text_structure.xml 62.5 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#JózefCebula">Dnia 30 listopada 1981 r.Komisja do spraw Samorządu Pracowniczego przedsiębiorstw obradująca pod kolejnym przewodnictwem posłów Zbigniewa Zielińskiego (bezp. PZKS) oraz Adama Łopatki (PZPR) rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#JózefCebula">- informację o problemach wdrażania reformy gospodarczej - informację o powoływaniu samorządów w państwowych organizacjach gospodarczych;</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#JózefCebula">- informację o działalności komisji rad narodowych stopnia wojewódzkiego do spraw samorządu pracowniczego;</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#JózefCebula">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele: Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Reformy Gospodarczej, Biura Rad Narodowych Kancelarii Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#JózefCebula">Informację o problemach wdrażania reformy gospodarczej przedstawił przedstawiciel pełnomocnika rządu do spraw reformy gospodarczej Cezary Stypułkowski: Od czasu uchwalenia dwóch podstawowych ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego trwały intensywne prace nad aktami prawnymi mającymi ustawić wprowadzenie reformy. Dotyczy to m.in. projektów ustaw o planowaniu, o opodatkowaniu przedsiębiorstw uspołecznionych, o cenach czy o funkcjonowaniu przedsiębiorstw w handlu zagranicznym. Wydanie tych aktów jest bardzo ważne dla stworzenia możliwości funkcjonowania reformy gospodarczej. Określa się także docelowy model reformy. Projekty tych ustaw powstawały w odpowiednich zespołach resortowych, międzyresortowych czy Komisji do Spraw Reformy Gospodarczej. Projekty te były konsultowane z zainteresowanymi, w wyniku czego wprowadzono szereg zmian. Pakiet tych ustaw został dzisiaj skierowany pod obrady Rady. Ministrów. Jeśli zyskają akceptację, należy się spodziewać, że w najbliższych dniach zostaną skierowane do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#JózefCebula">Przygotowywane są również akty wykonawcze do ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Upoważnień tych jest wiele. Dotyczą na przykład konkursu na stanowisko dyrektora. Proponowane rozwiązanie zostało przyjęte 14 października a następnie przedstawione do konsultacji związkom zawodowym, w tym NSZZ „Solidarność”'. Związek ten 23 listopada nadesłał odpowiedź. Uwagi w niej zawarte zostały uwzględnione w projekcie. Rozstrzygnięto również sprawę funkcjonowania przedsiębiorstw podległych ministrowi obrony narodowej. Kwestia funkcjonowania przedsiębiorstw w roku przyszłym budzi wiele kontrowersji. Wiąże się z tym sprawa tak zwanego prowizorium systemowego. Generalnie chodzi o określenie zasad funkcjonowania przedsiębiorstw w roku przyszłym. Aby funkcjonowanie to było w pełni możliwe konieczne jest opracowanie pełnego pakietu aktów prawnych. Zdecydowano się, iż projekt funkcjonowania gospodarki w roku przyszłym zostanie przekazany w formie uchwały Rady Ministrów, Jest to zgodne z dotychczasową praktyką legislacji gospodarczej. W przyszłości jednak wszelkie docelowe rozwiązania związane z funkcjonowaniem gospodarki jako całości będą rozwiązywane na drodze ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WłodzimierzHausner">Celem bieżącego konsultowania projektowanych rozstrzygnięć wydzielono grupę przedsiębiorstw (102), które reprezentują wszystkie działy i branże, z którymi Komisja znajduje się w bezpośrednim (34 przedsiębiorstwa) bądź pośrednim kontakcie (poprzez resortowych pełnomocników ds. reformy gospodarczej). Wszystkie podstawowe projekty aktów konsultowane są w zakładach. W skład zaangażowanych w to działanie kolektywów wchodzą m.in. przedstawiciele organów samorządu załogi, związków zawodowych, administracji. W październiku odbyło się w Urzędzie Rady Ministrów pierwsze plenarne posiedzenie przedstawicieli tych zakładów. Prof. W. Baka poinformował o aktualnych pracach związanych z reformą. Przekazano zakładom pełny pakiet projektów ustaw. Następnie przedstawiciele naszej komisji wyjechali do zakładów pracy. Zbierali uwagi i wnioski. W oparciu o nie został opracowany raport. Dzięki tym konsultacjom można było wprowadzić wiele istotnych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WłodzimierzHausner">10 listopada br. przekazano przedsiębiorstwom projekt zasad działalności przedsiębiorstw w roku przyszłym, oraz projekty rozporządzeń wykonawczych do podstawowych ustaw. 20 listopada odbyło się kolejne spotkanie w URM, na którym przedstawiciele wszystkich konsultowanych zakładów przedstawili swoje uwagi. Wielogodzinna, żywa, dyskusja była istotna i pożyteczna dla obu stron. Zasadniczo wszystkie przedsiębiorstwa domagają się pilnego wydania dokumentu o zasadach działalności przedsiębiorstw w warunkach reformy. Bez tego trudno wyobrazić sobie pracę w roku przyszłym. Krytycznie oceniono powiązanie funduszu nagród z zyskiem. Domagano się pozostawienia starego systemu. W dyskusji nad zagadnieniami rozdzielnictwa opowiedziano się za utrzymaniem i rozszerzeniem tego systemu. Z krytyczną oceną spotkały się też rozwiązania dotyczące amortyzacji. Spotkania takie będą nadal kontynuowane.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WłodzimierzHausner">W dniu dzisiejszym Rada Ministrów rozpatruje sprawę likwidacji zjednoczeń. Jest to bardzo istotny problem, m.in. dla Warszawy, gdzie znajduje się wiele zjednoczeń zatrudnionych ok. 15 tys. ludzi. Trzeba przesunąć je do innych działów gospodarki narodowej. Likwidacja zjednoczeń następować będzie od 1 stycznia do 30 czerwca 1982 r. Do czasu likwidacji będą one finansowane z budżetu państwa. Przestrzegana jest ściśle zasada nie łączenia likwidacji zjednoczeń z powoływaniem zrzeszeń, tak dobrowolnych jak i obligatoryjnych. W tym przypadku musi decydować czynnik ekonomiczny.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WłodzimierzHausner">Zasady działania przedsiębiorstw w roku przyszłym zostały zawarte w dokumencie, który przedłożyliśmy Radzie Ministrów. Zawiera on 41 stron i 12 załączników. Jest to zbiór przepisów regulujących podstawowe sfery działalności gospodarczej przedsiębiorstw. Zasady te zostały opracowane zgodnie z duchem reformy gospodarczej. Stanowią one nową jakość w zarządzaniu gospodarką, mają oddziaływać na wzrost produkcji, w tym proeksportowej w roku przyszłym. Wejdą one w życie wraz z likwidacją zjednoczeń.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WłodzimierzHausner">W myśl przyjętych rozwiązań przedsiębiorstwa są samodzielne i same też planują swoją działalność. Informacje na ten temat udostępniają jedynie administracji terenowej w tym zakresie, w jakim jest to niezbędne dla powiadomienia jej o swoich zamierzeniach. Ponadto informacje te są udostępniane bankom, które mają finansować działalność przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa mają też samodzielnie ustalać ceny na poszczególne wyroby. Centralnie ustalone będą ceny jedynie na tak zwane artykuły chronione, a także podstawowe surowce i materiały oraz taryfy przewozowe.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WłodzimierzHausner">Wraz z nowymi cenami będą rozwiązywać nowe zasady wymierzania podatku obrotowego, ujednoliconego w skali kraju. Będzie on wynosił ok. 10% od sum uzyskanych ze sprzedaży wyrobów. Ponadto specjalnie zostaną opodatkowane artykuły o charakterze luksusowym. Materiały zaopatrzeniowe i kooperacyjne zostaną wyłączone z opodatkowania.