text_structure.xml 397 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#MirosławCzech">Otwieram posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ordynacji wyborczych do Sejmu i do Senatu oraz o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta RP. Witam członków Komisji oraz gości.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#MirosławCzech">Proponowany porządek dzienny został zawarty w zawiadomieniu o posiedzeniu. Czy są wnioski lub uwagi dotyczące zaproponowanego porządku dziennego? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu zaproponowanego porządku dziennego? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam przyjęcie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#MirosławCzech">Proszę pozwolić, że przed przystąpieniem do realizacji porządku dziennego przedstawię Komisji kilka uwag i informacji.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#MirosławCzech">Uwaga pierwsza dotyczy materiałów, jakie otrzymali członkowie Komisji. Są to w zasadzie trzy materiały.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#MirosławCzech">Pierwszy z nich to sprawozdanie podkomisji nadzwyczajnej obejmujące projekty zmian w ordynacji wyborczej do Sejmu i w ordynacji wyborczej do Senatu. Projekty te były rozpatrywane przez Komisję na wcześniejszych posiedzeniach po pierwszym czytaniu w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#MirosławCzech">Równocześnie - zgodnie z ustaleniami Komisji - w sprawozdaniu tym zawarty jest całkowicie nowy projekt ordynacji wyborczej do Sejmu RP i do Senatu RP. W związku z tym należy dodać, że pierwsza strona sprawozdania podkomisji nadzwyczajnej - wymieniająca złożone i rozpatrzone projekty - ma charakter raczej informacyjny. Podkomisja brała oczywiście pod uwagę projekty wymienione na pierwszej stronie. Projekty te zrodziły się z wysiłku intelektualnego posłów oraz Senatu.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#MirosławCzech">Drugi materiał - który powinien być traktowany łącznie z pierwszym materiałem - to projekt załącznika nr 1 i załącznika nr 2. Załączniki te zawierają propozycje podziału na okręgi wyborcze do wyborów do Sejmu i do wyborów do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#MirosławCzech">Załączniki zostały wypracowane przez podkomisję zgodnie z wytycznymi, jakie otrzymała od Komisji.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#MirosławCzech">Ponadto załączniki zawierają warianty zgłoszone przez członków podkomisji. W przypadku niektórych województw są dwa lub nawet trzy warianty. W odniesieniu do kilku województw nie ma wariantów, gdyż udało się osiągnąć zgodę.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#MirosławCzech">Należy jeszcze dodać, że przedłożona wersja załączników odbiega od wersji, która zostanie przedłożona do pierwszego czytania. Podkomisji chodziło bowiem o to, aby dyskusja nad podziałem na okręgi wyborcze odbywała się w oparciu o szersze informacje dotyczące zwłaszcza liczby ludności w poszczególnych powiatach. Ewentualne bowiem przesunięcia powiatów z okręgu do okręgu mogą powodować zmianę liczby mandatów w okręgach.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#MirosławCzech">Należy też dodać, że przy tworzeniu załącznika została przyjęta zasada, zgodnie z którą „końcówki” powyżej połowy — przy dzieleniu według normy reprezentacji — w poszczególnych okręgach przydzielane są właśnie na poszczególne okręgi, a nie na województwa. Jest to inne założenie niż w przypadku Senatu.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#MirosławCzech">W przypadku Senatu podstawą tworzenia okręgów są bowiem województwa. W przypadku Sejmu taką podstawą jest okręg wyborczy. Oznacza to, że niektóre okręgi wyborcze mogą aspirować do większej liczby mandatów.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#MirosławCzech">Załącznik nr 2 to tylko informacja o liczbie mandatów przypadających w wyborach do Senatu na poszczególne województwa. Dopiero bowiem po ustaleniu przez Komisję mapy okręgów wyborczych dla wyborów do Sejmu, uzyskamy informacje konieczne do rozstrzygnięcia kwestii mandatów senatorskich obsadzanych w poszczególnych okręgach.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#MirosławCzech">Trzeci materiał to sprawozdanie podkomisji nadzwyczajnej zawierające projekt nowelizacji ustawy z 1997 r. o partiach politycznych, w części dotyczącej przepisów finansowych. Chodzi o finansowanie kampanii wyborczych oraz finansowanie działalności partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#MirosławCzech">Chcę podkreślić, że sprawozdanie to powinno być traktowane jako integralna część ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu. Jest tak dlatego, że rozwiązania zaproponowane w przedłożonej nowelizacji ustawy o partiach politycznych są bardzo ściśle skorelowane z przepisami regulującymi finansowanie kampanii wyborczych, co reguluje ordynacja wyborcza do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#MirosławCzech">Ponadto w najbliższym czasie posłowie otrzymają propozycje poprawek do przedłożonego projektu ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu. Poprawki te przygotował poseł Ludwik Dorn.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#MirosławCzech">Kwestia druga to tryb prac, które są zaplanowane na dwa dni - dziś i jutro.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#MirosławCzech">Jeżeli chodzi o dzień dzisiejszy, to założenie jest takie, aby rozpatrzeć sprawozdania i odbyć dyskusję ogólną nad sprawami finansowymi. Głosowania nad załącznikami zaplanowane są na jutro na godz. 16.00 zgodnie z wnioskiem posłów z SLD.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#MirosławCzech">Podkomisja dzięki wsparciu Państwowej Komisji Wyborczej, naszych ekspertów i Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu, wykonała bardzo dużą pracę, która uwzględnia dotychczasowy dorobek prawa wyborczego w Polsce. Równocześnie jednak zaproponowane zostały również całkowicie nowe rozwiązania. Część z nich ma charakter proceduralny, ale niektóre mają charakter ustrojowy.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#MirosławCzech">Ponadto należy podkreślić znaczenie inspiracji Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych i osobiście posła Ludwika Dorna, dotyczących spraw finansowych, w części dotyczącej finansowania kampanii wyborczej i finansowania partii politycznych. Część z tych rozwiązań jest ujęta wariantowo.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#MirosławCzech">Rozstrzygnięcie kwestii finansowych będzie mieć zasadnicze znaczenie, jeżeli chodzi o ład demokratyczny oraz funkcjonowanie polityki, a zwłaszcza partii politycznych. Dotyka to dyskutowanej ostatnio w naszym kraju kwestii styku między polityką a gospodarką, szczególnie w kontekście zwalczania zjawisk konkurencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#MirosławCzech">Jeżeli chodzi o bardziej szczegółowy tryb prac, to prezydium Komisji proponuje, aby najpierw zostały rozpatrzone przepisy wspólne dla wyborów do Sejmu i wyborów do Senatu oraz przepisy szczegółowe.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#MirosławCzech">Drugą dyskutowaną kwestią byłyby przepisy dotyczące finansowania wyborów i partii politycznych, choć w pierwszej kolejności powinny zostać przedyskutowane kwestie dotyczące finansowania partii politycznych. Rozstrzygnięcia przyjęte w tej materii będą bowiem mieć skutki dla przepisów regulujących finansowanie kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#MirosławCzech">Warto dodać, że jeżeli chodzi o kwestie finansowe, to Komisja ma już dość bogate doświadczenia wynikające z prac nad zmianą ustawy o wyborze Prezydenta RP. Można więc przyjąć, że kwestie finansowe nie powinny być dla Komisji kłopotem w sensie intelektualnym. Problemem może być kwestia podjęcia rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#MirosławCzech">Trzecią dyskutowaną kwestią byłby podział na okręgi wyborcze. Jeżeli chodzi o tę kwestię, to już teraz chcę przedstawić postulat podkomisji polegający na tym, aby głosowania w tej materii odbywały się nad wariantami podziału na okręgi w poszczególnych województwach - w zasadzie - bez przesuwania poszczególnych powiatów z okręgu do okręgu. Jeżeli będzie taka potrzeba, to jutro do dyspozycji Komisji będzie mapa Polski z podziałem na województwa i powiaty.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#MirosławCzech">Tyle uwag - prezydium Komisji i zarazem podkomisji nadzwyczajnej - dotyczących bardziej szczegółowego trybu prac.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#MirosławCzech">Czy ktoś chciałby zabrać głos w kwestiach, które przedstawiłem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MarekMazurkiewicz">Jako posłowie otrzymaliśmy do skrytek zawarty w druku nr 2023 projekt Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych. Nasuwa się więc pytanie, czy poseł Ludwik Dorn w swoich poprawkach uwzględnia ten projekt? Sprawozdania przedłożone przez podkomisję nie odnoszą się do projektu z druku nr 2023.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MirosławCzech">Dobrze się stało, że poseł Marek Mazurkiewicz podniósł tę kwestię, gdyż rzeczywiście nie powiedziałem o niej w swoich uwagach wprowadzających.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#MirosławCzech">Jest swego rodzaju umowa z Komisją Administracji i Spraw Wewnętrznych i marszałkiem Sejmu, że pierwsze czytanie naszego projektu ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu odbędzie się łącznie z projektem Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, która nie zgłasza żadnych pretensji co do tego, że znaczna część propozycji przepisów wypracowanych przez tę Komisję została przejęta do naszej propozycji.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#MirosławCzech">Można powiedzieć, że są to wspólne propozycje. Sejm jest bowiem jeden. Każdy będzie jednak miał oddaną sprawiedliwość. Chodzi bowiem o jasność i przejrzystość polityki w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#AndrzejBrachmański">Miałem zamiar również zadać pytanie dotyczące „partyzantki” Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych i posła Ludwika Dorna. Po pytaniu posła Marka Mazurkiewicza i odpowiedzi pana przewodniczącego, sprawa wyjaśniła się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#GrzegorzSchreiber">Ordynacja wyborcza jest jedną z najważniejszych ustaw konstytuujących życie polityczne w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#GrzegorzSchreiber">Zgadzam się z panem przewodniczącym, iż podkomisja wykonała bardzo dużą pracę przy wsparciu ekspertów Państwowej Komisji Wyborczej i Biura Legislacyjnego. Efektem prac jest całkowicie nowy projekt, na co zwrócił uwagę również pan przewodniczący. Całkowicie zgadzam się z tą opinią.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#GrzegorzSchreiber">Posłowie otrzymali jednak projekt dwa dni temu lub nawet wczoraj. Nie chcę być posądzany o chęć przedłużania prac nad ordynacją wyborczą. Jednakże praca nad projektem ordynacji wymaga dobrego przygotowania.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#GrzegorzSchreiber">W związku z tym zgłaszam wniosek polegający na tym, aby podczas dzisiejszego posiedzenia odbyła się tylko dyskusja zgodnie z przyjętym porządkiem. Nie powinny natomiast być przeprowadzane głosowania. Głosowania powinny odbyć się podczas posiedzenia Komisji odbywające się w trakcie najbliższego posiedzenia Sejmu. Wówczas członkowie Komisji będą dobrze przygotowani do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MirosławCzech">Wniosek posła Grzegorza Schreibera został sformułowany dość jasno. Trzeba jednak dodać, że gdy Komisja rozpatrzy poszczególne działy i rozdziały projektu ordynacji, to okaże się, że problemów ważnych wymagających dłuższego namysłu nie jest wiele. Kluczowe z nich to kwestie dotyczące spraw finansowych.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MirosławCzech">Tak więc nie wydaje się, aby były problemy, które w dniu dzisiejszym nie mogą być rozstrzygnięte w głosowaniu. W grę wchodzą bowiem przepisy wspólne oraz przepisy szczegółowe dotyczące ordynacji wyborczej z wyłączeniem kwestii finansowych. Kwestie te mogą być bowiem głosowane jutro.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#MirosławCzech">Dyskusja nad tymi kwestiami może odbyć się dzisiaj. Są to problemy dość złożone, ale nie jest to dla nas materia obca. Była ona bowiem przedmiotem szerokiej dyskusji w trakcie prac nad zmianami w ustawie o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#MirosławCzech">Jeżeli chodzi o najbardziej kontrowersyjne kwestie finansowe, to na ogół są one ujęte wariantowo. Różnice poglądów są więc dość precyzyjnie zdefiniowane i wiadomo dość dobrze, o co chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JerzySzmajdziński">Zgłaszam wniosek przeciwny do wniosku posła Grzegorza Schreibera.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JerzySzmajdziński">Wszyscy dobrze wiemy, że w tym Sejmie wielokrotnie zdarzało się, że projekty rządowe liczące nawet setki stron były rozpatrywane po kilkunastu godzinach od ich wniesienia.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JerzySzmajdziński">Natomiast jeżeli chodzi o przedłożone projekty, to każdy z nas zna ich materię, i to co najmniej od roku, gdyż tyle już trwają prace nad nowym prawem wyborczym. Z ordynacjami wyborczymi jako takimi każdy z nas spotyka się od chwili, gdy zaczął prowadzić działalność polityczną.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#JerzySzmajdziński">Tak więc uważam, że zarówno dzisiaj, jak i jutro Komisja powinna podejmować decyzje. Jeżeli tak się nie stanie, to skutek będzie taki, że ordynacja wyborcza zostanie uchwalona najwcześniej w październiku. Jeżeli taki jest cel, to należy to od razu powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#JerzySzmajdziński">Należy również przypomnieć, że wszyscy zobowiązaliśmy się do tego, aby prace nad ordynacją zakończyć w okresie do końca lipca br. po to, aby być w porządku wobec wyborców. Wykonajmy więc tę pracę, aby być w porządku wobec wyborców.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#JerzySzmajdziński">Od otrzymania projektów minęło jednak kilka dni, był więc czas i możliwe było właściwe wykorzystanie tego czasu, zwłaszcza że problematyka projektów jest nam znana. Nie jest to problematyka, która zaskoczyła nas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MirosławCzech">Zgłoszony został wniosek. Usłyszeliśmy również głos przeciwny. Można zatem przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie wniosku formalnego zgłoszonego przez posła Grzegorza Schreibera. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 8 posłów, 11 było przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek formalny posła Grzegorza Schreibera.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#MirosławCzech">Przystępujemy zatem do rozpatrywania zawartego w sprawozdaniu podkomisji nadzwyczajnej projektu ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#MirosławCzech">W tym miejscu chcę jeszcze raz podkreślić, że projekt ten powstał przy ogromnym osobistym nakładzie pracy ministra Kazimierza Czaplickiego, reprezentującego Państwową Komisję Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#MirosławCzech">Jeszcze raz składam więc wyrazy podziękowania i uznania Państwowej Komisji Wyborczej i osobiście ministrowi Kazimierzowi Czaplickiemu. Dziękuję również naszym ekspertom oraz pracownikom Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu. Trzeba bowiem oddać sprawiedliwość osobom pracującym nad tym projektem, a zadanie nie było łatwe.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#MirosławCzech">Projekt składa się z czterech działów, 36 rozdziałów liczących 249 artykułów. Jest to więc obszerny akt prawny.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#MirosławCzech">Projekt jest wynikiem dziesięcioletnich doświadczeń funkcjonowania w Polsce demokratycznego prawa wyborczego. Doświadczenia te są przede wszystkim udziałem sił politycznych, ale również Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#MirosławCzech">Przesłankami dla przygotowania projektu była również nowa Konstytucja RP z 1997 r., nowy podział terytorialny, a także ustawa o działach administracji rządowej i inne ustawy.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#MirosławCzech">Chcę jeszcze dodać, że w przypadku kilku przepisów zastosowana jest kursywa. Tak jest np. w art. 2 ust. 1. Kursywa oznacza, że podkomisja miała pewne trudności z określonym przepisem, a ściślej mówiąc z ustaleniem jego ostatecznej treści. W tego typu przypadkach decyzje co do ostatecznego brzmienia będzie podejmować Komisja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#GrzegorzSchreiber">Chcę zapytać, w jakim trybie będzie możliwe zgłaszanie poprawek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MirosławCzech">Nie ma jakichś szczególnych wymogów co do trybu składania poprawek w tym etapie prac.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JanLityński">Zgłoszona poprawka powinna być poddana pod głosowanie. Jeżeli uzyska większość głosów, wchodzi do projektu. Jeżeli zostanie odrzucona, staje się wnioskiem mniejszości, jeżeli chce tego wnioskodawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MirosławCzech">Zwracam uwagę, że w obecnej fazie procedury - praca nad projektem do pierwszego czytania - nie ma wniosków mniejszości. Odrzucony obecnie wniosek będzie więc mógł stać się ewentualnym wnioskiem mniejszości, ale w późniejszym etapie prac.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MirosławCzech">Czy są jeszcze pytania dotyczące procedury prac? Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#MirosławCzech">Przechodzimy zatem do rozpatrzenia projektu ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#MirosławCzech">Kwestia pierwsza to tytuł ustawy, który brzmi: „Ustawa z dnia... 2000 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu zaproponowanego tytułu ustawy? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjęła tytuł ustawy.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#MirosławCzech">Dział I nosi tytuł: „Przepisy wspólne”. Czy są uwagi dotyczące wydzielenia działu I i jego tytułu? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje tytuł działu I „Przepisy wspólne”.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#MirosławCzech">Rozdział 1 nosi tytuł - Przepisy ogólne. Czy są uwagi do tytułu rozdziału 1? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje tytuł rozdziału 1 - Przepisy ogólne.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 1 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#MirosławCzech">„Ustawa określa zasady i tryb zgłaszania kandydatów na posłów i senatorów, przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#MirosławCzech">Czy ktoś chce zabrać głos w sprawie art. 1? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 1? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje przedłożoną propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 2 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#MirosławCzech">„1. Wybory do Sejmu i Senatu są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#MirosławCzech">2. W wyborach, o których mowa w ust. 1, głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz”.</u>
          <u xml:id="u-12.19" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 2?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#StanisławGebethner">Wobec wątpliwości co do odniesienia przymiotnika mówiącego o równości wyborów do wyborów do Senatu, proponuję, aby ust. 1 miał brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#StanisławGebethner">„Wybory do Sejmu i Senatu przeprowadzane są zgodnie z zasadami określonymi w art. 96 ust. 2 i art. 97 ust. 2 Konstytucji RP”.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#StanisławGebethner">Przywołane przepisy Konstytucji RP mówią oddzielnie o zasadach prawa wyborczego do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#StanisławGebethner">Tak więc moja propozycja oznacza przyjęcie zasad konstytucyjnych bez przesądzania w ustawie, czy wybory do Senatu są równe, czy też nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MirosławCzech">Propozycja prof. Stanisława Gebethnera jest sformułowana jasno. Nasuwa się jednak pytanie, czy w ustawie można odsyłać do Konstytucji RP. Nawet jeżeli formalnie można to zrobić, to chyba nie jest to zbyt zręczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#LudwikDorn">W przypadku przyjęcia propozycji prof. Stanisława Gebethnera powstaje jednak problem interpretacji zasad prawa wyborczego. Dlatego też na ogół praktyka jest taka, że w ordynacjach recypuje się bezpośrednio treść przepisów konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#LudwikDorn">Jeżeli chodzi o wybory do Senatu, to jednak nie ma co recypować, gdyż Konstytucja RP nie przesądza systemu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#LudwikDorn">Chcę jednak zwrócić uwagę, że jest pewien problem z proporcjonalnością. Konstytucja RP stanowi bowiem, że wybory do Sejmu są proporcjonalne. Do Senatu natomiast wybory nie są proporcjonalne i nie muszą być proporcjonalne. W związku z tym art. 2 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję to część wspólna dwóch zbiorów, które tworzą zasady prawa wyborczego do Sejmu i Senatu.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#LudwikDorn">Zwracam uwagę, że w części projektu zawierającej przepisy szczegółowe znajduje się postanowienie, zgodnie z którym: „Do Sejmu wybiera się posłów według zasady proporcjonalności”. Pojawia się problem, czy wybory proporcjonalne i wybory przeprowadzane „według zasady proporcjonalności” to to samo, czy mniej więcej to samo.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#LudwikDorn">Intuicja językowa wskazuje na to, że jeżeli coś przeprowadza się zgodnie z jakąś zasadą, to określenie to jest traktowane w sposób poważny, ale cokolwiek bardziej luźny.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#LudwikDorn">Problem, o którym mówię, nie rozwiązuje propozycja prof. Stanisława Gebethnera, który zaproponował formułę: „zgodnie z zasadami określonymi...”.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#LudwikDorn">Nasuwa się jednak pytanie, czy wymienione w propozycji przepisy Konstytucji RP określają zasady, czy określają precyzyjne charakterystyki dotyczące aktu wyborczego. Ja stoję na stanowisku, że są to bardziej precyzyjne charakterystyki. Wówczas nie można odwołać się do zasad konstytucyjnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MichałKamiński">Chcę zgłosić zasadniczą wątpliwość co do przymiotnika „równe” w przypadku wyborów do Sejmu. Jest bowiem tak, że przedłożony projekt ordynacji wyborczej przewiduje, że próg 5% nie obowiązuje mniejszości narodowych. Tym samym zasada równości głosu wyborczego nie jest zachowana w tym przypadku.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MichałKamiński">Logika wskazuje bowiem, że głos obywatela polskiego narodowości polskiej nie jest równy z głosem obywatela polskiego narodowości niepolskiej.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#MichałKamiński">Nie wnikam w istotę zagadnienia, czy tego rodzaju przywilej dla mniejszości narodowych jest uprawniony, czy też nie. Dyskusja na ten temat będzie bardziej zasadna przy rozpatrywaniu konkretnych przepisów dotyczących tej materii.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#MichałKamiński">Tak więc zwracam uwagę na sprzeczność sformułowania stanowiącego, że wybory są równe, z zakładanymi w tym projekcie przywilejami dla mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#MichałKamiński">Jeszcze raz chcę więc powtórzyć, iż projekt zakłada, że głosy obywateli nie są równe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#KazimierzCzaplicki">Kwestia przymiotników wyborczych jest rozstrzygana w dwojaki sposób. Sposób pierwszy to konkretne zdefiniowanie przymiotnika, np. bezpośredniość wyborów. Oznacza to bezpośredni wybór przez uprawnionych do głosowania bez jakiegokolwiek szczebla pośredniego.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#KazimierzCzaplicki">Jeżeli chodzi o kwestię wyborów równych, to problem jest bardziej skomplikowany. Równość może być bowiem rozumiana tak, jak mówił poseł Michał Kamiński, a więc poprzez siłę głosu. Siła głosu każdego wyborcy w każdym okręgu wyborczym powinna być taka sama.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#KazimierzCzaplicki">Drugie podejście do zasady równości, prezentowane zwłaszcza w doktrynie, polega na tym, że wszystkie podmioty uczestniczą w wyborach na równych prawach.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#KazimierzCzaplicki">Tak więc ustawa może doprecyzować, co oznaczają poszczególne przymiotniki wyborcze. Można również zrezygnować z takiego doprecyzowania i wówczas w ustawie nie będzie tego rodzaju przepisów jak w art. 2.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#KazimierzCzaplicki">W rozpatrywanym projekcie zdecydowano się na zamieszczenie przymiotników wyborczych - powszechność, bezpośredniość, tajność głosowania - gdyż są to przymiotniki wspólne dla wyborów do Sejmu i do Senatu. Co do tego nie powinno być żadnych wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#KazimierzCzaplicki">Jeżeli natomiast Komisja zdecyduje o pozostawieniu również przymiotnika „równe” — w znaczeniu formalnym lub materialnym — to przymiotnik ten powinien zostać zdefiniowany. Inna możliwość to zastosowanie przepisu konstytucyjnego, ale w przepisach szczegółowych. Wówczas art. 2 ust. 1 mógłby stanowić, że wybory do Sejmu i Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#KazimierzCzaplicki">Natomiast wśród przepisów szczegółowych dotyczących wyborów do Sejmu powinno znaleźć się powtórzenie określenia z Konstytucji RP.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#KazimierzCzaplicki">Ponadto można rozważyć skreślenie art. 2 ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#BartłomiejNowotarski">Moim zdaniem, konstytucję należy interpretować w ten sposób, że konstytucja nie zdecydowała za ustawodawcę zwykłego, jakie mają być wybory do Senatu. Kwestię tę ma rozstrzygnąć ustawa. Ustawa ma więc zdecydować, czy wybory do Senatu mają być równe, czy też nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#StanisławGebethner">Zasadę równości można zredukować — i tak czyni się często w świecie — do formuły: „jeden człowiek — jeden głos”.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#StanisławGebethner">Jeżeli chodzi o przesłanki służące kwestionowaniu równości - o czym mówił poseł Michał Kamiński - to można wskazywać jeszcze inne okoliczności, choć nie chodzi o komplikowanie problemu, ale o pokazanie problemu.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#StanisławGebethner">Taką okolicznością jest wielkość okręgu. Siła głosu wyborcy w okręgu 5-mandatowym jest dwukrotnie inna niż w okręgu 10-mandatowym. Nierówne okręgi mogą więc też być uznane za przejaw nierówności.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#StanisławGebethner">Warto też dodać, że problem ten występuje także w okręgach jednomandatowych. W takich okręgach w Wielkiej Brytanii norma przedstawicielstwa nie jest jednakowa.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#StanisławGebethner">Tak więc, jeżeli art. 2 ust. 1 ma postać, to idąc śladem sugestii dr. Bartłomieja Nowotarskiego należy rozważyć skreślenie wyrazu „równe”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MarekMazurkiewicz">Obawiam się tego, abyśmy na samym początku nie ugrzęźli na dyskusji na tematy konstytucyjne. Jednocześnie ewentualny brak precyzji w art. 2 ust. 1 może oznaczać spór z zakresu konstytucyjności przygotowywanej ordynacji.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#MarekMazurkiewicz">Wydaje się, że cel, o którym mówił prof. Stanisław Gebethner, byłby spełniony, gdyby art. 2 miał treść polegającą na tym, że obecny ust. 1 zostałby rozdzielony na dwa ustępy zawierające kolejno dosłowną treść art. 96 ust. 2 Konstytucji RP — „Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym” i dosłowną treść art. 97 ust. 2 Konstytucji RP — „Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym”.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#MarekMazurkiewicz">Nie ma wówczas problemu konstytucyjności tych przepisów, gdyż w grę wchodzi zacytowanie przepisów Konstytucji RP.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#MarekMazurkiewicz">Natomiast obecny ust. 2 byłby ust. 3 w brzmieniu: „W wyborach do Sejmu i Senatu głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz”.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#MarekMazurkiewicz">Bezpośrednie powoływanie w ustawie przepisów konstytucji nie jest zbyt eleganckie. Jednakże w ordynacji wyborczej bezpośrednie zacytowanie przepisów konstytucji wydaje się być uprawnione. Sprecyzowanie norm konstytucyjnych byłoby w dalszych przepisach ordynacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PawełŁączkowski">Mam pytanie, czy prezydium Komisji pracując jako podkomisja nadzwyczajna przygotowująca projekt ordynacji dysponuje pisemnymi ekspertyzami na temat kwestii będących przedmiotem dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PawełŁączkowski">Zwracam uwagę, że problemy te pojawiały się już wcześniej. Podczas posiedzenia Komisji sygnalizowano konieczność uporania się z problemem proporcjonalności. Rzutuje to bowiem na dopuszczalną wielkość okręgów wyborczych. Obiecano nam wówczas, że będziemy dysponować stosownymi ekspertyzami.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PawełŁączkowski">Tak więc pytam, czy prezydium Komisji dysponuje ekspertyzami wcześniej przygotowanymi?</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PawełŁączkowski">Ponadto chcę podzielić wątpliwości zgłaszane przez posła Michała Kamińskiego. To, co usłyszeliśmy później, jest jedną z możliwych interpretacji. Nie jestem jednak przekonany, że jest to jedyna interpretacja.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PawełŁączkowski">Chcę także postawić problem, czy art. 2 może tak wybiórczo cytować art. 96 Konstytucji RP. Czy w ordynacji wyborczej można przytaczać tylko pewne elementy art. 96 Konstytucji RP?</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PawełŁączkowski">Jest więc kilka istotnych pytań, na które powinniśmy odpowiedzieć w sposób bardziej zestandaryzowany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#KazimierzCzaplicki">Jeszcze raz chcę zwrócić uwagę, że dyskutujemy nad przepisami wspólnymi, wśród których muszą znaleźć się przepisy mające zastosowanie zarówno w wyborach do Sejmu, jak i w wyborach do Senatu. Takimi wspólnymi elementami są na pewno powszechność, bezpośredniość i tajność głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#KazimierzCzaplicki">Ponieważ zasada równości budziła pewne wątpliwości, została w art. 2 ust. 1 zapisana kursywą. Czy wybory do Senatu będą równe, zależeć będzie od szczegółowych rozwiązań przyjętych w ordynacji. Chodzi zwłaszcza o rozwiązania dotyczące okręgów wyborczych i liczby mandatów w okręgach.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#KazimierzCzaplicki">Proponuję rozważenie rozwiązania polegającego na skreśleniu art. 2 ust. 1, który nie jest konieczny, i pozostawieniu ust. 2 w brzmieniu: „W wyborach do Sejmu i Senatu głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JacekRybicki">Proszę naszych ekspertów - w szczególności prof. Stanisława Gebethnera - o jednoznaczne stwierdzenia dotyczące dyskutowanej kwestii. Z mojego bowiem doświadczenia wynika, że interpretacja przepisu konstytucyjnego dotyczącego równości wyborów zaprezentowana przez posła Michała Kamińskiego jest kwestią absolutnie nową w polskim prawie wyborczym. Idąc bowiem dalej w tym kierunku, możliwe jest dojście do zanegowania progów wyborczych jako naruszenia zasady równości.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JacekRybicki">Idąc dalej, możliwe jest także dojście do sytuacji, w której naruszeniem zasady równości jest przyjęcie wyższego progu wyborczego dla koalicji w stosunku do progu wyborczego dla partii politycznej. Można dać jeszcze inne przykłady.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#JacekRybicki">Rozumiałem, że do tej pory nie było żadnych sporów na dyskutowany temat i że zasada równości jest interpretowana jako formuła „jeden głos — jeden człowiek”, a głos ma być jednakowo silny, czyli równy. Jeżeli jest natomiast możliwa inna interpretacja zasady równości, to warto, aby ją przedstawić i następnie dokonać jednoznacznej wykładni. Jest to kwestia pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#JacekRybicki">Kwestia druga - uważam, że ordynacja wyborcza jest dokumentem na tyle ważnym i nośnym, że propozycja wykreślenia art. 2 nie wydaje się trafna. Uważam, że lepsza jest propozycja posła Marka Mazurkiewicza, który proponował przytoczenie wprost Konstytucji RP w zakresie dotyczącym zasad prawa wyborczego do Sejmu i do Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MichałKamiński">W polemice do wypowiedzi ministra Kazimierza Czaplickiego i posła Jacka Rybickiego, chcę zwrócić uwagę, że zasada stanowiąca, iż każdy głos jest tak samo silny, nie jest do pogodzenia z ulgami dla mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MichałKamiński">Jest tak dlatego, że głos obywatela, który określi się jako obywatel narodowości niepolskiej, nie jest tak samo silny jak głos obywatela, która określa się jako osoba narodowości polskiej. Dlatego jest tak, że każda polska narodowościowo partia polityczna musi osiągnąć próg 5%, a niepolska nie musi.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#MichałKamiński">W przypadku istnienia progu dla wszystkich jest zgodność z zasadą równości. Oznacza to bowiem, że wszystkich obowiązuje określony próg. Nie ma więc wyłączeń.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#MichałKamiński">Zastanawiam się również, na ile sprawa progów dla mniejszości narodowych jest zgodna z tymi przepisami Konstytucji RP, które mówią, że Rzeczpospolita Polska ani nie dyskryminuje, ani nie uprzywilejowuje nikogo ze względu na jego narodowość, religię, czy światopogląd.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#MichałKamiński">Ponadto sprawa przywilejów dla mniejszości narodowych rodzi pytanie, jak przyznanie przywilejów mniejszościom narodowym ma się do spraw mniejszości religijnych, które są zjawiskiem większym w porównaniu do mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#MichałKamiński">W związku z tym powstaje pytanie - ciekawe z punktu widzenia przyznawania przywilejów mniejszościom - dlaczego w ten sam sposób nie są traktowane mniejszości wyznaniowe, które mają w Polsce szerszy zakres niż mniejszości narodowe.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#MichałKamiński">Tak więc uważam, że rozwiązanie, zgodnie z którym progi dla mniejszości mają być niższe niż progi dla Polaków, jest sprzeczne zarówno z zasadą równości wyborów, jak i z konstytucyjną zasadą równości wszystkich obywateli, niezależnie od narodowości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MirosławCzech">Przypominam, że kwestie, o których mówił poseł Michał Kamiński, są regulowane w art. 122 wchodzącym w skład rozdziału 13. Tak więc debata ta jest trochę przedwczesna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#StanisławGebethner">Odnosząc się do postulatu posła Jacka Rybickiego chcę powiedzieć, że z prawnego punktu widzenia równość prawa wyborczego oznacza formuła „jeden człowiek — jeden głos”.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#StanisławGebethner">Formuła ta powstała historycznie jako zaprzeczenie głosowania pluralnego, czego przykładem może być Belgia, gdzie przez wiele lat obowiązywała reguła zgodności, z którą głowa rodziny ma tyle głosów, ilu jest członków rodziny. Brytyjczycy głosowali w miejscu zamieszkania i w uniwersytecie. To samo było w koloniach.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#StanisławGebethner">Formuła - jeden człowiek - jeden głos - to najbardziej prosta reguła wyrażająca zasadę równości. Inne wątpliwości podejmowane w dyskusji to interpretacje socjologiczne i polityczne. W tych sprawach nie chcę zabierać głosu, tym bardziej że o kwestii preferencji dla mniejszości narodowych będzie jeszcze mowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MirosławCzech">Po tej debacie mam następującą propozycję. Powinniśmy zmierzać w kierunku rozwiązania zaproponowanego przez ministra Kazimierza Czaplickiego, a więc aby przymiotnik „równe” nie znalazł się w art. 2, lecz w przepisach szczególnych.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#MirosławCzech">Tak więc we wspólnych przepisach ogólnych powinna się znaleźć formuła mówiąca o wyborach powszechnych, bezpośrednich i odbywających się w wyborach tajnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PawełŁączkowski">Pan przewodniczący nie udzielił odpowiedzi na moje pytanie. Proszę o odpowiedź, skoro zadano pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#MirosławCzech">Nie było złożonego zamówienia na ekspertyzę dotyczącą proporcjonalności w takim sensie, w jakim była toczona debata na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#MirosławCzech">Należy dodać, że w trakcie dotychczasowych prac były zamawiane ekspertyzy na wiele różnych tematów, w tym również na temat niektórych kwestii, o których mówił poseł Michał Kamiński. Chodzi zwłaszcza o kwestię mniejszości narodowych. Na bazie tych ekspertyz został przygotowany m.in. art. 122.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#MirosławCzech">Jeżeli natomiast chodzi o zasadę proporcjonalności w takim rozumieniu, o jakim mówił prof. Stanisław Gebethner, to nie wyszło z Komisji zalecenie sporządzenia ekspertyzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PawełŁączkowski">Rozumiem, że prezydium Komisji nie dysponuje pisemną ekspertyzą dotyczącą zarówno interpretacji terminu „równe”, jak i terminu „proporcjonalne”? O to pytałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#MirosławCzech">Przyjęliśmy zasadę, zgodnie z którą reprezentanci klubów parlamentarnych zasiadają w prezydium Komisji...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PawełŁączkowski">Pytanie jest bardzo proste, odpowiedź też powinna być prosta, dysponuje prezydium Komisji ekspertyzami, czy też nie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#MirosławCzech">Tak, dysponuje. Prof. Stanisław Gebethner jest ekspertem konstytucjonalistą i przedstawił ekspertyzę w tej sprawie. Ekspertyzą tą posiłkowała się podkomisja, a tym samym i prezydium.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#MirosławCzech">Ponadto doceniane są możliwości intelektualne ministra Kazimierza Czaplickiego, którego traktujemy jako bardzo dobrego znawcę interpretacji dyskutowanej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PawełŁączkowski">Czyli prezydium Komisji posiada ekspertyzy, ale nie przekazało ich posłom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#MirosławCzech">Panie pośle, jeżeli chce pan prowadzić tego rodzaju debatę, to ja mogę się na nią zgodzić, lecz proszę nie uwłaczać godności osób siedzących na tej sali i odpowiadających w dobrej wierze na pytania członków Komisji oraz gości.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#MirosławCzech">Wyrażane stanowiska są szanowane i respektowane, gdyż są to podpory naszego wspólnego procedowania i dlatego nazywani są ekspertami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PawełŁączkowski">Proszę mi nie przypisywać intencji, których nie mam. Jeżeli prezydium Komisji dysponuje ekspertyzą, to szkoda, iż ta ekspertyza prof. Stanisława Gebethnera, który jest ekspertem w sprawach ordynacji wyborczych od 1989 r. i wszyscy go dobrze znamy, nie dotarła do członków Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#MirosławCzech">Jeżeli wypowiedzi prof. Stanisława Gebethnera nie dotarły do członków Komisji, to chcę powiedzieć, że członkowie Komisji nie zwracają uwagi na słowa wypowiadane przeze eksperta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MarekMazurkiewicz">Chcę przypomnieć, że posłowie otrzymali szczegółowy skorowidz do biuletynów Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego. Publikacja ta zawiera szczegółowe odesłania pozwalające prześledzić dyskusję konstytucyjną, w tym również dyskusję na tematy, które były przedmiotem dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#MarekMazurkiewicz">Należy dodać, że w trakcie prac konstytucyjnych przygotowane były stosowne ekspertyzy i pogłębione opracowania.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#MarekMazurkiewicz">Jeżeli jakiś poseł nie dysponuje kompletem biuletynów, to jest on osiągalny w Bibliotece Sejmowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#MirosławCzech">Chcę przypomnieć, że członkowie Komisji otrzymali książkę szeroko opisującą współczesne systemy wyborcze. Wydaje się więc, że spór, który toczymy, jest zbędny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#JacekRybicki">Ponawiam prośbę o rozważenie przyjęcia propozycji przedłożonej przez posła Marka Mazurkiewicza i polegającej na przywołaniu przepisów konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#JacekRybicki">Ponadto chcę dodać, iż uważam, że art. 2 ust. 1 można interpretować w taki sposób, że wybory do Sejmu i Senatu odbywają się w wyborach powszechnych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym. Co jednak z resztą zasad konstytucyjnych, jak chociażby zasada proporcjonalności? Rozumiem, że chodzi o wspólne zasady. Być może jednak bardziej jasne i precyzyjne byłoby zacytowanie w dwóch ustępach stosownych przepisów Konstytucji RP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#KazimierzCzaplicki">Uważam, że jest to kwestia techniki legislacyjnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKancelariiSejmu">Jeżeli zostanie utrzymana taka systematyka, jaka jest zawarta w projekcie, to wówczas art. 2 mógłby stanowić tylko o tym, że w wyborach do Sejmu i Senatu głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKancelariiSejmu">Natomiast dosłowna treść przepisów konstytucyjnych, czyli art. 96 ust. 2 Konstytucji RP — „Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym” — powinien znaleźć się w przepisach szczegółowych dotyczących wyborów do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKancelariiSejmu">Natomiast analogiczny przepis — art. 97 ust. 2 konstytucji — dotyczący Senatu — „Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym” — powinien znaleźć się w przepisach szczegółowych dotyczących wyborów do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKancelariiSejmu">Przyjęcie takich rozwiązań wyklucza rozbieżność z konstytucją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#MirosławCzech">Proponuję zatem, aby art. 2 uzyskał brzmienie następujące: „W wyborach do Sejmu i do Senatu głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz”.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 3, mającego brzmienie następujące: „Wybory do Sejmu i do Senatu odbywają się łącznie, w dniu wolnym od pracy”.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 3?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#MichałKamiński">O ile mi wiadomo, to polską ordynacją jest to, że wybory odbywają się w niedzielę. Tak jest zresztą w wielu innych państwach, ale nie we wszystkich. Brzmienie art. 3 nie wyklucza niedzieli, która jest dniem wolnym od pracy.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#MichałKamiński">Nie wyklucza jednak żadnego innego dnia wolnego od pracy. Chodzi zwłaszcza o święta, które są dniami wolnymi od pracy. W grę wchodzą także soboty, które są wolne od pracy.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#MichałKamiński">Tak więc nasuwa się pytanie o sens art. 3. Czy w intencji autorów chodzi o to, aby - teoretycznie - odejść od zasady głosowania w niedzielę? Czy zatem nie lepiej byłoby przyjąć formułę stanowiącą, że wybory odbywają się w niedzielę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#MirosławCzech">Art. 3 wyraża treść mającą bardzo długą tradycję znajdującą wyraz w dotychczasowych ordynacjach wyborczych. Nie jest to więc przepis nowy.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#MirosławCzech">Ponadto należy dodać, że art. 3 to powtórzenie normy konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 3 w przedłożonym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 4, który brzmi: „Przepisy niniejszego działu stosuje się do wyborów do Sejmu i do Senatu, jeżeli przepisy szczególne ustawy nie stanowią inaczej”.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 4? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 4? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 5, mającego brzmienie następujące: „Ilekroć w ustawie jest mowa o wyborach, należy przez to rozumieć wybory do Sejmu i do Senatu”.</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 5? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-45.10" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 5? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.11" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.12" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 2 — Prawa wyborcze, składającego się z art. 6–8 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-45.13" who="#MirosławCzech">„Art. 6. Prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) do Sejmu i do Senatu ma każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.</u>
          <u xml:id="u-45.14" who="#MirosławCzech">Art. 7. Nie mają prawa wybierania osoby:</u>
          <u xml:id="u-45.15" who="#MirosławCzech">1) pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu,</u>
          <u xml:id="u-45.16" who="#MirosławCzech">2) pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,</u>
          <u xml:id="u-45.17" who="#MirosławCzech">3) ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu.</u>
          <u xml:id="u-45.18" who="#MirosławCzech">Art. 8.1. Prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze) przysługuje osobie mającej prawo wybierania, jeżeli spełnia warunki określone w przepisach szczególnych ustawy.</u>
          <u xml:id="u-45.19" who="#MirosławCzech">2. Nie można kandydować równocześnie do Sejmu i do Senatu”.</u>
