text_structure.xml 60.8 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 8 września 1987 r. Komisja Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, obradująca pod przewodnictwem posła Tadeusza Łodykowskiego (PZPR), rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- informację o założeniach Centralnego Planu Rocznego na 1988 r.,</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">- sprawozdanie resortu z realizacji wniosków wyborczych,</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">- plan pracy Komisji na okres od października 1987 r. do września 1988 r.,</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">- sprawy bieżące</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele Komisji Planowania przy Radzie Ministrów z zastępcą przewodniczącego Stanisławem Długoszem, Ministerstwa Handlu Zagranicznego z podsekretarzem stanu Januszem Kaczurbą Urzędu Gospodarki Morskiej z podsekretarzem stanu Adamem Krzysztoporskim, Najwyższej Izby Kontroli, Urzędu Rady Ministrów i Ministerstwa Finansów.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Założenia CPR na 1988 r. omówił zastępca przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Stanisław Długosz: Chciałbym przedstawić problemy związane z założeniami CPR na 1988 r. tj. warunki zewnętrzne, które będą wpływały na realizację zadań tego roku oraz informację o przewidywanym wykonaniu CPR w 1987 r. z podkreśleniem głównych zjawisk, które mogą rzutować na wykonanie planu na 1988 r., poinformuję też o działaniach zmierzających do doskonalenia procesów integracyjnych w ramach RWPG, gdyż istotne decyzje na ten temat zapadną na zbliżającej się XLIII Sesji RWPG.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Nadal oddziaływać będą na nas 4 czynniki zewnętrzne, w istotny sposób wpływające na realizację zadań handlu zagranicznego. Po przeprowadzonej analizie stwierdziliśmy, że są to te same czynniki, które warunkowały realizację CPR w 1986 r. i które przyjmowaliśmy przy opracowywaniu NPSG na lata 1986- 1990. Należy do nich nadal niesprzyjający wzajemnym stosunkom proces kształtowania się relacji Wschód-Zachód. Pomimo postępującego dialogu politycznego musimy liczyć się z narastającymi restrykcjami i należy sądzić, że sytuacja kredytowo-finansowa nieprędko wróci do normy.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Drugim tego rodzaju czynnikiem jest postęp naukowo-techniczny. Jesteśmy świadomi tego, jak dynamicznie rozwija się on nie tylko na Zachodzie, gdzie np. europejski program rozwoju postępu naukowo-technicznego „Eureka” zaczyna już przynosić efekty, ale i w krajach socjalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Trzecim czynnikiem jest postępująca integracja świata zachodniego. W przypadku najbardziej interesującej nas Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, ta integracja wchodzi tam w nową jakość. Przewiduje się, że do 1990 r. kraje EWG doprowadzą do zniesienia wszelkich barier ekonomicznych i do utworzenia rzeczywiście wspólnego, zintegrowanego rynku. Jeżeli chodzi o kraje RWPG, to doprowadziliśmy jedynie do przyspieszenia procesu powstawania koncepcji i wiele jest jeszcze na ten temat dyskusji i propozycji.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Czwartym czynnikiem jest cały układ stosunków finansowo-kredytowych z państwami zachodnimi. O ile w kwestii zadłużenia w bankach komercyjnych uzyskaliśmy już pewne zadowalające nas rozwiązania, to rozmowy z Klubem Paryskim, grupującym naszych wierzycieli, którzy uzyskali gwarancje rządowe, nie wyjaśniły sytuacji na tyle, byśmy mogli uwzględniać wyniki tych rozmów przy tworzeniu kolejnych planów rocznych oraz planu na lata 1991-1995.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Jeżeli chodzi o sytuację w krajach rozwijających się, które od pewnego czasu stały się dla nas szczególnie atrakcyjnym partnerem handlowym, to obserwujemy dalsze różnicowanie się możliwości tych krajów w dziedzinie handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Przedstawię teraz informację o przewidywanym wykonaniu CPR na 1987 r. Eksport do krajów socjalistycznych zostanie wykonany w ok. 98%, co w stosunku do wyników 1986 r. stanowi dynamikę ok. 2%. Na niewykonanie planów eksportu do I obszaru płatniczego rzutują przede wszystkim zahamowania w eksporcie usług budowlanych oraz maszyn i urządzeń, zwłaszcza do ZSRR. Import z krajów socjalistycznych zostanie wykonany w 100%. Takie wyniki naszej wymiany z I obszarem płatniczym spowodują, że saldo obrotów będzie ujemne i wyniesie ok. 100 mln rubli. Przypomnę, że w planie na 1987 r. zakładaliśmy dodatnie saldo handlowe w wysokości 200 mln rubli.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Szczególnie istotne jest niewykorzystanie eksportu do ZSRR. Spowoduje to ujemne - saldo w naszych wzajemnych obrotach w wysokości 200-250 mln rubli. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest odmowa ze strony partnera radzieckiego przyjmowania od nas wszystkich oferowanych maszyn i urządzeń. Nie zostaną także wykonane zakładane prace budowlano-montażowe. Import ze Związku Radzieckiego zostanie wykonany w 100%, co jest szczególnie ważne w przypadku surowców i energii. Saldo wzajemnych obrotów będzie więc ujemne, chociaż nie jesteśmy w stanie podać w tej chwili dokładnej liczby, gdyż Ministerstwo Handlu Zagranicznego i eksporterzy wykazują dużo inicjatywy, by zastąpić odrzucone przez partnerów radzieckich towary innymi.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Eksport do krajów II obszaru płatniczego należy ocenić pozytywnie. Wyniesie on przypuszczalnie 6 mld 750 mln dol., co oznacza przekroczenie założeń CPR na 1987 r. o 3%. Istotne jest także, że większość tego przekroczenia uzyskamy z eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego. Oznacza to utrwalenie tendencji, do jakiej dążymy od 1980 r. i którą od dwóch lat udaje się nam realizować.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Import z krajów II obszaru zostanie przekroczony /o ok.10%, przy czym na wynik ten wpłynie przede wszystkim import z Jugosławii i ChRL. Zakładamy, że saldo obrotów z II obszarem płatniczym będzie dodatnie i wyniesie ok. 1 mld dol. Pozwoli to nam na obsługę zadłużenia przypadającego w tym roku. W sumie można powiedzieć, że nie jest to zły rok dla handlu zagranicznego, szczególnie na tle lat poprzednich.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Główne zjawiska istotne dla wyników naszego handlu zagranicznego w 1987 r. będą odgrywały podobną rolę także w roku następnym. W stosunkach z I obszarem płatniczym pozytywnym zjawiskiem jest układ cen w kontaktach handlowych z ZSRR. Ceny surowców i nośników energii będą, zgodnie z zawartymi wieloletnimi umowami, wykazywać w tym 5-leciu tendencję spadkową. Oszczędności z tego tytułu sięgają w 1987 r. kilkuset milionów rubli. Ma to istotny wpływ na saldo obrotów z ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Dążymy do wyrównania obrotów handlowych z ZSRR i z pozostałymi państwami socjalistycznymi. Dotychczasowe ujemne saldo w obrotach z tymi krajami pozwalało nam w pewnym stopniu na wygospodarowanie nadwyżki w obrotach z II obszarem płatniczym. W 1988 r. powinno dojść do zbilansowania bieżących obrotów między Polską a Związkiem Radzieckim. Jest to wynikiem bezpośrednich rozmów, jakie generał W. Jaruzelski przeprowadził z kierownictwem ZSRR. W tym 5-leciu, zgodnie ze wspomnianymi ustaleniami, w pierwszych dwóch latach utrzyma się deficyt w handlu z ZSRR, w roku 1988 nastąpi zbilansowanie obrotów, a w latach 1989-1990 osiągniemy nadwyżkę, dzięki której wyrównamy poprzedni deficyt.