text_structure.xml
56.8 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 26 czerwca 1986 r. Komisja Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, obradująca pod przewodnictwem posła Zdzisława Skakuja (bezp.), rozpatrzyła:</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- wykonanie NPSG na lata 1983, 1985 i budżetu państwa 1985 r. w częściach dotyczących handlu zagranicznego i gospodarki morskiej wraz z uwagami NIK;</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">- sprawozdanie z działalności Zespołu NIK za 1985 r.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">W posiedzeniu uczestniczyli: minister handlu zagranicznego Andrzej Wójcik pierwszy zastępca ministra kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej Adam Krzysztoporski, wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli Stanisław Mach, przedstawiciele Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Na wniosek posła Jerzego Sendlewskiego (ZSL) porządek obrad został uzupełniony o punkt „Sprawy bieżące”.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#AndrzejWójcik">Ponieważ wszyscy posłowie otrzymali dokładną, pisemną informację na temat wykonania NPSG za lata 1983–1985 w zakresie handlu zagranicznego, skupię się na zasygnalizowaniu najważniejszych tendencji, jakie były udziałem polskiego handlu zagranicznego w dyskutowanym dzisiaj okresie 1983–1985.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#AndrzejWójcik">Konstrukcja NPSG 1983–1985 nakładała na handel zagraniczny określone cele. Po stronie importu główny nacisk został położony na import zaopatrzeniowy, natomiast import inwestycyjny był wyraźnie hamowany. W eksporcie natomiast przyjęto bardzo wysoką dynamikę wywozu wyrobów przemysłu elektromaszynowego, głównie towarów pozostałych. Na skutek niepomyślnych tendencji cenowych w obrotach z II obszarem płatniczym eksport w cenach bieżących był niższy od planowanego o 13,3% a import o 7,7%.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#AndrzejWójcik">Po stronie negatywów odnotować trzeba również spadek wolumenu eksportu ogółem do II obszaru płatniczego w 1985 r. Sytuacja na tym odcinku uległa pewnej poprawie w okresie 4 miesięcy br. jednak w maju nastąpiło ponowne pogorszenie i łącznie w okresie 5 miesięcy br. wolumen eksportu był mniejszy o 0,5% niż w analogicznym okresie ub.r. oraz o ponad 6% niż w 1984 r., kiedy zanotowano najwyższy poziom eksportu.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#AndrzejWójcik">Wyraźnie poprawiła się w br. sytuacja w eksporcie wyrobów przemysłu elektromaszynowego do II obszaru płatniczego (dynamika wzrostu w okresie 5 miesięcy br. wyniosła w porównaniu z analogicznym okresem ub. r. 119%). Konkludując, załamania eksportu w 1985 r. oraz utrzymująca się na tym odcinku sytuacja (z wyjątkiem wyrobów przemysłu elektromaszynowego i lekkiego) w br. stwarza niezbyt korzystną sytuację wyjściową dla realizacji wstępnych założeń NPSG na lata 1986–1990.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#AndrzejWójcik">Dlatego też tym większego znaczenia nabiera sprawa oddziaływania na intensyfikację eksportu za pomocą środków ekonomiczno-finansowych oraz innych rozwiązań systemowych. W wyniku licznych inicjatyw podejmowanych w latach 1983–1985 został wypracowany zestaw instrumentów pośredniego oddziaływania na wielkość eksportu i wydaje się, że nie ma potrzeby jego dalszej rozbudowy. Siła oddziaływania poszczególnych instrumentów jest ciągłe nieodpowiednia do potrzeb, chociaż i na tym odcinku zanotowano w ostatnich latach pewien postęp.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#AndrzejWójcik">Resort handlu zagranicznego prowadzi systematycznie analizę skuteczności funkcjonowania poszczególnych instrumentów i przygotowuje wnioski w sprawie wzmocnienia ich siły oddziaływania na wielkość produkcji eksportowej.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#AndrzejWójcik">Występująca ostatnio z całą ostrością bariera w zakresie możliwości dalszego wzrostu eksportu podstawowych paliw, surowców i materiałów do produkcji wymaga daleko większych niż dotychczas zmian w strukturze produkcji i eksportu. Wymaga to czynnego oddziaływania resortu handlu zagranicznego na zmiany w strukturze produkcji eksportowej. Procesy te zostały już rozpoczęte.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#AndrzejWójcik">Do proeksportowego przekształcania gospodarki będzie włączony mający powstać Bank Rozwoju Eksportu. W banku tym MHZ reprezentujące skarb państwa będzie miało m.in. 41% udziału w kapitale, minister finansów - 10%, NBP - 10%, [NIECZYTELNE] - 10%, przedsiębiorstwa handlu zagranicznego i przedsiębiorstwa eksportujące - 29%.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#AndrzejWójcik">Stworzeniu warunków zwiększenia możliwości eksportowych polskiej gospodarki sprzyjać będzie ustawa o spółkach z udziałem zagranicznym. Jest to szansa dla reaktywowania zahamowanych procesów inwestycyjnych i dla rozwoju przede wszystkim produkcji proeksportowej.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#AndrzejWójcik">Na koniec chciałbym kilka słów poświęcić wykonaniu budżetu. Dochody zrealizowano w 97,5%, tzn. wyniosły one 265 mld zł, wydatki natomiast w 99,8%, oszczędności wyniosły ok. 640 mln zł. w dochodach wystąpił więc deficyt ok. 4 mld zł. I tutaj konieczny jest komentarz: plan formułowany 3 lata temu zbyt wysoko zakładał pewne wskaźniki. Już na posiedzeniach tej komisji sejmowej w 1985 r. sprawę tę sygnalizowałem obszernie, wyjaśniając i podając powody tego stanu rzeczy. Chciałbym podkreślić, że naczelnym celem resortu jest bardzo gospodarne podchodzenie do budżetu i nasza działalność ma to zawsze w polu widzenia.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#AndrzejWójcik">Informacji uzupełniającej do materiałów przedłożonych przez Urząd Gospodarki Morskiej udzielił podsekretarz stanu Adam Krzysztoporski: Zadania rzeczowe NPSG na lata 1983–1985 zostały wykonane, a w wielu branżach gospodarki morskiej nawet przekroczone. Wynikało to z pewnej ostrożności w planowaniu, zadania planowe zostały ustalone w sposób realny i odpowiadający ogólnie możliwościom.</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#AndrzejWójcik">Plan rzeczowy mógłby być jeszcze lepiej wykonany, gdyby udało się usprawnić obsługę portów i statków oraz wyeliminować zakłócenia w remontach statków. Następuje tu jednak wyraźna poprawa z roku na rok.</u>
<u xml:id="u-2.12" who="#AndrzejWójcik">Wyniki finansowe uzależnione są od wielu czynników. Należy pamiętać, że ujemny wpływ na ostateczne rozliczenia budżetowe mają dopłaty do cen regulowanych oraz różnice kursów walutowych. Mimo to uzyskanie wysokich efektów ekonomicznych było przede wszystkim rezultatem konsekwentnego wdrażania reformy gospodarczej i starań przedsiębiorstw o uzyskanie korzystnych wyników finansowych.</u>
