text_structure.xml
64.4 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#AntoniSzymański">Otwieram posiedzenie Komisji Rodziny. Witam panie i panów posłów, witam zaproszonych gości. Tematem dzisiejszego posiedzenia Komisji jest przegląd prawodawstwa w zakresie funkcjonowania rodziny, ze szczególnym uwzględnieniem aktów prawnych z zakresu polityki społecznej, polityki finansowej i gospodarki.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#AntoniSzymański">Na wstępie chciałbym podziękować za interesujący materiał, który otrzymaliśmy z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz z Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Rodziny.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#MariolaChojnacka">W imieniu Pełnomocnika Rządu do Spraw Rodziny pragniemy złożyć wszystkim członkom Komisji złożyć najserdeczniejsze życzenia noworoczne.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#MariolaChojnacka">Zagadnienia na dzisiejsze posiedzenie Komisji przygotowywaliśmy wspólnie z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej. Podzieliliśmy je na kilka części. Przedstawię materiał, który jest przejściem przez ustawodawstwo i wybrane zagadnienia zapisane w polskim prawie i dotyczące rodziny. Pan Marcin Woźniak będzie mówił o aktach prawnych w zakresie polityki finansowej i gospodarczej. Pan dyrektor z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej odniesie się do aktów prawnych, które związane są z funkcjonowaniem tego resortu.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#MariolaChojnacka">Problematyka rodziny w systemie prawnym to temat niezwykle szeroki i nie sposób w tak krótkim wystąpieniu przybliżyć całość tego zagadnienia, zwłaszcza, że sytuację prawną rodziny kształtują nie tylko normy, które odnoszą się do rodziny jako instytucji, czyli jako zbiorowości, ale także prawodawstwo reguluje status pojedynczych członków rodziny, a więc dzieci, rodziców, dziadków itd.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#MariolaChojnacka">Spróbuję omówić najważniejsze regulacje poświęcone rodzinie w polskim prawie, w tym przede wszystkim w prawie rodzinnym oraz prawie pracy i ubezpieczeń społecznych - z uwzględnieniem zmian wprowadzonych do ustawodawstwa w ostatnim czasie. Nieco więcej miejsca poświęcę na omówienie problematyki rozmiaru interwencji państwa w konflikty wewnętrzne w rodzinach, a także regulacjom prawnym: nowelizacji ustawy o pomocy społecznej, instrumentom wspierania rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, a także toczącej się dyskusji o instytucji adopcji.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#MariolaChojnacka">Przepisy prawa polskiego nie znają jednolitej, uniwersalnej, definicji rodziny. W socjologii znane są pojęcia „małej rodziny” i „wielkiej rodziny”. W skład pierwszej wchodzą mężczyzna i kobieta pozostający ze sobą w pożyciu małżeńskim oraz ich małoletnie dzieci - zarówno rodzone, jak i przysposobione. „Wielka rodzina” z kolei oznacza kilka „małych rodzin” (dziadków, rodziców, dzieci), które pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym, zamieszkując w jednym domu. W polskim prawie częściej spotykamy się z pojęciem „małej rodziny”.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#MariolaChojnacka">Najważniejszym aktem prawnym zawierającym unormowania dotyczące sytuacji rodziny jest konstytucja, w której zawarte są przepisy o charakterze ustrojowym. Rozwinięcie przepisów konstytucji znajdujemy przede wszystkim w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, Kodeksie cywilnym, ustawie o pomocy społecznej, Kodeksie postępowania cywilnego, Kodeksie pracy i wielu innych aktach prawnych.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#MariolaChojnacka">Wśród źródeł prawa regulujących sprawy rodzinne należy wyróżnić przede wszystkim umowy międzynarodowe, Konstytucję, która zawiera przepisy o charakterze ustrojowym, postanowienia Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ustawę o pomocy społecznej, Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego, a także inne ustawy oraz akty prawne niższego rzędu z różnych gałęzi prawa.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#MariolaChojnacka">Wśród umów międzynarodowych, których stroną jest Polska, dotyczących problematyki rodziny wymienić należy przede wszystkim: Międzynarodowe pakty praw człowieka, ratyfikowane przez Polskę w 1977 roku, na które składają się Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych oraz Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, Konwencję w sprawie likwidacji dyskryminowania kobiet z 1979 roku, Konwencję o prawach dziecka z 1989 roku oraz europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 roku oraz Europejską kartę społeczną z 1961 roku.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#MariolaChojnacka">Najważniejszym aktem prawnym o charakterze ustrojowym, który zawiera przepisy dotyczące rodziny jest konstytucja. Artykuł 18 konstytucji próbuje podać definicję rodziny i mówi, że „Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#MariolaChojnacka">Artykuł 71 konstytucji mówi o tym, że państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej jest zobowiązane uwzględniać dobro rodziny.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#MariolaChojnacka">Artykuł 48, mówi o podstawowych prawach rodziców do wychowania swoich dzieci, oczywiście uwzględniając ich wiek oraz stopień dojrzałości.</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#MariolaChojnacka">Z kolei artykuł 72 konstytucji w całości dotyczy praw dziecka. Szczególnie mówi o tych dzieciach, które pozbawione są opieki rodzicielskiej.</u>
<u xml:id="u-2.12" who="#MariolaChojnacka">Istotnym artykułem konstytucji jest art. 33, który określa równouprawnienie kobiety i mężczyzny w każdej dziedzinie życia.</u>
<u xml:id="u-2.13" who="#MariolaChojnacka">Rozwinięcie powyższych artykułów znajduje się w ustawach oraz aktach prawnych niższego rzędu.</u>
<u xml:id="u-2.14" who="#MariolaChojnacka">Kluczowym aktem prawnym regulującym zagadnienia funkcjonowania rodziny jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 1964 r. Kodeks ten reguluje między innymi instytucję małżeństwa - zawarcie, unieważnienie, ustanie małżeństwa, prawa i obowiązki małżonków, małżeński ustrój majątkowy, stosunki między rodzicami i dziećmi - pochodzenie dziecka, władza rodzicielska, przysposobienie, rodzina zastępcza i inne instytucje opiekuńczo-wychowawcze, obowiązek alimentacyjny, opiekę i kuratelę.</u>
<u xml:id="u-2.15" who="#MariolaChojnacka">Przybliżając kolejne unormowania Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należy pamiętać, iż prawo w zasadniczej części reguluje zewnętrzny aspekt funkcjonowania rodziny. Jest to ważny temat, który jest podejmowany w wielu dyskusjach i można mówić o podejściu doktrynalnym do tego, jak daleko powinna następować ingerencja państwa w strukturę rodziny, która powinna być dość samodzielną instytucją i której powinno się dać pewną swobodę w funkcjonowaniu choćby z tego względu, że jest to materia bardzo delikatna i nie da się tak uregulować wewnętrznego życia rodzinnego, żeby nie było w pewnym sensie ze szkodą dla tego życia.</u>