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Do pozytywów 1988 r. należy także zaliczyć rosnącą dynamikę eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Na wykonanie planu 1988 r. będą też wpływać zjawiska negatywne, jak m.in. naciski pozostałych krajów socjalistycznych na ścisłe wyrównywanie wzajemnych obrotów, a nawet na doprowadzenie do ujemnego salda z naszej strony. Nie są to zjawiska, które mogą doprowadzić do dużego deficytu, ale w naszej sytuacji finansowej każde 100 mln rubli ma znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Nie można także zaliczyć do zjawisk pozytywnych faktu, że w latach 1987-1988 nie uda nam się zwiększyć importu surowców z I obszaru płatniczego. Uda nam się jedynie zwiększyć import gazu oraz energii elektrycznej. Do końca obecnej 5-latki problem importu surowców i paliw jest rozwiązany w zasadzie zadowalająco. Jednak w następnej 5-latce sprawa ta może stanowić dla nas poważny kłopot, zwłaszcza że ZSRR uzależnia dostawy surowców i paliw od tego, czy dostarczymy za nie towary odpowiednio wysokiej jakości.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Kolejna sprawa, która zaznaczyła się już w 1987 r., to szybkie wdrażanie nowych form współpracy z krajami socjalistycznymi. Chcemy doprowadzić do bezpośredniej współpracy przedsiębiorstw i instytutów badawczych. Ta forma współdziałania nie napotyka u nas większych przeszkód i może się rozwijać, budzi jednak opory u naszych socjalistycznych partnerów. Chcemy także dynamiczniej rozwijać współpracę rejonów przygranicznych i wymianę towarów między tymi rejonami. Chcemy by w 1988 r. weszła ona na wyższy poziom i objęła także wymianę towarów luksusowych, a nie tylko nadwyżek towarowych, jak ma to miejsce w tej chwili. Współpraca tego rodzaju rozwija się z Litwą i Białorusią. Natomiast bardzo wolno rozwija się bezpośrednia współpraca przedsiębiorstw, do której przywiązujemy tak dużą wagę. Omawianych jest kilka koncepcji tego rodzaju współpracy. Niestety, dotyczą one tylko naszego kraju, podczas gdy dla nas interesujące byłyby wspólne przedsięwzięcia na terenie ZSRR. Piętrzą się jednak liczne przeszkody. Należy do nich brak jednolitych kursów walut. Mamy nadzieję, że proces powoływania wspólnych przedsiębiorstw zostanie zdynamizowany w wyniku ustaleń przyjętych na spotkaniu wicepremierów W. Gwiazdy i I. Antonowa. Jednak partnerzy radzieccy chcą, żeby powołanie takiego przedsiębiorstwa następowało w wyniku umowy międzyrządowej. My z kolei chcemy, żeby przedsiębiorstwa takie powstawały na podstawie przepisów naszego prawa. Wówczas ich powoływanie leży w gestii jednostek gospodarujących. Dopiero na spotkaniu wicepremierów zdecydowano, że zakłady „Miraculum” będą współpracować z partnerami radzieckimi na podstawie umowy międzyrządowej, zaś fabrykę sprzęgieł, w Ostrzeszowie - na podstawie przepisów ustawy o tworzeniu spółek z udziałem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Nie widzimy entuzjazmu dla podobnych przedsięwzięć także w innych krajach socjalistycznych. Najdalej zaawansowane są rozmowy z Węgrami, NRD i Rumunią. Kraje te potwierdziły swoje zainteresowanie kontaktami z naszym przemysłem, ale chcą, by przebiegały one w starej konwencji, tzn. wymiany, a nie współpracy.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Trudno powiedzieć czy zjawiskiem pozytywnym, czy też negatywnym jest rozwój usług budowlano-montażowych, świadczonych przez nas w NRD, Czechosłowacji, Bułgarii i na Węgrzech. Nie mówię o ZSRR, gdyż jest to specyficzny rodzaj wymiany - za usługi tego rodzaju otrzymujemy surowce. W pozostałych krajach należy się liczyć z hamowaniem rozwoju tego rodzaju usług. Wyhamowujemy ją także wtedy, gdy nasi kontrahenci nie wywiązują się z umów, nie dostarczając surowców bądź innych towarów.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Pozytywnym trendem naszej obecnej współpracy z krajami II obszaru płatniczego, który - mamy nadzieję - zostanie utrzymany w przyszłym roku, jest dynamiczny rozwój eksportu maszyn i urządzeń. Duże znaczenie ma fakt, że od 2 lat, po raz pierwszy od 1970 r., utrzymuje się wzrost tego eksportu. Drugim pozytywem jest korzystna relacja cenowa, która powinna się utrzymać także w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Trzecią pozytywną cechą obecnego okresu jest rozwój kontaktów polityczno-gospodarczych na najwyższych szczeblach. Szczególnie dobrze widać tutaj różnicę między rokiem 1986 a bieżącym. Mimo to nie zawsze za tymi kontaktami idą zadowalające nas kontrakty handlowe.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Z negatywnych stron naszej obecnej sytuacji w handlu zagranicznym wymieniłem tylko niewykonywanie założonego importu zaopatrzeniowego. W stosunku do importu zaopatrzeniowego w 1980 r. utrzymuje się on na poziomie ok. 70%. Zarówno w br., jak i w 1986 r. nie udało nam się tak sterować strukturą tego importu, aby wykonać postanowienia CPR. I tak w 1986 r. zakładaliśmy import zaopatrzeniowy w wysokości 3.970 mln dolarów, a wykonaliśmy w wysokości 3.710 mln dolarów. Plan na 1987 r. zakładał import zaopatrzeniowy w wysokości 4.125 mln dolarów, a przypuszczalne wykonanie wyniesie. 3.950 mln dolarów. Brak więc ok. 200 mln dolarów do wykonania zaplanowanych wielkości. Wiadomo zaś jakie znaczenie dla gospodarki ma niewykonanie importu zaopatrzeniowego.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Chciałbym teraz przedstawić założenia CPR na 1988 r. na tle przeciętnych wskaźników NPSG na lata 1986-1990. Dzięki temu będziemy mogli sprawdzić korelację między tymi planami. Zgodnie z założeniami CPR na 1988 r., dochód narodowy wytworzony ma wzrosnąć o 3,4%, produkcja przemysłowa o 3,1%, produkcja roślinna o 4,8-6%, a produkcja zwierzęca o ok. 1,1%. Wskaźniki te, z wyjątkiem ostatniego, mieszczą się w średniej NPSG na lata 1986-1990.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">W Komisji Planowania cały czas trwają prace nad uściśleniem projektu CPR. Dlatego proszę traktować przedłożoną tutaj dane jako wstępne.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Zakładamy, że w 1988 r. eksport ogółem wzrośnie o 8,1% przy przyjętym w NPSG średnim rocznym wzroście o 4,9%. Eksport do I obszaru płatniczego wzrośnie o 11,9% (w NPSG o 6,7%). Na podkreślenie zasługuje utrzymująca się tendencja wzrostowa eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Dynamika wzrostu eksportu do II obszaru płatniczego wyniesie 4,2%, przy przewidywanym średnim rocznym wzroście według NPSG o 3%. Zakładamy dwukrotny wzrost dynamiki eksportu wyrobów przemysłu elektomaszynowego.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">Przewidujemy nieco niższe wskaźniki wzrostu importu, ale i tak są one wyższe od zakładanych w NPSG. Przyjęto tam średni roczny wzrost importu o 2,4%, podczas gdy w założeniach CPR przewidujemy wzrost o 3,8-6%. Z I obszaru płatniczego zaimportujemy więcej o 4-8% (przy zakładanej w NPSG dynamice 3%), a z II obszaru płatniczego o 3,6% więcej (1,6% średniego rocznego wzrostu w NPSG). W przedłożonych materiałach podane są wielkości eksportu i importu w rublach oraz dolarach. Przypomnę tylko, że eksport ogółem do I obszaru płatniczego wyniesie 11.380 mln-11.780 mln rubli, a eksport do II obszaru płatniczego 7.120 mln - 7.240 mln dolarów. Ostateczna wysokość eksportu zależeć będzie od operatywności naszych handlowców. Przewidujemy import w wysokości 11 mld rubli z I obszaru płatniczego i 5.960 dolarów z II obszaru płatniczego.