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WłodzimierzHausner">W dziedzinie zaopatrzenia zespół przygotowujący projekt stanął na stanowisku, aby z uwagi na głęboki deficyt utrzymać zasady rozdzielnictwa. Jest to zgodne z propozycjami zakładów przemysłowych. Żądanie to wezmą na swoje barki centrale rozdzielnictwa i zbytu. Koordynację w skali kraju zapewni minister gospodarki materiałowej.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#WłodzimierzHausner">Istotną kwestią jest motywacja zatrudnionych do pracy - wynagrodzenia. Opowiedziano się za możliwością tworzenia przez poszczególne zakłady dodatkowych zachęt finansowych dla pracowników.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WłodzimierzHausner">W handlu zagranicznym poszczególnym przedsiębiorstwom będą udzielane koncesje na prowadzenie wymiany z zagranicą. Staną się one więc podmiotami w obrotach zagranicznych. Uzyskają także możliwość otrzymywania odpisów, które umożliwią im finansowanie ich importu.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WłodzimierzHausner">Jeden z rozdziałów wspomina o możliwości rozciągania omawianych przepisów na niektóre organizacje spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WłodzimierzHausner">Wśród 12 załączników do dokumentu o zasadach działania przedsiębiorstw w roku przyszłym na uwagę zasługuje dotyczący zasad rozliczania przedsiębiorstw na przełomie roku w okresie bardzo trudnym, kiedy to dopiero zaczną się organizować nowe struktury. Chodzi o doprowadzenie do takiej sytuacji, w której przedsiębiorstwa miałyby przybliżone warunki startu.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WłodzimierzHausner">Z ustawy o przedsiębiorstwie (art. 80 ust. 2) wynika konieczność tworzenia zrzeszeń obligatoryjnych. Biuro znajduję się w końcowej fazie prac nad tym tematem. Przeprowadzono konsultacje m.in. z resortami hutnictwa i przemysłu maszynowego, przemysłu chemicznego i lekkiego oraz rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Rozmowy te zakończyły się wstępnymi ustaleniami. I tak na przykład planuje się utworzenie zrzeszenia centrali produktów naftowych (CPN), produkcji leków (dawna Polfa), czy produkcji środków wybuchowych. W ramach przemysłu hutniczego i maszynowego zamierza się utworzyć pięć zrzeszeń, głównie związanych z produkcją na rzecz obronności kraju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#ZbigniewZieliński">Pragnę poinformować, że 14 listopada odbyło się z inicjatywy prezydium Komisji spotkanie u Marszałka Sejmu, w którym wzięli udział wicepremier M. Rakowski oraz minister W. Baka. W toku tego spotkania prezydium Komisji dało wyraz swemu zaniepokojeniu słabym, jak na obecny czas, stanem zaawansowania prac nad poszczególnymi aktami prawnymi, związanymi z wprowadzeniem reformy gospodarczej. Niepokój posłów wynikał stąd, że dokumenty, które mają poprzedzić wprowadzenie reformy gospodarczej nie ograniczają się do decyzji rządowych, ale mają mieć charakter ustaw. Dla przeprowadzenia niezbędnych prac, zwłaszcza w Sejmie, potrzebny jest czas, a ten czas w roku bieżącym został już wyczerpany. Wdrażanie reformy będzie więc trudne, tym bardziej że akty prawne, o których m.in. dziś mówimy będą mogły zostać uchwalone dopiero w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#ZbigniewZieliński">Istotną sprawą jest również dobrą informacja dla posłów. Szerokie konsultacje były prowadzone z resortami, zakładami przemysłowymi, związkami zawodowymi. Posłowie, którzy udali się w teren dla omawiania interesujących Komisję spraw, bardzo często znajdowali się w sytuacji, że wiedzieli mniej niż ich rozmówcy. W toku spotkania z Prezydium Sejmu minister W. Baka podzielił tą opinię i zobowiązał się przedłożyć nam odpowiednie materiały. Materiały te do dzisiaj nie wpłynęły do sekretariatu Komisji.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#ZbigniewZieliński">Przedstawiciel Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Reformy Gospodarczej Cezary Stypułkowski: Z posiadanych przeze mnie informacji wynika, że profesor W. Baka przekazał materiały, o których mowa profesorowi A. Łopatce.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#ZenonSzulc">Dlaczego nie otrzymujemy informacji na temat spraw związanych z wdrażaniem reformy gospodarczej. Nie wiemy także, czego dotyczyły uwagi i opinie zgłoszone przez przedsiębiorstwa. Jest to niedopuszczalne i nie można tego dalej tolerować. Posłom muszą być udostępniane odpowiednie dokumenty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#TadeuszUrbański">Zawiedziony jestem charakterem otrzymanych informacji. Mimo, że upłynęło bardzo wiele czasu, praktycznie niewiele zrobiono. Nie ma też aktów wykonawczych do ustaw o przedsiębiorstwach państwowych i samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#TadeuszUrbański">W bardzo trudnej sytuacji znalazły się szkoły przyzakładowe. Wiele przedsiębiorstw prowadzących takie szkoły, gdy zacznie obowiązywać wyłącznie prawo zysku, będzie likwidować te placówki. Jak problem ten widzi Biuro Pełnomocnika Rządu?</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#TadeuszUrbański">Prowizorium, o którym dziś była mowa to problem bardzo szeroki. Jest tam wiele nonsensów, m.in. i ten, iż będzie funkcjonował podatek od przyrostu średniej płacy. Jest to działanie antyekonomiczne, nie do pogodzenia z nowym kierunkiem naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#TadeuszUrbański">Czy przedstawiciele Biura Pełnomocnika Rządu mogą udzielić odpowiedzi na pytanie, kto będzie ponosił skutki braku dostaw energii elektrycznej do zakładu, jeśli załoga z tego właśnie powodu nie zdoła wykonać planu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#ZofiaKalisz">Brałam z ramienia Komisji udział w spotkaniu z 80-osobową grupą dyrektorów, sekretarzy organizacji partyjnych zakładów pracy i działaczy związanych z reformą gospodarczą. Przy odpowiedziach na zadawane pytania byłam w trudnej sytuacji. O wielu z podnoszonych kwestii nic nie wiedziałam. Jeżeli tego typu spotkania będą powtarzane, oznacza to po prostu kompromitowanie posłów. Nie ma sensu jeździć i udawać mądrego, skoro się nim nie jest, bo brak podstawowych informacji. Dopóki ich nie zdobędę, nie będę brała udziału w kolejnych spotkaniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#StanisławCzerniej">W pełni zgadzam się z tą opinią. Często na spotkaniach w terenie jesteśmy bezradni. A przecież Komisja powinna wyjaśniać wiele kwestii. Ludzie kierują po jej adresem liczne zapytania. Nie są to protesty, a pytania, Posłowie winni udzielać na nie kompetentnych odpowiedzi. Jeżeli Rada Ministrów podejmuje ustalenia, to należałoby zorganizować spotkanie dla posłów i przeprowadzić coś w rodzaju szkolenia, abyśmy umieli rozwiązywać skomplikowane problemy wyborców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JerzyGralewicz">W toku spotkania z załogą stacji obsługi samochodów zadawano mi pytania dotyczące funkcjonowania Zjednoczenia „Polmozbyt”. Nie umiałem na nie wyczerpująco odpowiedzieć. Proszę więc o wyjaśnienie, czy jest możliwość zainteresowania zakładu bezpośrednią sprzedażą samochodów i części zamiennych. Dziś sytuacja jest następująca: nie ma części i podzespołów a załogi chcą pracować i otrzymywać godziwe wynagrodzenie. Jak te sprawy pogodzić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#BernardKus">Jaki będzie los dużych central spółdzielczych, takich jak „Samopomoc Chłopska” czy Centralny Związek Kółek Rolniczych. Od. wielu lat dokładano starań, aby rozbudować aparat administracyjny tak na szczeblu wojewódzkim jak i centralnym. Dziś dowiadujemy się na przykład, że w ramach reformy i likwidacji etatów administracyjnych WZKR ze 120 etatów zejdzie na 110. Gdy się to słyszy ogarnia przerażenie, że aż tyle ich jest. Obecnie SKR musi sporządzać codziennie sążniste sprawozdania, które idą do województwa i dalej. Czy ta ogromna nadbudowa ulegnie reformie?