text_structure.xml 78.4 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 16 września 1986 r. Komisja Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych, obradująca pod przewodnictwem posła Kazimierza Paszka (PZPR), rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- założenia Centralnego Planu Rocznego na 1987 r. w zakresie gospodarki wodnej i ochrony środowiska;</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">- raport o stanie realizacji reformy gospodarczej w resorcie ochrony środowiska i zasobów naturalnych:</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">- dezyderaty nr 4 do prezesa Rady Ministrów i nr 5 do przewodniczącego Komisji Planowania przy RM;</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">- odpowiedź przewodniczącego Komisji Planowania przy RM na opinie nr 2;</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">- odpowiedź ministra ochrony środowiska i zasobów naturalnych na dezyderat nr 3.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli: zastępca przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Ludwik Ochocki, minister ochrony środowiska i zasobów naturalnych Stefan Jarzębski oraz przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli, Urzędu Rady Ministrów, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego, Ministerstwa Górnictwa i Energetyki, Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, Polskiego Klubu Ekologicznego i LOP.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Założenia CPR na 1987 r. w zakresie gospodarki wodnej i ochrony środowiska oraz przebieg realizacji reformy gospodarczej w zakresie ochrony środowiska przedstawił zastępca przewodniczącego Komisji Planowania przy RM Ludwik Ochocki: Działania gospodarcze podejmowane w przyszłym roku będą zmierzały do osiągnięcia strategicznego celu społeczno-gospodarczego, ustalonego w NPSG na lata 1986-1990, którym jest zapewnienie zdolności do trwałego, zrównoważonego i efektywnego rozwoju gospodarki, jako podstawy stałej poprawy warunków bytu społeczeństwa. Założenia CPR na 1987 r. to dokument koncepcyjny zatwierdzony przez Radę Ministrów w czerwcu br., który będzie wzbogacony wynikami konsultacji oraz treścią uchwał X Zjazdu PZPR. Zostaną też uwzględnione rezultaty uzyskane w br., zwłaszcza zaś zaspokojenie potrzeb społecznych. Zaczynamy bowiem odczuwać presję wynikającą z niespełnienia społecznych oczekiwań związanych z reformą. Wyrażane jest też zaniepokojenie zbyt wolnym tempem rozwoju. Należy więc bardziej energicznie rozwiązywać podstawowe problemy i przyspieszyć poprawę warunków życia obywateli. W projekcie CPR na 1987 r. bardziej precyzyjnie zostaną określone zadania i środki służące do realizacji.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Podstawowymi zadaniami ekonomiczno-finansowymi wynikającymi z reformowania gospodarki są:</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">- przestrzeganie przez przedsiębiorstwa zasad dyscypliny ekonomicznej i samofinansowania, - utrzymanie właściwych relacji między wzrostem wynagrodzeń a wzrostem produkcji oraz zasady podziału zysku w sposób umożliwiający należyte funkcjonowanie i rozwój przedsiębiorstw, - odciążenie budżetu od dopłat do działalności przedsiębiorstw i eliminowanie strat w gospodarce, - przywracanie równowagi finansowej oraz eliminowanie nieefektywnych działań w przedsiębiorstwach.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Wymaga to takiego sterowania gospodarką, aby rozbudzać przedsiębiorczość i zachęcać jednostki gospodarcze do intensywnego rozwoju. Realizacji tych celów będzie służył rozwój stosunków umownych i wykorzystanie mechanizmów rynkowych, kontrolowanych przez przewidziane w planie instrumenty finansowe i prawne. „Centrum” będzie oddziaływać na realizujących zadania poprzez zamówienia rządowe na wyroby, inwestycje i wybrane zadania z dziedziny nauki i techniki. Rozszerzony zostanie zakres cen umownych, wzmocnione instrumenty kredytowe i podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Na tym tle przedstawię najważniejsze zamierzenia dotyczące ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Planuje się, że w przyszłym roku na inwestycje w obu dziedzinach wyda się w sumie 137 mld zł (w cenach z 1984 r.), co stanowi 8,6% nakładów w gospodarce uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Na ochronę wód zamierza się przeznaczyć 38 mld zł, powietrza -15 mld zł, powierzchni ziemi - 10 mld zł. Natomiast na ujęcia i doprowadzenia wody prawie 53 mld zł, na zbiorniki i stopnie wodne blisko 12 mld zł, na regulację rzek - ponad 5 mld zł, a na urządzenia przeciwpowodziowe ponad 4 mld zł. Na ochronę środowiska władze centralne mają wyasygnować 11,3% potrzebnych nakładów, terenowe - ponad 30%, a przedsiębiorstwa - 58,5%. W dziedzinie gospodarki wodnej z funduszów centralnych zrealizuje się prawie 24% zadań, z budżetu blisko 6%, z pieniędzy władz terenowych około 56%, a przedsiębiorstw - prawie 14%.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Wśród inwestycji centralnych kontynuowana będzie budowa 8 oczyszczalni ścieków, 4 zbiorników wodnych, 2 ujęć systemowych - wodociąg „Raba II” i wodociąg Dziećkowice (pierwszy etap budowy wodociągu północnego planuje się zakończyć w 1986 r.). Przewiduje się, że spośród inwestycji centralnych zakończy się budowę lubelskiej oczyszczalni „Hajdów” i warszawskiej „Czajka”, a także zbiornika „Bukówka.” na Bobrze.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Na liście centralnych inwestycji nie znalazła się budowa oczyszczalni Gdańsk Wschód (część biologiczna), mimo znaczenia tego zadania dla ochrony Zatoki Gdańskiej. Dotyczy to też oczyszczalni dla lewobrzeżnej Warszawy.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Zgodnie z uchwałą 115/86 Rady Ministrów, inwestycje kontynuowane po 1 stycznia 1987 r., które wymieniono imiennie w załączniku nr 1 do uchwały nr 178 RM w sprawie CPR na 1986 r., będą realizowane na dotychczasowych zasadach. Dotyczy to np. oczyszczalni ścieków w Zakopanem i „Czajki” dla Warszawy prawobrzeżnej, a także budowy wodociągu „Raba II”. Resort ochrony środowiska wystąpił o objęcie systemem zamówień rządowych również budowy 2 zbiorników, wodociągu północnego (II etap), oczyszczalni ścieków w Gdyni, Gdańsku i Szczecinie. Możliwości uwzględnienia tych wniosków będą jeszcze analizowane.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">W zakresie ochrony środowiska gwarantowanym zaopatrzeniem materiałowym objęta jest produkcja 2 urządzeń: oczyszczalnie ścieków bioblok „K-25” i „K-50” oraz urządzenia do neutralizacji gazów. Resort ochrony środowiska zaproponował, aby zamówieniami rządowymi były objęte również takie materiały i wyroby jak: zespolone oczyszczalnie ścieków, zgarniacze i przesuwnice, pompy do ścieków, urządzenia odpylające i neutralizujące gazy, automatyczny, stacjonarny analizator emisji pyłu „Emis”, analizator paliw samochodowych.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Wśród zamówień rządowych z zakresu nauki i techniki są m.in. kontenerowe, zblokowane oczyszczalnie ścieków oraz kontenerowe stacje uzdatniania wody, a także technologie bezściekowej produkcji płyt pilśniowych twardych.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Opracowanie skutecznych instrumentów ekonomicznych służących ochronie środowiska jest procesem długotrwałym. Wprowadzany obecnie zestaw instrumentów podlega obserwacji i musi nastąpić jego instytucjonalne i „świadomościowe” utrwalenie, aby skutki działań ekonomicznych mogły być dostatecznie efektywne. Muszą one też uwzględniać realia gospodarcze i typowe sytuacje ekonomiczne różnych grup przedsiębiorstw, np. gospodarki komunalnej.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Podstawowymi instrumentami związanymi z ochroną środowiska są: - system opłat i kar, będący w toku nowelizacji, wątpliwej zresztą co do kierunku, - ulgi w podatku dochodowym dla przedsiębiorstw podejmujących inwestycje, - uznanie kar i odszkodowań za straty nieuzasadnione, tj. takie, które powodują rozszerzenie podstawy wymiaru podatku dochodowego, - preferencyjny narzut zysku dla przedsiębiorstw budowlano-montażowych realizujących obiekty ochrony środowiska, - zwolnienie z kaucji od inwestycji kubaturowych ochrony środowiska, - zamówienia rządowe na realizację inwestycji w gospodarce wodnej oraz niektórych wyrobów, - preferencje kredytowe (dostępność, oprocentowanie, okres spłaty), - pozostawienie w przedsiębiorstwach odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Ponadto są już wprowadzane takie instrumenty, jak:</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">- zakaz lokalizacji w 5 aglomeracjach obiektów produkcyjnych zatrudniających powyżej 200 osób,</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">- zakaz lokalizacji działalności uciążliwej na obszarach chronionych i ograniczenie takiej lokalizacji na obszarach zagrożonych ekologicznie,</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">- ulgi podatkowe dla przedsiębiorstw wykorzystujących odpady przemysłowe,</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">- preferencje kredytowe dla zagospodarowywania odpadów w woj. katowickim,</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">- inwestycje centralne w zakresie podstawowych, strukturalnych przedsięwzięć gospodarki wodnej i ochrony środowiska,</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">- instrumenty kredytowe, dyscyplinujące działalność przedsiębiorstw budowlano-montażowych,</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">- inne instrumenty, generalnie nakierowane na oszczędność paliw, surowców, materiałów, z możliwością zakazu produkcji określonych wyrobów i technologii.