<u xml:id="u-2.13" who="#AndrzejWójcik">Ogółem zakupiono 25 statków, w tym z produkcji krajowej - 6. Dla rybołówstwa zakupiono 4 chłodnicowce, 4 trawlery i 6 kutrów. Zbudowano jedną chłodnię oraz 2 bazy dla Centrali Rybnej w Bytomiu i Poznaniu. W portach zbudowano bazę węglową w Świnoujściu, magazyn na Wybrzeżu Szwedzkim w Gdyni, place i ciągi ładunkowe drewna w Gdańsku. Zakupiono znaczną ilość sprzętu przeładunkowego. Nie udało się powstrzymać procesu dekapitalizacji statków. Część nabrzeży w portach jest nadal w złym stanie. Nie wykonano niektórych obiektów socjalnych. Cykle inwestycyjne były nadmiernie wydłużone z winy wykonawstwa i nadzoru.</u>
<u xml:id="u-2.14" who="#AndrzejWójcik">Zatrudnienie w przedsiębiorstwach gospodarki morskiej systematycznie malało. Byliśmy na to przygotowani, staramy się oszczędnie gospodarować zasobami pracy. Uzyskujemy stale rosnący wzrost wydajności pracy. W niektórych przedsiębiorstwach nie ma jeszcze pełnego zrozumienia, że płace muszą rosnąć wolniej niż produkcja netto i wydajność pracy. W 1985 r. już 76% zatrudnionych zostało objętych zakładowymi systemami wynagrodzeń, która ogólnie wpływają korzystnie na poprawę tych relacji.</u>
<u xml:id="u-2.15" who="#AndrzejWójcik">Dotychczasowe działania w ramach programu oszczędnościowego realizowane są prawidłowo. Planowane oszczędności w gospodarce morskiej zostały przekroczone. Zużywamy rocznie 1,3 mln ton paliwa za ok. 28 mld zł. Osiągnięto w tym zakresie dość znaczne oszczędności, m.in. dzięki zastosowaniu nowej generacji silników produkowanych przez Zakłady H. Cegielskiego, co umożliwiło obniżenie zużycia paliwa o ok. 10–12%. Przystosowano wiele silników do spalania oleju opałowego zamiast napędowego, zastosowano ekonomiczne prędkości.</u>
<u xml:id="u-2.16" who="#AndrzejWójcik">Główne wysiłki UGM koncentrują się na osiąganiu stałej poprawy wyników i relacji ekonomicznych, przeciwdziałaniu inflacji poprzez obniżkę kosztów oraz prawidłową realizację programów oszczędnościowych, poprawie sprawności procesów inwestycyjnych, angażowaniu rezerw społecznych.</u>
<u xml:id="u-2.17" who="#AndrzejWójcik">Informację o uwagach NIK do sprawozdań MZK i UGM z wykonania NPSG w latach 1983–1985 oraz budżetu za 1985 r. przedstawił dyrektor Zespołu Wacław Kosicki: Zespół NIK przeprowadził wiele działań kontrolnych w obu resortach i dokładnie zapoznał się ze stanem realizacji zadań rzeczowych i finansowych. Warunki wewnętrzne i zewnętrzna w dziedzinie obrotów towarowych z zagranicą w minionych 3 latach nie były łatwe.</u>
<u xml:id="u-2.18" who="#AndrzejWójcik">Na wyniki handlu zagranicznego oddziałuje głównie niedostateczna wydolność przemysłu. Potwierdzają to niektóre wskaźniki udziału Polski w obrocie towarowym z zagranicą. Udział eksportu w produkcji globalnej kraju zmniejszył się z 1,1% w 1980 r. do 0,4% w 1985 r., a udział w światowym eksporcie spadł w tym okresie z 1% do 0,6%. Wartość zrealizowanego w 1985 r. eksportu na 1 mieszkańca wynosiła zaledwie 318 dolarów.</u>
<u xml:id="u-2.19" who="#AndrzejWójcik">Przyrosty produkcji eksportowej do krajów I obszaru płatniczego są nadal nieadekwatne do posiadanego potencjału produkcyjnego. Nie wykonywano zadań eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego do IX obszaru płatniczego. Struktura naszej gospodarki nie jest dostatecznie przystosowana do rozwijania produkcji na eksport. Poważnymi przeszkodami są niska jakość i mała stosunkowo nowoczesność oferowanych przez nas wyrobów. Ciągle zbyt liberalnie traktujemy niektórych producentów.</u>
<u xml:id="u-2.20" who="#AndrzejWójcik">Kontrole NIK wykazały szereg nieprawidłowości w zawieraniu kontraktów, np. na budowę promów samochodowo-pasażerskich, a także innych przedsięwzięć, które przyniosły wyraźne i dotkliwe straty, również dewizowe. System ekonomiczno-finansowy wprowadzany w ramach reformy gospodarczej nie oddziaływał jeszcze skutecznie i prawidłowo na realizację zadań stawianych przed handlem zagranicznym. W wielu przypadkach nie wywiązywano się z terminów i klauzul kontraktowych, przyjętych przez nasze phz. Niektóre trudności w realizacji transakcji są rezultatem ograniczonego działania mechanizmu kursu walutowego oraz wad w systemie cen i rozliczeń, w którym główną pozycję stanowiły dopłaty do nieopłacalnego eksportu.</u>
<u xml:id="u-2.21" who="#AndrzejWójcik">Kontrole NIK wykazały również nieprawidłowe działania polskich placówek handlowych za granicą, w tym nie wywiązywania się z obowiązków służbowych. Stwierdzono przypadki wielu niecelowych wyjazdów zagranicznych. Kierownictwo handlu zagranicznego oszczędnie gospodarowało środkami budżetowymi oraz podjęło szereg decyzji dla wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości. W stosunku do nierzetelnych pracowników. zastosowano kary dyscyplinarne.</u>
<u xml:id="u-2.22" who="#AndrzejWójcik">Realizacja zadań NPSG w gospodarce morskiej przebiegała prawidłowo. Ilościowe i wartościowe wskaźniki planu zostały wykonane. Ogólnie oceniono pozytywnie stan realizacji zadań, chociaż w r.ub. nastąpiło nieco gorsze wykonanie zamówień planowych w niektórych branżach. Nie wykorzystano jeszcze istniejących możliwości poprawy efektywności gospodarowania. Nie zostały w pełni wykorzystane linie trampowe, nie rozwinięto współpracy z kontrahentami zagranicznymi w zakresie rozszerzania przewozów towarów.</u>
<u xml:id="u-2.23" who="#AndrzejWójcik">Utrzymuje się niekorzystny wskaźnik obsługi statków i obsługi wagonów w portach. Zbyt liberalnie podchodzi się do częstych zjawisk szkód i kradzieży w ładunkach. Stocznie remontowe, mimo przekroczenia zadań i uzyskania wysokich zysków, obciążały nadmiernie armatorów nieuzasadnionymi kosztami. Część remontów wykonana została niesolidnie, co powodowało, że niektóre statki ulegały awariom, narażając armatorów na dodatkowe koszty dewizowe w obcych portach.</u>
<u xml:id="u-2.24" who="#AndrzejWójcik">Wykonanie budżetu za r.ub. zostało w materiałach NIK dokładnie scharakteryzowane. Ujawnione drobne nieprawidłowości zostały usunięte w toku przeprowadzonych kontroli i nie mogą przesłaniać wysiłków obu resortów w kierunku pełnej i prawidłowej realizacji zadań.</u>
<u xml:id="u-2.25" who="#AndrzejWójcik">Uwagi do sprawozdania o wykonaniu NPSG w latach 1983–1985 w częściach dotyczących handlu zagranicznego i gospodarki-morskiej przedstawił w koreferacie poseł Jerzy Goliński (bezp. „Paz”): Z informacji MHZ wynika, że w latach 1983–1985 w handlu zagranicznym uzyskano wyższe od założonych w planie podstawowe wskaźniki ekonomiczne zarówno w eksporcie, jak i w imporcie. Tempo wzrostu eksportu w kolejnych latach wykazywało jednak wyraźną tendencję słabnącą, a załamało się w 1985 r. Przyrost eksportu w 1985 r wyniósł zaledwie 1.2% w stosunku do roku poprzedniego. Regres ten pogłębia się w br.</u>
