text_structure.xml 37.1 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 27 kwietnia 1989 r. Komisja Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, obradująca pod przewodnictwem posła Tadeusza Łodykowskiego (PZPR), rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- efekty proeksportowej restrukturyzacji gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">W obradach udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Przemysłu z podsekretarzem stanu Kazimierzem Klękiem, Ministerstwa Współpracy Gospodarczej z Zagranicą z sekretarzem stanu Andrzejem Wójcikiem, Najwyższej Izby Kontroli z wiceprezesem Andrzejem Jedynakiem oraz Ministerstwa Finansów.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Otrzymaliśmy z obu ministerstw obszerne informacje. Obecnie proszę przedstawicieli resortów o syntetyczne wprowadzenie do tematyki obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#KazimierzKlęk">W zakresie tworzenia warunków dla osiągania efektów eksportowych w ramach zmian strukturalnych w gospodarce. Ministerstwo Przemysłu ściśle współdziała z Ministerstwem Współpracy Gospodarczej z Zagranicą. Przedstawione przez oba resorty materiały problemowe i dane informacyjne pokrywają się ze sobą w wielu punktach. Pragnę jedynie podkreślić kilka spraw. Tzw. „małą restrukturyzację”, służącą zwiększeniu efektów eksportowych, rozpoczęliśmy w 1985 r. przez udzielanie nie oprocentowanych pożyczek złotowych przedsiębiorstwom podejmującym określone przedsięwzięcia produkcyjne. Zakończyliśmy tę działalność po przyjęciu innych rozwiązań ekonomiczno-finansowych. Zadania w zakresie wyzwalania tendencji proeksportowych w przedsiębiorstwach przejął powołany w 1987 r. Fundusz Zmian Strukturalnych w Przemyśle.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#KazimierzKlęk">Z tego głównie funduszu finansowana jest działalność przedsiębiorstw stwarzająca możliwości powiększania efektywnego eksportu. Wyasygnowano na te cele kwotę 38 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#KazimierzKlęk">Stwierdzić trzeba jednak, że bez wyraźnego zasilenia dewizowego nie można liczyć na podejmowanie znaczniejszych przedsięwzięć proeksportowych. Przyjmuje się w związku z tym kolejne rozwiązania, które umożliwią wsparcie dewizowe produkcyjnych przedsięwzięć proeksportowych. Co pół roku dokonuje się odpowiedniej weryfikacji takich przedsięwzięć i podejmuje stosowne decyzje. W sumie zrealizowano 90 inwestycji o wartości 218 mln dolarów, które przyniosły efekty przekraczające 250 mln dolarów. Są to jednak przedsięwzięcia o niewielkim raczej zakresie. Wobec wciąż jeszcze ograniczonych możliwości kredytowania przedsięwzięć proeksportowych uzyskiwane efekty nie są na razie duże.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#KazimierzKlęk">Oba nasze resorty pracują nad wprowadzeniem takiego systemu, który stworzy lepsze warunki wspierania inwestycji proeksportowych. Wszystkie wpływy, uzyskiwane z produkcji, do czasu spłaty zaciąganych kredytów pozostają w rękach inwestorów. Podjęto prace nad restrukturyzacją przemysłu elektromaszynowego i przekształcania inwestycji w wyraźnie proeksportowej. Istotne przekształcenie wielu działów tego przemysłu nastąpi w połowie przyszłego roku.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#KazimierzKlęk">Udzielamy poparcia i wspomagamy 50 dużych proeksportowych przedsięwzięć kosztem 1,5 mln dolarów. Dalsze przedsięwzięcia są przygotowywane. Weryfikacja tych działań odbywa się zgodnie z zaleceniami Banku Światowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#AndrzejWójcik">Obszerny materiał, opracowany przez nasz resort, został posłom doręczony. Chciałbym w uzupełnieniu podkreślić pewien aspekt efektów restrukturyzacji. Mechanizmy, instrumenty i przyjęte sposoby zastosowania przedsięwzięć produkcyjnych dały już wymierne efekty. Programy restrukturyzacyjne służące powiększaniu eksportu będą kontynuowane, w tym także te, które obejmują tzw. „małą restrukturyzację”.