</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#BernardKus">W naszych warunkach występuje zmonopolizowanie produkcji niektórych wyrobów. Dotyczy to na przykład pralek automatycznych.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#BernardKus">Jak w tej sytuacji zamierza się przeciwdziałać podnoszeniu przez producentów cen na wytwarzane artykuły. Grozi tu hiperinflacją. Na rynku wiejskim mogliśmy już obserwować pewne negatywne skutki nowej polityki cenowej. Dotyczyło to m.in. ziemniaków. Ceny niektórych producentów powinny być nadal centralnie regulowane, bowiem w przeciwnym przypadku wielu lojalnych rolników po prostu na tym traci tak, jak w tym roku.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#BernardKus">Czy została wzięta pod uwagę ochrona środków pieniężnych ludności rolniczej. Chodzi o to, iż rolnik oszczędza pieniądze, bowiem są one potrzebne mu do rozwinięcia produkcji, bądź też podjęcia nowych inwestycji. Jak będą rewaloryzowane wkłady.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#ZbigniewZieliński">(bezp. PZKS): W pełni solidaryzuję się z wypowiedzią mojego przedmówcy w sprawie rozbudowanej administracji rolniczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#WitoldGadomski">Od 1 lipca funkcjonuje mała reforma gospodarcza. Czy w Biurze Pełnomocnika Rządu dokonywano jej oceny zwłaszcza w drobnej wytwórczości i PGR. Czy wyciągano też wnioski z tej analizy i czy te wnioski zostały wykorzystane w dalszych pracach nad wdrażaniem dużej reformy.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#WitoldGadomski">W planowanych rozwiązaniach olbrzymią rolę przyznano bankom. Należy jednak wyrazić obawę, że przy tym stanie kadr w bankach nie zdołają one udźwignąć ciężaru reformy. Po prostu aparat ten jest zbyt mało zaznajomiony z problematyką gospodarczą. Nie wystarczy bowiem „przemielenie” materiału, który nadeślą do banku odpowiednie służby finansowe zakładów pracy. Potrzebni są tam kompetentni ludzie w pełni świadomi podejmowanych działań. Na tym tle rodzi się pytanie, jak przygotowuje się bankowość do reformy. Wszystkie kolejne posiedzenia Komisji poświęcone reformie gospodarczej muszą odbywać się w obecności przedstawicieli bankowości.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#WitoldGadomski">Państwo prowadzi pewną określoną politykę gospodarczą. Obawiam się, że w aktualnym stanie rzeczy, przy braku wielu rozwiązań prawnych realizacja tej polityki będzie utrudniona.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#WitoldGadomski">Głębokim niepokojem napawa fakt, że do wdrożenia reformy pozostał nam miesiąc a z przygotowaniem większości podstawowych aktów prawnych w tym zakresie jesteśmy po prostu w lesie. W tej sprawie Komisja powinna zająć stanowisko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#KazimierzJezierski">Jak będzie wyglądało funkcjonowanie zjednoczeń w górnictwie. Czy są już jakieś ustalenia w tej materii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#RomanRurański">Czy Biuro Pełnomocnika Rządu podejmowało zagadnienia związane z ochroną środowiska naturalnego. Są to sprawy bardzo poważnie zaniedbane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefWojtala">Czy w nowych warunkach zostanie ograniczona sprawozdawczość?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#ZofiaKalisz">Ustawa przewiduje m.in, możliwość upadłości przedsiębiorstwa. Co będzie w sytuacji, gdy ogłosimy upadłość PGR? Mniejszy problem jest z ludźmi, których można przerzucić gdzie indziej. Co natomiast będzie z ziemią? Niektóre PGR-y obejmują wieleset hektarów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JanMełgieś">Na wsi rodzą się obawy, iż znów mogą się rozewrzeć nożyce cen. W ich wyniku wieś będzie pokrzywdzona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JerzyGrzybczak">W reformie nastawiamy się na zysk. Jak w tej sytuacji zamierzamy chronić cele społeczne, kulturalne i sport.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#CezaryStypułkowski">Wiele pytań dotyczyło kwestii proceduralnych związanych z przygotowaniem aktów prawnych oraz przekazywaniem komisjom sejmowym projektów tych aktów. Chciałbym podkreślić, że obowiązują cykle robocze przygotowania aktów prawnych, w trakcie których opracowywane są kolejne wersje tych aktów. Z punktu widzenia ich trwałości wartość poszczególnych wersji często jest niewielka. Mają one charakter Poboczy i czasami po prostu nie sprawdzają się. Źle się stało, że projekty aktów wykonawczych do ustaw o samorządzie i o przedsiębiorstwach nie dotarły do Komisji. Projekty dwóch takich aktów zostały przekazane wraz z projektami tych ustaw przewodniczącemu ówczesnej podkomisji do spraw samorządu. W dalszej kolejności projekty te zostały przesłane do zaopiniowania do zw. zaw. a następnie przepracowane. Podstawowe akty wykonawcze do wspomnianych ustaw, z wyjątkiem aktu określającego listę przedsiębiorstw o podstawowym znaczeniu dla gospodarki są dziś przedmiotem obrad Rady Ministrów. W przyszłości postaramy się przesyłać wszystkie akty Komisji, z chwilą gdy osiągną one odpowiedni stopień dojrzałości.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#CezaryStypułkowski">Nowy projekt ustawy o spółdzielniach i ich związkach opracowany został przez Naczelną Radę Spółdzielczą. Organy rządu nie uczestniczyły w tych pracach. Projekt ten został krytycznie oceniony przez X Zespół Komisji do spraw Reformy, gdyż zakładał nadmierną centralizację spółdzielczości. Jak z tego widać nasza opinia w tym względzie są zbieżne z krytycznymi uwagami obywateli i posłów. Funkcjonowanie spółdzielczości zależy jednak w decydującym stopniu od aktywności spółdzielców, której nie jesteśmy w stanie rozbudzać. Od aktywności tej zależy np. zatrudnienie w administracji spółdzielczej.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#CezaryStypułkowski">Systematycznie dokonuje się oceny funkcjonowania uchwały Rady Ministrów przyznającej drobnej wytwórczości samodzielność. Jak słusznie wskazuje się w publicystyce, obserwuje się raptowny wzrost cen produktów Wytwarzanych przez drobną wytwórczość. Z badań wynika, że w większości jednostek nastąpił znaczny wzrost płac oraz cen, przy niewielkim wzroście produkcji. Trudno zresztą byłoby oczekiwać dużych zmian po kilkumiesięcznym okresie funkcjonowania nowego systemu. Ocena funkcjonowania drobnej wytwórczości, a zwłaszcza zjawisko wzrostu cen dyktuje nam przyjęcie określonych rozwiązań w stosunku do przedsiębiorstw państwowych. Proponujemy np. opodatkowanie wzrostu średniej płacy liczonej w koszt tzn. tej jej części, która wpływa na wysokość cen. Projekt ten jest tymczasem krytykowany.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#CezaryStypułkowski">W warunkach reformy niewątpliwie wzrośnie pozycja i rola banków. Radykalnie zmieni się usytuowanie NBP w strukturze organów państwa. Trudno wypowiadać mi się w kwestii wątpliwości o kwalifikacjach kadr bankowych, gdyż nie znam doświadczeń obywatela posła, na których oparł on swoje wnioski. Generalna ocena tych kadr jest stosunkowo wysoka.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#CezaryStypułkowski">Założeniem reformy jest zastąpienie narzędzi bezpośredniego oddziaływania na przedsiębiorstwa instrumentami ekonomicznymi. Będą nimi podatki, ceny i kredyty. Przewiduje się kilka typów cen tj. ceny urzędowe funkcjonujące zwłaszcza w obszarze środków produkcji, ceny regulowane budowane ceną kosztową z uwzględnieniem tzw. normatywnego zysku, a także ceny umowne, wolne. System podatkowy, oceniany negatywnie przez większość przedsiębiorstw (co jest zrozumiałe) nakierowany będzie na zaspokajanie potrzeb budżetowych państwa.