text_structure.xml
43.3 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 21 maja 1986 r. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich, obradująca pod przewodnictwem poseł Elżbiety Rutkowskiej (PZPR), rozpatrzyła:</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- informację Kancelarii Sejmu o warunkach działalności wojewódzkich zespołów poselskich, - funkcjonowanie ustaw dotyczących patologii społecznej.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">W posiedzeniu komisji udział wzięli: szef Kancelarii Sejmu Maciej Wirowski, sekretarz stanu w Urzędzie Rady Ministrów Zygmunt Rybicki oraz wiceprzewodniczący Rady Krajowej PRON Alfred Beszterda.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#ElżbietaRutkowska">W listopadzie 1985 r. Kancelaria Sejmu przedłożyła komisji pierwszą informację o warunkach pracy wojewódzkich zespołów poselskich. Była to ocena dokonywana w momencie konstytuowania zespołów. Wiele zespołów ma kłopoty, zwłaszcza lokalowe, a przecież z nowej ustawy o obowiązkach i prawach posłów jednoznacznie wynika, że praca poselska w terenie jest wielką powinnością wobec wyborców. Możliwości naszego działania w dużym stopniu zależą jednak od warunków technicznych. Kwestie te zostały omówione w pisemnej informacji Kancelarii Sejmu, dostarczonej posłom.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#ElżbietaRutkowska">Naczelnik Wydziału ds. Wojewódzkich Zespołów Poselskich Kancelarii Sejmu Bogdan Gawroński: Wszyscy kierownicy sekretariatów WZP, z wyjątkiem dwóch, mają wyższe wykształcenie, głównie politologiczne, administracyjne lub prawnicze. Spośród pozostałych pracowników sekretariatów ok. 30% ma wykształcenie wyższe, pozostali średnie. Z wyjątkiem trzech osób wszyscy mają staż pracy dłuższy niż 5 lat. Przeważająca większość pracowników sekretariatów WZP to członkowie PZPR, ZSL lub SD. Często należą oni do aktywu różnych organizacji społecznych.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#ElżbietaRutkowska">Ważną sprawą jest upowszechnienie treści ustawy o obowiązkach i prawach posłów. Otóż Kancelaria Sejmu doprowadziła w tej sprawie do istotnych uzgodnień. M. in. dziennik „Rzeczpospolita” w stałej rubryce popularyzującej przepisy prawa ogłosi cykl artykułów, a ponadto materiały o charakterze problemowym. Podobnie „Trybuna Ludu” i inne dzienniki oraz radio i telewizja. Doszliśmy do porozumienia ze Zrzeszeniem Prawników Polskich i Krajową Radą Radców Prawnych. Organizacje te będą prowadzić akcję szkoleniową. M. in. w zakładach pracy, w których zatrudnieni są radcowie prawni, przeprowadzone zostaną szkolenia na temat ustawy, głównie dla kadry kierowniczej i aktywu samorządu pracowniczego. Obie te organizacje zobowiązały się do popularyzowania ustawy w swoich biuletynach i związanej z nimi prasie. Radcowie prawni pomagać też będą w działalności wojewódzkich zespołów poselskich.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#ElżbietaRutkowska">Przedstawiciele Kancelarii Sejmu omówili w trybie roboczym z przedstawicielami Urzędu Rady Ministrów zgłoszone wcześniej uwagi i opinie posłów na temat warunków pracy wojewódzkich zespołów poselskich. Chodzi o dostosowanie uchwały rządu w sprawie rozpatrywania wniosków poselskich do postanowień ustawy. Idzie też o warunki pracy sekretariatów WZP. Zakres ich działania powinien zostać określony zgodnie z regulaminem Sejmu PRL oraz regulaminami wojewódzkich zespołów poselskich. Prace nad nowym regulaminem Sejmu są już bardzo zaawansowane. Sądzimy, że stan tych prac umożliwia podjęcie działań nad dostosowaniem do przyszłego regulaminu uchwały Rady Ministrów z 1984 r. w sprawie zasad organizacji i funkcjonowania urzędów terenowych organów administracji państwowej oraz zarządzenia nr 7 ministra administracji i gospodarki przestrzennej z 1984 r.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#ElżbietaRutkowska">W ramach tych prac byłoby też możliwe jednoznaczne rozstrzygnięcie sprawy etatów dla sekretariatów WZP. Obecna liczba tych etatów odpowiada postanowieniom zawartym w piśmie byłego ministra administracji z września 1985 r. Stan ten wystarcza dla obsadzenia stanowisk merytorycznych: kierowników sekretariatów oraz inspektorów i starszych inspektorów”. Trzeba jednak zwrócić uwagę na różną sytuację oraz różne możliwości działania poszczególnych WZP. Niektóre WZP mają większe możliwości współpracy z ośrodkami naukowymi, prasą itd., lecz inne są w trudniejszej sytuacji. W części urzędów wojewódzkich nie ma np. hal maszyn. Spowodowało to wystąpienie niektórych WZP o dodatkowe 0,5 etatu głównie na zatrudnienie maszynistki.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#ElżbietaRutkowska">Przedstawiona komisji informacja potwierdza generalnie skuteczność zaleceń byłego ministra administracji w sprawie warunków pracy sekretariatów WZP. Z przedstawionych danych - zwłaszcza tych, które członkowie komisji otrzymali w dniu wczorajszym - wynika wyraźny wzrost aktywności posłów i wojewódzkich zespołów poselskich, (więcej spotkań, wizytacji oraz dyżurów i innych kontaktów z obywatelami). Sprawy te zostaną naświetlone bardziej dokładnie w kolejnej informacji, jaka przygotowana zostanie dla potrzeb komisji.