PPC / ppc

text_structure.xml 575 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 06)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Zych oraz wicemarszałkowie Aleksander Małachowski, Olga Krzyżanowska i Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefZych">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JózefZych">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panów posłów Witolda Firaka i Henryka Dyrdę.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JózefZych">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Witold Firak.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefZych">Proszę wyznaczonych posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefZych">Panie i Panowie! W imieniu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej mam zaszczyt powitać przewodniczącego Seimasu Republiki Litewskiej pana Vytautasa Landsbergisa, który wraz z delegacją składa wizytę w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">(Zebrani wstają, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefZych">Witam wszystkich zebranych.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JózefZych">Chciałbym wyrazić szczególną satysfakcję z wizyty pana przewodniczącego w polskim Sejmie. Ożywione kontakty najwyższych władz Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Litewskiej, charakteryzujące nasze wzajemne stosunki, znajdują swój wyraz także w wymiarze parlamentarnym.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefZych">Zachowuję w najlepszej pamięci swoją wizytę w Wilnie sprzed roku i wystąpienie przed Seimasem Republiki Litewskiej. Będę niezmiernie rad, jeśli podobne wrażenia pan przewodniczący i delegacja Seimasu wyniosą z Warszawy.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JózefZych">Proszę pana przewodniczącego o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#VytautasLandsbergis">Wasza Ekscelencjo Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Zebrani! Pochodzę z kraju, który niejednokrotnie był wymazywany z mapy Europy, lecz ciągle znowu na nią wracał. W ten sposób przejawiał się opór i dokonywała się budowa, abyśmy po pożogach i niedoli znów mieli swój dom.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#VytautasLandsbergis">Pochodzę z kraju starodawnych pieśni i mitów, z kraju, który na początku XX wieku odrodził się z niewoli, dzięki walkom o wolność znów stał się państwem i potrafił szybko się zmodernizować. Obecnie, u schyłku stulecia, powtórzyliśmy to jeszcze raz i ponownie mamy przed sobą podobne zadanie. Świat się zmienia, zmienia się Europa i my razem z wami uczestniczymy w ogromnych przemianach. Przemiany te winny oznaczać koniec starego imperializmu w Europie, demokrację, władzę prawa oraz dobrobyt ludzi, lecz nie wszyscy pragną takich zmian. Właśnie w tych dniach znowu usłyszeliśmy pogróżki i ton dyktatu, dowiedzieliśmy się o wielkomocarstwowych planach dominacji.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#VytautasLandsbergis">Litwa i Polska, oba narody i państwa, mają wspólne cele oraz wspólne zagrożenia.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#VytautasLandsbergis"> Powinniśmy łączyć swe wysiłki oraz dążyć do współpracy i współdziałania, w tym też politycznego i parlamentarnego.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#VytautasLandsbergis">Oto dlaczego nadzwyczaj chętnie i z radością przyjąłem zaproszenie pana marszałka Józefa Zycha. Jestem szczególnie wdzięczny za dzisiejszy zaszczyt i okazję przemawiania w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#VytautasLandsbergis">Czas nagli. Spróbuję zaoszczędzić na czasie i kontynuować przemówienie po polsku.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#VytautasLandsbergis">Wiadomo, że Litwin z Polakiem mogą sobie gadać aż do rana i to wciąż o stosunkach narodowościowych i wartościach dziejowych, co nie ogranicza się tylko do oceny postaci Litwina polepszonego — króla Jagiełły.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#VytautasLandsbergis">Ale dziś i tu należy rozmawiać o teraźniejszości i o jutrze. Przesłanką tego jest przekonanie, że mamy mnóstwo zbieżnych dążeń. Pragniemy stworzyć warunki do polepszenia życia naszych narodów, to znaczy chcemy stabilności i bezpieczeństwa. Mówiąc po prostu, chcemy mieć spokój. Podpowiada się nam jednak i sugeruje, że chcemy zbyt wiele. Może to prawda - chcemy przezwyciężenia dawnego pojałtańskiego podziału Europy. Niestety, nadal pozostaje on faktem, jeżeli nie na mapie, to w świadomości politycznej, czasami nawet na Zachodzie. Tradycja takiego myślenia wywodzi się z czasów, kiedy na kuli ziemskiej pokojowo współistniały narody zjednoczone i narody zniewolone. Jedna ONZ trochę niechlubnie przesłaniała drugą „ONZ”. Obradowały narody zjednoczone, które zamiast bronić narodów zniewolonych, zasadniczo broniły pojałtańskiego status quo.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#VytautasLandsbergis">Zjednoczone niczym innym jak tylko paktem dobra ze złem, sprawowały pieczę nad dziejowym czynem dekolonizacji zmierzającej do wyzwolenia się z zależności od imperiów zachodnich, lecz nie dekolonizacji zmierzającej do wyzwolenia się z zależności od imperium wschodniego. Było ono raczej hołubione, bo zastraszające. I po tym systemie dwóch ONZ zbieramy nareszcie spóźniony plon, wybuch wielki, rozśpiewany oraz zmarnowaną szansę roku 1990. Ubolewano wówczas głośno, że przemiany są zbyt szybkie, że lepsza jest inercja, że to wszystko może zaszkodzić międzynarodowemu status quo. Dziś nam znów mówi się, że lepiej byłoby pozostać przy status quo. To są głosy byłego rewolucyjnego Wschodu, chętnie powtarzane niekiedy niczym echo na Zachodzie. Status quo — jakby jedynie takie hasło pozostało ze słynnej pieriestrojki. Chodzi tu przeważnie o linię dzielącą strefy NATO i nie-NATO. Przesunięcie tej linii postrzegane jest przez jednych jako niezbędne i korzystne dla pokoju poszerzenie strefy stabilności oraz bezpieczeństwa europejskiego, przez drugich — jako bolesne dla nich pomniejszanie strefy szarej, przydatnej do ciemnych gierek. Padają propozycje lepszego bezpieczeństwa bez NATO i temu podobne duby smalone.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#VytautasLandsbergis"> Ostatnio rozlegają się głosy otwarcie mówiące o rzekomo nieuniknionym podziale Europy na NATO i Rosję. Jedynie taki sens da się odczytać w kremlowskiej tezie, że poszerzenie NATO jest wypędzeniem Rosji - a więc jakby rzeczywiście nie było żadnej szarej strefy i ta szarość nam nie zagrażała, bo wszystko co szare pozostaje konceptualnie do dyspozycji Wschodu. Możemy konkludować, że wspomniana linia tylko wtedy, gdy jest ruchoma, nie stwarza nowych linii. </u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#VytautasLandsbergis"> Ruchomość jej posłuży jedynie sprawie demokracji rosyjskiej i europeizacji Rosji, bo dopiero wtedy, gdy karty z obrazkami straszaków są przebite, przychodzą nowi ludzie z nową wartością i myślą.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#VytautasLandsbergis">Jaka jest możliwa odpowiedź i na czym powinna być ugruntowana, jeżeli chodzi o stanowisko litewskie, a chętnie nawet polsko-litewskie? Zawsze się idzie, o ile nie jest to rondo lub błędne koło, z punktu a do punktu b. Punktem a jest dla mnie założenie zasadnicze: bezpieczeństwo Litwy bezpieczeństwem Polski,...</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#VytautasLandsbergis">... jeszcze bardziej — vice versa. Tak więc teza o partnerstwie strategicznym. Były czasy, kiedy Budapeszt, Praga, Gdańsk i zwłaszcza polska „Solidarność” miały szerokie wpływy daleko poza granicami Węgier, Czech lub Polski. Był też okres niedawny, gdy wyzwalająca się spod zaboru sowieckiego Litwa stwarzała warunki także do samostanowienia Polski. Zawsze to są oznaki bycia razem, a nie tylko obok siebie, i wspólnej walki, a nie między sobą.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#VytautasLandsbergis">Przypomina mi się epoka jeszcze dawniejsza, choć znowu nie tak bardzo odległa, bo tylko sprzed 166 lat, kiedy to podczas powstania listopadowego w telszewskim powiecie śpiewano:</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#VytautasLandsbergis">Dabar Lenkai neprapuole</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#VytautasLandsbergis">Kol Zemaičiai gyvi!</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#VytautasLandsbergis">co z dumą oznaczało po prostu:</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#VytautasLandsbergis">Jeszcze Polska nie zginęła,</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#VytautasLandsbergis">Póki Żmudź istnieje!</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#VytautasLandsbergis">Rzecz jasna był to „zlituanizowany” i adaptowany muzycznie Mazurek Dąbrowskiego, uczynek bardzo litewski w czasach, kiedy to „spolonizowano” nam Adama Mickiewicza.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#VytautasLandsbergis"> Niemniej jednak mazurek znów przypomina nam o tym byciu kiedyś razem i strategicznym umieraniu razem - za wolność obojga i wszystkich. Dzisiaj znów chodzi o wolność wyboru. I raz jeszcze - czy doceniamy wartość naszego bycia razem.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#VytautasLandsbergis">Przed sześciu laty, po masakrze wileńskiej, przed pierwszym Wyszehradem, przekazałem przez granicę list do prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o następującej treści:</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#VytautasLandsbergis">W przeszłości braliśmy udział we wspólnych wysiłkach i dziś chcielibyśmy być obecni na spotkaniu w Wyszehradzie. Dlatego proszę, Panie Prezydencie, o przychylne uwzględnienie mojego wniosku, by podczas zbliżającego się spotkania „trójki” przedstawiciel z Litwy również uczestniczył w roli obserwatora. Widzę w tej roli pana Czesława Okińczyca, posła do Rady Najwyższej Republiki Litewskiej, który obecnie znajduje się w Warszawie jako mój tymczasowy posłannik.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#VytautasLandsbergis">Niestety, wówczas nie zaproszono pana Okińczyca, nawet po cichu, do składu delegacji polskiej — co też naiwnie sugerowałem. Zaś zupełnie niedawno, w ubiegłym roku, został on odznaczony orderem Polonia Restituta. Dobre to i słuszne, jako że tylko z zaściankowego punktu widzenia jest on „złym” Polakiem, bo lojalnym wobec Litwy.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#VytautasLandsbergis">Wolność dzisiejszego naszego wyboru po sześciu latach to już wyraźnie określona integracja europejska i atlantycka. Wybraliśmy taką przyszłość dla siebie i naszych dzieci. Jednoczy to Litwę i Polskę najbardziej. Ale wybór własny to jeszcze nie wszystko. Zanim Rosja stanie się państwem europejskim, nie stosującym blokad i pogróżek, musimy jeszcze walczyć o demokrację międzynarodową z prawem wolnego wyboru. Po roku 1918 jesteśmy obecnie na drugim dopiero etapie samookreślenia narodowego: gdzie chcemy być oraz z kim się zintegrować. A prawo do samookreślenia znów jest podważane przez presję, próby rozbijania, dyktat, a nawet filozofię powszechnego konsumpcjonizmu.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#VytautasLandsbergis">Historia Europy XX wieku to historia zastraszania i zagrażania demokracji przez różne bolszewizmy, faszyzmy, nazizmy i „naszyzmy”. Pozostało nam z tego wspaniałego i krwawego wieku zaledwie kilka lat. Byłoby dobrze, gdyby jakaś instytucja o dużej mocy chociażby u schyłku stulecia postanowiła: żadna partia wojny i zastraszania nie powinna dyktować własnej woli ogółowi państw Europy demokratycznej. Ale postanowienia — nawet gdyby zapadły — nie ochronią nas przed zagrożeniami i pozostaną pustymi hasłami, jeżeli nie odrobimy swych prac domowych, jeżeli nie będziemy współdziałali. Zastanówmy się zatem, co powinniśmy uczynić, wychodząc z założenia, że Polska i Litwa są naprawdę wzajemnie zainteresowane niepodległością oraz bezpieczeństwem obu narodów.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#VytautasLandsbergis">W akcie ustawodawczym Stanów Zjednoczonych o ułatwieniu poszerzenia NATO wymienia się Polish-Lithuanian Joint Peacekeeping Force jako wymagające odpowiedniego poparcia. W wyniku wcześniejszych negocjacji ma powstać wspólna polsko-litewska służba kontroli przestrzeni powietrznej. Na podstawie decyzji premierów zostanie powołana wspólna komisja do walki z przestępczością zorganizowaną. A proszę zauważyć, że w gronie sił sprzeciwiających się naszemu bezpieczeństwu zewnętrznemu i wewnętrznemu znajduje się mocna i wpływowa przestępcza międzynarodówka, która wcale nie jest zainteresowana naszym członkostwem w NATO. Nie dziwi więc, że interesy - czasem bardzo duże - krzyżują się wzajemnie, hamują działania, a skłonność do lenistwa również nieprędko jeszcze będzie pokonana. Jestem jednak beznadziejnym idealistą, dlatego pozostaję przy założeniu i wierzę, że racje stanu będą górą.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#VytautasLandsbergis">Wymieniłem zaledwie kilka problemów bezpieczeństwa i zadań już określonych. Jak to się przedstawia obecnie, po upływie tygodni i miesięcy? Czy nie marnujemy czasu? Polska prasa informuje o groźnej działalności obcych służb specjalnych i nawet o tym, że stoją one za litewskim kryzysem bankowym z końca 1995 r. Może tak, a może inaczej. Ale czy nie powinniśmy się nawzajem informować i wspólnie bronić się przed przestępcami?</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#VytautasLandsbergis">Wcześniej widziałem w prasie polskiej mapki informujące czytelników o autostradach mających powstać w dalszej przyszłości. Nie było tam żadnej, która by prowadziła na północ, do Litwy. Natomiast w telewizji nie brak czasem obrazków o charakterze antylitewskim dla łatwowiernych i nieodpornych. Jeżeli tym wyżej wymienionym służbom nie pasuje deklarowane przez nas partnerstwo strategiczne, to siłą rzeczy na wszystkie sposoby użyją swych wpływów, by maksymalnie popsuć nasze stosunki. Toteż nie będą wspierały budowy tych międzynarodowych szlaków drogowych łączących północ z południem, jak na przykład słynna Via Baltica z Helsinek do Warszawy, bo złączeni jesteśmy silniejsi. Jeżeli od lat nie możemy się porozumieć co do budowy wspólnej stacji kolejowej na naszej granicy, cóż wtedy myśleć o zachodnim gazociągu przez Polskę do Litwy. Powinniśmy jednak myśleć i pracować, nie może być inaczej.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#VytautasLandsbergis">Czas rzuca nam wyzwanie - i jest odpowiedź lub nie ma odpowiedzi, albo też jest odpowiedź niewspółmierna do wyzwania. A wreszcie, czy wytyczamy szlaki do siebie nawzajem, czy też nie? Czy potrafimy społem kroczyć szlakiem europejskim, czy nie?</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#VytautasLandsbergis">Zaniepokojeni losem demokracji za miedzą moglibyśmy opracować wspólną politykę, podobnie jak w innych aktualnych kwestiach. Potrzebna jest nam współpraca polityczna nie doraźna, lecz instytucjonalna. Tworzony już jest mechanizm współpracy rządów, ale nadal brakuje mechanizmu międzyparlamentarnego, który by ją inspirował i patronował jej. Zatem w imieniu Sejmu litewskiego składamy Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej propozycję rozpoczęcia pertraktacji dotyczących mechanizmu regularnych spotkań oraz systemu współpracy. Gdybyśmy nadali takiemu spotkaniu posłów formę stałej polsko-litewskiej instytucji międzyparlamentarnej, wiele spraw moglibyśmy załatwić sprawniej i bez zbędnego odwlekania. W przypadku potrzeby głoszenia wspólnych idei byłoby nadzwyczaj pomocne takie własne forum. Głos jego byłby bardziej donośny jako wspólny głos obu państw niż poszczególne głosy. Przekonany jestem, że może być w tym nasza rola historyczna.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#VytautasLandsbergis">Jesteśmy Europą Środkowobałtycką. Nie jest ona jeszcze pojmowana jako klucz, choć jest kluczem do przyszłości całej tej nadal dwuczęściowej Europy. Po długim okresie, w którym tylko Zachód zwał się Europą, a cała szara reszta była postrzegana jako prawie nie znane i zniewolone przez komunizm euroazjatycki narody, po tym okresie przezwyciężonym Litwa już nie chce, podobnie jak Polska, być „resztą”. Niezależnie od tego, jaka będzie odpowiedź na pytanie: kiedy?, kroczymy jako zrzeszeni członkowie prostą drogą do Unii Europejskiej, domagamy się członkostwa w NATO. Nie chcemy być upośledzonym wyjątkiem: oto kraje bałtyckie — przypadek specjalny. Nie chcemy również izolacji.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#VytautasLandsbergis">Poszerzenie Paktu Północnoatlantyckiego jest zgodne ze współczesną zasadą samookreślenia państw suwerennych jednoczącej się Europy, a sprzeczne z wstecznymi tendencjami międzynarodowego dyktatu, wprowadzającego nowe podziały. Popieramy więc to poszerzenie i aktywnie działamy w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#VytautasLandsbergis">Wysoka Izbo! Przybyłem do kraju, który w najtrudniejszym dla nas okresie serdecznie wspierał walkę o niepodległość Litwy. Później uregulowaliśmy stosunki wzajemne. Ubiegłej jesieni na polskim okręcie wojennym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefZych">Serdecznie dziękuję, panie przewodniczący, za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Wystąpienie pana przewodniczącego jest świadectwem nie tylko geograficznej bliskości naszych krajów. Potwierdza ono akceptację wartości, które wspólnie podzielamy, a więc demokracji parlamentarnej, poszanowania praw człowieka, a jednocześnie wskazuje na te same aspiracje i cele polityki zagranicznej obu naszych zaprzyjaźnionych państw. Oby ich rychła realizacja dokonywała się z pełnym pożytkiem dla naszych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Chciałbym poinformować, że w czasie wczorajszych rozmów z panem przewodniczącym jednym z zasadniczych problemów była współpraca międzyparlamentarna. Wydaliśmy wspólnie polecenie - ja szefowi Kancelarii Sejmu, a pan przewodniczący także swojemu szefowi kancelarii - aby natychmiast przystąpić do opracowania regulaminu i zasad tej bliskiej współpracy. Doszliśmy do wspólnego przekonania, iż spotkania pomiędzy szefami parlamentów powinny odbywać się bez żadnych protokolarnych zasad, wtedy kiedy potrzeba - nie rzadziej niż raz na kwartał.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#JózefZych">Panie Przewodniczący! Wysoki Sejmie! Chciałbym poinformować, że w dniu dzisiejszym Sejm Rzeczypospolitej gości, oprócz pana przewodniczącego, przewodniczącego Rady Narodowej Republiki Austrii pana Heinza Fischera, przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego Republiki Węgierskiej pana Zoltana Gala, przewodniczącego Izby Deputowanych Republiki Włoskiej pana Luciano Violante. Jest to grupa inicjatywna czterech parlamentów, która ma za zadanie przygotować inicjatywę w sprawie zwołania narady szefów parlamentów Europy Środkowo-Wschodniej.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#JózefZych">Panie Przewodniczący! Jako gospodarz chciałbym zaprosić pana, aby pan w miarę swoich możliwości przyłączył się do nas i wziął udział w tym wspólnym spotkaniu.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#JózefZych">Panie Przewodniczący! Panie i Panowie Posłowie! Dziękuję za to spotkanie.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#komentarz">(Zebrani wstają, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#JózefZych">Po pożegnaniu pana przewodniczącego przystąpimy do naszych obrad, a mianowicie do głosowań.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 36 do godz. 9 min 39)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JózefZych">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#JózefZych">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#JózefZych">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów o posiedzeniach komisji, które odbędą się w dniu dzisiejszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WitoldFirak">Informuję, że w dniu dzisiejszym, za zgodą marszałka Sejmu, odbędzie się posiedzenie Komisji Przekształceń Własnościowych wspólnie z Komisją Polityki Społecznej oraz Komisją Ustawodawczą o godz. 12.30.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#WitoldFirak">Informuję również, iż zapowiedziane wcześniej wspólne posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z Komisją Samorządu Terytorialnego oraz Komisją Ustawodawczą zostaje odwołane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Informuję, że kluby poselskie przedstawiły propozycje zmian w składzie osobowym komisji sejmowych. W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Wiceprezes Rady Ministrów pan Mirosław Pietrewicz zwrócił się z prośbą o przełożenie na następne posiedzenie Sejmu informacji prezesa Rady Ministrów o przyczynach braku reakcji na zarzuty przedstawione ministrowi finansów przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#JózefZych">Informuję również, że Komisja do Spraw Służb Specjalnych przedstawiła wniosek o rozpatrzenie informacji dotyczącej działań obcych służb specjalnych w związku z planowanym wejściem Polski do NATO - na następnym posiedzeniu Sejmu, uznając, iż informację tę powinien przedstawić nieobecny w tej chwili w Polsce prezes Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#JózefZych">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby skreślić z porządku dziennego punkty dotyczące tych informacji.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycje przyjął.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#JózefZych">Bardzo proszę, pan poseł Geremek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#BronisławGeremek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Sprawa, którą Sejm postanowił wprowadzić do porządku dziennego posiedzenia Izby, jest sprawą, której znaczenie trudno przecenić. Jeżeli jest tak, że w podstawowej dla polskiej polityki zagranicznej sprawie występują zagrożenia, jeżeli działania służb specjalnych mogą Polsce zaszkodzić, to Sejm musi o tym wiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Wiemy.)</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#BronisławGeremek">Być może niektórzy wiedzą, ale ci, którzy nie wiedzą, chcieliby się dowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#BronisławGeremek">Nie może być tak, że państwo jest takim zakładzikiem, na którym można wywiesić karteczkę: chwilowo mnie nie ma. Są przedstawiciele rządu, chcielibyśmy się zatem dowiedzieć, co może w tej kwestii powiedzieć rząd. Czy rzeczywiście w kwestii działań groźnych dla Polski zostały podjęte odpowiednie akcje? Chcielibyśmy wiedzieć, jakie. Jeżeli są ważne sprawy tego typu, jak ta dzisiejsza, to nie sądzę, by mógł być taki moment przerwy, kiedy nie ma rządu, a zwłaszcza nie ma rządu dla parlamentu, najwyższego organu Rzeczypospolitej. Jest to, panie marszałku, sytuacja niepokojąca.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JózefZych">Pan poseł Smółko. Z tym że, Wysoki Sejmie, przykro mi, ale debaty już nie będziemy rozwijać. Pan poseł Geremek uzasadnił sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#komentarz">(Głos z sali: W jakim trybie?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#ArturSmółko">Panie Marszałku! Pan poseł Szmajdziński pytał o tryb. Ja chcę zabrać głos w trybie zapytania.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#ArturSmółko"> Chciałem zapytać Prezydium Sejmu, pana marszałka, czy istnieją jakiekolwiek gwarancje... Bo ja rozumiem, że wniosek o to, by informacja rządu w tej sprawie, która niepokoi obywateli naszego kraju, znalazła się na następnym posiedzeniu, jest motywowany tym, iż nie ma prezesa Rady Ministrów. Pytam, czy istnieje jakakolwiek gwarancja, że za dwa tygodnie, na kolejnym posiedzeniu Sejmu, informację w tej sprawie złoży prezes Rady Ministrów, a nie minister przez prezesa Rady Ministrów wydelegowany? Było tak już co najmniej kilkakrotnie, że pan prezes Rady Ministrów delegował swoich ministrów do przekazania ważnych informacji.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#ArturSmółko">Chciałbym - w imieniu klubu Unii Pracy - po pierwsze, liczyć na odpowiedź w tej sprawie, po drugie, podtrzymać sprzeciw pana profesora Geremka. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#JózefZych">Panie pośle, sprzeciw został złożony.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Mój sprzeciw nie dotyczy tej sprawy.)</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#JózefZych">Proszę bardzo, jeżeli nie dotyczy tej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#KrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mój sprzeciw nie dotyczy sprawy, czy odroczyć czy też zdjąć z porządku obrad proponowane przez pana punkty. Mój sprzeciw dotyczy zasady, kto ma udzielić Wysokiej Izbie informacji. Moim zdaniem uprawniony jest wyłącznie minister. Skąd premier ma wiedzieć, co minister miał na myśli, informując opinię o tym, o czym ją poinformował? W związku z czym wczorajsza koncepcja trzech partii z Komisji do Spraw Służb Specjalnych, aby była to wypowiedź wyłącznie premiera, jest - moim zdaniem - nielogiczna. Dlatego mój sprzeciw dotyczy tego, kto ma informować Izbę. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Aby to było zupełnie jasne, Sejm skierował sprawę do komisji i obecnie poproszę przewodniczącego Komisji do Spraw Służb Specjalnych, aby bliżej uzasadnił, dlaczego właśnie jest wniosek o to, aby odpowiadał prezes Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#JózefZych">Proszę, panie przewodniczący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#AndrzejŻelazowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wczoraj obradowaliśmy przez kilka godzin nad sprawą informacji ministra Siemiątkowskiego i w trakcie naszych obrad zgłoszono wniosek, który brzmiał mniej więcej następująco: wobec dotychczas obserwowanych rozbieżności w wypowiedziach ministra Siemiątkowskiego, enuncjacjach wykładanych przez ministra spraw zagranicznych, a także prezesa Rady Ministrów uważamy, że sprawa ta powinna być przedmiotem nieco szerszej informacji. W czasie przerwy przedstawiciele czterech największych klubów w tej komisji, bo z ich przedstawicieli składa się komisja, dokonali konsultacji z kierownictwami swoich klubów. Po przerwie zgodziliśmy się w większości, to znaczy przedstawiciele Klubów Parlamentarnych: Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Polskiego Stronnictwa Ludowego i Unii Wolności, że wobec szerokiego aspektu tej kwestii, informacji powinien udzielić prezes Rady Ministrów. Taką opinię, na piśmie, skierowaliśmy do marszałka Sejmu - tyle mogę powiedzieć w tej sprawie. Sprzeciw wobec tego rozwiązania zgłosił pan poseł Czarnecki z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo, panie przewodniczący.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JózefZych">Panie pośle, odpowiadając na pana pytanie, chciałbym poinformować, że osobiście odbędę rozmowę z prezesem Rady Ministrów, bo są jeszcze inne kwestie. Przecież komisja nie wypowiedziała się co do tego, czy ma to być posiedzenie otwarte, czy zamknięte, i w związku z tym muszę ustalić z tym, kto będzie referował - a sądzę, że będzie to prezes Rady Ministrów - także zakres i sposób dalszego procedowania.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! W tym stanie rzeczy nie pozostaje mi z uwagi na regulamin Sejmu nic innego, jak poddać pod głosowanie propozycję Prezydium Sejmu o...</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#BogdanBorusewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Żeby nie powstało błędne wrażenie - mój klub zgodził się na wystąpienie prezesa Rady Ministrów, ponieważ faktycznie jest duża różnica między wypowiedziami przedstawicieli tego samego rządu, ale przedmiotem ustaleń nie było to, czy informacja prezesa Rady Ministrów będzie na tym posiedzeniu, czy na następnym. Sytuacja jest taka, że jeżeli są problemy, to prezes Rady Ministrów powinien być w Polsce, a nie na wyjazdach zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Prezes Rady Ministrów miał zaplanowaną wizytę międzynarodową, przebywa za granicą, w związku z tym jest to dzisiaj oczywiście niemożliwe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#AndrzejŻelazowski">Wysoka Izbo! Nie chciałbym, żeby pozostały jakiekolwiek wątpliwości wokół sprawy. Otóż sądzę, że komisja jak rzadko kiedy wykonała wszystkie możliwe działania, aby dojść do jakiegoś wspólnego stanowiska. Gdyby pan marszałek zechciał odczytać pismo, które miałem okazję podpisać w tej sprawie, to chciałbym powiedzieć, że było ono przedmiotem uzgodnień prezydium tej komisji, w skład której wchodzi pan poseł Borusewicz i ja. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Nie mam tego pisma przed sobą, ale nie ma w nim nic nowego... a, już jest, przepraszam bardzo. Sprawność Kancelarii Sejmu jest tu niebywała. Wobec tego proszę bardzo, czytam:</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JózefZych">„W odpowiedzi na pismo Prezydium Sejmu z dnia 19 lutego br. uprzejmie informuję, że komisja po dyskusji w dniu dzisiejszym proponuje, aby informacji na temat prowokacyjnych działań obcych służb specjalnych w związku z planowanym wejściem Polski do NATO udzielił Sejmowi osobiście prezes Rady Ministrów Włodzimierz Cimoszewicz. Stanowisko to, popierane przez kluby SLD, UW i PSL, umotywowane jest obserwowanymi ostatnio rozbieżnościami w wypowiedziach członków rządu na powyższy temat. Wobec nieobecności premiera w kraju nieuniknione jest przesunięcie tego punktu porządku obrad Sejmu na 102 posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#JózefZych">Z powyższym stanowiskiem nie zgadza się klub UP, który uważa, że informacji powinien udzielić Sejmowi niezwłocznie minister Zbigniew Siemiątkowski”.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#JózefZych">Możemy już przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Mamy nową propozycję!)</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#JózefZych">Panie pośle, przykro mi, ale to jest propozycja Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#komentarz">(Poseł Leszek Zieliński: Wszyscy się mogą wypowiedzieć.)</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#JózefZych">Ale debaty w tej chwili na ten temat nie będziemy otwierać.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#JózefZych">Proszę bardzo, z tym że propozycje w czasie obrad może składać tylko Prezydium Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#LeszekZieliński">Po szybkiej konsultacji z kierownictwem klubu mamy propozycję, żeby jednak dzisiaj dopuścić do wystąpienia pana ministra Siemiątkowskiego, wypowiedzą się także kluby, a później premier będzie mógł się ustosunkować i do wypowiedzi ministra Siemiątkowskiego, i do wypowiedzi przedstawicieli klubów.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#LeszekZieliński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#JózefZych">Panie przewodniczący, tylko proszę wziąć pod uwagę zasady regulaminowe. W tej chwili jest realizowany porządek dzienny i w tym zakresie nowe wnioski nie mogą być zgłaszane. Jest to możliwe do zrealizowania tylko wtedy, jeżeli zapadnie decyzja, że Sejm odrzuca propozycję Prezydium Sejmu, aby informacji udzielił prezes Rady Ministrów, to oczywiście musi wtedy wystąpić minister Siemiątkowski.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Geremek: Panie marszałku, proszę o zwołanie Konwentu Seniorów.)</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Poseł Waniek.)</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Aczkolwiek regulaminowa zasada jest taka, jak powiedziałem, to jednak honoruję wniosek klubu i ogłaszam 10-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#JózefZych">Zarządzam posiedzenie Konwentu Seniorów, które odbędzie się w sali na zapleczu.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 52 do godz. 10 min 15)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JózefZych">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JózefZych">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Proszę o uwagę. Chciałbym zreferować ustalenia dokonane na posiedzeniu Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#JózefZych">Jak Wysokiej Izbie wiadomo, na wniosek przewodniczącego klubu Unii Wolności pana posła Geremka odbyło się posiedzenie Konwentu Seniorów, w czasie którego przedstawione zostały stanowiska w sprawie wniosku przedłożonego przez Komisję do Spraw Służb Specjalnych.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#JózefZych">Konwent Seniorów uznał, że konstytucyjna odpowiedzialność za działalność służb specjalnych spoczywa na prezesie Rady Ministrów i tylko prezes Rady Ministrów jest władny podjąć pewne działania, a zatem informacji w imieniu rządu powinien udzielić tylko i wyłącznie prezes Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#JózefZych">Czym to jest uzasadnione w szerszym zakresie? Między innymi tym, iż w czasie posiedzenia komisji - o czym mówił przewodniczący komisji pan poseł Żelazowski i o czym przekonałem się osobiście, uczestnicząc w części posiedzenia - pojawiły się rozbieżności w wypowiedziach członków rządu. A zatem osobą, która powinna się w tej sprawie wypowiedzieć, jest prezes Rady Ministrów. Podnoszone były także różne kwestie, które wymagają stanowiska prezesa Rady Ministrów, określenia, jako osoby konstytucyjnie odpowiedzialnej, jaki powinien być zakres jego informacji, a także trybu.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#JózefZych">W związku z tym, Wysoki Sejmie, realizując nadrzędną rolę Sejmu, a także jego prawo do żądania informacji, Konwent Seniorów uznaje, iż premier i tylko premier powinien wystąpić. Ponieważ jest nieobecny, niemożliwe jest rozpatrzenie tego punktu na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#JózefZych">Decyzja w tej sprawie należy jednak do Wysokiej Izby i w tym momencie poddaję pod głosowanie wniosek Komisji do Spraw Służb Specjalnych o przesunięcie tego punktu na 102 posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku komisji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 374 posłów. Za przyjęciem wniosku komisji głosowało 295 posłów, przeciw - 39, 40 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek komisji uwzględnił.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#JózefZych">Powracamy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#JózefZych">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Ryszarda Zbrzyznego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#JózefZych">W dyskusji zgłoszono poprawki.</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#JózefZych">W związku z tym Sejm skierował projekt ustawy ponownie do komisji.</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#JózefZych">Sprawozdanie komisji zostało paniom i panom posłom doręczone w druku nr 2162-A.</u>
          <u xml:id="u-22.18" who="#JózefZych">Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-22.19" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Ryszarda Zbrzyznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#RyszardZbrzyzny">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sejm na 101 posiedzeniu, a więc na obecnej sesji, w dniu 19 lutego 1997 r. skierował projekt ustawy zawarty w sprawozdaniu komisji w druku nr 2162 do Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia poprawek zgłoszonych podczas drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#RyszardZbrzyzny">Otóż informuję, że podczas drugiego czytania posłanki i posłowie zgłosili 14 poprawek do projektu nowelizującego ustawę o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Komisje Przekształceń Własnościowych oraz Ustawodawcza rozpatrzyły powyższe poprawki na posiedzeniu w dniu 20 lutego i efekt pracy połączonych komisji jest zawarty w sprawozdaniu w druku nr 2162-A. Z 14 poprawek, które zostały zgłoszone podczas drugiego czytania, 5 połączone komisje sugerują przyjąć, 9 - odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#RyszardZbrzyzny">Proponuję, panie marszałku, żebym, w momencie pojawienia się wątpliwości podczas głosowania nad kolejnymi poprawkami, służył swoją osobą, jeżeli takie wątpliwości zostaną zasygnalizowane w formie pytań bądź propozycji innych, niż sugerują komisje, zachowań ze strony Wysokiej Izby. W związku z tym czekam na rozstrzygnięcie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#JózefZych">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#JózefZych">Komisje przedstawiają również wnioski mniejszości oraz poprawki, nad którymi głosować będziemy zgodnie ze wzrastającą numeracją artykułów.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#JózefZych">W poprawce nr 1 do art. 1 wnioskodawca w dodawanych ust. 3 i 4 proponuje, aby prywatyzacja przedsiębiorstw lub spółek wymienionych sektorów wymagała odrębnych ustaw oraz aby odrębna ustawa regulowała zbycie akcji spółek sektora tytoniowego w ilości przekraczającej 50% akcji.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#JózefZych">Z poprawką tą łączy się poprawka nr 2, polegająca na skreśleniu art. 1a, uprawniającego Radę Ministrów do określenia przedsiębiorstw i spółek o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, których prywatyzacja wymaga zgody rządu.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#JózefZych">Nad tymi poprawkami będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o ich odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawek do art. 1, polegającej na dodaniu ust. 3 i 4 oraz polegającej na skreśleniu art. 1a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 377 posłów. Za przyjęciem poprawek głosowało 165 posłów, przeciw - 204, 8 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#JózefZych">W poprawce nr 3 do art. 2 pkt 6 wnioskodawca proponuje, aby definicja rolników lub rybaków na potrzeby ustawy obejmowała także ich następców prawnych.</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 2 pkt 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-24.17" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-24.18" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 380 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 142 posłów, przeciw - 228, 10 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.19" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-24.20" who="#JózefZych">W poprawce nr 4 do art. 2 wnioskodawca proponuje, aby nie skreślać pkt. 7, zawierającego definicję przedstawicielstwa rolników.</u>
          <u xml:id="u-24.21" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-24.22" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 2, polegającej na skreśleniu pkt. 7, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-24.23" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-24.24" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-24.25" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 382 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 11 posłów, przeciw - 366, 5 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.26" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-24.27" who="#JózefZych">W poprawce nr 5 do art. 2 pkt 5 wnioskodawca w dodawanej lit. d proponuje, aby przez uprawnionych pracowników rozumieć także osoby, które po przepracowaniu 10 lat w przedsiębiorstwie państwowym podlegającym prywatyzacji zostały przejęte przez inne zakłady pracy w trybie art. 231 Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-24.28" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-24.29" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 2 pkt 5, polegającej na dodaniu lit. d, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-24.30" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-24.31" who="#JózefZych">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-24.32" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 380 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 346 posłów, przeciw - 21, 13 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.33" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-24.34" who="#JózefZych">W poprawkach nr 6 do art. 2, polegającej na dodaniu pkt. 8, oraz nr 9 do art. 36 ust. 1 wnioskodawca proponuje, aby do uprawnionych pracowników, którym przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia 15% akcji, zaliczyć także pracowników branżowych jednostek badawczych.</u>
          <u xml:id="u-24.35" who="#JózefZych">Nad tymi poprawkami będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-24.36" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o ich odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-24.37" who="#JózefZych">Proszę, pan poseł Bajołek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#AndrzejBajołek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam pytanie do posła sprawozdawcy, jakimi racjami merytorycznymi kierowały się wysokie komisje, rekomendując odrzucenie tych poprawek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#RyszardZbrzyzny">Komisje sugerują, by odrzucić te dwie poprawki. Poprawki polegają na rozszerzeniu uprawnienia do bezpłatnych akcji na branżowe jednostki badawcze. W rozumieniu proponowanego rozszerzonego zapisu art. 36 ust. 1 przysługuje ono uprawnionym pracownikom; jest tu definicja uprawnionych pracowników, w tym uprawnionymi pracownikami są także pracownicy branżowych jednostek badawczych, które, zgodnie z definicją, ściśle kooperowały lub współpracowały z odpowiednimi branżowymi zakładami, rolnikami lub rybakami dostarczającymi do tych zakładów surowce.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#RyszardZbrzyzny">Gdybyśmy przyjęli tę poprawkę, doprowadzilibyśmy do sytuacji, że pracownicy branżowych jednostek badawczych byliby uprawnieni do bezpłatnych akcji w przedsiębiorstwach, które byłyby prywatyzowane, a dodatkowo te branżowe jednostki badawcze też mogą przejść proces prywatyzacji, i wówczas pracownicy otrzymywaliby akcje tych branżowych jednostek, w których są zatrudnieni. A więc przyjęcie tej poprawki właściwie doprowadza do wypaczenia idei ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JózefZych">Pan poseł Pęk, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#BogdanPęk">Mam pytanie do pana posła sprawozdawcy w tej samej sprawie. Pan przed chwilą częściowo wyjaśnił to zagadnienie. Ale proszę powiedzieć, czy komisje brały pod uwagę taką oto sytuację, że na przykład w przemyśle tytoniowym były ośrodki wczasowe i pracownicy tych ośrodków mają pełne prawo do nabycia uprawnień do przejęcia akcji preferencyjnych, a na przykład Instytut Przemysłu Tytoniowego, który pracował wyłącznie na rzecz przemysłu tytoniowego, doskonalenia odmian, gdzie jest kilkudziesięciu jedynie pracowników, został w myśl tej zasady pozbawiony takich uprawnień. Czy to jest sprawiedliwe i zasadne?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#JózefZych">Pan poseł Błasiak, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WojciechBłasiak">Mam pytanie do sprawozdawcy: Ilu mniej więcej pracowników ta sprawa dotyczy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#JózefZych">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#MarekOlewiński">Panie Marszałku! Mam pytanie do pana posła sprawozdawcy: Czy pan poseł Pęk, członek Komisji Przekształceń Własnościowych, był na posiedzeniu komisji, gdy tę sprawę omawialiśmy? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#RyszardZbrzyzny">Zacznę od ostatniego pytania. Otóż pan poseł Pęk nie uczestniczył w posiedzeniu połączonych komisji.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#RyszardZbrzyzny">Kolejno odpowiadam na pytanie pana posła Błasiaka: Nie znam takich liczb, a więc nie mam informacji, ilu pracowników jest zatrudnionych w instytutach badawczych - nie tylko przemysłu tytoniowego, bo myślę, że to dotyczy całokształtu zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#RyszardZbrzyzny">Kolejna sprawa: Czy to sprawiedliwe, jeżeli pracownicy instytutów nie będą partycypować w podziale bezpłatnych akcji zakładów, które są prywatyzowane, a szczególnie zakładów przemysłu tytoniowego, bo o to pytał pan poseł Pęk? Otóż ja pytam: W podziale jakich akcji i których zakładów przemysłu tytoniowego mają partycypować pracownicy Instytutu Badawczego Przemysłu Tytoniowego? Z tego, co wiem, jest kilkanaście zakładów przemysłu tytoniowego, które w różny sposób zostały sprywatyzowane, a instytut jest jeden.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#RyszardZbrzyzny">Z drugiej strony chciałbym powiedzieć, że Instytut Badawczy Przemysłu Tytoniowego też może w perspektywie czasowej zostać sprywatyzowany na zasadach ujętych w ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Przy tej prywatyzacji, oczywiście, pracownicy instytutu będą partycypować w akcjach prywatyzowanej firmy, której są pracownikami. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawek: do art. 2, polegającej na dodaniu pkt. 8, oraz do art. 36 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 374 posłów. Za przyjęciem poprawek głosowało 111 posłów, przeciw - 236, 27 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#JózefZych">W poprawce nr 7 do art. 4 ust. 1 pkt 2 wnioskodawca proponuje, aby w przypadku przedsiębiorstwa rolno-spożywczego wniosek o komercjalizację tego przedsiębiorstwa musiał być złożony nie tylko przez dyrektora przedsiębiorstwa i radę pracowniczą, ale także przedstawicielstwo rolników dostarczających surowiec do przedsiębiorstwa rolno-spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 4 ust. 1 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 377 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 125 posłów, przeciw - 241, 11 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#JózefZych">We wniosku mniejszości nr 1 do art. 16 ust. 1 wnioskodawcy proponują, aby w spółkach powstałych w drodze komercjalizacji, a także po zbyciu przez skarb państwa ponad połowy akcji pracownicy wybierali jednego członka zarządu, jeżeli średnioroczne zatrudnienie w spółce wynosi powyżej 2000 pracowników, a nie - jak proponują komisje - powyżej 500 pracowników.</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 16 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-35.16" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-35.17" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-35.18" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 373 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 60 posłów, przeciw - 308, 5 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.19" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-35.20" who="#JózefZych">W poprawce nr 8 do art. 33 wnioskodawca proponuje, aby w przypadku prywatyzacji pośredniej akcje należące do skarbu państwa nie mogły być zbywane w trybie rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia, a także aby określenia dolnej granicy ceny, poniżej której przedsiębiorstwo lub jego akcje nie mogą być zbyte, dokonywała komisja prywatyzacyjna powoływana przez prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-35.21" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-35.22" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 33, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-35.23" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-35.24" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-35.25" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 379 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 125 posłów, przeciw - 241, 13 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.26" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-35.27" who="#JózefZych">W poprawce nr 10 do art. 36 ust. 4 wnioskodawca proponuje, aby w przypadku zbywania akcji udostępnionych nieodpłatnie do okresu zatrudnienia, od którego zależy przydział do właściwej grupy uprawnionych pracowników, zaliczać okresy zatrudnienia w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji.</u>
          <u xml:id="u-35.28" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-35.29" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 36 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-35.30" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-35.31" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-35.32" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 377 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 370 posłów, przeciw - 3, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.33" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-35.34" who="#JózefZych">W poprawce nr 11 do art. 38 ust. 1 wnioskodawca proponuje, aby uprawnieni pracownicy, rolnicy lub rybacy mogli skorzystać z prawa do nabycia akcji nieodpłatnie, o ile złożą pisemne oświadczenie o zamiarze nabycia tych akcji w ciągu 3 miesięcy od daty wpisania spółki do rejestru, a nie - jak proponowały komisje - w ciągu 6 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-35.35" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-35.36" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 38 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-35.37" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-35.38" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-35.39" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 376 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 301 posłów, przeciw - 42, 33 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.40" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-35.41" who="#JózefZych">W poprawce nr 12 do art. 49 ust. 4 wnioskodawca proponuje, aby w przypadku wniesienia przedsiębiorstwa do spółki prawo do nieodpłatnego nabycia akcji spółki, której skarb państwa nie jest jedynym akcjonariuszem, powstawało po upływie 3 miesięcy od wniesienia przedsiębiorstwa do spółki i wygasało z upływem 6 miesięcy od dnia powstania tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-35.42" who="#JózefZych">Konsekwencją przyjęcia tej poprawki będzie zmiana powołania w art. 63 ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-35.43" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-35.44" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 49 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-35.45" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-35.46" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-35.47" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 378 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 373 posłów, przeciw - 1, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.48" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-35.49" who="#JózefZych">W poprawce nr 13 do art. 63 ust. 3 wnioskodawca proponuje, aby w przypadku umowy rozporządzającej, dotyczącej przedsiębiorstwa państwowego wniesionego do jednoosobowej spółki skarbu państwa, pracownikom przysługiwało do 15% akcji skarbu państwa na dzień wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru.</u>
          <u xml:id="u-35.50" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-35.51" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do artykułu...</u>
          <u xml:id="u-35.52" who="#komentarz">(Poseł Władysław Stępień: Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-35.53" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WładysławStępień">Mam pytanie do pana posła sprawozdawcy, ponieważ w trakcie prac nad tą ustawą przewijały się wątpliwości w kwestii sposobu dystrybucji i wartości 15% akcji nieodpłatnie przekazywanych załogom. W związku z tym, że jest interpretacja Ministerstwa Skarbu Państwa - tu również zwracam się do pana premiera Pietrewicza - że przy spółkach, które wchodziły w postępowanie ugodowe, 15% akcji liczy się tylko od pozostałych w przedsiębiorstwie 25%, a nie od 100%, jak mówi ta poprawka, na dzień wejścia w postępowanie ugodowe, chciałbym jednoznacznie wyjaśnić, czy te 15% akcji dostaną załogi od 100% wartości przedsiębiorstwa, czy też nie. Jest to konkretny przypadek Mostostalu Stalowa Wola - taka jest odpowiedź ministerstwa, która budzi moje wątpliwości. Chciałbym wiedzieć, jak należy nad tym rozstrzygnięciem głosować.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#RyszardZbrzyzny">Ja osobiście nie mam żadnych wątpliwości, a więc nie chciałbym tu cytować jakichkolwiek opinii prawników. Chcę tylko oddać ducha ustawy, a więc zamysł tych, którzy tworzyli tę ustawę. Otóż 15% liczy się od kapitału akcyjnego na dzień wpisania spółki do rejestru spółek. Tutaj sprawa jest jednoznaczna. Co później po tej dacie się działo z kapitałem akcyjnym skarbu państwa, to jest oddzielny temat, to nie interesuje załogi. Załogi muszą otrzymać 15% od kapitału akcyjnego na dzień wpisania do rejestru. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jeszcze jakieś niejasności? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 63 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 372 posłów. Za poprawką padło 5 głosów, przeciw - 359, wstrzymało się od głosu 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 14 do art. 63 wnioskodawca w dodawanym ust. 6 proponuje, aby uregulować zasady nieodpłatnego nabywania akcji w przypadku, gdy skarb państwa zbył akcje na zasadach ogólnych, a nie rozpoczął udostępniania akcji na zasadach preferencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 63, polegającej na dodaniu ust. 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 380 posłów. Za poprawką padły 374 głosy, przeciw - 3, 3 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#AleksanderMałachowski">We wniosku mniejszości nr 2 do art. 69b wnioskodawcy w dodawanych ust. 2 i 3 proponują, aby przepisy art. 36 i 38, dotyczące m.in. prawa pracowników do nieodpłatnego nabycia 15% akcji skarbu państwa, były stosowane do zbycia akcji w spółkach skarbu państwa, które powstały w innym trybie niż przewidziany w ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, a także aby określić uprawnionych pracowników do nabycia tych akcji.</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#AleksanderMałachowski">Wnioskodawcy proponują ponadto, aby przepisów tych nie stosować do spółek utworzonych na podstawie odrębnych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-39.19" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bugaj: Mogę zadać pytanie?)</u>
          <u xml:id="u-39.20" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Bugaj, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#RyszardBugaj">Chciałbym pana posła sprawozdawcę poprosić, by jasno Izbie odpowiedział, czy przyjęcie tej poprawki będzie równoznaczne z tym, że będzie ona miała zastosowanie także do banków. Chciałbym też prosić, żeby pan sprawozdawca zechciał powiedzieć Izbie, jeżeli komisja się tym zajmowała, jakiej wartości akcje byłyby wtedy na przykład udziałem pracowników takiego banku, jak Bank Handlowy, który nie jest bankiem detalicznym i gdzie zatrudnienie w stosunku do wartości tego banku jest szczególne. Prosiłbym o te wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Zbrzyznego o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#RyszardZbrzyzny">Na pierwszą część pytania pana posła, czy przyjęcie tej poprawki będzie się odnosiło do banków, a w szczególności do Banku Handlowego, chciałbym odpowiedzieć twierdząco. A więc dlatego, a nie z innych przyczyn, połączone komisje sugerują Wysokiej Izbie nieprzyjmowanie tego wniosku mniejszości. Tylko tyle mam do powiedzenia na ten temat, ponieważ szczegółowych dysput o tym, ile z tego tytułu, a więc z tytułu przyjęcia tego wniosku mniejszości, otrzymaliby pracownicy banku w sensie udziałów czy kapitału akcyjnego tego banku, nie prowadziliśmy. Zatem w sposób jednoznaczny potwierdzam, że przyjęcie tego wniosku mniejszości powoduje nadanie uprawnień pracownikom prywatyzowanych banków. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jeszcze jakieś pytania?</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 69b, polegającego na dodaniu ust. 2 i 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 377 posłów. Za wnioskiem padły 54 głosy, przeciw - 314, wstrzymało się od głosowania 9 posłów.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Przystępujemy obecnie do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, w brzmieniu zaproponowanym przez Komisję Przekształceń Własnościowych oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-43.11" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-43.12" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-43.13" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 378 posłów. Za projektem padło 346 głosów, przeciwko - 25, wstrzymało się 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-43.14" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-43.15" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pan poseł Zbrzyzny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#RyszardZbrzyzny">Chciałbym tylko podziękować za wysoką sprawność w procedowaniu nad tą ustawą przez Wysoką Izbę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#AleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów o stanowisku Senatu w sprawie ustawy budżetowej na rok 1997.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#AleksanderMałachowski">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez panią posłankę Wiesławę Ziółkowską i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#AleksanderMałachowski">Czy pani posłanka chciałaby jeszcze coś powiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Nie, dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#AleksanderMałachowski">Przechodzimy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa posłów o nieopuszczanie sali, bo jest głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, że zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. Sejm odrzuca poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#AleksanderMałachowski">Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu bezwzględną większością głosów, uważa się ją za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#AleksanderMałachowski">Głosować będziemy nad wnioskami o odrzucenie poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-45.10" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 1 oznaczonej lit. A do art. 32 Senat proponuje, aby zwiększyć wydatki budżetu państwa w części 83: Rezerwy celowe o kwotę 31 284 tys. zł z przeznaczeniem na jednorazowe wyrównanie podwyżek wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej z tytułu wyższego niż prognozowany w ustawie budżetowej na 1996 r. wzrostu cen towarów i usług.</u>
          <u xml:id="u-45.11" who="#AleksanderMałachowski">Jako źródło pokrycia Senat wskazuje rezerwę ogólną.</u>
          <u xml:id="u-45.12" who="#AleksanderMałachowski">Konsekwencją przyjęcia tej propozycji będą odpowiednie zmiany w art. 28 i w załączniku nr 2 w zestawieniu zbiorczym oraz w częściach 81 i 83, a także w załączniku nr 10.</u>
          <u xml:id="u-45.13" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.14" who="#AleksanderMałachowski">Czy pani posłanka chciałaby zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-45.15" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.16" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 28, art. 32, do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego oraz części 81 i 83, a także do załącznika nr 10, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.17" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.18" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-45.19" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 365 posłów. Większość bezwzględna wynosi 183. Za odrzuceniem poprawki padło 5 głosów, przeciw - 358, wstrzymało się 2 posłów.</u>
          <u xml:id="u-45.20" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-45.21" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 2 oznaczonej lit. B do załącznika nr 12: Kierunki prywatyzacji Senat proponuje, aby skreślić cztery tabele zawierające wykaz przedsiębiorstw państwowych przewidzianych do komercjalizacji.</u>
          <u xml:id="u-45.22" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.23" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.24" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 12, polegającej na skreśleniu tabel, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.25" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.26" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-45.27" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 369 posłów. Większość bezwzględna wynosi 185. Za odrzuceniem poprawki padło 111 głosów, przeciw - 253 głosy, 5 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-45.28" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-45.29" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 3 oznaczonej lit. C do załącznika nr 2 część 05: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów Senat proponuje, aby w ramach wydatków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów przenieść kwotę 200 tys. zł z działu 89: Różna działalność do działu 91: Administracja państwowa - z przeznaczeniem na uposażenia osiemnastu funkcjonariuszy w Sekretariacie Kolegium do Spraw Służb Specjalnych.</u>
          <u xml:id="u-45.30" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.31" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.32" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego i części 05: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.33" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.34" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-45.35" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 367 posłów. Większość bezwzględna wynosi 184. Za odrzuceniem poprawki padły 84 głosy, przeciw - 252, wstrzymało się 31 posłów.</u>
          <u xml:id="u-45.36" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-45.37" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 4 oznaczonej lit. D do załącznika nr 2 część 83: Rezerwy celowe Senat proponuje, aby dotychczasową nazwę pozycji 34 „Środki na realizację programu ograniczania ubóstwa wśród dzieci i młodzieży oraz na stypendia dla uczniów szczególnie uzdolnionych” zastąpić nazwą „Środki na stypendia i pomoc materialną dla uboższych uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych”. W nowej nazwie tej pozycji Senat pomija uczniów szczególnie uzdolnionych.</u>
          <u xml:id="u-45.38" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.39" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-45.40" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.41" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 2 część 83 poz. 34, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.42" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.43" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-45.44" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 368 posłów. Większość bezwzględna wynosi 185. Za odrzuceniem poprawki padły 332 głosy, przeciw - 22, wstrzymało się 14 posłów.</u>
          <u xml:id="u-45.45" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-45.46" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 5 oznaczonej lit. E do załącznika nr 2 Senat proponuje, aby zwiększyć wydatki Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej o kwotę 60 mln zł z przeznaczeniem na dopłaty do kredytów skupowych. Jako źródło pokrycia Senat wskazuje zwiększenie dochodów budżetu państwa z ceł.</u>
          <u xml:id="u-45.47" who="#AleksanderMałachowski">Konsekwencją przyjęcia tej propozycji będą odpowiednie zmiany w załączniku nr 1 w zestawieniu ogółem część 81: Główny Urząd Ceł oraz w art. 1 ust. 1 i 2.</u>
          <u xml:id="u-45.48" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.49" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.50" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego oraz części 19 i 82 do załącznika nr 1 zestawienia ogółem i części 51 oraz do art. 1 ust. 1 i 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.51" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.52" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-45.53" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 362 posłów. Większość bezwzględna wynosi 182. Za odrzuceniem padło 246 głosów, przeciw - 107, wstrzymało się 9 posłów.</u>
          <u xml:id="u-45.54" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-45.55" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 6 oznaczonej lit. F do załącznika nr 2 część 11: Kancelaria Senatu Senat proponuje, aby w ramach wydatków Kancelarii Senatu zmniejszyć wydatki majątkowe o kwotę 683 tys. zł i o tę samą kwotę zwiększyć dotacje i subwencje na opiekę nad Polonią i Polakami za granicą.</u>
          <u xml:id="u-45.56" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.57" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.58" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego i części 11, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.59" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.60" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-45.61" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 365 posłów. Większość bezwzględna wynosi 183. Za odrzuceniem padło 12 głosów, przeciw - 345, wstrzymało się 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-45.62" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-45.63" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 7 oznaczonej lit. G do załącznika nr 2 część 19: Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Senat proponuje, aby o kwotę 59 088 tys. zł zwiększyć wydatki na dotacje i subwencje dla Agencji Rynku Rolnego. Jako źródło pokrycia Senat wskazuje zwiększenie dochodów z podatków pośrednich.</u>
