text_structure.xml 127 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wycech)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! W dniu 26 marca 1970 r. Rada Państwa podjęła uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Uchwała ta brzmi:</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">„Na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 2) Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać trzecią sesję Sejmu V kadencji z dniem 1 kwietnia 1970 r.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Przewodniczący Rady Państwa Marian Spychalski,</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Sekretarz Rady Państwa Ludomir Stasiak”.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Na podstawie powyższej uchwały Prezydium Sejmu — zgodnie z art. 42 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Powołuję na sekretarzy posłów Stanisława Nowińskiego i Reginę Pawlikowską.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Regina Pawlikowska.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Protokół 6 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! Z głębokim żalem zawiadamiam, że w dniu 10 marca br. zmarł poseł na Sejm z okręgu wyborczego nr 77 we Wrocławiu II — Stefan Serwicki.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Stefan Serwicki urodził się w rodzinie chłopskiej 19 września 1920 r. we wsi Zagaje w powiecie opatowskim, w ziemi kieleckiej.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">W latach 1939–1945 pracował u obszarnika. Po wyzwoleniu został kierownikiem uspołecznionego gospodarstwa rolnego. W roku 1948 pracował w Centralnej Radzie Spółdzielczości w Warszawie jako instruktor. Po kilku latach wraca na Dolny Śląsk i obejmuje stanowisko kierownika PGR w Konarach w powiecie strzelińskim. Następnie pracuje kolejno na stanowisku agronoma zespołu PGR w Przewornie, dyrektora zespołu PGR w Głębokiej, a od roku 1958 dyrektora PGR Krajków.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Jako dobry fachowiec i organizator był wysoko ceniony przez przełożonych i współpracowników. Od lat był aktywistą PZPR, a ostatnio członkiem Plenum i Egzekutywy Komitetu Powiatowego w Strzelinie. Za działalność zawodową i społeczną został odznaczony Brązowym, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz odznaką Zasłużonego dla Dolnego Śląska.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Stefan Serwicki był posłem IV i V kadencji Sejmu, biorąc aktywny udział w pracach Komisji Rolnictwa -i Przemysłu Spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">Odszedł od nas zasłużony i oddany Polsce Ludowej działacz partyjny, społeczny i państwowy, którego prostota, skromność i życzliwość dla ludzi głęboko zapadła w naszą świadomość. Uczcijmy jego pamięć chwilą ciszy.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Marszałek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Marszałek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Marszałek">Sprawa wygaśnięcia:</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#Marszałek">a) mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 77 we Wrocławiu II,</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#Marszałek">b) mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54 w Koźlu, Sprawa wygaśnięcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 77 wiąże się ze śmiercią posła Stefana Serwickiego.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#Marszałek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 76 ust. 3 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Stefana Serwickiego z dniem 10 marca 1970 r. — wskutek śmierci.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#Marszałek">Sprawa wygaśnięcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54 w Koźlu wiąże się z pismem, które do Prezydium Sejmu skierowała obywatelka poseł Marta Malcharek, zawiadamiając o zrzeczeniu się mandatu poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu przedstawia wniosek o stwierdzenie przez Sejm wygaśnięcia mandatu posła Marty Malcharek z dniem dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę, sprzeciwu, będę uważał wniosek Prezydium Sejmu za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#Marszałek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zgodnie z art. 76 ust. 3 Ordynacji wyborczej, stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Marty Malcharek z dniem 15 kwietnia 1970 roku — wskutek zrzeczenia się mandatu.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#Marszałek">Pragnę nadmienić, że Prezydium Sejmu zamierza postawić sprawę obsadzenia tych dwóch wygasłych mandatów poselskich na porządku dziennym najbliższego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#Marszałek">Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#Marszałek">1) Prawo o wykroczeniach (druk nr 19),</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#Marszałek">2) Przepisy wprowadzające Prawo o wykroczeniach (druk nr 20),</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#Marszałek">3) Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (druk nr 21),</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#Marszałek">4) Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (druk nr 22),</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#Marszałek">5) o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń (druk nr 23).</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#Marszałek">Głos zabierze Minister Spraw Wewnętrznych obywatel Kazimierz Świtała.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#KazimierzŚwitała">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Rady Ministrów mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi zespół rządowych projektów ustaw: Prawa o wykroczeniach, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#KazimierzŚwitała">Kompleks tych projektów stanowi, generalnie rzecz ujmując, kontynuację założeń, które wytyczyły kierunek działania naszych organów państwowych w dziedzinie ochrony ustroju, praw obywateli oraz ładu i porządku publicznego, a także dalszy istotny krok w kształtowaniu socjalistycznej dyscypliny społecznej i praworządnych stosunków w naszym ludowym państwie.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#KazimierzŚwitała">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, organy władzy i administracji państwowej poświęcają wiele uwagi sprawom podnoszenia socjalistycznej świadomości naszego społeczeństwa, dyscypliny i poszanowania dla prawa, a polityka partii w tej dziedzinie stanowiła podstawę rozwiązań kodyfikacji karnej i przesądziła także o kierunku i konstrukcji projektów ustaw przedstawianych dziś Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#KazimierzŚwitała">Jakie są zasadnicze założenia tych ustaw?</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#KazimierzŚwitała">Po pierwsze: wraz z konsolidacją społeczeństwa socjalistycznego, wraz z kształtowaniem się nowych postaw społecznych zmienia się i różnicuje rola represji karnej jako środka umacniania porządku publicznego i dyscypliny społecznej. Wyraża się to w uznanych już zasadach różnorakiego podejścia do poszczególnych przejawów naruszenia porządku prawnego w zależności od stopnia ich społecznego zagrożenia, jak i osobowości sprawców tych naruszeń.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#KazimierzŚwitała">Tak jak czyn charakteryzujący się wysokim stopniem społecznej szkodliwości wymaga surowej kary, tak w przypadku drobnych wykroczeń przeciwko prawu przez człowieka, który popełnia je po raz pierwszy, lub w wyniku wpływu przypadkowych okoliczności, sankcja może i powinna mieć charakter dolegliwości wychowawczej, leżącej bardziej w sferze obywatelskiego sumienia.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#KazimierzŚwitała">Ze względu na naturę wykroczenia jako mniejszego niż przestępstwo naruszenia prawa, wyraźną — w obrębie proponowanych rozwiązań — przewagę wyznaczono tendencji do przekonywania, stanowiącego w większości wypadków sens i cel przewidzianego sposobu karania. Oparcie się na tych zasadach sprawia, że w nowym projekcie zdecydowana większość wykroczeń podlega sankcji, w której przeważa element wychowawczy, polegający w głównej mierze na socjalizacji sprawcy w ramach jego środowiska, a środki pozbawienia wolności stosuje się do wykroczeń charakteryzujących się istotnym stopniem społecznego niebezpieczeństwa. Warto w tym miejscu nadmienić, że obecnie niektóre czyny, traktowane dotąd jako przestępstwa, zaliczono do sfery wykroczeń. Dotyczy to drobnych kradzieży, uszkodzenia cudzego mienia, paserstwa (o wartości do 500 zł), drobnej spekulacji i szalbierstwa, które podlegały poprzednio — jako występki — orzecznictwu sądowemu, a obecnie należą do poważniejszych wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#KazimierzŚwitała">Po drugie: w naszym ustroju socjalistycznym rozszerzają się uprawnienia i działalność organizacji społecznych, kolektywów związkowych i zakładowych — również w sferze działań na rzecz poszanowania prawa, porządku i reguł współżycia społecznego. Dlatego jednym z podstawowych założeń przedstawianych projektów jest szerokie odwołanie się do udziału czynnika społecznego i do środków społecznego oddziaływania. Stanowi to jeden z konkretnych przejawów zasady ludowładztwa, na której opiera się nasz ustrój.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#KazimierzŚwitała">Po trzecie: zadaniem naszego ustawodawstwa jest zapewnienie pełnej ochrony prawnej tym dobrom, w których urzeczywistnia się socjalistyczny charakter zasad współżycia i porządku publicznego jako wyraz harmonijnego zespolenia praw i interesów obywateli z interesem ogólnospołecznym.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#KazimierzŚwitała">Po czwarte: zadania naszego ustawodawstwa w dziedzinie przeciwdziałania naruszeniom porządku prawnego nie mogą być pojmowane wąsko i sprowadzać się jedynie do funkcji ścigania i karania. W nie mniejszej mierze odgrywają one funkcję zapobiegawczą i stąd główny akcent kładą projekty na społeczne oddziaływanie.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#KazimierzŚwitała">Wysoki Sejmie! Projektowane ustawy zachowują ukształtowana już, sprawdzoną w praktyce i stanowiącą trwały dorobek socjalistycznego systemu ustrojowego, instytucję kolegiów orzekających. Otrzymują one obecnie nazwę kolegiów do spraw wykroczeń. Społeczne organy kolegialne stanowią przejaw demokracji socjalistycznej, zapewniają bowiem szeroki udział społeczeństwa w osądzie czynów sprzecznych z ogólnie przyjętymi regułami postępowania, a więź kolegiów z radami narodowymi i ich organami wzbogaca formy udziału czynnika społecznego w realizacji ustawowych zadań terenowych organów władzy.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#KazimierzŚwitała">Od 1952 roku, to jest — od czasu reformy orzecznictwa karno-administracyjnego, polegającej na zastąpieniu urzędnika przez czynnik społeczny, w kolegiach zasiadało około 200 tys. osób, w tym ponad 54% robotników i chłopów oraz specjalistów z różnych dziedzin, głównie pracowników inżynieryjno-technicznych. Ludzie ci, działając w kolegiach, stosując prawo na co dzień, uczą się sami, ucząc jednocześnie swych współobywateli rozumienia prawa i postępowania zgodnego z jego wymogami.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#KazimierzŚwitała">Z uznaniem należy podkreślić, że działacze społeczni, skupieni w kolegiach, współdziałając ze związkami zawodowymi, radami robotniczymi, członkami ORMO i innych organizacji społecznych — na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat konsekwentnie prowadzą działalność popularyzującą w społeczeństwie obowiązujący prawny system nakazów i zakazów oraz reguł współżycia społecznego. Organizowane są środowiskowe spotkania członków kolegiów, przedstawicieli aparatu ścigania i zainteresowanych organizacji społecznych z pracownikami zakładów pracy oraz z mieszkańcami wsi i osiedli; na tle konkretnych spraw omawiane są sposoby i środki zapobiegania wykroczeniom, najczęściej występującym w danym środowisku.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#KazimierzŚwitała">Obok zadań profilaktycznych kolegia prawidłowo wypełniają swe obowiązki w tych wszystkich wypadkach, w których ze względu na stopień demoralizacji sprawców wykroczeń, szczególnie wybryków chuligańskich — trzeba było działać zdecydowanie, szybko i dolegliwie.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#KazimierzŚwitała">Szybkość rozpoznawania spraw przez kolegia (z reguły w terminie 2 do 3 tygodni), umiejętność indywidualizacji rozstrzygnięć stosownie do wagi czynu i osobowości sprawców oraz sprawność wykonywania własnych decyzji, czynią orzecznictwo kolegiów skutecznym, o wysokich walorach wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#KazimierzŚwitała">Efektem działalności kolegiów karnoadministracyjnych jest przyczynienie się do znacznego zmniejszenia liczby wykroczeń na przestrzeni ostatnich lat; wyraża się to spadkiem blisko o 3/4 liczby odpowiadających przed kolegiami w skali rocznej.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#KazimierzŚwitała">Wszystkie dotychczasowe pozytywne doświadczenia w pracy kolegiów zostały wykorzystane w przedstawionych projektach ustaw.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#KazimierzŚwitała">O roli, jaką w zakresie przeciwdziałania wykroczeniom mają do spełnienia kolegia, niechaj świadczy fakt, że blisko 70% spraw rozpoznawanych przez nie stanowią sprawy chuligańskie, wykroczenia przeciwko porządkowi i bezpieczeństwu ruchu na drogach publicznych, drobne kradzieże i spekulacje oraz naruszenia przepisów o ochronie przeciwpożarowej.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#KazimierzŚwitała">Przedstawione projekty ustaw utrzymują również mandatowy tryb karania. Doraźny, szybko egzekwowany mandat karny stanowi skuteczny, odczuwalny przez sprawcę sposób reagowania na wykroczenie. Wyrazem tego jest miedzy innymi spadek o około 30% nałożonych mandatów na przestrzeni ostatnich lat.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#KazimierzŚwitała">Wysoka Izbo! Z przytoczonych na wstępie założeń wynikają propozycje nowych rozwiązań zawarte w przedstawionych projektach.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#KazimierzŚwitała">Przedstawię najważniejsze z nich.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#KazimierzŚwitała">W myśl art. 39 prawa o wykroczeniach organizacje społeczne i kolektywy pracownicze posiadają szersze niż dotychczas możliwości poniechania kierowania do kolegiów spraw swych członków lub pracowników i zastosowania względem nich — bezpośrednio w zakładzie pracy — środków wychowawczych i dyscyplinarnych, jeśli uznają, że środki te mogą być wystarczające do wdrożenia sprawcy do poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#KazimierzŚwitała">Uzupełnieniem i rozwinięciem tej normy są przepisy, które pozwalają kolegium na przekazanie sprawy do rozpatrzenia w zakładzie pracy, przez sąd społeczny lub przez organizację społeczną, albo na odstąpienie od wymierzenia kary i zastosowanie innego środka, mającego na celu przywrócenie naruszonego porządku lub naprawienie wyrządzonej szkody.