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#ElżbietaRutkowska">O merytorycznej działalności wojewódzkich zespołów poselskich mówić będziemy jesienią, jednak zagadnienia funkcjonowania i warunków pracy WZP bardzo ściśle wiążą się ze sobą, co niewątpliwie przejawi się również w dzisiejszej dyskusji.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#AdamBanaś">W pracach WZP biorą udział — obok posłów z województwa rzeszowskiego - posłowie wybrani z listy krajowej oraz członkowie Rady Społeczno-Gospodarczej przy Sejmie PRL pracujący lub mieszkający na terenie województwa.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#AdamBanaś">Zadania zespołu wytycza ustawa o obowiązkach i prawach posłów, natomiast organizację wewnętrzną i styl pracy, jak również metody i formy działania członków zespołu określono we własnym regulaminie, uchwalonym na posiedzeniu WZP dnia 2 grudnia 1985 r.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#AdamBanaś">Zasadnicze formy pracy zespołu sprowadzają się do: posiedzeń plenarnych, - spotkań posłów z wyborcami, - dyżurów poselskich, - interwencji poselskich, - społecznych konsultacji projektów aktów prawnych, - współdziałania i współpracy z radami narodowymi, organizacjami, politycznymi, zawodowymi i społeczno-zawodowymi, - pomocy w organizacji pobytu zespołu komisji sejmowych na terenie województwa oraz udziału w ich pracach.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#AdamBanaś">Wojewódzki zespół poselski koncentruje uwagę na problemach rozpatrywanych w Sejmie w nawiązaniu do potrzeb i warunków naszego województwa. Dlatego problematyka posiedzeń ukierunkowana jest na zagadnienia, które pozwalają posłom lepiej poznać zachodzące w województwie zjawiska oraz ich uwarunkowania, a tym samym wnosić uwagi i wnioski na forum Sejmu i jego organów.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#AdamBanaś">Od początku kadencji zespół odbył 5 posiedzeń, w tym dwa wspólne (z komisją współdziałania partii i stronnictw politycznych oraz z prezydium WRN i prezydium RW PRON). Za kilka dni odbędzie się posiedzenie wyjazdowe dla zapoznania się z realizacją polityki socjalnej zakładów pracy na przykładzie Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego „PZL - Mielec”.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#AdamBanaś">Do uczestnictwa w obradach zespołu zapraszani są - i rzeczywiście biorą w nich udział - przewodniczący wojewódzkiej rady narodowej, przewodniczący rady wojewódzkiej PRON, wojewoda, dyrektor delegatury NIK, zainteresowani dyrektorzy wydziałów urzędu wojewódzkiego i jednostek podległych wojewodzie. Posiedzenia obsługiwane są przez dziennikarzy z prasy lokalnej, radia i telewizji.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#AdamBanaś">Pomimo dużej intensywności prac Sejmu i jego organów członkowie zespołu zobowiązali się odbywać co najmniej dwa spotkania z wyborcami w okresie kwartału. W praktyce spotkań jest więcej, gdyż poszczególne środowiska bezpośrednio zapraszają posłów. Tryb organizacji spotkań uregulowany został postanowieniem zespołu z 6 stycznia br., w którym szczegółowo ustalono zasady utrzymywania przez posłów stałej więzi z wyborcami oraz określono zadania organów, instytucji i jednostek w tym zakresie. Planowanie spotkań należy do wojewódzkiego zespołu poselskiego, natomiast ich organizacja - do terenowych ogniw PRON i terenowych organów administracji. Posłowie zgłaszają własne sugestie dotyczące doboru środowisk i ustalania tematów spotkań. Przy planowaniu spotkań dąży się do objęcia różnych regionów i środowisk. Ciekawą formą są organizowane na terenie Rzeszowa imprezy pod nazwą „Trybuna poselska”, które odbywają się w stałe dni i w stałym miejscu. Spotkania poselskie cieszą się znacznym zainteresowaniem obywateli. Odbywają się w atmosferze powagi, choć nie brakuje wystąpień krytycznych - tak pod adresem władz terenowych, jak i centralnych. Zdaniem wojewódzkiego zespołu poselskiego niezbędne byłoby jednak upowszechnienie uczestnictwa w spotkaniach przedstawicieli urzędu wojewódzkiego i urzędów gmin. Na spotkaniach zgłaszane są liczne wnioski. W miastach przeważają sprawy dotyczące warunków i poziomu życia, gospodarki komunalnej, zaopatrzenia rynku; na wsi - problemy warunków i kosztów produkcji rolnej, podatków i opłat, a przede wszystkim braków w zaopatrzeniu w węgiel i materiały budowlane.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#AdamBanaś">Inną formą pracy są dyżury poselskie. Są one pełnione w każdy poniedziałek w siedzibie WZP. Na każdy dyżur przychodzi 5–10 obywateli. Są oni przyjmowani przez posła w obecności pracowników sekretariatu. Posłowie odbywają również dyżury przed oraz po zakończeniu spotkań poselskich. Do najczęściej zgłaszanych spraw należą - w miastach - sprawy przyspieszenia przydziału mieszkania lub telefonu, a na wsi - sprawy rolne oraz spory sąsiedzkie.</u>
<u xml:id="u-3.8" who="#AdamBanaś">Sposób rozpatrywania spraw jest zindywidualizowany: interwencje pisemne lub telefoniczne, a nawet osobiste wyjazdy posłów w teren. Trzeba podkreślić, że większość skarg okazuje się bezzasadna na tle obowiązujących przepisów, zgłaszane są np. sprawy, w których zapadły prawomocne wyroki sądowe. Odczuwa się atoli, że wiele interwencji mogłoby zostać załatwionych pozytywnie, przynajmniej w części; tymczasem odpowiedzi, które wpływają do WZP, są z reguły negatywne.</u>