          <u xml:id="u-45.64" who="#AleksanderMałachowski">Konsekwencją przyjęcia tej propozycji będą odpowiednie zmiany w załączniku nr 1 w zestawieniu ogółem i w części 08: Ministerstwo Finansów oraz w art. 1 ust. 1 i 2.</u>
          <u xml:id="u-45.65" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.66" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.67" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego oraz części 19 i 82 do załącznika nr 1 zestawienia ogółem i części 08, a także do art. 1 ust. 1 i 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.68" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.69" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-45.70" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 366 posłów. Większość bezwzględna wynosi 184. Za odrzuceniem padło 240 głosów, przeciw - 119, wstrzymało się 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-45.71" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-45.72" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 8 oznaczonej lit. H do załącznika nr 2, część 19: Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Senat proponuje, aby o kwotę 100 mln zł zwiększyć wydatki na dotacje i subwencje dla Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Jako źródło pokrycia Senat wskazuje zwiększenie dochodów budżetu państwa z podatku dochodowego od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-45.73" who="#AleksanderMałachowski">Konsekwencją przyjęcia tej poprawki będą odpowiednie zmiany w załączniku nr 1 w zestawieniu ogółem i części 08: Ministerstwo Finansów, załączniku nr 2 w zestawieniu zbiorczym i części 82: Subwencje ogólne dla gmin, w art. 1 ust. 1 i 2 oraz w art. 49.</u>
          <u xml:id="u-45.74" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.75" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.76" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego oraz części 19 i 82, do załącznika nr 1 zestawienia ogółem części 08, a także do art. 1 ust. 1 i 2 oraz do art. 49, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.77" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.78" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-45.79" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 368 posłów. Większość bezwzględna wynosi 185. Za odrzuceniem poprawki padło 249 głosów, przeciw - 111, wstrzymało się od głosowania 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-45.80" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-45.81" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 9 oznaczonej lit. I do załącznika nr 2 część 48: Komitet Badań Naukowych przez skreślenie poz. 24, czyli rezerwy celowej na jednorazowe wypłaty wynagrodzeń, Senat proponuje, aby o kwotę 2638 tys. zł zwiększyć wydatki na finansowanie i dofinansowywanie działalności statutowej jednostek naukowych i badawczo-rozwojowych oraz badań własnych szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-45.82" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.83" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.84" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego oraz części 48 i 83, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.85" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.86" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-45.87" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 352 posłów. Większość bezwzględna wynosi 177. Za odrzuceniem poprawki padło 271 głosów, przeciw - 47, 34 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.88" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-45.89" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 10 oznaczonej lit. J do załącznika nr 2 Senat proponuje, aby o kwotę 20 mln zł zwiększyć rezerwę celową przeznaczoną na dofinansowanie budowy obiektów szkolnych i o tę samą kwotę zmniejszyć rezerwy ogólne.</u>
          <u xml:id="u-45.90" who="#AleksanderMałachowski">Konsekwencją przyjęcia tej propozycji będą odpowiednie zmiany w art. 28.</u>
          <u xml:id="u-45.91" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.92" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.93" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego oraz części 81 i 83, a także do art. 28, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.94" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.95" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-45.96" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 367 posłów. Większość bezwzględna wynosi 184. Za odrzuceniem poprawki padły 3 głosy, przeciw - 361 głosów, wstrzymało się od głosowania 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-45.97" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-45.98" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 11 oznaczonej lit. K do załącznika nr 2 część 83: Rezerwy celowe Senat przez skreślenie poz. 19: Środki na utworzenie polskiego funduszu „Wiem jak” proponuje, aby o kwotę 3 mln zł zwiększyć środki na realizację programu ograniczenia ubóstwa wśród dzieci i młodzieży oraz na stypendia dla uczniów szczególnie uzdolnionych.</u>
          <u xml:id="u-45.99" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.100" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-45.101" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego i części 83, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-45.102" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.103" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-45.104" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 348 posłów. Większość bezwzględna wynosi 175. Za odrzuceniem poprawki padło 37 głosów, przeciw - 292 głosy, wstrzymało się od głosowania 19 posłów.</u>
          <u xml:id="u-45.105" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-45.106" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 12 oznaczonej lit. L do załącznika nr 6 część 34: Ministerstwo Kultury i Sztuki Senat proponuje, aby o kwotę 6640 tys. zł zwiększyć dotacje do inwestycji centralnej nr 54 „Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Katowicach — budowa Zespołu Szkół Artystycznych w Katowicach” i o tę samą kwotę zmniejszyć rezerwę celową na dofinansowanie inwestycji centralnych.</u>
          <u xml:id="u-45.107" who="#AleksanderMałachowski">Konsekwencją przyjęcia tej propozycji będą odpowiednie zmiany w załączniku nr 2.</u>
          <u xml:id="u-45.108" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-45.109" who="#AleksanderMałachowski">Czy pani posłanka sprawozdawczyni pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-45.110" who="#komentarz">(Poseł Piotr Polmański: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-45.111" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Polmański, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PiotrPolmański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ponieważ nie jestem członkiem komisji budżetowej, bardzo bym prosił panią poseł o przybliżenie argumentów, którymi kierowała się komisja, odrzucając wszystkie trzy następne poprawki dotyczące woj. katowickiego. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pani posłanko, o odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#WiesławaZiółkowska">Komisja przyjęła jednakowy sposób postępowania w odniesieniu do wszystkich poprawek zgłaszanych w trakcie opracowywania budżetu, a także poprawek zgłoszonych...</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam, pani posłanko.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa o wysłuchanie tego, co przedstawia przewodnicząca komisji budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pani posłanko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#WiesławaZiółkowska">W trakcie prac nad budżetem zgłoszono kilkadziesiąt poprawek, które odnosiły się do wprowadzenia nowych inwestycji albo rozszerzenia już istniejących inwestycji. Komisja przyjęła jednakową zasadę postępowania, by nie przyjmować tych poprawek, które nie zostały wcześniej udokumentowane złożeniem odpowiednich wniosków. To jest pierwsza zasada. I druga zasada: komisja oparła się na sprawozdaniu podkomisji do spraw inwestycji centralnych, która to podkomisja szczegółowo przeanalizowała wszystkie inwestycje ujęte w przedłożeniu rządowym, i w tych przypadkach, kiedy inwestycje były realizowane nieterminowo, a kosztorysy były zawyżane, komisja tę propozycję obniżenia wydatków na daną inwestycję i przeniesienia ich do rezerwy inwestycyjnej zaakceptowała. To przeniesienie do rezerwy inwestycyjnej oznacza, że jeżeli inwestor będzie realizował inwestycje terminowo i zgodnie z przedłożonym pierwotnie kosztorysem, to wówczas ma prawo ubiegania się o zwiększenie tej kwoty do wysokości pierwotnie planowanej z istniejącej rezerwy celowej na inwestycje centralne. Komisja w żadnym przypadku nie kierowała się tym, czy były to wnioski odnoszące się do woj. katowickiego czy też do innych województw. Zasada była jednolita w odniesieniu do wszystkich województw.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 6 (zestawienia ogółem), części 34 i liczby porządkowej 54, do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego oraz części 34 i 83, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 368 posłów. Większość bezwzględna wynosi 185. Za odrzuceniem poprawki padło 247 głosów, przeciw - 97, wstrzymało się od głosowania 24 posłów.</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 13 oznaczonej lit. Ł do załącznika nr 6 część 28: Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Senat proponuje, aby o kwotę 12 100 tys. zł zwiększyć dotację do inwestycji centralnej nr 36 „Budowa zbiornika Świnna Poręba na rzece Skawie, woj. bielskie” i o tę samą kwotę zmniejszyć rezerwę celową na dofinansowanie inwestycji centralnych.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#AleksanderMałachowski">Konsekwencją przyjęcia tej propozycji będą odpowiednie zmiany w załączniku nr 2.</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-51.10" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma pytań, bo właściwie wyjaśnienie już zostało udzielone.</u>
          <u xml:id="u-51.11" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-51.12" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 6 zestawienia ogółem, części 28 i liczby porządkowej 36, do załącznika nr 2 zestawienia zbiorczego oraz części 28 i 83, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-51.13" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-51.14" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-51.15" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 360 posłów. Większość bezwzględna wynosi 181. Za odrzuceniem poprawki oddano 230 głosów, przeciw - 118, wstrzymało się od głosowania 12 posłów.</u>
          <u xml:id="u-51.16" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-51.17" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce nr 14 oznaczonej lit. M do załącznika nr 6 Senat proponuje, aby rozszerzyć zakres inwestycji centralnej nr 96 „Przebudowa trasy tramwajowej nr 6 Katowice–Bytom” na „Kompleksowa przebudowa tramwajowej infrastruktury technicznej w aglomeracji katowickiej”.</u>
          <u xml:id="u-51.18" who="#AleksanderMałachowski">Konsekwencją przyjęcia tej propozycji będzie zmniejszenie nakładów do poniesienia w 1997 r. ze środków własnych o kwotę 400 mln zł i wzrost dotacji budżetowej w nakładach do poniesienia po 1996 r. o kwotę 71 858 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-51.19" who="#AleksanderMałachowski">Komisja wnosi - podobnie jak w poprzednich przypadkach - o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-51.20" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-51.21" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do załącznika nr 6 zestawienia ogółem, części 85/27 i liczby porządkowej 96, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-51.22" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-51.23" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-51.24" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 361 posłów. Większość bezwzględna wynosi 181. Za odrzuceniem poprawki oddano 91 głosów, przeciw - 249, wstrzymało się od głosowania 21 posłów.</u>
          <u xml:id="u-51.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-51.26" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-51.27" who="#AleksanderMałachowski">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy budżetowej na rok 1997.</u>
          <u xml:id="u-51.28" who="#AleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą oraz Komisji Ustawodawczej o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych.</u>
          <u xml:id="u-51.29" who="#AleksanderMałachowski">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Jarosława Kurzawę i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-51.30" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, że rozpatrywanie pilnych projektów ustaw odbywa się w dwu czytaniach.</u>
          <u xml:id="u-51.31" who="#AleksanderMałachowski">Przechodzimy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-51.32" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-51.33" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca pragnie zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-51.34" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-51.35" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Stosunków Gospodarczych z Zagranicą oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-51.36" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-51.37" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-51.38" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 354 posłów. Za oddano 341 głosów, przeciw - 3 głosy, wstrzymało się od głosowania 10 posłów.</u>
          <u xml:id="u-51.39" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych.</u>
          <u xml:id="u-51.40" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Bardzo szybko przeszliśmy do uchwalenia następnej ustawy, tymczasem pan minister finansów pragnie zabrać głos w związku z rozpatrzeniem poprawek Senatu do ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-51.41" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu ministra finansów pana profesora Belkę.</u>
          <u xml:id="u-51.42" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MarekBelka">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Dziękuję bardzo za uchwalenie budżetu na rok 1997, tej najważniejszej w każdym roku dla państwa i dla parlamentu ustawy. Szczególnie dziękuję za wnikliwą analizę możliwości zgromadzenia dochodów w budżecie i za jeszcze bardziej wnikliwą analizę zasadności finansowania rozmaitych zadań z kiesy publicznej. Wyrazem tego był fakt, iż Sejm uchwalił budżet o nie zmienionym deficycie, dającym się, jak mniemamy, finansować w roku 1997.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#MarekBelka">Mam nadzieję, iż panie i panowie posłowie będą wspierali swym autorytetem realizację tego budżetu w ciągu roku. W imieniu rządu, a w szczególności ministra finansów, pragnę zadeklarować gotowość do takiego współdziałania, aby w sposób możliwie najpełniejszy zrealizować państwa dyspozycje, dążąc do tego, aby realizować je nie tylko formalnie, ale też pamiętać o wskazaniach, którym panie i panowie posłowie dawali wyraz w dyskusjach nad projektem budżetu, zwłaszcza dotyczących racjonalnego i efektywnego wydatkowania publicznego grosza.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#MarekBelka">Budżet na 1997 r. jest planem ambitnym i trudnym w zakresie pozyskania dochodów. Wzrost gospodarczy, mam nadzieję, umożliwi realizację tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#MarekBelka">Na marginesie chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że styczniowa inflacja, która, jak państwo wiecie, wyniosła 2,9%, jest niższa o 0,2 punktu procentowego od prognozy zawartej w budżecie. Proszę to traktować jako dobry prognostyk na rok bieżący. Nasze oceny inflacji lutowej są także optymistyczne, co wynika z danych, jakie otrzymaliśmy po pierwszej dekadzie.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#MarekBelka">Wreszcie niech mi nie będzie wolno złożyć szczególne podziękowania za pracę nad ustawą budżetową całej Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, a przede wszystkim pani przewodniczącej posłance Wiesławie Ziółkowskiej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Kwiaty, kwiaty.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#AleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 14 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#AleksanderMałachowski">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez panią posłankę Marię Stolzman i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#AleksanderMałachowski">W dyskusji zgłoszono poprawkę. Tekst poprawki został paniom posłankom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#AleksanderMałachowski">Sejm podjął decyzję o niekierowaniu projektu ustawy ponownie do komisji.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawczynię komisji panią posłankę Marię Stolzman w celu przedstawienia zgłoszonej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oba wnioski mniejszości w zasadzie przedstawiałam wczoraj. Mogę, gdyby były pytania, to powtórzyć.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MariaStolzman">Natomiast jeśli chodzi o poprawkę, to jest to czysto formalna zmiana. Dlatego Prezydium Sejmu zdecydowało nie przekazywać tego powtórnie do komisji. I tutaj jest zalecenie przyjęcia tej poprawki, która niczego merytorycznie nie zmienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jakieś pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#AleksanderMałachowski">Przechodzimy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą....</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Jest pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam. Nie zauważyłem.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#LeonGrela">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zapytać, czy wnioskodawcy mieli świadomość, że zapisy tej ustawy proponowane przez wnioskodawców są sprzeczne z innymi zapisami w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu; chodzi o zapisy mówiące o tym, kto i w jaki sposób, na jakim szczeblu dysponuje Funduszem Pracy. I czy w związku z tym mamy świadomość tego, że proponuje się zmianę ustawy poprzez rozporządzenie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#AleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Leon Grela.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę panią posłankę o odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#MariaStolzman">Odpowiadając panu posłowi, chcę wyjaśnić, że w formułowaniu nowelizacji ustawy uczestniczył wiceminister resortu pracy i polityki socjalnej oraz prezes Funduszu Pracy, to wszystko jest z nimi uzgodnione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy jeszcze są jakieś pytania?</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Ziółkowska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pytanie, które postawił przed chwilą pan poseł, jest aktualne. Czy prawdą jest, że w tej chwili głosując za tą ustawą proponujemy, aby rozporządzeniem zmienić to, co określa ustawa?</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Inna ustawa.)</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#MariaStolzman">Pani poseł, wydaje mi się, że dyskutujemy nad nowelizacją ustawy. Nowelizując tę ustawę, równocześnie nowelizujemy jej postanowieniami ustawę, o którą pytał pan poseł. Przecież nie głosujemy nad rozporządzeniem, tylko nad nowelizacją ustawy. Nie bardzo rozumiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Grela jeszcze powraca do pytania, jak rozumiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#LeonGrela">Wysoka Izbo! Rzecz idzie o to, że proponowany zapis jest niezgodny z innymi istniejącymi zapisami w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Kto inny ma być dysponentem Funduszu Pracy, ustawa to określa wyraźnie. Mam w związku z tym również pytanie ogólne: Dlaczego nie szanujemy własnej pracy i psujemy ustawę niedawno przyjętą?</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Z którymi zapisami jest to niezgodne?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanko, to jest wątpliwość zasadniczej natury, proszę o udzielenie wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#MariaStolzman">Rozumiem, że nie ma wątpliwości co do tego, iż rozporządzeniem niczego nie zmieniamy, bo zmieniamy jedną ustawą inną ustawę. Mamy takie prawo. Natomiast...</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie!)</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#MariaStolzman">Przepraszam, nie krzyczcie państwo, bo nie mogę w ten sposób odpowiadać. Natomiast uzgodnienia nastąpiły, to jest przekazanie środków pod określonymi rygorami, warunkami, z zachowaniem wszystkich ustaleń, jakich sobie życzył Fundusz Pracy i Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej. Nie popełniamy tu, moim zdaniem, żadnej nieprawidłowości. Ponieważ nie jestem specjalistą od tamtej ustawy, myślę, że pan minister Manicki mógłby też tutaj na ten temat zabrać głos. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#AleksanderMałachowski">Zapoznałem się z treścią tej poprawki. Tam nie ma żadnego skreślenia, ale poproszę pana ministra Manickiego.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł chce jeszcze sformułować pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#LeonGrela">Otóż Fundusz Pracy jest funduszem celowym. Zasady, kto ma tym dysponować, określają ustawy. Mówią one wyraźnie, że dysponentem pierwszego stopnia jest prezes Krajowego Urzędu Pracy, drugiego stopnia - dyrektor wojewódzkiego urzędu pracy, trzeciego stopnia - kierownik rejonowego urzędu pracy. Nie ma tam nic o innych dysponentach. Tu dysponentem ma być prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Inne są środki przewidziane przez ustawę, które można przekazać agencjom pozarządowym, ale to nie może być tak, żeby agencja udzielała upoważnień do dysponowania środkami Funduszu Pracy na przykład bankom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana ministra Manickiego o zabranie głosu i wyjaśnienie tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Mazurkiewicz chce jeszcze zadać pytanie?</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#komentarz">(Poseł Marek Mazurkiewicz: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#AleksanderMałachowski">Panie ministrze, proszę chwilkę poczekać.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie profesorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#MarekMazurkiewicz">Panie Marszałku! Poprawka wydawała się prosta, nie wymagająca wyjaśnień. W tej chwili widać wyraźnie, że jest bardzo poważny problem prawny, które będzie zapewne wymagał ekspertyz i dzisiaj w czasie tej dyskusji chyba tego nie wyjaśnimy. Wydaje się, że należałoby jednak odesłać projekt do komisji.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pan minister Manicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zacznę może od wyjaśnienia, że kwestia, którą podniósł pan poseł Grela, nie ma nic wspólnego z poprawką, którą rozpatrujemy. Rozstrzygnięcie, o którym mówił pan poseł Grela, zawarte jest w art. 57 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu w dodawanych przepisach, które są w sprawozdaniu, chodzi o ust. 2a i 6a. Te ustępy nie ulegają żadnej zmianie, one są w sprawozdaniu. Odrzucenie tej poprawki spowoduje, że zostanie przyjęty art. 4 w brzmieniu zaproponowanym w sprawozdaniu komisji. Poprawka wprowadza tylko dodatkową zmianę w innym ustępie tego przepisu, żeby uczynić przepis bardziej spójnym i kompatybilnym, i - tak jak powiedziałem - z problemem podniesionym przez pana posła Grelę nie ma nic wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#MaciejManicki">Z formalnego punktu widzenia dyskusja zatem jest bezprzedmiotowa, dlatego że sprawa została rozstrzygnięta przez komisje, nie ma wniosku mniejszości w tej sprawie, o której mówił pan poseł Grela, i nie została zgłoszona poprawka. W związku z tym na tym etapie i tak już tej sprawy odwrócić nie można, chyba że Sejm zdecydowałby o ponownym odesłaniu projektu ustawy do komisji.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#MaciejManicki">Jeśli chodzi o problem podnoszony przez pana posła Grelę, to trzeba wyjaśnić, że jest tak, jak mówi pan poseł Grela - dysponentem pierwszego stopnia Funduszu Pracy jest prezes Krajowego Urzędu Pracy. Nie chcę już tutaj odnosić się do samej intencji tej zmiany, bo pani poseł Stolzman może nie do końca powiedziała, że zostało to uzgodnione z ministrem pracy i z prezesem Krajowego Urzędu Pracy. Myśmy swoje stanowisko w tej sprawie na posiedzeniu komisji przedstawili, komisja wysłuchała tego stanowiska i postanowiła to, co zawarła w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#MaciejManicki">Jeśli chodzi o merytoryczną stronę, prezes Krajowego Urzędu Pracy jest dysponentem pierwszego stopnia i nowelizacja tego nie zmienia. Ta nowelizacja tylko mówi, że środki z Funduszu Pracy mogą być przekazane do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w konkretnym celu. Rada Ministrów nie zmienia tutaj zasady, czy prezes jest dysponentem, czy nie. Co ma bowiem zrobić Rada Ministrów? Rada Ministrów w drodze rozporządzenia ma określić: szczegółowe zasady udzielania pożyczek, wysokość oprocentowania, warunki spłaty i sposób rozliczania się agencji z Funduszem Pracy. Środki będzie przekazywał prezes Krajowego Urzędu Pracy. Negocjacje, dyskusje dotyczące wielkości środków, jakie mogą być przekazywane, to jest sprawa między Funduszem Pracy i dysponentem tego funduszu a agencją. Jeśli środki zostaną przekazane, to one będą rozdysponowane w sposób wskazany w tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#MaciejManicki">W mojej ocenie nie ma żadnych ani merytorycznych, ani formalnych przesłanek do tego, żeby sprawę odsyłać do komisji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#AleksanderMałachowski">Chwileczkę, panie pośle... Wcześniej zgłaszał się pan poseł Aumiller.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy to jest pytanie?</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Koniec debaty.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#LeonGrela">Wysoki Sejmie! Wbrew temu, co powiedział pan minister, sprzeczności nadal pozostają.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, pan poseł Aumiller zgłaszał się przed panem. Prosiłbym bardzo o ustąpienie mu miejsca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#AndrzejAumiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zaapelować do Wysokiej Izby o rozwagę w tej sprawie. Ta poprawka pozwoli zniwelować skutki bezrobocia na wsi i w małych miejscowościach do 20 tys. mieszkańców. Można to tak zrobić, dyskutowaliśmy o tym na posiedzeniach komisji i nikt wniosków mniejszości nie składał. Na początku Fundusz Pracy chciał działać tylko we własnym zakresie, nie chciał przekazać środków. Potem prezes zgodził się na to, że można te środki przekazać, eksperci nad tym pracowali, nawet wczoraj usunęliśmy małe niedociągnięcie. Dlatego apeluję, żebyśmy nie wyrzucali nowelizacji tej ustawy, nie cofali jej do komisji, ponieważ można te środki przekazać agencji, która działa w obrębie małych miejscowości i wsi. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pan poseł Grela.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#LeonGrela">Można to było znacznie prościej załatwić, dokonując odpowiednich przeniesień w budżecie na rok bieżący, niekoniecznie trzeba było zmieniać ustawę.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#LeonGrela"> Wówczas prezes miałby pełną swobodę w dysponowaniu swoimi środkami. W związku z tym stawiam wniosek o przesłanie projektu do ponownego rozpatrzenia w podkomisji i dodatkowo Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie da się.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Szymański w jakim trybie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że jeżeli są wątpliwości, to trzeba je wyjaśnić. A wątpliwości są. Pan minister Manicki ma tylko częściowo rację, że nie ma to związku. Nowelizacja jest zbyt wąska, mianowicie dotyczy pewnych instytucji, a nie ma to konsekwencji w treści pozostałych przepisów. W tym stanie rzeczy pan marszałek ma prawo odroczyć głosowanie, ponieważ kiedy trwa trzecie czytanie, nie ma trybu ponownego rozpatrzenia projektu i wskazania na wszystkie konsekwencje, jakie niosą ze sobą poprawki zawarte w tej noweli.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#JanuszSzymański">W związku z tym prosiłbym pana marszałka, żeby pan skorzystał ze swojego uprawnienia i odroczył w tej fazie głosowanie, aby komisje mogły przygotować wszystkie konsekwencje tej nowelizacji w odniesieniu do całego tekstu obowiązującej ustawy, bo w tym jest problem.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, sytuacja jest taka: art. 46 daje marszałkowi prawo odroczenia głosowania nad całością projektu ustawy na czas potrzebny do stwierdzenia, czy wskutek przyjętych poprawek nie zachodzą sprzeczności pomiędzy poszczególnymi przepisami.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy pani posłanka.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#komentarz">(Poseł Maria Stolzman: Jestem za tym.)</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa, wniesiona poprawka nie dotyczy tego artykułu, o którym mówi pan poseł Grela, i ona w jakiś...</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Jakie jest stanowisko rządu?)</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#AleksanderMałachowski">Nie było w czasie drugiego czytania zgłoszonej żadnej poprawki. Komisja uznała, że jest spójność. W tej chwili pojawia się sprawa, której nie jestem w stanie rozsądzić, bo nie uczestniczyłem w pracach nad tą ustawą: czy jest to rzeczywista sprzeczność, czy jest to sprzeczność poglądów, bo to są dwie różne sprawy. To, proszę państwa, jest zbyt poważna sprawa. Jeżeli jest rzeczywiście sprzeczność, to nic się nie stanie, jeśli odroczymy głosowanie. Ale jeśli nie ma...</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Pawlak, proszę bardzo. Proszę, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozumiem, że pan poseł Grela nie zamierza tutaj zmieniać tej konstrukcji prawnej, bo w sprawozdaniu komisji jest to już rozstrzygnięte. Natomiast z wypowiedzi pana ministra Manickiego wnioskuję, że ta poprawka tylko może uściślić te przepisy i tu nie ma problemu prawnego, tylko jest problem merytoryczny. Pan poseł Grela wyraźnie kwestionuje całość tego rozwiązania, a nie same zapisy tej poprawki. Tak że nie ma powodu odsyłania tego do komisji. Sejm może to rozstrzygnąć w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pan poseł Rogowski. Sprawa jest natury prawnej; proszę pana posła Rogowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#StanisławRogowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę zabrać głos jako wiceprzewodniczący Komisji Ustawodawczej, który prowadził posiedzenie połączonych komisji. Chcę wyjaśnić, że te podnoszone przez pana posła Grelę wątpliwości były też przez niego zgłoszone w czasie posiedzenia połączonych komisji. Zostały przedyskutowane. Komisja zagłosowała tak, jak zagłosowała, i jest to pewien wybór merytoryczny już w tym momencie, nie formalny.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#StanisławRogowski">Natomiast co do zgłoszonych poprawek jeszcze raz wyjaśniam: jest tak, jak mówił pan minister Manicki, że ta jedna poprawka dotyczy zupełnie innego problemu, a nie tego, który zakwestionował pan poseł Grela. Wydaje mi się, że rzeczywiście sprawa była dyskusyjna, ale w płaszczyźnie merytorycznej, jak powiedziałem, na posiedzeniach komisji była podnoszona, komisje o tym wiedziały, byli przedstawiciele ministerstw i przyjęto takie rozwiązanie. Moim zdaniem nie ma żadnych podstaw, żeby odraczać głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, proszę pozostać. Chcę pana zapytać: Czy pan uważa, jako wiceprzewodniczący komisji, że istnieje tutaj niebezpieczeństwo zachodzenia sprzeczności pomiędzy poszczególnymi...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#StanisławRogowski">Uważam, że nie, bo gdybym inaczej uważał, to bym tego nie podpisał. Natomiast, proszę państwa, oczywista sprawa - zawsze mogą być wątpliwości, ale w tym stanie rzeczy, kiedy na posiedzeniu komisji byli przedstawiciele wszystkich zainteresowanych resortów, Biura Legislacyjnego, byli posłowie i tak zadecydowano, to wydaje mi się, że nie możemy tutaj już nic zrobić, bo w każdej kwestii taka wątpliwość może być podniesiona. Tak że potwierdzam to, co powiedziałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#AleksanderMałachowski">Jeszcze jeden prawnik, pan poseł Pańtak, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa, sprawa jest zbyt poważna, żeby teraz bać się stracenia jednej minuty. Proszę bardzo o rozstrzygnięcie tej sprawy. Zaraz podejmę decyzję. Nie mam przekonania...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#KazimierzPańtak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nieporozumienie polega na tym - pan przewodniczący niechcący też wprowadził nas w błąd - że ta poprawka nie była przedmiotem obrad komisji. Nie była przekazana do komisji, bo była tylko jedna poprawka. Skoro są wątpliwości, to sprawa może być rozwiązana na posiedzeniu komisji, albowiem autor może wnieść autopoprawkę i zmodyfikować tę poprawkę. Wyjaśnijmy to, a te dwa tygodnie nas nie uratują. To jest logiczny wniosek, żeby komisje rozpatrzyły tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Nie ma takiego trybu.)</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Co opowiadasz?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo państwa o spokój. Proszę bardzo o ciszę na sali.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle Szymański, proszę nie zabierać w tej chwili głosu.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#AleksanderMałachowski">Pan minister Manicki ma głos. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#MaciejManicki"> Bardzo proszę o chwilę skupienia. Wydaje mi się, że sprawa jest bardzo prosta i można ją łatwo wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#MaciejManicki">Do art. 4 przyjętego przez komisje nie zgłoszono - podkreślam - wniosku mniejszości. Poprawka, którą zaraz omówię, polega na dodaniu ust. 2a w art. 57, dokładnie o takiej samej treści, jaka jest w sprawozdaniu, i ust. 6a, dokładnie o takiej samej treści, jaka jest w sprawozdaniu. Czyli de facto poprawka sprowadza się tylko do zmian w ust. 4, które nie mają nic wspólnego z kwestią podniesioną przez pana posła Grelę.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#MaciejManicki"> Ta sprawa nie ma jak gdyby formalnych podstaw.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#MaciejManicki">Natomiast do czego sprowadza się poprawka zgłoszona wczoraj przez pana posła Świrepo? Otóż pan poseł Świrepo nie bez racji zauważył, że skoro mówi się, iż środki Funduszu Pracy mogą być przekazywane na rzecz agencji, a potem to, w jaki sposób są rozdysponowane - a nie to, w jaki sposób są przekazywane - jest rozstrzygnięte w ust. 6a, to trzeba dodać tylko jedną zmianę polegającą na tym, żeby do katalogu przepisów przywoływanych w ust. 4 i zawartych w ust. 1 dodać jedną pozycję, której tam nie ma i której brak utrudniłby realizację rozwiązania przyjętego przez komisje. I to jest techniczna poprawka, jak już mówiła pani poseł Stolzman, nie mająca nic wspólnego z kwestiami, które podnosi pan poseł Grela.</u>
          <u xml:id="u-90.7" who="#MaciejManicki">I tak jak powiedział współprzewodniczący, sprawa była przedmiotem obrad komisji, które rozstrzygnęły ją na płaszczyźnie merytorycznej. W tej sprawie nie został, podkreślam, zgłoszony wniosek mniejszości i sprawy, o której rozmawiamy, poprawka przedstawiona wczoraj w drugim czytaniu nie dotyczy.</u>
          <u xml:id="u-90.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa...</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#AleksanderMałachowski">Chwileczkę, nie, panie pośle, nie możemy już dyskutować. Argumenty zostały przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#komentarz">(Poseł Leon Grela: Jeszcze jedna kwestia.)</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#AleksanderMałachowski">Jaka?</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Głosujemy.)</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa, chwileczkę, rozstrzygnijmy tę sprawę spokojnie.</u>
          <u xml:id="u-91.7" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#LeonGrela">Otóż mamy do czynienia z sytuacją, kiedy to jeden fundusz budżetowy ma finansować inną jednostkę budżetową, która dotąd nie była uprawniona do korzystania ze środków tego funduszu. To też wymagałoby wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa, sytuacja jest tego rodzaju, że argumenty zostały przedstawione, a żadne z nich nie są przekonujące. Natomiast regulamin Sejmu nie daje takich możliwości, aby w trzecim czytaniu zmieniać jego tryb. W związku z tym, jeśli rzeczywiście zachodzą tu jakieś sprzeczności, pozostaje jeszcze decyzja Senatu, który może je usunąć.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#AleksanderMałachowski">W tej sytuacji przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#AleksanderMałachowski">Nie mogę podjąć decyzji o odroczeniu głosowania; nie wydaje mi się, by dyspozycja art. 46 ust. 3 była tutaj wystarczająca.</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#AleksanderMałachowski">Jeśli Senat dojdzie do wniosku, że jest sprzeczność, zawsze ma możność przedstawienia poprawki. Dobro sprawy nie ucierpi, bo nie podejmujemy decyzji ostatecznej. Dlatego zarządziłem głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-93.6" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Uważam, że pan marszałek powinien odroczyć głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-93.7" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, trudno, rozumiem, ale jest tak dużo sprzecznych propozycji i opinii, że muszę podjąć jakąś decyzję. Podejmuję decyzję o przystąpieniu do głosowania. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-93.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-93.9" who="#AleksanderMałachowski">Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-93.10" who="#AleksanderMałachowski">Komisje przedstawiają wnioski mniejszości i poprawkę, nad którymi głosować będziemy zgodnie ze wzrastającą numeracją artykułów.</u>
          <u xml:id="u-93.11" who="#AleksanderMałachowski">We wniosku mniejszości nr 1 do art. 3 ust. 1 pkt 5 wnioskodawcy proponują, aby do zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa należało wspieranie rozwoju infrastruktury techniczno-produkcyjnej także miast do 5 tys. mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-93.12" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-93.13" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 3 ust. 1 pkt 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-93.14" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-93.15" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-93.16" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 349 posłów. Za przyjęciem wniosku padło 178 głosów,...</u>
          <u xml:id="u-93.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-93.18" who="#AleksanderMałachowski">... przeciw — 129, wstrzymało się 42 posłów.</u>
          <u xml:id="u-93.19" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości przyjął.</u>
          <u xml:id="u-93.20" who="#AleksanderMałachowski">We wniosku mniejszości nr 2 do art. 3 ust. 1 wnioskodawcy w dodawanym pkt. 81 proponują, aby do zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa należało wspieranie przedsięwzięć w zakresie organizacji i rozwoju poręczeń wzajemnych, spłaty pożyczek i kredytów zaciągniętych na realizację zadań dotyczących inwestycji i usług w rolnictwie oraz przemyśle rolno-spożywczym, o których mowa w pkt. 1–4.</u>
          <u xml:id="u-93.21" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-93.22" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 3 ust. 1, polegającego na dodaniu pkt. 81, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-93.23" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-93.24" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-93.25" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 351 posłów. Za przyjęciem wniosku padły 4 głosy, przeciw - 338 głosów, wstrzymało się 9 posłów.</u>
          <u xml:id="u-93.26" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-93.27" who="#AleksanderMałachowski">W poprawce do art. 4 projektu ustawy nowelizującej dotyczącego art. 57 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu wnioskodawca przez dodanie powołania pkt. 22 w ust. 4 zmierza do unormowania podstawy prawnej umożliwiającej przesuwanie środków finansowych z Funduszu Pracy na zadania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa określone w ust. 2a.</u>
          <u xml:id="u-93.28" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-93.29" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 4 projektu ustawy nowelizującej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-93.30" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-93.31" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-93.32" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 348 posłów. Za przyjęciem poprawki padło 277 głosów, przeciw - 41, wstrzymało się 30 posłów.</u>
          <u xml:id="u-93.33" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-93.34" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-93.35" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz o zmianie niektórych ustaw, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-93.36" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-93.37" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-93.38" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 351 posłów. Za przyjęciem projektu ustawy padło 305 głosów, przeciw - 19, wstrzymało się 27 posłów.</u>
          <u xml:id="u-93.39" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-93.40" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Stolzman pragnie zabrać głos. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mimo tego zawirowania, które w ostatniej chwili nastąpiło - a które, myślę, mimo wszystko zostało w dużym stopniu wyjaśnione - chciałabym podziękować wszystkim, którzy współpracowali przy nowelizacji ustawy. Sądzę, że przebiegło to sprawnie i Wysoka Izba udoskonaliła ustawę, która jest głównym narzędziem resortu rolnictwa w przystosowaniu polskiego rolnictwa do wejścia do Unii Europejskiej. Dziękuję wszystkim za współpracę.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Marii Stolzman.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#AleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 16 porządku dziennego: Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży za 1995 r. wraz ze stanowiskiem komisji oraz sprawozdanie z realizacji tej ustawy po jej zmianie w dniu 30 sierpnia 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#AleksanderMałachowski">Sejm wysłuchał sprawozdania Rady Ministrów przedstawionego przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej pana ministra Krzysztofa Kuszewskiego, stanowiska komisji przedstawionego przez pana posła Jerzego Panka i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#AleksanderMałachowski">Wobec wniosku komisji o przyjęcie sprawozdania Rady Ministrów za 1995 r. zgłoszono sprzeciw. W związku z tym wniosek komisji poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Zdrowia o przyjęcie sprawozdania Rady Ministrów z realizacji ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży za 1995 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 313 posłów. Za padło 149 głosów, przeciw - 130, wstrzymało się 34 posłów.</u>
          <u xml:id="u-95.9" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm sprawozdanie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-95.10" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Wobec wniosku dotyczącego drugiej części tego sprawozdania - w zakresie sytuacji, jaka powstała po nowelizacji ustawy w 1996 r. - też zgłoszono sprzeciw. W związku z tym wniosek o przyjęcie sprawozdania w tej części też poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-95.11" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-95.12" who="#AleksanderMałachowski">Co się dzieje, przepraszam bardzo?</u>
          <u xml:id="u-95.13" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-95.14" who="#AleksanderMałachowski">Rozumiem, że panowie posłowie chcieli już przenieść dyskusję do kuluarów, ale to będzie możliwe za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-95.15" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-95.16" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o przyjęcie sprawozdania z realizacji ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, w zakresie sytuacji, jaka powstała po nowelizacji ustawy w 1996 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-95.17" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-95.18" who="#AleksanderMałachowski">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-95.19" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 325 posłów. Za przyjęciem sprawozdania padło 68 głosów, przeciw - 219, wstrzymało się 38 posłów.</u>
          <u xml:id="u-95.20" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-95.21" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-95.22" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa, nie kończy się głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-95.23" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 18 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-95.24" who="#AleksanderMałachowski">Prezydium Sejmu, po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów, przedłożyło proponowane zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych w doręczonym paniom posłankom i panom posłom druku nr 2184.</u>
          <u xml:id="u-95.25" who="#AleksanderMałachowski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-95.26" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#WacławMartyniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej proszę Wysoką Izbę o dokooptowanie do Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej pana posła Mieczysława Piecki. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#AleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Martyniuk.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Ponieważ zaszły zmiany w kształcie klubów, na najbliższym posiedzeniu Sejmu będą przedstawione też inne wnioski. Takie wnioski wymagają uzgodnienia parytetów w komisjach, wobec tego nie możemy, poza tym, co już jest uzgodnione i co państwo otrzymali w druku nr 2184, rozszerzać tej propozycji Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#AleksanderMałachowski">Prosimy, panie pośle, o przedłożenie tego na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#AleksanderMałachowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem zmian w składzie osobowym komisji sejmowych, w brzmieniu proponowanym w druku nr 2184, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-97.5" who="#AleksanderMałachowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-97.6" who="#AleksanderMałachowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-97.7" who="#AleksanderMałachowski">Głosowało 315 posłów. Za padło 279 głosów, przeciw - 11, wstrzymało się 25 posłów.</u>
          <u xml:id="u-97.8" who="#AleksanderMałachowski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-97.9" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, postanowiło, że realizację porządku dziennego w dniu dzisiejszym rozpoczniemy od informacji o stanie realizacji założeń polityki społeczno-gospodarczej dla wsi i rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-97.10" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 21 porządku dziennego: Informacja rządu o stanie realizacji założeń polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do roku 2000, przyjętych przez Sejm w dniu 15 września 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-97.11" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu w celu przedstawienia informacji wiceprezesa Rady Ministrów ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej pana posła Romana Jagielińskiego.</u>
          <u xml:id="u-97.12" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-97.13" who="#AleksanderMałachowski">Panie premierze, chwileczkę, bo widzę, że jeszcze posłowie nie są gotowi do wysłuchania.</u>
          <u xml:id="u-97.14" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo o szybkie podejmowanie decyzji, kto zostaje, kto wychodzi.</u>
          <u xml:id="u-97.15" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana premiera o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#RomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając w imieniu rządu i resortu rolnictwa na wniosek pana posła Tadeusza Polańskiego w sprawie przedłożenia informacji o stanie realizacji założeń polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do roku 2000, przyjętych przez Sejm 15 września 1994 r., z całą odpowiedzialnością stwierdzam pełną zgodność realizowanej w ostatnich dwóch latach i obecnie polityki rolnej z zapisami tego dokumentu. Pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że jako podstawę generalnych założeń rozwoju wsi i sektora rolno-żywnościowego przyjęto wtedy założenia „Strategii dla Polski”, a także zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych, zwłaszcza z Unią Europejską, krajami EFTA, CEFTA oraz z zakończonej rundy urugwajskiej GATT, zakładającej stopniową liberalizację handlu, w tym również produktami rolno-spożywczymi. Dokument nie rozstrzygał sposobów rozwiązywania problemów polskiej wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej, nakreślał natomiast kierunki, wskazywał instrumenty i instytucje tworzące i realizujące politykę rolną. Te kierunki są w pełni przestrzegane, a instrumenty rozszerzone i doskonalone stosownie do ogólnej sytuacji społeczno-gospodarczej i potrzeb szeroko rozumianego sektora rolnego.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#RomanJagieliński">Zakres realizowanych zadań zależy w głównej mierze od wielkości środków finansowych zabezpieczanych corocznie w budżecie. Wysoka Izba najlepiej wie, że środki te zabezpieczone są w ostatnich dwóch latach na maksymalnie możliwym poziomie, jakkolwiek nie pokrywają pełnych potrzeb rolnictwa i wsi, wynikających z wieloletnich zaniedbań, daleko gorszych warunków życia i produkcji na obszarach wiejskich. Powszechna jest, jak sądzę, świadomość, że samo rolnictwo i wieś bez pomocy zewnętrznej nie są w stanie dokonać radykalnej przebudowy. Powszechna jest także, myślę, świadomość, że następują widoczne zmiany podnoszące poziom i poprawiające warunki życia na wsi. Jakkolwiek w odczuciach zainteresowanych mieszkańców wsi często jest to postęp zbyt powolny, niedostateczny, nie na miarę aspiracji, i nie zapewniający porównywalności z warunkami w miastach.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#RomanJagieliński">W dalszej części informacji przedstawię konkretne osiągnięcia w tym zakresie. Obecnie pragnę zwrócić uwagę na fakt, że sytuacja w rolnictwie i na wsi jest ściśle związana z ogólną sytuacją społeczno-gospodarczą kraju. Postępujący wzrost dochodu narodowego, ograniczenie inflacji to korzystniejsze warunki dla funkcjonowania rolnictwa, choć nie zawsze jest to widoczne od razu. Często skutki następują w późniejszym okresie. Gorsza sytuacja dochodowa ludności w miastach, ciągle wysokie bezrobocie decydują o szybkim spadku popytu na produkty rolne i żywność i w efekcie przyczyniają się do gorszych wyników ekonomicznych rolnictwa. Jeżeli jeszcze nałożą się na to niezbyt korzystne warunki agroklimatyczne, zróżnicowanie regionalne, to sytuacja, mimo podejmowania działań, jest gorsza, wywołuje protesty i negatywną ocenę pracy rządu i resortu rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#RomanJagieliński">W przyjętym w Polsce systemie gospodarczym i założeniach polityki społeczno-gospodarczej dla wsi i rolnictwa oraz gospodarki żywnościowej do 2000 r. rola rządu i resortu rolnictwa sprowadza się do tworzenia warunków do rozwoju rolnictwa, jego unowocześnienia, postępu biologicznego, rozwoju otoczenia rolnictwa, w tym zwłaszcza infrastruktury rynkowej, oraz tworzenia warunków do rozwoju wszelkiej działalności gospodarczej zapewniającej główne lub dodatkowe źródło dochodów ludności rolniczej i wiejskiej, a także przeciwdziałającej bezrobociu na wsi. Resort rolnictwa jako główny koordynator polityki rolnej w miarę posiadanych możliwości zadania te realizuje, zapewniając coraz efektywniejsze wykorzystanie środków uzyskiwanych na wsparcie sektora rolnego.</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#RomanJagieliński">Pragnę zwrócić uwagę na coraz szerszy zakres oddziaływania resortu, coraz większy udział działań na rzecz rozwoju wsi jako klucza do poprawy warunków bytowo-produkcyjnych ludności rolniczej i wiejskiej. Zgodnie jednak z przyjętym systemem nie jest to bezpośrednia ingerencja w produkcję rolniczą, kształtowanie cen, czego często oczekuje się od resortu rolnictwa, zwłaszcza podczas gwałtownych wahań na rynku rolnym.</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#RomanJagieliński">Wysoka Izbo! W 1996 r. w sposób wyraźny zwiększono dostępność i wysokość pomocy dla gospodarstw rolnych oraz inwestorów sektora rolno-spożywczego, a także gospodarstw znajdujących się z przyczyn losowych w szczególnie trudnych warunkach ekonomicznych. Zwiększono wyraźnie środki na rozwój infrastruktury wiejskiej, łagodząc jednocześnie kryteria udzielania pomocy dla gmin zacofanych cywilizacyjnie.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#RomanJagieliński">Podstawowym instrumentem wsparcia sektora rolnego, mającego na celu zmniejszenie kosztów wytwarzania, zwiększenie konkurencyjności i dochodów producentów jest preferencyjne kredytowanie procesów produkcyjnych, modernizacyjnych i rozwojowych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach na rzecz rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#RomanJagieliński">W 1996 r. zwiększono kwoty kredytów na zakup środków do produkcji w gospodarstwach rolnych z równowartości 6 q żyta do równowartości 8 q, a następnie 10 q. O skali pomocy świadczy stopa oprocentowania płacona przez kredytobiorcę w wysokości 8,8% rocznie i dopłat z budżetu w wysokości 17,6%. O jej powszechności świadczy liczba 590 tys. gospodarstw prowadzących produkcję na 43% ogółu użytków rolnych w kraju, które skorzystały z tej formy kredytowania. Jeszcze kilka lat temu zaledwie 8–10% rolników korzystało ze wszystkich rodzajów kredytów. W 1996 r. 2900 jednostek zaciągnęło kredyty na skup i przechowywanie produktów, oprocentowane w wysokości 0,7 redyskonta weksli, tj. 15,4%.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#RomanJagieliński">W ubiegłym roku praktycznie całe kredytowanie procesów modernizacyjnych i rozwojowych w rolnictwie, przemyśle rolno-spożywczym i otoczeniu rolnictwa odbywało się na zasadach preferencyjnych. Liczba linii kredytowych ukierunkowanych na realizację programów branżowych i regionalnych, zatwierdzanych przez ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, szczególnie preferencyjnie oprocentowanych, tj. w wysokości 0,25% stopy kredytowej, wzrosła z 6 do 16 linii. Programy te obejmują w skali ogólnokrajowej restrukturyzację, modernizację i rozwój produkcji mleczarskiej, chowu bydła mięsnego, owczarstwa, przetwórstwa ziemniaków, przechowalnictwa zbóż oraz innych nasion w gospodarstwach rolnych, nawodnień ciśnieniowych upraw gruntowych i pod osłonami oraz w przekroju regionalnym produkcji ogrodniczej, drobiarskiej i innej produkcji dostosowanej do warunków i specjalizacji w województwie.</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#RomanJagieliński">W 1997 r. włączono następne programy związane z rozwojem agroturystyki w województwie jeleniogórskim i pilskim. Przewidywane jest uruchomienie dalszych, związanych m.in. z finansowaniem zakupu specjalistycznych maszyn i urządzeń rolniczych, użytkowanych wspólnie przez rolników, obejmowaniem przez producentów rolnych oraz ich grupy i związki akcji udziałów w tworzonych obecnie rynkach hurtowych i giełdach rolnych. Przyjęliśmy ogólnokrajowy program wspierania kredytem preferencyjnym rozwoju drobiarstwa, rozwoju produkcji buraków cukrowych i podniesienia mięsności trzody chlewnej, który jest w tej chwili w końcowej fazie realizacji w ministerstwie rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#RomanJagieliński">Od 1994 r. udzielono ponad 108 tys. kredytów inwestycyjnych na łączną kwotę około 3700 mln zł, z czego ponad połowa umów przypada na 1996 r. na kwotę 2300 mln zł. Środki te umożliwiły realizację przedsięwzięć inwestycyjnych o łącznej wartości ponad 4800 mln zł. Większość, bo około 87%, dotyczyło rolnictwa, w tym głównie rolników indywidualnych. Badania Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wskazują, że średnia wartość realizowanych inwestycji w jednym gospodarstwie indywidualnym wynosiła 15 800 zł i była finansowana w ponad 70% w oparciu o kredyty, a niespełna 30% stanowiły środki własne inwestora.</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#RomanJagieliński">Najczęściej rolnicy realizowali inwestycje jednorodne z zakresu:</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#RomanJagieliński">— mechanizacji produkcji roślinnej — 34%,</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#RomanJagieliński">— zakupu gruntów rolnych — 29%,</u>
          <u xml:id="u-98.14" who="#RomanJagieliński">— budowy, adaptacji i modernizacji budynków gospodarskich — 11%,</u>
          <u xml:id="u-98.15" who="#RomanJagieliński">— zakupu stada podstawowego zwierząt gospodarskich — 3%.</u>
          <u xml:id="u-98.16" who="#RomanJagieliński">W odniesieniu do potencjału gospodarstw większość zrealizowanych zadań zaliczyć można do inwestycji rozwojowych, prowadzących do zwiększenia produkcji w gospodarstwach rolnych (62%), lub odtworzeniowych (22%), tzn. pozwalających na wymianę zużytych środków trwałych.</u>
          <u xml:id="u-98.17" who="#RomanJagieliński">W 1997 r. zakłada się zwiększenie o 50% środków na dopłaty do kredytów cieszących się szczególnym zainteresowaniem w 1996 r., tj. związanych z zakupem ziemi lub tworzeniem nowych gospodarstw o powierzchni do 100 ha przeliczeniowych, oraz ponadtrzykrotnie na urządzanie gospodarstw przez młodych rolników (do lat 40) i osadników. W 1996 r. udzielono tylko w 3 kwartałach ponad 16 tys. kredytów na ten cel na kwotę ponad 600 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-98.18" who="#RomanJagieliński">W ubiegłym roku wybrana działalność sektora rolnego była bezpośrednio subwencjonowana. Dotyczyło to m. in.:</u>
          <u xml:id="u-98.19" who="#RomanJagieliński">1. Postępu biologicznego w produkcji roślinnej i zwierzęcej, na którego wsparcie przeznaczono ponad 240 mln zł, a w 1997 r. przewidziano na ten cel środki w wysokości 300 mln zł. Dzięki dopłatom sprzedaż materiału siewnego kwalifikowanego zbóż zwiększyła się w 1996 r. prawie dwukrotnie w porównaniu z rokiem 1994, a sadzeniaków ziemniaka o 50%.</u>
          <u xml:id="u-98.20" who="#RomanJagieliński">2. Produkcji i transportu wapna nawozowego jako czynnika niwelującego skutki zanieczyszczeń przemysłowych, poprawiającego urodzajność gleb i zapewniającego przyswajalność nawozów mineralnych.</u>
          <u xml:id="u-98.21" who="#RomanJagieliński">3. Niektórych zadań związanych z ograniczeniem strat w rolnictwie poprzez ochronę roślin oraz zwalczanie zakaźnych i zaraźliwych chorób zwierzęcych.</u>
          <u xml:id="u-98.22" who="#RomanJagieliński">4. Działalności związanej z podnoszeniem i zmianą kwalifikacji zawodowych, doradztwem oraz informacją w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-98.23" who="#RomanJagieliński">W 1996 r. zwiększono z 20 tys. do 30 tys. dotacje na ten cel dla ośrodków doradztwa rolniczego, szkół rolniczych oraz uczeni rolniczych i placówek naukowych oraz wprowadzono możliwość skorzystania z tej pomocy przez szkoły podstawowe na terenach gmin, w których nie ma szkół rolniczych. Przede wszystkim dotyczy to informacji i informatyki (tworzenie sal komputerowych) i ma na celu przygotowanie także młodzieży szkół podstawowych mieszkającej na wsi do korzystania z tego. Łącznie wydatkowano w okresie 3 kwartałów 1996 r. prawie 7 mln zł. Coraz powszechniej w 1996 r. udzielano szkołom i uczelniom rolniczym dotacji na pomoc związaną z praktyczną nauczaniem zawodu uczniów tych placówek.</u>
          <u xml:id="u-98.24" who="#RomanJagieliński">W znaczącym stopniu subwencjonowany jest także rozwój infrastruktury na wsi, szczególnie intensywnie wspomagany w 1996 r. Wykorzystując środki pożyczki ASAL 300, która w formie dotacji dla rolnictwa realizowana jest przez budżet za pośrednictwem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, dofinansowywana jest budowa wodociągów, kanalizacja, telefonizacja. Środki te stanowią od 25% do 40% całkowitych kosztów budowy tych urządzeń i uzupełniają fundusze gminne, środki własne mieszkańców, środki przewidziane na ochronę środowiska oraz środki pochodzące z innych źródeł, w tym z różnych fundacji.</u>
          <u xml:id="u-98.25" who="#RomanJagieliński">Ogółem w latach 1994–1996 tylko za pośrednictwem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dofinansowano inwestycje infrastrukturalne w kwocie 389 mln zł, w tym 206 mln zł w 1996 r., realizując:</u>
          <u xml:id="u-98.26" who="#RomanJagieliński">— 27 477 km sieci wodociągowej i zaopatrzenie w wodę bieżącą 238 573 gospodarstw;</u>
          <u xml:id="u-98.27" who="#RomanJagieliński">— 2663 km sieci kanalizacyjnej, do której podłączono 43 330 gospodarstw;</u>
          <u xml:id="u-98.28" who="#RomanJagieliński">— 506 stacji uzdatniania wody, 203 oczyszczalnie ścieków i 22 centrale telefoniczne.</u>
          <u xml:id="u-98.29" who="#RomanJagieliński">W latach 1994–1996 stopień zwodociągowanych wsi wzrósł z 39% do 56%, w tym ponad 54% gospodarstw skorzystało ze środków pochodzących z pożyczki ASAL. Do sieci kanalizacyjnej podłączono w tym okresie 68 tys. gospodarstw, z których 64% skorzystało ze środków ASAL. Liczba abonentów sieci telefonicznej wzrosła o 388 tys., z tego 22% skorzystało z pomocy ASAL.</u>
          <u xml:id="u-98.30" who="#RomanJagieliński">W 1996 r. uruchomiono nowy program dofinansowania inwestycji z zakresu modernizacji i budowy dróg gminnych ze środków budżetowych, wpływając na przyspieszenie realizacji tych zadań, o czym świadczy - obok zrealizowanych już inwestycji w liczbie 1 tys. km dróg - stały napływ coraz większej liczby wniosków o dofinansowanie. W 1997 r. przewidziano podwojenie środków na ten cel. Z zaprogramowanych w 1996 r. środków 1500 mld starych zł wykorzystano tylko 620 mld starych zł. Proponujemy na 1997 r. sumę 1200 mld starych zł.</u>
          <u xml:id="u-98.31" who="#RomanJagieliński">Aktualnie czynione są starania na rzecz pozyskania dalszych środków na wsparcie rozwoju infrastruktury na wsi. Planuje się — obok kontynuowania udziału w budowie wodociągów, kanalizacji, telefonizacji wsi — rozszerzenie pomocy na realizację zadań związanych z budową sieci gazowniczej oraz budową i modernizacją dróg wiejskich. Podobnie jak w przypadku pożyczki ASAL, z nowej pożyczki wspierano by rozwój drobnej przedsiębiorczości, w tym agroturystyki, ze szczególnym uwzględnieniem rejonów największego bezrobocia oraz województw o przeludnieniu agrarnym. Czynione są także starania o pozyskanie z Unii Europejskiej funduszów preakcesyjnych, które wspierałyby coraz większy zakres inwestycji infrastrukturalnych i inicjatyw gospodarczych środowisk wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-98.32" who="#RomanJagieliński">W 1996 r. rząd i resort rolnictwa znaczącą uwagę poświęcały zmniejszeniu bezrobocia, w tym na obszarach wiejskich. Do najważniejszych zadań z tego zakresu należało: wdrożenie pilotażowego programu osadnictwa rolniczego, współudział w realizacji pilotażowego programu zmniejszania bezrobocia na wsi, wspieranie pomocą finansową działań mających na celu tworzenie nowych miejsc pracy na wsi.</u>