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">Jak przedstawione tutaj założenia wyglądają na tle wyników roku 1980? W cenach stałych od strony wolumenu towarów eksport do I obszaru płatniczego, wzrośnie o 40%, podczas kiedy eksport do II obszaru płatniczego wzrośnie o 104-106%. Odpowiednio import z I obszaru płatniczego wzrośnie o 12% w stosunku do roku 1980, ale import z II obszaru płatniczego będzie stanowił zaledwie 75% poziomu tego roku.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Jeżeli chodzi o strukturę naszej współpracy gospodarczej z zagranicą w 1988 r., to w dalszym ciągu będziemy umacniać eksport wyrobów przemysłu elektromaszynowego, stabilizować eksport usług budowlanych, a w pozostałych działach eksportu nie zajdą duże zmiany. Wyroby przemysłu elektromaszynowego będą stanowiły 60% towarów eksportowanych do I obszaru płatniczego, ale tylko 27,5% eksportowych do II obszaru płatniczego. Pokazuje to, jakie występują jeszcze różnice w wymianie z obydwoma obszarami płatniczymi.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">Pozytywnym zjawiskiem będzie wzrost importu inwestycyjnego z II obszaru płatniczego o 13,5%. Wzrost taki nastąpi po raz pierwszy od 1977 r. Import zaopatrzeniowy zostanie utrzymany na poziomie 67% i będziemy dążyli do wykonania tego założenia w przyszłym roku. Import towarów rynkowych wzrośnie o 17%; będzie to głównie import z CRL i Jugosławii. Istotną jego część stanowić będą leki i wyposażenie medyczne.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Import inwestycyjny z I obszaru płatniczego wzrośnie o 12%, zaopatrzeniowy o 75%, a towarów rynkowych o 12%.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">Trafność wybranych przez nas rozwiązań potwierdzają podstawowe mierniki używane przy tworzeniu planu handlu zagranicznego - elastyczność dochodowa i produkcyjna eksportu i importu.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Nie można już teraz optymistycznie oceniać wyników handlu zagranicznego w 1987 i 1988 r. Jest na to za wcześnie. Można jednak zakładać, że starania rządu i administracji gospodarczej w tej dziedzinie zaczną przynosić efekty. Trzeba będzie jednak zaczekać na ocenę co najmniej do I połowy 1988 r.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">Przedstawię teraz kilka informacji na temat najnowszych koncepcji i posunięć integracyjnych w ramach RWPG. W ub.r. powołano w RWPG kilka grup redakcyjnych, których zadaniem miało być opracowanie instrumentów oraz mechanizmów zwalczających niekorzystne zjawiska, jakie zaczęły w ostatnim okresie narastać i doprowadziły do tego, że pozytywnie dotąd działające instrumenty zaczęły hamować jej dalszy rozwój. Prace tych zespołów w dalszym ciągu trwają. Są one już jednak w ostatniej fazie, gdyż chodzi o wypracowanie projektów dokumentów na zbliżającą się 43 sesję RWPG. Jest kilka spraw, które wymagają dokładnej analizy i podjęcia decyzji. Jedną z nich jest wypracowanie założeń koncepcji międzynarodowego socjalistycznego podziału pracy do 2005 r. Wśród krajów członkowskich RWPG panuje zgodność co do tego, że jest to niezbędne. Koncepcja ta ma służyć koordynacji planów 5-letnich. Koordynacja ta także wymaga zasadniczej przebudowy. Zakłada się, że będzie ona polegała na działaniach trójpoziomowych; na szczeblu rządowym, branżowym oraz przedsiębiorstw, zakładów i instytucji.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">Następny problem to mechanizmy rozliczeń finansowych między członkami wspólnoty. Chodzi przede wszystkim o wymienialność walut narodowych z rublem transferowym oraz wymienialność rubla transferowego na zewnątrz RWPG. W tym przypadku nie ma zgodności między członkami RWPG. Polska i Węgry stoją na stanowisku, że jeżeli nie zdecydujemy się na wprowadzenie przynajmniej częściowej wymienialności, to nie powinniśmy stwarzać nowych mechanizmów zbliżonych do obecnie funkcjonujących. Z kolei na drugim biegunie znajdują się poglądy wyrażane przez Rumunię i NRD. NRD wyraża zainteresowanie propozycjami, ale nie chce na razie brać w tym udziału, zaś Rumuni uważają, że obecny system jest doskonały. Pozostałe kraje członkowskie RWPG „chciałyby a boją się”. My proponujemy, by wymienialność walut w krajach RWPG była wprowadzona w trzech etapach. Nie chcemy jednak określać horyzontu czasowego tej operacji, gdyż rozłoży się ona z pewnością na lata. Na pewno trzeba ją już rozpocząć.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">Na pozytywną ocenę zasługuje fakt, że Komitet Planowania RWPG zobowiązano do opracowania mechanizmów koordynacji wielostronnych obrotów w latach 1991-1995.</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">Następną sprawą, którą trzeba rozwiązać jest koordynacja pomocy dla trzech najsłabszych ekonomicznie członków RWPG - Kuby, Wietnamu i Mongolii.</u>
          <u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">Rozwiązania wymaga także problem cenotwórstwa. Budzi on najwięcej kontrowersji. Na razie postanowiono, że od 1990 r. będzie utrzymywany dotychczasowy system, a w ciągu najbliższych dwóch lat eksperci przedstawią nową, bardziej zobiektywizowaną metodę. Poruszona zostanie także kwestia przebudowy struktury RWPG. Działania zmierzać będą w dwóch kierunkach - uporządkowania spraw formalno-proceduralnych oraz odciążenia aparatu. RWPG od spraw drobnych.</u>
          <u xml:id="u-1.43" who="#komentarz">Pozytywnym zjawiskiem w obecnych działaniach jest otwartość dyskusji na temat przyszłości RWPG. Ma ona miejsce nie tylko na szczeblu ekspertów, ale i na szczeblu wicepremierów. Nawet jeżeli nie wszystkie nasze zamierzenia zostaną zrealizowane, to możemy mówić o nowym stylu współpracy w ramach RWPG.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WładysławJasiński">Założenia CPR na 1988 r. określają kierunki działań, jakie - zdaniem rządu - należy kontynuować lub podjąć, żeby zrealizować cele wyznaczone w NPSG na lata 1986–1990.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WładysławJasiński">W zakresie gospodarki morskiej założenia wytyczają kierunki działań w zakresie właściwości resortu gospodarki morskiej, tj. w transporcie morskim, gospodarce rybnej oraz przemyśle remontów statków. Sprawy bezpieczeństwa żeglugi czy ochrony środowiska, uważane są za podstawowe i zostaną szczegółowo przeanalizowane na etapie sporządzania projektu CPR, co nastąpi po zakończeniu konsultacji założeń.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WładysławJasiński">W planie 5-letnim dla gospodarki morskiej ustalono dwa główne zadania: umocnienie materialnej bazy jej rozwoju oraz kształtowanie racjonalnych powiązań zewnętrznych i wewnętrznych. Realizacja obu zadań powinna sprzyjać zwiększeniu efektywności posiadanego potencjału produkcyjno-usługowego przedsiębiorstw gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WładysławJasiński">Kierunkowe zadania pozostawione w planie 5-letnim zostały potwierdzone w założeniach CPR na 1988 r. Zgodnie z założeniami działalność przedsiębiorstw gospodarki morskiej powinna koncentrować się na:</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WładysławJasiński">- zaspokajaniu potrzeb przeładunkowych i przewozowych polskiego handlu zagranicznego drogą morską oraz rozwijaniu eksportu usług, - zaspokajaniu zapotrzebowania armatorów krajowych na remonty oraz zwiększeniu opłacalnego eksportu usług remontowych, - zapewnianiu na możliwie wysokim poziomie dostaw ryb i przetworów na rynek krajowym, - poprawie efektywności gospodarowania przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WładysławJasiński">W założeniach szacuje się, że w 1988 r. przeładunki portów morskich osiągną 48,9 mln ton, zaś przewozy ładunków morską flotą handlową na rachunek własny - 51 mln ton. Są to wielkości równe planowanym na 1987 r.