text_structure.xml
38.9 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Początek posiedzenia o godzinie 10 minut 20</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Otwieram posiedzenie Komisji Ustawodawczej.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">W porządku obrad komisji mamy rozpatrzenie projektu uchwały w 40. rocznicę wydarzeń marcowych w Bydgoszczy.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Czy ktoś zgłasza jakieś uwagi do porządku posiedzenia? Nie.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#KrzysztofKwiatkowski">W takim razie, Szanowni Państwo, oddaję głos przedstawicielce wnioskodawców, pani senator Halinie Biedzie, w celu przedstawienia projektu uchwały.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#HalinaBieda">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#HalinaBieda">Panie Przewodniczący! Państwo Senatorowie!</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#HalinaBieda">Kilka dni temu była dokładnie czterdziesta rocznica wydarzeń marcowych. Były one rzeczywiście bezprecedensowe. Myślę, że wielu z nas pamięta przekaz tych wydarzeń. Był to największy konflikt po 1980 r., tak naprawdę można by powiedzieć, że kilka miesięcy przed ogłoszeniem stanu wojennego, ponieważ tutaj jakby zderzyły się, nazwijmy to, 2 nurty – doprowadzenie do tego, aby powstała „Solidarność” Rolników Indywidualnych, jak również wszystko to, co działo się na sesji wojewódzkiej rady narodowej.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#HalinaBieda">Ta uchwała jest bardzo podobna do uchwały sejmowej, ponieważ nie chcieliśmy tutaj stwarzać jakichś nowych wzorców. Zmienione są czy dodane jedynie 2 czy 3 zdania.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#HalinaBieda">Jeśli będą jakieś pytania, to jestem do dyspozycji. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Otwieram dyskusję, możliwość zadawania pytań wnioskodawczyni i ewentualnego zgłaszania poprawek.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pan przewodniczący. Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#StanisławGogacz">Ja mam pytanie do pani wnioskodawczyni. Zawsze, kiedy wymieniamy nazwiska, wymieniamy osoby… Generalnie przy podejmowaniu decyzji o podjęciu uchwały staramy się unikać właśnie wprowadzania nazwisk, chyba że mamy pewność, że akurat tylko osoby o tych nazwiskach, a nie więcej osób… że jedynie te osoby akurat w tym uczestniczyły. I teraz mam właśnie pytanie do pani wnioskodawczyni: czy te 3 nazwiska wymienione w drugim akapicie to są jedyne nazwiska? No my tu wszyscy znamy szczególnie Jana Rulewskiego, ale te 2 nazwiska na pewno też. Czy jednak nie będzie problemu, gdy okaże się, że kogoś innego pominiemy, jeżeli chodzi o ten zestaw nazwisk? Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#HalinaBieda">Z mojej wiedzy i z materiałów, które wydał IPN, wynika, że te 3 nazwiska pojawiają się wszędzie i są najbardziej rozpoznawalne. Tak? Możemy się zastanowić, czy nie dodać „m.in.”, ale potem znowu byśmy musieli tę gradację… To są te 3 nazwiska jakby – no trudno powiedzieć, bo to jest takie kolokwialne i, myślę, niewłaściwe określenie – wiodące czy też najważniejsze. I dlatego te 3 osoby są tutaj wymienione. Ale, tak jak mówię, możemy dopisać „m.in.”, tylko że mnie się wydaje, że to nie będzie oddawało charakteru… Chodzi mi o pobicie tych 3 osób.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Ja nie wiem… Zapytam i zaraz oddam głos panu przewodniczącemu.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">To chyba było też tak, że tej trójce udzielono pomocy medycznej w szpitalu. Stąd wyróżnienie tych 3 osób.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pan przewodniczący…</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#HalinaBieda">Ja jeszcze może tylko dopowiem, że tutaj jest też to słowo „dotkliwym”. Czyli, tak jak pan przewodniczący powiedział, im rzeczywiście ta pomoc była udzielona. I myślę… No ja uważam, że możemy to tak zostawić. Ale oczywiście to jest do decyzji szanownej komisji.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Kolejny mówca, zgłoszony zdalnie, to pan senator Bogdan Klich.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#BogdanKlich">Bardzo dziękuję, Panie Przewodniczący.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#BogdanKlich">Ja tylko gwoli prawdy historycznej chciałbym zwrócić uwagę…</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Panie Przewodniczący, bardzo słabo pana słychać.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#komentarz">Głos z sali:</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#KrzysztofKwiatkowski">Bliżej mikrofonu prosimy.</u>