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#KazimierzŚwitała">Przyjęte w projektach rozwiązania zapewniają dalej idące powiązanie działalności kolegiów i zakładów pracy, a także innych instytucji i organizacji społecznych na rzecz umacniania dyscypliny, ochrony mienia i wzrostu świadomości prawnej społeczeństwa; na przykład złożenie przez zakład pracy wniosku o ukaranie nie zwalnia zakładu od obowiązku usunięcia przyczyn i ujemnych skutków wykroczenia; stwierdzając zaniedbania w zakładzie pracy czy instytucji, kolegium ma obowiązek zawiadomić zainteresowanych o stwierdzonym uchybieniu.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#KazimierzŚwitała">Istotną nowość stanowi rezygnacja ze stosowania kar za czyny polegające na niewykonywaniu niektórych obowiązków. Tak na przykład ugruntowanie się w świadomości społeczeństwa potrzeby zdobywania wykształcenia oraz istniejące środki administracyjne czynią zbędnym nadawanie charakteru wykroczenia zaniedbaniom w zakresie obowiązku szkolnego. Na podobnych zasadach przestaje być wykroczeniem naruszenie obowiązku rejestracji aparatów radiowych i telewizyjnych. Natomiast karalność naruszenia obowiązku szczepień ochronnych w oparciu o przepisy Prawa o wykroczeniach uwarunkowano bezskutecznym stosowaniem innych środków, mających na celu wyegzekwowanie tego obowiązku.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#KazimierzŚwitała">Obowiązujące dotychczas prawo o wykroczeniach operowało głównie dwoma środkami — grzywną i aresztem. Możliwość zróżnicowania wykroczeń poprzez stosowanie wobec nich odpowiednio zindywidualizowanych środków była wiec stosunkowo niewielka i nie zawsze odpowiadała społeczno-politycznym założeniom zwalczania naruszeń porządku Prawnego. Środki przewidziane przez projekt Prawa o wykroczeniach zostały znacznie rozbudowane. Na system kar zasadniczych składają się: nagana, grzywna, ograniczenie wolności i dopiero — jako środek w zasadzie wyjątkowy, przewidziany dla najcięższych wykroczeń — areszt. Duże znaczenie przywiązuje się do kary ograniczenia wolności jako środka angażującego kolektywy pracownicze do społecznego oddziaływania na sprawce. Istotnym rysem charakteryzującym projekt jest również i to, że wprowadza on dość obszerny katalog kar dodatkowych, przewiduje szerokie możliwości równoczesnego z ukaraniem wyrównania szkody wyrządzonej wykroczeniem oraz nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego lub na cel społeczny.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#KazimierzŚwitała">Również istotną zmianę, gdy chodzi o indywidualizację odpowiedzialności, stanowi zdecydowany stosunek proponowanych przepisów względem osób niepoprawnych. Projekt przewiduje wobec, nich stosowanie kary ograniczenia wolności, a wobec osób wielokrotnie dopuszczających się podobnych wykroczeń — kary aresztu do 3 miesięcy, niezależnie od zagrożenia karnego, przewidzianego w przepisach szczególnych za dany czyn.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#KazimierzŚwitała">Obywatele Posłowie! Od dłuższego już czasu podnoszony jest przez opinię publiczną problem podjęcia skuteczniejszej walki z przejawami pasożytniczego trybu życia.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#KazimierzŚwitała">Z badań przeprowadzonych przez Milicję Obywatelską i organy rad narodowych wynika, że głównie w większych miastach spotyka się środowiska osób prowadzących próżniaczy tryb życia. Są to przeważnie ludzie w pełni sił, utrzymujący się na koszt bliskich, niekiedy czerpiący środki utrzymania z prostytucji, żebractwa i innego niegodziwego procederu. Około 50% osób prowadzących taki tryb życia było już — często kilkakrotnie — karanych za różnego rodzaju wykroczenia.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#KazimierzŚwitała">Wprawdzie pasożytnictwo jest zjawiskiem charakterystycznym dla stosunkowo nielicznej grupy osób, jednakże jego zwalczanie ma duże znaczenie społeczne, również i z tego względu, że spośród tych właśnie elementów rekrutują się późniejsi sprawcy przestępstw kryminalnych, że w środowiskach ludzi manifestujących swoją pogardę dla zasad współżycia społecznego, pogardę dla uczciwej pracy i dla obywatelskich postaw, znajdują azyl i poparcie jednostki naruszające porządek prawny i popełniające przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#KazimierzŚwitała">Należy podkreślić, że prezydia rad narodowych podejmowały w tym zakresie wiele cennych społecznie inicjatyw, wykorzystując swe uprawnienia administracyjne.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#KazimierzŚwitała">Dla wsparcia tych wysiłków projekty ustaw zawierają pewne regulacje stwarzające możliwość zwalczania tego społecznie szkodliwego zjawiska; skuteczne przeciwdziałanie pasożytnictwu wymaga niewątpliwie podjęcia innych jeszcze kroków.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#KazimierzŚwitała">Projekt Prawa o wykroczeniach przewiduje na przykład, że prowadzenie przez sprawcę próżniaczego trybu życia stanowi okoliczność obciążającą przy wymiarze kary za jakiekolwiek wykroczenie. Stosować się tu będzie przede wszystkim karę ograniczenia wolności, albo z rygorem nieodpłatnej dozorowanej pracy na cele publiczne, albo w postaci skierowania do określonego zakładu pracy przy potrącaniu części wynagrodzenia na cele społeczne.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#KazimierzŚwitała">Projekt przewiduje karalność żebractwa uprawianego przez osobę zdolną do pracy lub mającą środki egzystencji oraz karalność godzących w porządek publiczny przejawów prostytucji.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#KazimierzŚwitała">Osoby stale uchylające się od pracy, na przykład włóczęgów, nie mających stałego miejsca zamieszkania lub stale zmieniających miejsce pobytu bez zameldowania, można będzie w każdym wypadku schwytania na gorącym — uczynku wykroczenia lub bezpośrednio po jego dokonaniu zatrzymać i doprowadzić do kolegium w celu niezwłocznego rozpoznania sprawy. Wymierzona kara podlega natychmiastowemu wykonaniu, przy czym ukaranego aresztem niezwłocznie osadza się według projektu w zakładzie karnym.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#KazimierzŚwitała">Wysoki Sejmie! Z zadowoleniem notujemy widoczny na przestrzeni lat spadek liczby wykroczeń, jednakże społeczeństwo nasze nadal przejawia słuszny niepokój z powodu zbyt częstych jeszcze wybryków chuligańskich, przejawów lekceważenia bezpieczeństwa drogowego oraz niedoceniania zagrożenia pożarowego na terenach wiejskich i obszarach leśnych.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#KazimierzŚwitała">Wiele szkód społecznych wywoływanych jest nadużywaniem alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#KazimierzŚwitała">Bezpośrednim jego skutkiem, obok szeregu ujemnych i nieraz nieodwracalnych następstw dla osobowości i zdrowia człowieka, jest typowe dla nietrzeźwego lekceważenie i brak poszanowania porządku publicznego. Nadużywanie alkoholu w wielu wypadkach dezorganizuje również życie rodzinne ze szkodą dla młodzieży i dzieci. W alkoholu tkwi więc znaczna siła niszczycielska, zwłaszcza gdy chodzi o jego kryminogenną rolę.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#KazimierzŚwitała">Rozpowszechniony zwyczaj picia przy lada okazji oraz wywieranie nacisku na osoby nie pijące, by skłonić je do spożycia alkoholu, to obyczajowy przedsionek alkoholizmu, którego skutki stwarzają istotny, narastający problem społeczny.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#KazimierzŚwitała">Obecność osób nietrzeźwych w miejscach publicznych, szczególnie w dużych skupiskach, ludzkich, niezależnie od zakłócenia spokoju, naruszania porządku publicznego i dopuszczania się innych czynów karalnych, daje powód do zgorszenia, wpływa demoralizująco na otoczenie, a zwłaszcza na młodzież. Nierzadko osoby nietrzeźwe stają się ofiarami przestępstw, narażają się na szereg niebezpieczeństw, a czasami nawet na utratę życia bądź zdrowia. Warto wspomnieć, że izby wytrzeźwień przyjęły w 1969 roku przeszło 180 tys. osób nietrzeźwych.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#KazimierzŚwitała">Warunkiem skuteczności poczynań ogniw resortu spraw wewnętrznych w przeciwdziałaniu naruszeniom ładu i porządku publicznego przez takie osoby jest dalsza mobilizacja opinii społecznej, wytwarzanie przez nią klimatu potępienia pijaństwa i osób nietrzeźwych.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#KazimierzŚwitała">Przedstawione projekty — zgodnie z postulatami opinii społecznej — zaostrzają odpowiedzialność sprawców wszystkich wykroczeń popełnianych wskutek nadużycia alkoholu, a przede wszystkim wykroczeń chuligańskich i drogowych.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#KazimierzŚwitała">Oprócz odpowiednich sankcji, a zwłaszcza zagrożenia karą aresztu, przewiduje się:</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#KazimierzŚwitała">— uznanie chuligańskiego charakteru czynu i działania pod wpływem alkoholu za okoliczność obciążającą przy wymiarze kary,</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#KazimierzŚwitała">— zakaz orzekania kary nagany i niemożność warunkowego zawieszenia kary aresztu,</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#KazimierzŚwitała">— możliwość orzeczenia nawiązki, gdy czynem została wyrządzona szkoda,</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#KazimierzŚwitała">— pozbawienie prawa jazdy na okres 2 lat, gdy osoba prowadząca pojazd mechaniczny znajdowała się pod wpływem alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#KazimierzŚwitała">Niezależnie od tych środków, postulować należy dalszą aktywizację działalności zainteresowanych ogniw społecznych, takich jak Społeczny Komitet Przeciwalkoholowy, Towarzystwo Trzeźwości Transportowców, Liga Kobiet itp.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#KazimierzŚwitała">Wspólny ich wysiłek powinien zmierzać do ograniczenia spożycia alkoholu, skłaniać obywatela do rezygnacji z picia przy lada okazji, a także do całkowitej abstynencji co najmniej w tych wypadkach, gdy wchodzi w grę obowiązek trzeźwości zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#KazimierzŚwitała">Ważną dziedzinę prawa o wykroczeniach stanowią sprawy bezpieczeństwa na drogach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#KazimierzŚwitała">Wiążą się one bezpośrednio z intensywnym wzrostem ruchu na drogach, po których aktualnie porusza się ponad 10 milionów różnego rodzaju pojazdów, w tym zaś ponad 2,5 mln pojazdów samochodowych.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#KazimierzŚwitała">Z dokonanej analizy stanu bezpieczeństwa w ruchu drogowym wynika, że takie elementy, jak organizacja ruchu, rodzaj i oznakowanie dróg, stan dróg oraz urządzeń drogowych, stan techniczny pojazdów, ich konstrukcja i wyposażenie, porządek i dyscyplina w bazach samochodowych oraz stopień rozwoju zaplecza technicznego ulegają — aczkolwiek w różnym stopniu — systematycznej poprawie. W parze z tym jednak nie idzie wzrost dyscypliny i kultury uczestników ruchu drogowego, w szczególności kierujących pojazdami. Świadczy o tym fakt, że w 1969 r. zginęło na drogach około 3,5 tys. osób, ponad 31 tys. osób odniosło rany, a zniszczeniu lub uszkodzeniu uległo około 30 tys. pojazdów.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#KazimierzŚwitała">Wśród głównych przyczyn tak licznych wypadków drogowych, na czoło wysuwają się nietrzeźwość, nieprzestrzeganie i lekceważenie przepisów drogowych, błędy pieszych oraz tragiczny często w skutkach brak opieki nad dziećmi.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#KazimierzŚwitała">W tej sytuacji organy resortu spraw wewnętrznych przy współudziale resortów komunikacji i gospodarki komunalnej oraz czynnika społecznego, a więc takich organizacji, jak Polski Związek Motorowy, Liga Obrony Kraju, Towarzystwo Trzeźwości Transportowców, przy udziale organizacji młodzieżowych oraz około 40-tysięcznej kadry wyspecjalizowanych członków ORMO i społecznych inspektorów do spraw ruchu drogowego, prowadziły intensywne działania profilaktyczne, zmierzające do pełnego respektowania obowiązujących reguł zachowania się na drogach.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#KazimierzŚwitała">Miarą tych wysiłków może być na przykład, że tylko w 1969 r. przeprowadzono ponad III sesja Sejmu — 7 posiedzenie z 15 kwietnia 1970 r.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#KazimierzŚwitała">30 tys. spotkań z ludnością, poświęconych tematyce ruchu drogowego, wygłoszono tysiące pogadanek w szkołach, wysłano około 150 tys. kart informujących zakłady pracy, organizacje, szkoły i rodziców o wykroczeniach popełnionych przez kierowców i nieletnich, zatrzymano około 30 tys. praw jazdy i 80 tys. dowodów rejestracyjnych oraz skierowano 10 tys. kierowców na egzaminy kontrolne.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#KazimierzŚwitała">Wobec osób, dopuszczających się poważniejszych wykroczeń, stosuje się surowe środki karne.</u>
          <u xml:id="u-3.57" who="#KazimierzŚwitała">W przedstawionym projekcie Prawa o wykroczeniach zawarte są w zasadzie wszystkie przepisy dotyczące porządku na drogach publicznych. Zakładamy, że przyczyni się to do większej popularyzacji zasad, których powszechna znajomość warunkuje dalszą poprawę bezpieczeństwa ruchu.</u>
          <u xml:id="u-3.58" who="#KazimierzŚwitała">Według obecnego stanu prawnego do właściwości kolegiów należy orzekanie w sprawach o prowadzenie pojazdu w stanie wskazującym na użycie alkoholu, a do właściwości sądów — orzekanie w sprawach o prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. Projekt Prawa o wykroczeniach znosi ten podział i uznaj e za wykroczenia wszystkie czyny polegające na prowadzeniu pojazdu pod wpływem alkoholu. Jeżeli jednak nastąpi poważniejsze naruszenie bezpieczeństwa ruchu lub wypadek drogowy, sprawa znajdzie się we właściwości sądu. Względem sprawców podlegających orzecznictwu kolegiów przewiduje się możliwość zastosowania kary aresztu do 3 miesięcy oraz grzywny do 5 tys zł., a także zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres od 3 miesięcy do 2 lat.</u>
          <u xml:id="u-3.59" who="#KazimierzŚwitała">Radykalnego ograniczenia liczby wykroczeń w ruchu drogowym nie da się jednak osiągnąć jedynie w oparciu o działalność samych organów milicji i kolegiów do spraw wykroczeń. Nieodzowne jest uczulenie całego społeczeństwa na zagrożenie życia, zdrowia i mienia, jakie niesie z sobą brak dyscypliny i kultury w korzystaniu z dróg publicznych.</u>
          <u xml:id="u-3.60" who="#KazimierzŚwitała">Do wykroczeń, którym projekty ustaw poświęcają dużą uwagę, należą naruszenia przepisów o ochronie przeciwpożarowej.</u>
          <u xml:id="u-3.61" who="#KazimierzŚwitała">Rok rocznie wybucha w kraju około 23 tysięcy pożarów, pociągających za sobą poważne straty materialne, a także ofiary w ludziach. Pastwą ognia pada około 17 tys. budynków rocznie, co odpowiada zabudowie jednego powiatu. Ponad 70% ogółu strat spowodowanych pożarami ponosi gospodarka rolna.</u>
          <u xml:id="u-3.62" who="#KazimierzŚwitała">Z analizy przyczyn pożarów wynika, że w okresie ostatnich 5 lat ponad 40% ogólnej ich liczby spowodowała nieostrożność dorosłych i brak opieki nad dziećmi, a około 27% — tolerowanie eksploatacji wadliwych urządzeń ogrzewniczych, mechanicznych i elektrycznych.</u>