<u xml:id="u-2.16" who="#MariolaChojnacka">Ustawodawca stosując zasadę pomocniczości nie uzurpuje sobie prawa do regulowania stosunków wewnętrznych w rodzinie. Ingerencja ta zachodzi jedynie wówczas, gdy rodzina nie spełnia prawidłowo swojej funkcji i w sposób poważny jest zagrożone życie lub funkcjonowanie któregoś z członków rodziny. Na przeciwległym biegunie są opinie, które mówią, że rodzina ma prawo być w pewnym sensie kontrolowana i ingerencja państwa powinna pójść o wiele dalej. Z takim ustawodawstwem mamy do czynienia między innymi w Skandynawii i Holandii. To prawodawstwo bardzo daleko i głęboko próbuje wchodzić w różne relacje rodziny. Na przykład w tych krajach państwo może stanąć w roli arbitra nie tylko, gdy dochodzi do wynaturzeń, ale nawet wówczas, gdy istnieje podejrzenie niezdrowych sytuacji. Ingerencja państwa następuje nawet wówczas, gdy nie ma pewności, że w rodzinie dzieje się coś niedobrego. Skrajnym przykładem jest przyznanie dziecku prawa do wystąpienia o rozwód ze swoimi rodzicami. W Holandii każde dziecko przed rozpoczęciem edukacji jest informowane o specjalnym numerze telefonu, pod który może poskarżyć się na niewłaściwe traktowanie ze strony rodziców. Ma to uzasadnienie w sytuacjach drastycznych, gdy mamy do czynienia z rodziną patologiczną. Taki przepis jednak rodzi uboczne skutki, które mogą prowadzić do podważania autorytetu rodziców i podważania zaufania dzieci wobec każdych opiekunów, niezależnie od tego, jak ci ostatni wykonują swoje obowiązki rodzicielskie.</u>
<u xml:id="u-2.17" who="#MariolaChojnacka">Obejmowanie unormowaniem prawnym coraz bardziej „wewnętrznych” aspektów funkcjonowania rodziny z pewnością nie poprawia klimatu, w jakim rodzina funkcjonuje. Wzmacnia bowiem wrażenie, że bez regulacji prawnej rodzina funkcjonowałaby nieprawidłowo. Należy zgodzić się z poglądem, iż w pierwszej kolejności istnieje potrzeba rozpoznania rzeczywistego zasięgu prawdziwych patologii rodziny i zwalczania realnego zła, zamiast rozbudzania nieufności wobec jedynej instytucji, która stanowi naturalne środowisko rozwoju dziecka.</u>
<u xml:id="u-2.18" who="#MariolaChojnacka">Kodeks rodzinny i opiekuńczy może służyć jako przykład unormowania, na którego treści zaważyły przesłanki moralno-obyczajowe naszego kręgu kulturowego. Wyraża on pięć zasad. Pierwszą jest zasada monogamii, która jest wyrażona w art. 13 i powtarza się w kolejnych kodeksach i uznaje bigamię za przestępstwo. Następną zasadą jest zasada trwałości związku małżeńskiego i rodziny. Zasada ta co prawda nie jest wyrażona wprost w Kodeksie, ale z całości przepisów i konstytucji można tę zasadę wyprowadzić. Zasada ta chroni instytucję rodziny jako szczególnej instytucji życia społecznego. Kolejną zasadą jest równouprawnienie małżonków, które dotyczy każdej sfery życia małżeńskiego. Czwartą zasadą jest dobro dziecka oraz równych praw dzieci małżeńskich i pozamałżeńskich. Piąta zasada dotyczy właściwości sądów powszechnych w sprawach małżeńskich i rodzinnych. Tych pięć zasad przenika przez wszystkie zapisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.</u>
<u xml:id="u-2.19" who="#MariolaChojnacka">Uważam, że na szczególną uwagę zasługuje wzmianka o instytucji separacji, która od 16 grudnia 1999 roku funkcjonuje w Polsce. Nie jest czas i miejsce, aby mówić o tym dobru, które się wydarzyło dzięki przyjęciu tej instytucji, która już od dawien dawna funkcjonuje takich krajach jak Anglia, Włochy, Hiszpania, Francja, Szwajcaria, Norwegia, itd.</u>
<u xml:id="u-2.20" who="#MariolaChojnacka">Następnym tematem, który dotyczy spraw związanych z rodziną, jest adopcja w polskim prawie. Wydaje się, że w opinii większości specjalistów konstytucja i pozostałe akty prawa rodzinnego nie odbiegają od najlepszych wzorców europejskich. Możemy jedynie obwiniać siebie, jeżeli chodzi o wykonawstwo. Gorzej nam wychodzi praktyczne stosowanie przepisów, które są bardzo dobre. Problem polega tylko na tym, iż należy je po prostu stosować.</u>
<u xml:id="u-2.21" who="#MariolaChojnacka">Większość specjalistów jest zdania, iż postępowanie przed sądem opiekuńczym w sprawach o adopcję jest zbyt sformalizowane i przewlekłe. Ich zdaniem procedury powinny być ograniczone terminowo, w przypadku tych spraw powinno dziać się to wszystko szybciej ze względu na dobro dziecka. Daleko idącym rozwiązaniem są przepisy przyjęte we Włoszech i Francji, gdzie próbuje się np. nadać porzuconemu dziecku status wychowanka państwa i wówczas jest możliwość przysposobienia lub przeprowadzenia adopcji w formule rodziny zastępczej już bez orzeczenia o pozbawieniu władzy rodzicielskiej, a także przy pominięciu udziału rodziców przy takim postępowaniu. To znacznie ułatwia i przyspiesza cały proces adopcji lub przysposobienia. W polskim prawie te kwestie są inaczej uregulowane.</u>
<u xml:id="u-2.22" who="#MariolaChojnacka">Kolejną ustawą, która dotyczy życia rodzinnego jest ustawa o pomocy społecznej, którą szczegółowo omówi przedstawiciel Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Powiem tylko, że w tej ustawie bardzo wyraźnie zapisane są różne przepisy, które próbują pomóc rodzinie w jej funkcjonowaniu. Zapisy te mają podstawowe cele.</u>
<u xml:id="u-2.23" who="#MariolaChojnacka">Następna ustawa, której przepisy odnoszą się do rodziny, to ustawa o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych.</u>
<u xml:id="u-2.24" who="#MariolaChojnacka">Kolejne przepisy dotyczące rodziny znajdują się w ustawie o Funduszu Alimentacyjnym, który został powołany do życia w 1974 r. Fundusz przeznaczony jest na wypłatę świadczeń pieniężnych dla dzieci i innych osób w przypadku niemożności wyegzekwowania świadczeń alimentacyjnych. Dysponentem Funduszu Alimentacyjnego jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawa określa zasady i wysokość przyznawanych świadczeń. Chciałabym wspomnieć o jednej sytuacji, którą warto byłoby uregulować, tj. poszerzeniu możliwości wypłacania świadczeń dzieciom, które rodzą się z gwałtów. Jest ustawa o ochronie płodu ludzkiego, warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, gdzie jest mowa, że matka może skorzystać z przywileju i zabić dziecko. Są takie osoby, które decydują się na urodzenie dziecka. Tym dzieciom nie przysługuje prawo do alimentów, gdyż jest problem z ustaleniem ojcostwa. W skali kraju jest to niewielka liczba, ale może warto byłoby przy okazji omawiania Funduszu Alimentacyjnego uregulować to.</u>
<u xml:id="u-2.25" who="#MariolaChojnacka">Kodeks cywilny jest podstawowym aktem prawnym regulującym stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi. Kodeks cywilny w sposób bezpośredni nie reguluje materii funkcjonowania rodziny. Niemniej poświęca wiele miejsca zagadnieniom, które dla życia rodzinnego mogą mieć duże znaczenie. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim przepisy o udziale małoletnich w obrocie prawnym, o ubezwłasnowolnieniu, o przedawnieniu roszczeń, o odpowiedzialności osób zobowiązanych do nadzoru za czyny niedozwolone małoletnich itd.</u>
<u xml:id="u-2.26" who="#MariolaChojnacka">Istotne znaczenie z punktu widzenia rodziny ma również księga IV Kodeksu poświęcona w całości prawu spadkowemu. Myślę, że to dla każdej rodziny ma szczególne znaczenie.</u>
<u xml:id="u-2.27" who="#MariolaChojnacka">Przestępstwom przeciwko rodzinie i opiece poświęcony jest rozdział XXVI Kodeksu karnego. Wymienia on takie przestępstwa jak: bigamia, znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą, rozpijanie małoletniego, uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, porzucenie małoletniego, uprowadzenie i zatrzymanie małoletniego.</u>
<u xml:id="u-2.28" who="#MariolaChojnacka">Kolejnym aktem prawnym regulującym przepisy dotyczące rodziny jest Kodeks pracy i prawo ubezpieczeń społecznych. Dział ósmy Kodeksu poświęcony jest w całości ochronie pracy kobiet. Przepisy tego Kodeksu mówią między innymi o uprawnieniach kobiet w czasie ciąży oraz innych przywilejów, które wynikają np. z urlopu macierzyńskiego, który został przedłużony itd.</u>
<u xml:id="u-2.29" who="#MariolaChojnacka">Odrębnego omówienia wymagają świadczenia rodzinne o charakterze ubezpieczeniowym, ale myślę, że dzisiaj nie czas na to.</u>