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#CezaryStypułkowski">W okresie przejściowym stworzona zostanie możność posługiwania się instrumentami oddziaływania bezpośredniego, np. systemem rozdzielnictwa środków produkcji. Będą ponadto istnieć tzw. obszary chronione, wynikające z programów operacyjnych. Programy, te obejmują obszar produkcji rolnej, ochrony zdrowia, zaopatrzenia w środki czystości i higieny, zaopatrzenia w odzież i obuwie dla dzieci i młodzieży, wydobycia węgla i produkcji wyrobów walcowanych. Przedsiębiorstwa produkujące na rzecz programu operacyjnego będą korzystać z pierwszeństwa w dostępstwie do materiałów i surowców.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#CezaryStypułkowski">Trudno mi udzielić odpowiedzi na pytanie dotyczące „Polmozbytu”. Chciałbym przy tym stwierdzić, że na spotkaniach z niefachowcami często pojawiają się b. konkretne pytania, na które trudno jest odpowiedzieć. Sądzę, że w takiej sytuacji trzeba po prostu odsyłać do osób kompetentnych.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#CezaryStypułkowski">Przygotowywana obecnie ustawa o statystyce państwowej wprowadza rewolucyjne rozwiązania i spowoduje wyraźne ograniczenie sprawozdawczości. Zgodnie z tą ustawą Komisje sejmowe będą oceniały celowość poszczególnych tytułów sprawozdań. Głównym regulatorem sprawozdawczości będzie GUS. Ustawa w najbliższym czasie zostanie przedłożona Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#CezaryStypułkowski">W projekcie zasad funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych w 1982 r. przewiduje się utrzymanie dotychczasowej regulacji sposobów kształtowania funduszu nagród, funduszu socjalnego i mieszkaniowego. Zdajemy sobie sprawę, że system ten premiuje bogate przedsiębiorstwa posiadające duży fundusz płac. Dlatego też rozwiązania docelowe przewidują kwotowe stawki naliczania funduszu socjalnego i mieszkaniowego. Kwoty te będą obliczane w odniesieniu do płac minimalnych. Dotychczas kulturotwórcze funkcje przedsiębiorstw były realizowane przede wszystkim z funduszu socjalnego. W zreformowanych przedsiębiorstwach o podziale zysków decydować będzie samorząd. Załoga będzie mogła więc przeznaczyć część zysku np. na budowę obiektu sportowego. Prowadzi to do pewnych zagrożeń, które wiążą się z likwidacją funduszy celowych.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#CezaryStypułkowski">Chciałbym uspokoić posłów zaniepokojonych możliwymi konsekwencjami ogłaszania upadłości przez przedsiębiorstwa, w szczególności przez PGR-y. Opracowany został projekt ustawy o upadłości przedsiębiorstw państwowych. Był on dyskutowany na posiedzeniu Zespołu X Komisji do spraw Reformy. Projekt przewiduje proces tzw. sanacji przedsiębiorstwa, gdy przynosi ono straty. W żadnym razie nie można utożsamiać upadłości z porzuceniem majątku trwałego. Wracając do konkretnego przykładu, ziemia należąca do PGR stanowi własność państwa, tak więc ciężary płynące z faktu ogłoszenia upadłości przez PGR przejmie jego organ założycielski. Skutkiem upadłości będzie pozbawienie przedsiębiorstwa uprawnień płynących z zasady 3xS.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#CezaryStypułkowski">W systemie docelowym staramy się stworzyć gwarancje, które zapewnią poszanowanie celów ochrony środowiska. Niebezpieczeństwo niedoceniania tych celów przez przedsiębiorstwa wynika z zasady samofinansowania prowadzącej do maksymalizacji zysku. Wydaje się, że podstawowy system zabezpieczeń powinien wypływać z ustawy o radach narodowych, która winna wyposażyć władze lokalne w instrumenty administracyjnoprawne, uniemożliwiające prowadzenie działalności gospodarczej przedsiębiorstwem działającym na szkodę środowiska. Dotychczas system kar okazał się mało skuteczny. Jednak samofinansując się przedsiębiorstwo będzie musiało skalkulować, czy bardziej opłaci mu się płacić kary, czy też inwestować w ochronę środowiska. Ponadto inwestycje takie zostaną objęte preferencjami kredytowymi. Moim zdaniem największa rola przypadnie jednak władzom lokalnym jako gestorom strefy miejscowej. W projekcie zasad funkcjonowania przedsiębiorstw w 1982 r. i w ustawie o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej przewiduje się wprowadzenie terenowego podatku od nieruchomości naliczanego od budynków i gruntów. Rady Narodowe będą mogły powiązać ten podatek z ochroną środowiska. Rozumiem z jakimi trudnościami spotyka się ochrona środowiska na co dzień jednak nie są to zagadnienia reformy.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#CezaryStypułkowski">Przedstawiciel pełnomocnika rządu do spraw reformy gospodarki Włodzimierz Hausner: Przedsiębiorstwa będą uzyskiwać środki dewizowe z importu centralnego podstawowych surowców; z kredytów z Banku Handlowego; z przydziału - jeżeli realizują programy operacyjne i nie produkują na eksport lub też na podstawie umowy z producentem produktów eksportowych, z którym kooperują.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#CezaryStypułkowski">Koszty wynikające z prowadzenia przez przedsiębiorstwo szkoły zawodowej nie będą wliczane do podstawy opodatkowania przedsiębiorstwa. Równocześnie zwiększy się troska przedsiębiorstwo o wzrost gospodarności szkół przyzakładowych.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#CezaryStypułkowski">Nie sposób zgodzić się z zarzutem o złej woli autorów przedstawionego projektu. Dążąc do racjonalizacji zatrudnienia przewiduje się możliwość obniżenia skali podatku przedsiębiorstwa odpowiednio do zmniejszenia zatrudnienia. Stworzono przy tym bariery tak, aby nie dopuścić do masowych zwolnień. Obciążanie zatrudnienia jest potrzebna dla utworzenia funduszy aktywizacji zawodowej pozostających w gestii wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#CezaryStypułkowski">Gdy chodzi o skutki braku energii, to przewidujemy, że przedsiębiorstwa będą mogły korzystać z energii w ramach limitu, ustalanego na okres roczny z podziałem na kwartały. Sprawa ta była dyskutowana z odpowiednimi agendami rządu. Przedsiębiorstwa zobowiązane będą do zawierania umowy z określonym zakładem energetycznym. Jeśli zakład ten nie wykona umowy - płaci karę. Chcieliśmy ustalenia limitu na poszczególne miesiące. Jednakże okazało się to technicznie niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#CezaryStypułkowski">Decyzja o likwidacji zjednoczeń dotyczy zniesienia szczebla zarządzania. Gospodarka musi odbudować struktury służące przedsiębiorstwom ze względu na potrzebę wspólnego rozwiązywania problemów i badania rynku. Problem przesunięcia specjalistów ze zjednoczeń, które będą podlegały likwidacji, do banków jest obecnie rozważany.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#CezaryStypułkowski">Przewidujemy profesjonalną i społeczną kontrolę cen. W odniesieniu do cen wolnych Rada Ministrów może wprowadzić okresowe zamrożenie cen i zobowiązań do ustalania cen w trybie właściwym dla cen regulowanych.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#CezaryStypułkowski">Niepokoi nas to, że ze względu na demokratyczny sposób przygotowania reformy wpadliśmy w pułapkę konsultacji. Nie wszystkie dokumenty dojrzały we właściwym czasie.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#CezaryStypułkowski">Minister górnictwa przedstawił do zaopiniowania projekt zarządzenia dotyczący struktury zarządzania. Projekt ten jest opiniowany. Minister chce zrzeszeń obligatoryjnych. Mamy co do tego szereg wątpliwości, aczkolwiek należy uznać argumenty ministra.