text_structure.xml
49.2 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#IrenaSroczyńska">Dnia 9 grudnia 1983 r. komisje: Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Prac Ustawodawczych, Pracy i Spraw Socjalnych oraz ds. Samorządu Pracowniczego Przedsiębiorstw, obradujące pod przewodnictwem posła Jana Kamińskiego (PZPR), odbyły pierwsze czytanie:</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#IrenaSroczyńska">- rządowego projektu ustawy o Państwowym Funduszu Aktywizacji Zawodowej, - oraz zapoznały się z założeniami projektu ustawy o zasadach wynagradzania pracowników uspołecznionych zakładów pracy w warunkach reformy gospodarczej.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#IrenaSroczyńska">W posiedzeniu udział wzięli: pełnomocnik rządu ds. reformy gospodarczej Władysław Baka, minister finansów Stanisław Nieckarz i wiceminister Bronisław Ciaś, minister pracy, płac i spraw socjalnych Stanisław Ciosek i wiceminister Janusz Górski, wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli Bogdan Sawicki, wiceminister ds. cen Wojciech Pruss, przedstawiciele Urzędu Rady Ministrów, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, Zespołu Doradców Sejmowych, przedsiębiorstw handlu zagranicznego i innych instytucji.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#IrenaSroczyńska">Minister pracy, płac i spraw socjalnych Stanisław Ciosek: Przedstawiony przez rząd projekt ustawy o Państwowym Funduszu Aktywizacji Zawodowej stanowi realizację zobowiązania wynikającego z ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych. W jej wyniku przedsiębiorstwa uzyskały m.in. prawo do samodzielnego ustalania poziomu, struktury i form zatrudnienia, wielkości środków jakie mogą być przeznaczone na wynagrodzenia, w tym zysku do podziału oraz stworzenia systemów motywacyjnych przy uwzględnieniu obowiązujących w tej mierze przepisów. Równocześnie ustawa wprowadziła tzw. obciążenie przyrostu wynagrodzeń wypłacane w ciężar kosztów działalności, jak również nagród i premii wypłacanych z funduszu załogi stworzonego z zysku do podziału. Podstawowym celem jest przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi wynagrodzeń, dokonywanemu często kosztem środków na cele rozwojowe. Cel ten jest realizowany przez określenie wskaźnika przyrostu wynagrodzeń wolnego od obciążeń oraz przez progresywną skalę obciążeń. Określanie tego wskaźnika w zależności od przyrostu produkcji stanowi równocześnie motywację do jej zwiększania.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#IrenaSroczyńska">Coraz większego znaczenia nabiera sterowanie dynamiką wynagrodzeń, a tym samym oddziaływanie na kształtowanie relacji płac w poszczególnych dziedzinach gospodarki, gałęziach i branżach. Realizacja tych celów odbywa się przez stosowanie określonych preferencji i ulg w obciążeniach umożliwiających zwiększanie wynagrodzeń bez obowiązku dokonywania obciążeń. Istotną funkcją obciążeń jest wreszcie motywacja przedsiębiorstw do przeznaczania zysku do podziału na rozwój przedsiębiorstwa i cele socjalne załogi. Część środków przeznaczana na ten cel jest całkowicie wolna od wszelkich obciążeń, podczas gdy wypłaty nagród i premii ponad ściśle określoną granicę podlegają progresywnemu obciążeniu na PFAZ.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#IrenaSroczyńska">W ub.r., kiedy obowiązywała zasada obliczania obciążeń z tytułu przyrostu przeciętnych wynagrodzeń, stosowane były ulgi wobec przedsiębiorstw zmniejszających zatrudnienie. Ulgi te nie mogły być większe niż 5%, co spotykało się z ostrą krytyką. W 1983 r. zmieniono zasadę obliczania obciążeń, wiążąc je z przyrostem kwoty wynagrodzeń. Oznacza to, że przy zmniejszeniu zatrudnienia przedsiębiorstwo może przeznaczyć - bez obciążeń - na wzrost płac całą kwotę wynagrodzeń odpowiadającą temu zmniejszeniu. Wykorzystanie tej zachęty jest jeszcze niewielkie, musimy jednak pamiętać, że tego rodzaju instrumenty ekonomiczne działają często dopiero po dłuższym czasie. W sferze zatrudnienia szczególnie musi być to związane z poprawą organizacji, zmianami strukturalnymi itp. Dużą rolę w tym zakresie mogą odegrać eksperymenty płacowe, o których będziemy jeszcze mówić.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#IrenaSroczyńska">Często podnoszony jest problem ograniczonego wykorzystania środków PFAZ na cele związane z polityką zatrudnienia. W skrajnych przypadkach można się spotkać z opiniami, iż niewielkie stosunkowo wykorzystanie tych środków, przy braku bezrobocia, uzasadniałoby likwidację tego funduszu na rzecz prostego obciążenia typu podatkowego. Z tym poglądem nie można się zgodzić. Środki PFAZ nie służą i nie miały służyć wyłącznie finansowaniu potrzeb związanych z zapewnieniem zasiłków dla osób, które znalazły się bez pracy, lub z przeszkoleniem ich do nowych zawodów. Ze środków PFAZ m.in. finansowane jest przygotowanie zawodowe pracowników uspołecznionych zakładów pracy wymagających przekwalifikowania odpowiednio do zmieniających się potrzeb tych zakładów, dofinansowuje się szkolenie uczniów, tworzy się dodatkowe miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych, uzupełnia się fundusz ochotniczych hufców pracy itp. Ponadto trzeba zauważyć, że reforma przyniesie racjonalizację zatrudnienia, dużą rolę odegrają eksperymenty płacowe.</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#IrenaSroczyńska">Przedkładany projekt ustawy reguluje w sposób jednolity i kompleksowy problematykę stworzenia i wykorzystania PFAZ. Dotychczas kwestie dotyczące dokonywania obciążeń na fundusz były regulowane kilkoma aktami prawnymi, a odrębną uchwałą Rady Ministrów uregulowane były sprawy wykorzystania środków tego funduszu. Teraz ustawowo uregulowane zostaną podstawowe sprawy dotyczące tworzenia i wykorzystania środków funduszu. Proponuje się natomiast, aby stawki obciążeń, zasady określania poziomu wynagrodzeń wolnego od obciążeń, a także szczegółowe zasady wykorzystania funduszu, warunki przyznawania świadczeń oraz ich wysokość zostały ustalone w drodze rozporządzeń Rady Ministrów oraz ministra pracy, płac i spraw socjalnych. Minister ten określałby również, jak dotychczas, składniki wynagrodzeń podlegające wyłączeniu z podstawy obciążeń oraz szczegółowe zasady obliczania przyrostu wynagrodzeń, kwot obciążeń i ich wpłat na rzecz funduszu.