          <u xml:id="u-98.33" who="#RomanJagieliński">Pilotażowy program osadnictwa rolniczego skierowany został przede wszystkim do ludzi przygotowanych do prowadzenia gospodarstwa rolnego, pochodzących z przeludnionych gospodarstw rodzinnych oraz do absolwentów średnich i wyższych szkół rolniczych. W wyniku szeroko zakrojonej akcji informacyjno-popularyzatorskiej pozyskano do współpracy w realizacji programu m.in. gminy, sołectwa, urzędy wojewódzkie i urzędy pracy, ośrodki doradztwa rolniczego, samorządy lokalne i powstające izby rolnicze. Przygotowano w ofercie dzierżawnej 78 gospodarstw o powierzchni 13 958 ha. W wyniku przeprowadzonych przetargów ustalono 45 dzierżawców, którym przekazano 8711 ha.</u>
          <u xml:id="u-98.34" who="#RomanJagieliński">Zainteresowanie osadnictwem okazało się stosunkowo duże, a uzyskane efekty wdrożenia pilotażowego programu — wprawdzie jeszcze niewielkie z uwagi na zbyt krótki czas jego realizacji — wskazały na potrzebę kontynuacji działań w tym zakresie. W resorcie rolnictwa opracowany został program osadnictwa rolniczego przewidziany do realizacji do roku 2000, na który przeznaczonych zostanie około 210 tys. ha użytków rolnych, co umożliwi utworzenie gospodarstw rolnych przez 2–3 tys. rodzin. Osoby uczestniczące w programie będą mogły korzystać z preferencyjnych kredytów z dopłatą do oprocentowania ze środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-98.35" who="#RomanJagieliński">Uznając za niezbędne poszukiwanie rozwiązań systemowych stymulujących tworzenie na terenach wiejskich alternatywnych dla rolnictwa miejsc pracy, w styczniu 1996 r. powołałem Międzyresortowy Zespół do Spraw Pilotażowego Programu Zmniejszania Bezrobocia Na Wsi, który opracował koncepcję tych rozwiązań i wdrożył je w wytypowanych 48 gminach, po jednej z każdego województwa, oprócz woj. warszawskiego. W większości są to gminy typowo rolnicze, na ogół biedne, ze skromną infrastrukturą techniczną. Sporządzony został szczegółowy wykaz instrumentów i środków finansowych możliwych do wykorzystania już dziś w realizacji programów ograniczenia bezrobocia na wsi, który został upowszechniony.</u>
          <u xml:id="u-98.36" who="#RomanJagieliński">W pierwszym etapie realizacji pilotażowego programu w gminach realizujących ten program m.in.: zatrudniono 2200 osób bezrobotnych przy robotach publicznych i 1300 osób przy pracach interwencyjnych, ponad 350 osób skierowano na szkolenia, utworzono 230 nowych miejsc pracy dla niepełnosprawnych, udzielono 36 pożyczek na kwotę 320 tys. zł na rozpoczęcie działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-98.37" who="#RomanJagieliński">W 1997 r. zakłada się m.in.: zatrudnienie przy robotach publicznych około 1700 osób oraz 500 osób w ramach prac interwencyjnych, zatrudnienie na stałe 250 osób, a dodatkowo ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych utworzenie 160 miejsc pracy dla niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-98.38" who="#RomanJagieliński">Istotnym elementem wspierającym działania mające na celu ograniczenie bezrobocia i tworzenie nowych miejsc pracy w rolnictwie i na wsi jest finansowe wsparcie udzielane w tym zakresie ze środków budżetowych i pożyczki ASAL poprzez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W 1996 r. do najważniejszych działań w tym zakresie należało:</u>
          <u xml:id="u-98.39" who="#RomanJagieliński">— udzielanie pożyczek wspierających tworzenie nowych miejsc pracy na terenach wiejskich; w okresie od czerwca 1995 r. do końca 1996 r. udzielono 2400 pożyczek na łączną kwotę 88 mln zł, co pozwoliło utworzyć w oparciu o te środki prawie 9 tys. miejsc pracy;</u>
          <u xml:id="u-98.40" who="#RomanJagieliński">— udzielanie dopłat do kredytów na przedsięwzięcia tworzące nowe miejsca pracy w działalnościach pozarolniczych w gminach wiejskich oraz miejsko-wiejskich, gwarantujące zatrudnienie ludności wiejskiej; w ramach tej pomocy, funkcjonującej od II kwartału 1996 r., zawarto 240 umów kredytowych na kwotę niemal 40 mln zł, co umożliwiło powstanie 3 tys. nowych miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-98.41" who="#RomanJagieliński">Znaczący udział w zwalczaniu bezrobocia wśród byłych pracowników państwowych gospodarstw rolnych ma Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Agencja ta, współdziałając z Ministerstwem Pracy i Polityki Socjalnej oraz krajowym i wojewódzkimi urzędami pracy, ułatwia dostęp do pożyczek z Funduszu Pracy na podjęcie działalności gospodarczej przez bezrobotnych oraz tworzenie nowych miejsc pracy w gospodarstwach powstałych w wyniku restrukturyzacji państwowych gospodarstw rolnych. W ciągu ostatniego roku zmniejszyło się bezrobocie ludności pracującej uprzednio w państwowych przedsiębiorstwach gospodarki rolnej o 8 tys. osób. Agencja uczestniczyła także w realizacji programów gospodarczych w ramach Funduszu Aktywizacji Bezrobotnych uruchomionego ze środków PHARE w wysokości 4 mln ECU na terenie 5 województw, obecnie rozszerzonego na dalsze województwa. W efekcie działania tego funduszu powstało ponad 600 nowych miejsc pracy dla bezrobotnych byłych pracowników państwowych gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-98.42" who="#RomanJagieliński">Efekty uzyskane w ramach programów przeciwdziałania bezrobociu nie są wprawdzie duże w porównaniu do poziomu bezrobocia na terenach wiejskich, ale trzeba pamiętać, że działania te są dopiero rozwijane i że zależą one głównie od operatywności i zaangażowania władz lokalnych. Chcę tu podkreślić, że został w tej chwili powołany zespół do spraw strukturalnych, który zajmuje się dwoma programami regionalnymi: rozwoju rolnictwa i wsi małopolskiej oraz ograniczenia bezrobocia w rejonach popegeerowskich. Do tego też dołączyliśmy grant Komitetu Badań Naukowych, żeby wypracował: po pierwsze, założenia regionalizacji polityki rolnej, a po drugie, przyczynił się do poprawy warunków bytu mieszkańców wsi.</u>
          <u xml:id="u-98.43" who="#RomanJagieliński">Wysoka Izbo! Omawiając skrótowo tylko niektóre z szerokiego zakresu działań rządu i resortu rolnictwa, nie sposób pominąć problemu restrukturyzacji i prywatyzacji sektora rolnego i przetwórstwa rolno-spożywczego oraz rozwoju rynku rolnego, zwłaszcza przez budowę rynków hurtowych i giełd.</u>
          <u xml:id="u-98.44" who="#RomanJagieliński">W latach 1993–1996 następowały korzystne zmiany w strukturze obszarowej gospodarstw chłopskich. Powierzchnia ogólna przeciętnego gospodarstwa wzrosła w tym okresie z 7,09 ha do 7,93 ha, w tym liczba gospodarstw o powierzchni powyżej 10 ha wzrosła o około 4% i gospodarstwa te użytkują obecnie około 40% ogólnej powierzchni użytków rolnych. Zmiany te nastąpiły głównie dzięki rozdysponowaniu gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, do którego od początku działalności przekazano 4506 tys. ha gruntów. Spośród 212 tys. umów sprzedaży i dzierżawy 98% stanowiły umowy obejmujące powierzchnię poniżej 100 ha. Oznacza to, że około 207 tys. gospodarstw indywidualnych w kraju powiększyło swój obszar średnio o około 4 ha.</u>
          <u xml:id="u-98.45" who="#RomanJagieliński">Jednocześnie w wyniku restrukturyzacji byłych państwowych gospodarstw rolnych utworzono i zagospodarowano, głównie w formie dzierżawy, blisko 5,5 tys. zorganizowanych nieruchomości rolnych o przeciętnej powierzchni 490 ha, w tym znaczący udział mają spółki z udziałem pracowników byłych państwowych gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-98.46" who="#RomanJagieliński">Agencja sprzedała cudzoziemcom - po uzyskaniu stosownych zezwoleń ministra spraw wewnętrznych, poprzedzonych pozytywną opinią ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej - 88 ha oraz wydzierżawiła 79 tys. ha. Spółki polskie z mniejszościowym udziałem zagranicznym zakupiły 13 tys. ha, a wydzierżawiły 82 tys. ha.</u>
          <u xml:id="u-98.47" who="#RomanJagieliński">Podkreślić należy, że jakkolwiek w obrocie wewnętrznym nie występują żadne formalne ograniczenia co do wielkości nabywanych nieruchomości i maksymalnego areału posiadanych gospodarstw, to jednak preferencyjnie wspierany jest tylko zakup gospodarstw do 100 ha.</u>
          <u xml:id="u-98.48" who="#RomanJagieliński">Postęp przekształceń własnościowych w sferze przetwórstwa rolno-spożywczego jest bardzo wyraźny. Wynika on nie tylko ze wzrostu liczby przedsiębiorstw objętych procesem prywatyzacji, ale przede wszystkim z poprawy „jakości” procesów przekształceń. Przekształcenia własnościowe są obecnie prowadzone w sposób bardziej planowy, usprawnione zostały częściowo procedury prywatyzacji, większą wagę przywiązuje się do wyboru inwestora strategicznego prywatyzowanych kapitałowo przedsiębiorstw, m.in. przez wprowadzenie bezwzględnego wymogu negocjowania pakietu inwestycyjnego, socjalnego, plantatorskiego i ochrony środowiska. Ograniczona została liczba przedsiębiorstw stawianych w stan likwidacji z przyczyn ekonomicznych na rzecz wprowadzania zarządów komisarycznych, które realizują programy naprawcze.</u>
          <u xml:id="u-98.49" who="#RomanJagieliński">Do końca września 1996 r. przekształceniami objętych zostało ponad 77% państwowych przedsiębiorstw przetwórstwa rolno-spożywczego. Metodą kapitałową przekształconych zostało ponad 34% podmiotów państwowych, około 22% wybrało ścieżkę prywatyzacji bezpośredniej, 13% jest zlikwidowanych z przyczyn ekonomicznych, a w około 7% wszczęto procesy upadłościowe. Spośród przekształconych w jednoosobowe spółki skarbu państwa 183 przedsiębiorstw przetwórstwa 34 zostały już sprywatyzowane, 67 uczestniczy w programie NFI, a dla 82 spółek są przygotowane indywidualne programy prywatyzacyjne. Mienie 127 przedsiębiorstw prywatyzowanych metodą bezpośrednią, w trybie art. 37 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, przekazywane jest w większości przypadków do odpłatnego korzystania spółkom pracowniczym lub spółkom z udziałem pracowników i producentów rolnych. Taki sposób zadysponowania mienia zastosowano w 61 przedsiębiorstwach przemysłu rolno-spożywczego, w 45 przedsiębiorstwach mienie przeznaczono na sprzedaż, 18 przedsiębiorstw wniesiono w formie aportu do spółek, a w 3 przedsiębiorstwach połączono różne sposoby zagospodarowania mienia.</u>
          <u xml:id="u-98.50" who="#RomanJagieliński">W wyniku prywatyzacji przedsiębiorstw przemysłu spożywczego udział przemysłu państwowego w produkcji obniżył się z ok. 70% do 25%. W ostatnich latach obserwuje się odbudowę zdolności rozwojowych — przyrosty produkcji wynoszą ok. 10% rocznie. W latach 1994–1996 rentowność przemysłu spożywczego wzrosła prawie dwukrotnie, a zyskowność pięciokrotnie. Świadczy to z jednej strony o poprawie efektywności produkcji, a z drugiej — o znacznej obniżce obligatoryjnych obciążeń na rzecz budżetu. Można obecnie stwierdzić, że przemysł spożywczy po głębokim kryzysie w latach 1990–1994 odzyskuje zdolność do akumulacji kapitału własnego i inwestowania w rozwój i modernizację produkcji. Niewątpliwie przyczyniła się do tego realizowana polityka restrukturyzacji zadłużenia przedsiębiorstw. Trzeba tu także podkreślić, że w wyniku dyskusji w rządzie o prywatyzacji przemysłu tytoniowego został uzgodniony pakiet restrukturyzacyjny związany z tymi przekształceniami, który umożliwił wielu przedsiębiorstwom odzyskanie kondycji finansowej i płynności.</u>
          <u xml:id="u-98.51" who="#RomanJagieliński">W drodze bankowego postępowania ugodowego, najbardziej dogodną dla przedsiębiorstw formą restrukturyzacji finansowej, oddłużono 424 podmioty gospodarcze, a w odniesieniu do 50 jednostek Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa trwają postępowania. Łączny dług jednostek objętych tym postępowaniem wynosi 2600 mln zł, w tym dług wobec Banku Gospodarki Żywnościowej 1500 mln zł. Najwięcej ugód, to jest 325, zawarto z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa, pozostałych 99 dotyczyło przedsiębiorstw państwowych oraz spółek, w których skarb państwa posiada przewagę kapitałową. W procesie bankowego postępowania ugodowego Bank Gospodarki Żywnościowej stosował przede wszystkim umorzenie wierzytelności, które kształtowały się średnio w wysokości 70%. Pozostała część długu podlega spłacie w ratach dogodnych dla kredytobiorcy, bardzo często z zachowaniem okresu karencji w spłacie.</u>
          <u xml:id="u-98.52" who="#RomanJagieliński">Jednym z ważnych obszarów działania jest wspieranie i reformowanie rynku rolnego, dla którego kwestią kluczową jest budowa rynków zorganizowanych, sprzyjających rozwojowi stosunków handlowych wewnątrz kraju i w wymianie międzynarodowej. Opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej program budowy sieci rynków hurtowych i giełd towarowych do 2000 r. przewiduje zaangażowanie państwa wspierające inicjatywy lokalne, które realizowane jest m.in. przez wkład rzeczowy w postaci gruntów z zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa; wniesienie kapitału, dofinansowania, pożyczki ze środków będących w dyspozycji Agencji Rynku Rolnego i Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; organizowanie i ukierunkowanie zagranicznych środków pomocowych na rzecz organizacji rynków hurtowych i giełd, m.in. środków FAO, Banku Światowego, PHARE, projektów krajów Unii Europejskiej. Dla sprawnej organizacji budowy rynków hurtowych założone zostały spółki akcyjne. W organizowanych w pierwszym etapie programu rynkach hurtowych ponadregionalnych i regionalnych, obok funkcjonującej już wcześniej Wielkopolskiej Giełdy Rolno-Ogrodniczej w Poznaniu, powołano 25 spółek, których akcjonariuszami są - oprócz podmiotów gospodarczych, banków obsługujących gospodarkę żywnościową i firm ubezpieczeniowych - producenci i organizacje reprezentujące środowisko producentów, skupiające rolniczy kapitał produkcyjny i handlowy, organizacje społeczno-zawodowe rolników, a także Agencja Rynku Rolnego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Spośród tych spółek 6 prowadzi działalność handlową: w Elblągu, Koszalinie, Radomiu, Rzeszowie, Zielonej Górze i Warszawska Giełda Towarowa w Warszawie. Akcje należące do agend rządowych po uruchomieniu tych przedsięwzięć będą sukcesywnie przekazywane odpłatnie zorganizowanym grupom producentów rolnych według zasad określonych w statutach poszczególnych rynków. Producenci, którzy powinni być głównymi akcjonariuszami (obecnie ich udział kapitałowy jest jeszcze w wielu przypadkach niewielki) mają zgodnie ze statutami wszystkich spółek zagwarantowany udział w radach nadzorczych.</u>
          <u xml:id="u-98.53" who="#RomanJagieliński">Wysoka Izbo! Nie sposób w krótkim wystąpieniu wymienić wszystkich działań rządu i resortu składających się na realizację założeń polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do 2000 r. Nie zawsze efekty są już widoczne z uwagi na krótki okres wdrażania niektórych instrumentów. Część z realizowanych zadań, mozolna, niezbędna do przeprowadzenia, nie ma przy tym bezpośredniego przełożenia na obecną sytuację w sektorze rolnym i w obszarach wiejskich. Odnosi się to np. do całego ciągu działań związanych z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej. Szczególnego zaangażowania wymagają konieczne dostosowania prawne, instytucjonalne, instrumentalne oraz przygotowanie warunków wyjściowych do negocjacji. W porównaniu z rozbudowaną i mającą wieloletnie doświadczenia administracją Unii Europejskiej, nasze możliwości w tym zakresie są ograniczone.</u>
          <u xml:id="u-98.54" who="#RomanJagieliński">Legislacyjne działania prowadzone w ostatnich dwóch latach i w bieżącym roku nie ograniczają się przy tym tylko do rozwiązań unijnych, ale muszą i uwzględniają realia polskie.</u>
          <u xml:id="u-98.55" who="#RomanJagieliński">Pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że tylko w 1996 r. Sejm przyjął 6 ustaw przygotowanych przez rząd, a dotyczących funkcjonowania rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Odbyło się to często przy współpracy i zaangażowaniu, doskonaleniu dokumentów przez posłów opozycyjnych, za co serdecznie chciałbym podziękować.</u>
          <u xml:id="u-98.56" who="#RomanJagieliński">Są to ustawy:</u>
          <u xml:id="u-98.57" who="#RomanJagieliński">— o państwowym nadzorze standaryzacyjnym towarów rolno-spożywczych w obrocie z zagranicą,</u>
          <u xml:id="u-98.58" who="#RomanJagieliński">— o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami skarbu państwa,</u>
          <u xml:id="u-98.59" who="#RomanJagieliński">— o zmianie ustawy o regulacji rynku cukru i przekształceniach własnościowych w przemyśle cukrowniczym,</u>
          <u xml:id="u-98.60" who="#RomanJagieliński">— o zmianie ustawy o dopłatach do niektórych kredytów bankowych,</u>
          <u xml:id="u-98.61" who="#RomanJagieliński">— o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz o zmianie niektórych ustaw,</u>
          <u xml:id="u-98.62" who="#RomanJagieliński">— o państwowym nadzorze weterynaryjnym.</u>
          <u xml:id="u-98.63" who="#RomanJagieliński">W toku prac parlamentarnych znajdują się projekty ustaw:</u>
          <u xml:id="u-98.64" who="#RomanJagieliński">— o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa — powtórnie,</u>
          <u xml:id="u-98.65" who="#RomanJagieliński">— o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich oraz o obrocie tymi wyrobami,</u>
          <u xml:id="u-98.66" who="#RomanJagieliński">— o ochronie zwierząt,</u>
          <u xml:id="u-98.67" who="#RomanJagieliński">— o zmianie ustawy o rybactwie śródlądowym,</u>
          <u xml:id="u-98.68" who="#RomanJagieliński">— o giełdach towarowych i domach składowych.</u>
          <u xml:id="u-98.69" who="#RomanJagieliński">W drodze z Rady Ministrów do Wysokiej Izby są ustawy:</u>
          <u xml:id="u-98.70" who="#RomanJagieliński">— o nawozach i nawożeniu,</u>
          <u xml:id="u-98.71" who="#RomanJagieliński">— o hodowli i rozrodzie zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-98.72" who="#RomanJagieliński">Zaawansowane są prace nad projektami ustaw:</u>
          <u xml:id="u-98.73" who="#RomanJagieliński">— o utworzeniu Agencji Marketingu Artykułów Rolnych i Spożywczych — projekt ustawy jest przyjęty przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów,</u>
          <u xml:id="u-98.74" who="#RomanJagieliński">— o urządzaniu obszarów rolniczej przestrzeni produkcyjnej — w uzgodnieniach międzyresortowych,</u>
          <u xml:id="u-98.75" who="#RomanJagieliński">— o środkach żywienia zwierząt,</u>
          <u xml:id="u-98.76" who="#RomanJagieliński">— o państwowym doradztwie rolniczym,</u>
          <u xml:id="u-98.77" who="#RomanJagieliński">— o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych.</u>
          <u xml:id="u-98.78" who="#RomanJagieliński">Te trzy ustawy są w uzgodnieniu w departamentach ministerstwa rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-98.79" who="#RomanJagieliński">Prowadzone są w resorcie prace koncepcyjne w celu przygotowania projektów ustaw podatkowych, w tym zapewniających rolnikom możliwość odliczania podatku od wartości dodanej, od zakupowanych środków produkcji, a także powołania Towarzystwa Poręczeń Kredytów w obszarach wiejskich, które umożliwiłyby aktywizację wielu rejonów kraju poprzez realizację drobnych inwestycji, bez szans obecnie, ze względu na brak dostatecznych zabezpieczeń finansowych.</u>
          <u xml:id="u-98.80" who="#RomanJagieliński">Wysoka Izbo! Czuję się zobowiązany do przedstawienia rozliczenia moich deklaracji składanych podczas przesłuchań przez sejmową komisję rolnictwa, związanych z kandydowaniem przeze mnie na stanowisko ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Pragnę przypomnieć, że uzyskałem wtedy pełną aprobatę dla przedłożonych projektów i swojej osoby. Zobowiązałem się wtedy do działania na rzecz:</u>
          <u xml:id="u-98.81" who="#RomanJagieliński">A. Powstania giełd towarowych i handlu hurtowego. W przedłożonej dzisiaj informacji omówiłem ten temat. Sądzę, że jednoznacznie można stwierdzić, że w okresie sprawowania przeze mnie funkcji nastąpił istotny przełom w tym zakresie;</u>
          <u xml:id="u-98.82" who="#RomanJagieliński">B. Utworzenia centrum rolniczej informacji rynkowej i monitoringu. Działania resortu w zakresie opracowania jednolitego systemu informacji o rynku rolnym są zaawansowane. Prowadzone we współpracy z Fundacją Programów Pomocy dla Rolnictwa i Fundacją na Rzecz Giełdy Zbożowo-Paszowej prace zapewniają coraz lepsze dostosowanie systemu informacji do zróżnicowania potrzeb odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-98.83" who="#RomanJagieliński">Pod koniec 1995 r. rozpoczął działalność nowo powstały Zespół Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych, który opracowuje i publikuje informację o sytuacji na światowych rynkach głównych producentów rolnych, głównych produktów oraz dokonuje analiz w przekrojach miesięcznych. Znacznemu poszerzeniu uległa szeroko upowszechniona informacja o cenach podstawowych produktów rolnych i ogrodniczych na rynku krajowym. Opracowany i wydawany jest przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej biuletyn informacyjny o cenach rolniczych, co tydzień przekazuje się w nim informacje o cenach targowiskowych, dwa razy w tygodniu o cenach na rynku owoców, warzyw i kwiatów oraz notowania z krajowych i zagranicznych rynków.</u>
          <u xml:id="u-98.84" who="#RomanJagieliński">Uzupełnieniem są informacje, które Państwowa Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych co tydzień upowszechnia w formie biuletynu. Są to dane o przebiegu skupu podstawowych produktów, podaży z produkcji krajowej, pozysku surowców przez przemysł spożywczy i z innych źródeł (import, giełdy, Agencja Rynku Rolnego i inne podmioty) oraz o cenach towarów i produktów przetworzonych. Aktualnie pracujemy nad pełnym zorganizowaniem biura analiz w Ministerstwie Rolnictwa, które te wszystkie dane z monitorowania cen i rynków rolnych będzie gromadziło, i będzie to jednolita niebawem informacja dla wszystkich podmiotów, które będą życzyć sobie tej informacji.</u>
          <u xml:id="u-98.85" who="#RomanJagieliński">C. Uaktywnienia działalności Agencji Rynku Rolnego. Znowelizowana ustawa o Agencji Rynku Rolnego pozwala na usprawnienie jej działań w zakresie funkcjonowania na rynku produktów rolnych i żywnościowych przez:</u>
          <u xml:id="u-98.86" who="#RomanJagieliński">1) opracowanie rocznych programów działań interwencyjnych określających:</u>
          <u xml:id="u-98.87" who="#RomanJagieliński">— zakres podstawowych produktów rolnych, półproduktów, artykułów żywnościowych będących przedmiotem oddziaływania agencji. Aktualnie w końcowej fazie przygotowań jest roczny program działań interwencyjnych na 1997 r.,</u>
          <u xml:id="u-98.88" who="#RomanJagieliński">— prognozę poziomu cen, według których agencja prowadzi działalność interwencyjną i gospodarkę rezerwami państwowymi,</u>
          <u xml:id="u-98.89" who="#RomanJagieliński">— środki niezbędne na działania interwencyjne,</u>
          <u xml:id="u-98.90" who="#RomanJagieliński">2) przedstawienie propozycji regulacji handlu zagranicznego w zakresie artykułów będących przedmiotem działalności interwencyjnej agencji,</u>
          <u xml:id="u-98.91" who="#RomanJagieliński">3) prowadzenie gospodarki finansowej na zasadach określonych dla osób prawnych, z uwzględnieniem specyfiki działalności interwencyjnej i gospodarki państwowymi rezerwami żywności,</u>
          <u xml:id="u-98.92" who="#RomanJagieliński">4) przejmowanie przez agencję magazynów zbożowych nie obciążonych zobowiązaniami wobec skarbu państwa z tytułu kredytów inwestycyjnych poręczonych przez ministra finansów,</u>
          <u xml:id="u-98.93" who="#RomanJagieliński">5) umożliwienie agencji podejmowania inicjatyw w kreowaniu nowych podmiotów na rynku, to jest giełd towarowych i targowisk.</u>
          <u xml:id="u-98.94" who="#RomanJagieliński">Podjęte zostały działania usprawniające i porządkujące sprawy związane z organizacją i przebiegiem obrotu interwencyjnego. Polegają one m.in. na odpowiednich nowelizacjach warunków umów zmierzających do większego zdyscyplinowania podmiotów realizujących zadania skupowe agencji oraz wprowadzeniu obowiązku wystawiania przez te podmioty dowodów dostawy, którymi będą musiały udokumentować zakup produktów rolnych od producentów według cen interwencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-98.95" who="#RomanJagieliński">D. Zwiększenia eksportu artykułów rolno-spożywczych. W 1995 r. eksport towarów rolno-spożywczych był wprawdzie większy niż w 1994 r. o 20%, a w 3 kwartałach 1996 r. o 13% w porównaniu do analogicznego okresu 1995 r. Jeszcze szybciej jednak wzrastał import. W tej sytuacji deficyt w handlu narasta, jedynie w obrotach z krajami byłego Związku Radzieckiego saldo jest dodatnie. Utrzymująca się od trzech lat ekspansja eksportu rolno-spożywczego do byłego Związku Radzieckiego nabiera trwałego charakteru pomimo dużego ryzyka handlowego.</u>
          <u xml:id="u-98.96" who="#RomanJagieliński">W eksporcie rolno-spożywczym największy udział mają przetworzone produkty roślinne i zwierzęce oraz żywe cielęta. Tradycyjnie importuje się owoce południowe, używki i ryby i niektóre produkty przetworzone. Niestety, wyraźnie negatywny wpływ na saldo miał zbyt wysoki import zbóż i pasz. Bezpośrednio po zbiorach przewidywano, że sytuacja na strategicznym rynku zbóż będzie w miarę stabilna, szczególnie że spadek pogłowia trzody chlewnej przesądzał niższe zapotrzebowanie na zboża. Jednakże brak dostatecznej podaży zbóż bezpośrednio po zbiorach, powszechnie sygnalizowana niska jakość zebranego ziarna oraz utrzymywanie się wysokich cen zbóż konsumpcyjnych i paszowych uczyniły sytuację na rynku zbóż bardzo trudną i wymusiły zawieszenie ceł na importowane zboża. Dalszy wzrost cen zbóż groził całkowitym załamaniem chowu trzody chlewnej. Generalnie nadmiernie wysoki poziom cen zbóż jest niekorzystny przede wszystkim dla rolników, w mniejszym stopniu dla konsumentów pieczywa i przetworów zbożowych, wśród których znajdują się także rolnicy. Dochody rolnicze bowiem zależą w głównej mierze od opłacalności produktów zwierzęcych, stanowiących przeciętnie 62%, a w niektórych latach nawet 70% produkcji towarowej, na którą wpływają w decydującym stopniu ceny pasz. Ponadto obciążenia podatkowe rolników zależą wprost od cen skupu żyta. Opłacalność produkcji zwierzęcej, a zwłaszcza produkcji żywca wieprzowego przez większą część 1996 r. utrzymywała się na bardzo niskim poziomie.</u>
          <u xml:id="u-98.97" who="#RomanJagieliński">E. Rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego przez przyspieszenie prywatyzacji tego sektora, powiązanie zakładów przetwórczych z rolnikami, tworzenie baz surowcowych. Problemy te omówiłem wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-98.98" who="#RomanJagieliński">Myślę, że w sposób jasny przekazałem jakościowe zmiany w zakresie przekształceń strukturalnych i własnościowych w przemyśle spożywczym, a także działania resortu na rzecz zwiększonego udziału rolników w prywatyzacji i zarządzaniu przekształconymi przedsiębiorstwami. Ściślejsza współpraca między rolnikami i przedsiębiorstwami zależy w głównej mierze od postawy obydwu partnerów, szczególnie w warunkach wahań podażowo-popytowych.</u>
          <u xml:id="u-98.99" who="#RomanJagieliński">F. Wzrostu wykorzystania produktów rolnych na cele przemysłowe. Po załamaniu się produkcji przemysłu rolno-spożywczego w pierwszych latach transformacji, obecnie systematycznie wzrasta jej poziom, angażując coraz większą ilość surowców rolniczych. Jedynie w przemyśle zbożowo-młynarskim utrzymuje się relatywnie wysoki udział surowców z importu, co tylko w części można tłumaczyć gorszą jakością zbieranego w Polsce ziarna i koniecznością ulepszającego importu pszenic wysokoglutenowych. Tworzenie warunków do rozwoju przemysłu spożywczego, co ma miejsce, to jednocześnie realizacja tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-98.100" who="#RomanJagieliński">G. Efektywnego wykorzystania środków budżetowych przekazanych do Banku Gospodarki Żywnościowej i resortowych agencji. O tych sprawach już mówiłem. To właśnie w okresie mojego urzędowania wreszcie realizowana była ustawa o restrukturyzacji banków spółdzielczych i Banku Gospodarki Żywnościowej. Dziś już mamy 8 banków regionalnych i mamy za sobą wiele postępowań oddłużeniowych w przedsiębiorstwach rolnych i przemyśle spożywczym. Chyba nikt nie może powiedzieć, że nie nastąpiło w tym zakresie wyraźne przyspieszenie. Wiele jednostek dzięki bankowym postępowaniom ugodowym otrzymało szansę normalnego funkcjonowania i odbierania produktów z rolnictwa. Również powszechnym uznaniem cieszy się działalność kredytowa i wspomagająca, realizowana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w coraz szerszym zakresie. Więcej zastrzeżeń budzi ograniczona działalność interwencyjna Agencji Rynku Rolnego, jednak i tu widać wyraźny postęp, o czym świadczą chociażby wyniki kolejnych kontroli Najwyższej Izby Kontroli, wskazujące na istotną poprawę efektywności wykorzystania posiadanych środków i postępującą egzekucję wierzytelności z poprzednich lat.</u>
          <u xml:id="u-98.101" who="#RomanJagieliński">Wymieniłem najważniejsze z moich zobowiązań, pominąłem sprawy wcześniej omówione, co do których przewiduję kontynuację, takie jak zmiany struktury agrarnej, przyspieszenie prywatyzacji ziemi, tworzenie polityki regionalnej. Zadania te są realizowane i następuje w tym względzie przyspieszenie, jakkolwiek postęp nie zawsze jest na miarę oczekiwań.</u>
          <u xml:id="u-98.102" who="#RomanJagieliński">Przedstawiając powyższe rozliczenie, z czystym sumieniem mogę stwierdzić, że nie było z mojej strony żadnych deklaracji i zobowiązań, które nie znalazły odbicia w prowadzonych w resorcie pod moim kierunkiem działaniach. Jedyną sprawą pozostającą ciągle bez rozwiązania jest problem reprywatyzacji rolnictwa, nabrzmiały i trudny do uzgodnienia. W wielu sprawach podczas mojej kadencji nastąpił wyraźny przełom i efekty będą coraz bardziej widoczne. Przy negatywnych ocenach polityki rolnej musimy wszyscy pamiętać, że w obecnym systemie gospodarczym, przy deklarowanej przez zdecydowaną większość społeczeństwa chęci przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, nie ma już powrotu do maksymalizacji produkcji bez wcześniejszego rozpoznania możliwości zbytu, bez oglądania się na koszty produkcji. Nikt już teraz nie kupi wszystkiego po każdej cenie. Integracja rolników z odbiorcami, udział producentów w handlu to jedyna droga do zapewnienia zbytu produkcji rolnej po godziwych cenach i zwiększenia dochodów poprzez przejęcie marży od zbędnych często pośredników.</u>
          <u xml:id="u-98.103" who="#RomanJagieliński">W swoich działaniach zwracałem szczególną uwagę na te problemy. Udział rolników, kapitałowy i zarządzający, w rynkach hurtowych został prawnie usankcjonowany. Konieczna jest większa ekspansja producentów i grup producentów. Sądzę, że zaangażowanie moje i moich współpracowników w organizowanie samorządu rolniczego w postaci izb było znaczące. Myślę, że obecność izb rolniczych zwiększy i upowszechni czynny udział producentów rolnych w zarządzaniu rynkiem rolnym. Krajowa Rada Izb Rolniczych, wybranie - przedwczoraj - władz statutowych uaktywni - jak sądzę - działania tego samorządu z korzyścią dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-98.104" who="#RomanJagieliński">Wysoka Izbo! Myślę, że u podstawy aktualnych, często krytycznych uwag odnośnie do realizowanej przez rząd i resort rolnictwa polityki rolnej leży odczuwane w wielu gospodarstwach w ostatnim roku pogorszenie sytuacji dochodowej. W 1996 r. mieliśmy do czynienia z trudnymi, zróżnicowanymi regionalnie warunkami agroklimatycznymi, które spowodowały znaczne wahania w plonowaniu i zbiorach poszczególnych produktów; od prawie 36-procentowego wzrostu produkcji owoców z drzew do ponad 66-procentowego spadku zbiorów rzepaku. Ogólnie produkcja rolnicza była zbliżona do poziomu 1995 r., jednakże niekorzystny układ cen, które — poza zbożami — kształtowały się na ogół na niższym poziomie niż inflacja i wskaźnik wzrostu cen środków produkcji, spowodował w szeregu gospodarstwach spadek dochodów, szczególnie w stosunku do bardzo korzystnego 1995 r. Układ cen był wtedy wyjątkowo korzystny, przy wzroście wolumenu produkcji. W tej sytuacji dochody w 1995 r. były wyższe w porównaniu z 1994 r. o ponad 15%.</u>
          <u xml:id="u-98.105" who="#RomanJagieliński">Nie neguję i nie umniejszam trudnej sytuacji wielu gospodarstw rolnych, szczególnie mniejszych obszarowo. Dokładaliśmy starań, aby poprawić dochody, a przynajmniej zapewnić środki na odtworzenie produkcji; zwiększaliśmy pomoc dla gospodarstw dotkniętych skutkami klęski żywiołowej, ograniczaliśmy wzrost obciążeń gospodarstw rolnych. Pragnę przypomnieć, że mimo nacisków na zwiększenie w 1997 r. udziału rolników w wydatkach Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego udało się utrzymać dotychczasową wysokość składki. Zapewniliśmy także pierwszeństwo ubezpieczenia rolniczego przed kosztowniejszym ubezpieczeniem z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-98.106" who="#RomanJagieliński">Uważam, że kluczem do trwałej poprawy sytuacji w rolnictwie i na wsi jest systematyczne, wytrwałe działanie nas wszystkich na wielu obszarach. Mam nadzieję, że, nie wyczerpując tematu, przedstawiłem złożoność i wszechstronność podejmowanych przez rząd, resort rolnictwa i mnie osobiście działań. W realizacji przyjętych zadań mogłem w wielu wypadkach liczyć na współpracę działaczy i polityków - nie tylko partii koalicyjnych, ale także opozycyjnych. Chciałbym z tej trybuny serdecznie im wszystkim za to podziękować. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-98.107" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu premierowi Jagielińskiemu za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, iż Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram debatę.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#AleksanderMałachowski">Pierwszego proszę pana posła Janusza Maksymiuka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#JanuszMaksymiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej traktuje dzisiejszą dyskusję nad informacją rządu o stanie realizacji założeń polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do roku 2000 jako częściowe zamknięcie dyskusji nad ustawą budżetową.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#JanuszMaksymiuk">Pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, iż przygotowanie i przyjęcie przez Sejm w 1994 r. założeń polityki rolnej było poprzedzone raportem o stanie rolnictwa i gospodarki żywnościowej. W raporcie zawarto swoisty remanent stanu polskiego rolnictwa. Jego kondycja determinowała cele i możliwości. Powiem tylko, że właśnie lata 1991–1993 charakteryzowały się spadkiem dynamiki produkcji rolnej, w tym zwierzęcej i roślinnej, sięgającej poziomu 76% z roku 1990; spadkiem zużycia nawozów mineralnych i środków ochrony roślin do poziomu poniżej wszelkich średnich norm, tj. do ok. 60 kg NPK i 0,37 kg substancji aktywnej w środkach ochrony roślin; spadkiem pogłowia bydła do poziomu z roku 1949; spadkiem dochodów realnych w rolnictwie indywidualnym do poziomu 50% dochodów porównywalnych z rokiem 1985, przy realnych płacach poza rolnictwem na poziomie 92% w porównaniu do płac w roku 1985, ujemną akumulacją we wszystkich typach gospodarstw rolnych liczoną w złotych do wartości środków trwałych. W wyniku takich uwarunkowań i przesłanek ludność wiejska postawiła na przetrwanie, ograniczając inwestycje produkcyjne tylko do niezbędnych, podtrzymujących produkcją bieżącą.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#JanuszMaksymiuk">Oceniany dzisiaj program jako branżowe rozwinięcie „Strategii dla Polski” miał za zadanie zahamować i odwrócić te niesprzyjające tendencje oraz przygotować polskiego rolnika do spotkania z farmerem unijnym. Założono, iż powodzenie polityki dotyczącej wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej związane będzie z innymi sferami życia i zależeć będzie od polityki finansowej państwa, polityki fiskalnej, społecznej, przekształceń własnościowych, handlu zagranicznego, polityki regionalnej itd. Założono, iż rozwój rolnictwa związany jest i uzależniony od rozwoju gospodarczego państwa, a możliwy tylko i wyłącznie w wypadku, gdy ożywienie gospodarcze będzie trwałe. Można powiedzieć, iż czasowo jesteśmy dzisiaj w połowie drogi zakreślonej w programie. Wypada zadać pytanie, czy za nami pozostała połowa problemów, czy zostały rozwiązane.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#JanuszMaksymiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej pan premier Jagieliński w przedstawionej informacji wykazał, że nastąpiło umocnienie się wysokotowarowych gospodarstw rolniczych. Podjęto działania umożliwiające pozyskiwanie dodatkowych pozarolniczych dochodów na wsi. Nastąpiło ożywienie przedsiębiorczości na wsi i w rolnictwie, co daje szansę na zmniejszenie bezrobocia w ogóle, w tym i bezrobocia ukrytego. Dokonał się postęp w zakresie sanitacji, zaopatrzenia wsi w wodę, telefonizacji i gazyfikacji. Stworzono warunki do funkcjonowania spółdzielczości, przygotowano warunki do tworzenia infrastruktury rynku rolnego, przygotowano prawne podstawy do funkcjonowania samorządu rolniczego. W kolejnych ustawach budżetowych zabezpieczano niezbędne środki finansowe wspomagające realizację omawianego programu.</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#JanuszMaksymiuk">Czy zatem, Wysoka Izbo, panie i panowie posłowie, możemy powiedzieć, że założenia polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej są realizowane na miarę oczekiwań rolników, polskiego społeczeństwa? Nie. Otóż nie do końca. A to dlatego, że nadal średnia polska rodzina zbyt dużą część dochodów przeznacza na zakup żywności, co ogranicza popyt krajowy na artykuły pochodzenia rolniczego i tym samym ogranicza produkcją rolniczą jako źródło dochodów rodzin rolniczych, że środki do produkcji rolnej są zbyt drogie w porównaniu do cen produktów rolnych, że nie wykształciły się mechanizmy i systemy sprzyjające obniżeniu kosztów produkcji przez wspólne spółdzielcze użytkowanie maszyn rolniczych, że zbyt wolno poprawia się struktura agrarna naszego rolnictwa, że słabo rozwinięty jest system kredytowej obsługi rolnictwa, a zawiłe i skomplikowane procedury bankowe dla wielu rolników stanowią barierę w dostępie do środków finansowych. Okresy dekoniunktury w rolnictwie powodują niepewność wśród rolników i brak wiary w powodzenie, a zmora klęsk nadprodukcji i kłopotów ze zbytem wręcz często niweczy wysiłek i trud rolnika.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#JanuszMaksymiuk">Nawiązując bezpośrednio do wypowiedzi ministra rolnictwa pana premiera Jagielińskiego, pragnę podkreślić, iż określone w ustawie budżetowej możliwości finansowe państwa i niedostateczne uzbrojenie rolnictwa w środki techniczne powodują, że niewystarczająco uniezależniamy się od warunków pogodowych i niedostatecznie zabezpieczamy się przed konkurencją nadmiernie dotowanej produkcji zagranicznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zbliżanie się do konkluzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#JanuszMaksymiuk">W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej mam zaszczyt złożyć oświadczenie, iż przedstawiona informacja rządu jest rzetelną oceną stanu faktycznego obliczoną na doprowadzenie do pełnej realizacji przyjętych przez Wysoką Izbę założeń. W informacji znalazły się elementy mówiące o dużym zaawansowaniu w realizacji założonych celów oraz elementy wskazujące na konieczność nasilenia działań rządu, parlamentu i większej inicjatywy samych rolników.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#JanuszMaksymiuk">Ze względu na ograniczony czas wystąpień klubowych uważamy, iż szerokie rozwinięcie dyskusji z wnioskami określającymi szczegółowe terminy realizacji poszczególnych zadań powinno odbyć się na forum Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - o taką dyskusję wnosili posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej zgłaszając ten temat do planu pracy komisji.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#JanuszMaksymiuk">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował za przyjęciem informacji rządu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Januszowi Maksymiukowi.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Tadeusza Polańskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#TadeuszPolański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie chciałbym serdecznie podziękować za wprowadzenie mojego wniosku pod obrady Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#TadeuszPolański">Przyjęte przez Sejm założenia polityki społeczno-gospodarczej dla wsi i rolnictwa w ramach „Strategii dla Polski” stwarzały nadzieję na poprawę warunków życia mieszkańców wsi. Były one elementem nowego podejścia do rozwiązywania problemów społeczno-gospodarczych polskiej wsi. Wprowadzono opłaty wyrównawcze i wprowadza się kredytowanie rolnictwa. Rozpoczęto organizację rynków hurtowych i giełd towarowych.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#TadeuszPolański">Prawdą jest, że w ostatnich latach rośnie dochód narodowy, jednak udział rolnictwa i gospodarki żywnościowej w jego podziale nie wzrasta proporcjonalnie, a wręcz przeciwnie - ciągle spada. Obecnie zaledwie ok. 8% rolników stać na rozwijanie gospodarstw; pozostali skazani są jedynie na przetrwanie. Tylko ok. 20% gospodarstw rolnych uzyskuje dodatnią akumulację, a niewielka grupa posiada zdolność kredytową. Około 70% gospodarstw rolnych uzyskuje dochody na poziomie rodzin żyjących z zasiłków dla bezrobotnych, a nawet niższe. Znaczna grupa gospodarstw uzyskuje swoje dochody z rent i emerytur, które obecnie stanowią jedno z głównych źródeł utrzymania rodzin wiejskich. Stopa ubóstwa w rodzinach rolniczych jest o 1/3 wyższa niż w rodzinach pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#TadeuszPolański">Sytuację materialną ludności wiejskiej jeszcze bardziej pogarszają szybko rosnące koszty produkcji, import zbóż oraz mięsa wieprzowego i drobiowego. Ponadto szczególnie w ostatnim okresie wystąpiły bardzo duże trudności w sprzedaży trzody chlewnej; płacono za nią bardzo niskie ceny lub w ogóle jej nie skupowano. Wszystko to obrazuje wielki dramat wsi, świadczący o dużych zagrożeniach w produkcji żywności, spadku jej opłacalności i niezadowoleniu jej mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#TadeuszPolański">W interesie państwa leży wspieranie rodzimej produkcji rolniczej. Niezbędne jest promowanie polskiej żywności w taki sposób, jak to czynią państwa Unii Europejskiej, zwłaszcza że produkujemy zdrową żywność wysokiej jakości. Jest ona bardziej ekologiczna niż w krajach Unii Europejskiej. Obecnie nasz kraj, o takim potencjale, więcej żywności importuje niż eksportuje, a saldo obrotów pogarsza się. Deficyt w handlu żywnością za 1996 r. wyniósł ok. 1 mld dolarów. Na tę sytuację mają wpływ m.in.: polityka pieniężna, inflacja, kursy walut.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#TadeuszPolański">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, wielokrotnie już zgłaszał zastrzeżenia do tak pasywnej polityki eksportowej, która jest czasami antyeksportową. W tej sytuacji trudno będzie integrować się z Unią Europejską, która posiada znaczne nadwyżki żywności. Tych spraw nie można pozostawić wyłącznie regulacjom rynkowym. Pamiętać należy, że mechanizm rynkowy zawsze działa na korzyść silniejszego partnera. Pilnie należy wykorzystać na cele rolnicze przeszło milion hektarów gruntów odłogowanych. W tym zakresie należy zmienić biurokratyczne przepisy dotyczące kredytu na zakup ziemi i udostępnić go wszystkim chętnym rolnikom. Rząd powinien składać okresowe sprawozdania z realizacji omawianego programu i w wypadku wystąpienia zagrożeń szybciej podejmować stosowne decyzje. Dzisiaj mogę stwierdzić, że tempo realizacji tego programu bardzo odbiega od rzeczywistych potrzeb mieszkańców wsi. Dlatego proponuję:</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#TadeuszPolański">Po pierwsze, zdecydowane i pilne podniesienie dochodowości w rolnictwie, zwracając uwagę na skuteczniejszą interwencję państwa, zwłaszcza na rynku produktów rolnych, poprzez Agencję Rynku Rolnego, skuteczniejszą ochronę własnego rynku przed niekontrolowanym napływem zagranicznych artykułów żywnościowych oraz przyspieszenie prac związanych z organizacją giełd towarowych i rynków hurtowych, a także zwiększenie w nich udziału rolników, którzy nie mają wpływu na zbyt swoich artykułów.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#TadeuszPolański">Po drugie, wdrożenie w życie programu wielofunkcyjnego rozwoju wsi, z uwzględnieniem polityki regionalnej - przy odpowiednich zabezpieczeniach socjalnych dla rodzin najuboższych - oraz tworzenie nowych miejsc pracy, bo właśnie na wsi jest najwyższe bezrobocie, a ok. 45% bezrobotnych nie ma prawa do zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#TadeuszPolański">Po trzecie, podjęcie próby określenia skutków - pozytywnych i negatywnych - wynikających z integracji polskiego rolnictwa z Unią Europejską i nieściganie się z ustaleniem ostatecznego terminu członkostwa.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#TadeuszPolański">Po czwarte, zwiększenie kredytów na dalszą modernizację i restrukturyzację rolnictwa i wielofunkcyjny rozwój wsi; skuteczniejsze wspieranie doradztwa rolniczego, oświaty, kultury i ochrony zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#TadeuszPolański">Po piąte, budowę silnej spółdzielczości wiejskiej przy pomocy rządu oraz uwzględnienie interesów chłopskich przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. Jeśli chodzi o tempo przemian zachodzących na wsi, winno uwzględniać się to, że muszą one zachodzić jedynie ewolucyjnie, tak by nie powiększać już i tak bardzo wysokiego bezrobocia. Problemy gospodarki żywnościowej muszą być rozwiązywane przez Wysoką Izbę, Radę Ministrów i całe społeczeństwo. Nie ma i nie będzie zgody Polskiego Stronnictwa Ludowego na degradację polskiej wsi i gospodarki żywnościowej. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Tadeuszowi Polańskiemu.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę panią posłankę Marię Stolzman z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że założenia, o których realizacji mówił pan premier Jagieliński, są na tyle ogólne i mało mówiące, że właściwie wszystko można o ich realizacji powiedzieć. Może to i dobrze, że tworzy się takie dokumenty, bo potem tłumaczyć się z nich jest bardzo łatwo. Pan poseł Maksymiuk nazwał ten dokument rozwinięciem „Strategii dla Polski”. Chcę zauważyć, że z historycznego punktu widzenia było inaczej — najpierw była „Wieś 2000”, a potem „Strategia dla Polski”. Historycznie to ujmując, było to później. Trzeba powiedzieć, że Polska znajduje się, na szczęście, na ścieżce wzrostu. Jest też i więcej pieniędzy na rolnictwo. To się bardzo ściśle ze sobą wiąże; wskazywał na to mój przedmówca, pan poseł Maksymiuk, nie będę więc tego rozwijać.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#MariaStolzman">Kwestią, która zawsze budzi moje największe obawy, jest to, czy wygospodarowywane z takim trudem środki są wykorzystywane zgodnie z obiektywnymi potrzebami, czy pod wpływem nacisków politycznych. Dobrym przykładem jest Agencja Rynku Rolnego. Gdyby była ona rządzona przez rzeczywiście niezależnych ekspertów i gdyby kierowano się w niej tylko względami merytorycznymi, nie byłoby tylu nieporozumień, których jesteśmy świadkami. A to nie jest sprawa Najwyższej Izby Kontroli, NIK nie jest w stanie tego wykryć. Mówiąc o niezależnych ekspertach, nie mam oczywiście na myśli takich, którzy 5 minut wcześniej schowali legitymacje do szuflady i uważają się już za niezależnych, bo może nie jest to jeszcze taka pełna niezależność.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#MariaStolzman">Wysłuchawszy tego wszystkiego, o czym mówił pan premier, trzeba powiedzieć, że zrobiono dużo, ale również i ja mam tutaj jakąś satysfakcję. Otóż te podwaliny, które pod ustrój rolnictwa stworzyły jeszcze rządy solidarnościowe, jednak się sprawdziły. Myślę, że nikt nie zaprzeczy, że dzisiaj trudno by było żyć bez Agencji Rynku Rolnego, mimo że jej działalność jest krytykowana. Pomysł utworzenia Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, przygotowanie ustawy na ten temat (także mówiliśmy dzisiaj o tej agencji, nie będę tego powtarzać), ustawa o izbach rolniczych, ubezpieczenia rolnicze, a wreszcie wynegocjowanie pożyczki ASAL - trwało to bardzo długo. Szkoda, że tak mało zrobiono, aby jeśli chodzi o ASAL, bez przerwy mogło to działać, tak by nie było luki w dostawie pieniędzy, a to w tej chwili nam grozi.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#MariaStolzman">Myślę, że jednak bardzo mało zrobiono w zakresie legislacji. Mówiłam to wielokrotnie i wprost panu premierowi. Nie wykorzystano tej przewagi, jaką miała koalicja w tym Sejmie - właściwie mogła ona przegłosować wszystko, co chciała. Pan premier mówił o 6 ustawach w zeszłym roku; w tym, jak pan sam powiedział, są 4 niewielkie nowelizacje. To jest mały dorobek, panie premierze. Jak na tę armię ludzi, która jest do pana dyspozycji, zrobiono za mało. Ciągle brakuje ustaw o hodowli zwierząt, o paszach, o nawożeniu. Mówi się nam od miesięcy, że są one w drodze między URM a Sejmem. Nie słyszałam o tym, by URM został przeniesiony na przykład do woj. olsztyńskiego - gdyby tak się zdarzyło, to oczywiście wtedy do nas byłoby bardzo daleko, ale dzisiaj działają specjalne poczty, które doręczają przesyłki w ciągu paru godzin... Nie ma również regulacji dotyczącej atestowania produktów gospodarstw ekologicznych. Wielokrotnie o tym była mowa, również przy opiniowaniu działań przystosowawczych do Unii Europejskiej. W zeszłym roku w sprawozdaniu Komisji do Spraw Układu Europejskiego powtarzano, że tego brakuje. Szkoda, bo w tej chwili to nawet gdyby jakieś projekty ustaw wpłynęły, nie ma mowy o tym, żeby jeszcze dużo się dało zrobić w tej kadencji, bo wszystkich zaczyna niestety ogarniać gorączka wyborcza. W ogóle to byłoby idealnie, gdyby rolnictwo było bardziej apolityczne, myślę, że wtedy dałoby się w nim zrobić więcej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Marii Stolzman.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Andrzeja Aumillera z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#AndrzejAumiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie w imieniu klubu chciałbym powiedzieć, że niedobrze się dzieje, że udzielane są informacje rządu, a zaraz potem jest dyskusja. Uważam, że powinniśmy mieć czas, i posłowie, i klub, na zajęcie stanowiska. Informacja, której udzielił pan premier, była bardzo obszerna. Dotyczyła wszystkich prawie spraw związanych z gospodarką żywnościową. Trudno teraz tak ad hoc odnieść się do niej, ale spróbuję.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#AndrzejAumiller">Odnosząc się do informacji o stanie realizacji założeń polityki społeczno-gospodarczej dla wsi i rolnictwa w ramach „Strategii dla Polski”, stwierdzam, że — prawdą jest to, co mówił premier i my sami musimy to przyznać — środki budżetowe na rzecz rolnictwa są jednak zabezpieczone na maksymalnym poziomie, jaki można było sobie wyobrazić. Ale prawda jest inna, a odczucia rolników są inne. Wiemy dobrze — o tym już powiedzieli koledzy — że tylko 20% gospodarstw wykazuje akumulację dodatnią. Jest też prawdą to, że wielu rolników żyje i utrzymuje gospodarstwo, dokładając do tego z rent swoich rodziców. To też jest prawdą. I jest prawdą to, że nasi rolnicy w przeciwieństwie do mieszkańców miast — już o tym wielokrotnie mówiłem — czują podskórnie strach przed wejściem do Unii Europejskiej. A dlaczego? Bo wiedzą, jaki dystans dzieli nasze rolnictwo od rolnictwa Unii Europejskiej, jak wielkie jest rozdrobnienie gospodarstw w Polsce. Zdają sobie sprawę z poziomu wykształcenia — z różnic, jakie są — i rolniczego, i ekonomicznego, i z tego, że u nas dopiero raczkują rynki produktów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#AndrzejAumiller">Wykształcenie. Sprawy wykształcenia powinniśmy jak najszybciej rozstrzygnąć, komisja rolnictwa będzie się zajmowała tym tematem. Jak najszybciej trzeba by przemodelować technika, uczyć nie tylko rolnictwa, tworzyć klasy, które będą przygotowywać młodzież do przejęcia stanowisk powstających wokół rolnictwa, w ekologii, w biznesie. Tak trzeba wykorzystać tę infrastrukturę szkół.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#AndrzejAumiller">Następną sprawą jest to, że jest duże bezrobocie. Unia Pracy z zadowoleniem przyjęła dzisiejszą nowelizację ustawy, która poszerza zakres działań agencji, pozwala finansować agencji inwestycje infrastrukturalne. Będzie też można przeznaczać środki na zwalczanie bezrobocia oraz na budowę rynków czy wspieranie towarzystw ubezpieczeń wzajemnych.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#AndrzejAumiller">Do zaniedbań rządu Unia Pracy zaliczyłaby przede wszystkim słabe, niedostateczne działania na rzecz rozwoju silnej rolniczej spółdzielczości, właściwie brak kreowania i popierania tworzenia międzysąsiedzkich zespołów maszynowych w celu potanienia produkcji i lepszego wykorzystania maszyn, sprzętu, który dziś jest bardzo drogi. Mało wysiłku włożono też w walkę z bezrobociem i w tworzenie nowych miejsc pracy, szczególnie wśród byłych pracowników państwowych gospodarstw rolnych. Nie zrobiono właściwie - bo takiego dokumentu my, komisja sejmowa, nie otrzymaliśmy - bilansu skutków i zysków związanych z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej i analizy, kiedy powinniśmy do niej przystąpić, żebyśmy uchronili nasze rolnictwo. Nie spotkałem się z opracowaniem programów minimalizacji skutków dla rolnictwa naszego przystąpienia do Unii Europejskiej, a szczególnie ochrony gospodarstw rodzinnych, które są przecież zapisane w projekcie konstytucji jako podstawa ustroju rolnego Polski.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#AndrzejAumiller">Słabe wspieranie i nadzór nad działalnością rolników w prywatyzacji przedsiębiorstw przemysłu rolno-spożywczego. Chodzi o to, że parlament uchwalił ustawy, a jak wygląda sprawa z prywatyzacją przemysłu tytoniowego, cukrowniczego, spirytusowego? Przecież gdyby rolnicy nie tylko mieli wpływy ze sprzedanych produktów, ale również udział w dywidendach i w zyskach tych przedsiębiorstw, to też łatwiej byłoby budżetowi.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#AndrzejAumiller">Następna sprawa to brak wspierania powstawania funduszy gwarancyjnych. Właśnie takie fundusze powinny być tworzone na wsiach - z udziałem wszystkich producentów rolnych i podmiotów, które działają na tym rynku - po to, żeby było z czego wypłacać odszkodowania, jak przyjdą klęski, jakie mieliśmy w tym roku w Wałbrzyskiem i Jeleniogórskiem. Podobnie jak w przypadku klęski mrozów, przymrozków, było przecież tak, że wymarzły rzepaki. Byłaby to drobna kwota, powiedzmy: 1, 2 czy 10 kg żyta z hektara plus środki budżetowe i można by było utworzyć taki system gwarancji.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#AndrzejAumiller">Pan premier wspominał tu o ustawodawstwie, o tym że i parlament mocno się do tego przyczynił, ale ja chciałbym wspomnieć tylko o jednej ustawie — o giełdach towarowych i domach składowych. Wypowiem się tutaj jeszcze raz krytycznie. Szkoda, że ministerstwo tak mało wysiłku w to włożyło. Dobrze, że wczoraj Sejm przegłosował mój wniosek o skierowanie tej ustawy również do komisji rolnictwa. Najważniejszym mankamentem tej ustawy jest brak funduszy gwarancyjnych. Proszę sobie wyobrazić, jak kwit zbożowy ma być wiarygodnym dokumentem, na podstawie którego bank udzieli rolnikowi szybkiego kredytu, bez tych wszystkich biznesplanów, jeśli nie będzie funduszu gwarancyjnego? Jeśli dom składowy nie wykona tej umowy, to ten dokument nie będzie tak wiarygodny, żeby można było „pod niego” udzielić kredytu.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#AndrzejAumiller">W związku z tym, że kończy się mój czas, jeszcze raz chciałbym zaapelować, aby przy tak ważnych informacjach jak ta dotycząca rolnictwa, informacja mogła być przedstawiona jednego dnia, a dopiero w dniu następnym odbyła się na ten temat dyskusja. Byłoby to z korzyścią dla sprawy. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Andrzejowi Aumillerowi.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Wilka z klubu BBWR i KPN.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#KazimierzWilk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Występuję w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej i Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform. Na początku chciałbym zwrócić uwagę, o czym tu już pan poseł Aumiller mówił, że jest trochę niesprawiedliwe, że państwo posłowie mają - ja też - 5 minut, a pan minister ma czas nie określony. Myślę, że na wsi rolnicy najlepiej potrafią zweryfikować to, co mówił pan minister.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#KazimierzWilk">Chciałbym zauważyć, że o założeniach polityki społeczno-gospodarczej dla wsi i rolnictwa miałem przyjemność mówić w 1994 r. Przypomnę, że od samego początku mieliśmy wątpliwości dotyczące tego opracowania. Mówiłem wtedy, było to 14 września 1994 r., że nie wiadomo, czy jest to program działań składających się na politykę rolną państwa, czy materiał do dyskusji, prezentujący problemy wsi i rolnictwa. Kierunki polityki rolnej były sformułowane ogólnikowo i nie wynikał z nich kierunek polityki rolnej. Program nie miał jasno sprecyzowanego celu.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#KazimierzWilk">Nie będę oceniał dzisiaj realizacji polityki rolnej, ponieważ takiej oceny dokonałem już w 1994 r. Mogę tylko powiedzieć, że z dzisiejszego, punktu widzenia ta ocena była trafna. Na przykład błędnie założono - o czym mówiłem - że barierą w przebudowie rolnictwa będzie nadmiar rąk do pracy na wsi. Tak było zapisane. Uważałem wtedy, że ten nadmiar rąk do pracy należy właściwie zagospodarować i spożytkować, bo powstanie problem bezrobocia. I tak też się stało. Projekty stworzenia w małych miejscowościach dużego przemysłu lokalnego i rozwinięcia infrastruktury na wsi pozostały też w jakiejś części nie zrealizowane i nie zostaną zrealizowane, dopóki nie podniosą się dochody ludności. Dzisiaj widzimy, że tak to wygląda. Nie stworzono też warunków, by ludność rolnicza mogła znaleźć zatrudnienie w innych zawodach - w całej gospodarce lub przynajmniej w jej części. Program, o którym mówimy, o którym dyskutujemy, został opracowany z myślą o Unii Europejskiej; w związku z tym nie przewiduje się jego rozwoju. Była tutaj mowa, że polski rolnik boi się czy nie chce przystąpić do struktur Unii Europejskiej. Uważam, że to nie tak: on się nie boi; nie bał się przez kilkadziesiąt lat, więc nie boi się i teraz. Myślę, że jest zaniepokojony pewnym procesem, z którym mamy do czynienia. Otóż ze wszystkich sił próbuje się wtłoczyć nasze polskie rolnictwo w ramy Unii, dostosować je do jej charakteru. Od wieków było inaczej i nie zgadzam się, że jeżeli nie ma dużych farmerskich gospodarstw, nie możemy funkcjonować. Myślę, że na przykładzie Polski - jeśli spojrzymy wstecz - możemy się najlepiej przekonać, że rolnictwo indywidualne, chłopskie, potrafiło się samo obronić.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#KazimierzWilk">W związku z tym, że pan minister mówił o Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, chciałbym zadać pytanie: Panie ministrze, ile procent gruntów agencja sprzedała, ile procent zostało w jej dyspozycji i jak się to ma do ustawy określającej cel, w jakim agencja została powołana? Przecież w dalszym ciągu ta ziemia jest własnością państwa. Bardzo by mnie to interesowało.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#KazimierzWilk">Na zakończenie chciałbym postawić wniosek o nieprzyjmowanie informacji pana ministra do wiadomości. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Kazimierz Wilk.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Janułę z Nowej Demokracji - Koła Poselskiego, a następnie pana posła Henryka Siedleckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#EugeniuszJanuła">Pani Marszałek! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Kiedyś w naszej historii Stańczyk, który był tylko błaznem z zawodu, ale człowiekiem bardzo inteligentnym, udowodnił, że najwięcej w naszym kraju — współczesnym mu kraju — jest lekarzy. Dzisiaj można odnieść wrażenie, że najwięcej jest specjalistów od polityki rolnej i ci najwięcej mają do powiedzenia. Problem, który tu dziś występuje — bo dobrze, że tę debatę toczymy — jest taki, że często rozmawiamy o rolnictwie, o poszczególnych jego problemach, ale przede wszystkim powinniśmy sobie wyraźnie powiedzieć, że polityka rolna nie może być wyalienowana z całości gospodarki. Jeżeli bowiem będziemy omawiać tylko i wyłącznie problemy rolnictwa, wtedy Izba — i nie tylko Izba — ulegnie naturalnemu podziałowi na tych, co, jak niektórzy mówią, „żywią i bronią”, i na tych, którzy się tylko żywią na rolnictwie, mówiąc językiem pewnych ugrupowań.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#EugeniuszJanuła">Tymczasem sytuacja jest taka, że rzeczywiście rolnictwo z całą jego obudową jest od pewnego czasu, od wielu dziesiątków lat, „kulawą kaczką naszej gospodarki”, jak mówią niektórzy, czy też „problemem”, jak mówią inni. Ci natomiast, którzy w nim pracują, którzy w nim uczestniczą, twierdzą z kolei, że byleby tylko dostać trochę więcej pieniędzy, a będzie całkiem dobrze. To dowodzi, że sytuacja jest bardzo zróżnicowana, a punkt widzenia problemów zależy, jak zwykle, od punktu siedzenia — upraszczając pewną formułę.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#EugeniuszJanuła">A trzeba powiedzieć uczciwie, że od kilku lat Nowa Demokracja przynajmniej - bo wcale nie zobowiązuje do tego wszystkich - dostrzega istotny postęp w kierunkach polityki rolnej, istotny postęp zarówno w programowaniu, jak i w realizacji. To, że daleko jeszcze do osiągnięcia modelu idealnego, jest zrozumiałe i oczywiste, ponieważ państwo nasze jest i pozostanie - miejmy nadzieję, że tylko kilkanaście lat jeszcze - państwem biednym, więc rolnictwo też będzie takie, jakie jest. Co można tu powiedzieć? Oczywiście więcej pieniędzy rolnikom czy na rolnictwo niż w kolejnych budżetach dać nie można, bo wtedy trzeba komuś wziąć, wtedy trzeba pokonać naturalny opór materii i powiedzieć, komu i dlaczego, a może kogoś ukarać? Nie tędy droga. Ale co trzeba zrobić? Przecież, miejmy nadzieję, w ciągu kilku lat wejdziemy - a na pewno będzie to wchodzenie stopniowe - do Unii Europejskiej. Należy zatem przygotować z góry określoną infrastrukturę prawną. Uważam, że dzisiejsza infrastruktura prawna nie przygotowuje naszego rolnictwa do starcia, bo jakkolwiek byśmy to określali, jednak będzie to pewne starcie między producentami rolnymi z zachodniej Europy i naszymi, a że obydwie strony mają nadprodukcję wyrobów rolniczych, jest to oczywiste. A więc to starcie zapewne będzie z niewielką korzyścią dla słabszego. Przy okazji można powiedzieć tylko, żeby już w tej chwili w większym stopniu niż dotąd nasze rolnictwo może nie produkowało więcej - chociaż i taki postulat trzeba wysunąć - ile żeby produkowało w efekcie produkty bardziej przetworzone, bo tylko one mogą konkurować na rynkach europejskich i na rynkach światowych. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#EugeniuszJanuła">Po drugie, przebudowa modelu rolnictwa. Oczywiście jest tu pewien klasyczny podział między, umownie określając, Polską zachodnią i Polską wschodnią, jeżeli chodzi chociażby o kształt, wielkość gospodarstw. Ale to również musi w ciągu kilkunastu lat ulec pewnej naturalnej reformie.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#EugeniuszJanuła">Oczywiście gospodarstw rolnych dzisiaj jest za dużo. Ale nie możemy dokonywać mechanicznie pewnych działań, bo wtedy okaże się, że poszerzymy sektor bezrobotnych, a rolnictwo niewiele zyska. Wobec tego program, który reprezentuje minister Jagieliński, program budowy wokół rolnictwa szerokiego zaplecza usługowego, Nowa Demokracja ocenia jako krok w bardzo dobrym kierunku. Na ten sektor trzeba po prostu więcej pieniędzy, ale nie tylko bezpośrednio na rozbudowę sektora sensu stricto, ale również - co jest bardzo ważne i co zresztą zostało tu już powiedziane - na oświatę rolniczą. Przecież w sektorze usług muszą być ludzie o wysokich kwalifikacjach. Dzisiaj tylko w niewielkim stopniu spełnialiby ten postulat. Można powiedzieć jeszcze, że polityka wokół rolnictwa była zwykle dość chaotyczna; często przechodziliśmy od jednej skrajnej koncepcji do drugiej. Rolnictwu to na dobre nie wyszło, aczkolwiek jest ono w lepszej sytuacji, niż by po tych chaotycznych zwrotach można sądzić.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#EugeniuszJanuła">I wreszcie (chciałbym mówić więcej, ale czas mi zapewne na to nie pozwoli) problem polityki społecznej. Wskaźniki ukazują niekorzystną sytuację ludności żyjącej na wsi (mówię: ludności żyjącej na wsi, bo przecież tam żyją nie tylko rolnicy). Średnia długość życia na wsi jest krótsza, ludność mieszkająca na wsi i w małych miasteczkach częściej zapada na różne choroby, ma ona również, z niewieloma wyjątkami, mniejsze dochody. Jeżeli chcemy iść do Europy, jeżeli chcemy mówić o zrównoważonym rozwoju kraju, to te różnice muszą być w racjonalny sposób niwelowane.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#EugeniuszJanuła">Na koniec: musimy unikać pewnego rodzaju wojny propagandowej - ona z wolna wygasa, ale jeszcze jest - między, przysłowiowo, miastem a wsią. Kto ma rację - czy wieś, która produkuje, czy miasto, które konsumuje? Nie tak trzeba postawić problem. Miasto musi produkować dla wsi, dla obszaru rustykalnego, a z kolei obszar rustykalny - dla obszaru zurbanizowanego. I to jest naturalny podział. To, że jeszcze w świadomości będzie długo trwał ten pierwotny podział, jest oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#EugeniuszJanuła">Jest w naszym kraju szereg pozytywnych przedsięwzięć...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle - czas. Proszę zbliżać się do końca wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#EugeniuszJanuła">Bardzo dziękuję, pani marszałek, zaraz będę kończył.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#EugeniuszJanuła">Jest w naszym kraju szereg pozytywnych przedsięwzięć związanych z racjonalną i postępową polityką rolną, m.in. związki producentów specjalistycznych, wiele instytucji, które powstają i powstawały w ostatnich latach.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#EugeniuszJanuła">Mam nadzieję - w konkluzji, a ja nie jestem specjalistą od polityki rolnej, nie jestem Stańczykiem - że te wszystkie pozytywne zamierzenia w najbliższych latach - oby jak najszybciej - uda się zrealizować. W kategoriach formalnych Nowa Demokracja popiera wniosek o przyjęcie sprawozdania wygłoszonego przez pana premiera Jagielińskiego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Eugeniusz Januła.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ostatniego ze zgłoszonych do dyskusji posłów pana posła Henryka Siedleckiego, nie zrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#HenrykSiedlecki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Aby rzetelnie ocenić realizację założeń polityki społeczno-gospodarczej dla wsi i rolnictwa do 2000 r., należy chociaż w wielkim skrócie przypomnieć, jaki był stan rolnictwa na początku realizacji tego programu. Przypomnę:</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#HenrykSiedlecki">1. Brak praktycznie systemu kredytowania rolnictwa. Były kredyty wynoszące 50–60%.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#HenrykSiedlecki">2. Ogromne zadłużenie przemysłu rolno-spożywczego, co wiązało się z tragiczną sytuacją dochodową rolników, pogłębianą wskutek nieterminowych płatności z tego powodu.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#HenrykSiedlecki">3. Praktycznie śladowa skala inwestowania rolników w zakup maszyn, ciągników, kombajnów oraz ograniczenie poniżej racjonalnego minimum zakupu plonotwórczych środków do produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#HenrykSiedlecki">4. Potęgowało to trudną sytuację przemysłu pracującego na potrzeby rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#HenrykSiedlecki">5. Symboliczny wręcz udział rolników w trwałym zagospodarowaniu gruntów po byłych PGR.</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#HenrykSiedlecki">Czy to oznacza, że obecnie już wszystko w rolnictwie dobrze się dzieje, że rozwiązano wszystkie problemy? Na pewno nie. I to nie dlatego że nie ma woli ich rozwiązania, ale dlatego że - uwzględniając specyfikę rolnictwa - zepsuć jest łatwo, ale naprawienie błędów wymaga wielu lat ciężkiej i żmudnej pracy samych rolników, a także obciąża państwo. Dlatego ja osobiście gardzę ludźmi grającymi na nastrojach rolników, i to w trudnym dla nich okresie, bo jest to odbieranie im nadziei, wiary w możliwość poprawy, tworzenie iluzji, że ot tak sobie z dnia na dzień za pomocą demagogicznej wizji zapewni się wszystkim dobrobyt i dostatek, że jak się zabierze bogatszym, to biedny będzie miał lepiej. Nigdy nie było i nie będzie tak, że bogatszy wzbogaci się kosztem biedniejszego rolnika, a biedniejszy kosztem bogatszego. Za błędy zapłacą solidarnie wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-116.7" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: W psalmach jest napisane, że tylko bogaty zapłaci.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, bardzo proszę nie dyskutować z ław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#HenrykSiedlecki">Tylko znachorzy ekonomiczni mogą twierdzić, że bardzo wysoka cena zbóż, a więc w konsekwencji i pasz, da się pogodzić w dłuższej perspektywie z opłacalną, odpowiednio wysoką ceną wieprzowiny, mleka, drobiu. Trwały rozwój rolnictwa, wzrost dochodów rolników możliwy jest wtedy, gdy następuje rozwój całej gospodarki, wzrost dochodu narodowego, co ma miejsce obecnie. To dlatego tak wiele zrealizowano z założeń polityki rolnej wobec wsi i rolnictwa - mówił o tym premier Jagieliński, ja tylko to podkreślę, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#HenrykSiedlecki">— ustawowe uregulowanie wielu spraw dotyczących rolnictwa,</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#HenrykSiedlecki">— wszechstronna pomoc kredytowa, co jest bardzo ważne, ponieważ banki przejmują część finansowania rozwoju rolnictwa,</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#HenrykSiedlecki">— oddłużenie przemysłu rolno-spożywczego,</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#HenrykSiedlecki">— wzrost inwestowania przez rolników,</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#HenrykSiedlecki">— stopniowa odbudowa dochodów rolników,</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#HenrykSiedlecki">— znaczący rozwój infrastruktury wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#HenrykSiedlecki">To prawda, że nigdy nie jest tak dobrze, żeby nie mogło być lepiej, i dlatego z goryczą stwierdzam, że nie byłoby dzisiaj problemów na rynku zbóż, gdyby rząd w ramach interwencyjnej polityki w tym zakresie wdrożył rozwiązania, które Zarząd Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych przekazał panu wicepremierowi i ministrowi rolnictwa na spotkaniu w woj. elbląskim na początku lipca ubiegłego roku. Proponowaliśmy jedną cenę, nie mniej niż 550 zł za kwintal pszenicy, wychodząc z założenia, że żniwa są raz w roku i nie powinno mieć miejsca tzw. falowanie cen.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#HenrykSiedlecki">Dalszą pełną realizację założeń polityki dla wsi i rolnictwa aktualnie warunkują moim zdaniem, podobnie jak krajowego związku rolników:</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#HenrykSiedlecki">1) pilne zapobieżenie negatywnym zjawiskom na rynku zbóż, mięsa wieprzowego i wołowego,</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#HenrykSiedlecki">2) działania na rzecz odbudowy dochodów rolników,</u>
