę jak rosła i rozwijała się nasza ojczyzna Polska Ludowa.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#PosełLudwikMaźnicki">Po wojnie byliśmy krajem biednym i zniszczonym. Musieliśmy odbudowywać kraj, usuwać zgliszcza, ruiny, odrabiać dotkliwe straty poniesione w wyniku hitlerowskiej agresji i wojny. Musieliśmy także w większości od podstaw budować wiele gałęzi przemysłu, rozwijać rolnictwo. Wiele sił i środków trzeba było skierować na ochronę zdrowia ludności, na rozwój oświaty i kultury i na inne dziedziny życia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#PosełLudwikMaźnicki">Nie byłoby możliwe podjęcie dziś wielkiego tematu zabezpieczenia emerytalnego rolników bez oczywistych osiągnięć na drodze konsekwentnej realizacji polityki rolnej. Osiągnięcia te — to skierowanie poważnych środków inwestycyjnych i produkcyjnych dla rolnictwa, rozbudowa przemysłów wytwarzających środki produkcji dla wsi, stała dbałość państwa o opłacalność rolniczego trudu, objęcie ludności wiejskiej systemem społecznej opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#PosełLudwikMaźnicki">Jeśli dziś podejmujemy sprawę uchwalenia ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin, to jest to możliwe właśnie dlatego, że pod przewodnictwem PZPR, w sojuszu z bratnimi stronnictwami politycznymi zjednoczony naród nasz swoją wytężoną pracą zapewnił wysoki, wszechstronny rozwój społeczno-gospodarczy kraju, wysoką dynamikę wzrostu produkcji i odczuwalną przez każdego Polaka poprawę warunków życia.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#PosełLudwikMaźnicki">Projekt ustawy, jak podkreślano to w wystąpieniach wielu posłów na posiedzeniach komisji i przy innych okazjach, uznać trzeba za historyczny akt, stanowiący wielki krok naprzód w dziedzinie polityki socjalnej naszego państwa. Wprowadza on zabezpieczenie emerytalne i rentowe dla rolników i ich rodzin jako ostatniej i najbardziej licznej grupy zawodowej dotychczas nie posiadającej takiego uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#PosełLudwikMaźnicki">Wprowadzenie powszechnego systemu ubezpieczeń rolników jest wielkim dobrodziejstwem, daje bowiem człowiekowi gwarancję ze strony państwa godnego życia niezależnie od upływu lat, zmniejszających się sił i słabnącego zdrowia. I właśnie ten głęboko humanitarny cel zapewnienia godnego bytu właścicielom gospodarstw, którzy z uwagi na wiek lub nieszczęście inwalidztwa nie mogą już pracować, jest pierwszym i podstawowym celem rozpatrywanego projektu ustawy. Przyniesie ona również w konsekwencji zmniejszenie różnic w położeniu socjalnym ludzi miast i wsi, wpłynie na podniesienie społecznej rangi zawodu rolnika, godnej, równoprawnej w stosunku do innych zawodów pozycji społecznej polskiego chłopa. Stanowi ona również praktyczny wyraz pogłębiania się sojuszu robotniczo-chłopskiego, spójni społecznej i ekonomicznej między miastem i wsią.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#PosełLudwikMaźnicki">W pracach komisji i podkomisji posłowie z poczuciem ogromnej odpowiedzialności i poszanowania propozycji, wniosków i postulatów rolników dyskutowali różne warianty rozwiązań poszczególnych problemów w trosce o to, by przyjąć najlepsze postanowienia. Rozważano na przykład zgłoszoną alternatywę przyznawania wszystkim osobom pracującym w gospodarstwie rolnym emerytur w minimalnej wysokości i podnoszenia jej w zależności od poziomu produkcji w gospodarstwie. Rodzinny charakter gospodarstw chłopskich przesądził jednak o wyborze rozwiązania przyznającego emeryturę obojgu małżonkom wraz z przysługującymi dodatkami i świadczeniami socjalnymi dla dzieci, wnuków i rodzeństwa, dla osób pozostających na utrzymaniu pobierającego emeryturę lub rentę. Gospodarstwa chłopskie są rzeczywiście rodzinnymi warsztatami pracy. Związki między członkami rodziny są tu niewątpliwie silniejsze niż w innych środowiskach. I to znalazło pełne odbicie w projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#PosełLudwikMaźnicki">Z wielką troską analizowano jeden z podstawowych warunków, który musi być spełniony dla uzyskania uprawnień emerytalnych i który decyduje też o wysokości emerytury. Warunek ten precyzuje ust. 1 pkt 2 art. 2 projektu ustawy mówiący o konieczności wyprodukowania i sprzedaży produktów rolnych wartości nie mniejszej niż 15 tys. zł rocznie. Osiągnięcie produkcji tego rzędu jest możliwe w każdym gospodarstwie. Polityka rolna stwarza bowiem warunki dla rozwoju wszystkich form gospodarowania. W wyniku tej polityki rolnictwo indywidualne objęte zostało szerokim systemem wszechstronnej pomocy państwa. Wyraża się ona w skierowaniu na rozwój gospodarstw rolnych ogromnych środków inwestycyjnych, w rozszerzeniu możliwości korzystania z kredytów, stałej trosce o opłacalność produkcji rolniczej. Rozwijany i doskonalony system kontraktacji niesie wraz z sobą wiele ułatwień w organizacji produkcji, stwarza preferencje dopływu środków, daje gwarancje korzystnego zbytu wszystkich płodów rolnych. Stworzone więc zostały warunki, w których każdy rolnik, chcący i mogący dobrze pracować, może rozwijać własne gospodarstwo i uzyskiwać dobre wyniki.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#PosełLudwikMaźnicki">Do okresów, o których stanowi przepis pkt. 2 ust. 1 art. 2, zalicza się również lata, w których wartość sprzedanych produktów była niższa, jeżeli spowodowane to było klęską żywiołową, a także, co proponuje się w poprawkach do projektu ustawy ze strony zainteresowanych komisji sejmowych, jeżeli spadek produkcji i jej sprzedaży był spowodowany wypadkiem losowym lub innymi okolicznościami nie zawinionymi przez rolnika. Takie rozwiązanie w sposób obiektywny uwzględnia zdarzające się w gospodarstwie przypadki losowe, gdzie częstokroć ogromny wkład pracy rolnika idzie na marne, nie przynosi należnych efektów.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#PosełLudwikMaźnicki">Podstawę wymiaru emerytury stanowi średnioroczna wartość sprzedanej państwu produkcji na przestrzeni ostatnich pięciu lat przed przejściem rolnika na emeryturę. Uznano, że 5 lat, to dostatecznie długi okres dla prawidłowego ustalenia podstawy wymiaru renty czy emerytury. W zdecydowanej większości wypowiedzi posłów uznano jako prawidłowy, społecznie i ekonomicznie słuszny, miernik ustalania wysokości emerytury od wartości sprzedanej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#PosełLudwikMaźnicki">W naszym ustroju obowiązuje socjalistyczna zasada — każdemu według pracy. Praca, jej ilość i jakość, jej wyniki decydują o wysokości wynagrodzeń oraz wysokości świadczeń socjalnych. Stąd też słusznie wysokość emerytury uzależnia się od indywidualnego wkładu pracy rolnika, znajdującego swój materialny wyraz w efektach, jakie uzyskał. To co rolnik wyprodukuje i sprzeda uspołecznionym jednostkom skupu stanowi jego wkład w wyżywienie narodu. Gospodarstwa chłopskie podejmują coraz szerzej specjalizację produkcji, współpracę z sektorem uspołecznionej gospodarki rolnej, upatrując w niej słusznie możliwości rozwoju własnej produkcji i unowocześniania swoich warsztatów rolnych. Sprzyja tym postępowym i zdrowym procesom polityka rolna naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#PosełLudwikMaźnicki">Dyskutowany projekt ustawy proponuje rozwiązania stymulujące umacnianie gospodarstw chłopskich m.in. przez to, aby ojciec nie dzielił posiadanej ziemi, a przekazywał jednemu następcy, aby proces ten umacniał, a nie osłabiał gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#PosełLudwikMaźnicki">Jakkolwiek o wysokości produkcji decyduje przede wszystkim sam rolnik, to jednak istotny także wpływ na zwiększenie produkcyjności gospodarstw chłopskich ma poziom obsługi i usług świadczonych przez kółka rolnicze, gminne spółdzielnie „Samopomoc Chłopska” i inne instytucje i organizacje Wiejskie. Sprawie dalszego doskonalenia systemu obsługi rolnictwa i wsi poświęcono wiele uwagi w dyskusjach i konsultacjach poprzedzających dzisiejsze posiedzenie Sejmu. Trzeba zrobić wielki wysiłek w kierunku rozwoju obsługi rolnictwa, przemysłu rolno-spożywczego i handlu wiejskiego.</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#PosełLudwikMaźnicki">Szczególnie wnikliwej analizie komisji sejmowych poddane zostały kwestie związane z zabezpieczeniem finansowym realizacji postanowień ustawy i propozycje dotyczące zasad tworzenia funduszu emerytalnego rolników. Analizie tej towarzyszyła troska o wybór optymalnego rozwiązania — to znaczy takiego, które będzie w naszych warunkach najkorzystniejsze dla rolników, a zarazem odpowiadać będzie także możliwościom państwa. Projekt ustawy zakłada wcześniejsze utworzenie funduszu emerytalnego w oparciu o dotacje w 2/3 z budżetu państwa i 1/3 ze środków pochodzących ze składek rolników, naliczanych od przychodowości szacunkowej gospodarstw. Propozycja ta nie była kwestionowana w dyskusjach prowadzonych na wsi, a wręcz spotkała się ze zrozumieniem i poparciem. Powszechnie też wyrażano uznanie dla ludowego państwa za fakt przyjęcia na siebie głównego ciężaru materialnego zabezpieczenia realizacji postanowień ustawy. W odbiorze społecznym tak sformułowana zasada tworzenia funduszu uznana została jako sprawiedliwa i przyjęta jako rzeczywisty wyraz poszanowania dla wsi i rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#PosełLudwikMaźnicki">Realizacja ustawy będzie kosztownym przedsięwzięciem dla naszego państwa. Wychodzimy z nim jednak w imię wielkiej, społecznej sprawy, a także w przekonaniu, iż spowoduje to wzrost aktywności społeczno-produkcyjnej rolników, lepsze wykorzystanie ziemi, wzrost produkcji rolnej i przyśpieszenie rozwoju całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#PosełLudwikMaźnicki">Dla uproszczenia i ułatwienia praktycznego wdrażania w życie przepisów ustawy o przekazywaniu gospodarstw przy przejściu na emeryturę lub rentę, proponuje się formę umowy pomiędzy rolnikiem przekazującym a następcą sporządzanej przez naczelnika gminy. Uwzględniając jednak uwagi płynące z powszechnej dyskusji, jak d dotychczasową tradycję obrotu ziemią komisje przewidziały dwie drogi przenoszenia stanu własności: w ewidencji gruntów oraz na wniosek rolnika w księdze wieczystej — o czym mówi poprawka dwudziesta.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#PosełLudwikMaźnicki">Komisje podzieliły pogląd, że pełnomocnictwa przyznane naczelnikom gmin w realizacji ustawy wymagają zapewnienia społecznej kontroli. Znalazło to wyraz w poprawce zgłoszonej do art. 52, w którym dodaje się ust. 4 w brzmieniu: „Naczelnik gminy składa gminnej radzie narodowej okresowe sprawozdania z zawartych przed nim umów o przekazywaniu przez rolników gospodarstw następcom oraz o decyzjach w sprawach przejęcia gospodarstw rolnych przez państwo za emeryturę lub odpłatnie”. W myśl tego przepisu kontrola społeczna ze strony rad narodowych i ich komisji rozciągać się będzie na całokształt spraw związanych z prawidłową realizacją ustawy.</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#PosełLudwikMaźnicki">Obywatele Posłowie! Chciałbym jeszcze zwrócić waszą uwagę na dwie poprawki, wnioskowane przez komisje. Projekt ustawy przewiduje, że rolnik, który przekazał gospodarstwo rolne następcy lub państwu ma prawo do bezpłatnego użytkowania działki gruntu rolnego o obszarze do 0,3 ha. Jeśli przekazał gospodarstwo wraz z budynkami, ma prawo do bezpłatnego korzystania z lokalu mieszkalnego i pomieszczeń gospodarskich w rozmiarze niezbędnym do zaspokojenia potrzeb własnych i swojej rodziny. Może on także przekazać gospodarstwo państwu z wyłączeniem budynków, które stają się wtedy odrębnym przedmiotem własności. Uwzględniając społeczną zasadność takich rozwiązań, komisje zaproponowały poprawkę do art. 51, która przewiduje, że w razie przekazania przez rolnika na jego wniosek budynków państwu, zyskuje on uprawnienia do dodatku zwiększającego emeryturę lub rentę, którego wysokość określa art. 8 ust. 1 pkt 2 projektu ustawy. W wypadku zaś sprzedaży tych budynków, darowizny lub zamiany, projekt ustawy przyzna je państwu prawo pierwokupu lub wykupu po cenie odpowiadającej szacunkowi obowiązującemu przy ubezpieczeniu budynków przez PZU.</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#PosełLudwikMaźnicki">Druga poprawka dotyczy rozszerzonej interpretacji używanego w projekcie ustawy określenia „następca” przez rozciągnięcie go nie tylko na rodzeństwo, ale i dzieci rodzeństwa.</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#PosełLudwikMaźnicki">Projekt ustawy, nad którym pracowaliśmy ma szczególny charakter, odnosi się bowiem do całokształtu stosunków społeczno-gospodarczych kraju. Podejmując narosłe i nabrzmiałe przez lata kwestie prawne, społeczne i ekonomiczne wsi, wybiega zarazem w przyszłość, wytyczając drogi perspektywicznego rozwoju naszego rolnictwa, określając jego miejsce w rozwoju całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#PosełLudwikMaźnicki">Nie wszystkie propozycje i wnioski mogły zostać uwzględnione w projekcie ustawy. Wiele słusznych, ważnych, ale szczegółowych spraw trzeba będzie rozwiązywać na drodze przepisów wykonawczych, stąd też w projekcie ustawy przewidziano upoważnienie Rady Ministrów do wydania rozporządzeń regulujących wiele różnorodnych kwestii, m.in. takich, jak: zasady i tryb ewidencji wartości produktów rolnych sprzedanych jednostkom gospodarki uspołecznionej, wliczanie wartości produktów rolnych wytworzonych przez rolnika w ramach umów kooperacyjnych z jednostkami gospodarki uspołecznionej oraz wartość drzewa z lasów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, a także runa leśnego i roślin zielarskich sprzedawanych jednostkom gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#PosełLudwikMaźnicki">Przygotowane zostaną także rozporządzenia dotyczące uznawania wypadków klęski żywiołowej, wypadków losowych i innych przyczyn nie zawinionych przez rolnika, a obniżających produkcję, zasady i tryb tworzenia funduszu emerytalnego rolników, wymierzania wysokości składek, zasady przekazywania gospodarstw rolnych następcom lub państwu oraz warunki, jakim powinien odpowiadać następca, wreszcie szczegółowe zasady stosowania ustawy wobec rolników, będących współwłaścicielami lub członkami zespołów.</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#PosełLudwikMaźnicki">W imieniu komisji pragnę wyrazić przekonanie, że Rada Ministrów, tak jak zawsze, z dużą troską o interesy ludzi pracy polskiej wsi określi i przyjmie najlepsze rozwiązania wszystkich słusznych problemów podniesionych przez posłów na posiedzeniach podkomisji i komisji, zgodnie z intencją społeczną ich wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#PosełLudwikMaźnicki">Należy liczyć się z tym, że przy wdrażaniu ustawy wystąpią także przypadki szczególne, których nie sposób było przewidzieć. Zmieniać się będą warunki, w których będziemy ją realizować. Szybki rozwój społeczno-gospodarczy, dokonujące się przemiany rodzić będą nowe sytuacje i uwarunkowania, które wymagać będą stale otwartego podejścia i rozwiązywania zgodnego z interesami rolników i państwa. W związku z tym w art. 76 ust. 2 projekt ustawy przewiduje możliwość dokonywania przez Radę Ministrów w drodze rozporządzeń zmian dotyczących możliwości rozciągnięcia przepisów ustawy na inne osoby, które sprzedają jednostkom uspołecznionym produkty rolne, zmian wysokości kwot określających wartość produktów rolnych, od których zależy prawo i wysokość świadczeń emerytalnych.</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#PosełLudwikMaźnicki">Jednym z ważnych warunków prawidłowego wdrożenia ustawy jest przygotowanie przez Rząd jasnych, precyzyjnych przepisów wykonawczych, wykorzystanie w tej pracy bogatego dorobku komisji sejmowych. Trzeba też będzie zrobić ogromny wysiłek w dziedzinie dobrego przygotowania całego aparatu administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem gmin, pod kątem właściwej realizacji ustawy.</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#PosełLudwikMaźnicki">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych — zgodnie z ich jednomyślną opinią — wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył rządowy projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin wraz z poprawkami komisji zawartymi w druku nr 66.</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#PosełLudwikMaźnicki">Będzie to ustawa o historycznym znaczeniu, ustawa niwelująca różnice w położeniu socjalnym ludzi miast i wisi, integrująca całe społeczeństwo we wspólnej pracy dla dobra narodu. Nobilituje ona trud rolnika, oddaje sprawiedliwość wielkiemu wkładowi ludności rolniczej w budowę socjalistycznej Polski. Bez wątpienia przyczyni się ta ustawa do intensywnego wzrostu produkcji rolnej, unowocześnienia naszego rolnictwa, jego struktury oraz życia społeczności wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#PosełLudwikMaźnicki">Już dziś mamy wiele dowodów na to, że wieś zareagowała na zapowiedź ustawy wzmożoną pracą i zwiększaniem produkcji. Wieś, Wysoki Sejmie, czeka na tę ustawę i na pewno z godnością i patriotyczną postawą, cechującą polskiego chłopa, na nią odpowie. Odpowie pracą, zwiększoną produkcją, społeczną aktywnością.</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#Marszałek">Otwieram łączną dyskusję nad informacją Rządu oraz sprawozdaniem Komisji: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#Marszałek">Głos ma poseł Jerzy Wojtecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełJerzyWojtecki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wysłuchaliśmy przed chwilą informacji Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza na temat przedsięwzięć Rządu zmierzających do pełnej realizacji uchwały IX Plenum KC partii, ze szczególnym uwzględnieniem zadań rolnictwa. Zdaniem Klubu Poselskiego PZPR, który upoważnił mnie do zabrania głosu w jego imieniu, przedsięwzięcia te odpowiadają treści oraz intencjom postanowień IX Plenum Komitetu Centralnego naszej partii.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełJerzyWojtecki">Jak obywatele posłowie wiedzą, sens uchwał IX Plenum Komitetu Centralnego partii polega na tym, aby w obecnych, bardziej złożonych, trudniejszych warunkach zapewnić w pełni realizację strategii społeczno-gospodarczej, wypracowanej na VI i rozwiniętej na VII Zjeździe naszej partii, strategii, która wywodzi się z humanistycznych ideałów socjalizmu, zaś jej celem nadrzędnym jest wszechstronny rozwój Polski i poprawa jakości życia Polaków. Rezultaty uzyskane w ciągu ostatnich siedmiu lat potwierdziły słuszność i skuteczność tej strategii. W okresie tych lat wydatnie pomnożony został majątek narodowy. Rozbudowaliśmy i zmodernizowaliśmy wiele gałęzi przemysłu, stworzyliśmy podstawy przemysłu mieszkaniowego, zapewniliśmy pracę kilku milionom młodzieży z roczników tzw. wyżu demograficznego. Podjęliśmy ogólnonarodowy program modernizacji naszego rolnictwa. A przy tym realizowaliśmy szeroko zakrojoną politykę społeczną — politykę wzrostu realnych płac, dochodów i świadczeń socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełJerzyWojtecki">Mimo więc trudności i napięć, które odczuwamy dzisiaj — dorobek naszego kraju osiągnięty w ostatnich 7 latach nie ma sobie równego, jest odczuwalny w każdej rodzinie i w każdym środowisku. Dorobek ten jest gwarancją pomyślności narodowej oraz rosnącej pozycji Polski w świecie. Trudności, które pojawiły się na tej drodze możemy przezwyciężać skutecznie właśnie dlatego, że możemy opierać się na nowym wielkim potencjale. Mamy więc mocne podstawy dla pomyślnej realizacji w nowych warunkach strategii VI i VII Zjazdu PZPR. Aby tak się stało, trzeba osiągnąć zdecydowaną poprawę w efektywności gospodarowania, w pełni wykorzystać nowo zbudowany i zmodernizowany majątek produkcyjny, gospodarniej i oszczędniej, a także racjonalniej gospodarować posiadanymi środkami. Wiele w tym względzie mamy do zrobienia. Jakże często dotychczas o wzroście wydajności pracy w wielu zakładach decydował w przeważającym stopniu wzrost technologicznego uzbrojenia, a nie jakość i poprawa pracy i jej organizacji. Zmiana tych proporcji i podejścia do uruchamiania dalszych rezerw wydajności pracy jest dziś konieczna. Dążenie do uzyskania wyższej jakości pracy i wyższej efektywności powinno obowiązywać każdego z nas, każdego dnia i we wszystkich działach naszej gospodarki. Tylko lepiej wykorzystując wszystkie czynniki i możliwości wewnętrzne naszej gospodarki, będziemy skutecznie przeciwstawiali się ujemnym wpływom warunków zewnętrznych, oddziałujących na naszą gospodarkę, będziemy mogli konsekwentnie rozwijać nadal nasz kraj i poprawiać warunki bytowe ludności.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełJerzyWojtecki">W takim przekonaniu Komitet Centralny naszej partii na IX Plenum nakreślił zadania dla całej gospodarki narodowej. Znajdują one konkretny wyraz w przedstawionym Wysokiej Izbie programie prac Rządu i wszystkich ogniw administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#PosełJerzyWojtecki">Po pierwsze — zmierzają one do ukształtowania narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1978 rok tak, by zgodnie z uchwałą IX Plenum KC PZPR nastąpiło dalsze przesunięcie nakładów na rozwój produkcji rynkowej, gospodarki żywnościowej i budownictwa mieszkaniowego, a więc cele uznane przez społeczeństwo za najważniejsze. Równocześnie powinna następować dalsza koncentracja nakładów inwestycyjnych i umacnianie dyscypliny planu w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#PosełJerzyWojtecki">Po drugie — mają one na celu poprawę zaopatrzenia rynku i uporządkowania jego mechanizmów. Każdy zakład pracy powinien podjąć wysiłki dla zwiększania produkcji rynkowej i poprawy jej jakości. Niezbędny jest też szybszy rozwój usług i drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#PosełJerzyWojtecki">Powołanie zaś Komitetu do spraw Rynku powinno sprzyjać inicjowaniu i koordynacji produkcji artykułów rynkowych, wpływać na ich właściwy asortyment oraz związaną z tym politykę cen, uwzględniającą wzrost realnych płac.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#PosełJerzyWojtecki">Po trzecie — niezbędne jest dalsze zwiększanie produkcji eksportowej i eksportu oraz rozwijanie korzystnych form współpracy gospodarczej, a także racjonalizowanie importu.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#PosełJerzyWojtecki">Po czwarte — konieczne jest rozwinięcie działań mających na celu zwiększenie efektywności gospodarowania, lepsze wykorzystanie majątku narodowego, maszyn, czasu pracy, surowców i materiałów.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#PosełJerzyWojtecki">Po piąte — kontynuować należy prace zmierzające do racjonalizacji zatrudnienia i efektywnej gospodarki funduszem płac oraz doskonalenia metod planowania i zarządzania gospodarką narodową.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#PosełJerzyWojtecki">Szczególnej uwagi wymagają działania zmierzające do przezwyciężania zaistniałych trudności w rolnictwie, doprowadzenia do pełnej odbudowy pogłowia zwierząt gospodarskich i zapewnienia dalszego wzrostu produkcji rolnej. W tym celu niezbędne jest zwiększanie powierzchni uprawy zbóż, lepsze wykorzystanie łąk i pastwisk, efektywne gospodarowanie paszami, rozwijanie specjalizacji i kooperacji gospodarstw oraz budownictwa inwentarskiego. Niezbędne jest jednak także stałe poprawianie zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji, dbanie o rytmiczne ich dostawy i efektywne ich wykorzystanie, rozszerzanie usług rolniczych i lepsze wykorzystanie kwalifikowanych kadr w rolnictwie oraz poprawianie poziomu pracy służby rolnej i administracji terenowej.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#PosełJerzyWojtecki">Przedstawiony przez Rząd program realizacji uchwały IX Plenum KC PZPR odpowiada w pełni wymogom społecznym i aktualnym możliwościom gospodarki narodowej. Biorąc to pod uwagę, Klub Poselski PZPR w pełni popiera zamierzenia Rządu i będzie aktywnie współdziałał we wcielaniu ich w życie.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#PosełJerzyWojtecki">Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy na dzisiejszym posiedzeniu doniosłe problemy naszej polityki gospodarczej i społecznej, ukierunkowanej na systematyczną poprawę warunków bytu wszystkich ludzi pracy. Nowym aktem te j konsekwentnie realizowanej polityki jest przedstawiony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#PosełJerzyWojtecki">Sprawozdawca poseł Ludwik Maźnicki przedstawił i uzasadnił założenia projektu ustawy. Ograniczę się zatem do zwrócenia uwagi obywateli posłów tylko na niektóre najważniejsze aspekty tego doniosłego aktu. Pragnę przede wszystkim wskazać na jego ogromną wymowę społeczną, polityczną i moralną oraz na znaczenie ekonomiczne. W akcie tym znajduje wyraz głęboki humanitaryzm naszego ustroju. Projekt ustawy jest wyrazem siły sojuszu robotniczo-chłopskiego. Jest on także w pełni zgodny z realizowaną przez naszą partię, wespół ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, polityką rolną, która kojarzy wzrost produkcji rolnej z przemianami społecznymi na wsi i systematyczną poprawą bytu ludności wiejskiej. Polityka ta sprzyja podnoszeniu społecznego prestiżu i rangi zawodu rolnika. Stwarza perspektywę pracy i możliwości rozwoju każdemu rolnikowi, który dba o swój warsztat pracy, unowocześnia go i powiększa produkcję. Takim gospodarstwom państwo ludowe zapewnia dziś i zapewni jutro korzystne warunki rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#PosełJerzyWojtecki">Nasza polityka rolna jest trwała, ściśle związana ze strategią społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, łączy sprawy produkcji z poprawą bytu i ogólnym rozwojem człowieka. Konsekwentnie realizowana w okresie ostatnich 7 lat przyczyniła się w sposób widoczny i odczuwalny do postępu ekonomicznego, oświatowego i kulturalnego na wsi. Wydatnej poprawie uległy warunki socjalne. Wszyscy rolnicy wraz z rodzinami zostali objęci bezpłatną opieką lekarską. Stworzono także możliwości uzyskania renty w zamian za przekazaną ziemię tym rolnikom, którym wiek lub względy zdrowotne nie pozwalały na dalsze gospodarowanie i wypracowanie środków na swoje utrzymanie.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#PosełJerzyWojtecki">Obecnie zaistniały możliwości uczynienia dalszego poważnego kroku w kierunku poprawy warunków socjalnych rolników i ich rodzin. Wyrazem tego jest przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu projekt ustawy. Zdajemy sobie sprawę z historycznej skali tego przedsięwzięcia, którego podmiotem jest wiele milionów rolników. Omawiany projekt ustawy ma wielkie znaczenie dla przyszłości polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#PosełJerzyWojtecki">Z propozycją objęcia systemem emerytalnym rolników, jak wiadomo, wystąpił przed rokiem na IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR tow. Edward Gierek, a na VI Plenum Komitetu Centralnego zaproponował przyspieszenie prac nad wprowadzeniem w życie tego systemu i przedstawił węzłowe jego założenia. Projekt założeń systemu emerytalnego rolników został następnie poddany szerokiej, demokratycznej konsultacji na wsi. Było to wydarzenie bezprecedensowe co do zasięgu i udziału ludności wiejskiej w dyskusji. Pragnę mocno podkreślić demokratyzm tego przedsięwzięcia. Uzasadnione wnioski z konsultacji zostały skrupulatnie rozpatrzone i w dużym stopniu uwzględnione w projekcie ustawy, o czym mówił poseł Ludwik Maźnicki.</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#PosełJerzyWojtecki">Jak z powyższego wynika, projekt ustawy o emeryturach dla rolników powstawał bez pośpiechu, z zachowaniem właściwego trybu i wszelkich warunków tworzenia aktu prawa o doniosłym, społecznym znaczeniu, powstawał przy szerokim udziale zainteresowanych rzesz społeczeństwa i ich organów przedstawicielskich. Możemy więc stwierdzić, że projekt ustawy w obecnym kształcie najpełniej, jak jest to możliwe, uwzględnia interesy mieszkańców wsi, kojarząc je z możliwościami państwa i potrzebami żywnościowymi całego społeczeństwa. Myślą przewodnią projektu ustawy jest zabezpieczenie materialne rolników na starość, a zarazem systematyczny wzrost produkcji rolniczej. Sprzyjać temu będzie uzależnienie wysokości emerytury od wielkości produkcji towarowej, skierowanej na uspołeczniony rynek i służącej poprawie zaopatrzenia całego społeczeństwa. Zasada ta otwiera przed każdym rolnikiem szeroką możliwość wypracowania sobie jak najwyższej emerytury. Takie rozwiązanie jest zgodne z socjalistyczną zasadą: każdemu według pracy oraz powszechnie obowiązującymi w naszym kraju zasadami ubezpieczenia emerytalnego. Współzależność wysokości emerytury od wymiernych rezultatów pracy rolnika i jego wkładu w wyżywienie narodu jest logiczna i sprawiedliwa. Upatrujemy w tym również istotny czynnik zachęcający do unowocześniania gospodarstw i zwiększania skali produkcji rolniczej, lepszego wykorzystania ziemi, maszyn i budynków inwentarskich.</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#PosełJerzyWojtecki">Ustawa, której projekt omawiamy, zabezpieczając materialnie starych rolników, ułatwi im podjęcie decyzji o przekazaniu gospodarstwa następcy, sprzyjać będzie powstawaniu większej liczby zdrowych ekonomicznie, rozwojowych gospodarstw indywidualnych, które mają zapewnioną pomoc i gwarancje rozwojowe. Sprzyjać będzie również przejmowaniu gospodarstw przez ludzi młodych, widzących perspektywę pracy na wsi.</u>
          <u xml:id="u-12.19" who="#PosełJerzyWojtecki">Nade wszystko jednak ustawa, którą chcemy wprowadzić w życie, ma charakter społeczny. Wychodzi ona naprzeciw żywotnym interesom wsi, uniezależni materialnie starych rolników i inwalidów od rodziny, zapewni im szeroki zakres świadczeń leczniczych i socjalnych. Projekt ustawy niesie weteranom pracy rolniczej bezpieczeństwo socjalne i spokojną starość; będzie to olbrzymia zdobycz wsi i i osiągnięcie naszej polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-12.20" who="#PosełJerzyWojtecki">Obywatele Posłowie! Stajemy oto wobec decyzji o wymiarze historycznym. Po raz pierwszy w dziejach wsi polskiej powstały warunki i możliwości zabezpieczenia emerytalnego rolników, zrównania ich w tych prawach z pracownikami gospodarki uspołecznionej, położenia kresu upokarzającej tradycji dożywocia i przyspieszenia postępu społecznego na wsi. Biorąc pod uwagę doniosłe znaczenie tej ustawy, jej humanistyczny charakter i społeczne znaczenie — Klub Poselski PZPR w pełni popiera projekt tego dokumentu i będzie głosował za jego uchwaleniem.</u>