          <u xml:id="u-45.20" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału lub brzmienia art. 6–8? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-45.21" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu rozdziału 2 — Prawo wyborcze, składającego się z art. 6–8? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.22" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-45.23" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 3 — Rejestr wyborców, składającego się z art. 9–13 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-45.24" who="#MirosławCzech">„Art. 9.1. Gmina prowadzi na bieżąco stały rejestr wyborców, jako zadanie zlecone.</u>
          <u xml:id="u-45.25" who="#MirosławCzech">2. Rejestr wyborców służy do sporządzenia spisów wyborców dla wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, dla wyborów do Sejmu i do Senatu oraz do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, a także do sporządzenia spisów osób uprawnionych do udziału w referendum ogólnokrajowym oraz lokalnym.</u>
          <u xml:id="u-45.26" who="#MirosławCzech">3. Minister właściwy do spraw administracji publicznej, na wniosek państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia rejestru wyborców, ustalając wzór rejestru, metody jego aktualizacji i udostępniania, wzór wniosku o wpisaniem wyborcy do rejestru oraz wzór zawiadomienia o wpisaniu wyborcy, stale zamieszkałego na obszarze danej gminy bez zameldowania na pobyt stały, do rejestru wyborców.</u>
          <u xml:id="u-45.27" who="#MirosławCzech">Art. 10.1. Rejestr wyborców obejmuje osoby, którym przysługuje prawo wybierania, stale zamieszkałe na obszarze gminy. Można być ujętym tylko w jednym rejestrze wyborców.</u>
          <u xml:id="u-45.28" who="#MirosławCzech">2. W rejestrze wymienia się nazwiska i imiona, imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencji PESEL i adres zamieszkania wyborcy.</u>
          <u xml:id="u-45.29" who="#MirosławCzech">3. Wyborcy zameldowani na obszarze gminy na pobyt stały wpisywani są do rejestru z urzędu.</u>
          <u xml:id="u-45.30" who="#MirosławCzech">4. Wyborcy stale zamieszkali na obszarze gminy, bez zameldowania na pobyt stały, wpisywani są do rejestru, jeżeli złożą w tej sprawie w urzędzie gminy pisemny wniosek zawierający dane, o których mowa w ust. 2, wraz ze wskazaniem adresu ostatniego zameldowania na pobyt stały poza obszarem gminy.</u>
          <u xml:id="u-45.31" who="#MirosławCzech">5. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do wyborcy nigdzie nie zamieszkałego, przebywającego stale na obszarze gminy.</u>
          <u xml:id="u-45.32" who="#MirosławCzech">Art. 11.1. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) wydaje decyzję o wpisaniu lub odmowie wpisania do rejestru osoby, o której mowa w art. 10 ust. 4 i 5, w terminie 3 dni od daty wniesienia wniosku, zapewniając niezwłoczne jej doręczenie wnioskodawcy.</u>
          <u xml:id="u-45.33" who="#MirosławCzech">2. O wpisaniu wyborcy do rejestru zawiadamia się urząd gminy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zameldowania wnioskodawcy na pobyt stały, w celu skreślenia go z rejestru wyborców w tej gminie.</u>
          <u xml:id="u-45.34" who="#MirosławCzech">3. Od decyzji w sprawie odmowy wpisania do rejestru przysługuje prawo wniesienia skargi do właściwego miejscowo sądu rejonowego. Skargę wnosi się za pośrednictwem wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) w terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) przesyła sądowi niezwłocznie skargę wraz z decyzją i aktami sprawy. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) może też niezwłocznie zmienić lub uchylić swoją decyzję, jeżeli uzna skargę w całości za zasadną.</u>
          <u xml:id="u-45.35" who="#MirosławCzech">4. Sąd rozpoznaje skargę, o której mowa w ust. 3, w postępowaniu nieprocesowym, w składzie jednego sędziego, w terminie 3 dni od daty jej przekazania przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta). Odpis postanowienia sądu doręcza się osobie, która wniosła skargę, oraz wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta). Od postanowienia sądu nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-45.36" who="#MirosławCzech">Art. 12.1. Osoby pozbawione prawa wybierania skreśla się z rejestru wyborców na podstawie zawiadomień sądu i Trybunału Stanu, przekazywanych gminom.</u>
          <u xml:id="u-45.37" who="#MirosławCzech">2. W wypadku wygaśnięcia przyczyny pozbawienia prawa wybierania wyborca jest wpisany do rejestru wyborców na podstawie zawiadomień sądu i Trybunału Stanu.</u>
          <u xml:id="u-45.38" who="#MirosławCzech">3. Minister Sprawiedliwości, po porozumieniu z państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, tryb i terminy powiadomienia gmin o osobach pozbawionych prawa wybierania oraz o wygaśnięciu przyczyny pozbawienia prawa wybierania oraz wzory zaświadczeń w tych sprawach, zapewniające bieżącą aktualizację stanu rejestru wyborców.</u>
          <u xml:id="u-45.39" who="#MirosławCzech">Art. 13.1. Każdy może wnieść do urzędu gminy reklamację na nieprawidłowości w rejestrze wyborców, a w szczególności w sprawie:</u>
          <u xml:id="u-45.40" who="#MirosławCzech">1) pominięcia wyborcy w rejestrze,</u>
          <u xml:id="u-45.41" who="#MirosławCzech">2) wpisania do rejestru osoby, która nie ma prawa wybierania,</u>
          <u xml:id="u-45.42" who="#MirosławCzech">3) niewłaściwych danych o osobach wpisanych do rejestru,</u>
          <u xml:id="u-45.43" who="#MirosławCzech">4) objęcia rejestrem osoby, która nie zamieszkuje stale na obszarze gminy.</u>
          <u xml:id="u-45.44" who="#MirosławCzech">2. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) obowiązany jest rozpatrzyć reklamację w terminie 3 dni od daty jej wniesienia i wydać decyzję w sprawie.</u>
          <u xml:id="u-45.45" who="#MirosławCzech">3. Decyzję, wraz z uzasadnieniem, doręcza się niezwłocznie wnoszącemu reklamację, a gdy dotyczy ona innych osób - również tym osobom.</u>
          <u xml:id="u-45.46" who="#MirosławCzech">4. Na decyzję nie uwzględniającą reklamacji lub powodującą skreślenie z rejestru wnoszący reklamację bądź osoba skreślona z rejestru może wnieść, w terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji, skargę za pośrednictwem wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) do właściwego miejscowo sądu rejonowego. Przepisy art. 11 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-45.47" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 3 lub brzmienia art. 9–13?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#KazimierzCzaplicki">Prof. Stanisław Gebethner już wcześniej zwrócił mi uwagę na pewną niezręczność redakcyjną w art. 12 ust. 2. Chodzi o końcową formułę „zapewniając bieżącą aktualizację stanu rejestru wyborców”.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#KazimierzCzaplicki">Można odnieść wrażenie, że to wzory zaświadczeń mają zapewniać bieżącą aktualizację stanu rejestru wyborców. Biorąc pod uwagę wskazaną niezręczność redakcyjną, proponuję następujące brzmienie art. 12 ust. 3: „Minister Sprawiedliwości, w celu zapewnienia bieżącej aktualizacji stanu rejestru wyborców, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą określi, w drodze rozporządzenia, tryb i terminy powiadamiania gmin o osobach pozbawionych prawa wybierania oraz o wygaśnięciu przyczyny pozbawienia prawa wybierania oraz wzory zaświadczeń w tych sprawach”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do zaproponowanego brzmienia art. 12 ust. 3? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#MirosławCzech">Przejmuję jako własną powyższą propozycję nowego brzmienia art. 12 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 12 ust. 3 w powyższym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do innych przepisów z art. 9, 10, 11, 12 i 13? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 9, 10, 11, 12 i 13 wraz ze zmianą w art. 12 ust. 3? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 4 — Spis wyborców, składający się z art. 14–27.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#MirosławCzech">Przypominam, że wiele kwestii uregulowanych w tym rozdziale było przedmiotem dyskusji w naszej Komisji w trakcie prac nad zmianami w ustawie o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 14–16 regulujących sporządzanie spisów wyborców i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#MirosławCzech">„Art. 14.1. Osoby, którym przysługuje prawo wybierania, wpisuje się do spisu wyborców.</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#MirosławCzech">2. Wyborca może być wpisany tylko do jednego spisu.</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#MirosławCzech">Art. 15.1. Spis wyborców służy do przeprowadzania głosowania w wyborach do Sejmu i do Senatu, do których wybory zostały zarządzone, chyba że przepisy szczególne ustawy stanowią inaczej.</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#MirosławCzech">2. Spis sporządza się i aktualizuje w urzędzie gminy jako zadanie zlecone gminie.</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#MirosławCzech">3. Spis sporządza się w 2 egzemplarzach, oddzielnie dla każdego obwodu głosowania, według miejsca zamieszkania wyborców najpóźniej w 14 dniu przed dniem wyborów. Jeden egzemplarz spisu przekazuje się w przeddzień wyborów przewodniczącemu właściwej obwodowej komisji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#MirosławCzech">4. W spisie wymienia się dane, o których mowa w art. 10 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#MirosławCzech">Art. 16.1. Wyborca przebywający czasowo na obszarze gminy w okresie obejmującym dzień wyborów jest dopisywany do spisu wyborców na własny wniosek, wniesiony najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.17" who="#MirosławCzech">2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do wyborcy nigdzie nie zamieszkałego, przebywającego na obszarze gminy”.</u>
          <u xml:id="u-47.18" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 3 i art. 14, 15 i 16? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.19" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 3 i art. 14, 15 i 16? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.20" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.21" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 17, 18, 19 i 20, regulujących m.in. kwestię spisów w szpitalach oraz dopisywania do spisów żołnierzy. Brzmienie art. 17–20 jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.22" who="#MirosławCzech">„Art. 17.1. Spis wyborców w szpitalach, w zakładach pomocy społecznej oraz w zakładach karnych i w aresztach śledczych, a także w oddziałach zewnętrznych tych zakładów i aresztów sporządza się na podstawie wykazów osób, które będą w nich przebywać w dniu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.23" who="#MirosławCzech">2. Wykazy osób, o których mowa w ust. 1, kierownicy jednostek przekazują do urzędu gminy najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.24" who="#MirosławCzech">Art. 18. 1. Żołnierze pełniący zasadniczą lub okresową służbę wojskową oraz pełniący służbę w charakterze kandydatów na żołnierzy zawodowych lub odbywających ćwiczenia i przeszkolenia wojskowe, a także junacy odbywający zasadniczą służbę w obronie cywilnej poza miejscem stałego zamieszkania, są dopisywani na swój wniosek do wybranego przez nich spisu wyborców, sporządzonego dla miejscowości, w której odbywa służbę. Wniosek składa się między 21 a 14 dniem przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.25" who="#MirosławCzech">2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do policjantów z jednostek skoszarowanych.</u>
          <u xml:id="u-47.26" who="#MirosławCzech">3. Dowódcy jednostek wojskowych, komendanci oddziałów obrony cywilnej i dowódcy jednostek policyjnych są zobowiązani zapewnić żołnierzom, junakom i policjantom wykonanie uprawnień wynikających z przepisu ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-47.27" who="#MirosławCzech">4. Minister Obrony Narodowej i minister właściwy do spraw wewnętrznych, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określą sposób realizacji obowiązków dowódców, o których mowa w ust. 3, uwzględniając konieczność zapewnienia wyborcom, o których mowa w ust. 1 i 2, wykonania funkcji członków obwodowych komisji wyborczych i mężów zaufania.</u>
          <u xml:id="u-47.28" who="#MirosławCzech">Art. 19. W dopisaniu do spisu wyborców osób, o których mowa w art. 16 ust. 1, art. 17 ust. 1 i art. 18 ust. 1, zawiadamia się urząd gminy właściwy ze względu na miejsce ich stałego zamieszkania.</u>
          <u xml:id="u-47.29" who="#MirosławCzech">Art. 20. Osoby pozbawione prawa wybierania wykreśla się ze spisu wyborców”.</u>
          <u xml:id="u-47.30" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 17, 18, 19 i 20? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.31" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 17, 18, 19 i 20? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.32" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.33" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 21 i 22, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.34" who="#MirosławCzech">„Art. 21.1. Wyborcy zmieniający miejsce pobytu otrzymują na swoje żądanie — na podstawie rejestru wyborców, a wyborca dopisany do spisu — na podstawie spisu wyborców, zaświadczenie o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.35" who="#MirosławCzech">2. Zaświadczenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje urząd gminy.</u>
          <u xml:id="u-47.36" who="#MirosławCzech">3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do kapitanów polskich statków morskich i konsulów, którzy sporządzili spisy wyborców.</u>
          <u xml:id="u-47.37" who="#MirosławCzech">Art. 22. Minister właściwy do spraw administracji publicznej, na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania spisu wyborców ustalając wzór spisu, metody jego aktualizacji z uwzględnieniem wyborów ponownych, wzory wykazów osób przebywających w szpitalach, zakładach opieki społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych, w których utworzono obwody głosowania, wzór zawiadomienia o dopisaniu wyborcy do spisu w innym obwodzie głosowania, wzory oraz sposób wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-47.38" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 21 i 22? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.39" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 21 i 22? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.40" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.41" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 23 i 24, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.42" who="#MirosławCzech">„Art. 23. 1. Wyborcy przebywający na polskich statkach morskich znajdujących się w podróży w dniu wyborów wpisywani są do spisów wyborców sporządzanych przez kapitanów statków.</u>
          <u xml:id="u-47.43" who="#MirosławCzech">2. Wpisu dokonuje się na podstawie wniosku wyborcy, zgłoszonego najpóźniej 3 dnia przed dniem wyborów. Wniosek powinien zawierać nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL lub numer ważnego polskiego paszportu oraz adres zamieszkania.</u>
          <u xml:id="u-47.44" who="#MirosławCzech">3. Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i minister właściwy do spraw rolnictwa, po porozumieniu z państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania i aktualizacji spisu wyborców, o których mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-47.45" who="#MirosławCzech">Art. 24. 1. Wyborcy przebywający za granicą i posiadający ważne polskie paszporty wpisywani są do spisu wyborców sporządzanego przez właściwego terytorialnie konsula.</u>
          <u xml:id="u-47.46" who="#MirosławCzech">2. Wpisu dokonuje się na podstawie osobistego zgłoszenia wniesionego ustnie, pisemnie, telefonicznie, telegraficznie lub telefaksem. Zgłoszenie powinno zawierać nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia oraz miejsce pobytu wyborcy, numer ważnego polskiego paszportu, a także miejsce i datę jego wydania. Zgłoszenia można dokonać najpóźniej 3 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.47" who="#MirosławCzech">3. Minister właściwy do spraw zagranicznych, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania i aktualizacji spisu wyborców, o których mowa w ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-47.48" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 23 i 24? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.49" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 23 i 24? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.50" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.51" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 25, 26 i 27. Czy są uwagi do art. 25, 26 i 27, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.52" who="#MirosławCzech">„Art. 25. 1. Spis wyborców jest udostępniany do wglądu w urzędzie gminy lub w siedzibie organu, który spis sporządził.</u>
          <u xml:id="u-47.53" who="#MirosławCzech">2. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) albo organ, który sporządził spis wyborców, powiadamia wyborców, w sposób zwyczajowo przyjęty, o sporządzeniu spisu oraz o miejscu i czasie jego udostępniania.</u>
          <u xml:id="u-47.54" who="#MirosławCzech">Art. 26.1. W okresie udostępniania spisu do wglądu każdy może wnieść do organu, który sporządził spis wyborców, reklamację w sprawie nieprawidłowości sporządzenia spisu.</u>
          <u xml:id="u-47.55" who="#MirosławCzech">2. Reklamację wnosi się pisemnie bądź ustnie do protokołu.</u>
          <u xml:id="u-47.56" who="#MirosławCzech">3. W sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 z tym, że terminy rozpatrzenia reklamacji i wniesienia skargi do sądu rejonowego wynoszą 2 dni.</u>
          <u xml:id="u-47.57" who="#MirosławCzech">4. Reklamacje w sprawach spisu wyborców dotyczącego osób, o których mowa w art. 23 ust. 1 i art. 24 ust. 1, rozpatrują odpowiednio kapitan statku oraz konsul. Od decyzji podjętych w tych sprawach nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-47.58" who="#MirosławCzech">Art. 27. Obwodowa komisja wyborcza dopisuje w dniu głosowania do spisu wyborców:</u>
          <u xml:id="u-47.59" who="#MirosławCzech">1) osobę przedkładającą zaświadczenie o prawie do głosowania, dołączając zaświadczenie do spisu,</u>
          <u xml:id="u-47.60" who="#MirosławCzech">2) osobę pominiętą w spisie, jeżeli udokumentuje, iż stale zamieszkuje na terenie obwodu głosowania, a urząd gminy potwierdzi, że nie otrzymał zawiadomienia o utracie przez nią prawa wybierania,</u>
          <u xml:id="u-47.61" who="#MirosławCzech">3) obywatela polskiego stale zamieszkującego za granicą, na podstawie ważnego polskiego paszportu, odnotowując numer paszportu oraz miejsce i datę jego wydania w rubryce spisu «uwagi». Po dopisaniu obywatela polskiego zamieszkałego za granicą do spisu obwodowa komisja umieszcza w paszporcie na ostatniej wolnej stronie, przeznaczonej na adnotacje wizowe, odcisk swojej pieczęci i wpisuje datę głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-47.62" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 25, 26 i 27? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.63" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 25, 26 i 27? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.64" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.65" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 5 - Obwody głosowania. Jest to rozdział - w zasadzie - identyczny z rozdziałem 3 znowelizowanej ustawy o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-47.66" who="#MirosławCzech">Rozdział 5 składa się z art. 28, 29 i 30, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.67" who="#MirosławCzech">„Art. 28.1. Głosowanie w wyborach przeprowadza się w stałych obwodach głosowania utworzonych na obszarze gminy na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. — Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. Nr 95, poz. 602 i Nr 160, poz. 1060), z uwzględnieniem przepisów ust. 3 i 4.</u>
          <u xml:id="u-47.68" who="#MirosławCzech">2. Zmian w podziale na obwody głosowania, jeżeli konieczność taka wynika ze zmian granic gminy lub zmiany liczby mieszkańców na obszarze danego obwodu w gminie, dokonuje się na zasadach i w trybie ustawy, o której mowa w ust. 1, najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.69" who="#MirosławCzech">3. Tworzy się obwody głosowania w szpitalach, zakładach pomocy społecznej, jeżeli w dniu wyborów będzie w nich przebywać co najmniej 50 wyborców, a gdy liczba wyborców byłaby mniejsza wówczas można utworzyć obwód głosowania po zasięgnięciu opinii kierownika szpitala lub zakładu pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-47.70" who="#MirosławCzech">4. Tworzy się obwody głosowania dla wyborców przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych oraz w oddziałach zewnętrznych tych zakładów i aresztów. Nieutworzenie takiego obwodu jest możliwe wyłącznie w uzasadnionych wypadkach na wniosek kierownika zakładu karnego lub aresztu.</u>
          <u xml:id="u-47.71" who="#MirosławCzech">5. Rada gminy na wniosek wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) tworzy obwody głosowania, o których mowa w ust. 3 i 4, ustala ich numery, granice oraz siedziby obwodowych komisji wyborczych. Utworzenie tych obwodów następuje najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.72" who="#MirosławCzech">6. Po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w ust. 5, czynności wymienionych w tym przepisie dokonuje właściwy wojewoda najpóźniej w 42 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.73" who="#MirosławCzech">Art. 29. 1. Tworzy się obwody głosowania dla obywateli polskich przebywających za granicą.</u>
          <u xml:id="u-47.74" who="#MirosławCzech">2. Obwody, o których mowa w ust. 1, tworzy, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zagranicznych, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, wyznaczając siedziby obwodowych komisji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-47.75" who="#MirosławCzech">3. Tworzy się obwody głosowania dla wyborców przebywających na polskich statkach morskich, które znajdują się w podróży w okresie obejmującym dzień wyborów, jeżeli przebywa na nich co najmniej 15 wyborców i jeżeli istnieją możliwości przekazania właściwej okręgowej komisji wyborczej wyników głosowania niezwłocznie po jego zakończeniu.</u>
          <u xml:id="u-47.76" who="#MirosławCzech">4. W rozumieniu niniejszej ustawy polskim statkiem morskim jest statek będący w całości własnością polskiego armatora mającego siedzibę w kraju, podnoszący polską banderę i dowodzony przez polskiego kapitana.</u>
          <u xml:id="u-47.77" who="#MirosławCzech">5. Obwody głosowania, o których mowa w ust. 3, tworzą, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i minister właściwy do spraw rolnictwa, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, na wniosek armatora zgłoszony najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.78" who="#MirosławCzech">Art. 30. 1. Informacje o numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych podaje do wiadomości publicznej przez rozplakatowanie wójt lub burmistrz (prezydent miasta) najpóźniej 35 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.79" who="#MirosławCzech">2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, w odniesieniu do obwodów głosowania utworzonych za granicą ciąży na konsulach. Wykonanie tego obowiązku powinno nastąpić najpóźniej w 21 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.80" who="#MirosławCzech">3. O utworzeniu obwodu głosowania na statku kapitan statku zawiadamia wyborców”.</u>
          <u xml:id="u-47.81" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 5 i art. 28, 29 i 30? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.82" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 5 i art. 28, 29 i 30? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.83" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.84" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 6 - Komisje wyborcze, składającego się z art. od 31 do 52, tworzących kilka bloków tematycznych, które będą teraz kolejno przedmiotem naszej uwagi.</u>
          <u xml:id="u-47.85" who="#MirosławCzech">Pierwszy blok tematyczny to przepisy regulujące przede wszystkim członkostwo w komisjach wyborczych. Są to art. 31, 32 i 33 i mają brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-47.86" who="#MirosławCzech">„Art. 31. Wybory przeprowadzają:</u>
          <u xml:id="u-47.87" who="#MirosławCzech">1) Państwowa Komisja Wyborcza,</u>
          <u xml:id="u-47.88" who="#MirosławCzech">2) okręgowe komisje wyborcze,</u>
          <u xml:id="u-47.89" who="#MirosławCzech">3) obwodowe komisje wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-47.90" who="#MirosławCzech">Art. 32. 1. Można być członkiem tylko jednej komisji wyborczej. Nie mogą być członkami komisji kandydaci na posłów i senatorów, pełnomocnicy kandydatów lub list kandydatów oraz mężowie zaufania.</u>
          <u xml:id="u-47.91" who="#MirosławCzech">2. Członkowie komisji tracą członkostwo w komisji z dniem podpisania zgody na kandydowanie na posła lub senatora bądź objęcia funkcji pełnomocnika lub męża zaufania, o których mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-47.92" who="#MirosławCzech">3. Członkowie komisji nie mogą prowadzić kampanii wyborczej na rzecz poszczególnych kandydatów na posłów lub senatorów oraz list kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-47.93" who="#MirosławCzech">Art. 33. 1. Członkom komisji wyborczych przysługują:</u>
          <u xml:id="u-47.94" who="#MirosławCzech">1) diety i zwrot kosztów podróży,</u>
          <u xml:id="u-47.95" who="#MirosławCzech">2) zryczałtowane diety za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem wyników głosowania na zasadach i w wysokości określonych przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-47.96" who="#MirosławCzech">2. Członkom Państwowej Komisji Wyborczej, a także przewodniczącym okręgowych komisji wyborczych, którzy pełnią funkcje z urzędu jako wojewódzcy komisarze wyborczy lub ich zastępcy, nie przysługują zryczałtowane diety, o których mowa w ust. 1 pkt 2.</u>
          <u xml:id="u-47.97" who="#MirosławCzech">3. W związku z wykonywaniem zadań członka obwodowej komisji wyborczej przysługuje mu do 5 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-47.98" who="#MirosławCzech">4. Osoby wchodzące w skład komisji wyborczych korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych i ponoszą odpowiedzialność jak funkcjonariusze publiczni.</u>
          <u xml:id="u-47.99" who="#MirosławCzech">5. Osobom wchodzącym w skład komisji wyborczych, które uległy wypadkowi w czasie wykonywania zadań tych komisji albo w drodze do miejsca lub z miejsca ich wykonywania, przysługuje odszkodowanie w wysokości i na zasadach określonych dla pracowników w przepisach o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Odszkodowanie wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a postępowanie wypadkowe prowadzi dyrektor właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego”.</u>
          <u xml:id="u-47.100" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 6 oraz art. 31, 32 i 33? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-47.101" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 6 i art. 31, 32 i 33? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.102" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-47.103" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 34, 35, 36, 37, 38, 39 i 40, poświęconych Państwowej Komisji Wyborczej i mających następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-47.104" who="#MirosławCzech">„Państwowa Komisja Wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-47.105" who="#MirosławCzech">Art. 34. 1. Państwowa Komisja Wyborcza jest stałym najwyższym organem wyborczym właściwym w sprawach przeprowadzania wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.106" who="#MirosławCzech">2. W skład Państwowej Komisji Wyborczej wchodzi:</u>
          <u xml:id="u-47.107" who="#MirosławCzech">1) 3 sędziów Trybunału Konstytucyjnego wskazanych przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego,</u>
          <u xml:id="u-47.108" who="#MirosławCzech">2) 3 sędziów Sądu Najwyższego wskazanych przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,</u>
          <u xml:id="u-47.109" who="#MirosławCzech">3) 3 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazanych przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-47.110" who="#MirosławCzech">3. Sędziów, o których mowa w ust. 2, powołuje w skład Państwowej Komisji Wyborczej Prezydent Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-47.111" who="#MirosławCzech">4. W skład Państwowej Komisji Wyborczej może wchodzić także sędzia pozostający w stanie spoczynku, nie dłużej jednak niż do ukończenia 70 lat.</u>
          <u xml:id="u-47.112" who="#MirosławCzech">5. Państwowa Komisja Wyborcza wybiera ze swego składu przewodniczącego i dwóch zastępców.</u>
          <u xml:id="u-47.113" who="#MirosławCzech">6. Funkcję sekretarza Państwowej Komisji Wyborczej pełni Kierownik Krajowego Biura Wyborczego, który uczestniczy w jej posiedzeniu z głosem doradczym.</u>
          <u xml:id="u-47.114" who="#MirosławCzech">7, Skład Państwowej Komisji Wyborczej podaje się do wiadomości publicznej oraz ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej «Monitor Polski».</u>
          <u xml:id="u-47.115" who="#MirosławCzech">Art. 35.1. Wygaśnięcie członkostwa w Państwowej Komisji Wyborczej następuje wskutek:</u>
          <u xml:id="u-47.116" who="#MirosławCzech">1) zrzeczenia się członkostwa,</u>
          <u xml:id="u-47.117" who="#MirosławCzech">2) odwołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek prezesa, który wskazał sędziego jako członka Komisji,</u>
          <u xml:id="u-47.118" who="#MirosławCzech">3) podpisania zgody na kandydowanie w wyborach,</u>
          <u xml:id="u-47.119" who="#MirosławCzech">4) śmierci członka Komisji.</u>
          <u xml:id="u-47.120" who="#MirosławCzech">2. Uzupełnienie składu Państwowej Komisji Wyborczej następuje w trybie przepisów o jej powołaniu. Przepis art. 34 ust. 7 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-47.121" who="#MirosławCzech">Art. 36.1. Członkowie Państwowej Komisji Wyborczej pełnią swoje funkcje w Komisji niezależnie od swoich obowiązków służbowych.</u>
          <u xml:id="u-47.122" who="#MirosławCzech">2. Osobom wchodzącym w skład Państwowej Komisji Wyborczej przysługuje wynagrodzenie miesięczne ustalane na podstawie kwoty bazowej przyjmowanej dla ustalenia wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe z zastosowaniem mnożników:</u>
          <u xml:id="u-47.123" who="#MirosławCzech">1) przewodniczący 3,5,</u>
          <u xml:id="u-47.124" who="#MirosławCzech">2) zastępcy przewodniczącego 3,2,</u>
          <u xml:id="u-47.125" who="#MirosławCzech">3) członkowie Komisji 3,0.</u>
          <u xml:id="u-47.126" who="#MirosławCzech">3. Wynagrodzenie. o którym mowa w ust. 1, przysługuje niezależnie od uposażenia wypłacanego z tytułu pełnionej funkcji sędziego.</u>
          <u xml:id="u-47.127" who="#MirosławCzech">Art. 37. Do zadań Państwowej Komisji Wyborczej należy w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-47.128" who="#MirosławCzech">1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego,</u>
          <u xml:id="u-47.129" who="#MirosławCzech">2) sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców oraz sporządzaniem spisów wyborców,</u>
          <u xml:id="u-47.130" who="#MirosławCzech">3) powoływanie okręgowych komisji wyborczych oraz rozwiązywanie okręgowych i obwodowych komisji wyborczych po wykonaniu ich ustawowych zadań,</u>
          <u xml:id="u-47.131" who="#MirosławCzech">4) rozpatrywanie skarg na działalność okręgowych komisji wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-47.132" who="#MirosławCzech">5) ustalenie wzorów urzędowych formularzy oraz druków wyborczych, a także wzorów pieczęci okręgowych i obwodowych komisji wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-47.133" who="#MirosławCzech">6) ustalanie i ogłaszanie wyników głosowania i wyników wyborów w zakresie określonym przepisami szczególnymi niniejszej ustawy,</u>
          <u xml:id="u-47.134" who="#MirosławCzech">7) wykonywanie innych zadań określonych w niniejszej ustawie lub innej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-47.135" who="#MirosławCzech">Art. 38.1. Państwowa Komisja Wyborcza wydaje wytyczne wiążące komisje wyborcze niższego stopnia oraz wyjaśnienia dla organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego, a także podległych im jednostek organizacyjnych wykonujących zadania związane z przeprowadzeniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.136" who="#MirosławCzech">2. Państwowa Komisja Wyborcza uchyla uchwały okręgowych komisji wyborczych podjęte z naruszeniem prawa lub niezgodne z jej wytycznymi i przekazuje sprawę właściwej komisji do ponownego rozpoznania bądź podejmuje rozstrzygnięcie w sprawie.</u>
          <u xml:id="u-47.137" who="#MirosławCzech">3. Państwowa Komisja Wyborcza może na czas wyborów utworzyć swoją inspekcję i określić jej zadania lub powierzyć wykonywanie jej zadań inspekcji okręgowej komisji wyborczej. Do osób powołanych w skład inspekcji stosuje się odpowiednio przepisy art. 33 ust. 1 i 3–5.</u>
          <u xml:id="u-47.138" who="#MirosławCzech">4. Państwowa Komisja Wyborcza podejmuje uchwały w zakresie swoich ustawowych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-47.139" who="#MirosławCzech">Art. 39. 1. Państwowa Komisja Wyborcza określa zasady i sposób wykorzystywania elektronicznego systemu przesyłania i przetwarzania danych o wynikach głosowania i wynikach wyborów.</u>
          <u xml:id="u-47.140" who="#MirosławCzech">2. Minister właściwy do spraw łączności, na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, określa, w drodze rozporządzenia, zasady i warunki wykorzystywania dla celów wyborczych urządzeń i systemów telekomunikacyjnych, a także sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego.</u>
          <u xml:id="u-47.141" who="#MirosławCzech">Art. 40. Państwowa Komisja Wyborcza jest uprawniona do używania pieczęci urzędowej w rozumieniu przepisów o pieczęciach państwowych. Średnica pieczęci wynosi 35 mm”.</u>
          <u xml:id="u-47.142" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. od 34 do 40?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#StanisławGebethner">Mam uwagę do art. 36 ust. 3, który pomija sędziego w stanie spoczynku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#MirosławCzech">Proponuję zatem dodanie na końcu art. 36 ust. 3 — po skreśleniu kropki — wyrazów: „lub uposażenia przysługującego sędziemu w stanie spoczynku”.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi w sprawie zaproponowanego uzupełnienia? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 36 ust. 3 w zmodyfikowanym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. od 34 do 40? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 34, 35, 36, 37, 38, 39 i 40? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 41, 42 i 43 regulujących instytucję okręgowej komisji wyborczej i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#MirosławCzech">„Okręgowa komisja wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#MirosławCzech">Art. 41. 1. W skład okręgowej komisji wyborczej wchodzi od 7 do 11 sędziów, w tym z urzędu, jako jej przewodniczący, wojewódzki komisarz wyborczy lub zastępca wojewódzkiego komisarza wyborczego, powołani na podstawie odrębnych przepisów. W skład komisji może wchodzić sędzia w stanie spoczynku, który nie ukończył 70 lat.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#MirosławCzech">2. Minister sprawiedliwości zgłasza sędziów do składu komisji, w liczbie uzgodnionej z Państwową Komisją Wyborczą, najpóźniej w 52 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#MirosławCzech">3. Państwowa Komisja Wyborcza powołuje okręgowe komisje wyborcze najpóźniej w 48 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#MirosławCzech">4. W razie braku możliwości pełnienia funkcji przewodniczącego komisji przez wojewódzkiego komisarza wyborczego lub zastępcę wojewódzkiego komisarza wyborczego komisja wybiera przewodniczącego ze swego grona. W takim wypadku Minister Sprawiedliwości zgłasza do składu komisji jednego sędziego więcej, aniżeli wynikałoby to z uzgodnień, o których mowa w ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-49.13" who="#MirosławCzech">5. Komisja na pierwszym posiedzeniu wybiera spośród siebie dwóch zastępców przewodniczącego komisji oraz powołuje sekretarza komisji. Na sekretarza powołuje się dyrektora właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego bądź osobę przez niego wskazaną. Sekretarz uczestniczy w pracach komisji z głosem doradczym.</u>
          <u xml:id="u-49.14" who="#MirosławCzech">6. Skład komisji podaje się niezwłocznie do wiadomości publicznej w sposób zwyczajowo przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-49.15" who="#MirosławCzech">Art. 42. 1. Zmiany w składzie okręgowej komisji wyborczej następują wskutek:</u>
          <u xml:id="u-49.16" who="#MirosławCzech">1) zrzeczenia się członkostwa,</u>
          <u xml:id="u-49.17" who="#MirosławCzech">2) odwołania członka komisji przez Państwową Komisję Wyborczą na wniosek Ministra Sprawiedliwości, który zgłosił sędziego,</u>
          <u xml:id="u-49.18" who="#MirosławCzech">3) podpisania zgody na kandydowanie w wyborach,</u>
          <u xml:id="u-49.19" who="#MirosławCzech">4) śmierci członka komisji.</u>
          <u xml:id="u-49.20" who="#MirosławCzech">2. Uzupełnienie składu komisji następuje w trybie przepisów o jej powołaniu. Przepis art. 41 ust. 6 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-49.21" who="#MirosławCzech">Art. 43. 1. Do zadań okręgowej komisji wyborczej należy w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-49.22" who="#MirosławCzech">1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego przez obwodowe komisje wyborcze,</u>
          <u xml:id="u-49.23" who="#MirosławCzech">2) rejestrowanie kandydatów na posłów i senatorów w zakresie określonym przepisami szczególnymi niniejszej ustawy,</u>
          <u xml:id="u-49.24" who="#MirosławCzech">3) ustalanie i zgłaszanie wyników głosowania i wyników wyborów w okręgu wyborczym w zakresie określonym przepisami niniejszej ustawy,</u>
          <u xml:id="u-49.25" who="#MirosławCzech">4) rozpatrywanie skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-49.26" who="#MirosławCzech">5) zapewnienie wykonania zadań wyborczych we współdziałaniu z wojewodą i organami jednostek samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-49.27" who="#MirosławCzech">6) wykonywanie innych zadań przewidzianych ustawą lub zleconych przez Państwową Komisję Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-49.28" who="#MirosławCzech">2. Okręgowa komisja wyborcza może na czas wyborów utworzyć swoją inspekcję i określić jej zadania. Dla osób powołanych w skład inspekcji stosuje się odpowiednio przepisy art. 33 ust. 1 i 3–5”.</u>
          <u xml:id="u-49.29" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 41, 42 i 43? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-49.30" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 41, 42 i 43? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.31" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-49.32" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 44 do 47, regulujących instytucję obwodowej komisji wyborczej, które mają brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-49.33" who="#MirosławCzech">„Obwodowa komisja wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-49.34" who="#MirosławCzech">Art. 44.1. Obwodową komisję wyborczą w składzie od 5 do 9 osób, powołuje najpóźniej w 21 dniu przed dniem wyborów zarząd gminy. Kandydatów do komisji zgłaszają spośród wyborców danej gminy pełnomocnicy komitetów wyborczych lub upoważnione przez nich osoby. Z urzędu w skład komisji wchodzi, jako jej członek, osoba wskazana przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) spośród pracowników samorządowych gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-49.35" who="#MirosławCzech">2. Do składu obwodowej komisji wyborczej zgłasza się po jednym kandydacie komitetu wyborczego najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów. W wypadku większej liczby zgłoszonych kandydatów, niż wynosi skład komisji, skład komisji ustala się w drodze publicznego losowania przeprowadzonego przez zarząd gminy.</u>
          <u xml:id="u-49.36" who="#MirosławCzech">3. Jeżeli liczba kandydatów zgłoszonych w trybie, o którym mowa w ust. 1, jest mniejsza od ustawowego minimalnego składu komisji, uzupełnienia składu komisji dokonuje zarząd gminy spośród kandydatów dodatkowo zgłoszonych przez pełnomocników komitetów wyborczych w ciągu 3 dni po upływie terminu określonego w ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-49.37" who="#MirosławCzech">4. Jeżeli mimo przedłużenia terminu liczba zgłoszonych kandydatów jest mniejsza od ustawowego minimalnego składu komisji, uzupełnienia składu komisji dokonuje zarząd gminy spośród wyborców.</u>
          <u xml:id="u-49.38" who="#MirosławCzech">5. Sposób zgłaszania kandydatów, wzór zgłoszenia oraz szczegółowe zasady powoływania obwodowych komisji wyborczych, w tym tryb przeprowadzania losowania określa, na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw administracji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-49.39" who="#MirosławCzech">6. Obwodowe komisje wyborcze w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich, o których mowa w art. 29 ust. 3, i za granicą powołują spośród wyborców odpowiednio kapitanowie tych statków oraz konsulowie. Tryb i termin powoływania tych komisji ustala, na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, w drodze rozporządzenia, odpowiednio minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i minister właściwy do spraw rolnictwa oraz minister właściwy do spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-49.40" who="#MirosławCzech">7. Obwodowa komisja wyborcza na pierwszym posiedzeniu wybiera spośród siebie przewodniczącego i jego zastępcę. Skład komisji podaje się do wiadomości publicznej w sposób zwyczajowo przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-49.41" who="#MirosławCzech">8. Funkcji przewodniczącego i zastępcy przewodniczącego obwodowej komisji wyborczej nie może pełnić osoba wskazana do składu komisji przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) spośród pracowników samorządowych gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-49.42" who="#MirosławCzech">9. W obwodach głosowania dla wyborców przebywających w zakładach karnych lub aresztach śledczych w skład komisji wchodzi, jako jej członek, osoba wskazana przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) spośród pracowników zakładów karnych lub aresztów śledczych. Przepis ust. 8 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-49.43" who="#MirosławCzech">Art. 45. Zmiany i uzupełnienia w składzie obwodowej komisji wyborczej następują w trybie przepisów o jej powołaniu. Przepis art. 44 ust. 7 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-49.44" who="#MirosławCzech">Art. 46. Do zadań obwodowej komisji wyborczej należy:</u>
          <u xml:id="u-49.45" who="#MirosławCzech">1) przeprowadzenie głosowania w obwodzie,</u>
          <u xml:id="u-49.46" who="#MirosławCzech">2) czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania,</u>
          <u xml:id="u-49.47" who="#MirosławCzech">3) ustalenie wyników głosowania w obwodzie i przesłanie ich właściwej okręgowej komisji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-49.48" who="#MirosławCzech">Art. 47.1. Obsługę administracyjną i warunki techniczno-materialne pracy obwodowej komisji wyborczej oraz wykonanie zadań wyborczych na obszarze gminy zapewnia wójt lub burmistrz (prezydent miasta), jako zadanie zlecone gminy.</u>
          <u xml:id="u-49.49" who="#MirosławCzech">2. Jednostki organizacyjne sprawujące trwały zarząd nieruchomości państwowych i komunalnych są obowiązane udostępnić bezpłatnie pomieszczenia wskazane przez dyrektora właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego oraz wójta lub burmistrza (prezydenta miasta), z przeznaczeniem na siedziby odpowiednio okręgowych komisji wyborczych i obwodowych komisji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-49.50" who="#MirosławCzech">3. Na siedziby komisji wyborczych można również wyznaczyć pomieszczenia innych podmiotów niż wymienione w ust. 2, po uprzednim porozumieniu z zarządzającymi tymi pomieszczeniami.</u>
          <u xml:id="u-49.51" who="#MirosławCzech">4. Przepisy ust. 1–3 dotyczą odpowiednio kapitanów polskich statków morskich oraz konsulów”.</u>