<u xml:id="u-10.5" who="#komentarz">Głos z sali:</u>
<u xml:id="u-10.6" who="#BogdanKlich">Musiałbym zjeść mikrofon, żeby być bliżej, a chcę tego uniknąć.</u>
<u xml:id="u-10.7" who="#KrzysztofKwiatkowski">Okej, słyszymy. Zamieniamy się w słuch. Bardzo proszę.</u>
<u xml:id="u-10.8" who="#BogdanKlich">Dobrze.</u>
<u xml:id="u-10.9" who="#BogdanKlich">Gwoli prawdy historycznej: w wątku politycznym wydarzeń bydgoskich warto by było zwrócić uwagę na to, że te wydarzenia z punktu widzenia…</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Panie Przewodniczący, przepraszam, my w praktyce słyszymy pojedyncze głoski, nie słyszymy pańskiej wypowiedzi.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#BogdanKlich">To może ktoś zechce się wypowiedzieć, a ja spróbuję skorygować mikrofon.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#Gloszsali">Może teraz ktoś inny…</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dobrze.</u>
<u xml:id="u-11.4" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pan senator Tyszkiewicz.</u>
<u xml:id="u-11.5" who="#KrzysztofKwiatkowski">Panie Senatorze, nie słyszymy pana senatora. Proszę o sprawdzenie mikrofonu.</u>
<u xml:id="u-11.6" who="#WadimTyszkiewicz">Nie prosiłem o głos…</u>
<u xml:id="u-11.7" who="#KrzysztofKwiatkowski">O, teraz jest okej.</u>
<u xml:id="u-11.8" who="#komentarz">Głos z sali:</u>
<u xml:id="u-11.9" who="#WadimTyszkiewicz">Nie prosiłem o głos.</u>
<u xml:id="u-11.10" who="#KrzysztofKwiatkowski">Przepraszam, taki miałem sygnał ze strony osób wspierających nas w obsłudze.</u>
<u xml:id="u-11.11" who="#KrzysztofKwiatkowski">Czy pan senator Piecha prosił o głos?</u>
<u xml:id="u-11.12" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-11.13" who="#komentarz">Głos z sali:</u>
<u xml:id="u-11.14" who="#KrzysztofKwiatkowski">Panie Senatorze, pan mówi, ale my nie słyszymy. Panie Senatorze, mamy wrażenie, że chce pan zabrać głos, ale chyba ma pan niewłączony mikrofon.</u>
<u xml:id="u-11.15" who="#KrzysztofKwiatkowski">To znowu zamienimy kolejność.</u>
<u xml:id="u-11.16" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pan senator Jerzy Czerwiński.</u>
<u xml:id="u-11.17" who="#KrzysztofKwiatkowski">A jak pan senator Klich i pan senator Piecha uruchomią mikrofony, to oczywiście natychmiast dopuścimy ich do głosu.</u>
<u xml:id="u-11.18" who="#JerzyCzerwiński">Tak?</u>
<u xml:id="u-11.19" who="#KrzysztofKwiatkowski">Tak, tak. Panie Senatorze, bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#JerzyCzerwiński">Panie Przewodniczący, ja ma uwagę co do ostatniego akapitu – tego doksologicznego, który zazwyczaj występuje w tekście uchwały. Mianowicie proszę zwrócić uwagę: „Składa hołd”… To znaczy Senat Rzeczypospolitej Polskiej „składa hołd i wyraża wdzięczność wszystkim ich uczestnikom”. Chodzi o wydarzenia bydgoskie. Ale w wydarzeniach bydgoskich uczestniczyły 2 strony – strona pozytywna, społeczna i strona negatywna. My chyba raczej tym milicjantom hołdu nie powinniśmy składać. Gdyby tu było… Wyżej jest: „Uznając ówczesną postawę powszechnego, bezprecedensowego oporu”. Gdyby tu było: „wyraża wdzięczność wszystkim twórcom tego oporu” czy też „wyraża wdzięczność wszystkim uczestniczącym w tym oporze”… Takie sformułowanie jest wyjątkowo… To znaczy wiemy, o co chodzi, ale jak się w to wczytać głębiej, to jest to niefortunne.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#HalinaBieda">Ja odpowiem na to pytanie…</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Nie sposób się nie zgodzić z panem senatorem.</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#HalinaBieda">To znaczy niekoniecznie. Mnie się wydaje, że to jest zrozumiałe. „Uznając ówczesną postawę powszechnego, bezprecedensowego oporu przeciwko komunistycznej władzy”… Tak? Czyli tym, którzy ten opór stawiali, bo to się do tego odnosi. Moim zdaniem to trzeba czytać w całości. Bo gdyby tu było, że 40 lat po pamiętnych wydarzeniach składa hołd i wyraża wdzięczność wszystkim ich uczestnikom, to absolutnie bym się z panem senatorem zgodziła, że może to dotyczyć również milicji, ZOMO itd. Ale tu jest wyraźnie: „uznając ówczesną postawę”. Czyli tym, którzy ten opór przeciwko władzy stawiali. Ja to tak czytam.