          <u xml:id="u-12.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Jerzy Szymanek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełJerzySzymanek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Jednoczesne rozważanie w naszej debacie projektu ustawy o emeryturach dla rolników oraz programu realizacji uchwał IX Plenum Komitetu Centralnego partii ma swoje głębokie uzasadnienie. Wszak jednym z ważnych elementów działań na rzecz pełnej realizacji dokonywanego manewru społeczno-gospodarczego jest stwarzanie warunków do dalszego postępu społeczno-produkcyjnego w rolnictwie. Ustanowienie systemu emerytalnego dla rolników będzie miało dla osiągania tego postępu zasadnicze znaczenie. Stopień zaś postępu społeczno-produkcyjnego w rolnictwie wywiera, jak to podkreślił również w swoim wystąpieniu obywatel Premier, bezpośredni, istotny wpływ na rozwój całej gospodarki narodowej, zwłaszcza na poprawę wyżywienia narodu, równowagę rynkową, poziom wzrostu płac i dochodów realnych ludności, a także na sytuację w handlu zagranicznym. Ustanowienie zaopatrzenia emerytalnego dla rolników ma więc kapitalne znaczenie nie tylko dla mieszkańców wsi, lecz i dla całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#PosełJerzySzymanek">Ta, jak tu już mówiono, historyczna decyzja, będąca dobitnym wyrazem ucieleśniania sojuszu robotniczo-chłopskiego, aktem sprawiedliwości dziejowej i socjalistycznego egalitaryzmu, przejawiającego się w stwarzaniu jednakowych praw wszystkim obywatelom, ściśle wiąże się z całokształtem sytuacji gospodarczej i społecznej wsi i kraju. Projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin, rozwiązując zasadnicze problemy socjalne indywidualnych producentów żywności, stwarza jednocześnie podstawy do zwiększania towarowej produkcji rolniczej i poprawy struktury agrarnej, warunkującej wyższą efektywność gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#PosełJerzySzymanek">Dla dużej grupy starszych rolników system emerytalny rozwiązuje problem rychłego zabezpieczenia materialnego na starość, przy czym na wysokość świadczeń emerytalnych sami zainteresowani będą mieli największy wpływ. Podstawą ich wymiaru będzie bowiem — jak wiadomo — wielkość produkcji towarowej sprzedanej państwu. Można więc powiedzieć, że w ręku każdego rolnika leży możliwość wypracowania emerytury zapewniającej godziwą egzystencję. O randze społeczno-gospodarczej tego problemu świadczy fakt, że obecnie prawie trzecia część gospodarstw prowadzona jest przez rolników w wieku emerytalnym bądź do niego zbliżonym.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#PosełJerzySzymanek">Ustanowienie systemu emerytalno-rentowego stwarza także poczucie bezpieczeństwa socjalnego młodym, wpływać więc będzie na zatrzymanie w rolnictwie ludzi w pełni sił, z inicjatywą i umiejętnościami zawodowymi, przed którymi otwiera się perspektywa wcześniejszego przejmowania gospodarstw i prowadzenia ich w sposób bardziej intensywny.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#PosełJerzySzymanek">Zasada niepodzielności przekazywanych gospodarstw służyć będzie koncentracji ziemi, poprawieniu struktury agrarnej, a więc tworzyć będzie potencjalne możliwości rozwijania produkcji na szerszą skalę i na podstawie nowoczesnych form organizacji. Jak więc widać, u podstaw rozpatrywanego dziś systemu emerytalnego rolników legła konsekwentnie przestrzegana w naszej polityce i w pełni potwierdzona w minionych 7 latach zasada równoczesnego rozwiązywania problemów ekonomicznych i społecznych. Wiraż z ustanowieniem systemu emerytalnego dla rolników ostatnia liczna i ważąca w gospodarce narodowej grupa społeczna uzyskuje wszelkie prawa do świadczeń socjalnych, przysługujących każdemu obywatelowi. Jest to więc wyraz uznania wysiłku wnoszonego przez klasę chłopską w rozwój socjalistycznego państwa. Właśnie stopień rozwoju socjalistycznego państwa, będący wspólnym dziełem robotników i chłopów, całego społeczeństwa umożliwia przystąpienie do wprowadzenia zaopatrzenia emerytalnego indywidualnych rolników. Jest to więc akt prawny o kapitalnej wymowie społecznej i politycznej. Słusznie więc w dzisiejszej debacie porównuje się go do decyzji o przekazaniu milionom rolników ziemi z reformy rolnej czy też do objęcia całej ludności rolniczej bezpłatnymi świadczeniami leczniczymi. Wraz z tą kolejną ważną decyzją socjalną spełniają się marzenia wielu pokoleń chłopów polskich o spokojnej i bezpiecznej starości. Ta i wcześniej podjęte po grudniu 1970 roku decyzje, dotyczące tworzenia na wsi korzystniejszych warunków życia, są dowodem stałego kierowania się w naszej polityce zasadami sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#PosełJerzySzymanek">Wszystkie te przesłanki, dobitnie podkreślił I Sekretarz KC PZPR tow. Edward Gierek, który wychodząc z inicjatywą w sprawie ustanowienia systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników na starość — na VI Plenum KC stwierdził: „...względy społeczno-ekonomiczne pozwalają, a względy ludzkie wręcz nakazują utworzenie społecznego systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników. Będzie to historyczny postęp w urzeczywistnianiu zasad sprawiedliwości społecznej i ogromnej wagi krok naprzód w kierunku zmniejszania różnic między miastem a wsią”.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#PosełJerzySzymanek">Przesłanki te legły u podstaw szeroko podjętych przez PZPR i ZSL, a następnie przez Rząd prac, których wynikiem jest dyskutowany dziś projekt systemu emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#PosełJerzySzymanek">Warto tu podkreślić, że z postanowień analizowanego projektu ustawy skorzysta w pierwszej kolejności olbrzymia grupa ludności rolniczej, która w czasie wojny i okupacji hitlerowskiej nie szczędziła swej krwi w walce z najeźdźcą, a następnie wszystkie swe siły poświęciła dziełu budowy i umacniania naszej ludowej ojczyzny. Ludność wsi swoją rzetelną pracą wniosła wówczas istotny wkład do dochodu narodowego, przyczyniając się w ten sposób do stworzenia nowoczesnej gospodarki i infrastruktury.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#PosełJerzySzymanek">Wysoki Sejmie! Przeprowadzone konsultacje założeń systemu emerytalnego objęły, jak wiadomo, mieszkańców wszystkich wsi sołeckich. Fakt ten jest wymownym dowodem praktycznej realizacji naszego systemu demokracji socjalistycznej. Systemu konsekwentnie od lat siedmiu stosowanego i stale doskonalonego.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#PosełJerzySzymanek">Konsultacje były znakomitym sprawdzianem widzenia spraw własnych przez pryzmat ogólnopaństwowych celów społecznych i gospodarczych. Bezpośrednia wymiana poglądów, opinii, uwag, wniosków i postulatów poważ nie wzbogaciła treść projektu ustawy i dała wiele materiału już do praktycznego stosowania jej przepisów w życiu.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#PosełJerzySzymanek">Konsultacje z rolnikami pozwoliły na opracowanie możliwie optymalnego — w obecnych warunkach — projektu ustawy. Przewiduje on rozwiązania odpowiadające naszym aktualnym możliwościom oraz dobrze służące interesom wsi i całego społeczeństwa. Łączą one osiąganie postępu socjalnego z postępem produkcyjnym, co jest fundamentalną zasadą wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#PosełJerzySzymanek">Uzależnienie składki emerytalnej od obszaru gospodarstwa, czyli potencjalnych możliwości produkcyjnych, zaś wysokości świadczeń emerytalnych i rentowych od sprzedanej państwu produkcji, wpływać będzie na wzrost intensywności gospodarowania. Wychodzi się bowiem ze słusznego założenia, że wielkość emerytury powinna być uzależniona od indywidualnego wkładu pracy rolnika, znajdującego swój materialny wymiar w uzyskanych efektach. Zasada ta w pełni jest zgodna z chłopskim poczuciem sprawiedliwości, z moralnością każdego dobrego polskiego rolnika.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#PosełJerzySzymanek">Należy się spodziewać, że po wejściu w życie ustawa sprzyjać będzie powiększaniu gospodarstw, dbałości o ziemię, rozwojowi nowoczesnych form organizacji produkcji oraz różnych form zespołowego gospodarowania. Wszystko to bowiem stwarza lepsze warunki dla przyspieszania wzrostu produkcji towarowej, a tym samym lepszego zabezpieczenia na starość.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#PosełJerzySzymanek">Wysoka Izbo! Przedłożony projekt ustawy stwarza warunki dla powszechnego objęcia ludności rolniczej świadczeniami systemu emerytalnego oraz socjalnego. Tę powszechność gwarantuje proponowane kryterium wartości minimalnej produkcji towarowej sprzedanej państwu stanowiącej 15 tys. zł, co w praktyce osiągalne jest prawie dla każdego rolnika.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#PosełJerzySzymanek">Ustanowienie uprawnień emerytalnych i socjalnych dla pracowników rolnictwa indywidualnego uatrakcyjni niewątpliwie zawód rolniczy, podniesie jego prestiż i autorytet społeczny, przyczyni się do tego, że najbardziej wartościowa, ambitna, aktywna społecznie część młodzieży wiejskiej zdecydowana będzie gospodarować na ojcowiźnie. Zależy nam bowiem na rotacji pokoleń, na nasilaniu tych tendencji, choć zdajemy sobie sprawę z tego, że nie 3 miliony gospodarstw, lecz znacznie ich mniejsza liczba — ale muszą to być gospodarstwa wyspecjalizowane i nowoczesne — decydować będzie o zaopatrzeniu kraju w artykuły żywnościowe.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#PosełJerzySzymanek">Z nowym projektem ustawy można wiązać nadzieje, iż ograniczy ona żywiołowy, nadmierny odpływ młodzieży z rolnictwa, przyspieszy bezkonfliktową rotację pokoleń. Zjawiska, jakie w ostatnich latach zarysowały się w tym względzie, muszą budzić uzasadniony niepokój. O ile przed 15 laty rolnicy przejmujący gospodarstwo przed ukończeniem 30 lat stanowili ponad 43,5%, to w latach 1970–1974 już tylko niecałe 30%. Natomiast podwoił się, osiągając aż 40%, odsetek następców, którzy w momencie przejmowania gospodarstwa ukończyli 40 lat.</u>
          <u xml:id="u-14.16" who="#PosełJerzySzymanek">Można mieć nadzieję, że wprowadzenie systemu emerytalnego oraz innych świadczeń dla rolników umożliwi rolnictwu coraz lepsze wywiązanie się z zadań dotyczących stałej poprawy wyżywienia naszego społeczeństwa jako jednego ze strategicznych celów rozwoju całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-14.17" who="#PosełJerzySzymanek">Jest to więc decyzja wynikająca z najżywotniejszych interesów całego społeczeństwa. Jest to też decyzja, która zapewnia ludności rolniczej pełny zakres ubezpieczeń społecznych i emerytalnych w jedynie możliwych — w aktualnej sytuacji — granicach. Od tempa dalszego rozwoju naszej gospodarki, od unowocześniania rolnictwa i jego przekształceń strukturalnych, a zwłaszcza poprawy struktury agrarnej, od osiąganych przez rolnictwo wyników produkcyjnych zależy, kiedy zaistnieją możliwości zmiany wysokości tych świadczeń. Nikt bowiem nie kwestionuje faktu, że w przyszłości system zaopatrzenia emerytalnego trzeba będzie udoskonalać.</u>
          <u xml:id="u-14.18" who="#PosełJerzySzymanek">Jesteśmy przekonani, że chłopska pracowitość, wspomożona wysiłkiem ich klasowych sojuszników z różnych dziedzin przemysłu, pozwoli odrobić straty, jakie przyniosły ostatnie cztery niekorzystne dla rolnictwa lata i w pełni zrealizować zadania produkcyjne nakreślone do 1980 roku. Sukces tego programu decyduje bowiem o poziomie bytu obywateli, o nastrojach społecznej satysfakcji, o dalszych możliwościach poprawy warunków życia całego społeczeństwa, w tym także warunków życia ludności wsi.</u>
          <u xml:id="u-14.19" who="#PosełJerzySzymanek">Aby nadzieje, które łączymy z wprowadzeniem systemu emerytalnego dla rolników zostały spełnione, wszyscy partnerzy rolnictwa powinni — podobnie jak i sami rolnicy — przeanalizować własne możliwości poprawy efektywności gospodarowania, usprawnienia obsługi rolników, lepszego zaopatrzenia wsi w niezbędne środki do produkcji. Przejawy biurokratyzmu, braku poszanowania czasu rolnika, niedostatki produkcyjnej i handlowej obsługi rolnictwa — będą miały teraz dodatkową, negatywną wymowę społeczną. W czasie konsultacji rolnicy podkreślali, że chcą i mogą produkować więcej żywności. Projekt ustawy emerytalnej czyni te deklaracje jeszcze bardziej realnymi. Uzależnia bowiem lepszą egzystencję na starość od zwiększenia produkcji. Dzisiaj, jak wiemy, bardziej niż kiedykolwiek produkcja każdego gospodarstwa chłopskiego zależy jednak nie tylko od dobrej woli i chęci pracy samego rolnika.</u>
          <u xml:id="u-14.20" who="#PosełJerzySzymanek">Wysoka Izbo! Pełne wykorzystanie szans, jakie niesie z sobą wprowadzenie w życie systemu emerytalno-rentowego zależeć będzie od dalszego skutecznego realizowania wszystkich założeń naszej polityki rolnej oraz stwarzania warunków rozwoju dla całego kompleksu żywnościowego.</u>
          <u xml:id="u-14.21" who="#PosełJerzySzymanek">W toku dzisiejszej debaty — wnikliwie analizując więc te wszystkie czynniki, które warunkują tempo osiągania zasadniczego celu rozwoju naszej gospodarki narodowej, jakim jest podnoszenie poziomu życia społeczeństwa, zastanawiamy się także, jak należy szybciej rozwijać rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-14.22" who="#PosełJerzySzymanek">Realizacja strategii VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przyniosła największą w całej naszej historii dynamikę rozwojową, będącą — mimo nieuniknionych napięć i trudności — wymownym dowodem słuszności drogi obranej po grudniu 1970 r.</u>
          <u xml:id="u-14.23" who="#PosełJerzySzymanek">Na swym IX Plenum Komitet Centralny PZPR dokonał wnikliwej oceny efektów wcielania w życie założeń manewru gospodarczego warunkującego osiąganie, w o wiele trudniejszych w stosunku do ubiegłego 5-lecia warunkach wewnętrznych i zewnętrznych, celów społecznych nakreślonych w uchwale VII Zjazdu partii oraz warunkującego umocnienie podstaw dalszego pomyślnego rozwoju kraju. Ta gruntowna analiza wykazała, iż proces wcielania w życie uchwał V i VI Plenum KC PZPR przebiega nierównomiernie. Wprawdzie manewr społeczno-gospodarczy został dopiero zapoczątkowany, sił i środków nie można przegrupować zbyt gwałtownie, ale postęp w doskonaleniu funkcjonowania naszej gospodarki nie w pełni może zadowalać.</u>
          <u xml:id="u-14.24" who="#PosełJerzySzymanek">Są obiektywne przyczyny tego stanu rzeczy, jak choćby utrzymujące się utrudnienia w wymianie handlowej z krajami kapitalistycznymi oraz niższe od zakładanych wyniki w produkcji rolnej. Niepokoić muszą jednak przede wszystkim subiektywne przyczyny niedostatków w realizacji programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Z dużym zadowoleniem i nadzieją należy więc przyjąć zaprezentowany dziś przez obywatela Premiera program podjęcia intensywniejszych i skuteczniejszych działań na rzecz podnoszenia efektywności gospodarowania i zwiększenia dyscypliny wykonywania zadań.</u>
          <u xml:id="u-14.25" who="#PosełJerzySzymanek">Na IX Plenum KC PZPR I Sekretarz mówił: „Kładziemy dziś nacisk na krytykę niedostatków przede wszystkim dlatego, że ich przezwyciężenie warunkuje dalszy harmonijny rozwój kraju, efektywne wykorzystanie rezultatów ogromnego wysiłku wkładanego w modernizację gospodarki, w zapewnienie dalszego wzrostu poziomu życia narodu.</u>
          <u xml:id="u-14.26" who="#PosełJerzySzymanek">Nie możemy się godzić z tym, aby opieszałość w realizacji manewru gospodarczego na poszczególnych odcinkach pomniejszała rezultaty niewątpliwych osiągnięć i utrudniała usuwanie kłopotów dotkliwie odczuwanych przez społeczeństwo”.</u>
          <u xml:id="u-14.27" who="#PosełJerzySzymanek">Stwierdzenia te powinny być dyrektywą działania dla wszystkich Polaków, na każdym stanowisku pracy, tak aby możliwości naszej gospodarki były należycie wykorzystywane, aby wiele negatywnych zjawisk zależnych od nas nie chować pod parasol obiektywnych uwarunkowań.</u>
          <u xml:id="u-14.28" who="#PosełJerzySzymanek">Dyrektywy te w pełni odnoszą się także do kompleksu żywnościowego, którego pomyślny rozwój wywiera tak istotny wpływ na społeczne odczucie dokonującego się postępu. Koncentrowane, zgodnie z założeniami manewru, siły i środki przeznaczone na zwiększanie produkcji żywności muszą procentować lepszymi niż dotąd rezultatami. Konieczne jest pełniejsze wykorzystanie wszystkich instrumentów polityki rolnej PZPR i ZSL, która kojarzy wzrost produkcji rolniczej z unowocześnianiem stosunków produkcji i osiąganiem odczuwalnej poprawy warunków życia rolników. Polityka ta stwarza korzystne możliwości rozwoju wszystkim sektorom rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-14.29" who="#PosełJerzySzymanek">Drogą prowadzącą do dalszego intensywniejszego wzrostu produkcji rolnej powinno być właśnie — tak jak w całej gospodarce — wzmocnienie dyscypliny realizacji zadań na wszystkich odcinkach decydujących o wynikach produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-14.30" who="#PosełJerzySzymanek">Zadanie to odnosi się do wytwarzających dla rolnictwa środki produkcji przemysłów, które muszą realizować dostawy w zgodnej z planem wielkości, w odpowiednim czasie, asortymencie i o właściwej jakości. Odnosi się to do instytucji zaopatrujących rolnictwo, które w obliczu niedostatku środków produkcji muszą je tak rozdysponowywać, aby dawały największy efekt. Odnosi się to zadanie również do instytucji kontraktujących i odbierających płody rolne, od których zależy, czy wszystkie wyprodukowane towary zostaną skupione i racjonalnie zagospodarowane. Dotyczy ono również wielu innych instytucji obsługi rolnictwa, od pracy których zależą decyzje rolników, ich chęć i możliwości inwestowania, korzystania z kredytów i innych stosowanych przez państwo preferencji.</u>
          <u xml:id="u-14.31" who="#PosełJerzySzymanek">Polityka rolna materializuje się przecież w każdej wsi i gminie przez konkretne decyzje produkcyjne rolników, na które kapitalny wpływ ma praca miejscowego GS, banku spółdzielczego, naczelnika gminy oraz panująca atmosfera społeczna. Stopień jej zgodności z intencjami twórców polityki rolnej decyduje o osiąganych efektach.</u>
          <u xml:id="u-14.32" who="#PosełJerzySzymanek">Zadanie podniesienia dyscypliny i efektywności gospodarowania w pełni odnosi się wreszcie przede wszystkim do samego rolnictwa i rolników. Na wiele nie w pełni wykorzystywanych rezerw i możliwości wskazał Naczelny Komitet ZSL, oceniając na swym ostatnim posiedzeniu skuteczność oddziaływania Stronnictwa na realizację zadań wynikających ze wspólnej polityki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-14.33" who="#PosełJerzySzymanek">IX Plenum KC PZPR, a także VIII Plenum NK ZSL wysoko oceniły zaangażowanie i wysiłek chłopów indywidualnych i załóg uspołecznionych gospodarstw rolnych, a także załóg przedsiębiorstw obsługujących rolnictwo w realizacji zadań rolnictwa wytyczonych na VII Zjeździe PZPR i VII Kongresie ZSL. Podobnie jak w całej gospodarce narodowej — na wsi niezbędna jest jednak dalsza mobilizacja wszystkich sił, by wykorzystać rezerwy produkcyjne każdego gospodarstwa, by powszechnie podjęte zostały decyzje produkcyjne i inwestycyjne służące wzrostowi produkcji towarowej, by jak najgospodarniej wykorzystać wszystkie środki do produkcji. Administracja musi te zadania realizować wspólnie z rolnikami oraz z organami samorządu wiejskiego, co jest wypróbowaną metodą eliminowania negatywnych zjawisk, obniżających aktywność produkcyjną rolników, a tym samym będących w sprzeczności z zasadami polityki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-14.34" who="#PosełJerzySzymanek">Zadaniem podstawowym rolnictwa jest — zgodnie z założeniami planu 5-letniego — uzyskanie zasadniczego postępu w produkcji roślinnej, a zwłaszcza zwiększenie zbiorów zbóż i pasz, co warunkuje szybką odbudowę pogłowia trzody i bydła oraz zapewnia bardziej stabilną produkcję mięsa. Zadanie to stało się szczególnie aktualne i trudne w związku z niepomyślnymi dla rolnictwa warunkami klimatycznymi. Dobitnie podkreślał to w swoim wystąpieniu obywatel Premier. Na tym tle należy podkreślić wagę rezerw tkwiących w dobrym wykorzystaniu ziemi, a zwłaszcza w poprawie agrotechniki. Liczni specjaliści oceniają, że pełne i powszechne wyzyskanie istniejących możliwości w tym zakresie stwarza szansę zwiększenia produkcji roślinnej o około 1/3.</u>
          <u xml:id="u-14.35" who="#PosełJerzySzymanek">W ostatnim okresie notuje się istotny postęp w przechodzeniu gruntów ekstensywnie wykorzystywanych w ręce nowych użytkowników. Nadal jednak pełne produkcyjne wykorzystanie wszystkich gruntów nie jest jeszcze dostatecznie docenianym problemem.</u>
          <u xml:id="u-14.36" who="#PosełJerzySzymanek">Skuteczną drogą prowadzącą do podniesienia efektywności gospodarowania w rolnictwie jest upowszechnianie nowoczesnych form organizacji produkcji. Wspieranie rozwoju gospodarstw specjalistycznych, zespołów chłopskich i rozwijanie różnych form kooperacji powinno być przedmiotem stałej troski, gdyż daje to największą gwarancję szybkiego wzrostu produkcji.</u>
          <u xml:id="u-14.37" who="#PosełJerzySzymanek">Szczególnie cennym dorobkiem działań polityczno-organizacyjnych na wsi po IV i VI Plenum KC PZPR oraz IV i V Plenum NK ZSL jest upowszechnienie umiejętności oddziaływania na producentów rolnych oraz na instytucje obsługujące wieś. Wysunięte zostało i z powodzeniem jest osiągane zadanie przodowania członków PZPR i ZSL w rozwoju produkcji.</u>
          <u xml:id="u-14.38" who="#PosełJerzySzymanek">Realizacja postanowień plenarnych posiedzeń KC PZPR i NK ZSL stworzyła szeroką płaszczyznę współpracy międzypartyjnej i jedności działania w rozwiązywaniu problemów rozwoju produkcji rolnej. W wyniku tej działalności powstało wiele nowych gospodarstw spółdzielczych, specjalistycznych i zespołów. Znaczna część rolników modernizuje swe gospodarstwa m.in. na drodze upraszczania technologii produkcji. W zdecydowanej większości województw i gmin nastąpiła widoczna poprawa gospodarki ziemią. Utrwalenie i upowszechnienie tych pozytywnych tendencji jest aktualnie najważniejszym zadaniem.</u>
          <u xml:id="u-14.39" who="#PosełJerzySzymanek">Musimy również skuteczniej przeciwstawiać się przejawom niegospodarności, złej organizacji pracy, brakowi odpowiedzialności, nieracjonalnemu wykorzystywaniu środków. Trzeba podnosić kulturę produkcji oraz dyscyplinę kontraktacji i skupu.</u>
          <u xml:id="u-14.40" who="#PosełJerzySzymanek">Konieczne jest skuteczniejsze usuwanie ujemnych zjawisk hamujących rozwój rolnictwa, tj. partykularyzmu, urzędniczej rutyny, lekceważenia rolników. Na VIII Plenum NK ZSL prezes NK Stanisław Gucwa dobitnie podkreślił, iż nie możemy tolerować żadnych barier na drodze realizacji wspólnej polityki rolnej partii i Stronnictwa oraz takich metod działania i postępowania, które mogą wywoływać niepewność u rolników i obniżać ich aktywność produkcyjną. Eliminowanie tych zjawisk to także istotna rezerwa rozwoju rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-14.41" who="#PosełJerzySzymanek">Wysoki Sejmie! Kończąc pragnę wyrazić w imieniu Klubu Poselskiego ZSL pełną aprobatę dla kierunków doskonalenia naszej gospodarki zawartych w wystąpieniu Premiera Piotra Jaroszewicza. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe zaangażuje wszystkie swe siły na rzecz realizacji tego programu. Mam także zaszczyt oświadczyć, że Klub Poselski ZSL głosować będzie za przyjęciem projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin, widząc w nim akt o wielkiej, historycznej doniosłości, dobrze służący interesom wsi i całemu społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-14.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Proszę obecnie Posła Sekretarza Jolantę Morawską o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">— wspólne posiedzenie Komisji: Nauki i Postępu Technicznego oraz Zdrowia i Kultury Fizycznej — sala nr 118,</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">— Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi — sala nr 101.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#Marszałek">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 55)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Ewelina Szyszko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełEwelinaSzyszko">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiona przez obywatela Prezesa Rady Ministrów informacja Rządu o programie realizacji wytycznych IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa — jest potwierdzeniem praktyki naszego życia politycznego, w którym Sejm stanowi to forum, gdzie są omawiane i rozstrzygają się podstawowe sprawy Polski i Polaków.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełEwelinaSzyszko">Do takich właśnie spraw należą obecnie wszystkie problemy związane z realizacją takiego przeszeregowania sił w gospodarce, aby zdecydowanie zapewnić dalszy rozwój kraju, wiążąc ten rozwój ze stałą poprawą warunków bytowych ludności.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PosełEwelinaSzyszko">Fakt zaś przedłożenia na tym samym posiedzeniu naszego parlamentu projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym rolników podkreśla konsekwencję i kompleksowość podejmowanych działań na rzecz lepszego zaspokajania potrzeb ludzi pracy z jednoczesnym rozwojem systemu opieki socjalnej. Najważniejszymi dziś dla kraju sprawami, którym wiele uwagi poświęcił obywatel Premier, są na pewno efektywność gospodarowania i dyscyplina społeczna we wszystkich dziedzinach życia. Słusznie mówimy także tutaj o doskonaleniu produkcji, racjonalniejszym wykorzystaniu materiałów i o tym, że dobra praca — dobrze będzie służyć społeczeństwu i krajowi. Od wszystkich bowiem obywateli zależy rozwój społeczno-gospodarczy naszego państwa i osiągnięcie celów nakreślonych w uchwałach VI i VII Zjazdu partii.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PosełEwelinaSzyszko">Stronnictwo Demokratyczne, którego Klub tu reprezentuję, w swojej pracy politycznej i ideowo-wychowawczej wśród członków i w środowiskach swego oddziaływania będzie koncentrować się na wyżej wymienionych przeze mnie problemach, współdziałać w przezwyciężaniu istniejących trudności i przeszkód, wyzwalać aktywność, inicjatywę i zaangażowanie. Rozumiemy bowiem, że realizacja zadań wytyczonych na IX Plenum ma istotne znaczenie dla narodu i wymaga pełnej mobilizacji wszystkich sił społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#PosełEwelinaSzyszko">Dlatego Klub Poselski, który na forum Wysokiej Izby przedstawia również stanowisko całego Stronnictwa, wyraża uznanie i poparcie dla rozwiązań przedstawionych w rządowym programie, który nie naruszając ustalonych dla pięciolecia celów, przez racjonalne przegrupowanie sił i środków pozwoli — wierzymy w to mocno — skutecznie stawić czoła obiektywnym i subiektywnym trudnościom.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#PosełEwelinaSzyszko">Obywatel Premier znaczną część swego wystąpienia poświęcił rolnictwu i realizacji przyjętego przez nas, a pozostającego w sferze zainteresowania wszystkich obywateli, programu żywnościowego.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#PosełEwelinaSzyszko">Stronnictwo Demokratyczne jest wprawdzie partią działającą głównie w ośrodkach miejskich, ale wszystko, co dzieje się na wsi, zarówno w sferze produkcji, jak i w innych dziedzinach i wpływa na jakość naszego życia — jest nam bliskie jako działaczom politycznym i jako obywatelom. Nasze zainteresowania rozwojem i unowocześnianiem rolnictwa oraz sytuacją rolnika — głównego producenta żywności — mają swój długi rodowód.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#PosełEwelinaSzyszko">Czterdzieści lat temu powołany został w Warszawie pierwszy Klub Demokratyczny, grupujący przedstawicieli postępowej inteligencji i tych, którzy w czasach narastającej fali faszyzmu i grożącego Polsce niebezpieczeństwa widzieli zdecydowaną potrzebę reform społecznych i gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#PosełEwelinaSzyszko">W depeszy do Kongresu Stronnictwa Ludowego, obradującego w lutym 1938 roku w Krakowie, zarząd Klubu Demokratycznego pisał: „Wierzymy, że niedaleko jest dzień, w którym chłop obok robotnika oraz inteligencji pracowniczej zajmie w politycznym, społecznym i gospodarczym ustroju Rzeczypospolitej Polskiej to stanowisko, które należy mu się jako jej żywicielowi i obrońcy”. Nim jednak mogło się to urzeczywistnić, musiał się zmienić ustrój i musiały przyjść lata społeczno-gospodarczego rozwoju. Obecnie konsekwentnie realizowana polityka rolna wytyczona wespół ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym w 1971 roku i rozwinięta na VI i VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przyczynia się do wzrostu produkcji rolnej i dostaw produktów żywnościowych na rynek; okrzepł i rozwinął się sektor uspołeczniony w rolnictwie, zwiększyła się wydajność w gospodarstwach indywidualnych, umocniły się ich związki z socjalistycznym systemem gospodarki planowej. W ramach tej polityki jest realizowany szeroki program poprawy warunków socjalnych ludności wiejskiej, zacieśnia się sojusz robotniczo-chłopski.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#PosełEwelinaSzyszko">Dziś już całe społeczeństwo jest żywotnie i bezpośrednio zainteresowane rozwojem i unowocześnieniem rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Coraz powszechniejsza staje się świadomość wspólnych interesów miasta i wsi, wspólnych wysiłków, konieczności wspólnego świadczenia usług.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#PosełEwelinaSzyszko">Od wielu lat rzemiosło z inicjatywy Stronnictwa Demokratycznego bierze udział w obsłudze technicznej rolnictwa. W tegorocznej akcji żniwnej zaangażowanych było bezpośrednio około 19 tys. zakładów rzemieślniczych różnych specjalności. Zakłady te, pracując do późnych godzin wieczornych, względnie dyżurując całą noc dokonywały napraw, zapewniały szybką pomoc techniczną. Około 800 zakładów zajmowało się dorabianiem brakujących części zamiennych do maszyn. Rzemiosło świadczyło również usługi omłotowe. Do akcji pomocy rolnikom włączyły się rzemieślnicze zakłady branży spożywczej.</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#PosełEwelinaSzyszko">39% zakładów rzemieślniczych jest zlokalizowanych na obszarze gmin, co ułatwia rolnikom korzystanie z ich usług. Ogólna wartość usług produkcyjnych rzemiosła dla gospodarki rolnej wyniosła w roku 1976 około 6,5 miliarda złotych, w tym około 5 miliardów złotych dla rolników indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#PosełEwelinaSzyszko">Dalszy rozwój usług dla rolnictwa ma ogromne znaczenie dla bilansu czasu pracy rolnika, zwłaszcza indywidualnego, wyzwala go od wielu trosk. Należy dążyć, by czynności związane bezpośrednio z produkcją stanowiły najważniejszą pozycję w tym bilansie, a wszystkie czynności pozazawodowe były ograniczone do minimum, dając również możliwość wykorzystania czasu wolnego, co podnosiłoby prestiż społeczny i atrakcyjność zawodu rolnika.</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#PosełEwelinaSzyszko">Sytuacja w dziedzinie usług jest ogólnie lepsza po znanych decyzjach wspólnego posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu, ale sfera ta wymaga ciągłego doskonalenia, gdyż wpływa na sytuację pieniężno-rynkową; rzutuje na społeczne odczucia i oceny zjawisk gospodarczych oraz na ogólny rozwój kraju. Wpływa także na kształtowanie się stosunku obywatela do administracji i organów władzy.</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#PosełEwelinaSzyszko">Rozumiemy więc dobrze potrzebę przyspieszania rozwoju usług dla ludności, o czym mówił obywatel Premier, zwiększenia liczby zakładów przemysłowych, lepszego wykorzystania dostarczonych materiałów, okresowego przeprowadzania oceny stopnia zaspokojenia potrzeb w tej dziedzinie oraz kierowania rozwojem potencjału usługowego. Zadania te, skonkretyzowane jeszcze na VIII Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, będziemy realizować. Wspólnie z instancjami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — jak dotąd — będziemy ponosić odpowiedzialność. I to będzie nasza odpowiedź na apel I Sekretarza Komitetu Centralnego Edwarda Gierka „o inicjatywę i aktywność w zwiększaniu produkcji poszukiwanych przez ludność towarów i usług”.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#PosełEwelinaSzyszko">Obywatele Posłowie! Wszyscy dobrze wiemy, że mimo trudności i komplikacji w tegorocznym sprzęcie zbóż i okopowych dzięki organizacyjnej sile i sprawności aparatu państwowego, technice, a przede wszystkim dzięki postawie tysięcy ludzi, wyszliśmy z batalii o plony stosunkowo obronną ręką, chociaż zbiory są znacznie niższe i jakościowo gorsze.</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#PosełEwelinaSzyszko">Wyrazem wysokiego uznania za wieloletni wkład rolników w wyżywienie narodu jest przygotowany projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-19.17" who="#PosełEwelinaSzyszko">Projekt tej ustawy powstawał wprawdzie długo, był przedmiotem bardzo szerokiej konsultacji i wielokrotnych analiz. Wyrażam przekonanie w imieniu naszego Klubu, że taki tok pracy nad przygotowywaniem węzłowych rozstrzygnięć powinien wejść na stałe do naszej praktyki. Nie należy żałować ani ograniczać czasu zarówno we wstępnej, przygotowawczej fazie, jak również w końcowych pracach na terenie Sejmu — bowiem przyniesie to w efekcie dojrzalszy kształt aktów przez nas uchwalanych.</u>