<u xml:id="u-3.9" who="#AdamBanaś">Sekretariat wojewódzkiego zespołu poselskiego został utworzony zarządzeniem wojewody rzeszowskiego z dnia 30 listopada 1985 i działa na prawach wydziału urzędu wojewódzkiego. Mieści się on w budynku urzędu wojewódzkiego, gdzie do dyspozycji zespołu oddano 2 pokoje. Wyposażenie pomieszczeń jest na dobrym poziomie. Informacje o siedzibie WZP znajduje się na tablicy informacyjnej urzędu. O miejscu i czasie przyjęć przez posłów dwukrotnie informowała prasa lokalna, ponadto na drzwiach gabinetu poselskiego jest stała wywieszka.</u>
<u xml:id="u-3.10" who="#AdamBanaś">Sekretariat zespołu prowadzi indywidualne teczki poselskie, zawierające korespondencję posłów i inne dokumenty. W trakcie organizowania znajduje się biblioteczka podręczna. Ponadto posłowie zaopatrywani są w materiały informacyjne KW PZPR, urzędu wojewódzkiego, Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego itd. Dobra jest współpraca z prasą, radiem i telewizją, które na bieżąco informują społeczeństwo o pracy posłów. Natomiast zarówno środki masowego przekazu, jak i organy administracji państwowej powinny zwrócić większą uwagę na upowszechnienie postanowień ustawy o obowiązkach i prawach posłów.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#ElżbietaRutkowska">Z tej obszernej informacji rozumiem, że Wojewódzki Zespół Poselski w Rzeszowie ma właściwe warunki pracy.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#TadeuszStadniczeńko">Chciałbym wyrazić zadowolenie z przedstawienia nam wszechstronnego materiału, obrazującego warunki pracy wojewódzkich zespołów poselskich. Proponuję równocześnie, aby korzystając z obecności wszystkich posłów w związku z jutrzejszym plenarnym posiedzeniem Sejmu, uzupełnić załącznik nr 2 o dane dotyczące WZP w Nowym Sączu, Ostrołęce i Sieradzu.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#TadeuszStadniczeńko">Musi cieszyć umocnienie wojewódzkich zespołów poselskich, to że spełniają istotną rolę na swoim terenie. Oczywiście istnieją różne drobne przeszkody, ale bardzo wiele udało się dokonać. Nasza komisja powinna pilnować, by nic z tego dorobku nie uronić.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#TadeuszStadniczeńko">Dobrze, że z wojewódzkimi zespołami poselskimi blisko współpracują członkowie Rady Społeczno-Gospodarczej z danego terenu. Sądzę, że członkowie rady powinni uczestniczyć zarówno w posiedzeniach wojewódzkich rad narodowych, jak i zespołów poselskich.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#TadeuszStadniczeńko">Kolejna sprawa to spotkania z wyborcami. Również i u nas przebiegają one w rzeczowej atmosferze, choć różnie jest z frekwencją. Trzeba pamiętać, że o tej porze roku spotkania poselskie - zwłaszcza na wsi i w małych miasteczkach - mogą odbywać się tylko albo wcześnie rano, albo późnym wieczorem. Co innego w zakładach pracy, lecz wtedy spotkanie musi być zorganizowane w momencie, kiedy spotykają się obie strony.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#ElżbietaRutkowska">Domyślam się, że aprobata dla informacji Kancelarii Sejmu obejmuje również zgodę na przedstawione w niej wnioski?</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#TadeuszStadniczeńko">Tak.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#BogdanKrólewski">Z informacji wynika, że warunki lokalowe bardzo się poprawiły, jednak aż 20 wojewódzkich zespołów poselskich uznaje je za niewystarczające, przy czym Skierniewicki Zespół Poselski ocenia je jako skrajnie złe.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#BogdanKrólewski">Wspólnie z posłanką G. Kuśmierek uczestniczyłem w wizytacji WZP w Tarnobrzegu. Muszę stwierdzić, że mieliśmy mieszane odczucia. Z jednej strony widać było, że urząd wojewódzki stara się pomóc, z drugiej - WZP mieści się z daleka od urzędu, w kopalni siarki. Mając w pamięci własne doświadczenia jako wojewody bydgoskiego jestem zdania, że nie powinniśmy godzić się na to, by siedziba zespołu poselskiego znajdowała się daleko od siedziby wojewódzkiej rady narodowej, czy urzędu wojewódzkiego. Nie chodzi rzecz jasna o formułowanie zadań niemożliwych do wykonania w ciągu jednego czy dwóch miesięcy, trzeba jednak dążyć do poprawy sytuacji.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#BogdanKrólewski">Nie wiem, czy powinniśmy sformułować generalny wniosek, iż „zalecenia ministra administracji nie zostały w pełni zrealizowane”. Należałoby to chyba ująć konkretnie, że w większości województw zostały one wykonane, zaś w pięciu czy sześciu (które należałoby wymienić) nie zrealizowano ich i dlaczego.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#BogdanKrólewski">Wysoki poziom prezentuje obecnie kadra sekretariatu WZP. Nastąpił znaczny postęp w stosunku do tego, co było w ubiegłych latach. Są to ludzie przygotowani merytorycznie, społecznie, politycznie. Przykładowo w Tarnobrzegu wojewoda skierował do sekretariatu WZP najlepszego pracownika, poprzednio zatrudnionego w wydziale prawno-organizacyjnym.</u>