<u xml:id="u-2.30" who="#MariolaChojnacka">Na koniec chciałabym krótko odnieść się do Kodeksu postępowania cywilnego, który jest ważny, gdyż normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach z mocy ustaw szczególnych.</u>
<u xml:id="u-2.31" who="#MariolaChojnacka">Przy omawianiu zagadnień dotyczących rodziny godnych wzmianki są przynajmniej te unormowania, które mówią o tym, że w myśl art. 87 obok adwokata lub radcy prawnego pełnomocnikiem w procesie cywilnym mogą być również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Ważne z punktu widzenia finansowego bytu rodziny i możliwości dochodzenia swych praw bez względu na stan majątkowy są zapisy art. 113, który mówi, że zwolnienia od kosztów sądowych domagać się może osoba, która złoży oświadczenie, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i dla rodziny. Strona zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części ma prawo zgłosić wniosek o ustanowienie dla niej adwokata lub radcy prawnego. Sąd może odbyć posiedzenie przy drzwiach zamkniętych - art. 153, jeżeli przemawiają za tym jakieś szczególne względy. Kodeks bardzo wyraźnie odnosi się do rodziny, chcąc jakby uchronić tę szczególną komórkę, która jest specyficzna i rządzi się swoimi prawami.</u>
<u xml:id="u-2.32" who="#MariolaChojnacka">Dział 1 księgi VII poświęcony jest procedurze postępowania w sprawach małżeńskich. Pozostałe przepisy Kodeksu postępowania cywilnego regulują również relacje między rodzicami a dziećmi, ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, a także inne sprawy z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, kurateli itd.</u>
<u xml:id="u-2.33" who="#MariolaChojnacka">Przedstawione przeze mnie w dużym skrócie akty w swojej treści posiadają formułę troski o rodzinę i próbę zapisania tego, co w rodzinie należy szczególnie chronić, co w rodzinie jest ważne.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#MarcinWoźniak">Postaram się państwa zapoznać z niektórymi rozwiązaniami z zakresu polityki finansowej i gospodarki wobec rodziny.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#MarcinWoźniak">Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na istniejące rozwiązania z zakresu ulg podatkowych. Po pierwsze, istnieje możliwość wspólnego rozliczania się małżonków. Obecnie Rada Ministrów podjęła decyzję o nowelizacji od 1 stycznia 2002 roku ustawy o systemie podatkowym poprzez wprowadzenie możliwości rozliczana podatku dochodowego od osób fizycznych wspólnie z dziećmi - ulga prorodzinna. W ubiegłym roku drogą ustawy był wypłacany jednorazowy dodatek rodzinny na trzecie i każde następne dziecko w rodzinie.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#MarcinWoźniak">Utrzymano obniżoną 7 proc. stawkę podatku VAT na towary dla dzieci, będące artykułami pierwszej potrzeby dla rodzin wychowujących dzieci.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#MarcinWoźniak">Polityka rządu wobec sektora małych i średnich przedsiębiorstw realizowana obecnie dotyka w sposób pośredni rodzin. Trzeba zwrócić uwagę, że sektor małych i średnich przedsiębiorstw jest to sektor najprężniej rozwijającej się części polskiej gospodarki. Blisko 3 mln firm funkcjonuje w sektorze MSP. Ten sektor daje już prawie 65 proc. ogółu zatrudnienia, mając swój ponad 50-proc. udział w tworzeniu PKB. Wsparcie tego sektora polega na realizacji programu rozwoju sektora MSP. Poszczególne działania dotyczą zwiększenia konkurencyjności sektora, tworzenie korzystnych warunków dla działalności gospodarczej, w tym ułatwianie dostępu do kredytów, pożyczek, poręczeń, pomocy dla lokalnych instytucji, organizacja szkoleń i doradztwa.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#MarcinWoźniak">Utworzone zostały ośrodki wspierania przedsiębiorczości. Od 1 stycznia br. funkcjonuje Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#MarcinWoźniak">Z innych działań rządu należy wymienić: aktywność na rzecz wzrostu eksportu, tworzenie warunków dla wzrostu nakładów inwestycyjnych w sektorze MSP, wspieranie MSP ze środków Funduszu Pracy, tj. możliwość udzielania na bardzo korzystnych warunkach kredytów bezrobotnym oraz zakładom i przedsiębiorstwom.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#MarcinWoźniak">Kolejne działania rządu to aktywność w kierunku poprawy sytuacji dochodowej rolników, warunków życia oraz pracy mieszkańców wsi. realizowane są dwa rządowe programy: „Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich” i „Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa”. Realizowany jest już „Pakt dla rolnictwa i obszarów wiejskich”, który Rada Ministrów przyjęła we wrześniu 2000 r.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#MarcinWoźniak">W ramach tych programów realizowanych jest cały szereg zadań, które zostały przedstawione w naszych materiałach. Niemniej jednak należy zwrócić uwagę na jedną kwestię, a mianowicie konieczność umożliwienia w większym zakresie zdobywania wiedzy przez mieszkańców wsi, i to zarówno przez dzieci i młodzież, jak i dorosłych. To jest cały szereg programów wspierających.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#KrzysztofMikulski">Na wstępie z okazji Nowego Roku chciałbym złożyć wszystkim członkom Komisji - obecnym i nieobecnym - życzenia wszelkiej pomyślności.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#KrzysztofMikulski">W przedłożonym przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej materiale znajdują się trzy obszary działania, a mianowicie: pomoc społeczna, blok dotyczący zagadnień związanych z prawem pracy oraz blok związany z zagadnieniami ubezpieczeń społecznych.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#KrzysztofMikulski">Pragnę zauważyć, że pomoc społeczna w trochę inny sposób niż prawodawstwo definiuje rodzinę, ponieważ w przypadku pomocy społecznej pracownik pomocy społecznej ma do czynienia ze stanem faktycznym. Są to zarówno osoby spokrewnione, jak i niespokrewnione, ale pozostające we wspólnym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. Na potrzeby pomocy społecznej w ten sposób zdefiniowaliśmy rodzinę. Jest to odmienne podejście od tego, o którym mówiła pani dyrektor. Niemniej jednak kierując się rzeczywistością stanów, z którymi mamy do czynienia, w ten sposób próbowaliśmy rodzinę określić.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#KrzysztofMikulski">Działania pomocy społecznej zmierzają ku umożliwieniu bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka dostarczając i wspierając rodzinę, wykorzystując własne możliwości i zasoby. Za każdym razem działania pomocy społecznej powinny koncentrować się i doprowadzić do usamodzielnienia rodzin.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#KrzysztofMikulski">Ustawa o pomocy społecznej, zarówno jej filozofia, jak i świadczenia, formy wsparcia, skoncentrowane są na rodzinie. Ta ustawa jest generalnie poświęcona rodzinie. Oczywiście w ustawie o pomocy społecznej definiujemy kto posiada prawo do pomocy społecznej w zakresie pomocy społecznej, określa się sytuacje, w których ta pomoc przysługuje i jest udzielana, określone są kryteria do oceny sytuacji każdej rodziny po to, aby we właściwy sposób tę rodzinę wesprzeć. Jest to cały system świadczeń o charakterze pieniężnym, system zasiłków przewidywanych w różnych sytuacjach dla osób i rodzin znajdujących się w konkretnych sytuacjach m.in. ze względu na wiek, na niepełnosprawność, pozostawanie bez pracy, długotrwałą chorobę. Są to wszystko przyczyny, które decydują w konkretnych sytuacjach o przyznaniu takiej, a nie innej formy wsparcia. Pomoc społeczna dysponuje całym zakresem usług o charakterze specjalistycznym, o charakterze pomocniczym w warunkach domowych oraz usług, które są udzielane i wykonywane na bazie różnorakiej infrastruktury socjalnej o charakterze półstacjonarnym bądź stacjonarnym. Są to różnego rodzaju ośrodki wsparcia przeznaczone dla dzieci, młodzieży, osób dorosłych, domy pomocy społecznej mające charakter całodobowych placówek, które przeznaczone są dla grup wiekowych osób. W każdym jednym przypadku dotykają i wspierają rodzinę.