          <u xml:id="u-19.18" who="#PosełEwelinaSzyszko">Obywatele Posłowie! Podjęcie tej doniosłej pod względem społecznym i ekonomicznym decyzji w tak trudnym roku jak obecny jest dowodem społecznego uznania dla pracy rolnika, zaufania, przekonania, że i nadal nie będzie on szczędzić sił, by zwiększać zasoby żywnościowe kraju. Jest to jednocześnie potwierdzenie gospodarczej siły naszego państwa, które stać na to, by udźwignąć tak poważne obciążenie, jakim będzie objęcie całego już prawie społeczeństwa systemem emerytalnym.</u>
          <u xml:id="u-19.19" who="#PosełEwelinaSzyszko">Literatura i pamiętnikarstwo całych epok pokazywały tragiczną wręcz dolę chłopa, gdy był on słaby, chory lub stary. Ustawa ta rozwiąże problem ludzi starych, dając im zabezpieczenie socjalne. Młodym zaś, chcącym wcześniej objąć gospodarstwo i pozostać na wsi w zawodzie rolnika otwiera korzystne perspektywy, kojarząc ich własne zainteresowania z gospodarczymi i społecznymi potrzebami. Jest to również dalszy krok na drodze wyrównywania różnic między miastem i wsią oraz dalsze umocnienie sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u>
          <u xml:id="u-19.20" who="#PosełEwelinaSzyszko">Ustawa spowoduje dalsze pożądane zmiany w strukturze naszego rolnictwa i przyczyni się do intensyfikacji produkcji.</u>
          <u xml:id="u-19.21" who="#PosełEwelinaSzyszko">Jesteśmy świadomi faktu, że nie tylko cywilizacja i technika zmieniają warunki życia, wpływa na to także przebudowa struktury społecznej, która zawsze jest procesem długofalowym. Dlatego też powinniśmy bacznie obserwować zmiany, jakie będą zachodziły na wsi pod wpływem nowych unormowań prawnych; dlatego wdrażanie tej ustawy powinno odbywać się pod szczególną kontrolą zainteresowanych komisji sejmowych i samego Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-19.22" who="#PosełEwelinaSzyszko">Wydaje się, że dobrze by było, żeby jeszcze w końcu tej kadencji wrócić do tej sprawy na posiedzeniu plenarnym dla zorientowania się w osiągniętych już efektach społecznych i gospodarczych, jakie przyniesie ustawa we wstępnym okresie jej funkcjonowania oraz w przygotowanych warunkach powszechnego już jej stosowania w roku 1980. Taka analiza może ujawnić słabe strony i trudności, których rozmiarów i skutków dziś jeszcze nie jesteśmy w stanie określić i pozwoli odpowiednio działać, by nie dopuścić do zmniejszenia pokładanych w ustawie nadziei.</u>
          <u xml:id="u-19.23" who="#PosełEwelinaSzyszko">Dziś wiemy na pewno, że ustawa pociągnie za sobą zmiany cywilizacyjne i obyczajowe wśród ludności wiejskiej. Wiemy też, że jej społeczne efekty osiągniemy skuteczniej, jeżeli uruchomimy wszystkie siły i środki państwowe i społeczne, a więc wciągniemy placówki służby zdrowia i opieki społecznej, a także organizacje społeczne do tworzenia warunków spokojnej i pogodnej jesieni ludzi starych. Wprawdzie sytuacja materialna człowieka starego na wsi ulegnie teraz zasadniczej poprawie, nadal jednak będzie ona musiała być wspierana troską rodziny i opieką społeczności wiejskiej. I to jest jedno z wielkich zadań dla szerokiej działalności frontu społeczno-wychowawczego.</u>
          <u xml:id="u-19.24" who="#PosełEwelinaSzyszko">W miastach zrobiono już wiele w dziedzinie opieki, pomocy i organizacji życia ludzi trzeciego wieku. Tworzenie takich tradycji na wsi — to zadanie następne.</u>
          <u xml:id="u-19.25" who="#PosełEwelinaSzyszko">Wiemy, że projekt omawianej ustawy nie rozwiązuje i nie może rozwiązać wszystkich spraw. Po prostu daje tyle, na ile nas dziś maksymalnie stać. Ale jej efekty społeczne będą tym większe, im szerszy będzie front działania na rzecz ludzi steranych pracą i wiekiem. I to jest znów pole do pracy dla instytucji i ludzkich inicjatyw.</u>
          <u xml:id="u-19.26" who="#PosełEwelinaSzyszko">Warto również zastanowić się nad tym, czy zmiany, które będą zachodziły w życiu wsi pod wpływem dziś rozpatrywanego projektu ustawy nie zahamują pożytecznych zjawisk utrwalonych już pewną tradycją.</u>
          <u xml:id="u-19.27" who="#PosełEwelinaSzyszko">Jeden tylko przykład — rozwój wsi letniskowych. Trzeba zwrócić uwagę, czy przy nowym systemie emerytur dla rolników akcja ta będzie rozwijała się dalej, przynosząc miastu i wisi wielostronne korzyści.</u>
          <u xml:id="u-19.28" who="#PosełEwelinaSzyszko">Obywatele Posłowie! Objęcie prawie całej już ludności pracującej świadczeniami emerytalnymi — ma głębokie znaczenie ustrojowe.</u>
          <u xml:id="u-19.29" who="#PosełEwelinaSzyszko">Jeszcze tak stosunkowo niedawno w tej sali dyskutowaliśmy projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek. Dzisiaj podejmujemy decyzję, która zamyka rozległy i wszechstronny proces obejmowania świadczeniami socjalnymi wszystkich ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-19.30" who="#PosełEwelinaSzyszko">Za chwilę będziemy głosować. Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego odda swe głosy na rzecz ustawy, która ma ogromne znaczenie z punktu widzenia rozwiązań wielu problemów socjalnych wsi, decydujących o warunkach życia ludności wiejskiej, ale zarazem ustawy, która stanowić będzie jeden z najdonioślejszych etapów nadawania rzeczywistego, materialnego kształtu — tak bardzo nam bliskiemu pojęciu państwa ogólnonarodowego.</u>
          <u xml:id="u-19.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelce posłance. Obecnie głos ma poseł Marian Matera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełMarianMatera">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Niespełna miesiąc temu obradowało IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełMarianMatera">W całokształcie omawianych problemów duże znaczenie ma właściwa gospodarka surowcami. Dyskusja na plenarnych obradach Komitetu Centralnego, kontakty osobiste z wyborcami na spotkaniach poselskich wykazały, że występują jeszcze poważne nieprawidłowości w wykorzystywaniu materiałów i surowców.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełMarianMatera">W minionym pięcioleciu blisko o 60% wzrósł przemysł wytwórczy. W okresie tym zainstalowana została co druga nowa maszyna, stawiając nasz przemysł w rzędzie najnowocześniejszych w Europie. Nie zawsze jednak lokalizacja inwestycji była podyktowana występującymi w danym terenie zasobami surowcowymi i możliwościami uzyskania odpowiedniego zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PosełMarianMatera">Nadmierne skupienie cementowni w województwach opolskim i kieleckim wywołuje szereg niekorzystnych zjawisk z punktu widzenia racjonalnej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełMarianMatera">Po pierwsze — obciąża transport przewozami cementu na duże odległości, np. z woj. kieleckiego do koszalińskiego lub szczecińskiego.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PosełMarianMatera">Po drugie — powoduje nadmierne zanieczyszczenie środowiska i konieczność ponoszenia wielkich kosztów na jego ochronę.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PosełMarianMatera">Po trzecie — powoduje dodatkowe trudności w zatrudnieniu, jak np. w woj. opolskim.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PosełMarianMatera">Tymczasem w naszym kraju surowce do produkcji cementu występują również w innych województwach, np. w bydgoskim, lubelskim i płockim. Należałoby więc lokalizować w przyszłości inwestycje przemysłu cementowego w tych województwach. Ponadto należy zintensyfikować badania geologiczne, aby stwierdzić, czy również w innych rejonach naszego kraju nie występują potrzebne surowce.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#PosełMarianMatera">Innym przykładem mogą być ogromne zasoby takiego surowca, jak iły krakowieckie w woj. tarnobrzeskim, na których powinna opierać się produkcja cegły ceramicznej. Produkcja ta jest nieodzowna dla budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego i inwentarskiego. Wznoszenie inwestycji na rzecz ceramiki budowlanej na tym terenie pozwoli jednocześnie zagospodarować olbrzymie hałdy utworzone z nadkładu kopalni siarki, a tym samym pozyskać w drodze rekultywacji grunty na potrzeby rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#PosełMarianMatera">Realizowana obecnie polityka rolna przyczynia się do stopniowego zwiększania produkcji zbóż, ziemiopłodów, warzyw i owoców. W związku z tym już teraz we wschodnich województwach, w takich jak bialskopodlaskie, zamojskie i chełmskie należy przyspieszać lokalizację inwestycji na rzecz przetwórstwa rolno-spożywczego. Obecna liczba tych obiektów jest poniżej średniej krajowej i regiony te odczuwają brak możliwości zagospodarowania nadwyżek rolnych.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#PosełMarianMatera">Rozwój inwestycji przetwórczo-składowych pozwoli na zmniejszenie angażowania transportu kolejowego i samochodowego oraz zdecydowanie przyczyni się do zmniejszania ubytków surowców spożywczych, powstających w wyniku niewłaściwego magazynowania i długotrwałego transportu. Rozwiązanie tej kwestii wyeliminuje marnotrawstwo surowców w latach obfitego urodzaju, spowodowane niemożliwością ich przerobienia lub przechowania. Moim zdaniem oraz zdaniem społeczności, którą mam zaszczyt reprezentować w Sejmie, marnotrawstwo jest wyrazem braku gospodarskiego podejścia do owoców naszej ziemi i pracy ludzkich rąk.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#PosełMarianMatera">Obywatele Posłowie! W wystąpieniu I Sekretarza Komitetu Centralnego naszej partii towarzysza Edwarda Gierka na V i IX Plenum Komitetu Centralnego szczególnie mocno uwypuklona została konieczność poprawy efektywności gospodarowania jako nieodzownego warunku osiągnięcia zamierzonych celów społeczno-gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#PosełMarianMatera">Przyjęte kierunki działania w tym zakresie, z czym wszyscy się zgadzają, są słuszne. Wiele robi się już, by polepszyć efekty naszego gospodarowania, ale jeszcze więcej mamy do zrobienia w całej gospodarce narodowej, w każdym zakładzie i na każdym stanowisku pracy.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#PosełMarianMatera">Wiadomo nam wszystkim, że występuje zbyt często niedowład kooperacji między dostawcą materiałów i surowców a zakładem produkcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#PosełMarianMatera">Posłużę się przykładem złej jakości opakowań papierowych dla przemysłu cementowego. W wyniku złej jakości produkowanych worków narażamy na straty gospodarkę narodową. W transporcie słabe worki pękają, a cement ulega zniszczeniu. Ponadto rozsypujący się cement stanowi groźbę dla zdrowia pracowników, powoduje także wtórne zapylenie, a więc pogarsza warunki pracy. Wskutek produkcji worków niskiej jakości niszczy się także cenny surowiec do ich produkcji, często sprowadzany z zagranicy. Moim zdaniem uznawanie słusznych reklamacji zgłaszanych przez zakłady cementowe nie jest rozwiązaniem tego istotnego problemu. Jedynie poprawa jakości produkcji wymienionych opakowań będzie tu pożądanym rezultatem.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#PosełMarianMatera">Ważną sprawą dla zakładów produkcyjnych jest rytmika produkcji zgodna z przyjętym przez załogę planem. Jednakże często w wyniku braku dostaw surowców i materiałów potrzebnych do uzyskania planowanej produkcji powstają zahamowania i zakłócenia w rytmice, jakości i ilości produkcji. Zła organizacja w dostawach surowców i materiałów powoduje nerwowość załóg w końcu miesiąca, kwartału bądź roku. Stwarza to również warunki do produkcji wyrobów złej jakości, powoduje nadmierne obciążenie maszyn i urządzeń, co często doprowadza do nadmiernej awaryjności. Taka sytuacja sprzyja produkcji artykułów niezbywalnych, pospolicie nazywanych bublami, które producent oferuje rynkowi jako artykuły pełnowartościowe. W wyniku tego handel zmuszony jest do magazynowania dużych ilości artykułów złej jakości, a co za tym idzie — do przeprowadzania przecen, przynoszących państwu olbrzymie straty.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#PosełMarianMatera">Stwierdzić również należy, że w wyniku występujących jeszcze braków surowców i materiałów oraz części zamiennych — służby zaopatrzenia poszczególnych jednostek gospodarczych bardzo często uciekają się do „argumentowania” swoich słusznych monitów u dostawców przez przekazywanie ich przedstawicielom w formie „grzecznościowej” różnego rodzaju prezentów. Są to praktyki, którym należy zdecydowanie się przeciwstawiać.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#PosełMarianMatera">Bardzo często w zakładach pracy ucieka się do prastarych form handlu, jakim był wówczas handel wymienny, który obecnie również istnieje w naszym przemyśle pod hasłem „nic za darmo”.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#PosełMarianMatera">Jedną z ważnych dziedzin mających wpływ na efektywność gospodarowania — jest zaopatrzenie w części zamienne. Moim zdaniem zużycie części zamiennych w naszej gospodarce jest jeszcze zbyt duże. Nasuwa się zatem wniosek, że należy zwrócić większą uwagę na doskonalenie kwalifikacji pracowników obsługi maszyn i urządzeń z jednoczesnym przestrzeganiem terminów przeprowadzania konserwacji i remontów oraz prawidłowej eksploatacji, prowadzonej przez odpowiedzialne za tę działalność służby.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#PosełMarianMatera">Są przykłady w przemyśle cementowym, że uruchamia się nowe zakłady cementowe w znacznej ilości, pozostawiając i przesuwając na terminy późniejsze realizację inwestycji zaplecza remontowo-technicznego.</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#PosełMarianMatera">Znane są przyczyny oddalania inwestycji resortowych, ale kierując się zdrowym rozsądkiem i gospodarczą rozwagą, czy nie korzystniejsze byłoby kosztem innej inwestycji, w wyniku zaoszczędzonych środków, wybudować zaplecze techniczne dla całego przemysłu cementowego. W ten sposób nastąpiłoby rytmiczne wykonywanie remontów planowych, a w późniejszym efekcie tego działania zapewniałoby to rytmiczność produkcji we wszystkich cementowniach kraju, która, jak wiadomo, jest niezadowalająca.</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#PosełMarianMatera">Poważny wpływ na poprawę efektywności ekonomicznej ma również właściwa gospodarka nakładami inwestycyjnymi. W inwestycjach przemysłowych szczególne znaczenie ma terminowość ich realizacji oraz osiąganie pełnych zdolności produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#PosełMarianMatera">Z ważniejszych inwestycji przemysłowych na terenie woj. chełmskiego przekazanych do eksploatacji wymienić należy cukrownię „Krasnystaw”, której główna część technologiczna oddana została do eksploatacji w terminie krótszym od dyrektywnego — o 8 miesięcy. Jest to dowód wysokiej aktywności budowlanych. Dzięki wysokiej jakości wykonawstwa przebieg bieżącej kampanii cukrowniczej pozwolił na przekroczenie planów produkcji oraz spowodował, że w 12 dniu po uruchomieniu kampanii uzyskano pełną zdolność produkcyjną. Są więc i przykłady pozytywne, oby ich było jak najwięcej.</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#PosełMarianMatera">Wysoki Sejmie! Na 10 posiedzeniu Sejmu uzyskałem od Ministra Gospodarki Materiałowej tow. Eugeniusza Szyra odpowiedź na zgłoszoną interpelację poselską w sprawie zagospodarowania surowców wtórnych i odpadowych. Jednak korzystając z dzisiejszej debaty sejmowej, która jest tematycznie związana z tym ważnym problemem, pozwolę sobie powrócić do tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-21.24" who="#PosełMarianMatera">Nie można pogodzić się z faktem, aby jakikolwiek surowiec lub materiał był spisywany na straty bez chociażby minimalnego odzysku. Na to po prostu nas nie stać i świadczy to o naszej niegospodarności. Przykładem tego są zjawiska, które występują w niektórych zakładach pracy w czasie likwidacji środków trwałych i obrotowych. Niszczy się wycofywane z produkcji maszyny, narzędzia, części maszyn, odpady blach i skór po wykrojach oraz wiele innych cennych materiałów. Materiały te i surowce z pożytkiem zagospodarować można przez rzemiosło i usługi prywatne. Te negatywne zjawiska, z którymi nie godzi się społeczeństwo, a szczególnie załogi zakładów pracy, oparte są ponoć na istniejących i obowiązujących przepisach, które stanowią, że wymieniony surowiec lub materiały nie mogą być zbywalne na rzecz ludności i z tego względu są palone lub niszczone. Czy takie postanowienia mają rację bytu? Pozostawiam to zagadnienie głębokiemu rozważeniu zainteresowanym resortom.</u>
          <u xml:id="u-21.25" who="#PosełMarianMatera">Nasuwa się również wniosek, aby uspołecznione zakłady pracy przy pomocy zatrudnionych fachowców organizowały usługi dla swoich pracowników i ich rodzin, wykorzystując zagospodarowywane odpady powstałe w czasie produkcji. Usługi te należałoby ukierunkowywać na rzecz modernizacji mieszkań i produkcji artykułów gospodarstwa domowego. Ponadto jednym z ważnych zadań drobnej wytwórczości powinno być wykorzystanie lokalnej bazy surowcowej, a także wspomnianych surowców odpadowych i wtórnych. Również w planach wdrażania postępu technicznego powinno się przewidywać odpowiednie zadania zmierzające do zwiększania zagospodarowywania wspomnianych surowców.</u>
          <u xml:id="u-21.26" who="#PosełMarianMatera">Rozwiązanie przedstawionych przeze mnie spraw będzie miało niewątpliwie wpływ na zwiększenie dostaw artykułów poszukiwanych obecnie w handlu, których produkcji, ze względu na jej 'nieopłacalność zaniechały większe zakłady pracy nie przekazując tej drobnej, ale jakże poszukiwanej produkcji innym jednostkom gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-21.27" who="#PosełMarianMatera">Obywatele Posłowie! W swoim krótkim wystąpieniu poruszyłem kilka istotnych, moim zdaniem, problemów związanych z gospodarką surowcową i materiałową.</u>
          <u xml:id="u-21.28" who="#PosełMarianMatera">Uważam, że właściwa gospodarska troska o jak najlepsze wykorzystywanie surowców i materiałów pozwoli nam w znaczny sposób pogłębić i przyspieszyć procesy gospodarowania zgodnie z wytycznymi IX Plenum Komitetu Centralnego naszej partii. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-21.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Jan Waleczek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełJanWaleczek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Ostatnie plenarne posiedzenia Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przygotowują treść II Krajowej Konferencji Partyjnej. Obok pozytywnych tendencji wskazano na wiele niepokojących zjawisk, które obniżają efektywność gospodarowania. Przyczyny trudności są złożone. Wiele z nich ma charakter obiektywny, zewnętrzny, lecz niestety, nie stanowią one jedynego źródła trudności. Stwierdzono bowiem, że w sposób niezadowalający realizuje się decyzje i plany, które się przez to dezaktualizują. Powoduje to, że słuszne i potrzebne decyzje, podjęte we właściwym czasie, trzeba realizować później, w gorszych warunkach i większym nakładem społecznego wysiłku. Zbyt często odnosi się wrażenie, że część kadry reprezentującej nasz przemysł, administrację oraz ośrodki naukowo-badawcze — nie w pełni zrozumiała potrzebę i sens przegrupowania sił i środków w naszej gospodarce. Można ten stan rzeczy tłumaczyć złożonością i 'trudnością obecnej sytuacji, wielu różnymi uwarunkowaniami, lecz to tylko potwierdza tezę, że o tym, czy zostaną zrealizowane ustalenia po VII Zjeździe, zadecydują ludzie, ich zaangażowanie patriotyczne i socjalistyczne, ich kompetencje, odpowiedzialność, pracowitość, zmysł organizatorski.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełJanWaleczek">Ruch społecznie postępowy katolików „Pax” z racji zasadniczych jest szczególnie zainteresowany zagadnieniem postaw ludzi. Reprezentujemy zawsze stanowisko, że nie można kwestii moralnych ograniczać do sfery indywidualnych doświadczeń. Od lat urzeczywistniamy swą działalnością na miarę naszych możliwości hasło: „moralność społeczna — warunkiem sukcesu”.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełJanWaleczek">Niejednokrotnie w kategoriach ideowo-politycznych argumentowaliśmy na rzecz tezy, że wraz z rozwojem Polski powinni rosnąć Polacy, ludzie wewnętrznie bogaci, pełni inicjatywy, ludzie twórczy. Stwierdzaliśmy przy tym, że aktualnie postępowi gospodarczemu nie towarzyszy należyty rozwój społeczno-moralny obywateli, a jest on przecież koniecznym warunkiem dalszego rozwoju ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełJanWaleczek">Stąd też ze zrozumieniem ludzie wierzący i duchowieństwo przyjmują stwierdzenie Edwarda Gierka, że takie wartości moralne, jak sprawiedliwość i uczciwość, skromność, życzliwość i solidarność, poszanowanie godności własnej i innych ludzi powinny dominować w postawach Polaków. Tylko służba tym wartościom na każdym stanowisku, a w szczególności na stanowisku odpowiedzialnym — gwarantuje należyty klimat w rodzinie, w zakładzie pracy, w organizacjach politycznych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełJanWaleczek">W naszym społeczeństwie istnieje autentyczne, silne dążenie do ładu moralnego, do szczerych i dobrych stosunków międzyludzkich, do sprawiedliwości społecznej. Stawia to przed nami wszystkimi obowiązek realizowania tego dążenia w pracy codziennej i w życiu społecznym. Fakt, że nie są one należycie wypełniane wywołuje nasze trudności. W konsekwencji rodzi to konieczność ponownego — pogłębionego przegrupowania sił i środków w naszej gospodarce, którego zakres i sposób realizacji zostanie sformułowany przez II Krajową Konferencję Partyjną.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PosełJanWaleczek">Wszystkich patriotycznie zaangażowanych obywateli satysfakcjonować muszą słowa Edwarda Gierka: „Budowanie jedności narodu stanowi niewzruszoną zasadę polityki naszej partii. W ostatnich latach jedność ta pogłębiła się i okrzepła. Tą drogą będziemy iść nadal, zespalając w pracy dla ojczyzny wszystkich Polaków — partyjnych i bezpartyjnych, ludzi wszystkich zawodów i pokoleń, wszystkich, których ożywia patriotyczne zrozumienie racji państwa i narodu”. W słowach tych wyczytać można troskę o stworzenie dobrego klimatu politycznego, sprzyjającego większej aktywności zawodowej i społecznej. Tutaj ogromne znaczenie ma kwestia rozwoju demokracji socjalistycznej. III Plenum KC PZPR bardzo mocno podkreśliło tę ogólnospołeczną potrzebę. Dziś, gdy mówimy o mobilizacji całego społeczeństwa, warto przypomnieć, że uchwały tego Plenum muszą być konsekwentniej i pełniej realizowane. Rozwój demokracji, w tym demokracji światopoglądowej, jest bowiem jednym z czynników, który niezwykle wyraźnie uzdatnia wszystkie siły społeczne tkwiące w narodzie do pracy dla ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PosełJanWaleczek">Wysoki Sejmie! Tworząc dobry klimat politycznego zaangażowania w sprawy kraju, nie możemy nie doceniać zagadnienia należytej polityki płac i cen. Jest rzeczą zrozumiałą, że każdy pracujący obywatel chce zarobić możliwie najwięcej, by jak najlepiej zaspokoić rosnące potrzeby i aspiracje. Rzecz jednak w tym, by równocześnie respektowana była z całą konsekwencją i w sposób społecznie widoczny socjalistyczna zasada: „każdemu wedle jego pracy”.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#PosełJanWaleczek">Niedocenianie czyjegoś wkładu pracy jest groźne społecznie, niekorzystne wychowawczo, rodzi poczucie krzywdy. Szczególnie jednak niebezpieczne jest nagradzanie pozorów pracy, pozorów aktywności społecznej. Obecnie, gdy tak wiele mówimy o potrzebie rzetelnej, wydajnej pracy, gdy sięgamy po jej najwyższą, patriotyczną i światopoglądową motywację, nie mogą mieć miejsca zdarzające się fakty, że awans, nagrodę, wyższe wynagrodzenie otrzymują ludzie, którzy właśnie pozorują pracę i aktywność społeczną. Byłoby to działanie wbrew wszelkiej logice. Najwyższa pora, by znaleźć mechanizmy, które ściślej wiązałyby płacę z wydajnością pracy.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#PosełJanWaleczek">Trudno też pogodzić się ze zjawiskiem, które można określić mianem „otwierania nożyc” w sferze płac. Rozpiętość między najwięcej i najmniej zarabiającymi członkami załóg, a także między poszczególnymi grupami przedsiębiorstw bywa często zbyt duża.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#PosełJanWaleczek">Istotne znaczenie dla całokształtu życia społeczno-gospodarczego ma właściwa polityka cen. Podstawową zasadą polityki cenowej musi być założenie, że ruch płac wyprzedza ruch cen, bo tylko wówczas może nastąpić wzrost realnych dochodów ludności, zapisanych w planach społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Na skutek decentralizacji systemu podejmowania decyzji cenowych, mają miejsce praktyki nadmiernego zawyżania cen niektórych towarów. W ten sposób rosną koszty utrzymania ludności. Cena musi być powiązana ze społecznym kosztem wytwarzania, gdyż tylko wtedy można prowadzić właściwy rachunek ekonomiczny i oceniać rzetelnie efektywność gospodarowania. Dobrze zatem, że wypowiada się prawdziwą wojnę niegospodarności państwowym mieniem oraz groszem. Gospodarność jest bowiem prawem i obowiązkiem każdego.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#PosełJanWaleczek">Wysoka Izbo! Pragnę poruszyć jeszcze jedną sprawę, która także powoduje perturbacje na naszym wewnętrznym rynku i powinna zostać pomyślnie rozwiązana, zwłaszcza gdy uświadomimy sobie, iż od niej zależy rozwój wielu odcinków gospodarki narodowej i — nie mniej ważne — poziom życia społeczeństwa. Kompleks rolno-spożywczy oprócz poprawy wyżywienia narodu, wpływa istotnie na zachowanie równowagi pieniężno-towarowej i w znacznym stopniu stymuluje handel zagraniczny. Nasza konkretna sytuacja agrarna decyduje o tym, że uruchomienie wszystkich rezerw tkwiących w gospodarce chłopskiej ma — pragnę szczególnie podkreślić — wymiar społeczno-polityczny.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#PosełJanWaleczek">Modernizacja polskiego rolnictwa jest zagadnieniem złożonym. Kojarzyć ona powinna osiągnięcie wzrostu produkcji rolnej z procesami społecznymi, zachodzącymi na wsi, przeobrażeniem struktur i poprawą warunków życia i pracy mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#PosełJanWaleczek">I Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR Edward Gierek powiedział: „Partia nasza tak, jak dotychczas tworzyć będzie korzystne warunki do rozwoju i unowocześnienia całego rolnictwa, wszystkich jego sektorów. Umacniać będziemy gospodarstwa uspołecznione. Otaczać będziemy opieką i zapewniać niezbędne warunki rozwoju dla gospodarstw indywidualnych, zwiększających produkcję, kontraktację i sprzedaż płodów rolnych. Każdy rolnik, który dobrze gospodaruje, ma i będzie miał perspektywy rozwoju i unowocześnienia swojego warsztatu pracy”.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#PosełJanWaleczek">Posiadamy w kraju ponad 3 miliony indywidualnych gospodarstw chłopskich, wkomponowanych przez cały system zaopatrzenia w środki produkcji, system zbytu płodów rolnych, politykę cenową i fiskalną w naszą gospodarkę socjalistyczną. Przy całej złożonej sytuacji gospodarstw indywidualnych, ich niedoinwestowaniu technicznym — te gospodarstwa w poważnym stopniu partycypują w tworzeniu dochodu narodowego. Rolnicy indywidualni w roku 1976 dali w przeliczeniu na 1 ha produkcję towarową wartości blisko 11 tys. zł, co w porównaniu z rokiem 1970 stanowi wzrost o ponad 36%.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#PosełJanWaleczek">Głównym założeniem realizowanego programu gospodarczego jest uzyskanie w niedalekiej przyszłości korzystnego bilansu żywnościowego, co warunkuje rzeczywistą poprawę rynku. Poważną barierą na tej drodze jest nie spotykane w żadnym kraju o rozwiniętym rolnictwie rozdrobnienie struktury gospodarstw indywidualnych. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi u nas nieco ponad 4 hektary. Nieodzownym zatem warunkiem wzrostu towarowości warsztatów chłopskich jest konsekwentne dążenie do poprawy ich struktury agrarnej i lepsze uzbrojenie techniczne. W najlepiej przeto rozumianym interesie społecznym należy dążyć do poprawy struktury gospodarstw indywidualnych — jeżeli realna ma się okazać założona poprawa bilansu żywnościowego.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#PosełJanWaleczek">Chodzi o konsekwentne wcielanie w życie odpowiednich wytycznych, uchwał i zarządzeń. I obojętne — czy proces scalania i upełnorolnienia będzie następował na drodze kupna lub długoletniej dzierżawy ziemi sąsiada, czy też przez oddanie w wieczyste użytkowanie albo sprzedaż rolnikowi przez państwo gospodarstw uprzednio przejętych. W tym kontekście słuszny niepokój musi budzić praktyka wielu urzędów gminnych, negatywnie odnoszących się do możliwości zwiększania powierzchni gospodarstw dobrze pracujących. Koncentracja ziemi, przejmowanie jej w trwałe użytkowanie powinny obejmować nie tylko sektor uspołeczniony, ale także sektor indywidualny. Przemawiają za tym racje przyspieszonego wzrostu produkcji i jej lepsza opłacalność. Nie ma bowiem i nie może być sprzeczności pomiędzy intensywnymi formami indywidualnej gospodarki chłopskiej a społeczną potrzebą tworzenia socjalistycznych struktur, jeżeli ten proces przebiega przez przemiany świadomości społeczności wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#PosełJanWaleczek">Dobrze ukształtowane i prowadzone rozwojowe gospodarstwo rodzinne ma odporną na wahania koniunktury siłę produkcyjną. Należy jednak podkreślić, że najpełniej i najefektywniej zasoby ziemi i nowoczesnej techniki spożytkować może gospodarstwo specjalistyczne. Potwierdzają tę prawdę doświadczenia i praktyka blisko 30 tys. gospodarstw specjalistycznych już istniejących.