          <u xml:id="u-118.11" who="#HenrykSiedlecki">3) niekoncentrowanie się w ramach działań antyinflacyjnych - inflacja bowiem jest największym wrogiem rolnictwa - głównie na tłumieniu wzrostu cen skupu produktów rolnych, ale na działaniu na rzecz ograniczenia wzrostu cen środków do produkcji rolnej, cen detalicznych żywności poprzez m.in. rozwój dynamiczny rynków hurtowych, giełd rolnych.</u>
          <u xml:id="u-118.12" who="#HenrykSiedlecki">Na zakończenie, uwzględniając atmosferę, jaka w ostatnich dniach wytworzyła się wokół rolnictwa, w tym i wobec kierującego tym resortem, chcę powiedzieć, proszę państwa, że rolnictwo nie jest kabaretem i nie należy tam zmieniać programu w zależności od gustów i zapotrzebowania widowni, chyba że się bardzo nie lubi rolników. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-118.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Henryk Siedlecki.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, w jakim trybie?</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł Bajołek.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę ściśle w trybie zapytania. Przypominam, że nie ma debaty, więc proszę się trzymać zasad regulaminu przez nas przyjętego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#AndrzejBajołek">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Żeby zadać pytanie, trzeba powiedzieć tak: chłopi cieszą się z rozwoju infrastruktury wsi, przy której realizacji musieli się napracować czasami ciężej niż pan minister, ale zapytują: Co zrobić ze zbożem, świniami, cebulą czy też innymi warzywami? Skąd mają wziąć, panie premierze, pieniądze na spłatę dogodnych kredytów? Skąd mają wziąć pieniądze na składkę w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, na ubezpieczenia majątkowe, choćby na marcową ratę podatku gruntowego? O pieniądze na życie, na bieżące potrzeby nie będę pytał. Co mają zrobić czterdziestoparoletni rolnicy pozbawieni możliwości korzystania z kredytów, którzy samodzielnie gospodarują dopiero parę lat, a decyzjami o zasadach korzystania z kredytów zostali pozbawieni możliwości kredytowania? Co mają zrobić, zanim przejdą na emeryturę? Przecież przed nimi jeszcze dwadzieścia parę lat pracy w gospodarstwie.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#AndrzejBajołek">Panie premierze, jak to się dzieje, że pogłowie świń spadło z 22 mln do 18 mln sztuk i dalej spada? Spada razem z cenami żywca; ostatnio płaci się nawet poniżej 3 zł za kilogram żywca. A koncesje na import mięsa są ponoć rozdysponowane do końca 1997 r. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Zarzycki, następnie pan poseł Stanibuła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Moje pytania będą dotyczyć kwestii związanych z punktem porządku obrad, który jest realizowany, czyli założeniami polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do roku 2000. W założeniach przyjęto, że gospodarstwa rodzinne stanowić będą trwały fundament ustrojowy rolnictwa. I - to także bardzo ważny zapis - przy nabywaniu, dzierżawieniu nieruchomości rolnych skarbu państwa wprowadzono zasadę pierwszeństwa dla rolników powiększających gospodarstwa. A jak wygląda realizacja tej zasady? Zacytowana przez pana ministra informacja, że zawarto 212 tys. umów dzierżawy i sprzedaży oraz że średnio obszar gospodarstw powiększył się o 4 ha, nic nie mówi. Jest to magia wielkich liczb. Dlatego pytanie: Ile ziemi kupili rolnicy prowadzący gospodarstwa o obszarze do 5 ha, do 10 ha, do 20 ha czy do 100 ha?</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Następna kwestia. Założenia polityki społeczno-gospodarczej mówią, że zostanie utworzonych 830 gospodarstw o przeciętnym obszarze 600 ha, a na koniec 1995 r. było 4800 wielkoobszarowych gospodarstw. Pytanie: Czy tak właśnie wygląda realizacja założeń i nadzór nad przekształceniami?</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Te same założenia mówią, że aby rozwiązać problem bezrobocia i zapewnić przekształcenia strukturalne, trzeba tworzyć corocznie 120 do 170 tys. nowych miejsc pracy dla ludności wiejskiej. Obecnie tworzy się ok. 4 tys. Czy to jest to tempo realizacji?</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">I następne pytanie. Pan poseł Siedlecki popiera zbawienny import zbóż. W założeniach stwierdza się, że potrzebne będzie otwarcie rynku — chodzi o kontyngenty importowe; w latach 1996–1998 mają one stanowić ok. 3,5% wielkości konsumpcyjnej. Czy wielki, nie kontrolowany, bezcłowy import zbóż ma — czy będzie miał — wpływ, jeśli chodzi o poprawę sytuacji odnośnie do bardzo dramatycznego poziomu dysparytetu dochodowego w gospodarstwach rolnych i stanu bezrobocia? Czy będzie wpływał na poprawę, czy też będzie oddziaływał negatywnie? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Stanibuła, a następnie pan poseł Pogoda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#RyszardStanibuła">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Chciałbym zadać następujące pytanie: Czy nie uważa pan, panie premierze, że mając na uwadze przyszłe nasze członkostwo w Unii Europejskiej i obecną naszą trudną sytuację w rolnictwie, trzeba by było gruntownie ocenić tę sytuację? Wiem, że dzisiaj dyskutujemy na temat założeń do 2000 r. dla wsi i rolnictwa, ale uważam, że należałoby podjąć debatę i analizę generalną dotyczącą tego, co się stało z rolnictwem po 1989 r., i obecnej sytuacji, bo ona - jeśli chodzi o produkcję roślinną, zwierzęcą, kwestie socjalne wsi - naprawdę napawa niepokojem. Chodzi też o to, jakie nakłada na nas obowiązki w przyszłości stowarzyszenie z Unią Europejską. Chciałbym, żeby pan premier odniósł się do tego, gdyż uważam, że powinniśmy tutaj odbyć debatę plenarną na temat tej sytuacji, a jednocześnie rząd powinien przedstawić, co się stało z rolnictwem, jakie ono jest i co mamy zrobić, kto ma to zrobić i za ile.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#RyszardStanibuła">Chcę jeszcze zadać takie pytanie panu premierowi, bardzo ogólne (nawet przepraszam za to ogólne i banalne pytanie) w imieniu rolników Zamojszczyzny. Twierdzą oni - i ja też to potwierdzam - że Zamojszczyzna jest kolonią surowcową. A dzisiaj, gdyby nie te emerytury i renty, to nie wiem, co by było, bo oni nie mogą sprzedać zboża, mleka, mięsa, a ostatnio nawet i chmielu.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#RyszardStanibuła">Chciałbym jeszcze pana premiera zapytać o taką rzecz - może hasłowo, bo rozumiem, że nie jest to już objęte debatą. Co pana zdaniem najpilniej trzeba by było zrobić, aby naszego rolnika, jego rolę odpowiednio umiejscowić w przekształceniach naszej gospodarki obecnie i w kontekście oczywiście stowarzyszenia z Unią Europejską? Tyle z mojej strony. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł Pogoda, następnie pan poseł Władysław Tomaszewski.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#komentarz">(Poseł Henryk Siedlecki: Sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, ale ściśle w trybie sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#HenrykSiedlecki">Pani marszałek, na pewno, ponieważ wszystko wskazuje na to, że pan poseł Zarzycki twierdząc, że ja opowiadam się za importem zbóż, nie dosłyszał mnie bądź nie zrozumiał. Otóż to, co mówiłem, wskazuje, że celem tych rozwiązań, które proponuje krajowy związek, jest właśnie wzrost produkcji zbóż, a w perspektywie nawet ich eksport. O imporcie zbóż, panie pośle, w ogóle nie mówiłem. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł Czesław Pogoda, następnie pan poseł Władysław Tomaszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#CzesławPogoda">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Panie Premierze! Cztery pytania.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#CzesławPogoda">Pan poseł Bajołek w swojej wypowiedzi stwierdził - i słusznie, bo takie zjawisko występuje - że ceny trzody chlewnej w tej chwili spadły do poziomu około 3 zł za kilogram. Natomiast w ubiegłym roku w okresie lipca, sierpnia i września ceny z 3,20 zł skoczyły maksymalnie do 4,20 zł, co oczywiście bardzo negatywnie odbiło się na rynku przetwórczym i na tych, którzy to mięso przetwarzają, jak również na konsumentach. Czy pan premier mógłby się odnieść do tego zjawiska, balansując między tymi dwoma skrajnymi, jeżeli za takie je uznamy, wypowiedziami, a jednocześnie czy pan premier mógłby powiedzieć, kiedy zostanie skonstruowany ostatecznie program branżowy, jeśli chodzi o trzodę chlewną? To jest pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#CzesławPogoda">Druga sprawa. Pan poseł Zarzycki w swojej wypowiedzi zwrócił uwagę na import bezcłowy zboża z zagranicy. Bardzo często w różnych wypowiedziach o tym mówimy, używając liczb, terminów, natomiast nic nie mówimy o tych, którzy to zboże zaimportowali. Przecież to nie są anonimowe spółki. Jako członek sejmowej komisji rolnictwa zwracam się do pana premiera: Czy pan premier na najbliższym posiedzeniu naszej komisji mógłby przedstawić wykaz spółek, które zaimportowały zboże w sposób bezcłowy, przynajmniej odnosząc się do tych, które w ogólnej wielkości zaimportowały tego zboża najwięcej, co oczywiście przybliżyłoby nam obraz sprawy?</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#CzesławPogoda">Następna kwestia. Województwa: wałbrzyskie i jeleniogórskie dotknęła znacząca klęska żywiołowa, choć co prawda przez rząd nie uznana za klęskę żywiołową. Na ostatnim posiedzeniu sejmowa komisja rolnictwa jednomyślnie zaopiniowała, analizując rozporządzenie w sprawie postępu biologicznego, wniosek, aby te dwa województwa zostały objęte współczynnikiem 2 dopłat do materiału siewnego, czyli 100% więcej niż w pozostałych województwach - w tym wypadku 40 zł do 1 kwintala. Czy w związku z tym, że to rozporządzenie nie jest jeszcze ostateczne, a pan premier minister będzie to podpisywał, czy zechciałby pan do tego zjawiska się odnieść i czy przyjąłby sugestie komisji w tym zakresie?</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#CzesławPogoda">Ostatnia sprawa. Oczywiście nowelizowaliśmy ustawę cukrową, która — uważam — w wyniku różnych pertraktacji geograficznych, wschód do zachodu czy zachód do wschodu, spowodowała, że w obecnej chwili na zachodzie, a konkretnie na Dolnym Śląsku, cukrownie z racji ilości kontraktacji i wielkości produkcji cukru ograniczają liczbę rolników kontraktujących. Takie zjawisko nastąpiło m.in. ostatnio w cukrowni „Łagiewniki” w woj. wrocławskim, gdzie części rolników z woj. wałbrzyskiego odmówiono zawarcia kontraktacji buraków cukrowych. Czy pan premier i minister chciałby się do tego również odnieść? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Władysław Tomaszewski, następnie pan poseł Józef Gruszka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#WładysławTomaszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam kilka pytań, które kieruję nie tyle może pod adresem pana premiera Jagielińskiego, ile właściwie pod adresem rządu, a może wielu polityków i tej części społeczeństwa, która wieś zna z sobotnio-niedzielnych weekendów.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#WładysławTomaszewski">Pytanie pierwsze: Jak należy rozumieć definicje i hasła głoszone przez wielu polityków, że polskie rolnictwo jest nienowoczesne i mało wydajne? Jak to się ma do dość często występujących tzw. klęsk urodzaju, powodujących niemożność zbycia wielu produktów, np. trzody chlewnej, warzyw, produkcji drobiarskiej itp.? W środę jadąc do Sejmu wstąpiłem o godz. 6.30 do punktu skupu żywca - rolnicy po prostu odjechali ze świniami do domu.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#WładysławTomaszewski">Drugie pytanie: Czy rząd prowadzi monitoring umożliwiający określanie wielkości artykułów rolnych potrzebnych do wyżywienia Polaków oraz może dać stosowną informację o potencjalnej ilości uzyskiwania tychże produktów w danym roku agrotechnicznym?</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#WładysławTomaszewski">Trzecie pytanie: Dlaczego tysiące hektarów ziemi, z której można by uzyskać duże ilości zbóż, ziemniaków, paszy, po prostu odłoguje, a jednocześnie państwo podejmuje decyzje o imporcie zbóż, mięsa? Jak to się ma do gospodarności?</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#WładysławTomaszewski">Czwarte pytanie: Czym się kierują kraje Unii Europejskiej krytykując strukturę obszarową polskiego rolnictwa i namawiając Polaków do tworzenia tylko i wyłącznie farm? Czy to jest troska o nasze narodowe interesy, czy też strach przed konkurencją chociażby dlatego, iż możemy prowadzić produkcję zdrowej żywności, na którą jest coraz większe zapotrzebowanie, a do której to produkcji kraje te nie mają po prostu warunków?</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#WładysławTomaszewski">Piąte pytanie: Jakim pakietem ofert dysponuje rząd w stosunku do setek tysięcy chłopów, którym grozi utrata własnych warsztatów pracy, jakimi są małe i średnie gospodarstwa, czyli utrata własnej ojcowizny? Czy może rząd ma gdzieś z którymś z państw umowę o wydzierżawieniu bezludnej wyspy, gdzie byśmy mogli wywieźć tych niepotrzebnych drobnych rolników, którzy są przecież Polakami i dzięki którym przetrwała Polska, i przetrwała gospodarka rynkowa? Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Józef Gruszka, następnie pan poseł Ryszard Bondyra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#JózefGruszka">Pani Marszałek! Panie Premierze! Trzy bardzo krótkie pytania. Pan premier był uprzejmy powiedzieć tutaj o kilku projektach dotyczących rolnictwa, które jeszcze rząd przygotowuje. Pani poseł Stolzman mówiła, że dobrze by było, żeby w rolnictwie panowała apolityczność. Chciałbym w to wierzyć, ale mam w związku z tym pytanie. Czy rząd pracuje nad prawem paszowym, które - wydaje mi się - bardzo byłoby polskiemu rolnictwu potrzebne?</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#JózefGruszka">Kolejne pytanie: Jak pan premier ocenia próg ekonomiczny wejścia do Unii Europejskiej. Ile powinniśmy otrzymać pieniędzy na ten program dostosowawczy wzorem państw, które ostatnio były przyjmowane do „piętnastki”?</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#JózefGruszka">Ostatnie pytanie: Jaki powinien być czas dostosowawczy naszego rolnictwa w stosunku do rolnictwa „piętnastki”? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Ryszard Bondyra, następnie pan poseł Stanisław Pawlak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#RyszardBondyra">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Mam następujące pytania.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#RyszardBondyra">Po pierwsze, jeżeli chodzi o spis rolny, czy wydaje się panu premierowi, że celowe było przeprowadzenie spisu rolnego w roku ubiegłym, a wyciąganie z tego wniosków za dwa lata? Czy nie szkoda było pieniążków na przeprowadzenie takiego spisu, jeżeli na bieżąco nie można korzystać z jego wyników i tym samym kierować polityką rolną? To jest jedno pytanie.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#RyszardBondyra">Drugie pytanie: Jakie pan premier wyciągnął wnioski z raportu NIK, przedstawiającego wykonanie ustawy o regulacji rynku cukru i przekształceniach własnościowych, gdzie nie został dopełniony obowiązek ustawowy podziału limitów produkcji cukru na kampanię 1995/1996, czego skutkiem jest dzisiaj produkcja w ilości 2250 tys. ton do 2300 tys. ton cukru i wypłacanie rolnikom połowy ceny za nadprodukcję buraków cukrowych? Kto powinien w tym wypadku ponieść konsekwencje niewykonania ustawy nałożonej przez Sejm i parlament?</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#RyszardBondyra">Trzecie pytanie: Chciałbym się dowiedzieć, czy znane są panu przypadki w związku z obniżką cen na trzodę chlewną i trudnościami ze zbytem trzody chlewnej, aby w jakimkolwiek sklepie spadły ceny szynki bądź innych wyrobów? Jeżeli nie ma takiej przyczyny skutkowej, to pytam, czy polityka rolna jest w tym wypadku prawidłowo prowadzona? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł Stanisław Pawlak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#StanisławPawlak">Pani Marszałek! Panie Premierze! Miałbym cztery krótkie pytania. W swojej informacji pan premier był łaskaw powiedzieć, że bezrobocie na wsi wśród byłych pracowników PGR spada i dużą w tym zasługę ma Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Jest to około 8 tys. ludzi. Chciałbym prosić o podanie mechanizmów, jakie stosuje Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa wobec byłych pracowników? Jakie zostały zastosowane tutaj mechanizmy, które doprowadziły do takiego stanu?</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#StanisławPawlak">Druga sprawa dotyczy polityki celnej naszego państwa dotyczącej artykułów rolno-spożywczych. Otóż na zebraniach, na spotkaniach z rolnikami różne się słyszy informacje, które krążą po wsiach, że większość artykułów wwozi się do naszego kraju bez opłat celnych. Wiem, że dzisiaj tego tu nie rozstrzygniemy, ale wzorem posła Pogody, gdyby pan premier był łaskaw na najbliższe posiedzenie sejmowej komisji rolnictwa przygotować taką informację, to moglibyśmy się z nią zapoznać, żeby wiedzieć dokładnie, czy mięso jest wwożone do naszego kraju bez cła, a jeśli z cłem, to w jakiej wysokości? To dotyczy też mączki ziemniaczanej, mleka w proszku i innych artykułów, których napływ do naszego kraju obserwowaliśmy szczególnie w roku 1992 i 1993. Mielibyśmy możliwość porównania z tym co się dzieje w 1997.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#StanisławPawlak">Trzecia sprawa - poseł Bondyra poruszył już ten temat, ale chciałbym prosić o sprecyzowanie: Kiedy będziemy znali wyniki spisu rolnego, który w czerwcu został przeprowadzony dość dużym nakładem?</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#StanisławPawlak">I ostatni problem. Dwa dni temu chyba oglądałem program rolniczy, w którym była mowa o cenach owoców i warzyw na giełdzie we Wrocławiu. 4 tys. starych złotych za kilogram jabłek, w sklepie - 15, 18, 20 tys. zł. Co rząd zamierza zrobić, ażeby takich nonsensów w naszej gospodarce rolnej nie było nadal? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł Władysław Jasiński prosi o zabranie głosu, a następnie pan poseł Czesław Pogoda.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#WładysławJasiński">Pani Marszałek! Panie Premierze! Panie Ministrze! Mam takie pytanie. Ponieważ od kilku lat bulwersuje środowisko ludowców, rolników problem wahań cen skupu żywca, wydaje mi się, że trzeba to rozpatrywać z punktu widzenia modelu żywnościowego w Polsce. Wzorem krajów wysoko rozwiniętych uważa się, że mięso wieprzowe jest prawdopodobnie gorsze z punktu widzenia modelu żywieniowego. Czy od tego zależy prognoza wzrostu poziomu gospodarczego i wzrostu spożycia mięsa w Polsce? Jeśli tak, to chciałbym ją usłyszeć bądź zobaczyć na piśmie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Wołowe z wściekłych krów.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł Czesław Pogoda, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#CzesławPogoda">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Na kanwie wypowiedzi pana posła Bondyry, dotyczącej tego, czy pan premier zna sklep, w którym ostatnio spadły ceny przetworzonych produktów mięsnych, chciałbym zapytać, czy pan premier mógłby odpowiedzieć na następujące pytanie. Czy pan premier mógłby się odnieść do dynamiki wzrostu cen wyrobów gotowych w sklepach w ubiegłym roku, kiedy w sposób drastyczny, o czym już mówiłem, rosły ceny żywca wieprzowego - z 2,80 do 4,20 zł za kilogram? Czy były one proporcjonalne, czy wzrastały tak samo dynamicznie jak ceny żywca; uważam, że tak nie było.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Agencja Rynku Rolnego nawet interweniowała.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że nie ma w tej chwili więcej pytań.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana wicepremiera, ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej Romana Jagielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#RomanJagieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Muszę z góry przeprosić wszystkich, którzy są bardzo niecierpliwi, że nie jestem w stanie na taki pakiet pytań odpowiedzieć w ciągu 10–15 minut. Dyskusja potoczyła się w kierunku wielkiego uszczegółowienia problemów. Myślę, że jest ona zasadna, i mogę inicjatorowi, panu posłowi Tadeuszowi Polańskiemu, podziękować serdecznie, że na dzisiejsze posiedzenie Sejmu wniósł ten problem, bo pozwoli mi to wyjaśnić pewne rzeczy przed Wysoką Izbą. Myślę, że z tejże dyskusji dużo przejdzie też do polskiej społeczności, a przede wszystkim do polskiej społeczności rolniczej, chociaż na pewno pytania nie są adresowane tylko do polskich rolników, ale także do polskich konsumentów. I do tego chciałbym też się odnieść w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#RomanJagieliński">Mój tytuł - z racji, że zostałem rekomendowany przez Polskie Stronnictwo Ludowe do rządu - brzmi: minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Oczywiście przechodzimy pewną transformację w zakresie koordynowania prac, a kierunek w ramach drugiego etapu reformy administracyjno-gospodarczej rządu ma wnieść drugi element - będzie to ministerstwo rolnictwa i rozwoju wsi. Oczywiście jako rolnictwo będziemy automatycznie rozumieć również gospodarkę żywnościową, która w dużej części będzie kumulowana już raczej w Ministerstwie Gospodarki, które ten obszar zdecydowanie w tej chwili szeroko anektowało.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#RomanJagieliński">Problemy polskiego rolnictwa znamy. Są one trudne, były też niezwykle trudne dla moich poprzedników. Miałem okazję nie tak dawno spotkać się z kilkoma poprzednikami i każdy z nich mówił, że jest to niezwykle trudny resort - nawet najmocniejsi stojący na jego czele będą nie tylko chwaleni, bo idealnych rozwiązań nie ma. Jest to 38% polskiej ludności, w stosunku do której bezpośrednio prowadzi się pewne działania koordynacyjne, a właściwie 100%, bo każdy z nas musi się odżywiać. Niewielu Polaków stać na bardzo wysokie wydatki na artykuły żywnościowe. Ci, którzy się z wydatkami nie liczą, mogą mieć pogląd zdecydowanie odmienny od większości społeczeństwa; mniej liczą się ze środkami, które wydają na artykuły żywnościowe, bo ich na to stać. Ale to jest, powtarzam jeszcze raz, niewielki procent.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#RomanJagieliński">Jeśli mówimy o samym obszarze wiejskim, to obejmuje on 2030 tys. gospodarstw rolnych. Definicja gospodarstwa rolnego dotyczy każdego, kto płaci podatek rolny i ma gospodarstwo o powierzchni powyżej 1 ha. Część z tych „rolników” w ogóle tej ziemi nie użytkuje (np. ma na niej działkę rekreacyjną), bo żyje z czego innego, ale ci, którzy użytkują tę ziemię, a często nie mają dostępu do innej pracy, przeżywają w tej chwili naprawdę bardzo ciężkie chwile. Znam ten problem. Często nawet wyprzedzamy — w stosunku do postępu, który w wielu regionach obserwuje się w polskim rolnictwie — pewne działania wobec obszarów wiejskich, na przykład związane z budową infrastruktury.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#RomanJagieliński">Przedstawiłem bardzo szeroki materiał. Jestem gotów, pani marszałek, jeśli będzie taka możliwość, udostępnić pełną informację o dokonaniach 1995 r. i 1996 r., z prognozami na 1997 r. Ten materiał jest opracowany i może być natychmiast udostępniony, a na pewno przed następnym posiedzeniem, wszystkim paniom i panom posłom, tym bardziej paniom i panom senatorom. W tej materii spotykam się niestety, dotyczy to także mojego klubu, z bardzo głęboką, to mnie zawsze uderza, głęboką - jeszcze raz to podkreślam - niewiedzą. Z zażenowaniem przed panią marszałek i Wysoką Izbą to podkreślam. Gdyby pan poseł Andrzej Bajołek - do niego się tu odnoszę - chciał poczytać, a pan poseł jest członkiem Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego i te materiały dostał, to by pan wiedział, panie pośle, że nie ma ograniczenia 40 lat, żeby uzyskać kredyt na rozwój gospodarstwa rolnego, że tych linii jest ponad 30, z tego tylko jedna linia na wyposażenie gospodarstw młodych rolników, w tym jest także aneks na osadnictwo, tu jest ograniczenie do 40 roku życia. Jest to najbardziej preferencyjna linia - 5,5%. Jest wiele linii branżowych, ogólnopolskich czy regionalnych, gdzie oprocentowanie wynosi 6,2%. Następne to ok. 8%. Preferencja podstawowa wynosi ok. 15%. Każdy rolnik, niezależnie od wieku, może korzystać z kredytów preferencyjnych, modernizacyjnych, inwestycyjnych, z linii kredytowych. Może też korzystać z kredytów rzeczowych, inaczej mówiąc, obrotowych o równowartości do 10 kwintali żyta na każdy hektar. Firmy, które prowadzą obrót artykułami rolnymi, korzystają z kredytów skupowych. Tak więc, panie pośle, wiedza jest przede wszystkim potrzebna rolnikom, ale myślę, że do podejmowania pewnych decyzji jest potrzebna także panom posłom.</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-142.6" who="#RomanJagieliński">Te materiały mogę udostępnić.</u>
          <u xml:id="u-142.7" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Cieszę się bardzo, panie ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-142.8" who="#RomanJagieliński">Mogę udostępnić. Zresztą Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa prowadzi bardzo szeroką działalność propagandową, informacyjną, wydaje biuletyny, które są w ośrodkach doradztwa rolniczego, w gminach. Minister rolnictwa - o tym też dzisiaj mówiłem - też co tydzień wydaje biuletyn. Podajemy informacje rynkowe. Gdybyśmy mówili, że jest dla jednych, a drugich nie ma, to naprawdę byłaby to krzywda.</u>
          <u xml:id="u-142.9" who="#RomanJagieliński">Rozumiem, że w tejże materii Wysoka Izba, niezależnie od tego, czy reprezentowana przez panie i panów posłów klubów koalicyjnych, czy opozycyjnych, ma prawo wnosić zastrzeżenia dotyczące realizacji polityki rolnej, dynamiki tejże polityki. Jednak stwierdzam przed Wysoką Izbą, że jesteśmy prawie na początku drogi, jeśli chodzi o wdrażanie stabilizacji polityki rolnej w gospodarce rynkowej. W tych państwach, którym chcemy dorównać w gospodarce rynkowej, takie rolnictwo funkcjonuje już 50 czy 70 lat i też mają one problemy z polityką rolną, też nie mogą w wielu wypadkach zbilansować podaży z popytem, mimo że rygorystycznie traktują sprawę produkcji. Rolnik, który przekracza kwotę produkcyjną, często jest cenowo karany. My tych instrumentów jeszcze nie mamy i nie jesteśmy ich w stanie dzisiaj wdrożyć. Nie będę wracał... Jako administrator przez ostatnie 22 miesiące nigdy nie próbowałem określać, który rolnik, ile i jak ma produkować. Będziemy to mogli zrobić po sprawnym zafunkcjonowaniu Krajowej Rady Izb Rolniczych, w porozumieniu z nią, tak żeby to przenosić na uspołecznienie podejmowania decyzji, kto, ile i w jaki sposób może produkować. Gospodarka centralnie planowana nie stwarzała mi nigdy podstawowych warunków do prowadzenia gospodarstwa rolnego, a prowadząc gospodarstwo rolne funkcjonowałem także w tamtej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-142.10" who="#RomanJagieliński">Myślę, że jeśli chodzi o obecne problemy, będzie się to docierać i na pewno będziemy mogli w przyszłości zarówno zaspokoić rynek wewnętrzny, jak i duże ilości artykułów rolnych wyeksportować.</u>
          <u xml:id="u-142.11" who="#RomanJagieliński">Mówiłem już, nad czym pracujemy. Jesteśmy w końcówce prac nad ustawą o marketingu artykułów rolnych, o tejże agencji; chodzi o to, żeby móc jak najwięcej wyeksportować.</u>
          <u xml:id="u-142.12" who="#RomanJagieliński">Pozwolę sobie w tej chwili odnieść się w kolejności do wystąpień pań i panów posłów.</u>
          <u xml:id="u-142.13" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Polański, jak myślę, operuje danymi za 1994 r., bo liczba gospodarstw, które mają w tej chwili szansę rozwojową, w 1995 r. była inna, nie 8% tylko 1/3. I myślę, że poziom realnych dochodów się utrzymał - potwierdza to Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - jest taki sam jak w 1995 r. Jeśli jeszcze aktywniej wspieramy (w formie kredytów inwestycyjnych i preferencji w kredycie obrotowym), to jestem przekonany, że te ok. 30% gospodarstw rolnych jest w stanie w tej chwili prowadzić rozwój gospodarstw w formie akumulacji dodatniej. Nie chcę szczegółowo się do tego odnosić, dlatego że jeszcze nie mamy danych za 1996 r. w stu procentach wiarygodnych, takich, że to jest constans i że to już nie będzie się zmieniać. Ani Główny Urząd Statystyczny, ani Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej tych danych za 1996 r. jeszcze nie podał.</u>
          <u xml:id="u-142.14" who="#RomanJagieliński">Na pewno mogę się odnieść do kwestii, że są na wsi ubogie rodziny. Są, ale to nasze wspólne działanie może poprawiać im byt, przez stwarzanie im lepszych warunków bezpośrednio w środowiskach lokalnych, wskazywanie im, w jaki sposób skorzystać z kredytu, który wspomoże ich działalność gospodarczą, i w gospodarstwie, i poza. Trzeba przyciągać do tych gmin inwestorów. Trzeba stwarzać preferencje podatkowe, jeśli chodzi o podatek od nieruchomości, ułatwiać im akceptację wniosków kredytowych bezpośrednio w bankach spółdzielczych. A kondycja tych banków w ciągu ostatnich lat (1995–1996) w sposób znaczący się poprawiła, nawet w ciągu ostatnich miesięcy, tym bardziej że minister finansów podpisał rozporządzenie o zaniechaniu opodatkowania dochodów w bankach spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-142.15" who="#RomanJagieliński">Na pewno problemem jest, ciągle dyskutowanym, ile importujemy zboża, ile importujemy mięsa. Panie i panowie posłowie, nie było importowych kontyngentów w 1996 r. na mięso. I tylko z umów międzynarodowych, z traktatów międzynarodowych wynika to, że mamy obowiązek na część tych kwot wprowadzać niższe cło. To jest związane z naszymi traktatami międzynarodowymi. I proszę zwrócić uwagę, że ten minister, który przed wami stoi, nie podpisywał żadnego traktatu. Realizuję tylko politykę zatwierdzoną wcześniej. Tak samo w ramach Światowej Organizacji Handlu, tak samo w ramach CEFTA. To wszystko jest już materia prawna, którą zastaliśmy i do której mamy obowiązek się zastosować. I myślę, że Wysoka Izba też ten warunek powinna uwzględniać, bo Wysoka Izba powinna stać zawsze na straży prawa. Taka sama sytuacja jest w 1997 r. Ale gdy stwarzają nam warunki eksportowe, to my musimy często też stosować tę klauzulę uprzywilejowania dla importu. A bilans generalnie jest dodatni.</u>
          <u xml:id="u-142.16" who="#RomanJagieliński">Sytuacja ze zbożem, podkreślałem to niejednokrotnie, ma szczególny charakter. Inaczej to wyglądało na przełomie września i października, kiedy byliśmy zobowiązani przez rząd, szczególnie Agencja Rynku Rolnego, żeby odbudować rezerwy państwowe. Kiedy proponowaliśmy cenę 600 zł za tonę pszenicy i 380 zł za tonę żyta, skup był minimalny, dlatego że wiele spółek widziało w tym interes i płaciło 630 zł, a niektórzy producenci nawet wołali, że dopiero za 700 zł sprzedadzą. Doszło do tego, że nie mogliśmy prowadzić skupu na rzecz rezerw państwowych. Nie było też skupu takiego, który by zabezpieczał bezpośrednie zaopatrzenie polskich młynów. Rząd w takich warunkach, pracując nad pakietem antyinflacyjnym, podjął decyzję o imporcie bezcłowym zbóż, przy innych trendach cenowych na rynkach światowych niż te, które później wystąpiły.</u>
          <u xml:id="u-142.17" who="#RomanJagieliński">Nie chcę politykować, zastanawiać się, czy nie miał na to na przykład wpływu wybór prezydenta w Stanach Zjednoczonych. Pewne spekulacyjne działania zmierzały w tym kierunku, żeby cenę na pszenicę podnieść wysoko, ograniczając sprzedaż stamtąd, stwarzając utrudnienia w zaopatrzeniu w pszenicę na rynkach światowych, a potem natychmiast spadek cen w dół.</u>
          <u xml:id="u-142.18" who="#RomanJagieliński">Wysoka Izba wie, że byłem tego inicjatorem, że już w końcu listopada mówiłem, żeby z dniem 31 grudnia ub. r. wstrzymać import bezcłowy zbóż. Rząd pracuje kolegialnie. Nie uzyskałem na to akceptacji. Uzyskałem dopiero tę akceptację w styczniu 1997 r. Ale podzielam też zdanie, przedstawione przez pana posła Siedleckiego i pana posła Pogodę, że musimy znaleźć relacje zapewniające opłacalność, chodzi o produkcję zwierzęcą i dochodowość. Moim zdaniem zbyt wysoka cena - i to zresztą w moim wystąpieniu było podkreślone - na zboża jest niekorzystna dla polskiego rolnictwa, bo w małych gospodarstwach rolnych czerpiemy dochody przede wszystkim z produkcji zwierzęcej: z produkcji mięsa, z produkcji mleka i jaj. Tak więc relatywnie do tego musi być niższa cena pasz. Do tego trzeba jeszcze dodać to, że przecież nawet nasze koszty wtedy rosną, bo i chleb jest w tej chwili kupowany przez wszystkie albo prawie wszystkie rodziny rolnicze. Ma to też wpływ na podatek, który płacimy, bo mamy przelicznik odnoszący się do ceny 1 q żyta.</u>
          <u xml:id="u-142.19" who="#RomanJagieliński">Sprawa odłogów. Jest to wybór w tej chwili. Ten rząd z woli parlamentu nie ma uprawnień do nakazywania zagospodarowania ziemi. Mamy tylko obowiązek stwarzania szans na zagospodarowanie tej ziemi. I z mojego wystąpienia jednoznacznie wynika, że stworzyliśmy te szanse - przez kredyty i przez możliwości związane z programem osadnictwa na terenach zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-142.20" who="#RomanJagieliński">Spójrzmy sobie też prosto w oczy i powiedzmy, kto z nas, z tej Izby - tej, która w tej chwili jest tutaj przez was reprezentowana - zaproponował, znalazł, przekonał jednego z rolników ze wsi podkrakowskiej, żeby się zdecydował i zagospodarował 100 ha na ziemiach północnych czy zachodnich. I pomógł, w takim sensie jak ojciec chrzestny, żeby też aspekt społeczny i polityczny tego na przyszłość, na okres integracji z Unią Europejską, też był zrealizowany, by ta ziemia była przede wszystkim zagospodarowana przez polskich obywateli. Odsuniemy na ten okres widmo tego, co często wraca - że przyjdą i znów nam ziemię wykupią. Nie Polacy, tylko Niemcy. Kto?</u>
          <u xml:id="u-142.21" who="#RomanJagieliński">Interwencja na rynku. Jest ona na tyle głęboka, na ile mamy pieniędzy, ale jest realizowana coraz sprawniej. Dzisiaj możemy mówić o zbyt płytkiej interwencji na rynku trzody chlewnej. Od półtora roku mówimy o wprowadzeniu nowej standaryzacji skupu trzody chlewnej według klasy europejskiej. Przesunąłem termin wprowadzenia tychże norm z 1 stycznia 1996 r. na 1 lipca 1997 r. jako obligatoryjny, choć wiele zakładów podjęło się już tej klasyfikacji od 1 lipca 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-142.22" who="#RomanJagieliński">Poseł Ajchler, z którym rozmawiałem, praktyk w produkcji trzody chlewnej, twierdzi, że jego pogłowie gwarantuje standard EU, tej normy, która jest wymagana przy skupie, przy poziomie około 70–75%. Ale rolnicy, bardzo ważny producent, mogą w tych klasach dostarczyć tylko około 20% trzody chlewnej. Od 5 lutego obniżyliśmy te normy, jeszcze wprowadziliśmy R — od 45% mięsności. W tym kierunku musimy iść. Bo przede wszystkim potrzebne jest nam mięso, a nie tłuszcz. Był czas na przystosowanie się do pewnych wymagań. Jeśli teraz odstąpimy... zresztą formalnie nawet zapisy ustawowe nam na to już nie pozwalają, bo rozporządzenie o Agencji Rynku Rolnego zobowiązuje ją do prowadzenia skupu tylko według tych norm, na wypadek, gdy będziemy mogli eksportować, bo możemy eksportować tylko w tych normach, nawet na teren byłego Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-142.23" who="#RomanJagieliński">Sprawa związana z ochroną rynku wewnętrznego to jest w tej chwili sprawa Centralnego Inspektoratu Standaryzacji, który rozpoczął pracę od początku tego roku, sprawa służb fitosanitarnych, które sprawnie pracują, Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych czy Inspekcji Ochrony Roślin. To z roku na rok zaczyna działać coraz sprawniej. Jeszcze dojdzie do tego nadzór weterynaryjny, ta pełna kontrola, która i tak jest już w zasadzie satysfakcjonująca.</u>
          <u xml:id="u-142.24" who="#RomanJagieliński">Nie można teraz mówić, że w sklepach 80% produktów pochodzi z importu. Dzisiaj 98% towarów w każdym sklepie spożywczym w Polsce to jest produkt polski. Ale nie zamkniemy się przed importem bananów, cytryn, mandarynek, pomarańczy czy innych owoców. W związku z tym zwracam się po raz kolejny z propozycją - jeśli ktoś zauważy, że z naruszeniem prawa sprowadza się artykuły rolno-spożywcze na rynek polski, proszę o informację. Dziś możemy przedstawić wiarygodne informacje z Głównego Urzędu Ceł czy Centralnego Inspektoratu Standaryzacji, że takich działań nie ma.</u>
          <u xml:id="u-142.25" who="#RomanJagieliński">Panu posłowi Wilkowi chciałbym odczytać fragment z tego materiału, który odnosi się do ilości ziemi sprzedanej z zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa: „Agencja zawarła przeszło 58 tys. umów na sprzedaż 432 tys. ha”. To jest wszystko do końca 1996 r. Reszta jest jeszcze w administrowaniu, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-142.26" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Wilk: Procentowo prosiłem, panie ministrze. Jaki to jest procent?)</u>
          <u xml:id="u-142.27" who="#RomanJagieliński">To jest około 10%. Nie odczytałem z pana wystąpienia, czy jest to zarzut czy pochwała, bo w pewnym sensie może to być pochwała. Jeśli bowiem pan mówi o potrzebie powiększania areału przez gospodarstwo rodzinne, to dobrze, że nie sprzedaliśmy tyle, dlatego że wciąż jest szansa działania. Będziemy mogli od dzierżawców pozyskiwać te grunty i to, co jeszcze jest w administrowaniu, czy nawet to, co w części nie zostało zagospodarowane (a dosyć duża ilość gruntów jest nie zagospodarowana), możemy przeznaczyć na program osadnictwa. Będziemy to mogli też przeznaczyć na upełnorolnienie tych gospodarstw rolnych. Tylko zwracam się do Wysokiej Izby o to, żebyśmy dokończyli nowelizację ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa, żeby tam wprowadzić zapis o przetargu zamkniętym - żeby stworzyć warunki, że jeśli wyznaczymy trzy razy po 15 ha, trzy razy po 5 ha w danej gminie, to rolnicy z tej gminy tę ziemię kupią. Dzisiaj jest często wręcz odwrotnie, kuriozalnie - rolnicy ziemi pragną, ale prawo nie pozwala ograniczyć przetargu i każdy z nas, obywateli polskich, może tę ziemię kupić. I wtedy jest dopiero rozpacz, ja to oglądam. Ponadto przyjęliśmy działania, żeby stworzyć warunki w tejże ustawie, że za gospodarstwo przekazane lub sprzedane tam, gdzie brakuje ziemi, będzie można nadawać krotność gruntów w tych regionach, gdzie ziemię mamy. A jestem przekonany, że tej ziemi będziemy mieć jeszcze przez kilka najbliższych lat pod dostatkiem, chociażby z tego względu, że część dzierżaw znów wraca do administrowania w Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, bo po prostu dzierżawcy się nie sprawdzili. Są też takie przypadki, kiedy myślano, że jest wielka hossa, i dawano tak wysokie czynsze, że w tej chwili ekonomicznie tego się nie wykorzystuje. Ale prawo to rozstrzyga.</u>
          <u xml:id="u-142.28" who="#RomanJagieliński">Zgadzam się z panem, panie pośle, z dochodowością nie jest najlepiej. Ja to samo odczuwam jako rolnik, też prowadzę gospodarstwo, też odnoszę się do tych pytań, odnośnie do ceny jabłek. Moje jabłka ciągle jeszcze leżą i nie mogę ich sprzedać. Ale niejednokrotnie spotykałem się z przedstawicielami Federacji Rosyjskiej (i nie tylko). Twierdzą oni, że chcą jabłka, ale tak elegancko zapakowane jak w Belgii, w Holandii. Wtedy może by je kupili. Nawet na rezerwy czy na zaopatrzenie wojska też chcą już tylko takich jabłek. I to jest kwestia naszego przystosowania się. Obserwuję z podziwem działania giełdy hurtowej w Radomiu, która kupiła już 10 sortowni i przygotowuje jabłka, by zaopatrywać polskie supermarkety, a także będzie w stanie taki towar przygotować na rynek rosyjski.</u>
          <u xml:id="u-142.29" who="#RomanJagieliński">Pani poseł Maria Stolzman podniosła też zasadne uwagi co do legislacji. Na pewno ideału tutaj nie osiągnąłem, z różnych względów, pani poseł, ale chciałbym odnieść się do pani. Zawsze mogę tylko z pełnym podziwem mówić o działalności legislacyjnej pani poseł Marii Stolzman; kiedyś, dziś i zapewne - jestem o tym przekonany - w przyszłości. Z całym szacunkiem odnoszę się do swoich poprzedników, którzy pewne ustawy wdrożyli, ale pewnych ustaw nie wdrożyli, tylko my je wdrożyliśmy, nawet ustawę o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Przecież projekt przygotowały tamte rządy, solidarnościowe, a my to przerobiliśmy w tymże parlamencie; ale to dobrze służy.</u>
          <u xml:id="u-142.30" who="#RomanJagieliński">Nie będę się odnosił do stwierdzenia pani co do odpolitycznienia. Zróbmy to wszyscy razem. Ja formy politycznego działania w resorcie nie respektowałem, mimo że jest tam nas wielu członków Polskiego Stronnictwa Ludowego. Działałem i w dalszym ciągu działam, w kierunku stwarzania podstaw ekonomicznych, żeby jak najwięcej instrumentów, podmiotów i środków pozyskać na przeobrażenie polskiej wsi i polskiego rolnictwa. Luki nie będzie, chyba że będą kłopoty polityczne w pozyskaniu następnych środków z Banku Światowego. Dzisiaj mamy daleko już zaawansowane negocjacje co do pozyskania następnych 300 mln dolarów, w innej formule niż ASAL 300, bo budżet nie chce spłacać w całości. Zapowiadam, że to ma być spłata kapitału, a odsetki będzie spłacał budżet. Wczoraj dyskutowałem na temat możliwości pozyskania funduszy przedwstępnych, jest to już na zaawansowanym etapie. Istnieje możliwość skorzystania z tychże funduszy, jeśli programy, które przedstawimy, będą realne. Ale lepiej o tym nie krzyczeć, jeśli nie ma takiej potrzeby, dlatego że w kolejce po te fundusze przedwstępne czeka nie tylko Polska; czeka druga piętnastka, każdy chciałby z tego skorzystać.</u>
          <u xml:id="u-142.31" who="#RomanJagieliński">Informuję pana posła Aumillera, że programy szkół są już przystosowane do szerokoprofilowego nauczania. Powołano już centra praktycznej nauki. Na praktyczną naukę zawodu, i nie tylko na poziomie średnim, bo wspieramy także uczelnie, poszły bardzo wysokie środki. Jest to renesans szkół oświaty rolniczej, związanych z polskim rolnictwem. Na pewno nie jest to też na miarę marzeń, dlatego że potrzeby są ogromne, a możliwości budżetu takie, jakie są, ale w 1996 r. nakłady wzrosły o ponad 100% i w 1997 r. ta dynamika powinna być utrzymana. Zgadzam się co do spółdzielczości, co do krytycznej oceny renesansu tej spółdzielczości, ale tu trzeba zaangażować samych rolników. Minister rolnictwa może tylko stwarzać realne szanse, nie może zaś stwarzać takich warunków, w których mówiono by ludziom: ty i ty musicie iść do spółdzielni. Byłoby to bardzo źle przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-142.32" who="#RomanJagieliński">Sprawa udziału rolników w prywatyzowanych przedsiębiorstwach gospodarki żywnościowej nie mogła być rozstrzygnięta do dzisiejszej nowelizacji, bo nie można przygotowywać rozporządzeń, jeśli materia jest w parlamencie. Jeżeli Senat tę dzisiejszą nowelizację przyjmie, a prezydent podpisze, to natychmiast przychodzimy z rozporządzeniami. Poziom ich zaawansowania jest już bardzo wysoki, tylko muszą się one odnosić do materii, z którą mamy do czynienia w życiu.</u>
          <u xml:id="u-142.33" who="#RomanJagieliński">Chciałbym panu posłowi Janule bardzo serdecznie podziękować za odniesienie się do konfliktu miasto-wieś, bo stwarza mi to możliwość wypowiedzenia się przed Wysoką Izbą. Może to był właśnie mój błąd, który jest podnoszony przez mych szanownych kolegów, że duża część mojej działalności odnosiła się głównie do tego, by zabezpieczyć wszystkim dostateczną podaż żywności. Żywność nie była zbyt drastycznym elementem, jeśli chodzi o wzrost inflacji, ale przez cały czas dyskutowaliśmy nad tym, w jaki sposób tworzyć rynek hurtowy, wprowadzać tam producentów, tak by to powstało jak najszybciej. Program, który został przyjęty w 1995 r. - 35 rynków hurtowych, ponadregionalnych, regionalnych - zrealizowany jest dzisiaj w 25%. Nie chcę tej wypowiedzi adresować do osób, które przede mną siedzą, nie chciałbym mówić o tym, jak bardzo aktywnie uczestniczyły w działaniach mających na celu to, żeby nie doprowadzić do powstania rynku hurtowego, chcąc załatwić swoje sprawy, a nie chcąc załatwiać spraw dla polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-142.34" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Pan minister adresuje to do mnie?)</u>
          <u xml:id="u-142.35" who="#RomanJagieliński">Nie, nie powiedziałem tego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, bardzo proszę nie dyskutować z ław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#RomanJagieliński">Zgadzam się z panem posłem Henrykiem Siedleckim, że musimy ograniczać wzrost cen na środki produkcji, ale w tejże materii prawnej władzę ma przede wszystkim urząd skarbowy. Do dzisiaj w żadnej kontroli urzędu skarbowego nie wykazano, że poszczególni producenci środków produkcji, np. kombajnów, ciągników czy nawozów, przekraczają prawo. Ceny przede wszystkim rosną u pośrednika, a tu kontrola i urzędu skarbowego, i rządu jest bardzo ograniczona.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#RomanJagieliński">Panu posłowi Andrzejowi Bajołkowi nie mogę odpowiedzieć na pytanie o to, skąd środki. Myślę, że pan poseł wie - ze sprzedaży, z dochodów, m.in. tych socjalnych, z kredytów; tylko takie są możliwości.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Czyli za te wieprzki, które się wiezie do domu?)</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#RomanJagieliński">Nie wszystko się wiezie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#RomanJagieliński">Nie ma żadnych koncesji importowych, zresztą nie jest to w gestii ministra rolnictwa, kiedyś były to kwoty w gestii ministra współpracy gospodarczej z zagranicą, dzisiaj są w gestii ministra gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-144.5" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Jak go zwał, tak go zwał, a mięso się psuje.)</u>
          <u xml:id="u-144.6" who="#RomanJagieliński">Przekonujemy rolników, żeby podpisywali umowy kontraktacyjne, żeby się specjalizowali w produkcji. Kto tego zabrania? Czy rząd, czy minister rolnictwa? Czy któryś z wojewodów zabrania podpisywania umów kontraktacyjnych? Nie chcę się do tego dalej odnosić. Myślę, że pan poseł Czesław Pogoda, jako jeden z tych, którzy przetwarzają mięso, mógłby na ten temat coś powiedzieć. Często jeden grosz więcej, dany przez drugiego nabywcę, powoduje brak surowca u tego, który liczy na dostawy. Od 2 lat podejmowałem działania, żeby wprowadzić czynnik kontraktacji w Zakładach Mięsnych w Rawie Mazowieckiej. Proszę tam jechać, panowie posłowie, którzy się tym interesujecie, porozmawiać z zarządem tejże spółki o tym, jaki jest odzew.</u>
          <u xml:id="u-144.7" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Zarzycki ciągle mówi o potrzebie upełnorolnienia gospodarstw rodzinnych. Panie pośle, co temu przeszkadza? Znajdź mi pan takiego cudotwórcę i całą pensję, nawet roczną panu przekażę, żeby pegeery z województwa szczecińskiego przeciągnął na teren województwa sieradzkiego. Jeśli człowiek, jako żywa istota tam nie przejdzie...</u>
          <u xml:id="u-144.8" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: A woj. sieradzkie, piotrkowskie?)</u>
          <u xml:id="u-144.9" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Wilk: A są warunki?)</u>
          <u xml:id="u-144.10" who="#RomanJagieliński">Są warunki.</u>
          <u xml:id="u-144.11" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jakie? Jakie warunki?)</u>
          <u xml:id="u-144.12" who="#RomanJagieliński">Program osadnictwa, panie pośle. Jest przygotowane sprawozdanie pełnomocnika do spraw osadnictwa. Jeśli wysoka komisja (bo jest pan członkiem komisji) chce z tego skorzystać, udostępnimy. Możemy też zrobić sesję wyjazdową do jednego z osadników, który już tam siedzi, ale proszę złożyć propozycję.</u>
          <u xml:id="u-144.13" who="#RomanJagieliński">W 1968 r. przyszło mi zmienić miejsce zamieszkania o 100 km. Tam gdzie wylądowałem, mówiono mi, że i tak będzie spółdzielnia produkcyjna, bo nie było warunków na nic innego. Dzisiaj na tych ziemiach V, VI klasy jest porządne gospodarstwo Romana Jagielińskiego, administrowane obecnie przez Jacka Jagielińskiego - syna.</u>
          <u xml:id="u-144.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-144.15" who="#RomanJagieliński"> Trzeba tylko chcieć. Ja chciałem. Ci, co chcą, na pewno potrafią. Od narzekania jeszcze nikomu nie przybyło, od aktywnej pracy - tak. Nawet nie chcę proponować tutaj komuś z was, bo raz takie słowa wyrzekłem, że proszę bardzo, chcesz skorzystać, to stworzymy ci warunki do tego. Później był to zarzut przeciwko mnie, że byłem bezczelny i mogłem coś powiedzieć, tak jak bym próbował przekonywać nadaniem 100 hektarów. Nie, to nie jest nadanie, to jest korzystanie z szansy, która jest stworzona przez ten rząd, w którym funkcjonuje Roman Jagieliński. Mówił o tym już Janowski, jeszcze jako poseł, później jako minister, zostało to zrealizowane za kadencji Romana Jagielińskiego w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Dzisiaj powiedziałem - 78 gospodarstw zostało wyznaczonych, 75 jest nadanych. Pierwsze gospodarstwa były wyznaczone na terenie województwa ciechanowskiego, niedaleko od Warszawy, a reszta to tak jak mówiłem - jeśli Wysoka Izba zmieni podstawy prawne, to będziemy to realizować.</u>
          <u xml:id="u-144.16" who="#RomanJagieliński">Pan poseł też powiedział, że to tylko 4 tys. miejsc pracy. Panie pośle, proszę słuchać, mówiłem, że 4 tys. stałych miejsc pracy to za sprawą działalności Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, która dysponuje funduszami PHARE w wysokości 4 mln ECU w 5 województwach, ten program został poszerzony na wszystkie województwa popegeerowskie. Proszę przeczytać też w tychże materiałach bądź ze stenogramu, że mówiłem, iż i agencja restrukturyzacji w to weszła, i wiele innych fundacji w to wchodzi, w tym także kierowana przez panią poseł Marię Stolzman Fundacja Wspomagająca Zaopatrzenie Wsi w Wodę. Jeśli nawet mówię o ilości wodociągów, to nie tylko to jest zasługą Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, ale jest Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, jest Fundacja Wspomagająca Zaopatrzenie Wsi w Wodę, jest Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, jest Fundacja Spółdzielczości Wiejskiej. Setki. Każda z tych fundacji i każdy z funduszy inwestycyjnych, które teraz wprowadzamy, przyczynia się do powstawania nowych stanowisk pracy.</u>
          <u xml:id="u-144.17" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Stanibuła podniósł problem integracji. Przygotowujemy teraz — i w zespołach, i dla Komitetu Integracji Europejskiej — strategię integracji. Mogę pana poinformować, że w moim gabinecie wicepremiera rozpoczęliśmy pod kierownictwem prof. Władysława Szymańskiego prace nad programem „Polska wieś 2010 — szanse i zagrożenia”. Ja też tak samo cierpię jak i wy — jeśli mogę tak powiedzieć — że nie mam aktualnych danych z Głównego Urzędu Statystycznego, że na tej sali walczyliśmy o spis powszechny. Poszły pieniądze z budżetu ministra rolnictwa. Dzisiaj jeszcze dane nie są do końca opracowane. Ale to przecież nie jest w gestii rządu. Główny Urząd Statystyczny pracuje na podstawie innej ustawy i nie rząd ma prawo go rozliczać, rząd może się tylko upominać; ale Wysoka Izba może rozliczyć Główny Urząd Statystyczny.</u>
          <u xml:id="u-144.18" who="#RomanJagieliński">Co mają zrobić rolnicy - pyta pan poseł - żeby przekształcić się, i co zrobią, gdyby ich wyrugowali? Przecież rządy tej koalicji, niezależnie od tego, czy chodzi o rząd, który był kierowany przez Waldemara Pawlaka, przez Józefa Oleksego, czy chodzi o rząd, który jest kierowany przez Włodzimierza Cimoszewicza, nie podjęły żadnego działania, żeby kogokolwiek pozbawiać jego własności, a przede wszystkim nie podjęliśmy żadnego działania, żeby kogokolwiek pozbawiać ziemi! I tak będzie, bo prawo własności jest podstawą tego ustroju. Zostało wprowadzone w 1990 r. i będzie respektowane przez ten rząd i przez następne rządy. Jest tylko kwestia dobrowolnego wyboru. Moją intencją jest zawsze działanie w obszarze wielofunkcyjnego rozwoju wsi: gospodarstwa silne, dobre, dobre rolnictwo - takie, żeby zagwarantowało wysoki poziom dochodów jego właściciela. Jeśli nie, to należy stwarzać ludności i rolniczej, i nierolniczej na wsi dodatkowe źródła utrzymania. To jednak jest zależne od tempa rozwoju gospodarczego: im szybciej będziemy się rozwijać, tym więcej środków będziemy mogli przekazywać na modernizację polskiej wsi, tym szybciej będziemy mogli stworzyć warunki do powstawania nowych stanowisk pracy. Legislację też do tego przygotowaliśmy w zakresie społecznego ubezpieczenia rolników.</u>
          <u xml:id="u-144.19" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Czesław Pogoda odniósł się do skoków cen trzody chlewnej: że nie ma to potwierdzenia we wzroście cen żywności. Ta dynamika nawet nie była tak wysoka. Tak się zdarza. Ale też i spadek nie spowodował obniżenia cen na artykuły mięsne w wielu sklepach. Różnie to bywa: jedne sklepy reagują w ten sposób, że chcą mieć duży obrót przy niskiej marży, inni właściciele reagują wręcz odwrotnie - mniejszy obrót, wysoka marża. Na wsi polskiej obserwuję, że to uszczelniamy. To, co najczęściej powstaje, to sklepy - nawet sąsiad koło sąsiada zakłada sklep. I tylko przez konkurencję możemy reagować na obniżenie cen. Myślę, że trzeba też tutaj pewnej współpracy między przetwórcą mięsnym a producentem rolnym, żeby ten drugi dostarczał surowiec w dostatecznej ilości i dobrej jakości i żeby zawsze dostarczał, a nie tylko w zależności od tego, czy ma grosz więcej, czy mniej. Jak ma więcej - to już zmienia. Uważam, że opłacalność produkcji rolnej zawsze trzeba kalkulować w perspektywie nawet nie jednego roku, ale dwóch, trzech lat, ryzykując, że i warunki pogodowe mogą być nie najlepsze, i inne zakłócenia mogą też na rynku występować. Tak było nawet w centralnie sterowanej gospodarce realnego socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-144.20" who="#RomanJagieliński">Postaramy się wymienić wszystkie spółki, które importowały zboże, bo to na pewno ma znaczący wpływ na atmosferę wokół sprawy zboża. Ci, z którymi rozmawiam, jeśli mają dobry produkt i przetwarzają go na mąkę, nie stracą. Ale niektórzy stracą. Rząd nie podejmował jednak żadnych działań nakazujących skup, tylko stwarzał szanse. Wcześniej o tym powiedziałem, że wiele spółek starało się przebić cenę skupu na rezerwy państwowe, ale przecież one podejmowały tę decyzję na własne ryzyko. Z żalem stwierdzam, że często dotyczyło to też drobnych producentów rolnych, którzy w tej chwili napotkali trudności w zbyciu swojego produktu. Robimy wszystko, żeby złagodzić ten problem, żeby import ograniczyć, żeby wypróżnić magazyny, by skup sprawnie funkcjonował w okresie żniw 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-144.21" who="#RomanJagieliński">Jeśli chodzi o klęskę żywiołową w Wałbrzychu, to podjęliśmy w resorcie decyzję o wzroście o 50% nakładów na postęp biologiczny. Takie jest stanowisko komisji, rozpoczniemy jednak działania, żeby o 100% podnieść te nakłady. Uważam, że jest to zasadne.</u>
          <u xml:id="u-144.22" who="#RomanJagieliński">Sprawa kwot. Ustawa reguluje sprawę dysponowania kwotami przez ministra rolnictwa. Często jest to uznaniowo rozstrzygane przez szefa holdingu. W ciągu ostatnich 2 tygodni osobiście spotykałem się z cukrownikami. W dniu wczorajszym była bardzo reprezentatywna delegacja i holdingów, i Krajowej Rady Cukrownictwa, i o tym dyskutowaliśmy. Próba jednego z szefów holdingu wpłynięcia w związku z np. nadprodukcją z tego roku na ograniczenie ilości kontraktacji w 1997 r., tak aby kwotę C zagospodarować po wysokiej cenie, spotkała się z jednoznacznym stwierdzeniem: może w 1997 r. wam się to jeszcze uda, ale doprowadzimy do tego, żeby znowelizować ustawę w 1998 r., tak by kwoty te przekazać producentowi, i wtedy nie będzie dyskusji. Wtedy trzeba będzie zabiegać o producentów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-144.23" who="#RomanJagieliński">Szanowna Izbo! Ta legislacja wyszła jednak z tej Izby. Kwoty zostały przekazane podmiotom przetwarzającym buraki cukrowe, nie producentom rolnym, tym, którzy produkują buraki cukrowe. Dzisiaj ten stan prawny ministra rolnictwa, który rozdziela kwoty, obowiązuje. Wiadomo, że jest różnica w poglądach holdingu wschodniego i pozostałych holdingów, ale ćwiczyliśmy to na przykładzie głosowań w Wysokiej Izbie — raz były one dla holdingów wschodnich korzystne, później dla holdingów zachodnich, potem to się zmieniło i z mocy decyzji tejże Wysokiej Izby było to korzystne dla holdingu wschodniego.</u>
          <u xml:id="u-144.24" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Tomaszewski adresował może nie do mnie pewne pytania. Mamy rolnictwo i nowoczesne, i nienowoczesne. I takie, z którym się możemy już dopasować do Unii Europejskiej i konkurować z nią, i takie, nad którym musimy pracować. Ale jestem przekonany, że wypracujemy korzystne trendy, tym bardziej że nas, Polaków, podkreślam, akurat cechuje miłość do ziemi. Ta miłość do ziemi nie może być jedynym elementem produkcji rolniczej. Poza tym musi być wiedza i umiejętność pracy na tej ziemi. Stare przysłowie polskie mówi, że po ziemi trzeba z głową chodzić. To co często napotykam i traktuję jako utrudnienie w unowocześnieniu polskiego rolnictwa, to brak wiedzy, brak informacji i pewna mentalność, która cechuje nas, rolników - że jakoś to będzie. A nie można odnosić się do tego w ten sposób, że jakoś to będzie, tylko trzeba aktywnie w to wchodzić.</u>