          <u xml:id="u-3.63" who="#KazimierzŚwitała">Resort spraw wewnętrznych, współdziałając zwłaszcza ze Związkiem Ochotniczych Straży Pożarnych, zrzeszającym przeszło 700 tys. aktywnych działaczy chłopskich na terenie wsi i osiedli, Ochotniczą Rezerwą Milicji Obywatelskiej i organizacjami młodzieżowymi, a głównie Związkiem Młodzieży Socjalistycznej, Związkiem Młodzieży Wiejskiej i Związkiem Harcerstwa Polskiego — zmierza do usuwania przyczyn powstawania pożarów, a przede wszystkim do zwalczania niedbalstwa i lekceważenia obowiązujących przepisów.</u>
          <u xml:id="u-3.64" who="#KazimierzŚwitała">Rok rocznie blisko 200-tysięczna rzesza działaczy społecznych dokonuje około 3,5 miliona kontroli przestrzegania przepisów w zakresie ochrony przeciwpożarowej, głównie w indywidualnych gospodarstwach wiejskich, w wiejskich punktach usługowych i handlowych. Otacza się opieką dzieci w okresie wzmożonych prac polowych oraz prowadzi szeroką akcję propagandową na rzecz bezpieczeństwa pożarowego.</u>
          <u xml:id="u-3.65" who="#KazimierzŚwitała">Działaniom tym towarzyszy stosowanie kar przez kolegia względem osób, które w rażący sposób naruszają przepisy i nie wykonują zarządzeń pokontrolnych nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień.</u>
          <u xml:id="u-3.66" who="#KazimierzŚwitała">Projektowane przepisy kodyfikują podstawowe wykroczenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej i rozszerzają zespół środków sankcjonujących powinność jej przestrzegania. Na podkreślenie zasługuje również to, że sankcją prawa opatrzony został obowiązek instytucji państwowych i społecznych do usuwania zaniedbań w ochronie przed pożarami.</u>
          <u xml:id="u-3.67" who="#KazimierzŚwitała">Zdajemy sobie w pełni sprawę z tego, że tylko powszechne zrozumienie konieczności poszanowania przepisów bezpieczeństwa przeciwpożarowego ograniczyć może olbrzymie straty w majątku narodowym padającym pastwą ognia. Bez tego poszanowania największe nawet wysiłki organów państwowych i ofiarnych działaczy społecznych nie przyniosą pełnych rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-3.68" who="#KazimierzŚwitała">Wysoki Sejmie! Przedstawione Wysokiemu Sejmowi rządowe projekty ustaw zostały opracowane przy współudziale środowisk naukowych, organizacji społecznych, prezydiów rad narodowych, poszczególnych resortów, pracowników wymiaru sprawiedliwości, członków kolegiów i funkcjonariuszy MO.</u>
          <u xml:id="u-3.69" who="#KazimierzŚwitała">Projekty te mają na celu dostosowanie dawnych przepisów nie zawsze doskonałych i rozproszonych w różnych częściowo nowelizowanych w Polsce Ludowej aktach prawnych z okresu lat trzydziestych do obecnych warunków społeczno-politycznych i ekonomicznych oraz wymagań socjalistycznej świadomości prawnej naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-3.70" who="#KazimierzŚwitała">Objęcie jednym aktem prawnym wszystkich tych wykroczeń, rozsianych dotychczas w 121 ustawach, ujmujących około 1.500 stanów faktycznych, umożliwi społeczeństwu lepsze poznanie reguł porządku publicznego i sprzyjać będzie dalszemu umocnieniu dyscypliny społecznej.</u>
          <u xml:id="u-3.71" who="#KazimierzŚwitała">Projekty wprowadzają ponadto nowe uregulowania, podyktowane koniecznością zapewnienia ochrony prawnej współczesnym interesom społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-3.72" who="#KazimierzŚwitała">Projektowane przepisy są zsynchronizowane w jeden system prawny z nowymi ustawami karnymi, to jest Kodeksem karnym, Kodeksem postępowania karnego i Kodeksem karnym wykonawczym. Uchwalenie przez Wysoki Sejm przedstawionych projektów da kolegiom i innym właściwym organom skuteczny instrument zapewnienia ładu i porządku niezbędnego dla rozwoju socjalistycznych stosunków społecznych oraz stworzy szersze ramy prawne dla umacniania więzi łączących obywateli w społeczeństwie Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-3.73" who="#KazimierzŚwitała">Operując tym instrumentem zgodnie ze społecznym poczuciem sprawiedliwości, właściwe organy koncentrować powinny swą działalność:</u>
          <u xml:id="u-3.74" who="#KazimierzŚwitała">Po pierwsze — na dalszej aktywizacji społeczeństwa w zapobieganiu naruszeniom przepisów prawa i zasad współżycia społecznego; większej niż dotychczas popularyzacji przepisów porządkowych i zasad ruchu drogowego przez środki masowego przekazu, a także w szkołach i zakładach pracy.</u>
          <u xml:id="u-3.75" who="#KazimierzŚwitała">Po drugie — na wskazywaniu zainteresowanym organom państwowym, instytucjom i organizacjom społecznym warunków lub okoliczności sprzyjających popełnianiu wykroczeń w celu usuwania owych warunków oraz na podejmowaniu takich działań, które będą przyczyniały się do umacniania ładu i porządku społecznego.</u>
          <u xml:id="u-3.76" who="#KazimierzŚwitała">Po trzecie — na stałym podnoszeniu wiedzy, zawodowej sprawności oraz kultury organów MO. Są to bowiem czynniki decydujące o umiejętności podejmowania działań i decyzji uwzględniających wszechstronne społeczne ich uwarunkowania i skutki; wypracowanie przez te organy takiego stylu funkcjonowania, który sprzyja wdrażaniu każdego obywatela do respektowania prawa, zasad społecznego współżycia i społecznej dyscypliny.</u>
          <u xml:id="u-3.77" who="#KazimierzŚwitała">Po czwarte — na skutecznym ściganiu sprawców wykroczeń, rekrutujących się ze środowisk tak zwanego marginesu społecznego, osób powracających do przestępstwa, będących czynnikiem demoralizacji otoczenia, a także osób naruszających złośliwie lub uporczywie ład i porządek publiczny oraz prawa i interesy obywateli.</u>
          <u xml:id="u-3.78" who="#KazimierzŚwitała">Społeczna doniosłość przedstawionych Wysokiej Izbie projektów ustaw płynie również ze stwierdzenia, że lekceważenie drobnych odstępstw od obowiązujących reguł zachowania się — może stanowić często źródło braku poszanowania w ogóle dla prawa i ustanowionego porządku. Dlatego ważna jest codzienna dbałość o poszanowanie socjalistycznych zasad współżycia społecznego, o przestrzeganie obowiązujących w nim norm etycznych i prawnych. Zapewnienie skutecznego działania kolegiów przy pełnym zabezpieczeniu ich niezawisłości w zakresie orzekania oraz przy zapewnieniu opartego na humanizmie socjalistycznym ferowania orzeczeń — jest istotnym składnikiem tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-3.79" who="#KazimierzŚwitała">Wysoki Sejmie! Przedstawiając przyjęte przez Radę Ministrów projekty ustaw, wyrażam przekonanie, że ich podstawowe tendencje i rozwiązania mogą liczyć na pełne poparcie społeczeństwa, rozwijają one bowiem gwarancje praw i interesów obywateli, urzeczywistnionych w systemie reguł naszego socjalistycznego porządku.</u>
          <u xml:id="u-3.80" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Edward Babiuch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Wypowiadając się w imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w toku pierwszego czytania rządowych projektów ustaw dotyczących wykroczeń, pragnę podkreślić, że partia nasza przywiązuje dużą wagę do uchwalenia tych aktów prawnych, ponieważ zawierają one przepisy o szerokim znaczeniu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#EdwardBabiuch">Dotychczasowy stan prawny, odnoszący się do wykroczeń, opiera się w głównej mierze na ustawie z 1932 r. Mimo zmian dokonywanych w Polsce Ludowej w kierunku dostosowania tego stanu prawnego do wymagań nowych warunków społeczno-politycznych i ustrojowych, nie odpowiada on w pełni potrzebom i postulatom zgłaszanym w tym zakresie przez ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#EdwardBabiuch">Z zadowoleniem stwierdzamy, że kodyfikacja prawa o wykroczeniach nie jest tylko zwykłym zestawieniem dotychczas obowiązujących przepisów. Wychodząc naprzeciw postulatom opinii publicznej, wprowadza się istotne zmiany, odpowiadające społeczno-ekonomicznym i politycznym stosunkom w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#EdwardBabiuch">Projektowane Prawo o wykroczeniach zawiera normy zapewniające ochronę dóbr społecznych oraz osobistych obywateli przed działaniami godzącymi w porządek i spokój publiczny, utrudniającymi codzienne życie i pracę twórczą społeczeństwa. Normy tego prawa mają również na celu wdrażanie obywateli do porządku i dyscypliny w przestrzeganiu przepisów drogowych, przeciwpożarowych, sanitarnych, meldunkowych itp.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#EdwardBabiuch">Chciałbym przy tym podkreślić, że przedstawione projekty czynią zadość podstawowym społeczno-politycznym założeniom, które przyświecają naszej działalności w umacnianiu socjalistycznej praworządności i dyscypliny społecznej. W szczególności konsekwentnie realizują one linię na rozwarstwienie naruszeń prawa i stosowanie zróżnicowanej represji, uwzględniającej stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu oraz osobowość sprawcy. Słusznie odstępują one od karalności naruszeń prawa tam, gdzie skuteczne okazać się mogą inne środki, zwłaszcza środki wychowawcze. Słusznie także wiążą system karania z elementami wychowawczego oddziaływania. Dają one zatem wyraz prawidłowej humanitarnej linii, którą kształtuje socjalistyczny porządek prawny. I tak na przykład: przewidując karalność stanów faktycznych, polegających na niewykonaniu określonych obowiązków, na przykład szczepień ochronnych, doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z wymogami przepisów przeciwpożarowych itp. projekty wprowadzają słuszną zasadę, że w pierwszym rzędzie należy stosować środki egzekucyjne, a dopiero wtedy, gdy okażą się one nieskuteczne, kierować sprawę do kolegiów.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#EdwardBabiuch">W projektowanym Prawie o wykroczeniach ulegają zmianom także przepisy w sprawach o drobne kradzieże, przekazanych do właściwości kolegiów w 1966 r.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#EdwardBabiuch">Trzyletni okres doświadczeń orzecznictwa kolegiów karno-administracyjnych w odniesieniu do tej grupy sprawców wykroczeń, pozwala na podjęcie dalej idącej decyzji. Nowe przepisy projektują, aby do kompetencji kolegiów przekazać sprawy drobnych kradzieży w szerszym zakresie niż to jest dotychczas.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#EdwardBabiuch">Ponadto — co wynika z tych samych założeń — proponuje się przekwalifikować do wykroczeń szereg czynów traktowanych dotąd jako przestępstwa. Chodzi o takie czyny, jak: niszczenie znaków umieszczanych przez organ państwowy, przejazdy bez biletu środkami komunikacji masowej, ukrywanie w sklepie towaru przed nabywcą itp.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#EdwardBabiuch">Rezygnacja z dalszego uznawania takich czynów za przestępstwa, skoro ładunek ich społecznego niebezpieczeństwa w obecnych warunkach tego nie uzasadnia, jest propozycją celową. Nie ma bowiem potrzeby szafowania mianem przestępcy w stosunku do osób dopuszczających się drobniejszych naruszeń prawa.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#EdwardBabiuch">Będzie to zgodne z podstawowym założeniem kodyfikacji prawa karnego, zmierzającym do rozwarstwienia naruszeń prawa i nadania im cech wykroczenia w tych wypadkach, gdy niski stopień ich społecznego niebezpieczeństwa nie uzasadnia kwalifikowania tych czynów jako przestępstw. Stwarzamy przez to również lepsze warunki do angażowania społeczeństwa w walkę z tego rodzaju czynami.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#EdwardBabiuch">Z drugiej strony — stało się konieczne uznanie za wykroczenie i zagrożenie sankcją rażącego zaniedbania obowiązków rodzicielskich. Władza ludowa, nie szczędząc środków, ażeby zapewnić młodzieży naukę i wypoczynek, stworzyć warunki sprzyjające wychowaniu i przygotowaniu młodych ludzi do życia w zbiorowości, nie może być obojętna wobec rodziców lub opiekunów zaniedbujących swoje obowiązki wychowawcze, tolerujących chuligańskie wyczyny, picie alkoholu oraz kradzieże popełniane przez pozostających pod ich pieczą nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#EdwardBabiuch">Dlatego też projekt prawa o wykroczeniach przewiduje karalność osób, które przez zaniedbanie podstawowych obowiązków, wynikających z władzy rodzicielskiej, popuszczają do demoralizacji swych dzieci oraz popełniania przez nie przestępstw lub poważnych wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#EdwardBabiuch">Surowymi sankcjami zagrożone zostały także takie wybryki, nieprzewidziane wyraźnie w dotychczasowym prawie o wykroczeniach, jak rzucanie kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazdy mechaniczne będące w ruchu, niszczenie przedmiotów użytku publicznego, takich jak urządzenia alarmowe, oświetleniowe, telefoniczne itp.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Jednym z centralnych problemów nowego prawa o wykroczeniach i kodeksu postępowania w tych sprawach jest rozszerzenie i wzbogacenie systemu środków oddziaływania na sprawców wykroczeń, szersze zastępowanie kary środkami społeczno-wychowawczymi, bardziej elastyczne ich stosowanie. Klub Poselski PZPR przywiązuje dużą wagę do rozbudowania dotychczasowego systemu środków oddziaływania, j akie występuj e w projektowanych ustawach. Pozwoli to na pełniejsze indywidualizowanie odpowiedzialności w zależności od stopnia społecznej szkodliwości czynów oraz osobowości sprawcy, a przez to osiągnięcie pełniejszej akceptacji społecznej dla podejmowanych orzeczeń.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#EdwardBabiuch">Dalszemu indywidualizowaniu doboru środków oddziaływania służy możliwość nałożenia decyzją kolegium na sprawcę czynu obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przez niego instytucji społecznej lub osobie prywatnej. Słuszne jest również to, że kolegia otrzymują w szerszym niż dotychczas zakresie prawo orzekania kar dodatkowych. Spośród kar dodatkowych na uwagę zasługuje możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia określonej działalności na okres od 3 miesięcy do roku lub zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres do lat 2.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#EdwardBabiuch">Decydując o karze w granicach ustawowego zagrożenia za określony czyn, kolegium może w szczególnych przypadkach zastosować nadzwyczajne złagodzenie i wtedy odstąpić od wymierzania kary w ogóle, albo poprzestać na orzeczeniu kary dodatkowej.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#EdwardBabiuch">Ustawa daje równocześnie wskazówki, jakie okoliczności uznać należy za łagodzące, a jakie za obciążające, które uzasadniają surowsze potraktowanie sprawcy. Jeżeli sprawca dopuszcza się na przykład wykroczenia o charakterze chuligańskim bądź pod wpływem alkoholu, albo jeżeli sprawcą jest osoba prowadząca próżniaczy, a więc w społeczeństwie socjalistycznym naganny tryb życia, to w tych przypadkach kolegium ma możliwość odpowiedniego zaostrzenia kary.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#EdwardBabiuch">Ponadto w stosunku do osób niepoprawnych, poprzednio karanych za wykroczenia, projektowane prawo pozwala na stosowanie kary aresztu, choćby wykroczenie było zagrożone tylko grzywną.