<u xml:id="u-2.26" who="#AndrzejWójcik">Na przykładzie woj. szczecińskiego mogę to w pełni potwierdzić. W I kwartale br. wartość eksportu osiągnęła tylko 13% tego, co uzyskano w tym samym okresie r. ub. Odnotować także należy spadek o 1% eksportu usług transportowych w obszarze krajów socjalistycznych, co może oznaczać stopniowe osłabienie roli polskich usług tranzytowych. Przeciwdziałanie temu wyraźnemu regresowi staje się podstawowym zadaniem naszej gospodarki i służb handlu zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-2.27" who="#AndrzejWójcik">Należy zwrócić uwagę na powstawanie wyraźnych dysproporcji, wyższych od planowanych, między uzyskiwanymi wpływami z eksportu a wydatkami na import. Dysproporcje te w sposób szczególnie rażący ujawniły się w 1985 r., kiedy to znacznie osłabło tempo eksportu, a import wykazał wzmożoną dynamikę. W rezultacie pogłębił się ujemny bilans płatniczy, zarówno w I, jak i w II obszarze. W wyniku tego wzrosło nasze zadłużenie z krajami socjalistycznymi o 1,2 mld rubli transf., a z krajami kapitalistycznymi o 2,5 mld dolarów. Do wzrostu zadłużenia przyczyniły się też niekorzystne zmiany kursów poszczególnych walut oraz nie zapłacone odsetki.</u>
<u xml:id="u-2.28" who="#AndrzejWójcik">Przyczyną niezadowalającego postępu w rozwijaniu naszego eksportu są ograniczone możliwości zaopatrzenia materiałowego. Przedsiębiorstwa eksportujące natrafiają na znaczne ograniczenia w uzyskiwaniu niezbędnych dla finalnej produkcji materiałów i urządzeń. Deficyt w zaopatrzeniu materiałowym ma poważny wpływ na wielkość i jakość produkcji eksportowej. Drugą ważną przyczyną jest brak możliwości celowego i efektywnego wykorzystania odpisów dewizowych przez eksporterów. Powszechnie znany jest fakt, że posiadanie odpisów nie daje swobody w dysponowaniu dewizami, mimo iż saldo odpisów dewizowych stale wzrasta. Utrudnienia w wykorzystywaniu odpisów dewizowych wpływają na brak zainteresowania innych przedsiębiorstw podejmowaniem produkcji eksportowej.</u>
<u xml:id="u-2.29" who="#AndrzejWójcik">Do przyczyn trudności naszego handlu zagranicznego należy dodać niezadowalającą generalnie jakość produkcji i zbyt wąski asortyment naszych ofert eksportowych, słabość systemu ekonomiczno-finansowego w zakresie rozliczeń i płatności, niejednolitość kursów walutowych i niski poziom oraz małą efektywność bodźców proeksportowych w postaci ulg w podatku dochodowym, dotacji wyrównawczych i nagród. Dodać należy również pasywną postawę przedsiębiorstw i spółek handlu zagranicznego oraz polskich placówek handlowych za granicą.</u>
<u xml:id="u-2.30" who="#AndrzejWójcik">Ocena działalności gospodarczej przedsiębiorstw podległych UGM, zwłaszcza w 1985 r., wzbudza pewne uwagi kontrowersyjne. Zadania NPSG na lata 1983–1985 wykonane zostały i przekroczone we wszystkich wskaźnikach. Akumulacja wzrosła z 4,5 mld zł w 1983 r. do ponad 32 mld zł w 1985 r. Przekroczenie zadań świadczy o dobrej działalności gospodarki morskiej, a wyniki finansowe wykazują znaczną dynamikę wzrostu zysków. Mogą one świadczyć o wręcz doskonałej tendencji rozwojowej, pobudzonej reformą gospodarczą.</u>
<u xml:id="u-2.31" who="#AndrzejWójcik">Jest to jednak tylko jedna strona medalu. Drugą stroną jest ocena NIK, która jest wysoce niepokojąca. Stwierdza się m.in., iż PLO mają w 1985 r. prawie 3 mld zł straty, a po doliczeniu sum z rachunku wyrównawczego, niezaliczonej amortyzacji i uzyskanego rabatu w porcie gdyńskim kwota ta ulegnie podwojeniu. Eksploatacja 4 statków typu ro-ro przyniosła w minionych 3 latach stratę 8,6 mld zł. Przedsiębiorstwa przynoszące miliardowe straty wprowadzają mimo to podwyżki płac w stopniu przekraczającym średnią krajową. Zarząd Portu Szczecin-Świnoujście, gdzie występuje znaczna dekapitalizacja majątku, udziela rabatów sięgających prawie 70% uzyskanych wpływów. Wszystko to świadczy o wysoce niezadowalającej efektywności gospodarowania.</u>
<u xml:id="u-2.32" who="#AndrzejWójcik">Jest to pierwszy i podstawowy wniosek, który nasuwa się po lekturze materiałów oceniających realizację NPSG na lata 1983–1985, a zwłaszcza w 1985 r.</u>
<u xml:id="u-2.33" who="#AndrzejWójcik">Stymulatory przymusu ekonomicznego, skłaniające do racjonalnego gospodarowania przedsiębiorstwa gospodarki morskiej nie działają w sposób dostateczny. Reforma gospodarcza nie przyniosła jeszcze zadowalających rezultatów. Nie można mieć pretensji do stoczni remontowych, że korzystne wyniki finansowe uzyskują głównie poprzez manipulacje cenowe, a nie poprawę jakości świadczonych usług. Do takich działań skłaniają je obowiązujące systemy ekonomiczne.</u>
<u xml:id="u-2.34" who="#AndrzejWójcik">Z punktu widzenia celów reformy wątpliwe wydają się również dotychczasowe metody oddziaływania na przedsiębiorstwa żeglugowe. Nie może sprzyjać racjonalnemu gospodarowaniu system, w którym działalność wyraźnie deficytowa i działalność rentowna przynoszą per saldo jednakowe skutki przedsiębiorstwom, a kierownictwo przedsiębiorstwa rentownego ponosi często konsekwencje bardziej dotkliwe niż kierownictwo przedsiębiorstwa deficytowego. Niezgodne z duchem reformy jest wyrównawcze sumowanie wyników różnych przedsiębiorstw. Poprzez takie uśrednianie zacierają się różnice między rezultatami pozytywnymi i negatywnymi. Przykładem może być interpretacja przyczyn przetrzymywania wagonów w portach, na co zwraca uwagę opracowanie NIK. Czas przetrzymywania wagonów w Gdyni wzrósł w poprzednim roku o 99,1% i w Gdańsku o 39,9%, a w Szczecinie-Świnoujściu poprawił się o 34,7%. Jest to rzekomo wynik niedoinwestowania urządzeń portowych. Tymczasem nakłady na rozwój potencjału portowego były odwrotnie proporcjonalne do rezultatów uzyskanych w obsłudze wagonów kolejowych.</u>
<u xml:id="u-2.35" who="#AndrzejWójcik">Innym przykładem może być próba usprawiedliwienia niekorzystnych wyników przedsiębiorstw żeglugowych wzrostem protekcjonizmu w świecie. Upowszechnianie się protekcjonizmu żeglugowego powinno być czynnikiem sprzyjającym działalności naszych przedsiębiorstw. Dysponują one flotą instrumentalną, a nie zarobkową i nie one ponoszą odpowiedzialność za spadek udziału usług floty polskiej w przewozach ładunków przedsiębiorstw handlu zagranicznego z 64% w 1982 r. do 52% w 1985 r. Jak interpretować naszą politykę protekcjonizmu, skoro udział naszych usług transportowych w imporcie spadł z 90% w 1982 r. do 82% w 1985 r., a w eksporcie węgla wynosił w ub. r. tylko 13%.</u>
<u xml:id="u-2.36" who="#AndrzejWójcik">Podstawowym zadaniem w naszej gospodarce morskiej jest osiągnięcie wyraźnej poprawy efektywności. Musi to być sprawą stałej troski kierownictw i załóg przedsiębiorstw, ale również sprawą organów centralnych, stosujących niezbędne dla takiej działalności stymulatory, zgodne z prawidłowymi kryteriami oceny działalności gospodarczej.</u>