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Główne zadania, spoczywające m.in. na resorcie ochrony środowiska, to doskonalenie systemu ocen funkcjonowania instrumentacji ekonomicznej oraz wnioskowanie co do zmian regulacji prawnych i parametrów instrumentalnych. Problemy funkcjonowania ochrony środowiska w gospodarce będą uwzględniane w pracach komisji do spraw reformy. Bardzo liczne propozycje, wynikające z narady poznańskiej, dotyczą kluczowych zagadnień ekologicznych w planowaniu społeczno-gospodarczych i przestrzennym. Chodzi m.in. o tak istotne sprawy, jak umacnianie roli i wpływu rad narodowych na funkcjonowanie jednostek gospodarczych na terenie ich działania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#StefanJarzębski">W ostatnich latach zarysowała się wydatna poprawa w zakresie ochrony środowiska. W br. wykonaliśmy wręcz duży skok jakościowy. Przyspieszamy zwłaszcza budowę oczyszczalni ścieków. Modernizuje się także urządzenia do zatrzymywania gazów i pyłów. Przeszkodą w tych działaniach jest niedobór materiałów.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#StefanJarzębski">Dużym osiągnięciem będzie oddanie 2.0 września br. 5 zbiorników w różnych rejonach kraju, przy czym uroczystości odbędą się w Jeziorska.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#StefanJarzębski">W przyszłym roku zamierza się utworzyć 15. park narodowy. Działania w tym kierunku są już daleko zaawansowane. Dzięki temu poprawią się warunki krajobrazowe.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#StefanJarzębski">Szczególnie dużo uwagi poświęci się kwestiom odprowadzania wody. Rozwój sieci wodociągów musi być proporcjonalny do przyrostu liczby oczyszczalni, gdyż inaczej następuje niebezpieczne zachwianie równowagi.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#StefanJarzębski">Zamierzamy współpracować ze Szwecją w zakresie ekologii. Prowadzone są już rozmowy na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#StefanJarzębski">Przygotowuje się dokument przewidujący zwiększenie kar za zanieczyszczenie środowiska. Nie brakuje jednak przeciwników tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#StefanJarzębski">Powodzenie naszych działań zależy od lepszego wykorzystania istniejącego potencjału oraz większego zaangażowania ze strony społeczeństwa, a zwłaszcza takich organizacji jak PRON i związki zawodowe. Trzeba jednak dodać, że już teraz włączają się one do wielu przedsięwzięć.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#StefanJarzębski">Uwagi do założeń CPR na 1987 r. i raportu o stanie realizacji reformy gospodarczej przedstawiła Elżbieta Zakrocka (PZPR): Oceniając założenia CPR na 1987 r., przypomnę, że X Zjazd PZPR uznał poprawę ochrony środowiska i rozwój gospodarki wodnej za jedne z głównych celów. Wysoką rangę przyznano im też w uchwałach ZSL i SD oraz w działalności PROM i licznych innych organizacji. Ześrodkowanie uwagi na tych problemach wynika stąd, że Polska, osiągając na przełomie lat 70. i 80. średni światowy etap uprzemysłowienia, równocześnie została narażona na charakterystyczny dla takiego etapu, kulminacyjny poziom zagrożeń środowiska. Jest on skutkiem dużej skali produkcji i stosunkowo małych możliwości przeciwdziałania negatywnym zjawiskom.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#StefanJarzębski">Zagrożenie środowiska jest pogłębiane przez wiele zjawisk, m.in. strukturalnych. Chodzi tu zwłaszcza o: - ogromne, niemal niespotykane w innych krajach, uzależnienie gospodarki od węgla kamiennego, - większą niż w innych państwach skalę występowania odpadów przemysłowych (przemysł wydobywczy), - duży udział tradycyjnych gałęzi przemysłu ciężkiego, - niezbyt wprawdzie duże, ale za to niezgodne z wymogami ochrony środowiska, stosowanie środków ochrony roślin, - duże opóźnienia w rozwoju infrastruktury miejskiej (kanalizacja, oczyszczalnie, utylizacja śmieci i odpadów).</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#StefanJarzębski">Wszystko to wpływa niekorzystnie na stan, środowiska i powinno determinować wybór racjonalnych i efektywnych koncepcji, mających na celu poprawę sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#StefanJarzębski">Założenia CPR na 1987 r. w zakresie gospodarki wodnej i ochrony środowiska nie w pełni uwzględniają potrzebę rozszerzenia działań na rzecz zahamowania procesu degradacji środowiska i zapewnienia jego skuteczniejszej ochrony. Zakładane kierunki należy co prawda uznać za prawidłowe, ale słuszna koncentracja środków na zadaniach kontynuowanych nie może oznaczać zaniechania przygotowań do nowych inwestycji, które powinny być rozpoczęte w tej 5-latce lub zaraz po 1990 r. Niezbędne jest stworzenie obiektywnych możliwości rozwiązywania występujących trudności, gdyż - nawet mimo zapewnienia znacznych nakładów - zadania nie będą mogły być wykonane, o ile nie zagwarantuje się odpowiednich warunków: wyspecjalizowanej kadry, materiałów i urządzeń oraz mocy przerobowej przedsiębiorstw. Nie kwestionując wymienionych wcześniej preferencji ekonomicznych, stymulujących podjęcie działalności inwestycyjnej na rzecz ochrony środowiska, należy stwierdzić, że są one nadal zbyt słabe, aby mogły spowodować poważne zintensyfikowanie działań. Większość zakładów nie ma szans na wykorzystanie tych preferencji, gdyż uprzednio trzeba przystąpić do działalności inwestycyjnej, co z kolei wymaga środków, którymi większość przedsiębiorstw nie dysponuje. Nadal nie ma możliwości sprawnego wykonywania urządzeń ochronnych - daje się tu we znaki deficyt materiałów i wyspecjalizowanych przedsiębiorstw wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#StefanJarzębski">Działania w zakresie ochrony środowiska muszą być kompleksowe, systematyczne i konsekwentne. Muszą zmierzać w kierunku zaangażowania różnego rodzaju środków: finansowych, administracyjnych, a także zwiększenia udziału społeczeństwa i współpracy nauki.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#StefanJarzębski">Program poprawy stanu środowiska w Polsce powinien być integralną częścią reformy gospodarczej. Wdrażanie reformy uzależnione było od warunków gospodarczych, które nie kształtowały się zbyt korzystnie. Odpowiedź na pytanie, czy założenia reformy gospodarczej sprzyjają ochronie środowiska, czy też rodzą dalsze zagrożenia jest bardzo trudna.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#StefanJarzębski">Instrumenty ekonomiczne działające w dziedzinie ochrony środowiska to obligatoryjne opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz sankcje karne za przekraczanie warunków ustalonych w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#StefanJarzębski">Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska stają się ważnym elementem kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwa, a zarazem zasilają fundusze ekologiczne, tzn. fundusz gospodarki wodnej i fundusz ochrony środowiska. Opłaty te, obciążające koszty własne przedsiębiorstw powinny wymuszać oszczędną gospodarkę zasobami, a także skłaniać do instalowania urządzeń ochronnych, gdyż w ten sposób nastąpi zmniejszenie zobowiązań finansowych z tytułu niszczenia środowiska naturalnego. Należy podkreślić, że podniesienie stawek za gospodarcze korzy stanie ze środowiska nie spowodowało zahamowania jego niszczenia. Przyczyn tego rodzaju sytuacji należy szukać w tym, że wymienione opłaty wliczane są w koszty własne przedsiębiorstwa. Z kolei podstawą kalkulacji cen są najczęściej koszty własne przedsiębiorstwa, co ma istotne znaczenie dla tworzenia zysku przedsiębiorstwa. Tak długo zatem, jak długo mechanizmy rynkowe nie zmuszą producentów do obniżania ceny, a przez to kosztów własnych, funkcjonujący obecnie system opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska będzie oddziaływał statycznie nie zaś bodźcowo.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#StefanJarzębski">Drugim instrumentem mającym służyć ochronie środowiska są sankcje karne za przekraczanie ustalonych warunków jego wykorzystania. W odróżnieniu od opłat, kary pieniężne stanowiące stratę nadzwyczajną, wpływają na zmniejszenie zysku przedsiębiorstwa. Dlatego jest to bodźcowa forma oddziaływania na zakłady.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#StefanJarzębski">Działalność inwestycyjna na rzecz ochrony środowiska obejmuje przede wszystkim przedsięwzięcia związane z bezpośrednią ochroną poszczególnych elementów środowiska takich, jak powietrze i woda, przedsięwzięcia związane z przeciwdziałaniem hałasowi i inne. Należy jednak podkreślić, że w niektórych gałęziach produkcji - np. w przemysłach maszynowym, chemicznym, włókienniczym czy hutniczym tego typu inwestycje nie wystarczają. Aby uzyskać rzeczywiste efekty w dziedzinie ochrony środowiska, niezbędne stają się inwestycje zmieniające technologie produkcji. Przedsięwzięcia inwestycyjne na rzecz ochrony środowiska, zarówno bezpośrednie, a tym bardziej pośrednie, są bardzo drogie i wymagają znacznych nakładów finansowych. Gdzie ma znaleźć te środki samofinansujące się przedsiębiorstwo?</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#StefanJarzębski">Fundusz rozwoju może być źródłem tylko niewielkich kwot, przeznaczanych na inwestycje potrzebne przedsiębiorstwom, przy czym priorytet w finansowaniu z tego funduszu mają inwestycje i przedsięwzięcia niezbędne dla utrzymania produkcji, a nie inwestycje z zakresu ochrony środowiska. Wobec tego jedynym źródłem finansowania inwestycji w przedsiębiorstwach, w tym inwestycji w zakresie ochrony środowiska, pozostaje kredyt bankowy. Konieczność spłaty kredytu wraz z odsetkami (około 9%) powoduje, że przedsiębiorstwa zaciągają kredyty przede wszystkim na inwestycje związane bezpośrednio z produkcją i wzrostem wartości materialnej sprzedanych wyrobów. Z tego względu inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska, jako „nieprodukcyjne”, wchodzą do planu inwestycyjnego przedsiębiorstw z bardzo dużym trudem i opóźnieniem.