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#EdwardBabiuch">W systemie kar zasadniczych na uwagę zasługuje kara ograniczenia wolności, która nie występowała dotąd w katalogu kar za wykroczenia. Skazany na tę karę pozostaje na wolności, a głównym środkiem mającym na celu jego reedukację będzie praca społecznie użyteczna i związane z nią oddziaływanie kolektywu pracowniczego. Załogi zakładów pracy, organizacje związkowe i społeczne, istniejące w tych zakładach, będą mieć odpowiedzialne pole do działania. Od ich wpływu na skazanego zależeć będzie w dużej mierze proces jego adaptacji społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#EdwardBabiuch">Biorąc zarazem pod uwagę fakt, że granice między przestępstwem a wykroczeniem nie zawsze są łatwe i możliwe do precyzyjnego określenia, projektowane prawo słusznie utrzymuje sądową kontrolę w zakresie kary pozbawienia wolności stosowanej przez kolegia za najpoważniejsze wykroczenia. Wzmacnia to poczucie sprawiedliwości i jest przejawem troski władzy ludowej o zapobieżenie zbyt pochopnym decyzjom o pozbawieniu obywatela wolności.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Nowe prawo o wykroczeniach ma służyć ochronie porządku publicznego, ma pomagać umocnieniu dyscypliny społecznej, tworzyć w ten sposób sprzyjające warunki dla ładu społecznego, w którym splata się w jedno interes ogólnospołeczny i interes jednostki.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#EdwardBabiuch">Wysoko cenimy udział setek tysięcy społeczników wspierających poczynania ogniw administracji państwowej i ofiarną pracę funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej na rzecz poszanowania prawa. Mam tu na myśli działalność członków kolegiów i ławników ludowych, członków komisji rozjemczych, działaczy sądów robotniczych i społecznych komisji pojednawczych, członków ORMO i społecznych kontrolerów, działających na odcinku handlu, gastronomii, usług, bezpieczeństwa przeciwpożarowego, porządku na drogach, wodach i w innych dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#EdwardBabiuch">Prezentowany w przedstawionych Sejmowi projektach ustaw kierunek na dalsze rozszerzenie udziału czynnika społecznego w walce z wykroczeniami jest — zdaniem Klubu Poselskiego PZPR — słuszny i godny poparcia.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#EdwardBabiuch">Projekt ustawy regulującej organizację oraz zasady powoływania kolegiów do spraw wykroczeń i sposób wybierania ich członków zmierza do pogłębienia dokonanej w Polsce Ludowej zasadniczej reformy orzecznictwa karno-administracyjnego. Myślą przewodnią tej reformy było powierzenie prawa orzekania o winie i karze za wykroczenia społecznym organom pochodzącym z wyboru.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#EdwardBabiuch">Doświadczenia z działalności tych organów, pracujących pod kontrolą rad narodowych jako przedstawicielskich organów władzy terenowej, potwierdziły słuszność przyjętej koncepcji, będącej istotnym elementem rozwoju demokracji socjalistycznej. Należy zatem uznać za słuszne przewidywane w projektach powołanie kolegiów również w Urzędach Górniczych i w Izbach Morskich.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#EdwardBabiuch">Członkowie kolegiów orzekających, rekrutujący się spośród robotników, chłopów, inżynierów i techników, nauczycieli i prawników, partyjnych i bezpartyjnych — w tym poważna liczba kobiet — dobrze przysłużyli się sprawie walki z naruszaniem prawa, z lekceważeniem zasad współżycia społecznego i porządku. Przyczynili się oni do ugruntowania autorytetu kolegiów i skutecznie oraz z rozwagą i społecznym poczuciem sprawiedliwości stosowali przewidziane prawem środki prewencyjno-represyjne.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#EdwardBabiuch">Na dotychczasowy pozytywny bilans orzecznictwa kolegiów niemały wpływ miała także praca prezydiów rad narodowych i ich organów spraw wewnętrznych. Dzięki wyraźnemu wzrostowi kwalifikacji zawodowych pracowników tych organów i ich właściwej postawie społecznej coraz lepiej spełniają one swoje zadania w zakresie udzielania pomocy społecznym składom kolegiów.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#EdwardBabiuch">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w pełni podziela stanowisko Rządu wyrażone w wystąpieniu Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie wykorzystania prawa o wykroczeniach, zwłaszcza do walki przeciw alkoholizmowi, przeciw zagrożeniu bezpieczeństwa na drogach publicznych oraz przeciw lekceważeniu przepisów przeciwpożarowych.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#EdwardBabiuch">Są to zjawiska budzące uzasadniony niepokój i dlatego wymagają wszechstronnego przeciwdziałania zarówno administracji państwowej, jak i organizacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#EdwardBabiuch">Biorąc pod uwagę społeczne znaczenie prawa o wykroczeniach i zainteresowanie jego treścią szerokich kręgów społeczeństwa, rad narodowych, Klub Poselski PZPR uważa za celowe poddanie tych projektów pod dyskusję w zainteresowanych środowiskach.</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#EdwardBabiuch">Dotychczasowe doświadczenia wykazują, że dyskusje publiczne nad projektami ustaw, będące wyrazem demokracji socjalistycznej, przyczyniają się do osiągnięcia takich rozwiązań prawnych, które mają szeroką akceptację społeczną. Mają one także istotne znaczenie jako forma popularyzacji prawa, kształtowania praworządnego postępowania obywateli i umacniania dyscypliny społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.31" who="#EdwardBabiuch">Na zakończenie pragnę podkreślić, że Klub Poselski PZPR uważa, iż podstawowe rozwiązania przyjęte w przedstawionych Wysokiej Izbie rządowych projektach ustaw odpowiadają zapotrzebowaniu społecznemu, są zgodne z nakreślonymi w uchwałach partii kierunkami walki o umocnienie praworządności i spotkają się z pełną aprobatą ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.33" who="#EdwardBabiuch">7 posiedzenie z 15 kwietnia 1970 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Mieczysław Marzec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#MieczysławMarzec">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Przedstawione Wysokiemu Sejmowi projekty: Prawo o wykroczeniach, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz ustawa o ustroju I kolegiów do spraw wykroczeń — stanowią jedno z końcowych ogniw całościowej kodyfikacji prawa karnego, w znacznym stopniu już przeprowadzonej w ramach wielkiego dzieła budowy ustawodawstwa Polski Ludowej, odpowiadającego potrzebom i dokonanym przeobrażeniom stosunków społecznych w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#MieczysławMarzec">Prawo karne jest jednym z istotnych czynników ochrony porządku społecznego w państwie, instrumentem walki z wszelkimi zjawiskami szkodliwymi, godzącymi w ten porządek i stanowiącymi niebezpieczeństwo dla zorganizowanej działalności samego państwa oraz różnych instytucji i osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#MieczysławMarzec">Uchwalony już nowy Kodeks karny objął represją kamą czyny, które w odczuciu najszerszych kręgów społeczeństwa uznane zostały za społecznie najbardziej niebezpieczne i szkodliwe jako godzące najostrzej w interesy państwa i społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#MieczysławMarzec">Poza sferą dotychczasowej naszej nowej socjalistycznej kodyfikacji materialnego prawa karnego — pozostała duża dziedzina tak zwanych wykroczeń, to jest czynów, również zagrożonych karą przez odnośne ustawy, lecz o ładunku niebezpieczeństwa społecznego znacznie mniejszym.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#MieczysławMarzec">Społeczne niebezpieczeństwo wykroczeń leży w możliwościach dezorganizacji porządku i ładu społecznego dnia powszedniego — poprzez masowe naruszanie nakazów i zakazów, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania instytucji i organizacji, powołanych w ramach naszego systemu politycznego i społeczno-prawnego — oraz działań jednostek w zakresie ich praw i obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#MieczysławMarzec">Mówiąc najprościej — chodzi tu o zorganizowaną pracę i spokojny sen każdego obywatela, o ład i porządek w miejscach publicznych, prawidłowe współżycie ludzkie, o kulturę dnia powszedniego. Nie trzeba uzasadniać, jak ważne są to sprawy w życiu współczesnego społeczeństwa, w wychowaniu dorastającego pokolenia, w podnoszeniu na coraz wyższy poziom praktyki społecznego współżycia przez skuteczną eliminację zjawisk zakłócających to współżycie.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#MieczysławMarzec">Chodzi tu także o ochronę codziennej działalności administracji państwowej, organizacji społeczno-politycznych, gospodarczych i kulturalnych, warunkującej pełną realizację celów i zadań naszego ludowego państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#MieczysławMarzec">Zasięg rozbudowujących się stosunków współżycia, ich wzajemne zazębianie się przede wszystkim poprzez zbiorową pracę, a także zamieszkanie i wypoczynek, pociąga za sobą konieczność wielostronnej ochrony tych stosunków, w tym również ochrony karno-prawnej.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#MieczysławMarzec">Utrwalone już i dokonywające się przemiany społeczno-gospodarcze, kulturalno-oświatowe i obyczajowe w naszym kraju, wymagają ich akceptacji w świadomości ludzkiej, przejawiającej się w praktyce dnia powszedniego. Chodzi tu przede wszystkim o nowe, socjalistyczne pojęcie obowiązków obywatelskich i odpowiedzialności obywatelskiej za czyny, o troskliwy stosunek do naszego majątku narodowego, uzyskiwanego wielkim zbiorowym wysiłkiem. Oto druga konieczność dla tworzenia szerokiego przeciwdziałania wykroczeniom.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#MieczysławMarzec">Dziedzina wykroczeń dotyczy tych stosunków życia społecznego, w których przemiany świadomości, kultury społecznej nie dotrzymują kroku przemianom społeczno-gospodarczym. Skuteczność walki z naruszaniem porządku prawnego o charakterze wykroczeń leży bowiem głównie w sferze szeroko pojętej działalności wychowawczej w podnoszeniu oświaty i kultury, rozszerzaniu horyzontów myślenia, właściwego wartościowania i oceny, kształtowania tych wszystkich uczuć, które ludzi łączą i zbliżają do siebie przyjaźnią, wspólnym wysiłkiem i dorobkiem, potępieniem wszystkiego co przeszkadza obywatelowi i szkodzi interesom państwa i narodu.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#MieczysławMarzec">Wysoki Sejmie! Przechodząc od tych uwag ogólnych do projektów ustaw, nad którymi toczy się debata, skoncentruję się na głównych ich założeniach. Należą do nich nasze socjalistyczne określenia stosunku do czynów objętych represją karną, sama represja karna, demokratyzacja orzecznictwa w tych sprawach oraz niektóre ważniejsze konstrukcje prawne, wynikające ze specyfiki wykroczeń i potrzeb praktyki.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#MieczysławMarzec">Systematyzacja prawa o wykroczeniach była koniecznością. Stosunki nim objęte regulowane były wieloma aktami. Zasadniczy akt w tej materii — Prawo o wykroczeniach z 1932 r. — w wielu przepisach części szczegółowej już dawno się zdezaktualizowało na skutek zmian w stosunkach społecznych i politycznych. Życie wysunęło potrzebę zmiany wielu zawartych w nim norm, w szczególności dotyczących systemu i zasad wymiaru kar. Te zmiany były dorywczo regulowane wieloma aktami ustawodawczymi.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#MieczysławMarzec">Uzupełniane w ten sposób przepisy cechuje wielka różnorodność, odmienność konstrukcji i rozwiązań zarówno w zakresie odpowiedzialności, jak i systemu kar.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#MieczysławMarzec">Wreszcie w nowym Kodeksie karnym pominięty został szereg stanów faktycznych — dotychczas karalnych, a więc powstała alternatywa, czy mają pozostać karalne czy też nie.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#MieczysławMarzec">Lukę tę należało wypełnić. Za nadrzędną jednak sprawę należy uznać potrzeby społeczeństwa w tej dziedzinie. Dojrzała bowiem sytuacja do kodyfikacji prawa o wykroczeniach. Potrzebne jest stworzenie systemu norm, zgodnych z naszym socjalistycznym światopoglądem szacunku dla człowieka, kształtowanie jego świadomości w oparciu o stworzone stosunki polityczne i społeczne w naszym ludowym państwie.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#MieczysławMarzec">Zarówno ze względów formalnych, jak i merytorycznych — wykroczenie jest bliskie pojęciu przestępstwa. Różnica zasadnicza polega na mniejszym stosunkowo niebezpieczeństwie społecznym wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#MieczysławMarzec">Te pojęciowe analogie między przestępstwami a wykroczeniami stały się podstawą przyjęcia przez projekt Prawa o wykroczeniach szeregu rozwiązań, analogicznych do Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#MieczysławMarzec">Prezentowane prawo o wykroczeniach — jako odnoszące się do czynów uznanych za posiadające stosunkowo niewielki ładunek niebezpieczeństwa społecznego — mogło rozszerzyć, i rozszerzyło te zasady, kierunki i tendencje, które należą do dorobku kodyfikacji prawa karnego.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#MieczysławMarzec">Art. 39 § 1 projektu Prawa o wykroczeniach stanowi: „W stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu środków przewidzianych w regulaminie pracy, w postępowaniu przed sądami społecznymi lub innych środków oddziaływania wychowawczego, wystarczających do wdrożenia sprawcy do poszanowania prawa i przestrzegania zasad współżycia społecznego, i nie kierować sprawy do organu orzekającego”.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#MieczysławMarzec">Norma ta łącznie z przepisami art. 7 projektu Prawa o wykroczeniach, mówiącym o wyłączeniu odpowiedzialności przy usprawiedliwionej nieświadomości, że dany czyn zagrożony jest karą — ma szczególne znaczenie w stosunkach wiejskich. Szereg, wykroczeń, jak niektóre w zakresie szkodnictwa leśnego, polnego i ogrodowego, które występują na tle różnych antagonizmów środowiskowych, sąsiedzkich i tradycyjnych nawyków myślenia, z niewłaściwie pojmowanego interesu rolnictwa czy wsi — w znacznej mierze mogą i powinny być likwidowane poprzez sądownictwo społeczne.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#MieczysławMarzec">Są również wykroczenia o charakterze nietypowym, wynikające z postępu technicznego i potrzeb ochrony jego urządzeń, karalność których dociera znacznie trudniej do świadomości mieszkańców wsi, szczególnie starszego pokolenia — w tych przypadkach zastosowanie art. 7 może okazać się bardziej pożyteczne.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#MieczysławMarzec">Podstawowym środkiem represji za wykroczenia pozostaje kara grzywny.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#MieczysławMarzec">Ograniczenie stosowania aresztu jako środka kary ma duże znaczenie również w środowisku wiejskim. Przy występującym często braku rąk do pracy, oderwanie rolnika od jego warsztatu pracy w wypadku dłuższego aresztu — powodować może duże, nieodwracalne szkody w gospodarstwie oraz dla jego rodziny.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#MieczysławMarzec">Kary nagany uznać można w jej treści — za środek natury wychowawczej.