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WładysławJasiński">Liczby te będą podlegały uściśleniom stosownie do przewidywanego wykonania w br. planowanych obrotów polskiego handlu zagranicznego drogą morską, a także sytuacji na rynku żeglugowym.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#WładysławJasiński">Szacowane w założeniach CPR na 1988 r. przeładunki portowe wykazują wzrost o 2,1% w stosunku do przewidywanego wykonania planu na 1987 r. natomiast przewozy flotą handlową wykazują wzrost o 3,3%.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WładysławJasiński">Zgodnie z kierunkowym zadaniem planu 5-letniego umacnianiu materialnej bazy gospodarki morskiej w założeniach stwierdza się, że na koniec 1988 r. flota handlowa ma liczyć 247 statków, o tonażu 4,4 mln DWT, co oznacza, że w porównaniu z 1986 r. tonaż ma być większy o 4,8% przy zmniejszonej liczbie statków o 14. W porównaniu z wielkościami ujętymi w CPR na 1987 r. wzrost tonażu ma wynieść 2,4%, a liczba statków zmniejszyć się o 4 jednostki.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WładysławJasiński">Zgodnie z NPSG w 1988 r. do eksploatacji miało wejść 9 nowoczesnych statków o tonażu 190 tys. DWT i zostać skasowanych 15 mniejszych jednostek o tonażu 120 tys. DWT. Obecnie okazuje się, że w 1988 r. dostawy wyniosą 11 statków o tonażu 230 tys. DWT, a zatem nastąpi przyspieszenie dostaw w stosunku do założeń planu 5-letniego.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WładysławJasiński">W wyniku dostaw 5 nowych jednostek w 1988 r. flota liniowa będzie posiadać 53 statki specjalistyczne o tonażu ok. 600 tys. DWT, a więc o 9 statków więcej niż w 1986 r. Ich udział w tonażu całej floty liniowej wzrośnie z 49,5% w 1986 r. do 66,7% w 1988 r. Odpowiada to kierunkowi przyjętemu w planie 5-letnim dla floty liniowej.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WładysławJasiński">Nośność floty trampowej ma wzrosnąć o 8,7% w porównaniu z 1986 r., a o 3,1% w porównaniu z CPR na 1987 r.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WładysławJasiński">Nadal będzie zwiększana zdolność portów morskich do przeładunku drobnicy, m.in. prowadzona jest dalsze rozbudowa bazy kontenerowej na Nabrzeżu Helskim w Gdyni oraz kontynuowana rozbudowa bazy promowej w Świnoujściu. W założeniach zawarte są dwa inne kierunkowe zalecenia dotyczące portów morskich.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WładysławJasiński">Przyjmuje się, iż uzyskanie planowanego poziomu przeładunkowego wymaga utrzymania wysokiego udziału ładunków tranzytowych. Szacuje się, że w 1988 r. przeładunki te wyniosą ok. 7 mln ton.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#WładysławJasiński">Po drugie, konieczne jest zapewnienie harmonijnej współpracy portów i transportu lądowego, głównie kolejowego, aby nie dopuszczać do spiętrzenia masy towarowej i przetrzymywanie statków w portach. Kierunki działań w portach są zgodne z wytyczonymi w planie 5-letnim.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#WładysławJasiński">Sytuację w morskiej gospodarce rybnej można określić jako szczególnie trudną z uwagi na negatywne czynniki, które oddziaływały na nią w 1986 r. Były to: starzejąca się flota morska, od lat nieuzupełniana nowymi statkami i załamanie się połowów bałtyckich i dalekomorskich.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#WładysławJasiński">W toku opracowania założeń CPR na 1988 r. jako punkt wyjścia przyjęto wielkość planu na 1987 r., nie wykluczano przy tym możliwości odmiennego kształtowania się wyników tego roku. Wyniki gospodarki morskiej są obecnie inne niż zostały ujęte w CPR na 1987 r. Przewidywane połowy ryb są znacznie większe niż w 1987 r. Większy jest eksport ryb i przetworów rybnych. Natomiast na niższym poziomie realizowane są dostawy rynkowe, co wynika ze zwiększonego eksportu i spadku połowów bałtyckich oraz przewidywanych niższych połowów ryb słodkowodnych na skutek niekorzystnych warunków atmosferycznych w I półroczu. Mimo tych zmian w założeniach CPR na 1988 r. jako kierunkowe działania przyjęto: poprawę zaopatrzenia rynku wewnętrznego w ryby, utrzymanie wysokiego poziomu eksportu ryb morskich, dostawę ze stoczni krajowych dwóch trawlerów dalekomorskich, trzech kutrów bałtyckich oraz chłodniowca do przewozu ryb, intensyfikację, rozbudowy zaplecza lądowego, w tym budowy chłodni w Świnoujściu.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#WładysławJasiński">Podstawowe kierunki działania w przemyśle remontów statków obejmują zaspokojenie zapotrzebowanie na remonty statków krajowych, zwiększenie, opłacalnego eksportu usług remontowych, skrócenie czasu remontu statków oraz poprawę jakości usług. Realizacji zadań powinna sprzyjać modernizacja i rekonstrukcja bazy technicznej stoczni, m.in. kredytem radzieckim w wysokości 180 mln rubli i 20 mln dolarów. W ramach procesu modernizacyjnego przewiduje się instalację nowych doków, wyposażenia nabrzeży i zakup sprzętu specjalistycznego. Przyjęte w założeniach CPR na 1988 r. kierunki działań są podporządkowane celom ustalonym w NPSG na lata 1986–1990 dla tej branży i są zgodne z programem rozwoju przemysłu remontów statków na lata 1986–1990 wraz z prognozą do 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#WładysławJasiński">Dyskusja:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#StanisławUrban">Jak w przyszłym roku przedstawiać się będą możliwości spłaty zadłużenia naszego kraju i jakie będzie saldo obrotów z państwami obszaru płatniczego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#EdwardSzymański">Opowiadam się za uchwaleniem pozytywnej opinii w sprawie założeń CPR, które nam przekazano. Chciałbym prosić ministra S. Długosza i przedstawicieli resortów, aby przybliżyli nam mechanizmy, którymi będzie się kierował nasz handel zagraniczny w II etapie reformy. Ważne jest, aby przekonano nas, że to co zostało ustalone będzie w przyszły m roku zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#EdwardSzymański">Drugie moje pytanie dotyczy polityki zatrudnienia. Chodzi o eksport rąk do pracy, zwłaszcza na terenach przygranicznych. Czy z naszymi partnerami zostały już zawarte umowy?</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#EdwardSzymański">Czy dokonano już rachunku strat w eksporcie owoców i warzyw? Jakie będą skutki tych strat w br. i w 1988? Przecież mieliśmy podpisane kontrakty wieloletnie.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#EdwardSzymański">Chcę też zwrócić uwagę na sygnały, jakie odbieramy od ludności, na temat monopolistycznej działalności Centrali Rybnej. Jakie są zamierzenia związane z handlem rybami?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#ZdzisławSkakuj">Założenia CPR na 1988 r. są spójne i przekonujące. Jestem jednak ciekaw, czy można liczyć ha realizację wszystkich jego punktów. Dobrze byłoby zobowiązać decydentów szczebla centralnego do pełnej realizacji polityki rządu, przynajmniej w zakresie oszczędności materiałów i paliw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JerzySurowiec">Minister handlu zagranicznego nagrodził resort gospodarki morskiej za wzrost udziału eksportu w produkcji globalnej. Ciekaw jestem, czy przyznano nagrody załogom statków?