text_structure.xml
37.1 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Początek posiedzenia o godzinie 16 minut 05</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Stanisław Gogacz</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#StanisławGogacz">Dzień dobry państwu.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#StanisławGogacz">Otwieram posiedzenie senackiej Komisji Ustawodawczej.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#StanisławGogacz">Przedmiotem obrad komisji jest pierwsze czytanie projektu… Wniesiono 5 projektów uchwał, jeżeli chodzi o tzw. uchwały roczne. Na dzisiejszym posiedzeniu będziemy rozpatrywać 2 projekty uchwał rocznych.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#StanisławGogacz">Pierwszy punkt to jest pierwsze czytanie projektu uchwały ustanawiającej rok 2020 Rokiem Fizyki – druk senacki nr 1282. Przedstawiciel wnioskodawców to pan senator Kazimierz Wiatr. Drugi punkt będzie dotyczył ustanowienia roku 2020 Rokiem Jana Kowalewskiego.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#StanisławGogacz">Jutro od godziny 9.30 będziemy rozpatrywać jeszcze 3 punkty, będziemy nad nimi dyskutować. Chodzi o wydarzenia, które zostały zgłoszone jako wydarzenia roczne. Jest propozycja, żeby Senat uchwalił uchwałę dotyczącą… żeby był rok niejako nazwany tym wydarzeniem.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#StanisławGogacz">Teraz poproszę pana senatora Kazimierza Wiatra, który przygotował projekt uchwały – to już było przeze mnie odczytane – dotyczącej ogłoszenia roku 2020 Rokiem Fizyki.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę, Panie Senatorze, o przedstawienie projektu uchwały. Proszę też o przedstawienie kalendarium, które jest tu dołączone.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#KazimierzWiatr">Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#KazimierzWiatr">Zgłoszona uchwała dotycząca ogłoszenia roku 2020 Rokiem Fizyki wbrew nazwie i pierwszemu wrażeniu wpisuje się w obchody stulecia odzyskania niepodległości. W roku 1920 powstało Polskie Towarzystwo Fizyczne. Wiele dziedzin naszego życia społecznego i publicznego się wtedy w ten sposób budowało. Zamysłem tej uchwały jest nie tylko wspominkowo-refleksyjne świętowanie tej setnej rocznicy. Ważne jest też potraktowanie tej uchwały jako takiej uchwały cywilizacyjnej, która mówi o znaczeniu fizyki – z jednej strony przypomina tamte wydarzenia, a z drugiej strony mówi o tym, że w czasie niezwykle dynamicznego rozwoju techniki i technologii rola fizyki, tak jak matematyki, chemii czy biologii, jest zasadnicza. Nasze doświadczenia i zasługi w tym zakresie są niezwykle ważne.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#KazimierzWiatr">Ja bym może odczytał projekt uchwały.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#KazimierzWiatr">„Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej ustanawiająca rok 2020 Rokiem Fizyki.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#KazimierzWiatr">Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2020 Rokiem Fizyki w 100-lecie powstania Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Jednocześnie Senat pragnie w ten sposób podkreślić zasługi polskich fizyków dla światowej nauki oraz przypomnieć niezwykły rozwój fizyki polskiej, jaki nastąpił po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w roku 1918.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#KazimierzWiatr">11 kwietnia 1920 roku rozpoczęło działalność Polskie Towarzystwo Fizyczne, powstałe z przekształcenia Towarzystwa Fizycznego, zainicjowanego w styczniu 1919 r. w gmachu fizyki Politechniki Warszawskiej. Wśród członków założycieli byli wybitni polscy uczeni: Tadeusz Godlewski, Stanisław Kalinowski, Józef Kowalski-Wierusz, Władysław Natanson, Stefan Pieńkowski, Witold Pogorzelski, Edward Stenz, Ludwik Wertenstein, Konstanty Zakrzewski, Stanisław Ziemecki. Powstania Polskiego Towarzystwa Fizycznego, którego honorowym członkiem była Maria Skłodowska-Curie, nie doczekali wybitni polscy fizycy: Marian Smoluchowski i Karol Olszewski, którzy zmarli w czasie I wojny światowej.