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#CezaryStypułkowski">Zamierzamy opóźnić likwidację zjednoczeń w energetyce o kilka miesięcy (z 1 stycznia przesuniemy jej termin na 1 kwietnia) z uwagi na szczyt energetyczny i niebezpieczeństwo rozchwiania struktur. Gdy chodzi o stan upadłości przedsiębiorstwa to przewiduje się, że będzie ono korzystało z kredytu przez 4 miesiące. Przepis ten budził wiele kontrowersji. Należy domagać się, by organizacje samorządowe działały na rzecz wyprowadzenia przedsiębiorstwa z upadłości. Przewiduję się, że pracownicy będą otrzymywali w tym czasie płacę gwarantowaną.</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#CezaryStypułkowski">Gdy chodzi o ustalanie cen, to wyróżniamy np. ceny skupu, które są cenami urzędowymi zmienianymi decyzjami organu państwowego. Takie produkty, jak nawozy i wapno nawozowe oraz pasze przemysłowe mają ceny urzędowe. Natomiast maszyny rolnicze - ceny regulowane. Nad cenami tymi rozciągnięta jest ścisła kontrola. Proponowano ustalanie cen skupu w systemie cen wolnych. Jest to jednak niebezpieczne dla konsumentów.</u>
          <u xml:id="u-18.21" who="#CezaryStypułkowski">Dla ochrony celów społecznych przewiduje się ulgi podatkowe od podzielonego zysku przeznaczonego na te cele. Głównym źródłem będzie fundusz socjalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#CezaryStypułkowski">Kwota wydatkowana na cele kulturalne będzie zdejmowana Z podstawy opodatkowania. Co się tyczy funkcjonowania samorządu pracowniczego w organizacjach gospodarczych mających charakter spółek prawa handlowego, a także wspólnych przedsiębiorstw państwowych, to musimy rozstrzygnąć problem, czy w przedsiębiorstwach tworzonych przez inne przedsiębiorstwa obowiązywać mają te same reguły, co w klasycznym przedsiębiorstwie państwowym. Wiąże się to z faktem, że być może w spółce przedsiębiorstw umowa przesądzać winna o zakresie uprawnień, nie zaś ustawa o samorządzie, a więc powinni to przesądzić udziałowcy. Zachodzi tu bowiem konflikt pomiędzy samorządem i jego uprawnieniami a uprawnieniami rady nadzorczej. To samo dotyczy spółdzielni, gdzie czym innym jest samorząd pracowniczy, a czym innym spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#CezaryStypułkowski">Sprecyzowania wymaga kwestia powoływania zrzeszeń obowiązkowych. Indywidualne uchwały Rady Ministrów będą nakładać na poszczególne przedsiębiorstwa obowiązek przystąpienia do takich zrzeszeń. W uchwałach tych zostanie określony cel powołania zrzeszenia. Zasadność uchwał tego rodzaju musi być zaopiniowana przez komisję sejmową. Tak to będzie wyglądało, oczywiście poza sferą realnych przetargów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#ZbigniewZieliński">Ta część posiedzenia nie w pełni odpowiada naszym zamierzeniom. Mieliśmy dyskutować o problemach reformy a wysłuchaliśmy jedynie informacji, co również jest ważne. Wnioski wynikające z wypowiedzi oraz zastrzeżenia co do sposobu traktowania naszej Komisji przez rząd rozpatrzymy w dalszym ciągu posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#ZbigniewZieliński">W kolejnym punkcie porządku dziennego Komisja rozpatrzyła informację o powoływaniu samorządu w państwowych organizacjach gospodarczych (art. 50 ustawy o samorządzie).</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#ZbigniewZieliński">Informację przedstawił poseł Zbigniew Rudnicki (SD): Art.50 ustawy o samorządzie przewiduje, iż do czasu uregulowania w drodze odrębnej ustawy sposobu uczestniczenia załóg w zarządzaniu państwowymi organizacjami, które nie są przedsiębiorstwami, załogi tych jednostek mogą organizować uczestniczenie w zarządzaniu na zasadach przewidzianych w tej ustawie. Organizacjami tymi w rozumieniu ustawy są instytuty naukowo-badawcze i zakłady budżetowe pracujące bezpośrednio na rzecz gospodarki narodowej. Treść art.50 ma decydujący wpływ na tok i rygory postępowania. Ocenie przebiegu realizacji tego przepisu poddano 4 resorty: Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Ministerstwo Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego, Ministerstwo Przemysłu Chemicznego i Lekkiego, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Ministerstwa te złożyły informacje o różnym stopniu szczegółowości - od fragmentarycznej uwagi przedstawionej przez resort nauki do obszernego opracowania przedłożonego przez Ministerstwo Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#ZbigniewZieliński">Ministerstwo Nauki stwierdza, że w podległych mu jednostkach nie powołano samorządu w trybie art.50 wspomnianej ustawy; w dwóch jednostkach podjęto dyskusję w sprawie powołania samorządu (stan na 25 listopada br.). Ministerstwo Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego informuje, że na 112 jednostek, do których znajduje zastosowanie art.50 ustawy o samorządzie powołano rady pracownicze w: 7 instytutach naukowo-badawczych (na 25), w 26 ośrodkach badawczo-rozwojowych (na 84), w jednym centralnym laboratorium (na 3). W pozostałych jednostkach powołano grupy inicjatywne. Potwierdza to powszechne zainteresowanie powoływaniem rad pracowniczych. Resort przewiduje zakończenie konstytuowania samorządu w tych jednostkach do końca roku, tj. zgodnie z terminem ustawowym.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#ZbigniewZieliński">W Ministerstwie Przemysłu Chemicznego i lekkiego podjęto przygotowanie do powołania samorządu w instytutach naukowo-badawczych i ośrodkach badawczo-rozwojowych. Resort zakłada, że rady pracownicze zostaną tam powołane do końca br. Nie chciałbym kwestionować tego terminu.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#ZbigniewZieliński">W Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej uprawnienie do posiadania samorządu stosownie do art. 50 omawianej ustawy ma 19 jednostek. W jednej z nich powołano radę robotniczą, w 13 - komitety organizacyjne, w 5 jednostkach (instytutach naukowo-badawczych) postanowiono na mocy decyzji załóg zaczekać z powołaniem samorządu do czasu ustanowienia odpowiednich unormowań w odrębnym akcie ustawowym.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#ZbigniewZieliński">Komisja rozpatruje stopień zaawansowania powołania samorządu pracowniczego w 4 resortach, na podstawie art. 50 ustawy o samorządzie, który ustala fakultatywność działania w tym zakresie, Stan zaawansowania w powoływaniu rad pracowniczych we wspomnianych jednostkach badanych resortów uznać należy za zadowalający, z wyjątkiem Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Wszędzie tam, gdzie zdecydowano się powołać samorządy w rozpatrywanym trybie, będą one mogły podjąć normalne działania do końca br. Świadczy to najdobitniej o stopniu zainteresowania ideą samorządności w zarządzaniu jednostkami państwowymi.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#ZbigniewZieliński">W styczniu lub lutym 1982 r. Komisja powinna poddać ostatecznej ocenie stan zorganizowania samorządu w tych jednostkach i zakończyć oceną badanego zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#ZbigniewZieliński">[brakujący fragment] potwierdził zainteresowanie rozwojem samorządności w wielu instytucjach. Komisja powinna podjąć działania zmierzające do wydania tych przepisów, które mają znaczenie dla Organizacji samorządu Chodzi o ustawy szczegółowe dotyczące np. instytutów naukowo-badawczych.