</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#komentarz">Senator Barbara Zdrojewska:</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Sekundeczkę.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pan senator Czerwiński, jak widzę, jeszcze chce zabrać głos oraz pan senator Słoń.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">I oczywiście pamiętamy o panu senatorze Piesze i o panu senatorze Klichu. Jeżeli panowie skutecznie uruchomili mikrofony, to zaraz ich dopuścimy do głosu.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pan senator Czerwiński.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#JerzyCzerwiński">Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#JerzyCzerwiński">Ja bym proponował, żeby się nie otorbiać, że tak powiem, w przypadku, kiedy tekst mówi coś innego niż to, co chciał twórca tekstu wyrazić, i po prostu tekst poprawić, a nie tłumaczyć w odnośniku małymi literkami, o co poecie chodziło. Tekst musi być jednoznaczny. Jak wyjmiemy to zdanie środkowe, wtrącone, to zostanie: 40 lat po pamiętnych wydarzeniach bydgoskiego marca Senat Rzeczypospolitej Polskiej składa hołd i wyraża wdzięczność wszystkim ich uczestnikom. Nieprawda, ja nie wyrażam hołdu milicjantom, którzy tam wtedy pałowali tych ludzi.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#komentarz">Senator Halina Bieda:</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Sekundeczkę.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Było pytanie, więc zanim oddam głos panu senatorowi Słoniowi, oddaję głos pani senator.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#HalinaBieda">To znaczy tak jak powiedziałam poprzednio, jeśli nie byłoby tego wtrącenia, to absolutnie pan senator miałby rację i tak należałoby to rozumieć. Ale to zdanie jest pełne, ono ma to wtrącenie.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#HalinaBieda">Tak więc jeśli pan senator uważa, że redakcyjnie można by je poprawić, to proszę coś napisać i zaproponować.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#HalinaBieda">Ja uważam, że z tym środkiem ono jest pełne. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Panie Senatorze, ja powiem, że można by… Rozumiem, że w kontekście całego zdania intencje są jasne. Jeżeli pan senator będzie miał pomysł, jak to lepiej zapisać, to absolutnie jestem gotów to poprzeć, bo jak się wyciągnie część zdania, to nie wygląda to najzręczniej. A więc spokojnie… Jeżeli byłby jakiś pomysł legislacyjny, to na pewno wszyscy będą na niego otwarci.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pan senator Słoń.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">A później pan senator Klich i pan senator Piecha – jeżeli oczywiście jest to technicznie możliwe.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#KrzysztofSłoń">Dziękuję, Panie Przewodniczący.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#KrzysztofSłoń">Ja rozumiem intencję pani senator tak, że ten hołd odnosi się nie do wszystkich uczestników wydarzeń, tylko do tych, którzy uznali ówczesną postawę powszechnego, bezprecedensowego oporu przeciwko komunistycznej władzy. Senat składa hołd i wyraża wdzięczność wszystkim… Skoro tu chodzi o ten opór, o te działania i tę postawę, to trzeba by „ich” zastąpić „jego”. Czyli uczestnikom tego oporu. Tak?</u>
<u xml:id="u-19.2" who="#komentarz">Głos z sali:</u>
<u xml:id="u-19.3" who="#KrzysztofSłoń">Ale uczestnikom tego oporu.</u>
<u xml:id="u-19.4" who="#KrzysztofSłoń">Czyli: „Uznając ówczesną postawę powszechnego, bezprecedensowego oporu przeciwko komunistycznej władzy, składa hołd i wyraża wdzięczność wszystkim jego uczestnikom”.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#HalinaBieda">Zgadzam się. Moim zdaniem absolutnie łączy to zdanie pana senatora i to, co jest napisane.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Czyli mamy poprawkę – i to przyjętą przez przedstawicielkę wnioskodawców.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#Gloszsali">Tak.</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#HalinaBieda">Tak, tak, absolutnie. Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-21.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-21.4" who="#KrzysztofKwiatkowski">Czy pan senator Klich chce podjąć próbę zabrania głosu?</u>