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#KazimierzWiatr">Dnia 30 stycznia 1921 r. został otwarty Zakład Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego przy ulicy Hożej 69. Zakład ten, stworzony i kierowany przez Stefana Pieńkowskiego, został wkrótce uznany za czołowy światowy ośrodek badań luminescencji, czego dowodem było odbycie w nim – na życzenie społeczności międzynarodowej – Pierwszego Międzynarodowego Kongresu Luminescencji w maju 1936 r. Dwa lata później, w 1938 roku, odbyła się̨ w Warszawie jedna z najważniejszych światowych konferencji dotyczących mechaniki kwantowej – zorganizował ją Czesław Białobrzeski.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#KazimierzWiatr">Nazwiska polskich fizyków okresu dwudziestolecia międzywojennego, którzy osiągali naukowe wyniki wielkiej wagi, tworzą długą listę. Na jej czele należy wymienić: Wojciecha Rubinowicza, Aleksandra Jabłońskiego, Mariana Mięsowicza i Mieczysława Wolfkego. Wojciech Rubinowicz uzupełnił i rozwinął teorię dyfrakcji światła – obecnie powszechnie jest ona znana jako teoria Younga-Rubinowicza. Aleksander Jabłoński podał schemat poziomów energii, który jest obecnie podstawowym narzędziem badania cząsteczek (powszechnie znany jako diagram Jabłońskiego). Marian Mięsowicz odkrył anizotropię lepkości ciekłych kryształów i wyznaczył odpowiednie współczynniki, znane dziś pod nazwą współczynników Mięsowicza. Mieczysław Wolfke wraz z Holendrem Willemem Keesomem odkrył hel-2, pierwszą ciecz kwantową o niezwykłych właściwościach. Henryk Niewodniczański i Jan Blaton odkryli bardzo rzadki rodzaj promieniowania atomów: dipolowe promieniowanie magnetyczne.</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#KazimierzWiatr">Mimo kolosalnych zniszczeń osobowych i materialnych podczas II wojny światowej i okupacji fizyka w Polsce szybko się odrodziła. W 1952 r. Marian Danysz i Jerzy Pniewski z Zakładu Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego odkryli nowy rodzaj materii – hiperjądra, zawierające obok protonów i neutronów także hiperony. Powstała w ten sposób nowa gałąź fizyki jądrowej – fizyka hiperjądrowa. W 1962 r. w Warszawie odkryto także pierwsze hiperjądro podwójne, zawierające dwa hiperony lambda. Za to wielkie osiągniecie Danysz i Pniewski byli kilkakrotnie nominowani do Nagrody Nobla z fizyki.</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#KazimierzWiatr">Leonard Sosnowski rozwinął w Polsce badania z fizyki ciała stałego, zwłaszcza półprzewodników z wąska przerwą energetyczną. Wielkim sukcesem polskich fizyków, głównie Roberta Gałązki, było odkrycie i zbadanie właściwości tzw. półprzewodników półmagnetycznych, materiałów nowego typu, mających zarówno właściwości półprzewodzące, jak magnetyczne. Według wpływowego czasopisma „Nature” było to jedno z najważniejszych osiągnięć w fizyce spinu. Wyrazem światowego uznania dla polskich osiągnięć było powierzenie Polsce organizacji największych światowych kongresów w tej dziedzinie: Międzynarodowej Konferencji Fizyki Półprzewodników w 1972 i 1988 r.</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#KazimierzWiatr">Międzynarodowa Unia Fizyki Czystej i Stosowanej (IUPAP), najważniejsza organizacja fizyczna w świecie, wybrała Leonarda Sosnowskiego na stanowisko wiceprezesa. Pełnił on tę funkcję przez dwie kadencje w latach 1972–1978, a następnie został wybrany prezydentem IUPAP na kadencję 1978–1981.</u>
<u xml:id="u-3.11" who="#KazimierzWiatr">Polscy badacze w fizyce cząstek elementarnych i wysokich energii byli współautorami ważnych odkryć: oscylacji neutrin (Super Kamiokande Japonia, Nobel 2015) oraz bozonu Higgsa (CERN, Szwajcaria, Nobel 2013). Największy światowy kongres w tej dziedzinie fizyki odbył się w Warszawie w roku 1996.</u>
<u xml:id="u-3.12" who="#KazimierzWiatr">Również polscy fizycy-teoretycy uzyskali wyniki na światowym poziomie. Jan Weyssenhoff z Uniwersytetu Jagiellońskiego wprowadził do fizyki pojęcie cieczy spinowej, a uczeń Leopolda Infelda Andrzej Trautman z Uniwersytetu Warszawskiego podał przekonywający dowód istnienia fal grawitacyjnych, czym w znaczący sposób przyczynił się do wzmożenia badań, uwieńczonych odkryciem tych fal we wrześniu 2015 r., przy współudziale polskich eksperymentatorów i teoretyków.</u>
<u xml:id="u-3.13" who="#KazimierzWiatr">Warto dodać, że w ostatnich latach polscy fizycy znaleźli się trzykrotnie wśród laureatów niedawno ustanowionej prestiżowej Nagrody „Breakthrough Prize”: za badania neutrin, za odkrycie bozonu Higgsa i za odkrycie fal grawitacyjnych.</u>