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#PosełJanWaleczek">Wysoka Izbo! Uruchamiając obecnie wielorakie dźwignie wzrostu potencjału Polski, działania nasze kierujemy na dobro człowieka. Zatem w aspekcie najbardziej humanitarnych przesłanek ustroju socjalistycznego należy rozpatrywać przedłożony dziś Wysokiej Izbie projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Jest to kolejny krok w kierunku niwelowania różnic socjalnych między miastem a wsią. Zasadnicze treści projektu — zapewnienie spokojnej starości dla tych, którzy osiągnęli wiek emerytalny i przekazali wspólny warsztat produkcyjny następcy lub państwu — strzegą niepodzielności gospodarstw i ziemi, która oddawana we właściwe i troskliwe ręce powinna służyć celom strukturalnych przeobrażeń gospodarki chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#PosełJanWaleczek">Wejście w życie tej ustawy i objęcie nią szerokiego zakresu istniejących i proponowanych świadczeń będzie doniosłym elementem realizowanej aktualnie polityki społecznej wobec wsi i właściwie ustali rangę i godność zawodu rolnika. I na ten moralno-polityczny aspekt projektu ustawy pragnę zwrócić szczególną uwagę. Jeżeli w założeniu ma ona przyspieszyć wymianę pokoleń przy warsztacie produkcyjnym, a tym samym służyć rozwojowi nowoczesnych form gospodarowania na polskiej wsi, to czynnikiem decydującym o powodzeniu tych założeń jest człowiek. Ten wstępujący w pewność lepszej starości, jak również podejmujący nowy trud w przeświadczeniu, że nie musi się lękać późnego wieku ani złych spełnień losu.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#PosełJanWaleczek">Oprócz racji ekonomicznych i społecznej nośności projektu ustawy, której znaczenie doceniamy i udzielamy jej poparcia — a mówię to w imieniu Koła Poselskiego „Pax” — należy także dostrzec jej ideowo-moralną wymowę, służącą kształtowaniu świadomości polskiego rolnika i pełnego zaufania do realizowanej przez partię polityki rolnej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Andrzej Tochowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełAndrzejTochowicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Rolnicy mojej wsi i gminy z wyrazem wielkiej Wdzięczności odnoszą się do dużej troski, jaką partia i Rząd — zwłaszcza w ostatnich latach — otaczają nasze rolnictwo i cały kompleks gospodarki żywnościowej. Dowodem tego są stwarzane coraz korzystniejsze warunki ekonomiczne dla rozwoju produkcji rolniczej, a także stałe i systematyczne polepszanie warunków bytowych, socjalnych, oświatowych i kulturalnych mieszkańców wsi.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełAndrzejTochowicz">O znaczeniu, jakie kierownictwo partii i Rządu przywiązuje do rozwoju wsi i rolnictwa, o wysokiej jego randze w całej gospodarce narodowej świadczy fakt, że na przestrzeni roku Komitet Centralny 4-krotnie rozpatrywał zagadnienie rozwoju gospodarki żywnościowej. Ta wielka troska naszej partii i Rządu oraz okazywana wszechstronna pomoc stworzyły dobry, korzystny klimat wśród rolników, sprzyjający realizacji bieżących i perspektywicznych zadań. Wyrazem tego są uzyskiwane dobre wyniki w mojej gminie — Racławice-Pałecznica. W bieżącym roku uzyskaliśmy, mimo niesprzyjających warunków atmosferycznych, stosunkowo wysokie wyniki w produkcji roślinnej, a mianowicie 33 q z 1 hektara zbóż, 193 q ziemniaków i 420 q buraków cukrowych.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełAndrzejTochowicz">Pomyślnie realizujemy plany skupu żywca, mleka, zboża i ziemniaków. Jeszcze lepsze wyniki uzyskują gospodarstwa specjalistyczne i zespoły chłopskie. Z każdym rokiem liczba ich zwiększa się. Wzrasta również ich udział w produkcji towarowej gminy. Mimo ogólnie dobrych wyników, my rolnicy, mamy jednocześnie świadomość, że nie wykorzystaliśmy jeszcze wszystkich rezerw w naszych gospodarstwach. Jestem przekonany, że ambicją nas wszystkich, rolników, jest maksymalne wykorzystanie tych rezerw w trakcie realizacji postanowień IX Plenum KC.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełAndrzejTochowicz">Ten dobry klimat wytworzony wśród rolników, poczucie trwałości, stabilności i pomyślnej perspektywy gospodarowania na roli, już obecnie sprzyjać będzie wzrostowi produkcji rolnej i rozwiązywaniu szeregu spraw związanych z obiektywnie dokonującymi się przemianami strukturalnymi na wsi, polegającymi na stałym zmniejszaniu się liczby ludności rolniczej, nasilonym wypadaniu gospodarstw i ziemi z produkcji. Stąd też podejmowane są działania wielokierunkowe, pozwalające nie tylko utrzymać na nie zmniejszonym poziomie produkcję rolniczą, ale zapewnić jej stałe zwiększanie.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełAndrzejTochowicz">Jednym z zasadniczych problemów, będących przedmiotem stałej troski i podejmowanych przedsięwzięć, jest intensywne wykorzystanie każdego kawałka ziemi. W bieżącym roku — w wyniku zapowiedzi wprowadzenia systemu emerytalnego — wzrosło zainteresowanie rolników powiększaniem gospodarstw, w tym również kupnem ziemi. Świadczy o tym fakt, że rolnicy zakupili czterokrotnie więcej gruntów Państwowego Funduszu Ziemi w porównaniu do roku ubiegłego. Popierany jest również w sposób zdecydowany obrót międzysąsiedzki ziemią, który przyczynia się do poprawy struktury gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełAndrzejTochowicz">Coraz lepszemu wykorzystaniu ziemi w gospodarstwach chłopskich sprzyjają szeroko zakrojone prace scaleniowo-wymienne, którymi w województwie kieleckim objętych jest ponad 100 tys. ha użytków rolnych. Pozwoli to na uporządkowanie gospodarki ziemią w blisko 20 tys. gospodarstw. Zmniejszy się znacznie szachownica gruntów, wydzielone zostaną większe kompleksy uprawowe dla gospodarstw chłopskich. Utworzone zostaną także duże kompleksy ziemi dla jednostek gospodarki uspołecznionej — państwowe gospodarstwa rolne, rolnicze spółdzielnie produkcyjne i spółdzielcze kółka rolnicze. W ten sposób stworzone zostaną lepsze warunki do intensyfikacji produkcji rolnej zarówno dla gospodarki chłopskiej, jak i uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełAndrzejTochowicz">Uzależnienie wysokości emerytury od wielkości produkcji sprzedanej zwiększy zainteresowanie rolników pogłębianiem specjalizacji produkcji i tworzeniem zespołów chłopskich. Mimo pewnych trudności wynikających jeszcze z rozdrobnienia i szachownicy gruntów, znacznej liczby gospodarstw chłoporobotniczych, tkwiącej wciąż obawy przed ryzykiem wąskiej specjalizacji oraz niewystarczającej ilości środków do produkcji rolnej — to jednak uzyskiwane są w tej dziedzinie coraz lepsze rezultaty. W bieżącym roku liczba gospodarstw specjalistycznych zwiększy się do ponad 1 500, a do roku 1980 zostanie zorganizowanych dalsze 9 tys. Ponadto do końca br. działalność produkcyjną, głównie hodowlę zwierzęcą, prowadzić będzie około 200 zespołów chłopskich, a do 1980 roku liczba ich wzrośnie do 1 000. Uważam, że zadania te możliwe są do wykonania, ponieważ posiadamy w województwie około 50 tys. gospodarstw powyżej 5 ha, które — po stworzeniu im odpowiednich warunków — powinny w przyszłości podjąć specjalizację produkcji.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PosełAndrzejTochowicz">W celu zapewnienia szybkiego rozwoju specjalizacji gospodarstw i zespołów chłopskich stworzone są korzystne warunki polegające na pierwszeństwie przydziału dla nich materiałów budowlanych, kredytów, maszyn i środków do produkcji rolnej. Przy realizacji obiektów inwentarskich rolnicy napotykają jednak trudności wynikające z braku możliwości wykonawczych państwowych i uspołecznionych jednostek. W dalszym ciągu budynki na wsi wykonywane są przez indywidualnych rzemieślników, co w rezultacie absorbuje wiele czasu rolnikom, wydłuża okres realizacji inwestycji, a także przyczynia się do stosowania tradycyjnych rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych, zwiększając braki deficytowych materiałów budowlanych. Stąd celowe wydaje się przyśpieszanie budowy zakładów produkcji gotowych elementów prefabrykowanych na potrzeby budownictwa inwentarskiego i mieszkaniowego na wsi oraz rozwoju usług budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#PosełAndrzejTochowicz">Wraz z rozwojem specjalizacji gospodarstw indywidualnych pogłębiana jest międzysąsiedzka kooperacja produkcji oraz między rolnikami a jednostkami uspołecznionymi. Pomyślne rezultaty uzyskiwane są głównie w produkcji warchlaków i młodego bydła rzeźnego. W bieżącym roku — w porównaniu do ubiegłego — rolnicy dostarczyli jednostkom uspołecznionym w ramach kooperacji 7-krotnie więcej cieląt i bydła oraz dwukrotnie więcej warchlaków i loszek hodowlanych. Biorąc pod uwagę korzyści wynikające z kooperacji produkcji dla jednostek uspołecznionych i gospodarstw indywidualnych, podejmowane są przedsięwzięcia zmierzające do jej rozszerzenia i ciągłego doskonalenia. Ze spotkań z wyborcami, z codziennych kontaktów z rolnikami mojej wsi i gminy, wynoszę przekonanie, że podejmowane działania na rzecz intensyfikacji produkcji rolnej znajdą duże wsparcie dzięki wprowadzeniu systemu powszechnego zaopatrzenia emerytalnego rolników.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#PosełAndrzejTochowicz">System powszechnego zaopatrzenia emerytalnego rolników, będący przedmiotem naszych obrad, ma dla nas doniosłe historyczne znaczenie. Problem ten jest szczególnie istotny w warunkach naszego województwa, bowiem w posiadaniu ponad 170 tys. rolników znajduje się aż 96% ogólnego areału użytków rolnych.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#PosełAndrzejTochowicz">Projekt zaopatrzenia emerytalnego był zarówno w mojej gminie, jak i całym województwie kieleckim szeroko konsultowany ze wszystkimi rolnikami. Spotkał się on wśród producentów rolnych, w tym także młodych rolników, z powszechnym poparciem i aprobatą. Podkreślano przy tym, że jest on — obok innych korzystnych warunków stwarzanych w ostatnich siedmiu latach — kolejnym wyrazem troski partii i Rządu o poprawę pracy i życia na wsi. Rolnicy z głębokim przekonaniem wskazywali, że system ten przynosić będzie duże korzyści społeczne, sprzyjające równocześnie większemu wykorzystaniu rezerw w rolnictwie, pobudzaniu inicjatyw producentów i zwiększaniu produkcji towarowej.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#PosełAndrzejTochowicz">Tworzy się coraz powszechniejsza świadomość, zwłaszcza wśród młodych rolników, że system emerytalny podniesie atrakcyjność zawodu rolnika, przyspieszy rotację pokoleń, przyczyni się do zahamowania nadmiernego odpływu młodzieży z rolnictwa. Przejęcie w szybszym tempie wielu gospodarstw przez młodych rolników sprzyjać będzie dynamizowaniu produkcji rolnej, gdyż są oni na ogół dobrze przygotowani do swego zawodu i mają ambicje unowocześnienia gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#PosełAndrzejTochowicz">Jako młody rolnik przyjmuję wprowadzenie systemu emerytalnego z ogromną satysfakcją, bowiem stwarza mi on gwarancję spokojnej starości, jednocześnie zobowiązując do zwiększenia stałego, osobistego wkładu w realizację zadań nakreślonych przez partię i Rząd w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelowi posłowi. Obecnie głos zabierze poseł Czesław Wojtera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełCzesławWojtera">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Cały naród, a w tym chłopi, pragną możliwie szybkiego i wielostronnego rozwoju kraju, zaangażują się więc z pewnością ze wszystkich sił, aby najpierw złagodzić, a następnie stopniowo usunąć wszystkie te trudności gospodarcze kraju, które wynikają z kolejnych lat niepomyślnych warunków klimatycznych dla rolnictwa, a w konsekwencji, z braku dostatecznych przyrostów produkcji rolnej w tym czasie.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełCzesławWojtera">IX Plenum KC PZPR wskazało drogi przezwyciężenia trudności w całej gospodarce narodowej. Wskazało mianowicie możliwość łagodzenia napięć, a także całkowitego ich usunięcia, m.in. w drodze poprawy organizacji pracy, która ma duży wpływ na jakość pracy i wykorzystanie ludzi zatrudnionych w różnych działach gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełCzesławWojtera">VIII Plenum Naczelnego Komitetu ZSL, nawiązując do oceny i ustaleń IX Plenum KC PZPR, wskazało konieczność podniesienia skuteczności działania Stronnictwa, władz administracyjnych, organizacji społeczno-gospodarczych oraz rolników na rzecz wzrostu produkcji rolnej. Te działania mają wspólną cechę — zakładają poprawę jakości pracy, od czego głównie zależą efekty nakładów pracy żywej i wszystkich innych nakładów.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PosełCzesławWojtera">Podwyższenie efektywności każdego dnia pracy rolnika, a także efektywności nakładów poniesionych na każdą maszynę lub stanowisko inwentarskie ma swoje liczne uwarunkowania. Część tych uwarunkowań można przezwyciężać stopniowo i w dłuższym okresie. Tak np. — dłuższego czasu wymaga upowszechnienie wiedzy rolniczej, a także istotne zwiększanie potrzebnych rolnictwu środków produkcji. Istnieją jednak pewne sposoby działania, które wprawdzie nie łagodzą ani potrzeb dalszego upowszechniania wiedzy, ani potrzeb przyspieszenia dostaw środków produkcji dla rolnictwa, ale mogą podnosić poziom wykorzystania tych zasobów siły roboczej w rolnictwie i tych zasobów środków produkcji, którymi rolnictwo już dysponuje. Jakie więc działania mogą przynosić lepszą jakość pracy i lepsze efekty w pracy wszystkich rolników?</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#PosełCzesławWojtera">Otóż jednym z ważnych warunków podwyższenia efektywności pracy rolników jest doskonalenie systemu koordynacji na szczeblu gminnym, a także na szczeblach ponadgminnych. Konieczne jest np. koordynowanie udzielania kredytu inwestycyjnego z przydziałem niezbędnych materiałów budowlanych. Niezbędne jest — przykładowo — skoordynowanie przekonywania rolników do siewu kukurydzy z dostawą sprzętu do jej zbiorów. Konieczna jest koordynacja kontraktacji buraków cukrowych z przygotowaniem punktów skupu o odpowiedniej przepustowości oraz odpowiednio utwardzonych.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#PosełCzesławWojtera">Potencjał usług produkcyjnych dla rolników indywidualnych będzie w najbliższych 2–3 latach powiększać się stosunkowo powoli. Wzrost zapotrzebowania na usługi będzie wciąż bowiem większy niż przyrost dostaw podstawowych maszyn rolniczych, środków transportowych, a także innych urządzeń dla organizacji społeczno-gospodarczych, które świadczą usługi dla rolnictwa. W tej sytuacji zwiększenie ilości usług warunkowane będzie w ogromnej mierze poprawą organizacji tych usług. Upowszechnianie efektywnych wzorców organizacji SKR, GS, cukrowni, roszarni, całej spółdzielczości rolniczej — to bardzo ważna droga rozszerzania usług produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#PosełCzesławWojtera">Jednym z głównych sposobów podniesienia wydajności, zwiększenia efektywności gospodarowania, a więc zwiększenia skali produkcji jest specjalizacja i kooperacja. Specjalizacja jest koniecznością z punktu Widzenia racjonalnego wykorzystania sił i środków. Jednak w polityce rolnej bardzo często musimy godzić konieczność z celowością. Celowość specjalizacji w rolnictwie jest bezsporna z punktu widzenia interesów państwa i producenta. Państwo ma zagwarantowane wysokie, ustabilizowane dostawy dobrej jakości produktów rolnych, natomiast producent — wyższy i bardziej stabilny dochód z prowadzenia gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#PosełCzesławWojtera">Zagadnieniem niezmiernie ważnym i nierozerwalnie wiążącym się ze specjalizacją i kooperacją jest sprawa budownictwa wiejskiego. Szczególnie pilne wydaje się przyspieszenie tempa rozwoju usług budowlanych. Na zwiększenie zakresu tych usług czekają zwłaszcza rolnicy, którzy mają gospodarstwa specjalistyczne oraz zespoły specjalizujące się w produkcji zwierzęcej. Marzy się nam, specjalistom, aby obiekty produkcyjne były oddawane pod klucz. Nie chcemy specjalizować się w budownictwie, chcemy być dobrymi fachowcami i specjalistami w rolnictwie, w określonej gałęzi czy kierunku produkcji. Chcemy produkować żywność dla całego kraju, dla wszystkich ludzi pracy, a wierzymy, że potrafimy to zrobić i szybko, i dobrze.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#PosełCzesławWojtera">Chciałbym powiedzieć kilka słów o swoim zespole i sposobie wznoszenia inwestycji. W 1976 r. dogadałem się z trzema sąsiadami, członkami ZSL, że zbudujemy chlewnie w cyklu zamkniętym na 170 loch. Inwestycja jest duża. Razem jest ponad 1000 stanowisk. Problemów było więc bardzo wiele. Na początku stworzyliśmy poligon produkcji materiałów budowlanych. Wyprodukowaliśmy 20 tys. pustaków systemem tradycyjnym. Sami też produkowaliśmy elementy stropowe. Koniec budowy, ale nie koniec kłopotów. Rozpoczął się problem mechanizacji, którą zleciliśmy POM. POM zainstalował nam zgarniacze typu „Lublin”. Nie zdały one jednak egzaminu. Po prostu jest więcej pracy przy naprawie niż korzyści z ich zainstalowania.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#PosełCzesławWojtera">Mimo konieczności pokonywania tych trudności i problemów od czerwca 1976 r. produkujemy rocznie ponad 2 000 sztuk loszek hodowlanych i tuczników. Zakładamy osiągnięcie do końca 1979 roku produkcję roczną — ponad 3 000 sztuk. Jest to naszym celem i zadaniem. Tak rozumiemy nasz udział w intensyfikacji produkcji i podnoszeniu efektywności gospodarowania. Tak rozumiemy najlepsze wykorzystanie uprawianej przez nas ziemi.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#PosełCzesławWojtera">Ale z tej trybuny, w imieniu wszystkich rolników chciałbym się zwrócić do przemysłów produkujących maszyny i urządzenia na potrzeby rolnictwa o więcej zapału i troski wkładanej w budowę tych maszyn tak, aby były one nowoczesne, trwałe i funkcjonalne oraz przynosiły nam rolnikom zadowolenie i pomoc. Chciałbym, aby niektóre przemysły produkujące na potrzeby gospodarki żywnościowej przestały traktować rynek rolny wciąż jako peryferyjny i wciąż jako kłopotliwy.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#PosełCzesławWojtera">Zbyt dużo energii rolnik traci na działalność pozaprodukcyjną. Zniechęca to nas do podejmowania inicjatyw. Ludzi zdolnych do produkcji jest więcej niż odpornych na przezwyciężanie trudności, załatwianie spraw związanych z budową nowych obiektów.</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#PosełCzesławWojtera">Rolników może zachęcić do podejmowania wielu inicjatyw i działań poprawa stosunków międzyludzkich, a w szczególności stosunków między całym aparatem organizacji społeczno-gospodarczych i urzędów a rolnikami. Wagowy, kasjer i magazynier, sprzedawca środków produkcji dla rolnictwa powinni wiedzieć jak dużo zależy od ich postawy. Potrzebna jest głęboka edukacja całych załóg pracowniczych instytucji obsługujących rolnictwo, a także wszystkich rolników na temat konieczności poprawy stosunków międzyludzkich, a konkretnie na temat właściwego traktowania producentów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#PosełCzesławWojtera">Pragnę podkreślić, że wprowadzenie systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników będzie doniosłym, historycznym wydarzeniem w życiu wsi, w życiu kraju. Będzie to spełnienie marzeń i pragnień naszych ojców i dziadków, wyrównywanie poziomu życia i pracy ludzi w mieście i na wsi, kolejny akt sprawiedliwości społecznej, sankcjonującej obecną sytuację społeczno-gospodarczą, aktualną rzeczywistość.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#PosełCzesławWojtera">Znacznie więcej niż 700 tys. użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych weszło już w wiek emerytalny, a mimo to prowadzą swoje gospodarstwa. Niezależnie od tego, około 250 tys. rolników zbliża się do wieku emerytalnego. W sumie co trzecie gospodarstwo prowadzone jest przez ludzi starszych. Część tych użytkowników nie ma następców, większość jednakże powstrzymuje się od przekazania swych gospodarstw dzieciom, powodując się głównie obawą o zabezpieczenie swojej starości.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#PosełCzesławWojtera">Omawiana ustawa usunie te obawy. Setki tysięcy rolników w wieku emerytalnym zostanie zachęconych do przekazania gospodarstw młodszej generacji. Przekazywanie gospodarstw rolnych młodym, bardziej masowe niż dotychczas, powinno przyczynić się do lepszego wykorzystania możliwości produkcyjnych. Trzeba się jednak liczyć, że nowa generacja rolników pogłębi i rozszerzy tendencje do inwestycji w rolnictwie. Co więcej nie tylko tendencje do tradycyjnych inwestycji, takich jak melioracje, ale także do zbiorowego zaopatrzenia rolnictwa w wodę, mechanizacji hodowli, wprowadzenia nowoczesnych technik i technologii, inwestycji służących poprawie warunków życia mieszkańców wsi. Tendencje te powinny zbiegać się z manewrem gospodarczym na rzecz rolnictwa. Manewr, który jest dodatkowym wysiłkiem państwa między innymi na rzecz rolnictwa, zbiegnie się z dodatkowym wysiłkiem ludności rolniczej, wywołanym przez wdrożenie systemu rent i emerytur. Zespolony wysiłek rolników i państwa, przyniesie oczekiwany wzrost produkcji rolnej. Będzie on jednocześnie podstawą w przyszłości do dalszej poprawy wdrażanego systemu.</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#PosełCzesławWojtera">Chciałbym podkreślić, że wprowadzany system zaopatrzenia emerytalnego nie stanowi samoczynnego instrumentu, powodującego wzrost produkcji. Stanowi on jednak zachętę do pozostawania w rolnictwie i zwiększania produkcji rolnej. Powinien więc przyczynić się do wykorzystania możliwości produkcyjnych, także i w tych gospodarstwach, które charakteryzują się dotychczas miernymi wynikami. Trzeba więc treść ustawy i siłę motywacyjną z niej płynącą doprowadzić do świadomości wszystkich rolników.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#PosełCzesławWojtera">Jednak nie wszyscy rolnicy — co trzeba również podkreślić — mają jednakowy start do osiągnięcia wysokiej produkcji. Jednym będzie łatwiej, innym trudniej osiągnąć wysokie wyniki. System pomocy i preferencji państwa stwarza jednak możliwości szybkiego dorównania w rezultatach produkcyjnych wszystkim, którzy mają inicjatywę, wiedzę, zaangażowanie i chęć do pracy.</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#PosełCzesławWojtera">Jeszcze raz chciałem podkreślić — zespolony wysiłek rolników i państwa stanowi siłę i szansę rozwoju rolnictwa i pojedynczych rolników.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#PosełCzesławWojtera">Bardzo słuszna jest zasada, że kto więcej wyprodukuje i więcej sprzeda produktów rolnych, będzie miał prawo do wyższej emerytury. Takie postawienie sprawy wyzwoli u wszystkich rolników, ale przede wszystkim u młodych, pragnienie jak najwyższej produkcji, o jak najwyższej jakości.</u>
          <u xml:id="u-27.20" who="#PosełCzesławWojtera">Jako młody rolnik pragnę stwierdzić, że zabezpieczenie materialne na starość naszych ojców stwarza dla nas perspektywę bardziej prawidłowego, wcześniejszego przejęcia gospodarstw rolnych. Wpłynie to w stopniu decydującym na odmłodzenie i stabilizację kadr w rolnictwie oraz na poprawę struktury gospodarki indywidualnej, a co za tym idzie — na przyspieszenie wzrostu produkcji rolnej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-27.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Jerzy Ozdowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełJerzyOzdowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Na tle informacji rządowej o programie realizacji wytycznych IX Plenum KC PZPR oraz w związku z przedstawionym Wysokiej Izbie projektem ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin nasuwają się zasadnicze refleksje, dotyczące metod pogłębienia i przyspieszenia manewru społeczno-gospodarczego, realizowanego w naszym kraju w bieżącym roku.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PosełJerzyOzdowski">Nowe światło na strategię społeczno-gospodarczą wdrażaną i doskonaloną w Polsce po grudniu 1970 r. rzuca referat I Sekretarza Edwarda Gierka wygłoszony na IX Plenum Komitetu Centralnego PZPR oraz dyskusja przeprowadzona nad tym referatem. Wydaje się, że celowe będzie syntetyczne ujęcie zasad tej strategii, ponieważ mają one podstawowe znaczenie dla oceny skuteczności przeprowadzanego manewru w naszej gospodarce żywnościowej. W formie najogólniejszej można sformułować 10 takich zasad, z których 5 dotyczy gospodarki narodowej, a 5 — zamierzonych przemian moralno-społecznych.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#PosełJerzyOzdowski">Pierwsza zasada gospodarczo-społeczna — to zasada efektywności, rozumiana przede wszystkim jako surowe przestrzeganie rachunku ekonomicznego w celu maksymalizacji efektów lub minimalizacji nakładów.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#PosełJerzyOzdowski">Druga zasada nakazuje zharmonizowany rozwój całej gospodarki, a więc szczególne przyspieszenie tych gałęzi, w które dotąd nie mogliśmy dostatecznie inwestować i których nie potrafiliśmy wykorzystać. Przeciwieństwem tej zasady jest niekompleksowość i niekomplementarność — dwa zjawiska, które kładą się cieniem na niektóre dziedziny naszej działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#PosełJerzyOzdowski">Trzecią zasadą jest szersze wykorzystanie w postępie gospodarczym nowoczesnych czynników ekonomicznych, a więc postępu organizacji, techniki i nauki, przekształcenia struktury społeczno-gospodarczej i udziału w międzynarodowym podziale pracy oraz czynników społecznych — powiązań infrastruktury ekonomicznej i społecznej oraz czynników kulturowo-socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#PosełJerzyOzdowski">Czwartą zasadą jest dokonanie zmian w strukturze zatrudnienia i nakładów inwestycjach pod kątem widzenia maksymalizacji zaspokajania potrzeb materialnych i niematerialnych naszego społeczeństwa. Zasada ta dotyczy dalszej modernizacji polskiej gospodarki, która przez fazę wielkiej industrializacji zbliża się do wyższego stopnia rozwoju, w którym wzrasta rola szeroko rozumianych usług.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#PosełJerzyOzdowski">Wreszcie piąta zasada ekonomiczno-społeczna podkreśla pierwszeństwo interesów ogólnospołecznych nad interesami branżowymi i partykularnymi. Zasada ta opiera się na najlepszych tradycjach polskiego patriotyzmu, który zawsze stawiał dobro ojczyzny ponad indywidualną czy grupową „prywatę”.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#PosełJerzyOzdowski">IX Plenum wskazało również zasady etyczno-społeczne rozwoju integralnego naszego społeczeństwa. Pierwszą zasadą tego porządku jest szczery i otwarty dialog władzy ze społeczeństwem, oparty na konstytucyjnej normie konsultacji. Mówiąc na temat tego dialogu jeden z dyskutantów na IX Plenum stwierdził, że w swej formie i treści wymaga on mądrości argumentacji, rzetelności ocen i serdeczności więzi.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#PosełJerzyOzdowski">Pierwsza zasada, przed chwilą omówiona, wspiera się na drugim pryncypium moralności społecznej. Pryncypium to zakłada kojarzenie szacunku władzy dla obywateli i szacunku obywateli dla władzy.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#PosełJerzyOzdowski">Trzecia zasada głosi konieczność umocnienia w naszym społeczeństwie samorządności i demokracji. Zasada ta ustanawia i umacnia racjonalny udział obywateli w odpowiedzialności i decyzjach publicznych. Przestrzeganie tej zasady jest tym konieczniejsze im bardziej podnosi się poziom kulturalny obywateli, dojrzewa poczucie wolności i ludzie zdają sobie sprawę, jak wielkie znaczenie mają dzisiejsze decyzje dla warunków życia przyszłego.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#PosełJerzyOzdowski">Czwarta zasada etyczno-społeczna domaga się oparcia stosunków międzyludzkich na sprawiedliwości i uczciwości, na poszanowaniu godności własnej i innych, na skromności, życzliwości i solidarności. Wprowadzenie tej zasady w życie pozwoli na stopniowe przekształcenie grup ludzi we wspólnoty uczestnictwa i życia.</u>
          <u xml:id="u-29.11" who="#PosełJerzyOzdowski">Wreszcie ostatnia zasada nakazuje współdziałanie wszystkich sił społecznych w budowie silnej i zasobnej ojczyzny. Apel ten nie może być obojętny dla żadnego Polaka, który poczuwa się do współodpowiedzialności za przyszłość narodu. W świetle tych zasad ekonomiczno-społecznych i etyczno-społecznych dokonano w toku obrad IX Plenum oceny dotychczasowego przebiegu manewru w dziedzinach gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego, produkcji rynkowej i eksportu. Ocena ta pozwoliła stwierdzić, że w ciągu minionych 10 miesięcy br. zrobiono dużo, ale że główne procesy można było zaledwie zapoczątkować. Ujawniły się równocześnie liczne trudności i bariery na drodze realizacji przyjętych postanowień. Częściowo jest to wynikiem krótkiego okresu, w którym dokonano manewru. Ale obok czynnika czasu wystąpiły również ograniczenia obiektywne i to zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne.</u>
          <u xml:id="u-29.12" who="#PosełJerzyOzdowski">Ograniczenia typu obiektywnego nie mogą jednak przysłaniać braków subiektywnych. Można te braki generalnie podzielić na mankamenty poznawcze i wolitywne. Obok braku zrozumienia dla istoty manewru wystąpił bowiem niedosyt dyscypliny, brak zgodności słów i czynów, czyli niekonsekwencja, marnotrawstwo mienia społecznego, egoizm, alkoholizm i inne objawy demoralizacji.</u>
          <u xml:id="u-29.13" who="#PosełJerzyOzdowski">Należy w pełni zgodzić się z jednym z mówców na IX Plenum, że „w powszechnym odczuciu ludzi pracy najniższą efektowność realizacji manewru gospodarczego dostrzegamy w sferze rynku wewnętrznego. Następuje pogorszenie jakości wyrobów, o czym świadczy fakt wzrostu reklamacji zgłaszanych przez klientów”. Klienci odczuwają boleśnie brak równowagi asortymentowej na rynku — i to nie tylko na rynku artykułów żywnościowych. W ich oczach handel jeszcze nie we Wszystkich grupach towarowych spełnia funkcję „uniwersalnej spiżarni”, jak to nazywamy w ekonomice handlu. Często trudno jest nawet znaleźć instytucję czy osobę odpowiedzialną za złą sytuację na lokalnym rynku. Czasem winien jest przemysł, czasem rolnictwo, czasem cała gospodarka żywnościowa, a czasem transport. Na przykład wg ostatnich informacji Ministerstwa Handlu Wewnętrznego li Usług zapasy towarów wytwarzanych przez przemysł lekki nie zabezpieczają w pełni zaspokojenia popytu na bieliznę bawełnianą, ubiory i bieliznę niemowlęcą, skarpetki, tkaniny pościelowe, tkaniny wełniane i wyroby futrzarskie. Czy w tak uprzemysłowionym kraju jak Polska, lista ta nie jest za długa?</u>
          <u xml:id="u-29.14" who="#PosełJerzyOzdowski">Warto zastanowić się nad możliwością większego zdecentralizowania całego systemu produkcji i obrotu towarów rynkowych, biorąc pod uwagę, że przepustowość przerobowa informacji rynkowej przez centrum jest w jednostce czasu ograniczona, przy czym centrum może posiadać niepełne odbicie rzeczywistości i może podejmować decyzje na podstawie nie tylko uproszczonego, ale i skażonego obrazu sytuacji rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-29.15" who="#PosełJerzyOzdowski">Główna jednak troska władz i społeczeństwa koncentruje się obecnie na gospodarce żywnościowej. Rolnictwo odegrało w pierwszych dziesięcioleciach Polski Ludowej ogromną rolę w zasilaniu rozwoju przemysłu i całej przebudowy gospodarki narodowej. Obecnie nadszedł czas, aby wspomóc rolnictwo w jego postępie i zapewnić wsi warunki modernizacji, ponieważ jest to ogniwo podstawowe w rozwiązywaniu problemów wyżywienia narodu i harmonijnym rozwoju całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-29.16" who="#PosełJerzyOzdowski">W roku bieżącym ujawniły się pewne tendencje, które uznać można za dobrą zapowiedź skuteczności środków wzrostu produkcji rolniczej. W bieżącym 5-leciu przeznaczamy na rolnictwo Wielkie nakłady inwestycyjne, wynoszące 570 mld zł. Wielki nacisk kładzie się na właściwą alokację — rozmieszczenie tych nakładów z punktu widzenia opłacalności. Szybko rozbudowuje się baza paszowa i zaznaczył się już pewien wzrost pogłowia zwierząt, co prawda większy trzody chlewnej niż bydła.</u>