<u xml:id="u-21.5" who="#BogdanKlich">Bardzo chętnie. Myślę, że teraz jest lepiej.</u>
<u xml:id="u-21.6" who="#KrzysztofKwiatkowski">Bardzo proszę. Teraz słychać.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#BogdanKlich">Gwoli prawdy historycznej: wydarzenia marcowe…</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-22.2" who="#BogdanKlich">…spowodowały przygotowania do stanu wojennego…</u>
<u xml:id="u-22.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Panie Senatorze, na samym początku było pana dobrze słychać, ale niestety teraz znowu słychać gorzej. Musi pan…</u>
<u xml:id="u-22.4" who="#BogdanKlich">Wydarzenia marcowe… Mam nadzieję, że jestem dobrze słyszalny…</u>
<u xml:id="u-22.5" who="#komentarz">Głosy z sali:</u>
<u xml:id="u-22.6" who="#BogdanKlich">…Spowodowały przygotowania ze strony junty wojskowej gen. Jaruzelskiego do stanu wojennego. I źródła historyczne potwierdzają to w sposób jednoznaczny. Ponieważ junta uznała, że opór w stosunku do tych wydarzeń nie był tak powszechny, jak to nam się wtedy wydawało – mówię to jako uczestnik tamtych zdarzeń. Nie ma wątpliwości co do tego, że to był opór bezprecedensowy, ponieważ masakra bydgoska była zdarzeniem bezprecedensowym, ale skala reakcji społecznej była mniejsza, niż się wtedy spodziewaliśmy, co – jeszcze raz powiem – spowodowało, że tak powiem, przyspieszone przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego przez juntę gen. Jaruzelskiego.</u>
<u xml:id="u-22.7" who="#BogdanKlich">W związku z tym pozostawiam pani senator Biedzie pod rozwagę sformułowanie „powszechny opór”. Co do tego, że on był bezprecedensowy, nie mam najmniejszych wątpliwości. Ale czy on był powszechny? Chociażby tak jak członkostwo w „Solidarności”, 10-milionowe członkostwo w „Solidarności”. To historycy w tej chwili podważają. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pytanie do przedstawicielki wnioskodawców: czy wniosek pana senatora Klicha o rozważenie usunięcia słowa „powszechny”…</u>
<u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">Senator Barbara Zdrojewska:</u>
<u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">Senator Halina Bieda:</u>
<u xml:id="u-23.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">W przedostatnim akapicie.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#HalinaBieda">To znaczy ja powiem tak: możemy to usunąć, ale ja uważam, że to jest też ocenne, czy on był powszechny, czy niepowszechny. A biorąc pod uwagę, że strajk ostrzegawczy był powszechny, uznałabym, że jednak ten opór był powszechny. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pani senator sugestii nie przyjęła.</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">W kolejności zgłoszeń: pan senator Piecha, pani senator Zdrojewska, pan senator Szejnfeld.</u>
<u xml:id="u-25.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#WojciechPiecha">Panie Przewodniczący, czy mnie słychać?</u>
<u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">Głos z sali:</u>
<u xml:id="u-26.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Tak.</u>
<u xml:id="u-26.3" who="#WojciechPiecha">Tak.</u>
<u xml:id="u-26.4" who="#WojciechPiecha">Ja mam takie drobne pytanie, bo 40 lat temu w Bydgoszczy doszło do napaści milicji. Ale kto wydał rozkaz, żeby tak brutalnie tę sesję wojewódzkiej rady narodowej przerwać? To jest jedno.</u>
<u xml:id="u-26.5" who="#WojciechPiecha">Drugie. Mamy tu wymienione nazwisko Jana Rulewskiego. W poprzedniej kadencji Senatu był on senatorem. Czy pani projektodawca zwracała się do pana Jana Rulewskiego z prośbą o konsultację dotyczącą tej intencyjnej uchwały?</u>
<u xml:id="u-26.6" who="#WojciechPiecha">I następne pytanie. W tamtym czasie wprowadzono kartki żywnościowe na mięso. Wprowadzenie tych kartek było jednym z postulatów sierpniowych w 1980 r. i postulat ten został zrealizowany w lutym 1981 r. Czy tu nie można by tego było jakoś inaczej sformułować? Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pytania do przedstawicielki wnioskodawców, pani senator.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#HalinaBieda">Już odpowiadam: tu nie jest napisane, kto wydał rozkaz, ale projekt uchwały był konsultowany z panem senatorem Rulewskim.</u>