</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#IrenaSroczyńska">Przewiduje się, że obciążenia na PFAZ będą miały charakter powszechny i obejmą w zasadzie wszystkie jednostki gospodarcze. Środki tego funduszu byłyby gromadzone na rachunku, będącym w dyspozycji ministra pracy, płac i spraw socjalnych z przeznaczeniem na cele określone w ustawie. Odstępstwem od tej zasady, podobnie jak dotychczas, jest propozycja przeznaczenia kwot obciążeń w jednostkach spółdzielczości inwalidzkiej na scentralizowany fundusz ochrony pracy oraz upoważnienie dla Rady Ministrów do określania innego sposobu wykorzystania tych środków w jednostkach gospodarki rolnej, a także do odrębnego ustalania zasad obciążeń lub innego przeznaczenia kwot obciążeń w odniesieniu do innych jednostek organizacyjnych, ze względu na ich specyfikę. Obciążenia byłyby pokrywane z zysku przedsiębiorstw, a w spółdzielniach z nadwyżki finansowej.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#IrenaSroczyńska">Projekt przewiduje odrębne uregulowanie zasad ustalania obciążeń przyrostu wynagrodzeń wypłacanych w ciężar kosztów działalności oraz nagród i premii wypłacanych z zysku do podziału (nadwyżki bilansowe). W pierwszym przypadku przyrost wynagrodzeń wolny od obciążeń ustalany byłby w zależności od przyrostu produkcji, zaś przyrost ponad wielkość określoną wskaźnikiem podlegałby obciążeniu na PFAZ według progresywnej skali. Rząd proponuje wprowadzenie istotnej zmiany w zasadach ustalania przyrostu wynagrodzeń podlegających obciążeniu. Dotychczas przyrost ten był ustalany przez porównanie rzeczywistych wypłat w danym roku w stosunku do wypłat w roku poprzednim. Ta zasada była wykorzystywana przez wiele przedsiębiorstw, znajdujących się w lepszej sytuacji finansowej, dla uzyskania lepszej pozycji wyjściowej w roku następnym, przez zwiększenie wynagrodzeń opłaconych obciążeniami. Z tych względów proponuje się począwszy od 1984 r. wprowadzić zasadę, że przyrost wynagrodzeń dla celów obciążeń ustala się jedynie w stosunku do wynagrodzeń, które w poprzednim roku mogły być wypłacone bez obciążeń, a więc tych, których wzrost był uzasadniony rezultatami produkcyjnymi. Zmiana ta służyć będzie lepszemu powiązaniu wynagrodzeń z efektami produkcji. Równocześnie proponuje się umożliwienie jednostkom gospodarczym, które wypłacą w danym roku wynagrodzenia niższe niż mogłyby wypłacić bez obciążeń z tytułu uzyskanego przyrostu produkcji, utworzenie rezerwy wynagrodzeń, która mogłaby być wykorzystana na płace w latach następnych. Wypłaty z tej rezerwy byłyby zwolnione od obciążeń.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#IrenaSroczyńska">Wypłaty nagród i premii z zysku do podziału byłyby - podobnie jak dotychczas - wolne od obciążeń w granicach ściśle określonych przez Radę Ministrów. Proponuje się przy tym utrzymać zasadę, że wolne od obciążeń są wypłaty nie przekraczające 7% wynagrodzenia bazowego. Pozostałe wypłaty podlegałyby progresywnemu obciążeniu na PFAZ.</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#IrenaSroczyńska">Przy utrzymaniu generalnej zasady, że obciążeniu podlega przyrost kwoty wynagrodzeń, projekt przewiduje upoważnienie przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów do wprowadzenia w uzasadnionych przypadkach obciążenia środków wydatkowanych na przyrost przeciętnych wynagrodzeń. Chodzi przede wszystkim o te rodzaje działalności, gdzie pożądany jest wzrost zatrudnienia, np. w usługach, spółdzielczości inwalidzkiej, czy też o te przedsiębiorstwa, których rozwój wymaga zwiększenia zatrudnienia.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#IrenaSroczyńska">Nie przewiduje się radykalnych zmian w sferze wykorzystania środków PFAZ. Przewiduje się, że będzie on wykorzystany przede wszystkim na finansowanie:</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#IrenaSroczyńska">- przygotowania zawodowego osób czasowo pozostających bez pracy, lub zmieniających pracę, pracowników młodocianych, a także, jeżeli zachodzi konieczność, przekwalifikowania pracowników do nowych potrzeb zakładu, - dodatkowych miejsc pracy, organizowanych w miejscowościach, w których nie ma możliwości zatrudnienia osób czasowo pozostających bez pracy lub zmieniających pracę, w tym także osób o zmniejszonej sprawności do pracy oraz absolwentów szkół wyższych dla niepracujących, podejmujących po raz pierwszy pracę zawodową, - robót interwencyjnych organizowanych dla osób czasowo pozostających bez pracy, jeżeli nie ma innych możliwości zatrudnienia, - zasiłków dla osób pozostających bez pracy z powodu niemożności jej otrzymania, lub niemożności podjęcia szkolenia zawodowego, a także dla osób przygotowywanych do zawodu, - częściowych kosztów zadań realizowanych w ramach działalności ochotniczych hufców pracy, - rozwoju systemu informacyjnego wynikającego z zadań pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego oraz związanego z przemieszczaniem kandydatów do pracy.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#IrenaSroczyńska">Nie znajduje natomiast uzasadnienia dalsze utrzymywanie możliwości udzielania dotacji z funduszu dla przedsiębiorstw, które muszą przejściowo ograniczać swoją produkcję.