          <u xml:id="u-29.17" who="#PosełJerzyOzdowski">Niestety, równocześnie z tymi tendencjami pozytywnymi ujawniło się szereg zjawisk niekorzystnych, będących z reguły następstwami opóźnień w rozwoju rolnictwa, jego wadliwej struktury agrarnej, niedostatecznego wyposażenia wsi w nowoczesną technikę i braku właściwej rozbudowy nierolniczych członów gospodarki żywnościowej. Musimy sobie wyraźnie zdawać sprawę z faktu, że tzw. proste rezerwy produkcji rolniczej stopniowo się wyczerpują i że w przyszłości czeka nas wielki wysiłek w dziedzinie przemian, które określamy jako rekonstrukcję techniczną i społeczno-ekonomiczną rolnictwa. Dzisiaj już nie wystarcza dostarczanie rolnictwu traktorów. Trzeba z tym łączyć inne nakłady na rozwój kompleksowej techniki, przynajmniej w najważniejszych kierunkach produkcji rolniczej, szczególnie w produkcji zbóż, pasz objętościowych, drobiu, bukatów i trzody chlewnej. Najbardziej niepokojące są niedostateczne nakłady na postęp techniczny w sektorze indywidualnego rolnictwa. Drugi powszechny przegląd gmin wykazał wielkie braki w gospodarstwach indywidualnych w dziedzinie trwałych środków produkcji. Tymczasem, wg obliczeń Instytutu Ekonomiki Rolnej, koszt zastąpienia jednej osoby pełno zatrudnionej w rolnictwie wynosi co najmniej pół miliona złotych. Oznacza to, że w następnym dziesięcioleciu musimy zwiększyć nakłady inwestycyjne na rolnictwo, zastępując w nim stopniowo pracę żywą, podnosząc wydajność i poprawiając warunki pracy i życia ludności wiejskiej. Rolnictwo polskie potrzebuje jednak nie tylko inwestycji bezpośrednio-produkcyjnych, ale i nakładów na rozwój infrastruktury. Tutaj wymienić należy na pierwszym miejscu potrzebę rozbudowy dróg, gospodarki wodno-ściekowej i bazy energetycznej.</u>
          <u xml:id="u-29.18" who="#PosełJerzyOzdowski">Obok nakładów inwestycyjnych rolnictwo polskie odczuwa ostry deficyt niektórych środków obrotowych, jak nawozy, pasze, węgiel i materiały budowlane.</u>
          <u xml:id="u-29.19" who="#PosełJerzyOzdowski">Postęp na drodze poprawy struktury agrarnej polskiego rolnictwa jest również powolny. A przecież przy utrzymaniu statusu gospodarki indywidualnej można przyspieszyć wdrażanie rozwiązań przezwyciężających niekorzyści małej skali produkcji. Obok specjalizacji i kooperacji można wymienić tutaj powiększanie obszaru gospodarstw indywidualnych. Stąd słuszny jest postulat, aby łączyć rekonstrukcję techniczną rolnictwa z poprawą jego struktury agrarnej, w tym szczególnie gospodarki chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-29.20" who="#PosełJerzyOzdowski">Jakie warunki muszą być spełnione, aby ten proces przyspieszyć i bez krzywdy ludzi w pełni zrealizować? Obok wymienionych czynników wewnętrznych, które muszą być uruchomione w szerszej skali w naszym rolnictwie, zasadnicze znaczenie ma cała otoczka rolnictwa, zarówno przedprodukcyjna, produkcyjna, jak ii poprodukcyjna, która wymaga rozbudowy i usprawnienia. Przemysł środków produkcji dla rolnictwa, organizacje świadczące usługi produkcyjne, aparat handlowy zaopatrzenia i skupu, a wreszcie przemysł rolno-spożywczy i handel artykułami konsumpcyjnymi na wsi wymagają wielu nakładów i wysiłków organizacyjnych. Właśnie w tej dziedzinie można najlepiej zweryfikować trafność zasad strategii rozwoju gospodarczo-społecznego i moralno-społecznego, przypomnianych w pierwszej części mojej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-29.21" who="#PosełJerzyOzdowski">Zgodnie z tymi zasadami, obok środków finansowych i organizacyjnych potrzebna jest w wielu punktach współpracy różnych sektorów zmiana stosunku do rolnika, umocnienie organizacji samorządowych na wsi reprezentujących interesy producentów rolnych i stworzenie poczucia stabilizacji pozycji ekonomiczno-społecznej ludności wiejskiej, która swoją ofiarną pracą służy wyżywieniu narodu.</u>
          <u xml:id="u-29.22" who="#PosełJerzyOzdowski">Wysoka Izbo! Dyskutujemy dzisiaj nad ważnym projektem ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Projekt ten stanowi wielki krok naprzód w wyrównaniu różnic istniejących jeszcze między rolnikami a osobami zatrudnionymi w innych gałęziach gospodarki narodowej. Ustawa stanie się bodźcem oddziałującym na wzrost produkcyjności i towarowości rolnictwa. Może ona również przyspieszyć przebudowę struktury agrarnej w naszym kraju. Równocześnie będzie stanowić zachętę do pozostania na wsi młodzieży. Państwo zaangażuje w realizację ustawy, jak tu słyszeliśmy, poważne środki finansowe, stanowiące 2/3 funduszu emerytalnego rolników. Wreszcie należy podkreślić, że przygotowanie projektu odbyło się na drodze konsultacji z zainteresowanymi rolnikami, których uwagi wpłynęły na obecny jego tekst. Uwzględnionych zostało również w ostatecznym projekcie ustawy szereg uwag zgłoszonych przez Koło Poselskie „Znak” w toku prac właściwych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-29.23" who="#PosełJerzyOzdowski">Oczywiście nie sądzimy, jak to powiedział obywatel Premier i obywatel poseł sprawozdawca, że można jednym aktem prawnym uregulować cały problem położenia socjalnego warstwy chłopskiej. Wyrażamy przekonanie, że zgodnie z oczekiwaniami przepisy wykonawcze wpłyną na stopniową poprawę sytuacji materialnej rodzin wielodzietnych na wsi.</u>
          <u xml:id="u-29.24" who="#PosełJerzyOzdowski">W wydanych na podstawie omawianego projektu ustawy przepisach należy dążyć do dalszego zbliżenia uprawnień rolników do uprawnień przysługujących ludności miast. Dotyczy to na przykład stosowania pierwokupu oraz wykupu budynków przez państwo (art. 51). W przepisach wykonawczych powinno się również wzmocnić przestrzeganie zasady, że przekazywanie gospodarstw państwu następuje w zasadzie na wniosek rolnika w wypadku braku następców, co w pełni zgodne jest z uzasadnieniem projektu ustawy (dotyczy art. 77).</u>
          <u xml:id="u-29.25" who="#PosełJerzyOzdowski">Jesteśmy przekonani, że przy stosowaniu i dalszym doskonaleniu systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników w pełni obowiązywać będzie troska o rozwój wszystkich sektorów rolnictwa i poszanowanie tradycji oraz wartości moralnych starszego pokolenia rolników, o czym mówił dobitnie I Sekretarz KC Edward Gierek na ostatnim Zjeździe Delegatów Kółek Rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-29.26" who="#PosełJerzyOzdowski">Obywatelki i Obywatele Posłowie! Łączy nas wszystkich troska o przyśpieszony rozwój rolnictwa i całej gospodarki narodowej. Ważnym etapem na tej drodze są wytyczne opracowane na IX Plenum i rządowy program realizacji tych wytycznych przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu przez obywatela Premiera. Z tym programem harmonizuje projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Pragnę jednak podkreślić potrzebę przekształcenia słów w czyny, a przepisów — w realne formy pomocy i opieki nad polskimi rolnikami. Trzeba stale wracać do podstawowych zasad strategii rozwoju naszego narodu. Wśród tych zasad są pryncypia dotyczące jedności sił patriotycznych całego społeczeństwa, opartej na poszanowaniu norm moralnych i wyrażających się we współdziałaniu ludzi wierzących z niewierzącymi.</u>
          <u xml:id="u-29.27" who="#PosełJerzyOzdowski">Cieszymy się, że najwyższe autorytety państwowe akcentują dzisiaj potrzebę rozwijania sił duchowych w życiu prywatnym i publicznym naszego społeczeństwa. Dobrobyt materialny zależy bowiem nie tylko od nakładów ekonomicznych, sprawnej organizacji i poziomu kwalifikacji zawodowych. Na wyższym etapie rozwoju potrzebne są odpowiednie sprawności moralne, które trzeba kształtować w nieustannym wysiłku wychowawczym i samowychowawczym.</u>
          <u xml:id="u-29.28" who="#PosełJerzyOzdowski">Nasz naród, dążąc do rozwiązania problemów i napięć dnia dzisiejszego, musi zdobyć się na jedność w wielości, musi zgodnie z treścią dzisiejszych obrad uznać za niezbędne przestrzeganie na co dzień, na wszystkich szczeblach aparatu administracyjnego, życzliwości wobec każdego uczciwego obywatela, niezależnie od jego przekonań światopoglądowych.</u>
          <u xml:id="u-29.29" who="#PosełJerzyOzdowski">Na tej drodze zbudujemy jedność narodu, rozwiążemy trudności gospodarcze i stworzymy podstawy wielkiej przyszłości naszej umiłowanej ojczyzny. Wyrażam przekonanie, że żadnym frazesem nie można zastąpić czynu, a nieprawdą — prawdy. Rzetelna praca, patriotyzm, mądrość i sumienie decydują o naszej przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-29.30" who="#PosełJerzyOzdowski">Na zakończenie oświadczam, że Koło Poselskie „Znak” będzie głosowało za przyjęciem projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin wraz z poprawkami zgłoszonymi przez Komisje: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-29.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję. Głos ma poseł Henryka Krakowiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie jest dziełem przypadku, że dokonując manewru gospodarczego, którego istota polega na przegrupowaniu sił i środków w naszej ekonomice, wyznaczamy rolnictwu poważne zadania.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Dokonana przez IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ocena realizacji manewru gospodarczego, jak również wyniki drugiego powszechnego przeglądu gmin wykazały, że ostatnich miesięcy nie zmarnowaliśmy. Wykazane w spisie rolnym w roku bieżącym zmiany pogłowia zwierząt gospodarskich świadczą o ugruntowaniu się tendencji do odbudowy stada pogłowia trzody chlewnej po okresie głębokiego spadku tego pogłowia w roku 1976 i rozwoju chowu bydła.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#PosełHenrykaKrakowiak">W rozwoju produkcji rolnej szczególna rola przypada gminnej służbie rolnej. Zwiększenie bowiem skali produkcji rolnej zależy nie tylko od dobrego zaopatrzenia w środki produkcji i zapewnienia usług, ale w nie mniejszym stopniu od własnego wysiłku rolników, w tym również od systematycznego i konkretnego instruktażu fachowego prowadzonego przez gminną służbę rolną, uwzględniającego warunki przyrodnicze i ekonomiczne poszczególnych rejonów, gmin i gospodarstw, upowszechniania gospodarki nawozowej, przestrzegania terminowego i prawidłowego wykonywania zabiegów ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami, gospodarki paszowej i hodowlanej oraz jak najbardziej racjonalnego wykorzystania ziemi.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#PosełHenrykaKrakowiak">W tej ostatniej dziedzinie wyniki pierwszego i drugiego przeglądu gmin ujawniły jeszcze rezerwy w postaci niezagospodarowania lub niewłaściwego gospodarowania gruntami, występowania gruntów zdewastowanych, wymagających rekultywacji i ponownego zagospodarowania. Stąd też problemy racjonalnego i pełnego zagospodarowania wszystkich użytków rolnych, poprawy stanu użytkowania gruntów źle wykorzystywanych i przeciwdziałania powstawaniu odłogów — muszą być nadal pierwszoplanowym zadaniem gminnej służby rolnej.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Dotychczasowe doświadczenia woj. sieradzkiego, które mam zaszczyt reprezentować — wskazują na konieczność odciążania gminnej służby rolnej od prac o charakterze administracyjno-formalnym i sprawozdawczo-statystycznym, by mogła ona swój czas w większym stopniu przeznaczyć na prace organizatorsko-produkcyjne i instruktażowe.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Wysoki Sejmie! Dla wspierania realizacji celów założonych w polityce gospodarczej korzysta się z różnorodnych środków oddziaływania. Jednym z nich jest kredyt rolny, będący nośnikiem polityki gospodarczej państwa w stosunku do rolnictwa. Dotychczas z tej trybuny, poruszając problematykę wzrostu produkcji rolnej, zbyt mało mówiono o roli i znaczeniu kredytu w przeobrażeniu rolnictwa nie uspołecznionego, dlatego też na tym istotnym problemie chciałabym skoncentrować uwagę obywateli posłów.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Kredyt jest jednym z najbardziej elastycznych instrumentów zarządzania rolnictwem. Zapewniając dopływ środków finansowych na cele produkcyjne i inwestycyjne, kredyt rolny wiąże działalność produkcyjną kilku milionów gospodarstw indywidualnych z zadaniami wynikającymi z planu społeczno-gospodarczego rozwoju rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#PosełHenrykaKrakowiak">O znaczeniu kredytu w intensyfikacji produkcji rolnej w gospodarstwach indywidualnych świadczy jego udział w wydatkach pieniężnych na cele produkcyjne. Wynosi on ok. 34% w wydatkach na produkcję bieżącą oraz ponad 39% w wydatkach inwestycyjnych. Natomiast kwota wypłat kredytów wyniesie w bieżącym roku blisko 31 mld zł. Ta skala pomocy kredytowej udzielonej zespołom rolników i gospodarstwom indywidualnym umożliwia elastyczne oddziaływanie na rozwijanie określonych kierunków nakładów i form gospodarowania na wsi. Stąd też polityka kredytowa wobec gospodarstw chłopskich, realizowana przez banki spółdzielcze zrzeszone w Banku Gospodarki Żywnościowej, pobudza rozwój produkcji rolniczej przez pełne zaspokojenie gospodarczo uzasadnionych potrzeb kredytowych, związanych z zakupem środków do produkcji bieżącej i usług produkcyjnych oraz w zakresie inwestycji. Istotnym jej elementem jest preferowanie rozwoju produkcji zespołowej specjalizacji i kooperacji produkcyjnej oraz wspieranie procesów koncentracji i racjonalnego zagospodarowania ziemi. Nader ważnym czynnikiem umożliwiającym skuteczniejszą realizację takiej polityki kredytowej są uruchomione przez Rząd w roku ubiegłym preferencje kredytowe związane z realizacją podstawowych inwestycji produkcyjnych, zakupem ziemi oraz materiału hodowlanego. Wprowadzona możliwość częściowego umorzenia kredytów, zwłaszcza dla zespołów, gospodarstw podejmujących specjalizację i innych rozwojowych gospodarstw indywidualnych jest obok dogodnych warunków oprocentowania i spłat kredytów, jednym z najważniejszych czynników pobudzających inicjatywy produkcyjne rolników oraz przyspieszających społeczno-techniczną rekonstrukcję wsi.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Prowadzone analizy wykorzystywania kredytów wskazują na dużą efektywność pomocy kredytowej. Na przykład ocenia się, że każda złotówka wypłacanego kredytu inwestycyjnego umożliwia przyrost produkcji towarowej w skali rocznej w zespołach o 1,3 zł, a w gospodarstwach specjalistycznych o ok. 1,1 zł. Te walory polityki kredytowej państwa, jak również pozytywne oceny zasad kredytowania wsi zgłoszone przez rolników, dowodzą trafności przyjętych rozwiązań i zasługują na kontynuację.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Mówiąc o roli systemu kredytowego, nie można pominąć działalności banków spółdzielczych w sferze obrotu ziemią. Obok skredytowania w roku bieżącym zakupu ponad 30 tys. ha ziemi w obrocie międzysąsiedzkim, sprzedadzą one ok. 70 tys. ha gruntów z zasobów PFZ. Zgłaszany popyt na ziemię przez rolników i gospodarstwa specjalistyczne Wskazuje z jednej strony na zainteresowanie rozwojem produkcji rolniczej, a z drugiej strony na zasadność dalszego rozwijania działań ekonomicznych i organizacyjnych na rzecz przyspieszenia koncentracji ziemi w gospodarstwach zapewniających ich najlepsze wykorzystanie.</u>
          <u xml:id="u-31.10" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Ważnym ogniwem w zespole instytucji obsługujących rolnictwo jest spółdzielczość wiejska „Samopomoc Chłopska” oraz kółka rolnicze. Coraz lepiej realizują one swoje zadania, chociaż występuje jeszcze nadal problem dalszej poprawy zaopatrzenia wsi w środki do produkcji rolnej. Ich rozwiązaniu służyłoby między innymi:</u>
          <u xml:id="u-31.11" who="#PosełHenrykaKrakowiak">— umocnienie rangi kontraktu jako umowy dwustronnej, gwarantującej rolnikowi otrzymanie określonych świadczeń ze strony spółdzielni, natomiast spółdzielni — pewność otrzymania ustalonych płodów rolnych oraz — takie zorganizowanie aparatu skupu, aby odebrać produkty bezpośrednio z gospodarstw rolnych, a szczególnie z gospodarstw wysoko towarowych, przy czym musi to być odbiór uzgodniony i terminowy, nie narażający rolników na stratę czasu.</u>
          <u xml:id="u-31.12" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Zaspokajając społeczne potrzeby, gminne spółdzielnie realizują bezpośredni, nieodpłatny odbiór 3-tonowych partii płodów rolnych z gospodarstw indywidualnych. W naszym województwie w okresie 9 miesięcy br. bezpośrednim odbiorem od rolników objęto około 12% skupionej trzody chlewnej, 42% młodego bydła, 31% ziemniaków oraz 3 800 ton zbóż od prawie tysiąca rolników w tegorocznej kampanii skupu zbóż. Jest to już znaczna ilość.</u>
          <u xml:id="u-31.13" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Nieodzownym warunkiem dalszego rozwoju formy odbioru płodów z gospodarstw rolnych jest lepsze wyposażenie gminnych spółdzielni w środki transportu, zwłaszcza średniego tonażu.</u>
          <u xml:id="u-31.14" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Rozważając sprawy intensyfikacji produkcji rolnej, rozwoju specjalizacji i zespołowych form produkcji rolnej — należy podkreślić rolę spółdzielczych kółek rolniczych, w działalności których powinno się więcej uwagi poświęcić działaniom na rzecz gospodarstw indywidualnych, a zwłaszcza na rozwijanie usług specjalistycznych i usług kompleksowych.</u>
          <u xml:id="u-31.15" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Sprawa ta znalazła szerokie odzwierciedlenie w dyskusji na VI Zjeździe Delegatów Kółek Rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-31.16" who="#PosełHenrykaKrakowiak">W działalności usługowej większą uwagę należy skierować na rozwój usług budowlanych, zaspokajających istniejące potrzeby rolników w zakresie budowy i modernizacji obiektów gospodarczych, a zwłaszcza inwentarskich.</u>
          <u xml:id="u-31.17" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Wychodząc naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu ludności wiejskiej, spółdzielcze kółka rolnicze w jeszcze większym stopniu powinny wspierać inicjatywy na rzecz rozwiązywania siłami społecznymi wsi takich problemów, jak budowa przedszkoli, świetlic, pawilonów usługowych, wodociągów wiejskich, upowszechnianie kultury i organizowanie wypoczynku dla ludności wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-31.18" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Ogólnie biorąc, wysiłki podejmowane przez gminną służbę rolną i instytucje pracujące na rzecz rolnictwa — w realizacji strategii rozwoju gospodarki żywnościowej przynoszą zamierzone efekty, przy czym niezbędne jest dalsze aktywizowanie ich roli w społeczno-gospodarczym rozwoju wsi.</u>
          <u xml:id="u-31.19" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Wysoki Sejmie! Zadania realizowane na rzecz rolnictwa przez wszystkie instytucje i organizacje pracujące, ich wysiłek i coraz lepsza praca zmierzają ku ogólnemu celowi, jakim jest wzrost produkcji rolnej, zwiększenie towarowości indywidualnych gospodarstw rolnych, a w ostatecznym rachunku poprawa wyżywienia narodu.</u>
          <u xml:id="u-31.20" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Mając na uwadze względy natury gospodarczej, a przede wszystkim kierując się racjami społecznymi, VI Plenum KC PZPR zaproponowało wprowadzenie systemu emerytalnego rolników, poddając wstępne propozycje ogólnonarodowej konsultacji. Przekonsultowane z narodem propozycje tego systemu przedstawione zostały nam dziś w formie projektu ustawy do uchwalenia. Zauważyć należy, że w ogólnonarodowej dyskusji rozważano wyłącznie problemy zaopatrzenia emerytalnego dla rolników, podczas gdy przedstawiony projekt ustawy został wzbogacony o cały system świadczeń społecznych. Rolnikom czynnym zawodowo i ich rodzinom zapewniono prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy lub z tytułu choroby zawodowej w postaci zasiłku chorobowego i jednorazowych odszkodowań.</u>
          <u xml:id="u-31.21" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Wynikający z naszych zasad ustrojowych głęboki humanizm, dbałość o każdego człowieka znajdują odzwierciedlenie także w proponowanej ustawie, jako że gwarantuje ona określone prawa nie tylko dla ludzi zdrowych, pełnosprawnych, lecz również dla osób upośledzonych i kalek.</u>
          <u xml:id="u-31.22" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Jesteśmy więc świadkami podejmowania ważnego aktu, stanowiącego olbrzymi krok naprzód w niwelowaniu różnic między wsią i miastem, w dalszym urzeczywistnianiu i zacieśnianiu sojuszu robotniczo-chłopskiego, stanowiącego fundamentalną zasadę naszego ustroju społecznego.</u>
          <u xml:id="u-31.23" who="#PosełHenrykaKrakowiak">Jestem przeświadczona, że wieś polska, zdając sobie sprawę z doniosłości tego aktu, rozwiązującego żywotne sprawy rolników i ich rodzin, potrafi docenić jego istotę i znaczenie, lepiej wykorzystując wszystkie możliwości produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-31.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Obecnie proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Jolantę Morawską o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">— Wspólne posiedzenie Komisji: Gospodarki Morskiej i Żeglugi, Nauki i Postępu Technicznego oraz Oświaty i Wychowania — sala nr 118.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">— Wspólne posiedzenie Komisji: Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług oraz Przemysłu Lekkiego — sala kolumnowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Zarządzam przerwę w obradach do godziny 16.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 15 min. 35 do godz. 16 min. 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#Marszałek">Wznawiam obrady. Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełStanisławRostworowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Sejmie! W toku dzisiejszej debaty rozpatrujemy problematykę życia gospodarczego naszego kraju w aspekcie szczególnie doniosłych uchwał IX Plenum KC PZPR, które przede wszystkim dokonało pogłębionej analizy przeprowadzonego manewru gospodarczego. Dzisiejsze przemówienie obywatela Premiera nakreśliło dalsze kierunki naszej aktywności w dziedzinach szczególnie żywotnych dla społeczeństwa, jakimi są przyspieszenie efektywności budownictwa mieszkaniowego, zwiększenia podaży usług i produkcji rynkowej oraz efektu w dziale gospodarki żywnościowej. Z natury rzeczy uwaga nasza skupia się także wokół czynników wyznaczających bieżące cele naszej polityki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PosełStanisławRostworowski">Jest rzeczą oczywistą, że przede wszystkim możliwości zwiększenia wydajności rolnictwa wiążemy z szerszym dopływem maszyn, materiałów budowlanych i nawozów na potrzeby produkcji rolnej. Przyjęty przez Sejm plan rozwoju kraju w swej 5-letniej perspektywie zakłada wysoki stopień kombajnizacji prac rolnych. Natomiast w chwili obecnej, mimo zwiększającego się dopływu maszyn, stwierdzić trzeba, iż nie dają one zabezpieczenia dla ciągłości mechanizacji prac polowych. Jeśli są już w szerszym użyciu kombajny do zbioru zbóż, to z kolei brak jest pras do słomy; jeśli stosuje się już sadzarki do uprawy ziemniaka, to brak jest maszyn służących do obradlania pól ziemniaczanych. Szczególne trudności związane są ze zbiorem zielonek, z uwagi na niewielką ilość kosiarek rotacyjnych, niedostatek części zamiennych i zupełny brak przetrząsaczy do siana. Ujawnia się więc brak kompleksowości w dostawach maszyn, na co należy zwrócić uwagę Ministerstwa Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych. Istota problemu leży w tym, że wycinkowa mechanizacja nie zwalnia w dostatecznej mierze ani siły konnej, ani ludzkiej, które są zaangażowane w produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#PosełStanisławRostworowski">Sprawa dostaw materiałów budowlanych na potrzeby wsi staje się również newralgiczna. Przykładowo — szczególnie mi bliskie województwo bialskopodlaskie uzyskało za I półrocze 1977 r. dostawy cementu i materiałów ściennych w skali 35% założeń planu. Nic więc dziwnego, że liczba nie ukończonych budynków, których cykl budowy ciągnie się nieraz przez 5 lat, ponad trzykrotnie przewyższa liczbę rocznie wydawanych zezwoleń na nowe inwestycje budowlane. Poważne opóźnienia występują również w budownictwie inwentarskim i składowym, spowodowane szczególnie odczuwanymi niedoborami materiałów stropowych. Na tym tle trzeba również odnotować występujący już od 1975 roku spadek zainteresowań zespołów rolników indywidualnych możliwościami korzystania z kredytów inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#PosełStanisławRostworowski">Dostawy nawozów w minionym półroczu przekroczyły założenia planowe. Do zasygnalizowania jednak pozostaje ich skład asortymentowy oraz dostosowanie terminowości dostaw do cyklów prac polowych. Spóźnione dostawy często niekorzystnie rzutują m.in. na proces rekultywacji łąk i pastwisk, których niska intensywność plonów pogłębia nasze niedobory paszowe. Zwiększenie wydajności istniejących w niektórych województwach niekiedy dużych kompleksów łąk jest uzależnione od podjęcia znacznie rozszerzonych prac melioracyjnych, które znów wymagają dużych nakładów na robociznę i środki materiałowe. W zakresie produkcji roślinnej należy odnotować spadek dostaw i wycofanie kilku asortymentów środków ochrony roślin, co zapewne ma swe podłoże w zależnościach importowych.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#PosełStanisławRostworowski">Obywatele Posłowie! Cały kompleks zasygnalizowanych tu spraw może mieć swe istotne odniesienie do stosowanego manewru gospodarczego. Sam manewr jest naturalnie pojęciem szerszym, gdyż dotyczy całości struktur społeczno-wytwórczych życia kraju, bowiem stawiamy niezbędny w dzisiejszej dobie wymóg skrócenia czasu przepływu lepszych jakościowo produktów, usług i wartości kulturalnych pomiędzy wytwórcą a odbiorcą. Wytyczona przez kierownictwo polityczne, zgodna z aspiracjami narodu, strategia dynamicznego rozwoju kraju urzeczywistnia się dziś w przekroczeniu dwóch niewspółmiernych sobie barier rozwoju. Z jednej strony bariery zacofania narosłego w latach dawnych, z drugiej strony bariery stagnacji i ograniczenia się do tego poziomu osiągnięć, jaki uzyskaliśmy w pierwszym 25-leciu powojennym. Dziś chodzi o to, abyśmy w wymiarze jednego okresu historycznego przyspieszyli tempo wysiłku twórczego narodu i jednocześnie przekształcili jego charakter stosownie do występujących potrzeb społecznych. W tym leży właśnie cała doniosłość i złożoność dokonywanego manewru, o którym naród wie, że jest jedyną drogą prowadzącą kraj do dalszej, pomyślnej perspektywy rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#PosełStanisławRostworowski">W chwili obecnej narzędziem pomyślności stawianych sobie celów strategicznych jest także dokonanie odpowiedniego przegrupowania środków, jakimi dysponujemy. W ramach podziału środków inwestycyjnych w ciągu ostatnich lat rolnictwo otrzymywało ok. 90 mld złotych. Stanowiło to mniej niż jedną piątą ogółu nakładów na sferę produkcyjną i jedną trzecią nakładów przyznanych przemysłowi. Potrzeby rolnictwa nadal znacznie przewyższają ilość przekazywanych środków dla jego rozwoju. Z kolei, biorąc pod uwagę liczne hamulce i uwarunkowania efektów produkcji przemysłowej, przeznaczonej na eksport, odnosimy wrażenie, że istnieje potrzeba dokonania zmian w podziale środków inwestycyjnych w planie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju na 1978 rok w celu dalszego dowartościowania rolnictwa. Celowi temu jednak powinna sprzyjać bardziej stanowcza kontrola racjonalności podejmowanych inwestycji. Szczególnie tu chodzi o inwestycje sfery hodowlanej, gdyż w dziedzinie tej, niestety, nie uniknęliśmy sporych niedociągnięć.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#PosełStanisławRostworowski">Dalszą funkcją dokonywanego manewru powinna być także dążność do zrównoważenia nakładów przeznaczonych na gospodarkę uspołecznioną i indywidualną. Dla państwa i narodu ważny jest każdy warsztat pracy, także indywidualny, i każdy warsztat stanowi jakąś część jedności państwa. Jego produktywność jest obiektywnym dobrem, wymagającym obiektywnego zabezpieczenia środków produkcji. Istotne jest więc to, aby zmierzać do bardziej proporcjonalnego podziału maszyn i innych środków pomiędzy sektorem indywidualnym i uspołecznionym w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#PosełStanisławRostworowski">Na właściwy rozwój produkcji rolnej, szczególnie hodowlanej, w ogromnej mierze rzutuje rozsądnie prowadzona polityka kształtowania cen. W ostatnim czasie na odcinku hodowli mieliśmy na ogół niekorzystne doświadczenia w tym względzie. Można postawić tezę, że wyjściowo przyznawaliśmy ceny za niskie dla producenta, a pod naporem braku podaży określonego asortymentu hodowli nadmiernie je zawyżaliśmy. Jednym słowem w początkach roku gospodarczego za wiele chcieliśmy oszczędzić, a potem za dużo traciliśmy. Przykładem tu mogą być ceny na warchlaki, które jesienią 1976 r. ustalono na 42 zł, a wiosną 1977 r. na 72 zł za kg. Ceny skalkulowane, lecz korzystne dla producenta i nastawione na korzyści płynące z dostawy produktu finalnego — w wypadku hodowli świń, chodzi o tuczniki — trzeba ustalać wczesną jesienią, kiedy rolnik decyduje o tym, czy odsprzeda swoje produkty państwu, czy też zachowa ich odpowiednią część na własne cele hodowlane. Decyzje spóźnione nic już nie są w stanie naprawić. W indywidualnej gospodarce chłopskiej w roku ubiegłym mieliśmy 2,6 mln nie wykorzystanych stanowisk hodowlanych i stan taki nie może nas zadowalać.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#PosełStanisławRostworowski">Wnikliwa analiza odczuć rolników ujawnia także kolejny problem funkcjonowania samorządów wiejskich. Jakkolwiek często o nich mówimy — to nie bardzo wiążemy ich istnienie z funkcjonowaniem określonych instytucji. Spółdzielnie kółek rolniczych, odpowiedzialne za powierzony im majątek społeczny, stają się bardziej instytucjami niż organizacjami samorządowymi. Na wsi funkcjonują organizacje polityczne oraz gminne rady narodowe, niemniej jednak w praktyce swej działalności produkcyjnej rolnik styka się sam na sam z przedstawicielem wyposażonej w szerokie kompetencje władzy administracyjnej. Nie jest on osadzony w stowarzyszeniu takich samych jak on ludzi pracy i wydaje się, że ruch stowarzyszeniowy plantatorów, hodowców, związków kulturalnych na wsi jest w zbyt małym stopniu rozwinięty, a mógłby on stanowić właściwe oparcie dla pracy wytwórczej i rozwoju aspiracji kulturalnych mieszkańców polskiej wsi.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#PosełStanisławRostworowski">Wysoka Izbo! Najistotniejszymi jednak czynnikami w produkcji rolnej są ludzie i ziemia. Przez całe wieki siłą wsi polskiej było właśnie przywiązanie ludzi do ziemi. Dziś już świadomość tego związku zanika. Niemniej jednak zostają ludzie i zostaje ziemia. Część tych ludzi chce na pewno jeszcze wciąż wiedzieć — jakie mają prawa do ziemi.</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#PosełStanisławRostworowski">Moi przedmówcy podkreślili tu już wyjątkową doniosłość przedłożonego nam dziś pod rozwagę projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Ja zaś chciałbym zwrócić uwagę na problem zgodności tego projektu z ustawą konstytucyjną. Art. 17 Konstytucji stwierdza: „Polska Rzeczpospolita Ludowa uznaje i ochrania na podstawie obowiązujących ustaw indywidualną własność i prawo dziedziczenia ziemi, budynków i innych środków produkcji należących do chłopów, rzemieślników i chałupników”. Przedłożony nam projekt ustawy jest swoistym aktem wykonawczym założeń konstytucyjnych, potwierdza prawo własności i prawo dziedziczenia i stąd uchwalając go, możemy przyczynić się w ogromnym stopniu do przywrócenia więzi pomiędzy ludźmi i ziemią na wsi. W swoim czasie podnoszone były, także i przez nas, zastrzeżenia pod adresem zgłoszonego projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych, który w naszym odczuciu wychodził poza niektóre ustalenia konstytucyjne. Dziś zaś wyrażamy pełne uznanie wobec faktu, że Sejm PRL rozpatruje nowy projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-36.11" who="#PosełStanisławRostworowski">Jego odmienność wyraża się w szczególności w postanowieniach natury społecznej. Projekt ustawy obejmuje całą społeczność — ludzi zatrudnionych w sektorze indywidualnego rolnictwa, a więc właścicieli gospodarstw, dzierżawców, dożywotników, osoby współpracujące, a nawet nie spokrewnione — tak rozwiniętym już systemem zabezpieczenia emerytalnego, rentowego, powypadkowego oraz zdrowotnego, jaki wypracowała polityka społeczna naszego państwa. Jednoczy więc ludność wsi i miast w tym samym aspekcie nobilitacji ich uprawnień socjalnych, dając tym samym wyraz powszechności zasięgu społecznego podstawowych zasad naszego ustroju.</u>