<u xml:id="u-28.1" who="#HalinaBieda">Co do tych kartek to powiem tak: jest to po konsultacji z senatorem Rulewskim. Taki zapis jemu, jak też senatorowi Boberowi, który też miał swoją wersję tej uchwały… Obaj panowie to zaakceptowali. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-29.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Rozumiem, że pani senator nie przewiduje tu ewentualnie jakiegoś uzupełnienia o to, kto wydał rozkaz. Przepraszam…</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#HalinaBieda">To znaczy trzeba by teraz znowu dokładnie zbadać, kto wydał. Tak? Kto wydał rozkaz do napaści, kto wydał rozkaz do okupacji. No, moim zdaniem…</u>
<u xml:id="u-30.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Okej.</u>
<u xml:id="u-30.2" who="#HalinaBieda">…głównie chodzi o to, że była ta brutalna napaść milicji i to pobicie.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Na to wnioskodawcy kładą akcent.</u>
<u xml:id="u-31.1" who="#HalinaBieda">Tak.</u>
<u xml:id="u-31.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pani senator Zdrojewska i pan senator Szejnfeld.</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#BarbaraZdrojewska">To ciekawe, że ja miałam podobne przemyślenia jak pan senator Klich.</u>
<u xml:id="u-32.1" who="#BarbaraZdrojewska">Ale większe zagrożenie, że tak powiem, dla jasności zauważyłam w drugim akapicie, w jego ostatnim zdaniu. Tam końcowa część brzmi: „w którym uczestniczyły wszystkie siły społeczne”. Ja mam wątpliwości co do tych „wszystkich sił społecznych”, dlatego że na pewno nie uczestniczyły: wojsko, milicja, członkowie PZPR itd., itd., jak też osoby uległe i oportunistyczne, zatrudnione w urzędach administracji państwowej czy też ze szczątkowego wówczas samorządu. Tak że zwracam na to uwagę, że nie uczestniczyły w tym strajku wszystkie siły społeczne.</u>
<u xml:id="u-32.2" who="#BarbaraZdrojewska">A słowo „powszechny” w odniesieniu do strajku mnie tak nie przeszkadza, dlatego że dla mnie słowo „powszechny” może być użyte też w takim znaczeniu, że uczestniczyły w tym wszystkie grupy, wszystkie warstwy społeczne. Chodzi o taki sens, takie ujęcie może bardziej klasowe w podejściu do społeczeństwa. To znaczy i robotnicy, i inteligencja itd., itd.</u>
<u xml:id="u-32.3" who="#BarbaraZdrojewska">Ale ja chciałabym… Poddaję to tylko pod rozwagę. Nie będę już tego proponowała, bo widzę, że być może zbyt duże wywołuje to dyskusje. Ja bym usunęła po prostu ten fragment „w którym uczestniczyły wszystkie siły społeczne”, bo absolutnie nie mam takiej pewności.</u>
<u xml:id="u-32.4" who="#BarbaraZdrojewska">Ale uważam, że uchwała i tak jest przygotowana interesująco.</u>
<u xml:id="u-32.5" who="#BarbaraZdrojewska">Mam też propozycję dodania jednej rzeczy, która wydaje mi się istotna. I powiem o swoim osobistym doświadczeniu, to znaczy o tym, jak ja zapamiętałam te wydarzenia. Otóż ja je zapamiętałam przede wszystkim nie ze względu na ten strajk, choć to oczywiście też, ale ze względu na działania ówczesnych władz, które podjęły wtedy chyba po raz pierwszy na tak ogromną skalę akcję dyskredytacyjną, jeśli chodzi o uczestników tego protestu. Po prostu oni zostali… Były próby zmieszania ich z błotem, ośmieszenia. Pokazywano to wielokrotnie w telewizji. Pisały o tym wszystkie gazety, atakując osoby, które w tym proteście uczestniczyły.</u>
<u xml:id="u-32.6" who="#BarbaraZdrojewska">Dlatego mam taką propozycję, żeby w drugim akapicie po słowach: „Po brutalnej akcji Milicji Obywatelskiej, zwłaszcza dotkliwym pobiciu Michała Bartoszcze, Mariusza Łabentowicza i Jana Rulewskiego, wydarzenia bydgoskie szybko nabrały wymiaru ogólnopolskiego” postawić przecinek i dodać: „a wobec związkowców podjęto akcję dyskredytacyjną”. Albo „dyskredytującą”.</u>
<u xml:id="u-32.7" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-32.8" who="#BarbaraZdrojewska">„A wobec związkowców podjęto akcję dyskredytującą”.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">„Dyskredytującą”.</u>
<u xml:id="u-33.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Ja przepraszam, że dzielę włos na czworo, ale zapytam tylko o jedną rzecz, bo to było jeszcze przed rejestracją „Solidarności” rolniczej. A więc: czy pan Bartoszcze był związkowcem?</u>
<u xml:id="u-33.2" who="#BarbaraZdrojewska">Myślę, że był.</u>
<u xml:id="u-33.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Bo musiałby być z „Solidarności” pracowniczej.</u>