<u xml:id="u-8.4" who="#BogdanKrólewski">Warto też powiedzieć o kwestii współpracy zespołów z instytucjami z terenu województwa. Generalnie jest dobrze, czasem jednak występują kłopoty. Zauważmy, że zespoły rozpatrują interwencje, czyli sprawy ludzkie. Czasem od razu wiadomo, że chodzi o skargi osób, którzy mają do wszystkich o wszystko pretensje. Ale jest przecież nowy Sejm, który ma prawo ocenić kierowane do posłów sprawy. Wojewoda tarnobrzeski pracuje bardzo dobrze, lecz chyba zbyt rzadko kontaktuje się z wojewódzkim zespołem poselskim. Niekiedy powstaje przez to niepotrzebna nerwowość. Niekoniecznie chodzi zawsze o kontakt samego wojewody, może być jego zastępca, czy dyrektor wydziału.</u>
<u xml:id="u-8.5" who="#BogdanKrólewski">Nie trzeba się wstydzić spostrzeżenia, że w województwach, w których pierwszy sekretarz KW PZPR jest posłem, działalność WZP jest zwyczaj nieco lepsza, niż w tych, w których sekretarz nie jest posłem. Nie wyciągam z tego żadnych dalej idących wniosków, chyba jednak trzeba o tym komisji powiedzieć.</u>
<u xml:id="u-8.6" who="#BogdanKrólewski">Warto też rozważyć kwestię jakiejś koordynacji załatwiania spraw, także w Warszawie. I znów okazuje się, że przydatna będzie bliższa współpraca biur urzędu wojewódzkiego z zespołem poselskim. Taki przykład: do dużego zakładu pracy przyjeżdża minister, a poseł o tym nie wie. Byłaby okazja do kontaktu, która nie zostanie wykorzystana.</u>
<u xml:id="u-8.7" who="#BogdanKrólewski">Dobra jest też współpraca WZP w Tarnobrzegu z prasą, radiem i telewizją. Chciałbym podkreślić wagę tej sprawy. Informacja za pośrednictwem środków masowego przekazu daje posłom satysfakcję z ich pracy, tworzy warunki dla zwiększenia jej skuteczności.</u>
<u xml:id="u-8.8" who="#BogdanKrólewski">Generalnie opowiadam się za przyjęciem wniosków zawartych w rozpatrywanym materiale, choć niektóre może są zbyt szczegółowe.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#HelenaGalus">Bardzo dobrze, że siedem pierwszych dni miesiąca, a także wszystkie poniedziałki przeznaczone są na pracę posłów w terenie. Pozwala to na poważne traktowanie wyborców. Dobrze też, że w Kancelarii Sejmu istnieje specjalny wydział, który zajmuje się sprawami wojewódzkich zespołów poselskich. Dobrze, że pracownicy sekretariatów WZP mają wysokie kwalifikacje. Największe trudności sprawiają warunki lokalowe, zwłaszcza w nowo utworzonych województwach.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#HelenaGalus">Dla poparcia wniosków mego przedmówcy chciałabym zgłosić kilka uwag - jako bezpartyjna przewodnicząca Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego w Płocku. Otóż myślę, że na autorytet WZP składają się dwa czynniki: osobowość jego członków oraz warunki, w jakich działa. Obniża rangę zespołu nieobecność najwyższych władz wojewódzkich na jego posiedzeniach. Podobnie, umniejsza autorytet posłów, gdy najpierw zaprasza się ich na jakąś uroczystość, a następnie podając długą listę witanych gości - nie wymienia się ich w ogóle, albo wymienia w ostatniej kolejności. Myślę, że niektórym władzom wojewódzkim przydałby się krótki kurs - kogo i w jakiej kolejności witać.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#HelenaGalus">Na posiedzenia WZP w Płocku zapraszamy prasę lokalną, niestety nie korzysta ona z zaproszeń. Jak więc nasi wyborcy mają dowiedzieć się o naszej pracy? Przecież osobisty kontakt możemy mieć tylko z bardzo niewielką częścią mieszkańców województwa. Jeśli wybory do Sejmu były sprawą polityczną, to chyba także jego funkcjonowanie stanowi sprawę polityczną. A jeśli tak, to dlaczego o pracy posłów informuje się tak niewiele? Prasa woli podawać kto zabił albo kto pobił rekord spania. Powinno to ulec zmianie. Warto też poruszyć sprawę niezbędnej koordynacji terminów posiedzeń wojewódzkich rad narodowych z plenarnymi posiedzeniami Sejmu.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#ZbigniewBiałecki">Wraz z poseł E. Rutkowską odbyłem wizytację w Wojewódzkim Zespole Poselskim w Warszawie. Zespół ten występuje z wieloma inicjatywami. Mają miejsce np. spotkania z autorami wniosków. Byłych posłów zaprasza się na spotkania z młodzieżą szkolną. Warto, te doświadczenia upowszechniać.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#ZbigniewBiałecki">Chciałbym zwrócić uwagę na art. 37 ustawy o obowiązkach i prawach posłów, który przewiduje 14-dniowy termin odpowiedzi na wnioski poselskie. Bardzo często bywa on nieprzestrzegany i to zwłaszcza w przypadku władz centralnych. Np. WZP w Toruniu wysłał pewne pismo w marcu b. r. i dotąd nie otrzymaliśmy odpowiedzi.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#ZbigniewBiałecki">Na spotkaniach poselskich przedstawianych wiele spraw. Dominują zagadnienia lokalowe, spadkowe, paszportowe, opieki społecznej i inne. Staramy się je rozpatrywać na posiedzeniach WZP. Często na nasze wystąpienia brak jednak odpowiedniej reakcji ze strony terenowych organów administracji państwowej. Zdarzają się też odpowiedzi lakoniczne, „powielaczowe”, zwłaszcza ze strony spółdzielczości mieszkaniowej.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#ZbigniewBiałecki">Posłowie powinni w miarę możliwości uczestniczyć w sesjach wojewódzkich, miejskich i gminnych rad narodowych, jednak udział ten bywa często niemożliwy z uwagi na brak koordynacji terminów posiedzeń z plenarnymi posiedzeniami Sejmu.