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#StefanJarzębski">Generalnie można ocenić, że funkcjonujący system opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska nie spełnia obecnie swojej roli i nie zachęca. do oszczędzania. Ponadto, obowiązujący system finansowania inwestycji z zakresu ochrony środowiska oraz stosowane ulgi podatkowe niedostatecznie preferują te inwestycje w przedsiębiorstwach. Nie ulega też wątpliwości, że bariery kadrowe, materiałowe i wykonawcze nie stwarzają przemysłowa, i innym jednostkom zanieczyszczającym środowisko poważniejszych szans na radykalne ograniczenie zanieczyszczeń.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#StefanJarzębski">Wydaje się więc, że nadal podstawowym celem reformy w zakresie ochrony środowiska jest stworzenie obiektywnych możliwości konkretnego rozwiązywania, problemów. W końcowym efekcie liczyć się będzie bowiem tylko to, co zostanie wykonane (np. oczyszczalnie ścieków, urządzenia odpylające itp.). Żaden, choćby najlepszy, system organizacyjno-prawny i inspiracyjny nie zapewni wykonania zadań, jeśli zabraknie:</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#StefanJarzębski">- wyspecjalizowanej kadry i jednostek organizacyjnych, które potrafią zaprojektować, wybudować i eksploatować urządzenia z zakresu ochrony środowiska, a także sprawnie kierować całością spraw z tej dziedziny, materiałów i urządzeń produkowanych w kraju lub pochodzących z importu, - odpowiedniej mocy przerobowej przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#StefanJarzębski">Konieczne jest stworzenie realnych warunków wykonania planów w dziedzinie ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Niezbędne działania na rzecz ochrony i kształtowania środowiska, które powinny stanowić równocześnie elementy reformy gospodarczej, trzeba skoncentrować na:</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#StefanJarzębski">- zmianie struktury gospodarki polegającej na rezygnacji z energochłonnego i obciążającego środowisko przemysłu charakteryzującego się niskim stopniem przetwarzania surowców, - wdrożeniu autentycznego rachunku ekonomicznego, jako niezbędnego warunku właściwej gospodarki surowcowej, a zarazem jako szansy na wprowadzenie technologii bezodpadowych, - zagwarantowaniu mocy produkcyjnych, materiałów i urządzeń dla umożliwienia realnego wykorzystania środków finansowych, w tym funduszy celowych, na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#StefanJarzębski">- stworzeniu bodźców materialnych dla załóg i przedsiębiorstw budujących i eksploatujących obiekty ochrony środowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#ZdzisławaGnoińska">Materiały przedstawione przez Ministerstwo Ochrony środowiska i Zasobów Naturalnych dotyczące funkcjonowania reformy gospodarczej wyraźnie wskazują, że ekonomiczne skutki osiągnięte w sferze ochrony środowiska nie są zadowalające. Wprawdzie ministerstwo stosuje różne formy oddziaływania na podległe mu przedsiębiorstwa, ale są to przede wszystkim działania o charakterze nakazowym, wspierającym czy też szkoleniowym.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#ZdzisławaGnoińska">Jak to stwierdzono w materiałach, wszystkie nadzorowane przedsiębiorstwa osiągają względnie poprawne relacje w zakresie płac i wydajności pracy, Ich obciążenie karami, czy też opłatami z tytułu zanieczyszczenia środowiska jest w dalszym ciągu dalekie od stanu optymalnego. Wysokość kar powinna wynikać z rachunku społeczno-gospodarczej efektywności ochrony środowiska. Praktyka odbiega jednak od teorii i to jest niepokojące. W efekcie bowiem straty ponoszone w zakresie środowiska naturalnego znacznie przewyższają nakłady na jego ochronę.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#ZdzisławaGnoińska">Należy podkreślić, że omawiana grupa przedsiębiorstw stanowi zaledwie 1,9% ogólnej liczby zakładów, w których umiejscowione są zasadnicze źródła zanieczyszczeń. Dlatego otrzymane wyniki nie mogą być miarodajne, nie mogą mieć też wartości statystycznie istotnej, a tym bardziej nie' przedstawiają sobą średniej wartości.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#ZdzisławaGnoińska">Można stwierdzić, iż w pewnym sensie zakłady zatruwają środowisko bezkarnie. Opłaty ani kary nie stanowią dla nich istotnych obciążeń i nie wymuszają starań o ochronę środowiska. Konieczne jest więc szybkie uregulowanie tych spraw pod względem formalno-prawnym. Nie można z tym zwlekać, bo w krótkim czasie będziemy mówili nie o 8 województwach dotkniętych klęską ekologiczną, lecz o znacznie większej ich liczbie. Zwiększone stawki opłat i kar, jak stwierdza resort, urealniłyby rachunek ekonomiczny, zwiększyłyby znacznie pozabudżetowe dodatkowe środki finansowe na rachunkach funduszu gospodarki wodnej i funduszu ochrony środowiska. Zakładom przemysłowym nie może opłacać się zanieczyszczanie środowiska.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#ZdzisławaGnoińska">Należy pozytywnie ocenić stosowanie ulg w podatku dochodowym dla jednostek podejmujących inwestycje w celu ochrony środowiska. Ważne jest jednak to, by przepisy regulujące te sprawy były skuteczne i przynosiły szybkie oraz radykalne zmiany w dziedzinie kształtowania środowiska naturalnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#AlojzySzczęśniak">Mam przy sobie pismo mieszkańców gminy Mucharz do przewodniczącego wojewódzkiego zespołu-poselskiego. Chciałbym, by posłowie zapoznali się z niektórymi problemami związanymi z budową zbiornika w Świnnej Porębie. Z pisma tego wynika, że popełniam błędy podobne do tych, które miały miejsce np. przy budowie zbiornika w Czorsztynie. Wywołuje to zrozumiałe niezadowolenie Społeczeństwa. Nie chodzi o to, że jest ono przeciwne tej budowie, lecz obolałoby, by przebiegała ona we właściwy sposób i we właściwym klimacie. Całkowita powierzchnia zbiornika w Świnnej będzie wynosić 750 ha, a więc więcej aniżeli zbiorniki w Tresnej i Porąbce razem wzięte. Wywłaszczeniu ulegnie 400 budynków, w tym 300 w gminie Mucharz. Zostaną zlikwidowane zakłady zatrudniające ok. 700 osób, a wśród nich filia zakładów w Andrychowie, zakład przetwórstwa warzywno-owocowego. Będą też zlikwidowane 2 szkoły i dom dziecka. Zmieni się oblicze gminy. W wystąpieniu władz politycznych gminy do przewodniczącego wojewódzkiego zespołu poselskiego podkreślono, że projekt ten ma wymiar historyczny. Od 30 lat prowadzi się prace przygotowawcze i wywłaszczeniowe. Brak środków na realizację tej inwestycji powoduje zróżnicowane reakcje społeczne. Nie jest łatwa rola władz politycznych. Od 30 lat nie wolno tam niczego budować, odtwarzać, remontować. Na straży tej zasady stoją liczne nakazy i zakazy. Stąd rozczarowanie mieszkańców patrzących na dewaluowanie się otrzymanych w przeszłości pieniędzy. Niektórzy przewidują, że inwestycja potrwa co najmniej 35 lat. Całkowity koszt budowy ma wynieść ponad 70 mld zł, a więc jeżeli obecnie wydatkuje się rocznie 1–2 mld zł, to budowa zakończy się po 35 latach.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#AlojzySzczęśniak">Proszę o autorytatywne wyjaśnienie, czy zbiornik Świnna Poręba będzie zbudowany, w jakim kształcie i terminie? Informacje w tych sprawach zmieniają się, co bulwersuje mieszkańców i powoduje niezadowolenie. Mieszkańcy kierują dziesiątki listów do różnych instytucji. Trzeba wyjaśnić tę sprawę, by nie powtórzył się błąd, który popełniono w Czorsztynie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JózefKiełb">Chciałbym nawiązać do podziału środków przyjętego w założeniach CPR. Preferowanie nakładów na ochronę wody, ziemi i powietrza należy uznać za słuszne. Propozycje te są jednak zbyt konserwatywne. Trudno wyodrębnić i zaszeregować niektóre przedsięwzięcia do jednej z wymienionych grup. Przecież np. rolnicze wykorzystanie ścieków służy zarówno ochronie ziemi, jak wody. Niezależnie od tej kwestii trzeba poświęcić więcej uwagi problemowi rolniczego wykorzystania ścieków. Wymaga to wyposażenia PGR w oczyszczalnie ścieków. Wiele spośród tych oczyszczalni nie zostało uruchomionych z różnych względów. Niektóre z tych licencyjnych bubli funkcjonują tylko od czasu do czasu. Niepokoi też brak etatowej obsługi w tych oczyszczalniach. Uruchomienie takich stałych służb powinno być umożliwione przez resort pracy. Obecnie tworzenie nowych etatów bez zgody ministerstwa powoduje przykre następstwa dla załóg w postaci restrykcji płacowych. Trzeba stworzyć zachęty do powoływania stałych służb zajmujących się eksploatacją oczyszczalnią a wtedy oczyszczalni będzie przybywać.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#JózefKiełb">Trzeba uruchomić poważne środki na rzecz ochrony powietrza. Konieczne są pilne przedsięwzięcia. Znajdujemy się w obliczu ekologicznej klęski w lasach. Nasza komisja powinna sformułować wniosek, by rząd w trybie pilnym zajął się problemem masowego wymierania lasów w województwach południowo-zachodnich. Niektóre lasy trzeba uznać za dotknięte klęską ekologiczną. Z takim wnioskiem zamierza też Wystąpić Komisja Rolnictwa. Zniszczenie lasów np. w Górach Izerskich może spowodować nieodwracalne skutki w dziedzinie gospodarki wodnej.