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#KrzysztofMikulski">Pomoc społeczna posługuje się pewną specyfiką działalności zawodowej pracownika socjalnego, której dominującą metodologią działania jest praca socjalna oparta na konkretnych zasadach, które w pracy socjalnej są przyjęte. Jest to niekonwencjonalna, trochę odmienna i inna forma pomocy udzielana w zakresie pomocy społecznej rodzinom, w tym praca z rodziną mającą jakiekolwiek problemy.</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#KrzysztofMikulski">W 1999 r. pomoc społeczna została uzupełniona o znaczne zasoby w sensie zadań wpisane do ustawy o pomocy społecznej z racji tego, że m.in. w ciągu lat od 1990 r. ustawę o pomocy społecznej nowelizowano już czternaście razy. W ostatnich nowelach problemem, na który szczególnie zwrócono uwagę, jest zagadnienie rodziny i dziecka, szczególnie z rodzin dysfunkcyjnych oraz dzieciom pozbawionym opieki rodzinnej. Jest to szeroki obszar zagadnień, który został przeniesiony do zadań pomocy społecznej. W ustawie o pomocy społecznej mamy do czynienia ze wsparciem w postaci wspierania rozwoju lokalnych programów wsparcia rodziny poprzez rozwój całego systemu rodzin zastępczych, jak również placówek opiekuńczo-wychowawczych - łącznie i w powiązaniu z różnorakimi formami pomocy przewidzianej dla tych rodzin, jak również dzieci opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze i rodziny zastępcze.</u>
<u xml:id="u-4.7" who="#KrzysztofMikulski">W ustawie o pomocy społecznej określony jest sposób funkcjonowania placówek opiekuńczo-wychowawczych, ośrodków adopcyjno-opiekuńczych oraz zasady ich organizacji. Wydaje się, że ze względu na osoby korzystające z pomocy społecznej rozstrzygnięcia zawarte w ustawie o pomocy społecznej idą we właściwym kierunku mimo iż cały czas są modyfikowane i dostrzegamy potrzebę ich zmian.</u>
<u xml:id="u-4.8" who="#KrzysztofMikulski">Przypomnę, iż pomoc społeczna i wszystkie zapisy i rozstrzygnięcia zapisane w ustawie o pomocy społecznej miały zastosowanie na początku lat dziewięćdziesiątych w przypadku rodzin do około 2,2 mln rodzin, a w ciągu lat z różnorakich względów liczba rodzin zmalała do 1,6 mln. To jest właśnie grupa rodzin, która korzysta z rozstrzygnięć i zasad określonych w ustawie o pomocy społecznej i przewidzianych w niej świadczeń.</u>
<u xml:id="u-4.9" who="#KrzysztofMikulski">Chciałbym zwrócić uwagę, że ustawę o pomocy społecznej na dzień dzisiejszy uzupełnia około 20 rozporządzeń ministra pracy i polityki społecznej, które w sposób szczegółowy traktują o rozstrzygnięciach prawnych adresowanych generalnie do rodziny. Przepisy te rozstrzygają szczegółowo o zakresie form udzielanych świadczeń, ich wysokości, sposobów, kryteriów, zasad funkcjonowania placówek pozostających w systemie pomocy społecznej. Pragnę zauważyć, że w tym zakresie i obszarze również korzystamy i wypełniamy zadania określone innymi ustawami. Takich ustaw jest kilka, w tym m.in. ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, gdzie realizowane jest rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie pomocy prawnej i socjalnej osobom i kobietom będącym w ciąży przed i po urodzeniu dziecka. Pewne znaczenie w tym zakresie ma osłona adresowana do rodziny, aczkolwiek nie wynika z ustawy o pomocy społecznej wprost, natomiast jest ustawa o dodatkach mieszkaniowych, która w pewien sposób wspomaga i wspiera rodziny o niskich dochodach, które mają problemy z opłacaniem czynszu i mieszkań.</u>
<u xml:id="u-4.10" who="#KrzysztofMikulski">Duże znaczenie w codziennej pracy ma ustawa o ochronie zdrowia psychicznego regulująca kwestie związane z rodziną posiadającą osobę z zaburzeniami psychicznymi. Rozwiązania zawarte w tej ustawie odnoszą się do szczegółowych środowiskowych form wsparcia rodzin, jak również instytucjonalnej.</u>
<u xml:id="u-4.11" who="#KrzysztofMikulski">Inne ustawy, które odnoszą się do rodziny z punktu widzenia pomocy społecznej, to ustawa o systemie oświaty, ustawa o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz ustawa o cudzoziemcach. W przypadku tych ostatnich ustawa o pomocy społecznej wprowadza wprost delegację i rozwiązania w zakresie udzielania pomocy cudzoziemcom przebywającym na terenie naszego kraju i posiadającym właściwy status.</u>
<u xml:id="u-4.12" who="#KrzysztofMikulski">Ostatnio przyjęto ustawę o repatriantach, która reguluje zasady udzielania różnego rodzaju pomocy rodzinom repatriantów, którzy zdecydowali się na powrót do naszego kraju.</u>
<u xml:id="u-4.13" who="#KrzysztofMikulski">Kolejna ważna regulacja, rozwiązana ustawowo dotyczy kombatantów. Część socjalną dotyczącą tej grupy społecznej regulują również przepisy wydane przez ministra pracy i polityki społecznej. Generalnie, na podstawie tych przepisów niesiona jest pomoc społeczna dla kombatantów i osób represjonowanych.</u>
<u xml:id="u-4.14" who="#KrzysztofMikulski">Do rodziny adresowana jest również - aczkolwiek w mniejszym wymiarze - znowelizowana ustawa w sprawie nieletnich, gdzie również pewny obszar działalności w tym zakresie wypełniamy. Ta pomoc odnosi się głównie do nieletnich, którzy weszli w konflikt z prawem. W stosunku do nieletnich podejmowane są odpowiednie postępowanie - łącznie z umieszczeniem w placówkach opiekuńczo-wychowawczych lub domach pomocy społecznej. Przewidzieliśmy odpowiednie struktury pomocy społecznej w trakcie postępowania wobec nieletnich, którzy weszli w konflikt z prawem.</u>
<u xml:id="u-4.15" who="#KrzysztofMikulski">Wymienione przeze mnie akty prawne są najważniejszymi, które funkcjonują i odnoszą się do rodziny. Wszystkie zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej oraz innych ustaw regulowane są i wykonywane są przez całą strukturę pomocy społecznej, która składa się m.in. z 2,5 tys. ośrodków pomocy społecznej w gminach, powiatowe centra pomocy społecznej województwa samorządowe w postaci regionalnych ośrodków polityki społecznej.</u>
<u xml:id="u-4.16" who="#KrzysztofMikulski">O ile możemy powiedzieć, że na poziomie gminy formy pomocy społecznej określone ustawami mają charakter zindywidualizowany polegający na bezpośrednim diagnozowaniu środowisk i opracowywaniu pewnego planu postępowania w stosunku do każdej rodziny, tak na poziomie powiatu i województwa samorządowego mamy do czynienia z elementami polityki prorodzinnej, polegającej m.in. na organizowaniu wsparcia, tworzeniu i realizacji programów osłonowych, mających na celu wyrównywanie poziomu życia ludności przez odpowiednie służby marszałka na poziomie województwa samorządowego. Chciałoby się powiedzieć, że jest to bardzo dobrze zakreślony plan działania i projekt. Jak wynika z naszego monitoringu nowo powstałe z dniem 1 stycznia 1999 r. służby umacniają swoją pozycję i działalność pomocy społecznej jest coraz bardziej dojrzała.</u>