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#AlfredWawrzyniak">Przychylam się do opinii przedmówców o dużej wartości sporządzonego przez Kancelarię Sejmu opracowania. Powinno ono zostać przekazane wszystkim wojewódzkim zespołom poselskim. Informacje o działalności innych zespołów stanowić będą bodziec do równania w górę.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#AlfredWawrzyniak">Truizmem jest stwierdzenie, że dobre warunki pracy WZP umożliwiają zarówno kontynuowanie dotychczasowych, sprawdzonych form działania, jak i obmyślanie nowych. Zainspirowani porozumieniem Prezydium Sejmu z Prezydium Komitetu Wykonawczego Rady Krajowej PRON zorganizowaliśmy wspólne zebranie WZP, WRN oraz RW PRON. Koordynacja działań zwiększy ich skuteczność. Chodzi również o wypracowywanie najlepszego stanowiska, z uwzględnieniem racji ogólnopaństwowych, prezentowanych przez posłów lokalnych - przedstawianych przez radnych oraz opinii społecznej, której reprezentantem jest PRON.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#AlfredWawrzyniak">Warto też wspomnieć o możliwości współdziałania WZP sąsiadujących województw w rozpatrywaniu bardzo ogólnych problemów, tam, gdzie chodzi o wspólne możliwości, albo też o działania w większej skali. Pominę oczywisty przykład - tj. aktywność na rzecz ochrony środowiska, bo są i inne. Niedawno WZP w Poznaniu zorganizował spotkanie prezydiów pięciu WZP na temat opieki nad ludźmi niepełnosprawnymi. Tego rodzaju kontakty ułatwiają pełniejsze rozpoznanie problemu.</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#AlfredWawrzyniak">Korzystamy także z doświadczeń naszych poprzedników - byłych posłów oraz obecnych członków Rady Społeczno-Gospodarczej. Współpracę tę warto pogłębiać.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#EdwardDzięgiel">Chciałbym wrócić do sprawy, o której mówił poseł Z. Białecki, a dotyczącej szybkości odpowiadania na pisma poselskie. Są instytucje i urzędy, które tej sprawy wciąż nie zrozumiały. Oczywiście, bywają problemy trudne, czasem nawet nie do załatwienia, lecz jeśli któryś z posłów zgodził się na pośrednictwo w załatwianiu - co znaczy, że chociażby w części zgadza się z wnioskodawcą - to musi zostać udzielona odpowiedź. Komisja powinna zwrócić uwagę na tę kwestię.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#ZygmuntRybicki">Nie ulega wątpliwości, że wszyscy pracownicy organów administracji państwowej oraz instytucji im podległych muszą wykonywać obowiązki wynikające z ustawy o obowiązkach i prawach posłów. Myśliwy o nowelizacji wytycznych w sprawie załatwiania wniosków poselskich, a może nawet o wydaniu aktu prawnego w tej sprawie. Przewidujemy, że nastąpi to do końca roku. Nie spieszymy się, bo od początku kadencji minęło jeszcze niewiele czasu i warto by zebrać nieco więcej doświadczeń. Planujemy także wprowadzenie zmian w 2 uchwałach Rady Ministrów, które określają tryb rozpatrywania wniosków poselskich, zwłaszcza, że jedne z nich dotyczy przede wszystkim załatwiania spraw przez organy centralne. Zamierzamy też w nowy sposób określić w budżecie liczbę pracowników urzędów centralnych i terenowych wyodrębniając etaty pracowników biur WRN i sekretariatów WZP. Podkreśliłoby to całkowicie odrębne podporządkowanie tych osób. Trzeba jednak pamiętać, że jesteśmy pod naporem opinii - muszę z żalem powiedzieć, iż także ze strony posłów - o nadmiernym rozbudowaniu administracji państwowej. Wyodrębnienie tych etatów przesądziłoby o niemożliwości ich zlikwidowania czy przeniesienia. Gdy to zostanie dopracowane, przedstawimy odpowiednią koncepcję Kancelarii Sejmu.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#ZygmuntRybicki">Wydaje nam się, że nie ma potrzeby określania w sposób scentralizowany struktury urzędów terenowych organów administracji państwowej. Było to kiedyś potrzebne, ale teraz chodzi raczej o wyznaczenie funkcji i zadań. Na 98 etatów przyznanych sekretariatom WZP - 90,5% zostało wykorzystanych. Odpowiada to zresztą sytuacji w całej administracji państwowej, gdzie w związku z warunkami płacy i pracy nie wszystkie etaty są wykorzystane.</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#ZygmuntRybicki">Wyodrębnienie środków na wydatki rzeczowe WZP nie było możliwe w momencie konstruowania budżetu na rok bieżący, natomiast nie ma przeszkód, aby uczynić to w budżecie na rok przyszły.</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#ZygmuntRybicki">Cztery wojewódzkie zespoły poselskie, w Chełmie, Płocku, Skierniewicach i Suwałkach mają bardzo trudną sytuację lokalową, z tym, że w Suwałkach ulega to już poprawie, niedługo także w Chełmie. Generalnie zresztą wojewódzkie organa administracji mają trudną sytuację lokalową, zwykle znacznie trudniejszą niż podległe im władze miejskie i gminne. Sprawy obsługi kancelaryjnej, czy zainstalowanie telefonów wydają się w pełni możliwe do załatwienia. Problemy łączności przedstawimy ministrowi łączności, oczywiste jest jednak, że zależy to od ogólnego stanu funkcjonowania telekomunikacji.