<u xml:id="u-2.37" who="#AndrzejWójcik">NIK nie wniósł do wykonania budżetu MHZ istotnych zastrzeżeń i należy uznać, iż działalność budżetowa prowadzona była w sposób prawidłowy.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#StanisławUrban">W informacji NIK stwierdza, się m.in., iż w spółkach handlowych z udziałem kapitału zagranicznego nie zabezpiecza się w sposób dostateczny interesów strony polskiej. Jakie podejmuje się działania, aby interesy te był w pełni zabezpieczone? Czy analizowano przyczyny zawierania niekorzystnych kontraktów przez phz?</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#EdwardSzymański">W ub. r. nasza zadłużenie wzrosło o ponad 2 mld dolarów. Kiedy zadłużenie to przestanie rosnąć? Drogą do tego jest, jak się powszechnie stwierdza, wzrost eksportu. Na razie nie osiągamy tu zadowalających rezultatów. Polska została przyjęta do MFW, co w świadomości społecznej interpretuje się tak, iż główna bariera skuteczniejszego rozwiązywania problemu spłat zaciągniętych kredytów została jakoby pokonana. Nie ukształtowała się natomiast świadomość, że trzeba zwiększyć wysiłki, aby rozwinąć maksymalnie eksport, znacznie go zintensyfikować.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#EdwardSzymański">Ustawa o spółkach z udziałem zagranicznym wejdzie za kilka dni w życie. Jakie jest zainteresowanie partnerów zagranicznych udziałem w tych spółkach? Jakich branż to przede wszystkim dotyczy i czy rokuje nadzieje na łagodzenie naszych trudności w zaopatrzeniu w surowce oraz wyposażeniu w maszyny i urządzenia?</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#EdwardSzymański">Przetargi walutowe, jak dotychczas, nie zdają egzaminu. Warunki kupna dewiz muszą być widocznie nieatrakcyjne, skoro tak mała liczba przedsiębiorstw sięga po to źródło zasilania dewizowego.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#RyszardSzunke">Jakkolwiek w sprawozdaniu UGM stwierdza się wzrost udziału handlu zagranicznego w przewozach polską flotą z 63,8% do 68,3%, to jednak trzeba zauważyć, że wzrost obrotów handlu zagranicznego w ogóle (w tym także drogą morską) był większy niż wzrost przewozów i w konsekwencji udział floty w obrotach handlu zagranicznego zmniejszył się. Skoro absolutnie konieczny jest dalszy rozwój handlu zagranicznego, wielkości jego obrotów, a w szczególności eksportu, to jednym z zabezpieczeń tej tendencji powinien być wzrost przewozów własną flotą. Jak wynika z załącznika nr 3, w minionym 3-leciu zwiększenie takie nie nastąpiło.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#RyszardSzunke">W obrotach handlowych spada procentowy udział własnej gestii transportowej i to zarówno w skali ostatnich 3 lat, jak i w dłuższym okresie. Gestia własna w przewozach polską flotą handlową, jakkolwiek w omawianych dziś 3 latach nieco wzrosła, jednakże w ostatnich 7 latach - zdecydowanie spadła. Świadczy to chyba nie najlepiej o wysiłkach w zakresie protegowania własnej floty przy zawieraniu kontraktów handlowych, jak też o nie najlepszej pracy jednostek spedycyjno-załadunkowych.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#RyszardSzunke">Skoro z dwóch poprzednich uwag wynika, że w przewozach ładunków dla polskiego handlu zagranicznego wzrosły frachty obce (bo obroty handlowe wzrastają szybciej niż wielkość przewozów naszych armatorów), nie można tego oceniać wyłącznie negatywnie. W okresie tym zdecydowanie spadły stawki frachtowe.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#RyszardSzunke">Wydaje mi się, że stopień konteneryzacji ładunków jest mniejszy niż to wykazano na str. 4 sprawozdania UGM.</u>
<u xml:id="u-5.4" who="#RyszardSzunke">W 1985 r. nastąpiło dość znaczna zmniejszenie zarówno przewozów jak i przeładunków w portach w porównaniu do 1984 r. Materiał resortu nie odpowiada na pytanie - dlaczego tak się stało, nic nie wyjaśnia. Okolicznością pozytywną jest natomiast rosnący wskaźnik wykorzystania ładowności statków.</u>
<u xml:id="u-5.5" who="#RyszardSzunke">Materiał bardzo lakonicznie stwierdza, że nie nastąpił wzrost zdolności przeładunkowych, a ponadto pogorszyła się obsługa wagonowa portów i podaje wielkości niezrealizowanych zamówień na dostawy wagonów. Informacja resortu powinna ocenić ten stan rzeczy, ustosunkować się do udziału kolei w wywożeniu towarów z portów, ocenić możliwości aktywizowania innych przewoźników, oraz wyjaśnić czy i w jakim stopniu infrastruktura portowa przystosowana jest do realizacji zadań „odwozowych”. Jak to wynika z zał. nr 6, w żadnej z 7 grup ładunków czas przeładunku porównywalnych ilości towarów nie uległ skróceniu w ciągu jednego wejścia statku, w ujęciu zaś globalnym uległ wydłużeniu o 113%.</u>
<u xml:id="u-5.6" who="#RyszardSzunke">Gospodarka morska ma wpływ na kształtowanie się bilansu płatniczego państwa, m.in. przez rozwój usług transportowych. Sprawozdanie resortu nie zawiera żadnych informacji w tej sprawie.</u>
<u xml:id="u-5.7" who="#RyszardSzunke">Materiał nazbyt lakonicznie stwierdza, że w większości przedsiębiorstw gospodarki morskiej koszt uzysku jednostki dewizowej był niższy od obowiązującego kursu walutowego. Skądinąd wiadomo, że największą efektywnością w tym zakresie charakteryzuje się działalność portów morskich. Także z tego względu należy zwrócić uwagę na niedostatek informacji dotyczących rozwoju usług tranzytowych.</u>
<u xml:id="u-5.8" who="#RyszardSzunke">Należy zwrócić uwagę na pozytywne i pożądane kształtowanie się struktury gatunkowej połowów ryb i to w sytuacji starzenia się floty rybackiej, a w kategorii kutrów - stałego jej zmniejszania się.</u>
<u xml:id="u-5.9" who="#RyszardSzunke">Słusznie podkreśla się wysoką rentowność usług eksportowych w dziedzinie remontu statków. Na tę rentowność dość znaczny wpływ miał jednak wzrost cen usług, co w odniesieniu do armatorów krajowych nie może być oceniane korzystnie. Wprawdzie na str. 11 wspomina się o preferencjach cenowych dla armatorów krajowych, niemniej jednak ceny są tak wysokie, że rzutują bezpośrednio na rentowność przedsiębiorstwa armatorskiego.</u>
<u xml:id="u-5.10" who="#RyszardSzunke">W okresie 1983–1985 niewątpliwie miało miejsce, podobnie jak i w całej gospodarce, zaniechanie rozpoczętych inwestycji, a materiał UGM nie podaje na ten temat żadnych informacji.</u>
<u xml:id="u-5.11" who="#RyszardSzunke">Przejdę teraz do uwag odnoszących się do informacji MHZ. Wystąpiły objawy różnych tendencji, niemniej jednak generalnie obserwuje się znaczną elastyczność handlu zagranicznego i umiejętność dostosowywania się do zmieniających się warunków.</u>
<u xml:id="u-5.12" who="#RyszardSzunke">Jakkolwiek zanotowano drastyczny spadek eksportu do krajów II obszaru płatniczego statków oraz spadek eksportu usług budowlanych, zmniejszenie się eksportu węgla, to jednak w grupie pozostałych towarów zanotowano wzrost w takim stopnia, że nastąpiło przekroczenie planu eksportu ogółem. Należy podkreślić wzrost udziału towarów o wyższym stopniu przetworzenia, a spadek udziału surowców i materiałów.</u>