</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#IrenaSroczyńska">Środkami funduszu dysponuje minister pracy, płac i spraw socjalnych. Zatwierdza on roczne plany funduszu oraz dokonuje rozdziału środków na poszczególne województwa do dyspozycji wojewodów. Wojewodowie przydzielają środki funduszów do dyspozycji terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego wykonujących pośrednictwo pracy. Podobnie jak obecnie proponuje się, aby roczne nadwyżki funduszu nad wydatkami stanowiły lokatę w budżecie państwa.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#IrenaSroczyńska">W projekcie ustawy proponuje się, aby do obciążeń na rzecz PFAZ miały zastosowanie przepisy ustawy o zobowiązaniach podatkowych, a funkcje kontrolne w powyższym zakresie pełniły izby skarbowe. Od ich decyzji organ odwoławczy stanowiłby minister pracy, płac i spraw socjalnych.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#JanKamiński">Zgodnie z pismem Marszałka do naszej komisji o rozpatrzenie w trybie pilnym projektów ustaw m.in. o państwowym funduszu aktywizacji zawodowej powołana została podkomisja złożona z przedstawicieli 4 sejmowych komisji. Podkomisja pracuje pod przewodnictwem posła Łukasza Balcera (SD).</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#ŁukaszBalcer">Podkomisja rozpatrzyła już projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw wprowadzających reformę gospodarczą. Nie omówiła natomiast jeszcze projektu ustawy o PFAZ, ponieważ nie otrzymała niezbędnych do rozpatrzenia projektu materiałów, m.in. rozporządzeń oraz wielu innych opinii. Dopiero w dniu dzisiejszym wpłynęły dodatkowe materiały i podkomisja będzie mogła podjąć dyskusję nad projektem.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#JaninaŁęgowska">Jak był wykorzystany PFAZ w latach 1982–1983 i na co przeznaczane były środki tego funduszu? Dlaczego chcemy utrzymać ten system obciążeń przedsiębiorstw, zamiast wprowadzić po prostu podatek od wynagrodzeń? Czy zastanawiano się nad tym ile zakładów będzie musiało obniżyć płace, a w każdym razie czy nie zajdzie taka konieczność z uwagi na wysokie kwoty obciążeń? W NPSG zakładamy wzrost płac w 1984 r. o 17%. Jak się będzie to miało do zasad PFAZ?</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#StanisławRostworowski">W preambule do ustawy należałoby podkreślić, że środki funduszu mogą być wykorzystywane na cele społeczne służące np. rozbudowie infrastruktury komunalnej i socjalnej. Dotychczas fundusz nie miał określonych wyraźnych celów a połowa środków uzyskanych z tego tytułu stanowi lokatę w budżecie państwa.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#StanisławRostworowski">Zbyt późno zdecydowano się na poinformowanie przedsiębiorstw o zamierzonych obciążeniach z tytułu PFAZ na rok przyszły. W przedsiębiorstwach zawierane są umowy z innymi jednostkami gospodarczymi na wykonanie różnych usług. Zawiera się takie umowy także z osobami fizycznymi. Jeżeli usługę wykonuje inna jednostka gospodarcza, koszty zaliczane są do kosztów własnych przedsiębiorstwa. Jeżeli usługę wykonuje osoba fizyczna obciąża to fundusz płac. Przedsiębiorstwa starają się odpowiednio omijać to ustalenie.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#StanisławRostworowski">Cała koncepcja Funduszu Aktywizacji Zawodowej jest nadmiernie skomplikowana i należałoby jednak poszukać prostszego rozwiązania.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#FranciszekTekliński">Należy odrębnie potraktować rolnicze spółdzielnie produkcyjne i rozważyć czy FAZ ma w nich obowiązywać. Sami spółdzielcy tworzą własnym wysiłkiem nowe miejsca pracy również dla pracowników najemnych i niezbędnych fachowców. Dodatkowe obciążenie z tego tytułu spółdzielni produkcyjnych byłoby niekorzystne. Rolnicze spółdzielnie produkcyjne zatrudniają specjalistów potrzebnych nie tylko spółdzielniom, ale i wsi. Uwzględnić trzeba również występującą w rolnictwie sezonowość pracy. Im gorsze warunki pogodowe, tym większe nakłady pracy. Jeżeli nie można potraktować odrębnie w ramach obciążeń na FAZ spółdzielni produkcyjnych, to należałoby przynajmniej gromadzone w ramach funduszu środki pozostawiać do dyspozycji ruchu spółdzielczego.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#TadeuszHaładaj">Czy wykonano jakiś rachunek symulacyjny w odniesieniu do tych nowych zasad i zamierzeń na rok przyszły i jakie to przyniosło wyniki?</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#TadeuszUrbański">Mimo przytoczonej tu argumentacji nie jest to fundusz aktywizacji zawodowej, a jednak należność o charakterze podatkowym. Należało by raczej włączyć te zasady do odpowiedniego rozdziału o opodatkowaniu przedsiębiorstw. Dotychczas zaledwie 2,4% funduszu wydatkowano zgodnie z jego przeznaczeniem. Mimo wszystko nie sądzę, aby groziło nam bezrobocie i aby należało odpowiednie środki interwencyjne przeznaczać na łagodzenie tego zjawiska.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Czy zasady obciążeń będą stosowane także do tych zakładów, które będą musiały zaniechać produkcji z przyczyn od siebie niezależnych?</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#JadwigaBiernat">W wielu punktach projekt ustawy odsyła do zarządzeń wykonawczych, których jeszcze nie znamy. Trudno w takim przypadku wyrażać opinie. Czy uwzględni się specyfikę jednostek gospodarczych pracujących na rzecz obsługi wsi, a także fakt nierównomiernego rozwoju, różnego poziomu startu oraz sezonowości gospodarczej przedsiębiorstw działających zwłaszcza w rolnictwie. Przepisy nie stwarzają możliwości odrębnego traktowania niektórych jednostek gospodarczych z punktu widzenia obciążeń na PFAZ.