<u xml:id="u-33.4" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pani Senator?</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#HalinaBieda">Nie wiem, czy pan Bartoszcze był już wtedy związkowcem. Trudno mi to w tej chwili stwierdzić. Ta akcja dyskredytująca na pewno była. Nie mam nic przeciwko temu, żeby to dodać.</u>
<u xml:id="u-34.1" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-34.2" who="#HalinaBieda">Proszę?</u>
<u xml:id="u-34.3" who="#komentarz">Głos z sali:</u>
<u xml:id="u-34.4" who="#HalinaBieda">No, mogłoby być: „wobec pobitych podjęto”…</u>
<u xml:id="u-34.5" who="#BarbaraZdrojewska">A wobec podjętych…</u>
<u xml:id="u-34.6" who="#HalinaBieda">Pobitych.</u>
<u xml:id="u-34.7" who="#BarbaraZdrojewska">„A wobec pobitych podjęto akcję dyskredytacyjną”.</u>
<u xml:id="u-34.8" who="#HalinaBieda">„Dyskredytującą”.</u>
<u xml:id="u-34.9" who="#BarbaraZdrojewska">„Dyskredytującą”, przepraszam.</u>
<u xml:id="u-34.10" who="#HalinaBieda">Tak, to może będzie zręczniej…</u>
<u xml:id="u-34.11" who="#BarbaraZdrojewska">Tak, będzie zręczniej.</u>
<u xml:id="u-34.12" who="#HalinaBieda">I nie będziemy musieli sprawdzać, czy pan Bartoszcze był już wtedy związkowcem…</u>
<u xml:id="u-34.13" who="#BarbaraZdrojewska">Tak.</u>
<u xml:id="u-34.14" who="#KrzysztofKwiatkowski">Super.</u>
<u xml:id="u-34.15" who="#HalinaBieda">Wyrażam zgodę.</u>
<u xml:id="u-34.16" who="#HalinaBieda">A co do tego ostatniego zdania, Pani Senator, to ja uważam, że to, co jest po przecinku, czyli „w którym uczestniczyły wszystkie siły społeczne”… Moim zdaniem to też może zostać, dlatego że jest tutaj napisane, że to był największy strajk. Czyli zakłada się, że brało w nim udział bardzo dużo osób czy też większość sił społecznych…</u>
<u xml:id="u-34.17" who="#BarbaraZdrojewska">Dziękuję. Pani Senator, ja tu się nie upieram. Dzięki.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#BogdanKlich">Jeśli mogę uspokoić, Panie Przewodniczący, to informuję, że pan Bartoszcze był założycielem w końcu lat siedemdziesiątych – a zatem jeszcze przed sierpniem – wolnych związków zawodowych rolników. W związku z tym bez względu na to, czy był ten związek zarejestrowany, czy nie był zarejestrowany, on związkowcem był.</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Słuszna uwaga pana przewodniczącego. Oczywiście brak rejestracji ze strony komunistycznych władz nie powinien być dla nas…</u>
<u xml:id="u-36.1" who="#JanMariaJackowski">Panie Przewodniczący, Jan Maria Jackowski…</u>
<u xml:id="u-36.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Sekundę, najpierw pan senator Szejnfeld, później pan senator Jackowski.</u>
<u xml:id="u-36.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Już zapisuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-37">
<u xml:id="u-37.0" who="#HalinaBieda">Dobrze, ale ja bym chciała, żebyśmy doprecyzowały, czy zostawiamy „pobitych” czy „związkowców”. No bo ja rozumiem, że przyjmiemy to w uzgodnieniu…</u>
<u xml:id="u-37.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Wątpliwości zostały rozstrzygnięte, więc niech pani senator zdecyduje.</u>
<u xml:id="u-37.2" who="#HalinaBieda">To zostawmy „wobec pobitych”. Moim zdaniem będzie lepiej.</u>
<u xml:id="u-37.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">„Wobec pobitych”.</u>
<u xml:id="u-37.4" who="#HalinaBieda">I po słowach „w dziejach Polski” postawmy kropkę.</u>
<u xml:id="u-37.5" who="#KrzysztofKwiatkowski">Tak jest.</u>
<u xml:id="u-37.6" who="#HalinaBieda">Żeby już nie było, że wszystkie siły społeczne, bo w domyśle może ktoś mieć Milicję Obywatelską. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-38">
<u xml:id="u-38.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-38.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pan senator Szejnfeld, pan senator Jackowski.</u>
</div>
<div xml:id="div-39">
<u xml:id="u-39.0" who="#AdamSzejnfeld">Chciałbym się odnieść tylko do 2 kwestii, praktycznie jako uczestnik tamtych wydarzeń – oczywiście nie w Bydgoszczy, bo byłem członkiem międzyzakładowego komitetu strajkowego.</u>