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#ZbigniewZieliński">Poseł Adam Łopatka (PZPR) podzielił pogląd, że warto zwrócić uwagę na potrzebę przyspieszenia prac nad ustawami regulującymi funkcjonowanie poszczególnych instytucji. Wiąże się to z przygotowywaną ustawą o szkolnictwie wyższym. Trwają prace nad projektem ustawy o Akademii Nauk oraz o instytutach naukowo-badawczych. Wniosek posła referenta dotyczący zainteresowania samorządem w instytucjach, do których znajduje zastosowanie art. 50 ustawy o samorządzie jest słuszny. Wydaje się, że mogą wystąpić w tym kontekście pewne trudności terminologiczne - w instytutach naukowo-badawczych i w przedsiębiorstwie pojęcie zakład oznacza dwie różne rzeczy. Zainteresowanie rozwojem samorządu jest zjawiskiem pozytywnym.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#ZbigniewZieliński">Komisja przyjęła informacje posła Zbigniewa Rudnickiego wraz z zawartymi w niej wnioskami oraz wniosek posła Zbigniewa Zielińskiego.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#ZbigniewZieliński">W kolejnym punkcie porządku obrad Komisja rozpatrzyła informację o działalności komisji rad narodowych stopnia wojewódzkiego do spraw samorządu pracowniczego.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#ZbigniewZieliński">Informację przedstawił poseł Zbigniew Zieliński (bezp. PZKS): Z inicjatywy posła Adama Łopatki zwróciliśmy się do wojewódzkich rad narodowych Warszawy, Łodzi, Katowic, Krakowa i Gdańska z prośbą o informację, czy i jak działają tam komisje zajmujące się samorządem pracowniczym. Stwierdzić można, że w większości wymienionych regionów trwają prace przygotowawcze do powołania tych komisji. Przewodniczący wojewódzkich rad narodowych stwierdzają, że istnieje zamiar powołania takich komisji i trwają prace nad zasadami ich działania. W odpowiedzi z Krakowa powiadomiono, że obowiązkiem zajmowania się samorządami pracowniczymi obciążono istniejącą już komisję przestrzegania prawa, gdyż przewodniczący tej rady nie widzi potrzeby powołania odrębnej komisji. W Łodzi natomiast powołano odrębną komisję, która rozpoczęła współdziałanie z radą współpracy samorządu pracowniczego ziemi Łódzkiej. Niezależnie od ustawy o samorządzie pracowniczym spontanicznie, poza dotychczasowymi strukturami, tworzy się krajowa, federacja rad samorządu pracowniczego i zaczynają działać odpowiednie rady regionalne, należy zdać sobie sprawę, że w dziedzinie oddziaływania na samorząd mamy do czynienia nie tylko z instytucjami przewidzianymi w ustawie. Powstają niezależne ogniwa, które będą oddziaływały na treść i sposób funkcjonowania samorządu pracowniczego. Dlatego zwracam uwagę na wspomniane pismo przewodniczącego rady narodowej z Łodzi. W dwóch przypadkach odpowiedź wskazuje na powołanie komisji, w pozostałych - komisje takie są w trakcie tworzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#ZygmuntZell">Problem dziś omawiany to zagadnienie pierwszego etapu powstawania i funkcjonowania komisji do spraw samorządu pracowniczego. Rada Państwa z 17 września br. podjęła uchwałę w sprawie powoływania przez wojewódzkie rady narodowe takich komisji. W uchwale tej zostały zawarte sugestie, które nawiązując do tego, co już stworzono w Sejmie. Uchwała sugeruje konieczność współdziałania rad narodowych z samorządem pracowniczym, podejmowania inicjatyw i udzielania pomocy w kształtowaniu nowych rozwiązań w zakresie funkcjonowania samorządu pracowniczego. Zainteresowanie rad narodowych tymi problemami przeszło nasze oczekiwania. Wszystkie prezydia wojewódzkich rad narodowych rozważały ten problem. Życie wprowadza korekty do koncepcji powołania komisji do spraw samorządu pracowniczego. Wojewódzkie rady narodowe przeprowadziły szereg badań sondażowych, obejmujących organizacje społeczne, polityczne, związki branżowe, radnych.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#ZygmuntZell">Prezydia wojewódzkich rad narodowych zajmują ostrożne stanowisko, jeśli chodzi o to zagadnienie. Nie wiedzą jak określić zakres działania tych komisji w praktyce. Rozważa się podejmowanie przez komisje działań mediacyjnych. Są też trudności ze sformułowaniem sposobów działania. Wojewódzkie rady narodowe czekają na wymianę pierwszych doświadczeń w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#ZygmuntZell">Komisje do spraw samorządu zostały powołane w 11 wojewódzkich radach narodowych, w tym w 5 nowych województwach. WRN m. Łodzi i woj. kaliskiego nie zakreśliły zakresu działań komisji do spraw samorządu pracowniczego, uważając, że powinny się one zajmować wszystkimi formami samorządu. Łódzka komisja przybrała nazwę do spraw samorządów, a kaliska do spraw samorządu i organizacji społecznych. Prace nad tworzeniem takich komisji są już zaawansowane w 10 dalszych radach wojewódzkich. Dobrze się dzieje, że rady podchodzą do tej sprawy ostrożnie, zwłaszcza gdy idzie o zakres działania nowych komisji.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#ZygmuntZell">W skład komisji wchodzą radni i osoby spoza rady reprezentujące miejscowe zw. zaw., partię i stronnictwa, organizacje młodzieżowe, NOT i NBP. Komisje te liczą od 12 do 25 osób, przy czym Rada Państwa nie limitowała ich liczebności. W Łodzi i Wrocławiu w skład komisji wchodzą tylko radni.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#ZygmuntZell">Większość Komisji zaczyna swą pracę od działalności szkoleniowej i rozpoznawczej. Komisje nawiązują kontakty z samorządami i katalogują sprawy, w których rady powinny podejmować inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#ZygmuntZell">Biuro Rad Narodowych Kancelarii Rady Państwa obserwuje działalność nowych komisji, utrzymując z nimi ścisły kontakt. Gdy sprawa już ruszy do przodu i kilka komisji zbierze pewne doświadczenia zaryzykujemy zorganizowane drenażowego spotkania rejonowego z jedną z komisji ds. samorządu i innymi komisjami WRN. W dalszej kolejności przewidujemy wymianę doświadczeń na szerszej płaszczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#StanisławCzerniej">Nie może dziwić ostrożne podejście do tej sprawy w radach narodowych. Załogi przedsiębiorstw są uczulone na wszelkie przejawy odgórnego zarządzania i z nieufnością podchodzą do nowych komisji. Trzeba wypracować formy pracy i cele działania tych komisji. Obecnie nie ma takiego programu i nawet dobór członków komisji jest utrudniony. Sprawy te ureguluje samo życie. Obecnie potrzebna jest informacją i wymiana poglądów między poszczególnymi radami. Dobrze, że Rada Państwa nie narzuca jednolitego programu działania komisji, jednak powinna zastanowić się nad opracowaniem modelu ich działania. Jest na to czas, bo rady pracownicze dopiero się tworzą. Nie wydaje się, aby komisje do współpracy z samorządem powinny być łączone z komisjami przestrzegania prawa i porządku publicznego danej rady.