          <u xml:id="u-36.12" who="#PosełStanisławRostworowski">Projekt ustawy ma głęboki aspekt humanitarny, przyznając świadczenia emerytalne całej generacji rolników, liczącej około 720 tysięcy osób, które jeszcze pracują, choć już przekroczyły wiek produkcyjny. Postanowienia projektu ustawy działają nawet Wstecz, gdyż obejmują grupę około 150 tysięcy rolników, którzy przekazali już swoje gospodarstwa spadkobiercom. Zostaje także podniesiony wymiar rent dla tych rolników, którzy przekazali już swoją ziemię państwu. Art. 17 projektu ustawy m.in. przyznaje odbiorcy świadczeń prawo do umieszczenia w domu rencisty. Aktualna liczba miejsc w tych domach jest tak niestety niewielka, iż przywilej ten w dużej mierze będzie miał charakter formalny. Istotne jest jednak to, aby z treści ustawy nie wyciągnięto niewłaściwych wniosków, że stary człowiek, dawny dożywotnik rodziny, od 1980 roku przechodzi wyłącznie na utrzymanie państwa. Przeciwnie, zarówno rodzina, jak i wspólnota wiejska i działające w niej organizacje społeczne, jak wreszcie wspólnota parafialna powinny wytworzyć atmosferę życzliwości i pomocy wokół tej wielkiej generacji ludzi starych, którzy pracą swą przez lata całe odnawiali oblicze polskiej wsi powojennej, a szczerze mówiąc — tworzyli podstawy rozwoju gospodarczego państwa.</u>
          <u xml:id="u-36.13" who="#PosełStanisławRostworowski">W toku dyskusji nad projektem ustawy wyrażane były zastrzeżenia, że w niedostatecznym stopniu uwzględnia się w nim aspekty populacyjne społeczności wiejskiej. Opinii tych podzielać jednak nie można. Projekt ustawy wprowadza dodatki do emerytur i rent dla dzieci, wnuków i rodzeństwa odbiorcy świadczeń, ponadto zasiłek dla dzieci kalekich i zasiłek porodowy dla matek z tytułu urodzenia dziecka. Należy też zwrócić uwagę na to, że dostawy towarów dla państwa, wyznaczone na minimalną kwotę 15 tys. zł rocznie — dla przeciętnego gospodarstwa są wielkością nie wygórowaną, a ponadto, poza pięcioma latami poprzedzającymi okres emerytury, nieobligatoryjną. Nie powinna więc zachodzić potrzeba odliczania od tej kwoty wartości artykułów spożywanych przez mniej lub bardziej liczną rodzinę rolnika.</u>
          <u xml:id="u-36.14" who="#PosełStanisławRostworowski">Wysoka Izbo! Projekt ustawy nawiązuje do jeszcze jednej zasady ustrojowej zawartej w Konstytucji. Choć potwierdza on prawo własności i dziedziczenia gospodarstwa rolnego, to jednak wysokość świadczenia emerytalnego uzależnia od pracy rolnika, która wytworzyła określone wartości produktów przekazanych państwu. Powinno to wzmagać aktywność rolników w dziele zaspokajania narastających potrzeb żywnościowych naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-36.15" who="#PosełStanisławRostworowski">Przedstawiony projekt ustawy jest także chyba jednym z nielicznych w ustawodawstwie światowym dokumentem, który by w tak konsekwentny sposób przestrzegał zastrzeżonej w naszej Konstytucji równości praw kobiety i mężczyzny. Pojęcie własności, decydowania o własności oraz wszelkie świadczenia rentowe i emerytalne są tu przypisane wspólnie kobiecie i mężczyźnie, choć na ich wniosek mogą ulegać równemu podziałowi. Nie są natomiast odniesione do podmiotu osoby pracującej. W społeczności wiejskiej wspólnota małżeńska jest jednak jeszcze na tyle silnie odczuwana jako podmiot praw, iż owa wspólność uprawnień nie powinna być kwestionowana. Korzystna natomiast realizacja założeń przyjętych w projekcie ustawy będzie raczej uzależniona od tego, czy realnie ożywią one efektywność wytwórczą sektora indywidualnego w rolnictwie. To bowiem stanowiłoby warunek ewentualnego dalszego zwiększania wymiaru świadczeń i zniesienia granicy wyznaczającej ich maksymalną wysokość.</u>
          <u xml:id="u-36.16" who="#PosełStanisławRostworowski">Ustawa powinna także odegrać ważną rolę w dziedzinie przemiany rozdrobnionej struktury rolnictwa polskiego. Celowi temu jednak będzie służyć nie drogą administracyjnych rozstrzygnięć, lecz dzięki umiejętnemu zespoleniu czynników społecznych z ekonomicznymi. Przez fakt jednak Utrzymania powszechnie obowiązującej granicy wieku emerytalnego, w niepełnym tylko stopniu stworzy ona warunki dla niejednokrotnie pożądanej ze względów ekonomicznych rotacji pokoleń producentów rolnych. Dlatego też, naszym zdaniem, administracja terenowa powinna organizować we własnym zakresie system indywidualnego osadnictwa rolnego dla chcącej pracować w rolnictwie młodzieży. Byłoby to zgodne z zaleceniami zawartymi w dzisiejszym przemówieniu obywatela Premiera. W części województw nadal jeszcze dominuje przekonanie, że ziemia przejęta od rolnika indywidualnego może być tylko wykorzystana w ramach gospodarki uspołecznionej. Tego założenia nie konfrontuje się z aktualnie jeszcze dość ograniczonymi możliwościami inwestycyjnymi, organizacyjnymi i zasobami rąk do pracy, jakimi dysponują faktycznie jednostki gospodarki uspołecznionej. Już dziś SKR, które przejęły zbyt duże areały ziemi, nie są zdolne wykonywać usług rolnych wobec gospodarstw indywidualnych. Podcinają tym samym ich byt ekonomiczny i przyczyniają się do dalszego przekazywania ziemi, którą niełatwo jest efektywnie zagospodarować. Mimo takiego stanu rzeczy administracja terenowa nie wszędzie i nie zawsze zabiega o przekazywanie ziemi zdolnym ją uprawiać rolnikom indywidualnym. Nawet małe, odrębne działki, przejęte przez SKR, nie są odsprzedawane rolnikom, lecz co najwyżej im wydzierżawiane. Ze swej strony wysuwamy więc wniosek, aby Ministerstwo Rolnictwa prowadziło ewidencję nie tylko gruntów odsprzedanych czy wydzierżawionych rolnikom indywidualnym, lecz również ewidencję tych rolników, którym odmówiono sprzedaży czy dzierżawy, od których przyjęto użytkowane grunty tytułem zamiennika i którym uniemożliwiono połączenie gruntów znajdujących się w dwóch odrębnych gminach.</u>
          <u xml:id="u-36.17" who="#PosełStanisławRostworowski">Wysoki Sejmie! Przechodzimy obecnie przez okres istotnych dla życia narodu przemian i pokonywania określonej sfery trudności. W dobie stawiania sobie ambitnych zadań istotne jest to, aby siły środowisk myślących kategoriami patriotycznymi skupiały się wokół słusznych postanowień i działań wytyczanych decyzjami partii jako kierowniczej siły naszego państwa. Powiadamy — dotyczy to zarówno okresów sukcesów, jak i trudności. Mocą naszych dokonań będzie właśnie siła jedności narodu.</u>
          <u xml:id="u-36.18" who="#PosełStanisławRostworowski">Jedności tej służy także ten projekt ustawy, o którym tu dzisiaj mówiliśmy. Ma on walor aktu historycznego w swym szerokim ujednoliceniu przywilejów socjalnych ludności miast i wsi. Wyrósł on z pragnień, ale także i szerokiego rozeznania rzeczywistych potrzeb ludzi wsi. I dlatego niech mi wolno będzie wyrazić stwierdzenie, że Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego przyjmuje ten projekt ustawy z aprobatą ze względu na zawarte w nim treści. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-36.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Głos ma poseł Stanisław Wachowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PosełStanisławWachowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem pracownikiem państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej i reprezentuję rejon stołecznego warszawskiego województwa. W wystąpieniu swoim pragnę poruszyć niektóre problemy dotyczące realizacji przez gospodarstwa tego sektora zadań nakreślonych przez VI i IX Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PosełStanisławWachowski">W uspołecznionych gospodarstwach rolnych w ostatnim okresie nastąpił poważny wzrost produkcji rolniczej. Dzięki decyzjom kierownictwa partii i Rządu zmierzającym do przyspieszenia rozwoju rolnictwa, stworzono państwowym gospodarstwom rolnym materialno-techniczną bazę do wykonania zadań w zakresie gospodarki żywnościowej. Dokonano znacznych nakładów inwestycyjnych, unowocześniono technologię produkcji, wzrosły dostawy nowoczesnych maszyn i innych środków produkcji. W sumie pozwoliło to osiągnąć wymierne efekty w produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz poprawić warunki pracy załogom tych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#PosełStanisławWachowski">W świetle nakreślonej polityki rolnej państwowe gospodarstwa rolne szczególną uwagę zwróciły na dalszy dynamiczny wzrost produkcji rolniczej i poprawę wskaźników ekonomicznych oraz dostarczanie wysokiej jakości środków produkcji na potrzeby całego rolnictwa. Chodzi o zaopatrywanie w nasiona kwalifikowane, sadzeniaki i zwierzęcy materiał hodowlany. Mimo znanych w bieżącym roku niekorzystnych warunków atmosferycznych, państwowe gospodarstwa rolne dzięki wyższemu technicznemu uzbrojeniu i wielkiej ofiarności załóg potrafiły skutecznie zapobiec poważniejszym stratom w zbiorach płodów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#PosełStanisławWachowski">Myślę, że nie będę daleki od prawdy, jeśli powiem, że w takim trudnym roku, jak bieżący, ujawnia się siła gospodarstw uspołecznionych, które lepiej mogą wykorzystać nowoczesny sprzęt i urządzenia do produkcji rolnej. Jednocześnie ten rok pokazał, że w naszym zmiennym klimacie rolnictwo musi mieć dużą siłę uderzeniową, duże rezerwy maszyn i urządzeń, aby nie dopuścić nawet w tych właśnie latach niesprzyjających do strat w zbiorach ziemiopłodów.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#PosełStanisławWachowski">Sektor uspołecznionego rolnictwa ma, pomimo widocznego postępu w ostatnim okresie, wciąż za mało ciągników dużej mocy, a szczególnie narzędzi uprawowych o dużej wydajności, które są warunkiem dobrego i terminowego przygotowania gleby pod zasiewy, co jest jednym z decydujących czynników o wysokości plonów.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#PosełStanisławWachowski">W ostatnich tygodniach załogi nasze koncentrują wysiłki, aby skrzętnie dokończyć zbiory i właściwie zakonserwować Większe niż w latach ubiegłych plony roślin pastewnych, by w ten sposób zaoszczędzić pasze treściwe na potrzeby wzrastającej produkcji zwierzęcej.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#PosełStanisławWachowski">Z inicjatywy stołecznej instancji partyjnej podjęto kilka lat temu działania zmierzające do podniesienia poziomu gospodarowania w każdym przedsiębiorstwie przez ich kompleksowe doinwestowanie i dostosowanie kierunków ich produkcji do potrzeb regionu warszawskiego. Efekty tych działań są już dziś widoczne. Państwowe gospodarstwa rolne województwa stołecznego odgrywają coraz większą rolę w zaopatrzeniu ludności stolicy w takie artykuły żywnościowe, jak warzywa szklarniowe i gruntowe, owoce i mleko.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#PosełStanisławWachowski">Z uwagi na położenie naszych gospodarstw rolnych nadal szczególną uwagę zwracamy na dalszy dynamiczny wzrost produkcji mleka, mięsa wieprzowego i drobiowego, warzyw i owoców. Obok tych kierunków — specyficznych dla naszych gospodarstw — wysiłki nasze koncentrować się będą, tak jak we wszystkich państwowych gospodarstwach rolnych, na podniesieniu produkcji zbóż i pasz. Konsekwentnie realizowana jest decyzja Rządu z 1976 r. w sprawie budowy wokół Warszawy ferm przemysłowych bydła mlecznego. W związku z tym powiększamy pogłowie jałowic cielnych i krów mlecznych dla nowo powstających ferm i dążyć będziemy do skrócenia cyklu zasiedlenia tych ferm, aby jak najwcześniej osiągnęły pełną zdolność produkcyjną. Zamierzamy w 1980 r. z nowo wybudowanych ferm przemysłowych bydła mlecznego dać ponad 16,2 mln litrów mleka, tj. dwukrotnie więcej niż w 1976 roku. Cel ten będziemy realizować przez dalszą poprawę produkcyjności zwierząt podnosząc ich zdrowotność, zoohigienę pomieszczeń i efektywność żywienia, a także przez selekcję najwartościowszego materiału hodowlanego.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#PosełStanisławWachowski">W chowie trzody chlewnej w naszym rejonie odczuwamy deficyt prosiąt i warchlaków, o czym przekonaliśmy się w pierwszej połowie bieżącego roku. Dlatego stawiamy na znaczne powiększenie stada macior i dążyć będziemy, aby w oparciu o własną produkcję prosiąt i trwałą kooperację z rolnikami indywidualnymi (szczególnie z gospodarstwami specjalistycznymi), wykorzystać wszelkie nasze możliwości dalszego zwiększenia produkcji wieprzowiny. Jedną z takich możliwości dotychczas nie w pełni wykorzystaną jest zagospodarowanie do celów tuczu odpadów z warszawskiej gastronomii i przemysłu spożywczego. W PGR Strzykuły, w którym pracuję, od pewnego okresu skarmiamy te odpady, mamy dobre wyniki w tuczu, a w najbliższym czasie zostaną oddane do użytku urządzenia pozwalające na znaczne zwiększenie ilości i asortymentu skarmianych odpadów. Pozwoli to na duże oszczędności pasz pochodzenia zbożowego.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#PosełStanisławWachowski">Z myślą o konsumencie warszawskim w 1978 roku zamierza się rozpocząć w naszym rejonie budowę fermy przemysłowe j na 500 tys. sztuk kur niosek o rocznej produkcji 100 mln sztuk jaj. Ponadto zgodnie z uchwałą Rządu rozpoczynamy budowę fermy tuczu brojlerów kurzych o rocznej produkcji żywca drobiowego 4 000 ton i fermy tuczu brojlerów indyczych o rocznej produkcji 2 100 ton mięsa.</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#PosełStanisławWachowski">Duże rezerwy występują w naszym rejonie w hodowli ryb słodkowodnych, ptactwa wodnego i łownego. Trzeba krytycznie stwierdzić, że Obecne użytkowanie stawów ma charakter ekstensywny. Doprowadzenie ich do pełnej zdolności produkcyjnej pozwoli zwiększyć przynajmniej czterokrotnie produkcję ryb. Ten kierunek działania został już podjęty. Jednak napotykamy tutaj duże trudności ze względu na brak odpowiedniego sprzętu i wykonawstwa. Poza tym trzeba dodać, że są to przedsięwzięcia dość kosztowne.</u>
          <u xml:id="u-38.11" who="#PosełStanisławWachowski">Państwowe gospodarstwa rolne naszego województwa mają jeszcze wiele możliwości dalszego zwiększania produkcji roślinnej przeznaczonej bezpośrednio na rynek. Mam tu na myśli między innymi nowalijki i warzywa gruntowe. Dzięki dużym nakładom państwa wybudowano 34,5 ha szklarni w PGO Mysiadło. Podobny obiekt powstaje w PGO w Wieliszewie. Po osiągnięciu pełnej zdolności produkcyjnej obiekty te dostarczą w ciągu roku na rynek około 7 000 ton warzyw przyspieszonych i będą miały zasadniczy wpływ na poprawę zaopatrzenia Warszawy. Już dziś PGO Mysiadło dostarcza na rynek ok. 3 000 ton warzyw szklarniowych. Gospodarstwo Strzykuły specjalizuje się w uprawie warzyw gruntowych.</u>
          <u xml:id="u-38.12" who="#PosełStanisławWachowski">Obecnie uprawiamy warzywa na powierzchni 120 ha. Zamierzamy w najbliższych latach zwiększyć ich uprawę do 500 ha. W realizacji tego ambitnego zadania napotykamy jednak dość istotne trudności. Wielkotowarowa produkcja warzywnicza wymaga bowiem odpowiedniej bazy przechowalniano-chłodniczej, a poza tym, co jest najważniejsze, kompleksowej mechanizacji. Otrzymujemy wprawdzie nowoczesne maszyny, głównie z importu, nie obejmują one jednak całego procesu technologicznego. Powoduje to okresowe zwiększenie zapotrzebowania na pracę ludzką, a odczuwamy w tym rejonie brak rąk do pracy. Myślę, że wszystkie gospodarstwa podejmujące tego rodzaju produkcję napotykają podobne trudności, dlatego proponuję rozważenie możliwości podjęcia krótkoseryjnej produkcji brakujących urządzeń i maszyn w tej właśnie dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-38.13" who="#PosełStanisławWachowski">Wszystkie nasze działania podyktowane są potrzebą zaopatrywania Warszawy w produkty żywnościowe. Część naszej produkcji staramy się dostarczać konsumentom za pośrednictwem naszych firmowych sklepów sprzedaży detalicznej. Cieszy nas, że mają one dobrą opinię wśród warszawiaków. Będziemy tę formę naszej działalności rozwijać i doskonalić.</u>
          <u xml:id="u-38.14" who="#PosełStanisławWachowski">Przedstawione przeze mnie kierunki działania charakterystyczne dla naszego rejonu nie zwalniają nas z wysiłków mających na celu osiąganie coraz wyższych plonów zbóż oraz z zaopatrywania rolnictwa w kwalifikowany materiał siewny. Zwiększony udział w strukturze zasiewów zbóż i warzyw osiągać będziemy kosztem zmniejszenia powierzchni przeznaczonej pod uprawę roślin pastewnych w uprawie polowej. Uprawa roślin pastewnych, niezbędnych na pasze objętościowe dla bydła, oparta zostanie na kukurydzy, koniczynie i lucernie jako roślinach intensywnych, dających dużą masę dobrej zielonki z jednostki powierzchni.</u>
          <u xml:id="u-38.15" who="#PosełStanisławWachowski">Duże możliwości zwiększenia produkcji pasz istnieją jeszcze w prawidłowym gospodarowaniu na trwałych użytkach zielonych oraz odpowiedniej konserwacji przechowywanych pasz. Pozwoli to zmniejszyć powstające straty, a tym samym wygospodarować dodatkową powierzchnię, niezbędną pod zboża.</u>
          <u xml:id="u-38.16" who="#PosełStanisławWachowski">Mamy świadomość, że państwowe gospodarstwa rolne to nie tylko jednostki produkcyjne. Tworzymy nowe lepsze warunki życia naszym pracownikom. Współdziałamy przez kooperację i świadczenie usług z rolnikami indywidualnymi. Troskę o rozwój życia kulturalnego, ochronę zdrowia, o właściwe stosunki międzyludzkie oraz dbałość o wygląd estetyczny naszych przedsiębiorstw stawiamy na równi z zadaniami produkcyjnymi. Dołożymy starań, aby w najbliższej przyszłości państwowe gospodarstwa rolne w naszym rejonie świeciły przykładem i były wzorem dla całego rolnictwa. Gwarancją osiągnięcia tego celu są ofiarne załogi i doświadczona kadra inżynieryjno-techniczna pracująca w naszych przedsiębiorstwach. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-38.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Głos ma poseł Janina Szczepańska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PosełJaninaSzczepańska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie sposób nie podkreślić wysokiej rangi omawianej dziś projektowanej ustawy, która — moim zdaniem — będzie długo w historii wspominana i przez dalsze pokolenia uznana za wydarzenie historyczne. Jest ona potwierdzeniem głębokiej troski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Rządu o los tych, którzy z ziemią związali swe życie na dobre i złe, z których wielu za tę ziemię płaciło krwią, a w pierwszych latach w wyzwolonej ojczyźnie w znoju i trudzie, z zapałem na niej pracowali, wnosząc swój ogromny wkład w dzieło odbudowy i budowy lepszego, szczęśliwego jutra, z myślą o przyszłości młodego pokolenia. W chwilach trudnych przyświecała im pamięć lat nędzy chłopskiej w okresie międzywojennym i straszne lata okupacji hitlerowskiej i wówczas mówili sobie: nigdy więcej tamtych czasów, czasów biedy, ucisku i nigdy więcej wojny.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#PosełJaninaSzczepańska">Dziś dla naszych dzieci — to historia, dla nas — żywe wspomnienia i motto do rozważań, do porównań i do satysfakcji. Jakże zmieniło się nasze życie. Zmieniło się Wkładem pracy naszego społeczeństwa, dzięki przemianom, jakie zaszły w naszym kraju. Znaczna poprawa sytuacji dochodowej wsi, konsekwentnie realizowana polityka rolna Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz wprowadzenie powszechnej opieki zdrowotnej dla ludności chłopskiej — w sposób zasadniczy poprawiły ogólną sytuację socjalną rodziny wiejskiej. Nadal jednak poziom życia ludności wiejskiej nie dorównywał poziomowi życia ludzi w mieście. Omawiany dziś projekt ustawy jest kolejnym historycznym wyrazem w urzeczywistnianiu zasad sprawiedliwości społecznej, ma ogromne znaczenie moralne, humanistyczne, społeczno-ekonomiczne i polityczne.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#PosełJaninaSzczepańska">Los starego człowieka na wsi wiązał się często z reliktami najokrutniejszej obyczajowości. Ileż to krzywd i poniewierki znieśli niektórzy rodzice w wieku „późnej jesieni” swego życia od nieczułych i wyzbytych serca dzieci. Ile konfliktów dzieliło najbliższych sobie kiedyś ludzi? Bywało i tak, że starzy rodzice bardziej cenili dzieci, które odeszły do pracy w mieście, a kiedy zjawiały się w domu i stęsknionym rodzicom przywoziły drobne upominki, zaskarbiały sobie miłość i otrzymywały to wszystko, co było we władaniu rodziców, a co było wypracowane w większej części przez mieszkającego z nimi syna czy córkę i ich współmałżonków. Byłam świadkiem, kiedy 82-letni staruszek, właściciel 8-hektarowego gospodarstwa zaklinał się, że nie będzie na łasce dzieci i gospodarstwo mogą przejąć wtedy, gdy jego do trumny włożą. Czy bardziej krzywdził ten człowiek dzieci, czy siebie? Trudno rozsądzić. Ale wielką stratę poniosło też społeczeństwo, bowiem produkcja tego gospodarstwa była na miarę sił jego właściciela. Sytuacje takie już się nie powtórzą, jak też i takie fakty, że ojciec staruszek, który przekazał synowi gospodarstwo, oprócz wyżywienia i lichego ubrania grosza nigdy nie oglądał.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#PosełJaninaSzczepańska">Wprowadzenie systemu emerytur dla chłopów zrówna wszystkich obywateli naszego kraju pod względem uprawnień socjalnych, a ranga zawodu rolniczego i szacunek do pracy rolnika zyskają nowy wymiar. Odpowiedzią na to będzie niewątpliwie szeroka mobilizacja wysiłku wszystkich rolników, którzy zmierzają do przyspieszenia rozwoju rolnictwa, do wzrostu produkcji rolnej, tak niezbędnej dziś krajowi.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#PosełJaninaSzczepańska">Każdy, komu bliska ojczyzna i jej dalszy dynamiczny rozwój, w uchwałach IX Plenum KC PZPR i VII Plenum NK ZSL Odczytał cele działania na dziś, jutro i kolejne lata dla każdego z nas. Ludność wsi, a w tym rolnicy indywidualni, decyzje partii wzięli sobie do serca i wszelkimi możliwymi sposobami podnoszą produkcję swych gospodarstw. Coraz powszechniejsze jest działanie kobiet wiejskich na rzecz wzrostu produkcji rolniczej, bo i rola kobiet w rolnictwie jest coraz bardziej znacząca. W indywidualnych gospodarstwach rolnych, stanowiących główne źródło utrzymania rodzin, pracuje ponad 3 mln kobiet, w tym prawie 800 tys. prowadzi samodzielne gospodarstwa. O potrzebie zintensyfikowania działań na rzecz udziału kobiet w przeobrażeniach strukturalnych w rolnictwie, wywoływania postaw identyfikowania dążeń kobiet z programem gospodarki żywnościowej — mówiły działaczki kół gospodyń wiejskich na odbytym przed paru dniami Krajowym Zjeździe Delegatów Kółek Rolniczych. I siusianie. Jest w tym również osobisty interes kobiet, bowiem rozwiązanie szeregu problemów rodziny wiejskiej jest tożsame z kwestią unowocześnienia rolnictwa i postępu społecznego na wsi.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#PosełJaninaSzczepańska">Świadomość, że szybki wzrost produkcji rolnej ma znaczenie nie tylko gospodarcze, ale i społeczno-polityczne muszą mieć wszyscy rolnicy, musi ona dotrzeć do wszystkich gospodarstw, które przed paroma laty pomyślnie rozwijały tucz trzody chlewnej i chów bydła, a w latach 1975–1977, wskutek trudności głównie paszowych — zmniejszyły produkcję. Teraz w tych gospodarstwach są największe rezerwy: paszy, wolnych stanowisk w chlewniach i oborach, a także rezerwa pracy. Równocześnie jednak, dla zdynamizowania produkcji towarowej, we wszystkich gospodarstwach szczególne znaczenie ma rozwój i umacnianie gospodarstw specjalistycznych, upowszechnianie zespołowego i samorządowego działania w rolnictwie. Jako rolnik nieraz przekonałam się o tym, że uruchamiane środki materialne muszą się łączyć z aktywnością społeczną i samorządową mieszkańców wsi.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#PosełJaninaSzczepańska">Zapowiedź wprowadzenia emerytury daje już widoczne rezultaty w tym roku w postaci aktywności i zaangażowania produkcyjnego rolników, którym jeszcze skuteczniej niż dotąd musimy pomóc, doskonaląc m.in. pracę służby rolnej i całej obsługi produkcyjno-zaopatrzeniowej rolnictwa. Skuteczna pomoc i życzliwość dla producentów żywności powinny dziś cechować całe zaplecze usługowe, administracyjne i doradcze rolnictwa, zwłaszcza że liczy się głównie produkcja towarowa, a więc ta sprzedana państwu, która potem jest podstawą do obliczenia wysokości emerytur rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#PosełJaninaSzczepańska">Rolnicy dobrze wiedzą o tym, że zgodnie z zarządzeniami centralnymi podejmuje się wiele działań technologiczno-organizacyjnych wspierających rozwój specjalizacji, kooperacji, zespołów chłopskich. Jakże często obserwujemy równocześnie, że przy przekładaniu tych zarządzeń na język gminy czy wsi — znaczna część środków do produkcji nie trafia do rolnika, często nierozsądnie ogranicza się sprzedaż ziemi na powiększenie gospodarstwa, lekceważy się dzierżawy, zbyt wolno doskonali się usługi produkcyjne, kontraktacje, nie na miarę czasu rozwija się działalność samorządową wsi. Najgorsze w tym jest to, że ci, na których spoczywa obowiązek rzetelnej pracy i odpowiedzialności, najczęściej spychają winę na „górę”, kryjąc pod tym swoje wygodnictwo i nieróbstwo.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#PosełJaninaSzczepańska">Wiele słów o należytym poszanowaniu rolnika i jego pracy pada z wysokich trybun. Ludzie pracy wsi wielce to sobie cenią, niemniej jednak codzienność nastręcza często jeszcze inne doznania przykre i nie budujące. Ujemne zjawiska zachodzące w życiu codziennym trzeba pilnie eliminować. Jednym trzeba pomagać, od innych wymagać, innych kontrolować.</u>
          <u xml:id="u-40.9" who="#PosełJaninaSzczepańska">Praca musi być głównym kryterium oceny człowieka. Jest to ważki odcinek naszej pracy partyjnej i poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-40.10" who="#PosełJaninaSzczepańska">Wysoki Sejmie! Dobrego człowieka satysfakcjonuje dobrze spełniony obowiązek wobec najbliższej rodziny, społeczeństwa i państwa. Wśród społeczności wiejskiej takich ludzi jest dużo. Życie ich bowiem jest twarde, nie zmanierowało ich pojęć i uczuć, nie wyzbyło ich wrażliwości na krzywdę ludzką. Jest więc niezwykle ważna dbałość o losy tych ludzi. Nasze państwo wykazuje swą głęboką troskę wprowadzając ustawę, która również będzie stymulatorem produkcji, zabezpieczeniem starości i przyszłością dla młodych rolników.</u>
          <u xml:id="u-40.11" who="#PosełJaninaSzczepańska">Bardzo istotne jest utrzymanie w projekcie ustawy prawa własności budynków oraz świadczeń z tytułu wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym, bowiem szybki rozwój technizacji i chemizacji rolnictwa powoduje duże zagrożenie dla życia i zdrowia rolnika i jego rodziny.</u>
          <u xml:id="u-40.12" who="#PosełJaninaSzczepańska">Uważam za słuszną sprawę możliwość rozdzielenia renty na współmałżonków, choć jestem głęboko przekonana o tym, że ten artykuł ustawy będzie stosowany tylko wyjątkowo, ze względu na opinię wsi, z którą wszyscy na wsi bardzo się liczą w trosce o dobre imię rodziny chłopskiej.</u>
          <u xml:id="u-40.13" who="#PosełJaninaSzczepańska">Jako matka wysoko cenię sobie również proponowany w ustawie 500-złotowy dodatek dla dzieci kalekich. Wielokrotnie podnosiłam ten problem — był on już postulowany przez posłanki z tej trybuny.</u>
          <u xml:id="u-40.14" who="#PosełJaninaSzczepańska">Wysoki Sejmie! Skupiłam swą uwagę na nielicznych tylko aspektach projektu ustawy. Zdaję sobie w pełni sprawę z działania ustawy i jej ważności, spodziewam się równocześnie, że w miarę wzrostu środków będzie można ją w przyszłości doskonalić i rozszerzać.</u>
          <u xml:id="u-40.15" who="#PosełJaninaSzczepańska">Projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin jest żywym przykładem i dowodem humanizmu socjalistycznego, który cechuje politykę naszego państwa, wspólną politykę rolną Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i osobiście tak mocno akcentowany przez przywódcę naszego narodu towarzysza Edwarda Gierka.</u>