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#AndrzejWójcik">Przekształcenie restrukturyzacyjne przemysłu trzeba jednak odnieść do rzeczywistych potrzeb restrukturyzacji całej gospodarki narodowej. Dotychczas przekształcenia te mają niewielki wpływ na zmianę struktury gospodarczej kraju, nie powodują jeszcze istotnych przemian powiększających zdolności eksportowe naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#AndrzejWójcik">Prace prowadzone w Ministerstwie Przemysłu prowadzą do osiągania lepszych rezultatów w działaniach restrukturyzacyjnych, ale przedsięwzięcia te wymagają zdecydowanie większego wsparcia finansowego. Następujące w naszej gospodarce zmiany wywołały już znaczny rezonans w świecie. Przyczynić się to może do stworzenia lepszych warunków uzyskiwania środków na restrukturyzację tych działów i dziedzin produkcji, które mogą znacznie zwiększyć efektywny eksport. Do finansowania przedsięwzięć restrukturyzacyjnych może również służyć Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego. Spokojnie i systematycznie trzeba docierać do wszystkich możliwych źródeł finansowania naszych operacji proeksportowych, jeżeli operacje te podejmować będą przedsiębiorstwa działające efektywnie i rozwijające się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#BogdanDziubek">Tworzenie korzystnych warunków dla proeksportowych zmian w przemyśle zapoczątkowano rzeczywiście w 1985 r. Wspólne zarządzenie ministra finansów, ministra handlu zagranicznego i prezesa NBP stworzyło możliwości złotówkowego finansowania przedsięwzięć proeksportowych. Dewizowe finansowanie takich inwestycji zapewniono postanowieniem Prezydium Rządu z września 1986 r. Pomimo tych decyzji, nie osiągnięto dotychczas istotnych efektów.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#BogdanDziubek">Nastąpiły poważne opóźnienia w realizacji wielu przedsięwzięć, zmiany w zakresie rzeczowym inwestycji oraz korekty nakładów; były także fakty rezygnacji przedsiębiorstw z planowanych zamierzeń. Poza wymienionymi w materiałach przyczynami takiego stanu rzeczy, wskazać trzeba również na niewłaściwe przygotowanie zadań inwestycyjnych. Niektóre z nich nie miały np. zatwierdzonych lokalizacji.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(BRAK 2 POPRZEDNICH STRON.)</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#BogdanDziubek">Wzrost eksportu pozwoli znacznie rozszerzyć możliwości importowe w wyniku zwiększenia zasobów dewizowych. Powinno to wpłynąć na podniesieniu poziomu jakości i nowoczesności produkowanych wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#BogdanDziubek">W opracowaniach resortowych przyjęto 3-stopniową skalę predyspozycji rozwojowych w eksporcie. Do grupy I zaliczone zostały branże produkcji podzespołów różnych przemysłów, do grupy II - przemysł maszynowy, urządzeń technologicznych oraz przemysł precyzyjny, do grupy III - przemysł metalowy, włókienniczy i skórzany.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#BogdanDziubek">Przewiduje się, że poważnie zmaleje w strukturze eksportu udział wyrobów o niskim stopniu przetworzenia na korzyść produkcji wysoko przetworzonej. Produkcja ta powinna wypełnić lukę powstałą na skutek ograniczenia eksportu wyrobów szczególnie materiało- i energochłonnych.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#BogdanDziubek">W ramach działań podejmowanych dla przyspieszenia rozwoju produkcji eksportowej należy podkreślić znaczenie tzw. „małej restrukturyzacji”, funkcjonującej od 1985 r. Środki Funduszu „małej restrukturyzacji” przeznaczone były na dodatkową pomoc dla jednostek gospodarczych na takie inwestycje, których realizacja spowoduje wzrost eksportu lub też utrzymanie dotychczasowego jego poziomu. Pomoc ta występowała w formie zwrotnych pożyczek nie oprocentowanych. W związku ze zmianą zasad opodatkowania przedsiębiorstw handlu zagranicznego ograniczone zostały środki zasilania tego funduszu. Niemniej jednak akcja pomocy przedsiębiorstwom w tej formie kontynuowana będzie ze środków pochodzących ze spłaty już udzielonych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#BogdanDziubek">W październiku 1987 r. utworzony został Fundusz Zmian Strukturalnych w Przemyśle. Jego celem było wspomaganie finansowe przedsięwzięć wdrożeniowych i modernizacyjnych w przemyśle. Realizacja przedsięwzięć z tej grupy wpłynie nie tylko na przyrost eksportu, ale również na ograniczenie importu.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#BogdanDziubek">Niezwykle ważną rolę w proeksportowej restrukturyzacji gospodarki odgrywa dostosowanie poziomu technicznego i jakościowego wyrobów do wymagań odbiorców zagranicznych. Podejmowane działania w zakresie rozwoju nauki i techniki przynoszą już pewne pozytywne rezultaty, jednakże stosowane dotychczas środki nie są wystarczająco skuteczne.