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#JózefKiełb">Należy też podjąć problem ochrony powietrza w uzdrowiskach. Przykłady są posłom znane. W Kołobrzegu, zwłaszcza zimą, dochodzi do wielokrotnego przekraczania norm skażenia. A przecież jest to uzdrowisko. Zbyt wiele tam kotłowni, a ponadto kolej wykorzystuje parowozy do prac manewrowych.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#JózefKiełb">Co się tyczy ochrony wód, to w pełni podzielam opinię ministra S. Jarzębskiego przedstawioną w związku z informacją o oddaniu do użytku 5 zbiorników retencyjnych. To bardzo ważna sprawa. Oby tylko kolejne zbiorniki udało się zbudować lepiej i w krótszym czasie. Trzeba wrócić do modnej niegdyś tzw. małej retencji i „odkurzyć” odpowiednie programy. Sporo jest chętnych do uruchamiania małych elektrowni poprawiających gospodarkę wodną, dostarczających energii, poprawiających walory środowiskowe. Tymczasem nadal produkujemy energię niemal wyłącznie z deficytowego, zasiarczonego węgla. Małe elektrownie nie zastąpią oczywiście już istniejących, ale każdy przyrost czystej energii elektrycznej jest niezwykle cenny. Sporo jest chętnych, ale tylko straceńcy mogą się tym zajmować, wobec totalnego braku zainteresowania resortu górnictwa i energetyki. Trzeba być majętnym człowiekiem, by uruchomić elektrownię wodną i sprzedawać państwu prąd po cenach urzędowych. Zachęcam ministra S. Jarzębskiego, by z właściwym sobie uporem próbował podjąć ten problem. Zagadnienie to musi rozstrzygnąć Prezydium Rządu, bo dotyczy dwóch resortów. Wnoszę, by bardziej szczegółowo, aniżeli to uczyniono w CPR na 1987 r. przedstawić sposoby preferowania przedsięwzięć mających na celu poprawę gospodarki wodnej. Mam na myśli udzielenie pomocy tam, gdzie nie ma inwestycji z budżetu centralnego. Byłbym wdzięczny ministrowi S. Jarzębskiemu za poinformowanie, jak zamierza preferować nakłady na ochronę wód w województwach, w których nie zakłada się korzystania z budżetu centralnego.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#JózefKiełb">Popieram ideę utworzenia zakładowych funduszy ekologicznych. Wpłynie to na podniesienie cen np. cementu, ale lepsze to od zamykania cementowni. W ten sposób będzie można dzięki dopłatom do cen umożliwić funkcjonowanie niektórym cementowniom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#KazimierzPaszek">Proponuję, aby poseł J. Kiełb Rozważył, czy niektóre jego wnioski nie powinny znaleźć się w dezyderacie lub opinii naszej komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#TeresaSzparago">Dwutlenek siarki jest związkiem, który szczególnie dotkliwie zatruwa powietrze atmosferyczne. Należy więc zadbać o wydatne zmniejszenie jego emisji.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#TeresaSzparago">Trzeba budować duże oczyszczalnie, ale niezbędne jest też uruchamianie małych. Co się np. robi dla oczyszczenia bardzo toksycznych ścieków z mleczarni?</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#TeresaSzparago">Kiedy zostanie wybudowana niezbędna sieć kanalizacyjna? Obecnie w wielu miejscowościach nieczystości wywozi się do lasów, wylewa do jezior. Powoduje to nie tylko zanieczyszczenie środowiska, ale także traci się znaczne ilości wody, którą można by było odzyskiwać dla potrzeb komunalnych.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#TeresaSzparago">Wątpliwości budzą opłaty za pobór wody. Są one obecnie chyba zbyt niskie, a ich podniesienie z pewnością skłoniłoby zakłady pracy do mniej rozrzutnego gospodarowania wodą.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#TeresaSzparago">Istnieją rozbieżności co do zasad dokonywania klasyfikacji wód. Obecny sposób kwalifikowania wód nie jest zbyt dokładny. Nie uwzględnia się np. zawartości fenolu, detergentów i innych środków. Tymczasem nauka potrafi dosyć dokładnie określić wszystkie czynniki powodujące zanieczyszczenie wody i należałoby w praktyce to uwzględnić. W inny sposób nie postawimy zapory dla postępującego zanieczyszczenia wielu cieków, a zwłaszcza tych, przy których zlokalizowane są duże zakłady pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#TeresaSzparago">Mamy kłopoty ze ściąganiem kar i opłat od zakładów zanieczyszczających środowisko. Dużym zakładom opłaca się nawet płacenie wysokich kar i dużych opłat. Dotyczy to przede wszystkim zakładów pracy korzystających z dotacji. Wiedzą one bowiem, że i tak nie będą płacić kar z własnej kasy. W związku z tym bardziej skuteczne są czasami kary i opłaty niewielkie, ale uiszczane przez osoby winne. Tymczasem kary płacone są na ogół z zysku wypracowanego przez wszystkich pracowników przedsiębiorstwa, co nie jest właściwe. Należałoby uszczegółowić przepisy i dokładniej określić kto powinien personalnie płacić karę za zanieczyszczenie wody czy powietrza. Większość decyzji podejmuje jednoosobowo dyrektor przedsiębiorstwa i jego odpowiedzialność powinna być największa.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#TeresaSzparago">Inwestycje ochrony środowiska od wielu lat przysparzają kłopotów. Dlatego być może należałoby przyznać większe preferencje przedsiębiorstwom wykonawczym. Obecne zasady w sposób niedostateczny dopingują budowlanych do prowadzenia tych inwestycji. Ponadto wykonawcom opłaca się podejmowanie dużych inwestycji, więc budowa małych obiektów na tym cierpi. W rezultacie buduje się często oczyszczalnie, ale nie instaluje sieci, bądź nie buduje kolektorów. Wydaje się więc dużo pieniędzy, nie uzyskując oczekiwanych korzyści.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#TeresaSzparago">Stan ochrony powietrza nie może nikogo zadowalać. Dlatego należałoby rozpatrzyć propozycję rozszerzenia zamówień rządowych, na produkcję aparatury chroniącej powietrze przed zanieczyszczeniami. Jedynie takie działanie wydaje się być skuteczne. Minister S. Jarzębski wspomniał o projekcie utworzenia zakładowych funduszy ekologicznych. Jest to bardzo dobry pomysł. Być może w ten sposób stworzymy skuteczny instrument ochrony środowiska przez zakłady pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MieczysławBurkacki">Przekazując uwagi do informacji nt. funkcjonowania reformy gospodarczej w działalności Ministerstwa Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych chciałbym skoncentrować uwagę na ocenie działania instrumentów ekologicznych. Można zgodzić się z oceną, że zastosowany system kar finansowych, a także ulg i preferencji sprzyjał, aczkolwiek w sposób zróżnicowany, kierowaniu na ochronę środowiska zwiększonych środków finansowych. Świadczy o tym chociażby fakt, iż nakłady na ochronę środowiska w ub.r., w porównaniu z 1982 r., zwiększyły się ponad 2,5-krotnie. Chociaż brak jest podstaw do oceny, że w tym okresie nastąpiła poprawa stanu środowiska, niemniej jednak tak znaczny wzrost nakładów jest zjawiskiem pozytywnym. Trzeba bowiem wziąć pod uwagę, iż w całej gospodarce nakłady te generalnie zmalały. Godnym podkreślenia jest również rosnący udział, w ogólnych nakładach kierowanych na ochronę środowiska, środków przedsiębiorstw oraz środków z funduszy celowych. Z tą samą tendencją będziemy mieli do czynienia również w 1987 r. Z propozycji przedłożonych przez Ministerstwo Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych wynika bowiem, że na ogólną sumę ponad 123 mld zł środki z ww. źródeł przekroczą 100 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MieczysławBurkacki">Dokonane, a także przygotowywane, zmiany poziomu obciążeń finansowych jednostek gospodarczych oraz planowane na lata 1986–1990 dostosowanie systemów ulg i preferencji, będą sprzyjały znacznemu dopływowi środków na ochronę środowiska. Pozwolą one wykonać zadania w tej dziedzinie przewidziane w założeniach NPSG. Niestety takiej prognozy nie można sformułować w odniesieniu do przebiegu procesu inwestycyjnego. Tymczasem od wykonania inwestycji w dużym stopniu zależy uzyskanie efektów rzeczowych przewidzianych w przyjętych programach. Główną przyczyną tej sytuacji są niedostatki mocy produkcyjnej przedsiębiorstw wykonawczych i dotkliwe braki zaopatrzeniowe. Istnieją także inne powody opóźnień inwestycyjnych, których wyjaśnienia zabrakło w przedstawionej posłom informacji.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#MieczysławBurkacki">Pozytywnie ocenić można systemy motywacyjne funkcjonujące w przedsiębiorstwach, a także stosowane instrumenty ekonomicznego oddziaływania. W wyniku wdrożenia zakładowych systemów wynagradzania uzyskano poprawne relacje w zakresie płac i wydajności pracy. Ocena ta musi ulec jednak pewnej korekcie. Wyniki kontroli przeprowadzonej przez NIK skłaniają do stwierdzenia, że dopóki ceny stosowane przez przedsiębiorstwa za wykonane roboty i usługi bazują na nieprawidłowych, na ogół znacznie zawyżonych kalkulacjach, to wszelkie obliczane wskaźniki, mierzone przy pomocy wartości sprzedaży, zawierają te same nieprawidłowości. W rezultacie, korzystne i częściowo niezasłużone wyniki finansowe uzyskują przedsiębiorstwa nie w pełni, na to zasługujące. Pozwala im to podnosić wynagrodzenia bez pogarszania swej sytuacji finansowej.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#MieczysławBurkacki">Dla zilustrowania tej sytuacji posłużę się kilkoma przykładami. W grupie przedsiębiorstw budownictwa wodnego w 1985 r. średni wskaźnik wzrostu zysków w porównaniu z rokiem poprzednim wyniósł 33% , a rentowność w skrajnych przypadkach sięgała prawie 45% . W tym samym czasie wykonanie zadarł rzeczowych zwiększyło się jedynie o 10% . Zgodnie z obowiązującymi przepisami w kalkulowanej cenie maksymalny narzut zysku może wynosić 15% wartości kosztów przerobu.