          <u xml:id="u-49.52" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 44, 45, 46 i 47?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#TomaszKarwowski">Z art. 44 ust. 1 wynika, że obwodowa komisja wyborcza liczy 5 do 9 osób. Jest to rozwiązanie identyczne jak w ustawie o wyborze Prezydenta RP. Przyjmując jednak, że w wyborach parlamentarnych będzie więcej komitetów wyborczych niż w wyborach prezydenckich, proponuję, aby obwodową komisję wyborczą tworzyło od 7 do 11 osób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#MirosławCzech">Doświadczenie wskazuje, że kandydatów w wyborach prezydenckich jest więcej niż komitetów wyborczych w wyborach do Sejmu. Nieco więcej jest z reguły komitetów wyborczych w wyborach do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#MirosławCzech">Proszę o opinie na temat propozycji posła Tomasza Karwowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#KazimierzCzaplicki">Przyjęcie dolnej granicy liczebności obwodowej komisji wyborczej oznacza, że każda obwodowa komisja wyborcza będzie musiała liczyć co najmniej 7 osób. Dotyczyć to będzie więc również obwodów w szpitalach czy domach pomocy społecznej. Proponuję więc rozważenie liczebności od 5 do 11 osób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#TomaszKarwowski">Proponuję więc przyjęcie formuły - od 5 do 11 osób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny, aby początkowa część art. 44 ust. 1 miała brzmienie następujące: „Obwodową komisję wyborczą, w składzie od 5 do 11 osób”? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#MirosławCzech">Czy są jeszcze inne uwagi do art. 44–47? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 44, 45, 46 i 47? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 48 do 52 dotyczących Krajowego Biura Wyborczego i mających następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#MirosławCzech">„Krajowe Biuro Wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#MirosławCzech">Art. 48.1. Krajowe Biuro Wyborcze jest centralnym urzędem państwowym, spełniającym funkcję organu wykonawczego Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#MirosławCzech">2. Do zadań Krajowego Biura Wyborczego należy zapewnienie warunków organizacyjno-administracyjnych, finansowych i technicznych, związanych z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem wyborów i referendów, zgodnie z właściwością określoną w ustawach.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#MirosławCzech">3. Krajowe Biuro Wyborcze zapewnia obsługę Państwowej Komisji Wyborczej oraz innych organów (komisji) wyborczych w zakresie określonym niniejszą ustawą oraz innymi ustawami.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#MirosławCzech">Art. 49.1. Pracą Krajowego Biura Wyborczego kieruje Kierownik Krajowego Biura Wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#MirosławCzech">2. Jednostkami organizacyjnymi Krajowego Biura Wyborczego są:</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#MirosławCzech">1) zespoły,</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#MirosławCzech">2) delegatury.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#MirosławCzech">3. Organizację Krajowego Biura Wyborczego oraz zakres działania i właściwość terytorialną jednostek organizacyjnych Krajowego Biura Wyborczego określa statut nadany przez Państwową Komisję Wyborczą na wniosek Kierownika Krajowego Biura Wyborczego. Statut Krajowego Biura Wyborczego ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej «Monitor Polski».</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#MirosławCzech">4. Kierownik Krajowego Biura Wyborczego na podstawie statutu określa, w drodze zarządzenia, szczegółową organizację wewnętrzną jednostek organizacyjnych Krajowego Biura Wyborczego oraz ich właściwość.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#MirosławCzech">Art. 50.1. Krajowe Biuro Wyborcze realizuje zadania wynikające z niniejszej ustawy oraz innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#MirosławCzech">2. Krajowe Biuro Wyborcze współdziała z właściwymi ministrami, kierownikami urzędów centralnych, wojewodami oraz jednostkami samorządu terytorialnego w celu realizacji zadań wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#MirosławCzech">3. Zasady współdziałania terenowych organów administracji rządowej z Krajowym Biurem Wyborczym w zakresie, o którym mowa w ust. 2, określa, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z Kierownikiem Krajowego Biura Wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-54.19" who="#MirosławCzech">4. Do zasad współdziałania organów jednostek samorządu terytorialnego z Krajowym Biurem Wyborczym w zakresie, o którym mowa w ust. 2, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.</u>
          <u xml:id="u-54.20" who="#MirosławCzech">Art. 51.1. Kierownik Krajowego Biura Wyborczego jest powoływany i odwoływany przez Marszałka Sejmu na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-54.21" who="#MirosławCzech">2. Do Kierownika Krajowego Biura Wyborczego stosuje się przepisy dotyczące osób powołanych na kierownicze stanowiska państwowe.</u>
          <u xml:id="u-54.22" who="#MirosławCzech">3. Kierownik Krajowego Biura Wyborczego dysponuje wyodrębnionymi środkami finansowymi w budżecie państwa, w części dotyczącej Krajowego Biura Wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-54.23" who="#MirosławCzech">4. Ze środków finansowych, o których mowa w ust. 3, są pokrywane wydatki związane z bieżącą działalnością państwowej Komisji Wyborczej i innych stałych organów wyborczych oraz Krajowego Biura Wyborczego, a także dotacje na stałe zadania wyborcze zlecone jednostkom samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-54.24" who="#MirosławCzech">5. Kierownik Krajowego Biura Wyborczego dysponuje środkami finansowymi rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na wydatki związane z przeprowadzeniem wyborów i referendów, w zakresie określonym ustawami.</u>
          <u xml:id="u-54.25" who="#MirosławCzech">Art. 52. 1. Do pracowników Krajowego Biura Wyborczego stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214, z 1984 r. Nr 35, poz. 187, z 1988 r. Nr 19, poz. 132, z 1989 r. Nr 4, poz. 24, Nr 34, poz. 178 i 182, z 1990 r. Nr 20, poz. 121, z 1991 r. Nr 55, poz. 234, Nr 88, poz. 400 i Nr 95, poz. 425, z 1992 r. Nr 54, poz. 254 i Nr 90, poz. 451, z 1994 r. Nr 136, poz. 704, z 1995 r. Nr 132, poz. 640, z 1996 r. Nr 89, poz. 402 i Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 98, poz. 604, Nr 133, poz. 882 i 883, Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 131, poz. 860, Nr 155, poz. 1016 i Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 49, poz. 483 i Nr 70, poz. 778 oraz z 2000 r. Nr 6, poz. 69).</u>
          <u xml:id="u-54.26" who="#MirosławCzech">2. Kierownik Krajowego Biura Wyborczego jest kierownikiem urzędu w rozumieniu przepisów ustawy, o której mowa w ust. 1, i wykonuje zadania w nich określone, a w szczególności ustala, w drodze zarządzenia, rodzaje stanowisk oraz zasady wynagradzania pracowników i rozkład czasu pracy.</u>
          <u xml:id="u-54.27" who="#MirosławCzech">3. Kierownik i pracownicy Krajowego Biura Wyborczego nie mogą należeć do partii politycznych ani prowadzić działalności politycznej”.</u>
          <u xml:id="u-54.28" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 48, 49, 50, 51 i 52? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-54.29" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 48, 49, 50, 51 i 52? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.30" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.31" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 7 — Przebieg głosowania, składającego się z art. od 53 do 65. Przypominam, że znaczna część tych przepisów jest analogiczna do przepisów znowelizowanej ustawy o wyborze Prezydenta RP nad którymi niedawno pracowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-54.32" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 53 do 55 dotyczących głównie czasu głosowania i przygotowania urny, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-54.33" who="#MirosławCzech">„Art. 53.1. Głosowanie odbywa się w lokalu obwodowej komisji wyborczej (lokalu wyborczym) w ciągu jednego dnia bez przerwy, między godziną 6.00 a 20.00.</u>
          <u xml:id="u-54.34" who="#MirosławCzech">2. Głosowanie w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich oraz za granicą odbywa się między godziną 6.00 a 20.00 czasu miejscowego. Jeżeli głosowanie miałoby być zakończone w dniu następnym po dniu głosowania w kraju, głosowania przeprowadza się w dniu poprzedzającym.</u>
          <u xml:id="u-54.35" who="#MirosławCzech">3. Głosowanie w obwodach głosowania utworzonych w szpitalach i zakładach pomocy społecznej może się rozpocząć później, niż w godzinach określonych w ust. 1, i zakończyć wcześniej w wypadku oddania głosów przez wszystkich wyborców. Skrócenie czasu głosowania zarządza obwodowa komisja wyborcza, po porozumieniu z kierownikiem szpitala lub zakładu pomocy społecznej, powiadamiając o tym wyborców, wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) oraz właściwą okręgową komisję wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-54.36" who="#MirosławCzech">Art. 54.1. Głosowanie odbywa się przy pomocy urzędowych kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.37" who="#MirosławCzech">2. Treść karty do głosowania określają przepisy szczególne niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-54.38" who="#MirosławCzech">Art. 55.1. przed rozpoczęciem głosowania obwodowa komisja wyborcza sprawdza, czy urna jest pusta, czy na miejscu znajduje się spis wyborców oraz potrzebna liczba kart do głosowania właściwych dla przeprowadzanych wyborów, jak również czy w lokalu wyborczym znajduje się odpowiednia liczba łatwo dostępnych miejsc zapewniających tajność głosowania, po czym zamyka się urnę wyborczą i opieczętowuje ją pieczęcią komisji.</u>
          <u xml:id="u-54.39" who="#MirosławCzech">2. Od chwili opieczętowania do końca głosowania urny wyborczej nie wolno otwierać.</u>
          <u xml:id="u-54.40" who="#MirosławCzech">3. Od chwili rozpoczęcia głosowania aż do jego zakończenia w lokalu wyborczym muszą być równocześnie obecne co najmniej 3 osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej, przy czym jedną z nich powinien być przewodniczący komisji lub jego zastępca.</u>
          <u xml:id="u-54.41" who="#MirosławCzech">4. W dniu głosowania, w lokalu wyborczym, podczas wszystkich czynności obwodowej komisji wyborczej mają prawo być obecni, na podstawie zaświadczenia wydanego zgodnie z przepisami szczególnymi niniejszej ustawy, mężowie zaufania”.</u>
          <u xml:id="u-54.42" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 53, 54 i 55? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-54.43" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 53, 54 i 55? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.44" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-54.45" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 56 zawierającego nowe rozwiązania i mającego następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-54.46" who="#MirosławCzech">„Art. 56.1. Obwodowa komisja wyborcza, po uzgodnieniu z okręgową komisją wyborczą, może zarządzić o stosowaniu w głosowaniu drugiej urny wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-54.47" who="#MirosławCzech">2. Urna, o której mowa w ust. 1, jest urną pomocniczą, przeznaczoną dla wrzucenia kart do głosowania przez wyborców niepełnosprawnych poza lokalem wyborczym, w szczególności w obwodach głosowania w szpitalach i zakładach pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-54.48" who="#MirosławCzech">3. W wypadku wyrażenia przez wyborcę woli skorzystania z urny pomocniczej, wrzucenie do niej karty do głosowania wymaga obecności przy tej czynności co najmniej dwóch osób wchodzących w skład obwodowej komisji wyborczej, reprezentujących różne komitety wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-54.49" who="#MirosławCzech">4. Do postępowania z urną pomocniczą i głosowania przy jej użyciu mają zastosowanie odpowiednie przepisy niniejszego rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-54.50" who="#MirosławCzech">5. Urna pomocnicza nie może być wykorzystywana do głosowania poza budynkiem, w którym mieści się lokal wyborczy i jego najbliższym otoczeniu”.</u>
          <u xml:id="u-54.51" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 56?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#PawełAbramski">Moja uwaga wynika także z rozmów z szefami biur wyborczych. Chcę zaproponować skreślenie art. 56.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#PawełAbramski">Z mojej praktyki prawniczej oraz pewnych doświadczeń z procesu tworzenia prawa wynika, że w grę wchodzi naruszenie zapisów związanych z przeprowadzaniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#PawełAbramski">Osób obłożnie chorych - przy całym dla nich szacunku - nie jest zbyt wiele. W związku z tym wychodzenie z kartami do głosowania i listami do głosowania w składzie dwóch osób, jest - moim zdaniem - zapisem niedobrym.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#PawełAbramski">Tak więc uważam, że art. 56 należy albo poważnie zmodyfikować, albo skreślić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#KazimierzCzaplicki">Rzeczywiście, przepisy art. 56 zostały wprowadzone po raz pierwszy. Stało się to pod wpływem doświadczeń polskich, ale również regulacji funkcjonujących w innych państwach.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#KazimierzCzaplicki">Jeżeli chodzi o treść art. 56, to chcę zwrócić uwagę, że w tej materii polskie prawo wyborcze jest bardzo konserwatywne. Nie oznacza to oczywiście, że to jest źle.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#KazimierzCzaplicki">Warto dodać, że w wielu państwach - m.in. na Węgrzech, w Rosji, Belgii, Danii - jest możliwość przyjścia z pomocą osobom niepełnosprawnym. W Polsce prawo wyborcze właściwie kwestii tej w ogóle nie reguluje, co nam się często zarzuca. Próbą wyjścia z obecnej sytuacji jest propozycja stosowania urny pomocniczej.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#KazimierzCzaplicki">Jest to instytucja znana ustawodawstwu wyborczemu wielu krajów. Istota problemu polega na tym, czy Komisja zechce pójść krok do przodu, czy też nie. Możliwe są również modyfikacje w art. 56. Można np. przyjąć, że w przypadku korzystania z urny pomocniczej konieczna jest obecność nie dwóch, ale trzech osób wchodzących w skład obwodowej komisji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#KazimierzCzaplicki">Istotą rzeczy jest więc rozstrzygnięcie, czy Komisja chce coś zmienić w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#KazimierzCzaplicki">Ponadto proszę zwrócić uwagę, że chodzi o osoby niepełnosprawne poza lokalem wyborczym, a w szczególności w obwodach głosowania w szpitalach i zakładach pomocy społecznej. Można więc wyobrazić sobie sytuację, w której lokal obwodowej komisji wyborczej znajduje się na półpiętrze, czy piętrze bez windy. Jak osoba na wózku inwalidzkim ma pokonać tę przeszkodę?</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#KazimierzCzaplicki">W kontekście art. 56 warto też pamiętać, że w Polsce nie ma możliwości głosowania korespondencyjnego ani możliwości głosowania przez pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#KazimierzCzaplicki">Ponadto należy mieć na uwadze zwłaszcza sytuację w dużych szpitalach. Przykładem może być Szpital Wojewódzki w Katowicach, w którym jest kilkadziesiąt pawilonów oddalonych od siebie znacznymi odległościami. Chorych trzeba więc dowozić do siedziby obwodowej komisji wyborczej. Urna pomocnicza znacznie upraszcza sprawę.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#KazimierzCzaplicki">Dodam jeszcze, że miałem okazję obserwować osobiście stosowanie urny pomocniczej w Danii. Nie wywołało to żadnych negatywnych zjawisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#MichałKamiński">Podzielam jednak pewne zastrzeżenia i wątpliwości co do rozwiązań zaproponowanych w art. 56. Chodzi zwłaszcza o rozwiązanie polegające na możliwości wychodzenia dwóch członków obwodowej komisji wyborczej do domu osoby...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#JacekRybicki">Wyklucza to ust. 5...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#MichałKamiński">Tak, chodzi więc o wychodzenie dwóch członków obwodowej komisji wyborczej do osoby, która zgłosi chęć głosowania. Jeżeli jednak w obwodzie głosowania taką chęć zgłosi tylko jedna osoba, to wówczas praktycznie nie jest zachowana zasada tajności głosowania.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#MichałKamiński">Uważam, że problem pomocy osobom niepełnosprawnym powinien być rozwiązany przez zobowiązanie urzędów gmin do zapewnienia środków transportu osobom niepełnosprawnym.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#MichałKamiński">Wiadomo mi, że poszczególne komitety wyborcze organizowały tego rodzaju pomoc dla swoich zwolenników.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#MichałKamiński">Ponadto wydaje się, że jednak większość lokali wyborczych nie ma już barier architektonicznych. Lokale wyborcze mieszczą się bowiem w szkołach lub innych miejscach publicznych gdzie dostęp dla osób niepełnosprawnych jest zapewniony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#JacekRybicki">Myślę, że poseł Michał Kamiński odwiedzał ostatnio zbyt mało szkół. Chcę go więc zapewnić, że jest jeszcze wiele barier, a barierą może być nawet kilka schodków.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#JacekRybicki">Ponadto chcę zwrócić uwagę, że mamy takie osoby jak mężowie zaufania. Jeżeli mają oni jakieś obiekcje, to mogą towarzyszyć urnie pomocniczej.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#JacekRybicki">Uważam więc, że art. 56 to elementarny krok, jeżeli chodzi o umożliwienie osobom niepełnosprawnym uczestniczenia w życiu publicznym. Zwracam uwagę, że - na szczęście - coraz więcej osób na wózkach inwalidzkich chce po prostu normalnie żyć.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#JacekRybicki">Opowiadam się więc za pozostawieniem art. 56 lub ewentualne dopisanie w ust. 3 mężów zaufania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#MirosławCzech">Dodam, że poseł Jacek Rybicki zaprezentował stanowisko podkomisji i prezydium Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#MarekMazurkiewicz">Aby wyeliminować wątpliwości, jakie zostały zaprezentowane w dyskusji, proponuję rozważenie zmiany kolejności ustępów. Powinna to być kolejność następująca: 1, 2, 5, 3 i 4. Będzie wówczas bardziej oczywiste, że urna pomocnicza nie może być wykorzystywana do głosowania poza budynkiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#MichałKamiński">Popieram propozycję posła Marka Mazurkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#StanisławGebethner">Również uważam, że poprzez zmianę redakcyjną można wyjść naprzeciw podnoszonym obawom.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#StanisławGebethner">Warto też pamiętać, że populację osób niepełnosprawnych szacuje się na ponad 4 mln.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#StanisławGebethner">Przychylam się również do uwagi dotyczącej trudności z głosowaniem w szpitalach. Dotyczy to także Warszawy i w grę wchodzą nie tylko obłożnie chorzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#LudwikDorn">Całkowicie popieram art. 56. Z obaw, które zgłaszał poseł Michał Kamiński, racjonalna była ta, która dotyczyła małej liczby głosów oddanych do urny pomocniczej, a co za tym idzie możliwości ustalenia treści głosu. Nie oznacza to jednak, że należy skreślić art. 56.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#LudwikDorn">Być może należy natomiast dokonać uzupełnienia przepisów regulujących ustalanie wyników głosowania. Uzupełnienie powinno wskazywać, że przed ustaleniem wyników głosowania należy pomieszać karty z obu urn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#JerzySzmajdziński">Popieram art. 56. Jednakże przy okazji dyskusji nad art. 56 minister Kazimierz Czaplicki zaatakował konserwatyzm, który pokutuje w polskim prawie wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#JerzySzmajdziński">Uważam w związku z tym, że powinniśmy bronić się przed takim zarzutem przede wszystkim w kontekście zagranicznym. Należy m.in. podkreślać, że jesteśmy jednym z niewielu państw, które organizuje głosowanie za granicą oraz głosowanie na statkach morskich. Węgrzy z całą pewnością nie głosują na statkach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#MirosławCzech">Trzeba to sprawdzić, gdyż Balaton to bardzo duże jezioro.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PawełAbramski">Dyskusja przekonała mnie i dlatego wycofuję swoją propozycję skreślenia art. 56. Popieram natomiast wnioski zmierzające do wprowadzenia zmian redakcyjnych, zwłaszcza jeżeli chodzi o zmianę kolejności ustępów.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#PawełAbramski">Ponadto muszę jednak zwrócić uwagę na to, że w świetle art. 56 poza lokal głosowania wynoszone są listy wyborców i karty głosowania. Zgadzam się, że powinniśmy uczyć się od Danii. Warto jednak pamiętać, że Dania ma tak ukształtowaną praktykę demokratyczną, że należy do czołówki światowej.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#PawełAbramski">Natomiast jeżeli chodzi o nasz kraj, to z praktyki wyborczej mogę powiedzieć, że bywa różnie. Liczba kart do głosowania z liczbą głosujących zgadza się bardzo rzadko.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#PawełAbramski">Tak więc zwracam uwagę, że w grę wchodzi wynoszenie poza lokal wyborczy list i kart do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#MirosławCzech">Cieszę się, że senator Paweł Abramski wycofał swój wniosek o skreślenie art. 56. Jest bowiem tak, że wokół spraw osób niepełnosprawnych nie powinniśmy toczyć zbyt długich debat, lecz dbać o to, aby ludziom tym żyło się możliwie dobrze i aby mogli korzystać z pełni praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#MirosławCzech">Poseł Marek Mazurkiewicz wsparty przez posła Michała Kamińskiego - zgłosił wniosek o zmianę kolejności ustępów w art. 56. Obecny ust. 5 byłby ust. 3, obecny ust. 3 staje się ust. 4 i obecny ust. 4 staje się ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny wnioskowi posła Marka Mazurkiewicza o zmianie kolejności ustępów art. 56? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 57 do 61, dotyczących m.in. gwarancji prawidłowości głosowania i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#MirosławCzech">„Art. 57. Osobom uzbrojonym wstęp do lokalu wyborczego jest zakazany.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#MirosławCzech">Art. 58.1. Głosowania przerywać nie wolno. Gdyby wskutek nadzwyczajnych wydarzeń głosowanie było przejściowo uniemożliwione, obwodowa komisja wyborcza może zarządzić jego przerwanie, przedłużenie albo odroczenie do dnia następnego. Uchwała w tej sprawie powinna być natychmiast podana do wiadomości publicznej, przekazana okręgowej komisji wyborczej, wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta) oraz przesłana Państwowej Komisji Wyborczej za pośrednictwem okręgowej komisji.</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#MirosławCzech">2. W razie przerwania lub odroczenia głosowania komisja zapieczętowuje otwór urny wyborczej i oddaje urnę wraz ze spisem wyborców na przechowanie przewodniczącemu komisji. Pieczęć komisji oddaje się w takim wypadku na przechowanie zastępcy przewodniczącego lub innemu członkowi komisji. Komisja ustala również liczbę kart niewykorzystanych, umieszcza je w opieczętowanym pakiecie i oddaje na przechowanie przewodniczącemu komisji. Przed ponownym podjęciem głosowania komisja stwierdza protokolarnie, czy pieczęcie na urnie i pakiecie z kartami są nienaruszone.</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#MirosławCzech">Art. 59.1. W lokalu wyborczym umieszcza się tylko urzędowe obwieszczenia wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-69.9" who="#MirosławCzech">2. W lokalu wyborczym oraz w miejscu zapewniającym tajność głosowania umieszcza się zwięzłą informację Państwowej Komisji Wyborczej o sposobie głosowania w wyborach.</u>
          <u xml:id="u-69.10" who="#MirosławCzech">Art. 60.1. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej czuwa nad zapewnieniem tajności głosowania oraz nad utrzymaniem porządku i spokoju w czasie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.11" who="#MirosławCzech">2. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej ma prawo zażądać opuszczenia lokalu wyborczego przez osoby naruszające porządek i spokój.</u>
          <u xml:id="u-69.12" who="#MirosławCzech">3. Na żądanie przewodniczącego obwodowej komisji wyborczej komendant właściwego terytorialnie komisariatu policji obowiązany jest zapewnić konieczną pomoc.</u>
          <u xml:id="u-69.13" who="#MirosławCzech">4. W wypadku naruszenia porządku w lokalu wyborczym nie stosuje się przepisu art. 57.</u>
          <u xml:id="u-69.14" who="#MirosławCzech">Art. 61. Głosować może tylko wyborca wpisany do spisu wyborców, a także wyborca dopisany do spisu zgodnie z przepisami art. 27”.</u>
          <u xml:id="u-69.15" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 57, 58, 59, 60 i 61? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.16" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 57, 58, 59, 60 i 61? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.17" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.18" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 62 do 65, dotyczących m.in. przebiegu głosowania i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.19" who="#MirosławCzech">„Art. 62.1. Przed przystąpieniem do głosowania wyborca okazuje obwodowej komisji wyborczej dokument umożliwiający stwierdzenie jego tożsamości.</u>
          <u xml:id="u-69.20" who="#MirosławCzech">2. Wyborcę przedkładającego komisji zaświadczenie o prawie do głosowania dopuszcza się do głosowania po uprzednim wpisaniu go do spisu wyborców. Zaświadczenie o prawie do głosowania załącza się do spisu wyborców.</u>
          <u xml:id="u-69.21" who="#MirosławCzech">3. Po wykonaniu czynności, o której mowa w ust. 1 lub ust. 2, wyborca otrzymuje od komisji kartę do głosowania, właściwą dla przeprowadzanych wyborów, opatrzoną jej pieczęcią. Wyborca potwierdza otrzymanie karty do głosowania własnym podpisem w przeznaczonej na to rubryce spisu.</u>
          <u xml:id="u-69.22" who="#MirosławCzech">4. Po otrzymaniu karty do głosowania wyborca udaje się do miejsca w lokalu wyborczym zapewniającego tajność głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.23" who="#MirosławCzech">5. Kartę do głosowania wyborca wrzuca do urny w taki sposób, aby strona zadrukowana była niewidoczna.</u>
          <u xml:id="u-69.24" who="#MirosławCzech">Art. 63. Wyborca głosujący za granicą otrzymuje kartę do głosowania wyłącznie po okazaniu obwodowej komisji wyborczej ważnego polskiego paszportu.</u>
          <u xml:id="u-69.25" who="#MirosławCzech">Art. 64. Wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może pomagać inna osoba, z wyłączeniem członków komisji wyborczych i mężów zaufania.</u>
          <u xml:id="u-69.26" who="#MirosławCzech">Art. 65.1. Wyborca głosuje, stawiając na karcie do głosowania znak «x» w kratce z lewej strony obok nazwiska kandydata, na którego głosuje albo obok nazwiska jednego z kandydatów tej listy, na którą głosuje.</u>
          <u xml:id="u-69.27" who="#MirosławCzech">2. Odpowiedni sposób głosowania, w zależności od wyborów, do których przeprowadza się głosowanie, określają przepisy szczególne niniejszej ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-69.28" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 62, 63, 64 i 65? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.29" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 62, 63, 64 i 65? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.30" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.31" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 8 - Ustalenie wyników głosowania w obwodzie, składającego się z art. od 66 do 73.</u>
          <u xml:id="u-69.32" who="#MirosławCzech">Przypominam, że wiele kwestii uregulowanych w tym rozdziale było przedmiotem dyskusji w naszej Komisji podczas prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-69.33" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia tytułu rozdziału i art. od 66 do 69, regulujących m.in. wymogi dotyczące ważności kart do głosowania i mających następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-69.34" who="#MirosławCzech">„Art. 66. Niezwłocznie po zakończeniu głosowania obwodowa komisja wyborcza ustala wyniki głosowania w obwodzie.</u>
          <u xml:id="u-69.35" who="#MirosławCzech">Art. 67.1. Obwodowa komisja wyborcza ustala, na podstawie aktualnego spisu wyborców, liczbę osób uprawnionych do głosowania oraz liczbę wyborców, którym wydano karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.36" who="#MirosławCzech">2. Komisja ustala liczbę niewykorzystanych kart do głosowania, a następnie karty te umieszcza w zapieczętowanych pakietach.</u>
          <u xml:id="u-69.37" who="#MirosławCzech">3. Przewodniczący komisji w obecności jej członków otwiera urnę wyborczą, po czym komisja liczy znajdujące się w niej karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.38" who="#MirosławCzech">4. Kart do głosowania przedartych, całkowicie na dwie lub więcej części, nie bierze się pod uwagę przy obliczeniach, o których mowa w ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-69.39" who="#MirosławCzech">5. Jeżeli liczba kart do głosowania wyjętych z urny jest mniejsza lub większa od liczby kart wydanych, komisja podaje w protokole przypuszczalną przyczynę tej niezgodności.</u>
          <u xml:id="u-69.40" who="#MirosławCzech">Art. 68. Karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone lub nieopatrzone pieczęcią obwodowej komisji wyborczej są nieważne.</u>
          <u xml:id="u-69.41" who="#MirosławCzech">Art. 69.1. Obwodowa komisja wyborcza ustala, na podstawie oddanych ważnych kart do głosowania, odpowiednio do przeprowadzonych wyborów, liczbę głosów nieważnych oraz liczbę głosów ważnie oddanych na poszczególne listy kandydatów na posłów i na poszczególnych kandydatów z każdej z list lub na poszczególnych kandydatów na senatorów.</u>
          <u xml:id="u-69.42" who="#MirosławCzech">2. Warunki ważności głosu określają przepisy szczególne niniejszej ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-69.43" who="#MirosławCzech">Czy są wnioski lub uwagi do tytułu i do art. 66, 67, 68 i 69? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.44" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 8 oraz art. 66, 67, 68 i 69? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.45" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.46" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 70 do 73, regulujących głównie sporządzenie protokołu głosowania i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.47" who="#MirosławCzech">„Art. 70.1. Obwodowa komisja wyborcza sporządza w dwóch egzemplarzach protokół głosowania w obwodzie, którego wzór ustala Państwowa Komisja Wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-69.48" who="#MirosławCzech">2. W protokole głosowania w obwodzie wymienia się liczby:</u>
          <u xml:id="u-69.49" who="#MirosławCzech">1) osób uprawnionych do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-69.50" who="#MirosławCzech">2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-69.51" who="#MirosławCzech">3) oddanych kart do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-69.52" who="#MirosławCzech">4) kart nieważnych,</u>
          <u xml:id="u-69.53" who="#MirosławCzech">5) kart ważnych,</u>
          <u xml:id="u-69.54" who="#MirosławCzech">6) głosów nieważnych, z podaniem przyczyny ich nieważności,</u>
          <u xml:id="u-69.55" who="#MirosławCzech">7) głosów ważnych,</u>
          <u xml:id="u-69.56" who="#MirosławCzech">8) głosów ważnie oddanych, o których mowa w art. 69 ust. 1, odpowiednio do przeprowadzanych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-69.57" who="#MirosławCzech">3. W protokole wymienia się ponadto liczbę otrzymanych i niewykorzystanych kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.58" who="#MirosławCzech">4. W protokole podaje się czas rozpoczęcia i zakończenia głosowania oraz omawia zarządzenia i wydane decyzje, jak również inne istotne okoliczności związane z przebiegiem głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.59" who="#MirosławCzech">5. Protokół podpisują i każdą ze stron parafują wszystkie osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.</u>
          <u xml:id="u-69.60" who="#MirosławCzech">6. Mężom zaufania przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag, z wymienieniem konkretnych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-69.61" who="#MirosławCzech">7. Przepis ust. 6 stosuje się odpowiednio do członków obwodowej komisji wyborczej, z tym że nie zwalnia ich to z obowiązku podpisania protokołu głosowania w obwodzie.</u>
          <u xml:id="u-69.62" who="#MirosławCzech">Art. 71. Niezwłocznie po sporządzeniu protokołu głosowania w obwodzie obwodowa komisja wyborcza podaje do wiadomości publicznej, poprzez wywieszenie w lokalu wyborczym w miejscu łatwo dostępnym dla wyborców, wyniki głosowania z uwzględnieniem danych, o których mowa w art. 70 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-69.63" who="#MirosławCzech">Art. 72.1. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej niezwłocznie przekazuje do właściwej okręgowej komisji wyborczej. W zapieczętowanej kopercie, jeden egzemplarz protokołu głosowania w obwodzie wraz z wyjaśnieniami komisji do zgłoszonych zarzutów, o których mowa w art. 70 ust. 6 i 7.</u>
          <u xml:id="u-69.64" who="#MirosławCzech">2. Tryb przekazywania i przyjmowania protokołów, o których mowa w ust. 1, określa Państwowa Komisja Wyborcza, z zastrzeżeniem ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-69.65" who="#MirosławCzech">3. Państwowa Komisja Wyborcza może określić zasady i tryb wcześniejszego przekazywania danych z protokołu za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego lub systemu elektronicznego przesyłania danych.</u>
          <u xml:id="u-69.66" who="#MirosławCzech">4. Wyniki głosowania z obwodów utworzonych za granicą są przekazywane okręgowej komisji wyborczej właściwej dla gminy Warszawa-Centrum, a wyniki głosowania z obwodów utworzonych na polskich statkach morskich — okręgowej komisji wyborczej właściwej dla siedziby armatora. Zasady i tryb przekazywania okręgowej komisji wyborczej wyników głosowania i protokołów głosowania z obwodów głosowania, o których mowa w zdaniu pierwszym, ustala Państwowa Komisji Wyborcza po zasięgnięciu opinii odpowiednio ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej i ministra właściwego do spraw rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-69.67" who="#MirosławCzech">Art. 73. Po wykonaniu czynności, o których mowa w art. 72, przewodniczący obwodowej komisji wyborczej niezwłocznie przekazuje w depozyt wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miast) dokumenty z głosowania oraz pieczęć komisji w sposób ustalony przez państwową Komisję Wyborczą”.</u>
          <u xml:id="u-69.68" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 70, 71, 72 i 73? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.69" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 70, 71, 72 i 73? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.70" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.71" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 9 - Protesty wyborcze. Ważność wyborów. Składa się on z art. od 74 do 80.</u>
          <u xml:id="u-69.72" who="#MirosławCzech">Również w przypadku tego rozdziału wiele zawartych w nim przepisów było przedmiotem dyskusji podczas prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-69.73" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia tytułu rozdziału i art. od 74 do 77, dotyczących głównie warunków wnoszenia i procedury rozpatrywania protestów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.74" who="#MirosławCzech">„Art. 74.1. Przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgach lub wyborowi posła lub senatora może być wniesiony protest z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przepisów niniejszej ustawy dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów.</u>
          <u xml:id="u-69.75" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli podstawę protestu stanowi zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przez Państwową Komisję Wyborczą przepisów niniejszej ustawy dotyczących ustalenia wyników głosowania i wyników wyborów, może go wnieść każdy wyborca.</u>
          <u xml:id="u-69.76" who="#MirosławCzech">3. Protest przeciwko ważności wyborów w okręgu lub przeciwko wyborowi posła lub senatora w okręgu wyborczym może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-69.77" who="#MirosławCzech">4. Prawo wniesienia protestu przysługuje również przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej i pełnomocnikowi komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-69.78" who="#MirosławCzech">5. W razie wniesienia protestu przeciwko ważności wyborów, ważność wyborów w okręgu lub wyborowi posła lub senatora, do czasu rozstrzygnięcia sprawy w sposób określony w art. 78, do posłów lub posła, senatorów lub senatora stosuje się przepisy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-69.79" who="#MirosławCzech">Art. 75.1. Protest wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego najpóźniej w 7 dniu od daty ogłoszenia wyników wyborów przez państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Nadanie w tym terminie protestu w polskim urzędzie pocztowym jest równoznaczne z wniesieniem go do Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-69.80" who="#MirosławCzech">2. W odniesieniu do wyborcy przebywającego za granicą lub na polskim statku morskim wymogi wymienione w ust. 1 uważa się za spełnione, jeżeli protest został złożony odpowiednio właściwemu terytorialnie konsulowi lub kapitanowi statku. Wyborca obowiązany jest dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń, zamieszkałego w kraju, pod rygorem pozostawienia protestu bez biegu.</u>
          <u xml:id="u-69.81" who="#MirosławCzech">3. Wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty.</u>
          <u xml:id="u-69.82" who="#MirosławCzech">Art. 76.1. Sąd Najwyższy rozpatruje protest w składzie 3 sędziów w postępowaniu nieprocesowym, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, i wydaje opinię w formie postanowienia w sprawie protestu.</u>
          <u xml:id="u-69.83" who="#MirosławCzech">2. Opinia powinna zawierać ustalenia co do zasadności zarzutów protestu, a w razie potwierdzenia zasadności zarzutów - ocenę, czy przestępstwo przeciwko wyborom lub naruszeniu przepisów niniejszej ustawy miało wpływ na wynik wyborów.</u>
          <u xml:id="u-69.84" who="#MirosławCzech">3. Uczestnikami postępowania są z mowy ustawy: wnoszący protest, przewodniczący właściwej komisji wyborczej lub jego zastępca i Prokurator Generalny.</u>
          <u xml:id="u-69.85" who="#MirosławCzech">Art. 77.1. Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest wniesiony przez osobę do tego nieuprawnioną, w myśl art. 74 ust. 2–4, lub niespełniający warunków określonych w art. 75. Niedopuszczalne jest przywrócenie terminu do wniesienia protestu.</u>
          <u xml:id="u-69.86" who="#MirosławCzech">2. Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest dotyczący sprawy, co do której w niniejszej ustawie przewiduje się możliwość wniesienia skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej przed dniem głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.87" who="#MirosławCzech">3. Jeżeli w proteście zarzucono popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom, Sąd Najwyższy niezwłocznie zawiadamia o tym Prokuratora Generalnego”.</u>
          <u xml:id="u-69.88" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału i art. 74, 75, 76 i 77? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.89" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 9 i art. 74, 75, 76 i 77? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.90" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.91" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 78 do 80, regulujących przede wszystkim stwierdzenie przez Sąd Najwyższy równości wyborów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.92" who="#MirosławCzech">„Art. 78.1. Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania protestów, rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru posła lub senatora, przeciwko któremu wniesiono protest, W postępowaniu stosuje się odpowiednio art. 18 i 19 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 1994 r. Nr 13, poz. 48, z 1995 r. Nr 34, poz. 163, z 1996 r. Nr 77, poz. 367, z 1997 r. Nr 75, poz. 471, Nr 98, poz. 604, Nr 106, poz. 679 i Nr 124, poz. 782 oraz z 1999 r. Nr 75, poz. 853 i Nr 110, poz. 1255).</u>
          <u xml:id="u-69.93" who="#MirosławCzech">2. Rozstrzygnięcie, o którym mowa w ust. 1, Sąd Najwyższy podejmuje w formie uchwały nie później niż w 90 dniu po dniu wyborów na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-69.94" who="#MirosławCzech">3. Sąd Najwyższy rozstrzygając o nieważności wyborów lub nieważności wyboru posła lub senatora stwierdza wygaśnięcie mandatu w zakresie unieważnienia oraz postanawia o przeprowadzeniu wyborów ponownych lub o podjęciu niektórych czynności wyborczych, wskazując czynności, od której należy ponowić postępowanie wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-69.95" who="#MirosławCzech">4. Uchwałę Sądu Najwyższego przedstawia się niezwłocznie Prezydentowi Rzeczypospolitej oraz odpowiednio Marszałkowi Sejmu lub Marszałkowi Senatu, a także przesyła Państwowej Komisji Wyborczej oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-69.96" who="#MirosławCzech">5. Wygaśnięcie mandatów, o których mowa w ust. 3, następuje w dniu ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-69.97" who="#MirosławCzech">Art. 79.1. W razie podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały o nieważności wyborów w okręgu lub o nieważności wyboru posła lub senatora, o której mowa w art. 78 ust. 3, wybory ponowne lub wskazane czynności wyborcze przeprowadza się wyłącznie na terytorium kraju, na zasadach i w trybie przewidzianych w niniejszej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-69.98" who="#MirosławCzech">2. Postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o wyborach ponownych lub podjęciu wskazanych czynności wyborczych podaje się do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 5 dniu od dnia ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego, o której mowa w art. 78 ust. 3. Przepisy art. 126 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-69.99" who="#MirosławCzech">3. Wyniki wyborów ponownych i przeprowadzonych czynności wyborczych, Państwowa Komisja Wyborcza podaje w obwieszczeniu. o jakim mowa w art. 179 ust. 1. W obwieszczeniu wymienia się ponadto osoby, które w wyniku wyborów ponownych lub przeprowadzonych czynności wyborczych utraciły mandat, ze wskazaniem numeru okręgu wyborczego, a w wypadku wygaśnięcia mandatu posła także numer i nazwę listy kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-69.100" who="#MirosławCzech">4. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 3, przesyła się niezwłocznie odpowiednio Marszałkowi Sejmu lub Marszałkowi Senatu.</u>
          <u xml:id="u-69.101" who="#MirosławCzech">Art. 80. W razie podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały o nieważności wyborów i jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadza się wybory ponowne, w zakresie unieważnienia, na zasadach i w trybie przewidzianych niniejszą ustawą; przepisy art. 79 ust. 2 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-69.102" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 78, 79 i 80? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-69.103" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 78, 79 i 80? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.104" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-69.105" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 10 - Kampania wyborcza, składającego się z art. od 81 do 89.</u>
          <u xml:id="u-69.106" who="#MirosławCzech">Także w przypadku rozdziału 10 należy przypomnieć, że wiele jego przepisów było przedmiotem prac naszej Komisji w ramach rozpatrywania zmian w ustawie o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-69.107" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia tytułu rozdziału 10 i art. 81, regulującego rozpoczęcie kampanii wyborczej i mającego brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-69.108" who="#MirosławCzech">„Art. 81.1. Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o wyborze.</u>
          <u xml:id="u-69.109" who="#MirosławCzech">2. Kampanii wyborczej nie można prowadzić na 24 godziny przed dniem głosowania i w dniu głosowania aż do jego zakończenia.</u>
          <u xml:id="u-69.110" who="#MirosławCzech">3. Od dnia ogłoszenia postanowienia, o którym mowa w ust. 1, partie polityczne oraz wyborcy mogą wykonywać czynności określone w niniejszej ustawie. Czynności podjęte przed tym terminem są nieważne”.</u>
          <u xml:id="u-69.111" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu lub do art. 81?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#StanisławGebethner">Mam poprawkę redakcyjną do art. 81 ust. 1. Proponuję skreślenie wyrazu „wyborach” i dopisanie „zarządzeniu wyborów”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu następującego brzmienia art. 81 ust. 1: „Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o zarządzeniu wyborów”? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#MirosławCzech">Czy są inne uwagi do art. 81? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 81 wraz z nowym brzmieniem ust. 1? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 82 do 86, dotyczących głównie prowadzenia kampanii wyborczej i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-71.6" who="#MirosławCzech">„Na 24 godziny przed dniem głosowania aż do zakończenia głosowania zabrania się podawania do wiadomości publicznej wyników przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej, dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych i wyniku wyborów, a także wyników sondaży przedwyborczych przeprowadzonych w dniu głosowania.</u>
          <u xml:id="u-71.7" who="#MirosławCzech">Art. 83.1. W dniu głosowania oraz na 24 godziny przed tym dniem zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień, rozdawanie ulotek, jak też prowadzenie w inny sposób agitacji na rzecz kandydatów i list kandydatów jest zakazane.</u>
          <u xml:id="u-71.8" who="#MirosławCzech">2. Wszelkie formy agitacji w lokalu wyborczym są zakazane.</u>
          <u xml:id="u-71.9" who="#MirosławCzech">Art. 84.1. Zabrania się prowadzenia kampanii wyborczej na terenie zakładów pracy lub instytucji publicznych w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-71.10" who="#MirosławCzech">2. Zabronione jest prowadzenie kampanii wyborczej na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej oraz w oddziałach obrony cywilnej, a także w skoszarowanych jednostkach podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-71.11" who="#MirosławCzech">3. Zabrania się organizowania w ramach kampanii wyborczej na rzecz kandydatów na posłów lub senatorów i list kandydatów gier losowych i konkursów, w których wygranymi są nagrody pieniężne lub przedmioty o wartości wyższej niż wartość przedmiotów zwyczajowo używanych w celach reklamowych lub promocyjnych.</u>
          <u xml:id="u-71.12" who="#MirosławCzech">4. Zabrania się podawania oraz dostarczania, w ramach kampanii wyborczej na rzecz kandydata na posła lub senatora, napojów alkoholowych nieodpłatnie lub po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższej od cen nabycia lub kosztów wytworzenia.</u>