<u xml:id="u-39.1" who="#AdamSzejnfeld">Dla mnie – powiem szczerze – użyte tutaj określenie: „wszystkie siły społeczne” nie budzi wątpliwości, chyba tylko dlatego, że do sił społecznych opozycji nie zaliczam ORMO czy ówczesnej milicji itd. No milicja była instytucjonalną częścią państwa, ale ORMO ktoś mógłby traktować jako siłę społeczną. Wtedy być może tak ją traktowano, ale my nie. A więc ja tu mam na myśli wszystkie siły społeczne prodemokratyczne itd. Tak więc to nie budzi moich wątpliwości.</u>
<u xml:id="u-39.2" who="#AdamSzejnfeld">A już w ogóle nie budzi ich słowo „powszechny”, bo, przynajmniej w mojej pamięci, poparcie dla strajku… Zresztą pewnie dlatego udało się go stworzyć, zorganizować i przeprowadzić w postaci generalnej, a nie jakichś tam jednostkowych strajków w większych miastach czy w większych zakładach pracy. Była powszechna akceptacja. Powszechność to nie jest tylko udział bezpośredni, ale także akceptacja – prawda? – popieranie. A więc ja bym zachował to słowo. Dzięki.</u>
<u xml:id="u-39.3" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
</div>
<div xml:id="div-40">
<u xml:id="u-40.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-40.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pan senator Jackowski.</u>
</div>
<div xml:id="div-41">
<u xml:id="u-41.0" who="#JanMariaJackowski">Czy już mogę?</u>
<u xml:id="u-41.1" who="#JanMariaJackowski">Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.</u>
<u xml:id="u-41.2" who="#JanMariaJackowski">Ja bym chciał poprzeć to, co powiedziała pani senator Zdrojewska. Otóż ja byłem w tamtym czasie fotoreporterem powstającego „Tygodnika Solidarność” i doskonale pamiętam, co się działo, jak myśmy to w redakcji przeżywali, tym bardziej że akcja dezinformacyjna w stosunku do ofiar tego brutalnego ataku rzeczywiście była bardzo duża.</u>
<u xml:id="u-41.3" who="#JanMariaJackowski">I ja przypomnę, że nie było wtedy w kraju alternatywnych mediów. Te, które były, w bardzo ograniczonym zakresie mogły reagować na ówczesną propagandę, w telewizji przede wszystkim. Telewizji, która jednoznacznie przedstawiała te wydarzenia. I stąd to, o czym mówił pan senator Klich, czyli że to nie było powszechne zrozumienie. To właśnie był efekt tej akcji dezinformacyjnej. Po prostu ludzie ze swojej natury nie chcą mieć nic wspólnego z jakimś, jak to określano, awanturnictwem. I stąd być może ta recepcja w tym sensie nie była duża.</u>
<u xml:id="u-41.4" who="#JanMariaJackowski">A jeżeli chodzi o te osoby, które były zaangażowane w te przemiany i w szeroko rozumiany ruch „Solidarność” – nie tylko w związek, ale w taki bardzo szeroki ruch społeczny – to niewątpliwie tutaj zrozumienie tej sytuacji było bardzo duże.</u>
<u xml:id="u-41.5" who="#JanMariaJackowski">Tak więc ja bym zostawił „powszechny”, mimo wszystko, i bym nie wchodził w takie podziały, powiedziałbym, różnicujące, czy on był dość powszechny, czy bardzo powszechny. Zostawmy tak, jak jest. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-42">
<u xml:id="u-42.0" who="#HalinaBieda">Jest zostawione, Panie Senatorze. „Powszechny” zostaje.</u>
<u xml:id="u-42.1" who="#JanMariaJackowski">Tak jest. Ja tylko chciałem to poprzeć, popolemizować z panem senatorem Klichem i wzmocnić argumentację pani senator Zdrojewskiej.</u>
</div>
<div xml:id="div-43">
<u xml:id="u-43.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-43.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Szanowni Państwo, wszystkie uwagi zostały przyjęte przez przedstawicieli wnioskodawców jako autopoprawki, więc jeżeli Biuro Legislacyjne nie będzie miało odmiennego poglądu, to przegłosujemy je w jednym głosowaniu.</u>
<u xml:id="u-43.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Ale jeszcze pan senator Słoń i pan senator Czerwiński.</u>
<u xml:id="u-43.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Ja delikatnie przypomnę, że za 14 minut mamy posiedzenie plenarne.</u>
</div>
<div xml:id="div-44">
<u xml:id="u-44.0" who="#KrzysztofSłoń">Panie Przewodniczący, ja poddaję jeszcze pod rozwagę pani senator to, czy nie zastąpić w zdaniu rozpoczynającym się od słów „Dało temu wyraz w strajku ostrzegawczym, największym w dziejach Polski” tych ostatnich słów taką oto konstrukcją „największym w powojennej historii Polski”. Bo dzieje to raczej dotyczyłyby sytuacji, kiedy omawialibyśmy np. Polskę średniowieczną czy inną, a tutaj konkretnie chodzi o okres, kiedy te strajki występowały w powojennej historii Polski. I w tym czasie właśnie to było największe tego typu wydarzenie, czyli w powojennej historii Polski.</u>