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#MieczysławBurkacki">Również w 1985 r. biura projektów uzyskały wzrost rentowności o dalsze 12,3% i osiągnęły przeciętnie poziom rentowności przekraczający 50% . Wyniki te uzyskano przy obniżeniu zatrudnienia o 2,3% i wzroście przeciętnych wynagrodzeń aż o prawie 38% . Także rentowność przedsiębiorstw geologicznych wzrosła w 1985 r. w skrajnych przypadkach o ponad 58%, a w przedsiębiorstwach wiertniczych do blisko 51% .</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#MieczysławBurkacki">Można mieć zastrzeżenia także do wyników działalności przedsiębiorstw geologicznych i wiertniczych w I półroczu br. Np. przedsiębiorstwa geologiczne uzyskały w tym okresie średnią dynamikę produkcji sprzedanej netto 137,4% poprawiły rentowność z 37,8 do 55,3% całkowitego kosztu własnego. W I półroczu wydajność pracy mierzona wartością produkcji sprzedanej netto uległa zwiększeniu o 39,6% , podczas gdy przeciętne wynagrodzenie miesięczne zwiększyło się o 30,5% .</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#MieczysławBurkacki">Także przedsiębiorstwa robót wiertniczych w I półroczu br. uzyskały korzystne efekty finansowe. Nastąpiła poprawa rentowności z 25,8% do 45,9% przy zwiększonej wydajności o 31,3% i większym przeciętnym wynagrodzeniu miesięcznym o 29,2% . Tylko przedsiębiorstwo wiertnicze w Krakowie zapłaciło podatek od ponadnormatywnych wynagrodzeń chociaż nie był on zbyt wysoki.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#MieczysławBurkacki">Przy pomocy wyżej przedstawionych faktów Chciałem wykazać, że sedno sprawy tkwi w cenach. Dopóki ich poziom będzie dyktowany przez przedsiębiorstwa, wszelkie wyniki finansowe muszą budzić zastrzeżenia. W efekcie uzyskiwane sukcesy we wdrażaniu reformy gospodarczej mogą okazać się po prostu iluzoryczne. Dopiero uporządkowanie i zrównoważenie rynku inwestycyjnego ukształtuje właściwy poziom cen na produkcję budowlano-montażową. Taki pogląd zasadnie reprezentuje Ministerstwo Budownictwa, Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#StanisławSłowik">Mam dwa pytania do ministrów. Pierwsze dotyczy zapowiedzianej koncepcji utworzenia zakładowych funduszy ekologicznych. Ponieważ w tej sprawie prowadzone były już rozmowy z Ministerstwem Finansów, chciałbym dowiedzieć się na jakich zasadach utworzony będzie ten fundusz.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#StanisławSłowik">Chciałbym też usłyszeć nieco więcej informacji o preferencjach, które mają być zastosowane wobec tych przedsiębiorstw, które na Śląsku zajmą się zagospodarowaniem odpadów. Niektórzy moi poprzednicy podnosili sprawę kompleksowości działań na rzecz ochrony środowiska. O tym jak jest to niezbędne świadczy przykład miliardowej inwestycji, jaka jest realizowana w Dziadkowicach na Śląsku. Może dojść do tego, że wybudowany zostanie cały system przepompowni, tylko nie będzie wody, którą pompy mają wtłoczyć do wodociągów. Woda bowiem zależy od wybudowania gigantycznego zbiornika w Świnnej Porębie. Budowę tego zbiornika trzeba więc potraktować jako dalszy ciąg wykonywanego zadania inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#StanisławSłowik">Nie jestem przekonany o skuteczności realizacji reformy gospodarczej na rzecz środowiska. Nie wiem dlaczego szefowie resortów nie mówią publicznie, że po prostu nie mają pieniędzy. Skarżą się na brak materiałów, maszyn, środków produkcji. Czy nie należałoby odwrócić kolejności i stworzyć system preferujący zaopatrzenie przedsiębiorstw chroniących środowisko w sprzęt, maszyny i materiały. Nadal bowiem, mimo działania reformy, maszyny i sprzęt rozdziela się centralnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WładysławSawicki">Korzystając z obecności ministrów chciałbym uzyskać informację nt. stanu realizacji zbiorników na Dunajcu. Zbiornik pod Czorsztynem stanowić ma obfite źródło czystej wody dla aglomeracji krakowskiej, katowickiej i tarnowskiej. Budowa samej zapory chociaż ciągnąca się całymi latami, powoli zbliża się do końca i na 1991 r. przewidziane jest spiętrzenie wody na Dunajcu. Tymczasem nie bardzo wiadomo kiedy i w jaki sposób budowane będą oczyszczalnie ścieków w miejscowościach położonych powyżej zbiornika. Nie wystarczy wybudować oczyszczalni ścieków w Zakopanem, ponieważ nie mają jej także Nowy Targ oraz inne miejscowości. Jakie są planowane działania, aby nie dopuścić do zanieczyszczenia wody w zbiorniku w Czorsztynie -przez miejscowości położone powyżej zbiornika? Takich spraw nie załatwia się w rok ani w dwa. Cykl realizacji małych oczyszczalni jest u nas również bardzo długi, a nakłady finansowe olbrzymie. Jako przykład ostrzegawczy może służyć zbiornik w Rożnowie. Proszę ministra L. Ochockiego o wyczerpującą odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JanSkrzetuski">Nasza komisja powinna wyrazić zadowolenie z powodu wzrostu środków finansowych przeznaczonych na ochronę środowiska w roku przyszły. Nie powinniśmy jednak zapominać, że do tej pory zwykle nie udało się nam spożytkować wszystkich środków przewidzianych na inwestycje. Dlatego interesuje mnie odpowiedź na pytanie czy przewiduje się powstanie nowych przedsiębiorstw wykonawstwa budowlano-montażowego służących ochronie środowiska.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#JanSkrzetuski">Inny problem to odpady. Od dawna mówi się o uruchomieniu produkcji urządzeń dla kompostowni. W jakim stadium znajduje się ta sprawa? Olbrzymie zaniepokojenie społeczeństwa budzi pogarszający się stan naszych lasów. Nawet najlepsza ustawa nie zabezpieczy ich przed groźnymi w skutkach zanieczyszczeniami, jeśli nie zmniejszy się zapylenie i zasiarczenie powietrza. Ostatnio słyszy się o przygotowaniach do utworzenia Wigrowskiego Parku Narodowego. Jest to posunięcie bardzo pożądane i oczekiwane. Ale tworząc nowe parki narodowe, musimy przede wszystkim pamiętać o parkach już istniejących. Niedawno byłem na zalesionych terenach Karkonoskiego Parku Narodowego. Zobaczyłem, że nawet tam drzewa zaczynają ginąć. Trzeba koniecznie zmniejszyć intensywność opadu tlenku azotu, siarki i ozonu. Mam również propozycję, aby służbom odpowiedzialnym za stan środowiska przyznać uprawnienia do wydawania decyzji o lokalizacji inwestycji przemysłowych, które mogą być szkodliwe dla przyrody.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#ZdzisławBarański">Jeszcze nie tak dawno słyszałem z ust przedstawicieli Komisji Planowania informacje nt. NPSG na lata 1986–1990 i CPR na 1987 r. nieco odmienne od prezentowanych na dzisiejszym posiedzeniu. Chciałbym więc uzyskać od ministra L. Ochockiego wyjaśnienie w tej sprawie. Przede wszystkim chodzi mi o nakłady inwestycyjne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#EdwardDzięgiel">Jako rolnik jestem zaniepokojony sposobem rozwiązywania kłopotów wsi w wodę. Mój niepokój budzi zasada kompleksowości załatwiania tej sprawy. Budować kompleksowo to budować drogo, a także długo. Tymczasem już dzisiaj wielu gospodarzy musi dowozić wodę do swoich domów. Nie tak dawno pokazano to w telewizji. Dlatego uważam, że w pierwszej kolejności należałoby dostarczyć wodę do tych wsi, które w ogóle jej nie posiadają. Budowanie oczyszczalni można chyba odłożyć na później.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#EdwardDzięgiel">Poseł J. Kiełb mówił o małych elektrowniach wodnych. W pobliżu mojej wsi była taka elektrownia, ale zamknięto ją, gdyż była nieopłacalna. Tylko że wówczas, kiedy ją zamykano węgiel był bardzo tani. Dzisiaj węgiel jest drogi i dlatego należałoby ponownie skalkulować, czy nie opłacałoby się tej małej elektrowni uruchomić. W pełni popieram propozycję dotyczącą małej energetyki wodnej, zgłoszone przez posła J. Kiełba i oczekuję, że minister S. Jarzębski udzieli nam wyczerpującej odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#KazimierzCupisz">Mam zupełnie przyziemne pytanie do ministra S. Jarzębskiego. Chodzi o pojemniki na śmieci. Z ich zdobyciem są ogromne kłopoty, a produkcją zajmują się zakłady podległe Ministerstwu Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych. Mówił mi dyrektor dużego przedsiębiorstwa komunalnego, że na zamówione 3 tys. pojemników na śmieci, otrzymał zaledwie 60. Sprawa jak widać jest poważna, bowiem brak pojemników powoduje ogromny bałagan i zaśmiecanie naszych osiedli mieszkaniowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#StefanJarzębski">Poseł E. Dzięgiel słusznie występował, w obronie interesów tych rolników, dla których brak wody jest sprawą numer jeden. Broniłbym jednak tezy, że nie sposób uzyskać poprawy zaopatrzenia w wodę działając fragmentarycznie. Muszą być to działania kompleksowe i tylko takie mają sens. Jeśli więc będziemy instalować na wsi wodociągi, odkładając budowę oczyszczalni ścieków, to możemy doprowadzić nawet do pogorszenia sytuacji. Wieś wytwarza bowiem nawet więcej ścieków niż miasta. I są to ścieki równie groźne dla środowiska. Do tej pory brakowało nam urządzeń dla małych oczyszczalni ścieków. Sądzę, że niebawem problem ten zostanie pomyślnie rozwiązany. Według zapowiedzi „Hydropol” ma w roku przyszłym dostarczyć urządzenia dla 300 małych oczyszczalni, które będą mogły być budowane przy poparciu czynów społecznych.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#StefanJarzębski">Nowe ceny i opłaty za korzystanie z wody obowiązują dopiero od początku br., podobnie jak wyższe kary płacone za zanieczyszczenie środowiska. Dlatego nie dysponuję pełną informacją nt. skutków wprowadzenia tych zmian. Sądzę jednak, że przyniosły już wiele dobrego. Znalazło to odbicie w zwiększonych środkach na ochronę środowiska. Traktując kary jako zło konieczne będziemy musieli się zastanowić, czy w niektórych przypadkach nie trzeba będzie ich jeszcze podnieść. Ich wysokość musi być taka, by zakładom pracy nie opłacało się zanieczyszczać środowiska.