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#BogdanDziubek">Jednym z czynników sprzyjających przemianom strukturalnym w przemyśle jest podejmowanie działalności gospodarczej z udziałem kapitału zagranicznego. Nowa ustawa dotycząca tej sfery, a uchwalona na początku br., zmienia wiele postanowień, które w odczuciu zarówno polskich, jak i zagranicznych partnerów były nie dość atrakcyjne i stabilne. Pod koniec 1987 r. sfinalizowane zostały przygotowania do przyjęcia kredytów z Banku Światowego. Kredyty te są przeznaczone na sfinansowanie wydatków dewizowych trzech grup projektów inwestycyjnych: związanych z eksportem produkcji przemysłu spożywczego, z eksportem przemysłowym oraz z przeciwdziałaniem spadkowi eksportu surowców energetycznych.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#BogdanDziubek">Duże znaczenie dla zwiększenia efektywności działania przedsiębiorstw w rozwoju produkcji eksportowej miały zmiany w strukturze organizacyjnej centralnej administracji gospodarczej. Liberalizacja zasad koncesjonowania oraz częściowe zniesienie kompetencji towarowych poszczególnych jednostek handlu zagranicznego zapoczątkowały konkurencję między przedsiębiorstwami. Do czynników wspomagających działania w obszarze proeksportowych zmian strukturalnych w przemyśle można jeszcze zaliczyć rozwiązania w sferze ekonomiczno-finansowej. Uprzednio obowiązujące regulacje, dotyczące gospodarki finansowej przedsiębiorstw zawierały wiele ujemnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#BogdanDziubek">Zmiany dokonane w systemie zasilania dewizowego polegają przede wszystkim na zdecydowanym umocnieniu roli środków zdecentralizowanych - głównie odpisów dewizowych. Inne zmiany dotyczą stworzenia możliwości sprzedaży i nabywania walut na przetargach oraz ograniczenia centralnego finansowania importu z II obszaru płatniczego.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#BogdanDziubek">Należy się spodziewać, że wprowadzone rozwiązania, znajdujące się obecnie na różnych etapach przygotowania realizacyjnego, powinny w okresie najbliższych lat przynieść korzystne zmiany w strukturze i rozmiarach eksportu. Dotychczasowe obserwacje wskazują na osiąganie poprawnych efektów w opłacalności eksportu w skali całego kraju.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#BogdanDziubek">Obecny stan prawny nie zapewni jednak jeszcze przedsiębiorstwom produkcyjnym warunków rozwoju eksportu na miarę ich oczekiwań. Dotyczy to zarówno tych przedsiębiorstw, które już są eksporterami, jak również jednostek produkcyjnych dopiero podejmujących realizację inwestycji proeksportowych. Jak wynika z dokonanej analizy, uregulowania prawne byłyby korzystniejsze dla gospodarki narodowej jako całości, gdyby bardziej preferowały eksport tych przedsiębiorstw, które już uczestniczą w obrotach handlowych z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#BogdanDziubek">Aby nowe regulacje prawne nie stały się barierą w rozwoju opłacalnego eksportu, niezbędny jest dalszy postęp w doskonaleniu systemu zachęt i preferencji dla bezpośrednich wytwórców. Konieczne wydaje się również stałe aktualizowanie i zapewnianie pełnej spójności przepisów obowiązujących w sferze eksportu.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#BogdanDziubek">Istotne zmiany wprowadzone ostatnio w handlu zagranicznym wynikają w szczególności z wprowadzenia w życie nowego prawa dewizowego, utworzenia Funduszu Rozwoju Eksportu, a także uchwalenia nowych ustaw - o podatku dochodowym oraz o działalności gospodarczej z udziałem kapitału zagranicznego. Mechanizmy ekonomiczne, zawarte w tych aktach prawnych, powinny już w roku bieżącym przynieść wzrost dynamiki produkcji eksportowej. Sprzyjać temu będzie zapewne system ulg w podatku dochodowym, łatwiejszy dostęp do walut obcych oraz ograniczenie zakresu centralnego finansowania importu.</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#BogdanDziubek">Nowe prawo dewizowe zapoczątkowało proces tworzenia jednolitego rynku walutowego i dochodzenia do kursu równowagi wg metody rynkowej, opartej o równowagę popytu i podaży walut. Prawo to przewiduje także zmiany w samofinansowaniu dewizowym jednostek eksportujących. Wprowadza ono gwarancje własności wpływów dewizowych, nakładając jednak na przedsiębiorstwa obowiązek częściowej odprzedaży dewiz państwu. Stawki obowiązkowej odprzedaży dewiz zastępują jednolite stawki odpisów dewizowych. Dla stworzenia jak najdalej idących preferencji w rozwoju eksportu prawo dewizowe przewiduje możliwość zwolnienia z obowiązku odprzedaży wpływów dewizowych w walutach obcych z tytułu przyrostu eksportu, uzyskanego w wyniku realizacji przedsięwzięć proeksportowych w okresie spłat kredytu w walutach obcych.