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#TadeuszUrbański">Jestem członkiem komisji ds. samorządu legnickiej WRN. W skład tej komisji wchodzą przedstawiciele zw. zaw., NBP, PTE i NOT nie będący radcami. Po dyskusji ustaliliśmy, że cele działania naszej komisji określimy wzorując się na sejmowej Komisji ds. Samorządu Pracowniczego. Na początku podjęliśmy działalność szkoleniową, zapoznając się dokładnie z treścią ustaw o samorządzie i przedsiębiorstwach. Okazało się, że w terenie brakuje tekstów tych ustaw. Do zadań komisji należy utrzymywanie więzi z załogami przedsiębiorstw i upowszechnianie doświadczeń za pośrednictwem pisma „Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja”. Zobowiązano mnie, abym zwrócił się do Komisji z wnioskiem o zapraszanie na jej posiedzenia przewodniczących komisji do spraw samorządu rad wojewódzkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#KazimierzJezierski">19.XI.br. uczestniczyłem z ramienia WZP w spotkaniu Wojewódzkiej Rady Współpracy Samorządów Pracowniczych w Katowicach. Spotkanie miało charakter szkoleniowy i odbyło się z udziałem radnych i posłów. Jak nas poinformowano w czasie spotkania działało już 28 takich wojewódzkich rad. W przyszłości zostanie utworzona rada krajowa. Celem rad jest prowadzenie działalności szkoleniowej, informacyjnej i udzielanie pomocy samorządom przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#KazimierzJezierski">Na omawianym spotkaniu przeprowadzono szkolenie na temat zrzeszeń przedsiębiorstw oraz dokonano oceny ustaw o samorządzie i przedsiębiorstwa. W szczególności omówiono 19 pytań, które złożą się na ogólnokrajowe referendum na temat ustawy o samorządzie. Referendum miało się odbyć do końca listopada. Ze sformułowania pytań wynikało, że ich autorzy krytycznie oceniają tę ustawę.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#KazimierzJezierski">Na podstawie dzisiejszego posiedzenia Komisji muszę stwierdzić, że społeczny nurt organizowania działalności samorządowej działa szybciej i bardziej dynamicznie niż nasza Komisja.- Mimo zapowiedzi nie przygotowaliśmy wykładni ustaw i materiałów pomocniczych, podczas gdy nurt społeczny już to zrobił. Jednak ich oceny nie zawsze wydają się słuszne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#ZenonSzulc">Na bazie samorządów pracowniczych powstają w kraju nowe instytucje, nie przewidziane w ustawie, które przywłaszczają sobie prawo do krytykowania ustaw. Budzi niepokój, że instytucje te zaczynają swe działanie od kwestionowania tak reformatorskich ustaw. Szkoda, że przedstawiciel Rady Państwa nie ustosunkował się do faktu powstawania tych instytucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#AdamŁopatka">Wypada nam podziękować posłowi Zbigniewowi Zielińskiemu i dyrektorowi Zygmuntowi Zellowi za przedłożone informacje. Należy pozytywnie ocenić sugestię Rady Państwa zalecającą wojewódzkim radom tworzenie komisji do spraw samorządu. Powstanie takich komisji we wszystkich WRN byłoby celowe. Stanowiłoby to wzmocnienie więzi samorządów pracownic z ich z organami przedstawicielskimi. Komisje te powinny w całości poświęcać się zagadnieniom samorządu. Doświadczenie krakowskiej rady narodowej, w której nową komisję podłączono z komisją przestrzegania prawa nie jest chyba najlepsze i dowodzi niedoceniania doniosłości spraw samorządu.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#AdamŁopatka">Określając swoje zadania komisje mogą wzorować się na zadaniach naszej Komisji, wynikających z uchwały Sejmu o jej powołaniu. Uchwała, ta przewiduje informacyjno-zapoznawczą działalność Komisji oraz okresowe przedstawianie Sejmowi informacji wraz z propozycjami zaleceń. Wydaje się, że także komisje WRN będą mogły przedstawiać radzie do rozpatrzenia na sesji - sprawy samorządu, co pozwoli na szersze, publiczne ich przedyskutowanie. Wskazówką, choć oczywiście nie zaleceniem. dla komisji rad może też być plan działania naszej Komisji. Plan ten jak i wspomniana uchwała Sejmu powinny zostać upowszechnione w odpowiedniej publikacji w piśmie „Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja”.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#AdamŁopatka">Gdy działalność komisji rad rozwinie się, zwrócimy się do WRN o odpowiednie informacje. Byłoby celowe, aby posłowie udzielali pomocy i porady tym komisjom także z własnej inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#AdamŁopatka">Prezydium Komisji rozważy możliwość zapraszania przedstawicieli komisji WRN na posiedzenia naszej Komisji.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#AdamŁopatka">W kolejnym punkcie obrad obejmującym sprawy różne głos zabrał poseł Jerzy Grzybczak (ZSL): Od powstania naszej Komisji otrzymaliśmy ponad 80 pism z zakładów pracy. Pisma te zawierają pytania o praktyczne rozumienie ustaw o przedsiębiorstwach i samorządzie oraz prośby o rozstrzygnięcie sporów i wątpliwości powstałych w trakcie tworzenia samorządów. Prezydium Komisji udzieliło już odpowiedzi na ok. 40 pism.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#AdamŁopatka">Pisma zawierające uwagi do projektu reformy gospodarczej przekazaliśmy pełnomocnikowi rządu do spraw reformy. Wpłynęły też protesty przeciwko tworzeniu obligatoryjnych zrzeszeń oraz zaproszenia na konferencje i sesje naukowe.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#AdamŁopatka">Spośród spraw poruszonych w pismach przykładowo można wymienić pytania o ważność wyborów rad pracowniczych wybranych przed wejściem w życie ustaw. Odpowiadając na konkretne pytania, prezydium Komisji wskazało m.in. na ustawowy tryb wyborów do rady pracowniczej przewidujący wybory powszechne, bezpośrednie i równe w głosowaniu tajnym. Tak więc wybory dokonywane przez delegatów (pośrednie) są niezgodne z ustawą. Na pytanie o możliwość zatrudniania przez prezydium rady pracowniczej etatowego sekretarza odpowiedzieliśmy, że w myśl ustawy działalność w radzie jest działalnością społeczną, przy czym przysługują wynagrodzenia, jeżeli jest ona wykonywana w godzinach pracy. Szereg pism zawierało pytanie o bierne prawo wyborcze np. osób na kierowniczych stanowiskach w zakładach w przedsiębiorstwie wielozakładowym. Stwierdziliśmy, że osobom tym przysługuje bierne prawo wyborcze. Podobnie prawo to przysługuje członkom plenarnych organów kierowniczych organizacji politycznych i społecznych np. członkom KC PZPR. Jak stwierdza bowiem ustawa bierne prawo wyborcze nie przysługuje tylko osobom pełniącym kierownicze funkcje w owych organizacjach. Prezydium wyjaśniło, że chodzi tu o przewodniczących i ich zastępców oraz sekretarzy kierowniczych gremiów tych organizacji.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#AdamŁopatka">Mieliśmy też pytania dotyczące powoływania dyrektorów. Ostatnio obserwujemy zmniejszony napływ listów. Wiąże się to być może z tym, że wiedza o reformie jest obecnie większa. Prezydium Sejmu powołało zespół doradców, który będzie pomocny przy rozwiązywaniu wielu problemów z tego zakresu.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#AdamŁopatka">Nie ma mechanizmu, który funkcjonowałby w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw, a ponadto obserwujemy szereg różnorodnych interpretacji przepisów. Proponuję w związku z tym zwrócić się do Prezydium Sejmu o zlecenie Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli rozwoju samorządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#ZbigniewZieliński">Z uwagi na opóźnienie wydawania aktów wykonawczych, mimo dobrej woli w przedsiębiorstwach powoływane” są niejednokrotnie samorządy niezgodnie z obowiązującym prawem. Dotyczy to aa przykład zakładów chemicznych w Inowrocławiu.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#ZbigniewZieliński">Z zestawienia jakie zrobiłem wynika, że na 37 listów do Komisji 15 uzyskało odpowiedź, 16 nie wymaga naszego ustosunkowania się, a 6 wymaga jeszcze odpowiedzi, Sytuacja jest więc dobra. Nie sądzę jednak, by zmniejszenie się listów adresowanych do Komisji świadczyło o poprawie wiedzy o reformie. Należy brać pod uwagę, że powstają niezależne od nas rady i komisje na szczeblu krajowym. Ich legalność musi być zbadana. Jest to swoista walka o dusze. Dlatego stosowanie kryteriów zmniejszania się ilości listów nie jest pewne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#TadeuszUrbański">Miałem możliwość kontaktowania się 100 zakładami pracy - z przewodniczącymi rad zakładowych i dyrektorami zakładów w przemyśle obrabiarkowym. W połowie przedsiębiorstw źle zrozumiano tryb wyborów do rad pracowniczych - wybiera się je spośród delegatów. Czy nie należałoby poinformować opinii publicznej o właściwym trybie w postaci odpowiedniej wykładni?