<u xml:id="u-3.14" who="#KazimierzWiatr">Ustanowienie przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej roku 2020 Rokiem Fizyki jest uhonorowaniem polskich fizyków i ich osiągnięć, a także docenieniem cywilizacyjnego znaczenia tej dziedziny nauki. Chcemy, aby Rok Fizyki przyniósł jeszcze większe uznanie w naszym społeczeństwie dla roli nauki, w szczególności fizyki, oraz jej wkładu w rozwój gospodarki i wpływu na nasze życie codzienne. Zainteresowanię fizyką, niezwykle ciekawą nauką eksperymentalną, przekłada się na wzrost umiejętności w tym zakresie kolejnych pokoleń. Podejmowana działalność naukowa i zawodowa w tym obszarze jest szczególnie ważne w czasie budowy społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy.</u>
<u xml:id="u-3.15" who="#KazimierzWiatr">Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej «Monitor Polski»”.</u>
<u xml:id="u-3.16" who="#KazimierzWiatr">Do tego jest załączony program obchodów. Program, który tu załączyłem, jest tylko fragmentem tego, co przygotowuje Polskie Towarzystwo Fizyczne. Obchody będą znacznie szersze. Ja uznałem, że powaga Senatu nie pozwala na zbyt obszerne przedstawianie tego wszystkiego. Tutaj są tylko najważniejsze wydarzenia, w tym Nadzwyczajny Zjazd Fizyków Polskich w kwietniu. Jest kilka punktów składowych tego zjazdu – uroczysty bal fizyków, wydarzenia naukowe i popularyzujące naukę, takie jak odczyty, wykłady, audycje radiowe. Oczywiście w Senacie przewidujemy konferencję jubileuszową, wystawę, wykład okolicznościowy. To są najważniejsze elementy obchodów tego roku.</u>
<u xml:id="u-3.17" who="#KazimierzWiatr">Bardzo proszę państwa o przyjęcie tej uchwały. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#StanisławGogacz">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#StanisławGogacz">Otwieram dyskusję.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#StanisławGogacz">Można ewentualnie zadawać pytania.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#StanisławGogacz">Czy ktoś chciałby odnieść się do prezentowanego projektu?</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#StanisławGogacz">Chciałbym tylko o coś zapytać, Panie Senatorze. W akapicie drugim wymienia się… Przy okazji procedowania innych uchwał zawsze zwracaliśmy na to uwagę. Jeżeli wymieniamy osoby, przedstawiamy zakres podmiotowy… Zawsze zastanawialiśmy się, czy są wymienieni wszyscy, którzy powinni być wymienieni, jeżeli chodzi o dane przedstawicielstwo. W drugim akapicie wymienia się po prostu… „wśród członków założycieli byli”… Ja rozumiem, że skoro jest „wśród”, to znaczy, że nie wszyscy są wymienieni. I teraz chciałbym zapytać – pan często uczestniczy w takich dyskusjach – czy zakres podmiotowy jest tu wystarczający, czy niewystarczający. Chodzi o to, żeby nie było takiej sytuacji, że ktoś spośród członków założycieli, kto nie znajdzie się w grupie wymienionej w tej uchwale, poczuje się niezauważony.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#KazimierzWiatr">Ja mogę powiedzieć tylko tyle, że jestem specjalistą w dziedzinie fizyki i nie zajmuję się profesjonalnie historią nauki. Uchwała była konsultowana z władzami Polskiego Towarzystwa Fizycznego, z przedstawicielami, luminarzami, że tak powiem, fizyki polskiej z Uniwersytetu Warszawskiego. Ponieważ czasami są animozje regionalne, prosiłem też o konsultacje fizyków z Krakowa, z AGH i z UJ. Były tutaj niewielkie uzupełnienia, zaakceptowane przez wszystkich. Mogę się tutaj wykazać taką starannością. Wydaje się, że wszystko powinno być dobrze.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#StanisławGogacz">Dobrze. Dziękuję bardzo. Ja nie mam więcej pytań.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#StanisławGogacz">Czy ktoś chciałby o coś zapytać?</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę. Pan senator Piecha.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#WojciechPiecha">Ja mam jedno pytanie. Drugi akapit, „11 kwietnia 1920 r. rozpoczęło działalność Polskie Towarzystwo Fizyczne, powstałe z przekształcenia Towarzystwa Fizycznego, zainicjowanego – a może utworzonego? – w styczniu 1919 r.”. Bo można coś zainicjować, ale jest pytanie, czy to było skuteczne zainicjowanie. To jest tylko jedna moja sugestia.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#KazimierzWiatr">Ja zawsze boję się korygować słowa, które mogą zmieniać sens, a my dokładnie nie znamy materii przedmiotu. Ci, którzy znają tę historię, zaproponowali tutaj taki zapis i ja bym to uszanował. Tu trzeba by było wejść w opracowania historyczne i zobaczyć, jak to się wszystko odbywało.