</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JerzySurowiec">Druga sprawa wiąże się z Centralą Rybną. Prasa zapowiada, że ryby morskie będą znów rozdzielane centralnie, a więc nie ma nadziei na przełamanie monopolu.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#JerzySurowiec">Chciałbym zwrócić uwagę na trudności bałtyckiej floty rybackiej, której brak rąk do pracy. Należy poczynić starania, aby absolwenci zasadniczych szkół rybackich podejmowali pracę na Bałtyku. Na razie większość czeka, nawet po 2 lata, na zamustrowanie na statki łowiące na Atlantyku i morzach południowych.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#JerzySurowiec">W założeniach CPR w sprawie zaopatrzenia w paliwa i energią mówi się, że zakłady, które przekroczą limity zużycia będą karane, ale nie uwzględnia się niskiej kaloryczności opału.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JanCzapiewski">W założeniach CPR przejawia się dużo tzw. optymizmu państwowego, chociaż może to my, w Sejmie, patrzymy z pesymizmem. Chciałbym wiedzieć dlaczego nie rozwijają się spółki z udziałem kapitału zagranicznego. Czy wynika to z braku zaufania do nas, czy też z przerostu przepisów. Spółki byłyby korzystne ze względu na nowe technologie, materiały oraz dopływ kapitału.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JacekAntonowicz">Uwagi i wnioski zawarte w projekcie opinii są słuszne. Proponuję jej przyjęcie. Wnoszę zarazem o zaakcentowanie w opinii, że eksport produktów rolno-spożywczych powinien być jednym z głównych kierunków działania resortu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JanPryszcz">Chciałbym spojrzeć na przedstawione nam założenia CPR na 1988 r. od strony praktycznej możliwości ich realizacji. Uważam, że wzmocnienie preferencji dla eksportu wymaga już dziś modyfikacji istniejących mechanizmów. Konieczne jest np. wprowadzenie zasady jednakowego traktowania wszystkich elementów kosztów produkcji eksportowej. W tej chwili tak nie jest i inaczej traktowana jest przez organy finansowe złotówka przeznaczona na płace, a inaczej złotówka przeznaczona na koszty materiałowe.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JanPryszcz">Rozwiązania wymaga także problem podziału korzyści płynących z eksportu między producentów finalnych a kooperantów. Obecny system podziału jest mało elastyczny. M.in. z tego powodu mamy tak duże kłopoty z jakością produktów. Utrzymywanie nierównego podziału efektów eksportu będzie hamowało rozwój produkcji proeksportowej.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JanPryszcz">Należy także zadbać o bliższe kontakty przedsiębiorstw eksportujących z rynkiem zagranicznym. Przedsiębiorstwo powinno współdziałać z odbiorcami nie poprzez centralę handlu zagranicznego, ale bezpośrednio. Może to zaowocować zmianami w systemie zarządzania przedsiębiorstwem itp. Centrale handlu zagranicznego powinny spełniać na rzecz przedsiębiorstwa jedynie funkcje usługowe, np. w zakresie obsługi prawnej. Już marketing powinien być prowadzony przede wszystkim przez przedsiębiorstwa. Taka bezpośrednia współpraca z odbiorcą zagranicznym powinna być obligatoryjna. Konieczne jest także rozwiązanie problemu kursów walutowych. W tej chwili wynosi on około 260 zł za dolara USA, ale np. izby skarbowe posługują się innymi danymi przy obliczaniu rachunku efektywności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#LilianaBarańska">Z satysfakcją zauważyłam, że po raz pierwszy w założeniach CPR pojawiła się uzgodniona gospodarka morska. W związku z tym chciałabym poruszyć sprawę stanu portów oraz finansowania infrastruktury. Trzeba stworzyć system organizacyjny, który pozwoli na efektywne utrzymywanie portów w ruchu oraz ich rozwój. Należy wobec tego przyspieszyć prace nad ustawą o organach administracji morskiej.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#LilianaBarańska">Wspomniano już o konieczności rozwiązania problemu podziału zysku z eksportu między producentów finalnych i kooperantów. Można na tę sprawę spojrzeć poprzez problem remontów statków. Kooperanci wysuwają często bardzo dziwne żądania, np. przekazania środków dewizowych, oddelegowania pracowników, odstąpienia od kar umownych oraz przekazywania nagród z zysku. Są to uciążliwe problemy dnia codziennego, które wymagają przeanalizowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JanuszKaczurba">Minister S. Długosz ocenił wyniki handlu zagranicznego w br. oraz jego szanse w roku przyszłym z ostrożnym optymizmem. Podzielam tę ocenę. Wyniki te są rezultatem działania wprowadzonych wcześniej instrumentów, których zadaniem było pobudzenie zainteresowania eksportem, zwłaszcza do II obszaru płatniczego. Trzy główne czynniki to aktywna polityka kursów walutowych, reaktywowanie systemu rachunków odpisów dewizowych oraz funkcjonowanie ulg podatkowych z tytułu realizacji eksportu.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#JanuszKaczurba">Rozwiązania systemowe dotyczące II etapu reformy gospodarczej w dziedzinie handlu zagranicznego są obecnie przedmiotem intensywnych prac. Niektóre z tych rozwiązań będziemy chcieli wprowadzić już w roku przyszłym. Kursy walutowe wynoszą w tej chwili 115 zł za rubla oraz 264 zł za dolara. Spodziewamy się w najbliższych tygodniach kolejnej dewaluacji złotówki, gdyż są sygnały, że obecne kursy nie spełniają swojej roli. Dotyczy to zwłaszcza kursu rubla.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#JanuszKaczurba">Będziemy rezygnowali ze stosowania cen urzędowych na rzecz cen transakcyjnych. W końcowej fazie uzgodnień między resortowych znajduje się dokument, który ma doprowadzić w IV kwartale b.r. do praktycznego wdrożenia wszystkich poprzednich założeń w tej dziedzinie. Na liście towarów z cenami urzędowymi znajdą się jedynie najważniejsze pozycje, takie jak węgiel, koks, wyroby hutnicze, podstawowe zboża, mięso itp.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#JanuszKaczurba">W rok 1988 chcemy wejść z uporządkowaną sferą cen transakcyjnych. Przechodzenie od cen urzędowych do transakcyjnych było prowadzone konsekwentnie - w 1985 r. mieliśmy 41 towarów z cenami urzędowymi, w 1986 r. - 31, a w I półroczu 1987 już tylko 9. W wyniku zbilansowania działań dotyczących cen i kursów nastąpiła pozytywna ewolucja rachunków wyrównawczych.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#JanuszKaczurba">Istotne znaczenie ma działalność dyscyplinująca. Przede wszystkim polega ona na wyłączaniu z rachunków wyrównawczych transakcji nieopłacalnych. W I półroczu b.r. saldo rachunków wyrównawczych było dodatnie i wynosiło 16 mld zł. Przypomnę, że w ub.r. saldo było ujemne i wynosiło 8 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#JanuszKaczurba">Nasze prognozy przewidują pogorszenie się sytuacji w II połowie br., zwłaszcza w dziedzinie eksportu produktów rolnych. Nawet jednak wówczas wyniki funkcjonowania rachunków wyrównawczych będą bardziej korzystne niż przewidywał to budżet. Na przyszły rok przewidujemy modyfikację reguł zasilania nieefektywnego eksportu.