</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#MieczysławMarzec">Omawiając środki kary przewidziane w projekcie Prawa o wykroczeniach, nie można pominąć niezwykle ważnego przepisu art. 26, który mówi: „Nie można wymierzyć kary aresztu zasadniczej lub zastępczej, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary”. Jest to przepis, który może w sposób najbardziej przejrzysty ukazuje nasz socjalistyczny humanizm.</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#MieczysławMarzec">Nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 38) przewiduje nie tylko możliwość jej złagodzenia, polegającego na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, albo kary łagodniejszego rodzaju. Przewiduje ono również możliwość całkowitego odstąpienia od wymierzenia kary z ewentualnym orzeczeniem w to miejsce tylko pewnych kar dodatkowych lub zastosowania środków oddziaływania społecznego, mającego na celu przywrócenie naruszonego porządku prawnego. Może to być przeproszenie pokrzywdzonego, uroczyste zapewnienie niepopełnienia więcej takiego czynu lub zobowiązanie się sprawcy do przywrócenia stanu poprzedniego. Są to humanitarne, bliskie odczucia sprawiedliwości w społeczeństwie zasady projektu.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#MieczysławMarzec">Szerokie omówienie okoliczności łagodzących i obciążających będzie pomocne dla członków kolegiów do spraw wykroczeń, w których orzekają w przeważnej mierze działacze bez prawniczego wykształcenia. Z drugiej strony — katalog ten ułatwi społeczeństwu szerszą znajomość przepisów tego prawa, z którym obywatel na co dzień najczęściej się spotyka.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#MieczysławMarzec">Omówiłem tu tylko niektóre aspekty prawa o wykroczeniach. Na zakończenie tego tematu pragnę podkreślić zwartość i przejrzystość projektu, oparcie się na typowości występujących stanów faktycznych.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#MieczysławMarzec">Norma art. 47, która mówi, że „przepisy części ogólnej prawa o wykroczeniach stosuje się do wykroczeń przewidzianych w innych ustawach, jeżeli ustawy te nie zawierają przepisów odmiennych”, zabezpiecza w dużym stopniu ujednolicenie zasad karalności wykroczeń w całej dziedzinie wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#MieczysławMarzec">Szerokie podstawy stworzenia przez projekt Prawa o wykroczeniach możliwości stosowania środków oddziaływania społecznego oraz pozostawienie kary aresztu jako środka ostatecznego przy dużej możliwości i elastyczności wyboru kar o mniejszej dotkliwości i o małym ładunku represji karnej, duży wreszcie katalog kar, większy niż w dotychczasowych przepisach — pozwalają stwierdzić, że akt ten należycie wypełni zadanie w zakresie wychowawczym społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#MieczysławMarzec">Projekt Prawa o wykroczeniach wymagać jeszcze będzie niewątpliwie wnikliwej analizy i przepracowań co do norm zawartych w poszczególnych przepisach — przez właściwe komisje sejmowe. Uznać jednak należy, że w całokształcie odpowiada on warunkom społeczno-ustrojowym w naszym kraju, stanowi odbicie dorobku przemian w stosunkach społecznych, gospodarczych i kulturalnych oraz jest wykładnikiem potrzeb w zakresie ładu i porządku publicznego.</u>
          <u xml:id="u-7.31" who="#MieczysławMarzec">Wysoki Sejmie! Chciałbym również pokrótce ustosunkować się do projektu Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz do projektu ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-7.32" who="#MieczysławMarzec">Fundamentalnymi zasadami w postępowaniu karnym, a więc analogicznie również w postępowaniu przy orzecznictwie o wykroczeniach są:</u>
          <u xml:id="u-7.33" who="#MieczysławMarzec">— stworzenie takich form postępowania, które by w sposób najbardziej skuteczny zapewniały wykrycie prawdy materialnej,</u>
          <u xml:id="u-7.34" who="#MieczysławMarzec">— zapewnienie równowagi stron w procesie,</u>
          <u xml:id="u-7.35" who="#MieczysławMarzec">— zagwarantowanie osobom, przeciwko którym toczy się postępowanie prawa do obrony i do korzystania z pomocy,</u>
          <u xml:id="u-7.36" who="#MieczysławMarzec">— zasada jawności postępowania z ograniczeniem tylko do wypadków umotywowanej konieczności,</u>
          <u xml:id="u-7.37" who="#MieczysławMarzec">— najwłaściwsze zastosowanie środków karnych czy innych przewidzianych ustawą,</u>
          <u xml:id="u-7.38" who="#MieczysławMarzec">— niezawisłość organów orzekających,</u>
          <u xml:id="u-7.39" who="#MieczysławMarzec">— określenie kontroli w toku instancji oraz prawomocnych orzeczeń.</u>
          <u xml:id="u-7.40" who="#MieczysławMarzec">Projekt Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oparł się na ukształtowanym systemie orzecznictwa karno-administracyjnego w ustawie z dnia 15 grudnia 1951 r. z późniejszymi zmianami. Projekt realizuje unifikację postępowania w odniesieniu do wszystkich wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-7.41" who="#MieczysławMarzec">Łatwość w stosowaniu przepisów prawa w dużej mierze zależy od przejrzystości całości aktu prawnego, w którym są one zawarte. Wyraz temu daje projekt kodeksu przez wyodrębnienie przepisów ogólnych oraz wyraźne wyodrębnienie przepisów, których szczególna znajomość potrzebna jest tylko tym, którzy je stosują.</u>
          <u xml:id="u-7.42" who="#MieczysławMarzec">Istotnym momentem wskazującym na dalszy postęp w usprawnianiu orzecznictwa jest powierzenie decyzji o uchyleniu prawomocnych rozstrzygnięć w tym celu powołanemu organowi, to jest komisji orzecznictwa przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych lub równorzędnych, powoływanych przez te rady narodowe. Dotychczas prawo to realizowały prezydia wymienionych rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-7.43" who="#MieczysławMarzec">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń w prawidłowy sposób ustala strukturę kolegiów dla prawidłowego orzekania w sprawach, które zostały im powierzone. Są nimi:</u>
          <u xml:id="u-7.44" who="#MieczysławMarzec">1) powierzenie całkowite orzecznictwa w sprawach o wykroczenia czynnikowi społecznemu jako najbardziej odpowiedniemu ze względu na charakter tych czynów,</u>
          <u xml:id="u-7.45" who="#MieczysławMarzec">2) przyjęcie wysokiego kryterium wyboru na członka kolegium, a mianowicie tylko tych osób, które poza pełnią praw publicznych mają dobrą opinię obywatelską i dają rękojmię należytego wykonywania obowiązków członków kolegiów i ukończyły 26 lat życia,</u>
          <u xml:id="u-7.46" who="#MieczysławMarzec">3) wymóg posiadania przez przewodniczącego i zastępców przewodniczących kolegiów wykształcenia prawniczego lub administracyjnego, lub innego wyższego, ze znajomością prawa w zakresie niezbędnym do sprawowania tych funkcji z wyjątkami wyraźnie określonymi ze wskazaniem podstaw takiego odstępstwa od zasady,</u>
          <u xml:id="u-7.47" who="#MieczysławMarzec">4) uznanie za pełnoprawne do orzekania we wszystkich sprawach w pierwszej instancji kolegiów przy prezydiach powiatowych rad narodowych lub im równorzędnych oraz powoływanie innych kolegiów o zmniejszonej kompetencji pod warunkiem zatwierdzenia ich przez rady narodowe wyższego szczebla,</u>
          <u xml:id="u-7.48" who="#MieczysławMarzec">5) zgłaszanie kandydatów na członków kolegium przez załogi zakładów pracy, zebrania wiejskie oraz organizacje społeczne i polityczne,</u>
          <u xml:id="u-7.49" who="#MieczysławMarzec">6) organizowanie wyborów przez rady narodowe przy udziale właściwych komitetów Frontu Jedności Narodu,</u>
          <u xml:id="u-7.50" who="#MieczysławMarzec">7) tajność wyborów,</u>
          <u xml:id="u-7.51" who="#MieczysławMarzec">8) zapewnienie członkom kolegiów ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych z równoczesną ich odpowiedzialnością za przestępstwa popełnione w związku z pełnioną przez nich funkcją, jak funkcjonariuszy publicznych,</u>
          <u xml:id="u-7.52" who="#MieczysławMarzec">9) zapewnienie członkom kolegiów pełnej gwarancji, żeby pełnienie przez nich tych obowiązków nie pociągało dla nich ujemnych skutków w zakresie stosunków pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.53" who="#MieczysławMarzec">Na specjalną uwagę zasługuje instytucja radcy do spraw kolegiów. Radca ten wykonuje obsługę organizacyjno-prawną. Funkcja ta wymaga najwyższych kwalifikacji. Dlatego też słusznie projekt wysunął warunek posiadania przez tych radców wyższego wykształcenia prawniczego lub administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-7.54" who="#MieczysławMarzec">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, uznaje, że przedstawione projekty ustaw: Prawo o wykroczeniach, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, odpowiada podstawowym wymogom w umacnianiu naszej praworządności ludowej, która jest celem ostatecznym całego naszego prawodawstwa, kształtowania jej zgodnie z pojmowaniem naszego ideału społecznego i stosunków współżycia na zasadzie wspólnej pracy i wzajemnej pomocy.</u>
          <u xml:id="u-7.55" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Rudolf Szura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#RudolfSzura">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Zabierając głos w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego w dyskusji nad przedstawionymi przez Rząd projektami Prawa o wykroczeniach, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń — pragnę podkreślić, że przedstawione dziś Wysokiej Izbie projekty stanowią dalszy, ważny etap kodyfikacji całości prawa karnego. Ma on duże społeczne znaczenie, realizuje bowiem te same zasady, co Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego i Kodeks karny wykonawczy.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#RudolfSzura">Omawiane projekty ustaw przekazują szereg spraw orzecznictwu kolegiów do spraw wykroczeń. Kolegia te, trzeba to podkreślić, są społecznym organem, składają się bowiem z przedstawicieli społeczeństwa, co stwarza warunki do tego, by wchodzili doń ludzie cieszący się w swoim środowisku autorytetem, odznaczający się odpowiednim wyrobieniem społecznym i odpowiednią postawą obywatelską.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#RudolfSzura">Przedstawione Sejmowi projekty ustaw są zatem przejawem konsekwentnie realizowanej w naszym ustroju zasady uspołecznienia wymiaru sprawiedliwości i administracji. Rozpatrywane projekty służą dalszemu umocnieniu roli rad narodowych w dziedzinie kształtowania stosunków i postaw społecznych, zabezpieczenia porządku publicznego i ochrony własności uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#RudolfSzura">Chciałbym wskazać również na to, iż projekt Prawa o wykroczeniach realizuje dalszy krok w kierunku rozwarstwiania czynów przestępnych, przekazując szereg czynów o mniejszej społecznej szkodliwości, jako wykroczeń, orzecznictwu kolegiów. Dotychczas przestępstwa te podlegały orzecznictwu sądów.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#RudolfSzura">Rozpatrywane dziś projekty ustaw są kontynuacją linii postępowania, zmierzającego do stopniowego włączania ogniw organizacji społecznych i sądów społecznych w rozwiązywanie spraw konfliktowych mniejszej wagi, co sprzyja umacnianiu elementów samorządności społecznej, mającej poważne możliwości rozwojowe w ustroju socjalistycznym.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#RudolfSzura">Cechą ogólną naszego ustawodawstwa karnego, w tym również prawa o wykroczeniach, jest humanizm socjalistyczny. Przejawia się on w możliwości rezygnacji z wymierzenia kary w drobniejszych naruszeniach prawa, gdy wystarczą inne społeczne formy działania.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#RudolfSzura">Omawiany dziś projekt Prawa o wykroczeniach odchodzi od szerszego stosowania kary aresztu na rzecz łagodniejszych środków, jak kary ograniczenia wolności i grzywny.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#RudolfSzura">Projekt konsekwentnie realizuje zasadę, że kara powinna być nie tylko środkiem represyjnym i profilaktycznym, ale przede wszystkim środkiem wychowawczym w stosunku do sprawcy czynu zabronionego normą prawną.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#RudolfSzura">Kara ograniczenia wolności będzie miała szczególne zastosowanie w wypadkach, w których wykroczenie pozostawało w związku z częstą zmianą przez sprawcę stałego pobytu bądź też uchylania się od pracy.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#RudolfSzura">Konsekwentnie też realizowana jest zasada kary ekonomicznej przez wprowadzenie w projekcie jako zasady generalnej orzekanie grzywny w wypadku skazania na karę aresztu za wykroczenie popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#RudolfSzura">W systemie kar zasadniczych grzywna jest karą podstawową.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#RudolfSzura">Podobnie jak Kodeks karny — projekt Prawa o wykroczeniach zmierza do podziału sprawców wykroczeń na tych, którzy popełnili czyny o małej społecznej szkodliwości lub przypadkowo popadli w konflikt z porządkiem prawnym oraz na sprawców wykroczeń o większym ciężarze gatunkowym lub takich, których sposób działania i cechy osobiste wymagają surowej represji.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#RudolfSzura">Odnośnie do sprawców drobnych wykroczeń lub sprawców przypadkowych, w stosunku do których zastosowanie kary nie byłoby celowe, projekt zezwala na zastosowanie wyłącznie środków oddziaływania wychowawczego bez kierowania sprawy do organu orzekającego. Nadto w katalogu kar zasadniczych znalazła się kara nagany, a więc kara o wyłącznie wychowawczym charakterze.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#RudolfSzura">Ważnym czynnikiem dla właściwej polityki represyjno-wychowawczej kolegiów jest instytucja warunkowego zawieszenia wykonania kary aresztu.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#RudolfSzura">Przy tak rozbudowanej możliwości stosowania środków wychowawczych i konsekwentnie realizowanej tendencji do rozwarstwiania i indywidualizacji sprawców wykroczeń, projekt Prawa o wykroczeniach wprowadza surowsza karalność recydywistów oraz surowszą karalność sprawców wykroczeń o charakterze chuligańskim.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#RudolfSzura">Szkodliwość czynów chuligańskich w społecznym odczuciu słusznie wymaga zaostrzonej i przyśpieszonej represji. Dlatego projekt w tych przypadkach, jak i w odniesieniu do uporczywych recydywistów, dopuszcza stonowanie kary surowszej od przewidzianej w sankcji przepisu za popełnione wykroczenie.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#RudolfSzura">Na podkreślenie zasługuje konsekwentne wprowadzenie w projektach zasady, aby czyn stanowiący jednocześnie przestępstwo i wykroczenie był karalny tylko w jednym postępowaniu.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#RudolfSzura">To novum uznać należy za słuszne, odpowiadające społecznemu odczuciu sprawiedliwości niekarania podwójnego za ten sam czyn.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#RudolfSzura">Wysoki Sejmie! Szczególną wartość projektu Prawa o wykroczeniach widzi nasz Klub Poselski w uporządkowaniu, systematyzacji i zebraniu w jedną całość większości przepisów o wykroczeniach, dotychczas rozrzuconych w licznych aktach prawnych, stanowiących nieraz drobne fragmenty tych aktów normatywnych i podporządkowanie ich wspólnym zasadom, przyjętym w nowych kodyfikacjach. W ten sposób usunięte zostaną odmienne systemy prawa materialnego, z których jeden zawarty jest w prawie o wykroczeniach z 1932 r., drugi zaś zmodyfikowany w różnych aktach ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#RudolfSzura">Z gwarancji procesowych przyjętych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia poza zasadą praworządności, prawdy obiektywnej i domniemania niewinności obwinionego — do jednej z najważniejszych należy zaliczyć prawo obwinionego do obrony. Prawo to projekt znacznie rozbudował w stosunku do norm obecnie w tym zakresie obowiązujących.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#RudolfSzura">Obrońcą w postępowaniu przed organami o wykroczenie może być osoba uprawniona do obrony według ustawy o ustroju adwokatury lub inna osoba godna zaufania, a w szczególności przedstawiciel związku zawodowego lub innej organizacji społecznej, której członkiem jest obwiniony i która dopuszczona została do obrony przez przewodniczącego kolegium lub składu orzekającego.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#RudolfSzura">Zakres uprawnień obrońcy pokrywa się całkowicie z prawem obwinionego do podejmowania przed wszystkimi organami do spraw wykroczeń czynności procesowych wyszczególnionych w projekcie.</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#RudolfSzura">Ważną formą postępowania przed kolegium jest zachowane prawo obwinionego żądania skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, jako środka odwołania się od orzeczenia kolegium pierwszej instancji, wymierzającego zasadniczą karę aresztu. Stwarza to możliwość kontroli sądowej w sprawach, w których zastosowano najsurowszą karę zasadniczą.</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#RudolfSzura">Podkreślić również należy, że przedstawione projekty podnoszą rangę kolegiów, co wyraźnie wynika między innymi z faktu podwyższenia wymogów kwalifikacyjnych kandydatów na przewodniczących kolegiów i ich zastępców, którzy w zasadzie powinni posiadać wyższe wykształcenie prawnicze lub administracyjne.</u>