          <u xml:id="u-144.25" who="#RomanJagieliński">Unia Europejska nie krytykuje struktury agrarnej, nie wkracza do nas. To publicyści o tym mówią, dziennikarze - i nasi, i tamci. Nie spotkałem się z żadnym politykiem Unii Europejskiej, który by powiedział: musicie zmienić strukturę agrarną. Odpowiadają: to wasz problem, który powinniście rozstrzygnąć. Uważam jednak, że zasadne jest zwiększanie areału, poprawianie efektywności produkcji, żeby stwarzać możliwości wzrostu dochodów. To są jednak procesy ewolucyjne, nie rewolucyjne. Ten rząd koalicyjny i poprzednie rządy nie zrobiły rewolucji, nie mają zamiaru nikogo rugować. To tylko publicyści i poniektórzy politycy mówili, że Roman Jagieliński, który stoi przed wami, wyrzuci półtora miliona chłopów z ich gospodarstw. Upłynęło dwadzieścia kilka miesięcy i proszę mi wskazać rolnika, którego wyrzuciliśmy z jego ziemi. Są pewne kłopoty - ja też je mam. Proszę o aktywne podejście. Żadnemu rolnikowi nie grozi utrata warsztatu pracy, jeśli się na to nie zdecyduje. Może sprzedać, może przekazać, nikt mu nie będzie odbierał tej ziemi.</u>
          <u xml:id="u-144.26" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Jeszcze trochę i wyskoczą sami.)</u>
          <u xml:id="u-144.27" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Gruszka nie był zapewne obecny podczas mojego wystąpienia. Projekt prawa paszowego jest w tej chwili w ministerstwie rolnictwa; mamy tak wiele dekretów i dyrektyw do przetłumaczenia i wyregulowania w związku z prawem paszowym, że, przypuszczam, w tej kadencji nie będziemy mogli tego prawa paszowego Wysokiej Izbie przedłożyć.</u>
          <u xml:id="u-144.28" who="#RomanJagieliński">Progi ekonomiczne ćwiczymy, jeśli mówimy o przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, szczególnie w zakresie rolnictwa - od 4 mld ECU do trzydziestu kilku miliardów. Tylko przecież ten próg możemy określać na zasadzie życzeń. Ale określimy wtedy, kiedy przystąpimy do negocjacji, tym bardziej że wspólna polityka rolna też się reformuje i ta reforma jest zapowiedziana na koniec 1999 r.</u>
          <u xml:id="u-144.29" who="#RomanJagieliński">Czas dostosowywania się do Unii Europejskiej będzie przedmiotem negocjacji. Im wcześniej zaczniemy, tym dłuższy czas przystosowania wynegocjujemy. Przewidujemy, że integracja nastąpi w latach 2002–2003, a ten czas zostanie wynegocjowany w zależności od naszej kondycji. Może wynegocjuje się 10 lat przystosowania w odniesieniu do poszczególnych asortymentów, rynków, może 15 lat, a może — tak jak wynegocjowali Hiszpanie dla rybołówstwa — 25 lat. Wszystko będzie zależało od oddanych, wykształconych, w pełni kompetentnych negocjatorów. Mogę dziś oświadczyć, że to zabezpieczamy w resorcie rolnictwa przede wszystkim za pośrednictwem Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa. Tam szkolimy młodą kadrę.</u>
          <u xml:id="u-144.30" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Bondyra pyta o spis rolny. Już na to odpowiedziałem.</u>
          <u xml:id="u-144.31" who="#RomanJagieliński">Wnioski NIK dotyczące podziału kwot cukrowych, wypłat 50% ceny za ponadkontraktacyjną produkcję. Panie pośle, rząd zrobił dużo w tym zakresie. Podniósł kwotę A o 130 tys. ton, spowodowaliśmy wykup kwoty C — 84 tys. ton i to jest podstawą tego, że rolnicy powinni negocjować. Wyszliśmy naprzeciw, chcąc stworzyć warunki do uzyskania wyższej zapłaty niż 50%. Może rolnicy z tego nie skorzystali, bo nie wynegocjowali tego, ale mam też sygnały, że skorzystali z tego, a niektóre spółki cukrowe zapłaciły dodatkowe miliardy złotych za dostarczony surowiec w ilości większej niż kontraktowana.</u>
          <u xml:id="u-144.32" who="#RomanJagieliński">Czy spadły gdzieś ceny? Już mówiłem, że to zależy od „uszczelnienia” zaopatrzenia na rynku artykułów żywnościowych. Jeśli sklep będzie koło sklepu, to wtedy będzie możliwość dokonania tańszego zakupu. Można iść do supermarketu. To nie jest tylko kwestia ingerencji rządu, to jest kwestia wyregulowania rynku. A to wymaga też i czasu. W tym zakresie robimy wielki rynek hurtowy, żeby przybliżyć zaopatrzenie do miast, do konsumentów. Jeśli to zrobimy, wszyscy aktywnie w to wejdziemy, to program 35 rynków hurtowych może zostać zrealizowany w ciągu dwu lat. Pieniądze czekają. One nie zostały zadysponowane w 1996 r., bo nie powstały podmioty. Z nakazu podmiotów w tej chwili w Polsce nikt nie powołuje.</u>
          <u xml:id="u-144.33" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Stanisław Pawlak stawia pytanie co do mechanizmów zatrudnienia byłych pracowników państwowych gospodarstw rolnych. Przede wszystkim chodzi o szkolenie i stwarzanie im szansy uzyskania środków, wsparcia z Krajowego Urzędu Pracy, w tym także środków PHARE będących w dyspozycji Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, poręczenia kredytów. To jest w wielu wypadkach prawie prowadzenie za rękę, wyszukiwanie tych aktywnych, którzy jeszcze w tym środowisku zostali. Dlatego przyrost nowych stanowisk pracy w osiedlach po PGR nie jest imponujący, ale jeśli on jest, to znaczy, że w dobrym kierunku idziemy, bo za tymi, którzy stworzyli warsztat pracy dla siebie i może dla sąsiadów, pójdą następni.</u>
          <u xml:id="u-144.34" who="#RomanJagieliński">Nie było, panie pośle, importu bez opłat celnych. Jeszcze raz przed wami stwierdzam - nie było: ani mięsa drobiowego, ani mięsa wieprzowego, ani mięsa wołowego. Są kwoty wynikające z tytułu traktatów międzynarodowych po obniżonej stawce celnej.</u>
          <u xml:id="u-144.35" who="#RomanJagieliński">Spis rolny powinien być opublikowany na początku drugiego kwartału. Taka jest informacja od prezesa Toczyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-144.36" who="#RomanJagieliński">Ceny na owoce i warzywa - co na to rząd, że cena w skupie jest 4 zł, a w detalu - 12 zł. Stwierdzam przed wami, że rząd na posiedzeniach Rady Ministrów je już idareda, a jako sadownik uważam, że tego idareda powinniśmy jeść dopiero w maju, czyli jest kwestia jakości. Kredyt na chłodnie i przechowalnie jest. W ubiegłym roku sadownicy polscy wybudowali dużo chłodni z prawdziwego zdarzenia. Ale ci sadownicy wolą jechać w trzystu czy pięciuset na rynek wrocławski, niż się umówić, żeby jeden w imieniu tych trzystu sprzedawał na rynku wrocławskim. Rynek wrocławski powstaje, inwestycje mają się rozpocząć wiosną tego roku. Studium wykonalności, montaż finansowy są już zrobione, to samo zresztą zrobione jest dla rynku warszawskiego czy rynku lubelskiego.</u>
          <u xml:id="u-144.37" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Jasiński podnosi problem wzrostu spożycia. Od tego też jest zależna cena na żywiec. Taka jest prawda, że było ponad 70 kg (dokładnie 72 kg), a w tej chwili spożywamy około 65 kg mięsa. Głównie spadek, jeśli mówimy o procentach, dotyczy spożycia mięsa wołowego ze względu na obawę, że BSE jest w Polsce. Musieliśmy w tym roku uruchomić skup interwencyjny młodego bydła rzeźnego. Mamy teraz duże zapasy tego mięsa w rezerwach państwowych. To samo dotyczy trzody chlewnej. Mniej jemy, a przede wszystkim chcemy jeść mięso, a nie tłuszcze, w związku z tym mniej kupujemy. Przy niższym pogłowiu mamy jeszcze nadwyżki, mamy kłopot ze zbilansowaniem tego rynku. Jest to rynek bardzo płytki. Wystarczy okres świąteczny, gdy skup jest ograniczony, bo zakłady są zamknięte, i po dwu tygodniach mamy nadwyżki na rynku.</u>
          <u xml:id="u-144.38" who="#RomanJagieliński">Musimy doprowadzić do regulacji ustawowej i wchodzić z eksportem. Rynek rosyjski jest otwarty, ale tam musi być eksport ciągły. Koniecznością jest podpisanie umów międzynarodowych, jeśli chodzi o handel w ramach Światowej Organizacji Handlu, z Federacją Rosyjską, z Republiką Ukrainy, bo wtedy będziemy mieli podstawę, że to jest wyregulowane, wtedy producent polski, eksporter polski będzie pewny, że jak wyprodukuje, jak przetworzy, to po tej cenie czy przy tej stawce celnej będzie mógł eksportować na teren Federacji Rosyjskiej. Dzisiaj jesteśmy też z tamtej strony zaskakiwani. Często mówią, że to sportowcy rządzą tam rynkiem, takie są uwarunkowania, z takich korzystamy.</u>
          <u xml:id="u-144.39" who="#RomanJagieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Może nie do wszystkich kwestii się odniosłem, ale uważam, że wyczerpałem limit czasu.</u>
          <u xml:id="u-144.40" who="#RomanJagieliński">Jeśli byłyby jeszcze pytania uszczegółowiające i istniała potrzeba zajęcia przeze mnie stanowiska, jestem do dyspozycji, nawet jeśli chodzi o trudne problemy poruszone przez pana posła Wilka, panów posłów Bondyrę i Zarzyckiego czy innych. Jestem gotów. Co prawda z panem posłem Bajołkiem, panem posłem Zarzyckim czy z panem posłem Bondyrą zawsze jestem gotów dyskutować w klubie.</u>
          <u xml:id="u-144.41" who="#RomanJagieliński">Jeszcze raz serdecznie dziękuję za to, że pozwalacie mi mówić o pewnych problemach polskiego rolnictwa tu, na tej sali,...</u>
          <u xml:id="u-144.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-144.43" who="#RomanJagieliński">... że nie tylko wam tłumaczę, ale i Polsce mogę pewne kwestie wytłumaczyć. Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-144.44" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo! To Sejm podjął decyzję, że nie ma debaty, są tylko wystąpienia klubowe, więc proszę panów posłów nie o uszczegółowiające pytania, tylko jeżeli ktoś z państwa...</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Nie otrzymałem...)</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Sekundkę, może pan poseł da mi skończyć.</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli ktoś z państwa nie otrzymał odpowiedzi, to proszę powtórzyć pytanie, bez komentarza.</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałabym przypomnieć Wysokiej Izbie, że mamy jeszcze trzy punkty porządku dziennego, przyjęte przez Wysoką Izbę w głosowaniu. Bardzo proszę to też wziąć pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-145.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#RyszardBondyra">Pani Marszałek! Panie Premierze! Zadałem pytanie, jakie są konsekwencje wynikające z raportu NIK, dotyczące podziału kwot produkcyjnych na kampanię cukrowniczą 1995/1996. Protokół NIK jasno precyzował...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, tylko pytanie. Bardzo proszę bez komentarza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#RyszardBondyra">Tak. Pan premier odpowiadał na inną część pytania, chciałbym doprecyzować, żeby było jasne, o co mi chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#RyszardBondyra">Otóż, panie premierze, w raporcie był jasny, wyraź-nie skierowany zarzut - niewykonanie ustawy przez ministerstwo w tym artykule, który mówił o terminowym podziale kwot. Skutek, jak mówiłem w pytaniu, jest taki, że mamy dzisiaj dużą nadprodukcję, a rolnicy płacą za niewykonanie ustawy przez ministerstwo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę ściśle powtórzyć pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#RyszardBondyra">To było moje pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#OlgaKrzyżanowska">To prawda, ale proszę bez komentarza, bez akcentów polemicznych, gdyż nie będziemy w stanie wyczerpać porządku dziennego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#RyszardBondyra">Takie pytanie postawiłem. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Bajołek.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zwracam się do pana posła z tym samym apelem - proszę ściśle powtórzyć pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#AndrzejBajołek">Pani marszałek, ja w innym trybie, w kwestii sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli sprostowania, to źle zrozumianego stwierdzenia, jeżeli pan premier źle zrozumiał, a nie w celu polemiki.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#AndrzejBajołek">Oczywiście. Pan premier źle zrozumiał intencje zawarte w moich pytaniach, ponieważ w polemice ze mną użył stwierdzeń, które nie były zawarte w pytaniach. Chciałem zatem sprostować: mówiłem o braku w tej chwili pieniędzy w kieszeniach rolników, co jest spowodowane niemożnością sprzedaży zboża czy żywca; rolnicy wracają do domu z tym towarem, a zbliżają się okresy płatności, niektóre już minęły. Pan minister na to pytanie nie odpowiedział. To także jak gdyby...</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#AndrzejBajołek">Stwierdził także, że nie dysponuję odpowiednim zasobem wiedzy, skrytykował mój zasób wiedzy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, na jakie pytanie nie odpowiedział.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#AndrzejBajołek">Byłem wymieniony z imienia i nazwiska, powiedziano, że nie mam odpowiedniego zasobu wiedzy, a pan premier jest adresatem moich interpelacji w tych kwestiach, o czym doskonale wie, bo korespondujemy ze sobą, kieruję do niego interpelacje. Nie można zarzucać mi braku wiedzy; chodzi na przykład o to, dlaczego w Krakowie nie powstała giełda. Moje interwencje sięgające wysoko, bo aż Urzędu Ochrony Państwa, doprowadzą do szybkiego uruchomienia giełdy w Krakowie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, niestety, nie było to powtórzenie pytania.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Jeżeli mówimy, to nie podtekstami.)</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Zarzycki.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Zwracam się z tym samym apelem, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Pytałem, jakie rolnicy mieli możliwości kupna ziemi - do 5 ha, do 10 ha, do 20 czy do 100 ha.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">A tak jeszcze na marginesie, nie chodzi o dyskusję klubową, a o to, żeby z tego coś można...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę, bez akcentów polemicznych, proszę powtórzyć pytanie. Trzymajmy się reguł, które sami ustanowiliśmy, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Tak jest, pani marszałek. Nie otrzymałem odpowiedzi na pytanie dotyczące tego, dlaczego w zapisie założeń określało się, że powstanie 830, a powstało 4800 wielkoobszarowych gospodarstw - to po pierwsze. Dlaczego tam nie było odpowiedniego nadzoru? I drugie pytanie: Ile ziemi kupili rolnicy indywidualni na powiększenie swoich gospodarstw do 5 ha, do 10 ha, do 20ha czy do 100 ha? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, ten sam apel - o ścisłe powtórzenie pytania.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#KazimierzWilk">Pani marszałek, ja króciutko. Miałem pytanie do pana ministra. Chodzi o sprzedaż ziemi z Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Jest to mój zarzut, panie ministrze. To jest zarzut. Jest to oczywiście za mało. Ale nie chcę prowadzić w tej chwili dyskusji...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę powtórzyć pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#KazimierzWilk">Tak, pani marszałek. Ponieważ będzie debata dotycząca Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, spróbuję w swoim wystąpieniu do tej sprawy wrócić. Natomiast jest inna sprawa. Pan premier zwrócił się z pytaniem, i do mnie też, czy możemy znaleźć...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie ma debaty, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#KazimierzWilk">Chcę odpowiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie ma debaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#KazimierzWilk">...rolnika, który by pojechał na tereny zachodnie. Otóż, panie ministrze, mam rodziców na wsi i wiem, jakie są problemy. Nie wystarczy kupić tylko ziemię.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#KazimierzWilk">Panie ministrze, to jest sprawa kredytów nisko oprocentowanych. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy na te pytania pan minister byłby uprzejmy odpowiedzieć? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#RomanJagieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan poseł Bondyra odnosi się do sprawy kwot z 1995/1996, kwoty z 1996/1997 zostały w prawidłowym terminie przyznane i zgodnie z ustawą. Takie są konsekwencje tego. Tam był pewien poślizg, panie pośle, i pan powinien wiedzieć dlaczego. Tak było dlatego, że ustawa jeszcze nie weszła w życie, rozporządzeń nie było, a kwoty na 1995 r. akurat nie ja miałem przyjemność przekazywać, tylko mój poprzednik, bo przekazujemy je z rocznym wyprzedzeniem. Chodzi o 1994 r. Czy pan poseł wie, kto był wtedy ministrem rolnictwa? Dziękuję serdecznie. Tak że proszę to odnosić do moich poprzedników. Mogę tylko odnieść się do Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#RomanJagieliński">Jeszcze raz przed Wysoką Izbą chcę poświadczyć, że nie robię interesu politycznego na żadnym ze swoich poprzedników, niezależnie od tego, czy to był minister o podobnym nazwisku jak moje - Jagielski, czy o innym nazwisku, jak Śmietanko. Wszystko, co zrobili i co jest najlepsze, jest wdrażane i dynamizowane. Nie wypowiadałem się nigdy publicznie, krytykując swoich poprzedników, to nie leży w moim charakterze.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Bajołek jeszcze raz rozmija się ze mną w intencjach. Ja się, panie pośle, odniosłem do tego, że nie wie pan, jakie mamy linie kredytowe.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Wiem.)</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#RomanJagieliński">Powiedziałem panu wtedy, że pana cechuje niewiedza, bo pan jednoznacznie to stwierdził. Proszę w stenogramie to przeczytać. Pan pytał, co ma pan powiedzieć rolnikowi, który przekroczył 40 rok życia, jaki kredyt on może wziąć? To ja panu odpowiedziałem, że pan tego nie wie.</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Przeczytałem ze stenogramu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę nie dyskutować z ław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#RomanJagieliński">Jest trzydzieści kilka linii kredytowych, które rolnik w wieku 60 lat może wykorzystać. Tylko przy kredycie na wyposażenie gospodarstw młodych rolników o oprocentowaniu 5,5% w tej chwili w skali rocznej jest ograniczenie - do 40 roku życia. Na zakup ziemi jest kredyt do 65 lat, w układzie osadniczym - też do 65 lat.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#RomanJagieliński">Nie odnosiłem się w ogóle do giełdy krakowskiej, nie wymieniałem po nazwisku. Widocznie coś tam drapie.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Ponowna interpelacja będzie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, bardzo proszę nie dyskutować z ław poselskich. Naprawdę nie możemy łamać reguł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Zarzycki wie o tym i w materiałach otrzymał dawno informacje, że 207 tys. rolników indywidualnych powiększyło gospodarstwa średnio o 4 ha. Tę informację dzisiaj też przeczytałem. 207 tys., panie pośle. I drugi problem - ten minister, który przed panem stoi, zastał już taki stan administrowania. Prawie wszystkie byłe państwowe gospodarstwa rolne do marca 1995 r. zostały już zrestrukturyzowane. Umowy dzierżawy czy nawet umowy sprzedaży zostały podpisane. To wtedy już powstało ok. 5 tys. gospodarstw powyżej 100 ha.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Około 40 arów.)</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#RomanJagieliński">Nie jest to więc kwestia nadzoru przez tego ministra - to jest kwestia wykonania ustawy przez moich poprzedników. A Wysoki Sejm nie stworzył mi szansy, żebym to regulował. Chociaż mówię tutaj przed Wysoką Izbą, że byłbym przeciwny, gdybyście chcieli ogłosić znowu nacjonalizację ziemi, bo w ramach tejże nacjonalizacji byłaby też i kolektywizacja, przed którą ja jako rolnik indywidualny też się broniłem, a mój ojciec wiele musiał zdrowia poświęcić, żeby się przed kolektywizacją obronić.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#RomanJagieliński">Myślę, że z panem posłem Wilkiem polemizować już nie muszę. Taka jest sytuacja - coś sprzedali, czegoś jeszcze nie sprzedali. Cieszę się, że pan stwierdza, że raport Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa będzie oceniany przez Wysoką Izbę. Tam te problemy będziemy uszczegóławiać.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#RomanJagieliński">Dziękuję serdecznie pani marszałek. Dziękuję serdecznie paniom i panom posłom.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał wiceprezes Rady Ministrów minister rolnictwa pan Roman Jagieliński.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku ze zgłoszonym wnioskiem o odrzucenie informacji do głosowania nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 17 porządku dziennego: Informacja rządu na temat realizacji uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 stycznia 1995 r. w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju wraz ze stanowiskiem komisji oraz komisyjnym projektem rezolucji (druki nr 1613, 1800 i 1831).</u>
          <u xml:id="u-181.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa pana Stanisława Żelichowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#StanisławŻelichowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Polski parlament, rozważając dziś w trakcie plenarnych obrad bardzo złożoną materię, jaką jest trwały zrównoważony rozwój naszego kraju, po raz kolejny uprzedza pewne inicjatywy społeczności międzynarodowej w tym zakresie. Mówiąc: po raz kolejny, pragnę przypomnieć, że politykę ekologiczną państwa uchwaliliśmy w Polsce na rok przed Szczytem Ziemi w Rio de Janeiro, że strategia realizacji tejże polityki w postaci Programu wykonawczego do polityki ekologicznej państwa do 2000 roku w Polsce została przyjęta przed konferencją ministrów ochrony środowiska w Sofii, która to konferencja zalecała właśnie tworzenie tego typu strategii. Obecnie jesteśmy w takiej sytuacji, że za kilka miesięcy będzie analizowana realizacja Agendy 21 w skali całego globu podczas specjalnej sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, więc dzisiejsza debata w parlamencie jest również w jakimś sensie wyprzedzeniem inicjatywy Organizacji Narodów Zjednoczonych w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#StanisławŻelichowski">Wysoka Izbo! Sejm podjął uchwałę w sprawie zrównoważonego rozwoju w styczniu 1995 r., a więc ponad dwa lata temu. Rząd przedstawił informację na temat realizacji uchwały Sejmu blisko rok temu, więc siłą rzeczy powyższa informacja, o której dzisiaj dyskutujemy, nie jest zbyt aktualna, ale myślę, że optymistyczny jest fakt, że wskaźniki gospodarcze charakteryzujące zrównoważony rozwój, które miały miejsce w 1994 r. i 1995 r., zostały utrzymane również w roku 1996. O tym, że uzyskaliśmy w naszym kraju rezultaty w zakresie trwałego rozwoju, które są odbierane z dużym uznaniem przez społeczność międzynarodową, zadecydowały na pewno takie sprawy, jak dobre instrumenty prawne, organizacyjne, ekonomiczne w ochronie środowiska oraz większa czy coraz większa świadomość ekologiczna decydentów w naszym kraju. Myślę, że nie bez znaczenia była również koordynacyjna rola Komisji do Spraw Ekorozwoju w stosunku do poszczególnych sektorów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#StanisławŻelichowski">Wysoki Sejmie! W wielu strategicznych programach rządowych zapisaliśmy sprawę zrównoważonego rozwoju jako kierunek działalności gospodarczej w naszym kraju. Wspomnę jedynie o takich dokumentach rządowych, jak „Zarys koncepcji rozwoju kraju do roku 2010” czy „Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego do roku 2010”, oparta na tym zarysie.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#StanisławŻelichowski">Jest również taki zapis w „Strategii dla Polski”. Przy czym szczegółowa ocena zgodności tego drugiego dokumentu z zasadami ekorozwoju będzie w najbliższych dniach przedmiotem obrad Komisji do Spraw Ekorozwoju, następnie Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów i Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#StanisławŻelichowski">Gdy mówię o powyższych zapisach w niektórych tylko dokumentach, zdaję sobie sprawę, iż padnie zarzut, że zapisać można wiele, znacznie trudniej te założenia zrealizować. Chciałbym więc, możliwie jak najkrócej, przyjrzeć się realizacji tych zapisów, korzystając z danych statystycznych, które dziś posiadamy.</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#StanisławŻelichowski">I tak w ostatnich trzech latach produkt krajowy brutto wzrastał w Polsce o ok. 5–6% w skali roku. Zużycie energii elektrycznej wzrastało w tempie nie przekraczającym 2% w skali roku. Emisja zanieczyszczeń gazowych, pomimo wzrostu PKB nie tylko nie wzrasta, ale aktualnie maleje w tempie 2–3% w skali rocznej. Malało również zużycie wody w gospodarce narodowej, a także ilość odprowadzanych ścieków.</u>
          <u xml:id="u-182.6" who="#StanisławŻelichowski">Nie mamy jeszcze pełnych danych dotyczących ilości odpadów wytworzonych w 1996 r., ale wstępne dane wskazują, iż utrzymana została tendencja z 1995 r., kiedy ilość wytworzonych odpadów wzrosła o 1,5% w stosunku do 1994 r., przy 7-procentowym wzroście PKB.</u>
          <u xml:id="u-182.7" who="#StanisławŻelichowski">Gdybyśmy postawili sobie dziś pytanie, czy przedstawione przeze mnie wskaźniki są maksymalne, jakie mogliśmy uzyskać w naszej gospodarce, to odpowiedź byłaby przecząca, jako że nigdy nie jest tak dobrze, aby nie mogło być lepiej. Ale na tle tych wyników, które uzyskały inne kraje, w tym również te, które wchodzą w skład Unii Europejskiej, możemy mieć pewne powody do satysfakcji. Satysfakcjonujący jest również fakt, że mechanizmy gospodarki rynkowej, zmuszając do materiało- i energooszczędności, wpływają na poprawę stanu naszego środowiska naturalnego.</u>
          <u xml:id="u-182.8" who="#StanisławŻelichowski">Wysoki Sejmie! W wielu ustawach będących w ostatniej fazie prac legislacyjnych w parlamencie, rząd zaproponował pewne mechanizmy stymulujące zrównoważony rozwój. Mechanizmy powyższe zostały jeszcze poszerzone przez panie posłanki i panów posłów w trakcie prac legislacyjnych. Szczegółowo będziemy mogli o nich mówić z chwilą, kiedy staną się prawem, i wyrażam przekonanie, że stanie się to w możliwie niedługim czasie.</u>
          <u xml:id="u-182.9" who="#StanisławŻelichowski">Zgadzam się z tym, że dotychczasowe mechanizmy ekonomiczne stymulujące proekologiczne zachowania podmiotów gospodarczych i osób fizycznych nie są wystarczające. Możliwości pewnych odpisów od podstawy opodatkowania, ulgi podatkowe dla osób fizycznych i prawnych w przypadku dokonania zakupów inwestycyjnych służących ochronie środowiska czy też niewielkie preferencje celne dla sprzętu służącego ochronie środowiska to na pewno niewiele. Bardziej efektywne instrumenty znajdują się gdzie indziej: oszczędzanie materiałów i energii, wdrażanie czystych technologii, wdrażanie systemów zarządzania opartych na standardach, np. ISO 14000, dają niejednokrotnie większe korzyści niż ulgi.</u>
          <u xml:id="u-182.10" who="#StanisławŻelichowski">Niemniej jednak rząd rozpoczął prace nad programem wprowadzania nowoczesnych mechanizmów ekonomicznych stymulujących proekologiczne postawy i zachowania. W ramach Komisji do Spraw Ekorozwoju powołano zespół, którego zadaniem jest opracowanie koncepcji nowoczesnych instrumentów ekonomicznych przydatnych w przyspieszaniu ekorozwoju.</u>
          <u xml:id="u-182.11" who="#StanisławŻelichowski">Wysoki Sejmie! W tym roku rząd przedstawi parlamentowi m.in. raport z realizacji polityki ekologicznej państwa oraz raport z realizacji ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Wyrażam nadzieję, że równolegle z tymi dokumentami będzie przedstawiony program stworzenia instrumentów ekonomicznych, ulg i zwolnień podatkowych, wspierających proekologiczne zachowania podmiotów gospodarczych i całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-182.12" who="#StanisławŻelichowski">Pragnę również poinformować Wysoką Izbę, że Komisja do Spraw Ekorozwoju pracuje aktualnie w swej dotychczasowej formie. W najbliższym czasie pan premier podejmie decyzję dotyczącą funkcjonowania komisji również w związku z propozycją zawartą w projekcie rezolucji, która jest podstawą naszej dzisiejszej dyskusji. W moim przekonaniu stanie się to w ciągu najbliższych dwóch tygodni.</u>
          <u xml:id="u-182.13" who="#StanisławŻelichowski">Wiem, że informacja rządu, którą dziś oceniamy, była przez część pań posłanek i panów posłów oceniona jako, delikatnie mówiąc, bardzo oszczędna. Pragnę zaznaczyć, że powyższa informacja była odpowiedzią na rezolucję Sejmu z 19 stycznia 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-182.14" who="#StanisławŻelichowski">Rząd przesłał do Komisji Trwałego Rozwoju ONZ w Nowym Jorku ponad 100-stronicowy materiał dotyczący realizacji Agendy 21 w 5 lat po Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro, to znaczy taki raport statystyczny według przysłanego nam z ONZ formularza. Aktualnie jest opracowywany merytoryczny komentarz do tego materiału statystycznego, który stanowić będzie pełny krajowy raport. Zakończenie prac przewiduje się w kwietniu br. Jeżeli panie posłanki i panowie posłowie zechcą zapoznać się z tym raportem, to przekażemy go komisji sejmowej czy wszystkim, którzy będą tym zainteresowani. Dziękuję, pani marszałek, za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-182.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa pan Stanisław Żelichowski.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Komornickiego w celu przedstawienia stanowiska komisji oraz uzasadnienia projektu rezolucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#JanKomornicki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! 15 marca 1996 r. prezes Rady Ministrów przedłożył marszałkowi Sejmu informację rządu na temat realizacji polityki zrównoważonego rozwoju (druk nr 1613). Prezydium Sejmu skierowało 9 kwietnia 1996 r. informację rządu do rozpatrzenia przez Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Komisja rozpatrzyła informację 2 lipca 1996 r. i przygotowała sprawozdanie, które zostało przedłożone Sejmowi w druku nr 1800 z wnioskiem, aby Wysoka Izba raczyła przyjąć informację.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#JanKomornicki">Wniosek o przyjęcie składam niniejszym formalnie. Proszę także Wysoką Izbę o przyjęcie komisyjnego projektu rezolucji w sprawie skonkretyzowania działań rządu w realizacji polityki zrównoważonego rozwoju, przedłożonego wraz z uzasadnieniem w druku nr 1831. Z uwagi na znaczny upływ czasu wnoszę do projektu rezolucji autopoprawkę polegającą na zastąpieniu słów: „do końca 1996 r.” słowami: „do 30 maja 1997 r.”.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#JanKomornicki">Proponowana rezolucja jest w istocie oceną dotyczącą informacji rządu z druku nr 1613, którą komisja ochrony środowiska uznała za niewystarczającą w kwestii dotyczącej wizji polityki ekonomicznej wspierającej politykę ekologiczną. Komisja wysoko oceniła działania resortu ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, koordynującego międzyresortowe działania w ramach Komisji do Spraw Ekorozwoju. Uznaliśmy jednak, że realizacja zamierzeń rządu oczekiwanych przez Sejm i społeczeństwo w zakresie ekorozwoju - czy szerzej mówiąc, zrównoważonego rozwoju - bez wyraźnych stymulacji ekonomicznych nie będzie możliwa i pozostanie katalogiem pobożnych życzeń. Nie można zresztą, Wysoka Izbo, jak wszyscy dobrze wiemy, prowadzić żadnej polityki bez odpowiedniego wsparcia polityką ekonomiczną. Dlatego też taką treść zaproponowaliśmy w pkt. 1 projektu rezolucji, która wzywa rząd do przedłożenia wizji ekonomicznego wsparcia polityki zrównoważonego rozwoju czy ekorozwoju. Zgodnie z postulatami wielu pozarządowych organizacji ekologicznych, a także z własnym przekonaniem, komisja ochrony środowiska w pkt. 2 rezolucji wnosi o rozważenie możliwości przekształcenia Komisji do Spraw Ekorozwoju, działającej przy ministrze ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, w komitet Rady Ministrów - rzecz jasna w celu podniesienia rangi całego zagadnienia i przeniesienia problematyki na stałe na forum rządu.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#JanKomornicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie chcąc przedłużać wystąpienia, wnoszę, po pierwsze, o przyjęcie informacji rządu zawartej w druku nr 1613 i, po drugie, o uchwalenie rezolucji według komisyjnego projektu zawartego w druku nr 1831 wraz ze zgłoszoną autopoprawką dotyczącą daty. Z uwagi na niezwykłe opóźnienie w rozpatrywaniu tego projektu, a także pełną jasność zawartej w nim treści, wnoszę, aby Wysoki Sejm zechciał niezwłocznie przystąpić do drugiego czytania projektu rezolucji i uchwalił ją - gdyby nie było głosów sprzeciwu - na początku następnego posiedzenia. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi Janowi Komornickiemu, sprawozdawcy komisji.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Czesława Śleziaka o zabranie głosu w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Sabat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#CzesławŚleziak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej przypadł mi zaszczyt przedstawienia stanowiska dotyczącego informacji rządu na temat realizacji uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 stycznia 1995 r. w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju wraz ze stanowiskiem komisji oraz komisyjnym projektem rezolucji. Ze względu na czas odniosę się do kilku kluczowych, w przekonaniu mojego klubu, spraw.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#CzesławŚleziak">Sprawa pierwsza: Jak definiujemy problem? Czy mówimy tym samym językiem? Jak rozumiemy kluczową kategorię zrównoważonego rozwoju? W tych sprawach panuje zamęt pojęciowy. Zadowalającej definicji zrównoważonego rozwoju nie ma. Jest ona przedmiotem sporów w gronie ekonomistów ochrony środowiska. Doliczono się już kilkudziesięciu definicji. Współczesne dyskusje skupiają się wokół definicji zawartej w raporcie Brundtland, w którym rozwój ma cechy trwałości, gdy: „zaspokaja bieżące potrzeby, nie przekreślając szans ich zaspokojenia także w przyszłości”.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#CzesławŚleziak">W monumentalnej pracy autorstwa Folmera, Gabela i Opschoora „Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych” termin sustainable development definiuje się jako trwały rozwój, zaznaczając, że stosowane w języku polskim określenia: ekorozwój lub rozwój zrównoważony mają inne odpowiedniki angielskie, które nie w pełni pokrywają się z zakresem znaczeniowym sustainable development.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#CzesławŚleziak">W moim przekonaniu Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, przyjmując projekt uchwały w sprawie zrównoważonego rozwoju, którego miałem zaszczyt być sprawozdawcą, jak i projekt rezolucji w sprawie skonkretyzowania działań rządu w realizacji polityki zrównoważonego rozwoju, rozumiała przez ten termin taki typ rozwoju społeczeństwa (w tym rozwoju gospodarczego), w którym następuje proces zintegrowania w czasie i przestrzeni działań związanych z przemianami politycznymi, gospodarczymi, społecznymi oraz ich konsekwencjami ekologicznymi. Chodzi tu o równoważenie szans dostępu - obecnego i przyszłych pokoleń, grup interesów, regionów czy społeczności lokalnych - do środowiska przyrodniczego, z zachowaniem trwałości procesów przyrodniczych.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#CzesławŚleziak">Proszę o wybaczenie tego przydługiego wstępu, ale odnoszę wrażenie, że w informacji rządowej rozumienie zrównoważonego rozwoju nie w pełni pokrywa się z rozumieniem komisji zaakceptowanym przez Sejm. I to jest zasadniczy powód innej optyki oczekiwań ekologów oraz informacji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#CzesławŚleziak">Sprawa druga - prawo ochrony środowiska. Jest rzeczą oczywistą, że jednym z kluczowych warunków skuteczności działań na rzecz zrównoważonego rozwoju jest dysponowanie odpowiednim systemem prawnym, który może być dobry tylko wtedy, gdy się ma jego koncepcję.</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#CzesławŚleziak">O słabościach ustawodawstwa w zakresie ochrony środowiska i zasobów naturalnych mówiłem z tej trybuny już wiele razy, niestety, w znacznej mierze bezskutecznie. Do dzisiaj nie słyszałem i nie widziałem koncepcji prawa ochrony środowiska, nie mówiąc już o ustawodawstwie z zakresu zrównoważonego rozwoju. Cieszy chociaż to, że w ministerstwie, jak wynika z informacji, trwają prace nad nową generalną ustawą o ochronie środowiska.</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#CzesławŚleziak">Sprawy generalne muszą być uregulowane albo przed szczegółowymi, albo równolegle z nimi, w żadnym razie jednak po nich. Z negatywnymi konsekwencjami nieakceptowania tej tezy miały do czynienia podkomisje i komisje pracujące nad nowelizacjami bądź ustawami szczegółowymi w zakresie ochrony środowiska. Potykano się nieustannie o nie rozwiązane zagadnienia ogólne. Mam świadomość olbrzymiej złożoności problemu, tym razem nie krytykuję, ale podpowiadam, panie ministrze, proponuję skorzystać chociażby z dorobku waszyngtońskiego Instytutu Prawa Ochrony Środowiska, którego nowatorskie podejście do prawa ochrony środowiska wynika ze spostrzeżenia, że — jak pisze prof. Kazimierz Równy — prawo dotyczące zasobów naturalnych i zarządzania rozwojem przestrzennym z jednej strony oraz prawo dotyczące zmniejszania zanieczyszczeń środowiska z drugiej rozwijały się (dodam: w polskich warunkach rozwijają się nadal) jakby niezależnie od siebie. W związku z tym prawo, zamiast koncentrować się na zrównoważonym trwałym rozwoju i stosownie do tego regulować procesy wydobywania i przetwarzania surowców oraz sposoby pozbywania się odpadów, koncentrowało się i koncentruje na zwalczaniu zanieczyszczeń pojawiających się w końcowej fazie produkcji. Ta nowa metoda, najzwięźlej rzecz ujmując, zawiera się w haśle: „od zasobów do ich odzyskania”. Normy prawne oparte są wtedy na rzeczywistym cyklu działalności człowieka. Wierzę, że w takim kierunku kiedyś pójdziemy.</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#CzesławŚleziak">Sprawa trzecia - nowe instrumenty ekonomiczne, w tym tzw. zielone podatki. Ekonomiści dopiero w końcu XX w. dostrzegli, że przyroda ma swoją cenę, że czyste rzeki, woda, powietrze, gleba kosztują, coraz więcej kosztują. Jesteśmy w stanie zgodnie ze równoważonym trwałym rozwojem przekazać następnym generacjom taki sam kapitał, zawierający w sobie warunki potencjalnego dobrobytu. Lek jest, receptę nam wypiszą, pytanie - kto za to zapłaci? Płacimy już dużo, ok. 1,3% produktu krajowego brutto, a musimy płacić coraz więcej. Nad ekologiczną reformą podatkową, nad zielonymi podatkami dyskutują obecnie rządy i organizacje pozarządowe w Europie i na świecie. Zielone podatki mają uzdrowić katastrofalny stan środowiska na naszej planecie. Zanieczyszczający musi rzeczywiście płacić. Czas, aby rząd, mając tego świadomość, jak również tego, że przyjęcie standardów ekologicznych Unii Europejskiej będzie wiązać się z wysokimi kosztami dostosowawczymi, zaczął nie tylko mówić o nowych instrumentach ekonomicznych, takich jak opłaty produktowe, depozyty ekologiczne, zbywalne pozwolenia na emisje, ubezpieczenia ekologiczne - trzeba mieć program wcielenia ich w życie, trzeba podejmować trudne, niestety nie zawsze popularne decyzje.</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#CzesławŚleziak">Sprawa czwarta - rozważenie możliwości przekształcenia Komisji do Spraw Ekorozwoju w komitet Rady Ministrów. Optymalnym rozwiązaniem byłoby, aby cała Rada Ministrów, ta i następne, myślała i działała w kategoriach zrównoważonego trwałego rozwoju. Za zrównoważony trwały rozwój nie może odpowiadać tylko minister ochrony środowiska. Biorąc jednak pod uwagę aktualny etap tego procesu u nas, trzeba zastanowić się nad podniesieniem rangi Komisji do Spraw Ekorozwoju.</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#CzesławŚleziak">Sprawa piąta, ostatnia - edukacja ekologiczna. Morze słów wypowiedziano o jej znaczeniu, tyleż samo zapisano. Wiele nerwów stracono w ostatnich latach. Chcę powiedzieć tylko tyle: wierzę, że prace nad narodową strategią edukacji ekologicznej są rzeczywiście na ukończeniu.</u>
          <u xml:id="u-186.11" who="#CzesławŚleziak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Oceniając przedstawioną przez Radę Ministrów informację, uzupełnioną wystąpieniem pana ministra Stanisława Żelichowskiego, dostrzegamy postęp na drodze zrównoważonego rozwoju. Mówią o tym także raporty organizacji i instytucji międzynarodowych, ale wiele zjawisk w odniesieniu do polskiej drogi zrównoważonego trwałego rozwoju niepokoi, mówią o tym m.in. przedstawiciele organizacji i ruchów pozarządowych. Istnieje wystarczająco dużo dowodów na uzasadnienie tezy, że na drodze do zrównoważonego rozwoju jest jeszcze wiele nieszczerości i bojaźliwości. Znaczna część polityków, centralnych, regionalnych i lokalnych, bez względu na opcję polityczną specjalizuje się w unikaniu najważniejszych problemów, odkładając na później trudne, ale konieczne decyzje. Do tych spraw wrócimy przy ocenie Agendy 21.</u>
          <u xml:id="u-186.12" who="#CzesławŚleziak">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował zgodnie z rekomendacją Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-186.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Czesław Śleziak.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Tadeusza Sabata o zabranie głosu w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Krzysztof Wolfram.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#TadeuszSabat">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Akceptując 19 stycznia 1995 r. sprawozdanie z realizacji ustaw ekologicznych, sprawozdanie z wdrażania w latach 1991–1993 polityki ekologicznej państwa oraz program wykonawczy do tej polityki do roku 2000, Wysoka Izba przyjęła uchwałę w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju. Oceniając wtedy pozytywne dokonania rządu przedstawione w wyżej wymienionych sprawozdaniach, zwróciliśmy uwagę na konieczność stałego doskonalenia systemu prawnego i ekonomicznego, aby służył on zrównoważonemu rozwojowi całej gospodarki. Stwierdziliśmy, że jak zadaniem wszystkich resortów są działania służące bezpośrednio lub pośrednio wspieraniu rozwoju społeczno-gospodarczego, tak wdrażanie zasad ekorozwoju jest zadaniem wszystkich. Wtedy też za szczególnie ważną uznaliśmy szeroką edukację całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#TadeuszSabat">Zgadzając się generalnie z zawartą w przedkładanej informacji rządu tezą, że nadrzędnym celem polityki społeczno-gospodarczej rządu powinno być m.in. utrwalenie zasad rynkowych w gospodarce, klub Polskiego Stronnictwa Ludowego zwraca uwagę na to, że w przyszłości trzeba być bardzo ostrożnym, bo nie zawsze same zasady wolnego rynku prowadzą do pozytywnych efektów ekologicznych. Dlatego wszystkie programy, w których, jak czytamy w informacji rządu, wyrażany jest silnie proinwestycyjny i proeksportowy charakter polityki gospodarczej, muszą mieć równie mocno wpisane stosowanie zasad ekorozwoju, w tym szczególnie jasnych i efektywnych instrumentów ekonomicznych prowadzących do zachowań proekologicznych. O tym jednak niestety w informacji mówi się już mniej konkretnie, podobnie jak o edukacji ekologicznej.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#TadeuszSabat">Jedno państwo nie może jednak bezwzględnie wdrażać wszystkich instrumentów wpływających w ostatecznym rozrachunku na koszty produkcji, bo w świecie międzynarodowych powiązań handlowych nie jesteśmy samotną wyspą. Konsekwentnie dążąc do ekorozwoju, musimy bacznie obserwować, jak robi to świat, aby nie utracić konkurencyjności własnej gospodarki. Sami również winniśmy inicjować działania międzynarodowe. Zagrożona gospodarka w efekcie końcowym zmniejszy również możliwości realizacji ekorozwoju. Trzeba mieć to na uwadze oceniając najważniejsze osiągnięcie ostatnich lat, jakim jest utrzymanie pozytywnego trendu zmniejszania emisji zanieczyszczeń w przeliczeniu na jednostkę produktu krajowego brutto. W ostatnich trzech latach malało zużycie wody, zmniejszała się ilość odprowadzanych ścieków. Zużycie energii elektrycznej, nieznacznie, bo ok. 2% rocznie, wzrastało, a emisja zanieczyszczeń gazowych malała, o czym mówił już pan minister. A stało się tak także dzięki dużym nakładom poczynionym w energetyce i, co równie ważne, uznaniu przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne potrzeby większych zakupów energii nie obciążonej kosztami spłacania kredytów w stosunku do energii produkowanej przez stare, zdekapitalizowane bloki zatruwające atmosferę.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#TadeuszSabat">Podobnie w kwestii ostatnio uwolnionych cen paliw wpływy muszą być zachowane, ale wymagane są działania wymuszające w ramach istniejącego systemu stosowanie paliw bardziej przyjaznych dla środowiska. Za wyjątkowo pozytywną decyzją o zakazie rejestrowania samochodów bez katalizatorów muszą iść odpowiednie finansowe instrumenty. W sytuacji gdy źródłem 30% zanieczyszczeń jest transport, paliwo bezołowiowe musi mieć priorytet przed zawierającym ołów, a nie zasiarczone przed zasiarczonym. W tym ostatnim przypadku dotyczy to także całej energetyki, gdzie więcej energii powinno być uzyskiwane ze spalania gazu. Dopiero wtedy będziemy mieli możliwość wywiązania się ze zobowiązań międzynarodowych w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#TadeuszSabat">Następna sprawa, którą chciałbym poruszyć przy okazji oceny działań w kierunku wdrażania ekorozwoju, to nasze przekonanie, że na obecnym etapie, gdy od 6 lat mamy politykę ekologiczną państwa, konieczne jest zwrócenie większej uwagi na działania w skali regionalnej i lokalnej. Informacja się do tego nie odnosi, a szkoda, bo na przykład politykę zrównoważonego rozwoju terenów górskich najlepiej przecież realizują wojewodowie z terenów południowej Polski, a politykę ochrony wybrzeża wojewodowie z Pomorza.</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#TadeuszSabat">Przedłożona obecnie informacja była przygotowana w roku 1995 i miała na celu wskazanie, jakimi drogami rząd ma zamiar realizować uchwałę z 19 stycznia 1995 r., wiemy jednak dobrze, że w tym czasie wiele dobrego zrealizowano. Wspomniane przed chwilą efekty, które zostały osiągnięte także dzięki wymuszonym przez mechanizmy rynkowe działaniom polegającym na stosowaniu w gospodarce technologii energooszczędnych i materiałooszczędnych, potwierdzają na tym etapie generalną słuszność obranej przez rząd drogi realizacji uchwały.</u>
          <u xml:id="u-188.6" who="#TadeuszSabat">Podobnie od początku 1995 r. resort ochrony środowiska oraz inne resorty sięgnęły po nowe metody promocji w zakresie edukacji ekologicznej. Przykładem może być chociażby udana wystawa Eko-Media -Forum czy konkurs na lidera polskiej ekologii.</u>
          <u xml:id="u-188.7" who="#TadeuszSabat">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego jest za przyjęciem informacji rządu na temat realizacji uchwały z 19 stycznia w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju, a wyrazem troski o utrzymanie pozytywnego trendu będzie poparcie rezolucji w sprawie skonkretyzowania działań rządu w zakresie realizacji polityki zrównoważonego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-188.8" who="#TadeuszSabat">Panie i Panowie Posłowie! Uważamy, że powołana zarządzeniem nr 32 prezesa Rady Ministrów z 28 października 1994 r. Komisja do Spraw Ekorozwoju zostanie przekształcona w stały komitet Rady Ministrów. Takie rozwiązanie umożliwi obecnej komisji właściwe funkcjonowanie. Będzie zarazem realizacją zobowiązań Polski z Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój”. Uwiarygodnienie Komisji do Spraw Ekorozwoju poprzez znaczące usytuowanie wśród instytucji rządowych stworzy nową jej jakość, a jej decyzje, opinie czy zalecenia będą dzięki temu miały zagwarantowany wpływ na decyzje podejmowane przez najwyższe czynniki władzy.</u>
          <u xml:id="u-188.9" who="#TadeuszSabat">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jak ważnym elementem polityki zrównoważonego rozwoju jest problematyka rozwoju terenów górskich, niech świadczy fakt zawarcia w rozdz. 13 Agendy 21 myśli przewodniej: „Los ekosystemów górskich wpływa na życie połowy ludzkości”.</u>
          <u xml:id="u-188.10" who="#TadeuszSabat">W dniu 5 lutego tego roku Sejm rozpatrzył uchwałę w sprawie zrównoważonego rozwoju terenów górskich i górzystych. Wspomnę tylko, że w Polsce nie istnieje powszechnie obowiązujące kryterium zasięgu obszarów górskich. Najczęściej do rejonu górskiego zalicza się tereny położone powyżej 350 m nad poziomem morza. Obszary te stanowią ok. 8% powierzchni Polski. I mimo, że zajmują niewielką powierzchnię, spełniają kilka ważnych funkcji o znaczeniu nie tylko regionalnym, ale ogólnokrajowym.</u>
          <u xml:id="u-188.11" who="#TadeuszSabat">Ze względu na ograniczony czas, wspomnę o kilku najważniejszych funkcjach. Obszary górskie w Polsce są źródłem ok. 30% zasobów wody i zaopatrują w nią najbardziej uprzemysłowione części kraju. Lasy górskie zajmują ok. 40% terenów górskich, spełniają istotną rolę w całej gospodarce. Główną ich funkcją jest funkcja ochronna, zwiększenie retencji wodnej, zmniejszenie erozji gleb, a także zapewnienie warunków do rekreacji.</u>
          <u xml:id="u-188.12" who="#TadeuszSabat">Ponad połowa ludności w regionach górskich mieszka na wsi, a ok. 45% zawodowo czynnych pracuje w rolnictwie. Stąd duży udział powierzchni użytkowanej rolniczo - ok. 50%. Jest niepodważalne, że przyszłość regionów górskich i podgórskich musi wiązać się z odpowiednią strategią polityki państwa, zapewniającą im stały rozwój, a nie tylko trwanie.</u>
          <u xml:id="u-188.13" who="#TadeuszSabat">Polskie Stronnictwo Ludowe uważa, że do realizacji tych celów konieczne jest opracowanie i wdrożenie regionalnej polityki rolnej, uwzględniającej takie instrumenty ekonomiczne, które mogłyby skutecznie zapobiegać utracie specyficznych cech i tworzyć podstawy dla zrównoważonego rozwoju wszystkich funkcji tych obszarów.</u>
          <u xml:id="u-188.14" who="#TadeuszSabat">Już dziś, bez czekania na program, rząd może podjąć działania, chociażby poprzez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, wprowadzając pomoc interwencyjną, różnicując jednak preferencje w zależności od warunków regionalnych. Preferencje winny dotyczyć takich zadań, jak budowa dróg, kanalizacji czy zaopatrzenie w wodę.</u>
          <u xml:id="u-188.15" who="#TadeuszSabat">Panie i Panowie! Polskie Stronnictwo Ludowe popiera wniosek o przejście do drugiego czytania. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-188.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Tadeusz Sabat.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Krzysztofa Wolframa o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pan poseł Mirosław Małachowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#KrzysztofWolfram">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Muszę powiedzieć, że występujemy chyba dzisiaj w wyjątkowo trudnej sytuacji i w warunkach dużego dyskomfortu. Otóż, po pierwsze, dokument, nad którym powinniśmy dzisiaj dyskutować - jak zresztą sam pan minister przyznał - stracił dużo na swej aktualności, powiedziałbym nawet: przestał być w wielu momentach aktualny. To powoduje określoną trudność odniesienia się do niego. Po drugie, czas, który minął od tego momentu, też stwarza pewną okoliczność bardzo utrudniającą dyskusję. Przecież to, że od momentu, kiedy ukazał się dokument, do dnia dzisiejszego upłynął prawie rok, też świadczy o pewnym, można powiedzieć, ogólnym przyzwoleniu na tak długie zwlekanie z podjęciem dyskusji. Po trzecie, sprawa, którą poruszył pan poseł Śleziak, pod którą chciałbym gorąco się podpisać - mianowicie przedmiot debaty i terminologia, którą się posługujemy, są do końca nie rozpoznane. Pan poseł Śleziak powiedział, że jest około 40, jeśli dobrze zapamiętałem, definicji ekorozwoju czy zrównoważonego rozwoju (proszę zauważyć, że terminu tego używamy często zamiennie). Myślę, że to jest prawda i że w tym tkwi również trudność, tutaj jest również źródło dużego dyskomfortu zarówno dla rządu, jak i, myślę, dla nas, kiedy czytamy dokumenty, które rząd przygotował. Zgodzimy się z pewnością wszyscy, że nastąpiło wyjątkowo duże pomylenie pojęć. Otóż bardzo często - i to jest czwarty jakby powód dyskomfortu - utożsamia się problem zrównoważonego rozwoju czy, jak kto woli, ekorozwoju ze wzmożonymi działaniami na rzecz potocznie pojętej wzmożonej ochrony środowiska. Nic bardziej błędnego. Myślę, że jeżeli w ogóle dyskusja nasza, oczywiście dzisiaj prowadzona, ale również i w przyszłości, będzie sprowadzała się do oceny działania rządu czy działania ministra ochrony środowiska w tym zakresie i jeżeli będziemy na tym skupiali swoją uwagę, to popełnimy nie tylko wielki błąd, ale wypaczymy w ogóle sens pojęcia wprowadzania idei ekorozwoju w życie. Uważam, że przede wszystkim nie rozmawiamy o ochronie środowiska. Rozmawiamy o zmianie stylu życia, o zmianie filozofii życia, zarówno w dziedzinach produkcyjnych jak i pozaprodukcyjnych. Do nich zaliczyłbym oświatę i wszystkie te elementy nauk społecznych, które tutaj mają swoje zastosowanie.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#KrzysztofWolfram">Dlatego mówiąc o tym, że jesteśmy w warunkach wyjątkowego dyskomfortu, myślę, że dalsza dyskusja i dalsze rozwijanie tej kwestii może prowadzić nas naprawdę donikąd. Pomimo to uważam, że trzeba korzystać z każdej okazji, która prowadzi do tego, żebyśmy krok po kroku zaszczepiali zarówno w sobie, w nas samych, wiarę w to, że to się może powieść, jak i za pośrednictwem mediów, za pośrednictwem tej trybuny również wprowadzali te pojęcia i te kwestie, które mogą pomóc w realizacji zasad ekorozwoju, które zostały w Rio de Janeiro w 1992 r. jakby zadekretowane albo w pewien sposób zasygnalizowane. Przypomnę, że w Rio sprawa zrównoważonego rozwoju, czyli inaczej sustainable development, często określana w języku polskim mianem ekorozwoju, polegała na odejściu od tradycyjnie wąsko pojmowanej konserwatorskiej ochrony środowiska na rzecz wkomponowania celów ekologicznych we wszystkie dziedziny ludzkiej aktywności. I tylko takie działania mogą zapewnić trwały wzrost gospodarczy, który nie będzie naruszać w sposób istotny i nieodwracalny środowiska życia człowieka. Może to jest truizm przypominanie dzisiaj tej definicji po tylu latach, ale sądzę, że jest to istotne i ważne.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#KrzysztofWolfram">Jeśli można, chciałbym w tym momencie przytoczyć dokument, który nie wszyscy panie i panowie posłowie posiadacie. Otóż na najbliższe posiedzenie Komisji do Spraw Ekorozwoju został rozesłany — członkom komisji, ale również osobom, które są zapraszane — materiał pt. „Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski do 2010 r.”. Mam ten dokument przed sobą. Muszę państwu powiedzieć, że aczkolwiek dostałem go parę dni temu, to dopiero on stwarza pojęcie i daje pogląd na temat tego, co nie tylko rząd, ale wszystkie agendy z nim współpracujące myślą o przyszłości Polski, nie tylko w kontekście założeń rozwoju, ale również właśnie tego, co stanowi przedmiot naszej największej troski. Gdybyście państwo dobrze przeczytali ten dokument — myślę, że on trafi do rąk poselskich, bo powinien, na pewno trafi — to zobaczycie państwo, że to, co chcemy osiągnąć, to, co stanowi przedmiot troski komisji i tak rozumianego pojęcia ekorozwoju, w tym dokumencie praktycznie nie istnieje. Owszem są frazesy, są pewne hasła, które wpisano tam po to, żeby jakby ubarwić tekst. Istnieje bardzo wiele elementarnych kwestii związanych z poprawą ochrony środowiska w Polsce, ale — jak już powiedziałem na początku — to wcale nie jest równoznaczne z tym, że i rząd, i w ogóle my wszyscy jesteśmy przejęci wprowadzeniem idei czy filozofii ekorozwoju w Polsce. Żeby już nie przedłużać wystąpienia, chciałbym się posłużyć paroma przykładami, które miały miejsce tutaj, w tej Wysokiej Izbie, i myśmy byli aktorami czy udziałowcami tego. Przecież, proszę państwa, jeśli przyjmiemy tego typu ustawy czy tego typu dokumenty, jak np. ustawa o autostradach płatnych czy o polityce transportowej państwa, to gdzie tam jest filozofia ekorozwoju, w którym miejscu filozofia ekorozwoju jest tam wprowadzona w życie?</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#KrzysztofWolfram">Jeżeli przyjmiemy do wiadomości, że nie ma do tej pory regulacji w podstawowej dziedzinie, jaką jest gospodarka wodna, to przecież okazuje się, że my jako Polska w tej kwestii nie zrobiliśmy ani kroku, a przecież tam są zawarte również bardzo istotne elementy polityki ekorozwoju w skali kraju czy regionu. A gdybyśmy się przyjrzeli temu, co zrobiliśmy ze służbami planistycznymi w zakresie gospodarki przestrzennej, to okazuje się, że jest rozbicie gospodarki przestrzennej na kilka instytucji, brak praktycznie rzecz biorąc sterowalności gospodarką przestrzenną w Polsce. Pytam: Czy to jest krok w kierunku wprowadzenia idei ekorozwoju w Polsce?</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#KrzysztofWolfram">Następne pytanie: A co myśmy zrobili w zakresie polityki regionalnej, aczkolwiek została powołana Komisja Nadzwyczajna, mamy szereg różnego rodzaju deklaracji, czy w tej materii zrobiliśmy chociaż krok do przodu? W tym miejscu wyrażam wielkie ubolewanie, że chociaż w tym szczątkowym materiale, jeśli chodzi o eksperyment w północno-wschodniej Polsce zwany Zielonymi płucami Polski, pan minister nie raczył tego zauważyć.</u>
          <u xml:id="u-190.5" who="#KrzysztofWolfram">Musimy powiedzieć o paru sprawach pozytywnych. Gdybyśmy się przyjrzeli projektowi konstytucji, który za tydzień będziemy tutaj rozważali, to wpisanie tam elementarnego pojęcia ekorozwoju jako zasady rządzenia państwem czy filozofii działania państwa jest krokiem chyba we właściwym kierunku. Myślę, że to, co zrobiliśmy na rzecz powiększenia obszarów ochrony przyrody w Polsce, mimo że było to bardzo trudne, jeżeli zostanie jeszcze poparte bardzo rzetelnym rządowym programem rozpisanym na kilka następnych lat, jeżeli również minister finansów będzie go respektował, będzie to krok we właściwym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-190.6" who="#KrzysztofWolfram">Myślę, że gdybyśmy dobrze zapoznali się z polityką energetyczną państwa, którą tutaj też omawialiśmy, to znajdziemy tam - nie powiem, że w całości, ale przynajmniej w części - też starania, które idą w tym właściwym i dobrym kierunku. Toteż chcę powiedzieć, że jesteśmy w pewnym sensie - podkreślam raz jeszcze - w wielkim dyskomforcie, ponieważ nie mamy spójnej, może nie do końca, powiedziałbym, dobrze opracowanej, ale zdefiniowanej idei ekorozwoju w naszym kraju. I dopóki nie będziemy mieli tego typu filozofii, która zostaje jakby uwieńczona tym, że powstanie dokument, który się będzie nazywał strategia rozwoju Polski oparta na zasadach ekorozwoju, to nie ma właściwie o czym dalej mówić, bo to będą ciągle czcze deklaracje.</u>
          <u xml:id="u-190.7" who="#KrzysztofWolfram">Myślę, że musimy również odnotować instytucje, które w międzyczasie powstały. Bardzo dobrze, że została powołana Komisja do Spraw Ekorozwoju, której przewodniczącym jest pan minister Żelichowski, ale wyrażam ubolewanie nie pod adresem ministra Żelichowskiego, tylko z powodu sytuacji, w której pan minister się znajduje. Myślę, że pan minister wybaczy mi te słowa, ale nie jest to najmocniejszy resort w skali państwa i siła przebicia ministra ochrony środowiska, o czym wszyscy doskonale wiemy, w stosunku do ministrów innych resortów jest chyba znacznie mniejsza i w związku z tym jego usytuowanie, jeśli chodzi o danie mu tych kompetencji i zadań, które otrzymał, musi być rozpatrywane również w tym kontekście. Dlatego też rezolucja, którą komisyjnie przyjęliśmy, zmierzająca do powołania komitetu Rady Ministrów i nadania temu znacznie większej rangi jest godna poparcia.</u>
          <u xml:id="u-190.8" who="#KrzysztofWolfram">Kończąc, stwierdzam, że mój klub pomimo wszystko, pomimo tych krytycznych uwag, poprze rezolucję z druku nr 1831 i z wielką uwagą będzie oczekiwał na to, co się stanie w maju. Oczywiście przejdziemy zatem do drugiego czytania i proszę, aby przyspieszyć cały ten proces. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-190.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-190.10" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Krzysztof Wolfram z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#MarekBorowski">Obecnie głos zabierze pan poseł Mirosław Małachowski z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#MirosławMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przychylę się do opinii moich przedmówców, panów Czesława Śleziaka i Krzysztofa Wolframa, że omawiając politykę zrównoważonego rozwoju, musimy zacząć od próby definicji zrównoważonego rozwoju, ekorozwoju. Czy jest to podporządkowanie potrzeb państwa i społeczeństwa możliwości, jakie daje środowisko przyrodnicze, czy jest to wymóg nienaruszalności systemów przyrodniczych, ekosystemów? Czy można te systemy zmieniać tak, aby zaspokoić potrzeby materialne i duchowe ludzi?</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#MirosławMałachowski">Unia Pracy uważa, że rząd nie potrafi jednoznacznie odpowiedzieć sobie na to pytanie. Gdy przedstawiany jest konkretny problem związany z ochroną środowiska, prawie zawsze występuje minister ochrony środowiska pan minister Żelichowski i przedkładane rozwiązania są zgodne z zasadami ekorozwoju, lecz przełożenie tych rozwiązań na inne resorty, a zwłaszcza gospodarcze, nastręcza niestety bardzo dużo trudności, napotyka opory.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#MirosławMałachowski">Unia Pracy odnosi wrażenie, że nadrzędność polityki zrównoważonego rozwoju wielokrotnie jest tylko deklaratywna, a znacznie trudniej jest uzyskać konkrety. Jako przykład pragnę podać zarys koncepcji rozwoju społeczno-gospodarczego kraju do 2010 r. czy dokument Polska 2000, w których problemów związanych ze zrównoważonym rozwojem prawie się nie porusza. Komisja do Spraw Ekorozwoju nie ma możliwości praktycznego przełożenia swoich propozycji Radzie Ministrów, choć w jej skład wchodzą wysoko postawieni urzędnicy państwowi. Uważamy, że komisja ta powinna obowiązkowo opiniować wszystkie długoterminowe programy rozwoju czy akty wykonawcze dotyczące polityki rozwoju kraju. Takie rozwiązanie umożliwi znacznie sprawniejsze prowadzenie przez nasze państwo polityki zrównoważonego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#MirosławMałachowski">Uważamy, że wdrażanie tego tematu w państwie należy zacząć, na co już wskazywali moi przedmówcy, od edukacji. Nie chodzi przy tym tylko o edukację dzieci i młodzieży - należy dokształcać urzędników państwowych, aby podczas rozpatrywania spraw nie mylili zasadniczych pojęć przy podejmowaniu decyzji, należy także dokształcać nauczycieli. Nauczanie przedmiotu zajmującego się ochroną środowiska pozwoli na oddziaływanie na rodziców przez zapoznane z tą problematyką dzieci.</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#MirosławMałachowski">Sprawa edukacji jest szczególnie ważna na terenach wiejskich, bo obszary te nie są objęte prawie żadną systematyczną ochroną. Już dzisiaj mimo stosowania przez polskich rolników zasadniczo niższych dawek nawozów i środków ochrony roślin skala zagrożeń jest wyższa niż w krajach Europy Zachodniej, gdyż jakość tych środków i kultura ich stosowania powodują dużą degradację środowiska. 50% całej emisji azotu w kraju pochodzi z gospodarstw wiejskich. Osobnym problemem jest kanalizacja na tych obszarach - nie stanowi ona nawet 5%, jeśli chodzi o tereny objęte wodociągami, a w dużej części miejscowości jako zbiorniki odbioru ścieków służą nieczynne już studnie. Zagrożenie z tego tytułu dla wód głębinowych jest porównywalne z oddziaływaniem wysypisk przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#MirosławMałachowski">Mamy w Polsce własny dobry system finansowania inwestycji ekologicznych. Martwi nas, że prawie z każdym rokiem staje się on coraz bardziej bankiem i finansowanie nowych programów, które się jeszcze nie sprawdziły, a które mogą rozwiązać bardzo ważne problemy ekologiczne, nastręcza bardzo dużo trudności. Wnioskujemy, żeby jednak rady tych funduszów wprowadzały takie rozwiązania do finansowania.</u>
          <u xml:id="u-192.6" who="#MirosławMałachowski">Za duży mankament polityki rządu uważamy brak akceptacji dla dodatkowego obciążenia finansowego produktów ekologicznie szkodliwych. Nie ma przyzwolenia rządu na opłaty produktowe, dodatki ekologiczne czy mniejsze akcyzy. Benzyna bezołowiowa ciągle w Polsce kosztuje drożej niż zwykła. Uważamy, że przez codzienną działalność na bazie ekonomii społeczeństwo powinno uczestniczyć w edukacji ekologicznej. Żadne zarządzenia czy ustawy wprowadzane przez Sejm i rząd bez czynnika ekonomicznego nie wprowadzą w życie polityki zrównoważonego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-192.7" who="#MirosławMałachowski">Przez lata środowisko naturalne kraju ulegało degradacji. Proces ten został już w dużej części zatrzymany. Jednak nie rozwiązanych problemów jest jeszcze bardzo dużo, m.in. rekultywacji, przystosowania zdegradowanych terenów do pełnienia funkcji przyjaznych człowiekowi. Nie mogę w tym miejscu przytaczać kosztów takiej operacji, ponieważ w zależności od autorów różnią się one dwu, trzy, a nawet czterokrotnie, ale zawsze są w miliardach złotych. Ale przecież problem ten musi być w końcu postawiony i wyznaczony sposób jego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-192.8" who="#MirosławMałachowski">Nie poruszam w swoim wystąpieniu spraw polityki transportowej, gdyż jest to punkt następny naszej debaty, ale brak nadzoru nad przewozem materiałów niebezpiecznych i olbrzymie zagrożenie z tym związane skłaniają mnie do zapytania, kiedy to zostanie rozwiązane. W ostatnim roku za pozytywne wydarzenia należy uznać: ukazanie się ustawy o termomodernizacji, dofinansowanie z budżetu inwestycji mających na celu wzbogacenie i odsiarczenie węgla czy też ostatnio zgoda na zapis w konstytucji dotyczący zrównoważonego rozwoju Polski.</u>