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#JanuszKaczurba">Pracujemy także nad zmianą formy subwencjonowania eksportu płodów rolnych. W przeszłości myśleliśmy o powołaniu funduszu rozwoju eksportu rolnictwa. Okazało się to jednak niemożliwe. Przygotowaliśmy więc program, który spełnia ówczesne założenia. Będzie to subwencja oparta na idei stawki dopłat jednostkowych. Łączny koszt tej operacji wyniesie 120 mld zł. w skali rocznej. Oznaczać to będzie zrównanie szans eksportu produktów rolnych i produktów przemysłowych. Projekt tego systemu przeszedł już przez uzgodnienia międzyresortowe i zostanie przedstawiony do akceptacji. Przewidujemy, że wejdzie on w życie w przyszłym roku.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#JanuszKaczurba">Pracujemy także nad projektem przebudowy centralnego sterowania importem zaopatrzeniowym. Pragniemy ograniczyć listę importu centralnie finansowanego oraz usprawnić system jego dystrybucji.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#JanuszKaczurba">Z satysfakcją mogę stwierdzić, że rachunki odpisów dewizowych znajdują się w stanie równowagi, chociaż jeszcze chwiejnej. Wykazano po ich uruchomieniu, mimo licznych nacisków, dużą dozę konsekwencji. Łączna kwota zebrana na tych rachunkach wynosi ok. 1,6 mld dolarów i wyprzedza o ok. 200 mln dolarów stan zaangażowania kontraktowego. Giełda dewizowa w Banku Rozwoju Eksportu stała się instytucją trwałą i także można ją ocenić pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#JanuszKaczurba">Ulgi podatkowe z tytułu eksportu wzrosną ze 112 mld zł w 1986 r. do 220–230 mld zł w br. Jest to efekt m.in. korzystnych preferencji dla eksportu towarów wysoko przetworzonych. Stosunek złotówki do innych walut jest tutaj także silnym instrumentem, a dochodzi do tego jeszcze system ulg w odpisach amortyzacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#JanuszKaczurba">Nagrody ministra handlu zagranicznego wyniosły w 1985 r. 3,7 mld zł, a w 1987 i mają osiągnąć 6,5 mld zł. Dla wielu zakładów jest to znaczący instrument motywacyjny. Duże kombinaty, o znacznym eksporcie są w stanie wypłacić z tych nagród sumy rzędu 24 tys. zł na jednego zatrudnionego. Przewiduje się, że w 1988 r. zostaną one ustabilizowane na tym samym poziomie co w br. System ten został uproszczony, gdyż trzeba było odejść od szczegółowych uregulowań.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#JanuszKaczurba">Przewidujemy także zliberalizowanie zasad udzielania koncesji na prowadzenie handlu zagranicznego. Przewidujemy m.in. zniesienie progów wartości eksportu. Liczba koncesji wzrasta i w I półroczu br. wydaliśmy ich 90. Koncesje otrzymały m.in. przedsiębiorstwa, które kiedyś miały z tym kłopot. Będziemy odchodzić od obecnej formuły spółek prawa handlowego. W latach 1982–1986 powstało ich 30. Proponujemy odejście w nich od formuły większości udziałów w dyspozycji ministra handlu zagranicznego. Jego rolę mógłby przejąć np. specjalny holding, ale nie miałby on większości udziałów. Udziały te można także przekazać zainteresowanym przedsiębiorstwom. Przewidujemy znoszenie ograniczeń kompetencyjnych jednostek handlu zagranicznego w zakresie eksportu.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#JanuszKaczurba">Przygotowywany jest projekt nowego systemu ceł. Nowy taryfikator zostanie znacznie rozbudowany, a cały system zharmonizowany. Do połowy przyszłego roku będą trwały prace nad weryfikacją i racjonalizacją proporcji ceł. Zostaną one określone w zależności od celów gospodarki - restrykcyjnych i preferencyjnych. Np. import produktów dla rolnictwa będzie obciążony relatywnie niskimi cłami.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#JanuszKaczurba">Szacujemy, że w wyniku nieurodzaju nastąpi istotne pogorszenie parametrów ekonomicznych eksportu produktów rolnych. Będziemy jednak przeciwstawiali się propozycjom transakcji w rodzaju tej, jaką zgłosili ostatnio producenci koncentratu jabłkowego. Gdyby tą transakcja doszła do skutku, to 1 dolar uzyskiwalibyśmy za 1100–1200 zł. Łącznie pogorszenie wyników eksportu tych produktów może osiągnąć 24 mld zł w stosunku do pierwotnych zamierzeń. Nie wykonamy planowanego eksportu produktów rolnych do I i II obszaru płatniczego. W kontraktach zawartych z partnerami z I obszaru płatniczego znajdują się klauzule dotyczące niekorzystnych zbiorów, zaś w eksporcie do II obszaru płatniczego ograniczymy wywóz nieopłacalny.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#JanuszKaczurba">Są w tej chwili tworzone 4 spółki z kapitałem zagranicznym, a 2 już funkcjonują. Około 80 jest negocjowanych. Jesteśmy świadomi licznych krytycznych uwag dotyczących uregulowań prawnych. Szczególnie krytykowane jest rygorystyczne trzymanie się większości udziałów państwowych oraz zasady, że dyrektor przedsiębiorstwa powinien być Polakiem. Chciałbym jednak zwrócić uwagę, że w uregulowaniach tego rodzaju w krajach bardziej liberalnych od naszego też znajdują się elementy restrykcyjne.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#JanuszKaczurba">Pytano o rozwiązanie kwestii podziału dochodów z eksportu między producenta finalnego a kooperanta. Wszyscy zwracają się w tej sprawie o interwencję do rządu. My jednak staramy się, aby sami zainteresowani dochodzili do ugody nawet wówczas, gdy uzgodnienia nie są zbyt formalne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#AdamKrzysztoporski">Z formalnego punktu widzenia Centrala Rybna nie ma monopolu na handel rybami. Obecne sytuacja na rynku wynika z niewystarczających dostaw ryb. W dodatku nie zanosi się na lepsze zaopatrzenie. Skutki spadku połowów bałtyckich staramy się łagodzić dostawami ryb z połowów dalekomorskich oraz zakupami ryb na rynkach zachodnich za dewizy uzyskane ze sprzedaży np. kalmarów. W br. połowy dalekomorskie były szczególnie obfite i doszło do tego, że ryby stały się w I połowie br. naszym drugim, po węglu, artykułem eksportowym. Otrzymane w ten sposób nadwyżki dewizowe powinny zostać skierowane do centrali handlu zagranicznego na import artykułów rynkowych. Korzystne jest to, że pieniądze te w całości pozostają w przedsiębiorstwach rybackich. Mimo to sytuacja finansowa tych przedsiębiorstw nie jest dobra. Należy szybko znaleźć rozwiązanie zapewniające im dochodowość przy odejściu od dotowania rybołówstwa dalekomorskiego. Przedsiębiorstwa rybołówstwa dalekomorskiego będą musiały przestawić swój system ekonomiczno-finansowy. Pozwoli to na uzdrowienie sytuacji w ciągu 2–3 lat. Liczymy się jednak z koniecznością pomocy budżetu państwa w odbudowie infrastruktury rybołówstwa dalekomorskiego.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#AdamKrzysztoporski">Dystrybucja ryb w kraju szwankuje, ale spotykamy się ze zdecydowanymi sprzeciwami władz terenowych, gdy proponujemy odejście od centralnego rozdzielnictwa ryb. Przewidujemy jednak, że w II etapie reformy zrezygnujemy z niego. Istnieje także projekt, by centralne sterowanie dotyczyło tej części dostaw, która pochodzi z centralnego importu. W każdym razie już teraz nie wszystkie ryby są sprzedawane przez Centralę Rybną.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#AdamKrzysztoporski">Były kłopoty z budową bazy Polskiej Żeglugi Bałtyckiej w Świnoujściu. W części hydrotechnicznej inwestycja ta musi być zakończona do końca br. i wszystko wskazuje na to, że ten termin zostanie dotrzymany. Inne ważne inwestycje to dwa rybackie porty morskie - we Władysławowie i na Helu; wymagały one starannych prac projektowych i konsultacji naukowej w związku z budową falochronów. Trudna jest zwłaszcza sytuacja na Helu, gdzie w ciągu minionych lat istniejący port cofnął się o kilkadziesiąt metrów. Obie te inwestycje są realizowane.