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#StefanJarzębski">Chciałbym przypomnieć, że zdecydowaliśmy się na zamykanie tych zakładów, które notorycznie szkodzą przyrodzie. Wojewoda szczeciński, a także inni wojewodowie podjęli już tego rodzaju decyzje. Sądzę, że presja na zakłady pracy uciążliwe dla środowiska stale będzie rosła.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#StefanJarzębski">Za kilka dni w Siemiatyczach, podczas spotkania z przedstawicielami małych miasta po raz pierwszy uhonorowane zostaną działania prośrodowiskowe. W ramach konkursu „Mistrz gospodarności” przeznaczyłem 100 mln zł na nagrody. Chcemy popierać te inicjatywy, które przyczyniają się do poprawy stanu środowiska naturalnego w małych miastach.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#StefanJarzębski">Padły krytyczne uwagi o sposobie wykonywania jednej z największych inwestycji hydrotechnicznych, jaką jest budowa zbiornika w Świnnej Porębie. Koszt tej inwestycji sięga 80 mld zł, z czego znaczna część przeznaczona zostanie na wywłaszczenie, a także zagospodarowanie terenów przylegających do zbiornika wodnego. Nie sposób zakwestionować stołecznych korzyści wynikających z budowy tego zbiornika. Nie oznacza to jednak pewnej kolizji z interesem ludzi zamieszkujących obecnie tereny przeznaczone pod czaszę zbiornika i samą zaporę. Chciałbym zapewnić, że nie będziemy - jak tu mówiono - budować zbiornika 35 lat, ale wybudujemy go w terminie nie przekraczającym 10 lat. Wstępne prace wymagają czasu, są bardziej pracochłonne, ale sam zbiornik można wybudować w ciągu 6 lat. Inwestycja ta jest ważna z kilku powodów. Zbiornik w Świnnej Porębie nie tylko stanie się źródłem czystej wody dla miast trzech aglomeracji, ale także zabezpieczy wiele terenów przed powodzią. Biorąc pod uwagę interes społeczny, musimy jak najszybciej doprowadzić do rozpoczęcia zasadniczych robót hydrotechnicznych, co jednak wymaga rozstrzygnięcia kwestii własnościowej. Można oczywiście zrozumieć mieszkańców okolic planowanej zapory, którzy czują się pokrzywdzeni samym faktem przeprowadzki na inne tereny. Ale jest to konieczne. I o tym musimy ich przekonać. Chcę zapewnić, że będziemy czynić wszystko, aby zminimalizować niedogodności związane z realizacją tej wielkiej inwestycji. Zbiornik Świnna Poręba ma już swoją historię i na ogół społeczeństwo jest dobrze poinformowane o jego przeznaczeniu i o skali oraz trudnościach budowy tak gigantycznego zbiornika. Ponieważ jednak ciągle występują wątpliwości, czego wyrazem była dzisiejsza dyskusja, trzeba lepiej informować o wszystkich pracach związanych z przygotowaniem, a następnie realizacją tej inwestycji hydrotechnicznej.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#StefanJarzębski">Poseł J. Kiełb pytał m.in. o sposób wykorzystania ścieków w rolnictwie. Swego czasu bowiem kupiliśmy wielkie fermy, które bardzo poważnie zanieczyszczają okolice. Brakuje przede wszystkim urządzeń oczyszczających, źle wykorzystuje się gnojówkę do celową gospodarczych, do produkcji biogazu Na to trzeba czasu, wszystkiego nie da się załatwić szybko, bowiem zaległości są kolosalne. Próbujemy pomagać finansowo PGR w budowie oczyszczalni ścieków. Niestety zarówno w PGR, jak i w innych przedsiębiorstwach brakuje służb wyspecjalizowanych w ochronie środowiska. Ten sam problem mają zresztą terenowe ogniwa administracji państwowej i gospodarczej. Przygotowanie tych kadr wymaga jednak czasu.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#StefanJarzębski">Mądra polityka gospodarcza, to polityka zmierzająca do uzyskania założonych efektów społecznych przy jednoczesnym minimalizowaniu strat w przyrodzie. Podzielam pogląd, że nowe technologię muszą uwzględniać wymogi ochrony środowiska. Wyłączenie elektrofiltrów w elektrowni powinno oznaczać automatyczne wyłączenie całego bloku energetycznego. Musimy stale powiększać świadomość ekologiczną społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#StefanJarzębski">Poseł J. Kiełb mówił o trudnej sytuacji, uzdrowisk, m.in. Koszalina. Tymczasem wszyscy narzekają i wyciągają ręce do władz centralnych po środki finansowe. Zbyt mało jest inicjatyw, które by zmierzały do poprawy istniejącego stanu uzdrowisk. Musimy wywołać ruch oddolny, inaczej nie damy sobie rady. Uwaga ta dotyczy także małych elektrowni wodnych, których orędownikiem jest poseł J. Kiełb. Ministerstwo Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych wydało ostatnio publikacje o niekonwencjonalnych źródłach energii. W wielu krajach w sposób istotny wpływają one na bilans energetyczny. Tymczasem u nas ciągle króluje gigantomania, nawet 200 megawatowe.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#StefanJarzębski">Bloki energetyczne uznawane są za zbyt małe. Na szczęście poglądy te ulegają ewolucji, także w Ministerstwie Górnictwa i Energetyki. Powstają małe elektrownie wietrzne, próbuje się wykorzystywać biogaz jako źródło energii. W Chinach biogaz jest wykorzystywany na olbrzymią skalę. Także u nas podejmujemy produkcję urządzeń do wytwarzania biogazu.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#StefanJarzębski">Poseł J. Kiełb apelował też o preferencje dla województw nadmorskich. Już dzisiaj województwa te są znacznie lepiej traktowane w planie inwestycyjnym naszego resortu niż w latach ubiegłych. Preferencje inwestycyjne są bardzo wyraźne i powinny niebawem zaowocować.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#StefanJarzębski">Opłaty za wodę wzrosły 3,5-krotnie, Jednak zwyżka cen dostaw wody odbije się również na kieszeniach obywateli, a nie tylko na finansach przedsiębiorstw komunalnych. Niektóre przedsiębiorstwa czerpią wysokiej jakości wodę z dużych głębokości i być może powinny za nią płacić jeszcze więcej.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#StefanJarzębski">Stale powiększa się zestaw wskaźników stosowanych przy klasyfikacji wód. Chcę jednak przypomnieć, że o klasyfikacji cieków decydują władze terenowe, podobnie jak o wielu innych sprawach poruszanych w dzisiejszej debacie.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#StefanJarzębski">Zgadzam się z opinią, że stosując kary musimy być konsekwentni w działaniu, bez konsekwencji nie osiągniemy spodziewanych rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#StefanJarzębski">W wypowiedzi przedstawiciela NIK wyczułem zastrzeżenia, co do działalności przedsiębiorstw naszego resortu. Jest tych przedsiębiorstw tylko 36. Ich załogi pracują w wyjątkowo trudnych warunkach. I dlatego w trosce o stan kadrowy tych przedsiębiorstw musimy stosować pewne przywileje. Są one jednak dosyć iluzoryczne. Wysoka rentowność podyktowana jest koniecznością przeznaczenia znacznych środków na odtworzenie majątku trwałego. Nasze rzeki są zamulone i nie mamy dobrych pogłębiarek. Jeszcze gorszy jest stan techniczny urządzeń wiertniczych. Jeden z posłów wyraził opinię, że dla zachęcenia budowlanych należałoby stosować korzystniejsze dla nich wskaźniki. Wydaje się, że obecny narzut zysku sięgający 5%, a w skrajnych przypadkach 15% wartości kosztów przerobu, jest i tak już bardzo wysoki i powinien wystarczyć.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#StefanJarzębski">Według naszych propozycji. Źródłem wpływów dla nakładowego funduszu ekologicznego byłyby opłaty za produkcją wyrobów powodujących degradację środowiska, a także z tytułu ulg uzyskiwanych przez jednostki gospodarki uspołecznionej. Innym źródłem finansowania funduszu byłyby celowe dotacje budżetowe, a także dotacjo lub pożyczki z funduszu ochrony środowiska oraz z funduszu gospodarki wodnej. Środki zakładowego funduszu ekologicznego mogłyby być wydatkowane jedynie na finansowanie zakładowych bądź wspólnych przedsięwzięć, których celem jest ochrona środowiska. Co do szczegółów nie mamy jeszcze jasności, bowiem obecnie trwają uzgodnienia w tej sprawie w Ministerstwie Finansów.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#StefanJarzębski">Odpowiadając na pytanie posła S. Słowika nt. kompleksowości wielkich inwestycji chciałbym jedynie zapewnić, że Dziadkowice będą miały swój dalszy ciąg. Jest nim właśnie budowa zbiornika w Świnnej Porębie. W zupełności podzielam punkt widzenia posła nt. kompleksowego rozwiązywania wszystkich problemów związanych z zaopatrzeniem w wodę.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#StefanJarzębski">Nie podzielam natomiast w pełni niepokoju posła W. Sawickiego o zanieczyszczenie Dunajca. Podjęliśmy działania, aby woda w zbiorniku czorsztyńskim była czysta. Wymaga to oczywiście wybudowania oczyszczalni nie tylko w Zakopanem, ale także w Nowym Targu i innych miejscowościach.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#StefanJarzębski">Pytano mnie co z kompostowniami. Otóż obecnie dobiegają końca badania nad wykorzystaniem kilku typów urządzeń dla kompostowni. Wybierzemy najlepszą technologię, a następnie uruchomimy masową produkcję tych urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#StefanJarzębski">Uzasadniona jest troska o stan naszych lasów. Lasy w Górach Izerskich są narażone na zanieczyszczenia, których główne źródła leżą poza granicami Polski. Prowadzimy na ten temat rozmowy z naszymi sąsiadami, często na najwyższym szczeblu, jednak rezultaty tych rozmów nie mogą zadowalać.