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#AdamŁopatka">W uchwale Komisji niezbędne jest zwrócenie uwagi na to, by w toku kontroli podjęto zagadnienia statutu przedsiębiorstw, wyboru do organów samorządu, kompetencji tych organów. Chodzi o to, że w przedsiębiorstwie powinny być dwa organy samorządowe i każdy z nich winien mieć przypisane mu ustawowo kompetencje.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#AdamŁopatka">Komisja podjęta uchwałę o zwróceniu się do Marszałka Sejmu o zlecenie prezesowi NIK przeprowadzenia kompleksowej kontroli realizacji ustawy o przedsiębiorstwach państwowych i ustawy o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego w reprezentatywnej grupie przedsiębiorstw. W uchwale stwierdza się, że Komisja wnosi o przeprowadzenie takiej kontroli w I kwartale 1982 roku. Komisja oczekuje na materiały pokontrolne do końca kwietnia 1982 r. a następnie na podstawie otrzymanych materiałów oraz opinii własnych Komisja przystąpi do sporządzenia oceny, która wraz z wnioskami zostanie przekazana Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#AdamŁopatka">W sprawach organizacyjnych powołano zespoły, które przygotować mają materiały na następne posiedzenie Komisji dotyczące działania samorządu w przedsiębiorstwie, wyszczególnionych w art. 6 ustawy o przedsiębiorstwach.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#AdamŁopatka">Pierwszy z nich w składzie: Zbigniew Zieliński (bezp. PZKS) -przewodniczący, Witold Gadomski (PZPR), Tadeusz Urbański (PZPR), wizytować będzie przedsiębiorstwa podległe resortowi finansów.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#AdamŁopatka">Drugi w składzie: Jerzy Grzybczak - przewodniczący, Kazimierz Jezierski (PZPR), Roman Rurański (PZPR). wizytować będzie zakłady podległe resortowi komunikacji.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#AdamŁopatka">Trzeci w składzie: Zbigniew Rudnicki (SD) - przewodniczący, Józef Wojtala (SD), Stefania Bruzda (PZPR), odwiedzi zakłady podległe resortowi łączności.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#AdamŁopatka">Przewodniczący Komisji poseł Adam Łopatka (PZPR) poinformował o treści pisma Marszałka Sejmu do przewodniczącego Komisji z dnia 17 listopada 1981 r. Pismo zawiera sugestie Prezydium Sejmu dotyczące projektów planu pracy komisji sejmowych na okres od października 1981 r. do września 1982 r. Pismo zawiera również wykaz tematyki posiedzeń Sejmu na rok 1982, z którego wynika, że we wrześniu lub październiku przyszłego roku przedmiotem plenarnego posiedzenia będzie ocena realizacji reformy gospodarczej, ze szczególnym uwzględnieniem działalności samorządu pracowniczego przedsiębiorstw państwowych. Z pisma wynika również, że ocena ta jest tematem koordynowanym. Komisją wiodącą jest - obok Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów - także Komisja do Spraw Samorządu Pracowniczego Przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#AdamŁopatka">Poseł Jerzy Grzybczak (ZSL) przedstawił informację o spotkaniu Prezydium Komisji z Prezydium Sejmu oraz o spotkaniu Prezydium Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Prac Ustawodawczych i Komisji do Spraw Samorządu Pracowniczego Przedsiębiorstw z Prezydium Sejmu. Rozważano opóźnienia prac ustawodawczych mających stworzyć podstawę wdrażania reformy. Wyrażono zaniepokojenie sytuacją w tym zakresie. Minister Władysław Baka przedstawił projekt ustawy o wyposażeniu rządu w specjalne pełnomocnictwa na okres, w którym nie będą jeszcze wdrożone ustawy wprowadzające reformę. Wzbudziło to zasadniczą dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#AdamŁopatka">Sugerowano podjęcie uchwały Sejmu o charakterze wyjaśniającym dotyczącej tych zagadnień. Poseł Zbigniew Gertych zobowiązał się, że jeśli projekt zostanie skierowany do laski marszałkowskiej 3–4 grudnia br., to prace ustawodawcze zostaną tak przygotowane, by nie opóźniać uchwalenia niezbędnych ustaw. Minister Władysław Baka wycofał projekt ustawy, której uchwalenie proponował. Przyjęto natomiast sugestie posła Alojzego Melicha, by podjąć prace nad ustawą o zasadach wdrażania reformy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#AdamŁopatka">Przewodniczący Komisji poseł Adam Łopatka (PZPR) nawiązał do wcześniejszej wypowiedzi posła K. Jezierskiego w. sprawie Krajowej Federacji Samorządów. Stwierdził, że mamy do czynienia z działalnością, która w istocie rzeczy skierowana jest przeciw ustawie i jej zasadom, a w szczególności przeciw samodzielności przedsiębiorstwa. Tego rodzaju federacja musiałaby mieć odpowiednią podstawę prawną. Sprawa jest poważna. Komisja powinna zająć stanowisko, które nie może być sformułowane pochopnie i wymaga argumentacji. Uchwała Komisji w tej sprawie stanie się elementem walki politycznej, Stanowisko (projekt) Komisji wobec tworzących się ogólnopolskiej i regionalnych federacji samorządów pracowniczych, o nastawieniu sprzecznym z literą ustaw o samorządzie i przedsiębiorstwach przygotuje zespół w składzie: Zenon Szulc (PZPR), Kazimierz Jezierski (PZPR) i Zofia Kalisz (ZSL).</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#AdamŁopatka">Poseł Zofia Kalisz (ZSL) stwierdziła, że w pierwszym punkcie porządku dziennego posłowie wyrazili niezadowolenie z powodu niepoinformowania ich o projektach aktów wykonawczych do ustawy o samorządzie oraz o przedsiębiorstwie i konsultowania tych projektów z pominięciem posłów. Należałoby wystąpić do premiera, by w przyszłości nie popełniać błędów tego rodzaju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#ZbigniewZieliński">W toku posiedzenia przekazano prezydium Komisji egzemplarze części rozporządzeń, o których mowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#ZdzisławPilecki">Dyskutowane są projekty przepisów (w tym ustaw), o których nic nie wiemy, nie znamy ich treści. Nie można mówić o samorządzie, skoro nie znamy projektów dalszych ustaw dotyczących owego samorządu i przepisów wykonawczych do tych ustaw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#AdamŁopatka">Wniosek jest zasadny z tym, że akty te są dziś przedmiotem obrad Rady Ministrów i w najbliższym czasie zostaną przekazane Sejmowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#ZenonSzulc">Projekty aktów prawnych, które rząd przekazuje do konsultacji powinny być dostarczone Komisji. Chodzi o to, abyśmy wiedzieli w jakim stopniu projekt skierowany ostatecznie do laski marszałkowskiej uwzględnia wyniki konsultacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#ZbigniewZieliński">Proponuję uchwalić w tej sprawie dezyderat, iż domagamy się przedstawiania Komisji projektów aktów dotyczących przedsiębiorstw, a zwłaszcza samorządu załóg, przekazywanych do konsultacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#ZdzisławPilecki">Na dzisiejszym posiedzeniu przedstawiciele ministra W. Baki referowali rozwiązania przewidywane w dalekosiężnym projekcie reformy. Powinniśmy uzyskać projekty aktów prawnych dotyczące tych spraw skoro są one konsultowane z grupą 102 przedsiębiorstw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#AdamŁopatka">Proponuję przyjąć dezyderat, zgodnie z wnioskiem posła Z. Zielińskiego z uzupełnieniem, w którym zwrócimy się także o przekazywanie nam wyników konsultacji.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#AdamŁopatka">Komisja uchwaliła dezyderat.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>