          <u xml:id="u-9.24" who="#RudolfSzura">Nadto projekt przewiduje objęcie członków kolegiów ochroną przewidzianą w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych.</u>
          <u xml:id="u-9.25" who="#RudolfSzura">Rozszerzenie uprawnień kolegiów jest równocześnie uznaniem wyrażonym przez władze państwowe dla kolegiów za ich pozytywną rolę, jaką, już odegrały w umocnieniu ładu i porządku. W odczuciu społecznym kolegia zyskały wysoką ocenę za merytoryczną i prawną treść orzekania oraz za szerokie i skuteczne działanie polegające na tym, że postępowanie jest wolne od zbędnego formalizowania i biurokratyzmu, szybkie i sprawne. Na tym może polega skuteczność jego działania w zabezpieczeniu ładu i porządku.</u>
          <u xml:id="u-9.26" who="#RudolfSzura">Realizacja omawianych projektów — co trzeba podkreślić — będzie zależała w znacznej mierze od rad narodowych i ich prezydiów, od zrozumienia i docenienia nowych, szeroko pojętych zadań przypadających kolegiom jako czynnikowi wychowawczemu.</u>
          <u xml:id="u-9.27" who="#RudolfSzura">Wysoki Sejmie! Przedstawione projekty — Prawa o wykroczeniach, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia i ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń — według przekonania naszego Klubu Poselskiego — czynią zadość społecznemu zapotrzebowaniu i zgodne są z generalnymi założeniami naszych kodyfikacji i naszego Ustroju. Dlatego też Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego ustosunkowuje się pozytywnie do tych projektów i weźmie udział w szerokiej dyskusji nad nimi w kręgach wyborców oraz w dalszych pracach komisji nad szczegółowym opracowaniem omawianych dziś projektów.</u>
          <u xml:id="u-9.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Marek Kabat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#MarekKabat">Wysoki Sejmie! Przedstawiono nam kompleks propozycji ustawodawczych. Odnoszą się one do sprawy wykroczeń. Szereg okoliczności uzasadnia bliższe zajęcie się tymi propozycjami już dziś, w trakcie pierwszego czytania projektów ustaw. Jedną z nich, okolicznością najważniejszą, jest czas, w jakim odbywają się nasze obrady.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#MarekKabat">Społeczeństwo polskie skupia się do wielkiego wysiłku. Przeżywamy rewolucję naukowo-techniczną. Następuję ona w warunkach rozwiniętego już budownictwa socjalistycznego. To nadaje procesom ściśle naukowym i ściśle technicznym określony sens i określony format. Wiążą się one ściśle z przemianami struktury gospodarczej, jej profilowaniem, jej tendencjami rozwojowymi. Istnieje wzajemne powiązanie miedzy wydajnością pracy i dyscypliną pracy. To jest widoczne dla każdego. Dyscyplina pracy nie jest jednak czymś, co istnieje albo nie istnieje, w oderwaniu od innych aspektów dyscypliny, na przykład dyscypliny wewnętrznej człowieka. Pytanie o odbicie tej dyscypliny wewnętrznej człowieka w zakresie dyscypliny pracy i związanej z tym Wydajności byłoby pytaniem, retorycznym. A zatem to, w jakim kierunku odbywać się będzie masowa ewolucja postaw psychicznych, to jaki będziemy mieli procent obywateli wewnętrznie zdyscyplinowanych, a jaki tych, u których hamulce nie istnieją wcale bądź zostały mocno rozluźnione, to zatem będzie w pośredni wprawdzie, ale istotny sposób, determinowało wynik narodowej bitwy o wydajność pracy.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#MarekKabat">III sesja Sejmu 7 posiedzenie z 15 kwietnia 1970 r.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#MarekKabat">Z problemem tej dyscypliny w szerszym znaczeniu — dyscypliny pracy, dyscypliny wewnętrznej, jeśli idzie o masowe postawy psychiczne, dyscypliny współżycia społecznego — łączy się sprawa nowoczesności.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#MarekKabat">Nowoczesność to także dyscyplina, dyscyplina przede wszystkim pracy, a także wewnętrzna w zakresie kultury współżycia między ludźmi w osiedlu mieszkaniowym, na jezdni, podczas masowych imprez rozrywkowych. Dyscyplina słowa, czynu i obyczajów. Tego się u nas — kiedy tyle mówimy o nowoczesności — niestety nie eksponuje. Z wielką szkodą, gdyż wiemy, że im więcej nowoczesności, tym więcej potrzeba dyscypliny.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#MarekKabat">Prawo o wykroczeniach i kompleks projektów związanych z jego aspektami proceduralnymi, to przecież nic innego, jak niezwykle istotny element wzmacniania dyscypliny społeczeństwa, kształtowania takiego stylu życia codziennego, takich postaw współżycia, jakie są niezbędne dla optymalnego przebiegu procesów rewolucji naukowo-technicznej w warunkach budownictwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#MarekKabat">Stąd nie tylko aktualność tego pakietu propozycji ustawodawczych. Stąd też podstawowe kryterium jego oceny. Słuszność, względnie niesłuszność jakiejś ustawy określamy nie według abstrakcji, ale przede wszystkim według relacji między prawem a konkretnym życiem, między przepisem a kontekstem społecznym, z którego on wyrósł i który ma być przez ten przepis kształtowany. Najważniejszą sprawą narodową w chwili obecnej jest właśnie pomyślne przeprowadzenie wspomnianych procesów rewolucji naukowo-technicznej, ich organiczne związanie z budownictwem socjalistycznym. Stąd ten właśnie punkt widzenia jest ważny przy omawianiu pozostałych zagadnień naszego życia.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#MarekKabat">Wysoka Izbo! Przedstawione nam projekty ustawodawcze są umiarkowanie nowatorskie. Porządkują raczej i systematyzują już istniejący stan prawny. Jednak mimo skromności tych założeń wnoszą wiele nowego, jeśli idzie o szansę podniesienia dyscypliny narodowej, bez której procesy i wysiłki modernizacyjne mogą stanąć pod poważnym znakiem zapytania.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#MarekKabat">Projekty będą przedmiotem starannej analizy komisji sejmowych. Zjawią się raz jeszcze na porządku obrad naszego parlamentu. Toteż nie zachodzi potrzeba zagłębiania się w szczegóły rozwiązań, w szczegóły nieraz bardzo ciekawe, choć tu i ówdzie nasuwające krytyczne refleksje.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#MarekKabat">Tu chciałbym zatrzymać się nad momentami najważniejszymi. Projekty, jeśli staną się ustawami, jeśli będą w sposób twórczy i konsekwentny realizowane w praktyce orzecznictwa, podniosą poziom dyscypliny narodowej głównie dzięki następującym cechom:</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#MarekKabat">Po pierwsze — dzięki niezwykle szczęśliwemu zrównoważeniu pierwiastka społeczno-wychowawczego z pierwiastkiem społeczno-represyjnym. Projekt Prawa o wykroczeniach nie jest ani mechanicznie „liberalny”, ani mechanicznie „surowy”. Jest raczej dialektycznie ukierunkowany na równowagę perswazji i represji. Rozpatrując to zagadnienie, należy podkreślić nowe rozwiązanie ustawy, które przewidując zamiast środków represji stosowanie środków wychowawczych, jak przekazanie sprawy sądowi społecznemu lub organizacji społecznej, do której sprawca należy, z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w regulaminie pracy lub postępowaniu dyscyplinarnym, poszerza udział czynnika społecznego w osadzaniu wykroczeń. Można przewidywać, że włączenie do sądzenia sprawców wykroczeń szerokich rzesz obywateli wzmocni dokonujący się w naszym kraju proces umacniania dyscypliny społecznej i porządku publicznego. Stosowanie środków wychowawczych w trybie regulaminu pracy lub postępowania dyscyplinarnego z jednej strony, z drugiej strony — stosowanie nowych ustawowych środków oddziaływania, jak na przykład nagana, świadczy, że nowe Prawo o wykroczeniach wyraża tendencje, zawarte już w Kodeksie karnym, o wychowawczym i profilaktycznym charakterze naszego prawa.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#MarekKabat">Po drugie — kompleks propozycji ustawodawczych cechuje równowaga interesu społecznego i interesu indywidualnego. Znalazła ona szerokie zastosowanie zarówno w samym Prawie o wykroczeniach, jak i w przepisach, ujmujących jego stronę proceduralną. Przykładowo mówiąc, projekt Prawa o wykroczeniach wprowadza niezwykle istotna — z prawnego i moralnego punktu widzenia — innowację. Oto art. 41 8 3 stanowi, że: „Jeżeli wykroczeniem została wyrządzoną szkoda w mieniu. warunkowe zawieszenie wykonania kary może być orzeczone tylko wtedy, gdy szkoda została w całości naprawiona”. Dotychczas nasze prawo uzależniało warunkowe zawieszenie kary od naprawienia szkody jedynie w tym przypadku, gdy chodziło o szkodę wyrządzoną mieniu społecznemu.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#MarekKabat">Dziś jednakowa ochrona z tego punktu widzenia przysługuje także mieniu obywateli.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#MarekKabat">Po trzecie — innym elementem pozytywnym proponowanego kompleksu prawnego jest równowaga oskarżania i obrony. Uczyniono wszystko, aby postępowanie przebiegało sprawnie. żeby uniknąć niepotrzebnego, dotkliwego przewlekania spraw z powodów formalnych. Na podkreślenie zasługuje zaakcentowanie roli adwokata w postępowaniu. Wydaje się, że należy dążyć do maksymalizacji udziału adwokata w tym postępowaniu. Nie tylko dlatego, że przemawia za tym potrzeba lepszej obrony praw obwinionego. Także i z tego Powodu, że udział adwokata podnosi prestiż całego orzecznictwa w sprawach o wykroczenia, stanowiąc gwarancje wysokiego jego poziomu, a jednocześnie doping do coraz wnikliwszego rozpoznawania spraw pod. względem faktycznym i prawnym.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#MarekKabat">Po czwarte — na podkreślenie zasługuje też zrównoważenie elementu fachowego i społecznego w postępowaniu. Projektowi Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia udało się niezwykle szczęśliwie zsyntetyzować obydwa te pierwiastki: społeczny i fachowy. Kształtując zdecydowaną przewagę czynnika społecznego, projekt zapewnia istotną rolę fachowcom prawnikom. Znajduje to wyraz we wspomnianym już udziale adwokata we wszystkich sprawach o wykroczenia, w możliwości przekazania na drogę sądową najważniejszych spraw o wykroczenia, w kompetencjach prokuratora, wreszcie w obowiązkowym udziale osób mających wyższe wykształcenie prawnicze lub administracyjne w komisji orzecznictwa do spraw wykroczeń przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#MarekKabat">Już w pierwszym czytaniu zwraca uwagę fakt, że tylko stosunkowo bardzo nieznaczna część orzecznictwa w sprawach o wykroczenia może stać się przedmiotem zainteresowań Sądu Najwyższego PRL w zakresie nadzoru judykacyjnego, nieznaczna, i dodajmy — dość przypadkowa. Tymczasem rola Sądu Najwyższego PRL w świetle zarówno Konstytucji PRL, jak i w świetle dotychczasowej, coraz ciekawszej praktyki — jest, jeśli idzie o kształtowanie orzecznictwa i w ogóle stylu życia prawnego — bardzo zasadnicza. Oczywiście nie idzie o to, żeby sprawy mimo wszystko bardzo drobne wędrowały przed oblicze sędziów Sądu Najwyższego jako coś, co wymaga konkretnego praktycznego rozstrzygnięcia. Chodzi raczej o pewien rodzaj styku orzecznictwa w sprawach o wykroczenia z orzecznictwem najwyższego organu sądowego, który jest jakby głównym interpretatorem praktyki orzecznictwa sądowego w Polsce Ludowej i w tym charakterze czynnikiem kształtującym świadomość prawną zarówno samych prawników, jak i całego społeczeństwa. Miejmy nadzieję, że jakaś forma powiązania orzecznictwa Sądu Najwyższego z orzecznictwem w sprawach o wykroczenia czy to w ramach przedstawionych Wysokiej Izbie projektów, czy za pomocą innych środków, zostanie znaleziona. Tym bardziej, że projekt operuje dużą ilością kategorii i pojęć prawnych, które można rozumieć bardzo rozciągliwie. Potrzeby interpretacyjne są zawsze proporcjonalne do stopnia syntetyczności normy prawnej: im bardziej syntetyczna jest norma, tym większe możliwości rozmaitego i nieraz kontrowersyjnego jej rozumienia, ą zatem tym większe zapotrzebowanie na autorytatywny ośrodek interpretacji. Najbardziej powołanym do jej spełniania jest właśnie Sąd Najwyższy.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#MarekKabat">Po piąte wreszcie — przedstawione projekty cechuje wysoki poziom roboty legislacyjnej. Udało się autorom zrównoważyć dwie rzeczy, które nie zawsze idą ze sobą w parze. Mam na myśli prawniczą precyzję w znaczeniu odpowiedniej ostrości pojęć, w znaczeniu przestrzegania techniki prawnej — ze społeczną czytelnością i przejrzystością tekstu. Dzięki temu mamy projekt jasny i elastyczny, prawo jasne i elastyczne. A jeśli prawo ma te zalety, to zyskuje z reguły trzecią, która jest w dużym stopniu konsekwencją dwóch pierwszych. Mianowicie: stabilność.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#MarekKabat">Same przepisy jednak nie załatwiają problemu zabezpieczenia dyscypliny społecznej i porządku publicznego. O ich społecznej przydatności i skuteczności zadecyduje przede wszystkim umiejętne ich stosowanie. To zaś z kolei zależy od właściwego doboru kadry orzekającej, jej przygotowania fachowego, od zabezpieczenia niezawisłości zespołów orzekających, od kultury i taktu przedstawicieli MO jako oskarżycieli. Niezależnie od tego, niezbędnym warunkiem skutecznej walki z drobną przestępczością, jaką stanowią wykroczenia, jest społeczny wysiłek zmierzający do likwidacji przyczyn i źródeł popełniania wykroczeń; jest potrzeba podejmowania społecznych akcji zmierzających do umacniania dyscypliny społecznej i ugruntowania zasad praworządności.