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#BogdanDziubek">Także w sferze kredytowania, przy finansowaniu przedsięwzięć związanych ze zwiększeniem zdolności eksportowej, istnieje zachęta w postaci obniżenia przez bank stopy procentowej dla tych przedsięwzięć do 33%. Działają także inne ulgi. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z 31 stycznia 1989 r. postanawia, że wartość nakładów przedsięwzięć proeksportowych odlicza się od podstawy opodatkowania w danym roku. Ponadto podatek dochodowy, ustalony generalnie na poziomie 40%, ulega obniżeniu o 0,4% za każdy 1% obrotu z tytułu sprzedaży wyrobów na eksport.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#BogdanDziubek">Wymieniłem niektóre pozytywne elementy przyjętych ostatnio rozwiązań. Pomimo wyraźnie korzystnych uregulowań prawnych, istnieją jednak problemy, które pragnę zasygnalizować, ponieważ wymagają one w moim przekonaniu, pilnych analiz oraz decyzji.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#BogdanDziubek">Niezadowolenie wśród eksporterów budzą warunki obowiązujące w handlu z Jugosławią. Aby doszło do podpisania kontraktu, producent musi spełnić warunek kompensaty transakcji eksportowej. Ponadto za uzyskane w wyniku transakcji dewizy można dokonać w Jugosławii zakupu towarów tylko na zasadach powtórnej kompensaty.</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#BogdanDziubek">Pilnej zmiany wymaga również system rozwiązań prawnych regulujących kontakty handlowe z innymi krajami socjalistycznymi. Aktualny system rozliczeń ma charakter antyeksportowy. Z jednej strony stworzone zostały możliwości eksportu za waluty narodowe, z drugiej jednak - ograniczono możliwość zawierania transakcji kompensacyjnych. Jednocześnie odstąpiono od obowiązku wykupu zarobionych przez eksportera dewiz przez bank, zostawiając w ten sposób eksportera z nieprzydatnymi rublami, koronami i innymi walutami narodów krajów socjalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#BogdanDziubek">Eksporterzy sygnalizują również, że - ich zdaniem - wymaga zmiany obowiązujący system dysponowania zarobionymi dewizami za zrealizowany eksport. Problemy z tym związane pogłębiać się będą zapewne wraz z wprowadzeniem nowych zasad rozliczeń dewizowych, polegających na obowiązkowej odprzedaży dewiz.</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#BogdanDziubek">Trudność polega na tym, że producenci otrzymują zapłatę za eksport w walucie obcej, przeliczonej po oficjalnym kursie bankowym, zarówno w celu zaliczenia go do wartości sprzedaży, jak i przy odprzedaży dewiz państwu. Jednocześnie zakup brakujących dewiz, niezbędnych do nabycia przez przedsiębiorstwa towarów lub maszyn z importu następuje po kursie uzyskiwanym na przetargach. Kurs ten jest ponad dwukrotnie wyższy od oficjalnego.</u>
          <u xml:id="u-4.23" who="#BogdanDziubek">Ponadto dewizy gromadzone na koncie przedsiębiorstwa, które zamierza w przyszłości dokonać zakupu towarów lub maszyn z importu, stanowią w danym okresie zamrożoną część dochodu przedsiębiorstwa. Dewizy te są przy tym w banku nisko oprocentowane, bo tylko na 3% i to jedynie przy wkładach terminowych. Co więcej, dla zabezpieczenia bieżącej działalności produkcyjne przedsiębiorstwa muszą zaciągać kredyty, których oprocentowanie może sięgać 66%. Nawet przedsiębiorstwa uzyskujące wysokie wpływy z importu muszą dokonywać wspomnianych wyżej operacji, co powoduje albo wzrost kosztów wyrobów, albo też obniżenie rentowności produkcji.</u>
          <u xml:id="u-4.24" who="#BogdanDziubek">Dużo bardziej opłacalną formą transakcji przy kumulowaniu środków dewizowych na przewidywane wydatki z importu jest udzielanie pożyczki w formie kredytu zainteresowanemu kontrahentowi - zamiast deponowania tych środków w banku. Tak więc korzyści dla pożyczkodawcy wynikają zarówno z oszczędności na odsetkach pobieranych przez bank, które trzeba płacić przy zaciąganiu kredytu w związku z gromadzeniem własnych dewiz, jak również z uzyskiwanego procentu zysku od udzielonej pożyczki, wyższego niż 3%.</u>
          <u xml:id="u-4.25" who="#BogdanDziubek">Można przewidzieć, że udzielanie pożyczek będzie obecnie napotykać jeszcze większe przeszkody. Wynika to z faktu, że banki odmawiają przekazywania kontrahentom nawet wsadu dewizowego. Decyzje takie wynikają z niesłusznej - zdaniem przedsiębiorstw - interpretacji przepisów prawa dewizowego. Takie ograniczenie swobody przedsiębiorstw do dysponowania własnymi dewizami, zarobionymi na sprzedaży towarów lub usług, może spowodować zakłócenia w procesie produkcyjnym wielu zakładów wytwórczych.</u>