          <u xml:id="u-40.16" who="#PosełJaninaSzczepańska">Dlatego też jako rolnik będę głosować z prawdziwym zadowoleniem za tą historycznie ważną ustawą dla polskiej wsi i rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-40.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Głos ma poseł Edward Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PosełEdwardSzymański">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wielokrotnie podejmowaliśmy w tej kadencji ważne problemy rolnictwa i rolników, ale jeszcze nigdy dotąd — o tak wielkim znaczeniu dla poprawy warunków życia ludzi rolniczego trudu. Taką rangę ma — skonkretyzowana w rządowym projekcie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin — inicjatywa Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jej przyjęcie stanowić będzie kolejny doniosły krok w realizacji polityki społecznej partii i państwa. Ukształtowany zostanie system ubezpieczeń socjalnych obejmujący wszystkich ludzi pracy naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PosełEdwardSzymański">Towarzysz Edward Gierek, rozwijając na VI Plenum Komitetu Centralnego propozycję Biura Politycznego, podkreślił historyczne znaczenie, jakie będzie miało dla wsi ustanowienie powszechnego systemu emerytalnego rolników — mówiąc: „Wprowadzenie systemu emerytalnego uwolni rolników od troski o niepewną starość, ostatecznie położy kres bolesnej tradycji „dożywocia”. Powstaną znacznie lepsze warunki dla sprawniejszego przechodzenia ziemi i gospodarstw rolnych do rąk następców, młodych rolników, a społeczność wiejska zostanie uwolniona od konfliktów, jakie na tym tle powstawały”.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PosełEdwardSzymański">Wypowiedź ta ściśle koresponduje z sytuacją gospodarczą i społeczną wsi polskiej, w tym również naszego regionu i, jak wynika z rozwiązań przedstawionych w projekcie ustawy, była dla Rządu wytyczną działania.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#PosełEdwardSzymański">Wysoki Sejmie! Wiosną bieżącego roku przeprowadziliśmy konsultacje. Trwały w całym kraju dyskusje nad szczegółowymi rozwiązaniami w ramach proponowanej ustawy. Podobnie było w województwie włocławskim. Ogólnowiejska debata wykazała obywatelską dojrzałość mieszkańców włocławskiej wsi. Dała dowody ich troski o sprawiedliwe i obiektywne rozwiązanie złożonego problemu socjalnego zgodnie z interesem rolników, całego społeczeństwa i kraju. Włocławscy rolnicy, aprobując wówczas podstawowe założenia systemu emerytalnego, zgłosili wiele szczegółowych uwag, wniosków i propozycji. Dotyczyły one między innymi podniesienia minimalnej i maksymalnej wysokości emerytury, usprawnienia procesu przekazywania gospodarstw następcom, stworzenia możliwości ich przekazywania przed nabyciem uprawnień do emerytury.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#PosełEdwardSzymański">Przedstawiony Wysokiemu Sejmowi rządowy projekt ustawy wraz z poprawkami — te i wiele innych wniosków i propozycji w całej rozciągłości uwzględnia. Wreszcie, jak wskazuje samo sformułowanie projektu ustawy, idzie on dalej i tworzy jednocześnie zwarty system świadczeń związanych z zaopatrzeniem emerytalnym. Można więc uznać, że ów projekt ustawy, który mamy dziś uchwalić, rolnicy polscy współredagowali.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#PosełEdwardSzymański">Jestem głęboko przekonany i nie waham się złożyć Wysokiemu Sejmowi zapewnienia, że rolnicy włocławscy nie tylko z ogromną wdzięcznością i satysfakcją przyjmą postanowienia tak sformułowanej ustawy, ale zwiększą towarową produkcję w swoich gospodarstwach. Wielkie bowiem nadzieje wiążą rolnicy i cała wieś kujawsko-dobrzyńska z Wprowadzeniem w życie powszechnego systemu emerytalnego i te nadzieje — w moim przekonaniu — projekt ustawy spełnia.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#PosełEdwardSzymański">Obywatele Posłowie! W województwie włocławskim, na blisko 45 tys. indywidualnych gospodarstw rolnych około 15 tys. o łącznym areale 100 tys. hektarów użytków rolnych jest prowadzonych przez rolników w wieku emerytalnym bądź też w wieku zbliżonym do emerytalnego. Prawie 5 tys. tych rolników nie posiada następców. Podobnie więc jak w kraju, co stwierdza się w uzasadnieniu do projektu ustawy „prawie 1/3 gospodarstw prowadzonych jest przez ludzi o zmniejszonej wydajności i tradycyjnym sposobie gospodarowania”. Podkreśla to mocno społeczno-gospodarczą rangę problemu, którego rozwiązanie upatrujemy również w systemie powszechnego zaopatrzenia emerytalnego rolników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#PosełEdwardSzymański">Perspektywa uzyskania emerytury w wysokości uzależnionej od wartości produktów rolnych sprzedanych jednostkom gospodarki uspołecznione j spowodowała już ożywienie działalności produkcyjnej w wielu indywidualnych gospodarstwach rolnych — niezależnie od wieku ich użytkowników i form władania. Wyrazem tego były konkretne zobowiązania produkcyjne rolników włocławskich po VI Plenum w odpowiedzi na list I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR towarzysza Edwarda Gierka. W województwie zobowiązania te wyniosły prawie 30 tys. sztuk trzody i bydła. Wyniki spisu rolnego i stopień realizacji bieżących zadań w zakresie kontraktacji produkcji zwierzęcej wskazują na to, że zobowiązania te są w pełni realizowane.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#PosełEdwardSzymański">Wysoka Izbo! Wprowadzenie systemu zaopatrzenia emerytalnego dla rolników i ich rodzin — to wielka i doniosła decyzja, ale jest to tylko jeden z czynników stymulujących wzrost produkcji rolnej. Ofiarną pracę rolników jeszcze skuteczniej musimy wspierać rosnącymi dostawami środków produkcji, przedsięwzięciami inwestycyjnymi, ekonomicznymi i organizacyjnymi. Zadecydują one łącznie o poziomie realizacji polityki rolnej PZPR i ZSL i dobrze skojarzą przedsięwzięcia zmierzające do zwiększenia produkcji rolnej z troską o poprawę warunków pracy i życia na wsi.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#PosełEdwardSzymański">Istnieje zatem konieczność energicznego działania na rzecz dalszego rozwoju produkcji pasz przemysłowych uzupełniających zasoby pasz własnych, zwiększenia dla rolników dostaw ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych oraz części zamiennych.</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#PosełEdwardSzymański">Zdecydowanej poprawie powinno ulec zaopatrzenie wsi i rolnictwa w wodę. Tylko w naszym województwie mamy 35 sołectw i ponad 5 700 gospodarstw, które cierpią na brak wody. Nie muszę mówić, jaki wpływ ma to na poziom produkcji zwierzęcej. Przyspieszyć trzeba tempo meliorowania użytków rolnych. W naszym regionie tylko 42% tych użytków zostało zmeliorowanych. Kujawy dadzą wiele więcej mięsa i mleka, zboża i buraków cukrowych, jeśli rozwiązywać będziemy skuteczniej ten problem.</u>
          <u xml:id="u-42.11" who="#PosełEdwardSzymański">Poprawie powinno ulec zaopatrzenie w węgiel, zwłaszcza gospodarstw specjalistycznych. Konieczne wydaje się dokonanie uzasadnionych korekt norm przydziałów węgla.</u>
          <u xml:id="u-42.12" who="#PosełEdwardSzymański">Wiele do zrobienia pozostaje w zakresie opieki weterynaryjnej. Trzeba przez rozwój placówek, poprawę ich zaopatrzenia oraz wzrost liczby lekarzy weterynarii zwiększyć dostępność tego rodzaju usług.</u>
          <u xml:id="u-42.13" who="#PosełEdwardSzymański">Z uwagi na duże znaczenie, jakie powszechnie przywiązuje się do rozwoju usług rolniczych i oczywiste korzyści, jakie one rolnictwu przynoszą, konieczne jest rozszerzenie tych usług, zwiększenie rozmiarów i podniesienie ich jakości.</u>
          <u xml:id="u-42.14" who="#PosełEdwardSzymański">Konieczne jest dalsze doskonalenie systemu kontraktacji.</u>
          <u xml:id="u-42.15" who="#PosełEdwardSzymański">Wydatnej poprawie powinna ulec organizacja skupu produkcji rolnej — mówili o tym rolnicy podczas konsultacji projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-42.16" who="#PosełEdwardSzymański">W sumie musimy lepiej zabezpieczyć się przed wahaniami w poziomie produkcji zwierzęcej. Zbyt wysoką bowiem cenę płacimy za niedobór mięsa i przetworów mięsnych.</u>
          <u xml:id="u-42.17" who="#PosełEdwardSzymański">Wysoki Sejmie! Wiele z tych problemów było przedmiotem wystąpień moich przedmówców — Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza i obywateli posłów. Były one przedmiotem szczególnego zainteresowania Komitetu Centralnego PZPR na IX Plenum. Szereg z nich, o czym informował Prezes Rady Ministrów, jest dzięki wspólnej inicjatywie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w toku realizacji przez Rząd.</u>
          <u xml:id="u-42.18" who="#PosełEdwardSzymański">Zdajemy sobie wszyscy sprawę z tego, że są to problemy, z których wiele nie może być rozwiązanych z dnia na dzień. Chodzi jednak o to, aby manewr gospodarczy zapoczątkowany na V i VI Plenum Komitetu Centralnego był w dziedzinie rolnictwa i całej gospodarce żywnościowej konsekwentnie realizowany i przyniósł jak najlepsze efekty, aby występujące w jego realizacji słabości, niedostatki i opóźnienia były skutecznie eliminowane. W pracy poselskiej w terenie i w Sejmie będziemy również w tym kierunku działać, by wspierać Rząd, terenowe organy administracji państwowej i gospodarczej. Wiele tu zależeć będzie od pracy instytucji obsługujących rolnictwo. Większość z nich pracuje dobrze, ale nie można przechodzić do porządku dziennego i godzić się z występującymi jeszcze przypadkami biurokratyzmu i lekceważenia rolnika, a także braku szeroko pojętej gospodarności. Takim przejawom i postawom trzeba wydać zdecydowaną walkę i to w województwie włocławskim czynimy.</u>
          <u xml:id="u-42.19" who="#PosełEdwardSzymański">Rząd chce z dużą konsekwencją usuwać w tej i innych dziedzinach występujące przejawy niegospodarności, poprawiać dyscyplinę realizacji zadań. Odpowiada to potrzebom społecznym. Mając ten cel na uwadze pracować będziemy nad projektem planu na 1978 r. Duże zadania spadają tu słusznie na terenowe organy administracji państwowej i gospodarczej, szczególnie stopnia wojewódzkiego — mówił o tym towarzysz Piotr Jaroszewicz. Oznacza to, że wysoko ocenia się skalę ich możliwości, ale spotkały się i z krytyką, że pracują jeszcze poniżej oczekiwań. Podzielam ten pogląd. Uważam też, że wraz z zadaniami należy dalej na ten szczebel przesuwać uprawnienia i środki realizacji celów zawartych w planach. Zapoczątkowała to uchwała Rady Ministrów z września br.</u>
          <u xml:id="u-42.20" who="#PosełEdwardSzymański">Wierzę głęboko, że odpowiedzią na wystąpienie towarzysza Premiera będzie lepsza praca odpowiadająca poziomowi, jaki wyznaczyło IX Plenum KC. Tak zareagujemy na krytykę w woj. włocławskim, niezależnie od tego, że od momentu jego powstania jesteśmy owładnięci głęboką troską o wysoką efektywność gospodarowania i o jak najlepsze służenie interesom ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-42.21" who="#PosełEdwardSzymański">Wysoki Sejmie! Na Kujawach odczuwa się trwałość troski państwa i partii o rozwój rolnictwa i indywidualnych gospodarstw rolnych. Przejawia się to w większych dostawach ciągników i maszyn rolniczych. Jeszcze przed kilku laty nie było na Kujawach kombajnów do zbioru buraków, ziemniaków i kukurydzy. W bieżącym roku już kilkaset tych wydajnych maszyn pracowało i pracuje na polach. Wysokie są w br. dostawy pasz przemysłowych. Poprawiło się zaopatrzenie rolnictwa w materiały budowlane.</u>
          <u xml:id="u-42.22" who="#PosełEdwardSzymański">Wprowadzenie w życie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin będzie kolejnym przejawem tej troski, będzie miało wielkie znaczenie humanitarne, socjalne, ekonomiczne i społeczno-polityczne. Tak to społeczeństwo woj. włocławskiego rozumie i przyjmie.</u>
          <u xml:id="u-42.23" who="#PosełEdwardSzymański">Obywatele Posłowie! Dobiega końca debata nad projektem ustawy. Biorąc za podstawę cały proces jej powstawania, wysoką społeczną służebność wynikającą z podstaw działania naszej partii — będę głosował za przyjęciem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-42.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Głos ma poseł Mieczysław Rzepiela.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełMieczysławRzepiela">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów przedstawiony został rządowy program realizacji postanowień IX Plenum KC PZPR. Jego myślą przewodnią jest zwiększenie efektywności gospodarowania we wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej. Te ważne zadania — w nawiązaniu do uchwały IX Plenum KC — rozpatrzył Naczelny Komitet ZSL w toku obrad VIII posiedzenia plenarnego, precyzując zadania Stronnictwa w dalszym rozwoju rolnictwa i przyspieszenia rozwoju produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#PosełMieczysławRzepiela">W swoim wystąpieniu chciałbym na podstawie doświadczeń w województwie opolskim zatrzymać się nad niektórymi przesłankami, warunkującymi zwiększenie efektywności gospodarowania w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#PosełMieczysławRzepiela">Prowadzona przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym polityka rolna, oparta jest na zasadzie łączenia w rozwoju rolnictwa wzrostu produkcji z przemianami społecznymi na wsi, przez popieranie tych wszystkich form organizacji produkcji rolnej, które dają najwyższe efekty.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#PosełMieczysławRzepiela">Pozytywne rezultaty popierania rozwoju wszystkich sektorów rolnictwa obserwujemy w naszym województwie opolskim. Rozwijają się gospodarstwa specjalistyczne. Rolnicy, u których w oborach znajduje się 20 lub 30 wysoko dojnych krów lub 50 bukatów czy też 300 sztuk trzody chlewnej — nie należą do rzadkości. Dynamicznie rozwijają się rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Rozwój ten zapoczątkowała uchwała Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL z listopada 1971 r., w której między innymi stwierdzono, że naczelną zasadą polityki PZPR i ZSL w stosunku do rolnictwa jest kojarzenie wzrostu produkcji rolnej ze stopniową przebudową ustroju rolnego, tworzenie warunków niezbędnych do socjalistycznych przeobrażeń społeczno-gospodarczych na wsi. W efekcie realizacji tych postanowień od 1971 r. do chwili obecnej powstały w województwie 103 spółdzielnie, w tej liczbie 30 w roku bieżącym. Na 63 jednostki administracyjne nie ma spółdzielni produkcyjnych tylko w 5 gminach.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#PosełMieczysławRzepiela">Rozwojowi ilościowemu towarzyszą zmiany jakościowe. 38 rolniczych spółdzielni produkcyjnych uzyskało plony zbóż ponad 40 q z ha i z roku na rok rosną systematycznie plony we wszystkich spółdzielniach. Wzrost obsady bydła w roku 1977, w stosunku do roku 1976, wynosi ponad 16%, a trzody chlewnej prawie 25%, natomiast liczba macior wzrosła o 100%. Stanowi to najwyższą dynamikę spośród wszystkich sektorów rolnictwa. W roku 1977 udział sektora spółdzielczego w ogólnej produkcji towarowej przekracza 10%.</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#PosełMieczysławRzepiela">Na podkreślenie zasługuje coraz bardziej zacieśniająca się współpraca gospodarcza spółdzielni z rolnikami indywidualnymi w zakresie obrotu inwentarzem żywym oraz usług w produkcji rolnej. Najlepsze dowody tego współdziałania mieliśmy u nas w okresie tegorocznych trudnych żniw. Dzięki wydatnej pomocy ze strony SKR i gospodarstw uspołecznionych dla gospodarstw indywidualnych udało się poważnie zmniejszyć straty w zbiorach oraz zniwelować powstałe straty materialne, spowodowane trzykrotną powodzią. Różne formy kooperacji z rolnikami indywidualnymi pozwalają rolnikom unowocześniać swoje gospodarstwa, a spółdzielczości pozyskiwać sojuszników. Można powiedzieć, że w naszym województwie nie tylko nie istnieje żadna bariera psychologiczna między rolnikami indywidualnymi a spółdzielcami, ale istnieje wzajemne zaufanie, przychylność i zrozumienie. Dobre wyniki produkcyjne oraz warunki socjalne spółdzielców wpływają na zmiany w psychice i sposobach myślenia wielu rolników indywidualnych, zmieniają ich stosunek do wielkotowarowej gospodarki uspołecznionej. Założycielami nowych spółdzielni są coraz częściej przodujący rolnicy, a przeciętny wiek nowo wstępujących nie przekracza 35 lat.</u>
          <u xml:id="u-44.6" who="#PosełMieczysławRzepiela">Wprowadzone dekretem Rady Państwa ubezpieczenie społeczne członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin zapewniło wszystkim spółdzielcom warunki do wydajniejszej pracy i lepszego życia. Dekret Rady Państwa wyszedł naprzeciw postulatom zgłaszanym przez spółdzielców, tak jak omawiany dzisiaj projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin wychodzi naprzeciw postulatom całej wsi polskiej. Jest to przedsięwzięcie o ogromnym zasięgu społecznym i politycznym, historycznej wagi wyraz sojuszu robotniczo-chłopskiego. Przyjmowany dzisiaj przez Wysoki Sejm projekt ustawy, przyczyni się do dalszego umocnienia więzi całej gospodarki rolnej z socjalistycznym państwem, będzie sprzyjać intensyfikacji produkcji towarowej rolnictwa indywidualnego i utrwalaniu współdziałania produkcyjnego wszystkich sektorów na zasadzie partnerstwa i rzetelnego współzawodnictwa o lepsze wyniki w produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-44.7" who="#PosełMieczysławRzepiela">Stworzenie podobnych warunków socjalnych dla rolników do warunków pracowników gospodarki uspołecznionej kształtować będzie pozytywne postawy wobec zawodu rolnika i daje dobrą perspektywę dla młodzieży wiążącej swoje plany życiowe z tym zawodem.</u>
          <u xml:id="u-44.8" who="#PosełMieczysławRzepiela">System emerytur i rent, tak jak już podkreślano z tej trybuny, będzie sprzyjał szybszemu przejmowaniu steru indywidualnego gospodarowania przez ludzi młodych, zainteresowanych w przyswajaniu sobie nowoczesnych metod gospodarowania, dających wyższe efekty produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-44.9" who="#PosełMieczysławRzepiela">Wprowadzenie w życie projektowanej dzisiaj ustawy wyzwoli dalszą aktywność społeczną i produkcyjną, umocni zaufanie rolników do polityki rolnej państwa ludowego. Ustawa umocni przekonanie o możliwości wszechstronnego rozwijania produkcji rolnej we wszystkich sektorach rolnictwa i że wytyczona przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym polityka rolna jest trwała, a budowana na mocnym fundamencie sojuszu robotniczo-chłopskiego odpowiada interesom całej wsi i całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-44.10" who="#PosełMieczysławRzepiela">Wysoka Izbo! W ramach realizacji programu gospodarki żywnościowej kraju, główną uwagę zwracamy na dalsze dynamizowanie produkcji zwierzęcej. Wiadomo, iż w tym względzie obok poszerzania liczby stanowisk i bazy biologicznej zasadniczą rolę ma baza paszowa, która decyduje o dynamice produkcji zwierzęcej i o efektywności tej dziedziny produkcji, ponieważ koszt pasz w ogólnych kosztach produkcji, np. żywca wołowego czy mleka, sięga 60–80 procent.</u>
          <u xml:id="u-44.11" who="#PosełMieczysławRzepiela">Podstawę naszej bazy paszowej stanowią zboża. Zdajemy sobie jednak sprawę z tego, że samo zboże, mimo konieczności zwiększenia jego udziału w strukturze zasiewów i wzrostu plonów, nie zabezpieczy nam w pełni potrzeb paszowych. Dużym uzupełnieniem muszą być pasze uzyskiwane z użytków zielonych, upraw poplonów oraz roślin okopowych i kukurydzy, W tym zakresie mamy w naszym województwie, tak zresztą jak w całym kraju, olbrzymie nie wykorzystane rezerwy.</u>
          <u xml:id="u-44.12" who="#PosełMieczysławRzepiela">Uzyskiwane dotychczas przeciętne plony siana w granicach 50–60 q z ha wskazują, że potencjał produkcyjny łąk jest słabo wykorzystany, przy czym jeszcze większe rezerwy produkcyjne tkwią w pastwiskach, które stanowią grupę użytków zielonych najbardziej zaniedbanych, a z których, w warunkach racjonalnego użytkowania, można uzyskać efekty paszowe nawet dwukrotnie wyższe niż z łąk. W warunkach zmeliorowania, prawidłowego nawożenia i racjonalnego użytkowania zwiększają się zarówno plony, jak też wartość paszy. Wprawdzie uruchomienie olbrzymiej rezerwy paszowej, jaka tkwi w użytkach zielonych, wiąże się z nakładami inwestycyjnymi na melioracje, jest to jednak konieczne dla zwiększenia bazy paszowej na potrzeby dalszego rozwoju hodowli.</u>
          <u xml:id="u-44.13" who="#PosełMieczysławRzepiela">Duże znaczenie w rozwoju produkcji pasz ma uprawa kukurydzy. W uprawie kukurydzy notujemy znaczny postęp, jednak głównie w gospodarstwach uspołecznionych. Już w roku bieżącym skupimy w województwie około 10 tys. ton ziarna kukurydzy. Będziemy więc nadal rozszerzać jej uprawę, zwracając szczególną uwagę na uprawę tej rośliny w gospodarstwach indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-44.14" who="#PosełMieczysławRzepiela">Zdajemy sobie sprawę, że problem paszowy nie tkwi wyłącznie w produkcji pasz, ale olbrzymie znaczenie ma prawidłowa ich konserwacja. Szacujemy, że straty jakie ponosimy co roku przy tradycyjnych metodach przechowywania okopowych, a szczególnie przy ziemniakach, sięgają 25%.</u>
          <u xml:id="u-44.15" who="#PosełMieczysławRzepiela">Wprawdzie najniższe straty w składnikach pokarmowych występują wtedy, gdy całość zostaje przetworzona na susz. Jest to jednak obecnie nieosiągalne i zbyt drogie. Dlatego główny wysiłek koncentrujemy na upowszechnianiu kiszenia pasz. Z roku na rok uzyskujemy w tej dziedzinie postęp, ale jest on ciągle zbyt wolny i musimy go wydatnie przyśpieszyć. Pilnie musimy rozszerzyć zakres budowy silosów zarówno w gospodarstwach uspołecznionych, jak i w indywidualnych — bowiem kiszenie w pryzmach powoduje zarówno poważne straty, jak i pogarsza jakość kiszonek.</u>
          <u xml:id="u-44.16" who="#PosełMieczysławRzepiela">Mówimy często o tak zwanym „cyklu świńskim”. Wydaje się, że tego rodzaju określenia spowodowane są właśnie cyklem paszowym. Po roku lepszego urodzaju w produkcji pasz, a szczególnie ziemniaków, mamy wzrost hodowli trzody chlewnej i odwrotnie. Dlatego ogromną uwagę przywiązujemy w naszym województwie do tworzenia rezerw paszowych. Praktyka dowiodła, że dobrze uparowane i zasilosowane ziemniaki można w doskonałym stanie przechowywać przez 2–3 lata. Gospodarstwa, które w latach dobrego urodzaju stworzyły własne rezerwy paszowe, nie obniżyły w roku słabszego urodzaju pogłowia trzody i bydła, nie zmniejszyły kontraktacji oraz sprzedaży żywca i mleka, a często nawet osiągnęły wzrost produkcji. Dlatego pracujemy na rzecz upowszechniania praktyki tworzenia rezerw paszowych jako drogi zapewnienia stabilnego wzrostu produkcji mięsa i mleka.</u>
          <u xml:id="u-44.17" who="#PosełMieczysławRzepiela">Wysoki Sejmie! Poruszając niektóre tylko aspekty naszej gospodarki paszowej, chciałem zaakcentować, że w dobie dokonującego się postępu w rozwoju produkcji zwierzęcej, produkcja pasz i odpowiednie gospodarowanie nimi ma ogromne znaczenie. W tym zakresie, obok samej produkcji, nadal wąskim gardłem jest sprzęt oraz jego konserwacja. Dla zabezpieczenia prawidłowego zbioru i konserwacji niezbędne są wysoko wydajne maszyny. Chodzi przede wszystkim o szybsze zaopatrywanie rolnictwa w silosokombajny oraz wszelkiego rodzaju urządzenia do suszenia i zakiszania pasz. Rozwiązanie problemu konserwacji pasz pozwoli nie tylko zmniejszyć w poważnym stopniu straty, ale umożliwi tworzenie rezerw na lata gorszego urodzaju, co będzie skutecznie zapobiegać występującym jeszcze ciągle wahaniom w produkcji żywca, uzależnionej przecież w zasadniczy sposób od bazy paszowej, przy czym, o efektywności produkcji zwierzęcej decyduje przede wszystkim postęp w produkcji, konserwacji i skarmianiu pasz.</u>
          <u xml:id="u-44.18" who="#PosełMieczysławRzepiela">Kończąc swe wystąpienie chciałbym wyrazić głębokie przekonanie, że zarówno uchwalenie ustawy o emeryturach i rentach dla rolników, jak i dzisiejsza debata o poprawie efektywności naszego gospodarowania wyzwoli inicjatywy produkcyjne we wszystkich sektorach rolnictwa i znajdzie swój wyraz w wydatnym wzroście produkcji rolniczej już w latach 1978–1980. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-44.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#Marszałek">Dziękuję. Głos ma poseł Teresa Morawiec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PosełTeresaMorawiec">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W założeniach obecnego etapu rozwoju zawarte jest zadanie zapewnienia prymatu jakości nad ilością. V Plenum Komitetu Centralnego PZPR, a następnie uchwalony przez Wysoki Sejm plan i budżet na rok 1977 wskazywały na kierunki i sposoby łagodzenia napięć i trudności wywołanych czynnikami wewnętrznymi, mającymi swe źródło m.in w dokonywaniu w naszej gospodarce głębokich zmian strukturalnych typu jakościowego, jak również czynnikami zewnętrznymi.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#PosełTeresaMorawiec">W grudniu ubiegłego roku, w trakcie sejmowej debaty nad projektami planu i budżetu na rok bieżący, posłowie wskazywali, że założone planem cele gospodarczo-społeczne będą mogły być zrealizowane pod warunkiem osiągnięcia zdecydowanego postępu w efektywności procesów gospodarczych, likwidacji przejawów marnotrawstwa i rozrzutności w szafowaniu majątkiem i zasobami produkcyjnymi, bardzo oszczędnego i celowego wykorzystania ludzkiej pracy, maszyn, surowców i materiałów.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#PosełTeresaMorawiec">W okresie 9 miesięcy bieżącego roku osiągnęliśmy wiele. Możemy być zadowoleni m.in.: z wyższej o 1,8 punkta od założeń planu wartości produkcji sprzedanej, z wyższego o 1,6 punkta wykonania przewozów, ze zwiększenia globalnego zaopatrzenia rynku o przeszło 5 punktów, a sprzedaży detalicznej o 4,7 punkta. Na uwagę zasługuje również uzyskanie w 97% wzrostu produkcji przemysłowej oraz całości przyrostu obrotu globalnego w budownictwie przez wzrost wydajności pracy. Rezultaty te są lepsze od założeń planu i zostały osiągnięte przy wolniejszym od produkcji tempie wzrostu funduszu płac oraz przy wolniejszym wzroście przeciętnej płacy od wydajności pracy.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#PosełTeresaMorawiec">Te pozytywne wyniki zostały jednak uzyskane przy zróżnicowanym udziale poszczególnych jednostek gospodarczych. W omawianym okresie nie wszyscy i nie wszystkie jednostki przyczyniły się do wzrostu efektywności gospodarowania i szeroko pojętej jakości. O niektórych przykładach mówili już moi przedmówcy. Chcę jednak podkreślić, że nawet pełne wykonywanie przez przedsiębiorstwa zadań asortymentowych produkcji i usług nie może stanowić usprawiedliwienia dla braku gospodarności. Bardzo często pod elegancją form i metod prezentowania wskaźników kryje się niedowład organizacyjny, rozrzutność i niska dbałość o racjonalne wykorzystywanie wszystkich czynników produkcji. Nieraz przedsiębiorstwa chlubią się wysoką dynamiką sprzedaży, nie ujawniając przy tym, że jest ona wynikiem nieoszczędnej i materiałochłonnej produkcji albo też zwyczajnej zmiany cen wyrobów. Często również wysokie na pozór wykonanie zadań produkcyjnych nie jest równoznaczne z intensywnym wykorzystywaniem maszyn i urządzeń oraz zasobów pracy, w których to dziedzinach nadal występują znaczne rezerwy.</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#PosełTeresaMorawiec">Występowanie takich zjawisk skłania do zastanowienia się, czy rozwiązania stymulujące wzrost efektywności gospodarowania i jakości pracy przyjęte w naszym systemie planowania i zarządzania są w pełni wystarczające i skuteczne. Wydaje się, że istotnym warunkiem uzyskania znaczących rezultatów w zakresie zapewnienia prymatu jakości nad ilością w każdej działalności jest doskonalenie rozwiązań w sferze kierowania i zarządzania, a także w stylu pracy i działania kadr, a zwłaszcza kadr kierowniczych.</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#PosełTeresaMorawiec">Szczególnej uwagi wymagają — moim zdaniem — rozwiązania regulujące funkcjonowanie przedsiębiorstw objętych poprzednim, a obecnie zmodyfikowanym systemem ekonomiczno-finansowym. Celem dokonanej w roku bieżącym istotnej modyfikacji tego systemu jest stworzenie warunków do motywacyjnego oddziaływania instrumentów w nim zawartych na poprawę efektywności gospodarowania. Bardzo słusznie dokonano dalszej obiektywizacji mierników oceny przedsiębiorstw m.in. przez wyeliminowanie nieuzasadnionych korzyści powodowanych przez wzrost cen, jak również zapewniono stabilizację wskaźników dyrektywnych. Tylko stabilne i realne normatywy mogą być czynnikiem mobilizującym i integrującym działalność innowacyjną kierownictwa i załóg pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#PosełTeresaMorawiec">Skuteczność rozwiązań zmodyfikowanego systemu ekonomiczno-finansowego zależeć będzie w dużym stopniu również od poziomu pracy administracji gospodarczej i państwowej. Jest konieczne, by przy podejmowaniu decyzji gospodarczych na poszczególnych szczeblach zarządzania zawsze istniała pełna świadomość, jakie decyzje te mogą spowodować uboczne negatywne skutki, jakich sfer gospodarowania mogą one dotyczyć oraz kto ponosi odpowiedzialność z tego tytułu. Dotychczasowa praktyka przyniosła wiele przykładów ponoszenia przez jednostki gospodarcze negatywnych skutków decyzji podjętych przez inne ogniwa zarządzania. Chodzi tu przede wszystkim o częste zmiany zadań planowych w przemyśle i budownictwie.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#PosełTeresaMorawiec">Dlatego też wydaje się celowe, by w bieżącym sterowaniu procesami społeczno-gospodarczymi Rząd zapewnił stabilność zadań zawartych w planach techniczno-ekonomicznych, umożliwiając zakładom i konferencjom samorządu robotniczego samokontrolę efektywności gospodarowania w ramach przyjętego systemu ekonomiczno-finansowego, a organom powołanym do kontroli sprawności działania zakładów — ocenę tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#PosełTeresaMorawiec">Proces planowania, stanowiący podstawowy instrument kierowania gospodarką socjalistyczną, wymaga pełnej integracji działań przedsiębiorstw i wszystkich ogniw administracji gospodarczej i państwowej, co powinno znaleźć odpowiednie odbicie przy konstruowaniu projektu planu na rok 1978.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#PosełTeresaMorawiec">Właściwie ustalone w planie normatywy będą istotnym czynnikiem mobilizującym kadrę kierowniczą przedsiębiorstw do wyboru najbardziej optymalnych metod zwiększenia efektywności gospodarowania i wykonania zadań nakreślonych w płatnie. Wydaje się, że jest to ważna droga do zapewnienia wykonania zadań planu centralnego, przy jednoczesnym podniesieniu efektywności działania w zakładach pracy.</u>
          <u xml:id="u-46.10" who="#PosełTeresaMorawiec">Nasze społeczeństwo jest w pełni świadome tego, że zadania, które związane są z dynamicznym rozwojem gospodarki, są coraz bardziej złożone. Wymagają one więc lepszej jakości pracy, a także dalszego doskonalenia działań centralnych i terenowych ogniw administracji, stałej konfrontacji decyzji z realiami życia. Generalny kierunek tego procesu polegać powinien na coraz lepszym kojarzeniu inicjatywy oddolnej z głównymi celami społeczno-gospodarczymi, na przestrzeganiu wszystkich założeń i proporcji planu, na zapewnieniu pełnej dyscypliny planu zarówno pod względem jakości i struktury produkcji, jak i dysponowania środkami.</u>
          <u xml:id="u-46.11" who="#PosełTeresaMorawiec">Wysoki Sejmie! System planowania i zarządzania — jak wiemy — wyznacza ramy działania ludzi i instytucji, sprzyja bądź hamuje słuszne inicjatywy. Rozwiązania typu systemowego tworzą mechanizmy, które skłaniają do zajmowania określonych postaw wobec zadań efektywności produkcji. Wiadomo, że u źródeł wielu ujemnych zjawisk, a także przejawów społecznego zła, z jakim spotykamy się w życiu, znajdują się określone postawy konkretnych ludzi wobec ich obowiązków, wobec spraw państwa i potrzeb społecznych, wobec socjalistycznych zasad i norm życia społecznego. Produkt złej jakości, produkt nie znajdujący nabywcy nie trafia na rynek zrządzeniem losu; ktoś podjął błędną decyzję, ktoś wyprodukował, ktoś dopuścił do sprzedaży i ktoś wreszcie do sprzedaży przyjął. Jest to odpowiedzialność ściśle określona, personalna. Dlatego też dobry klimat polityczny, zaangażowanie i inicjatywa kadr kierowniczych i całych załóg przedsiębiorstw jest niezwykle istotnym elementem, konstruktywnie wspierającym istniejące mechanizmy w kierunku poprawy efektywności gospodarowania i jakości pracy.</u>
          <u xml:id="u-46.12" who="#PosełTeresaMorawiec">Do truizmów już na pewno trzeba zaliczyć stwierdzenie, że w miarę osiągania technicznego i organizacyjnego postępu rola bardziej świadomej działalności ludzkiej wzrasta; jest sprawą oczywistą, że urządzenia techniczne i struktury organizacyjne samoistnie nie będą wypełniały swej roli.</u>