<u xml:id="u-4.17" who="#KrzysztofMikulski">Zdajemy sobie sprawę, że akty prawne, o których mówiłem, wymagają w wielu kwestiach zmian i doskonalenia. staramy się to czynić na bieżąco - chociażby poprzez udział w ostatniej inicjatywie Komisji Rodziny w zakresie zmiany ustawy o pomocy społecznej.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#AntoniSzymański">Nad tą ustawą będziemy pracować w najbliższy czwartek zaraz po głosowaniach.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#AntoniSzymański">Dziękuję za syntetyczne przedstawienie problematyki prawodawstwa - począwszy od ustawy zasadniczej poprzez ustawy szczegółowe i rozporządzenia. Otwieram dyskusję.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#UrszulaWachowska">Dziękuję za obszerny materiał, który został przygotowany na dzisiejsze posiedzenie. Uważam, że warto było dokonać przeglądu prawa polskiego w zakresie regulacji dotyczących rodziny. Można mieć uczucie satysfakcji z powodu tego, co zostało dotychczas w tej kwestii zrobione. Rodzi to również świadomość tego, co zostało do zrobienia i w jakim stopniu polityka prorodzinna nie ma jeszcze takiego charakteru, który by nas zadowalał.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#UrszulaWachowska">Do tego co państwo powiedzieliście, chciałabym dołożyć kilka moich spostrzeżeń, które opartych na o rozmowach, które przeprowadziłam z zainteresowanymi osobami. Z jednej strony byli to prawnicy, a z drugiej strony były to rodziny. Opierając się na tych rozmowach chciałabym do zaprezentowanych rozwiązań dołożyć, te, które zdaniem tych ludzi i moim powinny być w najbliższym czasie wzięte pod uwagę i wprowadzone do naszego ustawodawstwa.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#UrszulaWachowska">Jednym z ważnych zagadnień jest reforma podatkowa. W tym zakresie należałoby wrócić do propozycji, która mówiła o tym, żeby reformować PIT w takim kierunku, żeby zrównać sytuację osób prowadzących działalność gospodarczą w ramach PIT z tymi osobami, które rozliczają się według CIT. Działalność gospodarcza prowadzona przez tzw. osoby fizyczne jest to w dużej mierze mała przedsiębiorczość. Jest to bardzo krzywdzące i niesprawiedliwe, że jedni mają zupełnie inną podstawę wymiaru podatku niż drudzy. Gorszą sytuację mają ci, którymi my w ramach tej Komisji zajmujemy się. Mój postulat jest taki, żeby jak najszybciej doprowadzić do reformy, która zrównałaby podatników podatku rozliczających się według PIT i CIT.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#UrszulaWachowska">Ciągle mówimy o tym, że dostosowujemy nasze prawo do prawa Unii Europejskiej. Na ogół w tych krajach, do których chcemy się upodabniać, przy rozliczaniu się z podatków stosowany jest iloraz rodzinny. Uważam, że nie jest wystarczające uwzględnienie w rozliczeniu podatkowym męża i żony. Trzeba uwzględniać dzieci, które przecież są obecne fizycznie, tzn. jedzą, kształcą się, ubierają itd. Nie można nie uwzględniać tych dzieci w dochodach rodziny. Zatem konieczne jest uwzględnienie dzieci w rozliczeniach podatkowych.</u>
<u xml:id="u-6.4" who="#UrszulaWachowska">W związku z planowanymi pracami w Sejmie nad powołaniem fundacji edukacji chciałabym nawiązać do zasiłku edukacyjnego. Uważam, że nie potrzeba kolejnej fundacji. Te pieniądze należy pozostawić w budżecie i uchwalić ustawę, która będzie mówić o tym, że jeśli się dzieci kształcą, to państwo pomaga w kształceniu i daje jakąś formę pomocy, którą ja nazywam - dla potrzeb naszej dzisiejszej dyskusji - zasiłkiem edukacyjnym. Widzę potrzebę ustawowego rozwiązania problemu edukacji dzieci.</u>
<u xml:id="u-6.5" who="#UrszulaWachowska">Przestrzegam przed tym co pojawia się w dyskusjach, a mianowicie przed podatkiem katastralnym. Gdybyśmy go wprowadzili, to zdaniem wielu, większość ludzi średniozamożnych, którzy w jakiś sposób „sklecili” sobie domek, którzy dorobili się wielkim kosztem, zostanie przez podatek katastralny zrujnowana i będzie to przeciw rodzinie. Mówię już dziś, że jeżeli dojdzie do takich pomysłów, to jako Komisja Rodziny musimy sprzeciwiać się przeciwko wprowadzeniu w życie takich pomysłów.</u>
<u xml:id="u-6.6" who="#UrszulaWachowska">Jeżeli mówimy o tym, że rodzina powinna mieć możliwość prowadzenia działalności, to musimy nasze drobne przedsiębiorstwa chronić przed wielkimi sieciami handlowymi, sieciami sklepów, restauracji, sieciami Mc Donald's itd. ponieważ to także sprawia, że tej konkurencji nasze małe przedsiębiorstwa nie wytrzymują. Tego rodzaju polityki należy spodziewać się, jeżeli mówi się o polityce prorodzinnej.</u>
<u xml:id="u-6.7" who="#UrszulaWachowska">W zakresie prawa spadkowego uważam, że rząd jak najszybciej powinien zaproponować nowelizację prawa spadkowego, która by zmierzała do tego, że dziedziczyć mogliby dziadkowie. W dzisiejszym prawie spadkowym dziadkowie nie mają prawa dziedziczenia po swoich dzieciach lub wnukach. Sytuacje tragiczne zdarzają się. Osobiście znana jest mi sytuacja, gdy w wypadku samochodowym zginęli rodzice z dzieckiem, a cały majątek przeszedł na Skarb Państwa, a dziadkowie nie mieli prawa dziedziczenia, chociaż tak naprawdę to oni wyposażyli tę młodą rodzinę w majątek, który miała. Jeżeli mówi się, że prawo własności jest jednym z pierwszych praw, którego bronimy, to bezwzględnie należy wnieść nowelizację prawa spadkowego. Jest to bardzo ważne dla egzystencji rodziny. Ponadto, w prawie spadkowym należy koniecznie zlikwidować szczególny tryb dziedziczenia gospodarstw rolnych. Na przykład, jeżeli umrze właściciel małego gospodarstwa rolnego, który miał uprawnienia do prowadzenia tego gospodarstwa, a ani jego żona, ani dzieci nie mają uprawnień do prowadzenia tego gospodarstwa, to nie mają możliwości dziedziczenia i wówczas poszukuje się takich członków rodziny dalszej lub bliższej, która takie uprawnienia posiada. Taki przepis jest spadkiem po PRL, gdy robiło się wszystko, żeby wydziedziczyć z ziemi. Poza tym, to jest niespójne z prawem do nabywania gospodarstwa. Dzisiaj nabyć gospodarstwo może każdy. Nie trzeba mieć specjalnych uprawnień do prowadzenia takiego gospodarstwa. Proszę na to zwrócić uwagę - kupić można, ale dziedziczyć już nie! Jest to nonsens, który powinien być jak najszybciej zmieniony w polskim prawie.</u>
<u xml:id="u-6.8" who="#UrszulaWachowska">Mówimy, iż zabiegamy o to, żeby rodzina miała możliwość budowania swojej spójności, mieć czas na przebywanie ze sobą. W tym celu muszą być wprowadzone wolne niedziele. Jeszcze raz postuluję - wolne niedziele! Nie może być tak, że np. w handlu pracuje bardzo dużo kobiet, które nie są ze swoją rodziną w niedzielę. Te kobiety bardzo ubolewają nad tym - rozmawiałam z nimi. Oczekiwały, że będą wolne niedziele i są zmartwione tym, że nie udało nam się tego w Sejmie przeprowadzić.</u>
<u xml:id="u-6.9" who="#UrszulaWachowska">Następna sprawa odnosi się do ustawy o alimentach i odnosi się do karania za niepłacenie alimentów. Rozmawiałam z prawnikami, którzy uważają, że pozbawianie wolności za niepłacenie alimentów jest pozbawione sensu i - krótko mówiąc - jest pomyłką. To jest nonsens, że ci ludzie, którzy nie są autentycznymi przestępcami, demoralizują się w więzieniu. Należałoby sprawniej egzekwować zobowiązania alimentacyjne. I to jest pierwsze zadanie. Nie należy wsadzać ich do więzienia, a z naszych pieniędzy wypłacać alimenty, tylko należy staranniej egzekwować zobowiązania alimentacyjne. Oczywiście można wprowadzać ograniczenia, ale nie należy zapełniać więzień tymi, którzy nie płacą alimentów. Obecna sytuacja w tej mierze zdaniem prawników jest niewłaściwa.</u>
<u xml:id="u-6.10" who="#UrszulaWachowska">Nie zostało dość mocno dzisiaj podkreślone, żeby stworzyć bardzo korzystny system możliwości dorobienia się mieszkania ze szczególnym priorytetem dla młodych małżeństw.</u>
<u xml:id="u-6.11" who="#UrszulaWachowska">Udało nam się przeprowadzić nowelizację dotyczącą adopcji i to jest pewien sukces, ale okazuje się, że jest jeszcze niesłychanie ważna sprawa, a mianowicie konieczność ochrony prawa dziecka do kontaktu z rodzicem, który nie wychowuje - został pozbawiony prawa do wychowywania. Prawa do wychowania został pozbawiony rodzic, ale dziecko nie może ponosić tych konsekwencji. Ono powinno mieć prawo do kontaktu z tym rodzicem, który go nie wychowuje, nawet jeśli będzie to kontakt ograniczony. Świadomość dziecka, że ma ojca, że może się z nim spotkać, jest bardzo ważna. To jest dziecku niezwykle potrzebne i to musi być w prawie - w Kodeksie rodzinnym uregulowane.</u>