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#AdamKrzysztoporski">Co się tyczy ustawy o administracji morskiej - idzie tu o wyłączenie z gestii władz portowych spraw infrastruktury, którymi mają się zajmować organa administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#AdamKrzysztoporski">Wreszcie kwestia tzw. wsadu dewizowego. Nie rozwiązano tu sprawy jednostek budżetowych, takich jak np. Polskie Ratownictwo Okrętowe, które również potrzebują dewiz na zakup nowych jednostek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#StanisławDługosz">Dodatnie saldo obrotów polskiego handlu zagranicznego wyniosło w 1986 r. 1,12 mld dolarów. W tym roku przewidywane jest ono na poziomie około 800 mln dolarów, a być może zbliży się do 1 mld. Wstępne szacunki planowane na 1988 r. to 1,1–1,2-mld dolarów. Jednak bez względu na poziom tego salda w żadnym z tych trzech lat nie możemy liczyć na zatrzymanie wzrostu naszego zadłużenia zagranicznego. Wynosi ono obecnie 35–36 mld dolarów, a więc same odsetki roczne wynoszą 10% tej kwoty, nie mówiąc o obsłudze kapitału. Zahamowanie wzrostu polskiego zadłużenia wymagałoby więc dodatniego salda w obrotach z zagranicą na poziomie 4–4,5 mld dolarów.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#StanisławDługosz">Posłowie interesowali się usługami budowlano-montażowymi świadczonymi za granicą. Głównym naszym partnerem w tym względzie jest ZSRR, któremu świadczymy tego rodzaju usługi w zamian za pozyskiwanie surowców. Przykładem może tu być umowa przyznająca Polsce do 2008 r. prawo pierwokupu radzieckiego gazu ziemnego w zamian za prace przy budowie gazociągu orenburskiego. Jest tu jednak niekorzystna dla nas sytuacja związana z cenami. Otóż ceny usług budowlano-montażowych za zgodą wszystkich państw socjalistycznych, są kalkulowane na podstawie cen wewnętrznych ZSRR po przeliczeniu na ruble transferowe. Oznacza to w praktyce, że świadczymy te usługi według wewnętrznych cen klienta, aktualnych wiele lat temu zaś gaz kupujemy według bieżących cen światowych. Otwarta jest kwestia, jak odejść od tej zasady.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#StanisławDługosz">Za usługi budowlano-montażowe świadczone NRD i CSRS na warunkach handlowych otrzymujemy w rozliczeniu różne potrzebne nam maszyny i atrakcyjne towary. Nadwyżki przeznaczane są na pokrywanie kosztów polskiej turystyki do tych państw i przejazdów tranzytowych. Większość zysków za roboty prowadzone w Bułgarii przeznacza się na pokrycie kosztów usług turystycznych świadczonych tam polskim turystom - ale są również nadwyżki, i nie zdołano się jeszcze porozumieć, na co możemy liczyć w zamian od strony bułgarskiej do końca obecnej 5-latki.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#StanisławDługosz">Pozostaje jeszcze kwestia tzw. zatrudnienia przygranicznego na podstawie umów zawartych przez Ministerstwo Pracy, Płac i Spraw Socjalnych. Ta forma pracy za granicą warta jest utrzymania np. w przypadku nadwyżek siły roboczej po polskiej stronie, zwłaszcza przy zatrudnieniu kobiet. Generalne ocena obecnego funkcjonowania tej formy zatrudnienia za granicą jest jednak negatywna. Wypowiedzieliśmy ostatnio dwie takie umowy NRD; toczą się rozmowy w sprawie nowych umów, na korzystniejszych warunkach finansowych.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#StanisławDługosz">Pragnę odnieść się obszerniej do kwestii podniesionej przez posła Z. Skakuja. Zachodzi konieczność podjęcia rozległych działań w czterech zasadniczych kierunkach. Pierwszy to szeroka edukacja ekonomiczna całego społeczeństwa. Z badań Centrum Badania Opinii Społecznej wynika, że zaawansowanie tej edukacji nie jest najlepsze, uważamy jednak, że to nie społeczeństwo nie interesuje się sprawami gospodarki, ale władze nie potrafią doń dotrzeć z tymi problemami. Chodzi m.in. o właściwą motywację ekonomiczną, również motywację negatywną, zniechęcającą do działań niewłaściwych oraz docenianie dobrej organizacji działań gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#StanisławDługosz">Kolejny problem to doskonalenie mechanizmów ekonomicznych. Mamy tu duże osiągnięcia teoretyczne i praktyczne. Jak by nie oceniać tego dokumentu, tezy II etapu reformy gospodarczej wniosły wiele nowego w dziedzinie doskonalenia starych i wprowadzania nowatorskich mechanizmów gospodarczych, choć są one, oczywiście, wynikiem kompromisu.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#StanisławDługosz">Na trzecim miejscu wymieniłbym całą rozległą dziedzinę wzmocnienia przedsiębiorczości jednostek gospodarki uspołecznionej. Jakie ma być np. ich podejście do konkurencji? Coraz szersze prawo obywatelstwa zyskuje sobie teza, że to, co nie jest zabronione jest dozwolone. Prawo do skalkulowanego ryzyka w gospodarce to wciąż jednak chyba jeden z najważniejszych problemów praktycznych.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#StanisławDługosz">I ostatnia sprawa: czy potrafimy konsekwentnie zrealizować wszystko to, co postanowimy? Trzeba pamiętać, że ekonomia jest nauką o charakterze politycznym i społecznym i z tego względu wiele proponowanych przez ekonomistów rozwiązań nie jest oczywistych, bo w praktyce mogą nie uzyskać akceptacji społecznej.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#StanisławDługosz">Jestem zmartwiony, że przeceniłem wpływ dokumentów związanych z II etapem reformy gospodarczej na edukację ekonomiczną naszego społeczeństwa. Mają one jednak duże znaczenie od strony realizacyjnej, proponują zestaw najrozmaitszych, bardziej konkretnych działań wraz z ich terminarzem. W październiku dokument ten zostanie przedstawiony Sejmowi. Zaprezentowana tam droga powinna nas doprowadzić w pożądanym kierunku zreformowania gospodarki pod kątem zwiększenia jej efektywności.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#StanisławDługosz">Program rozwoju orientacji proeksportowej przemysłu ma być realizowany jeszcze w br., a najdalej w pierwszym kwartale 1988 r.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#StanisławDługosz">Projekt opinii Komisji w sprawie założeń CPR na 1988 r. przedstawił poseł Zdzisław Skakuj (bezp.): Projekt naszych uwag i wniosków dla Komisji Planu Gospodarczego Budżetu i Finansów w sprawie założeń CPR na 1988 r. w częściach dotyczących handlu zagranicznego i gospodarki morskiej został wszystkim posłom doręczony. Jest to dokument krótki - co nie oznacza, że nie uwzględniliśmy w nim tego, co istotne. Nasza dzisiejsza dyskusja potwierdza, że wstępny projekt przyszłorocznego CPR nie ma istotnych mankamentów.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#StanisławDługosz">Ponieważ tekst jest znany - nie będę go odczytywał, a przedstawię jedynie propozycje poprawek. Tak więc w części dotyczącej handlu zagranicznego w punkcie 2 w zdaniu: „Z tego względu Komisja sugeruje zwiększenie lub co najmniej utrzymanie ulgi w podatku od ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń…” proponujemy usunięcie słów „zwiększenia lub co najmniej”. Punkt ten brzmiałby więc: „Komisja uważa, że istotny wpływ na wzrost eksportu mają reakcje załóg pracowniczych na bodźce proeksportowe adresowane bezpośrednio do pracowników. Z tego względu Komisja sugeruje utrzymanie ulgi w podatku od ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń uzależniając ją przede wszystkim od udziału wartości eksportu, liczonej w cenach transakcyjnych, w wartości sprzedanej ogółem (na kraj i eksport). Komisja jest zdania, że ta ulga będzie powodowała dalszy wzrost zainteresowania eksportem ze strony załóg przedsiębiorstw i ich rad pracowniczych. Inflacyjny wpływ takiej ulgi będzie znikomy z uwagi na niewielki udział eksportu w produkcji przemysłowej”.