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#KazimierzWiatr">Tym bardziej że może być taka sytuacja – ja zakładałem kilka stowarzyszeń – że odbywa się spotkanie inicjujące, a formalne założenie jest parę miesięcy później. Jest takie rozróżnienie. Prawda? Nawet jeśli powołuje się jakieś grono inicjujące, to ono dopiero potem zbiera deklaracje itd. I założenie jest już później.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#StanisławGogacz">Pan senator nie ma więcej pytań. Czy ktoś jeszcze?</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#ZbigniewCichoń">Jeśli można…</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#StanisławGogacz">Proszę, Panie Przewodniczący.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#ZbigniewCichoń">To może zostało już poprawione. W ostatnim zdaniu należałoby zmienić rodzaj. „Podejmowana działalność naukowa i zawodowa w tym obszarze jest szczególnie ważne”. Tak jest napisane. Powinno być „ważna”, bo to jest rodzaj żeński.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#KazimierzWiatr">Ja jeszcze wcześniej na tej stronie widziałem drugą literówkę, jak czytałem, ale tutaj…</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#ZbigniewCichoń">Dzięki. To taki drobiażdżek.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#StanisławGogacz">Na pewno nie powinno być „ważne”.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#ZbigniewCichoń">Tylko „ważna”.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#StanisławGogacz">„Ważna”. No ale…</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#ZbigniewCichoń">Oczywiście. To jest rodzaj żeński.</u>
<u xml:id="u-11.4" who="#StanisławGogacz">Tak, dobrze. Umawiamy się, że ta literówka po prostu zostanie poprawiona.</u>
<u xml:id="u-11.5" who="#StanisławGogacz">Czy ktoś chciałby zabrać głos?</u>
<u xml:id="u-11.6" who="#StanisławGogacz">Pani mecenas, bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#BeataMandylis">Ja chciałabym zwrócić uwagę na takie drobiazgi redakcyjne. Uchwała nie jest swobodną formą literacką, tylko stanowi swego rodzaju akt prawny, dlatego prosiłabym… Gdyby pan senator wnioskodawca ewentualnie wyraził zgodę bądź stwierdził, że nie chce wprowadzać takiej zamiany… Chodzi mi mianowicie o ujednolicenie początku drugiego i trzeciego akapitu. W drugim akapicie mówi się „11 kwietnia 1920 roku”, a w trzecim – „dnia 30 stycznia 1921 r.”. Ewentualnie prosiłabym, aby w drugim akapicie napisać „w dniu 11 kwietnia 1920 r.”. Wtedy drugi i trzeci akapit będą zaczynały się w taki sam sposób, będzie zastosowana ta sama technika redakcyjna.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#BeataMandylis">W trzecim akapicie… Ja powiem tak. W całym tekście wielokrotnie występują zapisy „roku”, „r.” albo „w latach”. Ja nie chcę ingerować w te wszystkie przypadki, tylko chciałabym wskazać dwa miejsca, w których jest to dosyć widoczne. I chciałabym prosić pana senatora o ujednolicenie.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#BeataMandylis">Drugie miejsce. Po wyrazach „Międzynarodowego Kongresu Luminescencji w maju 1936 r.”… A potem jest „dwa lata później, w 1938 roku”. I tu prosiłabym napisać „w 1938 r.”.</u>
<u xml:id="u-12.3" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-12.4" who="#StanisławGogacz">Napisać z kropeczką?</u>
<u xml:id="u-12.5" who="#BeataMandylis">„W 1938 r.”.</u>
<u xml:id="u-12.6" who="#StanisławGogacz">Tylko „r.”. Tak?</u>
<u xml:id="u-12.7" who="#BeataMandylis">Tak, tak.</u>
<u xml:id="u-12.8" who="#BeataMandylis">To są właśnie takie drobiazgi redakcyjne. Na stronie drugiej, właściwie po środku strony jest zdanie „Leonard Sosnowski rozwinął w Polsce badania z fizyki ciała stałego, zwłaszcza półprzewodników z wąska – powinno być: wąską – przerwą energetyczną”.</u>
<u xml:id="u-12.9" who="#BeataMandylis">Tak jak panowie senatorowie tutaj mówili, pan senator Wiatr to zresztą zauważył, na ostatniej stronie – to jest piąty wers od dołu – powinno być „zainteresowanie fizyką.</u>
<u xml:id="u-12.10" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-12.11" who="#BeataMandylis">Tak.</u>
<u xml:id="u-12.12" who="#BeataMandylis">To jest wszystko, to takie redakcyjne uwagi.</u>