          <u xml:id="u-192.9" who="#MirosławMałachowski">Podsumowując, Unia Pracy jest za przejściem do drugiego czytania. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-192.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Mirosławowi Małachowskiemu z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Kaczmarzyka z klubu BBWR i KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt omówić w imieniu Klubu Parlamentarnego BBWR i KPN informację rządu zawartą w druku nr 1613 na temat realizacji uchwały Sejmu RP z dnia 19 stycznia 1995 r. w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Problematyka ochrony środowiska i zasad ekorozwoju powinna się znajdować wśród priorytetowych decyzji podejmowanych na szczeblu rządowym. Istotnym składnikiem polityki gospodarczej powinna być zasada ekorozwoju. Zgodnie z przyjętą uchwałą w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju należy przyspieszyć działania na rzecz ratyfikacji konwencji, protokołów i umów międzynarodowych dotyczących ochrony środowiska i przyrody. Rząd powinien jak najszybciej dokonać analizy ustaw i aktów wykonawczych pod kątem aspektów ekologicznych i ochrony środowiska wynikających z zobowiązań międzynarodowych, a w szczególności z globalnego programu działań Agendy 21 przyjętego na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 r. Rząd powinien także określić czas procesu harmonizacji polityki ekologicznej z polityką transportową (myślę, że to będzie omawiane w następnym punkcie), rozwojem wsi i rolnictwa, strategią rozwoju bioróżnorodności, a także polityką zagospodarowania przestrzennego kraju i polityką sektorową. Okres likwidacji zaniedbań z przeszłości jest także bardzo ważną kwestią, wymagającą skrócenia czasu realizacji.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#GrzegorzKaczmarzyk">W informacji rządu dotyczącej edukacji zbyt wąsko przedstawiono ten bardzo ważny problem. Wysoka Izba została poinformowana o wypracowaniu skutecznego systemu wsparcia nauki dla zrównoważonego rozwoju i programu kształcenia o roboczym tytule „Międzyprzedmiotowa ścieżka ekologiczna” w sposób, według mojego klubu, bardzo zawężony. Edukacja ekologiczna w Polsce, a szczególnie wdrożenie programów ekologicznych — według ekologów i nie tylko — nie przebiega modelowo, toteż w informacji powinny być wskazane pewne niedociągnięcia oraz sposoby rozwiązań problemu edukacji ekologicznej. Zresztą wyrażali to również moi przedmówcy.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Wszystkie te uwagi, które zgłosiłem w imieniu mojego klubu, winny być rozpatrzone przez rząd, nie tylko przez ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, gdyż tylko współpraca międzyresortowa pozwoli realizować politykę zrównoważonego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Klub Parlamentarny BBWR i KPN w pełni popiera projekt rezolucji zawarty w druku nr 1831 i opowie się za przejściem do drugiego czytania, a także za przyjęciem tego projektu na następnym posiedzeniu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Kaczmarzykowi z klubu BBWR i KPN.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#MarekBorowski">Zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#MarekBorowski">W imieniu Nowej Demokracji - Koła Poselskiego głos zabierze pan poseł Eugeniusz Januła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Tocząc debatę o zrównoważonym rozwoju, o szeroko rozumianych prawach ekologii, nie możemy zapominać o przesłankach podstawowych: że jesteśmy reprezentantami tego gatunku, który jako pierwszy w dziejach naszego globu zastosował inną metodę. Mianowicie człowiek jest pierwszym gatunkiem, który nie dostosowuje się do przyrody, ale próbuje - z różnym skutkiem zresztą - dostosować przyrodę do siebie. Ta przesłanka metodologiczna świadczy o tym, jak wąski jest margines możliwości, jeśli chodzi o funkcjonowanie naszej cywilizacji, i jak wielkie są płynące stąd dla niej zagrożenia. Dlatego też przedział temperatur, klimat etc. - to wszystko w niewielkim przecież stopniu zależy tylko od nas, bo ulega jednak dużym wahaniom, jest bardzo labilne.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#EugeniuszJanuła">Nasz kraj nie za bardzo zastosował się w swoim czasie do zaleceń zawartych w raportach Klubu Rzymskiego; prowadził - jak to wtedy nazywano - socjalistyczną industrializację: na siłę powstawały nowe wielkie instalacje przemysłowe, zazwyczaj bez zabezpieczeń ekologicznych. Rolnictwo też rozwijało się na siłę, bez jakichkolwiek przesłanek ekologicznych. To wszystko ma swoje określone konsekwencje, a takie fakty, powszechnie zresztą znane, jak mała powierzchnia lasów, totalny deficyt wody w naszym kraju - to przesłanki, które, obiektywnie rzecz biorąc, nie mogą pozytywnie rzutować na możliwości ekologicznego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#EugeniuszJanuła">Stąd też głęboką troską musi napawać fakt, że w dalszym ciągu działania proekologiczne toczą się na wąską skalę; oczywiście dlatego na wąską skalę, że z kolei sytuacja ekonomiczna nie pozwala na zastosowanie wszystkich tych przedsięwzięć, które należałoby zastosować. Oczywiście, rozpatrujemy tu problem w dosyć wąskim ujęciu czasowym - uchwała Sejmu jest z 19 stycznia 1995 r., czyli są to praktycznie dwa lata. Problemy ekologiczne należałoby raczej rozpatrywać w przedziałach 20-, 30-letnich, żeby wyciągnąć jakieś trwałe wnioski, żeby można było również na drodze utylitarnej zastosować nowe rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#EugeniuszJanuła">Niemniej jest wiele spraw, które jeszcze można załatwić stosunkowo tanim kosztem; tanim - bo oczywiście w kolejnych budżetach zapewne na to nie będzie zbyt wielu środków. Stąd też pierwszym problemem jest edukacja, ale tu nie chodzi o włączenie do systemu oświaty pewnych przedmiotów; chodzi o powszechną edukację proekologiczną, zarówno młodzieży - co jest bardzo ważne - jak i dorosłych. Właśnie w kategoriach edukacji proekologicznej nasze społeczeństwo pozostaje, niestety, bardzo daleko w tyle w porównaniu z najbardziej rozwiniętymi krajami świata. W takich krajach jak Australia, Kanada, częściowo Francja społeczeństwa są na co dzień tego uczone i jest tam już wysoka kultura ekologiczna. U nas jest tu jeszcze wiele do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#EugeniuszJanuła">Druga sprawa to oszczędność wody. Oczywiście, z punktu widzenia ekonomii politycznej dobra wolne już nie istnieją; dotyczy to także wody. W naszej sytuacji, kiedy woda jest dobrem nader deficytowym, jest ona bardzo często marnowana, wykorzystywana w sposób niezgodny nie tylko z zasadami ekologicznymi, ale i gospodarczymi. Stąd przychylam się do tych słów, które wypowiedzieli tutaj przede mną przedstawiciele tych województw, szczególnie górskich, gdzie rzeczywiście wód jest jeszcze najwięcej, ale gdzie są one bezmyślnie brudzone, niszczone.</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#EugeniuszJanuła">I wreszcie bardzo ważna w tej chwili kwestia ekologicznego, biologicznego, jak nazywają niektórzy, rolnictwa. Dzisiaj rolnictwo - toczyliśmy kilka godzin temu debatę nad problemami rolnymi - jest na pewnej drodze rozwoju. Jedną z alternatyw jest też ekologiczny, biologiczny rozwój. Obyśmy poszli tą drogą, mimo że na początku może to kosztować nieco więcej niż pewne tradycyjne kierunki rozwoju rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#EugeniuszJanuła">To wszystko skłania do przyjęcia przesłanek, że należy przede wszystkim wytyczyć pewne ciągłe linie rozwoju proekologicznego. Można zauważyć, że również jeśli chodzi o tę dziedzinę, idziemy od przypadku do przypadku.</u>
          <u xml:id="u-196.7" who="#EugeniuszJanuła">Oczywiście rządowe sprawozdanie jest takie, jakie ma być. Trudno mu coś zarzucić od strony formalnej. Nowa Demokracja przychyla się do tego, żeby przejść do drugiego czytania projektu rezolucji. Natomiast uważam, że nie tylko rząd, ale przede wszystkim właśnie parlament jest obowiązany do tego, żeby wytyczyć jakąś perspektywę (20-, 30-letnią) rozwoju proekologicznego, rozwoju zrównoważonego, jak to określają niektórzy, dla naszego kraju w XXI w. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-196.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Janule, który wystąpił w imieniu Nowej Demokracji - Koła Poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#MarekBorowski">Na tym lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#MarekBorowski">Proszę obecnie o zabranie głosu ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa pana Stanisława Żelichowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#StanisławŻelichowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ponieważ nie było specjalnych pytań, wniosków do ministra ochrony środowiska, chciałbym bardzo serdecznie podziękować panu przewodniczącemu sejmowej komisji ochrony środowiska, jej prezydium, członkom tej komisji za to, że do dzisiejszej debaty mogło dojść, że mogliśmy wysłuchać tych bardzo przemyślanych uwag, które na pewno również wzbogacą program pracy Komisji do Spraw Ekorozwoju.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#StanisławŻelichowski">Zdaję sobie sprawę z tego, jak trudno jest zdefiniować to, o czym mówił pan poseł Śleziak. Zresztą ostatnia sesja Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych poświęcona problemom rozwoju na całym globie też skoncentrowała się na czterech punktach uznanych za istotne: lasy, bioróżnorodność, pustynnienie, gospodarka wodna. Rozważa się to w określonym ciągu zagadnień, bo całość zagadnień jest niezmiernie złożona. Będziemy się starali próbować zdefiniować na potrzeby Polski to, o czym pan poseł mówił.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#StanisławŻelichowski">Pan poseł Wolfram wspomniał, że resort ochrony środowiska czy minister ochrony środowiska - nie pamiętam, jak to pan poseł określił - nie jest najmocniejszy w rządzie. Chcę powiedzieć, że...</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Małachowski: Jest pan najmocniejszy, panie ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#StanisławŻelichowski">Nie w tym rzecz. Nie jest najsłabszy czy najmocniejszy, jest jednym z ministrów. Rząd podejmuje sprawy kolegialnie, w związku z tym tu nie ma takiej kwestii, czy jest najmocniejszy, czy najsłabszy. A żeby pokazać, że tak nie jest, to chcę powiedzieć, że pan poseł Wolfram, poseł opozycji (jeśli chodzi o ochronę środowiska, nie dzielimy się - i chwała za to - na opozycję i koalicję), zgłosił mi potrzebę spotkania z premierem i zorganizowałem spotkanie z premierem w obecności ministra ochrony środowiska i wiceministra. Jeżeli na wniosek jednego posła opozycji zbiera się kierownictwo rządu, to nie jest tak, że pozycja ministra ochrony środowiska jest najgorsza w rządzie. To tak nie jest.</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#StanisławŻelichowski">Pan marszałek - przepraszam, że zwracam się do pana marszałka - jako również były członek rządu wie, że rząd podejmuje sprawy kolegialnie; nie jest tak, że mielibyśmy tu coś naprawiać.</u>
          <u xml:id="u-198.6" who="#StanisławŻelichowski">Mówiłem natomiast o tym, że Komisja do Spraw Ekorozwoju ma dziś pewną alternatywę. Jeżeli będzie stałym komitetem Rady Ministrów (w skład tej komisji aktualnie wchodzą przedstawiciele nauki, organizacji pozarządowych, parlamentarzyści itd.), to osoby, które dodatkowo wchodzą w jej skład, będą mogły występować tylko w funkcji ekspertów, ponieważ jeżeli będzie to stały organ Rady Ministrów, będzie musiał być oparty tylko i wyłącznie na funkcjonowaniu rządu. Na pewno rozważane są dwie wersje — stały komitet Rady Ministrów czy komitet opiniująco-doradczy również Rady Ministrów. Wspominał pan poseł o tym, że ten dokument, który pan pokazywał, strategia do 2000 r., jeszcze w tej chwili w tej formie jest tylko projektem zapisów dotyczących całego rozwoju. Chcę więc przypomnieć, że pan poseł otrzymał ten dokument jako zaproszony na posiedzenie Komisji do Spraw Ekorozwoju. Ostateczny kształt tego dokumentu będzie dopiero ustalony po dyskusji w Komisji do Spraw Ekorozwoju, po dyskusji w Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów, Radzie Ministrów itd. Tak że to jest na razie wersja robocza opracowana przez Centralny Urząd Planowania. Dodam, że w planie pracy komisji na rok 1997 — tak tylko dla przykładu to podam — mamy: strategię rozwoju gospodarczego do 2010 r., strategię gospodarki wodnej, raport z realizacji rekomendacji zaleceń Agendy 21 na posiedzeniu Komisji do Spraw Ekorozwoju, instrumenty wdrażania ekorozwoju na szczeblu lokalnym, w tym Agenda 21 dla samorządów, jest to inicjatywa Polski podjęta wspólnie z Niemcami i Finlandią, przyjęcie programu proekologicznego rozwoju wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej jako kontynuacji tematu z 1995 r., chodzi o założenia polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do 2000 r., a także ekologiczny model rozwoju rolnictwa, rozwijanie świadomości ekologicznej, przyjęcie strategii edukacji ekologicznej, ochrona środowiska, ekorozwój w wojsku, wdrażanie krajowego programu bezpieczeństwa chemicznego, opiniowanie strategicznego programu rządowego: środowisko a zdrowie, realizacja rekomendacji OECD na temat ekologizacji administracji państwowej, to o czym dzisiaj mówimy: finansowanie ochrony środowiska w Polsce — doświadczenia, nowe propozycje, koncepcja opłat, depozytów ekologicznych, program stosowania instrumentów ekonomicznych, ulg, zwolnień podatkowych wspierających proekologiczne zachowanie podmiotów gospodarczych i całego społeczeństwa, wykorzystanie procesów prywatyzacyjnych dla zrównoważonego rozwoju — kontynuację przygotowań Polski do „Expo 2000” w Hanowerze — żeby wymienić ważniejsze sprawy — narodową strategię redukcji emisji gazów cieplarnianych, adaptację polskiej gospodarki do zmian klimatu, kontynuację prac wynikających z ramowej konwencji o ochronie klimatu, narodową strategię ochrony bioróżnorodności, raport z polityki ekologicznej państwa, rządowy raport z realizacji ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, koordynację procesów konsultacji Karta Ziemi. To są niektóre tylko tematy, które są przedmiotem pracy komisji na rok 1997. Przedstawiając te sprawy, pokazuję, jak jest to złożone i że staramy się w komisji koordynować działalność całego rządu, a nie tylko koncentrować się na działalności ministerstwa ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-198.7" who="#StanisławŻelichowski">Nawiążę teraz do tego, o czym mówił pan poseł Małachowski, jeżeli chodzi o fundusze - że więcej nowoczesnych technologii powinno być promowanych przez fundusze ekologiczne. Chcę więc zwrócić uwagę na fakt, że dziś, będąc członkiem OECD, już mamy wiedzę, jakie technologie będą w niedługim czasie wycofane w państwach OECD. Bardzo często właściciele tych technologii próbują je sprzedać na różnych rynkach, również w Polsce. Mamy już dziś parę takich w przeszłości zakupionych inwestycji, które, jak z materiałów wynika, miały być inwestycjami XXI w., jak np. Skawina - inwestycja, w którą rząd Stanów Zjednoczonych i rząd Polski włożyły określone środki, a dziś nie wiadomo, co z tym problemem zrobić. Mógłbym podać przykłady wielu innych takich pomników, które sobie postawiliśmy. W związku z tym staramy się, by wszystkie nowe technologie, które teraz wchodzą na nasz rynek, były ocenione, oszacowane przez komisję, by było też ocenione oddziaływanie ich na środowisko - są tam najwybitniejsi polscy specjaliści - jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości. Bardzo często - może nie zawsze, ale bardzo często - jest tak, że te technologie są badane w warunkach laboratoryjnych, i trzeba, by jakieś państwo je spróbowało sprawdzić w produkcji na skalę przemysłową. Niekoniecznie, nie w każdych warunkach musimy być tym królikiem doświadczalnym, ale jeżeli już będziemy, to na określonych warunkach. Stąd chyba głównie są te problemy, o których pan poseł przypominał. Tak więc jeżeli jest to utrudnienie, to często potrzebujemy większej wiedzy, żeby podjąć decyzję, a ta większa wiedza nie zawsze jest nam udostępniona, choćby ze względu na tajność dokumentacji, i stąd jest pewna zwłoka. Zdaję jednak sobie sprawę z tego i popieram to, o czym pan poseł mówił.</u>
          <u xml:id="u-198.8" who="#StanisławŻelichowski">Natomiast jeżeli chodzi o transport ładunków niebezpiecznych, to jest to bardzo ważne zagadnienie. Widzę pana ministra Liberadzkiego, który będzie w następnym punkcie odpowiadał. Podjęliśmy określone wspólne działania, ale nie chciałbym wchodzić w kompetencje mojego kolegi.</u>
          <u xml:id="u-198.9" who="#StanisławŻelichowski">Panie marszałku, chciałbym jeszcze raz bardzo serdecznie podziękować za ciekawą dyskusję. Wnioski z niej wykorzystamy w dalszych pracach Komisji Trwałego Rozwoju i rządu. Myślę, że wrócimy do sprawy przy ocenie raportu dotyczącego funkcjonowania ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska oraz polityki ekologicznej państwa. Wówczas przedstawimy te dokumenty, o których wspominałem, i będzie szansa na pogłębioną dyskusją. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-198.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#MarekBorowski">Obecnie proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji...</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#komentarz">(Poseł Radosław Gawlik: Panie marszałku, mam jedno pytanie do pana ministra.)</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#MarekBorowski">Pytanie? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#RadosławGawlik">Panie Ministrze! Chodzi właściwie o jedno pytanie związane z kwestią, którą poruszał pan poseł Wolfram i do której pan się ustosunkowywał, dotyczącą pozycji ministra i po reformie centrum pozycji Komisji do Spraw Ekorozwoju. Jak pan minister uważa, jaki jest pana osobisty pogląd na sprawę, czy usytuowanie tej komisji jako komitetu przy RM, usytuowanie w strukturze rządu - mimo że będzie on wtedy pozbawiony organizacji pozarządowych, tych innych doradców - nie będzie jednak rzeczywistym wzmocnieniem pozycji pana i rangi sprawy, o której tutaj debatujemy? Doradców zawsze można sobie dobrać, natomiast to usytuowanie może być czymś trwałym. To jest moje pytanie i sugestia podjęcia ewentualnie jakiejś decyzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#StanisławŻelichowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Pośle! Jak już wspomniałem, są tego typu dylematy. Chcielibyśmy, aby w sprawach ochrony środowiska pracować przy otwartej kurtynie, aby decyzje w zakresie trwałego rozwoju, które podejmujemy, były przez całe społeczeństwo rozumiane, żeby był to efekt edukacji ekologicznej szerzej pojmowanej. Jeżeli będzie to stały komitet Rady Ministrów, to wówczas, jak mówiłem, te osoby czy instytucje będą występowały tylko jako eksperci, doradcy, natomiast dyskusja będzie w samej komisji. Jeżeli będzie to komitet doradczy czy ciało doradcze Rady Ministrów, to wszystkie decyzje, wszystkie programy strategiczne rządu, nawet uzgodnione międzyresortowo, muszą wpłynąć do tego komitetu i uzyskać jego akceptację lub nie uzyskać takiej akceptacji. Wówczas przewodniczący tego komitetu na posiedzeniu Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów, a często również na posiedzeniu Komitetu Społecznego Rady Ministrów, bo to się wiąże, przedstawi zastrzeżenie Komisji do Spraw Ekorozwoju. Jeżeli nawet te komitety tego nie uwzględnią, to wówczas przewodniczący komisji przedstawi zastrzeżenia bezpośrednio premierowi. Pan premier ma wielu ekspertów, również w dziedzinie ekologii. Przedstawiłem dwa warianty, z sugestią, żeby był to stały komitet, ale która z tych wersji zostanie wybrana, trudno mi powiedzieć, bo decyzję podejmuje pan premier.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#MarekBorowski">Sprawozdawca komisji pan Jan Komornicki zrezygnował z zabrania głosu, za co wyrażam mu podziękowanie.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#MarekBorowski">Obecnie mamy dwie kwestie: jedna to przyjęcie informacji, a druga to rezolucja, w sprawie której był zgłoszony wniosek o przejście do drugiego czytania. Może najpierw uporajmy się z informacją.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#MarekBorowski">Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa wnosi o przyjęcie informacji na temat realizacji uchwały Sejmu w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wniosek komisji przyjął.</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#MarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-203.7" who="#MarekBorowski">Obecnie przejdźmy do rezolucji. Padł wniosek, aby Sejm przystąpił niezwłocznie do drugiego czytania projektu rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-203.8" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-203.9" who="#komentarz">(Poseł Jan Komornicki: Z autopoprawką, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-203.10" who="#MarekBorowski">Jeszcze nie ma, panie pośle, żadnej autopoprawki. Była wcześniej? Rezolucji z autopoprawką. Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-203.11" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-203.12" who="#MarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-203.13" who="#MarekBorowski">Przystępujemy zatem do drugiego czytania komisyjnego projektu rezolucji w sprawie skonkretyzowania działań rządu w realizacji polityki zrównoważonego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-203.14" who="#MarekBorowski">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu uchwały? Nie.</u>
          <u xml:id="u-203.15" who="#MarekBorowski">W takim razie do głosowania nad projektem rezolucji przystąpimy na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-203.16" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo wszystkim, którzy brali udział w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-203.17" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 19 porządku dziennego: Rządowa informacja o realizacji rezolucji Sejmu z dnia 19 stycznia 1995 r. w sprawie harmonizacji polityki transportowej z polityką ekologiczną państwa (druk nr 1533) wraz ze stanowiskiem komisji (druk nr 1563).</u>
          <u xml:id="u-203.18" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu ministra transportu i gospodarki morskiej pana Bogusława Liberadzkiego w celu przedstawienia rządowego przedłożenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#BogusławLiberadzki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niech mi wolno będzie na samym początku przypomnieć, iż informację o realizacji rezolucji Sejmu, którą dzisiaj omawiamy, rząd przekazał 5 lutego 1996 r. na ręce pana marszałka. Zostałem upoważniony do prezentacji stosownego stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#BogusławLiberadzki">Informacja była rozpatrywana przez komisję transportu oraz komisję ochrony środowiska na wspólnym posiedzeniu 23 kwietnia 1996 r. i znajduje się w stosownym druku.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#BogusławLiberadzki">Występując dzisiaj z woli Wysokiej Izby z informacją, chciałbym przede wszystkim niejako uwspółcześnić informację sprzed roku i 16 dni, o ile dobrze liczę. Co się w tym okresie wydarzyło? Jakie rozwiązania koncepcyjne, legislacyjne wprowadzono w życie w transporcie, jakie są skutki tych decyzji dla środowiska? Jakie działania zostały zainicjowane, w jakim stopniu zostały wdrożone? Informacja obejmuje także zobowiązanie do dokonywania okresowych ocen realizacji polityki transportowej pod kątem zharmonizowania jej z polityką ekologiczną państwa i do ewentualnych korekt rozwoju transportu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#BogusławLiberadzki">Omówienie działań proekologicznych w transporcie niech mi wolno będzie zacząć od transportu samochodowego, o którym zresztą tu już dzisiaj wspominano jako o jednym z większych dostarczycieli zanieczyszczeń naszego środowiska. Chciałbym bardzo wyraźnie się zastrzec, że transport samochodowy chcemy rozpatrywać jako czynnik, który może szkodzić środowisku naturalnemu, jeżeli jest on od strony technicznej, organizacyjnej, legislacyjnej niewłaściwie czy nie do końca właściwie regulowany. Ze względu na rozwój gospodarczy, aspiracje i ambicje społeczne, w tym także poczucie wolności osobistej, rozwój transportu wydaje się nieunikniony, nie zahamujemy tego rozwoju - chociażby w ostatnich dwóch latach przyrost w branży transportu pod względem liczby samochodów był jednym z największych w Europie. Zatem źródłem zanieczyszczeń szkodliwych dla naszego środowiska naturalnego może być i jest stan techniczny pojazdów. Z pewną satysfakcją chcę więc powiedzieć, że w Polsce nie wolno rejestrować żadnych pojazdów, które nie mają tzw. urządzeń katalitycznych; żaden pojazd osobowy, włącznie z Fiatem 126p, nie może być zarejestrowany. Wzrosły także wymagania (są one w pełni zgodne z normą Unii Europejskiej) co do toksyczności spalin w pojazdach o zapłonie samoczynnym, co widać po proporcjach sprzedaży paliw - kilkakrotnie więcej niż proporcjonalnie rośnie sprzedaż paliw ekologicznych.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#BogusławLiberadzki">Po pracach w poszczególnych podkomisjach czeka na czytanie w połączonych komisjach transportu i ustawodawczej nowy kodeks drogowy. W tym nowym kodeksie drogowym jako przedłożeniu rządowym wprowadzono cały szereg przedsięwzięć dotyczących spraw technicznych samochodów, spraw stacji diagnostycznych, przeglądów, wymogów, uprawnień Policji, włącznie ze sprawdzaniem stanu technicznego, w tym także wydzielania spalin i wszelkich innych wydzielin, łącznie z olejem i innymi wyciekami itd. Kodeks ten sankcjonuje także ograniczenie ruchu ciężkich pojazdów samochodowych - jak wiemy, w święta państwowe zakaz ten już obowiązuje, od czerwca przyszłego roku będzie obowiązywać również w weekendy. Wprowadzone zostały także ograniczenia swobody parkowania samochodów ciężarowych. Wprowadza także dość istotne wymogi potwierdzające dotychczasowe rozporządzenie ministra transportu odnośnie do sposobu wyposażania, lokalizacji stacji oraz przeprowadzania diagnozy - chodzi o takie elementy, jak zużyte oleje, płyny hamulcowe, akumulatorowe itd. Nasze wymogi w tym zakresie są na poziomie norm i standardów europejskich.</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#BogusławLiberadzki">Drugi obszar, szczególnie drażliwy, to sprawa przewozów ładunków niebezpiecznych. Zajmowaliśmy się tu tą sprawą, także odpowiadając na interpelacje panów posłów. Była także kontrola Najwyższej Izby Kontroli. W wyniku i tych interpelacji, i aktywności posłów, i kontroli Najwyższej Izby Kontroli w ciągu roku 1996 zostały poczynione bardzo konkretne kroki. Chciałbym tu wymienić przede wszystkim następujące.</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#BogusławLiberadzki">Opracowano i weszło w życie - tak się szczęśliwie składa, że akurat dzisiaj - rozporządzenie ministra transportu w sprawie dokształcania na kursach kierowców pojazdów przewożących materiały niebezpieczne. Wiąże się to także z odpowiednią kategorią prawa jazdy w nowym kodeksie drogowym i wyłącznością kierowców po tychże kursach do prowadzenia samochodów z ładunkami niebezpiecznymi określonych tam kategorii.</u>
          <u xml:id="u-204.7" who="#BogusławLiberadzki">Żąda się także od wojewodów - i to jest realizowane - przede wszystkim nowego oznaczenia dróg, na których mogą się odbywać przejazdy ładunków niebezpiecznych, i kategorycznych zakazów ruchu pojazdów na tych drogach (lub w tych porach), na których nie mogą się odbywać. To zostało wydane w styczniu 1996 r. Wydano także stosowne polecenia w sprawie nadzoru nad realizacją przewozów materiałów niebezpiecznych. To był kwiecień 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-204.8" who="#BogusławLiberadzki">Panie i panowie posłowie wiedzą również, że weszły w życie nowe stawki mandatowe i w kwocie mandatu znajdują odbicie wykroczenia wiążące się z przewozem nieprawidłowym pod względem stanu technicznego pojazdu, rodzaju pojazdu, sposobu umieszczenia ładunku niebezpiecznego, zabezpieczenia na pojeździe ładunku niebezpiecznego, przestrzegania znaków i ograniczeń drogowych i kwalifikacji kierowców. W zakresie przepisów zatem, jak się wydaje, dużo zostało już zrobione. Pozostają dwa aspekty: pierwszy - naszej świadomości i skłonności do poddania się tym przepisom, drugi - egzekucji tychże praw i surowości ich egzekwowania.</u>
          <u xml:id="u-204.9" who="#BogusławLiberadzki">W transporcie kolejowym została uzgodniona unifikacja przepisów SMGS z wymogami regulaminu RID, czyli zachodnioeuropejskich kolei, zawarto też stosowne porozumienia z krajami Wspólnoty Niepodległych Państw, z Węgrami, Słowacją, Bułgarią i Rumunią. Wchodzą w życie 1 lipca 1997 r. W przedsiębiorstwie „Polskie Koleje Państwowe” utworzono już zręby — i pracuje się nad tym dalej — systemu informacyjnego umożliwiającego śledzenie tras przewozu ładunków niebezpiecznych. Także na liniach kolejowych, na stacjach przeładunkowych i przejściach granicznych podjęto liczne działania o charakterze organizacyjnym, w tym i inwestycyjnym, zmierzające do poprawy stanu technicznego infrastruktury, jakości i skuteczności kontroli.</u>
          <u xml:id="u-204.10" who="#BogusławLiberadzki">Podejmowano również działania o charakterze wyłącznie interwencyjnym, jak chociażby słynne wyprowadzenie pod przymusem i osłoną policji — jako wyraźne egzekwowanie praw ministra transportu z ustawy o przedsiębiorstwie „Polskie Koleje Państwowe” — 22 wagonów z propanem-butanem przetrzymywanych w wyniku sporów między dwoma przedsiębiorstwami przez prawie 5 miesięcy. Moim zdaniem groziło to po prostu eksplozją. Skutek takiego postawienia sprawy jest taki, że znajduję się w Sejmie oskarżony o łamanie swobód gospodarczych przedsiębiorstwa, które chciało — jako swego rodzaju gwarancję spodziewanych roszczeń — zatrzymać w nieskończoność te wagony.</u>
          <u xml:id="u-204.11" who="#BogusławLiberadzki">Skoro jesteśmy przy transporcie samochodowym, skoro jesteśmy przy ładunkach niebezpiecznych - kolejny temat, ulubiony dzisiaj: wspominane tu już autostrady. Pozwolę sobie wyrazić pogląd nieco może odmienny od tego, który dzisiaj słyszeliśmy. Otóż jednym z powodów dużego udziału transportu samochodowego w zanieczyszczeniach naszego środowiska i skutków dla ekologii jest brak autostrad w Rzeczypospolitej Polskiej - dlatego, że ruch odbywa się w sposób taki, iż silniki emitują nadmierną ilość spalin. Dokonanie w jednym ciągu nowelizacji przepisów, norm i wymagań dotyczących technicznych standardów pojazdów, rozwijanie świadomości ekologicznej odnośnie do sposobu zachowania się, budowa infrastruktury, w tym autostrad, i wprowadzenie innego sposobu poruszania się - wszystko to może gwarantować znaczne zmniejszenie relatywnie szkodliwych oddziaływań transportu samochodowego na nasze środowisko. Otóż w programie budowy autostrad przyjęto sposoby ograniczenia tych uciążliwości; polegają one przede wszystkim na:</u>
          <u xml:id="u-204.12" who="#BogusławLiberadzki">1) ograniczeniu zanieczyszczeń gruntów rolnych - przez tworzenie ochronnych pasów zieleni, wymianę gruntu, neutralizację, zmianę użytkowania terenu - zalesienia w strefach ochronnych,</u>
          <u xml:id="u-204.13" who="#BogusławLiberadzki">2) ograniczaniu skażeń roślin,</u>
          <u xml:id="u-204.14" who="#BogusławLiberadzki">3) organizacji przestrzeni w bezpośrednim sąsiedztwie autostrad (ogrodzenie pasa autostrady, bezkolizyjne przejścia dla ludzi i dla zwierząt, skrzyżowania z innymi drogami, opracowanie projektów kształtowania krajobrazu i zieleni chronionej, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego).</u>
          <u xml:id="u-204.15" who="#BogusławLiberadzki">Z dotychczasowych doświadczeń inwestycyjnych Agencji Budowy i Eksploatacji Autostrad wynika, że średnio 11% nakładów na budowę autostrad przeznaczone będzie na pokrycie kosztów związanych z urządzeniami ochrony środowiska. To wynika z wytycznych technicznych podanych w rozporządzeniu ministra transportu. Średnio w Europie podobny nakład kosztów wynosi 4–6%. Ponieśliśmy już nakłady na projektowanie, na dokumentację autostrad; kształtują się one na poziomie 10% kosztów dokumentacji przygotowanej do wskazań lokalizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-204.16" who="#BogusławLiberadzki">Chciałbym tu także powołać się na opinię wyrażoną przez rzeczoznawcę Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa na konferencji Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie, która odbyła się w 1995 r.: „Stworzone w Polsce uwarunkowania prawne (głównie ustawa o autostradach płatnych z 1994 r. oraz rozporządzenie ministra ochrony środowiska z 5 czerwca 1995 r.) w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ocena oddziaływania autostrad na środowisko, zapewniają osiąganie większej przychylności dla środowiska obiektów komunikacyjnych istniejących i projektowanych i pozwalają na sformułowanie wariantów projektowych inwestycji i wybór optymalnego pod względem ochrony środowiska i ludzi”.</u>
          <u xml:id="u-204.17" who="#BogusławLiberadzki">Jest w związku z projektem budowy autostrad wyzwanie - omawialiśmy je wspólnie z panem ministrem Żelichowskim - w jaki sposób możemy zagospodarować, wykorzystać do budowy autostrad odpady, które w Polsce powstają, a których koszt składowania szacuje się na ok. 1 mld dolarów rocznie. Chcemy skorzystać z innych doświadczeń oraz technologii i spodziewamy się w krótkim czasie znaleźć odpowiedź na pytania: W jakim stopniu, ile to będzie kosztować, w jaki sposób należałoby zachęcić i inwestorów, i obecnych producentów odpadów do współdziałania, żeby te odpady mogły być wykorzystywane?</u>
          <u xml:id="u-204.18" who="#BogusławLiberadzki">Sprawa dróg kołowych i tego, co działo się w roku 1996.</u>
          <u xml:id="u-204.19" who="#BogusławLiberadzki">Pierwsza sprawa to budowa pasów zieleni na drogach modernizowanych i nowo budowanych na podstawie przyjętych i stosowanych powszechnie zasad ochrony środowiska w projektowaniu, budowie i utrzymaniu dróg. Budowano ekrany akustyczne przy drogach. Przykładem są niedawno oddawana do użytku obwodnica w Świeciu, obwodnica Trójmiasta, obwodnica w Mysłowicach, w Katowicach, Legnicy, koło Krakowa, a także Trasa Łazienkowska, która przecież przez dziesiątki lat była nie osłonięta.</u>
          <u xml:id="u-204.20" who="#BogusławLiberadzki">Trzeci kierunek, bardzo istotny i widoczny, to były obwodnice. W ciągu roku 1996 zakończono bądź rozpoczęto budowę obwodnic: Bełchatów, Świecie, Skoczów, Cieszyn, Pniewy, Trasa Kwiatkowskiego w Gdyni, Tarnów, odcinek autostrady A-4 - obwodnica Krakowa - Tyniecka-Opatkowice, Radzymin koło Warszawy, Gniezno. Na tych tylko obiektach łącznie nakłady rejestrowane w dyrekcjach okręgowych dróg publicznych na ochronę ekologiczną w 1996 r. wyniosły 24,6 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-204.21" who="#BogusławLiberadzki">Z drogownictwem i samochodami wiąże się sprawa wypadków drogowych, które traktuję jako także część składową naszego środowiska. W roku ubiegłym według wstępnych danych mieliśmy o 8% mniej wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym natychmiastowym niż w roku 1995. Wciąż było ich ponad 4 tys., wstępnie mówi się o 4300 osobach zabitych, w tym właśnie ze względu na narastający ruch pojazdów - pomimo wszelkiego rodzaju niedostatków, jeśli chodzi o drogi, a także braku nowoczesnej infrastruktury.</u>
          <u xml:id="u-204.22" who="#BogusławLiberadzki">Transport lotniczy (tu mieliśmy także dosyć dużo emocji, zwłaszcza w związku z budową nowego terminalu lotniczego w Warszawie). Otóż: stanowisko odladzania samolotów - ukończone, oczyszczalnia wód deszczowych na kanale Wola-Ochota-Wilanów - ukończona, system monitorowania hałasu lotniczego - ukończony, mapa akustyczna lotniska Warszawa-Okęcie - ukończona, zlewnia fekaliów z samolotów - ukończona, oczyszczalnia ścieków przy centralnym magazynie paliw i smarów - będzie w najbliższym czasie także ukończona.</u>
          <u xml:id="u-204.23" who="#BogusławLiberadzki">W ramach polityki transportowej, o której tutaj także wspominano, wsparcie winny otrzymywać — tak to traktujemy — szczególnie te gałęzie transportu i ci przewoźnicy, którzy z natury swojej, chciałoby się powiedzieć: per ipse, mają charakter ekologiczny, w tym transport kolejowy. Otóż w 1996 r. dotacja przedmiotowa — przeznaczona na stworzenie oferty dla ruchu pasażerskiego — wynosiła 571,5 mln zł. W roku 1997 r., z woli także Wysokiego Sejmu, wynosi ona 780 mln zł. Proszę spojrzeć, że jest to skala przyrostu taka, iż nie pozostawia wątpliwości, w którym kierunku zmierza polityka transportowa — w kierunku kolejowych przewozów zbiorowych.</u>
          <u xml:id="u-204.24" who="#BogusławLiberadzki">Także chcemy osiągnąć istotny postęp na liniach kolejowych, stąd podział linii kolejowych na dwie kategorie: linie o znaczeniu ogólnopaństwowym, czyli te, które będziemy w stanie w układzie podstawowym międzynarodowym, tzw. AGC, rozwijać, i tych linii jest ogółem 13 900 km, oraz te linie, które mogą być rozwijane, utrzymywane, modernizowane i mogą służyć i społeczeństwom lokalnym - jest ich 8700 km.</u>
          <u xml:id="u-204.25" who="#BogusławLiberadzki">PKP ma sprecyzowany program zakupu nowych wagonów. Do 2000 r. będzie to 8900 wagonów, w tym: wagony z klimatyzacją, właśnie te przeznaczone na dalekie odległości, żeby „zdjąć” część pasażerów z dróg — 115 sztuk; wagony towarowe — 8500 sztuk; nowe lokomotywy — 150 sztuk; autobusy szynowe, na które przetarg niedługo będzie ogłoszony — około 200 sztuk; pociągi z tzw. wychylnym pudłem — mówi się o 16 jednostkach, które mogłyby być instalowane począwszy od roku 2000.</u>
          <u xml:id="u-204.26" who="#BogusławLiberadzki">W 1996 r. tylko i wyłącznie na inwestycje ekologiczne w samym przedsiębiorstwie PKP (głównie w trzech dziedzinach: po pierwsze - gospodarka ściekowa, po drugie - wymiana źródeł ciepła, tzw. kotłownie mówiąc najprościej, po trzecie - woda, zaopatrzenie w wodę i gospodarka wodna) wydano 27,3 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-204.27" who="#BogusławLiberadzki">W sektorze morskim, w gospodarce morskiej rok 1996 przyniósł nam praktyczne zastosowanie przyjętej w 1995 r. ustawy o zapobieganiu zanieczyszczenia morza przez statki. Nie chcę przypominać treści ustawy, jako że zakładam, iż jest tu znana. W 1996 r. z tytułu stosowania tej ustawy, której wcześniej nie mieliśmy, były nakładane kary pieniężne za wykroczenia przeciwko tej ustawie. Przyniosły one w sumie 565 242 zł; kwota ta zmalała, chociaż w zasadzie nie doszło do wielkiego zanieczyszczenia morza przez statki, co zdarzało się jeszcze przed wejściem tej ustawy w życie.</u>
          <u xml:id="u-204.28" who="#BogusławLiberadzki">20 grudnia 1996 r. przyjęto ustawę o portach i przystaniach morskich i weszła ona w życie. Jest to kolejny akt prawny, który nakłada prawa, kompetencje ustalania regulacji szczegółowych i ich egzekwowania przez wprowadzane na mocy tej ustawy zarządy portów.</u>
          <u xml:id="u-204.29" who="#BogusławLiberadzki">W gospodarce morskiej w roku 1996 były podejmowane inwestycje, które chroniły bądź miały przywracać walory najważniejszych bądź najbardziej zagrożonych miejsc naszego brzegu morskiego. I tak na ochronę linii brzegowej Półwyspu Helskiego przeznaczono 6960 tys. zł, na zabezpieczenie klifu w Jastrzębiej Górze — wiemy, na czym polega urok tego klifu — 780 tys. zł, na spłatę rat kredytu na zakup statków dla Polskiego Ratownictwa Okrętowego — chodzi o 2 statki, w tym jeden do zwalczania rozlewów olejowych — 6600 tys. zł; są to statki na miarę XXI w. To była budowa oczyszczalni w Rowach, w Ustroniu Morskim, budowano także podoczyszczalnie ścieków technologicznych, modernizowano stacje uzdatniania wody, łącznie mamy tu kolejno kwoty: 160 tys. zł, 130 tys. zł i 540 tys. zł. Drugi etap odbudowy ujścia Wisły Śmiałej będzie podjęty i realizowany w roku 1997, w tym z kredytu z Banku Światowego.</u>
          <u xml:id="u-204.30" who="#BogusławLiberadzki">Chciałbym wyraźnie podkreślić, że ze środków na inwestycje z budżetu centralnego przekazywane są fundusze na duże zadania modernizacyjne w gospodarce morskiej, ze znacznym udziałem zakresu robót dla ochrony środowiska w takich portach, jak np. Władysławowo; to są nabrzeża Stoczni Remontowej Nauta. Razem jest to ok. 8 mln zł. Rząd w roku ubiegłym opracował, a Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów przyjął raport w sprawie przystosowania rzeki Odry do europejskiego systemu dróg wodnych. Byłby to początek rewitalizacji tego cieku wodnego, zagospodarowywania i stwarzania swego rodzaju alternatywy dla dotychczasowych tradycyjnych środków transportu, aczkolwiek należy mniemać, że to nie transport będzie głównym beneficjentem.</u>
          <u xml:id="u-204.31" who="#BogusławLiberadzki">W części przewozów pasażerskich, odciążających w dużej mierze przewozy samochodami osobowymi, chcę wskazać na przyrost o 15% dotacji na komunikację PKS, tzn. PKS dominuje, ale nie jest to jedyne przedsiębiorstwo. W roku 1996 w regulacjach, w polityce, w dotacjach, o których tutaj mówimy, dążono do stymulowania komunikacji zbiorowej. Następowało to poprzez zapewnienie ekonomicznej dostępności usług zbiorowego transportu osób, dotacje, zwiększenie atrakcyjności transportu zbiorowego w stosunku do komunikacji indywidualnej; to są nowe formy, nowy tabor, gwarancje równego dostępu wszystkich podmiotów do infrastruktury publicznej. Tu chciałbym przywołać ustawę o transporcie kolejowym, która weszła w życie, jeszcze raz ustawę o portach morskich...</u>
          <u xml:id="u-204.32" who="#komentarz">(Poseł Urszula Pająk: Ustawa o PKP.)</u>
          <u xml:id="u-204.33" who="#BogusławLiberadzki">Przepraszam, ustawę o PKP, która weszła w życie. Tak, pani poseł, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-204.34" who="#BogusławLiberadzki">Jeśli chodzi o ustawę o transporcie kolejowym — zakończyła prace podkomisja i ustawa ta wejdzie w życie, jeżeli Wysoka Izba ją uchwali. Następny jest projekt ustawy o finansowaniu dróg, projekt poselski, w którym chcemy pokazać te relacje, które wydaje się, że są słuszne; przyjmujemy, że każdy płaci proporcjonalnie do korzystania z infrastruktury i tyle, ile wynoszą koszty zewnętrzne, ale trzeba też uwzględnić czynniki zewnętrzne, które nie zawsze teraz można wycenić. Dlatego też oczekujemy, że będzie wreszcie podjęta, bo dotychczas zawsze brakowało na to środków, i to na szeroką skalę, praca, która by charakteryzowała poziom społecznych kosztów transportu, uwzględniająca wszelkiego rodzaju formy zużywania czynników, także tych naturalnych. Czyli mówimy o defaworyzowaniu rozwoju transportu samochodowego w indywidualnej komunikacji, relatywnie droższego w stosunku do transportu zbiorowego, i stwarzaniu zachęt do różnych form transportu zbiorowego.</u>
          <u xml:id="u-204.35" who="#BogusławLiberadzki">Także w sprawie komunikacji miejskiej, do której polityka transportowa się odnosi, aczkolwiek nie leży to w gestii ustawowej ministra transportu, ale współdziałając chyba odnieśliśmy sukces - tydzień temu został uruchomiony szybki tramwaj w Poznaniu.</u>
          <u xml:id="u-204.36" who="#BogusławLiberadzki">Wyrażam także satysfakcję, iż Wysoka Izba uwzględniła dzisiaj poprawkę Senatu odnośnie do linii tramwajowej w Katowicach. Czyli jest to przełom, jest to novum, które spowoduje, iż transport jako czynnik rozwoju gospodarczego, a także podstawowy kooperant wszystkich procesów życia społecznego może być bardziej sprzyjający, bardziej ekologiczny. Dziękuję bardzo za uwagę. Dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu ministrowi za przedstawienie przedłożenia rządowego.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#MarekBorowski">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym...</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Sprawozdanie...)</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#MarekBorowski">Mamy jeszcze sprawozdanie komisji.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#MarekBorowski">Bardzo przepraszam pana posła Komornickiego, który teraz przedstawi sprawozdanie komisji.</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#JanKomornicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Transportu, Łączności, Handlu i Usług wnoszę, aby Wysoka Izba raczyła przyjąć informację rządu o realizacji rezolucji Sejmu z dnia 19 stycznia 1995 r. w sprawie harmonizacji polityki transportowej z polityką ekologiczną państwa, przedstawioną przez rząd w dniu 5 lutego 1996 r. w druku nr 1533.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#JanKomornicki">Połączone komisje uchwaliły sprawozdanie w dniu 23 kwietnia 1996 r. (druk nr 1563), tj. 10 miesięcy temu, odnosząc je do konkretnego sprawozdania rządu, tego, o którym przed chwilką wspomniałem, z 5 lutego 1996 r., czyli do materiału niejako już dzisiaj historycznego.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#JanKomornicki">Pan minister był łaskaw przed chwilą przedstawić niesłychanie interesujące informacje, istotnie wzbogacające tamten materiał i ukazujące to, co w ciągu ostatnich 10 miesięcy się wydarzyło lub co się ma wydarzyć. Mamy również pełną świadomość tego, że szereg dokumentów w formie projektów lub nawet gotowych aktów przeszedł przez Izbę lub do niej dotarł, jak szereg projektów ustaw, jak nie mogący ciągle dotrzeć do Sejmu, ale już przez rząd uchwalony dokument pt. „Polityka transportowa państwa”.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#JanKomornicki">Nie mam upoważnienia połączonych komisji do odnoszenia się do materiałów, których nie rozpatrywaliśmy. Możemy tylko w sposób formalny odnieść się do materiału, który rozpatrywaliśmy przed 10 miesiącami, i tylko na tym mogę poprzestać.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#JanKomornicki">Chciałbym natomiast wyrazić — myślę, że jest to z całą pewnością opinia obu połączonych komisji — pogląd, że istnieje absolutna konieczność podjęcia szerszej dyskusji na forum Izby na temat bieżącego stanu i bieżących perspektyw harmonizowania polityki transportowej z polityką ekologiczną, choćby w takim aspekcie, jak pan minister to był łaskaw przed chwileczką przedstawić. Ale to jest materiał, który powinien być przedstawiony na piśmie jako szersze uzupełnienie. Chciałbym zaapelować zarówno do rządu, jak i do Prezydium Sejmu o to, aby problematyka transportowa, naturalnie w kontekście wymogów ekologicznych, stała się w najbliższym czasie przedmiotem poważnej debaty, szczególnie jeżeli stanie się to, na co bardzo wszyscy oczekujemy, a mianowicie jeśli rząd przedłoży stosowny kompleksowy dokument — a mam nadzieję, że nastąpi to lada chwila — myślę o dokumencie pt. „Polityka transportowa państwa”.</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#JanKomornicki">Aby zakończyć jednak tę kwestię, zarówno w sensie formalnym, jak i historycznym, zamknąć zaszłości i sprawy, które mamy do załatwienia, w imieniu połączonych komisji wnoszę, aby Sejm raczył przyjąć informację rządu z dnia 5 lutego 1996 r. zawartą w druku nr 1533. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-206.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Komornickiemu.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#MarekBorowski">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#MarekBorowski">Pierwsza zabierze głos pani poseł Urszula Pająk z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#UrszulaPająk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego SLD mam zaszczyt przedstawić nasze stanowisko dotyczące odpowiedzi rządu na rezolucję Sejmu w sprawie harmonizacji polityki transportowej z polityką ekologiczną państwa z dnia 19 stycznia 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#UrszulaPająk">Co można powiedzieć w ciągu 5 minut po upływie 2 lat? Niewiele. Gdy mniej więcej roku temu rozpatrywaliśmy odpowiedź przygotowaną przez Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej na połączonym posiedzeniu komisji transportu oraz ochrony środowiska, najistotniejszy okazał się fakt możliwości tego resortu, możliwości zawartych w dokumencie „Polityka transportowa — program działania w kierunku przekształcenia transportu w system dostosowany do wymogów gospodarki rynkowej i nowych warunków współpracy gospodarczej w Europie” przyjętym przez rząd w czerwcu 1995 r. Dokument ten do tej pory nie został skierowany oficjalnie pod obrady Sejmu, ale przy informacji, że jest to „jedyny obowiązujący dokument Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej”, musieliśmy z konieczności zwrócić na niego uwagę. Dyskutowaliśmy nad nim dwukrotnie — 21 lutego sama komisja transportu, a 23 kwietnia 1996 r. obie wymienione komisje. Podczas obu tych posiedzeń zwracaliśmy uwagę, że konieczne jest wyjście poza podstawową koncepcję, przynajmniej w części dotyczącej transportu lądowego, tj. przygotowanie takich mechanizmów, które zahamują żywiołowy rozwój motoryzacji indywidualnej i pozwolą równocześnie na powstrzymanie upadku komunikacji publicznej. Jest to korzystne zarówno ze względu na ochronę środowiska, jak i bezpieczeństwo ruchu drogowego. Nie należy przecież lekceważyć faktu, że codziennie na drogach ginie więcej ludzi niż na kolei przez cały rok!</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#UrszulaPająk">Niestety, jak już wspomniałam, ministerstwo transportu może przygotowywać różne, też bardzo potrzebne rozwiązania (słuchaliśmy tu o nich przez pół godziny), jak np. zakaz rejestracji samochodów bez katalizatorów, nie może jednak, zgodnie z koncepcją dokumentu „Polityka transportowa...”, skutecznie powstrzymać tego żywiołu, jakim jest błyskawiczny rozwój motoryzacji indywidualnej. Nie może, mimo że nawet w samym rządzie nie ma zgodności co do prawidłowych kierunków rozwoju transportu w Polsce. Najlepszym tego dowodem jest „Stanowisko Komisji do Spraw Ekorozwoju w sprawie proekologicznego kształtowania polityki transportowej” — dokument opracowany również przez przedstawicieli rządu już po przyjęciu „Polityki transportowej...” i odnoszący się do tejże krytycznie.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#UrszulaPająk">Dokument ten wskazuje wiele propozycji proekologicznych rozwiązań w transporcie - niestety, do tej pory jakby nie jest dostrzegany przez Radę Ministrów. Rada Ministrów albo nie wie, albo nie chce wiedzieć, w jakim kierunku toczą się prace nad ochroną środowiska w transporcie przygotowywane przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ. A wiedzieć przecież musi, bo jeśli ten kierunek zostanie przyjęty w Europie, to Polska się pod tym podpisze, trzeba więc będzie polską politykę transportową dostosować do tychże rozwiązań. Nie zorientowanych informuję, że kierunki przygotowywane przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ są zbieżne z tym, co proponuje rządowa Komisja do Spraw Ekorozwoju, z tym że obecnie trudno jeszcze ocenić to, czy przypadkiem ograniczenia nie będą jeszcze bardziej restrykcyjne, bo przewiduje się np. całkowite przełożenie kosztów zewnętrznych transportu na przewoźników, preferowanie przewoźników najmniej zatruwających środowisko itd.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#UrszulaPająk">Dokument „Polityka transportowa...” idzie w zupełnie innym, wręcz odwrotnym kierunku. Jeżeli więc czegoś w tej sprawie nie zrobimy, to w którymś momencie może się okazać, że Polska ma właściwie dwa rodzaje polityki transportowej — jedną na użytek wewnętrzny i drugą, idącą w przeciwną stronę, na użytek zewnętrzny. Do takiej kompromitacji Polski absolutnie nie możemy dopuścić, toteż doceniając wysiłki ministerstwa transportu mające na celu przyjęcie rozwiązań korzystnych dla środowiska w ramach ograniczeń narzuconych przez rząd, klub SLD przyjmie informację tego resortu, równocześnie jednak wnosi — podobnie jak poseł sprawozdawca — o przeprowadzenie w Sejmie możliwie szybko poważnej co najmniej średniej debaty na temat zasadniczych kierunków w polityce transportowej. Bazą do tej debaty powinien być rządowy dokument „Polityka transportowa...” oraz stanowisko Komisji do Spraw Ekorozwoju w sprawie proekologicznego kształtowania polityki transportowej, a jako materiał pomocniczy służyłyby dotychczasowe propozycje Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ oraz alternatywna polityka transportowa albo przynajmniej jej już gotowa część — z tego, co słyszałam dzisiaj, jest gotowa cała — przygotowywana przez Instytut na Rzecz Ekorozwoju.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#UrszulaPająk">Pragnę uczulić Prezydium Sejmu na to, że problem ten nie może dłużej czekać. Dwa lata temu, gdy występowaliśmy z omawianą dziś rezolucją, sytuację na drogach można było porównać do gangreny małego palca. Dzisiaj, po dwóch latach, gangrena sięga do kolan. Jeżeli tego śmiało nie przetniemy, bardzo szybko okaże się, że tylko przez brak reakcji wyniszczyliśmy cały organizm transportowy i środowisko naturalne Polski. Musimy temu zapobiec. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#UrszulaPająk">A na to, że można inaczej, panie ministrze, mam tutaj dowód. Tak się to robi w Kopenhadze i to jest możliwe nie tylko w Kopenhadze. Proszę, panie marszałku, oto dokument.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#MarekBorowski">Ale to jest dla pana ministra, tak?</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#komentarz">(Poseł Urszula Pająk: Dla pana ministra mam również.)</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#MarekBorowski">Dobrze. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#MarekBorowski">Obecnie proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Jasińskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#WładysławJasiński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Tematyka, a szczególnie czas, w którym rozpatrujemy ten problem, stanowią wyraźnie czynniki ograniczające, a jednocześnie mamy istotę tego problemu, debaty na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#WładysławJasiński">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt zabierać głos, z satysfakcją przyjmuje fakt rozpatrywania informacji rządu o realizacji rezolucji Sejmu z dnia 19 stycznia 1991 r. w sprawie harmonizacji polityki transportowej z polityką ekologiczną państwa (druk nr 1533) wraz ze stanowiskiem połączonych Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Transportu, Łączności, Handlu i Usług zawartym w druku nr 1563.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#WładysławJasiński">Minął już rok od złożenia informacji do laski marszałkowskiej oraz prawie rok od posiedzenia połączonych komisji. Niezależnie od czasu, jaki upłynął od jej opracowania, należy podkreślić to, że rząd podjął się okresowej oceny realizacji polityki transportowej w aspekcie harmonizacji z polityką ekologiczną państwa. Jest to fakt, który zdaniem klubu godny jest po prostu odnotowania. Myślę, że Sejm będzie miał możliwość kontroli realizacji tego zamierzenia rządu. Należy też wymienić tu bogatą dokumentację działań prawnoorganizacyjnych podjętych i zamierzonych przez rząd, jednak szerszą, bogatszą koordynację międzyresortową z wyraźnie zaznaczoną rolą Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w realizacji polityki transportowej, różne prace realizowane przez placówki badawcze, a więc interdyscyplinarne podejście do tej bardzo bogatej problematyki.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#WładysławJasiński">W sytuacji gdy w Sejmie trwają prace nad wieloma ustawami z zakresu transportu, rząd znajduje się już dzisiaj, po roku, na nowym etapie realizacji polityki transportowej. Mówił o tym szeroko w długim wystąpieniu minister Liberadzki. Nie chcę zabierać na ten temat głosu, ale chcę odnieść się do dwóch kwestii podniesionych przez pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#WładysławJasiński">Z satysfakcją należy odnotować fakt monitorowania czy inaczej - jak minister określił - śledzenia tras transportowych środków niebezpiecznych w transporcie kolejowym i nie tylko. Wydaje mi się, że jest to ogromnie potrzebne i oczekiwane z uwagi na zjawiska, jakie od czasu do czasu temu towarzyszą. Ale jednocześnie nie podzielam poglądu, że nowe stawki mandatowe, jakie zostały zaproponowane przez Sejm, spełniają te funkcje proste, o których mówił pan minister. Wydaje mi się, że nowe stawki mandatowe za transport, za niedotrzymywanie warunków transportu wymagają przeanalizowania, bo są także elementem mającym wpływ na niekorzystne zjawiska, jakie temu towarzyszą. Wydaje mi się, że z tego punktu widzenia warto to przeanalizować i przygotować określone propozycje.</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#WładysławJasiński">Uwzględniając jednak czas, jaki upłynął od złożenia w Sejmie tej informacji oraz oceny złożonej przez odpowiednie komisje, Klub Parlamentarny PSL wnosi o przyjęcie tej informacji do wiadomości. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Jasińskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Radosława Gawlika z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#RadosławGawlik">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Była tu już mowa, że debatujemy nad informacją rządu o realizacji rezolucji Sejmu z dnia 19 stycznia 1995 r. w sprawie harmonizacji polityki transportowej z polityką ekologiczną państwa w sytuacji braku skierowanej oficjalnie do Sejmu polityki transportowej i braku debaty nad polityką transportową.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#RadosławGawlik">Mówiono tutaj o braku aktualności tej informacji. Muszę powiedzieć, że ta informacja sprzed roku, bo już rok minął, nawet uzupełniona o dzisiejsze liczne przykłady działania resortu transportu na rzecz ochrony środowiska albo w związku z ochroną środowiska i w związku z ustawodawstwem, które dotyka tej materii, wydaje się niewystarczająca. Istota uchwały Sejmu, której miałem zaszczyt być sprawozdawcą przed dwoma laty, sprowadzała się do pewnej wizji modelu rozwoju transportu i harmonizacji tego transportu z polityką ekologiczną państwa. Muszę powiedzieć, że po dwu latach jesteśmy w tej samej sytuacji. Pan przewodniczący Komornicki powiedział, że należałoby zakończyć bieg uchwały przyjęciem do wiadomości tej informacji. Ja uważam, że sytuacja jest taka sama albo nawet gorsza niż była 19 stycznia 1995 r., gdy przyjmowaliśmy tę uchwałę, mimo wielu wymienionych tutaj pozytywnych działań. Nazwałbym te działania kosmetycznymi. Dlaczego? Moim zdaniem wynika to z pewnego podejścia, któremu dał dzisiaj wyraz minister transportu w słowie wstępnym, mówiąc o transporcie samochodowym, że on może szkodzić tylko w sytuacji, kiedy nie ma zabezpieczeń, że rozwój jest nieunikniony, nie do zatrzymania. Jest to oczywiście podejście pasywne i jest ono widoczne w dokumentach ministerstwa i w tym, co powiedział pan minister. Czyli jest to następujący model rozwoju transportu: rosną potrzeby przewozowe, rośnie ruch samochodowy, a my mamy robić wszystko, żeby zaspokoić ten rosnący ruch. To nie ma nic wspólnego z ideą ekorozwoju czy rozwoju zrównoważonego. Ta idea sprowadza się do czegoś innego. Są pewne bariery środowiskowe i pewna pojemność zanieczyszczeń z transportu, które środowisko może wchłonąć. Po określeniu tych barier musimy dostosować model transportu do tego, żeby tych barier nie przekraczać. Te bariery to oczywiście maksymalne ilości wyemitowanych substancji, wyemitowanych zanieczyszczeń. Mówimy tutaj o niebagatelnych ilościach: w krajach OECD szacuje się, że ze środków transportu pochodzi 50% rakotwórczych węglowodorów aromatycznych, 50–70% tlenków azotu, 80% tlenków węgla. W tej chwili w Europie już powszechnie się uważa, że transport, szczególnie żywiołowo rozwijający się transport samochodowy, to jest największy problem międzynarodowy XXI wieku. Tutaj tego podejścia zupełnie nie widać. Filozofia jest taka mniej więcej jak 30 lat temu. Muszę powiedzieć, że to jest dla mnie nie do przyjęcia i to właściwie burzy cały sens dyskusji na temat harmonizacji polityki ekologicznej z polityką transportową.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#RadosławGawlik">Jak to wygląda w Polsce? Szacunki pewne zostały zrobione. Instytut na Rzecz Ekorozwoju, wymieniany tutaj, który konstruował pewną alternatywną politykę transportową i wyszedł od tych barier środowiskowych, przewiduje - i takie są przewidywania ekspertów międzynarodowych - że do roku 2010 nastąpi wzrost ruchu samochodowego o kilkaset procent. Przy założeniu takiego żywiołowego rozwoju transportu samochodowego będziemy mieli w 2010 r. pięciokrotne przekroczenia tych norm w stosunku do polityki ekologicznej państwa (na przykład pod względem zanieczyszczenia tlenkami azotu), a gdyby był realizowany obecny model, mielibyśmy aż dziewięciokrotne przekroczenie tego ładunku krytycznego, czyli tej sumy, którą środowisko może wchłonąć.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#RadosławGawlik">Oczywiście możemy powiedzieć tak: Patrzmy na to, niech się to żywiołowo rozwija, będziemy próbować ograniczać, poprawiać jakość benzyny, zwiększać ilość katalizatorów, eliminować stare pojazdy. Ale to jest niewystarczające. Trzeba dostrzec to, że co roku przybywa nam pół miliona pojazdów samochodowych, a nie przybywa nam infrastruktury. W moim przekonaniu musi się pojawić pewna polityka państwa, o której państwo piszecie, pisząc o defaworyzacji transportu samochodowego, ale właściwie nic się na rzecz tego nie robi.</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#RadosławGawlik">To się oczywiście też musi wiązać ze zmianami, jeśli chodzi o wizję rozwoju dróg, szczególnie w wypadku dużych aglomeracji, jeśli chodzi o budowę obwodnic i program autostradowy. To trzeba sobie jasno powiedzieć, że po tych prawie trzech latach funkcjonowania Programu budowy autostrad widać, że założenia tego programu już zupełnie się zmieniły, mamy mnóstwo studiów, mnóstwo ekspertyz, a autostrady nie powstają. Trzeba pewnie ten program zupełnie zweryfikować przy uwzględnieniu tego, gdzie one mogą powstawać, gdzie jest największy ruch, gdzie jest największa potrzeba budowy autostrad, to znaczy ewentualnych obwodnic autostradowych, z uwagi na istnienie tam aglomeracji, miejsc takich, gdzie ruch wymusi ekonomiczność tych inwestycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, proszę zmierzać do końca wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#RadosławGawlik">Tak jest, zmierzam już do końca. Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#RadosławGawlik">Gdybyśmy wyszli od przesłanek tej drugiej filozofii, to muszą zajść następujące zmiany: rzeczywista defaworyzacja transportu samochodowego związana z cenami paliw i na przykład z cenami miejsc do parkowania, budowa zintegrowanych systemów transportu publicznego w miastach (mówimy o tym, apelujemy o to w uchwale, a właściwie nie ma tutaj żadnego ustosunkowania się), związana z parkingami na obrzeżach, wyłączaniem centrów, wydzielaniem tras dla autobusów, rozwojem infrastruktury i komunikacji rowerowej.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#RadosławGawlik">Wreszcie musi być rzeczywisty program wyliczenia kosztów zewnętrznych transportu, żeby nie było tak, że ministerstwo mówi, że będzie zamawiało w KBN ekspertyzę, a ponieważ nie miało środków w tym roku, to zamówi w następnym roku, i za 2 lata może ta ekspertyza będzie. Porównajmy pewne liczby. Jeśli chodzi o utrzymanie infrastruktury, szacuje się potrzeby roczne...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, odnoszę niejasne wrażenie, że pan dopiero rozwija temat, a właściwie zaczął rozwijać. A to miała być konkluzja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#RadosławGawlik">Panie marszałku, trzy akapity i kończę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, akapit to jest pojęcie bardzo rozciągliwe, nawet trzy zdania to jest ryzykowne. Prosiłbym kończyć, naprawdę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#RadosławGawlik">Chcę powiedzieć o ostatnich dwóch sprawach i zakończyć rzeczywiście konkluzją. Pan marszałek słusznie mi przypomina, że czas minął.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#RadosławGawlik">Trzeba też podjąć pewną decyzję związaną z wykorzystaniem infrastruktury kolejowej. Jeśli państwo inwestujecie w infrastrukturę kolejową, na przykład na trasie Śląsk-porty czy Śląsk-Berlin, i ona jest wykorzystana w 60%, to jest pytanie, czy rzeczywiście w interesie polityki transportowej leży kaskadyzacja Odry i inwestowanie w budowę stopni wodnych na Odrze. Realizacja tego programu została podjęta, jest budowany pierwszy stopień. Mam poważne wątpliwości. Ekspertyzy ekonomiczne pokazują, że właściwie to jest nieracjonalne postępowanie.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#RadosławGawlik">Moja konkluzja: Unia Wolności będzie głosowała przeciwko przyjęciu tej informacji, gdyż uważa, że jest ona zdezaktualizowana, że rząd niewiele zrobił zarówno w kierunku jej aktualizacji, jak i w kierunku zmiany filozofii, o której mówiłem na wstępie. W zasadzie bowiem obserwujemy żywiołowy rozwój transportu, szczególnie samochodowego, dochodzi do takiej sytuacji, że transport samochodowy staje się zagrożeniem, wrogiem nr 1 środowiska w naszym kraju. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Gawlikowi z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#MarekBorowski">Obecnie zabierze głos pan poseł Artur Siedlarek z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#ArturSiedlarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Muszę stwierdzić, że zdaniem Klubu Parlamentarnego Unii Pracy, o ile w ostatnich kilku latach w wielu dziedzinach gospodarki naszego kraju zaszły daleko idące proekologiczne zmiany, to w transporcie, jeśli zaszły, to z pewnością na gorsze, przynajmniej jeśli chodzi o aspekt ekologiczny. Na gorsze, bo po prostu zagrożenia od strony transportu dla środowiska systematycznie rosną. Od kilku lat budowany jest w Polsce taki model systemu transportowego, który z pewnością jest sprzeczny z polityką zrównoważonego rozwoju. Oczywiście to nie oznacza, że przed 1989 r. było dużo lepiej, niemniej chciałoby się, żeby polityka, także polityka transportowa, naszego demokratycznego państwa była podporządkowana przede wszystkim interesowi społecznemu, a nie realizacji wizji, nie boję się powiedzieć, ideologicznych. Bo to, co pan minister raczył powiedzieć na początku o takiej wolnościowej roli np. samochodu w społeczeństwie świadczy o tym, że zarówno panu ministrowi, jak i de facto rządowi przyświeca pewna ideologiczna wizja przy kształtowaniu polityki transportowej. I to jest niestety bardzo niebezpieczne. Oczywiście nie neguję tego, że ministerstwo transportu także przyczynia się w jakiś sposób do wdrażania pewnych rozwiązań ekologicznych czy proekologicznych, tylko że nie czuje się tego, że robi to z własnej woli, z własnego przekonania. Po prostu ministerstwo transportu robi tyle, ile musi, robi to, do czego zostanie w tym aspekcie ekologicznym zmuszone. I to jest, myślę, nazbyt jasne w tym, co pan minister powiedział, i to wynika z informacji sprzed roku.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#ArturSiedlarek">W kontekście tego, co zdążyłem powiedzieć, muszę się zgodzić z wszystkimi wystąpieniami, które miały miejsce przede mną. Padło wiele merytorycznych argumentów, nie chciałbym ich powtarzać. Szkoda tylko, że z tego wspólnego bardzo jednorodnego głosu opozycji i koalicji nie wynikają wspólne wnioski, bo w kontekście tych merytorycznych argumentów doprawdy trudno znaleźć powód, dla którego nasz Sejm miałby przyjąć informację rządu. Jak wiadomo bowiem, utarł się taki zwyczaj, że przyjęcie informacji rządu nie oznacza tylko przyjęcia jej do wiadomości, lecz jest to w jakimś sensie wyrazem tego, że Sejm akceptuje treści, które rząd prezentuje w informacji. Muszę więc niestety przyłączyć się do wniosku pana posła Gawlika - także klub Unii Pracy nie poprze wniosku połączonych komisji.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#ArturSiedlarek">W wypowiedzi pana ministra pojawiło się kilka takich wątków, które powinny w zasadzie rozbudzić merytoryczną dyskusję, ale oczywiście dzisiaj nie ma na nią miejsca. Dlatego też chciałbym poprzeć wniosek zarówno pana przewodniczącego komisji ochrony środowiska, jak i pani posłanki Pająk o pilne przeprowadzenie debaty na temat polityki transportowej. Jest to niezbędne, by można było porozmawiać na przykład o tym, czy rzeczywiście budowanie autostrad jest czynnikiem proekologicznym, bo są i inne wieści na ten temat - chociażby z doświadczeń amerykańskich wynika, że im więcej autostrad się budowało, tym szybciej wzrastał jakby stopień ich wykorzystywania. Często nawet nie nadążano z budową nowych autostrad, gdyż szybciej wzrastała liczba pojazdów, które z tychże autostrad korzystały. Można się tutaj oczywiście przekonywać. A poza tym warto chyba stwierdzić, że autostrady, które są w tej chwili zaplanowane do realizacji w Polsce, nie są budowane z myślą o Polakach, którzy mieliby podróżować po Polsce, tylko przede wszystkim o tranzycie przez Polskę. Jest to - nie boję się tego powiedzieć, wiele można o tym mówić - z pewnością kolejny gwóźdź do trumny polskich kolei. Nie jest to jednak tylko problem ekonomiczny, ale również społeczny.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#ArturSiedlarek">Ponieważ czas się skończył, ja także kończę. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Siedlarkowi z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Kaczmarzyka z klubu BBWR i KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnąłbym się ustosunkować do informacji w imieniu Klubu Parlamentarnego KPN i BBWR. Niestety, będą to krytyczne uwagi. Informacja jest sprzed roku. Pan minister przedstawił nam trochę danych aktualnych. Jednak może przejdźmy do konkretów.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#GrzegorzKaczmarzyk">W informacji jest między innymi takie zdanie: Głównym zaś celem polityki ekologicznej w odniesieniu do transportu jest zmniejszenie jego uciążliwości dla środowiska naturalnego poprzez doskonalenie systemów komunikacji zbiorowej oraz rozwój motoryzacji uzależniony od możliwości produkowania i importu pojazdów, urządzeń i maszyn z silnikami spalinowymi, cechującymi się niską emisją substancji zanieczyszczających oraz wprowadzeniem przyjaznych środowisku paliw.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Tak, te paliwa się wprowadza, one są we wszystkich CPN na terenie całej Rzeczypospolitej. Tylko dlaczego cena tych paliw ciągle jeszcze, pomimo wszelkich monitów, jest większa od ceny benzyny 94, 98 itd. Wiadomo, że żaden z kierowców, mieszkańców naszego kraju, nie będzie kupował benzyny droższej, tylko tańszą, chociaż będzie wiedział, że robi źle dla ekologii.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Druga sprawa, również zawarta w informacji: Eksploatowany tabor i środki transportowe będą musiały odpowiadać obowiązującym normom ekologicznym Unii Europejskiej. Przewoźnicy nie posiadający taboru o wymaganych parametrach będą, zaczynając od udziałów w przewozach międzynarodowych, eliminowani z rynku.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Owszem nie będą oni wpuszczani za granicę, bo tam są normy itd., ale będą jeździć po polskich drogach, o których wiemy, jakie są. A dlaczego będą jeździć? Bo nie ma finansowania na systemy kontroli i na sprzęt, jak i dla ludzi, którzy mają kontrolować i patrzeć, czy rzeczywiście wymagane parametry, zgodne z ochroną środowiska, są przestrzegane. Mamy tego przykłady - remontuje się trasy szybkiego ruchu; po roku, po dwóch latach ich stan też jest fatalny. Ale jeżeli przewoźnik przykładowo ma wziąć 10 t, a bierze 15 t, to zniszczy drogi oraz zanieczyści środowisko. Tak że za granicę nie będą wjeżdżały, ale po kraju będą jeździły. I tego przykłady mamy już dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#GrzegorzKaczmarzyk">I jeszcze przykład dotyczący autostrad: Dla wszystkich szlaków transportowych i inwestycji towarzyszących sporządzane są oceny oddziaływania tych inwestycji na środowisko naturalne, jako warunek uzyskania lokalizacji oraz pozwolenia na budowę.</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Niestety, panie ministrze, są konkretne przykłady - z Katowic, z Warszawy, z Krakowa - że ekspertyzy i opinie bardzo często nie są proekologiczne, związane z ochroną środowiska. Pan minister mówił o ochronie: że w Katowicach, na przykład, są budowane wokół autostrad pasy zieleni itd. Znam przykłady - pan minister na pewno także je zna - w aglomeracjach woj. katowickiego, krakowskiego, przypomnę też podany przeze mnie wcześniej przykład, że autostrady przebiegają przez jedyne enklawy zieleni, często także przez środek osiedla. Tak że ekrany tu nic nie dają. Zresztą protesty ekologów są szeroko znane. Naprawdę nie widzimy tu żadnej zbieżności z ochroną środowiska.</u>