          <u xml:id="u-71.13" who="#MirosławCzech">Art. 85. Materiały wyborcze powinny zawierać wyraźne oznaczenie, od kogo pochodzą.</u>
          <u xml:id="u-71.14" who="#MirosławCzech">Art. 86.1. Na ścianach budynków, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych można umieszczać plakaty i hasła wyłącznie po uzyskaniu zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-71.15" who="#MirosławCzech">2. Zabrania się umieszczania plakatów i haseł wyborczych na zewnątrz i wewnątrz budynków administracji rządowej i samorządowej oraz sądów, a także na terenie jednostek wojskowych i oddziałów obrony cywilnej oraz skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-71.16" who="#MirosławCzech">3. Rada gminy może zakazać umieszczania plakatów lub haseł na niektórych budynkach publicznych, a także określonych częściach terenów publicznych, z przyczyn związanych z ochroną zabytków bądź środowiska.</u>
          <u xml:id="u-71.17" who="#MirosławCzech">4. Przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych dla celów prowadzenia kampanii wyborczej należy stosować obowiązujące przepisy porządkowe.</u>
          <u xml:id="u-71.18" who="#MirosławCzech">5. Plakaty należy umieszczać w taki sposób, aby można je było następnie usunąć bez powodowania szkód.</u>
          <u xml:id="u-71.19" who="#MirosławCzech">6. Policja (straż miejska) jest obowiązana usuwać na koszt komitetu plakaty i hasła, których sposób umieszczania może zagrażać życiu lub zdrowiu fizycznemu ludzi albo bezpieczeństwu mienia bądź w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-71.20" who="#MirosławCzech">7. Plakaty, hasła wyborcze oraz urządzenia ogłoszeniowe ustawione dla celów prowadzenia kampanii wyborczej właściwe komitety obowiązane są usunąć w terminie 30 dni po dniu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-71.21" who="#MirosławCzech">8. Zarząd gminy postanawia o usunięciu plakatów wyborczych, haseł i urządzeń ogłoszeniowych umieszczonych z naruszeniem przepisów ust. 1–5 lub nieusuniętych przez właściwe komitety w terminie, o którym mowa w ust. 7. Koszty ich usunięcia ponoszą właściwe komitety”.</u>
          <u xml:id="u-71.22" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 82, 83, 84, 85 i 86? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-71.23" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 82, 83, 84, 85 i 86? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.24" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.25" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 87 do 89, regulujących zwłaszcza kwestię bezprawnych form agitacji wyborczej i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-71.26" who="#MirosławCzech">„Art. 87.1. Jeżeli plakaty, hasła, ulotki, wypowiedzi albo inne formy propagandy i agitacji zawierają dane i informacje nieprawdziwe, każdy zainteresowany ma prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o:</u>
          <u xml:id="u-71.27" who="#MirosławCzech">1) orzeczenie konfiskaty takich materiałów.</u>
          <u xml:id="u-71.28" who="#MirosławCzech">2) wydanie zakazu publikowania takich danych i informacji,</u>
          <u xml:id="u-71.29" who="#MirosławCzech">3) nakazanie sprostowania informacji,</u>
          <u xml:id="u-71.30" who="#MirosławCzech">4) nakazanie przeproszenia pomówionego,</u>
          <u xml:id="u-71.31" who="#MirosławCzech">5) nakazanie uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty 50.000 złotych na rzecz instytucji charytatywnej,</u>
          <u xml:id="u-71.32" who="#MirosławCzech">6) zarządzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kwoty do 50.000 złotych tytułem odszkodowania.</u>
          <u xml:id="u-71.33" who="#MirosławCzech">2. Sąd okręgowy rozpoznaje wniosek, o którym mowa w ust. 1, w ciągu 24 godzin, w postępowaniu nieprocesowym w składzie jednego sędziego. Sąd może rozpoznać sprawę w wypadku usprawiedliwionej nieobecności wnioskodawcy lub uczestnika postępowania, którzy o terminie rozprawy zostali prawidłowo powiadomieni. Postanowienie, kończące postępowanie w sprawie, sąd niezwłocznie doręcza osobie zainteresowanej, o której mowa w ust. 1, właściwej okręgowej komisji wyborczej i zobowiązanemu do wykonania postanowienia sądu. Na postanowienie sądu okręgowego przysługuje w ciągu 24 godzin zażalenie do sądu apelacyjnego, który jest obowiązany do jego rozpatrzenia w ciągu 24 godzin. Od postanowienia sądu apelacyjnego nie przysługuje środek prawny i podlega ono natychmiastowemu wykonaniu.</u>
          <u xml:id="u-71.34" who="#MirosławCzech">3. Dane lub informacje nieprawdziwe odnoszące się do wyborów i związane z kampanią wyborczą, opublikowane w prasie, podlegają sprostowaniu w ciągu 48 godzin.</u>
          <u xml:id="u-71.35" who="#MirosławCzech">4. W odniesieniu do sprostowań danych lub informacji opublikowanych w innej prasie niż dziennik sąd wskazuje dziennik, w którym sprostowanie ma być zamieszczone na koszt zobowiązanego w ciągu 48 godzin.</u>
          <u xml:id="u-71.36" who="#MirosławCzech">5. W razie odmowy lub zamieszczenia sprostowania przez zobowiązanego lub wskazanego w postanowieniu sądu, sąd na wniosek zainteresowanego zarządza opublikowanie sprostowania w trybie egzekucyjnym na koszt zobowiązanego.</u>
          <u xml:id="u-71.37" who="#MirosławCzech">6. W sprawach, o których mowa w ust. 3–5, przepisu art. 81 ust. 1 nie stosuje się.</u>
          <u xml:id="u-71.38" who="#MirosławCzech">Art. 88. Zasady i tryb prowadzenia kampanii wyborczej w programach publicznych i niepublicznych nadawców radiowych i telewizyjnych określają przepisy szczególne niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-71.39" who="#MirosławCzech">Art. 89.1. Telewizja Polska Spółka Akcyjna i Polskie Radio Spółka Akcyjna zapewniają Państwowej Komisji Wyborczej w okresie od zarządzenia wyborów do Sejmu i do Senatu możliwość nieodpłatnego przedstawiania w programach ogólnokrajowych telewizyjnych i radiowych informacji, wyjaśnień i komunikatów związanych z zarządzonymi wyborami i obowiązującymi przepisami prawa wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-71.40" who="#MirosławCzech">2. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą i zarządami Telewizji Polskiej i Polskiego Radia, określi, w drodze rozporządzenia, tryb i postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-71.41" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 87, 88 i 89? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-71.42" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 87, 88 i 89? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-71.43" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MichałStrąk">Chcę zwrócić uwagę, że przyjęty rozdział 10 - Kampania wyborcza, nie definiuje pojęcia kampanii wyborczej. Dotychczas definicja taka nie była potrzebna, ponieważ nie było zasady wyłączności prowadzenia kampanii wyborczej przez komitet wyborczy i związanych z tym przepisów karnych.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#MichałStrąk">Uważam, że definicja kampanii wyborczej powinna być wprowadzona. Jeżeli tak się nie stanie, to nie bardzo będzie wiadomo, na jakiej podstawie będą podejmowane orzeczenia dotyczące naruszeń kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#MichałStrąk">Dotychczas zakładano, że działalność komitetu wyborczego jest kampanią wyborczą, a komitet wyborczy powinien zaniechać swojej działalności na 24 godziny przed wyborami.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#MichałStrąk">Gdyby stanąć na stanowisku, że kampania wyborcza to wyrażanie swoich poglądów i rozpowszechnianie informacji o kandydatach, to wówczas pojawi się problem zgodności z konstytucją. Tak więc - w moim przekonaniu - definicja kampanii wyborczej powinna zostać wprowadzona do projektu, a właściwie do rozdziału 10.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#MichałStrąk">Wydaje się również, że dopiero po zbudowaniu definicji kampanii wyborczej można rozstrzygnąć, czy zasada wyłączności prowadzenia kampanii wyborczej przez komitet wyborczy jest zgodna z konstytucją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#MirosławCzech">Powiem tak - kocham opinię ekspertów, którzy mieli szansę pracować nad projektem i mieli możliwość zaproponowania konkretnych rozwiązań, w trakcie prac podkomisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#BartłomiejNowotarski">Kampania wyborcza definiowana jest pewnymi kategoriami socjologicznymi, zwłaszcza przez wskazanie, jak manifestuje się kampania wyborcza. Każdy, kto potrafi zinterpretować takie zjawisko, wie, czym jest kampania wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#BartłomiejNowotarski">Definicja kampanii wyborczej jest w zasadzie we wszystkich rozdziałach ordynacji, w których znajdują się nakazy i zakazy. To właściwie jest definiens. Nie da się natomiast w jednym zdaniu zdefiniować definiensa i żadne akt prawny tego nie uczyni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#MichałKamiński">Mam wątpliwości, czy może być egzekwowany do końca przepis zakazujący agitacji w dniu wyborów. Jest bowiem tak, że praktycznie w każdych wyborach zdarza się, że np. komitet wyborczy wykupi billboardy rozmieszczone w mieście. Na ogół billboardy te stoją również w dniu wyborów. Moim zdaniem, jest to element agitacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#MichałKamiński">Bilbordy te oddziałują na wyborcę dokładnie tak samo w czwartek czy piątek przed wyborami, jak w wyborczą niedzielę. Logicznie więc są elementy kampanii wyborczej. W dzisiejszych warunkach kampania wyborcza to nie tylko agitacja prowadzona bezpośrednio poprzez spotkania z wyborcami czy reklamą radiową czy telewizyjną, ale również reklama graficzna, oddziałująca na wyborcę.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#MichałKamiński">Zdaję sobie sprawę, że to, co teraz powiem, jest kontrowersyjne. Uważam jednak, że jeżeli chcemy być uczciwi, to nie powinniśmy zabraniać agitacji w dniu wyborów, lub tylko zabronić prowadzenia agitacji wyborczej w najbliższej okolicy lokalu wyborczego. Mogłoby to np. być np. 50 czy 100 m od lokalu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#MichałKamiński">W tym kontekście warto przypomnieć, że w 1989 r. w tamtych niezupełnie wolnych wyborach obowiązywał taki przepis. Ponieważ uczestniczyłem w tamtej kampanii wyborczej, to pamiętam, że prowadziliśmy agitację w sąsiedztwie lokali wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#MichałKamiński">Tak należy rozważyć zakazanie agitacji w lokalu wyborczym i jego najbliższym sąsiedztwie określonym w metrach. Alternatywą dla takiego rozwiązania powinien być konsekwentny obowiązek usunięcia wszystkich plakatów i bilbordów, np. na 24 godziny przed głosowaniem. Nie jest to jednak nakaz realny, jeżeli chodzi o jego wyegzekwowanie.</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#MichałKamiński">Uważam, że jeżeli nie zostanie przyjęty obowiązek usunięcia reklamy graficznej, to należy odejść od zakazu agitacji.</u>
          <u xml:id="u-75.6" who="#MichałKamiński">Warto też dodać, że w tej kwestii rozwiązania stosowane za granicą są bardzo różne. W niektórych krajach obowiązuje zakaz agitacji wyborczej w dniu wyborów, a w niektórych krajach ogranicza się on tylko do zakazu agitacji w lokalu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-75.7" who="#MichałKamiński">Ponadto - na tle rozdziału 10 - chcę poruszyć jeszcze jeden problem. Chodzi o zakaz publikowania sondaży przedwyborczych. Moim zdaniem, w dobie Internetu zakaz ten jest w praktyce nie do wyegzekwowania.</u>
          <u xml:id="u-75.8" who="#MichałKamiński">Co prawda Internet ma jeszcze ograniczony zasięg, ale jednocześnie jest już na tyle powszechny, iż należy brać to pod uwagę, zwłaszcza że z wyborów na wybory powszechność Internetu będzie rosnąć. Egzekwowanie zakazu będzie więc coraz trudniejsze. Będzie to więc zakaz martwy, który będzie dotyczył tylko niektórych środków przekazu, takich jak gazety drukowane w Polsce bądź media elektroniczne nadające z terytorium Polski.</u>
          <u xml:id="u-75.9" who="#MichałKamiński">Natomiast zakaz ten w praktyce nie będzie dotyczył telewizji satelitarnej, odbieranej w Polsce, ale działającej poza ustawodawstwem polskim. Media te będą mogły prezentować wyniki badań sondażowych. Będzie to oznaczać dyskryminację polskich środków społecznego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-75.10" who="#MichałKamiński">Tak więc uważam, że powinniśmy odejść od zakazu publikowania sondaży, tym bardziej że jak przypominam sobie to przed wyborami w 1993 r. „Superexpress” opublikował w sobotę wyniki sondaży. Gazeta nie poniosła za to poważniejszych konsekwencji, gdyż ukazuje się dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-75.11" who="#MichałKamiński">Ponadto chcę dodać, że jeżeli nawet zakładamy, że ktoś manipuluje sondażami w celu wpłynięcia na wyborców, to uważam, że rola tej manipulacji jest zbliżona niezależnie od tego, czy jest ona robiona w piątek, czy w sobotę przed wyborami. Nie chcę oczywiście przez to powiedzieć, iż zakładam, że ośrodki badania opinii publicznej manipulują sondażami. Tak na pewno nie jest.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#LudwikDorn">Sprawa pierwsza, to propozycja wprowadzenia definicji kampanii wyborczej. Rzeczywiście ze strony eksperta jest to postępowanie dość szczególne. Jeżeli natomiast chodzi o meritum tej propozycji, to pewien wielki rzymski prawnik napisał, iż wszelka definicja w prawie jest niebezpieczna. Można ją bowiem bardzo łatwo obalić.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#LudwikDorn">Warto też zwrócić uwagę na to, że nawet jeżeli w grę wchodzą przepisy prawa karnego, nie wszystkie delikty są definiowane na zasadzie definicji nominalnej czy konwencjonalnej. Przykładem może być kwestia pojęcia „treści pornograficznej”. Są one zakazane w określonych sytuacjach.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#LudwikDorn">Jeżeli chodzi o wyższy zakres penalizacji, to nikt nie podnosił kwestii zdefiniowania tego pojęcia. Problem pojawił się dopiero wówczas, gdy stanęła sprawa penalizacji całkowitej.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#LudwikDorn">Warto też zwrócić uwagę na to, o czym mówił dr Bartłomiej Nowotarski. Definicje na użytek prawa karnego można rekonstruować na podstawie przepisów ustawy. Jest to przyjęcie założenia, że normy prawne w ogóle rekonstruuje się na podstawie przepisów. Przepis może być normą, ale nie musi.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#LudwikDorn">Tyle moich uwag, jeżeli chodzi o kwestię definiowania kampanii wyborczej, choć warto jeszcze dodać, że ubocznym efektem ewentualnego wprowadzenia takiej definicji byłoby unieważnienie obowiązywania wszystkich przepisów o finansowaniu kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#LudwikDorn">Jeżeli bowiem przyjmiemy model definicji konwencjonalnej, a interpretację taką, jaką się przyjmuje w ramach procesu sądowego i postępowania karnego, to sposobów na obchodzenie przepisów będzie wiele.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#LudwikDorn">Jeżeli chodzi o podniesiony problem ciszy wyborczej trwającej 24 godziny przed głosowaniem, to uważam, że nie należy zgłaszać wątpliwości co do tego, co funkcjonuje - moim zdaniem - całkowicie dobrze. Jest bowiem tak, że wszystkiego się nie ureguluje przepisami prawa.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#LudwikDorn">Z faktu, iż nie można uregulować wszystkiego, nie wynika niecelowość przyjmowania cząstkowych regulacji w danej kwestii. Odnosi się to do kwestii uregulowanej w art. 82. Nie możemy ograniczyć telewizji satelitarnej, ale możemy ograniczyć pewien wycinek problemu i to jest dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#JacekRybicki">Chciałem powiedzieć dokładnie to samo, co powiedział poseł Ludwik Dorn w końcowej części swojej wypowiedzi. Rok 2000 i następne, to jednak inna sytuacja niż wybory w 1989 r. Wyobraźmy więc sobie teraz, że likwidujemy przepisy tego rodzaju jak art. 82.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#JacekRybicki">Jestem przekonany, że wówczas wszystkie festyny i inne tego typu imprezy będą odbywały się w dniu wyborów. Będzie to więc istne szaleństwo. Niemniej jednak jestem przekonany, że wyniki sondaży przeprowadzone w tym dniu - uczciwych lub nieuczciwych - będą nagminnie wykorzystywane. Może to w praktyce w sposób wyraźny doprowadzić do skrzywienia wyników wyborów.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#JacekRybicki">Nie ulega wątpliwości, iż jest tak, że plakaty powieszone wcześniej wiszą w dniu wyborów, a telewizje satelitarne mogą nadawać różne audycje. Mimo tego uważam, że art. 82 i art. 83 jakoś funkcjonują. Jednak ograniczają one istotnie aktywność agitacji w dniu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#JacekRybicki">Tym samym pozostawiają trochę wolnej przestrzeni dla podjęcia decyzji przez obywatela. Chciałbym, aby obywatel miał tę wolną przestrzeń i aby nie wpływano na jego decyzję przy pomocy różnych socjotechnik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#StanisławGebethner">Najpierw chcę prosić o poszanowanie swego rodzaju karty praw ekspertów. Bywa bowiem tak, że pewne propozycje rodzą się nieco później, a mimo to ekspert chce się podzielić tą propozycją z posłami. Nie oznacza to jednak, że w tym przypadku popieram propozycję Michała Strąka.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#StanisławGebethner">Uważam, że potrzebny jest art. 81 ust. 1 określający rozpoczęcie kampanii. Pozwala to bowiem przesądzić, kiedy mają zastosowanie określone przepisy. Przykładem mogą być rozliczenia finansowe. Są to przepisy porządkujące z punktu widzenia stosowania rozpatrywanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#StanisławGebethner">Uważam, że nie da się zdefiniować kampanii wyborczej, gdyż bardzo często stwierdza się, że kampania wyborcza rozpoczyna się następnego dnia po wyborach. Nie należy mylić aspektów socjologicznych i politycznych z aspektami prawnymi, z racji których chodzi o to, kiedy mają zastosowanie przepisy szczególne, dotyczące finansów oraz sankcji karnych.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#StanisławGebethner">Jeżeli chodzi o art. 82, to jest trochę racji w uwagach, które na tle art. 82 przedstawił poseł Michał Kamiński. Jego wniosek jest jednak przedwczesny, aby mógł być zrealizowany w tej ustawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#MirosławCzech">Jeżeli chodzi o moją uwagę dotyczącą ekspertów, to chcę jednak przypomnieć, że na początku posiedzenia podziękowałem wielokrotnie i bardzo serdecznie ekspertom za zaangażowanie w pracach podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#MirosławCzech">Uwagi eksperta Michała Strąka na temat ustrojowej roli ordynacji wyborczej były bardzo cenne. Problem polega jednak na tym, jak ogólne uwagi przekształcić w konkretne przepisy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#MichałStrąk">Uważam, że ekspert powinien myśleć do końca prac nad danym aktem prawnym. Taka jest bowiem jego rola.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#MichałStrąk">W czasie prac podkomisji oraz dzisiaj, patrzę na ordynację może niezbyt ostro z punktu widzenia komitetów wyborczych i sił politycznych walczących w wyborach. Uważam bowiem, że w przypadku ordynacji wyborczej nie powinien być niedostrzegany punkt widzenia obywateli.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#MichałStrąk">Interesuje mnie więc, co na gruncie przygotowywanej ordynacji będzie mógł robić obywatel. Obywatel bowiem nie będzie wiedział, co to jest kampania wyborcza. Obywatel dowie się, że wyłączność na kampanię wyborczą ma komitet wyborczy. Obywatel dowie się również z ordynacji, że jeżeli się zbyt zaangażuje, to albo poniesie konsekwencje finansowe albo pójdzie do więzienia.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#MichałStrąk">Tak więc uważam, że jeżeli wprowadza się przepisy karne i jeżeli wprowadza się zasadę wyłączności prowadzenia kampanii wyborczej przez komitety wyborcze, to konieczna jest definicja kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#MichałStrąk">Jeżeli chodzi o przepisy dotyczące wyłączności, to uważam, że jest on całkowicie sprzeczny z odpowiednim artykułem konstytucji, który stanowi o wolności obiegu informacji. Nie chcę jednak wyprzedzać dyskusji na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#MichałStrąk">Jeszcze raz chcę jednak podkreślić, że jeżeli wprowadzane są przepis karne i jeżeli wprowadzana jest zasada wyłączności, to musi być wiadomo, co to jest wyłączność. Jeżeli nie ma definicji, to wszystko to, co powiedział poseł Ludwik Dorn, jest pewną konstrukcją intelektualną.</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#MichałStrąk">Czy na takiej podstawie sędziowie będą mogli orzekać o nakładaniu kar w postaci grzywny czy pozbawienia wolności? Mam poważne wątpliwości. Nie uczestniczyłem jednak w pisaniu Kodeksu karnego. Mam więc być może małe doświadczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#MirosławCzech">Jeżeli chodzi o wątpliwości Michała Strąka, czy możliwe jest orzekanie na podstawie przepisów, które nie określą, co to jest kampania wyborcza, to zwracam uwagę, że nie tak dawno Państwowa Komisja Wyborcza orzekła w sprawie zakresu kosztów kampanii wyborczej, jakie powinien pokrywać komitet wyborczy prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, co ma pewne odniesienie także do innych komitetów.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#MirosławCzech">Tak więc można powiedzieć, że zmiana ustawy o wyborze Prezydenta RP już przyniosła pewne pozytywne następstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#MichałKamiński">Przyjmuję oczywiście argument, po co przyjmować coś, co funkcjonuje. Równocześnie jednak nasuwa się jednak pytanie, po co to funkcjonuje. Dla mnie to jest właśnie istotne pytanie.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#MichałKamiński">Argument dotyczący sondaży wyborczych jest argumentem, który można rozpatrywać od bardzo różnych stron. Może być bowiem tak, iż wiadomość, iż dana partia bardzo przewodzi w badaniu sondażowym, może równie dobrze wpłynąć demobilizująco na wyborców tej partii, jak również dobrze wpłynąć mobilizująco na przeciwników tej partii. Może również doprowadzić do zwiększenia liczby zwolenników ugrupowaniu przewodzącemu w sondażu.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#MichałKamiński">Tak więc bardzo trudno jest określić skutki, jakie wywrze na wyborcach wiadomość dotycząca wyników sondażu. Tym bardziej więc uważam, że tworzenie martwych przepisów - w tym przypadku - nie jest potrzebne, choć z jednym zastrzeżeniem. Uważam bowiem, że należy zakazać - jest to część art. 82 - do czasu zakończenia głosowania, podawania do wiadomości publicznej sondaży przeprowadzanych w dniu głosowania.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#MichałKamiński">Uważam, że argumenty przedstawione są argumentami racjonalnymi. Powtórzę je raz jeszcze krótko.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#MichałKamiński">Nie jesteśmy w stanie zakazać bardzo dużej liczby mechanizmów wyborczych, które są uruchomione przed wyborami, ale działają w dniu głosowania. Można wręcz powiedzieć, że dyskutowany przepis uprzywilejowuje partie najbogatsze, które stać na wykupienie bilbordów widocznych w miastach.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#MichałKamiński">Są one ponadto trwalsze od każdej innej formy reklamy. Mogę podać następujący przykład. Chodzi o reklamy wyborcze umieszczone na autobusie. Sam widywałem takie reklamy poszczególnych partii i kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#MichałKamiński">Tak więc proponuję, aby art. 82 uzyskał brzmienie następujące: „Do zakończenia głosowania zabrania się podawania do wiadomości publicznej wyników sondaży przedwyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#MichałKamiński">Drugi mój wniosek, to propozycja skreślenia art. 83 ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AndrzejBrachmański">Chcę polemizować z posłem Michałem Kamińskim w jednej sprawie. Chodzi o to, że badania socjologiczne wskazują, iż inne jest oddziaływanie plakatów i ulotek w dniu wyborów i inne jest oddziaływanie żywej kampanii wyborczej. Zakaz, o którym mówimy, tak naprawdę prowadzi do tego, aby nie było możliwe prowadzenie żywej kampanii. Socjologowie twierdzą, że można zmienić zachowanie ok. 15% wyborców w dniu wyborów, jeżeli prowadzi się żywą kampanię.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#AndrzejBrachmański">Uważam również, że nie należy przeceniać wartości billboardów czy plakatów widocznych w dniu wyborów. Gdyby bowiem miały one duże znaczenie, to zapewne inne byłyby wyniki wielu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#AndrzejBrachmański">Ponadto chcę zwrócić uwagę, że w artykułach, o których dyskutujemy, jest kwestia, o której mówi się za mało. Jest bowiem tak, że prawdziwą zmorą polskich kampanii wyborczych nie jest to, że wiszą plakaty i że bywają publikowane plakaty. Prawdziwą zmorą polskich kampanii wyborczych jest to, że zakaz prowadzenia kampanii wyborczej jest notorycznie łamany w kościołach i wokół kościołów.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#AndrzejBrachmański">W związku z tym chcę zapytać przewodniczącego Mirosława Czecha, czy podkomisja formułując art. 83 uznawała, że pod pojęciem przemówień i rozdawania ulotek, należy również rozumieć przemówienia w formie kazań. To jest bowiem prawdziwe naruszanie przepisów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#KazimierzCzaplicki">Art. 83 ust. 1 musi być czytany wraz z art. 81 ust. 2. Zniesienie art. 83 oznaczałoby, że nie byłoby wiadomo, co to znaczy zakaz prowadzenia kampanii wyborczej na 24 godziny przed dniem głosowania. Jest to bowiem definicja.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#KazimierzCzaplicki">Można z tego wnioskować, czego nie można czynić. Oznacza to, że nie można prowadzić agitacji w żadnej formie aktywnej. To co wisi, to będzie wisieć. Taka jest praktyka. Uważam więc, że art. 83 powinien pozostać.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#KazimierzCzaplicki">Nie będą natomiast wypowiadał się na temat sondaży. Kwestia wpływu sondaży jest zagadnieniem socjologicznym.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#KazimierzCzaplicki">Zwracam ponadto uwagę, że poza telewizją satelitarną, agitację wyborczą w dniu wyborów będzie można prowadzić w Internecie. Nie oznacza to jednak, że nie jest to karalne, jeżeli organ właściwy do wszczęcia postępowania ustali, kto wprowadził do Internetu najnowsze informacje.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#KazimierzCzaplicki">Jeżeli jest wyłączność prowadzenia kampanii wyborczej przez komitety wyborcze, to pytanie o kazania jest bezpodstawne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#MirosławCzech">Jeżeli nawet kazanie nie byłoby uznane za przemówienie, to w świetle art. 83 może być uznane za prowadzenie „w inny sposób agitacji na rzecz kandydatów i list kandydatów”.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#MirosławCzech">Sensem art. 83 jest zakaz prowadzenia jakichkolwiek agitacji.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#MirosławCzech">Proponuję jednak nie prowadzić dalszej dyskusji na ten temat. 10 lat funkcjonowania demokracji spowodowało różne zjawiska. Wiele instytucji publicznych ma doświadczenia w tej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#TomaszŻukowski">Chcę bronić zakazu ogłaszania sondaży również w soboty, choć mam świadomość, że jest to zakaz po części ułomny, o czym już była mowa. Powinno to oznaczać tylko tyle, że jeżeli zakaz ten jest ułomny w sensie technicznym, to należy go w przyszłości wzmacniać nowymi rozwiązaniami prawnymi.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#TomaszŻukowski">Tak więc uważam, że wyborcy powinni mieć w sobotę jeden dzień do namysłu. Zwracam również uwagę na to, że zakaz ten wcześniej był znacznie dłuższy, lecz teraz został skrócony. Było to dobre. Natomiast likwidacja tego zakazu nie byłaby rozsądna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#MirosławCzech">Podsumowując naszą debatę chcę przypomnieć, że wiele argumentów zostało wypowiedzianych podczas prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP. Dzisiejsza debata nie przyniosła niczego zasadniczo nowego.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#MirosławCzech">Można powiedzieć tak, że w tej sprawie należy kierować się zasadą racjonalności. Podzielam pogląd posła Jacka Rynickiego, który zwrócił uwagę na to, że art. 83 dobrze funkcjonuje i daje wyborcy swego rodzaju oddech. Mimo więc pewnych wątpliwości związanych z funkcjonowaniem m.in. Internetu należy rozwiązanie to utrzymać. Nie powinno się natomiast czynić zbędnych ruchów, które mogą przynieść więcej szkód niż pożytku.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#MirosławCzech">Ponadto chcę zwrócić uwagę na to, że problemy związane z Internetem w kontekście problemów kampanii wyborczej biorą się stąd, że nie ma żadnych całościowych regulacji prawnych dotyczących Internetu. To jest kwestia zasadnicza.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#MirosławCzech">Z wypowiedzi posła Michała Kamińskiego wynikają trzy propozycje zmian. Propozycja pierwsza to skreślenie art. 81 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#MirosławCzech">Propozycja druga to nadanie art. 82 następującego brzmienia: „Do zakończenia głosowania zabrania się podawania do wiadomości publicznej wyników sondaży przeprowadzonych w dniu głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#MirosławCzech">Propozycja trzecia to skreślenie art. 83 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-87.6" who="#MirosławCzech">Ponieważ propozycje te tworzą całość, poddam je łącznie pod głosowanie. Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie trzech propozycji zgłoszonych przez posła Michała Kamińskiego. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-87.7" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 2 posłów, 11 było przeciwnych, 2 wstrzymało się do głosu.</u>
          <u xml:id="u-87.8" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła przedłożone propozycje zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#TomaszKarwowski">Proponuję zmianę w art. 84 ust. 3 i 4. Wnoszę, aby w art. 84 ust. 3 postawić kropkę po wyrazie „konkursów” i resztę wyrazów skreślić. Analogicznie w ust. 4 proponuję kropkę po wyrazie „alkoholowych” i resztę wyrazów skreślić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#MarekMazurkiewicz">Zgłaszam sprzeciw. Po pierwsze - kwestie te były obszernie przedyskutowane i zostały wprowadzone do ustawy o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#MarekMazurkiewicz">Po drugie - skreślenie zaproponowane w ust. 3 doprowadziłoby do tego, że w czasie festynu nie byłoby możliwe przeprowadzenie nawet konkursu dla dzieci.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#MarekMazurkiewicz">Podobnie rzecz się ma z konsekwencjami zaproponowanego skreślenia w art. 4. Nie nadużywam alkoholu, ale muszę zwrócić uwagę, że zaproponowana zmiana w ust. 4 spowodowałaby zakaz sprzedaży alkoholu nawet przez osoby, które zajmują się tym bez związku z kampanią wyborczą. Możemy oczywiście wprowadzić prohibicję w Polsce, ale wiemy dobrze, jak to jest trudne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#JacekRybicki">Zgadzam się z intencją wnioskodawcy, lecz jednocześnie chcę zwrócić uwagę, że jeżeli określony przepis prawa staramy się znacznie zawęzić, to przepis ten zaczyna działać w przeciwnym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#JacekRybicki">Gdyby został zrealizowany całkowity zakaz, jaki proponuje wnioskodawca poprzez zmianę w ust. 4, to zapewne znajdą się tacy, którzy zaraz powiedzą, że w miejscu przeprowadzenia festynu wyborczego znajduje się budka, w której jest sprzedawane piwo. Jest to więc udział w kampanii wyborczej. Podobne mogą być skutki po wprowadzeniu proponowanych zmian w ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#JacekRybicki">Uważam więc, że w ust. 3 i 4 w takim kształcie jakim są, jasno wyrażają intencje ustawodawcy. Intencja ta jest oczywista - nie można przy pomocy alkoholu i nagród w konkursach przekupywać wyborców. Jeżeli przepisy te zostaną zaostrzone, to w praktyce przestaną funkcjonować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#BartłomiejNowotarski">Do tego, co trafnie powiedział poseł Jacek Rybicki, dodam tylko to, że art. 84 to dorobek ustawodawstwa angielskiego z 1883 r. Wówczas w ramach działań antykorupcyjnych, po raz pierwszy zakazano dostarczania napojów alkoholowych. Osobiście jednak z tego powodu nie uważam demokracji za najlepszy wzór.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#TomaszŻukowski">Przypominam, że kwestia objęta art. 84 została bardzo szeroko przedyskutowana w ramach prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP. Przepisy te będą mogły być poddane praktycznemu testowi już niedługo.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#TomaszŻukowski">Po tym praktycznym teście będzie można ewentualnie powrócić do tych przepisów. Teraz natomiast jest chyba za wcześnie, aby już zmieniać to, co zostało dopiero niedawno uchwalone. Podzielam jednak intencje wnioskodawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#MirosławCzech">Przypominam, iż wniosek posła Tomasza Karwowskiego przewiduje postawienie w art. 84 ust. 4 kropki po wyrazie „konkursów” i skreślenie pozostałych wyrazów oraz w ust. 4 postawienie kropki po wyrazie „alkoholowych” i skreślenie pozostałych wyrazów.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#MirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek posła Tomasza Karwowskiego. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wniosek opowiedział się 1 poseł, 12 było przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła propozycję zmian w art. 84.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#GrzegorzSchreiber">Mam uwagę do art. 84 ust. 1, który stanowi, że: „Zabrania się prowadzenia kampanii wyborczej na terenie zakładów pracy lub instytucji publicznych w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie”.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#GrzegorzSchreiber">W praktyce w kampaniach wyborczych zdarzyły się sytuacje, kiedy to kandydaci na posłów w szkołach wędrując od klasy do klasy rozdawali ulotki dzieciom. Ulotki te miały postać planów lekcji.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#GrzegorzSchreiber">Działania te były przedmiotem protestów kierowanych do sądów. Sądy stwierdziły jednak, że wszystko jest w porządku. Moim zdaniem, nie jest to w porządku. Formuła zawarta w art. 84 ust. 1 - identyczna z formułą obecnie obowiązującą - dopuszcza jednak taką interpretację przyjmowaną przed sąd.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#GrzegorzSchreiber">Proponuję więc postawienie kropki po wyrazie „publicznych” i skreślenie pozostałych wyrazów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#MirosławCzech">Proszę o opinię ministra Kazimierza Czaplickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#KazimierzCzaplicki">Trudno ustosunkować się do propozycji posła Grzegorza Schreibera. Jest ona bowiem bardzo konkretna.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#KazimierzCzaplicki">Trudno również dyskutować z zasadnością orzeczeń sądów. Dodam jeszcze, że przepis ten funkcjonuje w ten sposób, że to kierownik danego zakładu pracy faktycznie zdecydował, czy występuje zakłócanie normalnego funkcjonowania, czy też nie. Podstawą oceny był regulamin i Kodeks pracy.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#KazimierzCzaplicki">Ponadto zwraca się uwagę na to, że w prywatnych zakładach pracy właściwie bardzo trudno jest zakazać czegokolwiek. Nie jest bowiem możliwe narzucanie właścicielowi tego, co ma robić lub nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#MirosławCzech">Przypominam, że w pracach nad zmianą ustawy o wyborze Prezydenta RP kwestia ta była dyskutowana. Nie udało się jednak wypracować innej formuły, choć intencje posła Grzegorza Schreibera są oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#MirosławCzech">Proponuję więc, aby wnioskodawca zaczekał; być może w pierwszym czytaniu i w późniejszych pracach uda się wypracować bardziej doskonałą formułę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#GrzegorzSchreiber">Przyjmuję sugestię pana przewodniczącego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#MirosławCzech">Mimo więc szerokiej debaty i wniosków Komisja nie wprowadziła dalszych zmian w rozdziale 10.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#MirosławCzech">Powinniśmy teraz przejść do rozpatrzenia rozdziału 11 - Finansowanie kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#MirosławCzech">Jednakże zgodnie z przyjętymi ustaleniami w tej chwili pominiemy ten rozdział i przejdziemy do działu II - Przepisy szczególne dla wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału II? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału II? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 13 - Zasady ogólne. Zarządzanie wyborów.</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 13? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 13? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-99.9" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">W nawiązaniu do wcześniejszej dyskusji dotyczącej sposobu ujęcia w projekcie konstytucyjnych przymiotników prawa wyborczego, proponujemy wprowadzenie nowego art. 115a w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">„Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do brzmienia nowego art. 115a? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#MirosławCzech">Przyjmuję jako własną poprawkę zaproponowanego brzmienia nowego art. 115a.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu nowego art. 115a w przedłożonym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 116 mającego brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#MirosławCzech">„Sejm jest wybierany na okres 4 lat. Kadencja Sejmu rozpoczyna się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwa do dnia poprzedzającego zebranie się Sejmu następnej kadencji”.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 116? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 116? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 117 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-101.10" who="#MirosławCzech">„Do Sejmu wybiera się posłów według zasady proporcjonalności, z tym że:</u>
          <u xml:id="u-101.11" who="#MirosławCzech">1) 410 posłów wybiera się z okręgowych list kandydatów na posłów w wielomandatowych okręgach wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-101.12" who="#MirosławCzech">2) 50 posłów wybiera się z ogólnopolskich list kandydatów na posłów”.</u>
          <u xml:id="u-101.13" who="#MirosławCzech">Przypominam, że art. 117 został przez podkomisję ukształtowany na podstawie o wcześniejszych ustaleń kierunkowych podjętych przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-101.14" who="#MirosławCzech">Ponadto przypominam, że na tle tego artykułu powraca problem ujęcia w ordynacji zasady proporcjonalności. Początek tej dyskusji mamy już za sobą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Proponuję, aby początkowa część art. 117 miała brzmienie następujące: „Do Sejmu wybiera się:”. Wyrazy „posłów według zasad proporcjonalności, z tym, że:” zostałyby skreślone w związku z przyjętym art. 115a.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Punkty 1 i 2 byłyby bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do zaproponowanego brzmienia art. 117? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#MirosławCzech">Przyjmuję jako własne zaproponowane brzmienie art. 117.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu zaproponowanego brzmienia art. 117? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje przedłożoną propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 118 mającego brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#MirosławCzech">„Wybranym do Sejmu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat”.</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 118? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 118? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.9" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 119 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-103.10" who="#MirosławCzech">„Art. 119.1. Prawo zgłaszania kandydatów na posłów mają partie polityczne oraz wyborcy, tworząc w tym celu komitety wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-103.11" who="#MirosławCzech">2. Prawo zgłaszania kandydatów na posłów przysługuje również koalicjom wyborczym partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-103.12" who="#MirosławCzech">3. Tryb tworzenia komitetów wyborczych oraz zgłaszania kandydatów określają przepisy niniejszego działu”.</u>
          <u xml:id="u-103.13" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 119? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-103.14" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 119? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.15" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-103.16" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 120 do 124 dotyczących podziału mandatów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-103.17" who="#MirosławCzech">„Art. 120.1. W podziale mandatów w okręgach wyborczych uwzględnia się wyłącznie okręgowe listy kandydatów na posłów tych komitetów wyborczych, których listy otrzymały co najmniej 5% ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.18" who="#MirosławCzech">2. Okręgowe listy kandydatów na posłów komitetów wyborczych, o których mowa w art. 135 ust. 1 (koalicja wyborcza), uwzględnia się w podziale mandatów w okręgach wyborczych, jeżeli ich listy otrzymały co najmniej 8% ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.19" who="#MirosławCzech">Art. 121. W podziale mandatów pomiędzy ogólnopolskie listy kandydatów na posłów uwzględnia się wyłącznie listy tych komitetów wyborczych, których okręgowe listy kandydatów na posłów otrzymały co najmniej 7% ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.20" who="#MirosławCzech">Art. 122.1. Komitety wyborcze utworzone przez wyborców zrzeszonych w zarejestrowanych organizacjach mniejszości narodowych mogą korzystać ze zwolnienia list tych komitetów z jednego z warunków, o których mowa w art. 120 ust. 1 lub art. 121, jeżeli złożą Państwowej Komisji Wyborczej oświadczenie w tej sprawie najpóźniej w 5 dniu przed dniem wyborów. Wraz z oświadczeniem, o którym mowa w zdaniu pierwszym, komitet jest obowiązany przedłożyć dokument właściwego organu statutowego organizacji mniejszości narodowej potwierdzający utworzenie komitetu przez wyborców będących członkami tej organizacji.</u>
          <u xml:id="u-103.21" who="#MirosławCzech">2. Państwowa Komisja Wyborcza potwierdza niezwłocznie otrzymanie oświadczenia, o którym mowa w ust. 1. Potwierdzenie oświadczenia jest wiążące dla komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-103.22" who="#MirosławCzech">Art. 123. Jeżeli warunku określonego w art. 120 ust. 1 lub ust. 2 nie spełnią okręgowe listy kandydatów na posłów żadnego komitetu wyborczego bądź któryś z wymienionych warunków spełniony zostanie przez listy kandydatów tylko jednego komitetu wyborczego, w podziale mandatów w okręgach wyborczych uwzględnia się listy kandydatów komitetów wyborczych, które otrzymały co najmniej 3% ważnie oddanych głosów w skali kraju. Listy koalicji wyborczych uwzględnia się, jeżeli otrzymały co najmniej 5% ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.23" who="#MirosławCzech">Art. 124.1. Jeżeli warunku określonego w art. 121 nie spełni ogólnopolska lista kandydatów na posłów żadnego komitetu wyborczego, w podziale mandatów uwzględnia się wyłącznie listy tych trzech komitetów wyborczych, których okręgowe listy kandydatów na posłów, spełniając warunki określone odpowiednio w art. 120 lub w art. 123, otrzymały kolejno najwyższy procent ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.24" who="#MirosławCzech">2. W razie spełnienia warunków określonych w art. 120 lub w art. 123 przez listy ogólnopolskie mniej niż trzech komitetów wyborczych, w podziale mandatów uwzględnia się ogólnopolskie listy kandydatów wyłącznie tych komitetów”.</u>