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#JadwigaBiernat">Minister pracy, płac i spraw socjalnych Stanisław Ciosek: Czy potrzebna jest ustawa o Funduszu Aktywizacji Zawodowej, czy nie można wprowadzić po prostu zwykłej formy podatku? Taki punkt widzenia można przyjąć tylko wówczas, jeśli z góry chcemy przekreślić nasze zamierzenia dokonania zmian strukturalnych w gospodarce oraz w zakresie racjonalizacji zatrudnienia. Przyjęte rozwiązanie ma służyć do tego, aby zmusić przedsiębiorstwa do sięgania i wykorzystywania własnych rezerw także siły roboczej. Przekonują nas o tym niektóre eksperymenty płacowe. W Radoskórze umożliwiły one np. wzrost wydajności pracy o 20%. Filozofia gospodarcza roku 1984 jest taka, aby przedsiębiorstwa otoczyć żelaznym pancerzem i zmusić do sięgnięcia po rezerwy. W przeciwnym razie nie będzie można prawidłowo ustawić budżetu. Nasze działania powinny spowodować racjonalizację zatrudnienia i zwolnienie pewnej ilości siły roboczej w celu przesunięcia jej do tych działów i przedsiębiorstw, które odczuwają jej niedobór.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#JadwigaBiernat">Z powodów pryncypialnych i praktycznych nie powinniśmy pozbawiać się tego instrumentu jakim jest Fundusz Aktywizacji Zawodowej, ponieważ wiążemy z nim nadzieję na racjonalizację zatrudnienia i gospodarki. Wyrażam głębokie przekonanie, że PFAZ będzie nam potrzebny.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#JadwigaBiernat">W CPR planujemy 17% wzrost płac. Są instrumenty do zrealizowania tego zadania. Zostało to przeliczone, chociaż jest to rachunek jeszcze przybliżony i szacunkowy. W tych 17% mieści się także formuła o rozdysponowaniu pewnej kwoty wolnej od obciążeń na wyrównywanie dysproporcji płacowych. Tym przedsiębiorstwom, w których rok bazowy w zakresie płac będzie niekorzystny, resort udzieli właściwej pomocy. Nie możemy przekroczyć planowanego wzrostu płac, aby nie powiększać inflacji. Odstąpimy od obciążenia tych przedsiębiorstw, które są zmuszone do zaniechania produkcji. Proponuje się też stosowanie w uzasadnionych przypadkach odpowiednich ulg.</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#JadwigaBiernat">Przewiduje się rozliczenie roczne z tytułu przewidywanych obciążeń. Jeśli przedsiębiorstwo nie zacznie oszczędzać poszczególnych czynników produkcji, w tym także siły roboczej oraz będzie wykonywało zadania produkcyjne większą niż potrzeba liczbą zatrudnionych będzie jednak zmuszone obniżać płace.</u>
<u xml:id="u-10.5" who="#JadwigaBiernat">Wiceminister pracy, płac i spraw socjalnych Janusz Górski: Musimy uznać, że proces reformy gospodarczej będzie postępował zgodnie z przewidywaniami. W związku z tym liczyć się należy zarówno z bankructwem przedsiębiorstw jak i skutkami restrukturyzacji gospodarki. Gromadzone w ramach PFAZ środki umożliwiać będą rozładowywanie różnych bolesnych sytuacji z tym związanych.</u>
<u xml:id="u-10.6" who="#JadwigaBiernat">Środki PFAZ na cele typowo zatrudnieniowe wykorzystywane były dotychczas w ograniczonej skali, chociaż umożliwiły stworzenie wielu interwencyjnych miejsc pracy. Wymienić trzeba tu dwie istotne pozycje: uzupełnienie środków dla ochotniczych hufców pracy oraz zasilenie w środki szkolnictwa zawodowego tam, gdzie jego rozwój został zagrożony. Staramy się, aby fundusz służył tym celom, które ustala zarówno ustawa jak i rozporządzenie. Zamierza się wprowadzić upoważnienie dla Rady Ministrów do określania również innych potrzeb związanych z problematyką zatrudnienia.</u>
<u xml:id="u-10.7" who="#JadwigaBiernat">W dyspozycji ministra pracy, płac i spraw socjalnych pozostanie rezerwa do przeznaczenia na wyrównywanie różnych dysproporcji płacowych. Jest to trudne, ale ważne zadanie, ponieważ dysproporcji tych jest wiele i jeśli chcemy uzyskać tutaj jakiś postęp konieczne jest stworzenie możliwości interwencyjnych. Dokonywać się to będzie według ściśle określonych kryteriów, które nie będą preferowały przedsiębiorstw słabych lub prowadzących źle własną gospodarkę.</u>
<u xml:id="u-10.8" who="#JadwigaBiernat">Uwzględni się niektóre specyficzne problemy niektórych przedsiębiorstw, w tym także rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Trzeba będzie dla PGR i spółdzielni produkcyjnych zastosować rozwiązania odrębne. Wymaga to jeszcze dodatkowej dyskusji. Należy uznać, że działalność usługową dla rolnictwa trzeba potraktować preferencyjnie, a także uwzględnić wysoką pracochłonność i sezonowość pracy niektórych przedsiębiorstw gospodarki rolnej.</u>
<u xml:id="u-10.9" who="#JadwigaBiernat">Minister pełnomocnik rządu ds. reformy gospodarczej Władysław Baka: Nie powinna dyskwalifikować koncepcji funduszu okoliczność, że do tej pory pewna jego część była przekazywana do budżetu. Już w tym roku udział lokat z funduszu w budżecie będzie mniejszy. W przyszłym roku - zgodnie z projektowaną ustawą - zwiększać się będzie część funduszu przeznaczona na jej realizację; jeśli procesy gospodarcze będą przebiegały zgodnie z założonymi mechanizmami, to w 1984 r. niezbędne będzie wykorzystywanie funduszu dla projektowanych celów. Będą tego wymagały potrzeby aktywizacji zawodowej. Nie należy też pomniejszać psychologicznych aspektów, które wiążą się z projektem. Inną wymowę ma utworzenie Państwowego Funduszu Aktywizacji Zawodowej, a inną wprowadzenie podatku od funduszu płac.</u>
<u xml:id="u-10.10" who="#JadwigaBiernat">Nawiązując do pytań dotyczących skutków zmiany bazy naliczania wielkości wynagrodzeń, a zwłaszcza do pytania czy nie spowoduje to zakłóceń w gospodarce, mówca podkreślił, że w końcu sierpnia br., kiedy w wyniku wskazań Sejmu podjęto analizę funkcjonowania istniejącego już funduszu okazało się, iż na koncie znajduje się kwota 9 mld zł, z czego od przedsiębiorstw - 6 mld zł. Tak więc rzeczywiste zaangażowanie przedsiębiorstw we wpłaty na istniejący fundusz było niewielkie. Zapewne przewidywały one dokonywanie odpowiednich wpłat związanych ze wzrostem zatrudnienia w końcu roku.</u>
<u xml:id="u-10.11" who="#JadwigaBiernat">Trzeba było zdecydować się na podjęcie problemu funduszu, albo obecnie, albo z rocznym opóźnieniem. Uznano, że najlepiej będzie - z punktu widzenia gospodarki - uczynić to jeszcze w tym roku. Dlatego 16 września br. podjęto odpowiednie ustalenia, a 17 września przekazano je do wiadomości publicznej. Przedsiębiorstwa zostały zorientowane w proponowanych zmianach. We wrześniu zaczęły się wpłaty na FAZ. Niektóre przedsiębiorstwa chciały uprzedzić decyzję dotyczącą projektowanych zmian. W końcu września mieliśmy już 22 mld i spodziewamy się, że na koniec roku wpłaty będą wynosiły ok. 56–60 mld zł.</u>