          <u xml:id="u-46.13" who="#PosełTeresaMorawiec">Do doskonalenia techniki i technologii słusznie przywiązujemy wielką wagę, ale to ludzie je ożywiają, posługując się nimi w sposób świadomy, nadając ich funkcjonowaniu konkretny kształt i treść społeczną. Dlatego też stwarzanie we wszystkich sektorach gospodarki narodowej warunków do maksymalne go rozwoju i wykorzystania talentu i uzdolnień każdego pracownika, jak również atmosfery pracy opartej na wzajemnej pomocy, życzliwości i współpracy, jest również działaniem na rzecz wzrostu wydajności i efektywności ludzkiego działania. Przy tym nie powinniśmy zapominać, że szybkie tempo życia, którego jesteśmy świadkami i uczestnikami, obok cech pozytywnych, niesie z sobą również szereg negatywnych zjawisk, jak: większe napięcie w pracy, szybsze wyczerpywanie się systemu nerwowego pojedynczego człowieka. Konieczne jest przeciwdziałanie tym zjawiskom, łagodzenie istniejących napięć między innymi przez stwarzanie przyjaznej atmosfery i podjęcie w szerokim zakresie działań mających na celu stałe podnoszenie kultury pracy w każdym zakładzie produkcyjnym i instytucji, na każdym miejscu i stanowisku pracy.</u>
          <u xml:id="u-46.14" who="#PosełTeresaMorawiec">Wysoka Izbo! Przedstawiłam jedynie dwa zagadnienia związane z poprawą efektywności gospodarowania i jakości pracy, koncentrując się przede wszystkim na tych sprawach, które jeszcze przeszkadzają w pełnym wykorzystaniu posiadanego potencjału techniczno-produkcyjnego i ludzkiego.</u>
          <u xml:id="u-46.15" who="#PosełTeresaMorawiec">Osiągnięcia ubiegłych okresów, a także generalnie pozytywna realizacja zadań wynikających z planu na rok bieżący wskazują, że przedstawiane niejednokrotnie Sejmowi długofalowe zamierzenia polityki społeczno-gospodarczej w naszym kraju, mimo przejściowych trudności, mają realne podstawy.</u>
          <u xml:id="u-46.16" who="#PosełTeresaMorawiec">Do końca bieżącego roku pozostało już tylko kilkadziesiąt dni roboczych; ktoś powiedział, że „uciekającego dnia nie uda się zatrzymać, ale można go nie stracić”. Sądzę, że każdy mieszkaniec naszego kraju jest zainteresowany, by nie zmarnować żadnego z tych dni, by przyczynić się do zapewnienia na każdym odcinku pracy prymatu jakości nad ilością, do realizacji założonych planem celów społecznych oraz zapewnienia dobrego startu do zadań w roku przyszłym. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-46.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#Marszałek">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#Marszałek">W związku z informacją Rządu, przedstawioną przez Prezesa Rady Ministrów, Konwent Seniorów przedkłada Wysokiej Izbie — w celu uchwalenia — następujący projekt uchwały:</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej po wysłuchaniu wystąpienia Prezesa Rady Ministrów oraz dyskusji przyjmuje do aprobującej wiadomości informację Rządu o programie realizacji wytycznych IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, ze szczególnym uwzględnieniem zadań rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#Marszałek">Przedsięwzięcia podjęte przez Rząd w 1977 r. w celu ograniczenia wpływu niekorzystnych warunków zewnętrznych i wewnętrznych na realizację podstawowych celów społeczno-gospodarczych przebiegały na ogół pomyślnie, choć na niektórych odcinkach uzyskany postęp pozostaje wciąż jeszcze niewystarczający.</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#Marszałek">Sejm podkreśla, że przedłożony przez Rząd program realizacji wytycznych IX Plenum KC PZPR zmierza do podniesienia efektywności gospodarowania oraz bardziej konsekwentnego przeprowadzenia manewru ekonomicznego, w szczególności w zakresie przyspieszenia budownictwa mieszkaniowego, rozwoju gospodarki żywnościowej, stabilizacji sytuacji rynkowej i zwiększenia eksportu.</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#Marszałek">Sejm podkreśla, że dla realizacji powyższych celów decydujące znaczenie ma dążenie do wyższej jakości pracy, większej efektywności gospodarki, konsekwentnej realizacji polityki cen i płac, dyscypliny wykonywania zadań, dalszego umocnienia roli narodowego planu społeczno-gospodarczego jako zasadniczego instrumentu kierowania gospodarką socjalistyczną. Projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1978 rok powinien zapewnić kontynuację i pogłębienie podjętego przegrupowania sił i środków, stosownie do obecnej sytuacji w kraju.</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#Marszałek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że inicjatywa i aktywność, zespolenie wokół realizacji zadań nakreślonych przez wytyczne IX Plenum KC PZPR i w rządowym programie wszystkich ludzi pracy, robotników i rolników, ludzi techniki i nauki, pracowników transportu i handlu zapewni realizację uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej”.</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#Marszałek">Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-47.17" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął propozycję Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-47.18" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-47.19" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm proponowaną uchwałę podjął.</u>
          <u xml:id="u-47.20" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o dekrecie z dnia 19 lipca 1977 r. o amnestii (Dz. U. nr 24,.poz. 102), (druk nr 65).</u>
          <u xml:id="u-47.21" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Maria Kotlicka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosełMariaKotlicka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rada Państwa w dniu 19 lipca 1977 roku wydała dekret o amnestii, który wszedł w życie w dniu święta Odrodzenia Polski.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#PosełMariaKotlicka">Uchwalenie tego aktu stało się celowe w warunkach osiągniętego postępu w procesie pogłębiania jedności moralno-politycznej narodu, wzrostu świadomości społecznej, poziomu kultury prawnej obywateli, ich patriotycznego zaangażowania, dyscypliny społecznej i poprawy stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego kraju, jak również coraz lepszej pracy organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania, ich troski o utrzymanie porządku, o dobro, spokój i bezpieczeństwo obywateli. One bowiem — te właśnie procesy — umożliwiają, zgodnie z zasadami socjalistycznego humanizmu, stworzenie ludziom, którzy wprawdzie znaleźli się w konflikcie z prawem i socjalistycznymi normami współżycia społecznego, ale rokują nadzieję, że w przyszłości będą ich przestrzegać, a więc dają szansę społecznej rehabilitacji, warunków powrotu do normalnego życia w społeczeństwie i prowadzenia uczciwego życia człowieka pracy.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#PosełMariaKotlicka">Dekret o amnestii, wzorem ustawy amnestyjnej z 1974 roku, nie przewiduje abolicji, tj. puszczenia przestępstw w niepamięć.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#PosełMariaKotlicka">W dekrecie przyjęto darowanie bez następstw abolicyjnych kar: kary pozbawienia wolności orzeczonej w rozmiarze do 1 roku, kary ograniczenia wolności — bez względu na wysokość, kary grzywny w rozmiarze do 2000 zł orzeczonej jako kara samoistna, oraz kary aresztu wojskowego. W szerszym zakresie przyjęto możliwość umarzania postępowania, gdyż zgodnie z dekretem jako zasadę przyjęto, że postępowanie umarza się w sprawach o przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 2, karą ograniczenia wolności lub karą grzywny albo karą pozbawienia wolności do lat 2 i karą grzywny lub karą łagodniejszą.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#PosełMariaKotlicka">Dekret gwarantuje szersze stosowanie amnestii w postaci darowania kary i umorzenia postępowania w stosunku do kobiet, ludzi starszych, w stosunku do osób, które w chwili popełnienia przestępstwa nie ukończyły 18 lat oraz w odniesieniu do osób będących jedynymi żywicielami.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#PosełMariaKotlicka">Ponadto, zamiast przewidzianego w poprzednich amnestiach automatycznego łagodzenia kar, dekret wprowadza stosowanie amnestii w postaci możliwości wcześniejszego, niż to przewiduje Kodeks karny, warunkowego, przedterminowego zwolnienia osób skazanych, a więc instytucję, w której decydującą rolę odgrywają przesłanki natury wychowawczej. Zastosowanie amnestii w tym zakresie warunkowane jest pomyślną prognozą co do danego skazanego, pozwalającą na uwzględnienie cech indywidualnych. Instytucja ta umożliwia poza tym stosowanie bardzo wielu środków wychowawczych, w tym i oddanie skazanego pod dozór wyznaczonej osoby, instytucji lub organizacji i przyjęcie od nich poręczenia, że skazany będzie przestrzegał porządku prawnego, a także ustalenia okresu próby, od przebiegu której uzależnione jest skorzystanie z dobrodziejstwa amnestii.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#PosełMariaKotlicka">Ważnym elementem wzbogacającym zakres środków wychowawczych stosowanych wobec osób korzystających w jakiejkolwiek formie z amnestii jest możliwość zobowiązywania sprawców przestępstw do podjęcia w wyznaczonym terminie stałej pracy zarobkowej, do wykonania ciążącego na sprawcy obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przestępstwem, powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do innego stosownego postępowania. Niewykonywanie tych obowiązków zagrożone jest sankcją w postaci cofnięcia dobrodziejstwa amnestii.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#PosełMariaKotlicka">Zgodnie z wymogami realizowanej polityki karnej, jeszcze szerzej niż w amnestiach poprzednich, w omawianym dekrecie zastosowane zostały wyłączenia spod amnestii. W szczególności objęły one liczniejszą grupę sprawców najpoważniejszych przestępstw oraz recydywistów, a więc sprawców czynów o największym stopniu niebezpieczeństwa społecznego i takich, których stopień demoralizacji uzasadnia konieczność dłuższego oddziaływania wychowawczego w warunkach odbywania kary pozbawienia wolności. Przyjmując taki zakres wyłączeń w stosowaniu amnestii — dekret daje wyraz szczególnemu potępieniu społecznemu sprawców groźnych przestępstw, jak rozboju, gwałtów, przestępstw o charakterze chuligańskim, a także łapownictwa i płatnej protekcji.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#PosełMariaKotlicka">Dekret przewiduje, że amnestię stosuje się jedynie do sprawców przestępstw popełnionych przed 15 lipca 1977 roku, znanych organom powołanym do ścigania przestępstw. Jeżeli chodzi o sprawcę przestępstwa popełnionego przed dniem 15 lipca 1977 r., który nie był znany organom powołanym do ścigania — może on skorzystać z dobrodziejstwa amnestii, jeżeli zgłosi się przed dniem 15 lipca 1978 r. do organu powołanego do ścigania przestępstw i ujawni istotne okoliczności czynu oraz osoby, które z nim współdziałały w popełnieniu tego przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#PosełMariaKotlicka">Powyższe rozwiązania dekretu są szczególnie ważne. Otwierają one drogę powrotu do normalnego, uczciwego życia ludziom, którzy weszli w przeszłości na drogę przestępstwa, tkwią w jakiejś aferze lub grupie przestępczej, dotąd nie wykrytej, lecz którzy chcieliby odciąć się od tej działalności i dać satysfakcję społeczeństwu przez szczere ujawnienie okoliczności, w jakich przestępstwo zostało dokonane, a w konsekwencji skorzystać z amnestii, tą drogą uzyskując możliwość powrotu do uczciwego życia.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#PosełMariaKotlicka">Wysoki Sejmie! Na skutek stosowania amnestii przez sądy i prokuratury (powszechne i wojskowe) zwolniono ogółem z zakładów karnych i aresztów śledczych:</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#PosełMariaKotlicka">— skazanych — 9 498 osób, w tym 1 168 kobiet sprawujących opiekę nad dziećmi, osób starszych i młodocianych;</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#PosełMariaKotlicka">— ukaranych — 2 221 osób;</u>
          <u xml:id="u-48.13" who="#PosełMariaKotlicka">— tymczasowo aresztowanych — 1 718 osób.</u>
          <u xml:id="u-48.14" who="#PosełMariaKotlicka">Omawiany dekret przywiązuje wielką wagę do włączenia się w życie społeczne korzystających z amnestii, w szczególności przez podjęcie stałej pracy zarobkowej. W toku stosowania amnestii, także wobec osób pozostających na wolności, nałożono 25 295 obowiązków podjęcia stałej pracy zarobkowej. Obowiązek ten nakładany był przede wszystkim na te osoby, które przed skazaniem, mimo możliwości, nie pracowały zarobkowo i prowadziły pasożytniczy tryb życia.</u>
          <u xml:id="u-48.15" who="#PosełMariaKotlicka">W Okresie od wejścia w życie dekretu o amnestii do dnia 30 września br. do organów ścigania zgłosiło się i ujawniło popełnienie przestępstw 2 377 osób. W następstwie zgłoszeń wobec 2 211 osób wszczęto postępowanie przygotowawcze. W pozostałych wypadkach prowadzone są postępowania sprawdzające.</u>
          <u xml:id="u-48.16" who="#PosełMariaKotlicka">Zgłoszenia do organów ścigania i ujawnienia faktów popełnienia przestępstw dotyczyły przeważnie przestępstw przeciwko mieniu.</u>
          <u xml:id="u-48.17" who="#PosełMariaKotlicka">Właściwe przygotowania organizacyjne wszystkich zainteresowanych organów umożliwiły podjęcie wszelkich czynności związanych ze stosowaniem dekretu już w dniu 23 lipca br. 'Przede wszystkim amnestię zaczęto stosować wobec osób pozbawionych wolności i tymczasowo aresztowanych, przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych. W pierwszej kolejności — zgodnie z art. 16 dekretu o amnestii — stosowano ją wobec kobiet sprawujących opiekę nad dziećmi, osób starszych i młodocianych.</u>
          <u xml:id="u-48.18" who="#PosełMariaKotlicka">Stosowanie amnestii przebiegało sprawnie i prawidłowo, o czym w dużej mierze zadecydowała wszechstronna i efektywna współpraca wszystkich zainteresowanych resortów zarówno na szczeblu centralnym, jak i w terenie.</u>
          <u xml:id="u-48.19" who="#PosełMariaKotlicka">Dotychczasowa praktyka, wysoka ocena pracy, zabezpieczenie przez sądy, prokuratury, organy Milicji Obywatelskiej, kolegia do spraw wykroczeń i inne zainteresowane jednostki administracji oraz instytucje organizacyjnych warunków prawidłowego wykonania dekretu potwierdziły zasadność idei, które legły u podstaw dekretu.</u>
          <u xml:id="u-48.20" who="#PosełMariaKotlicka">Z upoważnienia Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dnia 19 lipca 1977 roku o amnestii, zgodnie z wnioskiem zawartym w druku sejmowym nr 65. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 19 lipca 1977 r. o amnestii — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Także nikt.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że dekret z dnia 19 lipca 1977 r. o amnestii — został przez Sejm zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#Marszałek">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Ludwiki Mieszkowskiej do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu skierowało powyższą interpelację do adresata.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#Marszałek">Poseł Ludwika Mieszkowska w swej interpelacji podkreśla, że w okresie od VI Zjazdu partii podjęto szereg istotnych decyzji, które stworzyły warunki do coraz lepszego zabezpieczania zdrowotnego społeczeństwa i doskonalenia służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#Marszałek">Stwierdza, że dotychczasowy przebieg realizacji inwestycji w resorcie zdrowia i opieki społecznej nie zapewnia jednak pełnego wykonania zadań określonych w uchwale VII Zjazdu PZPR i w planie 5-letnim. Podkreślając, że plan nakładów na roboty budowlano-montażowe i plan oddanych łóżek szpitalnych w 1976 roku nie został wykonany oraz stwierdzając niedostateczne zaawansowanie robót na poczet zadań lat następnych, posłanka zapytuje, jakie kroki podejmuje resort dla pełnego wykonania zadań wynikających z uchwał VII Zjazdu i z planu na lata 1976–1980.</u>
          <u xml:id="u-49.13" who="#Marszałek">Ponadto zwraca się o informację o wykorzystaniu środków przeznaczonych przez społeczeństwo na Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-49.14" who="#Marszałek">O udzielenie odpowiedzi na powyższą interpelację proszę Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej Obywatela Mariana Śliwińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Decyzje podjęte w okresie po VI Zjeździe PZPR stworzyły warunki sprzyjające stałej i systematycznej poprawie ochrony zdrowia społeczeństwa. Znalazły one praktyczny wyraz m.in. również w trudnym dziale rozbudowy bazy szpitalnej w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Plan inwestycyjny na lata 1971–1975 został po raz pierwszy wykonany i przekroczony w podstawowych kierunkach inwestowania. Uzyskano bez mała 20 tysięcy łóżek szpitalnych, co stanowi 100,7% planu, przekroczono znacznie plan budowy żłobków (124%) oraz wiejskich ośrodków zdrowia (109,5%). Podjęte dzieło rozbudowy bazy materialnej służby zdrowia jest kontynuowane w bieżącym pięcioleciu.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">W uchwalonym przez Sejm w grudniu ubiegłego roku planie 5-letnim na łata 1976–1980 nakłady inwestycyjne w dziale „ochrona zdrowia i opieka społeczna” wynoszą 41,8 mld zł, co oznacza ich wzrost o 59% w porównaniu z nakładami poprzedniego pięciolecia. Nakłady na inwestycje ochrony zdrowia wzrastają zatem szybciej niż w całej gospodarce, w której rosną one o około 43%. Stanowi to wyraz preferencji dla inwestycji w tym dziale, i jest możliwe m.in. dzięki Narodowemu Funduszowi Ochrony Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Uchwała VII Zjazdu partii postawiła przed wszystkimi uczestnikami procesu inwestycyjnego w kraju dalsze trudne zadania. Szczególnie ważnym problemem dla ochrony zdrowia społeczeństwa jest uzyskanie 27 tysięcy łóżek szpitalnych w latach 1976–1980, ale nie tylko to. Ważnym elementem jest również zapewnienie nowych łóżek w szpitalach w następnym pięcioleciu. Dlatego obecny plan 5-letni przewiduje rozpoczęcie budowy szeregu nowych szpitali, które będą oddane do eksploatacji w latach 1981–1985, bowiem cykl budowy nowoczesnego szpitala, ze względu na skomplikowane funkcje, trwa kilka lat.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie podać kilka liczb ilustrujących zakres budownictwa szpitalnego. W roku bieżącym w budowie jest 59 nowych szpitali na 28 tys. łóżek oraz znaczna liczba łóżek w szpitalach rozbudowywanych. W roku 1978 plan inwestycyjny zakłada rozpoczęcie budowy 8 nowych szpitali. Sieć rozmieszczenia nowych szpitali jest dostosowana do wymogów nowego podziału administracyjnego kraju i uwzględnia w pierwszej kolejności potrzeby nowych województw.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Zgodnie z uchwałą Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 roku w sprawie dalszego usprawnienia programowania, projektowania i realizacji obiektów służby zdrowia — dla przyśpieszenia efektów budownictwa szpitalnego dopuszcza się w zasadzie budowę szpitali, opartych na projektach typowych, o różnej wielkości — od 300 do 1000 łóżek i w oparciu o nowoczesne technologie budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Rozbudowa i unowocześnienie bazy szpitalnej — to zadanie trudne, wymagające dużego wysiłku gospodarki narodowej, w tym materiałowego i finansowego. Napięty plan budownictwa w kraju powoduje pewne opóźnienia realizacji inwestycji służby zdrowia. Plan oddania do użytku łóżek szpitalnych w latach 1976–1977 będzie wykonany w 94%, co oznacza przekazanie do użytku przez dwa lata 6 300 łóżek. Główny więc wysiłek przypada na lata 1978–1980. Aby jemu podołać, czynione są starania o zwiększenie nakładów i koncentracji mocy przerobowej na obiektach szpitalnych, aby tą drogą, przy współdziałaniu z Ministerstwem Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz prezydentami i wojewodami zapewnić bardziej równomierny rozdział efektów w latach 1978–1980.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Wysoka Izbo! Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, powołany z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka, jest istotnym elementem w rozbudowie i unowocześnianiu bazy służby zdrowia i opieki społecznej. Pięć lat, jakie mijają od utworzenia Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia wykazały, że idea powołania Funduszu znalazła szerokie poparcie społeczeństwa. Świadczy o tym wzrastająca z każdym rokiem aktywność ludności w świadczeniach na NFOZ. Od początku istnienia, to jest od roku 1973, zebrano na NFOZ 13,4 mld zł. Środki te zostały zagospodarowane bądź zakumulowane na rzecz budownictwa służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Obiekty NFOZ stanowią wspólnie z inwestycjami budżetowymi elementy jednolitego systemu państwowej sieci placówek służby zdrowia. W związku z tym, równolegle z pracami nad planem 5-letnim, opracowano program budownictwa ze środków NFOZ, zgodnie z założeniami urzędów wojewódzkich i Krajowego Komitetu NFOZ.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Program ten z natury rzeczy, ze względu na długoletni cykl budownictwa szpitalnego, ma charakter długofalowy. Główny kierunek programu — to budownictwo szpitalne. W latach 1976–1980 z Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia finansowane będzie budownictwo szpitalne o liczbie 19 500 łóżek, w tym 6 700 łóżek ma być przekazanych do użytku w bieżącym pięcioleciu. W pianie na rok przyszły zapewniono szeroki zakres budownictwa z Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia. I tak ze środków NFOZ wybudowane zostaną: szpitale o liczbie 14 700 łóżek, tj. 39% ogólnej liczby łóżek, domy pomocy społecznej — 1 300 miejsc, 173 wiejskie ośrodki zdrowia. 28 żłobków i 38 przychodni.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Wysoka Izbo! W okresie powojennym z działalności inwestycyjnej oddano 97 tys. łóżek szpitalnych. Oznacza to, że w nowo wybudowanych obiektach mieści się bardzo znaczna część łóżek. Reszta bazy szpitalnej jest na ogół stara. Aby przysposobić ją do współczesnych wymogów lecznictwa, realizujemy wieloletni program remontów kapitalnych i modernizacji zakładów społecznej służby zdrowia. Na utrzymanie budynków służby zdrowia w należytym stanie technicznym przeznacza się coraz większe środki finansowe, które np. z kwoty 1 mld 277 min zł. w roku 1971 wzrosły do kwoty 2 mld 600 mln zł w roku 1976.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">50% robót remontowo-budowlanych wykonanych jest przez przedsiębiorstwa uspołecznione; 25% — przez resortowe zakłady remontowo-budowlane, których produkcję zwiększyliśmy w latach 1971–1976 trzykrotnie. Pozostałe 25% robót realizują inni wykonawcy.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Pragnę podkreślić, że plany remontów są od wielu lat wykonywane i przekraczane, gdyż urzędy wojewódzkie, doceniając istotne potrzeby występujące w jednostkach służby zdrowia i opieki społecznej, zwiększają w ciągu roku środki finansowe, a czasem i materiałowe na ten cel. Doprowadzenie starych obiektów szpitalnych do normalnych warunków eksploatacyjnych wymaga szeroko zakrojonych prac modernizacyjnych, co realizuje się od wielu lat.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Wysoka Izbo! W realizacji planów inwestycyjnych służby zdrowia i opieki społecznej oraz planów modernizacji i remontów powstają w niektórych rejonach kraju napięcia; są one szczegółowo analizowane, przy czym podejmowane są operatywne decyzje, zmierzające do ich usunięcia. Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych zwiększa potencjał specjalistycznego Zjednoczenia Budowy Obiektów Użyteczności Publicznej. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej wspólnie z władzami terenowymi rozwija własne zakłady remontowo-budowlane. Przyjęte kierunki działania powinny doprowadzić do pełnego wykorzystania przydzielonych resortowi środków.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Niezależnie od programów budownictwa i modernizacji dążymy do maksymalnego wykorzystania istniejących możliwości kadrowych i bazy materialnej. W oparciu o wyniki przeprowadzonego w II kwartale br. powszechne o przeglądu zakładów służby zdrowia i opieki społecznej zagospodarowujemy skromne, ujawnione w niektórych zakładach rezerwy, mając na względzie przede wszystkim zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania społeczeństwa na usługi zdrowotne oraz poprawę ich jakości.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Kończąc, pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że nadal dokładać będziemy wszelkich starań, aby plany rozwoju służby zdrowia i opieki zostały w pełni zrealizowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#Marszałek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PosełRyszardBender">Z tego co pan Minister mówił wynika, że plan na 1977 r. będzie wykonany, a plan 5-letni tylko w 94%. Czy jest możliwe wykonanie 100% 5-letniego planu, bo realizacja w 94% jest niewystarczająca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#Marszałek">Proszę Towarzysza Ministra o uzupełnienie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejMarianŚliwiński">Jesteśmy przekonani, że plan wykonamy w 100%. Podane przeze mnie dane dotyczą obecnego okresu. Obecnie czynimy starania w celu znacznego przyspieszenia realizacji planu. Przeprowadziliśmy szereg narad w województwach. Jesteśmy po naradach z Ministerstwem Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Przypuszczam, że przy jeszcze większym zaangażowaniu władz terenowych, przy pomocy z ich strony, plan ten zostanie wykonany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#Marszałek">Czy jeszcze ktoś w tej sprawie pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#Marszałek">Wobec tego sprawę interpelacji posła Ludwiki Mieszkowskiej uważam za wyczerpaną.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#Marszałek">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Jolantę Morawską o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek, dnia 28 października br. odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">— Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — o godz. 9,</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">— Obrony Narodowej — o godz. 9,</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">— Oświaty i Wychowania — o godz. 9,</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">— Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — o godz. 10,</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">— Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — o godz. 9,</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#SekretarzposełJolantaMorawska">— Zdrowia i Kultury Fizycznej — o godz. 9.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#Marszałek">Na tym kończymy 11 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#Marszałek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! Kończymy nasze posiedzenie na kilka dni przed sześćdziesiątą rocznicą Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#Marszałek">Zwycięstwo Października odwróciło karty historii nie tylko w Rosji, zmieniło ono oblicze całego współczesnego świata. Narodom Związku Radzieckiego umożliwiła rewolucja nieznane dotychczas w historii przyspieszenie rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego oraz zbudowanie potężnego ekonomicznie i militarnie socjalistycznego państwa o wielkim moralno-politycznym autorytecie. Ludziom pracy w Europie i na całym świecie unaoczniła zaś — możliwość proletariackiego zwycięstwa i proletariackich rządów, przyczyniła się do rozpowszechnienia i popularyzacji ideologii socjalistycznej, ugruntowała wiarę w skuteczność walki mas pracujących o swoje prawa i swobody, o pokojowy rozwój świata, o prawo każdego narodu do samodzielnego bytu. Wiemy dobrze, jak inny jest dziś — niż w roku siedemnastym — układ sił i polityczne oblicze świata, jak inaczej liczy się dziś w świecie głos ludzi pracy, także tych, którzy żyją jeszcze w ustroju kapitalistycznym i głos narodów niegdyś pozbawionych przez imperializm prawa do niepodległości.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#Marszałek">Naród Polski ma szczególne powody, aby uroczyście obchodzić święto Rewolucji Październikowej, która obalając carat i uroczyście proklamując — z inicjatywy partii Lenina — unieważnienie traktatów zaborczych oraz bezwzględne uznanie prawa Polski do samodzielnego bytu państwowego, usunęła główną przeszkodę na drodze narodu polskiego do odzyskania niepodległości.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#Marszałek">Po II wojnie światowej „...Historyczne zwycięstwo Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich nad faszyzmem — jak głosi wstęp do naszej Konstytucji — wyzwoliło ziemie polskie, umożliwiło polskiemu ludowi pracującemu zdobycie władzy i stworzyło warunki narodowego odrodzenia Polski w nowych sprawiedliwych granicach...”. Powstała Polska Ludowa — spadkobierca patriotycznych i postępowych tradycji narodu polskiego, państwo w którym skutecznie urzeczywistniamy dziś najbardziej postępowe idee wyzwolenia społecznego polskich mas pracujących; państwo, będące podstawową siłą budownictwa socjalistycznego w naszym kraju, przyjazny sąsiad i niezawodny sojusznik Ojczyzny Października.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Kierując nasze myśli — w przeddzień wielkiego jubileuszu — ku pierwszemu w historii państwu robotników i chłopów, nie sposób nie wspomnieć, że niedawno Rada Najwyższa Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich uchwaliła nową Konstytucję Kraju Rad. Przyjęto z ogromnym aplauzem referat Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej, Sekretarza Generalnego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Leonida Breżniewa, który przedstawił radzieckiemu parlamentowi projekt nowej Konstytucji, Konstytucji rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Otwiera ona dalszy etap w zapoczątkowanych przez zwycięstwo rewolucji dziejach rozwoju państwowości radzieckiej, radzieckiego ustroju społecznego i radzieckiej demokracji socjalistycznej, stanowi ważny dokument socjalistycznej myśli politycznej.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! W najbliższych dniach, w związku z obchodami sześćdziesiątej rocznicy Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, uda się do Związku Radzieckiego polska delegacja z I Sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Gierkiem.</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#Marszałek">Będę wyrazicielem woli Was wszystkich, jeżeli zwrócę się do naszej delegacji, aby przekazując narodowi radzieckiemu serdeczne gratulacje i najlepsze życzenia od narodu polskiego — przekazała również najlepsze życzenia bratniemu parlamentowi Kraju Rad — Radzie Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.</u>
          <u xml:id="u-57.10" who="#Marszałek">Dotychczasowe sukcesy społeczeństwa radzieckiego na drodze wytyczonej w Październiku stanowią przedmiot uzasadnionej dumy ludzi radzieckich i naszego podziwu.</u>
          <u xml:id="u-57.11" who="#Marszałek">Życzymy naszym radzieckim przyjaciołom dalszych osiągnięć i zwycięstw na drodze do komunizmu, w rozwoju gospodarki i nauki, kultury i oświaty, w utrwalaniu pokoju na świecie, we współpracy z innymi pokój miłującymi narodami.</u>
          <u xml:id="u-57.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-57.13" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-57.14" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-57.15" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 05)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>