</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#ZygmuntRybicki">Uwzględniając ogromny stopień skomplikowania wielu spraw nie zawsze można udzielić odpowiedzi na pismo poselskie w ciągu 14 dni. Wiem, że istnieje możliwość zwrócenia się o przedłużenie tego terminu, ale przecież nie jest to takie proste. Pragnę również zwrócić uwagę na sprawę koordynacji działań wojewódzkich zespołów poselskich oraz wojewódzkich rad narodowych. Wojewodowie informują mnie, że zwłaszcza ostatnio zobowiązani byli przygotowywać materiały na ten temat dla kolejnych organów. Oczywiście, przedstawia się te same materiały, jak też przy ich rozpatrywaniu spotyka się niekiedy te same osoby. Chodzi jednak nie tylko o to, lecz o pojawiające się niekiedy różnice stanowisk między radą, a zespołem poselskim. Stosownie do konstytucyjnej zasady jedności systemu przedstawicielskiego nie powinno to mieć miejsca. Warto też może powiedzieć, iż do wojewodów kieruje się pisma także w sprawach, które nie należą do kompetencji ani wojewodów, ani podporządkowanych im organów. W takiej sytuacji organ wojewódzki jest jedynie niepotrzebnym pośrednikiem.</u>
<u xml:id="u-13.5" who="#ZygmuntRybicki">Budzi wątpliwości obsługiwanie przez sekretariaty wojewódzkich zespołów poselskich nie tylko posłów, lecz również członków Rady Społeczno-Gospodarczej. Przecież Rada Społeczno-Gospodarcza jest organem doradczym Sejmu. Sprawa ta może w pewnym stopniu rzutować na sprawność obsługi WZP. I na koniec jeszcze jedna uwaga dotycząca załatwiania interwencji poselskich - otóż warto pamiętać, iż dając jednemu, zwykle odbiera się komuś innemu, np. w przypadku mieszkań. Myślę, że jest to jedna z ważniejszych przyczyn, dla których organa administracji państwowej z takimi wahaniami zmieniają podjęte decyzje.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#MaciejWirowski">Ze strony Kancelarii Sejmu chciałbym podkreślić, że z dokonanej przez nas analizy wynika, iż wszystkie wojewódzkie zespoły poselskie podjęły zadania, wynikające z ustawy o obowiązkach i prawach posłów na Sejm PRL oraz zaleceń Prezydium Sejmu przekazanych w grudniu ub. r. na spotkaniu z przewodniczącymi i sekretarzami WZP.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#MaciejWirowski">Przedmiotem dzisiejszych rozważeń są warunki pracy WZP. W praktyce trafne okazało się rozstrzygnięcie zawarte w ustawie, sytuujące sekretariaty WZP jako wyodrębnione jednostki organizacyjne urzędów wojewódzkich. Korzystny wpływ na ukształtowanie warunków pracy WZP i obsługi ich przez sekretariaty wywarły zalecenia wydane we wrześniu 1985 r. przez ministra administracji i gospodarki przestrzennej, w porozumieniu z szefem Kancelarii Sejmu. Mimo jednak korzystnej zmiany, jaka dokonała się w warunkach pracy wojewódzkich zespołów poselskich, warunki te są wciąż dość zróżnicowane i wymagają nadal szczególnej uwagi. Stosunkowo najpomyślniej przedstawiają się sprawy etatowe. Uzyskane etaty zostały prawie w całości zagospodarowane. Również sprawy finansowe nie nasuwają Specjalnych problemów. Można też sądzić, że incydentalne braki w zakresie łączności, kwestia, maszynopisania oraz obsługi spotkań i dyżurów poselskich ze strony pracowników administracji terenowej, a także korzystania z transportu samochodowego — mogą być pozytywnie załatwione.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#MaciejWirowski">Myślę jednak, że wspomnianym już pismom byłego ministra administracji należałoby nadać formę aktów wykonawczych do ustawy. Powinno się też chyba przyjąć, że sekretariaty WZP nie powinny samodzielnie zajmować się maszynopisaniem, powielaniem, wysyłaniem korespondencji itp., lecz że sprawami tymi mają się zajmować odpowiednie komórki urzędów wojewódzkich. Przecież nie chodzi o to, by sekretariaty WZP przekształciły się w odrębne małe urzędy. Zgodził się z tym minister Z. Rybicki. Takie postawienie sprawy ostatecznie wyjaśniło by zakres świadczeń urzędów wojewódzkich, a także sprawy etatowe. Tego rodzaju ustabilizowanie sytuacji byłoby ze wszech miar pożądane i wobec zaawansowania prac nad regulaminem Sejmu staje się coraz bardziej realne.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#MaciejWirowski">Odrębną kwestią jest sprawa pomieszczeń. 18 WZP dysponuje tylko jednym pokojem. W takich warunkach działalność zespołów jest utrudniona. Konieczne jest - zwłaszcza tam, gdzie brak wyraźnych perspektyw przydziału większych pomieszczeń w budynkach urzędów wojewódzkich - znalezienie tymczasowych rozwiązań zastępczych. Na sprawach tych pragniemy skoncentrować uwagę w najbliższej przyszłości.</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#MaciejWirowski">Zapewnienie właściwych warunków pracy ma na celu rozwój merytorycznej działalności wojewódzkich zespołów poselskich. Jak wynika z dostarczonych obywatelom posłom informacji, opracowanych na podstawie odpowiedzi WZP na ankiety, cel ten został w znacznym stopniu osiągnięty. Szczególnym dorobkiem tego początkowego okresu jest:</u>
<u xml:id="u-14.5" who="#MaciejWirowski">- znaczna ilość spotkań z wyborcami;</u>
<u xml:id="u-14.6" who="#MaciejWirowski">- zorganizowanie dyżurów poselskich, w tym zwłaszcza dyżurów w miejscowościach nie będących siedzibami WZP;</u>