<u xml:id="u-10.12" who="#JadwigaBiernat">Zasadniczy problem związany z projektem, a więc jego reperkusje, były przedmiotem uważnych analiz. Jeśli chodzi o br., to można powiedzieć, że wpłaty na fundusz z tytułu każdych stu złotych wzrostu wynagrodzeń będą wynosiły 120 zł. Rozważając, w jakiej sytuacji znajdą się przedsiębiorstwa po uchwaleniu ustawy, trzeba powiedzieć, że w pierwszej chwili nie będą w ogóle dokonywały wpłat na fundusz. Zmniejszą dynamikę zatrudnienia. Warto zauważyć, że w ub. roku przeciętna płaca w listopadzie w stosunku do października była większa o 9%. W tym roku, mimo wzrostu wydajności pracy w przemyśle przetwórczym, nie nastąpił wzrost przeciętnej płacy w listopadzie w stosunku do października. Została więc przezwyciężona pewna niekorzystna tendencja. Będą też jednak przedsiębiorstwa, które staną wobec konieczności dokonywania znacznych wpłat na fundusz. Są i takie, które oczekują na stworzenie możliwości gromadzenia rezerwy wynagrodzeń. Trudno mówić o generalnych rozwiązaniach problemów przedsiębiorstw, które znajdą się w szczególnie trudnej sytuacji. Będzie to bowiem sytuacja zróżnicowana. Są takie przedsiębiorstwa, w których płace musiały wzrosnąć, a są też i takie, gdzie nie było tej konieczności, a chciały one wysforować się na czołówkę funduszu płac.</u>
<u xml:id="u-10.13" who="#JadwigaBiernat">Uważamy jednak za niezbędne uchwalenie projektowanej ustawy, ponieważ sądzimy, że fundusz stanowi niezmiernie istotne narzędzie przeciwdziałania inflacji. Dzięki projektowi nastąpi powiązanie wynagrodzeń ze wzrostem wydajności pracy. Jeżeli nie zmienimy zasad obliczania wpływów na fundusz, to ograniczona zostanie skuteczność centralnego oddziaływania na przedsiębiorstwa. Łatwiej przecież przedsiębiorstwom kształtować sobie własną sytuację niezależnie od wyników produkcji. Jeśli chcemy realizować politykę płac zmierzając do likwidowania rażących dysproporcji, to musimy przyjąć projektowane rozwiązania.</u>
<u xml:id="u-10.14" who="#JadwigaBiernat">Nie dysponujemy rachunkami symulacyjnymi. Ich wyniki byłyby zależne od zachowania przedsiębiorstw w grudniu.</u>
<u xml:id="u-10.15" who="#JadwigaBiernat">Chciałbym podkreślić raz jeszcze, że nie można jednakowo traktować wszystkich przedsiębiorstw. Tym przedsiębiorstwom, które znajdą się w szczególnie trudnej sytuacji, można będzie ze względu na ich krytyczne położenie przyznać kwoty wolne od obciążeń na fundusz. Jeśli chodzi o uwagę posła S. Rostworowskiego, że bardziej opłaca się zlecać komuś wykonanie usług niż realizować je samemu w przedsiębiorstwie, to wiemy o tym. Uważamy jednak, że wszelkie rachunki wyodrębnione byłyby w odniesieniu do tej kwestii tylko paliatywem. Problem wiąże się bowiem z zagadnieniem cen. Jeśli cena odzwierciedla sumę nakładów, to nie ma żadnego hamulca przed zlecaniem przez przedsiębiorstwo usług obcym wykonawcom. Tego rodzaju działanie okazuje się opłacalne. Chcemy jednak uczynić z ceny zewnętrzny parametr w stosunku do przedsiębiorstwa. Jeśli nie będzie ono mogło odbić sobie w cenie zlecania usług zewnętrznemu wykonawcy, to wówczas dokona odpowiedniego rachunku i być może okaże się bardziej efektywne samemu te usługi wykonać.</u>
<u xml:id="u-10.16" who="#JadwigaBiernat">Tworzone są podstawy prawne dla podejmowania zleceń od przedsiębiorstw przez pracowników na zasadzie pracy w zespołach. Rada Ministrów podjęła odpowiednią uchwałę w tym przedmiocie, wykorzystując doświadczenia węgierskie. Realizacja tego pomysłu będzie wyglądała różnie w różnych branżach, inaczej w przemyśle chemicznym, inaczej w lekkim czy maszynowym. Wdrażanie tej koncepcji będzie następowało w ramach uchwały w drodze odpowiednich uściśleń dokonywanych przez organ założycielski wspólnie ze związkami zawodowymi, samorządem i kierownictwem zakładu pracy.</u>
<u xml:id="u-10.17" who="#JadwigaBiernat">Minister finansów Stanisław Nieckarz: Fundusz ma charakter pozabudżetowy. Nie jest ujęty w całości w dochodach i wydatkach budżetu, nie przechodzi przez budżet w ujęciu brutto. Projektowana w ustawie konstrukcja funduszu jest poprawna z punktu widzenia finansowego. Fundusz ten stanowi ważny czynnik dochodów państwa. Wiele wydatków związanych z utrzymaniem funduszu ponosi budżet państwa. Weźmy np. sprawę szkolnictwa zawodowego. Kosztuje to budżet 55 mld zł. Trudno więc, aby środki z funduszu nie były wykorzystywane na finansowanie potrzeb, o których mówi projektowana ustawa.</u>
<u xml:id="u-10.18" who="#JadwigaBiernat">Obciążenia na fundusz powinny mieć charakter podatku pobieranego wedle reguł właściwych dla podatków. Podstawowe znaczenie ma regulacja odnosząca się do wzrostu produkcji netto z uwzględnieniem odpowiedniego współczynnika korekty. PFAZ stanowi barierę przeciwdziałającą naruszaniu ustaleń w tym zakresie. Odpisy na PFAZ powinny się zmniejszać. Przedsiębiorstwo, w którym środki odprowadzane na PFAZ będą coraz mniejsze, zasługuje na pozytywną ocenę, jeśli chodzi o efektywność gospodarowania. Należy podkreślić, że im bardziej konsekwentny będzie mechanizm funduszu, tym niższa będzie stopa inflacji. Łagodzenie skutków stosowania tego mechanizmu czy też ograniczanie zakresu jego stosowania będzie powodowało inflacyjny wzrost dochodów, co z kolei doprowadzić musi do konieczności zmiany cen.