<u xml:id="u-5.13" who="#RyszardSzunke">W obrotach z krajami I obszaru płatniczego zaznaczył się wzrost udziału wyrobów przemysłu elektromaszynowego. Generalnie biorąc, największy wzrost importu dotyczył dostaw inwestycyjnych, co jest tendencją słuszną.</u>
<u xml:id="u-5.14" who="#RyszardSzunke">Dość korzystne tendencje ulegają pomniejszeniu, jeśli wyrazimy je w cenach bieżących. Dość znaczny spadek cen spowodował pogorszenie salda obrotów towarowych o 2,1 mld zł.</u>
<u xml:id="u-5.15" who="#RyszardSzunke">Opracowanie resortu przedstawia wprowadzone do realizacji instrumenty stymulowania eksportu oraz działalności proeksportowej. Ocena tych działań dokonana przez specjalistów z poza resortu handlu zagranicznego byłaby niezwykle cenna i o inspirację tego typu działania powinniśmy się starać. Dotyczy to polityki walutowo-dewizowej, przede wszystkim w obrotach z krajami RWPG, z którymi kontakty handlowe powinny być zacieśnione, a stoi temu na przeszkodzie m.in. sposób przeliczeń walutowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#JacekAntonowicz">Moje pytania i wątpliwości dotyczą uwag NIK, odnoszących się do braku zgodności umów na produkcję eksportową z założeniami CPR oraz potrzebami rynków zagranicznych. Prosiłbym o wyjaśnienie - z czego to wynika?</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#JanPryszcz">Sądzę, że 50% problemów występujących w handlu zagranicznym leży w sferze organizacyjnej. Czas najwyższy, aby doprowadzić do sytuacji, w której producent nagradzany jest za dobrą jakość swoich wyrobów, za wysoką efektywność eksportu. Te dobre osiągnięcia powinny się zakładom przemysłowym opłacać. Analogicznie - nie powinna być premiowana, a wprost odwrotnie - karana, zła jakość wyrobów eksportowych. Jest jeszcze jedno zagadnienie, także wiążące się z wystąpieniem posła J. Antonowicza: nie ma pełnej realizacji zamówień rządowych opartych na zabezpieczeniu materiałowym. Występuje tu brak korespondencji pomiędzy CPR a planami MHZ i poszczególnych phz. Jednoznacznie zostało to podkreślone w materiałach NIK, gdzie stwierdza się, że dotychczasowe działania zmierzające do poprawy jakości towarów były mało skuteczne i nie doprowadziły do odczuwalnej poprawy. Czas najwyższy podjąć zdecydowane i skuteczne działania w tym zakresie.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#JanCzapiewski">Jak wygląda wykonanie planu produkcji i importu mączki rybnej? Czy w tej dziedzinie nastąpił regres, a może zaznacza się postęp? Czy NIK zajmowała się tym problemem? Jeśli tak, to prosiłbym o wyjaśnienie.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#ZdzisławSkakuj">Zgadzam się z posłem E. Szymańskim co do konieczności przejrzenia instrumentów mechanizmów działających w handlu zagranicznym pod kątem skutecznego określenia realizacji zadań na lata 1986–1990, a przede wszystkim osiągnięcia pożądanych efektów w zakresie eksportu. Celem jest maksymalizacja eksportu. Nie jest to jednak możliwe bez restrukturyzacji. Proces ten miał być zapoczątkowany w latach 1983–1985, moim zdaniem - nie nastąpił jeszcze, względnie - by ująć rzecz bardziej optymistycznie - zaznaczył się w niedostatecznym stopniu.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#ZdzisławSkakuj">Sądzę, że niezwykle cenna dla dalszych prac naszej komisji byłaby na jednym z naszych posiedzeń informacja ministra A. Wójcika na temat roli i sposobów działania MHZ. Sądzę, że rola MHZ, to nie tylko rutynowa działalność nawiązywania stosunków handlowych, działalność traktatowa itd. Znajomość znaczenia i roli MHZ w obecnym czasie, w świetle nawiązania kontaktów z MFW i Bankiem Światowymi coraz pełniejszego wchodzenia w życie instrumentów reformy gospodarczej byłaby w naszej pracy niezwykle cenna. Działalność MHZ i UGM powinna wyprzedzać myślenie komisji, by dojść do takich sytuacji, że komisja będzie działała na rzecz wzmocnienia skutecznych posunięć tych resortów.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#AndrzejWójcik">Nasz system ekonomiczny, instrumenty finansowo-ekonomiczne stymulujące eksport są częścią systemu całej gospodarki. Nie ustajemy w ocenie skuteczności różnych instrumentów finansowo-ekonomicznych, poddajemy je na bieżąco krytycznej ocenie i weryfikacji. Dotyczy to m.in. ROD-ów i rachunku dopłat wyrównawczych. Ale choćby były to mechanizmy optymalne, zawsze będą występowały jakieś ograniczenia wynikające z tego, że tkwimy we wspomnianym wielkim systemie całej gospodarki. Przecież mamy do czynienia z ciągnącymi się jeszcze zamówieniami rządowymi, występuje specyfika różnych aspektów obronności, istnieją silne stymulacje produkcji na rynek wewnętrzny. Rzecz najważniejsza, a nie wszędzie uświadomiona - działamy nadal w warunkach reglamentacji zaopatrzenia, a ujmując rzecz jeszcze bardziej generalnie - w określonej strukturze cen w Polsce. Dopóki ta struktura nie będzie związana z cenami światowymi, handel zagraniczny będzie działał w aferze cen fikcyjnych.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#AndrzejWójcik">Rachunek dopłat wyrównawczych jest niczym innym jak systemem dotacji. Jest to system w zasadzie roboczy (tylko na 2 lata), ale nabrał on już cech strukturalnych.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#AndrzejWójcik">Zadania, jakie sobie stawiamy do realizacji już od 1987 r., by stopniowo likwidować zakłócenia w optymalnych rozwiązaniach strukturalnych i przełamywać bariery, o których wcześniej wspomniałem, będą skupiały się na dwóch głównych dziedzinach:</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#AndrzejWójcik">- chcemy wyłączyć przemysł stoczniowy z rachunku dopłat wyrównawczych, uważając że przemysł ten wymaga specyficznego podejścia. Od dłuższego czasu pracuje nad tym specjalny zespół, - będziemy chcieli zająć się od podstaw eksportem towarów rolno-spożywczych, którego olbrzymia część opiera się na rządowych dopłatach. Naszym zdaniem jest to niesłuszne. Na rynkach światowych występuje obecnie nadprodukcja żywności, Podaż towarów rolno-spożywczych jest wysoka i przewidujemy, że będzie się utrzymywała jeszcze przez dłuższy okres; ceny są niskie. Dlatego też większość producentów rolno-spożywczych na świecie jest subwencjonowana, dotyczy to także np. krajów EWG.</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#AndrzejWójcik">Sprawa następna, w której uzyskaliśmy pełną zgodność z innymi instancjami decydującymi, dotyczy rozwiązania zagadnień walutowych. Mamy jasny kierunek działania odnośnie cen handlu zagranicznego i chcemy całkowicie odejść od den urzędowych w obrotach z II obszarem płatniczym, gdzie obowiązywałyby wyłącznie ceny transakcyjne.</u>