          <u xml:id="u-4.26" who="#BogdanDziubek">Na nieopłacalność transakcji eksportowych znaczny wpływ wywiera zbyt niski, a także niepłynny wzrost kursu dolara w stosunku do wzrostu kosztów produkcji i stopy inflacji. I tak dla przykładu: w branży meblarskiej w okresie 4 miesięcy br. nastąpił wzrost kosztów produkcji mebli eksportowych w granicach 40–60%. Przy 26% wzroście kursu dolara powoduje to wyraźny spadek opłacalności eksportu mebli.</u>
          <u xml:id="u-4.27" who="#BogdanDziubek">Eksporterzy podnoszą również problem ujednolicenia i relatywnie niekorzystnego dla produkcji eksportowej 40% progu wzrostu wynagrodzeń w br. Zasada ta nie preferuje produkcji eksportowej, na ogół bardziej pracochłonnej niż produkcja na potrzeby kraju. Inny przykład: producenci maszyn górniczych sygnalizują potrzebę przyspieszenia procesu zbliżenia cen krajowych do cen transakcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-4.28" who="#BogdanDziubek">Niekorzystny wpływ na rozwój opłacalnego eksportu, tj. opartego o produkcję nowoczesnych, opartych o licencje wysoko przetworzonych wyrobów lub wyrobów zmodernizowanych, bez udziału nakładów inwestycyjnych wywierają w br. przepisy o podatku dochodowym. Przepisy obowiązujące przed 1989 r., przyznające wspomnianej działalności eksportowej ulgi w podatku dochodowym w okresie 3 kolejnych lat, zostały zlikwidowane. Przepisy te zastąpiono znacznie mniej korzystnymi, tj. zwalniającymi od podatku poniesione nakłady inwestycyjne tylko w danym roku. Ogranicza to zysk, a więc również zmniejsza środki na dalszy rozwój produkcji.</u>
          <u xml:id="u-4.29" who="#BogdanDziubek">Specyficzny problem, stanowiący hamulec dla rozwoju opłacalnego eksportu, dotyczy zapasów w branży mebli giętych. Obecny system finansowy, preferujący - zresztą bardzo słusznie - szybką rotację środków obrotowych, powinien w tym przypadku uwzględniać nietypowość procesu technologicznego. Polega ona przede wszystkim na dłuższym czasie składowania surowca i sezonowości jego gromadzenia.</u>
          <u xml:id="u-4.30" who="#BogdanDziubek">W konkluzji swojego referatu chciałbym stwierdzić, że pomimo występujących jeszcze problemów nie sprzyjających rozwojowi produkcji eksportowej, nowe rozwiązania systemowe, stymulujące proeksportowe zmiany strukturalne, w powiązaniu z samodzielnością i samofinansowaniem przedsiębiorstw powinny w najbliższym czasie przynieść istotne efekty.</u>
          <u xml:id="u-4.31" who="#BogdanDziubek">Dotyczyć one powinny zarówno samej struktury, jak i wielkości eksportu wyrobów przemysłowych. Aby to jednak nastąpiło, konieczna jest duża konsekwencja działań rządu w urzeczywistnianiu przyjętych założeń programowych. Konieczna jest również stabilizacja zasad funkcjonowania produkcji eksportowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#TadeuszŁodykowski">Proponuję, aby członkowie naszej Komisji, a także zaproszeni goście w swoich wystąpieniach ustosunkowali się nie tylko do informacji przedstawionych przez przedstawicieli Ministerstwa Przemysłu, Ministerstwa Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, Najwyższej Izby Kontroli oraz koreferatu posła J. Pryszcza, ale również wnieśli swoje uwagi do projektu opinii w omawianej dzisiaj kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#RyszardSzunke">Jest rzeczą oczywistą, że handel zagraniczny, a także współpraca z zagranicą są istotną częścią gospodarki narodowej i rozwijają się tak, jak rozwija się cała gospodarka. Restrukturyzacja proeksportowa, bez wprowadzenia w życie twardych reguł gry ekonomicznej, nie przyniesie żadnych lub prawie żadnych rezultatów. Można przewidzieć, że środki na ten cel będą wydawane, a efekty pozostaną niewspółmiernie niskie w stosunku do nakładów. Ze zjawiskiem takim mieliśmy już zresztą do czynienia w latach 70.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#RyszardSzunke">W materiale informacyjnym, przedstawionym na dzisiejsze posiedzenie przez Ministerstwo Przemysłu, stwierdza się, że w latach 1991–2000 eksport wzrośnie 2,4 raza, a udział eksportu w produkcji przemysłowej wyniesie ok. 25%. Trudno nie zauważyć, że tak wysokie wskaźniki osiągane są jedynie przez kraje wysoko rozwinięte.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#RyszardSzunke">Jak wynika z przedłożonej prognozy w okresie 1991–2000 ma się dokonać zasadniczy przełom w całej naszej gospodarce. Budzi to moje poważne wątpliwości. Zarówno bowiem przedsięwzięcia przedstawione we wspomnianym materiale Ministerstwa Przemysłu, jak również zapisy „okrągłego stołu” w części dotyczącej gospodarki, takiego przełomu nie zapowiadają.