          <u xml:id="u-103.25" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. od 120 do 124?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#LudwikDorn">Mam zestaw propozycji poprawek, które odnoszą się do kilku artykułów, ale ponieważ dotyczą jednej kwestii generalnej, to omówię je łącznie.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#LudwikDorn">Propozycja pierwsza dotyczy art. 120 i przewiduje skreślenie ust. 2, czyli przepisu różnicującego progi wyborcze dla koalicji wyborczej w porównaniu z progiem wyborczym dla partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#LudwikDorn">Propozycja druga przewiduje skreślenie art. 121, który ustanawia próg wyborczy dla udziału w podziale mandatów z list ogólnopolskich.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#LudwikDorn">Propozycja trzecia to skreślenie art. 123 zawierającego preferencje wyborcze dla mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#LudwikDorn">Uzasadnienie tych trzech propozycji jest jedno. Jest to odwołanie się do Konstytucji RP, która stanowi, że wybory są równe. Równość w orzecznictwie — w tym zwłaszcza w orzecznictwie trybunałów konstytucyjnych w Hiszpanii, Niemczech i Czechach — oraz w doktrynie oznacza, że obowiązuje nie tylko zasada „jeden człowiek — jeden głos”. Obowiązuje zasada, że głosy mają tę samą siłę.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#LudwikDorn">W toku rozwoju europejskiego prawa wyborczego pojawiała się kwestia progów wyborczych. Wyjściem z tego było wskazanie także na integracyjną funkcję wyborów. Oznacza to konkretne odwołanie się do doświadczeń weimarskich. Takie odesłanie funkcjonuje w orzecznictwie trybunałów konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#LudwikDorn">Jednakże w orzeczeniach stwierdza się, że wzmocnienie integracyjnej funkcji wyborów poprzez zasadę progu wyborczego musi być minimalizowane. Inaczej mówiąc, nie może posuwać się zbyt daleko.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#LudwikDorn">W sposób oczywisty jest tak, że przepisy, które proponuję skreślić, powodują nierówność głosów wyborców głosujących na komitet wyborczy partii politycznej lub wyborców i wyborców głosujących na komitet koalicyjny.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#LudwikDorn">Przepisy te wprowadzają również nierówność głosów, która nie ma żadnego uzasadnienia przesłankami w postaci integracyjnej funkcji wyborów. Wchodzi bowiem odejście od zasady proporcjonalności znajdujące wyraz zwłaszcza w przyjęciu progu wyborczego dla udziału w podziale mandatów z list ogólnopolskich.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#LudwikDorn">Jeżeli natomiast chodzi o art. 122, to uderza on zarówno w zasadę proporcjonalności, jak i równości, a nie ma żadnego uzasadnienia w treści przepisów Konstytucji RP. Gdyby bowiem Konstytucja RP stanowiła, że mniejszościom narodowym zapewnia się udział - na innych zasadach - w sprawowaniu władzy publicznej, to nie byłoby podstaw do krytyki art. 122.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#LudwikDorn">Jest jednak tak, że Konstytucja RP poświęca stosowny artykuł prawom mniejszości narodowych i etnicznych. Jednakże art. 35 mówi o zachowaniu języka, o kulturze. Nie mówi natomiast nic o uprzywilejowaniu w dostępie do sprawowania władzy publicznej.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#LudwikDorn">Tak więc - w moim rozumieniu - art. 122, który stanowi recepcję przepisów obecnie obowiązujących, nie da się utrzymać konstytucyjnie.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#LudwikDorn">Z historycznego punktu widzenia, ta preferencja dla mniejszości narodowych miała swoje racjonalne uzasadnienie, gdyż była wyrazem pewnego oporu przeciwko dziedzictwu komunistycznemu. Częścią reakcji na to doświadczenie było przeświadczenie, że jeżeli jakaś grupa nie ma udziału we władzy politycznej, to znajduje się na straconych pozycjach.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#LudwikDorn">Ustrój liberalno-demokratyczny cechuje się tym, że ograniczenia są określone przez prawo. Ustrój taki stawia więc tamę dla akcesów władzy politycznej. W Polsce mechanizm ten funkcjonuje, choć słabo.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#LudwikDorn">Mniejszości narodowe mają swoje umocowanie, jeżeli chodzi o konstytucję. Jednakże zarówno z punktu widzenia konstytucji, jak i z innych punktów widzenia, nie widzę możliwości ocalenia art. 122.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#StanisławGebethner">Nie przypominam sobie żadnego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego kwestionującego zgodność z zasadą równości wyższe progi wyborcze dla koalicji wyborczej. Nie jestem wielkim zwolennikiem progów wyborczych, ale chcę zwrócić uwagę, że idąc drogą rozumowania posła Ludwika Dorna można powiedzieć, że jeżeli nie byłoby takich progów, to w Sejmie znalazłyby się dwie partie tworzące koalicję wówczas, gdy każda z nich ma poparcie tylko 3% wyborców. Tymczasem partia walcząca samodzielnie o wejście do Sejmu musi uzyskać 5%.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#StanisławGebethner">Jest więc trochę tak, że zasadę równości można argumentować na dwie strony.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#StanisławGebethner">Jeżeli chodzi o art. 122 w kontekście wypowiedzi posła Ludwika Dorna i posła Michała Kamińskiego, to chcę powiedzieć o pewnych doświadczeniach z mojego pobytu na Litwie w ub. tygodniu. Gdybym był litewskim konserwatystą i nacjonalistą, to z satysfakcją przyjąłbym ton toczącej się teraz dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#StanisławGebethner">Prezentowane wypowiedzi byłyby wsparciem dla tamtejszych środowisk, które nie mają na celu dobrego ułożenia stosunków z Polakami. Myślę, że prezentowane wypowiedzi nie mogłyby stanowić wsparcia dla naszych rodaków na Litwie i nie tylko na Litwie. Na kwestię tę trzeba bowiem patrzeć w szerszym kontekście międzynarodowym. W grę wchodzą bowiem interesy i dążenia Polaków za granicą.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#StanisławGebethner">Ponadto chcę przypomnieć, że tego rodzaju przepis usuwający klauzulę 5% obowiązuje w Szlezwiku-Holsztynie w odniesieniu do mniejszości duńskiej.</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#StanisławGebethner">Tak więc uważam, że zaproponowane rozwiązanie jest w zgodzie ze standardami europejskimi. Ponadto Trybunał Konstytucyjny uznał, że tego rodzaju przepisy mają charakter wyrównania szans mniejszości, które w pewnym sensie nie mają równych szans. Jest to więc zgodne z ideą równości wobec prawa.</u>
          <u xml:id="u-105.6" who="#StanisławGebethner">Jeszcze raz chcę zwrócić uwagę na polityczny wydźwięk tych wypowiedzi, które zmierzają do skreślenia art. 122.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#MichałKamiński">Podtrzymuję propozycję skreślenia art. 122.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#MichałKamiński">Na początku chcę się odnieść do ważkich argumentów podniesionych przez prof. Stanisława Gebethnera.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#MichałKamiński">Na Litwie obowiązuje próg 5% dla mniejszości narodowych. Zniesiono jakiekolwiek preferencje dla mniejszości narodowych. Związek Polaków na Litwie otrzymał zakaz startowania w wyborach, gdyż zakazano w ogóle udziału w wyborach organizacjom mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#MichałKamiński">Na skutek tego Związek Polaków na Litwie musiał przekształcić się w Akcję Wyborczą Polaków na Litwie i zarejestrować jako litewska partia polityczna, a partie polityczne obowiązuje próg wyborczy wynoszący 5%.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#MichałKamiński">Tak więc na Litwie nie ma preferencji wyborczych dla mniejszości narodowych. Ponadto mają miejsce manipulacje przy tworzeniu okręgów wyborczych w taki sposób, który ma zapewnić w okręgach wyborczych większość Litwinom. Jest to komentarz do tego, o czym mówił prof. Stanisław Gebethner.</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#MichałKamiński">Żyję w przekonaniu, że Rzeczpospolita Polska gwarantuje wszystkim obywatelom równe prawa niezależnie od narodowości. Przepisy dające przywileje mniejszościom narodowym wprowadza rozróżnienie pewnych uprawnień obywatelskich. Rozróżnienie to bierze swoje źródło w narodowości obywateli polskich.</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#MichałKamiński">Warto podkreślić, że w polskim dowodzie osobistym nie ma rubryki „narodowość”. Jest to dobre rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#MichałKamiński">Należy też dodać, że kwestia czym może być narodowość otwiera ogromne pole do interpretacji. W tym kontekście warto przypomnieć debatę, gdy Ślązacy uznali się za narodowość i próbowali zarejestrować się jako organizacja mniejszości narodowej.</u>
          <u xml:id="u-106.8" who="#MichałKamiński">Trzeba też powiedzieć, że w związku z kwestią narodowości istnieje możliwość nadużyć. Można bowiem założyć, że możliwe jest powstanie w Polsce małej, ale zarejestrowanej organizacji mniejszości narodowej. Organizacja taka za pieniądze będzie mogła firmować listę wyborczą zarejestrowaną jako lista organizacji mniejszości narodowej. Tymczasem na tej liście wszyscy kandydaci będą narodowości polskiej.</u>
          <u xml:id="u-106.9" who="#MichałKamiński">Tak więc skoro listy wyborcze mniejszości narodowych mają preferencje, to czy zakładany jest jakiś mechanizm weryfikacji tego rodzaju list? Można bowiem teoretycznie założyć, że z list mniejszości narodowych zostaną wybrani Polacy lub przedstawiciele innej mniejszości narodowej.</u>
          <u xml:id="u-106.10" who="#MichałKamiński">Ponadto chcę przypomnieć argument, który już prezentowałem wcześniej. Chodzi o mniejszości religijne. Mniejszości te w Polsce — kraju o bardzo wyraźnym obliczu religijnym — mogłyby również rościć sobie pretensje do tego, aby startować w wyborach. W tym kontekście warto przypomnieć, że w ostatnich wyborach na Białostocczyźnie startował Komitet Wyborczy Prawosławnych.</u>
          <u xml:id="u-106.11" who="#MichałKamiński">Tak więc są to realne problemy. Niemniej jednak ja i moi koledzy będziemy prowadzili walkę do końca. Art. 122 uważamy bowiem za sprzeczny z Konstytucją RP. Jest tak dlatego, że art. 122 czyni rozróżnienie wśród obywateli polskich ze względu na ich narodowość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#MirosławCzech">Deklarację tę przyjmuję z całą powagą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#JacekRybicki">Chcę najpierw odnieść się do uwag posła Ludwika Dorna, które dotyczyły interpretacji konstytucyjnego przepisu o równości wyborów. Sprawa ma dość fundamentalny charakter. Jest to bowiem pytanie o to, w jaki sposób będzie realizowana w polskim prawie wyborczym konstytucyjna zasada równości. Jest to więc pytanie o fundament tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#JacekRybicki">Namawiam do tego — mam nadzieję, że zgodzą się ze mną eksperci — aby zasady równości interpretować w myśl już przypomnianego stwierdzenia „jeden człowiek — jeden głos”.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#JacekRybicki">Rozwiązania zawarte w art. 120, art. 121 i art. 123 - do których korekty zgłosił poseł Ludwik Dorn - mają w prawie wyborczym inną rolę do spełnienia. Rozwiązania te nie naruszają zasady równości. Poprzez te rozwiązania ustawodawca chce uporządkować scenę polityczną. Czy jest to cel słuszny, czy też nie, to już inny problem do odrębnej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#JacekRybicki">Rozwiązania te mają służyć temu, że rzeczywiście preferowana jest partia, a koalicja już musi napotkać na pewne utrudnienia w postaci wyższego progu. Podobnie jest w art. 121, z którego wynika, że w podziale mandatów z list ogólnopolskich mogą partycypować tylko większe podmioty polityczne, uzyskujące większe poparcie społeczne.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#JacekRybicki">Również pewien mechanizm korekcyjny jest zawarty w art. 123.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#JacekRybicki">Tak więc można powiedzieć, że wymienione przepisy tworzy pewien system. Jest to system rozmaitych preferencji, którymi ustawodawca chce porządkować scenę polityczną.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#JacekRybicki">Chcę powiedzieć posłowi Ludwikowi Dornowi, że nie tak dawno ze zdumieniem dowiedziałem się, że w Stanach Zjednoczonych system porządkowania sceny politycznej przez ustawodawcę jest wielokrotnie dalej posunięty niż w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#JacekRybicki">Przykładem może być rozwiązanie, zgodnie z którym w 60-tysięcznym okręgu wyborczym Partia Republikańska i Partia Demokratyczna muszą zebrać po 1,5 tys. podpisów, aby zarejestrować kandydata. Natomiast każdy inny podmiot wyborczy musi zebrać 3 tys. podpisów.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#JacekRybicki">Jak mówiłem, okręg jest 60-tysięczny. Wymóg dla innych podmiotów to 3 tys. Jest to więc wielokrotnie więcej niż w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#JacekRybicki">To rozwiązanie amerykańskie służy więc ograniczeniu funkcjonowania mniej poważnych podmiotów politycznych, które mogą zaśmiecać umysły wyborców rozmaitymi pomysłami.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#JacekRybicki">Tak więc można postawić pytanie, czy ustawodawca chce przy pomocy określonych przepisów - mechanizmów - porządkować scenę polityczną, czy też nie. Ja opowiadam się za taką regulacją sceny politycznej i dlatego będę opowiadał się za utrzymaniem art. 120 ust. 1, art. 121 i art. 122.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#MirosławCzech">Trudno mi pozostawić bez komentarza określenie posła Jacka Rybickiego mówiące o zaśmiecaniu. Demokracja nie jest może ustrojem najlepszym, ale lepszego nikt nie wymyślił. Demokracja polega na tym, że wyborcy mogą wybierać z różnych ofert, które są prezentowane.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#MirosławCzech">Mogą to być zarówno oferty małe, jak i duże. Racjonalności wyborców pozostawiamy dokonanie odpowiedniego aktu wyborczego, co dzieje się raz na kilka lat poprzez wrzucenie do urny kartki wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#MirosławCzech">Zgadzam się z tym, że należy porządkować scenę polityczną. Jednym z instrumentów może być ordynacja wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#MirosławCzech">Warto też pamiętać, że w doświadczeniach rozdrobnienia Sejmu wybranego w 1991 r., w 1993 r. przyjęto rozwiązania, które odegrały pozytywną rolę. Przepisy te zdały również egzamin w latach następnych. Są one usprawiedliwione.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#MirosławCzech">Równocześnie należy jednak dbać o to, aby pewne podmioty pojawiające się na scenie politycznej miały również możliwość działania. Obywatele, którzy nie są zadowoleni z rządzących, muszą mieć możliwość tworzenia nowych ugrupowań politycznych. Nie może więc być zbyt restrykcyjnych norm i zbyt wysokich progów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#LudwikDorn">Chcę zgłosić jeszcze poprawkę do art. 123. Poprawka polega na propozycji skreślenia ostatniego zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Chcę odnieść się do kwestii preferencji wyborczych dla mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Ordynacja wyborcza jest przede wszystkim aktem prawnym. Musi więc być jasna i czytelna.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Ordynacja wyborcza podlega jednak również pewnym aktualnym uwarunkowaniom politycznym występujących w naszym kraju. Poza granicami Polski żyje wielu Polaków. Jeżeli więc mniejszości narodowe w Polsce zostaną pozbawione pewnego lepszego traktowania prawnego - być może nie całkowicie do pogorszenia ze skrajnie pojmowaną zasadą równości - to jest to sygnał dla wszystkich krajów, w których mieszkają Polacy, stosowania takich samych ograniczeń. Nawiązuję do tego, o czym mówił prof. Stanisław Gebethner.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli chodzi o to, co dzieje się na Litwie, to protestujemy przeciwko temu. Jeżeli jako Sejm damy określony sygnał w ordynacji wyborczej, to musimy oczekiwać takiej samej reakcji ze strony państw, w których mieszka dużo Polaków. Rzuciły ich tam losy wojny i historii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#KrzysztofOksiuta">Muszę zabrać głos nieco sprowokowany ostatnim wystąpieniem. Jest bowiem tak, że w Polsce nikt nie ogranicza praw mniejszości narodowych, jeżeli chodzi o możliwość kandydowania do samorządu terytorialnego. Tam gdzie mniejszości narodowe żyją w znacznym skupisku, mogą sprawować władzę na poziomie lokalnym. Można tylko żałować, że kwestie te nie są tak samo traktowane w innych państwach.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#KrzysztofOksiuta">Ponadto pojawia się inny ważny problem. Jak już była mowa, pojęcie mniejszości narodowej to pojęcie bardzo szerokie. Może być traktowane bardzo różnie. Nie ma urzędowego spisu wyborców mniejszości narodowych. Nie można więc doprowadzić do rzeczywistych wyborów i zastosowania zasady proporcjonalności.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#KrzysztofOksiuta">Tak więc chodzi o prostą korektę ordynacji. Art. 122 jest pozostałością po poprzednich ordynacjach. W okresie przejściowym, kiedy były budowane podstawy demokracji w Polsce, potrzebne były pewne mechanizmy obronne. Obecnie należy natomiast wprowadzać takie same warunki dla wyborców, zarówno jeżeli chodzi o czynne, jak i bierne prawo wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#KrzysztofOksiuta">Nie powinno być dysproporcji i łamania praw Polaków, tzw. region białoruski w województwie podlaskim jest niewielki. Są to grupki Białorusinów przemieszane z Polakami. Nie czują się oni Białorusinami, lecz Polakami. Tymczasem jakby na siłę podtrzymywany jest tego typu stereotyp.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#KrzysztofOksiuta">Przedstawiciele mniejszości narodowych mają prawo kandydowania z list wyborczych partii politycznych. Nie ma więc potrzeby tworzenia komitetów wyborczych mniejszości narodowych. Art. 122 powinien więc zostać skreślony. Popieram więc w pełni te głosy, które zmierzały w tym właśnie kierunku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#MichałKamiński">Zarówno w wypowiedzi prof. Stanisława Gebethnera, jak i posłanki Olgi Krzyżanowskiej znalazły się określenia bardzo niekonkretne i, niestety, nie oddające rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#MichałKamiński">Chcę podkreślić, że w żadnym kraju Europy zachodniej nie ma preferencji wyborczych dla mniejszości narodowych. Jedyne tego typu rozwiązanie to przywołany już przypadek Szlezwiku-Holsztyna, gdzie nie obowiązuje próg 5% dla mniejszości duńskiej, ale w wyborach do landtagu. Inne mniejszości nie mają żadnych preferencji, mimo że w Niemczech jest duża - ok. 3 mln - grupa Turków. Jest mniejszość serbska w Saksonii, a także polska.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#MichałKamiński">Nie ma przywilejów dla mniejszości narodowych we Francji, choć w kraju tym występują bardzo duże separatyzmy.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#MichałKamiński">Tego typu przywilejów nie ma w Hiszpanii, mimo że Hiszpania jest państwem znacznie bardziej wielonarodowym niż Polska.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#MichałKamiński">Tak więc w żadnym państwie Europy Zachodniej nie obowiązują tego typu przepisy, a często obowiązują przepisy gwarantujące w pewnym stopniu możliwość działania mniejszości narodowych na szczeblu lokalnym. W Polsce jest to również możliwe.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#MichałKamiński">Jak stwierdził poseł Krzysztof Oksiuta, w Polsce mniejszości narodowe mają pełne prawo do sprawowania władzy w samorządzie terytorialnym. Co więcej, przedstawiciele mniejszości narodowych mają pełne prawo do kandydowania w wyborach.</u>
          <u xml:id="u-113.6" who="#MichałKamiński">Jeżeli natomiast chodzi o państwa Europy Wschodniej, to również nie ma tam preferencji dla mniejszości narodowych. Wyjątkiem są Rumunia i Węgry. Państwa te kwestię reprezentacji mniejszości narodowych regulują zupełnie inaczej. Polega to na pozostawieniu z góry określonej puli mandatów parlamentarnych dla mniejszości narodowych. Mandaty dla mniejszości narodowych obsadzane są w innej procedurze wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-113.7" who="#MichałKamiński">Tak więc powołanie się na wzorce europejskie jest zupełnie nieadekwatne. Takich wzorców bowiem nie ma. Fundamentem Europy jest równość ludzi niezależnie od ich narodowości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#JerzySzmajdziński">Chcę powiedzieć, że w naszym konserwatywnym prawie wyborczym utrzymanie dotychczasowych rozwiązań jest czymś, co nas wyróżnia i wyróżnia nas dobrze. Jest to jednak równość praw. Państwo, które nie szanuje mniejszości. nie jest dobrym państwem.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#JerzySzmajdziński">Utrzymajmy więc to, że jesteśmy dobrym państwem i właściwie rozumiemy i określamy rolę mniejszości i nie sprowadzamy problemu do poziomu komitetów osiedlowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#LudwikDorn">Jeżeli chodzi o zderzenie pewnych naiwnych wyobrażeń o tym, jak wygląda realizacja standardów realizowanych w innych państwach, w konfrontacji z rzeczywistością i faktami, to wyręczył mnie poseł Michał Kamiński.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#LudwikDorn">Jeżeli ktoś posiada pewne minimum wiedzy na temat prawa wyborczego i praw mniejszości, to wie, jak jest, a jest tak, jak mówił poseł Michał Kamiński. Nie będę więc kontynuował tego wątku.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#LudwikDorn">Art. 96 Konstytucji RP stanowi, że wybory do Sejmu są m.in. równe. Ponadto art. 35 Konstytucji RP dotyczy mniejszości. Art. 35 ust. 2 określa uprawnienia i gwarancje dla mniejszości stwierdzając, że:</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#LudwikDorn">„Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej”.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#LudwikDorn">Jeżeli ci, którzy uchwalali chcieli, aby mniejszości traktować nierówno - oznacza to albo uprzywilejowanie, albo dyskryminowanie - to jeżeli chcieli uprzywilejować mniejszości w procesie dystrybucji władzy, to należało to zapisać. Nie byłoby wówczas problemu. Skoro tego nie wpisano, to należy pogodzić się z konstytucyjnymi ramami.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#LudwikDorn">Zgadzam się z posłem Jerzym Szmajdzińskim, że mniejszości narodowe należy traktować dobrze w ramach konstytucji. Nie można mniejszości traktować lepiej łamiąc konstytucję.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#LudwikDorn">Ponadto chcą dodać, że mam nadzieję, iż znajdzie się w Sejmie grupa co najmniej 50 posłów, którzy - gdy przepis ten zostanie uchwalony - zaskarżą go do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny na pewno uchyli ten przepis.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#LudwikDorn">Jeżeli chodzi o moje inne poprawki, to odnosząc się do nich poseł Jacek Rybicki stwierdził, że ustawodawca może porządkować scenę polityczną.</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#LudwikDorn">Nie ulega wątpliwości, że ustawodawca ma prawo regulowania pewnych kwestii, ale w ramach, które ustawodawcy narzuca ustrojodawca. Porządkowanie sceny politycznej nie może być sprzeczne z przepisami konstytucji. Moim zdaniem, zróżnicowanie progów jest sprzeczne z zasadą równości wyborów, gdyż wprowadza nierówność między głosami i nierówność między podmiotami zgłaszającymi listy wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#LudwikDorn">Jeżeli chodzi o wypowiedź prof. Stanisława Gebethnera, to oczywiście żaden trybunał konstytucyjny w Europie nie zajmował się zróżnicowaniem progów wyborczych między koalicje wyborcze a partie. To, o czym mówiłem, to kwestia uzasadnień do orzeczeń trybunałów konstytucyjnych w kwestii progów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-115.10" who="#LudwikDorn">W tych uzasadnieniach zasada minimalizacji ingerencji ustawodawcy w równość i proporcjonalność wyborów została wyraźnie sformułowana i jest powszechnie podzielana przez całą europejską myśl prawniczą.</u>
          <u xml:id="u-115.11" who="#LudwikDorn">Tak więc progi wyborcze daje się obronić, ale nie dotyczy to każdego progu. Progi są przypadkiem ingerencji - ograniczenia - zasady równości wyborów. Ingerencja ta musi być minimalizowana ze względu na integracyjną funkcję wyborów.</u>
          <u xml:id="u-115.12" who="#LudwikDorn">Pan przewodniczący Mirosław Czech powiedział, że rozwiązania te sprawdziły się. Przeprowadziłem stosowne symulacje. To, co nazywa się integracyjną funkcją wyborów - czyli zdolność wyłonienia przez wybrany parlament władzy wykonawczej - to funkcja ta byłaby mniej więcej taka sama, gdyby nie było przepisów różnicujących progi. Dość łatwo to policzyć.</u>
          <u xml:id="u-115.13" who="#LudwikDorn">Nie dotyczy to jednak progu 5%, ale tego progu ja nie kwestionuję. Stwierdzam tylko, że powinien on być równy dla wszystkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#MirosławCzech">Myślę, że dalsza dyskusja nie jest potrzebna. Sprawa jest dobrze znana. Możemy więc przejść do rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#MirosławCzech">Przystępujemy do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek posła Ludwika Dorna o skreślenie art. 120 ust. 2. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 6 posłów, 12 było przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#MirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek posła Ludwika Dorna o skreślenie art. 121. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 4 posłów, 13 było przeciwnych, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-116.7" who="#MirosławCzech">Przed głosowaniem nad art. 122 proszę pozwolić na krótką wypowiedź - prawem przewodniczącego - na temat mniejszości narodowych. Jest to problematyka, na której trochę się znam.</u>
          <u xml:id="u-116.8" who="#MirosławCzech">Po pierwsze - należy powiedzieć, że regulacje europejskie w tej materii są różne. Normy, doświadczenia i praktyka są różne i zmieniają się. Ostatnim przykładem jeżeli chodzi o Wielką Brytanię są reformy państwowości dotyczące stosunku do mniejszości narodowych takich jak Szkoci i Walijczycy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#LudwikDorn">Panie przewodniczący, to żart.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#MirosławCzech">To nie jest żart. Przyjmowane są różne rozstrzygnięcia.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#MirosławCzech">Uwaga druga — jednym z osiągnięć III Rzeczypospolitej, a wcześniej ruchu opozycji demokratycznej i „Solidarności” było i jest dostrzeganie problemów mniejszości narodowych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#MirosławCzech">Rozwiązania przyjęte w polskim prawie wyborczym polegają nie na tym, że tworzone są kurie wyborcze, lecz na tym, że może mieć miejsce zwolnienie z obowiązku przekroczenia progu wyborczego przez komitety mniejszości narodowych. Rozwiązanie to sprawdziło się w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#MirosławCzech">Rozwiązanie takie nie zostało przyjęte w ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Nie było bowiem tego rodzaju postulatów.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#MirosławCzech">Tak więc chodzi o to, aby mniejszości narodowe, które w Polsce nie są zbyt liczne, były reprezentowane w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#MirosławCzech">Jeżeli chodzi o kontekst polityki międzynarodowej, to trzeba pamiętać, że w przypadku Wschodu, to mniejszość polska, ani nie jest największą mniejszością, ani nie jest największym problemem.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#MirosławCzech">Przystępujemy do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek posła Ludwika Dorna o skreślenie art. 122. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 4 posłów, 12 było przeciwnych, 3 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#MirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek posła Ludwika Dorna o skreślenie ostatniego zdania w art. 123. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 2 posłów, 14 było przeciwnych, 1 wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-118.11" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-118.12" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 120, 121, 122 i 123? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.13" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.14" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 124, którego brzmienie jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-118.15" who="#MirosławCzech">„Art. 124.1. Jeżeli warunku określonego w art. 121 nie spełni ogólnopolska lista kandydatów na posłów żadnego komitetu wyborczego, w podziale mandatów uwzględnia się wyłącznie listy tych trzech komitetów wyborczych, których okręgowe listy kandydatów na posłów spełniając warunki określone odpowiednio w art. 120 lub w art. 123, otrzymały kolejno najwyższy procent ważnie oddanych głosów w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-118.16" who="#MirosławCzech">2. W razie spełnienia warunków określonych w art. 120 lub w art. 123 przez listy ogólnopolskie mniej niż trzech komitetów wyborczych, w podziale mandatów uwzględnia się ogólnopolskie listy kandydatów wyłącznie ich komitetów”.</u>
          <u xml:id="u-118.17" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 124? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-118.18" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 124? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.19" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.20" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 125 i 126, dotyczących zarządzania wyborów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-118.21" who="#MirosławCzech">„Art. 125.1. Wybory do Sejmu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej, w drodze postanowienia, nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy. przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej podaje się do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 5 dniu od dnia zarządzenia wyborów.</u>
          <u xml:id="u-118.22" who="#MirosławCzech">2. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 1, Prezydent Rzeczypospolitej po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej określa dni, w których upływają terminy wykonania czynności wyborczych przewidzianych w ustawie (kalendarz wyborczy).</u>
          <u xml:id="u-118.23" who="#MirosławCzech">Art. 126.1. W razie skrócenia kadencji Sejmu na mocy jego uchwały lub na mocy postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej, Prezydent zarządza wybory do Sejmu, wyznaczając ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia wejścia w życie uchwały Sejmu o skróceniu swej kadencji lub od dnia ogłoszenia postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o skróceniu kadencji Sejmu. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej o skróceniu kadencji Sejmu i wyborach do Sejmu podaje się do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 5 dniu od dnia jego podpisania. Przepis art. 125 ust. 2 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-118.24" who="#MirosławCzech">2. Wybory, o których mowa w ust. 1, przeprowadza się w trybie i na zasadach określonych w niniejszej ustawie, z tym że:</u>
          <u xml:id="u-118.25" who="#MirosławCzech">1) ustalone ustawą następujące terminy wykonania czynności wyborczych ulegają skróceniu:</u>
          <u xml:id="u-118.26" who="#MirosławCzech">a) w art. 41 ust. 2 i 3 — odpowiednio do 38 dnia i 35 dnia przed dniem wyborów,</u>
          <u xml:id="u-118.27" who="#MirosławCzech">b) w art. 128 ust. 2 — do 40 dnia przed dniem wyborów,</u>
          <u xml:id="u-118.28" who="#MirosławCzech">c) w art. 133 ust. 3, art. 134 ust. 4 i art. 135 ust. 4 — do 35 dnia przed dniem wyborów,</u>
          <u xml:id="u-118.29" who="#MirosławCzech">d) w art. 140 ust. 3 i art. 141 ust. 1 — do 25 dnia przed dniem wyborów,</u>
          <u xml:id="u-118.30" who="#MirosławCzech">2) terminy przewidziane w art. 133 ust. 5–8, art. 143 ust. 2, art. 144 ust. 1 i 3, art. 152 ust. 3 i art. 154 ust. 1 na wnoszenie i rozpatrywanie skarg lub odwołań skraca się do 2 dni,</u>
          <u xml:id="u-118.31" who="#MirosławCzech">3) losowanie jednolitych numerów dla list komitetów wyborczych, o których mowa w art. 145 ust. 1 i art. 146 ust. 1, przeprowadza się jedynie dla list komitetów wyborczych, które w poprzednich wyborach nie zarejestrowały list kandydatów. Komitety, które uczestniczyły w poprzednich wyborach i w obecnych zarejestrowały swoje listy, zachowują numery wówczas im przyznane”.</u>
          <u xml:id="u-118.32" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 125 i 126? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-118.33" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 125 i 126? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.34" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.35" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 14 - Okręgi wyborcze, składającego się z art. od 127 do 129 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-118.36" who="#MirosławCzech">„Art. 127.1. W celu przeprowadzenia wyborów tworzy się wielomandatowe okręgi wyborcze, zwane dalej «okręgami wyborczymi».</u>
          <u xml:id="u-118.37" who="#MirosławCzech">2. W okręgu wyborczym wybiera się co najmniej 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-118.38" who="#MirosławCzech">3. Okręg wyborczy obejmuje obszar województwa lub jego część. Granice okręgu wyborczego nie mogą naruszać granic wchodzących w jego skład powiatów i miast na prawach powiatu. Miasto stołeczne Warszawa jest jednym okręgiem wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-118.39" who="#MirosławCzech">Art. 128.1. Ustalenie listy posłów wybieranych w poszczególnych okręgach wyborczych oraz podziału województw na okręgi wyborcze dokonuje się według jednolitej normy przedstawicielstwa, obliczonej przez podzielenie liczby mieszkańców kraju przez ogólną liczbę posłów wybieranych w okręgach wyborczych, z uwzględnieniem art. 127 i następujących zasad:</u>
          <u xml:id="u-118.40" who="#MirosławCzech">1) ułamki liczby mandatów posłów wybieranych w okręgach wyborczych równe lub większe od 1/2, jakie wynikną z zastosowania normy przedstawicielstwa, zaokrągla się w górę do liczby całkowitej,</u>
          <u xml:id="u-118.41" who="#MirosławCzech">2) jeżeli w wyniku postępowania. o którym mowa w pkt. 1, liczba posłów wybieranych w okręgach wyborczych przewyższa liczbę wynikającą z art. 117 pkt 1, mandaty nadwyżkowe odejmuje się w tych okręgach wyborczych, w których norma przedstawicielstwa jest najmniejsza. W wypadku, gdy liczba posłów jest mniejsza od wynikającej z art. 117 pkt. 1, dodatkowe mandaty przydziela się tym okręgom wyborczym, w których norma przedstawicielstwa jest największa.</u>
          <u xml:id="u-118.42" who="#MirosławCzech">2. Podział na okręgi wyborcze, ich numery i granice oraz liczbę posłów wybieranych w każdym okręgu, a także siedziby okręgowych komisji wyborczych określa załącznik nr 1 do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-118.43" who="#MirosławCzech">3. Informację o okręgu wyborczym podaje się do wiadomości wyborcom danego okręgu wyborczego w formie obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej najpóźniej w 52 dniu przed dniem wyborów. Druk i rozplakatowanie obwieszczeń zapewnia Krajowe Biuro Wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-118.44" who="#MirosławCzech">Art. 129.1. Państwowa Komisja Wyborcza przedkłada Sejmowi wnioski w sprawie zmiany granic okręgów wyborczych i liczby posłów w nich wybieranych, jeżeli konieczność taka wynika ze zmian w zasadniczym podziale terytorialnym państwa lub zmiany liczby mieszkańców w okręgu wyborczym lub w kraju.</u>
          <u xml:id="u-118.45" who="#MirosławCzech">2. Sejm dokonuje zmian w podziale na okręgi wyborcze z przyczyn, o których mowa w ust. 1, najpóźniej w ciągu pierwszych 3 miesięcy roku, w którym przeprowadzone będą wybory, z zastrzeżeniem ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-118.46" who="#MirosławCzech">3. W razie skrócenia kadencji Sejmu zmian w podziale na okręgi wyborcze nie dokonuje się”.</u>
          <u xml:id="u-118.47" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 14? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-118.48" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 14? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.49" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-118.50" who="#MirosławCzech">Jeżeli chodzi o art. 128 i 129, to na piśmie propozycje poprawek przedłożył poseł Ludwik Dorn. Propozycje te mają swoje konsekwencje także w dalszych przepisach projektu. Oddaję głos posłowi Ludwikowi Dornowi, jednakże wraz z prośbą o to, aby swoje poprawki zaprezentował w miarę krótko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#LudwikDorn">Zwracam jednak uwagę, że dochodzimy do problemu kluczowego z punktu widzenia wyników najbliższych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#LudwikDorn">Są dwa czynniki określające proporcjonalność i dysproporcjonalność. Jest to czynnik ważniejszy i mniej ważny. Czynnik ważniejszy to wielkość okręgów wyborczych. Czynnik mniej ważny to metoda podziału mandatów. Im okręgi większe, tym wybory są bardziej proporcjonalne. Jest to oczywista zasada.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#LudwikDorn">Proponuję Komisji pewną symulację i pewną prognozę. Jeżeli preferencje wyrażane w sondażach opinii publicznej utrzymają się w wyborach, to Sojusz Lewicy Demokratycznej osiągnie ok. 35–40%. Jeżeli do tego dodać 4–6% głosów oddanych na Unię Pracy, to przewidywany wynik wyborczy koalicji SLD-UP zaczyna niebezpiecznie oscylować ok. 40% czy nawet więcej.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#LudwikDorn">W ramach podziału na okręgi i metody podziału mandatów zaproponowanych w projekcie przygotowanym przez podkomisję, oznacza to dla SLD ponad 50% mandatów. Nie jest to perspektywa wesoła. Jest tak z dwóch względów. Wzgląd mniej ważny to możliwość samodzielnego utworzenia rządu i dobierania koalicjanta jako „kwiatka do kożucha”. Cztery lata takiego układu można bowiem ostatecznie przeboleć.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#LudwikDorn">Ważniejszy jest wzgląd polegający na tym, że dysponując bezwzględną większością w Sejmie formacja ta będzie w stanie uchwalać pod swoje potrzeby wszystkie kolejne ordynacje, a jest to bardzo użyteczne i wydajne narzędzie, jeżeli chodzi o kontynuację swojej władzy.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#LudwikDorn">Z tego względu egzystencjalnym interesem AWS i drobniejszych kół prawicowych, Unii Wolności i PSL jest niedopuszczenie do takiej dysproporcjonalności, która przy wyniku ok. 40–41% głosów zapewni ponad 50% mandatów. Poprawki, które przedkładam, zmierzają w tym właśnie kierunku.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#LudwikDorn">Oprócz kwestii określonego układu sił jest jeszcze interes publiczny. Według mojej wiedzy - być może skoryguje ją prof. Stanisław Gebethner - w Europie jest zasadą, a wyjątkiem jest chyba tylko Belgia, iż granice podziału terytorialnego tworzą granice okręgów wyborczych. Przykładem może być Wiedeń będący jednym okręgiem wyborczym z 35 mandatami.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#LudwikDorn">Okręgami z kilkudziesięcioma mandatami są regiony w Hiszpanii. Tego rodzaju zasada uniemożliwia to, co już kwitnie w Sejmie, czyli tzw. gerrymanderyzm, a więc wykrajanie okręgów wyborczych pod potrzeby określonych formacji politycznych, jak i pod potrzeby określonych grup posłów.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#LudwikDorn">W ostatnim czasie wiele rozmów w kuluarach, restauracji oraz w toalecie dotyczy tej właśnie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#LudwikDorn">Moja propozycja brzmienia art. 127 jest następująca:</u>
          <u xml:id="u-119.10" who="#LudwikDorn">„1. W celu przeprowadzenia wyborów tworzy się wielomandatowe okręgi wyborcze, zwane dalej «okręgami wyborczymi».</u>
          <u xml:id="u-119.11" who="#LudwikDorn">2. Okręgiem wyborczym jest województwo z zastrzeżeniem ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-119.12" who="#LudwikDorn">3. (wariant I) Okręgi wyborcze obejmujące część województwa można tworzyć w województwach, w których liczba mieszkańców stanowi więcej niż 6,5% liczby mieszkańców kraju.</u>
          <u xml:id="u-119.13" who="#LudwikDorn">(wariant II) Okręgi wyborcze obejmujące część województwa można tworzyć w województwach, w których liczba mieszkańców stanowi więcej niż 7,5% liczby mieszkańców kraju.</u>
          <u xml:id="u-119.14" who="#LudwikDorn">4. Granice okręgu wyborczego nie mogą naruszać granic wchodzących w jego skład powiatów i miast na prawach powiatu.</u>
          <u xml:id="u-119.15" who="#LudwikDorn">5. Podział na okręgi wyborcze, ich numery i granice (oraz liczbę posłów wybieranych w każdym okręgu — wariant bez zmiany art. 128) określa załącznik nr 1 do ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-119.16" who="#LudwikDorn">Istotą mojej propozycji jest przyjęcie zasady, zgodnie z którą okręgiem wyborczym jest województwo, z zastrzeżeniem zawartym w ust. 3, który ma dwa warianty.</u>
          <u xml:id="u-119.17" who="#LudwikDorn">Problem - na dobrą sprawę - najbardziej dotyczy województwa łódzkiego. W wariancie I możliwy byłby jego podział, a w wariancie II nie byłoby to możliwe.</u>
          <u xml:id="u-119.18" who="#LudwikDorn">Stosownie do art. 127 załączam dwie wersje załącznika zawierającego okręgi wyborcze. Wersja I, to 24 okręgi wyborcze, a wersja II to 21 okręgów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-119.19" who="#LudwikDorn">Drugi element mojej propozycji, to następujące brzmienie art. 128:</u>
          <u xml:id="u-119.20" who="#LudwikDorn">„1. Liczbę posłów wybranych w każdym okręgu wyborczym oblicza Państwowa Komisja Wyborcza w oparciu o krajową normę przedstawicielską.</u>
          <u xml:id="u-119.21" who="#LudwikDorn">2. Krajowa norma przedstawicielska jest ilorazem liczby wszystkich głosów ważnych w skali kraju oddanych na listy komitetów wyborczych, uprawnionych do podziału mandatów w okręgach wyborczych przez liczbę 410.</u>
          <u xml:id="u-119.22" who="#LudwikDorn">3. Liczbę wszystkich głosów ważnie oddanych w okręgu dzieli się przez krajową normę przedstawicielską. Otrzymany w ten sposób iloraz wyrażony liczbą całkowitą jest liczba mandatów przypadających na dany okręg wyborczy.</u>
          <u xml:id="u-119.23" who="#LudwikDorn">4. Jeżeli liczba mandatów rozdzielona w sposób opisany w ust. 3 między okręgi wyborcze jest mniejsza niż 410, to pozostałe mandaty przydziela się kolejno okręgom wyborczym, które wykazują największą resztę dzielenia, o którym mowa w ust. 3. W przypadku równości reszty decyduje losowanie”.</u>
          <u xml:id="u-119.24" who="#LudwikDorn">Istota przedłożonego brzmienia art. 128, to propozycja przydzielania mandatów nie według liczby mieszkańców, czy uprawnionych do głosowania, lecz według liczby ważnie oddanych głosów.</u>
          <u xml:id="u-119.25" who="#LudwikDorn">Dodam, że jest to recepcja rozwiązania przyjętego w Czechach.</u>
          <u xml:id="u-119.26" who="#LudwikDorn">Sens polityczny tej propozycji jest taki, aby „skubnąć” Sojusz Lewicy Demokratycznej na 1–2 mandaty. Przesunięcie mandatów następuje tam, gdzie frekwencja jest wyższa. Mówiąc dokładniej, jest to „skubnięcie” probabilistyczne.</u>
          <u xml:id="u-119.27" who="#LudwikDorn">Oznacza to, że mandaty przechodzą z okręgu, gdzie większe szanse na uzyskanie mandatów ma SLD do okręgów, gdzie większe szanse na uzyskanie mandatów ma AWS, PSL czy UW. Poprawka ta nie narusza więc interesów tych trzech ugrupowań. Ma ona natomiast bardzo wyraźne ostrze antyeseldowskie. Będę się więc cieszył, jeżeli Komisja przyjmie tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-119.28" who="#LudwikDorn">Ponadto trzeba dodać, że konsekwencją przyjęcia art. 128 w proponowanym brzmieniu będzie:</u>
          <u xml:id="u-119.29" who="#LudwikDorn">— po pierwsze — zmiana art. 141 dotyczącego najmniejszej liczby kandydatów na liście. Proponuję, by liczbę tę określać w sposób podany w art. 128 sprawozdania podkomisji,</u>