<u xml:id="u-14.7" who="#MaciejWirowski">- coraz lepsze wykorzystywanie przez posłów środków masowego przekazu dla wyjaśniania i popularyzacji polityki państwa, omawiania działalności Sejmu oraz poczynań WZP i własnych, aczkolwiek - jak mówiła o tym poseł H. Galus - bywa z tym różnie.</u>
<u xml:id="u-14.8" who="#MaciejWirowski">Wszystko to świadczy o umacnianiu więzi posłów z wyborcami, a temu właśnie ma służyć praca wojewódzkich zespołów-poselskich.</u>
<u xml:id="u-14.9" who="#MaciejWirowski">Chciałbym w związku z tym zwrócić uwagę na konieczność systematycznego analizowania przebiegu spotkań z wyborcami, tak by trafnie odpowiadać na zapotrzebowanie społeczne. Na posiedzeniach zespołów powinno się wnikliwie omawiać problemy zgłaszane przez wyborców na spotkaniach i dyżurach poselskich. Z satysfakcją odnotowując dobrą organizację spotkań i dyżurów, należy także podkreślić wagę tych poczynań WZP, które wiążą się z ich udziałem w bieżących pracach programowych, kontrolnych i legislacyjnych Sejmu.</u>
<u xml:id="u-14.10" who="#MaciejWirowski">Kancelaria Sejmu dąży do upowszechniania postanowień ustawy o obowiązkach i prawach posłów na Sejm PRL. Otóż po zakończeniu cyklu informacji prasowych dotyczących tej ustawy oraz akcji edukacyjnej przeprowadzanej z naszej inspiracji przez Krajową Radę Radców Prawnych i Zrzeszenie Prawników Polskich, po przyjęciu przez Sejm nowego regulaminu i wydaniu wszystkich aktów wykonawczych do ustawy - zamierzamy przystąpić do wydania zbioru tych aktów wraz z komentarzem.</u>
<u xml:id="u-14.11" who="#MaciejWirowski">Kancelaria Sejmu udzieli też pomocy sekretariatom WZP. Chodzi przede wszystkim o wymianę doświadczeń na naradach i spotkaniach centralnych i regionalnych, na zajęciach informacyjno-dyskusyjnych pracowników sekretariatów, które zamierzamy organizować dwa razy do roku, poprzez robocze wizytacje sekretariatów WZP, zwłaszcza tych, które sygnalizują trudności.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#EdwardDzięgiel">Wydaje mi się, że nie uzyskaliśmy odpowiedzi w sprawie podniesienia prestiżu posła, np. przy powitaniach. Niekiedy naprawdę warto by zwrócić uwagę na właściwe formy powitania posła.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#ElżbietaRutkowska">Nasza komisja powinna śledzić kształtowanie się warunków pracy wojewódzkich zespołów poselskich. Mamy świadomość, że autorytet państwa, Sejmu, także administracji - buduje się „na dole”, m. in. na spotkaniach posłów z wyborcami. Wiąże się to przecież z warunkami działania WZP. W dyskusji wiele mówiono na ten temat. Myślę, że komisja powinna przedstawić premierowi opinię w tej sprawie, omawiając problemy lokalowe, finansowe. Nie wiem przy tym, czy wyodrębnienie sekretariatów WZP z budżetów urzędów wojewódzkich jest celowe.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#ZygmuntRybicki">Zostałem, źle zrozumiany: nie wyodrębnienia, lecz uwidocznienia.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#ElżbietaRutkowska">Sprawy te powinny zostać rozwiązane jak najszybciej, aczkolwiek trudno by wyznaczać sztywne terminy. Szczególnie istotna jest kwestia lokali w czterech województwach, które wymienił minister Z. Rybicki, choć także w Warszawie warunki są bardzo trudne.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#ElżbietaRutkowska">Nie przewidujemy obecnie nowelizacji ustawy o obowiązkach i prawach posłów, dlatego 14-dniowy termin odpowiedzi na wystąpienia poselskie musi być przestrzegany. Oczywiście, nie zawsze sprawa może zostać załatwiona w ciągu 14 dni, chodzi zatem o przedstawienie w powyższym terminie wstępnej informacji, czyli o zareagowanie. Tymczasem wiemy, że w terenie przepis ten wciąż nie jest przestrzegany.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#ElżbietaRutkowska">Kolejna kwestia, o której mówiono w dyskusji to sprawa pewnej elegancji w kontaktach z posłami, wymaganej przecież przez Konstytucję, która określa hierarchię organów państwowych.</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#ElżbietaRutkowska">W duchu tych wniosków prezydium opracuje projekt opinii.</u>
<u xml:id="u-18.4" who="#ElżbietaRutkowska">Komisja jednogłośnie przyjęła propozycję poseł E. Rutkowskiej.</u>
<u xml:id="u-18.5" who="#ElżbietaRutkowska">Mamy wiele uwag krytycznych o sposobie informowania przez prasę, radio i telewizję o pracy Sejmu, jego organów, a zwłaszcza o działalności posłów w terenie. Sytuacja jest zróżnicowana. Jak wynika z dyskusji źle jest w białostockim, płockim. Na innych terenach bywa lepiej. Bardzo dobrze, że Kancelaria Sejmu pragnie troszczyć się o tę sprawę. Przyjmujemy zapewnienia szefa Kancelarii Sejmu jako wiążące.</u>
<u xml:id="u-18.6" who="#ElżbietaRutkowska">Za bardzo ważne należy też uznać współdziałanie wojewódzkich zespołów poselskich z wojewódzkimi radami PRON. Chodzi o to, aby wspólnie umacniać wiarygodność działalności organów przedstawicielskich, wybranych według zmienionego prawa wyborczego.</u>
<u xml:id="u-18.7" who="#ElżbietaRutkowska">Proponuję również, aby przedstawiciele naszej komisji wizytowali kolejne wojewódzkie zespoły poselskie, tak aby do końca kadencji odbyć wizyty we wszystkich z nich. Zacząć proponuję od WZP w Suwałkach i Włocławku, które informują o problemach, a nawet proszą o interwencję ze szczebla centralnego.</u>