<u xml:id="u-6.12" who="#UrszulaWachowska">We wszystkich ulgach, o których mówił pan dyrektor Mikulski, powołują się szczególnie na ustawę o pomocy społecznej, celem nie jest rodzina jako całość. Przecież w tych regulacjach szuka się powodu do tego, żeby albo pomóc matce, która z reguły pracuje, a więc nie matce, która jest w rodzinie, a matce jako kobiecie pracującej po to, żeby ona mogła - nie tracąc prawa do pracy - mieć urlop wychowawczy, nie tracąc prawa do pracy - mieć prawo do zasiłku rodzinnego, jednym słowem, żeby jej umożliwić kontynuowanie pracy zawodowej, mimo że została matką. Zatem te regulacje wprowadzone są z myślą o kobiecie pracującej. Mamy jednak matki, które pracują zawodowo oraz te, które zawodowo, nie pracują. Jeżeli potrafimy opiekować się jedną grupą matek, to jest to rzecz niesprawiedliwa, że nie ma żadnej pomocy dla drugiej grupy matek, która nie pracuje zawodowo ponieważ wychowuje dzieci. Dlatego w naszym ustawodawstwie trzeba koniecznie wprowadzić takie rozwiązania, które będą naprawdę wspomagać rodzinę, czyli będą wspomagać tę osobę w rodzinie, na której opiera się spójność rodziny. Nie jest bez znaczenia, że dzieci wracają do domu i nie muszą mieć klucza na szyi, są pod właściwą opieką, odrabiają lekcje pod okiem osoby najbliższej, czy też w końcu to, że mogą rozmawiać z matką lub ojcem. Nie da się zaocznie wychowywać dzieci. Potrzebna jest taka ustawa, która dawałaby jednemu z rodziców możliwość pozostania w domu. Ta ustawa musiałaby gwarantować rodzicowi pewien ekwiwalent finansowy, który pozwoliłby na to, że rodzina dawałaby sobie radę pod względem ekonomicznym mimo, iż jeden z członków rodziny przynajmniej na czas, gdy dzieci są małe, nie pracowałby poza domem zarobkowo, a sprawowałby opiekę nad dziećmi i je wychowywał. Jest to tak społecznie ważny obowiązek rodziców, że nie widzę żadnego powodu, dla którego nie mielibyśmy ustanowić takiego wynagrodzenia. Okazuje się, że bez pracy rodziców nie można się obyć. Jeśli rodzice nie wykonują obowiązku wychowawczego, to trzeba poszukiwać form zastępczych, aby rodziców zastąpić. Te formy zastępcze są droższe, a poza tym mniej skuteczne - dzieci są gorzej wychowane.</u>
<u xml:id="u-6.13" who="#UrszulaWachowska">Gdybyśmy chcieli przeprowadzić to wszystko, o czym mówiłam, to chciałabym wskazać źródła sfinansowania pomysłów. Trzeba dokonać takiej zmiany w naszym ustawodawstwie, żeby ograniczyć przepływ środków z podatków, a więc środków, które pochodzą od wszystkich, do funduszy celowych i agencji rządowych, nad którymi Sejm i minister finansów nie mają kontroli. W funduszach celowych i agencjach znajdują się bardzo duże środki. Uważam, że należy pozostawić dużą część środków przeznaczanych do funduszy i agencji w budżecie i wykonywać zadania, o których mówiłam. Pan minister Bauc w wywiadzie dla „Polityki” mówił, że po odliczeniu tego, co jest przeznaczane na różne fundusze celowe, agencje pozarządowe i rządowe pozostaje mu na prowadzenie polityki państwa niecałe 30 proc., w których mieszczą się wszystkie wynagrodzenia dla budżetu. Wobec tych faktów rzeczywiście nie można prowadzić żadnej polityki.</u>
<u xml:id="u-6.14" who="#UrszulaWachowska">Panie dyrektorze Mikulski, jakie środki w ramach ustawy o pomocy społecznej zostały przeznaczone na pomoc? W „Życiu” napisano, że na organizacje pozarządowe na pomoc społeczną przeznaczyły 5,1 mld złotych.</u>
<u xml:id="u-6.15" who="#UrszulaWachowska">Czwarty rok słyszę o tym, jak jesteśmy zubożeni w prowadzeniu polityki finansowej w priorytetach, które chcielibyśmy w polityce społecznej uwzględniać, ponieważ nie mamy środków finansowych, a one przepływają w różnych agencjach, funduszach itd.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#AntoniSzymański">Nawiązując do wypowiedzi pani poseł Wachowskiej, która mówiła o projekcie naszej Komisji dotyczącym Kodeksu rodzinnego oraz Kodeksu cywilnego, chciałbym państwa poinformować, że pan prezydent podpisał projekty 28 grudnia 2000 roku z terminem wejścia w życie od 1 stycznia br.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#AntoniSzymański">Ponieważ pani mówiła o prawie spadkowym, chciałbym zasygnalizować, że w najbliższym czasie przewidziana jest rządowa nowelizacja prawa spadkowego.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#JanRulewski">W ubiegłym roku prosiliśmy nie tylko o dokonanie przeglądu prawa dotyczącego rodziny. Intencją było uzyskanie od rządu odpowiedzi, jak dalece realizowane są postanowienia konstytucji w zakresie rodziny, i po drugie, uzyskanie od rządu informacji na temat nowych propozycji ustawodawczych lub innych w zakresie rodziny.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#JanRulewski">Sądzę panie przewodniczący, że my na te pytania odpowiedzi nie uzyskaliśmy. Pytania, które stawialiśmy, wydawały się dość proste.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#JanRulewski">Konstytucja niewiele miejsca poświęca rodzinie - zaledwie w dwóch lub czterech artykułach, a jeśli już poświęca, to powiedzmy sobie szczerze, że są to sformułowania o charakterze defensywnym. Nie mówi się nigdzie wprost o rodzinie i nie zaczyna się zdania od rodziny. Rodzina w pojęciu konstytucyjnym nie jest wartością wyróżnioną. Jeżeli używa się, to w pojęciu związek kobiety i mężczyzny. Związki, jak wiadomo, bywają nietrwałe. Rodzina jest czymś trwalszym. Generalnie, jeżeli w konstytucji pisze się o rodzinie w sposób defensywny, to otacza się ją zaledwie ochroną. Ochronie podlegają jednak prawa każdego obywatela, a zatem nie jest to jakieś wyróżnienie. Dodajmy uczciwie, że konstytucja w dwóch miejscach mówi o opiece, czyli nakazuje państwu, żeby rodzinę potraktować w sposób uprzywilejowany.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#JanRulewski">W prawodawstwie o którym mówiono, występuje szereg elementów wywodzących się z tradycji, które uwzględniają to, że rodzina to przede wszystkim wspólnota duchowa, a nie tylko związek, który realizuje umowę kontraktową, wspólnota materialna itd., co stanowi o wspólnocie narodowej, w tym o państwie.</u>
<u xml:id="u-8.4" who="#JanRulewski">Twierdzę, że z tradycji wyniknęło prawo, które jest najdalej posunięte w zakresie poszanowania rodziny. Są to ubezpieczenia zdrowotne. Proszę zauważyć, że w ubezpieczeniach zdrowotnych rodzina jest najbardziej uprzywilejowana, gdyż wystarczy, że jeden z członków rodziny płaci składkę, to wówczas wszyscy są ubezpieczeni. Nie ma takiej sytuacji w innych przepisach, np. w prawie podatkowym. Wprawdzie pani dyrektor wspomniała, że można łączyć dochody i wspólnie rozliczać się. Powiedzmy sobie jednak szczerze, że ten przepis ma charakter przypadkowy. Nie jest to wyraz tendencji. Liberałowie zastanawiali się nie tyle nad obniżeniem podatków, co nad tym, jak przenicować zagadnienie podatkowe, które jest ustawione wobec osoby fizycznej na sytuację, w której te same funkcje będzie pełniła rodzina. Niektórzy to potraktowali, że będą niższe podatki. Otóż nie. Praktycznie będą te same lub większe podatki, tylko będą one realizowane poprzez portfel rodzinny i kieszeń rodziny, a nie poprzez organy państwowe, administrację publiczną, dla których rodzina nie występuje jako instytucja. Zgadzam się z panią posłanką Wachowską, że rodzina w prawie występuje nie jako wartość sama w sobie, a jako kategoria statystyczna. Bierze się pod uwagę nie tyle rodzinę, rozumianą jako wspólnotę, tylko, że bierze się pod uwagę wspólnotę wszystkich zamieszkujących. To przecież nie to samo.</u>