<u xml:id="u-12.13" who="#BeataMandylis">Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#StanisławGogacz">Dziękuję, Pani Mecenas.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#StanisławGogacz">Odnotowaliśmy propozycje pani mecenas. Na początku drugiego akapitu powinno być „w dniu 11 kwietnia”, a na początku trzeciego akapitu – „w dniu 30 stycznia”. Tak?</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#BeataMandylis">Nie, nie…</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#Gloszsali">Nie, to zostaje.</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#BeataMandylis">W trzecim akapicie zostaje tak, jak jest.</u>
<u xml:id="u-13.5" who="#StanisławGogacz">Dobrze. I jeszcze ta interpunkcja – już nie będę tego wszystkiego powtarzał – o której pani wspomniała.</u>
<u xml:id="u-13.6" who="#StanisławGogacz">Czy ktoś jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
<u xml:id="u-13.7" who="#StanisławGogacz">Jeżeli nie, to ja proponuję, żebyśmy poddali pod głosowanie przyjęcie tej uchwały z poprawkami, które zostały zgłoszone.</u>
<u xml:id="u-13.8" who="#StanisławGogacz">Kto z państwa jest za przyjęciem uchwały?</u>
<u xml:id="u-13.9" who="#komentarz">7</u>
<u xml:id="u-13.10" who="#StanisławGogacz">Nie ma głosów przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
<u xml:id="u-13.11" who="#StanisławGogacz">Przechodzimy do punktu drugiego…</u>
<u xml:id="u-13.12" who="#Gloszsali">A sprawozdawca?</u>
<u xml:id="u-13.13" who="#StanisławGogacz">Sprawozdawcą, jak rozumiem, będzie pan senator Kazimierz Wiatr.</u>
<u xml:id="u-13.14" who="#StanisławGogacz">Regulamin na to pozwala. Prawda?</u>
<u xml:id="u-13.15" who="#BeataMandylis">Tak.</u>
<u xml:id="u-13.16" who="#StanisławGogacz">Oczywiście dziękujemy, Panie Senatorze, za przedstawienie tego projektu.</u>
<u xml:id="u-13.17" who="#StanisławGogacz">Przechodzimy do punktu drugiego. Punkt drugi to jest pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie ustanowienia roku 2020 Rokiem Jana Kowalewskiego – druk senacki nr 1278.</u>
<u xml:id="u-13.18" who="#StanisławGogacz">Projekt został zgłoszony przez Komisję Kultury i Środków Przekazu.</u>
<u xml:id="u-13.19" who="#StanisławGogacz">Komisja wyznaczyła przedstawiciela do dalszych prac nad projektem. Został do tego upoważniony pan senator Ryszard Bonisławski. Oczywiście witamy pana senatora i jednocześnie prosimy o zaprezentowanie tegoż projektu.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#RyszardBonisławski">Dziękuję, Panie Przewodniczący.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#RyszardBonisławski">Witam państwa serdecznie.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#RyszardBonisławski">W imieniu komisji, w której już wcześniej przedstawiłem projekt uchwały… Został on jednogłośnie zatwierdzony do dalszego debatowania w Komisji Ustawodawczej. On powstał dosyć wcześnie, przyznaję, ale dopiero teraz przedstawiłem go w komisji.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#RyszardBonisławski">Projekt powstał po tym, kiedy senator profesor Żaryn skłonił mnie do tego, żeby przypomnieć postać Jana Kowalewskiego. Jan Kowalewski występuje… Nie wiem, czy państwo widzieliście ostatni film o Piłsudskim. Tam jest moment, kiedy do naczelnika przychodzi adiutant i mówi, że za drzwiami jest Jan Kowalewski, który rozszyfrował bolszewickie rozkazy. Marszałek patrzy z pewnym niedowierzaniem i mówi: jeśli to jest prawda, to dostanie order, a jeśli się myli, to pójdzie pod ścianę. I to jest właśnie ten Jan Kowalewski.</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#RyszardBonisławski">Dlaczego na mnie to spadło? Bo on był łodzianinem. Ja też jestem z tego miasta. Wiele lat temu czyniliśmy starania, żeby przy ulicy Piotrkowskiej, w miejscu, gdzie się urodził, zawisła tablica pamiątkowa, pod którą zwykle 15 sierpnia składamy kwiaty.</u>
<u xml:id="u-14.5" who="#RyszardBonisławski">Wracam do uchwały. Uchwała ma taką treść.</u>
<u xml:id="u-14.6" who="#RyszardBonisławski">„Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie ustanowienia roku 2020 Rokiem Jana Kowalewskiego.</u>
<u xml:id="u-14.7" who="#RyszardBonisławski">W 2020 roku będziemy obchodzić 100-lecie zwycięstwa odniesionego w wojnie z bolszewicką Rosją.</u>