<u xml:id="u-10.5" who="#AndrzejWójcik">W odpowiedzi na pytania i głosy pos. E. Szymańskiego, J. Pryszcza i J. Antonowicza mocno podkreślam, że aby te dobre instrumenty zaczęły działać skutecznie, trzeba przede wszystkim dużej konsekwencji w ich stosowaniu. Jeśli środków mamy za mało, powinny one trafiać tam, gdzie będą najwyższe i najszybsze efekty, a nie tam gdzie trafiają w różny sposób, np. drogą nacisków partykularnych. Poseł J. Goliński wspominał o problemie „Załomu” - fabryka ta eksportuje kable dobrej jakości, załoga jest wysokokwalifikowana, problem nie leży w jakichś nieprawidłowościach w tej fabryce, ale w opieraniu produkcji na imporcie (80–85%) aluminium z II obszaru płatniczego. Produkcja ta eksportowana jest do Chin. Jeżeli odejmiemy wartość aluminium według cen zakupu od ceny sprzedaży, gdzie oczywiście uwzględnia się wkład pracy, to różnica będzie równała się wartości dodatkowej wytworzonej w fabryce. W ten sposób uzyskamy koszt pozyskania 1 dolara w wysokości 300 zł. Jest to więc więcej niż przy sprzedaży „poloneza” do W. Brytanii. Powstaje pytanie, czy tego typu działalność kontynuować - czy nie? Ja mówię z całą mocą - nie! Wyraziłem zgodę na kontynuowanie tej produkcji w br., gdyż w naszych warunkach przestawienie się fabryki na inny wyrób jest praktycznie niemożliwe. Ten eksport jest nieracjonalny. Dostarczenie dewiz na importowane aluminium odbywa się kosztem innych fabryk, innych dziedzin działalności gospodarczej w kontekście tejże właśnie wymiany z Chinami. Za kable z „Załomu” otrzymujemy surowce i inne materiały, a nie żywą gotówkę. Stąd też dewizy na aluminium uzyskuje się ze sprzedaży węgla itp. Przykład ten podaję, aby zilustrować swoją tezę o nieracjonalności tego eksportu.</u>
<u xml:id="u-10.6" who="#AndrzejWójcik">Dwie sprawy są decydujące dla skuteczności systemu handlu zagranicznego: alokacja środków według zasad efektywności pozyskiwania środków dewizowych; rzeczywista wydajność pracy rozumiana nie tylko jako fizyczna wydajność robotników i maszyn, ale także wydajność w sferze organizacyjnej i zaopatrzenia. W tej ostatniej dziedzinie mamy bardzo znaczne opóźnienia.</u>
<u xml:id="u-10.7" who="#AndrzejWójcik">Większość spółek jest własnością udziałowców polskich. Tylko niewiele spółek, głównie usługowych i spedycyjnych, funkcjonuje przy stosunkowo dużym udziale wspólników zagranicznych. Podjęliśmy niezakończoną jeszcze weryfikację działalności tych spółek z punktu widzenia korzyści gospodarczych. Spółki stosują zbyt niskie prowizje, aby pomniejszyć podatki. Należy zauważyć, że stosowana niegdyś obsługa naszego handlu przez zagraniczne firmy agencyjne naraziła nas na straty.</u>
<u xml:id="u-10.8" who="#AndrzejWójcik">W sprawie cen transakcyjnych należy ogólnie wyjaśnić, iż nie zawsze udaje się kupować najtaniej, a sprzedawać najdrożej. Problem w tym, czy procent udanych transakcji zdarza się naszym firmom częściej, czy rzadziej niż firmom zagranicznym. Wszystkie ceny są tu względne, chociaż słuszny jest postulat, aby maksymalnie starać się o zawieranie korzystnych transakcji. Metody porównawcze skutków finansowych sprzedaży tych samych wyrobów są często zawodne. Np. odlewy żeliwne mają bardzo szeroki asortyment i rozmaitą gatunkowość, a także różne klasy wykonania.</u>
<u xml:id="u-10.9" who="#AndrzejWójcik">Jest oczywiste, że nieudane transakcje budzą określony niepokój. Zawieramy rocznie poprzez różne placówki handlu zagranicznego ok. 130 tys. transakcji. Niekiedy dotyczą niewielkich, ale natychmiastowych lub interwencyjnych zakupów, ale są też i wielkie, na setki milionów dolarów. Zdarzają się również transakcje wybitnie nieudane. Takim koszmarem dręczącym nas od lat była Famagusta, a następnie transakcja na budowę 4 promów. Były to wydarzenia uderzająco negatywne. Ponosimy w związku z tym ogromne straty.</u>
<u xml:id="u-10.10" who="#AndrzejWójcik">Pracownicy handlu zagranicznego żądają od nas, aby określić granice ryzyka. Często w przewidywaniu koniunktur i kształtowania się cen mylą się także specjaliści.</u>
<u xml:id="u-10.11" who="#AndrzejWójcik">Można z całą pewnością stwierdzić, iż zadłużenie przestanie rosnąć, ale nie w tej 5-latce. Nie mamy szansy, aby ustabilizować spłaty w strefie wolno-dewizowej. Nie możemy w najbliższych latach spłacać wszystkich odsetek i nawet pełne wykonanie zamierzeń eksportowych nic tu nie pomoże.</u>
<u xml:id="u-10.12" who="#AndrzejWójcik">Istotnie przetargi walutowe nie wzbudziły większego zainteresowania; warunki były za trudne, ponadto występuje tu element ryzyka. Gdy przedsiębiorstwo nie uzyska odpowiednich efektów z tytułu wykorzystania dewiz, przepada wpłacona kwota vadium.</u>
<u xml:id="u-10.13" who="#AndrzejWójcik">Musimy importować ostatnio również takie rzeczy, których dotychczas nie importowaliśmy. Wynika to z rozerwania wielu więzi kooperacyjnych wewnątrz kraju. Zmiany systemu odpisów dewizowych spowodują lepsze wykorzystywanie środków uzyskiwanych w ramach tych odpisów, ale same z siebie nie powiększą ilości tych środków, jeżeli nie będzie wzrastał eksport.</u>
<u xml:id="u-10.14" who="#AndrzejWójcik">Usprawniana jest działalność floty, ale wystąpiły liczne niekorzystne okoliczności, które uniemożliwiają pełną racjonalizację przewozów. Należy spodziewać się, iż nasze przewozy morskie ładunków masowych będą malały. Wozić musimy wszystko, co tylko się opłaca.</u>
<u xml:id="u-10.15" who="#AndrzejWójcik">Przyjmuję z przyjemnością zalecenie, aby przedstawić komisji na jednym z posiedzeń zasady funkcjonowania resortu handlu zagranicznego.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#AdamKrzysztoporski">Polski przemysł dostarcza ok. 40–50 tys. ton mączki rybnej rocznie i należy przewidywać, że ilość ta. będzie się w przyszłości zmniejszać. Import mączki rybnej osiągnął w r.ub. ok. 160 tys. ton i przewidujemy, że będzie miał tendencję rosnącą. Podniesiony przez posłów problem szprot jest w moim odczuciu rozwiązany optymalnie. Do niedawna mieliśmy kłopoty z zagospodarowaniem tego gatunku. Zainicjowane mechanizmy dały obiecujące rezultaty; wędzenie szprota oraz ustalenie cen umownych spowodowało zwiększone dostawy na rynek i odpływ tego gatunku z fabryki mączki rybnej. Pewne rezerwy produkcji mączki rybnej tkwią jeszcze w pozyskiwaniu odpadów. Podejmuję tu bulwersujący kiedyś problem wyrzucania odpadów za burtę. Dążymy do tego, aby zjawisko to całkowicie wyeliminować.