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#RyszardSzunke">Przedstawiona w informacji struktura przemysłowego eksportu jest miła dla polskiego serca i ucha. W istocie przedstawiono tutaj zmodyfikowaną teorię „dwóch walizek”: w jednej znajduje się eksportowany najwyższej klasy sprzęt elektroniczny, w drugiej natomiast przywożone dolary. Pozwolę sobie zauważyć, że nigdy dotychczas nie starczało nam umiejętności, aby teorię „dwóch walizek” zrealizować w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#RyszardSzunke">Opracowanie resortu współpracy gospodarczej z zagranicą bardzo ostrożnie zakłada, że to, co już jest zawarte w obowiązujących obecnie przepisach, wystarczy do skutecznej restrukturyzacji polskiego eksportu przemysłowego. W dokumencie tym nie ma, niestety, żadnych nowych propozycji, może z wyjątkiem uproszczenia procedury przy zaciąganiu i rozliczaniu kredytu.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#RyszardSzunke">Moim zdaniem, jest to zasadnicze nieporozumienie. Nie ulega bowiem wątpliwości, że obowiązujący obecnie system handlu zagranicznego stanowi duży postęp w stosunku do tego, co było dotychczas. Ale jest to ciągle system dopasowany jedynie do dzisiejszych potrzeb, a nie system na najbliższą przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#RyszardSzunke">Korzystając z okazji, chciałbym zadać kilka pytań. Jakie są prognozy, a także zakres efektów, które będą uzyskane po wdrożeniu tzw. „małej restrukturyzacji”? W obydwu materiałach resortowych sprawa ta została pominięta. Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą zaleca jedynie dużą ostrożność w ocenach.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#RyszardSzunke">Z analizy działalności przedsiębiorstw, które poddane zostały restrukturyzacji, nie wynika, że temu zabiegowi poddawane są te właśnie branże, które się przewiduje jako rozwojowe w planie rozwoju eksportu. Sprawa wymaga wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#RyszardSzunke">Ostatnie pytanie dotyczy funduszy, mających wspierać działalność eksportową przedsiębiorstw. Coraz bardziej dają się we znaki trudności z zasilaniem tych funduszy w środki. W związku z tym mam pytanie, czy przewiduje się koordynację lub współdziałanie pomiędzy funduszami mającymi wspierać produkcję proeksportową?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JacekAntonowicz">Truizmem jest twierdzenie, że eksport rodzi się w zakładzie produkcyjnym i że możemy jedynie sprzedać to, co wyprodukujemy. Stąd moje pytanie, czy istotnie istnieją warunki do rozwijania produkcji eksportowej przez zakłady pracy. Pytanie to stawiam nie bez kozery, ponieważ obecnie obserwuje się tak znaczny wzrost obciążeń wytwórców produkujących na eksport, że nie starcza już im środków na restrukturyzację produkcji. Jednym z takich obciążeń jest obowiązek odprowadzania dewiz z tytułu własnej produkcji eksportowej.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JacekAntonowicz">Proponuję, by sprawa ta została rozpatrzona i uregulowana z korzyścią dla eksporterów przez ministra współpracy gospodarczej z zagranicą. Uważam, że możliwości takie stwarza obowiązujące prawo dewizowe. Nie ma bowiem wątpliwości, że nadmierne obciążenia z tytułu obowiązkowej odprzedaży dewiz mogą spowodować regres, a nie rozwój produkcji eksportowej. Dotyczy to w szczególności zagrożeń dla producentów wyrobów wysoko przetworzonych. Obecny system obowiązkowej odprzedaży dewiz wymaga dostosowania do możliwości eksportowych zakładów pijacy. Proponuję, aby tego rodzaju sugestia znalazła się w opinii, którą mamy skierować do prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JacekAntonowicz">Parę słów na temat innych stymulatorów produkcji eksportowej. Jak wynika z informacji resortowej, Fundusz Zmian Strukturalnych w przemyśle nie przyniósł oczekiwanych rezultatów. Główną tego przyczyną jest szczupłość posiadanych środków na tym funduszu. Sądzę, że ten problem powinien znaleźć jakieś rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#JacekAntonowicz">Chciałbym zapytać przedstawiciela Ministerstwa Przemysłu, dlaczego przeznacza się poważne środki dewizowe na rozwój produkcji w tych branżach, które nie mają perspektyw rozwojowych. Mam na myśli wydobycie i przetwórstwo miedzi oraz siarki. Nie wiadomo, dlaczego znaczne środki przeznacza się na rozwój produkcji i przetwórstwa w kombinacie Siarkopol. Jest to dla mnie rzecz niezrozumiała.