<u xml:id="u-14.8" who="#RyszardBonisławski">Do walk z Polską rzuciła ona dwumilionową armię, dobrze zaopatrzoną w sprzęt po armii carskiej i dowodzoną przez oficerów przygotowanych jeszcze w rosyjskiej Akademii Sztabu Generalnego. Polska mogła przeciwstawić Armii Czerwonej osiemset tysięcy żołnierzy uzbrojonych w sprzęt pochodzący z różnych państw. O polskim zwycięstwie miały zadecydować inne czynniki niż rachunek sił. Kluczowym elementem wojny było utworzenie przez polskich naukowców najnowocześniejszego w Europie wywiadu radioelektronicznego, a jedną z głównych ról w jego budowie odegrał por. Jan Kowalewski”.</u>
<u xml:id="u-14.9" who="#RyszardBonisławski">Wtedy był on jeszcze porucznikiem. Wyniósł ten… Przepraszam, dodam coś jako wyjaśnienie. Był w armii carskiej, a później znalazł się w wojsku polskim. Był m.in. w sztabie w II Korpusie Polskim na Ukrainie. Później był szefem wywiadu w 4 Dywizji Strzelców Polskich Żeligowskiego. To tylko taka dygresja.</u>
<u xml:id="u-14.10" who="#RyszardBonisławski">„Jan Kowalewski, urodzony w Łodzi w 1892 roku, miał niebywały talent językowy i nieprzeciętną inteligencję.” To wszyscy podkreślają. „Z gimnazjum kupieckiego w Łodzi wyniósł świetną znajomość matematyki i języków obcych. Wiedzę z zakresu zagadnień kombinatoryki matematycznej pogłębił podczas studiów inżynierskich w Liège (Belgia).</u>
<u xml:id="u-14.11" who="#RyszardBonisławski">Od jesieni 1919 roku, pracując w Biurze Wywiadowczym Oddziału II Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, zaczął łamać szyfry bolszewickie. Dzięki temu udawało się odczytywać rozkazy i meldunki formacji walczących przeciwko Polsce. Por. Kowalewski doszedł do takiej sprawności w swej dziedzinie, że rozkazy dla konkretnych dywizji sowieckich znajdowały się na drugi dzień po nadaniu na biurku naczelnego wodza Józefa Piłsudskiego. Był to materiał pewny, niewymagający sprawdzenia, jak w przypadku osobowych źródeł informacji.</u>
<u xml:id="u-14.12" who="#RyszardBonisławski">Por. Jan Kowalewski był również znakomitym analitykiem orientującym się w skomplikowanych zagadnieniach wojny domowej w Rosji. Jego wiedza o zadaniach sowieckich armii i dywizji była porównywalna z wiedzą ich szefów sztabów.</u>
<u xml:id="u-14.13" who="#RyszardBonisławski">Nie do przecenienia jest Jego rola w tworzeniu struktur kryptograficznych Wojska Polskiego i w powstaniu Wydziału II (Szyfrów Obcych) Biura Szyfrów, kluczowego ogniwa, stworzonego przez pracowników nauki uczelni warszawskich i lwowskich.</u>
<u xml:id="u-14.14" who="#RyszardBonisławski">Plan Bitwy Warszawskiej, powstały 6 sierpnia 1920 roku, opierał się na informacjach zgromadzonych przez polski radiowywiad. Dostarczył on Naczelnikowi Państwa, a zarazem Wodzowi Naczelnemu, marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu, niezwykle aktualnej, wiarygodnej wiedzy o zamierzeniach, sile, ugrupowaniu, działaniach, atutach oraz słabościach nieprzyjaciela, zakresie jego działań militarnych, a także politycznych i dyplomatycznych. Wiedza ta, umiejętnie wykorzystana przez Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego, miała istotny wpływ na pokonanie bolszewickiej Rosji, a tym samym na uratowanie Europy przed zalewem komunizmu.</u>
<u xml:id="u-14.15" who="#RyszardBonisławski">Po zakończonej wojnie Jan Kowalewski uczestniczył w trzecim powstaniu śląskim, a w późniejszych latach, awansowany na stopień podpułkownika, pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji państwowych”. Tu dodam: w wywiadzie. „Był attaché wojskowym przy Poselstwie RP w Moskwie i w Bukareszcie”. Z Moskwy odwołano go na wniosek Stalina. „Podczas II wojny światowej na zlecenie rządu gen. Władysława Sikorskiego prowadził rozległą akcję wywiadowczą w państwach Osi. Po wojnie nie mógł wrócić do Polski, zmarł na obczyźnie, w Londynie w 1965 roku.</u>
<u xml:id="u-14.16" who="#RyszardBonisławski">Ustanowienie roku 2020 Rokiem Jana Kowalewskiego będzie uhonorowaniem Jego zasług, a tym samym osiągnięć polskiej nauki i myśli technicznej.</u>
<u xml:id="u-14.17" who="#RyszardBonisławski">Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej «Monitor Polski»”.</u>
<u xml:id="u-14.18" who="#RyszardBonisławski">W załączeniu przedstawiliśmy projekt wydarzeń. On na razie jest szczupły, ale myślę, że jeśli uda się ten rok utworzyć, program będzie znacznie wzbogacony.</u>