<u xml:id="u-8.5" who="#JanRulewski">Oczywiście można by dodać, że zarówno w konstytucji, jak i innych aktach prawnych, zapomina się, że rodzina to nie tylko ludzie młodzi - to również ludzie starsi, którzy nadal są rodziną i którzy być może potrzebują opieki. Rodziny nie dostrzega się jako wspólnoty w polityce mieszkaniowej. W polityce mieszkaniowej rodzina nie stanowi żadnego kryterium.</u>
<u xml:id="u-8.6" who="#JanRulewski">Na koniec dodam, że są elementy dyskryminujące rodzinę. Czy ktoś, kto prowadzi działalność gospodarczą, może zatrudniać członka rodziny? To może być jedynie osoba współpracująca. A czy musi płacić składkę ubezpieczeniową na rodzinę? Musi. Czyli to jest dyskryminacja. W ten sposób odeszliśmy od tego, co było na przełomie wieków chlubą, a mianowicie, że przedsiębiorstwa to były rodziny. To byli Spencerowie, Wedlowie itd. To miało swoje miano. Oczywiście tego typu przedsiębiorstwa tworzyły wspólnotę, dzielnicy, miasteczka czy wsi.</u>
<u xml:id="u-8.7" who="#JanRulewski">W dalszym ciągu pozostaje otwarte pytanie do przedstawicieli rządu, czy mimo mizerii zapisanej w polskim prawie, rząd ma jakieś przemyślenia, jak rozwinąć, wpisać akty prawne niższego rzędu niż konstytucja, a przede wszystkim w praktykę społeczną, gospodarczą i kulturalną, na przykład takie kwestie jak prawo rodziny w trudnej sytuacji do szczególnej pomocy państwa, że gwarantuje się taką pomoc itd. W jaki sposób akty prawne realizują zasadę gwarantowania szczególnej pomocy? Jak dalece rząd broni w polityce kulturalnej, mieszkaniowej, zdrowotnej rodziny przed jej osłabianiem czy rozpadem? O elementach rozpadu rodziny mówi raport „O stanie rodziny”, w którym mówi się o zakładaniu przypadkowych związków etc.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#AnnaSobecka">Pani poseł Wachowska dokonała bardzo cennej oceny wszystkich aktów prawnych dotyczących rodziny. Chciałabym powiedzieć, że niestety wszystkie akty prawne, o których wspominał pan dyrektor Mikulski, w sposób istotny służą rodzinie. Chodzi mi o rodziny, które prowadzą drobne przedsiębiorstwa o różnym charakterze. Nie wiem, czy państwo wiedzą o tym, że tuż przed końcem roku rozporządzeniem zmieniono dochodowość tych przedsiębiorców, co skutkowało przejściem z CIT na PIT. Do tej pory, do końca roku, dochodowość była na poziomie 80 tysięcy. Pod koniec roku zmieniono ją na 39,9 tysięcy. Zrobiło się duże zamieszanie. Odebrano rodzinie moc stawania finansowo o własnych siłach. To przejście może dla państwa wydawać się mało konkretne, jednak wiem od osób prowadzących drobną przedsiębiorczość, że to stanowi dla nich duży kłopot.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#AnnaSobecka">Druga kwestia, do której chciałabym się ustosunkować, to wspomniana przez panią poseł osoby, pozbawionej prawa do wychowania. Wydaje mi się - w tym z doświadczeń z pracy społecznej, że jest to bardzo delikatna materia. Jeśli iskrzy w kontaktach między osobą wychowującą a osobą pozbawioną tych praw, to ta atmosfera bardzo niekorzystnie będzie odbijała się na psychice dziecka i w takich wypadkach ta atmosfera może być tak niekorzystna, że nie wydaje mi się, żeby dziecko chciało kontaktów z osobą pozbawioną praw do wychowania.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#AnnaSobecka">W procesach wychowawczych zagubiła się nam gdzieś sprawa rodzin wielopokoleniowych. Przysłuchiwałam się wielu wykładom, wielu zaleceniom dla młodych rodzin i na pierwszym miejscu stawiane jest usamodzielnienie się i odejście z domu rodziców. Ma to pewnie swoje dobre strony. Na pewno dobrze jest młodym małżonkom mieszkać w swoim własnym mieszkaniu, ale więzi rodzinne zostają niejako na własne życzenie trochę zerwane, a przecież nam - osobom, które na co dzień zajmują się sprawami rodziny, chyba nie o to chodziło. Myślę, że głównym powodem tego jest zagubienie po drodze autorytetów i to zarówno jako nauczycieli, duchownych oraz jako rodziców. Zwróćcie państwo uwagę na to, że dla młodego człowieka autorytetem jest jego kolega, a nie rodzic, wychowawca, nauczyciel, ksiądz, czy też osoba starsza, która wydawałoby się, że powinna być autorytetem dla młodego człowieka. Abstrahuję tutaj od wszelkich patologii. Mówię o normalnych rodzinach.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#BarbaraFrączek">W pierwszych dniach stycznia dosyć duże zamieszanie spowodowała realizacja ustawy o jednorazowym dodatku rodzinnym, który miał zostać wliczony do dochodów rodziny i z tego tytułu część rodzin miała nie otrzymać zasiłków stałych, co w wielu rodzinach wzbudziło bardzo duży niepokój. Chciałam zapytać pana dyrektora, który reprezentuje Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, czy była to duża skala? Jakiej liczby osób w Polsce mogło to dotyczyć?</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#KrzysztofMikulski">Stanowisko departamentu w tej sprawie jest jednoznaczne. Jednorazowy dodatek rodzinny, który był wypłacany jesienią ubiegłego roku, nie stanowi dochodu liczonego do pomocy społecznej. O ile pamiętam, był wniosek pana Rulewskiego, aby począwszy od trzeciego dziecka, jednorazowe świadczenia z tego powodu nie stanowiły dochodu. W definicji ustawy o pomocy społecznej tak zostało to zmienione, że ten zasiłek nie stanowi dochodu przy przyznawaniu świadczeń i taka powinna być właściwa interpretacja ośrodków pomocy społecznej w tym zakresie. Podkreślam, takie jest stanowisko departamentu w tej sprawie. Nie potrafię ocenić rozmiaru i zakresu zjawiska, ponieważ na pojedyncze wystąpienia ośrodków przekazywaliśmy interpretację, o której przed chwilą mówiłem.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#KrzysztofMikulski">Pani poseł Wachowska poruszyła problem dotyczący możliwości wychowania dzieci przez matki, które rezygnują z wykonywania zawodu lub pracy. Stoimy trochę w trudnej sytuacji, gdyż po pierwsze, koszty, na które zwracała uwagę pani poseł, a po drugie, zasady, którymi kieruje się pomoc społeczna, tj. wykorzystanie własnych zasobów i możliwości. Są to dosyć trudne do pogodzenia dwa problemy, ale myślę, że niewątpliwie pewna wypadkowa jest możliwa do osiągnięcia i należy zwracać uwagę zarówno na jedną stronę, jak i na drugą. Kierując się dotychczasowymi zasadami próbujemy te możliwości tworzyć. Dotyczą one jeszcze niezbyt szerokiego zakresu biorców pomocy społecznej, ponieważ dotyczą osób, które utraciły prawo do zasiłku dla bezrobotnych, pozostają bez zatrudnienia i wychowują co najmniej jedno dziecko w wieku do lat 15. Przez okres trzyletni otrzymują tzw. zasiek okresowy gwarantowany. Jest to jedna grupa osób, która nie wykonując pracy zawodowej otrzymuje świadczenie z pomocy społecznej, aby dostarczyć dochodów i umożliwić wychowanie dziecka.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#KrzysztofMikulski">Drugim zapisem jest zapis ustawy o pomocy społecznej, mówiący o tym, iż osobie rezygnującej z pracy, która nie osiąga kryterium dochodowego powyżej 200 proc. kryterium ustalonego przez ustawę o pomocy społecznej, a zatem dwukrotnie wyższym niż w sytuacjach normalnych, przysługuje zasiłek stały po to, żeby sprawować bezpośrednią opiekę nad dzieckiem. Do tego płacona jest składka na ubezpieczenie społeczne, jak również ostatnio - zdrowotne. Sytuacja ta dotyczy wąskiej grupy, tj. dzieci niepełnosprawnych bądź dzieci otrzymujących zasiłek pielęgnacyjny, ale w sytuacji zapotrzebowania na tego typu pomoc społeczną, jak również możliwości budżetu państwa, od 1 stycznia bieżącego roku jest możliwość opłacenia składek na ubezpieczenia zdrowotne dla osób, które opiekują się niepełnosprawnym członkiem rodziny, a przekraczają owe 200 proc. ustalone w ustawie o pomocy społecznej. Tym osobom nie przysługuje zasiłek, ale gdy rezygnują z pracy, to może być za nich płacona składka ubezpieczeniowa. Gwarancjami dochodowymi obejmujemy poszczególne grupy osób znajdujących się w określonych sytuacjach. Takie są nasze możliwości i polityka w tym zakresie.</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#KrzysztofMikulski">Łącznie ze wszystkimi rezerwami, które są przewidziane w budżecie, na 2001 rok na pomoc społeczną przeznacza się kwotę 5,106 mld złotych i przeznaczona jest ona na wszystkie formy pomocy społecznej uwzględniające rezerwy, które są przewidziane w budżecie państwa. Czy jest to dużo, czy mało? Dyskutować można.</u>