          <u xml:id="u-222.7" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Pan minister podawał, że kwoty nakładów związane z ochroną środowiska i z transportem procentowo znacznie przewyższają kwoty w innych krajach - były przykłady z Francji itd. Zależy to zresztą od tego, jacy ekonomiści to liczą, bo też są to kwoty różne. Są przewyższające, są niewspółmierne, ale zaszłości związane z transportem tzw. ekologicznym, jakie mamy w naszym kraju, zmuszają rząd i władze lokalne do zwiększenia tych nakładów z budżetu państwa czy z budżetów województw. Powinny być one znacznie większe, jak w innych krajach. Nie można tu porównywać krajów, w których przez kilkadziesiąt czy kilkanaście lat już się to wprowadza, z sytuacją, jaka jest w Polsce. Te finanse muszą być znacznie większe i naprawdę musimy się z tym pogodzić.</u>
          <u xml:id="u-222.8" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Ponieważ czas już się kończy - przychylam się do zdania, że wkrótce powinna się odbyć szersza debata na temat harmonizacji polityki transportowej z polityką ekologiczną państwa. Powinna ona dotyczyć sytuacji aktualnej - naprawdę aktualnej, nie sprzed roku, nie sprzed dwóch lat; aktualny stan naprawdę nie daje się opisać w tak różowych czy w zielonych, barwach, tylko w przydymionych. Przydymionych naprawdę.</u>
          <u xml:id="u-222.9" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Klub Parlamentarny BBWR i KPN będzie głosował przeciwko przyjęciu tej informacji, gdyż uważamy, że jest ona - można to tak określić - historyczna; nawet uzupełnienia pana ministra nie przedstawiają sytuacji, jaka jest obecnie w naszym kraju. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-222.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#MarekBorowski">Przemawiał pan poseł Kaczmarzyk z klubu BBWR i KPN.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#MarekBorowski">Obecnie wystąpi pan poseł Eugeniusz Januła z Nowej Demokracji - Koła Poselskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zacznę od spraw formalnych. Trudno tej informacji nie przyjąć. Informacja jest sprzed roku. Opisuje ona stan - i tego w zasadzie oczekiwaliśmy od pana ministra. A za zły stan, za kiepski stan trudno winić obecnego ministra, skoro rzeczywiście w transporcie, który ma przecież bardzo istotną infrastrukturę, zmiany zachodzą nie z roku na rok, trzeba to raczej liczyć w dziesięcioleciach. Tak że mścić się na obecnym ministrze za dokonania - lub brak dokonań - jego poprzedników jest mało humanitarnie. Oczywiście każde ugrupowanie ma swoje prawa; wilcze prawo opozycji jest takie, żeby kontrować wszędzie tam, gdzie się da.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#EugeniuszJanuła">Natomiast jeżeli chodzi o meritum sprawy, muszę powiedzieć, że Nowa Demokracja też jest daleka od zadowolenia ze stanu transportu. Trzeba powiedzieć od razu, że w ogóle w Polsce podchodzi się do spraw transportu, szczególnie jego infrastruktury, akcyjnie. Nie może budzić zadowolenia fakt, że jedną z podstawowych arterii komunikacyjnych naszego kraju - mówię tu o drogownictwie - pozostaje w dalszym ciągu autostrada wybudowana w latach trzydziestych, zresztą nie przez Polskę. Mówię o autostradzie wrocławskiej. Inna - nie autostrada, ale droga szybkiego ruchu - z Katowic do Warszawy, powstała w latach wczesnego Gierka i nadal pozostaje jednym z najnowocześniejszych szlaków komunikacyjnych. Takie przykłady moglibyśmy mnożyć. Pan minister mówił tutaj o tym, że wybudowano kilka obwodnic wokół miast. To jest oczywiście dobre i sensowne, tyle że te zmiany zachodzą zbyt wolno.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#EugeniuszJanuła">Przystępujemy do wielkiej akcji budowy autostrad, zapominając przy okazji trochę o kolei - stąd projekt likwidacji wielu linii kolejowych. Może obecnie z punktu widzenia ekonomicznego są one nieopłacalne, ale dopiero czas pokaże, jak to będzie wyglądało w dalszym ciągu. Oczywiście autostrady są konieczne, ale pozostaje kwestia jakości ich wykonania, bo na przykład autostrada Katowice-Kraków powstała zaledwie kilka lat temu, a już jest na wielu odcinkach remontowana, i są to remonty kapitalne. A więc do jakości tych robót też można mieć dużo zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#EugeniuszJanuła">Kwestia następna. W swoim czasie była akcja stawiania na kolej, no i obecnie, jeśli chodzi o transport, nie mamy praktycznie dróg wodnych, istnieją one na papierze, na mapach, ale po nich się nie pływa (z wyjątkiem niektórych odcinków), bo kiedyś się nie opłacało. Obecnie te drogi już de facto nie istnieją, ich renowacja kosztowałaby bardzo dużo. Dobrze, że Europa patrzy na to nieco inaczej i, być może, uda nam się uruchomić za jakieś 20 lat nowoczesną drogę Odry.</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#EugeniuszJanuła">Wreszcie kwestia transportu kolejowego.</u>
          <u xml:id="u-224.5" who="#EugeniuszJanuła">Panie Ministrze! Niejednokrotnie rozmawialiśmy na ten temat. Pan minister przywołał tu sprawę budowy lokomotyw. Oczywiście, jeżeli to ma ratować Pafawag, to jesteśmy jak najbardziej za. Ale jest jeszcze inna sprawa — Polska pozostaje w tej chwili jednym z niewielu już krajów Europy, które mają trakcję 3000 V (prąd stały), a w Europie praktycznie jest inna trakcja, 153/4 (prąd zmienny), która jest bardziej ekonomiczna. Te 4 spośród 60 lokomotyw, które obejmuje to wielkie zamówienie, będą dostosowane zarówno do jednego, jak i do drugiego prądu, a tym samym będą o ok. 1/3 droższe. Przykłady takich rozwiązań można by jeszcze mnożyć. Pan minister wspomina chyba o 16 składach odchylanych w technologii typu pendolino, a tymczasem wszystkie badania wskazują jednak na to, że technologia TGV czy technologie pokrewne są bardziej ekonomiczne. Technologie, jakie się teraz wybierze, będą funkcjonowały za 30–40 lat i okaże się, że wówczas będą przestarzałe, mało ekonomiczne etc.</u>
          <u xml:id="u-224.6" who="#EugeniuszJanuła">Panie Ministrze! Pretensje należy mieć też do pana resortu i do pana osobiście za to, co się dzieje na polskich drogach. Sprowadza się wraki samochodów osobowych, które później są składane w Polsce. Przynosi to nie tylko straty ekonomiczne, ale powoduje również katastrofy i śmierć ludzi. Znaczna część tych samochodów, które nie nadają się do jazdy na Zachodzie, jest sprowadzana do Polski. Samochody te są w różny sposób remontowane, składane; chucha się na nie, tak żeby tylko dało się je zarejestrować, i te wraki później jeżdżą. Oczywiście, nie chodzi tylko o to; Zachód pcha również inne elementy, które nadają się na śmietnisko, do Polski, do niektórych innych krajów także. Czy źle robi? Ze swojego punktu widzenia na pewno dobrze. Tyle że akurat na tym traci nasz kraj, nasze społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-224.7" who="#EugeniuszJanuła">Reasumując, można powiedzieć, że w infrastrukturze transportu, jeśli chodzi o wiele zamierzeń i decyzji, panuje chaos. I myślę, że taka debata da niewiele, jeżeli nie będzie jej poprzedzała dyskusja fachowców, którzy rzeczywiście wskażą możliwości i alternatywy. Taka debata powinna się odbyć dopiero na zakończenie, prawdopodobnie już nie w tym parlamencie. W konkluzji powinno się przedstawić określone warunki do rozwoju transportu, tak by przyjęte rozwiązania były zarówno zgodne z rachunkiem ekonomicznym, bo to jest podstawą, jak i sprzyjały rozwojowi proekologicznemu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Wolfram: Panie marszałku, mam uwagę.)</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#MarekBorowski">Jakieś pytanko?</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Wolfram: Tak, w związku ze sprawą, którą pan minister...)</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo. Ale zaraz, panie pośle, przepraszam. Pan nie zabierał głosu w tej debacie.</u>
          <u xml:id="u-225.6" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Wolfram: Wiem, ale pan minister poruszył tu wątek z poprzedniej debaty i chciałbym nawiązać do tej części.)</u>
          <u xml:id="u-225.7" who="#MarekBorowski">Ale z poprzedniej.</u>
          <u xml:id="u-225.8" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Wolfram: Z poprzedniej. Ja się bardzo ściśle...)</u>
          <u xml:id="u-225.9" who="#MarekBorowski">Panie pośle, nie.</u>
          <u xml:id="u-225.10" who="#komentarz">(Poseł Urszula Pająk: Minuta nie uratuje.)</u>
          <u xml:id="u-225.11" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Wolfram: Nie miałem możliwości. Pół minuty.)</u>
          <u xml:id="u-225.12" who="#MarekBorowski">Pół minuty. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#KrzysztofWolfram">Przypadek zrządził, że te dwa tematy znalazły się blisko siebie. Pan minister był uprzejmy źle zrozumieć treść mojej wypowiedzi. Chciałbym przedstawić jej sens; zdołałem przeczytać stenogram. Panie ministrze, nie o autostradach wyraziłem się źle - wyraziłem się źle o prawie o autostradach, tzn. o trybie, sposobie i o całym prawodawstwie z tym związanym. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Nowicki chciałby postawić pytanie?</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#komentarz">(Poseł Józef Nowicki: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#MarekBorowski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#JózefNowicki">Panie Ministrze! W swoim wystąpieniu poświęcił pan wiele miejsca sprawie związanej z przewozem materiałów niebezpiecznych, i słusznie. Mówił pan również o tym, że istnieją uregulowania, które warunkują przewozy materiałów niebezpiecznych, nakładają sankcje za niedotrzymanie tych warunków. Chciałbym w związku z tym zapytać: Czy te przepisy, o których pan mówił, są skorelowane również z przepisami o krajowym systemie ratownictwa w aspekcie ewentualnego usuwania skutków katastrof pojazdów przewożących materiały niebezpieczne?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#BogusławLiberadzki">Panie marszałku, czy mogę odpowiedzieć tylko na pytanie, czy powinienem, korzystając z okazji, odnieść się do dyskusji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#MarekBorowski">Może pan odpowiedzieć tylko na pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#BogusławLiberadzki">Tak, panie pośle, są skorelowane, są uzgadniane ze stosownymi służbami. Jest instrukcja dotycząca szkolenia kierowców, poszczególne kursy typu: ogólne, cysterna, ładunek wybuchowy, ładunek chemiczny. Sprecyzowano także, kogo, gdzie, jak, w jakim trybie należy poinformować, jakie podjąć działania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#MarekBorowski">Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisja Transportu, Łączności, Handlu i Usług proponują w przedstawionym sprawozdaniu, aby Sejm przyjął do wiadomości przedłożoną przez rząd informację o realizacji rezolucji Sejmu z dnia 19 stycznia 1995 r. w sprawie harmonizacji polityki transportowej z polityką ekologiczną państwa.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-233.4" who="#komentarz">(Poseł Radosław Gawlik: Chciałbym się jednak sprzeciwić.)</u>
          <u xml:id="u-233.5" who="#MarekBorowski">To już wystarczy, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#RadosławGawlik">Panie marszałku, chciałbym jednak prosić... Odbyła się tu pewnego rodzaju debata, posłowie zgłosili różnego rodzaju uwagi. Myślę, że nie w porządku jest niepozostawienie panu ministrowi możliwości odpowiedzenia na...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, pozostawiłem panu ministrowi możliwość odpowiedzi, lecz pan minister z tego nie skorzystał. To jest prawo pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#RadosławGawlik">Jak zrozumiałem, panie marszałku, pan powiedział, że prosiłby o odpowiedź na pytania posłów, i pan minister odpowiedział. Natomiast zgłoszono tu szereg wątków. Myślę, że dla dobra debaty... To jest chyba nasze prawo - rozumiem, że jest późno - żeby umożliwić jednak panu ministrowi odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#MarekBorowski">Nie, panie pośle. Możliwość była stworzona, pan minister zapytał, czy może ograniczyć się wyłącznie do odpowiedzi na pytania. Odpowiedziałem, że może ograniczyć się wyłącznie do odpowiedzi na pytania, bo tak stanowi regulamin Sejmu, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#RadosławGawlik">Zrozumiałem to jako pytanie pana ministra, czy ma odpowiedzieć, czy ma się ustosunkować do dyskusji. Może spytajmy pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#MarekBorowski">Nie, to było jasne.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#MarekBorowski">Czy pan minister chce powiedzieć coś ponad to, co powiedział?</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#komentarz">(Minister Transportu i Gospodarki Morskiej Bogusław Liberadzki: Jestem do dyspozycji Wysokiej Izby.)</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#MarekBorowski">Panie ministrze, zadaję panu konkretne pytanie, bo to, że pan jest do dyspozycji, to wiemy. Czy chce pan zabrać jeszcze głos, czy nie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#RadosławGawlik">Prosiłbym pana ministra, żeby zechciał ustosunkować się do tych spraw. Wydaje mi się, że to jest też kwestia szacunku dla osób, które biorą udział w tej debacie, zgłosiły uwagi. Moim zdaniem dyskusja wymaga jednak udziału dwóch stron. Rozumiem, że jest późno, panie marszałku, ale wszyscy tutaj siedzimy i cierpimy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#MarekBorowski">Jestem przyzwyczajony, tak że to nie jest problem, tylko...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#RadosławGawlik">Myślę, że pan minister nie będzie nadużywał czasu Wysokiej Izby, tylko spróbuje w konkretnych, żołnierskich słowach ustosunkować się do...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, wiemy, że to się nigdy nie kończy na takiej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#MarekBorowski">Słucham panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#UrszulaPająk">Panie Marszałku! Spodziewałam się, że pan minister odniesie się przynajmniej do mojej uwagi, zresztą nie tylko mojej, dotyczącej czasu, jaki upłynął od przygotowania polityki transportowej, od przyjęcia jej przez rząd do skierowania do Sejmu. Niedługo upłyną dwa lata, a dokument ten nie trafia do Sejmu. Myślałam, że pan minister się do tego odniesie. W tej sytuacji zadaję bardzo konkretne pytanie: Kiedy rząd zdecyduje się skierować do Sejmu politykę transportową?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#MarekBorowski">O, to jest pytanie. Natomiast pan, panie pośle - jestem daleki od brania w obronę ministra - zniechęcił pana ministra do zabierania głosu, ponieważ powiedział pan, że pan nie poprze tej informacji. W tej sytuacji podejrzewam, że panu ministrowi po prostu skrzydła opadły i już nie chce pana przekonywać, chyba że pan zadeklaruje możliwość zmiany stanowiska po wyjaśnieniach.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#komentarz">(Poseł Radosław Gawlik: Prosiłbym, żeby pan minister był łaskaw się ustosunkować.)</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#MarekBorowski">Jest pytanie, a co pan będzie chciał powiedzieć ponad to, panie ministrze, to zależy od pana. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#BogusławLiberadzki">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#BogusławLiberadzki">Pytanie pani poseł stawia mnie w trochę niezręcznej sytuacji, ponieważ dysponuję kopią pisma przewodniego podpisanego przez pana premiera Oleksego w czerwcu 1995 r. Kieruje on tę politykę do Sejmu, wyznacza ministra transportu, po nazwisku, do prezentowania jej w toku prac parlamentarnych - to tyle, jeśli chodzi o ten dokument. Pani poseł, bardzo mi przykro, ale tylko tyle na ten temat mogę powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#BogusławLiberadzki">Teraz, jeżeli pan marszałek był tak łaskawy, bardzo krótko, żeby rzeczywiście nie...</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#komentarz">(Poseł Urszula Pająk: Są więc siły nieczyste.)</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#BogusławLiberadzki">...nie głosuję w tym parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#BogusławLiberadzki">Bardzo mi się podoba sformułowanie: potrzebna jest dyskusja fachowców. Chcę wyraźnie podkreślić: dokument dotyczący polityki transportowej powstawał w ciągu lat 1993–1994, miałem przyjemność kierować tymi pracami jeszcze jako podsekretarz stanu w poprzednich gabinetach, następnie jako minister. Chcę stwierdzić, że oprócz mojej skromnej osoby (doktorat, habilitacja) pracowało 5 profesorów i cały zespół praktyków, przedłożony dokument jest więc wynikiem pracy fachowców. Jaką Wysoki Sejm wyda opinię o pracy tych fachowców, to inna rzecz, natomiast chcę także wyraźnie podkreślić, że nie ma w tym dokumencie ani w polityce transportowej sfery ideologicznej. Nie wiem, czy dobrze robię, że to mówię, czy jest to bezpieczne, jeśli chodzi o głosowania, ale chcę wyraźnie powiedzieć: stwierdzenie pewnych prawidłowości o charakterze gospodarczym, społecznym, odczuć społecznych, takich jak poczucie wolności, i ideologia to są dwie zupełnie różne rzeczy. Może być natomiast ideologia zniewalająca i podobno takie ideologie były, a niektórzy z nas nawet zupełnie nieźle tę ideologię i jej skutki pamiętają. Skoro mówimy o ideologii, ja również pamiętam czasy, kiedy samochody były na talony, i pytam, w jaki sposób możemy zahamować wzrost liczby samochodów, jeżeli do pewnego stopnia zmierza do tego cena, cło, podatek graniczny, podatek ekstra, pożyczka oprocentowana w razie czego. Jednocześnie to nie jest żywioł. Skoro mówimy o ekologii, żywioł jest wtedy, kiedy pękną obrzeża i woda się wylewa w każdą stronę.</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#komentarz">(Poseł Urszula Pająk: I drogi się rozsypują, a rzeki są pełne.)</u>
          <u xml:id="u-246.7" who="#BogusławLiberadzki">Pani poseł, wtedy mówimy, że są ruchome mosty, bo płyną razem z wodą, a w motoryzacji mamy „tory” ustawione — są reguły prawne i finansowe, natomiast duże tempo wzrostu to jest wartki nurt, ale między żywiołem a wartkim nurtem jest, jak dla mnie, różnica.</u>
          <u xml:id="u-246.8" who="#BogusławLiberadzki">Następnie kwestia wyboru: Dlaczego nie transport zbiorowy czy rowery? Dobrze, że pani poseł zrobiła tę kopię. Rower jest zdrowy w warunkach bardzo pogodnej w Kopenhadze zimy. Jest różnica między Warszawą a Kopenhagą? Tam można z niego korzystać przez cały rok. Pani poseł, nie opowiadam wrażeń z Kopenhagi, tylko czytam tekst. Następnie jest też napisane, że miasto kupiło jeszcze więcej rowerów i akcja wypożyczania ruszyła na nowo po tym, jak zginęła partia rowerów. Czy Wysoki Sejm, pani poseł, zgodziłby się, żebym samowolnie kupił milion rowerów z pieniędzy budżetowych i rozdysponował po miastach, żeby zginęły? Ciekawy jestem, jaki byłby mój los. Mamy tytuł - kradną głównie zbieracze, a u nas zbieraczy jest bardzo dużo. Konkluzja tego artykułu: Ojcowie Kopenhagi są dumni ze swoich rowerowych, a szerzej mówiąc, ekologicznych pomysłów. Tylko że to są ojcowie Kopenhagi, a nie minister transportu państwa duńskiego, notabene mój kolega.</u>
          <u xml:id="u-246.9" who="#komentarz">(Poseł Urszula Pająk: To jest państwo. Nigdy nie byłam w Kopenhadze.)</u>
          <u xml:id="u-246.10" who="#BogusławLiberadzki">Nie, pani poseł, to jest miasto. Podobnie jest w bardzo wielu miastach. Chcę wyraźnie powiedzieć, że z punktu widzenia rządu nie ma podatku akcyzowego od siły napędowej w rowerze, czyli na przykład pedałów, nie ma cła na rowery, nie ma podatku od posiadania roweru, nie ma podatku drogowego ani innego. Proszę bardzo, kupujemy rowery, jeździmy do stacji kolejowej, tam wsiadamy w pociąg i nie korzystamy z samochodów. Tylko jeszcze zostaje drobiazg: trzeba po prostu do tego przekonać społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-246.11" who="#BogusławLiberadzki">Przedstawili tutaj państwo prognozy, że będzie 5, 9 razy więcej azotanów, tlenków, siarczanów; mogłoby się tak zdarzyć, gdyby dalej były stare samochody, taka a nie inna organizacja ruchu, tempo wzrostu. Proszę się nie obrazić, ale znam francuską prognozę sprzed mniej więcej osiemdziesięciu kilku czy dziewięćdziesięciu lat, kiedy następował gwałtowny rozwój komunikacji konnej we Francji i były dwie obawy. Po pierwsze, gdzie będą stajnie dla koni, po drugie — kto będzie zbierał te końskie „spaliny”. Taka właśnie prognoza była zrobiona na drugą połowę lat sześćdziesiątych. No i cóż? Nie ma tego. Tutaj trzeba się liczyć także z postępem.</u>
          <u xml:id="u-246.12" who="#BogusławLiberadzki">Proszę Państwa! W dużej mierze odmiennie oceniam ten stan, aczkolwiek przyjmuję bardzo poważnie to wszystko, co usłyszałem, ponieważ przedstawiałem konkretne przedsięwzięcia regulacji, począwszy od ustawowych, które równają szanse, rozpoczynają proces i ta „gangrena do kolan” to jest kwestia czasem lekarzy. Są sytuacje, kiedy zbiera się konsylium, jest lekarz prowadzący, są konsultanci i często różnią się oni w ocenie. W każdym razie byłbym ostrożny z decyzją, żeby ucinać całą nogę — mam na myśli motoryzację, zwłaszcza motoryzację indywidualną, bo będzie potrzebna. Bardzo chciałbym, żeby doszło do dyskusji fachowców w różnych gronach. Bardzo by mi zależało na tym, żebyśmy wiedzieli, w jakim stopniu zanieczyszczenia wzrosły. Znane mi oceny, także ministerstwa ochrony środowiska, pokazują, że w Polsce przez ostatnie pięć lat jest relatywny spadek zanieczyszczeń i nie rośnie udział transportu w tych zanieczyszczeniach. A zatem nie jest to takie pewne, czy rzeczywiście był wzrost pięcio-, czy dziewięciokrotny.</u>
          <u xml:id="u-246.13" who="#BogusławLiberadzki">Były wspominane też przez państwa posłów miasta, centrum, rząd, minister transportu itd. Proszę państwa, miasta są samorządowe, także rozwiązania, parkingi, opłaty. Można brać opłaty za parkingi. Jest podstawa prawna? Jest - rozporządzenie Rady Ministrów. Można organizować ruch i wprowadzić zakaz ruchu samochodów ciężarowych? Warszawa to wprowadziła rok temu. Tylko trzeba to potem egzekwować.</u>
          <u xml:id="u-246.14" who="#BogusławLiberadzki">Zmiany na gorsze... Proszę państwa, czy to jest zmiana na gorsze, że cztery lata temu w ogóle nie było tzw. ciężarówek zielonych, a w tej chwili 26% ciężarówek jeżdżących w ruchu międzynarodowym, które obsługują rocznie 860 tys. jazd, to „zielone” ciężarówki? Jest ich tyle, co w Republice Federalnej Niemiec, dokładnie tyle samo.</u>
          <u xml:id="u-246.15" who="#BogusławLiberadzki">Ten resort robi tyle, ile musi, a jak nie musi, to nie robi. Co tydzień odpowiadam na listy otwarte publikowane w „Motorze” czy „Autosporcie”, w których są zarzuty, że bezprawnie, bezpodstawnie stawiamy sztuczne bariery, żądamy od ludzi dodatkowych pieniędzy, żądamy administracyjnie, i że to pochodzi z poprzedniego systemu, a nie godzi się w demokracji, w której człowiek ma swoje prawa, nakładamy obowiązek instalowania katalizatorów w fiatach 126p. Pisze się w „Motorze”, że „to jest jedyny samochód dostępny dla Kowalskiego za 5 tys. zł, a za sprawą pana będzie kosztował 6 tys. zł i Kowalski nie będzie mógł go kupić”. Proszę bardzo, służę takimi cytatami. Więc resort nie robi tyle, ile musi? Ile się robi? Tyle, ile można z uwagi na przekształcenia. Uruchamiamy procesy.</u>
          <u xml:id="u-246.16" who="#BogusławLiberadzki">Proszę państwa, myślałem, że będę mieć wsparcie ze strony wysokiego parlamentu także w sporach, jakie prowadzę z Brukselą. Jestem oskarżany przez Unię Europejską i komisję, że wprowadzony zakaz rejestrowania w Polsce po raz pierwszy samochodów bez katalizatorów może godzić w dobrą współpracę między Polską a Wspólnotami Europejskimi. A to dlatego, że jeszcze mają do pozbycia się kilka milionów samochodów bez katalizatorów. Uważają, że Polska jest rynkiem, w którym się rocznie kupuje nie 400 tys., jak państwo mówili, lecz 800 tys. samochodów, w tym 430 tys. samochodów używanych (second hand), a 370 tys. fabrycznie nowych. Są więc zainteresowani w tym, żeby zamiast 370 tys. fabrycznie nowych kupić jeszcze 500 tys. używanych, bo suma nabywcza będzie podobna. Mówię kategorycznie — nie. Nie zgadzamy się.</u>
          <u xml:id="u-246.17" who="#BogusławLiberadzki">Państwo byli uprzejmi jako parlament, jako najwyższy suweren wystawić mnie w tym momencie na potępienie, bo nie ma postępu, bo jest nawet gorzej. Tymczasem, proszę, cel naszych dążeń, czyli Unia Europejska, też mnie potępia, bo chce właśnie tego, co państwo mi zarzucają, że nie robię.</u>
          <u xml:id="u-246.18" who="#BogusławLiberadzki">Zatem, proszę państwa, naprawdę tak bywa, że im więcej jest nowej infrastruktury, tym większe jest... To jest tylko kwestia rozwoju. Natomiast zależałoby mi cały czas na sposobie, w jaki będziemy korzystać z tejże infrastruktury. Jest mi bardzo trudno już profesjonalnie zgodzić się z tym, że jak kierowca ma do wyboru paliwo nieekologiczne tańsze, to nie kupi ekologicznego droższego. Panie pośle, to jest tak: albo się ma samochód z katalizatorem i broń Boże nalać niewłaściwe paliwo, bo zobaczy pan, co będzie, albo się ma samochód bez katalizatora, i niech pan naleje niewłaściwe paliwo, to też zobaczy pan, co będzie. Tak że nie na tym rzecz polega. To są zupełnie inne sprawy. Tego paliwa po prostu nie wolno nalewać. Teraz będą jeździć gorsi po polskich drogach i niepolskich.</u>
          <u xml:id="u-246.19" who="#BogusławLiberadzki">Wysoka Izbo! Jeżeli Polska wejdzie do Unii Europejskiej - niezależnie od tego, czy za lat 4, czy za 6 - to pod warunkiem, że będzie infrastruktura, że będzie dobry stan techniczny taboru, że będzie realizowany program czystości powietrza i że będą jeździć w polskich firmach transportowych samochody europejskie. W przeciwnym razie nam się powie: Nie spełniacie kryteriów dobrego członkostwa w Unii Europejskiej. I to, co wprowadzamy, są to zdecydowanie normy i kryteria Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-246.20" who="#BogusławLiberadzki">Śmiem twierdzić - pani poseł, jeszcze raz wracam do tej gangreny do kolan - że może jest odwrotnie. Pani patrzy odwrotnie, ja patrzę odwrotnie, i raz to na głowie stoi, a raz nie. Może pani patrzyła kiedy indziej, a ja patrzyłem wtedy, kiedy to stało na głowie.</u>
          <u xml:id="u-246.21" who="#BogusławLiberadzki">Odnośnie do zarzutów co do „trupów i składaków”. Otóż nowy Kodeks drogowy usuwa pojęcie składaka. Takiego pojęcia nie będzie. A co do „trupów”, to przecież są ograniczenia — „nie wolno starszych niż” — bo to jest szkodliwe. Zabiegi w tej sprawie tzw. lobby motoryzacyjnego są bardzo daleko posunięte, bo tysiące ludzi te „trupy” scala. Na to jest rynek, ale tego już po prostu nie będzie, to jest kwestia bardzo krótkiego czasu.</u>
          <u xml:id="u-246.22" who="#BogusławLiberadzki">Jeszcze raz chciałbym serdecznie podziękować za tyle uwag, za taką ocenę. To powoduje, że po prostu będziemy, oczekując tej dyskusji, autentycznie do każdego z tych argumentów przedkładać uzasadnienie, posługując się faktami, łącznie także z tym, co się dzieje w Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ. Kiedyś bowiem komisję tworzącą zasadniczą grupę roboczą do spraw polityki i trendów, tzw. dzisiaj WP-5, miałem przyjemność uruchamiać w 1987 r. Tak że naprawdę wiemy, co tam się dzieje. Dokumenty będziemy czytać dokładnie, rzetelnie, sprawdzać, jak one są napisane, czy są w języku polskim? Dziękuję jeszcze raz, panie marszałku, za cierpliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#MarekBorowski">Czy pan poseł Gawlik został przekonany?</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#komentarz">(Poseł Radosław Gawlik: Jedno zdanie, ponieważ...)</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#MarekBorowski">Nie, niech pan nie zmierza do mównicy, tylko niech pan powie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#RadosławGawlik">Pan marszałek mnie sprowokował, chcę więc powiedzieć, że jeden rzeczowy błąd był w tej wypowiedzi, przynajmniej jeden, ten który wyłapałem.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#RadosławGawlik">Otóż, panie ministrze, nie jest tak, że ilość zanieczyszczeń nam spada. Niestety, porównanie statystyki z lat 1990–1993 — taka była sugestia, taka była konkluzja przy okazji debaty ekologicznej — wykazało, że ilość tlenków azotu wzrosła. Ilość wszystkich innych zanieczyszczeń spadła, a w wypadku tlenków azotu nastąpił wzrost i wiązało to się z rozwojem motoryzacji indywidualnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#MarekBorowski">Czy jeżeli pan minister zechce rozważyć tę uwagę, pan poseł Gawlik wycofa swój sprzeciw?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#RadosławGawlik">Rozważę to.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#MarekBorowski">Pan poseł będzie rozważał. A pan poseł Siedlarek?</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#komentarz">(Poseł Artur Siedlarek: Ja nie wycofuję sprzeciwu.)</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#MarekBorowski">A, to pan jednak zgłasza sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#MarekBorowski">Niestety, panie ministrze, robiłem, co mogłem, ale jest sprzeciw, tak że do głosowania przystąpimy na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-251.4" who="#komentarz">(Poseł Urszula Pająk: Do tej pory nie została wyjaśniona sprawa tego, co się stało z dokumentem w sprawie polityki transportowej.)</u>
          <u xml:id="u-251.5" who="#MarekBorowski">Obawiam się, że w tej chwili już nie wyjaśnimy tej sprawy. Ale możemy to wyjaśnić później, to nie jest rzecz, której by się nie dało sprawdzić. Tak że zapiszmy to i wyjaśnimy, co się stało z dokumentem w sprawie polityki transportowej.</u>
          <u xml:id="u-251.6" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, ustąpię panu marszałkowi Małachowskiemu, który gorąco pragnął jeszcze dzisiaj poprowadzić obrady.</u>
          <u xml:id="u-251.7" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 20 porządku dziennego: Informacja rządu o realizacji uchwały Sejmu z dnia 30 sierpnia 1996 r. w sprawie polityki państwa na rzecz rodzin.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu w celu przedstawienia informacji podsekretarza stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pełnomocniczkę rządu do spraw rodziny i kobiet posłankę panią minister Jolantę Banach. Mówię to wszystko, bo ciągle walczę o to, żeby mówiono o kobietach, że są posłankami i pełnomocniczkami, ale to mi się nie udaje. Kancelaria Sejmu dalej pisze to wszystko w rodzaju męskim.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo panią.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#JolantaBanach">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#JolantaBanach">Pragnę wyrazić głęboką satysfakcję z powodu odmiany w rodzaju żeńskim wyrazu „pełnomocnik”. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#JolantaBanach">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Polski rząd, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, respektuje decyzje Wysokiej Izby oraz szanuje prawo posłów do pełnej informacji. Toteż 21 listopada 1996 r. prezes Rady Ministrów pan Włodzimierz Cimoszewicz wystosował uprzejmą prośbę do pana marszałka Józefa Zycha o prolongatę terminu przedłożenia programu polityki rodzinnej do kwietnia 1997 r., podając ważne, obiektywne okoliczności uzasadniające ową prośbę. Rząd miał więc pełne prawo przypuszczać, iż posłowie dysponują niezbędną informacją w tym zakresie. Już 13 listopada, a więc prawie dwa miesiące przed upływem terminu wyznaczonego uchwałą Sejmu, sygnalizowałam sekretarzowi parlamentarnemu Rady Ministrów, że niektóre zadania opracowywanego programu polityki rodzinnej mają charakter wtórny wobec rozstrzygnięć powołanego 2 lipca 1996 r. Zespołu do Spraw Reformy Zabezpieczenia Społecznego - w takich obszarach, jak:</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#JolantaBanach">— miejsce, zakres i forma świadczeń na rzecz rodziny w systemie zabezpieczenia społecznego,</u>
          <u xml:id="u-253.4" who="#JolantaBanach">— stopień uwzględnienia w reformie ubezpieczeń społecznych uwarunkowań rodzinnych,</u>
          <u xml:id="u-253.5" who="#JolantaBanach">— koncepcja minimalnego dochodu gwarantowanego lub obudowywania wynagrodzenia systemem świadczeń jako alternatywne instrumenty walki z ubóstwem oraz pogłębianiem zróżnicowania dochodów.</u>
          <u xml:id="u-253.6" who="#JolantaBanach">Z powyższych więc powodów rozstrzygnięcia obu zespołów do opracowania polityki rodzinnej i reformy zabezpieczenia społecznego powinny być komplementarne i niesprzeczne. Tymczasem tempo prac w międzyresortowym Zespole do Spraw Reformy Zabezpieczenia Społecznego zostało w listopadzie ub. r. osłabione z przyczyn obiektywnych, które znamy; zwłaszcza zaś zabrakło w zespole warunków do podejmowania strategicznych decyzji. I tak na przykład wprowadzenie przewidzianej w programie reformy ubezpieczeń społecznych ustawy o świadczeniach na rzecz rodziny ówczesny minister pracy analizował w dwóch formach - opracowanej przy moim udziale w sierpniu 1996 r., zawierającej zmodyfikowany system świadczeń pieniężnych i rzeczowych, oraz w formie systemu bonów. Przygotowanie koncepcji bonów minister Bączkowski zlecił Instytutowi Pracy i Polityki Socjalnej. Pod koniec roku wstępna koncepcja została przekazana sekretarzowi stanu panu ministrowi Manickiemu.</u>
          <u xml:id="u-253.7" who="#JolantaBanach">W tej sytuacji 13 sierpnia br. zwróciłam się do ministra Tadeusza Zielińskiego z prośbą o podjęcie niezbędnych decyzji wyznaczających kierunek rozwiązań w programie polityki rodzinnej do zarekomendowania Radzie Ministrów. Najważniejsze z nich zostały już podjęte, za co panu ministrowi pracy chcę podziękować. Umożliwi to zakończenie uzgodnień międzyresortowych.</u>
          <u xml:id="u-253.8" who="#JolantaBanach">Pragnę przypomnieć, że prace nad rządowym programem polityki rodzinnej trwają od 11 stycznia 1996 r., co oznacza, iż rząd wcześniej, i niezależnie od decyzji Wysokiej Izby w tej sprawie, przyjął na siebie obowiązek opracowania programu. Dowodzi to determinacji i woli w realizowaniu przedsięwzięcia. Przypomnę, że program przygotowuje powołany na mocy zarządzenia prezesa Rady Ministrów międzyresortowy zespół, w skład którego naówczas weszli: minister gospodarki przestrzennej i budownictwa, edukacji narodowej, finansów, pracy i polityki socjalnej, sprawiedliwości, zdrowia i opieki społecznej, kierownik ówczesnego CUP, prezes Krajowego Urzędu Pracy. Od 11 stycznia do lutego 1996 r. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Rodziny i Kobiet przygotowało i przedłożyło członkom zespołu założenia programowe. W ciągu miesiąca zostały one zaopiniowane i uzgodnione, a następnie właściwe resorty i urzędy zostały zobowiązane do przedstawienia aktualnych działań, ich oceny oraz propozycji zmian.</u>
          <u xml:id="u-253.9" who="#JolantaBanach">Równolegle do prac zespołu międzyresortowego rozpoczął już 19 marca 1996 r. działalność zespół ekspertów, w którym od maja do listopada przygotowano kilkadziesiąt obszernych ekspertyz, m.in. w sprawie propozycji programowych uwzględniających specyficzne aspekty życia rodzin wiejskich, przygotowaną przez naukowców z Katedry Ekonomiki Konsumpcji i Gospodarstwa Domowego SGGW; ekspertyzy przygotowane w tym obszarze zagadnień przez panią prof. Barbarę Tryfan; szereg ekspertyz doc. Hanny Kuleszyny (polityka mieszkaniowa a warunki życia rodzin, bariery w dostępie do dodatków mieszkaniowych, koncepcje wynagrodzenia godziwego); szereg opinii i analiz związanych z problematyką ochrony zdrowia i organizacji służby zdrowia, wniosków wynikających z obecnej i przewidywanej do 2010 r. sytuacji demograficznej w kształtowaniu polityki rodzinnej, przygotowywane przez Instytut Statystyki i Demografii SGH. Na użytek programu powstały również ekspertyzy z zakresu prawnej ochrony rodziny opracowane w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk; propozycje budowy systemu opieki nad dzieckiem, opracowane w Instytucie Badań Edukacyjnych; wspierania rodzin osób niepełnosprawnych oraz obszerne analizy i ocena możliwych rozwiązań rodzinnych w systemie podatków dochodowych od osób fizycznych, przedstawiane przez panie prof. Izabelę Bolkowiak oraz dr Pallas-Fabjańską. W ostatniej sprawie zorganizowane zostały 2 seminaryjne spotkania: ekspertów 30 maja 1996 r. oraz 12 lipca z udziałem organizacji pozarządowych.</u>
          <u xml:id="u-253.10" who="#JolantaBanach">W rok po powstaniu rządowego raportu przedstawiającego sytuację polskich rodzin, na zlecenie pełnomocnika CBOS opracował badanie ankietowe i ujął je w formie raportu, który został wydany w listopadzie 1996 r. Raport ten pozwoliłam sobie państwu posłom, poprzez Prezydium Sejmu, również przesłać i mam nadzieję, że dotarł on do pań posłanek i panów posłów. I zapewne o ten raport chodziło, a nie zaś o prezentację już gotowego programu polityki rodzinnej w uzasadnieniu wnioskodawców dzisiejszej informacji. Bowiem ja rzeczywiście kilka dni temu zorganizowałam konferencję prasową, podczas której przedstawiłam wyniki badań przeprowadzonych na moje zlecenie przez CBOS, informując tylko media o opracowywaniu programu polityki rodzinnej i o powstaniu jego pierwszej wersji. Od razu tłumaczę to, być może, nieporozumienie.</u>
          <u xml:id="u-253.11" who="#JolantaBanach">W efekcie podjętych prac powstał więc ogromny wieloaspektowy materiał o bardzo różnym poziomie szczegółowości, wymagający uporządkowania i ujednolicenia. Zadanie to podjęto od września 1996 r., uzgadniając brzmienie niemal każdego zdania w bilateralnych rozmowach z przedstawicielami resortów. Okoliczności, które przedstawił marszałkowi Sejmu premier Włodzimierz Cimoszewicz, opóźniły prace. Przygotowanie ostatecznej wersji programu biuro zleciło Instytutowi Pracy i Spraw Socjalnych. Pierwsza robocza wersja powstała 10 grudnia ub. r. Zawierała ona rozwiązania przedstawione w sposób wariantowy, uwzględniający propozycje resortowe i eksperckie. Projekt przesłano następnie do zaopiniowania wszystkim członkom zespołu. Przez blisko 2 miesiące trwały uzgodnienia międzyresortowe i w ich wyniku opracowano w departamencie do spraw rodziny i kobiet, po reformie centrum, drugą wersję programu, która przesłana zostanie pod obrady Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów. Jednocześnie zwróciłam się do resortów oraz 20 stycznia do wiceprezesa Głównego Urzędu Statystycznego prof. Janusza Witkowskiego z prośbą o ocenę możliwości obliczenia kosztów realizacji poszczególnych zadań i ewentualnej ich kalkulacji, co się okazuje zadaniem najtrudniejszym.</u>
          <u xml:id="u-253.12" who="#JolantaBanach">Pozwoliłam sobie - żeby nie być posądzoną o gołosłowie - przynieść tę drugą, wczoraj odebraną z hali maszyn, wersję programu polityki rodzinnej, na dowód, że fizycznie ten program istnieje. Mniej więcej taka jest jego zawartość. Do tego mamy nadzieję, że dojdą jeszcze obliczenia i szacunki wprowadzenia programu do 2010 r.</u>
          <u xml:id="u-253.13" who="#JolantaBanach">Może jeszcze króciutko o zawartości tego programu, ponieważ on konsumuje poszczególne postanowienia uchwały sejmowej. Jest tak obszerny, ponieważ obejmuje różne sfery oddziaływania na warunki życia rodzin. Uwzględniono w nim dwa rodzaje instrumentów i sposobów oddziaływania na rodzinę, mianowicie te, których adresatem jest sama rodzina, które mają charakter wprost rodzinny i które są zaliczane do klasycznej polityki rodzinnej, oraz - to drugi obszar - działania podejmowane w ramach różnych działów polityki społecznej, dążące do innych celów, ale pociągające za sobą konsekwencje dla warunków życia i funkcjonowania rodzin (np. tworzenie miejsc pracy, ograniczanie bezrobocia itd.). Cechą polityki rodzinnej w Polsce jest bowiem zarówno bezpośredni, jak i pośredni charakter tychże działań.</u>
          <u xml:id="u-253.14" who="#JolantaBanach">Szczegółowe zadania polityki rodzinnej określono w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-253.15" who="#JolantaBanach">— w zakresie polityki dochodowej rodziny — wspieranie dochodów rodziny przy zastosowaniu takich instrumentów, jak działania na rzecz aktywności ekonomicznej, polityka płac (chodzi tylko o te jej aspekty, które wiążą się z polityką rodzinną, np. element rodzinny w ustalaniu płacy minimalnej), świadczenia pieniężne oraz polityka podatkowa;</u>
          <u xml:id="u-253.16" who="#JolantaBanach">— pomoc mieszkaniowa, obejmująca zwiększenie dostępu do mieszkań, system finansowania budownictwa w kontekście sytuacji dochodowej rodziny, pomoc w ponoszeniu kosztów nabycia i eksploatacji mieszkań, dodatki mieszkaniowe;</u>
          <u xml:id="u-253.17" who="#JolantaBanach">— system opieki nad dzieckiem, w tym nad dzieckiem osieroconym, poprzez świadczenia społeczne, usługi żłobków i przedszkoli, opiekę środowiskową i pozaszkolną, różne formy opieki nad dzieckiem osieroconym;</u>
          <u xml:id="u-253.18" who="#JolantaBanach">— pomoc rodzinie w wychowaniu dziecka poprzez dostęp do podstawowych usług społecznych w zakresie ochrony zdrowia, edukacji, sportu i rekreacji, wypoczynku, turystykę;</u>
          <u xml:id="u-253.19" who="#JolantaBanach">— ochrona prawna rodziny poprzez normy prawa rodzinnego i praktykę sądową, normy prawa karnego, cywilnego, prawa pracy, prawa międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-253.20" who="#JolantaBanach">W programie uwzględniono też podejście podmiotowe - oprócz przedmiotowego, dotyczącego instrumentarium realizacji polityki rodzinnej - a więc wyodrębniające te kategorie rodzin, które wymagają szczególnego wsparcia ze względu na swoją sytuację życiową. Są to rodziny z trudnościami i dysfunkcjami, rodziny niepełne, z osobą niepełnosprawną, rodziny wielodzietne.</u>
          <u xml:id="u-253.21" who="#JolantaBanach">W programie uwzględniono także dodatkowo sprawę uwarunkowań realizacji celów polityki rodzinnej w kontekście organizacyjnym oraz możliwość działań takich podmiotów tej polityki, jak samorządy i organizacje pozarządowe (do czego zresztą zobowiązywała uchwała Sejmu), możliwości finansowe państwa, zasady restrukturyzacji wydatków publicznych.</u>
          <u xml:id="u-253.22" who="#JolantaBanach">Pogłębiona analiza wykazała, że obecnie są prowadzone wieloaspektowe i wielostronne działania na rzecz rodziny. W programie przedstawiono ten zakres polityki rodzinnej, który jest realizowany przy pomocy wielu instrumentów, oraz wskazano na potrzebę i możliwość ich modyfikacji lub zasadniczych zmian. Wydaje się, że takie ujęcie jest słuszne. Polityka rodzinna państwa nie zaczyna się bowiem od zera. Jest w dużym stopniu kontynuacją działań podjętych wcześniej i zmodyfikowanych ze względu na potrzeby wynikające z sytuacji rodzin w okresie transformacji (np. właściwe ukierunkowanie działań państwa na rzecz ochrony rodzin najuboższych) lub z nowych koncepcji odpowiadających zmienionym warunkom ustrojowym (np. respektowanie zasady odpowiedzialności rodziny za swój los, pomoc państwa w celu zwiększania aktywności ekonomicznej rodzin).</u>
          <u xml:id="u-253.23" who="#JolantaBanach">Program obejmuje część opisową i część tabelaryczną. Część tabelaryczna to nic innego jak dosyć szczegółowy harmonogram wdrażania lub kontynuacji poszczególnych zadań.</u>
          <u xml:id="u-253.24" who="#JolantaBanach">Na koniec, panie marszałku, Wysoka Izbo, niech mi będzie wolno odnieść się do przedstawionych w uzasadnieniu wnioskodawców niektórych tez, które od zaraz wymagają sprostowania, dlatego że nie można się nigdzie i w żadnym miejscu posługiwać nieprawdą. Obowiązkiem każdego człowieka, a Wysokiej Izby szczególnie, jest dążenie do prawdy. I tak, jeżeli w uzasadnieniu wniosku czytam, iż rośnie obszar ubóstwa, to chcę powiedzieć z całą odpowiedzialnością, że jest to nieprawda. Mam w ręku biuletyn Głównego Urzędu Statystycznego z 15 maja 1996 r., który zawiera informacje za rok 1995 o zasięgu i głębokości ubóstwa w Polsce, mierzonego dwoma sposobami: tzw. metodą obiektywną i subiektywną. Według pomiaru metodą obiektywną wskaźnik określający liczbę osób w gospodarstwach domowych żyjących w ubóstwie maleje. W 1994 r. wynosił on 13,5%, w 1995 r. - 12,8%. Dane za 1996 r. będą znane dopiero w kwietniu 1997 r. Mierzone metodą subiektywną linie ubóstwa również wykazują tendencję malejącą, co jest niezwykle godne podkreślenia, dlatego że subiektywne linie ubóstwa wyznaczają sami ankietowani i sami zainteresowani ustalają swój horyzont oczekiwań. Wedle tego subiektywnie wyznaczanego horyzontu oczekiwań w II kwartale 1993 r. niezadowolonych i wskazujących na swoje ubóstwo było 42,6% ankietowanych, w IV kwartale 1995 r. - 30,8%. Jest to oczywiście za dużo o 30,8%, ale teza o poszerzaniu się ubóstwa w Polsce jest nieprawdziwa. Mało tego, oprócz zasięgu ubóstwa mierzy się jeszcze jego głębokość. Otóż ubóstwo w Polsce nie pogłębia się, przeciwnie, wykazuje tendencję odwrotną.</u>
          <u xml:id="u-253.25" who="#JolantaBanach">Chcę również powiedzieć, że nieprawdziwe są opinie wnioskodawców, iż rząd werbalnie tylko zapowiada skuteczne rozwiązywanie problemów rodzin, co się ma nijak do decyzji koalicji rządzącej. Otóż ta decyzja koalicji rządzącej wygląda tak, że po raz drugi w budżecie państwa przewidziano osobne środki w rezerwie celowej na dożywianie uczniów. W 1996 r. było to 30 mln zł, w 1997 r. rząd zaproponował kwotę 34 500 tys. zł, podwyższoną przez Wysoką Izbę o 10 mln - do 44 500 tys. zł. W listopadzie objęto dożywianiem 498 377 uczniów. Jest to od 1989 r. bodaj najwyższa liczba uczniów objętych dożywianiem. Gdyby nie to, że gminy wycofywały się z zadań własnych w zakresie dożywiania, wszystkie dzieci wymagające pomocy byłyby objęte dożywianiem.</u>
          <u xml:id="u-253.26" who="#JolantaBanach">Po raz pierwszy również w rezerwie celowej budżetu państwa rząd przewidział wydatki na cele bezpośrednio związane z sytuacją rodzin i dzieci. Zaproponował Wysokiej Izbie 30 mln zł na łagodzenie skutków ubóstwa wśród dzieci. Dzisiaj przegłosowaliśmy przyznanie dodatkowych 3 mln zł na ten cel. Ponadto na stypendia dla uczniów uzdolnionych przeznaczono w tej puli 5 mln zł, na dofinansowanie kolonii dla dzieci najuboższych - 10 mln zł, na zwalczanie sieroctwa społecznego - 5 mln zł. Przypominam, że są to dodatkowe środki w rezerwie celowej. Ponadto rząd zaproponował dodatkową kwotę 45 mln zł na placówki opieki całkowitej. Po raz pierwszy również zagwarantowano środki w wysokości 47 mln zł na realizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo.</u>
          <u xml:id="u-253.27" who="#JolantaBanach">Tych wydatków, które są uwzględnione po raz pierwszy, jest trochę i jeśli będą szczegółowe pytania, to postaram się uzupełnić swoją wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-253.28" who="#JolantaBanach">Chcę również powiedzieć, że po raz pierwszy od 1989 r., wychodząc naprzeciw dramatycznym sygnałom o brutalizacji przestępstw popełnianych przez nieletnich, opracowany został w Biurze Pełnomocnika Rządu do Spraw Rodziny i Kobiet program przeciwdziałania przemocy i łagodzenia jej skutków, zintegrowany program, który stanowi aplikację do pomocy PHARE. Przedstawiony on został przeze mnie 4 lutego Radzie Ministrów i Rada Ministrów przyjęła informację o tym programie.</u>
          <u xml:id="u-253.29" who="#JolantaBanach">Systematycznie również odbudowywany jest załamany na początku lat dziewięćdziesiątych system opieki nad dziećmi. A więc te wszystkie działania, które zostały przewidziane w programie polityki rodzinnej, nie zaczną się wraz z przyjęciem programu. One są już w tej chwili powoli realizowane. Od tego, w jakim stopniu i jak skutecznie - będzie to również zależało od Wysokiej Izby. Ja w imieniu rządu zobowiązuję się dotrzymać terminu przedstawionego marszałkowi Sejmu w piśmie z 21 listopada 1996 r. Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Przypominam, iż Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram debatę.</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#AleksanderMałachowski">Zapisanych jest do tej pory 5 osób.</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę jako pierwszą panią posłankę Zofię Wilczyńską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#ZofiaWilczyńska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Dnia 30 sierpnia 1996 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej rozpatrzył na swym posiedzeniu raport o sytuacji polskich rodzin, przyjmując go jednocześnie w tym samym dniu do wiadomości, oraz uchwałę Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 1751-A), która zobowiązywała rząd do przedstawienia programu polityki rodzinnej do 31 grudnia 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#ZofiaWilczyńska">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w którego imieniu występuję, głosował za przyjęciem rozpatrzonego raportu i uchwały, a tym samym głosował za stworzeniem kompleksowego programu polityki rodzinnej. Opracowanie takiego programu jest, proszę państwa - trzeba powiedzieć to z całą odpowiedzialnością - pierwsza próbą zebrania i uogólnienia problematyki związanej ze wspieraniem przez państwo rodziny w wypełnianiu jej funkcji. Mówiono o tym w dniu rozpatrywania raportu. Taki raport powstał w Polsce po raz pierwszy, na podstawie danych z aż 9 resortów. Stworzenie takiego programu jest więc bardzo czasochłonne; w jego opracowaniu uczestniczy wiele zainteresowanych podmiotów, zarówno w ramach struktur rządowych, pozarządowych, jak i w samych resortach.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#ZofiaWilczyńska">Wysoka Izbo! Proszę zwrócić uwagę, że nie ma do chwili obecnej żadnej takiej konstrukcji, która mogłaby być przykładem czy podstawą do opracowania tak wielkiego i o tak ogromnym znaczeniu programu. Trzeba wszystko opracować od podstaw, i to opierając się na licznych danych, które też trzeba przygotować, zebrać z wielu resortów (jak mi wiadomo - z 9), jak tu powiedziała pani minister - z tzw. zespołu międzyresortowego.</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#ZofiaWilczyńska">Inne czynniki, które wpłynęły na niedotrzymanie terminu 31 grudnia 1996 r., za którym to terminem głosował mój klub, to opracowany aktualnie program reformy zabezpieczenia społecznego, nad którym prace prowadzone były przez pełnomocnika do spraw reformy zabezpieczenia społecznego, oraz inne niezbędne dokumenty. Pragnę powiedzieć, że do Komisji Polityki Społecznej wpłynęło pismo śp. Andrzeja Bączkowskiego, wyjaśniające przyczyny opóźnienia prac - zostały przerwane w lutym - nad ustawą o świadczeniach na rzecz rodziny. Dotyczyły one konieczności dokonania generalnych rozstrzygnięć, najpierw na poziomie programu, a następnie - ustawy.</u>
          <u xml:id="u-255.4" who="#ZofiaWilczyńska">Podstawowe instrumenty polityki rodzinnej, takie jak świadczenia na rzecz rodzin, są integralną częścią zabezpieczenia społecznego, jak i całej problematyki rodzinnej, dlatego rozwiązania muszą być spójne i całościowe. Musi być uwzględniony - wynikający z uchwały - problem tanich kredytów dla rodzin na budownictwo mieszkaniowe. Musi być uwzględniony problem zapobiegania bezrobociu w różnych środowiskach: małomiasteczkowych, wiejskich czy nawet w wielkich aglomeracjach - tam jest zdecydowanie inna sytuacja. Niezbędna jest odpowiednia polityka samorządowa. Jak o tym wspomniała w swym wystąpieniu pani minister - bezrobocie w pewnych okresach roku spada, ale w zasadzie generalnie nie jest ten spadek tak bardzo wielki. Musi być także odpowiednio wypracowany system pomocy społecznej: choć mamy ustawę o pomocy społecznej, jednak ten system nie działa w odniesieniu do rodzin tak, jak byśmy sobie, posłowie, tego życzyli. Ten system opieki winien obejmować wszystkie rodziny, system opieki zdrowotnej mający na uwadze szczególnie właśnie dzieci. W ślad za tym powinien być opracowany odpowiedni system opieki nad rodziną patologiczną, nad rodziną zagrożoną.</u>
          <u xml:id="u-255.5" who="#ZofiaWilczyńska">Przekonaliśmy się również, że ustawy budżetowe mają ogromny wpływ na tworzenie tego programu. Chociażby dzisiaj decyzją Sejmu została zwiększona o 3 mln zł dotacja na rzecz dzieci. Co prawda w roku bieżącym przekazano już wspomnianą tutaj kwotę 34 mln zł i decyzją Sejmu zwiększono o 10 mln zł kwotę na dożywianie dzieci. To prawda, że domy dziecka uzyskały 45 mln zł, ale, panie i panowie posłowie, to jest bardzo mały odcinek, choć bardzo żywotny, i to jest tylko częściowe i czasowe rozwiązanie problemu, powiedziałabym - czasowe wśród wielu.</u>
          <u xml:id="u-255.6" who="#ZofiaWilczyńska">Szanowni Państwo! Posłowie mego klubu opowiadają się za dokumentem szczególnej wagi. Program odnoszący się do rodzin jest programem szczególnym, gdyż trzeba w nim zawrzeć rozwiązania sprawdzone. Wyjątkowe znaczenie tego programu polega na tym, że rozwiązania w nim zawarte będą uwzględnione aż do 2010 r. To musi mieć sens. Dlatego program polityki rodzinnej musi być, jak już tutaj wspomniano, komplementarny, odnoszący się do każdej sfery życia rodzinnego, każdej rodziny, wielodzietnej, niepełnej, również zagrożonej.</u>
          <u xml:id="u-255.7" who="#ZofiaWilczyńska">Panie i Panowie Posłowie! Podczas debaty nad raportem i uchwałą posłowie Sejmu II kadencji - tak samo byłoby na pewno w wypadku każdego innego, gdyby była taka dyskusja - wykazali dużą troskę o rodzinę, dlatego też będą oczekiwać z niecierpliwością na program.</u>
          <u xml:id="u-255.8" who="#ZofiaWilczyńska">Nie czytałam tego programu, dlatego też do przedstawionych do niego uwag nie będę się odnosić. Posłowie mego klubu będą głosować za przyjęciem informacji przedłożonej przez panią minister, oczekując również na prawdziwy rządowy program polityki rodzinnej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-255.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo pani posłance Zofii Wilczyńskiej.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Romana Edwarda Borka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#RomanEdwardBorek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym rodzina jest podstawową jednostką życia społecznego, a z kolei zgodnie z zapisem w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ta jednostka życia społecznego, czyli rodzina, znajduje się pod opieką i ochroną państwa i właściwie w tej jakby regułce znajduje się całe wytłumaczenie, czy państwo ma obowiązek, może chcieć czy też musi opiekować się rodziną.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#RomanEdwardBorek">Po 1990 r. następuje pogorszenie sytuacji w polskich rodzinach. Robią się jakby kominy finansowe, różnicują się dochody w rodzinach, powstają dysproporcje finansowe w dochodach. Jest to spowodowane właściwie kilkoma przyczynami. Jedną z głównych przyczyn jest pojawienie się bezrobocia na rynku krajowym. Mamy taką sytuację, że w wielu rodzinach matka lub ojciec nie pracuje, ale są też przypadki, że czasami są zwalniane obydwie osoby, i wtedy powstaje problem dochodu, który właściwie jest zerowy.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#RomanEdwardBorek">Również po 1990 r. mamy do czynienia ze spadkiem dochodowości, i to z różnymi wahaniami, w gospodarstwach rolniczych. W wielu rodzinach rolniczych sytuacja ekonomiczna się pogarsza.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#RomanEdwardBorek">Jedną z przyczyn pogorszenia się sytuacji ekonomicznej jest w wielu wypadkach alkoholizm. Tam, gdzie nie ma pieniędzy na bułkę dla dziecka, na obiad w szkole, są pieniądze na butelkę wina czy innego alkoholu. I wreszcie wzrost kosztów utrzymania, takich jak opłaty za światło, gaz i podstawowe koszty związane z wyżywieniem. Tu mamy jeszcze jeden wielki problem — wraz z pogorszeniem się sytuacji ekonomicznej rodzin możemy mówić o trudnościach w dostępie do nauki, bo niby mamy naukę powszechną i bezpłatną, ale do pewnego poziomu. Otóż dziś obserwujemy coraz częściej w środowiskach wiejskich — na pewno to się odnosi również do wielu środowisk miejskich, tam, gdzie sytuacja ekonomiczna rodzin jest trudna ekonomicznie — (mówię tu o trudnościach w dostępie do szkół wyższych), że w miarę uekonomiczniania studiów wyższych — studia do 1990 r. były bezpłatne, natomiast teraz, żeby studiować, trzeba wnosić czy to opłaty miesięczne, kwartalne czy też roczne — wielu rodzin ze względów właśnie czysto ekonomicznych nie stać na to, żeby dziecko wysłać na studia wyższe. Obawiam się, że tu mamy ogromny problem; żebyśmy nie doprowadzili do kastowości w państwie, do tego, że za kilkanaście lat osobami wykształconymi będą tylko i wyłącznie te osoby, które będą miały pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#RomanEdwardBorek">Chciałbym tutaj odpowiedzieć na pytanie, czy dzisiaj jest ochrona państwa, ekonomiczna i inna, rodziny. Tak, jest, ta ochrona jest realizowana w wieloraki sposób. Ta Izba, jak również poprzednie parlamenty, uchwalała ustawy, które chronią naszą rodzinę, chronią ją, zapewniając opiekę społeczną, a więc różnego rodzaju zasiłki stałe, celowe, pomoc w dożywianiu dzieci, szczególnie właśnie rodzinom najuboższym, w których z różnych względów dziecko nie zjadłoby bułki i nie wypiłoby kubka czy szklanki mleka lub nie zjadłoby obiadu. Pomagamy dzięki opiece społecznej. To jest prawda, której nie da się zaprzeczyć. Pomagamy również w pewien sposób za sprawą uchwalonej ustawy - i tej, która była - o przeciwdziałaniu bezrobociu. Przecież mamy przewidziane środki na aktywne formy zwalczania bezrobocia. W końcu mamy też zasiłki. W tych rodzinach, w których dwie osoby nie pracują, jest jeden zasiłek stały. To już jest jakaś pomoc państwa, która nie pozwala umrzeć i przymierać głodem rodzinie. Mamy inne rozwiązania dzięki realizowanej ustawie o bezrobociu - choćby ostatnio uchwalone świadczenia socjalne. Tak więc jest przewidziana ochrona rodzin wiekowych, w pewnym sensie, tak to nazwę. Mieliśmy problemy, co zrobić z osobą w wieku przedemerytalnym zwolnioną z pracy. Za sprawą tej ustawy zapewniamy jej ochronę.</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#RomanEdwardBorek">Państwo chroni rodzinę też choćby dzięki ustawie o szkolnictwie, w której mamy przewidziany bezpłatny dowóz dzieci do szkół oddalonych bardziej niż o 3, 4 km. Nie da się tego inaczej ocenić, niż właśnie jako pomoc państwa na rzecz rodziny. (Już kończę, panie marszałku.).</u>