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#StanisławDługosz">Punkt trzeci dotyczący handlu zagranicznego, brzmiący w projekcie: „Należy dążyć do wykonania bądź przekroczenia górnej granicy zadań eksportowych na 1988 r.”, proponujemy uzupełnić sformułowaniem: „W przypadku obrotów z II obszarem płatniczym należy przyjąć wzrost wartości eksportu o 7,1%”.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#StanisławDługosz">Intencją pierwszej z tych poprawek jest dotarcie do załóg i organów samorządu pracowniczego z ideą, że produkcja eksportowa przynosi realne korzyści w sferze płacowej, obiektywne, a nie obliczane uznaniowo. Ten zapis uważamy za istotny, gdyż istnieją zakusy, by wspomnianą ulgę znieść. W drugiej z poprawek idzie o podkreślenie niezbędności zdynamizowania obrotów z II obszarem płatniczym.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#StanisławDługosz">W drugiej części naszego dokumentu, dotyczącej gospodarki morskiej, proponujemy dodanie punktu na temat konieczności zagwarantowania w CPR zwiększonych dostaw ryb na rynek. Punkt ten brzmiałby następująco: „Komisja wyraża pogląd, że poprawa zaopatrzenia rynku wewnętrznego w ryby i przetwory rybne powinna być zagwarantowana odpowiednim zapisem w CPR na 1988 r., powodującym zwiększenie dostaw. Jednocześnie Komisja zwraca uwagę, że CPR na 1988 r. należy uwzględnić zapis z NPSG na lata 1986–1990 o rozszerzeniu uprawnień do sprzedaży ryb także na inne przedsiębiorstwa poza Centralą Rybną”.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#StanisławDługosz">Z wypowiedzi przedstawicieli rządu wynika, że istnieją obiektywne trudności w zwiększeniu podaży ryb i ich przetworów na rynku krajowym, jednak wyłaniają się sposoby przezwyciężania tych trudności. Nie możemy więc chyba przyjąć założenia, że Polska będzie zwiększała eksport ryb kosztem ich podaży na rynku wewnętrznym. Stąd zapis proponowany w projekcie opinii.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#StanisławDługosz">Komisja w głosowaniu przyjęła jednomyślnie zaproponowaną opinię.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#StanisławDługosz">W drugim punkcie porządku obrad Komisja rozpatrzyła sprawozdania resortów handlu zagranicznego i gospodarki morskiej z realizacji wniosków z kampanii wyborczej do Sejmu PRL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#TadeuszŁodykowski">Jesteśmy na półmetku obecnej kadencji Sejmu, stąd naturalne jest zalecenie Prezydium Sejmu, by sprawdzić, jak przedstawia się realizacja wniosków zgłoszonych przez obywateli w toku kampanii wyborczej. Dokumentacja dotycząca tej kwestii jest prowadzona na bieżąco, czego wyrazem są przekazane posłom materiały resortów handlu zagranicznego i gospodarki morskiej. Ten pierwszy otrzymaliśmy wprawdzie z pewnym opóźnieniem, stąd i opóźnienie w przekazaniu go posłom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JanuszKaczurba">Opóźnienie wynikało ze względów techniczno-formalnych i mam nadzieję, że mimo tego uchybienia materiał zadowolił posłów. Najcenniejszym bodaj sposobem wykorzystania wniosków obywateli, zgłaszanych pod naszym adresem w toku kampanii wyborczej do Sejmu, jest harmonogram realizacji II etapu reformy gospodarczej. Wiele wątpliwości, pytań i sugestii wyborców znajduje odzwierciedlenie w naszych praktycznych działaniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#AdamKrzysztoporski">Bardzo szczegółowo rozpatrzyliśmy w naszym urzędzie wnioski zgłoszone przez wyborców, wiele z nich wykorzystano w konkretnych rozwiązaniach, każdy wnioskodawca otrzymał odpowiedź. Najpowszechniej zgłaszany i najważniejszy wniosek dotyczył przygotowania programu ochrony Bałtyku i wniosek ten jest realizowany. Inne, również realizowane wnioski dotyczą nie tylko obecnej 5-latki. Miałem już możliwość prezentowania Komisji programu związanego z realizacją naszej polityki morskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JacekAntonowicz">Otrzymane przez nas materiały są rzeczowe i ustosunkowują się do poszczególnych wniosków wyborców. W informacji MHZ stwierdzono m.in., że system majątkowy rachunków odpisów dewizowych, odgrywający rolę silnego stymulatora aktywizacji eksportu, będzie rozwijany i umacniany. Dalej czytamy: „Przewiduje się zastąpienie obecnego prawa do odkupienia środków dewizowych do wysokości stawki i odpisu, obowiązkiem odsprzedaży bankowi przez eksporterów określonej części wpływów dewizowych”. Nie bardzo rozumiem na czym będzie polegał ten nowy mechanizm i proszę o wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JanCzapiewski">Wiele postulatów wyborców dotyczyło i nadal dotyczy ograniczenia eksportu deficytowych w kraju materiałów i surowców. Należy do nich cement, którego brak. Ile cementu eksportujemy, do jakich krajów i jakie jest pokrycie naszych wewnętrznych potrzeb?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JanuszKaczurba">W obecnym systemie funkcjonowania rachunków odpisów dewizowych przekazanie środków dewizowych za transakcję eksportową na konto przedsiębiorstwa następuje dopiero po pewnym czasie z Banku Handlowego. Uważamy, że przedsiębiorstwo powinno uzyskiwać te wpływy dla siebie i samo oddawać bankowi należną mu część. Dodatkowy argument to fakt, że przedsiębiorstwa wykupują obecnie dewizy z banku po kursie oficjalnym, a tymczasem same mogą je uzyskiwać w transakcjach po niższym kursie i wynikłą stąd różnicę zachować dla siebie. Oczekujemy, że w latach 90. z rachunków odpisów dewizowych obsługiwana będzie połowa importu.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JanuszKaczurba">W tegorocznym CPR przewidziano eksport 950 tys. ton cementu. Wykonanie za 7 miesięcy br. wyniosło 340 tys. ton, w tym 7 tys. ton (na planowanych 150 tys.) do I, a 332 tys. ton (na planowanych 800 tys.) do II obszaru płatniczego. Zdajemy sobie sprawę z wagi tego problemu. Cement jest potrzebny w kraju, podobnie jak wiele innych artykułów. Ich eksporterami są jednak w wielu przypadkach samodzielne przedsiębiorstwa, niezależne od centrum, zaś ingerencja w ich działanie jest wysoce niepożądana. Dla ochrony rynku krajowego wprowadzamy międzynarodowo uznane licencjonowanie eksportu, mimo to nie da się osiągnąć stanu, w którym wszystkie niekorzystne dla rynku wewnętrznego zjawiska zostaną z eksportu wyeliminowane. Jest to układ bardzo skomplikowany, związany - zwłaszcza w przypadku materiałów budowlanych - z wykorzystaniem lokalnych inicjatyw produkcyjnych, niekoniecznie objętych działalnością przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#JanuszKaczurba">Na zakończenie obrad Komisja przyjęła plan pracy na okres od października 1987 r. do września 1988 r. oraz zaakceptowała odpowiedź wicepremiera W. Gwiazdy na opinię Komisji.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#JanuszKaczurba">Następnie przewodniczący Komisji poseł Tadeusz Łodykowski poinformował o przebiegu i rezultatach posiedzenia Komisji Przemysłu z dn. 5 września br. w sprawie współpracy polskiego przemysłu motoryzacyjnego z firmą FIAT.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>