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#AdamKrzysztoporski">Minister A. Wójcik omawiał już sprawę gestii transportowych, pozwolę sobie więc tylko na uzupełnienie. Dwa lata temu powołaną została specjalna komisja, m.in. z udziałem wicemin. W. Bienia i moim własnym; badaliśmy wnikliwie gestię transportową i poza wyjątkowymi przypadkami stwierdziliśmy prawidłową realizację zadań. Istnieje wiele do poprawy w PLO, natomiast w przewozach towarów masowych sytuacja kształtuje się nieźle. Były jednak oczywiście głosy kontrowersyjne. Sytuacja w PLO jest rzeczywiście trudna. Mają obecnie mniej linii, a i częstotliwość rejsów wyraźnie się skurczyła. Jeśli dawniej tzw. „odjazdów” było dużo, jeden na tydzień, to obecnie okres ten wydłużył się do miesiąca. Fatalny jest też stan taboru pływającego PLO, który niebezpiecznie się starzeje, a i ilościowo ulega zmniejszeniu. Pojawiło się tu pytanie, czy może być lepiej? Dlaczego PLO jest subwencjonowane? Czy jest sensowność utrzymywania PLO? Odpowiedź na to jest trzystopniowa: decyduje o tym polityka państwa, polityka Urzędu Gospodarki Morskiej, polityka przedsiębiorstwa (tu są największa rezerwy).</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#AdamKrzysztoporski">Istnienie PLO daje lepsze warunki polskiemu handlowi zagranicznemu w negocjowaniu opłat frachtowych. Gdyby PLO nie istniało, nasza pozycja wobec obcych armatorów byłaby niezwykle słaba. Już ten tylko fakt stanowi uzasadnienie dla konieczności podtrzymywania naszego jedynego armatora liniowego.</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#AdamKrzysztoporski">W dyskusji podniesiono problem, dlaczego resort dokonuje tylko oceny globalnej, a nie poszczególnych działów i przedsiębiorstw, zapewne w kontekście deficytowego PLO. Powołam się tutaj na podobną sytuację w rybołówstwie. Połowy dalekomorskie korzystają z wysokiej subwencji, natomiast połowy bałtyckie są dochodowe. Pamiętajmy jednak o tym, że połowy bałtyckie odbywają się w określonych sezonach, ze specyficzną rytmiką. Opieranie się tylko na nich doprowadziłoby do zaburzenia systematycznych dostaw ryb dla rynku wewnętrznego, nie mówiąc już o niewystarczającej podaży. Inny przykład konieczności globalnego podejścia do bilansowania działalności UGM związany jest z Polską Żeglugą Bałtycką.</u>
<u xml:id="u-11.4" who="#AdamKrzysztoporski">W 1982 r. w warunkach zawieszonego ruchu turystycznego PŻB straciło klientelę, a przewozy towarowe były niezwykle niskie, ograniczone. Starałem się pośrednio wykazać słuszność takiego ujęcia materiałów Urzędu.</u>
<u xml:id="u-11.5" who="#AdamKrzysztoporski">Ostatni zarzut postawiony URM dotyczył przekroczenia budżetu o 40%. W sytuacji deficytu państwa odprowadzamy 16 mld zł nadwyżek (w 1984 r. - 4 mld zł). Tak więc wpływy do budżetu systematycznie wzrastają.</u>
<u xml:id="u-11.6" who="#AdamKrzysztoporski">Sprawy tranzytu i jego obsługi były przedmiotem obszernej dyskusji informacji na poprzednim posiedzeniu komisji, nie będę więc tych spraw powtarzał.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#WacławKosicki">Na temat nieprawidłowości przy zawarciu kontraktu ze szwedzkim armatorem NIK wykonał specjalne opracowanie dla Prezydium Rządu. W kontrakcie tym dopuszczono się wielu nieprawidłowości już w trakcie jego podpisywania, przyjęto zbyt krótkie terminy wykonania, wynegocjowano bardzo niskie ceny. Generalnie rzecz biorąc, jest to przykład bardzo złego kontraktu i najwyższe władze państwowe były poinformowane o całej sprawie.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#WacławKosicki">NIK widzi główne przyczyny nieprawidłowości w handlu zagranicznym, opierając się na wieloletnich obserwacjach i kontrolach, w następujących niedostatkach:</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#WacławKosicki">- banki informacji cenowej słabo działają w większości chz,</u>
<u xml:id="u-12.3" who="#WacławKosicki">- dążność za wszelką cenę, w tym za cenę malejącej efektywności względnie jej braku, do wykonywania eksportu,</u>
<u xml:id="u-12.4" who="#WacławKosicki">- pomijanie radcy prawnego przy zawieraniu kontraktów.</u>
<u xml:id="u-12.5" who="#WacławKosicki">Zagadnienie zamówień rządowych w handlu zagranicznym przedstawione zostało w sposób syntetyczny, gdyż wcześniej sformułowaliśmy w tej sprawie oddzielną obszerną informację.</u>
<u xml:id="u-12.6" who="#WacławKosicki">Informacja o przetrzymywaniu wagonów w portach jest faktem stwierdzonym w czasie kontroli. W porównaniu z 1984 r. sytuacja w Gdańsku i Gdyni w 1985 r. uległa pogorszeniu, jedynie w kompleksie portów Szczecin-Świnoujście dostrzegliśmy widoczną poprawę.</u>
<u xml:id="u-12.7" who="#WacławKosicki">W odpowiedzi na pytanie posła J. Czapiewskiego informuję, że od 3 lat nie zajmujemy się problemem mączki rybnej, gdyż na podstawie analizy materiałów z różnych źródeł stwierdziliśmy zwiększone dostawy ryb na rynek wewnętrzny i stopniowe zanikanie problemu wykorzystywania do produkcji mączki ryb mogących zasilić rynek wewnętrzny. W tym punkcie zgadzamy się całkowicie z oceną UGM i sygnalizujemy bardzo dużą poprawę.</u>
<u xml:id="u-12.8" who="#WacławKosicki">Po zakończeniu dyskusji poseł Zdzisław Skakuj (bezp.): przedstawił projekt uwag i wniosków do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów na temat wykonania NPSG 1983–1985, budżetu państwa za 1985 r. oraz programu oszczędnościowego w częściach dotyczących handlu zagranicznego i gospodarki morskiej. Komisja zaleca podjęcie przez MHZ i UGM oraz podległe im jednostki gospodarcze, jak również przez eksporterów z innych resortów, skutecznych działań dla wdrożenia wniosków NIK, zawartych w uwagach do sprawozdań obu resortów. Stwierdza, że realizacja NPSG 1983–1985 nie spowodowała znaczącej, proeksportowej restrukturyzacji przemysłu dla dalszego wzrostu eksportu wyrobów przetworzonych, zwłaszcza z przemysłu elektromaszynowego. Konieczne są dalsze działania w kierunku poprawy efektywności gospodarowania przedsiębiorstw podległych UGM. Komisja widzi potrzebę doskonalenia metod konstruowania budżetu państwa pod kątem zmniejszania odchyleń między kwotami budżetowymi a ich faktycznym wykonaniem.</u>
<u xml:id="u-12.9" who="#WacławKosicki">Posłowie wyrazili zgodę, by prezydium komisji uwzględniło zgłoszone w dyskusji drobne poprawki i sformułowało ostateczną treść uwag i wniosków komisji.</u>
<u xml:id="u-12.10" who="#WacławKosicki">Następnie komisja przyjęła uchwałę uznającą działalność obu resortów za prawidłową. Komisja postanowiła również przyjąć raport o stanie realizacji programu oszczędnościowego w latach 1983–1985 w częściach dotyczących handlu zagranicznego i gospodarki morskiej. Odpowiednie uwagi i wnioski skierowano do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
<u xml:id="u-12.11" who="#WacławKosicki">Komisja rozpatrzyła następnie sprawozdanie z działalności Zespołu Handlu Zagranicznego, Służby Zagranicznej i Gospodarki Morskiej NIK za 1985 r.</u>
<u xml:id="u-12.12" who="#WacławKosicki">W okresie sprawozdawczym Zespół przeprowadził kontrole 37 tematów, w tym o problematyce handlu zagranicznego 20 tematów, gospodarki morskiej 14 tematów; skontrolował ogółem 142 jednostki organizacyjne MHZ, UGM, MSZ; zorganizował 89 narad pokontrolnych; opracował 11 informacji zbiorczych; skierował 303 wystąpienia pokontrolne; w wyniku realizacji wniosków pokontrolnych zastosowano łącznie sankcje służbowe wobec 161 pracowników winnych stwierdzonych rażących uchybień; do organów ścigania skierowano 13 spraw.</u>