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#StefanJarzębski">Jeśli chodzi o odsiarczanie węgla i gazów, to poza dużymi pracami badawczymi i wdrożeniowymi, w 20 małych kotłowniach sprawdzamy zainstalowane tam urządzenia. Chcemy z nich wybrać najlepsze i uruchomić masową produkcję.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#StefanJarzębski">Podzielam pogląd wyrażony przez posła Z. Barańskiego, co do pewnych zmian dotyczących wskaźników NPSG i CPR na 1987 r., ale sądzę, że na ten temat więcej będzie miał do powiedzenia minister L. Ochocki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#LudwikOchocki">W trakcie prac nad NPSG na lata 1986–1990 oraz nad CPR na 1987 r. Istotnie nastąpiły pewne zmiany. Jest to zrozumiałe, gdyż przedstawione założenia były dokumentem koncepcyjnym, który został wzbogacony o wyniki dyskusji przedzjazdowej i postanowienia X Zjazdu PZPR.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#LudwikOchocki">Wiele propozycji dotyczących kierunków wydatków wymagać będzie jeszcze korekty. Dotyczy to szczególnie gospodarki wodnej ze względu na niskie zaawansowanie niektórych zadań w tym roku. M.in. zamierzono zmeliorować ok. 700 tys. ha, ale rady narodowe nie wyasygnowały odpowiednich środków. Trzeba zapewnić fundusze zarówno z „centrum”, jak też organów administracji terenowej.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#LudwikOchocki">Jednym z podstawowych zadań stawianych w toku prac nad planem jest przeciwdziałanie inflacji, co wymaga odpowiedniego ukształtowania różnych instrumentów finansowych. Chodzi m.in, o zrównoważenie dochodów ludności z wydajnością produkcji. Te kwestie będą rzutować na prace związane z opracowywaniem CPR. Rząd dotrzyma terminu przygotowania projektu planu.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#LudwikOchocki">Poseł E. Zakrocka zwróciła uwagę, że w projekcie CPR nie zostały uwzględnione wszystkie nowe inwestycje. To prawda, ale najpierw Sejm musi przecież zatwierdzić listę inwestycji kontynuowanych oraz nowych. Trudno było więc na tym etapie planować konkretne zadania. Jeżeli chodzi o wypowiedź posła W. Sawickiego, dotyczącą ochrony wód, to sądzę, że odpowiedział już minister ochrony środowiska. Również i w tym przypadku rady narodowe określą swoje zamierzenia na podstawie decyzji Sejmu. Trzeba dodać, że inwestycje kontynuowane mają zagwarantowane dostawy materiałów.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#LudwikOchocki">Środki na ochronę środowiska muszą pochodzić przede wszystkim od przedsiębiorstw. Dlatego tak ważne jest tworzenie funduszy zakładowych, które już teraz w znacznej części finansują wydatki inwestycyjne. Bez tych środków trudno byłoby zdobyć pieniądze na ochronę środowiska, tym bardziej, że duże są też potrzeby w innych dziedzinach życia społeczno-gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#LudwikOchocki">W CPR zostaną zawarte przepisy dotyczące zagospodarowania hałd, jak też umowy helsińskiej w sprawie ochrony wód Bałtyku. Sprawy uzdrowisk wymagają wyjaśnienia. Jeśli chodzi o zbiornik „Świna”, to jego realizacja, podobnie jak w przypadku innych pozycji, zależy od Sejmu, który ustali listę inwestycji. Natomiast brak pojemników na śmieci jest - jak sądzę - konsekwencją niedoboru blachy. W tym konkretnym przypadku podejmę interwencję u ministra budownictwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#KazimierzPaszek">Z doświadczenia wiemy, jak trudno rozdzielać środki, jeśli jest ich tak mało, że nie starcza na zaspokojenie ważnych potrzeb społecznych. Niełatwo wybrać między celami indywidualnymi i strategicznymi. Z dyskusji wynika jasno, że trzeba nie tylko uruchamiać nowe przedsięwzięcia, ale także lepiej wykorzystać istniejący potencjał i przyznane środki. Obawa poseł E. Zakrockiej o to, czy drugi etap reformy nie zaszkodzi ochronie środowiska, jest uzasadniona. Trzeba znaleźć sposoby rozwiązania tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#KazimierzPaszek">Komisja postanowiła opracować opinię i dezyderaty zawierające wnioski sformułowane w toku obrad.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#KazimierzPaszek">W dalszym ciągu obrad rozpatrzono projekt opinii w sprawie oceny realizacji reformy gospodarczej w Ministerstwie Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych. Projekt opinii został dostarczony posłom na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JózefKiełb">W pkt. 6 należy wprowadzić poprawkę stylistyczną - chodzi o inwestycje „objęte zamówieniami rządowymi”. W pkt. 7 należy dodać zdanie: „Za szczególnie pilne komisja uważa utworzenie takiego funduszu w cementowniach znajdujących się obecnie w szczególnie trudnych warunkach ekologicznych”. W pkt. 8 należy zastąpić słowa „ochrony złóż, kopalin” słowami: „kopalinami i ochrony złóż”. Należałoby też zaznaczyć, że komisja wyraża nie tyle niepokój z powodu niewykonania w pełni zadań poszukiwania nowych złóż kopalin co głęboki niepokój i dopisać fragment wskazujący, że niepokój ten dotyczy także zbyt długiego okresu dokumentowania nowych złóż. Chodzi o fragment zaczynający się od słów: „Komisja z pełnym uznaniem odnosi się do podjętej inicjatywy w sprawie nowelizacji ustawy prawo górnicze…” Minister ochrony środowiska i zasobów naturalnych Stefan Jarzębski: W tekście jest błąd. Chodzi o prawo geologiczne, a nie o prawo górnicze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#KazimierzPaszek">Zostanie to poprawione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WojciechBudzyński">W pkt. 4 użyto określenia „preferencyjny narzut zysku”. Chodzi tu chyba o ulgę w podatku dochodowym. W pkt. 7 powiedziano, że popiera się projekt utworzenia narzutu ekologicznego. Otóż nie tworzy się narzutu tylko fundusz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#TadeuszRozbicki">Zapis jest prawidłowy. Ulgę w podatku dochodowym dostaje inwestor, a tu chodzi o przedsiębiorstwa wykonawcze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JózefKiełb">Proponuję, by na str. 5 dopisać zdanie: „dlatego też komisja proponuje prace i postuluje ich przyspieszenie, nad ekologizacją rachunku ekonomicznego”. To jest kwintesencja dyskutowanych zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JózefKiełb">Komisja jednogłośnie przyjęła opinię wraz z poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#JózefKiełb">W kolejnym punkcie porządku dziennego jednogłośnie, bez uwag, uchwalono dezyderaty: nr 4 do prezesa Rady Ministrów i nr 5 do wiceprezesa Rady Ministrów, przewodniczącego Komisji Planowania przy RM. Projekty dezyderatów posłowie otrzymali na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#JózefKiełb">W kolejnym punkcie porządku dziennego rozpatrzono odpowiedź wiceprezesa Rady Ministrów, przewodniczącego Komisji Planowania przy RM na opinię nr 2. Treść odpowiedzi przedstawił poseł Krzysztof Korzeński (PZPR): W piśmie przewodnim do notatki stanowiącej treść odpowiedzi wiceprezes Rady Ministrów informuje, że problemy i wnioski przedstawione w naszej opinii uchwalonej 23 maja br. w sprawie ograniczenia emisji dwutlenku siarki do powietrza zostały dokładnie przeanalizowane pod kątem podejmowanych obecnie i projektowanych działań.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#JózefKiełb">W załączonej notatce stwierdza się m.in., że poruszony w opinii probiera wzbogacania węgla został ujęty w opracowanym przez resort górnictwa i energetyki „Programie poprawy jakości węgla dla energetyki”. W ramach tego programu zaproponowano budowę do 1990 r. dwóch zakładów wzbogacania miału i 10 zakładów wzbogacania miału po 1990 r. Realizacja tego zamierzenia pozwoliłaby na docelowe wzbogacanie rocznie 43,8% mln ton miałów energetycznych. Ponadto program ten zawiera propozycję wzbogacania węgla zasiarczonego przez budowę do 1990 r. pilotowego zakładu odsiarczania miału w kopalni „Siersza”, Efekt podstawowy to obniżenie zawartości siarki z 2,9% do 1,6% oraz wzrost wartości opałowej węgla o ok. 1100 Kcal/kg. Nakłady łączne na realizację wspomnianego programu oceniane są na ok. 40 mld zł, z tego 12,9 mld zł w latach 1986–1990.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#JózefKiełb">Prowadzone są prace naukowe nad odsiarczaniem spalin. Przewiduje się objęcie zamówieniami rządowymi produkcji kotłów fluidalnych WF-40 pozwalających spalać najgorsze gatunki węgla. Wykorzystanie tego typu kotła da efekt w postaci zagospodarowania odpadów i paliw najniższej jakości oraz ograniczenia emisji szkodliwych substancji. Do 1990 r. przewiduje się budowę 10 szt. Nakłady na ten cel wynoszą ok. 2,2 mld zł. Ponadto w ramach programu „Ochrona zdrowia, pracy i środowiska” przewiduje się realizację dwóch centralnych badań podstawowych, tj. „Technika ochrony powietrza” oraz „Ochrona środowiska”. Tematy te ujmują zadania wdrożeniowe w zakresie instalacji odsiarczania węgla i spalin. Dotyczy to następujących zadań:</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#JózefKiełb">- instalacji odsiarczania węgla pirytowego metodą pirolizy węgla w strumieniu gazów, z odzyskiem gazu pirolitycznego o wartości opałowej 17 tys. kJ/h, - instalacji ograniczających emisję niezorganizowaną zanieczyszczeń z zakładów przemysłu koksowniczego, chemicznego i metali nieżelaznych, - instalacji do suchego odsiarczania spalin metodą rozpyłową dla małych kotłowni o skuteczności odsiarczania i odpylania minimum 85% , - instalacji do odsiarczania spalin ze spiekalni „Huta Katowice” mokrą metodą wapniakową o wydajności 150–200 m3 /h i skuteczności odsiarczania minimum 85% .