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#StanisławRostworowski">W swoim wystąpieniu mówiłem o uwzględnianiu w sferze celów funduszu wykorzystania jego środków na rzecz czynów społecznych. Nie uzyskałem odpowiedzi. Wydaje mi się, że nie byłoby szkodliwe, gdyby uznać, że środki funduszu mogą być przeznaczane na inwestycje służące zwiększaniu aktywności zawodowej np. kobiet. Jeśli obciążamy politykę zatrudnieniową przedsiębiorstw krępując je, to byłoby celowe ustalić, że podatek wpłacany przez przedsiębiorstwo będzie wykorzystywany na inwestycje socjalne wspólnie z tym przedsiębiorstwem. Chciałbym podkreślić, że środki na inwestycyjne czyny społeczne są nikłe, np. w moim województwie wynoszą 71 mln zł rocznie, podczas gdy potrzeby sięgają 140 mln zł. Wydaje się więc celowe stworzenie odpowiedniej furtki umożliwiającej rozwiązanie tego problemu.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#OlgaRewińska">Chciałabym wrócić do kilku poruszonych spraw, gdyż wydaje mi się, że sam projekt ustawy niewiele w sumie mówi o PFAZ. Wokół tego funduszu było wiele uwag, dyskusji i wniosków. Nikt nie kwestionuje tej instytucji, ale ustawa nie może co krok odsyłać do rozporządzeń wykonawczych, w których także zawarte są dalsze delegacje. W projekcie ustawy i w rozporządzeniach nie zostały uwzględnione spółdzielnie handlowe typu „Społem” czy „Samopomoc Chłopska”. Tymczasem mają one do PFAZ-u wiele uwag. Dotychczas nie było np. możliwości otwierania nowych placówek handlowych bez obciążeń, gdyż musiało wzrosnąć zatrudnienie, a przecież handel ma niskie płace.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#ZbigniewZieliński">Ten mechanizm korygujący, o którym mówił minister S. Nieckarz nie budzi wątpliwości. Ale w br. funkcjonowało bardzo wiele różnego rodzaju ulg i zwolnień. Jakie są rozmiary i kwoty tych ulg w stosunku do całej kwoty jaką dysponuje PFAZ. Czy przedsiębiorstwa, które korzystały dotychczas z ulg i zwolnień, będą również miały tę korzystną sytuację w latach przyszłych?</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#LidiaJackiewiczKozanecka">W projekcie ustawy istnieje luka, brak jest motywacji do stosowania postępu technicznego, a zapowiadano to w informacji jaka ukazała się w „Rzeczpospolitej” z 6 października br. Wynikało z niej, że PFAZ będzie sprzyjał postępowi technicznemu, tymczasem jedyny mówiący o tym pkt 2 art. 4 projektu ustawy nie wyczerpuje całości zagadnienia.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#JózefGryszka">W pełni popieram uwagi poseł O. Rewińskiej. Uważam, że całkowicie zwolnione z opłat na PFAZ powinny być przedsiębiorstwa o średniej płacy niższej o 30–40% od średniej płacy krajowej. Czy można preferować przedsiębiorstwa, które nie będą płaciły obciążeń na PFAZ? Nie istnieje możliwość korygowania przyrostu obciążeń wskutek uruchamiania nowych obiektów czy placówek handlowych, a także wzrostu zdolności produkcyjnych. Jako przykład powiem, że jedna z gminnych spółdzielni uruchomiła niedawno ekipę budowlaną i wskutek tego za I półrocze zapłaciła 513 tys. zł podatku. Gdyby ekipy nie uruchomiła, czyli nie wykazywała żadnej inicjatywy, nie zapłaciłaby ani grosza. Tymczasem wybudowano dzięki tej ekipie budynek mieszkalny. Nie powinniśmy doprowadzać do tego, że przedsiębiorstwa nie będą chciały się rozwijać. Jest wprawdzie jedna możliwość - zwrócenie się w uzasadnionych przypadkach do ministra pracy, płac i spraw socjalnych o uzyskanie ulg, czy zwolnień. Jednak podanie takie musi być wszechstronnie umotywowane i zaopiniowane, zaś środki na te cele dzielone centralnie są szczupłe.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#ZygmuntŁapiński">System obciążeń na PFAZ zmusi wszystkie zakłady do ostrożności i przyczyni się do stworzenia negatywnych zjawisk w metodach gospodarowania. Dołącza się do tego niestabilność rozwiązań reformy gospodarczej. Projekt ustawy daje szerokie delegacje Radzie Ministrów, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów kształtowania zasad obciążeń na PFAZ. Wydaje mi się, że już same zasady polityki kredytowej dostatecznie oddziaływują na przedsiębiorstwa i możliwości ich rozwoju. Po co więc mnożyć instrumenty, które zmuszą zakłady do balansowania między często sprzecznymi aktami prawnymi. W zakładach naprawczych taboru kolejowego niesłuszne jest obliczanie obciążeń na PFAZ od produkcji netto, gdyż przedsiębiorstwa te zobowiązane są realizować resortowy plan asortymentowy. Jeżeli dotychczasowy zapis zostanie utrzymany, oznaczać to będzie istotne zmiany w strukturze remontów. Przedsiębiorstwa będą unikały niektórych napraw, bądź też zmniejszały ich liczbę, ze względu właśnie na obciążenia na PFAZ.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#JanJerzyBojarski">Mam dwie propozycje dotyczące projektu ustawy i rozporządzenia w zakresie drobnej wytwórczości. Usługi tego typu jak lekarskie, pranie i czyszczenie, fryzjerstwo, kosmetyczne, hydrauliczne itp. powinny być ujęte udogodnieniami i odrębnym współczynnikiem korekty. Usługi te mają swoją specyfikę. Uważam więc, że zwłaszcza usługi bytowe należy objąć odrębnymi zasadami PFAZ, gdyż obecnie obowiązujące reguły nie spełniły funkcji motywacyjnych. Niektóre rodzaje usług, np. lekarskie ze względu na znaczenie społeczne, powinny być całkowicie zwolnione z tego rodzaju obciążeń. Proponuję również, aby przyrost funduszu wynagrodzeń zatrudnionych w systemie pracy nakładczej został całkowicie zwolniony z obciążeń na PFAZ.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#WładysławKręcik">W uzasadnieniu do projektu ustawy stwierdza się, że celem PFAZ jest przede wszystkim umożliwienie sprawnego sterowania rynkiem pracy oraz pomoc socjalna osobom, które w wyniku obniżenia lub zmiany struktury zatrudnienia zmieniają pracę lub zawód. Jako drugi cel wymienia się przeciwdziałanie maksymalizacji wypłat wynagrodzeń kosztem potrzeb rozwojowych. Następstwem takiego uzasadnienia projektu ustawy jest rozbudowana część dotycząca wykorzystania PFAZ, natomiast mało miejsca poświęcono problemom tworzenia odpisów, co ma zasadnicze znaczenie dla reformy gospodarczej. W rzeczywistości fundusz ten jest instrumentem finansowym, mającym na celu ograniczenie wypłat wynagrodzeń za pracę oraz wypłat z zysku do wysokości przewidzianej planem. Projekt ustawy nie określa zasad ustalania wysokości wypłat wolnych od obciążeń na PFAZ oraz sposobu ustalania tych obciążeń, odsyłając te sprawy do rozporządzeń Rady Ministrów. Nie można czynić takich delegacji bez ustalenia jakichkolwiek zasad. W projekcie ustawy jest tu natomiast pustka. Zasady te mogłyby ulegać zmianom, jednak powinny być ustalone.