</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#MarekKabat">Koło Poselskie „Pax”, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, opowiadało Się zawsze za jasnością i stabilnością prawa, które są istotnymi, choć nie jedynymi oczywiście przesłankami praworządności. Trzeba stwierdzić, że zarówno w omawianym przypadku, jak i w całości prac ustawodawczych lat ubiegłych — mam tu zwłaszcza na myśli wielkie kodyfikacje prawa karnego i cywilnego — prawo nasze staje się coraz doskonalsze.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#MarekKabat">Wysoki Sejmie! Jednak twórcza rola prawa socjalistycznego w Polsce była do niedawna w sposób istotniejszy niż przypuszczamy ograniczana przez fakt, że posługiwaliśmy się starym ustawodawstwem, adaptowanym przez socjalizm dla swoich celów, ale tworzonym przez kogo innego i z innym przeznaczeniem. Obecnie rozwija się doniosły proces tworzenia socjalistycznego w treści i formie prawą. Wyrazem tego procesu są przedłożone nam obecnie projekty. Nadchodzi więc czas, aby i prawu i prawnikom postawić zwiększone zadania w sensie większego niż dotychczas udziału w przyspieszaniu tempa społeczno-gospodarczych przeobrażeń w naszym socjalistycznym kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Zygmunt Filipowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#ZygmuntFilipowicz">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Rok już minął od uchwalenia przez nasz Wysoki Sejm trzech wielkich kodyfikacji, a mianowicie: Kodeksu karnego i procedury karnej oraz Kodeksu karnego wykonawczego.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#ZygmuntFilipowicz">Obecnie dyskutujemy nad aktami prawnymi pozornie mniejszej wagi, ale interesującymi bezpośrednio wielką liczbę obywateli. Zakres chronionych przez prawo o wykroczeniach dóbr i problemów społecznych czy zagadnień społecznych, sprawia bowiem, że przed kolegiami zjawia się rok rocznie kilkaset tysięcy obywateli w charakterze obwinionych, poszkodowanych czy świadków.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#ZygmuntFilipowicz">Przedkładane obecnie projekty ustaw mają zastąpić ustawodawstwo wywodzące się zarówno z lat trzydziestych, z początków lat pięćdziesiątych i połowy sześćdziesiątych. Jest to zatem po ustawie o postępowaniu administracyjnym, prawie cywilnym i karnym, kolejny poważny krok w dziedzinie kodyfikacji i unowocześnienia naszego prawa.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#ZygmuntFilipowicz">Szczególnym przykładem nowoczesności projektu prawa jest specjalny, osiemnasto-artykułowy rozdział poświęcony wykroczeniom drogowym, a wszyscy wiemy, że sprawy te powodują około 30% ogółu wniosków wpływających do kolegiów.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoki Sejmie! Publicystyka prawna nazywała ongiś funkcje pełnione przez kolegia wymierzaniem „małej sprawiedliwości”. Miano takie było być może słuszne w odniesieniu do pojedynczych przypadków, jednak liczebność rozważanych spraw i zakres kontaktów obywatel — władza sprawiają, że debaty kolegiów uznać należy za wielkie forum wdrażania w najszersze rzesze obywateli poszanowania podstawowych zasad porządku prawnego i etyki społecznej. Na tej przecież drodze postępowania z natury rzeczy kształtować się będzie w dużej mierze zarówno obraz praworządności, jak i rozumienie gwarancji praw obywatela. Obywatela, który znalazłszy się w konflikcie z władzą i prawem mógł w takim procesie wytworzyć sobie wyobrażenie o codziennej społecznej praktyce prawa. Ze szczególnym przeto zadowoleniem uznać należy te wszystkie rozstrzygnięcia dyskutowanych tu ustaw, które uformowane zostały zgodnie z zasadami socjalistycznego humanizmu.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#ZygmuntFilipowicz">Jedną z tych zasad stanowi pragnienie oszczędzenia cierpień ludziom, których konflikt z normą prawną był charakteru przypadkowego, jednorazowego, a nie stanowi zagrożenia społecznego. Przedkładane nam projekty wykazują tak często istotną w tym zakresie wielkoduszność. Wyrazem tego jest art. 22 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Nakłada on na władze administracyjne obowiązek podejmowania wszelkich starań i środków, by zabezpieczyć wykonanie przez obywatela normy prawnej. Dopiero jednak w przypadku złośliwości lub uporczywości odmowy z jego strony, zaleca się złożenie wniosku do kolegium o ukaranie.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#ZygmuntFilipowicz">Posłużę się tu bardzo prostym przykładem.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#ZygmuntFilipowicz">Służba zdrowia odpowiedzialna jest za przeprowadzanie masowych szczepień ochronnych. Zgodnie z treścią omawianej ustawy będzie przeto przede wszystkim dążyła, by wszyscy podlegający szczepieniom obowiązek ten wykonali. Dla osiągnięcia tego celu wykorzysta wszelkie możliwości stojące do jej dyspozycji, a przede wszystkim wzywanie opornych pacjentów czy wymierzanie im niewielkich kar pieniężnych. Dopiero w przypadkach występowania krańcowej złej woli, służba zdrowia będzie zwracać się do kolegiów z wnioskami o ukaranie opornych.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#ZygmuntFilipowicz">Przepis ten łączy się bardzo ściśle z art. 40 projektu Prawa o wykroczeniach, który pozwala kolegiom na przekazywanie spraw sądowi społecznemu, organizacji środowiskowej obwinionego obywatela, a więc w zasadzie zakładowi pracy. Ten model działania jest społecznie zasadny.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#ZygmuntFilipowicz">Środowisko bardzo często dochodzi do wniosku, że wykroczenie może być w imię poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego rozpatrywane właśnie w jego ramach statutowych i zakończone właściwym środkiem dyscyplinarnym czy organizacyjnym. Istnieją już przecież od lat w fabrykach liczne sądy robotnicze, a w miastach, osiedlach ii wsiach zorganizowane komisje pojednawcze, które grupują doświadczonych w rozpatrywaniu konfliktów społecznych sędziów obywatelskich. Ponadto mają też swoje sądy koleżeńskie organizacje społeczne, a regulaminy pracy w uspołecznionych przedsiębiorstwach określają dość szczegółowo wymiar kar za typowe wykroczenia pracownicze.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#ZygmuntFilipowicz">Takie ujęcie spraw daje jakby odpowiedź na pytania, które możemy sobie postawić: dlaczego kolegia mają wkraczać w sprawy, które można z powodzeniem zakończyć w miejscu pracy czy zamieszkania lub w ramach przynależności organizacyjnej? Dlaczego sąd robotniczy złożony z towarzyszy pracy i wyposażony w autorytet bezpośredniej znajomości obwinionego nie ma rozpatrywać sprawy o drobną kradzież mienia fabrycznego? Dlaczego komisja pojednawcza nie ma rozwikłać konfliktów sąsiedzkich związanych np. z naruszaniem ciszy nocnej? Dlaczego dyrektor przedsiębiorstwa nie może ukarać pracownika odebraniem mu części premii, jeżeli naruszył on nieznacznie swoje obowiązki? Nie wydaje się być słuszne angażowanie w podobnych przypadkach organu, za którym stoi prawo i wykonawcza siła tego prawa MO. Przymus jest przecież wiadomo często koniecznością. Wydaje się jednak rzeczą słuszną ograniczanie interwencji Milicji Obywatelskiej do przypadków społecznie koniecznych. Prawnicy nazywają to ograniczeniem penalizacji. Dla nas laików jest to po prostu triumf racjonalnej myśli społecznej.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoka Izbo! Dyskutowane projekty wyznaczają również układ stosunków między obywatelem i kolegiami. Już bowiem w pierwszych artykułach Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia znalazły się takie sformułowania, jak: „organy prowadzące postępowanie obowiązane są do wyczerpującego zebrania i wszechstronnego rozpatrzenia materiału dowodowego uwzględniając okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego”. A dalej: „Obwinionego nie uważa się za winnego dopóki nie zostanie mu udowodniona wina „Nie dających się usunąć wątpliwości nie wolno rozstrzygać na niekorzyść obwinionego”.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#ZygmuntFilipowicz">Numeracja ta nie jest przypadkowa. Te zasady bowiem decydują nie tylko o całym obliczu „małej sprawiedliwości”. One właśnie przekładają na język prawa etyczne pojęcia o sprawiedliwości, bliskiej każdemu obywatelowi w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#ZygmuntFilipowicz">Syntezę tego przykładu stanowią, moim zdaniem, stwierdzenia mające pełną aprobatę społeczną. Do nich należą:</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#ZygmuntFilipowicz">— Nikt kto nie winien nie powinien być Skazany.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#ZygmuntFilipowicz">— Każdy sąd musi być obiektywny.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#ZygmuntFilipowicz">— Nie ma dowodów — nie ma winy.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#ZygmuntFilipowicz">— Wątpliwości przemawiają zawsze za podsądnym.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#ZygmuntFilipowicz">Podobnie ma się rzecz z prawem do obrony. W przedłożonym Wysokiemu Sejmowi kodeksie nie tylko zawarowano obwinionemu tradycyjne uprawnienia — takie: jak prawo do korzystania z pomocy wykwalifikowanego obrońcy, czy dowodzenia przed kolegium swej niewinności, ale ponadto katalog uprawnień obwinionego wzbogacono o dalsze przywileje. Nie każdy — jak wiemy z doświadczeń, może korzystać z pomocy adwokata. Składają się na to zarówno względy finansowe, jak rozmieszczenie kadry adwokackiej. Dlatego wprowadzono w tok postępowania przed kolegiami tzw. obrońcę społecznego. Może nim być towarzysz pracy, działacz związkowy czy młodzieżowy, co gwarantuje obronę także i w tych przypadkach, w których obwiniony nie może skorzystać z pomocy prawnika-adwokata. Jest to uprawnienie o szczególnej wymowie. Uczy nas bowiem doświadczenie, że nawet najbardziej energiczni i wymowni ludzie tracą przytomność umysłu i obrotność języka, kiedy przyjdzie im samym bronić się przed publicznie stawianymi zarzutami. Jest to wyraźna dodatkowa gwarancja, że sprawa zostanie właściwie rozpatrzona i zakończona, że zostaną wzięte pod uwagę nie tylko wszelkie „przeciw”, ale i wszelkie „za”. W odczuciu społecznym obrona prawna, dobrze pojęta oczywiście, leży nie tylko w interesie oskarżanej jednostki, ale również w dobrze i szeroko rozumianym interesie publicznym.</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#ZygmuntFilipowicz">W związku z tym wielkie znaczenie przywiązywać należy do art. 9 Kodeksu, w którym czytamy, że:</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#ZygmuntFilipowicz">„Organy prowadzące postępowanie czuwają, aby w toku postępowania jego uczestnicy nie ponieśli szkody z powodu nieznajomości przepisów procesowych i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i informacji”.</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#ZygmuntFilipowicz">Należy życzyć sobie, aby zalecenia z tego tytułu wynikające były ściśle przestrzegane.</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#ZygmuntFilipowicz">Przed kolegiami stają przecież w roli obwinionych bardzo różni ludzie, a wśród nich i ci najprostsi, których trzeba pouczyć o ich prawach i przywilejach, jeżeli mają z nich Skorzystać. Chodzi nam przecież nie o to, by prawa te pozostały jedynie na papierze, ale o to, by były normami chroniącymi skutecznie zarówno obwinionych, jak i interes społeczny.</u>
          <u xml:id="u-13.23" who="#ZygmuntFilipowicz">Skoro już rozważamy prawa obywateli w postępowaniu przed kolegiami, to nie sposób pominąć tu całego szeregu udogodnień przewidzianych tymi przepisami dla świadków. Świadek, który z obywatelskiego tylko obowiązku nie szczędził czasu i fatygi, a który nieraz naraża się na przykrości, ponieważ dał świadectwo niemiłej komuś prawdzie — powinien być w naszych kolegiach szczególnie szanowany. Przejawem tego szacunku winna być dbałość również o czas świadka. Dlatego cieszy nas wprowadzona w projektach zasada przesłuchiwania świadka zamieszkałego daleko od siedziby kolegium przez kolegium jego własnego miejsca zamieszkania. Taka zasada przesłuchiwania świadka — być może chorego czy sędziwego — stanowi udaną próbę złagodzenia jego losu. Niejednokrotnie świadek był prawdziwą ofiarą w przypadkach źle zorganizowanej aparatury administracyjnej wymiaru Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-13.24" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoka Izbo! Przedłożone nam Prawo o wykroczeniach hołduje rozwiązaniom i tym samym koncepcjom, które nasz Sejm ocenił już bardzo wysoko w toku dyskusji nad projektami procedury karnej i Kodeksu karnego. A więc dla sprawy dotyczącej wykroczeń niewielkich, popełnionych w warunkach wskazujących na przypadkowość, jednorazowość — stosowana będzie kara niewielka: nagana lub grzywna, czy też ograniczenie wolności. Z kolei dla upartych, w przypadkach powtarzania się konfliktów z prawem, dla sprawców wykroczeń, szczególnie dotkliwie odczuwanych przez Społeczeństwo, w szczególności chuligańskich, przewiduje się kary surowe z pozbawieniem wolności włącznie.</u>
          <u xml:id="u-13.25" who="#ZygmuntFilipowicz">Nad ściganiem wykroczeń chuligańskich należy zatrzymać się dłużej. Oto obok surowych kar za te wykroczenia, przy jednoczesnej niemożności ich zawieszania, co przyjęte zostało w projekcie jako zasada, pojawiła się też tzw. „nawiązka”. Kolegium będzie więc mogło zasądzić od sprawcy wykroczenia chuligańskiego 2 tys. zł odszkodowania dla ofiary wykroczenia, słowem dla obywatela, którego znieważono czy pobito. Upatruje się w tym przepisie wyciągnięcie konsekwencji z doświadczeń orzecznictwa sądowego, w którym z inicjatywy prokuratury przysługuje także wyższe odszkodowanie na rzecz osób poszkodowanych przez przestępców chuligańskich. Nawiązka przyznawana ofiarom chuligaństwa to jeszcze jeden widomy dowód, że sprawcy chuligaństwa nie mogą liczyć ani na pobłażanie prawa, ani na wyrozumiałość stosujących je władz.</u>
          <u xml:id="u-13.26" who="#ZygmuntFilipowicz">Ta sama tendencja upodabniania zasad Prawa o wykroczeniach do zasad Kodeksu karnego przejawia się we wprowadzeniu do katalogu kar znanej już Kodeksowi karnemu kary ograniczenia wolności.</u>