          <u xml:id="u-257.6" who="#RomanEdwardBorek">W końcu weźmy choćby ten wątpliwy temat bezpłatnego leczenia. Coraz częściej mamy sytuację taką, że niby mamy bezpłatne leczenie, a w szpitalach, ośrodkach zdrowia musimy uiszczać opłaty. To, co wczoraj powiedział pan doktor Balicki, świadczy właściwie o tym, że lekarzom wolno obecnie wszystko. Mówimy tutaj o bezpłatnej ochronie zdrowia, a jednocześnie za te świadczenia musimy w wielu szpitalach płacić. Myślę, pani minister, że na to należałoby chyba też w tym programie zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-257.7" who="#RomanEdwardBorek">I już na zakończenie. W ostatnich latach mamy sytuację taką, że mamy ochronę rodziny pod względami tymi, które tutaj wymieniałem, ale jednocześnie jest wzrost z roku na rok liczby świadczeń, które są wydawane na rzecz rodzin. To jest bardzo niebezpieczne, bo z jednej strony należy się cieszyć z tego, że jest ochrona ekonomiczna rodziny, ale z drugiej strony należy się tej ochrony również obawiać, bo jeśli tych środków wydajemy z roku na rok coraz więcej, to znaczy, że sytuacja rodzin - jak można domniemywać - jakby się troszeczkę pogarszała.</u>
          <u xml:id="u-257.8" who="#RomanEdwardBorek">Jako przedstawiciel klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, chciałbym powiedzieć, że poprzemy dzisiejsze oświadczenie pani minister i jednocześnie będziemy apelować, żeby rząd dotrzymał terminu, o którym pani minister mówiła - w sprawie opracowania programu polityki państwa na rzecz rodziny. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-257.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Romanowi Edwardowi Borkowi.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Andrzeja Wielowieyskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#AndrzejWielowieyski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Pan poseł Borek bardzo słusznie powołał się na konstytucję stwierdzającą obowiązek państwa w dziedzinie pomocy rodzinie. Niestety nie był później konsekwentny, dlatego że ten obowiązek nie jest przez rząd realizowany. Tak samo jest z przykładami dawanymi przez panią minister. Słusznie pani poseł Wilczyńska oceniła je jako takie małe odcinki, na których coś się robi, starano się coś robić. Ale polityki rodzinnej w Polsce nie ma. Oczywiście zawsze można powiedzieć, że jest jakaś polityka, bo tutaj podjęto taką decyzję, tu przydzielono tyle pieniędzy. To są jednak pewne odruchy, natomiast skoordynowanej polityki na rzecz rodziny nie ma. Nawet można powiedzieć, że były pewne dowody, wypowiedzi na przykład jeszcze byłego wicepremiera Kołodki, stwierdzającego - i to była jego postawa jako szefa finansów - że ojciec i matka mają obowiązek dbać o swoje dziecko; nie jest to pierwszy obowiązek państwa. Jest w tym nawet pewien sens; ale to była podstawa tego uchylania się rządu, które jest oczywiste i zupełnie jawne, od podjęcia spraw rodzinnych. Byliśmy tego świadkami przy pracach budżetowych. Wnioski, ażeby w założeniach, które przecież od kilku miesięcy już opracowywano... Proszę państwa, budżet robimy przez kilka miesięcy dla całego 40-milionowego państwa, także i te założenia też przy pomocy odpowiednich instytutów - przecież te prace trwały cały czas. Ciągle się te sprawy jakoś bada. Mogło to być zrobione w ciągu kilku miesięcy, ale nie chciano tego zrobić. Dlatego, że to było kłopotliwe. Dlatego, że zmuszałoby nas do następnych wydatków.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#AndrzejWielowieyski">Sytuacja jest w dalszym ciągu kiepska, ponieważ uchwalenie budżetu pogorszyło szanse poprawienia polityki rodzinnej, ponieważ tam nie ma tych możliwości, nie są one tam zarezerwowane. I po co zresztą było robić sobie kłopot. Odkłada się to dalej, o 2 miesiące, rząd nie dotrzymał tego późniejszego, opóźnionego, niesłusznie przesuniętego terminu. I jest to w dużej mierze musztarda po obiedzie. Nawet jakakolwiek propozycja będzie przedłożona, to i tak prawdopodobnie o rok się to opóźni.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#AndrzejWielowieyski">Jest to nieszczęście. Jest to rzeczywiście wielka krzywda społeczna i to nie w sensie tylko moralnym, również w sensie zupełnie zimnoobiektywnym, w sensie interesu państwa i racji stanu. Dlatego że, proszę państwa, mamy tutaj dwa straszliwe wyzwania, o których niedawno pisałem w „Gazecie Wyborczej”. Mianowicie, po pierwsze, jest to sprawa rozwarstwienia wśród młodzieży i pogorszonych szans startu, co oznacza, że wbrew temu, co mamy napisane w projekcie strategii dochodzenia do integracji, kapitał ludzki w Polsce może nie być kapitałem twórczym, dynamicznym, ale może być balastem, ponieważ nie zdobywamy się na wysiłek wsparcia dostatecznie dzieci i młodzieży. Po drugie, brakuje nam do reprodukcji prostej 20–25% dzieci. I za to będzie płacić dzisiejsze średnie pokolenie czy starsze, ponieważ nie będzie miał kto za 15, 20 lat tych starszych ludzi utrzymywać. To jedno z doświadczeń innych krajów.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#AndrzejWielowieyski">A co się działo — powiem już teraz bardzo krótko — przez te ostatnie kilka miesięcy. Odrzucono wszelkie propozycje — wbrew uchwale Sejmu z 30 września — stworzenia mechanizmów prorodzinnych w systemie podatkowym i przy zasiłkach rodzinnych. Odrzucono to. Dla mnie zresztą jest niezrozumiałe zwłaszcza stanowisko PSL, stwierdzającego na przykład: my nie będziemy korzystać z ulg podatkowych, w związku z tym odrzucamy to tak samo — mimo postulatów, propozycji, żeby dzieci chłopskie uwzględnić bardziej przy zasiłkach rodzinnych. Od 2–3 lat były propozycje, ażeby wesprzeć budownictwo mieszkaniowe, chociażby częściowo, chociażby troszkę, żeby pobudzić oszczędzanie młodszych rodzin. Dopiero w tej chwili, z 2-, 3-letnim opóźnieniem, rodzi się taki projekt, w ogromnych bólach.</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#AndrzejWielowieyski">Chcieliśmy zwiększyć wydatki na edukację w tym zakresie. Unia Wolności proponowała ich zwiększenie o 0,5 mld nowych złotych - zostało to odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-259.5" who="#AndrzejWielowieyski">Wysoka Izbo! Minister Bączkowski zostawił projekt, który może nie był skończony, ale był bardzo zaawansowany. Dyskutowałem to z nim, oglądałem ten projekt, mam go. Sprawa jednak jest znamienna. Projekt ten potrzebowałby w skali rocznej ponad 1 mld zł, w skali pół roku, gdyby go wprowadzić do 1 lipca, co jest przecież możliwe, potrzebowałby ok. 600 mln zł. Tych pieniędzy w budżecie nie ma. A powinny były być. Przedstawiałem sprawę na posiedzeniu komisji budżetowej. Brakuje, to nie są wymieniane tutaj sumy - 2 mln, 3 mln, 30 mln - potrzeba na to, żeby pchnąć do przodu system zasiłków rodzinnych, który uważam za gorszy od ulg podatkowych. Niemniej jednak był możliwy. Projekt był przygotowany, nie ma go. I nie ma go w budżecie. Istotą tego projektu w sensie pozytywnym, bo ja go też krytykuję w niektórych punktach, było to, że miało nastąpić zróżnicowanie zasiłków na dzieci, co jest przecież oczywiste, ponieważ dzieci większe kosztują więcej niż dzieci mniejsze. Tych pieniędzy nie ma.</u>
          <u xml:id="u-259.6" who="#AndrzejWielowieyski">Już kończąc, potrafiliśmy dawać ulgi na remonty - okazuje się, że remonty mieszkań są ważniejsze - a nie potrafiliśmy dać ulgi na dziecko. Pomocy dla tego przyszłego pokolenia emerytów, żeby było trochę więcej dzieci, nie ma. Sprawę uznaje się za drugorzędną, podczas gdy jest to sprawa zupełnie podstawowa dla polskiej racji stanu. Równocześnie, nawet gdyby zwiększyć te środki, nie ma systemu dobrej pomocy rodzinie tam w bazie, na dole, żeby przydzielane środki były skutecznie wydawane. To też powinno być uwzględnione w założeniach. Czekamy na to, ale założeń ciągle nie ma. Podkreślam jeszcze raz, Wysoka Izbo, to kilkumiesięczne opóźnienie jest dużym nieszczęściem dla całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-259.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Andrzejowi Wielowieyskiemu.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#AleksanderMałachowski">Zanim udzielę głosu, muszę państwu powiedzieć, że jest coś gorszącego w tej sprawie. Ponad 200 osób głosowało za tym, żeby ten punkt w porządku dziennym się znalazł, a na sali jest w tej chwili... trzy, sześć, siedem, osiem osób, z tego jeden poseł czeka na oświadczenie, czyli praktycznie w innej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#komentarz">(Poseł Leszek Zieliński: Taka jest zawsze praktyka. Bardzo nieładnie tak mówić przy tym punkcie.)</u>
          <u xml:id="u-260.3" who="#AleksanderMałachowski">Jest coś nieprzyzwoitego w tym, co się dzieje, że kluby zgłaszają propozycje - już nie pamiętam, który klub to zgłosił - a żaden klub, prawdopodobnie nawet ten, który zgłosił, nie jest obecny. Coś tu jest nie w porządku.</u>
          <u xml:id="u-260.4" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kowolik: Może pan marszałek z nazwiska wymieni obecnych, przejdziemy do historii.)</u>
          <u xml:id="u-260.5" who="#komentarz">(Poseł Leszek Zieliński: Słusznie.)</u>
          <u xml:id="u-260.6" who="#AleksanderMałachowski">Przy omawianiu wszystkich punktów tak jest. Jeszcze rozumiem sytuację, gdy projekt jest zgłoszony przez Prezydium Sejmu, ale gdy kluby same zgłaszają, domagają się wprowadzenia do porządku dziennego i też są nieobecne, to jest w tym coś niedobrego.</u>
          <u xml:id="u-260.7" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Krystyna Sienkiewicz nie może zabrać głosu, bo jest nieobecna.</u>
          <u xml:id="u-260.8" who="#AleksanderMałachowski">Proszę zatem pana posła Stanisława Kowolika z klubu BBWR i KPN, jednego z nielicznych, który ratuje honor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#StanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Muszę usprawiedliwić wszystkie kluby, które pan marszałek krytykował, jest to bowiem wniosek Parlamentarnego Zespołu do Spraw Rodziny, a on jest ponadpartyjny i ponadklubowy, a zatem ta reprymenda należy się wszystkim klubom, a nie jednemu wskazanemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#AleksanderMałachowski">Czy widzi pan kogoś tutaj w ławach PSL, Unii Pracy? Trzy osoby, tu są dwie - i to wszystko, a wszyscy przyjęli ten projekt.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kowolik: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#AleksanderMałachowski">To był chyba wniosek pańskiego klubu, to sprawozdanie?</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kowolik: Konkretnie Parlamentarnego Zespołu do Spraw Rodziny.)</u>
          <u xml:id="u-262.4" who="#AleksanderMałachowski">Jeszcze lepiej, reprezentanci wszystkich klubów, a nie ma nikogo. To jest smutne, tylko tyle chciałem powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-262.5" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana o kontynuowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#StanisławKowolik">Mój klub jest trzonem tego zespołu, a zatem te słowa przyjmuję. Chciałbym jednak, panie marszałku, Wysoki Sejmie, przede wszystkim jako wnioskodawca wprowadzenia tej informacji do porządku dziennego serdecznie podziękować w imieniu Parlamentarnego Zespołu do Spraw Rodziny za poparcie naszego wniosku. Kieruję to podziękowanie, niestety, do nieobecnych posłów. Rozumiem, że w ten sposób wyrażona została wola Sejmu Rzeczypospolitej, że nie można grać polską rodziną, że trzeba traktować ją poważnie.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#StanisławKowolik">Warto przypomnieć, że omawiana uchwała z 30 sierpnia 1996 r. w sprawie polityki państwa na rzecz rodzin była owocem dyskusji nad wniesionym w styczniu ubiegłego roku przez posłów BBWR projektem rezolucji w tej samej sprawie. Nasza rezolucja, dodam, uznała m.in., że dokumentem najlepiej oddającym ducha nowoczesnej demokracji, a zatem demokracji rozumianej jako forma rządzenia, która szanuje rodzinę, szanuje życie człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci, uznaje za nienaruszalne prawo rodziców do wychowania dzieci, jest watykańska Karta Praw Rodziny. Ten właśnie fakt sprawił, że posłanki i posłowie z Komisji Polityki Społecznej uznali, niestety, naszą rezolucję jako średniowieczną, zaściankową i pochodzącą z ciemnogrodu. W efekcie projekt grupy posłów BBWR odrzucono, ale na szczęście cel pośredni naszej inicjatywy został uratowany. Tym celem było zobowiązanie rządu do opracowania programu polityki rodzinnej. Programu, który pozwoliłby wreszcie wykazać, że SLD i SdRP (wskazuję te podmioty, ponieważ ich przedstawicielka jest rządową opiekunką polskich rodzin i polskich kobiet), że ta formacja potrafi - podtrzymuję jednak, pani minister, te sformułowania - nie tylko kwiecistym językiem, deklaratywnie i jak do tej pory werbalnie rozwiązywać problemy rodzin. Kilkakrotnie przesuwaliśmy termin wykonania tego zadania. Ponieważ pani minister tutaj operowała różnymi datami, myślę, że gwoli przypomnienia trzeba podać, że najpierw był to marzec, potem czerwiec, następnie październik, aż wreszcie Wysoka Izba wyznaczyła rządowi komfortowy termin opracowania programu polityki rodzinnej na ostatniego grudnia ub. r. I co? I niestety nic. Grudzień minął, a programu nie ma. Dzisiaj usłyszeliśmy, że rząd nadal intensywnie pracuje, organizuje zespoły, sympozja, ekspertyzy itd. A więc dalej słyszymy okrągłe hasła, brakuje zaś jakichkolwiek konkretów.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#StanisławKowolik">Chciałbym powiedzieć, szanowni państwo, jako przewodniczący Parlamentarnego Zespołu do Spraw Rodziny - który liczy 70 parlamentarzystów, a zatem trudno go nie zauważyć w parlamencie polskim - że nie otrzymałem ani raportu, o którym pani minister mówiła, ani jakichkolwiek innych materiałów. Uważam, że zespół problemowy, jakim jest Parlamentarny Zespół do Spraw Rodziny, winien te materiały otrzymywać, by móc na bieżąco w ramach swoich możliwości, wątłych niezmiernie, pewne opinie formułować i przekazywać je pani minister. Tymczasem jest jakieś dramatyczne nieporozumienie w tym, co pani minister stwierdziła. Usłyszeliśmy mianowicie, że 13 listopada ub. r. pani minister wystąpiła (nie wiem, czy dobrze zrozumiałem: do marszałka Sejmu czy do premiera?) z tym, że rozstrzygnięcia co do programu polityki rodzinnej muszą zapaść w następnej kolejności po przyjęciu pewnych ustaw, m.in. chodzi o, jak sądzę, ustawę o ubezpieczeniach społecznych. Mówiono tutaj o ustawie budżetowej. Jeżeli będziemy ciągle odwoływać się do kolejnych ustaw i operować ustawami budżetowymi, które mają wpływ na realizację programu polityki rodzinnej, to myślę, że do niczego nie dojdziemy, że ten program nigdy nie zostanie zrealizowany. Jeżeli, panie marszałku, Wysoka Izbo, 19 lutego 1997 r., w środę rano, pan marszałek Zych stwierdza, że na mój wniosek zwróci się do rządu, by przedstawił informację w sprawie realizacji tej uchwały, a pani minister Banach stwierdza, że 3 miesiące wcześniej został skierowany wniosek premiera Cimoszewicza do marszałka Zycha w tej sprawie, co do prolongaty terminu - to rzeczywiście trudno to skomentować. Absolutne, dramatyczne nieporozumienie, by nie użyć innych słów.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#StanisławKowolik">Myślę, panie marszałku, Wysoka Izbo, że przyczyna braku programu jest prosta. Ostatnio dowiedzieliśmy się, że premier Włodzimierz Cimoszewicz przejmuje ster kampanii parlamentarnej SLD w swoje ręce. Pojawiły się głosy i obawy, że pieniądze państwowe, pieniądze wszystkich podatników będą wykorzystane w kampanii politycznej tej jednej formacji. Klub Parlamentarny BBWR i KPN - bo w jego imieniu również występuję - jest przekonany, że taktyka, że tak się wyrażę, rozgrywania programu polityki rodzinnej jest potwierdzeniem tych obaw.</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#StanisławKowolik">Przypomnę, Wysoka Izbo, jeszcze kilka faktów, które są uzasadnieniem tej tezy. Sejm zobowiązał rząd rezolucją w czerwcu 1994 r. do opracowania raportu o sytuacji polskich rodzin. Odbyła się podobna gra na czas. Raport w końcu został opracowany w sierpniu 1995 r., ale Wysoka Izba dyskutowała nad nim prawie rok później, dopiero w lipcu 1996 r. I zamiast konkretnego planu, konkretnych propozycji rozwiązań usłyszeliśmy kolejne okrągłe hasła i życzenia. Z tego jest jeden wniosek: że obecny rząd, lewicowy, socjaldemokratyczno-liberalny, nie jest w stanie przygotować poważnej oferty w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-263.5" who="#StanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeszcze ostatnich kilka zdań. Oczywiście te 5-minutowe wystąpienia w tak ważkiej sprawie są absolutnie niewystarczające.</u>
          <u xml:id="u-263.6" who="#StanisławKowolik">W trakcie debaty nad raportem o sytuacji polskich rodzin przedstawiłem surową, lecz uzasadnioną ocenę, że obecny rząd lewicowy nie jest w stanie zaproponować polskim rodzinom konkretnej oferty polityki państwa wobec nich. Stwierdziłem wręcz, że obecny rząd prowadzi politykę antyrodzinną. Taktyka gry — powtarzam to dzisiaj po raz kolejny — programem polityki państwa wobec rodziny jest potwierdzeniem słuszności powyższej tezy. Z tego też względu klub mój uznaje przedstawioną informację za z jednej strony zwodniczą, ale z drugiej — muszę to wyraźnie powiedzieć — kompromitującą rząd koalicyjny SLD–PSL i z tego powodu wnoszę o jej odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-263.7" who="#StanisławKowolik">Nie chcę, pani minister, dyskutować z tymi informacjami, że jakoby nieprawdą było...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, prosiłbym, żeby pan był łaskaw zmierzać do konkluzji, bo już czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#StanisławKowolik">Tak, ostatnie zdania.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#StanisławKowolik">... że nieprawdą jest, że rośnie obszar ubóstwa polskich rodzin. Przypomnę, co mówił o sytuacji polskich rodzin rządowy, podpisany przez panią minister raport. Ok. 50% polskich rodzin znajduje się na granicy ubóstwa. Oczywiście możemy powtarzać slogany, podawać wskaźniki makroekonomiczne — w czym mistrzem był pan premier Kołodko — ale nie w statystyce, lecz w życiu, w rzeczywistości jest rozwiązanie tej sprawy. To, że zwiększa się kwoty w budżecie na dożywianie dzieci, świadczy — na co zwrócił uwagę przedstawiciel klubu PSL — o ubóstwie rodzin i dramacie rodziców, którzy nawet nie mogą wyżywić własnych dzieci, a co dopiero mówić o zaspokajaniu innych potrzeb, jak np. dach nad głową. Tu są kolejne dna, do których co miesiąc rząd polski się dogrzebuje. Nie ma programu — i to jest największy dramat, i tego nie można usprawiedliwić.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#StanisławKowolik">A zatem raz jeszcze powtórzę wniosek i konkluzję: klub mój uznaje tę informację za zwodniczą i kompromitującą rząd i dlatego wnoszę w imieniu Klubu Parlamentarnego BBWR i KPN o jej odrzucenie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, podzielam część pańskich zarzutów, ale myślę, że posunął się pan trochę za daleko, zarzucając rządowi chęć ukradzenia pieniędzy przeznaczonych na rodzinę, by przeznaczyć je na kampanię wyborczą. Rozważę ten fragment pańskiego przemówienia, bo wydaje mi się, że jeśli mamy się porozumiewać między sobą, to musimy mówić o faktach. Natomiast takie sformułowanie: „zamierzacie ukraść” nie jest...</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kowolik: Nie, ja nie...)</u>
          <u xml:id="u-266.3" who="#AleksanderMałachowski">Tak pan powiedział, panie pośle. To nie jest godne dżentelmena, za jakiego pana zawsze uważam.</u>
          <u xml:id="u-266.4" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-266.5" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kowolik: To zajrzyjmy do stenogramu.)</u>
          <u xml:id="u-266.6" who="#AleksanderMałachowski">Takie zdanie padło, że... Dlatego przeczytam to w stenogramie, ale tak to zabrzmiało, że rząd zamierza przeznaczyć te pieniądze na akcję wyborczą. To jest zarzut, którego nie można stawiać. Zgadzam się, że jest bardzo źle i że ta polityka natrafia na olbrzymie opory, ale myślę, że stawiając takie zarzuty panowie się nie porozumiecie.</u>
          <u xml:id="u-266.7" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Eugeniusz Januła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie mam złudzeń, rzeczywiście były tu wystąpienia zwodnicze i kompromitujące, a powinny to być wystąpienia rzeczowe, nawet jeżeli sala wygląda w tej chwili tak, jak wygląda. Powtórzę tutaj kilkakrotnie już rzucane hasło, że nie można, nie powinno się uprawiać gier politycznych, szczególnie w okresie przedwyborczym, kosztem rodziny. Rzeczywiście problem jest bardzo złożony. Zacznę od polemiki z panem posłem Wielowieyskim, przy całym szacunku dla jego osoby. Problem może nie wygląda tak, bo za dziecko w każdych warunkach są odpowiedzialni przede wszystkim rodzice, natomiast - i tu już jestem zgodny z pana wywodem - państwo nie powinno być substytutem, ale powinno stwarzać warunki do wszechstronnego rozwoju każdej rodziny.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#EugeniuszJanuła">Kwestia, że dotąd nie było polityki prorodzinnej. Jakaś tam ona była, i w pewnych aspektach skuteczna. Przecież my sami się wychowaliśmy w określonych uwarunkowaniach, w określonym społeczeństwie, otrzymaliśmy wykształcenie, było mniej patologii, mniejsze obszary ubóstwa - wszystko to są fakty. To, że była to polityka wychodząca z innych przesłanek metodologicznych, w innym systemie państwowym i politycznym, jest oczywiste. W tej chwili przeszliśmy do innego systemu i staramy się jako państwo, bo są w to zaangażowane już wszystkie podmioty, zarówno wytworzyć ramy teoretyczne (i tu jestem za tym, żeby było jak najwięcej sympozjów, seminarium i konsultacji w tym zakresie), jak i w kategoriach realiów uprawiać sensowną politykę prorodzinną, po to by zmniejszał się obszar ubóstwa, zwiększała się prokreacja, było mniej patologii itd. To, że jeszcze do tego modelu daleko, udowadnia nam nie tylko ta debata, ale przede wszystkim statystyka dnia codziennego.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#EugeniuszJanuła">W związku z tym jesteśmy za przyjęciem tej informacji, dlatego że jest ona odzwierciedleniem stanu faktycznego. I o nic więcej Izba nie mogła wnosić. Ta informacja oddaje nam stan wiedzy, stan pracy rządu nad tym bardzo ważnym, żeby nie powiedzieć: węzłowym, problemem. I tu zgadzam się z pewnymi sformułowaniami pana posła Kowolika, kiedy mówi, że jest to najważniejszy problem, że zrobiliśmy za mało - ale to my, wszyscy, bo obok rządu istnieje cały szereg podmiotów. Takim podmiotem jest również parlament, szczególnie jeśli chodzi o budowę infrastruktury prawnej.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#EugeniuszJanuła">Można powiedzieć tak. Czas leci, reprezentujemy bardzo różne poglądy, tymczasem sytuacja polskich rodzin może i poprawia się w niektórych aspektach, ale nadal nie jest godna pozazdroszczenia. Bo dyskusja o tym, czy fakt, że wpłynęły większe pieniądze na dożywienie dzieci, jest dowodem większego ubóstwa czy dowodem większej zamożności, jest problematyczna, tutaj każdy fakt można po prostu „dokręcić” do pewnej sytuacji. Natomiast musimy w końcu wybudować ten model polityki prorodzinnej w całym układzie bezpieczeństwa socjalnego. To jest najważniejsze dla każdego sensownego państwa.</u>
          <u xml:id="u-267.4" who="#EugeniuszJanuła">Nowa Demokracja ocenia, że rząd robi w tym kierunku wiele określonych kroków, prawdopodobnie za mało, ale każdy rząd będzie robił za mało. Równolegle musimy konstruować nowoczesny system ubezpieczeń społecznych i ubezpieczeń zdrowotnych, systemowi edukacyjnemu także przydałyby się reformy - i to są te elementy, aczkolwiek nie wymieniłem wszystkich, które składają się na politykę prorodzinną.</u>
          <u xml:id="u-267.5" who="#EugeniuszJanuła">Należałoby oczekiwać również większego zaangażowania się podmiotów, że tak powiem, niepaństwowych. Jeżeli spojrzymy na inne kraje europejskie, to tam nad polityką rodzinną de facto, może mniej wyrażając to w słowach, a bardziej w czynach, pracuje wiele różnego rodzaju instytucji, fundacji, stowarzyszeń. U nas na razie to raczkuje - są niektóre podmioty, które, co prawda, dużo krzyczą, a mało w sensie faktycznym robią, ale widocznie taki to już jest nasz los.</u>
          <u xml:id="u-267.6" who="#EugeniuszJanuła">Nie dramatyzujmy, nie rozdzierajmy szat ani nie wylewajmy krokodylich łez nad tym raportem, bo odzwierciedla on stan faktyczny.</u>
          <u xml:id="u-267.7" who="#EugeniuszJanuła">Jak już powiedziałem, Nowa Demokracja będzie głosowała za przyjęciem informacji, którą traktujemy krytycznie, ale zdajemy sobie sprawę, że określa ona taki stan, jaki jest. Oczywiście należy w każdym miejscu wzywać rząd, w tym momencie panią minister Banach, do jak najszybszego wdrożenia jakiegoś sensownego modelu polityki prorodzinnej. Ten model trzeba będzie zapewne skorelować, odpowiednio do zmieniającej się, miejmy nadzieję, że na lepsze, sytuacji polityczno-społecznej naszego kraju. Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Eugeniuszowi Janule.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#AleksanderMałachowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy pani minister Banach...</u>
          <u xml:id="u-268.3" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Wilczyńska. Przepraszam, pytanie?</u>
          <u xml:id="u-268.4" who="#komentarz">(Poseł Zofia Wilczyńska: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-268.5" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#ZofiaWilczyńska">Panie Marszałku! Pani Minister! Panowie! Chciałabym zadać pewne pytanie. Jestem trochę zdenerwowana, nie ulega wątpliwości, bo jeśli się mówi o rodzinie, to mówi się z pełnym ciepłem. Nie powinno tu być populizmu politycznego, ideologicznego...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanko, proszę o pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#ZofiaWilczyńska">Rodzina to ciepło, panie pośle. I do pana kieruję pytanie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#AleksanderMałachowski">Ale proszę pytanie. Pytanie jest do pani minister, do nikogo innego, nie można podejmować takiej...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#ZofiaWilczyńska">Pan, panie marszałku, też się w pewnym momencie zdenerwował.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#AleksanderMałachowski">Nie, nie zdenerwowałem się, tylko...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#ZofiaWilczyńska">Pytanie: Czy 70-osobowemu Parlamentarnemu Zespołowi do Spraw Rodziny w dzisiejszym wystąpieniu - bo nie wiadomo, czy należało je traktować jako klubowe czy parlamentarne, zespołowe - chodzi naprawdę o prawdziwą politykę rodzinną, czy o wygłaszanie bardzo populistycznych, ideologicznych, niezrozumiałych dla mnie w większości zdań? Czy parlamentarnemu zespołowi chodzi o politykę rodzinną? Bardzo proszę pana marszałka, żeby był pan uprzejmy skorygować to wystąpienie pana...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#AleksanderMałachowski">Nie, pani posłanko, bardzo proszę, może pani złożyć takie oświadczenie. Pytanie do pani minister, tylko to mogę dopuścić.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#komentarz">(Poseł Zofia Wilczyńska: Nie, zwracam się do pana...)</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#AleksanderMałachowski">Pani może złożyć oświadczenie, pan poseł Kowolik nie może odpowiadać na pytania posłów i nie mogą mu być zadawane pytania. Prosiłbym, żeby nie łamać regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł co chce, przepraszam, sprostować? No właśnie, czy pytanie, bo się robi taka błędna...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#StanisławKowolik">Panie Marszałku! Prosiłbym, by te same zasady stosować wobec wszystkich osób siedzących na sali. Pani poseł siedząca z lewej strony sali nie wiadomo, w jakim trybie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#AleksanderMałachowski">Chciała zadać pytanie, niestety skończyło się inaczej. Nie mogę cenzurować wystąpienia przed jego wygłoszeniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#StanisławKowolik">Chciałem w imieniu Parlamentarnego Zespołu do Spraw Rodziny, który jest wnioskodawcą... Ja oczywiście występowałem w imieniu mojego klubu, bo zespół problemowy, nawet tak wielki, jak nasz, 70-osobowy, nie ma przyznanego czasu w debacie. Występowałem w imieniu Klubu Parlamentarnego BBWR i KPN i chciałem zaprotestować przeciwko tym wszystkim epitetom. Dziwię się, że pan marszałek nie zwrócił na to uwagi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#AleksanderMałachowski">Nie, panie pośle. Przecież prosiłem panią poseł, żeby przestała mówić. Proszę już przerwać. Dziękuję. Już pan sprostował.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#StanisławKowolik">Protestuję przeciwko tym hasłom, z populizmem na czele. Jeżeli nie ma się koncepcji, to wtedy innych posądza się o populizm. W moim przekonaniu ani jednego słowa w tym, co powiedziałem, nie można nazwać populizmem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu bardzo.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#AleksanderMałachowski">Nie, panie pośle, nie zarzucałem panu populizmu, natomiast rozpatrzę to pod kątem obrazy. Dopóki tu jestem, a to już niedługo będzie trwało, będę prosił państwa o nieużywanie obraźliwych określeń wobec siebie czy swoich partii. Ostre, jak najbardziej, proszę bardzo, sam często mówię bardzo ostro, ale staram się nikogo niczym nie obrazić.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy pani minister Banach pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, to jest pani prawo, nie mogę pani tego nakazać, ale mogę panią prosić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#JolantaBanach">Dziękuję bardzo, panie marszałku, dziękuję państwu za uwagi.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#JolantaBanach">Chciałabym ustosunkować się do niektórych zarzutów, dlatego że one rzeczywiście wymagają sprostowania, ale także dlatego, abyśmy mylnie nie informowali i nie niepokoili polskich rodzin, że dzieje im się to, co się w rzeczywistości nie dzieje.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#JolantaBanach">Otóż pan poseł Wielowieyski mówi, że nie ma polityki rodzinnej, a ja z kolei twierdzę, że ona jest, i trudno wtedy ustalić prawdę. Polecam publikację Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych z 1995 r. „Rodziny w Polsce”. Ta publikacja jest niczym innym, tylko prezentacją polityki rodzinnej albo polityki społecznej na rzecz rodzin, prowadzonej przez państwo polskie. Jeśli jej nie byłoby, to sądzę, że zespół wybitnych ekspertów nie pisałby o polityce rodzinnej.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#JolantaBanach">Panie marszałku, zdecydowanie trzeba to powiedzieć, dlatego że w zakresie rozwiązań społecznych, ich modelu, koncepcji stać nas było, aby przez 3 lata przygotować do ratyfikacji Europejską Kartę Społeczną w jej wielu normatywach, a więc w obszarach tzw. prawa wiążącego, co dowodzi, że już jesteśmy gotowi do tego, aby także w kwestiach socjalnych stawać się powoli partnerami Unii Europejskiej. Ta polityka rodzinna jest realizowana poprzez Kodeks pracy, a więc system prawa pracy, poprzez system ubezpieczeń społecznych, system edukacyjny, system służby zdrowia, poprzez odrębne nakłady budżetowe, które stanowią tylko wycinek.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#JolantaBanach">Bardzo się cieszę, i mam olbrzymią satysfakcję, że skupiono się tylko na sferze budżetowej, bo to dowodzi, że proponuję konkrety, inni proponują ogólniki i przechodzą na moją płaszczyznę, płaszczyznę konkretów. Wśród konkretów zaproponowanych, panie marszałku, na ten rok, dobrze by było, żeby polskie rodziny o tym wiedziały, oprócz pieniędzy na osobne programy dotyczące zwalczania ubóstwa i niedożywienia dzieci... Chciałabym powiedzieć panu posłowi Kowolikowi, że to, że jest więcej pieniędzy na dożywianie dzieci, wcale nie świadczy, że maleje zdolność rodzin do zaspokajania potrzeb żywieniowych, nie. Średnio 7% dzieci i młodzieży wymaga stale dożywiania z powodów m.in. patologicznych, o których wcześniej posłowie mówili, a więc uzależnienia w rodzinach, a więc przeróżnych dysfunkcyjności tych rodzin. Tym dzieciom po prostu trzeba zapewnić posiłek poza miejscem zamieszkania, bo rodzice go nie zapewnią, i na to są pieniądze. Oprócz nakładów, o których mówiłam, właśnie w tegorocznym budżecie notujemy realny wzrost kwoty przeznaczonej na stypendia dla studentów - 520 mln nowych zł, prawie 530, podwyższonej przez Sejm o 18 mln zł, podwyższenie realne nakładów na dopłaty do internatów i stypendia dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych - 309 mln zł, pomoc dzieciom w rodzinach zastępczych i własnych - 299 mln zł, Fundusz Alimentacyjny - 487 mln zł, zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne - 293 mln zł, dodatki mieszkaniowe - 430 mln zł, to są realne wzrosty, to nie są nakłady, o których można by powiedzieć, że je tniemy. Niestety panie pośle Wielowieyski, chcę przypomnieć z przykrością, że zastaliśmy właśnie po rządach, z którymi pan się na pewno identyfikuje, pożar. Pani premier Suchocka oszczędzała nawet odbierając ulgi na przejazdy opiekunom dzieci niepełnosprawnych. Zastaliśmy dzieci głodne, proszę sobie przypomnieć, jak szeroko wówczas media donosiły o tym, że dzieci w szkołach mdleją z głodu. Dzisiaj nie, dzisiaj media o tym nie piszą, jesteśmy w stanie jednak ten posiłek zapewnić. Bardzo się z tego cieszę, to jest nasz wspólny sukces, panie pośle, ale nie można mówić, że rząd sobie lekceważy, nie ma polityki rodzinnej, nie chce tego robić, bo nie ma dobrej woli.</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#JolantaBanach">Warto może jeszcze zwrócić uwagę na przytoczone przez pana posła Wielowieyskiego rozwarstwienie dochodów. Ono jest rzeczywiście niepokojące. Próbowaliśmy to w zespołach ekspertów badać i nie dalej jak wczoraj prezes Głównego Urzędu Statystycznego stwierdził, że utrzymuje się ono na poziomie akceptowalnym w Unii Europejskiej. Polskim problemem nie tyle jest rozwarstwienie dochodów, ile dochody niskie, poniżej przeciętnego wynagrodzenia - stanowią one 65%, tak to się kształtuje. Pan poseł Wielowieyski stwierdził również, że nie było pieniędzy na ulgi podatkowe, ale były na remonty. Sądząc, że będzie dyskusja o remontach, przyniosłam jednak wykaz owych ulg podatkowych obrazujący zakres i gotowość do korzystania z nich. Na ponad 8 milionów podatników, którzy odliczali sobie jakieś ulgi, 7 milionów skorzystało z ulg remontowych, czyli jest to ulga o charakterze absolutnie powszechnym, trafiająca jak najbardziej do różnych polskich rodzin o różnym poziomie dochodowości. Jakkolwiek podzielałam i podzielam, jest to moje osobiste zdanie, od początku do końca przekonanie, że w polskim systemie podatkowym ulgi trzeba weryfikować, bo one są różnie adresowane, o tyle akurat ulgę remontową trzeba ze wszech miar zostawić, jest na nią wielkie zapotrzebowanie społeczne. Dlaczegośmy ich nie przyjęli? Dlatego, panie pośle, że w okresie transformacji nie ma pieniędzy. Wszyscy o tym wiemy. A więc co trzeba robić? Adresować politykę społeczną do tych, którzy najbardziej tego potrzebują. W dalszej perspektywie, kiedy dochody będą wyższe, rodziny zasobniejsze, lepiej stawiać na samodzielność rodzin, zgadzam się, ale w początkowym okresie, kiedy trzeba gasić pożar, przy niskich dochodach ulga podatkowa to jest żaden dochód dla rodziny, a w skali globalnej jest to ogromny ubytek budżetu państwa, zwłaszcza jeżeli ulga ma charakter socjalny. Co to znaczy, że ma charakter socjalny? Unia Pracy proponowała takie ulgi i okazywało się, że miały one dotyczyć podatników pierwszej skali podatkowej. Wyobraźmy sobie sytuację, w której podatnik z pierwszej skali podatkowej otrzyma ulgę, chociaż jego dochód na jedną osobę w rodzinie będzie większy niż podatnika z drugiej, wyższej grupy podatkowej, który dużo zarabia, ale ma na utrzymaniu 5 osób. Pomoc i rozwiązania o charakterze socjalnym powinno się adresować w zależności od dochodu na 1 osobę w rodzinie, a nie globalnie, jeśli chodzi o podatnika. Stąd m.in. brał się mój sprzeciw wobec propozycji Unii Pracy. Jednak świadczenia na rzecz rodzin w formie zasilania zewnętrznego są - w okresie transformacji - po prostu potrzebniejsze i atrakcyjniejsze i, panie marszałku, nie było moją intencją szukać przyczyn przesunięcia przedłożenia programu w zaprzeszłych okolicznościach. Z prawdziwym zażenowaniem się na nie powołuję i nie wróciłabym już do nich, gdyby nie pan poseł Wielowieyski. Panie pośle, proszę mi uwierzyć na słowo honoru, że oprócz ustawy, którą pan widział, równolegle w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych toczyły się prace - na zlecenie ministerstwa pracy - nad formą alternatywną, bonową, i nie było przesądzone do tego miesiąca, czy ustawa ma być realizowana w takiej formie, jak pan widział, czy w formie bonów. Bo jeśli chodzi o bony, to jest dużo znaków zapytania. One jednak stygmatyzują ludzi. Jeżeli żyjemy w kraju o wysokich dochodach, to bony są przekazywane rodzinom, które raczej z powodów własnych, zawinionych przez siebie, nie są w stanie spełnić własnej funkcji ekonomicznej. Natomiast w kraju dochodów jeszcze niskich, w sytuacji kiedy ustawa o świadczeniach na rzecz rodziny miała wypełnić ową lukę między osobami znajdującymi się w potrzebie korzystania z pomocy społecznej, z jakichś powodów dysfunkcyjnymi, a osobami średnio zarabiającymi, danie bonów wydolnej wychowawczo rodzinie, ale o niskich dochodach, na przykład wielodzietnej, moim zdaniem by ją stygmatyzowało. Dzisiaj jesteśmy już po rozstrzygnięciach i możemy z tym programem ruszyć dalej.</u>
          <u xml:id="u-283.6" who="#JolantaBanach">Z pewną nieśmiałością odnoszę się do uwag pana posła Kowolika i powiem dlaczego. Dlatego że CBOS przeprowadził właśnie badania dotyczące tego, czy rodzina w Polsce jest wartością postulatywną czy faktyczną. Jest trochę wartością postulatywną, to znaczy my sobie o niej przypominamy, jak są wybory, my sobie o niej przypominamy w ostrej retoryce wyborczej, a nie w działaniach pozytywistycznych. I dobrze by było, panie pośle, gdyby na przykład Parlamentarny Zespół do Spraw Rodziny, liczący 70 osób, zechciał wspomóc te działania pozytywistyczne chociaż jedną inicjatywą. Nie znam takiej. Znam inicjatywę dotyczącą, zdaje się, separacji państwa. Tę tak, rzeczywiście. Natomiast...</u>
          <u xml:id="u-283.7" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kowolik: A projekt rezolucji był skierowany do państwa!)</u>
          <u xml:id="u-283.8" who="#JolantaBanach">Proszę pana, rezolucji tak, zobowiązującej rząd do wykonania pracy pozytywistycznej, a ja właśnie nawołuję Parlamentarny Zespół do Spraw Rodziny, który ma prawo legislacyjne jak każdy inny klub parlamentarny, do współudziału w tworzeniu tej polityki na rzecz rodzin: przy budżecie, przy tworzeniu rezerw celowych. Przypominam sobie, że w 1995 r. pod przewodnictwem pani poseł Piekarskiej przez rok pracowaliśmy nad nowelizacją Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Żaden poseł z Parlamentarnego Zespołu do Spraw Rodziny, gdy tam pracowałam, nigdy nie przyszedł. Upraszczaliśmy procedury adopcyjne, procedury adopcyjne zagraniczne, liberalizowaliśmy zasady wyrażania zgody na różnego rodzaju przysposobienia, na zgodę blankietową również. Pracowały tam kobiety, pani poseł Wilczyńska też. Mężczyźni pojawiali się wtedy, kiedy mówiliśmy o ustawie o planowaniu rodziny. Zapraszam do takich prac.</u>
          <u xml:id="u-283.9" who="#JolantaBanach">I jeszcze jedno. Pan poseł Wielowieyski mówi, że norma konstytucyjna dotycząca opieki państwa nad rodziną jest nie spełniana. Czy chodzi o to, że kiedyś premier Kołodko - nie chciałabym, żebyśmy mówili źle o nieobecnych - stwierdził, że to matka i ojciec powinni troszczyć się głównie o rodzinę? Uważam, że taka retoryka nie jest odzwierciedleniem braku lub niewypełniania normy konstytucyjnej. Natomiast o dziwo pan premier miał rację, bo ja specjalnie dla państwa zleciłam CBOS badania polegające na tym, aby raz wreszcie polska rodzina sama wypowiedziała się o swoich potrzebach. Sama, nie głosami polityków. I co ta rodzina powiedziała?</u>
          <u xml:id="u-283.10" who="#JolantaBanach">Panie Marszałku! W 57% ankietowani stwierdzili, że państwo i rodzina na równi są odpowiedzialne za los rodziny. 35% ankietowanych stwierdziło, że to sama rodzina jest odpowiedzialna za swój własny los, a tylko 6% badanych stwierdziło, że państwo powinno przejąć całkowitą opiekę nad rodzinami. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-283.11" who="#JolantaBanach">Po drugie, pan poseł Januła podniósł niezwykle istotną sprawę decentralizacji pomocy rodzinie w państwie demokratycznym. Jeśli w państwie demokratycznym tylko rząd będzie opiekował się rodziną, to mamy do czynienia z sytuacją nienormalną, z sytuacją znaną z przeszłości. W największym stopniu z tego tytułu zadania powinny przejąć gminy. Panie pośle, znam gminy, które nie powołały komisji polityki społecznej. Zwracałam się do wojewodów z prośbą, by wojewodowie zwracali gminom uwagę, iż trzeba zająć się w sposób wyodrębniony rodzinami, polityką społeczną. Nie we wszystkich gminach są komisje polityki społecznej. Przykład dowodzący wycofywania się gmin z dożywiania uczniów w sytuacji, kiedy rząd dodał pieniędzy z rezerwy celowej, pan minister Zieliński nazwał hańbiącym. Liczymy na to, że gmina stanie się partnerem w rozwiązywaniu spraw rodziny. Niektóre robią to znakomicie. Znam i takie przykłady. Ale nie można cedować głównie na państwo tego zadania. Mało tego, podmiotem w realizacji funkcji rodziny w państwie demokratycznym - jak słusznie stwierdził pan poseł Januła - obok instytucji rządowych i samorządowych są organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe.</u>
          <u xml:id="u-283.12" who="#JolantaBanach">Pan poseł Wielowieyski mówi, że nie ma systemowej polityki na rzecz rodzin w Polsce. CBOS zadaje ankietowanym pytanie, na czyją pomoc mogą liczyć rodziny w różnych trudnych sytuacjach. Czy wiecie państwo, co te rodziny odpowiadają w tym raporcie? Otóż te rodziny odpowiadają, że po pierwsze, mogą liczyć na swoją własną rodzinę, a w drugiej kolejności - że na państwo, na instytucje opieki społecznej. Parafia znalazła się na przedostatnim miejscu. Polacy nie chcą iść do parafii. 28% ankietowanych udałoby się tam, ale aż 78% udałoby się do opieki społecznej. To też nie są właściwe proporcje. Instytucje pozarządowe powinny się cieszyć jednak większym zaufaniem społeczeństwa i odznaczać się większą gotowością do niesienia pomocy. To jest środowisko lokalne. Sąsiedzi też znaleźli się na ostatnim miejscu.</u>
          <u xml:id="u-283.13" who="#JolantaBanach">Jeszcze jedna uwaga. Pan poseł Kowolik zarzucił mi dezinformację twierdząc, że to w moim raporcie znalazł stwierdzenie, iż 50% polskich rodzin żyje w sferze ubóstwa. Panie pośle, mój dramat polega na tym, że nie wszystko robię doskonale, więcej jest rzeczy, które robię niedoskonale niż dobrze, ale mam jedną cechę, naprawdę od dziecka jestem bardzo pracowita, ambitna i uczę się. I już się nauczyłam odróżniać pojęcie ubóstwa od pojęcia minimum socjalnego. To, o czym pan mówił, te 50% rodzin żyje w Polsce w kręgu minimum socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-283.14" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kowolik: Ale ubóstwo, to jest życie poniżej minimum socjalnego.)</u>
          <u xml:id="u-283.15" who="#JolantaBanach">Nie, panie pośle, minimum socjalne nie jest granicą ubóstwa. Również GUS podaje definicję minimum socjalnego jako kategorii pozwalającej na integrację ze społeczeństwem, a ubóstwo na taką integrację nie pozwala.</u>
          <u xml:id="u-283.16" who="#JolantaBanach">Powiedziałam wyraźnie: około 12% osób żyje w gospodarstwach domowych narażonych na ubóstwo wedle obiektywnych pomiarów ubóstwa, i to jest tendencja malejąca, a 50% dotyczyło minimum socjalnego, wprowadzonego zresztą w 1980 r. I dobrze, że ono jest, i trzeba, żeby ono było, tylko proszę nie mylić pojęć, proszę zechcieć wnikliwie czytać materiały, proszę zechcieć wnikliwie czytać ekspertyzy, które - zapewniam najszczerzej - państwu udostępnię. I ten raport, na który się powołuję, został przesłany do Sejmu. Liczę więc w przyszłości na wysoce profesjonalny i partnerski sposób pracy z Parlamentarnym Zespołem do Spraw Rodziny.</u>
          <u xml:id="u-283.17" who="#JolantaBanach">Na koniec, nieprawdą jest, panie pośle, że przesuwaliśmy daty. Jedna data zobowiązywała rząd do przygotowania raportu, był to 30 grudnia, i o prolongatę tego terminu się upominałam. Natomiast nie było żadnej innej daty, która nie została dotrzymana. Wszystko zostało dotrzymane. Raporty przekazywałam w terminie, a kwestia rozpatrywania ich przez Sejm naprawdę już przekracza możliwości rządu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Wielowieyski, proszę bardzo. Ale w jakim trybie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#AndrzejWielowieyski">W trybie pytania. Pani minister po prostu zrobiła mi pewną nadzieję. Jest to może wręcz czepianie się, ale podkreślam - wydaje mi się, że jest to jakaś nadzieja. Powiedziała pani, że w związku z postępem prac programowych sprawy ruszą do przodu. Wobec tego zapytuję: Czy w skali tych konkretnych posunięć - w dziedzinie zasiłków, zwiększenia wydatków na oświatę itd. - widzi pani możliwość w tym roku istotnego zwiększenia nakładów, poza tym, co jest w budżecie? Bo ja tak rozumiem pójście spraw do przodu, jeżeli to nie ma być jakaś papierkowa robota.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#AleksanderMałachowski">Jeszcze pan poseł Kowolik. Pytanie, rozumiem, bo to tylko mogę dopuścić.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kowolik: W trybie pytania i sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#StanisławKowolik">Pani minister, oczywiście nie mam tutaj szczegółowych notatek, ale zapewniam panią, że gdyby...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#AleksanderMałachowski">Ale, przepraszam, proszę o pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#StanisławKowolik">Czy mogę otrzymać raport, który tu pani minister miała w ręku? To po pierwsze. Po drugie: Czy mogę otrzymać przedwstępną wersję programu, który oczywiście nie jest jeszcze dokumentem godnym przedstawienia Wysokiej Izbie?</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#StanisławKowolik">W trybie sprostowania chciałbym powiedzieć, że na ostatnie spotkanie były zaproszone - chodziło o dyskusję nad ustawą tzw. równościową - przedstawicielki zespołu do spraw rodziny, nie członkinie, ale przedstawicielki, z zaplecza eksperckiego. Bardzo proszę o zapraszanie członków parlamentarnego zespołu do pracy i danie nam możliwości pracy programowej, merytorycznej i intelektualnej. Nie chodzi o opiekę państwa nad rodziną, chodzi o to, żeby państwo dało rodzinom możliwość radzenia sobie samym. W wypadku drugiej kategorii rodzin, tych które wymagają opieki, te wszystkie funkcje opiekuńcze państwo winno spełniać. A mam wrażenie, pani minister, że koncentruje się ono tylko na tej jednej opiekuńczej, takiej nieco socjalistycznej funkcji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, ale to już nie jest sprostowanie pańskiej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Leszek Zieliński, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#LeszekZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pytanie do pani minister: Ile materiałów pani przesłała, pełniąc swoją funkcję, do Parlamentarnego Zespołu do Spraw Rodziny, żebyśmy mogli rozpatrzyć je, zająć się nimi?</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#LeszekZieliński">Jedno zdanie, panie marszałku, jeżeli pan pozwoli. Dla przypomnienia, Parlamentarny Zespół do Spraw Rodziny wcale nie chciał prac nad programem dotyczącym rodzin upolityczniać i w pewnym momencie zaproponowaliśmy, jako Parlamentarny Zespół do Spraw Rodziny, panu premierowi Oleksemu kandydatury w ogóle spoza Sejmu, spoza układu parlamentarnego na stanowisko pełnomocnika rządu do spraw rodziny. To tyle tylko tytułem wyjaśnienia. Oczywiście pan marszałek, pan premier wolał powołać ze swojego grona osobę, co było jego prawem i z tym nie dyskutujemy. Myślę jednak, że jeżeli mówimy o współpracy w tej kwestii, którą wszyscy popierają, wszystkie kluby polityczne, to taki apolityczny kandydat na tym stanowisku byłby jak najbardziej wskazany. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy pani minister zechce odpowiedzieć na postawione tu kwestie?</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#JolantaBanach">Pan poseł Wielowieyski pyta, czy w tym roku będzie zwiększenie wydatków w budżecie. Panie pośle, od razu mogę powiedzieć, że rząd nie przewiduje noweli ustawy budżetowej poza tą...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam panią, ale pan poseł nie mówił o zwiększeniu wydatków w budżecie. To jest jakieś nieporozumienie. Pan poseł pytał, czy oprócz wydatków budżetowych jeszcze jest jakaś szansa na inne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#JolantaBanach">Oprócz wydatków budżetowych? Tak, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#JolantaBanach">Panie pośle, już odpowiadam. Te nakłady, o których mówiłam, i te, które przedstawiłam, są nakładami realnie rosnącymi: na stypendia, dopłaty do internatów, wyżywienie, programy przeciwdziałania ubóstwu wśród dzieci. Realnie. Wobec tego należałoby odpowiedzieć na pytanie, w jakich działach należy jeszcze zwiększyć wydatki, po to by przeciwdziałać niekorzystnym zjawiskom. Niewątpliwie takim polem wyrównywania dysproporcji jest oświata, o której pan poseł wielokrotnie mówił, wyrównująca szanse dzieci z różnych rodzin. Mam ostatnie wyniki badań pani prof. Golinowskiej - zupełnie jeszcze autorskich - dotyczące zestawienia wydatków budżetowych w budżetach samorządowych i w budżetach rządowych na oświatę i wychowanie. Otóż w tym dziale, na oświatę i wychowanie, wydatki rosną z 5,6% PKB w 1990 r. do 6,2 w 1995 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#AleksanderMałachowski">Siódmym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#JolantaBanach">Piątym. Do piątego jest ten wykaz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#AleksanderMałachowski">Aha, do piątego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#JolantaBanach">To zestawienie, panie marszałku, jest akurat do 1995 r., ale ono wykazuje pewną tendencję. Nie wszędzie oczywiście jest tak wspaniale. Natomiast środki budżetowe, które zostały uruchomione, są tu pierwszym krokiem i nie można powiedzieć, że nie są.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#JolantaBanach">Jeśli chodzi o środki pozabudżetowe, to już powiedziałam, że 4 lutego przedstawiłam Radzie Ministrów aplikację do programu PHARE na 2,5 mln ECU pomyślaną jako środki na uruchomienie pilotażowe centrów niesienia pomocy ofiarom przemocy, ale także sprawcom - pomocy terapeutycznej, socjalizacyjnej, pomocy hostelowej. Do starania się o te środki zobowiązał prezes Rady Ministrów i mnie, i sekretarza Komitetu Integracji Europejskiej panią minister Danutę Hübner. I to są te środki, które mogą być jeszcze uruchomione poza budżetem.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#JolantaBanach">Pan poseł Kowolik pyta, czy może otrzymać przesłane przeze mnie raporty i ile ja ich przekazałam. Uprzejmie informuję, że w ciągu 1995 i 1996 r. w terminie przekazałam raport o sytuacji polskich rodzin, który państwo otrzymaliście, przekazałam również raport z badań CBOS, wykonany dla pełnomocnika rządu do spraw rodziny i kobiet, pod nazwą „Rodzina. Szanse i zagrożenia w okresie transformacji”. Raport został przekazany na ręce pana marszałka. Nie rozsyłałam go do klubów, z nadzieją, że po prostu fizycznie się znajduje w Sejmie. Nie dzielę dokumentów także z tego powodu, że trudno jest przyjąć klucz, według którego należałoby adresować niektóre wyniki badań — czy miałabym to przesyłać do klubów, czy również do zespołów, które funkcjonują w Sejmie. Może umówmy się, że materiały będą przesyłane do Prezydium Sejmu. Zwracam się do pana marszałka z gorącą prośbą, aby te dokumenty trafiały do klubów, do zespołów, które w ramach parlamentu pracują.</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#JolantaBanach">Oprócz dokumentów, o których mówię, zamawiałam również w Biurze Studiów i Ekspertyz ekspertyzę dotyczącą świadczeń na rzecz rodziny, w ujęciu ewolucyjnym - ich ewoluowanie, zmiany, przekształcenia itd.</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#JolantaBanach">Oprócz tych materiałów w biurze pełnomocnika znajduje się jeszcze mnóstwo innych ekspertyz. Jest ich bardzo dużo. Trzeba by je oczywiście wybiórczo traktować. Często mają one charakter autorski, nie opracowany. Stanowiły podstawę przygotowania programu polityki rodzinnej państwa.</u>
          <u xml:id="u-299.5" who="#JolantaBanach">Jeśli chodzi o program, panie pośle, nie mogę panu wersji programu, którą pokazałam, przekazać, ponieważ program nie jest jeszcze oficjalnym stanowiskiem rządu. Jestem zobowiązana dzisiaj do prezentowania wyłącznie stanowiska rządu i przyniosłam tylko na dowód prawdy materiał, który został skierowany pod obrady Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów. Po ostatecznych pracach zostanie ten dokument przekazany oczywiście zwykłą drogą legislacyjną paniom i panom posłom. Dziękuję bardzo, panie marszałku. Dziękuję państwu posłom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo pani minister Banach.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#AleksanderMałachowski">Jeszcze, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kowolik: Tak, pytanie do pani minister.)</u>
          <u xml:id="u-300.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#StanisławKowolik">Jeszcze mam pytanie. Powtórzę: Czy ten raport, który pani minister przekazała marszałkowi Sejmu, a który zapewne gdzieś tam w Prezydium Sejmu jest, z badań CBOS... Ponieważ pani minister raczyła chyba żartować, domyślając się, że chodzi mi o raport o sytuacji polskich rodzin. Ten materiał oczywiście każdy poseł miał i nad nim pracowaliśmy i debatowaliśmy. Czy jeśli chodzi o raport z badań CBOS, pani minister może jeden egzemplarz przekazać zespołowi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#JolantaBanach">Tak, mogę, oczywiście, panie marszałku. To żaden kłopot, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#AleksanderMałachowski">My dostajemy takie raporty CBOS. Ja je dostaję jako poseł, sądzę więc, że i zespół, który pan reprezentuje, i komisja, w której pan jest, zapewne też otrzymują te materiały. Ale proszę bardzo, jeśli pani minister chce przekazać.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Myślę, że dostatecznie wiele słów zostało tutaj wypowiedzianych. A zatem zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#AleksanderMałachowski">Jest wniosek o odrzucenie informacji rządu, wobec tego do głosowania nad nim przystąpimy na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-303.3" who="#AleksanderMałachowski">Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny 101 posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-303.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę posła sekretarza.</u>
          <u xml:id="u-303.5" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-303.6" who="#AleksanderMałachowski">Informuję, że zgłosili się posłowie w celu złożenia oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-303.7" who="#AleksanderMałachowski">Pierwszego proszę pana posła Tadeusza Jacka Zielińskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#TadeuszJacekZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Górny Śląsk w swej części cieszyńskiej i właściwej, czyli katowickiej, jest miejscem, gdzie znajduje się największe skupisko polskich protestantów różnych wyznań: luteran, także baptystów, metodystów, członków innych kościołów protestanckich. Na Śląsku Cieszyńskim protestantyzm obecny od czasów reformacji ściśle wiązał się z polskością. Tam Polak był ewangelikiem, a katolik najczęściej reprezentantem państw zaborczych. W sumie ta społeczność liczy około 200 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#TadeuszJacekZieliński">W tym też środowisku powstała inicjatywa stworzenia Radia CCM. Jest to pierwsza na tę skalę inicjatywa radiowa, która uzyskała partnerską pomoc z zagranicy. Ma ona charakter ekumeniczny, otwarty, ma integrować lokalną społeczność, nie antagonizować. Zyskała poparcie wiernych kościołów ewangelickich, a także zwierzchników tych wspólnot.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#TadeuszJacekZieliński">Radio to uczestniczyło w drugim procesie koncesyjnym ogłoszonym w 1994 r., składając wniosek o przyznanie dwóch częstotliwości i o możliwość nadawania z nadajników ulokowanych w Gliwicach w województwie katowickim i w Ustroniu w województwie bielskim (w Ustroniu z góry Czantoria).</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#TadeuszJacekZieliński">9 maja 1996 r. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji zaproponowała Radiu CCM przyjęcie jednej częstotliwości jako pierwszy etap realizacji wniosku. Radio się zgodziło, uważając, że rzeczywiście jest to wstępny etap programu stworzenia dwóch nadajników i korzystania z dwóch częstotliwości. Następnie Krajowa Rada, mimo swoich zapewnień, odmówiła przyznania koncesji, tłumacząc, że pierwotny wniosek radia opiewał na dwie, a nie na jedną częstotliwość. W rezultacie odmówiono przyznania częstotliwości.</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#TadeuszJacekZieliński">Po wielu protestach lokalnych środowisk Krajowa Rada przyznała jedną częstotliwość i poproszono radio o złożenie wniosku na tę jedną częstotliwość. W ślad za tym Krajowa Rada ogłosiła dostępność częstotliwości 105 MHz z nadajnika o mocy 1 kW i poinformowała w ogłoszeniu opublikowanym w „Gazecie Wyborczej”, że Radio CCM jest jedynym kandydatem do tej częstotliwości. Wkrótce jednak okazało się, że tę częstotliwość, mimo że Radio CCM było jedynym kandydatem, otrzymał inny podmiot, który nie uczestniczył w procesie koncesyjnym. W rezultacie Radio CCM nie otrzymało tego, co mu Krajowa Rada solennie obiecała.</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#TadeuszJacekZieliński">W konsekwencji, po kolejnych naciskach i perturbacjach, Krajowa Rada zaproponowała inną częstotliwość i możliwość nadawania z jednego nadajnika o mocy 0,2 kW, a więc o znikomej, szczątkowej mocy, która sprawia, że radio może oddziaływać tylko na niewielkim wycinku terenu, gdzie chciało prowadzić swoją działalność, trafiając do niewielkiego odsetka potencjalnych odbiorców.</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#TadeuszJacekZieliński">Nie będę tu mówił o wszystkich trudnościach, komplikacjach, opóźnieniach, niesolidności organów państwa w procesie koncesyjnym. Chcę podkreślić, że liczba przypadków tych form zachowań organów jest niepokojąca. Muszę powiedzieć, że nie mam specjalnych powodów, aby mieć szczególne uznanie dla wypowiedzi ks. Rydzyka, szefa Radia Maryja, ale kiedy porównuję jego relację na temat postawy Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz ministra łączności w procesie koncesyjnym Radia Maryja z perypetiami Radia CCM, to zaczynam dostrzegać pewną prawidłowość i dawać wiarę tego rodzaju wypowiedziom ks. Rydzyka.</u>
          <u xml:id="u-304.7" who="#TadeuszJacekZieliński">Radio CCM, które chce nadawać z dwóch nadajników dla polskich ewangelików, nie spotyka się nadal ze zrozumieniem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, a więc organu konstytucyjnego, który ma stać na straży sprawiedliwego dostępu do eteru, który jest dobrem wspólnym. Nie spotyka się także ze zrozumieniem ministra łączności. Chcę powiedzieć, że podczas gdy Kościół katolicki otrzymał 200 częstotliwości na terenie kraju, to polscy protestanci, mając świadomość, że są mniejszością, zabiegają o przyznanie tylko dwóch częstotliwości - mimo to wciąż mają poważne problemy. Przykre jest to, że Krajowa Rada, a także minister łączności, nie potrafią wyjść naprzeciw potrzebom tej mniejszości, a trzeba pamiętać, że stosunek do mniejszości wyznaniowych i innych jest miarą demokratycznego charakteru państwa.</u>
          <u xml:id="u-304.8" who="#TadeuszJacekZieliński">Chciałem zaapelować z tej trybuny do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz do ministra łączności o zajęcie w tej sprawie godnej postawy. Obiecuję, że będę śledził dalszy tok wydarzeń. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Zielińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Tadeusza Bilińskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wczoraj Sejm skierował projekty ustaw spółdzielczych, to jest dwa projekty ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze oraz projekt ustawy o szczególnych zasadach podziału spółdzielni, do Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia uwag zgłoszonych podczas drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#TadeuszBiliński">Stanowisko Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej było bardzo jednoznaczne: klub opowiedział się za wnikliwym rozpoznaniem wszystkich uwag i temu właśnie problemowi chciałbym poświęcić kilka zdań w moim oświadczeniu.</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#TadeuszBiliński">W czasie pierwszego czytania projektów ustaw dotyczących spółdzielczości padło wiele krytycznych uwag do wszystkich projektów ustaw, także ze strony posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W żadnym wypadku nie było jednak zaprezentowane jakiekolwiek oficjalne stanowisko, tym bardziej że jednym z tych projektów był projekt wniesiony z inicjatywy i podpisany wyłącznie przez posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Tak więc zarzut, że Sojusz Lewicy Demokratycznej reprezentuje wyłącznie interesy prezesów, a nie spółdzielców, jest nie tylko nieprawdziwy, ale bezsensowny, dlatego że w czasie wielu debat sejmowych podkreślano znaczenie spraw spółdzielców i starano się w wielu inicjatywach poselskich uwzględniać ich interes. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Tadeuszowi Bilińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#AleksanderMałachowski">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#AleksanderMałachowski">Informacja o wpływie interpelacji i odpowiedzi na interpelacje znajduje się w doręczonym paniom posłankom i panom posłom druku nr 2165.</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#AleksanderMałachowski">Na tym kończymy 101 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#AleksanderMałachowski">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-307.5" who="#AleksanderMałachowski">Porządek dzienny następnego posiedzenia Sejmu, zwołanego na dni 5, 6 i 7 marca 1997 r., został paniom posłankom i panom posłom doręczony do imiennych skrytek poselskich.</u>
          <u xml:id="u-307.6" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję tym nielicznym wytrwałym, tak nielicznym jak nigdy. Tylko dwóch posłów jest na sali.</u>
          <u xml:id="u-307.7" who="#AleksanderMałachowski">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-307.8" who="#komentarz">(Wicemarszałek Sejmu trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-307.9" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min 16)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>