</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#JózefKiełb">W naszej opinii podnieśliśmy problem ograniczenia użycia paliw konwencjonalnych i rozwoju niekonwencjonalnych źródeł energii. W tym zakresie - jak nas informuje notatka - przygotowano kilkadziesiąt programów. Zagadnienia te stanowią jeden 2 głównych tematów „Programu przedsięwzięć stymulujących zmiany strukturalne”, „Programu działań na rzecz podniesienia efektywności wykorzystania zasobów materiałowych i paliwowo-energetycznych na lata 1986–1990”, a także „Programu rozwoju nauki i techniki”, które są integralną częścią projektu wstępnego NPSG na lata 1986–1990.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#JózefKiełb">Działania przedstawione w wymienionych opracowaniach zawierają m.in, propozycje dotyczące racjonalizacji zużycia paliw i energii co ma bezpośredni wpływ na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza, w tym dwutlenku siarki. Zakłada się, że realizacja tych programów w ramach nakładów określonych w NPSG powinna w znacznym stopniu przyczynić się do ograniczenia degradacji środowiska. Przewiduje się, że począwszy od przełomu lat 80. i 90. przyrosty mocy energetycznej uzyskiwane będą w coraz większym stopniu dzięki budowie elektrowni jądrowych. W związku z tym przewiduje się, że w latach 1986–1990 podjęte zostaną działania w kierunku kontynuacji budowy elektrowni atomowej Żarnowiec (I i II etap) docelowej 1860 MW. Uruchomienie pierwszego reaktora o mocy 465 MW powinno nastąpić w 1990 r. Nakłady w latach 1986–1990 wyniosą 130 mld zł. Przewiduje się rozpoczęcie budowy drugiej elektrowni jądrowej o mocy docelowej 4.000 MW. Wykorzystanie ciepła odpadowego z elektrowni jądrowych i budowę ciepłowni jądrowych przewiduje się ok. 2.000 r. Ponadto będą realizowane działania związane z kontynuacją rozbudowy istniejących elektrowni oraz rozpocznie się budowę 9 nowych. Przewidywane nakłady na lata 1986–1990 mają wynieść 113 mld zł. W kosztach budowy partycypować będą odbiorcy ciepła zgodnie z uchwałą nr 229/1985 RM w sprawie podejmowania i finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie ciepłownictwa w energetyce zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#JózefKiełb">Wprowadzanie niekonwencjonalnych źródeł energii ze względu na lokalny charakter powinno być rozwiązywane przez władze terenowe, organizacje spółdzielcze i społeczne. Przewiduje się podjęcie przez wojewodów i prezydentów miast inicjatyw i przedsięwzięć zmierzających do zapewnienia prawidłowego i racjonalnego gospodarowania zasobami paliw i energii o lokalnym znaczeniu - m.in, energii małych cieków wodnych, słońca i wiatru, a także biogazu; do 1987 r. wyprodukuje się 10 instalacji do wytwarzania biogazu o wydajności 150 m3/d objętych zamówieniami rządowymi. Przewiduje się udzielanie pomocy jednostkom gospodarki uspołecznionej i nie uspołecznionej oraz osobom fizycznym w tworzeniu własnych źródeł energii. Zakłada się opracowanie metod i technologii oraz urządzeń pozwalających na radykalne obniżenie poboru ciepła, energii elektrycznej i zmniejszenia zużycia szlachetnych nośników energii elektrycznej, jakimi są węgiel i ropa naftowa. W tej dziedzinie projektuje się ustanowić 39 centralnych programów o łącznych nakładach 69,8 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#JózefKiełb">Ocenia się, że nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska w latach 1986–1990 osiągną znacznie wyższą dynamikę niż ma to miejsce w przypadku nakładów inwestycyjnych w gospodarce uspołecznionej. Nakłady te wyniosą ok. 330 mld zł, tj. o ok. 150% więcej od wykonania w latach 1981–1985. Przy tak przyjętym poziomie nakładów na ochronę środowiska średnie roczne tempo wzrostu w latach 1986–1990 wyniesie 10,8% ; dla gospodarki uspołecznionej wskaźnik ten wynosi 4,2% . Udział nakładów na ochronę środowiska w nakładach inwestycyjnych w gospodarce uspołecznionej wyniesie średnio ok. 4,0% . Jest to znacznie wyższy wskaźnik od osiągniętego w latach 1981–1985, kiedy to kształtował się on w granicach 1,2–2,8% . Nakłady inwestycyjne na ochronę powietrza stanowią ok. 23% nakładów ogółem na ochronę środowiska i wynoszą ok. 75 mld zł. W porównaniu do wykonania z lat 1981–1985 jest to ok. 200% więcej.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#JózefKiełb">Przewiduje się, że w wyniku tej działalności inwestycyjnej zdolność redukcji zanieczyszczeń pyłowych przez przekazane do eksploatacji urządzenia wyniesie ok. 6,6 mln ton, a w odniesieniu do zanieczyszczeń gazowych ok. 120 tys. ton. W porównaniu do lat 1981–1985 są to wielkości o ok. 80% wyższe. Pomimo podejmowania wielu działań, mających na celu ograniczenie emisji dwutlenku siarki przewiduje się, że do 1990 r. nastąpi wzrost zanieczyszczeń tego typu. Ocenia się, że w 1990 r. emisja zanieczyszczeń gazowych wyniesie ok. 6.200 tys. ton, w tym dwutlenku siarki 3.100 tys. ton. Powyższa sytuacja wynika m.in. z ograniczonych możliwości techniczno-technologicznych i finansowych przy dużych zaległościach w tym zakresie i zakładanym rozwoju energetyki.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#JózefKiełb">Innego rozwiązania wymaga poruszony w opinii problem uregulowania spraw wynikających z ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, a dotyczący wydawania przez terenowe organa administracji państwowej decyzji o dopuszczalnej emisji. Według informacji uzyskanych z GUS w 1985 r. na 1101 zakładów uznanych za szczególnie szkodliwe dla środowiska ujmowanych w ewidencji, decyzji nie posiadały 182 zakłady, natomiast według ewidencji resortu ochrony środowiska i zasobów naturalnych na 12.064 zakłady decyzje posiadało jedynie 5.208 zakładów. Należy spodziewać się, że na realizację inwestycji związanych z ochroną powietrza, w tym zwłaszcza z ograniczeniem emisji dwutlenku siarki, będzie miało wpływ podwyższenie stawek opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian, obowiązujące od 13 stycznia br. Stawki te, również w odniesieniu do dwutlenku siarki, zostały podniesione 4-krotnie, a na terenie woj. katowickiego i krakowskiego opłaty za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego są o 100% wyższe od określonych dla pozostałej części kraju. W najbliższym czasie przewiduje się również podwyższenie kar.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#JózefKiełb">Rozwiązanie problemów związanych z ograniczeniem emisji dwutlenku siarki do powietrza wymaga współdziałania organów administracji państwowej, organizacji spółdzielczych i społecznych. Dotychczas podejmowane działania w tym zakresie są niezadowalające i nie przynoszą oczekiwanych efektów.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#JózefKiełb">Minister ochrony środowiska i zasobów naturalnych, sprawujący rolę koordynacyjną w zakresie ochrony środowiska, biorąc pod uwagę stan zanieczyszczenia powietrza substancjami gazowymi, a także zobowiązania wynikające z konwencji o transgranicznym zanieczyszczeniu powietrza na dalekie odległości (założenie zmniejszenia do 1993 r. rocznych emisji dwutlenku siarki co najmniej o 30% ), zgodnie z przedstawioną w naszej opinii koncepcją, zaproponował powołanie międzyresortowej komisji do spraw ograniczenia emisji siarki do powietrza. Sprawa ta jest aktualnie analizowana.</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#JózefKiełb">W podsumowaniu odpowiedzi stwierdza się, że przedstawione działania dotyczą zamierzeń na lata 1986–1990 i zostały zawarte w projekcie wstępnym w NPSG na ten okres, Ostateczne rozstrzygnięcie tych spraw nastąpi po przedstawieniu projektu NPSG na lata 1986–1990.</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#JózefKiełb">Wnoszę o przyjęcie odpowiedzi. Mniej więcej po półtora roku należałoby ponownie podjąć to zagadnienie tak, by można było zbadać jaki postęp osiągnięto w tych dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#JózefKiełb">Komisja przyjęła tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-22.18" who="#JózefKiełb">W dalszym ciągu obrad rozpatrzono odpowiedź ministra ochrony środowiska i zasobów naturalnych na dezyderat nr 3 komisji.</u>
          <u xml:id="u-22.19" who="#JózefKiełb">Odpowiedź przedstawiła poseł Zofia Kaczor (bezp,): Odpowiedź ministra jest obszerna. Część odpowiedzi wydaje się zbędna. Nie jest potrzebne powoływanie się na to, co już powiedziano na posiedzeniu komisji nt. Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, której dezyderat ten dotyczy. Minister tłumaczy m.in., że PIOŚ zajęła się kontrolą dużych jednostek gospodarczych, że umorzenia spraw z zakresu środowiska przez prokuratury rejonowe mające miejsce w przeszłości uzasadniane były nie słabością materiału dowodowego, przedkładanego przez PIOŚ, lecz niemal wyłącznie znikomą szkodliwością czynu, bądź niemożnością ustalenia bezpośredniego sprawcy. Informuje się, że projekt założeń docelowej struktury organizacyjnej PIOŚ jest aktualnie dyskutowany w kierownictwie resortu. A więc sprawa nie jest jeszcze zakończona.</u>
          <u xml:id="u-22.20" who="#JózefKiełb">Odpowiedź zawiera zbyt obszerne i zawiłe wywody w części wstępnej, ale nie można jej nie przyjąć. Należy wyrazić obawę, czy działania, o których w odpowiedzi mowa, zostaną w porę, zakończone.</u>
          <u xml:id="u-22.21" who="#JózefKiełb">W części dotyczącej produkcji energii w małych elektrowniach wodnych wiceprezes Rady Ministrów odsyła do władzy terenowej. Ponieważ znaleźliśmy się w punkcie wyjścia, proponuję ponownie zwrócić się do zainteresowanych resortów gospodarczych o ustosunkowanie się do tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-22.22" who="#JózefKiełb">Komisja przyjęła tę propozycję.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>