<u xml:id="u-18.8" who="#ElżbietaRutkowska">W drugim punkcie porządku dziennego komisja omówiła funkcjonowanie ustaw dotyczących patologii społecznej. W imieniu prezydium komisji głos zabrał poseł Kazimierz Orzechowski (bezp. ChSS): Marszałek Sejmu pismem z dn. 9 kwietnia b.r. zwrócił się do wojewódzkich zespołów poselskich z prośbą o wypowiedzenie się w sprawie 6 ustaw dotyczących zwalczania patologii społecznej. Następnie Prezydium Sejmu zwróciło się z tą sprawą do wszystkich komisji sejmowych, co nie wydaje się całkiem logiczne, bowiem pierwotnie uznano za kompetentną w tej materii Komisję Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości. W tej sytuacji proponuję, aby nasza komisja, stosownie do zakresu jej działania, zajęła się głównie trybem przygotowywania materiałów w rozpatrywanej sprawie przez wojewódzkie zespoły poselskie. Analiza wypowiedzi, jakie do tej pory wpłynęły do Sejmu, pozwala na sformułowanie następujących spostrzeżeń:</u>
<u xml:id="u-18.9" who="#ElżbietaRutkowska">- stanowisko wojewódzkiego zespołu poselskiego kształtowane jest na posiedzeniu zespołu, a więc nie jest to indywidualne stanowisko pojedynczych posłów;</u>
<u xml:id="u-18.10" who="#ElżbietaRutkowska">- wojewódzkie zespoły poselskie zwróciły się o przedstawienie opinii w sprawię analizowanych ustaw do sądów, organów prokuratury oraz zainteresowanych organizacji społecznych;</u>
<u xml:id="u-18.11" who="#ElżbietaRutkowska">- wykorzystane zostały materiały ze spotkań poselskich.</u>
<u xml:id="u-18.12" who="#ElżbietaRutkowska">Proponuję, aby komisja uznała ów sposób postępowania za trafny.</u>
<u xml:id="u-18.13" who="#ElżbietaRutkowska">Proponuję też zapoznać się z wnioskami WZP w sposób bardzo generalny, jako że merytorycznie kwestia ta do nas nie należy. W wypowiedziach WZP dominuje przekonanie, że wszystkie wspomniane ustawy są słabo realizowane. Zgłaszane są też niekiedy propozycje nowelizacji niektórych szczegółowych postanowień.</u>
<u xml:id="u-18.14" who="#ElżbietaRutkowska">W zakresie ustawy o zwalczaniu spekulacji przedstawiono pogląd, że spekulacja jest zjawiskiem zdeterminowanym przede wszystkim warunkami ekonomicznymi i że regulacja prawna może ją tylko częściowo ograniczyć. Podniesiono równocześnie, że jeden z przepisów ustawy prowadzić może do utraty własności przez nabywcę rzeczy zbywanej przez spekulanta, co ze społecznego punktu widzenia nie wydaje się słuszne.</u>
<u xml:id="u-18.15" who="#ElżbietaRutkowska">Odnośnie ustawy o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy wyrażono opinię, że przewiduje ona bardzo skomplikowany, długotrwały tryb realizacji obowiązku pracy, co podważa jej skuteczność. Zgłoszone propozycje idą w tym kierunku, aby uprościć dotychczasowy dwuetapowy tryb rejestracji na rzecz rejestracji jednoetapowej. Podawano przykład, kiedy rejestracja osoby, która uchylała się od pracy trwała 8 miesięcy.</u>
<u xml:id="u-18.16" who="#ElżbietaRutkowska">W odniesieniu do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich nie zgłaszano uwag krytycznych, pisze się natomiast o trudnościach w jej realizacji. Wymaga ona usprawnienia.</u>
<u xml:id="u-18.17" who="#ElżbietaRutkowska">Największe zarzuty zgłaszane są w stosunku do ustawy antyalkoholowej, co zresztą wydaje się najbardziej naturalne. Często pretensje kierowane są pod adresem rządu. Podnosi się bowiem, że wbrew ustawie, alkohol stał się w pełni dostępny, że jego produkcja wzrasta i to przede wszystkim alkoholu wysokoprocentowego, że handel zwiększa obroty dzięki sprzedaży alkoholu. Nie trzeba nikogo przekonywać, że alkoholizm jest straszną plagą społeczną. Tym większą uwagę należy zwrócić na działalność profilaktyczną, której - zdaniem wojewódzkich zespołów poselskich - jest o wiele za mało. Muszą zostać wykorzenione przyczyny tego zjawiska, co nie jest łatwe, zważywszy na poziom dochodów skarbu państwa z produkcji alkoholu.</u>
<u xml:id="u-18.18" who="#ElżbietaRutkowska">W ocenach ustawy o zwalczaniu narkomanii podkreśla się problem dostępności słomy makowej. Propozycja WZP zmierzają w dwu kierunkach: albo ograniczyć produkcję maku tylko do pewnej liczby gospodarstw państwowych, gdzie będzie ona pod ścisłą kontrolą, albo w ogóle zaprzestać w Polsce produkcji maku w związku z tym, że ewentualny import będzie o wiele mniej kosztowny niż obecny dewizowy import leków do leczenia narkomanów.</u>
<u xml:id="u-18.19" who="#ElżbietaRutkowska">Ostatnia z opiniowanych ustaw to ustawa o szczególnej odpowiedzialności karnej. Powszechnie wskazuje się, że jej postanowienia są niesłychanie nieelastyczne, prowadząc do orzeczeń uznawanych za społecznie niesłuszne. Stwierdzono, że w przypadkach osób skazanych po raz pierwszy, czy np. matek wychowujących dzieci, albo w sytuacji, gdy szkoda jest znikoma, powinna istnieć możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary.</u>
<u xml:id="u-18.20" who="#ElżbietaRutkowska">Konkludując, propozycje wojewódzkich zespołów poselskich idą w kierunku bardzo niewielkich nowelizacji, przy zwróceniu uwagi na konieczność znacznie bardziej skutecznego ich realizowania.</u>
<u xml:id="u-18.21" who="#ElżbietaRutkowska">Komisja przyjęła do wiadomości informację przedstawioną przez K. Orzechowskiego.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>