          <u xml:id="u-119.30" who="#LudwikDorn">— po drugie — w załączniku nr 1 nie wpisuje się liczby posłów wybieranych w okręgu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#JerzySzmajdziński">Nie będę odnosił się do inwektyw, które tu głoszono. Zaproponowana została konstrukcja przepisów oparta na sondażach. Pokazuje to, że to nie SLD czuje się zwycięzcą najbliższych wyborów, lecz to poseł Ludwik Dorn uważa, że SLD wygra opierając się na sondażach. SLD uważa, że prawdziwy sondaż odbędzie się w dniu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#JerzySzmajdziński">Natomiast nawiązując wprost do kwestii konstrukcji okręgów wyborczych chcę przypomnieć, że Komisja już rozstrzygnęła tę kwestię przyjmując, że w okręgu musi być co najmniej 7 mandatów. W tej sprawie odbyło się głosowanie kierunkowe. Nie ma powodów, aby dzisiaj dokonywać rewizji tego założenia.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#JerzySzmajdziński">Tak więc poprawki posła Ludwika Dorna powinny zostać rozpatrzone, ale w dalszych etapach postępowania ustawodawczego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#JacekRybicki">Gdybym chciał pójść śladem analizy dokonanej przez posła Ludwika Dorna, to powiedziałbym, że poprzednia godziny dyskusji była oparta głównie na tym, że poseł Ludwik Dorn liczy, że stworzy koalicję, która przekroczy 5%, a nie przekroczy 8%. Dlatego opowiadał się za zniesieniem progu dla koalicji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#JacekRybicki">Nie zamierzam jednak pójść tym śladem. Nie zgadzam się z zaproponowaną analizą. Najlepszą receptą jest uzyskanie lepszych sondaży niż Sojusz Lewicy Demokratycznej, wówczas wygra AWS. Myślę, że jak to zrobić, to poseł Ludwik Dorn wie równie dobrze jak ja.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#JacekRybicki">Uważam, że kilkudziesięciomandatowe okręgi wyborcze są głęboko sprzeczne z tym, co prawica głosiła od pewnego czasu podkreślając, że chce zbliżyć polityków do wyborców. Kilkudziesięciomandatowe okręgi wyborcze zdecydowanie oddalą posłów od wyborców i wybory sprowadzą do mechanicznego wyboru listy czy partii.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#JacekRybicki">Tak więc uważam, że propozycje posła Ludwika Dorna są propozycjami niedobrymi. Myślę, że również wszyscy wiemy, że propozycje te w praktyce mogą i tak nie ograniczyć potencjalnego zwycięstwa takiego czy innego ugrupowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#MirosławCzech">Poseł Jerzy Szmajdziński podniósł wątpliwość co do tego, że Komisja przyjęła wcześniej pewne ustalenia dotyczące okręgów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#MirosławCzech">Wydaje się, że można zastosować interpretację, zgodnie z którą wcześniejsze ustalenia Komisji przyjęte w głosowaniu, były ustaleniami kierunkowymi dla prac podkomisji. Członkowie Komisji mogą natomiast zgłaszać różne propozycje przed pierwszym czytaniem. Tego rodzaju propozycje powinny więc zostać poddane pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#PawełŁączkowski">Przed głosowaniem chcę jednak powrócić do sprawy, o której mówiłem już wcześniej. Przykro mi więc trochę, że muszę być monotematyczny.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#PawełŁączkowski">Wówczas gdy mówiliśmy o kierunkowym głosowaniu w sprawie wielkości okręgów jako wytycznej dla podkomisji, pozwoliłem sobie podnieść wątek, jakiej wielkości okręg wyborczy gwarantuje realizację zasady proporcjonalności. Jest to pytanie istotne, gdyż w okręgach o małej liczbie mandatów, realizacja zasady proporcjonalności nie jest możliwa. Wiemy o tym doskonale wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#PawełŁączkowski">Ponawiam więc pytanie o to, czy mamy odpowiedź na te wątpliwości. Czy zatem jest do utrzymania wcześniejsze ustalenie, zgodnie z którym wystarczy okręg siedmiomandatowy, aby została zrealizowana zasada proporcjonalności?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#MirosławCzech">W sprawie, o której mówił poseł Paweł Łączkowski, otrzymaliśmy ekspertyzę prof. Stanisława Gebethnera. Ekspertyza dotyczy progów naturalnych na tle faktycznych wyników wyborów w 1993 i 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#MirosławCzech">Konkluzja ekspertyzy jest następująca: „W tej samej kategorii okręgów wyborczych, to jest o tej samej liczbie mandatów do obsadzenia, również występują różnice co do wielkości progu naturalnego. Wynika to z odmiennego w każdym przypadku układu sił między ugrupowaniami uprawnionymi do uzyskania mandatu w danym okręgu wyborczym. Różnice między progami naturalnymi są wyższe w okręgach mniejszych, a niższe w okręgach większych.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#MirosławCzech">To, co jest oczywiste — i wyraźnie się ujawnia w sporządzonym zestawieniu - w okręgach większych progi są niższe niż w okręgach mniejszych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#WaldemarPawlak">Mam uwagę techniczną, która wynika częściowo z doświadczeń dyskusji nad ordynacją wyborczą przed kilkoma laty.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#WaldemarPawlak">Jeżeli w okręgu zostanie przyjęta zasada, co najmniej 7 mandatów i jednocześnie zostanie zamiast systemu d'Hondta przyjęty system Sainte-Lague, to zostanie uzyskany ten sam efekt, jaki daje zwiększenie liczby mandatów w okręgu.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#WaldemarPawlak">Mając na uwadze te dwa czynniki, można znaleźć bardziej proste rozwiązanie przy jednoczesnym utrzymaniu bliskości posłów z wyborcami. Tak więc przyjęcie metody Sainte-Lagne oznacza praktycznie pełną proporcjonalność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#MichałStrąk">Mam uwagę praktyczną. Ponieważ przygotowana jest już propozycja podziału na okręgi, i to w układzie wariantowym, to sądzę, że nie byłoby nadużyciem finansów Kancelarii Sejmu, gdyby została zlecona analiza - symulacja - na podstawie wyników wyborów z 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#MichałStrąk">Uzasadnienie mojej propozycji jest następujące. Zmiany wprowadzane do ordynacji wyborczej w 1993 r. doprowadziły do uporządkowania sceny politycznej i ukształtowania się 4 partii politycznych. Myślę więc, że w tej fazie prac zasadne jest pytanie, jakie będą konsekwencje zmian, które są teraz wprowadzane.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#MichałStrąk">Ważne jest zwłaszcza pytanie o to, czy dalsze osłabienie trzeciej i czwartej partii jest zgodne z zamiarem politycznym, czy po prostu będzie przypadkowym wynikiem zmian w ordynacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#MirosławCzech">Uważam, że nie ma sensu prowadzenie dalszej dyskusji na ten temat. Problem został bowiem rozstrzygnięty konsensualnie podczas posiedzenia prezydium Komisji, które następnie zaproponowało pewne kierunkowe rozstrzygnięcia podjęte w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#MirosławCzech">Ponadto podkomisja w składzie prezydium Komisji przeprowadziła różnorodne symulacje. Każdy z członków prezydium Komisji dysponuje stosownymi symulacjami, i to w różnych wariantach. Właśnie na podstawie symulacji były podejmowane propozycje, a następnie decyzje, które zostały zaprezentowane Komisji w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#MirosławCzech">Ponadto jest tak, że symulacje zostały wykonane jako zadanie domowe członków podkomisji, którym na ogół pomagały inne osoby.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#MirosławCzech">Jeżeli natomiast chodzi o propozycję posła Ludwika Dorna, to wynika ona z jego rozumienia interesu swojego ugrupowania, a także AWS i mniejszych ugrupowań prawicowych, Unii Wolności oraz PSL, jak to powiedział poseł Ludwik Dorn. Kontynuowanie dyskusji nie ma więc uzasadnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JacekRybicki">Chcę jednak powiedzieć, że ze strony Komisji nie było żadnych symulacji czy prac symulacyjnych na temat relacji pomiędzy sondażami czy potencjalnymi wynikami a metodą podziału mandatów czy wielkości okręgów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#JacekRybicki">Takich symulacji ze strony Komisji nie było. Tego typu symulacje robiły natomiast poszczególne ugrupowania na własną rękę. Jest to jednak inna kwestia.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#JacekRybicki">Pragnę jednak zwrócić uwagę na inny problem, choć związany z kwestią sondaży i symulacji. Obserwuję bowiem zjawisko trochę niesłychane. Oto komisja sejmowa w pełnej powadze zaczyna dyskutować o tym, jak ukształtować prawo wyborcze wobec takich czy innych sondaży politycznych. Tego typu dyskusje mają prawo prowadzić ugrupowania polityczne.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#JacekRybicki">Natomiast w imieniu AWS mówiłem o tym, że nam zależy na tym, aby nie tylko uporządkować sens polityczny, ale również, aby wypracować kodeks wyborczy, który będzie służył nie tylko dzisiaj, czy jutro i to tylko określonemu ugrupowaniu mającemu dzisiaj określone poparcie polityczne. Apeluję o takie podejście do sytuacji, niezależnie od tego, że w łonie poszczególnych ugrupowań przeprowadzane są różne badania, symulacje i sondaże.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#MirosławCzech">Powiedziałem tylko tyle, że każdy z członków podkomisji na swój użytek prowadził symulacje i gotów jest dostarczyć je ekspertowi Michałowi Strąkowi, jeżeli go to interesuje.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#MirosławCzech">Nie ulega wątpliwości, że prawo wyborcze nie powinno być przygotowywane pod bieżące potrzeby. Konieczny jest bowiem bardziej generalny namysł nad kształtem sceny politycznej. Takie założenie legło u podstaw prac Komisji i podkomisji. Jest to sprawa poza wszelką dyskusją.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#MirosławCzech">Nie mogę również powstrzymać się od uwagi, że do składu tej Komisji posła Ludwika Dorna zgłosił ponadnormatywnie Klub AWS...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JacekRybicki">Jesteśmy z tego dumni...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#MirosławCzech">Skoro tak, to nie można wnosić zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#MirosławCzech">Ponadto należy pamiętać, że każdy poseł ma prawo do wypowiadania własnych sądów oraz opinii. Ponosi również odpowiedzialność za to, co mówi.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do głosowania. W drugiej kolejności dokonamy wyboru wariantu ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#MirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 127 w brzmieniu przedłożonym przez posła Ludwika Dorna. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 2 posłów, 11 było przeciwnych, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 127 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-131.8" who="#MirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie art. 128 w brzmieniu zaproponowanym przez posła Ludwika Dorna. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-131.9" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedział się 1 poseł, 10 było przeciwnych, 4 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-131.10" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-131.11" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 128 w brzmieniu przedłożonym przez podkomisję? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-131.12" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-131.13" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 129, który - przypomnę - ma następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-131.14" who="#MirosławCzech">„Art. 129.1. Państwowa Komisja Wyborcza przedkłada Sejmowi wnioski w sprawie zmiany granic okręgów wyborczych i liczby posłów w nich wybieranych, jeżeli konieczność taka wynika ze zmian w zasadniczym podziale terytorialnym państwa lub zmiany liczby mieszkańców w okręgu wyborczym lub w kraju.</u>
          <u xml:id="u-131.15" who="#MirosławCzech">2. Sejm dokonuje zmian w podziale na okręgi wyborcze z przyczyn, o których mowa w ust. 1, najpóźniej w ciągu pierwszych 3 miesięcy roku, w którym przeprowadzone będą wybory, z zastrzeżeniem ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-131.16" who="#MirosławCzech">3. W razie skrócenia kadencji Sejmu zmian w podziale na okręgi wyborcze nie dokonuje się”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#TomaszŻukowski">Chcę uzupełnić rozdział 14 o artykuł w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#TomaszŻukowski">„1. Dokonywanie zmian granic powiatów pociągające za sobą zmiany granic okręgów wyborczych niedopuszczalne jest w okresie 12 miesięcy poprzedzających upływ kadencji Sejmu, jak i w okresie od zarządzenia wyborów przedterminowych do Sejmu aż do dnia stwierdzenia ważności wyborów.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#TomaszŻukowski">2. Zmian podziału na okręgi wyborcze (załącznik do ustawy nr 1) dokonuje Sejm, po zasięgnięciu opinii Senatu, w drodze uchwały podjętej większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#TomaszŻukowski">3. Uchwały, o której mowa w ust. 2, Sejm nie może podjąć w okresie 12 miesięcy poprzedzających upływ kadencji Sejmu, jak i w okresie od zarządzenia wyborów przedterminowych do Sejmu aż do dnia stwierdzenia ważności wyborów”.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#TomaszŻukowski">Myślę, że argumentacja jest oczywista. Proponowane przepisy nawiązują częściowo do wypowiedzi posła Ludwika Dorna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#MirosławCzech">Czy to jest artykuł zamiast dotychczasowego art. 129?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#TomaszŻukowski">Ponieważ art. 129 w propozycji podkomisji dotyczy również innych kwestii, należy oba te artykuły spasować ze sobą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#MirosławCzech">Proszę o bardziej precyzyjną odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#TomaszŻukowski">Przedłożone brzmienie zastąpi art. 129. Ponadto mogę sobie wyobrazić dodanie jako ust. 4 i 5, ust. 1 i 2 art. 129 w brzmieniu podkomisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#MirosławCzech">Proponuję więc, aby została przygotowana na piśmie ostateczna wersja poprawki, która została teraz zgłoszona do art. 129. Propozycję tę rozpatrzymy jutro.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 15 - Szczególne zadania komisji wyborczych, składającego się z art. 130 i 131 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#MirosławCzech">„Art. 130. Do szczególnych zadań Państwowej Komisji Wyborczej należy:</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#MirosławCzech">1) rejestrowanie ogólnopolskich list kandydatów na posłów,</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#MirosławCzech">2) ustalanie zbiorczych wyników głosowania na okręgowe listy kandydatów na posłów oraz stwierdzenie, które z tych list spełniają warunki do uczestniczenia w podziale mandatów w okręgach wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-137.5" who="#MirosławCzech">3) ustalenie, które z ogólnopolskich list kandydatów na posłów spełniają warunki do uczestniczenia w podziale mandatów oraz dokonywanie podziału mandatów pomiędzy te listy.</u>
          <u xml:id="u-137.6" who="#MirosławCzech">4) ogłoszenie wyników wyborów do Sejmu,</u>
          <u xml:id="u-137.7" who="#MirosławCzech">5) przesłanie Marszałkowi Sejmu i Sądowi Najwyższemu sprawozdania z wyborów,</u>
          <u xml:id="u-137.8" who="#MirosławCzech">6) wydawanie posłom zaświadczeń o wyborze.</u>
          <u xml:id="u-137.9" who="#MirosławCzech">Art. 131. Do szczególnych zadań okręgowych komisji wyborczych należy:</u>
          <u xml:id="u-137.10" who="#MirosławCzech">1) rejestrowanie okręgowych list kandydatów na posłów,</u>
          <u xml:id="u-137.11" who="#MirosławCzech">2) zarządzenie drukowania odpowiednich obwieszczeń wyborczych i kart do głosowania oraz ich dostarczenia obwodowym komisjom wyborczym,</u>
          <u xml:id="u-137.12" who="#MirosławCzech">3) ustalanie wyników głosowania i wyników wyborów posłów w okręgu wyborczym”.</u>
          <u xml:id="u-137.13" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 15 i art. 130 oraz 131? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-137.14" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 15 oraz art. 130 i 131? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-137.15" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-137.16" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 16 - Zgłaszanie list kandydatów na posłów, składającego się z art. 132 do 156. Zgodnie z brzmieniem projektu proponuję, aby jako pierwsze zostały rozpatrzone przepisy związane z tworzeniem komitetów wyborczych. Są to art. od 132 do 135, mające treść następującą:</u>
          <u xml:id="u-137.17" who="#MirosławCzech">„Tworzenie komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-137.18" who="#MirosławCzech">Art. 132.1. W imieniu partii politycznych lub wyborców uprawnionych do zgłaszania kandydatów na posłów czynności wyborcze wykonują komitety wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-137.19" who="#MirosławCzech">2. Kampanię wyborczą na rzecz kandydata lub listy kandydatów może prowadzić na zasadzie wyłączności jedynie komitet wyborczy.</u>
          <u xml:id="u-137.20" who="#MirosławCzech">Art. 133.1. Funkcję komitetu wyborczego partii politycznej pełni organ partii upoważniony do jej reprezentowania przy czynnościach prawnych.</u>
          <u xml:id="u-137.21" who="#MirosławCzech">2. Organ, o którym mowa w ust. 1, obowiązany jest zawiadomić Państwową Komisję Wyborczą o zamiarze ogłoszenia list kandydatów w wyborach do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-137.22" who="#MirosławCzech">3. Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 2, może być dokonane w okresie od dnia rozpoczęcia kampanii wyborczej do 50 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-137.23" who="#MirosławCzech">4. W zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 2, podaje się:</u>
          <u xml:id="u-137.24" who="#MirosławCzech">1) nazwę i skrót nazwy komitetu wyborczego, którymi jest nazwa i skrót nazwy partii politycznej oraz adres siedziby komitetu, a także numer ewidencyjny, pod którym partia polityczna jest wpisana do ewidencji partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-137.25" who="#MirosławCzech">2) dane: imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika komitetu wyborczego uprawnionego, z zastrzeżeniem art. 92 ust. 1, do występowania na rzecz i w imieniu komitetu wyborczego,</u>
          <u xml:id="u-137.26" who="#MirosławCzech">3) dane: imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika finansowego komitetu wyborczego, o którym mowa w art. 92 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-137.27" who="#MirosławCzech">5. Do zawiadomienia dołączy się oświadczenie pełnomocnika oraz pełnomocnika finansowego, o którym mowa w ust. 4 pkt 1 i 3, o przyjęciu pełnomocnictwa, a w wypadku pełnomocnika finansowego — 92 ust. 2 i 3.</u>
          <u xml:id="u-137.28" who="#MirosławCzech">6. Jeżeli zawiadomienie spełnia warunki określone w ust. 3–5, Państwowa Komisja Wyborcza w terminie 3 dni od dnia jego doręczenia, postanawia o przyjęciu zawiadomienia. Postanowienie o przyjęciu zawiadomienia doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi, o którym mowa w ust. 4 pkt 2.</u>
          <u xml:id="u-137.29" who="#MirosławCzech">7. Jeżeli zawiadomienie wykazuje wady, Państwowa Komisja Wyborcza, w terminie 3 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, wzywa pełnomocnika, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, do ich usunięcia w terminie 5 dni. W wypadku nieusunięcia wad w terminie Państwowa Komisja Wyborcza odmawia przyjęcia zawiadomienia. Postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej o odmowie przyjęcia zawiadomienia, wraz z uzasadnieniem, doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi.</u>
          <u xml:id="u-137.30" who="#MirosławCzech">8. Pełnomocnikowi, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, służy prawo wniesienia skargi do Sądu Najwyższego na postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej o odmowie przyjęcia zawiadomienia. Skargę wnosi się w terminie 3 dni od dnia doręczenia pełnomocnikowi postanowienia od odmowie przyjęcia zawiadomienia.</u>
          <u xml:id="u-137.31" who="#MirosławCzech">9. Sąd Najwyższy rozpatruje skargę w składzie 7 sędziów, w postępowaniu nieprocesowym, i wydaje orzeczenie w sprawie skargi w terminie 5 dni. Od orzeczenia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek prawny. Orzeczenie doręcza się pełnomocnikowi, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, i Państwowej Komisji Wyborczej. Jeżeli Sąd Najwyższy uzna skargę pełnomocnika za zasadną, Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie wydaje postanowienie o przyjęciu zawiadomienia.</u>
          <u xml:id="u-137.32" who="#MirosławCzech">10. Komitet wyborczy partii politycznej może wykonywać czynności wyborcze po wydaniu przez Państwową Komisję Wyborczą postanowienia o przyjęciu zawiadomienia.</u>
          <u xml:id="u-137.33" who="#MirosławCzech">Art. 134.1. Komitet wyborczy wyborców może utworzyć, po rozpoczęciu kampanii wyborczej, grupa co najmniej 15 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu, którzy złożyli pisemne oświadczenie o utworzeniu komitetu, że wskazaniem swojego imienia (imion) i nazwiska, adresu zamieszkania oraz numeru ewidencyjnego PESEL.</u>
          <u xml:id="u-137.34" who="#MirosławCzech">2. W imieniu i na rzecz komitetu występuje, z zastrzeżeniem przepisu art. 92 ust. 1, pełnomocnik komitetu, wskazany w pisemnym oświadczeniu pierwszych 15 osób tworzących komitet.</u>
          <u xml:id="u-137.35" who="#MirosławCzech">3. Komitet posiada osobowość prawną, którą nabywa z dniem wydania postanowienia Państwowej Komisji Wyborczej w trybie, o którym mowa w art. 133 ust. 5 lub 8.</u>
          <u xml:id="u-137.36" who="#MirosławCzech">4. Po zebraniu co najmniej 1.000 podpisów obywateli mających prawo wybierania do Sejmu, popierających utworzenie komitetu, pełnomocnik, o którym mowa w ust. 1, zawiadamia Państwową Komisję Wyborczą o utworzeniu komitetu. Zawiadomienie może być dokonane do 50 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-137.37" who="#MirosławCzech">5. W zawiadomieniu podaje się:</u>
          <u xml:id="u-137.38" who="#MirosławCzech">1) nazwę komitetu wyborczego, skrót jego nazwy oraz adres siedziby komitetu. Nazwa i skrót nazwy komitetu wyborczego muszą być różne, z zastrzeżeniem ust. 7, od nazw i skrótów nazw partii politycznych i organizacji społecznych wpisanych do ewidencji prowadzonych przez właściwy organ ewidencji,</u>
          <u xml:id="u-137.39" who="#MirosławCzech">2) dane: imię (imiona) nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika, o którym mowa w ust. 2,</u>
          <u xml:id="u-137.40" who="#MirosławCzech">3) dane: imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika finansowego, o którym mowa w art. 92 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-137.41" who="#MirosławCzech">6. Do wiadomości załącza się:</u>
          <u xml:id="u-137.42" who="#MirosławCzech">1) oświadczenie o utworzeniu komitetu wyborczego i ustanowieniu pełnomocników, o których mowa w ust. 2 i ust. 5 pkt 3,</u>
          <u xml:id="u-137.43" who="#MirosławCzech">2) wykaz co najmniej 1.000 obywateli, o których mowa w ust. 4, zawierający ich imiona, nazwiska, adresy zamieszkania oraz numery ewidencyjne PESEL, a także własnoręcznie złożone podpisy obywateli.</u>
          <u xml:id="u-137.44" who="#MirosławCzech">7. Nazwa i skrót nazwy komitetu wyborczego utworzonego przez wyborców zrzeszonych w zarejestrowanych organizacjach mniejszości narodowych mogą być tożsame z nazwą i skrótem nazwy tej organizacji. Przepisy art. 122 ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-137.45" who="#MirosławCzech">Art. 135.1. Partie polityczne mogą tworzyć koalicje wyborcze w celu zgłoszenia wspólnych list kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-137.46" who="#MirosławCzech">2. Partia polityczna może wchodzić w skład tylko jednej koalicji.</u>
          <u xml:id="u-137.47" who="#MirosławCzech">3. Czynności wyborcze w imieniu koalicji wyborczej wykonuje komitet wyborczy, zwany dalej «koalicyjnym komitetem wyborczym», utworzony przez organy partii politycznych wchodzących w jej skład, upoważnione do reprezentowania partii na zewnątrz.</u>
          <u xml:id="u-137.48" who="#MirosławCzech">4. Koalicyjny komitet wyborczy może być utworzony w okresie od dnia rozpoczęcia kampanii wyborczej do 50 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-137.49" who="#MirosławCzech">5. Koalicyjny komitet wyborczy, w zakresie realizacji zadań wynikających z ustawy posiada osobowość prawną, którą nabywa z dniem wydania postanowienia Państwowej Komisji Wyborczej w trybie, o którym mowa w art. 133 ust. 5 lub 8.</u>
          <u xml:id="u-137.50" who="#MirosławCzech">6. W skład koalicyjnego komitetu wyborczego wchodzi co najmniej 10 osób wskazanych przez organy partii politycznych, o których mowa w ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-137.51" who="#MirosławCzech">7. Członkowie komitetu, o którym mowa w ust. 6, zawiadamiają w terminie do 50 dnia przed dniem wyborów Państwową Komisję Wyborczą o utworzeniu koalicyjnego komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-137.52" who="#MirosławCzech">8. W zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 7, podaje się:</u>
          <u xml:id="u-137.53" who="#MirosławCzech">1) nazwę komitetu, skrót jego nazwy oraz adres jego siedziby,</u>
          <u xml:id="u-137.54" who="#MirosławCzech">2) dane: imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika koalicyjnego komitetu wyborczego upoważnionego, z zastrzeżeniem przepisu art. 92 ust. 1, do występowania na rzecz i w imieniu komitetu,</u>
          <u xml:id="u-137.55" who="#MirosławCzech">3) dane: imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika finansowego, o którym mowa w art. 92 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-137.56" who="#MirosławCzech">9. Do zawiadomienia, o którym mowa w ust. 7, załącza się:</u>
          <u xml:id="u-137.57" who="#MirosławCzech">1) dokument o zawiązaniu koalicji wyborczej i przyjęciu dla niej nazwy oraz skrótu nazwy,</u>
          <u xml:id="u-137.58" who="#MirosławCzech">2) dokument tworzący koalicyjny komitet wyborczy wraz z następującymi danymi: imionami, nazwiskami, adresami zamieszkania i numerami ewidencyjnymi PESEL osób, o których mowa w ust. 6,</u>
          <u xml:id="u-137.59" who="#MirosławCzech">3) oświadczenia, o których mowa w art. 133 ust. 5,</u>
          <u xml:id="u-137.60" who="#MirosławCzech">4) uwierzytelnione odpisy z ewidencji partii politycznych tworzących koalicję wyborczą,</u>
          <u xml:id="u-137.61" who="#MirosławCzech">5) wyciągi ze statutów partii politycznych tworzących koalicję wyborczą wskazujące, który organ partii jest upoważniony do jej reprezentowania na zewnątrz”.</u>
          <u xml:id="u-137.62" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 16 oraz art. 132, 133, 134 i 135?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#WaldemarPawlak">Mam uwagę do art. 132. Proponuję skreślić ust. 2, przy zachowaniu ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#WaldemarPawlak">Utrzymanie ust. 2 prowadzić może do paradoksalnej sytuacji, w której kandydaci na posłów nie mogą prowadzić samodzielnie kampanii wyborczej, a nawet mogą być karani, gdy będą prowadzić kampanię szerszą w stosunku do kampanii komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#WaldemarPawlak">Tak więc uważam, że ust. 2 to przepis całkowicie zbędny, a także niesłuszny z tego względu, że zachowana jest możliwość personalnego wyboru kandydatów. Z tego względu kandydaci powinni móc prowadzić kampanię szerszą niż komitet. Ograniczanie tego jest zupełnie niepotrzebne i - moim zdaniem - nieuzasadnione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#MichałStrąk">Kwestia podniesiona przez przedmówcę stawia również problem zgodności art. 132 z artykułem Konstytucji RP, który stanowi, że każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#MichałStrąk">Rozumiem jednak, że gdy dojdzie do pierwszego procesu na tle art. 132, to zostanie złożona skarga konstytucyjna i sprawa zostanie definitywnie wyjaśniona.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#MichałStrąk">Ponadto chcę zwrócić uwagę na niejednakowe traktowanie nazw komitetów wyborczych. Art. 132 ust. 4 pkt 1 stanowi, że nazwą komitetu wyborczego jest nazwa i skrót nazwy partii.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#MichałStrąk">Art. 134 ust. 5 pkt 1 stanowi, że nazwa komitetu wyborczego, skrót jego nazwy musi się różnić od skrótów nazw partii politycznych i organizacji społecznych. Określono więc, jaka ta nazwa nie może być. Nie ma natomiast tego rodzaju ograniczeń w przypadku nazwy komitetu koalicji partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#MichałStrąk">Wydaje mi się, że te trzy rodzaje komitetów wyborczych powinny mieć określoną nazwę prawną, jeżeli chodzi o budowanie własnej nazwy. Przy obecnej redakcji, koalicja partyjna ma pełną swobodę w zakresie budowania swojej nazwy. Dwa pozostałe rodzaje komitetów mają ograniczenia ustawowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#MirosławCzech">Na tym etapie prac Komisji tego rodzaju uwaga ogólna jest bardzo mało przydatna. Jeżeli ekspert Michał Strąk swoją uwagę przekształci w konkretną propozycję legislacyjną, będzie ona mogła być przedmiotem prac Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#TomaszŻukowski">Proponuję, aby z debaty wyłączyć dzisiaj art. 135 dotyczący koalicji. Przygotowywana jest bowiem szersza poprawka dotycząca koalicyjnych komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#TomaszŻukowski">Tak więc proponuję, aby art. 135 był dyskutowany jutro w związku ze zmianami w ustawie o partiach politycznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#MirosławCzech">Przyjmuję sugestię o odłożenie do jutra dyskusji nad art. 135 wobec zapowiedzi przygotowania poprawki.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozstrzygnięcia wniosku posła Waldemara Pawlaka o skreślenie w art. 132 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#MirosławCzech">Przypominam, że kwestia wyłączności prowadzenia kampanii wyborczej przez komitet wyborczy była przedmiotem prac naszej Komisji w ramach nowelizacji ustawy o wyborze Prezydenta RP. Sprawa jest więc przedyskutowana. Komisja może więc rozstrzygać tę kwestię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#LudwikDorn">Trzeba jednak podkreślić, że art. 132 ust. 2 ma zasadnicze znaczenie ze względów finansowych...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#MirosławCzech">Nie ulega wątpliwości, że tak jest. Jestem przekonany, że członkowie Komisji wiedzą o tym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#LudwikDorn">Art. 132 ust. 2 nie dotyczy tylko kwestii tego, że kandydat może prowadzić własną kampanię wyborczą, ale przede wszystkim ma zasadnicze znaczenie dla kwestii finansowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#MirosławCzech">Kwestie finansowe będziemy omawiać jutro.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#MirosławCzech">Przystępujemy do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek posła Waldemara Pawlaka o skreślenie w art. 132 ust. 2. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedział się 1 poseł, 11 było przeciwnych, 2 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja odrzuciła wniosek.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 132 w przedłożonym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 133 i 134? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#MirosławCzech">Odkładamy do jutra rozpatrzenie art. 135.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 136 do 139, dotyczących komitetów wyborczych i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.10" who="#MirosławCzech">„Art. 136. Pełnomocnicy komitetów wyborczych, o których mowa w art. 133 ust. 4 pkt 2, art. 134 ust. 2 i art. 135 ust. 8 pkt 2, zwani są dalej «pełnomocnikami».</u>
          <u xml:id="u-146.11" who="#MirosławCzech">Art. 137. Do zawiadomienia i przyjęcia zgłoszenia komitetów wyborczych, o których mowa w art. 134 ust. 5 i art. 135 ust. 8, stosuje się przepisy art. 133 ust. 6–10.</u>
          <u xml:id="u-146.12" who="#MirosławCzech">Art. 138.1. Komitet wyborczy ulega, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, rozwiązaniu z mocy prawa:</u>
          <u xml:id="u-146.13" who="#MirosławCzech">1) po przyjęciu sprawozdania wyborczego komitetu przez Państwową Komisję Wyborczą albo</u>
          <u xml:id="u-146.14" who="#MirosławCzech">2) po bezskutecznym upływie terminu do wniesienia skargi, o której mowa w art. 110 ust. 1, albo</u>
          <u xml:id="u-146.15" who="#MirosławCzech">3) po wydaniu orzeczenia, o którym mowa w art. 110 ust. 2, uwzględniającego skargę na postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej w przedmiocie odrzucenia sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-146.16" who="#MirosławCzech">2. Komitety wyborcze, którym przysługuje prawo do dotacji podmiotowej, ulegają rozwiązaniu z mocy prawa po upływie 6 miesięcy od dnia otrzymania kwoty dotacji podmiotowej.</u>
          <u xml:id="u-146.17" who="#MirosławCzech">3. Komitet wyborczy może ulec rozwiązaniu przed dniem wyborów w trybie przepisów o jego utworzeniu. O rozwiązaniu komitetu zawiadamia się niezwłocznie Państwową Komisję Wyborczą, a jeżeli rozwiązanie komitetu nastąpiło po zarejestrowaniu listy okręgowej - także właściwą okręgową komisję wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-146.18" who="#MirosławCzech">Art. 139.1. Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym jedną okręgową listę kandydatów na posłów, zwaną dalej «listą okręgową» oraz jedną ogólnopolską listę kandydatów na posłów, zwaną dalej «listą ogólnopolską».</u>
          <u xml:id="u-146.19" who="#MirosławCzech">2. Kandydować można w jednym okręgu wyborczym i z jednej listy okręgowej.</u>
          <u xml:id="u-146.20" who="#MirosławCzech">3. Partie polityczne, które tworzą koalicję wyborczą nie mogą zgłaszać list kandydatów samodzielnie”.</u>
          <u xml:id="u-146.21" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 136, 137, 138 i 139? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.22" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 136, 137, 138 i 139? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.23" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.24" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia grupy artykułów dotyczących zgłaszania okręgowych list kandydatów na posłów. Pierwszy z nich - art. 140 - ma dwa warianty ust. 1. Brzmienie art. 140 jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.25" who="#MirosławCzech">„Art. 140.1. Lista okręgowa powinna być poparta, w sposób, o którym mowa w art. 149 ust. 2. i 3, podpisami co najmniej 5000 wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.26" who="#MirosławCzech">Wariant ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.27" who="#MirosławCzech">1. Lista okręgowa powinna być poparta, w sposób, o którym mowa w art. 149 ust. 2 i 3, podpisami przez co najmniej taką liczbę wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym, która stanowi wielokrotność liczby 500, liczoną od liczby posłów wybieranych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.28" who="#MirosławCzech">2. Komitet wyborczy, który z zachowaniem wymogów określonych w ust. 1 zarejestrował listy okręgowe w co najmniej połowie okręgów wyborczych, uprawniony jest do zgłoszenia dalszych list bez poparcia zgłoszenia podpisami wyborców.</u>
          <u xml:id="u-146.29" who="#MirosławCzech">3. Zgłoszenie list okręgowych przez komitety wyborcze spełniające warunek, o którym mowa w ust. 2, następuje na podstawie zaświadczenia Państwowej Komisji Wyborczej, wydanego na wniosek zainteresowanego komitetu wyborczego, złożony do 40 dnia przed dniem wyborów”.</u>
          <u xml:id="u-146.30" who="#MirosławCzech">Myślę, że różnica między wariantami jest na tyle oczywista, że nie ma potrzeby dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-146.31" who="#MirosławCzech">Przystępujemy zatem do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie wariantu pierwszego ust. 1. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-146.32" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 8 posłów, 6 było przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-146.33" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje wariant pierwszy ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.34" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 140 wraz z pierwszym wariantem ust. 1? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.35" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.36" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 141 do 143, dotyczących okręgowych list kandydatów na posłów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.37" who="#MirosławCzech">„Art. 141.1. Listę okręgową zgłasza się do okręgowej komisji wyborczej najpóźniej 40 dnia do godz. 24.00 przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-146.38" who="#MirosławCzech">2. Liczba kandydatów na liście nie może być mniejsza niż liczba posłów wybieranych w danym okręgu wyborczym i większa niż dwukrotność liczby posłów wybieranych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.39" who="#MirosławCzech">3. Zgłoszenia listy okręgowej dokonuje osobiście na piśmie pełnomocnik lub upoważniona przez niego osoba. W razie zgłoszenia listy przez upoważnioną przez pełnomocnika osobę, do zgłoszenia dołącza się dokument stwierdzający udzielenie upoważnienia, że wskazaniem zakresu udzielonego upoważnienia.</u>
          <u xml:id="u-146.40" who="#MirosławCzech">4. Jeżeli zgłoszenia listy okręgowej dokonuje osoba upoważniona przez pełnomocnika, przepis ust. 3 i art. 133 ust. 4 pkt 2 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-146.41" who="#MirosławCzech">Art. 142.1. Zgłoszenie listy okręgowej powinno zawierać nazwisko, imię (imiona), zawód i miejsce zamieszkania każdego z kandydatów, a w przypadku komitetu wyborczego partii politycznej albo koalicyjnego komitetu wyborczego także symbole graficzne partii tworzących komitet. Nazwiska kandydatów umieszcza się na liście w kolejności ustalonej przez komitet wyborczy.</u>
          <u xml:id="u-146.42" who="#MirosławCzech">2. Kandydaci muszą być oznaczeni nazwą lub skrótem nazwy tej partii, której są członkami (nie więcej niż 40 znaków drukarskich).</u>
          <u xml:id="u-146.43" who="#MirosławCzech">3. Pełnomocnik może wnosić o oznaczenie kandydatów, którzy nie należą do żadnej partii, tylko jedną nazwą lub skrótem nazwy partii popierającej danego kandydata; przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio. Fakt poparcia kandydata powinien być potwierdzony pisemnie przez właściwy statutowy organ partii. Wniosek wraz z potwierdzeniem składa się ze zgłoszeniem listy.</u>
          <u xml:id="u-146.44" who="#MirosławCzech">4. W zgłoszeniu pełnomocnik może wskazać skrót nazwy komitetu wyborczego, którym należy oznaczyć zarejestrowaną listę na urzędowych obwieszczeniach oraz na karcie do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-146.45" who="#MirosławCzech">5. Do zgłoszenia każdej listy należy dołączyć:</u>
          <u xml:id="u-146.46" who="#MirosławCzech">1) wykazy podpisów wyborców popierających listę bądź zaświadczenie Państwowej Komisji Wyborczej, o którym mowa w art. 140 ust. 3,</u>
          <u xml:id="u-146.47" who="#MirosławCzech">2) pisemną zgodę kandydata na kandydowanie z danej listy okręgowej. Zgoda kandydata na kandydowanie w wyborach powinna zawierać imię (imiona), nazwisko i wiek kandydata oraz numer rejestracyjny PESEL kandydata, a także wskazanie jego ewentualnej przynależności do partii politycznej; zgodę na kandydowanie kandydat opatruje datą i własnoręcznym podpisem.</u>
          <u xml:id="u-146.48" who="#MirosławCzech">3) oświadczenie, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428, Nr 57, poz. 618, Nr 62, poz. 681 i Nr 63, poz. 701 oraz z 2000 r. Nr 43, poz. 488) lub informację o uprzednim złożeniu takiego oświadczenia, w związku z kandydowaniem na funkcję publiczną, z którą związany był obowiązek złożenia oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-146.49" who="#MirosławCzech">6. Po dokonaniu zgłoszenia uzupełnienie listy o nazwiska kandydatów lub zmiany kandydatów albo ich kolejności na liście są niedopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-146.50" who="#MirosławCzech">Art. 143.1. Nazwa, skrót nazwy i symbol graficzny komitetu wyborczego, o którym mowa w art. 134 ust. 1, powinny różnić się dostatecznie od nazw, skrótów nazw i symboli graficznych innych komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.51" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli po przyjęciu zgłoszenia listy dokonane zostanie następne zgłoszenie zawierające tę samą lub niedostatecznie różniącą się nazwę bądź skrót nazwy komitetu wyborczego, okręgowa komisja wyborcza uznaje to za wadę zgłoszenia i wyznacza termin 3 dni dla jej usunięcia. W przypadku nieusunięcia wady w terminie, komisja odmawia rejestracji listy.</u>
          <u xml:id="u-146.52" who="#MirosławCzech">3. Komisja wyborcza uznaje, w trybie ust. 2, za wadę zgłoszenia listy komitetu wyborczego, o którym mowa w art. 133 ust. 1, w którego nazwie nie uwzględniono nazwy i skrótu nazwy partii tworzącej ten komitet”.</u>
          <u xml:id="u-146.53" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 141, 142 i 143? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.54" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 141, 142 i 143? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.55" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.56" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 144 do 147, dotyczących głównie rejestracji list okręgowych i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.57" who="#MirosławCzech">„Art. 144.1. Okręgowa komisja wyborcza niezwłocznie rejestruje listę okręgową zgłoszoną zgodnie z przepisami mniejszej ustawy, sporządzając protokół rejestracji. Po jednym egzemplarzu protokołu doręcza się pełnomocnikowi i przesyła Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-146.58" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli zgłoszenie ma wady, komisja wzywa pełnomocnika do ich usunięcia w terminie 3 dni. W wypadku nieusunięcia wady w terminie komisja odmawia rejestracji listy w całości lub co do poszczególnych kandydatów. W razie odmowy rejestracji w odniesieniu do niektórych kandydatów, listę - z zastrzeżeniem przepisu art. 141 ust. 2 - rejestruje się w zakresie nie objętym odmową.</u>
          <u xml:id="u-146.59" who="#MirosławCzech">3. Orzeczenia okręgowej komisji wyborczej, o których mowa w ust. 2 i art. 143 ust. 2 i 3, doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi. Od orzeczenia pełnomocnikowi przysługuje prawo odwołania do Państwowej Komisji Wyborczej, w terminie 3 dni od daty doręczenia. Od orzeczenia wydanego w wyniku rozpatrzenia odwołania nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-146.60" who="#MirosławCzech">Art. 145.1. Państwowa Komisja Wyborcza na podstawie protokołów rejestracji list okręgowych przyznaje w drodze losowania, najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów, jednolity numer dla list tego samego komitetu wyborczego, zarejestrowanym w więcej niż jednym okręgu wyborczym. O terminie losowania zawiadamia się pełnomocników; nieobecność pełnomocnika nie wstrzymuje losowania.</u>
          <u xml:id="u-146.61" who="#MirosławCzech">2. W pierwszej kolejności losowane są numery dla list tych komitetów wyborczych, które zarejestrowały swoje listy we wszystkich okręgach wyborczych. W dalszej kolejności losowane są numery dla list pozostałych komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.62" who="#MirosławCzech">3. Państwowa Komisja Wyborcza zawiadamia niezwłocznie okręgowe komisje wyborcze oraz pełnomocników o wylosowanych numerach list okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-146.63" who="#MirosławCzech">4. Wylosowany jednolity numer dla list okręgowych tego samego komitetu jest równocześnie numerem dla zarejestrowanej ogólnopolskiej listy kandydatów, o którym mowa w art. 155 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.64" who="#MirosławCzech">Art. 146.1. Po otrzymaniu zawiadomienia, o którym mowa w art. 145 ust. 3, okręgowa komisja wyborcza, uwzględniając kolejność numerów list ustaloną w trybie art. 145, najpóźniej w 25 dniu przed dniem wyborów przeprowadza losowanie numerów dla list komitetów wyborczych, które zarejestrowały listy wyłącznie w danym okręgu wyborczym. O terminie losowania zawiadamia się pełnomocników; nieobecność pełnomocnika nie wstrzymuje losowania.</u>
          <u xml:id="u-146.65" who="#MirosławCzech">2. Okręgowa komisja wyborcza zawiadamia niezwłocznie pełnomocników i Państwową Komisję Wyborczą o wylosowanych numerach list okręgowych, o których mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.66" who="#MirosławCzech">Art. 147.1. Okręgowa komisja wyborcza zarządza wydrukowanie obwieszczenia o zarejestrowanych listach okręgowych, zawierającego informacje o ich numerach, nazwach i skrótach nazw komitetów wyborczych oraz dane o kandydatach zawarte w zgłoszeniach list, w tym treść oświadczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne, w części określonej w art. 11 ust. 2 tejże ustawy.</u>
          <u xml:id="u-146.67" who="#MirosławCzech">2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, przesyła się dyrektorowi właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego, który zapewnia jego druk i rozplanowanie na obszarze okręgu wyborczego w 10 dniu przed dniem wyborów. Jeden egzemplarz obwieszczenia przesyła się niezwłocznie Państwowej Komisji Wyborczej”.</u>
          <u xml:id="u-146.68" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 144, 145, 146 i 147? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.69" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 144, 145, 146 i 147? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.70" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.71" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 148 do 152, dotyczących zwłaszcza podpisów pod listami i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.72" who="#MirosławCzech">„Art. 148.1. Okręgowa komisja wyborcza skreśla z zarejestrowanej listy okręgowej nazwisko kandydata na posła, który zmarł, utracił prawo wybieralności lub złożył komisji oświadczenie na piśmie o wycofaniu zgody na kandydowanie.</u>
          <u xml:id="u-146.73" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli skreślenie nazwiska kandydata z zarejestrowanej listy nastąpiło wskutek śmierci kandydata i powoduje, że na liście tej pozostaje mniej kandydatów niż liczba posłów wybieranych w okręgu wyborczym, komisja zawiadamia pełnomocnika o możliwości zgłoszenia nowego kandydata. Uzupełnienia listy dokonuje się najpóźniej w 15 dniu przed dniem wyborów; w takim wypadku przepisów art. 140 ust. 1 nie stosuje się.</u>
          <u xml:id="u-146.74" who="#MirosławCzech">3. Jeżeli skreślenie nazwiska kandydata z listy nastąpiło z innej przyczyny niż śmierć kandydata lub lista nie została uzupełniona z uwzględnieniem terminu, o którym mowa w ust. 2, a na liście pozostaje mniej kandydatów niż liczba posłów wybieranych w okręgu wyborczym, komisja unieważnia rejestrację tej listy. Od orzeczenia wydanego w tej sprawie nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-146.75" who="#MirosławCzech">4. W razie rozwiązania komitetu wyborczego, o którym mowa w art. 138 ust. 3, okręgowa komisja wyborcza unieważnia rejestrację listy tego komitetu. Przepis ust. 3 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-146.76" who="#MirosławCzech">5. O skreśleniu kandydata i orzeczeniach, o których mowa w ust. 2–4, okręgowa komisja wyborcza zawiadamia niezwłocznie pełnomocnika i Państwową Komisję Wyborczą oraz wyborców.</u>
          <u xml:id="u-146.77" who="#MirosławCzech">Art. 149.1. Wyborca może udzielić pisemnego poparcia więcej niż jednej liście okręgowej. Stwierdzone podpisem poparcie nie może być wycofane.</u>
          <u xml:id="u-146.78" who="#MirosławCzech">2. Wyborca udzielający poparcia liście okręgowej składa podpis obok czytelnie wpisanego swojego nazwiska i imienia, adresu zamieszkania i numeru ewidencyjnego PESEL.</u>
          <u xml:id="u-146.79" who="#MirosławCzech">3. Wykaz podpisów musi zawierać na każdej stronie nazwę komitetu wyborczego zgłaszającego listę, numer okręgu wyborczego, w którym lista jest zgłaszana, oraz adnotację:</u>
          <u xml:id="u-146.80" who="#MirosławCzech">«Udzielam poparcia liście kandydatów na posłów zgłaszanej przez... (nazwa komitetu wyborczego) w okręgu wyborczym... (numer okręgu) w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na... (dzień, miesiąc, rok)».</u>
          <u xml:id="u-146.81" who="#MirosławCzech">Art. 150.1. Zbieranie podpisów osób popierających listę okręgową może być dokonywane tylko w miejscu, czasie i w sposób wykluczający groźbę, postęp lub stosowanie jakichkolwiek nacisków zmierzających do uzyskania podpisów.</u>
          <u xml:id="u-146.82" who="#MirosławCzech">2. Zabrania się zbierania podpisów osób popierających listę okręgową na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej oraz oddziałów obrony cywilnej, a także skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-146.83" who="#MirosławCzech">3. Zabrania się udzielania wynagrodzenia pieniężnego w zamian za złożenie podpisu pod zgłoszeniem okręgowej listy wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-146.84" who="#MirosławCzech">Art. 151.1. Okręgowa komisja wyborcza, przyjmując zgłoszenie listy okręgowej, w obecności pełnomocnika sprawdza prawidłowość złożenia wymaganej liczby podpisów wyborców. Arkusze wykazu podpisów komisja numeruje i opatruje każdy arkusz swoją pieczęcią oraz wydaje pełnomocnikowi pisemne potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-146.85" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli prawidłowo złożona liczba podpisów wyborców jest mniejsza niż ustawowo wymagana, komisja orzeka o odmowie przyjęcia zgłoszenia, wskazując stwierdzone wady oraz zwraca pełnomocnikowi przedłożony wykaz podpisów.</u>