<u xml:id="u-44.1" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
</div>
<div xml:id="div-45">
<u xml:id="u-45.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pani Senator, czy słowo „powojennej”…</u>
</div>
<div xml:id="div-46">
<u xml:id="u-46.0" who="#HalinaBieda">To znaczy nie leży w mojej naturze upieranie się dla zasady. Uważam, że jest to prawda, że był to największy strajk w historii powojennej Polski. Uważam, że możemy to zastąpić. Nie wiem, jak państwo… Ale moim zdaniem tak naprawdę nie zmienia to już charakteru i meritum.</u>
</div>
<div xml:id="div-47">
<u xml:id="u-47.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-47.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Przyjmujemy to jako autopoprawkę.</u>
<u xml:id="u-47.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pan senator Czerwiński.</u>
</div>
<div xml:id="div-48">
<u xml:id="u-48.0" who="#JerzyCzerwiński">Króciutko, 2 rzeczy dotyczące nazewnictwa…</u>
<u xml:id="u-48.1" who="#JerzyCzerwiński">Pierwsza to „rządów PRL”. Ja podejrzewam, że gdybyśmy się spytali, to co drugi młody człowiek nie wiedziałby, co to jest PRL. Proponowałbym wprowadzić całą nazwę – „Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
<u xml:id="u-48.2" who="#JerzyCzerwiński">I druga kwestia: „przy wsparciu «Solidarności» i Kościoła katolickiego”. No jeśli już – bo Solidarność w cudzysłowie to jest nazwa – to „NSZZ «Solidarność»”, żeby była pełna nazwa związku. Pełna nazwa, ale skrótem.</u>
</div>
<div xml:id="div-49">
<u xml:id="u-49.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pani Senator.</u>
<u xml:id="u-49.1" who="#komentarz">Senator Barbara Zdrojewska:</u>
</div>
<div xml:id="div-50">
<u xml:id="u-50.0" who="#HalinaBieda">To znaczy…</u>
<u xml:id="u-50.1" who="#komentarz">Brak nagrania</u>
</div>
<div xml:id="div-51">
<u xml:id="u-51.0" who="#HalinaBieda">…Do mikrofonu.</u>
<u xml:id="u-51.1" who="#HalinaBieda">Nawet dzisiaj wiele osób mówi „Rzeczypospolitej”, nie dodając „Polskiej”. A ten PRL, wydaje mi się, jest też trochę taki… nie chciałabym powiedzieć stygmatyzujący, ale ocenny. Był PRL, więc ten PRL bym zostawiła.</u>
<u xml:id="u-51.2" who="#HalinaBieda">A co do NSZZ to absolutnie tak.</u>
</div>
<div xml:id="div-52">
<u xml:id="u-52.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Czy pan senator się zgodzi, żeby zapisać NSZZ?</u>
</div>
<div xml:id="div-53">
<u xml:id="u-53.0" who="#JerzyCzerwiński">Tak, tak, oczywiście.</u>
</div>
<div xml:id="div-54">
<u xml:id="u-54.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dobrze.</u>
<u xml:id="u-54.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Czy ktoś jeszcze ma jakieś wnioski, uwagi, poprawki? Nie.</u>
<u xml:id="u-54.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Poddaję pod głosowanie projekt uchwały wraz z autopoprawkami, które przyjęła pani senator przedstawicielka wnioskodawców.</u>
<u xml:id="u-54.3" who="#KrzysztofKwiatkowski">Kto z pań, panów senatorów jest za przyjęciem uchwały? Proszę o podniesienie ręki albo zagłosowanie zdalne.</u>
<u xml:id="u-54.4" who="#KrzysztofKwiatkowski">Na sali 8 głosów za.</u>
<u xml:id="u-54.5" who="#KrzysztofKwiatkowski">Kto jest przeciwny? Nikt.</u>
<u xml:id="u-54.6" who="#KrzysztofKwiatkowski">Kto się wstrzymał? Nikt.</u>
<u xml:id="u-54.7" who="#KrzysztofKwiatkowski">Zamykamy możliwość głosowania zdalnego.</u>
<u xml:id="u-54.8" who="#KrzysztofKwiatkowski">Potwierdźcie państwo swój głos.</u>
<u xml:id="u-54.9" who="#KrzysztofKwiatkowski">I proszę o przedstawienie zbiorczych wyników.</u>
<u xml:id="u-54.10" who="#KrzysztofKwiatkowski">15 głosów za, nikt nie był przeciw…</u>
<u xml:id="u-54.11" who="#HalinaBieda">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-54.12" who="#KrzysztofKwiatkowski">…i nikt się nie wstrzymał.</u>
<u xml:id="u-54.13" who="#KrzysztofKwiatkowski">Czy pani senator przejmie obowiązki senatora sprawozdawcy?</u>
</div>
<div xml:id="div-55">
<u xml:id="u-55.0" who="#HalinaBieda">Dziękuję bardzo, tak.</u>
</div>
<div xml:id="div-56">
<u xml:id="u-56.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-56.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Zamykam posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-56.2" who="#komentarz">Koniec posiedzenia o godzinie 10 minut 49</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>