<u xml:id="u-14.19" who="#RyszardBonisławski">Jeśli mogę, Panie Przewodniczący, powiem parę zdań dodatkowych. Profesor Grzegorz Nowik, który jest największym specjalistą w dziedzinie dekryptażu, napisał książkę, która ma 1 tysiąc 600 stron. Kiedy przedstawiliśmy mu do oceny tę uchwałę, to, przyznaję, jak to się brzydko mówi, zapiał z radości. Powiedział, że długo czekał na taki moment. Z tego, co dzisiaj wiadomo… Ta wiedza była przez długie lata ukrywana, wiadomo dlaczego. Płk Kowalewski już w 1923 r. wyjechał do Japonii, która, jak pamiętacie państwo, zawsze była wrogo nastawiona do Rosji, w 1905 r. wygrała wojnę z Rosją. On uczył dekryptażu Japończyków, którzy jednocześnie pod jego dyktando tworzyli aparaturę umożliwiającą szybkie odczytywanie rozkazów.</u>
<u xml:id="u-14.20" who="#RyszardBonisławski">Proszę państwa, on w krótkim czasie – Rosjanie co rusz zmieniali szyfry – opracował 100 kluczy szyfrowych. To było niezwykłe osiągnięcie. Japończycy wysoko go ocenili, nadając mu Order Wschodzącego Słońca. W czasie wojny działał w Lizbonie, utworzył komitet do spraw uchodźców, ratował Polaków, którzy byli zagrożeni w Europie. Na zlecenie gen. Sikorskiego prowadził na Bałkanach działania zmierzające do osłabienia wpływów Rosji, to się nazywało „Trójnóg”, ale w marcu 1944 r. na wyraźne żądanie Stalina – tu rząd polski na uchodźstwie uległ – odwołano go ze stanowiska. Nie mógł już wrócić do Polski, bo błyskawicznie by go tu aresztowano, toteż pozostał w Londynie. Mogę tu jako ciekawostkę dodać – dowiedziałem się tego od jego wnuka, który co roku przyjeżdża do Polski na konkurs historyczny noszący imię Jana Kowalewskiego – że w 1963 r. w archiwum londyńskim znalazł nierozszyfrowany rozkaz Traugutta z powstania styczniowego i go po raz pierwszy rozszyfrował. To taka ciekawostka. W stulecie wybuchu powstania był to jego wkład.</u>
<u xml:id="u-14.21" who="#RyszardBonisławski">To tyle. Mam nadzieję, że zainteresowałem państwa tą postacią. Jeśli chcielibyście państwo obejrzeć zdjęcia, które pozyskaliśmy od wnuka, to będą one prezentowane na wystawie, którą przygotowaliśmy. Ona będzie otwarta w czwartek, „Łodzianie dla Niepodległej”. Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-14.22" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-14.23" who="#RyszardBonisławski">Od powstania styczniowego do powstań śląskich.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#StanisławGogacz">Panie Senatorze, chciałbym dopytać.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#RyszardBonisławski">Tak?</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#StanisławGogacz">W akapicie czwartym jest… Cały czas się mówi o szybkości dostarczenia informacji. Pan powiedział o aparacie do szybkiego odszyfrowywania itd. I teraz dla kogoś, kto nie jest wtajemniczony w technikę odczytywania szyfrów i kto przeczyta tę uchwałę… W czwartym akapicie przeczyta „na drugi dzień”. Czy może mu się wydawać, że to jednak było wolno? Ja wiem, że trzeba byłoby przywoływać kontekst itd., ale… Czy to stwierdzenie „na drugi dzień” to jest jakby sprawdzone przez fachowców?</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#RyszardBonisławski">Sprawdzone.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#StanisławGogacz">Tak?</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#RyszardBonisławski">Profesor Nowik… Ja mam nawet u siebie tę książkę. Pożyczałem ją z biblioteki, bo tej książki do tej pory nie można było dostać na rynku. Ona jest bardzo gruba i autor wszystkie te krateczki – Kowalewski to w takich kratkach rozpisywał – załączył. One są, jak się okazuje, w archiwum Wojska Polskiego. I rzeczywiście profesor Nowik potwierdził, że już nazajutrz informacje były dostarczane do naczelnika. One musiały być jeszcze dwukrotnie czy wielokrotnie sprawdzone. Tego wszystkiego nie robił sam Kowalewski. Później już cała armia naukowców wspomagała go w tym, a on kierował.</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#KazimierzWiatr">Może nie armia, raczej grupa.</u>
<u xml:id="u-16.4" who="#RyszardBonisławski">No, grupa. Przepraszam.</u>
<u xml:id="u-16.5" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-16.6" who="#RyszardBonisławski">Dopowiem państwu, że to był – tak jak w życiu się często zdarza – przypadek. Jego kuzyn poprosił go, żeby zastąpił go na moment i odbierał szyfry, których nikt nie odczytywał i które były składowane. I on, siedząc przez noc –kuzyn balował w tym czasie – znalazł jedno niezaszyfrowane słowo, „proletariat”. I jak się litery powtórzyły… On do rana już wiedział, jak oni szyfrują. Ale to tylko dygresja.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#StanisławGogacz">Pan senator jest nie tylko przedstawicielem komisji, jeżeli chodzi o uchwałę poświęconą postaci pana Kowalewskiego, ale pan po prostu jeszcze wniknął w szczegóły jego życiorysu.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#RyszardBonisławski">Ja po prostu co roku łodzianom opowiadam…</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#StanisławGogacz">A, w ten sposób.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#StanisławGogacz">Czy ktoś chciałby zabrać głos?</u>