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławUrban">Moja uwaga dotyczy pkt. 4 projektu opinii naszej Komisji, w którym stwierdza się, że „wydawane przez ministra finansów akty wykonawcze do ustaw powinny być poddawane bardziej wnikliwej analizie pod kątem zabezpieczenia przyjętych założeń w eksporcie”. Wydaje mi się, że nie od rzeczy byłoby wymienienie, o jakie akty prawne tutaj chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JanLaskowski">Spotkałem się z wieloma opiniami, że obowiązkowa odprzedaż dewiz jest tak wysoka, iż przedsiębiorstwom nie starcza już środków nawet na zakup komponentów do produkcji. Taka jest np. sytuacja w przemyśle tłuszczowym. Brak komponentów - o czym mówiono mi na spotkaniach z wyborcami - uniemożliwia utrzymanie ciągłości produkcji wyrobów finalnych.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JanLaskowski">Chciałbym zapytać przedstawicieli obu ministerstw, czy zjawisko, o którym mówiłem, ma duże rozmiary i jakie mogą być jego skutki dla produkcji eksportowej.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JanLaskowski">Zadałem to pytanie pod wrażeniem wystąpienia dyrektora jednej z fabryk butów. Powiedział on niedawno w telewizji, że wobec tego, iż producenci kleju w Polsce sprzedali go za granicę, zmuszony jest kupować klej do butów za granicą. Nie wiem, czy wspomniany dyrektor mówił prawdę. Z całą pewnością miał on pełne prawo bronić interesów swojego przedsiębiorstwa i mówić tylko to, co było dla niego wygodne. Sądzę jednak, że poruszona przez niego kwestia ma charakter szerszego zjawiska i dlatego wymaga analizy, a być może również odpowiedniej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#JanLaskowski">Swego czasu zachwycaliśmy się kredytami, upatrując w nich źródło rozwoju produkcji eksportowej. Obecnie nie mamy co ukrywać i udawać, że utworzone różnego typu fundusze, wspierające eksport, przyniosły oczekiwany wzrost eksportu. Uważam, że lepiej znać prawdę, niż wprowadzać siebie i społeczeństwo w błąd. Dlatego też proponuję, aby z trzech istniejących funduszy stworzyć jedno, za to solidne, a przede wszystkim zasobne w środki źródło finansowania produkcji eksportowej.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#JanLaskowski">Na koniec krótkie pytanie: jakie są prognozy wyników produkcji eksportowej w roku bieżącym?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#TadeuszŁodykowski">Chciałbym nawiązać do pytania postawionego przez mojego przedmówcę.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#TadeuszŁodykowski">Czy przedstawiciele resortów mogliby wytłumaczyć przyczyny gorszych wyników osiągniętych w handlu zagranicznym w I kw. br.? Restrukturyzacja gospodarki miała zdynamizować eksport, tymczasem rzeczywistość temu przeczy.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#TadeuszŁodykowski">Procesy restrukturyzacji mogą mieć charakter płynny albo też dokonywać się w sposób skokowy. Czy procesy te nie mogą powodować perturbacji we wzajemnych, dwustronnych kontaktach handlowych z naszymi partnerami, zwłaszcza z krajów RWPG? Mam w szczególności na myśli porozumienia dwustronne o charakterze wieloletnim. Zmiana struktury produkcji eksportowej może wywołać u naszych partnerów reakcje negatywne.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#TadeuszŁodykowski">Posłużę się zupełnie abstrakcyjnym przykładem. Np. w naszych obrotach ze Związkiem Radzieckim eksport statków odgrywał bardzo ważną rolę. Jeśli teraz chcemy ograniczyć produkcję statków, a zatem i eksport, to możemy oczekiwać, iż nasz partner zareaguje np. zmniejszeniem eksportu ropy naftowej do Polski. Nasi partnerzy handlowi wcale nie muszą akceptować naszej oferty zastępczej, kiedy np. zamiast statków będziemy chcieli im sprzedawać lekarstwa.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#TadeuszŁodykowski">Czy Ministerstwo Przemysłu oraz Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą nie dostrzegają tego rodzaju reakcji ze strony naszych partnerów? Posłużyłem się przykładem teoretycznym, ale problem oczywiście istnieje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#KazimierzKlęk">Ciąży nad nami obawa, aby nie powtórzył się błąd lat 70. inwestowania bez perspektywy zwrotu nakładów. Widmo to mamy ciągle przed oczami. Obecnie sytuacja jest jednak odmienna. To nie resort, a przedsiębiorstwa zawierają umowy, gwarantując ich wypełnienie swoim majątkiem. Obecnie banki domagają się odpowiednich gwarancji, a nawet zabezpieczenia hipotecznego. Chętnych do otrzymywania dotacji dewizowych jest bardzo wielu, ale gdy w grę wchodzi gwarantowanie majątkiem przedsiębiorstwa, wówczas zaczynają się problemy. Obecnie konieczne