          <u xml:id="u-146.86" who="#MirosławCzech">3. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 2, może być przez pełnomocnika zaskarżone do właściwego miejscowo sądu okręg owego w terminie 3 dni od daty doręczenia. Sąd okręgowy rozpatruje skargę i wydaje orzeczenie w sprawie skargi w terminie 2 dni, w postępowaniu nieprocesowym, w składzie 3 sędziów. Od postanowienia sądu nie przysługuje środek prawny. Jeżeli sąd uzna skargę za uzasadnioną, komisja niezwłocznie przyjmuje zgłoszenie.</u>
          <u xml:id="u-146.87" who="#MirosławCzech">4. Przyjęte arkusze wykazu podpisów komisja przechowuje w zapieczętowanych pakietach. Udostępnienie i rozpieczętowanie pakietów może nastąpić wyłącznie dla potrzeb postępowania przed organami wymiaru sprawiedliwości, w obecności członka okręgowej komisji wyborczej; o terminie czynności zawiadamia się niezwłocznie pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-146.88" who="#MirosławCzech">Art. 152.1. W razie uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości danych zawartych w wykazie podpisów bądź wiarygodności podpisów, okręgowa komisja wyborcza wstrzymuje rejestrację listy okręgowej i w sposób przez siebie ustalony dokonuje w terminie 3 dni sprawdzenia danych bądź wiarygodności podpisów, w oparciu o dostępne urzędowo dokumenty, w tym rejestry wyborców i urzędowe rejestry mieszkańców, a w miarę potrzeby również o wyjaśnienia wyborców. O wstrzymaniu rejestracji listy i wszczęciu postępowania wyjaśniającego zawiadamia się niezwłocznie pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-146.89" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli w wyniku przeprowadzonego postępowania ustalone zostanie, iż zgłoszona lista nie uzyskała poparcia ustawowo wymaganej liczby podpisów wyborców, komisja orzeka o odmowie rejestracji listy i niezwłocznie zawiadamia o odmowie pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-146.90" who="#MirosławCzech">3. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 2, może być przez pełnomocnika zaskarżone do właściwego terytorialnie sądu okręgowego w terminie 3 dni od daty doręczenia. Sąd okręgowy rozpatruje skargę i wydaje orzeczenie w sprawie skargi w terminie 3 dni, w postępowaniu nieprocesowym, w składzie 3 sędziów. Od postanowienia sądu nie przysługuje środek prawny. Jeżeli sąd uzna skargę za uzasadnioną, komisja niezwłocznie rejestruje listę”.</u>
          <u xml:id="u-146.91" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 148, 149, 150, 151 i 152? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.92" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 148, 149, 150, 151 i 152? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.93" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.94" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 153 do 155, regulujących zgłaszanie ogólnopolskich list kandydatów na posłów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.95" who="#MirosławCzech">„Zgłaszanie ogólnopolskich list kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-146.96" who="#MirosławCzech">Art. 153.1. Listę ogólnopolską zgłasza się do państwowej Komisji Wyborczej najpóźniej w 20 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-146.97" who="#MirosławCzech">2. Do zgłoszenia listy ogólnopolskiej uprawniony jest komitet wyborczy, który zarejestrował listy okręgowe w co najmniej połowie okręgów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.98" who="#MirosławCzech">3. Komitet wyborczy wyborców zrzeszonych w zarejestrowanej organizacji mniejszości narodowych uprawniony jest do zgłoszenia listy ogólnopolskiej, jeżeli zarejestrował listy okręgowe w co najmniej 5 okręgach wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.99" who="#MirosławCzech">4. Zgłoszenia listy ogólnopolskiej dokonuje na piśmie pełnomocnik. W zgłoszeniu podaje się nazwę i adres komitetu wyborczego oraz nazwisko, imię, numer ewidencyjny PESEL i dokładny adres pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-146.100" who="#MirosławCzech">5. Na liście ogólnopolskiej powinno być zgłoszonych co najmniej 50 kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-146.101" who="#MirosławCzech">6. Na liście mogą być zgłoszeni tylko kandydaci, którzy zostali zarejestrowani na listach okręgowych danego komitetu wyborczego. Przy nazwiskach kandydatów podaje się numery okręgów wyborczych, w których listy okręgowe zostały zarejestrowane.</u>
          <u xml:id="u-146.102" who="#MirosławCzech">Art. 154.1. Do zgłoszenia i rejestracji listy ogólnopolskiej stosuje się odpowiednio przepisy art. 144 ust. 1 i 2 i art. 148. Orzeczenie Państwowej Komisji Wyborczej może być przez pełnomocnika zaskarżone do Sądu Najwyższego w terminie 3 dni od daty doręczenia. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę w terminie 3 dni w postępowaniu nieprocesowym, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Od postanowienia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-146.103" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli w wyniku postępowania, w którym mowa w ust. 1 oraz w art. 144 ust. 3, art. 151 ust. 3 i art. 152 ust. 3, komitet wyborczy spełni warunki uprawniające do zgłoszenia listy ogólnopolskiej, Państwowa Komisja Wyborcza przyjmuje zgłoszenie, tak jakby zostało wniesione w ustawowym terminie.</u>
          <u xml:id="u-146.104" who="#MirosławCzech">Art. 155.1. Po zarejestrowaniu list ogólnopolskich Państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej, w formie obwieszczenia, oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej informację o zarejestrowanych listach ogólnopolskich, zawierającą ich numery, nazwy i skróty nazw komitetów wyborczych, ogólną liczbę kandydatów oraz dane o 50 pierwszych kandydatach z każdej listy, w szczególności treść oświadczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne, w części określonej w art. 11 ust. 2 tejże ustawy.</u>
          <u xml:id="u-146.105" who="#MirosławCzech">2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, podaje się do wiadomości publicznej najpóźniej w 8 dniu przed dniem wyborów, przez ogłoszenie go w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym”.</u>
          <u xml:id="u-146.106" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 153, 154 i 155? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.107" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 153, 154 i 155? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.108" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.109" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 156, dotyczącego mężów zaufania i mającego brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.110" who="#MirosławCzech">„Mężowie zaufania.</u>
          <u xml:id="u-146.111" who="#MirosławCzech">Art. 156.1. Pełnomocnik lub osoba przez niego upoważniona może wyznaczyć po jednym mężu zaufania do każdej okręgowej komisji wyborczej i obwodowej komisji wyborczej na obszarze okręgu wyborczego, w którym została zarejestrowana zgłoszona przez niego lista okręgowa.</u>
          <u xml:id="u-146.112" who="#MirosławCzech">2. Pełnomocnik lub osoba przez niego upoważniona wydaje mężom zaufania zaświadczenie, według wzoru określonego przez Państwową Komisję Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-146.113" who="#MirosławCzech">3. Funkcję męża zaufania przy Państwowej Komisji Wyborczej pełni pełnomocnik lub osoba przez niego upoważniona”.</u>
          <u xml:id="u-146.114" who="#MirosławCzech">Czy są uwag i do art. 156? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.115" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 156? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.116" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.117" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 17 - Karty do głosowania, składającego się z art. od 157 do 161 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-146.118" who="#MirosławCzech">„Art. 157. Okręgowa komisja wyborcza po zarejestrowaniu list okręgowych zarządza wydrukowanie kart do głosowania i zapewnia ich przekazanie obwodowym komisjom wyborczym w trybie określonym przez Państwową Komisję Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-146.119" who="#MirosławCzech">Art. 158. Na karcie do głosowania umieszcza się w kolejności wzrastającej oznaczenia list zarejestrowanych w danym okręgu wyborczym, zawierające numer listy oraz nazwę lub skrót nazwy komitetu wyborczego. Pod oznaczeniem każdej listy podaje się nazwiska i imiona wszystkich kandydatów zarejestrowanych na danej liście.</u>
          <u xml:id="u-146.120" who="#MirosławCzech">Art. 159.1. Na każdej karcie do głosowania zamieszcza się zwięzłą informację o sposobie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-146.121" who="#MirosławCzech">2. Na karcie do głosowania drukuje się odcisk pieczęci właściwej okręgowej komisji wyborczej i oznacza miejsce na pieczęć obwodowej komisji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-146.122" who="#MirosławCzech">3. Karta do głosowania może być zadrukowana tylko po jednej stronie. Wielkość i rodzaj czcionki powinny być jednakowe dla oznaczeń wszystkich list i nazwisk kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-146.123" who="#MirosławCzech">4. Wzór karty do głosowania ustala Państwowa Komisja Wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-146.124" who="#MirosławCzech">Art. 160.1. Jeżeli po wydrukowaniu kart do głosowania okręg owa komisja wyborcza skreśli z listy kandydatów nazwisko kandydata z przyczyn, o których mowa w art. 148 ust. 1, nazwisko tego kandydata pozostawia się na wydrukowanych kartach do głosowania. Informację o skreśleniu oraz o warunkach decydujących o ważności głosu oddanego na takiej karcie podaje się do publicznej wiadomości w formie obwieszczenia i zapewnia jego rozplakatowanie w lokalach wyborczych w dniu głosowania.</u>
          <u xml:id="u-146.125" who="#MirosławCzech">2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli komisja unieważni listę kandydatów z przyczyn, o których mowa w art. 148 ust. 3 lub 4.</u>
          <u xml:id="u-146.126" who="#MirosławCzech">Art. 161. Sposób sporządzania i przekazania kart do głosowania dla obwodów głosowania utworzonych na polskich statkach morskich oraz za granicą ustala Państwowa Komisja Wyborcza, po porozumieniu odpowiednio z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej i ministrem właściwym do spraw rolnictwa oraz ministrem właściwym do spraw zagranicznych”.</u>
          <u xml:id="u-146.127" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 17 oraz art. 157, 158, 159, 160 i 161? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.128" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 17 oraz art. 157, 158, 159, 160 i 161? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.129" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.130" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 18 - Sposób głosowania i warunki ważności głosu, składającego się z art. 162 i 163 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-146.131" who="#MirosławCzech">„Art. 162.1. Wyborca głosuje tylko na jedną listę kandydatów, stawiając znam «x» w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu.</u>
          <u xml:id="u-146.132" who="#MirosławCzech">2. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak «x» w kratce z lewej strony obok nazwiska dwóch lub większej liczby kandydatów z różnych list lub nie postawiono tego znaku w kratce z lewej strony obok nazwiska żadnego kandydata z którejkolwiek z list, z zastrzeżeniem ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-146.133" who="#MirosławCzech">3. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli znak «x» postawiono w kratce z lewej strony obok nazwiska kandydata z jednej tylko listy w sytuacji określonej w art. 160 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-146.134" who="#MirosławCzech">4. Jeżeli znak «x» postawiono w kratce z lewej strony wyłącznie obok nazwiska kandydata z jednej tylko listy w sytuacji określonej w art. 160 ust. 1, głos uznaje się za ważny i od dany na tę listę.</u>
          <u xml:id="u-146.135" who="#MirosławCzech">5. Jeżeli znak «x» postawiono w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów, ale z tej samej listy, głos uznaje się za ważny i oddany na wskazaną listę z przyznaniem pierwszeństwa do uzyskania mandatu temu kandydatowi, przy którego nazwisku znak «x» jest umieszczony w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-146.136" who="#MirosławCzech">Art. 163. Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych numerów list i nazw lub nazwisk albo poczynienie innych dopisków nie wpływa na ważność oddanego na niej głosu”.</u>
          <u xml:id="u-146.137" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 18 oraz art. 162 i 163? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.138" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 18 i art. 162 i 163? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.139" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.140" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 19 - Ustalanie wyników głosowania i wyników wyborów w okręgu wyborczym, składającego się z art. od 164 do 174.</u>
          <u xml:id="u-146.141" who="#MirosławCzech">Rozpoczynamy od rozpatrzenia tytułu rozdziału i art. od 164 do 166, dotyczących ustalenia wyników w obwodzie i okręgu, i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.142" who="#MirosławCzech">„Art. 164.1. Ustalając wyniki głosowania w obwodzie, obwodowa komisja wyborcza oblicza:</u>
          <u xml:id="u-146.143" who="#MirosławCzech">1) głosy ważnie oddane na każdą z list okręgowych, czyli łączną liczbę głosów oddanych na wszystkich kandydatów z danej listy, z uwzględnieniem sytuacji, o której mowa w art. 162 ust. 4,</u>
          <u xml:id="u-146.144" who="#MirosławCzech">2) głosy ważnie oddane na poszczególnych kandydatów każdej z list okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-146.145" who="#MirosławCzech">2. Liczbę głosów, o których mowa w ust. 1, wymienia się w protokole głosowania w obwodzie.</u>
          <u xml:id="u-146.146" who="#MirosławCzech">Art. 165. Niezwłocznie po otrzymaniu protokołu głosowania w obwodzie okręgowa komisja wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia wyników głosowania w obwodzie. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustaleniu wyników głosowania, komisja zarządza ponowne ich ustalenie przez obwodową komisję wyborczą i powiadamia o tym Państwową Komisję Wyborczą. Przepisy art. 70–72 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-146.147" who="#MirosławCzech">Art. 166.1. Okręgowa komisja wyborcza na podstawie protokołów, o których mowa w art. 165, ustala wyniki głosowania na poszczególne listy okręgowe i sporządza w dwóch egzemplarzach protokół wyników głosowania w okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.148" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli właściwa okręgowa komisja wyborcza nie uzyska wyników głosowania w obwodach głosowania za granicą i na polskich statkach morskich w ciągu 24 godzin od zakończenia głosowania, o których mowa w art. 53 ust. 2, głosowanie w tych obwodach uważa się za niebyłe. Fakt ten odnotowuje się w protokole wyników głosowania w okręgu wyborczym z wymieniem obwodów głosowania oraz ewentualnych przyczyn nieuzyskania z tych obwodów wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-146.149" who="#MirosławCzech">3. W protokole wymienia się liczby:</u>
          <u xml:id="u-146.150" who="#MirosławCzech">1) osób uprawnionych do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-146.151" who="#MirosławCzech">2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-146.152" who="#MirosławCzech">3) oddanych głosów,</u>
          <u xml:id="u-146.153" who="#MirosławCzech">4) głosów nieważnych,</u>
          <u xml:id="u-146.154" who="#MirosławCzech">5) głosów ważnych,</u>
          <u xml:id="u-146.155" who="#MirosławCzech">6) głosów ważnie oddanych na każdą z list okręgowych,</u>
          <u xml:id="u-146.156" who="#MirosławCzech">7) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-146.157" who="#MirosławCzech">4. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.</u>
          <u xml:id="u-146.158" who="#MirosławCzech">5. Przy ustalaniu wyników głosowania i sporządzaniu protokołu mogą być obecni pełnomocnicy, którym przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-146.159" who="#MirosławCzech">6. Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej przekazuje niezwłocznie dane z protokołu dotyczące liczby głosów ważnych i głosów ważnie oddanych na każdą z list okręgowych oraz głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z tych list do Państwowej Komisji Wyborczej, w sposób przez nią ustalony, za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego lub elektronicznego przesyłania danych.</u>
          <u xml:id="u-146.160" who="#MirosławCzech">7. Protokół, o którym mowa w ust. 1, przewodniczący okręgowej komisji wyborczej przesyła niezwłocznie do Państwowej Komisji Wyborczej w trybie przez nią ustalonym. Przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-146.161" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 19 i art. 164, 165 i 166? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.162" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 19 oraz art. 164, 165, 166? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.163" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.164" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 167 do 170 dotyczących głównie podziału mandatów i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.165" who="#MirosławCzech">„Art. 167.1. Państwowa Komisja Wyborcza na podstawie danych, o których mowa w art. 166 ust. 3, ustala wstępnie liczbę głosów ważnych oraz głosów ważnie oddanych na listy okręgowe poszczególnych komitetów wyborczych w skali kraju i listy, które spełniają warunki uprawniające do uczestniczenia w podziale mandatów w okręgach wyborczych. Informację o tym podaje się do wiadomości publicznej.</u>
          <u xml:id="u-146.166" who="#MirosławCzech">2. Po otrzymaniu protokołów wyników głosowania w okręgach wyborczych, Państwowa Komisja Wyborcza protokolarnie ustala zbiorcze wyniki głosowania na listy okręgowe w skali kraju i stwierdza, uwzględniając przepis art. 122 ust. 1, które listy spełniają warunki uprawniające do uczestniczenia w podziale mandatów w okręgach wyborczych oraz zawiadamia o tym pisemnie okręgowe komisje wyborcze. Informację o tym podaje się do wiadomości publicznej.</u>
          <u xml:id="u-146.167" who="#MirosławCzech">Art. 168.1. Po otrzymaniu zawiadomienia, o którym mowa w art. 167 ust. 2, okręgowa komisja wyborcza dokonuje podziału mandatów pomiędzy uprawnione listy okręgowe w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-146.168" who="#MirosławCzech">1) liczbę głosów ważnie oddanych na każdą z tych list w okręgu wyborczym dzieli się kolejno przez: 1, 2, 3, 4 i dalej, aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między te listy,</u>
          <u xml:id="u-146.169" who="#MirosławCzech">2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych.</u>
          <u xml:id="u-146.170" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli kilka list uzyskało ilorazy równe ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany sposób, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo mają listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga liczba obwodów głosowania, w których na daną listę oddano większą liczbę głosów.</u>
          <u xml:id="u-146.171" who="#MirosławCzech">Art. 169.1. Mandaty przypadające danej liście okręgowej uzyskują kandydaci w kolejności otrzymanej liczby głosów.</u>
          <u xml:id="u-146.172" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzymało równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu z danej listy, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów uzyskał więcej głosów, a jeżeli liczba tych obwodów byłaby równa, o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej w obecności członków komisji oraz zainteresowanych pełnomocników wyborczych; nieobecność pełnomocnika nie wstrzymuje losowania. Przebieg losowania uwzględnia się w protokole wyników wyborów.</u>
          <u xml:id="u-146.173" who="#MirosławCzech">3. Tryb przeprowadzania losowania, o którym mowa w ust. 2, określa Państwowa Komisja Wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-146.174" who="#MirosławCzech">Art. 170.1. Po ustaleniu wyników wyborów w okręgu wyborczym, okręgowa komisja wyborcza sporządza, w dwóch egzemplarzach, protokół wyborów posłów w okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.175" who="#MirosławCzech">2. W protokole wymienia się liczbę posłów wybieranych w okręgu, a także liczbę:</u>
          <u xml:id="u-146.176" who="#MirosławCzech">1) osób uprawnionych do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-146.177" who="#MirosławCzech">2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-146.178" who="#MirosławCzech">3) oddanych głosów,</u>
          <u xml:id="u-146.179" who="#MirosławCzech">4) głosów nieważnych,</u>
          <u xml:id="u-146.180" who="#MirosławCzech">5) głosów ważnych,</u>
          <u xml:id="u-146.181" who="#MirosławCzech">6) głosów ważnie oddanych na każdą z list okręgowych,</u>
          <u xml:id="u-146.182" who="#MirosławCzech">7) mandatów przypadających każdej liście,</u>
          <u xml:id="u-146.183" who="#MirosławCzech">8) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list okręgowych oraz</u>
          <u xml:id="u-146.184" who="#MirosławCzech">9) nazwiska i imiona wybranych posłów z każdej listy okręgowej.</u>
          <u xml:id="u-146.185" who="#MirosławCzech">3. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.</u>
          <u xml:id="u-146.186" who="#MirosławCzech">4. Przy ustalaniu wyników wyborów i sporządzaniu protokołu mogą być obecni pełnomocnicy, którym przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag z wymieniem konkretnych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-146.187" who="#MirosławCzech">5. Przepis art. 72 ust. 1 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-146.188" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 167, 168, 169 i 170? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.189" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 167, 168, 169 i 170? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.190" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.191" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 171 do 174, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-146.192" who="#MirosławCzech">„Art. 171. Okręgowa komisja wyborcza niezwłocznie podaje do wiadomości publicznej wyniki głosowania i wyniki wyborów w okręgu wyborczym, z uwzględnieniem danych, o których mowa w art. 170 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-146.193" who="#MirosławCzech">Art. 172.1. Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego lub elektronicznego przesyłania danych przekazuje do Państwowej Komisji Wyborczej, w trybie przez nią ustalonym, dane z protokołu wyborów posłów w okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-146.194" who="#MirosławCzech">2. Protokół, o którym mowa w art. 170 ust. 2, przewodniczący komisji przesyła w zapieczętowanej kopercie niezwłocznie do Państwowej Komisji Wyborczej w trybie przez nią ustalonym. Pozostałe dokumenty z wyborów przechowuje dyrektor delegatury Krajowego Biura Wyborczego, właściwej dla siedziby komisji.</u>
          <u xml:id="u-146.195" who="#MirosławCzech">Art. 173.1. Po otrzymaniu protokołów, o których mowa w art. 172 ust. 1, Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia wyników wyborów w okręgach wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.196" who="#MirosławCzech">2. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustalaniu wyników wyborów, państwowa Komisja Wyborcza zarządza ponowne ustalenie tych wyników. Przepisy art. 170–172 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-146.197" who="#MirosławCzech">Art. 174. Państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej zbiorcze wyniki głosowania, o których mowa w art. 170 ust. 2, ustalone przez okręgową komisję wyborczą”.</u>
          <u xml:id="u-146.198" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 171, 172, 173 i 174? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.199" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 171, 172, 173 i 174? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.200" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.201" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 20 - Ustalenie wyników wyborów z ogólnopolskich list kandydatów na posłów, składającego się z art. od 175 do 178 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-146.202" who="#MirosławCzech">„Art. 175. Państwowa Komisja Wyborcza, po otrzymaniu protokołów od okręgowych komisji wyborczych oraz sprawdzeniu prawidłowości ustalenia wyników wyborów w okręgach wyborczych stwierdza, uwzględniając przepis art. 122 ust. 1, które listy ogólnopolskie spełniają warunki uprawniające do uczestniczenia w podziale mandatów w myśl art. 121 albo art. 124.</u>
          <u xml:id="u-146.203" who="#MirosławCzech">Art. 176.1. Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje podziału mandatów pomiędzy uprawnione listy ogólnopolskie w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-146.204" who="#MirosławCzech">1) liczbę głosów ważnie oddanych na wszystkie listy okręgowe danego komitetu wyborczego, dzieli się kolejno przez 1, 2, 3, 4 i dalej, aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między listy ogólnopolskie,</u>
          <u xml:id="u-146.205" who="#MirosławCzech">2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych,</u>
          <u xml:id="u-146.206" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli kilka list uzyskało ilorazy różne ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany wyżej sposób, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo mają listy komitetów wyborczych, które w okręgach uzyskały więcej mandatów. Jeżeli listy dwóch lub więcej komitetów wyborczych uzyskały w okręgach równą liczbę mandatów, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba głosów oddanych w całym kraju na listy danego komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-146.207" who="#MirosławCzech">Art. 177.1. Mandaty przypadające danej liście ogólnopolskiej uzyskują kandydaci w kolejności umieszczenia ich nazwisk na liście - z pominięciem tych kandydatów, którzy uzyskali już mandaty w okręgach wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-146.208" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli danej liście przypada większa liczba mandatów od liczby kandydatów, którzy mandaty mogą uzyskać, wówczas mandaty te przydziela się pozostałym listom w kolejności uzyskanych najwyższych ilorazów.</u>
          <u xml:id="u-146.209" who="#MirosławCzech">Art. 178. Państwowa Komisja Wyborcza sporządza protokół wyborów posłów z ogólnopolskich list kandydatów na posłów, w którym podaje:</u>
          <u xml:id="u-146.210" who="#MirosławCzech">1) wykaz zarejestrowanych list ogólnopolskich,</u>
          <u xml:id="u-146.211" who="#MirosławCzech">2) liczbę ważnie oddanych głosów na wszystkie listy okręgowe w kraju,</u>
          <u xml:id="u-146.212" who="#MirosławCzech">3) liczbę ważnie oddanych głosów w kraju na listy okręgowe każdego komitetu wyborczego, który zarejestrował listę ogólnopolską, wraz z podaniem procentu, jaki liczba ta stanowi w stosunku do liczby głosów oddanych na wszystkie listy okręgowe w kraju,</u>
          <u xml:id="u-146.213" who="#MirosławCzech">4) wykaz list ogólnopolskich, które uczestniczą w podziale mandatów,</u>
          <u xml:id="u-146.214" who="#MirosławCzech">5) liczbę mandatów przydzielonych poszczególnym listom ogólnopolskim,</u>
          <u xml:id="u-146.215" who="#MirosławCzech">6) nazwiska i imiona wybranych posłów z podaniem numerów i nazw list ogólnopolskich, z których je uzyskali oraz numerów okręgów wyborczych, w których kandydowali”.</u>
          <u xml:id="u-146.216" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 20 oraz art. 175, 176, 177 i 178? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-146.217" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 20 oraz art. 175, 176, 177 i 178? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.218" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-146.219" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 21 - Ogłaszanie wyników wyborów, składającego się z art. od 179 do 183 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-146.220" who="#MirosławCzech">„Art. 179.1. Państwowa Komisja Wyborcza po sporządzeniu protokołu, o którym mowa w art. 178, podaje do wiadomości publicznej w formie obwieszczenia, wyniki wyborów do Sejmu. W obwieszczeniu zamieszcza się podstawowe informacje zawarte w protokołach wyborów posłów w okręgach wyborczych oraz w protokole wyborów posłów z ogólnopolskich list kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-146.221" who="#MirosławCzech">2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, publikuje się niezwłocznie w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym oraz ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-146.222" who="#MirosławCzech">Art. 180. Państwowa Komisja Wyborcza wręcza posłom zaświadczenia o wyborze.</u>
          <u xml:id="u-146.223" who="#MirosławCzech">Art. 181. Państwowa Komisja Wyborcza przesyła Marszałkowi Sejmu oraz Sądowi Najwyższemu sprawozdanie z wyborów nie później niż 7 dnia po ogłoszeniu obwieszczenia, o którym mowa w art. 179 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.224" who="#MirosławCzech">Art. 182. Państwowa Komisja Wyborcza publikuje opracowanie statystyczne zawierające szczegółowe informacje o wynikach głosowania i wyborów oraz udostępnia wyniki głosowania i wyborów w postaci elektronicznej po kosztach własnych.</u>
          <u xml:id="u-146.225" who="#MirosławCzech">Art. 183. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, złożony po porozumieniu z Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych, określa, w drodze rozporządzenia, sposób przekazywania, przechowywania i udostępniania dokumentów z wyborów”.</u>
          <u xml:id="u-146.226" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 21 i art. 179, 180, 181, 182 i 183?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#JacekRybicki">Mam uwagę do art. 182. Jest to kwestia, nad którą dyskutowaliśmy podczas prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP. Chodzi o to, czy w art. 182 nie dodać przepisu mówiącego o obowiązku opublikowania wyników wyborów w Internecie.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#JacekRybicki">Proszę jednak o opinię na ten temat ministra Kazimierza Czaplickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#KazimierzCzaplicki">Realizacja wniosku posła Jacka Rybickiego nie będzie problemem po uruchomieniu stanowiska internetowego w Państwowej Komisji Wyborczej. Wyniki wyborów będą wówczas ogłoszone.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#KazimierzCzaplicki">Należy jednak dodać, że oznaczać to będzie zubożenie dochodów budżetu państwa ze sprzedaży publikacji z wynikami wyborów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JacekRybicki">Wycofuję zatem swoją propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#MirosławCzech">Czy są jeszcze inne uwagi? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 21 oraz art. 179, 180, 181, 182 i 183? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 22 - Wygaśnięcie mandatu posła i uzupełnienie składu Sejmu, składającego się z art. od 184 do 186 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#MirosławCzech">„Art. 184.1. Wygaśnięcie mandatu posła następuje wskutek:</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#MirosławCzech">1) utraty prawa wybieralności,</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#MirosławCzech">2) pozbawienia mandatu prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#MirosławCzech">3) zrzeczenia się mandatu,</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#MirosławCzech">4) śmierci,</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#MirosławCzech">5) zajmowania w dniu wyborów stanowiska lub funkcji, których stosownie do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo innych ustaw, nie można łączyć z mandatem posła,</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#MirosławCzech">6) powołania w toku kadencji na stanowisko lub powierzenie funkcji, których stosownie do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo innych ustaw nie można łączyć ze sprawowaniem mandatu,</u>
          <u xml:id="u-150.11" who="#MirosławCzech">7) sprawowania przez posła albo powołania na stanowisko lub funkcję:</u>
          <u xml:id="u-150.12" who="#MirosławCzech">a) radnego rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa,</u>
          <u xml:id="u-150.13" who="#MirosławCzech">b) w zarządzie gminy, zarządzie miasta na prawach powiatu, zarządzie powiatu i zarządzie województwa,</u>
          <u xml:id="u-150.14" who="#MirosławCzech">c) w radzie regionalnej lub branżowej kasy chorych,</u>
          <u xml:id="u-150.15" who="#MirosławCzech">d) w radzie Krajowego Związku Kasy Chorych,</u>
          <u xml:id="u-150.16" who="#MirosławCzech">8) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia, o którym mowa w art. 142 ust. 5 pkt 3.</u>
          <u xml:id="u-150.17" who="#MirosławCzech">2. Odmowa złożenia ślubowania poselskiego jest równoznaczne ze zrzeczeniem się mandatu.</u>
          <u xml:id="u-150.18" who="#MirosławCzech">3. Wygaśnięcie mandatu posła stwierdza Marszałek Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-150.19" who="#MirosławCzech">4. Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu posła zajmującego w dniu wyborów stanowisko lub funkcję, o których mowa w ust. 1 pkt 5, następuje, jeżeli nie złoży on Marszałkowi Sejmu, w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia przez Państwową Komisję Wyborczą wyników wyborów do Sejmu, oświadczenia o złożeniu rezygnacji z zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-150.20" who="#MirosławCzech">5. Wygaśnięcie mandatu posła powołanego w czasie kadencji na stanowisko lub funkcję, o których mowa w ust. 1 pkt. 6 i 7, następuje z dniem powołania.</u>
          <u xml:id="u-150.21" who="#MirosławCzech">Art. 185.1. W razie wygaśnięcia mandatu posła wybranego z okręgowej listy kandydatów, Marszałek Sejmu postanawia, na podstawie informacji Państwowej Komisji Wyborczej, o wstąpieniu na jego miejsce kolejnego kandydata z tej samej listy, który w wyborach otrzymał kolejno największą liczbę głosów. Przy równej liczbie głosów o pierwszeństwie rozstrzyga kolejność umieszczenia kandydata na tej liście okręgowej.</u>
          <u xml:id="u-150.22" who="#MirosławCzech">2. Kandydat może zrzec się pierwszeństwa do obsadzenia mandatu na rzecz kandydata z tej samej listy, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów. Oświadczenie o ustąpieniu pierwszeństwa powinno być złożone Marszałkowi Sejmu w ciągu 7 dni od dnia doręczenia postanowienia, o którym mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-150.23" who="#MirosławCzech">3. Jeżeli obsadzenie mandatu posła w trybie określonym w ust. 1 i ust. 2 byłoby niemożliwe z powodu braku kandydatów, którym mandat można przydzielić, mandat ten do końca kadencji pozostaje nieobsadzony.</u>
          <u xml:id="u-150.24" who="#MirosławCzech">Art. 186. W razie wygaśnięcia mandatu posła wybranego z ogólnopolskiej listy kandydatów, przepisy art. 185 stosuje się odpowiednio z tym, że o pierwszeństwie rozstrzyga kolejność umieszczenia kandydata na tej liście”.</u>
          <u xml:id="u-150.25" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 22 oraz art. 184, 185 i 186? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.26" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 22 oraz art. 184, 185 i 186? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.27" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.28" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 23 - Kampania wyborcza w programach radiowych i telewizyjnych, składającego się z art. od 187 do 190, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-150.29" who="#MirosławCzech">„Art. 187.1. W okresie od 15 dnia przed dniem wyborów do dnia zakończenia kampanii wyborczej Telewizja Polska Spółka Akcyjna oraz Polskie Radio Spółka Akcyjna i spółki radiofonii regionalnej, zwane dalej «Telewizją Polską» i «Polskim Radiem», rozpowszechniają nieodpłatnie w programach ogólnopolskich i regionalnych przygotowywane przez komitety wyborcze audycje wyborcze, zgodnie z przepisami niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-150.30" who="#MirosławCzech">2. Łączny czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych wynosi:</u>
          <u xml:id="u-150.31" who="#MirosławCzech">1) w ogólnokrajowych programach — 15 godzin w Telewizji Polskiej, w tym do 3 godzin w TV Polonia, i 30 godzin w Polskim Radiu, w tym do 5 godzin w programie przeznaczonym dla zagranicy,</u>
          <u xml:id="u-150.32" who="#MirosławCzech">2) w regionalnych programach — 10 godzin w Telewizji Polskiej i 15 godzin w Polskim Radiu.</u>
          <u xml:id="u-150.33" who="#MirosławCzech">3. Komitet wyborczy ma prawo do rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w programach:</u>
          <u xml:id="u-150.34" who="#MirosławCzech">1) ogólnokrajowym — jeżeli zarejestrował ogólnopolską listę kandydatów na posłów,</u>
          <u xml:id="u-150.35" who="#MirosławCzech">2) regionalnych — jeżeli zarejestrował okręgową listę kandydatów na posłów w co najmniej jednym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-150.36" who="#MirosławCzech">4. Przez pojęcie rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych rozumie się zarówno rejestrację i emisję wystąpień przedstawicieli komitetów bądź kandydatów na posłów, jak i rejestrację oraz emisję audycji wyborczych przygotowanych przez komitety.</u>
          <u xml:id="u-150.37" who="#MirosławCzech">Art. 188.1. Czas przeznaczony na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych komitetów wyborczych, o których mowa w art. 187 ust. 2 pkt 1, dzieli się równo pomiędzy uprawnione komitety wyborcze, na podstawie informacji Państwowej Komisji Wyborczej o zarejestrowanych ogólnopolskich listach kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-150.38" who="#MirosławCzech">2. Czas przeznaczony na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych komitetów wyborczych, o których mowa w art. 187 ust. 2 pkt 2, dzieli się pomiędzy uprawnione komitety wyborcze proporcjonalnie do liczby zarejestrowanych przez nie okręgowych list kandydatów na posłów, na podstawie informacji okręgowych komisji wyborczych, właściwych dla obszaru objętego regionalnym programem, o zarejestrowanych listach okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-150.39" who="#MirosławCzech">3. Czas antenowy przysługujący jednemu wybranemu komitetowi wyborczemu nie może być odstępowany innemu komitetowi. Telewizja Polska i Polskie Radio bez prawomocnego orzeczenia sądu nie mogą ingerować w treść i czas audycji komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-150.40" who="#MirosławCzech">4. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawach podziału czasu nieodpłatnego rozpowszechniania audycji wyborczych, zakres rejestracji oraz sposób przygotowania i emisji tych audycji oraz sposób upowszechniania informacji o terminach emisji audycji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-150.41" who="#MirosławCzech">5. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasięgnięciu opinii zarządów spółek, o których mowa w art. 187 ust. 1, oraz właściwej rady programowej, ustala:</u>
          <u xml:id="u-150.42" who="#MirosławCzech">1) czas przeznaczony na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych w każdym z programów ogólnokrajowych i regionalnych,</u>
          <u xml:id="u-150.43" who="#MirosławCzech">2) ramowy podział czasu, o którym mowa w art. 187 ust. 2, w okresie od 15 dnia przed dniem wyborów do dnia zakończenia kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-150.44" who="#MirosławCzech">Art. 189.1. Kolejność rozpowszechniania w każdym dniu audycji wyborczych ustalają kierujący redakcjami właściwych ogólnokrajowych programów telewizyjnych, w tym TV Polonia i programów regionalnych oraz programów radiowych w drodze losowania przeprowadzonego w obecności pełnomocników, najpóźniej w 18 dniu przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-150.45" who="#MirosławCzech">2. Na ustalenia dotyczące podział z czasu antenowego, o którym mowa w art. 188 ust. 1 i 2, pełnomocnikom przysługuje skarga do Państwowej Komisji Wyborczej. Skargę wnosi się w terminie 24 godzin od dokonania ustalenia. Państwowa Komisja Wyborcza rozpatruje sprawę niezwłocznie i wydaje postanowienie. Od postanowienia Państwowej Komisji Wyborczej nie przysługuje środek prawny.</u>
          <u xml:id="u-150.46" who="#MirosławCzech">Art. 190.1. Niezależnie od czasu przyznanego na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych każdy komitet może, wyłącznie w okresie od 15 dnia przed dniem wyborów do dnia zakończenia kampanii wyborczej, odpłatnie rozpowszechniać audycje wyborcze w programach publicznych i niepublicznych nadawców radiowych i telewizyjnych. Łączny czas rozpowszechniania odpłatnie audycji wyborczych nie może przekraczać 15% łącznego czasu przyznanego danemu komitetowi na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-150.47" who="#MirosławCzech">2. Nadawcy nie mogą odmówić rozpowszechniania na zasadach odpłatności audycji wyborczych, o których mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-150.48" who="#MirosławCzech">3. Wysokość opłat pobieranych za czas rozpowszechniania audycji wyborczych, o których mowa w ust. 1, nie może przekraczać 50% stawek cen pobieranych za reklamy i musi być dla wszystkich jednakowa oraz ustalana według cennika obowiązującego w dniu zarządzenia wyborów.</u>
          <u xml:id="u-150.49" who="#MirosławCzech">4. Do audycji, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy o działalności reklamowej w programach telewizji i radiofonii, z zastrzeżeniem ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-150.50" who="#MirosławCzech">5. Czasu przeznaczonego na rozpowszechnianie odpłatnie audycji wyborczych nie wlicza się do ustalonego odrębnymi przepisami dopuszczalnego wymiaru czasowego reklam”.</u>
          <u xml:id="u-150.51" who="#MirosławCzech">Jak pamiętamy, wiele kwestii regulowanych w rozdziale 23 było przedmiotem szerokiej dyskusji w trakcie prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-150.52" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 23 i art. 187, 188, 189 i 190? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.53" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 23 oraz art. 187, 188, 189 i 190? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.54" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.55" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia działu III - Przepisy szczególne dla wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-150.56" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału III? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.57" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału III? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.58" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.59" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia tytułu rozdziału 24 - Zasady ogólne. Zarządzanie wyborów do senatu.</u>
          <u xml:id="u-150.60" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 24? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-150.61" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu rozdziału 24? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-150.62" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje tytuł rozdziału 24.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Zgodnie z wcześniejszymi decyzjami Komisji proponujemy dodanie nowego art. 190a w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">„Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do przedłożonej propozycji? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#MirosławCzech">Przyjmuję jako własny wniosek proponujący dodanie art. 190a.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu nowego art. 190a w przedłożonym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 191 do 195, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#MirosławCzech">„Art. 191. Senat jest wybierany na okres 4 lat. Kadencja Senatu rozpoczyna się i kończy jednocześnie z kadencją Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#MirosławCzech">Art. 192. Do Senatu wybiera się 100 senatorów, według zasady większości, w województwach.</u>
          <u xml:id="u-152.7" who="#MirosławCzech">Art. 193. Wybranym do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.</u>
          <u xml:id="u-152.8" who="#MirosławCzech">Art. 194.1. Prawo zgłaszania kandydatów na senatorów mają partie polityczne oraz wyborcy.</u>
          <u xml:id="u-152.9" who="#MirosławCzech">2. Prawo zgłaszania kandydatów na senatorów przysługuje również koalicjom wyborczym partii politycznych (koalicjom wyborczym).</u>
          <u xml:id="u-152.10" who="#MirosławCzech">3. W imieniu partii politycznych koalicji wyborczych albo wyborców uprawnionych do zgłaszania kandydatów na senatorów czynności wyborcze wykonują komitety wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-152.11" who="#MirosławCzech">4. Tryb tworzenia komitetów wyborczych oraz zgłaszania kandydatów określają przepisy niniejszego działu.</u>
          <u xml:id="u-152.12" who="#MirosławCzech">Art. 195. Wybory do Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej jednocześnie z wyborami do Sejmu w trybie i na zasadach określonych w art. 125 i 126, z zastrzeżeniem art. 161”.</u>