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#WładysławKręcik">Bardzo ważny jest problem ulg w obciążeniach, gdyż w dotychczasowej praktyce plany funduszu płac są tak znacznie przekraczane zarówno w 1982 r. jak i w 1983 r. Tymczasem ustawa nie określa żadnych zasad i też odsyła do rozporządzeń Rady Ministrów. Nie precyzuje się sposobu postępowania, zasad przyznawania ulg, ich trybu itp. Znów zostaje czysty blankiet. Projekt ustawy nie określa również składników płac podlegających wyłączeniom z podstawy obciążeń, pozostawiając to ministrowi pracy, płac i spraw socjalnych. Tej sprawy nie ma nawet w rozporządzeniu, choć jest ona szczególnie ważna. Powszechne wątpliwości budzi omówiona w uzasadnieniu zasada proponująca wprowadzić zmianę, polegającą na tym, aby wynagrodzenie bazowe obejmowało zamiast faktycznych wypłat, jedynie kwoty, które przedsiębiorstwo mogłoby płacić bez obciążeń na PFAZ. Wypowiadamy się przeciwko takiej zasadzie. Będzie to obniżenie tempa wzrostu płac dla przedsiębiorstw. Te, które będą obciążone w PFAZ przeniosą odpowiednie środki na zmienne części płac. Chcemy przecież dążyć do wzrostu udziału płacy podstawowej. Trzeba rozważyć, jak się to ma do porządkowania całej polityki płacowej. Zastanowić się również trzeba, czy nie jest to odstępstwo od ogólnej zasady, gdyż pozbawiamy przedsiębiorstwa części samodzielności.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#WładysławKręcik">W latach 70 tempo 15% wzrostu środków na płace osiągano przy wzroście dochodu narodowego od 10–14%. W br. zakładamy 2–3% wzrostu dochodu i 25% wzrost środków na płace, zaś w 1984 r. odpowiednio 3% wzrostu, a wzrost płac o 15%. Jak to jest możliwe? Gdy będziemy przestrzegać prawidłowości przyjętych zasad, nie będzie przecież możliwe zapewnienie tak wysokiego wzrostu tempa płac. Trzeba wziąć również pod uwagę znaczną ilość nadgodzin w przedsiębiorstwach, jak również pracę w wolne soboty. Jeżeli w zapisie nie ma pomyłki, to oznacza, że z góry zakładamy łamanie przyjętych zasad.</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#WładysławKręcik">Wątpliwości budzą również zasady podziału środków z PFAZ, są to wypłaty pozabudżetowe. Dajemy więc 65 mld zł do dyspozycji ministra, ale w większości na cele już w budżecie ujęte. Tworzymy zatem dwa źródła finansowania - budżetowe i awaryjne. Należy się liczyć z ogromnym naporem na te środki, gdyż wszystko można pod nie podłączyć. Niebezpieczeństwo powstania trudności wynika również z powierzenia ministrowi pracy, płac i spraw socjalnych jednoczesnej funkcji dysponenta i kontrolera prawidłowo wydatkowanych środków. Minister sam tworzy i dzieli fundusz, sam siebie kontroluje.</u>
<u xml:id="u-18.4" who="#WładysławKręcik">Należałoby PFAZ nazwać - ze względu na jego funkcje - podatkiem od dodatkowego przyrostu płac i włączyć do systemu finansowego przedsiębiorstw. Wówczas wpływy z tego tytułu byłyby wpływami budżetowymi, z których można by finansować poprzez budżet różne cele społeczne. Jednak nazwa ta już została zaakceptowana społecznie, dlatego też proponujemy wprowadzić tylko już wspomniane przeze mnie zmiany.</u>
<u xml:id="u-18.5" who="#WładysławKręcik">Minister pracy, płac i spraw socjalnych Stanisław Ciosek: Jestem zwolennikiem nieustalania żadnych sztywnych gwarancji płacowych komukolwiek. Rząd powinien stosować jedynie te instrumenty, w które go Sejm wyposażył. Nie można w ustawie zapisywać przywilejów, gdyż przekreślimy reformę gospodarczą. Stąd też wynika tyle delegacji. Płace powinny zależeć wyłącznie od wzrostu produkcji, oszczędności itp. Trzeba śledzić wydarzenia gospodarcze i wprowadzać odpowiednie korekty, gdyż będziemy mieli inaczej sytuację podobną do tegorocznej, gdy mamy dwa razy wyższą inflację niż założyliśmy. Z budżetu finansowane są cele, które są bardzo odlegle powiązane z racjonalizacją zatrudnienia, a PFAZ ma charakter interwencyjny, pomocny w bieżącym rozwiązywaniu sytuacji. Nie zapisujemy bezpośrednio inwestycji do tego funduszu gdyż zajmuje się tym budżet i plan finansowy państwa. Nie chcemy stworzyć źródła przepychanek do pieniędzy, nie będziemy zastępowali budżetowych wydatków państwa. Jak posłowie zauważyli, funduszem tym gospodarujemy bardzo oszczędnie.</u>
<u xml:id="u-18.6" who="#WładysławKręcik">Czyny społeczne, ich finansowanie, proponujemy zostawić tradycyjnym źródłom. Co do handlu, pod pojęciem handel wewnętrzny rozumiemy cały handel państwowy i spółdzielczy. W dziedzinie usług wczoraj w trybie roboczym dokonaliśmy pewnych ustaleń i są one prezentowane w projekcie rozporządzenia. Przewidujemy, że nowe uruchomienia byłyby zwolnione z obciążeń. Nie możemy dawać ulg w przypadku bardzo niskiej średniej płacy. Oznaczałoby to, że wszyscy dążyliby do średniej. Muszą być przedsiębiorstwa i zawody, w których pracownicy zarabiają mniej i takie, w których więcej. Gdy damy tym o niskiej płacy gwarancję poprawy zarobków, to otrzymają oni pieniądze za darmo, bez zwiększenia wkładu pracy. Postęp techniczny i organizacyjny jest finansowany wówczas, gdy zaowocuje, efekty dają konkretne wyniki. Nie można finansować samego faktu tworzenia postępu, do tego służą inne źródła.</u>
<u xml:id="u-18.7" who="#WładysławKręcik">PFAZ nie jest lubiany i każdy z nim walczy. Jeżeli jednak popuścimy, będziemy mieli ogromny wypływ pieniędzy bez produkcji i szalejącą inflację. PFAZ nie ogranicza wzrostu płac, lecz jedynie wzrost płac nieuzasadnionych. Chroni więc nas wszystkich, chroni poziom życia społecznego, służy finansowaniu sfery nieprodukcyjnej.</u>