          <u xml:id="u-13.27" who="#ZygmuntFilipowicz">Prawo o wykroczeniach w 36 przypadkach przewiduje stosowanie tej właśnie sankcji, którą można by scharakteryzować w sposób następujący: nadzór nad człowiekiem, który pogwałcił prawo i jego społeczna rehabilitacja to nie tylko naprawienie szkody wyrządzonej. To również praca bądź to świadczona bezpłatnie na cele publiczne, bądź — wprawdzie opłacana, ale za to z przeznaczeniem niemałej części wynagrodzenia na pożyteczny cel społeczny. Kara ta eliminuje tam gdzie istnieją ku temu przesłanki karę pozbawienia wolności, rzecz jasna, ale takie orzeczenia są skuteczne wychowawczo, a zarazem dają oszczędności ekonomiczne i organizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-13.28" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoka Izbo! Kolejna uwaga. Jest tu chyba miejsce, by zapytać się, kto uczęszcza na rozprawy mające miejsce przed kolegiami? Jak wiadomo, przecież na posiedzenia te drzwi stoją otworem przed każdym pełnoletnim obywatelem. Odpowiedź jest prosta. Uczestnikami są głównie przypadkowi gapie oraz osoby czekające na swoje własne rozprawy. A szkoda. Fakty bowiem i problemy, które wydobywają się na jaw na tych rozprawach, wykraczają niejednokrotnie swoim znaczeniem daleko poza samo wymierzenie kary konkretnej osobie. Szczegółowe dociekanie prawdy przez kolegia dla celów wymiaru sprawiedliwości Sprzyja dość często ujawnianiu prawdy o znacznie szerszych aspektach społecznych i gospodarczych. Oto nieraz przy rozpoznawaniu sprawy drobnej kradzieży mienia społecznego występują towarzyszące jej cienie. Oto fabryka kieruje wprawdzie wnioski o ukaranie sprawców kradzieży do kolegium, ale jednocześnie nie myśli o zabezpieczeniu powierzonego jej majątku społecznego. Magazyny są zamknięte na lada skoble, cenne narzędzia walają się po fabrycznym terenie bez żadnej ochrony, a jedynym zabezpieczeniem pomieszczeń są zepsute często zamki. Takie ilustracje dają tło i atmosferę jednoznaczną. Oto bowiem cóż nam przyjdzie z samego ukarania sprawców, jeśli w ślad za tym nie pójdą konkretne posunięcia organizacyjne i przedsięwzięcia profilaktyczne. Podobnie bywa i w innych dziedzinach wykroczeń. Niewłaściwie ustawiony znak drogowy sprzyja wykroczeniom nawet dobrego kierowcy. Powstaje więc zasadniczy problem, czy kolegia powinny wymierzać tylko kary bezpośrednim sprawcom takich wykroczeń i uznać wtedy sprawę za załatwioną? Otóż ku naszemu zadowoleniu projekt Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia zawiera propozycję wyjścia poza ramy ustalania winy i bezpośredniego wymierzenia kary. Kodeks aktywizuje postawę społeczną członków kolegium, nakazuje im, aby swoimi obserwacjami i doświadczeniami, zdobytymi przy rozpatrywaniu spraw, podzielili się z jednostką czy władzą nadrzędną źle gospodarującego przedsiębiorstwa, czy źle administrującego wydziału. Jest to model rozwiązania zbliżony do przyjętego od lat z dobrym skutkiem w sądownictwie. Chodzi tu o tzw. sygnalizację sądową, mocą której informuje się zjednoczenia, prezydia rad narodowych i ministerstwa o dostrzeżonych usterkach, o przypadkach niegospodarności, nieodpowiedzialności, chaosu organizacyjnego i przestarzałości metod pracy. O tych wszystkich czynnikach i warunkach, które stanowią jakby zachętę do przestępczości, które ułatwiają ją lub stwarzają dogodny dla niej klimat.</u>
          <u xml:id="u-13.29" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoka Izbo! Przedłożone projekty ustaw są dowodem rzetelnej pracy ekspertów, specjalistów i wielkiej ich troski o treść społeczną i wychowawczą procesu postępowania i wymiaru sprawiedliwości. Nasza ocena wykonanej pracy jest bardzo wysoka.</u>
          <u xml:id="u-13.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Jako ostatni przemawiać będzie poseł Leon Lendzion.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#LeonLendzion">Wysoki Sejmie! Wielka kodyfikacja prawna przeprowadzana w toku III i IV kadencji Sejmu, a zwłaszcza uchwalenie w ubiegłym roku nowego Kodeksu karnego i zmiany w nim zawarte stanowią niewątpliwie zachętę do podjęcia nowego trudu kodyfikacyjnego, z drugiej zaś strony — te właśnie zmiany zmuszają nas poniekąd do przyśpieszenia prac nad nowelizacją dotychczas obowiązującego prawa karno-administracyjnego i dostosowania go do nowych rozwiązań zawartych w Kodeksie karnym.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#LeonLendzion">Z takiego przede wszystkim punktu widzenia ustosunkowują się do pilnej potrzeby uchwalenia Prawa o wykroczeniach środowiska prawnicze i inne bezpośrednio związane z postępowaniem karno-administracyjnym. Mówili już o tym obszernie moi przedmówcy.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#LeonLendzion">W swoim wystąpieniu chciałbym skonfrontować potrzebę i niektóre rozwiązania proponowane w projektach ustaw z niektórymi uwagami społeczeństwa woj. gdańskiego w tych sprawach. Nasi wyborcy na spotkaniach wypowiadają się często na tematy związane z wykroczeniami. Nasilenie uwag społeczeństwa na te tematy — wbrew pozorom — nie jest bynajmniej wynikiem wzrostu ilości spraw noszących charakter wykroczeń. Wzrost zainteresowania tymi sprawami wynika natomiast z coraz głębszego zrozumienia przez społeczeństwo dobrodziejstw płynących z gospodarki socjalistycznej i uświadomienia sobie ogólnego rozmiaru szkód, jakie wypływają z drobnych, lecz dość licznych wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#LeonLendzion">Zgodnie z wypowiedziami wielu obywateli nie chodzi bynajmniej tylko o szkody materialne wyrządzane naszemu wspólnemu dobru lub poszczególnym osobom. Chodzi o więcej. Chodzi też o stronę moralną tych zagadnień. Chodzi o to, by nie pozostawić bezkarnie czynów społecznie szkodliwych, i o to, by czyny jednostek nie demoralizowały ogółu społeczeństwa, a zwłaszcza młodzieży. Chodzi wreszcie o sprawę przestrzegania praworządności i dyscypliny społecznej nawet w sprawach pojedynczo pozornie błahych, lecz bardzo szkodliwych przy ich powszechności. Zdarzają się jednak też głosy, które zwracają uwagę na to, by porządnego skądinąd obywatela nie stawiać od razu za jednorazowe, czasem nie w pełni świadome przekroczenie obowiązujących przepisów — pod pręgierz publiczny. W ten sposób nieraz na jednym spotkaniu możemy zetknąć się z dwoma, wydawałoby się skrajnymi, opiniami. Jedni domagają się bezwzględnego zaostrzenia sankcji karnych w sprawach o wykroczenia, inni natomiast widzą konieczność ich złagodzenia.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#LeonLendzion">Omawiane dziś projekty ustaw — w moim pojęciu — winny zadowolić jednych i drugich. Wynika to przede wszystkim z części ogólnej projektu Prawa o wykroczeniach, która przewiduje wielkie możliwości wydawania orzeczeń. Mieszczą się w nim z jednej strony żądania, by przykładnie i surowo karać tych, którzy na to przede wszystkim zasługują, jak np. chuliganów, lub osobników prowadzących próżniaczy tryb życia, czy też ludzi prowadzących w stanie nietrzeźwym pojazd mechaniczny. Z drugiej strony przewidziana jeSt możliwość bardzo łagodnego potraktowania sprawcy czynu o mniejszej szkodliwości społecznej, prowadzącego na ogół nienaganne życie przed popełnieniem wykroczenia.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#LeonLendzion">Zgodnie z intencją i wyraźną wykładnią projektowanej ustawy o ocenie szkodliwości czynu i rozmiarach kary będą decydowały nie suche litery prawa, lecz żywi ludzie, współobywatele obwinionego. Przykładem uwzględnienia szerokiej, często wypowiadanej opinii społecznej, jest wprowadzenie do projektu ustawy kary ograniczenia wolności w postaci świadczenia pracą na cele społeczne. Ten rodzaj kary wprowadzony już do nowego Kodeksu karnego spotkał się z pełnym zrozumieniem społeczeństwa, jako zgodny z wielu postulatami stawianymi w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#LeonLendzion">Wyrazem szczególnej troski mieszkańców, a zwłaszcza działaczy rad osiedlowych i komitetów blokowych, jest sprawa niszczenia mienia społecznego, m.in. również przez dzieci na skutek niewystarczającej opieki rodzicielskiej. Z satysfakcją należy stwierdzić, że w prezentowanym projekcie ustawy sprawy te zostały bardzo poważnie potraktowane w art. 118 oraz jeśli chodzi o odpowiedzialność rodziców w art. 102. Zgodnie z projektowanym art. 102 przewiduje się dla rodziców lub opiekuna, którzy przez naruszenie podstawowych obowiązków wynikających ż władzy rodzicielskiej dopuszczają do popełnienia wykroczenia przez nieletniego nie tylko karę grzywny, lecz również nawiązkę do 2 tys. zł, jeśli nieletni swoim czynem wyrządził szkodę. Z dużą ulgą przyjmie społeczeństwo Wybrzeża z pewnością projektowany art. 135, według którego ma być usankcjonowana możliwość karania za natarczywe proponowanie innej osobie dokonania czynu nierządnego, mające na celu uzyskanie korzyści materialnych. Sprawy te często są poruszane przez mieszkańców Wybrzeża, gdzie problem prostytucji jest wyjątkowo nasilony z uwagi na charakter miast portowych.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#LeonLendzion">Nie można oczywiście liczyć, że tą drogą zlikwidujemy problem prostytucji, ale można spodziewać się, że moralność nie będzie obrażana w tak obrzydliwy sposób, jak to niestety nieraz się dzieje w miejscach publicznych i na oczach młodzieży. Być może też, że nakładane kary spowodują, że pewnym osobom proceder prostytucji nie będzie się już opłacał. Tak więc podkreślany przez projektodawców ustawy podstawowy cel reedukacji społecznej mógłby i w tym przypadku, choć częściowo, być uzyskany.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#LeonLendzion">Chciałbym jeszcze wspomnieć o dwóch nowych rozwiązaniach w proponowanych ustawach, które są wynikiem postulatów zgłoszonych, jeśli nie wyłącznie, to przynajmniej w głównej mierze, przez środowiska woj. gdańskiego.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#LeonLendzion">Pierwsze dotyczy proponowanego art. 74 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Przewiduje się mianowicie stosowanie postępowania przyśpieszonego w stosunku do osób stale uchylających się od pracy, nie mających stałego miejsca zamieszkania lub stale zmieniających miejsce pobytu bez zameldowania, jak również do osób przebywających czasowo na terenie państwa polskiego. Unormowanie takie, którego brak w tej formie w obowiązujących przepisach ma szczególne znaczenie dla województw nadmorskich, a zwłaszcza miast portowych, w których liczba nielegalnie lub czasowo przebywających jest bardzo duża. Około 95% przedawnień w dotychczasowym postępowaniu karno-administracyjnym miało miejsce właśnie z powodu braku unormowania zawartego obecnie w projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#LeonLendzion">Druga sprawa, którą chciałbym podkreślić z dużym zadowoleniem jako mieszkaniec Wybrzeża i członek sejmowej Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi, to fakt, że przewiduje się ustanowienie odrębnego kolegium do spraw wykroczeń przy organach administracji morskiej. Fakt ten znajdzie szczególne zrozumienie w środowiskach marynarzy, rybaków i portowców.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#LeonLendzion">Szczegółowego rozpatrzenia, moim zdaniem, wymagałaby jeszcze sprawa kompetencji kolegiów przy dzielnicowych radach narodowych Gdańska i Szczecina, właśnie w aspekcie specyfiki miast portowych.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#LeonLendzion">Wysoki Sejmie! Dotychczasowe prace kolegiów karno-administracyjnych zasługują na pełne uznanie. Wykształciły one wielotysięczny aktyw społeczny o dużym doświadczeniu. Nowe ustawy przedstawione przez Rząd Sejmowi są potrzebne właśnie im, gdyż ułatwią ich pracę i pozwolą podnieść jeszcze na wyższy poziom efektywność ich działania. W ślad za tym podniesie się oczywiście poziom moralny i dyscyplina społeczna.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#LeonLendzion">Reasumując, uważam i sądzę, że moi koledzy z ław bezpartyjnych są tego samego zdania, że wniesione przez Rząd do Sejmu projekty: Prawa o wykroczeniach, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, są konieczne i powinny być przekazane organom Sejmu do rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#LeonLendzion">Sądzę też, że razem z posłami z Klubów Poselskich PZPR, ZSL i SD włączymy się w ramach prac terenowych do szerokiej popularyzacji projektowanych ustaw wśród społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Obywatele Posłowie! Sprawa rozpatrzenia projektu ustawy Prawo o wykroczeniach była omawiana na posiedzeniach Prezydium Sejmu i na posiedzeniu Konwentu Seniorów. Omawiana była sprawa procedury, techniki i metody pracy.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#Marszałek">Konwent Seniorów proponuje podjęcie uchwały w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Stanisława Nowińskiego o odczytanie projektu uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#StanisławNowiński">Projekt uchwały:</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#StanisławNowiński">„Sejm odsyła przedstawione projekty ustaw zamieszczone w drukach sejmowych nr 19–23 do Komisji Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Wymiaru Sprawiedliwości w celu wspólnego rozpatrzenia z tym, że poszczególne części projektów ustaw: Prawo o wykroczeniach (druk nr 19) oraz przepisy wprowadzające Prawo o wykroczeniach (druk nr 20) będą przedmiotem dyskusji także innych właściwych komisji sejmowych, a mianowicie: Handlu Wewnętrznego, Komunikacji i Łączności, Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego oraz Zdrowia i Kultury Fizycznej.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#StanisławNowiński">Wnioski wymienionych komisji zostaną przekazane Komisjom: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, które rozpatrzą całość projektów ustaw i złożą Sejmowi sprawozdanie uwzględniające wnioski i poprawki przyjęte przez Komisje: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#StanisławNowiński">Sejm upoważnia Komisje: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości do uchwalenia szczegółowego regulaminu prac komisyjnych nad projektami ustaw Prawo o wykroczeniach oraz przepisów wprowadzających Prawo o wykroczeniach. Regulamin podlegać będzie zatwierdzeniu przez Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#StanisławNowiński">Projekty ustaw zamieszczone w drukach sejmowych nr 21–23 rozpatrzone zostaną przez Komisje: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości w zwykłym trybie.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#StanisławNowiński">Sejm upoważnia Komisje: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości do zapraszania w miarę potrzeby do udziału w swych pracach także przedstawicieli innych komisji sejmowych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Czy w tej sprawie pragnie ktoś z Obywateli Posłów zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#Marszałek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z propozycją Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#Marszałek">Pragnę dodać, że zamiarem Prezydium Sejmu jest, aby projekt ustawy Prawo o wykroczeniach został poddany w ciągu najbliższych miesięcy dyskusji publicznej, w której zorganizowaniu istotną rolę powinny odegrać wojewódzkie zespoły poselskie.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Stanisława Nowińskiego o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#StanisławNowiński">Najbliższe posiedzenia komisji sejmowych odbędą się według następującego planu:</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#StanisławNowiński">W dniu dzisiejszym Komisja Spraw Wewnętrznych — bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#StanisławNowiński">W dniu jutrzejszym, tj. 16 kwietnia br.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#StanisławNowiński">1) Komisja Handlu Zagranicznego o godz. 10 w sali nr 102,</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#StanisławNowiński">2) Komisja Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy o godz. 10 w sali nr 101.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Na tym kończymy 7 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#Marszałek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#Marszałek">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 17 min. 25)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>