zabezpieczenia wmontowane są w bankowy system kredytowania przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#KazimierzKlęk">Mamy przygotowany program kompleksowej restrukturyzacji przemysłu. Zawierać on będzie konkretne przedsięwzięcia, które trzeba realizować w konkretnych przedsiębiorstwach. Ich realizacja zależeć będzie jednak od kondycji intelektualnej i technicznej przedsiębiorstwa, od decyzji dyrekcji i samorządu. Tworzymy warunki, aby przedsięwzięcia mogły być realizowane w sposób prawidłowy i efektywny, ale nie zależy to już od Ministerstwa Przemysłu. Program restrukturyzacji przewiduje również podjęcie wielu dużych i szczególnie ważnych inwestycji, np. budowy rafinerii, aby zwiększyć zdolność przerobową ropy naftowej do ponad 25 mln ton. Będzie to realizowane, mimo kłopotów z lokalizacją takiego obiektu. Realizacja takiego programu będzie zależała od wielu czynników, także o charakterze społecznym.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#KazimierzKlęk">Efekty uzyskane z tytułu „małej restrukturyzacji” zostały szczegółowo przedstawione w dostarczonych posłom materiałach i dlatego czuję się zwolniony z obowiązku ich szczegółowego przedstawiania. Struktura podejmowanych przedsięwzięć inwestycyjnych odgrywa oczywiście dużą rolę. Eksport wyrobów wysoko przetworzonych przynosi większe korzyści i dochody niż eksport surowców. Nie można jednak rezygnować z eksportu niektórych surowców czy też produktów. Możliwości zasilania przedsięwzięć restrukturyzacyjnych z budżetu centralnego są bardzo ograniczone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#AndrzejWójcik">Mamy przerażająco mało wolnych dewiz. Zmieniła się struktura wpływów uzyskiwanych z tytułu eksportu. Powoduje to wiele problemów w zasilaniu dewizowym przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#AndrzejWójcik">Coraz trudniejsza sytuacja wynika z różnic w mechanizmach handlowania z poszczególnymi obszarami płatniczymi. Części obrotów między krajami socjalistycznymi będziemy musieli dokonywać w dolarach.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#AndrzejWójcik">Fundusz „małej restrukturyzacji” i Fundusz Rozwoju Eksportu będą się wzajemnie uzupełniały. Niemniej jednak suma środków na głęboką restrukturyzację jest jeszcze ciągle za mała. Są jeszcze pewne wady w naszym systemie walutowym.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#AndrzejWójcik">Stąd wynikają zderzenia cen i przetargów. Będzie to stopniowo korygowane. Przewiduje się poprawienie warunków lokat kapitałowych dla przedsiębiorstw. Program restrukturyzacji łatwo jest opracować, znacznie natomiast trudniej sfinansować i zrealizować.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#AndrzejWójcik">Nie można w tej chwili dokładnie określić wyników obrotów handlowych z zagranicą, jakie zostaną osiągnięte w roku bieżącym. Występuje jeszcze wiele niejasności, zaczynają dopiero działać nowe rozwiązania systemowe. Należy oczekiwać, że rok bieżący powinien się zamknąć niewielkim przekroczeniem planowanego eksportu. W obrotach z krajami socjalistycznymi uzyskane zostanie nieco lepsze saldo, niż zakładał to Centralny Plan Roczny. Należy wziąć pod uwagę fakt zmniejszenia wzrostu produkcji przemysłowej oraz relatywne pogorszenie się efektów uzyskiwanych z eksportu.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#AndrzejWójcik">Z naszych kontaktów z EWG wynika, że wielu naszym zachodnim partnerom odpowiadają zmiany dokonywane strukturze naszej gospodarki. Trzeba jednak podkreślić, że dotychczasowa struktura bardziej im odpowiadała, ponieważ poszukują raczej surowców niż towarów czy usług rynkowych. W zawieranych umowach staramy się wprowadzać wzajemne gwarancje określające wielkości dostaw tych towarów i artykułów, które są niezbędne dla normalnego rozwoju gospodarki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#TadeuszŁodykowski">W toku naszej wymiany poglądów zgłoszone zostały uwagi do przygotowanego projektu opinii na temat efektów proeksportowej restrukturyzacji gospodarki. Gdybyśmy mieli gotowe propozycje poprawek, można byłoby opinię przyjąć już na dzisiejszym posiedzeniu. Ponieważ jednak w toku dyskusji wynikło kilka nowych kwestii i zgłoszono też zastrzeżenia do niektórych sformułowań, proponuję, abyśmy opracowanie poprawionego tekstu naszej opinii powierzyli zespołowi redakcyjnemu, a opinię przyjęli na następnym posiedzeniu Komisji.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#TadeuszŁodykowski">Komisja przyjęła tę propozycję.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>