<u xml:id="u-12.13" who="#WacławKosicki">Przytoczę tu jeden przykład z kontroli w gospodarce morskiej i jeden - w handlu zagranicznym. W wyniku kontroli dotyczącej budowy w hiszpańskiej stoczni 4 statków typu „ro-ro” i realizacji wniosków pokontrolnych NIK, PLO wyegzekwowały od tej stoczni 1,4 mln dol. za prace gwarancyjne, z tytułu odsetek za prace gwarancyjne i z tytułu odsetek za opóźnione uregulowanie należności. Wyegzekwowano również doprowadzenie statków do stanu technicznego zgodnie z kontraktem.</u>
<u xml:id="u-12.14" who="#WacławKosicki">W wyniku kontroli funkcjonowania nowego systemu ekonomiczno-finansowego w phz, prezes RM, po zapoznaniu się z opracowaniem NIK na ten temat, zobowiązał wiceprezesa RM do objęcia nadzoru nad opracowaniem kompleksowej analizy systemu i określenia kierunków jego doskonalenia. Nowe propozycje zmierzające do ulepszenia tego systemu znajdują się w końcowej fazie.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#JerzySendlewski">Mam nadzieję, że wyrażam nie tylko swoją opinię, iż materiały dostarczane nam przez Zespół NIK są wyjątkowo przydatne w naszej pracy. Stawiam wniosek, aby przedstawione przez NIK materiały przyjąć i wysoko ocenić.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#ZdzisławSkakuj">Chciałbym pogratulować NIK niezwykłej jasności i klarowności przedstawianych nam materiałów.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#ZdzisławSkakuj">Miałbym do Zespołu NIK konkretny postulat, aby w przedstawionych nam materiałach zaczął zamieszczać na końcu każdej rozpatrywanej sprawy krótką informację na temat sposobu realizacji poprzednich swoich zaleceń.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#StanisławMach">NIK działa w swoich zespołach według wcześniej ustalonego planu. Sądzę, że będziemy mogli skoordynować tematykę, będącą w polu naszych zainteresowali, poczynając od przyszłego roku. W ten sposób nasze wysiłki będą lepiej zintegrowane.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#StanisławMach">Komisja wyraziła uznanie i podziękowanie Zespołowi NIK i jego dyrektorowi za owocną współpracę i przygotowanie bardzo dokładnych materiałów kontrolnych.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#JerzySendlewski">Chciałbym wywołać temat skuteczności pracy naszej komisji. Przedstawia się nam materiały, w których resorty nie dostrzegają występujących nieprawidłowości, a niektóre niekorzystne wskaźniki są przedstawiane w sposób raczej mętny. Daleko jest do tego, aby oceniać materiały resortowe jako prawidłowe i wyczerpujące. Powinniśmy skłonić resorty do tego, aby opracowania syntetyczne i materiały sprawo zdawcze były przygotowywane bardziej wnikliwie i konkretnie. Materiały prezentowane przez NIK napawają mnie dużym niepokojem. Okazuje się, że wiele problemów występuje i powtarza się od lat, chociaż stwierdza się, iż wnioski pokontrolne są realizowane. Gdybyśmy się cofnęli do poprzednich posiedzeń, również w VIII kadencji Sejmu można by zauważyć występowanie tych samych niedociągnięć i nieprawidłowości. Oznacza to często, że nie przestrzega się ani ustaw, ani uchwał, ani rozporządzeń rządu, a nawet własnych, resortowych.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#JerzySendlewski">Zastanawialiśmy się nad nieprawidłowościami o charakterze gospodarczym. Są one bardzo wyraźne i bardzo dotkliwe. Proponuję powrócić do tego przy omawianiu projektu planu 5-letniego. Powinniśmy domagać się, aby respektowano nasze uwagi krytyczne, a także zalecenia i wnioski.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#JerzySendlewski">W naszym handlu zagranicznym i gospodarce morskiej źle się dzieje. Atakuje się ciągle przemysł, że produkuje złe jakościowo wyroby i dostarcza je nieterminowo; zarzuty te są słuszne, chociaż nie należy ich generalizować. Część winy w sferze organizacji i intensyfikacji eksportu trzeba jednak przypisywać zasadom funkcjonowania i aparatowi handlu zagranicznego. Panuje tu zbyt wiele dowolności i bałaganu. W tych sprawach mamy stanowczo za mało informacji rzeczowych, a zbyt wiele ogólników. Podawano nam przykłady zaginięcia bez śladu znacznych ilości zboża, co pociągnęło za sobą określone straty. Należy zapytać, kto jest za to odpowiedzialny? Dlaczego panuje aż tak wielki bałagan?</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#JerzyGoliński">Dołączam się do uwag wypowiedzianych przez posła J. Sendlewskiego. Chciałbym sformułować wniosek, aby wprowadzić zasadę długoterminowego planowania działalności naszej komisji i określenia tematów, którymi będziemy się kolejno zajmować. Powinniśmy nastawiać się na przygotowanie poszczególnych tematów w sposób odpowiednio pogłębiony, w oparciu o różne dane i materiały dodatkowe. Na przygotowanie dzisiejszego koreferatu miałem do dyspozycji tylko dzień i noc. W takim czasie nie można wgłębić się w tematykę bardzo obszernych materiałów przygotowanych przez setki pracowników każdego z resortów. Powinniśmy odpowiednio wcześnie podejmować prace nad przygotowaniem generalnych ocen.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#JanPryszcz">Zaczynamy zajmować się pewnymi problemami i faktami, które powinny być rozliczone już w poprzedniej kadencji. Trzeba ostatecznie odciąć się od pewnych faktów, aby one nas nie obciążały. Pozostajemy pomiędzy młotem a kowadłem, ponieważ otrzymujemy materiały resortowa i opracowania NIK, które na ogół różnią się diametralnie. Uważam, że do materiałów przygotowanych przez NIK powinny być odniesienia resortów i od tego trzeba zaczynać nasze debaty. Powinniśmy żądać ustosunkowania się do ujawnionych faktów i zaobserwowanych zjawisk w ramach kontroli NIK.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#JanPryszcz">Staramy się ustalić, gdzie są ci, którzy odpowiadają za stwierdzone nieprawidłowości. Nie wiemy natomiast, co się z tymi ludźmi dalej dzieje, czy nie przesiedli się na inne stanowiska i jakie ponieśli faktycznie konsekwencje, bo straty jakie spowodowali, jak wiemy, są ogromne.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#ZdzisławSkakuj">Poruszone przez posłów sprawy będą przedmiotem obrad prezydium komisji. Głosy te należy uznać za przejaw troski o to, aby praca nasza była użyteczna społecznie i służyła w sposób rzeczywisty dyscyplinowaniu i doskonaleniu działalności administracji państwowej. Prezydium przygotowało już plan pracy komisji do marca przyszłego roku. Po odpowiednich uzgodnieniach z Prezydium Sejmu, plan ten zostanie przedstawiony członkom komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>