<u xml:id="u-11.4" who="#KrzysztofMikulski">Na przestrzeni ostatnich lat udział środków przeznaczanych na pomoc społeczną w porównaniu z ogólnym budżetem państwa kształtował się na poziomie 2,2 proc. do 2,6 proc. tego budżetu. Ulega on nieznacznym wahaniom, ale procent udziału w budżecie państwa zachowuje na niezmienionym poziomie. Z drugiej strony wprowadzając nowe formy świadczeń można powiedzieć, że ogranicza się liczbę osób obejmowanych pomocą.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#MariolaChojnacka">Odnośnie do uwagi, iż nie spełniliśmy oczekiwań państwa w zakresie przygotowania materiałów. Państwo prosiliście o przegląd prawodawstwa w zakresie rodziny.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#MariolaChojnacka">Myślę, że oczekiwania, które zostały wyrażone przez pana posła Rulewskiego, zostaną spełnione przez raport o realizacji polityki prorodzinnej państwa, który jutro będzie przedmiotem posiedzenia Komitetu Społecznego Rady Ministrów. W raporcie obszernie omówione są praktyczne działania i zmiany prawne, które się dokonały i zmieniły sytuację rodziny w Polsce. Mam nadzieję, że ten materiał będziemy mogli wkrótce państwu zaprezentować.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#MariolaChojnacka">Chcę powiedzieć, że trudno nie zgodzić się z propozycjami pani poseł Wachowskiej. Niektóre z nich wymagają niewielkich nowelizacji, ponieważ nie niosą nawet konsekwencji finansowych, które przy zmianach są dość ważne i trzeba się z nimi liczyć. Myślę, że propozycje pani poseł Wachowskiej są jak najbardziej właściwe. Wyznaczają kierunek, który powinien być akceptowany, aczkolwiek z pełną odpowiedzialnością chcę powiedzieć, że nie jest to łatwe i przy każdym z tych punktów można widzieć z dwóch stron. Była m.in. mowa o tym, że nie można zatrudniać członka rodziny. Przyczyną tego stanu rzeczy były patologie, które się z tego rodziły, a które polegały na tym, że mąż zatrudniał żonę na pół roku, a po pół roku zwalniał ją. To z kolei powodowało, że pobierała zasiłek. Zatem te wszystkie propozycje chociaż słuszne, to jednak wymagają bardzo uważnego przyjrzenia się im.</u>
<u xml:id="u-12.3" who="#MariolaChojnacka">Sprawy, które nie wymagają nakładów finansowych, powinny być jak najszybciej uregulowane i wprowadzone w życie.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#AntoniSzymański">Czy przedstawiciel Ministerstwa Finansów mógłby przedstawić kwestię zrównania PIT i CIT lub innych spraw, które były dzisiaj poruszone?</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#IwonaMolendaDetyna">Niestety, nie jesteśmy upoważnieni do zabierania głosu na ten temat. Mogę tylko powiedzieć, że nie tak dawno zakończyły się prace nad projektem ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która w pierwotnej wersji przewidywała obniżenie podatków. Jednak z uwagi na dość znaczne skutki budżetowe ostatecznie zrezygnowano z tego pomysłu. To samo dotyczyło ulgi prorodzinnej.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#IwonaMolendaDetyna">Myślę, że na tym etapie jest jeszcze za wcześnie, aby powiedzieć o ewentualnych dodatkowych propozycjach - prace trwają.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#AntoniSzymański">Pani poseł Wachowska przestrzega przed podatkiem katastralnym. Jak wyglądają prace nad tym podatkiem?</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#IwonaMolendaDetyna">Niestety nie jestem pracownikiem tego departamentu i nie jestem w stanie na to pytanie odpowiedzieć.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#UrszulaWachowska">Powiedziałam, że można by analizować te zadania wówczas, gdyby były większe środki w budżecie. Wskazałam źródło. Czy nie można by przeprowadzić ustawy, która od nowa ustawiłaby pozycję agend rządowych, funduszy celowych itd.? To pozwoliłoby na zachowanie większych środków w budżecie.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#IwonaMolendaDetyna">Z drugiej strony bardzo często te organizacje wspierają w jakiś sposób poszczególne rodziny...</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#UrszulaWachowska">Jednocześnie jesteśmy świadkami, jak bardzo te organizacje marnotrawią pieniądze... To jest rzecz niepodważalna.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#IwonaMolendaDetyna">Rzeczywiście są to kwestie, które trudno czasami pogodzić.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#AntoniSzymański">Pani poseł, jutro będzie okazja, aby o tym podyskutować. Będziemy rozmawiali o fundacji stypendialnej i o tym, że poza ustawą o finansach publicznych tworzy się furtkę na wyprowadzanie kolejnych dużych pieniędzy z budżetu państwa. Czy to jest właściwe? Czy powinniśmy zachować ustawę o finansach publicznych?</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#JanRulewski">Czy jest stanowisko rządu w obliczu projektu o fundacji edukacji. Jak dotychczas stanowisko rządu - niezależnie od tego, czy rząd był koalicyjny, czy mniejszościowy - było dość zgodne, tj. że wszelkie fundusze są ograniczaniem kontroli, w tym parlamentu. Dzisiaj osoby, które to głosiły, proponują, żeby wyjąć spod kontroli państwa poważny fundusz z budżetu. Jak pani się czuje w obliczu takiej huśtawki poglądów? Najpierw osoba mówi, że fundusz to jest oszustwo, a następnie zgłasza projekt ustawy. Czy to nie wymaga jakiegoś wsparcia psychicznego?</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#JanRulewski">Państwo są głównymi specjalistami w Ministerstwie Finansów. Pan dyrektor Atlas, który reprezentował ministerstwo na posiedzeniu, musiał wyjść. Czy państwo jesteście upoważnieni do udzielania odpowiedzi?</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#IwonaMolendaDetyna">Nie, nie jesteśmy upoważnieni.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#JanRulewski">Czy jest stanowisko rządu w tej sprawie?</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#AntoniSzymański">Stanowisko rządu jest. Ja czytałem stanowisko rządu wobec tego projektu jako negatywne.</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#AntoniSzymański">Wobec braku dalszych głosów proponuję przyjąć dokumenty, które zostały nadesłane przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Rodziny oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.</u>
<u xml:id="u-25.2" who="#AntoniSzymański">Po drugie, jutro będziemy zatwierdzali plan pracy Komisji Rodziny na najbliższe półrocze, a więc to, z czego nie jesteśmy niezadowoleni, możemy zaproponować jutro jako uzupełnienie planu pracy na pierwsze półrocze. Po trzecie, w szeregu wypowiedzi, zwłaszcza pani poseł Wachowskiej, było wiele sugestii co do rozmaitych rozwiązań prawnych w różnych sferach życia publicznego, społecznego, gospodarczego. Proponowałbym, aby posłowie, którzy zgłaszają tego typu rzeczy, przygotowywali konkretne wystąpienia do rządu, które moglibyśmy - jako Komisja Rodziny - przedyskutować, zaakceptować i przekazać panu premierowi jako dezyderat, uchwałę lub w innej formie. Nie wszystkie projekty, które uważamy za słuszne, musimy proponować jako projekty komisyjne.</u>
<u xml:id="u-25.3" who="#AntoniSzymański">Wobec braku uwag zamykam posiedzenie Komisji. Dziękuję państwu za udział w pracach.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>