          <u xml:id="u-152.13" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 191, 192, 193, 194 i 195? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-152.14" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 191, 192, 193, 194 i 195? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.15" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.16" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 196 i 197, regulujących zwłaszcza wybory uzupełniające i mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-152.17" who="#MirosławCzech">„Art. 196.1. W razie wygaśnięcia mandatu senatora Prezydent Rzeczypospolitej zarządza wybory uzupełniające do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-152.18" who="#MirosławCzech">2. Wybory uzupełniające zarządza się i przeprowadza się w ciągu 3 miesięcy od dnia stwierdzenia wygaśnięcia mandatu senatora. Wyborów uzupełniających nie przeprowadza się w okresie 6 miesięcy przed dniem upływu kadencji Senatu.</u>
          <u xml:id="u-152.19" who="#MirosławCzech">3. W sprawach zarządzenia wyborów, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 125 ust. 2 z tym, że postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej o wyborach uzupełniających Państwowa Komisja Wyborcza podaje niezwłocznie do wiadomości publicznej, w formie obwieszczenia, na obszarze okręgu wyborczego, w którym wybory mają być przeprowadzone. Druk i rozplakatowanie obwieszczenia zapewnia Krajowe Biuro Wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-152.20" who="#MirosławCzech">Art. 197. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale stosuje się odpowiednio przepisy niniejszej ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-152.21" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 196 i 197? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-152.22" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 196 i 197? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.23" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.24" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 25 - Okręgi wyborcze, składającego się z art. 198 i 199 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-152.25" who="#MirosławCzech">„Art. 198.1. W celu przeprowadzenia wyborów tworzy się na obszarze poszczególnych województw okręgi wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-152.26" who="#MirosławCzech">2. W okręgu wyborczym wybiera się od 2 do 4 senatorów.</u>
          <u xml:id="u-152.27" who="#MirosławCzech">3. Okręg wyborczy obejmuje obszar województwa lub jego części. Granice okręgu wyborczego nie mogą naruszać granic okręgów wyborczych utworzonych dla wyborów do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-152.28" who="#MirosławCzech">Art. 199.1. Ustalenie liczby senatorów wybieranych w poszczególnych województwach oraz podziału województwa na okręgi wyborcze dokonuje się według jednolitej normy przedstawicielstwa, obliczonej przez podzielenie liczby mieszkańców kraju przez ogólną liczbę senatorów, z uwzględnieniem art. 198 i następujących zasad:</u>
          <u xml:id="u-152.29" who="#MirosławCzech">1) liczbę senatorów wybieranych w poszczególnych województwach ustala się przez podzielenie liczby mieszkańców województwa przez normę przedstawicielstwa, o której mowa w zdaniu wstępnym,</u>
          <u xml:id="u-152.30" who="#MirosławCzech">2) jeżeli w wyniku postępowania, o którym mowa w pkt 1 liczba senatorów wybieranych we wszystkich województwach przewyższa liczbę wynikającą z art. 192, mandaty nadwyżkowe odejmuje się w tych województwach, w których norma przedstawicielstwa jest najmniejsza. W wypadku, gdy liczba senatorów jest mniejsza od wynikającej z art. 192, dodatkowe mandaty przydziela się tym województwom, w których norma przedstawicielstwa jest największa.</u>
          <u xml:id="u-152.31" who="#MirosławCzech">3) przy podziale województwa na okręgi wyborcze przepisy pkt 2 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-152.32" who="#MirosławCzech">2. Liczbę senatorów wybieranych w poszczególnych województwach, podział województw na okręgi wyborcze, ich numery i granice oraz liczbę senatorów wybieranych w każdym okręgu, a także siedziby okręgowych komisji wyborczych określa załącznik nr 2 do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-152.33" who="#MirosławCzech">3. Informację w okręgu wyborczym podaje się do wiadomości wyborcom danego okręgu wyborczego w formie obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej najpóźniej w 52 dniu przed dniem wyborów. Druk i rozplakatowanie obwieszczeń zapewnia Krajowe Biuro Wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-152.34" who="#MirosławCzech">4. Do zmian w podziale na okręgi wyborcze przepisy art. 129 stosuje się odpowiednio, z uwzględnieniem art. 158 ust. 3 zdanie drugie”.</u>
          <u xml:id="u-152.35" who="#MirosławCzech">Chcę wyjaśnić brzmienie art. 198 ust. 2. przypominam, że zalecenie Komisji skierowane do podkomisji stanowiło, iż w okręgu będzie wybieranych od 2 do 5 senatorów. Po obliczeniach na podstawie najnowszych danych statystycznych okazało się, że w żadnym okręgu nie będzie wybieranych 5 senatorów. Pierwotnie wydawało się, że tak będzie w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-152.36" who="#MirosławCzech">Tak więc podkomisja wyszła poza ustalenia Komisji, ale była to konieczność wynikająca z logiki sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-152.37" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 25 oraz art. 198 i 199? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-152.38" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 25 oraz art. 198 i 199? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.39" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.40" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 26 - Szczególne zadania komisji wyborczych, składającego się z art. od 200 do 202 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-152.41" who="#MirosławCzech">„Art. 200.1. Wybory do Senatu przeprowadzają:</u>
          <u xml:id="u-152.42" who="#MirosławCzech">1) Państwowa Komisja Wyborcza,</u>
          <u xml:id="u-152.43" who="#MirosławCzech">2) okręgowe komisje wyborcze,</u>
          <u xml:id="u-152.44" who="#MirosławCzech">3) obwodowe komisje wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-152.45" who="#MirosławCzech">2. Funkcje okręgowej komisji wyborczej, o której mowa w ust. 1 pkt 2 dla okręgów wyborczych w danym województwie spełnia odpowiednia okręgowa komisja wyborcza powołana dla wyborów do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-152.46" who="#MirosławCzech">3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do obwodowych komisji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-152.47" who="#MirosławCzech">4. W wypadku wyborów uzupełniających, o których mowa w art. 161, powołuje się okręgową komisję wyborczą i obwodowe komisje wyborcze w trybie i na zasadach określonych w niniejszej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-152.48" who="#MirosławCzech">Art. 201. Do szczególnych zadań Państwowej Komisji Wyborczej należy:</u>
          <u xml:id="u-152.49" who="#MirosławCzech">1) ogłaszanie wyników wyborów do Senatu,</u>
          <u xml:id="u-152.50" who="#MirosławCzech">2) przesłanie Marszałkowi Senatu i Sądowi Najwyższemu sprawozdania z wyborów,</u>
          <u xml:id="u-152.51" who="#MirosławCzech">3) wydawanie senatorom zaświadczeń o wyborze.</u>
          <u xml:id="u-152.52" who="#MirosławCzech">Art. 202. Do szczególnych zadań okręgowej komisji wyborczej należy:</u>
          <u xml:id="u-152.53" who="#MirosławCzech">1) rejestrowanie kandydatów na senatorów,</u>
          <u xml:id="u-152.54" who="#MirosławCzech">2) zarządzenie drukowania odpowiednich obwieszczeń wyborczych i kart do głosowania oraz ich dostarczenie obwodowym komisjom wyborczym,</u>
          <u xml:id="u-152.55" who="#MirosławCzech">3) ustalenie wyników głosowania i wyników wyborów senatorów w okręgu wyborczym”.</u>
          <u xml:id="u-152.56" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 26 oraz art. 200, 201 i 202? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-152.57" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 26 oraz art. 200, 201 i 202? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.58" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-152.59" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 27 - Zgłaszanie kandydatów na senatorów, składającego się z art. od 203 do 208.</u>
          <u xml:id="u-152.60" who="#MirosławCzech">Pierwsza grupa przepisów dotyczy tworzenia komitetów wyborczych. Są to art. 203 i 204 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-152.61" who="#MirosławCzech">„Tworzenie komitetów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-152.62" who="#MirosławCzech">Art. 203.1. Partie polityczne oraz wyborcy zgłaszają kandydatów na senatorów w formie list kandydatów. Przez listę kandydatów rozumie się również zgłoszenie jednego kandydata.</u>
          <u xml:id="u-152.63" who="#MirosławCzech">2. Kampanię wyborczą na rzecz kandydata lub listy kandydatów może prowadzić na zasadzie wyłączności jedynie komitet wyborczy.</u>
          <u xml:id="u-152.64" who="#MirosławCzech">Art. 204.1. Do tworzenia i zgłaszania komitetów wyborczych do państwowej Komisji Wyborczej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące tworzenia komitetów wyborczych w wyborach do Sejmu, z tym że:</u>
          <u xml:id="u-152.65" who="#MirosławCzech">1) partia polityczna, która wchodzi w skład koalicji wyborczej utworzonej w celu zgłoszenia wspólnych list kandydatów na posłów i senatorów lub wspólnych list kandydatów na senatorów nie może zgłaszać list kandydatów na senatorów samodzielnie,</u>
          <u xml:id="u-152.66" who="#MirosławCzech">2) komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym tylko jedną listę kandydatów na senatorów,</u>
          <u xml:id="u-152.67" who="#MirosławCzech">3) nazwa i skrót nazwy komitetu wyborczego utworzonego przez wyborców dla zgłoszenia tylko list kandydatów na senatorów musi być różna od nazw i skrótów nazw komitetów wyborczych utworzonych dla zgłoszenia list kandydatów na posłów i senatorów lub list kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-152.68" who="#MirosławCzech">2. Komitet wyborczy zgłaszający listy okręgowe w wyborach do Sejmu może zgłaszać również listy kandydatów na senatorów, z zastrzeżeniem ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-152.69" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 27 oraz art. 203 i 204?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#JacekRybicki">W trakcie naszych prac już wcześniej pojawił się problem, czy należy stosować tylko formułę „listy kandydatów na senatorów”. Tymczasem wybory senatorskie są całkiem inne od wyborów do Sejmu. Stosowanie więc tej samej nazwy dla dwóch różnych sytuacji nie jest najlepszym pomysłem, gdyż może być mylące.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#JacekRybicki">Art. 203 ust. 2 zawiera rozróżnienie mówiące o kandydacie lub liście kandydatów. Natomiast w art. 204 nie ma takiego rozróżnienia, a powinno być.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#JacekRybicki">Należy dodać, że moja propozycja może spowodować konieczność zmian - być może - także w innych artykułach. Przykładem może być art. 207, gdzie jest mowa o rejestracji list kandydatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#MirosławCzech">Proszę przedstawiciela Biura Legislacyjnego o stosowną propozycję legislacyjną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Po konsultacji z ministrem Kazimierzem Czaplickim proponuję następujące brzmienie art. 203 i 204, uwzględniając propozycję posła Jacka Rybickiego:</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">„Art. 203. Partie polityczne, wyborcy albo koalicje wyborcze mogą zgłaszać kandydata lub kandydatów na senatorów.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Art. 204.1. Do tworzenia i zgłaszania komitetów wyborczych do państwowej Komisji Wyborczej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące tworzenia komitetów wyborczych w wyborach do Sejmu, z tym że:</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">1) partia polityczna, która wchodzi w skład koalicji wyborczej utworzonej w celu zgłoszenia wspólnych list kandydatów na posłów i wspólnych kandydatów na senatorów lub w celu zgłoszenia tylko wspólnych kandydatów na senatorów nie może zgłaszać kandydatów na senatorów samodzielnie,</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">2) nazwa i skrót nazwy komitetu wyborczego utworzonego przez wyborców tylko dla zgłoszenia kandydatów na senatorów musi być różna od nazwy i skrótów nazw komitetów wyborczych utworzonych dla zgłoszenia list kandydatów na posłów i kandydatów na senatorów lub list kandydatów na posłów.</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">2. Komitet wyborczy zgłaszający listy okręgowe w wyborach do Sejmu może zgłaszać również kandydatów na senatorów, z zastrzeżeniem ust. 1”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do zaproponowanego brzmienia? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#MirosławCzech">Przejmuję przedłożoną propozycję jako własny wniosek.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 203 i 204 w zmodyfikowanym brzmieniu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia przepisów regulujących zgłaszanie list kandydatów na senatorów w okręgu wyborczym. Są to art. 205, 206 - z wariantami - 207 i 208 w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#MirosławCzech">„Art. 205.1. Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym jedną listę kandydatów na senatorów.</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#MirosławCzech">2. Liczba kandydatów na liście nie może być większa od liczby senatorów wybieranych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-156.7" who="#MirosławCzech">3. Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym i tylko z jednej listy kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-156.8" who="#MirosławCzech">Art. 206.1. Lista kandydatów na senatorów powinna być poparta w sposób, o którym mowa w art. 149 ust. 2 i 3, podpisami:</u>
          <u xml:id="u-156.9" who="#MirosławCzech">1) co najmniej 500 wyborców — jeżeli zgłoszenie dotyczy jednego kandydata na senatora,</u>
          <u xml:id="u-156.10" who="#MirosławCzech">2) wielokrotności liczby wyborców, o której mowa w ust. 1, liczonej od liczby zgłaszanych kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-156.11" who="#MirosławCzech">Wariant ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-156.12" who="#MirosławCzech">1. Lista kandydatów na senatorów powinna być poparta w sposób, o którym mowa w art. 149 ust. 2 i 3, podpisami co najmniej 2000 wyborców.</u>
          <u xml:id="u-156.13" who="#MirosławCzech">2. Poparcia dla listy może udzielić wyłącznie wyborca stale zamieszkały w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-156.14" who="#MirosławCzech">Art. 207.1. Komitet wyborczy, który z zachowaniem wymogów określonych w art. 206 ust. 1 zarejestrował listy kandydatów na senatorów w co najmniej połowie okręgów wyborczych, uprawniony jest do zgłoszenia dalszych list bez poparcia zgłoszenia podpisami wyborców.</u>
          <u xml:id="u-156.15" who="#MirosławCzech">2. Zgłoszenie list kandydatów przez komitety wyborcze spełniające warunek, o którym mowa w ust. 1, następuje na podstawie zaświadczenia Państwowej Komisji Wyborczej, wydanego na wniosek zainteresowanego komitetu wyborczego, złożony do 40 dnia przed dniem wyborów.</u>
          <u xml:id="u-156.16" who="#MirosławCzech">Art. 208. Do zgłoszenia i rejestracji list kandydatów na senatorów przepisy art. 141–144, art. 147 i 148 oraz art. 150–152 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-156.17" who="#MirosławCzech">Proponuję, aby w pierwszej kolejności rozstrzygnąć warianty w art. 206.</u>
          <u xml:id="u-156.18" who="#MirosławCzech">Poddaję pod głosowanie wniosek o przyjęcie pierwszego wariantu art. 206 ust. 1. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-156.19" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 8 posłów, 1 był przeciwny, 5 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-156.20" who="#MirosławCzech">Stwierdzam przyjęcie wniosku.</u>
          <u xml:id="u-156.21" who="#MirosławCzech">Oznacza to jednak, że Komisja przyjęła odmienną regułę dotyczącą poparcia listy kandydatów w wyborach do Sejmu i inną w wyborach do Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#JerzySzmajdziński">Zgłaszam wniosek o reasumpcję, gdyż doszło do pomyłki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny reasumpcji głosowania nad wariantami art. 206? Nie ma sprzeciwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#KazimierzCzaplicki">Trzeba jednak wyjaśnić sytuację, w której komitet wyborczy będzie zgłaszał jednego kandydata lub gdy będzie zgłaszał tylu kandydatów, ile jest mandatów w okręgu. Inaczej mówiąc, czy ta sama liczba podpisów ma dotyczyć jednego kandydata i np. czterech kandydatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#JacekRybicki">W tym przypadku konsekwencją skreślenia list kandydatów powinno być przyjęcie zasady, że nie ma zbierania podpisów pod listą. Podpisy zbiera się pod każdą kandydaturą. Taka zasada powinna zostać zapisana w art. 206.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#MirosławCzech">Przypominam, że w przypadku wyborów do Sejmu przyjęliśmy, że lista musi być poparta 5.000 podpisów. Pierwotne głosowanie oznaczało przyjęcie wariantu pierwszego, mówiącego o 500 podpisach na jednego kandydata na senatora. Reasumpcja spowodowała, że tego rozwiązania już nie ma. Kwestia jest ponownie do rozstrzygnięcia.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#MirosławCzech">Ponadto chcę zwrócić uwagę, że rozstrzygając art. 206 musimy pamiętać o zmianach wprowadzonych w art. 203 i 204, a więc nie ma listy, są tylko poszczególni kandydaci. Konsekwencją tego musi być indywidualne poparcie każdego kandydata, nawet jeżeli dany komitet zgłasza kilku kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#MirosławCzech">Trzeba też podkreślić, iż zmiana wprowadzona w art. 203 i 204 musi spowodować zmiany w art. 205, ale o tym za chwilę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#JacekRybicki">Proponuję następujące brzmienie art. 206:</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#JacekRybicki">„1. Zgłoszenie kandydata na senatora powinno być poparte w sposób, o którym mowa w art. 150 ust. 2 i 3, podpisami co najmniej 2000 wyborców.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#JacekRybicki">2. Poparcia dla zgłoszenia kandydata na senatora może udzielić wyłącznie wyborca stale zamieszkały w danym okręgu wyborczym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Proponujemy - po konsultacji z ministrem Kazimierzem Czaplickim - następujące brzmienie art. 205:</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">„1. Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym najwyżej tylu kandydatów na senatorów, ilu senatorów jest wybieranych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">2. Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym i tylko w ramach zgłoszenia przez jeden komitet wyborczy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do propozycji przedstawiciela Biura Legislacyjnego obejmującej art. 205? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#MirosławCzech">Przyjmuję jako własny wniosek propozycję brzmienia art. 205.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu zmodyfikowanego brzmienia art. 205? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje przedłożoną propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do głosowania nad art. 206.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu zaproponowanego przez posła Jacka Rybickiego zmodyfikowanego brzmienia art. 206? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#MirosławCzech">Czy są jeszcze inne uwagi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#JerzySzmajdziński">Mam uwagę do art. 207. Nie uważam za zasadne odstąpienie od dotychczas obowiązującego przepisu stanowiącego, że każdy kandydat musi uzyskać poparcie wyrażone określoną liczbą podpisów. Art. 207 przewiduje, że w przypadku rejestracji w co najmniej połowie okręgów, dalsze zgłoszenia list nie wymagają poparcia wyrażonego podpisami.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#JerzySzmajdziński">Wybory do Senatu to wybory większościowe. Każdy kandydat powinien więc uzyskać poparcie wyrażone podpisami. Proponuję więc skreślenie art. 207.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do propozycji posła Jerzego Szmajdzińskiego? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#MirosławCzech">Przystępujemy do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek posła Jerzego Szmajdzińskiego o skreślenie art. 207. Kto opowiada się za tym wnioskiem?</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#MirosławCzech">W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 10 posłów, 2 było przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjęła wniosek o skreślenie art. 207.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 208, który brzmi:</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#MirosławCzech">Art. 208. Do zgłoszenia i rejestracji list kandydatów na senatorów przepisy art. 141–144, art. 147 i 148 oraz art. 150–152 stosuje się odpowiednio.</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 208? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-166.7" who="#MirosławCzech">Należy jednak pamiętać, że art. 208 będzie musiał uwzględnić konsekwencje wynikające ze zmian przyjętych przez Komisję. Jedną z nich będzie zmiana numeracji artykułów.</u>
          <u xml:id="u-166.8" who="#MirosławCzech">Chodzi także o dodanie przepisu, zgodnie z którym zgłoszenia każdego kandydata na senatora dokonuje się odrębnie. Jeżeli komitet wyborczy dokonuje zgłoszenia więcej niż jednego kandydata, to na wykazie podpisów wyborców, muszą być umieszczone nazwiska i imiona wszystkich zgłaszanych kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-166.9" who="#MirosławCzech">Należy także dodać przepis będący konsekwencją skreślenia art. 207.</u>
          <u xml:id="u-166.10" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 208 wraz z konsekwencjami wynikającymi ze zmian wcześniej wprowadzonych? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.11" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.12" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 28 - Karty do głosowania, składającego się z art. 209 i 210, w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-166.13" who="#MirosławCzech">„Art. 209. Okręgowa komisja wyborcza po zarejestrowaniu list kandydatów na senatorów zarządza wydrukowanie kart do głosowania i zapewnia ich przekazanie obwodowym komisjom wyborczym w trybie określonym przez państwową Komisję Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-166.14" who="#MirosławCzech">Art. 210.1. Na karcie do głosowania umieszcza się w porządku alfabetycznym nazwiska i imiona zarejestrowanych kandydatów na senatorów z podaniem nazwy lub skrótu nazwy komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-166.15" who="#MirosławCzech">2. Przepisy art. 159–161 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-166.16" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 28 oraz art. 209 i 210? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-166.17" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 28 oraz art. 209 i 210? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.18" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.19" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 29 - Sposób głosowania i warunki ważności głosu, składającego się z art. 211 i 212 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-166.20" who="#MirosławCzech">„Art. 211.1. Wyborca głosuje na określonych kandydatów, stawiając znak «x» w kratce z lewej strony obok nazwisk najwyżej tylu kandydatów, ilu senatorów jest wybieranych w okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-166.21" who="#MirosławCzech">2. Wyborca może głosować na określonych kandydatów bez względu na to, na listach których komitetów wyborczych nazwiska ich są umieszczone.</u>
          <u xml:id="u-166.22" who="#MirosławCzech">3. Wyborca może głosować na mniejszą liczbę kandydatów, aniżeli wynosi liczba senatorów wybieranych w danym okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-166.23" who="#MirosławCzech">Art. 212.1. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak «x» w kratce z lewej strony obok nazwisk więcej kandydatów niż jest wybieranych senatorów.</u>
          <u xml:id="u-166.24" who="#MirosławCzech">2. Głos jest również nieważny, jeżeli znak «x» postawiono w kratce wyłącznie przy nazwisku kandydata w sytuacji określonej w art. 160 ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-166.25" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 29 oraz art. 211 i 212? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-166.26" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 29 oraz art. 211 i 212? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.27" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.28" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 30 - Ustalenie wyników głosowania i wyników wyborów w okręgu wyborczym, składającego się z art. od 213 do 218.</u>
          <u xml:id="u-166.29" who="#MirosławCzech">W pierwszej kolejności rozpatrzymy art. 213 i 214 dotyczące głosowania w obwodzie i mające brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-166.30" who="#MirosławCzech">„Art. 213.1. Ustalając wyniki głosowania w obwodzie, obwodowa komisja wyborcza oblicza głosy ważnie oddane na poszczególnych kandydatów z każdej list kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-166.31" who="#MirosławCzech">2. Liczbę głosów, o których mowa w ust. 1, wymienia się w protokole głosowania w obwodzie.</u>
          <u xml:id="u-166.32" who="#MirosławCzech">Art. 214. Niezwłocznie po otrzymaniu protokołu głosowania w obwodzie okręgowa komisja wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalania wyników głosowania w obwodzie. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustalaniu wyników głosowania, komisja zarządza ponowne ich ustalenie przez obwodową komisję wyborczą i powiadamia o tym Państwową Komisję Wyborczą. Przepisy art. 70–72 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-166.33" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 30 oraz art. 213 i 214? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-166.34" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 30 oraz art. 213 i 214? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.35" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-166.36" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. 215, dotyczącego protokołu okręgowej komisji wyborczej i mającego brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-166.37" who="#MirosławCzech">„Art. 215.1. Okręgowa komisja wyborcza na podstawie protokołów, o których mowa w art. 214, ustala wyniki głosowania i wyniki wyborów oraz sporządza w dwóch egzemplarzach protokół wyników głosowania i wyników wyborów senatorów w okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-166.38" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli właściwa okręgowa komisja wyborcza nie uzyska wyników głosowania w obwodach głosowania za granicą i na polskich statkach morskich w ciągu 24 godzin od zakończenia głosowania, o którym mowa w art. 53 ust. 2, głosowanie w tych obwodach uważa się za niebyłe. Fakt ten odnotowuje się w protokole wyników głosowania w okręgu wyborczym, z wymieniem obwodów głosowania oraz ewentualnych przyczyn nieuzyskania z tych obwodów wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-166.39" who="#MirosławCzech">3. W protokole wymienia się liczby:</u>
          <u xml:id="u-166.40" who="#MirosławCzech">1) osób uprawnionych do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-166.41" who="#MirosławCzech">2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-166.42" who="#MirosławCzech">3) oddanych głosów,</u>
          <u xml:id="u-166.43" who="#MirosławCzech">4) głosów nieważnych,</u>
          <u xml:id="u-166.44" who="#MirosławCzech">5) głosów ważnych,</u>
          <u xml:id="u-166.45" who="#MirosławCzech">6) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list kandydatów na senatorów,</u>
          <u xml:id="u-166.46" who="#MirosławCzech">7) nazwiska i imiona wybranych senatorów z podaniem nazwy lub skrótu nazwy komitetu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-166.47" who="#MirosławCzech">4. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.</u>
          <u xml:id="u-166.48" who="#MirosławCzech">5. Przy ustalaniu wyników głosowania i sporządzaniu protokołu mogą być obecni pełnomocnicy, którym przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-166.49" who="#MirosławCzech">6. Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej przekazuje niezwłocznie dane z protokołu dotyczące liczby głosów ważnych oraz głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z tych list do Państwowej Komisji Wyborczej, w sposób przez nią ustalony, za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego lub elektronicznego przesyłania danych”.</u>
          <u xml:id="u-166.50" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 215?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#StanisławGebethner">Art. 215 utrzymuje ten sam błąd, który występował także w poprzednich artykułach.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#StanisławGebethner">W wyborach do Senatu - art. 215 ust. 3, pkt 3 - nie należy mówić o liczbie oddanych głosów, lecz o liczbie oddanych kart do głosowania. Na jednej karcie można oddać kilka głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#KazimierzCzaplicki">W naszym rozumieniu w art. 215 ust. pkt 3 chodzi o głosy. Jest tak dlatego, że dla celów kontrolnych nie może liczba oddanych głosów na poszczególnych kandydatów być większa od liczby głosujących wyborców.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#KazimierzCzaplicki">Ponadto zwracam uwagę, że liczba oddanych kart do głosowania jest w protokole ogólnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#StanisławGebethner">Karty wydane to nie to samo co oddane głosy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#KazimierzCzaplicki">Głosy oddane to oznacza podstawę do obliczenia głosów ważnych i głosów nieważnych, na kartach ważnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#StanisławGebethner">Najpierw trzeba obliczyć, ile wydano kart, potem ile oddano kart ważnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#KazimierzCzaplicki">Pan profesor mówi już o wyniku wyborów w okręgu wyborczym, a najpierw trzeba powiedzieć o tym, co się dzieje w obwodzie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#StanisławGebethner">Ale przyjęta wcześniej formuła jest dalej powtarzana. Karta zawiera bowiem kilka głosów. Trzeba więc najpierw obliczyć ile wydano kart...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#MirosławCzech">Czy postulatu tego nie spełnia pkt 2 - wyborców, którym wydano karty do głosowania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#StanisławGebethner">Wyborca może wziąć kartę i pójść do domu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#AndrzejBrachmański">Gdyby przyjąć tok rozumowania ministra Kazimierza Czaplickiego, to komisja musiałaby obliczyć, ile głosów oddano na każdej karcie. Należy przy tym pamiętać, że nawet jeżeli na karcie są 4 głosy, to wyborca nie musi oddać 4 głosów.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#AndrzejBrachmański">Inaczej mówiąc liczba oddanych głosów byłaby sumą znaków „x” postawionych na wszystkich kartach. Tego nie będzie obliczać żadna komisja i nigdy tak nie liczono.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#LudwikDorn">Mam pytanie o to, na jakiej podstawie, jakich przepisów Państwowa Komisja Wyborcza - bo jest to recepcja przepisów obowiązujących - ustalała frekwencję w wyborach do Senatu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#MirosławCzech">Wydanych kart do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#LudwikDorn">Jednakże w ust. 3 rzeczywiście nie ma przepisu zakazującego obliczenie oddanych kart do głosowania. Możliwa jest bowiem różnica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#MirosławCzech">Proponuję, aby odłożyć do jutra rozstrzygnięcie brzmienia art. 215. Pozwoli to ministrowi Kazimierzowi Czaplickiemu na spokojną analizę i zaproponowanie ewentualnych zmian.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia art. od 216 do 218, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#MirosławCzech">„Art. 216.1. Za wybranych na senatorów w danym okręgu wyborczym uważa się tych kandydatów, którzy otrzymali kolejno najwięcej ważnie oddanych głosów.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#MirosławCzech">2. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzyma równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu i kandydatów tych jest więcej niż mandatów do uzyskania, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów uzyskał więcej głosów, a jeżeli liczba tych obwodów byłaby równa, o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej w obecności członków komisji oraz zainteresowanych pełnomocników komitetów wyborczych; nieobecność pełnomocnika nie wstrzymuje losowania. Przebieg losowania uwzględnia się w protokole wyników wyborów.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#MirosławCzech">3. Tryb przeprowadzania losowania, o którym mowa w ust. 2, określa Państwowa Komisja Wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#MirosławCzech">Art. 217. Okręgowa komisja wyborcza niezwłocznie podaje do wiadomości publicznej wyniki głosowania i wyniki wyborów w okręgu wyborczym, z uwzględnieniem danych, o których mowa w art. 215 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#MirosławCzech">Art. 218.1. Protokół, o którym mowa w art. 215 ust. 4, przewodniczący komisji przesyła w zapieczętowanej kopercie niezwłocznie do Państwowej Komisji Wyborczej w trybie przez nią ustalonym. Pozostałe dokumenty z wyborów przechowuje dyrektor delegatury Krajowego Biura Wyborczego, właściwej dla siedziby komisji.</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#MirosławCzech">2. Po otrzymaniu protokołów, o których mowa w art. 215 ust. 1. Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia wyników wyborów w okręgach wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-180.8" who="#MirosławCzech">3. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustalaniu wyników wyborów, Państwowa Komisja Wyborcza zarządza ponowne ustalenie tych wyników. Przepisy art. 171–173 stosuje się odpowiednio”.</u>
          <u xml:id="u-180.9" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do art. 216, 217 i 218? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-180.10" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 216, 217 i 218? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.11" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.12" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 31 - Ogłaszanie wyników wyborów do Senatu, składającego się z art. od 219 do 224, w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-180.13" who="#MirosławCzech">„Art. 219. państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej wyniki głosowania i wyniki wyborów, o których mowa w art. 215 ust. 3, ustalone przez okręgową komisję wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-180.14" who="#MirosławCzech">Art. 220.1. Państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej, w formie obwieszczenia, wyniki wyborów do Senatu. W obwieszczeniu zamieszcza się, według okręgów wyborczych, podstawowe informacje zawarte w protokołach okręgowych komisji wyborczych oraz nazwiska i imiona senatorów.</u>
          <u xml:id="u-180.15" who="#MirosławCzech">2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, publikuje się niezwłocznie w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-180.16" who="#MirosławCzech">221. Państwowa Komisja Wyborcza wręcza senatorom zaświadczenia o wyborze.</u>
          <u xml:id="u-180.17" who="#MirosławCzech">Art. 222. Państwowa Komisja Wyborcza przesyła Marszałkowi Senatu oraz Sądowi Najwyższemu sprawozdanie z wyborów nie później niż 7 dnia po ogłoszeniu obwieszczenia, o którym mowa w art. 220 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-180.18" who="#MirosławCzech">Art. 223. Państwowa Komisja Wyborcza publikuje opracowanie statystyczne zawierające szczegółowe informacje o wynikach głosowania i wyborów oraz udostępnia wyniki głosowania i wyborów w postaci elektronicznej po kosztach własnych.</u>
          <u xml:id="u-180.19" who="#MirosławCzech">Art. 224. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, złożony po porozumieniu z Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych, określa, w drodze rozporządzenia, sposób przekazywania, przechowywania i udostępniania dokumentów z wyborów”.</u>
          <u xml:id="u-180.20" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 31 oraz art. 219, 220, 221, 222, 223 i 224? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-180.21" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 31 oraz art. 219, 220, 221, 222, 223 i 224? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.22" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.23" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 32 - wygaśnięcie mandatu posła i uzupełnienie składu Senatu, składającego się z art. 225 i 226. w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-180.24" who="#MirosławCzech">„Art. 225.1. Wygaśnięcie mandatu senatora następuje wskutek:</u>
          <u xml:id="u-180.25" who="#MirosławCzech">1) utraty prawa wybieralności,</u>
          <u xml:id="u-180.26" who="#MirosławCzech">2) pozbawienia mandatu prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,</u>
          <u xml:id="u-180.27" who="#MirosławCzech">3) zrzeczenia się mandatu,</u>
          <u xml:id="u-180.28" who="#MirosławCzech">4) śmierci,</u>
          <u xml:id="u-180.29" who="#MirosławCzech">5) zajmowania w dniu wyborów stanowiska lub funkcji, których stosownie do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo innych ustaw, nie można łączyć z mandatem senatora,</u>
          <u xml:id="u-180.30" who="#MirosławCzech">6) powołania w toku kadencji na stanowisko lub powierzenie funkcji, których stosownie do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo innych ustaw nie można łączyć ze sprawowaniem mandatu,</u>
          <u xml:id="u-180.31" who="#MirosławCzech">7) sprawowania przez senatora albo powołania go na stanowisko lub funkcję:</u>
          <u xml:id="u-180.32" who="#MirosławCzech">a) radnego rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa,</u>
          <u xml:id="u-180.33" who="#MirosławCzech">b) w zarządzie gminy, zarządzie miasta na prawach powiatu, zarządzie powiatu i zarządzie województwa,</u>
          <u xml:id="u-180.34" who="#MirosławCzech">c) w radzie regionalnej lub branżowej kasy chorych,</u>
          <u xml:id="u-180.35" who="#MirosławCzech">d) w Radzie Krajowego Związku Kasy Chorych,</u>
          <u xml:id="u-180.36" who="#MirosławCzech">8) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia, o którym mowa w art. 142 ust. 5 pkt 3 w związku z art. 208.</u>
          <u xml:id="u-180.37" who="#MirosławCzech">2. Odmowa złożenia ślubowania senatorskiego jest równoznaczna ze zrzeczeniem się mandatu.</u>
          <u xml:id="u-180.38" who="#MirosławCzech">3. Wygaśnięcie mandatu senatora stwierdza Marszałek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-180.39" who="#MirosławCzech">4. Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu senatora zajmującego w dniu wyborów stanowisko lub funkcję, o których mowa w ust. 1 pkt 5, następuje, jeżeli nie złoży on Marszałkowi senatu, w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia przez Państwową Komisję Wyborczą wyników wyborów do Senatu, oświadczenia o złożeniu rezygnacji z zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-180.40" who="#MirosławCzech">5. Wygaśnięcie mandatu senatora powołanego w czasie kadencji na stanowisko lub funkcję, o których mowa w ust. 1 pkt 6 i 7, następuje z dniem powołania.</u>
          <u xml:id="u-180.41" who="#MirosławCzech">Art. 226.1. Postanowienie Marszałka Senatu w sprawie wygaśnięcia mandatu senatora przekazuje się niezwłocznie Prezydentowi Rzeczypospolitej, podaje do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-180.42" who="#MirosławCzech">2. Prezydent Rzeczypospolitej zarządza wybory uzupełniające do Senatu w trybie określonym w art. 196.</u>
          <u xml:id="u-180.43" who="#MirosławCzech">3. Głosowanie w wyborach uzupełniających przeprowadza się tylko na terytorium kraju.</u>
          <u xml:id="u-180.44" who="#MirosławCzech">4. Przepisy art. 21 ust. 1 i 2 w sprawie zaświadczeń o prawie do głosowania mają zastosowanie tylko do wyborców zamieszkałych na obszarze okręgu wyborczego, w którym przeprowadza się wybory uzupełniające”.</u>
          <u xml:id="u-180.45" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 32 oraz art. 225 i 226? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-180.46" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 32 oraz art. 225 i 226? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.47" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.48" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 33 - Kampania wyborcza w programach radiowych i telewizyjnych, składającego się z art. od 227 do 229, mających brzmienie następujące:</u>
          <u xml:id="u-180.49" who="#MirosławCzech">„Art. 227. Do prowadzenia kampanii wyborczej w programach radiowych i telewizyjnych stosuje się odpowiednio przepisy o kampanii wyborczej w wyborach do Sejmu, z uwzględnieniem niniejszego rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-180.50" who="#MirosławCzech">Art. 228.1. Komitet wyborczy ma prawo do rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w programach Telewizji Polskiej i Polskiego Radia:</u>
          <u xml:id="u-180.51" who="#MirosławCzech">1) ogólnokrajowym — jeżeli zarejestrował listy kandydatów na senatorów we wszystkich okręgach wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-180.52" who="#MirosławCzech">2) regionalnych — jeżeli zarejestrował co najmniej jedną listę kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-180.53" who="#MirosławCzech">2. Łączny czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych wynosi:</u>
          <u xml:id="u-180.54" who="#MirosławCzech">1) w ogólnokrajowych programach — 5 godzin w Telewizji Polskiej i 10 godzin w Polskim Radiu,</u>
          <u xml:id="u-180.55" who="#MirosławCzech">2) w odpowiednim programie regionalnym — 3 godziny w Telewizji Polskiej i 6 godzin w Polskim Radiu.</u>
          <u xml:id="u-180.56" who="#MirosławCzech">3. Czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w programach ogólnokrajowych dzieli się po równo między wszystkie uprawnione komitety wyborcze.</u>
          <u xml:id="u-180.57" who="#MirosławCzech">4. Czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w odpowiednim programie regionalnym jest dzielony między uprawnione komitety wyborcze proporcjonalnie do liczby list kandydatów na senatorów zarejestrowanych przez nie w okręgach wyborczych objętych zasięgiem danego programu.</u>
          <u xml:id="u-180.58" who="#MirosławCzech">5. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą określi, w drodze rozporządzenia, zasady i sposób łącznego prowadzenia kampanii wyborczej w programach radiowych i telewizyjnych przez komitety wyborcze uprawnione do rozpowszechniania bezpłatnie audycji wyborczych w wyborach do Sejmu i do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-180.59" who="#MirosławCzech">Art. 229.1. W wyborach uzupełniających przepisy art. 228 ust. 1 pkt 1 nie mają zastosowania, a łączny czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w odpowiednich programach regionalnych wynosi 2 godziny w Telewizji Polskiej i 4 godziny w Polskim Radiu.</u>
          <u xml:id="u-180.60" who="#MirosławCzech">2. Czas, o którym mowa w ust. 1, w każdym programie regionalnym dzieli się po równo między wszystkie uprawnione komitety wyborcze”.</u>
          <u xml:id="u-180.61" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 33 oraz art. 227, 228 i 229? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-180.62" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 33 oraz art. 227, 228 i 229? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.63" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.64" who="#MirosławCzech">Przechodzimy do rozpatrzenia rozdziału 34 - Szczególne zasady finansowania kampanii wyborczej do Senatu, składającego się z art. 230 w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-180.65" who="#MirosławCzech">„Art. 230.1. Komitet wyborczy, który zarejestrował listy kandydatów na senatorów, ma prawo do dotacji z budżetu państwa na zasadach określonych w art. 107.</u>
          <u xml:id="u-180.66" who="#MirosławCzech">2. W wyborach uzupełniających wysokość dotacji dla komitetu wyborczego zgłaszającego kandydata, który uzyskał mandat, oblicza się w ten sposób, że ogólną kwotę dotacji przypadającą na wszystkie komitety wyborcze w ostatnio przeprowadzonych wyborach do Sejmu i Senatu dzieli się przez 560 i mnoży przez wskaźnik przeciętnego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Wskaźnik ten oblicza Główny Urząd Statystyczny za okres od miesiąca, w którym przeprowadzono wybory do Sejmu i Senatu, do miesiąca, w którym odbyły się wybory uzupełniające”.</u>
          <u xml:id="u-180.67" who="#MirosławCzech">Czy są uwagi do tytułu rozdziału 34 oraz art. 230? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-180.68" who="#MirosławCzech">Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu tytułu rozdziału 34 i art. 230? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.69" who="#MirosławCzech">Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-180.70" who="#MirosławCzech">Tym samym rozpatrzyliśmy tę część projektu ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu, którą przewidywaliśmy do rozpatrzenia na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-180.71" who="#MirosławCzech">Pozostałe kwestie, w tym zwłaszcza przepisy regulujące finansowanie kampanii wyborczej rozpatrzymy jutro.</u>
          <u xml:id="u-180.72" who="#MirosławCzech">Czy ktoś chciałby zabrać głos w sprawach różnych przed zamknięciem posiedzenia? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-180.73" who="#MirosławCzech">Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>