<u xml:id="u-17.4" who="#StanisławGogacz">Pani mecenas, bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#BeataMandylis">To tylko drobiażdżek, Szanowni Państwo. Chciałabym, aby państwo podjęli decyzję, dlatego że dwukrotnie pojawiają się słowa „naczelnego wodza”. Raz są zapisane z małej, raz z dużej. Na pierwszej stronie mamy „na biurku naczelnego wodza Józefa Piłsudskiego”, a na kolejnej stronie mamy „dostarczył on Naczelnikowi Państwa, a zarazem Wodzowi Naczelnemu, marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu, niezwykle aktualnej, wiarygodnej wiedzy”. Te same słowa są raz dużymi literami, raz małymi. Może by to ujednolicić? Ale to decyzja państwa senatorów.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#RyszardBonisławski">Ja może od razu to wytłumaczę. Ktoś nam w pierwszej wersji poprawił na małe litery. Na ostatnim spotkaniu ja naniosłem autopoprawki i zaczynaliśmy z dużych liter. Przepisując, nasza koleżanka nie zauważyła, że to jest dwa razy. Powinno być z dużych liter.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#KazimierzWiatr">Jeśli mógłbym się zgłosić… Uważam, że pisanie, nawet z dużych liter, raz „Naczelnego Wodza”, a drugi raz „Wodzowi Naczelnemu” nie jest dobre. Należałoby to ujednolicić. Niech będą duże litery, ale musi być tak samo.</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#StanisławGogacz">Ale jaka jest nazwa? Naczelny Wódz czy Wódz Naczelny?</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#RyszardBonisławski">Wodzowi Naczelnemu. Tak zwykle się…</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#StanisławGogacz">Czyli tu i tu…</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#RyszardBonisławski">Można zmienić szyk po prostu.</u>
<u xml:id="u-21.3" who="#KazimierzWiatr">Zdecydowanie.</u>
<u xml:id="u-21.4" who="#StanisławGogacz">Żeby było tak samo.</u>
<u xml:id="u-21.5" who="#RyszardBonisławski">Tak, tak.</u>
<u xml:id="u-21.6" who="#StanisławGogacz">Czyli „Wodzowi Naczelnemu”…</u>
<u xml:id="u-21.7" who="#RyszardBonisławski">W tym czwartym akapicie bym zmienił i napisał tak, jak jest na drugiej stronie.</u>
<u xml:id="u-21.8" who="#BeataMandylis">„Na biurku Wodza Naczelnego”…</u>
<u xml:id="u-21.9" who="#RyszardBonisławski">Tak jest.</u>
<u xml:id="u-21.10" who="#komentarz">Wypowiedź poza mikrofonem</u>
<u xml:id="u-21.11" who="#RyszardBonisławski">Tak wtedy tytułowano.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#StanisławGogacz">Tu chodzi o kolejność. Wódz Naczelny czy Naczelny Wódz?</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#Gloszsali">Wódz Naczelny.</u>
<u xml:id="u-22.2" who="#GrażynaSztark">Czyli po wprowadzeniu konstytucji…</u>
<u xml:id="u-22.3" who="#komentarz">Brak nagrania</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#StanisławGogacz">To byłoby z dużych liter, a nazwa by brzmiała „Wódz Naczelny”, byłaby po prostu ujednolicona.</u>
<u xml:id="u-23.1" who="#StanisławGogacz">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos, jeżeli chodzi o tę uchwałę?</u>
<u xml:id="u-23.2" who="#StanisławGogacz">Nie ma już innych głosów.</u>
<u xml:id="u-23.3" who="#StanisławGogacz">Proponuję, żebyśmy poddali pod głosowanie uchwałę z przyjętymi poprawkami.</u>
<u xml:id="u-23.4" who="#StanisławGogacz">Kto z państwa jest za przyjęciem uchwały?</u>
<u xml:id="u-23.5" who="#komentarz">7</u>
<u xml:id="u-23.6" who="#StanisławGogacz">Nie ma głosów przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
<u xml:id="u-23.7" who="#StanisławGogacz">Czy pan senator będzie sprawozdawcą? Tak. Zgodnie z regulaminem możemy wyrazić na to zgodę.</u>
<u xml:id="u-23.8" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, zamykam posiedzenie senackiej Komisji Ustawodawczej.</u>
<u xml:id="u-23.9" who="#StanisławGogacz">Zapraszam jutro na godzinę 9.30 do sali nr 179.</u>
<u xml:id="u-23.10" who="#komentarz">Koniec posiedzenia o godzinie 16 minut 39</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>