<u xml:id="u-18.8" who="#WładysławKręcik">Uwagi prof. W. Kręcika dotyczą minionego okresu, w którym nie było inflacji. Na 1984 r. planujemy maksymalny wzrost płac na 17%, zaś wzrost płacy realnej na 1%. Myślę, że nie osiągniemy 17% wzrostu płac i byłoby to dużym sukcesem, gdyż nie zmuszałoby do podwyższania cen. Do tego trzeba dążyć. W sprawie odpowiedzialności za dysponowanie funduszem pragnę powiedzieć, że walczyłem o to, abym przy dzieleniu dóbr mógł działać niejako automatycznie, np. w myśl ustawy sejmowej. W każdym innym przypadku będę pod ogromnym naciskiem przedsiębiorstw. Gotów jestem więc opracować odpowiednie kryteria w tym zakresie. Padło sformułowanie, że uzyskanie ulg może nastąpić jedynie poprzez cierniową drogę. Tak właśnie jest i o to chodzi. Sam Sejm uchwalił politykę trudnego pieniądza. System ulg musi funkcjonować w uzasadnionych przypadkach, ale dopiero w ostateczności i nie może być do niego łatwego dostępu.</u>
<u xml:id="u-18.9" who="#WładysławKręcik">Wiceminister pracy, płac i spraw socjalnych Janusz Górski: Z tytułu zastosowanych w ub.r. ulg wydatkowano na wynagrodzenia dodatkowe środki w wysokości 13 mld zł. Stosowane były mieszane kryteria. Alimentowano przede wszystkim te przedsiębiorstwa, które znalazły się w trudnej sytuacji płacowej niezależnie od swojej działalności produkcyjnej. Część środków przeznaczono na motywacyjne pobudzenie wzrostu produkcji.</u>
<u xml:id="u-18.10" who="#WładysławKręcik">Chałupnicy wyłączeni będą spod obciążeń PFAZ. Wynika to z ustawy o drobnej wytwórczości. Przewiduje się odrębne uregulowania dla spółdzielczości lekarskiej, jak również rozważane jest potraktowanie w podobny sposób niektórych deficytowych usług bytowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#JanKamiński">Wszyscy jesteśmy za tym, aby w sposób możliwie najskuteczniejszy oddziaływać w ramach reformy gospodarczej na ścisłe powiązanie wynagrodzeń z wynikami pracy. Poszczególne interesy branżowe czy środowiskowe muszą być podporządkowane zasadzie, że nie ma przyrostu płac bez przyrostu produkcji rynkowej i usług oraz wydajności pracy. Szukanie rozwiązań poprzez ciągłe podwyżki cen do niczego nie prowadzi, powoduje wyścig cen i płac i jest źródłem napędzania inflacji i temu trzeba się przeciwstawiać.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#JanKamiński">Wiele wniosków i uwag zgłoszonych do projektu ustawy o PFAZ należy rozpatrzyć, ale przede wszystkim z tego punktu widzenia, jeżeli chcemy wychodzić z uciążliwego dla społeczeństwa kryzysu i dokuczającej wszystkim inflacji.</u>
<u xml:id="u-19.2" who="#JanKamiński">Upoważniono podkomisję do opracowania uwag i propozycji oraz przedstawienia ich na wspólnym posiedzeniu komisji.</u>
<u xml:id="u-19.3" who="#JanKamiński">Minister pracy, płac i spraw socjalnych Stanisław Ciosek zapoznał posłów z podstawowymi założeniami projektu ustawy o zasadach wynagradzania pracowników uspołecznionych zakładów pracy w warunkach reformy gospodarczej.</u>
<u xml:id="u-19.4" who="#JanKamiński">Przepisy te są oczekiwane z dużą niecierpliwością. Świadczą o tym wyniki zakończonej już wielkiej społecznej debaty nad polityką płacową. Konieczne jest również odpowiednie usankcjonowanie podjętych w wielu przedsiębiorstwach eksperymentów płacowych.</u>
<u xml:id="u-19.5" who="#JanKamiński">Obecny system wynagrodzeń jest zdecydowanie zły. W sposobie opłacania pracy nie mamy takich mechanizmów, które wiązałyby w sposób jednoznaczny i zdecydowany efekty pracy z wysokością wynagrodzeń. W rezultacie utrwaliło się przekonanie, że nieopłacalne jest zwiększanie indywidualnego wysiłku, ponieważ nie wpływa to na wysokość płacy. Stąd bierze się generalnie niska społeczna wydajność pracy w naszym kraju.</u>
<u xml:id="u-19.6" who="#JanKamiński">Proponuje się całkowite odwrócenie dotychczasowych proporcji. Tę część wynagrodzenia uzależnioną bezpośrednio od wyników produkcyjnych zamierza się zwiększyć do ok. 80% całości wynagrodzenia.</u>
<u xml:id="u-19.7" who="#JanKamiński">Będzie to dostatecznym bodźcem i skuteczną motywacją do zwiększonego wysiłku i wydajniejszej pracy. Kto będzie pracował więcej i wydajniej otrzymać powinien wyższą płacę od tego, który będzie pracował wolniej i mniej wydajniej. Dodatki, rekompensaty i przywileje branżowe proponuje się ograniczyć, ale nie w sposób administracyjny. Odbieranie tego czy wprowadzanie jakichś zasadniczych zmian byłoby nie do przyjęcia z punktu widzenia politycznego. Proponuje się położyć akcent na to, aby wysokość płac uzależniona była generalnie od wyników finalnych przedsiębiorstwa. Będą więc zakłady pracy, które płacą lepiej i takie, które płacą gorzej.</u>
<u xml:id="u-19.8" who="#JanKamiński">Proponowane zmiany zamierza się wprowadzić przy udziale i za zgodą załóg pracowniczych. Chcemy, aby załogi dobrowolnie nawet w drodze referendum czy plebiscytu wyraziły zgodę na te nowe reguły gry, na stosowanie własnych metod motywacyjnych. Wiele przedsiębiorstw domaga się zaakceptowania opracowanych i stosowanych już eksperymentów płacowych. W pierwszym okresie minister pracy będzie miał uprawnienia do wyrażania indywidualnej zgody na stosowanie eksperymentów. Warunkiem dla ich wprowadzenie jest zweryfikowanie norm, wielkości zatrudnienia oraz podniesienie poziomu organizacji i dyscypliny pracy. Zawierane będą porozumienia między dyrektorem i samorządem pracowniczym a związkami zawodowymi, co do ustalania zasad płacowych w przedsiębiorstwie. Dotyczyć to będzie również wyeliminowania niektórych dodatków i przywilejów przez zastąpienie ich wyższymi płacami.</u>
<u xml:id="u-19.9" who="#JanKamiński">Powołano podkomisję do rozpatrzenia projektu omówionej wstępnie ustawy o zasadach wynagradzania. Przewodniczącym podkomisji jest poseł Tadeusz Haładaj (PZPR).</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>